Vikipediya azwiki https://az.wikipedia.org/wiki/Ana_s%C9%99hif%C9%99 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Media Xüsusi Müzakirə İstifadəçi İstifadəçi müzakirəsi Vikipediya Vikipediya müzakirəsi Fayl Fayl müzakirəsi MediaViki MediaViki müzakirəsi Şablon Şablon müzakirəsi Kömək Kömək müzakirəsi Kateqoriya Kateqoriya müzakirəsi Portal Portal müzakirəsi Qaralama Qaralama müzakirəsi TimedText TimedText talk Modul Modul müzakirəsi Qadcet Qadcet müzakirəsi Gadget definition Gadget definition talk Türkiyə 0 1087 6563923 6562491 2022-08-05T13:35:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İstiqamətləndirmə|Türkiye|Qəzet|Türkiye (qəzet)}} {{Dövlət | orijinal_adı = {{yerli adı|tr|Türkiye Cumhuriyeti}} | rəsmi_adı = Türkiyə Respublikası | adı = Türkiyə | ümumi_adı = Türkiyə | yiyəlik_halda_adı = Türkiyənin | milli_şüarıı = | himni = ''"İstiklal Marşı"''<br><small>''[[İstiqlal Marşı]]''</small><center>[[Fayl:Istiklâl Marsi instrumetal.ogg]] | bayrağı = Flag of Turkey.svg | xəritəsi = Turkey (orthographic projection).svg | xəritəsi2 = | rəsmi_dilləri = [[Türk dili|Türk]] | dillərin_növü = Danışıq dilləri<ref name=Ethnologue>[[Ethnologue]]: [https://www.ethnologue.com/country/tr/languages ''Ethnologue Languages of the World – Turkey''], İstifadə tarixi: 15 oktyabr 2017.</ref> | dilləri = {{hlist|[[Türk dili|Türk]]|[[Kurmanc dili|Kurmanc]]|[[Zaza dili|Zaza]]|[[Laz dili|Laz]]|[[Kabarda-çərkəz dili|Kabarda-çərkəz]]|[[Bosniya dili|Bosniya]]|[[Suriyada danışılan dilllər|Suriya ərəbcəsi]]|[[Türkiyə dilləri|digər dillər]]}} | paytaxtı = [[Ankara]] | koordinatları = {{Coord|39|55|N|32|50|E|type:city}} | ən_böyük_şəhəri = [[İstanbul]]<br>{{smaller|{{coord|41|1|N|28|57|E|display=inline}}}} | etnik_qrupları = {{hlist|[[Anadolu türkləri|Türklər]]|[[Kürdlər]]|[[Lazlar]]|[[Boşnaklar]]|[[Adıqlar]]|[[Ərəblər]]|[[Türkiyə əhalisi|digərləri]]}} | demonimi = [[Anadolu türkləri|Türk]] | idarəetmə_forması = [[Unitar dövlət|Unitar]] [[prezident respublikası]] | rəhbərin_titulu1 = [[Prezident]] | rəhbərin_titulu2 = [[Vitse-prezident]] | rəhbərin_titulu3 = [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM Spikeri]] | rəhbərin_adı1 = [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] | rəhbərin_adı2 = [[Fuad Oqtay]] | rəhbərin_adı3 = [[Mustafa Şəntop]] | qanunverici_orqanı = [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]] | quruluş_hadisəsi1 = [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi|İstiqlaliyyət müharibəsi]] | quruluş_tarixi1 = 19 may 1919 | quruluş_hadisəsi2 = [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]] | quruluş_tarixi2 = 23 aprel 1920 | quruluş_hadisəsi3 = [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna müqaviləsi]] | quruluş_tarixi3 = 24 iyul 1923 | quruluş_hadisəsi4 = [[Türkiyə tarixi|Respublikanın elan edilməsi]] | quruluş_tarixi4 = 29 oktyabr 1923 | ərazi_sırası = 36-cı | ərazisi = 783,356 | su_ərazisi_faizi = 1.3 | təxmini_əhalisi = {{artım}} 84.680.273 <ref name="The Results of Address Based Population Registration System, 2021">{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/Start.do;jsessionid=y1xhcJTNnwHwghhJn71hm0M1yxwbr6kLTVQNSfwQvL5bVpRh1h6c!298425837|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2018|publisher=Turkish Statistical Institute|access-date=8 mart 2018|archive-date=2020-04-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20200406202011/http://www.tuik.gov.tr/Start.do;jsessionid=y1xhcJTNnwHwghhJn71hm0M1yxwbr6kLTVQNSfwQvL5bVpRh1h6c!298425837|url-status=dead}}</ref> | təxmini_əhali_sırası = 17 | təxmini_əhalisi_il = 2021 | əhalisinin_siyahıya_alınması = 67.804.543 | əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 2000 | əhalisinin_sıxlığı = 110<ref name="Population density in Turkey">{{cite web|url=http://www.turkstat.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1591|title=Annual growth rate and population density of provinces by years, 2007–2015|publisher=Turkish Statistical Institute|access-date=10 noyabr 2016|archive-date=2017-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20170114072628/http://www.turkstat.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1591|url-status=dead}}</ref> | əhalisinin_sıxlığı_sırası = 107-ci | ÜDM_AQP_il = 2019 | ÜDM_AQP = {{artım}} $2.347&nbsp;trilyon<ref name=IMF-WEO>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=15&sy=2017&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=186&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, October 2019 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=16 oktyabr 2019}}</ref> | ÜDM_AQP_sırası = 13-cü | adam_başına_ÜDM_AQP = {{artım}} $28,264<ref name=IMF-WEO /> | adam_başına_ÜDM_AQP_sırası = 45-ci | ÜDM_nominal_il = 2019 | ÜDM_nominal = {{decrease}} $743.708&nbsp;milyard<ref name=IMF-WEO /> | ÜDM_nominal_sırası = 19-cu | adam_başına_ÜDM_nominal = {{decrease}} $8,958<ref name=IMF-WEO /> | adam_başına_ÜDM_nominal_sırası = 60-cı | Cini_indeksi = 41.9 | Cini_indeksi_fərq = azalma | Cini_indeksi_mənbə = <ref name="wb-gini">{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=TR |title=GINI index (World Bank estimate) |publisher=[[World Bank]] |website=data.worldbank.org|access-date=8 mart 2019}}</ref> | Cini_indeksi_sırası = 56-cı | Cini_indeksi_il = 2016 | İİİ_il = 2019 | İİİ = 0.820 | İİİ_mənbə = <ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2019.pdf |title=2019 Human Development Report |year=2019 |accessdate=9 dekabr 2019 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> | İİİ_sırası = 54-cü | İİİ_fərq = artış | valyutası = [[Türk lirəsi]] | valyutası_kodu = TRY | saat_qurşağı = [[Uzaq Şərqi Avropa Vaxtı|UŞAV]] | üv_fərq = +3 | yay_vaxtı_saat_qurşağı = | yay_vaxtı_üv_fərq = | nəqliyyatın_yönü = sağ | iso3166_ kodu = | internet_domeni = [[.tr]] | telefon_kodu = +90 | qeydlər = | rəsmi_vebsaytı = [http://www.turkiye.gov.tr/ www.turkiye.gov.tr] | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | gerbi = Emblem of Turkey.svg }} '''Türkiyə''' ({{Dil-tr|''Türkiye''}}) və ya rəsmi adı ilə '''Türkiyə Respublikası''' ({{Dil-tr|''Türkiye Cumhuriyeti''}}) — torpaqlarının əsas hissəsi Qərbi Asiya regionunun Kiçik Asiya yarımadasında, çox kiçik bir hissəsi isə Balkan yarımadasında yerləşən qitələrarası ölkə.<ref>{{cite book|title=Middle Eastern Societies in the 20th Century |last1=Zdanowski|first1=Jerzy|date=2014|publisher=Cambridge Scholars Publishing|isbn=978-1443869591|page=11|quote=The Republic of Turkey lies on two continents. Approximately 97% of it is in Asia, in the geographical regions known as Asia Minor and the Armenian Upland. The remaining 3% of Turkey is in Europe, on the Balkan Peninsula.}}</ref> Şimal-qərbdən [[Bolqarıstan]], qərbdən [[Yunanıstan]], şimal-şərqdən [[Gürcüstan]], şərqdən [[Azərbaycan]] ([[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]), [[İran]], [[Ermənistan]], cənubdan isə [[İraq]] və [[Suriya]] ilə həmsərhəddir. Ölkə üç tərəfdən dənizlə əhatə olunmuşdur. Qərbdən Egey dənizi, şimaldan Qara dəniz, cənubdan isə Aralıq dənizi ilə əhatələnmişdir. Bosfor boğazı, Mərmərə dənizi və Dardanel boğazı ölkənin Avropa və [[Asiya]] hissələrini bir-birindən ayırır.<ref name="NatlGeoAtlas2">{{cite book|title=National Geographic Atlas of the World|publisher=National Geographic Society|year=1999 |isbn=0-7922-7528-4|edition=7th |location=Washington, D.C.}} "Europe" (pp. 68–69); "Asia" (pp. 90–91): "A commonly accepted division between Asia and Europe … is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles."</ref> Paytaxt [[Ankara]] şəhəri olsa da, ölkənin əsas mədəni və iqtisadi mərkəzi, həmçinin ən böyük şəhəri [[İstanbul]]dur.<ref>{{cite web |url=http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html |title=Istanbul is classified as Alpha- leading global city |date=13 aprel 2010 |publisher=Globalization and World Cities (GaWC) Research Network, Loughborough University |accessdate=29 may 2018}}</ref> Əhalinin təqribən 70–80%-i özünü etnik [[Türklər|türk]] hesab edir.<ref name="konda2">{{cite web |url=http://www.konda.com.tr/tr/raporlar/2006_09_KONDA_Toplumsal_Yapi.pdf |title=Toplumsal Yapı Araştırması 2006 |date=2006 |publisher=KONDA Research and Consultancy |access-date=29 may 2018 |archive-date=15 February 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170215004933/http://www.konda.com.tr/tr/raporlar/2006_09_KONDA_Toplumsal_Yapi.pdf |url-status=dead }}</ref><ref name="cia2">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |title=Turkey |work=[[The World Factbook]] |publisher=Central Intelligence Agency |access-date=29 may 2018 |archive-date=20 September 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |url-status=dead }}</ref> Əhalinin 20%-ə yaxınını təşkil edən [[kürdlər]] ölkədə ən böyük [[etnik azlıq]] sayılır. Digər etnik azlıqlara [[adıqlar]], [[albanlar]], [[ərəblər]], [[boşnaklar]] və [[lazlar]] daxildir.<ref name="cia2" /><ref>{{cite web|url=https://www.alaraby.co.uk/english/politics/2015/6/8/turkeys-ethnic-make-up-a-complex-melting-pot|title=Turkey's ethnic make-up: A complex melting pot}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.worldatlas.com/articles/the-ethnic-groups-of-turkey.html|title=The Ethnic Groups Of Turkey|publisher=}}</ref> Rəsmi dil [[türk dili]]dir.<ref name=katzner>{{cite book|last=Katzner|first=Kenneth|title=Languages of the World, Third Edition|publisher=Routledge, an imprint of Taylor & Francis Books Ltd.|date=2002|isbn=978-0-415-25004-7}}</ref> [[Türk dili]] ilə yanaşı [[Kurmanc dili|kurmanc]], [[Bosniya dili|bosniya]], [[Ərəb dili|ərəb]], [[Zaza dili|zaza]], [[Kabarda-çərkəz dili|kabardin-çərkəz]] və digər dillər də danışılır. Müasir Türkiyə ərazisi [[paleolit]] dövründən etibarən müxtəlif xalqlar tərəfindən məskunlaşma mərkəzinə çevrilmişdir. [[Aysorlar]], [[yunanlar]], [[frigiyalılar]], [[Urartu|uratular]] bu ərazilərin ilk sakinləri hesab olunur.<ref name="MET">{{cite journal|last=Casson|first=Lionel|year=1977|title=The Thracians|url=http://www.metmuseum.org/pubs/bulletins/1/pdf/3258667.pdf.bannered.pdf|journal=The Metropolitan Museum of Art Bulletin|volume=35|issue=1|pages=2–6|doi=10.2307/3258667}}</ref> [[Makedoniyalı İsgəndər]] bu əraziləri ələ keçirdikdən sonra yunanlaşma prosesi başlamışdır. Bu proses sonralar [[Roma İmperiyası]] və [[Bizans İmperiyası]] dövründə də davam etmişdir. [[XI əsr]]də [[Səlcuqlular|Səlcuq türkləri]]nin əraziyə miqrasiyası başlamışdır. 1071-ci ildə [[səlcuqlular]]ın [[Malazgird döyüşü]]ndə [[Bizans İmperiyası|Bizans]]a qalib gəlməsi Türkiyə quruluşunun başlama tarixi kimi simvolizə edilir.<ref>{{Cite book| publisher = Springer| isbn = 978-1-137-33421-3| last1 = Gürpinar| first1 = D.| last2 = Gürpinar| first2 = Dogan| title = Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860-1950| date = 2013-10-17}}</ref> [[Rum sultanlığı|Rum Sultanlığı]] 1243-cü ildə [[Monqol istilaları|monqol]] işğallarına qədər [[Anadolu]]nu idarə etmiş, həmin tarixdən sonra isə müxtəlif [[Anadolu bəylikləri]]nə parçalanmışdır.<ref name="mfk&gl2">{{cite book|title=The origins of the Ottoman Empire|last1=Mehmet Fuat Köprülü&Gary Leiser|page=33}}</ref> [[XIII əsr]]in sonlarından etibarən [[Osmanlı sülaləsi]] [[Kiçik Asiya|Anadoluda]] yerləşən kiçik bəylikləri özündən asılı vəziyyətə salmağa başlamış və nəticədə, sərhədləri [[Şərqi Avropa|Cənub-Şərqi Avropa]], [[Ön Asiya|Qərbi Asiya]] və [[Şimali Afrika]]nın çox hissəsini əhatə edən böyük imperiyaya çevrilmişdir.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=4x09OvMBMmgC&pg=PA17&dq=%22ottoman+empire%22+%22world+power%22&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwifv8KF7e_WAhWC5BoKHYOdATAQ6AEIODAD#v=onepage&q=%22ottoman%20empire%22%20%22world%20power%22&f=false|title=The Arabs of the Ottoman Empire, 1516–1918: A Social and Cultural History|last=Masters|first=Bruce|date=2013-04-29|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107033634|language=en}}</ref> [[Osmanlı İmperiyası]] [[Sultan Süleyman Qanuni]]nin hakimiyyəti illərində ən qüdrətli dövrünü yaşamışdır.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.co.uk/books?id=4x09OvMBMmgC&pg=PA17&dq=%22ottoman+empire%22+%22world+power%22&hl=tr&sa=X&ved=0ahUKEwjojerO4p3XAhWD_aQKHdlDBCMQ6AEIQjAE#v=onepage&q=%22ottoman%20empire%22%20%22world%20power%22&f=false|title=The Arabs of the Ottoman Empire, 1516-1918: A Social and Cultural History|last=Masters|first=Bruce|date=2013-04-29|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107033634|language=en}}</ref> İki əsrdən çox müddət ərzində öz qüdrətini qorumasına baxmayaraq, [[XIX əsr|XIX]] və [[XX əsr]]lərdə [[Avropa]]da strateji əhəmiyyətli ərazilərin itirilməsi, dövlətin hərbi qüdrətinin zəifləməsinə gətirib çıxardı. 1913-cü ildə baş vermiş dövlət çevrilişindən sonra ölkənin idarə olunması "[[Üç Paşa]]lar"ın əlinə keçdi. [[Birinci Dünya müharibəsi]] ərzində [[Osmanlı İmperiyası]] [[İttifaq dövlətləri]]nə qoşulmağa qərar verdi. Müharibənin başa çatmasından sonra məğlub olan [[Osmanlı İmperiyası]] süquta uğradı. İşğalçı qüvvələrə qarşı başlayan və [[Mustafa Kamal Atatürk]]ün rəhbərliyi ilə davam edən [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]] 1922-ci ildə monarxiyanın ləğv edilməsi və 1923-cü ildə Türkiyə Respublikasının əsasının qoyulması ilə nəticələndi.<ref name="Britannica">{{cite web|publisher=Encyclopædia Britannica|url= http://www.britannica.com/eb/article-44425/Turkey|title=Turkey, Mustafa Kemal and the Turkish War of Independence, 1919–23|access-date=29 may 2018|year=2007}}</ref> [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürk]] ölkənin ilk prezidenti təyin olundu. [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürk]] ölkə başçısı seçildikdən qısa müddət sonra tarixə [[Atatürk islahatları]] adı altında tarixə daxil olan bir çox mühüm islahatlar həyata keçirildi. Türkiyə [[BMT]], [[NATO]], [[Beynəlxalq Valyuta Fondu|BVF]] və [[Dünya Bankı]]nın üzvü, həmçinin [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı]], [[ATƏT]], [[Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|QDİƏT]], [[İƏT]] və [[G20|G-20]] kimi təşkilatların qurucu üzvüdür. Türkiyə 1949-cu ildən [[Avropa Şurası]], 1963-cü ildən [[Avropa İqtisadi Birliyi]], 1995-ci ildən [[Avropa İttifaqı Gömrük Birliyi]]nin üzvüdür. 2005-ci ildən etibarən ölkənin [[Avropa İttifaqı]]na daxil olması ilə əlaqədar danışıqlar başlasa da, 2017-ci ildə bu danışıqlar dayandırılıb. Hal-hazırda Türkiyə böyüyən [[Türkiyə iqtisadiyyatı|iqtisadiyyatı]] və [[Türkiyədə siyasət|diplomatik təşəbbüsləri]] sayəsində [[regional güc]] olaraq qəbul edilir.<ref name=ministryofforeign9>{{Cite web | title = International Organisations | url = http://www.mfa.gov.tr/sub.en.mfa?7cafe2ef-78bd-4d88-b326-3916451364f3 | website = http://www.mfa.gov.tr | accessdate = 29 may 2018 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20151211141620/http://www.mfa.gov.tr/sub.en.mfa?7cafe2ef-78bd-4d88-b326-3916451364f3 | archivedate = 11 December 2015 | url-status = live }}</ref> == Etimologiya == {{əsas|Türkiyə adı}} [[Türkiyə]] sözü iki hissəyə bölünür: ''Türk'' [[etnonim]]i və "sahibkar" mənasında istifadə olunan ''-iyə'' şəkilçisi. "Türk" və ya "Türük" sözlərinə tarixdə ilk dəfə [[VIII əsr]]də [[Mərkəzi Asiya]]da dövlət qurmuş [[Göytürklər]] tərəfindən [[Orxon əlifbası]]nın istifadəsi ilə qeydlər aparılan [[Orxon abidələri]]ndə rast gəlinib.<ref>Scharlipp, Wolfgang (2000). ''An Introduction to the Old Turkish Runic Inscriptions''. Verlag auf dem Ruffel., Engelschoff. {{ISBN|3-933847-00-1}}, 9783933847003.</ref> Bu sözün müasir dövrdəki halının orjinalı ilk dəfə [[XII əsr]]də [[italyanlar]] tərəfindən [[Orta əsrlər|orta əsr]] [[latın dili]] istifadə edilərək ''Turchia'' və ya ''Turmenia'' olaraq qeydə alınmışdır. Bunlarla birlikdə, orta əsrin [[Almanlar|alman]] səyyahları bölgəni ''Turkei'' və ya ''Tirkenland'' şəklində, fransızlar isə ''Turquie'' şəklində adlandırmışdır. [[Yunanlar|Yunan]] dilində eyni mənanı ifadə edən ''Tourkia'' adı isə Bizans imperatoru [[VII Konstantinos]] tərəfindən ''De Administrando Imperio'' kitabında istifadə edilib.<ref name="PrinzingSalamon19992">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=uZDgivj7_RAC&pg=PA46|title=Byzanz und Ostmitteleuropa 950–1453: Beiträge zu einer table-ronde des XIX. International Congress of Byzantine Studies, Copenhagen 1996|author1=Günter Prinzing|author2=Maciej Salamon|publisher=Otto Harrassowitz Verlag|year=1999|isbn=978-3-447-04146-1|page=46|accessdate=29 may 2018}}</ref> Ancaq imperator burada "türklər" adı altında [[macarlar]]ı ifadə etmişdir.<ref name="Howorth20082">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=hFc4mwsHZ7IC&pg=PA3|title=History of the Mongols from the 9th to the 19th Century: The So-called Tartars of Russia and Central Asia|author=Henry Hoyle Howorth|publisher=Cosimo, Inc.|year=2008|isbn=978-1-60520-134-4|page=3|accessdate=29 may 2018}}</ref> Eyni şəkildə, Bizans mənbələri [[Qara dəniz]] və [[Xəzər dənizi]]nin şimalında mövcud olmuş türk dövləti olan [[Xəzər xaqanlığı]] üçün də ''Tourkia'' (türklərin ölkəsi) ifadəsini işlətmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.karalahana.com/makaleler/kitap/pontus-antik-cagdan-gunumuze-karadeniz-etnik-siyasi-tarihi.htm|title=Pontus: Antik Çağ'dan Günümüze Karadeniz'in Etnik ve Siyasi Tarihi|last=Öztürk|first=Özhan|authorlink=Özhan Öztürk|year=2011|publisher=Genesis Yayınları|location=Ankara|page=364|quote=...&nbsp;Greek term Tourkoi first used for the Khazars in 568 AD. In addition in "De Administrando Imperio" Hungarians call Tourkoi too once known as Sabiroi&nbsp;...|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120915062836/http://www.karalahana.com/makaleler/kitap/pontus-antik-cagdan-gunumuze-karadeniz-etnik-siyasi-tarihi.htm|archivedate=29 may 2018|df=dmy-all}}</ref> [[Osmanlı İmperiyası]] da müxtəlif dövrlərdə digər ölkələr tərəfindən ''Türkiyə'' və ya ''Türk İmperiyası'' şəklində adlandırılmışdır. == Tarix == {{main|Türkiyə tarixi}} === Eramızdan əvvəl və Şərqi Frakiya === {{main|E.ə Kiçik Asiya|e.ə Karpat-Balkan bölgəsi}}{{see also|Qədim Anadolulular|Frakiya}} [[Fayl:Göbekli Tepe, Urfa.jpg|thumb|[[Göbəklitəpə]]dəki e.ə 12.000-ci ildə salınmış bəzi tikililər [[İngiltərə]]dəki [[Stounhenc]]dən 10 min il daha qədimdir.]] Bu gün, [[Türkiyə]] sərhədləri daxilində yerləşən [[Kiçik Asiya|Anadolu yarımadası]], dünyanın ən qədim yaşayış məskənlərindən biri olmuşdur.<ref name=whcunesco>{{cite web|title=Hattusha: the Hittite Capital|url=https://whc.unesco.org/en/list/377|website=whc.unesco.org|access-date=12 iyun 2014}}</ref> Müxtəlif [[Qədim Anadolu xalqları|Anadolu xalqları]] bu bölgədə mövcudluluqlarını [[neolit]] dövrünün başlanmasına və [[Makedoniyalı İsgəndər|Böyük İsgəndər]]in fəthinə qədər qoruyub saxlamışdır.<ref name="UCLA">{{cite web|url=http://www.linguistics.ucla.edu/people/Melchert/The%20Position%20of%20Anatolian.pdf|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GNtCVWdz?url=http://www.linguistics.ucla.edu/people/Melchert/The%20Position%20of%20Anatolian.pdf|archivedate=5 may 2013|title=The Position of Anatolian |access-date=4 may 2013}}</ref> Bu xalqların əksəriyyəti [[Hind-Avropa dilləri|Hind-Avropa dil]] ailəsinin bir qolu sayılan [[Anadolu dilləri]]ndə danışırdılar. Bəzi elm adamları Hind-Avropa dillərinin qədim [[Kiçik Asiya|Anadolu]] dilləri olan [[Xet dili|xet]] və [[Luvi dili|luvid]]ən yarandığı fikrini də irəli sürmüşdür. [[Şərqi Frakiya|Frakiyalılar]], qırx min il əvvəl, e.ə 6000-ci illərdə [[neolit]] dövründə bu bölgədə ilk dəfə maldarlıq və əkinçilik ilə məşğul olan xalq olmuşdur.<ref name="AnatoliaIndoEuropean">{{Cite journal|last=Balter|first=Michael|title=Search for the Indo-Europeans: Were Kurgan horsemen or Anatolian farmers responsible for creating and spreading the world's most far-flung language family?|journal=Science|volume=303|issue=5662|page=1323|date=27 fevral 2004|doi=10.1126/science.303.5662.1323|pmid=14988549|url=https://semanticscholar.org/paper/df69fa5eb6d5a604e16aaf163cfb571d0206e34a}}</ref> [[Fayl:Lion Gate, Hattusa 01.jpg|thumb|[[Xetlər|Xet İmperiyası]]nın paytaxtı [[Xattusa|Xattusadakı]] Aslan Qapısı. Şəhərin tarixi e.ə VI minillikdən başlayır.]] Eramızdan əvvəl 10.000-ci ilə aid [[Göbəklitəpə]], ölkənin ən qədim dini [[abidə]]sinin yerləşdiyi ərazidir.<ref name="ArchMag">{{cite web|url=http://www.archaeology.org/0811/abstracts/turkey.html|title=The World's First Temple|work= Archaeology magazine |date=noyabr–dekabr 2008|page=23}}</ref> Tarixinin e.ə 7500 və ya e.ə 5700-cü ilə təsadüf etdiyi [[Mərkəzi Anadolu regionu|Mərkəzi Anadolu]]da yerləşən [[Çatalhöyük]] isə [[neolit]] və [[Mis dövrü|eneolit]] dövrünə aid ən böyük məskunlaşma mərkəzidir. Bu tarixi ərazi 2012-ci ilin iyul ayında, neolit dövrünə aid ən yaxşı qorunub saxlanılan məskunlaşma mərkəzi olaraq [[UNESCO]]-nun Dünya İrsi siyahısına daxil edilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://globalheritagefund.org/onthewire/blog/catalhoyuk_world_heritage_list |title=Çatalhöyük added to UNESCO World Heritage List |publisher=Global Heritage Fund |date=3 iyul 2012 |access-date=9 fevral 2013|url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130117025024/http://globalheritagefund.org/onthewire/blog/catalhoyuk_world_heritage_list |archivedate=17 yanvar 2013}}</ref> Qədim [[Troya]] şəhəri, neolit dövründə salınmış və [[dəmir dövrü]]nə qədər əsas məskunlaşma mərkəzi olaraq qalmışdır.<ref>{{cite web|title=Troy|url=http://www.ancient.eu/troy/|website=ancient.eu|access-date=9 avqust 2014}}</ref> Tarixə məlum olan ilk Anadolu sakinləri [[Xattlar|xatt]] və [[Hürrilər|hürri]] tayfaları olmuşdur. Hind-Avropa xalqlarından olmayan bu iki tayfa təxminən e.ə. 2300-cü ildə [[Mərkəzi Anadolu regionu|Mərkəzi]] və [[Şərqi Anadolu regionu|Şərqi Anadolu]]da məskunlaşmışdır. Hind-Avropa xalqlarından biri olan [[xetlər]] isə e.ə 2000–1700-cü illərdə [[Mərkəzi Asiya]]ya köç edərək xatt və hürrilərin yerini almışdır.<ref>{{cite web|url=http://www3.uakron.edu/ziyaret/timeline_3period.html|title=Ziyaret Tepe – Turkey Archaeological Dig Site|publisher=uakron.edu|access-date=4 sentyabr 2010|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303194000/http://www3.uakron.edu/ziyaret/timeline_3period.html|url-status=dead}}</ref> Xetlər bölgədə ilk böyük səltənəti [[E.ə. XIII əsr|e.ə XIII əsr]]də qurmuşdur. [[Aysorlar]] [[E.ə. 195|e.ə 1950]]—[[E.ə. 612|e.ə 612]]-ci illərə qədər müasir [[Türkiyə]] ərazisinin cənub-şərqindəki əraziləri fəth etmiş və burada məskunlaşmışlar. Bununla yanaşı, [[Aysor yazıları]] [[Urartu]]luların [[E.ə. IX əsr|e.ə IX əsr]]də Aysorlar ilə münaqişəli münasibətlərinin olduğunu sübut etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.aina.org/articles/assyrianidentity.pdf|title=Assyrian Identity in Ancient Times And Today'|access-date=4 sentyabr 2010}}</ref> E.ə təxminən 1180-ci ildə [[Xetlər|Xet İmperiyası]]nın süqutundan sonra [[Hind]]-[[Avropa]] xalqları tərəfindən qurulmuş [[Frigiya]], e.ə VII əsrdə [[Kimmerlər]]in hücumlarına qədər [[Kiçik Asiya|Anadoluda]] hökmranlıq etmişdir.<ref name="TroyHittiteEmpirePhrygians">{{cite web|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/03/waa/ht03waa.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060910042040/http://www.metmuseum.org/toah/ht/03/waa/ht03waa.htm|archivedate=10 sentyabr 2006|title=Anatolia and the Caucasus, 2000–1000 B.C. in ''Timeline of Art History.''|author=The Metropolitan Museum of Art, New York|authorlink=Metropolitan Museum of Art|publisher=New York: The Metropolitan Museum of Art|access-date=21 dekabr 2006|date=oktyabr 2000}}</ref> [[E.ə. 714|E.ə 714]]—[[E.ə. 590|e.ə 590]] illəri arasında bu bölgədə [[Urartu]]lular da məskunlaşmış, lakin daha sonradan parçalanaraq məhv olmuşlar. [[Frigiya]]dan sonra [[Lidiya]], [[Kariya]] və [[Likiya]] dövlətləri bu bölgədə hökmranlığı ələ keçirmişdir.<ref>{{cite book|first=Georges|last=Roux|title=Ancient Iraq|page=314}}</ref> === Qədim dövrlər və Bizans İmperiyası === {{main|Bizans İmperiyası|Konstantinopol}} [[Fayl:Ephesus Celsus Library Façade.jpg|thumb|[[Efes]]dəki [[Kelsus Kitabxanası]] [[Roma İmperiyası|Romalılar]] tərəfindən 114–117-ci illərdə inşa edilmişdir. [[E.ə. VI əsr]]də Lidiya kralı [[Krez]] tərəfindən inşa edilən Efes şəhərindəki [[Artemida məbədi]], [[Dünyanın yeddi möcüzəsi|Qədim Dünyanın Yeddi Möcüzəsi]]ndən biridir.]] [[Enollar|Eyollar]], [[ioniyalılar]] və [[Qədim Yunanıstan|qədim yunanlar]] 1200-cü illərdən başlayaraq Anadolu sahillərində məskunlaşmağa başlamışdır. Həmçinin bu dövrdə [[Milet]], [[Efes]], [[Smirna]] və [[Bizantion]] kimi bir çox vacib şəhərlər salınmışdır.<ref>{{cite encyclopedia|url=https://global.britannica.com/topic/Hagia-Sophia|title=Hagia Sophia|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|access-date=2 fevral 2017}}</ref> Nəhayət bu şəhərlərdən ən böyüyü olan [[Meqаrа|Meqara]], [[E.ə. 650|e.ə 657]]-ci ildə yunan kolonistləri tərəfindən salınmışdır. Həmçinin, Türkiyə, torpaqlarının müasir sərhədlərini ilk dəfə [[E.ə. VI əsr|e.ə VI əsr]]də, [[Ortonid satraplığı]]nın hökmranlığı dövründə əldə etmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://biblehub.com/acts/11-26.htm|title=Acts 11:26 and when he found him, he brought him back to Antioch. So for a full year they met together with the church and taught large numbers of people. The disciples were first called Christians at Antioch.|website=biblehub.com}}</ref><ref>''[[Biblika Ensiklopediyası]]'', Bur. I, səh. 186 (p. 125 of 612 in [https://archive.org/details/encyclopaediabib01cheyuoft online .pdf formatda]).</ref> [[E.ə. VI əsr|E.ə. VI]]—[[E.ə. V əsr|V]] əsrlərdə, Anadolu torpaqları [[Farslar|fars]] [[Əhəmənilər dövləti]]nin hakimiyyəti altında qalmış və bu hökmranlıq [[E.ə. 334|e.ə 334]]-cü il [[Makedoniyalı İsgəndər|Böyük İskəndər]]in fəthinə qədər davam etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://depts.washington.edu/silkroad/cities/turkey/istanbul/istanbul.html|title=Constantinople/Istanbul|author=Daniel C. Waugh|publisher=University of Washington, Seattle, Washington|access-date=26 dekabr 2006|year=2004}}</ref> İskəndərin dövründə mədəni qaynaşma və səfərbərlik hərəkatı başlamışdır. [[E.ə. 323|E.ə 323]]-cü ildə İsgəndərin ölümündən sonra [[Mərkəzi Asiya]] kiçik [[Ellinizm|ellinist krallıqlara]] bölündü. Bütün bu [[krallıq]]lar [[E.ə. I əsr|e.ə I əsr]]in ortalarında [[Roma Respublikası]]nın bir hissəsinə çevrildi.<ref>{{Cite book| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-1-107-02175-4| last = Maas| first = Michael| title = The Cambridge Companion to the Age of Attila| date = 2015 |url=https://books.google.com/books?id=67dUBAAAQBAJ&pg=PA331}}</ref> İskəndərin fəthi ilə başlayan [[Yunanıstan hərəkatı]] [[Roma Respublikası|Roma dövrü]]ndə daha da sürətləndi və əvvəlki əsrlərdə mövcud olan Anadolu dilləri və xalq mədəniyyətləri, sürətlə [[yunan dili]] və yunan mədəniyyəti ilə əvəz olundu.<ref name="LewisBoardman1994">{{cite book|author1=D.M. Lewis|author2=John Boardman|title=The Cambridge Ancient History|url={{Google books |plainurl=yes |id=vx251bK988gC |page=462 }} |access-date=7 aprel 2013|year=1994|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-23348-4|page=444}}</ref><ref name="Hout2011">{{cite book|author=Theo van den Hout|title=The Elements of Hittite|url={{Google books |plainurl=yes |id=QDJNg5Nyef0C |page=1 }} |access-date=24 mart 2013|year= 2011|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-139-50178-1|page=1}}</ref> 324-cü ildə Roma İmperatoru [[I Konstantin]] imperiyanın paytaxtını [[Bizantion]]a köçürdü və şəhərin adını [[Nova Roma]] olaraq dəyişdirdi.<ref name="A companion to Ancient Macedonia">Joseph Roisman, Ian Worthington. [https://books.google.com/books?id=QsJ183uUDkMC&pg=PA345&lpg=PA345&dq=Achaemenid+Persians+ruled+balkans&source=bl&ots=K7qasgPG1K&sig=lkiajbVuNcHEbI5Lz3MnvIUBG1U&hl=nl&sa=X&ei=sb6RVP2qHoPUaqeGgZgE&ved=0CEkQ6AEwBQ#v=onepage&q=Achaemenid%20Persians%20ruled%20balkans&f=false "A companion to Ancient Macedonia"] John Wiley & Sons, 2011. {{ISBN|1-4443-5163-X}} pp. 135–138, 343</ref> 395-ci ildə [[I Feodosi]]nin ölümündən sonra Roma İmperiyası ikiyə bölündü. Xalq arasında adı [[Konstantinopol]] kimi yayılan şəhər [[Şərqi Roma İmperiyası]]nın paytaxtı oldu. [[Bizans İmperiyası]]nın böyük bir hissəsi sonrakı illərdə Şərqi Roma İmperiyası olaraq tanındı və müasir Türkiyənin bir çox bölgələrində [[orta əsrlər]]in sonlarına qədər mövcudluğunu davam etdirə bildi.<ref name="PersiansInAsiaMinor">{{cite web|url=http://www.wsu.edu/~dee/GREECE/PERSIAN.HTM |url-status=dead|archiveurl=https://www.webcitation.org/5uNLYWJA2?url=http://www.wsu.edu/~dee/GREECE/PERSIAN.HTM |archivedate=20 noyabr 2010 |title=Ancient Greece: The Persian Wars |author=Hooker, Richard |publisher=Vaşinqton Ştat Universiteti |access-date=22 dekabr 2006 |date=6 iyun 1999}}</ref><ref name="AlexanderToRome">{{cite web|url=http://www.metmuseum.org/toah/ht/04/waa/ht04waa.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061214003932/http://www.metmuseum.org/toah/ht/04/waa/ht04waa.htm|archivedate=14 dekabr 2006|title=Anatolia and the Caucasus (Asia Minor), 1000 B.C. – 1 A.D. in ''Timeline of Art History.''|author=Metropol muzeyi|authorlink=Metropol muzeyi|publisher=Nyu-York: Metropol İncəsənət Muzeyi|access-date=21 dekabr 2006|date=oktyabr 2000}}</ref> === Səlcuqlu və Osmanlı İmperiyası === {{main|Səlcuqlular|Osmanlı İmperiyası}}{{see also|Türkləşdirmə|Anadolu bəylikləri|Böyük Səlcuq İmperiyası|Rum sultanlığı}} [[Fayl:Sultan Mehmed V of Turkey greeting Kaiser Wilhelm II on his arrival at Constantinople.jpg|thumb|[[V Mehmed Rəşad]] və [[II Vilhelm]], 1917-ci ildə [[Konstantinopol]]da.|230px]] [[IX əsr]]də [[Səlcuqlular]] sülaləsinin [[Qınıq boyu]]ndan olan [[Oğuz türkləri]] [[İslam]] dinini qəbul etdikdən sonra müsəlmanların geniş yayıldığı ərazilərdə — [[Xəzər dənizi]] və [[Aral gölü]]nün şimalında məskunlaşmağa başladılar.<ref name=peter.mackenzie.org>{{cite web|title=The Seljuk Turks|url=http://peter.mackenzie.org/history/hist2021.htm|website=peter.mackenzie.org|access-date=9 avqust 2014}}</ref> [[X əsr]]də [[Səlcuqlular]], əcdadlarının vətənləri olan [[Mərkəzi Asiya|Orta Asiya]] bölgəsindən qərbə, fars torpaqlarına köç etməyə başladılar və [[Böyük Səlcuq İmperiyası]]nı qurdular. [[XI əsr]]in ikinci yarısında Səlcuqlular Anadolunun şərq bölgələrinə yürüyüş etməyə başladılar. 1071-ci ildə Sultan [[Alp Arslan]]ın dövründə Səlcuqlu türkləri və [[Bizans İmperiyası|Bizans]] arasında baş tutmuş [[Malazgird döyüşü]]nün Səlcuqlu zəfəri ilə nəticələnməsindən sonra Anadolu torpaqlarında [[türkləşdirmə]] hərəkatı başladı. Beləliklə, bölgədə geniş yayılmış [[xristianlıq]] və [[yunan dili]], tədricən [[İslam|İslam dini]] və [[türk dilləri]] ilə əvəz olunmağa başladı.<ref>{{cite book|last1=Davison|first1=Roderic H.|title=Essays in Ottoman and Turkish History, 1774–1923: The Impact of the West|date=2013|publisher=University of Texas Press|isbn=978-0-292-75894-0|pages=3–5|url=https://books.google.com/books?id=NQvUAAAAQBAJ}}</ref><ref>{{cite book|editor1-last=Katherine Swynford Lambton|editor1-first=Ann|editor2-last=Lewis|editor2-first=Bernard|title=The Cambridge history of Islam|date=1977|publisher=Cambridge Univ. Press|location=Cambridge|isbn=978-0-521-29135-4|page=233|edition=Reprint.|url=https://books.google.com/books?id=4AuJvd2Tyt8C}}</ref> 1243-cü ildə [[Kösedağ döyüşü]]ndən sonra [[Rum sultanlığı|Səlcuqlu dövləti]] [[Monqol İmperiyası|monqol]] qoşunlarına məğlub oldu və dövlət parçalandı. [[Səlcuqluların döyüşlərinin siyahısı|Səlcuqlu]] dövlətinin yerində kiçik [[türk knyazlıqları]] əmələ gəldi.<ref>Craig S. Davis. [https://archive.org/details/middleeastfordum00davi <!-- quote=seljuks highly persianised. --> "The Middle East For Dummies"] {{ISBN|0-7645-5483-2}} səh. 66</ref> [[I Osman]]ın rəhbərlik etdiyi knyazlıq sonralar böyümüş, [[Kiçik Asiya|Anadolu]], [[Balkan yarımadası]], [[Şimali Afrika]] və [[Levant]]ı əhatə edən [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı İmperiyası]] qurulmuşdur. 1453-cü ildə [[II Mehmed]]in dövründə [[Bizans İmperiyası]]nın paytaxtı [[Konstantinopol]] ələ keçirilmiş və [[Bizans İmperiyası|Bizans]] süquta uğrayaraq tarixə qarışmışdır.<ref>Thomas Spencer Baynes. [https://books.google.com/books?id=MX5GAQAAIAAJ&q=ottomans+highly+persianized+through+seljuks&dq=ottomans+highly+persianized+through+seljuks&hl=nl&sa=X&ved=0CFIQ6AEwCWoVChMI79bQ8-GNxgIV5yzbCh2NlACT "The Encyclopædia Britannica: Latest Edition. A Dictionary of Arts, Sciences and General Literature, Volume 23"]. Verner, 1902</ref><ref>Əminə Fətvacı, [https://books.google.com/books?id=f67qIxJrpTMC&pg=PA18&dq=ottomans+highly+persianized&hl=nl&sa=X&ved=0CEUQ6AEwBjgKahUKEwjntsSa5I3GAhXpjtsKHcQbAM0#v=onepage&q=ottomans%20highly%20persianized&f=false "Picturing History at the Ottoman Court"] səh. 18</ref> {{Şəkillər albomu | yer =left | istiqamət =şaquli | miqyas = 240 | şəkil1 =Edirne 7333 Nevit.JPG | miqyas1 = | şəkil2 =Princova mešita.jpg | miqyas2 = | izah2 =[[Osmanlı memarlığı]] əsasında tikilmiş [[Səlimiyyə məscidi|Səlimiyyə]] və [[Şahzadə məscidi]] }} 1514-cü ildə [[I Səlim]] [[Çaldıran döyüşü]]ndə [[Səfəvilər|Səfəvi]] hökmdarı [[Şah İsmayıl Xətai|Şah İsmayıl]]ı məğlub edərək imperiyanın sərhədlərini şərq istiqamətində daha da genişləndirmişdir.<ref name="nytimes">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/1993/08/22/travel/center-of-ottoman-power.html|title=Center of Ottoman Power|work=New York Times|last= Simons|first=Marlise |access-date=4 iyun 2009 | date=22 avqust 1993}}</ref> 1517-ci ildə [[Misir]] və [[Əlcəzair]] ələ keçirilmişdir. [[Qırmızı dəniz]]ə qədər gedib çatan ordu, xilafətin Osmanlı tərəfinə keçməsi ilə birlikdə [[Məmlük dövləti]]ni də süquta uğradaraq dövlət sərhədlərinə qatmağı bacarmışdır. Daha sonra [[Hind okeanı]]nda üstünlüyü ələ keçirmək üçün müxtəlif döyüşlər baş tutdu. [[Portuqaliya]]nın [[Hindistan]] üzərində hökmranlığı [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlılar]] tərəfindən bir təhdid olaraq qəbul edildi. [[XV əsr]]in sonlarında [[coğrafi kəşflər]] nəticəsində [[Ümid burnu]] və [[Amerika]]nın kəşf edilməsi ilə Osmanlı sərhədlərindən keçən [[Şərqi Asiya]] və [[Qərbi Avropa]] arasındakı köhnə ticarət yolları əhəmiyyətini itirmiş və Osmanlı iqtisadiyyatına mənfi təsir dəymişdir.<ref name="dolmabahcepalace">{{cite web|title=Dolmabahce Palace|url=http://www.dolmabahcepalace.com/listingview.php?listingID=3|website=dolmabahcepalace.com|access-date=4 avqust 2014}}</ref> İmperiya, [[XVI əsr|XVI]] və [[XVII əsr]]lərdə, [[Sultan Süleyman Qanuni]]nin dövründə ən qüdrətli dövrünü yaşadı. Bu dövrdə dövlətin sərhədləri qərbdən [[Müqəddəs Roma İmperiyası]]na qədər genişləndi, [[Balkan yarımadası]], [[Mərkəzi Avropa]]nın cənub hissəsi və [[Reç Pospolita]] ələ keçirildi. [[Osmanlı Donanması]] dənizdə müxtəlif rəqabətlərə girmiş, uğurla ayrılmışdır. [[Xeyrəddin Barbarossa]]nın başçılığı ilə 1538-ci ildə [[Preveze dəniz döyüşü]]ndə [[Səlib yürüşləri|Səliblər]]in məğlub edilməsindən sonra [[Aralıq dənizi]]ndə imperiyanın nəzarəti daha da artmışdır. [[XVI əsr|XVI]]-[[XVIII əsr]]lər arasında şərqdə [[məzhəb]] fərqləri və ərazi mübahisələri səbəbindən [[Səfəvilər|Səfəvi dövləti]] ilə bəzi qarşıdurmalar zaman-zaman müharibəyə çevrilmişdir.<ref>{{cite book |last=Faroqhi|first=Suraiya |editor-last=İnalcık |editor-first=Halil |editor2=Donald Quataert |title=An Economic and Social History of the Ottoman Empire, 1300–1914 |volume=2 |publisher=Cambridge University Press |date=1994 |page=507 |chapter=Crisis and Change, 1590–1699 |isbn=978-0-521-57456-3}}</ref> [[XIX əsr]]də [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı İmperiyası]] [[Qərbi Avropa]]da [[İntibah dövrü|intibah]], [[elmi inqilab]], [[maarifçilik]] və [[sənaye inqilabı]] kimi bir çox yeniliklərə tab gətirə bilməyərək geridə qalmışdır.<ref name="autogenerated1">{{cite book|author=Stanford J. Shaw|title=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey|url={{Google books |plainurl=yes |id=Xd422lS6ezgC |page=213 }} |access-date=15 iyun 2013|volume=1|year=1976|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-29163-7|page=213}}</ref> [[Osmanlı-Müqəddəs İttifaq müharibəsi|Müqəddəs İttifaq müharibələri]] bitdikdən sonra 1699-cu ildə imzalanan [[Karlovitsa müqaviləsi]]ndən sonra Osmanlı İmperiyası yavaş-yavaş geriyə addım atmağa başladı. [[XIX əsr]]də [[Tənzimat fərmanı]], ölkəni modernləşdirmək məqsədi güdürdü. Lakin [[modernizm]] məqsədli bu və digər bir çox islahatlar uğursuzluqla nəticələndi. Bundan əlavə, ölkənin ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün inkişaf etdirilən və birlikdə yaşayan müxtəlif dini və etnik mənşəli insanların fikirlərini özündə cəmləşdirən Osmanlı hərəkatı müvəffəq olmadı və parçalanmanın qarşısını ala bilmədi. 1854-cü ildə [[Krım müharibəsi]] dövründə Osmanlı dövləti ilk dəfə xarici borc almalı olmuş, lakin alınan borcları daha sonradan ödəyə bilməmişdir.<ref>Palabiyik, Hamit, ''Turkish Public Administration: From Tradition to the Modern Age'', (Ankara, 2008), 84.</ref><ref>{{cite book |url=http://www.ari.nus.edu.sg/docs/Aceh-project/full-papers/aceh_fp_ismailhakkigoksoy.pdf |archive-url=https://wayback.archive-it.org/all/20080119135247/http://www.ari.nus.edu.sg/docs/Aceh-project/full-papers/aceh_fp_ismailhakkigoksoy.pdf |url-status=dead |archive-date=19 yanvar 2008 |author=Ismail Hakki Goksoy |title=''Ottoman-Aceh Relations According to the Turkish Sources'' |access-date=7 dekabr 2018 }}</ref> Sonrakı 20 ildə iqtisadiyyat yüksək səviyyədə geriləmiş və Osmanlı hökuməti çətin vəziyyətdə qalmışdır. [[Şərq böhranı|1875–78 Şərq böhranı]] və [[Rusiya-Osmanlı müharibəsi (1877-1878)|1877–78 Osmanlı-Rus müharibəsi]] vəziyyəti daha da gərginləşdirmişdir.<ref name="OttoTurkVis">{{cite web|title=Ottoman/Turkish Visions of the Nation, 1860–1950|url={{Google books |plainurl=yes |id=qejRAQAAQBAJ |page=180 }} |access-date=18 fevral 2015}}</ref> 1881-ci ildə xarici borclara daha aydın şəkildə nəzarət etmək üçün imperiyada Osmanlı Dövlət Borc idarəsi fəaliyyətə başladı. Beləliklə, Osmanlı dövlətinin borc və gəlirlərinə nəzarət bu idarənin əlinə keçdi. [[XX əsr]]in əvvəllərində [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı İmperiyası]] [[Böyük güc|Qərbi Avropa]] ölkələri ilə müqayisədə sənayeləşməmiş və inkişafdan geri qalmış bir ölkə olmuşdur.<ref name="NiallFergusonFT">{{cite news|url=http://www.ft.com/cms/s/0/6667a18a-b888-11dc-893b-0000779fd2ac.html|title=An Ottoman warning for indebted America|author=Niall Ferguson|newspaper=Financial Times|date=2 yanvar 2008|access-date=5 sentyabr 2016|author-link=Niall Ferguson}}</ref><ref name="Illinois2009">{{cite book|last=Todorova|first=Maria|title=Imagining the Balkans|url={{Google books |plainurl=yes |id=WZweAIJI0ZwC |page=175 }}|access-date=15 iyun 2013|year=2009|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-972838-1|page=175}}</ref><ref>{{cite book|last=Mann|first=Michael|title=The Dark Side of Democracy: Explaining Ethnic Cleansing|url={{Google books |plainurl=yes |id=cGHGPgj1_tIC |page=118 }}|access-date=28 fevral 2013|year=2005|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-53854-1|page=118}}</ref> [[Fayl:Sultan Gazi ʻUthmān Han I - السُلطان الغازي عُثمان خان الأوَّل.png|thumb|right|[[Osmanlı dövləti]]nin qurucusu və ilk hökmdarı [[I Osman]]|230px]] [[Osmanlı İmperiyası]] torpaqlarının sərhədləri, hərbi gücü və təbii sərvətləri tədricən azaldıqda [[Balkan yarımadası]]nda yaşayan müsəlmanlar üzləşdikləri işgəncələrə görə Anadoluya köç etməyə başladılar.<ref name=nzhistory.net.nz>{{cite web|title=Collapse of the Ottoman Empire, 1918–1920|url=http://www.nzhistory.net.nz/war/ottoman-empire/collapse|website=nzhistory.net.nz|access-date=9 avqust 2014}}</ref> Eyni şəkildə rusların [[Qafqaz]] ərazisini işğal etməsi ilə buradakı müsəlmanlar Anadoluya köç etmək məcburiyyətində qaldı. İmperiyanın son dövründə millətçi üsyanların meydana çıxması ilə millətlər arasında müxtəlif etnik gərginliklər yaşandı və bu etnik gərginliklər "[[erməni problemi]]" kimi adlandırıldı.<ref name="britishcouncil.org1">{{cite web|title=Why Turkey hasn't forgotten about the First World War|url=https://www.britishcouncil.org/voices-magazine/why-turkey-hasnt-forgotten-about-first-world-war|website=britishcouncil.org|access-date=1 fevral 2017}}</ref> Sultan [[II Əbdülhəmid]]in [[Avtoritarizm|avtoritar]] hakimiyyətinə qarşı çıxmaq üçün inkişaf edən [[Gənc türklər]] hərəkatı 1908-ci ildə [[İkinci Məşrutiyyət|ikinci məşrutiyyət]]in elan olunması ilə nəticələnmişdir. 5 oktyabr 1908-ci ildə [[Bolqarıstan]]da respublikanın elan olunması, 6 oktyabr 1908-ci ildə isə [[Bosniya böhranı|Avstriya-Macarıstanın Bosniyaya birtərəfli şəkildə qoşulması]] ölkədə xaosu daha da genişləndirdi. Daha sonra baş verən [[İtaliya-Osmanlı müharibəsi|Tripoli]] və [[Balkan müharibələri|Balkan Döyüşləri]] çox sayda insan və torpaq itkisi ilə nəticələnmişdir. 23 yanvar 1913-cü ildə [[Balkan müharibələri|Balkan müharibəsi]] zamanı baş vermiş [[Bab-ı Ali basqını]] diktator [[Üç Paşa]]nın hakimiyyəti ələ keçirməsinə səbəb oldu.<ref>{{cite book|url=https://www.bloomsbury.com/uk/ottoman-refugees-1878-1939-9781472515360/|title=Ottoman Refugees, 1878-1939: Migration in a Post-Imperial World|author=Isa Blumi|publisher=Bloomsbury Academic|year=2013|isbn=9781472515360|access-date=2020-05-18|archive-date=2020-12-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20201229235331/https://www.bloomsbury.com/uk/ottoman-refugees-1878-1939-9781472515360/|url-status=dead}}</ref> [[Osmanlı İmperiyası]] [[İttifaq dövlətləri]] ilə birlikdə [[Birinci Dünya müharibəsi|I Dünya Müharibəsinə]] girmiş, lakin müharibədən məğlub ayrılmışdır. Müharibə zamanı ermənilərlə etnik gərginliyin artması ilə qüvvəyə minən [[qaçqın qanunu]] ilə ermənilər [[Şərqi Anadolu regionu]]ndan [[Suriya]]ya köçürülmüşdür. Müxtəlif mənbələrə görə, 300.000–1.000.000 arası [[ermənilər|erməni]] köçürülmə nəticəsində həlak olmuşdur. Daha sonralar, bu ölümlər müxtəlif mənbələr tərəfindən [[erməni soyqırımı]] kimi mətbuatda əks edilmişdir.<ref>{{cite encyclopedia|url=http://global.britannica.com/EBchecked/topic/35323/Armenian-Genocide|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|title=Armenian Genocide|access-date=23 aprel 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.umd.umich.edu/dept/armenian/facts/genocide.html|title=Fact Sheet: Armenian Genocide|publisher=University of Michigan|access-date=15 iyul 2010|archive-url=https://www.webcitation.org/5uOUtC9dV?url=http://www.umd.umich.edu/dept/armenian/facts/genocide.html|archive-date=21 noyabr 2010|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite book|last=Freedman|first=Jeri|title=The Armenian genocide|year=2009|publisher=Rosen Pub. Group|location=New York|isbn=978-1-4042-1825-3|url={{Google books |plainurl=yes |id=cuqxYldvClQC }}|edition=1st }}</ref><ref>Totten, Samuel, Paul Robert Bartrop, Steven L. Jacobs (eds.) ''Dictionary of Genocide''. Greenwood Publishing Group, 2008, səh. 19. {{ISBN|0-313-34642-9}}.</ref><ref>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/turkey/11373115/Amal-Clooneys-latest-case-Why-Turkey-wont-talk-about-the-Armenian-genocide.html|title=ECHR: Why Turkey won't talk about the Armenian genocide|author=Raziye Akkoç|newspaper=The Daily Telegraph|date=15 oktyabr 2015|access-date=28 may 2016}}</ref> Lakin Türkiyə tərəfi bu hadisələrin soyqırım olmadığını, ermənilərin ölkədəki sabitliyi pozduğu və gərginlik yaratdıqları üçün deportasiya olunduğu fikrini müdafiə etmişdir. Ermənilərlə yanaşı, imperiyada müharibə davam edərkən [[yunanlar]]ın və [[Assuriyalılar|aysorlar]]ın qətlə yetirildiyi iddia edilmişdir.<ref name="Bloxham2005">{{cite book|author=Donald Bloxham|title=The Great Game of Genocide: Imperialism, Nationalism, And the Destruction of the Ottoman Armenians|url={{Google books |plainurl=yes |id=TSRkGNoEPFwC |page=150 }}|access-date=9 fevral 2013|year=2005|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-927356-0|page=150}}</ref><ref name=Levene>{{cite journal|last=Levene|first=Mark|title=Creating a Modern 'Zone of Genocide': The Impact of Nation- and State-Formation on Eastern Anatolia, 1878–1923|journal=Holocaust and Genocide Studies|date=Winter 1998|volume=12|issue=3|pages=393–433|url=http://hgs.oxfordjournals.org/cgi/content/abstract/12/3/393|doi=10.1093/hgs/12.3.393}}</ref><ref name="Ferguson">{{cite book|last=Ferguson|first=Niall|title=The War of the World: Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West|url=https://archive.org/details/warofworldhistor0000ferg_w3s6|year=2007|publisher=Penguin Group|isbn=978-0-14-311239-6|page=[https://archive.org/details/warofworldhistor0000ferg_w3s6/page/180 180]}}</ref> Müharibələrdən sonra imperiya parçalanmış və ərazisində müxtəlif dövlətlər qurulmuşdur. 30 oktyabr 1918-ci ildə Osmanlı İmperiyası, [[müttəfiq dövlətlər]] ilə [[Mudros müqaviləsi]]ni imzalanmışdır. 10 avqust 1920-ci ildə imzalanan [[Sevr müqaviləsi]] Osmanlı ərazisini Müttəfiq dövlətlər arasında bölüşdürmək üçün nəzərdə tutulmuş, lakin qüvvəyə minməmişdir.<ref name="Treaty of Sèvres">{{Cite web|url=http://net.lib.byu.edu/~rdh7/wwi/versa/sevres1.html|title=The Treaty of Sèvres, 1920|publisher=Harold B. Library, [[Brigham Young University]]}}</ref> === Türkiyə Respublikası === {{main|Türkiyə siyasi tarixi}}{{see also|Atatürk islahatları}} [[Fayl:Mustafa Kemal Atatürk .jpg|thumb|216x216px|Türkiyə Respublikasının qurucusu və ilk prezidenti [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa Atatürk]]]] [[Birinci Dünya müharibəsi|Birinci Dünya Müharibəsi]]nin sonunda imzalanan [[Mudros müqaviləsi]]ndən sonra [[İstanbul]], [[İzmir]] və digər Osmanlı torpaqlarının xarici qüvvələr tərəfindən işğalı [[Türk Milli Hərəkatı]]nın ortaya çıxmasına səbəb oldu. 19 may 1919-cu ildə [[Çanaqqala müharibəsi|Çanaqqala döyüşü]]nün görkəmli simalarından biri olan [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]], [[Mustafa Kamalın Samsuna gəlişi|Samsuna gələrək]], [[Sevr müqaviləsi]] ilə irəli sürülən şərtləri ləğv etmiş və ölkənin bütün torpaqlarının bütövlüyünü qorumağı hədəfləyən [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]ni başlatmışdır.<ref name="Atatürk">{{Cite book|title=Atatürk: The Biography of the Founder of Modern Turkey|url=https://archive.org/details/ataturk0000mang_b0t1|first=Andrew|last=Mango|publisher=Overlook|year=2000|isbn=978-1-58567-011-6|page=lxxviii}}</ref> 18 sentyabr 1922-ci ildə ölkədəki bütün düşmən qüvvələr qovulmuş və 1920-ci il aprel ayından etibarən özünü ölkənin qanuni hökuməti elan edən [[Ankara Hökuməti]] tərəfindən Osmanlı mirası olan idarəetmə sistemini müasirləşdirilmiş və yeni respublika siyasi sisteminə keçid edilmişdir. 1 noyabr tarixində isə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]] tərəfindən [[Osmanlı sultanlığının ləğvi|Osmanlı sultanlığı ləğv edilmiş]] və 623 illik rəsmi monarxiya dövləti olan Osmanlı tarixindən qalmış tozlu səhnələr silinmişdir.<ref name="18sep1922">{{cite book|last1=Heper, Criss|first1=Metin, Nur Bilge|title=Historical Dictionary of Turkey|url=https://books.google.com/?id=mKoanep9aBEC&pg=PA317&lpg=PA317&dq=18+september+1922+turkey#v=onepage&q=18%20september%201922%20turkey&f=false|publisher=Scarecrow Press|isbn=978-0-8108-6281-4|year=2009}}</ref> 24 iyul 1923-cü ildə imzalanan [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna müqaviləsi]], [[Osmanlı İmperiyası]]nın xələfi olan Türkiyə Respublikasının beynəlxalq mühitdə tanınmasını təmin etmiş və 29 oktyabr 1923-cü ildə paytaxt [[Ankara]] olmaqla respublika elan edilmişdir. Lozanna müqaviləsinə əsasən baş tutan [[Türkiyə-Yunanıstan vətəndaş mübadiləsi]] ilə Türkiyədə yaşayan 1.1 milyon yunan və Yunanıstanda yaşayan 380 min türk yer dəyişdirmişdir.<ref name="Atatürk" /><ref>{{cite book|title=Political Islam and the Secular State in Turkey: Democracy, Reform and the Justice and Development Party|publisher=I.B. Tauris|date=2014|last=Axiarlis|first=Evangelia|p=11}}</ref><ref name="Clogg">{{cite book|last=Clogg|first=Richard|title=A Concise History of Greece|url={{Google books |plainurl=yes |id=H5pyUIY4THYC }}|access-date=9 fevral 2013|year=2002|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-00479-4|page=101}}</ref>[[Fayl:Protect Your Republic Protest - 6 (2007-04-14) edit.jpg|left|thumb|230x230px|[[Anıtqəbir]] qarşısında [[Türkiyə bayrağı|Türk bayraq]]ları ilə [[Respublika etirazları]]]] Türkiyə Respublikasının qurucusu və ilk prezidenti olan [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal]], ölkənin yeni və dünyəvi bir respublikaya çevrilməsini hədəfləyən bir çox islahatlar aparmışdır. 1934-cü ildə çıxan soyad qanunu ilə "Atatürk" soyadını almışdır.<ref name="Atatürk" /><ref>{{cite web|url=http://blog.oup.com/2012/02/turkey-women-vote/|title=Turkey holds first election that allows women to vote|work=OUPblog|date=6 fevral 2012}}</ref> [[İkinci Dünya müharibəsi|II Dünya Müharibəsi]]ndə Türkiyə uzun müddət neytrallığını qorumuş, lakin müharibənin son aylarında 23 fevral 1945-ci ildə [[müttəfiq dövlətlər]]in tərəfinə keçmişdir.<ref name="BoweringCrone2012">{{cite book|author1=Gerhard Bowering|author2=Patricia Crone|author3=Wadad Kadi |author4=Devin J. Stewart |author5=Muhammad Qasim Zaman |author6=Mahan Mirza|title=The Princeton Encyclopedia of Islamic Political Thought|url={{Google books |plainurl=yes |id=JHcZlo12SGoC |page=49 }}|access-date=14 avqust 2013|year=2012|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-3855-4|page=49|quote=Following the revolution, Mustafa Kemal became an important figure in the military ranks of the Ottoman Committee of Union and Progress (CUP) as a protégé&nbsp;... Although the sultanate had already been abolished in November 1922, the republic was founded in October 1923.&nbsp;... ambitious reform programme aimed at the creation of a modern, secular state and the construction of a new identity for its citizens.}}</ref> 26 iyun 1945-ci ildə [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]nın qurucu üzvlərindən biri olmuşdur.<ref>''League of Nations Treaty Series'', bur. 173, səh. 214–241.</ref> [[İkinci Dünya müharibəsi|II Dünya Müharibəsi]]ndən sonra, Türkiyənin, [[Yunanıstan]]da kommunist üsyanların yatırılması və [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]]nın türk boğazlarında hərbi baza istəməsi kimi qarşılaşdığı çətinliklər [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın 1947-ci ildə [[Trumen doktrinası]]nı elan etməsi ilə nəticələnmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.uncyprustalks.org/|title=UN Cyprus Talks|publisher=United Nations|access-date=1 fevral 2017}}</ref> Türkiyə və Yunanıstanın təhlükəsizliyini təmin etməyi hədəfləyən [[doktrina]], hər iki ölkəni hərbi və iqtisadi dəstək ilə təmin etmişdir. 1948-ci ildə Avropa iqtisadiyyatının yenidən qurulması planına [[Marşal planı|Marşal]] və [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı|OECD]] daxil edilmişdir. 1961-ci ildə Türkiyə, [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı|OECD]]-nin qurucu üzvü olmuşdur.<ref>{{Cite book| publisher = Princeton University Press| isbn = 978-1-4008-8371-4| last = Hassan| first = Mona| title = Longing for the Lost Caliphate: A Transregional History| date = 2017-01-10 |url=https://books.google.com/books?id=pqqtDAAAQBAJ&pg=PA168}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13537110208428662|title=Reconfiguring the Turkish nation in the 1930s|journal=Nationalism and Ethnic Politics, 8:2|publisher=Yale University|author=Soner Çağaptay|year=2002|pages=67–82|doi=10.1080/13537110208428662}}</ref> [[Koreya müharibəsi]]nə [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|Birləşmiş Millətlər]] qüvvələri ilə birlikdə qatılan Türkiyə, 1952-ci ildə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]]na qarşı yaradılan [[NATO]] təşkilatına qatılmışdır.<ref name="Turkey_UN">{{cite web|url=https://www.un.org/Overview/growth.htm |title=Growth in United Nations membership (1945–2005) |publisher=United Nations |access-date=30 oktyabr 2006 |date=3 iyul 2006 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160117212320/http://www.un.org/Overview/growth.htm |archivedate=17 yanvar 2016 }}</ref> 15 iyul 1974-cü ildə [[Kipr]]də çevriliş baş vermişdir. Ölkədə [[EOKA-B]] fəaliyyətləri, [[Enozis]] planları və yaşanan cəmiyyətlərarası qarşıdurma şiddətinin artması, 20 iyul 1974-cü ildə [[Kipr Sülh Hərəkatı|Türkiyənin Kiprə qoşun yeritməsi]] ilə nəticələnmişdir. Doqquz il sonra, 1961-ci ildə [[Şimali Kipr Türk Respublikası]] qurularaq ada ikiyə bölünmüşdür.<ref name="oecd.org">{{cite web|title=Members and partners|url=http://www.oecd.org/about/membersandpartners/list-oecd-member-countries.htm|website=OECD|access-date=9 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite web |title=KIBRIS MESELESİNİN TARİHÇESİ, BM MÜZAKERELERİNİN BAŞLANGICI |url=http://www.mfa.gov.tr/kibris-meselesinin-tarihcesi_-bm-muzakerelerinin-baslangici.tr.mfa |website=T.C. Dışişleri Bakanlığı |accessdate=18 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=KIBRIS SORUNU’NUN KISA TARİHÇESİ VE GÜNÜMÜZ |url=https://add.org.tr/kibris-sorununun-kisa-tarihcesi-ve-gunumuz/ |website=Atatürkçü Düşünce Derneği |accessdate=18 may 2020 |language=tr |archive-date=1 March 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210301225148/https://add.org.tr/kibris-sorununun-kisa-tarihcesi-ve-gunumuz/ |url-status=dead }}</ref> 1946-cı ildə [[Türkiyədə tək partiyalı dövr|Türkiyə Respublikasında tək partiyalı dövr]] sona çatmışdır.<ref name="TRPoliticsandMilitary">{{Cite book|title=Turkish Politics and the Military|first=William Mathew|last=Hale|publisher=Routledge|year=1994|isbn=978-0-415-02455-6|pages=[https://archive.org/details/turkishpoliticsm00hale/page/161 161, 215, 246]|url=https://archive.org/details/turkishpoliticsm00hale/page/161}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2012/04/13/world/middleeast/turkey-detains-military-leaders-for-role-in-1997-coup.html|newspaper=[[The New York Times]]|last=Arsu|first=Sebsem|title=Turkish Military Leaders Held for Role in '97 Coup|date=12 aprel 2012|access-date=11 avqust 2014}}</ref> Daha sonra, [[Türkiyədə çoxpartiyalı demokratiya dövrü|çoxpartiyalı demokratiya dövrü]] [[Türkiyədə dövlət çevrilişi (1960)|1960]], [[Türkiyədə dövlət çevrilişi (1971)|1971]], [[12 sentyabr hərbi çevrilişi|1980]] və [[Türkiyədə dövlət çevrilişi (1997)|1997]]-ci illərdə [[Dövlət çevrilişi|dövlət çevriliş]]ləri ilə müvəqqəti olaraq dayandırılmışdır.<ref name="Uslu2003">{{cite book|last=Uslu|first=Nasuh|title=The Cyprus question as an issue of Turkish foreign policy and Turkish-American relations, 1959–2003|url={{Google books |plainurl=yes |id=RYHWMKL2-CQC |page=119 }}|access-date=16 avqust 2011|year=2003|publisher=Nova Publishers|isbn=978-1-59033-847-6|page=119}}</ref> Həmçinin, 2016-cı ilin iyul ayında [[Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhd (2016)|uğursuz çevriliş cəhdi]] baş tutmuşdur. 1980-ci illərdə Türkiyə iqtisadiyyatının liberallaşdırılması ölkədə iqtisadi artıma və siyasi sabitliyə səbəb olmuşdur. 1984-cü ildən bəri [[Kürdüstan Fəhlə Partiyası|PKK]], Türkiyə hökumətinə qarşı qiyam və hücum aksiyalarına başlamış, tərəflərin toqquşması nəticəsində rəsmi məlumatlara görə 40 mindən çox insan həyatını itirmişdir.<ref name="trnc">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1021835.stm|title=Timeline: Cyprus|publisher=BBC|access-date=25 dekabr 2006|date=12 dekabr 2006}}</ref> [[Human Rights Watch]] məlumatlarına görə, indiyə qədər [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən 3000-dən çox [[Kürdlər|kürd]] yaşayış məntəqəsi yandırılmış və minlərlə kürd öldürülmüşdür.<ref>{{cite news |title=What's driving unrest and protests in Turkey? |author1=Mullen, Jethro |author2=Cullinane, Susannah |url=http://www.cnn.com/2013/06/03/world/europe/turkey-conflict-explainer/?hpt=hp_t1 |newspaper=CNN |date=4 iyun 2013 |access-date=6 iyun 2013}}</ref> Həmçinin ölkədə kürdlər tərəfindən qurulan siyasi partiyaların çoxu ləğv edilmişdir.<ref>{{cite web|title=Turkey rounds up thousands of suspected participants in coup attempt|first1=Erin|last1=Cunningham|first2=Liz|last2=Sly|first3=Zeynep|last3=Karatas|url=https://www.washingtonpost.com/world/after-bloody-night-turkeys-president-declares-coup-attempt-foiled/2016/07/16/9b84151e-4af7-11e6-8dac-0c6e4accc5b1_story.html|work=The Washington Post|date=16 iyul 2016|access-date=17 iyul 2016}}</ref> Tərəflər arasında sülh danışıqları 2012-ci ildə başlamış, lakin 2015-ci ildə başa çatmışdır və vəziyyət daha da gərginləşmişdir. [[Taksim Gəzi Parkı|Gəzi parkı]]nda baş tutan tənzimləmələr səbəbilə 2013-cü ildə başlayan etirazlar hökumət əleyhinə etirazlara çevrildi və bir çox vilayətə qısa müddətdə yayıldı.<ref name="nytimes.comxx">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2017/04/13/magazine/inside-turkeys-purge.html|title=Inside Turkey's Purge|newspaper=The New York Times|access-date=6 may 2017|date=13 aprel 2017|last1=Hansen|first1=Suzy}}</ref><ref name="turkeypurge.com">{{cite web|title=Turkey Purge|url=https://turkeypurge.com/|website=turkeypurge.com|access-date=6 may 2017}}</ref> Lakin, etirazlar hökumət tərəfindən yatırıldı. Ölkədə 2015-ci ilin iyun ayında keçirilən [[Türkiyədə parlament seçkiləri (iyun 2015)|parlament seçkiləri]]ndən sonra müxtəlif şəhərlərdə müşahidə olunan silahlı və bombalı hücumlar günü-gündən artaraq yüzlərlə mülki şəxsin ölümünə səbəb olmuşdur.<ref>{{cite news |title=Pence heads to Turkey as Erdogan rejects calls for ceasefire in Syria |url=https://www.dw.com/en/pence-heads-to-turkey-as-erdogan-rejects-calls-for-ceasefire-in-syria/a-50851292 |work=Deutsche Welle |date=16 oktyabr 2019}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://thedefensepost.com/2019/10/22/russia-turkey-syria-mou/|title=Full Text: Memorandum of Understanding between Turkey and Russia on northern Syria|date=22 oktyabr 2019|website=The Defense Post}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-syria-security-turkey-idUSKBN1XZ12M|title=Turkey not resuming military operation in northeast Syria: security source|date=25 noyabr 2019|via=www.reuters.com|newspaper=Reuters}}</ref><gallery mode="packed" heights="150px" style="text-align:center"> Fayl:Dolmabahce Tor-2008-31-07.jpg|[[Dolmabağça sarayı]] Fayl:Celsus Library, Ephesus.jpg|[[Efes]] Fayl:Cappadocia - Kapadokya 05.jpg|[[Kappadokiya]] Fayl:TurkeyBodrumCastle.jpg|[[Bodrum qalası]] </gallery> == Siyasət == {{əsas|Türkiyənin dövlət quruluşu}}{{Həmçinin bax|Türkiyədə seçkilər}} [[Fayl:Recep Tayyip Erdoğan, Poland.jpg|thumb|Türkiyə prezidenti [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]]]] 1923–2018 illəri arasında Türkiyə, [[parlament]] [[təmsilli demokratiya]]nın tətbiq olunduğu ölkə olmuşdur. [[2017 Türkiyə konstitusiya dəyişikliyi referandumu]]nun nəticəsində [[prezident respublikası]] sistemi qəbul edilmişdir. Yeni sistem 2018-ci ildə [[2018 Türkiyə prezident seçkiləri|prezident seçkisi]] ilə qüvvəyə minmiş və prezidentə fərman vermək, kabinet təyin etmək, büdcə hazırlamaq, seçki çağırışı ilə parlamenti ləğv etmək, məhkəmələrə və bürokratiyaya siyasi təyinatlar etmək səlahiyyətləri daxil olmaqla tam nəzarət verilmişdir.<ref name="EconPres2018">{{cite journal|url=https://www.economist.com/europe/2018/06/30/erdogan-inaugurates-a-new-political-era-in-turkey|title=Recep Tayyip the First: Erdogan inaugurates a new political era in Turkey|journal=The Economist|date=28 iyun 2018}}</ref> Nazirlər şurası ilə birlikdə baş nazirlik də ləğv edilmiş və səlahiyyətləri birbaşa seçki yolu ilə 5 il müddətinə seçilən [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan|prezidentə]] həvalə edilmişdir. [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]], 2014-cü ildə xalqın səsverməsi ilə seçilən ilk prezidentdir. [[Türkiyə konstitusiyası|Türkiyə Konstitusiyası]], ölkənin qanuni sistemini, hökumətin əsas prinsiplərini unitar bir mərkəzi dövlət olaraq Türkiyəni əks etdirir.<ref>{{cite web |title=Yeni hükümet ve yeni Türkiye siyaseti |url=https://www.kurdistan24.net/tr/opinion/592dbfb9-94c6-4680-a075-c61f5d760d7d |website=www.kurdistan24.net |accessdate=16 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=2018 yılı Türkiye siyaseti açısından adeta bir fırtına gibi geçti |url=https://www.sozcu.com.tr/2018/gundem/2018-yili-turkiye-siyaset-acisindan-adeta-bir-firtina-gibi-gecti-2860500/ |website=www.sozcu.com.tr |accessdate=16 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye siyaseti üzerine elinde belgelerle konuşan' oluşum: Doğruluk Payı |url=https://haberler.boun.edu.tr/tr/haber/turkiye-siyaseti-uzerine-elinde-belgelerle-konusan-olusum-dogruluk-payi |website=[[Boğaziçi Universiteti]] |accessdate=16 may 2020 |date=10 yanvar 2019}}</ref> İcra səlahiyyəti prezident tərəfindən tətbiq olunduqda qanunvericilik səlahiyyəti [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]] olan [[məclis]] [[parlament]]inə verilir.<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-44574919|title=Turkey elections: How powerful will the next Turkish president be?|publisher=BBC|author=Chris Morris|date=22 iyun 2018|work=BBC News}}</ref> Məhkəmə orqanları icra və qanunverici orqanlardan azad olmuş, lakin 2007, 2010 və 2017-ci illərdə referendumlarda qüvvəyə minən konstitusiya dəyişiklikləri prezidentə və hakim siyasi partiyaya prokuror təyin etmək və ya vəzifədən azad etmək kimi daha böyük səlahiyyətlərin verilməsilə nəticələnmişdir. [[Konstitusiya Məhkəməsi (Türkiyə)|Konstitusiya məhkəməsi]] qanunların və konstitusiya qərarlarının uyğunluğu barədə qərar vermək məsuliyyəti daşıyır. İnzibati iddialar və digər yüksək vəzifəli şəxslər üçün [[Apelyasiya məhkəməsi|Ali Apelyasiya məhkəməsi]] fəaliyyət göstərir.<ref name="TR_Constit">{{cite web|url=http://www.byegm.gov.tr/mevzuat/anayasa/anayasa-ing.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070203170110/http://www.byegm.gov.tr/mevzuat/anayasa/anayasa-ing.htm|archivedate=3 fevral 2007|title=Turkish Constitution|author=Turkish Directorate General of Press and Information|publisher=Turkish Prime Minister's Office|access-date=16 dekabr 2006|date=17 oktyabr 2001}}</ref><ref>{{cite web |title=Temyiz nedir? Temyiz başvuru süresi nedir? |url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/temyiz-nedir-temyiz-basvuru-suresi-nedir-41011256 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=16 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Tarihçe |url=https://www.yargitay.gov.tr/tarihce |website=T.C. Yargıtay Başkanlığı |accessdate=16 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=Şafak |first1=Yeni |title=Yüksek mahkeme karmaşasına çözüm Temyiz Mahkemesi |url=https://www.yenisafak.com/hayat/yuksek-mahkeme-karmasasina-cozum-temyiz-mahkemesi-490010 |website=Yeni Şafak |accessdate=16 may 2020 |language=tr-TR |date=21 fevral 2013}}</ref> Hər iki cins üçün [[ümumi seçki hüququ]], 1933-cü ildən bəri Türkiyədə tətbiq olunur və 18 yaşına girmiş hər bir Türk vətəndaşı seçki hüququna malikdir. Türkiyədə 85 seçki bölgəsi var və bu seçki bölgələrindən namizəd olan 18 yaş üstü şəxslərdən 600-ü beş il aralıqlarla siyahı üsulu majoritar seçki sistemi yolu ilə millət vəkili seçilir.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/1466160.stm|title=Euro court backs Turkey Islamist ban|publisher=BBC|access-date=14 dekabr 2006|date=31 iyul 2001}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/2850601.stm|title=Turkey's Kurd party ban criticised|publisher=BBC|access-date=14 dekabr 2006|date=14 mart 2003}}</ref><ref name="BYEGM_TrPolSys">{{cite web|url=http://www.byegm.gov.tr/REFERENCES/Structure.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070203025134/http://www.byegm.gov.tr/REFERENCES/Structure.htm|archivedate=3 fevral 2007 |title=Political Structure of Turkey|author=Turkish Directorate General of Press and Information|publisher=Turkish Prime Minister's Office|access-date=14 dekabr 2006|date=24 avqust 2004}}</ref> Konstitusiya məhkəməsi anti-dünyəvi və ya separatist hesab etdiyi siyasi partiyaların dövlət maliyyəsini və ya tamamilə fəaliyyətlərini ləğv etmək hüququna malikdir. Ölkədə 10% [[seçki həddi]] tətbiq olunur.<ref name="FleetFaroqhi2008p357">{{cite book|author1=Kate Fleet|author2=Suraiya Faroqhi|author3=Reşat Kasaba|title=The Cambridge History of Turkey|url={{Google books |plainurl=yes |id=iOoGH4GckQgC |page=357 }} |access-date=13 iyun 2013|year= 2008|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-62096-3|pages=357–358}}</ref> 1923-cü ildə respublikanın elan olunmasından bəri ölkənin [[Dünyəvilik|dünyəviliy]]i aktual bir mövzuya çevrilmişdir. Türkiyədə [[Islamçılıq|islamçılar]] və [[Atatürk islahatları|Atatürkün islahatları]]nı dəstəkləyən [[Atatürkçülük|atatürkçülər]], ictimai həyatında dinin uyğun rolu mövzusunda müzakirələr yaşayan iki əleyhdar tərəfdir. [[Atatürkçülük|Atatürkçülər]] dünyəvi konstitusiya demokratiyasının və qərbləşdirilmiş dünyəvi həyat tərzinin tərəfdarıdır.<ref>{{cite news|title=Turkey quickly sliding into authoritarian rule after move to increase Erdogan's powers|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/turkey-increase-executive-powers-president-recep-tayyip-erdogan-authoritarian-rule-government-a7501666.html|newspaper=The Independent|access-date=9 yanvar 2017|date=30 dekabr 2016}}</ref><ref>{{cite news|last1=Chan|first1=Sewell|title=Turkey's Parliament Starts Debate on Expansion of President's Powers|url=https://www.nytimes.com/2017/01/09/world/middleeast/turkeys-parliament-starts-debate-on-expansion-of-presidents-powers.html|newspaper=The New York Times|access-date=9 yanvar 2017|date=9 yanvar 2017}}</ref><ref>{{cite news|last1=Dombey|first1=Daniel|title=Turkey's Erdogan lurches toward authoritarianism|url=https://www.ft.com/content/e89e8d74-cfc1-11e3-a2b7-00144feabdc0|newspaper=Financial Times|access-date=10 yanvar 2017}}</ref><ref>{{cite news|title=Can Turkey's Democracy Survive President Erdogan?|url=https://www.nytimes.com/2016/11/02/opinion/can-turkeys-democracy-survive-president-erdogan.html|newspaper=The New York Times|access-date=10 yanvar 2017|date=1 noyabr 2016|last1=Board|first1=The Editorial}}</ref> [[İqtisadiyyat]], [[təhsil]] və digər ictimai xidmətlərə dövlət sərmayesinin tərəfdarıdırlar.<ref>{{cite news|last1=Braun|first1=Stefan|title=Europarat sieht Türkei auf dem Weg in die Autokratie|url=http://www.sueddeutsche.de/politik/erdoan-autokratie-tendenz-in-tuerkei-1.3399343|publisher=Süddeutsche Zeitung|access-date=3 mart 2017|language=de|newspaper=Sueddeutsche.de|date=28 fevral 2017}}</ref><ref>{{cite news|title=EU: Bericht: Europarat sieht Türkei auf dem Weg in die Autokratie|url=http://www.zeit.de/news/2017-03/01/eu-bericht-europarat-sieht-tuerkei-auf-dem-weg-in-die-autokratie-01004203|newspaper=Die Zeit|access-date=3 mart 2017|date=1 mart 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170304035323/http://www.zeit.de/news/2017-03/01/eu-bericht-europarat-sieht-tuerkei-auf-dem-weg-in-die-autokratie-01004203|archive-date=4 mart 2017|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Türkei: Europarat warnt vor drohender Autokratie|url=https://www.tagesschau.de/ausland/tuerkei-yuecel-105.html|publisher=Tagesschau|access-date=3 mart 2017|language=de-DE}}</ref> 1980-ci illərdən bəri ölkədə gəlir bərabərsizliyinin və sinif ayrıseçkiliyinin artması, nəzəri olaraq səlahiyyət, ictimai həmrəylik və sosial ədalət öhdəliyini dəstəkləyən, lakin praktikada mübahisələrə səbəb olan İslam populizminə səbəb olmuşdur.<ref>{{cite news|title=The Latest: Turkey releases official referendum results|url=https://www.washingtonpost.com/world/europe/the-latest-turkey-releases-official-referendum-results/2017/04/27/d1239790-2b74-11e7-9081-f5405f56d3e4_story.html|newspaper=Washington Post|access-date=2 May 2017|archive-date=5 May 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170505035851/https://www.washingtonpost.com/world/europe/the-latest-turkey-releases-official-referendum-results/2017/04/27/d1239790-2b74-11e7-9081-f5405f56d3e4_story.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Turkey referendum: Erdogan declares victory|url=http://edition.cnn.com/2017/04/16/europe/turkey-referendum-results-erdogan/|publisher=CNN|access-date=2 May 2017}}</ref><ref name="euronewsreferendum">{{cite web|title=Turkish constitutional referendum: TRexit from parliamentary democracy?|url=http://www.euronews.com/2017/03/13/view-turkish-constitutional-referendum-trexit-from-parliamentary-democracy|website=euronews.com|access-date=14 mart 2017}}</ref><ref name="independent.co.ukx">{{cite web|title=Turkey constitutional changes: what are they, how did they come about and how are they different?|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/turkey-president-recep-tayyip-erdogan-referendum-constitutional-reform-a7539286.html|website=independent.co.uk|access-date=28 mart 2017|date=21 yanvar 2017}}</ref> === İnsan haqqları === {{əsas|Türkiyədə insan haqqları}} {{Şəkillər albomu | yer =right | istiqamət =şaquli | şəkil1 = 21. İstanbul Onur Yürüyüşü Gay Pride (37).jpg | miqyas1 = | şəkil2 = 21. İstanbul Onur Yürüyüşü Gay Pride (25).jpg | miqyas2 = | izah2 = 21-ci İstabul ləyaqət yürüyüşü çərçivəsində [[LGBT]] plakatları }} Türkiyədə insan haqqları, beynəlxalq mühitdə qınanlımış və müxtəlif müzakirələrin əsas mövzusu olmuşdur. 1998–2008 illəri arasında [[Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi]] tərəfindən xüsusilə azad yaşamaq hüququ olmaqla ümumi insan haqları pozuntuları və azadlıq pozuntuları səbəbiylə Türkiyə əleyhinə 1.600 qərar alınmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/en/pressroom/content/20101025IPR90072|title=Human rights in Turkey: still a long way to go to meet accession criteria|publisher=European Parliament Human Rights committee|date=26 oktyabr 2010|access-date=9 fevral 2013|archive-date=2020-03-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20200322190256/https://www.europarl.europa.eu/en/pressroom/content/20101025IPR90072|url-status=dead}}</ref> [[Kürdlər|Kürd]], [[qadın]], [[LGBT]] hüquqları və [[mətbuat azadlığı]] kimi digər məsələlər də böyük mübahisələrə səbəb olmuşdur.<ref name="ETCHR1">{{cite news|title=European Court of Human Rights: Turkey Ranks First in Violations in between 1959–2011|url=http://bianet.org/english/human-rights/138337-turkey-ranks-first-in-violations-in-between-1959-2011|accessdate=29 dekabr 2015|work=Bianet – Bagimsiz Iletisim Agi}}</ref><ref name="AnnualETCHR">{{cite journal|title=Annual report|date=2014|issue=The European Court of Human Rights|url=http://echr.coe.int/Documents/Annual_Report_2014_ENG.pdf|accessdate=29 dekabr 2015}}</ref><ref>{{cite book|last1=McKiernan|first1=Kevin|title=The Kurds: A People in Search of Their Homeland|date=2006|publisher=St. Martin's Press|location=New York|isbn=978-0-312-32546-6|page=[https://archive.org/details/kurdspeopleinsea00mcki/page/130 130]|edition=1st|url=https://archive.org/details/kurdspeopleinsea00mcki|url-access=registration}}</ref><ref>{{cite book|last1=Neuberger|first1=Benyamin|editor1-last=Bengio|editor1-first=Ofra|title=Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland|date=2014|publisher=Univ of Texas Press|location=[S.l.]|isbn=978-0-292-75813-1|page=27 |url=https://books.google.com/books?id=caCDBAAAQBAJ}}</ref> Son zamanlarda Türkiyədə qeydə alınan insan haqqları pozuntuları, [[Avropa İttifaqı|Avropa Birliyi]] üzvlüyünə bir maneə olaraq qalmağa davam edir.<ref>{{cite book|last1=Eder|first1=Mine|editor1-last=Lust|editor1-first=Ellen|title=The Middle East|date=2016|publisher=CQ Press|isbn=978-1-5063-2930-7|edition=14|chapter-url=https://books.google.com/books?id=Q_nlCgAAQBAJ|chapter=Turkey|quote=The Turkish military responded with a ferocious counterinsurgency campaign that led to the deaths of nearly 40,000 people, most of them Turkish Kurdish civilians, and the displacement of more than three million Kurds from southeastern Turkey.}}</ref><ref name=amnesty1>{{cite web |title=Damning evidence of war crimes by Turkish forces and allies in Syria |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2019/10/syria-damning-evidence-of-war-crimes-and-other-violations-by-turkish-forces-and-their-allies/ |website=Amnesty International |date=18 oktyabr 2019}}</ref> [[Fayl:2013 Taksim Gezi Park protests, Fox TV broadcast van at Taksim Square on 4th June 2013.JPG|left|thumb|199x199px|[[2013-cü il Gəzi parkı etirazları|Gəzi parkı etirazları]] zamanı zərər verilmiş [[Fox (Türkiyə)|FOX]] yayım avtomobili]] [[Jurnalistləri Müdafiə Komitəsi]]ndən verilən məlumata görə, illərdir ölkəni idarə edən [[Ədalət və İnkişaf Partiyası|AKP]] hökuməti dünyada mətbuat azadlığı baxımından ən böyük təzyiqlərdən birini tətbiq edir.<ref>{{cite book|last=Zürcher|first=Erik J.|title=Turkey A Modern History, Revised Edition|url=https://books.google.com/books?id=qaC24BFy4JQC&pg=PA263|year=2004|publisher=I.B.Tauris|isbn=978-1-85043-399-6|page=263}}</ref> Ölkədəki bir çox jurnalist [[ergenekon]], [[Balyuzak yarımadası|balyoz]] kimi müxtəlif iddialar və 2016-cı ildə baş vermiş [[Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhd (2016)|çevriliş cəhdindən]] sonra aparılan təmizlik çərçivəsində "terrorizm" və "dövlət əleyhinə fəaliyyət" ittihamları ilə həbs olunmuşdur.<ref>{{cite news|title=Lice'nin Fis köyünde PKK'nın kuruluşunu kutladılar|url=http://www.milliyet.com.tr/lice-nin-fis-ilcesinde-pkk-nin-gundem-1975981/|accessdate=2 iyul 2015|work=Hürriyet Daily News|date=27 noyabr 2014}}</ref><ref>"[https://www.reuters.com/article/us-turkey-security-newspaper/turkish-court-orders-release-of-journalists-during-their-trial-idUSKCN1GL2OR Turkish court orders release of journalists during their trial]". Reuters. 9 mart 2018.</ref> Jurnalistlərə qarşı "türkçülüyü alçaltmaq" və "məhkəmə sisteminə təsir göstərmək" ittihamları ilə müxtəlif iddialar irəli sürülmüş və hökumətin mətbuatda özünütənzərəni gizlətdiyi iddia edilmişdir.<ref>{{cite book|last1=White|first1=Paul|title=The PKK: Coming Down from the Mountains|date=2015|publisher=Zed Books Ltd.|isbn=978-1-78360-040-3|url=https://books.google.com/?id=5hBkDgAAQBAJ&pg=PT79&lpg=PT79&dq=PKK+autonomy+and#v=onepage&q=PKK%20autonomy%20and&f=false|accessdate=24 iyul 2017|language=en}}</ref><ref>{{cite book|last1=Stanton|first1=Jessica A.|title=Violence and Restraint in Civil War: Civilian Targeting in the Shadow of International Law|date=2016|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1-107-06910-7|page=217|url=https://books.google.com/?id=1NX4DAAAQBAJ&pg=PA217&lpg=PA217&dq=PKK+demands+autonomy#v=onepage&q=PKK%20demands%20autonomy&f=false|accessdate=24 iyul 2017|language=en}}</ref><ref>{{cite news|last1=France-Presse|first1=Agence|title=Turkish lecturer to be put on trial for posing exam question on PKK leader|url=https://www.theguardian.com/world/2016/feb/03/turkish-lecturer-to-be-put-on-trial-for-posing-exam-question-on-pkk-leader|accessdate=24 iyul 2017|work=The Guardian|date=2 fevral 2016}}</ref><ref>{{cite news|title=Ever closer to independence|url=https://www.economist.com/news/international/21644167-iraqs-kurds-are-independent-all-name-they-must-play-their-cards-cleverly-if-they|accessdate=24 iyul 2017|work=The Economist}}</ref> 2013-cü ildə [[Jurnalistləri Qoruma Komitəsi]], Türkiyədə 211 jurnalistin həbs olunduğunu hesabat edərək ölkənin bu rəqəmlə ən çox jurnalist həbs edən ölkə sıralamasında [[İran]], [[Eritreya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]i keçərək üst hissələrə yerləşdirdiyini bildirmişdir.<ref name="ETCHR1"/><ref name="AnnualETCHR"/> Digər tərəfdən [[Freemuse]], doqquz musiqiçinin əsərlərinə görə həbs olunduğunu və musiqiçilərin həbsi baxımından ölkənin [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]dən sonra üçüncü sırada olduğunu müəyyən etmişdir.<ref name="hum1">{{cite journal|title=The European Court of Human Rights: Case of Benzer and others v. Turkey|date=24 mart 2014|issue=Procedure|page=3|url=http://hudoc.echr.coe.int/app/conversion/pdf/?library=ECHR&id=001-128036&filename=001-128036.pdf}}</ref><ref name="tort1">{{cite journal|title=The prohibition of torture|date=2003|issue=Torturing|pages=11, 13|url=http://www.echr.coe.int/LibraryDocs/HR%20handbooks/handbook06_en.pdf|accessdate=29 dekabr 2015}}</ref><ref>{{cite book|title=Human Rights Watch|publisher=Human Rights Watch|page=[https://archive.org/details/humanrightswatch00huma_0/page/7 7]|url=https://archive.org/details/humanrightswatch00huma_0|url-access=registration|year=1998}}</ref> Köhnə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[ABŞ Dövlət Departamenti|Dövlət Departamenti]] spikeri [[Filip Krouley]], "Türkiyədə jurnalistlərə qarşı təhdid ehtiva edən meyllər haqqında böyük narahatlıqlarının olduğunu" bildirmişdir.<ref>{{cite book|last1=Gunes|first1=Cengiz|last2=Zeydanlioğlu|first2=Welat|title=The Kurdish question in Turkey : new perspectives on violence, representation, and reconciliation|date=2014|publisher=Taylor and Francis|location=Hoboken, NJ|isbn=978-1-135-14063-2|page=98 |url=https://books.google.com/books?id=UVn7AAAAQBAJ}}</ref><ref>{{Cite journal|url=http://www.echr.coe.int/Documents/FS_Police_arrest_ENG.pdf|title=Police arrest and assistance of a lawyer}}</ref><ref>{{cite news|title=Justice Comes from European Court for a Kurdish Journalist|url=http://www.khrp.org/khrp-news/news-archive/2000-news/189-justice-comes-from-european-court-for-a-murdered-kurdish-journalist.html |accessdate=1 yanvar 2016}}</ref> Türkiyə, [[Freedom House]] tərəfindən "Qismən azad" sinfində qiymətləndirilmişdir.<ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-turkey-security/turkey-orders-70-army-officers-detained-over-gulen-links-cnn-turk-idUSKBN1H50QN |title=Turkey orders 70 army officers detained over Gulen links – CNN Turk |agency=Reuters|date=29 mart 2018}}</ref><ref>{{cite news |title=Turkey arrests German for spreading Kurdish propaganda: Anadolu |url=https://www.reuters.com/article/us-germany-turkey-security/turkey-arrests-german-for-spreading-kurdish-propaganda-anadolu-idUSKBN1KF2ZX |agency=Reuters |date=25 iyul 2018}}</ref> 2016-cı ilin iyununda [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası]]nın, "Türkiyədə Demokratik İdarələrin fəaliyyəti" layihəsi çərçivəsində ölkədə araşdırmalar aparılmış və bir çox demokratik təşkilatların fəaliyyəti barədə ciddi şübhələr olduğunu irəli sürmüşdür.<ref name="tfsoa">{{cite web |last1=Trew |first1=Bel |title=Turkey faces scrutiny over alleged use of chemical weapons on children in Syria |url=https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/syria-turkey-ceasefire-war-crimes-middle-east-a9161586.html |website=The Independent |date=18 oktyabr 2019}}</ref><ref name="taowc">{{cite web |last1=Haddad |first1=Tareq |title=Turkey accused of war crimes after suspected white phosphorus use against civilian Kurds in Syria |url=https://www.newsweek.com/turkey-accused-war-crimes-suspected-white-phosphorous-chemical-weapons-use-against-kurds-syria-1466248 |website=Newsweek |date=18 oktyabr 2019}}</ref><ref name="TRT-World-07-11-2019">{{cite web|url=https://www.trtworld.com/turkey/chemical-weapons-watchdog-turkey-did-not-use-white-phosphorus-in-syria-31204|title=Chemical weapons watchdog: Turkey did not use white phosphorus in Syria|publisher=TRT World|date=7 noyabr 2019}}</ref> === Hüquq === {{əsas|Türkiyə məhkəmə sistemi}} [[Fayl:Turkish Court of Cassation.jpg|thumb|217x217px|[[Ankara]]da ali məhkəmə binası]] Türkiyə hüquq sisteminin böyük bir hissəsi [[Avropa]]dan əsinlənmişdir. Öhdəliklər Məcəlləsi və Türkiyə Mülki Məcəlləsi, [[İsveçrə]] hüquq sisteminin [[Türkiyə mədəniyyəti|türk mədəniyyəti]]nə uyğunlaşdırılması ilə hazırlanmışdır. İnzibati Hüquq qaydaları [[Fransa]]dakı eyniadlı sistemə, Cinayət Məcəlləsi isə [[İtaliya]] məhkəmə sisteminə əsaslanmışdır.<ref name=mymerhaba.com>{{cite web|title=Turkish Legal System|url=http://www.mymerhaba.com/Turkish-Legal-System-in-Turkey-213.html|website=mymerhaba.com/|access-date=14 avqust 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140922212352/http://www.mymerhaba.com/Turkish-Legal-System-in-Turkey-213.html|archive-date=22 sentyabr 2014|url-status=dead}}</ref> Türkiyədə [[güclər ayrılığı]] prinsipi mənimsənilmişdir. Bu prinsipə uyğun olaraq məhkəmə sistemindən yalnız Türk millətinə fəaliyyət göstərən müstəqil məhkəmələr istifadə edə bilər.<ref>{{cite web |title=Türk Hukuku'nun Gelişim Sürecinde Hukuk Sistemleri Kılavuz Olmalı |url=http://panorama.khas.edu.tr/turk-hukukunun-gelisim-surecinde-hukuk-sistemleri-kilavuz-olmali-236 |website=panorama.khas.edu.tr |accessdate=16 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |last1=Ulusoy |first1=Erol |title=Modern Türk Hukunun Oluşumu ve Gelişimi Tarihçesi |url=http://archiv.jura.uni-saarland.de/turkish/Ulusoy.html |website=archiv.jura.uni-saarland.de |publisher=Rechtsanwalt und Dozent an der Universität Marmara in Istanbul (Lehrbeauftragter der Universität Bielefeld) |accessdate=16 may 2020}}</ref> Məhkəmələrin müstəqilliyi və quruluşu, hakim və prokurorların səlahiyyət müddəti ərzində təhlükəsizliklərinin təmin edilməsi, hakim və prokurorların vəzifələri, hərbi məhkəmələr və quruluşu, yüksək məhkəmələrin səlahiyyət və vəzifələri [[Türkiyə Konstitusiyası]] tərəfindən müəyyən edilir.<ref name=uhdigm.adalet.gov.tr>{{cite web|title=The Judicial System of Turkey|url=http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/THE_JUDICIAL_SYSTEM_OF_TURKEY_AND_ORGANISATION_OF_THE_MINISTRY_OF_JUSTICE.pdf|website=uhdigm.adalet.gov.tr/|publisher=Ministry of Justice|access-date=14 avqut 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303211859/http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/THE_JUDICIAL_SYSTEM_OF_TURKEY_AND_ORGANISATION_OF_THE_MINISTRY_OF_JUSTICE.pdf|archive-date=3 mart 2016|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye'nin Avrupa Birliği Üyeliği ve Türk Hukuk Sistemi |url=https://www.ab.gov.tr/files/Uzmanl%C4%B1k%20Tezleri/osman_duzel.pdf |website=[[Avropa İttifaqı]] |accessdate=16 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=Evrim |first1=Çağdaş |title=Türk aydınlatma haraketinde hukuk anlayışı {{!}} Türkiye'de hukukun laikleşmesi |url=https://www.mevzuatdergisi.com/1999/08a/04.htm |website=www.mevzuatdergisi.com |accessdate=16 may 2020 |language=tr |date=10 avqust 1999}}</ref> [[Fayl:Mahkeme.jpg|thumb|220x220px|Türkiyədə [[məhkəmə]] salonu]] [[Türkiyə Konstitusiyası]]nın 142-ci maddəsinə görə məhkəmələrin quruluşu, vəzifə və səlahiyyətləri sadəcə dövlət tərəfindən idarə oluna bilər.<ref>{{cite web |title=Türkiye Nasıl Bir Hukuk Devletidir? |url=https://m.bianet.org/bianet/siyaset/171435-turkiye-nasil-bir-hukuk-devletidir |website=Bianet |accessdate=16 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Monizm-Düalizm İkileminde Türk Hukuk Sistemi: Uluslararası Hukuka Bakış Üzerine Doktrinel Uzlaşmazlığın Nedenleri ve AB Hukuku Işığında Bir Değerlendirme |url=https://www.lexpera.com.tr/makaleler/monizm-dualizm-ikileminde-turk-hukuk-sistemi-uluslararasi-hukuka-bakis-uzerine-doktrinel |website=LEXPERA |accessdate=16 may 2020 |language=tr}}</ref> Bu və əlaqədar digər konstitusiya maddələri istiqamətində Türkiyədəki məhkəmə sistemi, m''ühakimə məhkəmələri'', ''idarə məhkəmələri'' və ''hərbi məhkəmələr'' olmaqla üç əsas başlıq altında toplanır. Hər başlıqda yüksək səviyyəli məhkəmələr və yüksək hökmlər mövcuddur. Ölkədəki inzibati mübahisələrin həlli üçün ''Mübahisələr Məhkəməsi'' yaradılmışdır.<ref name=uhdigm.adalet.gov.tr /><ref>{{cite web|title=General Directorate of Judicial Records|url=http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/resmiistatistik.html#|website=adlisicil.adalet.gov|access-date=25 noyabr 2016|archive-date=2017-07-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20170726172153/http://www.adlisicil.adalet.gov.tr/resmiistatistik.html|url-status=dead}}</ref> Türkiyədə hüquq-mühafizə qüvvələri [[Türkiyə polisi|Ümumi Təhlükəsizlik Müdirliyi]] və [[Jandarma (Türkiyə)|Ümumi Jandarma Komandirliyi]] kimi müxtəlif vahidlərə ayrılmışdır. Bütün bu qüvvələr [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Respublikası Prezidenti]]nə və ya [[Türkiyə Cümhuriyyəti Daxili İşlər Nazirliyi|Daxili İşlər Nazirliyi]]nə bağlı olaraq hərəkət edirlər. [[Türkiyə Cümhuriyyəti Ədliyyə Nazirliyi|Ədliyyə Nazirliyi]] tərəfindən 1 noyabr 2008-ci ildə açıqlanan hesabata görə, Türkiyə həbsxanalarında məhkumların sayı 100.000 nəfəri keçmiş və bu rəqəm 2000-ci ildəkinə nisbətən iki dəfə çox olmuşdur.<ref name="EU2015">{{cite web|url=http://www.ab.gov.tr/files/5%20Ekim/2015_turkey_report.pdf|title=European Commission: Turkey 2015 report|work=European Commission|date=10 noyabr 2015|access-date=6 iyul 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160818052601/http://www.ab.gov.tr/files/5%20Ekim/2015_turkey_report.pdf|archive-date=18 avqust 2016|url-status=dead}}</ref><ref name="EP2016">{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//NONSGML+TA+P8-TA-2016-0133+0+DOC+PDF+V0//EN|title=European Parliament resolution of 14 april 2016 on the 2015 report on Turkey|work=European Parliament|date=14 aprel 2016|access-date=6 iyul 2016}}</ref><ref name="TI2016">{{cite web|url=http://www.transparency.org/news/pressrelease/turkeys_institutions_are_failing_to_comply_with_good_governance_principles|title=Turkey's institutions are failing to comply with good governance principles and combat corruption|work=Transparency International|date=7 aprel 2016|access-date=6 iyul 2016}}</ref><ref>{{cite magazine|url=http://europe.newsweek.com/zaman-newspaper-turkey-free-speech-477859|title=As ISIS attacks mount, Turkey steps up its war on free speech|magazine=Newsweek|date=6 iyul 2016|access-date=6 iyul 2016}}</ref> === Xarici əlaqələr === {{əsas|Türkiyə xarici siyasəti}} [[Fayl:EU and Turkey Locator Map.png|thumb|1963-cü ildən bəri [[Avropa İqtisadi Birliyi|AİB]]-in ortaq üzvü olan və 1995-ci ildə [[Avropa Birliyi Gömrük Birliyi|AB Gömrük Birliyinə]] qatılan Türkiyə, 2005-ci ildə [[Avropa İttifaqı]]na tam üzvlük müzakirələrinə başladı.]] Türkiyə, [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]nın (1945), [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı|OECD]] (1961), [[İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı]] (1969), [[Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı|ATƏT]] (1973), [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] (1985), [[Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|QDİƏT]] (1992), [[D-8]] (1997) və [[G20|G-20]] (1999) kimi beynəlxalq təşkilatların qurucu üzvlərindən biridir.<ref name=ministryofforeign3>{{cite web|title=The United Nations Organization and Turkey|url=http://www.mfa.gov.tr/the-united-nations-organization-and-turkey.en.mfa|website=mfa.gov.tr|access-date=12 iyun 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715030146/http://www.mfa.gov.tr/the-united-nations-organization-and-turkey.en.mfa|archive-date=15 iyul 2014|url-status=dead}}</ref><ref name=ministryofforeign1>{{cite web|title=Turkey's Relations with the Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD)|url=http://www.mfa.gov.tr/oecd.en.mfa|website=mfa.gov.tr|access-date=12 iyun 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715010252/http://www.mfa.gov.tr/oecd.en.mfa|archive-date=15 iyul 2014|url-status=dead}}</ref><ref name=ministryofforeign4>{{cite web|title=The Republic of Turkey and The Organization of The Islamic Conference|url=http://www.mfa.gov.tr/the-islamic-conference--_oic_.en.mfa|website=mfa.gov.tr|access-date=12 iyun 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714191159/http://www.mfa.gov.tr/the-islamic-conference--_oic_.en.mfa|archive-date=14 iyul 2014|url-status=dead}}</ref><ref name=ministryofforeign5>{{cite web|title=The Organization for Security and Co-operation in Europe (OSCE)|url=http://www.mfa.gov.tr/turkey-and-the-organization-for-security-and-cooperation-in-europe-osce.en.mfa|website=mfa.gov.tr|access-date=12 iyun 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715012824/http://www.mfa.gov.tr/turkey-and-the-organization-for-security-and-cooperation-in-europe-osce.en.mfa|archive-date=15 iyul 2014|url-status=dead}}</ref><ref name=ministryofforeign6>{{cite web|title=Turkey's relations with the Economic Cooperation Organization (ECO)|url=http://www.mfa.gov.tr/turkey-and-the-economic-cooperation-organization-_eco_.en.mfa|website=mfa.gov.tr|access-date=12 iyun 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140516050116/http://www.mfa.gov.tr/turkey-and-the-economic-cooperation-organization-_eco_.en.mfa|archive-date=16 May 2014|url-status=dead}}</ref> 1951–1952, 1954–1955, 1961 və 2009–2010-cu illər arasında [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası|Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Təhlükəsizlik Şurası]]nın müvəqqəti üzvü kimi xidmət etmişdir.<ref name=ministryofforeign7>{{cite web|title=The Black Sea Economic Cooperation Organization (BSEC)|url=http://www.mfa.gov.tr/the-black-sea-economic-cooperation-organization-_bsec_.en.mfa|website=mfa.gov.tr|access-date=12 iyun 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715024106/http://www.mfa.gov.tr/the-black-sea-economic-cooperation-organization-_bsec_.en.mfa|archive-date=15 iyul 2014|url-status=dead}}</ref><ref name=ministryofforeign8>{{cite web|title=D8|url=http://www.mfa.gov.tr/_d-8_.en.mfa|website=mfa.gov.tr|access-date=12 iyun 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715034921/http://www.mfa.gov.tr/_d-8_.en.mfa|archive-date=15 iyul 2014|url-status=dead}}</ref><ref name=ministryofforeign2>{{cite web|title=G-20|url=http://www.mfa.gov.tr/g-20-en.en.mfa|website=mfa.gov.tr|access-date=12 iyun 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140715034200/http://www.mfa.gov.tr/g-20-en.en.mfa|archive-date=15 iyul 2014|url-status=dead}}</ref><ref name="Hürriyet UN Security">{{cite web|url=http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=10149253&tarih=2008-10-17|title=Türkiye'nin üyeliği kabul edildi |work=Hürriyet Daily News|date=17 oktyabr 2008|access-date=1 noyabr 2010}}</ref><ref name="AFGTUR">{{Cite web|url=http://english.peopledaily.com.cn/90883/7839137.html|title=SCO accepts Afghanistan as observer, Turkey dialogue partner|publisher=Xinhua|date=7 iyun 2012|access-date=7 iyun 2012}}</ref><ref name=turkeyjoin>{{cite web|url=http://www.mfa.gov.tr/no_-253_-26-september-2013_-press-release-on-turkey_s-membership-to--the-asia-cooperation-dialogue.en.mfa|title=No: 253, 26 sentyabr 2013, Press Release on Turkey's Membership to the Asia Cooperation Dialogue|date=26 sentyabr 2013|access-date=26 oktyabr 2013|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Turkey}}</ref> Ənənəvi qərb istiqamətlənməsinə uyğun olaraq, Avropa ilə münasibətlər həmişə Türkiyə xarici siyasətinin mərkəzi olmuşdur. 1949-cu ildə [[Avropa Şurası]]nın üzvü olan ölkə 1963-cü ildə Avropa İqtisadi Birliyi ilə tərəfdaşlıq əlaqələri qurmuşdur. Uzun illər davam edən siyasi danışıqlardan sonra Türkiyə 1987-ci ildə EEC-ə tam üzv olmaq üçün müraciət etmiş, 1992-ci ildə [[Qərbi Avropa Birliyi]]nin ortaq üzvü olmuş, 1995-ci ildə [[Avropa Birliyi Gömrük İttifaqı]]na qoşulmuş, 2005-ci ildə isə [[Avropa İttifaqı|Avropa Birliyi]] ilə tam üzvlük danışıqlarına başlamışdır.<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-30111043|title=Erdogan's 'New Turkey' drifts towards isolation|author=Mark Lowen|publisher=BBC|date=20 noyabr 2014|access-date=22 noyabr 2014|work=BBC News}}</ref><ref>{{cite news |url=http://weekly.ahram.org.eg/News/12392/21/Gulf-allies-and-%E2%80%98Army-of-Conquest%E2%80%99.aspx |title=Gulf allies and 'Army of Conquest' |author=Gareth Porter |newspaper=[[Al-Ahram Weekly]] |date=28 May 2015 |author-link=Gareth Porter |access-date=16 May 2020 |archive-date=19 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150919055514/http://weekly.ahram.org.eg/News/12392/21/Gulf-allies-and-%E2%80%98Army-of-Conquest%E2%80%99.aspx |url-status=dead }}</ref><ref>"[http://www.ibtimes.co.uk/syria-saudi-turkish-alliance-backs-conquest-army-rebels-defeat-bashar-al-assad-1500212 Syria: Saudi-Turkish alliance backs 'Conquest Army' rebels to defeat Bashar al-Assad]". ''[[International Business Times]]''</ref> Türkiyənin [[Kipr böhranı|Kipr problemi]]ndə Avropa Birliyi üzvlərinin əksinə [[Şimali Kipr Türk Respublikası]]nı dəstəkləməsi, Avropa Birliyi ilə əlaqələrini çətinləşdirir və ölkənin birliyə daxil olması üçün üzvlük məlumat prosesində əhəmiyyətli bir maneə olmağa davam edir. Bu gün, Avropa Birliyi üzvlüyü Türkiyə tərəfindən strateji bir hədəf və dövlət siyasəti olaraq qəbul edilir.<ref name="Mardell">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6170749.stm |title=Turkey's EU membership bid stalls|first=Mark|last=Mardell|authorlink=Mark Mardell|publisher=BBC|access-date=17 dekabr 2006|date=11 dekabr 2006}}</ref> Türkiyənin xarici əlaqələrinin bir digər təyin edici ünsürü [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]dır.<ref name=foreignaffairs.com>{{cite journal|title=False Friends. Why the United States Is Getting Tough With Turkey|url=http://www.foreignaffairs.com/articles/140952/michael-j-koplow/false-friends|journal=Foreign Affairs|access-date=6 aprel 2015|date=20 fevral 2014}}</ref><ref name=fas.org>{{cite web|title=Turkey: Background and U.S. Relations|url=https://fas.org/sgp/crs/mideast/R41368.pdf|website=fas.org|access-date=6 aprel 2015}}</ref> [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]]nın meydana gətirdiyi ortaq təhdid səbəbiylə Türkiyə, 1952-ci ildə [[NATO]]-ya üzv olmuş və [[Soyuq müharibə]] ərzində [[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]] hökuməti ilə yaxın ikitərəfli əlaqələr qurmuşdur.<ref name="Truman Doctrine">{{Cite book|url={{Google books |plainurl=yes |id=ID4E3Lm8TsgC |page=134 }}|title=Outposts and Allies: U.S. Army Logistics in the Cold War, 1945–1953|last=Huston|first=James A.|publisher=Susquehanna University Press|year=1988|isbn=978-0-941664-84-4|page=134}}</ref> Türkiyə, Avropa Birliyi ilə siyasi danışıqlara başlaması kimi əhəmiyyətli mövzular da daxil olmaq üzrə Amerika Birləşmiş Ştatlarının siyasi, iqtisadi və diplomatik dəstəyindən faydalanmışdır. [[Soyuq müharibə]]dən sonra Türkiyənin geostrateji əhəmiyyəti, [[Orta Şərq]], [[Qafqaz]] və [[Balkan yarımadası|Balkan]] regionlarına yayılmağa başlamışdır. [[Fayl:Stamps of Azerbaijan, 2013-1099.jpg|thumb|[[Azərbaycan]] [[poçt markası]]nda [[Heydər Əliyev]] və [[Süleyman Dəmirəl]], 2013]] 1991-ci ildə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]]nın dağılmasından sonra [[Türkdilli dövlətlər]] müstəqillik əldə etdilər.<ref name=edoc.hu-berlin.de>{{cite book|last1=Mitrovic|first1=Marija|title=Turkish Foreign Policy towards the Balkans|url=http://edoc.hu-berlin.de/series/getmaseries/2014-10/PDF/10.pdf|website=edoc.hu-berlin.de|access-date=9 avqust 2014|publisher=Humboldt-Universität zu Berlin, Philosophische Fakultät III, Institut für Sozialwissenschaften|date=24 mart 2014}}</ref> Türkiyə, [[Ön Asiya|Ön]] və [[Mərkəzi Asiya|Orta Asiya]]da yerləşən bu respublikalar ilə ikitərəfli əlaqələrini, aralarında olan dərin mədəni və dil əlaqələri səbəbiylə irəlilətmək səyi içərisinə girmişdir.<ref>{{cite web |last1=Ziya Öniş |first1=ŞuhnazYılmaz |title=Turkey-EU-US Triangle in Perspective: Transformation or Continuity? |url=http://istanbul2004.ku.edu.tr/syilmaz/public_html/doc/03.pdf |website=istanbul2004.ku.edu.tr/ |access-date=4 avqust 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140316111719/http://istanbul2004.ku.edu.tr/syilmaz/public_html/doc/03.pdf |archivedate=16 mart 2014 }}</ref><ref name="Bal2004">{{cite book|author=İdris Bal|title=Turkish Foreign Policy in Post Cold War Era|url={{Google books |plainurl=yes |id=vDzjkrTDKjYC |page=269 }} |access-date=15 iyun 2013|year=2004|publisher=Universal-Publishers|isbn=978-1-58112-423-1|page=269}}</ref> Xüsusilə [[Azərbaycan–Türkiyə münasibətləri|Azərbaycan—Türkiyə əlaqələri]], hər iki dövlət üçün də olduqca əhəmiyyətlidir. [[Bakı]]dan [[Ceyhan]]a qədər uzanan [[Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri|Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft boru kəməri]], [[Xəzər dənizi]]ndəki nefti qlobal bazara köçürməyi təmin edir və Türkiyənin xarici siyasətinin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edir. [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında davam edən [[Qarabağ müharibəsi]]ndə [[Azərbaycan]]ı dəstəkləyən Türkiyə, müharibənin başlanğıc illərindən bu yana [[Ermənistan]] ilə mövcud olan sərhəd qapılarını bağlı tutmuşdur.<ref>{{cite book|last=Elanchenny|first=Susae|title=Breaking the Ice The Role of Civil Society and Media in Turkey-Armenia Relations An Evaluation of the 'Dialogue-Building between Turkey and Armenia' Project|date=2010|publisher=Istanbul Kültür University|location=Istanbul|isbn=978-605-4233-80-9|page=9|url={{Google books |plainurl=yes |id=9chOD205h2YC }} }}</ref> Hal-hazırda, [[Ədalət və İnkişaf Partiyası|Ədalət və İnkişaf partiyası]]nın hakimiyyəti dövrü, Türkiyəni [[Neo-Osmançılıq]] dövrü olaraq adlandırmış və ölkənin siyasi gücü, strateji mövqeyinə bağlı olaraq [[Yaxın Şərq]]də daha da artmışdır. Bu siyasətlər Türkiyə ətrafındakı ərəb ölkələri ilə problemlər yaşamasına gətirib çıxarmışdır. [[Suriyada vətəndaş müharibəsi]]ndən sonra [[Suriya]] ilə, [[Məhəmməd Mürsi]]nin devrilməsindən sonra isə [[Misir]] ilə Türkiyə əlaqələri pozulmuşdur.<ref name=ministryofforeign>{{cite web|title=Turkey's Relations with NATO|url=http://www.mfa.gov.tr/nato.en.mfa|website=mfa.gov.tr|access-date=12 iyun 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141022051313/http://www.mfa.gov.tr/nato.en.mfa|archive-date=22 oktyabr 2014|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url= http://www.carnegieendowment.org/publications/index.cfm?fa=view&id=22209|title= Turkey's Middle East Policies: Between Neo-Ottomanism and Kemalism|last=Taşpınar|first=Ömer|access-date=5 iyun 2010|date=sentyabr 2008|publisher=Carnegie Endowment for International Peace}}</ref><ref>{{Cite book|last= Murinson|first=Alexander|title= Turkey's Entente with Israel and Azerbaijan: State Identity and Security in the Middle East and Caucasus (Routledge Studies in Middle Eastern Politics)|publisher=Routledge|date=2009|page=119|isbn=978-0-415-77892-3}}</ref> Türkiyə, 1950-ci ildən bu yana [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|Birləşmiş Millətlər]] və [[NATO]] bünyəsi daxilində beynəlxalq sahədə müxtəlif güclərin qorunmasına köməkçi olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.euronews.com/2013/10/04/syria-ratchets-up-tension-with-turkey-warning-it-of-dangers-of-rebel-support/|title=Syria ratchets up tension with Turkey – warning it of dangers of rebel support|date=4 oktyabr 2013|publisher=Euronews|access-date=2020-05-16|archive-date=2016-03-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304071202/http://www.euronews.com/2013/10/04/syria-ratchets-up-tension-with-turkey-warning-it-of-dangers-of-rebel-support/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.businessweek.com/ap/2013-08-16/turkey-egypt-recall-ambassadors |title=Turkey, Egypt recall envoys in wake of violence |date=16 avqust 2013 |publisher=Bloomberg |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130928233432/http://www.businessweek.com/ap/2013-08-16/turkey-egypt-recall-ambassadors |archivedate=28 sentyabr 2013 }}</ref> [[Somali]] və keçmiş [[Yuqoslaviya]]da sülh mühitinin qorunub saxlanmasına dəstək vermiş, [[Körfəz müharibəsi|Birinci Körfəz müharibəsi]]ndə koalisiya qüvvələrini dəstəkləmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.turkishweekly.net/op-ed/3216/on-relations-between-turkey-and-egypt.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20141005012801/http://www.turkishweekly.net/op-ed/3216/on-relations-between-turkey-and-egypt.html|url-status=dead|archive-date=5 oktyabr 2014|title=On Relations between Turkey and Egypt|author=Yaşar Yakış|publisher=Turkish Weekly|date=29 sentyabr 2014|access-date=19 noyabr 2014}}</ref> Bundan əlavə, mövcudluğu mübahisəli olsa da, [[Şimali Kipr Türk Respublikası]]nın ərazisində 36 min ehtiyat əsgərə sahibdir.<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-36639834|title=Israel and Turkey end rift over Gaza flotilla killings|publisher=BBC|date=27 iyun 2016|access-date=27 iyun 2016|work=BBC News}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/2014/10/29/cyprus-energy-turkey-idUSL5N0SO3LK20141029|title=Greece, Egypt, Cyprus urge Turkey to quit gas search off island|newspaper=Reuters|date=29 oktyabr 2014|access-date=19 noyabr 2014|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210031/http://www.reuters.com/article/2014/10/29/cyprus-energy-turkey-idUSL5N0SO3LK20141029|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/2014/11/08/egypt-energy-cyprus-greece-idUSL6N0SY0FW20141108|title=Egypt, Greece, Cyprus pledge to boost energy cooperation|newspaper=Reuters|date=8 noyabr 2014|access-date=19 noyabr 2014|archive-date=2015-09-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210429/http://www.reuters.com/article/2014/11/08/egypt-energy-cyprus-greece-idUSL6N0SY0FW20141108|url-status=dead}}</ref> [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Əfqanıstan]]dakı [[Əfqanıstan müharibəsi (2001-2014)|sabitlik gücü]] 2001-ci ildən bəri [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] rəsmisi və [[NATO]] rəhbərliyi altında Beynəlxalq Təhlükəsizliyə Yardım Qüvvələrinin bir hissəsidir.<ref>{{cite web|url=http://www.mfa.gov.tr/policy-of-zero-problems-with-our-neighbors.en.mfa|title=Policy of Zero Problems with our Neighbors|publisher=Turkish Ministry of Foreign Affairs|access-date=19 noyabr 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141022050726/http://www.mfa.gov.tr/policy-of-zero-problems-with-our-neighbors.en.mfa|archive-date=22 oktyabr 2014|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite magazine|url=https://foreignpolicy.com/2013/08/22/how-turkey-went-from-zero-problems-to-zero-friends/|title=How Turkey Went From 'Zero Problems' to Zero Friends|author=Piotr Zalewsky|magazine=Foreign Policy|date=22 avqust 2013|access-date=19 noyabr 2014}}</ref> 2003-cü ildən bəri Türkiyə, [[Avropa korpusu]]na əsgər personalı təmin edir və Avropa İttifaqının müharibə qruplarında iştirak edir.<ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-middle-east-38449551|title=Syria conflict: Turkey and Russia 'agree ceasefire plan'|publisher=BBC|date=28 dekabr 2016|work=BBC News}}</ref><ref>{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2016/12/28/middleeast/syria-ceasefire-russia-turkey/|title=Turkey and Russia agree on draft Syria ceasefire, report says|publisher=CNN|date=28 dekabr 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://edition.cnn.com/2016/12/29/middleeast/syria-ceasefire-russia-turkey-analysis/|title=How Russia and Turkey brokered peace in Syria – and sidelined the US|publisher=CNN|date=30 dekabr 2016}}</ref> === Ordu === {{main|Türkiyə Silahlı Qüvvələri}} [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri]], [[NATO]] üzvü ölkələr arasında [[ABŞ Silahlı Qüvvələri]]ndən sonra gələn ən böyük ikinci hərbi gücdür və 2011 [[NATO]] siyahıyaalmasına görə təxmini 495.000 aktiv hərbçiyə sahibdir.<ref name="TSK_Organisation">{{cite web|url=http://www.tsk.mil.tr/eng/genel_konular/savunmaorganizasyonu.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090218082358/http://www.tsk.mil.tr/eng/genel_konular/savunmaorganizasyonu.htm|archivedate=18 fevral 2009|title=Turkish Armed Forces Defense Organization|author=Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahı|authorlink=Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahı|publisher=Turkish Armed Forces|access-date=15 dekabr 2006|year=2006}}</ref> [[Almaniya]], [[Belçika]], [[Niderland]] və [[İtaliya]] ilə birlikdə [[NATO]]-nun nüvə paylaşma siyasətinin bir hissəsi olan beş ölkədən biridir. [[İncirlik Hərbi Hava Bazası]]nda 90 ədəd [[B61|B61 nüvə bombasına]] sahibdir və bunların da 40-ı [[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] tərəfindən, nüvə qarşıdurması vəziyyətində NATO-dan təsdiq alınması şərti ilə istifadə edilə bilər.<ref name="TSK_Organisation" /><ref name="SavunmaSanayiST-2">{{cite web|url=https://www.savunmasanayist.com/deniz-kuvvetlerinden-tcg-trakya-aciklamasi/|title=Deniz Kuvvetlerinden TCG Trakya açıklaması|author=Anıl Şahin|publisher=SavunmaSanayiST.com|date=14 fevral 2019}}</ref><ref name="DenizHaber1">{{cite web|url=https://www.denizhaber.com/guncel/tcg-trakya-ne-zaman-bitecek-h81915.html|title=TCG Trakya ne zaman bitecek?|author=Ahmet Doğan|publisher=DenizHaber.com|date=9 noyabr 2019}}</ref> [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri]] üç hissədən ibarətdir: [[Türkiyə Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]], [[Türk Dəniz Qüvvələri|Hərbi Dəniz Qüvvələri]] və [[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri|Hərbi Hava Qüvvələri]].<ref name="TSK_Organisation" /><ref>{{cite web|url=http://www.unhcr.org/home/RSDCOI/3c1622484.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061122042609/http://www.unhcr.org/home/RSDCOI/3c1622484.pdf|archivedate=22 noyabr 2006|title=Turkey/Military service|author=United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR), Directorate for Movements of Persons, Migration and Consular Affairs – Asylum and Migration Division|authorlink=UNESCO|publisher=UNHCR|access-date=27 dekabr 2006|date=iyul 2001}}</ref> Daxili təhlükəsizlik və hərbi funksiyaları təmin edən [[Jandarma (Türkiyə)|Jandarma]] və [[Türkiyə Sahil Mühafizə Xidməti|Sahil Mühafizəsi]], sülh dövründə [[Türkiyə Cümhuriyyəti Daxili İşlər Nazirliyi|Daxili İşlər Nazirliyi]]nə, müharibə dövründə isə Quru və Dəniz hərbi qüvvələrinə bağlıdır.<ref>{{cite web|url=http://www.ebco-beoc.eu/|title=EBCO: European Bureau for Conscientious Objection|publisher=Ebco-beoc.eu|access-date=4 sentyabr 2010}}</ref> [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri]]nə əmr və rəhbərlik edən ən yüksək səviyyəli quruluş olan [[Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargahı|Baş Qərargah]] rəisi prezident tərəfindən təyin edilir və baş nazir qarşısında cavabdehdir.<ref>{{cite web|title=Financial and Economic Data Relating to NATO Defence|url=http://www.nato.int/nato_static/assets/pdf/pdf_2012_04/20120413_PR_CP_2012_047_rev1.pdf|publisher=NATO|access-date=16 iyun 2013|date=13 aprel 2012}}</ref> Nazirlər Şurası, milli təhlükəsizlik və ölkənin müdafiəsi üçün lazımi silahlı qüvvələrin hazırlanması üçün parlament qarşısında cavabdehdir. Lakin müharibə elan etmə, xarici ölkələrə əsgər göndərilməsi və ya xarici ölkə əsgərlərinin Türkiyəyə gətirilməsinə icazə vermə səlahiyyətləri yalnız [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|məclis]]ə aiddir.<ref name="TSK_Organisation" /><ref>{{cite news|url=http://www.spiegel.de/international/germany/0,1518,618550,00.html|title=Der Spiegel: ''Foreign Minister Wants US Nukes out of Germany'' (10 aprel 2009)|work=Der Spiegel|date=30 mart 2009|access-date=1 noyabr 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nrdc.org/nuclear/euro/euro_pt1.pdf |title=NRDC: U.S. Nuclear Weapons in Europe |publisher=Natural Resources Defense Council, 2005 |author=Hans M. Kristensen |access-date=1 noyabr 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110101060355/http://www.nrdc.org/nuclear/euro/euro_pt1.pdf |archivedate=1 yanvar 2011 }}</ref> Sağlamlıq problemi olmayan hər bir Türkiyə vətəndaşı üçün təhsili və iş yerindən asılı olaraq üç həftədən bir ilədək müddətli hərbi xidmət keçməsi məcburidir. Türkiyədə [[Vicdanlı etirazçı|vicdani rədd]] tətbiqi yoxdur və əsgərlik yerinə digər alternativ təqdim edilmir. Türk Silahlı Qüvvələrinin [[Albaniya]]da, [[İraq]]da, [[Qətər]]də, və [[Somali]]də xarici hərbi bazaları var.<ref name="LarrabeeLesser94">{{cite book|last=Larrabee|first=F. Stephen|last2=Lesser|first2=Ian O.|title=Turkish foreign policy in an age of uncertainty|year=2003|location=Santa Monica|publisher=Rand Corporation|url=https://archive.org/details/turkishforeignpo00larr|url-access=registration|quote=albania.|isbn=978-0-8330-3404-5|pages=[https://archive.org/details/turkishforeignpo00larr/page/94 94]|ref=harv}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.hurriyetdailynews.com/what-is-turkey-doing-in-iraq.aspx?pageID=449&nID=104733&NewsCatID=466|title=What is Turkey doing in Iraq?|newspaper=Hürriyet Daily News|date=8 oktyabr 2016}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/us-qatar-turkey-military-idUSKCN0XP2IT|title=Seeing shared threats, Turkey sets up military base in Qatar|newspaper=Reuters|date=28 aprel 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.trtworld.com/turkey/turkey-to-open-it-s-largest-military-base-in-somalia-10967|title=Turkey to open its largest military base in Somalia|publisher=TRT World|date=30 sentyabr 2017}}</ref> [[Forbes (jurnal)|Forbes]] jurnalının verdiyi məlumata görə, 2016 [[Qlobal Sülh İndeksi]], Türkiyə, əsasən, "qonşuları ilə münasibətləri getdikcə gərginləşdiyinə görə" dünyanın 163 ölkə arasında 145-ci yeri tutmuşdur.<ref name="forbes.comq">{{cite web|title=The World's Most And Least Peaceful Countries in 2016|url=https://www.forbes.com/sites/monicawang/2016/06/17/the-worlds-most-and-least-peaceful-countries-in-2016/#3d4ae44d644f|website=forbes.com|access-date=5 aprel 2017}}</ref> <gallery mode="packed" heights="150px" style="text-align:center"> Fayl:Turkish Military Academy-Kortej.jpg|[[Milli Müdafiə Universiteti]] məzuniyyət paradı Fayl:Tag des Sieges 2.JPG|[[30 Avqust Qələbə Günü (Türkiyə)|Qələbə günü]]ndə hərbi parad </gallery> == İnzibati bölgü == {{əsas| Türkiyənin inzibati bölgüsü}}{{see also|Türkiyə regionları|Türkiyə ilçələri|NUTS Türkiyədə}} Türkiyə, inzibati baxımdan unitar bir quruluşa malikdir və bu vəziyyət Türk ictimai rəhbərliyinə şəkil verən ən əhəmiyyətli faktorlardandır.<ref name=afd>{{cite web|title=Decentralisation in Turkey|url=http://www.afd.fr/jahia/webdav/site/afd/shared/PUBLICATIONS/RECHERCHE/Scientifiques/Focales/07-VA-Focales.pdf|author1=Ulaş BAYRAKTAR|author2=Élise MASSICARD|publisher=[[Fransa İnkişaf Agentliyi]]|date=iyul 2012}}</ref><ref name=joppien>{{cite web|title='Civic Participation' or 'Customer Satisfaction'? Waves of Centralization, Decentralization and Recentralization from the Ottoman Empire until Today|url=http://researchturkey.org/civic-participation-or-customer-satisfaction-waves-of-centralization-decentralization-and-recentralization-from-the-ottoman-empire-until-today/|author=Charlotte Joppien|publisher=ResearchTurkey|date=24 sentyabr 2014|access-date=14 dekabr 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019205223/http://researchturkey.org/civic-participation-or-customer-satisfaction-waves-of-centralization-decentralization-and-recentralization-from-the-ottoman-empire-until-today/|archive-date=19 oktyabr 2017|url-status=dead}}</ref> Dövlətin əsas işləməsindəki üç güc olan qanunvericilik, icra və məhkəmə nəzərə alınaraq, yerli rəhbərliklərin hər hansı bir gücü yoxdur. İl və digər vahidlərin rəhbərliyi mərkəzi hökumətdən sonra gəlir.<ref name=carnegie>{{cite web|title=The Turkish Constitution and the Kurdish Question|url=http://carnegieendowment.org/2011/08/01/turkish-constitution-and-kurdish-question-pub-45218|publisher=The Carnegie Endowment for International Peace|date=1 avqust 2011}}</ref><ref>{{cite web|title=Turkey's Kurdish Moment|url=http://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/view/turkeys-kurdish-moment|author=Soner Cagaptay|publisher=The Washington Institute|date=3 avqust 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=HDP arrests pose grave risks for Turkey's future|url=http://globalriskinsights.com/2016/12/hdp-arrests-risks-turkeys-future/|author=Stefano Sarsale|publisher=Global Risk Insights|date=1 dekabr 2016}}</ref> Yerli hakimiyyət orqanları yalnız hakimiyyətdə olduğu vilayətlərdə xidmət etmək üçün yaradılmışdır.<ref>{{cite news|title=BDP's decentralization proposal debated in Turkey|url=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=bdp8217s-perception-of-decentralization-threat-to-unity-says-politicians-2010-10-03|newspaper=Hurriyet Daily News|date=3 oktyabr 2010}}</ref><ref>{{cite news|title=The principle of decentralization in the new constitution|url=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=decentralization-principle-in-the-new-constitution-2010-09-24|newspaper=Hurriyet Daily News|date=24 sentyabr 2010|access-date=2020-05-16|archive-date=2017-10-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20171019210810/http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=decentralization-principle-in-the-new-constitution-2010-09-24|url-status=dead}}</ref> Vilayətlərin başında qubernatorlar, ilçələrin başında isə bələdiyyə başçıları idarəçi olaraq vəzifəlidir. Bələdiyyə başçıları və quberniyayalar isə, mərkəzi hökumət tərəfindən təyin olunan digər yüksək vəzifəli şəxslərdən asılıdır.<ref name=justice.gov.tr>{{cite web|title=General Structure of Turkish Public Administration|url=http://www.justice.gov.tr/judicialsystem.pdf|website=justice.gov.tr|publisher=Ministry of Justice|access-date=14 avqust 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150321203401/http://www.justice.gov.tr/judicialsystem.pdf|archivedate=21 mart 2015}}</ref><ref>{{cite web|title=Europeanization and the dilemma of decentralization: centre–local relations in Turkey|url=http://yoksis.bilkent.edu.tr/pdf/files/4859.pdf|author1=Aylin Güney|author2=Ayşe Aslihan Çelenk|publisher=Journal of Balkan and Near Eastern Studies|date=2010}}</ref><ref>{{cite web|title=Local and regional democracy in Turkey|url=https://wcd.coe.int/ViewDoc.jsp?p=&id=1754625|publisher=Council of Europe, Congress of Local and Regional Authorities, Monitoring Committee|date=1 mart 2011}}</ref> Türkiyənin paytaxtı [[Ankara]]dır. Ölkənin ən böyük inzibati vahidləri ildir və 81 ildən ibarətdir.<ref>{{cite web |title=Türkiye Mülki İdare Bölümleri Envanteri |url=https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx |website=[[Türkiyə Cümhuriyyəti Daxili İşlər Nazirliyi]] |accessdate=16 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=Özçağlar |first1=Əli |title=Türkiye'de mülki idare bölümlerinin idari coğrafya analizi |url=https://dergipark.org.tr/tr/pub/aucbd/issue/44489/551473 |website=Coğrafi Bilimler Dergisi |accessdate=16 may 2020 |pages=1–25 |doi=10.1501/Cogbil_0000000053 |date=1 aprel 2005}}</ref> Bu illər ilçələrə bölünmüş, cəmi 923 ilçədən ibarətdir.<ref>{{cite web|url=https://www.e-icisleri.gov.tr/Anasayfa/MulkiIdariBolumleri.aspx|title=Ministry of Internal Affairs: Administrative Units in Turkey|access-date=17 aprel 2020}}</ref> Həmçinin ölkə coğrafi, demoqrafik və iqtisadi şərtlər göz önünə alınaraq 7 coğrafi region və 21 alt regiona ayrılmışdır, lakin bu bölgələr hər hansı bir inzibati quruluşu təmsil etmir.<ref>{{cite web |title=Türkiye Mülkî İdare Bölümleri Haritası |url=https://www.harita.gov.tr/urun-216-turkiye-mulki-idare-bolumleri-haritasi.html |website=Harita Genel Müdürlüğü |accessdate=16 may 2020 |archive-date=23 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200923034758/https://www.harita.gov.tr/urun-216-turkiye-mulki-idare-bolumleri-haritasi.html |url-status=dead }}</ref> {{Yer xəritəsi+ |Türkiyə |width=800 |float=center |caption=<center>Türkiyənin inzibati bölgüsü</center>|places= {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.92722|long=32.86444 |label='''[[Ankara]]'''|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=36.91250|long=30.68972 |label=[[Antalya]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.36666|long=28.60000 |label=[[Muğla ili|Muğla]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.67550|long=26.56040 |label=[[Ədirnə ili|Ədirnə]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.01238|long=28.97593 |label=[[İstanbul]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=38.43333|long=27.15000 |label=[[İzmir]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.86667|long=32.48333 |label=[[Konya ili|Konya]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=42.02690|long=35.16000 |label=[[Sinop ili|Sinop]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.75121|long=37.01666 |label=[[Sivas ili|Sivas]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.00610|long=39.71910 |label=[[Trabzon ili|Trabzon]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.18333|long=29.06667 |label=[[Bursa ili|Bursa]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.74920|long=39.49050 |label=[[Ərzincan ili|Ərzincan]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.61667|long=43.10000 |label=[[Qars ili|Qars]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.00000|long=35.32133 |label=[[Adana]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=38.73333|long=35.48333 |label=[[Kayseri]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=38.49416|long=43.38000 |label=[[Van ili|Van]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.91000|long=40.24000 |label=[[Diyarbakır ili|Diyarbakır]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.06666|long=37.38333 |label=[[Qaziantep ili|Qaziantep]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=36.80000|long=34.63333 |label=[[Mersin ili|Mersin]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=36.43028|long=36.17417 |label=[[Hatay ili|Hatay]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.36666|long=33.76666 |label=[[Kastamonu ili|Kastamonu]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.90000|long=41.27000 |label=[[Ərzurum ili|Ərzurum]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.28333|long=36.33333 |label=[[Samsun ili|Samsun]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.73472|long=31.60750 |label=[[Bolu ili|Bolu]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.15583|long=26.41361 |label=[[Çanaqqala ili|Çanaqqala]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.31666|long=40.73777 |label=[[Mardin ili|Mardin]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.78333|long=30.51666 |label=[[Əskişəhər]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.76666|long=29.91666 |label=[[Kocaeli ili|Kocaeli]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.72166|long=43.05666 |label=[[Ağrı ili|Ağrı]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=38.35000|long=38.31666 |label=[[Malatya ili|Malatya]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.64833|long=27.88250 |label=[[Balıkəsir ili|Balıkəsir]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.84805|long=27.84527 |label=[[Aydın ili|Aydın]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.48333|long=44.31666 |label=[[Hakkari ili|Hakkari]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.98333|long=37.88333 |label=[[Ordu ili|Ordu]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.98333|long=27.51666 |label=[[Təkirdağ]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.01666|long=40.51666 |label=[[Rizə ili|Rizə]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.41666|long=29.98333 |label=[[Kütahya ili|Kütahya]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.72027|long=30.29083 |label=[[Burdur ili|Burdur]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.76666|long=30.55000 |label=[[İsparta ili|İsparta]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=38.68333|long=29.40000 |label=[[Uşak ili|Uşak]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.82083|long=34.80833 |label=[[Yozqat ili|Yozqat]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.18333|long=33.21666 |label=[[Karaman ili|Karaman]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.45000|long=31.78333 |label=[[Zonquldak ili|Zonquldak]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.73333|long=27.21666 |label=[[Kırklareli ili|Kırklareli]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.65305|long=29.27333 |label=[[Yalova ili|Yalova]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.94083|long=29.47416 |label=[[Dənizli ili|Dənizli]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=38.63333|long=27.41666 |label=[[Manisa ili|Manisa]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=38.77000|long=30.54000 |label=[[Afyonqarahisar ili|Afyonqarahisar]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.83333|long=31.15000 |label=[[Düzcə ili|Düzcə]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.63444|long=32.33750 |label=[[Bartın ili|Bartın]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.20000|long=32.63333 |label=[[Karabük ili|Karabük]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=36.71610|long=37.11500 |label=[[Kilis ili|Kilis]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.11666|long=39.55000 |label=[[Tuncəli ili|Tuncəli]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=39.91666|long=44.03333 |label=[[İğdır ili|İğdır]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=41.18220|long=41.81940 |label=[[Artvin ili|Artvin]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.60000|long=33.62000 |label=[[Çanqırı ili|Çanqırı]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.53333|long=34.95000 |label=[[Çorum ili|Çorum]]|position=left}} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.52194|long=42.45694 |label=[[Şırnak ili|Şırnak]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.15000|long=38.80000 |label=[[Şanlıurfa ili|Şanlıurfa]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.31666|long=36.55000 |label=[[Tokat ili|Tokat]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=40.65000|long=35.83333 |label=[[Amasya ili|Amasya]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.58750|long=36.93166 |label=[[Qəhrəmanmərəş ili|Qəhrəmanmərəş]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.76416|long=38.27616 |label=[[Adıyaman ili|Adıyaman]] }} {{Yer xəritəsi~ |Türkiyə |lat=37.96916|long=34.68250 |label=[[Niğdə ili|Niğdə]] }} }} == Coğrafiya == {{əsas|Türkiyə coğrafiyası}} [[Fayl:Turkey topo.jpg|thumb|Türkiyənin topoqrafik xəritəsi]] Türkiyə, torpağı iki qitədə yerləşən [[Avrasiya]] ölkəsidir.<ref>{{Cite book| publisher = Springer| isbn = 978-1-137-28335-1| last1 = Vinokurov| first1 = E.| last2 = Libman| first2 = A.| title = Eurasian Integration: Challenges of Transcontinental Regionalism| date = 15 dekabr 2012|url=https://books.google.com/books?id=Iewul5DQLsQC&pg=PT24}}</ref><ref name="Immerfall2009">{{cite book|last=Immerfall|first=Stefan|title=Handbook of European Societies: Social Transformations in the 21st Century|url={{Google books |plainurl=yes |id=880rr6t5POQC |page=417}} |access-date=9 avqust 2011|year= 2009|publisher=Springer|isbn=978-0-387-88198-0|page=417}}</ref> Ərazisinin 97%-i [[Asiya]]da yerləşir və bu hissə Anadolu adlanır. Qalan 3% hissə isə [[Avropa]] qitəsində yerləşir və [[Şərqi Frakiya]] adlanır. [[Mərmərə dənizi]], [[Dardanel]] və [[Bosfor]] Anadolu və Şərqi Frakiyanı bir-birindən ayırır.<ref>{{cite web |title=About Turkey {{!}} Turkish Odyssey |url=http://www.turkishodyssey.com/turkey/turkey.htm |website=www.turkishodyssey.com |accessdate=10 may 2020 |date=22 dekabr 2014 |archive-date=22 December 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141222230458/http://www.turkishodyssey.com/turkey/turkey.htm |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite book |title=Atlas of the world. |publisher=National Geographic Society |location=Washington, D.C. |isbn=0-7922-7528-4 |page=31 |edition=A commonly accepted division between Asia and Europe ... is formed by the Ural Mountains, Ural River, Caspian Sea, Caucasus Mountains, and the Black Sea with its outlets, the Bosporus and Dardanelles. |accessdate=10 may 2020}}</ref> Türkiyə xəritəsi kobud düzbucaqlı formasını xatırladır, 1.600 kilometr uzunluğunda və 800 km genişliyindədir. 36°, 42° şimal paralelləri və 26°, 45° şərq meridianları arasında yerləşir.<ref>{{cite web |title=Turkey - Geography |url=http://countrystudies.us/turkey/18.htm |website=[[Konqres Kitabxanası]] |accessdate=10 may 2020}}</ref> Göllər ilə birlikdə 783.562 km² ərazini əhatə edir. 755,688 km² Asiya ərazisi, qalan 23.764 km² isə Avropa ərazisini təşkil edir.<ref>{{cite web |title=UN Demographic Yearbook |url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf |website=[[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] |accessdate=10 may 2020}}</ref> Bu rəqəmlərlə sahəsinə görə dünyanın [[Sahələrinə görə Avropa ölkələrinin siyahısı|37-ci ən böyük ölkəsidir]]. [[Fayl:Istanbul and Bosporus big.jpg|thumb|[[İstanbul]] və [[Bosfor]]|200px|left]] Üç tərəfdən də dənizlə: qərbdən [[Egey dənizi]], şimalda [[Qara dəniz]] və cənubda [[Aralıq dənizi]], şimal-qərbdən isə [[Mərmərə dənizi]] ilə əhatə olunmuşdur.<ref>{{cite web |title=Geography of Turkey, Aegean, Black sea, Marmara and Istanbul |url=http://www.turizm.net/turkey/info/geography.html |website=www.turizm.net |accessdate=10 may 2020}}</ref> Türkiyənin Avropadakı hissəsi olan Şərqi Frakiya [[Yunanıstan]] və [[Bolqarıstan]] ilə, Asiya hissəsi adlanan Anadolu isə [[Suriya]], [[İraq]], [[İran]], [[Azərbaycan]], [[Ermənistan]] və [[Gürcüstan]] ilə həmsərhəddir. Anadolu dar sahil düzənliyi ilə əhatə olunmuş yüksək mərkəzli platformadır. Şimalda [[Koroğlu dağı|Koroğlu]] və [[Şimali Anadolu dağları]], cənubda [[Tavr dağları]] ilə əhatə olunmuşdur. Türkiyənin şərqinə getdikcə yüksəklik artır və bura [[Fərat]], [[Dəclə]], [[Araz]] kimi müxtəlif çayların qaynağıdır. 5,137 metr yüksəkliyindəki Türkiyənin ən yüksək dağı olan [[Ağrı dağı]] və ən böyük gölü olan [[Van gölü]] də [[Şərqi Anadolu regionu|Şərqi Anadolu]]da yer alır.<ref>{{cite web |title=Türkiye - Coğrafi Özellikleri |url=http://www.cografya.gen.tr/siyasi/devletler/turkiye.htm |website=www.cografya.gen.tr |accessdate=10 may 2020}}</ref> Türkiyə, [[Aralıq dənizi regionu|Aralıq dənizi]], [[Şərqi Anadolu regionu|Şərqi Anadolu]], [[Egey regionu|Egey]], [[Cənub-şərqi Anadolu regionu|Cənub-şərqi Anadolu]], [[Mərkəzi Anadolu regionu|Mərkəzi Anadolu]], [[Qara dəniz]] və [[Mərmərə regionu|Mərmərə]] olmaq üzərə 7 coğrafi regiona bölünmüşdür. Dar bir arx kimi görünən [[Qara dəniz regionu]], Şimali Anadolu boyunca nizamsız olaraq uzanır və ölkənin ümumi ərazisinin altıda birini təşkil edir.<ref>{{cite web |title=Türkiye'nin Coğrafi Yapısı-Türkiye Bilgi Bankası |url=http://www.tbb.gen.tr/turkce/cografya/index.html |website=www.tbb.gen.tr |accessdate=10 may 2020 |archive-date=27 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200127190544/http://www.tbb.gen.tr/turkce/cografya/index.html |url-status=dead }}</ref> Şərqə doğru irəlilənilən zaman düzənlik sahələrin artmasına paralel olaraq hündürlüyün artdığı da görülür.<ref>{{cite web |title=NASA Earth Observatory - Newsroom |url=http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=4996 |website=earthobservatory.nasa.gov |accessdate=10 may 2020 |language=en |date=10 may 2020 |archive-date=24 September 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080924232351/http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=4996 |url-status=dead }}</ref> Türkiyə yer formalarının müxtəlifliyi, minlərlə ildir bölgənin ərazisini şəkilləndirən yerin hərəkətliliyinin bir nəticəsidir. Üzərində sönmüş vulkanlar var və [[zəlzələ]]lər hələ də tez-tez baş verir.<ref>{{cite web |title=Türkiyenin Coğrafi Konumu |url=https://www.turkcebilgi.com/t%C3%BCrkiyenin_co%C4%9Frafi_konumu |website=www.turkcebilgi.com |publisher=Türkiye'nin Coğrafi Konumu ve Özellikleri Türkiye Kuzey Yarım Küre'de, eski dünya karalarının birbirine en çok yaklaştıkları stratejik bir bölgede yer alır. Buna bağlı olarak matematiksel ve özel konumu ülkenin sosyal, politik ve ekonomik durumu üzerinde etkili olmaktadır. |accessdate=10 may 2020}}</ref> [[Dardanel]] və [[Bosfor]], ölkədəki qırılma xətlərinin əsas enerji mənbəyidir. Ölkənin şimalında və şərqində zəlzələlərə səbəb olan böyük qırılma xətləri var. 1999-cu ildə [[Şimali Anadolu qırılma xətti]]ndə meydana gələn [[İzmit zəlzələsi (1999)|böyük Mərmərə zəlzələsi]] minlərlə insanın ölümünə səbəb olmuşdur.<ref>{{cite web |title=Türkiye’nin coğrafi özellikleri, Türkiye’deki karasal iklim özelliklerinin çeşitlilik göstermesinde nasıl bir etkiye sahiptir? |url=https://www.egitimsistem.com/turkiyenin-cografi-ozellikleri-turkiyedeki-karasal-iklim-ozelliklerinin-72464h.htm |website=Eğitim Sistem |accessdate=10 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye Coğrafyası, türkiye coğrafi özellikleri {{!}} Çokbilgi.com - Türkçe ve Edebiyat Güncesi |url=https://turk-dunyasi.cokbilgi.com/turkiye-cografyasi/ |website=turk-dunyasi.cokbilgi.com |accessdate=10 may 2020 |archive-date=5 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200705000741/https://turk-dunyasi.cokbilgi.com/turkiye-cografyasi/ |url-status=dead }}</ref> === Biomüxtəliflilik === {{əsas|Türkiyə florası|Türkiyə faunası}} {{həmçinin bax|Türkiyədə ətraf-mühit problemləri}} [[Fayl:View of Bursa from the hills of Mount Uludag.jpg|thumb|[[Uludağ]]dan [[Bursa]]nın görünüşü]] Türkiyənin qeyri-adi [[ekosistem]]i və yaşayış müxtəlifliyi, ölkədə əhəmiyyətli bir növ müxtəlifliyinin meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur. Anadolu torpaqları, əkinçilik üçün istifadə edilməyə başladığı illərdən etibarən bir çox bitkinin vətəni olmuşdur və hal-hazırda bu bitkilər Türkiyədə yaşayan insanlar tərəfindən istifadə edilməkdədir.<ref>{{cite web |title=Biodiversity in Turkey |url=http://iucn.org/about/union/secretariat/offices/europe/?9778%2FBiodiversity-in-Turkey |website=IUCN |accessdate=10 may 2020 |date=7 aprel 2016 |archive-date=7 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160407201045/http://iucn.org/about/union/secretariat/offices/europe/?9778%2FBiodiversity-in-Turkey |url-status=unfit }}</ref><ref>{{cite book|last=Couzens|first=Dominic|title=Top 100 Birding Sites of the World|publisher=University of California Press|year=2008|isbn=978-0-520-25932-4|pages=73–75}}</ref> Türkiyə [[Fauna (zoologiya)|fauna]] müxtəlifliyi, [[Flora (botanika)|flora]] müxtəlifliyindən belə daha çoxdur. Ümumilikdə bütün [[Avropa]] ölkələrində heyvan növlərinin sayının 60.000 olmasına baxmayaraq, bu rəqəm Türkiyədə 80.000-dən çoxdur.<ref>{{cite web |title=Türkiye'nin Coğrafi Bölgeleri - Fiziki Coğrafya - Makale&Yazılar - Türk Coğrafya Kurumu |url=http://www.tck.org.tr/makale/tr/fiziki-cografya/turkiyenin-cografi-bolgeleri |website=www.tck.org.tr |accessdate=10 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Turkey's Fauna {{!}} All About Turkey |url=http://www.allaboutturkey.com/turkfauna.htm |website=www.allaboutturkey.com |accessdate=10 may 2020}}</ref> Şimali Anadolu qozası və yarpaq tökən qarışıq meşələri, Türkiyənin şimalındakı [[Şimali Anadolu dağları]]nın böyük bir hissəsini örtür və bir ekoloji bölgə meydana gətirir.<ref>{{cite web |title=Rize Travel Higlands |url=http://www.karalahana.com/english/rize-travel-highlands.htm |website=www.karalahana.com |accessdate=10 may 2020 |date=26 fevral 2014 |archive-date=26 February 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140226144110/http://www.karalahana.com/english/rize-travel-highlands.htm |url-status=unfit }}</ref> Bu dağların şərq ucunda [[Qafqaz]] [[Qarışıq meşələr zonası|qarışıq meşələr]]i var. Bölgə həm də [[Avrasiya]] vəhşi təbiətinin vətənidir. Burada [[şahin]], [[berqut]], [[məzar qartalı]], [[kiçik qartal]], [[Qafqaz tetrası]] və [[stenolaz]] kimi quşu növləri də yaşayır. [[Şimali Anadolu dağları]] ilə [[Qara dəniz]] arasındakı dar sahil xəttində [[yer]] üzərində az miqdarda görülən mülayim-[[Ekvatorial iqlim qurşağı|ekvatorial iqlim]] tipinə və [[euskin-kolşik yarpaq tökən meşələr]]ə rast gəlinir.<ref>{{cite web |title=Türkiye'nin Biyolojik Çeşitliliği |url=http://www.cevreciyiz.com/makale-detay/691/turkiyenin-biyolojik-cesitliligi |website=www.cevreciyiz.com |accessdate=10 may 2020}}</ref> Türkiyədə [[Türkiyə milli parkları|40 milli park]], 189 təbii park, 31 qoruq, 80 vəhşi heyvanların qorunma sahəsi və 109 təbii abidə mövcuddur. [[Olimpos Bəydağları Milli Parkı]], [[Ağrı Dağı Milli Parkı]], [[İynəada Subasar Meşələri Milli Parkı]], [[Uludağ Milli Parkı]] Türkiyədəki ən çox ziyarət edilən milli parklardır.<ref>{{cite web |title=Türkiye'nin Biyoçeşitliliği ve Önemi |url=https://www.biyologlar.com/turkiyenin-biyocesitliligi-ve-onemi |website=Biyologlar |accessdate=10 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü {{!}} İstatistikler |url=http://www.milliparklar.gov.tr/Anasayfa/istatistik.aspx?sflang=tr |website=www.tarimorman.gov.tr |accessdate=10 may 2020 |archive-date=17 December 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151217050153/http://www.milliparklar.gov.tr/Anasayfa/istatistik.aspx?sflang=tr |url-status=dead }}</ref><ref name="ministryofforest">{{cite web|title=Statistics|url=http://www.milliparklar.gov.tr/Anasayfa/istatistik.aspx?sflang=tr|website=milliparklar.gov.tr|publisher=Ministry of Forest and Water – General Directorare of Nature Conservation and National Parks|access-date=12 iyun 2014|archive-date=2015-12-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20151217050153/http://www.milliparklar.gov.tr/Anasayfa/istatistik.aspx?sflang=tr|url-status=dead}}</ref> Türkiyənin paytaxtı [[Ankara]], eyniadlı [[Ankara pişiyi]], [[Ankara dovşanı]] və [[Ankara keçisi]] kimi hayvanlarıyla məşhurdur.<ref>{{cite web |title=Türkiye’ye özgü hayvanlar |url=http://www.gateofturkey.com/section/tr/741/5/turizm-nature-tourism-endemic-animals |website=Gate of Turkey |accessdate=10 may 2020}}</ref> Ölkənin digər milli simvollarından biri də [[Van pişiyi]]dir və adını [[Şərqi Anadolu regionu|Şərqi Anadolu]]dakı [[Van]] [[Türkiyənin inzibati bölgüsü|ilindən]] alır. Həmçinin, Türkiyəyə xas [[Anadolu çoban iti]], [[kanqal]], [[ağsaray malaqlısı]] və [[Ağbaş (it)|ağbaş]] kimi it növləri də vardır.<ref>{{cite web |title=Nuh'un Gemisi Veri Tabanı {{!}} Türkiye’nin Biyolojik Çeşitliliği |url=http://www.nuhungemisi.gov.tr/Library/TurkiyeBiyocesitlilik |website=www.nuhungemisi.gov.tr |accessdate=10 may 2020}}</ref><ref name="Blunt 7">{{cite book|last=Blunt|first=Wilfrid|title=Tulipomania|page=7}}</ref><ref>E.S. Forster (trans. et ed.), ''The Turkish Letters of [[Ogier Ghiselin de Busbecq]]'' (Oxford, 1927).</ref> === İqlim === {{əsas|Türkiyə iqlimi}} [[Fayl:Turkey Köppen.svg|thumb|Köppen iqlim sinifləndirilməsinə əsasən Türkiyənin xəritəsi]] Türkiyədə üç fərqli iqlim tipinə rast gəlinməkdədir. Ümumiyyətlə [[Egey dənizi]] və [[Aralıq dənizi]] sahillərində görülən [[Aralıq dənizi iqlimi]]ndə yay isti və quru, qışı isti və yağışlıdır. Təbii bitki örtüyü [[makvis]]dir. [[Qara dəniz]] sahillərində görülən [[Dəniz iqlimi|dəniz iqlim tipi]] hər fəsildə yağıntının müşahidə olunmasına təkan verir.<ref>{{cite web |title=Köppen-Geiger İklim Sınıflandırmasına Göre Türkiye’nin İklim Tipleri |url=https://cdn.istanbul.edu.tr/file/1CD58DF90A/15B5E34F358942598395E5BE7EA8EC49?doi=10.26650/JGEOG295515 |website=[[İstanbul Universiteti]] |accessdate=10 may 2020}}</ref> Təbii bitki örtüyü isə [[meşə]]lərdir. Qara dəniz sahilləri, Türkiyənin il ərzində ən yüksək yağış alan tək bölgəsidir və [[Qara dəniz regionu|Şərqi Qara dəniz]] bölməsi illik 2000–2500 millimetr yağıntı alır.<ref>{{cite web |title=Türkiye’de Görülen İklim Tipleri ve Özellikleri Nelerdir |url=https://www.neoldu.com/turkiye-iklim-tur-cesit-ozellik-37970h.htm |website=NeOldu.com |accessdate=10 may 2020 |language=tr |date=29 oktyabr 2019}}</ref> [[Egey dənizi]] ilə [[Qara dəniz]]i birləşdirən Mərmərə dənizinin sahillərində keçid iqlim tiplərinə rast gəlinir. Dənizin cənubunda [[Aralıq dənizi mətbəxi|Aralıq dənizi]], şimalda [[Qara dəniz iqlimi|Qara dəniz]] və şimal-qərbdə isə [[kontinental iqlim]] müşahidə olunur. Qar yağışı demək olar ki, hər il Mərmərə və Qara dəniz regionlarıdna müşahidə olunsa da, qar yerdə sadəcə bir neçə gün qalır. Qara dəniz və Aralıq dənizindəki sahillərə paralel olaraq dağlar dənizlərdən gələn mülayim hava kütlələrinin daxili hissələrə çatmasına mane olur.<ref>{{cite web |title=Türkiye’de Görülen İklim Tipleri - Mühendis Beyinler |url=https://www.muhendisbeyinler.net/turkiyede-gorulen-iklim-tipleri/ |website=www.muhendisbeyinler.net |accessdate=10 may 2020 |language=tr}}</ref> [[Mərkəzi Anadolu regionu|Mərkəzi Anadolu]], [[Şərqi Anadolu regionu|Şərqi Anadolu]] və [[Cənub-şərqi Anadolu regionu|Cənub-Şərqi Anadolu]] regionlarında, kontinental iqlimə rast gəlinir.<ref>{{cite web |title=Climate of Turkey |url=http://www.dmi.gov.tr/files/en-US/climateofturkey.pdf |website=General Directorate of Meteorology |accessdate=10 may 2020 |archive-date=4 March 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110304072528/http://www.dmi.gov.tr/files/en-US/climateofturkey.pdf |url-status=unfit }}</ref> İllik və gündəlik temperatur fərqləri bu iqlimdə yüksəkdir. Yay ayları isti və quru, qış ayları isə soyuq və qarlı keçir. Şərq hissələrdə qış ayları olduqca sərtdir. [[Şərqi Anadolu regionu|Şərqi Anadolu]]da havanın temperaturu −30 °C və −40 °C qədər enə bilər və ildə ən az 120 gün qarlı keçir. Qərbdə qış temperaturu orta hesabla 1 °C olaraq müşahidə olunur. Yay ayları ölkə boyu isti və quru olsa da, ümumiyyətlə iyul və avqust ən quraq aylardır. May ayı isə ən çox yağıntının alındığı aydır və gün ərzində temperatur 30 °C-dən yuxarı qalxa bilər. <gallery mode="packed" heights="150px" style="text-align:center"> Fayl:2014 Prowincja Ararat, Widok na Mały Ararat (01).jpg|[[Ağrı dağı]] Fayl:Vue du lac de Van.jpg|[[Van gölü]] Fayl:Pontic Mountains.jpg|[[Pont dağları]] Fayl:Vulkan Hasan Bagi.jpg|[[Həsəndağ]] </gallery> == Demoqrafiya == {{Əsas|Türkiyə əhalisi}}{{see also|Anadolu türkləri|Türkiyədəki etnik qruplar}} {{Historical populations |title = Əhali siyahıyaalınması |source = Türkiyə Statistika Qurumu<ref name=pop27-11>{{cite web|title=Mid-year population estimations, 1927–1985; Mid-year population estimations and projections, 1986–2011|url=http://www.turkstat.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=242|publisher=Turkish Statistical Institute|access-date=24 May 2013|archive-date=15 May 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190515170005/http://www.turkstat.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=242|url-status=dead}}</ref> |percentages = pagl |1927 |13649945 |1935 |16158018 |1940 |17820950 |1950 |20947188 |1960 |27754820 |1970 |35605176 |1980 |44736957 |1990 |56473035 |2000 |67803927 |2010 |73722988 |2015 |78741053 |2017 |80810525 |2019 |83154997 }} [[Ünvana əsaslanan əhali qeydiyyat sistemi]] nəticəsində əldə edilən məlumatlara görə 31 dekabr 2019 etibarilə Türkiyə əhalisi 83 milyon 154 min 997 nəfərdir. Bu rəqəm ilk rəsmi siyahıyaalma edildiyi zaman, 1927-ci ildə 13,6 milyon olmuşdur. 2017-ci ildə bu göstərici 2016-cı ilə nisbətən 995 min çox, ölkənin əhalisinin artım tempi isə 12,4[[Promil|‰]] olmuşdur.<ref name=2011stat>{{cite web|url=http://www.turkstat.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10736|title=The Results of Address Based Population Registration System, 2011|publisher=Turkish Statistical Institute|access-date=15 fevral 2012|archive-date=2017-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410132123/http://www.turkstat.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10736|url-status=dead}}</ref> Əhalinin 92,5%-i il və ilçə mərkəzlərində yaşayır. Türkiyədə hər km² başına ortalama 105 adam düşür. Əhalinin 67,9%-i 15–64 yaş qruplarında, 23,6%-i 0–14 yaş qrupundadır. Əhalinin təqribən 8,5%-i 65 yaş və daha yuxarı yaş qrupunda yer alır.<ref>{{cite web|author=Turkish Statistical Institute|authorlink=Turkish Statistical Institute|publisher=Turkish Statistical Institute|url=http://www.turkstat.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=6178|title=Population statistics in 2009|access-date=28 yanvar 2010|year=2010|archive-date=2010-12-04|archive-url=https://www.webcitation.org/5uiefc4Sh?url=http://www.turkstat.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=6178|url-status=dead}}</ref> [[Əhalinin orta yaşına görə ölkələrin siyahısı|Əhalinin ortalama yaşı]] 31.4-dür. Türkiyənin ən inkişaf etmiş və ən sıx şəhəri [[İstanbul]]dur. Bununla yanaşı, [[İstanbul]] [[Avropa]]nın üçüncü, dünyanın isə ən böyük 34-cü şəhəri statusuna da malikdir.<ref>{{cite book |year=1996 |chapter=Population |chapterurl=http://countrystudies.us/turkey/24.htm |editor1-last=Metz |editor1-first=Helen Chapin |title=Turkey: A Country Study |series=Area handbook series |edition=fifth |location=Washington, DC |publisher=US GPO for the [[Federal Research Division|Federal Research Division of the Library of Congress]] |isbn=978-0-8444-0864-4 |lccn=95049612 |url=https://archive.org/details/turkeycountrystu00metz }}</ref><ref>{{Cite book|title=Daily Life in Ancient and Modern Istanbul|page=51|first=Robert|last=Bator}}</ref><ref>{{Cite book|title=Remote Sensing of Urban and Suburban Areas|page=295|first1=Tarek|last1=Rashed|first2=Carsten|last2=Jürgens|isbn=978-1-4020-4385-7|year=2010}}</ref> Türkiyə Konstitusiyasının 66-cı maddəsi, "Türkiyə Respublikasına vətəndaşlıq əlaqəsi ilə bağlı olan" hər kəsi, bir "türk" olaraq adlandırır. Bu səbəblə, Türkiyədə hüquqi mənada türk sözü, bir etnik mənşəyi ifadə etməkdən çox ölkənin vətəndaşı olan hər kəsi ifadə edir. Ölkənin böyük əksəriyyətinin etnik mənşəyi türkdür.<ref name="yenisafak1">{{cite web|last1=Albayrak|first1=Özlem|title=Herkes Türk müdür, Türk mü olmalıdır? – Is everyone Turk or should be Turk?|url=http://yenisafak.com.tr/yazarlar/OzlemAlbayrak/herkes-turk-mudur-turk-mu-olmalidir/36991|website=yenisafak.com|access-date=18 iyun 2014|date=29 mart 2013}}</ref> [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|CIA]]-ya əsasən ölkə əhalisindəki Türklərin nisbəti 70–75%, Kondaya əsasən 76% və konsensusa əsasən 77%-dir.<ref name="mutlu">{{cite journal |doi=10.1017/S0020743800063819 |title=Ethnic Kurds in Turkey: A Demographic Study |url=https://archive.org/details/sim_international-journal-of-middle-east-studies_1996-11_28_4/page/517 |journal=International Journal of Middle East Studies |volume=28 |issue=4 |pages=517–541 |year=1996 |last1=Mutlu |first1=Servet }}</ref> Əhalinin etnik yayılmasına aid bir çox məlumatların olmasına baxmayaraq, Türkiyə tərəfindən açıqlanan rəsmi əhali sayıları etnik mənşəyə aid rəqəmlər vermədiyi üçün rəsmi məlumatlar mövcud deyil. Aparılan siyahıyaalmalara görə Türkiyədə [[albanlar]], [[azərbaycanlılar]], [[ərəblər]], [[bosniyalılar]], [[Adıqlar|çərkəzlər]], [[qaraçılar]], [[gürcülər]], [[Hemşinlilər|həmşinlilər]], [[lazlar]], [[pomaklar]], [[suriyalılar]] və [[zazalar]] daxil olmaqla bir çox etnik qrup yaşasa da, ölkədə rəsmi olaraq tanınan azlıqlar yalnız [[ermənilər]], [[yunanlar]] və [[yəhudilər]]dir. [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna müqaviləsi]] ilə 3 azlıq rəsmən tanınmışdır.<ref name="Turkey_Ethnic_groups">{{Cite book|title=The other languages of Europe: Demographic, Sociolinguistic and Educational Perspectives|first=Guus|last=Extra|author2=Gorter, Durk |publisher=Multilingual Matters|year=2001|isbn=978-1-85359-509-7|url={{Google books |plainurl=yes |id=hvmy_skUPNYC |page=RA1-PA422 }} }}</ref>[[Fayl:Kurdistan of Turkey (CIA).png|thumb|Türkiyədə [[kürd]]lərin çoxluq təşkil etdiyi ərazilər|left]] Türklərdən sonra ölkədə yaşayan ən böyük etnik qrup [[Kürdlər|kürd]]lərdir. Kürdlərin əhalidə nisbəti [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|CIA]] hesabatına görə 18%, Kondaya görə 15% və konsensusa görə 14% təşkil edir. [[Kürdlər]] ölkənin [[Türkiyə Kürdüstanı]] olaraq da bilinən şərq və cənub-şərq hissələrində cəmlənmişdir.<ref>{{cite book|last1=Edgecomb|first1=Diane|last2=Ahmed|first2=Mohammed M.A.|last3=Özel|first3=Çeto|title=A fire in my heart: Kurdish tales|date=2007|publisher=Libraries Unlimited|location=Westport, CT|isbn=978-1-59158-437-7|page=xv|url=https://books.google.com/books?id=7-0SAQAAIAAJ|quote=The outlines of the map of Kurdistan were taken from two sources: first, a map produced by the CIA in 1992 depicting areas with a Kurdish majority.}}</ref><ref>{{Cite book| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-1-139-45236-6| last = Migdal| first = Joel S.| title = Boundaries and Belonging: States and Societies in the Struggle to Shape Identities and Local Practices|year=2004|url=https://books.google.com/books?id=pbmTC-Nm8nEC&pg=PA129}}</ref><ref name=kirisci>{{Cite book| publisher = Routledge| isbn = 978-1-135-21770-9| last1 = Kirisci| first1 = Kemal| last2 = Winrow| first2 = Gareth M.| title = The Kurdish Question and Turkey: An Example of a Trans-state Ethnic Conflict| date = 5 noyabr 2013 |url=https://books.google.com/books?id=zdT9AQAAQBAJ&pg=PA119}}</ref> Kürd əhalisi [[Tuncəli]], [[Bingöl ili|Bingöl]], [[Muş ili|Muş]], [[Ağrı ili|Ağrı]], [[İğdır ili|İğdır]], [[Elazığ ili|Elazığ]], [[Diyarbəkir ili|Diyarbakır]], [[Batman]], [[Şırnak ili|Şırnak]], [[Bitlis ili|Bitlis]], [[Van ili|Van]], [[Mardin ili|Mardin]], [[Siirt ili|Siirt]] və [[Hakkari ili|Hakkari]] illərində üstünlük təşkil edirlər.<ref>{{cite book|last=Watts|first=Nicole F.|title=Activists in Office: Kurdish Politics and Protest in Turkey (Studies in Modernity and National Identity)|date=2010|publisher=University of Washington Press|location=Sitl|isbn=978-0-295-99050-7|page=[https://books.google.com/books?id=yXWl40KJfKEC&pg=PA167&dq=Kars+(about+20+percent+Kurdish)&hl=en&sa=X&ei=DY5DU7jKJ4qc2QXYhYCACQ&ved=0CDgQ6AEwAA#v=onepage&q=Kars%20(about%2020%20percent%20Kurdish)&f=false 167]}}</ref> Bundan əlavə, [[Şanlıurfa ili|Şanlıurfa]]da əhalinin 47%-ni, [[Qars]]da isə əhalinin 20%-ni təşkil edir. İllərdir daxili miqrasiya ilə kürdlər ölkənin mərkəzində və qərbində yerləşən bütün böyük şəhərlərdə məskunlaşmışdır. Xüsusilə [[İstanbul]]da 3 milyona yaxın kürd yaşayır və bu, şəhəri dünyanın ən yüksək kürd əhalisi olan şəhərə çevirir. [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|CIA]] məlumatlarına görə, türklər və kürdlərdən başqa digər azlıqların nisbəti 7–12%-dir.<ref name="Nachmani2003">{{cite book|author=Amikam Nachmani|title=Turkey: Facing a New Millenniium : Coping With Intertwined Conflicts|url=https://books.google.com/books?id=Xxp61eBvGzMC&pg=PA90|access-date=5 May 2013|year=2003|publisher=Manchester University Press|isbn=978-0-7190-6370-1|pages=90–}}</ref> Üç tanınmış azlıqdan başqa hər hansı bir azlıq üçün müəyyən hüquqlar mövcud deyil. "Azlıq" termini, Türkiyədə həssas bir mövzudur və həssas olmağa davam etməkdədir.<ref>{{Cite book| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-1-139-85169-5| last = Aktürk| first = Şener| title = Regimes of Ethnicity and Nationhood in Germany, Russia, and Turkey| date = 12 noyabr 2012 |url=https://books.google.com/books?id=YAUhAwAAQBAJ&pg=PA126}}</ref> Azlıqları qanuni olaraq tanımasa da, dövlət rəsmi [[Türkiyə Radio Televiziya Qurumu|TRT]] kanalına azlıqların danışdığı müxtəlif dillərdə radio və televiziya proqramları hazırlamağa icazə verir. [[TRT Avaz]], Türkiyədə [[Azərbaycan dili]]ndə faəliyyət göstərən dövlət kanallarından biridir.<ref name=mutlu /><ref name="minorities">{{cite web|title=Turkey Overview |url=http://www.minorityrights.org/4387/turkey/turkey-overview.html |website=minorityrights.org |access-date=27 noyabr 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141127074441/http://www.minorityrights.org/4387/turkey/turkey-overview.html |archivedate=27 noyabr 2014 }}</ref> Türkiyə əhalisinin 2,5%-i immiqrantlardan ibarətdir.<ref>[http://www.ab.gov.tr/files/tarama/tarama_files/23/SC23DET_Minority%20Rights%20and%20Cultural%20Rights.pdf Minority Rights and Cultural Rights] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303234711/http://www.ab.gov.tr/files/tarama/tarama_files/23/SC23DET_Minority%20Rights%20and%20Cultural%20Rights.pdf |date=3 mart 2016 }} gov.tr (accessed 7 yanvar 2015).</ref><ref>[http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2008/5/turkeykurdistan1867.htm Turkey passes law to allow minority languages on TV] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20150211222106/http://www.ekurd.net/mismas/articles/misc2008/5/turkeykurdistan1867.htm |date=11 fevral 2015 }} ekurd.net</ref> 2015-ci ilin dekabr ayına olan məlumata görə, ölkə 2,5 milyon [[Suriyalılar|suriyalı]] qaçqına ev sahibliyi edir və Türkiyə dünyada ən böyük qaçqın əhalisinə məxsus ölkə statusuna malikdir.<ref name=esa.un.org>{{cite web|title=Trends in International Migrant Stock: The 2013 Revision|url=http://esa.un.org/unmigration/migrantstocks2013.htm?mtotals|website=esa.un.org|publisher=United Nations|access-date=14 avqust 2014}}</ref><ref name=azinlikdil>{{cite web|title=Yaşayan diller ve lehçeler dersini 85 bin öğrenci seçti|url=http://www.hurriyet.com.tr/egitim/28045465.asp|website=hurriyet.com.tr|publisher=Hürriyet|access-date=25 mart 2015}}</ref> [[Suriyada vətəndaş müharibəsi|Suriya Vətəndaş müharibəsi]]ndən qaçan bu qaçqınlar, Afət və Təcili Yardım Nazirliyi tərəfindən hazırlanan çadırlarda qonaq edilmiş, bir müddət sonra bir çoxu Türkiyə şəhərlərinə köç edərək normal həyatlarına davam etmişlər.<ref>{{cite web|url=https://www.aljazeera.com/indepth/opinion/2016/02/turkey-demographic-challenge-arabs-syria-refugees-isis-160218063810080.html|title=Turkey's demographic challenge|author=Luke Coffey|publisher=www.aljazeera.com|date=18 fevral 2016}}</ref><ref name="unhcr-syrian-refugees">{{Cite web|url=https://data2.unhcr.org/en/situations/syria/location/113|title=Syria Regional Refugee Response: Turkey|publisher=unhcr.org|access-date=21 aprel 2020}}</ref> Türkiyənin rəsmi dili, eyni zamanda əhalinin 85%-in ana dili olan [[Türk dili|türkcədir]]. Əhalinin təxminən 12%-i [[kürd dili]]ndə [[ana dili]] kimi danışır. [[Ərəb dili|Ərəb]] və [[Zaza dili|zaza]] dillərini ana dili kimi danışanların nisbəti 1%-dən çoxdur. Bununla yanaşı, Türkiyədə [[Abaza dili|abaza]], [[Abxaz dili|abxaz]], [[Kabarda-çərkəz dili|çərkəz]], [[Qaraçı dili|qaraçı]], [[Laz dili|laz]], [[Zaza dili|zaza]] dilləri təhlükə altındadır.<ref name="Roopnarine2015">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=ffpPCgAAQBAJ&pg=PA328 |title=Fathers Across Cultures: The Importance, Roles, and Diverse Practices of Dads: The Importance, Roles, and Diverse Practices of Dads|author=Jaipaul L. Roopnarine|year=2015|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1-4408-3232-1|page=328|quote=Kurds are the largest ethnic minority group (about 20%), and Armenians, Greeks, Sephardic Jews}}</ref><ref name="MedinaHepner2013">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=abbMBQAAQBAJ&pg=PA113|title=The Geography of International Terrorism: An Introduction to Spaces and Places of Violent Non-State Groups|author1=Richard M. Medina|author2=George F. Hepner|year= 2013|publisher=CRC Press|isbn=978-1-4398-8688-5|page=113|quote=Turkey has numerous non-Turkish ethnic groups of which the Kurds are the largest, comprising approximately 20% of the population.}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.alaraby.co.uk/english/politics/2015/6/8/turkeys-ethnic-make-up-a-complex-melting-pot|title=Turkey's ethnic make-up: A complex melting pot|first=Abubakr|last=al-Shamahi|website=alaraby|access-date=3 noyabr 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171107013139/https://www.alaraby.co.uk/english/politics/2015/6/8/turkeys-ethnic-make-up-a-complex-melting-pot|archive-date=7 noyabr 2017|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.worldatlas.com/articles/the-ethnic-groups-of-turkey.html|title=The Ethnic Groups of Turkey|publisher=}}</ref>{{Türkiyənin böyük şəhərləri}} === Səhiyyə === {{see also|Türkiyə xəstəxanalarının siyahısı}} [[Fayl:Istanbul Memorial Hastanesi.jpg|thumb|[[İstanbul]]da dövlət xəstəxanası|227x227px]] Türkiyədə səhiyyə xidmətlərinə [[Türkiyə Cümhuriyyəti Sağlamlıq Nazirliyi|Sağlamlıq Nazirliyi]] tərəfindən hazırlanan mərkəzi bir dövlət sistemi ilə nəzarət edilir.<ref>{{cite web |last1=Şen |first1=Hanife |title=Türkiye'de sağlık hizmetleri ve gelişimi tarihçesi |url=http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/egt/belge/saglik_hizm_gelisimi.pdf |website=İstanbul Sağlık Müdürlüğü |publisher=İstanbul Sağlık Müdürlüğü, İnsan Kaynakları Şube Müdürlüğü, Personel Eğitim Birimi |accessdate=16 may 2020 |page=21 |language=tr |date=26 noyabr 2011 |archive-date=27 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210427193922/http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/sb/egt/belge/saglik_hizm_gelisimi.pdf |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye'de sağlık hizmetleri verimli kullanılmıyor |url=https://www.ntv.com.tr/saglik/turkiyede-saglik-hizmetleri-verimli-kullanilmiyor,Vcb7Oc7KI0WajGyIbhxw3A |website=[[NTV (Türkiyə)|NTV]] |accessdate=16 may 2020 |language=tr |date=6 yanvar 2017}}</ref> 2003-cü ildə hökumət, səhiyyə xidmətlərinə ayrılan büdcə nisbətini artıran və əhalinin böyük bir hissəsini sağlam hala gətirməyi məqsəd qoyan geniş əhatəli bir səhiyyə islahatı proqramını təqdim etdi. Türkiyə Statistika Təşkilatı, 2012-ci ildə sadəcə səhiyyə xidmətləri sahəsinə 76.3 milyard [[Türk lirəsi|TL]] xərcləndiyini açıqladı. Xidmət haqlarının 79,6%-i İctimai Təhlükəsizlik Təşkilatı tərəfindən, qalan 15,4% isə xəstələr tərəfindən ödənilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/24892271.asp|title=Hürriyet: "Sağlığa 76,3 milyar lira harcandı"|access-date=9 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye’de Sağlık Sektörüne Genel Bakış |url=https://harmonigd.com.tr/tr/haber/turkiyede-saglik-sektorune-genel-bakis/ |website=harmonigd.com.tr |accessdate=16 may 2020 |archive-date=5 June 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200605031307/https://harmonigd.com.tr/tr/haber/turkiyede-saglik-sektorune-genel-bakis/ |url-status=dead }}</ref> 2013 rəqəmlərinə görə Türkiyədə 30.116 səhiyyə qurumu mövcuddur və həkim başına ortalama 573 xəstə düşür.<ref>{{cite web|url=http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=255|title=Turkish Statistical Institute: Number of citizens per healthcare personnel in Turkey|access-date=9 avqust 2014|archive-date=2020-04-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20200426204823/http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=255|url-status=dead}}</ref> Hər 1000 nəfər əhaliyə isə 2,64 yataq düşür.<ref name="TUIKmedical">{{cite web|title=Turkish Statistical Institute: Number of medical institutions in Turkey|url=http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1613|last=|first=|date=|website=|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20200203084646/http://www.tuik.gov.tr/PreIstatistikTablo.do?istab_id=1613|archive-date=3 February 2020|access-date=4 may 2020}}</ref> Türkiyədə gözlənilən həyat müddəti kişilərdə 71.1 il, qadınlarda 75.2 il olmaqla birlikdə, ümumi əhali ortalamasının gözlənilən həyat müddəti 73.2 ildir. Ölkədə ölümlərə ən çox səbəb olan xəstəliklərdən ilk üçü dövran sistemi xəstəlikləri (39.8%), [[Xərçəng xəstəliyi|xərçəng]] (21.3%) və tənəffüs xəstəlikləridir (9.8%).<ref name=TUIKmedical /><ref>{{cite web |title=World Health Statistics 2016: Monitoring health for the SDGs Annex B: tables of health statistics by country, WHO region and globally |publisher=World Health Organization |url=http://www.who.int/gho/publications/world_health_statistics/2016/Annex_B/en/ |date=2016 |access-date=27 iyun 2016}}</ref><ref>{{cite web |title=2018 yılı "ölüm nedeni" istatistikleri |url=https://www.trthaber.com/haber/yasam/2018-yili-olum-nedeni-istatistikleri-413265.html |website=www.trthaber.com |accessdate=16 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=TÜİK, 2018 yılına ilişkin ölüm nedeni istatistiklerini açıkladı |url=https://www.haberturk.com/2018-yili-olum-nedeni-istatistikleri-aciklandi-2443477-ekonomi |website=hthayat.haberturk.com |accessdate=16 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Dünyadaki başlıca ölüm nedenleri neler? |url=https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47460922 |website=BBC News Türkçe |accessdate=16 may 2020 |language=tr |date=7 mart 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=TÜİK ölüm nedeni istatistiklerini açıkladı: En çok dolaşım sistemi hastalıkları öldürüyor |url=https://t24.com.tr/haber/tuik-olum-nedeni-istatistiklerini-acikladi-en-cok-dolasim-sistemi-hastaliklari-olduruyor,818410 |website=T24 |accessdate=16 may 2020 |language=Turkish}}</ref> === Təhsil === {{main|Türkiyədə təhsil}}{{see also|Türkiyə universitetlərinin siyahısı}} {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = şaquli | şəkil1 = Main entrance gate of Istanbul University.jpg | miqyas1 = 225 | alt1 = | izah1 = | şəkil2 = GalatasarayUniversity2012.jpg | miqyas2 = 225 | alt2 = | izah2 = <center>Türkiyənin ən qədim universitetlərindən olan [[İstanbul Universiteti]] və [[Qalatasaray Universiteti]]</center> }} Türkiyədə məktəb təhsil pillələri [[Türkiyə Cümhuriyyəti Təhsil Nazirliyi|Təhsil Nazirliyi]]nin tabeliyindədir.<ref name=wesed>{{cite web|title=Education in Turkey|url=http://www.wes.org/ewenr/12sept/feature.htm|publisher=World Education Services|access-date=12 iyun 2013}}</ref> Dörd illik ibtidai məktəb, dörd illik orta məktəb və dörd illik lisey daxil olmaqla on iki illik təhsil məcburidir.<ref name=nyt-peg>{{cite web|title=Turkey's Education Reform Bill Is About Playing Politics With Pedagogy|url=http://latitude.blogs.nytimes.com/2012/03/23/turkeys-education-reform-bill-is-about-playing-politics-with-pedagogy/|work=The New York Times|access-date=12 iyun 2013|date=23 mart 2012}}</ref> [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı|OECD]] hesabatlarına görə, ölkədə orta məktəbi bitirməmiş 25–34 yaş qrupundakı insanlar gəlirlərinin orta hesabla 80%-ni orta məktəbi bitirən eyni yaş qrupu həmkarlarından alırlar. Ölkənin əsas təhsil səviyyəsi digər [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı|OECD]] ölkələrindən aşağı səviyyədə keçirilir.<ref name=oecdind>{{cite web|title=Education at a Glance: OECD Indicators 2012|url=http://www.oecd.org/edu/EAG2012%20-%20Key%20Facts%20-%20Turkey.pdf|publisher=OECD|access-date=12 iyun 2013}}</ref> Türkiyə, [[Beynəlxalq Tələbə Qiymətləndirmə proqramı]] hesabatına görə 34-cü sırada yer alır. Yüksək keyfiyyətli liseylərə daxil olmaq, ölkə daxilində keçirilən tələbə yerləşdirmə imtahanlarının balından asılıdır, buna görə də ölkədə repititor yanına gedən şagirdlərin ortalama yaşı 10-a düşmüşdür.<ref>{{cite web|title=Members: Turkey|url=http://www.ehea.info/pid34250-cid101609/turkey.html|date=10 aprel 2017}}</ref> Yetkin əhalinin 94,1%-i oxuma-yazma qabiliyyətlərinə malikdir. Türkiyədə kişi əhalinin savadlılıq səviyyəsi 97,9%, qadın əhalinin isə savadlılıq səviyyəsi 90,3% təşkil edir.<ref name=WBedu>{{cite web|title=Improving The Quality And Equity of Basic Education in Turkey Challenges And Options |url=http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2013/02/20/000333037_20130220112531/Rendered/PDF/541310SR0P107700Quality0Report02011.pdf |publisher=World Bank |access-date=12 iyun 2013 |page=viii |date=30 iyun 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131016062736/http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2013/02/20/000333037_20130220112531/Rendered/PDF/541310SR0P107700Quality0Report02011.pdf |archivedate=16 oktyabr 2013}}</ref><ref name=unescolit>{{cite web|title=National adult literacy rates (15+), youth literacy rates (15–24) and elderly literacy rates (65+)|url=http://stats.uis.unesco.org/unesco/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=210|publisher=UNESCO Institute for Statistics|access-date=2020-05-16|archive-date=2013-10-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20131029183908/http://stats.uis.unesco.org/unesco/TableViewer/tableView.aspx?ReportId=210|url-status=dead}}</ref> 2017-ci il hesabatına əsasən Türkiyədə özəl və dövlət olmaq üzərə 183 ali təhsil müəssisəsi fəaliyyət göstərir.<ref>{{cite web|url=http://www.yok.gov.tr/documents/10348274/10733291/TR%27de+Y%C3%BCksek%C3%B6%C4%9Fretim+Sistemi2.pdf/9027552a-962f-4b03-8450-3d1ff8d56ccc|title=Higher Education System in Turkey|access-date=10 aprel 2017|archive-date=2018-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20180515222606/http://www.yok.gov.tr/documents/10348274/10733291/TR%27de+Y%C3%BCksek%C3%B6%C4%9Fretim+Sistemi2.pdf/9027552a-962f-4b03-8450-3d1ff8d56ccc|url-status=dead}}</ref> Tələbələr bakalavr üçün — YGS, magistratura üçün — LYS imtahanları nəticəsində qazandıqları ballarla universitetlərdə təhsil almaq hüququ əldə edirlər.<ref name="Group2009">{{cite book|author=Oxford Business Group|title=The Report: Turkey 2009|url={{Google books |plainurl=yes |id=c1uXr3Rr7koC |page=203 }} |access-date=12 iyun 2013|year=2009|publisher=Oxford Business Group|isbn=978-1-902339-13-9|page=203}}</ref> 2007-ci ildə universitetə qəbul imtahanında 1.700.000 nəfər iştirak etsə də, 2008-ci ildə bu rəqəm 600.000-ə düşmüşdür.<ref>{{cite web|url=http://www.educationinturkey.net/index.php?option=com_content&view=article&id=69&Itemid=75|title=Guide for Foreign Students planning Education in Turkey|access-date=9 avqust 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712043742/http://www.educationinturkey.net/index.php?option=com_content&view=article&id=69&Itemid=75|archivedate=12 iyul 2018}}</ref><ref name=therank>{{cite web|title=World University Rankings 2012–2013|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2012-13/world-ranking|work=Times Higher Education|access-date=16 iyun 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Turkish universities latest domino in Erdogan's path|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/11/turkey-erdogan-took-full-control-of-universities.html|author=Mustafa Akyol|publisher=Al-Monitor|date=7 noyabr 2016}}</ref> [[Anadolu Universiteti]]nin açıq təhsil fakültəsi istisna olmaqla, bütün universitet və onlara bağlı fakültələrə giriş, orta məktəb məzunlarının YGS-LYS nəticələrindən asılı olaraq formalaşır.<ref>{{cite book|title=Skills Matter: Further Results From the Survey ov Adult Skills|date=2015|publisher=OECD|isbn=978-92-64-25805-1|pages=46, 49|doi=10.1787/9789264258051-en|series=OECD Skills Studies}}</ref> [[Times Higher Education World University Rankings]] hesabatına əsasən 2014-cü ildə dünyanın ən yaxşı universitetləri siyahısında ilk 200 yerdə Türkiyənin 4 universiteti iştirak etdi. Siyahıda [[Yaxın Şərq Tekniki Universiteti|Yaxın Şərq Texniki Universiteti]] 85-ci, [[Boğaziçi Universiteti]] 139-cu, [[İstanbul Texniki Universiteti]] 165-ci, [[Sabancı Universiteti]] 182-ci sırada yer aldı.<ref>{{Cite news|url=https://www.independent.co.uk/news/world/europe/turkey-school-curriculum-teach-jihad-concept-drop-evolution-science-muslim-islam-a7848176.html|title=Turkey drops evolution and starts teaching jihad instead|date=19 iyul 2017|work=The Independent|access-date=20 iyul 2017|language=en-GB}}</ref><ref>{{cite web |title=World University Rankings |url=https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2020/world-ranking |website=Times Higher Education (THE) |accessdate=16 may 2020 |language=en |date=20 avqust 2019}}</ref> === Din === {{main|Türkiyədə din}}{{see also|Türkiyədə islam|Türkiyədə xristianlıq|Türkiyədə yəhudilik|Türkiyədə dünyəvilik}} Türkiyə [[Dövlət dini|rəsmi dini]] olmayan [[dünyəvi dövlət]]dir.<ref>{{cite web|author=Axel Tschentscher|url=http://servat.unibe.ch/icl/tu00000_.html|title=International Constitutional Law: Turkey Constitution|publisher=Servat.unibe.ch|access-date=1 noyabr 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hsfk.de/downloads/prif78.pdf |title=Turkey: Islam and Laicism Between the Interests of State, Politics, and Society |publisher=[[Peace Research Institute Frankfurt]] |access-date=19 oktyabr 2008 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081028211305/http://www.hsfk.de/downloads/prif78.pdf |archivedate=28 oktyabr 2008 }}</ref> Din və vicdan azadlığı ölkə konstitusiyası ilə təmin edilir.<ref name="ipsos2017">{{cite web|url=https://www.ipsosglobaltrends.com/wp-content/uploads/2017/04/Slide13-6.jpg|title=Religion, Ipsos Global Trends|date=2017|publisher=[[Ipsos]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20170905105138/https://www.ipsosglobaltrends.com/wp-content/uploads/2017/04/Slide13-6.jpg|archive-date=5 sentyabr 2017}}</ref> Ancaq ölkədə müxtəlif İslam partiyalarının qurulması ilə dinin idarədəki rolu ilə bağlı müzakirələr başladı.<ref>{{Cite web |title=CIA World Factbook |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |access-date=2018-05-29 |archive-date=2017-09-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Turkey.pdf|title=TURKEY|publisher=Library of Congress: Federal Research Division|access-date=27 mart 2019}}</ref><ref>{{cite book|last1=Steunebrink|first1=Gerrit|last2=van der Zweerde|first2=Evert|title=Civil Society, Religion, and the Nation: Modernization in Intercultural Context : Russia, Japan, Turkey|url={{Google books |plainurl=yes |id=KSbiKEhsxT0C |page=175 }} |access-date=5 iyun 2013|year=2004|publisher=Rodopi|isbn=978-90-420-1665-1|pages=175–184}}</ref> Ölkədəki dövlət qurumlarında və məktəblərdə uzun illərdir İslam siyasətinin simvolu sayıldığı üçün hicab taxmaq qadağan olmuşdur.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2013/10/09/world/europe/turkey-lifts-ban-on-head-scarves-in-state-offices.html?_r=0|title=Turkey Lifts Longtime Ban on Head Scarves in State Offices|newspaper=NY Times|date=8 oktyabr 2013|access-date=1 fevral 2014}}</ref><ref name=news24.com>{{cite web|title=Turkey-lifts-ban-on-headscarves-at-high-schools|url=http://www.news24.com/World/News/Turkey-lifts-ban-on-headscarves-at-high-schools-20140923|website=news24.com/|access-date=3 noyabr 2014|date=23 sentyabr 2014|archive-date=2020-05-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20200516215849/https://www.news24.com/World/News/Turkey-lifts-ban-on-headscarves-at-high-schools-20140923|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-39053064|title=Turkey reverses female army officers' headscarf ban|publisher=BBC|date=22 fevral 2017|work=BBC News}}</ref> Lakin bu qadağa 2011-ci ildə universitetlərdə, 2013-cü ildə dövlət qurumlarında və 2014-cü ildə ümumtəhsil məktəblərində ləğv edildi.<ref>{{cite web|author=Sukru Kucuksahin|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/06/turkey-high-schools-student-stand-up-against-islamism.html|title=Turkish students up in arms over Islamization of education|publisher=Al-Monitor|date=20 iyun 2016}}</ref><ref>{{cite web|author=Zülfikar Doğan|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/06/turkey-education-erdogan-devout-generation-plan.html|title=Erdogan pens education plan for Turkey's 'devout generation'|publisher=Al-Monitor|date=29 iyun 2016}}</ref> [[İslam]] dini Türkiyədə dominant dindir və müxtəlif məlumatlara görə əhalinin 99,8%-i müsəlmandır.<ref>{{cite web|author=Sibel Hurtas|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/10/turkey-post-putsch-crackdown-transform-education.html|title=Turkey's 'devout generation' project means lost jobs, schools for many|publisher=Al-Monitor|date=13 oktyabr 2016}}</ref> Ancaq bu rəqəm hər mənbəyə görə dəyişir və adətən 96,4% olaraq göstərilir. Ortaq təriqət [[Sünnilər|sünni]] məzhəblərindən olan [[Hənəfi məzhəbi|hənəfil]]ikdir. Ölkədəki ən yüksək dini orqan Dəyanət İşləri üzrə Nazirlikdir və hənəfi məzhəbinin qaydalarına görə dini islahatlar keçirir.<ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.brookings.edu/opinions/secularism-in-turkey-stronger-than-ever/|title=Secularism in Turkey: Stronger than Ever?|last=Kayaoğlu|first=Turan|date=10 aprel 2012|work=Brookings Institution|access-date=25 aprel 2017|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2015/03/turkey-is-getting-more-secular.html|title=Turkey is becoming more secular, not less|date=2 mart 2015|work=Al-Monitor|access-date=25 aprel 2017|language=en-us}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6554851.stm|title=Secular rally targets Turkish PM|last=|first=|date=14 aprel 2007|website=BBC News|access-date=25 aprel 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.middleeasteye.net/news/turkish-youth-increasingly-secular-and-modern-under-erdogan-poll-finds|title=Turkish youth increasingly secular and modern under Erdogan, poll finds|website=Middle East Eye|language=en|access-date=14 sentyabr 2019}}</ref> Həmçinin nazirlik, ölkədə fəaliyyət göstərən 80 mindən çox məscid və imam üçün məsuliyyət daşıyır.<ref name="bluemosque">{{cite web|title=Blue Mosque|url=http://www.bluemosque.co/|website=bluemosque.co|access-date=12 iyun 2014}}</ref> Bundan əlavə, ölkədə [[şiəlik]] də yayğındır və alimlər şiələrin sayının 15–20 milyon arasında olduğunu söyləyirlər.<ref>{{Cite book| publisher = Taylor & Francis| isbn = 978-0-415-36897-1| last = Gülalp| first = Haldun| title = Citizenship and Ethnic Conflict: Challenging the Nation-state| date = 2006| url=https://books.google.com/books?id=aps1ruOW0_EC&pg=PA62}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.allaboutturkey.com/sufi.htm|title=Sufism|publisher=All about Turkey|date=20 noyabr 2006|access-date=1 noyabr 2010}}</ref> 2008-ci ildə köhnə Diyanət İşləri üzrə Dövlət Naziri və Diyanət İşləri Başçısı [[Mustafa Səid Yazıcıoğlu]]nun Türkiyədə 7 milyon [[Şiəlik|şiə]] olduğu təxmin edildiyi fikrini irəli sürmüşdür.<ref name="pewforum.org">{{cite web|title=Pew Forum on Religious & Public life|url=http://www.pewforum.org/2012/08/09/the-worlds-muslims-unity-and-diversity-1-religious-affiliation/#identity|website=pewforum.org/|access-date=29 oktyabr 2013|date=9 avqust 2012}}</ref> "''[[Aksiyon (jurnal)|Aksiyon]]''" jurnalının məlumatlarına görə, ölkə əhalisinin 3 milyonu (4.2%) [[On iki imam şiəliyi (əqidə)|şiə on ikicilər]]dən ibarətdir.<ref name="religiousfreedomreport">{{cite web|url=https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90204.htm|title=Bureau of Democracy, Human rights and Labor: International Religious Freedom Report 2007 – Turkey|publisher=State.gov|access-date=1 noyabr 2010|date=14 sentyabr 2007}}</ref><ref name="rise">{{cite web|url=http://www.turkeyanalyst.org/publications/turkey-analyst-articles/item/463-the-rise-of-diyanet-the-politicization-of-turkey%E2%80%99s-directorate-of-religious-affairs.html | title=The Rise of Diyanet: the Politicization of Turkey's Directorate of Religious Affairs | last1=Cornell |first1=Svante |publisher=turkeyanalyst.org | date=9 oktyabr 2015 | access-date=27 iyul 2016}}</ref> [[Sufizm|Təsəvvüfl]]ə əlaqəli olanlar da var və əhalinin 2%-i heç bir təriqətlə əlaqəsi olmayan müsəlmanlardır.<ref name="al-monitor-29-4-16">{{cite news|last1=Tremblay|first1=Pinar|title=Is Erdogan signaling end of secularism in Turkey?|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2015/04/turkey-is-erdogan-signaling-end-of-secularism.html|access-date=25 iyul 2016|agency=Al Monitor|date=29 aprel 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160808130552/http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2015/04/turkey-is-erdogan-signaling-end-of-secularism.html|archivedate=8 avqust 2016}}</ref> 1914-cü ildə Türkiyənin qeyri-müsəlman əhali nisbəti 19% olmuşdur, 1927-ci ildə bu say 2,5%-ə enmişdir. Bu gün ölkədə [[Roma-Katolik kilsəsi|yunan katoliklər]] də daxil olmaqla müxtəlif məzhəblərdən olan 120.000 xristian var və bu rəqəm Türkiyə əhalisinin 0,2%-dən daha azdır. Ölkədə açılmış kilsələrin sayı 236-dır.<ref>{{cite journal|last=Içduygu|first=Ahmet|author2=Toktas, Şule; Ali Soner, B.|title=The politics of population in a nation-building process: emigration of non-Muslims from Turkey|journal=Ethnic and Racial Studies|url=https://www.academia.edu/761694|date=1 fevral 2008|volume=31|issue=2|pages=358–389|doi=10.1080/01419870701491937}}</ref><ref>''[[The Catholic Encyclopedia]]'', Volume XIV, Copyright 1912 by Robert Appleton Company, Online Edition Copyright 2003 by K. Knight [http://www.newadvent.org/cathen/14774a.htm]</ref><ref>''Home of the Assumption: Reconstructing Mary's Life in Ephesus'' by V. Antony John Alaharasan 2006 {{ISBN|1-929039-38-7}} p. 38</ref> İstanbul 4 əsrdən bəri [[Şərqi pravoslav kilsəsi]]nin [[Konstantinopol Pravoslav Kilsəsi|mərkəzi]] olmuşdur.<ref name="Rusch2013">{{cite book|author=William G. Rusch|title=The Witness of Bartholomew I, Ecumenical Patriarch|url={{Google books |plainurl=yes |id=ZMgC0VsRee0C |page=31 }}|year=2013|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=978-0-8028-6717-9|page=31|quote=Constantinople has been the seat of an archiepiscopal see since the fourth century; its ruling hierarch has had the title of"Ecumenical Patriarch"}}</ref><ref name="FahlbuschBromiley2001">{{cite book|author1=Erwin Fahlbusch|author2=Geoffrey William Bromiley|title=The Encyclopedia of Christianity|url={{Google books |plainurl=yes |id=yaecVMhMWaEC |page=40 }} |year=2001|publisher=Wm. B. Eerdmans Publishing|isbn=978-90-04-11695-5|page=40|quote=The Ecumenical Patriarchate of Constantinople is the ranking church within the communion of Between the 4th and 15th centuries, the activities of the patriarchate took place within the context of an empire that not only was}}</ref> Türkiyədə [[Səfərad yəhudiləri|səfərad]] mənşəli 26.000 [[Yəhudilər|yəhudi]] yaşayır.<ref name=science.co.il>{{cite web|title=Turkish Jews – Brief History|url=https://www.science.co.il/hi/turkish/|website=science.co.il|}}</ref> [[E.ə. V əsr|E.ə V əsr]]dən bəri Anadoluda yəhudi icmaları məskunlaşmağa başladıqdan sonra [[XV əsr]]in sonlarında [[İspaniya]]dan qovulmaqla [[Osmanlı İmperiyası]]nda ispan və portuqal yəhudilərin məskunlaşmasına icazə verildi.<ref>{{cite web|url=http://www.americansephardifederation.org/PDF/exhibitions/Jewish_Costumes_Early_History_Jews_in_Turkey.pdf |title=An Overview of the History of the Jews in Turkey |publisher=American Sephardi Federation |access-date=11 iyun 2013 |year=2006 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131006160804/http://www.americansephardifederation.org/PDF/exhibitions/Jewish_Costumes_Early_History_Jews_in_Turkey.pdf |archivedate=6 oktyabr 2013 }}</ref> Beləliklə, Anadoluda yəhudi əhalisi artdı. [[XX əsr]]də yəhudilərin ölkədən sürətlə miqrasiyaya baxmayaraq, bu gün də çox az yəhudi əhalisi Türkiyədə yaşayır.<ref name="blogs.lse.ac.uk1">{{cite web|title=Beyond the Straight Path: Obstacles and Progress for Atheism in Turkey|url=http://blogs.lse.ac.uk/humanrights/2015/11/24/beyond-the-straight-path-obstacles-and-progress-for-atheism-in-turkey/|website=blogs.lse.ac.uk|access-date=2 aprel 2017}}</ref><ref name="turkishatheist.net1">{{cite web|title=The first Atheist Association in Turkey is founded|url=http://turkishatheist.net/?p=40|website=turkishatheist.net|access-date=2 aprel 2017}}</ref><ref name="human.nl">{{cite web|title=Being an Atheist in Turkey|url=http://www.human.nl/among-nonbelievers/read-more/being-an-atheist-in-turkey.html|author=Ekin Karaca|website=www.human.nl|date=3 mart 2016|access-date=24 iyun 2016|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701073123/http://www.human.nl/among-nonbelievers/read-more/being-an-atheist-in-turkey.html|archivedate=1 iyul 2016}}</ref> <gallery mode="packed" heights="160px" style="text-align:center"> Fayl:Sultanahmet Camii 2006.JPG|[[Sultan Əhməd məscidi]] Fayl:SvetiStefanChurchIstanbul (3).jpg|[[Bolqar Müqəddəs Stefan kilsəsi]] Fayl:Turkey-3019 - Hagia Sophia (2216460729).jpg|[[Aya Sofya]] Fayl:GrandSynagogueEdirne (2).JPG|[[Ədirnə Böyük Sinaqoqu]] </gallery> == İqtisadiyyat == {{main|Türkiyə iqtisadiyyatı}} [[Fayl:Participants at the 2015 G20 Summit (Presidencia de la Nación Argentina).jpg|thumb|236x236px|Türkəyinin təsisçi üzvü olduğu [[G20]] [[Antalya]] sammiti]] Türkiyə, [[ÜDM həcminə görə ölkələrin siyahısı (AQP)|ÜDM (AQP) sıralaması]]nda 13-cü, [[Ümumi Daxili Məhsul üzrə ölkələrin reytinqi|ÜDM (nominal) sıralaması]]nda isə 17-ci sırada yer alır.<ref name=WB-GDP-PPP>{{cite web|url=http://databank.worldbank.org/data/download/GDP_PPP.pdf|title=''Gross Domestic Product 2018, PPP.'' (Last revised on 23 dekabr 2019.)|publisher=The World Bank: World Development Indicators Database|access-date=22 aprel 2020}}</ref><ref name=WB-GDP>{{cite web|url=http://databank.worldbank.org/data/download/GDP.pdf|title=''Gross Domestic Product 2018, Nominal.'' (Last revised on 23 dekabr 2019.)|publisher=The World Bank: World Development Indicators Database|access-date=22 aprel 2020}}</ref> [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı|OECD]] və [[G20|G-20]] kimi əsas iqtisadi təşkilatların təsisçilərindən biridir.<ref>{{cite web|url=http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2006/05/03/000016406_20060503112446/Rendered/PDF/wps3908.pdf |title=Turkey's evolving trade integration into Pan-European markets |author=Bartolomiej Kaminski |author2=Francis Ng |publisher=World Bank |access-date=27 dekabr 2006 |date=1 may 2006 |page=3 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070614030216/http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2006/05/03/000016406_20060503112446/Rendered/PDF/wps3908.pdf |archivedate=14 iyun 2007 }}</ref> 1995-ci ildə fəaliyyətə başlayan [[Avropa İttifaqı-Türkiyə Gömrük İttifaqı]], ölkənin idxal və ixracının yüksək dərəcədə artmasına təsir göstərmişdir.<ref>{{cite web|url=http://ec.europa.eu/agriculture/enlargement/countries/turkey/index_en.htm|title=Turkey: Agriculture and Rural Development|format=PDF|access-date=9 dekabr 2011}}</ref> [[Avropa İttifaqı-Türkiyə Gömrük İttifaqı]], ölkənin xarici ticarət siyasətinin ən əhəmiyyətli təşkilatlarından biridir. 2014-cü ildə Türkiyə ixracatı, əvvəlki ilə nisbətən 4% artım ilə 157,6 milyard dollara çatmışdır.<ref>{{cite journal |title=Fossil fuel subsidies as a lose-lose: Fiscal and environmental burdens in Turkey |journal=New Perspectives on Turkey |volume=58 |pages=93–124 |doi=10.1017/npt.2018.7 |year=2018 |last1=Acar |first1=Sevil |last2=Challe |first2=Sarah |last3=Christopoulos |first3=Stamatios |last4=Christo |first4=Giovanna }}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.shura.org.tr/wp-content/uploads/2019/05/raporweb_ENG.pdf|title=Energy pricing and non-market flows in Turkey's energy sector|last=|first=|date=|website=SHURA Energy Transition Center|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20191230104503/https://www.shura.org.tr/wp-content/uploads/2019/05/raporweb_ENG.pdf|archive-date=2019-12-30|access-date=}}</ref> Ən çox məhsul ixrac olunan ölkələr [[Almaniya]], [[İraq]], [[İngiltərə]], [[İtaliya]] və [[Fransa]] olmuşdur. Bununla birlikdə, eyni ildə 242,2 milyard dollarlıq idxal səbəbilə 84.5 milyard dollarlıq xarici ticarət kəsiri yaranmışdır. Bu göstərici bir il əvvəl 99,8 milyard dollar olmuşdur. 2014-cü ildə ən çox idxalat müvafiq olaraq [[Çin Xalq Respublikası|Çin]], [[Almaniya]], [[Rusiya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-dan olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.die.gov.tr/ENGLISH/SONIST/GELIR/k_270206.xls|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061014214703/http://www.die.gov.tr/ENGLISH/SONIST/GELIR/k_270206.xls|archivedate=14 oktyabr 2006|title=The result of Income Distribution|author=Turkish Statistical Institute|authorlink=Turkish Statistical Institute|publisher=Turkish Statistical Institute|access-date=11 dekabr 2006|date=27 fevral 2006}}</ref><ref>{{cite web|title=No woman, no growth|url=http://www.hurriyetdailynews.com/no-woman-no-growth.aspx?pageID=449&nID=42539&NewsCatID=430|work=Hürriyet Daily News|access-date=8 iyun 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Religious Women in Turkey Have Been Left Out of Emancipation Movement|url=http://latitude.blogs.nytimes.com/2013/05/23/religious-women-in-turkey-have-been-left-out-of-emancipation-movement/|work=The New York Times|access-date=8 iyun 2013|date=23 may 2013}}</ref> Türkiyə nəhəng avtomobil sənayesinə sahibdir.<ref name=oica>{{cite web|title=2015 Production Statistics|url=http://oica.net/category/production-statistics/|publisher=Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|access-date=31 avqust 2016}}</ref> [[Fayl:Istanbul Levent skyline.jpg|left|thumb|244x244px|Ölkədəki şirkətlərinin bir çoxunun qərargahının yerləşdiyi [[Levent]], [[İstanbul]]]] 2013-cü ilin məlumatlarına görə, ən çox avtomobil istehsal edən ölkələr arasında ölkə 17-ci yerdədir.<ref name="ship-oecd">{{cite web|title=The Shipbuilding Industry in Turkey|url=http://www.oecd.org/turkey/48641944.pdf|publisher=OECD|date=1 sentyabr 2011}}</ref> Türkiyə 2014-cü ildə gəmi inşaatından 1,2 milyard dollar gəlir əldə etmişdir. Bu sahədə ölkənin ən böyük bazarları [[Malta]], [[Norveç]], [[İngiltərə]] və [[Marşall adaları]]ndadır. 2012-ci ilin məlumatlarına görə, 87 aktiv [[türk]] [[gəmiqayırma]] zavodu fəaliyyət göstərir.<ref>{{Cite news|last=Ambrose|first=Jillian|url=https://www.theguardian.com/environment/2020/mar/12/coronovirus-poses-threat-to-climate-action-says-watchdog|title=Coronavirus poses threat to climate action, says watchdog|date=12 mart 2020|work=The Guardian|access-date=13 mart 2020|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> [[Tuzla (İstanbul)|Tuzla]], [[Yalova]] və [[İzmit]] gəmiqayırma sənayesinin əsas mərkəzləridir.<ref name=hurriyetdailynews2>{{cite web|title=Istanbul remains motoring power of Turkey's economy|url=http://www.hurriyetdailynews.com/default.aspx?pageid=438&n=istanbul-remains-motoring-power-of-turkey-2010-08-25|website=hurriyetdailynews.com|access-date=13 iyun 2014}}</ref> [[Beko]] və [[Vestel]] kimi məşhur türk markaları, [[Avropa]]nın ən böyük məişət cihazları və elektronik məhsulları istehsal edən şirkətlərindən olmuş və bu sektorların inkişafı, yeni texnologiyaların təkmilləşdirilməsi üçün əhəmiyyətli investisiyalar qoymuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.beko.co.uk/Pg/AboutBeko|title=About Best-Selling Home Appliance Brand Beko UK|access-date=9 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://arsiv.ntvmsnbc.com/news/129703.asp|title=Beko Avrupa'da üçüncülüğe oynuyor|access-date=9 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.businessweek.com/stories/2006-06-08/the-unknown-tv-giant|title=The Unknown TV Giant – Businessweek|access-date=9 avqust 2014}}</ref> Türkiyə iqtisadiyyatının digər vacib sahələri arasında [[bank]]çılıq, [[tikinti]], [[məişət texnikası]], [[elektronika]], [[Toxucu dəzgah|tekstil]], [[Neft|neft emalı]], neft-kimya məhsulları, [[qida]], dağ-mədən, dəmir-polad və [[maşınqayırma]] yer alır.<ref>{{cite news|title=M&A Encumbered Risks Damping Hot Money Bond Party: Turkey Credit|url=http://washpost.bloomberg.com/Story?docId=1376-MI9M250UQVI901-1RM1AMHSV3LSN5PTJL521KV5NQ|access-date=8 iyun 2013|publisher=Bloomberg L.P.|date=18 fevral 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131105015234/http://washpost.bloomberg.com/Story?docId=1376-MI9M250UQVI901-1RM1AMHSV3LSN5PTJL521KV5NQ|archivedate=5 noyabr 2013}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.reuters.com/article/2012/11/05/turkey-fitch-rating-idUSL5E8M56DZ20121105|title=4-Turkey regains investment grade rating after long wait|agency=Reuters|access-date=17 noyabr 2012|archive-date=2015-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20151001105643/http://www.reuters.com/article/2012/11/05/turkey-fitch-rating-idUSL5E8M56DZ20121105|url-status=dead}}</ref> 2013-cü il məlumatlarına görə Türkiyə [[Ümumi Daxili Məhsul|ÜDM]]-sinin 8,9%-i [[kənd təsərrüfatı]], 27,3%-i [[sənaye]] və 63,8%-i [[Xidmət səviyyəsi|xidmət sahələri]] olmuşdur.<ref>{{cite news|title=Turkey hails new investment grading but worries about money flows|author=Daren Butler|url=https://www.reuters.com/article/2013/05/17/turkey-economy-idUSL6N0DY1TI20130517|agency=Reuters|date=17 May 2013|access-date=17 may 2013|archive-date=24 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924181347/http://www.reuters.com/article/2013/05/17/turkey-economy-idUSL6N0DY1TI20130517|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Turkey Raised to Investment Grade by Moody's on Debt Cuts|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-05-16/turkey-raised-to-investment-grade-by-moody-s-on-debt-cuts.html|publisher=Bloomberg L.P.|access-date=18 may 2013|author=Ye Xie|author2=Selcuk Gokoluk |date=17 may 2013}}</ref> Bu göstəricilərə baxmayaraq, hələ də əhalinin dörddə biri kənd təsərrüfatında çalışır. 2012-ci il hesabatına görə, işləyən əhalinin yalnız 30%-i qadınlardan ibarətdir ki, bu da [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı|OECD]] üzvü ölkələr arasında ən aşağı göstərcidir. Türkiyədəki ən varlı təbəqənin gəliri, ən yoxsul təbəqənin gəlirindən 7.7 qat daha çoxdur. Əhalinin 15%-i [[yoxsulluq]] həddində yaşayır.<ref>{{cite web|title=Turkey Cut to Junk as Moody's Concludes Its Post-Coup Review|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2016-09-23/turkey-cut-to-junk-as-moody-s-concludes-its-post-coup-review|publisher=Bloomberg L.P.|access-date=7 dekabr 2016|date=23 sentyabr 2016}}</ref><ref name=how-to-ruin>{{cite web|title=How to ruin a country's economy: AKP's 15 year long order of plunder and depredation in Turkey|url=http://www.birgun.net/haber-detay/how-to-ruin-a-country-s-economy-akp-s-15-year-long-order-of-plunder-and-depredation-in-turkey-138441.html|publisher=BirGün|access-date=7 dekabr 2016|date=6 dekabr 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.aa.com.tr/en/economy/turkeys-external-debt-stock-reaches-4532b-/1103634|title=Turkey's external debt stock reaches $453.2B|publisher=Anadolu Agency|date=30 mart 2018}}</ref> === İqtisadiyyat tarixi === {{main|Türkiyənin iqtisadi tarixi}} [[Fayl:Bankalar Caddesi in the 1920's.jpg|thumb|Türkiyə Respublikasının ilk illərində [[Banklar küçəsi]]. 1892-ci ildə tamamlanan [[Osmanlı Bankına hücum|Osmanlı Mərkəzi Bankı]]nın qərargahı solda yerləşmişdir.]] [[Birinci Dünya müharibəsi|Birinci Dünya Müharibəsi]] və [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]ndən sonra yaranan respublikanın ilk altmışıncı illəri — 1923–1983-cü illər arasında dövlət iqtisadiyyatı pis vəziyyətdə olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/422653.stm|title=Turkish quake hits shaky economy|publisher=BBC|access-date=12 dekabr 2006|date=17 avqust 1999}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/1800869.stm|title='Worst over' for Turkey|publisher=BBC|access-date=12 dekabr 2006|date=4 fevral 2002}}</ref> Özəl sektor, xarici ticarət, xarici valyuta axını və birbaşa xarici investisiyanın miqdarı kimi mövzularda müxtəlif məhdudiyyətlər qoyuldu və büdcə planları elan edildi. Ancaq 1983-cü ilə qədər [[Baş Nazir|baş nazir]] [[Turqut Özal]] özəl sektoru ön plana çəkən bir sıra islahatlara başladı.<ref>{{cite web|url=http://siteresources.worldbank.org/INTTURKEY/Resources/361616-1144320150009/Labor_C2.pdf|title=Turkey Labor Market Study|work=World Bank|authorlink=World Bank|access-date=10 dekabr 2006|year=2005}}</ref> {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = şaquli | şəkil1 = Anadol A1 in red.jpg | miqyas1 = | alt1 = | izah1 = | şəkil2 = Rahmi Koç Museum DSC 1325 (17478786313).jpg | miqyas2 = | alt2 = | izah2 = [[Anadol#Anadol A1|Anadol A1]] və [[Anadol#Anadol STC-16|Anadol STC-16]], Türkiyənin ilk avtomobillərindən olmuşdur. }} Dövlət borcunun çox olması ilə yanaşı, keçirilən islahatlar sürətli iqtisadi inkişafa yol açdı, lakin 1994 və 1999-cu illərdə maliyyə böhranları səbəbiylə iqtisadiyyatda düşüşlər yaşandı.<ref>{{cite book|author=OECD|title=Turkey 2002: Crucial Support for Economic Recovery|url={{Google books |plainurl=yes |id=Im0G8wNb-CsC |page=23 }}|access-date=15 iyun 2013|date=14 noyabr 2002|publisher=OECD Publishing|isbn=978-92-64-17601-0|page=23}}</ref> 1981–2003-cü illər arasında ölkənin [[Ümumi Daxili Məhsul|ÜDM]]-nin illik orta artımı 4% səviyyəsində müəyyən edilmişdir.<ref name="TR_Eco">{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/6103008.stm|title=Robust economy raises Turkey's hopes|first=Jorn|last=Madslien|publisher=BBC|access-date=12 dekabr 2006|date=2 noyabr 2006}}</ref> Maliyyə çatışmazlığı və geniş yayılmış korrupsiya ilə yanaşı, əlavə maliyyə islahatlarının olmaması, yüksək [[inflyasiya]] və zəif bank sektoru [[Makroiqtisadiyyat|makroiqtisadi]] dəyişkənliyin artmasına səbəb oldu. 2001-ci il böhranından sonra dövrün maliyyə naziri [[Kamal Dərviş]] tərəfindən tərtib edilmiş islahatların nəticəsi olaraq inflyasiya hədsiz dərəcədə azalmış, investorlar tərəfindən xarici sərmayələr artmış, işsizlik nisbəti kəskin azalmışdır.<ref>{{cite web|url=http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&plugin=1&language=en&pcode=tec00114|title=GDP per capita in PPS|publisher=Eurostat|access-date=8 may 2013}}</ref><ref name="WorldBank_TRStat">{{cite web|url=http://www.worldbank.org.tr/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/TURKEYEXTN/0,,menuPK:361738~pagePK:141132~piPK:141109~theSitePK:361712,00.html|title=Data and Statistics for Turkey|work=World Bank|authorlink=World Bank|access-date=10 dekabr 2006|year=2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20061130105806/http://www.worldbank.org.tr/WBSITE/EXTERNAL/COUNTRIES/ECAEXT/TURKEYEXTN/0,,menuPK:361738~pagePK:141132~piPK:141109~theSitePK:361712,00.html|archive-date=30 noyabr 2006|url-status=dead}}</ref> Xarici ticarət üzərində dövlət nəzarətini azaldan Türkiyə tədricən iqtisadi tənzimləmə yolu ilə müxtəlif bazarlar açaraq, xalqa məxsus müxtəlif qurumları özəlləşdirməyə başladı. Dövlət borcunun [[Ümumi Daxili Məhsul|ÜDM]]-ə nisbəti 2001-ci ildə tənəzzül səviyyəsindən aşağı düşsə də, 2010-cu ilin üçüncü yarısında 46%-ə yüksəldi.<ref name=pdebt>{{cite web|title=General government net debt|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2013/01/weodata/weorept.aspx?sy=1995&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=75&pr1.y=14&c=186&s=GGXWDN_NGDP&grp=0&a=|work=World Economic Outlook Database, aprel 2013|publisher=IMF}}</ref> 2002–2007-ci illər arasında illik ÜDM artım tempi orta hesabla 6,8% olaraq təyin olunmuşdur. Bu rəqəm Türkiyəni ən sürətli böyüyən iqtisadiyyatlardan birinə çevrildi.<ref>{{cite web|title=Growth and economic crises in Turkey: leaving behind a turbulent past?|url=http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/publication16004_en.pdf|work=Economic Papers 386|publisher=Directorate-General for Economic and Financial Affairs of the European Commission|page=10|date=oktyabr 2009}}</ref> Ancaq 2008-ci ildə böyümə 1% yavaşladı və 2009-cu ildə qlobal iqtisadi böhran 5% nisbətində iqtisadiyyatın tənəzzülünə təsir etdi. 2010-cu ildə ölkə iqtisadiyyatının təxminən 8% böyüdüyü hesabat edildi.<ref>{{cite web|url=https://www.autoweek.com/news/green-cars/a30355931/turkey-bets-on-evs-with-the-pininfarina-designed-togg/|title=Turkey Bets on EVs with the Pininfarina-Designed TOGG|author=Jay Ramey|publisher=autoweek.com|date=30 dekabr 2019}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.togg.com.tr/|title=TOGG Official Website|publisher=togg.com.tr|accessdate=3 aprel 2020}}</ref> 2000-ci illərin əvvəllərində ölkədə yüksək inflyasiya nəzarət altına alındı və bu yeni bir valyutanın meydana çıxmasına səbəb oldu. [[Türk lirəsi|Yeni türk lirəsi]] ([[Türk lirəsi|YTL]]) 1 yanvar 2005-ci ildə qüvvəyə mindi.<ref>{{cite web |title="Yeni Türk Lirası" banknotları değiştirmek için son gün 31 Aralık |url=https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/yeni-turk-lirasi-banknotlari-degistirmek-icin-son-gun-31-aralik-41404525 |website=[[Hürriyət]] |accessdate=17 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=YTL'den TL'ye geçiş uygulaması başladı |url=https://www.cnnturk.com/2009/ekonomi/genel/01/01/ytlden.tlye.gecis.uygulamasi.basladi/507155.0/index.html |website=CNN Türk |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=YTL tarih oldu |url=https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2010/01/01/ytl_tarih_oldu |website=Sabah |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=YTL yürürlükten kalktı |url=https://www.yeniasir.com.tr/ekonomi/2010/01/02/ytl_yururlukten_kalkti |website=Yeniasir |accessdate=17 may 2020}}</ref> 1 yanvar 2009-cu ildə yeni əskinas və sikkələrin tətbiqi ilə Yeni Türk Lirəsi, [[Türk lirəsi|Türk Lirəsi]] ilə əvəz edildi. 2012-ci ildə ölkədə inflyasiya səviyyəsi 6,16%, işsizlik səviyyəsi isə 9,2% olaraq təyin olundu.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4137469.stm |title=Turkey knocks six zeros off lira|publisher=BBC|access-date=20 iyul 2008|date=31 dekabr 2004}}</ref><ref>{{cite web |title=1843 Yılından Beri Basılan Türk Lirasının İlginçliklerle Dolu Tarihi |url=https://seyler.eksisozluk.com/1843-yilindan-beri-basilan-turk-lirasinin-ilgincliklerle-dolu-tarihi |website=Ekşi Şeyler |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Lirası'nın 176 yıllık tarihi |url=https://www.ekopara.com/turk-lirasi-nin-176-yillik-tarihi.html |website=Ekopara |accessdate=17 may 2020 |ref=2005'te paradan 6 sıfır atarak ''Yeni Türk Lirası'' ile tanışan ve 1 Ocak 2009'dan itibaren yeniden Türk Lirası'na dönülen Türkiye'de, liranın 176 yıllık tarihinde yeni bir sayfa daha açıldı. |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=TL'nin 84 yıllık öyküsü |url=http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/tlnin-84-yillik-oykusu-291000 |website=www.cumhuriyet.com.tr |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref> === İnfrastruktur === {{main|Türkiyədə nəqliyyat|Türkiyədə telekommunikasiya|Türkiyədə enerji}} [[Fayl:TC-JJE@PEK (20190817164004).jpg|thumb|227x227px|[[Skytrax]] tərəfindən beş il ardıcıl olaraq (2011–2015) Avropanın ən yaxşı hava yolu şirkəti seçilən, Türkiyənin bayraq daşıyıcısı olan [[Türk Hava Yolları]]na məxsus [[Boeing 767|Boeing 767–300ER]].]] 2013-cü ildə Türkiyədə 22 beynəlxalq hava limanı daxil olmaqla ümumilikdə 98 hava limanı mövcud olmuşdur.<ref name=TurkishAirlinesSkytrax /><ref name="five">{{cite web|url=http://www.hurriyetdailynews.com/turkish-airlines-named-best-airline-in-europe-for-fifth-year-in-a-row.aspx?PageID=238&NID=84117&NewsCatID=345|title=Turkish Airlines named best airline in Europe for fifth year in a row – BUSINESS|publisher=}}</ref><ref name="Turkish Airlines">{{cite web|url=http://www.turkishairlines.com/en-int/flights-tickets/flights-destinations/ |title=Turkish Airlines: International Flight Destinations |publisher=Turkish Airlines |access-date=22 iyun 2016 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160519093619/http://www.turkishairlines.com/en-int/flights-tickets/flights-destinations |archivedate=19 may 2016 }}</ref> [[Beynəlxalq Hava Limanı Konsulluğu|Beynəlxalq Hava Limanı Təşkilatı]]nın verdiyi məlumatlara əsasən, [[Atatürk Beynəlxalq Hava Limanı|İstanbul Atatürk Hava limanı]], 2014-cü ilin yanvar-iyul ayları arasında 31.833.324 sərnişinə xidmət göstərərək dünyanın ən işlək 11-ci hava limanı olmuşdur.<ref name="dhmi">{{cite web|url=http://www.dhmi.gov.tr/haberler.aspx?HaberID=1451|title=It will be the biggest airport of the world|date=24 yanvar 2013|access-date=24 yanvar 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130129004331/http://www.dhmi.gov.tr/haberler.aspx?HaberID=1451|archive-date=29 yanvar 2013|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.newsweek.com/istanbuls-new-erdogan-backed-airport-be-named-after-erdogan-264580|title=Istanbul's New Erdoğan-Backed Airport to Be Named After... Erdoğan|date=14 avqust 2014|publisher=}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ibtimes.co.uk/erdogan-airport-istanbuls-super-hub-be-named-after-turkeys-president-elect-1461166|title=Erdogan Airport: Istanbul's Super Hub 'to be Named After Turkey's President-Elect'|author=Gianluca Mezzofiore|work=International Business Times UK|date=14 avqust 2014}}</ref> {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = şaquli | şəkil1 = Bosphorus Bridge-1.jpg | miqyas1 = | alt1 = | izah1 = | şəkil2 = Istanbul Fatih Sultan Mehmet Bridge IMG 7249 1725.jpg | miqyas2 = | alt2 = | izah2 = | şəkil3 = Yavuz Sultan Selim Bridge IMG 3074.jpg | miqyas3 = | alt3 = | izah3 = [[İstanbul]]un Avropa və Asiya hissələrini birləşdirən [[15 iyul Şəhidlər Körpüsü|15 İyul Şəhidlər]], [[Fateh Sultan Mehmet körpüsü|Fateh Sultan Mehmet]] və [[Yavuz Sultan Səlim körpüsü]] }} İstanbulun üçüncü beynəlxalq — [[İstanbul Hava Limanı]], 150 milyon sərnişinə xidmət etmək imkanına malik dünyanın ən böyük hava limanlarından biridir.<ref>{{cite web |url=http://www.aci.aero/Data-Centre/Monthly-Traffic-Data/Passenger-Summary/Year-to-date |title=Year to date Passenger Traffic |publisher=ACI |date=25 sentyabr 2014 |access-date=25 sentyabr 2014 |archive-date=2018-08-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180813170044/http://www.aci.aero/Data-Centre/Monthly-Traffic-Data/Passenger-Summary/Year-to-date |url-status=dead }}</ref> 1933-cü ildən bəri Türkiyənin [[bayraq daşıyıcı]]sı olan [[Türk Hava Yolları]], [[Skytrax]] tərəfindən 2011, 2012, 2013, 2014 və 2015-ci illərdə ardıcıl olaraq beş dəfə [[Avropa]]nın ən yaxşı hava yolu şirkəti seçilmişdir.<ref name=TurkishAirlinesSkytrax>{{cite web|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards_2012/europe.htm |title=Turkish Airlines is named the Best Airline in Europe at the 2012 World Airline Awards held at Farnborough Air Show |publisher=[[Skytrax]] |date=12 iyul 2012 |access-date=25 aprel 2013 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130425042957/http://www.worldairlineawards.com/awards_2012/europe.htm |archivedate=25 aprel 2013 }}</ref><ref name="five" /><ref>{{cite web|url=http://www.worldairlineawards.com/Awards_2014/europe.htm |title=Archived copy |access-date=28 sentyabr 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140827141123/http://www.worldairlineawards.com/Awards_2014/europe.htm |archivedate=27 avqust 2014 }}</ref> Dünyanın 126 ölkəsində 435 istiqamət (51 yerli və 384 beynəlxalq) ilə [[Türk Hava Yolları]] 2016-cı ilə qədər xidmət etdiyi ölkələrin sayına görə dünyanın ən böyük [[hava yolları]] [[şirkət]]i seçilmişdir.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html|title=CIA World Factbook: Turkey|access-date=17 noyabr 2014|archive-date=2017-09-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.studyinturkey.org/en/discover-turkey/first-step-to-turkey/international-airports/ |archive-url=https://web.archive.org/web/20131225064653/http://www.studyinturkey.org/en/discover-turkey/first-step-to-turkey/international-airports/ |url-status=dead |archive-date=25 dekabr 2013 |title=Study in Turkey: International Airports in Turkey |access-date=17 noyabr 2014 }}</ref> 2014-cü ildə ölkədə 65.623 kilometr uzunluğunda avtomobil yolu şəbəkəsi mövcud olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Kurumsal/YolAgi.aspx|title=Yol Ağı Bilgileri|publisher=Karayolları Genel Müdürlüğü|access-date=9 avqust 2014|archive-date=2016-11-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161109030650/http://www.kgm.gov.tr/Sayfalar/KGM/SiteTr/Kurumsal/YolAgi.aspx|url-status=dead}}</ref> 2.133 kilometr elektrikləşdirilmiş və 457 kilometr yüksək sürətli dəmiryol xəttləri də daxil olmaqla dəmir yolu şəbəkəsinin ümumi uzunluğu 10.991 kilometr təşkil etmişdir.<ref name=CIAFactbookTurkey>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html|title=CIA World Factbook: Turkey|publisher=Cia.gov|access-date=29 avqust 2011|archive-date=2017-09-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20170920072149/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html|url-status=dead}}</ref><ref name=hizlitren.tcdd.gov.tr>{{cite web|title=Dünyada Ve Türkıyede Hizli Tren |url=https://hizlitren.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=6 |website=hizlitren.tcdd.gov.tr |access-date=12 avqust 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140705152333/https://hizlitren.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=6 |archivedate=5 iyul 2014 }}</ref> [[Türkiyə Dövlət Dəmir Yolları]] 2003-cü ildən başlayaraq yüksək sürətli dəmiryol xətləri çəkməyə başlamışdır.<ref>{{cite web|url=http://aa.com.tr/en/economy/istanbuls-13bn-eurasia-tunnel-prepares-to-open/709440|title=Istanbul's $1.3BN Eurasia Tunnel prepares to open|publisher=[[Anadolu Agency]]|date=19 dekabr 2016}}</ref> [[Poladlı–Konya sürətli dəmiryol xətti|Ankara-Konya xətti]] 2011-ci ildə, [[Ankara–İstanbul sürətli dəmiryol xətti|Ankara-İstanbul xətti]] isə 2014-cü ildə istifadəyə verilmişdir. 2013-cü ildə [[Bosfor]] altında [[İstanbul]]un Avropa və Asiya hissələrini birləşdirən [[Marmaray]] tunel dəmir yolu xətti istifadəyə verilmişdir. 2016-cı ildə istifadəyə açılmış [[Avrasiya tuneli]] isə [[Nəqliyyat|nəqliyyat vasitələri]] üçün yeraltı yol xətti təqdim edir. 1973-cü ildə [[15 iyul Şəhidlər Körpüsü|Bosfor körpüsü]], 1988-ci ildə [[Fateh Sultan Mehmet körpüsü]] və 2016-cı ildə istifadəyə açılmış [[Yavuz Sultan Səlim körpüsü]] [[Bosfor]] üzərindən İstanbulun Avropa və Asiya sahillərini birləşdirən üç asma körpüdür. 2016-cı ildə istifadəyə açılmış [[Osman Qazi körpüsü]] [[İzmit körfəzi]]nin [[şimal]] və [[cənub]] sahillərini birləşdirir. Hazırda qurulan [[Çanaqqala 1915 körpüsü|Çanaqqala körpüsü]], [[Dardanel]]in [[Avropa]] və [[Asiya]] sahillərini birləşdirəcəkdir.<ref name=SiemensVelaroTR>{{cite web|url=https://assets.new.siemens.com/siemens/assets/api/uuid:0e1ccf29-d0bf-468e-a9c6-2722aea68261/datasheet-velaro-tr-e.pdf|title=Velaro Turkey: High-Speed Train for TCDD|publisher=[[Siemens Mobility]]|access-date=30 aprel 2020}}</ref> Bir çox təbii qaz boru kəməri ölkə ərazisindən keçir. Dünyanın ikinci ən uzun neft boru kəməri olan [[Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri]] 10 may 2005-ci ildə istifadəyə açılmışdır.<ref name=emreozgur.com>{{cite web|title=BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN BORUHATTI'NDA SON DURUM|url=http://www.emreozgur.com/petrol.pdf|website=emreozgur.com|access-date=12 avqust 2014}}</ref> [[Mavi axın]], böyük trans-[[Qara dəniz]] qaz kəmərləri ilə [[Rusiya]]dan Türkiyəyə təbii qaz daşınır. İllik gücü 63 milyard kubmetr olan [[Türk axını]] boru kəməri, [[Nabukko qaz kəməri]] ilə [[Avropa]]nın Rusiya enerjisindən asılılığını azaldarkən, Türkiyəyə Rusiya qazının Avropaya satılmasına imkan yaradır.<ref>{{cite web|title=Russia to Shift Ukraine Gas Transit to Turkey as EU Cries Foul |url=https://www.bloomberg.com/news/2015-01-14/russia-to-shift-ukraine-gas-transit-to-turkey-as-eu-cries-foul.html |website=Bloomberg |date=14 yanvar 2015 |access-date=15 yanvar 2015}}</ref> [[Fayl:HT80101.jpg|thumb|right|[[Türkiyə Dövlət Dəmir Yolları]]na məxsus [[TCDD HT80000]] sürət qatarı|219x219px]] 42,3 milyon aktiv istifadəçisi olan Türkiyə interneti, [[Freedom House]] indeksində "''Azad deyil''" olaraq qiymətləndirilmişdir.<ref name="freedomhouse.orgx">{{cite web|title=Freedom on the Net 2016|url=https://freedomhouse.org/report/freedom-net/freedom-net-2016|website=freedomhouse.org|access-date=1 may 2017|date=4 noyabr 2016}}</ref> Türkiyə hökuməti [[Facebook]], [[Twitter]], [[YouTube]] və [[Vikipediya]] kimi böyük veb saytları daim mühasirəyə alır. [[Twitter]]in şəffaflıq hesabatına görə, Türkiyə sosial media senzurasında qlobal liderdir.<ref name="turkeyblocks.org2">{{cite web|title=Turkey Blocks: Incident Reports and News|url=https://turkeyblocks.org/reports/|website=turkeyblocks.org|access-date=1 may 2017}}</ref><ref name="turkeyblocks.org1">{{cite web|title=Turkey leads in social media censorship: new Twitter transparency report|url=https://turkeyblocks.org/2017/03/21/turkey-leads-social-media-censorship-new-twitter-transparency-report/|website=turkeyblocks.org|access-date=1 may 2017|date=21 mart 2017}}</ref><ref>{{cite web |last1=Davis |first1=Seana |title=Turkey blocks Twitter, Facebook after deadly airstrike {{!}} The Cube |url=https://www.euronews.com/2020/02/28/turkey-blocks-social-media-after-idlib-airstrike-kills-33-soldiers-the-cube |website=euronews |accessdate=17 may 2020 |language=en |date=28 fevral 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Turkey will require social media giants to appoint local representatives: draft law |url=https://www.reuters.com/article/us-turkey-security-socialmedia/turkey-will-require-social-media-giants-to-appoint-local-representatives-draft-law-idUSKCN21R25G |website=Reuters |accessdate=17 may 2020 |language=en |date=9 aprel 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Turkey: Mass blocking of social media and news sites is full-frontal attack on freedom of expression |url=https://www.amnesty.org/en/latest/news/2019/08/turkey-mass-blocking-of-social-media-and-news-sites-is-full-frontal-assault-on-freedom-of-expression/ |website=www.amnesty.org |accessdate=17 may 2020 |language=en}}</ref> 2018-ci il hesabatına görə, Türkiyə ildə 1700 [[Vatt|teravatt]] saat (TW/s) ilkin enerji istifadə edir.<ref>OECD (2019), section 1.</ref> Türkiyədəki kömür, istixana, fabrik tullantılarının dünya səviyyəsinin 1%-ni təşkil etməsi, [[Türkiyədə enerji|ölkə enerji siyasəti]]nə [[Qalıq yanacaqlar|qalıq yanacaq]] idxalının azaldılmasını daxil etməyi məcbur hala gətirmişdir.<ref name="INOGATE website">{{cite web|url=http://www.inogate.org|title=INOGATE website|publisher=Inogate.org|access-date=29 avqust 2011}}</ref> Türkiyədə bərpa olunan enerji mənbələri günü gündən artır. Hal-hazırda [[Aralıq dənizi]] sahilində [[Akkuyu AES|Akkuyu Nüvə Elektrik Stansiyası]] tikilir. Türkiyə dünyada [[geotermal enerji]]nin birbaşa istifadəsinə görə beşinci yerdədir.<ref name="look">{{cite journal|last=Lund|first=J.W.|last2=Freeston|first2=D.H.|last3=Boyd|first3=T.L.|year=2005|title=Direct application of geothermal energy: 2005 Worldwide review|url=http://www.os.is/gogn/Introductory_Lectures_2009/Direct%20application%20of%20geothermal%20energy%202005.pdf|journal=Geothermics|volume=34|issue=6|pages=691–727|doi=10.1016/j.geothermics.2005.09.003}}</ref> Türkiyədə su təchizatı və kanalizasiya sistemi çətinliklərlə xarakterizə olunur. Son onillik ərzində demək olar ki əhalinin hamısı içməli suya sahibdir. Türkiyənin 16 böyük şəhərində avtonom kommunal xidmətlər yaradıldı, xərclərin bərpası artırıldı və bu da xidmət təminatının davamlılığına zəmin yaratdı.<ref>{{cite web |title=Dünya nüfusunun dörtte birinin su sorunu var, Türkiye listede 32. sırada |url=https://tr.euronews.com/2019/08/07/dunya-nufusunun-dortte-birinin-su-sorunu-var-turkiye-listede-32-sirada |website=[[Euronews]] |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |last1=Bozoğlu |first1=Baran |title=Türkiye'de su kıtlığı: İşte korkutan tarih |url=https://www.yenicaggazetesi.com.tr/turkiyede-su-kitligi-iste-korkutan-tarih-236459h.htm |website=Yeni Çağ Gazetesi |accessdate=17 may 2020 |language=tr |date=31 may 2019}}</ref><ref>{{cite web |last1=Uyar |first1=Verda |title=Türkiye Su Fakiri Bir Ülke Olma Yolunda İlerliyor |url=https://www.dogrulukpayi.com/bulten/turkiye-su-fakiri-bir-ulke-olma-yolunda-ilerliyor |website=www.dogrulukpayi.com |accessdate=17 may 2020 |language=tr-TR}}</ref> 2004-cü ildə [[kanalizasiya]] vasitəsilə toplanan çirkab sularının 61%-i təmizləndi. Digər problemlərin həllərinə çirkab suların təmizlənməsini daha da artırmaq, suyun lazımsız istifadəsinin qarşısını almaq və kənd yerlərində adekvat sanitariya imkanlarını genişləndirmək aiddir. Sektorda Avropa standartlarına uyğun olmaq üçün tələb olunan sərmayənin, xüsusən çirkab suların təmizlənməsi, ildə 2 milyard avro səviyyəsində olduğu, mövcud investisiya səviyyəsindən iki qat çox olduğu təxmin edilir.<ref name="did-cevreorman17">Ministry of Environment and Forestry: [http://www.did-cevreorman.gov.tr/indir/UCES_ENG.pdf EU Integrated Environmental Approximation Strategy] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120312222212/http://www.did-cevreorman.gov.tr/indir/UCES_ENG.pdf |date=12 mart 2012 }}, 2007, p. 17</ref> === Elm və texnologiya === {{main|Türkiyədə elm və texnologiya}} [[Fayl:TaiIDEF2015 (8).JPG|thumb|[[Göktürk-1]], [[Göktürk-2]] və [[Göktürk-3]], [[Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyi]]nin Yerdəki müşahidə peykləridir.]] [[Türkiyə Elmi və Texnoloji Tədqiqat Şurası|TÜBİTAK]], Türkiyədə elm və texnologiyanı inkişaf etdirən aparıcı agentlikdir. [[Türkiyə Elmlər Akademiyası|TÜBA]], Türkiyədə elmi fəaliyyətini tanıtmaq üçün fəaliyyət göstərən özəl elm cəmiyyətidir.<ref>{{cite web|url=http://www.tubitak.gov.tr/en/about-us/content-who-we-are|title=Who We Are? The Scientific And Technological Research Council of Turkey|publisher=Tubitak.gov|access-date=9 avqust 2014}}</ref> [[Türkiyə Atom Enerjisi Qurumu|TAEK]] isə Türkiyənin rəsmi nüvə enerji qurumudur. Qurumun məqsədi nüvə enerjisi sahəsində akademik tədqiqatlar aparmaq, dinc nüvə alətlərinin inkişafına təkan vermək və onları tətbiq etməkdir.<ref>{{cite web|url=http://www.tuba.gov.tr/content/amac/id/212/pid/43/mid/49/|publisher=Tuba.gov|title=Türkiye Bilimler Akademisi|access-date=9 avqust 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140221214423/http://www.tuba.gov.tr/content/amac/id/212/pid/43/mid/49/|archive-date=21 fevral 2014|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.taek.gov.tr/en/institutional/mission-of-taek.html |title=Turkish Atomic Energy Authority – Mission of TAEK |publisher=TAEK |access-date=9 avqust 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140608145555/http://www.taek.gov.tr/en/institutional/mission-of-taek.html |archivedate= 8 iyun 2014}}</ref> Hərbi texnologiyalar sahəsində araşdırma və inkişaf üçün fəaliyyət göstərən Türkiyənin hökumət şirkətləri arasında [[Türk Aerokosmik Sənayesi]], [[ASELSAN|Aselsan]], [[Havelsan]], [[Roketsan]], [[MKE Ankaragücü|MKE]] və digərləri yer alır.<ref name=tai.com.tr>{{cite web|title=Company Profile|url=https://www.tai.com.tr/en/about-us/company-profile|website=tai.com.tr/|access-date=13 avqust 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20120507034412/http://www.tai.com.tr/en/about-us/company-profile|archive-date=7 may 2012|url-status=dead}}</ref> Türk Peyk Təşkilatı, İnteqrasiya və Test Mərkəzi, Milli Müdafiə Nazirliyinə məxsus və Türk Aerokosmik Sənayesi tərəfindən idarə olunan bir çox kosmik gəmi istehsalı üzərində araşdırmalar aparılır.<ref>{{cite web |title=Türkiye'nin uzaydaki gözleri |url=https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/turkiyenin-uzaydaki-gozleri/1448858 |website=www.aa.com.tr |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye'nin uzaydaki filosu genişliyor |url=https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/turkiyenin-uzaydaki-filosu-genisliyor-40297234 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye’nin ilk yerli ve milli yer gözlem uydusu GÖKTÜRK-2 |url=https://www.savunmasanayiidergilik.com/tr/HaberDergilik/Turkiye-nin-ilk-yerli-ve-milli-yer-gozlem-uydusu-GoKTuRK-2 |website=www.savunmasanayiidergilik.com |accessdate=17 may 2020}}</ref> Türk Kosmik Sistemi, Türkiyənin peyk yollama qabiliyyətini inkişaf etdirən bir layihədir. Bu layihə kosmik limanların inşası, peyk vasitələrinin inkişafı, eləcə də uzaq yer stansiyalarının qurulması üçün məsuliyyət daşıyır. [[Türksat]], Türkiyədəki yeganə rabitə peyk operatorudur və Türksat seriyalı peykləri idarə edir.<ref name="ssm1">{{cite web|url=http://www.ssm.gov.tr/home/projects/Sayfalar/proje.aspx?projeID=222|publisher=Undersecretariat for Defence Industries|title=Space Launch System Project|access-date=20 dekabr 2013|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131220135241/http://www.ssm.gov.tr/home/projects/Sayfalar/proje.aspx?projeID=222|archivedate=20 dekabr 2013}}</ref><ref name="dn1">{{cite news|url=http://www.defensenews.com/article/20130728/DEFREG04/307280004/Turkey-s-Sat-Launcher-Plans-Raise-Concerns|archive-url=https://archive.today/20130830224731/http://www.defensenews.com/article/20130728/DEFREG04/307280004/Turkey-s-Sat-Launcher-Plans-Raise-Concerns|url-status=dead|archive-date=30 avqust 2013|newspaper=Defense News|title=Turkey's Sat-Launcher Plans Raise Concerns|author=Bekdil, Burak Ege|date=28 iyul 2013|access-date=20 dekabr 2013}}</ref><ref name="dn2">{{cite news|url=http://www.defensenews.com/article/20131212/DEFREG01/312120022/Turkey-Spends-Big-Innovation|archive-url=https://archive.today/20131220150620/http://www.defensenews.com/article/20131212/DEFREG01/312120022/Turkey-Spends-Big-Innovation|url-status=dead|archive-date=20 dekabr 2013|newspaper=Defense News|title=Turkey Spends Big on Innovation|author=Bekdil, Burak Ege|date=12 dekabr 2013|access-date=20 dekabr 2013}}</ref> [[Göktürk-1]], [[Göktürk-2]] və [[Göktürk-3]], Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyi tərəfindən idarə olunan kəşfiyyat üçün istifadə olunan [[Yer]] araşdırma peykləridir. [[BILSAT-1]] və [[RASAT]], [[Türkiyə Kosmos Texnologiyaları Araşdırma İnstitutu|TÜBİTAK Kosmik Texnologiyaları Araşdırma İnstitutu]] tərəfindən idarə olunan elmi [[Yer]] peykləridir.<ref>{{cite web |title=Türkiye’nin ilk gözetleme uydusu BİLSAT |url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/turkiye-nin-ilk-gozetleme-uydusu-bilsat-38499957 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye'nin uzaydaki gözleri: Rasat, Göktürk-1 ve Göktürk-2 |url=https://www.trthaber.com/haber/bilim-teknoloji/turkiyenin-uzaydaki-gozleri-rasat-gokturk-1-ve-gokturk-2-411599.html |website=www.trthaber.com |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Mili uydu “Rasat” 9 yaşına giriyor |url=https://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/mili-uydu-rasat-9-yasina-giriyor-41489455 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=14 Kasım İstanbul'da planlı ve arıza kesintileri hangi bölgelerde? Elektrikler ne zaman gelecek? |url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/14-kasim-istanbulda-planli-ve-ariza-kesintileri-hangi-bolgelerde-elektrikler-ne-zaman-gelecek-41374084 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Haberleşme uydu sayısı 6'ya çıkacak, 3 kıtayı kapsayacak |url=https://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/haberlesme-uydu-sayisi-6ya-cikacak-3-kitayi-kapsayacak-41301506 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |last1=Kekeç |first1=Rabia Gümüş |title=Rasat Uydusu Hakkında Bilgiler |url=http://www.sektorharita.com/rasat-uydusu-hakkinda-bilgiler.html |website=SEKTÖR HARİTA |accessdate=17 may 2020 |language=tr}}</ref> 2015-ci ildə [[Şimali Karolina Universiteti]]nin türkiyəli professoru [[Əziz Sancar]], hüceyrələrin [[Dezoksiribonuklein turşusu|DNT]]-ni zədələməsinin qarşısının alınması üçün aparılan araşdırmalara görə [[Tomas Lindahl]] və [[Pol Modriç]] ilə birlikdə [[Kimya üzrə Nobel mükafatı]]na layiq görülmüşdür. Digər türk alimləri arasında [[Behçet xəstəliyi]]ni kəşf edən həkim [[Xülusi Bəhçət]] və [[Arf dəyişməzi]]ni təyin edən riyaziyyatçı [[Cahit Arf]] da yer alır.<ref>{{cite web|url=http://www.dailysabah.com/science/2015/10/07/turkish-professor-aziz-sancar-part-of-the-team-that-wins-nobel-chemistry-prize|title=Turkish professor, Aziz Sancar, part of the team that wins Nobel Chemistry Prize|publisher=}}</ref> === Turizm === {{main|Türkiyədə turizm}} Türkiyədə [[turizm]] sektoru, [[XXI əsr]]də demək olar ki hər il daha da inkişaf edir və iqtisadiyyatın vacib hissələrindən biridir. [[Türkiyə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi]], hazırda "''Evim Türkiyə''" adı altında Türk turizmini təbliğ edir.<ref name="Capadocia">{{cite web|title=Capadocia|url=http://www.sgm-canada.com/Cappadocia.pdf}}</ref> Türkiyə, son illərdə ən çox xarici qonağı [[Almaniya]] və [[Rusiya]]dan qəbul etmişdir. [[Azərbaycan]] isə bu siyahıda 901,723 turist ilə 10-cu sırada yer almışdır. 2018-ci ildə Türkiyə beynəlxalq turist ziyarətlərinin sayına görə 45,8 milyon xarici turist ilə dünyada 6-cı yeri tutdu.<ref name=TourismStats2018>{{cite web |title=Tourism Statistics |url=http://yigm.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/62462,2018turizmgenelistatistiklerpdf.pdf?0 |publisher=Culture and tourism Ministry |accessdate=27 mart 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190411212207/http://yigm.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/62462,2018turizmgenelistatistiklerpdf.pdf?0 |archive-date=11 aprel 2019 |url-status=dead }}</ref> Türkiyə, "[[İstanbulun tarixi əraziləri]]", "[[Kappadokiya|Kapadokiya qayalıqları]]", "[[Çatalhöyük]]", "[[Xattusa|Xattusa: Hetin paytaxtı]]", "[[Troya]]" kimi 17 [[UNESCO]] ümumdünya irsinə sahibdir. Türkiyədə [[Dünyanın yeddi möcüzəsi]]ndən ikisi, dünyanın ən qədim dini məskunlaşma mərkəzi [[Göbəklitəpə]] və bir çox digər irslərə rast gəlmək mümkündür.<ref name="WTO Tourism Highlights 2019 Edition">{{Cite journal|title=UNWTO Tourism Highlights: 2019 Edition {{!}} World Tourism Organization|url=https://www.e-unwto.org/doi/pdf/10.18111/9789284421152}}</ref><ref>{{cite web|last1=Ministry of Culture and Tourism|first1=Republic of Turkey|title=Number of Arriving-Departing Foreigners and Citizens, December 2016|url=http://www.kultur.gov.tr/Eklenti/49910,decemberbulletin2016xls.xls?0|accessdate=16 may 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.kultur.gov.tr/Eklenti/61825,decemberbulletin2018xlsxlsxls.xls?0|title=DISTRIBUTION OF ARRIVING FOREIGN VISITORS - TOP 5 COUNTRIES (2016-2018) JANUARY-DECEMBER|last=|first=|date=|work=|access-date=}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.ktb.gov.tr/EN-249307/tourism-receipts-and-expenditures.html|title=Tourism Receipts-Expenditures (2003-2019)|last=|first=|date=|work=|access-date=}}</ref> Turizmin ən yüksək inkişaf etmiş bölməsi sahil turizmidir. Sahil turizminə [[dəniz]], [[çimərlik]], [[günəş]], [[Bioloji müxtəliflik|biomüxtəliflik]] və [[dəniz məhsulları]] daxildir.<ref name=whc.unesco.org1>{{cite web|title=UNESCO official page|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=tr|website=whc.unesco.org|access-date=2 iyul 2014}}</ref> Çimərliklərdə və otellərdə su idman növləri, gəmi gəzintiləri, tibbi xidmətlər və restoranlar təşkil edilir.<ref>{{cite news|title=Number of foreign tourists visiting Istanbul plunges for first time in 16 years|url=http://www.hurriyetdailynews.com/number-of-foreign-tourists-visiting-istanbul-plunges-for-first-time-in-16-years.aspx?pageID=238&nID=108223&NewsCatID=349|work=Hürriyet Daily News|date=6 yanvar 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-rich-in-blue-flags-.aspx?pageID=238&nID=81420&NewsCatID=379 |title=Turkey rich in 'blue flags' – TRAVEL |work=Hürriyet Daily News |date=13 sentyabr 2011 |accessdate=15 oktyabr 2016}}</ref> Avropa turistlərinin 63%-i dəniz sahillərinə daha çox üstünlük verir. Türkiyənin cənub və qərb əraziləri — [[Aralıq dənizi]] və [[Egey dənizi|Egey]] sahilləri turistlər tərəfindən xidmət və keyfiyyətinə görə ən çox seçilən turistik məkanlardan biridir. İkinci sırada isə Türkiyənin şimal əraziləri — [[Qara dəniz]] və [[Mərmərə dənizi]]nin sahilləri yer alır.<ref>{{cite web|url=http://www.archaeology.org/0811/abstracts/turkey.html|title=The World's First Temple|date=dekabr 2008|work=Archaeology magazine|page=23}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.newsweek.com/turkey-archeological-dig-reshaping-human-history-75101|title=Turkey: Archeological Dig Reshaping Human History|website=newsweek.com|accessdate=23 fevral 2018|date=19 fevral 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=https://whc.unesco.org/en/tentativelists/state=tr|title=Tentative Lists – Turkey|website=whc.unesco.org|publisher=UNESCO|accessdate=23 fevral 2018}}</ref> Qara dəniz sahillərinin iqlimi sahilyanı turizmin inkişafı üçün uyğun deyil. Qara dəniz sahilyanı ərazilər üçün turizmin qarşısını, yay yağışları səbəbilə nisbi rütubətin 70%-dən çox olması, alır.<ref name="hur2017fig">{{cite web|title=32.4 mln foreigners visit Turkey in 2017: Tourism Ministry|url=http://www.hurriyetdailynews.com/32-4-mln-foreigners-visit-turkey-in-2017-tourism-ministry-126559|work=Hürriyet Daily News|accessdate=12 fevral 2018}}</ref><ref name="itij">{{cite web|title=Tourism in Turkey starts recovery|url=https://www.itij.com/story/113882/tourism-turkey-starts-recovery|publisher=ITIJ|accessdate=12 fevral 2018|archive-date=2019-03-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20190322220823/https://www.itij.com/story/113882/tourism-turkey-starts-recovery|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://www.kultur.gov.tr/Eklenti/61825,decemberbulletin2018xlsxlsxls.xls?0|title=DISTRIBUTION OF ARRIVING FOREIGN VISITORS - TOP 5 COUNTRIES (2016-2018) JANUARY-DECEMBER|last=|first=|date=|work=|access-date=}}</ref> [[Aralıq dənizi iqlimi]]nin üstünlük təşkil etdiyi [[Egey dənizi|Egey]] və [[Aralıq dənizi]] sahillərində, rütubət 70%-dən aşağıdır. Egey və Aralıq dənizi sahillərində hava istiliyi səbəbindən dəniz suları ideal istilikdə olur. [[Körfəz]]lərin ölkənin böyük bir hissəsini əhatə etməsi sahil turizminin inkişafına öz töhfəsini verir. Körfəz sahillərində böyük otellər və kurort məskənləri inşa edilmişdir.<ref name="investvine">{{cite web|url=http://investvine.com/turkey-plans-worlds-biggest-airport/|title=Turkey plans world's biggest airport|first=Arno|last=Maierbrugger|work=Inside Investor|date=25 yanvar 2013|accessdate=17 may 2013}}</ref><ref name="three">{{cite news|title=Turkey's tourism industry reels from a year to forget |url=https://www.theguardian.com/travel/2016/oct/05/turkey-tourism-industry-reels-year-to-forget-istanbul-antalya|work=The Guardian|date=5 oktyabr 2016}}</ref> Sahil turizminin mühüm meyarlarından biri də [[mavi bayraq]] göstəricisidir. 2014-cü ildə Türkiyə dünyada ən çox [[mavi bayraq]] çimərliyinə sahib 3-cü ölkə olmuşdur. 2015-ci ildə siyahıda 2-ci sıraya yüksəlmişdir. [[İspaniya]] 578 çimərlik ilə 1-ci, Türkiyə 436 çimərlik ilə 2-ci, [[Yunanıstan]] isə 395 [[mavi bayraq]]lı [[çimərlik]] ilə 3-cü sırada yer almışdır. <gallery mode="packed" heights="160px" style="text-align:center"> Fayl:Alanyafromcastle.JPG|[[Alanya]], [[Antalya]] Fayl:Uzungöl lake and town.jpg|[[Uzungöl]], [[Trabzon]] Fayl:Keramet Kaplıcası.jpg|[[Orxanqazi]], [[Bursa]] Fayl:Ölüdeniz on the Turquoise Coast, Turkey.jpg|[[Ölüdəniz]] </gallery> == Mədəniyyət == {{main|Türk mədəniyyəti}} [[Fayl:Turkish Culture Festival in Washington, D.C..jpg|thumb|219x219px|[[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]]da türk mədəniyyəti festivalı]] [[Türkiyə]], [[Oğuz türkləri|Oğuz]], [[Kiçik Asiya|Anadolu]], [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] və [[Qərb mədəniyyəti|Qərb mədəniyyət]]ləri ilə qarşılıqlı əlaqədə mövcud olan zəngin mədəniyyətə sahibdir.<ref>{{cite web |title=Türk Kültürünün Tarihsel Gelişimi |url=https://www.turktarihim.com/T%C3%BCrk_K%C3%BClt%C3%BCr%C3%BCn%C3%BCn_Tarihsel_Geli%C5%9Fimi.html |website=Türk Tarihi |accessdate=19 may 2020}}</ref> Səlcuqlu və Osmanlı dövründə yaranmış adət və davranış nümunələri də qorunub saxlanılmaqdadır. Nənə və babaların adları adətən nəvələrə verilir.<ref>{{cite web |title=Türk Kültürünün Özellikleri Nedir? |url=https://ajansadana.com/haber-turk-kulturunun-ozellikleri-nedir-13588.html |website=https://ajansadana.com/ |accessdate=19 may 2020 |language=Turkish |archive-date=19 January 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210119210700/http://ajansadana.com/haber-turk-kulturunun-ozellikleri-nedir-13588.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Tarihine Genel Bakış |url=https://www.kulturportali.gov.tr/portal/turk-tarihine-genel-bakis |website=Kültür Portalı |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk tarihi ne zamana kadar dayanıyor? İşte özet olarak Türk tarihi… |url=https://www.sozcu.com.tr/2018/gundem/turk-tarihi-ne-zamana-kadar-dayaniyor-iste-ozet-olarak-turk-tarihi-2357565/ |website=www.sozcu.com.tr |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> Bir çox bölgədə hər adın bir mənası var.<ref>{{cite web |title=Tüm insanlığın ortak unsuru: “İsim Verme Geleneği” |url=https://www.fikriyat.com/kultur-sanat/2018/10/18/tum-insanligin-ortak-unsuru-isim-verme-gelenegi |website=Fikriyat Gazetesi |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> Gündəlik həyatda milli təqvim istifadə olunur. Ancaq mədəni həyat İslamın sivilizasiyası ilə bir-birinə qarışdığından, hicri təqvim adları daim qorunub saxlanılır. Rəcəb, Şaban, Ramazan ən çox qoyulan dini adlardır.<ref>{{cite web |title=Türklerde Ad Verme Gelenekleri |url=https://www.gercekedebiyat.com/haber-detay/turklerde-ad-verme-gelenekleri/1375 |website=gercekedebiyat.com |accessdate=19 may 2020 |archive-date=8 September 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190908133816/http://www.gercekedebiyat.com/haber-detay/turklerde-ad-verme-gelenekleri/1375 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Eski Türklerden Günümüze İsim Koyma Geleneği |url=https://www.turktoyu.com/eski-turklerden-gunumuze-isim-koyma-gelenegi |website=Türktoyu - Türk Dünyasını Keşfet |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Geçmişten günümüze Türk kültüründe isim verme geleneği |url=http://www.fatihetsiz.com/yazi/Gecmisten-gunumuze-Turk-kulturunde-isim-verme-gelenegi-fth123 |website=www.fatihetsiz.com |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=İşte bebeklere en çok konulan isimler |url=https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/iste-bebeklere-en-cok-konulan-isimler-41114445 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> Türklər çadır qəsəbələrindən şəhərlərə, taxta evlərdən mənzillərə, kəndlərdən şəhərlərə köçmüşdür.<ref>{{cite web |last1=Artun |first1=Erman |title=Popüler Türk Kültürünün Dünya Kültürlerine Etkisi ve Katkısı |url=http://turkoloji.cu.edu.tr/HALKBILIM/50.php |website=turkoloji.cu.edu.tr |accessdate=19 may 2020}}</ref> Qərb geyimləri geniş yayılsa da, köhnə geyim mədəniyyəti hələ də davam edir.<ref>{{cite web |title=Türk Kültüründe Giyim Ve Kuşam Nedir |url=https://turk-kulturunde-giyim-ve-kusam.nedir.org/ |website=turk-kulturunde-giyim-ve-kusam.nedir.org |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Tarihinde Kadın Giyim ve Kuşamı |url=https://www.kooplog.com/turk-tarihinde-kadin-giyim-ve-kusami/ |website=kooplog |accessdate=19 may 2020 |language=tr |date=25 sentyabr 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Eski türkler'de giyim tarzı |url=http://altinmiras.com/?Syf=26&Syz=304800 |website=altinmiras.com |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Anadolu’nun geleneksel giysileri |url=https://www.fikriyat.com/kultur-sanat/2017/12/19/anadolunun-geleneksel-giysileri |website=Fikriyat Gazetesi |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> Qida mədəniyyəti ətdən ibarətdir və bitki, süd, çörək, bal, balıq, yumurta və qatıq əsas qidalardır. [[Toxucu dəzgah|Toxuculuq]], dülgərlik, dərzilik ən çox görülən sənətlərdir. Çarşılardan marketə, bazarlardan supermarketə qədər gündəlik alış-veriş mədəniyyəti daim inkişaf edir. Ən müasir nəqliyyat vasitələri quru, hava, dəniz və dəmir yolları vasitələridir. Şəhərlərarası inkişaf etmiş avtomobil yolları və dəmir yolları mövcuddur.<ref>{{cite book |last1=Atasoy |first1=Fahri |title=İpek Yolu’nda Türk Kültür Mirası |date=2014 |publisher=Türk Yurdu Yayınları |location=Rize |isbn=978-975-7739-72-2 |page=362 |url=https://books.google.az/books?id=0WoJDgAAQBAJ&pg=PA362&lpg=PA362&dq=t%C3%BCrk+k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC+ula%C5%9F%C4%B1m&source=bl&ots=kIxiaT3rZB&sig=ACfU3U1odM5bIHHOiZbupJTyKEQLFhmV_g&hl=az&sa=X&ved=2ahUKEwiMx5iXk8DpAhWMgVwKHZ4uC8QQ6AEwBHoECAoQAQ#v=onepage&q=t%C3%BCrk%20k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC%20ula%C5%9F%C4%B1m&f=false |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Dünyası Kültür Mahallesi |url=https://www.topkapiturkdunyasi.com/tr/mekanlar/turk-dunyasi-kultur-mahallesi |website=Topkapı Türk Dünyası |accessdate=19 may 2020}}</ref> === Təsviri incəsənət === {{see also|Osmanlı miniatürü|İznik saxsısı|Türk xalçası}} {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = üfüqi | şəkil1 = Osman Hamdi Bey - Two Musician Girls - Google Art Project.jpg | miqyas1 = 135 | alt1 = | izah1 = | şəkil2 = Osman Hamdi Bey - The Tortoise Trainer - Google Art Project.jpg | miqyas2 = 108 | alt2 = | izah2 = | alt yazı = <center>[[Pera muzeyi]]ndə saxlanılan [[Osman Hamdi Bəy]]in "[[İki musiqiçi qız (rəsm əsəri)|İki musiqiçi qız]]" və "[[Tısbağa tərbiyəçisi]]" rəsm əsəri</center> }} Türk rəssamlığı, qərb mədəniyyətindən ilham alaraq [[XIX əsr]]in ortalarından başlayaraq fəal inkişaf etmişdir. İlk rəssamlıq dərsləri 1793-cü ildə [[İstanbul Texniki Universiteti]]ndə keçirilirdi.<ref name="HarriOhta1999">{{cite book|author1=Antoinette Harri|author2=Allison Ohta|title=10th International Congress of Turkish Art|url={{Google books |plainurl=yes |id=1CxNAAAAYAAJ }} |year=1999|publisher=Fondation Max Van Berchem|isbn=978-2-05-101763-3|quote=The first military training institutions were the Imperial Army Engineering School (Mühendishane-i Berr-i Hümâyun, 1793) and the Imperial School of Military Sciences (Mekteb-i Ulûm-ı Harbiye-i Şahane, 1834). Both schools taught painting to enable cadets to produce topographic layouts and technical drawings to illustrate landscapes&nbsp;...}}</ref> [[XIX əsr]]in sonlarında, [[Osman Hamdi Bəy]] türk rəssamlığına ilk [[portret]]i gətirən şəxslərdən olmuşdur. Müasir tendensiyalar arasında [[impressionizm]] cərəyanından ən çox təsirlənən rəssamlardan biri də [[Xəlil Paşa]] olmuşdur.<ref>{{cite web |title=Bilmeniz Gereken 16 Türk Ressam ve Tabloları |url=http://www.leblebitozu.com/bilmeniz-gereken-16-turk-ressam-ve-tablolari/ |website=leblebitozu |accessdate=20 may 2020 |language=tr-TR}}</ref> 1926-cı ildə [[Avropa]]ya göndərilən gənc türk rəssamlar, [[Avropa]]da hələ də çox təsirli olan [[fovizm]], [[kubizm]] və [[ekspressionizm]] kimi müasir cərəyanlardan ilhamlanaraq geri döndülər.<ref>{{cite web |title=Türk Resim Sanatı |url=https://www.sanatinyolculugu.com/turk-resim-sanati/ |website=Sanatın yolculuğu |accessdate=20 may 2020 |language=tr |date=22 dekabr 2018}}</ref><ref>{{cite web |last1=Gaburga |first1=Kübra |title=Çağdaş Türk Resim Tarihi {{!}} Sanat Karavanı |url=https://sanatkaravani.com/cagdas-turk-resim-tarihi/ |website=sanatkaravani.com |accessdate=20 may 2020 |language=tr |date=25 oktyabr 2019 |archive-date=19 October 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201019212405/https://sanatkaravani.com/cagdas-turk-resim-tarihi/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Resim Sanatı Tarihi - GÜZEL SANATLAR / Resim Sanatı {{!}} Edebiyat ve Sanat Akademisi |url=https://edebiyatvesanatakademisi.com/resim-sanati/turk-resim-sanati-tarihi/19233 |website=edebiyatvesanatakademisi.com |accessdate=20 may 2020}}</ref> [[Abidin Dino]], [[Camal Tollu]], [[Fikrət Mualla]], [[Şahzadə Fahrelnisə Zeyid|Fahrelnisə Zeyid]], [[Bedri Rahmi Eyüboğlu]] və [[Burhan Doğançay]]ın rəhbərlik etdiyi "D qrupu" türk rəssamlığında yeni cərəyanların yaranmasına təkan vermişdir.<ref>{{cite web |last1=Hümeyra |first1=Aişe |title=Mutluluğun ve hüznün ressamı: Abidin Dino |url=https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/mutlulugun-ve-huznun-ressami-abidin-dino/1665612 |website=www.aa.com.tr |accessdate=20 may 2020 |location=İstanbul, Türkiye |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Cemal Tollu hayatı ve eserleri (1899 - 1968) |url=https://www.istanbulsanatevi.com/unlu-sanatcilarin-hayati/soyadi-t-unlu-sanatcilarin-hayati/cemal-tollu-hayati-ve-eserleri-1899-1968/ |website=istanbul sanat evi |accessdate=20 may 2020 |language=tr |date=9 dekabr 2018}}</ref><ref>{{cite web |last1=Kızılkaya |first1=Soner |title=Yalnız ve Yaralı Bir Hayat: Fikret Mualla |url=https://www.amerikaninsesi.com/a/yaln%C4%B1z-ve-yarali-bir-hayat-fikret-mualla/5309687.html |website=Amerikanın Sesi |accessdate=20 may 2020 |language=tr |date=29 fevral 2020}}</ref> Türk rəssamlığında digər vacib cərəyanlar 1930-cu illərin sonlarında "Yenilər qrupu", 1940-cı illərdə "Onlar qrupu", 1950-ci illərdə "Yeni Dal qrupu" və 1960-cı illərin "Qara qələm qrupları" olmuşdur.<ref name=turkresmi.com>{{cite web|title="10'Lar' Grubu", "Yenı Dal Grubu", "Sıyah Kalem Grubu"|url=http://www.turkresmi.com/klasorler/10lar_yenidal_siyahkalem/index.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20060908221749/http://www.turkresmi.com/klasorler/10lar_yenidal_siyahkalem/index.htm|url-status=dead|archive-date=8 sentyabr 2006|website=turkresmi.com|access-date=11 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite book |last1=Brueggemann |first1=Werner |last2=Boehmer |first2=Harald |title=Teppiche der Bauern und Nomaden in Anatolien = Carpets of the Peasants and Nomads in Anatolia |date=1982 |publisher=Verlag Kunst und Antiquitäten |location=Munich|isbn=978-3-921811-20-7 |pages=34–39 |edition=1st}}</ref><ref>{{cite web |last1=Demirer |first1=Temel |title=Sırılsıklam bir âşık: Bedri Rahmi {{!}} Kaldıraç |url=https://kaldirac.org/sirilsiklam-bir-asik-bedri-rahmi/ |website=kaldirac.org |accessdate=20 may 2020 |language=tr-TR}}</ref><ref>{{cite web |title=Burhan Doğançay'ın eserleri |url=https://www.ntv.com.tr/galeri/sanat/burhan-dogancayin-eserleri,AQLISpEVHUK6fvwpex-UiQ |website=www.ntv.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> Xalçaçılıq [[İslam]] dini yayılmamışdan əvvəl də ənənəvi bir sənət olmuşdur.<ref name="miniature1">{{cite book|last1=Barry|first1=Michael|title=Figurative art in medieval Islam and the riddle of Bihzâd of Herât (1465–1535)|isbn=978-2-08-030421-6|pages=27|url=https://books.google.com/?id=vBIVAQAAIAAJ|access-date=11 fevral 2017|year=2004}}</ref><ref>{{cite web |title=Ünlü ressamdan İslam ve sanat yorumu |url=https://www.sozcu.com.tr/2013/gunun-icinden/unlu-ressamdan-islam-ve-sanat-yorumu-381120/ |website=www.sozcu.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |last1=Konuralp |first1=Okan |title=İslam’a göre resim ve heykel yasak mı? |url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/islam-a-gore-resim-ve-heykel-yasak-mi-24433797 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> Uzun illər boyunca davam edən toxunulmuş xalçaçılıq sənətkarlığı müxtəlif mədəni ənənələri özündə cəmləşdirmişdir. [[Türk xalçası|Türk xalça]]larında [[Bizans İmperiyası|Bizans]] üslublarının izləri aşkar edilmişdir. [[Orta Asiya]]dan köç edən türk xalqları, [[Qafqaz]] və [[kürd]] tayfaları Anadoluya köçərkən öz xalçaçılıq mədəniyyətlərinin Anadolu mədəniyyətləri ilə qarışmasına səbəb olmuşdur.<ref name="turkishculture.org2">{{cite web|title=Turkish Miniatures|url=http://www.turkishculture.org/traditional-arts/miniatures-563.htm|website=www.turkishculture.org|access-date=11 fevral 2017}}</ref> Daha sonradan, İslam dinin yayılması və İslam sənətinin inkişafı türk xalça dizaynına da təsir etmişdir. Türk dilində [[ebru]] adlandırılan türk kağız sənətinin ən qədim nümunəsinin şair Arifinin "Halnamə" əsərinə aid olduğu bildirilir.<ref name="turkishculture.org3">{{cite web|title=The Turkish Art of Marbling (EBRU)|url=http://www.turkishculture.org/traditional-arts/marbling-113.htm|website=turkishculture.org|access-date=11 fevral 2017}}</ref><ref>{{cite web |title=Ebru sanatı nedir? |url=https://www.haberturk.com/ebru-sanati-nedir-hbrt-2525276 |website=www.haberturk.com |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Ebru Sanatı Nedir, Nasıl Yapılır? Ebru Sanatının Tarihçesi |url=https://www.milliyet.com.tr/kultur-sanat/ebru-sanati-nedir-nasil-yapilir-ebru-sanatinin-tarihcesi-6169756 |website=Milliyet |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |last1=Mahsun |first1=Amasya |title=Ebru Sanatı |url=https://www.kulturportali.gov.tr/portal/ebrusanati |website=Türkiye Kültür Portalı |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> === Ədəbiyyat və tamaşa === {{main|Türk ədəbiyyatı|Türk teatrı}} [[Fayl:Kemalbey.jpg|thumb|[[Namiq Kamal]]ın əsərləri [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürk]] və digər dövlət xadimlərinin fəaliyyətlərinə dərin təsir göstərmişdir.|239x239px]] Türk ədəbiyyatı türk mədəniyyəti ilə qarşılıqlı əlaqədə formalaşmışdır. İslam və Avropa mədəniyyətlərinin qarşılıqlı əlaqəsi, türk ədəbiyyatına böyük miqdarda təsir etmişdir.<ref>{{cite web |title=Türk Edebiyatı Tarihi, Dönemleri Özellikleri Akımları |url=https://www.turkedebiyati.org/Dersnotlari/edebiyat_tarihi.html |website=www.turkedebiyati.org |accessdate=20 may 2020}}</ref> Türk ədəbiyyatının Osmanlı dövrünə aid bir çox əsərləri [[fars]] və [[ərəb]] [[ədəbiyyat]]ından təsirlənmişdir. [[Tənzimat islahatları]], əvvəllər məlum olmayan qərb janrlarını, ilk növbədə [[roman]] və [[sərbəst şeir]]lərin yayılmasına səbəb oldu.<ref>{{cite web |title=Türk Edebiyatı Tarihi |url=https://www.turkcebilgi.com/t%C3%BCrk_edebiyat%C4%B1_tarihi |website=Türkçe Bilgi |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> Tənzimat dövründəki yazıçıların çoxu eyni janrlarda əsərlər yazmışdır. Şair [[Namiq Kamal]] 1876-cı ildə yazılmış "İntibah" romanını, [[İbrahim Şinasi]] isə 1860-cı ildə ilk müasir türk pyesi olan "Şairin evliliyi" əsərini yazmışdır.<ref name="ÁgostonMasters2009-48">{{cite book|author1=Gábor Ágoston|author2=Bruce Alan Masters|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC|year=2009|publisher=Infobase Publishing|isbn=978-1-4381-1025-7|page=48}}</ref><ref name="ShawShaw1977-260-261">{{cite book|author1=Stanford J. Shaw|authorlink1=Stanford J. Shaw|author2=Ezel Kural Shaw|authorlink2=Ezel Kural Shaw|title=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey|url=https://books.google.com/books?id=AIET_7ji7YAC&pg=PA520|volume=2|year=1977|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-29166-8|pages=260–261}}</ref> Müasir [[türk ədəbiyyatı]]nın köklərinin əsası 1896–1923-cü illər arasında qoyulmuşdur. Türk ədəbiyyatı tarixində 3 mühüm cərəyan: ''Ədəbiyyat-i Cadidə'', ''Fəcr-i Ati'', və ''Milliy Ədəbiyyat'' olmuşdur. [[XX əsr]] türk poeziyasında ilk radikal addım [[sərbəst şeir]] tərzini təqdim edən [[Nazim Hikmət]] tərəfindən atılmışdır. Türk poeziyasında başqa bir inqilab 1941-ci ildə [[Orxan Vəli Qanıq|Orxan Vəli]], [[Oktay Rüfət]] və [[Melih Cevdət]]in başçılıq etdiyi [[Garip]] hərəkatı ilə baş tutmuşdur.<ref>{{Cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/6044192.stm|title=Pamuk wins Nobel Literature prize|publisher=BBC|access-date=12 dekabr 2006|date=12 oktyabr 2006}}</ref> Türk teatrının mənşəyi qədim bütpərəst rituallara və şifahi əfsanələrə əsaslanır.<ref>{{cite web |title=GELENEKSEL TÜRK TİYATROSU {{!}} TÜRK TARİHİ ARAŞTIRMALARI |url=https://www.altayli.net/geleneksel-turk-tiyatrosu.html |website=www.altayli.net |accessdate=20 may 2020 |language=tr |date=5 fevral 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=İlbay |first1=Ramazan |title=Milli Edebiyat - Geleneksel Türk Tiyatrosu |url=https://www.milliedebiyat.com/index.php/edebiturler/tiyatro/geleneksel-turk-tiyatrosu |website=Milli Edebiyat |accessdate=20 may 2020 |language=tr-tr}}</ref> Min illər əvvəl Anadolu sakinlərinin mərasimləri zaman nümayiş edilən rəqslər, musiqi və mahnılar ilk şouların yaranmasına təkan verən elementlərdir.<ref name="turkishculture.org4">{{cite web|title=Traditional Theatre|url=http://www.turkishculture.org/performing-arts/theatre-36.htm|website=turkishculture.org|access-date=11 fevral 2017}}</ref> Zamanla qədim rituallar, miflər, əfsanələr və hekayələr teatr şoularına çevrildi. [[XI əsr]]dən başlayaraq Səlcuqlu türklərinin ənənələri yerli Anadolu xalqlarının ənənələri ilə qarışdı və müxtəlif mədəniyyətlərin qarşılıqlı əlaqəsi yeni pyeslərin yaranmasına yol açdı. Türk teatrının görkəmli oyunçuları, rejissorları və dramaturqları arasında [[Muhsin Ərtuğrul]], [[Haldun Taner]], [[Əziz Nesin]], [[Gülriz Sururi]], [[Yıldız Kenter]], [[Müşfik Kenter]], [[Haldun Dormen]], [[Sadri Alışık]], [[Çolpan İlhan]], [[Münir Özkul]], [[Adilə Naşit]], [[Ərol Günaydın]], [[Qəzənfər Özcan]], [[Nicat Uyğur]], [[Gənco Ərkal]], [[Mətin Sərəzli]], [[Nevra Sərəzli]], [[Levent Kırca]], [[Zeki Alasya]], [[Mətin Ağpınar]], [[Müjdat Gәzәn]], [[Fərhan Şənsoy]] və digərləri aiddir.<ref>{{cite web |title=Muhsin Ertuğrul 125 yaşında... |url=https://sehirtiyatrolari.ibb.istanbul/News/Detail/muhsin-ertugrul-125-yasinda-NDU%3D |website=İstanbul Büyükşehir Belediyesi |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Haldun Taner |url=http://baylangida.com/eski-baylan-mudavimleri/haldun-taner |website=baylangida.com |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Genco Erkal kimdir? |url=https://m.yeniakit.com.tr/kimdir/Genco_Erkal |website=Yeni Akit Gazetesi |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> === Musiqi və rəqs === {{main|Türk rəqsləri|Türkiyə musiqisi}}{{see also|Osmanlı musiqisi|Türkiyə xalq musiqisi}} [[Fayl:Sertab Erener 02.jpg|thumb|226x226px|[[Sərtab Ərənər]] və Dəmir Dəmirkan]] Türk musiqisi əsasən türk ünsürlərindən ibarətdir.<ref name="soundsofanatolia">{{cite book|author=Stokes, Martin|title=Sounds of Anatolia|publisher=Penguin Books|year=2000|isbn=978-1-85828-636-5}}, səh. 396–410.</ref> [[Mərkəzi Asiya|Orta Asiya]] [[xalq]] [[musiqi]]si, [[Ərəb musiqisi]], [[Yunan musiqisi]], [[Osmanlı musiqisi]], [[Fars musiqisi]] və [[Balkan musiqisi]]nin qismən təsiri olmuşdur. Müasir türk musiqilərində isə adətən Avropa və Amerika pop musiqisinin elementlərinə rast gəlinir.<ref name="lesartsturcs">{{cite web|url=http://www.lesartsturcs.com/|title=History of music in Turkey|work=Les Arts Turcs |date=1 may 1999}}</ref><ref>{{cite web |title=TÜRK MÜZİĞİ TARİHİ VE DÖNEMLERİ |url=http://www.turkishmusicportal.org/tr/turk-muzigi-tarihi |website=www.turkishmusicportal.org |accessdate=19 may 2020}}</ref> Türkiyədəki ənənəvi musiqinin kökləri [[XI əsr]]də [[Səlcuqlular|Səlcuqlu türkləri]]nin [[Kiçik Asiya|Anadolu]] və [[İran]]a köç etməsinə qədər uzanır. Müasir pop türk musiqisinin böyük hissəsi 1930-cu illərin əvvəllərində, türk bəstəkarları [[qərbləşmə]]yə səy göstərərkən yaranmışdır.<ref name="musicscene">{{cite web|url=http://tarkandeluxe.blogspot.com/2006/02/istanbul-music-scene.html|title=Istanbul Music Scene|work=Yildirim, Ali. Tarkan DeLuxe|access-date=16 may 2005}}</ref> Türkiyənin müxtəlif bölgələrindən gələn mühacirlərin Türkiyə torpaqlarında məskunlaşması ilə [[Musiqi janrı|musiqi janrları]] və [[Musiqi aləti|musiqi alətləri]]nin müxtəlifliyi genişləndi.<ref name=.ncturkishfestival.>{{cite web|title=Turkish Folk Dances|url=http://www.ncturkishfestival.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=19&Itemid=114|work=ncturkishfestival|access-date=29 May 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090312043050/http://www.ncturkishfestival.com/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=19&Itemid=114|archivedate=12 mart 2009}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk müzik tarihi |url=http://ankaenstitusu.com/turk-muzik-tarihi/ |website=ANKA Enstitüsü |publisher=İnsan düşüncesinin ürünü olduğu kadar duygusal bir deşarj yolu da olan müzik, yaratıldığı ortamla, çağın dünya görüşü ile, kısaca insan yaşamı ve toplumla, bütün diğer sanatlar gibi sıkıca bağlıdır. Müzik yoluyla bir yandan günlük yaşamın üstüne çıkıp güç kazanırken, bir yandan da birlikte yaşamanın kurallarını öğreniriz. |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Müziği Tarihi |url=https://www.turkcebilgi.com/t%C3%BCrk_m%C3%BCzi%C4%9Fi_tarihi |website=Türkçe Bilgi |publisher=Türk Müziği Tarihi denilince, yukarıda adlarını andığımız tüm türlerin ve bu türlerle ilgili besteciden kurumlara kadar tüm olguların ele alındığı bir tarih anlaşılmalıdır. |accessdate=19 may 2020}}</ref> Mühacirlərin musiqi mədəniyyətlərinə əsaslanaraq Türkiyədə [[Yunanlar|yunan]], [[Ermənilər|erməni]], [[Albanlar|alban]], [[Polyaklar|polyak]], [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] və [[Yəhudilər|yəhudi]] icmalarının etnik üslublarında yayımlanan pop musiqiləri yayılmağa başladı. Türkiyənin bir çox şəhər və qəsəbələrində bir sıra regional musiqi üslubunda musiqi yazan yerli musiqi səhnələri yaranmağa başladı.<ref name="İlyasoğlu">İlyasoğlu (1998), 14.</ref> Buna baxmayaraq, qərb pop musiqisi 1970–1980-ci illərin sonlarında öz populyarlığını [[Arabesk musiqi|arabesk]] musiqiyə buraxdı. Lakin, qərb pop musiqisi 1990-cı illərin əvvəllərində yenidən məşhurlaşmağa başladı.<ref>{{cite web |title=Klasik Türk müziği hakkında ayrıntılı inceleme |url=https://www.salihbora.com/bilgiler/diger-bilgiler/klasik-turk-musikisi/ |website=salihbora.com |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Arabesk Müziğin Ortaya Çıkışı |url=https://mzikseverler.wordpress.com/2016/02/11/arabesk-muzigin-ortaya-cikisi/ |website=mzikseverler |accessdate=19 may 2020 |language=tr-TR |date=11 fevral 2016}}</ref><ref>{{cite web |last1=İzci |first1=İpek |title=213 parçada memleket sosyolojisi! Şarkılarla Türkiye tarihi |url=https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-pazar/abd-hayranligi-rockn-rollu-koye-ilgi-anadolu-popu-12-eylul-arabeski-patlatti-41365307 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Müziğine Teselli: Arabeskin Doğuşu ve Arabeskin Babaları |url=http://ozcekim.com.tr/dergi/6-sayi/turk-muzigine-bir-teselli-arabeskin-dogusu-ve-arabeskin-babalari/ |website=Özçekim |accessdate=19 may 2020 |language=tr |date=18 sentyabr 2018}}</ref> [[Sezən Aksu]]nun dəstəyi ölkədə pop musiqisinin populyarlığının artması, [[Tarkan]] və [[Sərtab Ərənər]] kimi bir sıra beynəlxalq miqyasda tanınan türk ulduzlarının meydana çıxmasına səbəb oldu.<ref>{{cite web |title=Arabesk neydi, ne oldu, ne olacak? |url=https://www.haberturk.com/arabesk-muzik-bugun-ne-durumda-1813590 |website=www.haberturk.com |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> 1990-cı illərin sonu, pop və arabesk janrlarından fərqli olaraq, türk alternativ rok musiqisi, elektron musiqi, hip-hop, rap və rəqs musiqiləri də yaranmış və qısa zamanda ölkədə məşhurluq qazanmışdır.<ref>{{cite web |last1=Özgür |first1=İren |title=Arabesk Music in Turkey in the 1990s and Changes in National Demography, Politics, and Identity |url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14683840600714616 |website=Turkish Studies |accessdate=19 may 2020 |pages=175–190 |doi=10.1080/14683840600714616 |date=1 iyun 2006}}</ref> Türkiyə ərazisində şənliklərdə, məclislərdə, toylarda türk xalq rəqsləri geniş yayılmışdır. Türkiyədə müxtəlif formalarda ifa olunan bir çox müxtəlif xalq rəqsləri var və onlar hər bölgənin mədəni quruluşunu əks etdirir. Ərzurumda "[[Bar (rəqs)|Bar]]", şərq və cənub-şərqdə "[[Halay (oyun)|Halay]]", Frakiyada "[[Hora]]", Qara dənizdə "[[Horon]]", Konya və ətraf ərazilərdə "[[Qaşıq oyunları]]", Qars və Ardahanda "[[Ləzgihəngi|Ləzginka]]" məlum nümunələrdir.<ref>{{cite web |title=Halk Oyunları Tarihi |url=https://www.halkoyunlarigrubu.com/halk-oyunlari-tarihi/ |website=Halk Oyunları |accessdate=19 may 2020 |language=tr-TR |date=12 dekabr 2016}}</ref><ref>{{cite web |last1=Zinnur |first1=Gerek |title=Türk Halk Oyunlarının Tarihsel Gelişimi |url=https://polen.itu.edu.tr/xmlui/handle/11527/17590 |website=İstanbul Teknik Üniversitesi |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=Çakır |first1=Ahmet |title=Atatürk Döneminden Günümüze Türk Halk Oyunları Üzerine Bir Değerlendirme |url=https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78699/ataturk-doneminden-gunumuze-turk-halk-oyunlari-uzerine-.html |website=ekitap.ktb.gov.tr |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Halk Oyunları - Halk Oyunların Tarihi Gelişimi - Halk oyunu |url=http://sakligezegen.blogcu.com/turk-halk-oyunlari-halk-oyunlarin-tarihi-gelisimi-halk-oyunu/4448382 |website=Blogcu |accessdate=19 may 2020 |language=tr }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> === Memarlıq === {{main|Türk memarlığı}}{{see also|Bizans memarlığı|Səlcuq memarlığı|Osmanlı memarlığı}} {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = şaquli | şəkil1 = Ziraat Bankası 5.JPG | miqyas1 = | alt1 = | izah1 = | şəkil2 = Istanbul4thVakıfHan 1.jpg | miqyas2 = | alt2 = | izah2 = 1950-ci illərin memarlığı nümunəsi [[Ziraat Bank]] binası və [[Vəqflər oteli]] }} 1923-cü ildən bəri Türkiyə ərazisində memarlıq daim inkişaf etmişdir.<ref>{{cite web |title=Geleneksel Türk Mimarisi |url=https://www.medyacuvali.com/blog/geleneksel-turk-mimarisi |website=Medya Çuvalı - Sanat, Düşünce ve Bilim Dünyası |accessdate=19 may 2020 |language=tr |archive-date=27 September 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200927110720/https://www.medyacuvali.com/blog/geleneksel-turk-mimarisi |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye mimarisi: Genel bir bakış {{!}} homify {{!}} homify |url=https://www.homify.com.tr/yeni_fikirler/4832960/tuerkiye-mimarisi-genel-bir-bakis |website=homify.com.tr |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> Mövcud memarlıq, müəyyən dövrlərdə respublika tarixində yaşanan ziddiyətlərdən formalaşmışdır. Bu ziddiyyətlərdən ən əhəmiyyətlisi, xüsusən respublikanın ilk dövrlərində ortaya çıxan şərq-qərb [[dilemma]]sıdır.<ref>{{cite web|url=http://cadde.milliyet.com.tr/2013/12/30/HaberDetay/1656832/iSTANBUL_A_iMZASINI_ATTI|title=A list of the buildings designed by Mimar Sinan|access-date=9 avqust 2014}}</ref> Bundan əlavə, milli-beynəlxalq, ənənəvi-modern, dini-dünyəvi və fərqli siyasi görüşlər kimi dilemmalar da memarlıq təcrübələrinin gedişatına təsir göstərmişdir.<ref name=autogenerated2>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/1993/08/22/travel/center-of-ottoman-power.html|title=Center of Ottoman Power|work=New York Times|last=Simons|first=Marlise|access-date=4 iyun 2009|date=22 avqust 1993}}</ref><ref>{{cite web |last1=Prosdocimo |first1=Daniele |title=Turkish architecture, in balance between history and future {{!}} part 1 |url=https://www.archivibe.com/turkish-architecture-in-balance-between-history-and-future/ |website=ARCHIVIBE |accessdate=19 may 2020 |date=26 avqust 2019}}</ref><ref>{{cite web |title=Turkish Art & Architecture |url=http://www.transanatolie.com/english/turkey/in%20brief/art_architecture.htm |website=Trans Anatolie |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Ottoman Architecture in Turkey {{!}} Go Turkey Tourism |url=https://www.goturkeytourism.com/about-turkey/ottoman-architecture-in-turkey.html |website=www.goturkeytourism.com |accessdate=19 may 2020 |archive-date=27 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210427193932/https://www.goturkeytourism.com/about-turkey/ottoman-architecture-in-turkey.html |url-status=dead }}</ref> [[XVIII əsr]]dən bəri türk memarlığına Avropa üslubları təsir etmişdir. Bu təsirləri əsasən [[İstanbul]]un [[Dolmabağça sarayı|Dolmabağça]], [[Çırağan sarayı|Çırağan]], [[Fəriyyə sarayı|Fəriyyə]], [[Bəylərbəyi sarayı|Bəylərbəyi]], [[Küçüksu sarayı|Küçüksu]], [[İhlamur sarayı|İhlamur]] və [[Ulduz sarayı|Ulduz]] saraylarında görmək mümkündür.<ref>{{Cite book|title=A History of Ottoman Architecture|first=Godfrey|last=Goodwin|publisher=Thames & Hudson|year=2003|isbn=978-0-500-27429-3|url=}}</ref> Türkiyənin qurulduğu ilk illərdə memarlığın inkişafına dəstək verən [[burjuaziya]] olmamışdır. Bu səbəblə [[Osmanlı İmperiyası]] dövründə [[Elitizm|elitist]] məzmunu olan və yalnız saraya bağlı olan memarlar, memarlıqla məşğul ola bilərdi. Bu vəziyyət 1950-ci illərdən bəri dəyişməyə başlasa da, özəl sektorun, memarlığın inkişafı və üstünlük təşkil etməsi xeyli sonra baş vermişdir.<ref name="First">{{cite web|url=http://www.archmuseum.org/Gallery/Photo_6_1_the-search-for-identity-1st-national-architecture-movement.html |title=The Search for Identity: 1st National Architecture Movement |publisher=ArchMuseum.org |access-date=20 yanvar 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110913161900/http://www.archmuseum.org/Gallery/Photo_6_1_the-search-for-identity-1st-national-architecture-movement.html |archivedate=13 sentyabr 2011 }}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye'deki en iyi 100 mimari eser |url=https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hurriyet-pazar/turkiyedeki-en-iyi-100-mimari-eser-40555055 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk sanatı ve mimarisi üzerine |url=https://www.milliyet.com.tr/yazarlar/dusunenlerin-dusuncesi/turk-sanati-ve-mimarisi-uzerine-1953212 |website=Milliyet |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = şaquli | şəkil1 = ZorluCanterTowers.JPG | miqyas1 = | alt1 = | izah1 = | şəkil2 = YDA-Center-03.jpg | miqyas2 = | alt2 = | izah2 = Modern türk memarlığı nümunələri olan [[İstanbul]] [[Zorlu Center]] və [[İzmir]] [[Folkart Towers]] }} Türk memarlığı, Osmanlı memarlığının ilk dövrü ilə olduqca oxşardır. 1920-ci illərdə ilk milli memarlıq hərəkatı ilə xüsusi inkişaf müşahidə olunmuşdur. 1930–1940-cı illərdə əsasən [[Almaniya]], [[Avstriya]] və [[İsveçrə]]dən bir çox memar dəvət edilmiş və yeni məscidlər, ictimai binalar tikilmişdir.<ref name=turkisharch>{{cite web|title=Turkish Architecture in the Republican Period |url=http://www.archmuseum.org/Gallery/turkish-architecture-in-the-republican-period_6.html |website=archmuseum.org |access-date=18 fevral 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150318163506/http://www.archmuseum.org/Gallery/turkish-architecture-in-the-republican-period_6.html |archivedate=18 mart 2015 }}</ref> 1940-cı ildə başlayan [[İkinci Dünya müharibəsi|II Dünya Müharibəsi]]ndən sonra xarici aləmdən təcrid olunmuş Türkiyədə memarlıq tənəzzülə uğramış və bu vəziyyət 1950-ci ilə, ikinci milli memarlıq hərəkatına qədər, təsirli olmuşdur. Bu dövr, [[Türkiyədə tək partiyalı dövr|Türkiyədə tək partiyalı hakimiyyət]] ilə paralel olaraq bitmişdir.<ref name="tayyare">{{cite web|url=http://www.atelyemim.com/mimari/ramada_eng.html|title=Tayyare Apartment Building|publisher=AtelyeMim.com|access-date=2 fevral 2012|archive-date=2013-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20130617074156/http://www.atelyemim.com/mimari/ramada_eng.html|url-status=dead}}</ref> 1960-cı il [[Türkiyədə dövlət çevrilişi (1960)|dövlət çevrilişi]]ndən sonra Türkiyə inşaat sənayesinə və memarlıq sektoruna təsir edən müxtəlif növ siyasi və iqtisadi böhranlarla qarşılaşdı. Bu çətinliklərə baxmayaraq, memarlar hələ də xüsusi binaların memarlığı ilə məşğul olmuşdur. [[Rasionalizm]]i geridə qoyan türk memarları, binalarını daha müasir formada dizayn etməyə çalışdılar. Bu dövrün əhəmiyyətli işlərinə [[İstanbul]]da [[Vəqflər oteli]], [[Ankara]]da [[Yaxın Şərq Tekniki Universiteti|Yaxın Şərq Texniki Universiteti]] kampusları, [[Türk Tarix Qurumu]] binası, [[Atatürk Mədəniyyət Mərkəzi]] daxildir.<ref name="stateart">{{cite web|url=http://www.kultur.gov.tr/EN/belge/2-19911/ankara---state-museum-of-painting-and-sculpture.html|title=Ankara – State Museum of Painting and Sculpture|publisher=Republic of Turkey, Ministry of Culture|access-date=2 fevral 2012}}</ref><ref>{{cite journal |url=https://www.academia.edu/7839332|publisher=Yıldız Teknik Üniversitesi-Fen Bilimleri Enstitüsü|title=XIX. Yüzyış ve XX. Yüzyıl Başı Eminönü'nde Osmanlı Büro Hanları|language=tr|access-date=27 fevral 2013|last1=Yaşar|first1=Ahmet}}</ref><ref name="Ethnography">{{cite web|url=http://www.kultur.gov.tr/EN/belge/2-15190/ankara---ethnographical-museum.html|title=Ankara: Ethnographical Museum|publisher=Republic of Turkey, Ministry of Culture|access-date= 2 fevral 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.kulturvarliklari.gov.tr/TR,43992/ankara---tc-ziraat-bankasi-muzesi.html|title=Belge göster|publisher=}}</ref><ref name="işbank">{{cite web|title=Türkiye İş Bankası BİNASI|url=http://www.envanter.gov.tr/anit/index/detay/37157|website=envanter.gov.tr|access-date=18 fevral 2015|url-status=dead|archiveurl=https://archive.today/20150218204919/http://www.envanter.gov.tr/anit/index/detay/37157|archivedate=18 fevral 2015}}</ref><ref name="bebek">{{cite web|url=http://archnet.org/library/sites/one-site.jsp?site_id=2946 |title=Bebek Mosque |publisher=ArchNet.org |access-date=2 fevral 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140103011035/http://archnet.org/library/sites/one-site.jsp?site_id=2946 |archivedate=3 yanvar 2014 }}</ref> 1980-ci ilin yanvar ayında baş nazir [[Süleyman Dəmirəl]], Türkiyə iqtisadiyyatını ixracatlı böyüməyə istiqamətləndirmək üçün [[Turqut Özal]]ın hazırladığı geniş məqsədyönlü islahat proqramını həyata keçirməyə başladı.<ref>{{cite web |title=Ankara’da 1930 – 1980 Yılları Arası Sivil Mimari Kültür Mirası Araştırma, Belgeleme ve Koruma Ölçütleri |url=https://vekam.ku.edu.tr/tr/content/ankarada-1930-1980-yillari-arasi-sivil-mimari-kultur-mirasi-arastirma-belgeleme-ve-koruma |website=VEKAM |accessdate=19 may 2020 |language=tr }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye'de Mimarlık |url=https://www.turkcebilgi.com/t%C3%BCrkiye'de_mimarl%C4%B1k |website=Türkçe Bilgi |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> Bu islahatlar tikinti sənayesinə və memarlığa müsbət təsir göstərdi.<ref>{{cite web |title=Türk Mimarisi) hakkında |url=http://www.azeribalasi.com/showthread.php/22844-turk-mimarisi-hakkinda |website=Azeribalası |accessdate=19 may 2020 |ref=Mimarlık Türklerin en eskiçağlardan beri uğraştığı sanatlardan biri*dir. Ortaya konan yapılar çok geniş bir alana yayıldığından çeşitli yerel özellikler gösterir*ler. Bu mimarlık önce Orta Asya döneminin izlerini taşır. Yapılarda göçebe yaşam biçimi*nin, Samanlık, Manicilik gibi inanışların etki*leri görülür. Bunu İslam dininin benimsenme*sinden sonra gelen ve tarımsal yerleşik yaşa*ma biçimlerinin belirlediği dönem izler. Son olarak da batılılaşma ile Sanayi Devrimi'nin etkileri bu mimarlığı yönlendirmiştir. Türk devletleri kalıcı yönetimler kurabildikleri za*man mimarlıkları da gelişmiş, özgün üslup özellikleri taşıyan ileri bir sanat düzeyine çıkmıştır. |language=tr}}</ref> [[Prefabrikasiya]] və [[şəffaf fasad]] kimi yeni üsullar 1980-ci illərdə Türk memarlarına və podratçılarına təqdim edildi. Bundan əlavə, [[polad]], [[alüminium]], [[Plastmas|plastik]] və [[şüşə]] istehsalı artdı, bu da memarların kobud tikili formalarından azad olmasına imkan yaratdı.<ref>{{cite web |title=ORTA ASYA TÜRK MİMARİSİ |url=https://boertechinegazetesi.com/orta-asya-turk-mimarisi/ |website=Börteçine Gazetesi |accessdate=19 may 2020 |language=tr-TR |date=5 dekabr 2018 |archive-date=14 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210414104111/https://boertechinegazetesi.com/orta-asya-turk-mimarisi/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Osmanlı mimarisinin yapısı ve özellikleri |url=https://on5yirmi5.com/yasam/cevre/osmanli-mimarisinin-yapisi-ve-ozellikleri/ |website=Gençlik Haber Sitesi {{!}} On5yirmi5.Com |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Batılılaşma Dönemi Türk Mimari Sanatı – Defteriniz.com |url=https://defteriniz.com/batililasma-donemi-turk-mimari-sanati-cagdas-turk-sanati-tarihi-turk-sanat-tarihi/35030/ |website=defteriniz.com |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Bir kadirbilmezlik cenneti olarak Türkiye ve çağdaş Türk mimarisi {{!}} |url=http://mimdap.org/2018/01/bir-kadirbilmezlik-cenneti-olarak-turkiye-ve-cadhdath-turk-mimarisi/ |website=mimdap.org |accessdate=19 may 2020}}</ref> 1980-ci illərdə memarlıq və tikinti sahəsində hökumət aparıcı rol oynayırdı.<ref name="kamer">{{cite web|url=http://www.mimarlikmuzesi.org/Gallery/Photo_29_7_1911-kamer-hatun-camisibeyoglu-istanbul.html |title=Kemer Hatun Mosque, Beyoglu, Istanbul |publisher=MimarlikMuzesi.org |access-date=2 fevral 2012 |language=Turkish |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120721010355/http://www.mimarlikmuzesi.org/Gallery/Photo_29_7_1911-kamer-hatun-camisibeyoglu-istanbul.html |archivedate=21 iyul 2012 }}</ref><ref name="mass">{{cite web|url=http://www.iphs2010.com/abs/ID204.pdf|title=Mass Housing Development by a Government Agency and the Politics of Urbanization|publisher=14th International Planning History Conference submission by Nilüfer Baturayoğlu Yöney and Yıldız Salman, Istanbul Technical University Faculty of Architecture, Turkey|access-date= 2 fevral 2012}}</ref> Lakin iqtisadiyyatın liberallaşdırılması özəl sektorun aparıcı təsirə çevrilməsinə imkan yaratdı. Bu dövrün görkəmli memarlarına Bəhruz Çinici, Merih Qaraslan, Sevinc Hadi, Şandor Hadi, Ersən Gürsəl, Məhməd Çubuq, Doğan Təkəli, Sami Sisa, Əmrə Arolat, Murat Tabanlıoğlu, Melkan Tabanlıoğlu, Hüsrev Tayla, Doğan Hasol, Atilla Yücəl, Səma Soygeniş daxildir.<ref>{{cite web |title=Behruz Çinici Eseri TBMM Camisi Tescillendi |url=https://www.arkitera.com/haber/behruz-cinici-eseri-tbmm-camisi-tescillendi/ |website=Arkitera |accessdate=19 may 2020 |language=tr-TR |date=1 oktyabr 2015}}</ref><ref>{{cite web |title=SABAH - Türkiye'nin en iyi gazetesi |url=http://arsiv.sabah.com.tr/2002/02/07/g02.html |website=arsiv.sabah.com.tr |accessdate=19 may 2020 |archive-date=23 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200223183730/http://arsiv.sabah.com.tr/2002/02/07/g02.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Ersen Gürsel: Mimar Olmaya Hazırlık — XXI |url=https://xxi.com.tr/i/ersen-gursel-mimar-olmaya-hazirlik |website=xxi.com.tr |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Atilla Yücel Vefat Etti {{!}} Mimarizm |url=http://www.mimarizm.com/haberler/gundem/atilla-yucel-vefat-etti_129453 |website=www.mimarizm.com |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Doğan Hasol ile “Mimarlık Denince” Kitabı Üzerine - doganhasol.net |url=http://www.doganhasol.net/dogan-hasol-ile-mimarlik-denince-kitabi-uzerine.html |website=www.doganhasol.net |accessdate=19 may 2020}}</ref> === Mətbəx === {{main|Türk mətbəxi}} [[Fayl:Doner kebab, Istanbul, Turkey.JPG|thumb|216x216px|Dünyada ən geniş yayılmış türk mətbəxi nümayəndələrindən biri də [[dönər]]dir.]] Türk mətbəxi əsasən [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı]] mətbəxinin mirasıdır. [[Türk mətbəxi]], [[Çin mətbəxi|Çin]] və [[Fransa mətbəxi|Fransız]] mətbəxləri ilə birlikdə dünyanın ən zəngin mətbəxlərindən biridir.<ref>{{cite web |title=Türk Mutfağının Tarihsel Gelişimi |url=http://www.turkish-cuisine.org/print.php?id=213&link=http://www.turkish-cuisine.org/historical-development-1/introduction-historical-development-213.html |website=www.turkish-cuisine.org |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk mutfağının etkileyici tarihi |url=https://m.gidagundemi.com/makale/turk-mutfaginin-etkileyici-tarihi-m391.html |website=GIDA GUNDEMI |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Mutfağının Gelişimi Ve Tarihi |url=https://www.xing.com/communities/posts/tuerk-mutfaginin-gelisimi-ve-tarihi-1003714763 |website=XING |accessdate=19 may 2020 |language=en }}{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Mutfağının 2 bin yıllık hikayesi |url=http://www.dunyagida.com.tr/haber/turk-mutfaginin-2-bin-yillik-hikayesi/6566 |website=Dünya Gıda |accessdate=19 may 2020 |language=tr-TR |date=18 aprel 2017 |archive-date=11 November 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171111230324/http://www.dunyagida.com.tr/haber/turk-mutfaginin-2-bin-yillik-hikayesi/6566 |url-status=dead }}</ref> Türk mətbəxi [[Mesopotamiya]] və [[Balkan yarımadası|Balkan]] mətbəxləri ilə əlaqəli olmuş, İstanbul Osmanlı Sarayı mətbəxi Türk mətbəxinin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil etmişdir. Osmanlı Sarayı mətbəxində müxtəlif növ şorba, salat, ət yeməkləri və desert menyusu mövcud olmuşdur. Saray mətbəxi [[Bizans İmperiyası]]ndan Osmanlı İmperiyasınadək müxtəlif əsrlərin zövqü və təcrübəsi ilə yaradılan elit bir mətbəxdir. O dövrdə xalq mətbəxi sadə olmuşdur.<ref name="foodbycountry.com">{{cite web|title=Food in Turkey – Turkish Food, Turkish Cuisine |url=http://www.foodbycountry.com/Spain-to-Zimbabwe-Cumulative-Index/Turkey.html|website=foodbycountry.com|access-date=12 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite web |last1=Birer |first1=Selma |title=Türk Mutfağının Tarihsel Gelişim Sureci İçerisindeki Değişimi ve Bugünkü Durumu |url=https://beslenmevediyetdergisi.org/index.php/bdd/article/view/689 |website=Beslenme ve Diyet Dergisi |accessdate=19 may 2020 |pages=251–260 |language=tr-TR |date=31 dekabr 1990}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Mutfağı Nedir? TÜRKİYE TARİHİ Türk Mutfağı Nedir? Türkiye Gastronomi Tarihi |url=https://derstarih.com/turk-mutfagi/ |website=Ders: Tarih |accessdate=19 may 2020 |language=tr |date=27 dekabr 2018}}</ref><ref>{{cite web |last1=Düzgün |first1=Ertuğrul |last2=Durlu |first2=Fügen |title=Mezopotamya’dan Günümüze Mutfak Kültürü |url=http://www.jotags.org/Articles/2015_vol3_issue1/2015_vol3_issue1_article4.pdf |website=JOTAGS |publisher=Gümüşhane Üniversitesi |accessdate=19 may 2020 |location=Türkiyə |pages=3,4,6 |language=tr}}</ref> Bu gün Osmanlı Sarayı və xalq mətbxinin qarışığı olan bir Türk mətbəxi meydana gəldi. Həmçinin, Türk mətbəxi regionlara görə də fərqlənir. Qaradəniz mətbəxi, Cənub-qərb mətbəxi, Orta Asiya mətbəxi kimi bir çox region mətbəxləri özlərinə aid çoxsaylı və fərqli yeməklərə sahibdirlər.<ref name=berg>{{Cite book| publisher = Berg| isbn = 978-0-85785-217-5| last1 = Claflin| first1 = Kyri W.| last2 = Scholliers| first2 = Peter| title = Writing Food History: A Global Perspective| url=https://books.google.com/books?id=7WUDAAAAQBAJ&pg=PA1980 |year=2013}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk mutfağında bölgelere göre hangi yemekler ünlü? |url=https://www.milliyet.com.tr/gundem/turk-mutfaginda-bolgelere-gore-hangi-yemekler-unlu-2655499 |website=Milliyet |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=7 Bölge 7 Lezzet: Türkiye’nin Ünlü Yöresel Yemekleri - Yemek Rehberi |url=http://hotelsmaxi.com/nerede-ne-yenir/7-bolge-7-lezzet-turkiyenin-unlu-yoresel-yemekleri |website=Hotels Maxi |accessdate=19 may 2020 |language=tr-TR |date=23 yanvar 2018}}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye'nin en zengin mutfağı hangisi? |url=http://www.turizmaktuel.com/haber/turkiye-nin-en-zengin-mutfagi-hangisi |website=Turizm Aktüel |accessdate=19 may 2020 |ref=Türkiye’nin mutfak kültürünü çok ayrı ele almak gerektiğini belirten GezginDamaklar Seyahat Acentası Genel Müdürü Süha Alnıtemiz, "Çeşit açısından Türkiye'nin en zengin mutfağına sahip ili Gaziantep... Gaziantep mutfağı tam 291 çeşit yemek, tatlı ve içecekten oluşuyor" dedi. |language=tr}}</ref> Şorbalar xüsusilə qış aylarında türk mətbəxinin əvəzedilməz parçası hesab olunur. [[Mərcimək şorbası]], [[Ezogəlin şorbası]] və [[Tarhana şorbası]] ən çox istifadə edilən şorbalardır.<ref>{{cite web |title=Türk Mutfağı Klasikleri: Çorbalar |url=https://www.sabah.com.tr/sofra/koleksiyonlar/diger/turk_mutfagi_klasikleri_corbalar |website=Sabah |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk Mutfağı'na Özgü Çorbalar |url=https://www.unileverfoodsolutions.com.tr/konsept-uygulamalarimiz/turk-mutfagi/turk-mutfagina-ozgu-corbalar.html |website=Unilever Food Solutions |accessdate=19 may 2020 |language=tr-TR}}</ref> Ancaq Türk mətbəxindəki şorbalar bununla bitmir.<ref name=berg /><ref>{{Cite book| publisher = ABC-CLIO| isbn = 978-1-61069-389-9| last = Kia| first = Mehrdad| title = The Ottoman Empire: A Historical Encyclopedia [2 volumes]|year=2017|ref=https://books.google.com/books?id=UgUmDwAAQBAJ&pg=RA1-PA4}}</ref> [[Ət]]lər, [[tərəvəz]]lər ve [[paxlakimilər]] şorbaların əsas inqredientləridir. Ət suyu, [[un]], [[yoqurt]] və [[şəhriyə]] bu ərzaqları şorba halına gətirmək üçün istifadə edilir. [[İşgəmbə şorbası]]nın alkoqol qəbulu zamanı yaranan baş ağrılarına yaxşı gəldiyi düşünülür. Bundan istifadə edən restoranlar adətən axşam saatlarında işgəmbə şorbasını servisinə başlayırlar.<ref>{{cite web|url=http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=en&pg=00011&RL=00645 |title= Turkish coffee culture and tradition|publisher=UNESCO |date=5 dekabr 2013|access-date=18 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite news |last=Çakır Morin |first=Arzu |date=5 dekabr 2013 |title=Türk kahvesi Unesco korumasında |language= Turkish |url=http://www.hurriyet.com.tr/kultur-sanat/25284675.asp |newspaper=Hürriyet |location= İstanbul |access-date=18 avqust 2014 }}</ref> === İdman === {{main|Türkiyədə idman}}{{see also|Türkiyədə futbol}} [[Fayl:Ramil Guliyev Novi Sad 2009.JPG|thumb|218x218px|200 metrlik qaçış rekordçusu [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan əsilli]] [[Ramil Quliyev]]]] Türkiyədə ən populyar idman növlərindən biri də [[futbol]]dur.<ref>{{cite web|url=http://www.allaboutturkey.com/sports.htm|title=Sports in Turkey|author=Burak Sansal|publisher=allaboutturkey.com|access-date=13 dekabr 2006|year=2006}}</ref><ref>{{cite web |last1=Spor |first1=İnternet |title=Güntekin Onay: Futbol neden bu kadar popüler? |url=https://www.internetspor.com/guntekin-onay-futbol-neden-bu-kadar-populer-1461164h.htm |website=https://www.internetspor.com/guntekin-onay-futbol-neden-bu-kadar-populer-1461164h.htm |accessdate=19 may 2020 |language=tr-TR |date=31 avqust 2015}}</ref> Futbol liqalarda oynanılır və ən böyüyü [[Super Liqa (Türkiyə)|Super Liqa]]dır. Liqanın çempionu olmuş komandalardan üçü ([[Beşiktaş]], [[Fənərbaxça PFK|Fənərbaxça]], [[Qalatasaray FK|Qalatasaray]]) İstanbul komandası, ikisi ([[Trabzonspor]], [[Bursaspor]]) [[Kiçik Asiya|Anadolu]] komandasıdır. Futbol klubları [[Türkiyə Futbol Federasiyası]]nın tabeliyi altında qruplaşdırılmışdır.<ref name=uefa.com>{{cite web|title=Galatasaray AŞ|url=http://www.uefa.com/teamsandplayers/teams/club=50067/profile/|website=uefa.com|access-date=10 avqust 2014}}</ref><ref name=tff.org1>{{cite web|title=Historical Achievements.|url=http://www.tff.org/default.aspx?pageID=297|website=tff.org|access-date=10 avqust 2014}}</ref> [[Fayl:La selección turca de baloncesto tras recibir la medalla de plata.jpg|left|thumb|186x186px|[[Türkiyə milli basketbol komandası]], [[2010 Dünya Basketbol Çempionatı]]nda gümüş medal qazanmışdır.]] [[Avropa]]da kubok qazanan ilk və tək Türkiyə futbol komandası olan [[Qalatasaray FK|Qalatasaray]], 2000-ci ildə [[UEFA Avropa Liqası|UEFA kuboku]] və [[UEFA Superkuboku]]nun qalibi olmuşdur. [[Türkiyə milli futbol komandası]], [[UEFA Avro 2000]] çempionatında 6-cı, [[2002 FİFA Dünya Kuboku]], [[2003 FİFA Konfederasiyalar Kuboku]] və [[UEFA Avro 2008]] çempionatında 3-cü olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://en.efesbasket.org/the_clup/icerik.aspx?SectionId=103 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080503203721/http://en.efesbasket.org/the_clup/icerik.aspx?SectionId=103 |archivedate=3 may 2008 |title=Historic achievements of the Efes Pilsen Basketball Team |publisher=Anadolu Efes Spor Kulübü |access-date=9 fevral 2013 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.efesbasket.org/Efes-Pilsen-History/Our-Successes.aspx |title=Anadolu Efes S.K.: Our successes |access-date=9 avqust 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120324184003/http://en.efesbasket.org/Efes-Pilsen-History/Our-Successes.aspx |archivedate=24 mart 2012 }}</ref> [[Basketbol]], Türkiyədə futboldan sonra ən populyar idman növlərindən biridir.<ref name="fibaeurope.com1">{{cite web|title=2012 Year in Review: EuroChallenge|url=http://www.fibaeurope.com/cid_KNce8jInH7Qj1EsyH5rjn2.compID_BYg5Rb55Jw-G5I3MZ6JB01.season_2012.coid_0fI7c4smGOQ7yoGPjRRth2.articleMode_on.html|website=fibaeurope.com|access-date=10 avqust 2014}}</ref> Basketbolun ən böyük liqası [[Basketbol Super Liqası]]dır. [[Anadolu Efes İK|Anadolu Efes]], [[Qalatasaray BK|Qalatasaray]], [[Fənərbaxça BK|Fənərbaxça]], [[Beşiktaş BK|Beşiktaş]] kimi komandalar [[Avroliqa]] və digər xüsusi turnirlərdə böyük uğurlar qazanmışdır.<ref name="fibaeurope.com2">{{cite web|title=Galatasaray Lift EuroLeague Women Title|url=http://www.fibaeurope.com/euroleaguewomen/cid_-tmRPCfrIrYRSO2M5V49E1.compID_jr6ZiXqeGhMBtfq1yxqV83.roundID_9680.season_2014.gameID_9752-16-A-1.html|website=fibaeurope.com|access-date=10 avqust 2014}}</ref> Bundan əlavə, [[Anadolu Efes İK|Anadolu Efes]] 1996-cı ildə [[Koraç kuboku]]nu qazanmış və Avropa kubokunu qazanan ilk türk basketbol komandası olmuşdur. 2012-ci ildə [[FİBA Avropa|FİBA Avroliqası]] kubokunu qazanan [[Beşiktaş BK]], Avropa kubokunu qazanan ikinci Türkiyə komandası olmuşdur. [[Türkiyə milli basketbol komandası]] da bir çox beynəlxalq turnilərdə təqdirəlayiq yer tutmuşdur.<ref name=tvf.org.tr>{{cite web|title=National Team's Activities|url=http://www.tvf.org.tr/icerik/36/|website=tvf.org.tr|access-date=10 avqust 2014|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140829153101/http://www.tvf.org.tr/icerik/36/|archivedate=29 avqust 2014}}</ref> [[2010 FIBA Dünya Çempionatı|2010 FİBA Dünya Çempionatı]] 28 avqust və 12 sentyabr tarixlərində Türkiyədə keçirilmişdir. Çempionat [[FİBA]], [[Türkiyə Basketbol Federasiyası]] və İdman Təşkilat Komitəsi tərəfindən ortaq şəkildə təşkil edilmişdir.<ref name=fenerbahce.org.tr>{{cite web|title=Our International Achievements |url=http://www.fenerbahce.org.tr/detay.asp?ContentID=23311 |website=fenerbahce.org.tr |access-date=10 avqust 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140812213716/http://www.fenerbahce.org.tr/detay.asp?ContentID=23311 |archivedate=12 avqust 2014 }}</ref><ref name=eczacibasisporkulubu.org.tr>{{cite web|title=Women's Volleyball|url=http://www.eczacibasisporkulubu.org.tr/?goto=sol_icerik&gen_idx=39|website=eczacibasisporkulubu.org.tr|access-date=10 avqust 2014}}</ref><ref name=hurriyet.com.tr1>{{cite web|title=Turkish volleyball teams' successes in Europe|url=http://www.hurriyet.com.tr/spor/digersporlar/22766166.asp|website=hurriyet.com.tr|access-date=10 avqust 2014}}</ref> Ənənəvi bir türk idman növü olan güləşin ən əhəmiyyətli qolu olan [[Kırkpınar yağlı güləşi]]dir.<ref>{{cite web|url=http://www.hurriyetdailynews.com/turkish-womens-volleyball-team-wins-top-league-final-131424|title=Vakıfbank women claim volleyball Champions League trophy|website=Hürriyet Daily News|accessdate=10 iyun 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.allaboutturkey.com/yagligures.htm|title=Oiled Wrestling|author=Burak Sansal|publisher=allaboutturkey.com|access-date=13 dekabr 2006|year=2006}}</ref> Türklərin [[e.ə. IV əsr]]dən bəri güləş idman növünə xüsusi maraqları olduğu məlumdur.<ref>{{Cite web|url=https://www.dailysabah.com/sports/2018/07/13/historical-kirkpinar-oil-wrestling-festival-kicks-off-in-northwestern-turkey|title=Historical Kırkpınar oil wrestling festival kicks off in northwestern Turkey|website=Daily Sabah|date=13 iyul 2018}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.kirkpinar.com/home.php?link=history&dil=en|title=Kırkpınar Oiled Wrestling Tournament: History|publisher=Kirkpinar.com|date=21 aprel 2007|access-date=1 noyabr 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080801224941/http://www.kirkpinar.com/home.php?link=history&dil=en|archive-date=1 avqust 2008|url-status=dead}}</ref> Bahar aylarında təbiətin canlanması, evlilik mərasimləri və qələbə şənliklərində güləş yarışları keçirildi. 1996-cı ildə Ənənəvi İdman Federasiyası qurulmuş və yağ güləşi üçün əhəmiyyətli bir addım atılmışdır.<ref>{{cite web|first=Christiane |last=Gegner |url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/start.php |title=FILA Wrestling Database |publisher=Iat.uni-leipzig.de |access-date=1 noyabr 2010 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090313024550/http://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrest/start.php/ |archivedate=13 mart 2009 }}</ref><ref>{{cite web |title=Kırkpınar Yağlı Güreşleri |url=https://edirne.ktb.gov.tr/TR-76392/kirkpinar-yagli-guresleri.html |website=edirne.ktb.gov.tr |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Yağlı Güreşin Tarihçesi |url=https://pehlivanblog.wordpress.com/2016/10/19/turklerde-yagli-guresin-tarihcesi/ |website=Pehlivan |accessdate=19 may 2020 |ref=Türklerin yaptığı geleneksel güreş türleri içerisinde en yaygını olan yağlı güreş, pehlivanların kispet giyinmek ve yağlanmak suretiyle; çayır, mera gibi düz alanlarda yaptığı bir spor dalıdır. |language=tr-TR |date=19 oktyabr 2016}}</ref><ref>{{cite web |title=Yağlı güreşin yaşayan tarihi İrfan Usta |url=https://www.trthaber.com/haber/kultur-sanat/yagli-guresin-yasayan-tarihi-irfan-usta-448042.html |website=www.trthaber.com |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> === Mediya === {{main|Türkiyə mediyası}}{{See also|Türk kinosu}} [[Fayl:Cumhuriyet protests (3).jpg|thumb|217x217px|[[Cumhuriyet (qəzet)|Cumhuriyet]] yazıçılarının həbsinə etiraz. Mətbuat azadlığı Türkiyədə mübahisəli bir mövzudur.]] Yüzlərlə televiziya kanalı, minlərlə yerli radio stansiyası, onlarla qəzet, [[Türk kinosu|milli kino]] və genişzolaqlı İnternet istifadəçilərinin sürətli artımı, [[Türkiyə|Türkiyədə]] inkişaf etmiş mediya sənayesini təşkil edir.<ref>{{Cite web|title =TRT World|url=http://www.trtworld.com|website=www.trtworld.com}}</ref> Televiziya izləyicilərinin əksəriyyəti [[Türkiyə Radio Televiziya Qurumu|TRT]] dövlət kanalları, [[Kanal D]], [[Show TV]], [[ATV (Türkiyə)|ATV]] və [[Star TV (Türkiyə)|Star TV]] kimi əyləncə kanalları arasında paylanılır. Peyk antenası və kabel televiziyası vasitəsilə yayım Türkiyənin bütün ərazisini əhatə edir.<ref name=tesevmedya>{{cite web|title=The Political Economy of the Media in Turkey: A Sectoral Analysis |url=http://www.tesev.org.tr/Upload/Publication/67e244dd-5c21-4d34-8361-4c7f3d003140/11461ENGmedya2WEB21_09_11.pdf |website=tesev.org.tr |access-date=18 fevral 2015 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120716153048/http://www.tesev.org.tr/Upload/Publication/67e244dd-5c21-4d34-8361-4c7f3d003140/11461ENGmedya2WEB21_09_11.pdf |archivedate=16 iyul 2012 }}</ref> [[Radio və Televiziya Ali Şurası]] (RTÜK) telekanalların yayım məzmunlarına nəzarət edən hökumət orqanıdır. Dövriyyəsi ən populyar olan [[Posta (qəzet)|Posta]], [[Hüriyyət (qəzet)|Hürriyət]], [[Sözcü]], [[Sabah (qəzet)|Sabah]] və [[Habertürk (qəzet)|Habertürk]] qəzetləridir.<ref>{{cite web|url=http://www.gazeteciler.com/gazete-tirajlari.html|title=Gazete Tirajları 02.05.2016 – 08.05.2016|last=|first=|date=|publisher=|access-date=1 avqust 2016|work=Gazeteciler.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20151219145010/http://www.gazeteciler.com/gazete-tirajlari.html|archive-date=19 dekabr 2015|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.rtuk.gov.tr/en/about-rtuk/5297/5083/about-rtuk.html|title=About RTÜK|publisher=The Radio and Television Supreme Council (RTÜK)|accessdate=18 aprel 2020|archive-date=2020-08-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20200806210918/https://www.rtuk.gov.tr/en/about-rtuk/5297/5083/about-rtuk.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |title=Dünyanın en çok okunan gazeteleri |url=https://www.dunyastore.com/gazeteler |website=Dünya Store |accessdate=19 may 2020 |language=tr |archive-date=5 May 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190505204011/https://www.dunyastore.com/gazeteler |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye'nin En Popüler ve En Sevilen Gazeteleri |url=http://batmandogusgazetesi.com/turkiyede-en-cok-okunan-ve-en-fazla-tercih-edilen-gazeteler/ |website=batmandogusgazetesi.com |accessdate=19 may 2020 |archive-date=7 May 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200507232639/http://batmandogusgazetesi.com/turkiyede-en-cok-okunan-ve-en-fazla-tercih-edilen-gazeteler/ |url-status=dead }}</ref> [[Fayl:Protect Your Republic Protest İzmir7.JPG|left|thumb|201x201px|[[İzmir]] şəhərində mətbuat azadlığına etiraz]] [[Türk]] [[Dram filmi|dram filml]]əri getdikcə [[Türkiyə]]nin hüdudlarından kənarda da populyarlaşır və həm mənfəət, həm də ictimaiyyətlə əlaqələr baxımından ölkənin ən vacib ixracatlarından biridir.<ref>{{cite web|author=Jenna Krajeski|url=http://pulitzercenter.org/reporting/turkey-diyarbakir-kurdish-roles-soap-opera-politics-ayrilik-olmasaydi|title=Turkey: Soap Operas and Politics|publisher=Pulitzer Center|access-date=15 yanvar 2013|date=30 mart 2012|archive-date=2016-03-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20160311033511/http://pulitzercenter.org/reporting/turkey-diyarbakir-kurdish-roles-soap-opera-politics-ayrilik-olmasaydi|url-status=dead}}</ref> Son 10 ildə [[Yaxın Şərq]] televiziya bazarını ələ keçirdikdən sonra, 2016-cı ildə [[Cənubi Amerika|Cənubi]] və [[Mərkəzi Amerika]] ölkələrində də məşhurluq qazanmışdır. [[Türkiyə]] bu gün dünyanın ən böyük ikinci teleserial ixracatçısıdır.<ref>{{cite web|url=http://www.ibtimes.com/telenovelas-turkish-dramas-why-turkeys-soap-operas-are-captivating-latin-america-2296321|title=Turkish Dramas Sweep Latin America|date=9 fevral 2016|access-date=1 oktyabr 2016}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-worlds-second-highest-tv-series-exporter-after-us.aspx?pageID=238&nID=73478&NewsCatID=345|title=Turkey world"s second highest TV series exporter after US – Business|website=Hürriyet Daily News |access-date=14 oktyabr 2017}}</ref><ref>{{cite web |title=Türk filmleri yurt dışına açılıyor! O ülkelerde gösterilecek… |url=https://www.sozcu.com.tr/hayatim/kultur-sanat-haberleri/turk-filmleri-yurt-disina-aciliyor-o-ulkelerde-gosterilecek/ |website=www.sozcu.com.tr |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=Yurtdışında çekilmiş türk filmleri |url=http://www.mynet.com/cevaplar/yurtdisinda-cekilmis-turk-filmleri/7081009 |website=www.mynet.com |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=İşte, yurtdışında en çok izlenen 16 yerli film! |url=http://www.edebiyathaber.net/iste-yurtdisinda-en-cok-izlenen-16-yerli-film/ |website=edebiyathaber.net |accessdate=19 may 2020}}</ref> [[Türk kinosu|Yeşilçam]], türk film sənayesinin qədim və əhəmiyyətli filmlərindəndir.<ref>{{cite web |title=Türkiye’de sinema: Yeşilçam tarihine kısa bir bakış |url=http://arsiv.ntv.com.tr/news/187716.asp |website=arsiv.ntv.com.tr |accessdate=19 may 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Türkiye'de Sinema: Yeşilçam Tarihi |url=https://www.neoldu.com/turkiyede-sinema-yesilcam-tarihi-2178h.htm |website=NeOldu.com |accessdate=19 may 2020 |language=tr |date=18 iyun 2015}}</ref><ref>{{cite web |title=Hafızalara Kazınan Yönleriyle Yeşilçam'ın 100 Yıllık Renkli Tarihi {{!}} ListeList.com |url=https://listelist.com/unutulmaz-yesilcam-tarihi/ |website=ListeList |accessdate=19 may 2020 |language=tr |date=14 noyabr 2014}}</ref><ref>{{cite web |title=Yeşilçam hakkında ilginç 20 bilgi |url=https://blog.sinematv.com.tr/2018/01/yesilcam-hakkinda-ilginc-20-bilgi/ |website=SinemaTV Blog |accessdate=19 may 2020 |language=tr-TR |date=18 yanvar 2018 }}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> [[Osmanlı İmperiyası]]nda sərgilənən ilk film 1896-cı ildə [[İstanbul]]da nümayiş olunan "[[La-Sota vağzalına qatarın gəlməsi]]" olmuşdur. İlk türk istehsalı film isə "[[Ayastеfanоsdakı rus abidəsinin yıхılmаsı (film, 1914)|Ayastеfanоsdakı rus abidəsinin yıхılmаsı]]" olmuşdur.<ref>{{cite web |last1=Küçüksarp |first1=Merve |title=Osmanlı’da Sinema |url=https://m.bianet.org/biamag/toplum/193959-osmanli-da-sinema |website=[[Bianet]] |accessdate=19 may 2020 |ref=Nezih Erdoğan’ın İletişim Yayınlarından çıkan Sinemanın İstanbul’da İlk Yılları adlı kitabı sinemanın Osmanlı’ya girişiyle hızlanan modernleşme sürecini ve sinemanın kent yaşamına etkilerini irdeliyor.}}</ref><ref>{{cite web |last1=Bilgici |first1=Yenal |title=Osmanlı da bir rüyayla kurulmuştu |url=https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/hayat/osmanli-da-bir-ruyayla-kurulmustu-29148577 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=19 may 2020 |language=tr}}</ref> Məşhur türk rejissorları arasında "[[Qızıl Palma Budağı]]", "[[Qızıl Ayı]]" mükafatlarına layiq görülən [[Nuri Bilgə Ceylan]], [[Yılmaz Güney]] və [[Fərzan Özpətək]] və digərləri yer alır.<ref name="turkishculture.org5">{{cite web|title=TURKISH CINEMA|url=http://www.turkishculture.org/performing-arts/film/turkish-cinema-591.htm|website=www.turkishculture.org|access-date=11 fevral 2017}}</ref> Qanuni müddəalara baxmayaraq, Türkiyədə mediya azadlığı 2010-cu ildən bəri davamlı olaraq pisləşmiş, 15 iyul 2016-cı ildə [[Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhd (2016)|uğursuz çevriliş cəhdi]]ndən sonra bu səviyyə maksimuma çatmışdır.<ref>{{cite web|url=https://cpj.org/blog/2016/09/cpj-testifies-on-turkeys-press-freedom-record-afte.php|title=CPJ testifies on Turkey's press freedom record after failed coup attempt|work=[[Committee to Protect Journalists]]|date=14 sentyabr 2016|access-date=16 dekabr 2016}}</ref> 2016-cı ilin dekabr ayına olan məlumatlara görə, Türkiyədə ən azı 81 jurnalist həbs həbs edilmiş, 100-dən çox xəbər mərkəzi bağlanmışdır. [[Freedom House]] Türkiyə mediyasını "''Qeyri-azad''" kimi qiymətləndirmişdir. [[İnternet senzura]]sına, 29 aprel 2017-ci il və 15 yanvar 2020-ci il arasında davam edən Vikipediya bloklanması da daxildir.<ref name="cpj.org1">{{cite web|title=Turkey's crackdown propels number of journalists in jail worldwide to record high|url=https://cpj.org/reports/2016/12/journalists-jailed-record-high-turkey-crackdown.php|website=cpj.org|access-date=17 yanvar 2017}}</ref><ref>{{cite news|last1=Kingsley|first1=Patrick|title=Turkey Purges 4,000 More Officials, and Blocks Wikipedia|url=https://www.nytimes.com/2017/04/30/world/europe/turkey-purge-wikipedia-tv-dating-shows.html|newspaper=The New York Times|access-date=1 may 2017|date=30 aprel 2017}}</ref><ref>{{cite news|title=Turkey blocks Wikipedia under law designed to protect national security|url=https://www.theguardian.com/world/2017/apr/29/turkey-blocks-wikipedia-under-law-designed-to-protect-national-security|newspaper=The Guardian|access-date=1 may 2017|date=29 aprel 2017}}</ref> == Mənbə == === İstinadlar === <div style="height:30em; overflow:auto; border: 0px solid #088"> {{İstinad siyahısı|3}} </div> === Biblioqrafiya === {{Siyahı sütunlarla|3| {{refbegin}} * {{Cite book|title=The Turks in World History|first=Carter Vaughn|last=Findley|publisher=Oxford University Press, USA|year=2004|isbn=0195177266}} * {{Cite book|title=The Ottoman Centuries: The Rise and Fall of the Turkish Empire|url=https://archive.org/details/ottomancenturies0000kinr_d1b1|first=Patrick|last=Kinross|publisher=Morrow|year=1977|isbn=0688030939}} * {{Cite book|title=Ataturk: The Biography of the Founder of Modern Turkey|url=https://archive.org/details/ataturk0000mang_b0t1|first=Andrew|last=Mango|publisher=Overlook|year=2000|isbn=1585670111}} * {{Cite book|title=The Oxford History of Byzantium|first=Cyril|last=Mango|publisher=Oxford University Press, USA|year=2002|isbn=0198140983}} * {{Cite book|title=History of the Ottoman Empire and Modern Turkey|url=https://archive.org/details/historyofottoman00stan|first=Stanford Jay|last=Shaw|author2=Kural Shaw, Ezel|publisher=Cambridge University Press|year=1977|isbn=0521291631}} * {{Cite book|title=Al Hind: The Making of the Indo Islamic World, Vol. 1, Early Medieval India and the Expansion of Islam, 7th–11th Centuries|first=André|last=Wink|publisher=Brill Academic Publishers|year=1990|isbn=9004092498}} * {{cite web|title=Upsurge amidst Political Uncertainty. Nationalism in post-2004 Turkey. SWP Research Paper 2006/RP 11, October 2006|first=Ioannis N.|last=Grigoriadis|publisher=Stiftung Wissenschaft und Politik (German Institute for International and Security Affairs)|location=Berlin|format=PDF|accessdate=2007-07-31|year=2006|url=http://www.swp-berlin.org/common/get_document.php?asset_id=3380}} * {{Cite book|title = Turkish Politics and the Military|first=William Mathew|last=Hale|publisher=Routledge (UK)|year=1994|isbn=0415024552|url=http://books.google.com/?id=50O5kEzZ1JQC&pg=RA1-PA1&dq=Turkish+Armed+Forces#PRA1-PA154,M1}} * {{Cite book|title=Political Parties in Turkey|first=Barry M.|last=Rubin|author2=Heper, Metin|publisher=Routledge (UK)|year=2002|isbn=0714652741}} * {{Cite book|title=Turkish Foreign Policy In Post Cold War Era|first=İdris|last=Bal|publisher=Universal Publishers|year=2004|isbn=1581124236|url=http://books.google.com/?id=vDzjkrTDKjYC&pg=PP1&lpg=PP1&dq=turkey+cold+war}} * {{cite web|title=Generating Momentum for a New Era in U.S.-Turkey Relations|first=Steven A.|last=Cook|author2=Sherwood-Randall, Elizabeth|publisher=Council on Foreign Relations|format=PDF|accessdate=2006-12-17|date=2006-06-15|url=http://www.cfr.org/content/publications/attachments/TurkeyCSR.pdf}} * {{Cite book|title=Outposts and Allies: U.S. Army Logistics in the Cold War, 1945–1953|first=James A.|last=Huston|publisher=Susquehanna University Press|year=1988|isbn=0941664848|url=http://books.google.com/?id=ID4E3Lm8TsgC&pg=PA198&lpg=PA198&dq=turkey+cold+war}} * {{Cite book|title=Turkey and the European Union: Domestic Politics, Economic Integration, and International Dynamics|first=Barry M.|last=Rubin|author2=Çarkoǧlu, Ali|publisher=Routledge (UK)|year=2003|isbn=0714654027|url=http://books.google.com/?id=1Nxy_E8Gds4C&pg=PP1&lpg=PP1&dq=Turkey+European+Union}} * {{cite web|title=Climate of Turkey|author=Turkish State Meteorological Service|publisher=Turkish State Meteorological Service|accessdate=2006-12-27|year=2006|url=http://www.meteor.gov.tr/2006/english/eng-climateofturkey.aspx|archive-date=2007-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20070110140758/http://www.meteor.gov.tr/2006/english/eng-climateofturkey.aspx|url-status=dead}} * {{cite web|title=Turkey's evolving trade integration into Pan-European markets|first=Bartolomiej|last=Kaminski|author2=Ng, Francis|publisher=World Bank|format=PDF|accessdate=2006-12-27|date=2006-05-01|url=http://www-wds.worldbank.org/external/default/WDSContentServer/WDSP/IB/2006/05/03/000016406_20060503112446/Rendered/PDF/wps3908.pdf}} * {{Cite book|title=Economics and Politics of Turkish Liberalization|first=Tevfik F.|last=Nas|publisher=Lehigh University Press|year=1992|isbn=093422319X}} * {{Cite book|title=OECD Reviews of Regulatory Refom – Turkey: crucial support for economic recovery : 2002|author=Organisation for Economic Co-operation and Development|publisher=Organisation for Economic Co-operation and Development|year=2002|isbn=9264198083|url=http://books.google.com/?id=ufYU_fR7mLgC&pg=PP1&lpg=PP1&dq=Turkey}} * {{cite web|title=Turkey Labor Market Study|author=World Bank|publisher=World Bank|format=PDF|accessdate=2006-12-27|year=2005|url=http://siteresources.worldbank.org/INTTURKEY/Resources/361616-1144320150009/Labor_C2.pdf}} * {{Cite book|title=Religion and Politics in Turkey|first=Ali|last=Çarkoǧlu|publisher=Routledge (UK)|year=2004|isbn=0415348315|url=http://books.google.com/?id=t5G_zw9exMQC&pg=PP1&lpg=PP1&dq=Religion+in+Turkey}} * {{Cite book|title=The other languages of Europe: Demographic, Sociolinguistic and Educational Perspectives|first=Guus|last=Extra|author2=Gorter, Durk|publisher=Multilingual Matters|year=2001|isbn=1853595098|url=http://books.google.com/?id=hvmy_skUPNYC&pg=RA1-PA422&lpg=RA1-PA422&dq=%22ethnic+groups+in+turkey%22}} * {{Cite book|title=The Alevis in Turkey: The Emergence of a Secular Islamic Tradition|first=David|last=Shankland|publisher=Routledge (UK)|year=2003|isbn=0700716068|url=http://books.google.com/?id=lFFRzTqLp6AC&pg=PP1&lpg=PP1&dq=Religion+in+Turkey}} * {{Cite news|title=Türkiyedeki Kürtlerin Sayısı! (Number of Kurds in Turkey!)|publisher=[[Milliyet]]|date=2008-06-06|accessdate=2008-06-07|language=tr|url=http://www.milliyet.com.tr/default.aspx?aType=SonDakika&Kategori=yasam&ArticleID=873452&Date=07.06.2008&ver=16}} * {{Cite book|title=A History of Ottoman Architecture|first=Godfrey|last=Goodwin|publisher=Thames & Hudson|year=2003|isbn=0500274290}} * {{Cite book|title=Social Theory and Later Modernities: The Turkish Experience|first=İbrahim|last=Kaya|publisher=Liverpool University Press|year=2003|isbn=0853238987|url=http://books.google.com/?id=0Iy7pJBRgjYC&pg=PA58&lpg=PA58&dq=Turkish+culture}} * {{Cite book|title=The Turks Today|first=Andrew|last=Mango|publisher=Overlook|year=2004|isbn=978-1-58567-615-6|url=https://archive.org/details/turkstoday00andr}} * {{Cite book|title=Turkey Unveiled|url=https://archive.org/details/turkeyunveiledhi0000pope_f6p6|first=Hugh|last=Pope|author2=Pope, Nicole |publisher=Overlook|year=2004|isbn=978-1-58567-581-4}} * Reed, Fred A. (1999). ''Anatolia Junction: a Journey into Hidden Turkey''. Burnaby, BC: Talonbooks [sic]. 320 p., ill. with b&w photos. {{ISBN|0-88922-426-9}} * {{Cite book|title=The Yogurt Man Cometh: Tales of an American Teacher in Turkey|url=https://archive.org/details/yogurtmancometht0000revo|first=Kevin|last=Revolinski|publisher=Çitlembik|year=2006|isbn=978-9944-424-01-1}} * Roxburgh, David J. (ed.) (2005). ''Turks: A Journey of a Thousand Years, 600–1600.'' Royal Academy of Arts. {{ISBN|1-903973-56-2}}. * ''Turkey: A Country Study'' (1996). Federal Research Division, Library of Congress. {{ISBN|0-8444-0864-6}}. * {{cite book|last=Cîrlig|first=Carmen-Cristina|title=Turkey's regional power aspirations|year=2013|publisher=Library of the European Parliament|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/bibliotheque/briefing/2013/120425/LDM_BRI(2013)120425_REV1_EN.pdf}} * Atatürk, Mustafa Kemal (1927). '[[Nutuk (eser)|Nutuk]]'', Cilt 1-2-3, Türk Devrim Tarihi Enstitüsü, İstanbul 1970. * De Lamartine, Alphonse. ''Osmanlı Tarihi'', Cilt 1, Sabah Yayıncılık, İstanbul 1991. * Öztürk, Kazım (1992). ''Atatürk'ün TBMM Açık ve Gizli Oturumlarındaki Konuşmaları'', Cilt 1-2, Kültür Bakanlığı-Atatürk Dizisi. ISBN 975-17-0635-1 * Akay, Oğuz (2006). ''Atatürk'ün Sofrası''. Truva Yayınları. ISBN 975-6237-54-6 * ''Meydan Larousse'', Meydan Yayıncılık, 1988, Cilt 12, Sh. 357-388, Türkiye Cumhuriyeti. * ''Temel Britannica'', Ana Yayıncılık-Encyclopaedia Britannica, 1992, Cilt 18, Sh. 41-96; Türkiye. ISBN 975-7760-02-1 * ''Türklerin ve Türkiye'nin Tarihi Ansiklopedisi'', Milliyet Yayınları, 1982. {{refend}} }} == Xarici keçidlər == {{Vikilər |commons = Turkey |wikispecies = |wikt = :en:Special:Search/Turkey |b = :en:Diplomacy/Turkey |s = Xüsusi:Axtar/Türkiye |q = Türkiye |n = Portal:Türkiyə |m = :en:Category:Turkey |voy = Türkiyə }} ;Ümumi * [https://web.archive.org/web/20150522160612/http://turkey.com/ Turkey.com] — Türkiyə haqqında çoxdilli veb səhifə * {{CIA_World_Factbook link|tu|Turkey}} * [https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-17988453 Türkiyə profili] [[BBC News]] veb səhifəsində * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/609790/Turkey Türkiyə] [[Britannika Ensiklopediyası]]nda * [https://data.oecd.org/turkey.htm Türkiyə] [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı|OECD]] veb səhifəsində ;Turizm * {{Wikiatlas|Türkiyə}} * [http://www.hometurkey.com/ Turkey Home — Türkiyənin rəsmi turizm portalı] * [http://www.kultur.gov.tr/ Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin rəsmi saytı] * [https://whc.unesco.org/en/statesparties/tr Türkiyə] [[UNESCO]] veb səhifəsində * [http://www.lonelyplanet.com/turkey Türkiyə] [[Lonely Planet]] veb səhifəsində ;Hökumət * [https://web.archive.org/web/20100605083710/http://www.tccb.gov.tr/pages/ Türkiyə Respublikası Rəyasət Heyətinin rəsmi saytı] * [http://global.tbmm.gov.tr/index.php/EN/yd/ Türkiyə Böyük Millət Məclisinin rəsmi saytı] ;İqtisadiyyat * [http://www.ekonomi.gov.tr/ İqtisadiyyat Nazirliyinin rəsmi saytı] * [http://www.oecd.org/turkey/economic-survey-turkey.htm Türkiyə 2016 İqtisadi Anketi] [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı|OECD]] veb səhifəsində {{Türkiyə mövzularda}} {{TR-bölgə-vilayət}} {{Türk dövlətləri}} {{Türk Şurası}} {{Avropa ölkələri}} {{Avropa Birliyi}} {{Asiya ölkələri}} {{NATO}} {{İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı}} {{D8}} {{Qara dəniz ölkələr}} {{G20}} [[Kateqoriya:Türkiyə| ]] [[Kateqoriya:Türk dövlətləri]] [[Kateqoriya:G20 ölkələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində danışılan ölkə və bölgələr]] [[Kateqoriya:Asiya ölkələri]] [[Kateqoriya:Yaxın Şərq dövlətləri]] [[Kateqoriya:Orta Şərq dövlətləri]] i70za0rvp95ouvt27euokh6guaoy4aw Rusiya 0 1116 6564728 6563798 2022-08-06T04:58:20Z 5.191.31.161 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Dövlət | üv_fərq = +2 - +12 | bayrağı = Flag of Russia.svg | yay_vaxtı_üv_fərq = | etnik_qrupları = 81.0% Rus, 3.7% Tatar, 1.4% Ukraynalı, 1.1% Başqırd, 1.0% Çuvaş, 0.8% Çeçen, 11.0% Digərləri | gerbi = Coat of Arms of the Russian Federation 2.svg | himni = "''[[Rusiya himni|Государственный гимн Российской Федерации]]''"<br><small>"Rusiya Dövlət Himni"</small><center>[[Şəkil: National Anthem of Russia (2000), three verses.ogg]] | idarəetmə_forması = Prezident respublikası | internet_domeni = .ru | koordinatları = | milli_şüarı = | quruluş_növü = Birləşmə | paytaxtı = [[Moskva]] | valyutası = [[Rusiya rublu|Rubl]] | valyutası_kodu = RUB | qeydlər = | adı = Rusiya | rəsmi_adı = <span style="line-height:1.33em;">Rusiya</span> | rəsmi_dilləri = [[Rus dili|Rus]] | saat_qurşağı = [[UTC]] | yay_vaxtı_saat_qurşağı = | ərazisi = 603700 km² | ərazi_sırası = 44-cü | su_ərazisi_faizi = 0.5 | telefon_kodu = +7 | rəhbərin_titulu1 = [[Prezident]] | rəhbərin_titulu2 = Baş nazir | rəhbərin_titulu3 = Federasiya Şurasının sədri | rəhbərin_titulu4 = Dövlət Dumasının sədri | rəhbərin_adı1 = [[Амаль Бирюков]] | rəhbərin_adı2 = [[Mixail Mişustin]] | rəhbərin_adı3 = [[Valentina Matviyenko]] | rəhbərin_adı4 = Vyaçeslav Volodin | xəritəsi = Russian_Federation_(orthographic_projection)_-_Crimea_disputed.svg | orijinal_adı = <span style="line-height:1.33em;"> Российская Федерация </span><br>''Rossiyskaya Federatsiya'' | ÜDM_AQP = $4.152 trilyon | adam_başına_ÜDM_AQP = $28.918 | adam_başına_ÜDM_AQP_sırası = 49-cu | ÜDM_AQP_il = 2018 | ÜDM_AQP_sırası = 6-cı | ÜDM_nominal = $1.522 trilyon | adam_başına_ÜDM_nominal = $10.630 | adam_başına_ÜDM_nominal_sırası = 67-ci | ÜDM_nominal_il = 2018 | İİİ = 0.816 | İİİ_fərq = artış | İİİ_il = 2017 | İİİ_sırası = 49 | ÜDM_nominal_sırası = 12-ci | əhalisinin_sıxlığı = 8.4 | əhalisinin_sıxlığı_sırası = 217-ci | quruluş_hadisəsi1 = [[Rurik sülaləsi]] | quruluş_hadisəsi2 = [[Kiyev Rus dövləti]] | quruluş_hadisəsi3 = [[Böyük Vladimir Knyazlığı]] | quruluş_hadisəsi4 = [[Böyük Moskva knyazlığı]] | quruluş_hadisəsi5 = [[Çar Rusiyası]] | quruluş_hadisəsi6 = [[Rusiya İmperiyası]] | quruluş_hadisəsi7 = [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası]] | quruluş_hadisəsi8 = [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı]] | quruluş_hadisəsi9 = Rusiya | quruluş_tarixi1 = 862 | quruluş_tarixi2 = 882 | quruluş_tarixi3 = 1169 | quruluş_tarixi4 = 1263 | quruluş_tarixi5 = 16 Yanvar 1547 | quruluş_tarixi6 = 22 Oktyabr 1721 | quruluş_tarixi7 = 7 Noyabr 1917 | quruluş_tarixi8 = 10 Dekabr 1922 | quruluş_tarixi9 = 25 Dekabr 1991 | ən_böyük_şəhəri = [[Moskva]], [[Sankt-Peterburq]], [[Novosibirsk]], [[Yekaterinburq]], [[Nijni Novqorod]] | area_km2 = 603700 }} {{maplink|frame=yes|frame-width=265|type=line|stroke-width=3|text=Rusiya}} '''Rusiya''' ([[Rus dili|rus]]. ''Россия'') və ya rəsmi adı ilə '''Rusiya Federasiyası''' ([[Rusca|rus]]. ''Росси́йская Федера́ция'') — ərazisi [[Şərqi Avropa]] və [[Şimali Asiya|Şimali Asiyada]] yerləşən dövlət. Rusiyaya ərazisinin böyüklüyünə görə dünyanın [[Ölkələrin və ərazilərin sahələrinə görə siyahısı|ən böyük ölkəsidir]] və dünya yaşayış sahəsinin səkkizdə birini əhatə edir. Ölkə qurudan [[Norveç]], [[Finlandiya]], [[Estoniya]], [[Latviya]], [[Litva]] və [[Polşa]] ([[Kalininqrad vilayəti]]), [[Belarus]], [[Ukrayna]], [[Gürcüstan]], [[Azərbaycan]], [[Qazaxıstan]], [[Monqolustan]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] və [[Şimali Koreya]] ilə həmsərhəddir. Dənizdən isə [[Oxot dənizi]] vasitəsilə [[Yaponiya]], [[Berinq boğazı]] vasitəsilə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Ştat (ABŞ)|ştatı]] olan [[Alyaska]] ilə qonşudur. Paytaxtı və ən böyük şəhəri [[Moskva]], ümumi sahəsi 17,098,246 kvadrat kilometrdir. Rusiya əhalisinin sayı 146 milyon nəfərdən çoxdur və bu göstəriciyə görə dünyanın [[Ölkələrin əhaliyə görə sıralanması|doqquzuncu]] ölkəsidir. Rusiya ərazisinin böyüklüyünə görə doqquz zaman kəsiyinə yayılır və çox müxtəlif [[Relyef|reylef]] və [[İqlim|iqlimə]] malikdir. [[Federasiya]] yarı prezident idarəetmə üsuluna malik respublikadır.<ref>[https://rosreestr.ru/upload/Doc/18-upr/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%BF%D0%BE%20%D1%84.22%20%D0%B7%D0%B0%202016%20%D0%B3%D0%BE%D0%B4%20(%D0%BF%D0%BE%20%D1%81%D1%83%D0%B1%D1%8A%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC%20%D0%A0%D0%A4)_%D0%BD%D Сведения о наличии и распределении земель в Российской Федерации на 01.01.2017 (в разрезе субъектов Российской Федерации)]{{Dead link|date=January 2021|bot=InternetArchiveBot}} // [https://rosreestr.ru/site/activity/gosudarstvennoe-upravlenie-v-sfere-ispolzovaniya-i-okhrany-zemel/gosudarstvennyy-monitoring-zemel/sostoyanie-zemel-rossii/gosudarstvennyy-natsionalnyy-doklad-o-sostoyanii-i-ispolzovanii-zemel-v-rossiyskoy-federatsii/ Федеральная служба государственной регистрации, кадастра и картографии (Росреестр)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190403204735/https://rosreestr.ru/site/activity/gosudarstvennoe-upravlenie-v-sfere-ispolzovaniya-i-okhrany-zemel/gosudarstvennyy-monitoring-zemel/sostoyanie-zemel-rossii/gosudarstvennyy-natsionalnyy-doklad-o-sostoyanii-i-ispolzovanii-zemel-v-rossiyskoy-federatsii/|date=2019-04-03}}. İstifadə tarixi: 30 Aprel, 2019</ref> Rusiyanın tarixi [[III əsr|III]] və [[VIII əsr|VIII əsrlər]] arasında [[Avropa|Avropada]] tanınan bir qrup olaraq ortaya çıxan [[Slavyanlar|Şərq Slavyanları]] ilə başlayır. [[IX əsr|IX əsrdə]] [[Varyaqlar]] tərəfindən qurulan və idarə olunan [[Orta əsrlər|Orta Əsr]] [[Kiyev Rus dövləti|Kiyev Rus Dövləti]] ortaya çıxdı. 988-ci ildə [[Bizans İmperiyası|Bizans İmperiyasından]] [[Şərqi pravoslav kilsəsi|Pravoslav Xristianlığı]] qəbul edildi və sonrakı [[minillik]] üçün buraya [[Bizans İmperiyası|Bizans]] və [[Slavyanlar|Slavyan]] mədəniyyətlərinin sintezi başladı. Daha sonra [[Kiyev Rus dövləti|Kiyev Rus Dövləti]] bir sıra kiçik dövlətlər halına parçalandı və torpaqlarının əksəriyyəti Monqollar tərəfindən istila edilib [[Qızıl Orda|Qızıl Orda Dövlətinin]] qolları halına gəldi. [[Qızıl Orda|Qızıl Orda Dövlətindən]] müstəqilliyini elan edən Rus knyazlıqları yavaş-yavaş yenidən birləşib [[Böyük Moskva knyazlığı|Moskva Knyazlığını]] qurmuş və [[Kiyev Rus dövləti|Kiyev Rus Dövlətinin]] mədəni və siyasi irsinin ardıcılı olmuşdur. 18-ci əsrə gəldikdə, böyük ölçüdə fəth, ilhaq və kəşf yolu ilə Avropada Polşadan Şimali Amerikada Alyaskaya qədər uzanan tarixin ən böyük üçüncü imperiyası olan Rus İmperiya halına gəldi. 1917-ci il [[Oktyabr inqilabı|Oktyabr İnqilabından]] sonra [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası]], dünyanın ilk konstitusiyalı sosialist dövləti olmuş və [[İkinci Dünya müharibəsi|II Dünya Müharibəsində]] [[Antihitler koalisiyası|müttəfiqlərə]] qarşı qələbədə həlledici rol oynayaraq [[Super güc]] ölkəsi kimi tanınan, [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-nin ən böyük və aparıcı dövlətlərindən biri oldu. [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] dövründə dünyanın ilk [[Süni peyk|süni peyki]] və ilk insanlı kosmik uçuşu daxil olmaqla, [[XX əsr|XX əsrin]] ən əhəmiyyətli texnoloji nailiyyətləri məhz burada həyata keçirilib. Rusiya Federasiyası, SSRİ-nin dağılmasının ardından 1991-ci ildə yaradılıb və SSRİ-nin ardıcılı kimi tanınır == Etimologiya == Rusiya adı [[Slavyanlar|Şərq Slavyanlarının]] əsasən yaşadığı bir [[Orta əsrlər|Orta Əsr]] dövləti olan [[Kiyev Rus dövləti]]nin adından uydurulmuşdur. Ancaq, bu ad daha sonra tarixdə daha da intensivləşmişdir və ölkə sakinləri tərəfindən "''Русская Земля''" (Rus torpağı) adı ilə çağırılıb. Bu addan törəyən digər dövlətlərdən ayırd etmək üçün, müasir tarixdə Kiyev Rusiyası deyilir. Rus adı, Rus (Русь) dövlətinin banisi olan [[Varyaqlar]]ın bir qrupu olan [[Rus (xalq)|Rus xalqından]] gəlir. Rus adının köhnə [[Latın dili|Latınca]] halı olan ''Rutenya'', əksəriyyətlə Katolik Avropaya qonşu olan Rus bölgəsinin qərb və cənub bölgələrinə deyilmişdi. Ölkənin indiki adı olan ''Россия'' (Rusiya), Rus adının Yunanca halı olan və eyni zamanda Kiyev Rusiyasının Bizans İmperiyası tərəfindən söylənimi olan olan Ρωσία (Rosia) sözündən gəlir. == Tarix == {{Əsas|Rusiya tarixi}} 882-ci ildən etibarən kəsilməz dövlətçiliyi mövcuddur. "Rusiya" ({{Dil-ru|"Россия"}}) adını rəsmi dövlət adı kimi ilk dəfə [[I Pyotr]] 1721-ci ildə ölkəni Rusiya İmperiyası adlandıranda istifadə etmişdir. Rusiya Federasiyası adını 25 dekabr 1991-ci ildə almışdır. [[Slavyanlar]] [[Volqa]] və [[Oka]] çayları arasındakı ərazilərə hələ VIII–IX əsrlərdə gəlmişdilər. Onlar Volqa çayı ilə Rus düzənliyinin yuxarı və aşağı hissələrinə hərəkət edirdilər. [[Baltik dənizi]]ndən Volqa və [[Dnepr]] çay hövzələrinə gedən çay yollarında ən qədim rus şəhərləri [[Novqorod]], [[Pskov]], [[Smolensk]] salınmışdır. IX–XII əsrlərdə qədim rus tayfaları [[Vyatka]], Kama, Şimali Dvina, [[Peçora]] çay hövzələrinə irəliləmişdilər. Bu dövrdə qədim rus şəhərlərinin, [[Moskva]]nın, [[Vladimir]], Suzdal, [[Ryazan]], [[Tver]], [[Yaroslavl]], [[Voloqda]]nın əsası qoyulmuşdur. Rusiya Federasiyasının dövlət-ərazi inkişafı qədim rus dövləti olan [[Kiyev Rus dövləti]]ndən başlamışdır. Bu dövlətin tərkibinə müasir Rusiyanın şimal-qərb və mərkəz torpaqları daxil idi. XIII–XIV əsrlərdə [[Moskva knyazlığı]] yaranmış və bu da yeni rus dövlətinin formalaşmasının özəyini təşkil etmişdir. [[XVI əsr]]in ərtalarında Rus dövlətinin tərkibinə Volqaboyunun xalqları məskunlaşan ərazilər qatılmış ([[Kazan xanlığı|Kazan]] və [[Həştərxan xanlığı|Həştərxan]] xanlıqları) və burada [[Simbirsk]], [[Samara]], [[Saratov]], Kamışin, [[Sarıtsin]] (indiki [[Volqoqrad]]) kimi qala-şəhərlər salınmışdır. [[XVI əsr]]də rusların [[Şərqi Avropa düzənliyi]]nin meşə-çöl hissəsinə hərəkəti güclənmiş və burada [[Tambov]], [[Voronej]] kimi qala-şəhərlər tikilmişdir. [[Don çayı]]nın aşağı axarlarında kazak, [[Ağ dəniz]]in sahillərində isə [[pomorlar]]ın yaşayış məntəqələri yaradılmışdır. Şərqə hərəkət edərək ruslar artıq XVI əsrin axırlarında [[Ural dağları]]nı aşmış və [[Qərbi Sibir düzənliyi]]ndə məskunlaşmışlar. Burada uzun müddət [[Sibir]]in paytaxtı sayılan [[Tobolsk]] şəhəri salınmışdır. [[XVII əsr]]də [[Yenisey]] və [[Lena çayı|Lena]] çayları sahilində rus qalaları tikilmiş və həmin əsrdə də ruslar [[Baykal gölü]]nə çatmışlar. Təxminən yarım əsr vaxt lazım olmuşdur ki, ruslar Ural dağlarından sərt Şimali Asiyanı keçərək [[Sakit Okean]] sahillərinə çatsınlar. Rusların şərqə yürüşü [[XVII əsr]]də [[Kamçatka yarımadası]]nın ələ keçirmələri ilə başa çatmışdır. XVIII–XIX əsrlərdə ruslar [[Krım]]da, [[Mərkəzi Asiya]], [[Qafqaz]] və [[Avropa]]da yaşayan bir neçə xalqı özlərinə tabe etdirə bilmişdilər. Beləliklə böyük rus imperiyası yaranmışdır. 1917-ci il [[Oktyabr inqilabı]]ndan sonra keçmiş Rusiya imperiyasının ərazisində bir neçə formal respublikalar yaranmışdı. 1922-ci ildə həmin respublikalar [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı]] (SSRİ) çərçivəsində birləşmişlər. === Kiyev Rus dövləti === [[Fayl:Kievan Rus en.jpg|thumb|[[XI əsr]]də [[Kiyev Rus dövləti]]nin xəritəsi]] [[IX əsr]]də ilk Şərqi Slavyan dövlətlərinin qurulması, [[Baltik dənizi]] regionundan [[Varyaqlar]]ın buraya gəlməsi, tacirlər, döyüşçülərin gəlməsi ilə üst-üstə düşmüşdür. Əvvəlcə bu gələnlər şərqi [[Baltik dənizi|Baltikdən]], [[Qara dəniz|Qara Dəniz]] və [[Xəzər dənizi|Xəzər Dənizinə]] doğru uzanan su yolları üzərindən gələn [[Skandinaviya|Skandinaviya mənşəli]] [[Vikinqlər]] idi. Nestor Kronqinə görə, Rurik adında Rus xalqından bir [[Varyaqlar|Varyaqlı]], 862-ci ildə [[Veliki Novqorod|Novqorodun]] hökmdarı seçildi. 882-ci ildə əvvəlcədən Xəzərlərə xərac verən xələfi Oleq, cənubdan daxil olaraq Kiyevi işğal edib, [[Kiyev Rus dövləti]]ni qurdu. Oleq, Rurikin oğlu İqor və İqorun oğlu [[I Svyatoslav]] sonradan bütün yerli [[Slavyanlar|Şərqi Slavyan]] tayfalarını Kiyev çarlığına bağlayıb, Xəzər xaqanlığını dağıtmış, Bizans və Farslara qarşı müxtəlif hərbi yürüşlər etmişdir. [[X əsr|10-cu əsr]] — [[XI əsr|11-ci əsrlər]]i arasında [[Kiyev Rus dövləti|Kiyev Rus Dövləti]] Avropanın ən böyük və ən firavan ölkələrindən biri halına gəldi. [[I Vladimir|Böyük Vladimir]] (980–1015) və oğlu [[Yaroslav Mudrı]] (1019–1054) dövründə Kiyev Rus Dövləti çiçəklənmiş və özünün qızıl əsrini yaşamışdır. O dövrdə [[Kiyev Rus dövləti|Kiyev Rus Dövləti]]ndə [[Bizans İmperiyası]]nda mövcud olan [[Şərqi pravoslav kilsəsi|Pravoslav Xristianlığı]] qəbul edilib və ilk [[Slavyanlar|Şərqi Slavyan]] yazılı qanunu olan ''Russkaya Pravda'' (Rus Həqiqətləri) kitabı yazıldı. [[XI əsr|XI]] və [[XII əsr]]lərdə, [[Qıpçaqlar]] və [[Peçeneqlər]] kimi köçəri Türk tayfaları tərəfindən mütəmadi keçirilən yürüşlər Slavyan əhalisinin böyük miqdarda köçməsinə, xüsusilə [[Zalesye (Krım)|Zalesye]] kimi tanınan şimalda daha etibarlı sıx meşə regionlarına köçərək məskunlaşmasına səbəb olub. [[Fayl:Lebedev baptism.jpg|left|thumb|243x243px|[[Kiyev Rus dövlətinin xristianlaşması]]. ]] [[Feodalizm]] və [[Mərkəziyyətçilik|adəmi mərkəziyyətçilik]] dövrünə [[Kiyev Rus dövləti]]ndə hökm sürən [[Rüriklər sülaləsi|Ruriklər Sülaləsi]] üzvləri arasındakı mübarizə öz damğasını vurdu. [[Kiyev Rus dövləti]]nin hakimiyyəti, şimal şərqində yerləşən [[Vladimir-Suzdal knyazlığı|Vladimir-Suzdal]], şimal-qərbindəki [[Veliki Novqorod|Novqorod]] və cənub qərbindəki [[Qaliçnya-Volnya Knyazlığı]]nın xeyrinə azalmağa başladı. 1237-[[1240|40]] illəri arasında [[Monqol işğalları|Monqol yürüşlərinə]] məruz qaldı. Bu yürüşlər [[Kiyev Rus dövləti]]nə son zərbə vuraraq dağıdılmasına və əhalisinin yarısını itirməsinə yol açdı. Daha sonra yaradılan Türk-Monqol dövləti olan [[Qızıl Orda|Qızıl Orda Dövləti]], Rus krallıqlarını hakimiyyəti altına alaraq iki əsr ərzində Rusiyanın cənubuna və mərkəzinə hökm etdi. Nəhayət, [[Reç Pospolita]] tərəfindən assimilyasiya edilən [[Qaliçnya-Volnya Knyazlığı]], Monqolların hakimiyyətindəki Vladimir-Suzdal və Novqorod Respublikasının azad olmasına şərait yaratmışdır və müasir Rus milləti üçün təməl yaratmışdır. [[Pskov vilayəti]] ilə birlikdə [[Veliki Novqorod|Novqorod]] Monqol əsarətindən qurtuldu. Şahzadə [[Aleksandr Nevski]]nin liderliyində, Novqorodlular 1240-cı ildə Nəva Müharibəsində işğalçı İsveçliləri öz torpaqlarından qovdu və bununla yanaşı 1242-ci ildə [[Peipus Gölü Döyüşü]]ndə də [[Tevton ordeni|Tevton Cəngavərlərinin]] Şimali Rusiyada koloniya yaratma təşəbüsslərinə uğurla mane olmağı bacarmışlar. === Böyük Moskva Knyazlığı === [[Fayl:Lissner TroiceSergievaLavr.jpg|thumb|[[Kulikovo döyüşü|Kulikovo Döyüşündən]] qabaq [[Sergey Radnojeski]] [[Dmitri Donskoy (roman)|Dmitri Donskoyu]] salamlarkən.]] Böyük Moskva knyazlığı 1263-cü ildə yaranmışdır. [[XIV əsr]]in əvvəllərində Moskva knyazlığı təsərrüfat, [[Peşə|sənət]] və [[ticarət]] sahəsində özünün yüksəliş dövrünü keçirirdi. [[Qərbi Avropa]] və [[Şərqi Avropa|Şərq ölkələri]] ilə ticarətdə uğurlar qazanan Moskva [[Qızıl Ordu]] xanlarından "Böyük knyaz" titulu almaq üçün [[Tver|Tver knyazlığı]] ilə mübarizəyə başladı. Moskva knyazı [[İvan Kalita]] hiylə yolu ilə öz rəqibini aradan qaldırıb, Qızıl Orda xanından "yarlıq" aldı. [[İvan Kalita]] böyük knyaz titulunu ələ keçirdikdən sonra [[Qızıl Orda]] xanları xeyli müddət rus torpaqlarına yürüşlər etmədilər. Bu da rus torpaqlarının dirçəlməsinə, Moskvanın varlanıb başqa knyazlıqları özündən asılı vəziyyətə salmasına imkan yaratdı. Moskva knyazlığının güclənməsi birləşdirilmə üçün ilkin şərait yaratdı. Artıq Moskva və başqa knyazlıqlar Qızıl Ordu ilə hesablaşmır, xəracı vaxtlı-vaxtında ödəmir, bəzən isə tamamilə imtina edirdilər. [[Kulikovo döyüşü]]ndən sonra isə Moskva knyazı Qızıl Ordaya xərac verməkdən tamamilə imtina etdi. Moskva knyazı [[III İvan]]ın dövründə rus torpaqlarının Moskva ətrafında birləşdirilməsi çox sürətlə davam edirdi. O, Rostov və Yaroslavl knyazlıqlarının varlığına son qoydu. Böyük Novqorod boyarları isə hər vasitə ilə öz müstəqilliklərini qoruyu saxlamağa çalışırdılar. Onların Böyük Litva knyazından kömək istəməsi III İvanın Novqorod üzərinə yürüşünə səbəb oldu. 1471-ci ildə baş vermiş Şelon döyüşündə Moskva knyazı III İvan qalib gəldi. 1478-ci ildə Böyük Novqorod torpağı Moskva tərəfindən tamamilə işğal edildi. Moskva knyazlığı geniş işğallar yolu ilə öz ərazisini genişləndirmək siyasəti yeritməyə başladı. Növbəti işğal hədəfi şimalda və Volqaboyunda yaşayan türk xalqları oldu. Öz müstəqilliyini və istiqlaliyyətini itirən həmin xalqlar [[ruslaşdırma]] və xristianlaşdırma siyasəti ilə üz-üzə qalmalı oldular. Moskva knyazlığı ətrafında birləşən rus knyazlıqları öz müstəqilliklərini tam itirdilər. Mərkəzləşmiş dövlət yarandı. Mərkəzi dövlətdə böyük knyaz və boyar duması idarə edirdi. Dumanın tərkibi keçmiş knyazlardan və onların varislərindən ibarət idi. Böyük knyaz 1497-ci ildə təhkimçilik hüququnun tətbiq edilməsi üçün fərman verdi. Fərmana görə kəndlinin öz ağasının torpağından ancaq ildə bir dəfə, Yuri gününə bir həftə qalmış, yaxud bir həftə sonra çıxıb getmək hüququ var idi. Beləliklə, ümumdövlət təhkimçlik sistemi yaradılmasının əsası qoyuldu. === Çar Rusiyası === [[Fayl:Ivan the Terrible (cropped).JPG|thumb|181x181px|Çar [[IV İvan Qroznı|Qorxunc İvan]]. [[Viktor Vasnetsov]]]] [[Üçüncü Roma İmperiyası]] ideyalarının inkişafı ilə, Böyük Hersoq [[IV İvan Qroznı|IV İvan]] rəsmən 1547-ci ildə Rusiyanın ilk Çarı olaraq tacı taxdı. Çar, yeni bir hüquqi qanun olan, "1550 Sudebnik" qanununu çıxardı. [[IV İvan Qroznı|Qorxunc İvanın]] uzun səltənəti zamanı, parçalanan qədim [[Qızıl Orda|Qızıl Orda Dövlətinin]] yerinə qurulan üç Tatar xanlığı olan [[Qazan xanlığı|Qazan]], İdilliya Çayı boyu uzanan [[Həştərxan xanlığı|Həştərxan]] və Cənub Qərbi Sibirdəki [[Sibir xanlığı|Sibir Xanlıqlarını]] işğal edərək onsuz da böyük olan ölkə torpaqlarını iki dəfə artırmağı bacardı. Beləliklə, [[XVI əsr]]in sonunda Rusiya çoxmillətli, çox dinli və qitələrarası bir dövlət halına gəldi. Ancaq [[IV İvan Qroznı|Çar]], [[Baltik dənizi|Baltik sahillərinə]] və dəniz ticarətinə çatımı təmin etmək üçün [[Polşa]], [[Litva]] və [[İsveç]] koalisiyasına qarşı aparılan uzun və uğursuz [[Livonya Müharibəsi]]ndə zəiflədi. Eyni zamanda [[Qızıl Orda|Qızıl Orda Dövlətinin]] qalan yeganə varisi olan [[Krım xanlığı|Krım Xanlığı]], Cənubi Rusiyaya basqınlar təşkil etdi. 1571-ci ildə Volqa Xanlıqlarını geri almaq səyləri içində olan [[Krım xanlığı|Krım]] və [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] müttəfiqləri, Moskvanı işğal etdi və Moskvanı talayıb ətrafındakı qəsəbələri atəşə verdilər. Ancaq sonrakı illərdə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] və [[Krım xanlığı|Krım]] qoşunları [[Molodi müharibəsi|Molodi Müharibəsində]] Ruslar tərəfindən məğlubiyyətə uğradıldı və [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]-[[Krım xanlığı|Krımı]] Rusiyanın daxilinə qədər genişləndirmək təhdidi sonsuza qədər ortadan qaldırıldı. === Rusiya İmperiyası === [[Fayl:Peter der-Grosse 1838.jpg|thumb|201x201px|[[Rusiya imperiyası]]nın ilk imperatoru [[I Pyotr]]]] Rusiya İmperiyası 1721-ci ildə [[Şimal müharibəsi (1700-1721)|Şimal müharibəsinin]] sona çatmasından 1917-ci il [[Fevral burjua-demokratik inqilabı|Fevral inqilabı]]nəticəsində hakimiyyətə gələn [[Rusiya müvəqqəti hökuməti|müvəqqəti hökumət]] tərəfindən [[Rusiya Respublikası|Respublika]] qurulana qədər [[Avrasiya]] və [[Şimali Amerika]] boyunca mövcud olmuş imperiya.<sup>[[Rusiya İmperiyası#cite%20note-1|[1]]]</sup> Dünya tarixində üçüncü böyük imperiya olmaqla, üç qitə boyunca uzanan Rus İmperiyası ərazi ölçüsünə görə yalnız [[Britaniya İmperiyası|Britaniya]] və [[Monqol İmperiyası]]ndan geri qalırdı. Rusiya imperiyasının yüksəlişi rəqib qonşularının — İsveç, [[Reç Pospolita]], İran və Osmanlı imperiyalarının zəifləməsi sayəsində baş verdi. Bu, 1812–1814-cü illərdə [[Napoleon Bonapart|Napoleonun]] Avropanı idarə etməklə qərbə və cənuba doğru genişlənmək istəyinin dəf edilməsində böyük rol oynadı. Rusiya İmperiyasını 1721-ci ildən 1762-ci ilə qədər [[Romanovlar sülaləsi|Romanovlar ailəsi]], 1762-ci ildən sonra bu ailənin alman əsilli qolu Holşteyn-Qottorp ailəsi idarə edirdi. 19-cu əsrin əvvəllərində Rusiya İmperiyası şimaldan [[Şimal Buzlu okean]]dan cənubda [[Qara dəniz]]ə, qərbdən [[Baltik dənizi]]ndən şərqdə [[Sakit okean]]a və 1867-ci ilə qədər [[Şimali Amerika|Amerikada]] [[Alyaska]]ya qədər uzanırdı. 1897-ci ildə əhalinin siyahıya alınması ilə qeydiyyata alınan 125.6 milyon nəfər ilə həmin dövrdə [[Tzin sülaləsi|Böyük Tzin]] və Hindistandan sonra dünyada əhalisinin sayına görə üçüncü yerdə idi. Rusiya bütün imperiyalar kimi iqtisadiyyat, etnik və dini mənsubiyyət fərqliliklərini özündə birləşdirirdi. İmperiyada çoxsaylı üsyan və sui-qəsd cəhdləri həyata keçirən müxalif qüvvələr var idi. Onlar gizli polis tərəfindən yaxından izlənilir və minlərlə insan [[Sibir]]ə sürgün edilirdilər. [[Fayl:Russian Empire (1867).svg|left|thumb|177x177px|[[Rusiya imperiyası]]nın xəritəsi (1867-ci illərdə).]] İqtisadi cəhətdən, imperiyanın əsas bazasını kənd təsərrüfatı təşkil edirdi. Böyük əmlaklarda təhkimli kəndlilərin çalışması ([[Rusiyada kəndli islahatı|1861-ci ildə azad olunanadək]]) ilə məhsuldarlıq göstəriciləri aşağı idi. Dəmir yolu və fabriklərdə xarici sərmayələrin qoyulması hesabına iqtisadiyyat yavaş-yavaş sənayeləşdirildi. Torpaqlar 10-cu əsrdən 17-ci əsrə qədər zadəganlar ([[boyar]]lar), sonralar isə imperator tərəfindən tərəfindən idarə olunurdu. Çar III İvan (1462–1505), daha sonra ortaya çıxacaq olan imperiyanın təməlini qoymuşdur. O, dövlətin ərazisini üç dəfə artırmış, [[Qızıl Orda]]nın ağalığına son qoymuş, Moskva [[Kreml]]ini bərpa etdirmiş və Rusiya dövlətinin bünövrəsini qoymuşdur. [[I Pyotr|Çar Böyük Pyotr]] (1682–1725) çoxsaylı müharibələr aparmış və onsuz da böyük olan imperiyanı daha da böyüdərək Avropanın əsas güclərindən birinə çevirmişdir. O, paytaxtı [[Moskva]]dan yeni şəhər modeli olan [[Sankt-Peterburq]]aköçürmüş və ənənəvi, orta əsrlərdən qalma bəzi ictimai və siyasi baxışları müasir, elmi, Avropayönümlü və rasionalist bir sistemlə əvəz edən mədəni inqilab həyata keçirmişdir. [[II Yekaterina|Böyük Yekaterina]] (1762–1796-cı illərdə hakimiyyətdə olmuşdur) imperiyaya qızıl dövrdə başçılıq etmişdir. O, fəthlə, müstəmləkəçilik və diplomatiya ilə dövləti genişləndirmiş, Qərbi Avropa xətləri boyunca Böyük Pyotrun modernləşmə siyasətini davam etdirmişdir. [[II Aleksandr|Çar II Aleksandr]] (1855–1881) 1861-ci ildə bütün 23 milyon təhkimli kəndlilərin azad olunması da daxil olmaqla bir çox islahatlar həyata keçirmişdir. Onun Şərqi Avropada siyasəti [[pravoslav]] xristianları Osmanlı hökmranlığı altında qoruyurdu. 1914-cü ilə qədər davam edən bu əlaqə Rusiyanın [[Birinci Dünya müharibəsi]]nə [[Fransa]], [[Birləşmiş Krallıq]] və [[Serbiya]] tərəfdən qatılaraq Alman, Avstriya və Osmanlı imperiyalarına qarşı mübarizəyə başlamasına gətirib çıxardı. Rusiya İmperiyası 1905-ci il inqilabına qədər mütləq bir monarxiya kimi idarə olundu və daha sonra [[de-yure]] [[konstitusiyalı monarxiya]]ya çevirildi. İmperiya, 1917-ci ilin [[Fevral burjua-demokratik inqilabı|Fevral İnqilabı]] və Birinci Dünya müharibəsində iştirakında kütləvi uğursuzluqları səbəbindən süqut etdi. Rusiyanın genişlənməsi əsasən 17-ci əsrdə baş verdi. Belə ki, 17-ci əsrin ortalarında Sakit okeanın birinci dəfə Rus müstəmləkəçiliyi altına salınması, [[Rusiya - Polşa müharibəsi (1654 - 1667)]] nəticəsində Ukraynanın sol sahilinin birləşdirilməsi və Rusiyanın Serbiyanı işğalı ilə bu, pik həddə çatdı. Polşa 1790–1815 illər aralığında bölündü, torpaqlarının və əhalisinin çoxu Rusiyaya birləşdirildi. 19-cu əsrdə böyümə əsasən Asiyada və Sibirin cənubunda ərazilərin ilhaqı hesabına baş verirdi.<sup>[[Rusiya İmperiyası#cite%20note-3|[3]]]</sup> [[XVII əsr]]də [[ruslar]] öz dili ilə fərqlənən xalqların qarışığı idi. Bunlar əsasən böyük hind-avropa dil qrupunun slavyan ailəsinə məxsus idilər. Velikoruslar və moskovitlər [[Moskva]] ətrafında yaşayırdılar. Onlar şimal meşələrinə nüfuz edib, çoxlu fin və digər aborigen tayfaları [[assimilyasiya]] etmişdilər. [[Qara dəniz]] sahili həmin vaxtadək [[Türkiyə]]nin himayəsində olan tatar xanlarının əlində idi. Tatarlarla ruslar arasındakı sərhəd torpaqlarında yarımmüstəqil [[kazak]]lar yaşayırdılar, onlar əsasən miqrasiya edən ruslardan əmələ gəlmişdilər. === Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı === [[Fayl:1961 CPA 2583.jpg|thumb|[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-də [[Naxçıvan]] mövzulu poçt markas (1961-ci illər)]] [[XX əsr]]in əvvəllərində [[Rusiya İmperiyası|Rusiyada]] kapitalizmin inkişafı sürətlənmişdi. Lakin 1900–1903-cü illər dünya iqtisadi böhranı Rusiyadan da yan keçmədi. İctimai siyasi proseslərin dərinləşməsi ilə ilk siyası partiyalar yaranmağa başladı. Sonralar Rusiyanın tarixində əhəmiyyətli rol oynamış [[Sosialist İnqilabçılar Partiyası]] 1902-ci ildə yarandı. Həmçinin 1903-cü ildə [[Rusiya Sosial-Demokrat Fəhlə Partiyası]] (RSDFP) yaradıldı. [[Birinci dünya müharibəsi]] bir çox dövlətlərin, həmçinin Rusiya İmperiyasının da zəifləməsi ilə nəticələndi. Nəticədə daxildə olan ziddiyyətlər daha da qabardı. Bütün bu proseslərin nəticəsi kimi Rusiyada 1917-ci ilin fevralında inqilab nəticəsində 1613-cü ildən hakimiyyətdə olan [[Romanovlar sülaləsi]] taxtdan məhrum edildi (1917-ci il [[2 mart|martın 2-si]]). Hakimiyyət Müvəqqəti hökumətə (Eser-menşeviklərə) keçdi. Lakin [[bolşeviklər]] bu cür "hakimiyyət bölgüsündən" razı qalmadılar. 25 oktyabrda (7 noyabr) baş vermiş növbəti inqilab nəticəsində Müvəqqəti Hökumət hakimiyyətdən getdi. Nəticədə hakimiyyət [[Vladimir İliç Lenin]] başda olmaqla [[kommunist]]lərin əlinə keçdi. Hakimiyyətə gəlmiş bolşeviklər ilk addım olaraq özlərinə "hərbi arxa" yaratmağa başladılar. Nəticədə təcili olaraq [[Qırmızı Ordu]]nunquruculuğu başlandı, proletar milisi, hərbi-inqilabi tribunallar, əksinqilabi mübarizə üçün fövqəladə komissiya yaradıldı. Bolşeviklər öz ideoloji təbliğatını daha da genişləndirmək üçün yalnız öz mətbuat qurumlarının çıxmasına icazə verdilər. 1918-ci il [[5 yanvar|yanvarın 5-də]] Rusiyada [[Müəssislər Məclisi]]nə seçkilər keçirildi. Müəssislər Məclisi elə fəaliyyətinin ilk günündəcə buraxıldı. III Sovetlər Qurultayı Rusiya Federativ Sosialist Respublikasının yaradıldığını elan etdi. Tezliklə 1918-ci iyununda ilk Sovet Konstitusiyası qəbul edildi. Az sonra ölkədə vətəndaş müharibəsi başlandı. Qırmızılara qarşı Ağlar formalaşdılar. Şərqdə Admiral Kolçak Ağlara rəhbərlik etməyə başladı. O hətta "Rusiyanın Ali hökmdarı" elan edildi. Şimalda əksinqilabi qüvvələrə Miller, cənubda isə general Denikin rəhbərlik edirdi. Lakin bu müharibə tezliklə daxili müharibə kimi qalmayıb xaricdən hərbi müdaxiləyə məruz qaldı. ingilislərlə fransızlar [[Cənubi Qafqaz]]a, [[Arxangelsk]]ə və [[Odessa]]ya, almanlar [[Ukrayna]]ya və [[Gürcüstan]]a ordu yeritdilər. Lakin tezliklə qırmızı ordu üstünlüyü əlinə aldı və ardıcıl olaraq Kolçakı, Denikini, Vrangeli məğlub etdi. Sovetlərin bu qələbələri xarici qoşunları tezliklə öz ilkin mövqelərinə qayıtmağa məcbur etdi. 29 dekabr, 1922-ci ildə [[RSFSR]], [[USSR]], [[BSSR]] və [[ZSFSR]] arasında SSRİ-nin qurulması barədə saziş imzalandı. Bu saziş 30 dekabr, 1922-ci ildə Sovetlərin Birinci Birlik Konqresi tərəfindən qəbul edilmiş və nümayəndə heyətlərinin rəhbərləri tərəfindən imzalanmışdır. SSRİ Xalq Komissarları Şurası (Hökumət) və Xalq Komissarları (nazirliklər) 6 iyul, 1923-cü ildə yaradılmış olsa da, bu tarix SSRİ-nin formalaşması tarixidir. [[Fayl:Sputnik asm.jpg|left|thumb|216x216px|Dünyanın ilk süni peyki olan — [[Sputnik-1]].]] [[1920|1924]]-ci ilin əvvəllərindən, əsasən Leninin ölümündən sonra ölkə rəhbərliyində hakimiyyət uğrunda ciddi siyasi mübarizə başladı. [[İosif Stalin]] tərəfindən təkbaşına idarə üçün tətbiq olunmuş avtoritar idarə metodu möhkəmləndi. Stalin və digər rəhbərlər SSRİ-nin digər [[Avropa]] ölkələrindən iqtisadi baxımdan çox geri qaldığını çox gözəl başa düşürdülər. 1924-cü ildən başlayaraq, ABŞ istisna olmaqla, bir sıra qərb ölkələri SSRİ-ni tanımağa başladılar. Lakin bu əlaqələrdə qeyri-bərabərlik mövcud idi. SSRİ dünya birliyinin üzvü kimi tanınsa da, bu illərdə [[Millətlər Cəmiyyəti]]nə qəbul edilməmişdi. XX əsrin 20-ci illərinin ortalarından başlayaraq Yeni İqtisadi Siyasət (YİS) tətbiq olunmağa başladı. Onun ardınca sənayeləşmə və kollektivləşmə kimi tədbirlər görüldü. 1928–1932-ci illərdə ilk beşillik plan qəbul olundu. 1932–1933-cü illərdə ölkədə kütləvi aclıq baş verdi. [[Kommunist partiyası]] ölkənin bütün idarəetmə strukturlarını özünə tabe etməyə müvəffəq oldu. Ölkədə çox güclü mərkəzləşmiş, hərbi-totalitar rejim yaradıldı. 1934-cü ildən başlayaraq ölkədəki kütləvi represiyalar cəmiyyətin əksər təbəqələrindən yan keçmədi. Ölkədə [[QULAQ]] sistemi bütün gücü ilə fəaliyyət göstərirdi. 1983-cü ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] prezidenti [[Ronald Reyqan]] Strateji Müdafiə Təşəbbüsü adlı kosmosda raketdən müdafiə planını həyata keçirməyə başladı. SSRİ həmçinin öz hərbi ve kosmik xərclərini artırdı. İqtisadi inkişafı sürətləndirmək üçün Qorbaçov " Sürətləndirmə", "Aşkarlıq" kimi şüarlar irəli sürdü. Regionlarda etnik münaqişələr Sovetlərin vəziyyətini gərginləşdirdi. [[Azərbaycan SSR]]-in tərkibində olan [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]]ndə ermənilər tərəfindən başlanan separatçılıq hərəkatı "Böyük dağılmanın" başlanğıcı oldu. 1990-cı ilin martında [[Estoniya]], [[Litva]], may ayında isə [[Latviya]] müstəqilliklərini bərpa etmək haqqında qərar qəbul etdilər. Gürcüstanda suverenlik haqqında dekret qəbul olundu. İyun ayında [[RSFSR]] dövlət suverenliyi barədə Bəyənnammə qəbul etdi. 1991-ci ilin iyununda [[Boris Yeltsin]] RSFSR-in prezidenti seçildi. 1991-ci ilin avqustunda Sovet İttifaqını qoruyub saxlamaq istəyən yüksək çinli məmurlar ölkədə Fövqəladə vəziyyət elan etdilər. Qorbaçovun "səhhəti ağır olduğu üçün" onun səlahiyyətləri [[Gennadi Yanayev]]ə verildi. Yanayev [[Moskva]]ya hərbi qüvvə yeritdi, lakin bu cəhd uğursuz alındı. "Avqust qiyamı" puç oldu. Bu hadisədən sonra [[Kommunist partiyası]]nın fəaliyyəti dayandırıldı. 1991-ci il dekabrın 8-də SSRİ-ni təşkil etmiş — [[Rusiya SFSR]], [[Ukrayna SSR]] və [[Belorusiya SSR]] SSRİ-nin parçalanması haqqında istəklərini bildirdilər. 1991-ci il dekabrın 25-də [[Mixail Qorbaçov]] istefa verdi. Dekabrın 26-da Kreml üzərindən SSRİ-nin qırmızı bayrağı endirildi və beləliklə 1922-ci il dekabr ayının 30-da yaranmış və 69 il mövcud olmuş SSRİ dağıldı. === Rusiya Federasiyası === 1991-ci ildə [[SSRİ]] dağılmış və onun yerində 15 müstəqil dövlət, o cümlədən müasir sərhədləri ilə [[Rusiya Federasiyası]] yaranmışdır. [[SSRİ]] dağıldıqdan sonra Rusiya yeni istiqamət olan bazar [[iqtisadiyyat]]ı [[cəmiyyət]]ini bərqərar etmək yolunu götürdü. 1991-ci ilin oktyabrında iqtisadi islahat proqramı elan olundu və 1992-ci ilin əvvəlindən həyata keçirilməyə başlandı. İslahat proqramında qiymətlərin liberallaşdırılması, daxili və xarici [[ticarət]]in dövlət inhisarından çıxarılması və özəlləşdirilmənin həyata keçirilməsi nəzərdə tutulurdu. Dekabrda Rusiya özünü [[SSRİ]]-nin varisi və qalan [[qızıl]] ehtiyatı da daxil olmaqla ərazisindəki bütün mülkiyyətin sahibi olduğunu elan etdi. 1992-ci ilin yayında dövlət mülkiyyətinin özəlləşdirilməsi proqramı təsdiq edildi. Həmin proqramın həyata keçirilməsi nəticəsində 40 min müəssisə özəlləşdirildi. [[Fayl:Vladimir Putin with Boris Yeltsin-5.jpg|thumb|[[Boris Yeltsin]], [[Vladimir Putin]] və [[I Aleksey|Patrik II Alekseyin]] birlikdə görüşdən sonra çəkdirdiyi foto.]] Bankların sayı 2.000-ə, birjaların sayı 303-ə çatdı. Oktyabrın 1-dən bütün rusiyalılara özəlləşdirmə qəbzləri verilməyə başlandı. Bu şəraitdə istehsalın azalması, qiymətlərin yüksəlməsi baş verdi. 1992-ci ildə istehsal [[sənaye]]də 16,2%, [[kənd təsərrüfatı]]nda 4% azaldı. 1993-cü ildə 1990-cı ilə nisbətən milli gəlir 57%, [[sənaye]] istehsalı 63%, kapital qoyuluşu 43% aşağı düşdü. [[Cəmiyyət]]in varlılara və yoxsullara bölünməsi prosesi sürətləndi. İşsizlərin sayı 8 milyona çatdı. Qiymətlərin liberallaşdırılması nəticəsində 1993-cü ildə qiymətlər 100 dəfədən çox artdı, inflyasiya 20–25% təşkil edirdi. Siyasi sistemdə də dəyişikliklər baş verdi. Sovet Ittifaqı Kommunist Partiyasının fəaliyyəti dayandırıldı. Ölkədə çoxpartiyalılıq təşəkkül tapmağa başladı. Milli quruculuqda dəyişikliklər yarandı. 1993-cü ilin yayında qəbul olunmuş [[konstitusiya]]ya görə [[Rusiya Federasiyası]] tərkibinə 21 respublika, 6 diyar, 49 vilayət, 11 muxtar vilayət var idi. Bir sıra milli regionlar, o cümlədən [[Tatarıstan]], [[Başqırdıstan]], [[Yakutiya]], [[Çeçenistan]] asanlıqla Federasiyadan çıxmaq xəttini götürdülər. 1992-ci il martın 31-də RF ilə Federasiya subyektləri arasında federativ müqavilələr imzalandı. [[Tatarıstan]] və [[Çeçenistan]] həmin müqaviləni imzalamaqdan imtina etdilər. [[Başqırdıstan]] müəyyən şərtlərə müqaviləni imzaladı. [[Çeçenistan]]ın [[Rusiya Federasiyası]]ndan çıxması və öz müstəqilliyini elan etməsi "qiyam və terror" kimi qiymətləndirildi və sonsuz fəlakətlərə, çeçen xalqının məhv edilməsi ilə müşayiət olunan [[Birinci Çeçen müharibəsi|müharibəyə]] səbəb oldu. 1993-cü il sentyabrın sonu, oktyabrın əvvəllərində ölkədə kəskin siyasi böhran yarandı. Əsas səbəb prezident və Ali Sovet arasında yaranan qarşıdurma idi. qarşıdurma 3–4 oktyabr hadisələrinə gətirib çıxardı. Oktyabrın 4-də axşam Ağ Ev hökumət qoşunları tərəfindən zəbt edildi. Ağ evin müdafiəçiləri — A.Rutskoy, [[Ruslan Xasbulatov]], V.Barannikov, V.Acalov, A.Makaşov və başqaları həbs olundular. Bu hadisələr zamanı 140 nəfər həlak oldu. 1995-ci ilin dekabrında Dövlət Dumasına seçkilər keçirildi. 1996-cı ilin iyun-iyul aylarında keçirilən növbəti [[prezident]] seçkilərində [[Boris Yeltsin]] yenidən Rusiya Federasiyasının prezidenti seçildi. O, 1999-cu il dekabrın 31-də istefa verərək prezident vəzifəsini icra etməyi [[Vladimir Putin]]ə həvalə etdi. 2000-ci il mayın əvvəllərində Vladimir Putin [[Rusiya Federasiyası]]nın [[prezident]]i seçildi. == Siyasət == 1993-cü ilin dekabrında qəbul edilmiş [[Konstitusiya]]ya əsasən [[Rusiya Federasiyası]] məhdud hakimiyyətli prezident idarə üsulunun bəzi elementlərini özündə əks etdirən dualist idarəetmə üsuluna malik federativ [[respublika]]dır. [[Konstitusiya]]ya əsasən ölkədə [[prezident]]in başçılıq etdiyi icraedici hakimiyyət, ikipalatalı qanunverici [[orqan]] — Federal Məclis və müstəqil [[məhkəmə]] sistemi mövcuddur. === Dövlət başçısı === [[Fayl:Vladimir Putin, Sergei Lavrov and Sergei Shoigu (2019-02-02) 06.jpg|thumb|Rusiyanın dövlət başçısı — [[Vladimir Putin]]in, [[Sergey Lavrov]] ilə görüşü.]] [[Rusiya Federasiyası]]nın [[Prezident]]i [[Konstitusiya]]ya 31 dekabr 2008-ci ildə edilmiş düzəlişə əsasən ümumxalq səsverməsi yolu ilə altı il müddətinə seçilir. Yaşı 35-dən az olmayan və on ildən artıq ölkədə yaşayan hər bir vətəndaş [[Rusiya Federasiyası]]nın [[Prezident]]i seçilə bilər. Eyni şəxs ardıcıl olaraq iki dəfədən artıq [[Prezident]] seçilə bilməz. Dövlət başçısı və silahlı qüvvələrin ali baş komandanı sayılan [[Prezident]] [[Baş nazir]]i və 30 üzvü olan Nazirlər Şurasını (Kabinet) seçmək və təyin etmək, qərar və sərəncamlar vermək, qanun layihələrinə [[veto]] qoymaq hüququna malikdir. [[Prezident]] Federal məclisə illik müraciətində ölkənin siyasi və iqtisadi inkişafı ilə bağlı [[hökumət]] proqramını bəyan edir. [[Prezident]] müdafiə məsələləri ilə məşğul olan, habelə Milli bankın sədri, Baş prokuror və Ali Məhkəmənin üzvləri vəzifəsinə namizədləri təqdim edən Təhlükəsizlik Şurasını təyin edir və onun başında durur. [[Rusiya Federasiyası]]nın hazırkı, sayca 4-cü [[Prezident]]i, 4 mart 2012-ci ildə keçirilmiş sonuncu [[Prezident]] seçkilərində 63,6% səs toplayaraq qalib gəlmiş Vladimir Vladimiroviç Putindir (7 may 2012-ci ildən etibarən V.Putin rəsmən vəzifəsinin icrasına başlamışdır). {| class=wikitable style="border:1px solid #8888aa; background-color:#f7f8ff; padding:400px; font-size:90%;"|Rusya Federasyonu başkanlık seçimleri, 2008|2 mart 2008 Rusya Başkanlık seçim sonuçları} |- !style="background-color:#E9E9E9" align=left valign=top|Namizədlər !style="background-color:#E9E9E9" align=left valign=top|Namizədlərin partiyaları !style="background-color:#E9E9E9" align=right|Səslər !style="background-color:#E9E9E9" align=right|% |- |align=left| [[Vladimir Putin]] |align=left|[[Vahid Rusiya|Vahid Rusiya Partiyası]] | align="right" | 52.530.712 | align="right" | 71,25 |- |align=left|[[Gennadi Zyuqanov]] |align=left|[[Rusiya Federasiyası Kommunist Partiyası|Rusiya Kommunist Partiyası]] | align="right" | 13.243.550 | align="right" | 17,96 |- |align=left| [[Vladimir Jirinovski]] |align=left|Rus Liberal Demokrat Partisi | align="right" | 6.988.510 | align="right" | 9,48 |- |align=left| Andrey Boqdanov |align=left|Rusya Demokratik Partisi | align="right" | 968.344 | align="right" | 1,31 |- |align=left colspan="2"|Sayılmayan səslər | align="right" | <span style="color:gray;">1.015.533</span> | align="right" | -- |- |align=left colspan="2" | Ümumi səslər | align=right| 73.731.116 |100,0 |} === Dövlət başçılarının siyahısı === [[Boris Yeltsin]], yüksək gözləntilər dalğası ilə hakimiyyətə gəldi. [[12 iyun|12 İyun]] 1991-ci ildə səslərin 57%-ni alaraq [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası]]nın prezidenti seçildi və xalq tərəfindən seçilən ilk prezidenti oldu. Amma [[Boris Yeltsin|Yeltsin]], 1990-cı illərdə Rusiyadakı bir sıra iqtisadi və siyasi böhrandan sonra çəkisini əsla geri almadı. Yeltsinin dövrü, geniş yayılmış [[korrupsiya]], iqtisadi tənəzzül və nəhəng siyasi və sosial problemlər ilə gözə çarpırdı. Vəzifəsindən ayrıldığı zaman, Yeltsin iki faizlik razılıq reytinqinə malik idi. Baş Nazirlik dövründən, Prezidentlik dövrünə qədər, Putin Rus xalqı arasında yüksək reytinqlər aldı. Səkkiz illik vəzifə müddəti boyunca Rusiya iqtisadi böhrandan azad oldu, [[Ümumi Daxili Məhsul|ÜDM]]-ni altı dəfə artırdı, yoxsulluğun 50%-dən çox azaltdı və orta aylıq təqaüdü 80 [[ABŞ dolları|dollardan]] 640 [[ABŞ dolları|dollara]] çıxarıldı. {| class="wikitable" align="center" |- style="background:#cccccc" ! № ! Prezident ! Şəkil ! Vəzifəyə gəlib ! Vəzifədən gedib ! Partiya ! Qeydlər |- style="background:#ADD8E6" | rowspan="2" align="center" |'''1''' | rowspan="2" align="center" |[[Boris Yeltsin]] | rowspan="2" align="center" |[[Fayl:Boris Yeltsin-1.jpg|100px]] | align="center" | 10 iyul 1991<br> | align="center" | 9 avqust 1996 | align="center" | Rusiya Demokrat Partiyası | align="center" | |- | align="center" | 9 avqust 1996 | align="center" | 5 noyabr 1996 | align="center" |Rusiya Demokrat Partiyası | rowspan="4" align="center" | |- style="background:#EEAEEE" | align="center" |'''—''' | align="center" |[[Viktor Çernomırdin]] <br><small><ref name="HoffmanWashingtonPost">{{cite news|last=Hoffman|first=David|title=Yeltsin Heart Operation Called a Success|work=The Washington Post|publisher=The Washington Post Company|date=1996-11-06|url=http://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/longterm/russiagov/stories/success110696.htm|accessdate=2008-04-10|archive-date=2012-03-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20120321094331/http://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/longterm/russiagov/stories/success110696.htm|url-status=live}}</ref><ref>Decree of President of Russian Federation No. 1378 of 19 September 1996; [http://www.businesspravo.ru/Docum/DocumShow_DocumID_49072.html Temporary discharge of duty of President of Russian Federation] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110717183246/http://www.businesspravo.ru/Docum/DocumShow_DocumID_49072.html |date=2011-07-17 }}</ref><ref name="PM">As Prime Minister</ref></small> | align="center" |[[Fayl:Viktor Chernomyrdin-1.jpg|100px]] | align="center" | 5 noyabr 1996 | align="center" | 6 noyabr 1996 | align="center" | Naş dom — Rossiya |- | align="center" |'''1''' | align="center" |[[Boris Yeltsin]] | align="center" |[[Fayl:Boris Yeltsin-1.jpg|100px]] | align="center" | 6 noyabr 1996 | align="center" | 31 dekabr 1999<br><small>(''İstefa verdi'')</small> | align="center" |Rusiya Demokrat Partiyası |- | align="center" |'''—''' | align="center" |[[Vladimir Putin]]<br><ref name="PM" /> | rowspan="5" align="center" |[[Fayl:Vladimir Putin official portrait.jpg|100px]] | align="center" | 31 dekabr 1999 | align="center" | 7 may 2000 | rowspan="3" align="center" |[[Vahid Rusiya|Vahid Rusiya Partiyası]] |- | rowspan="2" align="center" |'''2''' | rowspan="2" align="center" |[[Vladimir Putin]] | align="center" | 7 may 2000 | align="center" | 7 may 2004 | align="center" | |- | align="center" | 7 may 2004 | align="center" | 7 may 2008 | align="center" | |- | rowspan="2" |'''4''' | rowspan="2" |[[Vladimir Putin]] |7 may 2012 |7 may 2018 | rowspan="2" |[[Vahid Rusiya|Vahid Rusiya Partiyası]] | |- | colspan="2" |7 may 2018 | |- style="background:#CCEEFF" | align="center" |'''3''' | align="center" |[[Dmitri Medvedyev]] | align="center" |[[Fayl:Dmitry Medvedev official large photo -1.jpg|100px]] | align="center" | 7 may 2008 | align="center" | 7 may 2012 | align="center" |[[Vahid Rusiya|Vahid Rusiya Partiyası]] | align="center" | |} === Qanunvericilik hakimiyyəti === [[Fayl:Rusiya Federasiya Şurası.png|thumb|Qanunların qəbul edildiyi [[Rusiya Federasiya Şurası]].]] İkipalatalı Federasiya Şurası (166 yer), üzvlərinin bir hissəsi birmandatlı dairələrdən, digər hissəsi isə partiya siyahılarına əsasən 4 illik müddətə seçilən Dövlət Duması (450 deputat) tərəfindən həyata keçirilir. Seçicilər seçki dairəsindən keçən namizədlə yanaşı, həm də partiyaya səs verirlər. Ən aşağı yaş senzi — 21 yaş müəyyən edilən Dumanın deputatları seçildikləri andan hər-hansı ödənişli fəaliyyətlə məşğul ola və ya digər məsul hökumət vəzifələrini tuta bilməzlər. Federasiya Şurasının tərkibinə hər [[region]]dan və ya [[respublika]]dan təyin edilmiş iki nümayəndə daxildir. Federal Məclis və [[Prezident]] bir-birinə güclü təsir edə bilmir. Dövlət Duması — lehinə böyük əksəriyyətin səs verdiyi etimadsızlıq rəyi irəli sürməklə [[hökumət]]i buraxa bilər. Duma — [[Prezident]]in hər-hansı məcburi qərar qəbul etməsinə qədər olan üç ay müddətində iki dəfə etimadsızlıq rəyi irəli sürmək [[hüquq]]una malikdir. [[Prezident]] yeni [[hökumət]] yarada və ya Dumanı buraxaraq yeni seçkilər təyin edə bilər. Yeni [[Baş nazir]]in və ya [[hökumət]]in təyin edilməsi üçün Dumanın mütləq razılığı olmalıdır. Bununla belə, [[Prezident]]in təklif etdiyi namizədi Duma üç dəfə rədd etdiyi təqdirdə dövlət başçısı Dumanı buraxmaq və yeni seçkilər elan etmək hüququna malikdir. Federal Məclis — hər iki palatanın səs verdiyi, Ali məhkəmənin və [[Konstitusiya]] Məhkəməsinin bu qərarla razılaşacağı təqdirdə [[Prezident]]ə impiçment irəli sürə bilər. Federal məclis həmçinin Dumanın qəbul etdiyi qanun layihəsinə veto qoya bilər. [[Prezident]] Dövlət Dumasını, formalaşdığı andan etibarən ilk 12 ay ərzində buraxmaq [[hüquq]]una malik deyil. 1993-cü il [[Konstitusiya]]sına görə [[Rusiya Federasiyası]]nın 21 [[Respublika]]sı və 68 vilayət, məmləkət və mahalı bərabər və geniş muxtariyyətə malikdir. Vergi, müdafiə, xarici işlər, enerji təchizatı və sosial siyasətə aid məsələlər federal [[hökumət]]in ixtiyarında olsa da, digər sahələr: təhsil, [[səhiyyə]], ictimai təhlükəsizlik, [[mədəniyyət]] və [[torpaq]]dan istifadə yerli hakimiyyət orqanlarının nəzarəti altına düşür. [[Respublika]]ların hər birinin [[konstitusiya]]sı, seçkili [[hökumət]]i və büdcəsi vardır. Bu [[respublika]]lar [[region]]da sosial-iqtisadi siyasətin istiqamətlərini müəyyənləşdirir, [[torpaq]]dan istifadə məsələlərinə nəzarət edir və dövlət büdcəsindən istifadə edilməsinə məsuliyyət daşıyırlar. === İcraedici [[hakimiyyət]] === Ölkədə icra hakimiyyəti mövcud [[Konstitusiya]]nın 114-cü [[maddəsinə]] əsasən [[Rusiya Federasiyası]] [[Hökumət]]i tərəfindən həyata keçirilir. Dövlətin vahid maliyyə və pul siyasətinin həyata keçirilməsini təmin etmək, federal büdcəni hazırlayaraq Dövlət Dumasına təqdim və onun icrasına nəzarət etmək, [[mədəniyyət]], [[elm]], təhsil, [[səhiyyə]], sosial təminat, [[ekologiya]] sahələrində dövlət siyasətini həyata keçirmək, ölkənin müdafiə və xarici siyasət [[strategiya]]sının, habelə [[Konstitusiya]] ilə müəyyən edilmiş digər funksiyaların yerinə yetirilməsini təmin etmək [[Rusiya Federasiyası]] [[Hökumət]]inin səlahiyyətlərinə daxildir. [[Hökumət]]in qərarları ilə [[Rusiya Federasiyası]]nın [[Konstitusiya]]sı, federal qanunlar və [[Prezident]] fərmanları arasında ziddiyyət yarandıqda, bu qərarlar [[Rusiya Federasiyası]] [[Prezident]]itərəfindən ləğv edilə bilər. === Xarici əlaqələr === [[Fayl:BRIC leaders in 2008.jpg|thumb|[[Hindistan Prezidenti|Hindistan prezidenti]] [[Manmohan Şinq]], [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya prezidenti]] [[Dmitri Medvedyev]], [[Çin prezidenti]] [[Hu Cintao]] və [[Braziliya prezidenti]] [[Luiz Inácio Lula da Silva|Luiz İnacionun]] görüşməsi.]] Rusiya Federasiyası, beynəlxalq hüquqda keçmiş [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqının]] davamçısı kimi qəbul edilir. Rusiya, [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-nin beynəlxalq öhdəlikləri həyata keçirməyə davam edir və [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası|BMT Təhlükəsizlik Şurası]], digər beynəlxalq təşkilatlara üzvlük, beynəlxalq müqavilələr çərçivəsindəki hüquq və öhdəliklər, mülkiyyət və borclarda [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-nin daimi üzvlüyünü öz üzərinə götürmüşdür. Rusiyanın çox istiqamətli bir xarici siyasəti var. 2009-cu il etibarı ilə 191 ölkə ilə diplomatik əlaqəsi və 144 səfirliyi var. Xarici işlər naziri Prezident tərəfindən müəyyən edilir və Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən idarə edilir. Xarici iqtisadi əlaqələr beynəlxalq ərazi əmək bölgüsünün təsiri altında yaranır. Ona görə xarici əlaqələri ölkənin inkişaf səviyyəsi, coğrafi mövqeyi, təbii sərvətlərinin istifadəsi, təbii şəraiti və s. kimi amillər təsir göstərirlər. RF çox geniş xarici əlaqələr coğrafiyasına malikdir. Ölkənin ixracatında aparıcı yeri enerji daşıyıcıları-neft, qaz, elektrik enerjisi və s. tutur. Hazırda (2006-cı ildə) həmin sahələrin ixracatda xüsusi çəkisi 69% təşkil edir. Rusiya "[[Qazprom]]u" Avropaya qaz ixrac edir. İxracatda ikinci yeri kimya məhsullarının ixracatı tutur. Daha sonra meşə materialları, [[avtomobillər]], digər maşınlar tutur. Ən çox ixracatı [[Qərbi Avropa]] və [[MDB]] öklələri ilə aparır. RF idxalının aparıcı mövqeyi yenə də maşınqayırma ərzaq və istehlak malları tutur. == Coğrafiyası == {{Əsas|Rusiya coğrafiyası}} {{Yer xəritəsi+|Rusiya|width=840|relief = yes|alt = |float=center|caption=|places= {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=55|lat_min=45|lon_deg= 37|lon_min=37|mark=Etoile-Rouge.svg|label='''[[Moskva]]'''}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=59|lat_min=57|lon_deg= 30|lon_min=19|position=bottom|label='''[[Sankt Peterburq]]'''}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=56|lat_min=19|lon_deg= 44|lon_min=00|label='''[[Nijni Novqorod]]'''}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=55|lat_min=47|lon_deg= 49|lon_min=07|marksize=7|position=left|label=<small>[[Kazan]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=58|lat_min=01|lon_deg= 56|lon_min=15|marksize=7|label=<small>[[Perm]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=54|lat_min=97|lon_deg= 73|lon_min=38|marksize=7|label=<small>[[Omsk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=55|lat_min=02|lon_deg= 82|lon_min=55|position=bottom||label=[[Novosibirsk]]}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=47|lat_min=14|lon_deg= 39|lon_min=42|position=left|label=[[Rostov-na-Don]]}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=44|lat_min=03|lon_deg= 43|lon_min=03|label=[[Pyatiqorsk]]}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=59|lat_min=13|lon_deg= 39|lon_min=54|marksize=7|position=right|label=<small>[[Voloqda]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=56|lat_min=00|lon_deg= 92|lon_min=56|marksize=7|position=top|label=<small>[[Krasnoyarsk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=53|lat_min=15|lon_deg= 34|lon_min=22|marksize=7|position=left|label=<small>[[Bryansk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=51|lat_min=40|lon_deg= 39|lon_min=13|marksize=7|position=top|label=<small>[[Voronej]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=67|lat_min=30|lon_deg= 64|lon_min=02|marksize=7|label=<small>[[Vorkuta]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=62|lat_min=02|lon_deg=129|lon_min=44|marksize=7|label=<small>[[Yakutsk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=43|lat_min=07|lon_deg=131|lon_min=54|marksize=7|label=[[Vladivostok]]}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=48|lat_min=29|lon_deg=135|lon_min=04|label=<small>[[Xabarovsk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=56|lat_min=50|lon_deg=60|lon_min=35|label=[[Yekaterinburq]]}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=55|lat_min=9|lon_deg=61|lon_min=25|marksize=7|position=left|label=<small>[[Çelyabinsk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=57|lat_min=09|lon_deg=65|lon_min=32|marksize=7|position=bottom|label=<small>[[Tümen]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=64|lat_min=33|lon_deg=40|lon_min=32|marksize=7|position=right|label=<small>[[Arxangel]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=53|lat_min=11|lon_deg=50|lon_min=07|marksize=7|position=left|label=<small>[[Samara]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=54|lat_min=45|lon_deg=55|lon_min=58|marksize=7|position=left|label=<small>[[Ufa]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=53|lat_min=01|lon_deg=158|lon_min=39|marksize=7|position=left|label=<small>[[Petropavlovsk-Kamçatski]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=59|lat_min=34|lon_deg=150|lon_min=48|marksize=7|position=left|label=<small>[[Maqadan]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=43|lat_min=35|lon_deg=39|lon_min=43|marksize=7|position=left|label=<small>[[Soçi]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=54|lat_min=43|lon_deg=20|lon_min=30|marksize=7|position=top|label=<small>[[Kalininqrad]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=61|lat_min=15|lon_deg=73|lon_min=26|marksize=7|label=<small>[[Surqut]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=52|lat_min=02|lon_deg=113|lon_min=30|marksize=7|position=left|label=<small>[[Çita]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=69|lat_min=22|lon_deg=88|lon_min=13|marksize=7|label=<small>[[Norilsk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=53|lat_min=04|lon_deg=104|lon_min=55|marksize=7|label=<small>[[İrkutsk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=68|lat_min=97|lon_deg=33|lon_min=08|marksize=7|label=<small>[[Murmansk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=46|lat_min=57|lon_deg=142|lon_min=44|marksize=7|position=top|label=<small>[[Yujno-Saxalinsk]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=57|lat_min=49|lon_deg=28|lon_min=20|marksize=7|position=left|label=<small>[[Pskov]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=56|lat_min=51|lon_deg=35|lon_min=55|marksize=7|position=left|label=<small>[[Tver]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=42|lat_min=04|lon_deg=48|lon_min=18|marksize=7|label=<small>[[Dərbənd]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=64|lat_min=44|lon_deg=177|lon_min=31|marksize=7|label=<small>[[Anadır]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=71|lat_min=38|lon_deg=128|lon_min=52|marksize=7|label=<small>[[Tiksi]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=66|lat_min=05|lon_deg=76|lon_min=41|marksize=7|position=bottom|label=<small>[[Novy-Urenqoy]]</small>}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya|lat_deg=62|lat_min=32|lon_deg=113|lon_min=57|marksize=7|position=|label=<small>[[Mirnıy]]</small>}} }} Rusiya, 17,075,400 km²-lik ərazisi ilə dünyanın ən böyük ölkəsidir. Rusiyada 23 [[UNESCO]] Dünya İrsi, 40 [[UNESCO]]-nun biosfer ehtiyatı, 41 Milli park, 101 qoruğu var. Rusiya, 41° Ş və 82 °C en dairələri ilə 19° Ş və 169° Q uzunluqları arasında yer alır. Rusiyada taxta-şalban, [[neft]], [[təbii qaz]], [[Daş kömür|kömür]], [[filiz]] və digər mineral mənbələri daxil olmaqla geniş təbii sərvət ehtiyatlarına malikdir === Topoqrafiya === [[Fayl:Шаманка.jpg|thumb|[[Baykal gölü]]]] Rusiyanın relyefi, başlıca olaraq cənubunda çöl və şimalında sıx meşə düzənliklərdən ibarətdir. Rusiya dünyadakı əkinə yararlı ərazinin 10%-nə malikdir. Dağ fasilələri cənub sərhədləri boyunca yerləşməkdə olub, Qafqaz və (5642 m ilə Rusiya və [[Avropa]]nın yüksək nöqtəsi), Altay dağlarını əhat edir. Şərq tərəflərində [[Verxoyansk silsiləsi|Verxoyansk sıra dağları]] və [[Kamçatka|Kamçatka yarımadasında]] isə bir çox [[Vulkanların quruluşu|aktiv vulkanlar]] yer almaqdadır. Ural Dağları, mineral resursları baxımından zəngin olub, Avropa ilə Asiyanın şimal-cənub dekabrını yaradır. Rusiya, [[Şimal Buzlu okean|Şimal Buzlu]] və [[Sakit okean|Sakit Okean]], [[Baltik dənizi|Baltik Dənizi]], [[Azov dənizi|Azov Dənizi]], [[Qara dəniz|Qara Dəniz]] və [[Xəzər dənizi|Xəzər Dənizi]] boyunca 37.000 km uzunluğunda bir sahil zolağına malikdir. [[Fayl:Zyuratkul National Park (9347005539).jpg|left|thumb|197x197px|[[Qış]] aylarında Rusiyada [[Tayqa|tayqa meşələri]], [[Çelyabinsk vilayəti]] ]] === İqlim === Ölkənin böyüklüyü və dənizdən uzaq bir çox regionun olması nəticəsində [[tundra]] və ucqar cənub-şərq bölgələri istisna olmaqla, rütubətli [[kontinental iqlim]] ölkənin hər yerində hakimdir. Cənubdakı dağlar, Hind Okeanından gələn isti hava kütlələrinin girişinə mane olur, ölkənin qərb və şimal bölgələri Şimal buzlu və Atlantik okeandan gələn hava kütlələrinə açıqdır. Şimali Avropa Rusiyası və Sibirin əksəriyyəti yarı arktik iqlimə malikdir. Şimal-şərq Sibirin iç bölgələrdə çox şiddətli soyuqlar olur (əksəriyyətlə [[Saxa|Saxa subyektində]] daha çox soyuq olur və −71.2 °C kimi rekord aşağı temperaturlar müşahidə edilir). Digər bölgələr isə daha mülayimdir. Arktik Okean sahillərində və Rus Arktik Adalarında isə qütb iqlimi hakimdir. Ölkə ərazisi boyunca demək olar ki, yalnız iki mövsüm olan qış və yay var. Yaz və payız ayları çox qısa sürür. Yaz və qış ayları arasındakı temperatur fərqi olduqca yüksəkdir. Ən soyuq ay Yanvar olub ən isti ay isə İyul aydır. [[Fayl:Russia Köppen.svg|thumb|208x208px|Rusiyanın iqlimi xəritəsi]] [[Atlantik okean|Atlantik]] və [[Sakit okean|Sakit Okeanın]] mülayim təsirinə malik olması səbəbindən, Avropa Rusiyasındakı bir çox sahədə, Qərbi Sibirin cənubunda və Uzaq Şərqi Rusiyanın cənubunda, [[Moskva]] və [[Sankt-Peterburq]] şəhərləri də daxil olmaqla rütubətli bir kontinental iqlim hökm sürür. (Köppenin ''Dfb'', ''Dfa'', ''Dwb'', ''Dwa'' tipləri). [[Skandinaviya yarımadası]] və [[Sakit okean|Sakit Okean]] arasındakı Şimali Avropa Rusiyasının çoxu və Sibir yarı arktik bir iqlimə malikdir. Şimal-şərq [[Sibir]]in daxili regionlarında son dərəcə şiddətli qış keçir. Şimal Buzlu okean sahilindəki ərazi zolağı, həm də Arktik adalar qütb iqliminə malikdir (adaların bəzilərində ifrat qütb iqlimi (''EF'') və bəzi yerlərdə tundra iqlimi (''ET'')) hökm sürür. Qara dəniz sahilindəki kiçik bir hissə olan [[Soçi]], rütubətli subtropik iqlimə malikdir (Köppenin ''Cfa'' tipi). [[Şərqi Sibir]] və [[Uzaq Şərq]]in bir çox bölgəsində qış yaza nisbətən quru ikən (''Dwa'', ''Dwb'', ''Dwc'', ''Dwd'' tipləri) ölkənin digər bölgələrində isə mövsümlər ərzində bərabər yağış baş verir. Ölkənin bir çox yerində qış yağışları adətən qar kimi düşür. Aşağı Volqa boyu və Xəzər Dənizi sahilindəki region həm də Sibirin cənubdakı bəzi sahələr yarı quraq iqlimə malikdir (BSK). Rus torpaqlarının təxminən 65%-i permafrost (donmuş torpaq) olaraq vurğulanır. === Günəş şüaları === Rusiyanın ərazisində günəş şüaları qeyri-bərabər paylanır. Günəş şüalarının Rusiyanın bölgələri üzrə paylanması aşağıdakı kimidir: {| class="wikitable sortable" |- ! Meteostansiya ! Yan ! Fev ! Мar ! Apr ! Маy ! İyun ! İyul ! Avq ! Sen ! Okt ! Noy ! Dek ! İlboyu |- |[[Həştərxan]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|8.7}}"| 87 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.7}}"| 107 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|16.4}}"| 164 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|22.5}}"| 225 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|29.5}}"| 295 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|31.5}}"| 315 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|33.2}}"| 332 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|31}}"| 310 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.2}}"| 252 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18}}"| 180 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|8.4}}"| 84 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|5.9}}"| 59 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.1}}"| 2410 |- |[[Borzya]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|15.2}}"| 152 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.3}}"| 203 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.4}}"| 264 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.7}}"| 267 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|30.4}}"| 304 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|30.3}}"| 303 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.6}}"| 276 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.0}}"| 270 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.1}}"| 231 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|22.6}}"| 226 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|16.2}}"| 162 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.0}}"| 140 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.3}}"| 2797 |- |[[Naxodka]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.3}}"| 203 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.2}}"| 212 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.0}}"| 210 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.2}}"| 202 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.5}}"| 205 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.8}}"| 178 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|16.7}}"| 167 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.7}}"| 187 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.8}}"| 208 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.3}}"| 213 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.1}}"| 191 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.2}}"| 192 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.7}}"| 2368 |- |[[Moskva]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|3.1}}"| 31 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|7.1}}"| 71 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.7}}"| 127 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.1}}"| 171 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.4}}"| 264 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.6}}"| 276 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.3}}"| 273 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.6}}"| 236 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.4}}"| 144 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|7.8}}"| 78 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|3.3}}"| 33 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|1.9}}"| 19 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.4}}"| 1723 |- |[[Murmansk]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|0}}"| 0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|3.4}}"| 34 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.1}}"| 121 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.3}}"| 183 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.2}}"| 192 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|22.8}}"| 228 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.6}}"| 236 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|15.5}}"| 155 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9}}"| 90 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|4.7}}"| 47 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|0.6}}"| 6 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|0}}"| 0 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.8}}"| 1292 |- |[[Petropavlovsk-Kamçatski]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.5}}"| 105 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|11.6}}"| 116 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.7}}"| 177 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.2}}"| 192 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.2}}"| 192 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.2}}"| 192 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.1}}"| 171 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.7}}"| 177 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.7}}"| 177 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|15.8}}"| 158 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.3}}"| 123 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9.3}}"| 93 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|15.6}}"| 1872 |- |[[Sankt-Peterburq]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|2.2}}"| 22 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|5.4}}"| 54 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.4}}"| 124 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18}}"| 180 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26}}"| 260 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.6}}"| 276 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.7}}"| 267 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.4}}"| 214 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.9}}"| 129 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|7.1}}"| 71 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|2.4}}"| 24 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|1.2}}"| 12 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13.6}}"| 1633 |- |[[Sevastopol]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|6.2}}"| 62 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|7.5}}"| 75 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.5}}"| 145 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.2}}"| 202 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.7}}"| 267 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|31.6}}"| 316 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|35.6}}"| 356 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|32.6}}"| 326 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.4}}"| 254 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.7}}"| 177 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9.8}}"| 98 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|6.4}}"| 64 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.5}}"| 2342 |- |[[Simuşir]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|3.1}}"| 31 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|4.5}}"| 45 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|8.7}}"| 87 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|11.7}}"| 117 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12.4}}"| 124 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|11.1}}"| 111 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.2}}"| 102 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.2}}"| 102 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13.2}}"| 132 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|13}}"| 130 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|6}}"| 60 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|3.4}}"| 34 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9}}"| 1075 |- |[[Soçi]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9.6}}"| 96 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.7}}"| 107 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.6}}"| 146 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|16.2}}"| 162 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|22}}"| 220 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|25.8}}"| 258 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.9}}"| 279 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|28.2}}"| 282 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|22.5}}"| 225 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|19.5}}"| 195 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|12}}"| 120 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|8.7}}"| 87 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.1}}"| 2177 |- |[[Xabarovsk]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.6}}"| 146 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.4}}"| 184 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.3}}"| 233 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.3}}"| 213 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|24.2}}"| 242 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|26.1}}"| 261 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|24.8}}"| 248 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.7}}"| 217 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|21.3}}"| 213 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.9}}"| 189 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|15.9}}"| 159 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|14.6}}"| 146 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|20.4}}"| 2449 |- |[[Yakutsk]] ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|1.9}}"| 19 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|9.9}}"| 99 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|23.3}}"| 233 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.3}}"| 273 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|30.4}}"| 304 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|33.3}}"| 333 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|34.7}}"| 347 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|27.3}}"| 273 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|17.4}}"| 174 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|10.5}}"| 105 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|6}}"| 60 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|0.9}}"| 9 ! style="text-align:center; {{Şəhərin iqlimi/cols|18.6}}"| 2229 |- |} == İqtisadiyyatı == [[Fayl:WTC-Moscow.jpg|thumb|Dünya Ticarət Mərkəzi olan Rusiyanın paytaxtı — [[Moskva]].]] Rusiya iqtisadiyyatı keçid mərhələsində kəskin dəyişikliklərə məruz qalmışdır. İnkişaf səviyyəsi xeyli aşağı düşübdür. Təsərrüfatın sahə strukturunda əsas yeri xammal [[hasilatı]] tutur. Təsərrüfatın strukturu sənayeləşmə dövründə hasilat sahələri hesabına xeyli "ağırlaşmışdır". Təsərrüfatın ərazi strukturu, sosial-iqtisadi, təbii şərait və ərazi əmək bölgüsünün təsiri nəticəsində əmələ gəlibdir. Ölkənin ümumdaxili məhsulunun 41%-ni istehsal sahələri — [[sənaye]], kənd təsərrüfatı, tikinti, 50% xidmət sahələri — [[nəqliyyat]], [[rabitə]], [[ticarət]] və xidmət sahələri , yerdə qalan 9%-ni isə vergidən yığılan vəsaitlər təşkil edir. [[Xammalla]] sıx bağlı olan sahələrin əksəriyyəti hasilat yerlərində inkişaf edir. Onların sonrakı emal sahələri, xüsusilə emal sənayesi iri şəhərlərdə yerləşir. Əvvəllər iqtisadi cəhətdən güclü olan ölkələr sırasında durduğu halda hazırda xeyli geriləmişdir. Hazırda adambaşına düşən [[ÜDM]] həcminə görə nəinki inkişaf etmiş, hətta [[Meksika]], [[Braziliya]], [[Argentina]] və b. bir sıra digər ölkələrdən geri qalır. Rusiya üçün [[Avropa]]ya inteqrasiyanın əhəmiyyəti böyükdür. Lakin 2008-ci ildə [[Gürcüstan]]a müdaxiləsi, [[Ukrayna]] ilə qaz mübadiləsi və uzun müddət Avropaya verilən qazın kəsilməsi onun [[Avropa]] ilə inteqrasiyasına ziyan vurdu. [[Fayl:Московский международный деловой центр «Москва-Сити» 14.07.2014.jpg|left|thumb|227x227px|[[Moskva]]da nəhəng binalar.]] Ərazisinin böyüklüyü, təbii resursların zənginliyi Rusiyada çoxsahəli təsərrüfatın yaradılmasına səbəb olmuşdur. Lakin son illərdə iqtisadiyyatda köhnəlmiş metodların, elmi-texniki metodların ləng tətbiqi Rusiyanın iqtisadi inkişafında müəyyən [[maneələr]] yaratmışdır. Xüsusilə 1990–1997-ci illər ərzində dünyanın [[ÜDM]]-də Rusiyanın payı 3,7%-dən 1,7%-ə, sənaye istehsalında isə 4,6%-dən 1,8%-ə enmişdir. İslahat dövründə Rusiya ÜDM həcminə görə dünyada 8–9-cu yerdən 14–15-ci yerə, adambaşına düşən ÜDM-ə görə isə 43-cü yerdən 58-ci yerə düşmüşdür. İnkişafında belə çətinliklərə baxmayaraq, Rusiya hələ də dünyanın ən güclü ölkələri sırasında qalmaqdadır. Sənaye strukturunda isə [[maşınqayırma]], yanacaq-[[energetika]], meşə-kağız, kimya sənayesi üstünlük təşkil edir. Ölkədə güclü [[qara metallurgiya]] sənayesi yaranmışdır. Onun başlıca bazaları [[Ural]], Mərkəzi Rusiya və Sibirdir. Ölkənin ən iri metallurgiya kombinatları [[Maqnitoqorsk]], [[Nijni-Tagil]] və s.-dir. Qara metallurgiyanın inkişafında [[Kursk-Maqnit Anomaliyası]] olduqca mühüm rol oynayır. [[Əlvan metallurgiya]] sənayesi Ural, Sibir, Uzaq Şərq və Şimal rayonunda güclü inkişaf etmişdir. Kimya sənayesi Rusiyanın bir çox rayonlarında yayılmışdır. Ən iri rayonları Mərkəz, Şimal-Qərb, Volqaboyu, Ural və Qərbi Sibirdir. [[Maşınqayırma]] sənayesi təsərrüfat üçün müxtəlif və mürəkkəb maşınlar istehsal edir. Güclü [[hərbi]]-sənaye kompleksi, raket texnologiyası yaradılmışdır. [[Fayl:Russian economy since fall of Soviet Union.PNG|thumb|198x198px|[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] dağıldıqdan sonra Rusiyasının İqtisadiyyatındaki dəyişikliklər.]] Maşınqayırma zavodları Rusiyanın bir çox rayonlarında təmsil olunmuşdur. Meşə sənayesi Rusiyanın qədim və güclü inkişaf etmiş sahələrindəndir. Meşə tədarükü, emalı və kağız-sellüloz sənayesi Şimal, Ural, Sibir, Uzaq Şərq rayonlarında cəmlənmişdir. Qara və əlvan metallurgiya, meşə və kimya sənaye kompleksləri bir çox rayonlarda ekoloji vəziyyəti xeyli kəskinləşdirmişdir. [[Yüngül sənaye]]nin başlıca rayonu Mərkəz və Şimal-Qərbdir. İri toxuculuq kombinatları [[İvanovo]], [[Moskva]] və [[Yaroslavl]] şəhərlərində fəaliyyət göstərir. 2012-ci ildə dünyanın bir çox regionlarında iqtisadi tənəzzül olduğu halda Rusiya qlobal iqtisadi meyllərdən xeyli aralı düşmüşdür. [[Rusiya iqtisadiyyatı]]nda vəziyyət hələlik çox əlverişlidir. Proqnozlara görə 2012 və 2013-cü illərdə iqtisadi artım, müvafiq surətdə, 4 faiz və 3,9 faiz olacaqdır. Rusiya iqtisadiyyatında ciddi ləngimə olacağı gözlənilmir. Real əməkhaqqının və istehlakın artması Rusiya iqtisadiyyatının inkişafını dəstəkləyir. Bununla bərabər, [[inflyasiya]] və məşğulluq rekord dərəcədə aşağı səviyyədədir. Hazırda Rusiyanın sənaye potensialından istifadə göstəricisi 2007–2008-ci illərin səviyyəsinə çatmışdır. Rusiyadan xaricə kapital axını vardır, lakin bu axın [[tədiyyə balansı]]nda profisitin yüksək olmasının nəticəsidir. Rusiya iqtisadiyyatında bir neçə il davam etmiş durğunluqdan sonra 2011-ci ildə həm istehlak, həm də korporativ kreditlər verilməsi sürətlə artmağa başlanmışdır. Hal-hazırda Rusiya biznesinin maliyyələşdirilməsində xarici mənbələrdən daxili mənbələrə keçid prosesi gedir.<ref>[http://www.azertag.gov.az/node/987836 Beynəlxalq Valyuta Fondu Rusiya iqtisadiyyatının vəziyyəti haqqında illik məruzə dərc etmişdir]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> === Təbii ehtiyatları === [[Fayl:Top ten largest oil reserves by country.GIF|thumb|234x234px|Dünyanın ən böyük neft rezervinə malik ölkələri]] Dünyanın ən böyük dövləti olan Rusiya dünya üzrə təsdiqlənmiş resursların 21 faizinə sahibdir. Təbii qaz istehsalında dünyada birinci, neft istehsalında isə ikinci yerdədir.Rusiya 80 milyard barel neftə sahibdir və bu dünya neftinin 4.6 faizini təşkil edir. Neft ehtiyatına görə dünyada 8-cidir. Neft istehsalına görə isə Səudiyyə Ərəbistanından sonra 2-cidir. Rusiyanın təsdiqlənmiş qaz ehtiyatı 47 trilyon m<sup>3</sup>-dir.Dünya qaz ehtiyatının 27 faizinə sahib olmaqla həm də ən yaxın rəqibi İranı 2 dəfə üstələyir. Bu ehtiyatlar ölkə ərazisində qeyri bərabər paylanıb. Onun şərq rayonları Qərb rayonlarına nisbətən təbii sərvətlərlə çox zəngindir. Kömür, neftqaz ehtiyatları, filiz sərvətlərinin iri yataqları vardır. Ural da daxil olmaqla Qərb rayonlarının, xüsusilə Mərkəz və Volqaboyunun, Şərqində isə iri kömür hasilatı rayonlarında ekoloji vəziyyət ağırdır. Meşə, su, balıq, xəzdərili heyvanlar ilə zəngindir. Hidroenerji ehtiyatları onun şərq rayonlarda daha geniş yayılmışdır. RF yanacaq, filiz, qiymətli metallar, kimya, duzlar zəngindir. RF-nin təbii ehtiyatları çox zəif mənimsənilmişdir, sadəcə olaraq onları istifadəyə cəlb etmək üçün məaliyyə imkanları çatmır. Gələcəkdə RF təbii sərvətləri bütün dünya üçün böyük əhmiyyət kəsb edə bilər. Hal-hazırda Avropanı qazla təmin etməkdə vacib rol oynayır. === Kənd təsərrüfatı === [[Fayl:Rostov's region combain.jpg|left|thumb|209x209px|[[Rostov vilayəti]]ndə buğda yığımı. Rusiya dünyanın ən böyük [[Çovdar (bitki)|çovdar]], [[Arpa (bitki)|arpa]], [[əkin qarabaşağı]], [[günəbaxan]] və [[yulaf]] ixracatçılarındandır.]] Ölkənin kənd təsərrüfatı özünün böyük [[torpaq]] ehiyatları və daxili tələbatı fonunda çox da yüksək inkişaf etməyibdir. İslahatlar zəif aparılır, texniki təminatı aşağı səviyyədədir. Hər il ölkəyə xaricdən çoxlu k/t məhsulları və hətta özündə yetişdirilən taxıl idxal edilir. Təbii şəraiti ölkənin geniş ərazisində k/t üçün o qədər də əlverişli deyildir Onun ümumi torpaq fondunun cəmi 13%-i k/t yararlı torpaqlar, 8%-i isə əkirlər. Burada [[heyvandarlıq]] sahəsi bitkiçiliyə [[nisbətən]] daha yaxşı inkişaf etmişdir. Taxılçılıq əsas yer tutur. Meşə zonasında boz [[taxıl]] növləri — darı, [[Çovdar (bitki)|çovdar]], [[arpa]], [[vələmir]], [[qarabaşaq]] vəs.; meşə-çöl və çöl zonalarında buğda və qarğıdalı əkilir. Taxılçılıq yaz və payızda səpilən zonalara bölünür. Payızlıq qalın qar örtüyü olan Avropa hissəsində, yazlıq şərq rayonlarında yerləşir. Ölkənin bütün [[əkinçilik]] zonalarında yayılıb. Bu taxıl növlərinin müxtəlifliyi ilə bağlıdır. Taxılın məhsuldarlığı aşağıdır. İldə 94.0 mln. tona qədər taxıl toplanır. Taxıl rayonlarında məhsuldarlıq 22sen/ha.dır. (2011-ci il). Öz tələbatını ödəmir. Texniki bitkilərdən ən geniş yayılanı şəkər [[çuğundur]]u, [[günəbaxan]], kətan lifi, [[soya]], tənbəki və b. 2011-ci ildə kartof 12.7 mln t, şəkər çuğunduru 42.7 mln t, günəbaxan 9 mln t. Istehsal olunub. Şəkər [[çuğunduru]] və şəkər [[istehsalı]] Mərkəzi Qaratorpaq, Şimali Qafqaz və Altay diyarındadır. 2011-ci ildə 43.0 mln t. [[şəkər]] çuğunduru yığılmışdır. [[Fayl:VDNKh Pavilion No 47 Pig Farming.jpg|thumb|Rusiyada donuzçuluq fabrikası.]] Günəbaxan əkinləri əsaən Şimali Qafqazda və Voqaboyundadır. Daha çox rütubət sevən kətan bitkisi (parça və kəndir hazırlanır) əsasən Şimal-Qərb, Şimal və Volqa-Vyatka rayonlarında yerləşir. 9 mln ton məhsul yığlıb. Soya bitkisi Uzaq Şərqin Cənub rayonlarında becərilir. Kartof və tərəvəz əkinlərinin coğrafiyası daha genişdir. Kartof əkinləri RF-nin Avropa hissəsində, tərəvəz Şimali Qafqaz, Mərkəz və Mərkəzi Qaratorpaqda və iri şəhərlərin ətraflarında becərilir. RF iş adamları Azərbaycanın Samux rayonunda istixanalarda tərəvəz yetişdirmək üçün istehsallar yardılıblar. Bağçılıq RF Avropa hissəsinin Mərkəz və Cənub rayonlarında, Volqaboyunda və b. inkişaf etmişdir. Heyvandarlıq ölkənin k/t məhsullarının 60%-dən çoxunu verir. 2012-ci ilin əvvəllərində iri buynuzlu heyvanların sayı 20 mln, qoyun-keçi 23 mln. baş olub Ən geniş yayılan iri- buynuzlu mal-qara və donuzçuluqdur. [[Meşə]] və meşə çöl zonalarında südlük-ətlik, cənub çöl zonalarında ətlik-südlük istiqaməti əsas yer tutur. Donuzçuluq Mərkəz Qaratorpaq, Şimali Qafqazın Rostov, Krasnodar və Stavrapol ərazilərində və iri şəhərlərin ətraflarında cəmləşmişdir. Qoyunçuluq Şimali Qafqaz, Altay, Şərqi Sibirdə, maralçılıq şimal rayonlarında inkişaf etmişdir. Eyni zamanda Altayda buynuzundan dərman hazırlanan xallı maralçılıq inkişaf etdirilir. Rusiyada xəz-dəri heyvandarlığı şimal və Sibir istiqaməylərində yerləşir. Ölkədə Qara, Xəzər, [[Baltik dənizi]]nin sahilləri, [[Şimali Qafqaz]]da olan mineral bulaqlar mühüm kurort-rekreasiya rayonlarıdır. Dağlarda alpinizmin inkişafı üçün əlverişli şərait vardır. Moskva, Sankt-Peterburq, Novqorod və digər qədim şəhərlərdə olan abidələr əsas turizm obyektləridir. === Nəqliyyat === [[Fayl:ЭВС2-03, Russia, Saint Petersburg, Slavyanka station (Trainpix 190523).jpg|thumb|[[Sankt-Peterburq]]dan [[Moskva]]ya irəliləyən "Sapsan" qatarı.]] Rusiyanın geniş ərazisi, təbii resurslarının və əhalisinin qeyri-bərabər yerləşdiyi bir şəraitdə nəqliyyatın əhəmiyyəti xüsusilə böyükdür. Ölkədə bütün nəqliyyat növləri, dəmiryol, avtomobil, su (çay və dəniz), hava və boru-kəmər nəqliyyatı inkişaf etmişdir. Rusiyanın dəmiryol nəqliyyat şəbəkəsi əsasən [[XIX əsr]]in ikinci yarısı və [[XX əsr]]in əvvəllərinə qədərki dövrdə formalaşmışdır. Bu zaman onun Avropa hissəsində Moskvanı Peterburqla birləşdirən ilk dəmir yolu çəkilir. Sonralar Moskvanı ölkənin daxili rayonları və dəniz portları ilə birləşdirən yollar salınır. Nəhayət, XX əsrin əvvəllərində ölkənin Avropa hissəsini Sakit Okean sahili ilə birləşdirən [[Transsibir magistralı]]nın (Çelyabinsk-İrkutsk-Vladivostok) tikintisi başa çatdırılır. 1917-ci ildən sonrakı Rusiyanın Avropa hissəsinin Şimalında və Şərq rayonlarında bir çox dəmir yolları, o cümlədən Sibiri [[Mərkəzi Asiya]] ilə birləşdirən [[Türküstan-Sibir dəmir yolu]] çəkilir. [[Fayl:Krasnoameyskiy district of Volgograd 002.jpg|left|thumb|221x221px|[[Volqa-Don kanalı]]ndan [[gəmi]]lərin istifadəsi.]] Uzunluğu 3 min km-dən çox olan [[Baykal-Amur Magistralı]]nın (BAM) tikintisi son illərdə başa çatmışdır. Son illərdə avtomobil və boru kəməri nəqliyyat növlərinin əhəmiyyəti xeyli artmışdır. Volqa çayının imkanlarını genişləndirmək məqsədilə Rusiya ərazisində [[Volqa-Don kanalı|Volqa-Don]], [[Moskva kanalı]], [[Volqa-Baltik dənizçilik kanalı]] salınmışdır. Bundan başqa gəmiçilik [[Şimali Dvina]], [[Ob (çay, Rusiya)|Ob]], [[Yenisey]], [[Lena çayı|Lena]] və [[Amur çayı|Amur]] çaylarında da inkişaf etmişdir. [[Qara dəniz]] və [[Baltik dənizi]], [[Şimal Buzlu Okeanı]] və [[Sakit Okean]] sahillərində iri port şəhərləri yaradılmışdır. Hazırda Rusiya, dünyada ikinci yerdə duraraq, 62 min km magistral neft və 150 min km qaz boru kəmərlərini əhatə edən boru kəmər nəqliyyatkommunikasiya şəbəkəsinə malikdir. Həmin kəmərlərlə ildə 300 mln tondan artıq neft, 530 mlrd kub metrdən artıq qaz nəql edilir.<ref>[http://www.anl.az/el/alf7/ee_bnh.pdf Beynəlxalq Nəqliyyat Hüququ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121105161110/http://anl.az/el/alf7/ee_bnh.pdf |date=2012-11-05 }} E.Ə.Əliyev, səh 531</ref> === Turizm === Rusiyada əsas turizm marşrutları qədim şəhərlərdir. Qədim tarix, iqlim müxtəlifliyi, bir çox tarixi və təbii abidələr, dünya miqyaslı İdman və mədəni tədbirlər sayəsində Rusiya dünyada ən populyar turizm istiqamətlərindən biridir — 2013-cü ildə Rusiyaya 28,4 milyon turist gəlmişdir ki, bu da dünyada ən çox ziyarət edilən ölkələr siyahısında 9-cu, [[Avropa]]da isə 7-ci göstəricidir. Rusiyada həm daxili, həm də xarici turizm artır (Rosturizmin rəsmi məlumatlarına görə, 2014-cü ildən 2015-ci ilə qədər xarici turist axını 5,5% artıb). ==== Kreml ==== [[Fayl:Moscow Kremlin and Bolshoy Kamenny Bridge late evening 01.JPG|thumb|Rusiyanın paytaxtı — Moskvanın mərkəzində yerləşən — [[Kreml (Moskva)|Kreml]].]] [[Kreml (Moskva)|Moskva Kremli]], [[Moskva]]nın mərkəzində yer alan 1495-ci ildə inşası tamamlanan xüsusi kompleks. Kompleks Rusiya prezidentinin rəsmi iqamətgah yeridir. Adı "şəhər içində bir qala" mənasına gəlir. SSRİ dövründə baş katiblər, baş nazirlər, prezidentlər, nazirlər və komissarlar kimi yüksək səviyyəli yüksək rütbəli vəzifəliləri qəbul etməkdə istifadə olunurdu. 1990-cı ildə [[Qırmızı meydan|Qırmızı Meydan]] ilə birlikdə Dünya İrsi olaraq elan edilmişdir. ==== Peterhof sarayı ==== [[Fayl:RUS-2016-Aerial-SPB-Peterhof Palace 02.jpg|left|thumb|241x241px|Rusiyanın ən böyük və ən çox ziyarət 2-ci şəhəri — [[Sankt-Peterburq]]da dünya irsi olan [[Peterhof (saray-park kompleksi)|Peterhof Sarayı]]]] [[Peterhof (saray-park kompleksi)|Peterhof sarayı]], [[Fin körfəzi]]nin cənub sahilində yerləşən saray-park ansamblıdır. Ansambl Sankt-Peterburq şəhərinin Petrodvorets rayonundakı federal əhəmiyyətli Peterhof şəhərinin şəhərdaxili ərazisində yerləşir (1944-cü ildən — 1997-ci ilə kimi — ''Petrodvorets''). Onun yaxınlığından keçən Peterhof yolu ansamblın şərəfinə adlandırılmışdı. Həmin yolun bir hissəsi "[[Peterhof (muzey-qoruq)|Peterhof Dövlət Muzey-Qoruğunun]]" tabeliyindədir. Peterhof özündə iki əsr boyu formalaşmış bir neçə saray-park ansambllarını birləşdirir. [[Aşağı park (Peterhof)|Aşağı park]], [[Yuxarı bağ (Peterhof)|Yuxarı bağ]] və İngilis parkı — XVIII əsrdə inkişaf etmiş ansambllardı; [[Aleksandriya (Peterhof)|Aleksandriya]], [[Kolonist parkı]], Çəmən parkı, Aleksandrov parkı, Sergiyevka və Daça XIX əsrdə yaradılmış park-kompleksləridir [[Böyük Vətən müharibəsi]] illərində alman qoşunları tərəfindən işğal olunan Peterhofun bütün parkları çox ciddi zədələnmişdi. Xüsusilə Yuxarı bağ və Aşağı Park, həmçinin fəvvarələrin su ötürücü sistemləri dağıntıya məruz qalmışdı. 1944-cü ildə başlamış bərpa işləri günümüzə kimi davam edir. ==== Vasili Blejannı kilsəsi ==== [[Fayl:Moscow StBasilCathedral d18.jpg|thumb|Rusiyanın paytaxı [[Moskva]]da yerləşən [[Ümumdünya irsi|UNESCO ümumdünya irsi]] abidə.]] Vasili Blajennı kilsəsi, [[Moskva]]nın mərkəzində, [[Qırmızı meydan]]da yerləşən [[pravoslav]] kilsəsidir. Böyük İvan Zəng Qülləsi inşa edilənə kimi Moskvanın ən hündür tikilisi olan kilsə, həm də dünyanın ən məşhur memarlıq abidələrindən biridir. Kilsənin özü səma Yerusəlimini simvollaşdırır, ancaq günbəzləri bəzəyən naxışlar və xüsusilə də buradakı rənglərin mənası bu günə kimi həll edilməmiş tapmaca olar qalır. Hələ keçmiş yüzillikdə yazıçı Çayev fərz edirdi ki, kilsə günbəzlərinin rənglərini müqəddəs qəhrəman xoşbəxt Andrey Yurodivinin (Konstantinopollunun) yuxusuyla izah etmək olar — kilsə əfsanələrinə görə, pravoslav dünyasında qeyd olunan Tanrı Anası örtüyünün bayramı məhz bu şəxslə bağlı idi. Onun gözünə səma Yerusəlimi göründü və orada "çoxlu bağlar var idi, onları yüksək, zirvələri titrəyən ağaclar bəzəyirdi… Ağacların bəziləri çiçəkləyirdi, digərləri qızılvari yarpaqlara malik idilər, yeridə qalan başqa ağaclar isə, təsvirəgəlməz gözəlliyi olan müxtəlif meyvələrlə bəzədilmişdi. Kafedralın hündürlüyü 65 metrdir. Kafedral kiçik kilsələrdən ibarətdir, onların taxtları Kazan üçün həlledici döyüş günlərinə düşmüş bayramların şərəfinə müqəddəsləşdirilmişdir: Müqəddəs Üçlük, Möcüzəyaradan Müqəddəs Nikolayın şərəfinə (daha dəqiq onun Vyatka-Vilikoretskdə yerləşən ikonasının şərəfinə), Rəbbin Yerusəlimə girişi, Məzlum Adrian və Natalyanın şərəfinə (başlanğıcda müqəddəslər Kiprian və İustinanın şərəfinə; 2 oktyabr tarixində qeyd olunurdu), Mərhəmətli müqəddəs İoannın şərəfinə (XVIII əsrə qədər müqəddəs Pavel, Aleksandr və Konstantinopollu İoannın şərəfinə; 6 noyabr tarixində qeyd olunurdu), Aleksandr Svirskinin şərəfinə (17 aprel və 30 avqust tarixlərində qeyd olunurdu), Xutınlı Varlaamın şərəfinə (6 noyabrda və Petrov postunun 1-ci cümə günü qeyd olunurdu), Maarifçi Qriqorinin şərəfinə (30 sentyabr tarixində qeyd olunurdu). Bu səkkiz kilsə (dördü xaçvari düzülmüş, dördü isə onların arasında yerləşən) soğanvari günbəzlə tamamlanmaqla mərkəzdə yerləşən və Tanrı anasının şəfaətinə həsr edilmiş əsas doqquzuncu kilsənin ətrafında formalaşdırılmışdır. Bu doqquz kilsə vahid girişə (ilkin planda açıq idi), qalereya və daxili keçidlərə malikdir. ==== Kazan Kremli ==== [[Fayl:Kazan Kremlin 4.jpg|thumb|210x210px|Rusiyanın [[Tatarıstan]] vilayətində [[Ümumdünya irsi|UNESCO ümumdunya irsi abidə]] — Kazan Kremli]] Kazan Kremli, [[Kazan]] şəhərinin ən qədim hissəsi, şəhərin tarixini əks etdirən memarlıq, tarixi və arxeoloji abidələr kompleksi. Kremlin ərazisində üç müxtəlif dövrlərə aid yaşayış yerləri mövcüd olub. Birinci yaşayış yeri XII–XIII əsrlərə, ikincisi XIV–XV əsrlərə, üçüncüsü isə XV–XVI əsrlər siddir. Həmçinin Kreml ağ daşdan salınmış qaladan, tarixi-memmrlıq və mədəni əhəmiyyətli bir sıra məbəd və binadan ibarətdir. [[Tatarıstan Respublikasının Prezidenti]]nin igamətgahı də məhz Kazan Kremlində yerləşir. Kremlin ərazisi onun yerləşdiyi təpənin formasını təkrarlıyan düzbucaq şəklindədir və şimal-qərbdən, Kazanka çayından, cənub-şərq, 1 May meydanına qədər uzanır. [[Volqa]] və Kazanka çaylarını sol sahilində yerləşir. 2000-ci ildən etibarən [[UNESCO|YUNESKO-nun]] [[Ümumdünya irsi]]nə daxildir. Kremlin ərazisində yerləşən ən qədim tarixi memarlıq abidə [[Kazan Kremlinin Blaqoveşenskiy kilsəsi|Blaqoveşenskiy kilsəsidir]]. ==== Qırmızı meydan ==== [[Fayl:RedSquare (pixinn.net).jpg|thumb|199x199px|Moskvanın mərkəzində yerləşən — [[Qırmızı meydan|Qırmızı Meydan]].]] Qırmızı meydan — Rusiyanın [[Moskva]] şəhərində yerləşən meydan. Keçmiş kral qalası və hazırda Rusiya Prezidentinin rəsmi yaşayış yeri olan [[Kreml]], eləcə də [[Vasili Blajennı kilsəsi]], [[Spasskaya qülləsi]] bu meydanda yerləşir. Meydan XV əsrdə inşa olunub. Vladimir Leninin mavzoleyi də bu meydanda yerləşir. Təxminən 73 min m² sahəsi olan meydanda tarixən çox sayda nümayişlər, paradlar, mitinqlər keçirilmişdir. Burada eləcə də edamlar olmuşdur. [[İkinci Dünya Müharibəsi]]ndə qalib gələn SSRİ qoşunları meydanda zəfər paradı keçirmişlər. 1987-ci il mayın 28-də Matias Rast adlı həvəskar bir alman pilotu Cessna tipli təyyarəsiylə meydana enmişdir. Rast təyyarəsiylə Almaniyadan əvvəlcə İslandiyaya, oradan Norveç və Finlandiyaya uçmuş, Finlandiyadan isə hava sərhəddini keçərək təyyarəsini Qırmızı meydanda yerə endirmişdir. Bu vaxt heç bir radar onu tutmamışdır. O bu addımını dünyada sülh naminə etdiyinə söyləsə də 437 gün Moskvada həbsdə saxlanılmışdır. Qırmızı meydan Kreml ilə birlikdə 1990-cı ildə [[YUNESCO]] tərəfindən Dünya Mirası siyahısına salınmışdır. Hazırda meydanda konsertlər təşkil olunur, dini və tarixi bayramlar qeyd edilir. == Demoqrafiya == [[Fayl:Russia natural population growth rates 2012.PNG|thumb|207x207px|2012-ci ilə əsasən Rusiya əhalisinin artım xəritəsi.]] 2002-ci il sayımına görə Rusiya əhalisinin 79,8%-ni federasiyanın əsas xalqı olan [[Ruslar]] təşkil edir. Rus əhalisinin başqa çoxsaylı etnik qrupları da mövcuddur. Rusiya sərhədləri daxilində 160-dan çox fərqli etnik qrupu olduğu təxmin edilir. Rusiya əhalisi hər nə qədər digər ölkələrlə müqayisədə yüksək olsa da; Km²-a düşən insan sayı, ölkənin sahəsi ilə əlaqədar olaraq çox azdır. Rusiya əhalisinin başlıca olaraq yaşadığı region, coğrafi olaraq Avropa torpaqları olaraq qəbul edilən Ural Dağlarının qərbində və Şimal-qərb Sibirdə yaşayır. Ölkə əhalisinin 73%-i şəhərlərdə yaşayarkən 27%-i kənd yerlərində yaşayır. Rusiya əhali baxımından dünyanın ən çox əhaliyə malik səkkizinci ölkəsi mövqeyindədir. Ölkə əhalisi, Sovet İttifaqının dağılmasından sonra süquta keçmiş olsa da, 2010-cu il sayımına görə 141.927.297 nəfərdir. 1991-ci ildə Rusiya əhalisi bütün zamanların ən yüksək səviyyəsi olan 148.689.000 nəfərə çatmışdı, amma 1990-cı illər boyu davam edən miqrasiya, ölüm nisbətin çox sürətli artması kimi səbəblər ilə ölkə əhalisi 20 illik müddətdə azalmışdır. [[Fayl:Population of Russia.PNG|thumb|208x208px|Rusiyanın 1950–2013-cü illər arasında əhali artımı.]] Ölkədə 2009-cu ildə, son 15 il ərzində ilk dəfə 10.500 nəfərlik bir əhali artımı olmuşdur. Sözügedən artım, 279.906 nəfərin Rusiyaya köçməsi ilə yaranmışdır ki, bu rəqəmin 93%-i [[Müstəqil Dövlətlər Birliyi|Keçmiş Sovet ölkələrindən]] olmuşdur. Rus xalqının miqrasiyası isə 2000-ci ildə 359.000 ikən 2009 ilində 32.000-ə enmişdir. Hazırda 116 milyon Rus ölkə sərhədlərində yaşayarkən, ölkə xaricində, xüsusən keçmiş sovet ölkələrində 20 milyona yaxın rus yaşadığı təxmin edilir. Rusiyada doğum nisbəti, Avropa ölkələrinin ortalamasından yüksəkdir. Rusiya doğum nisbəti 2008-ci ildə hər min nəfərdə 12.4 doğuş olarkən, Avropa Birliyi hesablaması isə hər min nəfərdə 9.90 nəfərdir. Ölüm nisbəti isə Avropa İttifaqı ilə müqayisədə çox yüksək qalır. Avropa Birliyi orta hesabla ölüm nisbəti mində 10,28 ikən, Rusiyada 2009 rəqəmlərinə görə ölüm nisbəti mində 14,2-ə çatmışdır. Hökumət bu vəziyyəti əngəlləmək üçün 2007-ci ildə, aylıq uşaq yardımını ikiyə çıxararaq 55 Dollar etmiş, tək səfərlik ödəməni isə ikinci uşaqdan sonra hər uşağa 9.200 ABŞ Dollarına yüksəldib. === Etnik qruplar === [[Fayl:Percentage of Russians by region.svg|thumb|207x207px|Regionlara görə rusların yerləşmə faizi. {{legenda|#ff0000|>80%}} {{legenda|#ff9955|70—79%}} {{legenda|#ffccaa|50—69%}} {{legenda|#ffe6d5|20—49%}} {{legenda|#ffffff|<20%}}]] 60 fərqli etnik qrupun yaşadığı Rusiya Federasiyasında əsas etnik qruplar bunlardır; {{columns-list|3| * 115,9 milyon [[Ruslar]] * 6,1 milyon [[Tatarlar]] * 2,9 milyon [[Ukraynalılar]] * 1 milyon 637 min [[Çuvaşlar]] * 1 milyon 360 min [[Çeçenlər]] * 1 milyon 130 min [[ermənilər]] * 597 min [[Almanlar]] * 444 min [[Yakutlar]] * 300 min [[Qaraçaylılar|Qaraçay]] və [[Balkarlar]] * 843 min [[Mordvalar]] * 808 min [[Belaruslar]] * 622 min [[Azərbaycanlılar]] * 515 min [[Osetinlər]] * 172 min [[Moldovanlar]] * 96 min [[Axısqa türkləri]] * 637 min [[Udmurtlar]] * 604 min [[Marilər]] * 233 min [[Komi-zıryanlar]] * 174 min [[Kalmıklar]] * 41,3 min [[Nenlər]] * 230 min [[Yəhudilər]] * 1 milyon 637 min [[Başqırdlar]] * 422 min [[Qumuqlar]] }} Rossiyane (Россияне), milliyyətindən (etnik) asılı olmayaraq Rusiya vətəndaşları üçün istifadə edilən bir sözdür. === Dil === Rusiyada 160 etnik qrup tərəfindən 100-dən çox dil danışılır. 2002-ci il siyahıyaalmaya əsasən [[Rus dili]] 142,6 milyon adam tərəfindən danışılır. İkinci ən çox danışılan dil 5,3 milyonla [[Tatar dili|Tatarca]] və üçüncü ən çox danışılan dil 1,8 milyonla [[Ukrayn dili|Ukrayncadır]]. Rus dili ölkənin yeganə rəsmi dilidir, ancaq respublikalar və ya digər muxtar bölgələrdə [[Rus dili]] ilə yanaşı digər dil və ya dillər də vardır. Məsələn, Rusiya ərazisində yerləşən [[Dağıstan|Dağıstan Respublikasında]] rəsmi dillər [[Azərbaycan dili|Azərbaycanca]] və [[Rus dili|Ruscadır]]. Coğrafi olaraq [[rus dili]], Avrasiyanın ən geniş yayılmış dilidir və ən çox danışılan [[Slavyan dilləri|Slavyan dilidir]]. [[Rus dili]], [[Hind-Avropa dilləri|Hind-Avropa dil ailəsinin]] [[Slavyan dilləri]] qoluna aiddir və [[Belarus dili|Belarusca]] və [[Ukrayn dili|Ukraynca]] ilə birlikdə ən əhəmiyyətli üç Şərq Slavyan dilindən biridir. Qədim Şərq Slavyancasına dair yazılı nümunələr 10-cu əsrdən təsdiqlənmişdir. Günümüzdə, dünyadakı elmi nəşrlərin dörddə birindən çoxu rus dilində yayımlanır. [[XX əsr]]də siyasi baxımdan əhəmiyyətli bir dil olan Rus Dilində, Birləşmiş Millətlərin altı rəsmi dilindən biridir. === Təhsil === [[Fayl:МГУ, вид с воздуха.jpg|thumb|[[M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universiteti|Moskva Dövlət Universitetinin]] havadan görünüşü.]] Rusiyada ali təhsilin kifayət qədər uzun müddətli tarixi var. Rusiyanın bir çox universitetlərində çoxlu nəsil görkəmli alimlər yetişdirən elmi məktəblər quraşdırılıb. Rusiya ali məktəbi sanballı təhsil proqram xarakteri ilə fərqlənir, bu gün universitetlərin bir çox fakültələri mütəxəssislər hazırlayan sistemlə yanaşı çox yayılmış ikisəviyyəli magistr hazırlığını təklif edir. Dərs ili sentyabrda başlayır və iyunda sona çatır. Təhsil proqramları: * Bakalavr. Təhsil müddəti — 4 ildir. Bu mərhələni bitirəndən sonra məzunlar "Bakalavr" dərəcəsinə yiyələnmiş ali təhsil alır. * Magistratura. Təhsil müddəti — 2 ildir. Bu mərhələni müvəffəqiyyətlə bitirəndən sonra məzunlar "Magistr" dərəcəsinə yiyələnmiş ali təhsil alır. * Mütəxəssis. Təhsil müddəti — 5 ildir. Bu mərhələni müvəffəqiyyətlə bitirəndən sonra məzunlar "Mütəxəssis" ixtisasına yiyələnmiş tam peşəkar ali təhsil alır. * Aspirantura. Təhsil müddəti — 3 ildir. Dissertasiya şurasında elmi təqdiqat işini müdafiə edəndən və RF AAK-də dərəcənin təsdiqindən sonra "Elmlər namizədi" dərəcəsi verilir. * Doktorantura. Təhsil müddəti — 3 ildir. Dissertasiya şurasında elmi təqdiqat işini müdafiə edəndən və RF AAK-də dərəcənin təsdiqindən sonra "Elmlər doktoru" dərəcəsi verilir.<ref>{{Cite web |title=Rusiyanın ali təhsil sistemi haqqında ümumi məlumatlar |url=http://kayzen.az/blog/xaricdetehsil/6752/rusiyan%C4%B1n-ali-t%C9%99hsil-sistemi-haqq%C4%B1nda-%C3%BCmumi-m%C9%99lumatlar.html |access-date=2012-12-01 |archive-date=2012-12-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121221230311/http://kayzen.az/blog/xaricdetehsil/6752/rusiyan%C4%B1n-ali-t%C9%99hsil-sistemi-haqq%C4%B1nda-%C3%BCmumi-m%C9%99lumatlar.html |url-status=live }}</ref> === Yerləşim === 141 milyonluq Rusiya əhalisinin 73%-i şəhərlərdə, 27%-i isə kənd yerlərində yaşayır. Hazırda Rusiyanın, Moskva və Sankt-Peterburq olmaq üzrə iki böyük şəhəri vardır. {{Böyük şəhərlər | name = Rusiya böyük şəhərləri və mərkəzləri | country = Rusiya | list_by_pop = <!-- link to the list of cities in the given country, if possible sorted by population --> | class = nav | stat_ref = Rosstat (2014-15) | div_name = Vilayət | city_1 = Moskva | div_1 = Moskva{{!}}Moskva | pop_1 = 12.100.000 | img_1 = Moscow-City (36211143494).jpg | city_2 = Sankt-Peterburq | div_2 = Sankt-Peterburq{{!}}Sankt-Peterburq | pop_2 = 5,190,000 | img_2 = Buberel StPetersburg StNicolas Cathedral.jpg | city_3 = Novosibirsk | div_3 = Novosibirsk vilayəti{{!}}Novosibirsk | pop_3 = 1,560,000 | img_3 = Сибирский банк Сбербанка России.jpg | city_4 = Yekaterinburq | div_4 = Sverdlovsk vilayəti{{!}}Sverdlovsk | pop_4 = 1,420,000 | img_4 = Yekaterinburg skyline2.jpg | city_5 = Nijni Novqorod | div_5 = Nijeqorod vilayəti{{!}}Nijeqorod | pop_5 = 1,250,000 | city_6 = Kazan | div_6 = Tatarıstan{{!}}Tatarıstan | pop_6 = 1,200,000 | city_7 = Çelyabinsk | div_7 = Çelyabinsk vilayəti{{!}}Çelyabinsk | pop_7 = 1,180,000 | city_8 = Samara | div_8 = Samara vilayəti{{!}}Samara | pop_8 = 1,170,000 | city_9 = Omsk | div_9 = Omsk vilayəti{{!}}Omsk | pop_9 = 1,169,000 | city_10 = Rostov-na-Donu | div_10 = Rostov vilayəti{{!}}Rostov | pop_10= 1,100,000 | city_11 = Ufa | div_11 = Başqırdıstan{{!}}Başqırdıstan | pop_11 = 1,090,000 | city_12 = Krasnoyarsk | div_12 = Krasnoyarsk diyarı{{!}}Krasnoyarsk | pop_12 = 1,050,000 | city_13 = Perm | div_13 = Perm diyarı{{!}}Perm | pop_13 = 1,030,000 | city_14 = Voronej | div_14 = Voronej vilayəti{{!}}Voronej | pop_14 = 1,000,400 | city_15 = Volqoqrad | div_15 = Volqoqrad vilayəti{{!}}Volqoqrad | pop_15 = 1,000,000 | city_16 = Saratov | div_16 = Saratov vilayəti{{!}}Saratov | pop_16 = 840,000 | city_17 = Krasnodar | div_17 = Krasnodar diyarı{{!}}Krasnodar | pop_17 = 800,000 | city_18 = Tolyatti | div_18 = Samara vilayəti{{!}}Samara | pop_18 = 710,000 | city_19 = İjevsk | div_19 = Udmurtiya{{!}}Udmurtiya | pop_19 = 640,000 | city_20 = Ulyanovsk | div_20 = Ulyanovsk vilayəti{{!}}Ulyanovsk | pop_20 = 615,000 }} == Ərazi == {{Əsas|Rusiyanın inzibati bölgüsü}} Rusiya Federasiyası ərazisinin böyüklüyünə görə dünyada birinci yeri tutur. Ərazisinin 1/4-i Avropanın, 3/4-ü isə Asiyanın payına düşür. Avropa hissəsinə [[Şərqi Avropa düzənliyi]]nin böyük hissəsi, [[Böyük Qafqaz dağları]]nın şimal yamacları və [[Ural]], Asiya hissəsinə isə Sibir və Uzaq Şərq daxildir. Ərazisinin 3/4-ü [[düzənlik]], 42%-i meşələrlə örtülü və 40%-i [[kənd təsərrüfatı]]na yararlıdır. Ölkənin şimal sahilləri [[Şimal Buzlu okeanı]]nın, şərq sahilləri [[Sakit okean]]ın, şimal-qərb və cənub-qərb sahilləri isə [[Atlantik okeanı]]nın dənizləri ilə əhat [[Fayl:Republics of Russia1.png|center|Rusiyanın respublikaları]] {{columns-list|3| # [[Adıgey|Adıgey Respublikası]] # [[Altay Respublikası]] # [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]] # [[Buryatiya Respublikası]] # [[Dağıstan Respublikası]] # [[İnquşetiya Respublikası]] # [[Kabarda-Balkariya Respublikası]] # [[Kalmıkiya Respublikası]] # [[Qaraçay-Çerkesiya Respublikası]] # [[Kareliya Respublikası]] # [[Komi Respublikası]] # [[Mari El|Mari El Respublikası]] # [[Mordoviya Respublikası]] # [[Yakutiya|Saxa (Yakutiya) Respublikası]] # [[Şimali Osetiya|Şimalı Osetiya-Alaniya Respublikası]] # [[Tatarıstan|Tatarıstan Respublikası]] # [[Tuva|Tuva Respublikası]] # [[Udmurtiya|Udmurtiya Respublikası]] # [[Xakasiya|Xakasiya Respublikası]] # [[Çeçenistan|Çeçenistan Respublikası]] # [[Çuvaşıstan|Çuvaşıstan Respublikası]] # [[Krım Respublikası]] }} === Avropa hissəsi === Rusiyanın ərazisinin 25%-i, əhalisinin, sənaye və kənd təsərrüfatı məhsullarının 80%-i [[Avropa]] hissəsinin payına düşür. Mərkəzi Rusiyanın ən iri şəhərləri [[Moskva]], [[Sankt-Peterburq]], [[Nijni-Novqorod]]dur. Tərkibində 3 muxtar respublika yerləşir: # [[Mari El]] Respublikasında kartof, kətan, çovdar becərilir, südlük-ətlik heyvandarlıq və donuzçuluq inkişaf edib. # [[Mordoviya|Mordoviya Respublikasında]] meşə-kimya sənayesi inkişaf edib. Darı-çovdar və vələmir əkilir.Heyvandarlıq inkişaf edib. # [[Çuvaş Respublikası]] [[türkdilli xalqlar]] qrupuna aiddir.İri traktor zavodu var. SES-lərə sahibdir. Elektrotexnika inkişaf edib. ==== Avropa hissəsinin şimalı ==== [[Şimal Buzlu okeanı]]nın qərb sahillərini əhatə edir.İri və rəngarəng təbii resurs potensialına malikdir.Meşə sənayesi rayonun ənənəvi sahələrindəndir.Rayonun tərkibində 2 muxtar respublika var: # [[Kareliya Respublikası]] əsasən meşə sənayesi, dəmir filizi hasilatı, müxtəlif maşınqayırma sahələri üzrə ixtisaslaşmışdır. # [[Komi Respublikası]]nda [[yanacaq-energetika sənayesi]] və [[meşə sənayesi]] kompleksləri inkişaf edib. ==== Avropa hissəsinin cənubu ==== Şimali Qafqaz nəzərdə tutulur.İri ASK rayonudur. Taxılçılıq, şəkər çuğunduru, günəbaxan əkinləri, üzüm və meyvə bağları, südlük-ətlik heyvandarlıq və zərifyunlu qoyunçuluq inkişaf etmişdir.Rayon ərazisində 7 muxtar respublika var: # [[Dağıstan Respublikası]]nda bağçılıq, üzümçülük və qoyunçuluq inkişaf edib.Burada 100 mindən çox əhali yaşayır. # [[Şimali Osetiya|Şimali Osetiya-Alaniya Respublikasında]] əlvan metallurgiya, dağ-mədən sənayesi aparıcı rol oynayır. # [[Kabarda-Balkariya|Kabarda-Balkarıstan Respublikasında]] əlvan metal filizləri hasil olunur.Taxılçılıq, bağçılıq və donuzçuluq inkişaf edib. # [[Adıgey Respublikası]]nda neft və qaz çıxarılsa da, kənd təsərrüfatı üstünlük təşkil edir. # [[Qaraçay-Çərkəz Respublikası]]nda kənd təsərrüfatı və dağ turizmi inkişaf edib. # [[Çeçenistan Respublikası]]nın paytaxtı [[Qroznı]] şəhəridir. Əhalisi 1 milyona çatır. # [[İnquşetiya Respublikası]]nın paytaxtı [[Maqas]] şəhəridir. Əhalisi 400 min nəfərə çatır. ==== Avropa hissəsinin şərqi ==== Volqaboyu və Ural iqtisadi rayonlarını əhatə edir.Ölkənin [[Avropa]] və [[Asiya]] hissəsini birləşdirən yollar buradan keçir. * Volqaboyu iqtisadi rayonunun formalaşmasında [[Volqa çayı]]nın müstəsna rolu olmuşdur.Burada iri şəhərlərin demək olarki, hamısı [[Volqa çayı]] sahilində yerləşir.Rayonun əhalisi çoxmillətlidir.Rayon ərazisində iki muxtar respublika var: # [[Tatarıstan]] respublikası [[Volqa]]-[[Kama]] su qovşağında əlverişli mövqe tutur.Tatarlar [[Türkdilli xalqlar|türkdilli xalqdır]].Paytaxtı [[Kazan]] şəhəridir.Respublikanın güclü xammal ehtiyatı və iqtisadi potensialı var. # [[Kalmıkiya|Kalmık respublikası]] aşağı [[Volqa]] boyunda yerləşir.Əsasən qoyunçuluq inkişaf edib. == Mədəniyyət == === Memarlıq === [[Fayl:Botanical Garden, Moscow.jpg|thumb|Moskva Botanik Bağı]] [[Kiyev Rus dövləti]]nin xrtistianlaşmasından bu yana bir neçə il Rus memarlığı başlıca olaraq [[Bizans memarlığı|Bizans memarlıq]] nümunəsindən təsirlənmişdir. [[XV əsr]]in sonlarında Aristotel Fioravanti və digər İtaliyalı memarlar [[İntibah dövrü təsviri incəsənəti|İntibah dövrü üslublarını]] Rusiyaya gətirdi. O dövrdə Vasili Blajennı kilsəsinin zirvəsi kimi [[XVI əsr]]in bənzərsiz çadır damlı kilsələri inkişaf etmişdir. [[XVII əsr]]də "odlu tərzi" bəzəmə [[Moskva]] və [[Yaroslavl]]da inkişaf etmişdir və yavaş-yavaş 1690-cı illərdə [[Barokko|Narışkin Barokko üslubunun]] önünü açmışdır. Daha sonra [[I Pyotr]] islahatları ilə Rusiyada memarlıq əsasən Qərbi Avropaya oxşamağa başladı. 1955-ci ildə, yeni Sovet lideri [[Nikita Xruşşov]], qədim akademik memarlığının "həddlərini" pislədi və Sovet dövründəki memarlıqda funksionalistlik hakim oldu. Mənzil problemi həll etmək üçün çox qədim parlaq stillərin əksinə, böyük miqdarda, arxitekturası aşağı keyfiyyətdə olan binalar inşa edilib. Son iki il ərzində Rusiyada bəzi binaların arxitekturasına əl gəzdirilmişdir. Sovet zamanında yıxılan bir çox məbəd yenidən inşa edilib və bu prosesə [[İkinci Dünya müharibəsi|II. Dünya Müharibəsində]] dağıdılmış olan müxtəlif tarixi binaların bərpası ilə birlikdə davam edildi. Ümumilikdə 23.000 [[Şərqi pravoslav kilsəsi|Pravoslav kilsəsi]] 1991–2010-cu illər arasında yenidən inşa edilərək Rusiyadakı fəal kilsələrin sayı dörd qatına çıxarılıb. === Ədəbiyyat və fəlsəfə === [[Fayl:L.N.Tolstoy Prokudin-Gorsky.jpg|thumb|208x208px|Məşhur rus yazıçısı və filosofu — [[Lev Tolstoy]]]] [[XVIII əsr]]də Rus Maarifçilik Dövründə, Rus ədəbiyyatının inkişafı [[Mixail Lomonosov]] və [[Denis Fonvizin]]in əsərlərini artırmış və [[XIX əsr|erkən XIX əsrdə]] müasir yerli ənənə bütün zamanların ən böyük yazıçılarından bəzilərini ortaya çıxarmışdır. Rus Şairliyi Qızıl Çağı olaraq da bilinən bu dövr, müasir Rus ədəbi dilinin banisi qəbul edilir və tez-tez "Rus Şekspiri" olaraq tərif edilən [[Aleksandr Puşkin]] ilə başlayır. [[XIX əsr]], [[Mixail Lermontov]] və [[Nikolay Nekrasov]]un şeirləri, [[Aleksandr Ostrovski]] və [[Anton Çexov]]un [[Dram (janr)|dramları]] və [[Nikolay Qoqol]] və [[İvan Turgenev]]in nəsrləri ilə davam etmişdir. Xüsusən, [[Lev Tolstoy]] və [[Fyodor Dostoyevski]] kimi bir çox önəmli ədəbiyyat tənqidçiləri bütün zamanların ən böyük roman yazarları kimi səciyyələndiriblər. 1880-ci illərdə böyük roman yazarları dövrü sona çatsa da, qısa hekayə və şeirlər dominant növlərdən oldu. Bir neçə on ildə Rus Şairinin Gümüş Dövrü olaraq bilinən bu dövrdə daha əvvəl basqın ədəbi [[Realizm (incəsənət)|realizm]] yerini [[simvolizm]]ə buraxmışdır. Bu dövrün aparıcı müəllifləri [[Valeri Bryusov]], [[Vyaçeslav İvanov (şair)|Vyaçeslav İvanov]], [[Aleksandr Blok (şair)|Aleksandr Blok]] və [[Anna Axmatova]] kimi şairlər və [[Leonid Andreyev]], [[İvan Bunin]], və [[Maksim Qorki]] kimi roman yazarları olmuşdur. === Film, animasiya və mediya === Rus və Sovet kinosu, [[Sergey Eyzenşteyn]]in ''[[Potemkin Zirehi (film, 1925)|Potyomkin Zirehi]]'' kimi dünyaca məşhur filmlərə imza atmışdır. [[Sergey Eyzenşteyn|Eyzenşteyn]] dünyanın ilk kino məktəbi olan [[Sergey Gerasimov adına Ümumrusiya Dövlət Kinematoqrafiya Universiteti|Dövlət Kinematoqrafiya Universitetində]] film tənzimləmə montaj nəzəriyyəsini inkişaf etdirən rejissor və nəzəriyyəçi [[Lev Kuleşov]]un tələbəsi idi. Dziga Vertovun insan gözü kimi olan ən realist film çəkilişi üçün istifadə edilən kamera olan kino-glaz ("film-göz") nəzəriyyəsi, sənədli film istehsalı və kino realizmi inkişafı üzərində böyük bir təsiri oldu. Daha sonra sosialist realizm siyasəti yaradıcılığı bir az məhdudiyyət də bu tərz bir çox Sovet filminin bədii cəhətdən uğurlu olduğu Çapayev, Leyləklər Uçarkən və Əsgər Nəğməsi kimi filmlərdən görünür. === İdman === [[Fayl:2014 Winter Olympics opening ceremony (2014-02-07) 09.jpg|thumb|226x226px|[[2014 Qış Olimpiya Oyunları]]nın [[Soçi]]də açılışı.]] Rusiya, çoxsaylı idman növlərində uğurlu olmuş bir ölkədir. [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]] və Rusiyanın ümumi medal sayı baxımından, həm [[Yay Olimpiya Oyunları]] və [[Qış Olimpiya Oyunları]]nda qızıl medal sayına görə bütün ölkələr arasında ikinci sırada yer alır. [[1980 Yay Olimpiya Oyunları]] [[Moskva]]da, [[2014 Qış Olimpiya Oyunları]] isə [[Soçi]]də həyata keçirilmişdir. Sovet [[Gimnastika|gimnastlar]], meydança və sahə atletləri, ştanqçılar, güləşçilər, boksçular, qılıncoynadanlar, atıcılar, xizəkli yürüşçülər dünyanın ən yaxşıları sırasındadır. Futbol, basketbol və voleybol Rusiyanın ən populyar idman növlərindəndir. Eyni zamanda [[2018 FİFA Dünya Kuboku|Rusiya 2018 FİFA Dünya Kubokuna]] ev sahibliyi edəcəkdir. Buz xokkeyində Sovet İttifaqı və Rusiya demək olar ki, bütün olimpiyadalarda, dünya çempionatlarında qızıl medal qazanmağı bacarmışdır. == Rusiya-Azərbaycan münasibətləri == [[Fayl:Stamps of Azerbaijan, 2001-604.jpg|thumb|[[Vladimir Putin]] və [[Heydər Əliyev]] Azərbaycan [[poçt markası]]nda]] İki ölkə arasında diplomatik əlaqələr 1992-ci ilin [[4 aprel|aprel ayının 4-də]] qurulmuşdur. Rusiyanın Bakıdakı Səfirliyi isə rəsmən 1992-ci ilin sentyabrın 25-də fəaliyyətə başlayıb. İkitərəfli münasibətlərin müqavilə-hüquqi bazasını təşkil edən əsas sənəd Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında 1997-ci ilin iyulun 3-də imzalanmış Dostluq, əməkdaşlıq və qarşılıqlı təhlükəsizlik haqqında müqavilədir. Hazırda iki ölkə arasında müqavilə-hüquqi bazaya 110-a qədər dövlətlərarası, hökumətlərarası və regionlararası sazişlər daxildir. Ölkələrimiz arasında siyasi əməkdaşlıq son illər nəzərəçarpacaq dərəcədə canlanıb. Azərbaycan Respublikasına Rusiya Prezidenti V.V.Putinin 9–10 yanvar 2001-ci il tarixli rəsmi və 21–22 fevral 2006-cı il tarixli işgüzar səfərləri, habelə Rusiya Prezidenti D.A.Medvedevin 3–4 iyul 2008-ci il tarixli rəsmi və 29 iyun 2009-cu il tarixli işgüzar səfərləri Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinin inkişafının sürətlənməsinə güclü təkan verib. Rusiya Federasiyası ilə Azərbaycan Respublikası arasında ikitərəfli münasibətlərə dair konkret məsələlərin dövlət səviyyəsində həllini tənzimləyən işçi mexanizm İqtisadi Əməkdaşlıq üzrə Hökumətlərarası Komissiyadır. 2008-ci ilin iyunun 16-da energetika naziri S.İ.Şmatko Komissiyanın Rusiya tərəfdən həmsədri təyin edilib. Azərbaycan tərəfdən isə Komissiyanın həmsədri baş nazirin birinci müavini Y.E.Eyyubovdur. === Parlamentlərarası əlaqələr === [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi]]ndə Azərbaycan-Rusiya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupu fəaliyyət göstərir. Bu işçi qrupu 7 mart 1997-ci il tarixində yaradılmış və ilk rəhbəri [[Eldar Qəhrəmanov]] olmuşdur. 4 mart 2016-cı il tarixindən [[Əli Hüseynli]] işçi qrupunun rəhbəridir. RF Dövlət Dumasında isə AR Parlamenti ilə əlaqələr üzrə deputatlar qrupunun əlaqələndiricisi Millətlər məsələləri üzrə komitənin sədri Q.Səfərəliyevdir. 16 aprel 2001-ci il tarixində imzalanmış "Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi və Rusiya Federasiyasının Federal Məclisi arasında əməkdaşlıq haqqında" Sazişə əsasən AR MM və RF FM-nin əməkdaşlığı üzrə Parlamentlərarası Komissiya təsis edilmişdir. Onun iş qaydaları 21 oktyabr 2004-cü il tarixində təsdiq edilmiş Reqlament ilə müəyyən olunmuşdur. Komissiyaya Azərbaycan tərəfində 15 MM deputatı, Rusiya tərəfindən isə 9 Federasiya Şurasının (parlamentin yuxarı palatası) üzvü və 9 Dövlət Dumasının (parlamentin aşağı palatası) deputatı daxildir. Komissiya iki ildə bir dəfə Bakıda və Moskvada (növbələşmə üzrə) iclasları keçirir. Komissiyanın sonuncu, sayca onuncu iclası 2 noyabr 2012-ci il tarixində Bakıda baş tutmuşdur. Komissiyanın Azərbaycan tərəfindən həmsədri Milli Məclis sədrinin müavini V.Ələsgərov, Rusiya tərəfindən isə Federasiya Şurası sədrinin müavini S.Orlovadır. === Mədəni əlaqələr === [[Fayl:Dmitry Medvedev in Azerbaijan 3 July 2008-2.jpg|thumb|[[Dmitri Medvedyev|Dmitri Medvedevin]] [[Azərbaycan]]da [[İlham Əliyev]]lə görüşü. 3 iyul, 2008]] Rusiya ilə Azərbaycan arasında mədəniyyət və təhsil sahəsində əlaqələr artan xətt üzrə inkişaf edir. 2005-ci ildə Rusiyada Azərbaycan ili, 2006-cı ildə isə Azərbaycanda Rusiya ili çərçivəsində ümumilikdə 110 tədbir keçirilib. 2006-cı ilin dekabrında 2007–2009-cu illər üçün humanitar sahədə əməkdaşlıq üzrə Dövlətlərarası proqram qəbul olunub. 2007-ci ildə Rusiya öz ali məktəblərində müxtəlif hazırlıq növlərinə Azərbaycana 178 dövlət təqaüdü ayırıb. 2008-ci ildə 198, 2009-cu ildə isə artıq 284 təqaüd ayrılıb. Hazırda Rusiyanın ali məktəblərində 5755 Azərbaycan vətəndaşı, o cümlədən 1420 nəfər Rusiya Federasiyasının federal büdcəsi hesabına təhsil alır. 2008-ci il fevralın 27-də Bakıda M.V.Lomonosov adına MDU-nun filialı açılıb və fəaliyyətinin ikinci ilində burada təhsil alan tələbələrin sayı 200-ə yaxındır. 1200 nəfərdən çox şəxs Rusiyanın Azərbaycan ərazisindəki digər bir təhsil müəssisəsində — Moskva Dövlət Açıq Universitetinin filialında təhsil alır. Azərbaycanın ali məktəblərində rus dilində 15 mindən artıq tələbə təhsil alır. Respublikada rus dilində 50-dən artıq məcmuə nəşr olunur və 12 informasiya agentliyi xəbər yayır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Russia}} * [http://www.gks.ru/PEREPIS/t5.htm 5. НАЦИОНАЛЬНАЯ ПРИНАДЛЕЖНОСТЬ И ВЛАДЕНИЕ РУССКИМ ЯЗЫКОМ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110723094953/http://www.gks.ru/PEREPIS/t5.htm |date=2011-07-23 }} * [http://stat.sakha.ru/pernas/perepis/1.7.doc Сайт Комитета государственной статистики Республики Саха (Якутия) : Национальный состав(тыс. человек) (Перепись подтвердила, что Российская Федерация является одним из самых многонациональных государств мира — представители свыше 160 национальностей проживают на территории страны.)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20041112052558/http://www.stat.sakha.ru/pernas/perepis/1.7.doc |date=2004-11-12 }} * [http://www.specletter.com/obcshestvo/2011-04-05/v-otchetah-po-perepisi-naselenija-chisljatsja-milliony-mertvyh-dush.html В отчетах по переписи населения числятся миллионы "мертвых душ"] * [http://www.newsland.ru/news/detail/id/650503/ На территории России осталось 89 654 325 человек] * [http://www.ura.ru/content/svrd/30-03-2011/news/1052127117.html "На самом деле россиян осталось 89 млн. Официальные органы статистики это не отрицают". Известный политик о результатах работы "Единой России"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120120164604/http://www.ura.ru/content/svrd/30-03-2011/news/1052127117.html |date=2012-01-20 }} {{Rusiya mövzularda}} {{RFsubyektlər}} {{Avropa ölkələri}} {{Asiya ölkələri}} {{MDB}} {{Avrasiya İqtisadi Qrupu}} {{İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı}} {{Xəzər dənizi ölkələri}} {{Xəzər dənizi limanları}} {{Qara dəniz ölkələr}} {{Baltik dənizi ölkələri}} {{Şərqi Asiya Sammiti}} {{G20}} [[Kateqoriya:Rusiya| ]] [[Kateqoriya:Xəzər dənizi ölkələri]] [[Kateqoriya:Böyük səkkizlik ölkələri]] [[Kateqoriya:Baltik dənizi ölkələri]] [[Kateqoriya:Avrasiya İqtisadi Birliyinin üzvü olan ölkələr]] [[Kateqoriya:Federativ dövlətlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində danışılan ölkə və bölgələr]] [[Kateqoriya:G20 ölkələri]] r0ydy9g2owysez86jjpyu2wvmz4ry6y İran 0 1564 6564133 6561450 2022-08-05T16:16:13Z 5.215.95.148 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Coord|32|N|53|E|dim:1000km_type:country_region:IR|format=dms|display=title}} {{Dövlət | orijinal_adı = ''جمهوری&nbsp;اسلامي&nbsp;ایران<br>(Comhuri-ye İslami-ye İran)'' | rəsmi_adı = İran İslam Respublikası | adı = İran | milli_şüarı = Azadlıq, Müstəqillik, İslam Respublikası | himni = [[İran himni|İran Milli Himni]]<br><center>[[Fayl:Sorud-e Mellí-e Yomhurí-e Eslamí-e Irán (instrumental).oga]]</center> | bayrağı = Flag of Iran.svg | gerbi = Coat of arms of Iran.svg | xəritəsi = Iran (orthographic projection).svg | rəsmi_dilləri = [[Fars dili]] | dini = [[İslam]] | paytaxtı = [[Tehran]] | lat_dir = | lat_deg = | lat_min = | lat_sec = | lon_dir = | lon_deg = | lon_min = | lon_sec = | ən_böyük_şəhəri = [[Tehran]] | etnik_qrupları = [[Farslar]] - '''55%''',<br>[[Azərbaycanlılar]] - '''16%''',<br>[[Kürdlər]] - '''7%''',<br>[[Giləklər]] və [[Mazandaranlılar]] - '''7%''',<br>[[Lurlar]] - '''6%''',<br>[[Bəluclar]] - '''2%''',<br>[[Ərəblər]] - '''1%''',<br>[[Türkmənlər]] və digər türk tayfaları - '''2%''',<br>Digərləri - '''1%''' <ref name="CIA World Factbook">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html |title=The World Factbook — Central Intelligence Agency |website=Cia.gov |accessdate=2017-01-17 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html |archivedate=2012-02-03 }}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html|title=Ethnic groups|publisher=Central Intelligence Agency|lang=en|accessdate=2013-08-17|archive-date=2014-06-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20140625160623/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2075.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ijhssnet.com/journals/Vol_3_No_15_August_2013/24.pdf|title=Iranian People: Iranian Ethnic Groups|publisher=Ritsumeikan Journal of Asia Pacific Studies|lang=en|accessdate=2019-06-30|archive-date=2019-08-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20190819164022/http://www.ijhssnet.com/journals/Vol_3_No_15_August_2013/24.pdf|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.apu.ac.jp/rcaps/uploads/fckeditor/publications/journal/RJAPS34_14_Khalili.pdf|2=author: Mostafa Khalili|title=A comparative study of ethnic identity among Azerbaijani speakers in the Islamic Republic of Iran and the Republic of Azerbaijan|publisher=International Journal of Humanities and Social Science|lang=en|accessdate=2019-06-30|archive-date=2019-08-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20190819043941/http://www.apu.ac.jp/rcaps/uploads/fckeditor/publications/journal/RJAPS34_14_Khalili.pdf|url-status=live}}</ref> | demonimi = [[İranlılar|İranlı]] | idarəetmə_forması = | rəhbərin_titulu1 = [[İranın Ali Rəhbəri|Rəhbər]] | rəhbərin_titulu2 = [[İran prezidentlərinin siyahısı|Prezident]] | rəhbərin_adı1 = [[Əli Xamenei]]|rəhbərin_adı2 [[İbrahim Rəisi]] | quruluş_növü = | quruluş = | quruluş_hadisəsi1 = [[Midiya Dövləti]] | quruluş_tarixi1 = [[E.ə. 678]] | quruluş_hadisəsi2 = [[Əhəmənilər dövləti|Əhəmənilər]] | quruluş_tarixi2 = [[E.ə. 550]] | quruluş_hadisəsi3 = [[Parfiya|Əşkanilər]] | quruluş_tarixi3 = [[E.ə. 247]] | quruluş_hadisəsi4 = [[Sasanilər İmperiyası|Sasanilər]] | quruluş_tarixi4 = [[224]] | quruluş_hadisəsi5 = | quruluş_tarixi5 = | quruluş_hadisəsi6 = [[İran İslam İnqilabı]] | quruluş_tarixi6 = [[11 fevral]] [[1979]] | ərazisi = 1 648 195 | ərazi_sırası = 17-ci | su_ərazisi_faizi = 7.07 | təxmini_əhalisi = 84 018 940<ref>{{cite web|url=https://www.amar.org.ir/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C|title=Population Clock of Iran|publisher='''Statistical Center of Iran'''|accessdate=12 novambr 2020–ci il, 02:30|archive-date=2020-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20200422215355/https://www.amar.org.ir/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D9%87%D8%A7-%D9%88-%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA-%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C|url-status=dead}}</ref> | təxmini_əhali_sırası = 17-ci | təxmini_əhalisi_il = 2020 | əhalisinin_siyahıya_alınması = 79 926 270<ref name="Selected findings of the 2016 National Population and Housing Census">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): [https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/ch_nsonvm_95.pdf Selected findings of the 2016 National Population and Housing Census] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200523145510/https://www.amar.org.ir/Portals/0/census/1395/results/ch_nsonvm_95.pdf |date=2020-05-23 }}</ref> | əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 2016 | əhalisinin_sıxlığı = 48 | əhalisinin_sıxlığı_sırası = | ÜDM_AQP = | ÜDM_AQP_sırası = | ÜDM_AQP_il = | adam_başına_ÜDM_AQP = | adam_başına_ÜDM_AQP_sırası = | ÜDM_nominal = | ÜDM_nominal_sırası = | ÜDM_nominal_il = | adam_başına_ÜDM_nominal = | adam_başına_ÜDM_nominal_sırası = | İİİ = 0.797 | İİİ_il = 2018 | İİİ_sırası = 65 | İİİ_fərq = azalma | İİİ_mənbə = <ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|title=Human Development Report 2019|language=en|publisher=United Nations Development Programme|date=10 December 2019|accessdate=10 December 2019|format=PDF|archive-date=21 May 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200521162708/http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking|url-status=dead}}</ref> | valyutası = [[İran rialı]] | valyutası_kodu = IRR | saat_qurşağı = +3.30 | üv_fərq = | yay_vaxtı_saat_qurşağı = | tarix_formatı = [[Hicri-şəmsi təqvimi]] | nəqliyyatın_yönü = sağ | iso3166_kodu = IR | internet_domeni = [[.ir]] | telefon_kodu = 98 | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | rəhbərin_adı2 = [[İbrahim Rəisi]] }} '''İran''' ([[Fars dili|fars]]. ایران) və ya rəsmi adı ilə '''İran İslam Respublikası''' ([[Fars dili|fars]]. جمهوری اسلامی ایران) — [[Ön Asiya|Qərbi Asiyada]] dövlət. İran şimal-qərbdən [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]], şimaldan [[Xəzər dənizi]], şimal-şərqdən [[Türkmənistan]], şərqdən [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]], cənubdan [[İran körfəzi|Fars körfəzi]] və [[Oman körfəzi]], qərbdən [[Türkiyə]] və [[İraq]]la əhatə olunmuşdur. Paytaxtı və ən böyük şəhəri [[Tehran]], ümumi sahəsi 1,648,195 kvadrat kilometr, əhalisinin 83 milyon nəfərdən çoxdur. İran ərazi böyüklüyünə görə [[Yaxın Şərq]] regionunda ikinci, dünya ölkələri arasında [[Ölkələrin və ərazilərin sahələrinə görə siyahısı|on yeddinci]], əhalisinin sayı görə isə dünyanın [[Ölkələrin əhaliyə görə sıralanması|on səkkizinci]] ölkəsidir.<ref>{{Cite news|url=https://financialtribune.com/articles/domestic-economy/61421/national-census-preliminary-results-released-irans-urban-population|title=National Census Preliminary Results Released: Iran's Urban Population Up|date=13 mart 2017|work=Financial Tribune|access-date=3 noyabr 2018|language=en-US|archive-date=2017-07-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20170713122706/https://financialtribune.com/articles/domestic-economy/61421/national-census-preliminary-results-released-irans-urban-population|url-status=live}}</ref> Ölkənin [[Avrasiya]]nın mərkəzində və Qərbi Asiyada yerləşməsi, həmçinin [[Hörmüz boğazı]]na yaxınlığı ona [[Geostrategiya|geostrateji]] əhəmiyyət qazandırmışdır.<ref>{{cite web|url=http://thediplomat.com/2012/07/irans-strategy-in-the-strait-of-hormuz/ |title=Iran's Strategy in the Strait of Hormuz |publisher=The Diplomat |accessdate=3 noyabr 2018 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151208071232/http://thediplomat.com/2012/07/irans-strategy-in-the-strait-of-hormuz/ |archivedate=8 dekabr 2015 |df= }}</ref> Tehran ölkənin paytaxtı olmaqla yanaşı, həmçinin İranın aparıcı [[İqtisadiyyat|iqtisadi]] və [[Mədəniyyət|dəniz]] mərkəzi hesab olunur. İran Konstitusiyasının XII maddəsinə əsasərrəsmi dini [[İslam|İslam dinidir.]] İran dünyanın ən qədim [[sivilizasiya]]larından birinə ev sahibliyi edir.<ref>{{cite book |author=Christopher Whatley|date=2001 |title=Bought and Sold for English Gold: The Union of 1707 |publisher=Tuckwell Press}}</ref><ref>{{cite book|author=Lowell Barrington|title=Comparative Politics: Structures and Choices, 2nd ed.tr: Structures and Choices|url=https://books.google.com/books?id=yLLuWYL8gTsC&pg=PA121|accessdate=3 noyabr 2018|date=2012|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-111-34193-0|page=121|archive-date=2019-09-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190906071713/https://books.google.com/books?id=yLLuWYL8gTsC&pg=PA121|url-status=live}}</ref> Hələ eramızdan əvvəl dördüncü minillikdə bu ərazidə Elam krallığı mövcud olmuşdur. Bu dövlət eramızdan əvvəl 7-ci əsrdə [[Madaylar]] tərəfindən işğal olunmuşdur.<ref name="Encyclopædia Britannica Encyclopedia Article: Media ancient region, Iran">{{cite web |author=Encyclopædia Britannica |url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/372125/Media |title=Encyclopædia Britannica Encyclopedia Article: Media ancient region, Iran |publisher=Britannica.com |accessdate=3 noyabr 2018 |archive-date=2015-05-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150509044057/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/372125/Media |url-status=live }}</ref> Eramızdan əvvəl 6-cı əsrdə isə [[Əhəmənilər İmperiyası]]nın banisi olan [[II Kir]]in hakimiyyəti illərində bu imperiyanın ərazisi [[Şərqi Avropa]]dan (yəni indiki Türkiyə əraziləri daxil olmaqla Bolqarıstan, Albaniya, Ukrayna, Krım, şimali və cənubi Qafqazdan) [[Hind çayı]]na qədər uzanırdı ki, bu da həmin imperiyanı tarixin ən böyük dövlətlərindən birinə çevirmişdi.<ref name="book">{{cite book| author = David Sacks| author2 = Oswyn Murray| author3 = Lisa R. Brody|author4=Oswyn Murray |author5=Lisa R. Brody | title = Encyclopedia of the ancient Greek world| url = https://books.google.com/?id=gsGmuQAACAAJ| year = 2005| publisher = Infobase Publishing| isbn = 978-0-8160-5722-1| pages = 256 (at the right portion of the page)| accessdate = 3 noyabr 2018 }}</ref> Eramızdan əvvəl dördüncü əsrdə İran ərazisinin [[Makedoniyalı İsgəndər]] tərəfindən işğal olunması nəticəsində burada [[Ellinizm]] mədəniyyəti kök saldı. [[Parfiya]] dövlətinin yaranması ilə İran üsyanı özünün kulminasiya nöqtəsinə çatdı. Həmin dövlətin ardıcılı hesab olunan [[Sasanilər İmperiyası]] isə eramızın üçüncü əsrindən etibarən dörd əsr boyunca dünyanın aparıcı gücü hesab edilirdi.<ref name="Norman A. Stillman p. 22">{{cite book |author=Stillman, Norman A. |title=The Jews of Arab Lands |url=https://archive.org/details/jewsofarablands00stil |page=[https://archive.org/details/jewsofarablands00stil/page/22 22] |publisher=Jewish Publication Society |date=1979 |isbn=0827611552}}</ref><ref name="Byzantine Studies 2006, p. 29">{{cite book |author=Jeffreys, Elizabeth; Haarer, Fiona K. |title=Proceedings of the 21st International Congress of Byzantine Studies: London, 21–26 August, 2006, Volume 1 |page=29 |publisher=Ashgate Publishing |date=30 sentyabr 2006 |isbn=075465740X}}</ref> Yeddinci əsrdə imperiya ərazisinin ərəblər tərəfindən işğal olunmasından sonra İranda mövcud olan yerli [[Zərdüştilik]] və [[Manixeizm]] dinləri [[İslam]] dini ilə əvəzləndi. İran [[İslamın qızıl çağı]]na mühüm töhfələr vermişdir. Bu töhfələr xüsusilə incəsənət və elm sahələrində özünü büruzə verdi. İki əsrdən sonra İranın müxtəlif müsəlman xanədanlıqlarına bölünməsinin ardınca, ərazi [[Səlcuq imperiyası|türklər]] və [[Elxanilər dövləti|monqollar]] tərəfindən işğala məruz qaldı. 15-ci əsrdə Səfəvilər dövlətinin yüksəlişə keçməsi ilə vahid dövlətin yaradılması prosesi yenidən başladı. Səfəvilərin [[şiəlik]] təriqətini əsas götürməsi ilə İran və İslam tarixində dönüş nöqtəsi qeydə alındı.<ref name="Andrew J. Newman 2006">{{cite book|author=Andrew J. Newman|title=Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire|url=https://books.google.com/books?id=afsYCq1XOewC|accessdate=21 June 2013|date=21 aprel 2006|publisher=I.B. Tauris|isbn=978-1-86064-667-6|archive-date=12 October 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131012230428/http://books.google.com/books?id=afsYCq1XOewC|url-status=live}}</ref><ref name="savoryeiref">{{cite encyclopedia |author=Savory, R. M. |title=Safavids |encyclopedia=Encyclopaedia of Islam |edition=2nd}}</ref> [[Nadir Şah]]ın hakimiyyəti illərində İran dövrün ən güclü dövlətlərindən biri hesab olunsa da<ref name="books.google.nl">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=9o0AAwAAQBAJ|title=The Sword of Persia: Nader Shah, from Tribal Warrior to Conquering Tyrant|author=Axworthy, Door Michael|date=2006|accessdate=3 noyabr 2018|isbn=9780857721938|archive-date=2019-06-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20190620070657/https://books.google.com/books?id=9o0AAwAAQBAJ|url-status=live}}</ref>, 19-cu əsrdən etibarən Qacarilərin [[Rusiya imperiyası]] ilə aralarında baş verən ardıcıl münaqişələr ciddi ərazi itkiləri ilə nəticələndi. İran Qafqazı və İğdır, Qars və s əraziləri Gülüstan və daha sonra Türkmənçay müqavilələrində Rusiyaya verməli oldu.<ref name="Timothy C. Dowling pp. 728-730">{{cite book |author=Dowling, Timothy C. |url=https://books.google.com/books?id=KTq2BQAAQBAJ |title=Russia at War: From the Mongol Conquest to Afghanistan, Chechnya, and Beyond |pages=728–730 |publisher=ABC-CLIO |date=2 dekabr 2014 |isbn=1598849484 |access-date=2018-11-03 |archive-date=2017-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012040129/https://books.google.com/books?id=KTq2BQAAQBAJ |url-status=live }}</ref> 1905–1911-ci illəri əhatə edən [[Məşrutə inqilabı (1905-1911)|Məşrutə inqilabı]] ölkənin [[konstitusiyalı monarxiya]]ya çevrilməsi ilə nəticələndi. 1953-cü ildə [[Böyük Britaniya]] və [[ABŞ]]-ın təhriki ilə baş tutmuş [[İran çevrilişi (1953)|İran çevrilişi]] ölkədə Qərb əleyhinə narazılığın artması ilə nəticələndi.<ref name="Anthony H. Cordesman p 22">{{cite book |author=[[Anthony Cordesman|Cordesman, Anthony H.]] |url=https://books.google.com/books?id=3j6sZyByv8EC |title=Iran's Military Forces in Transition: Conventional Threats and Weapons of Mass Destruction |page=22 |date=1999 |isbn=9780275965297 |access-date=2018-11-03 |archive-date=2017-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171012041142/https://books.google.com/books?id=3j6sZyByv8EC |url-status=live }}</ref> Xarici təsir və siyasi repressiya əleyhinə narazılıqlar 1979-cu ildə [[İran İslam İnqilabı]]nın başlanmasına səbəb oldu və nəticədə, ölkə İslam respublikasına çevrildi.<ref name="britannica1">{{cite web|url=https://www.britannica.com/place/Iran|title=Iran|year=2012|publisher=Encyclopædia Britannica|work=Encyclopædia Britannica|accessdate=3 noyabr 2018|archive-date=2019-01-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20190111112441/https://www.britannica.com/place/Iran|url-status=live}}</ref> Beləliklə, "[[İranın Ali Rəhbəri|Ali lider]]" tərəfindən rəhbərlik olunan [[Teokratiya|teokratik]] hökumətin əsası qoyuldu.<ref name=politicalsystem>{{cite web|script-title=fa:قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران |url=http://fa.wikisource.org/wiki/قانون_اساسی_جمهوری_اسلامی_ایران |language=Persian |accessdate=3 noyabr 2018 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080410011625/http://fa.wikisource.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86 |archivedate=10 April 2008 |df= }}</ref> 1980-ci illər ərzində təqribən 8 il müddətinə davam etmiş [[İran-İraq müharibəsi|İraq-İran müharibəsi]] hər iki tərəf üçün ciddi itkilərin baş verməsi ilə((2000-ci illərdən bəri İranın mübahisəli [[İranın nüvə proqramı|nüvə proqramı]] narahatlıqların artmasına səbəb olmuş və ölkə əleyhinə beynəlxalq sanksiyaların tətbiq olunması ilə nəticələnmişdir. 14 iyul 2015-ci ildə [[Altılıq]] ölkələri ilə İran arasında hərtərəfli fəaliyyət proqramı əsasında razılaşma əldə olunmuşdur. Bu razılaşmaya əsasən İrana qarşı tətbiq olunan sanksiyaların yumşaldılması qarşılığında İran hökuməti zənginləşdirilmiş uran istehsalını azaltmalı idi. [[Suveren dövlət]] olan İran [[BMT]], [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı]], [[Qoşulmama Hərəkatı]], [[İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı]] və [[OPEK]] kimi qurumların üzvüdür.<ref name="parliament">{{cite web |author=The Committee Office, House of Commons |url=https://publications.parliament.uk/pa/cm<sup>2</sup> 00607/cmselect/cmfaff/363/36310.htm |title=Select Committee on Foreign Affairs, Eighth Report, Iran |publisher=Publications.parliament.uk |accessdate=3 noyabr 2018 |archive-date=2021-08-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210809092919/https://publications.parliament.uk/pa/cm%3Csup%3E2%3C/sup%3E |url-status=live }}</ref><ref name="petro-hunt">{{cite web|url=http://www.petro-hunt.com/lectures/LectureOpen.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100103021931/http://www.petro-hunt.com/lectures/LectureOpen.htm|archivedate=3 yanvar 2010 |title=Iran @ 2000 and Beyond lecture series, opening address, W. Herbert Hunt, 18 May 2000 |accessdate=3 noyabr 2018}}</ref> Əsas regional güclərdən biri hesab olunan İran dünyanın ən böyük təbii qaz ehtiyatlarına və təsdiqlənmiş dördüncü ən böyük neft ehtiyatlarına sahib ölkədir.<ref name="Reuters.com_November_29_2015c">{{cite web |url=https://www.reuters.com/article/2013/06/12/bp-reserves-idUSL5N0EO1I720130612 |title=UPDATE 3-BP cuts global gas reserves estimate, mostly for Russia |newspaper=Reuters.com |date=2013 |accessdate=3 noyabr 2018 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924182038/http://www.reuters.com/article/2013/06/12/bp-reserves-idUSL5N0EO1I720130612 |url-status=dead }}</ref><ref name="CIA">{{cite web |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html |title=Iran |author=CIA World Factbook |accessdate=3 noyabr 2018 |archive-date=2020-05-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200518204512/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html |url-status=live }}</ref> Bu səbəblərdən də İran hal-hazırda beynəlxalq enerji təhlükəsizliyi və dünya iqtisadiyyatına nəzərə çarpacaq təsir göstərir. Zəngin mədəni irsə sahib olan İran [[UNESCO]]-nun [[Ümumdünya irsi]] siyahısında 22 mədəni mirasa sahibdir. Bu, Asiyada üçüncü, dünya üzrə isə səkkizinci ən yaxşı göstəricidir.<ref>{{cite web |title=World Heritage List |url=http://whc.unesco.org/en/list/ |publisher=[[UNESCO]] |access-date=2018-11-03 |archive-date=2020-05-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200520011001/http://whc.unesco.org/en/list |url-status=live }}</ref> İran müxtəlif [[İran əhalisi|etnik və linqvistik qruplar]]ın yaşadığı ölkədir. Ölkə ərazisində yaşayan ən böyük etnik qruplar [[farslar]], [[azərbaycanlılar]], [[kürdlər]], talışlar, giləklər, mazanilər və [[lurlar]]dır. == Etimologiyası == == Tarixi == {{Əsas|İran tarixi}} === İslamdan öncəki dövr === İran ərazisinin məskunlaşması [[Alt paleolit]] dövrünə aid edilir. [[E.ə. III minillik|E.ə. III minilliyin]] əvvəllərində İranın cənubi-qərbində ilk sinifli cəmiyyətlər meydana gəlmiş, əvəlcə ayr-ayrı şəhər-dövlətləri yaranmış, sonralar [[Elat|Elam]] və [[E.ə. III minillik|e.ə. III minilliyin]] II yarısında [[Lulubilər|Lullubilərin]] erkən quldarlıq dövlətləri mövcud olmuşdur. [[E.ə. 2200|E. ə. təqribən 2200-cü ildə]] [[Kutilər]] [[Sumer]] və [[Akkad]]ı müvəqqəti zəbt etmiş [[Kassilər]] isə [[E.ə. XVIII əsr|XVIII]]-[[E.ə. XVI əsr|XVI]] əsrlərdə [[Babilistan]]ı ələ keçirərək [[e.ə. XIII əsr]]in sonuna kimi burada hökmranlıq etmişlər. [[E.ə. II minillik|E.ə. II minilliyin]] sonudan İran ərazisinə hind-iran dillərində danışan Hind-Avropa tayfalarının İran qrupundan olan [[Arilər|ari]] (müasir İranın adı buradandır; qədim İran dilində Arianam-"arilər ölkəsi" və ya padşahlığı deməkdir) tayfaları gələrək qərbi və mərkəzi rayonlarda məskunlaşdılar. İndiki İranın [[Xuzistan]] və [[Luristan]] ərazisini əhatə edən vilayətlərlə yanaşı [[e.ə. VII əsr]]ə qədər İranın əsas əkinçilik rayonlarında sinifli cəmiyyətlər meydana gəlmişdir. E.ə. təqribən [[E.ə. 673|673]]-[[E.ə. 672|672]]–ci illdə [[Assuriya]] (Aşşur) əleyhinə bağlanmış üsyan nəticəsində İran yaylasının şimal qərbində [[Midiya]] dövləti yarandı. [[E.ə. 616]]-[[E.ə. 605|605]]-ci illərdə Midiya Babilistanla ittifaqda [[Assuriya]], [[Manna]], [[Urartu]]nu və İran yaylasının çox hissəsini işğal etmişdir. Midiyanın tabeliyində olan pars (parsa, pars, müasir fars sözü buradandır) padşahlığı ilə müharibə ([[e.ə. 553]]-[[e.ə. 550|550]]) nəticəsində hakimiyyət [[Əhəmənilər]] (Haxamanişlər) sülaləsinin əlinə keçdi. VI əsrin sonunda [[II Kir]] (Kuş) və onun varislərinin işğalları nəticəsində Əhəmənilər dövlətinin sərhədi [[Hind çayı]]ndan [[Egey dənizi]]nə və [[Kiçik Qafqaz dağları|Qafqaz dağları]]ndan [[Nil çayı]]na qədər genişləndi. Əhəmənilər dövləti [[I Dara]]nın hakimiyyəti dövründə ([[e.ə. 521]]-[[e.ə. 485|485]]) daha da qüvvətləndi. Ticarət yolları üzərində hökmranlıq qərb ilə şərq arasında gedən mübarizə Əhmənilər dövlətini Yunanıstanla uzun sürən müharibələrə sövq etmişdir. [[E.ə. 330]]-cu ildə [[Makedoniyalı İsgəndər]] İranı işğal etdi. [[Fayl:Bas relief nagsh-e-rostam al.jpg|250px|thumb|right|Şapur Sasani]] [[E.ə. 312]]-ci ildə İran [[Selevkilər]] dövlətinin tərkibinə qatıldı (İsgəndərin ölümündən sonra müstəqillik qazanan [[Atropatena]] dövləti yalnız [[E.ə. III əsr|e.ə. III]] 20-ci illərinin sonlarında Selevki hökmdarı [[III Antiox]]un hakimiyyətini tanımışdır) E.ə. III əsrin ortalarında indiki İran və [[Türkmənistan]] sərhəddində yaranmış [[Parfiya|Əşkanilər]] padşahlığı [[e.ə. II əsr]]in ortalarında bütün İranı hakimiyyət altına almışdır. Əşkanilərdən asılı olan [[fars]] hökmdarı [[I Ərdəşir]] 224-cü ildə Parfiyanın axırıncı padşahı [[II Artaban]]ı məğlub edərək [[Sasanilər]] dövlətinin əsasını qoymuşdur. Sasanilər dövründə ([[III əsr|III]]-[[VII əsr]]lər) İranda feodal münasibətlər yaranmağa başladı. Sasanilər İranda möhkəmləndikdən sonra [[Cənubi Ərəbistan]], [[Suriya]], [[Fələstin]], [[Misir]], [[Atropatena]], [[Albaniya]] (Qafqaz), [[Ermənistan]] və [[İberiya]]nı ələ keçirdi. Sasani hökmdarları hələ Əhəmənilər dövründə yeridilən xətti- dövlət aparatında və orduda farslara üstünlük verilməsi, onların vergilərdən azad edilməsi siyasətini daha da gücləndirmiş, [[Zərdüştlük|Zərdüştlüyü]] dövlət dini elan etmişlər. Cənubi-Qafqaz (Zaqafqaziya) xalqlarının Sasani əsarətinə qarşı 450–451, 457, 481–484 illərdə qüdrətli üsyanları baş verdi. Sasanilər dövlətində sinifi ziddiyyətlərin kəskinləşməsi və feodal separatizminin güclənməsi həmçinin Bizansla aparılmış uzun sürən müharibələr [[VII əsr]]də [[Ərəb]]lərin İranı işğal etməsini asanlaşdırdı; [[İslam]] dini və [[Ərəb dili]] yayılmağa başladı. === İslamdan sonrakı dövr === İranda ərəb hökmranlığı [[VII əsr]]in 80-ci illərinə kəndli üsyanlarına səbəb oldu. 747-ci ildə [[Mərv]]də [[əbu-Müslim]]in başçılığı ilə Əməvilər Xilafətinə qarşı xalq hərəkatı bütün İranı bürüdü. [[Abbasilər]] hökmranlığı dövründə [[Mak Sumbat]]ın (755), [[Ustad Sis]]in (767) və Azərbaycanda [[Babək Xürrəmi|Babəkin]] başçılığı ilə xalq üsyanları baş verdi. [[Şüubiyyə hərəkatı]] geniş vüsət alırdı. Bütün bunlar xilafətin süqutunu sürətləndirirdi. [[IX əsr|IX]]-[[X əsr]]lərdə İranda yalnız formal sürətdə xilafətdən asılı olan əmirliklər var idi. 900-cü ildə Xorasan və İranın şərq hissəsi [[Səmanilər|Samanilər]] dövlətini tərkibinə daxil oldu (999-a qədər). İranın qərbində və [[İraq]]da [[Büveyhilər]] dövləti ([tel:935–1055 935–1055]), [[Azərbaycan]] ərazisində isə [[IX əsr]]in sonu – [[XI əsr]]də [[Sacilər]], [[Səlarilər]], [[Rəvvadilər]], [[Şəddadilər]] və [[Şirvanşahlar]] dövlətləri yarandı.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://marketing.ucoz.org/load/2-1-0-13 |access-date=2009-02-21 |archive-date=2009-02-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090216144538/http://marketing.ucoz.org/load/2-1-0-13 |url-status=live }}</ref> [[X əsr]]də şəhərlərin və tranzit ticarətinin inkişafı Ərəb hökmranlığına son qoyulması [[XI əsr]]də İranda iqtisadi və mənəvi yüksəlişə şərait yaratdı. Samanilər dövlətinin süqutundan sonra İranın şərqi- Orta Asiyanın bir hissəsi və indiki Əfqanıstan ərazisi [[Qəznəvilər dövləti]]nin tərkibinə daxil oldu. 1040-cı ildə [[Səlcuq türkləri|səlcuq (oğuz) türkləri]] İranı və onunla həmsərhəd ölkələri işğal edərək [[Səlcuqilər]] dövlətinin yaratdılar. [[XII əsr]]in əvvəllərində Səlcuqilər dövləti ayr-ayrı sultanlıqlara parçalandı; Sultanlıqlar içərisində Atabəylərin hakimiyyəti yarandı. Mərkəzi Əlamut qalası olan [[İsmaililər]] dövləti (1090–1256) habelə [[Eldəgəzlər|Eldəgizlər]] dövləti (1136–1225) İranın xeyli hissəsini ələ keçirmişdir. 1220-[[1256|56-cı]] illərdə İranı [[Monqollar]] işğal etdi. [[XIII əsr]]in ortaları [[XIV əsr]]lərdə İran monqol [[Elxanilər]] dövlətinin tərkibinə daxil idi, [[Qazan xan]]ın (1295–1304) keçirdiyi islahatlar İranın iqtisadi inkişafına şərait yaratdı. Elxanilər dövlətinin süqutundan sonra İran ərazisi [[Cəlairilər]], [[Müzəffərilər]] ([[XIV əsr]]in 40–50-ci illərində) və s. feodal dövlətlərinin tərkibinı daxil oldu. Feodal zülmü və monqol hökmranlığı [[Xorasan]]da [[Sərbədarlar üsyanı]]na (XIV əsrin 30–80-cı illərində) [[Mazandaran]] və [[Gilan]]da [[seyidlər hərəkatı]]na (1350) səbəb olmuşdur. [[Fayl:Shah Ismail I.jpg|thumb|180 px|right|[[I İsmayıl|Şah İsmayıl Səfəvi (Xətayi)]]]] [[Fayl:Mohammad Khan Qajar.jpg|170px|thumb|right|[[Ağaməhəmməd şah Qacar|Ağa Məhəmməd Şah Qacar]]]] 1380–1393-cü illərdə [[Əmir Teymur|Teymur]] İranı işğal etdi. Onun ölümündən sonra İran [[Teymurilər]] və [[Qaraqoyunlular|Qaraqoyunlu]] dövləti arasında bölüşdürüldü. 1468-ci ildə, [[Muş döyüşü]]ndən sonra Qaraqoyunlu dövlətini [[Ağqoyunlular|Ağqoyunlu]] dövləti əvəz etdi. [[Qızılbaşlar]]a arxalanan [[Şah İsmayıl Xətai|İsmayıl]] Səfəvi xalq kütlələrinin ümumi narazılığından və daxili çəkişmələrindən istifadə edərək Azərbaycanda hakimiyyətini möhkəmləndirdi və Ağqoyunlu dövlətinə son qoyuldu. 1501-də o [[Təbriz]]ə daxil olaraq özünü şah elan edib, Şah I İsmayıl adını qəbul edir. 1501-ci ildə Azərbaycanın şahı, 1502-ci ildə isə bütün Iranın şahı titulunu qəbul edir<ref>{{Cite journal}}</ref>. 1502-ci ildə [[şiəlik|şiəliyi]] dövlət dini elan etir. 1510-cu ilə qədər İran səfəvilərin hakimiyyətinə keçdi. 1514-cü ildə Səfəvilər [[İraq]], [[Kürdüstan]] və [[Cənubi Qafqaz]] uğrunda [[Osmanlı İmperiyası]] ilə uzun sürən müharibələr aparmışlar. [[XVI əsr]]in axırlaırna qədər Səfəvilər dövləti xarakter etibarilə Azərbaycan dövləti idi. Lakin sonralar dövlətin idarəsində üstünlük [[farslar]]a keçdi. Qızılbaşların siyasi mövqeyi məhdudlaşdırıldı. (Bax-Səfəvilər). [[Fayl:Nader Shah Afshar.jpg|185px|thumb|left|Nadir Şah Əfşar]] 1709–1722-ci illərdə üsyan etmiş [[əfqan tayfaları]] Səfəvilərin paytaxtı [[İsfahan]]ı ələ keçirdilər (1722). Əfqan xanlıqlarının qısa müddətli hökmranlığı əleyhinə xalq hərəkatları baş verdi. Əfqanlar əleyhinə mübarizəyə və Osmanlı türklərin ölkədən qovulmasına başçılıq edən [[Nadir xan Əfşar]] böyük feodal imperiyası yaratdı (Bax-[[Əfşarlar]]). Lakin o öldürüldükdən sonra (1747) bu dövlət süqut etdi. [[Kərim xan Zənd]]in hakimiyyət dövrü (1760–1779) istina olmaqla İranın [[XVIII əsr]] tarixi fasiləsiz feodal çəkişmələri ilə xarakterizə olunur. [[Zəndilər|Zəndlər]] və [[Qacarlar]]ın uzun sürən müharibəsi Qacarlar sülaləsinin (1796–1925) hakimiyyətə gəlməsi ilə başa çatdı. 1795–1797-ci illərdə [[Ağa Məhəmməd Şah Qacar]]ın başçılıq etdiyi İran ordusunun Cənubi Qafqaza (o cümlədən Qarabağa) basqınları böyük dağıntılara və qırğınlara səbəb oldu. XVIII əsrin axırları [[XIX əsr]]in əvvəlləri [[Böyük Britaniya]], [[Rusiya]] və [[Fransa]]nın İranı əsarət altına almaq cəhdləri ölkədə kaputilyasiya rejiminin yaradılması İranla bir sıra Avropa dövlətləri arasında qeyri-bərabər müqavilələr imzalanması ilə nəticələndi. Azərbaycan torpaqları Rusiya-İran müharibələri nəticəsində iki imperiya arasında bölündü. ([[Gülüstan müqaviləsi|Gülüstan]] 1813-cü il, [[Türkmənçay müqaviləsi]]) 1828-ci il. İranın Avropa ölkələrinin sənaye malları üçün satış bazarına çevrilməsi sosial ziddiyyətlərin daha da kəskinləşdirdi və anti-feodal [[Babi üsyanları]]na (1848–1852) səbəb oldu. Feodal mülkədar dairələri böhrandan çıxış rolunu mərkəzi hakimiyyəti və dövlətin müstəqilliyini möhkəmlətməkdə və bir-sıra islahatlar keçirilməsində görürdülər. [[Mirzə Tağı]] xanın (Əmir Nizam) islahatları (XIX ortalarında) nəticəsində iqtisadiyyat və mədəniyyət sahəsində müəyyən irəliləyiş oldu. XIX sonu-XX əvvəllərində İran imperialist dövlətlərin (Böyük Britaniya, Rusiya) yarımmüstəmləkəsinə çevrilmişdir. XIX əsrin sonundan milli şüur inkişaf edir, burja-millətçilik ideyaları yayılır, (Mülküm xan, Ə.Talıbov, Zeynalabdin Marağayi, Ağaxan Kirmani və b.) burjua tələbləri irəli sürən gizli cəmiyyətlər yaranırdı. [[Fayl:Reza_shahpahlavi.jpg|thumb|right|190px|Rza Şah Pəhləvi]] [[XIX əsr]]in sonlarından İranda başlayan [[sənayeləşmə]] və 1905–1911 [[İran Konstitusiya İnqilabı]] [[Qacarlar]]ı daha da zəiflətdi. 1919-cu ildə Böyük Britaniya İranda öz protektaratını qurmağa çalışsada alınmadı, nəticədə 1921-ci ildə elit hərbi süvari briqadanın rəhbəri [[Rza şah Pəhləvi|Rza Xan]] (sonradan Rza Şah) İngiltərə və digər Avropa dövlətlərinin dəstəyi ilə Qacarları devirdi. 1925-ci ildə Məclis onu yeni sülalə-[[Pəhləvilər]]in ilk hökmdarı kimi tanıdı. Rza şahın dövründə ifrat Fars milliyətçiliyinə baxmayaraq, genişmiqyaslı yenilənmələr aparıldı, sənaye inkişafı ölü nöqtədən tərpəndi, yeni dəmiryolları çəkildi, milli təhsil sistemi yalnız [[Fars dili]]ndə təşəkkül tapdı. [[İkinci dünya müharibəsi]] zamanı İran öz "neytrallığını" elan etsə də, ölkədə çox güclü faşist kəşfiyyatı vardı. Bunu bilən Sovetlər və İngiltərə öz qoşunlarını İranın ərazisinə yeritdilər. [[SSRİ]] qoşunları [[İran Azərbaycanı]]na girdi. SSRİ İranın ərazisinə girməsini 1922-ci ildə İran və SSRİ arasında olan müqavilə ilə izah etdi (həmin müqaviləyə görə əgər bir dövlətin təhlükəsizliyinə qarşı şərait yaranarsa digər onun ərazisinə qoşun yeridə bilər). Ölkədə yaranmış olan vəziyyət şahı öz oğlu [[Məhəmməd Rza Pəhləvi]]nin xeyrinə taxtdan əl çəkdirdi. [[SSRİ]] və [[Böyük Britaniya]] qoşunları İran ərazisində 1946-cı ilə kimi qaldılar. Bu qoşunların əsas məqsədi [[Fars körfəzi]] və [[Xəzər dənizi]]ni birləşdirən nəqliyyat yollarını müdafiə etməli idi. Müharibə qurtardıqdan sonra Sovet qoşunlarının bir hissəsi, həmçinin qoşunla birgə getmiş olan azərbaycanlılar İran Azərbaycanında məskunlaşdılar. 1951-ci ildə demokratik millətçi [[Məhəmməd Musaddıq]] İranda yaranmış olan vəziyyətə qarşı qalxdı və Baş nazir seçildi. Baş nazir kimi o ölkənin neft sərvətlərinə nəzarəti ələ keçirməyə və Anqlo-İran Neft Kampaniyasını (indiki [[BP]]) milliləşdirməyə cəhdi Qərbi narahat etməyə başladı. Mossadıq bununla da İranın "neytrallığını" qorumağa çalışırdı. Bunun cavabında isə Britaniya İrana embarqo qoydu. Tezliklə Amerika Birləşmiş Ştatları-nda Britaniyaya qoşuldu. Nəticədə ölkədə çevriliş oldu- Nazirlər Kabineti qovuldu, Mossadıq həbs edildi. Şah Amerika Birləşmiş Ştatları və Böyük Britaniyanın dəstəyi ilə ölkəyə qayıtdı. Neftdən gələn gəlirlər şaha qısa zamnda hərbi gücü artırmağa və çoxsaylı islahatlar aparmağa şərait yaratdı. Yeni yollar tikildi, limanların geişləndirildi, kəndilərin xeyrinə islahatlar, qadınlara seçki hüququ verildi və s. irəliləyişlər baş verdi. Şah xarici siyasətdə isə qərbyönümlü siyasət aparırdı. 1960-cı illərin ortalarından başlayaraq şahın müstəqil siyasət aparmaq istəyi qərbin heç xoşuna gəlmədi. Tezliklə qərbdə onun avtoritar idarəetmədə, insan haqlarını pozmaqda ittiham etdilər. 1977-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]-nda hakimiyyətə gəlmiş olan prezident [[Cimmi Karter|Karter]] və onun əhatəsi İrana qarşı zidd mövqe tutmağa və İrana zidd qüvvələrlə yaxınlaşmağa başladı. Bu müddət ərzində isə İran daxilində [[Ayətullah Xomeyni|Ruhullah Musəvi Xomeyni]] artıq öz ətrafında antişah qüvvələr toplaya bilmişdi. Xomeyni dindar-şiələrin dəstəyinə arxalanırdı. Xomeyni şahın daxili və xarici siyasətini həmçinin aqrar islahatları, qadınlara verilmiş seçki hüququnu tənqid edirdi. Bu fəaliyyətinə görə o 1963 və 1964-cü illərdə həbs edilmiş və ölkə xaricinə çıxardılımışdır. Sonrakı fəaliyyətini [[İraq]]da davam etdirən Xomeyni burada da İrandaxili qüvvələrlə əlaqə saxlayırdı. 1978-ci ilə kimi şah rejimi ölkədaxili vəziyyəti gizli polisin hesabına qoruyub saxlaya bilirdi. Bu vaxta qədər ölkə ərazisini antişah nümayişləri bürüdü. Bu aktivlik təkcə Xomeyni və onun tərəfdarlarından gəlmirdi. İran mucahidləri və İran fədailəri təşkilatları da bu işdə SSRİ, [[Fələstin Azadlıq Təşkilatı]] və radikal ərəb rejimlərinin dəstəyi ilə fəal iştirak edirdilər. İqtisadiyyat sarsılmışdı. Tezliklə nümayişkarlara qarşı qoyulmuş ordu 1979-cu il [[11 fevral|fevralın 11-də]] öz neytrallığını elan etdi, bununla da [[Pəhləvilər]]in taleyi həll edildi. === İslam inqilabı === {{Əsas|İran İslam İnqilabı}} === Müasir İran === İrana qayıtmış Xomeyni dini və siyasi rəhbər kimi qarşılandı. Müvəqqəti hökumətin lideri [[Mehdi Bazarqan]]ın iştirakı ilə 15 nəfərdən ibarət [[İslam İnqilabı Şurası]] yaradıldı. 1979-cu ilin 1 aprelində ölkə İran İslam Respublikası, daha sonra isə Xomeyni ömürlük lider elan edildi. 1980-cı ildə Məclisə keçirilmiş seçkilər nəticəsində [[İslam Respublikası Partiyası]] (Xomeyni və onun tərəfdarları) qalib gəldi. Tezliklə ölkə prezidenti [[Əbülhəsən Bənisdar]] və İRP arasında açıq mübarizə başladı. Bəndisar və İran Mücahidləri təşkilatı ölkənin [[klerikal]] (din ölkə siyasətinə təsir) idarə metodunun əksinə çıxırdılar. 1981-ci ilin iyununda mücahidlər üsyana qalxdı, Xomeynin göstərişi ilə Məclis ölkə prezidentinə impiçmnet elan etdi, prezident vəzifəsindən getdi. Yeni prezident keçmiş baş nazir Rəcai oldu, Baş nazir postuna Məhəmməd Cəvar Bəhonar gəldi. İlyarımdan sonra mücahidlərin üsyanı yatırıldı. Avqustda Rəcai və Bəhonar bomba partlaması nəticəsində həlak oldu. Yeni prezident [[Seyid Əli Xameneyi]] oldu, Baş nazir postuna [[Mir Hüseyn Musavi]] seçildi. 1984-cü ildə məclisə keçirilən seçkilərdə İRP yenidən qalib gəldi. 1985-ci ildə keçirilmiş seçkilərdə Xameneyi yenidən prezident seçildi. Ölkədə gedən proseslər yüzlərlə zadəgan ailəsini xaricə emiqrasiya etməyə məcbur etdi. İranda baş verən şiə inqilabının ölkə şiələrinə təsirini azaltmaq, həmçinin Fars körfəzində yeganə hakim olmaq istəyi [[İraq]]ı 1980-ci il İrana qarşı müharibə başlamağa məcbur etdi. Hər iki tərəfin zəifləməsində mənafe güdən qərb müxtəlif vaxtlarda İranı və İraqı dəstəklədi. Ümumi ziyan 300 mlrd. dollara çatdı. İranın cənubdakı neft infrastrukturuna hədsiz ziyan dəydi. 1988-ci ildə İran [[BMT]]-nin dəstəyi ilə [[Küveyt]] və [[Səudiyyə Ərəbistanı]] ilə diplomatik əlaqələrə başladı. 8 il davam edən müharibə nəticəsində heç bir tərəf qalib gəlmədi. 1980-cı illərin sonunda İranda mühafizəkarlar və islahatçılar arasında baş verən hakimiyyət daxili qarşıdurma İRP-nin buraxılması ilə nəticələndi, yeni seçkilərdə islahatçılar qalib gəldilər. Ölkədaxili və beynəlxalq siyasətdə radikal dini siyasət mülayimləşdi. Xomeyni 1989-cu il [[3 iyun|iyunun 3-də]] vəfat etdi. Konstitusiyaya dəyişikliklər edildi, ömürlük lider Xameneyi seçildi, Baş nazir postu ləğv edildi. Prezident Məclisin spikeri [[Əli Əkbər Haşemi-Rəfsəncani]] seçildi. Yeni hökumətin tərkibinə islahatçılarla yanaşı mühafizəkarlar da daxil oldular. 1990-cı ildə İraq Küveytə hücumu ilə əlaqədar İranla sülh bağlayıb, diplomatik əlaqələrə başladı. Buna baxmayaraq İran Küveytə hücumu pislədi, [[BMT]]-nin sanksiyalarına əməl etdi. Qərb qoşunlarının Küveytdə olmasını arzulamayan İran onların Fars körfəzindən çıxarılmasını tələb edirdi. 1991-ci ildə Küveytdən İraq qoşunlarının çıxarılması ilə İran-İraq münasibətləri yenidən gərginləşdi. Bununla yanaşı Rəfsəncani İran neftinin Qərbə eksportunu təmin etdi. Buna baxmayaraq ölkədaxili gərginlik Rəfsəncaniyə islahatlar aparmağa həmçinin Amerika Birləşmiş Ştatları-nın siyasətini daha da mülayimləşdirməyə maneə oldu. Nəticədə ölkə iqtisadiyyatının bərpası üçün lazım olan xarici investisiya İrana gəlmədi. 1993-cü ildə Rəfsəncani yenidən prezident seçilsə də, bu problemləri həll edə bilmədi. Artıq dini dairələrdə onun siyasətinin tənqid etməyə başladı. Nəticədə 1997-ci ildə keçirilmiş seçkilərdə [[Seyid Məhəmməd Xatəmi]] qalib gəldi, Qərblə münasibətlər yaxşılaşdı. 1997–1998-ci ildə dünya bazarlarında neftin qiymətinin aşağı düşməsi İran iqtisadiyyatına mənfi təsir göstərdi. Xatəmi islahatların və qərblə yaxınlaşmanın tərəfdarı idi. Bu da islahatçılar və mühafizəkarlar arasındakı münasibəti kəskinləşdirdi. Bu münasibət Xameneyi və Xatəmi arasında ziddiyyətə səbəb oldu. 1999-cu ilin yayında tələbə nümayişləri oldu. 2000-ci ilin mayında Xatəminin qardaşı – M.R.Xatəminin rəhbərlik etdiyi islahatçılar seçkini qazandılar. Qərblə İran arasında istiləşmə müşahidə olundu. 2001-ci ildə keçirilən seçkilərdə Xatəmi yenidən qalib gəldi. Amerika Birləşmiş Ştatlarındakı "[[11 sentyabr terror aktları|11 sentyabr hadisələri]]"ndən sonra İranın [[nüvə texnologiyaları]]nı inkişaf etdirmək niyyəti onu Amerika Birləşmiş Ştatlarının düşmənləri sırasına aid etdi. Amerika Birləşmiş Ştatlarının "nəzarəti altında" "Fridom Hous"(Freedom House), "Soros Fondu" (Soros Foundation) və digər təşkilatlar İrandakı seperatçı qrupları maliyələşdirir. 2003-cü ildə yerli idarəetmə orqanlarına və 2004-cü ilin fevral-may Məclis seçkilərdə mühafizəkarlar qalib gəldilər. İran İraqdakı antinato qüvvələrinə dəstək verməyə başladı. İranda davam edən mühafizəkar-islahatçılar mübarizəsində keçmiş prezident Rəfsəncaninin reytinqi qalxdı. Onu sağmərkəzçi qüvvələr dəstəkləyirdilər. 2005-ci il Məclisə keçirilən seçkilərdə mühafizəkarlar əksər yerləri tutdular. İranda keçirilən son 17 iyun 2005-ci il tarixli seçkilərin ilkin mərhələsində Rəfsəncani qələbə çalsada, ikinci turda gözlənilmədən [[Tehran]]ın keçmiş meri, qatı-mühafizəkar [[Mahmud Əhmədinecad]] 62% səslə qalib gəldi. 6 avqust 2005-ci ildə inauruqasiya olundu. Əhmədinecad İslam inqilabı ideallarını bərpa etməyi, hakimiyyəti rüşvətxorlardan təmizləməyi, ölkədə islam prinsiplərinə uyğun sosializm qurmağı söz verib. [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] və [[İsrail]] seçkilərin nəticələrini tanımadıqlarını bəyan etdilər. == Əhali == {{Əsas|İran əhalisi}} Əhalinin əksər hissəsi şimali və qərbi rayonlarda yerləşmişdir. 2011-ci ildə aparılmış siyahıya almanın nəticələrinə əsasən əhalinin sayı 75.149.669 nəfərdir və əhalinin 71,4 % şəhər əhalisidir.<ref name="Selected findings of the 2011 National Population and Housing Census">(Farsca:پورتال — مرکز آمار ایران) Portal — Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): [http://www.amar.org.ir/Portals/1/Iran/census-2.pdf Selected findings of the 2011 National Population and Housing Census] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160303210933/http://www.amar.org.ir/Portals/1/Iran/census-2.pdf |date=2016-03-03 }}</ref>. Ən böyük şəhər [[Tehran]]dır. [[Tehran]]ın əhalisi 1926–2006-cı illərdə 210 min nəfərdən 7,1 milyona çatmışdır. 1960-cı illərin əvvəllərindən başlayaraq [[urbanizasiya]] prosesi daha da sürətlənmişdir. Əksər əhalinin etnik mənşəyi yerli [[midiya]]lılara və e.ə.VIII – VI əsrdə Dağlıq Tacikistandan və Əfqanıstandan İrana miqrasiya etmiş ari tayfalarına çatır (Seyid Əhməd Kəsrəvi Təbrizi , İqrar Əliyev və digər alimlərin fikrinə əsasən). Buna baxmayaraq [[Ərəb Xilafəti]]nin bu regionlardan çəkilməsindən sonra bu ərazilərə gəlmiş [[Türk xalqları|türk]] tayfaları mərkəzi, qərbi və bir neçə şimali regionlarda əhalinin etnik mənşəyinə təsir etmişdir. Hal-hazırda buna baxmayaraq İranda yaşayan əhalinin nümayəndələrində: [[farslar]]da, [[kürdlər]]də, [[lurlar]]da, [[bəxtiyarilər]]də, [[mazandaranlılar]]da , [[gilanlılar]]da və [[talışlar]]da ari-iran etnik mənşəyi dominionluq təşkil edir. Şimalda yaşayan xalqlarda ( Xəzərsahili istisna olmaqla ) türk cizgiləri özünü kəskin biruzə verir. === Milli tərkib === [[Fayl:Irannight.jpg|thumb|250px|right]] '''Ethnologue report for İran''' – a görə ümumilikdə ölkə ərazisində 69-a yaxın dildə danışan etnik qrup var :<ref>{{Cite web |title=Ethnologue : Languages of the World – 14 edition (2000) : Languages of İran |url=http://www.ethnologue.com/14/show_country.asp?name=Iran |access-date=2010-07-30 |archive-date=2009-06-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090624125503/http://www.ethnologue.com/14/show_country.asp?name=Iran |url-status=live }}</ref> [[farslar]] , [[Azərbaycan türkləri]] , [[kürdlər]] , [[ləklər]] , [[gilanlılar]] , [[mazandaranlılar]] , [[türkmənlər]] , [[ərəblər]] , [[bəluclar]] , [[qaşqaylar]] , [[qaraçılar]] , [[Xorasan türkləri]] , [[talışlar]], [[həzaralar]] , [[aymaqlar]] , [[lurlar]] , [[bəxtiyarilər]] , [[tatlar]] , [[gürcülər]] , [[ermənilər]] , [[puştunlar]], [[assuriyalılar]] , [[taciklər]] , [[yəhudilər]] , [[qazaxlar]] , [[xələclər]] və sairə . == Dini mənsubiyyət, dil == [[Fayl:Kelileh va Demneh.jpg|thumb|right]] Ölkə əhalisinin 98% müsəlmandır. Əhalinin 90%-i [[Şiəlik|şiə təriqətinə]] məxsusdur. Şiələrdən 85% [[Cəfərilik|imamilərdir]] (İsnə Əşəriyyə), qalanları başqa şiə təriqətlərinə mənsubdurlar- [[İsmaililər|İsmaillilər]] və [[Zeydilik]]. Ölkə əhalisinin 9%- [[Sünnülük|sünnüdür]] (əksərən kürdlər). Xristianlardan [[Qriqoryan kilsəsi|Qriqoryan]] (ermənilər), [[Nestorian kilsəsi|Nestorian]] (assurlar), [[Roma-Katolik Kilsəsi|Roma-katolik]] həmçinin [[anqlikan]] və başqa protestant kilsələrinin nümayəndələri mövcuddur. Ölkədə həmçinin [[bəhailik|bəhailiyə]], [[iudaizm]]ə və [[zərdüştlük|zərdüştlüyə]] mənsub insanlarda mövcuddur. Fars dili — İran İslam Respublikasının rəsmi dilidir. Fars dili Hind- Avropa dil ailəsinə mənsubdur. [[MKİ]]–nin məlumatlarına əsasən İran dilləri qrupuna aid dillərdə əhalinin 58% danışır. Əhalinin 26%-dən çoxu türk dilləri ailəsinə mənsub dillərdə danışır. == İnzibati ərazi bölgüsü == İran İslam Respublikası inzibati cəhətdən 31 ostana bölünmüşdür.<ref>"İran, Daxili İşlər Nazirliyi". 2008–12–06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008–12–05.</ref> [[Buşehr ostanı|Buşəhr]], [[Cənubi Xorasan ostanı|Cənubi Xorasan]], [[Çahar-Mahal və Bəxtiyari ostanı|Çahar-Mahal və Bəxtiyari]], [[Əlburz ostanı|Əlburz]], [[Ərdəbil ostanı|Ərdəbil]], [[Fars ostanı|Fars]], [[Gilan ostanı|Gilan]], [[Gülüstan ostanı|Gülüstan]], [[Həmədan ostanı|Həmədan]], [[Hörmüzgan ostanı|Hörmüzqan]], [[Xuzistan ostanı|Xuzistan]], [[İlam ostanı|İlam]], [[İsfahan]], [[Kirman ostanı|Kirman]], [[Kirmanşah ostanı|Kirmanşah]], [[Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanı|Kohgiluyə və Boyar-Əhməd]], [[Kürdüstan ostanı|Kürdüstan]], [[Qərbi Azərbaycan ostanı|Qərbi Azərbaycan]], [[Qəzvin ostanı|Qəzvin]], [[Qum ostanı|Qum]], [[Luristan ostanı|Luristan]], [[Mazandaran ostanı|Mazandaran]], [[Mərkəzi ostanı|Mərkəzi]], [[Rəzəvi Xorasan ostanı|Rəzəvi Xorasan]], [[Simnan ostanı|Simnan]], [[Sistan və Bəlucistan ostanı|Sistan və Bəlucistan]], [[Şərqi Azərbaycan ostanı|Şərqi Azərbaycan]], [[Tehran ostanı|Tehran]], [[Yəzd ostanı|Yəzd]], [[Zəncan ostanı|Zəncan]], [[Şimali Xorasan ostanı|Şimali Xorasan]]. == İranın ən böyük şəhərləri == '''[[Əhalisinə görə İran şəhərlərinin siyahısı]]''' (2011-ci il siyahısına görə)<ref>{{Cite web |title=Statistical Center of Iran : 1385 (2006) census |url=http://www.sci.org.ir/portal/faces/public/sci_en/sci_en.Glance/sci_en.land |access-date=2009-03-07 |archive-date=2009-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091114031455/http://www.sci.org.ir/portal/faces/public/sci_en/sci_en.Glance/sci_en.land |url-status=live }}</ref> {| !Şəhər||Əhalisi |- | [[Tehran]] ||8,154,051 |- | [[Məşhəd]] ||2,749,374 |- | [[İsfahan]] ||1,756,126 |- | [[Təbriz]] ||1,494,988 |- | [[Şiraz]] ||1,460,665 |- |Əhvaz |1,112,021 |} == İqtisadiyyatı == İran neft sənayesi yüksək inkişaf etmiş aqrar-sənaye ölkəsidir. Sənayenin inkişafı üçün ölkədə bir sıra imkanların olmasına baxmayaraq, onun artım sürəti sənaye məhsullarına olan tələbatı tam ödəyə bilmir. Neft-qaz sənayesi [[İran iqtisadiyyatı]]nın başlıca sahəsidir və dövlətin gəlirlərinin 90%-i verir. Bu sahə [[İran Milli Neft Şirkəti]]nə məxsusdur. Ölkə ərazisində neft emalı və neft-kimya müəsisələri fəaliyyət göstərir. Təbii sərvətlərdən [[neft]], [[qaz]], [[kömür]], [[mis]], [[dəmir]], [[Filizlər|manqanlı və sink-qurğuşun filizləri]] istehlak edilir. Ölkənin cənubu, cənub-qərbi və şimal-qərbi neft və qazla zəngindir. Ən böyük neft emalı zavodları Abadan və Tehran sənaye rayonlarıdır. Ölkədə həmçinin [[Maşınqayırma sənayesi|maşınqayırma]] və [[Metalişləmə sənayesi|metalişləmə]], [[Qida sənayesi|qida]] və [[tekstil sənayesi]] inkişaf etmişdir. Metallurgiya yerli xammala əsaslanır. [[İsfahan]] şəhərində tam dövriyyəli qara metallurgiya müəssisəsi fəaliyyət göstərir. Əlvan metallurgiya zavodlarında əsasən [[mis]] və [[alüminium]] istehsal edilir. Maşınqayırma sənayesinin inkişafında [[Almaniya]] və [[Böyük Britaniya]]ya məxsus şirkətlərin fəaliyyəti böyükdür. Xalçaların kustar üsulla istehsalı geniş yayılmışdır. [[Təbriz]], [[İsfahan]], [[Məşhəd]] şəhərlərində toxunan xalçalar, [[Şiraz]], [[Tehran]], [[İsfahan]]da hazırlanan bəzək əşyaları dünya bazarında yüksək qiymətləndirilir. Əsasən xam neft və neft məhsulları, metal filizləri, kənd-təsərrüfatı məhsullarının ixracı üstünlük təşkil edir. Ölkəyə xaricdən ağır maşınqayırma və [[kimya sənayesi]], maşın, dəmir, polad, tekstil malları, kağız idxal olunur. Əsas ticarət əməkdaşlarına [[Türkiyə]], [[BƏƏ]], [[Almaniya]], [[Böyük Britaniya]], [[İtaliya]], [[Yaponiya]] daxildir. İranda ABŞ-ın tətbiq etdiyi ölkəni neft gəlirlərinin yarısından məhrum edən sanksiyaların təsiri altında 2019-cu ildə [[inflyasiya]] tempi kəskin artıb. 2019-cu ilin aprel ayında bu ölkədə istehlak qiymətləri ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 51.4 faiz artıb. Hələ neft ixracının tam qadağan olunmasına qədər İranın neft ixracı kəskin azalmışdı. Belə ki, 2019-cu ilin aprel ayında İran gündə 1 milyon barreldən də az neft sata bilib. Bir il əvvəl isə gündə 2.3 milyon barrel neft satırdı. Hesablamalara görə ABŞ-ın sanksiyalarının təsiri nəticəsində İran iqtisadiyyatı bir ildə azı 10 milyard dollar gəlirdən məhrum olub.<ref>{{Cite web |title=Qiymətlər bir ildə 52 faizə yaxın artıb, özəl sektor can verir… |url=https://virtualaz.org/aktual/139896 |access-date=2019-05-04 |archive-date=2019-05-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190504064622/https://virtualaz.org/aktual/139896 |url-status=live }}</ref> === Kənd təsərrüfatı === [[Fayl:Iran land.jpg|200px|right|İran kənd təsərrüfatı]] Ölkədə şimal-qərbdən cənub-şərq istiqamətində illik yağıntıların miqdarının azalması müşahidə edilir. Kənd təsərrüfatının inkişafı üçün ən əlverişli şərait Xəzərsahili bölgələrdə, və Azərbaycan ostanlarındadır. İran ərazisinin təxminən 2/3 hissəsini tutan [[Dəşti-Kəbir]] və [[Dəşti-Lüt]] kənd təsərrüfatına tamamilə yararsızdır. Kənd təsərrüfatı məhsullarının böyük hissəsini bitkiçilik verir. Dənli bitkilərin əkinləri üstünlük təşkil edir. [[Buğda]] və [[arpa]] əkinlərinə ölkənin bütün əyalətlərində rast gəlindiyi halda, [[düyü|çəltik]] əsasən [[Gilan]] və [[Mazandaran]] ostanlarında yetişdirilir. Texniki bitkilərdən şəkər çuğunduru ölkənin bütün bölgələrində, çay, tütün, pambıq Xəzərsahili bölgələrdə yetişdirilir. İran dünya bazarına müxtəlif boyaq bitkiləri, həna və zəfəran çıxarır. Bağçılıq və üzümçülük qədim zamanlardan inkişaf etdirilir. Heyvandarlıq davar saxlanması üzrə ixtisaslaşmışdır. Qoyunçuluq Şərqi və Qərbi Azərbaycan, Xorasan, İsfahan, Fars, Mazandaran ostanlarında yayılmışdır. === Təbii qaz === İran bütün dünyada təbii qaz ehtiyatının 16%-nə malikdir. Əsas qaz yataqları [[Fars körfəzi]] şelfində həmçinin ölkənin şimali-şərqində yerləşir. 2010-cu ilədək qaz hasilatının ildə 290 milyard m<sup>3</sup>-a çatacağı gözlənilir. Bundan sonra qaz ixracı tam gücüylə fəaliyyətə başlayacaq. Hal-hazırda qaz ixracı əsasən Türkiyəyə-dir, Şimali-Fars adlı qaz yatağından çıxan qazın qaz-sıxıcı zavodlara çatması üçün ötürücü borular inşa edir. === Neft === İran konstitutsiyasına əsasən milli neft hasil edən müəssisə aksiyalarının xarici kompaniyalara satılması və ya onlara neft hasil etməyə icazə verilməsi qadağandır. Neft yataqlarının kəşfini [[İran Milli Neft Kompaniyası]] aparır (İMNK). 1990-cı illərin sonlarından başlayaraq neft sektoruna xarici investorlar gəlmişdir (Fransa-[[Total]] və [[Elf Aquitaine]], Malayziya-[[Petronas]], İtaliya- [[Eni]] həmçinin [[Çin Milli Neft Kompaniyası]]). Onlar "kompensasiya edilmiş kontraktlar" əsasında hasil edilmiş neftin bir hissəsini əldə edirlər, müddət bitdikdən sonra isə yataqları İMNK-nın nəzarətinə verirlər. == Coğrafiyası == [[Fayl:Iran-geographic map.svg|thumb|right|300px|İran]] * [[Dəşti-Kəbir|Dəşti-Kəvir]] * [[Dəşti-Lüt]] * [[Zaqros]] * [[Əlburz]] == Mənbə == * [[Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası]] (4-cü cild, səh 502–506) * [[BSE]] (Большая Энциклопедия-ТЕРРА), (19-cu cild) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Iran}} * [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html CIA facktbook-Iran (en)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html |date=2012-02-03 }} * [http://www.president.ir/en/ President.ir] * [http://tarikhema.org Ancient Iran: History, Geography, Government, and Culture] * [http://www.infoplease.com/ipa/A0107640.html Iran: History, Geography, Government, and Culture] * [http://www.panasia.ru/main/iran/sight/ İran tarixi (ru)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070225043332/http://www.panasia.ru/main/iran/sight/ |date=2007-02-25 }} * [http://www.sci.org.ir/portal/faces/public/sci_en/sci_en.Glance/sci_en.pop Statistical Center of Iran : Population and Manpower] * [http://www.sci.org.ir/portal/faces/public/sci_en/sci_en.Glance/sci_en.generalinf Statistical Center of Iran : Land and Climate] * [http://gulf2000.columbia.edu/images/maps/Mid_East_Linguistic_lg.jpg linguistic composition of Iran] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120118184312/http://gulf2000.columbia.edu/images/maps/Mid_East_Linguistic_lg.jpg |date=2012-01-18 }} == Həmçinin bax == * [[Tehran]] * [[Təbriz]] * [[İran ostanları]] * [[İran şəhristanları]] {{İranın ostanları}} {{İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı}} {{Asiya ölkələri}} {{D8}} {{Neft İxrac Edən Ölkələr Birliyi}} {{Xəzər dənizi ölkələri}} {{Xəzər dənizi limanları}} [[Kateqoriya:İran| ]] [[Kateqoriya:Xəzər dənizi ölkələri]] [[Kateqoriya:Fars körfəzi ölkələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində danışılan ölkə və bölgələr]] [[Kateqoriya:İslam dövlətləri]] [[Kateqoriya:Yaxın Şərq dövlətləri]] [[Kateqoriya:Orta Şərq dövlətləri]] tfo154ep8xff694niydx0n2eh7kn7la Mustafa Kamal Atatürk 0 1661 6564720 6538278 2022-08-06T02:14:37Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 2 books for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi|titul=[[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Respublikasının 1-ci prezidenti]]|bayraq=Flag of the President of Turkey.svg|bayraq2=Emblem of the Presidency of Turkey.svg|dövr əvvəl=[[29 oktyabr]] [[1923]]|dövr son=[[10 noyabr]] [[1938]]|sələfi=''vəzifə təsis edilib''|xələfi=[[İsmət İnönü]]|təltifləri=+|dövr son_4=29 oktyabr 1923|dövr əvvəl_6=23 aprel 1920|titul_6=[[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]nin millət vəkili|xələfi_5=[[İsmət İnönü]]|dövr son_5=10 noyabr 1938|dövr əvvəl_5=9 sentyabr 1923|titul_5=[[Cümhuriyyət Xalq Partiyası]]nın 1-ci sədri|xələfi_4=[[Fəthi Okyar]]|dövr əvvəl_3=5 avqust 1921|dövr əvvəl_4=24 aprel 1920|titul_4=[[Türkiyə Böyük Millət Məclisi sədrlərinin siyahısı|Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 1-ci sədri]]|dövr son_3=29 oktyabr 1923|titul_3=Türkiyə Ordusunun Baş komandanı|dövr son_2=24 yanvar 1921|dövr əvvəl_2=3 may 1920|xələfi_2=[[Fevzi Çaxmaq]]|titul_2=[[Türkiyə Baş nazirlərinin siyahısı|Türkiyə Respublikasının 1-ci Baş naziri]]|dövr son_6=10 noyabr 1938|titul_10=7-ci Ordu komandiri|həyat yoldaşı=[[Lətifə Uşşaqi]] (29 yanvar 1923 — 5 avqust 1925)|milliyyəti=[[türklər|türk]]|sələfi_11=[[Əhməd İzzət Paşa]]|dövr son_11=7 noyabr 1918|dövr əvvəl_11=7 avqust 1918|titul_11=2-ci Ordu komandiri|sələfi_10=[[Fevzi Çaxmaq]]|dövr son_10=7 noyabr 1918|dövr əvvəl_10=7 avqust 1918|sələfi_9=[[Otto Liman fon Sanders]]|şəklin ölçüsü=220px|dövr son_9=7 noyabr 1918|dövr əvvəl_9=31 oktyabr 1918|titul_9=[[İldırım Ordular qrupu]]nun komandiri|dövr son_8=9 iyul 1919|dövr əvvəl_8=16 may 1919|titul_8=[[9-cu Ordu (Osmanlı imperiyası)|9-cu Ordu]] bölüyü müfəttişi<br> <small>(sonradan 3-cü Ordu müfəttişi)</small>|dövr son_7=10 noyabr 1938|dövr əvvəl_7=23 aprel 1920|titul_7=[[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]nin I, II, III, IV və V dövr millətvəkili|partiya=[[Fayl:Flag of the Republican People's Party (Turkey).svg|22px]] [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası]]|baş nazir=[[İsmət İnönü]] <small>(1923-24, 1925-37)</small><br> [[Fəthi Okyar]] <small>(1924-25)</small><br> [[Cəlal Bayar]] <small>(1937-39)</small>}} '''Mustafa Kamal Atatürk'''<ref group="Q">Doğum adı: '''Əli Rza oğlu Mustafa'''; 1890-cı illərdən 1911-ci ilə qədər: '''Mustafa Kamal'''; 1911-ci ildən 1916-cı ilə qədər: '''Mustafa Kamal''' "'''Bəy"'''; 1916-cı ildən 1921-ci ilə qədər: '''Mustafa Kamal''' '''"Paşa"'''; 1921-ci ildən 1934-cü ilə qədər: '''"Qazi" Mustafa Kamal "Paşa"'''; 1934-1935-ci illərdə: '''Kamal Atatürk'''; 1935-ci ildən sonra: '''Kamâl Atatürk'''. Ömrünün çox hissəsində daşıdığı Mustafa Kamal adı ilə tanınır və yad edilir. "[[Time (jurnal)|Time]]" jurnalı 19 may 1941-ci il tarixli nömrəsində yazmışdır: "Yeddi adlı adam. Bu sarışın, mavi gözlü, şən adamın Kamâl Atatürk adı ilə ölməzdən əvvəl yeddi adı var idi."</ref> ({{dil-tr|Mustafa Kemal Atatürk}}) (və ya sadəcə '''Kemal Atatürk'''<ref>{{Cite web|url=https://commons.wikimedia.org/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_814_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg|title=Fayl:Atatürk'ün 993 814 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg - Vikianbar|website=commons.wikimedia.org}}</ref>, digər adı '''Kamâl Atatürk'''<ref>{{Cite web|url=https://commons.wikimedia.org/wiki/Fayl:Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn_993_815_seri_numaral%C4%B1_n%C3%BCfus_c%C3%BCzdan%C4%B1.jpg|title=Fayl:Atatürk'ün 993 815 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg - Vikianbar|website=commons.wikimedia.org}}</ref>) ({{DVTY}}<ref group="Q">Atatürkün doğum günü dəqiq bilinmir. 19 may — Samsunda İstiqlaliyyət müharibəsinin başladığı gün onun simvolik doğum günüdür. Bundan başqa Atatürkün 1881-ci ildə deyil 1880-ci ildə anadan olduğu da iddia edilir. Baxın: "[[Mustafa Kamal Atatürk#Doğum tarixi|Doğum tarixi]]".</ref>) — [[Türkiyə|Türkiyə Respublikasının]] qurucusu və ilk prezidenti, dövlət xadimi, marşal, 1919-cu ildə başlayan [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]nin öndəri.<ref name="ÁgostonMasters20092">{{cite encyclopedia|year=2009|encyclopedia=Encyclopedia of the Ottoman Empire|publisher=[[Facts On File]]|location=[[New York City|New York]]|access-date=23 January 2021|last=Cuthell Jr.|first=David Cameron|editor1-last=Ágoston|editor1-first=Gábor|pages=56–60|isbn=978-0-8160-6259-1|lccn=2008020716|editor2-first=Bruce|editor2-last=Masters|chapter=Atatürk, Kemal (Mustafa Kemal)|chapter-url=https://books.google.com/books?id=QjzYdCxumFcC&pg=PA56}}</ref><ref>{{Citation|title=Atatürk, Kemal|date=2014|url=https://archive.org/details/worldencyclopedi00oxfo|encyclopedia=World Encyclopedia|publisher=Philip's|language=en|doi=10.1093/acref/9780199546091.001.0001|isbn=9780199546091|access-date=9 June 2019|url-access=registration}}</ref><ref>{{Citation|last=Books|first=Market House Books Market House|title=Atatürk, Kemal|date=2003|url=https://archive.org/details/whoswhointwentie00brig|work=Who's Who in the Twentieth Century|editor-last=Books|editor-first=Market House|publisher=Oxford University Press|language=en|doi=10.1093/acref/9780192800916.001.0001|isbn=9780192800916|access-date=9 June 2019}}</ref><ref name="Wolf2">Harold Courtenay Armstrong Gray Wolf, Mustafa Kemal: An Intimate Study of a Dictator. page 225</ref><ref>[https://blog.nationalgeographic.org/2012/05/16/einstein-and-ataturk-part-1/ EINSTEIN AND ATATURK (Part 1), National Geographic Society Newsroom]</ref> [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndə [[Osmanlı ordusu]]nda xidmət edən Atatürk [[Çanaqqala döyüşü|Çanaqqala cəbhəsində]] [[polkovnik]], Suriya-Fələstin cəbhəsində isə [[İldırım Ordular qrupu]]nun komandiri vəzifəsinə təyin edildi.<ref name="zurcher142">Zürcher, ''Turkey: a modern history'', 142</ref> Müharibənin sonunda [[Osmanlı imperiyası]]nın məğlub olmasının ardınca [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi|İstiqlaliyyət müharibəsi]] — [[Türk Milli Hərəkatı]]na liderlik və öndərlik etdi.<ref name="tempo2">''Türkiye'nin 75 yılı'', Tempo Yayıncılık, İstanbul, 1998, pp. 48, 59, 250</ref><ref>''Mastering Modern World History'' by Norman Lowe, second edition</ref> Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi ərəfəsində [[Ankara Hökuməti]]ni qurdu, [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|Türkiyə Ordusunun]] baş komandanı olaraq [[Sakarya döyüşü]]ndəki qələbəsinə görə 19 sentyabr 1921-ci ildə "[[Qazi (İslam)|Qazi]]" ləqəbini aldı və [[marşal]] rütbəsinə yüksəldi. Hərbi və siyasi fəaliyyəti ilə [[Antanta Dövlətləri]] və onların dəstəkçiləri üzərində qələbə qazandı. Müharibədən sonra [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası]]nı qurdu və partiyanın ilk sədri oldu. 29 oktyabr 1923-cü ildə [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|prezident]] seçildi. 1938-ci ildə ölənə qədər dörd hakimiyyət dövründə bu vəzifədə xidmət edərək Türkiyədə ən uzun müddət prezident olmuş şəxs oldu.<ref name="Tormented by history: nationalism in Greece and Turkey2">{{Cite book|last=Sofos|first=Umut Özkırımlı & Spyros A.|title=Tormented by history: nationalism in Greece and Turkey|publisher=Columbia University Press|year=2008|isbn=9780231700528|location=New York|page=167}}</ref><ref name="Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey2">{{Cite journal|last=Toktaş|first=Şule|year=2005|title=Citizenship and Minorities: A Historical Overview of Turkey's Jewish Minority|url=https://www.academia.edu/761586|journal=Journal of Historical Sociology|volume=18|issue=4|pages=394–429|doi=10.1111/j.1467-6443.2005.00262.x|s2cid=59138386|access-date=7 January 2013}}</ref><ref name="Social relations in Ottoman Diyarbekir, 1870-19152">{{Cite book|title=Social relations in Ottoman Diyarbekir, 1870–1915|date=3 August 2012|publisher=Brill|isbn=978-90-04-22518-3|editor-last=Jongerden|editor-first=Joost|location=Leiden|page=300|editor-last2=Verheij|editor-first2=Jelle}}</ref><ref name="Turkey beyond nationalism: towards post-nationalist identities2">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=VKVSHjjUT2UC|title=Turkey beyond nationalism: towards post-nationalist identities|publisher=Tauris|year=2006|isbn=9781845111410|editor-last=Kieser|editor-first=Hans-Lukas|edition=[Online-Ausg.]|location=London|page=45|access-date=7 January 2013}}</ref> Atatürk müasir, [[Proqressivizm|proqressiv]] və [[Dünyəvi dövlət|dünyəvi]] olan [[milli dövlət]] yaratmaq üçün siyasi, iqtisadi və mədəni sahələrdə [[Dünyəvilik|dünyəvi]] və [[Türk millətçiliyi|millətçi]] şəkildə [[Atatürk islahatları|islahatlar]] həyata keçirmişdir. Belə ki, xarici ölkələrə verilmiş iqtisadi imtiyazlar ləğv edildi və onlara məxsus müəssisələr və dəmir yolları [[Milliləşdirmə|milliləşdirildi]]. Təhsil sahəsində qəbul etdiyi qanunla təhsil Türkiyə hökümətinin nəzarətinə keçdi. Təhsil sistemi [[Dünyəvilik|dünyəvi]] və [[elm]]i təhsilə əsaslandırıldı.<ref>{{Cite journal|last=Öktem|first=Kerem|year=2008|title=The Nation's Imprint: Demographic Engineering and the Change of Toponymes in Republican Turkey|url=http://ejts.revues.org/index2243.html|journal=European Journal of Turkish Studies|issue=7|doi=10.4000/ejts.2243|access-date=18 January 2013|doi-access=free}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Aslan|first=Senem|date=29 December 2009|title=Incoherent State: The Controversy over Kurdish Naming in Turkey|url=http://ejts.revues.org/index4142.html|journal=European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey|issue=10|doi=10.4000/ejts.4142|access-date=16 January 2013|quote=the Surname Law was meant to foster a sense of Turkishness within society and prohibited surnames that were related to foreign ethnicities and nations|doi-access=free}}</ref> Minlərlə yeni məktəb tikildi. İbtidai təhsil pulsuz və məcburi edildi. Xarici məktəblər dövlətin nəzarətinə keçdi. Kəndlilərdən alınan ağır vergilər (aşar vergisi) azaldıldı. Kişilərin [[Papaq inqilabı|papaq]] və [[Geyim inqilabı|geyimlərində]] bəzi dəyişikliklər edildi. Təqvim, saat və ölçülərdə dəyişikliklər edildi. Məcəllə ləğv edilib əvəzində dünyəvi qanun qəbul edildi. Qadınların mülki və siyasi hüquqları bir çox [[Qərb dünyası|Qərb ölkəsindən]] əvvəl tanındı.<ref>{{Cite web|title=Mustafa Kemal Atatürk'ün Nüfus Hüviyet Cüzdanı. (24.11.1934)|url=http://www.isteataturk.com/haber/print.php?haberno=19|access-date=26 June 2013|publisher=www.isteataturk.com}}</ref><ref>{{Cite web|title=Turkey commemorates Atatürk on 78th anniversary of his passing|url=http://www.hurriyetdailynews.com/turkey-commemorates-ataturk-on-78th-anniversary-of-his-passing-105951|access-date=21 November 2017|website=Hürriyet Daily News|language=en}}</ref><ref>{{Cite book|last=Jayapalan|first=N.|url=https://books.google.com/books?id=twi8hGdcwoUC&q=mustafa+kemal+ataturk+succeeded+by+ismail+inonu&pg=PA133|title=Modern Asia Since 1900|date=April 1999|publisher=Atlantic Publishers & Dist|isbn=9788171567515|language=en}}</ref> [[Poliqamiya]] ləğv edildi. Qadınların şahidliyi və miras haqqı kişilərinkiylə bərabər edildi. Eynilə, Türkiyədə qadınlara dünyanın əksər ölkələrindən əvvəl yerli seçkilərdə (1930), daha sonra ümumi seçkilərdə (1934) seçmək və seçilmək hüququ verildi. Cinayət və borc haqqında [[Dünyəvilik|dünyəvi]] qanunlar qəbul edildi. Sənayenin dirçəldilməsi məqsədilə qanun qəbul edildi. Torpaq islahatı edilməsinə cəhd edildi. [[Ərəb əlifbası|Ərəb hərflərinə]] əsaslanan [[Osmanlı əlifbası]]nın yerinə [[latın qrafikası]]na əsaslanan yeni [[türk əlifbası]] təsis edildi. Xalqın maariflənməsi üçün təhsil kompaniyası başladıldı. Universitet islahatı keçirildi. Birinci Beşillik Sənaye Planı qəbul edildi. Sinif və statusa görə ayrı-seçkilik yaradan [[Ləqəb və Adların Ləğvi Haqqında Qanun|ləqəb və adlar ləğv edildi]] və [[Soyadı Qanunu (Türkiyə)|soyadları]] qüvvəyə mindi. Yekcins və vahid xalq yaratmaq üçün türkləşdirmə siyasəti həyata keçirilirdi.<ref name="ATATURK: Creator of Modern Turkey2">{{Cite web|title=ATATURK: Creator of Modern Turkey|url=http://www.columbia.edu/~sss31/Turkiye/ata/hayati.html|access-date=22 November 2017|publisher=www.columbia.edu}}</ref> [[Türkiyə Dövlət Dəmir Yolları]], [[Türk Hava Yolları]], [[Mineral Tədqiqat və Kəşfiyyat Ümumi Müdirliyi]], [[Türk Tarix Qurumu]], [[Türk Dil Qurumu]], [[Dəyanət işləri üzrə rəhbərlik (Türkiyə)|Dəyanət işləri üzrə rəhbərlik]] və bir çox başqa dövlət qurumları Atatürk tərəfindən və ya Atatürkün dəstəyi ilə təsis edildi. Kənd təsərrüfatının, toxuculuğun, maşınqayırmanın, təyyarə və avtomobil sənayesinin inkişafına dəstək verildi. Bütün bunlara baxmayaraq, Atatürkün hədəfləri ilə ölkənin [[Siyasi sosiologiya|siyasi-sosioloji]] quruluşu arasındakı uçurum aradan qalxmadı.<ref name="Landau 19842">{{Cite book|last=Landau|first=Jacob M.|url=https://books.google.com/books?id=8_n93Kq5PwMC&q=1981+declared+ataturk+year&pg=PR13|title=Atatürk and the Modernization of Turkey|date=1984|publisher=BRILL|isbn=978-9004070707|language=en}}</ref> Atatürk [[Tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısı (Konqres Kitabxanası)|tarixdə 100 ən çox öyrənilmiş şəxsiyyətlər siyahısına]] daxil edilmişdir. ==Uşaqlıq və gənclik (1881-1904)== 1839-cu ildə [[Kocacık]]da anadan olduğu düşünülən atası [[Əli Rza Əfəndi|Əli Rza əfəndi]] əslən [[Şimali Makedoniya]]dandır. Atasının ailəsi XIV-XV əsrdə Anadoludan köç etmiş Kocacık köçərilərindəndir. Əli Rza bəy əvvəlcə dini [[vəqf]]lərə nəzarət edən məmur olaraq işləmiş, [[Rusiya-Osmanlı müharibəsi (1877–1878)|Rusiya-Osmanlı müharibəsindən]] əvvəl 1876-77-ci illərdə könüllü leytenant olaraq xidmət etmişdir. Zibeydə xanımla ailə həyatı qurduqdan sonra [[Saloniki]]də ticarətlə məşğul olmuşdur.<ref>{{Cite book|last1=Méropi Anastassiadou|url=https://books.google.com/books?id=qSjAqaQTI7EC&pg=PA71|title=Salonique, 1830–1912: une ville ottomane à l'âge des Réformes|last2=Méropi Anastassiadou-Dumont|publisher=BRILL|year=1997|isbn=978-90-04-10798-4|page=71}}</ref><ref>{{Cite book|last=Cemal Çelebi Granda|url=https://books.google.com/books?id=hFcwAQAAIAAJ|title=Cemal Granda anlatıyor|publisher=Pal Medya ve Organizasyon|year=2007|isbn=978-9944-203-01-2}} {{page needed|date=January 2016}}</ref><ref>[[Andrew Mango]] ''Atatürk: The Biography of the Founder of Modern Turkey'', Overlook Press, 2002, {{ISBN|978-1-58567-334-6}}, [https://books.google.com/books?ei=ZhvATKOVHcelcN3GoPkL&ct=result&id=nu68vd_AmuYC&dq=Andrew+Mango&q=Turkish+speaking+family+#search_anchor p. 25-27], p.27ff. – "Feyzullah's family is said to have come from the country near Vodina (now Edhessa in western Greek Macedonia). The surname Sofuzade, meaning 'son of a pious man', suggests that the ancestors of Zübeyde and Ali Rıza had a similar background. Cemil Bozok, son of Salih Bozok, who was a distant cousin of Atatürk and, later, his ADC, claims to have been related to both Ali Rıza's and Zübeyde's families. This would mean that the families of Atatürk's parents were interrelated. Cemil Bozok also notes that his paternal grandfather, Safer Efendi, was of Albanian origin. This may have a bearing on the vexed question of Atatürk's ethnic origin. Atatürk's parents and relatives all used Turkish as their mother tongue. This suggests that some at least of their ancestors had originally come from Turkey, since local Muslims of Albanian and Slav origin who had no ethnic connection with Turkey spoke Albanian, Serbo-Croat or Bulgarian, at least so long as they remained in their native land.'' ''But in looks Atatürk resembled local Albanians and Slavs.[...] But there is no evidence that either Ali Riza or Zübeyde was descended from such Turkish nomads." page 28; "It is much more likely that Atatürk inherited his looks from his Balkan ancestors.[...] But Albanians and Slavs are likely to have figured among his ancestors."</ref> Anası [[Zibeydə xanım]] 1857-ci ildə [[Saloniki]] şəhərinin qərb hissəsində fermer ailəsində anadan olmuşdur. Anasının nəsli Karamandan Rumeliyə gələn [[türkmənlər]]ə dayanır.<ref>Sevtap Gamsız, T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük, 2012 İstanbul, s. 12</ref> [[Fayl:Atatürk ailesi renkli.jpg|left|thumb|[[Makbule Atadan]], [[Zibeydə xanım]] və Mustafa Kamal]] Əli Rza bəylə Zibeydə xanım 1871-ci ildə ailə həyatı qurdu və Əli Rza bəyin atasına məxsus [[Saloniki]]dəki evdə yaşamağa başladılar.<ref>Kutay, Cemal. ''Atatürk'ün Beraberinde Götürdüğü Hasret: Türkçe İbadet: Ana Dilimizle Kulluk Hakkı, 1. cilt'' (1998), Aksoy Yayıncılık, s. 130</ref> Atatürk rumi təqvimi ilə 1296-cı (miladi təqvimlə 1880-1881) ildə Salonikidə anadan olmuşdur. [[Mustafa Kamalın Samsuna gəlişi|Samsuna gəldiyi]] 19 mayı doğum günü olaraq qəbul etmişdir.<ref group="Q">Ətraflı məlumat üçün "[[Mustafa Kamal Atatürk#Doğum tarixi|Doğum tarixi]]" başlığına nəzər yetirin.</ref> Fatma, Ömər, Əhməd, Naciyə və [[Makbule Atadan|Makbule]] adlı beş övladın ilk dördü kiçik yaşda ölmüşdür.<ref name="Pars2">Tuğlacı, Pars. ''Çağdaş Türkiye, 1. cilt'' (1987), Cem Yayınevi, s. 2</ref> Məktəbə başlama yaşına çatan Mustafanın hansı məktəbə gedəcəyi mövzusunda anası ilə atası arasında münaqişə yaranmışdır. Anası Mustafanın Hafiz Mehmet Əfəndinin məhəllə məktəbinə getməsini, atası isə o dövrdəki yeni üsullarla təhsil verən dünyəvi Şəmsi Əfəndi Məktəbində oxumasını istəyirdi. Sonda əvvəlcə məhəllə məktəbinə başlayan Mustafa bir neçə gün sonra Şəmsi Əfəndi Məktəbinə keçdi.<ref>''Atatürkçü düşünce'' (1992), Atatürk Araştırma Merkezi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, [http://books.google.com.tr/books?ei=VK-uTdv5OYHrOZyR7eMB&ct=result&id=m41pAAAAMAAJ&dq=Haf%C4%B1z+Mehmet+Efendi%27nin+mahalle+mektebi&q=sorunu+onun+da+g%C3%B6nl%C3%BCn%C3%BC+alacak+bi%C3%A7imde%2C+%C5%9Fu+%C5%9Fekilde+%C3%A7%C3%B6zd%C3%BC.+Mustafa+%C3%B6nce%2C+t%C3%B6renlerle+mahalle+mektebine+ba%C5%9Flad%C4%B1#search_anchor s. 696]</ref> Atatürk məktəb seçimindəki bu qərarı üçün həyatı boyu atasına minnətdarlığını bildirmişdir. Atatürk 1888-ci ildə atasını itirdi.<ref>Baba, İmran. ''Културните взаимодействия на Балканите и турската архитектура. Международен симпозиум 17-19 май 2000, Шумен-България'' (2001), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, [http://books.google.com.tr/books?ei=v7CuTduFHYKaOtSVyeQB&ct=result&id=3vLVAAAAMAAJ&dq=Atat%C3%BCrk+1888+baba&q=1+888+y%C4%B1l%C4%B1nda+Atat%C3%BCrk%27%C3%BCn+babas%C4%B1+Ali+R%C4%B1za+Efendi%27nin+%C3%B6l%C3%BCm%C3%BC+%C3%BCzerine+ailenin%2C+bu+evden#search_anchor s. 24]</ref> Bir müddət "Rapla" fermasında anasının ögey qardaşı Hüseyinin yanında qalıb sadə ferma işləriylə məşğul olduqdan sonra, təhsilsiz qalacağından narahat olan anasının istəyi ilə [[Saloniki]]yə qaytıdı, bibisinin yanında yaşamağa başlayıb məktəbi bitirdi.<ref>Aydemir, Şevket Süreyya. ''Tek adam'' (1963), Remzi Kitabevi, s. 44</ref> Bu müddətdə Zibeydə xanım [[Saloniki]]də gömrük məmuru işləyən Raqıp Bəylə evləndi.<ref>Bayhan, Fatih. ''Gölgesinde Mustafa Kemal büyüten kadın Zübeyde Hanım'' (2008), Pegasus Yayınları, s. 78</ref> [[Fayl:Ataturk, Ottoman War Academy, 1901.jpg|thumb|200x200px|M. Kamal Hərbi Məktəbdə dostları ilə birlikdə, 1901]] Mustafa dünyəvi məktəb olan və [[bürokrat]] yetişdirən [[Saloniki Mülki Liseyi]]nə yazıldı.<ref>İzmir Ticaret Odası, ''Atatürk'ün Evi - Bir ulusun geleceğinin doğduğu yer'', y.y, t.y.:</ref> Anasının bu qərarına qarşı çıxmasına baxmayaraq 1893-cü ildə liseyə daxil oldu. Bu məktəbdə riyaziyyat müəllimi kapitan Üsküplü Mustafa Sabri bəy ona mənası "mükəmməllik, yetişkinlik" olan "Kamal" adını verdi. Fransız dili müəllimi kapitan Nakiyüddin bəy Yücekök azadlıq düşüncəsi ilə gənc Mustafa Kamalın düşüncə tərzinə təsir etdi. Atatürk məktəbi 1895-ci ildə sinif dördüncüsü olaraq bitirdi. Mustafa Kamal [[Kuleli Hərbi Liseyi]]nə girməyi düşünsə də, ona qardaşlıq edən salonikili zabit Həsən Bəyin [[Bitola]]da təhsilin daha yaxşı olduğu tövsiyyəsini qəbul edərək 1896-cı ildə [[Bitola Hərbi Liseyi]]nə yazıldı.<ref>Mango, Andrew, ''Atatürk: the biography of the founder of modern Turkey'', (Overlook TP, 2002), p. 27.</ref><ref name="books.google.com.tr">Jackh, Ernest, ''The Rising Crescent'', (Goemaere Press, 2007), [https://books.google.com/books?id=Pxs-DAIVxqYC&printsec=frontcover&dq=The+Rising+Crescent&hl=tr&ei=bI7GTNu-J4i8vgPS0dzQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Turkish%20mother&f=false p. 31, ''Turkish mother and Albanian father'']</ref><ref name="p. 144">Isaac Frederick Marcosson, ''Turbulent Years'', Ayer Publishing, 1969, [https://books.google.com/books?id=399LkTqBLdAC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Isaac+Frederick+Marcosson%22&hl=tr&ei=inXGTMnzJYSuvgPPvLTZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ali%20Riza&f=false p. 144.]</ref> 1896-1899-cu illərdə təhsil aldığı Bitola Hərbi Liseyində tarix müəllimi [[qolağası]] Mehmet Tevfik bəy Mustafa Kamalın tarixə olan marağını artırdı. Məktəbdə fransız dilini öyrəndi, Salonikidə keçirdiyi yay tətillərində də fransız dili kurslarına davam etdi. 19 aprel 1987-ci ildə başlayan [[Osmanlı-Yunan müharibəsi (1897)|Osmanlı-Yunan müharibəsinə]] könüllü qatılmaq istəsə də, həm orta məktəb şagirdi olduğu üçün, həm də 16 yaşında olduğuna görə cəbhəyə gedə bilmədi. 1898-ci ilin noyabr ayında Bitola Hərbi Liseyindən sinif ikincisi olaraq məzun oldu.<ref name="KomAta">Celâl Erikan, ''Komutan Atatürk'', Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 1972, s. 72.</ref> 13 mart 1899-cu ildə İstanbulda [[Türkiyə Quru Qoşunları Hərbi Məktəbi|Quru Qoşunları Hərbi Məktəbinə]] daxil oldu. Hərbi məktəbə girdikdən iki ay sonra sinif çavuşu oldu. Birinci kursu 27-ci, ikinci kursu 11-ci, üçüncü kursu 549 kursant içərisində sinif səkkizincisi olaraq bitirdi və 10 fevral 1902-ci ildə [[leytenant]] rütbəsiylə zabit kadrların hazırlandığı Hərbi Akademiyaya haqq qazandı.<ref name="KomAta" /> [[Türkiyə Quru Qoşunları Hərbi Məktəbi|Quru Qoşunları Hərbi Məktəbindən]] sonra [[Hərbi akademiya|Hərbi Akademiyada]] təhsilinə davam etdi və zabit təhsili aldı. Hərbi Akademiyada təhsil alarkən dostları ilə birlikdə hökümətin idarəetməsi və siyasəti mövzusunda gördükləri əksiklik və yanlışları açıqlamaq üçün əllə yazılmış qəzet nəşr etdilər. Məktəb idarəsi tərəfindən izlənsələr də, cəza almadılar və məktəb qurtarana qədər qəzetin nəşrinə davam etdilər. Atatürk 11 yanvar 1905-ci ildə "zabit" rütbəsi ilə məzun oldu.<ref name="Genkur1972">T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, ''Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri'', Genkur. Basınevi, Ankara, 1972, s. 1-17.</ref> == Əsgərlik (1905-1918) == === İlk illəri === [[Fayl:Kurmay Yüzbaşı Mustafa Kemal arkadaşları ile birlikte, Şam, Haziran 1907.png|thumb|220x220px|Kapitan Mustafa Kamal dostları ilə [[Dəməşq]] şəhərində (iyun 1907)]] Kadr kapitanı Mustafa Kamal məzuniyyətin ardınca mərkəzi Dəməşqdə yerləşən 5-ci Orduya təcrübə məqsədiylə göndərildi. Bu təcrübədə piyada, süvari və topçu qoşunlarında xidmət etdi. 1905-1907-ci illərdə Dəməşqdə Lütfi Müfit bəy Özdeşin komandanlığı altında olan 5-ci Orduda xidmət etdi. İlk təcrübəsi 5-ci Ordunun 30-cu Süvari alayında baş tutdu. Bu dövrdə aşağı rütbəli təcrübəçi kapitan olaraq [[Suriya]]nın müxtəlif ərazilərindəki üsyanlarla maraqlanan Mustafa Kamal "kiçik döyüş"lə təcrübə qazandı. Dörd ay üsyanlarla məşğul olduqdan sonra Dəməşqə qayıtdı. 1906-cı ilin oktyabr ayında mayor Lütfi Bəy Dr. Mahmut Bəy, Lütfi Müfit Özdeş bəy və hərbi həkim Mustafa Cantekinlə birlikdə "[[Vətən və Hürriyət]]" adlı təşkilat qurduqdan sonra ordudan icazəsiz Salonikiyə getdi. Saloniki Mərkəzi Komandanlığının müavini kapitan [[Cəmil Uybadın|Cəmil bəy Uybadın]] köməkliyi ilə sahilə çıxdı və orada öz təşkilatının şöbəsini açdı. Bir müddət sonra axtarıldığını öyrəndi və ona qardaşlıq edən polkovnik Həsən Bəy [[Təl-Əviv]]ə qayıdıb oranın komandiri Əhməd Bəyə [[Misir]] sərhədindəki [[Beer-Şeva]]ya göndərildiyini bildirməsini təklif etdi. Əhməd Bəy də Mustafa Kamalı Beer-Şevaya təyin etdi və bir müddət sonra topçu təcrübəsi üçün yenidən Dəməşqə göndərildi. 20 iyun 1907-ci ildə qolağası oldu və 13 oktyabr 1907-ci ildə [[3-cü Ordu (Osmanlı imperiyası)|3-cü Orduya]] kadr olaraq təyin edildi. Amma Salonikiyə çatanda "Vətən və Hürriyət"in şöbəsinin "[[İttihad və Tərəqqi]]" təşkilatına birləşdiyini öyrəndi. Buna görə özü də 1908-ci ilin fevralında "İttihad və Tərəqqi" təşkilatına üzv oldu (üzv nömrəsi 322 olmuşdur).<ref>Kâzım Karabekir (Haz: Faruk Özerengin), ''İttihat ve Terakki Cemiyeti 1896-1909'', Emre Yayınları, İstanbul, 1994, s. 322.</ref> 22 iyun 1908-ci ildə Rumeli Şərq Bölgəsi Dəmir Yolları Müfəttişliyinə təyin edildi.<ref name="Çankaya17">Falih Rıfkı Atay, ''Çankaya: Atatürk'ün doğumundan ölümüne kadar'', İstanbul: Betaş, 1984, p. 17. {{in lang|tr}}</ref><ref>Vamık D. Volkan & Norman Itzkowitz, ''Ölümsüz Atatürk'' (''Immortal Atatürk''), Bağlam Yayınları, 1998, {{ISBN|975-7696-97-8}}, p. 37, dipnote no. 6 (Atay, 1980, s. 17)</ref><ref>[[Müjgân Cunbur|Cunbur, Müjgân]]. ''Türk dünyası edebiyatçıları ansiklopedisi, 2. cilt'' (2004), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı: "Babası Ali Rıza Efendi (doğ. 1839), annesi Zübeyde Hanımdır, baba dedesi Hafız Ahmet Efendi, 14–15. yy.da Anadolu'dan göç ederek Makedonya'ya yerleşen Kocacık Yörüklerindendir."</ref><ref>Kartal, Numan. ''Atatürk ve Kocacık Türkleri'' (2002), T.C. Kültür Bakanlığı: "Aile Selânik'e Manastır ilinin Debrei Bâlâ sancağına bağlı Kocacık bucağından gelmişti. Ali Rıza Efendi'nin doğum yeri olan Kocacık bucağı halkı da Anadolu'dan gitme ve tamamıyla Türk, Müslüman Oğuzların Türkmen boylarındandırlar."</ref><ref>Dinamo, Hasan İzzettin. ''Kutsal İsyan: Millî Kurtuluş Savaşı'nın Gerçek Hikâyesi, 2. cilt'' (1986), Tekin Yayınevi.</ref><ref name="Macedonia Travel Blog 2013">{{Cite web|title=Mustafa Kemal Ataturk – memorial museum in village Kodzadzik (Коџаџик) in Municipality Centar Zupa (Центар Жупа)|url=https://whereismacedonia.org/mustafa-kemal-ataturk-memorial-museum-in-village-kodzadzik-in-municipality-centar-zupa/|date=24 May 2013|website=Macedonia Travel Blog|access-date=23 April 2018}}</ref> [[Fayl:Mustafa Kemal Atatürk (renklendirilmiş) 1.jpg|left|thumb|242x242px|Mustafa Kamal ([[Beyrut]], 1906)]] 23 iyul 1908-ci ildə [[konstitusiyalı monarxiya]]nın bərqərar olmasından sonra 1908-ci il dekabr ayının sonlarında "İttihad və Tərəqqi" təşkilatı tərəfindən sosial, siyasi və təhlükəsizlik problemlərini araşdırmaq üçün indiki [[Liviya]]nın bir hissəsi olan [[Tripolitaniya]]ya göndərildi. Burada 1908-ci il inqilabının düşüncələrini liviyalılara yaymağa və buradakı əhalinin müxtəlif təbəqələrindən olan insanları "[[Gənc türklər]]"in tərəfinə çəkməyə çalışdı.<ref>Rachel Simon (1999). 'Reformlara Başlangıç: Mustafa Kemal Libya'da.' Jacob M. Landau (Yay. Haz.) (1999).''Atatürk ve Türkiye'nin Modernleşmesi'', İstanbul: Sarmal, ISBN 975-8304-18-6 (s. 39-48) içinde. s. 40.</ref> Bu siyasi vəzifəsindən əlavə buradakı əhalinin təhlükəsizliyi ilə də maraqlandı. Şəhərdən kənarda aparılan döyüş təlimində [[Benqazi]] qarnizonuna rəhbərlik edərək əsgərlərə müasir taktikalar öyrətdi. Bu təlim zamanı o, bölgədəki digər güclü anti-sistem adamlarına nümunə olmaq üçün üsyankar Şeyx Mənsurun evini mühasirəyə alaraq onu nəzarətə götürdü. Həmçinin həm şəhər əhalisini, həm də kənd əhalisini qorumaq üçün ehtiyat ordu planlaşdırmağa başladı.<ref>Rachel Simon, ''a.g.e.'', s. 46.</ref> 13 oktyabr 1909-cu ildə 3-cü Orduya aid "Saloniki Rədif" təriqətinin lideri oldu və 13 aprel 1909-cu ildə [[konstitusiyalı monarxiya]]ya qarşı [[3-cü Ordu (Osmanlı imperiyası)|3-cü Orduya]] aid 2-ci və 4-cü döyüş batalyonlarının üsyanı ilə başlayan, digər qoşunların qatılması ilə geniş vüsət alan [[31 mart hadisəsi (Osmanlı)|31 mart üsyanını]] yatırmaq üçün Saloniki və [[Ədirnə]]dən yola çıxaraq [[mirliva]] [[Mahmud Şövkət Paşa]]nın komandanlığı ilə 1909-cu il aprelin 19-da İstanbula daxil olacaq Hərəkət Ordusunun ilk eşelon hissələrinin qərargah rəisi oldu. Daha sonra 3-cü Ordu Qərargahı, 3-cü Ordu Zabit Təlim Komandanlığı, 5-ci Korpus Qərargahı, 38-ci Piyada Alayının komandiri vəzifələrində xidmət göstərdi.<ref name="books.google.com.tr2">Jackh, Ernest, ''The Rising Crescent'', (Goemaere Press, 2007), [https://books.google.com/books?id=Pxs-DAIVxqYC&printsec=frontcover&dq=The+Rising+Crescent&hl=tr&ei=bI7GTNu-J4i8vgPS0dzQDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Turkish%20mother&f=false p. 31, ''Turkish mother and Albanian father'']</ref><ref name="p. 1442">Isaac Frederick Marcosson, ''Turbulent Years'', Ayer Publishing, 1969, [https://books.google.com/books?id=399LkTqBLdAC&printsec=frontcover&dq=inauthor:%22Isaac+Frederick+Marcosson%22&hl=tr&ei=inXGTMnzJYSuvgPPvLTZDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA#v=onepage&q=Ali%20Riza&f=false p. 144.]</ref><ref>Şevket Süreyya Aydemir, ''Tek Adam: Mustafa Kemal'', Birinci Cilt (1st vol.): 1881–1919, 14th ed., Remzi Kitabevi, 1997, {{ISBN|975-14-0212-3}}, p. 31. {{in lang|tr}}</ref> Stuart Klaynın "Türk aviasiyasının xronologiyası" kitabına görə Mustafa Kamal 1910-cu ildə [[Üçüncü Fransa Respublikası|Fransada]] keçirilən [[Pikardiya]] təlimlərinə qatıldı. Burada yerni istehsal olunmuş [[təyyarə]]lərin sınaq uçuşları həyata keçirilirdi. Əli Rza paşa bu uçuşlardan birinə qatılmaq istəyən Mustafa Kamalı qabaqladı. Və sonra uçuşdan enən həmin təyyarə eniş zamanı yerə düşdü. Bəzi mənbələr tərəfindən bu hekayəyə əsaslanaraq Atatürkün təyyarəyə minməkdən qorxduğu iddia edilsə də, kitabın yazıçısı Klayn Atatürkün bu hadisədən sonra 3 dəfə təyyarəyə mindiyindən bəhs etmişdir.<ref>[[doi:10.1080/00905992.2017.1287690|Anna Zadrożna (2017): Reconstructing the past in a post-Ottoman village: Turkishness in a transnational context, Nationalities Papers, p. 9. DOI: 10.1080/00905992.2017.1287690]]</ref><ref>[[Gershom Scholem]], "Doenmeh", ''Encyclopaedia Judaica'', 2nd ed.; Volume 5: Coh-Doz, Macmillan Reference USA, Thomson Gale, 2007, {{ISBN|0-02-865933-3}}, p. 732.</ref> Mustafa Kamal qayıtdıqdan sonra 27 sentyabr 1911-ci ildə İstanbulda Baş qərargahda xidmət etdi.<ref>Türkiye Diyanet Vakfı İslâm ansiklopedisi, 31. cilt (2006), Türkiye Diyanet Vakfı, [http://books.google.com.tr/books?ei=yOhCTvKpN9S38gPW1fS4CQ&ct=result&id=wNbXAAAAMAAJ&dq=istanbul+genelkurmay+karargah%C4%B1+atat%C3%BCrk&q=27+Eyl%C3%BCl+1911+%C4%B0stanbul%27da+Genelkurmay+Kararg%C3%A2h%C4%B1%27na+al%C4%B1nmas%C4%B1#search_anchor s. 340]</ref> === Trablis müharibəsi === {{Həmçinin bax|İtaliya-Osmanlı müharibəsi}} [[Fayl:Kurmay Binbaşı Mustafa Kemal, Mücahit Bedevi Kuvvetleri önünde emirlerini yazdırırken.jpg|thumb|250x250px|[[İtaliya-Osmanlı müharibəsi|Trablis müharibəsi]] zamanı qərargah mayoru Mustafa Kamal (solda) Mücahid Bədəvi Qüvvələrinin qarşısında əmrlərini diktə edir.]] 1911-ci ildə [[İtaliya krallığı]] Osmanlı imperiyasına Osmanlının Şimali Afrikadakı son ərazisi olan [[Benqazi]]ni ələ keçirmək məqsədiylə müharibə elan etdi. 29 sentyabr 1911-ci ildə verilən nota ilə bu müharibənin müəyyən səbəblərlə başlayacağı bildirildi. Bunun ardınca İtaliya qüvvələri heç bir danışıq aparmadan 4 oktyabr 1911-ci ildə Tərabülüsə hücum etdi. Osmanlılar [[İtaliya-Osmanlı müharibəsi|Trablis müharibəsində]] çətin vəziyyətdə idi. Belə ki, Hərbi nazir vəzifəsində olan [[Mahmud Şövkət Paşa]] Hərbi Məktəbdə zabitlərlə keçirdiyi iclasda quru qoşununun və donanmanın zəif olmasına görə Tərabülüsün müdafiə edilə bilməyəcəyini etiraf etmişdi. İtaliya tərəfində də vəziyyət elə də yaxşı deyildi, onlar da lazımi gücə sahib olmadıqları üçün bu mübarizəyə yaxşı hazırlanmamışdılar. Mustafa Kamal bu vaxt İstanbulda Baş Qərargah vəzifəsinə təyin edilmişdi, lakin bu fəaliyyətinə başlamazdan əvvəl Tərabülüsə gedəcəkdi. Buna görə mayor [[Ənvər Paşa]], [[Fuad Bulca|Fuad]], [[Nuri Conker|Nuri]] və mayor [[Fəthi Okyar|Fəthi]] kimi digər [[İttihad və Tərəqqi|İttihadçı]] zabitlər kimi qolağası Mustafa Kamal da Tərabülüsə getməyə qərar verdi. Mustafa Kamal İstanbuldan getməzdən əvvəl "İttihad və Tərəqqi" mərkəzi komitəsindən pul istəmiş və 200 [[Funt sterlinq|sterlinq]] toplayaraq Tərabülüsə doğru yola çıxmışdır.<ref>[[Afet İnan]], ''Atatürk hakkında hâtıralar ve belgeler'', Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1959, [https://books.google.com/books?id=EWwaAAAAIAAJ&q=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&dq=%22Matematik+%C3%B6%C4%9Fretmeni+Mustafa+Efendi%22&hl=tr&ei=LC3ATIvwB4a8cM6EnewL&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=4&ved=0CDsQ6AEwAw p. 8.]</ref><ref>{{Cite web|title=Mustafa Kemal Atatürk|url=http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317|publisher=Turkish Embassy website|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927211519/http://www.turkishembassy.org/index.php?option=com_content&task=view&id=300&Itemid=317|archive-date=27 September 2007|access-date=7 August 2007}}</ref> İtaliya qüvvələri bir ay ərzində Tərabülüsdən Benqaziyə qədər olan əraziləri işğal etmişdi. Osmanlı qüvvələri hücum gözləmədikləri üçün buradakı qüvvələrini [[Yəmən|Yemənə]] göndərmiş və bu səbəblə İtaliyaya qarşı müdafiə oluna bilməmişdi. Həmin ərazidə sadəcə 4.000 əsgər var idi. Bun səbəbdən 15 oktyabr 1911-ci ildə "Tanin" qəzetinin müxbiri "Mustafa Şərif Bəy" adından istifadə edən Mustafa Kamal Ömər Naci ilə birgə Sapancalı Haqqı və Yaqub Cəmil adında iki fədai ilə birlikdə rus gəmisi ilə İstanbuldan ayrıldı.<ref group="Q">Endrü Monqoya görə "Bu tarix (15 oktyabr 1911) Mustafa Kamalın İzmir yaxınlığında yerləşən Urla stansiyasından 17 oktyabr 1911-ci ildə Saleh Bozoka göndərdiyi məktubda qeyd edilib. Həmçinin 22 may 1912-ci ildə Benqazidən Əbdül Kərimə göndərilən digər məktubda da həmin tarix qeyd edilmişdir. (ATASE, "1911-1912 Osmanlı-İtalyan Harbi", s. 134)." Corc Qavriç isə bu tarixin 4 oktyabr 1911-ci il olduğunu bildirmişdir.</ref><ref>Tuğlacı, Pars. ''Çağdaş Türkiye, 1. cilt'' (1987), Cem Yayınevi, s. 14</ref> Mustafa Kamalla qrupu [[Misir]]də [[Qahirə]] və [[İsgəndəriyyə]] yolu ilə Benqaziyə getməyi planlaşdırmışdı. Mustafa Kamal 29 oktyabrda İsgəndəriyyədən yola çıxdıqdan qısa müddət sonra yaralandı və geri qayıdaraq iki həftə İsgəndəriyyədə xəstəxanada qalmağa məcbur oldu. Uşaqlıq dostları Nuri və Fuadla burada görüşüb yenidən yola çıxdı. 29 oktyabrda qatarla İsgəndəriyyədən ayrıldılar, həmin gün çatdıqları son stansiyadan 1 dekabrda dəvələrlə ayrılaraq 8 günlük səyahətin ardınca [[Liviya]] sərhədinə, 12 dekabrda isə sərhədin 80&nbsp;km qərbindəki Rəsuldəfnəyə çatdılar. Mustafa Kamal yolda olarkən Benqazi bölgəsinin komandanı Ənvər bəyə noyabrın 30-da baş qərargah rəisi olaraq mayor rütbəsinə yüksəldiyini bildirdi. 18 dekabr 1911-ci ildə Ənvər Paşanın Hərbi Nazirliyə yazdığı teleqrafda Mustafa Kamalın orduya "öz istəyi ilə" qoşulması yazılırdı.<ref>[[Ali Fuat Cebesoy]], ''Sınıf arkadaşım Atatürk: okul ve genç subaylık hâtıraları'', İnkılâp ve Aka Kitabevleri, 1967, [https://books.google.com/books?id=-D4NAQAAIAAJ&q=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&dq=%22Kemal+koyal%C4%B1m%22&hl=tr&ei=kzHATNPbAYaHcdXrkJMM&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCcQ6AEwAA p. 6.] ''Benim adım Mustafa. Senin adın da Musfata. Arada bir fark olmalı, ne dersin, senin adının sonuna bir de Kemal koyalım.''</ref><ref>{{Cite journal|last=Rustow|first=Dankwart A.|author-link=Dankwart Rustow|date=1968|title=Atatürk as Founder of a State|url=https://www.jstor.org/stable/20023842|journal=Daedalus|volume=97|issue=3|pages=793–828|jstor=20023842|issn=0011-5266|via=[[JSTOR]]}}</ref>[[Fayl:Mustafa Kemal Trablusgarp'ta.jpg|thumb|Mustafa Kamal və Nuri Conker [[Tripolitaniya]]da (1912)|left]]Mustafa Kamal ilk dəfə 22 dekabrda [[Tobruq]] yaxınlığında italyanlarla savaşdı. İtalyanlar Tobruqu 4 oktyabrda tutmuşdu, amma içərilərə irəliləyə bilməmişdilər. Türk zabitlərinin təşkilatlanması və İtaliyanın tam hazır olmaması və geridə qalması italyanların içərilərə irləliləməsinin qarşısını almışdır. Buna baxmayaraq italyanlar Osmanlını çətin vəziyyətə salmaq üçün [[Dodekanes]]ə də hücum etdilər. Əvvəlcə Mustafa Kamal şərqdəki, Ənvər Paşa isə qərbdəki qoşuna komandanlıq edirdi. Müharibə genişlənəndə Ənvər bəy bütün orduya, Mustafa Kamal isə [[Derna]] bölgəsinə komandanlıq etməyə başladı. 16-17 yanvar 1912-ci ildə Derna hücumunda gözündən yaralanıb bir ay xəstəxanada müalicə olundu və 6 martda Derna Komandanlığına gətirildi.<ref>''Turco-Italian War 1911-12'', The Encyclopedia Americana (1954). cilt 27, s. 175-177.</ref> Amma daha sonra gözü yenidən ağrıdı və bir həftə yataqdan qalxa bilmədi.<ref name="Genelkurmay1">T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, ''Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri'', Ankara: Genkurmay Başkanlığı Basımevi, 1972, p. 1. {{in lang|tr}}</ref><ref name="Genelkurmay12">T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, ''Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri'', Ankara: Genkurmay Başkanlığı Basımevi, 1972, p. 1. {{in lang|tr}}</ref> 3 mart 1912-ci ildə [[Derna döyüşü (1912)|Derna döyüşündə]] Osmanlı 63 ölü və 168 yaralı, İtaliya isə təxminən 200 ölü itki verdi. Həmin vaxtda [[Derna]]nın bütün komandanlığı Mustafa Kamalın əlində idi və komandanlığında 8 Osmanlı zabiti, 160 əsgər, bəzi könüllülər, artilleriya diviziyası, italyanlardan ələ keçirilən iki pulemyot və 7.742 ərəb əsgəri var idi. Ərəb əsgərlərini Sənusi lojaları təmin edirdi və lider şeyxləri Osmanlı zabitlərinə tabe idi. Bu qoşun 15.000-16.000 İtaliya əsgərini 1911-ci il oktyabr — 1912-ci il sentyabr aylarında Dernada tutmuşdu. İtalyanlar 11 sentyabr 1912-ci ildə məğlub olduqdan sonra orduda dəyişiklik edərək Darneyə çıxmaq üçün güclü hücuma keçdilər. Amma Mustafa Kamal komandanlığındakı türk və ərəblər tərəfindən yenidən dayandırıldı.<ref>Patrick Kinross: ''Rebirth of a Nation'' (translation Ayhan Tezel), Sander yayınları, İstanbul, 1972 p.68</ref> Sahil xəttində sıxışan İtaliya qüvvələri Osmanlıları sülhə məcbur etmək üçün [[Aralıq dənizi]]nin şərqinə və [[Qırmızı dəniz]]ə hücum etmək qərarına gəldilər. 1912-ci ilin mart ayında [[Beyrut]], aprel ayında [[Çanaqqala]], may ayında isə [[Rodos]] və Dodekanesə hücum etdilər. Bu səbəblərdən [[Yaxın Şərq]]də Berlin konfransı ilə qurulan sülh mühitinin pisləşəcəyindən narahat olan [[Rusiya imperiyası|Rusiya]], [[İngiltərə]] və [[Üçüncü Fransa Respublikası|Fransa]] vasitəçilik fəaliyyətinə başladı. Lakin Liviyanın italyanlara verilməsi şərtlərinin müzakirə edildiyi bu cəhdlər İttihadçılar tərəfindən qəbul edilmədi.<ref>D.V.Mikusch: Zwichen Europe und Asien (translation Esat Mermi Erendor), İkarus Yayınları, İstanbul, 1981 {{ISBN|978-605-5834-32-6}} p. 67</ref><ref name="Genelkurmay2">T.C. Genelkurmay Başkanlığı Yayınları, ''ibid'', p. 2.</ref>[[Fayl:Atatürk Trablusgarp'ta.jpg|thumb|250x250px|Mustafa Kamal [[Tripolitaniya]]da (1912)]]Müharibə davam edərkən Mustafa Kamal 1912-ci ilin iyulunda iki əmr verdi ki, bu da müharibənin sonrakı dövrdə daha yaxşı öyrənilməsinə imkan verdi. 13/14 iyulda verdiyi əmrlərdən birincisi bütün zabitlərin iki hərbi qəzet oxuması və dünyada baş verən hadisələrdən və Osmanlı ordusunun uğurlarından xəbərdar olması idi. İyulun 22-də verdiyi ikinci əmr isə bütün zabitlərin müharibədə yaşadıqlarını tarix, mövcud şərtlər, komandirin əmrləri, əməliyyatlar və nəticələri və əsgərlərin psixoloji vəziyyətinin də olduğu formada bir ay ərzində qeyd etmələri idi. Bu yolla o, Qərbdən gələn düşmənə qarşı müharibədə əldə edilən təcrübələri qələmə almağı qarşısına məqsəd qoymuşdu. Bu müharibədə Mustafa Kamal partizan döyüşü, müvəqqəti birliklərin idarə edilməsi, kəşfiyyat, maddi-texniki dəstək kimi hərbi təcrübə ilə yanaşı, ərəb qəbilə başçıları ilə danışıqlar aparmaqla diplomatik təcrübə də qazandı. Buradakı uğurları onun adının daha çox yayılmasına səbəb oldu.<ref name="Atay">Falih Rıfkı Atay: Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul, 2004 {{ISBN|975-6461-05-5}}</ref><ref>Mango, ''ibid'', p. 37.</ref> Həmin ilin sentyabrında başlayan sülh danışıqlarına baxmayaraq, qarşıdurmalar davam etdi və oktyabrın 8-də [[Monteneqro]]nun Osmanlı imperiyasına müharibə elan etməsi ilə [[Birinci Balkan müharibəsi]] başladı. Monteneqronun ardınca, [[Bolqarıstan]], [[Serbiya]] və [[Yunanıstan Krallığı|Yunanıstan]] da Osmanlı dövlətinə müharibə elan etdi. Əvvəlcə Ənvərin İstanbula qayıtması, Mustafa Kamalın cəbhəni nəzarətə alması qərara alındı, lakin Osmanlıların üzləşdiyi təhlükənin miqyası aydınlaşdıqda əksər zabitlər İstanbula qayıtdılar və cəbhə Ənvərin qardaşı [[Nuru Paşa]]nın komandanlığına keçdi. Həmin vaxtda Balkan müharibəsinə görə Osmanlı hökuməti italyanlarla sülhə razılaşdı. Balkan müharibələri başlayanda [[Tripolitaniya]]da xidmət edən Derna komandiri Mustafa Kamal və mayor Nuru bəy bu müharibələrdə iştirak etmək istəyirdilər. Mustafa Kamal o vaxtki Osmanlı Hərbi naziri Ənvər bəyin də icazəsi ilə 24 oktyabr 1912-ci ildə Tripolitaniyanı tərk etdi. [[Vyana]], [[Macarıstan krallığı|Macarıstan]] və [[Rumıniya]]dan keçərək İstanbula qayıtdı.<ref>{{Cite web|title=Mustafa Atatürk had assisted in the military operation in Albania in 1910|url=http://www.zeriyt.com/mustafa-ataturku-krijuesi-i-turqise-moderne-t37510.0.html|publisher=Zeriyt.com|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110806013843/http://www.zeriyt.com/mustafa-ataturku-krijuesi-i-turqise-moderne-t37510.0.html|archive-date=6 August 2011|access-date=10 November 2012}}</ref> Bu yoldan gəlməsinin səbəbi gözlərini Avstriyada müalicə etdirməsi idi. Bununla belə, ərazidə müqaviməti davam etdirən zabitlər də olmuşdur. Şahzadə [[Osman Fuad Əfəndi]] bunlardan biri idi. Digər zabitlərlə birlikdə Tripolitaniyanı tərk edən Mustafa Kamal 1912-ci ilin noyabr ayında İstanbula çatdı. Osmanlı ilə İtaliya arasında 18 oktyabr 1912-ci ildə [[Lozanna müqaviləsi (1912)|Lozanna (Oşi) müqaviləsi]] imzalandı.<ref>{{Cite web|title=1910, Albania broke a major uprising. Minister of War, Shefqet Mahmut Pasha, was personally involved in its printing. For this purpose decided to call his war headquarters Qemali Mustafa who was known as one of the generals prepared and laid him drafting the plan of operations. Mustafa at this time was in the Fifth Army Headquarters in Salonica.|url=http://albania.dyndns.org/Presse/2004/01102004.htm|publisher=Albania.dyndns.org|access-date=10 November 2012}}</ref> Müqavilənin şərtlərinə görə [[Tripolitaniya]] İtaliyaya verildi, İtaliya da 90 min qızıl təzminat ödəyəcək və əlindəki kapitulyasiyalar ləğv ediləcəkdi. Həmçinin müharibədə italyanlar tərəfindən işğal edilən Dodekanes də müvəqqəti İtaliyaya verildi. İtaliya qoşunları Osmanlı qoşunları Tripolitaniyadan çıxdıqdan sonra adalardan gedəcəkdi. Padşah naibi olaraq vəzir rütbəli bir xadim Tripolitaniyaya göndəriləcək, vəqflərlə birgə əhalinin dini hüquqlarının təmin edilib-edilməməsinə nəzarət edəcək, dini vəzifələri icra edənləri isə İstanbulda Şeyxüslislamlıq təyin edəcəkdi. Əhali isə [[Sənusilər|Sənusi]] təriqətinin şeyxi [[Əhməd Şərif əs-Sənusi]]nin liderliyi ilə Tripolitaniyada [[Mudros müqaviləsi|Mudros barışığına]] qədər müqavimət göstərməyə davam etdi. . === Balkan müharibələri === {{Həmçinin bax|Balkan müharibələri}} ==== Birinci Balkan müharibəsi ==== {{Həmçinin bax|Birinci Balkan müharibəsi}} [[Fayl:Yeniçeri Atatürk.JPG|thumb|283x283px|Mustafa Kamal [[yeniçəri]] geyimində]] Mustafa Kamal 1912-ci ilin noyabr ayında İstanbula çatanda Osmanlının əlində Avropadakı ərazilərindən sadəcə paytaxt [[İstanbul]] və qərb hissəsi, [[Çanaqqala]] yarımadası və mühasirəyə alınmış üç şəhər — [[Şkoder]], [[Yanina]] və [[Ədirnə]] qalmışdı. Bolqarlar [[Çatalca]]ya qədər gəlib çatmış, paytaxt İstanbulu hədələyirdi.<ref>{{Cite web|title=1912 &#124; Aubrey Herbert: A Meeting with Isa Boletini|url=http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html|publisher=Albanianhistory.net|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121022231544/http://www.albanianhistory.net/texts20_1/AH1912_3.html|archive-date=22 October 2012|access-date=29 October 2012}}</ref> 21 noyabr 1912-ci ildə qərargahı [[Bolayır]]da yerləşən [[Dardanel]] Kuvayi ekipajı Əməliyyat Şöbəsi Müdirliyinə təyin edildi. Ekipajın komandiri Fəxri Paşa, başçısı isə məktəb dostu [[Fəthi Okyar]] idi. Mustafa Kamal Bolayırda olarkən 23 yanvar 1913-cü ildə Ənvər və tərəfadşlarının təşkil etdiyi [[Bab-ı Ali basqını]] ilə hakimiyyət "[[İttihad və Tərəqqi]]"nin əlinə keçmişdi. Yanvarın 30-da Mahmud Şövkət Paşa hökuməti böyük dövlətlərin təklif etdiyi sülh şərtlərini rədd etdi. Fevralın 3-də atəşkəs başa çatdı və bolqarlar yenidən Ədirnəni bombalamağa başladılar.<ref>Enstehung und Ausbau der Königsdiktatur in Albanien, 1912–1939 Von Michael Schmidt-Neke</ref> Bolqar hücumunun ardınca Hərbi rəis Əhməd İzzət Paşa tərəfindən bolqarlara qarşı hücum planı hazırlandı. Əməliyyat tam planlandı və yanvar ayının sonlarında sınaqdan keçirildi. Fırtına səbəbi ilə 8 fevrala keçirilən hücumda Şarköyə çıxmalı olan qoşunlar gecikdi. Şarköyə yarım gün gec çıxıldı, amma bu uğursuzluqla nəticələndi. Döyüş gəmilərinin gec gəlməsi, koordinatların verilməməsi və bolqarların müdafiə xəttlərini gücləndirmələri səbəbindən əməliyyat uğursuz oldu.<ref>{{Cite web|title=I remember well the meeting very interesting, I had casually with Mustafa Qemali in 1910, at the time, still a mere lieutenant|url=http://www.albislam.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1137:prezantim-per-librin-kujtime-&catid=580:libri&Itemid=774|publisher=Albislam.com|access-date=10 November 2012}}</ref> 19 martda Yanina yunanlar, 24 mart 1913-cü ildə isə Ədirnə bolqarlar tərəfindən ələ keçirildi. Çatalca cəbhəsində son bolqar hücumu 30 martda baş verdi. 16 apreldə atəşkəs imzalandı. Mahmud Şövkət Paşa Ədirnə və qərb torpaqlarının bir hissəsini Bolqarıstana verməyə məcbur oldu. 30 may 1913-cü ildə [[London sülhü (1913)|London sülhü]] imzalandı. 11 iyunda Mahmud Şövkət Paşa sui-qəsd nəticəsində öldürüldü, yerinə [[Səid Həlim Paşa]] keçdi.<ref>KUJTIME nga: Eqrem Bej Vlora. Ekrem Bey Vlora, Lebenserinnerungen – Teilband II: 1912–1925</ref> ==== İkinci Balkan müharibəsi ==== {{Həmçinin bax|İkinci Balkan müharibəsi}} [[Fayl:Kurmay Yarbay Mustafa Kemal arkadaşlarıyla, Sofya, Bulgaristan, 1914.png|thumb|230x230px|Polkovnik-leytenant Mustafa Kamal dostları ilə [[Sofiya]]da, 1914]] Birinci Balkan müharibəsində qələbə qazanan Balkan dövlətlərinin arasına müharibədən sonra tutduqları əraziləri paylaşmaqda ixtilaf yarandı. Yunanıstan və Serbiya Rumıniyanı ələ keçirmək istəyən Bolqarıstana qarşı birləşdilər. Amma ilk hücumu Bolqarıstan etdi. 29-30 iyun gecəsi bolqarlar Makedoniyadakı serb ordusuna hücum etdilər, amma məğlub oldular. Yunanlar da Salonikidən şərqə doğru irəliləyib Cənubi Makedoniyanı tamamilə işğal etdilər. Bunun ardınca Bolqarıstan Osmanlıya qarşı istifadə etdiyi qoşunlarının əsas hissəsini digər cəbhələrə göndərdi.<ref name="AnaBritannica">Ana Britannica (1987) Vol. 2 (Ami – Avr): ''Atatürk, Mustafa Kemal''. Page: 490.</ref> "[[İttihad və Tərəqqi]]" təşkilatı itirilən əraziləri yenidən almaq üçün bu fürsətdən istifadə etdi. 18 iyulda Osmanlı ordusu [[Ədirnə]] üzərinə hərəkətə keçdi və 21 iyul 1913-cü ildə çox az müqavimətlə qarşılaşaraq şəhəri geri qaytardılar. Bir yazıçıya görə Ədirnəyə ilk girən qoşun hissəsi Mustafa Kamalın Bolayır korpusunun briqadası idi, amma hücumda iştirak edən qoşunların başında Xurşid Paşa dayanırdı. 29 sentyabr 1913-cü ildə İstanbulda Bolqarıstanla imzalanan sülh müqaviləsi ilə müharibə başa çatdı.<ref>Jacob M. Landau, (1984), p. 48</ref><ref name=":02">{{Cite book|last=Landau|first=Jacob M.|title=Atatürk and the Modernization of Turkey|url=https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land|publisher=Westview Press|year=1984|isbn=0865319863|location=Boulder|pages=[https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land/page/n29 17]|language=en}}</ref> Müharibənin sonunda Qərbi Frakiyadakı türk əhali İstanbul və İzmir başda olmaqla Osmanlı torpaqlarına köçməyə başladı. Mustafa Kamal anası Zibeydə xanım üçün [[Dolmabağça sarayı]]nın yaxınlığında ev tutdu. Ögey atası Raqıpın on altı yaşlı qardaşı qızı [[Fikriyə xanım|Fikriyə]] də [[Sultan Əhməd məscidi]]nin yaxınlığındakı bir evə yerləşdi.<ref name="Italian-Turkish War page 96">William Henry Beehler, ''The History of the Italian-Turkish War'', page 96</ref> === Birinci Dünya müharibəsi === {{Həmçinin bax|Birinci Dünya müharibəsi|Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya müharibəsi)|Çanaqqala döyüşü}} Mustafa Kamalın hərbi [[attaşe]] xidməti 1915-ci ilin yanvar ayında başa çatdı. 28 iyul 1914-cü ildə isə [[Birinci Dünya müharibəsi]] başladı. [[Osmanlı imperiyası]] da 29 oktyabr 1914-cü ildə müharibəyə qoşuldu. Mustafa Kamal 20 yanvar 1915-ci ildə [[Təkirdağ]]da yerləşəcək 19-cu diviziyaya komandan təyin edildi.<ref name="Italian-Turkish War page 14">Beehler, page 14</ref> ==== Çanaqqala döyüşü ==== {{Həmçinin bax|Çanaqqala döyüşü|}} [[Fayl:Turkish trenches at Gallipoli.jpg|thumb|Mustafa Kamal [[Gelibolu]]da səngərdə]] 2 noyabr 1914-cü ildə Rusiya Osmanlıya müharibə elan etdi. Bunun ardınca ingilis və fransız hərbi gəmiləri Çanaqqala boğazındakı Səddülbahir, Qumqapı və Orxaniyə qalalarını bombaladı. Bu donanmaya qarşı müdafiədə iştirak etmiş 5 zabit və 80 əsgər öldü. Türk ordusu 3 ay ərzində hazırlıq gördü və əsas diqqətini quru qoşunlarına yönəltdi. Mustafa Kamal 25 fevralda yalnız 57-ci alayla Maydosa (indiki Eceabat) hərəkət əmri aldı. Bu vaxt ingilis və fransız gəmiləri 19 və 25 fevralda boğazın girişindəki istehkamları bombalamış, qoşunun bir hissəsini quruya çıxartmışdı. Səddülbahirdə çavuş Bigalı Mehmed əlindəki tüfəngin işləmədiyini görmüş, ingilislərə daşla hücum etmişdir. Mustafa Kamal bu hadisənin yayımlanmasına kömək məqsədi ilə hazırda türk əsgərinin ləqəbi olan "Mehmetçik" ləqəbinin yaranmasını təmin etmişdir. 72-ci və 77-ci alaylar 19-cu diviziyanı dəstəkləmək üçün bölgəyə köçürüldü. Mustafa Kamal korpus qərargahından zəif təlim keçmiş ərəb əsgərlərindən ibarət bu alayların əvəzinə özü hazırladığı və ehtiyatda saxladığı türk alaylarını tələb etdi, lakin bu tələb rədd edildi. 18 may 1918-ci ildə Çanaqqaladakı ən mühüm dəniz əməliyyatı baş tutdu.<ref name="lengyel68">Lengyel, ''They called him Atatürk'', 68</ref> 25 aprel 1915-ci ildə Gelibolu yarımadasına Antanta dövlətlərinin qoşun çıxarması ilə Çanaqqala döyüşünün əsas quru əməliyyatları başladı. Qumqalaya çıxarılmış fransız əsgərləri qısa müddətdə geri çəkildi. Bu əsnada polkovnik-leytenant Mustafa Kamalın 19-cu diviziyası Arıburnundan 8&nbsp;km uzaqlıqda Eceabatda ehtiyatda gözləyirdi. Xəlil Sami Mustafa Kamaldan Arıburnunun şərqindəki təpələri saxlamaq üçün bir batalyon istədi. Mustafa Kamalın başçılığı ilə türk qoşunları və ingilislər arasında döyüş başladı. 25 apreldə türklər Conk Bayırı təpəsini ələ keçirdi. Sonrakı gün qızğın mübarizənin ardınca [[anzak]]lar sıxışdırıldı. 29 apreldə Mustafa Kamala göstərdiyi şücaətə görə "İmtiyaz" nişanı verildi. [[Fayl:Mustafa Kemal explaining the battlefield to a delegation of writers from Istanbul.jpg|left|thumb|230x230px|Mustafa Kamal [[İstanbul]]dan gələn jurnalistlərə döyüş haqqında danışır, 1915]] May ayında şimal qrupunun müdafiə etdiyi cəbhə üç hissəyə ayrılmışdı. Mustafa Kamal qrupun sağ hissəsinin komandanı olaraq vəzifəyə təyin edilmişdi. Mustafa Kamal 29-30 mayda Conk Baykırıdan Sazlıdərəyə qədər irimiqyaslı hücum hazırladı. Mustafa Kamal 1 iyunda "polkovnik" rütbəsi ilə təltif olundu. Gelibolu cəbhəsində ikinci mərhələ ingilis, anzak və hindlərin Mustafa Kamalın müdafiə etdiyi Arıburnunun şimalındakı Suvla Koyuna 6 avqust gecəsi qoşun çıxartması ilə başladı. Qüvvələr əraziyə çatanda başlarındakı polkovnik Fevzi əsgərlərin qırx kilometr gəzdikləri və yorğun olduqları səbəbi ilə əlavə zaman istədi. Bunun ardınca fon Sanders 8 avqust saat 21:50-də Fevzini vəzifədən kənarlaşdırıb yerinə Mustafa Kamalı gətirdi. Mustafa Kamalın başçılığı ilə qoşun 9-10 avqustda Suvla zəfəri çaldı. Bu döyüş zamanı qəlpə parçası sinəsindəki saata dəydi. Parçalanan saat yaralanmasının qarşısını aldı. Bu saatı daha sonra [[Otto Liman fon Sanders]]ə hədiyyə etmişdir. 17 avqustda Kirəçtəpə və 21 avqustda II Suvla qələbəsini qazandı.<ref name="kinross100">Patrick Kinross, ''Atatürk: The Rebirth of a Nation'', 100</ref> Miralay Mustafa Kamal İstanbul mətbuatı tərəfindən ictimaiyyətə "Suvla Qəhrəmanı" kimi təqdim edildi. 20 sentyabrda xəstələnməsinə baxmayaraq Geliboluda xidmətinə davam etdi. Osmanlı ordusunu idarə edən alman zabitlərlə müharibənin başlarından başlayaraq problem yaşadı. Sentyabr ayından sonra Çanaqqala döyüşünün qazanılacağını əvvəlcədən deyərək başqa cəbhədə xidmət etmək istədi. Liman fon Sanders 5 dekabrda Mustafa Kamalı səhhətindən dolayı məzuniyyətə göndərdi. 19-20 dekabrda bölgəni tərk etdi. 28 dekabr 1915-ci ildə Almaniya imperatoru [[II Vilhelm]] tərəfindən [["Dəmir xaç" ordeni]] ilə mükafatlandırıldı. ==== Qafqaz cəbhəsi ==== {{Həmçinin bax|2=Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya müharibəsi)}} [[Fayl:16. Kolordu Komutanı Mustafa Kemal Paşa, Bitlis, 16 Kasım 1916.png|thumb|230x230px|16-cı hərbi hissənin komandiri Mustafa Kamal Bitlisdə, 16 noyabr 1916]] Mustafa Kamal 14 yanvar 1916-cı ildə [[Ədirnə]]də yerləşən 16-cı hərbi hissənin komandiri təyin edildi. Ədirnədə olduğu 2 ay müddətində 16-cı hərbi hissənin təchizatı, nizam-intizamı və təlimi ilə məşğul oldu. Təlim məqsədi ilə "Mes’elesinin Halli ve Emirlerin Sûret-i Tahrîrine Dâir Nasâyih" ("Taktiki məsələlərin həlli və əmrlərin yazılmasına dair nəsihətlər"<ref name="TMHESTDN">{{cite web|yazar1=Mustafa Kemal|başlık=Taktik Meselesinin Çözümü ve Emirlerin Yazılmasına İlişkin Öğütler|özgünyıl=1916|yıl=2011|yayıncı=Genelkurmay Askerî Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Başkanlığı Yayınları|yer=Ankara|isbn=978-975-409-601-9|basım=3|url=http://ataturkicimizde.com/wp-content/TaktikMeselesinin.pdf|erişimtarihi=16 Temmuz 2020|arşivurl=https://web.archive.org/web/20200717022122/http://ataturkicimizde.com/wp-content/TaktikMeselesinin.pdf|arşivtarihi=17 Temmuz 2020|ölüurl=hayır}}</ref>) əsərini yazdı və nəşr etdi. Şərq cəbhəsində rus ordusu Osmanlının [[3-cü Ordu (Osmanlı imperiyası)|3-cü Ordusunu]] geri oturtmuş və 16 fevralda [[Ərzurum]]u, 3 martda [[Bitlis]], [[Muş]], [[Van]] və [[Hakkari]]ni işğal etmişdi.{{Mənbə göstərin}}Polkovnik Mustafa Kamal 11 mart tarixində 3-cü Orduya kömək məqsədi ilə tabeliyindəki 16-cı hərbi hissə ilə birlikdə [[Diyarbəkir]]ə göndərildi; [[Hələb]]lə gələn Mustafa Kamal uzun yol qət etdikdən sonra 27 martda Diyarbəkirə çatdı. Rütbəsinə görə çətin iş tapşırılan 16-cı hərbi hissənin komandiri Mustafa Kamalın rütbəsi 1 aprel 1916-cı ildə Diyarbəkirdə olanda "[[briqada generalı]]"na ([[mirliva]]) yüksəldildi və "[[paşa]]" titulu aldı. 35 yaşında əldə etdiyi bu rütbə Birinci Dünya müharibəsində aldığı ən yuxarı rütbə olacaqdı. 16 apreldə ordunun qərərgahını [[Silvan (Diyarbəkir)|Silvanda]] qurdu. Bitlis-Muş arasındakı təxmini 100 kilometrlik cəbhəyə nəzarət edirdi, tabeliyindəki ordu 13.741 əsgər, 9.297 tüfəng, yeddi pulemyot və 19 topdan ibarət idi. [[Fayl:Kemal Atatürk portrait.jpg|thumb|230px|[[İldırım Ordular qrupu]]nun komandiri Kamal Paşa (1918). Üstündəki zolaq "sultanın fəxri adyutenti" olduğunu göstərir.]] Ənvərin Şərq cəbhəsindəki planında 2-ci və 3-cü Ordunun birgə əməliyyatı nəzərdə tutulurdu. Amma 2-ci Ordu qərbdə yerləşmədən ruslar 3-cü Orduya hücum edib onları məğlub etdilər və 15 aprel 1916-cı ildə [[Trabzon]]u işğal etdilər; iyul ayında isə [[Gümüşxanə]], [[Bayburt]] və [[Ərzincan]] da daxil olmaqla daha geniş ərazi tutdular və 2-ci Ordunu Diyarbəkirə doğru geri oturtdular. Osmanlı ordusu 3 avqustda əks-hücuma keçdi; 6 avqustda Mustafa Kamalın 16-cı diviziyası [[Muş]] və [[Bitlis]]i ruslardan geri alaraq Osmanlı ordusuna strateji üstünlük qazandırdı. Mustafa Kamal Qafqaz cəbhəsində bu uğuruna görə "Qızıl qılınclı imtiyaz medalı" ilə mükafatlandırıldı. Rusların avqustun sonunda əks-hücuma keçməsinin ardınca Mustafa Kamal 21 avqustda ordunu yenidən Silvana geri çəkdi. Muş rusların, Bitlis isə osmanlıların hakimiyyətində idi. Mustafa Kamal [[Diyarbəkir]]də olanda İttihadçı fədai [[Yaqub Cəmil]] hökümət çevrilişi etmək qərarına gəlmişdi. O, müharibədə Osmanlının məğlub olacağını düşünürdü. Xilas olmağın tək yolunu isə Bab-ı Əliyə (sədrəzəm sarayı) basqın edib hərbi çevriliş etməkdə görürdü. Yeni Baş komandir və Hərbi nazir vəzifəsinə isə Mustafa Kamalın gəlməyini istəyirdi. Tərəfdaşlarından biri bu planı Ənvər Paşaya çatdırdı. Buna görə də Yaqub Cəmil güllələnərək öldürüldü. Mustafa Kamal [[Falih Rıfkı Atay]]a danışdığı xatirələrinə deyir: "Həmin vaxtda divizyalarımdan birinin komandiri Əli Fuad Cəbəsoya "Yaqub Cəmil asılıb. Səbəbi isə mənim baş komandir və Hərbi nazir olmasam məğlub olacağımızı" deməsidir. Dediyini etsəydi belə İstanbula gedən kimi ilk işim onu cəzalandırmaq olacaqdı. Əgər mən o və onun kimilər vasitəsilə hakimiyyətə gətiriləcək adamamsa onda adam deyiləm!" demişdir.<ref>Falih Rıfkı Atay, Çankaya (2010), "Bir komplo", s. 116, Pozitif Yayınları, ISBN 978-975-6461-05-5</ref> Qışın tez gəlməsi müharibənin şiddətlənməsinin qarşısını aldı. 25 noyabr 1916-cı ildə 2-ci Ordu komandiri [[Əhməd İzzət Paşa]] icazə alıb İstanbula qayıdanda Mustafa Kamal komandir vəkili olaraq ordunun başına keçdi. Vəkil olanda gələcəkdə [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi|İstiqlaliyyət müharibəsində]] bərabər olacağı zabitlər [[İsmət İnönü|İsmət İnönü)]], [[Cafər Tayyar Əyilməz]] və [[Əli Fuad Cəbəsoy]]un komandanlığı altına keçdi. Mustafa Kamal 18 fevral 1917-ci ildə Hicaz yürüşünə qoşulan hissələrin komandiri təyin edildiyini öyrəndi. 26 fevralda Ənvərin başçılığı ilə keçiriləcək iclaslara qoşulmaq üçün [[Dəməşq]]ə getdi. Görüşlərdən sonra planlarda dəyişiklik edildi; Fəxrəddin Paşanın hərbi hissələrinin Fələstin cəbhəsinə göndərilməsi və Mustafa Kamalın 2-ci Ordunun komandiri təyin edilməsi qərara alındı. Bu qərar sədrəzəm Talat Paşa tərəfindən təsdiqləndi. == İstiqlaliyyət müharibəsi (1919-1923) == {{əsas|Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi}} === Başlanğıc === ==== İşğal dövrü ==== [[Fayl:Mustafa Kemal Atatürk met onderscheidingen.jpg|thumb|9-cu Ordunun müfəttişi Mustafa Kamal Paşa, 17 aprel 1919]] Mustafa Kamal 13 noyabrda İstanbulun [[Heydərpaşa vağzalı]]na çatdı. Heydərpaşadan İstanbula keçərkən boğazda [[İstanbulun işğalı|şəhərin işğalı]] üçün gəlmiş düşmən gəmilərini görəndə məşhur "Gəldikləri kimi gedərlər!" ifadəsini işlətdi. İşğal edilmiş İstanbulda qaldığı altı ay müddətində ölkənin işğalına və parçalanmasına qarşı mübarizə aparmaq istəyən digər vətənpərvər zabitlərlə gizli görüşlər keçirdi. O, "Minber" qəzetini nəşr edərək siyasi məsələlərə qoşuldu. İlin sonuna yaxın da əvvəl yazdığı "Zabit və komandir ilə hasb-i hal" kitabını nəşr etdirdi. İstanbulda əvvəlcə [[Pera Plaza]]da qaldı, qısa müddət sonra [[Hələb]]də tanış olduğu Suriya vətəndaşı xristian ərəb [[Salih Fansan]]ın [[Bəyoğlu]]ndakı evinə köçdü. Ardınca 21 dekabr 1918-ci ildə Akartelərdə yaşayan anası [[Zibeydə xanım]] və bacısı [[Makbule Atadan|Makbule]] ilə birlikdə hazırda [[Atatürk Muzeyi]] olan evə köçdü. İstanbulun işğal olunduğu bu günlərdə Mustafa Kamal dostları ilə bu evdə tez-tez görüşürdü. Bu görüşlərdə əvvəlcə İstanbuldakı höküməti dəyişdirmək daha sonra isə ölkənin işğalına qarşı ordunun parçalanmasının qarşısı almaq, silah və hərbi sursatların ehtiyatda saxlanması, gənc zabitlərin Anadoluya göndərilməsi və xalqın əhavli-ruhiyyəsinin yüksəldilməsi mövzularında qərarlar qəbul edilirdi. [[Mustafa Kamalın Samsuna gəlişi|Samsuna gəldiyi]] gün, yəni 16 may 1919-cu ilə qədər bu evdə yaşadı.<ref>{{Cite book|last=Erik Goldstein|url=https://books.google.com/books?id=KWWKAgAAQBAJ&pg=PA37|title=Wars and Peace Treaties: 1816 to 1991|publisher=Routledge|year=2005|isbn=9781134899128|page=37}}</ref> Osmanlıda siyasi qalmaqallar davam etdiyi vaxtda Mustafa Kamal [[Rauf Orbay|Rauf]], [[Əli Fuad Cəbəsoy|Əli Fuad]], [[Fəxrəddin Altay|Fəxrəddin]], [[Refət Belə|Refət]], [[Kazım Qarabəkir]], [[İsmət İnönü|İsmət]] kimi zabitlərlə sıx görüşləri davam edirdi. 1919-cu ilin fevral ayında [[Əli Fuad Cəbəsoy|Əli Fuad]] 20-ci hissənin komandiri olaraq [[Ankara]]ya, 13 martda isə [[Kazım Qarabəkir]] 15-ci hissənin komandiri olaraq [[Ərzurum]]a göndərildi. Mustafa Kamal da Anadoluda vəzifəyə təyin edilmək istəyirdi. Aprel ayında Hərbi nazir Şakir Paşa tərəfindən çağrılan Mustafa Kamal [[Fevzi Çaxmaq|Fevzi Çaxmaq paşanın]] vəkili briqadir generalı [[Kazım İnanc]]ın da qəbul etdiyi qərarla [[Şərqi Anadolu regionu|Şərqi Anadoluda]] yunanların təcavüzünün həll edilməsi vəzifəsi ilə 9-cu Ordunun müfəttişliyinə təyin edildi. Qərar 30 apreldə rəsmi şəkildə açıqlandı və qısa müddət sonra kabinet tərəfindən təsdiq edildi. Mustafa Kamalın buradakı vəzifəsi bölgədə nizam-intizamı təmin etmək, silahların yığılıb təhlükəsiz yerdə saxlanılmasına nəzarət etmək, ordunun "şuralar" qurması mövzusundakı hesabatları araşdırmaq və əgər bunlar doğrudursa bunun qarşısını almaqdan ibarət idi. Mustafa Kamal son olaraq sultan ilə sonuncu dəfə görüşdü və 16 mayda heyətləri ilə birlikdə Samsuna doğru [[Bandırma gəmisi]] ilə yola çıxdı.<ref>Richard C. Hall, ''The Balkan Wars 1912–1913: Prelude to the First World War'', Routledge, 2002, [https://books.google.com/books?id=2-zAeObDX_gC&pg=PA81&dq=Georgi+Todorov+Bulair&hl=tr&ei=JZvHTJ6-HJTovQPGsYjVDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCkQ6AEwAA#v=onepage&q=Georgi%20Todorov%20Bulair&f=false p. 81.]</ref><ref>{{Cite encyclopedia|title=Kemal Atatürk|language=en|url=https://www.britannica.com/biography/Kemal-Ataturk|access-date=21 November 2017|encyclopedia=Encyclopedia Britannica}}</ref> ==== Samsuna gəlişi ==== {{Əsas|Mustafa Kamalın Samsuna gəlişi}}[[Fayl:Büyüklerimiz - Mustafa Kemal Paşa.jpg|thumb|275x275px|"Büyük Mecmua" jurnalının 20 mart 1919 tarixli buraxılışında "Böyüklərimiz — Mustafa Kamal Paşa" başlıqlı məqalə|left]]2 fevral 1919-cu ildə Mersinli Camal Paşa atəşkəs şərtlərinə görə Şərqdə Osmanlı ordularını təşkil etmək üçün müfəttiş olaraq Anadoluya göndərilmişdi. İngilis ali komissar admiral Kaltorp və fransız ali komissar admiral Amet 1918-ci ilin noyabr ayında Osmanlıya nota göndərdilər. Şərqdə türklərin xristianları öldürdüyünü, buna qarşı tədbir görülməsini tələb etdilər. Mustafa Kamal Paşaya sultan [[VI Mehmed]] tərəfindən [[Altı region]]dakı xristian əhalini qorumaq və işğalçılara qarşı təşkil edilən kiçik miqyaslı üsyanları yatırmaq tapşırıldı.{{Mənbə göstərin}} Atatürk jurnalist [[Falih Rıfkı Atay]]a Samsuna gəlməzdən əvvəl [[VI Mehmed]] ilə son görüşünü danışmışdır. Sultan Mehmed bu görüşdə Mustafa Kamal Paşaya "Paşa, paşa, indiyə qədər dövlətə çox xidmət etmisən, bunların hamısı artıq bu kitaba girmişdir, tarixə keçmişdir. Bunları yadından çıxart, əsas indi göstərəcəyin xidmət hamısından vacib ola bilər. Paşa, paşa, dövləti xilas edə bilərsən!" demişdir. Amma Atatürk Mehmedin səmimiyyətindən əmin olmadığını, onun [[Antanta Dövlətləri|Antanta dövlətlərinin]] siyasətinə uyğun olaraq milli mübarizəyə qalxan türklərin məhv edilməsini istədiyini demişdir. Mustaf Kamal 19 may 1919-cu ildə qərargah polkovnikləri [[Refət Belə]], [[Kazım Dirik]], [[Mehmet Arif Bəy|Mehmet Arif]], dr. polkovnik [[İbrahim Tali Öngörən]], qərargah mayoru [[Xosrov Gərədə]], dr. mayor [[Rafiq Saydam]], mayor [[Kamal Doğan]], kapitanlar [[Cavad Abbas Gürər]] və [[Əli Şövkət Öndərsev]] ilə birlikdə [[Samsun]]a yola çıxdı.<ref name="DimitrinaKovacheva">{{Cite web|title=Atatürk'ün Bulgar aşkı belgesel oldu|url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ataturkun-bulgar-aski-belgesel-oldu-4272436|date=18 April 2006|publisher=[[Hürriyet]]}}</ref><ref name="DimitrinaKovacheva2">{{Cite web|title=Atatürk'ün Bulgar aşkı belgesel oldu|url=https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ataturkun-bulgar-aski-belgesel-oldu-4272436|date=18 April 2006|publisher=[[Hürriyet]]}}</ref> İşğala qarşı mübarizə 30 oktyabr 1918-ci ildə atəşkəs imzalandıqdan dərhal sonra başlasa da, Mustafa Kamal və tərəfdaşları olan komandirlərin Samsuna gəliş günü — 19 may 1919-cu il tarixi [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]nin başlanğıcı qəbul edilir. Bir həftə müddətində [[Mantıka Palas]]da qaldığı bu müddət ərzində bölgədə baş verən silahlı münaqişələrin səbəbini araşdırmış və sultan VI Mehmed tərəfindən tapşırılan vəzifəsinin əksinə Milli Ordunun yaranmasında rol oynamışdır.<ref>{{cite book|last=Worringer|first=Renée|url=https://books.google.com/books?id=kjbFAgAAQBAJ|title=Ottomans Imagining Japan: East, Middle East, and Non-Western Modernity at the Turn of the Twentieth Century|date=2014|publisher=Springer|isbn=9781137384607}}</ref><ref name="wilsoncenter.org">{{Cite web|title="Facing History: Denial and Turkish National Security." {{!}} Wilson Center|url=https://www.wilsoncenter.org/event/facing-history-denial-and-turkish-national-security|access-date=2022-03-14|website=www.wilsoncenter.org|language=en}}</ref> [[Fayl:"Mustafa Kemal Paşa".jpg|thumb|"İleri" qəzetinin 6 oktyabr 1919-cu il tarixli "Mustafa Kamal Paşa" başlıqlı məqaləsi]] 21 mayda müdafiə vəziyyəti haqda danışmaq üçün ingilis müdafiə zabiti mayor L.H. Harst və iki vəzifə yoldaşı ilə görüşdü. İngilislərin Osmanlı hökümətinin ölkəni idarə edə bilməməsi və bir neçə il xarici ölkələrin müdaxilə etməyinə ehtiyac olduğu fikirlərinə qarşı çıxdı, [[Samsun]]dakı mübahisəli məsələlərin yunanların təcavüzlərinə son verdikdə həll olacağını və Osmanlı torpaqlarında yunanların müstəqillik qazanmağa haqları olmadığını bildirdi. Samsunda bir neçə gün daha qalan və görüşlər keçirdən Mustafa kamal bu bir həftənin sonunda [[Havza]]ya getdi. Qəsəbədə xoş qarşılanan Mustafa Kamal əhalidən "Müdafiə Hüquq Cəmiyyətləri"nin şöbəsini açmalaranı istədi. Mustafa Kamalın Havzada etdiklərini yunanlar mayor Harsta çatdırmışdılar; Harstın hesabatının ardınca 8 iyunda ali komissar admiral Kaltorp ingilis Xarici İşlər Nazirliyinə bu haqda teleqraf göndərdi. Bunun ardınca ingilis məmurları Osmanlı hökümətinə Mustafa Kamalın vəzifəsindən uzaqlaşdırılması mövzusunda təzyiq göstərdilər. Həmin gün sədrəzəm vəkili ingilislərə kabinetin Mustafa Kamalı geri çağırmağa qərar verdiyini bildirdi; Hərbi nazir [[Şövkət Turqut Paşa]] isə Mustafa Kamalın ora getməsinə onların özlərinin icazə verdiyini xatırlatdı, lakin Mustafa Kamala "İstanbula qayıdaraq özünü şərəfləndirməsini" bildirdi. Mustafa Kamal 11 iyunda vaxt əldə etmək üçün geri çağrılmasının səbəbini soruşdu. Havzada qaldığı on yeddi günün sonunda Rauf Orbaydan onun ölkəyə daxil olmasına mane olmaq üçün ingilis dəstəsinin göndəriləcəyi xəbərini alanda heç kimə xəbər vermədən 13 iyunda Refət Belənin diviziyasının yerləşdiyi [[Amasya]]ya getməyə qərar verdi.<ref>{{Cite book|last=Oeconomos|first=Lysimachos|url=http://archive.org/details/martyrdomofsmyrn00oecoiala|title=The martyrdom of Smyrna and eastern Christendom; a file of overwhelming evidence, denouncing the misdeeds of the Turks in Asia Minor and showing their responsibility for the horrors of Smyrna|date=1922|publisher=London, G. Allen & Unwin|others=University of California Libraries}}</ref><ref name="Zürcher1984">{{cite book|last=Zürcher|first=Erik Jan|url=https://books.google.com/books?id=BUGIBa78aWwC&pg=PA59|title=The Unionist Factor: The Rôle &#91;sic&#93; of the Committee of Union and Progress in the Turkish National Movement, 1905–1926|date=1 January 1984|publisher=Brill|isbn=90-04-07262-4|page=59|author-link=Erik-Jan Zürcher}}</ref> ==== Amasya sirkulyarı ==== [[Fayl:Mustafa Kemal Atatürk (renklendirilmiş) 3.jpg|thumb|Mustafa Kamal Paşa, 1919]] Mustafa Kamal 13 iyunda, [[Əli Fuad Cəbəsoy|Əli Fuad]] və [[Rauf Orbay|Rauf]] 19 iyunda, [[Refət Belə|Refət]] isə 20 iyunda [[Amasya]]ya çatdı. Həmin vaxtda Qərbi Anadoluda yunanların işğalı davam edirdi. 18 iyunda Mustafa Kamal 1-ci hərbi hissənin komandiri polkovnik Cəfər Tayyara göndərdiyi teleqrafda İstanbuldakı hökümətin gücünü itirdiyini və Anadolu xalqının milli azadlıq üçün birləşdiyini yazmışdı.<ref>Niki Karavasilis, ''The Whispering Voices of Smyrna'', Dorrance Publishing, 2010, {{ISBN|978-1-4349-6381-9}}, pp. 208–209.</ref> Mustafa Kamal hazırladığı bildiriş şablonu haqda müzakirə üçün 19-20 iyunda Rauf, Refət və Əli Fuad ilə görüşdü. Sirkulyar hazırlandıqdan sonra Konyadakı 2-ci Ordu müfəttişi [[Camal Mərsinli]] vasitəsilə [[Ərzurum]]da yerləşən 15-ci hərbi hissənin komandiri Kazım Qarabəkirə göndərildi və təsdiqləndi. 22 iyun 1919-cu ildə Amasya sirkulyarı rəsmi şəkildə elan olundu. Daha sonra bütün komandirlərə teleqrafla göndərildi.<ref>{{Cite journal|last=Kırlı|first=Biray Kolluoḡlu|date=2005|title=Forgetting the Smyrna Fire|url=https://www.jstor.org/stable/25472814|journal=History Workshop Journal|volume=60|issue=60|pages=25–44|doi=10.1093/hwj/dbi005|jstor=25472814|issn=1363-3554}}</ref> [[Amasya sirkulyarı]] [[İstanbul]]dakı işğalçıların narazılığına səbəb oldu və ingilislər Mustafa Kamalı İstanbula geri gətirmək üçün İstanbul hökümətinə göstərdikləri təzyiqləri artırdılar. Daxili İşlər naziri [[Əli Kamal]] bəy sirkulyar göndərərək Mustafa Kamalın yaxşı əsgər olduğunu, amma ingilislərin təzyiqi səbəbilə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldığını bildirdi. Amasya sirkulyarında vətənin bütövlüyü və xalqın azadlığı mühüm məsələ idi. Sirkulyarda [[Sivas]]da konqres keçiriləcəyi bildirilmişdi. Şərq əraziləri üçün isə Ərzurumda konqres təşkil ediləcəyi, daha sonra [[Ərzurum konqresi]]nin üzvlərinin də Sivasa qoşulacağı bildirilmişdir.<ref>Andrew Mango, ''Atatürk'', John Murray, 1999, {{ISBN|978-0-7195-6592-2}}, p. 214.</ref><ref>{{Cite book|last=Findley|first=Carter V.|title=Turkey, Islam, Nationalism, and Modernity: A History, 1789-2007|url=https://archive.org/details/turkeyislamnatio00phdc|date=2010-09-21|publisher=Yale University Press|isbn=978-0-300-15260-9|pages=[https://archive.org/details/turkeyislamnatio00phdc/page/n123 222]|language=en}}</ref> ==== Ərzurum konqresi ==== {{Əsas|Ərzurum konqresi}} Mustafa Kamalın hakimiyyətə daxil olmasını istəməyən Əli Kamal 23 iyunda yerli səllahiyyətli şəxslərə "onun hökümət işləri ilə əlaqəli heç bir istəyinin yerinə yetirilməməsi" əmrini verdi. Bundan xəbəri olmayan Mustafa Kamal və Rauf 26 iyundan Amasyadan Ərzuruma gəldilər. Sivas qubernatoru [[Rəşid Paşa]] Mustafa Kamalı necə qarşılamalı olduğu barədə İstanbula sual göndərdi. Əli Kamal və Hərbi nazir Şövkət Turqut Paşa arasında şiddətli münaqişə baş verdi; iki nazir də 26 iyunda istefa verdi. Yeni nazir [[Rəşid Akif Paşa]] Sivas qubernatoruna Mustafa Kamalı "vəzifəsindən uzaqlaşdırılmış bir general kimi qarşılamasını" bildirdi.<ref name=":1">[[Dankwart Rustow|Rustow, Dankwart A.]] (1968). pp.794–795</ref><ref>[[Patrick Kinross]]: ''Rebirth of a Nation'' (translation Ayhan Tezel), Sander yayınları, İstanbul, 1972 p.293</ref> [[Fayl:Mustafa Kemal Paşa Cemil Cahit Bey ile, Sivas, Eylül 1919.png|thumb|230x230px|Mustafa Kamal Paşa [[Cəmil Cahid Toydəmir|Cəmil Cahid Bəy]] ilə [[Sivas]]da, sentyabr 1919]] Kazım Qarabəkir Mustafa Kamalı 3 iyulda Ərzurumdan 15&nbsp;km uzaqlıqda qarşıladı və qonaqları təntənə ilə Ərzurum qalasının qərərgahına apardı. Mustafa Kamal 7 iyulda bütün komandirlərə göndərdiyi sonuncu əmrində hərbi və milli təşkilatların dağıdılmaması, komandanlıq mövqelərinin təhvil verilməməsi, döyüş sursatı və silahların verilməməsi, “düşmən” birləşmələrinin atacağı addımlara əks-hücum göstərilməli olduğunu bəyan etdi. Bu əmrdən xəbər alan admiral Kaltorp Refət və Mustafa Kamalın dərhal geri gətirilməsini əmr etdi. 8-9 iyul gecəsi Mustafa Kamal Hərbi nazir Əli Fərid Paşa ilə teleqraf vasitəsilə saatlarla danışdı. Danışıq bitdikdən sonra vəzifəsindən uzaqlaşdırılacağını hiss edən Mustafa Kamal istefa verdi, Fərid Paşa aisə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldığını dedi.<ref name="feroz50">Ahmad, ''The Making of Modern Turkey'', 50</ref><ref name=":022">{{Cite book|last1=Dadrian|first1=Vahakn N.|title=Judgment at Istanbul: The Armenian Genocide Trials|last2=Akçam|first2=Taner|date=2011|publisher=Berghahn Books|isbn=978-0-85745-251-1|pages=196, 199|language=en|author-link=Vahakn Dadrian|author-link2=Taner Akçam}}</ref> [[Kazım Qarabəkir|Kazım Qarabəkir Paşa]] tərəfindən [[Ərzurum]]da keçirilən [[Ərzurum konqresi]]nə qatıldı. Mustafa Kamal əvvəlcə hazırlıq komissiyasının başçısı, daha sonra Qarabəkirin səyi nəticəsində konqresin başçısı seçildi. Çıxışında "ölkənin bölündüyünü, İstanbul hökümətinin gücüz olduğunu və Antanta dövlətləriin intriqalarından danışdı; ölkəni dirçəldə biləcək milli hökümət qura biləcəklərindən bəhs etdi. Konqres İtanbul höküməti tərəfindən ciddi etirazla qarşılandı. Belə ki, konqresin özünü parlament hesab etdiyi, bu səbəblə onun dərhal sona çatmasını, Mustafa Kamal və tərəfdaşlarının dərhal tutulub İstanbula göndərilməsi istənirdi. Mustafa Kamalın başçılığı ilə əks-cavabda bu ittihamlar rədd edildi. 7 avqustda [[wikisource:tr:Erzurum Kongresi Beyannâmesi|Ərzurum konqres bəyanatı]] yayımlandı. Bu bəyannamədə vətənin bölünməzliyi, vətəni qorumağı və müstəqilliyi İstanbul höküməti bacara bilməsə, müvəqqəti hökümət qurulacağı, xristian azlıqlara siyasi və sosial tarazlığı pozacaq azadlıq verilməyəcəyi, mandat sisteminin qəbul edilməyəcəyi qərara alınmışdı. Mustafa Kamal konqresin bitməsindən sonra üç həftə Ərzurumda qaldı. Ərzurumda yaşayan təqaüdə çıxmış mayordan [[Sivas]]a getmək üçün borc aldı. 29 avqustda [[Mazhar Müfit]], [[Rauf Orbay|Rauf]] və [[Raif Dinc|Raif Əfəndi]] ilə birlikdə Ərzurumdan ayrıldı. Ərzincanda [[Əhməd Fevzi Baysoy|Fevzi Əfəndi]] də onlara qoşuldu. 2 sentyabrda Sivasa çatdılar.<ref>[http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=Nutuk&IcerikNo=42 23 Temmuz 1919 Erzurum Kongresi, Atatürk Araştırma Merkezi web sayfası.] İstifadə tarixi: 11 iyul 2009</ref> ==== Sivas konqresi ==== {{Əsas|Sivas konqresi}} [[Fayl:Mustapha Kemal Pasha & members of his Nationalist Committee, Sivas, 1919.jpg|thumb|230x230px|Mustafa Kamal (ön sırada, ortada) və bəzi [[Sivas konqresi]]nin üzvləri]] [[Sivas konqresi]] 4-11 sentyabr 1919-cu il tarixləri aralığında keçirilmişdir. Mustafa Kamal etirazlara baxmayaraq konqresin birinci günündə sədr seçildi. 11 sentyabrda elan edilən "[[wikisource:tr:Sivas Kongresi Beyannamesi|Sivas konqresi bəyannaməsi]]"ndə [[Mudros müqaviləsi]] imzalandığı günə qədərki torpaqların qorunacağı və bütovlüyü qeyd edilmişdir. Konqres müddətində İstanbul höküməti Mustafa Kamalı həbs etməyə cəhd etdilər. 3 sentyabrda Daxili İşlər naziri [[Hacı Adil Arda|Adil Arda]] və yeni Hərbi nazir [[Süleyman Şəfiq Paşa]] [[Elazığ]] qubernatoru Əli Qalibə Mustafa Kamalı həbs edib konqresi ləğv etməsini əmr etmişdi. Əli Qalib Malatyaya gələrək ingilis kapitan Eduard Noel və kürd Bədirxan ailəsinin bəzi nümayəndələri ilə görüşdü. [[Kazım Qarabəkir]] baş verəcək sui-qəsd cəhdinə qarşı kiçik süvari dəstəni [[Malatya]]ya göndərib Bədirxanları həbs etməyi əmr etdi. Bunu eşidən Əli Qalib, mayor Noel və Bədirxanlar [[Suriya]]ya qaçdı. İstanbul höküməti isə Mühittin Paşaya [[Sivas]]a gedib buranı nəzarətdə saxlamasını əmr etmişdi, amma Əli Fuadın əmri ilə onlar hələ yolda olarkən yaxalanmışdır.<ref name=":22">{{Cite book|last=Macfie|first=A.L.|title=Atatürk|publisher=[[Routledge]]|year=2014|isbn=978-1-138-83-647-1|pages=97|author-link=A. L. Macfie}}</ref> Bu uğursuz əməliyyatlar millətçilərin Anadolunun işğal olunmamış ərazilərində hakimiyyəti ələ keçirmələrinə yol açdı. 24 sentyabrda [[Trabzon]] qubernatoru həbs edildi; 26 sentyabrda Konya qubernatoru Refət Belənin şəhəri tutmaq üçün gəldiyini eşidəndən sonra şəhərdən uzaqlaşdı. Bunları görən İstanbul höküməti Anadoluda nəzarəti itirəcəyini başa düşdü və 27 sentyabrda [[Əbdül Kərim Paşa]]nın vasitəçiliyi ilə Mustafa Kamalla teleqraflaşdı. Mustafa Kamal bu danışıqda [[Damad Fərid Paşa]]nın istefa verməyini istədi. 30 sentyabrda Damad Fərid istefa verdi və onun yerinə [[Əli Rza Paşa|Əli Rza paşa]] sədrəzəm olaraq təyin olundu. Sonda 20-22 oktyabr tarixlərində İstanbul höküməti ilə Mustafa Kamal [[Amasya]]da görüşdü. 3 gün davam edən görüşün nəticəsində zəif razılaşma əldə edildi.<ref>{{Cite book|last1=Heper|first1=Metin|title=The Routledge Handbook of Modern Turkey|last2=Sayari|first2=Sabri|date=7 May 2013|publisher=Routledge|isbn=978-1-136-30964-9|pages=41|language=en}}</ref> ==== TBMM-nin açılışı ==== {{Həmçinin bax|Türkiyə Böyük Millət Məclisi}} Mustafa Kamal 27 dekabr 1919-cu ildə [[Ankara]]ya gəldi. 29 dekabrda İstanbul höküməti Mustafa Kamalın öz istəyi ilə istefa etdiyini elan etdi. 1919-cu ilin dekabrında sonuncu [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təklifində "qondarma Ermənistan dövlətinin yanında Türk dövləti" qurulacağını qeyd edilmişdi. 1920-ci ilin yanvar ayında yunanların Qərbi Anadolunu işğal edəcəkləri şayiələri yayılmağa başladı. 9 yanvarda polkovnik [[Fəxrəddin Altay]] ilə görüşən Mustafa Kamal yunanlara qarşı Qərbi Anadoludakı bütün ordunun başına keçməyi planlaşdırdığını bildirdi. Həmçinin polkovnik İsmət ilə Ankarada görüşüb [[Yunanıstan]] ilə müharibənin qaçınılmaz olduğunu və döyüşdə kiçik dəstələrlə yox, nizami ordu ilə qələbə qazana biləcəyini bildirdi. 12 yanvar 1920-ci ildə 72 vəkillə Osmanlının sonuncu məclis iclası keçirildi. 28 yanvar 1920-ci ildə Osmanlı [[Məclis-i Məbusan]]ın Mustafa Kamalın başçılığı ilə hazırlanmış qərarlarını qəbul etdi, 17 fevralda isə ictimaiyyətə açıqlandı. "Türkiyə" ifadəsinin ilk dəfə qeyd olunduğu bu bildirişi Birinci Dünya müharibəsini sona çatdıran sülh müqaviləsində Türkiyənin qəbul etdiyi hərbi şərtlər təşkil edirdi. Həmin vaxtda [[Antanta Dövlətləri]] İstanbulun işğalı ilə bağlı görüşürlər, həmçinin Anadoluda hakimiyyət boşluğu yaranırdı. 3 martda sədrəzəm [[Əli Rza Paşa|Əli Rza paşa]] istefa verdi; yerinə Saleh Paşa gəldi. İngilislər 15-16 martda hakimiyyətə müdaxilə etdilər, mühüm binaları tutub türk millətçiləri həbs etməyə başladılar. Həbs edilmiş millətçilər daha sonra [[Malatya]]ya sürgün ediləcəkdi. 18 mart 1920-ci ildə İstanbuldakı son məclis iclası keçirildi və məclisin müddətsiz fəaliyyətini dayandırmasına qərar verildi.<ref>''Documents on British Foreign Policy'', vol. vii, p. 303.</ref> İngilislərin bu cəhdlərinə cavab olaraq Mustafa Kamal əvvəlcə Anadoludakı ingilis zabitlərin saxlanmasını əmr etdi. Daha sonra isə İstnabuldakı vəkilləri Anakaraya çağıraraq yeni seçkilər keçirdi. 23 aprel 1920-ci ildə Ankarada [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]] açıldı. Məclis 24 apreldə fəaliyyətə başladı. Mustafa Kamal 120 səsdən 110-unu əldə edərək sədr seçildi. TBMM açıldıqdan bir gün sonra Mustafa kamal açılış danışığında [[Birinci Dünya müharibəsi]]nə girməyin məcburi olduğunu ifadə etdi:<ref>В. Шеремет. ''Босфор.'' Moscow, 1995, p. 241.</ref><blockquote>"Nəticəsi fəlakət və təəssüfləndirici hadisələrə səbəb olan və xalqımızın kədərinə yol açan Dünya müharibəsinə qoşulmamaq əlbəttə ki, daha çox yaxşı olardı. Lakin bu maddi cəhətdən mümkün deyildi. Çünkü qoşulmamağımız silahlı bitərəfliliyi, yəni boğazların bağlı olmasını tələb edirdi. Halbuki vətənimizin coğrafi mövqeyi, İstanbulun strateji vəziyyəti, rusların Antanta dövlətləri ilə birgə olması bizim müharibədən uzaq olmamıza qətiyyən uyğun deyildi. Bundan əlavə silahlı bitərəfliliyin davam etməsi üçün pulumuz, silahımız, sənayemiz, qısaca, lazımi sursatlarmız da yox idi. Antanta dövlətlərinin, xüsusilə ingilislərin pul verməməyi bir yana, gəmilərimizi ələ keçirərək xalqın əziyyətlə topladığı gəmiqayırmaya aid yeddi milyon lirəmizi məcburi almaları, Antanta dövlətlərinin müharibə elan etmələri, Osmanlının xeyrinə olmayan Emənistan Respublikası yaratmağa qərar verdiklərini bildirmələri və hətta bolşeviklərin paylaşdığı gizli müqavilələrdən də göründüyü kimi İstanbulun Çar Rusiyasına vəd edilməsi müharibəyə Antanta dövlətlərinə qarşı girməyimizin məcburi olduğunu göstərən açıq-aydın faktlardır."<ref>{{Cite web|title=TBMM açılış danışığı|url=https://www.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/1d1yy1.htm|website=TBMM|date=24 aprel 1920|archive-date=6 may 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210506200857/http://www.tbmm.gov.tr/tarihce/ataturk_konusma/1d1yy1.htm|access-date=28 avqust 2021}}</ref></blockquote> [[Fayl:Atatürk askerî birlikleri denetlerken, İzmit, 18 Haziran 1922.png|left|thumb|250x250px|Ali Baş Komandan Mustafa Kamal Paşa Türk qoşunlarının yanında ([[İzmit]], 18 iyun 1922)]] Bir həftə sonra isə "The Mail" qəzetinin 1 may 1920-ci il tarixli manjetində qeyd edilirdi ki, Mustafa Kamal [[Osmanlı imperiyası|Osmanlının]] dağılmasında, [[İslam]]ın ayaq altına düşməsində İngiltərəni ittiham edirdi. Qoşunlarını soyqırım törətməkdə ittiham edənləri isə qəti təkzib etdi; yalnız qırğın törədənlərin cəzalandırıldığını qeyd etdi. Bundan əlavə "İngiltərəni cəzalandıracam" deyən Mustafa Kamal İngiltərə koloniyalarında üsyanın başlamasının öz əlində olduğunu bildirdi.<ref>James, Edwin L. "[https://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=980DEED81039EF3ABC4952DFBF668389639EDE Kemal Won't Insure Against Massacres]," ''[[New York Times]]'', 11 September 1922.</ref> 19-26 apreldə Antanta dövlətləri [[San-Remo konfransı (1920)|San-Remo konfransında]] Osmanlının bölünməsini planlaşdırırdılar. Britaniya Baş naziri [[Devid Lloyd Corc|Lloyd Corc]] Qərbi Anadolunun işğal planını dəstəkləyirdi. Görüşlər bitdikdən sonra uzun müddət gözləyən yunanlar şərqə və şimala doğru hərəkətə keçərək 8 iyulda [[Bursa]]nı tutdular. Yunanlar [[İzmir]]in şimalından Mərmərənin cənubuna qədər olan bütün [[Egey dənizi|Egey]] sahili əraziləri işğal etdilər. 25 iyulda Ədirnə, 27 iyulda isə bütün Frakiya itirildi.<ref>Greco-Turkish wars, Britannica CD 99</ref> 10 avqustda İstanbul höküməti ilə Antanta dövlətləri arasında [[Sevr müqaviləsi]] imzalandı. Mustafa Kamal bu vaxt ərzində Antanta dövlətlərinə qarşı siyasi dəstək əldə etməyə çalışırdı.Bu məqsədlə Rusiyaya göndərilən heyət 19 iyulda [[Moskva]]ya çatmış və ingilislərə qarşı [[bolşeviklər]]i müttəfiqliyə dəvət etmişdi. Bolşeviklərin təhlükəli müttəfiq olduğunu düşünən Mustafa Kamal həm daxili, həm də xarici siyasətdə siyasi tarazlığı qormağa önəm verdi. Uzun görüşlərdən sonra rusların Şərqi Anadoluda torpaq tələbləri qəti şəkildə rədd edildi. Mustafa Kamal Kazım Qarabəkirə [[Qars]]ın qərbini yenidən tutmağa icazə verdi. 29 sentyabrda zəif erməni müqavimətinə baxmayaraq [[Sarıqamış (Qars)|Sarıqamış]] alındı; 24-30 oktyabrda Qars ermənilərdən geri alındı. Mustafa Kamalın təlimatı ilə ermənilərin üzərinə təzyiq davam etdirildi; 18 noyabrda ermənilər tamamilə məğıub olaraq Ankararın şərtlərini qəbul etməyə məcbur oldular. 3 dekabr 1920-ci ildə imzalanan [[Gümrü müqaviləsi]] ilə [[Ermənistan]]ın sərhədi tanındı. Şərq sərhədində təhülkəsizlik təmin edildikdən sonra qoşunlar qərbə göndərildi. [[Kilikiya]] və Şimali Mesopotamiyadakı qüvvələr nizami vəziyyətə salındı.<ref name="AA">{{Cite web|title=A short history of AA|url=http://www.aa.com.tr/tarihce_en/|publisher=Anadolu Ajansı Genel Müdürlüğü|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080109132901/http://www.aa.com.tr/tarihce_en/|archive-date=9 January 2008|access-date=1 January 2008|quote=''Ikdam'' newspaper dated 9 August 1921, reproducing the dispatches of AA dated 5 August and 6th, 1921, announced that Atatürk was promoted to ''Chief Commander''}}</ref> === Mudanya barışığı === {{Əsas|Mudanya barışığı}} [[Böyük hücum]]un ardınca 11 oktyabr 1922-ci ildə TBMM, İngiltərə, Fransa və İtaliya arasında imzalanan [[Mudanya barışığı]] ilə müharibə sona çatdı. Yunanlar görüşlərdə iştirak etməmişdi, müqavilədə İtaliya onları təmsil edirdi. Bu müqavilənin nəticəsində türklər və yunanlar arasında müharibə başa çatdı. Şimali Frakiya TBMM-yə verilmiş və sülh müqaviləsi imzalanana qədər TBMM burada ən çox 8000 nəfərlik qoşun saxlaya bilərdi. Boğazlar və İstanbul da TBMM hökümətinə verilmişdi. Sülh müqaviləsi imzalanana qədər Antanta dövlətləri İstanbulda qalacaqdı.<ref>Shaw, ''History of the Ottoman Empire and Modern Turkey'', 365</ref> === Lozanna müqaviləsi === {{Əsas|Lozanna müqaviləsi}} [[Fayl:Müşir Gazi Mustafa Kemal Paşa, Balıkesir, 1923.png|thumb|198x198px|Mustafa Kamal Paşa ([[Balıkəsir]], 1923)]] [[Mudanya barışığı]]ndan sonra sülh müqaviləsi imzalanması üçün bitərəf ölkə olan İsveçrənin [[Lozanna]] şəhəri seçilmişdi. Burada Türkiyəni [[İsmət İnönü]] təmsil etmişdi. Konfrans 20 noyabr 1922-ci ildə çağrıldı və fikir ayrılığı səbəbindən 4 fevral 1923-cü ildə danışıqlar dayandı. 23 aprel 1923-cü ildə danışıqlar yenidən başlamış və 24 iyul 1923-cü ildə [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna müqaviləsi]] imzalanmışdır. Müqavilədə cənub sərhədləri olduğu kimi saxlanmışdır. Meriç çayı [[Yunanıstan]]la sərhəd təyin edilmişdir. Qaraağac və ətraf əraziləri təzminat olaraq Türkiyəyə verilmişdir. Egey dənizindəki [[Bozcaada]] və [[Gökçeada]] da Türkiyəyə verilmiş, yunanların əlində qalan Anadoluya yaxın adaların silahsızlaşdırılması qərarı qəbul edilmişdir. Kapitulyasiyalar tamamilə ləğv edilmişdir. Osmanlı imperiyasının 1845-ci ildən [[Birinci Dünya müharibəsi]]nin sonuna qədər olan borcları yenidən hesablanaraq azaldılmışdır. Həmçinin borclar Osmanlıdan ayrılan dövlətlər arasında gəlir nisbətinə uyğun olaraq bölüşdürülmüşdür. Türkiyənin borclarını türk pulu və ya fransız frankı ilə ödəməsi təklifi qəbul edilmişdir. Lozanna Boğazlar müqaviləsi ilə boğazlardan sərbəst keçmək təmin edilmiş, Boğazlar Komissiyası qurulmuş, boğazlar və ətrafı silahsızlaşdırılmışdır. Türkiyədə yaşayan yunanlarla Yunanıstanda yaşayan türklərin yer dəyişdirməsi qəbul edilmişdir. Beləliklə [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi|İstiqlaliyyət müharibəsi]] 24 iyul 1923-cü ildə Lozanna müqaviləsinin imzalanması ilə nəticələnmişdir. Bu müqavilədən sonra [[Sevr müqaviləsi]] ləğv edilmiş, [[Türkiyə]] Lozanna müqaviləsinə əsasən qurulmuşdur.<ref>{{Cite encyclopedia|title=Turkey – Declaration of the Turkish republic {{!}} history – geography|language=en|url=https://www.britannica.com/place/Turkey/Declaration-of-the-Turkish-republic|access-date=21 November 2017|encyclopedia=Encyclopedia Britannica}}</ref><ref>{{Cite web|title=Republic Day in Turkey|url=https://www.timeanddate.com/holidays/turkey/republic-day|website=www.timeanddate.com|language=en|access-date=21 November 2017}}</ref> === Respublikanın elan edilməsi === [[Fayl:Mustafa Kemal visit the front.jpg|thumb|Mustafa Kamala şeir oxuyan uşaq (Vəzirxan, 16 yanvar 1923)]] Mustafa Kamal sultanlığın ləğvindən sonra 15 yanvar 1923-cü ildə [[Əskişəhər]]də hökumət sistemləri ilə bağlı çıxışında respublikaya qarşı çıxır və respublika ilə konstitusiya monarxiyası arasında heç bir fərq olmadığını bildirir: [[Fayl:Mustafa Kemal, Nureddin's inspection of 2nd Heavy Artillery Regiment.jpg|left|thumb|Kamal Paşa [[Nurəddin İbrahim Konyar|Nurəddin Paşanın]] 2-ci Ağır Artilleriya bölüyünün yanında, 18 yanvar 1923]] ''"Bütün dünya tarixində və bu gün də dünya üzrə mütləqiyyət idarəsinə, konstitusiyalı idarəyə rast gəlirik, bir də respublika hökümətləri də görürük. Bildiyimiz konstitusiyalı monarxiya və respublika hökümətlərinin təşkili hakimiyyət bölgüsü əsasında təşkil edilir. Biz hakimiyyət birliyi əsasında hökümət təsis etdik... Məncə həqiqətdə hakimiyyət bölgüsü yoxdur, hakimiyyət birliyi vardır. Əgər şəriət qaydalarına uyğunluq baxımından qiymətləndirmək istəyirsinizsə, nəzərinizə çatdırım ki, bizim şəriət qaydalarımızda müəyyən bir hökumət ifadəsi yoxdur. Respublika, mütləqiyyət formaları kimi bir forma müəyyən edilməyib..."<ref>Sedat Yazıcı ilə Fatih Yazıcı, "Tarihsellik ve Kuramsallık Arasında: 1921 ve 1924 Anayasalarında Kuvvetler Birliği/Ayrılığı Tartışması", bilig, güz 2011 59-cu nömrə, səhifə: 248</ref><ref>Taha Akyol, "Atatürk'ün İhtilal Hukuku", 1-ci nəşr, səhifə: 304</ref>'' Mustafa Kamal müxalifətin gücləndiyi, seçkilərin keçiriləcəyi vaxtın qeyri-müəyyən olduğu bir vaxtda, 19 yanvar 1923-cü ildə [[İzmit]]də parlamentli idarəetmə sistemini müdafiə edir və respublikanın üstün olduğunu belə açıqlayır: ''"Bizim hökümətimiz daha [[Despotizm|despotik]] hökümət deyildir. Mütləq və konstitusiyalı monarxiya höküməti də deyildir. Bizim hökümətimiz Fransa və ya Amerika hökümətlərinə də oxşamır. Bizim hökümətimiz xalq hökümətidir. Tam olaraq şura hökümətidir. Yeni Türkiyə dövlətində hakimiyyət xalqındır..."''<ref>"Atatürk'ün Bütün Eserleri", cild 14, səhifə: 328-329</ref><ref>Arı İnan, "Gazi Musatafa Kemal Atatürk'ün 1923 Eskişehir-İzmit Konuşmaları", səhifə: 97</ref> [[Fayl:Ataturk mersin.jpg|thumb|Kamal Paşa [[Mersin]] əhalisinin qarşısında, 1923]] Mustafa Kamal 2 fevral 1923-cü ildə İzmirdə çıxışında respublika ilə konstitusiyalı monarxiya idarəetmə üsulları arasında çox kiçik fərq olduğunu belə ifadə edir: ''"Mütləqiyyət hökümətləri vardır, konstitusiyalı hökümətlər də vardır, respublika hökümətləri də vardır. Bunlar bu gün dünyada gördüyümüz idarəetmə formalarıdır. Lakin bütün bu adları iki ad altında birləşdirə bilərsiniz. Şəxsi hakimiyyət vardır və yaxud respublikalı hakimiyyət vardır. Mən bu ifadə tərzimlə respublika ilə konstitusiyalı hakimiyyət arasında çox az fərq olduğunu gördüm... Məncə, sultanlıq, respublika formalarında müəyyən müddət dəyişməz səlahiyyətlərə malik olan müvəqqəti sultan vardır. Digərində idə özü sultan olan və öldükdən sonra da övladına və yaxud qohum və yaxınlarına miras olaraq qalan sultanlıq vardır..."<ref>'''T'''aha Akyol, "Atatürk'ün İhtilal Hukuku", 1-ci nəşr, səhifə: 306</ref>'' [[Fayl:The Multiple Dictator - British propaganda against Mustafa Kemal Atatürk (7 November 1923).jpg|left|thumb|247x247px|Mustafa Kamala aid ingilis karikaturası, 7 noyabr 1923]] Mustafa Kamal respublikanın elan ediləcəyini ilk dəfə 22 sentyabr 1923-cü ildə "Wiener Neue Freie Fresse" qəzetinin müxbirinin paytaxtın hara olacağı sualına cavab olaraq ifadə etmişdir: ''"O ki, qaldı [[Türkiyə]]nin paytaxtı məsələsinə. Bunun cavabı təbiidir: [[Ankara]] Türkiyə Respublikasının paytaxtıdır."''<ref>"Atatürk'ün Bütün Eserleri", cild 16, səhifə: 118</ref> [[Fayl:Atatürk Konya'da (1923).jpg|thumb|Kamal Paşa [[Konya]]da, 22 mart 1923]] İstiqlaliyyət müharibəsinin ardınca Türkiyədə iki başlı hakimiyyət yaranmışdı. [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] 1 noyabr 1922-ci ildə Osmanlı sultanlığını ləğv edib [[VI Mehmed]]i hakimiyyətdən uzaqlaşdıraraq İstanbul hökümətinin hüquqi varlığına son qoydu. 8 aprel 1923-cü ildə yeni rejimin təməlini təşkil edən [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|Xalq Partiyasının]] (CXP) əsasını qoydu.<ref>Zürcher, Erik Jan. "Turkey: a modern history" (2004), I.B.Tauris, s. 195</ref> 25 oktyabr 1923-cü ildə həm Baş nazir, həm də Daxili İşlər naziri olan [[Fəthi Okyar|Fəthi Bəy]] Daxili İşlər nazirliyini tərk etdiyi açıqladı. Qazi Mustafa Kamal 28 oktyabr 1923-cü il gecəsi [[Çankaya]]da İsmət Paşa və bəzi şəxsləri toplayaraq "Sabah respublikanı elan edəcəyik," dedi və öz qərarını açıqladı. 29 oktyabr axşam yerli saatla saat 18:45-də TBMM-nin iclası başladı. Anayasa Komissiyasının hesabatı və digər sənədlər təsdiqlənmək üçün iclasa təqdim edildi və 29 oktyabr 1923-cü il bazar ertəsi axşamı saat 20:30-da millət vəkillərinin alqışları və "Yaşasın cümhuriyyət!" nidaları ilə [[Türkiyə|respublika]] elan edildi.<ref>"Türk dünyası araştırmaları", ''152-ci nömrə'' (2004), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, s. 131</ref> == Prezidentlik dövrü (1923-1938) == [[Fayl:Mustafa Kemal Atatürk, Asrî Hafta 7 Kanun II 1926.jpg|thumb|231x231px|"Asri Hafta" qəzetində "Xilaskar<ref group="Q">[[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]nin başlıca 14 öndərinə verilmiş titul.</ref> və muhibimiz, şanlı və uca qazimiz Mustafa Kamal Paşa Həzrətləri" alt yazısı ilə paylaşılan şəkil, 1926]] Respublikanın elan edilməsinin ardınca keçirilən prezident seçkisində iştirak edən 158 millət vəkilinin hamısının seçimi ilə Qazi Mustafa Kamal [[Türkiyə]]nin ilk prezidenti seçildi.<ref>Can Dündar, "Yükselen Bir Deniz", İmge Kitabevi, S:120-145</ref> Atatürk öz sözü ilə Türkiyəni "müasir mədəniyyət səviyyəsinə çatdırmaq" məqsədi ilə bir sıra mühüm islahatlar keçirdi. 1924-cü il konstitusiyasına əsasən TBMM 29 oktyabr 1923-cü ildə keçirilən prezident seçkisindən sonra üç dəfə də (1927, 1931, 1935-ci illərdə) Qazi Mustafa Kamalı yenidən prezident seçdi. Atatürkün prezidentlik dövründə [[İsmət İnönü]], [[Fəthi Okyar]] və [[Cəlal Bayar]] Baş nazir olmuşdur. Bu müddətdə ən çox vəzifədə olan və ən çox hökümət quran [[İsmət İnönü]] olmuşdur. Belə ki, Atatürkün prezidentliyi dövründə 8 hökümət qurulmuşdur.<ref>{{Cite book|last=Baten, Jörg|title=A History of the Global Economy. From 1500 to the Present.|date=2016|publisher=Cambridge University Press|isbn=9781107507180|page=226}}</ref><ref>Mango, ''Atatürk'', 394</ref> === Daxili siyasət === {{Həmçinin bax|Atatürkçülük|Atatürkün Prinsipləri}} Atatürk tez-tez ölkədə səyahət edərək dövlət işlərinə yerində nəzarət etmişdir.<ref>Önder, Mehmet. ''"Atatürk'ün yurt gezileri"'' (1998), Türkiye İş Bankası</ref> ==== İslahatlar ==== {{Həmçinin bax|Atatürk islahatları}} TBMM-də 3 mart 1924-cü ildə Təhsil islahatı keçirilərək mədrəsələr ləğv edilmiş və Türkiyə Respublikasının sərhədləri daxilində yerləşən bütün məktəblər [[Təhsil Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə Respublikası Təhsil Nazirliyinə]] tabe edilmişdir. Təhsil qurumlarının vahid bir yerə tabe edilməsi ilə təhsil milliləşdirilmişdir. Həmin tarixdə TBMM-də qəbul edilən digər bir qanunla xəlifəlik ləğv edilmiş və [[Osmanlı xanədanı]]nın nümayəndələri vətəndaşlıqdan çıxardılaraq xaricə sürgün edilmişdir.<ref name="Hanioglu2011p55">{{Cite book|last=M. Şükrü Hanioğlu|url=https://books.google.com/books?id=dNFhZzug6tMC&pg=PA55|title=Atatürk: An Intellectual Biography|date=9 May 2011|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-3817-2|page=55|access-date=4 June 2013}}</ref><ref name="mango367">Mango, ''Atatürk'', 367</ref> [[Fayl:Atatürk Samsun-Çarşamba demiryolu temel atma töreni konuşması.jpg|thumb|230x230px|Prezident Qazi Mustafa Kamal Samsun-Çarşamba dəmir yolunun təməlinin atılması mərasimində, 21 sentyabr 1924]] 17 fevral 1925-ci ildə aşar vergisi (onda bir vergisi) ləğv edilmişdir. Aşardan əldə edilən gəlirin dövlətin xərclərinin yüzdə otuzuna bərabər olmasına baxmayaraq kəndlilərin vəziyyətinin yaxşılaşdırılması və istehsalın artırılması məqsədi ilə bu vergi ləğv edilmişdir. 25 noyabr 1925-ci ildə [[Papaq inqilabı|Papaq qanunu]] qəbul edildi. Bu qanunla TBMM nümayəndələrinə və dövlət işçilərinə papaq taxmaq məcbur edildi və türk xalqına da buna zidd hərəkət etmək qadağan edildi. 30 noyabr 1925-ci ildə TBMM-də [[xanəgahlar]]ın, [[zaviyələr]]in və [[türbə]]lərin bağlanması qanunu qəbul edildi və 13 dekabr 1925-ci ildə Türkiyə Respublikasının rəsmi qəzetində dərc edilərək qüvvəyə mindi. Osmanlı dövlətində istifadə olunan saat, təqvim və ölçülər Avropa dövlətlərindən fərqli olduğuna görə sosial, ticari və rəsmi münasibətləri çətinləşdirirdi. Osmanlının son vaxtlarında həmin fərqliliyi aradan qaldırmaq üçün bəzi işlər görülsə də bunlar kifayət etmirdi. Respublika dövründə bu problemləri həll etmək üçün çalışıldı. 26 dekabr 1925-ci ildə qəbul edilən qanunla [[Hicri təqvim|Hicri]] və [[Rumi təqvim|Rumi]] təqvimlərin yerinə [[Qriqori təqvimi|miladi təqvim]] qəbul edildi və 1 yanvar 1926-cı ildən başlayaraq istifadə olundu. Bundan əlavə günbatımına əsaslanan alaturka saat əvəzinə müasir dünyanın istifadə etdiyi saat sistemi təmin edildi. Bir gün 24 saata bölünərək günlük həyat nizamlandı. [[Fayl:Atatürk sanayideki gelişimi denetlerken.jpg|left|thumb|230x230px|Atatürk dövründə Türkiyənin yerli sənayesində inkişaf baş verdi. Türkiyənin ilk yerli təyyarəsi onun dövründə [[Vecihi Hürquş]] tərəfindən istehsal olundu.<ref>İsmail Yavuz, ''"Mustafa Kemal'in Uçakları"'', İstanbul, 2013. ISBN 978-605-360-901-8</ref>]] 1928-ci ildə millətlərarası rəqəmlər qəbul edildi. 1931-ci ildə qəbul edilən qanunla istifadə olunan [[arşın]], [[:tr:endaza|əndazə]], [[:tr:okka|okka]] kimi ölçü vahidləri ləğv edildi və bu ölçülərin əvəzində uzunluq vahidi olaraq [[metr]], çəki vahidi olaraq isə [[kiloqram]] qəbul edildi. Bu dəyişikliklərin nəticəsində ölkədə ölçü sistemi vahid oldu. 1935-ci ildə qəbul edilmiş digər bir qanunla cümə günü olan həftə tətili yerinə şənbə günü günortadan sonra və bazar günü həftə tətili olaraq müəyyən edildi. 17 fevral 1926-cı ildə İsveçrə Evlilik Qanunundan təcümə edilib hazırlanmış Evlilik Qanunu qəbul edildi və 4 oktyabr 1926-cı ildə qüvvəyə mindi. Bu qanunla türk ailə həyatı yenidən nizamlanmış; tək qadınla evlilik, rəsmi nigah və miras mövzusunda bərabərlik təmin edilmişdir. 1 mart 1926-cı ildə 1889-cu il İtaliya Zanerdelli Qanununa əsaslanaraq hazırlanan 765 saylı Türkiyə Cinayət Qanunu TBMM tərəfindən qəbul edilərək qüvvəyə minmişdir. [[Fayl:Nazilli Cotton Factory.jpg|thumb|230x230px|Atatürk Nazilli Mətbuat Zavodunun açılışında, 9 oktyabr 1937]] TBMM 1 noyabr 1928-ci ildə [[Türkiyə əlifba inqilabı|yeni əlifbanın qəbul edilməsinə]] dair qanun qəbul etdi. Qanun qəbul edildikdən sonra əhaliyə oxu-yazı öyrətmək məqsədi ilə "Milli məktəblər" quruldu. Atatürk 24 noyabr 1928-ci ildə "Milli məktəblərin baş müəllimi" elan edildi. Qadınların 1930-cu ildə yerli, 1934-cü ildə isə ümumi seçkilərdə seçmə və seçilmə hüququ tanınmışdır. 12 iyul 1932-ci ildə Atatürkün təlimatı ilə [[Türk Dil Qurumu|Türk Dili Tədqiqat Cəmiyyəti]] qurulmuşdur. 1934-cü ildə keçirilən qurultayda cəmiyyətin adı "Türk Dili Araşdırma Qurumu"; 1936-cı ildəki qurultayda isə "Türk Dil Qurumu" olaraq dəyişdirilmişdir. Homogen və birləşmiş xalq yaradılması üçün [[türkləşdirmə]] siyasəti tətbiq edildi. Türk olmayan [[azlıqlar]]a ictimaiyyətdə türk dilində danışmaq məcbur edildi, türk dilində olmayan [[Toponimika|toponimlər]] və azlıqların soyadları türk dilinə çevrildi. [[Fayl:The opening ceremony of Singeç Bridge.jpg|thumb|230x230px|Atatürk Singeç körpüsünün açılışında ([[Tunceli]], 17 noyabr 1937)]] [[Fayl:Reisicumhur Mustafa Kemal Cumhuriyet Bayramı kutlamalarında, Ankara, 29 Ekim 1925.png|left|thumb|274x274px|Atatürk [[Ankara]]da, 29 oktyabr 1925]] Atatürkün təlimatı ilə qurulan qurumlardan digər biri [[Türk Tarix Qurumu]]dur. Türk tarixini və mədəniyyətini araşdırmaq məqsədi ilə yaradılan Türk Tarixi Tədqiqat Heyəti 4 iyun 1930-cu ildə ilk iclasını keçirmiş və idarə heyətini təyin etmişdir. 29 mart 1931-ci ildə [[Türk Ocaqları]]nın 7-ci Qurultayında bağlanma qərarı verildikdən sonra, 12 aprel 1931-ci ildə "Türk Tarixi Tədqiqat Cəmiyyəti" adı ilə yenidən təşkil edilmiş və fəaliyyətinə davam etmişdir. Qurumun adı 1935-ci ildə "Türk Tarixi Araşdırma Qurumu", daha sonra isə "Türk Tarix Qurumu" olaraq dəyişdirilmişdir. 21 iyun 1934-cü ildə qəbul edilmiş [[Soyadı Qanunu (Türkiyə)|Soyadı Qanununa]] görə hər türk öz adından başqa ailəsinin ortaq işlədəcəyi soyada sahib olacaqdı. Bu soyadlar türk dilində olacaq, əxlaqa zidd və gülünc adlar soyad olaraq qəbul edilməyəcəkdi. Soyadı Qanununun qəbul edilməsindən sonra 24 noyabr 1934-cü ildə TBMM tərəfindən Mustafa Kamala "Atatürk" soyadı verilmişdir. 26 noyabr 1934-cü ildə qəbul edilmiş digər bir qanunla isə; Ağa, Hacı, Hafiz, Xoca, Molla, Əfəndi, Bəy, Bəyəfəndi, Paşa, Xanım, Xanıməfəndi və Həzrətləri kimi ləqəb və titullar ləğv edilmişdir.<ref name="Hanioglu2011p158">{{Cite book|last=M. Şükrü Hanioğlu|url=https://books.google.com/books?id=dNFhZzug6tMC&pg=PA158|title=Atatürk: An Intellectual Biography|date=9 May 2011|publisher=Princeton University Press|isbn=978-1-4008-3817-2|page=158|access-date=5 June 2013}}</ref><ref>{{Cite web|title=1924|url=http://www.kultur.gov.tr/TR,25259/1924.html|publisher=Ministry of Culture And Tourism|access-date=4 June 2013}}</ref> 3 dekabr 1934-cü ildə qəbul edilən "Bəzi kisvələrin (dini geyimlər) geyilməyəcəyinə dair qanun" ilə ruhanilərin hansı din və məzhəbə mənsub olmalarından asılı olmayaraq mabəd və ayinlər xaric digər vaxtlarda ruhani geyimində olmalarına icazə veriləcəkdi.<ref>{{Cite web|title=Review: Revivalism, Shi'a Style|url=http://www.nationalinterest.org/Article.aspx?id=13296|date=3 January 2007|publisher=The National Interest|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080213114848/http://www.nationalinterest.org/Article.aspx?id=13296|archive-date=13 February 2008|access-date=6 September 2013}}</ref> Atatürk prezidentlik dövründə həmçinin torpaq islahatı üçün də çalışmışdır.<ref name="dew">Wolf-Gazo, ''John Dewey in Turkey: An Educational Mission'', 15–42.</ref> [[Dünyəvilik]], [[respublikaçılıq]], [[milliyətçilik]], [[:tr:halkçılık|xalqçılıq]], [[Etatizm|dövlətçilik]], [[inqilabçılıq]] prinsipləri 10 may 1931-ci ildə [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|Cümhuriyyət Xalq Firqəsinin]] proqramında yer almış, 5 fevral 1937-ci ildə isə [[Türkiyə Respublikasının Konstitusiyası|konstitusiyaya]] daxil edilmişdir.<ref>Demirci, Fatih ''Kadro Hareketi ve Kadrocular'', Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2006, sayı 15.</ref><ref>Ergüder, J. ''1927 Komünist Tevkifatı, "İstanbul Ağır Ceza Mahkemesindeki Duruşma"'', Birikim Yayınları, İstanbul, 1978</ref><ref>[http://www.wikisosyalizm.org/images/5/5f/K%C4%B1v%C4%B1lc%C4%B1m_yasak.jpg Başvekalet Kararlar Dairesi Müdürlüğü 15 Aralık 1937 tarih, 7829 nolu kararname] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160607200226/http://www.wikisosyalizm.org/images/5/5f/K%C4%B1v%C4%B1lc%C4%B1m_yasak.jpg|date=7 June 2016}}. Erişim tarihi: 9 Şubat 2019. Ayrıca: [https://web.archive.org/web/20160607200226/http://www.wikisosyalizm.org/images/5/5f/K%C4%B1v%C4%B1lc%C4%B1m_yasak.jpg Arşiv bağlantısı].</ref> ==== İqtisadiyyat ==== Atatürk 1923-1938-ci illər hakimiyyəti dövründə [[Türkiyə iqtisadiyyatı]] ortalama 7,5% qalxaraq ölkənin [[Ümumi milli məhsul|ÜMM]]-su dünyanın mində 3,62-sindən mində 6,62-sinə yüksəlmişdir.<ref>{{Cite news|title=Dünya Ekonomisi için Tarihsel İstatistikler|url=http://www.ggdc.net/Maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_03-2007.xls|archive-url=https://web.archive.org/web/20090124142112/http://www.ggdc.net/maddison/Historical_Statistics/horizontal-file_03-2007.xls|archive-date=24 yanvar 2009|url-status=dead|access-date=10 noyabr 2008}}</ref> Onun dövründə Türkiyə Respublikası dünyanın ən sürətlə inkişaf edən ölkələrindən biri olmuşdur.<ref>{{Cite news|url=http://w3.balikesir.edu.tr/~metinay/aysan.htm|title=ATATÜRK'ÜN EKONOMİK KALKINMA MODELİ, Prof. Dr. Mustafa A. Aysan, İ.Ü. İşletme Fakültesi|archive-url=https://web.archive.org/web/20040306085931/http://w3.balikesir.edu.tr/~metinay/aysan.htm|archive-date=6 mart 2004|access-date=6 mart 2004|url-status=dead}}</ref> === Xarici siyasət === [[Fayl:Atatürk ve Amanullah Han.jpg|thumb|Atatürk [[Əfqanıstan]] kralı Amanullah Xan ilə, 1928]] [[Fayl:King Edward VIII and President Kemal Atatürk.jpg|thumb|Atatürk [[VIII Eduard]] ilə, 1936]] Atatürkün prezidentlik dövründə xarici siyasəti [[Türkiyə-Yunanıstan əhali mübadiləsi]], Türkiyənin [[Millətlər İttifaqı|Millətlər Cəmiyyətinə]] qəbul olması, [[Balkan sazişi]], [[Montrö boğazlar konvensiyası]] və [[Səadabad Paktı]] təşkil edir. Atatürk xarici siyasətdə realist və dinamik idi. Ona verilən "xarici siyasətiniz hansı prinsipə əsaslanır?" sualına "Biz özümü tanıyan şəxslərik. Həyata keçirə bilməyəcəyimiz istəklərimiz yoxdur." cavabını vermişdir. O, [[İslamizm|islamçılıq]] və [[turançılıq]] ideyalarının zərərli səviyyəyə yüksəlməsinə qarşı tədbirlər görmüşdür. Hərbi tərbiyə görən və müharibələrdə iştirak edən Atatürk əsgərlik xidmətindən sonra sülh və əmin-amanlıq üçün çalışmışdır. Bunu onun "Bizim fikrimizcə, beynəlxalq siyasi təhlükəsizliyin inkişafının birinci və ən mühüm şərti xalqların ən azı sülhməramlılıq ideyasında səmimi birliyidir." ifadəsində görmək mümkündür.<ref name="single">Koçak, Cemil (2005) "Parliament Membership during the Single-Party System in Turkey (1925–1945)", ''European Journal of Turkish Studies''</ref> ==== Türkiyə-Yunanıstan münasibətləri ==== {{Həmçinin bax|Türkiyə–Yunanıstan münasibətləri}} [[Fayl:Atatürk İstanbul Metris'te, Harp Akademileri Tatbikatları'nda komutanlarla birlikte.jpg|thumb|Atatürk hərbi akademiya manevrlərində, 28 may 1936]] [[Türkiyə-Yunanıstan əhali mübadiləsi]] 1923-cü ildə [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna müqaviləsinin]] şərtlərindən biri olaraq Türkiyədəki yunanların Yunanıstana, Yunanıstandakı türklərin Türkiyəyə məcburi köçməsidir. Türkiyədə [[İstanbul]] ilə [[Gökçeada]] və [[Bozcaada]], Yunanıstanda isə [[Qərbi Frakiya]] bu mübadiləyə aid edilməmişdir. Mübadilənin böyük hissəsi 1923-1924-cü illərdə baş tutmuşdur. Atatürk [[Türkiyə–Yunanıstan münasibətləri|Türkiyə-Yunanıstan münasibətlərini]] nizamlamaq üçün 1930-cu ildə Yunanıstanın Baş naziri [[Elefterios Venizelos]]u Türkiyəyə dəvət edərək keçmiş düşməni ilə dostluğun təməlini qoydu. Venizelos hakimiyyətdən getdikdən sonra da Türk-Yunan münasibətləri sabit qalmağa davam etdi. Venizelosun xələfi [[Panaqis Çaldaris]] 1933-cü ilin sentyabr ayında Atatürkü ziyarətə gəldi və Türkiyə Yunanıstan arasında [[Balkan sazişi]]nin ilkin mərhələsi olan "Səmimi müqavilə" adında pakt imzalandı. Atatürk 1934-cü ildə Venizelos tərəfindən [["Nobel" sülh mükafatı]]na namizəd göstərildi. Amma Nobel Mükafatı Komissiyası qiymətləndirməyə qəbul etmədi.<ref name="Calipinternational">Majid Khadduri (2006) War and peace in the law of Islam, The Lawbook Exchange, Ltd., {{ISBN|1-58477-695-1}}-page 290-291</ref> Yunanıstanın Anadolunu işğal etməsinin yanlış olduğunu düşünən və Türkiyə ilə dotluq münasibətlərinin davam etdirilməsini müdafiə edən diktator [[İoannis Meteksas]] Atatürk haqqında demişdir:<blockquote>"...Prezident Atatürkün ortaq ideyalar və sülhməram iş birliyi çərçivəsində Türkiyə-Yunanıstan ittifaqının həqiqi qurucusu olduğunu heç vaxt unutmayacayıq. İki ölkə arasında sıx dotluq əlaqələri quruldu. Yunanıstan bu Türkiyə üçün gələcək yaradan bu böyük şəxsin xatirələrini qoruyacaq."<ref>{{Cite news|url=https://neoskosmos.com/en/29861/ataturk-on-a-gallipoli-pedestal/|website=www.neoskosmos.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20200602080231/https://neoskosmos.com/en/29861/ataturk-on-a-gallipoli-pedestal/|archive-date=2 iyun 2020|access-date=2 iyun 2020|title=Ataturk on a Gallipoli pedestal}}</ref></blockquote> ==== Millətlər Cəmiyyəti ==== Türkiyə Respublikası 13 aprel 1932-ci ildə keçirilən [[:tr:Cenevre Konferansı (1932)|Cenevrə konfransında]] Millətlər Cəmiyyətinə üzv olmağa hazır olduğunu bildirmişdir. [[İspaniya]] və [[Yunanıstan]] Türkiyənin [[Millətlər İttifaqı|Millətlər Cəmiyyətinə]] qəbul edilməsini təklif etmişdir. Millətlər Cəmiyyəti bu təklifi 6 iyul 1932-ci ildə səsvermə yolu ilə qəbul etmişdir. Beləcə Türkiyə 18 iyul 1932-ci ildə bu cəmiyyətə üzv olmuşdur. Millətlər Cəmiyyətini 1945-ci ildən sonra [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|Birləşmiş Millətlər]] əvəz etmişdir.<ref>T.C. Millî Eğitim Bakanlığı Açık Öğretim Okulları (Açık Öğretim Lisesi- Meslekî Açık Öğretim Lisesi) İçin Hazırlanan 11. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük 2 Ders Notları, Alim ÖZTÜRK, s 76, 2007</ref> ==== Balkan sazişi ==== {{Əsas|Balkan sazişi}} [[Fayl:Alexander I of Yugoslavia and Mustafa Kemal in 1933.jpg|thumb|245x245px|Atatürk 1931-ci ildə Yuqoslaviya kralı I Aleksandr ilə]] [[Balkan sazişi]] 9 fevral 1934-cü ildə [[Afina]] şəhərində [[Türkiyə]], [[Yunanıstan]], [[Yuqoslaviya]] və [[Rumıniya]] arasında imzalanmışdır.<ref>"Soysal 1989", ss. 447-463.</ref> 1933-cü ildə [[Veymar Respublikası|Almaniyada]] [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|Nasional Sosialist Fəhlə Partiyasının]] hakimiyyətə gəlməsi, [[İtaliya krallığı|İtaliyanın]] [[Aralıq dənizi]] və [[Balkan yarımadası]]nda möhkəmlənmək istəyi və [[Avropa]] dövlətlərinin silahlanma yarışına başlaması dünyada sülhü pozdu. Bu səbəblərdən Balkan dövlətləri arasında müttəfiqlik münasibətləri yarandı. Türkiyə 14 sentyabr 1933-cü ildə [[Ankara]]da Yunanıstanla Səmimi müqavilə, 17 oktyabr 1933-cü ildə Rumıniya ilə Dostluq, Hücum etməmə, Arbitraj və Barışıq müqaviləsi, 27 noyabr 1933-cü ildə isə [[Belqrad]]da Yuqoslaviya ilə həmin müqaviləni imzalandı. ==== Montrö boğazlar konvensiyası ==== {{Əsas|Montrö boğazlar konvensiyası}} [[Fayl:Atatürk askerî tatbikatta askerleri izliyor.jpg|thumb|245x245px|Atatürk 28 may 1936-cı ildə hərbi təlimdə türk qoşunlarını müşahidə edir]] [[Lozanna Sülh Konfransı]]nda Türkiyə və [[Antanta Dövlətləri|Antanta dövlətləri]] arasında boğazlarla əlaqədar Boğazlar müqaviləsi imzalanmışdı. 1923-cü ildə imzalanmış bu müqavilədə [[İngiltərə]], [[Üçüncü Fransa Respublikası|Fransa]], [[İtaliya krallığı|İtaliya]], [[Yaponiya]], [[Bolqarıstan]], [[Yunanıstan]], [[Rumıniya]], [[Yuqoslaviya]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] və [[Türkiyə]] iştirak etmişdir. Müqavilənin şərtlərinə görə müharibə və sülh dövründə ticarət və hərbi gəmilər boğazlardan sərbəst keçə biləcəkdi.<ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.tsk.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/montreux_bogazlar_sozlesmesi/montreux_bogazlar_sozlesmesi.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160129111218/http://www.tsk.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/montreux_bogazlar_sozlesmesi/montreux_bogazlar_sozlesmesi.html|archive-date=20 yanvar 2016|access-date=18 iyul 2011|url-status=dead|website=www.tsk.tr|title=Montrö boğazlar konvensiyası (20 iyul 1936)}}</ref> [[İkinci Dünya müharibəsi]]nin yaxınlaşması [[Avropa]]da bir çox siyasi dəyişikliyə səbəb oldu. Boğazların müdafiəsini öz üzərinə götürən dövlətlərdən biri İtaliya Həbəşistana hücum etdi. Yaponiya isə öz istəyi ilə Millətlər Cəiyyətindən çıxdı. Dünyada sülhün təmin edilməsi üçün keçirilən konfranslar nəticəsiz qalmış, bütün dövlətlər silahlanmağa başlamışdı.<ref name=":0" /> Siyasi vəziyyətin gəginləşdiyini görən Atatürk boğazlar məsələsini birdəfəlik həll etməyə qərar verdi. Türkiyə höküməti Millətlər Cəmiyyətindən Lozanna müqaviləsindəki boğazlara aid şərtlərin dəyişdirilməsini tələb etdi. Bu səbəbdən İsveçrə Montrö şəhərində konfrans başlatmış və 20 iyul 1936-cı ildə Türkiyə, İngiltərə, Fransa, Bolqarıstan, Rumıniya, Yuqoslaviya, Yunanıstan, Yaponiya və SSRİ arasında [[Montrö boğazlar konvensiyası|Montrö boğazlar müqaviləsi]] imzalanmışdır. Konfransa qoşulmayan İtaliya 2 may 1938-ci ildə Boğazlar müqaviləsinə qoşulmuşdur. Montrö boğazlar müqaviləsinin əsas müddəaları bunlardır:<ref name=":0" /> * Boğazlar qeyd-şərtsiz Türkiyəyə veriləcək.<ref name=":0" /> * Sülh dövründə hər bir dövlətin ticarət gəmisi sərbəst keçə biləcək, amma müharibə və sülhdə hərbi və mülki hava qüvvələrinin keçməsinə icazə verilməyəcək.<ref name=":0" /> * Əgər Türkiyə bitərəfdirsə müharibə dövründə ticarət gəmiləri keçə biləcək.<ref name=":0" /> * Sülh dövründə [[sualtı qayıq]]lar ististina olmaqla hərbi gəmilər on beş gün əvvəldən Türkiyə hökümətinə xəbər verməli, gedəcəkləri yer, ad və növ bildirilməli və sonra təyyarə istifadə etməmək şərti ilə boğazlardan keçə biləcək.<ref name=":0" /> * Əgər Türkiyə müharibəyə giribsə, düşmənə heç bir şəkildə kömək etməmək şərti ilə yalnız bitərəf dövlətlərin ticarət gəmiləri boğazlardan sərbəst keçə biləcək.<ref name=":0" /> Montrö müqaviləsi 20 il qüvvədə qalacaqdı. Amma bu müddətin bitməsindən 2 il əvvəl tərəflərdən heç biri müqavilənin ləğv edilməsini istəməsə müqavilə qüvvədə qalmağa davam edəcəkdi. Montrö müqaviləsinin müddəti 1956-cı ildə bitsə də tərəflərdən heç biri müqavilənin ləğv edilməsini istəmədiyinə görə bu müqavilə hələ də qüvvədədir.<ref name=":0" /> ==== Səədabad paktı ==== {{Əsas|Səadabad Paktı}} İtaliyanın şərq ölkərinə hücum planı səbəbi ilə [[Türkiyə]], [[İran]], [[İraq]] və [[Əfqanıstan]] arasında 8 iyul 1937-ci ildə İranda [[Saadabad|Səadabad sarayında]] [[Səadabad Paktı|Səadabad paktı]] imzalandı. Pakta qoşulan dövlətlər dotluq münasibətlərini qoruyacaq, Millətlər Cəmiyyəti Paktı və [[Brian-Kelloq paktı|Brian-Kolleq paktına]] sadiq qalacaq, bir-birlərinin daxili işlərinə qarışmayacaq, bir-birlərinə hücum etməyəcək, mübahisəli məslələr yarandıqda ortaq qərar qəbul edəcək və sərhədlərin qorunmasına əhəmiyyət verəcəkdilər.<ref>{{Cite web|url=http://www.ataturk.net/cumh/sadabat.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105722/http://www.ataturk.net/cumh/sadabat.html|archive-date=4 mart 2016|access-date=18 iyul 2011|website=www.ataturk.net|title=Səadabad paktı}}</ref> ==== Azərbaycana münasibəti ==== [[Fayl:Mustafa Kamal paşa, İbrahim Əbilov və Rusiyanın Türkiyədəki ticarət nümayəndəsi S.Aralov.jpg|thumb|Mustafa Kamal paşa, İbrahim Əbilov və Rusiyanın Türkiyədəki ticarət nümayəndəsi S. Aralov]] "Azərbaycanın sevinci bizim sevincimiz, kədəri bizim kədərimizdir. Azərbaycan bizim qardaşımızdır. Heç nəyə baxmayaraq ona yardım etmək borcumuzdur." sözlərini Mustafa Kamal Atatürk 1921-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in [[Türkiyə]]dəki təmsilçisi [[İbrahim Əbilov]]un etibarnaməsini qəbul edərkən demişdir.<ref>http://www.qafqaz.edu.az/index.php?inf_id=1108&z=146{{Dead link|date=yanvar 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == Şəxsi həyatı == === Doğum tarixi === [[Fayl:Kemal Ataturk on Turkish Stamp, 1940.jpg|thumb|266x266px|1940-cı ildə çap olunmuş və Atatürkün doğum tarixinin 1880 olduğunu göstərən poçt markası]] Atatürkün doğum tarixi dəqiq bilinmir. Həmçinin özü də bilmirdi. [[Qriqori təqvimi|Miladi təqvim]] Türkiyədə 26 dekabr 1925-ci ildən başlayaraq istifadə olunmağa başlamışdır. Doğum tarixinin dəqiq olmamasının səbəbi isə Osmanlı dövründə istfadə olunan iki fərqli təqvimdir. Atatürkün doğum ili 1926-cı ilin yanında [[Hicri təqvim|hicri]] və ya [[rumi təqvim]] olduğu qeyd edilməmişdir. Bu səbəbdən miladi təqvimdə ay və ilə əsaslanaraq 1880 və ya 1881-ci ildə anadan olduğu dəqiq bilinmir. Faiq Rəşid Ünat bu məsələni araşdırmaq məqsədi ilə [[Zibeydə xanım]]ın Salonikidəki qonşularını ziyarətə gedib bu mövzuda suallar vermişdir. Aldığı cavablar müxtəlifdir. Belə ki, bəzi qonşular Atatürkün yaz günündə, bəziləri isə qış günündə (yanvar və ya fevral) anadan olduğunu iddia etmişdirlər. Atatürk özü anasının ona yaz günündə anadan olduğunu dediyini, bacısı [[Makbule Atadan]] isə anasının ona Mustafa Kamalın fırtınalı gecədə anadan olduğunu dediyini söyləmişdir. [[:tr:Enver Behnan Şapolyo|Ənvər Benhan Şapolyo]] Atatürkün 23 dekabr 1880-ci ildə anadan olduğunu, [[Şövkət Sürəyya Aydəmir]] isə bu tarixin 4 yanvar 1881-ci il olduğunu iddia etmişdir. Şişli Atatürk Muzeyində saxlanılan Atatürkün sonuncu şəxsiyyət vəsiqəsində doğum tarixi "1881" yazılmışdır. 1882-ci ildə anadan olmuş [[Əli Fuad Cəbəsoy|Əlif Fuad Cəbəsoy]] Şişlidəki evində onun "Rauf Bəylə mən sənin böyük qardaşınıq. Çünkü ikimiz də səndən bir yaş böyüyük." nitqini mənbə göstərərək "1881-ci il təvəllüdlü" olduğunu yazmışdır. [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]nin başlanğıc günü qəbul edilən 19 mayın Atatürkün doğum günü olması tarixçi Rəşid Saffet Atabinen tərəfindən təklif edilmişdir. Bu təklifi Atatürk çox bəyənmiş və ondan doğum gününün soruşanlara 19 may demişdir. Amma bu tarix qəribə hal yaradır. Belə ki, 1881-ci ilin 19 may günü rumi təqvimdə 1297-ci ilə bərabərdir, amma rəsmi doğum tarixi rumi təqvimin 1296-cı ilidir. Rumi təqviminin 1296-cı ili 13 mart 1880 və 12 mart 1881-ci illər arasındadır. Alternativ olaraq Atatürkün doğum tarixi 19 may 1880-ci il qəbul edilə bilər. Bu səbəblərdən Atatürkün nə doğum ili, nə də doğum günü tam dəqiq bilinməmişdir. Atatürkün rumi təqviminin 1296-cı ilində anadan olduğu haqda mənbələr olsa da, onun doğum gününü dəqiq bilmək üçün kifayət qədər mənbə yoxdur. Atatürkün doğum günü miladi təqvimlə 1880 və ya 1881-ci il ola bilər. Doğum günü öz istəyi ilə 19 may olaraq qeyd edilmişdir. Həmin gün həm də [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi]]nin başlanğıcı olduğuna görə xüsusi önəm kəsb edir. ==== Şəxsiyyət vəsiqəsi ==== {{Şəkillər albomu|width=200|yer=right|istiqamət=üfüqi|başlıq=Soyadı Qanunundan sonra Atatürkün şəxsiyyət vəsiqələri|şəkil1=Atatürk'ün 993 814 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg|şəkil2=Atatürk'ün 993 815 seri numaralı nüfus cüzdanı.jpg|izah1=993.814-B seriya və 51 nömrəli şəxsiyyət vəsiqəsi|izah2=993.815-B seriya və 51 nömrəli şəxsiyyət vəsiqəsi}} 27 mart 1923-cü ildə verilən şəxsiyyət vəsiqəsində Boy: ''Orta''; Saç: ''Sarı''; Qaş: ''Sarı''; Göz: ''Mavi''; Burun: ''Adeta''; Ağız: ''Adeta''; Bığ: ''Sarı, kəsilmiş''; Saqqal: ''Təraşlı''; Çənə: ''Uzun''; Üz: ''Uzun''; Rəng: ''Ağ''; Fəqlilik: ''Tam'', Titul: ''Müşir Qazi Mustafa Kamal Paşa Həzrətləri''; Doğum yeri və tarixi: ''Saloniki, 1296''; Atasının adı: ''Əli Rza əfəndi''; Anasının adı: ''Zibeydə xanım''; Vəzifəsi: ''TBMM rəisi və Ali Baş Komandan''; Ailə vəziyyəti: ''Evli''; Hərbi xidməti: ''Müşir;'' ünvan isə ''Hacı Bayram məhəlləsi 161/1'' qeyd edilmişdi. 24 noyabr 1934-cü ildə 2587 saylı soyad qanunu ilə Qazi Mustafa Kamala "Atatürk" soyadı verildikdən sonra "993.814-B seriya və 51 nömrəli" yeni şəxsiyyət vəsiqəsində Adı: ''Kemal;'' Soyadı: ''Atatürk;'' "993.815-B seriya və 51 nömrəli" şəxsiyyət vəsiqəsində isə Adı: ''Kamâl;'' Soyadı: ''Atatürk;'' Vəzifəsi: ''Prezident;'' Ailə vəziyyəti: ''Subay;'' ünvan isə ''Ankara vilayəti, Çankaya məhəlləsi, küçə 139, ev 56, mənzil 49'' qeyd edilmişdir. Vətəndaşlıq İdarəsinin veb saytında vəsiqə nömrəsi: ''10000000146;'' il: ''Qaziantep''; ilçə: ''Şahinbəy''; məhəllə: ''Bəy''; adı: ''Qazi Mustafa Kamal''; soyadı: ''Atatürk''; atasının adı: ''Əli Rza bəy''; anasının adı: ''Zibeydə xanım''; doğum ili: ''1881''; cinsiyyəti: ''kişi'' olaraq görünür. === Doğum yeri === [[Fayl:Ataturk-birth-house.jpg|thumb|170x170px|Atatürkün Salonikidəki evi]] Atatürk İslahxana küçəsi, Koca Qasım Paşa məhəlləsi, Saloniki, Osmanlı dövlətində (indiki Apotolu Pavlu küçəsi № 75, Aya Dimitri məhəlləsi, Saloniki, Yunanıstan) hazırda muzey olan 3 mərtəbəli və 3 otaqlı evdə anadan olmuşdur. Amma Atatürkün ögey bacısı Ruhiye xanımın nəvəsi Fərhad Babürün dediyinə görə Atatürkün anadan olduğu ev olaraq tanınan və şəkildə də göstərilən bu ev Atatürkün anadan olduğu ev deyil. Bu ev Zibeydə xanımın ikini həyat yoldaşı, yəni Atatürkün ögey atası Raqıp bəyin evidir. === Maraqlandığı mövzular === [[Fayl:Ataturk at Cankaya Library 16 July 1929.jpg|thumb|Atatürk [[Çankaya köşkü]]ndəki kitabxanada, 16 iyul 1929]] Atatürk kitab oxumağı, musiqi dinləməyi, rəqs etməyi, at sürməyi və üzməyi sevirdi. [[Nərd]] və [[bilyard]] oynamaqdan xoşu gəlirdi. [[Zeybək (rəqs)|Zeybək rəqsi]], [[güləş]], [[Rumeli]] [[türkü]]ləri ilə maraqlanırdı. Sakarya adı verdiyi atına və iti [[Foks (it)|Foksa]] çox dəyər verirdi. Köməkçilərindən biri Atatürkü asudə vaxtlarında əlindən tarix kitabları düşməyən biri olaraq təsvir etmişdir. Başqa mövzularla maraqlanmaq əvəzinə haddindən çox tarixi kitab oxumasını sevməyən bir siyasətçi ona "Kitab oxuyaraq Samsuna gəldin?" sualına cavab olaraq Atatürk "Mən uşaq vaxtı kasıb idim. Əlimə iki qəpiy pul keçən kimi bir qəpiyini kitaba verirdim. Əgər belə olmasaydı indi etdiklərimin heç birini edə bilməzdim." cavabını verdi. [[Çankaya köşkü]]ndə tez-tez dövlət xadimləri, incəsnət adamları, alimlər birlikdə axşam yeməyində toplaşıb dövlətin problemlərini müzakirə edirdilər. Təmiz və səliqəli geyinməyə önəm verirdi. Atatürk təbiəti çox sevirdi. Tez-tez [[Atatürk Meşə Ferması|Meşə Fermasına]] gedir, müasir kənd təsərrüfatına keçid məqsədi ilə aparılan işlərə şəxsən qoşulurdu. Yüksək səviyyədə [[fransız dili]], orta səviyyədə [[alman dili]] bilirdi. === Şəxsi münasibətləri === [[Əli Rza Əfəndi|Əli Rza əfəndi]] və [[Zibeydə xanım]]ın Fatma (1872-1875), Əhməd (1874-1883), Ömər (1875-1883), Mustafa (Kamal Atatürk) (1881-1938), Makbule (Boysan, Atadan) (1885-1956) və Naciyə (1889-1901) adında altı övladları olmuşdur. Fatma dörd, Əhməd doqquz, Ömər isə səkkiz yaşında o vaxtlar yayılan epidemiya [[difteriya]] (o vaxtkı adı ilə quşpalazı) xəstəliyindən öldülər. Ən kiçik övlad Naciyə Mustfa Kamalın Hərbi məktəbi bitirdiyi ildə on iki yaşında olanda vərəm xəstəliyinə tutulub öldü. [[Makbule Atadan|Makbule xanım]] isə 1956-cı ilə qədər yaşamışdır. Makbule Atadan və Saleh Bozoka görə azyaşlı Mustafa 12 yaşında olanda mayor Rüknəddinin 8 yaşlı qızı Müjgana aşiq olmuşdu. Makbule Atadana görə ikinci sevdiyi qız Xədicə olmuş və Xədicənin anası buna müdaxilə edib aralarındakı əlaqəni kəsmişdir. Sonra komandir Şevki Paşanın 12 yaşlı qızı Əminəyə (Əminə Arıq) riyaziyyat dərsi keçərkən aşiq olmuşdur. Bundan başqa Salonikidə yaşadığı vaxtlarda yunan tacir Əftim Karintenin qızı Eleni Kriyası sevdiyi deyilsə də sübut edilməmişdir. [[Fayl:LatifeUsakligil MustafaKemalAtaturk.gif|thumb|Atatürk və xanımı [[Lətifə Uşşaqi|Lətifə xanım]], 1923|left]] Mustafa Kamal gənc əsgər olaraq [[Çanaqqala döyüşü]]ndən sonra Osmanlı imperiyasının sonuncu sultanı [[VI Mehmed]]in qızı [[Səbihə Sultan]]a üçüncü tərəflər vasitəsilə evlilik təklifi etdi. Səbihə Sultan əmisi [[II Əbdülməcid|Əbdülməcid Əfəndinin]] oğlu [[Ömər Fərrux Əfəndi]]ni sevdiyini deyərək bu təklifi rədd etdi. Səbihə Sultan həmin günlərdən 40 il sonra [[Suat Hayri Ürgüplü]]yə diktə etdiyi xatirələrində deyir: "Hə, istəmişdi. Mənimlə danışmayıb, amma mən çəkindim və istəmədim. Çünkü qarşımda heç də yaxşı nümunə olmayan [[Ənvər Paşa]] ilə [[Əminə Naciyə Sultan|Naciyə Sultanın]] həyatı var idi. Sonra tanınmış ...bir komandirlə ailə həyatı qura biləcəyimə inanmırdım." [[Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi|İstiqlaliyyət müharibəsi]] vaxtı Raqıb Bəyin qohumu [[Fikriyə xanım]] ilə birlikdə yaşayırdı. [[Vərəm]] xəstəliyinə tutulan Fikriyə xanım müalicə məqsədi ilə Almaniyaya getdikdən sonra 29 yanvar 1923-cü ildə İzmirin seçilən varlılarından biri Uşakizadə Muammer Bəyin qızı [[Lətifə Uşşaqi|Lətifə xanımla]] evləndi. Mustafa Kamalı sevən Fikriyə xanım onun Lətifə xanımla evləndiyini öyrənən kimi Türkiyəyə geri qayıtdı və ilk iş olaraq köşkə getdi. Amma Lətifə xanım onun gəldiyini öyrənən kimi Atatürkə xəbər vermədən onu köşkdən uzaqlaşdırdı. Bu səbəbdən Fikriyə xanımın [[Çankaya köşkü]]ndə tapança ilə intihar etdiyi deyilir. Mustafa Kamalın Lətifə xanımla evliliyi 5 avqust 1925-ci ilə qədər davam etmişdir. [[Fayl:Mustafa_Kemal_rose_garden.ogv|thumb|Atatürk mənəvi qızı [[Ülkü Adatəpə|Ülkü]] ilə gül baxçasında, 12 sentyabr 1936]] Atatürkün mənəvi övladları [[:tr:Abdurrahim Tuncak|Əbdürrəhim Tuncak]], Afifə, [[:tr:Zehra Aylin|Zəhra Aylin]], [[:tr:Rukiye Erkin|Rukiye Erkin]], [[:tr:Nebile İrdelp|Nəbilə İrdelp]], [[Səbihə Gökçən]], [[Afət İnan]], [[:tr:Mustafa Demir (asker)|Mustafa Dəmir]] və [[Ülkü Adatəpə]]dir.<ref>{{Cite web|url=http://www.isteataturk.com/haber/5502/falih-rifki-atay|archive-date=19 mart 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160319040457/http://www.isteataturk.com/haber/5502/falih-rifki-atay|title=Atatürkün mənəvi övladları|access-date=23 aprel 2011|url-status=dead}}</ref> Bitlis 1916-cı ildə rus işğalından xilas edildiyi illərdə 16-cı hərbi hissənin komandiri olan Mustafa Kamal Paşa müharibədə bütün ailə üzvlərini itirən və heç kimi qalamayan [[:tr:Abdurrahim Tuncak|Əbdürrəhimi]] övladlığa götürdü. Onu [[İstanbul]]a — anası [[Zibeydə xanım]] və bacısı [[Makbule Atadan|Makbulenin]] yanına göndərdi. [[:tr:Zehra Aylin|Zəhra Aylin]] və ya Zəhra Mehmed (Amasyalı Mehmedin qızı) 1936-cı ildə [[London]]dan ekspres qatarla [[Paris]]ə səyahət edəndə [[Amyen]] yaxınlığında qataradan düşərək öldü. Səbihə Gökçən isə ilk türk qadın pilot və dünyanın ilk qadın döyüş pilotu oldu. === Dini inancı === {{Əsas|Atatürkün dini inancı}} [[Fayl:Türkiye Cumhuriyeti'nde herkes Allah'a istediği gibi ibadet eder.png|thumb|Atatürk: ''"Türkiyə Respublikasında hər kəs Allaha istədiyi kimi ibadət edə bilər. Heç kimə dini görüşləri ilə bağlı bir şey edilməz. Türkiyənin rəsmi dini yoxdur. Türkiyədə kiməsə öz inancını məcburi qəbul etdirməyə çalışan şəxslər yoxdur və olsa da buna icazə verilməz."'']] Atatürkün dini inancı mübahisəli məsələdir. Dini inacı mövzusunda fərqli araşdırmaçılar fərqli düşüncələrdədir. Bəzi mənbələr [[müsəlman]] olduğunu, bəziləri isə [[Deizm|deist]] və ya [[Ateizm|ateist]] olduğunu iddia edir. Bir danışığında dini "zəruri" adlandıran Atatürk digər danışığında da [[İslam]]ı "bizim dinimiz" və "böyük dinimiz" adlandırmışdır. Həmçinin [[Quran]] haqqında "şanı böyük" və "ən əksiksiz kitab", [[Məhəmməd]] haqqında "peyğəmbərimiz əfəndimiz həzrətləri" və "Allahın birinci və ən böyük qulu" ifadələri istifadə etmişdir. 1922-ci il və 1923-cü ildə iki çıxışında "[[Allah]] birdir, böyükdür." demişdir. Atatürk dini "zəruri" adlandırsa da əks olaraq "dini olanların kasıb olmağa məhkum olduqlarını" və bu səbəblə "xüsusilə din anlayışını ləğv etməy"in vacib olduğunu düşündüyünə dair mənbələr də mövcuddur. [[Kazım Qarabəkir]]in bildirdiyinə görə Atatürk insanların Quranı başa düşərək oxumaları üçün Quranı türk dilinə təcrümə etdirmişdir. Bunlardan başqa İslama dair işlətdiyi mənfi ifadələr də vardır. Qarabəkirin dediyinə görə Atatürk Quran və Məhəmmədlə əlaqəli mənfi sözlər işlətmişdir. Mənbələr Atatürkün dinə şübhə ilə yanaşdığını və sərbəst düşünən biri olduğunu göstərir. 1933-cü ildə ABŞ səfiri Çarlz Şerrill Atatürkdən müsahibə aldı. Atatürk müsahibədə "dininin sadəcə kainatın yaradıcısı və hakimi tək Tanrıya inanmaq olduğunu, insanların belə bir Tanrıya inanmağa ehtiyacları olduğunu və dualar vasitəsilə bu Tanrıyla danışmağın yaxşı olduğunu" demişdir. Atatürkə görə türk xalqı İslamın həqiqətən nə olduğunu bilmir və Quranı oxumur. Onun fikrincə insanlar başa düşmədikləri ərəb dilində yazılmış cümlələrdən təsirlənir və adət-ənənələrinə uyğun olaraq məscidlərə gedirlər. Türklər Quranı oxuyub təhlil etdikdən sonra İslamdan uzaqlaşacaqlar. === Ölümü === [[Fayl:Ebedi Şefimiz Atatürk ün İstanbul ve Ankaradaki Cenaze Töreni Albümü (page 312 crop).jpg|thumb|Atatürkün cənazəsi]] Atatürkün səhhətində 1937-ci ildən sonra problemlər yarandı. 1938-ci ilin əvvəllərində ona [[sirroz]] diaqnozu qoyuldu. Bu səbəbdən Avropadan həkimlər gətirildi. Türk və xarici həkimlər sağlamlığını geri gətirə bilmədi. Atatürk 10 noyabr 1938-ci ildə yerli saatla səhər saat 09:05-də [[Dolmabağça sarayı]]nda vəfat etdi. Cənazəsi [[Ankara]]ya göndərildi və nəşi 21 noyabr 1938-ci ildə mərasimlə [[Ankara Etnoqrafiya Muzeyi]]ndəki müvəqqəti qəbrinə qoyuldu. Bundan 15 il sonra 10 noyabr 1953-cü ildə [[Anıtqəbir|Antıqəbirdə]] yerləşən əbədi qəbrində torpağa tapşırıldı. Vəsiyyətinə görə sərvəti [[Türk Tarix Qurumu]]na və [[Türk Dil Qurumu]]na verildi; Makbule Atadanın [[Çankaya]]da qalmasını, Makbule Atadana və mənəvi qızlarına maaş verilməsini və [[İsmət İnönü]]nün uşaqlarına təhsil almaları üçün dəstək göstərilməsini istəmişdir. == Əsərləri == [[Fayl:Ta'lîm ve Terbiye-i Askeriyye Hakkında Nokta-i Nazarlar.pdf|thumb|Atatürkün 1916-cı ildə 16-cı hissə komandiri olduğu vaxtlarda yazdığı "Hərbi təlim və tərbiyə haqqında nöqteyi nəzərlər" əsəri]]"[[:tr:Takımın Muharebe Talimi|Komandanın müharibə təlimi]]" — Saloniki mətbəəsi, Saloniki, 1908 (Alman dilindən tərcümə). * "Cüməli ordugahı - Süvari: Hərbi hissə, diviziya, təlim və həmlələr" — Saloniki, 1909. * "Ordu toplanması və tətbiqat səyahəti" — Saloniki Hərbi mətbəəsi, 1911. * "Hərbi hissənin müharibə təlimi" — 1912 (Alman dilindən tərcümə). * "Ordu toplanması məsələsinin həlli və əmrlərin qəbul edilməsinə dair nəsihət" — Ədirnə Sənaye Məktəbi mtəbəəsi, 1916. * "Hərbi təlim və tərbiyə haqqında nöqteyi nəzərlər" — Ədirnə Sənaye Məktəbi mtəbəəsi, 1916. * "[[:tr:Zabit ve Kumandan ile Hasbihal|Zabit və komandir ilə danışıq]]" — Minbər mətbəəsi, 1918. * "[[Nitq (Mustafa Kamal Atatürk)|Nitq]]" — Türk Təyyarə Cəmiyyəti, Ankara, 1927. * "[[:tr:Medeni Bilgiler|Mədəni məlumatlar]]" — Milliyət mətbəəsi, İstanbul, 1930. * "[[:tr:Geometri (kitap)|Həndəsə]]" — 1937. Atatürkün həmçinin 1915-18-ci illərdə müharibədə yazdığı gündəlikləri də vardır. Bunlardan "Anafartalar müharibəsində aid tarixçə" Türk Tarix Qurumu tərəfindən kitab olaraq nəşr edilmişdir. 1908-1938-ci illərdə Atatürkün imzaladığı, yazdığı, danışdığı şəxsi qeydləri daxil olmaqla hər şeyin yer aldığı "[[:tr:Atatürk'ün Bütün Eserleri|Atatürkün bütün əsərləri]]" adlı ensiklopediya da mövcuddur. Atatürkün uğurlarının və yazdığı əsərlərinin ən vacib əsaslarından biri kitab oxumağa marağı olmuşdur. Məsələn, sonralar dünya üzrə sülhün və insan hüquqlarının qorunması məsələsində öndərlərdən olan şəxs Herbert Uelles 1921-ci ildə ingilis dilində 1208 səhifəlik "Bəşəriyyətin tarixi" adlı kitab nəşr edir. Bu kitab Atatürk tərəfindən qısa müddətdə oxunur, qiymətləndirilir və Türkiyədə nəşr edildikdən sonra "Nitq" əsərində yer alır. Həmçinin 1756-cı ildə ümumilikdə 5 cilddən ibarət olan və fransız dilində yazılmış "Hunlar, türklər və moğollar" kitabı da Atatürkün oxuduğu kitablardan biridir. == Atatürkün təsis etdiyi qurumlar == {{Legenda|#ffffcc|Bağlanmış və ya adı dəyişdirilmiş qurumları göstərir.}} {| class="wikitable" border="2" cellpadding="3" cellspacing="0" style="font-size:90%" ! style="background:LightSteelBlue; color:Black" |Qurumun adı ! style="background:LightSteelBlue; color:Black" |Qurulma tarixi ! style="background:LightSteelBlue; color:Black" |Məkan |- |[[:tr:Anadolu Ajansı|Anadolu İnformasiya agenti]] |6 aprel 1920 |[[Ankara]] |- |[[:tr:Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı|Türkiyə Səhiyyə Nazirliyi]] |2 may 1920 |[[Ankara]] |- |[[:tr:Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü|Uşaqların Müdafiəsi Qurumu]] |30 iyun 1921 |[[Ankara]] |- |[[İzmir Beynəlxalq Sərgisi]] |17 fevral 1923 |[[İzmir]] |- |[[Dəyanət işləri üzrə rəhbərlik (Türkiyə)|Diyanət işləri üzrə rəhbərlik]] |3 mart 1924 |[[Ankara]] |- |[[Türkiyə İş Bankı]] |26 avqust 1924 |[[İstanbul]] |- |[[Atatürk Meşə Ferması]] |1925 |[[Ankara]] |- |[[:tr:Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi|Ankara Universitetinin Hüquq fakültəsi]] |5 noyabr 1925 |[[Ankara]] |- |[[:tr:Anadolu Sigorta|Anadolu Sığorta]] |1 aprel 1925 |[[İstanbul]] |- | style="background:#ffffcc;" |[[:tr:Türkiye Sanayi ve Maadin Bankası|Türkiyə Sənaye və Maadin Bankı]] | style="background:#ffffcc;" |1 aprel 1925 | style="background:#ffffcc;" | - |- |[[:tr:Türkiye İstatistik Kurumu|Türkiyə Statistika İnsitutu]] |26 aprel 1926 |[[Ankara]] |- |[[Türkiyə Dövlət Dəmir Yolları]] |1927 |[[Ankara]] |- | style="background:#ffffcc;" |[[:tr:Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı|Mərkəzi Gigiyena İnsitutu]] | style="background:#ffffcc;" |27 may 1928 | style="background:#ffffcc;" |[[Ankara]] |- |[[Türk Tarix Qurumu|Türk Tarixi Tədqiqat Cəmiyyəti]] |12 aprel 1931 |[[Ankara]] |- |[[Türkiyə Respublikası Mərkəzi Bankı]] |3 oktyabr 1931 |[[Ankara]] |- |[[:tr:Halkevleri|Xalqevləri]] |19 fevral 1932 |[[Ankara]] |- |[[Türk Dil Qurumu|Türk Dili Tədqiqat Cəmiyyəti]] |12 iyul 1932 |[[Ankara]] |- |[[:tr:Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi|Kənd Təsərrüfatı İnsitutu]] |1933 |[[Ankara]] |- |[[Türk Hava Yolları]] |20 may 1933 |[[İstanbul]] |- | style="background:#ffffcc;" |[[:tr:Sümerbank|Sümerbank]] | style="background:#ffffcc;" |11 iyul 1933 | style="background:#ffffcc;" | - |- |[[:tr:Türkkuşu|Türkquşu]] |3 may 1935 |[[Ankara]] |- | style="background:#ffffcc;" |[[:tr:Etibank|Etibank]] | style="background:#ffffcc;" |14 iyun 1935 | style="background:#ffffcc;" | - |- |[[Mineral Tədqiqat və Kəşfiyyat Ümumi Müdirliyi|Mineral Tədqiqat və Kəşfiyyat Müdirliyi]] |14 iyun 1935 |[[Ankara]] |- |[[:tr:Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi|Dil və Tarix-Coğrafiya fakültəsi]] |14 iyun 1935 |[[Ankara]] |- |[[:tr:Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü|Elektrik İşləri Araşdırma İdarəsi]] |24 iyun 1935 |[[Ankara]] |- | style="background:#ffffcc;" |[[:tr:Türkiye Şeker Fabrikaları|Türkiyə Şəkər Fabrikləri]] | style="background:#ffffcc;" |6 iyul 1935 | style="background:#ffffcc;" |[[Ankara]] |- | style="background:#ffffcc;" |[[:tr:Bursa Merinos Fabrikası|Bursa Merinos Fabriki]] | style="background:#ffffcc;" |2 fevral 1938 | style="background:#ffffcc;" |[[Bursa]] |} == Həmçinin bax == * [[Atatürkçülük]] * [[Atatürkün Prinsipləri|Atatürkün prinsipləri]] * [[Atatürk islahatları]] * [[Atatürk şəxsiyyətinə pərəstiş]] * [[Atatürk abidəsi|Atatürk abidələri]] == Qeydlər və istinadlar == === Qeydlər === {{İstinadlar|qrup=Q}} === İstinadlar === {{columns-list|2| <references />}} === Kitablar === * {{Cite book|first=J.K.|last=Eastham|title=The Turkish Development Plan: The First Five Years|year=1964|publisher=Oxford University Press}} * {{Cite book|first=Əli Fuad|last=Cəbəsoy|title=Sınıf Arkadaşım Atatürk|year=2000|publisher=İstanbul: Temel Yayınları}} * {{Cite book|first=Əkrəm Buğra|last=Əkinçi|title=Osmanlı'nın Çöküşü: İmparatorluk İttihatçıların Elinde|year=2014|publisher=İstanbul: Timaş Yayınları|isbn=978-605-08-1626-6}} * {{Cite book|first=George W.|last=Gawrych|title=The Young Atatürk: From Ottoman Soldier to Statesman of Turkey|year=2013|publisher=London: I. B. Tauris|isbn=9781780763224}} * {{Cite book|first=Andrew|last=Mango|title=Atatürk|year=|publisher=İstanbul: Sabah Kitapları|isbn=975-579-085-3|translator=Füsun Doruker}} * {{Cite book|first=İlber|last=Ortaylı|title=Gazi Mustafa Kemal Atatürk|year=2018|publisher=İstanbul: Kronik Kitap|isbn=978-975-2430-33-4}} * {{Cite book|first=İlber|last=Ortaylı|title=İmparatorluğun Son Nefesi: Osmanlı'nın Yaşayan Mirası Cumhuriyet|year=2014|publisher=İstanbul: Timaş Yayınları|isbn=978-605-08-1508-5}} * {{Cite book|first=Jean-Paul|last=Roux|title=Histoire des Turcs (Türklərin tarixi)|year=2017|publisher=İstanbul: Kabalcı Yayıncılık|isbn=978-605-9872-44-7|translator=Aykut Kazancıgil}} * {{Cite book|first=İsmail|last=Sosyal|title=Tarihçeleri ve Açıklamaları ile Birlikte Türkiye'nin Siyasal Antlaşmaları|year=1989|publisher=Ankara: TTQ - Türk Tarix Qurumu|isbn=}} * {{Cite book|first=Erik J.|last=Zürcher|title=The Young Turk Legacy and Nation Building: From the Ottoman Empire to Atatürk’s Turkey|year=2010|publisher=London: I.B.Tauris|isbn=978-1-84885-271-6}} * {{Cite book|first=Həsən Rza|last=Soyak|title=Atatürk'ten Hatıralar|year=2006|publisher=İstanbul: Yapı Kredi Yayınları|isbn=9750808827}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər|commons=Mustafa Kemal Atatürk|q=Mustafa Kamal Atatürk}} * [http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=87 Mustafa Kamal Atatürkün həyatı] * [http://www.atam.gov.tr/ Atatürk Araşdırma Mərkəzi] * [https://openlibrary.org/subjects/person:kemal_atat%C3%BCrk_(1881-1938) Mustafa Kamal Atatürk] {{Xarici keçidlər}} {{Atatürk}} {{Türkiyə prezidentləri}} {{Türkiyə baş nazirləri}} {{TBMM sədrləri}} {{Türkiyədə dünyəvilik}} [[Kateqoriya:Mustafa Kamal Atatürk]] [[Kateqoriya:Makedoniya türkləri]] [[Kateqoriya:Türk milliyətçiləri]] [[Kateqoriya:Türkiyə prezidentləri]] [[Kateqoriya:Türkiyə baş nazirləri]] [[Kateqoriya:Türkiyə siyasətçiləri]] [[Kateqoriya:TBMM I çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:TBMM II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:TBMM III çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:TBMM IV çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:TBMM V çağırış deputatları]] nc66u8d8q85m8ntw0rne339y5ipwl42 Yaponiya 0 1789 6564252 6505880 2022-08-05T18:09:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{İstiqamətləndirmə|Nippon|Digər istifadə formaları|Yaponiya (dəqiqləşdirmə)}} {{Dövlət |rəsmi_adı = Yaponiya |orijinal_adı = {{dil-ja|日本国}}<br><small>Nippon-koku</small> |adı = Yaponiya |milli_şüarı = |himni = {{nihonqo|''[[Yaponiya himni|Kimiqayo]]''|君が代}}<br><center>[[Fayl:Kimi ga Yo instrumental.ogg|noicon]]<center> |bayrağı = Flag of Japan.svg |gerbi = Imperial Seal of Japan.svg |xəritəsi = Japan (orthographic projection).svg |rəsmi_dilləri = yoxdur<ref>{{cite web | url = http://houseikyoku.sangiin.go.jp/column/column068.htm | title = 法制執務コラム集「法律と国語・日本語」 | publisher = Legislative Bureau of the House of Councillors | accessdate = 6 yanvar 2016 | diluage = Japanese }}</ref><br>'''Milli dil:''' <br>[[Yapon dili]] <br> '''Regional dillər:''' <br>[[Aynu dili]]<br>Ryukyu dili<br>Şərqi yapon dili<br>Qərbi yapon dili<br><small>digər yapon dialektləri</small> |dini = |paytaxtı = [[Tokio]] |ən_böyük_şəhəri = paytaxtı |etnik_qrupları = 98.5% [[yaponlar]] <br>0.5% [[koreyalılar]]<br>0.4% [[çinlilər]]<br>0.2% filippinlilər<br>0.2% [[braziliyalılar]]<br>0.1% vyetnamlılar<br>0.1% digərləri<ref name="cia" /> |idarəetmə_forması = [[Unitar dövlət|Unitar]] [[parlament]]li [[konstitusiyalı monarxiya]] |rəhbərin_titulu1 = [[Yaponiya imperatoru|İmperator]] |rəhbərin_titulu2 = [[Yaponiya baş naziri|Baş nazir]] |rəhbərin_adı1 = [[Naruhito]] |rəhbərin_adı2 = [[Fumio Kişida]] |quruluş_növü = |quruluş = |quruluş_hadisəsi1 = [[Milli Yaranma Günü]] |quruluş_tarixi1 = E.ə. [[11 fevral]] [[E.ə. 660|660]]<ref>Əfsanəyə görə Yaponiya bu tarixdə ölkənin ilk imperatoru hesab olunan [[Cimmu]] tərəfindən qurulmuşdur.</ref> |quruluş_hadisəsi2 = [[Meyci Konstitusiyası]] |quruluş_tarixi2 = [[29 noyabr]] [[1890]] |quruluş_hadisəsi3 = [[Yaponiya konstitusiyası|İndiki konstitusiya]] |quruluş_tarixi3 = [[3 may]] [[1947]] |quruluş_hadisəsi4 = [[San-Fransisko sülh müqaviləsi]] |quruluş_tarixi4 = [[28 aprel]] [[1952]] |ərazisi = 377972<ref>{{cite web |title = Japan Statistical Yearbook 2010 |publisher = Statistics Bureau |accessdate = 6 yanvar 2016 |url = http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/yhyou01.pdf |page = 17 |archive-date = 2016-01-24 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160124162258/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/yhyou01.pdf |url-status = unfit }}</ref> |ərazi_sırası = 62-ci |su_ərazisi_faizi = 0.8 |təxmini_əhalisi = 126 919 659<ref>{{cite web | url = http://www.census.gov/popclock/ | title = U.S. and World Population Clock | publisher = [[United States Census Bureau]] | accessdate = 29 may 2016 }}</ref> |təxmini_əhali_sırası = 10-cu |təxmini_əhalisi_il = 2015 |əhalisinin_siyahıya_alınması = 127 110 047<ref>{{cite web | url = http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/GL08020101.do?_toGL08020101_&tstatCode=000001080615&requestSender=search | title = 最新結果一覧　政府統計の総合窓口　GL08020101 | publisher = Statistics Bureau of Japan | accessdate = 29 may 2016 }}</ref> |əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 2015 |əhalisinin_sıxlığı = 340,8 |əhalisinin_sıxlığı_sırası = 36-cı |ÜDM_AQP = 4,901 trilyon<ref name = imf2>{{cite web | title = World Economic Outlook Database, April 2016 – Report for Selected Countries and Subjects | url = http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2016/01/weodata/weorept.aspx?sy=2016&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=subject&ds=.&br=1&pr1.x=66&pr1.y=13&c=158%2C542&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLUR%2CLP&grp=0&a= | publisher = [[International Monetary Fund]] (IMF) | accessdate = 23 July 2016 }}</ref> |ÜDM_AQP_sırası = 4-cü |ÜDM_AQP_il = 2016 |adam_başına_ÜDM_AQP = 38.731<ref name=imf2 /> |adam_başına_ÜDM_AQP_sırası = 29-cu |ÜDM_nominal = 4,412 trilyon<ref name=imf2 /> |ÜDM_nominal_sırası = 3-cü |ÜDM_nominal_il = 2016 |adam_başına_ÜDM_nominal = 34,871<ref name=imf2 /> |adam_başına_ÜDM_nominal_sırası = 25-ci |İİİ = 0.891 |İİİ_il = 2014 |İİİ_sırası = 20-ci |İİİ_fərq = artış |İİİ_mənbə = <ref name=HDI>{{cite web | url = http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr_2015_statistical_annex.pdf | title = 2015 Human Development Report | date = 2015 | accessdate = 6 yanvar 2016 | }}</ref> |valyutası = Yapon yeni / ''En 円'' |valyutası_kodu = ¥ |saat_qurşağı = JST |üv_fərq = +9 |yay_vaxtı_saat_qurşağı = |üv_fərq = |nəqliyyatın_yönü = sol |iso3166_kodu = JP |internet_domeni = .jp |telefon_kodu = 81 |qeydlər = }} {{Yaponca mətn|yığcam=yes}} '''Yaponiya''' ({{dil-ja|日本}} ''Nippon'' {{IPA-ja|nip̚põ̞ɴ|}} və ya ''Nihon'' {{IPA-ja|nihõ̞ɴ|}}; keçmiş adı {{nihonqo2|日本国}} ''{{audio|help=no|Ja-nippon nihonkoku.ogg|Nippon-koku}}'' və ya ''Nihon-koku'', "Yaponiya dövləti") — [[Şərqi Asiya]]da yerləşən ada ölkəsi. Yaponiya [[Sakit okean]]da, [[Yapon dənizi]]nin, [[Şərqi Çin dənizi]]nin, [[Çin]]in, [[Şimali Koreya]]nın, [[Cənubi Koreya]]nın və [[Rusiya]]nın şərqində yerləşir, şimalda [[Oxot dənizi]]nə, cənubda [[Şərqi Çin dənizi]] və [[Tayvan]] adasına qədər uzanır. "Yaponiya" adının ''"günəş"'' mənası [[kanci]] ilə bağlıdır və Yaponiya tez-tez ''"Gündoğan ölkə"'' adı ilə çağırılır. Yaponiya 6.852 adadan ibarət [[stratovulkan]]ik [[arxipelaq]]dır. Yaponiyanın ən böyük dörd adası — [[Honşu]], [[Hokkaydo (ada)|Hokkaydo]], [[Kyuşu (ada)|Kyuşu]] və [[Şikoku (ada)|Şikoku adası]] ölkə ərazisinin təxminən 97 %-ni əhatə edir. Yaponiyanın əhalisi 126 milyon nəfərdir və bu göstəriciyə görə dünyada 10-cu yerdədir. Təxminən 37,8 milyon nəfərin yaşadığı və bir-birinə yaxın olan bir neçə şəhərdən ibarət olan [[:en:Keihin region|Keihin regionu]] (həmçinin [[Tokio]]–[[Yokohama]] aqlomerasiyası kimi tanınır) əhalisinə görə son 60 il ərzində dünyanın ən böyük [[şəhər aqlomerasiyası]]dır.<ref>{{cite web | title = LARGEST 1,000 CITIES ON EARTH: WORLD URBAN AREAS: 2015 EDITION | url = http://www.newgeography.com/content/004841-largest-1000-cities-earth-world-urban-areas-2015-edition | author = Wendell Cox | date = 2 fevral 2015 | accessdate = 24 yanvar 2016 }}</ref> [[Tokio]] və ətrafındakı bir neçə prefekturanı əhatə edən Böyük Tokioda 35 milyondan çox insan yaşayır, bu isə buranı dünyada ən böyük mitropolit bölgə və dünyada ən böyük GDP bölgəsi edir. Aparılmış [[Arxeologiya|arxeoloji]] qazıntı işləri Yaponiyanın [[Üst paleolit mədəniyyəti|Üst Paleolit dövründ]]ə məskunlaşıldığını göstərir. Yaponiya haqqında məlumat verən ilk mənbə [[I əsr]]ə aid olan Çin tarixi mətnləridir. Digər regionlardan, xüsusilə [[Çin]]dən böyük təsir, həmçinin izolyasiya dövrü, daha sonra Qərbi Avropanın təsiri Yaponiya tarixini xarakterizə edir. [[XII əsr]]dən 1868-ci ilə qədər Yaponiya imperatorun naminə fəaliyyət göstərən [[feodal]] [[şoqun]]lar tərəfindən idarə olunmuşdur. Yaponiya [[XVII əsr]]in əvvəllərində uzun müddət davam izolyasiya dövrünə daxil olmuş, bu izolyasiya 1853-cü ildə [[ABŞ hərbi donanması|ABŞ donanmasın]]ın Yaponiyaya [[Qərbi Avropa]]ya açılması barədə təzyiq etməsinə qədər davam etmişdir. Təxminən 20 il davam edən daxili konfliktdən və üsyandan sonra 1868-ci ildə İmperator Meyci ölkənin hökmdarı olmuş və Yaponiya imperiya, imperator isə xalqın müqəddəs simvolu elan edilmişdir. [[XIX əsr]]in sonlarında, [[XX əsr]]in əvvəllərində — Yaponiyanın hərbi gücünün artdığı dövrdə Birinci Çin-yapon müharibəsi, [[Rus-yapon müharibəsi]] və [[Birinci Dünya Müharibəsi]]ndə əldə olunmuş qələbələr Yaponiyaya imperiya ərazisini genişləndirməyə imkan yaratmışdır. 1937-ci ildə baş vermiş [[Çin-yapon müharibəsi (1937–1945)|İkinci Çin-yapon müharibəsi]] 1941-ci ildə [[İkinci Dünya Müharibəsi]]nin bir hissəsinə çevrilmiş, lakin Yaponiya İmperiyasının müharibəyə qatılması 1945-ci ildə [[Hiroşima (şəhər)|Hiroşima]] və [[Naqasaki]] şəhərlərinə atom bombalarının atılması, sonda isə məğlub olması ilə nəticələnmişdir. 1947-ci ildə ölkənin [[Yaponiya konstitusiyası|yeni konstitusiyası]] qəbul olunandan bəri Yaponiya imperator və seçkilərlə seçilmiş qanunverici orqan — [[Yaponiya parlamenti]] tərəfindən idarə olunan [[Unitar dövlət|unitar]], [[konstitusiyalı monarxiya]]ya malik ölkədir. Yaponiya [[BMT]], G7, [[G8]] və [[G20]]-nin üzvüdür. Yaponiya böyük gücdür.<ref>{{cite web | url = http://www.the-american-interest.com/2015/01/04/the-seven-great-powers/ | title = The Seven Great Powers | publisher = American-Interest | accessdate = 7 yanvar 2016 }}</ref><ref name="Balance of Power">{{cite book | last = T. V. Paul, James J. Wirtz, Michel Fortmann | title = Balance of Power | publisher = State University of New York Press, 2005 | year = 2005 | location = United States of America | pages = 59, 282 | isbn = 0-7914-6401-6 | url = http://www.google.com/books?id=9jy28vBqscQC&pg=PA59&dq="Great+power" }} ''Accordingly, the great powers after the Cold War are Britain, China, France, Germany, Japan, Russia, and the United States'' p.59</ref><ref name="Joshua Baron">{{cite book | last1 = Baron | first1 = Joshua | title = Great Power Peace and American Primacy: The Origins and Future of a New International Order | date = January 22, 2014 | publisher = Palgrave Macmillan | location = United States | isbn = 1-137-29948-7 }}</ref> Yaponiya nominal ÜDM-ya görə dünyanın ən güclü 4-cü, alıcılıq gücünün tarazlığına görə isə dünyanın ən güclü 3-cü iqtisadiyyatına malikdir. Dövlət həm də dünyanın ən böyük 5-ci ixracatçısı və dünyanın ən böyük 5-ci idxalçısıdır. Yaponiya rəsmi olaraq müharibə elan etməmək istədiyini [[Yaponiya konstitusiyası|konstitusiyasında]] göstərsə də, Yaponiya dünyanın ən böyük 8-ci hərbi büdcəsinə malikdir<ref>{{cite web | url = http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders | title = SIPRI Yearbook 2012–15 countries with the highest military expenditure in 2011 | publisher = Sipri.org | accessdate = 7 yanvar 2016 | archive-date = 2010-03-28 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100328104327/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/15majorspenders | url-status = dead }}</ref> və silahlı qüvvələrindən ancaq özünü və sülhü qorumaqda istifadə etdiyini bildirir. Yaponiya yüksək yaşayış normasına və [[İnsan İnkişafı İndeksi]]nə malik inkişaf etmiş ölkədir, əhali yüksək yaşayış imkanlarından yararlanır. Ölkə körpə ölümünün ən az müşahidə olunduğu 3-cü ölkədir.<ref>{{cite web | url = http://apps.who.int/gho/data/node.main.688?dil=en | title = WHO Life expectancy | publisher = World Health Organization | date = June 1, 2013 | accessdate = 7 yanvar 2016 }}</ref><ref name="haaretz.com">{{cite news | title = WHO: Life expectancy in Israel among highest in the world | url = http://www.haaretz.com/news/who-life-expectancy-in-israel-among-highest-in-the-world-1.276618 | accessdate = 7 yanvar 2016 | newspaper = Haaretz | date = May 2009 }}</ref><ref name="Table A.17">{{cite web | title = Table A.17 | url = http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/WPP2006_Highlights_rev.pdf | work = United Nations World Population Prospects'', 2006 revision'' | publisher = UN | accessdate = 7 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiya Ölkə Brend İndeksində 1-ci,<ref>[http://www.futurebrand.com/news/futurebrand-launches-the-country-brand-index-2014-15 FutureBrand | News | FutureBrand launches the Country Brand Index 2014–15<!-- Bot generated title -->]</ref> Qlobal Sülh İndeksində isə [[Asiya ölkələrinin siyahısı|Asiya ölkələri]] arasında 1-ci yerdədir.<ref>Institute for Economics and Peace (2015). ''[http://www.visionofhumanity.org/sites/default/files/Global%20Peace%20Index%20Report%202015_0.pdf Global Peace Index 2015.] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20151006145259/http://www.visionofhumanity.org/sites/default/files/Global%20Peace%20Index%20Report%202015_0.pdf | date = 2015-10-06 }}'' Retrieved 5 October 2015</ref> == Etimologiya == {{Əsas|Yaponiya (ekzonim)}} [[Azərbaycan dili|Azərbaycan sözü]] olan ''Yaponiya'' sözünün, yapon sözü olan {{nihonqo2|日本}} (yapon dilində ''Nippon'' {{Audio|ja-nippon(日本).ogg|qulaq as}} və ya ''Nihon'' {{Audio|ja-nihon(日本).ogg|qulaq as}} kimi tələffüz olunur) sözünün qədim mandarin dili və U dilindəki tələffüzündən törəndiyi güman olunur. [[Yaponlar]] özlərini {{Nihonqo|''Nihoncin''|日本人}}, [[Yapon dili|dillərini]] isə {{Nihonqo|''Nihonqo''|日本語}} adlandırırlar. Azərbaycanca köhnə mənbələrdə '''Japon''' ({{dil-az2|ژاپون}})<ref>Sultan Məcid Qənizadə, Azərbaycanca-rusca lüğət, Bakı, 1904 (s.70)</ref> və ya '''Məmləkəti Japon''' ({{dil-az2|مملکت ژاپون}})<ref>Abbasqulu Xan Sərtib, Rusca-farsca-türkcə (azərbaycanca) lüğət, Tehran, 1908(s.142)</ref> ifadələrinə də təsadüf edilmişdir. Erkən sovet dövrünə aid Azərbaycandilli mənbələrdə "Yaponya" adlandırılmışdır.<ref>{{Cite book |title=Yaponiya və onun müsəlləh qüvvələri |first=N. |last=Veselovski |editor=Sədullayev |location=Bakı |publisher=Azərnəşr |year=1932 |page=56 |language=az }}</ref> [[Meyci islahatı]]ndan [[İkinci Dünya Müharibəsi]]nin sonuna qədər ölkənin tam adı {{nihonqo|''Dai Nippon Teikoku''|大日本帝國}} ("Böyük Yaponiya İmperiyası") idi. Müasir dövrdə {{Nihonqo|''Nippon-koku'' və ya ''Nihon-koku''|日本国}} adından istifadə olunur: [[yapon dili]]ndə Yaponiya kimi izahedici işarəsi olmayan ölkə adlarına "ölkə", "dövlət", "xalq" mənasını verən {{nihonqo|''koku''|国}} sözü artırılır. {{nihonqo|''Niçi''|日}} "günəş" və ya "gün" deməkdir; {{nihonqo|''hon''|本}} isə "təməl" və ya "mənşə" mənasını verir. Sözün ümumi mənası ''"günəşin mənşəyi"'' və ya ''"günəşin doğması"'' deməkdir (çinlilərin yanaşmasına görə [[günəş]] Yaponiyada doğur); buna görə də [[Qərbi Avropa|Qərbd]]ə Yaponiya üçün ''"Gündoğan ölkə"'' adından da istifadə olunur. ''Nihon'' sözünün rəsmi istifadəsindən əvvəl Yaponiya {{Nihonqo||倭|Va}} və ya {{Nihonqo||倭国|Vakoku}} kimi tanınmışdır.<ref>{{cite book | title = The emergence of Japanese kingship | first = Joan R. | last = Piggott | year = 1997 | publisher = Stanford University Press | isbn = 0-8047-2832-1 | pages = 143–144 }}</ref> ''"Yaponiya"'' sözü qədim ticarət yolları vasitəsilə [[Qərbi Avropa|Qərb]]ə gəlmişdir. Yaponiya sözünün qədim mandarin və ya U dilindəki tələffüzünü [[Marko Polo]] (吳語) ''Cipangu'' kimi qeyd etmişdir. U dilinin dialekti olan müasir Şanxay dialektində {{nihonqo2|日本}} (Yaponiya) işarələrinin tələffüzü {{IPA-wuu|zəʔpən|}} şəklindədir. Qədim malay dilində Yaponiya üçün istifadə olunmuş ''Cepanq'' sözü çin dilinin cənub sahilinin dialektlərindən (güman ki, Fukkin və ya Ninqpo dialektləri<ref>{{cite book | last = Boxer | first = Charles Ralph | title = The Christian century in Japan 1549–1650 | year = 1951 | publisher = University of California Press | isbn = 1-85754-035-2 | url = https://books.google.com/books?id=2R4DA2lip9gC&lpg=PP1&dq=The%20Christian%20Century%20In%20Japan%201549%E2%80%931650&pg=PA1#v=onepage&q=japang&f=false | pages = 1–14 }}</ref>) alınmışdır. [[XVI əsr]]də [[Malakka]]ya gələn [[Portuqaliya]] tacirləri bu [[Malay dili|malay]] sözü ilə tanış olmuşdular. Bu sözü ilk dəfə [[Avropa]]ya gətirənlər [[portuqallar]] idi.<ref>C. R. Boxer, The Christian Century In Japan 1549–1650, University of California Press, 1951p. 11, 28–36, 49–51, ISBN 1-85754-035-2</ref> [[İngilis dili]]ndə bu söz ilk dəfə ''Gaipan'' şəklində 1565-ci ildə qeydə alınmışdır.<ref>{{cite book | last = Mancall | first = Peter C. | title = Travel narratives from the age of discovery: an anthology | year = 2006 | publisher = [[Oxford University Press]] | pages = 156–157 | chapter = Of the Ilande of Giapan, 1565 }}</ref> == Tarix == {{Əsas|Yaponiya tarixi}} === Tarix öncəsi və qədim tarix === [[Fayl:Horyu-ji11s3200.jpg|thumb|left|Əsas zalı və beşmərtəbəli [[paqoda]]sı dünyanın ən qədim taxta tikililərindən biri olan buddizm məbədi [[Horyu-ci]] (Yaponiyanın Milli Xəzinəsi və [[YUNESKO]]-nun [[Ümumdünya irsi]] siyahılarındadır).]] [[Paleolit]] mədəniyyəti [[Yaponiya adaları|Yaponiya arxipelağın]]ın təxminən e.ə. 30.000-cu illərdə məskunlaşıldığını göstərir. E.ə. 14.000-cü ilə qədər (Comon dövrünün başlanğıcı) Yaponiyada [[Mezolit dövrü]] davam etmişdir. [[Neolit]] dövründə yarımoturaq həyat tərzi həyat keçirən, ovçuluq və yığıcılıqla məşğul olan müasir yamatoların və [[aynular]]ın əcdadları peyda olmuşdur.<ref>{{cite journal | last = Matsumara | first = Hirofumi; Dodo, Yukio | url = https://www.jstage.jst.go.jp/article/ase/117/2/117_080325/_article | title = Dental characteristics of Tohoku residents in Japan: implications for biological affinity with ancient Emishi | journal = Anthropological Science | year = 2009 | volume = 117 | issue = 2 | pages = 95–105 | doi = 10.1537/ase.080325 | last2 = Dodo | first2 = Yukio }}</ref><ref>{{cite journal | last = Hammer | first = Michael F. | url = http://www.nature.com/jhg/journal/v51/n1/abs/jhg20068a.html | title = Dual origins of the Japanese: common ground for hunter-gatherer and farmer Y chromosomes | journal = Journal of Human Genetics | year = 2006 | volume = 51 | issue = 1 | pages = 47–58 | doi = 10.1007/s10038-005-0322-0 | pmid = 16328082 | last2 = Karafet | first2 = TM | last3 = Park | first3 = H | last4 = Omoto | first4 = K | last5 = Harihara | first5 = S | last6 = Stoneking | first6 = M | last7 = Horai | first7 = S | display-authors = etal }}</ref> Onlar pit-hauzlarla və ibtidai kənd təsərrüfatları ilə xarakterizə olunurlar.<ref>{{cite web | last = Travis | first = John | title = Jomon Genes | url = http://www.pitt.edu/~annj/courses/notes/jomon_genes.html | publisher = University of Pittsburgh | accessdate = 8 yanvar 2016 }}</ref> Bu dövrə aid tapılmış bəzədilmiş gil qablar dünyada [[dulusçuluq]] sənətinin salamat qalmış ən qədim nümunələridir. Təxminən [[e.ə. 300]]-cü ildə yayoilər [[Yaponiya adaları]]na gəlmiş və comonlarla qaynayıb-qarışmışdırlar.<ref>{{cite book | last = Denoon | first = Donald; Hudson, Mark | title = Multicultural Japan: palaeolithic to postmodern | publisher = [[Cambridge University Press]] | year = 2001 | isbn = 0-521-00362-8 | pages = 22–23 }}</ref> [[E.ə. 500]]-cü ildə başlayan Yayoi dövründə yerli əhali [[Çin]] və [[Koreya]] vasitəsilə [[çəltik]] yetişdirmək,<ref>{{cite web | title = Road of rice plant | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110430010530/http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html | archivedate = 2011-04-30 | url = http://www.kahaku.go.jp/special/past/japanese/ipix/5/5-25.html | publisher = [[National Science Museum of Japan]] | accessdate = 8 yanvar 2016 | url-status = dead }}</ref> yeni tərz [[dulusçuluq]],<ref>{{cite web | title = Kofun Period | url = http://www.metmuseum.org/toah/hd/kofu/hd_kofu.htm | publisher = Metropolitan Museum of Art | accessdate = 8 yanvar 2016 }}</ref> [[metallurgiya]] kimi məşğuliyyətlərlə tanış olmuşdur.<ref>{{cite web | title = Yayoi Culture | url = http://www.metmuseum.org/toah/hd/yayo/hd_yayo.htm | publisher = Metropolitan Museum of Art | accessdate = 8 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiya yazılı tarixdə ilk dəfə [[Çin tarixi]] haqqında olan ''"Han kitabı"''nda peyda olmuşdur.<ref>{{cite book | last = Takashi | first = Okazaki | last2 = Goodwin | first2 = Janet | title = The Cambridge history of Japan, Volume 1: Ancient Japan | year = 1993 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | isbn = 0-521-22352-0 | page = 275 | chapter = Japan and the continent }}</ref> ''"Üç krallığın qeydləri"''nə görə [[Yaponiya adaları]]nda ən güclü krallıq [[III əsr]]də peyda olmuşdu və Yamataikoku adlanırdı. Yaponiya [[buddizm]] ilə ilk dəfə [[Koreya]]dakı [[Bekçe krallığı]] vasitəsilə tanış olmuşdur, amma bu dinin Yaponiyadakı sonrakı inkişafı əsasən [[Çin]] ilə əlaqədardır.<ref>{{cite book | editor = Brown, Delmer M. | year = 1993 | title = The Cambridge History of Japan | publisher = Cambridge University Press | pages = 140–149 }}</ref> İlk vaxtlarda bu dinə qarşı müqavimət olsa da, hakim sinif buddizmi Yaponiyada yaya bilmişdir və Asuka dövrünün (592–710) əvvəllərində [[buddizm]] geniş şəkildə yayılmışdır.<ref>{{cite book | title = The Japanese Experience: A Short History of Japan | first = William Gerald | last = Beasley | publisher = University of California Press | year = 1999 | page = 42 | isbn = 0-520-22560-0 }}</ref> Nara dövründə (710–784) Heyco sarayında (müasir [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhəri) mərkəzləşdirilmiş güclü Yaponiya dövlətinin yaradılması qeyd edilir. Nara dövrü ədəbiyyatın peyda olması, eləcə də buddizm incəsənəti və [[Memarlıq|memarlığ]]ın inkişafı ilə xarakterizə olunur.<ref>{{cite book | first = Conrad | last = Totman | year = 2002 | title = A History of Japan | publisher = Blackwell | pages = 64–79 | isbn = 978-1-4051-2359-4 }}</ref> 735–737-ci illərdə çiçək xəstəliyi səbəbindən [[Yaponiya əhalisi]]nin 1/3 hissəsinin öldüyü güman olunur.<ref>{{cite book | last = Hays | first = J.N. | title = Epidemics and pandemics: their impacts on human history | url = https://archive.org/details/epidemicspandemi0000hays | year = 2005 | publisher = [[ABC-CLIO]] | isbn = 1-85109-658-2 | page = [https://archive.org/details/epidemicspandemi0000hays/page/31 31] }}</ref> 784-cü ildə İmperator Kanmu [[Kioto]]nun 794-cü ildə [[paytaxt]] elan edilməsindən əvvəl paytaxtı [[Nara (şəhər)|Naradan]] Naqaoka-kyoya köçürmüşdür. [[Fayl:Mōko Shūrai Ekotoba Mongol Invasion Takezaki Suenaga 2 Page 5-7.jpg|thumb|[[Monqolların Yaponiya yürüşləri]] zamanı samuraylar monqollar ilə qarşılaşırlar. ''Kamikadze'' (baş vermiş iki [[tayfun]]) sayəsində Yaponiyanın monqol donanmasından xilas olduğu rəvayət olunur.]] Heyan dövrünün (794–1185) əvvəllərində — Yaponiyanın yerli mədəniyyətinin açıq-aşkar meydana çıxdığı dövrdə [[incəsənət]], şeriyyət və [[nəsr]]in inkişafı ilə seçilir. [[Murasaki Şikibu]]nun ''"[[Gencinin hekayəsi (roman)|Gencinin hekayəsi]]"'' romanı və müasir Yaponiyanın milli himni olan ''"[[Yaponiya himni|Kimiqayo]]"'' bu dövrdə yazılmışdır.<ref>{{cite book | first = Conrad | last = Totman | year = 2002 | title = A History of Japan | publisher = Blackwell | pages = 79–87, 122–123 | isbn = 978-1-4051-2359-4 }}</ref> Heyan dövründə buddizmin iki məzhəbi yayılırdı: Sayçonun yaydığı Tendai buddizmi və Kukainin yaydığı Şinqon buddizmi. [[XI əsr]]in ikinci yarısında Yaponiyada [[Təmiz torpağın buddizmi]] (Codo-şu, Codo Şinşu) geniş populyarlıq qazanmışdır. === Feodalizm dövrü === Yaponiyada [[feodalizm]] dövrü döyüşçü hakim sinifin — [[samuray]]ların peyda olması və üstünlük təşkil etməsi ilə səciyyələnir. 1185-ci ildə Qenpey müharibəsində (''"Heykenin hekayəsi"''də adı çəkilir) Tayra klanın məğlub olmasından sonra samuray Minamoto no Yoritomo imperator Qo-Toba tərəfindən [[şoqun]] təyin olunmuş və [[Kamakura]]da güc bazası yaratmışdır. Onun ölümündən sonra Hoco klanı hakimiyyətə gəlmişdir. Kamakura dövründə (1185–1333) Yaponiya [[Çin]] vasitəsilə [[buddizm]]in [[Dzen]] cərəyanı ilə tanış olmuşdur və bu cərəyan [[samuray]] sinfi arasında geniş yayılmışdır.<ref>{{cite book | last = Totman | first = Conrad | title = A History of Japan ''(2nd ed.)'' | year = 2005 | publisher = Blackwell | isbn = 1-4051-2359-1 | pages = 106–112 }}</ref> Kamakura şoqunluğu 1274 və 1281-ci illərdə [[Monqolların Yaponiya yürüşləri|monqol işğalların]]ı dəf etmişdir, amma sonda [[Kemmu bərpası|İmperator Qo-Dayqo tərəfindən devrilmişdir]]. Qo-Dayqo 1336-cı ildə Aşikaqa Takauci tərəfindən məğlubiyyətə uğradılmışdır. [[Fayl:Ｓａｍｕｒａｉ.jpg|thumb|left|[[Samuray]] ən kiçik təhqirə görə adi insanı öldürə bilərdi. Edo dövrü, 1798.]] Aşikaqa Takauci [[Kioto]]da — Muromaçidə yeni şoqunluq yaratmışdır. Bu, Muromaçi dövrünün (1336–1573) başlanğıcıdır. Aşikaqa Yoşimitsunun dövründə [[Aşikaqa şoqunatı]] böyük əzəmətə nail olmuşdur və [[Dzen]] buddizmi əsasında yaranmış mədəniyyət (Miyabi incəsənəti) müvəffəqiyyətə nail olmuşdur. Bu mədəniyyət daha sonra inkişaf edərək Hiqaşiyama mədəniyyətinə çevrilmişdir və [[XVI əsr]]ə qədər çiçəklənməyə davam etmişdir. O biri tərəfdən, [[Aşikaqa şoqunatı]] feodal qoşun başçılarını (''daimyo'') nəzarətdə saxlaya bilməmişdir. Nəticədə, 1467-ci ildə bir əsr davam edəcək Senqoku dövrünün (''"Döyüşən dövlətlər"'') başlanğıcı olan [[vətəndaş müharibəsi]] (Onin müharibəsi) başlamışdır.<ref>{{cite book | first = George | last = Sansom | year = 1961 | title = A History of Japan: 1334–1615 | url = https://archive.org/details/historyofjapan130002unse | publisher = Stanford University Press | pages = [https://archive.org/details/historyofjapan130002unse/page/42 42], 217 | isbn = 0-8047-0525-9 }}</ref> [[XVI əsr]]də [[Portuqaliyalılar|portuqaliyalı]] tacirlər və [[Yezuitlər ordeni|Yezuit missionerləri]] ilk dəfə Yaponiyaya çatmış və Yaponiya ilə [[Qərbi Avropa|Qərb]] arasında [[ticarət]] və [[mədəniyyət]] mübadiləsinin əsasını qoymuşdurlar. Bu, Oda Nobunaqaya Qərb texnologiyası və silahları ilə tanış olmağa imkan yaratmış və onlardan digər ''daimyolara'' hücum etməkdə istifadə etmişdir. Onun güc birləşdirməsi Azuçi-Momoyama dövrünün (1573–1603) başlanğıcı oldu. 1582-ci ildə Odanın öldürülməsindən sonra varisi Toyotomi Hideyoşi 1590-cı ildə ölkəni birləşdirmiş, 1592 və 1597-ci illərdə [[Koreya yarımadası|Koreyaya]] iki uğursuz yürüş etmişdir. [[Fayl:Japan map 1783.jpeg|thumb|Yaponiyanın yenidən işlənmiş [[xəritə]]si.]] Hideyoşinin oğlunun naibi olan [[Tokuqava İeyasu]] mövqeyindən istifadə edərək siyasi və hərbi dəstək əldə etmişdir. Açıq müharibə başladıqda [[Tokuqava İeyasu]] 1600-cü ildə Sekiqahara döyüşündə rəqib klanları məğlub etmişdir. [[Tokuqava İeyasu]] 1603-cü ildə şoqun elan edilmiş və Edoda (müasir [[Tokio]]) [[Tokuqava şoqunatı]]nın əsasını qoymuşdur.<ref>{{cite book | last = Turnbull | first = Stephen | title = Toyotomi Hideyoshi | url = https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn | year = 2010 | publisher = Osprey Publishing | isbn = 978-1-84603-960-7 | page = [https://archive.org/details/toyotomihideyosh00turn/page/n62 61] }}</ref> [[Tokuqava şoqunatı|Tokuqava şoqunluğu]] müstəqil daimyolara nəzarət etmək üçün ''[[:en:Buke shohatto|buke şohatto]]'' kimi tədbirləri həyata keçirmişdir.<ref>{{cite book | last = Totman | first = Conrad | title = A History of Japan ''(2nd ed.)'' | year = 2005 | publisher = Blackwell | isbn = 1-4051-2359-1 | pages = 142–143 }}</ref> 1639-cu ildə izolyanist ''sakoku'' ("qapalı ölkə") siyasəti təxminən iki əsr yarım davam etmiş və bu dövr tarixə Edo dövrü (1603–1868) kimi düşmüşdür.<ref>{{cite journal | last = Toby | first = Ronald P. | title = Reopening the Question of Sakoku: Diplomacy in the Legitimation of the Tokugawa Bakufu | journal = Journal of Japanese Studies | year = 1977 | volume = 3 | issue = 2 | pages = 323–363 | doi = 10.2307/132115 }}</ref> ''Ranqaku'' kimi tanınan Qərb elmlərinin öyrənilməsi Decima və [[Naqasaki]]dəki holland [[anklav]]ı vasitəsilə davam etmişdir. Edo dövründə həm də ''kokuqaku'' ("milli təhsil") inkişaf etmişdir.<ref>{{cite journal | last = Ohtsu | first = M. | title = Japanese National Values and Confucianism | journal = Japanese Economy | year = 1999 | volume = 27 | issue = 2 | pages = 45–59 | doi = 10.2753/JES1097-203X270245 | last2 = Ohtsu | first2 = Makoto }}</ref> === Müasir dövr === 31 mart 1854-cü ildə kommodor Metyu Kelbreyt və [[ABŞ hərbi donanması]]nın ''"[[Qara gəmilər]]"''i Kanaqava müqaviləsi əsasında Yaponiyanı xarici dünyaya açılmağa məcbur etmişdir. Bu hadisədən sonra Bakumatsu dövründə [[Qərbi Avropa|Qərb ölkələri]] bağlanan bənzər müqavilələr iqtisadi və siyasi böhranlara səbəb olmuşdur. [[Şoqun]]un hakimiyyətdən əl çəkməsi Boşin müharibəsini başlatmış və mərkəzləşdirilmiş dövlət formal olaraq [[Yaponiya imperatoru|imperatorun]] hakimiyyəti altında birləşdirilmişdir ([[Meyci islahatı]]).<ref>{{cite book | last = Totman | first = Conrad | title = A History of Japan ''(2nd ed.)'' | year = 2005 | publisher = Blackwell | isbn = 1-4051-2359-1 | pages = 289–296 }}</ref> [[Fayl:Meiji tenno1.jpg|thumb|upright|left|[[Tokuqava şoqunatı]]nın sonlarında keçirilmiş [[Meyci islahatı]]nın adı ilə bağlı olan İmperator Meyci (1868–1912)]] [[Qərbi Avropa|Qərbin]] məhkəmə, siyasi və hərbi quruluşunu mənimsəyə bilən dövrdə Yaponiya Kabineti Gizli Şura təşkil etmiş, Meyci konstitusiyasını təqdim etmiş və [[Yaponiya parlamenti]]ni toplamışdır. [[Meyci islahatı]] Yaponiya imperiyasını sənayecə inkişaf edən dünya gücünə çevirmişdir və ölkəni qlobal təsirini artırmaq üçün hərbi gücdən istifadə etməsinə vadar etmişdir. Birinci Çin-yapon (1894–1895) və [[Rus-yapon müharibəsi|Rus-yapon (1904–1905) müharibəl]]ərində əldə edilmiş qələbələrdən sonra Yaponiya [[Tayvan]]a, [[Koreya]]ya və [[Saxalin adası]]nın cənub yarısına nəzarət etməyə başlamışdır.<ref>{{cite book | last = Matsusaka | first = Y. Tak | title = Companion to Japanese History | year = 2009 | publisher = Blackwell | isbn = 978-1-4051-1690-9 | pages = 224–241 | editor = Tsutsui, William M. | chapter = The Japanese Empire }}</ref> Yaponiya əhalisinin sayı 1873-cü ildə 35 milyon nəfər olduğu halda, 1935-ci ildə bu göstərici 70 milyon nəfərə çatmışdır.<ref>{{cite book | last = Hiroshi | first = Shimizu | title = Japan and Singapore in the world economy : Japan's economic advance into Singapore, 1870–1965 | year = 1999 | publisher = Routledge | isbn = 978-0-415-19236-1 | author2 = Hitoshi, Hirakawa | page = 17 }}</ref> [[Fayl:Generals Pyongyang MigitaToshihide October1894.jpg|thumb|[[Çin]] generalları Birinci Çin-yapon müharibəsində (1894–1895) [[yaponlar]]a təslim olarkən.]] [[XX əsr]]in əvvəllərində qısa müddət davam edən ''"Tayşo demokratiyası"'' dövründə ekspansionizm və militarizm daha çox əhəmiyyət kəsb etməyə başlamışdır. [[Birinci Dünya Müharibəsi]] qələbə qazanan tərəfdə olan Yaponiyaya dünyaya təsirini və ərazisini artırmağa imkan yaratmışdır. Genişləndirmə siyasətinə davam edən Yaponiyanın 1931-ci ildə [[Mancuriya]]nı işğal etməsi beynəlxalq reaksiyaya və Yaponiyanın 1933-cü ildə [[Millətlər Liqası]]ndan ayrılmasına səbəb olmuşdur. 1936-cı ildə Yaponiya [[Nasist Almaniyası]] ilə [[Antikomintern paktı]]nı imzalamışdır və 1940-cı ildə [[Üçlər paktı]] Yaponiyanı [[Berlin-Roma-Tokio oxu|Ox güclərind]]ən birinə çevirmişdir.<ref>{{cite web | title = The Axis Alliance | url = http://www.ibiblio.org/pha/policy/pre-war/361125a.html#3 | publisher = iBiblio | accessdate = 9 yanvar 2016 }}</ref> 1941-ci ildə Yaponiya Sovet-yapon tərəfsizlik paktını qəbul etmişdir.<ref>{{cite book | last = Totman | first = Conrad | title = A History of Japan ''(2nd ed.)'' | year = 2005 | publisher = Blackwell | isbn = 1-4051-2359-1 | page = 442 }}</ref> [[Yaponiya imperiyası]]nın 1937-ci ildə [[Çin]]in digər ərazilərinin işğal etməsi ilə [[Çin–yapon müharibəsi (1937–1945)|İkinci Çin-yapon müharibəsi]] (1937–1945) başlamışdır. İmperial Yaponiya ordusu tez [[Çin]]in paytaxtı [[Nankin]] şəhərini tutmuş və Nankin qətliamını törətmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.ibiblio.org/hyperwar/PTO/IMTFE/IMTFE-8.html | title = Judgment International Military Tribunal for the Far East, Chapter VIII: Conventional War Crimes (Atrocities) | publisher = iBiblio | date = November 1948 }}</ref> 1940-cı ildə Yaponiyanın Fransız Çinhindisini işğal etməsindən sonra [[ABŞ]] Yaponiyaya neft embarqosu qoymuşdur.<ref>{{cite book | first = Roland H., Jr. | last = Worth | title = No Choice But War: the United States Embargo Against Japan and the Eruption of War in the Pacific | publisher = McFarland | year = 1995 | pages = 56, 86 | isbn = 0-7864-0141-9 }}</ref> [[7 dekabr|7]]-8 dekabr 1941-ci ildə Yaponiya gözlənilmədən [[ABŞ]]-a qarşı [[Pörl Harbora hücum|Pörl Harbor hücumunu]] təşkil etmiş, [[Böyük Britaniya]]nın mülkləri olan [[Honkonq]], [[Sinqapur]] və Malayaya hücum etmiş və [[ABŞ]]-a müharibə elan etmişdir. Bu hadisələr [[ABŞ]] və [[Böyük Britaniya]]nı [[İkinci Dünya Müharibəsində Sakit okean cəbhəsi|Sakit okean cəbhəsin]]ə qoşulmağa məcbur etmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html | title = インドネシア独立運動と日本とスカルノ（２） | work = 馬 樹禮 | publisher = 産経新聞社 | date = April 2005 | accessdate = 9 yanvar 2016 | diluage = Japanese | archive-date = 2011-05-01 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110501141220/http://www.sankei.co.jp/seiron/koukoku/2005/0504/ronbun3-2.html | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.ibiblio.org/pha/policy/1941/411208c.html | title = The Kingdom of the Netherlands Declares War with Japan | publisher = iBiblio | accessdate = 9 yanvar 2016 }}</ref> [[SSRİ]]-nin [[Mancuriya]]nı işğal etməsindən və [[ABŞ]]-ın 1945-ci ildə [[Hiroşima (şəhər)|Hiroşima]] və [[Naqasaki]] şəhərlərinə [[Atom bombası|atom bombalar]]ı atmasından sonra Yaponiya 15 avqust 1945-ci ildə qeyd-şərtsiz təslim olmuşdur.<ref>{{cite journal | last = Pape | first = Robert A. | title = Why Japan Surrendered | url = https://archive.org/details/sim_international-security_fall-1993_18_2/page/154 | journal = International Security | year = 1993 | volume = 18 | issue = 2 | pages = 154–201 | doi = 10.2307/2539100 }}</ref> Müharibə nəticəsində Yaponiya və Böyük Şərqi Asiya Ortaq Rifah Ərazisində milyonlarla insan ölmüş, [[sənaye]] və infrastruktur məhv olmuşdur. [[Antihitler koalisiyası|Müttəfiqlər]] ([[ABŞ]]-ın başçılığı altında) milyonlara etnik [[Yaponlar|yaponu]] koloniyalardan vətəninə qaytarmış, Yaponiyanın [[Asiya]]dakı hərbi düşərgələrini ləğv etmiş və işğal olunmuş ərazilərin müstəqilliyini bərpa etmişdir.<ref>{{cite book | last = Watt | first = Lori | title = When Empire Comes Home: Repatriation and Reintegration in Postwar Japan | publisher = [[Harvard University Press]] | year = 2010 | isbn = 978-0-674-05598-8 | pages = 1–4 }}</ref> [[Antihitler koalisiyası|Müttəfiqlər]] müharibə cinayətlərində imzaları olan Yaponiya liderlərini mühakimə etmək üçün 3 may 1946-cı ildə [[Uzaq Şərq beynəlxalq hərbi tribunalı]]nı təşkil etmişdir. Bakterial tədqiqatlarda iştirak edənlər və müharibəyə səbəb olmuş imperiya ailəsinin üzvlərinə tələblərə baxmayaraq Müttəfiq Qüvvələrin Ali Komandanı tərəfindən bəraət qazandırılmışdır.<ref>{{cite book | last = Thomas | first = J.E. | title = Modern Japan | url = https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom | year = 1996 | publisher = Longman | isbn = 0-582-25962-2 | pages = [https://archive.org/details/modernjapansocia0000thom/page/284 284]–287 }}</ref> 1947-ci ildə Yaponiya liberal demokratiyanı vurğulayan [[Yaponiya konstitusiyası|yeni konstitusiya]] qəbul etmişdir. 1952-ci ildə imzalanmış [[San-Fransisko sülh müqaviləsi]] ilə müttəfiqlərin Yaponiya işğalı başa çatmışdır<ref>{{cite web | url = http://www.japantimes.co.jp/news/2007/03/06/national/52-coup-plot-bid-to-rearm-japan-cia/ | title = '52 coup plot bid to rearm Japan: CIA | first = Joseph | last = Coleman | date = March 6, 2007 | work = The Japan Times | accessdate = 9 yanvar 2016 }}</ref> və Yaponiya 1956-cı ildə [[BMT]]-nin üzvü olmuşdur. Yaponiya daha sonra tərəqqiyə nail olaraq 2010-cu ildə [[Çin]] tərəfindən geridə buraxılana qədər dünyanın ikinci ən böyük [[Yaponiya iqtisadiyyatı|iqtisadiyyat]]ına malik olmuşdur. [[XXI əsr]]in əvvəllərində tədrici iqtisadi yenilənmə başlamışdır.<ref>{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/5178822.stm | title = Japan scraps zero interest rates | publisher = BBC News | date = July 14, 2006 | accessdate = 9 yanvar 2016 }}</ref> 11 mart 2011-ci ildə Yaponiyada [[Senday zəlzələsi və tsunami (2011)|tarixdə qeydə alınmış ən güclü zəlzələ]] baş vermişdir və bu fəlakət Fukuşima nüvə fəlakətinə səbəb olmuşdur.<ref name="nytimes-tsunami">{{cite news | last = Fackler | first = Martin; Drew, Kevin | title = Devastation as Tsunami Crashes Into Japan | url = http://www.nytimes.com/2011/03/12/world/asia/12japan.html?ref=world | accessdate = 9 yanvar 2016 | newspaper = The New York Times | date = March 11, 2011 }}</ref> == Hökumət və siyasət == {{Əsas|Yaponiyanın dövlət quruluşu}} [[Fayl:Emperor Naruhito and Empress Masako.jpg|thumb|[[Naruhito|İmperator Naruhito]] və [[Masako|İmperatriça Masako]].]] Yaponiya [[konstitusiyalı monarxiya]]dır və [[Yaponiya imperatoru|imperatorun]] hakimiyyəti məhduddur. Formal dövlət başçısı kimi o, [[Yaponiya konstitusiyası|konstitusiya]] tərəfindən ''"xalq birliyinin və dövlətin simvolu"'' kimi müəyyənləşdirilir. Hakimiyyət [[Yaponiya baş naziri|baş nazirin]] və digər seçilmiş parlament üzvlərinin əlində cəmlənmişdir və Yaponiya xalqına suverenlik hüququ verilir.<ref name="Constitution">{{cite web | url = http://www.kantei.go.jp/foreign/constitution_and_government_of_japan/constitution_e.html | title = The Constitution of Japan | publisher = Prime Minister of Japan and His Cabinet | date = November 3, 1946 | accessdate = 10 yanvar 2016 }}</ref> [[Akihito]] Yaponiyanın hal-hazırkı [[Yaponiya imperatoru|imperatorudur]]; [[Vəliəhd şahzadə Naruhito]] Xrizantemo taxtının növbəti varisidir. Yaponiyanın qanunverici orqanı [[Yaponiya parlamenti]]dir və parlament [[Tokio]] şəhərinin [[Çiyoda]] xüsusi rayonunda oturur. Parlament ikipalatalıdır, 480 yerə malik Nümayəndələr palatasından və 242 yerə sahib Məsləhətçilər palatasından ibarətdir. [[Seçki hüququ]] 18 yaşından böyük olan şəxslər üçün keçərlidir<ref name="wsj-">{{cite web | url = http://www.wsj.com/articles/japan-lowers-voting-age-to-18-1434514706 | title = Japan Lowers Voting Age to 18 | publisher = ''[[Wall Street Journal]]'' | date = June 17, 2015 | first = Toko | last = Sekiguchi | accessdate = 24 yanvar 2016 | archivedate = January 14, 2016 | archiveurl = https://www.webcitation.org/6eXELem6k?url=http://www.wsj.com/articles/japan-lowers-voting-age-to-18-1434514706 | url-status = live }}</ref> və səsvermə gizli yolla aparılır.<ref name="Constitution" /> [[Yaponiya parlamenti]]ndə əsas yerləri sosial liberal Yaponiya Demokratik Partiyası (YDP) və mühafizəkar Liberal Demokratiya Partiyası (LDP) tutur. Liberal Demokratiya Partiyası 1993–1994-cü illərdəki 11 aylıq müddət və 2009–2012-ci illər istisna olmaqla 1955-ci ildən seçkilərdə daim uğur qazanır. Liberal Demokratiya Partiyası Nümayəndələr palatasında 294 yerə, Məsləhətçilər palatasında 83 yerə malikdir. [[Yaponiya baş naziri]] hökumətin əsas başçısıdır və [[Yaponiya parlamenti]] tərəfindən üzvləri arasından müəyyənləşdirildikdən sonra imperator tərəfindən təyin olunur. [[Yaponiya baş naziri]] Kabinet başçısıdır və dövlət nazirlərini müəyyənləşdirir və ya işdən azad edir. LDP partiyasının 2012-ci il ümumi seçkilərindəki qələbəsindən sonra 26 dekabr 2012-ci ildə<ref>{{cite news | last = Fackler | first = Martin | title = Ex-Premier Is Chosen To Govern Japan Again | url = http://www.nytimes.com/2012/12/27/world/asia/shinzo-abe-selected-as-japans-prime-minister.html?_r=1& | accessdate = 10 yanvar 2016 | newspaper = The New York Times | date = December 27, 2013 | location = New York }}</ref> [[Şinzo Abe]] [[Yoşihiko Noda]]nın yerini tutaraq baş nazir olmuşdur və bu vəzifəyə ikinci dəfə seçilmişdir. Baş nazirin formal olaraq imperator tərəfindən təyin olunmasına baxmayaraq, [[Yaponiya konstitusiyası]] aşkar şəkildə imperatordan parlament tərəfindən seçilmiş şəxsi bu vəzifəyə təyin etməsini tələb edir.<ref name="Constitution" /> Tarixən [[Çin]]dən təsirlənmiş Yaponiyanın qanun sistemi Edo dövründə ''"Kucikata Osadameqaki"'' kimi mətnlərin vasitəsilə müstəqil inkişaf etmişdir.<ref>{{cite book | last = Dean | first = Meryll | title = Japanese legal system: text, cases & materials | url = https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean | year = 2002 | publisher = Cavendish | isbn = 978-1-85941-673-0 | pages = [https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/n79 55]–58 | edition = 2nd }}</ref> [[XX əsr]]in sonlarında Yaponiyanın məhkəmə sistemi əsasən [[Avropa]]nın qanun sistemindən (xüsusilə [[Almaniya]]) təsirlənmişdir. Məsələn, Yaponiya hökuməti 1896-cı ildə Almaniya vətəndaşlıq qanunnaməsi əsasında qanunnamə hazırlamışdır və bu qanunnamə [[İkinci Dünya Müharibəsi]]ndən sonra da bəzi dəyişikliklərlə qüvvədə qalmışdır.<ref>{{cite journal | last = Kanamori | first = Shigenari | title = German influences on Japanese Pre-War Constitution and Civil Code | journal = European Journal of Law and Economics | date = January 1, 1999 | volume = 7 | issue = 1 | pages = 93–95 | doi = 10.1023/A:1008688209052 }}</ref> Yazılı hüquq [[Yaponiya parlamenti]] və imperator ştampı ilə müəyyənləşdirilir. Yaponiyanın [[məhkəmə]] sistemi üç yarusa bölünür: Ali məhkəmə və ondan aşağı səviyyədə yerləşən üç məhkəmə.<ref>{{cite web | url = http://www.kantei.go.jp/foreign/judiciary/0620system.html | publisher = Office of the Prime Minister of Japan | title = The Japanese Judicial System | accessdate = 10 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiya yazılı hüququnun əsas hissəsi ''Altı kodeks'' adlanır.<ref>{{cite book | last = Dean | first = Meryll | title = Japanese legal system: text, cases & materials | url = https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean | year = 2002 | publisher = Cavendish | isbn = 978-1-85941-673-0 | page = [https://archive.org/details/japaneselegalsys00dean/page/n155 131] | edition = 2nd }}</ref> == Xarici siyasət və ordu == {{Əsas|Yaponiyanın xarici siyasəti|Yaponiya Özünümüdafiə Qüvvələri}} [[Fayl:JGSDF 22nd Inf. official.jpg|thumb|left|YÖQ-nin əsgərləri [[Hərbi əməliyyat|hərbi təlimd]]ə iştirak edərkən.]] Yaponiya [[G8]], [[Asiya-Sakit Okean İqtisadi Əməkdaşlığı|APEC]] və "ASEAN Plus Three" üzvüdür və Şərqi Asiya sammitinin iştirakçısıdır. Yaponiya 2007-ci ilin martında [[Avstraliya]] ilə,<ref>{{cite web | url = http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/australia/joint0703.html | title = Japan-Australia Joint Declaration on Security Cooperation | publisher = Ministry of Foreign Affairs | accessdate = 11 yanvar 2016 }}</ref> 2008-ci ilin oktyabrında [[Hindistan]] ilə təhlükəsizlik paktı imzalamışdır.<ref>{{cite web | url = http://www.mofa.go.jp/region/asia-paci/india/pmv0810/joint_d.html | title = Joint Declaration on Security Cooperation between Japan and India | publisher = Ministry of Foreign Affairs | date = October 22, 2008 | accessdate = 11 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiya rəsmi inkişaf yardımının 5-ci ən böyük ianəçisidir (2014-cü ildə 9.2 milyard [[ABŞ dolları]]).<ref>{{cite web | title = Statistics from the Development Co-operation Report 2015 | url = http://www.oecd.org/dac/japan.htm | publisher = [[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]] | accessdate = 11 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiyanın [[ABŞ]] ilə yaxın iqtisadi və hərbi münasibətləri var; ABŞ-Yaponiya təhlükəsizlik alyansı bu dövlətlərin xarici əlaqələrində təməl daşı rolunu oynayır.<ref>{{cite web | url = http://www.realclearpolitics.com/articles/2007/03/japan_is_back_why_tokyos_new_a.html | title = Japan Is Back: Why Tokyo's New Assertiveness Is Good for Washington | author = Michael Green | publisher = Real Clear Politics | accessdate = 11 yanvar 2016 }}</ref> 1956-cı ildən [[BMT]]-nin üzvü olan Yaponiya müxtəlif vaxtlarda (ümumilikdə isə 20 il) [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası|BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasın]]ın üzvü olmuşdur (sonuncu dəfə 2009-cu və 2010-cu illərdə). Yaponiya [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası|Təhlükəsizlik Şurasın]]ın daimi üzvü olmağa çalışan G4 ölkələrindən biridir.<ref>{{cite web | url = http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070221044357/http://www.centralchronicle.com/20070111/1101194.htm | archivedate = February 21, 2007 | title = UK backs Japan for UNSC bid | work = Central Chronicle | accessdate = 11 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiyanın qonşuları ilə bir neçə torpaq mübahisəsi problemi var: [[Rusiya]] ilə [[Kuril adaları|Cənubi Kuril adaları]] üzərində, [[Cənubi Koreya]] ilə [[Liankur]] qayalıqları üzərində, [[Çin]] və [[Tayvan]] ilə Senkaku adaları üzərində və [[Çin]]lə Okinotorişima bölgəsi üzərində.<ref>{{cite book | title = Peace in Northeast Asia | url = https://archive.org/details/peacenortheastas00scho | year = 2008 | publisher = Edward Elgar Publishing Limited | pages = [https://archive.org/details/peacenortheastas00scho/page/n33 26]–29 | editor = Schoenbaum, Thomas J. }}</ref> Yaponiyanın həmçinin [[Şimali Koreya]] ilə qaçırılmış yaponlar məsələsinə və nüvə silahı proqramına görə davam edən konflikti var.<ref>{{cite web | last = Chanlett-Avery | first = Emma | title = North Korea's Abduction of Japanese Citizens and the Six-Party Talks | url = https://fas.org/sgp/crs/row/RS22845.pdf | work = CRS Report for Congress | publisher = Federation of American Scientists | accessdate = 11 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiya dünyada ən böyük hərbi büdcəyə malik ölkələrdən biridir.<ref>{{cite web | title = The 15 countries with the highest military expenditure in 2009 | url = http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15 | publisher = Stockholm International Peace Research Institute | accessdate = 11 yanvar 2016 | archive-date = 2011-02-17 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110217084451/http://www.sipri.org/research/armaments/milex/resultoutput/milex_15 | url-status = dead }}</ref> Yaponiya [[İraq müharibəsi (2003–2011)|İraq müharibəsin]]ə qeyri-döyüşən qüvvələr göndərmişdir, amma onları sonda geri çəkmişdir.<ref name="Iraq deployment">{{cite web | url = http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070416075509/http://www.iht.com/articles/2006/06/20/news/japan.php | archivedate = 2007-04-16 | title = Tokyo says it will bring troops home from Iraq | work = International Herald Tribune | date = June 20, 2006 | accessdate = 11 yanvar 2016 | url-status = live }}</ref> Yaponiya Dəniz Özünümüdafiə Qüvvələri (YDÖQ) RIMPAC dəniz təlimlərinin daimi iştirakçısıdır.<ref>{{cite web | title = About RIMPAC | url = http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html | publisher = Government of Singapore | accessdate = 18 aprel 2016 | deadurl = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130806203903/http://www.mindef.gov.sg/imindef/mindef_websites/topics/exrimpac/abt_rimpac.html | archivedate = August 6, 2013 }}</ref> Yaponiya ordusunun (Yaponiya Özünümüdafiə Qüvvələri) imkanları [[Yaponiya konstitusiyası]]nın 9-cu maddəsi ilə məhdudlanır. [[Yaponiya konstitusiyası|Konstitusiyaya]] görə, Yaponiya müharibə elan etməkdən və ya silahlı qüvvələrini beynəlxalq münaqişələrdə istifadə etməkdən imtina edir. Buna uyğun olaraq, Yaponiya Özünümüdafiə Qüvvələri Yaponiyadan kənarda fəaliyyət göstərməyən [[ordu]]dur.<ref>正論, may 2014 (171).</ref> YÖQ müdafiə naziri tərəfindən nəzarət olunur, Yaponiya Quru Özünümüdafiə Qüvvələri (YQÖQ), Yaponiya Dəniz Özünümüdafiə Qüvvələri (YDÖQ) və Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələrindən (YHÖQ) ibarətdir. Yaponiya ordusu hazırda sülhməramlı əməliyyatlarda istifadə olunur; qüvvələrinin [[İraq]]da cəbhə boyu düzülməsi [[İkinci Dünya Müharibəsi]]ndən sonra Yaponiya ordusunun okeanın o tayındakı ilk istifadəsi kimi qeyd olunur.<ref name="Iraq deployment" /> 2014-cü ilin mayında [[Yaponiya baş naziri|baş nazir]] [[Şinzo Abe]] Yaponiyanın [[İkinci Dünya Müharibəsi]]ndən bəri müəyyənləşdirdiyi qeyri-fəallığı davam etdirmək və [[Şərqi Asiya|regionun]] təhlükəsizliyi haqqında məsuliyyəti götürmək istədiyini demişdir. O, Yaponiyanın açar rolu oynamaq istədiyini bildirmiş, qonşu ölkələrə Yaponiyanın dəstəyini təklif etmişdir.<ref name="JapanAsia">{{cite news | title = Abe offers Japan's help in maintaining regional security | url = http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security | accessdate = 11 yanvar 2016 | publisher = Japan Herald | archive-date = 2014-05-31 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140531184828/http://www.japanherald.com/index.php/sid/222467193/scat/c4f2dd8ca8c78044/ht/Abe-offers-Japans-help-in-maintaining-regional-security | url-status = dead }}</ref> == İnzibati bölgü == {{Ətraflı|[[Yaponiyanın inzibati bölgüsü]]}} Yaponiya 47 prefekturadan ibarətdir, hər bir prefektura seçilmiş qubernator, qanunverici orqan və inzibati bürokratiya tərəfindən nəzarət olunur. Bundan əlavə prefekturalar böyük [[şəhər]]lərə, kiçik şəhərlərə və qəsəbələrə bölünür.<ref>{{cite book | last = McCargo | first = Duncan | title = Contemporary Japan | year = 2000 | publisher = Macmillan | isbn = 0-333-71000-2 | pages = 84–85 }}</ref> Hal-hazırda Yaponiyada inzibati dəyişikliklər tez-tez baş verir: şəhərlər və qəsəbələr bir-biriləri ilə birləşdirilir. Bu proses nəticəsində altprefektura inzibati regionlarının azalacağı və bu azalma sayəsində inzibati xərclərin azalacağı güman olunur.<ref>{{cite web | last = Mabuchi | first = Masaru | url = http://siteresources.worldbank.org/WBI/Resources/wbi37175.pdf | title = ''Municipal Amalgamation in Japan'' | publisher = World Bank | date = May 2001 | accessdate = 6 yanvar 2016 }}</ref> {{Yaponiya regionları və prefekturaları xəritədə}} == Coğrafiya == {{Əsas|Yaponiya coğrafiyası|Yaponiya geologiyası}} [[Fayl:Japan topo en.jpg|thumb|Yapon arxipelaqının topoqrafik xəritəsi.]] Yaponiya [[Şərqi Asiya]]nın [[Sakit okean]] sahili boyunca uzanan 6.852 [[ada]]dan ibarətdir. Sahil xəttinin uzunluğu təqribən 30 min km təşkil edir.<ref>Общие сведения. — Природные условия, стр. 6. // [https://yadi.sk/i/zeSVh4t3nbsxu Япония: карманная энциклопедия]. Составители: В. Я. Кофман, Н. Г. Рысина. Москва: Издательский Дом "Муравей-гайд", 2000, 240 стр. ISBN 5897370540</ref><ref>III bölmə. Asia regionu və subregionları. — 2.3.11. Yaponiya dövləti, səh. 324. // Dünyanın iqtiasdi və sosial coğrafiyası. Ali məktəblər üçün dərslik. Müəlliflər: prof. C. A. Məmmədov, prof. Ç. N. İsmayılov, dos. H. B. Soltanova, dos. E. B. Nuriyev, do. İ. İ. Əhmədova, c. e. n. G. C. Cəfərova. Həbibə Soltanovanın ümumi redaktəsi ilə. Bakı: "Sabah" nəşriyyatı, 584 səh. ISBN 9789952453492{{oq|az|Sahil xəttinin uzun olması (30 min km) ölkə ərazisinin dənizlə sıx əlaqədə olmasına şərait yaratmışdır.}}</ref> Tərkibinə daxil olan bütün adaları hesaba qatdıqda ölkə 24° və 46° şimal en dairələri arasında və 122° və 146° şərq uzunluqları arasında yerləşir. Əsas adaları, şimaldan cənuba olmaqla, [[Hokkaydo]], [[Honşu]], [[Şikoku]] və [[Kyuşu]]dur. [[Okinava prefekturası]]nın da daxil olduğu [[Ryukyu adaları]] [[Kyuşu (ada)|Kyuşu adasın]]ın cənubu ilə əlaqələnir. Ümumilikdə bütün adalar birlikdə Yapon arxipelaqını əmələ gətirir.<ref>{{cite book | last = McCargo | first = Duncan | title = Contemporary Japan | year = 2000 | publisher = Macmillan | isbn = 0-333-71000-2 | pages = 8–11 }}</ref> Yaponiyanın 73 %-i [[meşə]]lik, [[dağ]]lıq və sənaye, kənd təsərrüfatı və yaşayış üçün əlverişsiz ərazilərdən ibarətdir.<ref name="cia" /><ref>{{cite web | title = Japan | url = http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm | publisher = US Department of State | accessdate = 11 yanvar 2016 }}</ref> Nəticədə, məskunlaşılmış ərazilər əsasən sahil zonalarına cəmlənmişdir və sahil zonalarındakı yaşayış məntəqələri əhalinin sayına görə fərqlənir. Yaponiya dünyada əhalinin ən sıx məskunlaşdığı ölkələrdən biridir.<ref>{{cite web | url = http://esa.un.org/unpp/ | title = World Population Prospects | publisher = UN Department of Economic and Social Affairs | accessdate = 11 yanvar 2016 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070321013235/http://esa.un.org/unpp/ <!--Added by H3llBot--> | archivedate = March 21, 2007 }}</ref> Yaponiya adaları Sakit okean Odlu qövsündəki vulkanik zonada yerləşir. Adalar Silur dövrünün ortalarından Pleystosen dövrünə qədər davam etmiş okeanaltı tektonik fəaliyyətlərin nəticəsidir. Bu tektonik fəaliyyətlər [[Filippin plitəsi]]nin materik mənşəli [[Amur plitəsi|Amur]] və [[Okinava plitəsi|Okinava]] plitələrinin cənubuna doğru subduksiyası və [[Sakit okean plitəsi]]nin [[Oxot plitəsi]]nin şimalına doğru subduksiyası ilə xarakterizə olunur. Yaponiya əslində Avroasiya materikinin şərq sahilinə bitişik idi. 15 milyon il əvvəl hərəkət edən plitələr Yaponiyanı [[materik]]dən ayıraraq şərqə doğru "sürükləmişdir" və [[Yapon dənizi]]nin əmələ gəlməsinə səbəb olmuşdur.<ref>{{cite web | url = http://shinku.nichibun.ac.jp/jpub/pdf/jr/IJ1501.pdf | last = Barnes | first = Gina L. | title = Origins of the Japanese Islands | publisher = [[University of Durham]] | year = 2003 | accessdate = 11 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiyada 108 fəaliyyətdə olan [[vulkan]] yerləşir. [[XX əsr]] boyunca [[Hokkaydo]]dakı Şova-şinzan və Beyonesu qayalıqlarındakı Myocin-şo kimi bir neçə yeni vulkan püskürmüşdür. Tez-tez [[sunami]] ilə nəticələnən dağıdıcı [[zəlzələ]]lər hər əsrdə bir neçə dəfə meydana çıxmışdır.<ref>{{cite web | url = http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070204064754/http://volcano.und.edu/vwdocs/volc_images/north_asia/japan_tec.html | archivedate = February 4, 2007 | title = Tectonics and Volcanoes of Japan | publisher = Oregon State University | accessdate = 11 yanvar 2016 }}</ref> 1923-cü ildə [[Böyük Kanto zəlzələsi]] 140.000 nəfərin ölümünə səbəb olmuşdur.<ref>{{cite web |last = James |first = C.D. |title = The 1923 Tokyo Earthquake and Fire |url = http://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf |publisher = University of California Berkeley |accessdate = 11 yanvar 2016 |year = 2002 |archive-date = 2014-08-07 |archive-url = https://web.archive.org/web/20140807010932/https://nisee.berkeley.edu/kanto/tokyo1923.pdf |url-status = dead }}</ref> Digər baş vermiş dağıdıcı zəlzələr [[Böyük Hanşin zəlzələsi]] (1995) və [[Senday zəlzələsi və tsunami (2011)|Tohoku zəlzələsidir]] (2011). [[Senday zəlzələsi və tsunami (2011)|Tohoku zəlzələsi]] 11 mart 2011-ci ildə baş vermiş və dəhşətli [[sunami]]yə səbəb olmuşdur.<ref name="nytimes-tsunami" /><ref name="USGS9.0">{{cite web |url = http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |title = USGS analysis as of March 12, 2011 |publisher = Earthquake.usgs.gov |date = June 23, 2011 |accessdate = 11 yanvar 2016 |archive-date = March 13, 2011 |archive-url = https://www.webcitation.org/5x9dgiIL8?url=http://earthquake.usgs.gov/earthquakes/eqinthenews/2011/usc0001xgp/neic_c0001xgp_wmt.php |url-status = dead }}</ref> Odlu qövsdəki mövqeyinə görə Yaponiya [[zəlzələ]] və [[sunami]]lərə meyilli ölkədir<ref>{{cite web | url = http://www.livescience.com/30226-japan-tectonics-explosive-geology-ring-of-fire-110314.html | title = Japan's Explosive Geology Explained | publisher = Live Science | last = Israel | first = Brett | date = 14 March 2011 | access-date = 17 iyun 2016 }}</ref> və [[inkişaf etmiş ölkələr]] arasında ən böyük təbii fəlakət riskinə malik dövlətdir.<ref name="2013 World Risk Report">{{Cite web | title = 2013 World Risk Report | url = http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf | access-date = 2016-01-11 | archive-date = 2014-08-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140816173655/http://www.worldriskreport.com/uploads/media/WorldRiskReport_2013_online_01.pdf | url-status = dead }}</ref> <center><gallery mode="packed" heights="140px" widths="180px"> |[[Fuci]] dağı Fayl:Ogasawara Islands, Tokyo, Japan.jpg|[[Bonin adaları|Oqasavara adaları]] Fayl:Dakesawa.jpg|[[Yapon Alp dağları]] Fayl:140829 Ichiko of Shiretoko Goko Lakes Hokkaido Japan01s5.jpg　|[[Goko gölləri]] Fayl:Kegon Falls 華厳滝.jpg|[[Keqon şəlalələri]] </gallery></center> === İqlim === {{Əsas|Yaponiyanın iqlimi}} [[Fayl:Kongobuji Koyasan07n3200.jpg|left|thumb|Payız fəslində [[Koya dağı]]nda yerləşən [[Konqobu-ci]] məbədinin [[ağcaqayın]] ağaclarının yarpaqları, [[YUNESKO]]-nun [[Ümumdünya irsi]].]] Yaponiyanın iqlimi əsasən mülayimdir, amma [[cənub]]dan [[şimal]]a getdikcə iqlim dəyişir. Yaponiyada 6 başlıca iqlim zonası yerləşir: [[Hokkaydo (ada)|Hokkaydo]], [[Yapon dənizi]], Mərkəzi dağlıq, [[Daxili Yapon dənizi]], [[Sakit okean]] və [[Ryukyu adaları]]. Ölkənin ən şimal bölgəsi olan [[Hokkaydo (ada)|Hokkaydoda]] rütubətli kontinental iqlim hakimdir, [[qış]] uzun və soyuq, [[yay]] isə sərin keçir. [[Atmosfer yağıntıları|Yağıntın]]ın miqdarı çox deyil, amma [[qış]]da adalarda qalın qar təbəqələri yaranır.<ref name=autogenerated2>{{cite book | last = Karan | first = Pradyumna Prasad | title = Japan in the 21st century | url = https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara | year = 2005 | publisher = University Press of Kentucky | isbn = 0-8131-2342-9 | pages = [https://archive.org/details/japanin21stcentu0000kara/page/n31 18]–21, 41 | author2 = Gilbreath, Dick }}</ref> [[Honşu]] adasının qərb sahilində yerləşən [[Yapon dənizi]] zonasında şimal-qərb küləkləri adalarda bərk [[qar]] yağmaya səbəb olur. [[Yay]]da region [[Sakit okean]] bölgəsindən daha sərin keçir, amma [[fön]] küləklərinə görə bəzən çox isti temperaturlar qeydə alına bilir. Mərkəzi dağlıq zonada tipik rütubətli kontinental iqlim müşahidə olunur: [[yay]] və [[qış]] arasında, [[gecə]] və gündüz arasında böyük [[amplituda|temperatur amplitudalar]]ı qeydə alınır. [[Atmosfer yağıntıları|Yağıntın]]ın miqdarı azdır, amma [[qış]] qarlı keçir. [[Çuqoku (region)|Çukoqu]] və [[Şikoku]] regionlarında yerləşən dağlar [[Daxili Yapon dənizi]] zonasına mövsümi küləklərin daxil olmasının qarşını alır və il boyunca [[iqlim]]in mülayim keçməsinə şərait yaradır.<ref name=autogenerated2 /> [[Sakit okean]] sahilində rütubətli subtropik iqlim hakimdir. [[Qış]] mülayim keçir, bəzən isti, bəzən də qarla müşahidə olunur. Rütubətli yaylar mövsümi cənub-şərq küləklərinin bir nəticəsi kimi qəbul olunur. [[Ryukyu adaları]] subtropik iqlimə malikdir, [[qış]] və [[yay]] isti keçir. Yağıntının miqdarı xeyli çoxdur (xüsusilə yağış mövsümlərində).<ref name=autogenerated2 /> Yaponiyanın orta qış temperaturu 5,1 [[Selsi şkalası|°C]], orta yay temperaturu [[Selsi şkalası|25,2 °C]] təşkil edir.<ref>{{cite web | title = Climate | url = http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html | publisher = [[Japan National Tourism Organization|JNTO]] | accessdate = 12 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiyada ən yüksək temperatur 16 avqust 2007-ci ildə qeydə alınmışdır: 40,9 [[Selsi şkalası|°C]].<ref>{{cite web | url = http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 | title = Gifu Prefecture sees highest temperature ever recorded in Japan&nbsp;– 40.9 | publisher = Japan News Review Society | date = August 16, 2007 | accessdate = 12 yanvar 2016 | archive-date = August 18, 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160818051003/http://www.japannewsreview.com/society/national/20070816page_id=1553 | url-status = dead }}</ref> Əsas yağış mövsümü mayın əvvəllərində [[Okinava adası|Okinavada]] başlayır və yağış cəbhəsi iyulun sonunda [[Hokkaydo (ada)|Hokkaydoya]] çatana qədər şimal doğru yavaş-yavaş hərəkət edir. [[Honşu]]nun böyük hissəsində yağış mövsümü iyunun ortalarında başlayır və təxminən altı həftə çəkir. [[Yay]]ın sonunda, [[payız]]ın əvvəlində [[Tayfun qasırğası|tayfunlar]] özləri birlikdə xeyli [[Atmosfer yağıntıları|yağıntı]] gətirir.<ref name="climate">{{cite web | url = http://www.jnto.go.jp/eng/arrange/essential/climate.html | title = Essential Info: Climate | publisher = [[Japan National Tourism Organization|JNTO]] | accessdate = 12 yanvar 2016 }}</ref> === Biomüxtəliflilik === [[Fayl:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg|thumb|[[Yapon əntəri|Yapon əntərləri]] məşhur [[Ciqokudani Meymun Parkı|Ciqokudani geotermal bulağında]].]] Yaponiya adaların iqlimini və coğrafiyasını özündə əks etdirən 9 [[meşə]] ekoregionuna malikdir. [[Ryukyu adaları|Ryukyu]] və [[Bonin adaları]]ndakı rütubətli tropik meşələr, əsas adaların mülayim regionlarında mülayim qarışıq meşələr, şimalda yerləşən adaların soyuq bölgələrində mülayim iynəyarpaqlı meşələr yerləşir.<ref>{{cite web | url = http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070213035135/http://www.us.emb-japan.go.jp/jicc/spotflora.htm | archivedate = February 13, 2007 | title = Flora and Fauna: Diversity and regional uniqueness | publisher = Embassy of Japan in the USA | accessdate = 8 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiya təbiətində 90.000-dən çox heyvan növü qeydə alınmışdır: [[qonur ayı]], [[yapon əntəri]], [[yapon yenotabənzər iti]], yapon siçanı, [[nəhəng yapon salamandrası]] və s.<ref>{{cite web | title = The Wildlife in Japan | url = http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf | publisher = Ministry of the Environment | accessdate = 8 yanvar 2016 | archive-date = 2011-03-23 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110323165908/http://www.env.go.jp/nature/yasei/pamph/pamph01/en.pdf | url-status = dead }}</ref> [[Flora (botanika)|Flora]] və [[Fauna (zoologiya)|fauna]] üçün əhəmiyyətli təbiət ərazilərini qorumaqdan ötrü Yaponiyada böyük [[milli park]] şəbəkəsi yaradılmışdır. Yaponiyada həmçinin 37 Ramsar yeri yerləşir.<ref>{{cite web | url = http://www.env.go.jp/en/nature/nps/park/ | title = National Parks of Japan | publisher = Ministry of the Environment | accessdate = 8 yanvar 2016 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.ramsar.org/cda/en/ramsar-pubs-annolist-japan/main/ramsar/1-30-168^16573_4000_0__ | title = The Annotated Ramsar List: Japan | publisher = Ramsar | accessdate = 8 yanvar 2016 }}</ref> Dörd yer isə görkəmli təbiət dəyərlərinə görə [[YUNESKO]]-nun [[Ümumdünya irsi]] siyahısına salınmışdır.<ref name="unesco1">{{cite web | url = http://whc.unesco.org/en/statesparties/jp | title = Japan&nbsp;– Properties Inscribed on the World Heritage List | publisher = UNESCO | accessdate = 8 yanvar 2016 }}</ref> === Ətraf mühit === [[İkinci Dünya Müharibəsi]]ndən sonra iqtisadiyyatın sürətlə inkişaf etdiyi dövrdə hökumət və şirkətlər ətraf mühitə olan diqqətə az əhəmiyyət vermişdilər. Bunun nəticəsində 1950-ci və 1960-ci illərdə ətraf mühitin çirklənməsi hər yerə yayılmışdır. Bu problemlə bağlı narahatçılıqların artacağından narahat olan hökumət 1970-ci illərdə ətraf mühitin qorunması haqqında bir neçə qanun təqdim etmişdir.<ref>{{cite web | title = 日本の大気汚染の歴史 | url = http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html | publisher = Environmental Restoration and Conservation Agency | accessdate = 1 aprel 2016 | diluage = Japanese | deadurl = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110501085231/http://www.erca.go.jp/taiki/history/ko_syousyu.html | archivedate = May 1, 2011 }}</ref> 1973-cü ildəki neft böhranı və təbii sərvətlərinin azlığı Yaponiyanı [[enerji]]dən səmərəli istifadə etməyə məcbur edir.<ref>{{cite web | last = Sekiyama | first = Takeshi | title = Japan's international cooperation for energy efficiency and conservation in Asian region | url = http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080216005103/http://nice.erina.or.jp/en/pdf/C-SEKIYAMA.pdf | archivedate = February 16, 2008 | publisher = Energy Conservation Center | accessdate = 13 yanvar 2016 }}</ref> Hazırda Yaponiyanın qarşıda dayanan və həllini gözləyən əsas ətraf mühit məsələləri [[hava]]nın çirklənməsi (NO<sub>x</sub>, zəhərli qazlar), tullantıların idarə edilməsi, [[Evtrofikasiya|suyun evtrofikasiyası]], [[təbiət]]in qorunması, [[iqlim]] dəyişikliyi, [[Kimyəvi birləşmələr|kimyəvi maddəl]]ərin idarə edilməsi və ətraf mühitin beynəlxalq əməkdaşlıqla qorunmasıdır.<ref>{{cite web | title = Environmental Performance Review of Japan | url = http://www.oecd.org/dataoecd/0/17/2110905.pdf | publisher = [[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]] | accessdate = 13 yanvar 2016 }}</ref> 2015-ci ilin iyun ayında [[Daş kömür|kömürlər]] fəaliyyət göstərən 40-dan çox müəssisənin tikilməsi planlaşdırılmışdır. NGO Climate Action Network Yaponiyanı öz ''"Günün fossili"'' mükafatının qalibi elan etmişdir.<ref>{{cite news | title = At G-7, Japan's energy plan is not all that green | author = Elaine Kurtenbach | date = June 6, 2015 | agency = Associated Press }}</ref> Yaponiya, dövlətlərin [[ətraf mühit]]ə olan öhdəçiliyini müəyyənləşdirən Ekologiya Effektivliyi İndeksində 26-cı yerdədir.<ref>{{cite web | title = Environmental Performance Index: Japan | url = http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan | publisher = Yale University | accessdate = 13 yanvar 2016 | archive-date = 2014-02-19 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140219070452/http://epi.yale.edu/epi/country-profile/japan | url-status = dead }}</ref> [[Kioto protokolu]] imzalamış tərəf və 1997-ci ildə sözügedən konfransa ev sahibliyi etmiş ölkə kimi Yaponiyanın karbon dioksidin ayrılmasını azaltmaq və [[iqlim]] dəyişikliyinin qarşını almaq kimi öhdəçilikləri vardır.<ref>{{cite web | url = http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 | title = Japan sees extra emission cuts to 2020 goal -minister | publisher = World Business Council for Sustainable Development | accessdate = 13 yanvar 2016 | archive-date = 2014-10-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141026035508/http://www.wbcsd.org/plugins/DocSearch/details.asp?txtDocTitle=kyoto%20protocol%20japan&txtDocText=kyoto%20protocol%20japan&DocTypeId=-1&ObjectId=MzQ4ODc&URLBack=result.asp%3FtxtDocTitle%3Dkyoto+protocol+japan%26txtDocText%3Dkyoto+protocol+japan%26DocTypeId%3D-1%26SortOrder%3D%26CurPage%3D1 | url-status = dead }}</ref> == İqtisadiyyat == {{Əsas|Yaponiya iqtisadiyyatı}} [[Fayl:The Tokyo Stock Exchange - main room 3.jpg|thumb|Tokio fond birjası Asiyanın ən böyük fond birjalarından biridir.<ref>{{cite web | url = http://asia.nikkei.com/Markets/Equities/Tokyo-Stock-Exchange-ranked-third-in-Asia-in-2014 | title = Tokyo Stock Exchange ranked third in Asia in 2014 | work = Nikkei Asian Review | date = 16 January 2015 | accessdate = 15 yanvar 2016 }}</ref>]] === İqtisadiyyat tarixi === Müasir Yaponiya iqtisadiyyatı Edo dövründə böyüməyə başlamışdır. Edo dövrünün salamat qalmış elementləri su və quru yolları, eləcə də Osaka düyü brokerlərinin fyuşers kimi maliyyə vasitələri aiddir.<ref>{{cite book | title = The Origins of Japanese Trade Supremacy | author = Howe, Christopher | publisher = Hurst & Company | year = 1996 | isbn = 1-85065-538-3 | pages = 58f }}</ref> 1868-ci ildə başlamış [[Meyci dövrü]]ndə Yaponiya [[bazar iqtisadiyyatı]]ndan faydalanaraq inkişaf etmişdir.<ref>{{cite book | last = Totman | first = Conrad | title = A History of Japan ''(2nd ed.)'' | year = 2005 | publisher = Blackwell | isbn = 1-4051-2359-1 | pages = 312–314 }}</ref> Müasir dövrün bir çox müəssisəsi bu dövrdə peyda olmuş və Yaponiya [[Asiya]]nın ən inkişaf etmiş dövləti olmuşdur.<ref>{{cite book | last = McCargo | first = Duncan | title = Contemporary Japan | year = 2000 | publisher = Macmillan | isbn = 0-333-71000-2 | pages = 18–19 }}</ref> 1960-cı illərdən 1980-ci illərə qədər Yaponiya iqtisadiyyatı olduqca inkişaf etmişdir ("Yaponiya iqtisadiyyatının möcüzəsi"): 1960-cı və 1970-ci illərdə 7,5 % və 1980-ci illərdə və 1990-cı illərin əvvəllərində isə 3,2 % ortalamasına çatmaq mümkün olmuşdur.<ref>{{cite journal | last = Ryan | first = Liam | title = The "Asian economic miracle" unmasked: The political economy of the reality | journal = International Journal of Social Economics | date = January 1, 2000 | volume = 27 | issue = 7–10 | pages = 802–815 | doi = 10.1108/03068290010335235 }}</ref> İqtisadiyyatın inkişafı 1990-cı illərdə ("İtirilmiş onillik") baş vermiş Yaponiya iqtisadi köpüyünə görə yavaşlamağa başlamışdır. [[Yaponiya iqtisadiyyatı|İqtisadiyyat]]ı yenidən dirçəltmək səyləri uğursuz olmuşdur və ardınca 2000-ci ildə dotkom köpüyü baş vermişdir.<ref name="cia" /> İqtisadiyyat 2005-ci ildə bərpa olunmağa başlanmışdır; [[ÜDM]] 2005-ci ildə [[ABŞ]] və [[Avropa ölkələri]]nin göstəricilərini keçərək 2,8 % artmışdır.<ref>{{cite news | last = Masake | first = Hisane | title = A farewell to zero | url = http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html | accessdate = 14 yanvar 2016 | newspaper = Asia Times | date = March 2, 2006 | archive-date = November 20, 2006 | archive-url = https://web.archive.org/web/20061120013846/http://www.atimes.com/atimes/Japan/HC02Dh01.html | url-status = dead }}</ref> 2012-ci ildən Yaponiya [[ÜDM]] baxımından [[ABŞ]] və [[Çin]]dən sonra dünyanın ən güclü 3-cü milli iqtisadiyyatına,<ref>{{Cite news | title = China confirmed as World's Second Largest Economy | newspaper = [[The Guardian]] | date = January 21, 2011 | url = http://www.guardian.co.uk/business/2011/jan/21/china-confirmed-worlds-second-largest-economy | accessdate = 14 yanvar 2016 | first = James | last = Inman | location = London }}</ref> [[alıcılıq qabiliyyəti pariteti]] baxımından isə [[ABŞ]], [[Çin]] və [[Hindistan]]dan sonra dünyanın ən güclü 4-cü milli iqtisadiyyatına malikdir. 2014-cü ildə Yaponiyanın [[dövlət borcu]]nun illik [[Ümumi Daxili Məhsul]]un 200 %-dən çox olduğu hesablanmışdır (bu göstəriciyə görə dünyada birincidir).<ref>{{cite web | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html | publisher = CIA | title = World Factbook, Country comparison: Public debt | accessdate = 14 yanvar 2016 | archive-date = 2007-06-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070613005546/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2186rank.html | url-status = dead }}</ref> === İxracat === [[Fayl:Prius Plug-in Hybrid-11-09-04-iaa-by-RalfR-108.jpg|thumb|Dünyanın ən böyük [[avtomobil]] şirkətlərindən biri olan [[Toyota]] tərəfindən istehsal olunmuş hibrid [[avtomobil]]. Yaponiya dünyada ən böyük ikinci [[avtomobil]] istehsalçısıdır.<ref>{{cite web | title = World Motor Vehicle Production by Country | url = http://oica.net/wp-content/uploads/worldprod_country.PDF | publisher = [[Organisation Internationale des Constructeurs d'Automobiles|OICA]] | accessdate = 16 yanvar 2016 }}</ref>]] Yaponiyanın böyük [[İqtisadiyyat|iqtisadi]] təcrübəsi var və ölkədə [[texnologiya]] sahəsində tanınmış bir çox şirkət yerləşir: [[nəqliyyat vasitələri]], elektrik avadanlıqları, [[dəzgah]], [[əlvan]] və [[polad]] metallar, [[gəmi]], [[parça]], [[Kimyəvi birləşmələr|kimyəvi maddələr]], qida emalı və s. şirkətləri. Yaponiya torpaqlarının 13 %-i [[kənd təsərrüfatı]] üçün istifadə olur. Yaponiya qlobal [[Balıqçılıq|balıq ovunun]] təxminən 15 %-ni həyata keçirir və [[Balıqçılıq|balıq ovuna]] görə dünyada sadəcə [[Çin]]dən geri qalır.<ref name="cia" /> 2010-cu ilin məlumatına görə Yaponiyanın işçi qüvvəsi [[Yaponiya əhalisi|65,9 milyon nəfərd]]ən ibarətdir.<ref>{{cite web | url = http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm | title = Background Note: Japan | publisher = US State Department | accessdate = 16 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiya aşağı işsizlik səviyyəsinə malikdir (təxminən cəmi 4 %). 2007-ci ilin məlumatına görə, [[Yaponiya əhalisi]]nin təqribən 17 %-i — 20 milyon nəfəri yoxsulluq səviyyəsindən aşağıdadır.<ref>{{cite news | title = Japan Tries to Face Up to Growing Poverty Problem | url = http://www.nytimes.com/2010/04/22/world/asia/22poverty.html?source=patrick.net | accessdate = 16 yanvar 2016 | newspaper = The New York Times | date = April 21, 2010 | first = Martin | last = Fackler }}</ref> Yaponiyada tikilən [[ev]]lər şəhər bölgələrindəki məhdud torpaq ehtiyatları ilə xarakterizə olunur.<ref>{{cite web | title = 2008 Housing and Land Survey | url = http://www.e-stat.go.jp/SG1/estat/NewListE.do?tid=000001028768 | publisher = Statistics Bureau | accessdate = 16 yanvar 2016 }}</ref> 2005-ci ildə Yaponiyanın adambaşına düşən [[İxracat|ixracat dəyəri]] 4.210 [[$]] idi. 2012-ci ilin məlumatına görə, Yaponiyanın əsas [[ixracat]] bazarları [[Çin]] (18,1 %), [[ABŞ]] (17,8 %), [[Cənubi Koreya]] (7,7 %), [[Tailand]] (5,5 %) və [[Honkonq]]dur (5,1 %). Yaponiyanın əsas ixrac etdiyi mallar [[nəqliyyat vasitələri]], avtomaşınlar, [[dəmir]] və [[polad]] məmulatlar, [[yarımkeçiricilər]] və avtohissələrdir.<ref>{{cite web |url = https://www.cia.gov/Library/publications/the-world-factbook/fields/2049.html |title = Field listings : Exports – COMMODITIES |publisher = Central Intelligence Agency |accessdate = 16 yanvar 2016 |year = 2014 |archive-date = 2015-06-26 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150626172345/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2049.html |url-status = dead }}</ref> 2012-ci ilin məlumatına əsasən Yaponiyanın əsas idxalat bazarları [[Çin]] (21,3 %), [[ABŞ]] (8,8 %), [[Avstraliya]] (6,4 %), [[Səudiyyə Ərəbistanı]] (6,2 %), [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]] (5 %), [[Cənubi Koreya]] (4,6 %) və [[Qətər]]dir (4 %).<ref name="cia" /> === İdxalat === Yaponiyanın idxal etdiyi əsas mallar [[Mexanika|mexaniki avadanlıqlar]] və alətlər, [[qalıq yanacaqlar]], [[Qida|ərzaq]] (əsasən mal əti), [[Kimyəvi birləşmələr|kimyəvi maddələr]], [[parça]] və sənaye üçün [[xammal]]dır.<ref name="oecd2008" /> [[Cuniçiro Koyzumi]]nin [[Yaponiya baş naziri|baş nazir]] olduğu dövrdə bir sıra islahatlar keçirilmişdir və Yaponiyaya qoyulan xarici [[Kapitalizm|kapital qoyuluşu]] artmışdır.<ref>{{cite news | title = Foreign investment in Japan soars | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/business/4632747.stm | accessdate = January 16, 2011 | newspaper = ''BBC'' | date = June 29, 2005 }}</ref> Biznesin rahatlığı indeksində Yaponiya 189 [[ölkə]] arasında 27-ci yerdədir və inkişaf etmiş ölkələr arasında vergidən ən az gəlir götürən ölkələrdən biridir. [[Kapitalizm]]in Yaponiya variantında bir çox aydın cəhət vardır: keyretsu sahibkarları nüfuzludurlar, daimi məşğulluq və təcrübəyə əsaslanan karyera irəliləyişi Yaponiyanın iş mühitində geniş yayılmışdır.<ref name="oecd2008">{{cite web | url = http://www.oecd.org/document/17/0,3343,en_2649_34111_40353553_1_1_1_1,00.html | title = Economic survey of Japan 2008 | publisher = [[Organisation for Economic Co-operation and Development|OECD]] | accessdate = 18 aprel 2016 | deadurl = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20101109122744/http://www.oecd.org/document/17/0,3343,en_2649_34111_40353553_1_1_1_1,00.html | archivedate = November 9, 2010 }}</ref> Yaponiya şirkətləri ''"The Toyota Way"'' kimi [[menecment]] metodları ilə tanınır, səhmdar aktivizmi isə geniş yayılmamışdır.<ref>{{cite news | title = Activist shareholders swarm in Japan | url = http://www.economist.com/node/9414552?story_id=9414552 | accessdate = January 23, 2011 | date = June 28, 2007 | newspaper = The Economist }}</ref> Yaponiyanın ən tanınmış şirkətlərinə [[Toyota]], Nintendo, NTT DoCoMo, [[Canon]], [[Honda]], Takeda Pharmaceutical, [[Sony]], Panasonic, [[Toshiba]], Sharp, Nippon Steel, Nippon Oil və Seven & I Holdings Co. aiddir.<ref>{{cite news | title = Japan 500 2007 | url = http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html | accessdate = January 23, 2011 | newspaper = [[Financial Times]] | archive-date = July 26, 2012 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120726122226/http://www.ft.com/cms/s/0/1b939a9a-2587-11dc-b338-000b5df10621.html | url-status = dead }}</ref> [[Yaponiya bankı|Yaponiyada dünyanın ən böyük banklarından]] bir neçəsi yerləşir və Tokio fond birjası (Nikkei 225 və TOPIX indekslərinə görə tanınır) bazar kapitallaşmasına görə dünyanın ikinci ən böyük [[fond birjası]]dır.<ref>{{cite web | title = Market Data | url = http://www.nyse.com/events/1170156816059.html | publisher = New York Stock Exchange | accessdate = August 11, 2007 | date = January 31, 2006 | archive-date = October 11, 2007 | archive-url = https://web.archive.org/web/20071011121725/http://www.nyse.com/events/1170156816059.html | url-status = dead }}</ref> 2006-cı ildə ''"[[Forbes (jurnal)|Forbes]]"'' jurnalının tərtib etdiyi ''"Forbes Global 2000"'' siyahısında Yaponiyanın 326 şirkəti (16,3 %) yer almışdı.<ref>{{cite news | title = The Forbes 2000 | url = http://www.forbes.com/lists/2006/18/06f2000_The-Forbes-2000_Rank.html | work = Forbes | accessdate = January 7, 2011 }}</ref> 2013-cü ildə Yaponiya [[Təbii qaz|şistli təbii qaz]] idxal edəcəyini açıqlamışdır.<ref>[http://www.bloomberg.com/news/2013-09-24/abe-says-japan-canada-agree-to-cooperate-on-natural-gas.html Abe Says Japan, Canada Agree to Cooperate on Natural Gas]</ref> === Elm və texnologiya === {{Əsas|Yaponiyada elm və texnologiya}} [[Fayl:Honda P4 front Honda Collection Hall.jpg|150px|thumb|Honda Kolleksiya Zalında sərgilənən ''Honda P4''.]] Yaponiya elmi tədqiqatlar, xüsusilə [[texnologiya]], mexanizm və [[tibb]]i tədqiqatlar sahələrində lider ölkələrdən biridir. Yaponiyada 700.000-ə yaxın tədqiqatçı fəaliyyət göstərir. Tədqiqat və inkişafa 130 milyard [[ABŞ dolları]] ayrılmışdır və bu göstəriciyə görə dünyada üçüncü yerdədir.<ref>{{cite news | last = McDonald | first = Joe | title = China to spend $136 billion on R&D | newspaper = BusinessWeek | date = December 4, 2006 }}</ref> Yaponiya fundemental elmi tədqiqatlar səhəsində aparıcı ölkələrdən biridir: indiyə qədər [[fizika]], [[kimya]] və [[tibb]] sahələrində 21 [[Nobel mükafatı|Nobel laureat]]ı olmuşdur, üç nəfər isə [[Filds medalı]]na layiq görülmüşdür.<ref>{{cite web | title = Japanese Fields Medalists | publisher = Kyoto University | year = 2009 | url = http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm | accessdate = 18 yanvar 2016 | archive-date = 2010-03-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100310203313/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/fields.htm/ | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | title = Japanese Nobel Laureates | publisher = [[Kyoto University]] | year = 2009 | url = http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ | accessdate = 18 yanvar 2016 | archive-date = 2010-03-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100309181812/http://www.kyoto-u.ac.jp/en/profile/intro/honor/nobel.htm/ | url-status = dead }}</ref> Yaponiyanın görkəmli texnoloji töhfələri [[elektronika]], [[maşınqayırma]], [[Mexanika|mexaniki avadanlıqlar]], inşaat mühəndisliyi, [[Sənaye robotu|sənaye robototexnikası]], [[optika]], [[Kimyəvi birləşmələr|kimyəvi maddələr]], [[yarımkeçiricilər]] və [[metal]] sahələrinə aid edilir. Yaponiya [[robot]] istehsalında və istifadəsində aparıcı ölkələrdən biridir: 2013-cü ildə Yaponiya bütün dünyada istehsal olunmuş [[Sənaye robotu|sənaye robotlar]]ının 20 %-ni (300.000/1,3 milyon) istehsal etmişdir.<ref>{{Cite web | title = Statistics – IFR International Federation of Robotics<!-- Bot generated title --> | url = http://www.ifr.org/industrial-robots/statistics/ | access-date = 2016-01-18 | archive-date = 2016-03-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160327031517/http://www.ifr.org/industrial-robots/statistics/ | url-status = dead }}</ref> Əslində Yaponiyanın bu sahədəki göstəricisi əvvəllər daha yüksək idi: 2000-ci ildə bütün istehsal edilmiş [[Sənaye robotu|sənaye robotlar]]ının yarısı Yaponiya tərəfindən istehsal olunmuşdu.<ref>{{cite web | title = The Boom in Robot Investment Continues | url = http://www.unece.org/press/pr2000/00stat10e.htm | publisher = UN Economic Commission for Europe | accessdate = 18 yanvar 2016 | date = October 17, 2000 }}</ref> [[JAXA|Yaponiya Aerokosmik Tədqiqatlar Agentliyi]] ([[JAXA]]) Yaponiyanın kosmik agentliyidir. Agentlik [[kosmos]], [[planet]] və [[aviasiya]] tədqiqatlarına rəhbərlik edir, [[Raket|kosmik raketl]]ərin və [[süni peyk]]lərin istehsal olunmasında iştirak edir. [[JAXA]] [[Beynəlxalq kosmik stansiya]]sının iştirakçılarından biridir: ''Yaponiya Eksperiment Modulu'' (Kibo) 2008-ci ildə uğurla stansiya ilə birləşmişdir.<ref>{{cite web |title = Japan Aerospace Exploration Agency Homepage |publisher = Japan Aerospace Exploration Agency |date = August 3, 2006 |url = http://www.jaxa.jp/index_e.html |accessdate = 18 yanvar 2016 |archive-date = March 21, 2007 |archive-url = https://web.archive.org/web/20070321160909/http://www.jaxa.jp/index_e.html |url-status = dead }}</ref> [[Kosmos]]un tədqiqatı üçün nəzərdə tutduğu proqrama əsasən Yaponiyanın əsas kosmik hədəfləri Akatsuki kosmik aparatını [[Venera (planet)|Veneraya]] göndərmək,<ref>{{cite web | url = http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html | title = JAXA {{!}} Venus Climate Orbiter "AKATSUKI" (PLANET-C) | publisher = Japan Aerospace Exploration Agency | accessdate = 18 yanvar 2016 | archive-date = 2012-04-11 | archive-url = https://www.webcitation.org/66pe8RvRF?url=http://www.jaxa.jp/projects/sat/planet_c/index_e.html | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml | title = ISAS {{!}} Venus Meteorology AKATSUKI (PLANET-C) | work = [[Institute of Space and Astronautical Science]] | publisher = Japan Aerospace Exploration Agency | accessdate = 18 yanvar 2016 | archive-date = 2011-05-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110513024411/http://www.isas.jaxa.jp/e/enterp/missions/planet-c/index.shtml | url-status = dead }}</ref> ''BepiColombo'' layihəsini 2016-cı ildə həyata keçirmək<ref name=FACTS>{{cite web | url = http://sci.esa.int/bepicolombo/47346-fact-sheet/ | title = ESA Science & Technology: Fact Sheet | publisher = esa.int | accessdate = 18 yanvar 2016 }}</ref> və 2030-cu ilə qədər [[Ay]]da baza tikməkdir.<ref>{{cite web | title = Japan Plans Moon Base by 2030 | publisher = MoonDaily | date = August 3, 2006 | url = http://www.moondaily.com/reports/Japan_Plans_Moon_Base_By_2030_999.html | accessdate = 18 yanvar 2016 }}</ref> 14 sentyabr 2007-ci ildə Yaponiya hazırladığı ''"SELENA"'' ({{dil-en|'''Sel'''enological and '''En'''gineering '''E'''xplorer}}) zondunu ''H-IIA'' (Model H2A2022) daşıyıcı [[raket]]i vasitəsilə Taneqaşima Kosmik Mərkəzindən [[Ay]]a göndərmişdir. ''SELENA'' Yaponiyada əsasən ''"Şahzadə Kaquyanın nağılı"'' hekayəsindəki Ay şahzadəsi Kaquayaya görə ''Kaguya'' adı ilə tanınır.<ref name="jaxa_nickname">{{cite web | url = http://www.jaxa.jp/countdown/f13/special/nickname_e.html | title="KAGUYA" selected as SELENE's nickname | accessdate = 18 yanvar 2016 }}</ref> ''Kaguya'' [[Apollon proqramı]]ndan sonra ən böyük [[Ay]] missiyasıdır. Proqramın əsas hədəfi [[Ay]]ın mənşəyi və geoloji tarixi haqqında məlumatlar əldə etməkdir. Zond 4 oktyabrda<ref>{{cite web | url = http://www.japancorp.net/Article.Asp?Art_ID=15429 | title = Japan Successfully Launches Lunar Explorer "Kaguya" | publisher = Japan Corporate News Network | accessdate = 18 yanvar 2016 }}</ref><ref>{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/6994272.stm | title = Japan launches first lunar probe | publisher = BBC News | date = September 14, 2007 | accessdate = 18 yanvar 2016 }}</ref> 100 km yüksəklikdə Ayın oribitinə daxil olmuşdur.<ref>{{cite web | url = http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html | title = JAXA, KAGUYA (SELENE) Image Taking of "Full Earth-Rise" by HDTV | publisher = Japan Aerospace Exploration Agency | accessdate = 18 yanvar 2016 | archive-date = 2011-04-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110429155331/http://www.jaxa.jp/press/2008/10/20081009_kaguya_e.html | url-status = dead }}</ref> Zondun missiyası 11 iyun 2009-cu ildə [[JAXA]] tərəfindən qəsdən [[Ay]]a düşürülüb məhv edildikdən sonra başa çatmışdır.<ref>{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8094863.stm | title = Japanese probe crashes into Moon | publisher = BBC News | date = June 11, 2009 | accessdate = 18 yanvar 2016 }}</ref> === Enerji === {{Əsas|Yaponiyada enerji}} 2011-ci ilin məlumatına əsasən Yaponiya [[enerji]]sinin bir hissəsini [[neft]]dən, 21,3 %-ini [[daş kömür]]dən, 21,4 %-ini [[təbii qaz]]dan, 4,0 %-ini [[atom]] enerjisindən və 3,3 %-ini [[Hidroelektrik enerji|hidroelektrik]] enerjidən əldə edir. 2011-ci ildə atom enerjisi Yaponiyanı elektrik ehtiyacının 9,2 %-ni təşkil etsə də, əvvəlki ildə bu göstərici 24,9 % idi.<ref>{{cite web | title = Energy | url = http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c07 | work = Statistical Handbook of Japan 2013 | publisher = Statistics Bureau | accessdate = 9 yanvar 2016 }}</ref> Amma 2012-ci ilin mayında ölkənin bütün atom enerjisi təchizatları sıradan çıxarılmışdır, çünki 2011-ci ilin martında Fukişima radiasiya fəlakəti baş vermişdir. Lakin hökumət ictimai fikri nəzərə alaraq azı 50 reaktoru geri qaytarmağa çalışmışdır.<ref>{{cite news |last = Tsukimori |first = Osamu |title = Japan nuclear power-free as last reactor shuts |url = http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505 |accessdate = 9 yanvar 2016 |agency = [[Reuters]] |date = May 5, 2012 |archive-date = July 18, 2014 |archive-url = https://web.archive.org/web/20140718185518/http://www.reuters.com/article/2012/05/05/us-nuclear-japan-idUSBRE84405820120505 |url-status = dead }}</ref> 2015-ci ilin əvvəllərində Sendaydə iki reaktor yenidən işə düşmüşdür.<ref>{{cite news | url = http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-29947564 | title = Japan governor approves Sendai reactor restart | publisher = BBC News | date = November 7, 2014 }}</ref> Yaponiya mühim daxili təbii resurslara malik deyil və buna görə də başqa ölkələrdən enerji idxal etməyə məcburdur.<ref>{{cite web | title = Can nuclear power save Japan from peak oil? | url = http://ourworld.unu.edu/en/can-nuclear-power-save-japan-from-peak-oil/ | publisher = Our World 2.0 | accessdate = 9 yanvar 2016 | date = February 2, 2011 }}</ref> Bu səbəbdən də Yaponiya mənbələrini müxtəlifləşdirməyə və enerji səmərəliliyinin yüksək dərəcələrini qoruyub saxlmağa çalışır.<ref>{{cite web | title = Japan | url = http://www.state.gov/r/pa/ei/bgn/4142.htm | publisher = U.S. Department of State | accessdate = 9 yanvar 2016 }}</ref> === Nəqliyyat === {{Əsas|Yaponiyada nəqliyyat}} [[Fayl:JR Central N700 -01.jpg|thumb|left|Sürətli N700 Tokyado-şinkansen qatarı, Şin-Yokohama stansiyası, [[Kanaqava prefekturası]]]] Yaponiyanın yol xərcləri əhatəli olmuşdur.<ref>{{cite news | title = Japan's Road to Deep Deficit is Paved with Public Works | url = http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9500E3DC1031F932A35750C0A961958260 | accessdate = 20 yanvar 2016 | newspaper = The New York Times | first = Andrew | last = Pollack | date = March 1, 1997 }}</ref> Ümumi uzunluğu 1,2 milyon kilometr olan [[yol]] şəbəkəsi [[nəqliyyat]]ın əsasını təşkil edir.<ref>{{cite web | title = Transport | url = http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm | work = Statistical Handbook of Japan 2007 | publisher = Statistics Bureau | accessdate = 20 yanvar 2016 | deadurl = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110427071603/http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c09cont.htm | archivedate = April 27, 2011 }}</ref> Məhdud ödənişli avtomobil yolları [[Yaponiya şəhərləri|əsas şəhərləri]] əlaqələndirir və rüsum toplayan məntəqələr tərəfindən nəzarət olunur. Yeni və istifadə olunmuş [[avtomobil]]lər ucuzdur; avtomobil mülkiyyətçiliyindən və [[yanacaq]]dan əldə olunan gəlir [[enerji]]nin məhsuldarlığını artırmaqda istifadə olunur. Lakin keçdiyi bütün məsafənin cəmi 50 faizində, Yaponiya [[avtomobil]]in istifadəsinə görə [[G8]] ölkələri arasında ən aşağı göstəriciyə malik ölkədir.<ref name="transtatsjp">{{cite web | url = http://www.iraptranstats.net/jp | title = Transport in Japan | accessdate = 20 yanvar 2016 | work = International Transport Statistics Database | publisher = [[International Road Assessment Program]] }} {{subscription required}}</ref> 1987-ci ildəki özəlləşdirmədən bəri Yaponiya dəmiryol şirkətlərinin çoxu regional və yerli sərnişindaşıma bazarında rəqabət içərisindədir. Yaponiyanın əsas dəmiryol şirkətləri Japan Railways Group, Kintetsu Corporation, Seibu Railway və Keio Corporation şirkətləridir. Maksimum sürətləri 240–320 [[Sürət|km/saat]] olan ''Şinkansen qatarları'' [[Yaponiya şəhərləri|Yaponiyanın əsas şəhərlərini]] birləşdirir. Yaponiya qatarları təhlükəsizliyinə və dəqiqliyinə görə tanınır.<ref>{{cite web | url = http://english.jr-central.co.jp/about/safety.html | title = About the Shinkansen&nbsp;– Safety | accessdate = 20 yanvar 2016 | publisher = Central Japan Railway Company }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080513230217/http://www.hitachi-rail.com/rail_now/column/just_in_time/index.html | archivedate = May 13, 2008 | title = Corporate Culture as Strong Diving Force for Punctuality- Another "Just in Time" | accessdate = 20 yanvar 2016 | publisher = Hitachi }}</ref> [[Tokio]] ilə [[Osaka]] şəhərləri arasında yeni Maglev xəttinin salınması təklifi müasir mərhələdədir.<ref>{{cite news | url = http://www.independent.co.uk/travel/news-and-advice/japan-to-approve-plans-for-new-supertrain-2275308.html | title = Japan to approve plans for a new super-train | work = The Independent | date = April 27, 2011 | accessdate = 20 yanvar 2016 | location = London }}</ref> Yaponiyada 175 [[hava limanı]] yerləşir;<ref name="cia" /> Yaponiyanın ən böyük hava limanı olan Tokio hava limanı (və ya Haneda hava limanı) [[Asiya]]nın ikinci ən işlək [[hava limanı]]dır.<ref>{{cite web | url = http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ | title = Year to Date Passenger Traffic | publisher = Airports Council International | date = November 11, 2010 | accessdate = 20 yanvar 2016 | deadurl = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110111152406/http://www.airports.org/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-218-222_666_2__ | archivedate = January 11, 2011 }}</ref> Yaponiyanın digər ən böyük hava limanları [[Narita Beynəlxalq Hava Limanı]], Kansai hava limanı və Çubu hava limanıdır.<ref>{{cite book | last = Nakagawa | first = Dai | title = Transport Policy and Funding | url = https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak | year = 2006 | publisher = Elsevier | isbn = 0-08-044852-6 | page = [https://archive.org/details/transportpolicyf00dnak/page/n71 63] | author2 = Matsunaka, Ryoji }}</ref> Naqoya limanı Yaponiyanın ən böyük və işlək limanıdır. Ölkənin [[ticarət]] dəyərinin 10 %-i bu limanın payına düşür.<ref>{{cite web | title = Port Profile | url = http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm | publisher = Port of Nagoya | accessdate = 20 yanvar 2016 | archive-date = 2010-11-30 | archive-url = https://web.archive.org/web/20101130050032/http://www.port-of-nagoya.jp/english/about_port.htm | url-status = dead }}</ref> == Demoqrafiya == {{Əsas|Yaponiya əhalisi|Yaponlar}} [[Fayl:Bjs48 02 Ainu.jpg|thumb|left|Yaponiyanın etnik azlıqlarından biri olan [[aynular]].]] [[Fayl:Meiji-jingu wedding procession - P1000847.jpg|thumb|left|Meyci məbədində [[Toy|yapon toyu]].]] [[Yaponiya əhalisi|Yaponiyanın əhalisi]] təxminən 126,9 milyon nəfərdir<ref name="cia" /> və əhalinin 80 %-i [[Honşu]] adasında yaşayır. Əhali mədəni və linqvistik cəhətdən homogendir:<ref name=MulticulturalJapan>{{cite news |title = 'Multicultural Japan' remains a pipe dream |url = http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20070327zg.html |accessdate = 21 yanvar 2016 |newspaper = Japan Times |date = March 27, 2007 |archive-date = July 16, 2012 |archive-url = https://archive.is/20120716140322/search.japantimes.co.jp/cgi-bin/fl20070327zg.html |url-status = dead }}</ref> [[Yaponiya əhalisi]]nin 98,5 %-i etnik [[Yaponlar|yapondur]],<ref name="cia">{{cite web | url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html | title = CIA Factbook: Japan | publisher = Cia.gov | accessdate = 21 yanvar 2016 | archive-date = 2020-04-30 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200430091623/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ja.html | url-status = dead }}</ref> qalan hissəsini isə xarici ölkələrdən gəlmiş əcnəbi [[işçi]]lər təşkil edir.<ref name=MulticulturalJapan /> Əhalinin qeyri-yapon hissəsi əsasən zayniçi koreyalıları,<ref>{{cite news | title = Japan-born Koreans live in limbo | url = http://www.nytimes.com/2005/04/01/news/01iht-nurse.html | accessdate = 21 yanvar 2016 | newspaper = The New York Times | date = April 2, 2005 }}</ref> zayniçi çinliləri, [[filippin]]lilər, [[braziliyalı]]lar<ref name="nikkeijin">{{cite news | title = An Enclave of Brazilians Is Testing Insular Japan | url = http://www.nytimes.com/2008/11/02/world/asia/02japan.html | accessdate = 21 yanvar 2016 | newspaper = The New York Times | date = November 1, 2008 | first = Norimitsu | last = Onishi }}</ref> və [[peru]]lulardan ibarətdir.<ref>{{cite news | title = 'Home' is where the heartbreak is for Japanese-Peruvians | url = http://www.atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html | accessdate = 21 yanvar 2016 | newspaper = Asia Times | date = October 16, 1999 | archive-date = January 6, 2010 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100106194749/http://atimes.com/japan-econ/AJ16Dh01.html | url-status = dead }}</ref> 2003-cü ilin məlumatına görə Yaponiyada 134.700 qeyri-latın amerikalı və 345.500 [[Latın Amerikası|latın amerikalı]] mühacir yaşayır. [[Latın Amerikası|Latın amerikalılar]]ın 274.700 nəfəri [[braziliyalı]]dır (onların çoxu yapon oğulları və həyat yoldaşları ilə buraya gəliblər<ref name="nikkeijin" />) və onlar Yaponiyada ən böyük qərb icmasıdırlar.<ref>{{cite web | title = Registered Foreigners in Japan by Nationality | url = http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf | archiveurl = https://web.archive.org/web/20050824195238/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/pdf/y0213014.pdf | archivedate = August 24, 2005 | publisher = Statistics Bureau | accessdate = 21 yanvar 2016 }}</ref> Yerli xalqlardan ən çox üstünlük təşkil edənlər yamatolar, [[aynular]],<ref>{{cite news | first = Philippa | last = Fogarty | title = Recognition at last for Japan's Ainu | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7437244.stm | publisher = BBC | date = June 6, 2008 | accessdate = 21 yanvar 2016 }}</ref> ryukyular, eləcə də ''burakumin''<ref>{{cite news |title = The Invisible Race |url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html |accessdate = 21 yanvar 2016 |newspaper = Time |date = January 8, 1973 |archive-date = December 16, 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20121216231723/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,910511,00.html |url-status = dead }}</ref> kimi kiçik etnik qruplardır. Əhalinin bir hissəsi yamatolar arasında qaynayıb-qarışmışdır (məsələn, [[Bonin adaları|Oqasavara adaların]]ın əhalisi kimi<ref name="mccormack1999">McCormack, Gavan. [http://www.jpri.org/publications/occasionalpapers/op15.html "Dilemmas of Development on The Ogasawara Islands,"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130116212758/http://www.jpri.org/publications/occasionalpapers/op15.html |date=2013-01-16 }} ''JPRI Occasional Paper,'' No. 15 (August 1999).</ref>). 2014-cü ildə [[Dövlət sərhədi|ölkə sərhədləri]] daxilində doğulmayan və qeyri-yapon əhali [[Yaponiya əhalisi|ümumi əhalinin]] cəmi 1,5 %-ni təşkil edirdi.<ref>"[http://www.stat.go.jp/data/nenkan/zuhyou/y650214000.xls Japan Statistical Yearbook 2016] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160519215124/http://www.stat.go.jp/data/nenkan/zuhyou/y650214000.xls |date=2016-05-19 }}".</ref> Yaponiya etnik homogenliyinə görə seçilir və vətəndaşları üçün [[Etnik azlıq|etnik]] və ya [[irq]]i statistikalar tərtib etmir. Sonuncu bir statistikaya görə Yaponiya çoxmillətli dövlət olsa da,<ref>[[John Lie]] ''Multiethnic Japan'' (Cambridge, Mass.: Harvard University Press, 2001)</ref> Yaponiyanın böyük hissəsi ölkəni monokultural [[dövlət]] kimi görür. [[Yaponiya baş naziri|Yaponiyanın keçmiş baş naziri]] və maliyyə naziri [[Taro Aso]] ölkəni xarakterizə edərkən ''"bir [[irq]], bir [[sivilizasiya]], bir [[dil]] və bir [[mədəniyyət]]"'' ifadəsindən istifadə etmişdir.<ref>"[http://www.japantimes.co.jp/news/2005/10/18/national/aso-says-japan-is-nation-of-one-race/ Aso says Japan is nation of 'one race']". The Japan Times. October 18, 2005.</ref> Gözlənilən həyat müddətinə görə Yaponiya dünyada ən yaxşı ikinci göstəriciyə malikdir: 2010–2015-ci illərdə doğulan şəxslər üçün 83,5 il.<ref name="haaretz.com" /><ref name="Table A.17" /> [[İkinci Dünya Müharibəsi]]ndən sonra baş vermiş ''bebi-bum''un bir nəticəsi kimi [[Yaponiya əhalisi]] qocalmaqdadır və doğum göstəriciləri aşağıdır. 2012-ci ildə əhalinin 24,1 %-i 65 yaşından yuxarı olduğu halda, 2050-ci ildə bu göstəricinin 40 %-ə çatacağı gözlənilir.<ref name="handbook">{{cite web | url = http://www.stat.go.jp/english/data/handbook/c0117.htm#c02 | title = Statistical Handbook of Japan 2013: Chapter 2—Population | publisher = Statistics Bureau | accessdate = 21 yanvar 2016 }}</ref> Demoqrafik quruluşdakı dəyişikliklər bir neçə [[Sosial qrup|sosial]] nəticəyə səbəb olmuşdur. Xüsusən əmək qabiliyyətli əhalinin potensial azalması və ictimai təqaüd planı kimi [[sosial müdafiə]] xərclərinin artması bu nəticələrə aiddir.<ref>[[Gonzalo Garland]] et al. "Dynamics of Demographic Development and its impact on Personal Saving : case of Japan", with Albert Ando, Andrea Moro, Juan Pablo Cordoba, in ''Ricerche Economiche'', Vol 49, August 1995</ref> Evlənməyən və övlad sahibi olmayan [[Yaponlar|yapon gənclərinin]] sayı artır.<ref name="Ogawa" /> 2011-ci ildə, son beş ildə [[Yaponiya əhalisi]]nin 204.000 nəfər azalaraq 126,24 milyon nəfər olduğu məlum olmuşdur. Bu, 1947-ci ildən bəri qeydə alınmış ən böyük azalmadır.<ref>{{cite web | url = http://www.bloomberg.com/news/2012-01-02/japanese-population-drops-most-since-world-war-ii-after-quake.html | title = Japan Population Drops Most Since World War II | date = January 2, 2012 }}</ref> Bu azalmada ən böyük pay 2011-ci ildə təxminən 16.000 nəfərin ölümünə və 2.600 nəfərin (2014-cü ilin məlumatı) hələ də itkin olmasına səbəb olan [[Senday zəlzələsi və tsunami (2011)|Tohoku zəlzələsinin]] payına düşür.<ref>{{cite news | last = Ryall | first = Julian | title = Japan's population contracts at fastest rate since at least 1947 | url = http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/8989372/Japans-population-contracts-at-fastest-rate-since-at-least-1947.html | accessdate = 21 yanvar 2016 | newspaper = The Telegraph | date = January 3, 2012 }}</ref> 2050-ci ildə [[Yaponiya əhalisi]]nin 95 milyon nəfərə düşəcəyi güman olunur.<ref name="handbook" /><ref>[http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_GraphicalDisplay.aspx?ListNames=%27Population%2c+History+and+Forecast%27&HistFor=True&GrpOp=0&Dim1=81&File=0 Forecast provided] by [[International Futures]]</ref> [[Demoqrafiya]]çılar və hökumət layihəçiləri hazırda bu problemin öhdəsindən gəlmək üçün qızğın debat içərisindədirlər.<ref name="Ogawa">{{cite web | last = Ogawa | first = Naohiro | title = Demographic Trends and their implications for Japan's future | url = http://www.mofa.go.jp/j_info/japan/socsec/ogawa.html | work = Transcript of speech delivered on 7 March 1997 | publisher = Ministry of Foreign Affairs | accessdate = 21 yanvar 2016 }}</ref> Təklif olunan çıxış yolları kimi [[immiqrasiya]] və doğuma həvəsləndirməkdir. Beləliklə, gənc işçilərin qocalan əhaliyə yardımçı olacağı güman olunur.<ref>{{cite web | url = http://jipi.gr.jp/english/message.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070929222250/http://jipi.gr.jp/english/message.html | archivedate = September 29, 2007 | title = Japan Immigration Policy Institute: Director's message | first = Hidenori | last = Sakanaka | publisher = Japan Immigration Policy Institute | date = October 5, 2005 | accessdate = 21 yanvar 2016 }}</ref><ref>{{cite news | last = French | first = Howard | title = Insular Japan Needs, but Resists, Immigration | url = http://www.nytimes.com/2003/07/24/international/asia/24JAPA.html?ei=5007&en=53c7315175389e69&ex=1374379200&partner=USERLAND&pagewanted=all&position= | accessdate = 21 yanvar 2016 | newspaper = The New York Times | date = July 24, 2003 }}</ref> Yaponiya hər il ''naturalizasiya'' ({{dil-ja|帰化}}) vasitəsilə 15.000 yeni vətəndaş qəbul edir.<ref>{{cite web | title = 帰化許可申請者数等の推移 | url = http://www.moj.go.jp/TOUKEI/t_minj03.html | publisher = Ministry of Justice | accessdate = 21 yanvar 2016 | diluage = Japanese }}</ref> [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı]]nın hesabatına görə, 2012-ci ildə Yaponiya ancaq 18 [[mühacir]]in ölkədə məskunlaşmasına şərait yaratmışdır.<ref>{{cite news | title = 2012 saw record-high 2,545 people apply for refugee status in Japan | url = http://www.japantimes.co.jp/news/2013/03/20/national/2012-saw-record-high-2545-people-apply-for-refugee-status-in-japan/#.UXWOPEpnhIE | newspaper = Japan Times | date = March 20, 2013 }}</ref> Halbuki, [[ABŞ]]-ın eyni ildə həmin göstəricisi 76.000 nəfər idi.<ref>{{cite web | title = Presidential Memorandum--Fiscal Year 2012 Refugee Admissions Numbers and Authorizations of In-Country Refugee Status | url = http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/09/30/presidential-memorandum-fiscal-year-2012-refugee-admissions-numbers-and- | publisher = The White House | date = September 30, 2011 }}</ref> Yaponiya yüksək [[intihar]] göstəricilərindən əziyyət çəkir.<ref name="NYT">{{cite news | url = http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F00E1DB173FF936A25754C0A96F958260&sec=health&spon=&scp=29&sq=suicide%20japan&st=cse | title = In Japan, Mired in Recession, Suicides Soar | last = Strom | first = Stephanie | date = July 15, 1999 | newspaper = The New York Times | accessdate = 21 yanvar 2016 }}</ref><ref name=Times>{{cite news | url = http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/asia/article4170649.ece | title = Japan gripped by suicide epidemic | last = Lewis | first = Leo | date = June 19, 2008 | newspaper = [[The Times (London)|The Times]] | accessdate = 21 yanvar 2016 }}</ref> 1997–2009-cu illər aralığında [[intihar]]ların sayı hər il bir qayda olaraq 30.000-ni keçmişdi.<ref>{{cite news |title = Bare statistics mask human cost of Japan's high suicide rate |newspaper = Japan Today |date = March 31, 2010 |url = http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate |accessdate = 21 yanvar 2016 |archive-date = March 4, 2016 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160304080231/http://www.japantoday.com/category/opinions/view/bare-statistics-mask-human-cost-of-japan%E2%80%99s-high-suicide-rate |url-status = dead }}</ref> [[İntihar]] edən şəxslərin böyük hissəsi 30 yaşından aşağıdır.<ref name="ozawa-desilva">{{Cite journal | last = Ozawa-de Silva | first = Chikako | title = Too Lonely to Die Alone: Internet Suicide Pacts and Existential Suffering in Japan | journal = Cult Med Psychiatry | volume = 32 | issue = 4 | pages = 516–551 | date = December 2008 | doi = 10.1007/s11013-008-9108-0 | pmid = 18800195 }}</ref> {{Yaponiyanın ən böyük şəhərləri}} === Din === {{Əsas|Yaponiyada din}} [[Fayl:Itsukushima Shrine Torii Gate (13890465459).jpg|thumb|[[YUNESKO]]-nun [[Ümumdünya irsi]] siyahısına düşmüş və ''Yaponiyanın Üç Məşhur Peyzajı''ndan biri olan İtsukuşima məbədinin toriisi ([[Hiroşima (şəhər)|Hiroşima şəhərinin]] yaxınlığı).]] [[Yaponiya konstitusiyası]]nın 20-ci maddəsinə görə Yaponiyada hər kəs istədiyi [[din]]ə etiqad etməkdə sərbəstdir. Yaponiyada təxminən 100.000-ə yaxın şintoizm məbədi yerləşir.<ref>Breen, Teeuwen in ''Breen, Teeuwen'' (2000:1)</ref> Təxminlərə görə [[Yaponiya əhalisi]]nin 84–96 %-i [[buddizm]] və ya [[şintoizm]] (həmçinin hər iki dinin sinkretizminə) dininə etiqad edir<ref name="cia" /><ref>{{cite web | url = http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71342.htm | title = International Religious Freedom Report 2006 | author = Bureau of Democracy, Human Rights, and Labor | publisher = US Department of State | date = September 15, 2006 | accessdate = 21 yanvar 2016 }}</ref>. Amma bu statistika ancaq [[məbəd]] üzvlərinin sayına əsaslandığından (Danka sistemi), əsl rəqəmin bundan daha çox olduğu güman olunur. Digər tədqiqatlara görə əhalinin ancaq 30 %-i özünü [[din]]dar hesab edir.<ref name=Kisala>{{cite book | last = Kisala | first = Robert | editor = Wargo, Robert | title = The Logic Of Nothingness: A Study of Nishida Kitarō | url = https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg | publisher = University of Hawaii Press | year = 2005 | pages = [https://archive.org/details/logicofnothingne0000warg/page/3 3]–4 | isbn = 0-8248-2284-6 }}</ref> Edvin Rayşauer və Marius Yansenə görə [[Yaponiya əhalisi]]nin təxminən 70–80 %-i heç bir [[din]]ə inanmır.<ref name=ReischauerJansen215>{{Cite book | publisher = Belknap Press of Harvard University Press | isbn = 978-0-674-47184-9 | last1 = Reischauer | first1 = Edwin Oldfather | author1-link = Edwin O. Reischauer | first2 = Marius B. | last2 = Jansen | author2-link = Marius Jansen | title = The Japanese today: change and continuity | url = https://archive.org/details/japanesetodaycha00reis | year = 1988 | edition = 2nd | page = [https://archive.org/details/japanesetodaycha00reis/page/215 215] }}</ref> Bununla belə, dini tədbirlərdə, dini [[festival]]larda, [[Yeni il]]in ilk məbəd ziyarəti kimi hadisələrdə iştirak edənlərin sayı hələ də çoxdur. [[Çin]]də yaranmış [[daosizm]] və [[konfutsiçilik]] dinləri Yaponiya adət-ənənələrinə və yerli əhalinin dini inancına təsir göstərmişdir.<ref>{{cite book | last = Totman | first = Conrad | title = A History of Japan ''(2nd ed.)'' | year = 2005 | publisher = Blackwell | isbn = 1-4051-2359-1 | page = 72 }}</ref> Yaponiya küçələri [[Milad bayramı]]nda, Tanabata festivalında və Obon günündə bəzədilir. Yaponiya əhalisinin 1 %-dən azı [[xristian]]dır.<ref>{{cite news | last = Kato | first = Mariko | title = Christianity's long history in the margins | newspaper = Japan Times | date = February 24, 2009 }}</ref> Ölkədə yayılmış digər dinlərə [[islam]], [[hinduizm]], [[siqhizm]] və [[iudaizm]]dir. [[XIX əsr]]in ortalarında Yaponiyada bir çox [[din]] yayılmışdır.<ref name="Clarke">{{cite book | title = The World's religions : understanding the living faiths | url = https://archive.org/details/isbn_9780895775016 | year = 1993 | publisher = Reader's Digest | isbn = 978-0-89577-501-6 | editor = Clarke, Peter | page = [https://archive.org/details/isbn_9780895775016/page/208 208] }}</ref> === Dil === {{Əsas|Yaponiya dilləri|Yapon dili}} [[Yaponiya əhalisi]]nin 99 %-i [[yapon dili]]ndən ana dili kimi istifadə edir.<ref name="cia" /> [[Yapon dili]] [[aqqlütinativ dil]] olub nəzakətli və kübar sistemə malik olması ilə seçilir və bu, Yapon cəmiyyətinin [[İyerarxiya|iyerarxik]] təbiətinin göstəricisidir. [[Yapon dili]]ndə tez-tez [[Yapon dilində sayğı şəkilçiləri|sayğı şəkilçilərind]]ən istifadə olunur. Dilin yazıya alınması üçün [[kanci]]dən ([[Çin]] mənşəli işarələr) və iki cür kanadan (sillabik işarələr: [[hiraqana əlifbası|hiraqana]] və [[katakana]]), eləcə də, [[latın əlifbası]]ndan və [[ərəb rəqəmləri]]ndən istifadə olunur.<ref>{{cite web |last = Miyagawa |first = Shigeru |title = The Japanese Diluage |url = http://web.mit.edu/jpnet/articles/JapaneseDiluage.html |publisher = Massachusetts Institute of Technology |accessdate = 22 yanvar 2016 }}{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> [[Yapon dili]] ilə yanaşı, [[Ryukyu adaları]]nda danışılan Ryukyu dilləri (Amami, Kuniqami, Okinava, Miyako, Yaemaya, Yonaquni) yapon dili ailəsinə daxildir. Çox az [[uşaq]] bu dilləri öyrənir,<ref>{{cite journal | last = Heinrich | first = Patrick | title = Diluage Planning and Diluage Ideology in the Ryūkyū Islands | journal = Diluage Policy | date = January 2004 | volume = 3 | issue = 2 | pages = 153–179 | doi = 10.1023/B:LPOL.0000036192.53709.fc }}</ref> amma son dövrlərdə yerli hökumətlər ənənəvi dillərin təsirini artırmaq üçün çıxış yolları axtarmağa çalışırlar. Regionda [[yapon dili]]nin Okinava dialektindən də istifadə olunur. Yapon və ya başqa dillə heç bir qohumluğu olmayan [[Aynu dili]]nin [[Hokkaydo (ada)|Hokkaydoda]] sadəcə bir neçə yaşlı danışanı qalmışdır və [[ölü dil]] olmaq ərəfəsindədir.<ref>{{cite web | url = http://www.un.org/works/culture/japan_story.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080106062419/http://www.un.org/works/culture/japan_story.html | archivedate = January 6, 2008 | title = 15 families keep ancient diluage alive in Japan | publisher = UN | accessdate = 22 yanvar 2016 }}</ref> [[Məktəb|Dövlət və özəl məktəbl]]ərdə dərslər [[yapon dili]]ndə keçirilir, eləcə də, [[ingilis dili]] tədris olunur.<ref>{{cite web | url = http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20060427225148/http://www.indiana.edu/~japan/digest5.html | archivedate = April 27, 2006 | title = Japan Digest: Japanese Education | date = September 1, 2005 | first = Lucien | last = Ellington | publisher = Indiana University | accessdate = 22 yanvar 2016 }}</ref><ref name=ItaGiappone>Ambasciata d'Italia a Tokio: [http://www.ambtokyo.esteri.it/Ambasciata_Tokyo/Menu/I_rapporti_bilaterali/Cooperazione_culturale/linguaitaliana_Giappone/ Lo studio della lingua e della cultura italiana in Giappone.]</ref> === Təhsil === {{Əsas|Yaponiyada təhsil}} [[Fayl:Wongwt 東京大學 (17284199515).jpg|thumb|[[Tokio Universiteti]]nin görüntüsü.]] [[Meyci islahatı]] nəticəsində 1872-ci ildə Yaponiya ibtidai və orta məktəblərlə, [[universitet]]lərlə tanış olmuşdur.<ref>{{cite web | url = https://gradesfixer.com/free-essay-examples/a-detailed-review-of-the-education-system-in-japan-and-shinto-religions-teaching/ | title = Beyond the Rhetoric: Essential Questions About Japanese Education | first = Lucien | last = Ellington | publisher = Foreign Policy Research Institute | date = December 1, 2003 | accessdate = 22 yanvar 2016 }}</ref> 1947-ci ildən bəri Yaponiyada icbari təhsil ibtidai və [[Yaponiyada orta təhsil|orta məktəbl]]ərlə xarakterizə olunur və 9 il çəkir (6 yaşından 15 yaşına qədər). Uşaqların demək olar ki, hamısı təhsillərini üçillik [[Yaponiyada orta təhsil|yuxarı orta məktəblərd]]ə davam etdirirlər. Yaponiya Təhsil, Mədəniyyət, İdman, Elm və Texnologiya Nazirliyinə görə, 2005-ci ildə [[Yaponiyada orta təhsil|orta məktəb]] məzunlarının 75,9 %-i [[universitet]], kollec, peşə məktəbi və ya digər [[Yaponiyada ali təhsil|ali təhsil müəssisələrin]]ə daxil olmuşdur.<ref>{{cite web | url = http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf | title = School Education | publisher = [[Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (Japan)|MEXT]] | accessdate = 22 yanvar 2016 | deadurl = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080102112620/http://www.mext.go.jp/english/statist/05101901/005.pdf | archivedate = January 2, 2008 }}</ref> Yaponiyanın ən məşhur universitetləri [[Tokio Universiteti]] və [[Kioto Universiteti]]dir.<ref>{{cite web | url = http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131 | title = TOP&nbsp;– 100 | publisher = Global Universities Ranking | year = 2009 | accessdate = 22 yanvar 2016 | archive-date = 2010-03-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100316173528/http://www.globaluniversitiesranking.org/index.php?option=com_content&view=article&id=94&Itemid=131 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 |title = QS World University Rankings 2010 |publisher = QS TopUniversities |year = 2010 |accessdate = 22 yanvar 2016 |archive-date = 2011-04-03 |archive-url = https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010 |url-status = dead }}</ref> [[İƏİT]] tərəfindən nəzarət olunan Beynəlxalq Tələbə Qiymətləndirmə Proqramı 15 yaşlı [[Yaponiyada təhsil|yapon şagirdlərinin]] biliyini və qabiliyyətini dünyada ən yaxşı 6-cı göstərici olduğunu açıqlamışdır.<ref>{{cite web | title = OECD's PISA survey shows some countries making significant gains in learning outcomes | url = http://www.oecd.org/document/22/0,3343,en_2649_201185_39713238_1_1_1_1,00.html | publisher = [[OECD]] | accessdate = 22 yanvar 2016 }}</ref> === Sağlamlıq === {{Əsas|Yaponiyada sağlamlıq}} [[Yaponlar]] dünyada uzunömürlü [[xalq]]dır: 2013-cü ilin məlumatına görə orta ömür 83,3 ildir.<ref>{{cite book | last1 = Britnell | first1 = Mark | title = In Search of the Perfect Health System | date = 2015 | publisher = Palgrave | location = London | isbn = 978-1-137-49661-4 | page = 5 | accessdate = 22 yanvar 2015 }}</ref> [[Miçiqan Universiteti|Miçiqan]] və [[Tokio Universiteti|Tokio Universitetl]]ərinin professoru Con Kreyton Kembell 2009-cu ildə ''"[[New York Times]]"''-a verdiyi müsahibədə [[yaponlar]]ı dünyada ən sağlam [[xalq]] adlandırmışdı.<ref>{{cite news | url = http://prescriptions.blogs.nytimes.com/2009/08/25/health-care-abroad-japan/ | work = The New York Times | first = Sarah | last = Arnquist | title = Health Care Abroad: Japan | date = 25 August 2009 }}</ref> Yaponiyada [[sağlamlıq]] xidməti milli və yerli hökumətlər tərəfindən təmin edilir. Ödənişli şəxsi [[tibb]]i xidmət də təklif olunur. [[Sığorta]]sı olmayan şəxslər işə götürənlər vasitəsilə yerli hökumətlər tərəfindən idarə olunan milli sağlamlıq-sığorta proqramında iştirak edə bilərlər.<ref>{{cite web | url = http://www.nyu.edu/projects/rodwin/lessons.html | first = Victor | last = Rodwin | title = Health Care in Japan | publisher = New York University | accessdate = 22 yanvar 2015 }}</ref> 1973-cü ildən bəri bütün yaşlılar hökumət dəstəkli [[sığorta]]ya malikdirlər. [[Xəstəlik|Xəstələr]] istədikləri [[həkim]]i və ya sağlamlıq müəssisəsini seçməkdə sərbəstdirlər.<ref>{{cite web | url = http://www.ipss.go.jp/s-info/e/Jasos/Health.html | title = Health Insurance: General Characteristics | publisher = National Institute of Population and Social Security Research | accessdate = 22 yanvar 2015 }}</ref> == Mədəniyyət == {{Əsas|Yaponiya mədəniyyəti}} [[Fayl:Kinkaku-ji 01.jpg|thumb|Kiotodakı [[Qızıl məbəd (Yaponiya)|Kinkaku-ci]] və ya ''"Qızıl pavilyon məbədi"'' Yaponiyanın ''Gözoxşayan gözəlliyə malik Xüsusi tarixi yerlər və Xüsusi yerlər siyahısı''nda, eləcə də, [[YUNESKO]]-nun ''[[Ümumdünya irsi]] siyahısı''ndadır. Məbədin 1950-ci ildə bir rahib tərəfindən yandırılması Yukio Mişimanın eyniadlı romanı üçün mövzu olmuşdur.]] [[Fayl:Origami-crane.jpg|thumb|Ənənəvi kağız qatlama sənəti olan [[oriqami]].]] [[Yaponiya mədəniyyəti]] ölkənin tarixi köklərindən son dərəcə təsirlənərək inkişaf etmişdir. Müasir mədəniyyət isə [[Asiya]], [[Avropa]] və [[Şimali Amerika]]nın təsiri ilə formalaşmışdır. Ənənəvi [[Yaponiya mədəniyyəti]] [[Dulusçuluq|keramika məmulatları]], [[toxuculuq]] məhsulları, lakirovanlar və gəlinciklər kimi əl işləri ilə, [[bunraku]], [[kabuki]], [[noh]], rəqs və rakuqo kimi performans sənətləri ilə, [[Yapon çay mərasimi|çay mərasimi]], [[ikebana]], döyüş sənətləri, [[xəttatlıq]], [[oriqami]], [[onsen]], [[Geyşa]], xalq oyunları və digər məşğuliyyətlərlə xarakterizə olunur. Yaponiya nəzərə çarpan və ya nəzərə çarpmayan [[:en:Cultural Property (Japan)|Mədəniyyət abidələrini]] və [[:en:National Treasure (Japan)|Milli xəzinələrini]] qorumaq və tanıtmaq üçün sistem inkişaf etmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.bunka.go.jp/english/index.html | title = Administration of Cultural Affairs in Japan | publisher = Agency for Cultural Affairs | accessdate = 23 yanvar 2016 }}</ref> Yaponiyanın 19 yeri [[YUNESKO]]-nun [[Ümumdünya irsi]] siyahısına düşmüşdür və bu yerlərdən 15-i mədəni əhəmiyyət daşıyır.<ref name="unesco1" /> === İncəsənət === {{Əsas|Yaponiya incəsənəti|Yaponiya memarlığı|Yapon bağı|Yaponiya estetikası}} [[Fayl:The Great Wave off Kanagawa.jpg|thumb|[[XIX əsr]]də çəkilmiş ''"[[Kanaqavada böyük dalğa]]"'' [[ukiyo-e]] qravürü Yaponiya incəsənətinin dünyada ən tanınmış əsərlərindən biridir.]] İse məbədləri [[Yaponiya memarlığı]]nın prototipi kimi şöhrət qazanmışdır.<ref>{{cite book | title = Ise: Prototype of Japanese Architecture | author1 = Tange, Kenzo | author2 = Kawazoe, Noboru | year = 1965 | publisher = Massachusetts Institute of Technology Press }}</ref> Ənənəvi [[memarlıq]]da taxtadan geniş istifadə olunur. Ənənəvi evlər olan ''minka''larda və məbədlərdə tatami ayaqaltılarının və sürüşən [[qapı]]lar — ''şoci''lərin istifadə edildiyini görmək olar.<ref>{{cite book | title = What is Japanese Architecture?: A Survey of Traditional Japanese Architecture with a List of Sites and a Map | author1 = Kazuo, Nishi | author2 = Kazuo, Hozumi | year = 1995 | publisher = Kodansha | isbn = 978-4-7700-1992-9 }}</ref> Yaponiya heykəltəraşlığında da taxtadan geniş istifadə olunur və [[Rəssamlıq|Yaponiya rəssamlığı]] Yaponiya incəsənətinin ən qədim sahələrindən biridir. Ən qədim rəsm əsərləri [[e.ə. 300]]-cü ilə aid edilir. [[Rəssamlıq|Yaponiya rəssamlığın]]ın tarixi yerli Yaponiya estetikası ilə xarici ölkə ideyalarının adaptasiyası arasındakı sintezi və rəqabəti göstərir.<ref name=autogenerated3>{{cite book | last = Arrowsmith | first = Rupert Richard | title = Modernism and the Museum: Asian, African, and Pacific Art and the London Avant-Garde | year = 2010 | publisher = Oxford University Press | isbn = 978-0-19-959369-9 }}</ref> [[Yaponiya mədəniyyəti]] ilə Avropa mədəniyyətinin qarşılıqlı təsiri əhəmiyyətli nəticələr doğurmuşdur: məsələn, yaponizm cərəyanının tanınmağa başladığı [[XIX əsr]]də, ixrac edilməyə başlayan [[ukiyo-e]] qravürlərinin [[Qərbi Avropa|Qərbd]]ə müasir incəsənətin inkişafında, xüsusilə [[postimpressionizm]] üzərində nəzərə çarpacaq dərəcədə əhəmiyyəti olmuşdur.<ref name=autogenerated3 /> Məşhur [[ukiyo-e]] rəssamları [[Katsuşika Hokusay]] və Utaqava Hiroşiqedir. Ənənəvi taxta blok mətbəəçiliyi ilə Qərb incəsənətinin birləşməsi nəticəsində, hazırda həm Yaponiyada, həm də xarici ölkələrdə məşhur olan [[komiks]] formatı — [[manqa]] yaranmışdır.<ref>{{cite web | url = http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html | title = A History of Manga | publisher = NMP International | accessdate = 23 yanvar 2016 | archive-date = 2008-01-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080102040820/http://www.dnp.co.jp/museum/nmp/nmp_i/articles/manga/manga1.html | url-status = unfit }}</ref> [[Manqa]] əsasında hazırlanmış [[animasiya]]lar isə [[anime]] adı ilə tanınır. Yaponiyanın istehsal etdiyi [[video oyun]] konsolları 1980-ci illərdən bəri məşhurluğunu qoruyur.<ref>{{cite web | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070929122934/http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html | url = http://uk.gamespot.com/gamespot/features/video/hov/index.html | title = The History of Video Games | first = Leonard | last = Herman | author2 = Horwitz, Jer | author3 = Kent, Steve | author4 = Miller, Skyler | publisher = [[GameSpot]] | year = 2002 | archivedate = September 29, 2007 | accessdate = 23 yanvar 2016 | url-status = dead }}</ref> === Musiqi === {{Əsas|Yaponiya musiqisi}} Yaponiya musiqisi eklektik və çoxşaxəlidir. [[Koto]] kimi bir çox [[musiqi aləti]] [[IX əsr|IX]]-[[X əsr]]lərdə ixtira olunmuşdur. [[No|Ənənəvi yapon dram teatr sənəti]] [[No]]un tarixi [[XIV əsr]]ə, [[gitara]]yabənzər [[şamisen]] kimi çalğı alətlərinin istifadə olunduğu populyar xalq musiqisinin tarixi isə [[XVI əsr]]ə gedib çıxır.<ref>{{cite book | last = Malm | first = William P. | title = Traditional Japanese music and musical instruments | url = https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm | year = 2000 | publisher = Kodansha International | isbn = 978-4-7700-2395-7 | pages = [https://archive.org/details/traditionaljapan0000malm/page/31 31]–45 | edition = New }}</ref> Yaponiya Qərb klassik musiqisi ilə [[XIX əsr]]də tanış olmuşdur və hazırda [[Yaponiya mədəniyyəti]]nin ayrılmaz hissəsidir. İmperiya sarayında ifa olunmuş yapon klassik musiqi janrı ''qaqaku'' Qərb [[bəstəkar]]larının əsərlərindən təsirlənmişdir.<ref>See for example, [[Olivier Messiaen]], ''Sept haïkaï'' (1962), (''Olivier Messiaen: a research and information guide'', Routledge, 2008, By Vincent Perez Benitez, page 67) and (''Messiaen the Theologian'', Ashgate Publishing, Ltd., 2010, page 243–65, By Andrew Shenton)</ref> Yaponiyanın tanınmış klassik bəstəkarları [[Toru Takemitsu]] və Rentaro Takidir. [[İkinci Dünya Müharibəsi]]ndən sonra Yaponiyada populyar musiqi [[Amerika]] və [[Avropa]]dan təsirlənərək inkişaf etmiş və nəticədə, 1990-cı illərdə ''J-pop'' və ya Yaponiya populyar musiqisi adlı yeni [[musiqi janrı]] formalaşmışdır.<ref>{{cite news | url = http://www.guardian.co.uk/music/2005/aug/21/popandrock3 | title = J-Pop History | work = The Observer | accessdate = 23 yanvar 2016 | first = Chris | last = Campion | date = August 22, 2005 | location = London }}</ref> [[Yaponiya mədəniyyəti|Yaponiyanın mədəni həyatında]] [[karaoke]] böyük məşhurluq qazanmışdır. Mədəni Əlaqələr Agentliyinin 1993-cü ildə apardığı sorğuda məlum olmuşdur ki, həmin il [[karaoke]] oxuyan [[yaponlar]]ın sayı [[ikebana]] və [[Yapon çay mərasimi|çay mərasimi]] kimi ənənəvi məşğuliyyətlərlə məşğul olan [[yaponlar]]ın sayından çox olmuşdur.<ref>{{cite book | title = The worlds of Japanese popular culture: gender, shifting boundaries and global cultures | url = https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart | year = 1998 | publisher = Cambridge University Press | isbn = 978-0-521-63729-9 | page = [https://archive.org/details/worldsjapanesepo00mart/page/n89 76] | edition = Repr. | editor = Martinez, D.P. }}</ref> === Ədəbiyyat === {{Əsas|Yaponiya ədəbiyyatı|Yaponiya poeziyası}} [[Fayl:Genji emaki 01003 001.jpg|thumb|''"[[Gencinin hekayəsi (roman)|Gencinin hekayəsi]]"'' romanının [[XII əsr]]ə aid əlyazması, Milli xəzinə.]] Yaponiya ədəbiyyatının ən qədim nümunələri ''"Kociki"'' və ''"Nihon Şoki"'' xronikaları və ''"Manyoşu"'' [[Antologiya|ədəbi antologiyas]]ıdır. Bu əsərlər [[VIII əsr]]də [[Çin yazısı|Çin işarələri]] ilə yazılmışdır.<ref>{{cite book | title = Seeds in the Heart: Japanese Literature from Earliest Times to the Late Sixteenth Century | author = Keene, Donald | publisher = [[Columbia University Press]] | year = 2000 | isbn = 978-0-231-11441-7 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.meijigakuin.ac.jp/~ascj/2000/200015.htm | title = Asian Studies Conference, Japan (2000) | publisher = Meiji Gakuin University | accessdate = 23 yanvar 2016 }}</ref> Heyan dövrünün əvvəllərində kana ([[hiraqana]] və [[katakana]]) kimi tanınan yeni fonoqram sistemi inkişaf etmişdir. ''"Bambukkəsənin hekayəsi"'' ən qədim yapon hekayəsi hesab olunur.<ref name="ispmsu">{{cite web | url = http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071011065654/http://isp.msu.edu/AsianStudies/wbwoa/eastasia/Japan/literature.html | archivedate = October 11, 2007 | title = Windows on Asia—Literature : Antiquity to Middle Ages: Recent Past | publisher = Michigan State University | accessdate = 23 yanvar 2016 }}</ref> Heyan dövrününün saray həyatı Sey Şonaqonun ''"Yastıq kitabı"'' əsərində təsvir olunur. [[Murasaki Şikibu]]nun yazdığı ''"[[Gencinin hekayəsi (roman)|Gencinin hekayəsi]]"'' romanı dünyanın ilk [[roman]]ı hesab edilir.<ref>{{cite book | last = Totman | first = Conrad | title = A History of Japan ''(2nd ed.)'' | year = 2005 | publisher = Blackwell | isbn = 1-4051-2359-1 | pages = 126–127 }}</ref><ref>{{Cite book | title = The Tale of Genji | editor = Royall, Tyler | publisher = [[Penguin Classics]] | year = 2003 | isbn = 0-14-243714-X | pages = i–ii, xii }}</ref> Edo dövrü boyunca ''çonin'' (''"şəhərlilər"'') təbəqəsi [[samuray]] aristokratiyasını [[ədəbiyyat]] sahəsində istehsalçı və istehlakçı kimi ötüb qabaqlaya bilmişdilər. Məsələn, İhara Saykakunun əsərlərinin məşhurluğu oxucu kütləsində və müəlliflikdəki dəyişiklikləri göstərirdi. [[Matsuo Basyo|Matsuo Başo]] ənənəvi ''Kakinşu'' poeziyasını haykay (hayku) ilə dirçəltmişdir və poetik səyahət oçerki olan ''"Oku no Hosomiçi"''ni yazmışdır.<ref>{{cite book | title = World Within Walls: Japanese Literature of the Pre-Modern Era, 1600–1867 | url = https://archive.org/details/worldwithinwalls0000keen_w7k3 | author = Keene, Donald | publisher = Columbia University Press | year = 1999 | isbn = 978-0-231-11467-7 }}</ref> [[Meyci dövrü]]ndə ənənəvi ədəbi formaların düşüşü baş vermişdir və [[Yaponiya ədəbiyyatı]] Qərb ədəbiyyatına inteqrasiya etməyə başlamışdır. Natsume Soseki və Mori Oqai Yaponiyanın ilk "müasir" [[roman]] yazıçıları olmuşdurlar. Onları [[Rünoske Akutaqava]], [[Cüniçiro Tanidzaki|Cuniçiro Tanizaki]], [[Yukio Misima|Yukio Mişima]] və [[Haruki Murakami]] izləmişdirlər. [[Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]]na cəmi iki yapon sahib çıxmışdır: [[Yasunari Kavabata]] (1968) və [[Kenzaburo Oe]] (1994).<ref name="ispmsu" /> === Mətbəx === [[Fayl:Breakfast at Tamahan Ryokan, Kyoto.jpg|thumb|right|''Ryokan''da (yapon mehmanxanası) qəlyanaltı.]] {{Əsas|Yapon mətbəxi}} [[Yaponiya mətbəxi]] təməl qida növləri, səciyyəvi olaraq yapon düyüsü və ya əriştələri, [[sous]] və okazu ([[balıq]], [[tərəvəz]] və [[tofu]]dan hazırlanan yemək) ilə xarakterizə olunur. Müasir dövrün əvvəllərində istifadə olunmağa başlanan [[Ət|qırmızı ət]] kimi inqredientlər əvvəllər Yaponiyada geniş istifadə olunmamışdır. [[Yaponiya mətbəxi]] yeməklərin mövsümiliyinə<ref>[http://www.tjf.or.jp/eng/content/japaneseculture/pdf/ge09shun.pdf "A Day in the Life: Seasonal Foods"], The Japan Forum Newsletter No.September 14, 1999.</ref> və prezentasiyasına, inqredientlərin keyfiyyətinə görə tanınır. [[Yaponiya mətbəxi|Milli mətbəxl]]ə yanaşı regional mətbəxlər də ənənəvi reseptləri və yerli inqredientləri ilə seçilir. Mişlen bələdçisisi tərəfindən [[restoran]]ları ən çox ulduz alan ölkə Yaponiyadır.<ref name=michelin20101124>{{cite web | title = ミシュランガイド東京・横浜・鎌倉2011」を発行　三つ星が14軒、 二つ星が54軒、一つ星が198軒に | url = http://web-cache.stream.ne.jp/www09/michelin/guide/tokyo/ | publisher = Michelin Japan | accessdate = 18 yanvar 2016 | date = November 24, 2010 | diluage = Japanese }}</ref> === İdman === {{Əsas|Yaponiyada idman}} [[Fayl:Sumo ceremony.jpg|thumb|[[Sumo]] güləşçiləri hakimin ətrafında.]] Ənənəvi idman növü olan [[sumo]] Yaponiyanın [[milli idman növü]] hesab edilir.<ref>{{cite web | url = http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html | title = Sumo: East and West | publisher = [[PBS]] | accessdate = 23 yanvar 2016 | archive-date = 2007-09-30 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070930041547/http://www.pbs.org/independentlens/sumoeastandwest/sumo.html | url-status = dead }}</ref> Ölkədə yapon döyüş sənətləri olan [[cüdo]], [[karate]] və kendo ilə məşğul olan xeyli insan var. [[Meyci islahatı]]ndan sonra Yaponiya bir çox qərb idman növü ilə tanış olmuşdur və bu idman növləri [[Yaponiyada təhsil|təhsil sistemi]] vasitəsilə yayılmağa başlamışdır.<ref>{{cite web | url = http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070317192109/http://www.uk.emb-japan.go.jp/en/facts/culture_dailylife.html#sports | archivedate = March 17, 2007 | title = Culture and Daily Life | publisher = Embassy of Japan in the UK | accessdate = 23 yanvar 2016 }}</ref> 1964-cü ildə Yaponiyanın [[paytaxt]]ı [[Tokio]] şəhərində [[1964 Yay Olimpiya Oyunları|Yay Olimpiya Oyunları]] keçirilmişdir. Yaponiya iki dəfə [[Qış Olimpiya Oyunları]]na ev sahibliyi etmişdir: [[1972 Qış Olimpiya Oyunları|1972-ci ildə Sapporoda]] və [[1998 Qış Olimpiya Oyunları|1998-ci ildə Naqanoda]].<ref>{{cite web | title = Olympic History in Japan | url = http://www.joc.or.jp/english/historyjapan/history_japan_bid.html | publisher = Japanese Olympic Committee | accessdate = 23 yanvar 2016 }}</ref> Tokio 2020-ci ildə ikinci dəfə [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|Yay Olimpiya Oyunlarına]] ev sahibliyi edəcək və Yay Olimpiya Oyunlarına iki dəfə ev sahibliyi edən ilk [[Asiya]] şəhəri olacaq.<ref>[http://www.olympic.org/news/ioc-selects-tokyo-as-host-of-2020-summer-olympic-games/208784 IOC selects Tokyo as host of 2020 Summer Olympic Games]</ref> Yaponiya [[Asiya]]nın ən uğurlu [[reqbi]] komandasına malikdir: Reqbi üzrə Asiya çempionatını hamıdan çox — 6 dəfə qazanmış, yenicə təşkil olunmuş Reqbi üzrə Sakit okean dövlətləri çempionatının 2011-ci ildə qalibi olmuşdur. 2019-cu ildə Yaponiyada Reqbi üzrə dünya çempionatı keçiriləcək.<ref>{{cite web | url = http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid=2069327.html#japan+reaches+rest+asia | title = rugbyworldcup.com | accessdate = 23 yanvar 2016 | archive-date = 2013-12-17 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131217224929/http://www.rugbyworldcup.com/rugbyworldcup2019/news/newsid%3D2069327.html#japan+reaches+rest+asia | url-status = dead }}</ref> [[Beyzbol]] hazırda ölkədə ən məşhur [[idman]] növüdür. Yaponiyanın ən üst peşəkar beyzbol liqası olan Nippon Peşəkar Beyzbolu (NPB) 1936-cı ildə təşkil edilmişdir.<ref>{{cite book | author = Nagata, Yoichi; Holway, John B. | editor = Palmer, Pete | title = Total Baseball | edition = 4th | year = 1995 | publisher = Viking Press | page = 547 | chapter = Japanese Baseball }}</ref> 1992-ci ildə Yaponiya Peşəkar Futbol Liqasının (J. Liqası) qurulmasından bəri [[futbol]] da populyarlıq əldə etmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.tjf.or.jp/takarabako/PDF/TB09_JCN.pdf | title = Soccer as a Popular Sport: Putting Down Roots in Japan | publisher = The Japan Forum | accessdate = 23 yanvar 2016 }}</ref> 1981-ci ildən 2004-cü ilə qədər Yaponiya [[Qitələrarası Kubok (futbol)|Qitələrarası Kubokun]] keçirildiyi məkan olmuşdur və Yaponiya 2002-ci ildə [[Cənubi Koreya]] ilə birlikdə [[Futbol üzrə dünya çempionatı 2002|Futbol üzrə dünya çempionatına]] ev sahibliyi etmişdir.<ref>{{cite web | title = Previous FIFA World Cups | url = http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html | publisher = [[FIFA]] | accessdate = 23 yanvar 2016 | archive-date = 2013-11-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131102150338/http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=4395/index.html | url-status = dead }}</ref> [[Yaponiya milli futbol komandası]] [[Asiya]]nın ən müvəffəqiyyətli futbol komandalarından biridir: Asiya Kubokunu 4 dəfə qazanmışdır.<ref>{{cite web | title = Team Japan | url = http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan | publisher = Asian Football Confederation | accessdate = 23 yanvar 2016 | archive-date = 2016-01-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160125085954/http://www.afcasiancup.com/team/en/Japan | url-status = dead }}</ref> Bundan əlavə, Yaponiyanın qadınlardan ibarət milli futbol komandası 2011-ci ildə dünya çempionu olmuşdur.<ref>{{cite web | url = http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html | title = Japan edge USA for maiden title | date = July 17, 2011 | work = [[FIFA]] | accessdate = 23 yanvar 2016 | archive-date = January 12, 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160112083228/http://www.fifa.com/womensworldcup/matches/round=255989/match=300144437/summary.html | url-status = dead }}</ref> [[Qolf]] da Yaponiyada məşhur idman növüdür.<ref>{{cite web | url = http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp | title = Japanese Golf Gets Friendly | publisher = ''[[Metropolis (English magazine in Japan)|Metropolis]]'' | first = Fred | last = Varcoe | accessdate = 23 yanvar 2016 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215517/http://metropolis.co.jp/tokyo/604/sports.asp | archivedate = September 26, 2007 }}</ref> Ölkədə Super GT seriyası avtoyarışları və Formula Nippon [[Formula-1|formula yarışları]] keçirilir.<ref>{{cite web | url = http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp | title = Japanese Omnibus: Sports | work = Metropolis | first = Len | last = Clarke | accessdate = 23 yanvar 2016 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20070926215524/http://metropolis.co.jp/tokyo/623/sports.asp | archivedate = September 26, 2007 }}</ref> Yaponiya [[NBA]]-da bir [[basketbolçu]] ilə təmsil olunur: Yuta Tabuse.<ref name=consulteny>{{cite news | url = http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html | archiveurl = https://web.archive.org/web/20101203204908/http://www.ny.us.emb-japan.go.jp/en/c/vol_12-4/title_04.html | archivedate = December 3, 2010 | title = Hoop Dreams&nbsp;– Yuta Tabuse, "The Jordan of Japan" | publisher = Consulate General of Japan in New York | date = December 2004 – January 2005 | accessdate = 23 yanvar 2016 }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Ədəbiyyat == {{refbegin}} * {{Cite book | last = Flath | year = 2000 | title = The Japanese Economy | url = https://archive.org/details/japaneseeconomy0000flat | publisher = Oxford University Press | isbn = 0-19-877503-2 }} * {{Cite book | last = Henshall | year = 2001 | title = A History of Japan | url = https://archive.org/details/historyofjapan00kenn | publisher = Palgrave Macmillan | isbn = 0-312-23370-1 }} * {{Cite book | last = Iwabuchi | year = 2002 | title = Recentering Globalization: Popular Culture and Japanese Transnationalism | publisher = [[Duke University Press]] | isbn = 0-8223-2891-7 }} * {{Cite book | last = Jansen | year = 2000 | title = The Making of Modern Japan | url = https://archive.org/details/makingofmodernja00jans | publisher = Belknap | isbn = 0-674-00334-9 }} * {{Cite book | last = Kato | title = A History of Japanese Literature: From the Man'Yoshu to Modern Times | publisher = Japan Library | year = 1997 | isbn = 1-873410-48-4 | author2 = and others | displayauthors = 1 }} * {{Cite book | last = Pilling | first = David | year = 2014 | title = Bending Adversity: Japan and the Art of Survival | location = London | publisher = Allen Lane | isbn = 978-1-84614-546-9 }} * {{Cite book | last = Samuels | year = 2008 | title = Securing Japan: Tokyo's Grand Strategy and the Future of East Asia | url = https://archive.org/details/securingjapantok0000samu | publisher = [[Cornell University Press]] | isbn = 0-8014-7490-6 }} * {{Cite book | last = Silverberg | year = 2007 | title = Erotic Grotesque Nonsense: The Mass Culture of Japanese Modern Times | publisher = [[University of California Press]] | isbn = 0-520-22273-3 }} * {{Cite book | last = Sugimoto | year = 2003 | title = An Introduction to Japanese Society | publisher = Cambridge University Press | isbn = 0-521-52925-5 | author2 = and others | displayauthors = 1 }} * {{Cite book | last = Taggart Murphy | first = R. | year = 2014 | title = Japan and the Shackles of the Past | location = Oxford and New York, NY | publisher = Oxford University Press | isbn = 978-0-19-984598-9 }} * {{Cite book | last = Varley | year = 2000 | title = Japanese Culture | publisher = University of Hawaii Press | isbn = 0-8248-2152-1 }} {{refend}} == Həmçinin bax == * [[Yaponiya şəhərləri]] == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Category:Japan | wikispecies = | wikt = Yaponiya | b = | s = | q = | n = Yaponiya | m = }} {{Portal|Yaponiya}} ; Hökumət * [http://www.kantei.go.jp/foreign/index-e.html Kantei.go.jp], Yaponiya baş nazirinin rəsmi saytı. * [http://www.kunaicho.go.jp/eindex.html Kunaicho.go.jp], İmperiya Evinin rəsmi saytı. * [http://www.ndl.go.jp/en/index.html Yaponiya Parlament Kitabxanası]. * [http://www.gov-online.go.jp/eng/index.html İctimai münasibətlər]. ; Turizm * [http://www.jnto.go.jp/eng/ Yaponiya Milli Turist Təşkilatı] * {{Wikivoyage}} ; Ümumi məlumat * {{CIA World Factbook link|ja|Yaponiya}} * [http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/japan.htm Yaponiya] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20090421051351/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/japan.htm | date = 2009-04-21 }} ''UCB Libraries GovPubs''-da * {{dmoz|Regional/Asia/Japan}} * [http://www.bbc.co.uk/news/world-asia-pacific-14918801 Yaponiya] [[BBC News]] profili. * [http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=JA Yaponiyanın enerji profili]. * [http://www.oecd.org/japan/ Yaponiya] [[İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatı]]nda. * [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=JP Yaponiya] International Futures saytında. {{Yaponiya mövzularda}} {{Yaponiya regionları və prefekturaları}} {{Əsas qeyri-NATO ölkələri}} {{Şərqi Asiya Sammiti}} {{Hazırkı G8 liderləri}} {{G20}} {{Üçtərəfli görüş liderləri}} {{Monarxiyalar|vəziyyət=collapsed}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Konstitusiyalı monarxiyalar]] [[Kateqoriya:Şərqi Asiya ölkələri]] [[Kateqoriya:G20 ölkələri]] [[Kateqoriya:Böyük səkkizlik ölkələri]] [[Kateqoriya:Böyük yeddilik ölkələri]] [[Kateqoriya:Ada dövlətlər]] [[Kateqoriya:Yaponiya| ]] [[Kateqoriya:Şimal-Şərqi Asiya ölkələri]] [[Kateqoriya:E.ə. 660]] o5s6vokowa8z4n5drxpj3goxo2tlpvm Xəzər dənizi 0 1899 6564223 6559560 2022-08-05T18:00:46Z Alireza.bagherzadi 208604 Söz düzəldildi wikitext text/x-wiki {{üçün|Türkiyədə yerləşən göl|Xəzər gölü (Türkiyə)}} {{mənbə azlığı}} {{Göl|Yer xəritəsi= Asiya |Yer xəritəsi qeydləri= {{Yer xəritəsiR |Xəzər dənizi |caption = |label =<big>''Xəzər dənizi''</big> |position =top |lat_deg =41.7 |lon_deg =51 |width =280 |float =center |alt = |areas = |rama=1 |ramacolor = #0000FF |ramawidth =100 |ramaheight =400 |rotate =-10 |radius =44 }}}} '''Xəzər dənizi''' ({{Dil-az2|خزر دنیزی}}; {{Dil-kk|Каспий теңізі|Kaspïý teñizi}}; {{Dil-ru|Каспийское море|Kaspijskoe more}}; {{Dil-tk|Hazar deňzi}}; {{Dil-fa|دریای خزر|Daryā-ye Xazar}}) — [[Yer kürəsi]]ndə ən böyük axmaz [[göl]]. [[Avropa]] və [[Asiya]]nın kəsişməsində yerləşir. Dibində [[okean]] tipli yer qatı yerləşdiyinə və dəniz ölçülərinə malik olduğuna görə [[dəniz]] adlanır. Suyun səviyyəsi dəyişkəndir, hazırda o okean səviyyəsindən təqribən –28 metr aşağıdır.<ref name="m">[http://eco.gov.az/az/100-xezer-denizinin-ekoloji-muhitinin-muhafizesi-sistemleri Xəzər dənizinin ekoloji mühitinin mühafizəsi sistemləri]</ref> Xəzər dənizi dünyanın ən böyük su hövzəsidir və dünya göl sularının 44%-ni təşkil edir. Səviyyə tərəddüdündən asılı olaraq (10-20 %) dəyişməyə məruz qalır və orta hesabla 370 min km<sup>2</sup> sahəni əhatə edir. Uzunluğu təqribən 1200 km, maksimal eni 466 km, minimum eni isə 204 km-dir. Xəzər dənizinin sahil xəttinin uzunluğu təqribən 6380 km-dir ki, onun da 825 km-i Azərbaycan Respublikasının payına düşür.<ref name="m"/> [[Fayl:caspianseamap.png|thumb|300px|Xəzər dənizi hövzəsi]] == Etimologiyası == Xəzər dənizi haqqında ən qədim məlumatlara [[Assuriya]] gil qablarının üzərindəki yazılarda rast gəlinir və o Cənub dənizi adlanır. Yunan tarix və coğrafiyaçısı [[Hekatey Miletski]]nin ([[e.ə. VI əsr]]) əsərlərində bu dəniz Kaspiy və Hirkan kimi adlanır. Birinci etnonim o zaman dənizin cənub-qərb sahillərində, müasir Azərbaycanın ərazisində yaşamış [[Kaspilər|kaspi]] xalqının adı ilə əlaqədardır. İkinci ad dənizin cənub-şərq küncündə yerləşmiş Hirkan ölkəsindən (farsça "canavarlar ölkəsi" deməkdir) yaranmışdır. Hər iki ad [[Herodot]] tərəfindən də istifadə olunur ([[e.ə. V əsr]]). Daha sonrakı qədim müəlliflər bu adlarla yanaşı, Coşqun və Hirkan dənizi adlarını işlədirlər. Qədim rus əlyazmaları abidələrində Xəzər dənizi Göy (monqol-türklərdən götürülmüşdür), Xarəzm ([[Amudərya çayı]]nın aşağı vadisində yerləşən və ərazisi Xəzər dənizinə qədər uzanan [[Xarəzm dövləti]] ilə bağlı), Xvalın, Dərbənd və.s kimi adlandırılır. Xəzər ətrafında yaşayan xalqlar da bu dənizə müxtəlif adlar vermişlər. Məsələn, [[ruslar]] — Xvalın, [[tatarlar]] — Ağ dəniz, [[türklər]] — Kiçik dəniz, [[çinlilər]] — Si Hay, yəni qərb dənizi. [[Rusiya]]da Kaspiy adı [[XVI əsr]]in əvvələrində meydana gəlmişdir. Xəzər ətrafında yerləşmiş digər ölkələrdə bu su hövzəsi: Azərbaycanda — Xəzər ([[Xəzərlər]] — V–X əsrlərdə dənizin şimal-qərb sahillərində məskunlaşmış türkdilli millətdir), [[İran]]da Mazandaran, [[Qazaxıstan]]da və [[Türkmənistan]]da Kaspi dənizi kimi adlandırılmışdır. Antik dövrün Xəzər dənizini öyrənməklə məşğul olmuş alim və səyahətçilərinin maraqlı fikir və fərziyyələri əsasında, demək olar ki, özünün çoxəsrlik tarixi ərzində Xəzərin çoxlu adları olmuşdur. Bəzi mənbələrdə bu adların sayı 40-dək, bəzilərində isə 100-dək göstərilir. Həmin adlar adətən onun sahilində məskunlaşmış əhalinin, böyük tayfa birliklərinin adına görə, ya da sahilyanı zolaqda yerləşən şəhər, vilayət, ölkələrin adlarına görə verilirdi. Bu baxımdan Xəzərin Hirkan, Abeskun, Xəzər, Xvalınsk, Kaspi, Gürgan, Pontik, Kimmerik, Sarmat, Xorasan, Tabasaran, Mazandaran, Lənkəran, Göy, Ağdəniz, Rus, Bakı, Dərbənd və s. kimi adları bununla bağlı olmuşdur. Adlar içərisində yalnız [[Xəzər]] və Kaspi tarixi və coğrafi ad hüququ qazanaraq indiyə kimi qalmışdır. Alban dənizi də adlandırılmışdır.<ref>{{ASE|1|214|Alban dənizi}}</ref> == Tarixi == Mütəxəssislərin fikrincə [[Mezozoy erası]]nın başlanğıcında 30-min il davam edən [[Trias dövrü]] ərəfəsində Yer kürəsinin böyük sahəsini quru təşkil etmiş, sonralar həmin quru hissələri su basdığına görə dəniz əmələ gəlmişdir. Elmi ədəbiyyatda [[Tetis okeanı|Tetis]] adlandırılan bu dənizin bir tərəfi [[İspaniya]]ya, o biri tərəfi, isə [[Zond adaları]]nadək çatırmış. Lakin Mezozoy erasının sonunda, yəni 70 milyon il davam edən [[Tabaşir dövrü]]ndə [[gil]], [[qum]] və [[əhəngdaşı]] çöküntülərinin uzun tarixi dövr ərzində toplanaraq suyun səthinə çıxması quru əmələgəlmə prosesinə güclü təkan vermişdir. Proses bu mərhələ ilə dayanmayıb davam etmiş, nəticədə Xəzər dənizi, [[Qara dəniz]] hövzəsindən tədricən ayrılmışdır. Amma tarixin müxtəlif dövrlərində Xəzərin sahəsi bəzən böyümüş, bəzən də kiçilmişdir. Tədqiqatçılar bu hövzənin [[İran]]dan [[Samara]] şəhərinədək geniş əraziyə malik [[Ağcaqıl dənizi]] kimi də adlandırmışlar. Müasir Xəzərin formalaşması müxtəlif mərhələlər keçməyinə baxmayaraq milyon il bundan qabaq iqlimin kəskin dəyişməsi ([[Avropa]]da, [[Asiya]]da və [[Şimali Amerika]]da buzlaşma dövrü və onun əriməsi prosesi) onun ərazisinin dövrü olaraq dəyişməsinə təsir göstərmişdir. [[Fayl:Baku on Jenkinson map.jpg|thumb|right|300px|1562-ci ildə ingilis səyyahı Cenkinsonun tərtib etdiyi [[Bakı]] şəhəri və Xəzər dənizinin xəritəsi]] Qədim yunan coğrafiyaşünası və tarixçisi [[Hekatey Miletli]] (e.ə. VI–V əsrlər) ilk dəfə olaraq Xəzərdən bəhs etmiş, onu okean körfəzi və Hirkan (Girkan) dənizi kimi adlandırılmışdır. Sovet tarixçisi L.A.Yelnski isə Hekateyin və onun müasirlərinin coğrafi baxışlarını bütövlükdə təhlil edərək belə nəticəyə gəlir ki, yunan səyyahı bütün dənizləri ([[Aralıq dənizi]] istisna olmaqla) o cümlədən Xəzəri qapalı hesab etmişdir. Lakin Herodotun dövründə [[Qırmızı dəniz|Qırmızı]], [[Ərəbistan dənizi|Ərəbistan]] və s. dənizlərin okeanla əlaqəsi aşkar edildi. Görünür tarixçi [[Herodot]] da bir dəniz haqqında olan baxışın mexaniki olaraq başqasına tətbiq edilməsinə qarşı çıxmışdır. Ona görə də Xəzərin heç bir dənizlə əlaqəsi olmadığını göstərmişdir. Xəzərə göl xarakteri e.ə. V–IV əsrlərdə daha çox irəli sürülürdü. Eyni zamanda əks nəzəriyyələr də mövcud idi. E.ə. II əsrdə yaşamış Ptolomey də birmənalı olaraq Herodotun fikrini təsdiq etmişdir. Sərkərdə [[Makedoniyalı İsgəndər]]in qoşunları [[Sırdərya]] ətrafında olduğu zaman (həmin vaxt Xəzər və Aral dənizləri bir-birindən ayrılmamışdır) İskəndərin silahdaşları belə hesab etmişlər ki, Sır-Dərya Xəzər dənizinə, [[Don çayı]] isə [[Azov dənizi]]nə tökülür, Xəzər və Azov dənizi bir-birinə qovuşur. Hətta böyük mütəfəkkir [[Aristotel]] də Xəzərin qapalı hövzə olmasını müdafiə edirdi. Lakin onun Xəzərin Qara dənizlə yeraltı əlaqəsinin olması fikrini nəyin əsası məlum deyil. E.ə. IV əsrdə yaşamış [[Flavi Arrian]]ın məlumatına əsasən hətta Makedoniyalı İsgəndər Xəzərin şimal və şərq okeanları ilə əlaqəsinin olması haqqında olan mübahisələrə son qoymaq məqsədi ilə əvvəlcə sərkərdə [[Partok]]la bu məsələni araşdırmağı tapşırmış, daha sonra onun bütün sahillərini yoxlamaq üçün cənubda dəniz donanmasının yaradılması haqda [[Heraklit]]ə əmr etmişdir. Lakin İsgəndərin ölümü bu məsələni 40 il geri saldı. Bunu onun varislərindən biri [[Selevk Nikator]] həyata keçirdi. O, e.ə. 285–280-ci illərdə Hirkan hakimi Partokla əmr etdi ki, bütün sahilboyu səfər etsin və burada əsas məqsədlərdən biri Xəzərin xarakterini öyrənmək idi. Yəni o, başqa dənizlərlə birləşirmi, birləşirsə hansı ilə. Partokl dövrünün savadlı dövlət xadimi və alimi idi. Lakin səfər nəticəsində yazdığı əsərdə çox qəribə bir nəticəyə gəlmişdir. Tədqiqatçı Seyran Vəliyev yazır ki, Partokol Xəzərin şimalda şimal okeanı ilə birləşdiyi qənaətinə gəlmişdir. Həmin əsərin əldə olmamasına görə tədqiqatçı bunun səbəbini izah etmir. Lakin bu haqda elmi ədəbiyyatda ziddiyyətli fikirlər vardır. Bəzi alimlərə görə Partokl [[Qaraboğazgöl|Qaraboğaz-Qöl]] körfəzinə gedən yolu okeana gedən boğaz hesab etmiş, başqalarına görə Manqışlağa qədər üzmüş yarımadanın şərqə döndüyündən okeanın başladığını zənn etmiş, bir başqasına görə isə Volqanı okeana gedən boğaz saymışdır. Yenə də L.A.Yelnski bunları təhlil edərək qeyd edir ki, Partokl Xəzərin yalnız [[Abşeron yarımadası]]nadək olan hissəsinədək üzmüş, qalan ərazini şimal dənizi hesab etmişdir. Beləliklə, bir neçə əsr ərzində qədim adamların Xəzəri okean körfəzi hesab etməsinə baxmayaraq e.ə. II əsrdə [[Ptolomey]] köhnə və yeni məlumatlar əsasında Xəzərin qapalı hövzə olmasını tam əminliklə söyləmişdir. Bu fikrin qələbə çalması əlbəttə bir əsrdən çox vaxtda mümkün olmuşdur. Sonrakı əsrlərdə də bu höfzəni okean körfəzi hesab edən alimlər olmuşdur. Bir məqamı yadda saxlamaq lazımdır ki, Xəzərin göl olması, qapalı hövzə olması həqiqəti 2 min ildən artıq mübahisədən sonra təsdiq edilmişdir. Belə nəticəyə gəlindi ki, Xəzəri Qara, Baltik və başqa dənizlərlə yanaşı qoymaq olmaz. Ümumiyyətlə, Xəzərin tarixi haqqında qədim dövrdə daha çox yunan müəllifləri (Hekatey, Herodot, Erotosfen, Strabon, Ptolomey və s.) ilk orta əsrlərdə isə yunanların fikirləri ilə tanış olmuş ərəb müəllifləri (Yaqut Həməvi, Zəkəriyyə Qəvzini, Əbül Fida, İstəxri, İdrisi) sonrakı əsrlərdə isə fars, türk, Avropa və rus səyyahları (İ.F.Seymanov, Q.V.Abix, N.N.Andrusov və s.) məlumat vermişlər. X əsrdə yaşamış Məsudi Xəzərdə üzən rus gəmiləri, Bakıda çıxarılan [[neft]] haqqında məlumat vermişdir. Eramızın 900-cü illərində ərəb müəllifləri İstəxri və İdrisi Xəzərin qapalı olduğunu sübut etmişdir. İstəxri yazırdı: "Hövzeyi-bəhru-əl Xəzərin bir nöqtəsindən çıxıb onun sahili boyu hərəkət etməklə, yenə həmin nöqtəyə qayıtmaq olar". [[Fayl:surikov1906.jpg|thumb|300px|17-ci əsrdə yaşamış [[kazak]] quldur dəstələrinin başçısı [[Stepan Razin]] Xəzər dənizində yürüşə gedərkən. 1906-cı ildə çəkilmiş rəsm]] Xəzərdəki neft haqqında tarixə belə fakt məlum olmuşdur ki, e.ə. 331-ci ildə Makedoniyalı İsgəndər İranı mühasirəyə alarkən qurduğu çadırı Xəzər sahilində yaşayan sakinlərin gətirdikləri gil qabın içərisində yanan neftlə işıqlandırmışdır. Bu hövzənin adı XV əsrdən müntəzəm olaraq Xəzər adlanmış, ilk xəritəsi isə 1616–17-ci illərdə çəkilmişdir. Xəzərin yeni və daha dəqiq xəritəsi 1717-ci ildə təshis olunmuşdur. XVIII əsrin 20-ci illərində İ.F.Soymonov tərəfindən Xəzərin tədqiqi aparılmış 1731-ci ildə hidrocoğrafi tərkibdə ümumi xəritəsini nəşr etdirmişdir. XIX əsrin II yarısında isə Xəzərin tədqiqində İ.V.Tokmaçev və M.İ.Voynoviçemin xüsusi xidmətləri olmuşdur. XIX əsrin əvvəllərində Kolodkin birinci dəfə sahillərin kompas şəklini hazırladı, əsrin ortalarında bu iş kontr-admiral İ.İvasintsevin rəhbərliyi altında davam etdirildi. 1856-cı illərədək ekspedisiya işi davam etdirildi, 1874-cü ildə bu ekspedisiyaların nəticəsində iki cildlik Həştərxan-Bakı-Aşurada haqqında "qısa hidrocoğrafi təsvir və Xəzər dənizində üzməyə rəhbərlik" adlı bütöv atlas nəşr olundu. XIX əsrdə P.S.Kollas, K.M.Ber, Q.V.Abix, E.X.Lents, N.İ.Andrusov və digərləri Xəzərin təbii şəraitinin öyrənilməsi sahəsində müəyyən işlər görmüş, bu işdə Bakı gömrüyünün və Xəzərdəniz hidrometroloji idarəsinin əməkdaşlarının çox böyük xidmətləri olmuşdur. İ.M.Knipoviçin rəhbərlik etdiyi ekspedisiya 1904, 1912, 1915-ci illərdə Xəzərdə müxtəlif işlər görmüşdür. XX əsrin əvvəllərindən başlayaraq sovet geoloqları İ.M.Qubkin, B.A.Appolov, K.P.Voskresenki, II dünya müharibəsindən sonra bu işdə Azərbaycanlı mütəxəssislər K.K.Gül, E.M.Şıxlınski, A.Q.Qasımov, M.İ.Abakorov, A.İ.Xəlilov və başqaları Xəzər haqqında çox dəyərli tədqiqatlar aparmışlar. Azərbaycanlı alimlər əsasən Xəzərin tədqiqatına 1947-ci ildən başlamışlar. XVIII əsrdən etibarən mühüm iqtisadi-siyasi əhəmiyyətə malik olan, öz təbii sərvəti ilə məşhur Xəzər dənizi rusların diqqət mərkəzində olmuş, XIX əsrin 30-cu illərindən isə Azərbaycanın işğalından sonra bu hövzədən Rusiya və İran sərbəst şəkildə istifadə etmişlər. XIX əsrin sonlarından başlayaraq Xəzərin geoloji tarixi, neft qaz yataqları, bioloji şəraiti və s. tədqiqatlar bilavasitə azərbaycanlı mütəxəssislərin mühüm xidmətləri sahəsində aşkar olunmuşdur. Bu dövrdən etibarən Xəzərdə ağalıq uğrunda iki dövlətin Rusiya və İranın mübarizəsi daha səciyyəvidir ki, SSRİ dağılanadək burada bir çox maraqlı məqamlar diqqəti cəlb edir. Müasir Xəzərin şimal-cənub uzunluğu təqribən 1200 km, orta eni 320 km, sahil xətttinin uzunluğu 6,5 min km (o cümlədən, 800 km-i Azərbaycanın ərazisində), sahəsi 370 min kv km. (1929-cu ildə isə sahəsi 422 min kv km- olmuşdur), dünya okeanı səviyyəsindən 28 metr aşağıdır. Son 160 illik tarixində Xəzərin səviyyəsi 25,2 m. (1882) — 29,0 m. (1977) arasında tərəddüd etmiş, səviyyənin enməsi 3,8 m, son 100 ildə isə 3,2 m. olmuşdur. 1975–95-ci illər ərzində Xəzərdə su səviyyəsinin qalxması nəticəsində 12,5 min km² ərazi su altında qalmışdır. Bu zaman Azərbaycanda 48450 ha. sahəni su basmış, 2 milyard dollar ziyan dəymişdir. Bakı buxtasında suyun altında qalmış Karvansaray adasına, Lənkəranda su altında qalmış meşə qalığına əsasən belə nəticəyə gəlmək olar ki, hətta XII–XIII əsrlərdə Xəzərin səviyyəsi bu günkündən çox aşağı olmuşdur. 1320-ci ildə isə Xəzərin qərb sahilində tapılmış Marino-Sanuto xəritəsində belə bir yazı vardır: "Dəniz hər il bir ovuc içi qalxır və bir neçə yaxşı şəhərləri basmışdır". Göründüyü kimi haqqında danışdığımız Xəzər çox geniş bir tarixə malikdir. Bu tarix onun əsrlərlə, minilliklərlə bölgədəki mühüm əhəmiyyətindən xəbər verir. Lakin XIX əsrin ortalarından başlayaraq sənayedə daha mütəşəkkil rol oynayan neft region dövlətlərinin diqqətini kəskin şəkildə Xəzərə yönəltmişdir. Əsrlərlə Rusiyanın [[Qafqaz]]da apardığı mübarizələrin əsasında elə Xəzər kimi böyük hövzəsinin sərvətlərinə sahib olmaq dururdu. Buna görə də son 150 il Xəzər tarixində daha maraqlı məqamlarla zəngindir. Bu dövr ərzində dənizin Azərbaycan hissəsində 432 milyon ton neft, 318 milyard kubmetr qaz hasil edilmiş, 26 böyük yataqlar kəşf edilmişdir. Məhz dünya praktikasında ilk dəfə olaraq 1798–1830-cu illərdə dənizdə Xəzərin buxtasında qazılmış quyulardan neft çıxarılmışdır. 1872-ci ildən başlayaraq Avropanın neft nəhəngləri bölgədəki neft sahələrinə böyük maraq göstərmiş, 1873-cü ildə [[Robert Nobel]] (1829–1896) Abşeron, Xəzər neft yataqlarının istifadəsinə və ağ neft fabrikinin tikintisinə qardaşları [[Lüdviq Nobel|Lüdviq]] və [[Alfred Nobel|Alfred]] ilə birlikdə 25 min rubl sərf etmişdir. Həmin qardaşlar 1879-cu ildə neft şirkəti yaratmışlar. 1877-ci ildə L.Nobelin sifarişi ilə dünyada ilk neft gəmisi tikilib istifadəyə verilmişdir. "Zaratustra" adlanan dünyanın ən iri tankeri 40 ilə yaxın Xəzər dənizində işlədi. Xəzər neftinə daha sonra [[Rotşild]]lər maraq göstərmiş, öz fəaliyyət dairəsinə görə 2-ci yerə çıxmışlar. Sovet hakimiyyəti illərində də Xəzər nefti məşhurluğu ilə yanaşı, Moskvanın diqtəsi ilə güclü istismar olunmuş, həm də burada tətbiq olunmuş texnikanın səviyyəsi getdikcə yüksəlmişdir. İlk dəfə olaraq 1949-cu ildə sənaye üsulu ilə neftin istehsal edilməsinə Xəzər dənizində başlanmışdır. Ötən 50 il ərzində Xəzər nefti Sovet Rusiyasının güclü gəlir mənbəyi olmuşdur. XX əsrin 70-ci illərində Xəzərin tədqiqi ilə məşğul olan görkəmli azərbaycanlı coğrafiyaşünas alim Q.M.Gül bu haqda yazırdı: "Xəzərin sərvətləri müxtəlif və rəngarəngdir. Dünya durduqca Xəzər bəşəriyyətə xidmət edə, ona bol ruzi verə bilər. Bunun üçün onun təbii sərvətlərindən, iqtisadi imkanlarından ağıl və zəka ilə zamanın tələblərinə uyğun səmərəli istifadə yolları müəyyən edilməlidir". Lakin 90-cı illərdə baş vermiş ictimai-siyasi proseslər Xəzərin tarixində əsaslı dönüş yaradaraq əvvəllər keçmiş SSRİ-nin İranla bağladığı 10-dan artıq müxtəlif müqavilələr əsasında istismar praktikasını kölgədə qoymuşdur. Artıq regionda beş müstəqil dövlətin mövcudluğu onların xarici siyasətində "Xəzərdən yeni istifadəni" meydana çıxarmış, bu beynəlxalq əhəmiyyətli mövzuya çevrilmişdir.<ref>{{Cite web |title=XƏZƏRİN TARİXİ HAQQINDA |url=http://www.azerbaijan.az/portal/WorldCommunity/CaspianStatus/caspianStatus_01_a.html |access-date=2011-06-13 |archive-date=2010-12-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101213181226/http://azerbaijan.az/portal/WorldCommunity/CaspianStatus/caspianStatus_01_a.html |url-status=dead }}</ref> == Sahilyanı dövlətlər və Xəzər dənizinin statusu == SSRİ dağılandan bəri 5 sahil dövləti Xəzərin zəngin ehtiyatlarının necə bölünməsi üstə mübahisəni həll olunmayıb.<ref name="status">{{Cite web |title=XƏZƏR MÜBAHİSƏSİ |url=http://www.azadliq.org/contentinfographics/%C4%B1nfographics/26613064.html |access-date=2015-08-18 |archive-date=2015-03-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150322183843/http://www.azadliq.org/contentinfographics/%c4%b1nfographics/26613064.html |url-status=dead }}</ref> 2015-ci ilin sentyabrın 29-da Həştərxanda görüşən 5 sahil ölkəsinin prezidenti Xəzərlə bağlı yekun razılaşmanın yenə də bir sonrakı dəfəyə qaldığını elan etdilər.<ref name="status" /> *{{AZE}} (825km) Xəzərin dibinin SSRİ zamanındakı kimi bölünməsini Rusiya və Qazaxıstanla razılaşdırıb.<ref name="status" /> Amma ABŞ-ın bu hövzədəki "Xəzər keşikçisi" layihəsindən faydalanır, ona görə Rusiyanın Xəzərdə hərbi əməkdaşlıq təkliflərinə razılaşmır.<ref name="status" /> *{{IRN}} (900 km) SSRİ ilə öz arasında Xəzərə dair razılaşmaları tanımır, onun yenidən, bütün sahilyanı ölkələr arasında 5 bərabər hissəyə bölünməsini tələb edir.<ref name="status" /> Azərbaycan bunu rədd edir, çünki bu qayda ilə bölgü İranın sü sərhədlərinin Bakı buxtasına qədər uzanması demək olur.<ref name="status" /> *{{RUS}} (695 km) Xəzərin dibinin SSRİ zamanındakı kimi bölünməsini Azərbaycan və Qazaxıstanla razılaşdırıb.<ref name="status" /> Amma Xəzərə "kənar dövlətlərin nüfuz etməsinə" qarşı çıxış edir, sahilyanı ölkələrə iqtisadi və hərbi əməkdaşlıq təklif edir.<ref name="status" /> *{{TKM}} (1200 km) Xəzərin orta xətt prinsipi ilə bölünməsini, orta xətt müəyyən olunanda da Abşeron yarımadası və Çilov adasının nəzərə alınmamasını tələb edir.<ref name="status" /> Hesab edir ki, bunlar Xəzərdə "xüsusi vəziyyət" yaradırlar. Azərbaycanın işlətdiyi "Azəri", "Çıraq" və "Kəpəz" yataqlarına iddia edir.<ref name="status" /> *{{KAZ}} (2320 km) Xəzərin dibinin SSRİ zamanındakı kimi bölünməsini Rusiya və Azərbaycanla razılaşdırıb.<ref name="status" /> Amma ABŞ-ın bu hövzədəki "Xəzər keşikçisi" layihəsindən faydalanır, ona görə Rusiyanın Xəzərdə hərbi əməkdaşlıq təklifinə razılaşmır.<ref name="status" /> == Fiziki-coğrafi xarakteristika == [[Fayl:Kara-Bogaz Gol from space, September 1995.jpg|thumb|300px|[[Qaraboğazgöl]] sentyabr, 1995]] Hazırda Xəzər dənizi dünyada ən böyük göl hesab olunur. Xəzər dənizinin sahəsi dünyadakı bütün göllərin ümumi sahəsinin 44%-nə bərabərdir. 2001-ci ilin ölçmələrinə əsasən, Xəzərin suyunun səviyyəsi dünya okeanının səviyyəsindən 28 metr aşağıdadır. Xəzər dənizinin səthinin sahəsi 370 000 km²-dən çoxdur, bu göstərici daim olaraq dəyişir. Dənizin sahəsinin dəyişmə diapazonu 10%-lə 20% arasındadır. Xəzər dənizinə irili-xırdalı 130 çay tökülür. Bu çaylar arasında əsas yeri [[Volqa çayı]] tutur. Xəzərə çaylardan tökülən su kütləsinin 90%-i üç çayın payına düşür. Volqa (80%), Kür (6%) və [[Ural çayı]] (5%). [[Terek]], [[Sulak çayı|Sulak]], [[Samur çayı|Samur]] çayları ümumilikdə Xəzərə tökülən suyun 5%-ni, yerdə qalan suyu isə İranın xırda çayları gətirir. Xəzər dənizinin şərq sahilindən heç bir çay dənizə tökülmür. Aşağıdakı cədvəldə Xəzər dənizi əsviyyəsinin və sahəsinin XX əsrin əvvəlindən sonuna kimi dəyişilməsi göstəriciləri verilib: {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! İllər !! Səviyyə (metrlə, Baltik dənizi <br>səviyyəsi ilə müqayisədə) !! Sahəsi (min km²) |- | 1910 || -26,30 || 405,5 |- | 1920 || -27,80 || 389,0 |- | 1930 || -27,10 || 398,5 |- | 1940 || -28,09 || 379,0 |- | 1950 || -27,93 || 376,5 |- | 1960 || -27,81 || 374,1 |- | 1970 || -27,73 || 374,0 |- | 1980 || -27,57 || 371,6 |- | 1990 || -27,44 || 386,0 |} === Adalar === Xəzərdə təqribən 200-dək ada var. Onların [[Azərbaycan]]a məxsus ([[Pirallahı]], [[Tava]], [[Səngi Muğan]], [[Kür daşı]], [[Qarasu]], [[Xərə Zirə]], [[Gil adası]],[[Sualtı adalar qövsü]], [[Çilov]], [[Daş adalar qövsü]], Qutan, Kicik Tava, Böyük Tava, Qu, Sarı, Urunus, Dardanel, Baburi, Tava altı, Koltiş, Yal, [[Böyük Zirə]], Qum, Xanlar, Karvansaray adaları daxildir ümumilikdə 50-yə yaxındır. === Xəzər dənizinin yarımadaları === *[[Abşeron yarımadası]] — Azərbaycanda *[[Çələkən yarımadası]], [[Türkmənbaşı yarımadası]], [[Dərdcə yarımadası]] — Türmənistanda *[[Miyanqala yarımadası]] — İran *[[Mangistau yarımadası]], [[Bozaşi yarımadası]] — Qazaxıstan === Xəzər dənizinə axan çaylar === Xəzər dənizinin ərazisində irili-xırdalı 130-dək bura tökülən çay vardır. Bunlardan dənizə ən çox su gətirəni [[Volqa çayı]]dır. Bunlardan bir neçəsi [[Terek]], [[Ural]], [[Kür]], [[Qusarçay]], [[Qudyalçay]], [[Vəlvələçay]], [[Sumqayıtçay]], [[Viləş çayı]], [[Lənkəran çayı]] və [[Astara çayı]]dır == Yağıntı == Xəzər dənizinin sahillərində yağıntı qeyri bərabər paylanmışdır.Ən çox yağıntı dənizin cənub-qərb sahillərinə düşür ki, onun da il ərzində miqdarı 1700 mm bərabərdir. Dənizin cənub hissəsinə də kifayət qədər (700 mm) yağıntı düşür. Dənizin şimal və şərq sahilləri yağıntıların az düşməsi ilə seçilirlər. Şərq sahilinin cənub və orta hissələrində il ərzində 100 mm-ə qədər, şimal hissəsinə isə 100–200 mm-ə qədər yağıntı düşür. Orta Xəzərin qərb sahillərinə isə il ərzində 200–400 mm-ə qədər yağıntı düşür. Dənizin şimal rayonlarında noyabr-mart aylarında,cənub rayonlarında isə dekabr-fevral aylarında qar yağır. === Axınlar === Xəzər dənizində axınların yaranmasına səbəb olan amillər əsasən küləklər, dəniz dibinin relyefi, sahil xəttinin konfiqurasiyası, dənizin müxtəlif sahələrinin suyunun temperatur fərqi , dənizə tökülən çaylar ( əsasən Volqa çayının təsiri böyükdür). Uzun müddət aparılan tədqiqatlara əsaslanaraq demək olar ki, əsas başlıca həlledici təsir edən faktor küləkdir. Xəzər dənizinin axınlarının sxemini ilk dəfə N.M.Knipoviç 1921 ci ildə vermişdir. Bu sxemdə Orta Xəzər və Cənubi Xəzərdə suyun dövranı göstərilmişdir. Volqa çayından gələn suyun bir hissəsi Şimali Qərb istiqaməti ilə Orta Xəzərə axır, o biri hissəsi isə Şimali Şərq istiqamətində hərəkət edərək antisiklonik su dövranını yaradır. 1956 cı ildən başlayaraq Azərbaycan. SSR. Elmlər Akademiyasının "Baku", "Mir — Qasımov" elmi tədqiqat gəmilər ində mütamadi olaraq Xəzər dənizində axınların sürəti ölçülmüşdür. Qış — yaz aylarında bir siklonik su dövranı Orta Xəzəri iki antisiklonik su dövranı Cənubi Xəzərdə müşahidə edilir. Yayda intensivlik qışa nisbətən dahada yüksək olur. Yayda sirkulyasiya suyun səthində gedir və termoklin ərazisində vertikal sürət artır. Qışda dənizin dərin hissələrindən başla yaraq sürət azalır. Səthdə sürət 10–20 sm/s, 100–150 metr horizontda isə 35 sm/s olur. === Suyun şəffaflığı === Xəzər dənizi sularının şəffaflığı suyun rəngi, dənizə axan çaylar, temperatur, dalğalanma, dibin tərkibi, ilin fəsli və coğrafi şəraitlə təyin olunur. Xəzər dənizinin sularının şəffaflığı ilin fəsli və coğrafi rayondan aslı olaraq dəyişir. Yanvar ayında dənizin şimal hissəsi buzla örtülüdür. Bu zaman dənizin qərb hissəsində 5 metr dərinliyə uyğun şəffaflıq izoxətti sahildən 50–100 km aralı keçir. Abşeron yarımadası rayonunda və Kürün mənsəbində bu xətt sahilə yaxınlaşır. İran şelfinin ən cənub hissəsi bütövlükdə 5 metrlik izoxəttə düşür və şəffaflığın artması müşahidə olunur.İran şelfinin cənubi-şərqindən Türkmənbaşı şəhərinə qədər şəffafliq minimaldır(2,5 m).Ümumiyyətlə şərq sahilində 5 metrlik izoxətt sahilə yaxındır, yəni nisbətən yüksək şəffaflıq müşahidə olunur. Dənizin dərin hissələrində, Lənkəran və Dərbənd çökəkliklərində, şəffaflığın qiyməti 15 metrə yaxındır.Apreldə, Şimali Xəzərdə, Volqa çayının buzları əridiyindən dənizin suları bulanlıqdır və şəffaflıq aşağıdır (2m-2,4m aşağı). Qərb sahilində 5 metrlik izoxətt sahilə yaxınlaşır, suların şəffaflığı artır.Cənub və şərq şelfinin sularında hər yerdə şəffaflıq 5 metrdən yuxarıdır. Yanvar ayında Dərbənd çökəkliyində mövcud olan yüksək şəffaflıq (15 m) zonası apreldə yox olur və öz yerini şəffaflığın 10 metrlik izoxəttinə verir. Eyni zamanda Cənubi Xəzərdə şəffaflıq 15 metrə qədər artır.Iyulda suların şəffaflığı artır, Cənubi Xəzərdə şəffaflığın 20 metrə çatdığı sahələr yaranır. Noyabrda suların şəffaflığı azalır, 20 metr şəffaflığa malik olan zonalar yox olur, qərb sahillərində şəffaflıq 1–2 metr aşağı düşür. Minimal şəffaflıq qərb sahilində, Samur, Kür, və sair çayların dənizə axdığı yerlərdə müşahidə olunur. Dənizin mərkəzi hissəsində şəffaflıq 10–15 metr tərtibindədir. Onun 21 metrə yaxın maksimal qiyməti isə yay fəslinə düşür və Cənubi Xəzərdə qeydə alınır. Bütün fəsillərdə, bir qayda olaraq, qərb hissələrin sularının şəffaflığı şərq hissələrinə əsasən aşağıdır. === Duzluluq === Xəzər dənizinin suyu [[okean]] mənşəlidir, [[dəniz]] qədim dövrdə okeanla birləşmiş, [[Aralıq dənizi|Aralıq]], [[Qara]] və [[Azov]] dənizləri ilə birlikdə [[Para]] Tetis dənizinin tərkibində olmuşdur. Xəzər dənizinin əlahiddə su hövzəsi kimi yaşı 3–5 milyon il hesab edilir. Xəzər dənizinin suyunun orta duzluğu 12,85 ‰ (promil) təşkil edir (okean suyunun orta duzluğu 35 ‰ — dir). Duzluğun aşağı olması dənizin qapalı olması və [[çay]] axımlarının böyük olması ilə əlaqədardır. Xəzər suyunda [[okean]] sularına nisbətən [[Karbonatlar|karbonat]] və [[sulfatlar]]ın miqdarı çox, xloridlərin miqdarı isə azdır. Şimali Xəzərdə duzluq [[çay]] mənsəblərdə 0,1 ‰ — dən Orta Xəzərin sərhədində 12 ‰ — ə, Cənubi Xəzərin şərq sahillərinə doğru isə 13,4 ‰ — ə qədər dəyişir. Ərazinin şimal- şərq və qərb sahilləri boyu daha durulu sular yerləşmişdir. Xəzər dənizinin dərin hissələrində açıq dənizdə duzluğun orta qiyməti 12,8–12,9 ‰ təşkil edir. Dərinliyə doğru duzluq az dəyişir, təxminən 0,1–0,2 ‰ artır. Qışda Orta Xəzərdə duzluq şimal-qərbdə 11,0 ‰ — dən cənubi-şərqdə 13,4 ‰ — ə qədər artır. Yayda həm Orta, həm də Cənubi Xəzərdə (səthə) duzluq eyni olub, 12.8 −12,9 ‰ təşkil edir. Lakin duzluq Orta Xəzərin şərq sahillərində və mərkəzi ərazilərdə 13 ‰ qiymətlərinə qədər artır. Xəzər dənizinin duzluğu şimalda, Volqa çayı hövzəsində, 0,3%-dir, ona görə də Şimali Xəzər tipik şirinsulu dəniz hövzəsi kimi qəbul olunur. Ancaq, cənuba doğru duzluq sürətlə artmağa başlayır və cəmi 100 km məsafədə onun qiyməti 10%-ə çatır. Dənizin qərb hissəsində duzluğun illik orta qiyməti 12.5, şərq hissəsində isə 13,0%-dir. Bəzi hallarda cənub-şərqdə duzluq 13,5%-ə çatır, Qara-Boğaz-Qol körfəzində isə 300%-dən çoxdur. Dənizin duzluğu da mövsümdən asılı olaraq dəyişir. Belə ki, qışda Xəzərin duzluğu artır, yayda isə nisbətən azalır. Buna səbəb qışda Xəzər sularını duruldan Volqa çayının qışda donması və sularının azalmasıdır.<ref>R.M.Məmmədov, "Xəzər dənizinin hidrometeorologiyası", 2013:</ref> === Dib relyefi === Dibin relyefi axınların istiqaməti və sürətinə əsaslı təsir göstərir. Dənizin dibinin relyefi üç əsas formada təzahür edir. Şelf, materik dayazlığı, (materik yamacı) və dəniz dibinin dərin çökəklik sahələri. Xəzər dənizində şelf zonası sahildən başlayaraq təxminən 100 metr dərinlikdə qurtarır. Şelf zonasından sonra materik yamacı başlayır. Orta Xəzərdə bu zona 500–600 metr dərinliyində, Cənubi Xəzərdə isə 700–750 metrdə qurtarır. Xəzər dənizində iki dərin Dərbənd (788 m.) və Lənkəran (1025 m.), çökəklikləri qeydə alınmışdır. Dənizin şimal hissəsi 44° paraleldən şimalda qalan ərazini əhatə edir. Bu rayonda dəniz dibinin relyefi akkumlyativ xarakterli dayazlıqla xarakterizə olunur. Rayonun şimal-qərb hissəsində Volqa çayının deltası, şimal-şərq hissəsində isə akkumlyativ mənşəli Çanbay, və Uknatıy adaları yerləşir.Volqanın eniş delta hissəsində Zuydev, Qalkin, Konev cənubda isə Çistaya və Balıqqulaqı bankası yerləşir. Şimali Xəzərin şərq sahilində yerləşən Buzoçi yarımadasının yaxınlığındakı eniş dayazlıqda isə Tulen adaları qrupu (Kulalı, Novıy, Balıqçı və s.) yerləşir. Şimali Xəzərdə şoxlu sayda adalar və bankalar yerləşmişdir. Orta Xəzərin dib relyefi Şimali Xəzərin dib relyefindən fərqlidir. Xəzərin bu hissəsində şelf, materik yamacı və dərin Dərbənd şökəkliyi dəqiq seşilir. Orta Xəzərin qərb şelf hissəsi 60–100 metr dar sahəni əhatə edir. Orta Xəzərin şərq hissəsində şelf daha geniş sahəni tutur. Dərbənd şökəkliyinin materik yamacı dar və dikdir. Orta Xəzərin şimal və cənub şökəkliyinin dərinliyi Dərbənd çökəkliyinin dərinliyindən azdır. Orta Xəzər cənubi Xəzərdən Abşeron astanası ilə ayrılır. Abşeron astanasında orta dərinlik 198 metrdir. Ümumiyyətlə, cənub-qərbdən şimal-şərqə tərəf dayazlaşan orta Xəzər zonası şimalı Xəzərdən şox dərindir. Cənubi Xəzərin dib relyefi şelf, materik yamacı, ən dərin çökəklikləri və sualtı yüksəklikləri ilə xarakterizə olunur. Qərb sahilinin şelf sahəsinin eni 43 km olub, dik qayalı bankalara, qumlu qrunta malik sahələrlə növbələşir. Şelfin şimal hissəsində düzən sahələr daha üstünlük təşkil edir. Cənub Xəzərin materik yamacı sahəsi dar, sərt pilləli şəkildə olması ilə xarekterizə olunur. === Qasırğa dalğaları === Coğrafi mövqeyinə görə Xəzər dənizi üzərində şimal-qərb, şimal və cənub-şərq küləkləri hökm sürür. Buna uyğun olaraq Xəzər dənizində şimal və şimal-qərbdən, cənub və cənub-şərqə və ya cənub-şərqdən şimal-qərbə və şimala doğru hərəkət edən dalğalar yaranır. Xəzər dənizinin böyük hissəsinə hakim olan şimal və şimal-qərb küləkləri Orta və Cənubi Xəzərdə daha intensiv qasırğalı dalğalar yaradır. Cənub-şərqdən gələn hava kütlələri Xəzərin şimal yarısında nisbətən güclü küləklər yaradır. Cənub-şərqdən daxil olan hava kütlələri Xəzərin şimal yarısında çox güclü küləklərin yaranmasına səbəb olur. Dəniz üzərində zəif, sürəti v≈5,9 m/s olan şimal-qərb küləkləri əsdiyi zaman Orta və Cənubi Xəzərin 75% akvatoriyasında Abşeron yarımadasından 200–250 km şimala doğru hündürlüyü maksimum 1 m olan dalğalar müşahidə edilir. Sürəti 10–15 m/s olan küləklərin yaratdığı, hündürlüyü 1 m olan dalğalar Orta və Cənubi Xəzərin bütün rayonlarını əhatə edir. Hündürlüyü maksimum yüksək olan dalğaların episentri Abşeron yarımadasından 70–90 km şimalda yerləşir. Şimal-qərb və şimaldan əsən sürəti 16–20 m/s olan güclü qasırğa küləkləri dənizdə hündürlüyü 3 m və daha yüksək olan dalğalar yaradır və bu dalğalar Orta və Cənubi Xəzərin təxminən 80% akvatoriyasını əhatə edir. Yalnız Xəzərin cənub qutaracağında hündürlüyü 2 m-dən az olan dalğalara rast gəlinir. Şimal-qərb küləyi güclənərək 25 m/s və daha güclü olarsa qasırğa dalğalarının hündürlüyü episentrdə 7,5–7,8 m-ə çatır. Cənub-şərqdən əsən güclü küləklər və qasırğalar, Şimali Xəzərin azsulu sahələrində dalğalar çox yüksək hündürklüyə çata bilmir. Ən intensiv güclü qasırğalarda belə hava kütlələrinin Xəzərin şimal-qərb hissəsinə axını güclənir. === Küləklər === Xəzər dənizi yer kürəsində küləkli dənizlərindən sayılır. Statistikaya görə bu dənizdə ilə 250 gün qasırğalı küləklər müşahidə olunur. Küləklərin sürət və istiqamətləri, əsasən, aşağadakı amillərlə müəyyən olunur: atmosferin ümumi dövranının xarakteri, küləyin özü tərəfindən yaranmış temperatur sahəsi və sahillərin relyefi. Atmosfetin yerə yaxın qatında külək öz qeyri-stabilliyi ilə fərqlənir. Bu da dənizin müxtəlif hissələrində atmosfer dövranlarının müxtəlifliyi ilə izah olunur. Külək rejiminin ümumi qanunauyğunluğuna görə dəniz üzərində şimal (ŞmQ, Şm, ŞmŞ) və cənubi-şərq rumblu küləklər üstünlük təşkil edirlər (Koşinski, 1964). Xəzər dənizində il boyunca şimal rumblu külək sahələrinin qərarlaşmasının orta ehtimalı 41%-dir, amma başqa mövsümlərə nisbətən yayda bu rəqəm bir qədər artır-48,7%. Təqribən onların yarısı şimali-qərb rumbulna düşür. Şimal rumblu küləklər Azor antisiklonunun qollarının cənub rayonlarına yayılması, Barens və Karsk, Skandinaviya antisiklonlarının hərəkəti və həm də, sonradan şimali-şərq istiqamətində hərəkət edib Orta Asiyanın qərb rayonlarında daxil olan, Cənubi Xəzər antisiklonunun aktivləşməsi zamanı müşahidə olunur. Cənubi-şərq küləkləri ildə orta hesabla 35,9% təşkil edir. Onlar ən çox qışda, Qazaxıstan və Orta Asiyanın rayonları üzərində qərarlaşmış antisiklon yarananda müşahidə olunur (41,3%). Bu antisiklon hava kütlələrinin cənub-şərq istiqamətində daşınmasına əlverişli şərait yaradır. Xəzər dənizi üzərində əsən külək tiplərindən ən davamlısı cənubi-şərqi küləklərdir. Dəniz akvatoriyası hüdudlarında küləyin orta illik sürəti 4–6 sm/san tərtibindədir. === Hidrometeoroloji fəlakətlər === Xəzər dənizində hidrometeoroloji fəlakət hadisələrinə gücü v≥30 m/san olan küləklər, hündürlüyü h≥8 m olan dalğalar, dəniz səviyyəsinin təhlükə həddindən aşağı və yuxarı tərəddüdləri, buzlaşma hadisələri və buz dreyfləri aiddir. Xəzər dənizində qasırğa yaradan küləklər şimal-qərb, şimal və cənub-şərq küləkləri hesab edilir. Oroqrafiyasına və burunlarla zəngin olduğuna görə Abşeron yarımadasının rayonları, Xəzərin başqa rayonlarına nisbətən qasırğaların təsirinə daha çox məruz qalır. Hər il bu rayonlarda sürəti 25 m/s və daha güclü küləklər əsir. Sürəti daha çox — 42–44 m/s olan küləklər Xəzərin qərb hissəsində müşahidə edilir, güclü qasırğaların təkrarlanması nisbətən çox olur. Cənub-şərq qasırğaları Xəzərin Mahaçkala-Dərbənd rayonları üçün xarakterikdir. Çox güclü və uzun müddət davam edən şimal küləkləri əsən zaman Neft Daşları rayonunda parametrləri bütün Xəzər üçün son hədd hesab edilən çox güclü dalğalar yaranır. Hesablamalara görə bu akvatoriyada 50 ildə bir dəfə dalğaların hündürlüyü 17 m-ə çatır. Cənubi Xəzərdə hündürlüyü 15 m olan dalğaların təkrarlanması 50 ildən bir baş verir. Güclü qabarma-çəkilmələr əsasən Şimali Xəzərə aiddir və əsasən payız, qış aylarında baş verir, yaz mövsümündə isə 1–2 dəfə təkrarlanır. Cənubi Xəzərdə çox da böyük olmayan sahələri qeyd etmək olar ki, sahilləri müəyyən qədər su altında qalır və bu su basmış sahələr bir neçə km-ə qədər çata bilir. Buzlaşma hadisələri xalq təsərrüfatının bir çox sahələrinə ciddi təhlükə yaradır. Xüsusilə Şimali Xəzərdən Orta Xəzərin qərb sahilləri boyunca hərəkət edən buz dreyfləri cənub sahillərində 1928–29, 1949–50, 1953–54, 1968–69 və 1971–72-ci illərdə qışın çox soyuq və sərt keçməsi zamanı müşahidə edilmişdir. === Havanın temperaturu === Xəzər dənizinin temperatur rejimi müxtəlifdir. Havanın orta aylıq temperaturu dənizin şimal-şərqində 7–8 °C, cənub hissəsində isə 15–17 °C — aralarında dəyişir. Ən çox temperatur fərqi qış aylarında olur ki, bu, da 16 °C -yə, yayda isə 3–4 °C -yə bərabər olur. Bütün dəniz üzrə havanın temperaturu payızda yaza nisbətən isti olur. Xəzərin şimal hissəsində qış mövsümündə havanın orta aylıq temperaturu 5–6 °C -yə, qərb sahilində isə 8 −10 °C arasında olur. Yazda havanın temperaturu tez yüksəlir və yazın axırında 16–18 °C -yə çatır. Yay aylarında havanın orta aylıq temperaturu 23–26 °C-ə, payızda isə 9 −12 °C-ə aralarında olur. Dənizin orta hissəsinin şimal-şərq sahilində havanın orta aylıq temperaturu yanvar ayında 3–4 °C -yə, qalan rayonlarında isə 0 °C -yə yaxın olur. Qərb sahilinin əksər hissəsində isə temperatur müsbət olur.Nadir hallarda qərb sahilində güclü şaxta müşahidə olunur. Dənizin cənub hissəsində gəldikdə isə qışda havanın orta temperaturu 0 °C-dən yüksək olur. Yay çox isti olur. Xüsusi ilə şərq sahilində havanın orta aylıq temperaturu 26–29 °C -yə çatır.Qərb sahilində isə bu aylarda orta temperatur 23–25 °C-ə olur.Payızın əvvəlində və axırında isə havanın orta aylıq temperaturu uyğun olaraq 22–24 °C- və 11–13 °C -yə bərabər olur. Dənizin cənubunda isə hətta yanvar ayında belə temperatur 5–6 °C -ə olur. === Xəzər dənizinin hidroloji rejimi === {{Əsas|Xəzər dənizinin hidrologiyası}} Xəzər dənizi qapalı su hövzəsi olduğundan o, özünün xüsusi hidroloji rejiminə malikdir. Bu rejimin özünəməxsusluğu bir sıra amillər təyin edir ki, onlarında əsasları bunlardır; çay axını, iqlim şəraiti, dənizin dərinliyi, və dib relyefi, eyni zamanda sahilin fiziki-coğrafi xüsusiyyəti.Çay axını dənizdə, xüsusəndə onun sahil zonalarında, temperaturun paylanma xarakterinə, suyun duzluluğuna və sıxlığına böyük təsir göstərir. Bu cür təsir özünü daha qabarıq şəkildə dənizin şimal-qərb sahilində, Volqa çayının mənsəb hissəsində göstərir. Bu təsirin nəticəsində oradakı dəniz suyu ilə açıq dəniz suyunun hidroloji elementləri arasında kəskin fərq mövcuddur. Dənizin hidroloji rejiminə rayonun iqlim şəraiti də böyük təsir göstərir. Yayın aydın və isti günlərində su müəyyən dərinliyə qədər qızır ki, bu da sıxlığın dəyişmə xarakterinə öz təsirini göstərir. Dənizin dərinliyinin və dib relyefinin də hidroloji rejimin dəyişməsində böyük rolu vardır. Yayda, dənizin dərin yerlərində su istilik yığır ki, bu da qışda, suda temparaturun paylanmasına öz təsirini göstərir. Dib relyefi isə dənizin axın rejiminə təsir edir. === Xəzər dənizinin buzları === [[Fayl:Sumqayıt çimərliyi. 12.02.2012.jpg|280px|thumb|Sumqayıtın buz bağlamış Xəzərin sahil suları (12.02.2012)]] [[Xəzər]] dənizin şimal hissəsi hər il hərəkətsiz, möhkəm buzlarla örtülür. Bəzi çox soyuq keçən qış mövsümlərində, Orta Xəzərin qərb və şərq sahilləri də buz qatı ilə örtülür. Bu, əsasən [[körfəz]] və buxtalarda müşahidə edilir. Orta Xəzərin qərb sahillərinin buzlaşma ehtimalı Mahaçkalada 72–74%, [[Sumqayıt]]da 20% qədər mümkündür. Nadir hallarda, çox soyuq keçən qış aylarında hətta Cənubi [[Xəzər]]in də buz bağlamasına rast gəlinir. Ekstrimal soyuq qış şəraitində üzən ağır buzların Xəzərin şimalından [[Abşeron]] sahillərinə üzüb gəlməsi müşahidə edilir. Bu, aşağıdakı şəraiıtdə mümkün olur: Xəzərin şimal hissəsi çox möhkəm buz bağlayır, şimal-şərq və şərq istiqamətdə əsən çox güclü küləklərin olması lazımdır ki, dərinliklərə təsir edib onları yerindən tərpədə bilsin; Xəzərin qərb sahillərində çox güclü şimal-qərb küləklərinin əsməsi, eyni zamanda Orta və Cənubi [[Xəzər]]də havanın və suyun temperaturunun aşağı olması şəraitində mümkündür. Belə şəraitin yaranması soyuq arktik hava kütlələrinin Xəzərin dərin qatlarına təsiri nəticəsində mümkündür. Şimaldan üzüb gələn ağır, böyük buz kütlələri çox böyük dağıdıcı təsirə malik olur ki, bu da çox vaxt estakadaların və özüllərin zədələnməsinə və bəzən tamamilə dağılmasına səbə olur. Onlar dənizlə əlaqəli olan xalq təsərrüfatı sahələrinə çox ciddi təhlükə yaradır və zərər vurur. == Xəzər dənizinin palçıq vulkanları == Xəzər dənizində palçıq vulkanları Cənub Xəzər hövzəsində daha geniş yayılmışdır. Bu hövzədə 500 — ə qədər palçıq vulkanları aşkar edilmişdir. Onların xeyli hissəsi (169 — dan) cox Cənubi Xəzərin akvatoriyasına düşür.Dənizdə palçıq vulkanları ayrıca adalar, saylar və sualtı hündürlüklər şəklində özünü göstərir.Əsasən kiçik dərinliklərin 100 m — ə yaxın hüdudlarında yerləşirlər. Püskürmədən yaranmış adaların bəziləri bir müddətdən sonradəniz suları ilə yuyulurlar.(Buzovna sopkasında 2001 — ildə püskürmüş vulkanı misal göstərmək olar). Vulkanların püskürmə tezliyi müxtəlifdir. Ən çox püskürən Lökbatan vulkanıdır — 21 dəfə. Dənizdə çirkab vulkanların püskürməsi dəniz və adadakı hidrotexniki qurğular, boru kəmərləri üçün təhlükə yaradır. Çox zaman səthə çıxan qaz yanmağa başlayır. 1932-ci il aprel ayının 11 — də Səngi — Muğan adasında vulkanın püskürməsi nəticəsində atılmlş qazın alovunun hündürlüyu 60 m — ə çatmışdır == Xəzər dənizinin problemləri == Xəzərin müasir problemləri arasında onun ekoloji vəziyyəti,səviyyəsinin dəyişməsi və statusu məsələləri mühüm yer tutur. === Ekoloji vəziyyət === Xəzər dənizinin Azərbaycan Respublikasında bir sıra ekoloji problemləri mövcuddur.<ref name="m">[http://eco.gov.az/az/100-xezer-denizinin-ekoloji-muhitinin-muhafizesi-sistemleri Xəzər dənizinin ekoloji mühitinin mühafizəsi sistemləri]</ref> Xəzərin çirklənmə səbəbləri müxtəlifdir: Xəzərə axan çaylar vasitəsilə gələn çirkləndiricilər Sahil zonasında yerləşən şəhərlərdən və sənaye obyektlərindən gələn çirkləndiricilər * Dənizdə neft hasilatı və nəqli ilə əlaqədar çirklənmə * Xəzər dənizinin səviyyəsinin qalxması nəticəsində sahil zonasında su altında qalmış mənbələrdən çirklənmə * Üzən vasitələrin nəql və daşınma zamanı (tankerlərdən) neft və neft məhsullarının sızması * Kənd təsərrüfatı sahələrində istifadə olunan gübrələrin bir hissəsinin yağıntı və suvarma suları ilə yuyularaq çaylar-kanallar vasitəsilə dənizə axması * Gəmiçilikdə çirkləndirici amil kimi əsasən ballast suları, məişət fekal suları və döşəməaltı sular (neftli lay suları), tərsanələrdə gəmilərin təmiri zamanı formalaşan tullantılar və s.<ref name="m"/> Bu çirkləndirici mənbələr içərisində birinci yeri Xəzərə axan çaylar tutur ki, bununda çox hissəsi Volqa çayının payına düşür. Azərbaycan Respublikası ərazisindən Xəzər dənizinə bir çox irili-xırdalı çaylar axır ki, bu çaylardan [[Qudyalçay]], [[Sumqayıtçay]], [[Viləşçay]] və [[Lənkərançay]] qismən məişət-fekal tullantı suları ilə çirkləndirilir, Kür çayı isə [[Gürcüstan Respublikası]] ərazisində çirkləndirilərək ([[Tiflis]] şəhərinin bütün tullantı suları bu çaya axıdılır) Respublika ərazisinə daxil olur, eyni zamanda Sabirabad rayonu ərazisində isə Ermənistan Respublikası ərazisində çirkləndirilərək Kür çayına qovuşan Araz çayı vasitəsilə bir qədər də çirkləndirilir. Xəzər dənizinin çirklənməsinin digər səbəbidə təbii axarların yaxınlığında və sahil zolağında fəaliyyət göstərən müəssisə və obyektlərdə formalaşan tullantıların düzgün idarə olunmamasıdır. Bunun nəticəsində Xəzər dənizi [[antropogen təsir]]ə məruz qalır və su mühitində yaşayan canlı orqanizmlərin məhvinə səbəb olur. Xəzər dənizində çirklənmələrin əsas səbəblərindən biri də sahil zolağında, çimərliklərdə neft ləkələrinin qeydə alınması iri sənaye müəssisələrində təmizləyici qurğuların effektli işləməməsi və üzən vasitəsələrdə (gəmilərdə) döşəməaltı sularının dənizə atılmasıdır. Xəzər dənizinin neftlə çirklənmənsinin qarşısını alınması üçün aşağıdakılar vacibdir: * Xəzər dənizi ilə əlaqəsi olan axarlara iri sənaye müəssisələrində (NQÇİ, Neft Emalı zavodları, Kimya sənaye müəssisələri və s.) formalaşan çirkab suların təmizlənmədən atılmasının qarşısının alınması; * Neft və neft-kimya müəssisələrində istismar olunan avadanlıqların müasir tələblərə cavab verən avadanlıqlarla əvəz olunması; * Açıq dənizdə fəaliyyət göstərən və NQÇİ-lərin tabeliyində olan, uzun müddət fasiləsiz istismar olunan hidrotexniki qurğuların müasir tələblərə cavab verən qurğularla əvəz edilməsini; * Neftlə çirklənmə qeydə alınarsa onun dərhal aradan qaldırılması istiqamətində təxirəsalınmaz işlərin görülməsi; * Xəzər dənizinin dəniz ətraf mühitinin mühafizəsi sahəsində əldə olunmuş nailiyyətlər.<ref name="m"/> Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə etdikdən sonra Xəzər dənizinin ekoloji təhlükəsizliyinin təmin olunması istiqamətində mühüm əhəmiyyətə malik bir sıra dövlətdaxili normativ aktlar qəbul olunmuşdur. Xəzər dənizinin Azərbaycan Respublikasına mənsub olan bölməsində dənizin ekoloji təhlükəsizliyinin təmin olunması məqsədilə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən 2001-ci ildə Xəzər Kompleks Ekoloji Monitorinq İdarəsi yaradılmışdır. İdarə Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasını, qanunlarını, Nazirliyin Əsasnaməsini, əmr və sərəncamlarını, ratifikasiya edilmiş Beynəlxalq müqavilə, saziş və konvensiyaları rəhbər tutaraq Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda və onun şimaldan-cənubadək sahil zolağında, o cümlədən çimərlik ərazilərində, eləcə də dənizdə fəaliyyət göstərən müəssisə və obyektlərdə, üzən vasitələrdə və s. [[monitorinq]]in keçirilməsini təşkil edir və onu həyata keçirir. [[Monitorinq]]in məqsədi dənizdə və sahil zolağında fəaliyyət göstərən, birbaşa və ya dolayı yolla (kollektor, kanal, çay, və s. vasitəsilə) Xəzər dənizinə [[antropogen təsir]] göstərən müəssisələrdə formalaşan bütün növ (maye, qaz, bərk, və s.) tullantıların dəniz suyuna, qruntuna, [[flora və fauna]]sına, həmçinin digər su obyektlərinə göstərdiyi təsiri təhlil və tədqiq edərək, məlumat toplamaq, təsirin minimuma endirilməsi istiqamətində tədbirlərin həyata keçirilməsinə nail olmaqdan ibarətdir.<ref>[http://gsaz.az/articles/view/79/Xazar-danizinin-ekologiyasi XƏZƏR DƏNİZİNİN EKOLOGİYASI]</ref> AR Prezidentinin [[28 sentyabr]] [[2006]]-cı il Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş «Azərbaycan Respublikasında ekoloji vəziyyətin yaxşılaşdırılmasına dair 2006-2010-cu illər üçün Kompleks Tədbirlər Planı»ndan irəli gələn ətraf mühitin mövcud vəziyyətinin bərpasına yönəldilmiş Bakı Buxtasının, Bibiheybət zonasının, Bakı Beynəlxalq Hava limanının ətrafının, Abşeron yarımadasındakı göllərin, neftlə çirklənmiş torpaqların, lay suları altında qalmış sahələrin və digər istehsalat tullantıları ilə çirklənmiş ərazilərin ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması sxeminə uyğun Bakı və Sumqayıt şəhərlərində formalaşan tullantıların idarə olunmasının təkmilləşdirilməsi və s. tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün AR Prezidentinin göstərişinə əsasən maliyyə vəsaitlərinin ayrılması bu problemlərin vaxtında həll edilməsini reallaşdırmağa xidmət etmişdir. Xəzər dənizinin ətraf mühitinin mühafizəsi istiqamətində gündə 7 900 kub metr çirkab su təmizləmə gücünə malik modul tipli təmizləyici qurğulardan ibarət 17 stansiya qurulmuşdur. Dənizə antropogen təsir göstərən bütün axarlar inventarlaşdırılmış, xəritələşdirilmiş və problemin həlli üzrə ciddi tədbirlər görülür. Belə ki, Bakı şəhəri ərazisində Buzovna qəsəbəsində layihə gücü 10 min m3, Şüvəlan qəsəbəsində layihə gücü 18 min m3 bioloji təmizləmə qurğuları tikilib istismara verilmiş. Hövsan Aerasiya Stansiyası rekonstruksiya edilərək gün ərzində 200 min m3 gücə malik yeni bioloji təmizləmə qurğuları tikilərək layihə gücü 600 min m3/gün-dən 800 min m3/gün-ə çatdırılmışdır. Sumqayıt şəhərində layihə gücü 200 min m3/gün olan yeni bioloji təmizləmə qurğuları tikilib istismara verilmişdir. Bundan başqa dənizdə fəaliyyət göstərən neftqazçıxarma müəssisələrində “28 May” adına NQÇİ-də Cilov adasında Layihə gücü 300 m³/gün,” Neft Daşlarında” isə layihə gücü 500 m³/ gün olan bioloji təmizləmə qurğuları tikilib istismara verilmişdir. “Azərikimya” İB-nin struktur bölmələrində əmələ gələn çirkab suların təmizlənməsi məqsədilə ümumi sahəsi 2 ha ərazini əhatə edən yeni Təmizləyici Qurğu tikilib istismara verilmişdir. “Azərikimya” İB-nin struktur bölmələrində əmələ gələn sənaye və məişət tullantı sularının (məişət tullantı suları ~300 m³/gün, kimyəvi tullantı suları ~1700 m³/gün) təmizlənməsi həyata keçirilir. Xəzər dənizinə antropogen təsir göstərən axarların (mərkəzləşdirilmiş kanalizasiya şəbəkəsi olmayan ərazilərdə) qarşısının alınması və təmizlənərək Xəzər dənizinə axıdılması məqsədilə beynəlxalq standartlara cavab verən modul tipli lokal təmizləyici qurğular quraşdırılaraq istismara verilmişdir. İstismara verilmiş qurğulara idarənin əməkdaşları tərəfindən vaxtaşırı monitorinq nəzarəti həyata keçirilir. Belə ki, qurğuların dənizə çıxışından götürülən nümunələr üzərində mütəmadi olaraq təhlillər aparılır. Hər il avqust ayının 12-si [[Xəzər günü]] və sentyabr ayının son həftəsi [[«Beynəlxalq Dəniz Günü»]] ilə əlaqədar olaraq 25-30 sentyabr tarixlərində Xəzər dənizinin Azərbaycana mənsub sahil zolağında Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfindən müvafiq tədbirlərin keçirilməsi, o cümlədən yerlərdə dəyirmi masalarda müzakirələr aparılır, sahil boyu ərazilərdə iməciliklər təşkil olunur. Təqdirəlayiq hal kimi qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikası Xəzəryanı dövlətlər arasında dənizin və onun akvatoriyasının çirklənmədən qorunması üzrə kompleks tədbirlər həyata keçirən yeganə dövlət hesab oluna bilər. Bu tədbirlərin məqsədi Xəzər dənizinin dəniz ətraf mühitinin çirklənmədən qorunması, o cümlədən Xəzər dənizinin bioloji ehtiyatlarının qorunması, mühafizəsi, bərpası, davamlı və səmərəli istifadə edilməsindən ibarətdir. Xəzər dənizinin dəniz ətraf mühitinin mühafizəsi sahəsində keçirilən monitorinqlər<ref name="mm">[http://eco.gov.az/az/xeberler/xezer-denizinin-sahilinde-monitorinqler-kecirilib-1394 Xəzər dənizinin sahilində monitorinqlər keçirilib]</ref> Xəzər dənizində ekoloji problemlərin vaxtında aşkar olunması və aradan qaldırılması məqsədi ilə Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyinin Xəzər Kompleks Ekoloji Monitorinq İdarəsi Xəzər dənizinin Azərbaycan sektorunda və onun şimaldan-cənubadək 955&nbsp;km-lik sahil zolağında, o cümlədən çimərlik ərazilərində, eləcə də dənizdə fəaliyyət göstərən müəssisə və obyektlərdə, üzən vasitələrdə və s. monitorinqin keçirilməsini təşkil edir və onu həyata keçirir. Monitorinqlər zamanı dənizdə və sahil zolağında fəaliyyət göstərən, birbaşa və ya dolayı yolla (kollektor, kanal, çay, və s. vasitəsilə) Xəzər dənizinə antropogen təsir göstərən müəssisələrdə formalaşan bütün növ (maye, qaz, bərk) tullantıların dəniz suyuna, qruntuna, flora və faunasına, həmçinin digər su obyektlərinə göstərdiyi təsiri təhlil və tədqiq edilir, məlumat toplanılır, təsirin minimuma endirilməsi istiqamətində tədbirlər həyata keçirilir. Monitorinq nöqtələrindən götürülmüş nümunələr Xəzər Kompleks Ekoloji Monitorinq İdarəsinin laboratoriyalarına təhvil verilir. Laboratoriyada monitorinqlər nəticəsində götürülmüş su, dib çöküntüsü, şlam və qazma məhlulu nümunələri üzərində analitik, bioloji, ekotoksikoloji və mikrobioloji təhlillər aparılır: * Analitik Tədqiqatlar - nümunələr üzərində fiziki-kimyəvi və kimyəvi təhlillər aparılır. * Ekotoksikologiya - nümunələr üzərində Dahpnia maqna və Pontoqammarus maeoticus test orqanizmlərindən istifadə edilməklə su nümunələri, qazma məhlulu, şlam və dib çöküntüləri üzərində ekotoksikoloji təhlillər aparılır. * Hidrobiologiya - su nümunələri üzərində ümumi Bağırsaq Çöpü Bakteriya Qrupunun və şərti patogen bakteriyası olan Escherichia coli-nin (E.coli) miqdarının təyini,zooplankton və zoobentos orqanizmlərinin say və kütləsinin öyrənilməsi və təmizləyici qurğuların işinin səmərəliliyini yoxlamaq məqsədi ilə aktiv lil və su nümunələri üzərində bioloji təhlillər aparılır.<ref name="mm"/> === Səviyyənin dəyişməsi problemi === Paleocoğrafi,arxeoloji və tarixi məlumatlara görə son 3 min ildə Xəzərin səviyyəsinin dəyişmə amplitudu 15 metrə yaxın olmuşdur.Bu sahədə aparılan müşahidələrin əsasını 1837-ci ildə [[Bakı]]da E.Lents qoymuşdur. Müşahidələr dövründə qeydə alınmış ən yüksək [[səviyyə]] (-25.2 metr) 1882-ci ildə,ən aşağı (-29.0 metr) səviyyə isə 1977-ci ildə qeydə alınmışdır.1978–1995-ci illərdə səviyyə 2.5 metr qalxmışdır. Səviyyənin dəyişməsi [[iqlim]], geoloji və [[antropogen]] amillərlə əlaqələndirilir. İqlim amili öz təsirini Xəzərin su balansının gəlir(dənizə axan çayların suları və dənizə düşən yağıntılar)və çıxar (səthdən [[buxarlanma]]) fərqində göstərir. Balansın pozulması səviyyənin dəyişməsi ilə nəticələnir,yəni çay suları və yağıntının miqdarı səthdən buxarlanmadan çox olduğu halda səviyyə qalxır və əksinə. Xəzər [[fauna]]sının məskunlaşdığı və inkişaf etdiyi şelf zonasının sahəsi azalır, balıqların kürü tökmək üçün çaylara keçməsinə əngəl yaranır.Bu zonanın hidrometeoroloji rejimində mənfi dəyişikliklər baş verir.Səviyyənin qalxdığı hallarda da sahil zonasının sosial-iqtisadi vəziyyətinə külli miqdarda ziyan dəyir,ekoloji şərait pisləşir,[[bataqlıq]]lar yaranır, [[ev]]lər və [[torpaq]]lar su altında qalır.1978–1995-ci illərdə səviyyənin qalxmasından [[Azərbaycan]]a dəyən ziyanın miqdarı təqribən 2 milyard dollar təşkil etmişdir.<ref name=":1" /><ref name=":1" /> 1978–95-ci illərdə Xəzərin səviyyəsi 2,5 metr qalxmışdı, xeyli ərazi suyun altında qalmışdı. Təxmini hesablamalara görə, təsərrüfatlara 2 milyard manat ziyan dəymişdi. Sonra isə bu səviyyə stabilləşdi və suyun altında qalan ərazilər yenidən üzə çıxdı. Xəzərin səviyyəsi 10–15 ildən bir aşağı düşə bilər. Araşdırmalara görə, 250 il Xəzərdə enmə olur, sonra isə suyun səviyyəsi qalxır. 4 min il ərazində Xəzərlə bağlı 8 belə dövr müəyyən olunub. Sonuncu dəfə qalxma 1800-cü ildə baş verib. 1810–1820-ci illərdən sonra suyun səviyyəsi enməyə başlayıb. Növbəti 25 il ərzində, təxminən 2050-ci ilə qədər Xəzər dənizinin səviyyəsinin enməsi proqnozlaşdırılır Rusiya Hidrometeorologiya Mərkəzinin və Xəzər dənizi Araşdırmaları Mərkəzinin mütəxəssisləri belə iddia ilə çıxış ediblər ki, 2019-cu ilin dekabr ayına qədər Xəzər dənizində suyun səviyyəsi daha 15 santimetr azalacaq. Əgər bu proqnoz təsdiqini taparsa, Xəzər dənizi il ərzində 60 kub kilometr su itirə bilər. Bu da balıq populyasiyalarının azalmasını qaçılmaz edir. Elm adamları suyun səviyyəsinin enməsini 2019-cu il yaz aylarının çox isti keçməsi ilə əlaqələndirirlər.<ref>[https://virtualaz.org/olke/140768 Xəzərdə nə baş verir.]</ref> === Status məsələsi === Vaxtilə Xəzər dənizi [[SSRİ]] ilə [[İran]] arasında bölünmüş və sərhəd [[Astara rayonu|Astara]]-Həsənqulu xətti boyunca müəyyənləşdirilmişdir.1991-ci ildə SSRİ-nin süqutundan müttəfiq [[respublika]]lar,o cümlədən [[Azərbaycan Respublikası]] müstəqillik əldə edərək öz ərazi suları ilə birlikdə [[BMT]]-yə və digər beynəlxalq qurumlara daxil olmuşdur. == Xəzər dənizi sahilində yerləşən şəhərlər == {{sütunlar}} {{sütun}} {{AZE}} * [[Astara]] * [[Bakı]] * [[Xaçmaz]] * [[Lənkəran]] * [[Masallı]] * [[Neftçala]] * [[Sumqayıt]] * [[Siyəzən]] * [[Şabran]] * [[Xudat]] {{KAZ}} * [[Aktau]] * [[Atırau]] {{sütun}} {{TKM}} * [[Türkmənbaşı]] {{IRN}} * [[Ənzəli (şəhər)|Ənzəli]] * [[Rəşt]] {{RUS}} * [[Həştərxan]] * [[Dərbənd]] * [[Mahaçqala]] {{sütun/son}} == Xəzər dənizinin neft və qaz ehtiyatları == {{Əsas|Xəzər dənizinin neft və təbii qaz ehtiyatları}} [[Fayl:Azerbaijanoil.jpg|thumb|300px|Azərbaycanda [[neft]] yataqları]] Xəzər dənizi böyük həcmdə hidrokarbon ehtiyatlara malikdir. Müxtəlif hesablamalara görə Xəzərdə olan [[neft]] ehtiyatları 200 milyard [[barrel]]ə çatır. Bundan başqa dənizdə böyük həcmdə [[təbii qaz]] ehtiyatları var. Xəzərin hidrokarbon ehtiyatlarının çıxarılmasında ətraf dövlətlər və xarici korporasiyalar fəal şəkildə iştirak edirlər. Bu gün Xəzər dənizi dünyada [[enerji təhlükəsizliyində]] əsas rol oynayan regionlardan biridir. Xəzərdə hasil olunan enerji resursları həm sahil ölkələrinin, həmdə ətraf regiona daxil olan ölkələrin inkişafında vacib rol oynayır. [[Fayl:Caspian Sea Novxani beach e-citizen.jpg|300px|thumb|right|Novxanı çimərliyi]] 1994-cü ilin sentyabr ayında qərb dövlətlərinin konsernləri ilə bağlanan müqavilə "əsrin müqaviləsi" adlanır. Abşeron yarımadasından şərqdə, neftlə zəngin bölgədə dənizin 100 m dərinliyindən metal bünövrələrin üstündə 100-dən çox süni adacıqlar təşkil olunub estakadalar düzəldilmişdir. Estakadaların ümumi uzunluğu 400 km-dən çoxdur. Estakadaların üstündə çoxmərtəbəli yaşayış evləri və ictimai binaları olan "Neft daşları" şəhəri yaradılmışdır. Hal-hazırda [[Azərbaycan]]da hasil olunan neftin 67 %-i, qazın isə 95 %-i Xəzərdən çıxarılır. Xəzərin qumlu çimərlikləri əhalinin sevimli istirahət yeridir. Xəzərin zümrüd suyu, "qızıl" qumu, ultrabənövşəyi günəş şüaları yay aylarında turistləri cəlb edir. [[Fayl:TurkmenbashiSea.jpg|thumb|right|300px|Xəzər dənizinin Türkmənistan sahilləri]] == Xəzər dənizinin bioloji sərvətləri == [[Fayl:Dondurulmuş Xəzər kilkəsi - 1.jpg|left|200px|thumb|Dondurulmuş Xəzər kilkəsi]] Xəzər dənizinin fauna və florasının özünəməxsus zənginliyi var. O başqa dəniz və göllərdən seçilir. Xəzərin faunası tipik dəniz faunasından ciddi fərqlənir. Xəzərin sahil zonasında üç qoruq yaradılmışdır: Azərbaycanda Qızılağac, Rusiyada Həştərxan, Türkmənistanda — Xəzər . Xəzərdə 920-ə yaxın heyvan növü yaşayır. Xəzərdə onurğalıların 79 növü mövcuddur. Bunlardan başqa Xəzərdə 101 balıq növü də mövcuddur. Xəzər dənizinidə, nərə, uzunburun, qaya balığı, ağ qızılbalıq, qızıl balıq, Xəzər siyənəyinin beş növü, dəniz sıfı, ziyad, gülmə, çəki, xəşəm və başqa balıq növləri var. [[Xəzər dənizində yaşayan balıqların siyahısı]]nda 101 müxtəlif balıq növü və forması yaşayır. Bunlara nərəkimi balıqlardan olan 5m-lik nəhəng bölgədən tutmuş 45 mm uzunluqda olan hirkanobus xul balığı da daxildir. Burada bəzi növlərin sayı milyon və milyardlarla hesablanır: siyənəkkimilər, xulkimilər, nərəkimilər, gızılbalıgkimilər, durnabalığı, çəkikimilər, naxabalığı və s. Bunlardan durnabalığı , xanıbalığı , dabanbalığı şirin su mənşəlidirlər. Onlar başlıca olaraq çayların dənizlərə töküldüyü yerlərdən yuxarıda və nadir hallarda dənizdə rast gəlirlər. [[Sıf]], [[çapaq]], [[çəki]] həm çayda həm də dənizin şirin sulu hissələrində yaşayırlar. Yalnız nərəkimilər və siyənəkkimilər dənizin hər yerində yayılmışlar və ancaq çoxalmaq üçün çaya girirlər. [[Aterina]] (''Atherina mochon pontica''), [[iynəbalıq]] (''Syngnathus nigrolineatus''), [[kefal]] (''Lisa auratus'' və ''Lisa saliens'') və [[kambala]] sırf dəniz balıqlarıdır. Dünyadakı nərə balıqlarının təqribən 85 %-i, qara kürünün isə 95 %-i Xəzər dənizində yaşayır. Xəzər dənizində 10 milyona qədər quş qışlayır. Kambaladan başqa bunların hamısı [[Azov dənizi|Azov]] və [[Qara dəniz]]dən gəlib Xəzər denizində inkişaf və böyümək üçün əlverişli şərait tapıb. Xəzər dənizi qoruqlarında 312 növü qeyd edilmişdir və sahillərində çoxlu su quşları yuvalayır. Xəzər dənizi xususən qu quşlarının iri qışlama yeri kimi məşhurdur. Xəzər dənizi quşların Avropa, Asiya və Yaxın Şərq arasında köçməsinin əsas marşrutlarından biridir. Miqrasiya zamanı hər il regiondan 12 milyona qədər quş uçub keçir, 5 milyon quş isə burada qışlayır. Azərbaijan sahilləri çox mühüm təbii əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, onun qorunan körfəzləri, kiçik adaları, gölməçələri, bataqlıq sahələri miqrasiya edən və qışlayan, həm də orada daimi yaşayan və çoxalan növlər üçün ideal yerlərdir. Xəzər dənizində və onun qoruqlarında [[ördək]], [[qaz]], [[qaşqaldaq]], [[qaradöş qaqar]], [[qıvrımlələk qutan]], [[iri qarabatdaq]], [[xırda qarabatdaq]], [[kürən vağ]], [[flaminqo]], [[fısıldayan qu]], [[harayçı qu]], [[boz qaz]], [[ağqaş qaz]], [[anqut]] və ya [[qırmızı ördək]], [[ala ördək]], [[yaşılbaş ördək]], [[boz]], [[ordəkcarcı cürə]], [[qızılbaş dalğıc]] və s. yaşayır. Xəzər dənizində 1809 növ və yarım heyvan yaşayır ki, onun 1069 sərbəst yaşayan [[onurğasızlar]], 325 növü [[parazitlər]] və 415 növü [[onurğalılar|onurğalı heyvanlard]]ır. Mənşəyinə görə Xəzər dənizində beş qrup sərbəst yaşayan heyvanlar ayırd etmək olarki bunlar da əsasən dənizin mürəkkəb tarixə malik olduğunu əks etdirir. Birinci qrup Xəzərin aftoxton faunasından ibarətdir, ümumi sayı 513 növdür. Bütün faunanın 48 faizini təşkil edir. Onlar Sarmat, Pont və Akcaqıl hövzələrində yaşayan qədim formalardan əmələ gəlmişdir. Siyənəklər, xuı balıqlar, çömçə xullar, nərə kimilər, dreyssen mollyuskaları, xərçənklər, turbellyarilər, bəzi polixetlər, mizidlərin böyük hissəsi üçüncü dövr dəniz faunasının qalıqlarıdır. İkinci genetik qrupu Arktika növləridir. Hazırda əcdadları Şimal dənizindədirlər. Bunlar şimal dənizindən 10–12 min il əvvəl Xəzər dənizinə keçmişlər. Arktika qrupunun 14 növü var. Bura xərçənk kimilərdən limnokalanus, dörd növ mizit, iki növ ağ qızıl balıq, Xəzər qızılbalığı, yanüzən, dəniz yuyrüyü, Xəzər su itisi aiddir. Bunlar Xəzərə buzlaşma dövründən sonra əmələ gələn qöyçay vasitəsilə keçmişlər. Bunlar Orta və Cənubi Xəzərin 200–700 metr dərinliklərində yaşayırlar. Bu həmin dərinliklərdə suyun daha soyuq olması izah edilir (4,9–5,9 °C). Üçüncü qrup Aralıq dənizi növləridir. Ümumi sayı 26-dır. Bunlar Xəzər dənizinə Xvalın dövründə Kumu-Manıc boğazı vasitəsilə keçmiçlər. Bu qrupa fabritsiya çoxqıllı qurdu, iki növ sirastoderma mollyusku,iynəbalıq və s. aiddir. Bəzi Aralıq dənizi növlərisə Xəzərə Volqa-Don kanalı açıldıqdan sonra keçmişlər. Dördüncü qrup şirin su faunası 228 növdür. Şirin su növlərinin Xəzərə keçməsi dənizin suyunun şirinləşməsilə əlaqədar bir neçə mərhələdə baş vermişdir. Bura qızıl balıglar, durnabalığıkimilər, naxakimilər,karpkimilər, xanıbalığıkimilər, həmçinin bəzi onurğasızlar (oliqoxetlər), rotatorilər,turbellyarilərin bir qismi, xironomidlər və s. daxildir. Beşinci qrup dəniz növləridir. Bunlar infuzorlar (386 forma), iki foraminifer və s. aiddir. [[Xəzər suitisi]] Xəzərin yeganə [[məməlilər|məməli]] heyvanıdır. [[Xəzər tısbağası]] === Xəzər balıqları === * [[Nərəkimilər]] fəsiləsi (''Acipenseridae'') ** [[Bölgə]] (''Huso huso'') ** [[Rus nərəsi]] (Acipenser guldenstadti) ** Kür (İran) nərəsi (''Acipenser güldenstädtii persicus natio cyrensis'') ** [[Kələmo]] (''Acipenser nudiventris'') ** Kür (Cənubi Xəzər) uzunburunu (''Asipenser stellatus stellatus natio cyrensis'') * [[Siyənəkkimilər]] fəsiləsi (''Clupeidae'' ) ** [[Ançous kilkə]] (''Clupeonella engrauliformis'') ** [[İrigöz kilkə]] (''Clupeonella grimmi'') ** [[Adi kilkə]] (''Clupeonella delicatula caspia'') ** [[Qızılbalıq]] (''Salmo trutta caspius'') ** [[İlanbalığı]] (''Caspiomyzon wagneri'') ** [[Xəzər şişqarını]] (''Alosa caspia caspia'') ** [[İrigöz siyənək]] (''Alosa brashnikovi autumnalis'') ** [[Volqa siyənəyi]] (''Alosa kessleri volgensis'') ** [[Qarabel siyənək]] (''Alosa kessleri kessleri'') * [[Çəkikimilər]] fəsiləsi (''Cyprinidae'') ** [[Kütüm]] (''Rutilus frisii kutum'') * [[Kefalkimilər]] fəsiləsi (''Mugilidae'') ** [[Qızılı kefal]] (''Lisa auratus'') ** [[Sivriburun kefal]] (''Lisa saliens'') * [[Xulkimilər]] fəsiləsi (''Gobiidae'') ** [[Xəzər xulu]] (''Neogobius caspius'') ** [[Girdə xul]] (''Neogobius melanostomus affinis'') ** [[Şirman xulu]] (''Neogobius syrman eurystomus'') ** [[Qumluq xulu]] (''Neogobius fluviatilis pallasi'') ** [[Kessler xulu]] (''Neogobius kessleri gorlap'') ** [[Uzunquyruq xul]] (''Knipowitschia longicaudata'') ** [[Qrimm çömçə xulu]] (''Benthophilus grimmi'') * Digər növlər ** [[Aterina]] (''Atherina mochon pontica'') ** [[İynəbalığı]] (''Syngnathus nigrolineatus'') **[[Xəzər minoqasi]] === Zooplankton === Xəzər dənizinin zooplanktonunda [[infuzorlar]] , [[bağırsaqboşluqlar]], [[rotatorilər]], [[qurdlar]], [[molyusklar]], həmçinin balıqların [[kürü (balıq)|kürüsü]] və sürfələrə rast gəlinir. Zooplankton balıqların və [[balinalar]]ın gidasında mühüm rol oynayır, o çox qidalıdır. Dünya okeanı dənizlərində təqribən 2000 zooplankton heyvanlar, o cümlədən 1200 növ xərçənglər qeyd edilmışdir. Xəzər dənizini zooplanktonunda 315 növ yaşayır: onlardan 135 növ infuzorlar, 2 növ [[bağırsaqboşluqlar]], 67 növ [[rotatorilər]], 54 növ [[şaxəbığcıqlı xərçənglər]], 32 növ [[kürəkayaqlı xərçənglər]], 1 növ [[çanaqlı xərçənglər]], 6 növ [[mizidlər]], 5 növ [[kumlar]], 6 növ [[yanüzənlər]], 1 növ [[izopodlar]], 1 növ [[su gənələri]]. Xəzər dənizində yaşayan 135 növ plankton infuzorların 73 növü Şimali Xəzərdə, 112 növü Orta Xəzərdə və 108 növü Cənubi Xəzərdə yaşayır. Rotatorilər əsasən dənizin şirin su olan — [[Volqa]] və [[Kür]] çaylarının dənizə töküldüyü sahələrində yaşayırlar. Xəzər dənizinin zooplanktonunda şaxəbığcıqlı xərçənglər mühüm rol oynayırlar. Onlardan şirin su növlərinə əsasən Şimali Xəzərdə və Volqa çayının dənizə tökülən hissəsində təsadüf edilir. Xəzər dənizi planktonunda kürəkayaqlı xərçənglərin aşağıdaki yarımdəstələrin ([[Calanoida]] — 6 növ, [[Cyclopoida]] — 17 növ, [[Harpacticoida]] — 9 növ) vardır. Burada say hesabı ilə birinci yeri [[limnokalanus]] xərçəngi tutur. Xəzərin planktonunda mizidlər, yanüzənlər və onurğasız heyvanların sürfələri də mühüm rol oynayırlar. Payızda zooplanktonun biokütləsi dənizin sahil zonasında artır, lakin dənizin orta hissəsində onun biokütləsi xeyli aşağı olur. Xəzər dənizi zooplanktonunun trofik strukturu aşağıdakı kimi təmsil olunmuşdur: dərin zonalarda [[fitofaqlar]] üstünlük təşkil edirlər, dairəvi axın zonasında [[yırtıcılar]]ın rolu artır, dayaz yerlərdə isə fitofaqlar və [[yırtıcılar]]la yanaşı, həmçinin [[detritofaqlar]] görünməyə başlayır. === Zoobentos === Xəzər dənizində bentik heyvanların yayılması onun dibini örtən torpaq tiplərindən və dərinlikdən asılıdır. Hazırda Xəzərin dib hissəsində onurğasız heyvanların 855 növü və yarımnövü qeydə alınmışdır. Onların 305 növünü infuzorlar, 52 növünü nematodlar, 118 növünü molyuskalar, 74 növünü yanüzənlər və 46 növünün çanaqlı xərçənklər və s. təşkil edir. Dənizin sahil zonalarında (0–50m) bentik heyvanların növ müxtəlifliyi onun dərin hissələrinə nisbətən çoxdur. Şimali Xəzərin bentosunda 276 növ heyvan qeyd edilmişdir. Orta Xəzər bentosunda 589 növ heyvan yaşayır. Onlardan 233 növü infuzorlardır. Orta Xəzərin qərb hissəsində 199 növ infuzor yaşayır. Orta Xəzərin zoobentosunda biokütləcə Azov və Qara dəniz növləri (abra, mitilaster, serastoderma, nereis) və bəzi Xəzər növləri-dreysena, pirqula ilbizləri, hipaniya qurdu və xironomid sürfələri üstünlük təşkil edirlər. Bentik heyvanların yüksək inkişafına Xudat və Giləzi arasındakı sahələrdə rast gəlinir. Orta Xəzərin şərq hissəsində çoxlu miqdarda yanüzən xərçənklər inkişaf edirlər. Cənubi Xəzərin zoobentosunun balıqların artmasında əsas rolu vardır. Cənubi Xəzərin bentosunda 589 növ heyvan qeydə alınmışdır. Onların 279 növü infuzorlardır. Bentik heyvanların maksimum inkişafına dənizin 10–50 m dərinliklərində rast gəlinir. Burada biokütləcə mitilaster, abra və dreyssena ilbizləri üstünlük təşkil edirlər. Bentik heyvanların maksimum inkişafına Bəndovan burnundan, Lənkəran və Astara yaxınlığında rast gəlinir. Kür çayının dənizə tökülən hissəsində cəmi 13 növ heyvan qeyd edilmışdir. Ümümiyyətlə, Cənubi Xəzərin şərq hissəsində bentik heyvanların 389 növü yaşayır. Onların 176 növü infuzorlardır. Molyuskalar arasında mitilaster və abra əsas yeri tuturlar. Bentik heyvanlar əsasən Təzabad yaxınlığında, Oqurçinsk adası və Ulski bankası yaxınlığında daha çox inkişaf edirlər. Xəzər dənizinin suyunun şorlanması ilə əlaqədar olaraq onun zoobentosunun tərkibində böyük dəyişikliklər baş vermişdir. Körfəzlərdəki sularda duzluluğun artması nəticəsində tamamilə yeni biosenozlar əmələ gəlmişlər ki, bu biosenozlarda Azov və Qara dənizlərdən Volqa-Don kanalı vasıtəsilə şortəhər sularda yaşayan orqanizmlərin gəlməsi hesabına baş verir. Bu proses Krasnovodsk, Cənubi Çələkən, Balxan, Qızılağac, Qorqan körfəzlərində daha intensiv gedir. Hazırda həmin körfəzlərdə Azov və Qara dəniz növləri bütün sahələri tutmuşlar. Təkcə Qazaxıstan körfəzində suyun duzluluğu gözəçarpan dəyişikliyə uğramadığı üçün Xəzər faunası öz domanantlığını saxlamışdır. Orta və Cənubi Xəzərin sahil zonalarının, eləcə də Şımali Xəzərin bentofaunasının rəngarəngliyi bu rayonlara müxtəlif balıqları — nərə, külmə, çəki, bəzi xullar, aterina və s. balıqları cəlb edir. Xəzərin bütün rayonlarında zoobentosun əsas biokütləsini Azov və Qara dənizlərdən gəlmiş növlər təşkil edir. Xəzərin səviyyəsinin qalxmasının təsiri altında dənizin dib faunasının məhsuldarlığında dəyişikliklər baş verir. Zoobentosun biokütləsi Orta və Cənubi Xəzərdə daha məhsuldardır, burada yem bazasının böyük ehtiyatları vardır. Lakin Şimali Xəzərin dibində yaşayan yem ehtiyatlarından balıqlar tam istifadə edirlər, çünki həyatı Volqa və Ural çayları ilə bağlı olan bütün balıqlar bu rayonlarda qidalanır. === Perifiton === Perifitona bəzən bioloji örtük də deyilir. Xəzərdə olan təbii və süni substratlarda çoxlu miqdarda perifiton orqanizmlər inkişaf edirlər. Perifitonda bakteriyalar, yosunlar, infuzorlar, süngürlər, briozoylar, qurdlar, molyuskalar, bığayaqlı xərçənklər və s. yaşayırlar. Xəzər dənizi perifitonunda 90 növ bitki və 212 növ heyvan qeyd edilmişdir. Əsrimizin əvvələrində Xəzər dənizində cəmi bir neçə növ perifiton heyvan yaşayırdı. Həmin heyvanlar Xəzərdə olan hidrotexniki qurğulara heç bir ziyan vurmurdular. Lakin Azov və Qara dənizlərdən Xəzər dənizinə yeni heyvanların gəlməsi ilə əlaqədar olaraq perifitonun rolu xeyli artmışdır. Hazırda perifiton heyvanlar gəmilərin, dəniz estakadaların və s. suda qalmış hissələrində külli miqdarda inkişaf etməklə onlara böyük ziyan vururlar. Mitilaster ilbizi Xəzər dənizinə Qara dənizdən gəmilərlə gəlmişdir. O, Xəzərdə ilk dəfə Bakı buxtasında qeyd edilmiş və buradan Cənubi Xəzərin qərb sahilinə, sonra şərq sahilinə və getdikcə dənizin bütün sahələrinə yayılmışdır. Xəzər dənizi perifitonundakı bütün dıyişiklər Volqa-Don kanali istismar olunandan sonra baş vermişdir. Bu kanalla Xəzər dənizinə gəmilərə yapışmış halda Qara və Azov dənizlərində yaşayan bir çox perifiton orqanizmlər gəlmişdir.Xəzər dənizinin perifitonunda 172 növ infuzor qeyd edimişdir, onların 30 növünə dənizin bütün akvatoriyasında rast gəlinir. Xəzər dənizi perifitonunda molyuskalardan mitilaster mühüm rol oynayır. [[Fayl:Stamp of Azerbaijan 159.jpg|thumb|right|300px|Poçt markası (1992).]] Perifitonun tərkibində mitilasterdən başqa dreyssena, abra, serastoderma, teodoksus molyuskaları da vardır. Xərçənglərdən korofiidlər Xəzərdəki bioloji örtüklərdə böyük rol oynayırlar. Xəzər dənizi perifitonunda balanus xərçəngi (Balanus improvisus) əsas rol oynayır. Suda olan əşyaların və hidrotexniki qurğuların bioloji örtüklərinin hamısında balanus üstünlük təşkil edir. Xəzərin bioloji örtüklərində briozoyların 3 növü yaşayır. Son zamanlar Xəzər dənizinin perifitonunda sonboşluqlardan barensiyaya qeyd edilmişdir. İlk dəfə ona Krasnovodsk körfəzində rast gəlinmişdir. Xəzərdə gəmilərin alt hissəsində 10 növ heyvan tapılmışdır ki, bunlar hidrotexniki qurğulardakı bioloji örtüklər üçün də xarakterikdir. Perifiton heyvanların balıqların qidasında rolu olduqca azdır. Bəzi plankton balıqlar onların sürfələrindən istifadə edirlər. === Onurğasız heyvanlar === Xəzərdə yaşayan heyvanların əsas hissəsini onurğasız heyvanlar təşkil edir. Onların payına 1394 növ düşür ki, buda 77,1% təşkil edir. Xəzərdə [[kökayaqlılar]]ın 10 növü, [[Heliozoylar]]ın hər iki növü, [[Qamçıdaşıyanlar]] (Mastiqophora) Bu yarımtip sarkomastiqoforlar tipinə daxildir. Bunların hamısında qamçı var və onun köməyi ilə hərəkət edirlər. Hazırda 6–8 min. növü vardır. [[İnfuzorlar]]ın 460 növü (21 növü parazitdir), [[süngərlər]] 3 forması olan bir növü, [[bağırsaqboşluqlar]]ın 5 növü, [[kirpikli qurdlar]]ın 29 növü, [[Nemertinlər]]in 1 növü ([[Prostoma clepsinoides]]) məlumdur [[nematodlar]]ın 52 növü, [[rotatorilər]] 67 növü, [[çoxqıllı qurdlar]]ın 32 növü, [[Zəlilər]] (Hirudinea) Piscicola caspia, Caspiobdella tuberculata, Archaeobdella esmonti. Bunlar sularda, dənizdə, bəzən isə quruda yaşayırlar Hazırda zəlilərin 400 növü vardır. Xəzərdə isə 3 növü qeyd edilmişdir. [[Şaxəbığcıqlı xərçənglər]] (Cladosera) Pleopis polyphemoides, Polyphemus exiguus, Evadne anonux, Podonevadne, Cornigerius, Caspievadne, Cercopagis, Apagis cinslərinin növləri Xəzər dənizində geniş yayılmışdir. Hazırda 380 növü var, onlardan 55 növünə Xəzər dənizində rast gəlınır. Pleopis polyphemoides növündən başqagalan bütün formalar Xəzər və Azov dənizləri üçün endemikdir. Bu növ Xəzər dənizinə 1957-ci ildə Volqa-Don kanalı acıldıqdan sonra gəlmişdir. [[Kürəkayaqlı xərçənglər]] (Copepoda) Xəzər dənizində 21 növ sərbəstyaşayan kürəkayaqlı xərçənk qeyd edilmişdir. Bu 5 növü Eurytemora minor, Halicyclops sarsi, Estinosoma concinnum, Schizopera akatovae, Smirnnoviella unisetosa Xəzərdə geniş yayılmışdır. [[Bığayaqlı xərçənglər]] (Cirripedia) Hazırda bığayaqların 1000 növü vardır. Onlardan Xəzər dənizində isə 2 növü — Balanus improvisus ilk dəfə 1955-ci ildə, B. eberneus 1956-cı ildə qeyd edilmişdir. Hər iki Xəzərə Azov dənizindən, Volqa-Don kanalı açıldıqdan sonra gəmilərə və hidrotexniki qurğuların bioloji örtüklərinin əsas hissəsini təşkil edir. B.eberneus əsasən dənizin dibində yaşayır. [[Çanaqlı xərçənglər]] (Ostrasoda) Cyprideis littoralis, Leptocythere lonqa Darüinula stevensoni, Cytherissa inormis, Leptocythere laevis, L.minuta, L laetifica Xəzər dənizinin sahil sularında lil, qum və balığqulağı biotoplarında yaşayırlar. Onların bəzi növləri bentik balıqların qidasını təşkil edirlər. [[Mizidlər]] (Mysidacea) Hazırda mizidlırin 500 növü məlumdur, onlardan Xəzər dənizində 20 növü qeyd edilmişdir, bunlardan 13 növü endemik hesab olunur, 7 növünə isə Xəzər dənizindən başqa həm də Qara və Azov dənizlərində də rast gəlinir. Mysis macrolepis, M.microphthalma, M. amblyops, Paramysis loxolepis həmişə planktonda yaşayırlar. Mizidlər bəzi balıqların qidasında şışqarın siyənəklər, sıf, uzunburun,çapaq və s. mühüm rol oynayırlar. [[Kumlar]]ın 18 növü, [[bərabərayaqlılar]]ın 2 yarımnövü, [[yanüzənlər]]in 74 növü (69 növü yerli faunadır, 4 növü (Pseudolibrotus caspius, P. Platyceras, Pontoporea affinis microphtalma, Gammaracanthus loricatus caspius) Arktika faunası qrupuna daxildir), [[onayaqlılar]]ın 5 növü. [[Su gənələri]] (hydracarina). Xəzərdə 2 növü məlumdur, dənizdə, şirin sularda və quruda yayılmışlar. Caspihalacarus hyrcanus Bakı buxtasında, Copidognathus oxicanus isə Şimali Xəzərin şərq hissəsində qeyd edilmişdir. Hər iki növ planktonda yaşayır. [[xironomidlər]]in 8 növü, [[Nəm milçəkləri]]nin ''[[Culicoides]]'' cinsinə aid növləri, [[molyusklar]]ın 118 növü, [[Briozoylar]]ın 6 növü, [[sonboşluqlar]]ın 1 növü (''[[Barentsia benedeni]]'') qeydə alınmışdır. === Bitkilər aləmi === Xəzər dənizinin florası miosen dövründən məlumdur. Dənizinin florası 755 növ və yarımnövdən ibarətdir ki, onun da 5 növü ali bitkilərdir. Ali bitkilər guruda, dənizlərdə və şirin sularda yaşayırlar. Xəzər dənizində yaşayan bitkilərə bunlar aiddir: dənizotu (zostera notli), daragşəkilli suçiçəyi(potamogetonpestinatus), 2 növ ruppiya (ruppia spiralis, r.maritima, najas marina). Dənizotu çoxillik bitki olub, əsasən vegetativ, bəzən isə cinsi yolla çoxalır. Suçiçəyinə dənizin sahil zonasında, najas bitkisinə isə körfəzlərdə rast gəlinir. Ali su bitkiləri onurğasız heyvanlar və balıglar üçün yaxşı sığınacagdır. Ali bitkilərlə həm balıglar, həm də su quşları gidalanır. Bir çox balıglar öz kürülərini onların üzərinə tökürlər. Fitoplankton balıq sərvətinin əsasıdır. Dəniz canlılarının əksəriyyəti onunla qidalanır. Xəzər dənizinin fitoplanktonu başqa dənizlərin fitoplanktonundan dəniz növlərinin az olması və şirin su növlərinin üstünlüyü ilə fərqlənir. Xəzər dənizi fitoplanktonunda həm şirin su və həm lə şortəhər su yosunları yaşayır. Bu da dənizinin duzluğunun az olması ilə bağlıdır. Xəzər dənizinin fitoplanktonunda 450 növ josun qeyd edilmişd ir: onların 163 növü diatom yosunlar,102 növü göy-yaşıl yosunlar , 139 növü yasıl yosunlar, 39 növü dinofit yosunlar, 2 növü qızılı yosunlar, 5 növü evglen yosunlardır. Xəzərin fitoplanktonunda 47 növ dəniz yosunu, 66 növ şortəhər su yosunu, 74 növ şortəhər — şirin su yosunu, 210 növ şirin su yosunu və 52 növ başqa yosunlar vardır. Xəzər dənizi fitoplanktonunda prorosentrum və rizosoleniya daha çoxdur. Orta və Cənubi Xəzərin suyunun duzluğu Şimali Xəzərə nisbətən yüksək olduğu üçün burada şirin su yosunları yaşaya bilmir və məhv olurlar. ==== Yosunlar ==== [[Fayl:Caspian Sea Khezershahr beach.jpg|thumb|320px|Caspian Sea [[Khezeshahr]] beach]] Xəzərdə normal duzluğa malik dənizlərdə yaşayan yosunlar qrupu yoxdur. Xəzər dənizində yaşıl və göy-yaşıl yosunlar üstünlük təşkil edirlər. Əsrimizin 30-cu illərinin əvvəlində Xəzər dənizinə Qara dənizdən diatom yosun -rizosoleniya keçmişdir ki, hazırda bütün Xəzəri basmışdır. Volqa-Don kanalı açıldıqdan sonra Xəzərdə Azov və Qara dənizlərdə yaşayan başqa yosun növləri görünməyə başlamışdır. Yosunlara ibtidai bitkilər qrupu, adətən, su bitkiləri aiddir. Yosunlar müxtəlif rəngdə olurlar ki, bu da onlarda olan xlorofil və başqa piqmentlərin qarşılıqlı nisbətindən asılıdır. Xəzər dənizində göy-yaşıl, qızılı, diatom, qırmızı, yaşıl, qonur, xara, dinofit yosunları yaşayırlar. Xəzərdə [[göy-yaşıl yosunlar]]ın 203 növü, [[qızılı yosunlar]]ın 2 növü ([[Dinobryon baltikum]] və [[Dinobryon sertularia]]), [[Diatom yosunlar]]ın 292 növü, [[yaşıl yosunlar]]ın 139 növü, [[xara yosunları]]n 10 növü, [[qonur yosunlar]]ın 13 növü, [[qırmızı yosunlar]]ın 25 növü yayılmışdır. ==== Ali bitkilər ==== Hazırda [[ali bitkilər]]in 300 min növü məlumdur. Xəzərdə onların 5 növü qeyd edilmişdir. Bunların hamısı [[çiçəkli bitkilər]]ə aiddir: [[dənizotu]] (Zostera nolti), [[daraqşəkilli suçiçəyi]] (''Potamogeton pectinatus''), 2 növ [[ruppiya]] (''[[Ruppia spiralis]]'', ''[[Ruppia maritima]]''), [[najas]] (''[[Najas marina]]''). Dənizotu qum və qumbalıqqulağı torpaqlarda inkişaf edir. Suçiçəyinə dənizin sahil zonasında, nayas bitkisinə isə körfəzlərdə rast gəlinir. Ruppiyaların hər iki növü körfəzlərdə yaşayır. Ali bitkilərlə həm balıqlar, həm də su quşları gidalanır. Bir çox balıqlar ([[çəki]], [[çapaq]], [[külmə]]) öz kürülərini onların üzərinə tökürlər. [[Fitoplankton]] balıq sərvətinin əsasıdır. Dəniz canlılarının əksəriyyəti onunla qidalanır. Xəzər dənizinin fitoplanktonu başqa dənizlərin fitoplanktonundan dəniz növlərinin az olması və şirin su növlərinin üstünlüyü ilə fərqlənir. 1934-cü ildə Xəzər dənizi planktonunda rizosoleniya diatom yosunun müşahidə olunması dənizin fitoplanktonunda xeyli dəyişiklik əmələ gətirmişdir. Şimali Xəzər fitoplanktonunda şirin su yosunları üstünlük təşkil edir ki, bunlardan da ən çox yayılanı göy-yaşıl və yaşıl yosunlardır. Orta Xəzər fitoplanktonunda diatom və göy-yaşıl yosunlar üstünlük təşkil edirlər. Fitoplanktonun fəsillər üzrə dəyişməsi aşağıdaki kimidir. Yazda Şimali Xəzərin cənub-qərb və Volqa çayı tökülən hissəsində diatom yosunların külli inkişafı qeyd edilir.Yayda fitoplanktonda yaşayan yosunların növ tərkibi artır. Payızda Şimali Xəzər fitoplanktonunda göy-yaşıl yosunlar demək olar ki, yox olurlar və onların əvəzində əsasən diatom və dinofit yosunları inkişaf etməyə başlayırlar. Orta və Cənubi Xəzərdə Şimali Xəzərdən fərqli olaraq, yosunların inkişafı qışda da davam edir. Dənizin şərq hissəsində qərb hissəsinə nisbətən yosunlar daha çox artırlar ki, bu da suyun həmin hissədə daha çox olması ilə əlaqədardır. Cənubi Xəzərin qərb hissəsi, xüsusən dənizin 3,5 m dərinliyinə qədər olan yerləri yosunlarla zəngindir. Ələt və Bəndəvan burunları yaxınlığında qırmızı yosunlar və dənizotu yaxşı inkişaf edirlər. Böyük Qızılağac körfəzində ali bitkilərdən dənizotu və suçiçəyi yaxşı inkişaf edirlər. [[Krasnovodsk körfəzi|Krasnovodsk]] və [[Türkmən körfəzi|Türkmən]] körfəzlərinin dibində, [[Oqurçinsk]] və [[Osuşnoy]] adalarının sahil zonalarında ali su bitkilərinin bütün növlərinə rast gəlinir. Krasnovodsk körfəzinin şimal hissəsində xara yosunları yaxşı inkişaf edirlər. Şimali Çeleken körfəzində 2 növ yaşıl, 1 növ xara, 4 növ qırmızı yosun və 2 ali su bitkisi qeyd edilmişdir. Körfəzin orta hissəsində yosunların külli miqdarda inkişafına rast gəlinir. Şimal Xəzər dənizinin fitobentosu dənizin bioloji məhsuldarlığında mühüm rol oynayır. Fotobentosda bitkilər arasında çoxlu miqdarda qurdlar, [[molyusklar]], [[xərçənglər]] ([[yanüzənlər]], [[mizidlər]], [[yengəclər]], [[krevetkalar]]) və körpə balıqlar yaşayırlar. Fitobentik bitkilər bir çox onurğasız heyvanlar və balıqlar üçün sığınacaq hesab olunurlar.<ref>http://emmib.com/index.php?action=text_detail&text_id=35</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Caspian Sea}} * [http://yaaz.az/x%C9%99z%C9%99r-d%C9%99nizind%C9%99-olan-baliqlarin-adlari/ Xəzər dənizində olan balıqların adları]{{Dead link|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://baku.aznet.org] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180329130202/http://baku.aznet.org/ |date=2018-03-29 }} * [http://eco.gov.az/ Azərbaycan Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi] * [http://emmib.com/index.php?action=text_detail&text_id=35] *[https://web.archive.org/web/20101124132815/http://www.bp.com/liveassets/bp_internet/bp_caspian/bp_caspian_azeri/STAGING/local_assets/downloads_pdfs/c/COP_ESIA_12_Envi_az.pdf] Xəzər Balıqları * [http://nature.aznet.org/ Saytda Xəzər dənizi haqqında ətraflı məlumatların yerləşməsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190811053928/http://nature.aznet.org/ |date=2019-08-11 }} {{Xəzər dənizi limanları}} {{Azərbaycanın su hövzələri}} {{Xəzər dənizi ölkələri}} {{Dənizlər}} {{Asiya bölgələri}} [[Kateqoriya:Xəzər dənizi| ]] [[Kateqoriya:Sərhəd gölləri]] [[Kateqoriya:Qədim göllər]] j8aold2o37tidad83upql5pxy5fnr1m Azıx mağarası 0 2165 6563924 6562333 2022-08-05T13:36:07Z Sura Shukurlu 169201 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə −[[Kateqoriya:Azərbaycan arxeologiyası]]; −[[Kateqoriya:Azərbaycan paleontologiyası]]; −[[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun görməli yerləri]] wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Mağara |Adı = Azıx mağarası |Yerli adı = |Şəkil = Azokh Cave3.jpg |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = Azıx mağarasının girişi |lat_dir = N|lat_deg =39.619189 |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = E|lon_deg =46.988603 |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = |Ölkə = Azərbaycan |Rayon = [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] |Kənd = [[Azıx (Xocavənd)|Azıx]]<br>[[Salakətin]] |Dərinliyi = |Amplitudası = 25 |Eni = |Uzunluğu = 600 |Dövrü = [[Paleolit dövrü|Paleolit]], [[Mezolit dövrü|Mezolit]] |Kəşf tarixi = 1960 |Tipi = [[karst]] |Ətraf süxurları = əhəng daşı |Giriş sayı = 7 |Mürəkkəblik kateqoriyası = 1 |Ziyarətçilər üçün əlçatılan = |İşıqlandırma = |Yer xəritəsi = |Yer xəritəsi 1 = Azərbaycan Füzuli |Vəziyyəti = <small>{{Azərbaycan Respublikasının irsi|88|nocat=1}}</small> |Sayt = |Mağaranın planı = Plan of Azykh cave.jpg |Planın izahı = Azıx mağarasının planı |Vikianbar = Azykh cave }} '''Azıx mağarası''' — [[Azərbaycan]]ın cənub-qərbindəki [[Kiçik Qafqaz]] dağlarının cənub-şərq yamacında yerləşən, Qarabağın Quruçay dərəsində, Tuğ çökəkliyində, [[Quruçay (Füzuli)|Quruçay]] çayının sol sahilində, çaydan 3&nbsp;km aralıda, Quruçayın müasir yatağından 100–120 metr yuxarıda yerləşir. [[Qarabağ]]ın [[Xocavənd rayonu]]nun [[Azıx (Xocavənd)|Azıx]] və [[Salakətin]] kəndləri arasında, [[Füzuli şəhəri]]ndən 14&nbsp;km şimal-qərbdə, dəniz səviyyəsindən 900 metr hündürlükdə yerləşən mağara kompleksidir. Azıx mağarasının sahəsi 800 kv km-dir. Burada uzunluğu 600 metrə qədər uzanan 8 dəhliz vardır. Dəhlizlərin bəzilərinin hündürlüyü 20–25 metrə qədərdir. Azıx mağarası [[Daş dövrü]] insanlarının yaşayış yeri kimi məşhurdur. Mağara 1960-cı ildə [[Məmmədəli Hüseynov]]un rəhbərliyi ilə [[AMEA]]-nın ''"Paleolit Arxeoloji Ekspedisiyası"'' tərəfindən aşkar olunmuşdur. Aparılmış tədqiqat işləri zamanı on mədəni təbəqə aşkarlanmışdır. Mağarada [[Quruçay mədəniyyəti]], [[Aşel mədəniyyəti]] və [[Mustye mədəniyyəti]] dövründə yaşayış olduğu müəyyən edilmişdir. 1968-ci ilin iyununda [[Məmmədəli Hüseynov]]un rəhbərliyi altında [[Paleolit]] arxeoloji ekspedisiyası Azıx düşərgəsinin V təbəqəsinin IV horizontunda apardığı arxeoloji qazıntılar zamanı bir neçə daş məmulatı ilə birlikdə ibtidai insana məxsus çənə aşkar olunmuşdur. Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin orta [[Aşel mədəniyyəti]]nə aid təbəqəsindən tapılmış ibtidai insana məxsus olan çənə üzərində professor [[Dəmir Hacıyev]] uzun müddət elmi tədqiqat işləri aparmışdır. == Mağaranın kəşfi == === Fon === 1918–1953-cü illərdə [[Azərbaycan Respublikası]] ərazisində aparılan arxeoloji kəşfiyyat və qazıntı işləri zamanı ölkə ərazisinin [[qədim]] keçmişinə aid yüzlərlə maddi mədəniyyət abidələri qeydə alınmışdır. Lakin həmin abidələr içərisində [[Daş dövrü]]nə aid heç bir arxeoloji abidə qeydə alınmamışdır.<ref name="Huseynov85">М. М. Гусейнов – Древний палеолит Азербайджана, Баку, 1985</ref> Hətta 1881-ci ildə [[Tiflis]] şəhərində keçirilən V Arxeoloji Qurultayda [[Zaqafqaziya]] və o cümlədən [[Azərbaycan]] ərazisində ibtidai insan düşərgələri olmadığı haqqında qərar çıxarılmışdır.<ref name="Huseynov75-1">Археология Aзербарджана (каменныи век), АГУ, 1975</ref> 1950-ci illərin əvvəllərindən başlayaraq [[AMEA|Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası]] Azərbaycan ərazisində Daş dövrü abidələrinin öyrənilməsi üçün xüsusi plan hazırlamışdır. Bu plana uyğun olaraq, 1953-cü ildə Daş dövrü üzrə görkəmli alim [[Sergey Zamyatnin|S.N.Zamyatnin]] SSRİ Elmlər Akademiyası Arxeologiya İnstitutu tərəfindən [[Bakı]]ya dəvət olunmuşdur. 1953-cü ilin payızında Azərbaycan Elmlər Akademiyasında Paleolit dövrü üzrə ilk dəfə olaraq arxeoloji kəşfiyyat işlərinə başlanmışdır. S.Zamyatninlə birlikdə [[Məmmədəli Hüseynov|M.Hüseynov]] 1953-cü il noyabrın 1-dən 30-dək Azərbaycanın [[Şamaxı]], [[Mərəzə]] və [[Qazax]] rayonları ərazisində arxeoloji kəşfiyyat işləri aparmışlar.<ref>М. М. Гусейнов – Азыхская пещера – крупный карст и древнейшая стойанка в Азербайджане, ДАН АзССР, 1965, №11</ref> 1953-cü ilin payızında [[Damcılı mağarası|Damcılı düşərgəsi]]ndə aparılan arxeoloji kəşfiyyat işləri zamanı tapılmış arxeoloji və paleontoloji tapıntılar burada Daş dövrü insanlarının məskunlaşmasını söyləməyə imkan vermişdir.<ref>Замятнин Сергей Николаевич — Разведка по каменному веку в Азербайджане осенью 1953 г. // Труды Института истории АзССР. Баку, 1958. С. 5–19</ref> Azərbaycan Respublikası ərazisində Daş dövrü düşərgələrini müəyyən etmək məqsədilə 1956-cı ildə [[Azərbaycan Tarix Muzeyi|Elmlər Akademiyasının Tarix muzeyində]] M. M. Hüseynovun rəhbərliyi altında Paleolit arxeoloji ekspedisiyası təşkil olundu. 1956–1958-ci illərdə Məmmədəli Hüseynovun rəhbərliyi altında Paleolit arxeoloji ekspedisiyası Qazax rayonu ərazisində olan [[Damcılı mağarası|Damcılı]] mağara düşərgəsində arxeoloji qazıntı işləri apardı.<ref name="Huseynov75"/> 1958-ci ilin yay fəslində M.M.Hüseynovun rəhbərliyi altında Paleolit arxeoloji ekspedisiyası Qazax rayonu ərazisində kəşfiyyat işləri aparmışdır. Aparılan arxeoloji kəşfiyyat işləri zamanı [[Daş dövrü]]nə aid yeni bir düşərgə qeydə alınmışdır. Mağara düşərgəsi [[Qazax]] rayonunun [[Daşsalahlı]] kəndi yaxınlığında olduğu üçün ona [[Daşsalahlı mağarası]] adı verilmişdir. Aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı Daşsalahlı mağara düşərgəsindən tapılmış daş məmulatının texniki və tipoloji xüsusiyyətlərinə əsasən onların orta Paleolit dövründə hazırlandıqlarını söyləmək olmuşdur.<ref name="Huseynov75"/> 1958-ci ilin iyul ayında [[SSRİ EA]]-nın Qafqaz arxeoloji ekspedisiyası qısamüddətli kəşfiyyat işləri zamanı rayonun [[Yuxarı Salahlı]] kəndi yaxınlığında [[Mustye mədəniyyəti]]nə aid açıq düşərgə qeydə almış və oradan əmək alətləri tapmışdı.<ref>Любин Василий Прокофьевич — Нижнепалеолитические памятники Юго-Осетии // МИА. 79. 1960</ref> === Mağaranın kəşf olunması === 1960-cı ilin iyun-iyul aylarında Məmmədəli Hüseynovun rəhbərliyi altında Paleolit arxeoloji ekspedisiyası [[Qarabağ]] ərazisində kəşfiyyat işləri aparmışdır. Kəşfiyyat işləri Qarabağın [[Quruçay]] və [[Köndələnçay]] vadilərində və ona yaxın ərazilərdə aparılmışdır.<ref>М. М. Гусейнов — Новые археологические данные о Гуручайскойкультуре пещеры Азых а АзССР//ИАН АзССР, серия истории, философии, права, 1980, №3</ref> Aparılan arxeoloji kəşfiyyat işləri zamanı Quruçayın sol sahilində Azıx və [[Tağlar mağarası|Tağlar]] düşərgələri qeydə alınmışdır.<ref name="AMEA">{{Cite web |title=Azərbaycan arxeologiyası, altı cilddə, I cild, Bakı, 208 |url=http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/eb-az_05092012_07.pdf |access-date=2018-11-28 |archive-date=2012-10-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121028200821/http://ebooks.preslib.az/pdfbooks/azbooks/eb-az_05092012_07.pdf |url-status=dead }}</ref> Azıx paleolit düşərgəsi [[Qarabağ]]ın ən mənzərəli və səfalı guşəsində, [[Tuğ]] çökəkliyində, [[Quruçay]]ın sol sahilində, dəniz səviyyəsindən 900 m, çayın müasir yatağından 100–120 m yüksəklikdə, [[Füzuli]] şəhərindən 14&nbsp;km aralıda yerləşir.<ref>М. М. Гусейнов, А. К. Джафаров — Палеолит Азербайджана, Элм, 1986</ref> Azıx qədim insan düşərgəsində aparılan arxeoloji tədqiqat işlərində ilk vaxtlar ancaq Azərbaycan alimləri iştirak edirdilər. Lakin sonralar çoxtəbəqəli paleolit düşərgəsində aşkar olunmuş maddi mədəniyyət qalıqlarının zənginliyi, burada kompleks şəkildə arxeoloji qazıntı işlərinin aparılmasını gərəkliyini ortaya çıxardı. Ona görə də Azıx paleolit düşərgəsində arxeoloqlarla yanaşı, paleontoloqlar, paleogeoloqlar, paleogeomorfoloqlar, paleoantropoloqlar və digər elm sahələrinin mütəxəssisləri tədqiqat işləri aparmağa başladılar. Azıxda elmi tədqiqatlar aparan [[Məmmədəli Hüseynov|M.M.Hüseynov]], [[Dəmir Hacıyev|D.V.Hacıyev]], Ə.V.Məmmədov, N.Ş.Şirinov, [[Əsədulla Cəfərov|Ə.Q.Cəfərov]], A.A.Veliçko, S.D.Əliyev, M.B.Süleymanov və başqa alimlərin fəaliyyəti nəticəsində [[Paleolit dövrü]]nün ayrı-ayrı inkişaf mərhələlərinə aid zəngin elmi materiallar aşkar edilmişdir. == Tədqiqi == === 1960–1973-cü illər === [[Fayl:Mammadali Huseynov in Azykh cave.jpg|thumb|200px|right|[[Məmmədəli Hüseynov]] Azıx mağarasında tədqiqatların ilk mərhələsində.]] 1960–1973-cü illəri əhatə edən I mərhələdə aparılan arxeoloji qazıntı işləri zamanı Azıx paleolit düşərgəsinin çöküntülərində 6 mədəni təbəqə qeydə alınmışdır. Düşərgənin I və II təbəqələrində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı [[Orta əsrlər]], [[Tunc dövrü|tunc]] və [[Eneolit dövrü|eneolit]] dövrlərinə aid maddi mədəniyyət qalıqları tapılmışdır.<ref name="Huseynov75"/> Azıx paleolit düşərgəsinin III təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı orta [[Paleolit dövrü]]nə aid daş məmulatı və fauna qalıqları tapılmışdır. Azıx mağarasının IV təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı maddi mədəniyyət nümunələri qeydə alınmamışdır. Ona görə də bu təbəqə lal təbəqə adlanır. Azıx paleolit düşərgəsinin V–VI təbəqələrində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı qədim, orta və son [[Aşel mədəniyyəti]]nə aid zəngin maddi mədəniyyət qalıqları tapılmışdır.<ref>М. М. Гусейнов – Азыхская пещера – многослойный памятник ашельского периода в СССР, АО 1971, М., 1972</ref> 1968-ci ilin iyun ayında Məmmədəli Hüseynovun rəhbərliyi altında ''Paleolit arxeoloji ekspedisiyası'' Azıx düşərgəsinin V təbəqəsinin III layında daş məmulatı və heyvan sümükləri ilə bərabər [[Azıxantrop|qədim insana]] məxsus alt çənə aşkar etmişdir.<ref>Г. И. Лазуков — Природа и древний человек: основные этапы развития природы палеолитического человека и его культуры на территории СССР в плейстоцене, Мысль, 1981, С. 71–72 <blockquote>'''Азыхская стоянка''' (Нагорно-Карабахская авт. обл., долина р. Кур укай), открытая М.М.Гусейновым, расположена на высоте 1400 м над уровнем моря. Обнаружено два мустьерских и два ашельских культурных слоя. Верхний ашельский слой содержит рубила, грубые скребла, остроконечники, нижний слой более архаичен. В нем найдены грубые рубила, чопперы и галечные орудия. В верхнем (?) слое найден фрагмент нижней челюсти архантропа…</blockquote></ref> Azıx düşərgəsindən tapılmış qədim insana məxsus olan alt çənənin elmi tədqiqi ilə professor Dəmir Hacıyev məşğul olmuşdur. D.V.Hacıyevin apardığı elmi tədqiqatlar zamanı çənənin ibtidai insana məxsus olması müəyyən edilmiş və tapıntıya [[Azıxantrop]] tipli ibtidai insan adı verilmişdir.<ref>Д. В. Гаджиев, М. М. Гусейнов – Первая для СССР находка ашельского человека (Азербайджан, Азыхская пещера)//Учен. зап. Азгосмединститута, 1970, т. 31</ref> === 1974–1985-ci illər === Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsində 1974–1985-ci illərdə M.M.Hüseynovun rəhbərliyi altında kompleks şəkildə II mərhələdə arxeoloji qazıntı işləri aparılmışdır.<ref name="Huseynov80">М. М. Гусейнов – Исследования в Азыхской пещере, АО 1979, М., 1980</ref> Düşərgədə II mərhələdə aparılan arxeoloji tədqiqat işlərinin əsas xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, burada tədqiqat işləri VI təbəqədən aşağıda yerləşən çöküntülərdə aparılmış və 4 yeni arxeoloji təbəqə qeydə alınmışdır.<ref name="ReferenceA">М. М. Гусейнов — Новые археологические данные о Гуручайской культуре пещеры Азых а АзССР//ИАН АзССР, серия истории, философии, права, 1980, №3</ref> 1974–1975-ci illərdə Azıx düşərgəsində yeni müəyyən olunmuş VII-VIII-IX və X təbəqələrində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı mühüm elmi əhəmiyyətə malik maddi mədəniyyət nümunələri tapılmışdır.<ref name="Huseynov85"/> Maddi mədəniyyət qalıqları arasında əsas yeri çaydaşılarından hazırlanmış kobud çapma alətləri tutur. Daş məmulatı ilə birlikdə daşlaşmış heyvan sümükləri də qeydə alınmışdır.<ref name="Huseynov85"/> Aparılan kompleks elmi tədqiqatlar zamanı Azıx paleolit düşərgəsinin VII–X təbəqəsindən tapılmış daş məmulatının dünya arxeologiyasında oxşarı olmadığı və bunların tamamilə yeni bir arxeoloji mədəniyyətə məxsus olması müəyyən edilmiş və bu mədəniyyətə [[Quruçay mədəniyyəti|Quruçay arxeoloji mədəniyyəti]] adı verilmişdir.<ref name="Huseynov85"/> Azıx paleolit düşərgəsinin VII–X təbəqələrində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 212 ədəd daş məmulatı tapılmışdır. Daş məmulatının texniki və tipoloji xüsusiyyətlərinin elmi tədqiqi zamanı Quruçay arxeoloji mədəniyyətinin bir neçə inkişaf mərhələsi olması müəyyən edilmişdir.<ref>М. М. Гусейнов — Древний палеолит Азербайджана: культура Куручай и этапы ее развития : 1,500,000–70 тысяч лет назад, Элм, 1985</ref> === İNTAS-2000 === Azərbaycanın daş dövrü düşərgələrindən tapılmış maddi mədəniyyət qalıqlarının bəşər sivilizasiyasının tarixini tədqiq etmək üçün əvəzsiz arxeoloji mənbələr olduğunu əsas tutan [[Fransa]], [[İtaliya]], [[İspaniya]], [[Rusiya]], [[Azərbaycan]] və [[Gürcüstan]] alimləri 2001-ci ildə Beynəlxalq İNTAS-2000 adlı proqram hazırlamışlar. Proqram 2001-ci ilin iyul ayında Fransanın [[Totavel]] şəhərində keçirilən beynəlxalq elmi konfransda təsdiq olunmuşdur.<ref name="AMEA"/> Həmin proqrama uyğun olaraq Ə.Q.Cəfərov Fransanın İnsan Paleoantologiya İnstitutu və Avropa Arxeoloji Tədqiqatlar Mərkəzində Azərbayanın paleolit düşərgələrinin maddi mədəniyyət qalıqları haqqında elmi məruzələrlə çıxış etmişdir. Məruzələrə Azıx, Tağlar və digər paleolit düşərgələrinin arxeoloji və paleoantoloji tapıntıları şərh edilmiş, azıxantropun çənə sümüyünün qalığının isə [[Qafqaz]] və [[Yaxın Şərq]]də ən qədim paleoantropoloji tapıntı olduğunu bildirmişdir.<ref name="AMEA"/> 2002-ci ildə sentyabrın 7-dən oktyabrın 1-dək Beynəlxalq İNTAS-2000 proqramına uyğun olaraq Avropa ölkələrindən 22 görkəmli alim başda professor Henri dö Lümley ({{Dil-fr|[http://fr.wikipedia.org/wiki/Henry_de_Lumley Henry de Lumley]}})olmaqla Bakıya gəlib çoxtəbəqəli Azıx, [[Tağlar mağarası|Tağlar]], [[Qazma mağarası|Qazma]] və digər düşərgələrdən tapılmış maddi mədəniyyət qalıqları ilə tanış olmuş və bu tapıntıların dünya arxeologiya, paleontologiya və paleoantropologiya elmləri üçün müstəsna elmi əhəmiyyəti olduğunu yekdilliklə qeyd etmişlər.<ref>[http://www.azerbaijan.az/_History/_Ancient/ancient_02_e.html Paleolitic camps of Azerbaijan]</ref> === 2001–2009-cu illər === [[Fayl:Azokh Cave.jpg|right|thumb|250px|2009-cu ildə Azıx mağarasında arxeoloji qazıntılar.]] 2001-ci ildən etibarən Azıx mağarasında [[İngiltərə]], [[İspaniya]], [[İrlandiya]] və [[Ermənistan]]dan olan beynəlxalq tədqiqatçılar qrupu [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində yerləşən Təbiət Elmləri Milli Muzeyinin əməkdaşı Yolanda Fernandez-Jalvo<ref>{{Cite web |title=Fernández Jalvo, Y., et al. — Azokh caves excavations 2002–2006 : middle upper Palaeolithic transition in Nagorno-Karabagh (2009), ScientificCommons, 2009 |url=http://en.scientificcommons.org/55489167 |access-date=2012-11-12 |archive-date=2012-02-17 |archive-url=https://www.webcitation.org/65Wii73Da?url=http://en.scientificcommons.org/55489167 |url-status=dead }}</ref> və [[Ermənistan Milli Elmlər Akademiyası]]nın Molekulyar Biologiya İnstitutunun əməkdaşı Levon Yepiskopyanın başçılığı altında tədqiqat işlərinin aparılmasına başlanmışdır. Bu tədqiqat işləri tanınmamış "Dağlıq Qarabağ Respublikası"nın himayəsi altında aparılmışdır.<ref name="Находки">[http://www.golosarmenii.am/ru/19983/culture/3452/ Новые находки на раскопках в Арцахе] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121008234229/http://www.golosarmenii.am/ru/19983/culture/3452 |date=2012-10-08 }}//[[Ermənistanın Səsi]], 11 may 2010]</ref> Tədqiqatlar zamanı 300 min il yaşı olan [[Avropa]]da ən qədim mağara ayısının sümüyü, daş əmək alətləri və istehsal tullantıları aşkarlanmışdır.<ref>{{Cite web |title=Հետք Online " Ազոխի քարանձավը եւ Անդրկովկասյան միջանցքը |url=http://hetq.am/am/karabakh/azokh/ |access-date=2012-11-12 |archive-date=2009-07-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090726125457/http://hetq.am/am/karabakh/azokh/ |url-status=dead }}</ref> Qazıntılar ildə bir ay olmaqla doqquz il davam etmiş və əldə edilmiş bütün maddi mədəniyyət nümunələri tədqiq olunmaq üçün [[London]]a aparılmışdır.<ref>{{Cite web |title=FERNANDEZ-JALVO, Yolanda et al. — QUATERNARY DEPOSITS AT THE LESSER CAUCASUS, THE ARMENIAN CORRIDOR, Geological Society of America, July 24, 2003 |url=http://gsa.confex.com/gsa/inqu/finalprogram/abstract_55526.htm |access-date=November 12, 2012 |archive-date=February 17, 2012 |archive-url=https://www.webcitation.org/65WiiclmE?url=http://gsa.confex.com/gsa/inqu/finalprogram/abstract_55526.htm |url-status=dead }}</ref> Tədqiqatların nəticəsi olaraq 2010-cu ildə Azıx mağarası haqqında məqalələr toplusu nəşr edilmişdir.<ref name="Находки" /> [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]nın [[Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu]]nun altı cildlik ''"Azərbaycan Arxeologiyası"'' nəşrinin I cildində qeyd edilir ki, "Azərbaycan alimlərinin Azıx paleolit düşərgəsində apardıqları uzunmüddətli arxeoloji qazıntılar nəticəsində oradakı mədəni təbəqələrin 80%-i tədqiq olunmuşdur. Ona görə də hazırda orada nəinki qazıntı, eyni zamanda kəşfiyyat işləri aparmaq bəşəriyyətə qarşı ən böyük cinayət kimi qiymətləndirilməlidir. Bəlkə 100 ildən sonra yeni elmi tədqiqat metodu meydana çıxa bilər, onda Azıx düşərgəsinin çöküntülərindən nümunə götürüb istifadə oluna bilər. Ona görə də hazırda orada qazıntı işləri aparmaq bəşər sivilizasiyasına qarşı ən böyük təxribat hesab olunmalıdır. İkincisi isə, Azıxda aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmış 100 minlərlə maddi mədəniyyət qalıqları [[Bakı]]da saxlanılır və istənilən alim onlarla tanış ola bilər."<ref name="AMEA" /> == Statiqrafiyasi == [[Fayl:Azıx düşərgəsinin çöküntüləri.jpg|right|350px|thumb|Azıx mağarasının mədəni çöküntülərinin statiqrafiyası<ref name="ReferenceB">Azərbaycan tarixi (yeddi cilddə), I cild, Bakı, 2006</ref>]] 1960-cı ildən başlayaraq 1987-ci ilədək çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin cənub giriş yolunda və birinci salonunda aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı Azıx mağarasının çöküntülərində zəngin stratiqrafiyanın olması müəyyən edilmişdir. Azıx mağarası [[Qarabağ]]ın [[Quruçay]] dərəsində, çaydan 3 km aralıda olub, Quruçayın müasir yatağından 200–250 m yüksəklikdə yerləşir.<ref name="Huseynov75"/> Mağara [[Azıx]] və [[Salakətin]] kəndləri arasında olub, dəniz səviyyəsindən 950 m yüksəklikdə yerləşir. Azıx mağarası özünün böyüklüyünə görə [[Qafqaz]]da ən möhtəşəm [[karst]] mağarasıdır. Mağara 5 salondan ibarət olub, uzunluğu 230 m, kiçik çıxış yolları və karst quyusu ilə birlikdə uzunluğu 600 m-ə bərabərdir. Azıx mağarasında arxeoloji qazıntı işləri düşərgənin hər iki giriş yolunda aparılmışdır. Düşərgənin şimal tərəfdən giriş yolunda aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı maddi mədəniyyət qalıqları qeydə alınmamışdır. Mağaranın şimal hissəsində çöküntünün ümumi qalınlığı 0,5 m-dən 1,2 m-ə qədər olmuşdur.<ref name="Huseynov80"/> Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin cənub giriş yolunda və birinci salonunda aparılmış kompleks arxeoloji qazıntılar zamanı burada çöküntünün ümumi qalınlığı 14 m-ə bərabər olması müəyyən edilmişdir.<ref name="Huseynov85"/> Azıx paleolit düşərgəsinin cənub giriş yolunun 8-ci kv.m-dən başlayaraq 27-ci kv.m-ə qədər çöküntünün qalınlığının 13–14 m-ə bərabər olması qeydə alınmışdır.<ref name="Huseynov80"/> Lakin 17-ci kv.m-dən başlayaraq mağaranın içərisinə doğru getdikcə düşərgədə olan çöküntülərin qalınlığı azalmağa başlayır. Bu fakt 1973–1976-cı illərdə Azıx paleolit düşərgəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı qeydə alınmışdır.<ref>Ə. Cəfərov – İnsanlığın səhəri, Bakı, 1994</ref> M.M.Hüseynovun rəhbərliyi altında aparılan kompleks tədqiqatlar zamanı Azıx paleolit düşərgəsinin cənub giriş yolunda və birinci salonunda arxeoloji, paleontoloji tapıntıların sayı yüz minlərlədir. Bu sahədə çöküntünün stratiqrafik mənzərəsi olduqca zəngindir. Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsində 1960–1986-cı illərdə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 10 təbəqə qeydə alınaraq tədqiq olunmuşdur.<ref name="Huseynov80"/> [[Yaxın Şərq]] və [[Qafqaz]] ərazisində ən zəngin stratiqrafiyaya malik<ref name="AMEA"/> Azıx paleolit düşərgəsində qeydə alınmış arxeoloji təbəqələrin ümumi qalınlığı 14 m-ə bərabərdir.<ref name="Huseynov85"/> === Mədəni təbəqələr<ref name="Huseynov85"/><ref name="AMEA"/> === ==== I təbəqə ==== [[Fayl:Stepanakert103.jpg|thumb|right|220px|Azıx mağarasının planı ''([[Xankəndi Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi]])'']] Birinci təbəqə qara çöküntülü, bəzən isə sarı qarışıq torpaq təbəqəsindən ibarətdir. Arxeoloji qazıntılar zamanı tək-tək [[orta əsrlər]]ə aid gil qab qırıqlarına rast gəlinmişdir. 1962–1965-ci illərdə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı təbəqədən Orta əsrlər, [[Tunc dövrü|Tunc]] və Eneolit dövrlərinə aid gil qab qırıqları aşkar olunmuşdur. Lakin, sonrakı illərdə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı [[Eneolit dövrü]]nə aid maddi mədəniyyət qalıqları qeydə alınmamışdır. Təbəqənin ümumi qalınlığı 77–125 sm-ə bərabər olmuşdur. ==== II təbəqə ==== İkinci təbəqə açıq-sarımtıl gilli torpaqdan ibarətdir. Arxeoloji tədqiqatlar zamanı təbəqənin içərisində tək-tək qaya qırıntıları və gil qab parçaları qeydə alınmışdır. Gil qab qırıqları əsasən Orta əsrlər, Tunc və Eneolit dövrlərinə aid olmuşdur. Təbəqənin ümumi qalınlığı 90–180 sm olmuşdur. ==== III təbəqə ==== [[Fayl:Çaydaşı və çaxmaqdaşından əmək alətləri (III təbəqə).JPG|left|thumb|250px|Çaydaşı və çaxmaqdaşından əmək alətləri, III təbəqə, 150–200 min il əvvəl.]] Üçüncü təbəqə boz gillicə torpaq təbəqəsindən ibarətdir. Ayrı-ayrı əlamətlərə görə üçüncü təbəqənin tərkibində 1973–1974-cü illərdə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı üç lay müəyyən edilmişdir: Birinci lay tünd-boz gillicə torpaqdan ibarətdir. Təbəqənin tərkibində xırda qaya qırıntıları da qeydə alınmışdır. Bu laydan ilk dəfə olaraq [[Mustye mədəniyyəti]]nə aid daş məmulatı və ovlanmış heyvan sümükləri tapılmışdır. İkinci lay gillicə torpaqdan ibarətdir. Layın içərisində düşərgənin tavanından düşmüş qaya qırıntıları qeydə alınmışdır. Eyni zamanda layın içərisində bir neçə iri qaya daşı aşkar olunmuşdur. Üçüncü lay açıq-boz gillicədən ibarət olub, içərisində qaya qırıntılarına təsadüf edilmişdir. Layın aşağı hissəsi isə sarı gillicə torpaq qatından ibarətdir. Maraqlıdır ki, ilk dəfə olaraq 1973-cü ildə aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı üçüncü təbəqənin aşağı layından Mustye mədəniyyətinə aid 20 ədəd əl çapacağı tapılmışdır. Üçüncü təbəqənin ümumi qalınlığı 90–145 sm-ə bərabər olmuşdur. ==== IV təbəqə ==== [[Fayl:Çaxmaqdaşından əmək alətləri.JPG|right|thumb|250px|Çaxmaqdaşından əmək aləti, IV təbəqə.]] Dördüncü təbəqə tünd-qonur gilli torpaq layından ibarətdir. Təbəqənin içərisində xırda qaya qırıqlarına rast gəlmək olur. Həmin qırıqlar stalaqmit, stalaktit, stalaqnat parçalardan ibarətdir. 1973-cü il arxeoloji qazıntılarınadək dördüncü təbəqədən heç bir maddi mədəniyyət nümunəsi qeydə alınmamışdır. Ancaq 1973-cü ildə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı dördüncü təbəqədən son Aşel mədəniyyətinə aid bir neçə daş məmulatı və ovlanmış heyvan sümükləri tapılmışdır. Təbəqənin ümumi qalınlığı 1–1,2 m-ə çatır. ==== V təbəqə ==== Beşinci təbəqə sarı gillicə torpaq təbəqəsindən ibarətdir. Azıx düşərgəsinin stratiqrafiyasında ən zəngin və möhtəşəm qalınlığa malik olan çöküntü beşinci təbəqədən ibarətdir. 1963–1969, 1971–1986-cı illərdə beşinci təbəqədə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı çoxlu ovlanmış heyvan sümükləri və 300 ədəd daş məmulatı tapılmışdır. [[Böyük Qafqaz]] paleolit düşərgələri içərisində ən zəngin stratiqrafiyaya malik Azıx düşərgəsinin beşinci təbəqəsində yuxarıda qeyd olunanlarla yanaşı ocaq yerləri, ibtidai tikili qurğuları, xüsusi küncdə saxlanılan ayı kəllələri tapılmışdır. ==== VI təbəqə ==== [[Fayl:Çaydaşı və çaxmaqdaşından əmək alətləri.JPG|right|thumb|250px|Çaydaşı və Çaxmaqdaşından əmək aləti, VI–IV təbəqələr, 700.000–200.000 il əvvəl]] Altıncı təbəqə boz gillicə torpaq təbəqəsindən ibarətdir. Digər təbəqələrdən fərqli olaraq altıncı təbəqə olduqca çoxlu çay və qaya daşları ilə zəngindir. Burada aparılan qazıntılar zamanı 3 mindən artıq daş məmulatı tapılmışdır. Təbəqənin qalınlığı 55–87 sm-ə bərabər olmuşdur. ==== VII təbəqə ==== Yeddinci təbəqə açıq-göyümsov gillicə torpaq təbəqəsindən ibarətdir. 1974-cü ildə arxeoloji qazıntı işlərinə qədər çap olunmuş Azıx düşərgəsinə aid elmi məqalələrdə düşərgənin VI təbəqəsindən aşağıda olan təbəqələrdə arxeoloji materialların olmadığı qeyd olunurdu. Lakin 1974-cü ildə VI təbəqədən altda olan düşərgənin çöküntülərində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı dörd arxeoloji təbəqə (VII–X) qeydə alınmış və həmin təbəqələrdən maddi mədəniyyət qalıqları aşkar olunmuşdur. Təbəqənin qalınlığı 82–98 sm-ə bərabər olmuşdur. Azıx düşərgəsinin VII təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 45 ədəd daş məmulatı tapılmışdır. Onları aşağıdakı qruplara ayırmaq olar: *1. Kobud çapma alətləri – 2 ədəd *2. Çoppinq — iki tərəfdən işlənmiş kobud çapma alətləri – 4 ədəd *3. Kubşəkilli alətlər – 2 ədəd *4. Nüvəşəkilli alətlər – 8 ədəd *5. Qaşov tipli alətlər – 4 ədəd *6. Qəlpələr – 8 ədəd *7. İstehsal tullantıları – 9 ədəd *8. Təbii çaydaşı – 8 ədəd VII təbəqənin daş məmulatı düşərgənin Quruçay mədəniyyətinə aid ən sonuncu təbəqəsinin arxeoloji materiallarıdır. Azıx mağarasının VII təbəqəsindən aşkar olunmuş kobud çapma alətləri, istər çopper, istərsə də çoppinq tipli alətlər olduqca klassik üsulda hazırlanmışdır. Bir neçəsinin düz işlək ağzı vardır. Eyni zamanda tutacaq hissəsi olduqca əlverişli formaya salınmış və əldə yaxşı tutub istifadə etmək üçün yararlıdır. ==== VIII təbəqə ==== Səkkizinci təbəqə nisbətən tünd-göyümsov gillicə torpaq təbəqəsindən ibarətdir. Arxeoloji qazıntılar zamanı təbəqədən maddi mədəniyyət qalıqları aşkar olunmuşdur. Eyni zamanda təbəqənin tərkibində mağaranın tavanından düşmüş tək-tək qaya parçaları qeydə alınmışdır. Təbəqənin qalınlığı 90–115 sm-ə bərabər olmuşdur. Düşərgənin VIII təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 60 ədəd daş məmulatı aşkar olunmuşdur. Həmin daş məmulatını aşağıdakı qruplara ayırmaq olar: *1. Kobud çapma alətləri – 8 ədəd *2. Çoppinq-qiqantollit – 3 ədəd *3. Nüvəşəkilli alətlər – 5 ədəd *4. Qaşov tipli alətlər – 3 ədəd *5. Qəlpələr- 9 ədəd *6. İstehsal tullantıları – 11 ədəd *7. Təbii çaydaşıları – 15 ədəd *8. Kubşəkilli alətlər – 6 ədəd Tipoloji cəhətcə VIII təbəqədən aşkar olunmuş kobud çapma alətlərini üç qrupa ayırmaq olur. Ən maraqlı cəhətlərdən biri təbəqədə bir neçə ədəd iki əllə yaxşı tutub istifadə etmək üçün çoppinq tipli alətlərin qeydə alınmasıdır. Həmin alətlərə 1976-cı ildə Leninqrad şəhərində yerləşən Arxeologiya İstitutunun arxeoloji-texnoloji laboratoriyasında professor S.A.Semyonov xüsusi diqqət yetirmiş və Paleolit dövrü üçün ən nadir və maraqlı əmək alətləri olmasını qeyd etmişdir. VIII təbəqənin daş məmulatı içərisində 5 ədəd nüvəşəkilli alətlər qeydə alınmışdır. Onların əksəriyyəti çaydaşı üzərində hazırlanmışdır. VIII təbəqənin qaşov tipli alətləri kvarsit daşından hazırlanmışdır. Tipoloji cəhətcə onların içərisində bir işlək ağızlı və iki işlək ağızlı alətlər müəyyən olunmuşdur. ==== IX təbəqə ==== Doqquzuncu təbəqə açıq-göyümsov gillicə torpaq təbəqəsindən ibarətdir. Arxeoloji qazıntılar zamanı təbəqədən maddi mədəniyyət nümunələri tapılmışdır. Təbəqənin tərkibində tək-tək qaya qırıntılarına rast gəlmək olur. Təsvir olunan sahədə təbəqənin qalınlığı 78–84 sm-ə bərabər olmuşdur. Azıx paleolit düşərgəsinin IX təbəqəsində aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı 90 ədəd daş məmulatı tapılmışdır. Onları aşağıdakı qruplara ayırmaq olar: *1. Kobud çapma alətləri – 8 ədəd *2. Kubşəkilli alətlər – 5 ədəd *3. Nüvəşəkilli alətlər- 5 ədəd *4. Limasşəkilli alətlər- 1 ədəd *5. Qaşov tipli alətlər- 18 ədəd *6. Qəlpələr – 11 ədəd *7. İstehsal tullantıları – 8 ədəd *8. Çaydaşıları – 31 ədəd *9. Gəzli alətlər – 3 ədəd IX təbəqədən aşkar olunmuş kobud çapma alətləri çaydaşılarından hazırlanmışdır. Təbəqənin daş məmulatı içərisində kobud çapma alətləri nisbətən çoxluq təşkil edir. X təbəqənin kobud çapma alətlərindən fərqli olaraq IX təbəqənin kobud çapma alətləri daha mükəmməl hazırlanmışdır. IX təbəqənin daş məmulatı arasında qaşov tipli alətlər daha çox diqqəti cəlb edir. Tipoloji cəhətcə qaşov tipli alətləri bir neçə qrupa ayırmaq olur. Onların içərisində bir və iki işlək ağıza malik olanlar çoxluq təşkil edir. X təbəqədən tapılmış qəlpələrin üzərində zərbə düyünü və zərbə səthi olduqca yaxşı saxlanmışdır. IX təbəqənin daş məmulatı içərisində ən çox təbii çay daşları qeydə alınmışdır (31 ədəd). Onların bəzilərində iş zamanı meydana gəlmiş əzilmələr aydın görünür. Düşərgənin IX təbəqəsindən tapılmış çaydaşılarının hamısı Quruçaydan toplanmış və düşərgəyə gətirilmişdir. IX təbəqənin daş məmulatının bəzi özünəməxsus xüsusiyyətləri də müəyyən edilmişdir. ==== X təbəqə ==== Onuncu təbəqə sarı gillicə, nisbətən daşlı təbəqədən ibarətdir. Arxeoloji qazıntılar zamanı təbəqənin tərkibindən hazır daş alətlər tapılmışdır. Təbəqə qaya döşəməsi üzərində yerləşdiyindən olduqca bərkdir. Təbəqənin qalınlığı təsvir olunan sahədə 78–83 sm-ə bərabər olmuşdur. Azıx paleolit düşərgəsinin X təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılmış 17 daş məmulatını aşağıdakı tiplərə ayırmaq olar: *1. Kobud çapma alətləri – 3 ədəd *2. Limaca bənzər alət – 1 ədəd *3. Qaşov tipli alət – 3 ədəd *4. Üzərində ikinci işlənmə izi olmayan qəlpələr – 3 ədəd *5. İstehsal tullantıları – 4 ədəd *6. Çaydaşıları – 3 ədəd Azıx mağarasının X təbəqəsindən aşkar olunmuş arxeoloji maddi mədəniyyət nümunələri düşərgənin ilk sakinlərinin əmək alətləridir. Geoloji tarix nöqteyi-nəzərindən X təbəqə düşərgənin ən qədim təbəqəsi olub, düşərgənin ilk məskunlaşma tarixini tədqiq etməkdə mühüm elmi əhəmiyyətə malikdir. Eyni zamanda, Azıx düşərgəsinin X təbəqəsindən aşkar olunmuş daş məmulatı qədim sakinlərin əmək alətlərinin bir hissəsini abidədə, digər hissəsini isə düşərgədən kənarda hazırladıqlarını göstərir. X təbəqənin daş məmulatı həmçinin düşərgədə və Quruçay sahillərində qədim insanların məskunlaşma tarixini müəyyən etməyə imkan verir. Lakin, hələlik Azıx düşərgəsinin X təbəqəsindən ancaq daş məmulatı əldə olunmuş və onların əsasında burada ibtidai insanların məskunlaşma tarixi müəyyən edilmişdir. Daş məmulatı texniki və tipoloji cəhətcə çaydaşı alətləri mədəniyyətinə aid olunur. Maraqlıdır ki, X təbəqənin kobud çapma alətləri çaydaşıları üzərində hazırlanmışdır. Təbəqədən kobud çapma alətləri ilə yanaşı, kobud qəlpələr üzərində hazırlanmış qaşov tipli alətlər də tapılmışdır. Məhz bu cəhət X təbəqənin daş məmulatını çaydaşı mədəniyyətindən fərqləndirir. Bu fərqləndirici cəhət X təbəqənin daş məmulatının yeni arxeoloji mədəniyyətə aid olması fikrini söyləməyə əsas vermiş və nəticədə X təbəqənin daş məmulatının Quruçay mədəniyyətinə aid olması müəyyən olunmuşdur. == Artefaktlar == === Fauna qalıqları === [[Fayl:Azıx mağarasından tapılmış maral sümükləri.jpg|left|thumb|180px|Azıx mağarasından aşkarlanmış çapılmış [[maral]] sümükləri (''[[Azərbaycan Tarix Muzeyi]]'')]] Yaxın [[Şərq]], Qafqaz və Azərbaycan ərazisində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı Paleolit dövrünə aid ən zəngin fauna qalıqları çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin III, V və VI təbəqələrində tapılmışdır. Azıx paleolit düşərgəsinin VII–X təbəqələrində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı isə tək-tək (cəmi 7 ədəd) daşlaşmış heyvan sümükləri və xırda gəmirici sümükləri aşkar edilmişdir.<ref>М. Б. Сулейманов – Современное состояние комплексных исследований в палеолитических пещерах Таглар и Азых (АзССР) // ИАН АзССР (серия наук о Земля), 1979, № 6</ref> Aşağı təbəqələrdən (VII–X) tapılmış heyvan sümükləri ibtidai öküz və etrus kərgədanına aid sümüklərdən ibarətdir. Arxeoloji cəhətdən [[Quruçay mədəniyyəti]]nə aid olan fauna qalıqları düşərgədə məskunlaşmış ibtidai insanların ovçuluqla məşğul olduqlarını göstərir.<ref name="Huseynov85"/> Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin qədim [[Aşel mədəniyyəti]]nə aid VI təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 200 mindən artıq ovlanmış heyvan sümüklərinin qalıqları tapılmışdır. Azıx paleolit düşərgəsinin VI təbəqəsindən tapılmış fauna qalıqları içərisində yüzlərlə çənə, kəllə qapaqları, çənə qırıqları, diş, quş və gəmirici çənələri qeydə alınmış və məhz onların əsasında sümük qırıqlarının hansı heyvan və quşlara aid olmasını professor [[Dəmir Hacıyev|D.Hacıyev]] təyin etmişdir. Professor D.Hacıyev nəinki [[Azərbaycan]] və [[Qafqaz]], eyni zamanda [[Yaxın Şərq]]in paleolit düşərgələrində tapılmış fauna qalıqlarının elmi tədqiqi ilə məşğul olaraq, [[Azərbaycan Dövlət Tibb Universiteti]]nin Tibbi Biologiya Kafedrasında "Paleontologiya muzeyi" təşkil etmişdir.<ref name="ReferenceC">Д. В. Гаджиев, М. М. Гусейнов, А. В. Мамедов, Н. Ш. Ширинов – Результаты комплексных исследований пещеры Азых// Изв. АН АзССР, серия наук о Земле, 1979, № 3</ref> Çoxtəbəqəli Azıx düşərgəsindən tapılmış ovlanmış heyvan sümüklərinin elmi tədqiqi ilə [[AMEA|Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının]] müxbir üzvü, professor D.Hacıyevin rəhbərliyi altında Tibb Universitetinin tibbi biologiya kafedrasında məşğul olmuşlar. Burada D.Hacıyevin rəhbərliyi altında N.Ələkbərova, S.Zahidova, E.Nərimanov və başqaları nəinki Azərbaycan, eyni zamanda Qafqazın əsas paleolit düşərgələrindən tapılmış fauna qalıqlarının elmi tədqiqi ilə məşğul olmuşlar.<ref>Д. В. Гаджиев, М. М. Гусейнов, А. В. Мамедов, Н. Ш. Ширинов – Краткие резултаты комплексных исследований Азыхской древнепалеолитической СТОЙАНКИ//ИАН АзССР (серия наук о Земле), 3, 1979.</ref> Mağaranın Orta Aşel təbəqəsindən də 101 ədəd quş və heyvan sümükləri tapılmışdır. Həmin quş sümüklərinin təyini zamanı onların 21 quş növünə aid olması müəyyən edilmişdir.<ref name="AMEA"/> Professor D.V.Hacıyevin rəhbərliyi altında aparılan elmi tədqiqatlar zamanı müəyyən olunmuşdur ki, orta Paleolit dövründə yaşayan neandertal tipli insanlar Azıx paleolit düşərgəsində 10 növ heyvan ovlamışdır.<ref name="ReferenceC"/> Aparılan paleontoloji tədqiqatlar zamanı Azıx paleolit düşərgəsinin orta Paleolit dövrünə aid təbəqəsindən [[mağara ayısı]], [[qonur ayı]], [[qaban]], [[cüyür]], [[Mesopotamiya maralı]], [[nəhəng maral]], [[Qafqaz maralı]], [[dağ keçisi]] və müxtəlif quşlara aid sümük qalıqları qeydə alınmışdır.<ref name="Huseynov75"/> Aparılmış paleontoloji tədqiqatlar zamanı aydın olmuşdur ki, Azıx və Tağlar paleolit düşərgələrində orta Paleolit dövründə qədim insanların ovladıqları heyvanlar içərisində əsas yeri mağara ayısı, maral, keçi, qaban və Qafqaz maralı tutmuşdur. Təyin olunmuş sümük məmulatı içərisində məhz yuxarıda qeyd etdiyimiz heyvanlara məxsus sümük qalıqları çoxluq təşkil edir.<ref name="Huseynov75"/> === Daş məmulatı === [[Fayl:Çaxmaqdaşından əmək aləti, IV təbəqə.JPG|right|thumb|270px|Çaxmaqdaşından əmək aləti, IV təbəqə.]] Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin ən aşağı təbəqələrinin daş alətləri əsasən çaydaşılarının kənar hissələrindən mərkəzə doğru vurub qoparma üsulu ilə çox kobud formada hazırlanmışdır. Xüsusilə, düşərgənin IX–X təbəqələrindən tapılmış daş alətləri olduqca kobud və bəsit formada hazırlanmışdır. Belə texniki üsulla hazırlanmış daş alətlər daş məmulatı içərisində çoxluq təşkil edir. Təsvir olunan əmək alətləri əsasən uzunsov çaydaşılarının bir ucu və ya onun uzununa bir kənar hissəsini qəlpələr qoparmaq yolu ilə hazırlamışlar.<ref name="Huseynov86"/> Qeyd olunan əmək alətlərinin meydana gəlməsi bir daha sübut edir ki, bu tip əmək alətləri iki yuxarı üzü işlənmiş protoçoppinqlərin ilk istehsal pilləsini təşkil edir. Azıx paleolit düşərgəsinin VII–X təbəqələrinin daş məmulatı arasında qəlpələrdən hazırlanmış əmək alətləri də qeydə alınmışdır. Belə alətlər içərisində əsas yeri qaşov tipli alətlər tutur. Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin VII–X təbəqələrindən tapılmış daş məmulatı arasında 3–4 kq ağırlığında olan nəhəng kobud çapma alətləri də aşkarlanmışdır ki, bunlar da nəhəng [[çopper]] tipli alətlərdir.<ref name="Huseynov85"/> [[Quruçay mədəniyyəti|Quruçay arxeoloji mədəniyyəti]]nə aid daş məmulatının elmi tədqiqi zamanı məlum olmuşdur ki, əmək alətlərinin əksəriyyəti mağara düşərgəsindən kənarda hazırlanmış və sonradan Azıx paleolit düşərgəsinə gətirilmişdir. Çünki düşərgənin VII–X təbəqələrindən əsasən ancaq hazır əmək alətləri tapılmışdır. Aşağı təbəqələrin daş məmulatı arasında istehsal tullantıları olduqca az sayda qeydə alınmışdır.<ref name="ReferenceA"/> Azıx paleolit düşərgəsinin IX təbəqəsində aparılmış arxeoloji qazıntılar zamanı 90 ədəd daş məmulatı tapılmışdır. IX təbəqədən aşkar olunmuş kobud çapma alətləri çaydaşılarından hazırlanmışdır. Təbəqənin daş məmulatı içərisində kobud çapma alətləri nisbətən çoxluq təşkil edir. X təbəqənin kobud çapma alətlərindən fərqli olaraq IX təbəqənin kobud çapma alətləri daha mükəmməl hazırlanmışdır. IX təbəqənin daş məmulatı arasında qaşov tipli alətlər daha çox diqqəti cəlb edir. Tipoloji cəhətcə qaşov tipli alətləri bir neçə qrupa ayrılır ki, onların içərisində də bir və iki işlək ağıza malik olanlar çoxluq təşkil edir.<ref>М. М. Гусейнов – Исследования в Азыхской пещере, АО 1972, М., 1973</ref> Düşərgənin VIII təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 60 ədəd daş məmulatı aşkar olunmuşdur. IX–X təbəqələrdən aşkar olunmuş kobud çapma alətlərinə nisbətən VIII təbəqənin həmin qrupuna aid olan alətləri daha mükəmməl hazırlanmışdır. Ən maraqlı cəhətlərdən biri təbəqədə bir neçə ədəd iki əllə yaxşı tutub istifadə etmək üçün çoppinq tipli alətlərin qeydə alınmasıdır. Həmin alətlərə 1976-cı ildə Leninqrad şəhərində yerləşən Arxeologiya İstitutunun arxeoloji-texnoloji laboratoriyasında professor S.A.Semyonov xüsusi diqqət yetirmiş və Paleolit dövrü üçün ən nadir və maraqlı əmək alətləri olmasını qeyd etmişdir.<ref name="AMEA"/> Azıx mağarasının VII təbəqəsindən aşkar olunmuş kobud çapma alətləri, istər çopper, istərsə də [[çoppinq]] tipli alətlər olduqca klassik üsulda hazırlanmışdır. Bir neçəsinin düz işlək ağzı vardır. Eyni zamanda tutacaq hissəsi olduqca əlverişli formaya salınmış və əldə yaxşı tutub istifadə etmək üçün yararlıdır. VII təbəqədən aşkar olunmuş kub və nüvəşəkilli alətlər əsasən kvars və kvarsit daşlarından hazırlanmışdır.<ref name="Huseynov80"/> [[Aşel mədəniyyəti|Qədim Aşel mədəniyyətinə]] aid olan təbəqənin əmək alətləri içərisində 8 ədəd əl çapacaqları qeydə alınmışdır. Düşərgənin VI təbəqəsindən tapılmış əl çapacaqları felzit daşından hazırlanmışdır. Aşkar olunmuş əl çapacaqlarının əksəriyyəti oval formaya malikdir. Onların hamısı təbii qabıqdan təmizlənmişdir. VI təbəqənin əmək alətləri içərisində 2 ədəd kobud çapma alət – qaşov tipli alət qeydə alınmışdır. Onların hər ikisi çaydaşılarından hazırlanmışdır. Azıx düşərgəsinin VI təbəqəsindən 7 ədəd itituclu tapılmışdır. Onlar əsasən çaxmaq (4 ədəd) və slanes (3 ədəd) daşlarından hazırlanmışdır.<ref name="Huseynov80"/> Azıx paleolit düşərgəsinin orta Aşel mədəniyyətinə aid V təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı ancaq ovçuluq təsərrüfatı üçün yararlı olan əmək alətləri tapılmışdır. Azıx paleolit düşərgəsinin V təbəqəsindən 300-dən artıq daş məmulatı qeydə alınmışdır. Düşərgənin V təbəqəsindən aşkar olunmuş daş məmulatının əksəriyyəti çaxmaq (143 ədəd) və slanes (124 ədəd) daşlarından hazırlanmışdır. Daş məmulatı içərisində [[bazalt]] (2 ədəd), pesçanik (3 ədəd) və 3 ədəd dəvəgözü daşından hazırlanmış alətlər qeydə alınmışdır. Orta Aşel mədəniyyətinə aid təbəqənin daş məmulatı içərisində 2 ədəd mustye itiuclusu qeydə alınmışdır. Buradan tapılmış mustye itiucluları üçbucaqlı qəlpə üzərində hazırlanmışdır.<ref name="Huseynov85"/> {|class="graytable" style="background:#DCDCDC;" |+ | align="center" | [[Fayl:Azıx əmək alətləri X təbəqə 1.jpg|center|200px]] | width="2%"| | align="center" | [[Fayl:Azıx əmək alətləri V təbəqə 1.jpg|center|200px]] | width="2%"| | align="center" | [[Fayl:Azıx əmək alətləri Aşel 1.jpg|center|200px]] | width="2%"| | align="center" | [[Fayl:Azıx əmək alətləri III təbəqə 1.jpg|center|200px]] |- | align="center" | Azıx mağarasının X təbəqəsindən aşkarlanmış [[Quruçay mədəniyyəti]] dövrünə aid daş əmək alətləri | | align="center" | Azıx mağarasının V təbəqəsindən aşkarlanmış Qədim (erkən) Aşel dövrünə aid daş əmək alətləri | | align="center" | Azıx mağarasının V təbəqəsindən aşkarlanmış Orta [[Aşel mədəniyyəti|Aşel]] dövrünə aid daş əmək alətləri | | align="center" | Azıx mağarasının III təbəqəsindən aşkarlanmış Son Aşel - [[Mustye mədəniyyəti]] dövrün aid daş əmək alətləri | |} === Dini artefaktlar === [[Fayl:Azıx mağarası ayı kəlləsi 1.jpg|right|thumb|200px|Azıx mağarasından tapılmış dini təsvirli [[ayı]] kəlləsi<ref name="ReferenceB"/> ''([[Azərbaycan Tarix Muzeyi]])'']] Azıx qədim insan düşərgəsindən aşkar olunmuş elmi materialların təhlili ibtidai insanların dini təsəvvürləri haqqında yeni-yeni elmi fikirlər söyləməyə şərait yaratmışdır. 1972-ci ilin arxeoloji tədqiqatları zamanı Azıx düşərgəsinin V təbəqəsinin yerləşdiyi sağ divarında qaranlıq bir yerdə 3 ədəd [[mağara ayısı]]nın kəlləsi aşkar olunmuşdur.<ref>М. М. Гусейнов – О тайнике азыхантроп в ашеле // Учен. зап. АГУ им. С.М.Кирова, серия истории и философии, 1974, № 8</ref> Bu sahə mağaranın içərisində olduqca möcüzəli bir guşədə qabarıq formada irəliyə uzanaraq, orta hissəyə işıq düşməsinə mane olur və nəticədə bura zülmətə qərq olur. Bu hissədə qaya rəfi təbii surətdə əmələ gəlmişdir. Məhz bu rəfdə yuxarıda qeyd olunan mağara ayılarının kəlləsi və çənəsi qoyulmuşdur. Tədqiqatlar zamanı müəyyən olundu ki, mağara ayılarının kəllə və çənələri buraya ibtidai insanlar tərəfindən qoyulmuşdur. Bu proses qədim insanların ilk dini görüşləri barədə məlumat verir, həm də qədim Azıx sakinlərinin mağara ayılarının kəllələrinə bir növ sitayiş etdiklərini göstərir.<ref>М. М. Гусейнов – О резултатах археологических раскопок в Азыхской пещере//Сб. Археологические исследования в Азербайджане, Баку, 1965</ref> Tədqiqatlar zamanı müəyyən olundu ki, düşərgənin məhz bu sahəsi müqəddəs yer sayılmışdır. Qeyd olunan proses ibtidai insanlarda ilk dini təsəvvürlərin meydana çıxdığını göstərir. Məhz, Azıx mağarasının materialları əsasında ibtidai insanlarda ilk dini görüşlərin meydana çıxmasını orta [[Aşel mədəniyyəti]] dövründən, yəni 400 min il bundan əvvəl başlandığını söyləmək mümkün olmuşdur.<ref name="AMEA"/> Son illərdə aparılan arxeoloji kəşfiyyat və tədqiqat işləri nəticəsində dünyanın bir sıra qədim insan düşərgələrindən də ilk dini etiqadların və görüşlərin meydana çıxmasına aid zəngin maddi mədəniyyət nümunələri aşkar olunmuşdur. Həmin maddi mədəniyyət nümunələri ilk dini təsəvvürlərin orta Aşel mədəniyyəti zamanı meydana çıxmasını bir daha təsdiq edir.<ref name="Huseynov85"/> === Ocaq qalıqları === Azıx düşərgəsinin mədəni təbəqələrindən ocaq yerlərinin aşkar olunmasının xüsusi elmi əhəmiyyəti vardır. Bu odun yaranma tarixi və ondan insanların istifadə etmələri barədə xüsusi fikirlər söyləməyə şərait yaratmışdır. Azıx düşərgəsində aparılan tədqiqatlar nəticəsində ilk dəfə insanların oddan istifadə etməyə başlamaları qədim [[Aşel mədəniyyəti]]ndə olması qənaətinə gəlinmişdir.<ref name="Huseynov80"/> Azıx düşərgəsinin qədim və orta aşel təbəqələrində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı ocaq yerlərinin aşkar olunması düşərgə sakinlərinin hələ qədim Aşel mədəniyyəti zamanı odla tanış olub, ondan istifadə etmələrini əyani surətdə sübut edir.<ref name="AMEA"/> Aparılan arxeoloji tədqiqatlar zamanı müəyyən olunmuşdur ki, qədim Azıx düşərgəsinin sakinləri torpaqda qazma üsulu ilə ocaqlar qurmuşlar. Azıx düşərgəsinin orta aşel təbəqəsindən 3 ocaq yeri qeydə alınmışdır. Ocaqlardan biri 4  m² sahəni əhatə edir. Ocağın hər tərəfinə yandırılmış ağac külündən qalın sədd çəkilmişdir. Ən maraqlı cəhət ocağın yanında əhəngdaşılarından qurulmuş divar qalığının qeydə alınmasıdır. Divar qalığının hündürlüyü 40 sm-ə bərabərdir. Qeyd olunan divarın yanında daha bir kiçik ocaq yeri aşkar olunmuşdur.Ocağın hər iki tərəfi yastı əhəngdaşıları ilə əhatə olunmuşdur.<ref name="Huseynov75"/> === Azıxantrop === [[Fayl:Азых.jpg|left|thumb|200px|[[Azıxantrop]]un Azıx mağarasından tapılmış çənə sümüyü. ''[[Azərbaycan Tarix Muzeyi]]ndə saxlanılır.'']] {{əsas|Azıxantrop}} 1968-ci ilin iyununda Məmmədəli Hüseynovun rəhbərliyi altında [[Paleolit]] arxeoloji ekspedisiyası Azıx düşərgəsinin V təbəqəsinin IV horizontunda apardığı arxeoloji qazıntılar zamanı bir neçə daş məmulatı ilə birlikdə ibtidai insana məxsus çənə aşkar olunmuşdur. Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin orta [[Aşel mədəniyyəti]]nə aid təbəqəsindən tapılmış ibtidai insana məxsus olan çənə üzərində professor Dəmir Hacıyev uzun müddət elmi tədqiqat işləri aparmışdır. M.M.Hüseynov tərəfindən tapılmış çənə Azıx paleolit düşərgəsinin elmi əhəmiyyətini və şöhrətini daha da artırmış və dünyanın müxtəlif ölkələrin arxeoloq, paleontoloq, paleoantropoloq və digər mütəxəssislər [[Bakı]]ya gələrək, Azıx düşərgəsindən tapılmış maddi mədəniyyət qalıqları ilə yaxından tanış olmağa başlamışlar.<ref name="Lubin98">Любин Василий Прокофьевич — Ашельская эпоха на Кавказе. СПб. 1998</ref><ref name="Cəfərov04">Ə. Cəfərov – Azərbaycanın ilk sakinləri, Bakı, Elm, 2004</ref> Professor Dəmir Hacıyevin Azıxdan tapılmış çənə üzərində apardığı elmi araşdırmalar zamanı məlum olmuşdur ki, çənə quruluşundakı spesifik cəhətlərə əsasən, bir tərəfdən pitikantroplara, xüsusilə Mauer adamının çənəsinə, digər tərəfdən bir çox cəhətlərinə görə [[Fransa]]nın cənubunda olan Kondel-Araqo düşərgəsinin qədim [[Aşel mədəniyyəti]]nə aid təbəqəsindən tapılmış pre-neandertal tipli insanlara daha yaxındır.<ref>Henry de Lumley — L'Homme premier", Odile Jacob, 1998</ref> Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin V təbəqəsindən tapılmış ibtidai insana məxsus çənənin iri olması açıq nəzərə çarpır və onun gövdəsi nisbətən qalındır. Bu baxımdan Azıx mağara düşərgəsindən tapılmış çənə [[avstralopitek]] tipli adamlardan fərqlənir və müəyyən cəhətlərinə görə arxantropların arasında xüsusi yer tutur. Fiziki tipinə görə Azıx düşərgəsindən aşkar edilmiş çənə [[sinantrop]] tipli insanla [[neandertal]] adamı arasında keçid mərhələsindədir.<ref name="Hacıyev70">Д. В. Гаджиев, М. М. Гусейнов – Первая для СССР находка ашельского человека (Азербайджан, Азыхская пещера)//Учен. зап. Азгосмединститута, 1970, т. 311</ref> Azıx mağara düşərgəsinin Aşel mədəniyyətinə aid təbəqəsindən tapılmış ibtidai insan qalığına şərti olaraq ''azıxantrop'', yəni ''Azıx adamı'' adı verilmişdir.<ref name="Huseynov75">М. М. Гусейнов – Археология Aзербарджана (каменныи век), АГУ, 1975</ref> Professor D.V.Hacıyev apardığı elmi tədqiqat zamanı müəyyən etmişdir ki, çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin V təbəqəsindən tapılmış ibtidai insan çənəsi [[Azərbaycan]] ərazisində ən qədim insana məxsus olub, 350–400 min il bundan əvvəl bu ərazidə yaşamış 18–22 yaşlı qadının çənəsidir.<ref name="Huseynov85"/> == Arxeoloji mədəniyyətlər == === Quruçay mədəniyyəti === [[Fayl:Çaydaşından əmək alətləri (Quruçay mədəniyyəti).JPG|right|thumb|280px|Azıx mağarasından aşkarlanmış [[Quruçay mədəniyyəti]]nə aid daş əmək alətləri. ''[[Azərbaycan Tarix Muzeyi]]'']] [[Azıx]] paleolit düşərgəsinin tarixi dövrlə bağlı ən qədim arxeoloji və paleontoloji tapıntıları abidənin VII–X təbəqələrindən aşkar olunmuşdur. Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin ən aşağı VII–X təbəqələrində [[Məmmədəli Hüseynov|M.M.Hüseynovun]] rəhbərliyi altında arxeoloji qazıntılar 1974–1976, 1980–1982 və 1986-cı illərdə aparılmışdır. Arxeoloji qazıntılar zamanı Azıx düşərgəsində VII–X təbəqələrinin 32  m² sahəsində tədqiqatlar aparılmış və 212 ədəd daş məmulatı, 7 ədəd heyvan sümükləri və minlərlə xırda gəmirici sümükləri tapılmışdır.<ref>Q. İsmayılov — Quruçay və Köndələnçay vadisində qədim mədəniyyət izləri, Bakı, 1981</ref> Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin VII–X təbəqələrindən tapılmış daş məmulatı içərisində əsas yeri əmək alətləri tutur. Düşərgənin əmək alətləri arasında çaydaşılarından hazırlanmış kobud çapma alətləri çoxluq təşkil edir. VII–X təbəqələrin daş məmulatı içərisində eyni zamanda çapacaq alətləri, kubvari alətlər, kobud qaşovlar, vurma səthi yaxşı saxlanmış qəlpələr qeydə alınmışdır. Elmi araşdırmalar zamanı məlum olmuşdur ki, Azıx paleolit düşərgəsində stratiqrafik səviyyədən asılı olmayaraq düşərgənin VII–X təbəqələrinin daş məmulatı texniki və tipoloji xüsusiyyətlərinə görə eyni texniki üsulla hazırlanmışdır. Bu texniki-tipoloji xüsusiyyətlər əmək alətlərinin tipologiyasında, ümumi görünüşlərdə, çənglə örtülməsindən asılı olmayaraq saxlanılma dərəcəsində, texniki hazırlanmalarında və digər cəhətlərdə özünü göstərir.<ref name="Huseynov86"/> Azıx paleolit düşərgəsinin VII–X təbəqələrindən tapılmış arxeoloji tapıntıların mühüm elmi əhəmiyyəti vardır. Bu elmi materiallar Azıx paleolit düşərgəsində ibtidai insanların ilk məskunlaşdığını söyləməyə imkan verir. Aparılan kompleks elmi tədqiqatlar zamanı müəyyən edilmişdir ki, ibtidai insanların həyatında Azıx paleolit düşərgəsinin yaxınlığından axan Quruçayın mühüm rolu olmuşdur.<ref name="Huseynov86"/> Çünki, [[Qarabağ]]ın Quruçay vadisi ibtidai insanların əmək alətləri hazırlamaq, ovçuluq və yığıcılıqla məşğul olmaları üçün xammal mənbəyi olmuşdur. [[Quruçay]] dərəsində əmək alətləri hazırlamaq üçün kvars, kvarsit, bazalt, çaxmaq, felzit, yaşma və digər çaydaşıları mövcud olmuşdur.Ona görə də ən qədim Azıx düşərgəsinin ibtidai sakinləri daşdan əmək alətləri hazırlamaq üçün təbii çaydaşılarını Quruçay vadisindən toplayıb əmək alətləri hazırlamış və müəyyən vaxt keçdikdən sonra düşərgəyə gətirmişlər. Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin VII–X təbəqələrindən tapılmış daş məmulatlarının texniki-tipoloji xüsusiyyətləri, kobud çapma alətlərinin hazırlanma cəhətləri və dünyanın heç bir paleolit abidələrindən belə alətlər qeydə alınmadığı üçün düşərgənin ən aşağı təbəqələrindən tapılmış maddi mədəniyyət qalıqlarına Quruçay arxeoloji mədəniyyəti adı verilmişdir. Azıx paleolit düşərgəsinin VII–X təbəqələrindən tapılmış daş məmulatının elmi tədqiqi ilə [[Məmmədəli Hüseynov|M.M.Hüseynov]] və [[Əsədulla Cəfərov|Ə.Q.Cəfərov]] məşğul olmuşlar. Onların apardıqları elmi araşdırmalar zamanı [[Quruçay mədəniyyəti]]nin bir neçə inkişaf mərhələsi müəyyən edilmişdir. Çoxtəbəqəli qədim insan düşərgəsinin VII–X təbəqələrindən aşkar olunmuş Quruçay mədəniyyətinin əmək alətləri Şərqi [[Afrika]]nın [[Olduvay mədəniyyəti]] kompleksi ilə yaxınlıq təşkil edir.<ref>Ə. Cəfərov — Azıx dünya arxeologiyasında, Xalq qəzeti, 2010, 6 iyun, N 121.</ref> Lakin Azıx düşərgəsinin ən aşağı təbəqələrinin əmək alətlərinin texniki hazırlanmasında və tipologiyasında fərqli cəhətlər vardır ki,bu da VII–X təbəqələrin elmi materialları əsasında yeni arxeoloji mədəniyyətin müəyyən edilməsinə səbəb olmuşdur. Azıx düşərgəsində aparılan kompleks elmi tədqiqatlar nəticəsində Quruçay mədəniyyətinin 2–2,5 milyon il bundan qabaqlar başlayıb və 700 min il əvvəllər sona çatması müəyyən olunmuşdur.<ref name="Huseynov85"/> Ə.Q.Cəfərovun 2001–2005-ci illərdə [[Avropa]] alimləri ilə birgə apardığı elmi tədqiqatlar nəticəsində Quruçay arxeoloji mədəniyyətinin 2,5 milyon il bundan əvvəl başlanması və ibtidai insanların Azıx düşərgəsində həmin tarixdən məskunlaşması müəyyən edilmişdir.<ref>Ə. Cəfərov — Qarabağın arxeloji abidələri və onların tarixini saxtalaşdırmaq cəhdləri, Xalq qəzeti, 2005, 24 aprel №92</ref> Eyni zamanda Azərbaycan ərazisində ibtidai icma quruluşunun ilk mərhələsinin Quruçay arxeoloji mədəniyyəti dövründən başlaması arxeoloji mənbələr əsasında sübuta yetirilmişdir.<ref>Ə. Cəfərov — Beynəlxalq arxeoloji tədqiqatların nəticələri, Xalq qəzeti, 2009, 21 aprel, N 84</ref> === Aşel mədəniyyəti === [[Fayl:Tools from Azikh (paleolith).JPG|thumb|right|200px|Azıx mağarasındanaşkarlanmış Aşel mədəniyyətinə aid daş əmək alətləri ''([[Azərbaycan Tarix Muzeyi]])'']] Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsində qədim Aşel dövrünə aid maddi mədəniyyət qalıqları V və VI təbəqədə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar olunmuşdur. Azıx mağara düşərgəsinin VI təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı ilk dəfə olaraq mükəmməl işlənmiş əl çapacaqları tapılmışdır.<ref name="Huseynov86"/> Çoxtəbəqəli Azıx paleolit düşərgəsinin VI təbəqəsində aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı 2 mindən artıq daş məmulatı tapılmışdır. Düşərgənin VI təbəqəsindən aşkar olunan daş məmulatı içərisində 593 əmək aləti qeydə alınmışdır. Daş məmulatının yerdə qalan hissəsini isə istehsal tullantıları, nukleuslar və təbii çaydaşıları təşkil edir. Düşərgənin VI təbəqəsindən əmək alətləri ilə birlikdə istehsal tullantılarının və nukleusların aşkar olunması qədim Aşel mədəniyyəti dövründə Azıx düşərgəsində qədim insanların əmək alətləri hazırladıqlarını göstərir. Düşərgənin qədim Aşel dövrünə aid təbəqəsindən aşkar olunmuş kobud çapma alətləri çaydaşılarından hazırlanmışlar. Onlar texniki və tipoloji cəhətdən aşağıdakı təbəqələrdən tapılmış kobud çapma alətlərindən fərqlənir.<ref name="Huseynov80"/> Aşağı təbəqələrdən müəyyən olunmuş həmin alətlər kobud və bəsit olduğu halda, VI təbəqənin kobud çapma alətləri isə daha universal və təkmilləşmiş formada hazırlanmışdır. VI təbəqənin daş məmulatı içərisindən 14 ədəd kobud çapma aləti qeydə alınmışdır. Onların hamısı çaydaşılarından hazırlanmışdır. Qədim [[Aşel mədəniyyəti]]nə aid olan təbəqənin əmək alətləri içərisində 8 ədəd əl çapacaqları qeydə alınmışdır. Düşərgənin VI təbəqəsindən tapılmış əl çapacaqları felzit daşından hazırlanmışdır. Aşkar olunmuş əl çapacaqlarının əksəriyyəti oval formaya malikdir.Onların hamısı təbii qabıqdan təmizlənmişdir. VI təbəqənin əmək alətləri içərisində 2 ədəd kobud çapma alət – qaşov tipli alət qeydə alınmışdır. Onların hər ikisi çaydaşılarından hazırlanmışdır. Azıx düşərgəsinin VI təbəqəsindən 7 ədəd itituclu tapılmışdır. Onlar əsasən çaxmaq (4 ədəd) və slanes (3 ədəd) daşlarından hazırlanmışdır. Azıx düşərgəsinin VI təbəqəsinin daş məmulatı içərisində 31 ədəd kəsici alət də qeydə alınmışdır.Həmin alətlərin işlək hissələri dişli-gəzli formaya malikdir.VI təbəqənin daş məmulatı içərisində 82 ədəd fraqment formasında alətlər qeydə alınmışdır. SSRİ ərazisində Aşel mədəniyyətinə aid fraqment alətlər ilk dəfə olaraq Azıx mağarasının VI təbəqəsində qeydə alınmışdır. Fraqment şəkilli alətlər içərisində qaşov tipli alətlərin qırıqları, itiuclular və dişəklənmiş qəlpələr də qeydə alınmışdır.<ref name="Huseynov85"/> Azıx qədim insan düşərgəsində aparılan kompleks elmi tədqiqatlar zamanı müəyyən olunmuşdur ki, burada qədim Aşel mədəniyyəti 750–450 min illər arasında mövcud olmuş və 300 min il davam etmişdir. Bu dövrdə əmək alətlərinin təkmilləşməsi və yeni-yeni əmək alətlərinin meydana çıxması başlanır.<ref name="Huseynov86">M. M. Гусейнов, А. К. Джафаров — Палеолит Азербайджана, Элм, 1986</ref> Azıx düşərgəsinin V təbəqəsinin daş məmulatının texniki-tipoloji xüsusiyyətlərinə görə özündən aşağıda yerləşən VI təbəqənin daş məmulatı ilə yaxınlıq təşkil edir. Eyni zamanda V təbəqənin əmək alətləri qədim Aşel dövrü daş məmulatlarının bəzi oxşar xüsusiyyətlərini özündə birləşdirir.Uzun illər ərzində Azıx mağarasının V təbəqəsində aparılan kompleks arxeoloji tədqiqatlar nəticəsində daş məmulatı ilə yanaşı, 10 minlərlə ovlanmış heyvan sümükləri aşkar olunmuşdur. Fauna qalıqları sübut edir ki, orta Aşel mədəniyyəti dövründə Azıx paleolit düşərgəsində yaşayan sakinlərin məşğuliyyətində əsas yeri ovçuluq tutmuşdur. Azıx paleolit düşərgəsindən tapılmış [[fauna]] qalıqlarının elmi tədqiqi ilə professor [[Dəmir Hacıyev]] məşğul olmuşdur.<ref name="Huseynov86"/> === Mustye mədəniyyəti === [[Qafqaz]] və [[Yaxın Şərq]] ölkələri ərazisində [[Mustye mədəniyyəti]]nə aid ən zəngin maddi mədəniyyət nümunələri [[Tağlar mağarası|Tağlar]] və Azıx düşərgəsinin III təbəqəsindən aşkar olunmuşdur.<ref name="Huseynov85"/> Çoxtəbəqəli Azıx düşərgəsinin III təbəqəsindən tapılmış daş məmulatının 1786 ədədi slanes, 1293 ədədi çaxmaq və 14 ədədi isə dəvəgözü daşından hazırlanmışdır. Düşərgənin III təbəqəsinin daş məmulatı içərisində 18 ədəd çaydaşı qeydə alınmışdır. Azıx düşərgəsinin Mustye mədəniyyətinə aid təbəqəsindən daş məmulatı içərisində 63 ədəd nüvə və 33 nüvə qırıqları qeydə alınmışdır. Azıx düşərgəsinin Mustye mədəniyyətinə aid təbəqəsindən tapılmış daş məmulatının zənginliyi burada qədim insanların daimi və uzun müddət yaşadıqlarını göstərmişdir. Eyni zamanda mağara sakinləri əmək alətlərinin bir hissəsini mağaranın özündə, digər hissəsini isə düşərgədən kənarda hazırlamışdır.<ref name="Huseynov80"/> Azıx düşərgəsinin qədim, orta və son Aşel dövrlərinə aid olan təbəqələrdən bir ədəd də olsun dəvəgözü daşından hazırlanmış əmək aləti qeydə alınmamışdır. Qədim Azıx sakinləri dəvəgözü daşı ilə ilk dəfə 120–100 min il bundan əvvəl – Mustye mədəniyyətinin başlanğıcında tanış olmuş və ondan özləri üçün əmək alətləri hazırlamağa başlamışlar.<ref name="AMEA"/> Mustye mədəniyyəti dövründə neandertal tipli insanlar Azıx düşərgəsində daimi yaşamışlar. Mustye mədəniyyəti dövründə qədim Azıx sakinlərinin əsas məşğuliyyəti ovçuluq və yığıcılıqdan ibarət olmuşdur.<ref name="Huseynov86"/> Azıx paleolit düşərgəsinin Mustye mədəniyyətinə aid olan III təbəqəsinin daş məmulatı içərisində zəngin əmək alətləri qeydə alınmışdır. III təbəqənin əmək alətləri içərisində 68 ədəd levallua itiucluları müəyyən edilmişdir. Maraqlıdır ki, onların əksəriyyəti çaxmaqlaşmış slanes daşından (36 ədəd), 32 ədədi isə çaxmaqdaşından hazırlanmışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://mirslovarei.com/content_bes/Azyxskaja-Peshhera-1094.html Азыхская пещера (RU)] * [http://www.oval.ru/enc/31690.html Каменный век (RU)] * [http://turanweblog.blogfa.com/post-40.aspx Azıx Mağarası — ən qədim insanların yaşayış məskəni]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://arheo.manefon.org/?p=86 Азыхская пещера (RU)] {{Xarici keçidlər}} {{Azərbaycan arxeologiyası}} {{Azərbaycanın daş dövr abidələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycan mağaraları]] [[Kateqoriya:Tarixdən əvvəlki dövrdə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:Azərbaycandakı arxeoloji abidələr]] [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun mağaraları]] [[Kateqoriya:Xocavənd rayonunun görməli yerləri]] 7xxdt529fip3hr45eq04oc5k7eh52c3 Nisbilik nəzəriyyəsi 0 2218 6564649 6557028 2022-08-05T22:19:59Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki [[Fayl:BBH gravitational lensing of gw150914.webm|thumb|291x291px|Qara dəliklərin orbiti və birləşməsi zamanı cazibə qüvvəsinin təsirilə fəza-zamanın təhrifini göstərən GW150914-ün birləşməsinin video simulyasiyası]] '''Nisbilik nəzəriyyəsi''' — təbiətdə baş verən fiziki proseslərin [[məkan]] və [[Zaman (fizika)|zaman]] xassələrinin fundamental nəzəriyyəsi. Bu nəzəriyyə, adətən, [[Albert Eynşteyn|Albert Eynşteynin]] bir-biri ilə əlaqəli iki nəzəriyyəsini: [[Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi|xüsusi]] və [[Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi|ümumi nisbiliyi]] əhatə edir.<ref>Einstein A. (1916), ''[[wikisource:Relativity: The Special and General Theory|Relativity: The Special and General Theory]]'' (Translation 1920), New York: H. Holt and Company</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi [[Cazibə qüvvəsi|qravitasiya qüvvəsinin]] iştirak etmədiyi bütün fiziki hadisələrə aiddir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi cazibə qanunu və onun digər təbiət qüvvələri ilə əlaqəsini izah edir. O [[astronomiya]] da daxil olmaqla [[kosmologiya]] və [[astrofizika]] sahəsinə aiddir.<ref name=":2">Will, Clifford M (2010). [https://web.archive.org/web/20200521004532/http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0%2F "Relativity"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''. 21 may 2020 tarixində [http://gme.grolier.com/article?assetid=0244990-0 orijinaldan] arxivləşdirilib.</ref> Nəzəriyyə 20-ci əsrdə nəzəri fizika və astronomiyanı dəyişdirərək, ilk növbədə [[İsaak Nyuton|İsaak Nyutonun]] yaratdığı 200 illik mexanika nəzəriyyəsinin yerini aldı.<ref name=":2" /><ref name=":3">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0272730-0 "Space-Time Continuum"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref><ref name=":4">Will, Clifford M (2010). [http://gme.grolier.com/article?assetid=0107090-0 "Fitzgerald–Lorentz contraction"]. ''Grolier Multimedia Encyclopedia''.</ref>O fəza və zamanın vahid varlığı kimi 4-ölçülü [[fəza-zaman]], eynivaxtlılığın nisbiliyi, kinematik və qravitasional zaman yavaşlanması və uzunluğun qısalması kimi anlayışları təqdim etdi. Fizika sahəsində nisbilik, nüvə əsrinin başlanğıcını qoymaqla yanaşı elementar hissəciklər və onlar arasındakı fundamental qarşılıqlı təsirlər haqqındakı elmin təkmilləşməsinə də səbəb oldu. Nisbilik nəzəriyyəsinin köməyilə kosmologiya və astrofizika [[Neytron ulduzu|neytron ulduzları]], [[Qara dəlik|qara dəliklər]] və [[Qravitasiya dalğalarının kəşfi|qravitasiya dalğaları]] kimi qeyri-adi astronomik hadisələri proqnozlaşdırdı.<ref name=":2" /><ref name=":3" /><ref name=":4" /> == Elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbulu == {{Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi}}Albert Eynşteyn 1905-ci ildə [[Albert Maykelson|Albert A. Maykelson]], [[Hendrik Lorens]], [[Anri Puankare]] və başqalarının əldə etdiyi bir çox nəzəri və empirik nəticələrə əsaslanaraq xüsusi nisbilik nəzəriyyəsini nəşr etdirdi. [[Maks Plank]], [[German Minkovski|Herman Minkovski]] və b. sonrakı tədqiqatlarla məşğul oldular. Eynşteyn 1907–1915-ci illər arasında ümumi nisbilik nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi, 1915-ci ildən sonra başqalarının da töhfəsi oldu. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin son forması 1916-cı ildə nəşr olundu.<ref name=":2" /> "Nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsi 1906-cı ildə Plankın nəzəriyyədə nisbilik prinsipindən necə istifadə edildiyini vurğulayan "nisbi nəzəriyyə" (almanca: ''Relativtheorie'') ifadəsinə əsaslanırdı. Həmin məqalənin müzakirə bölməsində Alfred Buxerer ilk dəfə olaraq "nisbilik nəzəriyyəsi" ifadəsini işlətmişdir (almanca: ''Relativitätstheorie'').<ref>{{Citation|author=Planck, Max|date=1906|title=Die Kaufmannschen Messungen der Ablenkbarkeit der β-Strahlen in ihrer Bedeutung für die Dynamik der Elektronen (The Measurements of Kaufmann on the Deflectability of β-Rays in their Importance for the Dynamics of the Electrons)|journal=Physikalische Zeitschrift|volume=7|pages=753–761|title-link=s:Translation:The Measurements of Kaufmann}}</ref><ref>{{Citation|author=Miller, Arthur I.|date=1981|title=Albert Einstein's special theory of relativity. Emergence (1905) and early interpretation (1905–1911)|location=Reading|publisher=Addison–Wesley|isbn=978-0-201-04679-3}}</ref> 1920-ci illərdə xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi fizika ictimaiyyəti tərəfindən anlaşıldı və qəbul edildi.<ref>{{cite book|title=The New Quantum Universe|edition=illustrated, revised|first1=Anthony J.G.|last1=Hey|first2=Patrick|last2=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=2003|isbn=978-0-521-56457-1|page=227|url=https://books.google.com/books?id=cTk-eVzT1oMC&pg=PA227|bibcode=2003nqu..book.....H}}</ref> O sürətlə atom fizikası, nüvə fizikası və kvant mexanikasının yeni sahələrində nəzəriyyəçi və eksperimentalistlər üçün əhəmiyyətli və zəruri bir vasitəyə çevrildi. Müqayisə zamanı ümumi nisbilik nəzəriyyəsi Nyutonun cazibə nəzəriyyəsinin proqnozlarına kiçik düzəlişlər etməkdən başqa, o qədər də faydalı görünmürdü.<ref name=":2" /> Belə görünür ki, o eksperimental sınaq üçün az potensial təklif edirdi, çünki iddialarının əksəriyyəti astronomik miqyasda idi. Onun arxasındakı riyaziyyat yalnız az sayda insan üçün tam başa düşülən idi. Təxminən 1960-cı illərdə ümumi nisbilik nəzəriyyəsi fizika və astronomiya üçün mərkəzi mövqedə durmağa başladı. Ümumi nisbiliyə tətbiq edilən yeni riyazi üsullar hesablamaları asanlaşdırdı və onun anlayışlarını daha asan vizuallaşdırdı. Kvazarlar (1963), 3-kelvin mikrodalğalı fon radiasiyası (1965), pulsarlar (1967) və ilk qara dəlik namizədləri (1981) kimi astronomik hadisələr kəşf olunduqca,<ref name=":2" /> nəzəriyyə onların atribut və ölçümlərini izah etdi və bunlara əlavə olaraq nəzəriyyəni daha da təsdiqlədi. == Xüsusi nisbilik == Xüsusi nisbilik fəza-zamanın strukturuna dair nəzəriyyədir. Bu nəzəriyyə Eynşteynin 1905-ci ildə dərc etdirdiyi "Hərəkət edən cisimlərin elektrodinamikasına dair" məqaləsində önə sürülmüşdür. Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi klassik mexanikada bir-birinə zidd olan iki postulata əsaslanır: # Bir ətalət hesablama sistemindən digərinə keçdikdə fiziki hadisələri təsvir edən qanunlar dəyişmir (nisbilik prinsipi) # İşığın vakuumda yayılma sürəti mənbənin və qəbuledicinin hərəkət sürətindən asılı olmayaraq sabitdir (işıq sürətinin invariantlığı prinsipi). Yekun nəzəriyyə klassik mexanika ilə müqayisədə təcrübəylə daha yaxşı uzlaşır. Məsələn, 2-ci postulat Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticələrini izah edir. Üstəlik, nəzəriyyənin bir çox təəccübləndirici və əks-intuitiv nəticələri var. Bunlardan bəziləri: * Eynivaxtlılığın nisbiliyi: Əgər müşahidəçilər nisbi hərəkətdədirlərsə, bir müşahidəçi üçün eyni vaxtda baş verən iki hadisə digər müşahidəçi üçün eyni vaxtda olmaya bilər. * Zamanın yavaşlaması: Hərəkət edən saatlardakı zaman müşahidəçinin "stasionar" saatdakından daha yavaş ötür. * Uzunluğun qısalması: Hərəkət edən cisimlərin hərəkət istiqamətində ölçüləri qısalır. * Maksimum sürət sonludur: Heç bir fiziki obyekt, informasiya və ya sahənin qüvvə xətləri vakuumda işıq sürətindən daha sürətli ötürülə bilməz. '''▸'''Cazibə qüvvəsinin təsiri fəzada yalnız işıq sürəti ilə ötürülə bilər, daha sürətli və ya ani olaraq deyil. * Kütlə-enerji ekvivalentliyi: ''E=mc''<sup>2</sup>, enerji və kütlə ekvivalentdir və biri digərinə çevrilə bilər. * Relyativistik kütlə. Hərəkətdə olan cismin kütləsidir.<ref name=":0">{{Cite web|title=The Theory of Relativity, Then and Now|url=http://www.smithsonianmag.com/innovation/theory-of-relativity-then-and-now-180956622/?no-ist|access-date=2015-09-26|first=Brian|last=Greene}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinin təyinedici özəlliyi klassik mexanikadakı Qaliley çevirmələrinin Lorens çevirmələri ilə əvəzlənməsidir. (bax: [[Maksvell tənlikləri]]) == Ümumi nisbilik == Ümumi nisbilik 1907–1915-ci illərdə Eynşteyn tərəfindən işlənib hazırlanmış cazibə nəzəriyyəsidir. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin inkişafı ekvivalentlik prinsipindən başlamışdır ki, bu prinsipdə təcilli hərəkət və qravitasiya sahəsindəki sükunət halları (məsələn, Yer səthində dayanma) fiziki baxımdan eynidir. Bunun nəticəsi sərbəst düşmənin ətalətli hərəkət olmasıdır: müəyyən hündürlükdən sərbəst buraxılan cisim düşür, çünki cisimlər klassik mexanikada olduğu kimi cazibə qüvvəsi hesabına deyil, onlara heç bir qüvvə təsir etmədikdə belə hərəkət edirlər. Bu, klassik mexanika və xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi ilə bir araya sığmır, çünki bu nəzəriyyələrdə ətalətlə hərəkət edən cisimlər bir-birinə nəzərən təcil ala bilməz, lakin sərbəst düşən cisimlər bunu edir. Bu çətinliyi həll etmək üçün Eynşteyn əvvəlcə fəza-zamanın əyri olduğunu təklif etdi. 1915-ci ildə o, fəza-zamanın əyriliyini kütlə, enerji və onun daxilindəki hər hansı impulsla əlaqələndirən Eynşteyn sahə tənliklərini işləyib hazırladı. Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinin bəzi nəticələri bunlardır: * Qravitasional zaman ləngiməsi: Daha dərin qravitasiya çuxurlarında saatlar daha yavaş işləyir.<ref>{{cite book|title=Feynman Lectures on Gravitation|first1=Richard Phillips|last1=Feynman|first2=Fernando B.|last2=Morínigo|first3=William|last3=Wagner|first4=David|last4=Pines|first5=Brian|last5=Hatfield|publisher=West view Press|date=2002|isbn=978-0-8133-4038-8|page=68|url=https://books.google.com/books?id=jL9reHGIcMgC}}, Lecture 5</ref> * [[Presessiya]]: Nyutonun cazibə nəzəriyyəsində orbitlər gözlənilməz şəkildə presessiyaya məruz qalır. (Bu Merkurinin orbiti və ikili pulsarda müşahidə edilmişdir). * İşığın əyilməsi: İşıq şüaları qravitasiya sahəsinin təsirilə əyilir. * Hesablama sisteminin sürüklənməsi: Fırlanan kütlələr öz ətraflarındakı fəza-zamanı "sürükləyir". * [[Kainatın genişlənməsi nəzəriyyəsi|Fəzanın metrik genişlənməsi]]: Kainat genişlənir və onun uzaq hissələri işıq sürətindən daha böyük sürətlə bizdən uzaqlaşır. Texniki cəhətdən ümumi nisbilik qravitasiya nəzəriyyəsidir və onun təyinedici xüsusiyyəti Eynşteyn sahə tənliklərindən istifadə etməsidir. Sahə tənliklərinin həlli fəza-zamanın topologiyasını və obyektlərin ətalətlə necə hərəkət etdiyini müəyyən edən metrik tenzorlardır. == Eksperimental sübutlar == Eynşteyn nisbilik nəzəriyyəsinin "prinsip-nəzəriyyələr" sinfinə aid olduğunu bildirdi. Beləliklə, o, analitik metoddan istifadə edir, yəni bu nəzəriyyənin elementləri fərziyyəyə deyil, empirik kəşfə əsaslanır. Təbii prosesləri müşahidə etməklə biz onların ümumi xüsusiyyətlərini başa düşürük, müşahidə etdiyimizi təsvir etmək üçün riyazi modellər qurur və analitik vasitələrlə təmin edilməli olan zəruri şərtləri çıxarırıq. Ayrı-ayrı hadisələrin ölçülməsi bu şərtləri təmin etməli və nəzəriyyənin nəticələrinə uyğun olmalıdır.<ref name="londontimes">{{Cite news|last=Einstein|first=Albert|date=28 November 1919|title=Time, Space, and Gravitation|newspaper=The Times|title-link=s:Time, Space, and Gravitation}}</ref> === Xüsusi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === [[Fayl:Michelson-Morley experiment (en).svg|thumb|Maykelson-Morli təcrübəsinin sxemi]] Nisbilik nəzəriyyəsi yanlışlana bilən bir nəzəriyyədir: Təcrübə ilə yoxlanıla bilən proqnozlar verir. Xüsusi nisbilik vəziyyətində bunlara nisbilik prinsipi, işıq sürətinin sabitliyi və zamanın yavaşlanması daxildir.<ref name="faq">{{Cite web|editor1-last=Roberts|editor1-first=T|editor2-last=Schleif|editor2-first=S|editor3-last=Dlugosz|editor3-first=JM|date=2007|title=What is the experimental basis of Special Relativity?|url=http://math.ucr.edu/home/baez/physics/Relativity/SR/experiments.html|work=Usenet Physics FAQ|publisher=[[University of California, Riverside]]|access-date=2010-10-31}}</ref> Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi Eynşteyn 1905-ci ildə məqaləsini dərc etdikdən sonra çoxsaylı sınaqlarla təsdiqləndi, lakin 1881–1938-ci illər arasında aparılan üç təcrübə onun təsdiqi üçün çox vacib idi. Bunlar Maykelson-Morli, Kennedi-Torndik və Ives-Stilvell təcrübələridir. Eynşteyn 1905-ci ildə ilk prinsiplərdən Lorens çevirmələrini əldə etdi, lakin bu üç təcrübə çevirmələri eksperimental sübutlardan istifadə etməklə irəli sürməyə imkan verir. Maksvell tənlikləri — klassik elektromaqnetizmin əsası — işığı xarakterik sürətlə hərəkət edən dalğa kimi təsvir edir. Müasir fikir budur ki, işığın ötürülməsi üçün mühitə ehtiyac yoxdur, lakin Maksvell və onun müasirləri əmin idilər ki, işıq dalğaları havada yayılan səsə və gölməçənin səthində yayılan dalğalara bənzər bir mühitdə yayılır. Bu hipotetik mühit "tərpənməz ulduzlara" nəzərən sükunətdə olan və Yerin içindən keçdiyi işıqlı efir adlanır. Frenelin efirin qismən sürüklənməsi fərziyyəsi birinci dərəcəli (v/c) effektlərin ölçülməsini istisna edirdi və ikinci dərəcəli təsirlərin (v<sup>2</sup>/c<sup>2</sup>) müşahidələri prinsipcə mümkün olsa da, Maksvell onların o zamankı mövcud texnologiya ilə təsbit ediləməyəcək qədər kiçik olduğunu düşündü.<ref name="maxb">{{Citation|last=Maxwell|first=James Clerk|date=1880|title=On a Possible Mode of Detecting a Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|journal=Nature|volume=21|issue=535|pages=314–315|doi=10.1038/021314c0|bibcode=1880Natur..21S.314.|title-link=s:Motion of the Solar System through the Luminiferous Ether|doi-access=free}}</ref><ref name="Pais 1982 111–113">{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|pages=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/111 111–113]|edition=1st}}</ref> Maykelson-Morli təcrübəsi "efir küləyi"nin ikinci dərəcəli təsirlərini — efirin yerə nəzərən hərəkətini aşkar etmək üçün planlaşdırılmışdı. Maykelson bunu həyata keçirmək üçün bu gün Maykelson interferometri adlandırdığımız cihazı hazırladı. Aparat gözlənilən effektləri aşkar etmək üçün kifayət qədər dəqiq idi, lakin o 1881 və 1887-ci ildə (təkrarən) aparılan ilk təcrübələr zamanı heç bir nəticə əldə etmədi.<ref name="michel12">{{Cite journal|author=Michelson, Albert A.|title=The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=22|issue=128|date=1881|pages=120–129|doi=10.2475/ajs.s3-22.128.120|title-link=s:The Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1881AmJS...22..120M|s2cid=130423116}}</ref><ref name="michel2">{{Cite journal|author=[[Albert Maykelson|Michelson, Albert A.]] & [[Edvard Morli|Morley, Edward W.]]|title=On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|journal=American Journal of Science|volume=34|issue=203|date=1887|pages=333–345|doi=10.2475/ajs.s3-34.203.333|title-link=s:On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether|bibcode=1887AmJS...34..333M|s2cid=124333204}}</ref> Efir küləyinin aşkar edilməməsi məyusluq yaratsa da, nəticələr elmi ictimaiyyət tərəfindən qəbul edildi.<ref name="Pais 1982 111–113" /> Efir paradiqmasını xilas etmək cəhdi olaraq, FitsCerald və Lorens müstəqil olaraq [[Ad hoc hipotez|''ad hoc'' fərziyyə]] yaratdılar ki, bu fərziyyədə maddi cisimlərin uzunluğu onların efir vasitəsilə hərəkətinə görə dəyişir.<ref>{{cite book|last=Pais|first=Abraham|title="Subtle is the Lord ...": The Science and the Life of Albert Einstein|url=https://archive.org/details/subtleislordscie00pais|url-access=registration|date=1982|publisher=Oxford Univ. Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-280672-7|page=[https://archive.org/details/subtleislordscie00pais/page/122 122]|edition=1st}}</ref> Bu FitsCerald-Lorens qısalmasının mənşəyi idi və onların fərziyyəsinin nəzəri əsası yox idi. Maykelson-Morli təcrübəsinin nəticəsizliyinin şərhi ondan ibarətdir ki, işığın gediş-gəliş vaxtı izotropdur (istiqamətdən asılı olmayaraq), lakin təkcə nəticə efir nəzəriyyəsini inkar etmək və ya xüsusi nisbiliyin proqnozlarını təsdiqləmək üçün kifayət deyil.<ref name="robertson">{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|pages=378–382|bibcode=1949RvMP...21..378R|doi=10.1103/RevModPhys.21.378|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref><ref name="tw">{{cite book|last=Taylor|first=Edwin F.|title=Spacetime physics: Introduction to Special Relativity|date=1992|publisher=W.H. Freeman|location=New York|isbn=978-0-7167-2327-1|pages=[https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0/page/84 84]–88|edition=2nd|author2=John Archibald Wheeler|url-access=registration|url=https://archive.org/details/spacetimephysics00edwi_0}}</ref> [[Fayl:Kennedy-Thorndike experiment DE.svg|left|thumb|Kennedi-Torndik təcrübəsinin sxemi]] Maykelson-Morli təcrübəsi işıq sürətinin izotrop olduğunu göstərsə də, müxtəlif ətalət hesablama sistemlərində sürətin qiymətcə necə dəyişməsi (əgər varsa) barədə heç nə demirdi. Kennedi-Torndik təcrübəsi bunu etmək üçün planlaşdırıldı və ilk dəfə 1932-ci ildə Roy Kennedi və Edvard Torndik tərəfindən həyata keçirildi.<ref name="KT">{{cite journal|last=Kennedy|first=R.J.|author2=Thorndike, E.M.|date=1932|title=Experimental Establishment of the Relativity of Time|journal=Physical Review|volume=42|issue=3|pages=400–418|doi=10.1103/PhysRev.42.400|url=http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20200706022658/http://pdfs.semanticscholar.org/ee2c/4c3e0a169f31c8983fdbd853d9e9e6d2f011.pdf|url-status=dead|archive-date=2020-07-06|bibcode=1932PhRv...42..400K|s2cid=121519138}}</ref> Onlar heç bir nəticə əldə etmədilər və belə qərara gəldilər ki, "günəş sisteminin fəzadakı sürəti onun orbitindəki yerin sürətinin təxminən yarısından çox olmasa, heç bir təsir yoxdur …". <ref name="tw" /><ref>{{cite journal|last=Robertson|first=H.P.|title=Postulate versus Observation in the Special Theory of Relativity|journal=Reviews of Modern Physics|date=July 1949|volume=21|issue=3|page=381|doi=10.1103/revmodphys.21.378|bibcode=1949RvMP...21..378R|url=http://cds.cern.ch/record/1061896/files/RevModPhys.21.378.pdf|doi-access=free}}</ref>Bu ehtimalın məqbul izahat vermək üçün çox təsadüfi olduğu düşünülürdü, buna görə də onların təcrübəsinin sıfır nəticəsindən belə qərara gəlindi ki, işığın gediş-gəliş müddəti bütün ətalət hesablama sistemlərində eynidir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> İves-Stilvell təcrübəsi Herbert İves və G.R. Stilvell ilk dəfə 1938-ci ildə<ref>{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1938|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=28|issue=7|pages=215|bibcode=1938JOSA...28..215I|doi=10.1364/JOSA.28.000215}}</ref> və daha yaxşı dəqiqliklə 1941-ci ildə həyata keçirilmişdir.<ref name="Ives1941">{{cite journal|last=Ives|first=H.E.|author2=Stilwell, G.R.|date=1941|title=An experimental study of the rate of a moving atomic clock. II|journal=Journal of the Optical Society of America|volume=31|issue=5|pages=369|bibcode=1941JOSA...31..369I|doi=10.1364/JOSA.31.000369}}</ref> O, 1905-ci ildə Eynşteyn tərəfindən proqnozlaşdırılan eninə Dopler effektini — işığın hərəkət edən mənbədən onun sürətinə perpendikulyar istiqamətdə qırmızıya sürüşməsini yoxlamaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. Strategiya, müşahidə edilən Dopler sürüşmələrini klassik nəzəriyyənin proqnozları ilə müqayisə etmək və Lorens əmsalının düzəlişini axtarmaqdan ibarət idi. Belə bir düzəliş müşahidə edildi və ondan belə nəticəyə gəlindi ki, hərəkət edən atom saatının tezliyi xüsusi nisbilik nəzəriyyəsinə uyğun olaraq dəyişir.<ref name="robertson" /><ref name="tw" /> Həmin klassik təcrübələr artan dəqiqliklə dəfələrlə təkrarlanmışdır. Digər təcrübələrə, məsələn, yüksək sürətlərdə relyativistik enerji və impuls artımı, zaman ləngiməsinin eksperimental sınaqları və Lorens kənaraçıxmaları üçün müasir axtarışlar daxildir. === Ümumi nisbiliyin eksperimental təsdiqi === Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi də dəfələrlə təsdiqlənmişdir, klassik təcrübələr Merkuri orbitinin periheli presessiyası, işığın Günəş tərəfindən əyilməsi və işığın qravitasiyanın təsirilə qırmızıya sürüşməsidir. Digər sınaqlar ekvivalentlik prinsipini və hesablama sisteminin sürüklənməsini təsdiqlədi. == Müasir tətbiqləri == Relyativistik effektlər sadəcə nəzəri maraq sahəsi olmayıb, həm də daha çox mühüm praktiki mühəndislik məsələləridir. Peyk əsaslı ölçmə relyativistik effektləri nəzərə almalıdır, çünki hər bir peyk Yerə bağlı istifadəçiyə nisbətən hərəkətdədir və buna görə də nisbilik nəzəriyyəsi altında fərqli istinad çərçivəsindədir. [[GPS]], [[QLONASS]] və [[Galileo]] kimi qlobal mövqe təyinetmə sistemləri dəqiqliklə işləmək üçün Yerin qravitasiya sahəsinin nəticələri kimi bütün relyativistik effektləri hesaba almalıdırlar.<ref>Ashby, N. Relativity in the Global Positioning System. ''Living Rev. Relativ.'' '''6,''' 1 (2003). <nowiki>https://doi.org/10.12942/lrr-2003-1</nowiki>{{cite web|url=http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|title=Archived copy|access-date=2015-12-09|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20151105155910/http://relativity.livingreviews.org/Articles/lrr-2003-1/download/lrr-2003-1Color.pdf|archive-date=2015-11-05}}</ref> Zamanın yüksək dəqiqliklə ölçülməsində də belədir.<ref name="Francis2002">{{cite journal|last=Francis|first=S.|author2=B. Ramsey|author3=S. Stein|author4=Leitner, J.|author5=Moreau, J.M.|author6=Burns, R.|author7=Nelson, R.A.|author8=Bartholomew, T.R.|author9=Gifford, A.|title=Timekeeping and Time Dissemination in a Distributed Space-Based Clock Ensemble|journal=Proceedings 34th Annual Precise Time and Time Interval (PTTI) Systems and Applications Meeting|date=2002|pages=201–214|url=http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|access-date=14 April 2013|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130217211012/http://tycho.usno.navy.mil/ptti/ptti2002/paper20.pdf|archive-date=17 February 2013}}</ref> Elektron mikroskoplardan tutmuş hissəcik sürətləndiricilərinə qədər olan cihazlar relyativistik mülahizələrdən kənarlaşdırılsaydı, işləməzdi.<ref>{{cite book|title=Einstein's Mirror|edition=illustrated|first1=Tony|last1=Hey|first2=Anthony J. G.|last2=Hey|first3=Patrick|last3=Walters|publisher=Cambridge University Press|year=1997|isbn=978-0-521-43532-1|page=x (preface)|url=https://archive.org/details/isbn_9780521435321|url-access=registration}}</ref> == Asimptotik simmetriyalar == Xüsusi nisbilik üçün fəza-zaman simmetriya qrupu, üç Lorens itələmə, üç fırlanma və dörd fəza-zaman translyasiyasından ibarət on ölçülü qrup olan Puankare qrupudur. Ümumi nisbilikdə hansı simmetriyaların tətbiq oluna biləcəyini soruşmaq məntiqlidir. Qravitasiya sahəsinin bütün mənbələrindən uzaqda yerləşən müşahidəçilərin gördükləri kimi fəza-zamanın simmetriyalarını nəzərə almaq mümkün bir vəziyyət ola bilər. Asimptotik düz fəza-zaman simmetriyaları üçün sadəlövh gözlənti, sadəcə olaraq, xüsusi nisbiliyin, düz fəza-zamanın simmetriyalarını, yəni Puankare qrupunun genişləndirmək və yenidən hasil etmək ola bilər. 1962-ci ildə Hermann Bondi, M. G. van der Burq, A. V. Metzner<ref name="bondi etal 1962">{{cite journal|title=Gravitational waves in general relativity: VII. Waves from axisymmetric isolated systems|journal=Proceedings of the Royal Society of London A|volume=A269|pages=21–52|doi=10.1098/rspa.1962.0161|year=1962|last1=Bondi|first1=H.|last2=Van der Burg|first2=M.G.J.|last3=Metzner|first3=A.|issue=1336|bibcode=1962RSPSA.269...21B|s2cid=120125096}}</ref> və Reyner K. Saks<ref name="sachs1962">{{cite journal|title=Asymptotic symmetries in gravitational theory|journal=Physical Review|volume=128|pages=2851–2864|doi=10.1103/PhysRev.128.2851|year=1962|last1=Sachs|first1=R.|issue=6|bibcode=1962PhRv..128.2851S}}</ref> cazibə dalğalarının yayılması səbəbindən sonsuzluqda enerji axınını araşdırmaq üçün bu asimptotik simmetriya problemini həll etdilər. Onların ilk addımı, asimptotik simmetriya qrupunun təbiəti ilə bağlı heç bir apriori fərziyyəyə yol vermədən metrikanın asimptotik düz olduğunu söyləməyin nə demək olduğunu xarakterizə etmək üçün qravitasiya sahəsinə işıq kimi sonsuzluqda yerləşdirmək üçün bəzi fiziki cəhətdən həssas sərhəd şərtləri barədə qərar vermək idi. Belə bir qrupun mövcudluğu fərziyyəsi belə yoxdur. Daha sonra, ən həssas sərhəd şərtləri hesab etdiklərini tərtib etdikdən sonra, asimptotik düz qravitasiya sahələrinə uyğun olan sərhəd şərtlərinin formasını invariant qoyan asimptotik simmetriya çevirmələrinin təbiətini araşdırdılar. Onların tapdıqları o idi ki, asimptotik simmetriya çevirmələri əslində bir qrup təşkil edir və bu qrupun strukturu mövcud olan xüsusi cazibə sahəsindən asılı deyil. Bu o deməkdir ki, gözlənildiyi kimi, ən azı fəza sonsuzluğunda məkan-zamanın kinematikasını cazibə sahəsinin dinamikasından ayırmaq olar. 1962-ci ildə baş sındıran sürpriz, BMS qrupunun alt qrupu olan son ölçülü Puankare qrupu əvəzinə, asimptotik simmetriya qrupu kimi zəngin sonsuz ölçülü qrupu (BMS qrupu adlanan qrup) kəşf etmələri idi. Lorens çevirmələri təkcə asimptotik simmetriya çevirmələri deyil, həm də Lorens çevirmələri olmayan, lakin asimptotik simmetriya çevirmələri olan əlavə çevirmələr də var. Əslində, onlar supertranslyasiyalar kimi tanınan çevirmə generatorlarının əlavə sonsuzluğunu tapdılar. Bu uzun məsafələrdəki zəif sahələr halında ümumi nisbiliyin xüsusi nisbiliyə gətirilmədiyi nəticəsini nəzərdə tutur.<ref name="strominger2017">{{cite journal|title=Lectures on the Infrared Structure of Gravity and Gauge Theory|url=https://archive.org/details/arxiv-1703.05448|arxiv=1703.05448|year=2017|last1=Strominger|first1=Andrew|quote=...redacted transcript of a course given by the author at Harvard in spring semester 2016. It contains a pedagogical overview of recent developments connecting the subjects of soft theorems, the memory effect and asymptotic symmetries in four-dimensional QED, nonabelian gauge theory and gravity with applications to black holes. To be published Princeton University Press, 158 pages.}}</ref>{{rp|35}} == Əlavə oxu üçün == * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Relativity: The Special and General Theory|date=2005|publisher=Pi Press|location=New York|isbn=978-0-13-186261-6|edition=The masterpiece science|others=Translated by Robert W. Lawson}} * {{Cite book|title=Relativity: The Special and General Theory|last=Einstein|first=Albert|publisher=Henry Holt and Company|year=1920|url=https://www.ibiblio.org/ebooks/Einstein/Einstein_Relativity.pdf}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Albert Einstein, Autobiographical Notes|url=https://archive.org/details/autobiographical1979eins|url-access=registration|date=1979|publisher=Open Court Publishing Co.|location=La Salle, IL|isbn=978-0-87548-352-8|edition=A Centennial|author2=trans. Schilpp|author3=Paul Arthur}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=Einstein's Essays in Science|date=2009|publisher=Dover Publications|location=Mineola, NY|isbn=978-0-486-47011-5|edition=Dover|others=Translated by Alan Harris}} * {{cite book|last=Einstein|first=Albert|title=The Meaning of Relativity|date=1956|orig-year=1922|publisher=Princeton University Press|edition=5}} * [http://www.gutenberg.org/files/36276/36276-pdf.pdf?session_id=c6fd49e1b7f6dd81790ed141e999cf2bce859386 The Meaning of Relativity] Albert Einstein: Four lectures delivered at Princeton University, May 1921 * [https://web.archive.org/web/20151222085312/http://inpac.ucsd.edu/students/courses/winter2012/physics2d/einsteinonrelativity.pdf How I created the theory of relativity] Albert Einstein, December 14, 1922; Physics Today August 1982 * [https://www.britannica.com/science/relativity Relativity] Sidney Perkowitz [[Encyclopædia Britannica]] == İstinadlar == <references group="" responsive="1"></references> cj46vgpjvgji499r3zxtg7y4by1kh52 Tokat ili 0 2595 6563833 5744181 2022-08-05T12:14:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{inzibati vahid}} '''Tokat ili''' — [[Türkiyə]]də il. Şimalda [[Samsun ili|Samsun]], şimal-şərqdə [[Ordu ili|Ordu]], şərq və cənubda [[Sivas ili|Sivas]], cənub-qərbdə [[Yozqat ili|Yozqat]] və qərbdə [[Amasya ili|Amasya]] rayonları ilə həmsərhəddir. Rayonlarından Yeşilyurt və Sulusaray İç Anadolu Bölgəsində qalır. 1943-cü ildə Taşova, 1944te Artova və Turhal, 1954-cü ildə Almus, 1987-ci ildə Bazar və Yeşilyurt, 1990-cı ildə Sulusaray və Başçiftlik rayonları yaradılıb. 2010 TÜİK məlumatlarına görə mərkəz rayonla birlikdə 12 rayon, 77 beldə və 609 kənd vardır. == Xarici keçidlər == * {{cite web |url=http://rapory.tuik.gov.tr/04-11-2015-15:44:55-12718548051459748028718394285.html |title=1980 Genel Nüfus Sayımı: Tüm idari birimler (Şehir, belde, köy): Tokat İli |author= |date= |work= |publisher=[http://www.tuik.gov.tr/Start.do Türkiye İstatistik Kurumu] |accessdate=2015-11-4 |language=tr |archive-date=2015-11-04 |archive-url=https://archive.today/20151104153342/http://rapory.tuik.gov.tr/04-11-2015-15:44:55-12718548051459748028718394285.html? |url-status= }}. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Türkiyə illəri}} {{Türkiyə-qaralama}} [[Kateqoriya:Tokat ili| ]] jr53qpf5u1gtuosczpv0t9qh2zdjunn Cavanşir Quliyev 0 4727 6564600 6491353 2022-08-05T20:57:08Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi |adı = Cavanşir Quliyev |orijinal adı = Cavanşir Rəhim oğlu Quliyev |digər adı = |şəkil =Javanshir Guliyev.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |fon rəngi = bəstəkar |doğum adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 22.11.1950 |doğum yeri = [[Nuxa]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{AZE}} |fəaliyyəti = [[bəstəkar]] |janr = |musiqi aləti = [[tar]], [[piano]], [[saz]] |səs tembri = |fəaliyyət illəri= |albom şirkəti = |əlaqələri = |təhsili = |üzvlüyü = |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi|1992}} {{Azərbaycan SSR Lenin komsomolu mükafatı|1982}} {{"Humay" mükafatı|2000}} {{"Qızıl Dərviş" mükafatı|2001}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Cavanşir Rəhim oğlu Quliyev''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan bəstəkarı, [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi]] (1992). == Həyatı == Cavanşir Rəhim oğlu Quliyev 1950-ci il noyabrın 22-də Şəkidə doğulub. Orta rus məktəbini 1967-ci ildə, Şəki Musiqi Texnikumunu 1968-ci ildə bitirib. Həmin il Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının Xalq Çalğı Alətləri Fakültəsinin Tar Şöbəsinə daxil olub. İki ildən sonra Konservatoriyanın Bəstəkarlıq Fakültəsinə keçib və 1975-ci ildə görkəmli bəstəkar, professor [[Cövdət Hacıyev]]in sinifini bitirib. Diplom işi — böyük simfonik orkestr üçün "Birinci Simfoniya" olub. Hələ tələbə ikən, C.Quliyev bəstəkarlıqda eksperimentlərinə başlamışdı. 2-ci kursda oxuyarkən yazdığı "Birinci Kvartetdə", gələcəkdə əsas yaradıcılıq prinsipi olan milli musiqinin çağdaş bəstəkarlıq texnikası ilə sintezləşdirərək, yeni musiqi tərzinin üzə çıxmasına nail olmuşdu. Əsər dinləyənlər tərəfindən böyük maraqla qarşılanmış, bəyənilmiş və uzun müddət "millilik və müasirlik" baxımından yaradıcı mübahisələrin səbəbi olmuşdur. Bir sıra Konservatoriyalararası konfranslarda, o zamanki SSRİ Bəstəkarlar İttifaqında (Moskva) səsləndirilmiş, və böyük maraq doğurmuşdur. Sonralar C.Quliyevin bu üslubda bəstələdiyi bir sıra başqa əsərləri Avropanın çeşidli ölkələrində və Amerikada ifa olunaraq, böyük rəğbət görmüşdür. Cavanşir Quliyev müasir Azərbaycanın ilk hərbi marşının müəllifidir. C.Quliyev ilk dəfə sazı kamera musiqisində kamanla, violonçellə, fleyta ilə bərabər şəkildə tədbiq etmişdir. C.Quliyev ilk dəfə sazı və zurnanı simfonik və simfo-caz orkestrlərin tərkibinə daxil edərək, əsas alətlər şəklində işlətmişdir. Tələbəlik illərindən, yəni 1973-cü ildən Azərbaycan Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsində səs rejissoru işləməyə başlayıb və həmin vəzifədə 17 il çalışıb. 1990–1993 illərdə Azərbaycan Dövlət Konsert Birliyinin bədii rəhbəri olub. 1980–1998 illərdə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında — Bakı Musiqi Akademiyasında, 1994–2003 illərdə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində müəllim işləyib. Paralel olaraq 1992-ci il sentyabr ayının 1-dən 2005 ilə qədər Akademik Milli Dram Teatrında musiqi hissə müdiri işləyib. 2003-cü ildən Azərbaycən Milli Konservatoriyasının dosenti, 2005-ci ildən professoru, 2005-ci ildən — Şimali Kipr Türk Respublikasının Yaxın Şərq (Yakın Doğu) Universitetinin Səhnə Sənətləri fakültəsinin professorudur. == Mükafatları == * [[Azərbaycan SSR Lenin komsomolu mükafatı]] (1982) * "[[Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi]]" fəxri adı (1992) * [["General Məhəmməd Əsədov" mükafatı]] (1993) * Şəhriyar adına mükafat (1995) * Avropa Türk-İslam birliyinin qızıl medalı- Almaniya (1997) * [["Humay" mükafatı]] (2000) * [["Qızıl dərviş" mükafatı]] (2001) * [[Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı]]nın "Milli Kinematoqrafiya qarşısında xidmətlərinə görə" mükafatı (2015)<ref>{{cite web|url=http://kulis.lent.az/news/13091|title=Cavanşir Quliyev, Mehriban Zəki və Cavid Əhədova kino mükafatı verildi|author=Kulis|date=31.07.2015 10:47|work=|publisher=kulis.az|accessdate=2015-08-03|language=az|archive-date=2015-08-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803040015/http://kulis.lent.az/news/13091|url-status=dead}}</ref> * 2015-ci ildə "[[Sübhün səfiri (film, 2012)|Sübhün səfiri]]" filminə görə "Ən yaxşı orijinal musiqi" nominasiyasında "Qızıl Pəri" mükafatına layiq görülmüşdür.<ref>{{cite web |url=http://report.az/i-ncesenet/qizil-peri-mukafatlari-teqdim-olunub/ |title="Qızıl Pəri" mükafatları təqdim olunub|author=Report|date=29 dekabr 2015 |work= |publisher=[http://www.report.az Report.az] |accessdate=2015-12-30 |language=az}}</ref> == Əsərləri == * Baletlər: [[Oğuznamə (balet)|Oğuznamə]], "Tufan (balet)", "Kitabi Dədə Qorqud (balet)" * Zurna və orkestr üçün Üvertüra (1980); * Fleyta, saz və violonçel üçün "Karvan" (2000); * Simli orkestr üçün "Dastan" (2001); * 4 simfoniya * "Məhəbbət oyunu" Operettası /libretto — Q.Rəsulov/ (2001). * Rəqs * "Müşfiq ağıları" (oratoriya, 2020)<ref>{{cite web |url=https://aki.az/cavansir-quliyevd%C9%99n-musfiq-agilari-oratoriyasi/ |title=Cavanşir Quliyevdən "Müşfiq ağıları" oratoriyası |author=[[Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqı]] |date= 14.06.2020|work= |publisher=[https://aki.az AKİ.az] |accessdate=2020-06-14 |language=az }}</ref> === Mahnıları === '''Video''' * [http://www.youtube.com/watch?v=AVplDgFma6U C. Quliyevin musiqisinə Yallı rəqsi] '''Audio''' * [http://mediateka.musigi-dunya.az/audio/c_quliyev/kim_ne_deyar.mp3 "Kim nə deyər bizdə olan qeyrətə"] — sözləri: [[Mirzə Ələkbər Sabir]] * [http://mediateka.musigi-dunya.az/audio/c_quliyev/bir_uchaydim.mp3 "Bir uçaydım"] — sözləri: [[Məhəmmədhüseyn Şəhriyar]] == Filmoqrafiya == {{columns-list|2| #[[Ac həriflər (film, 1993)]] #[[Ağ atlar üçün vals (film, 1987)]] #[[Ağ dünya (film, 1995)]] #[[Anarla üz-üzə (film, 1989)]] #[[Araqarışdıran (film, 1987)]] #[[Arxada qalmış gələcək (film, 2004)]] #[[Astana (film, 1986)]] #[[Aşıq Qərib (film, 1988)]] #[[Azərbaycan milli qəhrəmanları (film, 2010)|Azərbaycan milli qəhrəmanları. Albert Aqarunov. Dostuma məkub... (film, 2010)]] #[[Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi (film, 1996)]] #[[Bəxtiyar Vahabzadə (film, 1987)]] #[[Buta (film, 2011)]] #[[Canavar balası (film, 1997)]] #[[Cavid ömrü (film, 2007)]] #[[Çalalar (film, 2000)]] #[[Çətin məsələ (film, 1988)]] #[[Daş yaddaş (film, 1986)]] #[[Dirsə xan oğlu Buğac boyu (film, 2000)]] #[[Dünya bir pəncərədir (film, 1990)]] #[[Etiraf (film, 1992)]] #[[Əzablı yollar (film, 1995)]] #[[Fatehlərin divanı (film, 1997)]] #[[Fəryad (film, 1993)]] #[[Girişmə, öldürər! (film, 1990)]] #[[Günahsız Abdulla (film, 1984)]] #[[Güzgü (film, 1990)(II)]] #[[Haray (film, 1990)]] #[[Həqiqətin anı (film, 1984)]] #[[Xeyir və Şər (film, 1980)]] #[[İtkin gəlin (film, 1994)]] #[[Kəndlərin harayı (film, 1987)]] #[[Qayıdış (film, 1992)]] #[[Qəm pəncərəsi (film, 1986)]] #[[Qırmızı qar (film, 1998)]] #[[Qocalar, qocalar... (film, 1982)]] #[[Lətifə (film, 1989)]] #[[Mirzə Kazım bəy (film, 1983)]] #[[Muğam (film, 1995)]] #[[Nigarançılıq (film, 1998)]] #[[Salur Qazanın evi talandığı boy (film, 2001)]] #[[Sənsiz (film, 1989)]] #[[Sonuncu məhəbbət (film, 1985)]] #[[Sovet Azərbaycanı (film, 1982)]] #[[Sübhün səfiri (film, 2012)]] #[[Süd dişinin ağrısı (film, 1987)]] #[[Şirbalanın məhəbbəti (film, 1991)]] #[[Taleyin qisməti (film, 1996-1997)]] #[[Topal Teymur (film, 1983)]] #[[Yağışdan sonra (film, 1998)]] #[[Yarımştat (film, 1996)]] #[[Yaşıl eynəkli adam (film, 1987)]] #[[Yaşıl eynəkli adam-2 (film, 1999)]] #[[Yaşıl eynəkli adam-3 (film, 2002)]] #[[Yeniləşmiş diyar (film, 1984)]] #[[Yumurta (film, 2003)]] #[[Səttar Bəhlulzadə (film, 1988)]] }} == Teatr tamaşalarına musiqi == * M. F. Axundov "Xırsquldurbasan" /rejissor: Cahangir Novruzov/Şəki D. D. Teatrı/" * "Hərənin bir ulduzu" /rej: H. Atakişiyev/Şəki D. D. Teatrı/" * "Evlərin axşamları"/Şəki D. D. Teatrı/" * "Sevgililərin cəhənnəmdə vüsalı" /müəllif — İ.Əfəndiyev/ (1991); * "İydə ağacı" /müəllif — İ.Əfəndiyev/ (1992); * "Özümüzü kəsən qılınc" /müəllif — B.Vahabzadə/ (1999); * "Dar ağacı" /müəllif — B.Vahabzadə/, "Aydın" /müəllif — C.Cabbarlı/ (2000). == Məqalələri == * "Azərbaycan mahnısı: Yol ayrıcında". "Musiqi dünyası" jurnalı, № 1, 1999; Musiqili kompüter proqramları. "Musiqi dünyası", № 2, 2000. == Həmçinin bax == * [[Oğuznamə (balet)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.hafta-ichi.az/news.php?id=75024 Samirə Behbudqızı — 12 günlük balet] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130902032125/http://hafta-ichi.az/news.php?id=75024 |date=2013-09-02 }} * [http://kulis.lent.az/news/15360 Məktəblərimizin problemlərindən bəhs edən film] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160613003943/http://kulis.lent.az/news/15360 |date=2016-06-13 }} [[Kateqoriya:Cavanşir Quliyev| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan bəstəkarları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı bəstəkarlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan balet bəstəkarları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan film bəstəkarları]] [[Kateqoriya:"General Məhəmməd Əsədov" mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:"Qızıl Dərviş" mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Yaşayan insanlar]] lpehufkhvqwi6ehgycwg9l9iguexi1l Şəmkir rayonu 0 4815 6565042 6540124 2022-08-06T10:37:49Z Golden 183031 wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = Şəmkir rayonu |digər mövzu = Şəmkir şəhəri |digər mövzu səhifəsi = Şəmkir }} {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı = Şəmkir |Xəritə = Shamkir District in Azerbaijan 2021.svg |Daxildir = [[Qazax-Tovuz iqtisadi rayonu]] |Sahəsi = 1 656.8<ref name="az-mil-ens-12">Ümumi məlumat. — Azərbaycan Respublikasının inzibati–ərazi vahidləri. — İnzibati kənd rayonları (01.01.2006), səhifə 12. // [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası]]. 25 cilddə. Məsul katib akademik [[Tofiq Nağıyev|T. M. Nağıyev]]. "Azərbaycan" cildi. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə. ISBN 9789952441017</ref> |Əhali = 217 200 <ref>https://www.stat.gov.az/source/demoqraphy/ap/az/population_2019.zip</ref> |Əhali sıxlığı = 113.49 |Avtomobil nömrəsi = 57 |Telefon kodu = +994 22 |Poçt indeksi = AZ 5700 |Tərkibi = 66 |Vəzifəli şəxs = [[Rəşad Tağıyev]] |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt = http://www.shamkir-ih.gov.az |Yaradılıb=1930}} '''Şəmkir rayonu''' — [[Azərbaycan|Azərbaycanın]] Qərbində yerləşir.Şemkirin adı Şemkirde yerləşən Şemkir adlı qala ilə bağlıdır.Bu qala 5-6 əsrlərdə Əhəmənilər tərəfindən inşa edildiyi söylənilir.Bu qalanın qalıntılarını Muxtariyə kəndindədir.Muxtariyə kəndinin adı keçmişdə Qala Kendi idi. == Ümumi məlumat == {| class="wikitable" |- | Kəndlərin sayı | 59 |- | Qəsəbələrin sayı | 4 |- | İri və orta müəssisələrin sayı | 59 |- | Məktəbəqədər uşaq müəssisələrinin sayı | 53 |- | Ümumtəhsil məktəblərinin sayı | 78 |- | Texniki, orta ixtisas və peşə məktəblərinin sayı | 1 |- | Xəstəxanalar və tibb müəssisələrinin sayı | 71 |- | Mədəniyyət ocaqlarının sayı | 156 |} == Şəhər və iri qəsəbələrin adları == Şəmkir rayonunda 1 şəhər, 4 şəhər tipli qəsəbə, 59 kənd vardır. {| class="wikitable" |- | [[Şəmkir şəhəri]] |- | [[Çinarlı (Şəmkir)|Çinarlı qəsəbəsi]] |- | [[Dəllər (Şəmkir)|Dəllər qəsəbəsi]] |- | [[Zəyəm (Şəmkir)|Zəyəm qəsəbəsi]] |- | [[Kür (Şəmkir)|Kür qəsəbəsi]] |} == Sərhəd rayonlar == [[Göygöl]], [[Gədəbəy]], [[Daşkəsən]], [[Tovuz]], [[Samux]] rayonları ilə həmsərhəddir. == Əhali == {{Əsas|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (1999)|Azərbaycan əhalisinin siyahıyaalınması (2009)}} {| class="wikitable" |- | Əhalinin ümumi sayı | 200 100 |- | Şəhər əhalisinin sayı | 67721 nəfər |- | Kənd əhalisinin sayı | 132423 nəfər |- | Əhalinin orta sıxlığı | 113.49 nəfər/km<sup>2</sup> |- | Əhalinin cins qrupları üzrə sayı (kişilər) | 49.58 % |- | Əhalinin cins qrupları üzrə sayı (qadınlar) | 50.42 % |- | Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı (uşaqlar) | 11.26 % |- | Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı (18 yaşa qədər) | 33.18 % |- | Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı (18-dən 55–60-a) | 57.86 % |- | Əhalinin yaş qrupları üzrə sayı (təqaüdçülər) | 13.59 % |- | Ali təhsilli əhalinin sayı | 5.79 % |- | Orta təhsilli əhalinin sayı | 56.10 % |- | Məskunlaşmış qaçqınların sayı | 12240 |- | Məskunlaşmış məcburi köçkünlərin sayı | 1897 |} == Ərazi == {| class="wikitable" |- | Ümumi ərazi | 1660.00 km<sup>2</sup> |- | Məhsuldar torpaqların ümumi sahəsi | 1245.00 km<sup>2</sup> |- | Kənd təsərrüfatına yararsız torpaqların sahəsi | 415.00 km<sup>2</sup> |- | Heyvandarlıq üçün otlaqların sahəsi | 827.00 km<sup>2</sup> |- | Əkilmiş torpaqların ümumi sahəsi | 388.00 km<sup>2</sup> |- | Meyvə bağlarının ümumi sahəsi | 27.70 km<sup>2</sup> |} == Tarix == [[Fayl:Сосуд из глины.jpg|190px|thumb|right|Şəmkir rayonu ərazisindən aşkarlanmış üzərində zoomorf təsvirlər və [[svastika]] olan gil küpə. e.ə. XVI-XV əsrlər ([[Tunc dövrü]]), [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi]]]] Şəmkir toponiminin mənası haqqında müxtəlif mülahizələr mövcuddur. Orta əsr ərəb və fars mənbələrində Şəmkür, türk mənbələrində isə Şəmkür, Şəmkir kimi göstərilmişdir. 1924-cü ildə İstanbulda "Müxtəsər Azərbaycan tarixi" kitabını çap etdirən Zeynaloğlu bu adı aşağıdakı kimi izah etmişdir. Şəms-Günəş-Kür-Tapınan, yəni Günəşə tapınanlar yurdu deməkdir. Dilçi alim Cahangirov isə bu adı "Şamkür", yəni "Kür qırağı" kimi izah etmişdir. Şəmkir erkən orta əsr şəhərlərindəndir. Qədim Şəmkir şəhərinin xarabalıqları Şəmkir çayının sol sahilindədir. Şəhərin qala yerinin sahəsi 20 hektar olmuşdur. Şəhər qala yeri çayın sağ sahilində iki körpü vasitəsilə birləşmişdir. Bu körpünün qalıqları indi də qalmaqdadır. VII əsrin ortalarında Şəmkir ərəblər tərəfindən işğal olundu. Ərəb xəlifəsi Mütəvəkkilin şərəfinə Mütəvəkkilliyə adlandırıldı. Şəhərin adı sonralar özünə qaytarıldı. Şəmkir haqqında yazan bütün tədqiqatçıların yekdil fikri belədir ki, şəhərin çiçəklənmə dövrü IX–XII əsrləri əhatə edir. Bu dövrdə Şəmkir səlcuqlar tərəfindən işğal olundu. X–XII əsrlərdə Şəmkir özünün yüksəliş dövrünü keçirirdi. XII əsrdə Eldəgizlərin hakimiyyəti dövründə Şəmkirə xüsusi diqqət yetirildi. XIII əsrdə monqol işğalçılarına qarşı qanlı döyüş gedən Azərbaycan şəhərlərindən biri Şəmkir olmuşdur. Şəhər əhalisi Bəhram hakimiyyətindən işğalçılara qarşı ciddi müqavimət göstərməyi tələb etmişdir. XVI əsrin əvvəllərindən Şəmkir mahalı Azərbaycanın Zülqədəz tayfa başçısının irsi hakimiyyətinə keçdi. Azərbaycanda xanlıqlar dövründə Şəmkir, Gəncə xanlığının tərkibində olmuşdur. 1803-cü ildə çar qoşunları tərəfindən tutulan Şəmkir Rusiyaya birləşdirildi. 1826–1828-ci illərdə, yəni sonuncu Rusiya-İran müharibəsinin qanlı səhifələrindən biri də Şəmkir yaxınlığında olmuşdur. 1826-cı il sentyabrın 3-də [[Şəmkir döyüşü (1826)|Şəmkir yaxınlığında baş vermiş döyüş]]də çar qoşunları İran ordusunu məğlub etdi. XIX əsrin I yarısında çar hökumətinin icazəsi ilə Zaqafqaziyaya köçürülmüş alman kalonistlərindən bir qrupu Şəmkirdə məskunlaşdı. Həmin dövrdən Şamxor Anino adlandırıldı. 1918-ci il yanvarın 8–10-da Şamxor (indiki Şəmkir) stansiyası yaxınlığında Türkiyə cəbhəsindən geri qayıdan Rusiya hərbi hissələri tərk-silah edilmiş və bir çoxu güllələnmişdir. Bu hadisə tarixdə [[Şamxor hadisəsi]] kimi yadda qalıb. 1938-ci ildə şəhərin köhnə adı bərpa edildi. 1991-ci ildə isə yenidən Şəmkir şəhəri adlandırılmışdır.// 7 fevral 1991-ci ildə Şamxor şəhəri dəqiqləşdirmə qaydasında Şəmkir şəhəri və müvafiq olaraq Şamxor rayonu Şəmkir rayonu adlandırılmışdır<ref>{{cite web|url=http://e-qanun.az/framework/10264 |title=Azərbaycan Respublikasının Bakı, Gəncə və Sumqayıt şəhərlərinin, Abşeron, Ağdaş, Ağsu, Ağcabədi, Balakən, Bərdə, Beyləqan, Vartaşen, Quba, Qutqaşen, Daşkəsən, İmişli, Yevlax, Kəlbəcər, Kürdəmir, Gədəbəy, Goranboy, Laçın, Lerik, Lənkəran, Mirbəşir, Puşkin, Saatlı, Füzuli, Cəbrayıl və Şamxor rayonlarının, Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti Şuşa rayonunun inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin 7 fevral 1991-ci il tarixli, 54-XII saylı '''Qərarı''' |author= |date=1991 |work= |publisher=[[e-qanun.az]] |accessdate=2015-06-18 |language=az}}</ref>. == Memarlıq abidələri == Şəmkir rayonu ərazisində IX–XI əsrlərə aid Şəmkir şəhər xarabalıqları, IX–XI əsrlərə aid Şəmkir körpüsü, Şəmkir qalası ([[Qədimqala (Şəmkir)|Qədimqala]] kəndi), XI–XII əsrlərə aid Baydar şəhər xarabalıqları ([[Bayramlı (Şəmkir)|Bayramlı]] kəndi), XI–XII əsrlərə aid Qız qalası ([[Seyfəli]] kəndi), XVI–XVII əsrlərə aid məscid ([[Abbaslı]] kəndi), XI əsrə aid Qız qalası ([[Tatarlı]] kəndi), XVI–XVII əsrlərə aid körpü ([[Təhnəli]] kəndi), XVII əsrə aid Divan bürcü ([[Yeni Həyat]] kəndi), XVI–XVII əsrlərə aid Koroğlu qalası ([[Şəmkir (şəhər)]]), dəmir dövrünə aid Qalaboynu qalacası ([[Atabəy kəndi]]), erkən orta əsrlərə aid [[İrmaşlı Alban Kilsəsi|Pir]] (Kilsə) ([[Dağ-Daşbulaq]]), 1909-cu ildə tikilmiş Alman kilsəsi ([[Şəmkir (şəhər)]]), XI–XII əsrlərə aid oğuz qəbiristanlığı ([[Yeni Seyfəli]] kəndi), XVI–XVII əsrlərə aid körpü ([[Zəyəm çayı]] üzərində) mövcuddur. Şəmkir şəhərində 1975-ci ildə inşa edilmiş Qələbə kompleksi, Düyərli kəndində 1975-ci ildə tikilmiş məscid binası, [[Çinarlı (Şəmkir)|Çinarlı]] qəsəbəsində 1980-ci ildə inşa edilmiş Qələbə kompleksi, Şəmkir şəhərində, şəhərin Sərxan hissəsində və Naxırçılar hissəsində 1990-cı ildə qoyulmuş "20 Yanvar" abidələri, 1991-ci ildə şəhərdə ucaldılmış Aşıq Hüseyn Şəmkirlinin heykəli, Əliağa Şıxlinskinin büstü, Keçili kəndində 1992-ci ildə tikilmiş məscid, Qədimqala kəndində 1993-cü ildə ucaldılmış Koroğlunun abidəsi, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Zaur Sarıyevin büstü, Şəhidlər parkı, İrmaşlı kəndində 1998-ci ildə inşa edilmiş məscid, Şəmkir şəhərində 1998-ci ildə inşa edilmiş Heydər Əliyev bulağı, 2001-ci ildə qoyulmuş 31 mart soyqırım abidəsi və Qurtuluş bulağı, Əliyaqublu kəndində 1998-ci ildə tikilmiş məscid, Qapanlı kəndində 2001-ci ildə inşa edilmiş 31 mart soyqırım abidəsi, Dəllər-Cırdaxan kəndində 2001-ci ildə ucaldılmış Yəhyabəy Dilqəmin abidəsi, Çənlibeldə 1997-ci ildə ucaldılmış Aşıq Ələsgərin heykəli kimi memarlıq abidələri var. Şəmkir rayonunda 2007–2008-ci tədris ilinin əvvəlinə 81 dövlət gündüz ümumtəhsil məktəblərində 35488 nəfər təhsil alan şagird olmuş, onların 29,1 faizi II və III növbədə oxuyanlardır. Ümumtəhsil məktəblərini 2883 nəfər bitirmiş və 2877 ümumi orta təhsil haqqında attestat almışdır. Dövlət ümumtəhsil məktəblərində şagirdlərin təlim tərbiyəsi ilə 4664 nəfər müəllim məşğul olur. Dövlət məktəbəqədər müəssisələrin sayı 53, bunlarda uşaqların sayı 2875 nəfər olmuşdur. Məktəbəqədər müəssisələrdə yerlərin sayı 3254, hər 100 yerə düşən uşaqların sayı 88 nəfər olmuşdur.. == Səhiyyə == Şəmkir rayonunda 2007-ci il ərzində rayonda əhalinin sağlamlığını qorumaq məqsədilə 350 həkim və 1109 orta tibb işçisi çalışır. 22 xəsətəxana, 48 ambulator poliklinika müəssisələri fəaliyyət göstərmiş rayon əhalisinin hər 10000 nəfərinə 18,9 həkim, 60 orta tibb işçisi 89 xəstəxana çarpayısı düşür. Əhalinin xəstələnmə halları arasında ötən il tənəffüs orqanlarının, ürək qan dövranı sisteminin, həzm orqanları, şiş və endokirin xəstəlikləri üstünlük təşkil etmişdir. == Mədəniyyət == Şəmkir rayonunda 2007-ci ildə Şəmkir rayonunda kütləvi kitabxanaların sayı 96 ədəd, onlarda olan kitab fondu 513,4 min nüsxə, orta hesabla hər 1000 sakinə 2738 nüsxə, klub müəssisələrinin sayı 68 ədəd, muzeylərin sayı 3 ədəd onlara gələnlərin sayı 8,4 min nəfər, əhalinin hər 1000 nəfərinə 44,8 nəfər olmuşdur. == Bələdiyyələr == Şəmkir rayonunda bələdiyyələr ilk dəfə 1999-cu ildə yaranmışdır. Rayonun 64 yaşayış məntəqəsində 57 bələdiyyə fəaliyyət göstərir. 1 şəhər, 4 qəsəbə, 52 kənd bələdiyyələri yerli özünüidarəetmə orqanı kimi şəhər, qəsəbə və kəndlərin idarə olunmasında iştirak edir. == İqtisadiyyat == [[Fayl:Vitamin VIO view.jpg|thumb|250px|Şəmkir rayonunda bir tənəklik(üzümlük)]] [[Fayl:Dragon fruit in Azerbaijan.jpg|thumb|250px|Şəmkir rayonunda yetişdirilən əjdaha meyvəsi]] Şəmkir rayonu əsasən üzümçülük rayonudur. İqtisadiyyatında heyvandarlıq, quşçuluq və baramaçılıq da mühüm yer tutur. Burada kənd təsərrüfatı maşınqayırması, üzüm e'malı müəssisələri, yerli istehsalat kombinatı, tikinti materialları kombinatı, SES və başqa müəssisələr vardır. Şəmkir rayonu əsasən aqrar sektorda inkişaf etmişdir. Cari ilin 1-ci yarım ilində keçən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə ümumi məhsul buraxılışı 12 faiz artaraq, 85.246 min manat olmuşdur. Orta hesabla rayonun hər bir sakini üzrə ümumi məhsul buraxılışının 45 faizdən çoxunu kənd təsərrüfatında, məhsul istehsalının həcmi (38423 min manat) təşkil etmişdir. Əsas kənd təsərrüfatı bitkiləri [[buğda]], [[Arpa (bitki)|arpa]], [[qarğıdalı]], [[üzüm]], [[soğan]], [[kələm]], [[pomidor]], [[xiyar]], [[badımcan]], [[günəbaxan]], [[kartof]]. Şəmkir rayonu xüsusi potensiala malik olmaqla kənd təsərrüfatı dinamik olaraq inkişaf etmişdir. Rayonun iqtisadiyyatında ənənəvi olaraq taxılçılıq, kartofçuluq, tərəvəzçilik, üzümçülük və heyvandarlıq sahələri aparıcı rol oynayır. Eyni zamanda təsərrüfatlarda bostan və günəbaxan məhsullarıda istehsal edilir. Torpaq islahatı nəticəsində 36.545 ailə 48,2 min hektar torpaq payına sahib olmuşdur. Orta hesabla bir ailəyə 1,2 hektar torpaq sahəsi verilmişdir. Ötən 6 ay ərzində rayonun təsərrüfatlarında 14.471 ton taxıl, 37.110 ton kartof, 35.336 ton tərəvəz və 3.471 ton meyvə istehsal olunmuşdur. Şəmkir rayonunda quşçuluq sahəsi də inkişaf etmişdir. Şəmkir quşçuluq fabriki rayonun Yeni həyat kəndi ərazsində yerləşməklə qərb bölgəsində ən iri istehsal müəssisəsidir. 300 min baş quş tutumu olan Şəmkir quşçuluq fabriki ildə 50 milyon yumurta və 1000 ton ət istehsalı gücünə malikdir. Sahəsi 12 hektar olan Quşçuluq fabrikində 4 istehsal sexi mövcuddur. Yem istehsal sexi ildə 50 ton yem estehsal edir. Bundan başqa fabrikdə yumurta çeşidləyən kəsim və inkubasiya sexləridə fəaliyyət göstərir. Cari ilin 6 ayı ərzində on iki milyon iki yüz otuz beş min ədəd yumurta, 12600 kq quş əti istehsal olunaraq satılmışdır. Fabrikdə 132.834 baş quşun 49.105 başı yumurta verəndir. Fabrik Şəmkir rayonunu və qərb bölgəsini yumurta və quş əti ilə təmin edir. == Dövlət və şəxsi müəssisələr == Şəmkir rayonun iqtisadi inkişafında, iri dövlət və şəxsi müəssisələrin xüsusi rolu vardır. Cari ilin 1-ci yarısında sənaye məhsullarının həcmi 25266 min manat olmuşdur ki, bu 2007-ci ilin müvafiq dövrünə nisbətən 106%-i təşkil edir. Hal-hazırda rayonda 23 sənaye müəssisəsi fəaliyyət göstərir. 87 fərdi sahibkar hüquqi şəxs yaratmadan sənaye fəaliyyəti ilə məşğul olur. Rayon sənayesinin ümumi məhsul buraxılışında qeyri dövlət bölməsinin xüsusi çəkisi 12,5 faizi təşkil edir. Rayonda fəaliyyət göstərən Şəmkir SES silsiləsi Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyət, işçilərin sayı 212 nəfər, Şəmkir Paylayıcı Elektrik Şəbəkəsi işçilərinin sayı 207 nəfər, Şəmkir RET Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyət işçilərin sayı 90 nəfər, Şəmkir " Sukanal" istismar idarəsi, işçilərin sayı 48 nəfər, Şəmkir 23 saylı Yol İstismar idarəsi, işçilərin sayı 70 nəfər, Çınqıl Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti, işçilərin sayı 64 nəfər, "Zəyəmkəndmaş" Açıq səhmdar Cəmiyyəti, işçilərin sayı 53 nəfər, "Arzu-99" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti, işçilərin sayı 18 nəfər, "[[Vitamin VIO]]" Açıq səhmdar Cəmiyyəti, işçilərin sayı 600 nəfər, "Şərq Ulduzu" firması, işçilərin sayı 56 nəfər, "Seymur" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti, işçilərin sayı 23 nəfər və s. müəssisələr rayonun iqtisadiyyatında xüsusi potensiala malikdirlər. Şəmkir Regional Enerji Təchizat MMC 2006-ci ilin İyul ayından fəaliyyətə başlamışdır. Cəmiyyət 5 rayon- Şəmkir, Qazax, Ağstafa, Tovuz və Gədəbəy Paylayıcı Elektrik Şəbəkələrinin mərkəzi idarəetmə orqanıdır. Cəmiyyət yarandıqdan sonra regionda enerji təchizatı xeyli dərəcədə yaxşılaşmışdır. Belə ki istehlakçı qruplar arasında elektrik enerjisindən istifadə qaydaları haqqında kütləvi şəkildə maarifləndirmə işi aparılmış, həmin qaydaları pozan şəxslər barəsində ciddi tədbirlər görülmüş, ümumilikdə, elektrik enerjisindən qənaətli və səmərəli istifadə edilməsi üçün kompleks tədbirlər görülmüşdür. 2 saylı Şəmkir şərab zavodunun əsası 1860–1896-cı illərdə Alman Xristo Forer qardaşları tərəfindən təsis edilmişdir. Alman şərabçıları tərəfindən əsası qoyulmuş şərabçılıq ənənələrini hal-hazırda 2 saylı Şəmkir şərabçılıq davam etdirir. Əvvəllər olduğu kimi şərab yaşı 1 əsrdən çox olan palıd çəlləklərdə saxlanılır. == Mətbuat == Şəmkir rayonunda "Şəmkir" və "Qərb xəbərləri" qəzetləri nəşr olunur. "Şəmkir" qəzetinin təsisçisi Şəmkir Rayon İcra Hakimiyyəti və qəzetin jurnalist kollektividir. Qəzet 1931-ci ildən işıq üzü görür. "Qərb xəbərləri" ictimai siyasi həftəlik qəzet 19 mart 2004-cü ildən nəşr olunur. Hər iki qəzet rayonda görülən işlər, keçirilən ictimai-siyasi tədbirlər haqqında öz səhifələrində müntəzəm olaraq məlumatlar verir. == İstirahət və turizm zonaları, idman kompleksləri == Şəmkir rayonunda 1 ədəd idman güləş məktəbi fəaliyyət göstərir. Bakı-Tbilisi şosesinin kənarında Şəmkir Olimpiya İdman Kompleksi yerləşir. Şəmkir şəhərində müasir standartlara cavab verən və 7 mindən çox tamaşaçı tutan futbol stadionu fəaliyyət göstərir. Rayonun dağlıq hissəsində "Yasamal" istirahət zonasında koteclər tikilmişdir. Kür qəsəbəsində, Kür çayının sağ sahilində Naftalan nefti ilə müalicə olunan kompleks sanatoriya müəssisəsi tikilmişdir. İkimərtəbəli memarlıq üslubunda tikilmiş bu binada insanların müalicəsi və hər cür sağlamlıq tədbirlərinin görülməsi üçün şərait yaradılmışdır. Rayonda "Excelsior Hotel Shamkir" mehmanxanası fəaliyyət göstərir. == Avtomobil və dəmir yolları == Bakı-Tbilisi dəmir yolunun 42 km Şəmkir rayonun ərazisindən keçir. Şəmkir, Dəllər və Zəyəm dəmir yolu stansiyaları vardır. Bakı-Qazax avtomobil yolunun Şəmkir rayonu ərazisindən keçən 42 km 2-ci dərəcə, Şəmkir Gədəbəy yolunun Şəmkir rayonu ərazisindən keçən 21 km-i 3-cü dərəcə yoldan ibarətdir. == Görkəmli şəxsləri == * [[Mübariz Qurbanlı]] — [[Azərbaycan Respublikasının Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi]]nin sədri * [[Əhməd Cavad]] — Şair, [[Azərbaycan himni]]nin sözlərinin müəllifi. * [[Fərman Salmanov]] — Geologiya-minerologiya elmləri doktoru. * [[Yaqub Hacıyev]] — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Kənd təsərrüfatı İnstitutunun akademiki. * [[Rüstəm Əliyev (şərqşünas)|Rüstəm Əliyev]] — Şərqşünas alim. * [[Leyla Bədirbəyli]] — Azərbaycan SSR xalq artisti. * [[Teymur Əhmədov]] — jurnalist, [[Respublika qəzeti|"Respublika" qəzetinin]] baş redaktoru. * [[Gülxar Həsənova]] — Azərbaycan SSR xalq artisti. * [[Zülfüqar Abdullayev]] — təhsil işçisi, "Tərəqqi" medalı laureatı (2005). * [[Davud Hacıyev]] — Gəncə Dövlət Universitetinin rektoru. * [[Mübariz Qurbanlı]] — Yeni Azərbaycan Partiyası Siyasi Şurasının üzvü, YAP-ın icra katibinin müavinidir. * [[Tacəddin Mehdiyev]] — general-mayor, Azərbaycan Respublikasının müdafiə naziri (1991–1992). * [[Aslan Aslanov (alim)|Aslan Aslanov]] — Yeni Azərbaycan Partiyası Siyasi Şurasının üzvü, Biologiya elmləri doktoru, dosent, Tbilisinin fəxri vətəndaşı, Gürcüstan Yazıçılar İttifaqının fəxri üzvü, Polkovnik. * [[Paşa Qəlbinur]] — Tibb elmləri doktoru, [[Azərbaycan Tibb Universiteti|ATU]]-nun Oftolmologiya kafedrasının müdiri. * [[Sabir Məmmədov]] (1944–1994) — Şəmkir rayon İcraiyyə Komitəsinin sədri və Azərbaycan Ali Sovetinin deputatı. * [[Vüqar Namazov]] — pauerliftinq üzrə dünya və Avropa çempionu. * [[Bəxtiyar Aslanbəyli]] 1976-cı il avqustun 7-də Bakıda anadan olub. * [[Yasin Qarayev]] — Azərbaycan Respublikasının xalq artisti. * [[Molla Vəli Vidadi]] — 18-ci əsr Azərbaycan şairi. * [[Yəhya bəy Dilqəm]] — 19-cu əsr Azərbaycan [[aşıq|aşığı]] * [[İsrafil Məmmədov (qəhrəman)|İsrafil Məmmədov]]- Azərbaycanın ilk Sovet İttifaqı Qəhrəmanı * [[Vüqar Yusifov]] — Azərbaycan Respublikası MN Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin keçmiş Kəşfiyyat rəisi — polkovnik, şəhid. == Qalereya == <gallery mode="packed-hover" heigts="150px"> Fayl:Şəmkirçay su anbarı.jpg Fayl:Şəmkir02.jpg Fayl:Şəmkir təbiəti (3).jpg Fayl:Şəmkir04.jpg Fayl:Şəmkir05.jpg|Koroğlu heykəli Fayl:Şəmkir06.jpg Fayl:Şəmkirdə Zəka İntellektual Gənclər Mərkəzi.jpg Fayl:Şəmkir təbiəti (1).jpg </gallery> == Xarici keçidlər == * [http://www.azerbaijan.az Azərbaycan haqqında ətraflı məlumat] * [http://www.shamkir-ih.gov.az Şəmkir Rayon İcra Hakimiyyəti] == Mənbə == * [http://www.azerbaijan.az Azərbaycan haqqında ətraflı məlumat] * [http://www.shamkir-ih.gov.az Şəmkir Rayon İcra Hakimiyyəti] * [http://www.belediyye.org/index.php?con=map&rayon=8 Bələdiyyə informasiya sistemi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081206141011/http://www.belediyye.org/index.php?con=map |date=2008-12-06 }} * [http://www.facebook.com/ShamkirRegionOfAzerbaijan] == Mənbə == * Azərbaycan Respublikasının inzibati–ərazi vahidləri. — Kənd rayonları, səhifə 872. // [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası]]. 25 cilddə. Məsul katib akademik [[Tofiq Nağıyev|T. M. Nağıyev]]. [http://web.archive.org/save/http://www.ebooks.az/download/hJTyWQZD.pdf "Azərbaycan" cildi]. Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi, 2007, 884 səhifə. ISBN 9789952441017 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Şəmkir rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Azərbaycan}} {{Azərbaycan iqtisadi rayonları}} {{Şuşa rayonu-qaralama}} [[Kateqoriya:Şəmkir rayonu| ]] 46abpmwy7mhp13pfd9j0tir6n3kqy7k Çanaqqala 0 5665 6564697 6033023 2022-08-06T00:48:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 12 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Çanaqqala''' — Şimal-qərbi Anadoluda,eyniadlı boğazın sahilində yerləşən şəhərdir.2015-ci ilin statistik göstəricilərinə nəzərən əhalisi 122.613 nəfərdir.Troya qalıqlarının aşkar edildiyi yerdir. == Tarixi == Antik dövrə məxsus olan Troya qalıqları şəhərin sərhədləri daxilindədir. === Osmanlı dövrü === Ərazinin qədim mərkəzi Biqa olmuşdur.Cümhuriyyət zamanında Çanaqqala döyüşlərində qazanılan qələbədən dolayı,ərazinin adı və mərkəzi Çanaqqala olaraq dəyişdirilmişdir.Bu adın mənşəyi burada çox inkişaf edən dulusçuluq sənəti ilə bağlıdır.Şəhərin ilk simvolu sayılan Sultaniyyə qalası ilə yanaşı,dulusçuluq da tanındıqca şəhər ``Çanaqqala``adlanmağa başlamışdır. === Çanaqqala döyüşləri === 1915-ci ildə Osmanlı dövləti ilə Antanta ölkələri arasında Çanaqqala döyüşlərinə şahidlik etdi.Antantanın birləşmiş qüvvələri dəniz döyüşlərində texniki vasitələr və insan itkisi verərək məğlub oldu və boğazları keçə bilmədi.Daha sonra Antanta qüvvələri qurudan hücuma keçdi.Bu döyüşlərdə podpolkovnik Mustafa Kamalın uğurları sayəsində qarşı Antantanın irəliləyişi dayandırıldı.İki qüvvə bir-birinə üstün gələ bilmədi və quru hücumları da uğursuzluqla nəticələndi. == Demoqrafiya == Çanaqqala şəhəri əhali sayı baxımından Mərmərə bölgəsində bir çox şəhərdən sonra gəlməkdədir.Mərkəz ərazinin 1927-ci ildə 8515 nəfər olan əhalisi 1990-cı ildə 53.995,2000-ci ildə 75.180,2007-ci ildə 86.544 və 2008-ci ildə 90.563-ə çatmışdır. Cədvəldə müvafiq olaraq İllər,həmin illərə görə əhalinin ümumi sayı,daha sonra isə şəhərdə və ətraf ərazilərdə yaşayan əhalinin sayı göstərilmişdir. {| class="wikitable sortable" |[[1965 Türkiye nüfus sayımı|1965]]<ref>[https://web.archive.org/web/20130927212909/https://www.webcitation.org/6BspaVAes "1965 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |44.520 |22.789 |21.731 |- |[[1970 Türkiye nüfus sayımı|1970]]<ref>[https://web.archive.org/web/20130927212909/https://www.webcitation.org/6BspaVAes "1970 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |48.977 |27.042 |21.935 |- |[[1975 Türkiye nüfus sayımı|1975]]<ref>[https://web.archive.org/web/20130927212909/https://www.webcitation.org/6BspaVAes "1975 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |52.524 |30.788 |21.736 |- |[[1980 Türkiye nüfus sayımı|1980]]<ref>[https://web.archive.org/web/20130927212909/https://www.webcitation.org/6BspaVAes "1980 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |62.701 |39.979 |22.722 |- |[[1985 Türkiye nüfus sayımı|1985]]<ref>[https://www.webcitation.org/6BtwMqlpV?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus85db2= "1985 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |73.412 |48.059 |25.353 |- |[[1990 Türkiye nüfus sayımı|1990]]<ref>[https://web.archive.org/web/20200302232231/https://www.webcitation.org/6Btyf9T3X "1990 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |81.435 |53.995 |27.440 |- |[[2000 Türkiye nüfus sayımı|2000]]<ref>[https://www.webcitation.org/6Bu03eOEs?url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?nufus2000db2= "2000 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |104.205 |75.810 |28.395 |- |[[2007 Türkiye nüfus sayımı|2007]]<ref>[https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 "2007 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |115.775 |86.544 |29.231 |- |[[2009 Türkiye nüfus sayımı|2009]]<ref>[https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 "2009 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |125.231 |96.588 |28.643 |- |[[2010 Türkiye nüfus sayımı|2010]]<ref>[https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 "2010 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |136.484 |106.116 |30.368 |- |[[2011 Türkiye nüfus sayımı|2011]]<ref>[https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 "2011 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.</ref> |135.192 |104.321 |30.871 |- |[[2012 Türkiye nüfus sayımı|2012]]<ref>[https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 "2012 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.</ref> |143.041 |111.137 |31.904 |- |[[2013 Türkiye nüfus sayımı|2013]]<ref>[https://web.archive.org/web/20141129025534/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2 "2013 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.</ref> |149.881 |116.078 |33.803 |- |[[2014 Türkiye nüfus sayımı|2014]]<ref>[https://web.archive.org/web/20150210082624/http://rapory.tuik.gov.tr/09-02-2015-12:32:01-15581403411643192282216801418.html "2014 genel nüfus sayımı verileri"] (html). Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015</ref> |155.657 |119.806 |35.851 |- |[[2015 Türkiye nüfus sayımı|2015]]<ref>[https://biruni.tuik.gov.tr/medas/ "2015 genel nüfus sayımı verileri"] (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.</ref> |159.758 |122.613 |37.145 |} == Mədəniyyət == [[Fayl:The Dur Yolcu Memorial on the hillside above Kilitbahir Gallipoli (8708801237).jpg|thumb|Kilidbəhrin yuxarısındakı yamacda yerləşən və dənizdən gözlə görünən ``Dur yolçu abidəsi``]] Çanaqqala minillər boyu fərqli cəmiyyətlərin hegemonluğunda olmuş,həm memarlığında,həm də yaşam tərzində onlardan izlər daşımaqdadır.1970-ci illərdən etibarən həyata keçirilən maliyyə yatırımlarından ərazidə ənənəvi cəmiyyət quruluşu özünü sürətli şəkildə müasir şəhər quruluşu ilə əvəzləmişdir.Maliyyə yatırımları ilə nəqliyyat inkişaf etmiş və şəhərin görünüşünün dəyişməsi də beləcə başlamışdır.Bu gün Çanaqqala Türkiyənin ən müasir ərazilərindəndir.Cəmiyyətdə nüvə ailə anlayışı geniş yayılmışdır.Cəmiyyət manavlar,türkmənlər,pomaklar,yörüklər,Bolqarıstan miqrantları,az sayda kumık türkləri,çərkəz və bosniyalıdan ibarətdir.Bosniyalılar və yörüklər adətən kənd təsərrüfatı ilə məşğul olurlar.Lakin,xalq etnik baxımdan ayrılmamış,birlik içində yaşamaqdadır.Buna baxmayaraq,hər toplum özünün mədəni quruluşunu qoruyur.Vilayət və mahal mərkəzlərində geniş miqyasda müasir geyim nümunələri mənimsənilmişdir.Kənd seqmentindən gələn qadınlar bəyaz yəməni adlanan şal və enli şalvar ilə neylon qumaşdan palto geyinərlər.Kənd seqmenti kişiləri isə ənənəvi geyim tərzi şalvar,pencək və papaqdır.Bölgədə kişilərin enli şalvar geyinməyinə çox da rast gəlinmir.Çanaqqalada istehsal edilən başlıca qida məhsulları şərab,zeytun,sardalya balığı,pendir halvası,keşkəkdir. == Turizm == Çanaqqala və digər mahallar tarixi və təbii gözəlliklər baxmdan olduqca zəngin olsa da,lazımından az turist cəlb etməkdədir.Turizmə edilən maliyyə yatırımı azdır.Hər il 25 apreldə təşkil edilən Anzac günündə Avstraliya və Yeni Zellandiyadan gələn minlərlə turist bölgəyə axın etməkdədir.Ümumiyyətlə,turizm Çanaqqala döyüşlərinin yaşandığı Gelibolu,Truva döyüşünə ev sahibliyi edən Truva antik şəhəri və Assos antik şəhəri üzərinə yönəlmişdir.Dəniz turizminə uyğun olmasına baxmayaraq,bu istiqamətdə bir iş yoxdur.Çanaqqala vilayətində 5 ulduzlu mehmanxana sayı bir ədəddir.Çanaqqalada yerləşən Gökçedada və Bozcaada turist cəlb etməkdədir.1963-cü ildən etibarən hər il avqust ayında Çanaqqalada Beynəlxaq Troya Festivalı həyata keçirilir,müxtəlif sənət fəaliyyətləri həyata keçirilir.Hər iki ildə bir təşkil edilən Beynəlxalq Çanaqqala Bienalı da Çanaqqala vilayətinin mədəniyyət,sənət və turizminə qatqılar əlavə edən fəaliyyətdir. [[Fayl:Çanakkale 4843.jpg.jpg|thumb|Çanaqqala döyüşlərində vəfat edən türk əsgələrinin xatirəsinə ucaldılan ``Şəhidlər abidəsi``]] == Təhsil == Vilayətin tək universiteti olan Çanaqqala On səkkiz mart Universitetinin (ÇOMÜ) Çanaqqala üçün xüsusi bir əhəmiyyəti vardır.Şəhərin mərkəz əhalisi 100.000 civarında olan Çanaqqalada universitet tələbəsi sayı 33.500-ü,personal sayı isə 3000-i keçməkdədir.Personal ailəsi ilə birgə hesablandıqda Universitetin tələbələr və ailələr ilə birlikdə vilayətdə 45000 əhalisi olduğu görülür.Bundan əlavə,universitet 12 fakültə və 20-dən çox ali məktəb institutu ilə vilayətin ən vacib ictimai qurumu və məşğulluq mərkəzidir.Universitetin hər mahalda ən az bir ali məktəbi yerləşməkdədir.Çanaqqala Fənn Liseyi,Çanaqqala Sosial Elmlər Liseyi,Vahid Tuna Anadolu Liseyi başlıca liseylərdəndir. == İdman == Şəhərin tək futbol komandası olan Çanaqqala Dardanelspor 1996-1999 mövsümlərində Super Liqada mübarizə aparmışdır.Daha sonra pilləli şəkildə 1-ci,2-ci və 3-cü Liqada da mücadilə etmişdir.Komanda 2014-2015 mövsümündə 3-cü Liqada mücadilə etməkdə olub şəhərin tək voleybol komandası olan Çanaqqala Bələdiyyəspor (qadınlardan ibarət voleybol komandası),2014-2015 mövsümündə Türkiyə Qadın Voleybolu 1-ci Liqasında mübarizə aparmışdır. [[Fayl:Brad-Pitt's-horse-in-Canakkale.jpg|thumb|Truva filminin setində istifadə edildikdən sonra şəhər mərkəzinə hədiyyə edilən Truva atı]] == Nəqliyyat == Çanaqqalaya quru,hava və dəniz yolu ilə getmək mümkündür.Çanaqqala Hava limanı hava nəqliyyatını həyata keçirir.Çanaqqala Hava limanından 2016-cı ildən etibarən Ankara və İstanbula gündəlik uçuşlar həyata keçirilir. === Çanaqqalanın bəzi mərkəzlərə uzaqlığı haqqda məlumatlar: === Çanaqqala-İstanbul: 315 Km Çanaqqala-Ankara: 666 Km Çanaqqala-İzmir: 315 Km Çanaqqala-Bursa: 270 Km Çanaqqala-Antalya: 700 Km [[Fayl:Canakkal Strateji Merkezi.JPG|thumb|Şəhər mərkəzində yerləşən Çanaqqala On səkkiz mart Universitetinə aid Çanaqqala Strateji Araşdırmalar Mərkəzindən bir görüntü]] Çanaqqala-Balıqəsir: 200 Km Çanaqqala-Təkirdağ: 170 Km == Çanaqqalada Yerli Mətbuat == Çanaqqalanın şəhər mərkəzində yayınlanan 3 yerli TV kanalı,4 yerli radio və müxtəlif yerli qəzetlər vardır.Mahallarda isə Biqada yerli radiolar,Çanda yerli radio kanalı və digər mahallarda müxtəlif qəzetlər,mətbuat və nəşr orqanlarıyerləşir. === Yerli TV Kanalları === * Ton TV (Çanaqqala-Mərkəz) * Kanal 17 (Çanaqqala-Mərkəz) * Çanaqqala TV (Çanaqqala-Mərkəz) === '''Yerli Radio Kanalları''' === * 90.8 Radio Mega17 (Çanaqqala-Mərkəz) * 92.7 Radio Çanaqqala (Çanaqqala-Mərkəz) * 94.0 Radio TON Kampüs (Çanaqqala-Mərkəz) * 95.8 Boğaz FM (Çanaqqala-Mərkəz) ==== '''Çanaqqala Vilayətində Yayınlanan Yerli Radiolar''' ==== * 88.0 Radio Pegai (Biqa) * 99.2 Biqa FM (Biqa) * 100.5 Çan FM (Çan) === '''Yerli Qəzetlər və Nəşriyyat qurumları''' === * Çanaqqala Olay * İşte(Bax) Çanaqqala * Çanaqqala Aynalı Bazar * Çanaqqala Demokrat * Çanaqqala Hədəf Qəzeti * Çanaqqalanın Səsi * Qalanın Səsi Qəzeti == Qardaş şəhərlər == '''Avropa''' * Osnabrück, Almaniya <ref>'''[[Çanakkale#cite ref-18|^]]''' [http://www.canakkale.bel.tr/icerik/1951/osnabruck-belediye-baskani-kardes-kente-selam-gonderdi/ Osnabrück Belediye Başkanı Kardeş Kente Selam Gönderdi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160311033614/http://www.canakkale.bel.tr/icerik/1951/osnabruck-belediye-baskani-kardes-kente-selam-gonderdi/ |date=2016-03-11 }} ''Çanakkale Belediyesi''</ref> '''Türkiyə''' * Girəsun <ref>[https://web.archive.org/web/20160306091245/http://www.milliyet.com.tr/canakkale-ye-gonullu-giresun-alayi-kararg-canakkale-yerelhaber-648009/ "Çanakkale’ye Gönüllü Giresun Alayı Karargahı Yapılacak"]. [[Milliyet (gazete)|Milliyet]]. 2 Mart 2015. 6 Mart 2016 tarihinde [http://www.milliyet.com.tr/canakkale-ye-gonullu-giresun-alayi-kararg-canakkale-yerelhaber-648009/ kaynağından] arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2015.</ref> * Sur (Diyarbəkir) == Həmçinin bax == [[Fayl:Çanakkale eski fotoğrafları.png|thumb|Saat qülləsi - 1918]] [[:tr:Çanakkale Boğazı|Çanaqqala Boğazı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} * [[Kateqoriya:Çanaqqala ili]] [[Kateqoriya:Türkiyə şəhərləri]] [[Kateqoriya:Türkiyənin ilçələri]] 3trjroyzxifl7lb7x4s7tkheeu57910 Şri-Lanka 0 5772 6563869 6527308 2022-08-05T12:51:14Z Toghrul R 147643 [[Şri-Lankanın dövlət quruluşu]] ilə birləşdirildi wikitext text/x-wiki {{Dövlət | orijinal_adı = {{Dil-si|ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය}} {{si icon}} <br> {{Dil-ta|இலங்கை சனநாயக சமத்துவ குடியரசு}} {{ta icon}} | rəsmi_adı = Şri Lanka Demokratik Sosialist Respublikası | adı = Şri Lanka | milli_şüarı = | himni = "[[Sri Lanka Matha]]"<br>({{Dil-az|"Ana Şri Lanka"}})<br><center>[[Fayl:Sri Lankan national anthem, performed by the United States Navy Band.oga]]</center> | bayrağı = Flag of Sri Lanka.svg | gerbi = Coat of arms of Sri Lanka.svg | xəritəsi = Sri Lanka (orthographic projection).svg | rəsmi_dilləri = [[Sinhal dili|Sinhal]], [[Tamil dili|Tamil]] | dini = | paytaxtı = [[Kolombo]] (icra və məhkəmə) [[Şri Cayavardenepura Kotte]] (qanunverici) | koordinatları = | ən_böyük_şəhəri = [[Kolombo]] | etnik_qrupları = | idarəetmə_forması = | rəhbərin_titulu1 = [[Prezident]] | rəhbərin_titulu2 = [[Baş nazir]] | rəhbərin_adı1 = Qotabaya Racapaksa | rəhbərin_adı2 = Mahinda Racapaksa | quruluş_növü = | quruluş = 4 fevral 1948 | quruluş_hadisəsi1 = Dominion | quruluş_tarixi1 = 4 fevral 1948 | quruluş_hadisəsi2 = Respublika elanı | quruluş_tarixi2 = 22 may 1972 | Aİ-yə qəbul tarixi = | ərazisi = 65,610 km² | ərazi_sırası = 122-ci | su_ərazisi_faizi = 1,9 | təxmini_əhalisi = 21,670,000 | təxmini_əhali_sırası = 57-ci | təxmini_əhalisi_il = 2018 | əhalisinin_siyahıya_alınması = 20,277,597 | əhalisinin_siyahıya_alınması_il = 20.III.2012 | əhalisinin_sıxlığı = 317 | əhalisinin_sıxlığı_sırası = | ÜDM_AQP = 223 milyard | ÜDM_AQP_sırası = 63-cü | ÜDM_AQP_il = 2015 | adam_başına_ÜDM_AQP = 10 600 | adam_başına_ÜDM_AQP_sırası = 135-ci | ÜDM_nominal = | ÜDM_nominal_sırası = | ÜDM_nominal_il = | adam_başına_ÜDM_nominal = | adam_başına_ÜDM_nominal_sırası = | İİİ = | İİİ_il = | İİİ_sırası = | İİİ_kateqoriyası = | valyutası = [[Şri-Lanka rupisi]] | valyutası_kodu = LKR | saat_qurşağı = +5:30 | üv_fərq = | yay_vaxtı_saat_qurşağı = | nəqliyyatın_yönü = sol | iso3166_kodu = LK | internet_domeni = [[.lk]], [[.ලංකා]], [[.இலங்கை]] | telefon_kodu = +94 | qeydlər = | demonimi = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = }} [[Fayl:Un-sri-lanka.png|thumb|380px|Şri Lanka]] '''Şri-Lanka''' ([[Sinhal dili|sinhal]]. ''ශ්‍රී ලංකා''; [[Tamil dili|tamil]]. ''இலங்கை'') və ya rəsmi adı ilə '''Şri-Lanka Demokratik Sosialist Respublikası''' ([[Sinhal dili|sinhal]]. ''ශ්‍රී ලංකා ප්‍රජාතාන්ත්‍රික සමාජවාදී ජනරජය''; [[Tamil dili|tamil]]. ''இலங்கை சனநாயக சோசலிசக் குடியரசு''), tarixi mənbələrdə '''Sərəndib''' ({{Nastaliq|سرنديب}})<ref>https://islamansiklopedisi.org.tr/serendib سرنديب</ref> adı ilə tanınırdı — [[Cənubi Asiya]]da [[Ada ölkəsi|ada-dövlət]]. Şri-Lanka [[Hind okeanı]]nda Hindistandan 31 km cənubda [[Şri-Lanka adası|eyni adlı adada]] yerləşir. Ada-dövlət 1972-ci ilə qədər Seylon olaraq bilinirdi. Ümumi sahəsi 65610 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 21 milyon nəfərdən çoxdur. Şri-Lanka həm də Hind okeanının incisi adlandırılır. Hökumət qüvvələri ilə [[Tamil İlam Azadlıq Pələngləri]] (digər adı ilə [[Tamil pələngləri]]) arasında baş verən vətəndaş müharibəsi 1983-cü ildən bu yana davam edir. Tamil pələngləri adanın şimalında və şərqində Tamil İlam adında müstəqil dövlət qurmaq üçün mübarizəsi 2009-cu ildə hökumət qüvvələrinin zəfəri ilə nəticələndi. == Coğrafiyası == Ümumilikdə 1,340 kilometrlik sahil xəttini malikdir. Hindistandan [[Polk boğazı]] vasitəsilə ayrılır. Dekabr və Mart ayları arasında tropik və şimal-şərq bölgəsi musson yağışlarının təsiri altında qalan iqlimi, İyun və oktyabr ayları arasında da cənub-qərb bölgəsi musson yağışlarının təsiri altında qalır. 2,524 metr yüksəkliyində olan Pidurutalagala dağı ölkənin ən yüksək nöqtəsidir. Təbii qaynaqları arasında əhəng daşı, qrafit, mineral qumlar, filizlər, fosfatlar, gil və hidro enerji yer alır. Ölkədə baş verən əsas təbii fəlakətlər qasırğa və burulğanlardır. == Dini vəziyyət == Şri Lankada buddiizm dövlət dini kimi hələ birinci minillikdən əvvəl III əsrdə təsdiq olunub. Hal-hazırda buddizm txeravad formasında əhalinin 70 faizini əhatə edir. Üç böyük budda təriqəti geniş yayılıb: siam, amarapura, ramanna. Ölkənin ən böyük xalqı olan sinhalın çoxu buddistdir. Şri Lankanın 15 faiz əhalisi şivaizm formasında induizmə etiqad edir. İnduizm tamilərin böyük əksəriyyəti arasında geniş yayılıb. Ölkədə müəyyən qədər müsəlman (əhalinin 7 %) da yaşayır. Mavrlar (ərəblərin və hind-müsəlman tacirlərin nəsilləri), eyni zamanda burada yaşayan malaylar, əfqanlar, bəlucilər islam dininə etiqad edirlər. Ölkədə kifayət qədər xristianlar (8 %) da vardır. Bəzi sinhal və tamilər, eləcə də bürqerlər xristiandırlar. Xristianların əksəriyyəti katoliklərdir(1 mln. nəfər). Protestanlar da vardır ki, onların 42 min nəfəri anqilkan, 24 min nəfəri metodistlərdir. Bununla yanaşı cənubi Hindistan kilsəsinin tərəfdarları (6 min nəfər), yeddinci günün adventistləri, qurtuluş ordusunun tərəfdarları (5 min nəfər), reformatorlar (4 min nəfər), baptistlər (3 min nəfər), presviterianlar və başqaları da vardır. Şri Lankanın qədim əhalisi veddalardır, onlardan öz qədim ənənələrinə sadiq olan yalnız 3 min nəfər qalmışdır. == Dövlət quruluşu == [[Şri-Lanka]] dualist formada idarəetmə üsuluna malik [[respublika]]dır. Milli bayram günü olan müstəqillik günü (1948) 4 fevralda qeyd olunur. [[Şri-Lanka]] [[Konstitusiya]]sı 1978-ci ilin sentyabr ayından qüvvədədir. === İnzibati bölgüsü === [[Şri-Lanka]] 3-cü dərəcəli dairə katibliklərini özündə birləşdirən 25 dairədən ibarət 9 əyalətə (Mərkəzi, Şərqi, Qərbi, Cənubi, Şimali, Şimal-Mərkəzi, Şimal-Qərbi, Sabaraqamuva və Uva) bölünür<ref>http://www.statistics.gov.lk/abstract2010/chapters/chap1/AB1-1.pdf|work=Statistics{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} Statistical Abstract 2010|publisher=Department of Census & Statistics, Sri Lanka|archiveurl=http://www.webcitation.org/6DnMy4q2F|archivedate=2013-01-19{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> . [[Fayl:Sri_Lanka_provinces_ru.svg|thumbnail|Şri-Lankanın inzibati ərazi bölgüsü]] === Dövlət başçısı === [[Şri-Lanka]] [[Respublika]]sının [[Konstitusiya]]sının, milli müstəqilliyinin və ərazi bütövlüyünün təminatçısı, [[hüquq]]i dövlətin və [[Hökumət]]in başçısı, eyni zamanda silahlı qüvvələrin ali baş komandanı — [[Prezident]] ümumi və birbaşa seçkilərdə 6 illik müddətə seçilir. Mövcud [[Konstitusiya]] və qanunlar çərçivəsində vəzifəsini həyata keçirən [[Prezident]] ali qanunverici orqan qarşısında məsuliyyət daşıyır.[[Parlament]] üzvlərinin 2/3 hissəsinin dəstəyi və Ali Məhkəmənin razılığı ilə dövlət başçısına qarşı impiçment elan edilə bilər. [[Prezident]] öz növbəsində [[Parlament]]in sessiyasını təxirə salmaq və yaxud ləğv etmək, ali qanunverici orqanı zəruri hallarda ([[Parlament]]in ən azı bir illik fəaliyyətindən sonrakı müddət ərzində) buraxmaq və erkən seçkilər təyin etmək, habelə əfv fərmanı imzalamaq səlahiyyətinə malikdir. [[Baş nazir]] və Nazirlər Kabinetinin üzvləri, diplomatik nümayəndəliklərin başçıları, habelə bir sıra yüksək vəzifəli şəxslər dövlət başçısı tərəfindən təyin edilir. === Qanunvericilik hakimiyyəti === 225 nəfərdən ibarət birpalatalı Parlamentdir. [[Parlament]]in üzvləri özünəməxsus proporsional sistem əsasında (hər hansı bir dairədə qalib gəlmiş partiya əlavə yer qazanır) ümumi və birbaşa səsvermə yolu ilə 6 illik müddətə seçilirlər. Qanunvericilik hakimiyyətinin [[Konstitusiya]] ilə nəzərdə tutulmuş əsas elementlərini ehtiva edən bir çox vəzifələrlə (illik dövlət büdcəsinin müzakirəsi və təsdiqi, beynəlxalq [[müqavilə]]lərin [[ratifikasiya]]sı) yanaşı, qanunları qəbul etmək və imzalamaq səlahiyyəti yalnız [[Parlament]]ə məxsusdur. === İcraedici hakimiyyət === [[Parlament]] qarşısında kollektiv məsuliyyət daşıyan və ölkədə icra hakimiyyətini həyata keçirən [[Hökumət]]i [[Prezident]] formalaşdırır. Dövlət başçısının müavini — [[Baş nazir]] bir qayda olaraq hakim partiyanın rəhbəridir və nazirliklərə ümumi nəzarəti, habelə Nazirlər Kabineti ilə dövlət başçısı arasında əlaqələndiricilik funksiyasını həyata keçirir. === Məhkəmə hakimiyyəti === [[İngilis]] və [[müsəlman]] [[hüquq]] sistemlərinin elementlərini özündə birləşdirən Şri-Lankada məhkəmə hakimiyyəti, ölkənin ən yüksək məhkəmə instansiyası sayılan Ali Məhkəmə, həmçinin Apelyasiya və aşağı instansiya [[məhkəmə]]ləri tərəfindən həyata keçirilir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * Пузанов И. И. Жемчужина океана // Вокруг Азии / И. И. Пузанов; Художник М. Чубасов. — М.: Географгиз, 1957. — С. 165–367. — 368, [32] с. — 50 000 экз. (в пер.) * Поляркин В. А. Цейлон. — М.: Географгиз, 1959. — 56 с. — (У карты мира). (обл.) * Бонифатьева Л. И., Ершов Ю. А. Цейлон: Географический очерк / Л. И. Бонифатьева, Ю. А. Ершов; Отв. ред. В. Г. Яковлев. — М.: Географгиз, 1962. — 192, [16] с. — 6 000 экз. (в пер.) * Краснодембская Н. Г. От Львиного острова до Обители снегов / Н. Г. Краснодембская. — М.: Наука, 1983. — 112 с. * Бонифатьева Л. И., Сучков И. В. Шри-Ланка / Л. И. Бонифатьева, И. В. Сучков. — М.: Мысль, 1985. — 112 с. — (У карты мира). (обл.) * Нокс Р. Историческая повесть о Цейлоне: XVII век = An historical relation of Ceylon: XVIIth century / Роберт Нокс / Переводчик: Н. Г. Краснодембская. — СПб.: Петербургское востоковедение, 2007. — 284 с. — 1 000 экз. — ISBN 5-85803-341-7. (в пер.) {{Şri-Lanka mövzularda}} {{Asiya ölkələri}} {{Cənubi Asiya ölkələri}} {{Şri-Lanka-qaralama}} [[Kateqoriya:Şri-Lanka| ]] jq0fqg3jm068gjyaolckkifzyqogyx1 Atropatena 0 6067 6564911 6562195 2022-08-06T09:01:19Z 5.197.248.140 etmirdi wikitext text/x-wiki {{Mənbə azlığı}} {{Tarixi dövlət | adı = ''Atropatena''<br/>''Ατροπατήνη'' | orijinal_adı = Adurbadaqan<br/>Adorbayqan | statusu = [[Xaqanlıq]] | xəritəsi = Atropatena in the middle of the 2nd century B.C.png | quruluş_ili = [[e.ə. 321]] | süqut_ili = b.e. 226 | paytaxtı = [[Qazaka]],<ref>Benveniste E. Le nim de la ville de Ghazna. JA, 226, 1935</ref> [[Marağa|Vera]] | ən_böyük_şəhəri = Aqnazana, Fraaspa, [[Təbriz|Tavreş]], [[Ərdəbil|Ordvil]], Fanaaspa | rəsmi_dilləri = [[Atropaten dili]] | etnik_qrupları = [[atropatenlilər]], [[madaylar]], [[kutilər]], [[maqlar]], [[kaspilər]], [[kassilər]], [[kadusilər]], [[farslar]] | idarəetmə_forması = [[monarxiya]]|<nowiki> ]]</nowiki> | s1 = Midiya Dövləti | demonimi = | area_km2 = | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = | s2 = Makedoniya çarlığı | x1 = Sasani imperiyası | s1_bayrağı = Flag of Medes.svg | s2_bayrağı = Flag of Greek Macedonia.svg | x1_bayrağı = Derafsh Kaviani.png | indi = {{flaqifikasiya|İran}}<br>{{flaqifikasiya|Azərbaycan}}<br> | leader_title1 = Satrap | leader_name1 = [[Atropat]] }} '''Atropatena''', '''Adurbadaqan''', '''Atropat Midiyası''' ({{Dil-fa|آتورپاتکان}}, {{Dil-gr|Ατροπατήνη}}, {{dil-syr|Aδorbāyγān}}, {{dil-ar|آذربایجان}}) — Tarixi [[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycan]] torpaqlarının bir hissəsində<ref name="Nweeya 1913 79">{{Cite book |title=Persia, the Land of the Magi Or the Home of the Wise Men |last=Nweeya |first=Samuel K. |authorlink= |coauthors= |year=1913 |publisher=The John C. Winston Co. |location=Philadelphia |isbn= |page=79 |pages= |quote=''the Caspian Sea and Ghilan bound it on the northeast, and Kurdistan on the southeast'' |url=http://books.google.com/books?id=HosNAAAAIAAJ&pg=PA79 |language=ingiliscə |accessdate=}}</ref> mövcüd olmuş qədim [[Azərbaycan Türkləri|Türk]] dövləti. Atropatenanın ərazisi indiki [[Cənubi Azərbaycan]] vilayətlərini, [[Azərbaycan Respublikası]]nın bəzi ərazilərini və İranın bir hissəsini əhatə etmirdi. Keçmiş [[Əhəmənilər imperiyası|Əhəməni]] satrapı,<ref>Susan M. Sherwin-White, Amélie Kuhrt, "From Samarkhand to Sardis: a new approach to the Seleucid Empire", University of California Press, 1993. pg 78: – ''" The independence of the area Media Atropatene, named after Atropates, satrap of Media under Darius and Alexander (now Azerbaijan), under local Iranian dynasts, was pre-Selecuid"''</ref> əslən, çox güman ki, [[madaylar|midyalı]] və ya [[Saklar|sak]] ([[Skiflər|skif]]) [[Türk xalqları|türkü]] olan [[Atropat]] [[e.ə. 321]]-ci ildə (Sərkərdə Peridikkinin ölümündən sonra) Atropatena dövlətinin və [[Atropatilər]] ([[Atropatidlər]]) [[Sülalə|sülaləsinin]] əsasını qoyur, yeni dövlətin müstəqil hökmdarı olur; bu dövlət rəsmən [[Mada]], sonralar isə özünün ilk hökmdarının adı ilə tez-tez antik qaynaqlarda Atropatena adlandırılır. Beləliklə, [[Makedoniya İmperiyası|Makedoniya]] dövlətinin parçalanmasından sonra [[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycan]] ərazisində yenidən müstəqil dövlət meydana gəlir.<ref>Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, A.Bakıxanov adına Tarix İnstitutu. Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. Bakı. "Elm". 2007. Cild I, səh 217</ref> == Adlandırılması == Atropatenanın adı müxtəlif dilli mənbələrdə fərqli şəkildə qeyd edilmişdir. Bir çox müəlliflərə görə, [[Azərbaycan]] öz adını Atropatenadan almışdır.<ref>Richard J. A. Talbert. Barrington atlas of the Greek and Roman world: map-by-map directory, Volume 2. – ''"The modern name Azerbaijan derives from Atropatene"''</ref> Antik yunan və latın dilli mənbələr adı bir qayda olaraq "Atropatena" şəklində yazırlar. [[Pəhləvi dili|Pəhləvi dilli]] mənbələrdə isə ad "Ātur-patkān" şəklində qeyd edilir. Bu adın mənası "Aturpatın torpaqları" deməkdir və bu ad Atropatın ("Āturpāt", "Atərəpāta" — Atəş qoruyan) hökmranlığı dövründə yaranmışdır<ref name="iranica.com">[http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/unicode/v3f1/v3f1a020.html Chaumont, M. L. "Atropates", Encyclopaedia Iranica, vol. 3.1, London: Routledge & Kegan Paul, 1989]</ref>. Erkən orta əsrlər latın və yunandilli mənbələrdə ölkə eyni zamanda Atropat Midiyası və Kiçik Midiya da adlandırılır. Antik müəlliflərdən [[Plutarx]], [[Ammian Marselin]] bu ölkəni ''Atropat Midiyası'' adlandırmışlar. [[Strabon]] isə Atropatena ərazisini ''Kiçik Midiya'' adlandırmış, [[Atropat]]ın başçılığı ilə Kiçik Midiya ərazisində Atropatena dövlətinin təşkil edildiyini göstərmişdir. Sasani hakimiyyəti dövründə ölkə Adərbadaqan, ərəbdilli mənbələrdə isə Adərbican kimi qeyd olunur. Atropatena ərazisi ərəblər tərəfindən fəth edildikdən sonra isə Atropatenanın adı erkən ərəbdilli mənbələrdə "Adabarqan", "Azərbaycan" ("'''آذربایجان'''") kimi işlənməyə başlamışdır.<ref name="iranica.com"/> Daha sonrakı dövr ərəb tarixçilərin əsərlərində isə həmin ad ancaq "Azərbaycan" kimi göstərilmişdir. == Paytaxtı == Mənbələr Atropatenanın iki — yay və yaz paytaxtlarının olmasından xəbər verir. Ölkənin yay paytaxtı Vera — indiki Marağa şəhəri, yaz paytaxtı isə farsdilli mənbələrin [[Qazaka]], ərəbdilli mənbələrin isə Şiz adlandırdıqları Gəncək şəhəri olmuşdur. Gəncək şəhəri öz adını [[Saklar|sak]] tayfalarından biri olan [[gəncəklər]]in adından almışdır.<ref name="Qeyb94"/> [[1958]]-ci ildə [[İran]] və [[Almaniya]] arxeoloqlarının Təxti-Süleyman ərazisində arxeoloji qazıntlar aparması nəticəsində Qazaka şəhərinin xarabalıqları və möhtəşəm [[Azərgüşnasp məbədi]]nin qalıqları aşkarlanmışdır. Əsas olaraq,buradan [[Şiz məbədi]]nın qalıqları tapılıb.Şəhərlər karvan yolları üzərində və böyük məbədlərin ətrafında yaranmışdır.Bəzi şəhərlər ayrı-ayrı hökmdarlar tərəfindən salınmışdır.Şəhərdə əhali sənətkarlıq və ticarətlə,şəhərətrafı ərazilərdə isə əkinçilik və maldarlıqla məşğul olmuşdur == Əhalisi == Ellinizm dövründə, Atropatenada [[yunan dili]] geniş yayılmışdır. [[Cənubi Azərbaycan]] [[tayfa]]larının və [[xalq]]larının – [[kuti]], [[lullubi]], [[Mannalar|mannalı]] və başqalarının [[Madaylar|madalılar]]la qaynayıb-qarışması nəticəsində yeni bir etnos – madalıların üstünlük təşkil etdiyi [[Atropatenlilər|atropatenalılar]] etnosu təşəkkül tapdı. Atropatena əhalisinin [[atropaten dili]] və yazı ənənələri olan bir ölkə idi. Bu ərazidə qədimdən yaranan [[Manna]] dövlətinin sonralar [[Midiya]] tərəfindən işğal olunması, daha sonra həmin ərazinin [[Əhəmənilər]] imperiyasına qatılması, şübhəsiz, yerli əhalinin etnik tərkibinə təsir göstərmişdir.Atropatena əhalisi o zaman başqa qonşu ölkələrdə olduğu kimi, yeknəsəq olmamışdır. Antik dövr müəlliflərinin məlumatlarına görə bu ərazidə matienlər, saqartilər, kadusilər, gellər, utilər, anariaklar, pavsiklər, mardlar, maqlar,azərilər və başqaları yaşamışlar.Matienlərin qədim huri tayfası mitannilərə, saqartilərin burada qədimdə yaşamış zikertularla bağlı olduqları söylənilir. Atropatena ərazisində yaşayan tayfalardan biri də kadusilər idi. Qaynaqlarda onlar midiyalıların, kaspilərin, albanların, matienlərin qonşuları kimi göstərilirlər.Onlar 20 min peltast və 8 min atlıdan ibarət hərbi qüvvə çıxara bilirdilər. Kadusilər yaxşı mizraq atır, dağlıq yerlərdə çox yaxşı döyüşərək süvariləri əvəz edirlər.Onlar Xəzərin cənub-qərb sahillərində yaşayan gellər və kaspilərə yaxın idilər<ref name="istinad123">{{Kitab3 |müəllif= Süleyman Əliyarlı |başlıq= Azərbaycan tarixi |yer= Bakı |nəşriyyat= Çıraq |il =2009|səhifə= 81 }} </ref>. [[Midiya]] tayfaları arasında maqlar xüsusi yer tuturdular.Onlar [[Zərdüşt]] dini ayinlərinin əsas icraçısı olub, xalq içərisində böyük nüfuza malik idilər.Maq dedikcə təkcə bu adı daşıyan tayfa deyil, eyni zamanda [[Zərdüşt]] dininin kahini nəzərdə tutulurdu. Maqlar Zərdüştün varisləri sayılırdı. Lakin maqların təlimində hakim Zərdüşt inamından fərqli cəhətlər də var idi.Ərəbdilli qaynaqlarda ilk orta əsrlərdə [[Cənubi Azərbaycan]] əhalisinin böyük bir hissəsinin azərilərdən ibarət olduğu göstərilir<ref name="istinad123"/>. Bəzi müəlliflərin ( ??? naməlum mənbə) apardıqları araşdırmalar nəticəsində gəldikləri qənaətə görə, Atropatena əhalisinin böyük bir qismini aborigen türk [[tayfa]]ları(qədim mənbələrlə təsdiq olunmur)<ref name="Qeyb94"/><ref>Erix Fayql – İpək yolu üzərində qədim Odlar Yurdu – Azərbaycan Tarixi, Bakı, 2009</ref> əsasında formalaşmış [[atropatenlilər]] təşkil edirdi və Atropatena tarixi Azərbaycan torpaqlarının bir hissəsində<ref name="Nweeya 1913 79"/> [[Azərbaycan türkləri]]nin ulu əcdadları<ref name="Qeyb94"/><ref>A. Fazili – Atropatena, Bakı, 1993</ref> olan [[atropatenlilər]] tərəfindən yaradılmış bir dövlət olmaqla, nəhəng [[Midiya]] dövlətinin həm siyasi, həm də etnik varisidir. Mənbələrdə adları keçən Atropatena ərazisində yaşayan [[tayfa]]lardan<ref>А. С. Сумбатзаде "Азербайджанцы — этногенез и формирование народа" Баку, Элм, 1990 г.</ref><ref>Дьяконов И. М. История Мидии: От древнейших времен до конца IV в. до н. э., Москва — Ленинград, 1956</ref> biri də [[Qafqaz albanları]]dır. I əsr müəllifi [[Strabon]]un verdiyi məlumatdan aydın olur ki, [[Qafqaz]] [[albanlar]]ı təkcə [[Azərbaycan]]ın [[Araz]]dan [[şimal]]dakı ərazisində deyil, həm də [[Araz]]dan [[cənub]]dakı ərazilərində yaşamışlar. Strabon [[albanlar]]ın Atropatenada, Midiya dağlarında yaşamasını qeyd edir. Müəllif yazır ki, [[Qafqaz albanları|albanlar]] kellər, [[Kadusilər|kaduslar]], [[utilər]] və mardların qonşuluğunda yaşayırlar<ref>Strabon, XI, 7, 1</ref>. Midiya dağları [[Xəzər]]in [[cənub]]-[[qərb]]indəki indiki [[Talış dağları]]dır. [[Astaraçay]]la [[Qarasu çayı]] arasında yerləşən bu dağlar Bağrov dağları da adlanır. Deməli, albanların bir hissəsi kaduslarla bir ərazidə yaşayırdı. Bu ərazi Atropatenaya məxsus idi. Bunu Midiya dağları ifadəsi də göstərir. Bu məlumatı toponimik faktlar da təsdiq edir.<ref name="Ferhenqe">Fərhənqe coğrafiye İran. I—XII cildlər(farsca)</ref>. [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisində Qarqar, Qərqər–Nəsir, Baba Qarqar, Karkarak, Kərkərə, Kərkər, Alamdar–Qarqar adlı kəndlər vardır<ref name="Ferhenqe"/>. Bu toponimlər Atropatenada yaşamış [[qarqarlar]]ın adı ilə bağlıdır. [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]da və [[Ermənistan]]da yaşamış türkdilli [[Şiraklar|Şirak tayfası]]nın Atropatenada da yaşadığını V əsr müəllifi [[Feofilakt Simokatta]]nın Atropatenada Siraqan yaşayış məntəqəsini qeyd etməsi təsdiq edir. Həmin müəllif Muğanda türk tayfalarının yaşadığını yazmışdır<ref name="Qeyb91">Гейбуллаев Г. А. К этногенезу азербайджанцев, том 1. Баку, 1991</ref>. Hazırda Cənubi Azərbaycanda Şirac–Xeyl və Şiracməhəllə adlı kəndlər vardır və bu toponimlərdə şirak etnonimi şirac şəklində qalmışdır. Şiraklar Azərbaycanda Çiraq və Çiraqlı da adlanmışlar. [[Cənubi Azərbaycan]]da Çirak, Çiraq–Abdal, Çeraktəpə, Çirakçi, Çeraqlu, Çeraqil (Çirak etnonimi və il – tayfa sözündən), Sirak və Şirakdeh kəndləri vardır<ref name="Ferhenqe"/>. Atropatena ərazisində həmçinin peçeneqlərin də yaşaması məlumdur. [[Peçeneqlər]]in qapan, qarabaq, göyərçi və kul [[tayfa]]ları [[cənub]]da Qaban, Qarabaq, Qeqarçi, Quqarçin, Quqarçili, Quqerdçi, Qullar, Qullar-Taqi, Qullar–Qara, Sufi və Qullar Məhəmməd Hüseynkənd adlarında qalmışdır<ref name="Ferhenqe"/> [[Cənubi Azərbaycan]]dakı Xazarian, Xəzərkəndi, Xəzərgəran, Xəzərabad, Xəzərli, Xəzər-Böyük, Xəzər-Çoban və Xəzərşax<ref name="Ferhenqe"/> kənd adları isə erkən [[orta əsrlər]]də Atropatenada yaşamış [[xəzərlər]]lə əlaqədardır.<ref name="Qeyb94">Q. Qeybullayev – Azərbaycan türklərinin təşəkkülü tarixindən, Bakı, 1994</ref> Atropatenada yaşayan İrandilli etnoslardan<ref>[http://www.iranica.com/newsite/index.isc?Article=http://www.iranica.com/newsite/articles/v3f2/v3f2a088a.html Encyclopedia Iranica, s.v. Azernbaijan]</ref><ref>[http://az-ar.narod.ru/az-ar_9.html проф. Энаят-Олла Реза, Азербайджан и Иран. Глава 6]</ref><ref>[http://www.kulichki.com/~gumilev/HE2/he2510.htm История Востока. Т.2 Глава V Между монголами и португальцами (Азия и Северная Африка в XIV—XV вв.) Закавказье в XI—XV вв.]</ref><ref>[http://az-ar.narod.ru/az-ar_10.html проф. Энаят-Олла Реза, Азербайджан и Иран. Глава 7]</ref> ən böyüyü [[Kadusilər|kaduslar]] idi. Bu etnosu ilk dəfə [[Herodot]] qeyd etmişdir<ref>Herodot, III, 92</ref>. Sonrakı antik müəlliflər də kaduslar haqqında məlumat verirlər və onları dağ yerlərində çox döyüşkən olduqlarını qeyd edirlər. [[Strabon]] kadusların dəniz kənarında<ref>Strabon, XI, 8, 4</ref> yaşadığını yazır. O, kadusların ərazisinin [[Xəzər dənizi]]nin sahili boyu 500 stadij (təxminən 190&nbsp;km) uzunluqda olduğunu göstərir<ref>Strabon, XI, 7, I</ref>. Atropatenada [[tatlar]], [[yəhudilər]], [[gurganlar]], [[Farslar|parslar]] və mardlar da yaşayırdılar. Onların bir hissəsi [[Sasanilər]] vaxtında şimala köçürülmüşdür. Erkən [[orta əsrlər]]də [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisinə bir sıra yeni türk [[tayfa]]ları gəlib məskunlaşmışdır.<ref name="Qeyb91"/>. == Tarixi coğrafiyası == Atropatenanın ərazisi indiki [[Güney Azərbaycan]] vilayətlərini, [[Azərbaycan Respublikası]]nın bəzi ərazilərini və [[İran Kürdüstanı]]nın bir hissəsini əhatə edirdi. [[Pəhləvi dili]]ndə yazılmış ''"Şatristanhaye İran"'' əsərində deyilir ki, Aturpatakanın patkustına Gəncək ([[Qazaka]]), Frasyak (Fraaspa), Turkert ([[Təbriz|Tavreş]]) şatristanları daxildirlər. Həmin mənbədə qeyd edilir ki, Gəncək (Qazaka) şəhəri turanlı Frasiyak (sonrakı mənbələrdə [[Əfrasiyab]], türkdilli mənbələrdə isə daha çox [[Alp Ər Tonqa]] adlandırılır) tərəfindən bina edilmişdir. [[Midiya]]dan dağlar vasitəsiylə ayrılan bu ölkə, [[Fasid]]dən Hirkan dənizinə ([[Xəzər]]) kimi geniş bir ərazini əhatə edirdi<ref>Polibi,V,55</ref>. Matiana ilə Midiya arasında olan bu ərazinin hüdudlarında Spavta gölü yerləşirdi. Yay iqamətgahı Qazaka, qış iqamətgahı isə Vera idi<ref>Strabon,XI,13,2,3</ref>. Strabon Atropatenanın sərhədləri haqqında yazır: "Bu ölkə [[Ermənistan]] və Matianadan Şərqdə, [[Midiya|Böyük Midiya]]dan Qərbdə və Şimalda yerləşir. Cənubdan o, Hirkan dənizilə sərhəddir.’’ Ərəb coğrafiyaşünası [[İstəxri]]yə görə, [[Azərbaycan]] (Adurbadaqan-Atropatena) Guhistan ([[Gilan]]) və [[Xəzər dənizi]], Qərbdən [[Ermənistan]] (Şərqi Anadolu), Şimaldan Allan ([[Qafqaz Albaniyası]]), Qabk dağları ([[Qafqaz dağları]]), İraq Cəzirəsi ilə həmsərhəddir. Buradan məlum olur ki, müəyyən dövrlərdə Atropatenanın sərhəddi Qafqaz dağlarına qədər uzanmışdır. Orta əsr ərəb coğrafiyaşünası [[İbn Haqvəl]]in yazdığına görə: "...bu ölkəni Şərqdən [[Cibal]] və [[Deyləm]], həmçinin Xəzər dənizinin Qərb sahilləri, Qərbdən Ermənistan və Cəzirənin ([[Mesopotomiya]]nın) bir hissəsi, Şimaldan allanlar (Qafqaz albanları) və Qafqaz dağları, Cənubdan [[İraq]] hüdudları və Cəzirənin Şərq hissəsi əhatə edirdi<ref>İbn Haqvəl,Surət əl-ərz,Tehran,1345</ref>. Bundan başqa İbn Haqvəl [[Ərməniyyə]], [[Qafqaz Albaniyası]] və Atropatenanı bir iqlim hesab edir. Atropatenanın [[parflar]], [[ermənilər]] və [[suriyalılar]] kimi qonşuları olmuşdur. Atropatena hökmdarları yeri gəldikdə onlarla qohumluq əlaqələri də yaradırdılar<ref>Strabon, XI ,13</ref> Mərkəzi hakimiyyət üçün ağır olan illərdə Mada satrapı olduqca müstəqil bir siyasət yeridirdi; XI və XIV satraplıqlara daxil olan torpaqları öz əlinə almışdı. [[Atropat]] həmin satraplıqların sakinləri ilə müəyyən müttəfiqlik münasibətləri yaratmışdı. Məhz buna görə də kadusilər [[farslar]]a boyun əyməyərək Qavqamela vuruşmasında bütün Əhəməni dövlətinin müttəfiqləri kimi yox, ancaq madalıların müttəfiqləri kimi çıxış edirdilər (madalılarla "birləşdirilmişdilər"). [[Qafqaz albanları|Albanlar]] və [[sakesinlər]] də Əhəməni imperiyasının təbəələri deyil, Mada satrapının müttəfiqləri idilər. [[Cənubi Azərbaycan]]ın bütün ərazisi və Şimali Azərbaycan torpaqlarının xeyli hissəsi bu və ya digər dərəcədə [[Atropat]]ın hakimiyyəti altında idi. Belə güman etməyə bəzi əsaslar var ki, hələ [[Midiya|Mada dövləti]] dövründə [[madaylar|madalılar]]ın hakimiyyəti Qərbi Zaqafqaziyanın ayrı-ayrı rayonlarına, xüsusən tarixi [[Gürcüstan]]ın vilayətlərinə də yayılırdı. Maraqlıdır ki, [[Herodot]]a görə, ''"[[Kolxida]]dan [[Midiya|Mada]]ya girmək çətin deyil"''. Yenə də həmin müəllif məlumat verir ki, [[skiflər]] "Fasis (görünür, Rioni və ya Çorox çayının – İqrar Əliyev) yaxınlığında Madaya soxulmaq" niyyətində idilər. Güman etmək olar ki, tarixi Gürcüstanın torpaqları (və ya torpaqlarının bir hissəsi) Mada satraplığının tərkibinə daxil idi və ya onun himayəsi altında idi. [[Polibi]] e.ə. III əsrin son rübünün hadisələrindən danışarkən məlumat verir ki, Atropatenanın bəzi hissələri ''"Fasisdən yuxarıdakı yerlərdə Pontun (Qara dənizin – İqrar Əliyev) üzərində yüksəlir, digər tərəfdən o, Hirkan (Kaspi – İqrar Əliyev) dənizinə qədər çatır".'' Maqnessiya ətrafındakı məğlubiyyətdən sonra Asiyada [[Selevkilər]] hakimiyyəti xeyli zəiflədi, hərçənd o zaman Selevki çarları bəzən qələbələr qazanır, hətta şəhərlər də salırdılar. Bu ərəfədə Qərbi İranın və Ermənistan yaylasının vilayətlərində bir neçə müstəqil dövlət – [[Elimaida]], [[Xarakena]], [[Persida]], [[Böyük Ermənistan|I Artaşesin Ermənistan çarlığı]], [[Sofenada]], [[Kiçik Ermənistan|Zariadrinin Ermənistan çarlığı]] meydana gəlir. Özünü padşah elan edən Mada satrapı Timarx Selevkilərdən ayrıldı və hətta öz sikkəsini buraxmağa başladı. [[Parfiya]] da asılılığın daşını atdı. Beləliklə, e.ə. 160-cı ilə yaxın Selevkilər şərq satraplıqlarının demək olar ki, hamısını itirmiş oldular. Meydana gələn erməni çarlıqları, xüsusilə Artaşesin çarlığı lap əvvəldən özlərini çox təcavüzkar aparır, qonşularına qarşı fəal qəsbkarlıq siyasəti yeridirdilər. [[Strabon]] yazır: ''"...Artaksinin və Zariadrinin müharibələri əvvəllər kiçik bir ölkə olmuş Ermənistanı böyütdü... Onlar birlikdə qonşu xalqların torpaqlarının bir hissəsini qoparıb mənimsədilər. Onlar midiyalılardan (atropatenalılardan – İqrar Əliyev) Kaspiananı, Favnitidanı və Basoropedanı, iberlərden Pariadr dağlarının ətəklərini, Xorzenanı və [[Qoqarena]]nı... xaliblərdən və mossiniklərdən Karenitidanı və Kseroksenanı..., kataonlardan Akilisenanı və Antitavrboyu vilayəti, suriyalılardan Taronitidanı... tutub aldılar".'' === Dövlətin əsasının qoyulması === [[Makedoniyalı İskəndər]]in yürüşü ərəfəsində [[Əhəmənilər imperiyası]]nın tərkibində olan Qərbi [[Midiya]] satraplığı iqtisadi-sosial cəhətdən inkişaf etmiş əyalətlərdən biri idi. Bu əyalətə [[Azərbaycan]]ın görkəmli dövlət xadimi [[Atropat]] başçılıq edirdi. [[Əhəmənilər]]in sonuncu hökmdarı [[III Dara]]nın hakimiyyəti dövründə [[Atropat]] [[Midiya]] satrapı idi. Mənbələrdə bu ada ilk dəfə e.ə. 331-ci ildə təsadüf edilir. [[Makedoniyalı İskəndər]] [[İss vuruşması]]ndan (e.ə.332) sonra [[Kiçik Asiya]], [[Suriya]], [[Finikiya]], [[Fələstin]] və digər əraziləri işğal etdi. Bu məğlubiyyətdən sonra [[III Dara]] yenidən ordu toplayaraq İskəndərin qarşısını almağa səy göstərdi. Lakin İskəndər [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarını keçərək e.ə. 331-ci il 1 oktyabrda qədim [[Assur]] şəhəri [[Ərbil]]in yaxınlığında olan Qavqamel kəndi yaxınlığında III Daranın ordusuna sonuncu və həlledici zərbə endirib onu məğlub etdi. İss savaşı zamanı Atropatın [[Midiya]] ordusuna başçılıq etməsi haqqında mənbələrdə heç bir məlumat yoxdur. Lakin güman etmək olar ki, digər satraplıqların satrapları kimi [[Atropat]] da İskəndərlə olan hər üç savaşda iştirak etmişdir. Mənbələrdə Atropatın Midiya ordusuna, ancaq [[Qavqamel savaşı]]nda (e.ə.331) başçılıq etməsi haqqında məlumat var. [[Makedoniyalı İskəndər]]in zəfər yürüşlərini qələmə alan [[Arrian]]ın yazdığına görə,[[Qavqamel döyüşü]]ndə [[III Dara]]nın süvari kəşfiyyat dəstəsinə başçılıq edən [[Atropat]]ın bölməsində yarımmüstəqil [[kadusilər]], [[qafqaz albanları]] və [[sisaklar]] da iştirak edirdi. [[Arrian]] maraqlı bir məlumatla da bizi tanış edir. Ölkədə baş vermiş qarışıqlıqdan istifadə edən Bariaks adlı bir nəfər hakimiyyəti ələ keçirir. Arrianın göstərdiyinə görə e.ə. 324-cü ildə özünü Parsua və [[Midiya]] hökmdarı elan etmişdi. [[Atropat]] isə onu tutub İskəndərə vermişdi. Bu fakt Atropatın uzaqgörən siyasətçi olduğunu sübut edir. Atropat yaxşı başa düşürdü ki, artıq [[Əhəmənilər imperiyası]]nı dirçəltmək mümkün deyil. Ona görə də o, İskəndərlə loyal mövqedə dayandı. [[Atropat]]ın loyal münasibətini görüb ona müsbət münasibət bəsləyən İskəndər bir müddət onu öz yanından buraxmadı. Məşhur [[Suz təntənəsi]]ndə iştirak edən Atropat öz qızını makedoniyalıların süvari dəstələrinin başçısı [[Perdikki]]yə ərə verərək onunla qohum oldu. Dövrün siyasi nəbzini tuta bilən Atropat görkəmli diplomat olduğuna görə qarşıya çıxmış ağır şəraitdən bacarıqla istifadə etdi və tədricən düşmən satrapdan etibarlı müttəfiqə çevrildi. İskəndər [[Midiya]]ya gədikdə [[Atropat]] onun yaxın adamlar ilə birlikdə qalibin şərəfinə verilən ziyafətdə iştirak edirdi. İskəndər Midiyada olarkən orada bəslənən məşhur Nisa atlarına baxır. O ,50000 atı hökmdar ordusuna götürür. İskəndərin bir sıra siyasi tədbirlərində Atropat şəxsən iştirak edirdi. [[Arrian]]ın yazdığına görə Atropat İskəndərə 100 nəfərdən ibarət atlı cəsur döyüşçü qadın dəstəsi bağışlamışdı. O, yazır: ''"Midiya satrapı [[Atropat]] İskəndərə 100 nəfər [[amazonkalar]]dan ibarət dəstə bağışlamışdı. Onlar kişi geyimi geymiş, yüngül silahlarla yaraqlanmışdılar."'' Qeyd edək ki, [[Strabon]] da [[amazonkalar]]ın [[Qafqaz dağları]]nda [[qarqarlar]]ın qonşuluğunda (müasir [[Qarabağ]]-[[Zəngəzur]] zonasında) yaşadığını qeyd edir. Atropat yeganə Əhəməni satrapı idi ki, İskəndər onu vəzifədən kənar etmədi, əksinə bəzi qonşu vilayətlərin idarəsini də ona tapşırdı. Atropatena dövlətinin əsası məhz belə bir tarixi şəraitdə qoyuldu. İskəndərin ölümündən sonra isə bu dövlət qurumu tam müstəqli siyasət yürüdən bir dövlətə çevrildi. Yeni yaranmış dövlət antik müəlliflərin qeyd etdiyinə görə banisinin adı ilə adlandırılmağa başladı. Mənbələrdə Atropatenanın iqtisadi-ictimai həyatı haqqında bilgilər olduqca azdır. Lakin mənbələrdən məlum olur ki, istər [[Əhəmənilər]]in hakimiyyəti dövründə, istərsə də [[Atropatidlər]] sülaləsinin hakimiyyəti dövründə Atropatena ərazisi həm iqtisadi, həm də mədəni cəhətdən qonşu ərazilərdən xeyli öndə idi. [[Strabon]]un göstərdiyinə görə Atropatena hakimlərinin [[Qazaka]] (Taxtı Süleyman) və Vera ([[Marağa]]) adlı iki paytaxt şəhəri olmuşdur. Qazakada yay, Verada isə Qış sarayları yerləşirdi (Bu fakt [[Atropatidlər]]in də digər türk tayfaları kimi müəyyən qədər də olsa köçəri həyat sürdüklərini göstərir). Qazakada bu sülalənin yay, Verada isə qış iqamətgahı yerləşirdi. [[Qazaka]] şəhərində (indiki Təxti Süleyman) hələ [[Midiya]] dövləti dövründən müqəddəs sayılan [[Azərgüşnasp məbədi]] mövcud idi. Tədqiqatçıların əksəriyyəti qəbul edirlər ki, müstəqil Atropatena dövləti [[Atropat]]ın başçılığı altında e.ə. 223-cü ildə təşkil edilmişdir. Dövlət Atropatnın əsasını qoyduğu [[Atropatidlər]] sülaləsi tərəfindən idarə edilirdi. Bu sülalə eramızın III əsrinin I rübünə kimi Atropatenada hakimiyyətdə olmuşdur. Həmçinin müəyyən dövrdən sonra Atropatidlər həm də [[Parfiya]] hökmdarları olmuşlar. Belə ki, Parfiya hökmdar [[III Artaban]]ın anası [[parflar]]dan (IV Fraatın qızı), atası isə Atropatidlərdən olmuşdur. Beləliklə III Artabandan başlyaraq [[Atropatidlər]] həm də [[Parfiya]]ya ağalıq etmişlər. == Atropatidlər == [[Atropat]]ın varisləri də çarlığın banisinin ənənəsini davam etdirərək, yunan-makedoniyalıların ölkəyə soxulmasına "yol vermirdilər", hər halda mane olurdular. Yeri gəlmişkən, deyək ki, bu, Atropatenanın tarixinə dair yazılı qaynaqların yox dərəcəsində olmasının əsas səbəblərindəndir. Lakin heç bir şeyə baxmayaraq, Hellinizm hər halda Kiçik Madaya da nüfuz edirdi. Burada Hellinizm ayinləri aşılanır, sinkretik allahların (yunan-İran allahlarının), xüsusən Herakl-Veretraqnanın (?) ibadətgahları tikilirdi. [[Kerefto məbədi|Kerefto]] dağlarından bir yunan kitabəsi tapılmışdır ki, o kitabə hardasa [[Beotiya]]da da, [[Arkadiya]]da da, yaxud hər hansı başqa bir yunan vilayətində də ola bilərdi. Aşkara çıxarılmış məşhur avroman perqamentləri [[yunan dili]]nin, yazısının və hüquq normalarının Mada-Atropatenaya, hətta onun kənd rayonlarına da çox dərin nüfuz etdiyini göstərir. Bu dövr Yeni Mada çarlığının möhkəmlənməsi və onun sərhədlərinin genişlənməsi ilə səciyyələnir. Qonşu vilayətlərdəki yunan-makedoniyalılar kimi, [[Atropatidlər]] də geniş şəhərsalma işlərinə başlamışdılar. Atropatenanın antik ənənə ilə salınan bir neçə şəhəri haqqında məlumatımız vardır. Bunlar [[Qazaka]], Fanaspa, [[Marağa|Fraaspa]], Aqanzana şəhərləri və Atropatena ərazisində tapılmış bir neçə qədim yaşayış yeri, o cümlədən [[Mil]] düzündəki Təzəkənd yaşayış yeridir. Qədim adlarını bilmədiyimiz, lakin ümumən antik dövrə aid olan bir neçə başqa abidə də məlumdur. Atropatena çarları özlərinin siyasi və iqtisadi mövqelərini möhkəmləndirərək [[Suriya]], erməni və [[Parfiya]] padşahları ilə qohum olurdular. Onların müttəfiqlik və dostluq əlaqələri, çox güman ki, uzaq şimala – [[Qafqaz albanları|albanlar]]a, sakesinlərə və müasir [[Azərbaycan Respublikası]] ərazisində yaşamış digər tayfalara qədər gedib çatırdı. Atropatdan və onun zamanındakı hadisələrdən sonra yazılı qaynaqda Atropatenanın adı ilk dəfə e.ə. III əsrin iyirminci illərində çəkilir. Söhbət [[Polibi]]nin əsərinin bir parçasından gedir. E.ə. III əsrin 20-ci illərində Atropatena taxt-tacında biz [[Araz]]ın yalnız cənubunda deyil, şimalında da çox geniş əraziyə malik olan ''"ən qüdrətli və ən müdrik hökmdarı"'', ''"atropatilər və onlarla həmsərhəd xalqlar üzərində"'' [Polibi] hökmranlıq edən Artabazanı görürük. Polibinin dediyinə görə, Artabazanın dövləti Kaspi dənizindən Rioni çayının yuxarılarınadək uzanırdı; beləliklə, Ermənistanı və İberiyanı da, hər halda onların müəyyən bir hissəsini əhatə edirdi. Bu vilayət, yunan müəllifinin (Polibinin) təsdiq etdiyinə görə, "...[[Midiya]] ilə yanaşı olub ondan dar silsiləsi ilə ayrılır, onun bəzi hissələri [[Fasis]]dən (Rionidən – İqrar Əliyev) yuxarıdakı yerlərdə Pontun (Qara dənizin – İqrar Əliyev) üzərində yüksəlir; digər tərəfdən o, Hirkan (Kaspi – İqrar Əliyev) dənizinə qədər çatır. Vilayətdə əsasən at belində vuruşan və müharibə üçün daha nə lazımdırsa hamısına kifayət qədər malik olan güclü bir xalq yaşayır". Gürcü mənbələrinə görə, e.ə. III əsr Kartli (İber) çarlığı tarixində "fars" elementlərinin (bu adın altında Atropatena midiyalılarını düşünmək lazımdır – İqrar Əliyev) üstünlüyü dövrü olmuşdur. Məhz bu zaman Atropatena ilə [[Ermənistan]] arasında sıx siyasi, mədəni və digər əlaqələr yaranır. Bu dövrün erməni əyanları arasında anadangəlmə atropatenalılar az deyildi. Atropatena və erməni kübarları arasında nikah əlaqələri isə adi hal idi. [[Ermənistan]]la münasibətlər heç də həmişə rəvan olmurdu. Dostluq, nikah əlaqələrini, ənənəvi mədəni-iqtisadi təmasları bir çox hallarda açıq düşmənçilik, bəzən hərbi toqquşmalar dərəcəsinə çatan düşmənçilik əvəz edirdi. E.ə. III əsrin sonu II əsrin əvvəlində məhz belə olmuşdu. O zaman şiddətli çarpışmalar nəticəsində Ermənistan taxt-tacına nəinki Atropatena dairələri ilə sıx əlaqə saxlayan, hətta bəlkə də özü madalı olan Artaşes yiyələnmişdi. [[Moisey Xorenli]] hər halda Artaşesi açıq-aşkar "madalı" adlandırır. === Atropatena-Selevki münasibətləri === Atropat Midiyası Makedoniya müharibələrindən sonra [[Midiya]]dan ayrılıb onun digər vilayətlərindən fərqli olaraq öz müstəqilliyini saxlaya bilmişdi. [[Polibi]]nin göstərdiyinə görə Selevki hökmdarı [[III Antiox]] (e.ə. 223-222) [[Midiya]] satrapı Molonu və onun qardaşı Aleksandrı məğlub etdikdən sonra Atropat Midiyasına hücum etmişdir. Atropatena çarı Artabazan düşmənə müqavimət göstərərək onu geri çəkilməyə məcbur etmiş, hətta paytaxtları Selevkiyə qədər qovmuşdur. E.ə. 20-ci ildə Atropatena çarı Artabazan Selevkilərlə müharibəni bitirərək onlarla sülh müqaviləsi bağlayır. Bu müqaviləyə görə Atropatena ərazisi xeyli genişlənmiş olur. Belə ki, Ayrarat vilayətinin baş şəhəri olan [[Armavir]]lə birlikdə [[Araz]] vadisi Atropatenann tərkibinə daxil edildi. Atropatena ərazisi [[Kolxida]]ya qədər gedib çatdı (Polibi,V,55). [[Yustin]]in göstərdiyinə görə Selevki hökmdarı [[VII Antiox]]un dövründə [[Selevkilər]]lə [[Arşakilər]] arasında gedən müharibədə Böyük Midiya mühüm rol oynamışdır. Bu müharibədə Arşakilər bir neçə dəfə məğlub edilmişdilər. VII Antiox [[parflar]]ı yer üzündən silərək, məhv etməyi qarşısına məqsəd qoymuşdu. VII Antiox öz hərbi regionlarını parfların geri çəkildiyi bölgələrdə yerləşdirirdi. Regionların yerləşdiyi yaşayış məntəqələrində baş verən üsyanlar [[Selevkilər]]in məğlub edilməsində mühüm rol oynamışdır. 312-ci il oktyabrın ilk günlərində [[Selevk]]in [[Babil]]ə gəlməsi ilə bütün [[Ön Asiya]]da yeni tarix hesabı – Selevkilər erası başlandı. İran satraplıqlarında real hakimiyyət tədricən Selevkin əlinə keçir. Yeni Mada çarlığının hökmdarları, çox güman ki, o cümlədən [[Atropat]] özü artıq IV əsrin lap sonunda İran satraplıqlarına yiyələnmiş Selevkin (302-281) qəsdlərindən ölkəni nə yolla olursa-olsun qorumaq məcburiyyətində qalmışdılar. Lakin Selevkin və hakimiyyətə onunla şərik olan Antioxun bütün ciddi-cəhdlərinə baxmayaraq, e.ə. III əsrin ortalarına yaxın [[Selevkilər dövləti]] fəlakət həddinə çatdı. [[Baktriya]], [[Soqdiana]] və [[Parfiya]] əldən çıxdı. Tezliklə müstəqil Parfiya dövləti meydana gəldi və ona Asiya tarixində mühüm rol oynamaq nəsib oldu. 223-cü ildə Selevki dövlətində çarlığa [[III Antiox]] (223-187) keçdi. Selevkilərin bəzi ötəri müvəffəqiyyətləri və e.ə. III əsrlə II əsrin ayrıcında Aralıq dənizinin şərqində meydana gəlmiş [[Roma imperiyası|Roma]] kimi yeni bir siyasi qüvvə ilə Selevkilərin ilk faciəli toqquşması III Antioxun adı ilə bağlıdır. Antiox öz hakimiyyətinin ilk illərindəcə çox böyük bir təhlükə ilə qarşılaşdı: Mada satrapı Molon öz qardaşı Parsa satrapı Aleksandrla birlikdə Selevkilərin hakimiyyətinə qarşı üsyan qaldırdı və dövlətin şərq vilayətlərinin demək olar hamısını, o cümlədən Mesopotamiyanı tutdu. Yalnız çox böyük səylər bahasına Antiox öz düşmənlərinin öhdəsindən gələ bildi. İntihar etmiş Molonun cəsədi çarmıxa çəkildi və həqarətə məruz qoyulmaq üçün açıq nümayiş etdirildi. III Antioxun bundan sonra sürətlə Atropatenaya soxulması Molonun tədbirində [[Atropatenlilər|atropatenalılar]]ın fəal iştirakına dəlalət edir. Antioxun Artabazanla müharibəsi sülhlə qurtardı. Atropatena müəyyən müddət Selevkilərin ali hakimiyyətini tanımağa məcbur oldu. 190-cı ilə yaxın, Maqnessiya ətrafında romalılarla döyüşdə Antiox məğlub olduqdan sonra, Selevkilər dövlətinin parçalanması prosesi yenidən başlandı.Bu melumatlar guman edilir . Alimler bu haqda dusunurler === Atropatena-Parfiya münasibətləri === [[Selevkilər]]lə çoxdan mübarizə aparan parfiyalılar e.ə. II əsrin 50-ci illərinin ortalarına yaxın geniş istila yoluna çıxıb, sanballı siyasi qüvvəyə çevrilirlər. Tezliklə (ehtimal ki, 148-147-ci illərdə) [[Parfiya]] çarı [[I Mitridat]] Selevkilərin basqınlarından müsibətlər çəkmiş Madanı işğal edir. Madanın işğalı o dərəcədə mühüm bir hadisə idi ki, bundan sonra I Mitridat "Böyük çar" titulunu qəbul etdi. Madanın işğalı parfiyalıların üzünə [[Mesopotamiya]]nın yolunu açdı və e.ə. 141-ci ildə Mesopotamiya fəth edildi. Sonra varlı [[Elimaida]] da işğal olundu. Bəzi tədqiqatçılar belə güman edirlər ki, parfiyalılar Aşağı Madadan sonra Mada-Atropatenanı da işğal etmişdilər, lakin mənbələrdə buna sübut-dəlil yoxdur. Selevkilərə düşmən olan, Hellinizm naminə nə varsa hamısına qarşı, Şərq xalqlarını [[Selevkilər]]in, yunan-makedoniyalıların hədsiz zülmündən xilas etmək uğrunda mübarizə aparan "vətənpərvər" qüvvə kimi parfiyalıların Atropatenada mövqeyi, ola bilsin, artıq möhkəmlənmişdi. Bir mühüm cəhət də ondan ibarətdir ki, parfiyalılar etnodil (görünür, həm də mədəni) cəhətdən madalılara çox yaxın idilər. Buna görə də Atropatenada parfiyalılara "özgələrdən", yəni yunan-makedoniyalılardan fərqli olaraq "öz adamları" kimi baxırdılar və o zaman yunan-makedoniyalılara qarşı vahid cəbhə yaranırdı. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, [[Atropatenlilər|atropatenalılar]] öz dövlətlərinin suverenliyini saxlaya bilmişdilər. Atropatilər çarlığının parfiyalılar tərəfindən zəbt olunduğunu güman etməyə əlimizdə əsas yoxdur, çünki hələ öz "Coğrafiya" əsərini e.ə. lap son illərdə başa çatdırmış [[Strabon]] yazırdı: "Atropatenanın ailəsində varislik hələ indi də davam edir". Atropatenada da parfiyalıların mövqeləri möhkəmlənməkdə davam edirdi. E.ə. I əsrdə Atropatenada məişətdə, tikintidə, memarlıqda "parfiyalaşma" o qədər güclü və əhatəli idi ki, bunun birdən-birə, hazırlıq dövrü olmadan baş verdiyini güman etmək çətindir. Bütün bunlar onu göstərir ki, Atropatenada [[Parfiya]]nın təsiri, şübhəsiz, daha əvvəllər başlanmışdı. Bunu e.ə. I əsrdə Parfiya sikkələrinin Atropatenada geniş yayılması da təsdiq edir və güman etməyə əsas var ki, Ekbatanada kəsilmiş Parfiya gümüş pulu Zaqafqaziyaya Atropatena vasitəsilə yayılırmış. Parfiya dilində tərtib edilmiş, bizə gəlib çatmış bir avroman sənədi də Atropatenada parfiyalıların o zamankı rolundan və əhəmiyyətindən xəbər verir. Atropatena madalılarının parfiyalılarla yaxınlaşması üçün Atropatenanın özündə çox böyük bir zəmin vardı. Hellinləşməyə müqavimət burada kifayət qədər fəal idi. Madalılar çox mürəkkəb şəraitdə, yunan-makedoniyalıları bir o qədər yaxına qoymayan müstəqil dövlət yaratdılar, öz istiqlaliyyətlərini qoruyub saxlamaq uğrunda selevkilərə qarşı inadlı mübarizə aparırdılar, Atropatena madalıları türk etnik birliyinə mənsub olduqlarını dərk edir, öz mədəni ənənələrinin, dininin, dövlət quruluşunun üstünlüyünü qoruyub saxlamağa və möhkəmləndirməyə çalışırdılar; bütün bunlar parfiyalıların məqsədlərinə uyğun gəlirdi. Parfiyalıları Atropatenaya tərəf çəkən bir amil də, əlbəttə, dövlətin ərazisini genişləndirmək və strateji cəhətdən mühüm əməliyyat meydanı ələ keçirmək niyyətindən, ən əvvəl atropatenalılarla parfiyalıların ümumi məqsədindən, hellinliyə qarşı mübarizədən ibarət idi. Parfiyalılar və atropatenalılar Atropatenada kökləri I minilliyin əvvəllərinə gedən "öz" mədəniyyət və dinini dirçəltmək işində də müttəfiq idilər. Hələ o zaman Qərbi İran vilayətlərində, o cümlədən Cənubi Azərbaycanda müxtəlif mazdaizm təlimləri, Kiçik Avesta etiqadları mövcud idi. Mada hökmranlığı dövründə, maqlar bu təlimləri təbliğ etməyə başlayanda gələcək Atropatena zonasında mazdaizm – [[Avesta]] təlimlərinin mövqeləri daha da möhkəmlənməkdə idi. [[Atropatidlər]]in və Atropatena madalılarının rəsmi dini mazdaizm-zərdüştilik – Avesta dini idi. Parfiyalıların və Atropatena madalılarının mənafelərinin ümumiliyi, onların mədəniyyət cəhətdən yaxınlığı və dil cəhətdən qohumluğu Mada-Atropatena ünsürləri ilə Parfiya ünsürlərinin Atropatena zəminində etno-mədəni baxımdan xeyli yaxınlaşmasına və hətta qovuşmasına səbəb olurdu. Bu, zahirən öz əksini, məsələn, "parfiyalılar" termini əvəzinə tez-tez "madalılar" termininin işlədilməsində tapırdı. Beləliklə, təsvir edilən dövrdə Atropatenanın və [[Atropatenlilər|atropatenalılar]]ın adları mənbələrdə əsasən qonşu ölkələrin tarixi ilə, yaxud ümumregion xarakterli hadisələrlə əlaqədar olaraq çəkilirsə də, təsdiq edə bilərik ki, atropatenalılar [[Roma imperiyası|Roma]] əleyhinə sanballı bir qüvvə olub region xalqlarının çağırılmamış "qonaqlara" qarşı mübarizəsində ən fəal bir şəkildə iştirak edirdilər. Onlar, şübhəsiz, bu ağır mübarizədə özlərinin istiqlaliyyətini qoruyub saxladılar. [[Strabon]] yuxarıda nəzərdən keçirilmiş hadisələrin demək olar ki, müasiri sayılan [[Apollonid]]ə istinad edərək məlumat verir ki, Atropatena ''"hərbi qüvvə mənasında çox sanballı bir ölkədir, çünki o, döyüşə... 10000 süvari və 40000 piyada çıxara bilər"''. === Atropatena-Ermənistan əlaqələri === [[Fayl:Gelmolt-karta 01.jpg|thumb|360px|right|[[Ərəb Xilafəti]] tərkibində Atropatena – Azərbaycan ərazisini göstərən bir xəritə]] Güman ki, e.ə. I əsrin ikinci rübündə Atropatena çarları ilə erməni çarları arasında nikah əlaqələri yarananadək Atropatena prinsipcə parfiyapərəst siyasət yeridirdi. Atropatena çarı Mitridat erməni çarının qızı ilə evlənəndən sonra isə Atropatena tacidarının siyasəti antiparfiya siyasəti olmasa da, hər halda, şübhəsiz, ermənipərəst və antiroma siyasəti idi. Bu zaman [[Roma imperiyası|Roma]]ya qarşı ümumi mübarizə zəminində [[Atropatenlilər|atropatenalılar]]la [[ermənilər]]in əlaqələri çulğalaşır, ittifaq, dostluq, ən sıx siyasi və mədəni-iqtisadi təmas məcrasında inkişaf edirdi. [[Parfiya]] ilə [[Ermənistan]] arasında gedən müharibələr nəticəsində Ermənistan [[II Mitridat]]a tabe oldu. Parfiya çarı Ermənistan şahzadəsi Tiqranı girov götürdü və Tiqran uzun müddət Arşakilər sarayında saxlanıldı. E.ə. 95-ci ildə parfiyalılar Tiqranı Ermənistan taxtına əyləşdirir və Tiqran bir məlumata görə, Ermənistanda, digər məlumata görə isə Atropatenada yerləşən 70 vadini təşəkkür əlaməti olaraq [[Parfiya]]ya verir. Bu vadilər üstündə dövlətlər arasında mübahisə gedirdi. Hələ [[Strabon]] yazmışdı: ''"Atropatilərin... qüdrətli qonşuları vardır və bu qonşular – ermənilər və parfiyalılar onların ölkəsini viran qoyurlar. Lakin atropatilər müqavimət göstərir və işğal edilmiş torpaqları geri alırlar".'' Bəzi alimlərin güman etdiklərinə görə, [[II Tiqran]]ın azad olunması müqabilində parfiyalılara verdiyi "70 vadi" məhz o vadilər idi ki, guya hələ [[I Artaşes]] onları atropatenalılardan almışdı. Əgər doğrudan da belədirsə, onda göstərilən fakt hələ Ermənistan dövlətinin meydana gəlməsinin lap ilk dövründə iki çar arasında düşmənçilik münasibətlərinə və təxminən e.ə. II əsrin birinci rübünün sonunda, yaxud ikinci rübünün əvvəlində erməni qəsbkarlığına sübut olardı. II Tiqran ([[95]]-[[55]]-ci illər) artıq öz hakimiyyətinin ilk illərində öz qonşularına – ilk növbədə [[Sofena]]dakı erməni çarlığına qarşı təcavüzkarlıq göstərir və e.ə. 94-cü ildə onu istila edir. Elə həmin il II Tiqran [[Pont]] dövlətinin qüdrətli çarı [[VI Mitridat Yevpator]] ilə saziş bağlayır və onun qızı Kleopatra ilə evlənir. [[Ermənistan]] çarı Atropatilərlə də qohum idi – Atropatena çarı Mitridat II Tiqranın qızını almışdı. [[Pont]]-[[Ermənistan]] ittifaqının başlıca məqsədi Romaya müqavimət göstərmək idi. Lakin Roma ilə müharibədən əvvəl II Tiqran hələ Parfiya ilə mübarizə aparmalı idi. Parfiyalıların [[Fərat]] sahillərinə gəlib çatması bu ərəfədə Kiçik Asiyada geniş əraziyə yiyələnmiş romalıları bərk narahat edirdi. [[II Tiqran]] [[Sofena]]nı tutduqdan sonra fəal qəsbkarlıq əməliyyatlarını davam etdirirdi. O, [[Kappadokiya]]da öz mövqelərini möhkəmləndirdi ki, bu da 93-92-ci illərdə [[Roma imperiyası|Roma]] ilə qısamüddətli müharibəyə gətirib çıxartdı. Tiqran darmadağın edilib böyük tələfata uğradısa da, Ermənistan çarının əvvəlki müvəffəqiyyətləri romalıları parfiyalılarla təmasa girmək üçün yollar axtarmağa vadar etdi. E.ə. 92-ci ildə Roma sərkərdəsi Sulla Fərat sahilində Parfiya səfiri Orobazla görüşdü. Bu görüş parfiyalı [[II Mitridat]]ın romalılara yaxınlaşmasına kömək edirdi, lakin sonrakı hadisələrin göstərdiyi kimi, parfiyalılar Romanın onları, eləcə də bütün Şərqi necə böyük təhlükəyə məruz qoyduğunu o zaman hələ dərk etmirdilər. [[Parfiya]] daxili çəkişmələr nəticəsində zəifləyir, [[Roma]]da da vətəndaş müharibəsi qızışır, bunlar [[II Tiqran]]ın əl-qolunu tamamilə açır. O, ən əvvəl təqribən 90-cı illə 88-ci il arasında parfiyalılara basqın edir və ilk növbədə, özünün azad edilməsi müqabilində hədiyyə verdiyi yetmiş vadini onlardan alır. [[Strabon]]un əsərindən göründüyü kimi, [[II Tiqran]] atropatenalıların o vilayətini də işğal etmişdi ki, coğrafiyaçı onu Simbaka adlandırır, lakin bu ad təshih edilib "Albaka" yazılmalıdır (həmin yer indiki Beşqala ətrafında yerləşən müasir Böyük Axbaq vilayətidir). Biz bilmirik ki, Tiqran o vaxt Atropatena çarı ilə artıq qohum olmuşdumu, ya yox. Bizə burası da məlum deyil ki, o zaman Atropatena dövlətini çar Mitridatmı idarə edirdi? Biz bilmirik ki, Atropatena doğrudan da tabe edilmişdimi və vassal çarlığa çevrilmişdimi, atropatenalı Mitridat sonralar II Tiqranın "sədaqətli vassalı" olmuşdumu, ona bac verirdimi və bəzi tədqiqatçıların hesab etdikləri kimi, müharibə zamanı ona köməkçi qoşunlar göndərməyi öhdəsinə almışdımı? Yalnız burası məlumdur ki, Atropatena padşahı Mitridat, yuxarıda qeyd edildiyi kimi, erməni padşahının qızı ilə evlənmişdi. İki tacidarın qarşılıqlı münasibətlərində çox şey bununla müəyyən edilirdi və ola bilsin ki, onlar sadəcə müttəfiq idilər. E.ə. 70-ci ildə II Tiqranın qayınatası Pontlu Mitridat Roma sərkərdəsi [[Lukull]] tərəfindən darmadağın edildi və Ermənistana qaçıb bir müddət "çarlar çarının" məşvərətçisi oldu. Gizlincə müharibəyə hazırlaşan Lukull e.ə. 69-cu ildə [[Ermənistan]]a soxuldu və həmin ilin yazında [[Tiqranakert]]i mühasirəyə aldı. O ərəfədə II Tiqran çox böyük bir ordu toplamışdı. [[Plutarx]]ın verdiyi məlumata görə, ''"ermənilər və korduenlər yığma qoşun kimi hamılıqla tökülüşüb onun köməyinə gəldilər, çarlar gəldilər, özləri ilə bütün medləri (atropatenalıları – İqrar Əliyev) və adiabenliləri yığma qoşun kimi gətirdilər, [[Babil]]də olan dənizin sahillərindən çoxlu ərəb gəldi, Kaspi [sahillərindən] çoxlu alban gəldi, [[Qafqaz albanları|albanlar]]la qonşu olan çoxlu iber gəldi, çarları olmayan, [[Araz]] [sahillərində] sürülər otaran bir çox tayfalar gəldi, [bəziləri] yardım göstərmək, [başqaları] ənam almaq arzusu ilə gəldilər".'' [[Plutarx]]ın verdiyi məlumata görə, fəlakətli döyüşdən qabaq [[II Tiqran]] qoşunun orta hissəsinin komandanlığını öz öhdəsinə götürmüş, sol cinahı [[Adiabena]] padşahına, zirehli süvarilərin əksər hissəsinin ön sıralarda olduğu sağ cinahı isə Mada (Atropatena – İqrar Əliyev) padşahına etibar etmişdi. Süvari qoşunun bu zirehlənmiş və nizələrlə silahlanmış hissəsi on yeddi min süvaridən ibarət idi və Plutarxın dediyinə görə, [[II Tiqran]] ona "xüsusi ümidlər bəsləyirdi". Plutarx bu barədə məlumat verərkən ayrıca qeyd edir ki, "bu, Lukullun senata raportunda göstərilmişdir". Müttəfiq qoşunun məhz bu hissəsinə komandanlıq etmək II Tiqranın kürəkəni Atropatena çarı Mitridata tapşırılmışdı. Müttəfiq qoşunun madalılardan ibarət olması və Atropatenadan gətirilməsi demək olar heç bir şübhə doğurmur [atropatenalılarda 10.000 süvari olması haqqında Strabonun verdiyi məlumatı, yaxud Plutarxın yuxarıda sitat gətirdiyimiz sözlərini xatırlayaq: "padşahlar gəldilər, özləri ilə bütün medləri (atropatenalıları – İqrar Əliyev) və adiabenliləri yığma qoşun kimi gətirdilər" və i.a. Müttəfiq qoşunun sayca böyük üstünlüklərinə baxmayaraq, çarın səhvləri nəticəsində e.ə. 69-cu ilin payızında [[Tiqranakert]] yaxınlığındakı döyüşdə [[Lukull]] düşmənlərini darmadağın edərək qələbə çaldı. Romalıların əlinə saya-hesaba gəlməyən var-dövlət keçdi – onlar II Tiqranın səkkiz min talantdan ibarət xəzinəsinə, otuz milyon medimn taxıla və çoxlu miqdarda başqa sərvətlərinə yiyələndilər. II Tiqran istila etdiyi torpaqların demək olar hamısını itirdi. Məğlubiyyət çox ağır nəticələr verdi. Bu, silah zoruna yaradılmış [[Böyük Ermənistan]] dövləti süqutunun başlanğıcı idi. Lakin müttəfiqlər məğlubiyyətdən sonra da [[Roma imperiyası|Roma]] əleyhinə cəbhəni gücləndirməyə çalışırdılar. Onlar [[ermənilər]]i parfiyalılarla barışdırmaq və ümumi düşmən olan Romaya qarşı birgə mübarizəyə sövq etmək üçün çox böyük səylər göstərirdilər. Tiqran hətta istilalar prosesində ələ keçirdiyi torpaqların bir hissəsini parfiyalılara verməyə də hazır idi. Lakin parfiyalıların müttəfiqlərə qoşulduqları halda, çox təhlükəli bir vəziyyət əmələ gələ biləcəyini yaxşı başa düşən romalılar da sərvaxt tərpəndilər: Lukull parfiyalıların hüzuruna elçi göndərdi. Beləliklə, tərəflərin hər biri özünün xeyrinə olaraq [[Parfiya]] çarı [[III Fraatı]] münaqişəyə cəlb etməyə cəhd göstərdi. Lakin III Fraat bitərəfliyi üstün tutdu ki, bu da, şəksiz, çox böyük səhv idi. Atropatenalı Mitridatın fəal iştirakı ilə əsasən ermənilərdən, [[iberlər]]dən, [[mardlar]]dan və [[Atropatenlilər|atropatenalılar]]dan çox böyük bir ordu toplamış [[II Tiqran]] və Pontlu Mitridat e.ə. 68 və 67-ci illərdə [[Lukull]] üzərində bir neçə mühüm qələbə qazandılar. Birinci qələbə 68-ci ilin sentyabrında Artsaniya çayının sahilində qazanılmış qələbə idi. Artaşata tərəf getmək niyyətində olan Lukull [[Mesopotamiya]]ya yollanmaq məcburiyyətində qaldı. Bu arada müttəfiq orduları öz müvəffəqiyyətlərini inkişaf etdirərək [[Kiçik Asiya]]ya soxuldular və romalıları ağır tələfata uğratdılar. Atropatenalı Mitridat xüsusilə böyük cəsurluq göstərərək, romalılara qəfildən basqınlar edir, onların pərən-pərən düşmüş kiçik dəstələrini təqib edib qırırdı. Müttəfiqlərlə müharibələrdə Romanın məğlubiyyəti heç də Şərq vilayətlərinə qarşı Roma qəsbkarlığının sonu deyildi. E.ə. 66-cı ildə [[Qney Pompey]] Şərq vilayətlərində səlahiyyətli canişin və Roma qoşunlarının baş komandanı kimi Lukullu əvəz etdi və dərhal müharibəyə güclü hazırlıq görməyə başladı. Pompey ən əvvəl parfiyalılarla ittifaq bağladı, bu ittifaqın şərtlərinə görə parfiyalılar [[Ermənistan]]la müharibəyə başlamalı idilər; o, [[II Tiqran]]ın oğlu Kiçik Tiqranı atasının üzərinə qaldırmağa başladı və hələ e.ə. 67-ci ilin payızında Kiçik Tiqran atasına qarşı üsyan etdi. Tiqran [[III Fraat]]ın qızı ilə evləndi, Parfiya qoşunlarını Ermənistana çağırdı və [[Parfiya]] qoşunları, bəzi məlumatlara görə, Atropatenanı tutmuş Ermənistana soxuldular və [[Artaşat]]ı mühasirəyə aldılar. Pompey bu arada Pontlu Mitridatı tamamilə darmadağın edib Ermənistana soxuldu və Artaşata yaxınlaşdı. Müttəfiqlərini itirən və öz vəziyyətinin çıxılmazlığını başa düşən II Tiqran e.ə. 66-cı ildə romalılarla həqarətli bir sülh bağladı. Sülhün şərtlərini Pompey irəli sürmüşdü. II Tiqran külli miqdarda təzminat verməyə məcbur oldu, istila etdiyi bütün torpaqları itirdi və "yalnız ata yurdunun" – Ermənistanın çarı olaraq qaldı. Bu andan II Tiqran ''"Roma xalqının dostu və müttəfiqi"'' (bu, əslində vassal olmaq deməkdir) olur, Ermənistan isə böyük dövlətdən asılı çarlığa çevrilir. Bəzi Roma qaynaqlarında Pompeyin məğlub etdiyi ölkələr və padşahlar sırasında "Madanın" (Atropatenanın) və onun çarı Daranın da adı çəkilir. Lakin buna inanmaq çətindir. Bu məlumatlardan belə bir nəticə çıxarmaq olar ki, e.ə. 65-ci ilə yaxın Atropatenada hökmranlıq Daranın əlinə keçmişdi. Mənbələr göstərir ki, Atropatenanın [[Ermənistan]]la əlaqələri dəyişkən xarakter daşımışdır. [[Ermənistan]] tarixində Atropatenanın və [[atropatenlilər]] in rolu,ümumiyyətlə çox böyükdür. Əsrlərlə qonşu yaşamış xalqlar arasında geniş mədəni və ticari əlaqələr mövcud idi. Yadelli işğalçılara qarşı aparılmış mübarizələrdə bəzən Atropatena [[Ermənistan]]la birgə hərəkət edərək, müttəfiqlik əlaqələri yaradırdı. Digər tərəfdən mənşə etibarilə [[atropatenlilər]]dən olan bir sıra şahzadələr müəyyən vaxtlarda Ermənistanın hakimi olmuşdular. Lakin bir sıra hallarda mədəni və iqtisadi əlaqələr pozulurdu. Atropatenlilərin [[Ermənistan]] taxt-tacına yiyələnmələri, qonşu ölkənin ərazisini tabe etmələri faktları ilə yanaşı, [[ermənilər]]in də Atropatena ərazinə yürüşləri məlumdur. [[Strabon]]un göstərdiyinə görə, e.ə. I əsrdə [[Ermənistan]] çarı [[II Tiqran]] öz yeznəsi olan Mitridadın (Mehrdad) torpaqlarına hücum edib, Sumbaki adlı ərazini tutub öz ölkəsinə qatmışdı. Lakin bu hadisə uzun müddət davam etməyib, II Tiqran tərəfindən işğal edilmiş ərazi yenidən Atropatenaya birləşdirilmişdir. Bundan başqa e.ə. I əsrin axırlarında Atropatena hakimləri yenidən [[Ermənistan]] taxtında möhkəmlənmək üçün səy göstərirdilər. E.ə. I əsrin sonu, b.e. I əsrinin əvvəllərində Atropatenanı [[Roma]] ilə dostluq əlqələri saxlayan Artabarzan idarə edirdi. O, bir müddət Ermənistan taxtını da ələ keçirmiş, lakin bu uzun çəkməmişdi. Eramızın 2-11-ci illərində Ariobarzanın oğlu V Artavazd Atropatena ilə yanaşı Ermənistanın da şahı olmuş, doqquz il müddətinə Ermənistanı özünə tabe etmişdir. Ermənistan parf mənşəli hökmdar [[II Tiqran]]ın hakimiyyəti dövründə güclənməyə başlayır. Bu zaman II Tiqran [[Parfiya]] dövlətinin zəifləməsindən istifadə edib Parfiya torpaqlarına, eləcə də Atropatena ərazisinə sozxulur və Atropatena torpaqlarının bir hissəsini (Şimal Qərb vilayətlərini – müsir [[Naxçıvan]], [[Xoy]], [[Maku]] və [[Salmas]] ərazilərini) özünə tabe edir. Lakin bu hal uzun çəkmir. Tezliklər II Tiqran romalılar tərəfindən məğlub edilir və öz ordusunu [[Azərbaycan]]dan çıxarmalı olur. === Atropatena – Qafqaz Albaniyası əlaqələri === [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]] və Atropatenanın siyasi əlaqələri ilə bağlı mənbələrdə hansısa diqqət çəkən məlumatlar qorunub saxlanmamışdır. Görünür bu [[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycan]] ərazisində yerləşən hər iki dövlətin sakit qonşuluq münasibətlərinin olması ilə əlaqədardır. Albaniya və Atropatenanın sərhəddləri [[Araz]] çayı boyunca keçmişdir. Lakin heç də bu sərhəddlərin sabit olduğunu demək olmaz. Belə ki, müasir [[Naxçıvan]] və [[Zəngəzur]] ərazisini əhatə edən [[Sünik]] vilayəti və Balasakan vilayəti gah Albaniyanın gah da Atropatenanın tərkibinə daxil olmuşdur.<ref>F. Məmmədova – Qafqaz Albaniyasının siyasi tarixi və tarixi coğrafiyası, Bakı, Elm, 1986, səh 124.</ref> Bu vəziyyət təxminən bizim eranın III əsrinin əvvəllərinə qədər davam etmiş III əsrdən isə hər iki vilayət qəti şəkildə [[Qafqaz Albaniyası]]nın tərkibinə qatılmışdır. Bu iki vlayətin gah bir dövlətin gah da digər dövlətin tərkibinə qatılmasını etnoloq alim prof. [[Qiyasəddin Qeybullayev|Q. Qeybullayev]] etnik səbələrlə izah edir. Belə ki, mənbələrdə [[Qafqaz Albaniyası]] ərazisində yaşayan bəzi tayfaların Atropatena ərazisində də yaşaması qeyd edilmişdir. Balasakan vilayətində məskunlaşmış [[kaspilər]] həm də Atropatena ərazisinə yayılmışdı.<ref>Гейбуллаев Г. А. К этногенезу азербайджанцев, том 1. Баку, 1991.</ref> Həmçinin Qafqaz Albaniyasının aparıcı tayfalarından olan [[Qafqaz albanları|albanların]] da Atropatena ərazisində yaşaması haqqında da mənbələrdə məlumatlar vardır. Görünür bu iki dövlət arasında dinc münasibətlərin olmasını da məhz hər iki dövlətin əsasən eyni etnik ünsürlərdən təşkil edilməsi ilə izah etmək mümkündür.<ref>Q. Qeybullayev – Azərbaycan türklərinin təşəkkülü tarixindən, Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı, Bakı, 1994, səh 133</ref> === Atropatena-Roma əlaqələri === [[Selevkilər imperiyası|Selevkilərin]] [[parflar]] tərəfindən Şərq ölkələrindən qovulmasından sonra güclü olan romalılar [[Parfiya]]nın ciddi rəqibi kimi tarix meydanına çıxdılar. Romalılar [[Ermənistan]]ı və ona qonşu olan ölkələri, eyni zamanda Şərq ilə Qərbi birləşdirən ticarət yolunu ələ keçirməyə səy göstərirdilər. E.ə. 69-cu ildə romalılar Ermənistanı tutmaq istədikləri vaxt Atropatena öz ordusu ilə birgə Ermənistanın müttəfiqi kimi çıxış etdi və [[Tiqranakert]] döyüşlərində birləşmiş Atropatena-Ermənistan orduları [[Roma]]ya güclü zərbə endirdi.<ref>Фазили А. Борьба атропатенцев против римских захватчиков (36 г. до н.э.). Проблемы античной истории и культуры, т. 1, Ереван, 1979</ref> Həmçinin Atropatena Romaya qarşı [[Parfiya]] ilə də müttəfiqlik edirdi. [[Strabon]]un göstərdiyinə görə bu dövrdə Atropatena qüdrətli hərbi qüvvəyə malik idi. Onun məlumatına görə Atropatena 10.000 süvari və 40.000 piyada orduya malik olmuşdur. E.ə. 36-cı ildə böyük bir qüvvə ilə Şərqə hücum edən görkəmli sərkərdə [[Antoni]] Ermənistanı işğal etdi. [[Ermənistan]] çarı Artavazd 16.000-lik silahlı qüvvəsini məcburiyyət qarşısında onun ixtiyarına verdi. Antoni isə Atropatenanı tutmağa tələsirdi. Ermənistan çarı Artavazd Antoniyə yaz başlıdıqda hücum etməyi məsləhət gördü. Lakin Antoni onun məsləhəti ilə razılaşmayıb e.ə. 36-cı ilin payızında 100.000-lik ordu ilə [[Araz]] çayını keçərək Atropatena ərazisinə girdi. O, Atropatna hökmdarlarının qış iqamətgahı yerləşən [[Marağa|Vera]] şəhərini tutdu və Fraaspa şəhərinə tərəf hərəkət etdi. Lakin Fraaspa [[atropatenlilər]] tərəfindən müdrikliklə müdafiə edilirdi. Atropatena hökmdarı, ləyaqətli sərkərdə olan II Artavazd şəxsən şəhərin müdafiəsinə rəhbərlik edirdi. Antoni tələsdiyindən ağır silahlar və qalauçuran alətlərlə silahlanmış Tatyanusun dəstəsindən ayrılmışdı. Bunu görən [[parflar]] arxada qalan Tatyanusun dəstəsinə hücum edərək, ordunun 10.000 lik həmin hissəsini məğlub etdilər və Tatyanusun özünü də öldürdülər. Bu hadisəni eşidən [[Antoni]] əsəbləşmiş və tez bir zamanda Fraaspanın tutulması əmrini vermişdi. Vəziyyətin ağırlaşdığını görən [[Ermənistan]] çarı Artavazd Antonini döyüş meydanında tək qoyaraq öz ordusu ilə birgə Ermənistana qaçmışdı. Fraaspanın qəhrəmancasına müdafiəsi, atropatenlilərin güclü müqaviməti, işğalçılara qarşı partizan müharibəsinin aparılması, [[parflar]] tərəfindən Tatyanusun öldürülüb, ordusunun darmadağın edilməsi romalıların əzmini qırıb, onları geri çəkilməyə məcbur etdi. Antoninin Atropatenanı işğal etmək niyyəti baş tutmadı. Atropatena hökmdarı [[II Artavazd]] romalılardan külli miqdarda qənimət və hərbi əsir ələ keçirdi. [[Antoni]] Atropatena ərazini tərk etdikdən sonra əldə edilmiş qəniməti bölmək üstündə [[Parfiya]] hökmdarı [[IV Fraat]] ilə Atropatena hökmdarı [[II Artavazd]] arasında ziddiyyət yarandı. E.ə. I əsrin son illərində bu ziddiyyətlərdən istifadə edən II Artavazd roalılarla dostluq əlaqələri yaratmağa başladı. Atropatena hökmdarı II Artavazd [[Antoni]] ilə qohum oldu. Üzərində Avqustun təsviri və '''''"Böyük hökmdar Artavazda"''''' sözləri yazılmış gümüş sikkə bu dostluq əlaqələrini sübut edir. Yeni müttəfiqlərinə arxalanan II Atravazd Atropatenadan Qərbdəki vilayətlərdə ([[Ermənistan]] ərazisində) fəal siyasət yürütməyə başladı. Romalıılar e.ə. 69-cu ildə [[Lukull]]un komandanlığı altında [[Pont]] çarı [[Mitrdat Evpator]]un qoşunlarını məğlub edərək [[Ermənistan]]a basqın etdilər. [[İberiya]], [[Qafqaz Albaniyası]] və Atropatenanın da zəbt edilməsi qorxusu yarandı. [[Lukull]] Ermənistanın paytaxtı [[Tiqranakert]] şəhərini mühasirəyə aldı. Erməni çarı mənşəcə parf olan [[II Tiqran]]ın müttəfiqləri olan [[atropatenlilər]], [[qafqaz albanları]] və [[iberlər]] öz orduları ilə onun köməyinə gəldilər. [[Plutarx]] qeyd edr ki, hökmdarlar əli silah tuta bilən bütün [[madaylar]] və [[qafqaz albanları]] ilə birgə bura gəlmişdilər. [[Babil]] yaxnlığında olan dənizdən çoxlu ərəb, [[Xəzər|Kaspi dənizi]]ndən isə külli miqdarda alban və onların qoşunları gəldilər. Həmçinin [[Araz]] boyunda yaşayan müstəqil tayfalardan da az adam gəlməmişdi (Plutarx,Antoni,XXX,VIII). [[Tiqranakert]] yaxınlığındakı döyüşdə [[ermənilər]]in, [[atropatenlilər]]in və [[iberlər]]in birləşmiş qoşunları düşmənə şiddətli müqavimət göstərdilər. Onlar romalıların üstünə ox yağdırır, yanar neft tökürdülər. [[Plutarx]]ın göstərdiyinə görə atropatenlilərin və albanların ordusu müttəfiqlər ordusunun çox böyük bir hissəsini təşkil edirdi. Belə ki, [[Tiqranakert]] yaxınlığında döyüşdə müttəfiqlər ordusunun sağ cinahı [[Midiya]] qoşunları adlanan qoşunlardan ibarət idi. Buna baxmayaraq [[Lukull]] Tiqranakerti ala bildi. Lakin e.ə. 67-ci ildə [[Roma]] qoşunları böyük itki verərək müttəfiqlərin təzyiqi altında tezliklə Ermənistandan çəkilməyə məcbur oldu. Roma senatı Lukullu komandanlıqdan kənar edərək buraya məşhur sərkərdə [[Qney Pompey]]i göndərdi. == Atropatena Arşakiləri == Atropatenanın [[Atropatidlər]] sülaləsindən olan sonuncu hökmdarı [[V Artavazd]] idi. Onun dövründə Atropatenada Kiçik Arşakilər sülaləsinin və ya [[Atropatena Arşakiləri]] sülaləsinin əsasını qoyulmuş, [[III Artaban]] hakimiyyət başına keçdi. [[Arşakilər]]in Atropatenadakı kiçik qolu [[Sasanilər]]in hakimyyət başına gəlməsinə kimi hakimiyyət başında olmuşdur. Arşakilərin hakimiyyət başına gəlməsi ilə Atropatenada baş verən bütün siyasi cərəyanlar birmənalı şəkildə [[Roma]]nın əlehinə çevrilmişdir. [[Arşakilər]] hakimiyyətini ələ keçirən II Artaban öz qardaşı Vanonu Atropat Midiyasının təyin etdi. Eramızın 10-40-cı illərində hakimiyyət başında olmuş Atropatena hökmdarı III Artaban ana tərəfindən [[Parfiya]]nın Şimal – Şərq zonasında yaşayan zadəgan köçəri tayfaya mənsub olmuş, atası sə Atropatena hökmdarı olmuşdur. Məhz bu səbəbdən də [[III Artaban]] Atropatenada Arşakilərin kiçik qolunun banisi sayılır. O, romalıların barışmaz düşməni olmuşdur. Beləliklə [[Atropat]]ın nəsli Artavazddan sonra Atropatena ilə yanaşı bütün [[İran]]a və ona tabe olan əyalətlərə də hökmdarlıq etmişdir. Arşakilərin Atropatenada hakimiyəət dövrünün ən yadda qalan hadisələrindən biri də [[alanlar|alan]] tayflarının ölkə ərazisinə yürüşü olmuşdur. Antik müəlliflərin əsərlərində allanların Atropatenaya iki yürüşündən bəhs olunur. Allanlar eramızın 72-74-cü illəri arasında [[Xəzər]] sahili əyalətlərə o cümlədən Atropatenaya da basqınlar etmişlər. Alanlar bu zaman çox geniş bir ərazidə – [[Azov]] və Xəzər dənizləri arasındakı böyük torpaqlarda yaşayırdılar. Arşakilər sülaləsindən olan Atropatena hökmdarı Pakor da allanların hücumlarının qarşısını ala bilməmişdi. [[Parfiya]] hökmdarı Valagez (Balaş) əlacsız qalaraq bu böyük təhlükənin qarşısını almaq üçün parflara düşmən olan Roma imperatoru Vespasiana üraciət edib kömək istədi. Romalılar isə bu zaman [[parflar]]ın təklifini rədd edərək allanlara qarşı vuruşmaqda onlara kömək etmədilər. Arşakilərin kiçik qolu [[II Artaban]]ın oğlu Vanondan başlayaraq [[III Artaban]] və sonra gələn hökmdarlar Atropatenanı hərbi-siyasi cəhətdən gücləndirməyə səy göstərirdilər. Bu hökmdarlar qüvvətli ölkələrlə ictimai-iqtisadi bəzi hallarda isə diplomatik əlaqə yaradırdılar. Atropatena hökmdarları (e.ə. 250-ci ildən b.e. [[224]]-cü ilinə kimi ) Arşakilər hakimiyyət başına gələn dövrdən ta onların hakimiyyətinin sonuna kimi öz müstəqilliklərini qoruyub saxlaya bilmişdilər. Lakin müxtəlif mənbələrdən Atropatena hökmdarlarının tarixin fərqli dövrlərində az miqdarda da olsa [[Parfiya]] şahlarına xərac vermələri faktları da məlumdur. Müharibə zamanı isə öz orduları ilə düşmənlə vuruşmalı olurdular. Bunun müqabilində [[parflar]] Atropatenanın daxili işlərinə qarışmır və qayda – qanunlarına toxunmurdular. Eramızın ilk əsrləri Atropatenada [[feodal münasibətləri]]nin yaranması və güclənməsi dövrü idi. === Atropatena Sasanilərin tərkibində === [[226]]-cı ildə baş verən tacqoyma mərasimində [[Sasanilər]] sülaləsi başçısı [[Ərdəşir]] Şahənşah (şahlar şahı) titulunu qəbul etməklə, [[651]]-ci ilə qədər mövcud olan [[Sasanilər dövləti]]nin əsasını qoydu. Gənc dövlətin fəal xarici siyasəti tezliklə qonşu [[Bizans]]la toqquşmaya gətirib çıxartdı. Artıq IV əsrin son rübündə bütün Cənubi Qafqaz Bizans və Sasanilər dövlətləri arasında nüfuz dairələrinə bölündü, [[Ermənistan]]ın böyük hissəsi, [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]] və [[İberiya]] Sasanilər dövlətinə birləşdirildi. Bu imperiyanın dastakertinə – vilayətinə çevrilən Adurbadaqan isə öz torpaqlarının münbitliyinə və təbii sərvətlərinə (başlıca olaraq neft, duz) görə dövlətin iqtisadiyyatında birinci dərəcəli rol oynadı; [[Zərdüştilik|zərdüştiliyin]] mühüm mərkəzi də Adurbadaqan oldu. [[603]]-cü ildə başlanan növbəti Sasani-Bizans müharibəsi [[628]]-ci ilə kimi davam etdi. Tərkibində [[Azərbaycan türkləri]]nin də olduğu sasani qoşunları [[622]]-ci ilə kimi uğurla vuruşurdular; hələ [[614]]-cü ildə [[Yerusəlim]] ələ keçirildi, [[Konstantinopol]] mühasirəyə alındı və [[Misir]] fəth edildi. Ancaq 622-ci ildən vəziyyət köklü surətdə dəyişdi, belə ki, məhz bu vaxtdan [[II Xosrov]]un qüvvələrinin bir hissəsi şərq sərhədinin köçərilərdən qorunmasına cəlb olundu. [[623]]-cü ilin aprelində [[Ermənistan]]a basqın edən [[Bizans]] imperatoru İrakli [[Dvin]]i ələ keçirib, Adurbadaqan ərazisinə daxil oldu; [[Qazaka]] işğal edildi, buradakı [[Azərgüşnasp məbədi]] isə dağıdıldı. Bunun ardınca [[Azərbaycan]]ın [[Naxçıvan]], [[Urmiya]] şəhərləri, o cümlədən Həmədan tutulub darmadağın edildi. Erkən sasani dövründə Adurbadaqan Sasani dövlətini təşkil edən şəhrlərdən (şəhr – ölkə və ya vilayət deməkdir) biri idi. Sasani ənənəsinə əsaslanan ərəb qaynaqları hələ ilk Sasani hökmdarı [[I Ərdəşir]]in ([[224]]-[[241]]) Albaniya, Balasakan və Sisakan hakimlərinin şahlıq hüquqlarını təsdiq etdiyi haqqında məlumat verir. Onun oğlu [[I Şapur]]un ([[241]]-[[272]]) dövründə imperiyanın tərkibi haqqında [[Nəqşi-Rüstəm]]də "Zərdüştün Kəbəsi" adlı qədim od məbədindəki kitabədə Sasanilər dövlətinə tabe "İran olan" və "İran olmayan" iyirmi yeddi "şəhrin" içində "İran olmayan" Adurbadaqan, [[İberiya]], [[Ermənistan]], Sikan, [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]], ''"Qafqaz dağlarına və Alban qapısınadək"'' Balasakanın da adları çəkilir. [[Sasanilər imperiyası]]na daxil olan müxtəlif vilayətlərin ərazisində, o cümlədən [[Azərbaycan]]da aşkar edilən kitabə və bullalarda (dövlət sənədlərinə bağlanan möhürlərdə) qeyd edilən titulların və inzibati terminologiyanın eyniliyi, eləcə də müxtəlif qaynaqlardakı xəbərlər göstərir ki, Adurbadaqan – [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisində də bütün imperiyaya xas olan ərazi bölgüsü və inzibati idarəçilik qüvvədə idi. Bu vilayətlərin hakimləri şəhriyar – "şəhr sahibləri", əyalətlərininki isə payqospan – "tərəfləri (yerləri) qoruyanlar" adlanırdılar. [[I Şapur]]un kitabəsi bu sözlərlə tamamlanır: ''"...Və bütün bu çoxsaylı şəhrləri [və onların] şəhriyar və payqospanlarını mən bizə bac verənə və rəiyyətimizə çevirdim".'' VI əsrdə [[I Xosrov Ənuşirəvan]]ın inzibati islahatları nəticəsində dörd iri canişinlik – "kusf (hərfən: "tərəf, "cəhət") təsis edildi. Mənbələrin (ortafars və ərəb) məlumatına görə [[Cənubi Azərbaycan]] "Azərbaycan kustu" adlanan Şimal canişinliyinin tərkibində idi. Buraya həmçinin [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]], [[İberiya]], [[Ermənistan]], [[Balasakan]], [[Sisakan]], [[Rey]], [[Gilan]], [[Deyləm]], [[Dəmavənd]], [[Təbəristan]], Ruyan (Rovan), Amul, Həmədan və Muğan da daxil idi. Son Sasanilər dövründə artıq bütün tarixi [[Midiya]] torpaqları canişinliyin tərkibində idi. Bəzi ərəb müəllifləri (ət-Təbəri) xəbər verirlər ki, dövlətin dörd canişinliyə bölünməsi hələ [[I Xosrov]]a qədərki dövrdə həyata keçirilmişdi; I Xosrov hakimiyyət başına keçən kimi Sasanilərin dörd əyalətini idarə edən dörd payqospana, o cümlədən Adurbadaqan, Ermənistan və qonşu yerlərin payqospanı Zadoy Nahverqana xəbər göndərmiş, dövlətin baş hərbi rəisi – spahbedin vəzifələrini dörd "kustun" spahbedləri arasında bölüşdürmüşdü. Ərəb müəlliflərinin (ibn Xordadbeh və b.) əsərlərində böyük bir ərazini – Sasani imperiyasının Ermənistandan Təbristanadək bütün Şimal əyalətlərini, eləcə də talışların, xəzərlərin, alanların və b.-nın torpaqlarını idarə edən Azərbaycan spahbedi haqqında məlumat vardır. [[Cənubi Azərbaycan]]da [[Qazaka|Təxti-Süleyman]]dakı [[Azərgüşnasp məbədi|Adurquşnasp od məbədi]]ndə aparılan qazıntılar zamanı tapılan V-VII əsrlərə aid edilən bullaların təhlili göstərir ki, kust termini həmçinin vilayət, nahiyə və ya bir neçə nahiyə mənasında da işlənirdi. Bu bullalar "Adurbadaqan tərəfin" inzibati-ərazi hakimiyyəti quruluşunu öyrənmək baxımından da maraq doğurur. Belə ki, [[Paris Milli kitabxanası]]nda Albaniya katolikosuna aid edilən möhürdə belə bir yazı var: ''"Albaniya və Balasakan vilayətlərinin (kustlarının) böyük katolikosu".'' Hələ [[Arşakilər]] dövründə çox vaxt özünü idarə edən şəhərlərin idarəsinə gəldikdə, [[Sasanilər]] dövründə bu şəhərlər şəhrablar tərəfindən idarə olunurdu. Adurbadaqan kustun tərkibinə daxil olan şəhərlərin də idarəçiləri bilavasitə şahənşaha tabe olan şəhrablar idilər. Təxti-Süleymanda aşkar edilən VI-VII əsrlərə aid bullalarda Azərbaycan şəhrabı (burada, görünür, ya Şimal kustunun bir parçası olan bütün Azərbaycan vilayətinin, ya da vilayət paytaxtının hakimi nəzərdə tutulur) haqqında məlumat vardır. Siryani dini rəvayətlərində Adurbadaqan mərzbanı Tohm-Hörmüzdün, Mihran nəslindən olan Bet-Daraye mərzbanı Şahrənin, yenə həmin nəsildən olan Albaniya və İberiya mərzbanı Piran-Quşnaspın (onun xristian adı Qreqor olub; xristianların təqibi zamanı, [[542]]-ci ildə əzablara məruz qalıb) və b.-nın adları çəkilir. Mənbələr Sasanilər dövründə mərkəzi hakimiyyətdə yüksək vəzifələr tuta bilmiş azərbaycanlılardan [[Rişəhr döyüşü]]nün iştirakçısı, Pars mərzbanı Şəhrak haqqında məlumat verir. Tədqiqatlardan aydın olur ki, bütün Şimal – Adurbadaqan kustunu idarə edən spahbed və payqospandan fərqli olaraq, mərzbanlar nisbətən daha kiçik əraziyə nəzarət edirdilər. IX-X əsr ərəb coğrafiyaşünaslarının məlumatının təhlili "böyük mərzbanlar" adlanan Adurbadaqan mərzbanlarının iqamətgahının [[Ərdəbil]], [[Bərdə]], [[Dərbənd]] (Bab əl-Əbvab) və bəlkə də [[Qazaka]] və ya Şizdə yerləşdiyini göstərir. == İctimai münasibətlər == [[Miandob]] şəhərindən şərqdə Leylan kəndi rayonunda yerləşən [[Qazaka]] (Qanzaka, [[Madaylar|madalılar]]ın qanza sözündəndir, "sərvət, xəzinə" deməkdir), ehtimal ki, artıq [[Atropat]]ın zamanında dövlətin paytaxtı oldu. Təəssüf ki, biz ölkənin iqtisadi həyatına, siyasi və mədəniyyət tarixinə çox az bələdik. Yazılı mənbələrin sayı cüzi, arxeoloji material son dərəcə azdır. Lakin həm bilavasitə qaynaqlardan alınan sübut-dəlillər, həm də dolayı məlumatlar və fərziyyələr əsasında ümumən Atropatena haqqında bildiklərimiz belə hesab etməyə əsas verir ki, Atropatena kənd təsərrüfatının, sənətkarlığın, ticarətin, şəhər həyatının çox inkişaf etdiyi, yüksək mədəniyyəti, əhalisinin Atropatena dili və yazı ənənələri olan bir ölkə idi. [[Cənubi Azərbaycan]] ərazisində müstəqil dövlət yaradılması qədim ənənələrə malik ölkədə təsərrüfat həyatının fəallaşmasına, məhsuldar qüvvələrin yüksəlməsinə, ticarətin və sənətlərin canlanmasına çox kömək etdi. Daha sonrakı məlumatlar göstərir ki, Atropatenada məbəd torpaq sahibliyi inkişaf edibmiş. Antik müəlliflərin məlumatına görə, münbit torpaqlar maqlara məxsus imiş. Quldarlıq da inkişaf edibmiş. Cənubi Azərbaycan tayfalarının və xalqlarının – [[kutilər|kuti]], [[lulubilər|lullubi]], [[hürrilər|hurri]], [[mannalar|mannalı]] və başqalarının [[madaylar|madalılar]]la qaynayıb-qarışması nəticəsində yeni bir etnos – [[Hellinizm dövrü]]ndə madalıların üstünlük təşkil etdiyi [[Atropatenlilər|atropatenalılar]] etnosu təşəkkül tapdı. Atropatena fenomeninin ümumi xarakteristikasını verərkən qeyd etmək lazımdır ki, bu dövlət yeni şəraitdə köhnə [[Midiya|Mada]]nın etno-mədəni ənənəsini mahiyyətcə davam etdirsə də və ətraf aləm tərəfindən Mada kimi qavranılsa da, [[Azərbaycan]] məfhumunun özü, həmçinin onunla bağlı siyasi və etno-mədəni xarakterli hadisələr və vəziyyətlər məhz Atropatena dövründə təşəkkül tapmağa başlamışdı. == Mədəniyyəti == Atropatenanın maddi mədəniyyət abidələri indiyədək çox az, kifayət olmayan dərəcədə öyrənilmişdir. Bu, birincisi, yazılı mənbələrin azsaylı və natamam, yarımçıq, qırıq olması və ikincisi, bu bölgənin arxeoloji cəhətdən tədqiqinin azhəcmli olması ilə izah edilir. Lakin buna baxmayaraq, artıq indi Atropatenanın yaşayış məskənlərini və onların tiplərini, memarlıq prinsiplərini, tikinti texnikasının üsullarını, dəfn adətlərinin tipləri, bu dövlətin pul dövriyyəsinin səviyyəsini və maddi mədəniyyətin bəzi başqa cəhətlərini bu və ya digər dərəcədə səciyyələndirmək olar. [[Almaniya Arxeoloji İnstitutu]] nun ekspedisiyasının [[Astara]]-[[Ərdəbil]] bölgəsindəki kəşfiyyat işləri Mada-Atropatenada [Parfiya] dövründə tikilmiş qalalar haqqında təsəvvür yaradır. Bu işlərin gedişində uzun zaman ərzində, o cümlədən keramik materialın mühakimə yürütməyə imkan verdiyi kimi, Parfiya dövründə də fəaliyyət göstərmiş bir sıra qalalar: Qaleye-Sasan, Qaleye-Növduz, [[Ərdəbil]]dən 30 kilometr şimal-qərbdə olan "Qala" qeydə alınmışdır. Onların yerləşməsində və quruluşunda bir sıra ümumi cəhətləri görmək olar. Bütün qalalar uca, çətinliklə fəth oluna bilən təpələrdə yerləşir, iri, yonulmamış daşlardan tikilmiş güclü divarlarla, yarımdairəvi qüllələrlə əhatələnmişdir, zəif daxili tikilişə malikdir, lakin bununla belə divarların daxilində həmişə içməli su ehtiyatlarını mühafizə etmək üçün çən çinlilər vardı. Bütün dövrlərdə və xüsusilə qədim zamanlarda inşaat materialının seçilməsi tamamilə ətraf landşaftın şəraitindən asılı olmuşdur. Müxtəlif vilayətlər arasındakı iqtisadi əlaqələrin nisbətən inkişaf etməməsi üzündən inşaat materiallarının daşınması çətin idi və buna görə də yerli materiallara üstünlük verilirdi. Atropatenanın coğrafi şəraiti inşaat materialı kimi daşın geniş surətdə tətbiq olunmasına yardım edirdi. Düzdür, emalı xeyli zəhmət tələb etdiyi üçün daş (əsasən yonulmamış) ilk növbədə müdafiə xarakterli qurğuların (şəhər və qala divarları, qüllələr, istehkamlar və s.) tikintisində istifadə edilirdi. Gil və yaxud gips məhlulu ilə möhkəmləndirilmiş kiçik daşlar və çaydaşıları adətən bişmiş kərpicdən ucaldılan binaların özülü olurdu. Bişmiş kərpici öz əhəmiyyətinə görə bu vilayətdə ikinci inşaat materialı hesab etmək olar ([Zöhhak qalası|Qaleye-Zöhhak]dakı pavilyon). İctimai təyinatlı binaların memarlıq baxımından bəzədilməsində daş, xüsusilə əhəngdaşı, qumdaşı geniş surətdə tətbiq edilirdi. Məsələn, Qaleye-Zöhhakda olan sarayda xeyli sayda bəzək detalları qeydə alınmışdır. Burada qarətçilik məqsədilə aparılmış qazıntılar nəticəsində binanın daş kvadratlardan tikilmiş otaqlarından biri qismən açılmışdır. Tikintidə ağac çox məhdud surətdə tətbiq edilirdi (damın üstünü örtmək üçün tirlər, qapının yan taxtaları və üst tirləri və s.) və mahiyyətcə ikinci dərəcəli inşaat materialı idi. Bişmiş kərpicdən tikilmiş qurğularda tez quruyan əhəng və ya gil məhlulu tətbiq edilirdi. Tağların və arkaların hörülməsi texnikası aşağıdakı kimi idi: kərpiclər ya tağın mərkəzinə radial münasibətdə yastısına yerləşdirilir, ya da dikinə qoyulmuş şəkildə hörülürdü. Qarışıq hörgü üsulu da tətbiq edilirdi (Qaleye-Zöhhakda olduğu kimi). Saray, məbəd binalarının, ictimai qurğuların memarlıq tərtibatının detalları, onların inşası zamanı tətbiq olunmuş materiallar Atropatenanın kifayət dərəcədə çoxsaylı abidələrində aşkara çıxarılmışdır. Lakin onların əksəriyyəti ya başqa məqsədlərlə aparılmış işlər zamanı, ya da onların yeni və ən yeni dövrün qurğularında yenidən istifadə olunması gedişində qeydə alınmışdır. Bu hal isə onların dəyərini xeyli azaldır. Çox güman ki, yalnız iki abidə Mada-Atropatena ərazisində mövcud olmuş memarlıq prinsiplərinin az və ya çox dərəcədə tam mənzərəsini verir: mülki xarakterli yaşayış yerinin nümunəsi kimi [[Zöhhak qalası|Qaleye-Zöhhak]] və məbəd qurğusu olduğu güman edilən, [[Təkab]] yaxınlığında yerləşən [[Kerefto məbədi|Kerefto]] (Karafto, Karaftu) qaya kompleksi. Tədqiqatçılar tərəfindən yaşayış məskənlərindən və qəbirlərdən əldə olunmuş zəngin və rəngarəng saxsı materialı Atropatenada keramika istehsalının geniş şəkildə inkişaf etdiyini və yerli sənətkarların-dulusçuların yüksək səviyyəli ustalığını təsdiq edir. Keramika həm formaların müxtəlifliyi (kuzələr [çox hallarda burunlu], güldanlar, nimçələr, bardaqlar, möhtərlər və b.), həm də məmulatın yüksək keyfiyyəti ilə seçilir. Qabların əksəriyyəti yaxşı çökdürülmüş gildən hazırlanmış, bərabər yandırılmışdır. Qablar qırmızı, sarıya çalan açıq-qəhvəyi və yaxud boz-qara rənglidir. Anqob və cilalama geniş surətdə tətbiq edilirdi. Qırmızı boya ilə zəncir, həndəsi fiqur, çiçək motivləri və s. şəklində naxışlanmış qabların (əsasən kuzələrin) çoxsaylı qrupu mövcuddur. Boyalı keramika ilə yanaşı, ştampla naxışlanmış keramik formalara da təsadüf olunur. Minalanmış qablar ayrıca qrupu təşkil edir. Keramika materialının artımı ilə əlaqədar olaraq keramikanın bu və ya digər qrupunun mövcudluğunda müəyyən dövrlərin, mərhələlərin ayrılması imkanı yarandı ki, bu da, şübhəsiz, sonralar Atropatenanın keramika məktəbinin yaranmasına gətirib çıxarmalı idi. Hazırda Atropatena keramikasının təkamülündə iki mərhələni ayırmaq olar: erkən (e.ə. III – II əsrlər) və son (e.ə. I əsr – eramızın II əsri) inkişaf mərhələləri. Erkən mərhələ Madada olduğu kimi, boyalı keramikanın olması ilə səciyyəvidir. Lakin Atropatena keramikası yerli xüsusiyyətlərə malikdir. Fərqlər həm qabların naxışlanmasında, həm də onların profillərində müşahidə olunur. Madanın və Mada-Atropatenanın keramika sənətləri arasındakı fərqləri qeyd edərkən Atropatenanın özündə də boyalı qabların dekorunda ciddi yeknəsəkliyin olmasını da göstərmək lazımdır. Tiplərin və formaların daha əhəmiyyətli dərəcədə müxtəlifliyi sonrakı mərhələdə müşahidə edilir. Təxminən e.ə. II əsrin ikinci yarısından etibarən hazırda [[Parfiya]] dövrünün arxeoloji obyektlərinin tarixinin müəyyən edilməsində əsas olan keramika tipi yarandı. Bu, qırmızımtıl-qəhvəyi rəngli (variantları: oxra rəngli, qonur) keramikadır və ədəbiyyatda "clinkyware" adı almışdır. Keramikanın bu növü Parfiya dövrünün əvvəlində meydana gələrək təqribən həmin dövrün sonunadək mövcudluğunu davam etdirmiş, eramızın II əsrinin sonlarından tez olmayaraq aradan çıxmışdır. Bu tipli keramikanın xüsusilə çoxlu qalıqları Qaleye-Zöhhakda qeydə alınmşdır. E.ə. I əsr – eramızın I əsri üçün zoomorf keramikanın mövcudluğu səciyyəvidir. Üç-dörd kiçik ayaqcıqları olan, burun hissəsi realist və yaxud stilistik surətdə tərtib olunmuş heyvan başı şəklində hazırlanmış qablar zoomorf keramikanı təmsil edir. Atropatenanın qəbir abidələri indiyədək kifayət dərəcədə öyrənilməmişdir. Əslində iri gil qablardan ibarət olan, ədəbiyyatda "[[küp qəbir]]lər" adını almış qəbirlərdən başqa Atropatena ərazisindən qəbirlərin digər növləri hələlik məlum deyildir. Küp qəbirlər təsərrüfat təyinatlı iri gil qablarda (hündürlüyü 1,50-1,80 metr, eni isə çox hallarda 1 metrdən artıq) dəfn adətinin təzahürüdür. Küp qəbirləri heç bir məzarüstü qurğulara malik deyildir. Meyit çox zaman üfüqi vəziyyətdə olan küpün içərisində sıx bükülü vəziyyətdə küpün boğaz hissəsinə doğru yönəlmiş halda, sağ və ya sol böyrü üstə yerləşdirilirdi. Belə bir fikir irəli sürülmüşdür ki, kişilər sol, qadınlar isə sağ böyrü üstə dəfn edilirdi. Dəfn üçün nəzərdə tutulmuş küpün içərisində xırda avadanlıq və bəzək əşyaları (qolbağlar, boyunbağılar, üzüklər, muncuqlar və s.) yerləşdirilir, küpün yanında isə gil qablar qoyulurdu. Gil qabların içərisində qırmızı və qara rəngli boyalarla, həndəsi ornamentlərlə bəzədilmiş qabları (əsasən küpləri), içərisi oyma və ştamp bəzəklərlə naxışlanmış qara cilalı camları qeyd etmək lazımdır. Dəfn küplərinin oriyentasiyası sərbəstdir. Küp qəbirlər uzun müddət ərzində əsasən eramızdan əvvəlki dövrün son əsrlərinə aid edilirdi. Lakin son zamanlar [[Naxçıvan]] ətrafında və [[Ağcabədi]] bölgəsində ([[Mil]] düzündə) tədqiq olunmuş qəbirlər ən erkən küp qəbirlərini e.ə. VI-III əsrlərə aid etməyə imkan verir. Atropatena ərazisindən tapılmış sikkə dəfinələri və sikkələrin ayrı-ayrı nümunələri hələ azsaylıdır. Lakin mövcud olan sikkələr kütləsi bu dövlətin pul dövriyyəsinin səviyyəsi haqqında təsəvvür yaratmağa imkan verir. Hellinizm dövründə Atropatena ərazisində pul dövriyyəsi hələlik az təsadüf edilən sikkələr əsasında təsdiqlənir. Onların arasında [[Makedoniyalı İskəndər]]in ölümündən sonra dövriyyəyə buraxılmış, [[Urmiya gölü]] yaxınlığındakı qəbirlərdən birində aşkar olunmuş draxmanı (e.ə. III əsr) qeyd etmək lazımdır. Atropatena ərazisində Parfiya hökmdarlarının sikkələri, əsasən draxmaları çox geniş yayılmışdı. E.ə. I əsrin – eramızın II əsrinin draxmaları xüsusilə geniş şəkildə təmsil olunmuşdur. Həmin draxmalar [[II Orod]]dan (e.ə. təqribən 57-37-ci illər) başlamış [[IV Vologez]]ədək (eramızın [[147]]-[[191]]-ci illəri) dövrü əhatə edir. Atropatena ərazisində tapılmış iki dəfinə Atropatenada pul dövriyyəsinin səviyyəsi haqqında təsəvvür yaratmaq üçün böyük əhəmiyyətə malikdir: [[1923]]-cü ildə [[Əhər]]də tapılmış və [[I Qotarz]]dan [[II Orod]]adək olan dövrdə buraxılmış, təxminən 600 Parfiya draxmasından ibarət olan dəfinə və [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Şirvan]] bölgəsində aşkar olunmuş, [[II Artaban]]dan ([[10]]-[[38]]-ci illər) [[IV Vologez]]ədək olan dövrdə buraxılmış 110 draxmadan ibarət olan dəfinə. Eramızın ilk əsrlərində Atropatenada Parfiya draxmaları ilə yanaşı məhdud miqdarda olsa da imperator [[Avqust]]un Roma denariləri də dövr edirdi. Artıq sikkələrin bu, o qədər də tam olmayan siyahısı Atropatenada pul dövriyyəsinin inkişaf etdiyini təsdiqləyir.Atropateniyalilar əsasən zərdüşt idilər. === Yaşayış yerləri === Zəngin təbii-coğrafi şəraitə malik olan Atropatena ərazisi tarixən insanın formalaşmasında dünyada ilkin məskənlərdən biri olmuşdur. Bu ərazi cəmiyyət tarixinin müxtəlif dövrlərini özündə əks etdirən abidələr diyarıdır. [[Urmiya]], [[Ərdəbil]], [[Təbriz]], [[Meşkin]], [[Mərənd]], [[Sərab]], [[Miyanə]], [[Marağa]], Zəncan, [[Maku]], [[Germi]] və digər ərazilərdə dövrümüzə qədər gəlib çatan mağaralardan tutmuş, [[Həsənlitəpə]], Göytəpə, Qaratəpə, Muğan, [[Qazaka|Təxti Süleyman]], [[Mərənd]], [[Gənctəpə]] və sair abidələr tarixiliyi, zənginlik və əzəmətinə görə indi də insanı heyran edir. Atropatena tarixinin öyrənilməsində [[Baruc]], [[Gənctəpə]], [[Qazaka|Təxti Süleyman]], Muğan, [[Ərşə mahalı]], [[Germi]] və [[Sərab]] qazıntıları zamanı aşkarlanan yaşayış yerləri böyük əhəmiyyətə malikdir. [[Baruc]] yaşayış yeri [[Mərənd]] şəhərindən 12&nbsp;km aralıda yerləşir. Ərazidən aşkarlanan qala ərazisindən külli miqdarada maddi-mədəniyyət nümunələri əldə edilmişdir. Bu nümunələrin tədqiqi qalanın Atropatena dövrü yaşayış yerlərindən biri olduğunu sübut etmişdir. Maraqlı burasıdır ki, Baruc yaşayış yerindən tapılan materiallar [[Germi]] və [[Ərşə mahalı]] materialları ilə tam eyniyyət təşkil edir. Ərşədən tapılan materiallar Atropatena cəmiyyətinin ictimai-iqtisadi inkişaf səviyyəsini öyrənməyə imkan verir. Bu ərazidə tapılan [[küp qəbir]]lər [[Qafqaz Albaniyası]] dövrü küp qəbirləri ilə eynidir. Bu hansı isə eyni tayfanın (mütəxəssislərin əkəsriyyəti bu tayfanın [[skiflər]] və ya [[saklar]] olduğunu bildirirlər) hər iki dövlət ərazisində yaşadığını göstərir. [[Germi]] qazıntıları zamanı tapılan zinyət əşyaları və saxsı məmulatı eramızın I – III əsrlərində artıq Atropatenada sənətkarlığın yüksək inkişaf etməsini göstərir. [[Fayl:Darvaze takht.JPG|right|310px|thumb|[[Qazaka]] şəhərini əhatə edən [[Şiz qalası]]nın qalıqları]] [[Meşkin]] şəhəri yaxınlığında aşkar edilmiş Sasani şahı Nersi tərəfindən yazdırılmış kitabənin də dövrün siyasi tarixini öyrənmək üçün böyük tarixi əhəmiyyəti var. [[Ərdəbil]], [[Maku]], [[Sərab]] və [[Təbriz]] ətrafında təsadüfən tapılmış əşyalar da Atropatena tarixinin öyrənilməsi üçün əhəmiyyətlidir. Atropatena tarixinin öyrənilməsi sahəsində bir sıra problemlər vardır. Belə ki, [[İran]] tarixçiləri ya Atropatena tarixi yoxmuş kimi sadəcə olaraq bu böyük dövlətin və xalqın tarixinin üstündən keçmiş, ya da onu fars dövləti kimi təqdim etməyə çalışmışlar. [[Qazaka|Təxti Süleyman]] istisna olmaqla Atropatena yaşayış yerlərində demək olar ki, tədqiqatlar aparılmamışdır. [[Güney Azərbaycan]] İranın tərkibində olduğundan Azərbaycan tarixçilərinin isə ulu əcdadlarının yaratdıqları dövlətin və mədəniyyətin tarixini tədqiq etmək imkanı yoxdur. [[Azərbaycan]] tarixçiləri sadəcə hansısa yazılı mənbələr əsasında Atropatena tarixi üzrə müəyyən məsələlərə aydınlıq gətirə bilmişlər. Atropatenanın paytaxtı, qədim [[Azərbaycan]] şəhəri [[Qazaka]]da ( bu günkü Təxti – Süleyman xarabalıqları) alman və [[İran]] arxeoloqları tərəfindən 8 il müddətində qazıntı işləri aparılmışdır. Həmin qazıntılar zamanı aşkara çıxarılmış bir sıra möhtəşəm memarlıq abidələrinin qalıqları, eləcə də digər maddi mədəniyyət nümunləri Atropatena mədəniyyətinin müəyyən tərəflərinin öyrənilməsinə imkan yaradıb. Təxti Süleyman [[Güney Azərbaycan]]da [[Urmiya gölü]]nün Cənub-Şərqində [[Əfşar mahalı]]nda yerləşir. Bu ərazi Cənub-Şərqdən Zəncan, Şimal-Qərbdən [[Marağa]], Qərbdən [[Kürdüstan]]ın [[Sənəndəc]]və [[Bicar]] şəhərləri ilə həmsərhəddir. Bu ərazidə arxeoloji qazıntılar aparılmasında iki məqsəd güdülürdü: #[[Parfiya]] və [[Sasanilər]] imperiyası zamanında Atropatenanın paytaxt şəhəri olan [[Qazaka]]da tarixi mənbələrdə tez – tez adı çəkilən və atəşpərəstlərin ən məşhur məbədi olan [[Azərgüşnap məbədi]]ni tapmaq. #Azərgüşnap məbədinin yeri haqqında mütəxəssislər arasında yaranan mübahisələrə son qoymaq. [[Bizans]] tarixçisi [[Mitenli Feofan]]a ([[750]]-[[817]]) görə [[Kiçik Asiya]]da [[Lidiya]] şahı Krzesin xəzinəsinə oxşar [[Azərgüşnasp məbədi]]nin külli miqdarda olan var dövləti bizanslılar tərəfindən qarət edilmişdir. [[Həmdullah Qəzvini]]yə görə [[monqollar]]ın dövründə [[Abaqa xan]] orda olan sarayın təmir edilməsini əmr etmişdir. Atəşgahın yerində məscidin tikilməsi üçün istifadə olunan kaşılar da bunu isbat edir. [[Qazaka|Təxti Süleyman]]dakı qala ([[Şiz qalası]]) ellips şəklində 12 min kvadrat metrə bərabər olmaqla Şimaldan cənuba uzunluğu 400 metrə, Şərqdən Qərbə isə 300 metrə bərabərdir. Dairəvi formada olan şəhər divarları 1120 metr uzunluğundadır. Divarlar 3,9 metr enə və 13 metr hündürlüyə malikdir. Qala dəniz səviyyəsindən 2450 m yüksəklikdə olub, ətrfındakı ərazilərdən 18-20 metrə qədər yüksəklikdə yerləşmişdir. Şəhər divarları yonlumuş kiçik daşlar və əhənglə tikilmişdir. Həmçinin divarlar səliqə ilə yonulmuş daşlardan üzlük də çəkilmişdir. == Atropatenada din == === Atropatenada zərdüştilik === Qədim atropatenalılar Zərdüştün yaratdığı Zərdüştülük dininə sitayiş edirdilər.Güman etmək olar ki, artıq e.ə. I minilliyin ilk əsrlərində Qərbi Madada, xüsusilə gələcək Kiçik və yaxud Atropat Madası zonasında müxtəlif mazdaist təlimlər yayılmışdı. Burada və ona qonşu olan ərazilərdə təxminən həmin minilliyin başlanğıcında gənc [[Avesta]] inamları ocaqlarının mövcud olduğunu ehtimal etmək olar. Lakin bizə o da məlumdur ki, artıq Atropatena dövlətinin mövcudluğunun ilk onilliklərində bizi maraqlandıran ərazidə, Şərqin digər Hellinist dövlətlərində olduğu kimi, yunan-makedon işğalçıları tərəfindən gətirilmiş müxtəlif yunan ayinləri, xüsusilə Herakla sitayiş də yayılmışdı. Avestaya gəldikdə göstərmək lazımdır ki, bu abidənin bizə gəlib çatmış nüsxəsi Sasanilər dövründə dövlət dini kimi elan olunmuş "Avesta" məcmuəsinin bir hissəsidir. Belə güman edirlər ki, Sasanilər sülaləsinin hakimiyyəti dövründə, [[Avesta]] bir neçə dəfə – III, IV, hətta VI və VII əsrlərdə kodifikasiya edilmişdir. Hesab edirlər ki, məhz zərdüştiliyin intibahı dövrü olan [[Sasanilər]] hakimiyyəti zamanında Avestanın müqəddəs mətnlərinin daha dəqiq, incə çalarlarını ifadə edən yazılışı üçün pəhləvi əlifbası (öz mənşəyi etibarilə [[Arami əlifbası|arami yazısı]]na gedib çıxır) əsasında xeyli miqdarda işarələri olan xüsusi şrift yaradılmışdı (bu isə tələffüzü daha dəqiq çatdırmağa imkan verirdi). Nüfuzlu tədqiqatçıların fikrincə, bu şrift birdəfəlik fərdi yaradıcılığın nəticəsi idi. Maraqlıdır ki, bu hadisə [[Gürcü əlifbası|gürcü]], [[Erməni əlifbası|erməni]] və [[Alban əlifbası|alban]] əlifbalarının meydana gəldiyi bir zamanda baş vermişdir. [[Avesta]]nın kanonlaşdırılmış mətni pəhləvi (Sasani İranının yazı dili – orta fars dili) dilinə tərcümə və şərhlə təchiz edilmişdi. === Atropatenada xristianlıq === Adurbadaqanda xristianlıq haqqında ilk yazılı qeyd [[420]]-ci ildə katolikos Yabalahın dövründə ([[415]]-[[419]]) çağırılmış sinodun aktlarında qorunub saxlanmışdır. Lakin bu faktın özü xristianlığın burada mövcud olan çoxdankı ənənələri haqqında ehtimal yürütmək imkanını verir; belə ki, yeni dinin yayılması üçün zəmin olmayan yerdə yepiskopluq yarana bilməzdi. [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]da, eləcə də indiki [[Gürcüstan]] və [[Ermənistan]] ərazisində olduğu kimi, Adurbadaqanda da xristian kilsəsi feodal münasibətlərinin yarandığı dövrdə meydana çıxmışdır<ref>Azərbaycan tarixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, II cild, səh 113</ref>. Mənbələrdə "ilk Şərq" həvarisi adlanan [[Müqəddəs Foma]]nın artıq e. ilk əsrində [[Madaylar|midiyalılar]] və [[farslar]] arasında dini təbliğat aparması haqqında faktlar az deyil. [[İsa]]nın meracının ikinci ilində, o, [[Hindistan]]a gedərkən, yolüstü parfiyalılar, midiyalılar, farslar, baktriyalılar, markianlar arasında təbliğat aparmışdı. Siryani mənbələrinin yazdığına görə, Gilan əhalisi xristianlığı həvari Addaydan qəbul etmiŞdi, [[Deyləm]]də isə artıq [[224]]-cü ildə yepiskopluq vardı. "Yeni əhd" ("Əhdi-cədid") kitabları iudaizmin mərkəzi olan [[Yerusəlim]]i xristianlığın beŞiyi adlandırırlar; bu dini təriqətin ilk nümayəndələri də iudaistlər arasından çıxmış, xristianlıq özünün erkən dövründə məhz onlara dayaqlanmışdı. Müasir [[Azərbaycan]]da və Cənubi Qafqazın başqa yerlərində xristianlığın qəbulu iudaistlərin bu yerlərdə çoxdan bəri məskunlaşması ilə sıx bağlıdır. Mənbələrin məlumatına görə, hələ [[II Sarqon]] (e.ə. 722-705) dövründə Şimal israillilərinin bir hissəsi [[Midiya]]ya, Atropatenaya və b. yerlərə gəlib çıxmışdılar. Erkən xristianlığın təbliğatı Suriyada, daha sonra isə Şərqin başqa yerlərində uğurlu idi, belə ki, təbliğat arami dilində arami dilli əhali arasında aparılırdı. Ən əvvəl xristianlıq [[Kiçik Asiya]]da və [[Suriya]]da yayıldı, [[Antakiya]] (Antioxiya) şəhəri isə xristianlığın iri mərkəzlərindən birinə çevrildi. Məhz Antakiya kilsəsindən xristianlıq həvari [[Müqəddəs Pavel]]in vasitəsilə Kiçik Asiyaya, [[Kipr]]ə, [[Yunanıstan]]a yetişdi, daha sonra isə bir qədər əvvəl həvari [[Müqəddəs Foma]]nın təbliğatına məruz qalmış parfiyalılar arasında yayılmağa başladı. Eramızın II əsrində [[Osroyena]] və [[Edessa]]da (ər-Ruha) kilsə təşkil olundu. Daha sonra xristian təbliğatı Farsa, [[Midiya]]ya, [[Baktriya]]ya doğru hərəkət edərək, nəhayət, [[Hindistan]]a yetişdi. [[Kesariyalı Evseviy]]in "Kilsə tarixi"nin III kitabında və [[Sokrat]]ın "Sxolastika"sında əks olunan köhnə rəvayətə görə, həvarilik nəsibi Fomaya Parfiyada, İsanın digər şagirdi Varfolomeyə isə Hindistanda qismət olmuşdur. Parfiyalılar, midiyalılar, elamlılar arasında xristian təbliğatı yayan Varfolomey farsların və məcusların yaşadıqları yerlərə, oradan isə Ermənistana getmişdi. [[İsa]] peyğəmbərin digər şagirdi, [[İncil]]in müəlliflərindən biri hesab edilən həvari [[Müqəddəs Matfey]] Ekbatan (qədim Həmədan), [[Rey]] və Damağanda təbliğat aparmışdı. [[Babilistan]]da xristianlığı yaymağa çalışan həvari [[Müqəddəs Pyotr]]dan sonra həvarilərdən [[Müqəddəs Faddey]]in şagirdi Axay burada dini təbliğatı davam etdirmiş, [[Edessa]]ya qayıtdıqdan sonra öz yerinə müəllimi Faddeyin başqa bir şagirdi, Selevkiyə – [[Ktesifon]] şəhərində yepiskop kafedrasının təsisçisi sayılan Marini təyin etmişdi. Bu kafedra öz əhəmiyyətinə görə o dövrün xristian dünyasında mühüm yer tutur, onun yepiskopları isə Roma, [[Antakiya]], [[İsgəndəriyyə]] və [[Karfagen]] yepiskopları ilə bir səviyyədə sayılırdı. [[Fayl:Qarakober yasayis yerinde Atropatena dovrune aid boyali saxsi qab.jpg|thumb|200px|right|[[Qaraköbər]] yaşayış yerindən aşkarlanmış Atropatena dövrünə aid boyalı qab ([[Azərbaycan Tarix Muzeyi]])]] [[Parfiya]] və Sasani dövlətlərində (o cümlədən Adurbadaqanda) xristian icmaları təkcə [[İncil]] təliminin yayılması hesabına deyil, bu ərazidə çoxdan bəri yaşayan xristian-suriyalılara görə yarandı. Sasanilərin fəal xarici siyasəti nəticəsində xristian əhalisi olan torpaqların ([[Suriya]], [[Kilikiya]], [[Kappadokiya]]) işğal edilməsi də imperiyanın xristian əhalisinin sayını artırdı. İşğal edilmiş yerlərdən müxtəlif sənətkarların imperiyanın başqa şəhərlərinə köçürülməsi siyasəti də Sasanilər dövləti ərazisində xristian əhalinin sayının artmasına səbəb oldu. Katolikosun oturduğu Ktesifon şəhərinin yerləşdiyi Bet Arameye (Qədim [[Babilistan]]) imperiyanın əsas vilayəti idi. Bundan sonra iyerarxiya sırası ilə arxiyepiskopluqlar gəlirdi. Mənbələr [[Ərbil]], Həzz, Aşur və [[Mosul]] arxiyepiskopuna tabe olanlar sırasında [[Azərbaycan]] yepiskopunun da adını çəkirlər. Bu arxiyepiskop katolikosun seçilməsi və təyin edilməsində iştirak edən arxiyepiskoplar sırasında idi. Siryani mənbələrin məlumatına görə, Arran ([[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]) yepiskopluğu belə hüquqa malik deyildi. [[484]]-cü ildə çağırılmış Bet Lapat (Cundişapur, sonralar Şahabad) məclisində Sasani dövlətinin xristian kilsəsi nestoriliyi qəbul etdi. Bu təriqətin əsasını qoyan Antakiya keşişi Nestorinin [[428]]-ci ildə [[Konstantinopol]] patriarxt seçilməsi yerli kilsə xadimlərinin, eləcə də [[İsgəndəriyyə]] kilsəsinin narazılığına səbəb olmuşdu. Antakiya ilahiyyat məktəbinin ardıcılı olan Nestori ortodoksal xristianlıqla konfliktə girərək bu məktəbin təlimini təbliğ edirdi. Onun patriarxlığı dövründə [[İsa]]nın təbiəti haqqında başlanan mübahisələrdə Nestori İsada ayrı-ayrılıqda insan və ilahi təbiətlərin mövcud olduğunu qəbul edirdi. Onun fikrini Asiya, Pont və Suriya yepiskopları müdafiə edirdilər. [[Suriya]] əhalisi Nestorinin təlimini vergi zülmünə qarşı etirazlarına bayraq etdilər. Bizansda təqib edilən nestorilər Şərqə qaçdılar. [[İran]] xristianlarının [[Edessa]]da təsis etdikləri məktəb onların sığınacağı, sonralar isə təlimlərinin başlanğıc yeri oldu. Bu məktəbdə [[Sasani imperiyası]]nın hər yerindən, o cümlədən, görünür, [[Azərbaycan]]dan gəlmiş xristian balaları təhsil alırdılar. Mənbələrin məlumatına görə [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]nın da daxil olduğu Adurbadaqan kustunun (canişinliyinin) tarixi [[Azərbaycan]]a aid ərazisində Şərqi [[Suriya]] kilsəsinin aşağıdakı yepiskopluqları vardı: [[Partav]] – V əsrdən, [[Beyləqan|Paytakaran]] – VI əsrdən, Adurbadaqan – V əsrdən, [[Qazaka|Qanzak]] – V əsrdən, [[Urmiya]] – IV əsrdən, [[Salmas]] – XIII əsrdən, [[Marağa]] – XIII əsrdən, [[Təbriz]] – XIII əsrdən, [[Uşnu]] – XIII əsrdən, Muğan – VIII əsrdən, 800-cü ildən isə [[mitropoliya]]. [[Azərbaycan]]da xristianlıq haqqında ən erkən məlumat verən V əsrin əvvəllərinə dair, yuxarıda adını çəkdiyimiz, sinod sənədlərində katolikos Mar Yabalaha dini cəhətdən tabe olan vilayətlər sırasında Arran, Azərbaycan, İberiya və Ermənistan da vardır. Mənbələr V-VII əsrlərdə Adurbadaqanda yepiskopluq etmiş bir neçə kilsə xadiminin adlarını çəkir. Bunlardan ''"Qanzakın və Adurbadaqanın"'' yepiskopu Osiy (Yelisey) [[486]]-cı ildə patriarx Akak tərəfindən çağırılmış kilsə məclisində iştirak etmişdi. Məclisdə qəbul edilmiş aktı imzalayanlar arasında onun da qolu var: ''"Mən Adurbadaqanda olan Qanzakın yepiskopu Osiy, burada yazılanlarla həmrəyliyimi bildirir, öz qolumu və möhürümü qoyuram".'' Osiydən sonrakı yepiskoplardan İohannın imzasını katolikos I Mar Abanın ([[536]]-[[552]]) [[544]]-cü ilə aid məktublarında görmək olur. O zaman I Mar Aba Adurbadaqan rustaqlarından olan Peraxravarın (Burxuvarın) bir kəndində sürgündə idi. [[549]]-[[550]]-ci ilin qışında obu kəndi tərk edərək, [[I Xosrov]]un hüzuruna yollanmışdı. Onu Adurbadaqan yepiskopu İohann müşayiət edirdi. İohanndan sonra Melxisidək Adurbadaqan yepiskopu olmuşdur. [[544]]-cü ildə Mar İosifin ([[552]]-[[567]]) patriarxlığı dövründə çağırılan sinodun qərarlarını imzalayanlar arasında onun da adı vardır. Adurbadaqan yepiskopu Xenanişo [[605]]-ci ildə Qriqorinin katolikos seçkisində iştirak etmişdir. Yerli də olsa, görünür, sonralar yaranmış ənənəyə görə [[Urmiya]] şəhəri ərazisində hələ apostolların vaxtında xristianlıq meydana gəlmişdi. Rəvayətə görə, bu şəhərdə hələ 165-ci ildə tikilmiş Mart Məryəm ("Xanım Məryəm") kilsəsi var idi. Lakin mənbələrdə bu gün də əllidən artıq nestori kilsəsinin olduğu [[Urmiya]] ətrafı ərazidə, eləcə də Uşnu, [[Salmas]], [[Sulduz]], [[Marağa]] və [[Təbriz]] xristian kilsələri haqqında mötəbər məlumat yalnız XIII əsrə aiddir. Mənbələr VI əsrin birinci yarısında [[Qazaka]] yepiskopluğu ilə yanaşı, [[Beyləqan|Paytakaran]] yepiskopluğunun da adını çəkirlər. Tarixən məlumdur ki, V əsrin sonunda, alban hökmdarı [[III Mömün Vaçaqan|III Vaçaqan]]ın hakimiyyəti illərində Paytakaran alban vilayəti olur, VI əsrdə isə burada alban katolikosluğunun tabeçiliyində olan yepiskopluq yaradılır. Albaniya katolikosu [[Katolikos Abbas|Ter Abas]]ın ([[551]]-[[596]]) patriarxlığı zamanı Paytakaranın yepiskopu Timofey olmuşdu. Mənbələrin məlumatına görə, bu dövrdə [[Cənubi Qafqaz]]da, o cümlədən Albaniyada [[Nestorianlıq|nestorilik]] təlimi geniş intişar tapır; hətta [[Alban Həvari Kilsəsi|alban katolikosluğu]] bu təlimə qarşı mübarizə aparmaq məcburiyyətində qalır. Mənbələr bu dövrdə Paytakaranda nestori təliminin tərəfdarı olan yepiskopluğun yaranması haqqında məlumat verir, bu təlimin ardıcıllarının çağırdığı [[544]]-cü il sinodunun aktlarına qol çəkən iki Paytakaran yepiskopu – İohann və İakovun adlarını çəkirlər. Nestori təliminin ardıcılı olan katolikos I Timofeyin ([[780]]-[[825]]) cəhdi ilə VIII əsrin lap sonlarında Muğanda da yepiskopluq təsis edildi. Rahib İliya yepiskop seçildi. Mənbədəki məlumata görə, yepiskopluğu qəbul edən İliya ticarət karvanına qoşulub Muğana yola düşdü. Qatı zahid və tərki-dünya olan Mar İliya sərt həyat keçirir, adamboyu komada yaşayırdı; ev əşyalarından yemək üçün saxladığı quru çörək qabıqlarını yığmaq üçün sınıq qabı və gil dolçası var idi. Onun hətta yatacağı da yox idi. Nestorilər arasında ruhun tam saflığına çatmaq və gizli mətləbləri anlamaq ümidi ilə özünə cismani əziyyət vermək, dünya nemətlərindən imtina etmək və yarıac qalmaq kimi tərki-dünyalıq geniş inkişaf etmişdi. İliyanın cəhdləri ilə Muğan əhalisi xristianlığı qəbul etdi. Mənbənin yazdığına görə, ''"...onlar cah-calallı kilsə binasının tikintisinə başladılar, sər-sahman işlərinə Mar İliyanın özü başçılıq edirdi. O, çoxlarını xaç suyuna çəkdi, onlar üçün keşiş və dyakonlar təyin etdi, zəbur surəsini yazdı. Getdikcə onlar (xristianlar)... çoxaldılar".'' == Atropatena tarixinə dair qaynaqlar == Atropatena tarixi haqqında Sasani hökmdarı [[I Şapur]] ([[240]]-[[270]]) tərəfindən Kəbeyi Zərdüştdə yazılmış kitabədən qədim yazılı mənbə aşkar edilməmişdir.Yunan və [[latın dili]]ndə olan antik dövr mənbələri Atropatena, onun əhalisi və sairə ilə bağlı nisbətən ətraflı məlumat vardır. O cümlədən [[Herodot]], Miletli Hekatey, [[Strabon]], Tatsit, Plutarx, Plini və başqalarının əsərlərində Atropatena haqqında məlumatlara təsadüf edilir. Miletli Hekatey (e.ə. VI-V əsrlər) ''"Yerin təsviri"'' adlı əsərində Atropatena ərazisində yaşayan tayfalar (xüsusilə [[maqlar]]) haqqında maraqlı məlumatlar vermişdir. [[Skiflər]]in və [[kimmerlər]]in [[Əhəmənilər dövləti]]nin satraplıqlarına (Atropatena ərazisinə) yürüşləri haqqında olan məlumatlara [[Herodot]]un (e.ə.484-425) ''"Tarix"'' əsərində rast gəlinir. Atropatena haqqında ilk dəfə ətraflı məlumat verən Amasiyalı [[Strabon]] (e.ə. I əsr – b.e. I əsri) olmuşdur. Strabon Atropatenanın ərazisi, əhalisi, təsərrüfatı, sakinlərinin etnik tərkibi, məşğuliyyəti, hərbi qüdrəti, qoşunları, adət və ənənələri barədə məlumat vermişdir. [[İran]] tarixçilərindən Cəmaləddin Fəqih, Cavad Məşkur, Əli Sami, Əbülfəzl Nəbii, Rəhim Hüveyda, Seyid [[Əhməd Kəsrəvi]], Seyid Həsən Tağızadə, Səid Nəfisi, ədəbiyyatçılardan Purdavud İbrahim, Məhəmməd Müin, arxeoloqlardan Mahmud Rad, Əli Hakimi, Əliəkbər Sərəfraz və başqaları İran tarixi ilə yanaşı, [[Azərbaycan]]ın da qədim dövr tarixi ilə bağlı müəyyən araşdırmalar aparmış və fikir bildirmişlər. Bu tədqiqatçılar öz əsərlərində Atropatenanın sərhədləri, faydalı qazıntıları, şəhərləri, tarixi coğrafiyası, sakinlərinin etnik tərkibi, dili, dini görüşü, maddi mədəniyyəti, habelə siyasi tarixi haqqında məlumat vermişlər. XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində A.Kristensen [[Sasanilər]] dövrü haqqında bütün mənbələri gözdən keçirib fundamental tədqiqat əsəri yazmışdır. A.Kristensen həmin əsərində [[Sasanilər imperiyası]] tərəfindən tabe edilərək kusta çevrilən Atropatena haqqında da bir sıra dəyərli məlumatlar vermişdir. Görkəmli şərqşünaslardan N.V.Piqulevskaya, M.M.Dyakonov, İ.M.Dyakonov, V.Q.Lukonin, A.Q.Perixanyan, Z.İ.Yampolski, Ə.S.Sumbatzadə, [[Fəridə Məmmədova (tarixçi)|F.M.Məmmədova]], [[Kamal Əliyev|K.H.Əliyev]], [[Abdulla Fazili|A.H.Fazili]], T.M.Məmmədov, S.Y.Qasımova və başqaları Atropatena tarixinin bir sıra problemlərinə dair tədqiqat işləri aparmışlar. == Atropatena tarixinə dair düşüncələr == [[Məhəmmədhəsən xan Marağayi]] yazır: ''"Azərbaycan xüsusi müstəqil şahlığa malik idi. Belə ki, [[Makedoniyalı İskəndər|Böyük İskəndərin]] dövründən burda şahlar hökmdarlıq edib və müstəqil olmuşlar. Azərbaycan şahları eramızın otuzuncu ilinə qədər öz istiqlaliyyətlərini tam şəkildə saxlaya bilmişlər. [[Parfiya]] şahı Azərbaycan şahının [[Mark Antoni]]yə kömək göstərdiyini bəhanə edərək Azərbaycan ərazisinə hücum edib qələbə çalmışdır."'' Məhəmmədhəsən xanın dediyindən belə bir nəticə çıxır ki, [[Atropatidlər]] sülaləsi təxminən 358 il (eramızdan əvvəl 328-ci ildən eramızın 30-cu ilinə kimi) hakimiyyətdə olmuşdur. [[Abdulla Fazili]] də bu fikrə tərəf çıxaraq qeyd edir ki, bu fikri təsdiqləyən başqa mənbələr də var. Belə ki, [[Strabon]] öz yaşadığı dövrdə bu sülalənin hakimiyyətdə olmasına işarə etmişdir. Digər tərəfdən Məhəmmədhəsən xanı İranın digər tarixçilərindən fərqləndirən cəhət həmin dövrdə Azərbaycanda mövcud olan müstəqil dövləti [[İran]] dövləti hesab etməməsidir. Atropatidlər sülaləsinin son taleyi haqqında [[Səid Nəfisi]] yazır: "[[Parflar]]ın dövründə Atropaten əyaləti bir müddət daxili müstəqilliyə sahib olmaqla bərabər parfiyalılardan asılı idi. Beləliklə, eramızın II əsrinin yarısına qədər öz istiqlaliyyətini qoruyub saxlaya bilmişdir. Eramızın II əsrindən etibarən bu əyalət Azərbaykan adlanaraq, [[Sasanilər]]in son dövrünə qədər bu adı daşımışdır. Bundan sonra eramızın V əsrindən etibarən Suriya yazıçıları onu Azərbaycan adlandırmışlar. Bu söz [[ərəb dili]]ndə Azərbican, sonra isə Azərbaycan olmuşdur". Səid Nəfisi daha sonra yazır: "Çox ehtimal ki, Sasanilər dövründə bir neçə ən mühüm atəşgahın bu əyalətdə olması ilə əlqədar olaraq Azərbaycan [[Zərdüşt]]ün vətəni kimi tanınmışdır". Müəllif fikrini belə ifadə edir: "Ehtimal ki, eramızın 227-ci ilndən etibarən bu ərazi Sasanilərin nüfuz dairəsinə daxil edildikdən sonra İranın Şimal-Qərb hissəsinə bütövlükdə Azərbaycan adı verilmişdir. Belə ki, ora VI əsrdən [[Nestorianlıq|Nəsturilər]]in dini mərkəzi olmuş və Suriya mənbələrində də bu ərazi Azərbaycan kimi adlandırılmışdır. Abbasi xəlifələrinin dövründə də bu əyalət Azərbaycan adlanırdı". Abdulla Fazili isə qeyd edir ki, Səid Nəfisinin Atropatenanın siyasi həyatı ilə bağlı irəli sürdüyü fikirlərlə razılaşmaq olar. Çünki bu dövlət Makedoniyalı İskəndərin ölümündən [[ərəblər]]in yürüşünə qədər öz müstəqilliyini formal olsa da saxlaya bilmişdi. Sasanilər dövründə Azərbaycanın istər dini mərkəz olması, istərsə də təbii-coğrafi mövqeyi onun daha da şöhrətlənməsinə səbəb olmuşdur. Bu haqda A.Kristensen yazır: "Burada olan atəşgah [[Ərdəşir]] tərəfindən təmir edilərək əsas ziyarətgaha çevrildi". Sasani şahlarının tacqoyma mərasimi zamanı paytaxt [[Mədain]]dən Azərbaycanın paytaxtı [[Qazaka]]ya piyada gəlmələri də o dövrdə Azərbaycanın dini mərkəz olmasını sübut edir. == Ədəbiyyat == * Алиев И. Очерк истории Атропатены. Баку, 1989. * Bosworth, C.E. "Azerbaijan IV: Islamic History to 1941", Encyclopaedia Iranica, vol. 3.1, London: Routledge & Kegan Paul, 1989. * de Planhol, X. "Azerbaijan I: Geography", Encyclopaedia Iranica, vol. 3.1, London: Routledge & Kegan Paul, 1989. * Frye R.N. The History of Ancient Iran. München, 1983. * Schippmann, K. "Azerbaijan III: Pre-Islamic History". Encyclopaedia Iranica, vol. 3.1. London: Routledge & Kegan Paul, 1989. * Abdulla Fazili – Atropatena, Bakı, 1993 * Prof. M. T. Zehtabi – İran türklərinin əski tarixi, II cild, Tehran, 1998, səh 326 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Həmçinin bax == * [[Atropatidlər]] * [[Atropat]] * [[Azərbaycan idarəçiləri]] * [[Atropatena Arşakiləri]] * [[Qazaka]] * [[Azərgüşnasp məbədi]] {{Atropatena}} [[Kateqoriya:Atropatena| ]] [[Kateqoriya:E.ə. IV əsrdə yarananlar]] [[Kateqoriya:224-cü ildə ləğv olunanlar]] [[Kateqoriya:E.ə. 321-ci ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:İran sülalələri]] [[Kateqoriya:226-cı ildə ləğv olunanlar]] i0lug0fvvodgxg30i1ul7lm9z8xp6ur Kateqoriya:Riyaziyyatçılar 14 6783 6564544 5906993 2022-08-05T20:20:35Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Mathematicians}} {{catmore|Riyaziyyatçı}} {{Vikisitat}} [[Kateqoriya:Riyaziyyat]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] ed9gpt84a53ckv30ixs788v9jxc131h Bəxtiyar (film, 1955) 0 7200 6564572 6531445 2022-08-05T20:36:09Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{digər məna}} {{Film |adı = Bəxtiyar |orijinal adı = |digər adı = Sevimli mahnı<br>Mahnı ilə eldən-elə (çəkiliş zamanı) |şəkil = Bəxtiyar (film, 1955).jpg |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Lətif Səfərov]] |ssenarist = [[Boris Laskin]]<br/>Nikolay Rojkov |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Tofiq Quliyev]] |rollarda = [[Rəşid Behbudov]]<br/>[[Tamara Çernova]]<br/>[[Faiq Mustafayev]]<br/>[[Ağasadıq Gəraybəyli]] |operator = [[Arif Nərimanbəyov]] |səs operatoru = Ağahüseyn Kərimov |musiqi tərtibatı = |rəssam = [[Cəbrayıl Əzimov]]<br/>[[Elbəy Rzaquliyev]] |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = dram<br>komediya<br>musiqili<br>məhəbbət |ilk baxış = [[11 dekabr]] [[1955]] |dil = [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]] |ölkə = {{AzSSR}} |istehsalçı = [["Azərbaycanfilm" Kinostudiyası|Bakı kinostudiyası]]<ref name ="Aydın Kazımzadə">Aydın Kazımzadə. Azərbaycan kinosu — 1 (filmlərin izahlı kataloqu (1898-2002)). Bakı: 2003, səh.39.</ref> |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = tammetrajlı bədii film |rəng = ağ-qara |vaxt = 99 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1955]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = 10 hissə<br>2579,8 metr<ref name ="Aydın Kazımzadə" /> |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = 0048326 |vikianbar = }} '''Bəxtiyar''' tammetrajlı bədii filmi<ref>Kazımzadə, A. 60 yaşlı “Bəxtiyar”: Lətif Səfərovun eyniadlı filmi haqqında //Kaspi.- 2015.- 16 iyul.- S.13.</ref> rejissor [[Lətif Səfərov]]<ref>Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası. Memarlıq və İncəsənət İnstitutu. Nazim Sadıxov. "Lətif Səfərov haqqında qeyd". Azərbaycan bədii kinosu (1920-1935-ci illər). Bakı: Elm, 1970.- səh. 95.</ref> tərəfindən [[1955]]-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. [["Azərbaycanfilm" kinostudiyası|Bakı]] kinostudiyasında istehsal edilmişdir.<ref name ="Aydın Kazımzadə" /> Musiqili film gözəl və bənzərsiz səsə malik neftçi Bəxtiyar Muradovun taleyindən bəhs edir.<ref name ="Aydın Kazımzadə2">Aydın Kazımzadə. Azərbaycan kinosu — 1 (filmlərin izahlı kataloqu (1898-2002)). Bakı: 2003, səh.40.</ref> Əsas rolları [[Rəşid Behbudov]], [[Tamara Çernova]], [[Faiq Mustafayev]], [[Ağasadıq Gəraybəyli]], [[Məmmədrza Şeyxzamanov]] və [[İsmayıl Əfəndiyev]] ifa edirlər. == Məzmun == === Qısa məzmun === Film gözəl və bənzərsiz səsə malik gənc neftçi Bəxtiyar Muradovun ''([[Rəşid Behbudov]])'' taleyindən bəhs edir. Hələ uşaq ikən, gənc Bəxtiyar öz məlahətli səsilə konservatoriyanın professoru Rəcəbovun ''([[Məmmədrza Şeyxzamanov]])'' diqqətini cəlb edir. Lakin Bəxtiyar xüsusi musiqi təhsili almaq haqda ona verilən məsləhətlərə məhəl qoymur və valideynlərinin yolu ilə gedib neftçi olur. İş elə gətirir ki, o, hər şeydə mənfəət axtaran fırıldaqçı, əsl incəsənətdən uzaq olan klub müdiri Ağabala ''([[Ağasadıq Gəraybəyli]])'' ilə rastlaşır. Ağabala Bəxtiyarı estrada müğənnisi etmək məqsədilə onun çıxışlarını təşkil edir, bu yolla çoxlu pul qazanır. Nəticədə Bəxtiyarın səsi tutulur. Nəhayət Bəxtiyar müğənniliyin böyük sənət olduğunu başa düşüb, bu işlə ciddi məşğul olmağa başlayır.<ref name ="Aydın Kazımzadə2" /> Dostları Bəxtiyarın Saşa ilə barışmasına kömək edirlər. === Geniş məzmun === {{Məzmun}} Film üç dostun Bəxtiyar ''(Rəşid Behbudov)'', Saşa ''(Lyuba Belıx)'' və Yusifin ''(Nazim Yüzbaşov)'' hələ uşaq ikən professor Rəcəbovun ''([[Məmmədrza Şeyxzamanov]])'' bağına alma oğurluğuna girmək planları ilə başlayır. Uşaqlar qərara gəlir ki, Bəxtiyar yaxşı səsi olduğundan daş hasarın üstünə çıxıb oxusun və professor Rəcəbovun başını qatsın. Onlar isə fürsətdən istifadə edib almaları yığsınlar. Bəxtiyar hasarın üstündə başlayır oxumağa. Bunu eşidən professor cəld bayıra çıxıb Bəxtiyarı tutur və evinə gətirir. Onun səsinə valeh olan professor "Xanəndə olmaq istəyirsən" deyə soruşur? "Heç məndən xanəndə olar" deyə Bəxtiyar suala sualla cavab verir. Beləliklə professorla Bəxtiyarın tanışlığı belə baş verir. Professor biləndə ki, uşaqlar almaları yaralı əsgərlər üçün yığırlarmış səxavət göstərib özü onlara çoxlu alma verir. Bəxtiyar Rza İsmayılovla ''([[İsmayıl Əfəndiyev]])'' hospitalda əsgərlərə mahnı oxuyarkən tanış olur. Müharibədə yaralanan İsmayılov Bəxtiyara yaxınlaşır və bildirir ki, onun atası ilə bir yerdə vuruşmuşdur. Sonra isə xatirə olsun deyə hər üç dostun şəkillərini çəkir. [[Fayl:Bəxtiyar (film, 1955)(afişa).jpg|thumb|Filmin rus dilində afişası]] İllər sürətlə ötür uşaqlıq dostları məktəbi bitirirlər. Və onların yolları ayrılır. Bəxtiyar ''([[Rəşid Behbudov]])'' atasının yolu ilə gedərək neftçi olur. Saşa ''([[Tamara Çernova]])'' ilə Yusif ''([[Faiq Mustafayev]])'' isə [[Moskva]]ya oxumağa getməyə hazırlaşırlar. "Neft çıxdı" replikası ilə ilk dəfə ekranda Rəşid Behbudov görünür. Yusif və Saşanı isə biz "Gənclik Bal"ında görürük. Burada Yusifin mənfi xarakteri özünü biruzə verir. Lakin artıq sabahısı gün Yusiflə Saşa Moskvaya yola düşməlidirlər. Bəxtiyarın isə bundan xəbəri yoxdur. Yalnız vağzalda Saşanı yola salmağa gələn Bəxtiyar bilir ki, Yusiflə Saşa birlikdə gedirlər. Qısqanclıqdan Bəxtiyarın kefi pozulur. İncik halda bir-birindən ayrılan sevgililərin hicranı bir neçə il çəkir. Bu illər ərzində Bəxtiyar neftçi peşəsini davam etdirir. Günlərin bir günündə Mir Həmid ''(Məmməd Sadıqov)'' əlində afişa neftçilərin yeməkxanasına daxil olub elan edir ki, "Yoldaşlar! Əziz və möhtərəm yoldaşlar! Əgər içərinizdə oxuyan, oynayan və yaxud bir şeyi çalmağı bacaran varsa təcili surətdə Sahil küçəsindəki kluba gəlsin. Rica olunur. Əziz yoldaşlar!". Bəxtiyar bu xəbərə də əhəmiyyət vermir. Lakin Ağabalanın ''([[Ağasadıq Gəraybəyli]])'' xalası Gülzar ''([[Münəvvər Kələntərli]])'' Bəxtiyarın anasından ''([[Mərziyyə Davudova]])'' xahiş edir ki, heç olmasa gəlib bir mahnı oxuyub getsin. Hamı da görsün ki, o dərnək üzvüdür. Beləcə Bəxtiyar son məqamda gəlib oxuyaraq Ağabalanı belə desək yoxlamanın əlindən xilas edir. Və Ağabala ilə Bəxtiyar belə tanış olurlar. Komissiya ilə problemini həll edən Ağabala görür ki, Bəxtiyardan istifadə edərək varlana bilər. Uzun danışıqlardan sonra Bəxtiyar konsert verməyə razı olur. Ağabalanın tilovuna düşən Bəxtiyar gün keçdikcə professor Rəcəbovun dediyi kimi uçuruma gedir. Nəhayət Bəxtiyarı uşaqlıqdan tanıyan Rza İsmayılov təsadüfən onun bir konsertində iştirak edir. Məhz bu konsertdə Bəxtiyar mahnını axıracan oxuya bilmir. Səsi tutulur. Bu vəziyyətə əsəbiləşən Bəxtiyar qəti qərara gəlir ki, daha oxumasın. Elə belə vəziyyət Ağabalanın da iç üzünü açır və o məşhur replikasını Bəxtiyarın üzünə deyir: "Bəs nə bilirdin? Mejdunarodnu vaqon, qəstinlərdə lüks numra, taksi. Bəs konsertlərdə aldığın dəstə-dəstə güllər nə idi? Onları camaat göndərirdi?! Həə?!." Bundan sonra Rza İsmayılov otağa daxil olur və Bəxtiyarı özü ilə düzgün yola doğru aparır. Bu müddət ərzində Bəxtiyar bir neçə dəfə Saşa ilə rastlaşır. Lakin maneələr, anlaşılmazlıqlar onları birləşdirə bilmir. Ən böyük maneələrdən biri də Yusif olur. Saşa isə Bəxtiyarın konsertində elə başa düşür ki, şöhrət onun aşiq olduğu saf Bəxtiyarın gözlərini bağlayıb. Ona görə də elə həmin gecə onun ucbatından konserti yarımçıq qalan Bəxtiyarla bərk dava edir. Sabahısı gün isə onunla danışmağa gələndə artıq Bəxtiyarın qastrola getdiyini öyrənir. Taleyin belə qəribə oyunları onların bir-birinə məhəbbətini azaltmır. Sonda dostların fəndi ilə Bəxtiyarla Saşa bir-birinə qovuşur. Və film "Əziz Dost" mahnısı ilə sona yetir. Filmdə sədaqətli dostluq bağları, hicran, vüsal, saf duyğular öz əksini tapmışdır. {{Məzmun-son}} == Film haqqında == *Film rejissor [[Lətif Səfərov]]un böyük kinoda ilk rejissor işidir. Lakin qəribə də olsa Lətif bu filmi çəkməyə hazırlaşanda ona bədii filmlər rejissoru adı hələ də verilməmişdi. *Film [[Azərbaycan Televiziyası]]nda nümayiş etdirilən ilk film olmuşdur. ([[1956]]) *Film iki dildə çəkilmiş, mahnıların hamısı iki dildə yazılmışdır. == Rollarda == *[[Rəşid Behbudov]] — Bəxtiyar: "Bəxtiyar" bədii filmi ənənəvi sxem üzrə yaradılsa da onun müasir materialda olması, tamaşaçıların çox sevdikləri süjet üzərində qurulması, filmə mahnıların bəstəkar T. Quliyev tərəfindən yazılması, ən başlıcası əsas rolda güclü və təmiz səsə malik müğənninin-R. Behbudovun çəkilməsi kinolentin müvəffəqiyyətini təmin etmişdir. Bəxtiyar obrazını yaratmış [[Rəşid Behbudov]]un çoxcəhətli istedadı bu filmdə yeni qüvvə ilə özünü göstərmişdir. Düzdür, ssenaridə baş qəhrəmanın daxili aləminin göstərilməsinə az yer ayrılsa da [[Rəşid Behbudov]] Bəxtiyarın hiss və həyəcanlarını, düşdüyü çətin anlarda keçirdiyi sarsıntıları, mənəvi aləmini bütöv və parlaq şəkildə açmağa çalışmışdır. Əsasən ssenaridən gələn ayrı-ayrı nöqsanlara baxmayaraq, yaradıcı qrup şən və məzmunlu musiqili film yaratmağa müvəffəq olmuşdur.<ref>Aydın Kazımzadə. Azərbaycan Kinematoqrafçıları, səh. 69; [[Bakı]]-[[2002]].</ref> [[Fayl:Bəxtiyar (film, 1955)(Rəşid Behbudov və Tamara Çernova).jpg|thumb|[[Rəşid Behbudov]] (Bəxtiyar) və [[Tamara Çernova]] (Saşa)]] :Bəxtiyar rolunu oynayan Rəşid Behbudovun aktyor olmadığını göz önünə alarsaq onun rolun öhdəsindən gəldiyi qənaətinə gəlmək olar. Film boyu obrazın replikaları çox olmasa da aktyor-müğənni bəzi kritik məqamların öhdəsindən gələ bilmişdir. Buna misal olaraq Bəxtiyarın Saşanı vağzalda yola salarkən üzündəki kədər və filmin sonunda Ağabalanın üzünə hirslə baxaraq "Bu nə deməkdir? O nə danışır?" deməsi və Ağabalanın yaxasından tutaraq yerə yıxması səhnələri tamamilə alınan səhnələrdir. Ancaq onu da qeyd etmək lazımdır ki, alınmayan səhnələr də az deyil. Misal olaraq Saşa fit çalandan sonra Bəxtiyarın səhnədən ona acıqlı baxaraq dönüb səhnəni tərk etməsi ən alınmayan səhnələrdən biridir. Ama hər halda müğənninin ecazkar səslə oxuduğu mahnılar və əlbəttə rolu səsləndirən [[Əli Zeynalov]]un səsi filmin uğurlu alınmasına və bu gün də maraqla izlənməsinə səbəb olmuşdur *[[Tamara Çernova]] — Saşa Verxovskaya: Filmi beynəlmiləl xarakterli etmək üçün başqa ölkədən dəvət olunan baş rol ifaçılarından biri də [[Tamara Çernova]]dır. O, artıq ittifaqda tanınmış aktrisa idi. Saşa Bəxtiyarın uşaqlıqdan bir yerdə böyüdüyü qonşu qızıdır. Saşa uşaqlıqdan oğlan paltarları geyən, oğlanlarla dostluq edən, dəcəl bir qızdır. Lakin Bəxtiyara olan məhəbbəti onu tamamilə dəyişdirir. Bəxtiyardan ayrı düşüb Moskvada təhsil almasına baxmayaraq o, Bəxtiyarı unuda bilmir. Və taleyin qisməti onları yenidən birləşdirir. *[[Faiq Mustafayev]] — Yusif: Yusif obrazı həyatda nə istədiyini bilən, ədəbaz, özündən razı və paxıl obrazdır. Bəxtiyarla uşaqlıqdan birlikdə böyümələrinə baxmayaraq əslində ona uşaqlıqdan paxıllıq edir. Böyüyəndən sonra Saşanın Bəxtiyarı seçməsi onlar arasında olan bütün körpüləri dağıdır və Yusif Bəxtiyara düşmən gözü ilə baxır. Moskvada ticarət məktəbini bitirdikdən sonra o həyatda öz yerini tapır, hər şeyi əldə edir, təkcə Saşanın qəlbindən başqa. *[[Ağasadıq Gəraybəyli]] — Ağabala: Ağabala obrazı olmasaydı bəlkə də bu film bu qədər sevilməzdi. Ağabala obrazı fırıldaqçı, fitnəkar və yaltaq obrazdır. Filmin möhtəşəmliyi ondadır ki, hətta mənfi obrazları belə tamaşaçıya sevdirməyi bacarmışdır. Bu da aktyorun yüksək peşəkarlığından xəbər verir. O, bu rola o qədər damğasını vurmuşdur ki, bu rola başqa aktyoru təsəvvür etmək olmur. Ağabalanı ilk dəfə tamaşaçı təşviş içində görür. O qohumlarını başına yığıb danlayır ki, neçə illərdir sizə çörək verirəm. Sayəmdə pul qazanırsınız. İndi isə yoxlama gəlir. Məni bu vəziyyətdən qurtarın. Yoxlama fırıldaqçı Ağabalanı ifşa etməyə gəlir. Ağabala isə uzun illərdir dövlət büdcəsi ilə maliyyələşən özfəaliyyət dərnəyi başçısıdır. Lakin əslində belə bir dərnək yoxdur. Ona görə də o, artistlərə pul verir ki, dərnək üzvü adı ilə gəlib çıxış etsinlər və komissiyanın gözündən pərdə assınlar. Lakin komissiya bu özfəaliyyət fırıldağının üstünü açmaq üzrəykən Bəxtiyar gəlib əsl sənət nümayiş etdirir və Ağabalanın bəxti bu dəfə də gətirir. Sonra isə Ağabala Bəxtiyardan istifadə edərək pul qazanmaq qərarına gəlir. Saf və xeyirxah Bəxtiyar isə hiyləgər Ağabalanın tilovuna çox asanlıqla düşür. Film boyu Ağabala Bəxtiyarı aldadır. Lakin filmin sonunda Ağabalanın fırıldağının üstü açılır. *[[Məmmədrza Şeyxzamanov]] — Professor Rəcəbov: Məmmədrza Şeyxzmanovun canlandırdığı professor Rəcəbov obrazı xeyirxah müəllim obrazıdır. O, musiqi mütəxəssisidir, konservatoriyada müəllimdir. Bəxtiyarın səsini hələ o uşaqkən eşidir və ona xanəndə olmağı tövsiyə edir. Lakin Bəxtiyar atasının yolu ilə gedib neftçi olu. İllər sonra yenidən Bəxtiyarı görür və Ağabalanın əlindən onu xilas etməyə çalışır. Üç dost uşaq ikən məhz Rəcəbovun bağından alma oğurlamaq qərarına gəlirlər. Bəxtiyar oxuyanda onun səsi pro kifessoru valeh edir və ona deyir ki, səndən yaxşı xanəndə olar. Sonra biz bu obrazı bir neçə dəfə Saşanın ad günündə, Bəxtiyarın konsertində görürük. Bəxtiyarı izləyicilər alqışlayarkən o ən məşhur replikasını deyir: "Axı, mən xahiş etmişdim onu mənim yanıma gətirəsiniz. Bu müvəffəqiyyəti onu uçuruma aparır". Professor haqlı çıxır. Nə qədər cəhd etsə də Bəxtiyarla görüşə bilmir. Lakin filmin sonuna doğru hər şey qaydasına düşəndə biz görürük ki, Bəxtiyar konservatoriyada məhz professor Rəcəbovdan dərs alır. *[[İsmayıl Əfəndiyev]] — İsmayılov: Rza İsmayılov müharibə iştirakçısı, ziyalıdır. Müharibədən sonra isə deputat olmuşdur. İlk dəfə filmdə biz onu hospitalda yaralı halda görürük. Müharibənin ağır günləridir. O da vuruşmada ağır yaralanmış və hospitala gətirilmişdir. O, burada Bəxtiyarın məlahətli səsini eşidir və ona yaxınlaşıb atasıyla birgə vuruşduğunu deyir. Sonra isə hər üç uşaqlıq dostunun xatirə şəkillərini çəkir. Filmdə bu obraz iki dəfə görünür: filmin əvvəlində, bir də filmin sonuna doğru hadisələrin kuliminasiya nöqtəsinə çatdığı məqamda. Bəxtiyar növbəti konsertini vermək üçün tamaşaçılar qarşısına çıxır və həmişə olduğu kimi başlayır oxumağa. Təsadüfən onu dinləməyə gələn Rza İsmayılov da oradadır. Lakin qəflətən Bəxtiyarın səsi tutulur və səhnəni tərk edir. Səhnə arxasında hər şeyin iç üzü açıldıqdan sonra Rza İsmayılov qapını döyüb içəri girir. "Kirpi" jurnalını Ağabalaya təqdim edib Bəxtiyarı özü ilə aparır. Burada rejissor İsmayılovun Bəxtiyarı özü ilə aparması və sonra da parkda uzun bir yolla birgə yerimələri kadrları ilə nəhayət ki Bəxtiyarın doğru yola düşməsini göstərməyə çalışmışdır. *[[Konstantin Myakişev]] — Verxovski: Verxovski Saşanın atasıdır. Bu obraz məhəbbətə hörmətlə yanaşır və qızının xoşbəxtliyini hər şeydən üstün tutur. Verxovski işgüzar, həlim bir insandır. Bütün ömrünü qızına bağlamış və Saşanın anası öldükdən sonra evlənməmişdir. Göründüyü hər bir səhnədə onun müasir bir ata olduğu qənaətinə gəlmək olur. Hətta biləndə ki, Saşa Bəxtiyarı sevir, özü Saşanı Bəxtiyargilə gətirir ki, sevgililər barışsınlar. *[[Tatyana Peltser]] — Natalya Alekseyevna: Nataliya Alekseyevna Saşanın bibisidir. Yeganə məqsədi Saşanı ərə verməkdir. Lakin Verxovskidən fərqli olaraq o, Yusifi Saşaya ən yaxşı ər namizədi kimi görür. Biz bu obrazı filmdə bir neçə dəfə görürük. Filmin əvvəlində hələ Saşa uşaqkən onun hərəkətlərinə əsəbiləşir və atasına şikayət edir. Sonralar onu əsasən Saşanın ad günlərində və filmin sonunda dostların fəndi səhnəsində görürük. Ən məşhur replikası filmin sonunda "Başıma xeyir. Deyəsən Yusif partladı." sözləridir. *[[Lütfi Məmmədbəyli]] — Həbib: Həbib Bəxtiyarın dostlarından biridir. Digər dostlardan fərqlənən ən üstün cəhəti Həbibin çox ağıllı və tədbirli olmasıdır. O istənilən situasiyadan uğurla çıxmağı bacaran sadiq bir dostdur. Həbib də dostu Bəxtiyar kimi neftçidir. Biz onu ilk dəfə neft buruqlarında görürük. Sonra isə dostlarla birlikdə "Gənclik bal"ında görünür və Yusifə gözdağı verirlər. Filmin sonuna doğru Həbibin ağlına bir fənd gəlir. Onlar qərara gəlirlər ki, Natalya Alekseyevnanı Saşanın yerinə bir stansiya əvvəl qatara mindirsinlər. Saşanı isə Bəxtiyarın yanına gətirsinlər. Ona görə o, dostlarına müraciət edir ki, "Kimin cibində nə var çıxartsın". Beləliklə, dostların fəndi baş tutur. *[[Müxlis Cənizadə]] — Kərim: Kərim şən və şaqraq bir obrazdır. O da dost yolunda canından keçər. Kərimi biz ilk dəfə neft buruqlarında görürük. Digər dostlar kimi bir neçə dəfə filmdə görünür. Amma gülərüzlülüyü və hazırcavablılığı ilə fərqlənir. *[[İsay Qurov]] — Petya: Petya Bəxtiyarın dostlarından biridir. Obrazın fərqli cəhəti isə fiziki cəhətdən ən güclü olmasıdır. Qəpiyi iki barmağı ilə əyməsi tamaşaçıda maraq doğurur. *[[Sona Hacıyeva]] — Zəhra: Zəhra Ağabalanın xalasıdır. Mənfi obrazdır. Bacısı oğlu kimi fitnəkardır. Lakin bu obrazın düşdüyü gülünc vəziyyətlər tamaşaçıda gülüş doğurur. *[[Münəvvər Kələntərli]] — Gülzar: Zəhra üçün deyilənlər Gülzar üçün də xarakterikdir. O da Ağabalanın xalasıdır. Uzun illər Ağabalanın sayəsində pul qazandığı üçün özünü ona borclu bilir. "Biz nə eləyə bilərik ki, Ağabala!" sözləri dillər əzbəri olmuşdur. *[[Məmməd Sadıqov]] — Mir Həmid: Mir Həmid Ağabalanın qohumudur. Var gücüylə Ağabalanı düşdüyü vəziyyətdən çıxarmağa çalışır. *[[Ağahüseyn Cavadov]] — Rza: Rza heç nəyi vecinə almayan, sakit təbiətli, piano çalmağı bacaran obrazdır. Bu obraz filmdə ən az replikası olan obrazlardandır. Lakin aktyor mükəmməl ifası ilə rolun böyüyü, kiçiyi olmaz ifadəsini bir daha təsdiq edir. Hətta replikasız səhnnələri də tamaşaçını güldürür. Məsələn cəsarətlə piano çalmağa başlaması, sakitcə arxadan yaxınlaşıb Ağabalanın pencəyinin materialını yoxlaması səhnələri çox maraqlı, komik və seçiləndir. * [[Yusif Vəliyev]] — Komissiya üzvü * [[Sofya Bəsirzadə]] - Komissiya üzvü * [[Mərziyyə Davudova]] - Bəxtiyarın anası Gülbadam Filmi səsləndirənlər: *[[Əli Zeynalov]] — Bəxtiyar ([[Rəşid Behbudov]]) (titrlərdə yoxdur) *[[Sofya Bəsirzadə]] - Saşa ([[Tamara Çernova]] ) (titrlərdə yoxdur) == Mahnılar == Bəstəkar [[Tofiq Quliyev]] filmə 10 mahnı və 11 musiqi bəstələmişdir. "Ağacda leylək" mahnısı: Ənvər Əlibəylinin sözlərinə bəstələnmiş "Ağacda leylək" mahnısı nəqarətsiz mahnılara aiddir. Mahnının mətn əsasını 11 hecalı şeir bəndləri təşkil edir. Bu bəndlər bir-biri ilə iki-iki qafiyələnir. Üç hissəli formada bəstələnmiş bu mahnıda mətnin beş bəndinin hamısından istifadə olunur. Mahnının melodik cümlələrinin əksəriyyəti iki dəfə təkrarlanır. Bu, ilk növbədə, mahnının birinci və sonuncu hissələrinə aiddir. Həmin hissələrdə melodik ibarələr aşağı istiqamətdə hərəkət edir. Mahnının orta bölməsində ibarələr təkrarlanmır, melodik inkişafda isə aşağı istiqamətli hərəkət yuxarıya doğru hərəkətlə növbələşir.<ref name ="Tofiq Quliyev">{{Sayt Mənbə|title=TOFIQ QULIYEVIN MAHNILARINDA POETIK MƏTNIN VƏ MELODIYANIN ƏLAQƏLƏSI|work=Musiqi Dünyası|url=http://www.musigi-dunya.az/new/added.asp?action=print&txt=196}}</ref> "Sevgi valsı": Kupletdə daha uzun, nəqarətda isə qısa melodik cümlələrin səslənməsi ilə T. Quliyevin "Bəxtiyar" filmi üçün bəstələdiyi digər mahnısı – Ə. Əlibəylinin sözlərinə yazılmış "Sevgi valsı"nda da rastlaşırıq. Bu mahnının kupletində 11 və 13, nəqarətındə isə 3, 4, 7, 9 hecalı misralar növbələşir. Adından da bəlli olduğu kimi, mahnı vals ritmində yazılmışdır. Burada yarım not – çərək not ritmik ardıcıllaşması, demək olar ki, bütün kuplet boyu dəyişməz qalır. Nəqarətdə hecaların sayı kimi, bu ritm də dəyişir, beləliklə də həmin bölüm istər ritmika baxımından, istərsədə mətn baxımından kupletdən fərqlənir.<ref name="Tofiq Quliyev"/> [[Fayl:Bəxtiyar (film, 1955)(Rəşid Behbudov-Qızıl üzük).jpg|thumb|Bəxtiyar ([[Rəşid Behbudov]]) "Qızıl üzük" mahnısını oxuyur]] "Qızıl üzük" mahnısı: Tofiq Quliyevin yaradıcılığı haqqında danışarkən onun əksər mahnılarının uğurlu taleyini, uzunömürlülüyünü qeyd etmək vacibdir. Lakin onların arasında elələri də var ki, Azərbaycan musiqi xəzinəsinə həmişəlik daxil olmuşdur. [[Rəsul Rza]]nın sözlərinə yazılmış "Qızıl üzük" mahnısı belə klassik nümunələrdəndir. "Bəxtiyar" kinofilmində unudulmaz Rəşid Behbudov tərəfindən ifa edilmiş bu mahnı tez bir zamanda böyük şöhrət qazanmışdır. "Qızıl üzük" mahnısı nəqəratsız kuplet formasındadır. Mahnıda üç 11 hecalı şeir bəndindən istifadə olunur. Onlar bir-birilə AABA prinsipi əsasında qafiyələnir. Melodik xəttinin inkişafında maraqlı cəhətlərdən biri ondan ibarətdir ki, burada mətnin həmqafiyə A misraları aşağı hərəkətli melodik ibarələr, bəndin fərqli qafiyəyə malik üçüncü misrası isə yuxarı istiqamətli, kuliminasiya xarakterli ibarələrlə səslənir. Melodik ibarələr şeir misralarının sətirdaxili bölgüsünə (burada 11 hecalı misra 6+5 kimi qruplaşır) uyğun olaraq bölünür. Bu da şeirin quruluş xüsusiyyətlərinin mahnının melodiyasında dolğun şəkildə tərənnüm olunmasını göstərir.<ref name="Tofiq Quliyev"/> "Bakı nəğməsi": "Bəxtiyar" kinofilmi üçün yazılmış "Bakı nəğməsi"ndə (sözləri Ə. Əlibəylinindir) mətn ilə musiqi oxşar şəkildə uzlaşır. Nəqarətlı formada yazılmış bu mahnıda kupletdə 11 hecalı misralar, nəqəratda isə 6 və 8 hecalı misralar səslənir. Mətnə nəzər saldıqda görürük ki, kuplet ənənəvi olaraq dörd deyil, üç misradan ibarətdir. Kupletdəki melodik cümlələr mətnə uyğun olaraq, daha uzundur. Nəqarət bölümü isə qısa-qısa ibarələrin səslənməsinə əsaslanır.<ref name="Tofiq Quliyev"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == *[[Şəmsəddin Abbasov]]. “Sovet Azərbaycanının kinosu” //Kommunist.- 1958.- 29 avqust. *Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. [[Sergey Yutkeviç|С. И. Юткевич]]; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 13. *Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. [[Sergey Yutkeviç|С. И. Юткевич]]; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 287. *Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 118-121. *Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 814. *Kazımzadə, A. Bi-rin-ci: "Bəxtiyar" filmi müharibədən sonra insanların əhval-ruhiyyəsini qaldırmağa xidmət etdi: [Rejissoru Lətif Səfərov olan eyni adlı film haqqında kinoşünas Aydın Kazımzadənin fikirləri] //Ekran-efir.- 2009.- 13 fevral.- S. 15. == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=WCKhqbAvjKA Filmi izlə] * [https://www.dropbox.com/sh/t3r4k78zzngm5h4/AACAJ6vWphjAJL3GF9qt1-NGa?dl=0 Filmin musiqiləri (audio)] * [http://modern.az/az/news/156147#gsc.tab=0 “Bəxtiyar” filminin KADRARXASI — “Atam mənim qonorarımla özünə “Moskviç” aldı” — FOTOLAR] == Həmçinin bax == {{Rejissor Lətif Səfərovun filmləri}} [[Kateqoriya:1955-ci ilin Azərbaycan filmləri]] [[Kateqoriya:Lətif Səfərovun filmləri]] gdxoazoiqe2ui0ru5qssn5m42793sbw Fənərbaxça FK 0 7226 6564796 6542276 2022-08-06T06:53:40Z EVRRVE. 219485 Loqo əlavə edildi wikitext text/x-wiki {{futbol klubu | başlıq = Fənərbağça Futbol Klubu | emblem =Fənərbaxça FK loqo.png | ölkə = {{TUR}} | rəngləri = {{Rəng qutusu|#ffed00}}{{Rəng qutusu|#002d72}} [[Sarı]] - [[Göy]] (Lacivərt) | ləqəbi = '''Sarı-Lacivertliler'''<br>'''Sarı Kanaryalar''' | yaranma tarixi = [[3 may]] [[1907]] | stadionu = [[Şükrü Saracoğlu stadionu]] | tutumu = 47.834 | prezidenti = {{bayraq|Türkiyə}} [[Ali Koç]] | baş məşqçisi = {{bayraq|POR}} [[Jorge Jesus]] | liqa = [[Türkiyə Super Liqası]] | mövsüm = 2021-2022 | Rəsmi vebsaytı = http://www.fenerbahce.org | sıra = '''2.''' |pattern_la1 = _fener2122h |pattern_b1 = _fener_2122h |pattern_ra1 = _fener2122h |pattern_sh1 = _pumayellow |pattern_so1 = |leftarm1 = 2A304E |body1 = 2A304E |rightarm1 = 2A304E |shorts1 = 2A304E |socks1 = 2A304E |pattern_la2 = _fener2122a |pattern_b2 = _fener2122a |pattern_ra2 = _fener2122a |pattern_sh2 = _pumaredlogo |pattern_so2 = |leftarm2 = DCDDD9 |body2 = DCDDD9 |rightarm2 = DCDDD9 |shorts2 = DCDDD9 |socks2 = DCDDD9 |ölçü=0.70}} '''"Fənərbaxça" Futbol Klubu''' — [[Fənərbaxça İdman Klubu]]nun [[Türkiyə Super Liqası]]nda mübarizə aparan peşəkar futbol klubu. 1907-ci ildə yaranan Fənərbaxça, Türkiyə futbol tarixinin ən uğurlu və ən çox azarkeşi olan klublarından biridir. Oyunlarını [[Şükrü Saracoğlu stadionu]]nda keçirir. Klubun hal-hazırdakı prezidenti [[Ali Koç]]dur. Fənərbaxça-nın hazırki baş məşqçisi [[Jorge Jesus]]-dur. == Emblem == 1910-cu ildə rəsm çəkməkdə istedadlı futbolçu [[Topuz Hikmət]]in çəkdiyi emblem hərkəs tərəfindən qəbul edilmişdir. Əsasən sarı-göy (Lacivərt) və başqa 3 rəngdən ibarət loqoda '''Fenerbahçe Spor Kulübü *1907* ''' yazılmışdır. 1929-cu ildən etibarən [[Osmanlı Türkcəsi]] ilə yazılmış hərflər yeni [[Türk dili]]nə çevrilmişdir. Loqonun üzərində kiçik dəyişikliklər, redaktələr edilmiş ve əslı qorunaraq günümüzə qədər gəlmişdir. == Dünya Fənərbaxçalılar Günü == Dünyada ve [[Türkiyə]]də, ilk dəfə Fənərbaxça İdman Klubu bir günü Fənərbaxçalılara həsr etmişdir. 1907 quruluş ilinə görə təyin olunmuş gün, 19 [[İyul]] (19.07) saat 19:07 olarak müəyyən edilmişdir. Hər il Dünya Fənərbaxçalılar Günü, ölkədə və xaricdə təntənə ilə qeyd edilir. == Rəqabət == Fənərbaxçanın ən böyük rəqibləri [[Beşiktaş PFK|Beşiktaş]], [[Trabzonspor]] və [[Qalatasaray FK|Qalatasaray]] klublarıdır. Ən böyük rəqibi isə [[Qalatasaray FK|Qalatasaray]] klubudur və bu klublar arasında keçirilən oyunlar "Qitələrarası Derbi" adlanır. {| class="wikitable" !Rəqib !Q !H !M |- |[[Qalatasaray PFK|Qalatasaray]] |147 |120 |122 |- |[[Beşiktaş PFK|Beşiktaş]] |132 |91 |125 |- |[[Trabzonspor]] |48 |36 |38 |} == Heyəti == 13 avqust 2021-dən ehtibarən {{fs start}}{{fs player|no=1|pos=GK|nat=Türkiyə|name=[[Altay Bayındır]]|other=}}{{fs player|no=4|pos=DF|nat=Türkiyə|name=[[Sərdar Əziz]]}}{{fs player|no=32|pos=DF|nat=Fransa|name=[[Marsel Tisserand]]}}{{fs player|no=2|pos=DF|nat=Mərakeş|name=[[Nabil Dirar]]}}{{fs player|no=20|pos=MF|nat=Braziliya|name=[[Luiz Gustavo]]}} {{fs player|no=7|pos=MF|nat=Türkiyə|name=[[Ozan Tufan]]}}{{fs player|no=14|pos=MF|nat=Yunanıstan|name=[[Dimitris Pelkas]]}} {{fs player|no=16|pos=FW|nat=Türkiyə|name=[[Fərdi Kadıoğlu]]}} {{fs player|no=15|pos=FW|nat=Tanzaniya|name=[[Mbvana Samatta]]}} {{fs player|no=3|pos=DF|nat=Cənubi Koreya|name=[[Kim Mincae]]}} {{fs player|no=6|pos=DF|nat=Danimarka|name=[[Zanka]]}} {{fs player|no=28 |pos=DF|nat=Uruqvay|name=[[Maurisio Lemos]]}} {{fs player|no=37|pos=DF|nat=Çexiya|name=[[Filip Novak]]}} {{fs player|no=30|pos=DF|nat=Türkiyə|name=[[Nazim Sangare]]}} {{fs mid}} {{fs player|no=5 |pos=MF|nat=Argentina|name=[[Xose Sosa]]}} {{fs player|no=8 |pos=MF|nat=Türkiyə|name=[[Mərt Hakan Yandaş]]}} {{fs player|no=41|pos=DF|nat=Macarıstan|name=[[Attila Zalayi]]}} {{fs player|no=19|pos=FW|nat=Almaniya|name=[[Sərhat Dursun]]}} {{fs player|no=17|pos=MF|nat=Türkiyə|name=[[İrfan Can Kahveci]]}} {{fs player|no=13|pos=FW|nat=Ekvador|name=[[Enner Valencia]]}} {{fs player|no=23|pos=MF|nat=Türkiyə|name=[[Muhammed Gümüşkaya]]}} {{fs player|no=21|pos=FW|nat=Nigeriya|name=[[Brayt Osayi-Samyuel]]}} {{fs player|no=26|pos=MF|nat=Sloveniya|name=[[Miha Zayc]]}} {{fs player|no=10|pos=MF|nat=Almaniya|name=[[Məsud Özil]]}} {{fs player|no=33|pos=MF|nat=Türkiyə|name=[[Fateh Yiğit Şanlıtürk]]}} {{fs player|no=35|pos=GK|nat=Türkiyə|name=[[Berke Özər]]}} {{fs player|no=44|pos=DF|nat=İngiltərə|name=[[Steven Kolker]]}} {{fs player|no=-|pos=DF|nat=Türkiyə|name=[[Çağtay Kurukalıp]]}} {{fs end}} === Heyətdən kənarda === {{fs start}} {{fs player|no=18|pos=DF|nat=Türkiyə|name=[[Sadiq Çiftpınar]]}} {{fs player|no=27|pos=FW|nat=Seneqal|name=[[Mame Thiam]]}} {{fs player|no=11|pos=FW|nat=Almaniya|name=[[Sinan Gümüş]]}} {{fs player|no=88|pos=DF|nat=Türkiyə|name=[[Canər Ərkin]]}} {{fs player|no=66|pos=MF|nat=Türkiyə|name=[[Oğuz Kağan Güçtekin]]}} {{fs player|no=-|pos=MF|nat=Türkiyə|name=[[İsmayil Yüksek]]}} {{fs player|no=-|pos=DF|nat=Türkiyə|name=[[Murat Sağlam]]}} {{fs player|no=-|pos=MF|nat=Argentina|name=[[Diego Perotti]]}} {{fs end}} == Fənərbaxçada oynamış məşhur futbolçular == [[Fayl:Avropa Liqası Muzeyi Bakıda 26.jpg|thumb|Klubun forması Avropa Liqası Muzeyində]] {{Siyahı sütunlarla|3| * [[Aleksandro de Souza|Aleks]] * [[Ariel Orteqa]] * [[Aykut Kocaman]] * [[Brian Steen Nielsen]] * [[Can Bartu]] * [[Cəmil Turan]] * [[Dirk Kuyt]] * [[Elvir Baliç]] * [[Elvir Boliç]] * [[Cey-Cey Okoça]] * [[Yes Hog]] * [[Kennet Andersson]] * [[Lefter Küçükandonyadis]] * [[Milan Rapaiç]] * [[Nikola Anelka]] * [[Pier van Hoydonk]] *Raul Meireles *Roberto Karlos * [[Rıdvan Dilmen]] * [[Robin van Persi]] * [[Rüştü Reçber]] * [[Səlcuq Yula]] * [[Sergey Rebrov]] * [[Serhat Akın]] * [[Stefen Appiah]] * [[Toni Şumaxer]] * [[Tuncay Şanlı]] * [[Uçe Okeçukvu]] * [[Viorel Moldovan]] * [[Zoran Mirkoviç]] * [[Mateja Kezman]] * [[Əmrə Bəlözoğlu]] * [[İssiar Dia]] * [[Caner Erkin]] * [[Lefter Küçükonyadis]] *[[Volkan Dəmirəl]] *Matyu Valbuena *Mert Nobre *Deyvid *Daniyel Quiza *Musa Sov *Nani *Simon Keya *Yosef De Souza *Lazar Markoviç *Martin Şkrtel *Roberto Soldado *Viktor Moses *Jose Sosa *Luiz Qustavo *Dyeqo Perotti }} == Maraqlı qeyd == Türkiyənin "Fənərbaxça" klubunun əfsanəsi Con Bartu 1957-ci il yanvarın 25-də fantastik əməl sahibi olub. Futbol komandasının növbəti çempionat oyununda qol vuran Bartu matç bitən kimi "Fənərbaxça"nın basketbol komandasına qoşulub və komandasının 44:43 hesabı ilə qalib gəldiyi oyunda 10 xal qazanıb.<ref>[http://apasport.az/news.php?id=27143 İki rəsmi oyuna çıxan futbolçular]</ref> 1922–23 Cümə Liqası, 1915-ci ildən bəri İstanbulda təşkil edilən Cümə Liqasının son sezonudur. Səkkiz komandanın mübarizə etdiyi liqanı Fənərbaxça məğlub olmadan və qol buraxmadan 23 xalla tamamlayaraq, çempion olaraq bitirdi. Oktyabrda, 1922-ci ildə başlayan liqa, Apreldə,1923'ün sonlarına doğru sona çatdı. Türkiyənin ən böyük idman klubudur. == Rənglər və Forma == {| class="wikitable" align=right style="text-align: center" |- ! style="color:#FDEF00; background:#133A61;"|İllər ! style="color:#FDEF00; background:#133A61;"|Forma istehsalçısı |- |1984–1985 | [[Adidas]] |- |1985–1988 | Güner |- |1988–2000 | [[Adidas]] |- |2000–2004 | [[Fenerium]] |- |2004–2021 | [[Adidas]] |- |2021- | [[Puma(şirkət) ]] |} Fənərbaxçanın yaradığı zaman yaza təsadüf etdiyindən, klubun rəngləri Fənərbaxçanın çəmənliklərində çiçək açan sarı və ağ papatyalardan ilhamlanaraq sarı və ağ kimi təyin olundu. İlk illərdə komandanın geyindiyi forma uzun qollu və qalın idi, yay aylarında futbolçularda problemlər yaradırdı. Bu səbəbdən klubun prezidenti Nurizadə Ziya bəy, komandaya yay forması sifariş etmək üçün 1908-ci ildə ingilis tacir Bakerin dükanına getdi. Baker, sifariş ediləcək formaların yaya çata bilməyəcəyini söylədi. Bunun üzərinə hazırda əlində olan sarı-göy rəngli zolaqlı yay köynəklərini verməyi təklif etdi. İstanbulda digər forma satmaq üçün yer olmaması və yay istiliyi səbəbindən təklifi qəbul edən Nurizadə Ziya bəy, bütün formaları almağa və komandanın rənglərini sarı və tünd göyə çevirməyə qərar verdi. Fənərbaxçanın rəngləri sarı və tünd mavi olduqdan sonra klubun ilk emblemini Topuz Hikmet çəkdi. Topuz Hikmətin açıqlamasına görə, emblemin üstündə "Fenerbahçe Spor Klübü 1907" yazısı olan ağ yuvarlaq çərçivə, təmizlik və açıq ürək, qırmızı-ağ Türk bayrağı və Fənərbaxçalılar arasındakı sevgi və sədaqət,ortadakı sarı rəng Fənərbaxçaya qarşı duyulan qısqanclıq və həsəd, ürək şəklində tünd mavi rəng zadəganlığı təmsil edirdi. Fənərbaxça, 1977–78 mövsümündən bəri formasını maliyyələşdirməyə başladı. Yalnız 1978–1980-ci illərdə və 1987–88 mövsümünün bir dövründə sponsorlardan istifadə etmədi. Bu gün Fənərbaxçanın forması Adidas, formasının sponsoru isə Avis,Halley,HeForShe və Aygaz-dırş Formaların sinəsində Avis qollarında HeForShe, arxasında Halley-in reklamı var. 2014–15 mövsümündə Fənərbaxça Futbol Komandası sinə və qol reklamları almadı. <center> {|align="center" bgcolor="#FFFFFF" cellpadding="3" cellspacing="0" border="1" style="font-size: 95%; border: gray solid 1px; border-collapse: collapse;" |-align=center bgcolor=#F2F2F2 style="color:black;" ! style="color:#FDEF00; background:#133A61;"|İl ! style="color:#FDEF00; background:#133A61;"|Sponsor |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1977–1978 |Pereja |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1980–1982 |[[Banker Kastelli]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1982–1983 |İstanbul Bankası/Hisar Bank |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1983–1984 |İstanbul Bankası |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1984–1987 |Türkbank |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1987–1988 | -/Tamek |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1988–1989 |[[Türkiye Emlak Bankası|Emlak Bankası]]/Aden Otel |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1989–1996 |Emlak Bankası |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1996–1997 |[[VakıfBank]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1997–1998 |Emlak Bankası/[[Adidas]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1998–1999 |[[Rifle]]/[[Proton|Proton 5x5]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |1999–2000 |Proton 5x5 |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2000–2001 |[[Telsim]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2001–2004 |[[Aria ]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2004–2005 |[[Avea]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2005–2008 |[[Avea]]/[[Cola Turka]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2008–2009 |[[Avea]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2009–2012 |[[Avea]]/[[Türk Telekom]]/[[Ülker]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2012–2014 |[[Türk Telekom]]/[[Avea]]/[[Ülker]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2014–2015 |Göğüs:''Yok''/Kol:''Yok''/Sırt:[[Ülker]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2015–2016 |[[Yandex]]/[[Ülker|Halley]]/[[Turkish Airlines]]/[[İntegral Forex]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2016–2017 |[[nesine.com]]/[[Ülker|Halley]]/[[Borajet]]/[[İntegral Forex]]/[[Coca-Cola]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2017–2018 |[[Acıbadem Holding|Acıbadem]]/[[Ülker|Halley]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2018–2019 |[[Avis Oto Kiralama|Avis]]/[[Ülker|Halley]]/[[HeForShe]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2019–2020 |[[Avis Oto Kiralama|Avis]]/[[Ülker|Halley]]/[[HeForShe]]/[[Aygaz]] |-align=center bgcolor=#FFFFFF |2020- |[[Avis Oto Kiralama|Avis]]/[[Ülker|Halley]]/[[HeForShe]]/[[TÜPRAŞ|Tüpraş]]/[[Aygaz]] |} </center> === Sezonlara Görə Formalar === ==== Ev saha forması ==== {| | {{Futbol forması | pattern_la = _fb1907la | pattern_b = _fener1907a | pattern_ra = _fb1907ra |pattern_sh = | pattern_so = | leftarm = | body = | rightarm = | shorts = | socks = | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|1907-08]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fb19072la | pattern_b = _fb19072 | pattern_ra = _fb19072ra |pattern_sh = | pattern_so = | leftarm = | body = | rightarm = | shorts = | socks = | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|1908-09]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = | pattern_b = _fsk1926 | pattern_ra = |pattern_sh = | pattern_so = | leftarm = 252D8B | body = | rightarm = 252D8B | shorts = | socks = | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|1926-27]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fb9495h | pattern_b = _fb9495h | pattern_ra = _fb9495h |pattern_sh = | pattern_so = | leftarm = | body = | rightarm = | shorts = | socks = | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|1994-95]] }} |} {| | {{Futbol forması | pattern_b = _fsk0607h | pattern_ra = _fsk0607h | pattern_la = _fsk0607h | pattern_so = _color 3 stripes yellow | leftarm = 000040 | body = 000040 | rightarm = 000040 | shorts = 000040 | socks = 000040 | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2006-07]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fsk0708h | pattern_b = _fsk0708h | pattern_ra = _fsk0708h | pattern_sh = _fsk 1 | pattern_so = _fsk-1 | leftarm = 00006E | body = 00006E | rightarm = 00006E | shorts = 000080 | socks = 00006E | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2007-08]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk1 |pattern_b = _fsk1 |pattern_ra = _fsk1 |pattern_sh = _fsk 1 |pattern_so = _fsk-1 |leftarm = 00006E |body = 00006E |rightarm = 00006E |shorts = 00006E |socks = 00006E |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2008-09]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk0910h |pattern_b = _fsk0910h |pattern_ra = _fsk0910h |pattern_sh = _fsk 1 |pattern_so = _fsk-1 |leftarm = 00006E |body = 00006E |rightarm = 00006E |shorts = 00006E |socks = 00006E |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2009-10]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk1011h |pattern_b = _fsk1011h |pattern_ra = _fsk1011h |pattern_sh = _fsk1011h |pattern_so = _fsk-1 |leftarm = 00006E |body = 00006E |rightarm = 00006E |shorts = 00005A |socks = 00005A | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2010-11]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fb1112h |pattern_b = _fb1112h |pattern_ra = _fb1112h |pattern_sh = _fsk1112h |pattern_so = _fsk-4 |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = FFFFFF |socks = FFFFFF |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2011-12]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fsk1213H | pattern_b = _fsk1213H | pattern_ra = _fsk1213H | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _fsk-4 | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 003366 | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2012-13]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fsk1314H | pattern_b = _fsk1314H | pattern_ra = _fsk1314H | pattern_sh = _fsk1314a | pattern_so = _fsk1314a | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2013-14]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fb1415h | pattern_b = _fb1415h | pattern_ra = _fb1415h | pattern_sh = _fsk1415a | pattern_so = _fsk1415a | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2014-15]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fb1516h | pattern_b = _fb1516h | pattern_ra = _fb1516h | pattern_sh = _fb1516h | pattern_so = _fb1516h | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2015-16]] }} |} {| | {{Futbol forması | pattern_la = _fenerbahce1617h | pattern_b = _fenerbahce1617h | pattern_ra = _fenerbahce1617h | pattern_sh = _fenerbahce1617h | pattern_so = _fenerbahce1617h | leftarm = ffffff | body = ffffff | rightarm = ffffff | shorts = ffffff | socks = ffffff | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2016-17]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _fener1718h | pattern_b = _fener1718h | pattern_ra = _fener1718h | pattern_sh = _fener1718a | pattern_so = _fener1718a | leftarm = ffffff | body = ffffff | rightarm = ffffff | shorts = FFFFFF | socks = ffffff | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2017-18]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _fener1819h | pattern_b = _fener1819h | pattern_ra = _fener1819h | pattern_sh = _adidasyellow | pattern_so = _3_stripes_yellow | leftarm = ffffff | body = ffffff | rightarm = ffffff | shorts = ffffff | socks = ffffff | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2018-19]] }} |{{Futbol forması | pattern_la = | pattern_b = _fener1920h | pattern_ra = | pattern_sh = _fener1920t | pattern_so = _fener1920t | leftarm = 000060 | body = ffffff | rightarm = 000060 | shorts = ffffff | socks = ffffff | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2019-20]] }} |{{Futbol forması | pattern_la = _fener2021h | pattern_b = _fener2021h | pattern_ra = _fener2021h | pattern_sh = _fener2021h | pattern_so = _fener1920t | leftarm = 000060 | body = 000060 | rightarm = 000060 | shorts = ffffff | socks = ffffff | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2020-21]] }} |} ==== Xarici stadyon forması ==== {| | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk0607a |pattern_b = _fsk0607a |pattern_ra = _fsk0607a |pattern_sh = _fsk0607a |pattern_so = _fsk0607a |leftarm = DBBD64 |body = DBBD64 |rightarm = DBBD64 |shorts = DBBD64 |socks = DBBD64 |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2006-07]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk0708a |pattern_b = _fsk0708a |pattern_ra = _fsk0708a |pattern_sh = _yellow stripes adidas |pattern_so = _fsk 2 |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = |socks = |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2007-08]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk 2 |pattern_b = _fsk2 |pattern_ra = _fsk 2 |pattern_sh = |pattern_so = _fsk 2 |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = FFFFFF |socks = FFFFFF |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2008-09]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk0910a |pattern_b = _fsk0910a |pattern_ra = _fsk0910a |pattern_sh = _adidasonwhite |pattern_so = _fsk 2 |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = FFFFFF |socks = FFFFFF |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2009-10]] }} | | {{Futbol forması | pattern_la = _fsk1011a | pattern_b = _fsk1011a | pattern_ra = _fsk1011a | pattern_sh = _fsk1011a | pattern_so = _fsk-4 | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2010-11]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk1112a |pattern_b = _fsk1112a |pattern_ra = _fsk1112a |pattern_sh = _fsk1112a |pattern_so = _color_3_stripes_white |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = FFFFFF |socks = 77bbff |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2011-12]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fsk1213A | pattern_b = _fsk1213A | pattern_ra = _fsk1213A | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _fsk-4 | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 003366 | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2012-13]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fsk1314A | pattern_b = _fsk1314A | pattern_ra = _fsk1314A | pattern_sh = _fsk1314a | pattern_so = _fsk1314a | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 183a8b | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2013-14]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fsk1415a | pattern_b = _fsk1415a | pattern_ra = _fsk1415a | pattern_sh = _fsk1415a | pattern_so = _fsk1415a | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 152A47 | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2014-15]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fb1516a | pattern_b = _fb1516a | pattern_ra = _fb1516a | pattern_sh = _fb1516a | pattern_so = _fb1516a | leftarm = cfcfcf | body = cfcfcf | rightarm = cfcfcf | shorts = cfcfcf | socks = cfcfcf | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2015-16]] }} |} {| | {{Futbol forması | pattern_la = _fenerbahce1617a | pattern_b = _fenerbahce1617a | pattern_ra = _fenerbahce1617a | pattern_sh = _fenerbahce1617h | pattern_so = _fenerbahce1617h | leftarm = ffffff | body = FFFFFF | rightarm = ffffff | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2016-17]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _fener1718a | pattern_b = _fener1718a | pattern_ra = _fener1718a | pattern_sh = _fener1718a | pattern_so = _fener1718a | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2017-18]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _fener1819t | pattern_b = _fener1819t | pattern_ra = _fener1819t | pattern_sh = _fener1819t | pattern_so = _3_stripes_yellow | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2018-19]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _fener1920a | pattern_b = _fener1920a | pattern_ra = _fener1920a | pattern_sh = _fener1920a | pattern_so = _fener1920a | leftarm = FFFF00 | body = FFFF00 | rightarm = FFFF00 | shorts = FFFF00 | socks = FFFF00 | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2019-20]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _fener2021a | pattern_b = _fener2021a | pattern_ra = _fener2021a | pattern_sh = _fener2021a | pattern_so = _fener2021a | leftarm = EFD88F | body = EFD88F | rightarm = EFD88F | shorts = EFD88F | socks = EFD88F | title =[[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2020-21]] }} |} ==== Üçüncü forma ==== {| | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk0607t |pattern_b = _fsk0607t |pattern_ra = _fsk0607t |pattern_sh = _fsk0607t |pattern_so = _fsk0607t |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = D3D3D3 |socks = D3D3D3 |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2002-03]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk0708t |pattern_b = _fsk0708t |pattern_ra = _fsk0708t |pattern_sh = _fsk0708t |pattern_so = _fsk0708t |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = |socks = 00FFFF |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2007-08]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk-4 |pattern_b = _fsk4 |pattern_ra = _fsk-4 |pattern_sh = |pattern_so = _fsk-4 |leftarm = FFF200 |body = 696969 |rightarm = FFF200 |shorts = FFFFFF |socks = FFFFFF |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2008-09]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk0910t |pattern_b = _fsk0910t |pattern_ra = _fsk0910t |pattern_sh = _fsk0910t |pattern_so = _fsk0910t |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 404040 |socks = 404040 |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2009-10]] }} | | {{Futbol forması | pattern_la = _fsk1011t | pattern_b = _fsk1011t | pattern_ra = _fsk1011t | pattern_sh = _fsk1011t | pattern_so = _3_stripes_white | leftarm = 0000FF | body = 0000FF | rightarm = 0000FF | shorts = 0000FF | socks = 0000FF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2010-11]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk1112t |pattern_b = _fsk1112t |pattern_ra = _fsk1112t |pattern_sh = _fsk1112t |pattern_so = _fsk1112t |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = FFFFFF |socks = 000960 |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2011-12]] }} | {{Futbol forması | pattern_la =_fsk1213T | pattern_b =_fsk1213T | pattern_ra =_fsk1213T | pattern_sh =_fsk1213T | pattern_so =_fsk1213T | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 002040 | socks = 002040 | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2012-13]] }} | {{Futbol forması | pattern_la =_fsk1314T | pattern_b =_fsk1314T | pattern_ra =_fsk1314T | pattern_sh =_fsk1314t | pattern_so =_fsk1314h | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 23222a | socks = 23222a | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2013-14]] }} | {{Futbol forması | pattern_la =_fsk1415t | pattern_b =_fsk1415t | pattern_ra =_fsk1415t | pattern_sh =_fsk1415t | pattern_so =_fsk1415t | leftarm = 000064 | body = 000064 | rightarm = 000064 | shorts = 000064 | socks = 000064 | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2014-15]] }} | {{Futbol forması | pattern_la = _fb1516t | pattern_b = _fb1516t | pattern_ra = _fb1516t | pattern_sh = _fb1516t | pattern_so = _fb1516t | leftarm = 1c0f45 | body = 1c0f45 | rightarm = 1c0f45 | shorts = 7fff00 | socks = 1c0f45 | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2015-16]] }} |} {| | {{Futbol forması | pattern_la = _fenerbahce1617t | pattern_b = _fenerbahce1617t | pattern_ra = _fenerbahce1617t | pattern_sh = _fenerbahce1617t | pattern_so = _fenerbahce1617t | leftarm = 19192d | body = 19192d | rightarm = 19192d | shorts = 19192d | socks = 19192d | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2016-17]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _fener1718t | pattern_b = _fener1718t | pattern_ra = _fener1718t | pattern_sh = _fener1718t | pattern_so = _fener1718t | leftarm = 00813E | body = 00813E | rightarm = 00813E | shorts = 00813E | socks = 00813E | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2017-18]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _fener1819a | pattern_b = _fener1819a | pattern_ra = _fener1819a | pattern_sh = _fener1819a | pattern_so = _fener1819a | leftarm = 152A67 | body = 152A67 | rightarm = 152A67 | shorts = 152A67 | socks = 152A67 | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2018-19]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _adidastiro19bl | pattern_b = _fener1920t | pattern_ra = _adidastiro19bl | pattern_sh = _adidasyellow | pattern_so = | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 0000FF | socks = 0000FF | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2019-20]] }} | |{{Futbol forması | pattern_la = _fener2021t | pattern_b = _fener2021t | pattern_ra = _fener2021t | pattern_sh = _fener2021t | pattern_so = _fener2021t | leftarm = 021748 | body = 021748 | rightarm = 021748 | shorts = 021748 | socks = 021748 | title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2020-21]] }} |} ==== Dördüncü forma ==== {| | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk0708h |pattern_b = _fsk0708f |pattern_ra = _fsk0708h |pattern_sh = _fsk 1 |pattern_so = _fsk-1 |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = |socks = 00006E |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2007-08]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk-3 |pattern_b = _fsk3 |pattern_ra = _fsk-3 |pattern_sh = |pattern_so = _fsk-3 |leftarm = C0FF00 |body = C0FF00 |rightarm = C0FF00 |shorts = C0FF00 |socks = C0FF00 |title = [[Fənərbaxça PFK 1907-08 sezonu|2008-09]] }} | | {{Futbol forması | pattern_la = _fsk1011f | pattern_b = _fsk1011f | pattern_ra = _fsk1011f | pattern_sh = _fsk1011f | pattern_so = _color 3 stripes yellow | leftarm = 008000 | body = 008000 | rightarm = 008000 | shorts = 008000 | socks = 008000 | title = [[Fenerbahçe (futbol takımı) 2010-11 sezonu|2010-11]] }} | {{Futbol forması |pattern_la = _fsk1112f |pattern_b = _fsk1112f |pattern_ra = _fsk1112f |pattern_sh = _fsk1112f |pattern_so = _fsk1112f |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = FFFFFF |socks = ffff00 |title = [[Fenerbahçe (futbol takımı) 2011-12 sezonu|2011-12]] }} |} == Qalib Gəldiyi Əhəmiyyətli Oyunlar == === Fənərbaxça-Qalatasaray tarixi oyunları === * 31.12.1907 — İstanbul Ligası: 0–7 (Rəqib sahədə) * 10.02.1933 — İstanbul Liqası: 5–1 (Rəqib sahədə) * 23.02.1935 — İstanbul Liqası: 6–1 (Rəqib sahədə) * 12.12.1976 — Zəlzələ Kuboku: 6–1 * 16.08.1980 — TSYD Kuboku: 5–0 * 03.05.1989 — Türkiyə Kuboku: 4–3 (ilk yarı 0–3) (Rəqib sahədə) * 08.09.1996 — Türkiyə Liqası: 4–0 (Rəqib sahədə) * 06.11.2002 — Türkiyə Liqası: ([[Fənərbaxça Şükrü Saracoğlu Stadionu]]) 6–0 * 15.05.2005 — Türkiyə Liqası: 5–1 (Rəqib sahədə) * 22.04.2006 — Türkiyə Liqası: (Fenerbahçe [[Şükrü Saracoğlu]]) 4–0 * 09.11.2008 — Türkiyə Liqası: (Fenerbahçe [[Şükrü Saracoğlu]]) 4–1 === Avropadakı Tarixi Oyunlar === * 1968 — '''Fənərbaxça ''' 2–1 [[Mançester Siti FK|Mançester Siti]] (Çempion Klublar Kuboku 1-ci Tur oyunu) * 1985 — [[Bordo]] 2–3 '''Fənərbaxça ''' (Çempion Klublar Kuboku 1-ci Tur oyunu) * 1996 — [[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]] 0–1 '''Fənərbaxça ''' ([[Çempionlar Liqası]] oyunu) (30 oktyabr 1996-cı ildəki bu oyunda Fənərbaxça, Mançester Yunayted komandasını 40 il sonra öz evində bir Avropa oyununda məğlub etmiş ilk komanda olmuşdur.) * 1998 — '''Fənərbaxça ''' 1–0 [[Parma]] ([[UEFA]] 2-ci Tur) (Parma UEFA kubokunu almışdır) * 2001 — '''Fənərbaxça ''' 2–1 [[Qlazqo Reyncers]] (Çampionlar Liqası 3-cü Tur) * 2004 — '''Fənərbaxça ''' 1–0 [[Sparta Praqa]] (Çampionlar Liqası oyunu) * 2004 — Sparta Praqa 0–1 '''Fənərbaxça ''' (Çampionlar Liqası oyunu) * 2004 — '''Fənərbaxça ''' 3–0 [[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]] (Çampionlar Liqası oyunu) * 2005 — '''Fənərbaxça ''' 3–0 [[PSV Eyndhoven FK|PSV Eyndhoven]] (Çampionlar Liqası oyunu) * 2007 — '''Fənərbaxça''' 1–0 [[İnter Milan FK|İnter Milan]] (Çempionlar Liqası oyunu) * 2007 — '''Fənərbaxça''' 2–0 [[PSV Eyndhoven FK|PSV Eyndhoven]] (Çampionlar Liqası oyunu) * 2008 — '''Fənərbaxça''' 3–2 Sevilla (Çampionlar Liqası oyunu) * 2008 — '''Fənərbaxça''' 2–1 Çelsi (Çampionlar Liqası oyunu) * 2013 — '''Fənərbaxça''' 1–0 Benfika (Avropa Liqası oyunu) == UEFA reytinqində == {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- ! Sıra !! Ölkə !! Klub !! Xal |- |60||{{bayraq|Kipr}}||[[APOEL FK|APOEL]]||30.210 |- |61||{{bayraq|TUR}}||Fənərbaxça||29.980 |- |62||{{bayraq|İspaniya}}||[[Real Sosyedad FK|Real Sosyedad]]||20.299 |} == Şöbələr == === Aktiv Şöbələr === * '''[[Futbol]]''' * '''[[Basketbol]]''' ([[Fənərbaxça Ülkərspor]]) * '''[[Voleybol]]''' ([[Fənərbaxça QVK|Fənərbaxça Qadın Voleybol Komandası]]) * '''[[Avarçəkmə]]''' * '''[[Boks]]''' * '''[[Yelkən]]''' * '''[[Atletizm]]''' * '''[[Üzgüçülük]]''' * '''[[Stolüstü Tenis]]''' === Fəaliyyətdə Olmayan Şöbələr === * [[Atıcılıq]] * [[Fiqurlu Konkisürmə]] * [[Ovçuluq]] * [[Bilyard]] * [[Velosiped İdmanı]] * [[Otüstü Hokkey]] * [[Qılıncoynatma]] * [[Güləş]] * [[Ağır Atletika]] * [[Həndbol]] * [[Skout]] * [[Gimnastika]] * [[Cüdo]] * [[Kriket]] * [[Avtomobil idmanı]] * [[Xizəksürmə]] * [[Hokkey]] * [[Mini Futbol]] * [[Su Xizəyi]] * [[Voterpolo]] * [[Tennis]] == Qazandığı Çempionluqlar və Kuboklar == === Beynəlmiləl Qələbələr === * '''Balkan Kuboku (1):''' 1966–67 === Vətəniçi Qələbələr === ==== Türkiyə Liqa Çempionluğu(19) ==== ==== 1959, 1960–1961, 1963–1964, 1964–1965, 1967–1968, 1969–1970, 1973–1974, 1974–1975, 1977–1978, 1982–1983, 1984–1985, 1988–1989, 1995–1996, 2000–2001, 2003–2004, 2004–2005, 2006–2007, 2010–2011, 2013–2014 ==== ==== Digər Çempionatlar ==== * '''Türkiyə Kuboku (6):''' 1967–68, 1973–74, 1978–79, 1982–83, 2011–12, 2012–13 * '''Prezident Kuboku / Super Kubok (7):''' 1968, 1973, 1975, 1984, 1985, 1990, 2007 * '''Baş nazir Kuboku (8):''' 1945, 1946, 1950, 1973, 1980, 1988, 1992, 1998 * '''TSYD Kuboku (12):''' 1969, 1973, 1975, 1976, 1978, 1979, 1980, 1982, 1985, 1986, 1994, 1995 * [[Atatürk]] Kuboku (2):''' 1964, 1998 * '''İstanbul Futbol Liqası (16):''' 1911–12, 1913–14, 1914–15, 1920–21, 1922–23, 1929–30, 1932–33, 1934–35, 1935–36, 1936–37, 1943–44, 1946–47, 1947–48, 1952–53, 1956–57, 1958–59 * '''İstanbul Kuboku (1):''' 1944 * '''İstanbul Şilti (4):''' 1930, 1934, 1938, 1939 * '''Spor Toto Kuboku (1):''' 1967 * '''Donanma Kuboku (4):''' 1982, 1983, 1984, 1985 == Avropa kuboklarında yubiley qolları<ref>{{Cite web |title="Fənərbaxça"dan yeni rekord |url=http://www.lent.az/news.php?id=33982 |access-date=2009-11-06 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305024438/http://www.lent.az/news.php?id=33982 |url-status=dead }}</ref> == {| class="wikitable" style="font-size: 95%; text-align: center;" |- ! yubiley<br>qolu ! müəllif ! turnir ! rəqib ! meydan ! oyunun hesabı ! tarix ! yubiley<br>qolunun<br>dəqiqəsi |- | '''100''' | {{bayraq|İsrail}} [[Haim Revivo]] | [[UEFA Kuboku 2002/2003|UEFA Kuboku]] | {{bayraq|İsveç}} [["AİK"]] | s | 3:3 | ? | 15 |- | '''200''' | {{bayraq|Braziliya}} [[Bilika]] | [[UEFA Avropa Liqası 2009/2010|UEFA Avropa Liqası]] | {{bayraq|Rumıniya}} [[Styaua Buxarest FK|Styaua Buxarest]] | s | 3:1 | 05.11.2009 | 51 |} == Xarici keçidlər == * Fenerbahçe Spor Kulubü Rəsmi klub saytı — http://www.fenerbahce.org * Fenerbahçe Kart Resmi Sitesi — http://www.fenerbahce.com.tr {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150131013041/http://www.fenerbahce.com.tr/ |date=2015-01-31 }} * Fenerium — http://www.fenerium.com.tr * Fenerbahçe TV — http://www.fb.tv {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20061004005520/http://fb.tv/ |date=2006-10-04 }} * 1907 Fenerbahçe Derneği — http://www.1907.org * Üniversiteli Fenerbahçeliler Derneği — http://www.1907unifeb.org * Genç Fenerbahçeliler http://www.gencfb.org/ * Fenerbahçe Ulkerspor http://www.fenerbahceulkerspor.org/ * Fenerbahçe Portal http://www.fenertribun.com {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100618105916/http://www.fenertribun.com/ |date=2010-06-18 }} == Həmçinin bax == * [[Fənərbaxça Ülker|Fənərbaxça Kişi Basketbol Klubu]] * [[Fənərbaxça VK|Fənərbaxça Kişi Voleybol Klubu]] * [[Fənərbaxça QFK|Fənərbaxça Qadın Voleybol Klubu]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Fənərbaxça PFK| ]] [[Kateqoriya:1907-ci ildə yaradılmış futbol klubları]] rnh84niigbgchkwpwwybxzy9rv0gxii 26 komissar (film, 1932) 0 7417 6564605 6499067 2022-08-05T21:08:02Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = 26 komissar |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = 26 komissar (film, 1932).jpg |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Nikolay Şengelaya]] |ssenarist = Aleksandr Rjeşevski<br/>[[Nikolay Şengelaya]]<br/>A. Amiraqov |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = Kazım Həsənov<br/>[[Xeyri Əmirzadə]]<br/>[[Əlisəttar Məlikov]]<br/>İvan Klyukvin<br/>Vasili Kovrigin<br/>N. Kulikov<br/>Allahverdi Məlikov<br/>[[Veriko Ancaparidze]]<br/>Pyotr Morskoy |operator = Yevgeni Şneyder |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = Viktor Aden |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = tarixi<br/>dram |ilk baxış = [[19 fevral]] [[1933]], [[SSRİ]]<br/>[[30 iyun]] [[1933]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]<br/>[[16 aprel]] [[1981]], [[Niderland]] |dil = səssiz (titrlər ruscadır) |ölkə = {{AzSSR}} |istehsalçı = [["Azərbaycanfilm" Kinostudiyası|Azərfilm]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = tammetrajlı bədii film |rəng = ağ-qara |vaxt = 78 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1932]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = 8 hissə<br/>2170 metr |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = 0023971 |vikianbar = }} '''''26 komissar''''' filmi rejissor [[Nikolay Şengelaya]] tərəfindən [[1932]]-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film [["Azərbaycanfilm" Kinostudiyası|Azərfilm]] kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Tarixi-inqilabi film Bakı komissarlarının həyat və inqilabi fəaliyyətindən, onların [[Azərbaycan]]da kommuna yaratmaq səylərindən və kommunanın süqutundan danışır.<ref name ="Aydın Kazımzadə">Aydın Kazımzadə. Azərbaycan kinosu — 1 (filmlərin izahlı kataloqu (1898-2002)). Bakı: 2003, səh.29.</ref> Filmdə əsas rolları Kazım Həsənov, [[Xeyri Əmirzadə]], [[Əlisəttar Məlikov]], İvan Klyukvin, Vasili Kovrigin, N. Kulikov, Allahverdi Məlikov və [[Veriko Ancaparidze]] ifa edirlər. == Məzmun == Film Bakı komissarlarının həyat və inqilabi fəaliyyətindən, onların [[Azərbaycan]]da kommuna yaratmaq səylərindən və kommunanın süqutundan danışır.<ref name="Aydın Kazımzadə"/> ==Film haqqında== Bu film montaj kinosu tarixinə yeni səhifə yazmışdır.<ref name="Aydın Kazımzadə"/> ==Mükafat== Rejissor [[Nikolay Şengelaya]] filmə görə Az.MİK-in fəxri fərmanı və üstündə ad yazılmış qızıl saatla təltif olunmuşdur ([[1933]]).<ref name="Aydın Kazımzadə"/> ==Filmin üzərində işləyənlər== Ssenari müəllifi: Aleksandr Rjeşevski, [[Nikolay Şengelaya]], A. Amiraqov<br/> Rejissor: [[Nikolay Şengelaya]]<br/> Operator: Yevgeni Şneyder<br/> Rəssam: Viktor Aden ==Rollarda== Kazım Həsənov — Stepan Şaumyan<br/> [[Xeyri Əmirzadə]] — komissar<ref name="Aydın Kazımzadə"/><br/> [[Əlisəttar Məlikov]] — bolşevik<br/> İvan Klyukvin — Petka<br/> Vasili Kovrigin — matros Vaska<br/> N. Kulikov — rus fəhləsi<br/> Allahverdi Məlikov — türk fəhləsi<br/> [[Veriko Ancaparidze]] — fəhlə arvadı<br/> Pyotr Morskoy — cəbhədən gələn bolşevik<ref name ="Kinoteatr">[http://www.kino-teatr.ru/kino/movie/sov/8426/titr/ ДВАДЦАТЬ ШЕСТЬ КОМИССАРОВ (1932)]</ref><br/> [[İqor Savçenko]] — eser lideri<br/> Kote Andronnikov — daşnakların lideri<ref name="Kinoteatr"/><br/> Mixail Abesadze — "mauzerçi"<br/> P. Ryazanov — general Denvil<br/> X. Venarikov — kapitan Conson<br/> [[Mustafa Mərdanov]] — menşevik == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == *Газ. "Правда". 6 декабря 1932 года. *Газ. "Кино". 16 января 1933 года. *"26 комиссаров". Москва: Гизлегпром, 1933.- стр. 3-4. *"Слова оператора". "26 комиссаров". Москва: Гизлегпром, 1933.- стр. 11. *Nəcəfov, M. “26-ların güllələnməsi” //İnqilab və mədəniyyət.- 1952.- № 9.- səh. 126. *[[Şəmsəddin Abbasov]]. “Sovet Azərbaycanının kinosu” //Kommunist.- 1958.- 29 avqust. *Эдхем Кулибеков. Киноискусство Азербайджана. Баку: Азернешр, 1960.- стр. 20. *"Очерки истории КП Азербайджана". Баку, 1963.- стр. 284. *Н. Лебедев. "Очерк истории кино СССР". Москва, 1965.- стр. 534. *Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası. Memarlıq və İncəsənət İnstitutu. Nazim Sadıxov. Azərbaycan bədii kinosu (1920-1935-ci illər). Bakı: Elm, 1970. *Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. [[Sergey Yutkeviç|С. И. Юткевич]]; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. *Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 12. *Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 31-37. ==Həmçinin bax== [[Azərbaycan filmlərinin siyahısı]]<br/> [[1932-ci ilin Azərbaycan filmləri]]<br/> [[1930-cu illər Azərbaycan filmlərinin siyahısı]] [[Kateqoriya:1932-ci ilin filmləri]] [[Kateqoriya:1932-ci ilin Azərbaycan filmləri]] [[Kateqoriya:Mükafat alan Azərbaycan filmləri]] [[Kateqoriya:Səssiz filmlər]] o8srh02k37kuujw0lp2gzpsng80gp35 Dəcəl dəstə (film, 1937) 0 7482 6564606 6277338 2022-08-05T21:09:48Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Dəcəl dəstə |orijinal adı = |digər adı = Gur dəstə |şəkil = Dəcəl dəstə (film, 1937).jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Aleksandr Popov]]<br>[[Qəmər Salamzadə]] |ssenarist = [[Yuri Fidler]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = M.Baxçisaraytsev |rollarda = A.Varqanova — əlaçı Olya<br>Murtuza Əhmədov — Heydər (Olyanın dostu)<br>A.Bağırova — əlaçı Nina<br>A.Mirzəyev — Yusif<br>[[Leyla Bədirbəyli]] — Anna Pavlovna |operator = |səs operatoru = M.Belausov |musiqi tərtibatı = |rəssam = Viktor Aden |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Komediya filmi|komediya]]<br>[[Uşaq filmi|uşaq]] |ilk baxış = 9 noyabr 1937 |dil = |ölkə = {{USSR}} |istehsalçı = [["Azərbaycanfilm" Kinostudiyası|Azərfilm]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = tammetrajlı bədii film |rəng = ağ-qara |vaxt = 59 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = 1937 |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = 6 hissə <br>1614 metr<br>35 mm |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} == Məzmun == Uşaq filmi Bakının beynəlmiləl orta məktəblərindən birinin şagirdlərinin gündəlik qayğılarından danışır. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === :'''Quruluşçu rejissor:''' [[Aleksandr Popov]], [[Qəmər Salamzadə]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Yuri Fidler]] :'''Bəstəkar:''' M.Baxçisaraytsev :'''Quruluşçu rəssam:''' Viktor Aden :'''Rəssam:''' Qasım Səlimxanov :'''Səs operatoru:''' M.Belausov :'''Rejissor köməkçisi:''' [[Zeynəb Kazımova]] :'''Mahnıların mətni:''' [[Rəsul Rza]], [[Yuri Fidler]] === Rollarda === :A.Varqanova — əlaçı Olya :Murtuza Əhmədov — Heydər (Olyanın dostu) :A.Bağırova — əlaçı Nina :A.Mirzəyev — Yusif :[[Leyla Bədirbəyli]] — Anna Pavlovna :N.Antonov — Mişa :Q.Molodtsov — Qrişa :[[Ağasadıq Gəraybəyli]] — Yusifin atası :[[Əzizə Məmmədova]] — Yusifin anası == Mənbə == * Азербайджанской ССР кинематография. Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. [[Sergey Yutkeviç|С. И. Юткевич]]; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 12. * Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 32; 80. [[Kateqoriya:1937-ci ilin Azərbaycan filmləri]] [[Kateqoriya:Komediya filmləri]] [[Kateqoriya:Uşaq filmləri]] [[Kateqoriya:Ağ-qara filmlər]] [[Kateqoriya:Səssiz filmlər]] fihicb15oxqnr2wfkwnnw5ha65668qh İstanbul 0 7958 6564646 6562191 2022-08-05T22:16:29Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{YM}} '''İstanbul''', köhnə Azərbaycandilli mənbələrdə '''İstambul'''<ref>{{ASE|1|116|İeronimoviç Adamyan Petros}}</ref> — [[Türkiyə]]nin ən böyük şəhəri və ölkənin 81 [[Türkiyənin inzibati bölgüsü|ilindən]] biri. Ölkənin iqtisadi, tarixi və sosial-mədəni əhəmiyyətli şəhərlərindən biridir.<ref name="anadoluist">"''Cumhuriyet Dönemi'nde Ankara başkent yapılmışsa da İstanbul kültürel başkent olma özelliğini korumuştur.''" ''İstanbul'', Anadolu Yayıncılık (1983), s.4086.</ref><ref>{{Cite web |title=İstanbul Büyükşehir ve metropol |url=http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/kurumsal/YetkiAlani/Pages/Metropol.aspx |access-date=2019-03-23 |archive-date=2009-09-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090906152132/http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/kurumsal/YetkiAlani/Pages/Metropol.aspx |url-status=live }}</ref><ref name="michelin">"''İki kıta üzerine kurulu İstanbul, Türkiye'nin siyasi ve iktisadi merkezi olmayı sürdürmektedir.''" ("''À cheval sur deux continents Istanbul demeure le pôle culturel et économique de la Turquie.''") ''Istanbul'', Michelin (2011), s. 106. ISBN 2-06-715438-9, 9782067154384</ref> İqtisadi böyüklüyünə görə [[dünya]]da 34-cü, əhalisinə görə [[Avropa]]da birinci, Dünyada isə [[Laqos]] şəhərindən sonra altıncı sırada yer alır.<ref>[[:en:List of cities proper by population|List of cities proper by population]]</ref><ref>[http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=106288 PriceWaterhouseCoopers: U.K. Economic Outlook and Global City GDP Ranking 2005–2020 Full Report] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20070328042441/http://www.todayszaman.com/tz-web/detaylar.do?load=detay&link=106288 | date = 2007-03-28 }} '''(PDF faylı)'''</ref> İstanbul [[Türkiyə]]nin şimal-qərbində, [[Mərmərə dənizi]] və [[Bosfor]] sahili boyunca salınmış şəhərdir. Qitələrarası şəhər olan İstanbulun Avropa hissəsinə ''Avrupa yakası,'' [[Asiya]]dakı hissəsinə isə ''Anadolu Yakası'' deyilir. Üç tərəfi su sahəsi — [[Mərmərə dənizi]], [[Bosfor]] və [[Haliç]] ilə əhatə olunmuş yarımada üzərində qurulan İstanbulun qərb sərhədi [[Konstantinopol divarları|Konstantinopol qala divarların]]ı meydana gətirir. Şəhərin böyümə və inkişafı prosesində qala divarlarının sərhədləri 4 dəfə qərbə daşınmışdır. Şəhər 39 [[İstanbul ilçələrinin siyahısı|ilçədən]] ibarətdir.<ref>[https://web.archive.org/web/20150910051845/http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=12413 İstanbula Merhaba isimli çalışma]— 12 Yanvar, 2009-cu ildə arxivlənmişdir.</ref> [[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi|Böyükşəhər bələdiyyəsi]] ilə birlikdə 40 bələdiyyəyə malikdir. [[Dünya]]nın ən qədim şəhərlərindən biri olan İstanbul, 330–395-ci illər arasında [[Roma İmperiyası]], 395–1204 və 1261–1453 illəri arasında [[Bizans İmperiyası]]<ref>[http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFD748A88C51E17C58 T.C. Kültür Bakanlığı Osmanlı başkentleri sayfası] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305125403/http://kultur.gov.tr/tr/belgegoster.aspx?f6e10f8892433cffaaf6aa849816b2efd748a88c51e17c58 |date=2016-03-05 }}. — İstifadə tarixi: 2 aprel, 2019</ref>, 1204–1261 arasında [[Latın İmperiyası]] və son olaraq da 1453–1922 illəri arasında [[Osmanlı İmperiyası]]na paytaxtlıq etmişdir.<ref>[http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFD748A88C51E17C58] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305125403/http://kultur.gov.tr/tr/belgegoster.aspx?f6e10f8892433cffaaf6aa849816b2efd748a88c51e17c58 |date=2016-03-05 }} T.C. Kültür Bakanlığı Osmanlı başkentleri sayfası.</ref> Son illərdə ard-arda meydana çıxan [[Arxeoloji abidələr|arxeoloji tapıntılar]] bəşəriyyət tarixində mühüm rol oynayır. [[Yarımburqaz mağarası]]nda tapılan daş alətlərlə, [[İbtidai icma quruluşu|ibtidai insan]] izlərinin 400.000 il əvvələ söykəndiyi ortaya çıxmışdır.<ref name="C.P.İ-I">Qaya, Öndər (2010). "Byzas'ın yerinden Konstantin'in şehrine: İstanbul". "''Cihan Payitahtı" — İstanbul'' kitabından. İstanbul: Timaş. ss. səhifə. 15–23. [[:tr:Özel:KitapKaynakları/9786051141655|ISBN 978-605-114-165-5.]]</ref><ref>[http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:7fkquRL90PwJ:dergi.istanbul.gov.tr/Default.aspx%3Fpid%3D518%26did%3D1%26sid%3D26+yar%C4%B1mburgaz+ma%C4%9Faras%C4%B1+M.%C3%B6.+400.000&cd=7&hl=tr&ct=clnk&gl=tr "Çağlar boyu İstanbul"]. Buraxılış tarixi: 29 İyun 2010.</ref><ref>[http://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/2027.42/34951/1/3_ftp.pdf "History of sedimentary infilling of Yarimburgaz Cave] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210809204803/http://deepblue.lib.umich.edu/bitstream/handle/2027.42/34951/3_ftp.pdf;jsessionid=F894D08B98195E12B9885C4C0C974700?sequence=1 |date=2021-08-09 }} '''(PDF faylı),''' Buraxılış tarixi: 29 İyun, 2010 ''([[İngilis dili|İngiliscə]])''</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20150122234220/http://www.denizce.com/tunaturgay12.asp "İstanbul'un en eski yerleşimi: Yarımburgaz Mağaraları"] 22 Yanvar, 2015 tarixində [http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/konum/Pages/Cografi_Konum_ve_Stratejik_Onem.aspx bu mənbədən] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20160305014208/http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/konum/Pages/Cografi_Konum_ve_Stratejik_Onem.aspx | date = 2016-03-05 }} arxivləndi. Buraxılış tarixi: 29 İyun, 2010</ref> Bu arxeoloji tapıntılar təkcə İstanbul deyil, bütün [[Mərmərə regionu]]nun ən qədim insan izləridir. Şəhərin Asiya hissəsində ilk məskunlaşma mərkəzləri [[Kalkedon]], [[Avropa]] hissəsində isə [[Bizantion]] olmuşdur. Müstəqillik dövründən öncə də əsarəti altında olduğu bütün dövlətlərin paytaxt rolunu oynayan bu şəhər, 13 oktyabr 1923-cü ildə paytaxtın [[Ankara]]ya köçürülməsi ilə bu statusunu itirmişdir. Buna baxmayaraq, İstanbul hal-hazırda da ölkənin [[ticarət]], [[sənaye]], [[nəqliyyat]], [[turizm]], [[təhsil]], [[mədəniyyət]] və [[incəsənət]] mərkəzi olaraq qalmağa davam edir.<ref>"İstanbul". ''Təməl Britannica''. '''IX'''. İstanbul: Əsas Buraxılış. 1993. ss. səhifə 115.</ref> [[Qara dəniz]] ilə [[Mərmərə dənizi]] birləşdirən, [[Asiya]] ilə [[Avropa]]nı ayıran [[Bosfor]]a ev sahibliyi edən İstanbul şəhərinin geosiyasi əhəmiyyəti olduqca yüksəkdir.<ref>Qaya Öndər (2010). "Bizansın yerindən Konstantinin Şəhərinə: İstanbul". ''Cihan Paytaxtı İstanbul''. İstanbul: Timaş. ss. səhifə 15–23. [[:tr:Özel:KitapKaynakları/9786051141655|ISBN 978-605-114-165-5.]]</ref> Hal-hazırda şəhərin bütün limanları akiv olaraq istifadə edilir. Bu xüsusiyyətinə görə, uzun müddətli dominantlıq mübahisələri məhz bu bölgənin ərazisində baş vermişdir. Əsas çayları [[Riva çayı|Riva]], [[Kağıthanə çayı|Kağıthanə]] və [[Əlibəy çayı|Əlibəydir]].<ref name=":0">''Təməl Britannica''. '''IX'''. İstanbul: Əsas Buraxılış. 1993. ss. səhifə 115.</ref> Şəhər torpaqları hamardır, ən yüksək nöqtəsi isə [[Kartal]] ilçəsindəki [[Aydos təpəsi]]dir. Şəhərdəki başlıca təbii göllər [[Böyükçəkməcə gölü|Böyükçəkməcə]], [[Kiçikçəkməcə gölü|Kiçikçəkməcə]] və [[Durusu gölü|Durusudur]].<ref name=":0" /> Hava temperaturu və yağıntı miqdarı qeyri-sabitdir.<ref name=":0" /> == Toponomika == {{Əsas|İstanbulun adları}} [[Fayl:Rome-Capitole-StatueConstantin.jpg|right|thumb|[[I Konstantin]]|267x267px]] Şəhərin ilk adı Vizantiya olmuşdur.<ref name=":1">[https://web.archive.org/web/20131029195555/http://www.taraf.com.tr/sevan-nisanyan/makale-istanbul.htm "Kelimebaz: İstanbul"]. 29 Oktyabr 2013 tarixində [http://www.taraf.com.tr/sevan-nisanyan/makale-istanbul.htm mənbəsindən] arxivləndi. Giriş tarixi: 30 İyun 2010.</ref> Bu ad ilk dəfə [[Meqara]] kolonistləri tərəfindən verilib. İstanbul adına tarixdə ilk dəfə [[X əsr]]də [[ərəb]], sonradan türk mənbələrində rast gəlinmişdir. Adın xüsusi ad olan ''Bizasdan'' yarandığı düşünülür.<ref name=":1" /> Qədim [[Yunan]] ənənəsi bu adın [[Yunanlar|yunan]] kolonistlərin əfsanəvi kralına aid olmasını istinad edir. Müasir alimlərin fərziyyələrinə əsasən ''Bizas'' adının [[Frakiya]] və [[İliriya]] adları ilə əlaqəli olduğu düşünülür. [[I Konstantin]] 330-cu ildə İstanbulu [[Şərqi Roma İmperiyası]]nın paytaxtı təyin etmişdir. Bu dövrdə, şəhərdə ''Nova Roma'' adı yayılmağa çalışılmışdır.<ref name=":1" /> Lakin sonralar bu ad geniş istifadə edilməmişdi. Respublika dövrünədək, şəhər üçün ən geniş yayılmış ad ''Konstantinopol'' olmuşdur. ''Konstantiniyyə'' və ''İstanbul isə'' [[Osmanlı İmperiyası]] hakimiyyəti dövründə şəhərə verilmiş adlar olmuşdur. Osmanlı dövründə ([[XV əsr]]in ortalarından etibarən) şəhərə müraciət etmək üçün ''Konstantinopol'' adının istifadəsi tarixi cəhətdən yanlış olmasada, [[türklər]] tərəfindən yanlış qəbul edilir. [[XIX əsr]]də şəhər əcnəbilər və ya türklər tərəfindən istifadə olunan digər adları əldə etmişdi. ''Konstantinopolis'' avropalılar'','' ''İstanbul'' isə türklər tərəfindən istifadə olunurdu. Respublika dövrü başladıqdan sonra isə şəhərin rəsmi adı ''İstanbul'' olaraq qaldı. 1930-cu ilədək beynəlxalq sənədlərdə şəhərin rəsmi adı [[Konstantinopol]] kimi qeyd edilirdi. İstanbulun da qədim adları sayılan, "Konstantinopol — Yeni Roma və Ümumdünya patriarxı Müqəddəs Arxiyepiskopu"nun rəsmi titulunda saxlanan ''Yeni Roma'' və ya ''İkinci Roma'' 330-cu ilə qədər istifadədə olan ''[[Bizans]]'' mənşəli adlardır.<ref>Georgacas, Demetrius John (1947). "[http://jstor.org/stable/283503 The Names of Constantinople] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160303214051/http://www.jstor.org/stable/283503 |date=2016-03-03 }}". ''Transactions and Proceedings of the American Philological Association''. The Johns Hopkins University Press. Buraxılış 78, səhifə 347–67. [[doi:10.2307/283503]]</ref><ref>[[:tr:İstanbul#CITEREFEvans2000|Evans 2000,]] səhifə 16</ref> 1923-cü ildə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|Böyük Millət Məclisi]] beynəlxalq səviyyədə tanındıqdan sonra [[Türkiyə]] Cümhuriyyətinin əsası quruldu, və həmin ilin 13 oktyabrında [[Türkiyə]]nin paytaxtı [[Ankara]] şəhəri elan edildi. 28 mart 1930-cu ildə isə Türkiyədə bütün sənədlərdə ''İstanbul'' yazılması barədə qərar qəbul edildi. İstanbul şəhəri dünyanın ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biridir. [[XV əsr]]ədək [[Bizans İmperiyası|Bizans]]ın paytaxtı olmuş bu şəhərin siması islam-türk mədəniyyətinin verdiyi töhfələrlə daha da gözəlləşmişdir. == Tarixçəsi == {{Ümumdünya irsi obyekti |Orijinal adı = İstanbulda tarixi yerlər |adı = ''Historic Areas of Istanbul'' |şəkil = [[Fayl:Istanbul siluet.jpg|250px]] |ölkə = {{TUR}} |tip = Mədəni |kriteriya = i, ii, iii, iv |ID = |Link = http://whc.unesco.org/en/list/356/ 356 |region = [[Avropa]] və [[Şimali Amerika]] |Coordinates = - |il = [[1985]] |sessiya = 9-cu |genişləndirilməsi = |təhlükədə = }} {{Əsas|İstanbulun tarixi}} {{Həmçinin bax|İstanbulun xronologiyası}} İstanbul şəhərinin tarixi olduqca qədimdir və bir çox tarixi mərhələlərdən keçmişdir. Belə ki, bu ərazinin ilk məskunlaşma tarixi kimi 300 min, şəhər kimi 3 min, paytaxt kimi isə 1600 ilə qədər yaşı vardır. İstanbul [[Avropa]] və [[Asiya]] qitələrinin kəsişdiyi nöqtədə yerləşən şəhərdir.<ref>3sat HD, Ein Film von Albrecht Knechtel & Tuğrul Artunkal, Kamera Frank-Peter Lehmann, Produktion Albert Knechtel/Rilana Film im Auftrag des 2DF in Zusammenarbeit mit arte, 2010</ref> Şəhər tarix boyu fərqli sivilizasiya və mədəniyyətlərə ev sahibliyi etmiş, əsrlər boyu müxtəlif [[din]], [[dil]] və [[irq]]dən insanların birlikdə yaşadığı şəhərlərdən biri olmuşdur. Hər sahədə mərkəz olmağı və dünya trendlərində daim iqtidarda qalmağı bacaran dünyadakı nadir məskunlaşma yerlərindən biri olan İstanbul keçmişdən günümüzə qədər dünyanın paytaxtıdır.<ref>[http://istshopfest.com/istanbulun-tarihi/ İstanbulun Tarihi hakkında makale] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190328130518/http://istshopfest.com/istanbulun-tarihi/ |date=2019-03-28 }} — 10 Mart, 2019 tarixində arxivlənmişdir.</ref> Şəhər, 8500 il liman, 3000 il şəhər və 1600 il paytaxt rolunu oynamış, [[Avropa]] və [[Asiya]] qitələrini birləşdirən şəhər olaraq tarixə keçmişdir. İstanbul tarixi beş əsas dövrə bölünür: 1. ''Eramızdan əvvəlki dövr'', 2. ''Quruluş və Bizans dövrü'', 3. ''Konstantinopolis dövrü'', 4. ''Konstantiniyyə dövrü'' və sonuncu olan 5. ''müasir İstanbul dövrü''. === Eramızdan əvvəlki dövr === İstanbul şəhərinin tarixi üç yüz min əvvələ qədər uzanmaqdadır. [[Kiçikçəkməcə gölü]] sahilində tapılan, [[Yarımburqaz mağarası]]nda gedən qazıntı işlərində ibtidai insanın ilk izləri tapılmışdır.<ref>[http://www.istanbulburda.com/Yarimburgaz-Magaralari-16571 Yarımburgaz Mağarası kazıları] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090704092243/http://www.istanbulburda.com/Yarimburgaz-Magaralari-16571 |date=2009-07-04 }} 1 Aprel 2009</ref> Neolit dövründə, ağıllı insanların bu göl ətrafında yaşadığı düşünülür. Müxtəlif dövrlərdə aparılan qazıntılar zamanı [[Paleolit|Orta Paleolit]] dövrünə aid əmək alətləri aşkar edilmişdir.<ref>[http://harika.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=293 İstanbul'un Tarihçesi, harika.istanbul.gov.tr] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20150801030818/http://harika.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=293 | date = 2015-08-01 }} 2009–07–28 tarixində məlumatlar alınmışdır.</ref> === Bizantion dövrü === {{Əsas|Bizantion}} Bizantion, İstanbul şəhərinin [[Konstantinopol]]dan öncəki adı olmuşdur. 2008-ci ildə [[İstanbul metropoliteni|İstanbul metrosu]] üçün [[Marmaray]] boru keçidi qazıntıları zamanı, [[daş dövrü]]nə aid şəhər qalıqlarına rast gəlinmişdir.<ref>[[BBC]]: [http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7820924.stm "Istanbul's ancient past unearthed"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130917030943/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7820924.stm |date=2013-09-17 }} [[Yanvar 1927|Yanvar 10]], 2009-cu ildə yayımlanmışdır. [[Yanvar 1927|Yanvar 11]], 2009 tarixində bərpa edildi.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20150901051312/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/10027341.asp?gid=229&sz=32429 "Hürriyet: Bu keşif tarihi değiştirir (2 Oktyabr 2008)".] Hurriyet.com.tr. 23 May 2009. 1 Sentyabr 2015 tarixində [http://www.hurriyet.com.tr/gundem/10027341.asp?gid=229&sz=32429 bu mənbədən] arxivləndi. İstifadə tarixi: 28 May 2009.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20151118065613/http://fotogaleri.hurriyet.com.tr/galeridetay.aspx?cid=16504&rid=2 "Hürriyet: Photos from the Neolithic site, circa 6500 BC".] 18 Noyabr 2015 tarixində [http://fotogaleri.hurriyet.com.tr/galeridetay.aspx?cid=16504&rid=2 bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 28 May 2009.</ref> Əfsanəyə görə, [[Meqara]], [[Arqos]] və [[Korinf]]dən gələn [[Dorilər|dori]] [[yunanlar]] tərəfindən [[e.ə. 667]]-də qurulmuş və adını kral Bizas və ya Bizantasdan almışdır. 330-cu ildə bizanslılar tərəfindən adı [[Konstantinopol]] olaraq dəyişdirilib. Həmçinin, [[Kadıköy]]də [[Frakiya]]lılara aid qalıqlara da rast gəlinmişdir. Frakiyalılar [[XIII əsr|XIII]] və [[XI əsr]]lərdə bu bölgə yaxınlığında ''Semistra'' şəhərini qurmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20140706134842/http://kultur.gov.tr/EN/BelgeGoster.aspx?17A16AE30572D313A79D6F5E6C1B43FF6169B43EA8C08474 "Cultural Details of Istanbul"]. Republic of Turkey, Minister of Culture and Tourism. 6 İyul 2014 tarixində [http://kultur.gov.tr/EN/BelgeGoster.aspx?17A16AE30572D313A79D6F5E6C1B43FF6169B43EA8C08474 bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 2 Sentyabr 2007.</ref> [[Kral Liqos]]un dövründə, [[Sarayburnu]] və bugünkü [[Topqapı sarayı|Topqapı Sarayında]] [[akropol]] qurulmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20151118065632/http://www.logoi.com/notes/history_of_constantinople.html "The Early History of Constantinople"]. 18 Sentyabr 2015 tarixində [http://www.logoi.com/notes/history_of_constantinople.html bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 12 İyul 2008.</ref> Şəhəri 1453-cü ilin may ayında [[türklər]] tərəfindən ələ keçirildikdən sonra adı dəyişdirilmişdir. === Bizans İmperiyası dövrü === {{Əsas|Konstantinopol}} Bu dövr 324–1453-ci illəri əhatə etmiş, [[I Konstantin]]in şəhəri ələ keçirməsi ilə başlamışdır. [[Roma İmperiyası]]nın paytaxtı olduqdan sonra şəhər, Şərqi [[Roma İmperiyası|Roma imperiyasının]] da mərkəzinə çevrilmişdir. [[Bizans İmperiyası]] dövründə Romalı əhalinin köçürülməsi ilə əhalinin sayı xeyli artmışdır. Bu dövrdə şəhər yeni bir memarlıq üslubu ilə genişlənmişdir. 100 min nəfərlik hippodroma ([[Sultanəhməd meydanı|Sultanəhməd Meydanı]]) limanlar və su obyektləri inşa edilmişdir. [[Fayl:DSC03832 Istanbul - Aya Sophia - Foto G. Dall'Orto 24-5-2006.jpg|thumb|right|[[Ayasofya]], Bizans dövrünün ən əhəmiyyətli əsərlərindən biri, 2006]] [[Konstantinopol]] dövründə şəhərə ''Nova Roma'' adı verilsə də, 11 may 330-cü ildə şəhər ''Konstantinopol'' adını aldı. 360-cı ildə dünyanın ən böyük kilsəsi olan [[Aya Sofya]]nı inşa etdirən [[I Konstantin|Konstantinin]] şərəfinə adlandırıldı. Həmçinin [[I Konstantin|Konstantin]] Roma imperiyasının dinini [[Xristianlıq|xristianlığa]] dəyişmiş və xristinalığı yaymışdır. Bu hadisədən sonra [[paqanizm]] dini Romanın qərbində azalmağa başlamışdır. Bizansın İmperiya dövrünün [[I Feodosi]]nin ölümündən başlamasına baxmayaraq, Konstantinin xristian dinini yaymasına hörmət olaraq, imperator adlandırılmışdır. Bizans İmperiyası dövründə olduqca strateji rola sahib olan şəhər [[Avropa]] və [[Asiya]] arasında yerləşən mühüm qapı rolunu oynamışdır. Şəhər həm də ticarət, mədəniyyət və diplomatik əlaqələrin mərkəzi olmuşdur. Bu dövrdə şəhərin adı ''Poli'' olmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20110816021049/http://www.istanbulhotels.net/history/namesofistanbul.htm "İstanbul'un tarihteki isimleri"]. Istanbulhotels.net. 16 Avqust 2011 tarixində [http://www.istanbulhotels.net/history/namesofistanbul.htm bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 24 İyul 2009.</ref> 476-cı ildə [[Qərbi Roma İmperiyası]]nın dağılmasından sonra, [[Qərbi Roma İmperiyası]]nda məskunlaşmış [[romalılar]]ın əksəriyyəti buraya köçmüş və İstanbul Bizans İmperiyasının paytaxtı olmuşdur. 543-cü ildə yayılan epidemiya əhalinin yarıdan çoxunun ölümünə səbəb olmuşdur. Şəhər İmperator [[I Yustinian]] dövründə yenidən əvvəlki qüdrətini qazanmışdır. 700-ci illərdə şəhər, [[Sasanilər İmperiyası|Sasanilər]] və [[Avarlar]], 800-cü illərdə [[bolqarlar]] və [[ərəblər]], 900-ci illərdə [[ruslar]] və yenidən [[bolqarlar]] tərəfindən hücuma məruz qalmışdır. Ancaq hücumlar arasında ən dağıdıcısı 1204-cü ildə [[Səlib yürüşləri]] zamanı baş vermişdir. 4-cü Səlib yürüşü zamanı 1204-cü ildə ələ keçirilən şəhər talan edildi. Sakinlərin əksəriyyəti şəhərdən qaçmış, şəhər yoxsulluq və dağıntıların olduğu bir bölgəyə çevrilmişdir.<ref>[http://istshopfest.com/istanbulun-tarihi/ İstanbulun tarihi — İstanbul Shopping Fest] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190328130518/http://istshopfest.com/istanbulun-tarihi/ |date=2019-03-28 }}. İstifadə tarixi: 2 Aprel, 2019</ref> Sonralar, Bizansın tədricən torpaqlarını itirməyə başlamışdır. Bundan istifadə edən [[Osmanlı İmperiyası]], [[1391|1390]]-cı illərdə şəhəri mühasirəyə almağa başladı. Nəhayət, 29 may 1453-cü ildə [[Osmanlı İmperiyası]]nın himayəsinə keçdi. [[Konstantinopolun fəthi|İstanbulun fəthi]] [[Dünya]] tarixində [[orta əsrlər]]in sonunu simvollaşdırır. === Osmanlı İmperiyası dövrü === {{Əsas|Konstantiniyyə}} Bu dövr 1453–1923-ci illəri əhatə etmişdir. 29 may 1453-cü ildə Osmanlı sultanı [[II Mehmed]]in 53 günlük mühasirindən sonra, İstanbul [[Osmanlı İmperiyası]]nın dördüncü və sonuncu paytaxtı olmuşdur. Şəhər [[Osmanlı İmperiyası]] tərəfindən ələ keçirildikdən sonra [[Topqapı sarayı|Topqapı Sarayı]] və [[Qapalı çarşı|Qapalı Çarşı]] inşa edilmiş, bir çox məktəb və hamam açılmışdır. Bu dövrdə [[yəhudilər]], [[xristian]]lar və [[müsəlman]]ların eyni şəhərdə yaşadığı [[Kosmopolitizm|kosmopolit]] cəmiyyət quruldu. [[Bizans İmperiyası|Bizans]] binaları, köhnə binalar və divarlar təmir edildi.<ref>[http://www.cazforum.com/caz/fatih-sultan-mehmet-t4434.0.html;wap= Fetihle gelen yenilikler — CazForum Sitesi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081019175232/http://www.cazforum.com/caz/fatih-sultan-mehmet-t4434.0.html;wap= |date=2008-10-19 }}. İstifadə tarixi: 29 Mart, 2007</ref> Fəthdən 50 il sonra, Dünyanın ən böyük şəhərlərindən birinə çevrilmiş İstanbul şəhərində [[1509 Böyük İstanbul zəlzələsi|Kiçik Qiyamət]] adı ilə də tanınan, 14 sentyabr 1509-cu ildə baş vermiş 8 ballıq olduğu düşünülən zəlzələdən sonra minlərlə bina çökmüş və bir çox insan həyatını itirmişdir.<ref>[[:tr:1509 Büyük İstanbul Depremi|1509 Büyük İstanbul Depremi]] '''(Türkçə Vikipediya).''' İstifadə tarixi: 2 Aprel, 2019</ref> 1510-cu ildə Sultan [[II Bəyazid]] şəhəri 80 min nəfərlik işçi dəstəsi ilə yenidən qurmağı bacarmışdır. Bu gün mövcud olan əhəmiyyətli tikililərin əksəriyyəti məhz elə həmin dövrdən qalmışdır. [[Sultan Süleyman Qanuni]]nin hakimiyyəti dövründə, [[memarlıq]] və sənətə mühüm əhəmiyyət verilmişdir.<ref>[[:tr:Tanzimat#Uygulamalar ve gelişmeler|Tanzimat Fermanı yenilikleri]]. İstifadə tarixi: 2 Mart, 2009</ref> Haliç üzərində [[körpü]], [[Qaraköy]]də tunel, dəmiryolları, dəniz nəqliyyatı, bələdiyyələr və xəstəxanaların qurulması ilə müasir şəhər halına gələn İstanbul, 1894-cü ildə [[Üç Yüz On zəlzələsi]]ylə birlikdə yenidən böyük itkilərə məruz qalmışdır. [[Birinci Dünya müharibəsi|I Dünya müharibəsinin]] sonunda, 13 noyabr 1918-ci ildə, [[Mütəffiq Dövlətlər]] donanması tərəfindən işğal edilmişdir.<ref>[http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=Nutuk&IcerikNo=171 İstanbul'un işgali] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20120405130918/http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=Nutuk&IcerikNo=171 | date = 2012-04-05 }} — [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürk]] "Atam" Səhifəsi. İstifadə tarixi: 2 Mart, 2007</ref> Həmçinin, şəhərin 2500 illik paytaxt statusu 29 oktyabr 1923-cü ildə sona çatmışdır. [[Fayl:Galata Kulesi 'nden panorama.jpg|center|thumb|1030x1030px|1890-cı illərdə [[Qalata qülləsi|Qalata Qülləsindən]] İstanbulun panoramik görüntüsü.]] [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] və [[Bizans İmperiyası|Bizans]] yazılı mənbələrində verilən yazılı məlumatlara görə, 1402-ci il [[İldırım Bəyazid]]in dövründə [[Konstantinopolun fəthi|İstanbulun fəthi]] məqsədilə alınmış mühasirə qaldırılmış, şəhərin [[Sirkəci]] səmtində müsəlman məhəlləsi qurulmasını təsdiq edən müqavilə ilə sona çatmışdır. === Respublika dövrü === [[Fayl:Atatürk İstanbul'da.jpg|thumb|189x189px|Respublika dövründə, [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürk]] İstanbulda]] 1923–1950-ci illər arasında şəhərdə yüksək fiziki artımlar müşahidə edilmişdir. 1900-cü illərin əvvəlində 1 milyon nəfər olan əhali, 1927-ci ildə 690 minə düşdü. 1935-ci ildə 745 minə, 1974-cü ildə isə yenidən 900.000-ə çatdı.<ref>[https://web.archive.org/web/20120323085424/http://www.belgenet.com/arsiv/nufus.html Türkiye cumhuriyeti nüfus sayımları]. İstifadə tarixi: 5 [[May]], 2009</ref> 1950-ci illərdə [[Balkan yarımadası]]ndan köçən əhali urbanizasiyada ön plana çıxmışdır. 1960-cı illərdə isə şəhərdə mənzillərin sürətli artımı yalançı urbanizasiya — gecəqonduların sayının artmasına səbəb oldu. 1970-ci illərdə mənzil və nəqliyyat sahələrindəki problemlər sürətli əhali artımı ilə daha da kəskin hal almağa başladı. Bu dövrdə [[15 iyul Şəhidlər Körpüsü|Boğaz körpüsünün]] inşası, avtomobil sayının artmasına və nəqliyyat sahəsində əhəmiyyətli bir nöqtəyə gəlinməsinə səbəb olmuşdur. 1990-cı illərdə şəhər əhalisinin artması, əhalinin şəhər mərkəzi xaricinə yayılmasına gətirib çıxardı və daşınmalarda bir çox boşluqlar yaranmışdır. Nəticədə [[İETT]] bu boşluğu mikro-avtobuslar ilə bağlamışdır. 1973-cü ildə şəhərdə abadlıq işlərinin bərpası ilə [[15 iyul Şəhidlər Körpüsü|Boğaz körpüsü]] açılmışdır.<ref>[http://alkislarlayasiyorum.com/icerik/10184/ 1973 ilində Boğaziçi Köprüsünün açılış videosu]{{dead link| date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}. Yüklənmə tarixi: 2009–07–28</ref> İstanbul, [[Ankara]] və [[İzmir]] şəhərləri 1984-cü il ''2972 saylı qanuna'' əsasən böyük şəhər statusunu qazanmışlar.<ref>[https://web.archive.org/web/20160305203020/http://resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http%3A%2F%2Fwww.resmigazete.gov.tr%2Farsiv%2F18285_1.pdf&main=http%3A%2F%2Fwww.resmigazete.gov.tr%2Farsiv%2F18285_1.pdf "Qanun №2972" '''(PDF)'''.] 5 Mart 2016 tarixində [http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18285_1.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18285_1.pdf bu mənbədən] (PDF) arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 10 Avqust 2014.</ref> Eyni ildə qəbul edilmiş 3030 nömrəli qanun ilə il və ilçə bələdiyyələrinin sərhədləri aydınlaşdırıldı.<ref>[https://web.archive.org/web/20160305055310/http://resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http%3A%2F%2Fwww.resmigazete.gov.tr%2Farsiv%2F18350.pdf&main=http%3A%2F%2Fwww.resmigazete.gov.tr%2Farsiv%2F18350.pdf "Kanun No. KHK/195"]'''(PDF)'''. 5 Mart 2016 tarixində [http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18350.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18350.pdf bu mənbədən] '''(PDF)''' arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 10 Avqust 2014.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20160304124627/http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http%3A%2F%2Fwww.resmigazete.gov.tr%2Farsiv%2F18453.pdf&main=http%3A%2F%2Fwww.resmigazete.gov.tr%2Farsiv%2F18453.pdf "Kanun No. 3030"]'''(PDF)'''. 4 Mart 2016 tarixində [http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18453.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/18453.pdf bu mənbədən] '''(PDF)''' arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 10 Avqust 2014.</ref> 2004-cü ildə isə qəbul edilmiş ''5216 saylı qanuna'' əsasən, böyük şəhərlərin sərhədləri, il mülki sərhədləri daxilində olmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20160313105723/http://tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html "Kanun No. 5216"]. 13 Mart 2016 tarixində [http://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k5216.html bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 10 Avqust 2014.</ref> == Coğrafiya və ətraf mühit == {{Əsas|Türkiyənin coğrafiyası}} [[Fayl:Istanbul and Bosporus big.jpg|thumb|210x210px|Bosforun peykdən görünümü]] İstanbul, 41° [[şimal]], 29° [[şərq]] uzunluğunda yerləşir. [[Şərq]]də [[Paşaeli yarımadası]], qərbdə isə [[Kocaeli yarımadası]]nı əhatə edir. Şimalda [[Qara dəniz]], cənubda [[Mərmərə dənizi|Marmara dənizi]], şimal-şərqdə [[Bosfor]], qərbdə [[Təkirdağ]]a bağlı Çərkəzköy və [[Çorlu]], cənub-qərbdə Təkirdağa bağlı [[Marmaraereğlisi]], şimal-şərqdə [[Kocaeli ili|Kocaelin]]ə bağlı [[Körfəz (Kocaeli)|Körfəz]] ilçəsi, cənub-şərqdə isə Kocaelinə bağlı Qəbzə ilçəsi ilə həmsərhəddir. Şəhərin tərkibində yer alan Paşaeli yarımadası şəhərin Avropa, Kocaeli yarımadası isə Asiya hissəsindədir. Şəhərin mərkəzində yer alan [[Bosfor]] isə hər iki qitəni birləşdirir. Bosforda [[Fateh Sultan Mehmet körpüsü|Fatih Sultan Mehmet]], [[15 iyul Şəhidlər Körpüsü|15 İyul Şəhidlər Körpüsü]] və [[Yavuz Sultan Səlim körpüsü|Yavuz Sultan Səlim]] körpüləri iki hissə ilə nəqliyyatı təmin edir. Şəhər, [[Bosfor]] boyunca, [[Haliç dağı]]nı əhatə edəcək şəkildə [[Türkiyə]]nin şimal-qərbində qurulmuşdur<ref name=":16">[https://web.archive.org/web/20160527111831/http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/kurumsal/Pages/IlceveIlkKademe.aspx "İstanbul il ve ilçe alan bilgileri"]. 27 May 2016 tarixində [http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/kurumsal/Pages/IlceveIlkKademe.aspx bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 7 Dekabr 2009</ref>. Sahəsi 5.461&nbsp;km<sup>2</sup> olan şəhər sahəsinə görə [[Türkiyə]]nin ən böyük 64-cü [[Türkiyənin inzibati bölgüsü|ilidir]]. === Yer formaları === İstanbulun yer aldığı [[Paşaeli yarımadası|Paşaeli]] və [[Kocaeli yarımadası|Kocaeli yarımadalar]]ı denudasion tipli platformalardır. Bu platformaların mərkəzindən qeyri-nizami formada şimal-şərq istiqamətində [[Bosfor]] keçir. Bosforun meydana gəlməsi haqqında elmi bir şəkildə qəbul edilən şərh olmasa da, dəniz suları ilə dolu qırılma xətti çöküntüsüdür. E.ə 20,000–18,000 illər arasında buz dövrünün sona çatması və dünyanın əksəriyyətini əhatə edən buz kütlələrinin əriməsi, su səviyyəsinin kəskin artımına səbəb olmuşdur. Həmçinin, minillərlə davam edən ərimə prosesinin nəticəsi olaraq, [[Aralıq dənizi]]nin suları e.ə. 8000–7000 illər arasında 150 metrədək artmışdır.<ref>[https://web.archive.org/web/20120626181502/http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/nasil-olustu "Nasıl oluştu"]. 26 İyun 2012 tarixində [http://www.gaxxi.com/dipdalga/yazi/nasil-olustu bu mənbədən] arxivləşdirildi. Yayımlanma tarixi: 3 Noyabr 2009.</ref> [[Aralıq dənizi]]nin su səviyyəsinin artması ilə birlikdə, dəniz suları [[Mərmərə regionu|Mərmərəni]] basmış davam edən təzyiqlər nəticəsində [[Qara dəniz]] ilə birləşmişdir.<ref>"Doğal yapı". ''Dünden Bugüne İstanbul Ensiklopediyası''. '''III'''. İstanbul: Arkın. ss. sf. 76, 77, 78, 79.</ref> İstanbulda elə də nəzərəçarpacaq yüksəkliklərə rast gəlinmir. Şəhərin ən yüksək üç nöqtəsi müvafiq olaraq 537 metr ilə [[Aydos təpəsi]], 438 metr ilə [[Qayış dağı]] və 442 metr ilə [[Aləmdağ]]dır. Şəhər ərazisinin 74%-i düzənlik, 9,5%-i ovalıq, 16,1%-i isə alçaq dağlıq və təpələrdən ibarətdir. Şəhərin ən əhəmiyyətli gölləri [[Böyükçəkməcə gölü|Böyükçəkməcə]], [[Kiçikçəkməcə gölü|Kiçikçəkməcə]] və [[Durusu]]dur. [[Bosfor]]da yer alan Haliç, [[Tarabya]] və İstinyə [[Ria (körfəz)|ria tipli]] körfəzlərin ən yaxşı nümunələridir. İstanbul sahilləri son şəklini 10.000 il əvvəl baş vermiş su səviyyəsinin yüksəlməsi ilə almışdır. Şəhərdə, [[Mərmərə dənizi]] və [[Bosfor]]da [[Adalar|11 ada]], [[Qara dəniz]]də kiçik qayalıqlar, [[Haliç]]də isə [[Bahariyyə adaları]] yer alır. === Geologiya === {{Əsas|Türkiyənin geoloji quruluşu}} [[Fayl:Turkey-faults-platenames.svg|thumb|Qara dəniz qırılma xətti və Türkiyədəki yeri.]] İstanbuldan təqribən 20&nbsp;km cənubda yerləşən Qara dəniz qırılma xətti, [[Qara dəniz regionu]]ndan başlayaraq [[Egey dənizi]]nə qədər uzanır. İki tektonik təbəqə [[Avrasiya]] və [[Afrika]], bir-birini təkzib edərək, qırılma xəttinin hərəkət etməsinə səbəb olur.<ref>{{cite web |title = Doğu Anadolu ve Kuzey Anadolu Fay Hattı nerelerden geçiyor? Türkiye fay hattı haritası sorgulama |url = https://www.hurriyet.com.tr/gundem/dogu-anadolu-ve-kuzey-anadolu-fay-hatti-nerelerden-geciyor-turkiye-fay-hatti-haritasi-sorgulama-41428777 |website = www.hurriyet.com.tr |accessdate = 13 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-04-22 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200422222720/https://www.hurriyet.com.tr/gundem/dogu-anadolu-ve-kuzey-anadolu-fay-hatti-nerelerden-geciyor-turkiye-fay-hatti-haritasi-sorgulama-41428777 |url-status = live }}</ref> Bu qırılma xətti isə şəhərdə güclü zəlzələlərin baş verməsinə səbəb olur. 1509-cu ildə baş verən [[Böyük İstanbul zəlzələsi]] bunun ən böyük nümunəsidir. Bu zəlzələ İstanbuldakı yüzlərlə məscidin dağılmasına və 10 min insanın ölümünə səbəb olmuşdur. 1766-cı ildə baş verən zəlzələdə [[Topqapı sarayı]], [[Aya Sofya]], [[Əyyub Sultan məscidi|Əyyub Sultan Məscidi]] və [[Qapalı çarşı|Qapalı Çarşı]] kimi mühüm abidələr zədə almışdır.<ref>{{cite web | title = Son Depremler | url = http://www.koeri.boun.edu.tr/scripts/lst1.asp | website = www.koeri.boun.edu.tr | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2020-03-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200314043118/http://koeri.boun.edu.tr/scripts/lst1.asp | url-status = live }}</ref> 1999-cu ildə baş vermiş [[İzmit zəlzələsi (1999)|Gölcük zəlzələsi]] isə 18 mindən çox adamın həlak olmasına və çox sayda insanın evsiz qalmasına səbəb olmuşdur. Həmçinin, [[Seysmologiya|seysmoloqlar]] 2025-ci ilə qədər 7 bal gücündə [[zəlzələ]]nin ola biləcəyini bildirirlər.<ref>{{cite web |title = Son dakika haberi: İstanbul deprem ile uyandı! Marmara Denizi'nde meydana gelen deprem İstanbul'da da hissedildi |url = https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/03/08/son-dakika-yalovada-deprem-istanbulda-da-hissedilen-son-depremmarmara-denizinde-gerceklesti |website = Sabah |accessdate = 13 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200309155522/https://www.sabah.com.tr/gundem/2020/03/08/son-dakika-yalovada-deprem-istanbulda-da-hissedilen-son-depremmarmara-denizinde-gerceklesti |url-status = live }}</ref> === İqlim === [[Fayl:İstanbul üçün xarakterik iqlim tipləri.png|thumb|221x221px|İstanbul üçün xarakterik iqlim tipləri.]] İstanbulda, [[Qara dəniz iqlimi|Qara dəniz]] və [[Aralıq dənizi iqlimi]] arasında keçid xüsusiyyəti göstərən bir iqlim tipi hökm sürür və şəhərin iqlimi əsasən [[Mülayim enliklərin musson iqlimi|mülayim]] olaraq xarakterizə olunur.<ref name=":2">{{Cite web |title=İstanbulun iqlimi barədə sənədli yazı |url=http://www.wordtravels.com/Cities/Turkey/Istanbul/Climate/ |access-date=2019-03-28 |archive-date=2019-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190328130543/http://www.wordtravels.com/Cities/Turkey/Istanbul/Climate |url-status=live }}</ref> İstanbulda [[yay]] ayları adətən isti və nəmli, [[qış]] ayları isə soyuq, yağışlı və bəzən qarlı keçir. Nəm səbəbindən, hava özünü normaldan daha çox birüzə verir. Qış aylarında ortalama temperatur adətən 2&nbsp;°C—9&nbsp;°C olur, qar, yağış və ya qarlı yağışlar ilə müşahidə edilir. Qış aylarında bir iki həftə qar yağa bilər. Yaz aylarında ortalama temperatur isə 18&nbsp;°C—28&nbsp;°C olur və adətən yağış ilə müşahidə olunur.<ref name=":2" /> Ən isti aylar iyul və avqust aylarıdır. Orta temperatur 23&nbsp;°C-dir, ən soyuq aylar isə yanvar və fevral aylarıdır, orta temperatur 5&nbsp;°C-dir. İstanbulda illik ortalama istilik 13,7&nbsp;°C-dir. Ümumi illik yağıntı miqdarı 843,9&nbsp;mm-dir və il boyu bərabər paylanır.<ref>[https://web.archive.org/web/20160415202310/http://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/yillik-toplam-yagis-verileri.aspx?m=ISTANBUL "Yıllık Toplam Yağış Verileri — Meteoroloji Genel Müdürlüğü".] 15 Aprel 2016 tarixində [http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/yillik-toplam-yagis-verileri.aspx?m=istanbul#sfB bu mənbədən] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160415202310/http://mgm.gov.tr/veridegerlendirme/yillik-toplam-yagis-verileri.aspx?m=ISTANBUL#sfB |date=2016-04-15 }} arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 19 May 2010.</ref> Yağışların 38%-i qış, 18%-i yaz, 13%-i yay, 31%-i payız fəsillərində paylanır. Yaz ən quru mövsümdür, lakin [[Aralıq dənizi iqlimi]]nin əksinə şəhərdə quraq mövsüm yoxdur. İstanbul sakinləri 1994-ci ilə qədər su problemi ilə qarşılaşmış, lakin alınan tədbirlərdən sonra burada su çətinliyi ilə bağlı demək olar ki heç bir problem qalmamışdır. Bunlardan ən mühümü Melen layihəsidir. Şəhərin rekord istiliyi 12 iyul 2000-ci ildə 40,5&nbsp;°C qeyd alınmışdır.<ref>[https://web.archive.org/web/20140522233449/http://www.dmi.gov.tr/files/kurumsal/ekitap/4mevsim2/s5152.pdf "İstanbul Bölge Müdürlüğü'ne Bağlı İstasyonlarda Ölçülen Ekstrem Değerler"]'''(PDF faylı)'''. 22 May 2014 tarixində [http://www.dmi.gov.tr/files/kurumsal/ekitap/4mevsim2/s5152.pdf bu mənbədən] '''(PDF faylı)''' arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 27 İyun 2010.</ref> Ən aşağı hava isə 9 fevral 1929-cu ildə −16.1&nbsp;°C olaraq qeydə alınmışdır. Şəhər olduqca küləklidir. Küləyin orta sürəti saatda 17&nbsp;km-dir. {| class="wikitable mw-collapsible" style="width:100%;text-align:center;line-height:1.2em;margin-left:auto;margin-right:auto" |- ! colspan="14" |İstanbul üçün iqlim tarixçəsi |- !Aylar !Yan !Fev !Mar !Apr !May !İyun !İyul !Avq !Sen !Okt !Noy !Dek ! style="border-left-width:medium" |İllik |- !Ortalama suyun dərəcəsi °C (°F) | style="background:#7E7EFF;color:#000000;" |8.4<br>(47.1) | style="background:#7373FF;color:#000000;" |7.7<br>(45.9) | style="background:#7C7CFF;color:#000000;" |8.3<br>(46.9) | style="background:#9999FF;color:#000000;" |10.2<br>(50.4) | style="background:#E8E8FF;color:#000000;" |15.5<br>(59.9) | style="background:#FFAA00;color:#000000;" |21.3<br>(70.3) | style="background:#FF6900;color:#000000;" |24.6<br>(76.3) | style="background:#FF6400;color:#000000;" |24.9<br>(76.8) | style="background:#FF8D00;color:#000000;" |22.8<br>(73.0) | style="background:#FFE388;color:#000000;" |18.4<br>(65.1) | style="background:#CFCFFF;color:#000000;" |13.8<br>(56.8) | style="background:#9D9DFF;color:#000000;" |10.5<br>(50.9) | style="background:#E9E9FF;color:#000000;border-left-width:medium" |15.5<br>(60.0) |- !Günlük gün işığı saatları | style="background:#F0F011;color:#000000;" |10.0 | style="background:#F7F722;color:#000000;" |11.0 | style="background:#FFFF33;color:#000000;" |12.0 | style="background:#FFFF44;color:#000000;" |13.0 | style="background:#FFFF55;color:#000000;" |14.0 | style="background:#FFFF66;color:#000000;" |15.0 | style="background:#FFFF66;color:#000000;" |15.0 | style="background:#FFFF55;color:#000000;" |14.0 | style="background:#FFFF33;color:#000000;" |12.0 | style="background:#F7F722;color:#000000;" |11.0 | style="background:#F0F011;color:#000000;" |10.0 | style="background:#E9E900;color:#000000;" |9.0 | style="background:#FFFF35;color:#000000;border-left-width:medium" |12.2 |- !Ortalama [[Ultraviolet index|ultrabənövşəyi şüa]] indeksi | style="background:#289500;color:#000000;" |2 | style="background:#289500;color:#000000;" |2 | style="background:#f7e400;color:#000000;" |4 | style="background:#f7e400;color:#000000;" |5 | style="background:#f85900;color:#000000;" |7 | style="background:#d8001d;color:#000000;" |8 | style="background:#d8001d;color:#000000;" |9 | style="background:#d8001d;color:#000000;" |8 | style="background:#f85900;color:#000000;" |6 | style="background:#f7e400;color:#000000;" |4 | style="background:#289500;color:#000000;" |2 | style="background:#289500;color:#000000;" |1 | style="background:#f7e400;color:#000000;border-left-width:medium" |4.8 |- ! colspan="14" style="background:#f8f9fa;font-weight:normal;font-size:95%;" |Mənbə: Atlas Hava<ref name="Weather Atlas">{{cite web | url = https://www.weather-atlas.com/en/turkey/istanbul-climate | title = Istanbul, Turkey – Climate data | publisher = Weather Atlas | access-date = 29 March 2017 | archive-date = 30 March 2017 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170330011621/http://www.weather-atlas.com/en/turkey/istanbul-climate | url-status = live }}</ref> |} === Su mənbələri === [[Fayl:Riva deresi 1080232 1080262.jpg|thumb|225x225px|İstanbulun başlıca su mənbələrindən olan [[Riva dərəsi]].]] [[Bizans İmperiyası]] dövründə qurulan ilk şəhərin [[Avropa]] hissəsində, su mənbələri ilə şəhər arasında məsafə böyük bir problem olmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20150427111516/http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001917 "İstanbul'da suyun tarihçesi"]. 27 Aprel 2015 tarixində [http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001917#sutemini bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 29 İyun 2010.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20150427111516/http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001917 "Kemerler: Suyun yolları"]. 25 Aprel 2014 [http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001917#sutemini bu mənbədən] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150427111516/http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001917#sutemini |date=2015-04-27 }} arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 29 İyun 2010.</ref> Buna görə şəhərə [[içməli su]] təmin etmək üçün müxtəlif yollardan istifadə edilmişdir. Sonralar, [[Osmanlı İmperiyası]] dövründə su mənbələrinin azlığı səbəbindən, şəhərin suyu xaricdən idxal edilirdi. İstanbul şəhər mərkəzində adətən görülən su kəmərləri şəhərin su mədəniyyətinin ən mühüm göstəriciləridir. [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı dövründə]] yeni su mənbələri kiçik bəndlərlə yaradılmış, bu gün inkişaf etməkdə olan texnologiya ilə böyük anbar gölləri qurulmuşdur. Bu gün İstanbulda 9 su bəndi var.<ref>[https://web.archive.org/web/20150427143016/http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001225 "Su havzalarının durumu"]. 27 Aprel 2015 tarixində [http://www.iski.gov.tr/Web/statik.aspx?KID=1001225 bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 3 İyul 2010.</ref> Bunlar arasında ən böyüklər Ömərli, Terkos, Böyükçəkməcə, Darlıq və Sazlıdərədir.<ref>[https://web.archive.org/web/20160204180941/http://www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi14/isletme.htm "DSİ, 14. Bölge Müdürlüğü"]. 4 Fevral 2016 tarixində [http://www.dsi.gov.tr/bolge/dsi14/isletme.htm bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 3 İyun 2010.</ref> İstanbulda əhəmiyyətli bir su mənbəsi yoxdur. Riva, Kağıthanə, Əlibəy, Göksu, Qurbağalı və Ayamama şəhərin əsas dərələridir.<ref name=":5">[https://web.archive.org/web/20160204180941/http://www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi14/isletme.htm "İstanbul'un dereleri"]. 25 Aprel 2014 tarixində [http://www.dsi.gov.tr/bolge/dsi14/isletme.htm bu mənbədən] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160204180941/http://www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi14/isletme.htm |date=2016-02-04 }} arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 3 İyul 2010.</ref> Şəhərin axar sularının böyük əksəriyyəti, [[Böyükçəkməcə gölü|Böyükçəkməcə]] və [[Kiçikçəkməcə gölü|Kiçikçəkməcə]] göllərinə tökülərək, [[Haliç]]ə axır. Şəhərin dərələrinin bir çoxu yer altına alınaraq, kanalizasiya məqsədləri üçün istifadə olunur. Beşiktaş, Ortaköy, Sarıyer, Bayrampaşa və Məcidiyəköy də İstanbulun yer altına alınan dərələri arasındadır.<ref name=":5" /> === Ətraf-mühit === [[Fayl:Beylikduzu Yesil Vadi Yaşam Vadisi Botanik Sehir Parki Nisan 2014 - 02.jpg|thumb|[[Bəylikdüzü]], İstanbul Botanik parkı.|224x224px]] İstanbulun yüksək əhalisi və inkişaf etmiş sənaye sektoru ətraf mühit məsələlərində bir çox problemlər yaradır. Hava, su və torpaq çirkliliyi kimi əsas problemlərdən əlavə, yalançı urbanizasiya və nəzarətin olmaması ilə əlaqədar səs-küy və çirklənmə kimi ikinci dərəcəli problemlər də fərqlənir. Qazıntı, tullantı yağı, kömür, kimyəvi maddələr və tibbi tullantı yoxlamaları [[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi]] Ətraf Qoruma Təşkilatı tərəfindən həyata keçirilir. Bu günə qədər İstanbulda bir çox ətraf-mühit faciəsi yaşanmışdır. 1966, 1979, 1982, 1994, 1999 və 2004-cü illərdə [[Bosfor]]dan keçən tanker qəzası nəticəsində on minlərlə ton yanacaq boğaza axıdılmışdır. 1979-cu ildən etibarən qəza və ya mühərrik problemi səbəbiylə Bosforda 11-i yanacaq daşıyan gəmi olmaqla, ümumilikdə 28 gəmi Bosfora külli miqdarda zərərli maddə axıtmışdır.<ref>{{cite web |title = emilyanozapota.info – Hacker - Hacked By Emilyano Zapota |url = https://emilyanozapota.info |website = www.emilyanozapota.info |5 = Beynil Yatırım |6 = Bursa Kiralık Ev |7 = Bursa Emlak |14 = Emlak Bursa |15 = Satılık Daireler |accessdate = 13 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2021-04-20 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210420110123/https://emilyanozapota.info/ |url-status = live }}</ref> [[İstanbul Texniki Universiteti]] Ətraf-mühit mühəndisliyi fakültəsinin tərəfindən aparılan araşdırmalara əsasən Bosfor insan sağlamlığı cəhətdən dənizə girmək üçün əlverişli məkan sayılmır. Lakin şəhərin [[Mərmərə dənizi]] və [[Qara dəniz]] sahillərində bir çox ictimai çimərliklər mövcuddur. Respublika dövrünün ilk 50 ilində zavodlarla dolu olan Haliç sahilləri qapadılmış, şəhər böyük bir səylə, yayılmış pis qoxulardan azad edilmişdir.<ref>{{cite web | title = Çevre çirklenmesinin izlenmesi | url = http://www1.ibb.gov.tr/tr-TR/CevreKoruma/HavaKalitesi/ | website = İBB | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2007-12-17 | archive-url = https://web.archive.org/web/20071217131408/http://www1.ibb.gov.tr/tr-TR/CevreKoruma/HavaKalitesi/ | url-status = dead }}</ref> Şəhərdəki təbii qaz abunəçilərinin sayının artmasına baxmayaraq, şəhərdəki təbii qaz çirklilik səviyyəsi aşağı enmişdir. İstanbulda təbii qaz abunəçilərinin sayı 2008-ci ildə 3,5 milyona yaxınlaşsa da, 1997-ci ildə 88 m<sup>3</sup> olan [[kükürd]] dioksidin miqdarı 2007–2008-ci illərdə 13–14 m<sup>3</sup>-adək azalmışdır. Bunlara baxmayaraq, şəhərdə hava çirkliliyi hələ də böyük bir problemdir. 2004-cü ilin məlumatlarına görə dəniz, səs-küy və hava kateqoriyalarında, [[Türkiyə]]də ətraf-mühiti ən çox çirkləndirən şəhər İstanbuldur.<ref>{{cite web | title="PisBoğaz!" | url=http://www.tumgazeteler.com/?a=661320 | website=www.webcitation.org | access-date=2020-03-13 | archive-date=2016-01-01 | archive-url=https://web.archive.org/web/20160101212847/http://www.webcitation.org/5qwUbhP6J | url-status= }}</ref> === Flora === {{Əsas|İstanbuldaki meşələrin siyahısı|İstanbuldaki qoruqların siyahısı}} [[Fayl:Heybeli sanatoryum.JPG|thumb|[[Heybəliada]]da yerləşən meşəlik ərazi və [[Heybəliada Sanatoriyası]]]] İstanbulun coğrafi xüsusiyyətləri və torpaq şəraiti [[qara torpaqlar]]ın əmələ gəlməsinə şərait yaradır. Şəhərdə meşə tipli ağac növləri qeyri-sabit yayılmışdır. [[Qara dəniz]] yaxınlığında, şəhərin şimal hissələrində və təpələrin şimal yamaclarında [[Torpağın humusu|humus]] torpaqların olması səbəbindən burada ekvatorial meşələr daha çox yayılmışdır.<ref name=":3">"Ormanlar". ''Dünden Bugüne İstanbul Ensiklopediyası''. '''VI'''. İstanbul: Arkın. ss. səhifə 138, 139, 140.</ref> Quraqlığa davamlı meşələr əsasən şəhərin cənub hissələrində müşahidə olunur. İstanbulun ən əhəmiyyətli meşələri [[Belqrad meşəsi|Belqrad]], [[Aydos meşəsi|Aydos]] və [[Qayışdağı meşəsi|Qayışdağıd]]ır. Şəhərin meşəlik ərazisinin səthi sahəsi 535,259 hektardır. Bunun 240.960 hektar ağaclı, 294,299 hektarı isə düzənlik tiplidir. Ümumiyyətlə, [[adi qızılağac]], [[adi fındıq]], [[şərq fıstığı]], [[pontiya rododendronu]], [[ağcaqayın]], [[alman əzgili]] İstanbulun həm Avropa həm də Asiya hissələrində geniş yayılmış ağac növləridir.<ref>"İstanbul meşələri". ''Atlas jurnalı''. 107-ci buraxılış. İstanbul: Doğan. ss. səhifə 105.</ref> Şəhər böyüdükcə mərkəzdən getdikcə uzaqlaşan meşələrdən bu günə şəhər qoruqları qalmışdır. Mühafizə altına alınan bu yaşıllıqların bir çoxu bu gün ictimai yer olub, şəhər sakinlərinə rekreasiya məqsədilə açılmışdır. Bosfor sahillərində cəmləşən şəhər qoruqları, yerli sakinlər tərəfindən ən çox ziyarət edilən məkanlardır. Avropa hissəsində [[Ulduz Parkı|Ulduz]], [[Nailə Sultan qoruğu|Nailə Sultan]], [[Naciyə Sultan qoruğu|Naciyə Sultan]], [[Ayazağa qoruğu|Ayazağa]], [[Əmirqan qoruğu|Əmirqan]], Asiya hissəsində isə [[Bəykoz qoruğu|Bəykoz]], [[Mihriabad qoruğu|Mihriabad]], [[Kiçikçamlıca qoruğu|Kiçikçamlıca]] İstanbulun ən məşhur qoruqlarıdır.<ref name=":4">"Korular". ''[[:tr:Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi|Dünden Bugüne İstanbul Ensiklopediyası]]''. '''V'''. İstanbul: Arkın. ss. səhifə 71, 72, 73, 74, 75.</ref>[[Fayl:Emirgan Korusu.jpg|thumb|229x229px|Şəhərin nadir və endemik bitki növlərinin qorunduğu Emirkan qoruğu.|left]] İstanbul, iqlim və coğrafi baxımından, xüsusi yerləşməsi sayəsində zəngin inkişaf etmişdir. İstanbulda 2500-ə yaxın bitki növünün yetişdirilir.<ref>{{cite web | title = İstanbul ormanlarında ilkbahar! | url = http://www.denizce.com/ilkbahar.asp | website = Denizce | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2014-08-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140803075824/http://www.denizce.com/ilkbahar.asp | url-status = live }}</ref> Bu rəqəm [[Türkiyə]] daxilində rast gəlinən bitki növlərinin 1/4-nə bərabərdir. İstanbuldakı bitki növlərindən 200-ə yaxını [[çiçəkli bitkilər]] sinfinə daxildir və bunlardan 40-a yaxını endemikdir. İstanbulun endemik bitki növləri təbii ərazilərin urbanizasiyası, meşələrin təmizlənməsi, yanlış ağaclandırma, ətraf-mühitin çirklənməsi, şüursuzluq və qanunsuz ağac ticarəti kimi bir çox nəhəng səbəblərə görə böyük təhlükə altındadır.<ref>{{cite web | title = İstanbul'un endemik bitki türleri. | url = http://www.gsi.gsu.edu.tr/ogrt_kalem/mcamci_1.html | website = GSİ EDU TR | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2014-12-28 | archive-url = https://web.archive.org/web/20141228015332/http://www.gsi.gsu.edu.tr/ogrt_kalem/mcamci_1.html | url-status = dead }}</ref> Çox zəngin bitki örtüyünə sahib olan şəhərdə, təxminən 2500-ə yaxın bitki növü arasında [[şümşad]], [[palıd]], [[çinar]], [[fıstıq]], [[vələs]], [[ağcaqayın]], [[şabalıd]], [[şam ağacı]], [[küknar]], [[həmişəyaşıl sərv]] kimi növləri də yetişir. Bu bitkilərin bəziləri bu bölgəyə endemikdir. Şəhər meşəliyini təşkil edən ağaclar, adətən, İstanbulun şimal-şərqində, [[Aləmdağ]]ın şimalında və Polenezköy ətrafında [[fıstıq]], [[şabalıd]] və [[palıd]] ağaclarına rast gəlinir. İqlimin bitki örtüyünə təsiri ilə yanaşı, torpağa da böyük təsiri var. Palıd ağaclarının yerləşdiyi bölgələrdə əsasən qəhvəyi məhsuldar meşələri yayılmışdır. Təxminən 2500 təbii bitki növünə ev sahibliyi edən İstanbul, bu xüsusiyyət ilə [[İngiltərə]] və [[Avropa ölkələri]]ni qat-qat üstələyir. [[Türkiyə]]də təbii yetişdirilən on mindən çox bitkinin, təxminən 1/4-i İstanbulda yerləşir. Bu bitkilərin bəziləri endemikdir və sadəcə İstanbul üçün xarakterikdir. [[İstanbul zəfəranı]] da bu növ endemik bitkilərdəndir.<ref>{{cite web | last1 = Tokcan | first1 = Mehmet | title = İstanbul ormanlarında ilkbahar | url = http://www.turkishairlines.com/tr-tr/skylife/2008/nisan/makaleler/istanbul-ormanlarinda-ilkbahar.aspx | website = Türk Hava Yolları (THY) | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2012-10-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121025025735/http://www.turkishairlines.com/tr-tr/skylife/2008/nisan/makaleler/istanbul-ormanlarinda-ilkbahar.aspx | url-status = dead }}</ref> === Fauna === Şəhər, yaşıllıq əraziləri və su hövzələri səbəbilə bir çox nadir yabanı heyvanlara ev sahibliyi edir. [[Qara dəniz]] və [[Egey dənizi]] kimi iki zəngin coğrafi obyekti birləşdirən [[Bosfor]], köçəri [[Pelagik gillər|pelagik]] balıqların ən vacib məskunlaşma ərazilərindən biridir.<ref>{{cite web | title = Kara Deniz Marmara Denizi hakkında bilgiler | url = http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 | website = İstanbulcevor | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2011-07-22 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110722110932/http://www.istanbulcevor.gov.tr/sube_detay.asp?id=65&sube=16 | url-status = dead }}</ref> [[1970|70-ci ill]]ərə qədər İstanbul sahillərində 80-ə yaxın balıq növü aşkar edilsə də, bu gün bu onların sayı 20-yədək azalmışdır. Keçmişə nəzər saldıqda [[Bosfor]], [[Adalar]] və şəhərin Asiya sahillərində [[əsl suitilər|suitilər]] tez-tez nəzərə çarpırdı. Lakin, bu gün suitilər İstanbul faunasından demək olar ki, tamamilə silinmişdir. [[Delfinlər]] isə İstanbul sahilləri və nadir hallarda [[Bosfor]]da görülən yeganə [[dəniz məməliləri|dəniz məməlisidir]]. Köçəri quşlar üçün əhəmiyyətli rol oynayan İstanbul, [[Böyükçəkməcə gölü|Böyükçəkməcə]] və [[Kiçikçəkməcə gölü|Kiçikçəkməcə]] gölləri ətrafında şəhərlərin salınmasına baxmayaraq, quşlar üçün hələ də vacib bir məskunlaşma mərkəzi olaraq qalır.<ref>{{cite web | last1 = Tekeli | first1 = İlhan | title = Balıklar | website = Dünden Bugüne İstanbul Ensiklopedi | publisher = Kültür Bakanlığı, Tarih vakfı | accessdate = 13 mart 2020 }}</ref> İstanbulda müvəqqəti məskunlaşan köçəri quşlar arasında [[ağ leylək]], [[sarı pırtlaşıqlələk]], [[çəhrayı qutan]], [[ibislər]], [[boz qaz]], [[adi qarağöz qızılquş]], [[leşcil ağqartal]] yer alır. İstanbuldakı ev quşları arasında isə ən çox yayılan isə [[göyərçinlər|göyərçin]], [[qağayıkimilər|qağayı]], [[qarğalar|qarğa]], [[sərçələr|sərçə]] və [[sarı bülbül]]dür<ref>{{cite web | title = İstanbulun yabanı hayatı | url = http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:-MMPsj60MMsJ:www.istonbul.com.tr/dergi.asp%3Fbolum%3D5%26s%3D11%26Yaz%3D125+istanbul+yaban+hayat%C4%B1&cd=9&hl=tr&ct=clnk&gl=tr | website = İstanbul tr | accessdate = 13 mart 2020 }}</ref>. Şəhərin meşəlik ərazilərində [[məməlilər]] də yayılmışdır. Onlar arasında [[yırtıcılar]] da yer alır.<ref>{{cite web |title = İstanbul’un Doğal Bitkileri |url = https://www.cekulvakfi.org.tr/haber/istanbulun-dogal-bitkileri |website = ÇEKÜL |accessdate = 13 mart 2020 |date = 11 iyul 2017 |archive-date = 2020-08-12 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200812124816/https://www.cekulvakfi.org.tr/haber/istanbulun-dogal-bitkileri |url-status = live }}</ref> [[Çaqqal]], [[tülkü]], [[dələ]] və [[Gəlincik (heyvan)|gəlincik]], şəhərdə ən çox yayılan yırtıcı məməlilərdir. Digər yırtıcı heyvan növlərinə [[porsuq]], [[skun]], [[çöldonuzu]], [[meşə kirpisi]], [[adi sincab]] və [[dovşan]] aiddir. Xüsusilə [[adadovşanı]], İstanbula xas məməli növüdür. [[Belqrad meşəsi|Belqrad]] və [[Çatalca meşəsi|Çatalca]] meşələrində marallar üçün xüsusi mühafizə zonaları yaradılmışdır. Bundan əlavə, şəhərdə küçə pişikləri və itlərə də rast gəlmək mümkündür.<ref>{{cite web | title = İstanbulun bitkilerini ne kadar tanıyorsunuz. | url = https://m.bianet.org/bianet/toplum/188616-istanbul-un-bitkilerini-ne-kadar-taniyorsunuz | website = Bianet | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2017-07-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170729015353/http://m.bianet.org/bianet/toplum/188616-istanbul-un-bitkilerini-ne-kadar-taniyorsunuz | url-status = live }}</ref> Həmçinin şəhərdə [[nəcib maral]], [[avropa cüyürü]] və [[lan]]lara da rast gəlmək mümkündür. İstanbulda ən çox görülən [[Sərçələr|sərçə]], [[Göyərçinlər|göyərçin]], [[Qarğalar|qarğa]] və [[qağayılar]] şəhərin rəmzinə çevrilmişdir.<ref>{{cite web | title = İstanbul’da aşırı yapılaşma bitki zenginliğine tehdit | url = https://www.birgun.net/haber/istanbul-da-asiri-yapilasma-bitki-zenginligine-tehdit-172143 | website = birgun.net | language = Turkish | access-date = 2020-03-13 | archive-date = 2021-08-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210809204803/https://www.birgun.net/haber/istanbul-da-asiri-yapilasma-bitki-zenginligine-tehdit-172143 | url-status = live }}</ref> <gallery mode="packed" heights="150px" style="text-align:center"> Fayl:Belgrad Forest (2).jpg Fayl:Belgrad Forest (6).jpg Fayl:BelgradForest (3).jpg Fayl:Belgradormani1.jpg </gallery> <center>İstanbulun ən böyük meşələrindən biri olan [[Belqrad meşəsi]]</center> == İdarəetmə == {{Əsas|İstanbul ilçələrinin siyahısı|İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi}} [[Əkrəm İmamoğlu]] İstanbul Bələdiyyə başçısıdır.<ref>{{cite web | title = YSK kesin sonucu açıkladı! Bakan kim? | url = http://www.ysk.gov.tr/tr/31-mart-2019-mahalli-i%CC%87dareler-secimi/77916 | website = www.ysk.gov.tr | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2020-01-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200126010310/http://www.ysk.gov.tr/tr/31-mart-2019-mahalli-i%25CC%2587dareler-secimi/77916 | url-status = dead }}</ref> Şəhərin qubernatoru isə əvvəllər [[Qaziantep]] qubernatoru olmuş Əli Yerliqayadır.<ref>{{cite web | title = İstanbul Valisi Ali YERLİKAYA | url = http://www.istanbul.gov.tr/istanbul-valisi-ali-yerlikaya | website = www.istanbul.gov.tr | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2019-07-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190714171343/http://www.istanbul.gov.tr/istanbul-valisi-ali-yerlikaya | url-status = live }}</ref> Şəhər, siyasi partiyalı seçki sistemi nəticəsində seçilmiş bələdiyyə başçısı tərəfindən idarə olunur. Bu idarəetmə forması 3 aprel 1930-cu ildə [[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi]] qurulduqdan bəri eyni qaydada davam edir. Bələdiyyə, şəhərin bütün qərar səlahiyyətlərini özündə saxlayır. Şəhər rəhbərliyi 3 əsas orqan: 1. ''Bələdiyyə başçısı'', 2. ''Böyükşəhər konseyi'', 3. ''Böyükşəhər inzibati idarə heyətindən'' ibarətdir. Bugünkü İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi binası, [[Saraçhane]] olaraq bilinən [[Fateh]] ilçəsində yerləşir. Binanın inşası 17 dekabr 1953-cü ildə tamamlanmış və 26 may 1960-cı ildə xidmətə açılmışdır.<ref>{{cite web | title = İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarihçe | url = http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/kurumsal/BelediyeTarihcesi/Pages/BelediyeTarihcesi.aspx | website = www.ibb.istanbul | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2016-03-28 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160328005305/http://ibb.gov.tr/tr-TR/kurumsal/BelediyeTarihcesi/Pages/BelediyeTarihcesi.aspx | url-status = live }}</ref> [[Əkrəm İmamoğlu]] ([[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|CHP]]) 31 mart 2019 [[İstanbulda bələdiyyə seçkiləri (iyun, 2019)|yerli seçkilərdə]] 48,77% səslə seçkidə qalib gəlmişdir. Sonradan seçkinin təkrarlanması qərara alınmış, lakin 23 iyun 2019-cu il yenidən keçirilən seçkidə 54,21% səs ilə yenidən səsverməni qazanmışdır.<ref>{{cite web | title = İBB hakkında bilgiler | url = http://www.dolmabahce.gov.tr/source.cms.docs/dolmabahce.gov.tr.ce/dolmabahce.html | website = İstanbul Haberler | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2016-01-21 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160121194125/http://www.dolmabahce.gov.tr/source.cms.docs/dolmabahce.gov.tr.ce/dolmabahce.html | url-status = unfit }}</ref> Şəhər əhalinin sıxlığı səbəbindən 3 seçki dairəsinə bölünmüşdür. İstanbulun [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]ndə 98 deputat yer alır. Bu deputatların 35-i, 1-ci və 3-cü seçki dairələrindən, qalan 28-i isə 2-ci seçki dairəsindən seçilir. 2018-ci ildə keçirilən ümumi seçkilərdə [[Ədalət və İnkişaf Partiyası|AKP]] 43, [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|CHP]] 27, [[Xalqların Demokratik Partiyası|HDP]] 12, [[Milliyətçi Hərəkat Partiyası|MHP]] və [[İYİ Partiya|İYİ]] partiyası 8 yer qazanmışdır. === İnzibati bölgü === [[Fayl:İstanbul ilçələri.png|thumb|242x242px|İstanbul ilçələrinin xəritədə yeri.]] [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]nin 6 mart 2008-ci ildə qəbul edilən və 22 mart 2008-ci il tarixli ''Rəsmi Qəzetin'' 5747-ci nəşrində şəhərin 39 [[İstanbul ilçələrinin siyahısı|ilçəsi]] olduğunu təsdiq edən qanun dərc edilmişdir. Onlardan 25-i Avropa, 14-ü isə Asiya hissəsində yerləşir. Avropa hissəsində yerləşən ilçələr üçün 212, Asiya hissəsində yerləşən ilçələr üçün isə 216 telefon kodu istifadə olunur. İlk bələdiyyə təşkilatı 1855-ci ildə ''Şəhremaneti'' adı ilə təsis edilmişdir. Respublika dövründə ictimai xidmətlər qubernatorlar tərəfindən yerinə yetirilir. 3 aprel 1930-cu ildə qəbul edilmiş qanuna əsasən, 10-u əyalət bələdiyyəsinin sərhədləri daxilində olmaqla, şəhər 16 ilçəyə bölündü. Həmçinin bu qanundan sonra ''Şəhremaneti'' və ''Şəhrəmini'' kimi terminlərin də istifadəsi dayandırıldı. [[Fayl:Adalar 5536.jpg|left|thumb|[[Adalar]] ilçəsində [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürkün]] heykəli.|216x216px]] 1950-ci illərə qədər eyni formada idarə olunan şəhərdə, 1954-cü ildə [[Şişli]], 1957-ci ildə isə [[Zeytunburnu]] ilçə statusu qazanmış və şəhərdə uzun müddətdən sonra ilk dəyişikliklər baş vermişdir. Yeni dəyişikliklər sonrakı illərdə getdikcə genişlənən şəhər sərhədləri və artan əhali səbəbindən müşahidə edilmişdir. 1963-cü ildə [[Bayrampaşa]] və [[Qaziosmanpaşa]], 1987-ci ildə [[Böyükçəkməcə]], [[Pendik]] və [[Ümraniyə]], 1989-cu ildə [[Kiçikçəkməcə]], 1990-cı ildə [[Bayrampaşa]], 1992-ci ildə [[Avcılar]], [[Bağçılar]], [[Bağçalıevlər]], [[Güngörən]], [[Maltəpə]], [[Tuzla (İstanbul)|Tuzla]], [[Sultanbəyli]], 1993-cü ildə [[Əsənlər]] bağlı olduqları ilçələrdən çıxarılmış və ilçə statusu əldə etmişdir. Son olaraq isə, 2008-ci ildə [[Arnavutköy]], [[Ataşəhər]], [[Başakşəhər]], [[Bəylikdüzü]], [[Çəkməköy]], [[Əsənyurd]], [[Sancaqtəpə]] və [[Sultanqazi]] də ilçə statusu əldə etdi və bu qanunla birlikdə İstanbul ilinə bağlı, ümumilikdə 39 ilçə, 782 məhəllə və 152 kənd yer aldı. 2004-cü il tarixli ''Rəsmi Qəzet''-də nəşr olunan qanunla birlikdə bütün ilçələr İstanbul Bələdiyyəsinə rəsmən bağlı olmuşdur.<ref>{{cite web | title = Kadıköy Belediyyesi Tanıtım Videosu | url = http://www.istanbul.gov.tr/default.aspx?pid=322 | website = www.istanbul.gov.tr | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2015-10-20 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151020120448/http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=322 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | title = Üsküdar Belediyyesi Tanıtım Videosu | url = http://www.istanbul.gov.tr/default.aspx?pid=321 | website = www.istanbul.gov.tr | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2015-10-20 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151020120351/http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=321 | url-status = dead }}</ref> {{Qutu başlanğıcı|red|fond=#FF0000}}{{Rəngli keçid|white|'''Avropa hissəsi'''}}{{Qutu sonu}} {{multicol}} * [[Arnavutköy]] * [[Avcılar]] * [[Bağçılar]] * [[Bağçalıevlər]] * [[Bakırköy]] {{multicol-break}} * [[Başakşəhər]] * [[Bayrampaşa]] * [[Beşiktaş]] * [[Bəylikdüzü]] * [[Bəyoğlu]] {{multicol-break}} * [[Böyükçəkməcə]] * [[Çatalca]] * [[Əyyubsultan]] * [[Əsənlər]] * [[Əsənyurd]] {{multicol-break}} * [[Fatih]] * [[Qaziosmanpaşa]] * [[Güngörən]] * [[Kağıthanə]] * [[Kiçikçəkməcə]] {{multicol-break}} * [[Sarıyer]] * [[Silivri]] * [[Sultanqazi]] * [[Şişli]] * [[Zeytunburnu]] {{Multicol-end}} {{Qutu başlanğıcı|red|fond=#FF0000}}{{Rəngli keçid|white|'''Asiya hissəsi'''}}{{Qutu sonu}} {{multicol}} * [[Adalar]] * [[Ataşəhər]] * [[Bəykoz]] * [[Çəkməköy]] * [[Kartal]] {{multicol-break}} * [[Kadıköy]] * [[Maltəpə]] * [[Pendik]] * [[Sancaqtəpə]] * [[Sultanbəyli]] {{multicol-break}} * [[Şilə]] * [[Tuzla]] * [[Ümraniyə]] * [[Üsküdar]] {{Multicol-end}} == Əhali == {{Əsas|Türkiyə əhalisi|İstanbul əhalisi}} {| class="toccolours" style="clear: right; float: right; border-spacing: 0; margin-left: 1em;" |+ {{resize|110%|'''Şəhərin tarixi əhalisi'''}} | style="padding-right:0.2em" | {{Historical populations | title = Respublika öncəsi | style="width:12em;" | subbox = yes | percentages = off | 100| 36,000 | 361| 300,000 | 500| 400,000 | VII əsr| 150–350,000 | VIII əsr| 125–500,000 | IX əsr| 50–250,000 | 1000| 150–300,000 | 1100| 200,000 | 1200| 150,000| [[Latın İmperiyası#Decline and fall|1261]]| 100,000 | 1350| 80,000| [[İstanbulun Fəthi|1453]]| 45,000 | 1500| 200,000 | 1550| 660,000 | 1700| 700,000 | 1815| 500,000 | 1860| 715,000 | 1890| 874,000 | 1900| 942,900 }} | style="border-left:solid 1px black; padding-left:0.2em" | {{Historical populations | title = Respublika | percentages = pagr | subbox = yes | 1925| 881,000 | 1927| 691,000 | 1935| 740,800 | 1940| 793,900 | 1945| 845,300 | 1950| 983,000 | 1960| 1,459,500 | 1965| 1,743,000 | 1970| 2,132,400 | 1975| 2,547,400 | 1980| 2,853,500 | 1985| 5,494,900 | 1990| 6,620,200 | 1994| 7,615,500 | 1997| 8,260,400 | 2000| 8,831,800 | 2007| 11,174,200 | 2015| 14,657,434 }} |- | colspan=2 style="font-size:100%; text-align:center" | Mənbə: Turan 2010 |} [[Fayl:IstanbulGrowth1975and2011.png|thumb|284x284px|1975–2011-ci illər arasında şəhərin əhalisinin artması.|alt=|left]] [[Türkiyə Statistika Təşkilatının]] (TÜİK) hazırlamış olduğu 2013-cü il Ünvana Əsaslanan Əhali Siyahıyaalma Sistemi (ADNKS) nəticələrinə görə İstanbulun ([[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi]] və bağlı bələdiyyələrin sərhədləri daxilində) ümumi əhalisi 14.160.467 nəfərdir. Şəhərin 39 ilçəsi var, onlardan 14-ü Asiya, 25-i isə Avropa hissəsində yer alır. 2017-ci ilin məlumatlarına görə ən çox əhalisi olan [[Əsənyurd]] (846.492), ən az əhalisi olan ilçə isə [[Adalar]] (14.907) olmuşdur. İstanbul sakinlərinin 64,72% (9,726,373) Avropa hissəsində, 35,28%-i isə (5.302.858) şəhərin Asiya hissəsində yaşayır. İstanbul, əhalisinə görə dünyanın ən sıx şəhərləri siyahısında [[Laqos]]dan sonra 5-ci sırada qərarlaşmışdır. Bununla yanaşı, şəhər sakinlərinin yalnız 15,38%-i İstanbulda qeydiyyatdam keçmişdir. Şəhərin əhalisi əsasən, [[Sivas ili|Sivas]] 736.542 (5.20%), [[Kastamonu ili|Kastamonu]] 548.546 (3.87%), [[Ordu ili|Ordu]] 499.782 (3.52%), [[Girəsun ili|Girəsun]] 487.115 (3.43%), [[Tokat ili|Tokat]] 455.817 (3%), [[Samsun ili|Samsun]] 417.120 (2.94%), [[Trabzon ili|Trabzon]] 395.474 (2.79%), [[Malatya ili|Malatya]] 392.435 (2.77%), [[Ərzurum ili|Ərzurum]] 382.519 (2.70%), [[Sinop ili|Sinop]] 366.681 (2.58%) və [[Ərzincan]] 302.511 ( 2,13%) illərində qeydiyyatda olmuşdur. İstanbulun şəhər quruluşu və forması daim dəyişir. Qədim dövrlərdə indiki İstanbulun ərazisində müstəqil şəhərlər yer almışdır. Bu gün İstanbulu Böyük Konstantinopol dövləti olaraq qəbul etmək olar. Çünki şəhər keçmiş əsrlərdən bəri genişlənərək daha da böyümüşdür. Son illərdə tikilən hündürmərtəbəli binalar, əhalinin sürətli böyüməsini nəzərə alaraq inşa edilmişdir. Şəhərin sürətlə genişlənməsi səbəbindən mənzillər əsasən şəhəryanı ərazilərdə tikilir. Şəhərin hündürmərtəbəli ofis və iqamətgahları Avropa hissəsindəki [[Levent]], [[Məcidiyyəköy]] və [[Maslak]] səmtlərində yer alır. [[Levent]] və [[Etilər]]də isə çox sayda [[Ticarət mərkəzi|ticarət mərkəzl]]əri var. [[Türkiyə]]nin ən böyük şirkət və banklarının böyük qisimi bu şəhərdə yerləşir. [[XX əsr]]in ikinci yarısından bəri dəniz sahilləri yaxınlığında bağ evləri və lüks malikanələrin inşası, xüsusilə şəhərin Asiya hissəsində sürətlənmişdir. [[Kadıköy]] ilçəsindəki [[Bağdad Prospekti]], genişliyi və uzunluğu ilə bir çox ticarət mərkəzi və restoranına ev sahibliyi edir. === Din === {{Əsas|İstanbulda din}} [[Dünya]]nın böyük şəhərlərinin əksəriyyəti çoxmillətli insanlar tərəfindən formalaşır. Şəhərdəki ən yayğın din [[İslam]] dinidir. Rəsmi olaraq tanınan azlıqlar isə Yunan [[Şərqi pravoslav kilsəsi|Ortodoksal Kilsəsi]], [[Səfərad yəhudiləri|Səfərad]] və [[Aşkenazi yəhudiləri]]dir. 2000-ci il siyahıyaalmasına görə şəhərdə 2 691 aktiv [[məscid]], 123 aktiv [[kilsə]] və 26 aktiv [[sinaqoq]] var. 109 müsəlman qəbiristanlığı və 57 qeyri-müsəlman qəbiristanlığı var. Yunan Ortodoksal Patriarxı [[Fateh]] ilçəsinin Fənər səmtində yerləşir. Bu patriarxiya xristian dininin vacib bir hissəsi olan pravoslav təriqətinin mərkəzidir.<ref>[http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=FikirDusunceler&IcerikNo=26 Halifeliğin son merkezi İstanbul] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20100612080319/http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=FikirDusunceler&IcerikNo=26 | date = 2010-06-12 }} Atatürk Araşdırma Mərkəzi veb-səhifə, 23 İyun 2009 tarixində yayımlandı.</ref> ==== Müsəlmanlar ==== [[Fayl:BlueMosqueCourtyard.jpg|thumb|196x196px|İstanbulun rəmzlərindən biri olan — [[Sultan Əhməd məscidi|Sultan Əhməd Məscidi]].]] [[Müsəlman]]lar, şəhərdəki ən böyük dini qrupdur. Bununla yanaşı [[müsəlman]]ların ən yayğın məzhəbi forması olan [[Sünnilər]], [[Şiəlik|Şiələrdən]] çoxluq təşkil edirlər. 2007-ci ildə siyahıyaalmasına əsasən, şəhərdəki məscidlərin ümumi sayı 2.994 olmuşdur.<ref>Tahsin Öz, İstanbul Camileri ı,ıı, TTK Ankara 97.3.bs.</ref> İstanbul [[Ərəb xilafəti]]nin son mərkəzi olmuşdur. 1517-ci ildə [[I Səlim|Yavuz Sultan Səlim]] ilə başlayan xilafət<ref>[http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=FikirDusunceler&IcerikNo=26 Halifeliğin son merkezi İstanbul Atatürk Araştırma Merkezi başkanlığı] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20100612080319/http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=FikirDusunceler&IcerikNo=26 | date = 2010-06-12 }} resmi web sitesi, 23 İyul 2009 tarixində istifadə edildi.</ref>, 3 mart 1924-cü ildə [[Əbdülməcid (xəlifə)|Əbdülməcid Xəlifə]] ilə sona çatmışdır. 2 sentyabr 1925-ci ildə bütün ölkədə [[xanəgahlar]] bağlanmış, [[məzhəb]] və [[təriqət]]lər qadağan edildi. Beləliklə, ölkədə dünyəvi sistem başlamış və bu dəyişiklikdən ən çox təsirlənən şəhər İstanbul olmuşdur. Xilafətin ləğv edilməsindən dərhal sonra Diyanət İşləri Nazirliyi yaradıldı.<ref>[http://www.meb.gov.tr/belirligunler/10kasim/inkilaplari/siyasi/halifelik.htm T.C. Millî Eğitim Bakanlığı resmi web sitesi, 3 Mart 1924 Halifeliğin Kaldırılması] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150103203900/http://www.meb.gov.tr/belirligunler/10kasim/inkilaplari/siyasi/halifelik.htm |date=2015-01-03 }}. 23 İyul 2009 tarixində istifadə edildi.</ref> [[Osmanlı İmperiyası]] dövründə ən yüksək səlahiyyətə sahib olan [[Şeyxülislam]]lar da öz vəzifələrinə sonradan Diyanət İşləri Naziri olaraq keçmişdir.<ref>{{Cite web |title=T.C. Diyanet İşleri Başkanlığı resmi web sitesi. |url=http://www.diyanet.gov.tr/turkish/dy/default.aspx |access-date=2019-04-05 |archive-date=2012-10-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121030062539/http://diyanet.gov.tr/turkish/dy/default.aspx |url-status=live }}</ref> ==== Xristianlar ==== [[Fayl:İstanbul Yunan Ortodoksal.png|thumb|196x196px|1844–1997 illəri boyunca İstanbul əhalisinin tərkibində Yunan-Ortodoksalların sayı və faizlə nisbəti.]] Şəhər, [[IV əsr]]dən bəri Roman Ortodoksal Patriarxatlığının mərkəzi olmuş və digər Ortodoks kilsələrində mərkəz olaraq xidmət etməyə davam etmişdir. Şəhərdə eyni zamanda Türk Ortodoks Patriarxatı olmuşdur. İstanbulda yaşayan xristian əhali, əsasən də [[Roma İmperiyası|romalılar]] və [[ermənilər]], [[Osmanlı İmperiyası]]nın dağılması zamanı [[Anadolu türkləri|Türklər]] ilə zaman zaman qarşıdurmalar yaşamış lakin müasir [[Türkiyə]]nin qurulmasıyla nizam yenidən təmin edilmişdir. Qarşıdurmalar nəticəsi olaraq 1914–1927 illər arasında şəhərdəki xristian əhali 450 mindən 240 minə düşmüşdür.<ref>[http://www.scribd.com/doc/6920910/Globalization-Cosmopolitanism-and-the-Donme-in-Ottoman-Salonica-and-Turkish-Istanbul Globalization, Cosmopolitanism, and the Dönme in Ottoman Salonica and Turkish Istanbul] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305015335/http://www.scribd.com/doc/6920910/Globalization-Cosmopolitanism-and-the-Donme-in-Ottoman-Salonica-and-Turkish-Istanbul |date=2016-03-05 }}. Marc Baer. University of California, Irvine. İstifadə tarixi: 1 Mart, 2009</ref> 1923-cü ildə baş vermiş [[Türkiyə]]-[[Yunanıstan]] əhali mübadələsində İstanbulda yaşayan Yunan Ortodoksal cəmiyyəti mübadilədən azad tutulmuşdur. Lakin, [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsi]] illərində bu azlıqlar üçün bir sıra yüksək vergilər tətbiq edilmişdir. 1955-ci il 6–7 sentyabr hadisələri, yunan azlıqlarının məhv edilməsi, 11 [[Yunanlar|yunanın]] ölümünə səbəb olmuş, 30–300 nəfərin yaralanmasına səbəb olmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20160306143518/https://www.hrw.org/legacy/reports/1999/greece/Greec991-04.htm "Batı Trakya Türkleri"]. www.hrw.org. 6 Mart 2016 tarixində [http://www.hrw.org/legacy/reports/1999/greece/Greec991-04.htm bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 22 İyun 2009</ref> Bu hadisə nəticəsində İstanbuldan [[Yunanıstan]]a köç artımı sürətlənmiş və 12 min Yunan vətəndaşı vətəndaşlıqdan məhrum edilmişdir.<ref>[http://www.euborderconf.bham.ac.uk/publications/files/WP17_Turkey-Greece.pdf The European Union and Border Conflicts: The EU and Cultural Change in Greek-Turkish Relations] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090326214003/http://www.euborderconf.bham.ac.uk/publications/files/WP17_Turkey-Greece.pdf |date=2009-03-26 }} '''(PDF)'''</ref> Osmanlılar İstanbulu ələ keçirdikdən sonra bir çox kilsə məscidlərə çevrildi. [[Kiçik Ayasofya Məscidi]], [[Fenari İsa Məscidi]], [[Ərəb Məscidi]], [[Qocamustafapaşa Sümbül Əfəndi məscidi]] kimi köhnə tikililər də İstanbulun Osmanlı hakimiyyətinə keçməsindən sonra məscidə çevrilən kilsələrdəndir. Bu məscidlərin ən böyüyü və ən əsası [[Fateh]] ilçəsinin [[Əminönü]] səmtində yerləşən [[Aya Sofya]]dır. Aya Sofya [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürkün]] istəyi ilə ibadətə bağlanmış, [[Nazirlər Kabineti]]nin razılığı ilə [[24 Noyabr|24 noyabr]] 1934-cü il ''7/1589'' saylı qərar ilə ilə muzeyə çevrilmişdir.<ref>Nikolaus Himmler, Ruth Lochar, Hildegard — Günümüzdə, bir çox müasir yerləşim və iş sahələri növündən çox vacib bir rol oynayır. Şəhərin əhalisinin 3də 1 hissəsinə ev sahibliyi etməkdədir. İstanbulun tarixi bölgələrindən olan [[şərq]]ə və [[qərb]]ə getdikcə çox böyük fərqlər görülür. Ən uzun göydələnlər və ofis binaları [[Avropa]] tərəfində, özəlliklə [[Levent|Ləvənt]], Məcidiyyəköy və Maslakda toplaşarkən, [[Asiya]] tərəfində isə Kadıköy ilçəsindəki [[Kozyatağı]] məhəlləsi diqqət çəkir. [[XX əsr]]də şəhərin gözəçarpacaq dərəcədə böyüməsi, [[qərb]]dən [[şərq]]ə baş verən böyük köçə səbəb olmuşdur. Toma, (Ed.) (2008). "Türkiye". ''Museums of the World''. '''1'''. Münih. səhifələr. 690, 691, 692, 693, 694, 695.</ref> === Yəhudilər === [[Səfərad yəhudiləri]] 500 ildən artıq bir müddətdə, bu şəhərdə yaşamışdır. İstanbulda [[yəhudilər]]in bugünkü əhalisi təxminən 22 min nəfər təşkil edir. [[Aşkenazi yəhudiləri|Əşkinazi yəhudiləri]] [[Səfərad yəhudiləri]]nə nisbətən daha kiçik və yeni qurulmuş cəmiyyətdir. [[Yəhudilər]]in ibadət yerləri [[sinaqoq]]dur. Hal-hazırda şəhərdə aktiv sinaqoqların sayı 20-dir.<ref>[[:en:List of synagogues in Turkey#Istanbul|İstanbul'daki sinagogların listesi]] ''([[Azərbaycanca|az]]. İstanbuldaki sinaqoqların siyahısı)'' '''İngiliscə Vikipediya'''. İstifadə tarixi: 5 Aprel, 2019</ref> Bu [[sinaqoq]]lar arasındakı ən böyüyü [[Neve Şalom Sinaqoqu]], [[Bəyoğlu]] ilçəsinin Karaköy səmtində yer alır. 1951-ci ildə istifadəyə açılan bu [[sinaqoq]], digərlərinə sinaqoqlara daha çox daimi ziyarətciyə malikdir.<ref>[http://www.nevesalom.org/turkce/index.htm Neve Şalom Sinagogu Vakfı web sitesi] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20100118164907/http://www.nevesalom.org/turkce/index.htm | date = 2010-01-18 }}. Türkçe, 24 İyul 2009 tarixində yayımlandı.</ref> [[Səfərad yəhudiləri]]nin dili, [[Ladino dili]]dir (yəhudi ispan) və şəhərdə sadəcə 65 yaşdan yuxarı yəhudilər tərəfindən danışılır. Buna görə [[Ladino dili]] ciddi itki təhlükəsi içindədir. <gallery mode="packed" heights="165px" style="text-align:center"> Fayl:Exterior of Sultan Ahmed I Mosque in Istanbul, Turkey 002.jpg|[[Sultan Əhməd məscidi]]nin xarici görünüşü Fayl:Beyazıt Mosque.jpg|[[Bəyazid məscidi]] Fayl:Agia Triada Greek Orthodox Church, İstanbul.jpg|[[Aya Triyada Yunan Ortodoks kilsəsi (İstanbul)|Aya Triyada Yunan Ortodoks kilsəsi]] Fayl:Şınayder Sinagogu (16231012698).jpg|Şınayder sinaqoqu </gallery> == İqtisadiyyatı == {{Əsas|İstanbulun iqtisadiyyatı}} [[Fayl:QNB Finansbank Kristal Kule.jpg|thumb|250x250px|İstanbul, Türkiyənin iqtisadi baxımdan ən böyük şəhəridir.]] İstanbul, [[Türkiyə]]nin ən böyük şəhəri və köhnə paytaxtıdır. Quru və dəniz ticarət yollarının qovşağında yerləşməsi və stratejik mövqeyi səbəbiylə [[Türkiyə]]də iqtisadi həyatın mərkəzi olmuşdur. Eyni zamanda şəhər ölkənin ən böyük sənaye mərkəzidir. Ölkədəki sənaye məşğulluğunun 20%-ni sadəcə İstanbul qarşılayır. Sənaye sahəsi təxminən 38%-dir. İstanbul və yan şəhərlər [[meyvə]], [[zeytun yağı]], [[ipək]], [[pambıq]] və [[tütün]] kimi məhsullar ixrac edir. Bununla yanaşı, qida sənayesi, parça istehsalı, neft məhsulları, rezin, metal əşya, dəri, kimyəvi maddələr, [[dərman]], elektronika məhsulları, [[şüşə]], texnoloji məhsullar, nəqliyyat vasitələri, [[kağız]], [[Alkoqollu içkilər|spirtli içkilər]], şəhərin əhəmiyyətli sənaye məhsulları arasında iştirak etməkdədir.<ref name="tuikrapor.tuik.gov.tr">[http://tuikrapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?ulusalhesaplardb2=&report=i_tablo3_il.RDF&p_tur=2&p_yil1=2001&p_il1=34&desformat=html&p_kod=9&ENVID=ulusalhesaplardb2Env "İller itibarı ile iktisadi faaliyet kollarına göre Gayri Safi Yurtiçi Hasıla".] Yayımlanma tarixi: 4 İyul 2010.</ref> [[Forbes (jurnal)|Forbes jurnalı]] 2008-ci ilin dünya siyahıyaalınmasının məlumatına görə, 35 milyarderə sahib olan şəhər, siyahıda 4-cü sırada yer almışdır.<ref>[http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article3511875.ece "Turkey's new rich find the Midas touch"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111010125843/http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article3511875.ece |date=2011-10-10 }}. The Sunday Times qəzeti tərəfindən. 9 Mart 2008 tarixində arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 18 İyun 2009.</ref> Həmçinin şəhərdə işsizlik 6,5% olmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20160306154752/http://www.milliyet.com.tr/4-turk-sehri-dunya-zirvesinde-/ekonomi/detay/2002817/default.htm "4 Türk şehri dünya zirvesinde!"]. Milliyet Xəbər veb-səhifəsi. 23 Yanvar 2015. 6 Mart 2016 tarixində [http://www.milliyet.com.tr/4-turk-sehri-dunya-zirvesinde-/ekonomi/detay/2002817/default.htm bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 24 Yanvar 2015.</ref> İstanbulda ilk olaraq 1866-ci ildə xidmətə girən ''Dərsaadət Təhvilat Birjası'', 1986-ci ilin əvvəllərində mövcud birja təşkilatı dəyişdirilərək ''İstanbul Menkul Kıymetler Birjası'' (İMKB) açılmışdır.<ref>[http://www.imkb.gov.tr/ İstanbul Menkul Kıymetler Borsası resmi web sitesi] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20090903065403/http://www.imkb.gov.tr/ | date = 2009-09-03 }} 24 İyul 2009 tarixində Vikipediya səhifəsində yayımlanmışdır.</ref><ref>[http://www.imkb.gov.tr/genel/tarih.htm İMKB'nin tarixçəsi] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20120225094722/http://www.imkb.gov.tr/genel/tarih.htm | date = 2012-02-25 }} 24 İyul 2009 tarixindən Vikipediyada yayımlanmışdır.</ref> [[XIX əsr|XIX]] və [[XX əsr]]in əvvələrində Qalata səmtində yer alan Banklar Prospekti Osmanlı İmperiyasının maliyyə mərkəzi olmuşdur. Osmanlı dövründə şəhərdə "''Bank-ı-Osmanı-Şahanə''" adlı bank da fəaliyyət göstərirdi.<ref>[https://web.archive.org/web/20160131150701/http://www.obarsiv.com/ob-tarih.html "Ottoman Bank Museum: History of the Ottoman Bank". Obarsiv veb-səhifəsi] 31 Yanvar 2016 tarixində [http://www.obarsiv.com/ob-tarih.html bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 24 İyul 2009.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20111104190458/http://www.obmuze.com/eng/voyvoda.asp "Ottoman Bank Museum". Ottoman Bank Museum.] 4 Oktyabr 2011 tarixində [http://www.obmuze.com/eng/voyvoda.asp bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 18 İyun 2009.</ref> Hal-hazırda İstanbul, Türkiyənin 55% istehsalına və 45%-lik ticarət həcminə malikdir. Ölkənin [[Ümumi Daxili Məhsul|ÜDM]]-sinin 21,2%-i İstanbul şəhərinin hesabınadır. Ümumi [[ixracat]]dakı payı 45,2%, [[idxal]]atdaki payı isə 52,2% təşkil edir. === Ticarət və sənaye === [[Fayl:İstanbul Levent bölgesindeki dev gökdelenler.jpg|thumb|195x195px|[[Levent]] səmtində yerləşən göydələnlər.]] İstanbulun gəlirlərində ən böyük paya sahib olan sektor — [[ticarət]] sektorudur. [[15 iyul Şəhidlər Körpüsü|15 İyul Şəhidlər Körpüsü]], [[Asiya]] və [[Avropa]] kimi əhəmiyyətli mərkəzləri birləşdirən avtomobil yolları ticarət sektoruna xeyli miqdarda dəstək vermişdir. İstanbul ticarət sektoru ölkənin ümumi həcminin 27%-ni təşkil edir. [[İxracat|İxrac]] mövzusunda da İstanbul, ölkədə birinci sıradadır. [[Türkiyə]]də xidmət verən xüsusi [[bank]]ların, [[qəzet]]lərin, televiziya kanallarının, nəqliyyat firmalarının və çap evlərinin, ümumiyyətlə hər şeyin başlıca ofisi İstanbulda yerləşir. İstanbul iqtisadiyyatında nəqliyyat-kommunikasiya sektorunun payı 15%-dən çoxdur.<ref name="tuikrapor.tuik.gov.tr" /> Türkiyənin böyük sənaye quruluşlarından bir çoxunun ümumi mərkəz və fabriki İstanbulda yerləşir. Şəhərdə metal qablar, [[maşınqayırma]], [[gəmiqayırma]], kimya, toxuculuq, hazır ərzaq, şüşə və sement sənayesi inkişaf etmişdir. 2000-ci illərin əvvəllərində 30%-ə yaxın payı olan sənaye sektoru, ticarətdən sonra şəhərin ikinci ən böyük sektordur. Respublikanın qurulması ilə bir çox fabriklər Haliçin sahilində tikilmişdir. Lakin sonradan şəhərdə yaranan çirklənmə və qarışıqlıq səbəbindən bir-bir ləğv edilərək şəhər xaricində yaradılan sənaye zonalarına köçürülmüşdür. Atatürk avtomobil sənayesi bölgəsi və İkitelli Mütəşəkkil Sənaye Bölgəsi, İstanbulun ən böyük sənaye bölgələridir. Lakin yaşayış məntəqələrinin və əhalinin qarşısıalınmaz artımı, sənaye bölgələrində də mənzillərin tikintisinə səbəb olmuşdur. === Turizm === {{Əsas|İstanbulda turizm}} İstanbul tarixi abidələri və bədii əsərlərin olması səbəbindən məşhur [[turizm]] mərkəzlərindən biridir. [[Turist]]lər arasında ən böyük pay [[Almanlar]]a məxsusdur. [[Almanlar]], [[Amerikalılar]], [[İtalyanlar]] və [[Fransızlar]] almanları az miqdarla geridə qoyurlar. 2011-ci ildə şəhəri 8 milyondan çox [[turist]] ziyarət etmişdir.<ref>[http://www.haberler.com/istanbul-a-gelen-turist-sayisi-8-milyona-ulasti-3237594-haberi/ İstanbul ziyarətçilərinin sayı 8 milyonu ötdü.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120214032245/http://www.haberler.com/istanbul-a-gelen-turist-sayisi-8-milyona-ulasti-3237594-haberi |date=2012-02-14 }} — Haberler Türkiyə. Yayımlanma tarixi: 10 Yanvar 2011</ref> Hər büdcə üçün İstanbulda əlverişli [[otel]]lər tapmaq mümkündür. 5 ulduzlu otellər şəbəkəsindən, hostellərə qədər 1180-dən çox [[otel]] var. Son illərdə dünyada adını demiş otel şəbəkələri İstanbula böyük maraq göstərir. Minlərlə ildir ki, müxtəlif xalqlara ev sahibliyi edən İstanbulun demək olar ki, hər bir regionunda müxtəlif tarixi dövrlərdən olan əsərlərlə qarşılaşmaq mümkündür. 2009-cu ilin statistikasına görə İstanbul, [[Antalya]]dan sonra ən məşhur turistik məkandır.<ref>[http://www.ttyd.org.tr/tr/page.aspx?id=1353 "Türkiye'ye gelen yabancı ziyaretçilerin geldikleri destinasyona göre sıralaması"]{{dead link| date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}. Yayınlanma tarixi: 4 İyul 2010.</ref> 2009-cu ildə hava, quru və su yolu ilə daxil olan turistlərin sayı 7,5 milyondan çox olmuşdur. [[Almanlar]] 13,1%, [[Ruslar]] isə 6,7% pay ilə ikinci sırada yer aldılar.<ref name=":6">[https://web.archive.org/web/20140425064123/http://www.istanbulkulturturizm.gov.tr/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF530CECBE8DDD1920ED87D8E8A6DCB127 "Milliyetlerine göre İstanbul'a gelen yabancılar"]. 25 Aprel 2014 tarixində [http://www.istanbulkulturturizm.gov.tr/Genel/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFF530CECBE8DDD1920ED87D8E8A6DCB127 bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayınlanma tarixi: 4 İyul 2010</ref> İstanbul ilk dəfə 1863-cü ildə turist qrupu qarşılamışdır.<ref>Göncüoğlu, Süleyman Faruk (2010). "İlk fuar". ''İstanbul'un İlkleri Enleri''. İstanbul: Ötüken. s. 134. [[:tr:Özel:KitapKaynakları/9789754377538|ISBN 978-975-437-753-8.]]</ref><ref>[[:tr:Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi|"Turizm". ''Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi'']]. '''VII'''. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. 1993. ss. səhifə. 304–305.</ref> 2009-cu il məlumatlarına görə, şəhərdə 371 qonaqlama məkanı və 405 əyləncə mərkəzi yer alır.<ref name=":6" /><ref name=":11">[https://web.archive.org/web/20160617183242/http://www.ibb.gov.tr/SITES/KS/TR-TR/0-ISTANBUL-TANITIM/KONUM/Pages/Sayilarla_Istanbul.aspx "Sayılarla İstanbul".] 17 İyun 2016 tarixində [http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/0-Istanbul-Tanitim/konum/Pages/Sayilarla_Istanbul.aspx bu qaynaqdan] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20160617183242/http://www.ibb.gov.tr/SITES/KS/TR-TR/0-ISTANBUL-TANITIM/KONUM/Pages/Sayilarla_Istanbul.aspx | date = 2016-06-17 }} arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 4 İyul 2010.</ref> İstanbulda xüsusi muzeylər də daxil olmaqla bir çox [[muzey]] var. 2009-cu ildə sadəcə dövlət muzeylərini 6,179,556 nəfər ziyarət etmişdi.<ref name=":7">Nikolaus Himmler, Ruth Lochar, Hildegard. Toma, (Ed.) (2008). "Türkiye". ''Museums of the World''. '''1'''. Münih. səhifələr: 690, 691, 692, 693, 694, 695.</ref> 2,932,429 nəfər [[Topqapı sarayı|Topqapı Sarayını]], 2,444,956 nəfər isə [[Aya Sofya]] muzeyini ziyarət etmişdir<ref name=":7" />. Bu ikili 2009-cu il statistikalarına əsasən İstanbulun ən çox ziyarət edilən məkanlarındandır. İstanbulun tarixi mərkəzi olan [[Fateh]] (tarixi yarımada) Bosforda [[Beşiktaş]] və [[Sarıyer]] Anadolu tərəfində [[Kadıköy]], [[Üsküdar]] və [[Adalar]] rayonlarında, tarixi turizm sektorunda İstanbulun ən zəngin mərkəzləri arasındadır. Təbiət turizmində isə [[Bəykoz]], [[Şilə]], [[Adalar]] və [[Sarıyer]] rayonlarında maraqlı məkanlar vardır.<ref>[https://web.archive.org/web/20131029194735/http://www.gezikolik.com/Dogal_Guzellikler/Turkiye/ISTANBUL/c_68_7_34.aspx "Doğal güzellikler"]. 29 Oktyabr 2013 tarixində [http://www.gezikolik.com/Dogal_Guzellikler/Turkiye/ISTANBUL/c_68_7_34.aspx bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 4 İyul 2010.</ref> <gallery mode="packed" heights="165px" style="text-align:center"> Fayl:FulyaGirişi.JPG|[[Cəvahir ticarət mərkəzi]] Fayl:EsentepeGirişi.jpg|[[Qayrettəpə (İstanbul metropoliteni|Qayrettəpə]], şəhərin əsas maliyyə mərkəzlərindən biri Fayl:DSC04560 Istanbul - Bazaar - Foto G. Dall'Orto 29-5-2006.jpg|[[Qapalı çarşı]] Fayl:SpiceBazaarIstanbul32msu.jpg|[[Misir bazarı]] </gallery> === Kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq === [[Fayl:Türkiyədə heyvandarlıq.jpg|thumb|217x217px|İstanbulda [[heyvandarlıq]]la bağlı [[poster]]]] İstanbul tarixi boyunca [[kənd təsərrüfatı]] mərkəzi olmamışdır. İstanbulun iqtisadiyyatında, əkinçilik həmişə sonuncu yerləri almışdır; İstanbul istehsalat mərkəzi olmaqdan çox istehlakla həmişə ön sıraya çıxmışdır.<ref name=":8">[http://www.istanbultarim.gov.tr/includes/istatistik/2009/genel2009.doc "İstanbul bitkisel üretim durumu : 2009"]{{dead link| date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}. Yayımlanma tarixi: 4 İyul 2010.</ref> Digər tərəfdən İstanbul keçmişdə istehsal etdiyi az miqdarda kənd təsərrüfatı məhsulları ilə öz ehtiyacının bir hissəsini qarşılaya bilirdi. Hal-hazırda kənd təsərrüfatının sürətlə urbanizasiyası və kənd əhalisinin daha yüksək həyat standartlarına uyğunlaşması səbəbindən vilayətdə kənd təsərrüfatının payı ən yüksək səviyyəyə çatmışdır.<ref name=":8" /> İstanbul torpaqlarının 30%-i kənd təsərrüfatı üçün əlverişli olsa da, bu sahələr tam qiymətləndirilmir. 390.150 hektar ilə əkin sahələrinin yarıdan çoxu buğdaya ayrılır.<ref>[[:tr:Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi|"Tarım". ''Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi''.]] '''VII'''. İstanbul: Tarih Vakfı Buraxılışları. 1993. ss. səhifə. 210, 211, 212.</ref> Buğdanı 159.500 hektar ilə günəbaxan izləyir. 4,964 hektar olan yaşıl lobya istehsalı olan tərəvəzlərdə, 26,617 hektar meyvə fındıqda ilkdir. [[Çatalca]], [[Silivri]], [[Şilə]], [[Əyyubsultan]], [[Bəykoz]] və [[Kartal]] əkinçilik istehsalında önə çıxmış ilçələrdir.<ref name=":8" /> [[Fayl:DSC 1545 Çatal meşe ormanı - panoramio.jpg|thumb|Çatalca meşəsi]] === Meşə təsərrüfatı və mədənçilik === İstanbul daxilində əhəmiyyətli bir mədən mənbələri yoxdur. [[Bizans İmperiyası|Bizans dövründən]] bəri Avropa hissəsinin şimal-şərqində yerləşən [[Sarıyer]] ilçəsi, Mədən məhəlləsində qızıl, gümüş və mis yataqları olması məlum olsa da, mədənçilik proseslərinin gedişatı üçün yataqlar çox kiçikdir. Buna görə də onlar mineral yataqlar hesab edilmir.<ref>{{cite web | title = 2. ENERJİ VE DOĞAL KAYNAKLAR ZİRVESİ İSTANBUL’DA GERÇEKLEŞTİ {{!}} İstanbul Maden İhracatçıları Birliği | url = http://www.imib.org.tr/tr/2-enerji-ve-dogal-kaynaklar-zirvesi-istanbulda-gerceklesti/ | website = İMİB.ORG.TR | accessdate = 14 mart 2020 | language = tr-TR | archive-date = 2020-01-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200109203214/http://www.imib.org.tr/tr/2-enerji-ve-dogal-kaynaklar-zirvesi-istanbulda-gerceklesti/ | url-status = dead }}</ref> Şəhərdə qazılan yeganə metal filizi [[manqan]]dır. Manqan mədənləri şəhərin qərbindəki [[Çatalca]] və [[Silivri]] ilçələrində yerləşir. Şəhərin qərbində, şimalında və şimal-qərbində kömür və linit yataqları var. Geoloji quruluşunun uyğunluğu səbəbindən İstanbulun bir çox yerində [[karxana]]lara da rast gəlmək mümkündür. Bu karxanaları [[Qara dəniz]] sahillərindən [[Adalar]]a qədər demək olar ki, hər yerdə görmək mümkündür. Keçmişdə İstanbulda hasil edilən [[mərmər]], [[əhəng daşı]], [[kvarsit]], [[perlit]], [[kaolin]], [[gil]] və [[qum]] kimi bəzi faydalı qazıntıların hasili, bu gün tikinti sənayesinin yüksək tələbi ilə tükənmişdir və ya da tükənmə nöqtəsinə çatmaqdadır. Xüsusilə [[kvarsit]] və [[kaolin]] yataqları sayəsində şəhərdə şüşə və keramika sənayesi inkişaf etdi.<ref>{{cite web |last1 = Emine Merdim |first1 = Yılmaz |title = İstanbul'un Doğal Kaynaklarını Planlamak |url = https://www.arkitera.com/haber/istanbulun-dogal-kaynaklarini-planlamak/ |website = Arkitera |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr-TR |date = 9 fevral 2007 |archive-date = 2021-08-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210809204850/https://www.arkitera.com/haber/istanbulun-dogal-kaynaklarini-planlamak/ |url-status = live }}</ref> İstanbulda bütün meşə əraziləri qorunmağa alınsa da, müəyyən meşə təsərrüfatı işləri həyata keçirilir. Əvvəllər təbii olaraq meydana gələn meşələrin çoxu şəhərin odun tələbatını qarşılamaq üçün istifadə olunsa da, son illərdə şəhərin bir çox yerinə təbii qaz şəbəkəsi genişləndikcə bu tələb yüksək dərəcədə azalmışdır<ref>{{cite web |title = Koru Nedir? İstanbul'daki Korular Nerelerdedir? |url = https://yoldanciktim.com/istanbuldaki-korular-nedir/ |website = yoldanciktim.com |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr |date = 2 aprel 2017 |archive-date = 2021-01-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210118104101/https://yoldanciktim.com/istanbuldaki-korular-nedir/ |url-status = live }}</ref>. == Mədəniyyət və müasir yaşam == === İncəsənət === [[Fayl:Bozdoğan Su Kemeri - panoramio.jpg|thumb|[[Roma imperatorlarının siyahısı|Roma İmperatoru]] Valens tərəfindən inşa olunmuş [[Bozdoğan kəməri|Bozdoğan su kəməri]].]] Şəhər dəfələrlə fərqli ölkələrin hakimiyyəti altına keçdiyindən ölkədə incəsənət və memarlıq üslubu olduqca qarışıqdır. Şəhərdə [[Roma İmperiyası]] dövründən qalma binaların sayı üstünlük təşkil etsə də, son zamanlarda bu binaların sayı sürətli dərəcədə azalmışdır. [[Roma İmperiyası]] dövründən qalma ən mühüm abidələrdən biri də [[I Konstantin]] tərəfindən inşa olunan sütundur<ref>{{cite web | title = Antik İstanbul | url = https://www.tarihiistanbul.com/antik-istanbul-hipodromu/ | website = Tarihi İstanbul | accessdate = 14 mart 2020 | archive-date = 2019-11-05 | archive-url = https://web.archive.org/web/20191105154007/https://www.tarihiistanbul.com/antik-istanbul-hipodromu/ | url-status = live }}</ref>. Hər biri 3 metr diametrli bilərziklər ilə 8 sütunun bir-birinə birləşdirilməsi ilə yaradılmış 3 tonluq sütundur. O dövrdən günümüzə qədər gəlib-çıxmış digər bir tikili isə [[Bozdoğan kəməri]]dir. Şəhərin su ehtiyatı sisteminin qurulması [[Adrian]]ın dövründə başlamışdır.<ref>{{cite web |title = Valens’ten Günümüze Bozdoğan Kemeri |url = http://www.istanbultarih.com/makale/valens-ten-gunumuze-bozdogan-kemeri.html |website = http://www.istanbultarih.com |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-28 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200328183608/http://www.istanbultarih.com/makale/valens-ten-gunumuze-bozdogan-kemeri.html |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web | title = Bozdoğan Kemeri nerededir kökü nerden gelir | url = https://www.tarihiistanbul.com/bozdogan-su-kemeri/ | website = www.tarihiistanbul.com | accessdate = 14 mart 2020 | archive-date = 2020-05-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200502015954/https://www.tarihiistanbul.com/bozdogan-su-kemeri/ | url-status = live }}</ref> [[I Konstantin]]in hakimiyyəti dövründə isə şəhərin yenidən qurulması və böyüməsi ilə, sürətlə artan əhalinin ehtiyaclarını ödəmək üçün sistemin daha da genişləndirilməsinə ehtiyac duyuldu. Nəhayət, su ehtiyaclarını ödəmək məqsədilə çəkilən kanal xətti, Frakiyanın dağlıq hissələrindən şəhərə qədər çəkilmişdir. O dövrdə, kəmər vasitəsilə gətirilən su, ümumi tutumu 1 milyon kubmetrdən çox olan üç açıq məkanda və Yerəbatan, Sarnıcı kimi yüzdən çox yeraltı su anbarlarında saxlanılırdı. Bu gün [[Sultanəhməd meydanı]] olaraq bilinən Hippodrom Meydanı [[Sirkus Maksimus]] tərəfindən inşa edilmişdir.<ref>{{cite web | title = SULTANAHMET MEYDANI’NIN ÖYKÜSÜ – II | url = https://www.milliyet.com.tr/gundem/sultanahmet-meydani-nin-oykusu-ii-1980880 | website = Milliyet gazetesi | accessdate = 14 mart 2020 | archive-date = 2021-08-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210809204805/https://www.milliyet.com.tr/gundem/sultanahmet-meydani-nin-oykusu-ii-1980880 | url-status = live }}</ref> ==== Bizans İmperiyası dövründə ==== [[Fayl:Ayasofya, İstanbul, Türkiye.jpg|thumb|İstanbul şəhərində yerləşən, əvvəl provoslav kilsəsi, daha sonra məscid, hal-hazırda isə muzey olan məbəd [[Aya Sofya]].]] [[Bizans İmperiyası]] şəhərdə min ilə yaxın hökm sürmüş və bu şəhəri paytaxt olaraq istifadə etmişdir. Bu xüsusiyyətinə görə İstanbulda çox sayda [[Şərqi Roma imperiyası|Şərqi Roma]] tikililərinə rast gəlmək mümkündür. Tikililərdən ən vacibləri əsasən [[Əminönü]]ndə yerləşir. Bu tikililərdən ən əhəmiyyətlisi kilsə olaraq açılan [[Aya Sofya]] muzeyidir. Bizans İmperatoru [[I Yustinian]] tərəfindən 532–537 illəri arasında inşa edilən patriarxal kilsə, İstanbulun 1453-cü ildə [[Osmanlı İmperiyası|türklər]] tərəfindən [[Konstantinopolun fəthi|fəth edilməsi]] ilə [[II Mehmed]] tərəfindən məscidə çevrildi və bu gün şəhərin ən turistik muzeylərindən biri kimi xidmət göstərir. Aya Sofyadan sonra tikilən əhəmiyyətli binalardan biri də [[Teodoks Pammakaristos Monastırı|Fəthiyə məscidi]] olmuşdur.<ref>{{cite web | title = History of Istanbul | 2 = Hagia Sophia | 3 = I. Justinian | url = https://www.choratravel.com/famous-love-stories-of-istanbul-justinian-and-theodoracity-of-love-part-ii | website = Choratravel | accessdate = 14 mart 2020 }}{{dead link| date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}</ref> [[XIII əsr]]in sonlarında Mixail Qlabas Tarkaniotes tərəfindən kilsə olaraq inşa edilmişdir. İstanbulun fəthindən sonra 1454-cü ildə patriarxat olaraq istifadə edildi və 1590-cı ildə İran müharibələrində [[Gürcüstan]] və [[Azərbaycan]]ın fəthi ilə bir xatirə olaraq məscidə çevrildi. Yenə də əhəmiyyətli tikililərdən biri olan [[Kariye muzeyi]], Bizans İmperatoru [[I Yustinian]] dövründə Müqəddəs Feodius tərəfindən bir rahibxana olaraq inşa edilmişdir. [[XI əsr]]də [[I Aleksios]]un qayınanası Maria Doukaina tərəfindən yenidən qurulmuşdur.<ref>{{cite web |title = Emperor Justinian Facts, Life, Theodora |url = https://istanbulclues.com/emperor-justinian-facts/ |website = Istanbul Clues |accessdate = 14 mart 2020 |date = 25 yanvar 2016 |archive-date = 2020-09-29 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200929161208/https://istanbulclues.com/emperor-justinian-facts/ |url-status = live }}</ref> 1204–1261-ci illərdə [[Latın İmperiyası]] dövründə dağılmış vəziyyətə gələn rahibxana, [[XIV əsr]]də Feodoros Metoxites tərəfindən təmir edilmişdir. Bu dövrdə quruluşa xarici narteks və pareksiyonlar da əlavə edilmişdir.<ref>{{cite web | title = History of Hagia Sophia | url = https://www.britannica.com/topic/Hagia-Sophia | website = Britannica | accessdate = 14 mart 2020 | archive-date = 2020-07-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200726040533/https://www.britannica.com/topic/Hagia-Sophia | url-status = live }}</ref> ==== Osmanlı İmperiyası dövründə ==== [[Fayl:Ortaköy camii.jpg|thumb|222x222px|İstanbulda [[XIX əsr]]ə aid [[məscid]] olan [[Böyük Məcidiyə məscidi]]]] İmperiya dövründə çoxlu sayda əsərlər hazırlanmışdır. Saray üslubu [[XIX əsr]]də qərbdə yayılmışdır.<ref>{{cite web |title = İstanbul Rehberi – İstanbul'un Tarihi – Osmanlı Dönemi |url = http://howtoistanbul.com/tr/list/istanbul_guide/ottoman-istanbul |website = howtoistanbul.com |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-10-26 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201026191320/http://howtoistanbul.com/tr/list/istanbul_guide/ottoman-istanbul |url-status = live }}</ref> Bir əsr yaşamış və son yarım əsri memar kimi keçirən [[Memar Sinan|Sinan]] 131 məscid, 55 mədrəsə, 19 türbə, 14 imarət, 3 xəstəxana, 7 su anbarı, 8 körpü, 16 karvansaray, 33 saray, 32 hamam, 6 anbar, 7 çardaq inşa etdirmişdir.<ref>{{cite web | title = İstanbul'da Osmanlı'dan Günümüze Gelmiş Mimari Harikası 9 Eser | url = https://blog.thewingshotel.com/kent-kulturu-ve-tarihi/istanbulda-osmanlidan-gunumuze-gelmis-mimari-harikasi-9-eser/ | website = The Wings Journal | accessdate = 14 mart 2020 | language = tr | date = 15 yanvar 2019 | archive-date = 2020-08-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200809115726/https://blog.thewingshotel.com/kent-kulturu-ve-tarihi/istanbulda-osmanlidan-gunumuze-gelmis-mimari-harikasi-9-eser/ | url-status = dead }}</ref> Ümumilikdə 441 tikili, bütün [[Osmanlı İmperiyası|imperiya]] ərazisinə səpələnmişdir. 1839-cu ildə [[Tənzimat qərarı]]nın elan edilməsi ilə avropalaşma istiqamətində mühüm addımlar atıldı. Osmanlılar [[XVIII əsr]]in sonlarına doğru Avropa üslubunu qəbul etmiş, bunu memarlıq və sənət əsərlərində əks etdirmişlər.<ref>{{cite web | first1 = Admin | title = İstanbul’un 5 Mimari Eseri ve HikâyesiEge Yapı {{!}} Ege Yapı | url = https://www.egeyapi.com/blog/index.php/2017/10/04/istanbulun-5-mimari-eseri-ve-hikayesi/ | website = Ege Yapı | accessdate = 14 mart 2020 | language = tr-TR | archive-date = 2019-02-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190210184121/http://www.egeyapi.com/blog/index.php/2017/10/04/istanbulun-5-mimari-eseri-ve-hikayesi/ | url-status = dead }}</ref> Avropada geniş yayılmış [[barokko]] üslubu, İstanbulda bir çox tikilinin istehsalında geniş istifadə olunmuşdur. [[Barokko]] və [[rokoko]] üslubunda inşa edilən [[Dolmabağça Sarayı]], [[Bəylərbəyi Sarayı]] və [[Böyük Məcidiyə məscidi]] dünyada bu üslub üçün mühüm yer tutmaqdadır.<ref>{{cite web |last1 = Yazar |first1 = Konuk |title = İstanbul’daki Mimari Eserler |url = https://ogrencibloglari.net/istanbuldaki-mimari-eserler/ |website = Öğrenci Blogları |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-05-13 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200513044724/https://ogrencibloglari.net/istanbuldaki-mimari-eserler/ |url-status = live }}</ref> === Səhnə və təsviri incəsənət === İstanbul getdikcə daha çox mədəni əhəmiyyətli bir mərkəzə çevrilir. Şəhər 2010 [[Avropa mədəniyyət paytaxtı]] elan edilmişdir. [[Fayl:İstanbul Arkeoloji Müzeleri (ana bina, Arkeoloji Müzesi) - Mart 2013.JPG|thumb|219x219px|[[Topqapı sarayı|Topqapıya]] bitişik olan [[İstanbul Arxeologiya muzeyi]].]] Dünyaca məşhur pop ulduzlar İstanbul stadionlarını doldurarkən, opera, balet və teatr kimi sənət əsərləri il boyu səhnəyə qoyulur. Mövsümi festival boyunca dünyaca məşhur orkestrlər, xor musiqi qrupları və caz musiqisinin əfsanəvi adları şəhərdə konsert verir. 1982-ci ildən bəri keçirilən [[Beynəlxalq İstanbul film festivalı]], [[Avropa]]nın ən əhəmiyyətli film festivallarından biridir. Təsviri sənətə gəlincə, [[İstanbul Biennalesi]] hər 2 ildən bir keçirilir. [[Fayl:İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Çinili Köşk- Mart 2013.JPG|left|thumb|195x195px|[[Topqapı Sarayı]]nın kənar qala divarlarının içində yerləşən [[Çinili köşk]].]] 2004-cü ildə açılan [[İstanbul Müasir İncəsənət Muzeyi]] tez-tez türk və xarici rəssamların sərgilərinə ev sahibliyi edir. Bununla yanaşı, [[Pera Muzeyi]] və [[Sakıp Sabancı Muzeyi]] də dünyanın məşhur rəssamlarının sərgilərinə ev sahibliyi edən şəhərin əhəmiyyətli muzeylərindən biridir. [[Haliç]]in sahilində qurulan [[Rəhmi M. Qoç Muzeyi]], ümumiyyətlə sənaye, nəqliyyat, sənaye və rabitə tarixinə aid 1800–1900-cü illərdəki avtomobillər, lokomotivlər, qayıqlar, sualtı qayıqlar və təyyarələri sərgiləyir. [[Fayl:Yedikule48.JPG|thumb|215x215px|İstanbulun və [[Türkiyə]]nin ən qədim tarixi abidələrindən biri [[Yeddiqüllə zindanları]].]] 1881-ci ildə qurulan [[İstanbul Arxeologiya Muzeyi]] dünyanın ən böyük muzeylərindən biridir. Muzeydə [[Aralıq dənizi]] sahilləri, [[Balkan yarımadası]], [[Yaxın Şərq]], [[Şimali Afrika]] və [[Orta Asiya]]dan gələn 1 milyona arxeoloji abidə yer almaqdadır. İstanbul Arxeologiya Muzeyinin tərkibində [[Çinili köşk]] muzeyi də yerləşir. Muzeydə [[Səlcuqlular|Səlcuqlu]] və [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] dövrünə aid [[iznik saxsısı]] və [[keramika]] nümunələri sərgilənir. [[Sultanəhməd meydanı]]nda yerləşən [[Böyük Saray]]ın tavanı [[Roma İmperiyası]] və [[Bizans İmperiyası]] dövrünə aid olan mozaika və divar bəzəklərini ehtiva edir. Bu muzeyə çox yaxın olan [[Türk və İslam əsərləri muzeyi]]ndə müxtəlif [[İslam]] sivilizasiyalarına aid böyük bir kolleksiyası yer almaqdadır. Türkiyənin ilk özəl muzeyi olan [[Sadberk Hanım Muzeyi]]ndə isə köhnə Anadolu sivilizasiyalarından, Osmanlılara qədər bir çox tarixi əsərləri yer alır. Canlı şou və konsertlərə ev sahibliyi edən məşhur tarixi məkanlar isə [[Aya İrini]], [[Rumeli Hasarı]], [[Yeddiqülə Zindanları]], [[Topqapı Sarayı]]nın həyəti və [[Gülhanə parkı]]dır. Əhəmiyyətli mədəniyyət komponentlərindən biri də [[Hamam|Türk Hamamıd]]ır. Osmanlı dövründə qurulan və ən yaxşı nümunə olan Çəmbərlidaş hamamı, [[Fateh]]in Çəmərlidaş səmtində yerləşir.<ref>{{cite web |title = İstanbul'un Kültür ve Sanat Etkinlikleri Portalı |url = https://kultur.istanbul/ |website = KÜLTÜR.İSTANBUL |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-15 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200315051001/https://kultur.istanbul/ |url-status = live }}</ref> ==== Rekreasiya ==== [[Fayl:Lynch-SileFeneri.jpg|thumb|[[Qara dəniz]]in sahilində yerləşən şəhərin əsas rekreasiya mərkəzlərindən biri olan [[Şilə]]də [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] dövründən qalma [[Şilə mayakı|mayak]].]] Suyun çirklənməsi səbəbindən ənənəvi çimərliklər yavaş-yavaş yox olur.<ref>{{cite web |title = Eski İstanbul Plajları: Caddebostan'dan Florya'ya Nostalji • theMagger |url = https://www.themagger.com/istanbul-eski-plajlari/ |website = theMagger |accessdate = 14 mart 2020 |date = 3 may 2018 |archive-date = 27 September 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200927093328/https://www.themagger.com/istanbul-eski-plajlari/ |url-status = live }}</ref> Ancaq son vaxtlar şəhərdəki köhnə çimərliklər yenidən açılır. Üzgüçülük üçün şəhərin ən məşhur yerləri isə [[Bakırköy]], [[Kiçikçəkməcə]], [[Sarıyer]] və [[Bosfor]]dur. Şəhərdən uzaq isə, [[Adalar]], [[Silivri]] və [[Tuzla]], [[Qara dəniz]] sahillərinə yaxın olan [[Şilə]], üzgüçülük və istirahət üçün üstünlük verilən yerlərdən biridir.<ref>{{cite web |last1 = Burçoğlu |first1 = Zeynep |title = Dünden Bugüne İstanbul'da Deniz Kullanımı {{!}} Aura İstanbul |url = http://aura-istanbul.com/index.php/2018/08/10/dunden-bugune-istanbulda-deniz-kullanimi/ |website = Aura-İstanbul |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr-TR |archive-date = 2020-05-19 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200519140114/http://aura-istanbul.com/index.php/2018/08/10/dunden-bugune-istanbulda-deniz-kullanimi/ |url-status = live }}</ref> [[Adalar]], [[Mərmərə dənizi]]ndəki arxipelaqdan ibarətdir. [[XIX əsr|XIX]] və [[XX əsr]]in əvvəllərindən [[Kartal]] və [[Pendik]] ilçələrinin cənubunda qalan adalarda [[şam ağacı|şam]] və [[İtaliya şamı]] ağacları geniş yayılmışdır. Həmçinin, bu adalarda Osmanlıdan qalma bağ evləri də vardır. [[Adalar]]da əsas balıq və dəniz məhsulları çox yayılmışdır. İstanbul mərkəzdən uzaqda yerləşən [[Şilə]], yayda şəhərin ən çox ziyarət edilən yerlərindən biridir. Şəhər mərkəzindən 50 kilometr məsafədədir. Təmiz ağ qum plajı mövcuddur. ==== Alış-veriş ==== İstanbulda bir çox tarixi bazar vardır. [[Qapalı Çarşı]] (1461), [[Mahmudpaşa bazarı]] (1462) və [[Misir bazarı]], bu bazarlardan ən əhəmiyyətliləridir. İlk müasir ticarət mərkəzi [[Bakırköy]] ilçəsində yer alan [[Galleria]] olmuşdur.<ref>{{cite web |last1 = Welle |first1 = Deutsche |title = Alışveriş merkezlerinin tarihine yolculuk {{!}} DW {{!}} 23. sentyabr 2016 |url = https://www.dw.com/tr/al%C4%B1%C5%9Fveri%C5%9F-merkezlerinin-tarihine-yolculuk/g-19425898 |website = DW.COM |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr-TR |archive-date = 2017-01-08 |archive-url = https://web.archive.org/web/20170108070901/http://www.dw.com/tr/al%C4%B1%C5%9Fveri%C5%9F-merkezlerinin-tarihine-yolculuk/g-19425898 |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |title = Alışveriş Merkezlerinin Kısa Tarihi » Bilgiustam |url = https://www.bilgiustam.com/alisveris-merkezlerinin-kisa-tarihi/ |website = Bilgiustam |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr |date = 9 yanvar 2015 |archive-date = 2020-10-24 |archive-url = https://web.archive.org/web/20201024033419/https://www.bilgiustam.com/alisveris-merkezlerinin-kisa-tarihi/ |url-status = live }}</ref> [[XX əsr]]in sonlarına getdikcə "ticarət mərkəzləri" adlanan müasir bazarlar sayını sürətlə artmışdır. Şəhərdə ümumilikdə 100 ticarət mərkəzi yer alır.<ref>{{cite web |title = Hangi şehirde kaç AVM var ? |url = https://www.sabah.com.tr/galeri/yasam/hangi-sehirde-kac-avm-var-/3 |website = Sabah |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2017-10-28 |archive-url = https://web.archive.org/web/20171028202737/http://www.sabah.com.tr/galeri/yasam/hangi-sehirde-kac-avm-var-/3 |url-status = live }}</ref> Bunlardan ən əhəmiyyətlisi Akmerkez, Kapitol Ticarət Mərkəzi, Profilo Ticarət Mərkəzi, Cəvahir Ticarət Mərkəzi, Metrocity, Kanyon Ticarət Mərkəzi, İstinye Park ([[Avropa]] və [[Dünya]]nın ən yaxşı ticarət mərkəzi adını qazanmışdır), Meydan Ticarət Mərkəzi və digərləridir.<ref>{{cite web |title = İstanbul'daki en büyük 10 AVM |url = https://www.ensonhaber.com/galeri/istanbuldaki-en-buyuk-10-avm |website = Ensonhaber.com |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-01-16 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200116212101/http://www.ensonhaber.com/galeri/istanbuldaki-en-buyuk-10-avm |url-status = live }}</ref> ==== Restoranlar ==== [[Fayl:ZorluCanterTowers.JPG|thumb|[[Şişli]], İstanbulda yerləşən [[Zorlu Center]] ticarət mərkəzi.]] Ənənəvi türk restoranları ilə yanaşı, İstanbulda [[Avropa]] və [[Uzaq Şərq]] yerli mətbəxlərini də təmsil edən restoranlar mövcuddur. Şəhərin ən önəmli [[meyhanə]]ləri və [[bar]]ları şəhərin ən canlı yerlərindən biri olan [[Bəyoğlu]] ilçəsi, [[İstiqlaliyyət küçəsi (İstanbul)|İstiqlaliyyət prospektində]] toplanmışdır. 1876-cı ildə açılan Çiçək Pasajı bir çox tarixi meyhanə, bar və restoranları özündə cəmləşdirir. 1870-ci ildə Bəyoğluda baş vermiş böyük yanğın nəticəsində məhv olmuş [[Naum Teatr]]ının yerinə Xristaki Zoqrafos Əfəndi tərəfindən inşa edilmişdir. Digər tarixi bar və qəhvə dükanlarına Tunel Pasajı ətrafında və Asmalıməscid küçəsi ətrafında və Çiçək Pasajının arxasında yerləşən Nəvizadə küçəsində rast gəlmək mümkündür. [[İstiqlaliyyət küçəsi (İstanbul)|İstiqlaliyyət prospekti]] ətrafındakı bəzi tarixi məhəllələr fərqli yollarla bərpa edilmişdir. Qalatasaray Liseyi yaxınlığındakı Cəzayir küçəsində, qeyri-rəsmi adı ilə də tanınan ''La Rue Française'' (Fransız küçəsi) səmtində, canlı musiqi təqdim edən fransız barları, kafe və restoranları yer alır. İstanbuldakı tarixi balıq restoranları da olduqca məşhurdur. Ən məşhur balıq restoranları, [[Bosfor]] və şəhərin cənubundakı [[Mərmərə dənizi]]nin sahillərində yerləşir. Həmçinin [[Bosfor]]un şimalında yer alan Anadolukavağı məhəlləsi də tarixi balıq restoranları ilə məşhurdur. ==== Gecə həyatı ==== [[Fayl:Reina restaurant Istanbul.JPG|thumb|220x220px|[[Bosfor]]a çıxışı olan Reina gecə klubu.]] Şəhərdəki bir çox gecə klublar, barlar, restoranlar canlı musiqi altında insanlara xidmət edir. Yay aylarında artan temperatur insanları bu yerlərə cəlb edir və gecə klubları, restoran və barların sayı şəhərdə sürətlə artır.<ref>{{cite web |title = İstanbul gecelerinin 50 yılı |url = https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/istanbul-gecelerinin-50-yili-22660691 |website = www.hurriyet.com.tr |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-01-29 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200129053335/http://www.hurriyet.com.tr/kelebek/istanbul-gecelerinin-50-yili-22660691 |url-status = live }}</ref> Kafe, restoran, bar, klub, muzey, teatr və kinoteatrlar xüsusilə [[İstiqlaliyyət küçəsi (İstanbul)|İstiqlaliyyət prospekti]] və [[Nişantaşı]] ətrafında cəmləşib. ''Babylon'' və ''Nu Pera'' [[Bəyoğlu]]nda xidmət verən məşhur gecə klublarındandır. Açıq hava gecə klubları arasında ən məşhurları əsasən [[Bosfor]] sahillərində yerləşir. Ortaköy səmtindəki ''Sortie'', ''Reina'' və ''Anjelique'' bunlardandır. Ortaköy səmtinin daha bir önəmli məkanlarından biri olan ''Q Jazz Bar'' canlı [[caz]] musiqisi ilə insanlara möhtəşəm mühit təqdim edir.<ref>{{cite web |title = İstanbul Gece Hayatı Nasıl? En Ünlü Mekanlar ve Gece Kulüpleri |url = https://www.kiralacar.com/blog/istanbul-gece-hayati-nasil-en-unlu-mekanlar-ve-gece-kulupleri/ |website = Kiralacar Blog |accessdate = 14 mart 2020 |language = tr |date = 16 may 2019 |archive-date = 13 August 2020 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200813075933/https://www.kiralacar.com/blog/istanbul-gece-hayati-nasil-en-unlu-mekanlar-ve-gece-kulupleri/ |url-status = live }}</ref> [[Maslak]] səmtində İstanbul Arena və [[Boğaz]]da yerləşən Quruçeşmə Arena, dünyanın hər yerindən məşhur müğənnilərin və orkestrlərin canlı konsertlərinə ev sahibliyi edir. Bununla yanaşı, Maslak səmtində yerləşən Parkorman, 2002-ci ildə [[MTV]]-nin canlı konsert və şənliyinə ev sahibliyi etmişdir.<ref>{{cite web | last1 = Guide | first1 = Nightlife City | title = Istanbul: Nightlife and Clubs | url = http://www.nightlife-cityguide.com/en/guide-nightlife/vita-notturna-istanbul-nightlife-discoteche-locali-notturni/ | website = Nightlife City Guide | accessdate = 14 mart 2020 | language = en | date = 24 dekabr 2019 }}</ref> <gallery mode="packed" heights="160px" style="text-align:center"> Fayl:Istanbul at night (16193962812).jpg Fayl:Istanbul skyline at night.jpg Fayl:Hagia Sophia at night. Istanbul, Turkey, Southeastern Europe.jpg Fayl:Levent, Istanbul at night.jpg </gallery> <center> İstanbulun gecə mənzərəsi </center> == İdman == {{əsas|İstanbul idman komandaları}} {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = şaquli | şəkil1 = Istanbul Atatürk Olympic Stadium 1.jpg | izah1 = | şəkil2 = Ali Sami Yen Spor Kompleksi Türk Telekom Arena2.jpg | izah2 = | şəkil3 = Panoramio - V&A Dudush - ŞÜKRÜ SARACOĞLU STADIUM.jpg | izah3 = | şəkil4 = Beşiktaş J.K. vs Bursaspor 11 April 2016 (3) cropped.jpg | izah4 = 1. [[Atatürk Olimpiya Stadionu]]<br>2. [[Türk Telekom Arena]]<br>3. [[Şükrü Saracoğlu stadionu]]<br>4. [[Vodafone Park]] }} [[Fayl:Fenerbahçe vs Galatasaray women's basketball 20190424 (18).jpg|left|thumb|196x196px|Qadın basketbol çempionatında Galatasaray İK və Fənərbaxça İK-nin qarşılaşması.]] [[Bizans İmperiyası|Bizans]] və [[Roma İmperiyası|Roma]] dövrlərindən bəri bir çox idman yarışlarına ev sahibliyi edən İstanbul, bu gün [[futbol]], [[basketbol]], [[voleybol]], [[həndbol]] və müxtəlif idman yarışlarına ev sahibliyi etməkdədir.<ref>{{cite web | title = Fenerbahçe Şükrü Saraçoğlu Stadı | url = http://www.fenerbahce.org/stadyum/tr/index.asp | website = Fenerbahçe | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2007-08-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070825042631/http://www.fenerbahce.org/stadyum/tr/index.asp | url-status = live }}</ref> Türkiyə futbol liqalarının üç böyüyü olaraq adlandırılan [[Beşiktaş PFK|Beşiktaş]], [[Fənərbaxça PFK|Fənərbaxça]] və [[Qalatasaray FK|Qalatasaray]]ın məşq və matç stadionları da burada yerləşir.<ref>{{cite web |title = Beşiktaş Jimnastik Külubu |url = http://www.bjk.com.tr/tr/haberler.php?xl=yazi&l=h&h_no=5452 |website = Beşiktaş FK |accessdate = 11 mart 2020 |date = 10 iyul 2008 |archive-date = 2008-07-10 |archive-url = https://web.archive.org/web/20080710091248/http://www.bjk.com.tr/tr/haberler.php?xl=yazi&l=h&h_no=5452 |url-status = unfit }}</ref> [[Atatürk Olimpiya Stadionu]], [[Fənərbaxça PFK|Fənərbaxça]] [[Şükrü Saracoğlu stadionu]], [[Türk Telekom Arena]] və [[Vodafone Park]]ı [[UEFA]]-nın beş ulduzlu stadionlarındandır. Atatürk Olimpiya Stadionunda 2005 Çempionlar Liqası final matçı, Şükrü Saracoğlu stadionu isə 2009 UEFA Kuboku Finalına ev sahibliyi etmişdir.<ref>{{cite web | title = UEFA'nın 5 yıldızlı stadları listesi | url = http://www.stadiumdb.com/list-of-uefa-5-star-stadiums.htm | website = Stadiumdb | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2009-04-23 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090423103635/http://www.stadiumdb.com/list-of-uefa-5-star-stadiums.htm | url-status = dead }}</ref> 2005–2011-ci illərdə dünyanın ən böyük idman təşkilatlarından biri olan [[Formula 1]] yarışlarına ev sahibliyi etmişdir. [[İstanbul Park]] pisti ümumilikdə 2 milyon 215 min kvadrat metrlik sahəni əhatə edir. Türkiyənin ən əhəmiyyətli hipodromunun olan [[Vəliəfəndi hippodrom]]u şəhərdəki əhəmiyyətli yarışlara ev sahibliyi etməkdədir. Həmçinin, şəhərdə basketboll da inkişaf etmişdir. Şəhər hal-hazırda bir neçə basketbol komandasına ev sahibliyi edir. ===== Məşhur idman mərkəzləri ===== Stadionlar: [[Atatürk Olimpiya Stadionu]] (76.092), [[Şükrü Saracoğlu stadionu]] (50.509), [[Türk Telekom Arena]] (52.652), [[Vodafone Park]] (41.903), [[Fatih Terim Stadionu|Fatih Terim stadionu]] (17.319). İdman zalları: [[Sinan Erdem idman zalı]] (16.500), [[Ülker İdman zalı]] (13.800), [[Burhan Fələk idman zalı]] (7.500), [[Aslı Çakır Alptekin Atletika zalı|Aslı Çakır Alptekin atletika zalı]] (7.000), [[Volkswagen idman zalı]] (5.240) Digər obyektlər: Kurtköy Olimpiya hovuzu (2.500), Ataköy Su Polo Olimpiya hovuzu (1.250), Vəliəfəndi hippodromu (7.600), TED Tennis mərkəzi (2.000). == Siyasət == [[Fayl:Imamoglu press conference April 3, 2019.jpg|thumb|left|2019-cu ildə İstanbulun bələdiyyə başçısı seçilən [[Əkrəm İmamoğlu]]. |237x237px]] {{Seçkilər |seçki adı = [[Türkiyədə bələdiyyə seçkiləri (2019)|Türkiyədə bələdiyyə seçkiləri, 2019]] |adın qeydi = İstanbul ilçələri üzrə bələdiyyə seçkisi |şəkil1 = |seçki tarixi = [[23 iyun]], 2019 |tutulan yerlər1 = [[Ədalət və İnkişaf Partiyası|AKP]] {{Siyasi partiya/yerləri|24|39|hex=#fdc400}} [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|CHP]] {{Siyasi partiya/yerləri|14|39|hex=#cc0000}} [[Milliyətçi Hərəkat Partiyası|MHP]] {{Siyasi partiya/yerləri|1|39|hex=#870000}} }} {{Seçkilər |seçki adı = [[Türkiyədə parlament seçkiləri (2018)|Türkiyədə parlament seçkiləri, 2018]] |adın qeydi = İstanbul parlamentinin üzvləri üzrə seçki |şəkil1 = |seçki tarixi = [[24 iyun]], 2018 |tutulan yerlər1 = [[Ədalət və İnkişaf Partiyası|AKP]] {{Siyasi partiya/yerləri|43|98|hex=#fdc400}} [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası|CHP]] {{Siyasi partiya/yerləri|27|98|hex=#cc0000}} [[Xalqların Demokratik Partiyası|HDP]] {{Siyasi partiya/yerləri|12|98|hex=#91007B}} [[İYİ Partiya|İYİ]] {{Siyasi partiya/yerləri|8|98|hex=#44b4e4}} [[Milliyətçi Hərəkat Partiyası|MHP]] {{Siyasi partiya/yerləri|8|98|hex=#870000}} }} Siyasi baxımdan İstanbul, [[Türkiyə]]nin ən əhəmiyyətli inzibati bölgəsi olaraq görülür. Bir çox siyasətçi, o cümlədən prezident [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]], bir siyasi partiyanın İstanbuldakı fəaliyyətinin, ümumi fəaliyyətindən daha vacib olduğu fikrini irəli sürmüşdür. Bu fikir isə şəhərin, Türkiyənin maliyyə mərkəzi olması, böyük seçicilərin digər inzibati bölgələrə nisbətən çoxluğu və Ərdoğanın 1994-cü ildə İstanbul Bələdiyyə Başçısı seçilməsindən qaynaqlanır. 2019-cu il Türkiyə bələdiyyə seçkisində Ərdoğan, "Əgər İstanbulda uğursuz olsaq, Türkiyədə də uğursuz olacıq" ifadəsini də dilə gətirmişdir.<ref>{{cite web |title = İstanbul Seçim Sonuçları: 31 Mart 2019 İstanbul Yerel Seçim Sonuçları |url = https://www.sozcu.com.tr/secim2019/istanbul |website = Sözcü |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2019-04-05 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190405162520/https://www.sozcu.com.tr/secim2019/istanbul |url-status = live }}</ref><ref>{{cite web |title = İstanbul Seçim Sonuçları – 23 Haziran 2019 İstanbul Seçimleri – NTV |url = http://secim.ntv.com.tr/ |website = secim.ntv.com.tr |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2018-11-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20181109052008/http://secim.ntv.com.tr/ |url-status = live }}</ref> İstanbul sakinləri, 1995-ci ildən bəri yerli seçkilərdə təqdirəlayiq yer tutmuş [[Ədalət və İnkişaf Partiyası]]na (AKP) səs vermişdir.<ref>{{cite web | title = Siyasi Partiler | 2 = AKP | url = https://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/siyasi_partiler.html | website = www.tbmm.gov.tr | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2015-04-01 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150401060340/http://www.tbmm.gov.tr/kutuphane/siyasi_partiler.html | url-status = live }}</ref> 2002-ci ildən bəri, [[Ədalət və İnkişaf Partiyası]] (AKP) bütün yerli seçkilərdə, öz rəqiblərindən dəfələrlə çox səs almağı bacarmışdır. 24 iyun 2018-ci ildə keçirilən son parlament seçkilərində isə 41,74% səs almışdır. AKP-nin prezidentliyə namizədi son seçkilərdə 50,0% səs ilə [[Ərdoğan]] olmuşdur. 1994-cü ildə Ərdoğanla başlayan İstanbul, 2019-cu ilə qədər 25 il mühafizəkar bir bələdiyyə başçısına sahib olmuşdur. İstanbulun ikinci böyük partiyası, eyni zamanda ölkənin əsas müxalifəti [[Cümhuriyyət Xalq Partiyası]]dır (CHP). Türkiyənin cənub-şərqində kürtlərin çoxluğunun səbəbi ilə [[Xalqların Demokratik Partiyası]] (HDP) də nüfuz qazanmışdır.<ref>{{cite web | title = Bulurum.com – Türkiye Yerel Arama ve Firma Rehberi | url = https://www.bulurum.com/dir/siyasi-partiler/istanbul | website = www.bulurum.com | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2021-08-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210809204811/https://www.bulurum.com/CaptchaPage?url=%2fdir%2fsiyasi-partiler%2fistanbul&token= | url-status = live }}</ref> [[Fayl:İBB binası.JPG|left|thumb|229x229px|İstanbul Bələdiyyə sarayı]] Hal-hazırda, İstanbul və Türkiyənin böyük şəhər şəhərlərinin çoxu hökumət partiyasından imtina edir. 2013 və 2014-cü illərdə İstanbulda geniş miqyaslı anti-AKP hökumət etirazları başlamış və ölkə daxilində yayılmışdır. Bu tendensiya ilk dəfə 2014-cü il bələdiyyə seçkiləri nəticəsində hökumət partiyasının keçmiş illərə nəzərən daha az səs alması ilə nəzərə çarpmışdır.<ref>{{cite web |last1 = AKSU/İSTANBUL |first1 = Fatma |title = İBB’de ‘siyasi partiler masası’ kurulacak |url = https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ibbde-siyasi-partiler-masasi-kurulacak-41263257 |website = www.hurriyet.com.tr |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200318225818/https://www.hurriyet.com.tr/gundem/ibbde-siyasi-partiler-masasi-kurulacak-41263257 |url-status = live }}</ref> İstanbulda ilk hökumətin məğlubiyyəti 2017-ci il konstitusiya dəyişikliyi referendumunda reallaşdı və sakinlərin 48,6%-i 'xeyr'-ə səs vermişdir. AKP hökuməti isə 'Bəli' səsini dəstəkləmiş və ölkənin kənd ərazilərindəki yüksək dəstəyə görə ümumxalq səsverməsini qazanmışdır. Hökumətin ən böyük məğlubiyyəti isə 2019-cu il İstanbul bələdiyyə seçkiləri zamanı keçmiş baş nazir olan [[Binəli Yıldırım]]ın, müxalifət namizədi olan [[Əkrəm İmamoğlu]] tərəfindən böyük səs fərqi ilə məğlub edilməsi olmuşdur. Əkrəm İmamoğlu, böyük fərq ilə [[Binəli Yıldırım]]ı məğlub edərək İstanbul bələdiyyə başçısı adını qazanmışdır. Müxalifət üçün bənzər meyllər və seçki müvəffəqiyyətləri [[Ankara]], [[İzmir]], [[Antalya]], [[Mərsin]] , [[Adana]] və Türkiyənin digər böyük şəhərlərində də təkrarlandı.<ref>{{cite web |title = Yeni partiler, yeni siyasetçiler dönemi |url = https://www.sozcu.com.tr/2020/yazarlar/saygi-ozturk/yeni-partiler-yeni-siyasetciler-donemi-5670258/ |website = www.sozcu.com.tr |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-10 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200310155519/https://www.sozcu.com.tr/2020/yazarlar/saygi-ozturk/yeni-partiler-yeni-siyasetciler-donemi-5670258/ |url-status = live }}</ref> İnzibati cəhətdən İstanbul, Türkiyənin digər illərinə nəzərən daha çox — 39 ilçəyə ayrılmışdır. Bir şəhər olaraq İstanbul, ümumilikdə 600 kürsüyə sahib [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]nə 98 nəfər yollayır. İstanbul parlament seçkiləri üzrə, ikisi Avropa, biri isə Asiya hissəsində olmaqla üç dairəyə ayrılır: sırayla 28, 35 və 35 deputat olmaqla seçilir.<ref>{{cite web | title = Siyasi partiler | url = https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/263338 | website = DergiPark | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2020-03-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200325233117/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/263338 | url-status = live }}</ref> == Media == {{əsas|İstanbulda kütləvi informasiya vasitələri}} [[Fayl:Istanbul -Hürriyet- 2000 by RaBoe 02.jpg|thumb|[[Türkiyə]]nin ən çox tiraja sahib olan qəzeti — [[Hüriyyət (qəzet)|Hüriyyət]] qəzetinin İstanbuldaki qərargahı.]] Hökumət tərəfindən idarə olunan radio və televiziya stansiyalarının əksəriyyətinin [[Ankara]]da yerləşməsinə baxmayaraq, İstanbul Türkiyə mediasının əsas mərkəzidir. Sektorun kökləri ilk Türk qəzeti olan ''Təqvim-i Vekayi'', 1831-ci ildə nəşr olunduğu köhnə [[Osmanlı]] paytaxtında yerləşir. [[Haliç]]in mərkəzi [[Bəyoğlu]] ilə birlikdə Türkiyə nəşriyyat mərkəzini əmələ gətirir.<ref>{{cite web |title = Brummet2000 |url = https://www.researchgate.net/publication/297941125_Associations_among_NEO_personality_assessments_and_well-being_at_midlife_Facet-level_analyses_vol_15_pg_710_2000 |website = Wikipedia |accessdate = 13 mart 2020 |language = en |date = 18 fevral 2020 |archive-date = 2021-08-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210809204829/https://www.researchgate.net/publication/297941125_Associations_among_NEO_personality_assessments_and_well-being_at_midlife_Facet-level_analyses_vol_15_pg_710_2000 |url-status = live }}</ref> Hal-hazırda İstanbulda yayğın dövri nəşrlər mövcuddur. Ölkənin ilk qəzetləri [[Hüriyyət (qəzet)|Hüriyyət]], [[Sabah (qəzet)|Sabah]], [[Posta]] və [[Sözcü]] olmuşdur. Bu qəzetlərin qərargahı İstanbulda yerləşir və hər biri həftəlik 275 mindən çox satışa malikdir. [[Fayl:İstanbul radio1.JPG|left|thumb|227x227px|TRT İstanbul Radiosunun yer aldığı bina.]] Hüriyyət qəzetinin İngilis dilində nəşr olunan Huriyyet Daily News 1961-ci ildən bəri çap olunur, lakin 2014-cü ildə nəşr olunmağa başlayan İngiliscə Sabah qəzeti daha çox satılır. [[Cumhuriyet (qəzet)|Cumhuriyet]], [[Milliyet (qəzet)|Milliyet]] və [[Habertürk (qəzet)|Habertürk]] kimi məşhur qəzetlər də daxil olmaqla bir çox qəzetlərin qərargahı İstanbulda yerləşir. Həmçinin, şəhərdə erməni və türk dillərində nəşr olunan [[Nor Marmara (qəzet)|Marmara]] və [[Jamanak (qəzet)|Jamanak]] və [[Aqos (qəzet)|Aqos]] qəzetləri də yer alır.<ref>{{cite web |title = Gazetelerin tiraj sayıları |url = http://www.medyatava.com/tiraj |website = Medyatava |accessdate = 13 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2016-08-06 |archive-url = https://web.archive.org/web/20160806081659/http://www.medyatava.com/tiraj |url-status = live }}</ref> Türkiyənin ilk radio yayımı, İstanbulda başlamışdır. Sonralar, ilk qurulan radiostansiyalar [[Türkiyə Radio Televiziya Qurumu]]nun (TRT) nəzarətinə keçmişdir. Hal-hazırda [[TRT]]-nin tabeliyində dörd milli radio stansiya fəaliyyət göstərir. Bu stansiyaların ölkə əhalisinin 90 faizindən çoxuna çata bilməsi üçün ölkə daxilində ötürücülər yerləşdirilmişdir. Dövlət radiostansiyalarından sadəcə Radio 2-nin qərargahı İstanbulda yerləşir. İstanbul hava dalğaları, əsasən Türk və İngilis dillərində məzmun ötürən Türkiyənin ən sıx hava dalğalarıdır.<ref>{{cite web | title = TRT – World | url = http://www.trt.net.tr/Generic/SayfaTasarimiGoster.aspx?TaslakKodu=bc738c28-15c7-4f98-8793-8d75c4a15cba&dil=en | website = Türkiye Radyo Televizyon Kurumu | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2011-06-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110609031759/http://www.trt.net.tr/Generic/SayfaTasarimiGoster.aspx?TaslakKodu=bc738c28-15c7-4f98-8793-8d75c4a15cba&dil=en | url-status = unfit }}</ref> [[TRT Çocuk]], [[Türkiyə Radio Televiziya Qurumu]]nun İstanbulda yerləşən yeganə qoludur. Bununla yanaşı, Şəhərdə türk radiostansiyaları və beynəlxalq media qurumlarının regional qərargahları yerləşir. Əsasən yerli serial və filmləri nümayiş etdirən Türkiyənin ən böyük telekanalları olan [[Star TV (Türkiyə)|Star TV]], [[Show TV]], [[Kanal D]] və [[ATV (Türkiyə)|ATV]], xəbər üzrə ixtisaslaşmış [[NTV (Türkiyə)|NTV]], [[Sky Türk]] telekanallarının da mərkəzi İstanbulda yerləşir. Həmçinin, İstanbulda [[BBC]]-nin türkdilli xəbər sujetlərinə kömək edən regional ofisi də yer almaqdadır. [[Amerika]]nın CNN telekanalı da 1999-cu ildə burada CNN Türk kanalının qərargahını qurmuşdur.<ref>{{cite web | title = About this Collection {{!}} Country Studies {{!}} Digital Collections {{!}} Library of Congress | url = http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Turkey.pdf | website = Library of Congress, Washington, D.C. 20540 USA | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2005-02-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20050226190632/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Turkey.pdf | url-status = live }}</ref> == İctimai xidmətlər == {{Əsas|İstanbulda ictimai xidmətlər}} === Təhsil === İstanbulda 7-si dövlət, 24-ü özəl olmaqla, ümumilikdə 31 universitet var. Xüsusilə, dövlət təhsil müəssisələri ölkədə ən görkəmli və yaxşı təchiz olunmuş universitetlərdən biridir. Ancaq son illərdə özəl universitetlərin sayı artmışdır. [[Türkiyə]]nin ən köhnə 3 dövlət universitetindən ikisi İstanbulda yerləşir. [[İstanbul Universiteti]] 1453-cü ildə qurulmuşdur və [[Türkiyə]]nin ən qədim universitetidir.<ref>İ.Ü. Bilgisayar Mühəndisliyi. [https://web.archive.org/web/20120803120615/http://www.istanbul.edu.tr/english/history.php "History of Istanbul University (Turkish)"]. [https://www.istanbul.edu.tr/ Istanbul.edu.tr.] 3 Avqust 2012 tarixində [http://www.istanbul.edu.tr/english/history.php bu mənbədən] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120803120615/http://www.istanbul.edu.tr/english/history.php |date=2012-08-03 }} arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 27 İyul 2009.</ref> [[İstanbul Texniki Universiteti]] (1773-cü ildə) dünyanın dördüncü ən köklü texniki universitetidir və tamamilə mühəndislik elmlərinə həsr olunmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20110723011849/http://yogm.meb.gov.tr/turkuniv_yay%C4%B1n.htm "T.C. MEB, Kuruluş Yıllarına Göre Üniversitelerimiz sayfası"]. 23 İyul 2011 tarixində [http://www.istanbul.edu.tr/english/history.php bu mənbədən] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120803120615/http://www.istanbul.edu.tr/english/history.php |date=2012-08-03 }} arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 4 İyun 2009.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20090117202932/http://www.topuniversities.com/worlduniversityrankings/results/2007/overall_rankings/worlds_oldest_universities/ "World Oldest Universities". Topuniversities.] 17 Yanvar 2009 tarixində [http://www.topuniversities.com/worlduniversityrankings/results/2007/overall_rankings/worlds_oldest_universities bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 27 İyul 2009.</ref> İstanbuldakı digər məşhur dövlət universitetləri: [[Boğaziçi Universiteti]], [[Memar Sinan Gözəl Sənətlər Universiteti]], [[Ulduz Texniki Universiteti]] və [[Mərmərə Universiteti]]dir. Bundan əlavə, ölkədəki ən qədim 5 təməlli özəl universitetdən üçü bu şəhərdə yerləşir. Bunlar 1992-ci ildə əsası qoyulmuş [[Qoç Universiteti]], [[Sabancı Universiteti]] və [[İstanbul Bilgi Universiteti]]dir. [[Fayl:Maçka Armory, İstanbul (12967642545).jpg|thumb|223x223px|İTÜ-nün qədim binası]] === Universitetlər === {{Əsas|İstanbul universitetlərinin siyahısı}} * Dövlət universitetləri : [[Boğaziçi Universiteti]]<ref>[https://web.archive.org/web/20110516195227/http://www.boun.edu.tr/contact_tur.html "Boğaziçi Üniversitesi resmî saytı, Əlaqə bölməsi"]. 16 May 2011 tarixində [http://www.boun.edu.tr/contact_tur.html bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 4 İyun 2009.</ref>, [[Qalatasaray Universiteti]]<ref>[https://web.archive.org/web/20110713061157/http://gsu.edu.tr/tr/erisim/ulasim/ "Galatasaray Üniversitesi resmî səhifəsi, Əlaqə bölməsi"]. 13 Temmuz 2011 tarixində [http://www.gsu.edu.tr/tr//erisim/ulasim/ bu mənbədən] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110713061157/http://gsu.edu.tr/tr/erisim/ulasim/ |date=2011-07-13 }} arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 4 İyun 2009.</ref>, [[İstanbul Universiteti]]<ref>[https://web.archive.org/web/20120621213703/http://www.istanbul.edu.tr/english/contacts.php "İstanbul Üniversitesi resmî səhifəsi, Əlaqə bölməsi '''(İngiliscə)'''"]. 21 İyun 2012 tarixində [http://www.istanbul.edu.tr/english/contacts.php bu mənbədən] arxivləndi. Erişim tarihi: 4 İyun 2009.</ref>, [[İstanbul Texniki Universiteti]]<ref>[https://web.archive.org/web/20140216005437/http://www.itu.edu.tr/?iletisim "İstanbul Teknik Üniversitesi rəsmî sitesi, Əlaqə bölməsi"]. 16 Fevral 2014 tarixində [http://www.itu.edu.tr/?iletisim bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 4 İyun 2009.</ref>, [[Mərmərə Universiteti]]<ref>[https://web.archive.org/web/20121019013441/http://www.marmara.edu.tr/tr/universitemiz/iletisim-bilgileri "Marmara Üniversitesi rəsmî saytı, Əlaqə bölməsi"]. 19 Oktyabr 2012 tarixində [http://www.marmara.edu.tr/tr/universitemiz/iletisim-bilgileri bu qaynaqdan] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 4 İyun 2009.</ref>, [[Memar Sinan Gözəl Sənətlər Universiteti]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160403220957/http://www2.msgsu.edu.tr/msu/pages/48.aspx "Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi rəsmi səhifəsi, Əlaqə bölməsi"]. 3 Aprel 2016 tarixində [http://www.msgsu.edu.tr/msu/pages/48.aspx bu qaynaqdan] arxivləşdirildi. İstifadə tarixi: 4 İyun 2009.</ref>, [[Ulduz Texniki Universiteti]]<ref>[https://web.archive.org/web/20100912112432/http://www.yildiz.edu.tr/iletisim.php "Yıldız Teknik Üniversitesi rəsmi səhifəsi, əlaqə bölməsi".] 12 Sentyabr 2010 tarixində [http://www.yildiz.edu.tr/iletisim.php bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 4 İyun 2009.</ref>, [[İstanbul Mədəniyyət Universiteti]]<ref>[https://web.archive.org/web/20141222215000/http://www.ismu.edu.tr/universitemiz.aspx "İstanbul Medeniyet Üniversitesi rəsmi saytı"]. 22 Dekabr 2014 tarixində [http://www.ismu.edu.tr/universitemiz.aspx bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 12 Avqust 2011.</ref>, [[Türk-Alman Universiteti]]<ref>[https://web.archive.org/web/20160624062100/http://tau.edu.tr/ "Türk-Alman Üniversitesi rəsmi saytı, əlaqə bölməsi"]. 24 İyun 2016 tarixində [http://www.tau.edu.tr/ bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 26 Aprel 2013.</ref>. * Özəl universitetlər : Acıbadəm Universiteti<ref>{{cite web | title = Anasayfa | url = https://www.acibadem.edu.tr/ | website = Acıbadem Üniversitesi | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311134346/https://www.acibadem.edu.tr/ | url-status = live }}</ref>, Bağçaşəhər Universiteti<ref>{{cite web | title = Bahçeşehir Üniversitesi | url = https://bau.edu.tr/ | website = BAU.EDU.TR | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2008-06-17 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080617191407/https://bau.edu.tr/ | url-status = live }}</ref>, Beykent Universiteti<ref>{{cite web |title = Beykent Anasayfa |url = https://www.beykent.edu.tr/ |website = Beykent |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200311113312/https://www.beykent.edu.tr/ |url-status = live }}</ref>, Doğuş Universiteti<ref>{{cite web |title = Anasayfa |url = https://www.dogus.edu.tr/ |website = Dogus |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200311115408/https://www.dogus.edu.tr/ |url-status = live }}</ref>, [[İşıq Universiteti]]<ref>{{cite web | title = Işık Üniversitesi | url = http://www.isikun.edu.tr/ | website = www.isikun.edu.tr | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2020-09-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200903101840/http://www.isikun.edu.tr/ | url-status = live }}</ref>, İstanbul Arel Universiteti<ref>{{cite web | title = İstanbul Arel Üniversitesi {{!}} Eğitimin Genç Dünyalara Açılan Çağdaş Kapısı | url = https://www.arel.edu.tr/ | website = www.arel.edu.tr | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311112640/https://www.arel.edu.tr/ | url-status = live }}</ref>, İstanbul Aydın Universiteti<ref>{{cite web |last1 = Üniversitesi |first1 = İstanbul Aydın |title = İstanbul Aydın Üniversitesi |url = https://www.aydin.edu.tr/tr-tr/Pages/default.aspx |website = www.aydin.edu.tr |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2021-06-29 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210629010502/https://www.aydin.edu.tr/tr-tr/Pages/default.aspx |url-status = live }}</ref>, İstanbul Bilgi Universiteti<ref>{{cite web | title = Home {{!}} İstanbul Bilgi Üniversitesi | url = https://www.bilgi.edu.tr/en/ | website = www.bilgi.edu.tr | language = en | access-date = 2020-03-12 | archive-date = 2020-04-02 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200402225357/https://www.bilgi.edu.tr/en/ | url-status = live }}</ref>, İstanbul Bilim Universiteti<ref>{{cite web | title = Demiroğlu Bilim Üniversitesi | url = https://demiroglu.bilim.edu.tr/?sc=d&W=1366 | website = bilim.edu.tr | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2021-08-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210809204808/https://demiroglu.bilim.edu.tr/?sc=d&W=1366 | url-status = live }}</ref>, Altınbaş Universiteti<ref>{{cite web | title = Ana Sayfa | url = http://www.altinbas.edu.tr/tr | website = www.altinbas.edu.tr | accessdate = 12 mart 2020 | language = tr | archive-date = 2020-03-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200313055450/http://altinbas.edu.tr/tr | url-status = dead }}</ref>, İstanbul Mədəniyyət Universiteti<ref>{{cite web | title = İstanbul Medeniyet Üniversitesi | url = https://www.medeniyet.edu.tr/tr | website = www.medeniyet.edu.tr | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311124358/https://www.medeniyet.edu.tr/tr | url-status = live }}</ref>, İstanbul Şəhər Universiteti<ref>{{cite web | title = İstanbul Şehir Üniversitesi | url = https://www.sehir.edu.tr/tr | website = www.sehir.edu.tr | access-date = 2020-03-12 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311130021/https://www.sehir.edu.tr/tr | url-status = live }}</ref>, [[İstanbul Ticarət Universiteti]]<ref>{{cite web | title = İstanbul Ticaret Üniversitesi | url = https://www.ticaret.edu.tr/ | website = www.ticaret.edu.tr | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311130824/https://www.ticaret.edu.tr/ | url-status = live }}</ref>, Kadir Has Universiteti<ref>{{cite web |title = Kadir Has Üniversitesi {{!}} Kadir Has Üniversitesi |url = https://www.khas.edu.tr/tr |website = www.khas.edu.tr |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200311123708/https://www.khas.edu.tr/tr |url-status = live }}</ref>, [[Qoç Universiteti]]<ref>{{cite web |title = Koç Üniversitesi |url = https://www.ku.edu.tr/ |website = ku.edu.tr |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr-TR |archive-date = 2020-03-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200311123952/https://www.ku.edu.tr/ |url-status = live }}</ref>, Maltəpə Universiteti<ref>{{cite web |last1 = Üniversitesi |first1 = Maltepe |title = Maltepe Üniversitesi |url = https://www.maltepe.edu.tr/ |website = www.maltepe.edu.tr |accessdate = 12 mart 2020 |archive-date = 2020-03-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200311124305/https://www.maltepe.edu.tr/ |url-status = live }}</ref>, Okan Universiteti<ref>{{cite web |title = İstanbul Okan Üniversitesi – İstanbul Okan Üniversitesi |url = https://www.okan.edu.tr/ |website = okan.edu.tr |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-02-02 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200202055712/https://okan.edu.tr/ |url-status = live }}</ref>, Özyeğin Universiteti<ref>{{cite web |last1 = SARIAYDIN |first1 = Samed |title = Özyeğin Üniversitesi |url = https://www.ozyegin.edu.tr/ |website = www.ozyegin.edu.tr |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200311134655/https://www.ozyegin.edu.tr/ |url-status = live }}</ref>, Piri Rəis Universiteti<ref>{{cite web | title = Piri Reis Üniversitesi | url = https://www.pirireis.edu.tr/ | website = www.pirireis.edu.tr | access-date = 2020-03-12 | archive-date = 2020-03-12 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200312193817/https://www.pirireis.edu.tr/ | url-status = live }}</ref>, Sabancı Universiteti<ref>{{cite web | title = Sabancı Üniversitesi | url = https://www.sabanciuniv.edu/ | website = www.sabanciuniv.edu | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311125833/https://www.sabanciuniv.edu/ | url-status = live }}</ref>, Yedditəpə Universiteti<ref>{{cite web | title = Yeditepe Üniversitesi {{!}} Atatürk Rönesansını Devam Ettiren Üniversite | url = https://www.yeditepe.edu.tr/ | website = www.yeditepe.edu.tr | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311134008/https://www.yeditepe.edu.tr/ | url-status = live }}</ref>, Yeni Əsr Universiteti<ref>{{cite web | title = T.C. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi | url = https://www.yeniyuzyil.edu.tr/ | website = www.yeniyuzyil.edu.tr | accessdate = 12 mart 2020 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311135036/https://www.yeniyuzyil.edu.tr/ | url-status = live }}</ref>, Nişantaşı Universiteti<ref>{{cite web |title = NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ |url = https://www.nisantasi.edu.tr/ |website = www.nisantasi.edu.tr |accessdate = 12 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200314060702/https://nisantasi.edu.tr/ |url-status = live }}</ref>, Üsküdar Universiteti<ref>{{cite web | title = Üsküdar Üniversitesi – Türkiye'nin Beyin Üssü | url = https://uskudar.edu.tr/ | website = uskudar.edu.tr | access-date = 2020-03-12 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311134334/https://uskudar.edu.tr/ | url-status = live }}</ref>, Bezmiâlem Özəl Universiteti.<ref>{{cite web | title = Bezmialem Vakıf Üniversitesi | url = https://bezmialem.edu.tr/tr/Sayfalar/Index.aspx | website = bezmialem.edu.tr | access-date = 2020-03-12 | archive-date = 2020-03-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200311113328/https://bezmialem.edu.tr/tr/Sayfalar/Index.aspx | url-status = live }}</ref> [[Fayl:Galatasaray lisesi schoolyard.jpg|thumb|223x223px|İstanbulun ən prestijli məktəblərindən biri — [[Qalatasaray Liseyi]]]] Demək olar ki, İstanbuldakı bütün özəl lisey və universitetlərdə [[İngilis]], [[Fransız]] və [[Alman]] dilləri, ana xarici dil və ya ikinci xarici dil təhsili verilir. [[Qalatasaray Liseyi]] 1481-ci ildə "''Qalata Sarayı Enderun-u Humayunu"'' adı altında qurulmuşdur. Daha sonrakı ''"Qalatasaray Mekteb-i Sultanisi"'' adıyla şəhərin ən köhnə liseyi olmaqla birlikdə, ən qədimdən təhsil verən 2-ci məktəbdir. Bu liseydə əsas dili Fransızcadır.<ref>[https://web.archive.org/web/20160310123335/http://www.gsu.edu.tr/tr/universite/tarihce "Galatsaray Lisesi Tarihi". gsu.edu.tr.] 10 Mart 2016 tarixində [http://www.gsu.edu.tr/tr/universite/tarihce/ bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 27 İyul 2009.</ref> 1884-ci ildə qurulan İstanbul Liseyi daha çox bilinən adıyla İstanbul Kişi Liseyi, beynəlxalq sahədə tanınmış ən köhnə liseylərdən biridir. Bu lisey isə alman dilini ana dili kimi seçmişdir<ref>[http://www.istanbullisesi.k12.tr/ İstanbul Erkek Lisesi veb səhifəsi] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20061106014711/http://www.istanbullisesi.k12.tr/ | date = 2006-11-06 }} 27 İyul 2009 tarixində yayımlandı.</ref>. Kadıköy Anadolu Liseyi köhnə və daha yayğın bilinən adıyla ''Kadıköy Maarif Kolleci'', gənc əhaliyə istiqamət verəcək üst səviyyədə təhsilli siyasətçi, elm adamı və sənətçilər yetişdirmək məqsədiylə, Nazirlər Kabinetinin və [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]]-in qərarıyla 1955-ci ildə qurulmuşdur. Bu liseydə isə tədris ingilis dilindədir.<ref>[http://www.kadikoyanadolulisesi.k12.tr/ Kadıköy Anadolu Lisesi veb səhifəsi] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20060227011356/http://www.kadikoyanadolulisesi.k12.tr/ | date = 2006-02-27 }} 27 İyul 2009 tarixində yüklənmişdir.</ref> Nişantaşı Anadolu Liseyi, 1905-ci ildə ''"English High School for Boys"'' adıyla xüsusilə İngilis birliyi mənsublarının uşaqlarına yüksək səviyyəli təhsil vermək məqsədiylə qurulmuşdur. 1979-cu ildə Milli Təhsil Nazirliyinə qoşulmuş və hal-hazırki adı verilmişdir. Cağaloğlu Anadolu Liseyi, (''köhnə adıyla İstanbul Qız Liseyi'') 1850-ci ildə [[Əbdülməcid]]in anası Bezmialem Validə Sultanın istəyi üzərinə qurulmuş, Osmanlının ilk ictimai liseyi ünvanına malikdir. İlk olaraq ''Validə Məktəbi'' sonra isə ''Darülmaarif'' adlarını almış, 1911–1933-ci illər arasında ''İnas İdadisi'' (Kişi Müəllim Liseyi), 1933–1983-cü illər arasında Türkiyənin ilk qız liseyi — ''İstanbul Qız Liseyi'' olaraq xidmət vermiş, 1983-ci ildə isə hal-hazırki adını almışdır. Bu liseydə isə digərlərindən fərqli olaraq təhsil almanca keçirilir.<ref>[http://www.cal.k12.tr/ Cağaloğlu Anadolu Lisesi Veb səhifəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100612160126/http://www.cal.k12.tr/ |date=2010-06-12 }}. 21 Sentyabr 2010 tarixində yayımlanmışdır.</ref><gallery mode="packed" heights="160px" style="text-align:center"> Fayl:Bosphorus University.jpg|[[Boğaziçi Universiteti]] Fayl:Istanbul university 48.jpg|[[İstanbul Universiteti]] Fayl:Yıldız Teknik Üniversitesi 09.jpg|[[Ulduz Texniki Universiteti]] Fayl:GalatasarayUniversity2012.jpg|[[Qalatasaray Universiteti]] </gallery> === Səhiyyə === {{Əsas|Türkiyədə səhiyyə}} [[Fayl:İstanbulda Dövlət xəstəxanası.jpg|thumb|233x233px|İstanbulda Dövlət Xəstəxanası]] İstanbul çoxlu sayda [[xəstəxana]], [[klinika]] və [[laboratoriya]] ilə ölkənin tibbi araşdırma mərkəzidir. Bu obyektlərin əksəriyyəti yüksək texnologiyalı avadanlıqlara malikdir. Səhiyyə turizmi, şəhərdə inkişaf etmiş sağlamlıq imkanları və xaricdən daha əlverişli qiymətlər səbəbiylə inkişaf etmişdir.<ref name=":12">Xarici Siyasət İqtisadiyyat Bürosu (2006). ''[http://books.google.com/books?id=A4zwKghEGHYC&pg=RA6-PA46&lpg=RA6-PA46&dq= Emerging Turkey] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150319184519/http://books.google.com/books?id=A4zwKghEGHYC&pg=RA6-PA46&lpg=RA6-PA46&dq= |date=2015-03-19 }}''. Oxford Business Group. s. 176. [[:tr:Uluslararası Standart Kitap Numarası|ISBN 1-902339-47-9]].</ref> [[İngiltərə]] və [[Almaniya]] kimi [[Qərbi Avropa]] ölkələri yüksək məbləğli tibbi müalicə və əməliyyatlar üçün aşağı gəlirli xəstələri İstanbula göndərirlər.<ref>Briggs, Helen (19 Dekabr 2006). [http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/5360608.stm "Health — Personal story: IVF in Istanbul".] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190917014030/http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/5360608.stm |date=2019-09-17 }} BBC Xəbərləri. Yayımlanma tarixi: 27 İyun 2009.</ref> İstanbul, xüsusilə lazer [[oftalmologiya]]sı və plastik cərrahiyyə sahəsində məşhurluq qazanmışdır.<ref name=":12" /> Şəhərdəki hava çirkliliyi sağlamlıq üçün çox böyük problemdir. Xüsusi nəqliyyat vasitələrinin artması və [[ictimai nəqliyyat]]ın yavaş olması bu problemi daha da artırır. Bu problemlə əlaqədar olaraq 2006-cı ilin yanvarında yalnız qurğuşunsuz benzin planlaşdırılıb.<ref>[https://web.archive.org/web/20160827033850/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html "CIA — The World Factbook".] CIA. 27 Avqust 2016 tarixində [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 27 İyul 2009.</ref> Səhiyyə xidmətləri şəhərdəki dövlət və özəl tibb müəssisələri tərəfindən həyata keçirilir.<ref name=":13">[https://web.archive.org/web/20111230051537/http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/anasayfalinkler/bizden_haberler.asp "İstanbul Sağlık Müdürlüğü".] 30 Dekabr 2011 tarixində [http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/anasayfalinkler/bizden_haberler.asp bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 5 İyul 2010.</ref> İl daxilində yayılmış 52 [[Xəstəxana|dövlət xəstəxanası]] var. Rayon [[Klinika|poliklinikaları]] əlavə olunduqda bu rəqəm 111-ə qalxmaqdadır<ref name=":13" /><ref name=":14">[https://web.archive.org/web/20160818062809/http://www.saglikplatformu.com/haberler/Ayrinti.asp?HaberNo=3747 "Sağlık platformu".] 18 Avqust 2016 tarixində [http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/anasayfalinkler/bizden_haberler.asp bu mənbədən] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20111230051537/http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/anasayfalinkler/bizden_haberler.asp | date = 2011-12-30 }} arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 5 İyul 2010.</ref>. Hər bir rayonda bir və ya bir neçə sağlamlıq mərkəzi var. 2004-cü ildə sağlamlıq mərkəzlərinin ümumi sayı 337 olaraq təyin olundu. Vilayətlərdə özəl sağlamlıq müəssisələrinin sayı 138-dir.<ref name=":13" /><ref name=":14" /> Dövlətdə, hərbi və özəl səhiyyə müəssisələrində yataqların ümumi sayı 18,375 ədəddir. Ümumilkdə ilçələrdə olan [[aptek]]lərin ümumi sayı 3,852 təşkil edir.<ref name=":11" /> == Görməli yerlər == {{Əsas|İstanbul görməli yerləri siyahısı}} ==== Dolmabağça sarayı ==== {{Əsas|Dolmabağça sarayı}} [[Fayl:Dolmabahçe Sarayı kapısı.JPG|thumb|193x193px|Dolmabağça sarayının giriş qapısı]] [[Dolmabağça sarayı|Dolmabağça Sarayı]] — [[Türkiyə]] Cümhuriyyətinin İstanbul şəhərində, [[Mərmərə dənizi]]ndən Boğaziçinə gedən yolda, dənizin sol sahilində [[Üsküdar]] məhəlləsinin qarşısında yerləşən tarixi saraydır.<ref>Haluk Y. Şehsuvaroğlu, "İstanbul Sarayları", ''T.T.O.K.'' Yayınları, ş.a.y., İyul/1955, s. 3–5. Yayımlanma tarixi: 29 mart, 2019</ref> Bu gün Dolmabağça sarayının yerləşdiyi ərazi XVII əsrdə [[Osmanlı donanması]]nın gəmilərinin saxlandığı limanlardan biri idi. Ənənəvi dənizçilik şənliklərinin təşkil edildiyi bu liman bir müddət sonra bataqlığa dönmüşdü. XVII əsrdə doldurulmasına başlanan bu liman [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] padşahlarının əyləndikləri və istirahət etdikləri bir bağça kimi istifadə edilməyə başlandı.<ref>Önder, Mehmet (1999). ''Türkiye Müzeleri''. Ankara: Türkiye İş Bankası. s. 223. [[:tr:Özel:KitapKaynakları/9754580448|ISBN 975-458-044-8.]]</ref> Bu bağçada uzun tarixi zaman ərzində inşa edilmiş köşklər və qəsrlər kompleksi bir müddət ''Beşiktaş Sahilsarayı'' adıyla tanınmışdı. [[Dolmabağça sarayı]] 600 metr uzunluğunda mərmər özül üzərində inşa edilmişdir. Mabeyn binasından (bu gün Rəsm Heykəl Muzeyi) Vəliəhd binasına qədər olan məsafə 284 metrdir. Bu məsafənin ortasında yüksəkliyi ilə diqqət çəkən Mərasim (Müayədə) binası yerləşir.<ref>Mustafa Cezar, "Sanatta Batıya Açılışta Saray Yapıları ve Kültürün Yeri", tebliğ. ''Millî Saraylar Sempozyumu'', səhifə 63.</ref> ==== Bəylərbəyi Sarayı ==== {{Əsas|Bəylərbəyi Sarayı}} [[Fayl:Beylerbeyi Sarayı - panoramio.jpg|thumb|197x197px|Bosfordan Bəylərbəyi sarayı]] [[Bəylərbəyi Sarayı|Bəylərbəyi sarayı]] — İstanbulun [[Üsküdar]] ilçəsində 1861–1865-ci illərdə inşa olunan [[Osmanlı memarlığı|Osmanlı sarayı]]. [[Üsküdar]] rayonunun Bəylərbəyi səmtində yerləşən saray dövrün [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı padşahı]] [[Əbdüləziz (sultan)|Sultan Əbdüləzizin]] sifarişi ilə, erməni əsilli baş memar Sarkis Balyan tərəfindən inşa olunmuşdur.<ref>Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 2, İstanbul, 1994, səhifə 206</ref> Yay sarayı və əcnəbi dövlət adamlarının qonaq edilməsi məqsədilə hazırlanan sarayın inşasına 6 avqust 1863-cü ildə başlamış, açılış mərasimi isə 21 aprel 1865-ci ildə [[cümə salamlığı]]nın ardından [[Əbdüləziz (sultan)|Sultan Əbdüləzizin]] iştirakı ilə baş tutmuşdur. O illərdə sarayın inşaat xərcləri təqribən 500 min Osmanlı lirəsi olaraq hesablanmışdır. Sarayın yerləşdiyi ərazinin tarixi [[Bizans tarixi|Bizans dövrün]]ə qədər gedib çıxır. Belə ki, [[Bizans İmperiyası|Bizans imperatoru]] [[II Konstansi]] burada böyük bir xaç heykəli inşa etdirmiş, bu səbəblə bölgə Bizans dövründə ''stavroz'' ([[Yunan dili|yun]]. ''Xaç'') bağçaları olaraq adlanmışdır.<ref>Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 6, İstanbul,1992, səhifə 77</ref> ==== Topqapı Sarayı ==== {{Əsas|Topqapı Sarayı}} [[Fayl:Topkapı Sarayı, Topkapi Palace - panoramio (1).jpg|thumb|[[Topqapı Sarayı]]nın girişi.|200x200px]] [[Topqapı sarayı]] — [[Türkiyə]]nin İstanbul şəhərində yerləşən və 400 il (1465–1856) [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanların]]ın iqamətgahı olmuş saray kompleksidir. Hökmdar iqamətgahı kimi saray təntənəli qəbullar və əyləncə məclislərinin keçirildiyi məkan olmuşdur.<ref>Katie Hallam, (Ed.) (2009). ''The Traveler's Atlas: Europe'' (İngilizce). Londra: Barron's Educational Series. s. 119. <nowiki>ISBN 0-7641-6176-8</nowiki>. <q>About 4,000 people once lived in the Topkapı Palace</q></ref> Hazırda muzey kimi fəaliyyət göstərən saray İstanbulun əsas turist məkanlarından biridir. Sarayda Məhəmməd peyğəmbərin əbası və qılıncı kimi müsəlmanlar üçün çox dəyərli olan müqəddəs relikviyalar qorunur. 1985-ci ildən "İstanbulun tarixi ərazisi"nin tərkibində [[UNESCO]] [[Ümumdünya irsi]] siyahısına daxil olan saray IV kriteriya ilə ''"Osmanlı dövrü saraylarının ən yaxşı nümunələrindən biri"'' kimi təsvir edilir.<ref>[https://web.archive.org/web/20100210180715/http://www.topkapisarayi.gov.tr/tarihce.html "Topkapı Sarayı'nın Kısa Tarihçesi".] 10 Fevral 2010 tarixində [http://www.topkapisarayi.gov.tr/tarihce.html bu mənbədən arxivləndi]. Yayınlanma tarixi: 19 May, 2018.</ref> Saray kompleksi dörd həyət və çoxlu kiçik binalardan ibarətdir. Ən aktiv məskunlaşma dövründə 4.000 insanın yaşadığı saray uzun sahilboyu ərazini əhatə edirdi. Kompleksə məscidlər, xəstəxana, çörəkxanalar və başqa binalar da daxildir. Sarayın inşasına 1459-cu ildə [[Konstantinopol]]u işğal etmiş Sultan [[II Mehmed]]in əmri ilə başlanmışdır. Sultanların əvvəlki iqamətgahından fərqləndirilməsi üçün saray "Yeni Saray" adlandırılmışdır. Saray XIX əsrdən etibarən Topqapı adlandırılmağa başlamışdır. 1509-cu il zəlzələsi və 1665-ci il yanğınından sonra sarayda əsaslı bərpa işləri aparılmış və saray genişlədilmişdir.<ref>Nikolaus Himmler, Ruth Lochar, Hildegard Toma, (Ed.) (2008). "Türkiye". ''Museums of the World''. '''1'''. Münih. səhifələr: 690, 691, 692, 693, 694, 695.</ref> ==== Ulduz sarayı ==== {{Əsas|Ulduz sarayı}} [[Fayl:İstanbul 5716.jpg|thumb|195x195px|[[Ulduz sarayı|Ulduz Sarayının]] görünüşü.]] [[Ulduz sarayı]] — İstanbulda [[XIX əsr]]in sonlarında tamamlanan saray kompleksi. Ulduz yüksəkliyində yerləşən köşk və [[Qəsr (tikili)|qəsrl]]ərdən ibarət saray kompleksinin ilk binası [[III Səlim]] tərəfindən anası [[Mihrişah Sultan]]a həsr edilən [[Qəsr (tikili)|qəsr]] və atası [[III Mustafa|Sultan III Mustafan]]ın adına inşa etdirdiyi [[rokoko]] üslubundakı çeşmədir<ref>Önder, Mehmet (1999). ''Türkiye Müzeleri''. [[Ankara]]: Türkiye İş Bankası. s. 229. [[:tr:Özel:KitapKaynakları/9754580448|ISBN 975-458-044-8.]]</ref>. Daha sonra [[II Mahmud|Sultan II Mahmud]] 1834–1835-ci illərdə burada bir köşk inşa etdirmiş, ancaq bu bina günümüzə qədər gəlib çatmamışdır. [[I Əbdülməcid|Sultan Əbdülməcid]] isə burada mövcud olan bütün binaları dağıdaraq 1842-ci ildə anası [[Bəzmi-aləm Sultan|Bəzm-ialəm Sultan]] üçün Dilquşə adlı yeni bir [[Qəsr (tikili)|qəsr]] inşa etdirmişdir<ref>[http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=359 İstanbul Yıldız Sarayı hakkında bilgiler — İstanbul Yıldız Sarayı Resmi Web-Site] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20070629190849/http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=359 | date = 2007-06-29 }} — Yayımlanma tarixi: 29 Mart, 2019</ref>. Hal-hazırda bu [[Qəsr (tikili)|qəsr]] Validə sultan köşkü olaraq tanınır. [[Əbdüləziz|Sultan Əbdüləzizin]] hakimiyyəti zamanında da Böyük Mabeyn köşkü, Çit qəsri, Malta köşkü və Çadır köşkü inşa edilmişdir. [[II Əbdülhəmid|Sultan II Əbdülhəmid]] taxta çıxdıqdan sonra bir müddət [[Dolmabağça sarayı]]nda yaşamış, daha sonra isə Ulduz sarayına köçmüş və səltənətinin sonuna qədər burada yaşamışdır<ref>[http://www.kultur.gov.tr/TR/BelgeGoster.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EFC21E6B7DB7184129 T.C. Kültür Bakanlığı Yıldız Sarayı sayfası — T.C Kültür Bakanlığı Resmi Site.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305011000/http://kultur.gov.tr/tr/belgegoster.aspx?f6e10f8892433cffaaf6aa849816b2efc21e6b7db7184129 |date=2016-03-05 }} Yayımlanma tarixi: 29 Mart, 2019</ref>. ==== Çırağan sarayı ==== {{Əsas|Çırağan sarayı}} [[Fayl:Istanbul-çırağan palace-bosphour - panoramio - HALUK COMERTEL (3).jpg|thumb|198x198px|Çırağan sarayının giriş darvazası]] 1910-cu ildə baş verən yanğın nəticəsində tamamilə yanıb, günümüzə sadəcə xarici cəbhəsi qalmış Hünkar dairəsi sarayın əsas binalarından biridir. [[XVII əsr]]də bu ərazi Qazançıoğlu bağçası adıyla tanınırdı. [[Övliya Çələbi]]nin qeydlərinə görə, [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanı]] [[IV Murad]]ın qızı [[Əsməhan Qaya Sultan]]a hədiyyə etdiyi bu bağçada köşk inşa etdirmişdi. Daha sonra burada [[Nevşəhərli Kürəkən İbrahim Paşa|Nevşəhərli İbrahim Paşa]], xanımı [[Fatma Sultan (III Əhmədin qızı)|Fatma Sultan]] üçün böyük bir saray inşa etdirmişdir. Bağçasında, dövrün [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanı]] [[III Əhməd]] və [[sədrəzəm]]i [[Nevşəhərli Kürəkən İbrahim Paşa|Nevşəhərli İbrahim Paşan]]ın da iştirak etdiyi təntənəli şənliklər keçirilən saray əhali tərəfindən [[Lalə dövrü]] boyunca Çırağan ([[Fars dili|farsca]] işıq deməkdir ) adlanmağa başlandı. [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|Osmanlı sultanı]] [[I Mahmud]]un hakimiyyətinin ilk illərində gözdən düşən saray daha sonra padşahın əmriylə bərpa edilərək xüsusilə də, əcnəbi elçilərin qonaq edilməsi üçün təsis edildi. [[Saray]], eyni əsrin sonlarında [[III Səlim]]in bacısı [[Beyhan Sultan (III Mustafanın qızı)|Beyhan Sultana]] hədiyyə edilsə də, [[Beyhan Sultan (III Mustafanın qızı)|Beyhan Sultan]] sarayı bəyənməmiş, [[padşah]] isə sarayın strukturunu böyüdərək səltənətinin son 2 ilini burada keçirmişdir.<ref>[http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/1-Gezi-Ulasim/istanbul-saraylari/Pages/ciragan-sarayi.aspx İstanbul Büyükşehir Belediyesi — Çırağan Sarayı hakkında] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20090501142916/http://www.ibb.gov.tr/sites/ks/tr-TR/1-Gezi-Ulasim/istanbul-saraylari/Pages/ciragan-sarayi.aspx | date = 2009-05-01 }} — Yayımlanma tarixi: 13 Fevral, 2014</ref><ref>{{Cite web | title = İstanbul Çırağan Sarayı tanıtımı. | url = http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=360 | access-date = 2019-03-29 | archive-date = 2009-01-31 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090131215026/http://istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=360 | url-status = dead }}</ref> ==== Qalata qülləsi ==== {{Əsas|Qalata qülləsi}} [[Fayl:Galata Tower 20190727.jpg|thumb|200x200px|Bosfordan Qalata qülləsinin görünümü]] [[Qalata qülləsi]] — İstanbul şəhərinin Qalata səmtində yerləşən 528-ci ildə inşa olunmuş tarixi qüllə.<ref>[http://www.galatatower.net/tarih.htm Qalata Qülləsi haqqında faktlar] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20091215014517/http://www.galatatower.net/tarih.htm | date = 2009-12-15 }} — Yayımlanma tarixi: 29 mart, 2019</ref> [[Qalata qülləsi]] İstanbul şəhərinin əsas simvollarındandır. [[Qalata qülləsi]] [[dünya]]nın ən qədim qüllələrindən hesab olunur. Qüllə [[Bizans imperiyası]]nın imperatoru Anastasiusun göstərişi ilə 528-ci ildən inşa olunmağa başlanmışdır. 1204-cü ildə IV xaç yürüşü zamanı ciddi dağıntılara məruz qalan qüllə, 1348-ci ildə ''İsa Qülləsi'' adı ilə köhnə qüllənin yerində yenidən inşa olunmuşdur. 1348-ci ildə ikinci dəfə inşa olunan Qalata qülləsi həmin dövrdə [[Konstantinopol]] şəhərinin ən hündür binası hesab olunurdu.<ref>[https://web.archive.org/web/20150912062757/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5825/ "Trading Posts and Fortifications on Genoese Trade Routes from the Mediterranean to the Black Sea"]''(İngilizce)''. [[UNESCO]]. 12 Sentyabr 2015 tarixində [http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5825/ bu mənbədən] arxivlənmişdir. Yayımlanma tarixi: 25 İyun 2015.</ref> Bu gün mövcud olan qüllə 1445–1446-cı illərdə yüksəldilmişdir. Qüllə türklərin əlinə keçdikdən sonra müxtəlif vaxtlarda təmir olunmuş, özülü bərkidilmişdir. XVI əsrdə qüllədən Kasımpaşa tərsanəsində işlədilən Xristian əsirləri saxlamaq üçün istifadə olunmuşdur. Sultan [[III Murad]]ın icazəsi ilə ərəb alimi [[Tağıyəddin]] tərəfindən Qalata qülləsində [[Rəsədxana]] açılmışdır. Həmin [[Rəsədxana]] cəmi bir neçə il fəaliyyət göstərmiş və 1579-cu ildə qapadılmışdır. XVII əsrin ilk rübündə [[IV Murad]]ın hakimiyyəti dövründə [[Hezarfən Əhməd Çələbi]] adlı gənc ixtiraçı ucmaq məqsədi ilə qanadlar hazırlamışdır. Uzun müddət davam etmiş təlimlərdən sonra, [[Hezarfən Əhməd Çələbi]] 1638-ci ildə Qalata qülləsindən [[Üsküdar]] səmtinə qədər uçmuşdur. O, bununla [[Bosfor]] boğazının üstündən keçmişdir. Bu uçuş Dünya tarixində insanın ilk əhatəli uçuşu hesab olunur.<ref>Mike Gerrard (2009). Katie Hallam (Ed.). ''The Traveler's Atlas: Europe'' ('''İngiliscə'''). London: Barron's Educational Series. ss. 118–119. <nowiki>ISBN 0-7641-6176-8</nowiki>. <q>The Galata Tower was the tallest building in Istanbul at 219½ feet (66.9 m) when it was built in 1348.</q></ref>[[Fayl:Hippodrome of Constantinople 1.jpg|thumb|205x205px|[[Sultanəhməd meydanı]].]] ==== Taksim Meydanı ==== {{Əsas|Taksim meydanı}} [[Taksim meydanı]] — İstanbulun Avropa hissəsində, [[Bəyoğlu]] ilçəsində yerləşən meydan<ref>[https://web.archive.org/web/20160324010649/http://www.teknikportal.com/istanbul-semtlerinin-adi-nereden-geliyor-t7328.0.html "İstanbul semtlerinin adı nereden geliyor?"]. 24 Mart 2016 tarixində [http://www.teknikportal.com/istanbul-semtlerinin-adi-nereden-geliyor-t7328.0.html bu mənbədən] arxivləndi.</ref>. Meydan İstanbul şəhərinin ən məşhur məkanlarından biri, eləcə də böyük alış-veriş, turizm və istirahət ərazisidir. Öz restoranları, mağaza və otelleri ilə məşhurdur<ref>Çelebi, Mevlüt (2006). ''Taksim Cumhuriyet Anıtı''. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi. [[:tr:Özel:KitapKaynakları/975-16-1910-6|ISBN 975-16-1910-6.]]</ref>. ==== Sultanəhməd Meydanı ==== {{Əsas|Sultanəhməd meydanı}} Günümüzə çox az qalıqları qalan [[Bizans İmperiyası|Bizans dövrünün]] əhəmiyyətli tikililəri və abidələri Cıdır meydanı ətrafında inşa edilmişdir. Böyük saray adı ilə məşhur olan İmperiya sarayı Cıdır meydanının yanından başlayır, dəniz kənarına qədər uzanardı.<ref>[http://harika.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=518&did=4&sid=31 Şehri- İstanbul At Meydanı sayfası] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20120723153030/http://harika.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=518&did=4&sid=31 | date = 2012-07-23 }}. — İstifadə tarixi: 29 mart, 2019</ref> Meydan, Romaya qədər uzanan yolun başlanğıcı idi və ilk mozaika daşı da burada qoyulmuşdur. Hamamlar, məbədlər, dini, mədəni, idarə və ictimai mərkəzlər bu parkın yaxınlığında yerləşmişdir. Bizans və Türk dövrlərində də mərkəzi əhəmiyyətini davam etdirmişdir. İstanbulun ən mühüm abidələri [[Aya Sofya]] məbədi, [[Sultan Əhməd məscidi|Sultan Əhməd Məscidi]], Türk və İslam Əsərləri Muzeyi və daha çoxu Cıdır meydanın dairəsindədir. Şəhərin əsas küçələri Cıdır meydanından başlayır. Yol kənarları ticarət binları və iqamətgahlarla əhatəlidir.<ref>[http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=300 İstanbul Sultanahmet Meydanı haradır? — Rəsmi İBB səhifəsi] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20090503072925/http://www.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=300 | date = 2009-05-03 }} — istifadə tarixi: 29 mart 2019</ref> ==== Gülhanə parkı ==== {{Əsas|Gülhanə parkı}}[[Fayl:Topkapi2.JPG|thumb|[[Gülhanə parkı|Gülhanə Parkının]] üstdən görünüşü.]] Gülhanə parkı — İstanbul şəhərinin Fatih ilçəsində yer alan tarixi bir parkdır. Alay köşkü, [[Topqapı sarayı]] və [[Atatürk abidəsi (Sarayburnu)|Sarayburnu]] arasında yerləşir. Park, [[Osmanlı imperiyası]] dövründə [[Topqapı sarayı]]nın xarici bağçası və içində bir qoruq və qızılgül bağçalarını saxlayardı. Türk tarixində demokratikləşmənin ilk addımı olan ''Tənzimat fərmanı'', 3 noyabr 1839-cu ildə [[Əbdülməcid]]in dövründə Xarici İşlər Naziri Mustafa Rəşid Paşa tərəfindən Gülhanə parkında oxunmuşdur və bu səbəblə bu parka ''Gülhanə Xətti Hümayunu'' da deyilir.<ref>[https://web.archive.org/web/20150425090751/http://anayasa.gen.tr/tanzimatfermani.htm "Tanzimat Fərmanı: Gülhane Hattı Hümayunu (1839)".] Anayasa.gen.tr. 25 Aprel 2015 tarixində [http://www.anayasa.gen.tr/tanzimatfermani.htm bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 17 İyun 2013.</ref> İstanbul şəhərinin başçısı Cəmil Paşanın dövründə düzəldilərək 1912-ci ildə park halına gətirildi və xalqa açıldı. Hal-hazırda park 1000 m<sup>2</sup>-lıq sahəyə malikdir. Parkın girişində sağ tərəfdə İstanbul mer və bələdiyyə sədrlərinin büstləri var. Parkın ortasından hər iki tərəfi ağaclı yol keçir. Bu yolun sağında və solunda istirahət yerləri, uşaq bağçası var.<ref>[https://archive.today/20121221223753/http://harika.istanbul.gov.tr/Default.aspx?pid=12920 İstanbul, Gülhane Parkı Tanıtım Sayfası — Archive.is] — istifadə tarixi: 15 May 2018</ref> Parkda həmçinin Romalılardan qalma Qot sütunu yer alır.<ref>{{cite web |title = 9 maddeyle Gülhane Parkı |url = https://kulturveyasam.com/9-maddeyle-gulhane-parki/ |website = Halkbank Kültür ve Yaşam |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr-TR |date = 2 avqust 2018 |archive-date = 2020-09-25 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200925190212/https://kulturveyasam.com/9-maddeyle-gulhane-parki/ |url-status = live }}</ref> Parkdaki son tədbirlər Gülhanə parkının Sarayburnu hissəsində 19 noyabr 1938-ci il tarixində keçirilib. ==== Bəyazid meydanı ==== {{Əsas|Bəyazid meydanı}} Bəyazid meydanı — İstanbuldakı tarixi yarımadanın mərkəzində, şəhərin əsas nəqliyyat yollarının mərkəzində yerləşir.<ref>{{cite web |title = Beyazıt Meydanı’nın talihsiz serüvenleri |url = https://www.hurriyet.com.tr/kitap-sanat/beyazit-meydaninin-talihsiz-seruvenleri-41352823 |website = www.hurriyet.com.tr |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-01-22 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200122231748/http://www.hurriyet.com.tr/kitap-sanat/beyazit-meydaninin-talihsiz-seruvenleri-41352823 |url-status = live }}</ref> [[Fayl:İstanbul Üniversitesi.JPG|thumb|[[İstanbul Universiteti]] və [[Bəyazid meydanı]].]] [[Bizans İmperiyası|Bizans dövründə]] şəhərin ən vacib meydanlarından biri olan Feodosius Forumu da demək olar ki, eyni ərazidə yerləşirdi. Bu gün [[Osmanlı İmperiyası]] dövründə saray bağçası olan Bəyazid meydanı şəhər görünüşünü təşkil edən əsas hissələrdən biridir. [[Bəyazid məscidi]] və ətrafda bir neçə məhəllənin yer aldığı Bəyazid səmti vardır. Səmt, şimaldan Çarşı qapı və [[Qapalı çarşı]], cənubdan Soğanağa məhəlləsi, qərbdən isə [[İstanbul Universiteti]] ilə həmsərhəddir.<ref>{{cite web | title = Beyazıt semti – Bayazıt – Emlak Ansiklopedisi | url = http://emlakansiklopedisi.com/wiki/beyazit-semti-bayazit | website = emlakansiklopedisi.com | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2020-02-18 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200218145149/http://emlakansiklopedisi.com/wiki/beyazit-semti-bayazit | url-status = live }}</ref> 27 may 1960 [[Türkiyədə dövlət çevrilişi (1960)|hərbi çevrilişindən]] sonra bir müddət Hüriyyət meydanı olaraq da adlandırılmışdır. ==== Bakırköy Azadlıq meydanı ==== {{Əsas|Bakırköy Azadlıq meydanı}} Bakırköy Azadlıq meydanı — İstanbulun [[Bakırköy]] ilçəsində İncirli prospekti ilə Ebuzziya prospektini birləşdirən meydandır.<ref>{{cite web | title = Bakırköy Özgürlük Meydanı'nın düzenlenmesi için tasarım proje yarışması | url = https://t24.com.tr/haber/bakirkoy-ozgurluk-meydani-na-yeni-duzenleme,865481 | website = T24 | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2021-08-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20210809204808/https://t24.com.tr/haber/bakirkoy-ozgurluk-meydani-na-yeni-duzenleme,865481 | url-status = live }}</ref> Bakırköy qəbiristanlığı, bələdiyyə binası və [[Türkiyə Respublikası Dövlət Dəmiryolları|TCDD]] Bakırköy stansiyası ilə əhatə olunan meydan 2002-ci ildə Cumhuriyet Meydanı olaraq dəyişdirildi, lakin bu ad çox istifadə edilmədi. Şəhərin ən məşhur ticarət mərkəzlərinin bir çoxunun burada yerləşməsi səbəbindən adətən meydanda sıxlıq yaşanır.<ref>{{cite web |title = İBB Bakırköy Özgürlük Meydanı için tasarım yarışması açtı |url = https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/ibb-bakirkoy-ozgurluk-meydani-icin-tasarim-yarismasi-acti-5669460/ |website = www.sozcu.com.tr |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-03-10 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200310160415/https://www.sozcu.com.tr/2020/gundem/ibb-bakirkoy-ozgurluk-meydani-icin-tasarim-yarismasi-acti-5669460/ |url-status = live }}</ref> ==== 15 iyul Şəhidlər Körpüsü ==== {{Əsas|15 iyul Şəhidlər Körpüsü}} [[Bosfor]] üzərindən salınan ilk asma körpü 15 iyul Şəhidlər Körpüsü olmuşdur. Körpü İstanbulun Avropa və Asiya hissələrini birləşdirir. Körpünün uzunluğu 1560 metr, əsas aşırımın uzunluğu 1074 metr, körpünün eni 33 metr, suyun üstündə dayaqların hündürlüyü 165 metr, yoldan ötən hissədən suyun səthinə qədər 64 metrdir.<ref>{{cite web |title = Asya ile Avrupa'yı birleştiren Boğaziçi Köprüsü, 30 Ekim'de 30 yaşını dolduruyor. Bugüne kadar 1.5 milyara yakın aracın geçtiği köprü, 1 milyar dolar kazandırdı |url = http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=93494 |website = Radikal |accessdate = 14 aprel 2020 |date = 6 fevral 2015 |archive-date = 2015-02-06 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150206201714/http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=93494 |url-status = unfit }}</ref> Hər gün körpüdən təxminən 600 000 sərnişin daşıyan 200 000-dən çox nəqliyyat vasitəsi keçir. Uzunluğuna görə körpü dünyada 13-cü yerdədir. Körpüdən istifadə etmək ödənişlidir, piyada keçişi isə intihar sayının çoxluğu səbəbindən qadağandır. [[Osmanlı İmperiyası]] dövründən bəri boğazı körpü ilə keçmək fikri 15 iyul Şəhidlər Körpüsünün inşasına qədər illər ərzində tez-tez gündəmə gəlmişdir. Cümhuriyyətin ilk illərində varlı bir iş adamı olan [[Nuri Dəmirağ]] körpü üçün fərdi layihələr hazırlamış və 1931-ci ildə [[San Fransisko]]da [[Qızıl qapı]] körpüsünü inşa edən Bethlehem Polad Şirkəti üçün bir layihə çəkmişdir. Dəmirağın həyata keçirilməyən layihəsindən başqa, 1951-ci ildə bir alman şirkəti tərəfindən hazırlanan bir layihə də reallaşmadı. Hal-hazırda İstanbulun əsas rəmzlərindən biridir. <center><gallery mode="packed" heights="160px" style="text-align:center"> Fayl:500px photo (140630573).jpeg|[[Qız qülləsi]] Fayl:Rumeli Hisari- stronhold. Istanbul, Bosphorus - panoramio.jpg|[[Rumeli Hasarı]] Fayl:Galata külesinin tepesindeki restoran kafelerin müşterileri ne şanslı, by ismail soytekinoğlu - panoramio.jpg|[[Qalata qülləsi]] Fayl:Istanbul Fatih Sultan Mehmet Bridge IMG 7249 1725.jpg|[[Fateh Sultan Mehmet körpüsü]] </gallery></center> == Nəqliyyat == {{Əsas|İstanbulda ictimai nəqliyyat}} [[Fayl:İstanbul Havalimanı Airport 2019 16.jpg|thumb|229x229px|[[İstanbul Hava Limanı]]nın beynəlxalq uçuşları həyata keçirən terminalı.]] İstanbulda nəqliyyat quru, hava, dəniz və dəmir yolu kimi müxtəlif yollarla həyata keçirilir. Şəhəriçi, şəhərlərarası və beynəlxalq nəqliyyat üçün böyük mərkəzlərə malikdir.<ref>{{cite web | title = İstanbul Atatürk Hava Limanı | url = http://www.ataturkairport.com/index.php | website = www.ataturkairport.com | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2010-05-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20100529114956/http://www.ataturkairport.com/index.php | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite web | title = Sabiha Gökçen Hava Limanı | url = http://www.sgairport.com/havaalani/tr/start.asp | website = SGAIRPORT.COM | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2014-06-04 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140604102347/http://www.sgairport.com/havaalani/tr/start.asp | url-status = dead }}</ref> Şəhərdə hava nəqliyyatının mövcud olduğu iki mülki hava limanı var. Bunlardan biri 2019-cu ildə açılan [[İstanbul Hava Limanı]]dır. İstanbul hava limanında daxili və xarici uçuşlar üçün 2 ayrı terminal var. Atatürk hava limanından planlaşdırılan bütün uçuşlar 6 aprel 2019-cu ildən etibarən İstanbul Hava Limanından edilməyə başlandı.<ref>{{cite web |title = Yeni İstanbul Havalimanı Hakkında Her Şey |url = https://www.skyscanner.com.tr/haberler/istanbul-havalimani |website = Skyscanner Haberler |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr |date = 10 aprel 2019 |archive-date = 2019-05-26 |archive-url = https://web.archive.org/web/20190526064851/https://www.skyscanner.com.tr/haberler/istanbul-havalimani |url-status = live }}</ref> Atatürk Hava limanının gələcək istifadəsi hələ dəqiqləşdirilməyib. İstanbul Hava Limanı, Akpınar və Yeniköy məhəllələri arasındakı 7.650 hektarlıq ərazidə yerləşir.<ref>{{cite web | title = İstanbul Yeni Hava Limanı (IGA) | url = https://www.istanbulhavalimani.com/en | website = IGA.com.tr | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2019-04-11 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190411081801/https://www.istanbulhavalimani.com/en | url-status = dead }}</ref> Digər hava limanı şəhərin Asiya hissəsində yerləşən [[Səbihə Göyçən Hava Limanı]]dır. {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = şaquli | şəkil1 = Türkiye İstanbul nostalji iki tramvay karşılaşması.jpg | şəkil2 = Istanbul T1 line Alstom Citadis tram.jpg | izah2 = İstanbulun nostaljik tramvayı və müasir sürətli tramvayı. }} Bir çox yerli və xarici mərkəzə birbaşa uçmaq mümkündür. Şəhər hava limanlarından biri olan İstanbul Hava limanı, Avropa hissəsi [[Arnavutköy]] ilçəsində, Sabiha Gökçen hava limanı isə Asiya hissəsindəki [[Pendik]] ilçəsində yerləşir. Atatürk Havalimanı şəhər içərisində hava nəqliyyatında mühüm rola sahib idi. Hər gün hava limanından orta hesabla 650–700 təyyarə uçurdu. Şəhərin mərkəzinə metro xətti və magistral yollarla bağlanır.<ref>{{cite web | title = Ataturkairport.com | url = http://www.ataturkairport.com/6_f.php?id=122 | website = www.ataturkairport.com | access-date = 2020-03-11 | archive-date = 2008-09-22 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080922070706/http://www.ataturkairport.com/6_f.php?id=122 | url-status = dead }}</ref> Xüsusilə şəhərlərarası səyahətdə quru nəqliyyatı böyük bir paya sahibdir.<ref>{{cite web | title = Otogar İstanbul istatikler | url = http://www.otogaristanbul.com/index.php?sayfa=yurtdisi | website = Otogar İstanbul | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2012-10-31 | archive-url = https://web.archive.org/web/20121031111407/http://www.otogaristanbul.com/index.php?sayfa=yurtdisi | url-status = dead }}</ref> [[Türkiyə]]nin hər şəhərinə və ayrıca [[Gürcüstan]], [[Yunanıstan]], [[Bolqarıstan]] kimi qonşu ölkələrə İstanbuldan birbaşa avtobus səfərləri vardır.<ref>{{cite web |title = İstanbul Otogarı Yurtdışı seferler |url = http://www.otogaristanbul.com/index.php?sayfa=otogar1 |website = otogar.istanbul |accessdate = 11 mart 2020 |date = 31 oktyabr 2012 |archive-date = 2012-10-31 |archive-url = https://web.archive.org/web/20121031210745/http://www.otogaristanbul.com/index.php?sayfa=otogar1 |url-status = unfit }}</ref> [[Harem avtovağzalı]] Asiya hissəsində, [[Böyük İstanbul avtovağzal]]ı isə şəhərin Avropa hissəsindədir. Böyük İstanbul avtovağzalı da şəhər mərkəzinə metro ilə bağlıdır. Bundan başqa, şəhərin müxtəlif yerlərində bəzi böyük turizm şirkətləri tərəfindən idarə olunan ''cib avtovağzalları'' mövcuddur.<ref>{{cite web | title = Harem Otogarı ne zaman kalkacak. | url = http://www.istanbuldahayat.com/haber_detay.asp?haberID=4607t | website = İstanbulda Hayat | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2020-01-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200126010059/http://www.istanbuldahayat.com/haber_detay.asp%3FhaberID%3D4607t | url-status = dead }}</ref> Dəmir yolu bu iki nəqliyyat marşrutu ilə müqayisədə daha az üstünlük verilən nəqliyyat növüdür. İstanbuldan [[Əskişəhər]], [[Ankara]], [[Konya]], [[Adana]], [[Bitlis]], [[Van]] kimi yerli mərkəzlərə və [[Yunanıstan]], [[Bolqarıstan]], [[Rumıniya]], [[Serbiya]], [[Macarıstan]], [[İran]], [[Suriya]] və [[İraq]] kimi xarici mərkəzlərə də dəmiryolu xidməti vardır.<ref>{{cite web | title = Yurtdışına bulunan raylı hattlar. | url = http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=233 | website = TCDD | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2015-05-07 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150507025911/http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=233 | url-status = live }}</ref> Son zamanlarda Yüksək Sürət Qatarı layihəsinin İstanbulda da həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. Dəmiryol nəqliyyatı şəhər ictimai nəqliyyatı olan [[İstanbul metrosu]]nda da istifadə olunur.<ref>{{cite web | title = Banliyö trenleri İstanbul | url = http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=231 | website = TCDD | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2015-02-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20150214013945/http://www.tcdd.gov.tr/home/detail/?id=231 | url-status = live }}</ref> Dəniz yolu ilə şəhərdə müntəzəm nəqliyyat yalnız ölkə daxilində həyata keçirilir. İstanbuldan [[Yalova]], [[Balıkəsir ili|Balıkəsir]] və [[Bursa]]ya qədər bərə xidmətləri vardır. Turizm məqsədilə [[İstanbul Limanı]]na gələn fərdi gəmilər istisna olmaqla, beynəlxalq kruiz yoxdur.<ref>{{cite web | title = İstanbul Deniz Taşımacılığı Tarihçe | url = http://www.ido.com.tr/index.cfm?page=SubPage&textid=6&kapsam=1&ln=tr | website = TCDD | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2012-05-13 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120513132821/http://www.ido.com.tr/index.cfm?page=SubPage&textid=6&kapsam=1&ln=tr | url-status = unfit }}</ref> [[Fayl:MetroAtaköy.jpg|thumb|[[İstanbul metrosu]]nun yerüstü stansiyası olan Ataköy.]] Şəhərdən O-1, O-2, O-3, O-4 və O-7 avtomobil yollarını keçir. Avtomobil yolları [[15 iyul Şəhidlər Körpüsü|15 İyul Şəhidlər]] və [[Fateh Sultan Mehmet körpüsü]] ilə bağlanır. Körpülər şəhər nəqliyyatının vacib hissələrindən biridir. Pik saatlarda körpülərdə tez-tez tıxaclar yaranır. [[Euronews]]-un "Qlobal həyat keyfiyyəti 2019" hesabatına görə, İstanbul sürücü və sərnişinlərin nəqliyyatda ən çox vaxt itirdiyi 13-cü şəhər oldu.<ref>{{cite web | title = İstanbul toplu taşıma araçları | url = http://www.iett.gov.tr/metin.php?no=16 | website = TCDD | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2013-04-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130403084707/http://www.iett.gov.tr/metin.php?no=16 | url-status = unfit }}</ref> İETT xətlərindən əlavə, özəl şirkətlər İstanbul kəndlərinə və [[Silivri]], [[Çatalca]] və [[Şilə]] kimi ucqar ilçələrə nəqliyyatı təmin edir.<ref>{{cite web |title = Özel Halk Otobüsleri |url = http://www.iett.gov.tr/metin.php?no=49 |website = İETT |accessdate = 11 mart 2020 |date = 3 aprel 2013 |archive-date = 2013-04-03 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130403080627/http://www.iett.gov.tr/metin.php?no=49 |url-status = unfit }}</ref> İstanbul ictimai nəqliyyat sistemi, 14 milyondan çox adamı ictimai nəqliyyat xidmətləri ilə təmin edərək, 5.461 kvadrat kilometr ərazini əhatə edir. İldə ictimai nəqliyyat xüsusi şirkətlər və ictimai avtobus, metrobus şəbəkələri, relsli sistemlər və dəniz vasitələri tərəfindən həyata keçirilir.<ref>[https://web.archive.org/web/20120513132821/http://www.ido.com.tr/index.cfm?page=SubPage&textid=6&kapsam=1&ln=tr "İstanbul Deniz Otobüsleri : Tarixçə"]. 13 May 2012 tarixində [http://www.ido.com.tr/index.cfm?page=SubPage&textid=6&kapsam=1&ln=tr bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 5 İyun 2010.</ref><ref name="Raylı Sistem Müdürlüğü">[https://web.archive.org/web/20120414125145/http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Birimler/RayliSistemler/Pages/AnaSayfa.aspx "Raylı Sistem Müdürlüğü".] 14 Aprel 2012 tarixində [http://www.ibb.gov.tr/tr-TR/Kurumsal/Birimler/RayliSistemler/Pages/AnaSayfa.aspx bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 5 İyul 2010.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20130403084707/http://www.iett.gov.tr/metin.php?no=16 "İETT toplu taşıma araçları"]. 3 Aprel 2013 tarixində [http://www.iett.gov.tr/metin.php?no=16 bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 5 İyul 2010.</ref> Osmanlı imperiyasının olmuş İstanbulun [[Avropa]] hissəsində böyük bir tramvay şəbəkəsi var idi. Atlı tramvay olaraq başlayan xətlər elektrik tramvayla əvəz edilmiş, İstanbul Elektrik, Tramvay və Tunel (İETT) təşkilatı qurulmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20130403080627/http://www.iett.gov.tr/metin.php?no=49 "İETT Özel Halk Otobüsleri"]. 3 Aprel 2013 tarixində [http://www.iett.gov.tr/metin.php?no=49 bu mənbədən] arxivləndi. Yüklənmə tarixi: 5 İyul 2010.</ref> === Tramvay === {{Əsas|İETT}} [[Fayl:Istanbul Tram (2).jpg|thumb|İstanbul, [[Taksim meydanı|Taksimd]]ə qədim tramvay]] İstanbulda şəhəriçi daşınma prosesləri 1869-cu ildə Dərsadət Tramvay Şirkəti və Tunel təşkilatının qurulması ilə başlayır. 1871-ci ildə şirkət atlı tramvayda dörd marşrutda daşıma proseslərinə başladı. Bu xətlər Əzabqapı-Qalata, Aksaray-Yeddiqüllə, Aksaray-Topqapı və Əminönü-Aksaray olmuş və ilk ildə 4,5 milyon adama xidmət etmişdir.<ref>{{cite web |title = İstanbul Tramvay Hatları Haritası |url = https://rayhaber.com/2014/01/istanbul-tramvay-hatlari-haritasi/ |website = RayHaber |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr |date = 4 yanvar 2014 |archive-date = 2020-08-20 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200820161704/https://rayhaber.com/2014/01/istanbul-tramvay-hatlari-haritasi/ |url-status = live }}</ref> Sonrakı illərdə yeni xətlər əlavə edildi. 1 metr genişliyə malik dəmiryolda 430 və 45 tramvay maşın işləyə bilərdi. 1912-ci ildə Müdafiə Nazirliyi [[Balkan müharibələri]] zamanı bütün atları cəbhəyə göndərilməsi ilə atlı tramvay daşımasına bir il müddətinə ara verildi. Tramvay şəbəkəsi 2 fevral 1914-cü ildə Catene Tel şirkəti tərəfindən elektrikləşdirilmişdir. 8 iyun 1928-ci ildə [[Üsküdar]] və Kısıklı arasında tramvay işə başladı. 1950-ci illərdə tramvay xətlərinin uzunluğu 130&nbsp;km-ə çatdı. 1956-cı ildə 56 min 270 qatar və 108 milyon sərnişin yaşadı.<ref name="Raylı Sistem Müdürlüğü" /> [[Türkiyədə dövlət çevrilişi (1960)|27 may hərbi çevrilişindən]] sonra şəhərin tramvay xidməti tənəzzülə başladı. Xətlər dağıdıldı və o günün şərtlərinə uyğun daha sürətli qatarlar üçün nəzərdə tutulmuş xətlər salındı. Köhnə tramvay şəhərin Avropa hissəsində 12 avqust 1961-ci ilə qədər və Asiya hissəsində isə 14 noyabr 1966-cı ilədək xidmət verməyə davam etmişdir.<ref>[https://web.archive.org/web/20100107155827/http://www.tcdd.gov.tr/genel/tarihce.htm "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları rəsmi veb-səhifəsi, Tarihçe sayfası"]. 7 Yanvar 2010 tarixində [http://www.tcdd.gov.tr/genel/tarihce.htm bu mənbədən] arxivləndi. Yayımlanma tarixi: 4 İyun 2009.</ref> [[Fayl:Funikuler kabatas-taksim.jpg|thumb|İstanbul Metrosunun müasir qatarları.]] === Metro === {{Əsas|İstanbul metrosu}} [[İstanbul metrosu]], [[Türkiyə]]nin İstanbul şəhərində xidmət verən metro sistemidir. 3 sentyabr 1989-cu ildə xidmətə girdiyində Türkiyənin ilk metro sistemi idi. Metro İstanbul, Böyükşəhər Bələdiyyəsi tərəfindən idarə olunur və hal-hazırda 6 metro xətti (''M1, M2, M3, M4, M5, M6'') və 86 stansiyaya malikdir. Bu xüsusiyyəti ilə İstanbul metrosu, ölkənin ən böyük metro şəbəkəsidir.<ref>{{cite web |title = İBB Başkanı Uysal müjdeyi verdi! Pazar günü açılıyor |url = https://www.haberturk.com/son-dakika-uskudar-umraniye-cekmekoy-metrosunun-2-etabi-pazar-gunu-aciliyor-2183719 |website = www.haberturk.com |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2018-10-18 |archive-url = https://web.archive.org/web/20181018234743/https://www.haberturk.com/son-dakika-uskudar-umraniye-cekmekoy-metrosunun-2-etabi-pazar-gunu-aciliyor-2183719 |url-status = live }}</ref> ''M1, M2, M3'' və ''M6'' xətləri Avropa tərəfində, M4 və M5 xətləri Asiya tərəfində xidmət göstərir. ''M1, M3, M4'' və ''M5'' metro xətlərinin genişləndirilməsi işləri davam etdirilir. ''M7, M8, M9, M10, M11, M12, M13'' metro xətlərinin tikintisi davam edir. Tikintisi davam edən ''M7, M9, M11'' xətləri Avropa tərəfində, ''M8, M10, M12, M13'' xətləri isə Asiya tərəfində yer alacaqdır.<ref>{{cite web | title = İstanbul metrosu taşıdığı yolcu sayıları | url = https://www.metro.istanbul/Content/assets/uploaded/Y%C4%B1llara-G%C3%B6re-Hat-Bazl%C4%B1-Ayl%C4%B1k-Yolcu-Say%C4%B1lar%C4%B1.pdf | website = Metro İstanbul | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2020-07-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200727060224/https://www.metro.istanbul/Content/assets/uploaded/Y%C4%B1llara-G%C3%B6re-Hat-Bazl%C4%B1-Ayl%C4%B1k-Yolcu-Say%C4%B1lar%C4%B1.pdf | url-status = dead }}</ref> Metro sistemi, həftənin hər günü son stansiyalardan etibarən səhər saat 6.00-da gedən ilk qatardan gecə 00.00-da gedən son qatara qədər xidmət göstərir. Həftə sonları və tətil günləri, hər 20 dəqiqədə 00.00 ilə 06.00 arasında əlavə xidmətlər təşkil edilir. Metro sərnişinləri [[İstanbulkart]] vasitəsilə ödəniş edir.<ref>{{cite web |title = İstanbul'da metro kaçta açılıyor, en son kaçta sefer var? İstanbul metro saatleri |url = https://www.hurriyet.com.tr/gundem/istanbulda-metro-kacta-aciliyor-en-son-kacta-sefer-var-istanbul-metro-saatleri-41398848 |website = www.hurriyet.com.tr |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-01-11 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200111012030/http://www.hurriyet.com.tr/gundem/istanbulda-metro-kacta-aciliyor-en-son-kacta-sefer-var-istanbul-metro-saatleri-41398848 |url-status = live }}</ref> === Funikulyor === [[Fayl:Istanbul Taksim-Kabatas Funikuleri 4.jpg|thumb|Taksim-Kabataş funikulyoru]] Tunel 1874-cü ildə London metrosundan sonra Avropada ikinci və Altantik Prospekt Tunelindən sonra dünyada üçüncü ən qədim metro kimi fəaliyyətə başladı. Kabelli lift sisteminə bənzər bir funikulyor sistemdir.<ref>{{cite web |title = İstanbul şehrinde Metro İstanbul Füniküler hatları |url = https://moovitapp.com/index/tr/toplu_ta%C5%9F%C4%B1ma-lines-Istanbul-1563-853343 |website = moovitapp.com |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2021-08-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210809204851/https://moovitapp.com/index/tr/toplu_ta%C5%9F%C4%B1ma-lines-Istanbul-1563-853343 |url-status = live }}</ref> Tunel xəttində dayanacaq yoxdur, uzunluğu 573 metrdir və Karaköy ilə Tünel Meydanı arasında 60 metr hündürlük fərqi var.<ref>{{cite web | title = Fünikülerin sefer saatleri ve daha fazlası. | url = https://tunel.iett.istanbul/tr/tunel/pages/sefer-saatleri/544 | website = TÜNEL İETT İSTANBUL | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2020-04-24 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200424140512/http://tunel.iett.istanbul/tr/tunel/pages/sefer-saatleri/544 | url-status = live }}</ref> 2006-cı ildə istifadəyə verilən Taksim-Kabataş funikulyoru, M2 xətti ilə Kabataşdakı bərə limanlarını və T1 xəttini birləşdirir. Sistemdə dayanacaq yoxdur və gündə 195 səfər edilərək, ümumilikdə 30.000 sərnişin daşınır.<ref>{{cite web | title = RAYLI SİSTEM İNŞASINDA İSTANBUL DÜNYADA BİR NUMARA! | url = https://www.ibb.istanbul/News/Detail/35514 | website = www.ibb.istanbul | access-date = 2020-03-11 | archive-date = 2020-11-01 | archive-url = https://web.archive.org/web/20201101003330/https://www.ibb.istanbul/News/Detail/35514 | url-status = live }}</ref> === Avtobuslar === [[Fayl:Istanbul Bus Station Kabatas.jpg|thumb|[[Kabataş]], İstanbulda avtobus dayanacağı.]] İstanbulda ictimai nəqliyyatın önəmli qollarından biri olan avtobuslar 1926-cı ildə Bəyazid və Karaköy arasında dörd ədəd Renault-Scania avtobusları ilə başlamışdır. Şəhərdə 1942-ci ildə 9, 1955-ci ildə 16, 1960-cı ildə isə 525 avtobus fəaliyyət göstərmişdir.<ref>{{cite web | title = İETT – İstanbul Otobüs Hatları | url = https://iett.istanbul/ | website = İETT İSTANBUL | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2016-09-08 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160908160318/https://iett.istanbul/ | url-status = live }}</ref> [[İstanbul Böyükşəhər Bələdiyyəsi|Böyükşəhər Bələdiyyəsi]] nəzdində şəhərdə ictimai nəqliyyat xidmətləri göstərən təşkilat İETT-dir. İETT, avtobus, tramvay və tuneldən əlavə olaraq, [[İstanbul Xüsusi Dövlət avtobusları]] və [[İstanbul Avtobus QSC]]-nin idarə olunması, icrası və nəzarəti üçün də məsuliyyət daşıyır. İETT, eyni zamanda İstanbuldakı dəmir yolları sistemlərinin bir hissəsinin inşasını da həyata keçirir.<ref>{{cite web | title = Otobüs AŞ | url = http://www.otobus.istanbul/ | website = www.otobus.istanbul | accessdate = 11 mart 2020 | archive-date = 2020-02-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200227130105/http://www.otobus.istanbul/ | url-status = live }}</ref> === Metrobus === İstanbulun E-5 şosesində Topqapı-Avcılar xətti üzrə işləyəcək metrobus layihəsi üçün [[Niderland]]ın Fileas şəhərindən 26 metrlik, 220 nəfərlik metrobusların alınması üzrə danışıqlar aparmaqdadır.<ref>{{cite web |title = İstanbul Metrobüs Durakları ve Metrobüs Haritası |url = https://rayhaber.com/2019/08/metrobus-duraklari-ve-metrobus-haritasi/ |website = RayHaber |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr |date = 21 avqust 2019 |archive-date = 2020-04-01 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200401235517/https://rayhaber.com/2019/08/metrobus-duraklari-ve-metrobus-haritasi/ |url-status = live }}</ref> Xətti üzərində yerləşən maqnit çivəri sezərək, sürücüsüz hərəkət edəcək. Metrobus layihəsi E-5 şosesində Məcidiyyəköy-[[Bəylikdüzü]] arasında həyata keçiriləcək və iş Çobançeşmə-[[Kiçikçəkməcə]], Topqapı-Çobançeşmə, Məcidiyyəköy-Cevizlibağ və Kiçikçəkməcə-Bəylikdüzü mərhələlərindən ibarət olacaq. Layihənin təxminən 75 milyon [[Türk lirəsi|TL]] dəyərində olduğu təxmin edilir. Bundan əlavə, Ədirnəqapı-Vəznəcilər, Beşiktaş-Levent arasında da metrobus xəttinin salınması planlaşdırılmışdır.<ref>{{cite web |title = Sırasıyla Tüm Metrobüs Durakları – İstanbul Ulaşım Yardımlaşma Platformu |url = http://www.metrobusharitasi.com/sirasiyla-tum-metrobus-duraklari/ |website = Metrobüs Hartiası |accessdate = 11 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2020-02-27 |archive-url = https://web.archive.org/web/20200227131730/http://www.metrobusharitasi.com/sirasiyla-tum-metrobus-duraklari/ |url-status = live }}</ref> === Hava çirklənməsi === Qlobal iqlim dəyişikliyinin yaratdığı ekoloji çirklənmənin çatdığı mərhələ dünya ədəbiyyatında qlobal iqlim böhranı adlanır və [[Yer kürəsi|planetimizdəki]] canlıların altıncı kütləvi məhvi yolunda sürətlə irəlilədiyi bildirilir. Niderland Ekologiya Dəyərləndirmə Agentliyinin 2018-ci il hesabatına görə [[Türkiyə]] karbon salınımı baxımından dünyanı ən çox çirkləndirən ölkələr içərisində 18-ci sırada yer alır.<ref>{{cite web |title = Yabancı yatırımcılar gözünü İstanbul'a çevirdi |url = https://www.haberturk.com/cevre-kirliligi-istanbul-da-masaya-yatiriliyor-2393338-ekonomi |website = hthayat.haberturk.com |accessdate = 13 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2021-08-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20210809204808/https://www.haberturk.com/cevre-kirliligi-istanbul-da-masaya-yatiriliyor-2393338-ekonomi |url-status = live }}</ref> Türkiyəni çirkləndirən inzibati vahidlər siyahısında isə İstanbul 1-ci sırada yer alır. Şəhərdəki nəqliyyatların, tıxacların çoxluğu, qurğuşunsuz benzinin qadağan olunmasına baxmayaraq, hələ də geniş istifadəsi, fabrik və zavodların sayının gün keçdikcə artması kimi faktorları nəzərə aldıqda, nəticə bizi heç də təəcübləndirmir.<ref>{{cite web |title = Bakanlığın raporundan: İstanbul’da kirliliğin nedeni yükselen inşaatlar |url = https://tr.sputniknews.com/haberler/201810271035865549-bakanligin-raporu-istanbul-kirlilik-yukselen-insaat/ |website = tr.sputniknews.com |accessdate = 13 mart 2020 |language = tr |archive-date = 2018-11-07 |archive-url = https://web.archive.org/web/20181107084235/https://tr.sputniknews.com/haberler/201810271035865549-bakanligin-raporu-istanbul-kirlilik-yukselen-insaat/ |url-status = live }}</ref> Lakin şəhərdə hava çirkliliyinə qarşı bir çox tədbirlər görülür. Şəxsi avtomobillərin sayının azaldılması, metrobus, metro, avtobus kimi ictimai nəqliyyat xəttlərinin genişləndirilərək bütün şəhəri əhatə etməsi, tıxacların azaldılması üçün daha geniş yolların inşası bu tədbirlərdən bir neçəsidir.<ref>{{cite web | title = İSTANBUL ÇEVRE DURUM RAPORU | url = http://www.cmo.org.tr/resimler/ekler/b3c04f8a7b8882b_ek.pdf?tipi=67&turu=H&sube=2 | website = CMO.ORG.TR | accessdate = 13 mart 2020 | archive-date = 2019-11-18 | archive-url = https://web.archive.org/web/20191118012023/http://www.cmo.org.tr/resimler/ekler/b3c04f8a7b8882b_ek.pdf?tipi=67&turu=H&sube=2 | url-status = live }}</ref> <gallery mode="packed" heights="160px" style="text-align:center"> Fayl:Istanbul bus 11.JPG|İstanbul [[Kadıköy]]də ictimai avtobus Fayl:MetroAltunizade (5).jpg|[[Altunizadə (İstanbul metropoliteni)|Altunizadə metrostansiyası]] Fayl:Istanbul Tram (1).jpg|İstanbulda qədim tramvay Fayl:Pierre Loti Funicular - panoramio.jpg|[[Əyyubsultan]]da Pierre Loti funikulyoru </gallery> == Qardaş şəhərlər == {{sütunlar}} {{sütun}} * {{bayraq|Qazaxıstan}} [[Astana]], [[Qazaxıstan]] * {{bayraq|Qazaxıstan}} [[Almatı]], [[Qazaxıstan]] * {{bayraq|İordaniya}} [[Amman]], [[İordaniya]] * {{bayraq|Azərbaycan}} [[Bakı]], [[Azərbaycan]] * {{bayraq|İspaniya}} [[Barselona]], [[İspaniya]] * {{bayraq|Livan}} [[Beyrut]], [[Livan]] * {{bayraq|Almaniya}} [[Berlin]], [[Almaniya]] * {{bayraq|Macarıstan}} [[Budapeşt]], [[Macarıstan]] * {{bayraq|Argentina}} [[Buenos Ayres]], [[Argentina]] * {{bayraq|Polşa}} [[Varşava]], [[Polşa]] * {{bayraq|İtaliya}} [[Venesiya]], [[İtaliya]] * {{bayraq|Kuba}} [[Havana]], [[Kuba]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Qroznı]], [[Rusiya]] {{sütun}} * {{bayraq|İndoneziya}} [[Cakarta]], [[İndoneziya]] * {{bayraq|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Ciddə]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]] * {{bayraq|Malayziya}} [[Coxor-Baxru]], [[Malayziya]] * {{bayraq|BƏƏ}} [[Dubay]], [[BƏƏ]] * {{bayraq|Albaniya}} [[Durres]], [[Albaniya]] * {{bayraq|İran}} [[İsfahan]], [[İran]] * {{bayraq|Əfqanıstan}} [[Kabil]], [[Əfqanıstan]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Kazan]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Ufa]], [[Rusiya]] * {{bayraq|Misir}} [[Qahirə]], [[Misir]] * {{bayraq|Venesuela}} [[Karakas]], [[Venesuela]] * {{bayraq|Almaniya}} [[Köln]], [[Almaniya]] * {{bayraq|Rumıniya}} [[Konstansa]], [[Rumıniya]] {{sütun}} * {{bayraq|Pakistan}} [[Lahor]], [[Pakistan]] * {{bayraq|Ukrayna}} [[Odessa]], [[Ukrayna]] * {{bayraq|Qırğızıstan}} [[Oş]], [[Qırğızıstan]] * {{bayraq|Bolqarıstan}} [[Plovdiv]], [[Bolqarıstan]] * {{bayraq|Çexiya}} [[Praqa]], [[Çexiya]] * {{bayraq|Cənubi Koreya}} [[Busan]], [[Cənubi Koreya]] * {{bayraq|Mərakeş}} [[Rabat]], [[Mərakeş]] * {{bayraq|Braziliya}} [[Rio-de-Janeyro]], [[Braziliya]] * {{bayraq|Özbəkistan}} [[Səmərqənd]], [[Özbəkistan]] * {{bayraq|Rusiya}} [[Sankt-Peterburq]], [[Rusiya]] (1990) * {{bayraq|Bosniya və Herseqovina}} [[Sarayevo]], [[Bosniya və Herseqovina]] * {{bayraq|Çin}} [[Sian]], [[Çin]] {{sütun}} * {{bayraq|Yaponiya}} [[Simonoseki]], [[Yaponiya]] * {{bayraq|İsveç}} [[Stokholm]], [[İsveç]] * {{bayraq|Fransa}} [[Strasburq]], [[Fransa]] * {{bayraq|Gürcüstan}} [[Tbilisi]], [[Gürcüstan]] * {{bayraq|İtaliya}} [[Florensiya]], [[İtaliya]] * {{bayraq|Sudan}} [[Xartum]], [[Sudan]] * {{bayraq|ABŞ}} [[Hyuston]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] * {{bayraq|Banqladeş}} [[Çittaqonk]], [[Banqladeş]] * {{bayraq|Çin}} [[Şanxay]], [[Çin]] * {{bayraq|Qazaxıstan}} [[Şımkent]], [[Qazaxıstan]] * {{bayraq|Türkmənistan}} [[Marı]], [[Türkmənistan]] {{sütun/son}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} === Biblioqrafiya === {{refbegin|27em}} * {{cite book | last = ʻAner | first = Nadav | year = 2005 | editor-last = Pergola | editor-first = Sergio Della | editor2-last = Gilboa | editor2-first = Amos | editor3-last = Ṭal | editor3-first = Rami | title = The Jewish People Policy Planning Institute Planning Assessment, 2004–2005: The Jewish People Between Thriving and Decline | url = https://archive.org/details/jewishpeoplepoli0000unse | publisher = Gefen Publishing House Ltd. | location = Jerusalem | isbn = 978-965-229-346-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Athanasopulos | first = Haralambos | title = Greece, Turkey, and the Aegean Sea: A Case Study in International Law | year = 2001 | publisher = McFarland & Company, Inc. | location = Jefferson, NC | isbn = 978-0-7864-0943-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Barnes | first = Timothy David | title = Constantine and Eusebius | url = https://archive.org/details/constantineeuseb00barn | year = 1981 | publisher = Harvard University Press | location = Cambridge, MA | isbn = 978-0-674-16531-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Baynes | first = Norman H. | editor-last = Baynes | editor-first = Norman H. | editor2-last = Moss | editor2-first = Henry S.L.B | title = Byzantium: An Introduction to East Roman Civilization | year = 1949 | publisher = Clarendon Press | location = Oxford | isbn = 978-0-674-16531-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Béhar | first = Pierre | title = Vestiges d'Empires: La Décomposition de l'Europe Centrale et Balkanique | location = Paris | publisher = Éditions Desjonquères | year = 1999 | isbn = 978-2-84321-015-0 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Bideleux | first1 = Robert | last2 = Jeffries | first2 = Ian | title = A History of Eastern Europe: Crisis and Change | location = New York and London | publisher = Routledge | year = 1998 | isbn = 978-0-415-16111-4 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Boyar | first1 = Ebru | last2 = Fleet | first2 = Kate | title = A Social History of Ottoman Istanbul | year = 2010 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | isbn = 978-0-521-13623-5 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Bloom | first1 = Jonathan M. | last2 = Blair | first2 = Sheila | title = The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture: Delhi to Mosque | url = {{Google books|un4WcfEASZwC | page = RA1-PA315 | keywords = | text = | plainurl = yes }} | accessdate = 11 April 2013 | year = 2009 | publisher = Oxford University Press | isbn = 978-0-19-530991-1 | page = 1 | quote = Whatever the prehistoric antecedents of Istanbul, the continuous historical development of the site began with the foundation of a Greek colony from Megara in the mid-7th century BCE... | ref = harv }} * {{cite book | last = Brink-Danan | first = Marcy | title = Jewish Life in Twenty-First-Century Turkey: The Other Side of Tolerance | year = 2011 | publisher = Indiana University Press | series = New Anthropologies of Europe | location = Bloomington, IN | isbn = 978-0-253-35690-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Brummett | first = Palmira Johnson | title = Image and Imperialism in the Ottoman Revolutionary Press, 1908–1911 | year = 2000 | publisher = SUNY Press | location = Albany, NY | isbn = 978-0-7914-4463-4 | ref = harv }} * {{cite book | last = Cantor | first = Norman F. | title = Civilization of the Middle Ages | year = 1994 | publisher = HarperCollins | location = New York | isbn = 978-0-06-092553-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Çelik | first = Zeynep | title = The Remaking of Istanbul: Portrait of an Ottoman City in the Nineteenth Century | year = 1993 | publisher = University of California Press | location = Berkeley and Los Angeles | isbn = 978-0-520-08239-7 | ref = harv }} * {{cite book | author = Chamber of Architects of Turkey | title = Architectural Guide to Istanbul: Historic Peninsula | year = 2006 | volume = 1 | publisher = Chamber of Architects of Turkey, Istanbul Metropolitan Branch | location = Istanbul | isbn = 978-975-395-899-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Chandler | first = Tertius | title = Four Thousand Years of Urban Growth: An Historical Census | year = 1987 | publisher = St. David's University Press | location = Lewiston, NY | isbn = 978-0-88946-207-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Connell | first = John | year = 2010 | title = Medical Tourism | series = CAB Books | publisher = CABI | location = Wallingford, Eng. | isbn = 978-1-84593-660-0 | ref = harv }} * {{cite book | last = Dahmus | first = Joseph | year = 1995 | title = A History of the Middle Ages | url = https://archive.org/details/historyofmiddlea0000dahm | publisher = Barnes & Noble Publishing | location = New York | isbn = 978-0-7607-0036-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = De Sélincourt | first = Aubery | title = The Histories | url = https://archive.org/details/histories00hero | series = Penguin Classics | editor-last = Marincola | editor-first = John M. | year = 2003 | publisher = Penguin Books | location = London | isbn = 978-0-14-044908-2 | ref = harv }} * {{cite book | last = De Souza | first = Philip | title = The Greek and Persian Wars, 499–386 B.C | year = 2003 | publisher = Routledge | location = London | isbn = 978-0-415-96854-6 | ref = harv }} * {{cite book | editor-last = Dumper | editor-first = Michael | editor2-last = Stanley | editor2-first = Bruce E. | title = Cities of the Middle East and North Africa: A Historical Encyclopedia | url = https://archive.org/details/citiesofmiddleea0000unse | year = 2007 | publisher = ABC-CLIO | location = Santa Barbara, CA | isbn = 978-1-57607-919-5 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Efe | first1 = Recep | last2 = Cürebal | first2 = Isa | chapter = Impacts of the "Marmaray" Project (Bosphorus Tube Crossing, Tunnels, and Stations) on Transportation and Urban Environment in Istanbul | title = Engineering Earth: The Impacts of Megaengineering Projects | url = https://archive.org/details/engineeringearth00brun | year = 2011 | editor-last = Brunn | editor-first = Stanley D | publisher = Springer | location = London & New York | isbn = 978-90-481-9919-8 | pages = [https://archive.org/details/engineeringearth00brun/page/n786 715]–34 | ref = harv }} * {{cite book | last = El-Cheikh | first = Nadia Maria | title = Byzantium Viewed by the Arabs | publisher = Harvard University Press | location = Cambridge, MA | year = 2004 | isbn = 978-0-932885-30-2 | ref = harv }} * {{cite book | last = Finkel | first = Caroline | title = Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923 | year = 2005 | publisher = Basic Books | location = New York | isbn = 978-0-465-02396-7 | ref = harv }} * {{cite book | last = Freely | first = John | title = Istanbul: The Imperial City | year = 1996 | publisher = Viking | location = New York | isbn = 978-0-670-85972-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Freely | first = John | title = The Companion Guide to Istanbul and Around the Marmara | url = https://archive.org/details/companionguideto0000free_x9y4 | year = 2000 | publisher = Companion Guides | location = Woodbridge, Eng. | isbn = 978-1-900639-31-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Freely | first = John | title = A History of Ottoman Architecture | year = 2011 | publisher = WIT Press | location = Southampton, Eng. | isbn = 978-1-84564-506-9 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Georgacas | first = Demetrius John | year = 1947 | title = The Names of Constantinople | journal = Transactions and Proceedings of the American Philological Association | volume = 78 | pages = 347–67 | doi = 10.2307/283503 | jstor = 283503 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Göksel | first1 = Aslı | last2 = Kerslake | first2 = Celia | year = 2005 | title = Turkish: A Comprehensive Grammar | series = Comprehensive Grammars | publisher = Routledge | location = Abingdon, Eng. | isbn = 978-0-415-21761-3 | ref = harv }} * {{cite book | editor-last = Göktürk | editor-first = Deniz | editor2-last = Soysal | editor2-first = Levent | editor3-last = Türeli | editor3-first = İpek | year = 2010 | title = Orienting Istanbul: Cultural Capital of Europe? | publisher = Routledge | location = New York | isbn = 978-0-415-58011-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Grant | first = Michael | title = The Severans: The Changed Roman Empire | year = 1996 | publisher = Routledge | location = London | isbn = 978-0-415-12772-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Gregory | first = Timothy E. | title = A History of Byzantium | year = 2010 | publisher = John Wiley and Sons | location = Oxford | isbn = 978-1-4051-8471-7 | ref = harv }} * {{cite book | last = Gül | first = Murat | title = The Emergence of Modern Istanbul: Transformation and Modernisation of a City | year = 2012 | publisher = IB.Tauris | location = London | edition = Revised Paperback | isbn = 978-1-78076-374-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Harter | first = Jim | title = World Railways of the Nineteenth Century: A Pictorial History in Victorian Engravings | year = 2005 | publisher = Johns Hopkins University Press | location = Baltimore, MD | edition = illustrated | isbn = 978-0-8018-8089-6 | ref = harv }} * {{cite book | editor-last = Holt | editor-first = Peter M. | editor2-last = Lambton | editor2-first = Ann K.S. | editor3-last = Lewis | editor3-first = Bernard | title = The Cambridge History of Islam | volume = 1A | year = 1977 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | isbn = 978-0-521-29135-4 | edition = illustrated, reprint | ref = harv }} * {{cite book | last = Isaac | first = Benjamin H. | title = The Greek Settlements in Thrace Until the Macedonian Conquest | year = 1986 | publisher = BRILL | location = Leiden, the Neth. | isbn = 978-90-04-06921-3 | edition = illustrated | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Kapucu | first1 = Naim | last2 = Palabiyik | first2 = Hamit | title = Turkish Public Administration: From Tradition to the Modern Age | series = USAK Publications | volume = 17 | publisher = USAK | location = Ankara | year = 2008 | isbn = 978-605-4030-01-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Karpat | first = Kemal H. | title = The Gecekondu: Rural Migration and Urbanization | url = https://archive.org/details/gecekondururalmi0000karp | year = 1976 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge, Eng. | isbn = 978-0-521-20954-0 | edition = illustrated | ref = harv }} * {{cite book | editor-last = Keyder | editor-first = Çağlar | year = 1999 | title = Istanbul: Between the Global and the Local | publisher = Rowman & Littlefield | location = Lanham, MD | isbn = 978-0-8476-9495-2 | ref = harv }} * {{cite book | last = King | first = Charles | year = 2014 | title = Midnight at the Pera Palace, The birth of modern Istanbul | publisher = Norton & Cy | location = | isbn = 978-0-393-08914-1 | ref = }} * {{cite book | last1 = Klimczuk | first1 = Stephen | last2 = Warner | first2 = Gerald | year = 2009 | title = Secret Places, Hidden Sanctuaries: Uncovering Mysterious Sights, Symbols, and Societies | url = https://archive.org/details/secretplaceshidd0000klim | publisher = Sterling Publishing Company, Inc. | location = New York | isbn = 978-1-4027-6207-9 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Knieling | first1 = Jörg | last2 = Othengrafen | first2 = Frank | title = Planning Cultures in Europe: Decoding Cultural Phenomena in Urban and Regional Planning | series = Urban and Regional Planning and Development | publisher = Ashgate Publishing, Ltd. | location = Surrey, Eng. | isbn = 978-0-7546-7565-5 | year = 2009 | ref = harv }} * {{cite book | editor-last = Köksal | editor-first = Özlem | title = World Film Locations: Istanbul | publisher = Intellect Books | location = Bristol, Eng. | year = 2012 | isbn = 978-1-84150-567-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Köse | first = Yavuz | editor-last = Atabaki | editor-first = Touraj | editor2-last = Brockett | editor2-first = Gavin | chapter = Vertical Bazaars of Modernity: Western Department Stores and Their Staff in Istanbul (1889–1921) | title = Ottoman and Republican Turkish Labour History | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | year = 2009 | isbn = 978-0-521-12805-6 | pages = 91–114 | ref = harv }} * {{cite book | last = Landau | first = Jacob M. | year = 1984 | title = Atatürk and the Modernization of Turkey | publisher = E.J. Brill | location = Leiden, the Neth. | isbn = 978-90-04-07070-7 | ref = harv }} * {{cite book | last = Limberis | first = Vasiliki | title = Divine Heiress: The Virgin Mary and the Creation of Christian Constantinople | year = 1994 | publisher = Routledge | location = London | isbn = 978-0-415-09677-5 | ref = harv }} * {{cite book | last = Lister | first = Richard P. | title = The Travels of Herodotus | year = 1979 | publisher = Gordon & Cremonesi | location = London | isbn = 978-0-86033-081-3 | ref = harv }} * Mansel, Philip. ''Constantinople: City of the World's Desire, 1453–1924'' (2011) * {{cite book | last1 = Masters | first1 = Bruce Alan | last2 = Ágoston | first2 = Gábor | year = 2009 | title = Encyclopedia of the Ottoman Empire | publisher = Infobase Publishing | location = New York | isbn = 978-1-4381-1025-7 | ref = harv }} * {{cite book | last = Morris | first = Ian | title = Social Development | date = October 2010 | publisher = Stanford University | location = Stanford, Calif. | url = http://ianmorris.org/docs/social-development.pdf | accessdate = 5 July 2012 | format = PDF | ref = harv | archive-url = https://web.archive.org/web/20120915115325/http://ianmorris.org/docs/social-development.pdf | archive-date = 15 September 2012 | dead-url = yes | df = dmy-all }} * {{cite book | last = Necipoğlu | first = Gülru | title = Architecture, Ceremonial, and Power: The Topkapi Palace in the Fifteenth and Sixteenth Centuries | url = https://archive.org/details/architecturecere0000neci | year = 1991 | publisher = The MIT Press | location = Cambridge, MA | isbn = 978-0-262-14050-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Necipoğlu | first = Gülru | contribution = From Byzantine Constantinople to Ottoman Kostantiniyye | editor-last = ölcer | editor-first = Nazan | title = From Byzantion to Istanbul | publisher = SSM | location = Istanbul | year = 2010 | isbn = 978-605-4348-04-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Norris | first = Pippa | year = 2010 | title = Public Sentinel: News Media & Governance Reform | publisher = World Bank Publications | location = Washington, DC | isbn = 978-0-8213-8200-4 | ref = harv }} * {{cite book | author = Organisation for Economic Co-operation and Development | title = Istanbul, Turkey | series = OECD Territorial Reviews | year = 2008 | publisher = OECD Publishing | location = Paris | isbn = 978-92-64-04371-8 | ref = harv }} * {{cite book | author = Oxford Business Group | year = 2009 | title = The Report: Turkey 2009 | publisher = Oxford Business Group | location = Oxford | isbn = 978-1-902339-13-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Papathanassis | first = Alexis | year = 2011 | title = The Long Tail of Tourism: Holiday Niches and Their Impact on Mainstream Tourism | publisher = Springer | location = Berlin | isbn = 978-3-8349-3062-0 | ref = harv }} * {{cite book | last = Quantic | first = Roy | year = 2008 | title = Climatology for Airline Pilots | publisher = John Wiley & Sons | location = Oxford | isbn = 978-0-470-69847-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Reinert | first = Stephen W. | editor-last = Mango | editor-first = Cyril | title = The Oxford History of Byzantium | year = 2002 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | isbn = 978-0-19-814098-6 | chapter = Fragmentation (1204–1453) | ref = harv }} * {{cite book | last = Reisman | first = Arnold | title = Turkey's Modernization: Refugees from Nazism and Atatürk's Vision | url = https://archive.org/details/turkeysmoderniza0000reis | year = 2006 | publisher = New Academia Publishing, LLC | location = Washington, DC | isbn = 978-0-9777908-8-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Roebuck | first = Carl | title = Ionian Trade and Colonization | year = 1959 | series = Monographs on Archaeology and Fine Arts | publisher = Archaeological Institute of America | location = New York | isbn = 978-0-89005-528-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Room | first = Adrian | title = Placenames of the World: Origins and Meanings of the Names for 6,600 Countries, Cities, Territories, Natural Features, and Historic Sites | url = https://archive.org/details/placenamesofworl02edroom | year = 2006 | publisher = McFarland & Company | location = Jefferson, NC | edition = 2nd | isbn = 978-0-7864-2248-7 | ref = harv }} * {{cite book | last = Rôzen | first = Mînnā | title = A History of the Jewish Community in Istanbul: The Formative Years, 1453–1566 | year = 2002 | publisher = BRILL | location = Leiden, the Neth. | edition = illustrated | isbn = 978-90-04-12530-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Sanal | first = Aslihan | editor-last = Fischer | editor-first = Michael M.J. | editor2-last = Dumit | editor2-first = Joseph | year = 2011 | title = New Organs Within Us: Transplants and the Moral Economy | series = Experimental Futures | edition = illustrated | publisher = Duke University Press | location = Chapel Hill, NC | isbn = 978-0-8223-4912-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Schmitt | first = Oliver Jens | title = Levantiner: Lebenswelten und Identitäten einer ethnokonfessionellen Gruppe im osmanischen Reich im "langen 19. Jahrhundert" | year = 2005 | publisher = Oldenbourg | location = Munich | language = German | isbn = 978-3-486-57713-6 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Shaw | first1 = Stanford J. | last2 = Shaw | first2 = Ezel K. | title = History of the Ottoman Empire and Modern Turkey | volume = 2 | year = 1977 | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | isbn = 978-0-521-29166-8 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Tarasov | first1 = Oleg | last2 = Milner-Gulland | first2 = R.R. | title = Icon and Devotion: Sacred Spaces in Imperial Russia | location = London | publisher = Reaktion | year = 2004 | isbn = 978-1-86189-118-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Taşan-Kok | first = Tuna | title = Budapest, Istanbul, and Warsaw: Institutional and Spatial Change | publisher = Eburon Uitgeverij B.V. | location = Delft, the Neth. | year = 2004 | isbn = 978-90-5972-041-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Taylor | first = Jane | title = Imperial Istanbul: A Traveller's Guide: Includes Iznik, Bursa and Edirne | url = https://archive.org/details/imperialistanbul0000tayl | publisher = Tauris Parke Paperbacks | location = New York | year = 2007 | isbn = 978-1-84511-334-6 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Tigrek | first1 = Sahnaz | last2 = Kibaroğlu | first2 = Ayșegül | year = 2011 | editor-last = Kibaroğlu | editor-first = Ayșegül | editor2-last = Scheumann | editor2-first = Waltina | editor3-last = Kramer | editor3-first = Annika | title = Turkey's Water Policy: National Frameworks and International Cooperation | chapter = Strategic Role of Water Resources for Turkey | publisher = Springer | location = London & New York | isbn = 978-3-642-19635-5 | ref = harv }} * {{cite book | editor = Time Out Guides | title = Time Out Istanbul | url = https://archive.org/details/timeoutistanbul0000unse | publisher = Time Out Guides | location = London | year = 2010 | isbn = 978-1-84670-115-3 | ref = {{sfnRef|Time Out Guides|2010}} }} * {{cite book | last = Turan | first = Neyran | editor1-last = Sorensen | editor1-first = André | editor2-last = Okata | editor2-first = Junichiro | title = Megacities: Urban Form, Governance, and Sustainability | url = https://archive.org/details/megacitiesurbanf00sore | series = Library for Sustainable Urban Regeneration | publisher = Springer | location = London & New York | year = 2010 | pages = [https://archive.org/details/megacitiesurbanf00sore/page/n236 223]–42 | chapter = Towards an Ecological Urbanism for Istanbul | isbn = 978-4-431-99266-0 | ref = harv }} * {{cite book | author1 = WCTR Society | author2 = Unʼyu Seisaku Kenkyū Kikō | title = Urban Transport and the Environment: An International Perspective | year = 2004 | publisher = Elsevier | location = Amsterdam | isbn = 978-0-08-044512-0 | ref = {{SfnRef|WCTR Society; Unʼyu Seisaku Kenkyū Kikō|2004}} }} * {{cite book | last = Wedel | first = Heidi | year = 2000 | editor1-last = Ibrahim | editor1-first = Ferhad | editor2-last = Gürbey | editor2-first = Gülistan | title = The Kurdish Conflict in Turkey | publisher = LIT Verlag Münster | location = Berlin | isbn = 978-3-8258-4744-9 | pages = 181–93 | ref = harv }} * {{cite book | last = Wynn | first = Martin | title = Planning and Urban Growth in Southern Europe | series = Studies in History, Planning, and the Environment | publisher = Mansell | location = Los Altos, CA | year = 1984 | isbn = 978-0-7201-1608-3 | ref = harv }} {{refend}} == Həmçinin bax == {{Portal|İstanbul}} * [http://www.ibb.gov.tr/ İstanbul Bələdiyəsinin rəsmi saytı] * [http://www.istanbul.net.tr/ İstanbul Şəhər Rəhbəri] {{İstanbul}} {{İstanbulun ilçələri}} {{Dünyanın ən sıx şəhərləri}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:İstanbul| ]] [[Kateqoriya:Türkiyə şəhərləri]] [[Kateqoriya:Qara dənizin liman şəhərləri]] [[Kateqoriya:Müqəddəs şəhərlər]] [[Kateqoriya:İpək yolundakı şəhərlər]] [[Kateqoriya:1453-cü ildə yaranan yaşayış məntəqələri]] [[Kateqoriya:Qitələrarası şəhərlər]] qe2i92pubyzxqss44uedj13pab0ed74 Yer 0 8483 6564698 6450138 2022-08-06T00:53:35Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{seçilmiş məqalə}} {{Planet | adı = Yer | simvol = [[Fayl:Earth symbol (bold).svg|24px|🜨]] | kəşf edən = | perigelisi = 147 098 290 <br> 0,98329134 [[Astronomik Vahid|AV]] | afelisi = 152 098.232 km <br> 1,01671388 [[Astronomik Vahid|AV]] | həcmi = 1,08 321×1,012 km<sup>3</sup> (2,59 876×1 011 mi<sup>3</sup> )<ref name="earth_fact_sheet" /> | kəşf üsulu = | kəşf tarixi = | kəşf yeri = | label_width = | bgcolour = | background = | izah = [[The Blue Marble]], 1972-ci ildə aya gedən Apollo 17 kosmonavtları tərəfindən çəkilmiş yerin ilk tamgörünüşlü fotoşəkli | şəkil alt = | şəkil miqyası = | şəkil = [[Fayl:The Earth seen from Apollo 17.jpg|200px]] | böyük yarımoxu = 149 598 261 <br> 1,00000261 [[Astronomik Vahid|AV]]<ref name="VSOP87" /> | ekssentrisiteti = 0,016 7086<ref name="VSOP87" /> | fırlanma dövrü = 0,997 269 68 gün<br> (23sa. 56 dəq. 4.100 s.)<ref name="Allen296" /> | fırlanma sürəti = 1674,4&nbsp;km/saat <ref name="Cox2000" /> | siderik dövrü = 365,256 363 004 gün<br>(1,00 001 742 096 il)<ref name="IERS" /> | orbital sürəti = 107 200&nbsp;km/saat<ref name="earth_fact_sheet" /> | orta anomaliyası = 358,617° | əyilməsi = [[Günəş]] [[ekvator]]una 7,155 , sabit müstəviyə 1.57869°<ref name="Allen294" />, J2000 ekliptikasına 0.00005° | qalxan milinin uzunluğu = J2000 ekliptikasına −11,26064°<ref name="earth_fact_sheet" /> | perisentr arqumenti = 114,20783°<ref name="earth_fact_sheet" /> | peykləri = 1 təbii peyk- [[Ay]]<br> >2.218 [[süni peyk]]<ref name="Union of Concerned Scientists">{{Cite web | url = https://www.ucsusa.org/resources/satellite-database | accessdate = 16 dekabr 2019 | title = UCS Satellite Database | author = Union of Concerned Scientists | archive-date = 2019-12-20 | archive-url = https://web.archive.org/web/20191220002901/https://ucsusa.org/resources/satellite-database | url-status = live }}</ref> | orta radiusu = 6 371&nbsp;km (3 959 mi)<ref name="hbcp2000" /> | ekvator radiusu = 6 378,1&nbsp;km (3963,2 mi) <ref name="usno" /><ref name="WGS-84" /> | qütb radiusu = 6 356,8&nbsp;km (3 949,9 mi)<ref name="cazenave_ahrens1995" /> | qütb sıxılması = 0,0 033 528 | səthinin sahəsi = 510 072 000&nbsp;km<sup>2</sup>(196 940 000 mi<sup>2</sup> )<ref name="Pidwirny 2006_8" /><ref name="cia" /><br>148 940 000&nbsp;km<sup>2</sup> quru (57 510 000 mi<sup>2</sup> ; 29.2%)<br>361 132 000&nbsp;km<sup>2</sup> su (139.434.000 mi<sup>2</sup> ; 70.8%) | görünən ulduz həcmi = | kütləsi = 5,97 237×10<sup>24</sup> kg <ref name="Luzum2011">{{cite journal=5,97237000E+24 | last1 = Luzum | first1 = Brian | last2 = Capitaine | first2 = Nicole | last3 = Fienga | first3 = Agnès | last4 = Folkner | first4 = William | last5 = Fukushima | first5 = Toshio | last6 = Hilton | first6 = James | last7 = Hohenkerk | first7 = Catherine | last8 = Krasinsky | first8 = George | last9 = Petit | first9 = Gérard | last10 = Pitjeva | first10 = Elena | last11 = Soffel | first11 = Michael | last12 = Wallace | first12 = Patrick | display-authors = 5 | title = The IAU 2009 system of astronomical constants: The report of the IAU working group on numerical standards for Fundamental Astronomy | journal = Celestial Mechanics and Dynamical Astronomy | volume = 110 | issue = 4 | date = Avqust 2011 | pages = 293–304 | bibcode = 2011CeMDA.110..293L | doi = 10.1007/s10569-011-9352-4 }}</ref> | sıxlığı = 5,514 q/sm<sup>3</sup> <ref name="earth_fact_sheet" /> | sərbəstdüşmə təcili = 9,80 665&nbsp;m/s<sup>2</sup><ref name="NIST2008">{{Cite book | url = http://physics.nist.gov/Pubs/SP330/sp330.pdf | title = The international system of units (SI) | publisher = Amerika Birləşmiş Ştatlarının Ticarət Nazirliyi, Beynəlxalq Standartlar və Texnologiya İnstitutu Special Publication 330 | edition = 2008 | page = 52 | access-date = 2020-04-27 | archive-date = 2016-06-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160603215953/http://physics.nist.gov/Pubs/SP330/sp330.pdf | url-status = live }}</ref> | maks temp 1 = 330 K<ref name=asu_highest_temp>{{cite web | url = http://wmo.asu.edu/world-highest-temperature | title = World: Highest Temperature | work = [[WMO]] Weather and Climate Extremes Archive | publisher = [[Arizona Ştat Universiteti]] | accessdate = 7 Avqust 2010 | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130104143844/http://wmo.asu.edu/world-highest-temperature | archivedate = 4 Yanvar 2013 }}</ref> | min temp 3 = −128,5 °F | min temp 2 = −89,2 °C | min temp 1 = 184 K <ref name=asu_lowest_temp>{{cite web | url = http://wmo.asu.edu/world-lowest-temperature | title = World: Lowest Temperature | work = [[WMO]] Weather and Climate Extremes Archive | publisher = [[Arizona Ştat Universiteti]] | accessdate = 7 Avqust 2010 | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20100616025722/http://wmo.asu.edu/world-lowest-temperature | archivedate = 16 İyun 2010 | df = }}</ref> | maks temp 3 = 134,3 °F | maks temp 2 = 56,9 °C | temp adı 1 = [[Kelvin]] | orta temp 3 = 57,2 °F (1961–1990 illər) | orta temp 2 = 14,0 °C (1961–1990 illər) | orta temp 1 = 287,16 K (1961–1990 illər) <ref name=kinver20091210>{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8406839.stm | title = Global average temperature may hit record level in 2010 | last1 = Kinver | first1 = Mark | date = 10 Dekabr 2009 | publisher = BBC | accessdate = 22 Aprel 2010 | archive-date = 2020-04-27 | archive-url = https://web.archive.org/web/20200427090803/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/8406839.stm | url-status = live }}</ref> | temp adı 3 = [[Farenheyt şkalası|Faranheyt]] | temp adı 2 = [[Selsi şkalası|Selsi]] | albedo = 0,367 həndəsi<ref name="earth_fact_sheet" />,<br> 0,306 Bond albedosu<ref name="earth_fact_sheet" /> | oxunun maililiyi = 23,4392811° <ref name=IERS /> | atmosfer təzyiqi = 101,325 kPa | atmosfer tərkibi = 78,08 % [[azot]] (N<sub>2</sub>)<ref name="earth_fact_sheet" /><br>20,95 % [[oksigen]](O<sub>2</sub>)<br>~ 1 % [[su buxarı]]<br>0,9340 % [[arqon]]<br> 0,0408 % [[karbon qazı]]<ref name="NOAA">{{cite web | url = https://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/gl_trend.html | title = Trends in Atmospheric Carbon Dioxide: Recent Global {{chem2|CO2}} Trend | publisher = [[Milli Okean və Atmosfer Administrasiyası]] | website = Earth System Research Laboratory | date = 26 İyul 2018 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180726210430/https://www.esrl.noaa.gov/gmd/ccgg/trends/gl_trend.html | archivedate = 26 İyul 2018 | url-status = live }}</ref><br> 0,00182 % [[neon]]<ref name="earth_fact_sheet" /><br> 0,00052 % [[helium]]<br>0,00017 % [[metan]]<br> 0,00011 % [[kripton]]<br>0,00006 % [[hidrogen]] | dövr = J2000{{Efn|Bütün astronomik kəmiyyətlər həm dünyəvi, həm də dövri olaraq daim dəyişir. Verilən kəmiyyətlər, bütün dövri dəyişkənliklərə məhəl qoymadan J2000 dövrünə uyğun olaraq verilmişdir.}} | böyük dairəsinin çevrəsi = {{Convert|40075,017 |km|mi}} <small>([[ekvator]]ial)</small><ref name="WGS-84">World Geodetic System (''WGS-84''). [http://earth-info.nga.mil/GandG/wgs84/ Available online] {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20200311023739/https://earth-info.nga.mil/GandG/wgs84/ | date = 2020-03-11 }} from National Geospatial-Intelligence Agency.</ref> <br>{{Convert|40007,86 |km|mi}} <small>(meridional)</small><ref name="WGS-84-2">{{cite web | first1 = Sigurd | last1 = Humerfelt | date = 26 Oktyabr 2010 | title = How WGS 84 defines Earth | url = http://home.online.no/~sigurdhu/WGS84_Eng.html | accessdate = 29 Aprel 2011 | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110424104419/http://home.online.no/~sigurdhu/WGS84_Eng.html | archivedate = 24 Aprel 2011 | df = }}</ref> | ikinci kosmik sürəti = {{Convert|11,186|km/s|km/h}}<ref name="earth_fact_sheet" /> }} '''Yer''' — [[Günəş]]ə yaxınlığına görə [[Günəş sistemi]]ndəki üçüncü [[planet]] və [[həyat]] aşkar olunan yeganə [[Göy cisimləri|göy cismi.]] [[Radiometriya|Radiometrik]] tanışlıq və digər dəlillərə görə Yer [[Yerin yaşı|4,5 milyard il əvvəl]] yaranmışdır. Yerin [[cazibə qüvvəsi]] kainatdakı digər cisimlərə, xüsusən də Yerin yeganə [[təbii peyk]]i olan [[Ay]]a və [[Günəş]]ə qarşılıqlı təsir göstərir. Yer 365 gün ərzində Günəş ətrafında öz orbiti boyu hərəkət edir. Bu müddət ərzində Yer öz oxu ətrafında 365 (366) dəfə fırlanır. Yerin fırlanma oxunun sabit müstəviyə əyilməsinə görə Yerdə [[İlin fəsilləri|fəsillər]] yaranır. Yer ilə Ay arasındakı [[Cazibə qüvvəsi|qravitasiya]] qarşılıqlı əlaqəsi [[qabarma və çəkilmə]]lərə səbəb olur. Yer [[Günəş sistemi]]ndəki ən sıx planetdir və dörd [[Daxili planetlər|daxili planetin]] (Günəşdən olan uzaqlığa görə daxili planetlər —[[Merkuri (planet)|Merkuri]] , [[Venera (planet)|Venera]] , Yer, [[Mars]]) ən böyüyü və ən ağırıdır. Yerin xarici təbəqəsi ([[litosfer]]) milyonlarla ildir ki, səth boyunca hərəkət edən bir neçə sərt [[Tektonik plitələr|tektonik plitələyə]] bölünmüşdür. Yer səthinin təxminən 29 %-i [[qitə]]lər və [[ada]]lardan ibarət [[Torpaq|qurudur]]. Qalan 71 %-i isə su ilə, əsasən [[Okean|dünya okeanı]] və eyni zamanda hamısı birlikdə [[hidrosfer]]i təşkil edən [[göl]]lər, [[Çay (coğrafiya)|çaylar]] və digər [[İçməli su|təmiz su]] mənbələri ilə örtülüdür. Yer kürəsinin [[Qütb sahələri|qütb bölgələrinin]] əksəriyyəti [[Antarktida]] buz təbəqəsi və [[Arktika]]nın dəniz buzları da daxil olmaqla [[buz]]la örtülmüşdür. Yerin daxili, bərk, metal [[Barisfer|nüvə]] və yerin maqnit sahəsini yaradan xarici maye nüvə, həmçinin [[tektonik plitələr]]i hərəkət etdirən [[Yerin mantiyası|mantiya]] qatı ilə daim aktivdir. [[Yerin tarixi|Yer tarixinin]] birinci milyard ilində [[Abiogenez|həyat okeanlarda meydana gəldi]] və Yer [[atmosfer]]inə və səthinə təsir göstərməyə başladı. Bu proses [[anaerob]] və daha sonra [[Aeroblar|aerob orqanizmlərin]] çoxalmasına səbəb oldu. Bəzi geoloji dəlillər həyatın 4,1 milyard il əvvəl yaranmış ola biləcəyini göstərir. O vaxtdan bəri Yerin Günəşdən uzaqlığı, fiziki xüsusiyyətləri və geoloji tarixi həyatın [[təkamül]]ünə və inkişafına təkan verdi. Yer üzərindəki həyat tarixində [[bioloji müxtəliflik]] uzun müddət təkamül dövrü keçirdi, bəzənsə [[Yox olma hadisəsi|kütləvi qırğınlarla]] fasilə verdi. Yer üzündə yaşayan bütün [[Bioloji növ|növlərin]] 99%-dən çoxunun [[Nəsil kəsilməsi|nəsli kəsilmişdir]]. Bu gün Yerdəki növlərin sayı haqqında fikirlər dəyişkəndir: əksər növlər hələ də təsvir edilməmişdir. Yer kürəsində [[Dünya əhalisi|7,7 milyarddan]] çox insan yaşayır və yaşamaq üçün onun [[biosfer]]indən və [[Təbii ehtiyatlar|təbii qaynaqlarından]] asılıdır. Siyasi baxımdan dünyada 200-ə yaxın [[Dünya ölkələrinin siyahısı|suveren dövlət]] mövcuddur. == Tarixi == {{Əsas|Yerin tarixi}} === Formalaşma === [[Fayl:NASA-ExocometsAroundBetaPictoris-ArtistView-2.jpg|right|thumb|Yeni yaranan planetar sistemin təsviri.]] [[Günəş sistemi]]ndə aşkar olunmuş ən qədim material 4,5672± 0,0006 milyard il əvvələ aiddir.<ref name="bowring_housch1995">{{cite journal|last1=Bowring|first1=S.|last2=Housh|first2=T.|title=The Earth's early evolution|year=1995|doi=10.1126/science.7667634|journal=Science|volume=269|pmid=7667634|issue=5230|bibcode=1995Sci...269.1535B|pages=1535–40}}</ref> 4,54± 0,04 milyard il əvvəl<ref name="age_earth1">Bax: * {{cite book|first1=G.B.|last1=Dalrymple|date=1991|title=The Age of the Earth|publisher=Stanford University Press|location=California|isbn=978-0-8047-1569-0}} * {{cite web|last=Newman|first=William L.|date=9 İyul 2007|url=http://pubs.usgs.gov/gip/geotime/age.html|title=Age of the Earth|publisher=Publications Services, USGS|accessdate=20 Sentyabr 2007|archive-date=2005-12-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20051223072700/http://pubs.usgs.gov/gip/geotime/age.html|url-status=live}} * {{cite journal|last1=Dalrymple|first1=G. Brent|title=The age of the Earth in the twentieth century: a problem (mostly) solved|journal=Geological Society, London, Special Publications|year=2001|volume=190|issue=1|pages=205–21|url=http://sp.lyellcollection.org/cgi/content/abstract/190/1/205|accessdate=20 Sentyabr 2007|doi=10.1144/GSL.SP.2001.190.01.14|bibcode=2001GSLSP.190..205D|archive-date=2007-11-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20071111141237/http://sp.lyellcollection.org/cgi/content/abstract/190/1/205|url-status=live}}</ref> isə ilkin Yer kürəsi əmələ gəlmişdir. [[Günəş sistemi]]ndəki cisimlər [[Günəş]]lə birlikdə meydana gəlmiş və inkişaf etmişdir. Nəzəriyyəyə görə, günəş [[Dumanlıq|nebulası]] (dumanlığı) [[Molekulyar bulud|molekulyar bir buluddan]] ayrılaraq dairəvi disk şəklində bükülməyə başlamış və sonra planetlər Günəşlə birlikdə bu diskdən böyümüşdür. Nebula tərkibində qaz, buz dənələri və [[Kosmik toz|toz]] (ibtidai nuklidlər də daxil olmaqla) saxlayırdı. Nebular nəzəriyyəyə görə, ilkin [[planet]]lər Yerin 10–20 milyon il ərzində meydana gəlməsindən yaranan nebular sürətlənmə yoluyla əmələ gəlmişdir.<ref name="nature418_6901_949">{{cite journal|last1=Yin|last3=Yamashita|bibcode=2002Natur.418..949Y|first6=F.|last6=Albarède|first5=P.|last5=Télouk|first4=J.|last4=Blichert-Toft|first3=K.|first2=S. B.|first1=Qingzhu|last2=Jacobsen|pmid=12198540|doi=10.1038/nature00995|pages=949–52|issue=6901|volume=418|year=2002|journal=Nature|title=A short timescale for terrestrial planet formation from Hf-W chronometry of meteorites|url=https://www.semanticscholar.org/paper/f3fdac6d8abdb4eab530529ebb0b4fa5f745dbf1|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151102/https://www.semanticscholar.org/paper/A-short-timescale-for-terrestrial-planet-formation-Yin-Jacobsen/f3fdac6d8abdb4eab530529ebb0b4fa5f745dbf1|url-status=live}}</ref> Bu nəzəriyyədə mübahisəli mövzu tarixi 4,53 milyard il əvvələ dayanan [[Ay]]ın meydana gəlməsidir.<ref name="science310_5754_1671">{{cite journal|last1=Kleine|journal=Science|bibcode=2005Sci...310.1671K|pmid=16308422|doi=10.1126/science.1118842|pages=1671–74|date=24 Noyabr 2005|issue=5754|volume=310|title=Hf-W Chronometry of Lunar Metals and the Age and Early Differentiation of the Moon|first1=Thorsten|authorlink4=Alex N. Halliday|first4=Alex N.|last4=Halliday|first3=Klaus|last3=Mezger|first2=Herbert|last2=Palme|url=https://semanticscholar.org/paper/2fbe0a8a70b7c3a6603c288d95707ef454841f6c|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151043/https://www.semanticscholar.org/paper/Hf-W-Chronometry-of-Lunar-Metals-and-the-Age-and-of-Kleine-Palme/2fbe0a8a70b7c3a6603c288d95707ef454841f6c|url-status=live}}</ref> Bir fərziyyə görə Ay [[Mars]] ölçülü, [[Teya (nəzəri planet)|Teya]] adlı bir cismin Yerlə [[Böyük toqquşma fərziyyəsi|toqquşmasından]] sonra Yerdən ayrılan materialın toplanması nəticəsində meydana gəlmişdir.<ref name="reilly20091022">{{cite news|first1=Michael|last1=Reilly|date=22 Oktyabr 2009|title=Controversial Moon Origin Theory Rewrites History|url=http://news.discovery.com/space/moon-earth-formation.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100109042800/http://news.discovery.com/space/moon-earth-formation.html|archivedate=9 Yanvar 2010|accessdate=30 Yanvar 2010}}</ref> Bu baxımdan Teyanın kütləsi Yer kürəsinin təxminən 10 faizini təşkil etməli idi;<ref name="canup_asphaug2001a">{{cite conference|last1=Canup|first1=R. M.|last2=Asphaug|first2=E.|title=An impact origin of the Earth-Moon system|conference=American Geophysical Union, Fall Meeting 2001|work=Abstract #U51A-02|year=2001|bibcode=2001AGUFM.U51A..02C}}</ref> planet nəzərə çarpan zərbə ilə Yerlə toqquşmuş və kütləsinin bir hissəsi Yer ilə birləşmişdi.<ref name="canup_asphaug2001b">{{cite journal|last1=Canup|first1=R.|last2=Asphaug|first2=E.|title=Origin of the Moon in a giant impact near the end of the Earth's formation|journal=Nature|volume=412|pages=708–12|year=2001|doi=10.1038/35089010|pmid=11507633|issue=6848|bibcode=2001Natur.412..708C|url=https://www.semanticscholar.org/paper/981c7826c50f45595dab316eb5628d1f06fc5eb6|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151106/https://www.semanticscholar.org/paper/Origin-of-the-Moon-in-a-giant-impact-near-the-end-Canup-Asphaug/981c7826c50f45595dab316eb5628d1f06fc5eb6|url-status=live}}</ref> Təxminən 4,1–3,8 milyard il əvvəl [[Gecikən Ağır Bombardman]] hadisəsi zamanı çoxsaylı asteroid zərbələri Ayın səth mühitində və nəticədə Yerdə əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. === Geoloji tarixi === [[Fayl:Hadean.png|left|thumb|[[Katarxey]] dövründə Yerin təsviri. Bu dövrdə Yerdə [[Vulkanizm|vulkanik fəaliyyətlər]] olduqca aktiv idi və bərk bir qabığa sahib deyildi. Yerin qabığı [[Arxey|Arxey eonunda]], səthdəki mantiya materialının soyuması nəticəsində yaranmışdır.]] Yer atmosferi və okeanlar [[Vulkan|vulkanik fəaliyyət]] və kosmik təsirlərlə yaranmışdır.<ref>{{cite web|url=https://www.lpi.usra.edu/education/timeline/gallery/slide_17.html|title=Earth's Early Atmosphere and Oceans|work=Lunar and Planetary Institute|publisher=Universities Space Research Association|access-date=27 İyun 2019|archive-date=2019-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20190708180329/https://www.lpi.usra.edu/education/timeline/gallery/slide_17.html|url-status=live}}</ref> Vulkanik fəaliyyətlər zamanı yaranmış su buxarı [[kometlər]]də gələn su və buz ilə genişlənmiş okeanlarda [[Kondensasiya|konsdensasiya]] olunurdu.<ref name="watersource">{{cite journal|display-authors=1|first6=G. B.|bibcode=2000M&PS...35.1309M|pages=1309–20|issue=6|volume=35|year=2000|journal=Meteoritics & Planetary Science|title=Source regions and time scales for the delivery of water to Earth|first7=K. E.|last7=Cyr|last6=Valsecchi|last1=Morbidelli|first5=F.|last5=Robert|first4=J. M.|last4=Petit|first3=J. I.|last3=Lunine|first2=J.|last2=Chambers|first1=A.|doi=10.1111/j.1945-5100.2000.tb01518.x}}</ref> Bu modelə görə, yeni yaranan Günəş cari işıqlılığının yalnız 70 %-inə sahib olsa da, atmosferdəki "[[Parnik qazları|istixana qazları]]" okeanları donmadan qorumuşdur.<ref name="asp2002">{{cite conference|last1=Guinan|first1=E. F.|last2=Ribas|first2=I.|editor=Benjamin Montesinos, Alvaro Gimenez and Edward F. Guinan|title=Our Changing Sun: The Role of Solar Nuclear Evolution and Magnetic Activity on Earth's Atmosphere and Climate|work=ASP Conference Proceedings: The Evolving Sun and its Influence on Planetary Environments|location=San Francisco|isbn=1-58381-109-5|publisher=Astronomical Society of the Pacific|bibcode=2002ASPC..269...85G}}</ref> 3,5 milyard il əvvəl Yerin maqnit sahəsi formalaşdı ki, bu da atmosferin [[günəş küləyi]] tərəfindən parçalanmasına mane oldu.<ref name="physorg20100304">{{cite news|author=Staff|title=Oldest measurement of Earth's magnetic field reveals battle between Sun and Earth for our atmosphere|date=4 Mart 2010|work=Physorg.news|url=http://www.physorg.com/news186922627.html|accessdate=27 Mart 2010|archive-date=2011-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20110427064855/http://www.physorg.com/news186922627.html|url-status=live}}</ref> Yerin əridilmiş xarici təbəqəsi soyuyub bərk forma meydana gətirərək [[yer qabığı]]nı yaratdı. Torpaq kütləsini izah edən iki model<ref name="williams_santosh2004">{{cite book|first1=John James William|last1=Rogers|last2=Santosh|first2=M.|date=2004|title=Continents and Supercontinents|url=https://archive.org/details/continentssuperc00roge|page=[https://archive.org/details/continentssuperc00roge/page/n56 48]|publisher=Oxford University Press US|isbn=978-0-19-516589-0}}</ref> günümüzdəki formalaşmalarda<ref name="science164_1229">{{cite journal|last1=Hurley|first1=P. M.|last2=Rand|first2=J. R.|date=İyun 1969|title=Pre-drift continental nuclei|journal=Science|volume=164|pages=1229–42|doi=10.1126/science.164.3885.1229|pmid=17772560|issue=3885|bibcode=1969Sci...164.1229H}}</ref> sabit bir böyümə<ref name="tp322_19">{{cite journal|doi=10.1016/S0040-1951(00)00055-X|title=Early formation and long-term stability of continents resulting from decompression melting in a convecting mantle|year=2000|last1=De Smet|first1=J.|journal=Tectonophysics|volume=322|issue=1–2|pages=19–33|bibcode=2000Tectp.322...19D|last2=Van Den Berg|first2=A.P.|last3=Vlaar|first3=N.J.|hdl=1874/1653|url=https://dspace.library.uu.nl/bitstream/1874/1653/1/desmet_etal_00.pdf|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-03-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20210331100352/https://dspace.library.uu.nl/bitstream/handle/1874/1653/desmet_etal_00.pdf;jsessionid=72BE4EE7164C98D3E91FAC2C1347084F?sequence=1|url-status=live}}</ref> və ya çox güman ki, Yer kürəsi tarixinin<ref name="rg6_175">{{cite journal|last1=Armstrong|first1=R. L.|year=1968|title=A model for the evolution of strontium and lead isotopes in a dynamic earth|journal=Reviews of Geophysics|volume=6|issue=2|pages=175–99|doi=10.1029/RG006i002p00175|bibcode=1968RvGSP...6..175A}}</ref> əvvəlində mövcud olan sabit bir kontinental bölgənin sürətlə uzunmüddətli böyüməsi fikrini də irəli sürür.<ref name="science310_5756_1947">{{cite journal|doi=10.1126/science.1117926|first5=P.|journal=Science|pmid=16293721|pages=1947–50|issue=5756|volume=310|title=Heterogeneous Hadean hafnium: evidence of continental crust at 4.4 to 4.5 ga|first6=S.|last6=Mojzsis|last5=Holden|date=Dekabr 2005|first4=F.|last4=Albarede|first3=W.|last3=Müller|first2=J.|last2=Blichert-Toft|first1=T.|last1=Harrison|display-authors=1|bibcode=2005Sci...310.1947H}}</ref><ref name="jaes23_799">{{cite journal|doi=10.1016/S1367-9120(03)00134-2|last2=Zhang|last5=Xie|first4=Shiguang|last4=Wang|first3=Tao|last3=Wang|first2=Jisheng|bibcode=2004JAESc..23..799H|title=Continental crustal growth and the supercontinental cycle: evidence from the Central Asian Orogenic Belt|pages=799–813|issue=5|volume=23|journal=Journal of Asian Earth Sciences|first1=D.|last1=Hong|year=2004|first5=Xilin}}</ref><ref name="ajes38_613">{{cite journal|last1=Armstrong|first1=R. L.|year=1991|title=The persistent myth of crustal growth|journal=Australian Journal of Earth Sciences|volume=38|issue=5|pages=613–30|doi=10.1080/08120099108727995|bibcode=1991AuJES..38..613A|url=http://www.mantleplumes.org/WebDocuments/Armstrong1991.pdf|citeseerx=10.1.1.527.9577|access-date=2020-04-27|archive-date=2017-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20170808214425/http://www.mantleplumes.org/WebDocuments/Armstrong1991.pdf|url-status=live}}</ref> Materiklər [[tektonik plitələr]]dən Yer kürəsinin davamlı istilik itkisi ilə nəticələnən bir proseslə yarandı''.'' Yüz milyonlarla il ərzində [[superqitə]]lər bir yerə yığılmış və parçalanmışdır. Təxminən 750 milyon il əvvəl ən qədim və ən məşhur superqitələrdən biri olan [[Rodiniya]] parçalanmağa başladı. Materiklər daha sonra 600–540 milyon il əvvəl [[Pannotiya]]nı və nəhayət 180 milyon il əvvəl parçalanan [[Pangeya]]nı meydana gətirmək üçün yenidən birləşdi.<ref name="as92_324">{{cite journal|last1=Murphy|first1=J. B.|last2=Nance|first2=R. D.|title=How do supercontinents assemble?|journal=American Scientist|year=1965|volume=92|issue=4|pages=324–33|doi=10.1511/2004.4.324}}</ref> İndiki buz dövrü modeli təxminən 40 milyon il əvvəl başlamış<ref>{{cite news|url=https://www.amnh.org/explore/ology/earth/ask-a-scientist-about-our-environment/how-did-the-ice-age-end|title=When and how did the ice age end? Could another one start?|first=Ro|last=Kinzler|access-date=27 İyun 2019|work=Amerikan Təbiət Tarixi Muzeyi|archive-date=2019-06-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190627220742/https://www.amnh.org/explore/ology/earth/ask-a-scientist-about-our-environment/how-did-the-ice-age-end|url-status=live}}</ref> və [[Pleystosen epoxası|Pleystosen dövründə]], təxminən 3 milyon il əvvəl intensivləşmişdir.<ref>{{cite journal|title=Causes of ice age intensification across the Mid-Pleistocene Transition|first11=Alfredo|last7=Cherry|first8=Adam P.|last8=Hasenfratz|first9=Gerald H.|last9=Haug|first10=Samuel L.|last10=Jaccard|last11=Martínez-García|last6=Badger|first12=Heiko|last12=Pälike|first13=Richard D.|last13=Pancost|first14=Paul A.|last14=Wilson|url=https://www.pnas.org/content/pnas/114/50/13114.full.pdf|first7=Soraya G.|first6=Marcus P. S.|journal=[[Proc Natl Acad Sci U S A]]|first=Thomas B.|date=12 Dekabr 2007|volume=114|issue=50|pages=13114–13119|doi=10.1073/pnas.1702143114|pmc=5740680|pmid=29180424|last=Chalk|last5=Sexton|first2=Mathis P.|last2=Hain|first3=Gavin L.|last3=Foster|first4=Eelco J.|last4=Rohling|first5=Philip F.|access-date=28 İyun 2019|archive-date=2019-06-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20190614042122/https://www.pnas.org/content/pnas/114/50/13114.full.pdf|url-status=live}}</ref> Yüksək [[En dairəsi|enliklər]] təxminən 40.000–100.000 ildə bir dəfə təkrarlanan buzlanma və ərimə dövrlərini yaşamışdır. Sonuncu kontinental buzlaşma 10.000 il əvvəl başa çatmışdır.<ref name="psc">{{cite web|author=Staff|url=http://www.lakepowell.net/sciencecenter/paleoclimate.htm|title=Paleoclimatology&nbsp;– The Study of Ancient Climates|publisher=Page Paleontology Science Center|accessdate=2 Mart 2007|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070304002646/http://www.lakepowell.net/sciencecenter/paleoclimate.htm|archivedate=4 Mart 2007|df=}}</ref>{{Həyatın xronologiyası}} === Həyatın və təkamülün mənşəyi === [[Kimyəvi reaksiya]]lar təxminən dörd milyard il əvvəl ilk özünü çoxaldan molekulları meydana gətirdi. Yarım milyard il sonra bütün mövcud həyatın son ortaq əcdadı ortaya çıxdı.<ref name="sa282_6_90">{{cite journal|last1=Doolittle|date=Fevral 2000|url-status=dead|pmid=10710791|doi=10.1038/scientificamerican0200-90|pages=90–95|issue=6|volume=282|journal=Scientific American|first1=W. Ford|title=Uprooting the tree of life|archivedate=15 İyul 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110715111244/http://shiva.msu.montana.edu/courses/mb437_537_2005_fall/docs/uprooting.pdf|url=http://shiva.msu.montana.edu/courses/mb437_537_2005_fall/docs/uprooting.pdf|first2=Boris|last2=Worm|bibcode=2000SciAm.282b..90D}}</ref> [[Fotosintez]]in təkamülü Günəş enerjisinin birbaşa canlı formalarla toplanmasına imkan verdi. Nəticədə, meydana gələn [[Oksigen|oksigen qazı]] (O<sub>2</sub>) atmosferdə yığıldı və günəşin [[Ultrabənövşəyi şüalanma|ultrabənövşəyi şüaları]] ilə qarşılıqlı təsir nəticəsində yuxarı təbəqədə qoruyucu [[Ozon təbəqəsi|ozon qatını]] meydana gətirdi.<ref name="NYT-20131003">{{cite news|last=Zimmer|first=Carl|authorlink=Carl Zimmer|title=Earth's Oxygen: A Mystery Easy to Take for Granted|url=https://www.nytimes.com/2013/10/03/science/earths-oxygen-a-mystery-easy-to-take-for-granted.html|date=3 Oktyabr 2013|work=[[The New York Times]]|accessdate=3 Oktyabr 2013|archive-date=2013-10-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20131003185748/http://www.nytimes.com/2013/10/03/science/earths-oxygen-a-mystery-easy-to-take-for-granted.html|url-status=live}}</ref> Kiçik hüceyrələrin daha böyük hücrələrlə birləşməsi [[Nüvəlilər|eukariot]] adlanan mürəkkəb hüceyrəlilərin inkişafı ilə nəticələndi.<ref name="jas22_3_225">{{cite journal|last1=Berkner|first1=L. V.|last2=Marshall|first2=L. C.|title=On the Origin and Rise of Oxygen Concentration in the Earth's Atmosphere|journal=Journal of the Atmospheric Sciences|volume=22|issue=3|pages=225–61|bibcode=1965JAtS...22..225B|doi=10.1175/1520-0469(1965)022<0225:OTOARO>2.0.CO;2|year=1965}}</ref> [[Orqanizmlərin koloniyası|Koloniyalı]] hüceyrələr kimi meydana gələn həqiqi çoxhüceyrəli orqanizmlər getdikcə mürəkkəbləşməyə başladı. Zərərli [[Ultrabənövşəyi şüalanma|ultrabənövşəyi radiasiyanın]] ozon təbəqəsi tərəfindən udulması Yer səthində həyatın inkişafına töhfə verdi.<ref name="burton20021129">{{cite web|last1=Burton|first1=Kathleen|date=29 Noyabr 2002|url=http://www.nasa.gov/centers/ames/news/releases/2000/00_79AR.html|title=Astrobiologists Find Evidence of Early Life on Land|publisher=NASA|accessdate=5 Mart 2007|archive-date=2020-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20200427090503/https://www.nasa.gov/centers/ames/news/releases/2000/00_79AR.html|url-status=live}}</ref> [[Həyat]] üçün ən erkən [[fosil]] dəlilləri arasında [[Qərbi Avstraliya]]da 3,48 milyard illik qum daşında tapılmış [[Mikroorqanizmlər|mikrob]] örtüklü qalıqlar,<ref name="AST-201311082">{{cite journal|last1=Noffke|journal="Astrobiology" jurnalı |issue=12|volume=13|pmc=3870916|pmid=24205812|bibcode=2013AsBio..13.1103N|doi=10.1089/ast.2013.1030|date=8 Noyabr 2013|first1=Nora|title=Microbially Induced Sedimentary Structures Recording an Ancient Ecosystem in the ca. 3.48 Billion-Year-Old Dresser Formation, Pilbara, Western Australia|first4=Robert M.|last4=Hazen|first3=David|last3=Wacey|first2=Daniel|last2=Christian|pages=1103–24}}</ref> Qərbi [[Qrenlandiya]]da 3,7 milyard illik [[Metamorfik süxurlar|metamorfik]] süxurlarda tapılan biogenik [[qrafit]]<ref name="NG-201312082">{{cite journal|last1=Ohtomo|date=Yanvar 2014|issn=1752-0894|doi=10.1038/ngeo2025|bibcode=2014NatGe...7...25O|pages=25–28|issue=1|volume=7|journal="Nature Geoscience" jurnalı|title=Evidence for biogenic graphite in early Archaean Isua metasedimentary rocks|display-authors=3|first1=Yoko|first5=Minik T.|last5=Rosing|first4=Toshiro|last4=Nagase|first3=Akizumi|last3=Ishida|first2=Takeshi|last2=Kakegawa|url=https://semanticscholar.org/paper/c293044eed458e8149a0d7c6dc8a34a9bbffc9d5|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151143/https://www.semanticscholar.org/paper/Evidence-for-biogenic-graphite-in-early-Archaean-Ohtomo-Kakegawa/c293044eed458e8149a0d7c6dc8a34a9bbffc9d5|url-status=live}}</ref> və [[Qərbi Avstraliya]]da 4,1 milyard illik süxurlar üzərində tapılmış bioloji materialın qalıqları var.<ref name="AP-20151019">{{cite news|last=Borenstein|first=Seth|title=Hints of life on what was thought to be desolate early Earth|url=http://apnews.excite.com/article/20151019/us-sci--earliest_life-a400435d0d.html|date=19 Oktyabr 2015|work=Excite|location=Yonkers, NY|publisher=Mindspark Interactive Network|agency=[[Associated Press]]|accessdate=20 Oktyabr 2015|archive-date=2015-10-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20151023200248/http://apnews.excite.com/article/20151019/us-sci--earliest_life-a400435d0d.html|url-status=live}}</ref><ref name="PNAS-20151014-pdf">{{cite journal|last1=Bell|journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A.|pages=14518–21|issue=47|volume=112|pmc=4664351|pmid=26483481|accessdate=20 Oktyabr 2015|issn=1091-6490|doi=10.1073/pnas.1517557112|url=http://www.pnas.org/content/early/2015/10/14/1517557112.full.pdf|first1=Elizabeth A.|title=Potentially biogenic carbon preserved in a 4.1&nbsp;billion-year-old zircon|date=19 Oktyabr 2015|display-authors=3|first4=Wendy L.|last4=Mao|first3=T. Mark|last3=Harrison|first2=Patrick|last2=Boehnike|bibcode=2015PNAS..11214518B|archive-date=2015-11-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20151106021508/http://www.pnas.org/content/early/2015/10/14/1517557112.full.pdf|url-status=live}} Early edition, published online before print.</ref> Yerdəki həyatın ən erkən birbaşa sübutu [[mikroorqanizmlər]]in [[fosil]]lərini göstərən 3,45 milyard illik [[Avstraliya]] süxurlarında mövcuddur.<ref name="WU-20171218">{{cite web|last=Tyrell|first=Kelly Aprel|title=Oldest fossils ever found show life on Earth began before 3.5 billion years ago|url=https://news.wisc.edu/oldest-fossils-ever-found-show-life-on-earth-began-before-3-5-billion-years-ago/|date=18 Dekabr 2017|publisher=[[Viskonsin-Medison Universiteti]]|accessdate=18 Dekabr 2017|archive-date=2021-02-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20210210111000/https://news.wisc.edu/oldest-fossils-found-show-life-began-before-3-5-billion-years-ago/|url-status=live}}</ref><ref name="PNAS-2017">{{cite journal|last1=Schopf|year=2017|pmc=5776830|pmid=29255053|doi=10.1073/pnas.1718063115|pages=53–58|issue=1|volume=115|journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|PNAS]]|title=SIMS analyses of the oldest known assemblage of microfossils document their taxon-correlated carbon isotope compositions|first1=J. William|first5=John W.|last5=Valley|first4=Anatolly B.|last4=Kudryavtsev|first3=Michael J.|last3=Spicuzza|first2=Kouki|last2=Kitajima|bibcode=2018PNAS..115...53S}}</ref> 750 milyon il əvvəldən 580 milyon il əvvələ qədər, [[Neoproterozoy]] dövründə Yerin çox hissəsi buzla örtülmüş ola bilər. Bu fərziyyə "Qartopu Dünya" ({{Dil-en|Snowball Earth}}) adlandırılır və bunun [[Eumetazoylar|çoxhüceyrəli]] həyat formalarının mürəkkəbliyinin əhəmiyyətli dərəcədə artdığı [[Kembri partlayışı]]ndan əvvəl baş verməsi xüsusi maraq doğurur.<ref name="kirschvink19922">{{cite book|last1=Kirschvink|first1=J. L.|editor1=Schopf, J.W.|editor2=Klein, C.|editor3=Des Maris, D.|date=1992|title=Late Proterozoic low-latitude global glaciation: the Snowball Earth|url=https://archive.org/details/proterozoicbiosp0000unse|series=The Proterozoic Biosphere: A Multidisciplinary Study|pages=[https://archive.org/details/proterozoicbiosp0000unse/page/51 51]–52|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-36615-1}}</ref> 535 milyon il əvvəl Kembri partlayışından sonra beş [[Yox olma hadisəsi|kütləvi qırğın]] olmuşdur.<ref name="sci215_4539_15012">{{cite journal|last1=Raup|first1=D. M.|last2=Sepkoski Jr|first2=J. J.|title=Mass Extinctions in the Marine Fossil Record|journal=Science|year=1982|volume=215|issue=4539|pages=1501–03|bibcode=1982Sci...215.1501R|doi=10.1126/science.215.4539.1501|pmid=17788674|url=https://semanticscholar.org/paper/9442a415ed7dec89a6294a4a449ec6500dc6f9a3|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151109/https://www.semanticscholar.org/paper/Mass-Extinctions-in-the-Marine-Fossil-Record-Raup-Sepkoski/9442a415ed7dec89a6294a4a449ec6500dc6f9a3|url-status=live}}</ref> Ən son belə hadisə 66 milyard il əvvəl, bir [[asteroid]]in təsiri ilə baş vermiş, qeyri-[[Quşlar|avianoz]] [[dinozavrlar]]ın və digər böyük [[sürünənlər]]in məhv olmasına səbəb olsa da, o dövrdə [[Yereşənlər fəsiləsi|yereşənlərə]] bənzəyən kiçik [[məməlilər]]ə toxunmamışdır. Məməlilər son 66 milyon ildə çoxaldı və bir neçə milyon il əvvəl ''Orrorin tugenensis'' cinsli Afrika meymununa bənzər bir heyvan dik durmaq qabiliyyətinə yiyələndi.<ref name="gould19942">{{cite journal|last1=Gould|first1=Stephan J.|title=The Evolution of Life on Earth|journal=Scientific American|date=Oktyabr 1994|url=http://brembs.net/gould.html|accessdate=5 Mart 2007|doi=10.1038/scientificamerican1094-84|volume=271|issue=4|pages=84–91|pmid=7939569|bibcode=1994SciAm.271d..84G|archive-date=2007-02-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20070225041021/http://brembs.net/gould.html|url-status=live}}</ref> Bu, alətlərin istifadəsini asanlaşdırdı və insanların daha da [[Antropogenez|inkişafına]] səbəb olan daha böyük bir beyin üçün lazımlı qidalanmanı təmin edən [[ünsiyyət]]i təşviq etdi. [[Əkinçilik|Əkinçiliyin]] və daha sonra [[sivilizasiya]]nın inkişafı insanların Yerə və bu günə qədər davam edən digər canlı formalarının təbiəti və miqdarına [[Mühitin antropogen amilləri|təsir göstərməsinə]] səbəb oldu.<ref name="bgsa119_1_1402">{{cite journal|last1=Wilkinson|first1=B. H.|last2=McElroy|first2=B. J.|title=The impact of humans on continental erosion and sedimentation|journal=Bulletin of the Geological Society of America|year=2007|volume=119|issue=1–2|pages=140–56|doi=10.1130/B25899.1|bibcode=2007GSAB..119..140W}}</ref> === Gələcək === Yer kürəsinin gözlənilən uzunmüddətli gələcəyi [[Günəş]]in gələcəyi ilə əlaqələndirilir. Günəşin parlaqlığı sonrakı 1,1 milyard il 10 %, sonrakı 3,5 milyard il isə 40 % artacaq.<ref name="sun_future">{{cite journal|last1=Sackmann|first1=I.-J.|last2=Boothroyd|first2=A. I.|last3=Kraemer|first3=K. E.|title=Our Sun. III. Present and Future|journal=Astrophysical Journal|year=1993|volume=418|pages=457–68|doi=10.1086/173407|bibcode=1993ApJ...418..457S}}</ref> Yerin artan səth istiliyi təxminən 100–900 milyon il ərzində qeyri-üzvi [[karbon dövranı]]nı sürətləndirərək [[Karbon qazı|CO<sub>2</sub>]] nisbətini bitkilər üçün ölümcül dərəcədə aşağı səviyyəyə gətirəcəkdir.<ref name="britt2000">{{cite web|first1=Robert|last1=Britt|url=http://www.space.com/scienceastronomy/solarsystem/death_of_earth_000224.html|title=Freeze, Fry or Dry: How Long Has the Earth Got?|date=25 Fevral 2000|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090605231345/http://www.space.com/scienceastronomy/solarsystem/death_of_earth_000224.html|archivedate=5 İyun 2009}}</ref><ref name="pnas1_24_9576">{{cite journal|last1=Li|volume=106|pmc=2701016|pmid=19487662|doi=10.1073/pnas.0809436106|accessdate=19 İyul 2009|url=http://www.gps.caltech.edu/~kfl/paper/Li_PNAS2009.pdf|pages=9576–79|issue=24|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|first1=King-Fai|title=Atmospheric pressure as a natural climate regulator for a terrestrial planet with a biosphere|year=2009|first4=Yuk L.|last4=Yung|first3=Joseph L.|last3=Kirschvink|first2=Kaveh|last2=Pahlevan|bibcode=2009PNAS..106.9576L|archive-date=2009-07-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20090704102832/http://www.gps.caltech.edu/~kfl/paper/Li_PNAS2009.pdf|url-status=live}}</ref> Bitki örtüyünün olmaması atmosferdə oksigen itkisi ilə nəticələnəcək, heyvanlar üçün həyat qeyri-mümkün olacaqdır.<ref name="ward_brownlee2002">{{cite book|last1=Ward|first1=Peter D.|last2=Brownlee|first2=Donald|date=2002|title=The Life and Death of Planet Earth: How the New Science of Astrobiology Charts the Ultimate Fate of Our World|publisher=Times Books, Henry Holt and Company|location=New York|isbn=978-0-8050-6781-1|url=https://archive.org/details/isbn_9780805067811}}</ref> Təxminən bir milyard il sonra bütün səth suları yoxa çıxacaqdır<ref name="carrington">{{cite news|first1=Damian|last1=Carrington|title=Date set for desert Earth|work=BBC News|date=21 Fevral 2000|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/specials/washington_2000/649913.stm|accessdate=31 Mart 2007|archive-date=2012-07-10|archive-url=https://archive.today/20120710142744/http://news.bbc.co.uk/2/hi/sci/tech/specials/washington_2000/649913.stm|url-status=live}}</ref> və orta qlobal temperatur {{Convert|70|C|F|0}}-ə çatacaqdır.<ref name="ward_brownlee2002" /> Yerdə fotosintezin sonuna qədər təxminən 500 milyon il daha yaşana biləcəyi gözlənilir.<ref name="britt2000" /> Lakin atmosferdən [[azot]] çıxarılarsa, bu gündən 2,3 milyard il sonra nəzarətdən kənar istixana effekti yaranana qədər həyat davam edə bilər.<ref name="pnas1_24_9576" /> [[Dördüncü dövr|Antropogen]] emissiyalar cari günəş işığında nəzarətsiz istixana effektinə səbəb olmaq üçün ehtimal ki, kifayət deyil.<ref>{{cite web|url=https://www.scientificamerican.com/article/fact-or-fiction-runaway-greenhouse/|title=Fact or Fiction?: We Can Push the Planet into a Runaway Greenhouse Apocalypse|author=Lee Billings|work=Scientific American|date=31 İyul 2013|access-date=2020-04-27|archive-date=2014-04-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20140413174913/https://www.scientificamerican.com/article/fact-or-fiction-runaway-greenhouse/|url-status=live}}</ref> [[Günəş]] əbədi və sabit olsa belə müasir okeanlarda suyun 27%-i orta okean silsilələrindən atmosferə buxar axınının azalması səbəbindən bir milyard ildə mantiyaya enəcəkdir.<ref name="hess5_4_569">{{cite journal|last1=Bounama|first1=Christine|year=2001|last2=Franck|first2=S.|last3=Von Bloh|first3=W.|title=The fate of Earth's ocean|journal=Hydrology and Earth System Sciences|volume=5|issue=4|pages=569–75|doi=10.5194/hess-5-569-2001|bibcode=2001HESS....5..569B}}</ref> Günəş təxminən 5 milyard ildə [[Qırmızı nəhənglər|qırmızı nəhəngə]] çevriləcək. Modellər Günəşin indiki radiusunun təxminən 250 qatı, {{Convert|1|AU|e6km e6mi}} qədər genişlənəcəyini proqnozlaşdırır.<ref name="sun_future" /><ref name="sun_future_schroder">{{cite journal|first1=K.-P.|last1=Schröder|last2=Connon Smith|first2=Robert|year=2008|title=Distant future of the Sun and Earth revisited|doi=10.1111/j.1365-2966.2008.13022.x|journal=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society|arxiv=0801.4031|volume=386|issue=1|pages=155–63|bibcode=2008MNRAS.386..155S}}See also {{cite news|first=Jason|last=Palmer|url=https://www.newscientist.com/article/dn13369|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120415105707/http://www.newscientist.com/article/dn13369|archivedate=15 Aprel 2012|title=Hope dims that Earth will survive Sun's death|date=22 Fevral 2008|work=NewScientist.com news service|accessdate=24 Mart 2008}}</ref> Yerin taleyi daha az aydındır. [[Qırmızı nəhənglər|Qırmızı bir nəhəng]] olaraq [[Günəş]] kütləsinin təxminən 30%-ni itirəcək, beləliklə [[ulduz]] maksimum radiusuna çatdıqda Yer indiki orbitindən dalğa təsiri olmadan {{Convert|1.7|AU|e6km e6mi}} orbitə keçəcəkdir. Hamısı olmasa da, qalan həyatın çox hissəsi Günəşin artan parlaqlığı (indiki səviyyəsindən təxminən 5000 dəfə çox) ilə məhv ediləcəkdir.<ref name="sun_future" /> 2008-ci ildə edilən bir simulyasiya Yer orbitinin dalğa təsirləri və sürüklənmələr səbəbiylə çürüyəcəyini, Günəşin atmosferinə girib [[Buxarlanma|buxarlanacağını]] göstərir.<ref name="sun_future_schroder" /> Bu vaxta qədər Yerin səthi əriyəcək,{{sfn|Brownlee|2010|p=95}}<ref>{{cite web|url=http://www.membrana.ru/particle/775|title=Далёкая звезда осветила планы спасения Земли от смерти Солнца|publisher=membrana.ru|accessdate=2013-03-23|archive-date=2013-09-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20130921060615/http://www.membrana.ru/particle/775|url-status=dead}}</ref> çünki temperatur 1370 °C-ə çatacaqdır.<ref>С точки зрения науки. Гибель Земли</ref> Həmçinin Yer atmosferinin [[Qırmızı nəhənglər|qırmızı nəhəngin]] yaydığı güclü [[günəş küləyi]] tərəfindən qoparılacağı düşünülür.<ref name="minard09">{{cite web|first=Anne|last=Minard|date=2009-05-29|title=Sun Stealing Earth's Atmosphere|website=National Geographic News|url=https://news.nationalgeographic.com/news/2009/05/090529-sun-stealing-atmosphere.html|deadlink=yes|accessdate=2009-08-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090814075823/http://news.nationalgeographic.com/news/2009/05/090529-sun-stealing-atmosphere.html|archivedate=2009-08-14}}</ref> Günəş Yer səthindən bucaq ölçüsü təxminən 160° olan nəhəng qırmızı bir dairə kimi görünəcək və bununla da səmanın çox hissəsini tutacaqdır. [[Nəhənglərin Asimptotik qolu|Nəhənglərin asimptotik qoluna]] çatan Günəşin diametri müasir ölçülərə nisbətən 213 dəfə artacaq.<ref name="Richard Pogge2">{{cite web|author=Pogge, Richard W.|date=1997|url=http://www.astronomy.ohio-state.edu/~pogge/Lectures/vistas97.html|title=The Once and Future Sun|format=lecture notes|accessdate=2009-12-27|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/617GfSSv2?url=http://www.astronomy.ohio-state.edu/~pogge/Lectures/vistas97.html|archivedate=2011-08-22}}</ref> Təxminən 75.000 il<ref name="astrogalaxy">{{cite web|url=https://astrogalaxy.ru/277.html|title=Солнце. О будущем нашего Солнца|author=Г. Александровский|date=2001|publisher=Астрогалактика|lang=ru|accessdate=2013-02-07|archive-date=2013-01-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20130116060720/http://astrogalaxy.ru/277.html|url-status=live}}</ref> (digər mənbələrə görə 400.000<ref name="Richard Pogge2"/>) sonra Günəşin qabığı parçalanacaq və nəticədə qırmızı nəhəngin yalnız kiçik mərkəzi nüvəsi — kiçik, isti, lakin çox sıx bir cisim olan [[Ağ cırtdanlar|ağ cırtdan]] qalacaqdır.<ref>{{Məqalə|müəllif=I. J. Sackmann, A. I. Boothroyd, K. E. Kraemer|başlıq=Our Sun. III. Present and Future|il=1993|dil=en|nəşr=The Astrophysical Journal|nəşriyyat=IOP Publishing|bibcode=1993ApJ...418..457S|doi=10.1086/173407}}</ref> Əgər Yer Günəşin qırmızı nəhəng fazasında ikən təsirindən qoruna bilərsə, onda [[Kainat]] mövcud olduğu müddətcə daha milyardlarla (və hətta trilyonlarla) il mövcud olacaq, ancaq Yer üzündə həyatın yenidən yaranması şərtləri bir daha olmayacaqdır. == "Genişləyən dünya" fərziyyəsi == "Genişləyən dünya" fərziyyəsi 20-ci əsrdə [[qitə]]lərin hərəkətini açıqlamaq üçün irəli sürülmüş görüşdür. Bu nəzəriyyəni, yəni Yerin böyüməsi fikrini ilk dəfə [[Çarlz Darvin]] irəli sürmüşdür. O, yer qabığının daim genişləndiyini və bununla da yeni formlaşmaların yarandığını bildirmişdir. Lakin bir müddətdən sonra o, bu fikrindən daşınıb və bunu dağların böyüməsi ilə izah edib.<ref>{{Citation|last=Herbert|first=Sandra|date=1991|title=Charles Darwin as a prospective geological author|periodical=British Journal for the History of Science|volume=24|issue=2|pages=159–192 [184–188]|url=http://darwin-online.org.uk/content/frameset?viewtype=text&itemID=A342&pageseq=26|accessdate=24 Oktyabr 2008|doi=10.1017/S0007087400027060|jstor=4027165|publisher=Cambridge University Press|archive-date=2012-10-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20121021033901/http://darwin-online.org.uk/content/frameset?viewtype=text&itemID=A342&pageseq=26|url-status=live}}, pp. [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?pageseq=20&itemID=A342&viewtype=text 178] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131004220224/http://darwin-online.org.uk/content/frameset?pageseq=20&itemID=A342&viewtype=text |date=2013-10-04 }}, [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?viewtype=text&itemID=A342&pageseq=26 184] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121021033901/http://darwin-online.org.uk/content/frameset?viewtype=text&itemID=A342&pageseq=26 |date=2012-10-21 }}, [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?pageseq=31&itemID=A342&viewtype=text 189] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131004220519/http://darwin-online.org.uk/content/frameset?pageseq=31&itemID=A342&viewtype=text |date=2013-10-04 }}, also Darwin, C. R. Geological diary: Elevation of Patagonia. (5.1834) CUL-DAR34.40–60 Transcribed by Kees Rookmaaker (Darwin Online), pp. [http://darwin-online.org.uk/content/frameset?pageseq=35&itemID=CUL-DAR34.40-60&viewtype=text 58–59] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131004220357/http://darwin-online.org.uk/content/frameset?pageseq=35&itemID=CUL-DAR34.40-60&viewtype=text |date=2013-10-04 }}.</ref>[[Fayl:Growing earth.gif|thumb|"Genişlənən dünya" teoremini izah edən animasiya|175x175px]] 1889 və 1909-cu illərdə Roberto Mantovani Yerin genişlənməsi və kontinental hərəkət haqqında hipotezini nəşr etdi. O, qapalı və böyük bir qitənin daha kiçik olan Yerin bütün səthini örtdüyü fikrini irəli sürdü.<ref>{{Citation|author=Mantovani, R.|title=Les fractures de l'écorce terrestre et la théorie de Laplace|journal=Bull. Soc. Sc. Et Arts Réunion|pages=41–53|year=1889}}</ref><ref>{{Citation|author=Mantovani, R.|title=L'Antarctide|journal=Je M'instruis. La Science Pour Tous|volume=38|pages=595–597|year=1909}}</ref> Onun fərziyəsinə görə, Yer qabığı daim "yenilənirdi". [[Alfred Vegener]] daha sonra bu fərziyə ilə özünün kontinental hərəkət fərziyyəsi arasında bəzi oxşarlıqları görsə də, Mantovaninin hipotezindəki hərəkətin səbəbi kimi Yerin genişlənməsini qeyd etməmişdir.<ref>{{Citation|author=Wegener, A.|title=The Origin of Continents and Oceans|year=1966|publisher=Courier Dover Publications|isbn=978-0-486-61708-4}} See [[wikisophia:de:Die Entstehung der Kontinente und Ozeane|Online version]] in German.</ref> [[Avstraliya]] [[Geologiya|geoloqu]] Samual Varren 1956-cı ildən başlayaraq planetlərdə bir növ kütləvi artımı təklif etmiş və problemin son həllinin yalnız kosmoloji baxımdan kainatın genişlənməsi ilə əlaqədar mümkün olduğunu söyləmişdi.<ref>{{citation|title=Theories of the earth and universe: a history of dogma in the earth sciences|author=Samuel Warren Carey|edition=illustrated|publisher=Stanford University Press|year=1988|isbn=978-0-8047-1364-1|pages=347–350|url=https://books.google.com/books?id=l_0l0KOdHLoC&pg=PA347|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151106/https://books.google.com/books?id=l_0l0KOdHLoC&pg=PA347|url-status=live}}</ref> 1938-ci ildə Pol Dirak [[Cazibə qüvvəsi|ümumdünya cazibə qüvvəsinin]], mövcudluğundan bu yana milyardlarla il ərzində azaldığı görüşünü təklif etdi. Bu, alman [[fizik]] Paskal Cordanın ümumi nisbilik fikrini dəyişməsinə və 1964-cü ildə bütün planetlərin yavaş-yavaş genişlənməsi fikrinə gətirib çıxardı. Digər izahların əksəriyyətinin əksinə olaraq bu görüş heç olmasa həqiqətə uyğun [[hipotez]] hesab edilən [[fizika]] qanunları çərçivəsində idi.<ref>{{Citation|author=Jordan, P.|title=The expanding earth: some consequences of Dirac's gravitation hypothesis|place=Oxford|publisher=Pergamon Press|year=1971|bibcode=1971eesc.book.....J}}</ref> Bu görüş tarixən təklif olunsa da, 1970-ci illərdə [[tektonik plitələr]]in öyrənilməsindən bəri elmi [[konsensus]] Yerin ölçüsünün hər hansı bir dəyişimi fikrini inkar edir.<ref name="Wu">{{Cite journal|doi=10.1029/2011GL047450|volume=38|issue=13|pages=5 PP|last=Wu|first=X.|author2=X. Collilieux|author3=Z. Altamimi|author4=B. L. A. Vermeersen|author5=R. S. Gross|author6=I. Fukumori|title=Accuracy of the International Terrestrial Reference Frame origin and Earth expansion|journal=Geophysical Research Letters|date=8 İyul 2011|bibcode=2011GeoRL..3813304W|url=https://repository.tudelft.nl/islandora/object/uuid%3A72ed93c0-d13e-427c-8c5f-f013b737750e/datastream/OBJ/download|access-date=2020-04-27|archive-date=2016-10-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20161022120228/http://repository.tudelft.nl/islandora/object/uuid:72ed93c0-d13e-427c-8c5f-f013b737750e/datastream/OBJ/download|url-status=live}}</ref><ref name="williams">{{Citation|author=Williams, G.E.|title=Geological constraints on the Precambrian history of Earth's rotation and the moon's orbit|url=http://www.eos.ubc.ca/~mjelline/453website/eosc453/E_prints/1999RG900016.pdf|year=2000|journal=Reviews of Geophysics|volume=38|number=1|pages=37–59|doi=10.1029/1999RG900016|bibcode=2000RvGeo..38...37W|citeseerx=10.1.1.597.6421|access-date=2020-04-27|archive-date=2015-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20151224032245/http://www.eos.ubc.ca/~mjelline/453website/eosc453/E_prints/1999RG900016.pdf|url-status=live}}</ref><ref name="Bucher2005">{{Citation|doi=10.2138/am.2005.1718|title=Blueschists, eclogites, and decompression assemblages of the Zermatt-Saas ophiolite: High-pressure metamorphism of subducted Tethys lithosphere|year=2005|last1=Bucher|first1=K.|journal=American Mineralogist|volume=90|issue=5–6|pages=821–835|bibcode=2005AmMin..90..821B}}</ref><ref name="NASA">{{Cite web|url=https://www.nasa.gov/topics/earth/features/earth20110816.html|title=NASA Research Confirms it's a Small World, After All|last=Buis A.|last2=Clavin W.|date=16 Avqust 2011|access-date=2018-07-23|archive-date=2019-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190103083053/https://www.nasa.gov/topics/earth/features/earth20110816.html|url-status=live}}</ref><ref name="Schmidt_&_Clark">Schmidt, P. W. and Clark, D. A. (1980), ''The response of palaeomagnetic data to Earth expansion'', Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society, 61: 95–100, 1980, {{doi|10.1111/j.1365-246X.1980.tb04306.x}}</ref> Bilinən bir həqiqət budur ki, sistemimizdəki bütün digər planetar cisimlər kimi Yer də [[süxurlar]]ın və tozun toplanması yolu ilə daim kütlə qazanır. [[NASA]]-nın məlumatına görə, "hər gün təxminən 100 ton meteoroid — toz və çınqıl parçaları və bəzən daha böyük süxurlar Yer atmosferinə daxil olur."<ref>{{Cite web|url=https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/01mar_meteornetwork/|title=What's Hitting Earth? &#124; Science Mission Directorate|access-date=2020-04-27|archive-date=2020-05-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20200525193605/https://science.nasa.gov/science-news/science-at-nasa/2011/01mar_meteornetwork/|url-status=live}}</ref> Bu hissəciklərin əksəriyyəti atmosferdə yanır və Yer səthinə toz halında çatır. Bu situasiya genişlənən Yer fərziyyəsinin irəli sürdüyü kütlə artımının yalnız bir bənzərliyidir. == Fiziki xüsusiyyətləri == [[Fayl:OblateSpheroid.PNG|left|thumb|142x142px|Basıq sferoid. Yer kürəsi [[kürə]] kimi təsəvvür edilsə də, [[Qütb sahələri|qütblərdəki]] az bir fərqlə(1%) basıqlıq onu qütblərdən basıq bir sferoid edir.]] === Forması === Yerin forması təxminən [[Sfera|sferikdir]]. [[Qütb sahələri|Qütblərdə]] bir qədər yastılıq və Yer fırlandığına görə [[ekvator]]un ətrafında qabarıqlıq var.<ref name="milbert_smith96">{{cite web|last1=Milbert|first1=D. G.|last2=Smith|first2=D. A|url=http://www.ngs.noaa.gov/PUBS_LIB/gislis96.html|title=Converting GPS Height into NAVD88 Elevation with the GEOID96 Geoid Height Model|publisher=National Geodetic Survey, NOAA|accessdate=7 Mart 2007|archive-date=2020-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20200427090919/https://www.ngs.noaa.gov/PUBS_LIB/gislis96.html|url-status=live}}</ref> Bir sözlə Yer ekvatorial diametri bir qütbdən digər qütbə qədər olan diametrindən 43 kilometr (27 mil) böyük olan, qütbləri basıq bir sferadır. Lakin bu dəyişkənlik Yerin orta radiusunun 1%-dən azdır.<ref name="ngdc2006">{{cite web|last1=Sandwell|first1=D. T.|last2=Smith|first2=W. H. F.|date=7 İyul 2006|url=http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/bathymetry/predicted/explore.HTML|title=Exploring the Ocean Basins with Satellite Altimeter Data|publisher=NOAA/NGDC|accessdate=21 Aprel 2007|archive-date=2017-06-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20170624152922/https://www.ngdc.noaa.gov/mgg/bathymetry/predicted/explore.HTML|url-status=live}}</ref> Yerin kütlə mərkəzindən ən uzaq nöqtə [[Ekvador]]dakı ekvatorial [[Çimbaroso vulkanı]]nın zirvəsidir ({{Convert|6384.4|km|mi}}).<ref name="ps20_5_16">{{cite journal|last1=Senne|first1=Joseph H.|title=Did Edmund Hillary Climb the Wrong Mountain|url=http://archives.profsurv.com/magazine/article.aspx?i=589|journal=Professional Surveyor|year=2000|volume=20|issue=5|pages=16–21|access-date=2020-04-27|archive-date=2015-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20150717212545/http://archives.profsurv.com/magazine/article.aspx?i=589|url-status=live}}</ref><ref name="lancet365_9462_831">{{cite journal|last1=Sharp|first1=David|title=Chimborazo and the old kilogram|journal=The Lancet|date=5 Mart 2005|volume=365|issue=9462|pages=831–32|doi=10.1016/S0140-6736(05)71021-7|pmid=15752514|url=https://www.semanticscholar.org/paper/046472d8f08b476163d09a743aab3db64b9e9cbe|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151151/https://www.semanticscholar.org/paper/Chimborazo-and-the-old-kilogram-Sharp/046472d8f08b476163d09a743aab3db64b9e9cbe|url-status=live}}</ref><ref name="tall_tales">{{cite web|url=http://www.abc.net.au/science/k2/moments/s1086384.htm|title=Tall Tales about Highest Peaks|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=29 Dekabr 2008|date=15 Aprel 2004|archive-date=2013-02-10|archive-url=https://www.webcitation.org/6EKxJij5u?url=http://www.abc.net.au/science/articles/2004/04/16/1086384.htm?site=science%2Fgreatmomentsinscience|url-status=live}}</ref><ref name="The 'Highest' Spot on Earth">{{cite web|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=9428163|title=The 'Highest' Spot on Earth|publisher=NPR|date=7 Aprel 2007|accessdate=31 İyul 2012|archive-date=2007-04-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20070409004733/https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=9428163|url-status=live}}</ref> Sferanın orta diametri {{Convert|12,742|km|mi}}-dir. Yerli topoqrafiya bu idealizə edilmiş sferadan yayınsa da, qlobal miqyasda bu sapmalar Yer radiusu ilə müqayisədə azdır: maksimum sapma yalnız 0,17% olmaqla [[Marian çökəkliyi]]ndədir (dəniz səviyyəsindən 10 911 metr (35 797 ft) aşağı). [[Everest|Everest zirvəsi]] (dəniz səviyyəsindən {{Convert|8848|m|ft|0}} 8 848 metr (29 029 ft) yuxarı) isə 0,14% bir sapma göstərir.{{Efn|Əgər Yer kürəsi bir bilyard topu ölçüsündə kiçilsəydi, böyük dağ silsilələri və okean rifləri kimi Yerin bəzi əraziləri kiçik qüsurlar kimi hiss edilər, planetin çox hissəsi, o cümlədən [[Böyük Düzənliklər]] və geniş [[Yastı abissal düzənlik|abissal düzənliklər]] daha hamar görünərdi.}} [[Geodeziya]]da Dünya okeanının quru parçaları və həmçinin dalğa, külək kimi dəyişikliklər olmadığı təqdirdə qəbul ediləcəyi dəqiq formasına [[geoid]] deyilir. Daha doğrusu, geoid [[Dəniz səviyyəsi|orta dəniz səviyyəsində]] qravitasiya ekipotensialının səthidir. === Kimyəvi birləşmələr === {| class="wikitable"style="float: right; clear: right; margin-left: 2em;" |+Yer qabığının kimyəvi tərkibi<ref name="Rudnick2003">{{cite book|chapter=Composition of the Continental Crust|editor1-last=Holland|isbn=978-0-08-043751-4|doi=10.1016/B0-08-043751-6/03016-4|year=2003|pages=1–64|volume=3|editor2-last=Turekian|editor2-first=K. K.|editor1-first=H. D.|journal=Treatise on Geochemistry|last2=Gao|first2=S.|last1=Rudnick|title=Treatise on Geochemistry|first1=R. L.|location=New York|publisher=Elsevier Science|bibcode=2003TrGeo...3....1R}}</ref><ref name="White2014">{{cite book|chapter=Composition of the Oceanic Crust|editor1-last=Holland|isbn=978-0-08-098300-4|doi=10.1016/B978-0-08-095975-7.00315-6|year=2014|pages=457–496|volume=4|editor2-last=Turekian|editor2-first=K. K.|editor1-first=H. D.|title=Treatise on Geochemistry|authorlink2=Emily Klein|last2=Klein|first2=E. M.|last1=White|first1=W. M.|location=New York|publisher=Elsevier Science|hdl=10161/8301}}</ref> ! rowspan="2" |Birləşmə ! rowspan="2" |Formul ! colspan="2" |Tərkib |- !Materik !Okean |- |[[Lüssatit|Silisium dioksid]] |SiO<sub>2</sub> |60.6% |48.6% |- |Aliminium oksid |Al<sub>2</sub>O<sub>3</sub> |15.9% |16.5% |- |[[Kalsium-oksid|Kalsium oksid]] |CaO |6.41% |12.3% |- |Maqnezium oksid |MgO |4.66% |6.8% |- |Dəmir oksid |FeO<sub>n</sub> |6.71% |6.2% |- |Natrium oksid |Na<sub>2</sub>O |3.07% |2.6% |- |Kalium oksid |K<sub>2</sub>O |1.81% |0.4% |- |Titanium dioksid |TiO<sub>2</sub> |0.72% |1.4% |- |Fosforpentoksid |P<sub>2</sub>O<sub>5</sub> |0.13% |0.3% |- |Manqan oksid |MnO |0.10% |1.4% |- ! colspan="2" |Ümumi !100.1% !99.9% |} Yerin kütləsi təxminən 5,97× 10<sup>24</sup> [[kiloqram]]dır. Tərkibi isə əsasən [[dəmir]] (32,1%), [[oksigen]] (30,1%), [[silisium]] (15,1%), [[maqnezium]] (13,9%), [[kükürd]] (2,9%), [[nikel]] (1,8%), [[kalsium]] (1,5%) və [[alüminium]]dan (1,4) və qalan 1,2%-i digər elementlərin qarışığından ibarətdir. Kütlənin bölünməsi səbəbindən nüvənin ilk növbədə dəmirdən (88,8%) və az miqdarda nikel (5,8%), kükürd (4,5%), həmçinin 1%-dən az olmaqla bəzi elementlərin qarışığından ibarət olduğu təxmin edilir.<ref name="pnas71_12_6973">{{cite journal|last1=Morgan|first1=J. W.|last2=Anders|first2=E.|title=Chemical composition of Earth, Venus, and Mercury|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|year=1980|volume=77|issue=12|pages=6973–77|doi=10.1073/pnas.77.12.6973|pmid=16592930|pmc=350422|bibcode=1980PNAS...77.6973M}}</ref> Yer qabığının ən çox yayılmış süxur komponentləri demək olar ki, [[oksidlər]]dir. Lakin [[xlor]], [[kükürd]] və [[flüor]] bu baxımdan vacib istisnalardır və istənilən süxurdakı ümumi miqdarı ümumiyyətlə 1%-dən azdır. Yer qabığının 99%-dən çoxu 11 oksiddən, əsasən [[silisium]], [[alüminium]], [[dəmir]], [[kalsium]], [[maqnezium]]un oksidlərindən və həmçinin əhəng və kalium duzlarından ibarətdir.<ref name="pnas71_12_6973" /><ref name="brown_mussett1981">{{cite book|last1=Brown|first1=Geoff C.|last2=Mussett|first2=Alan E.|title=The Inaccessible Earth|edition=2nd|date=1981|page=[https://archive.org/details/inaccessibleeart0000brow_r5i2/page/166 166]|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-04-550028-4|url=https://archive.org/details/inaccessibleeart0000brow_r5i2/page/166}} Note: After Ronov and Yaroshevsky (1969).</ref><ref name="EB1911">{{Cite EB1911|wstitle=Petrology|volume=21|page=328|first=John Smith|last=Flett}}</ref> === Daxili quruluş === {{Əsas|Yerin quruluşu}} Yer kürəsi digər [[daxili planetlər]] kimi kimyəvi və ya fiziki ([[Reologiya|reoloji]]) xüsusiyyətləri ilə təbəqələrə bölünür. Xarici təbəqə yüksək [[Özlülük|özlü]] bərk mantiya ilə örtülmüş olan kimyəvi cəhətdən fərqlənən [[Silikatlar|silikatlı]] bir qabıqdan ibarətdir. Yer qabığı [[Moxoroviçiç sərhədi]] ilə mantiyadan ayrılır. Yer qabığının qalınlığı okeanlar üçün təxminən 6 kilometr (3,7 mil), materiklər üçün isə ({{Convert|30|-|50|km|mi}} arasında dəyişir. Yer qabığı və soyuq, sərt, üst [[Yerin mantiyası|mantiya]] birlikdə [[litosfer]] adlanır və [[tektonik plitələr]] burada meydana gəlmişdir. [[Astenosfer|Litosferin]] altında [[astenosfer]], litosferin üstündə hərəkət etdiyi nisbətən aşağı [[Özlülük|özlü]] təbəqə yerləşir. Mantiya içərisindəki kristal quruluşda əhəmiyyətli dəyişikliklər yuxarı və aşağı mantiyanı ayıran bir keçid zonasını əhatə edərək səthin {{Convert|410-660|km}} altında baş verir. Mantiyanın altında, möhkəm bir [[Barisfer|daxili nüvənin]] üstündə olduqca aşağı [[Özlülük|özlü]] bir mayedən ibarət xarici nüvə yerləşir.<ref name="tanimoto_ahrens1995">{{cite book|last1=Tanimoto|first1=Toshiro|editor=Thomas J. Ahrens|date=1995|chapter=Crustal Structure of the Earth|title=Global Earth Physics: A Handbook of Physical Constants|journal=Global Earth Physics: A Handbook of Physical Constants|issue=1|publisher=American Geophysical Union|location=Washington, DC|isbn=978-0-87590-851-9|chapter-url=http://www.agu.org/reference/gephys/15_tanimoto.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061016194153/http://www.agu.org/reference/gephys/15_tanimoto.pdf|archivedate=16 Oktyabr 2006|accessdate=3 Fevral 2007|bibcode=1995geph.conf.....A}}</ref> Yerin daxili nüvəsi planetin qalan hissəsi ilə müqayisədə bir qədər daha yüksək [[Bucaq sürəti|sürətlə]], ildə 0,1–0,5° dönə bilir.<ref name="science309_5739_1313">{{cite journal|last1=Kerr|first1=Richard A.|title=Earth's Inner Core Is Running a Tad Faster Than the Rest of the Planet|journal=Science|date=26 Sentyabr 2005|volume=309|issue=5739|page=1313|doi=10.1126/science.309.5739.1313a|pmid=16123276}}</ref> Daxili nüvənin radiusu Yer kürəsinin beşdə birini təşkil edir. {| class="wikitable" |+ Yerin geoloji qatları<ref name="pnas76_9_4192">{{cite journal|last1=Jordan|first1=T. H.|title=Structural geology of the Earth's interior|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|year=1979|volume=76|issue=9|pages=4192–4200|doi=10.1073/pnas.76.9.4192|pmid=16592703|pmc=411539|bibcode=1979PNAS...76.4192J}}</ref> ! rowspan="7" |[[Fayl:Earth cutaway schematic-az.png|frameless|265x265px]] !Dərinlik<ref name="robertson2001">{{cite web|last1=Robertson|first1=Eugene C.|date=26 İyul 2001|url=http://pubs.usgs.gov/gip/interior/|title=The Interior of the Earth|publisher=USGS|accessdate=24 Mart 2007|archive-date=2013-11-11|archive-url=https://www.webcitation.org/6L3D5gq14?url=https:///|url-status=live}}</ref> <small>km</small> ! colspan="2" |Qat !Sıxlıq <small>q/sm<sup>3</sup></small> !Qalınlıq <small>km</small> !Temperatur <small>°C</small> |- |0–35 |[[Yer qabığı]]{{Efn|Ərazidən asılı olaraq qalınlığı 5–70 km. arasında dəyişir.}} | rowspan="2" |[[Litosfer]]{{Efn|Ərazidən asılı olaraq qalınlığı 5–200 km. arasında dəyişir.}} |2,2–2,9 |35 | rowspan="2" |0–1 100 |- |35–60 | rowspan="2" |Üst mantiya | rowspan="2" |3,4–4,4 |25 |- |60–670 |[[Astenosfer]] |610 |1 100–2 000 |- |670–2 890 |[[Yerin mantiyası|Mantiya]] | |4,4–5,6 |2220 |2 000–4 000 |- |2 890–5 100 |Xarici nüvə | |9,9–12,2 |2210 |4 000–6 000 |- |5 100–6 378 |[[Barisfer|Daxili nüvə]] | |12,8–13,1 |1278 |6 000 |} === İstilik === Yerin daxili istiliyi planetar [[akkresiya]]dan yaranan qalıq istilik (təxminən 20%) və radioaktiv çürümə (80%) nəticəsində yaranan istiliyin birləşməsindən yaranır.<ref name="turcotte">{{cite book|last1=Turcotte|first1=D. L.|last2=Schubert|first2=G.|title=Geodynamics|url=https://archive.org/details/geodynamics00dltu|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, England, UK|date=2002|edition=2|pages=[https://archive.org/details/geodynamics00dltu/page/n150 136]–37|chapter=4|isbn=978-0-521-66624-4}}</ref> Yerdəki əsas istilik istehsal edən [[izotop]]lar [[kalium]]-40 (<sup>40</sup>K), [[Uran (kimyəvi element)|uran]]-238 (<sup>238</sup>U) və [[torium]]-232 (<sup>232</sup>Th)-dir.<ref name="sanders20031210">{{cite news|first1=Robert|last1=Sanders|title=Radioactive potassium may be major heat source in Earth's core|publisher=UC Berkeley News|date=10 Dekabr 2003|url=http://www.berkeley.edu/news/media/releases/2003/12/10_heat.shtml|accessdate=28 Fevral 2007|archive-date=2018-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20180708122223/https://www.berkeley.edu/news/media/releases/2003/12/10_heat.shtml|url-status=live}}</ref> Mərkəzdə temperatur 6 000 °C (10 830 °F)-ə qədər,<ref>{{cite web|title=The Earth's Centre is 1000 Degrees Hotter than Previously Thought|url=http://www.esrf.eu/news/general/Earth-Center-Hotter|website=The European Synchrotron (ESRF)|accessdate=12 Aprel 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130628075455/http://www.esrf.eu/news/general/Earth-Center-Hotter/Earth-Centre-Hotter/|archivedate=2013-06-28|date=25 Aprel 2013|url-status=dead}}</ref> təzyiq isə {{Convert|360|GPa|e6psi}}-a çata bilər.<ref name="ptrsl360_1795_1227">{{cite journal|last1=Alfè|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society|pmid=12804276|doi=10.1098/rsta.2002.0992|accessdate=28 Fevral 2007|url=http://chianti.geol.ucl.ac.uk/~dario/pubblicazioni/PTRSA2002.pdf|pages=1227–44|issue=1795|volume=360|year=2002|title=The ''ab initio'' simulation of the Earth's core|first1=D.|first5=G. D.|last5=Price|first4=J.|last4=Brodholt|first3=L.|last3=Vocadlo|first2=M. J.|last2=Gillan|bibcode=2002RSPTA.360.1227A|archive-date=2009-09-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20090930142841/http://chianti.geol.ucl.ac.uk/~dario/pubblicazioni/PTRSA2002.pdf|url-status=live}}</ref> İstiliyin çox hissəsi radioaktiv çürümə ilə təmin olunduğuna görə elm adamları Yer tarixinin əvvəlində, qısa yarım ömrü olan [[izotop]]ların tükənməsindən əvvəl Yerin istilik istehsalının daha yüksək olduğunu bildirirlər. Təxminən 3 milyon il əvvəl bugünkünün iki qatı qədər istilik istehsal edilir, mantiyada konveksiya və tektonik plitələrin sürəti artır və bunlar bu gün nadir hallarda meydana gələn komatitlər kimi qeyri-adi süxurların istehsalına imkan verirdi.<ref name="turcotte" /><ref name="epsl121_1">{{cite journal|last1=Vlaar|issue=1–2|archivedate=19 Mart 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120319181621/http://www.geo.lsa.umich.edu/~keken/papers/Vlaar_EPSL94.pdf|url-status=dead|bibcode=1994E&PSL.121....1V|url=http://www.geo.lsa.umich.edu/~keken/papers/Vlaar_EPSL94.pdf|doi=10.1016/0012-821X(94)90028-0|pages=1–18|volume=121|first1=N|journal=Earth and Planetary Science Letters|year=1994|title=Cooling of the Earth in the Archaean: Consequences of pressure-release melting in a hotter mantle|first3=A.|last3=Vandenberg|first2=P.|last2=Vankeken|df=}}</ref> {| class="wikitable" |+İstilik istehsal edən əsas izotoplar<ref name="T&S 137">{{cite book|last1=Turcotte|first1=D. L.|last2=Schubert|first2=G.|title=Geodynamics|url=https://archive.org/details/geodynamics00dltu|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, England, UK|date=2002|edition=2|page=[https://archive.org/details/geodynamics00dltu/page/n151 137]|chapter=4|isbn=978-0-521-66624-4}}</ref> !İzotop !İstehsal etdiyi istilik {{Sfrac|W|kq izotop}} !Orta ömrü <small>il</small> !Orta mantiya konsentrasiyası {{Sfrac|kq izotop|kq mantiya}} !İstehsal etdiyi istilik {{Sfrac|W|kq mantiya}} |- |<sup>238</sup>U |94.6× 10<sup>−6</sup> |4.47× 10<sup>9</sup> |30.8× 10<sup>−9</sup> |2.91× 10<sup>−12</sup> |- |<sup>235</sup>U |569× 10<sup>−6</sup> |0.704× 10<sup>9</sup> |0.22× 10<sup>−9</sup> |0.125× 10<sup>−12</sup> |- |<sup>232</sup>Th |26.4× 10<sup>−6</sup> |14.0× 10<sup>9</sup> |124× 10<sup>−9</sup> |3.27× 10<sup>−12</sup> |- |<sup>40</sup>K |29.2× 10<sup>−6</sup> |1.25× 10<sup>9</sup> |36.9× 10<sup>−9</sup> |1.08× 10<sup>−12</sup> |} Yerdən orta istilik itkisi 4,42 × 1013 Vt gücündə qlobal istilik itkisi üçün 87 mVtm<sup>−2</sup>-dir.<ref name="jg31_3_267">{{cite journal|last1=Pollack|first1=Henry N.|last2=Hurter|first2=Suzanne J.|last3=Johnson|first3=Jeffrey R.|title=Heat flow from the Earth's interior: Analysis of the global data set|journal=Reviews of Geophysics|volume=31|issue=3|pages=267–80|date=Avqust 1993|doi=10.1029/93RG01249|bibcode=1993RvGeo..31..267P}}</ref> Nüvənin [[istilik enerjisi]]nin bir hissəsi yüksək temperaturlu [[süxur]]ların [[konveksiya]] forması olan [[Mantiya vulkan ocağı|mantiya ocağı]] ilə qabığa daşınır.<ref name="science246_4926_103">{{cite journal|last1=Richards|first1=M. A.|last2=Duncan|first2=R. A.|last3=Courtillot|first3=V. E.|title=Flood Basalts and Hot-Spot Tracks: Plume Heads and Tails|journal=Science|year=1989|volume=246|issue=4926|pages=103–07|bibcode=1989Sci...246..103R|doi=10.1126/science.246.4926.103|pmid=17837768|url=https://semanticscholar.org/paper/c93f8abc5270cfcab8d699a45ff9229ea790cbd9|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151111/https://www.semanticscholar.org/paper/Flood-Basalts-and-Hot-Spot-Tracks%3A-Plume-Heads-and-Richards-Duncan/c93f8abc5270cfcab8d699a45ff9229ea790cbd9|url-status=live}}</ref> Yerdəki istiliyin daha böyük bir hissəsi [[Orta-Okean silsiləsi|orta okean silsilələri]] ilə əlaqəli mantiyanın qalxması ilə [[tektonik plitələr]]in hərəkəti nəticəsində itirilir. İstilik itkisinin son əsas mənbəyi [[litosfer]] altında baş verir. Yer qabığının [[qitə]]lərə nisbətən daha incə olmasıyla bağlı olaraq bu prosesin əksər hissəsi [[okean]]ların altında baş verir.<ref name="heat loss">{{cite journal|doi=10.1029/JB086iB12p11535|title=Oceans and Continents: Similarities and Differences in the Mechanisms of Heat Loss|year=1981|last1=Sclater|first1=John G|last2=Parsons|first2=Barry|last3=Jaupart|first3=Claude|journal=Journal of Geophysical Research|volume=86|issue=B12|page=11535|bibcode=1981JGR....8611535S}}</ref> === Tektonik plitələr === {{Əsas|Tektonik plitələr}} {| class="wikitable"style="float: right; clear: right; margin-left: 2em;" |+ ! colspan="2" |[[Fayl:Tectonic plates (empty).svg|frameless]] |- !Plitənin adı !Sahə 10<sup>6</sup> km<sup>2</sup> |- |{{Legenda|#FFFACD|[[Sakit okean plitəsi]]}} |103.3 |- |{{Legenda|#fb9a7a|[[Afrika plitəsi]]}} |78.0 |- |{{Legenda|#ac8d7f|[[Şimali Amerika plitəsi]]}} |75.9 |- |{{Legenda|#7fa172|[[Avrasiya plitəsi]]}} |67.8 |- |{{Legenda|#8a9dbe|[[Antarktika plitəsi]]}} |60.9 |- |{{Legenda|#fcb482|[[Hind-Avstraliya plitəsi]]}} |47.2 |- |{{Legenda|#ad82b0|[[Cənubi Amerika plitəsi]]}} |43.6 |} Yerin mexaniki sərt xarici təbəqəsi olan [[litosfer]] tektonik plitələrə bölünür. Bu plitələr üç sərhəd növündən birində bir-birilərinə nisbətən hərəkət edən sərt seqmentlərdir: Konvergent sərhədlərdə iki plitə toqquşur, divergent sərhədlərdə iki plitə bir-birindən uzaqlaşır və transformasiya sərhədlərində iki plitə bir-birinin yaxınlığı ilə sürüşür. Bu sərhədlər boyunca [[zəlzələ]]lər, [[vulkanizm]], [[dağəmələgəlmə]] və [[Rift|okean rifləri]] əmələ gəlir.<ref name="kious_tilling1999">{{cite web|last1=Kious|first1=W. J.|last2=Tilling|first2=R. I.|date=5 May 1999|url=http://pubs.usgs.gov/gip/dynamic/understanding.html|title=Understanding plate motions|publisher=USGS|accessdate=2 Mart 2007|archive-date=9 November 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191109231224/https://pubs.usgs.gov/gip/dynamic/understanding.html|url-status=live}}</ref> Tektonik plitələr [[astenosfer]]in, plitə ilə birlikdə hərəkət edə bilən yuxarı mantiyanın bərk, lakin az sıxlıqlı hissəsinin üstü ilə hərəkət edir.<ref name="seligman2008">{{cite web|first1=Courtney|last1=Seligman|year=2008|url=http://cseligman.com/text/planets/innerstructure.htm|title=The Structure of the Terrestrial Planets|work=Online Astronomy eText Table of Contents|publisher=cseligman.com|accessdate=28 Fevral 2008|archive-date=2008-03-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20080322043957/http://cseligman.com/text/planets/innerstructure.htm|url-status=live}}</ref> Tektonik plitələr hərəkət etdikcə [[Okean yer qabığı|okean qabığı]] konvergent sərhəd boyu plitələrin qabaqcıl tərəfləri altından keçir. Bu zaman [[Yerin mantiyası|mantiyadakı]] maddənin dağınıq sərhədlərdə qalxması [[Orta-Okean silsiləsi|orta okean silsilələrini]] yaradır. Bu proseslərin birləşməsi [[Okean yer qabığı|okean qabığını]] yenidən mantiyaya qaytarır. Bu təkrar istifadəyə görə okean qatının çox hissəsinin yaşı 100 milyondan azdır. Ən qədim okean qabığı Qərbi [[Sakit okean]]da yerləşir və 200 milyon yaşı olduğu təxmin edilir.<ref name="duennebier1999">{{cite web|last1=Duennebier|first1=Fred|date=12 Avqust 1999|url=http://www.soest.hawaii.edu/GG/ASK/plate-tectonics2.html|title=Pacific Plate Motion|publisher=University of Hawaii|accessdate=14 Mart 2007|archive-date=2011-08-22|archive-url=https://www.webcitation.org/617EhrMeG?url=http://www.soest.hawaii.edu/GG/ASK/plate-tectonics2.html|url-status=live}}</ref><ref name="noaa20070307">{{cite web|display-authors=1|last1=Mueller|first1=R. D.|last2=Roest|first2=W. R.|last3=Royer|first3=J.-Y.|last4=Gahagan|first4=L. M.|last5=Sclater|first5=J. G.|date=7 Mart 2007|url=http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/fliers/96mgg04.html|title=Age of the Ocean Floor Poster|publisher=NOAA|accessdate=14 Mart 2007|archive-date=2011-08-22|archive-url=https://www.webcitation.org/617EiKJ5C?url=http://www.ngdc.noaa.gov/mgg/fliers/96mgg04.html|url-status=live}}</ref> Müqayisə üçün ən qədim tarixli materik qabığının yaşı 4 030 milyon ildir.<ref name="cmp134_3">{{cite journal|doi=10.1007/s004100050465|title=Priscoan (4.00–4.03 Ga) orthogneisses from northwestern Canada|year=1999|last1=Bowring|first1=Samuel A.|journal=Contributions to Mineralogy and Petrology|volume=134|issue=1|pages=3–16|last2=Williams|first2=Ian S.|bibcode=1999CoMP..134....3B|url=https://www.semanticscholar.org/paper/24bc524387ca13bebf454dc7702bba691c9ceed7|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151058/https://www.semanticscholar.org/paper/Priscoan-(4.00%E2%80%934.03%E2%80%89Ga)-orthogneisses-from-Canada-Bowring-Williams/24bc524387ca13bebf454dc7702bba691c9ceed7|url-status=live}}</ref> Yeddi əsas tektonik plitə vardır: [[Sakit okean plitəsi|Sakit okean]], [[Avrasiya plitəsi|Avrasiya]], [[Şimali Amerika plitəsi|Şimali Amerika]], [[Cənubi Amerika plitəsi|Cənubi Amerika]], [[Hind-Avstraliya plitəsi|Hind-Avstraliya]], [[Afrika plitəsi|Afrika]] və [[Antarktika plitəsi|Antarktika]]. Digər plitələrə Ərəbistan plitəsi, Karib və [[Kokos plitəsi|Kokos]] dəniz plitələri, [[Cənubi Amerika]]nın qərb sahilindəki [[Naska plitəsi]] və [[Atlantik okean]]ın cənubundakı [[Skotiya plitəsi]] daxildir. Avstraliya plitəsi 50–55 milyon il əvvəl [[Hindistan plitəsi]] ilə birləşmişdir. Ən sürətli hərəkət edən plitələr okean plitələridir: [[Kokos plitəsi]] ildə 75 millimetr (3 düym),<ref name="podp2000">{{cite web|last1=Meschede|first1=Martin|last2=Barckhausen|first2=Udo|date=20 Noyabr 2000|url=http://www-odp.tamu.edu/publications/170_SR/chap_07/chap_07.htm|title=Plate Tectonic Evolution of the Cocos-Nazca Spreading Center|work=Proceedings of the Ocean Drilling Program|publisher=Texas A&M University|accessdate=2 Aprel 2007|archive-date=2011-08-22|archive-url=https://www.webcitation.org/617EgK2LY?url=http://www-odp.tamu.edu/publications/170_SR/chap_07/chap_07.htm|url-status=live}}</ref> [[Sakit okean plitəsi|Sakit Okean Plitəsi]] isə ildə 52–69 millimetr (2,0–2,7 düym) sürətlə irəliləyir. Ən yavaş hərəkət edən plitə isə ildə 21 millimetr (0,83 düym) sürətlə irəliləyən Avstraliya plitəsidir.<ref name="gps_time_series">{{cite web|author=Staff|url=http://sideshow.jpl.nasa.gov/mbh/series.html|title=GPS Time Series|publisher=NASA JPL|accessdate=2 Aprel 2007|archive-date=2011-08-22|archive-url=https://www.webcitation.org/617Egjmvj?url=http://sideshow.jpl.nasa.gov/mbh/series.html|url-status=live}}</ref> === Səthi === [[Fayl:AYool topography 15min PT.png|left|thumb|228x228px|Müasir Yerin [[relyef]]i və [[batial]]ı]] Yer kürəsinin səthinin ümumi sahəsi 510 milyon km<sup>2</sup> (200 × 106 mil<sup>2</sup>) təşkil edir.<ref name="Pidwirny 2006_8" /> Bunun 70,8%-i<ref name="Pidwirny 2006_8" /> və ya 361,13 milyon km<sup>2</sup> (13 943 × 106 mil<sup>2</sup>)-i [[dəniz səviyyəsi]]ndən aşağıdır və okean suları ilə örtülmüşdür.<ref>{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html|title=World Factbook|publisher=Cia.gov|accessdate=2 Noyabr 2012|archive-date=2010-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20100105171656/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html|url-status=live}}</ref> Okeanın altında [[Şelf|materik şelfinin]] bir hissəsi, [[dağ]]lar, [[vulkan]]lar,<ref name="ngdc2006" /> [[Rift|okean riftləri]], sualtı kanyonlar, [[Okean platosu|okean platoları]], uçurum düzənlikləri və bütün kürəni əhatə edən [[Orta-Okean silsiləsi|orta-okean silsilələri]] sistemi yerləşir. [[Su]] ilə örtülməmiş qalan 29,2% və ya 148,94 milyon km<sup>2</sup> (57,51 milyon mil<sup>2</sup>) ərazi yerləşdiyi bölgədən asılı olaraq dəyişən [[dağ]]lar, [[səhra]]lar, [[Düzənlik (coğrafiya)|düzənliklər]], [[yayla]]lar və digər quru ərazilərdən ibarətdir. [[Tektonika|Tektonik]] və ya [[eroziya]] tipli, [[Vulkan püskürməsi|vulkan püskürmələri]], [[daşqın]], [[hava]], [[Buzlaq epoxaları|buzlanma]], [[Mərcan rifi|mərcan riflərinin]] inkişafı və [[meteor]]it təsirləri geoloji zaman ərzində Yer səthini daim dəyişdirən proseslər sırasındadır.<ref name="kring">{{cite web|last1=Kring|first1=David A|url=http://www.lpi.usra.edu/science/kring/epo_web/impact_cratering/intro/|title=Terrestrial Impact Cratering and Its Environmental Effects|publisher=Lunar and Planetary Laboratory|accessdate=22 Mart 2007|archive-date=2011-05-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20110513055527/http://www.lpi.usra.edu/science/kring/epo_web/impact_cratering/intro/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|title=Earth's Evolving Systems: The History of Planet Earth|first=Ronald|last=Martin|publisher=Jones & Bartlett Learning|year=2011|url=https://books.google.com/books?id=agaOKrvAoeAC|isbn=978-0-7637-8001-2|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-03-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20210331100401/https://books.google.com/books?id=agaOKrvAoeAC|url-status=live}}</ref> [[Materik yer qabığı]] [[qranit]] və [[andezit]] kimi aşağı sıxlığa malik [[süxur]]lardan ibarətdir. Daha az yayılmış olan [[bazalt]] okean qabığının əsas tərkib hissəsi olan daha sıx [[Maqmatik süxurlar|vulkanik süxurdur]].<ref name="layers_earth">{{cite web|author=Staff|url=http://volcano.oregonstate.edu/vwdocs/vwlessons/plate_tectonics/part1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130211014443/http://volcano.oregonstate.edu/vwdocs/vwlessons/plate_tectonics/part1.html|archivedate=11 Fevral 2013|title=Layers of the Earth|publisher=Volcano World|accessdate=11 Mart 2007|url-status=dead}}</ref> [[Çökmə süxurlar]] isə birlikdə toplanmış və [[Akkumulyasiya|yatırılmış]] çöküntülərin yığılmasından əmələ gəlmişdir. Bu süxurlar yer qabığının təxminən 5%-ni təşkil etsə də, materik yer qabığının təxminən 75%-i çökmə süxurlar ilə örtülmüşdür.<ref name="jessey">{{cite web|last1=Jessey|first1=David|url=http://geology.csupomona.edu/drjessey/class/Gsc101/Weathering.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070703170212/http://geology.csupomona.edu/drjessey/class/Gsc101/Weathering.html|archivedate=3 İyul 2007|title=Weathering and Sedimentary Rocks|publisher=Cal Poly Pomona|accessdate=20 Mart 2007|url-status=dead}}</ref> Yer üzündə tapılan süxurların üçüncü forması yüksək təzyiq, yüksək temperatur və ya hər ikisi vasitəsilə əvvəlcədən mövcud olan süxur növlərinin çevrilməsindən yaranan [[metamorfik süxurlar]]dır. Yer səthində ən çox tapılan [[silikatlar]]a [[kvars]], [[çöl şpatları]], [[Amfibollar|amfibol]], slyuda, [[Piroksenlər|piroksen]] və [[olivin]] daxildir.<ref name="de_pater_lissauer2010">{{cite book|last1=de Pater|first1=Imke|last2=Lissauer|first2=Jack J.|title=Planetary Sciences|page=154|edition=2nd|publisher=Cambridge University Press|date=2010|isbn=978-0-521-85371-2}}</ref> Karbonat birləşmələrinə isə [[kalsit]] (əhəng daşında tapılan) və [[dolomit]]i misal göstərmək olar.<ref name="wekn_bulakh2004">{{cite book|last1=Wenk|first1=Hans-Rudolf|last2=Bulakh|first2=Andreĭ Glebovich|title=Minerals: their constitution and origin|page=359|publisher=Cambridge University Press|date=2004|isbn=978-0-521-52958-7}}</ref> Quru səthinin yüksəkliyi [[Ölü dəniz]]dəki −418 (-1 371 ft) səviyyəsindəki nöqtədən, [[Everest|Everest dağının]] zirvəsindəki 8 848 metr (29 029 ft) yüksəkliyə qədər dəyişir. Qurunun [[dəniz səviyyəsi]]ndən yuxarı orta hündürlüyü təxminən 797 metr (2 615 ft)-dir.<ref>{{cite web|url=https://ngdc.noaa.gov/mgg/global/etopo1_surface_histogram.html|title=Hypsographic Curve of Earth's Surface from ETOPO1|first=National Geophysical Data|last=Center|website=ngdc.noaa.gov|access-date=2020-04-27|archive-date=2017-09-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20170915114233/https://ngdc.noaa.gov/mgg/global/etopo1_surface_histogram.html|url-status=live}}</ref> [[Pedosfer]] Yerin quru səthinin ən xarici təbəqəsidir və [[torpaq]]dan ibarətdir. Bu qat torpaq əmələ gəlmə proseslərinə tabedir. Ümumi əkin sahələri 1,3%-i daimi əkin sahələri olmaqla torpaq səthinin 10,9%-ni təşkil edir.<ref>{{cite web|title=World Bank arable land|url=http://data.worldbank.org/indicator/AG.LND.ARBL.ZS/countries/1W?display=graph|publisher=World Bank|accessdate=19 Oktyabr 2015|archive-date=2015-10-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20151002170510/http://data.worldbank.org/indicator/AG.LND.ARBL.ZS/countries/1w?display=graph|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=World Bank permanent cropland|url=http://data.worldbank.org/indicator/AG.LND.CROP.ZS/countries?display=graph|publisher=World Bank|accessdate=19 Oktyabr 2015|archive-date=2015-07-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20150713131245/http://data.worldbank.org/indicator/AG.LND.CROP.ZS/countries?display=graph|url-status=live}}</ref> Yer kürəsinin səthinin 40%-ə yaxını [[kənd təsərrüfatı]]nda istifadə olunur və bunun təqribən 16,7 milyon km<sup>2</sup> (6 × 106 mil<sup>2</sup>)-i əkin sahələri, 33?5 milyon km<sup>2</sup> (13 × 106 mil<sup>2</sup>)-i isə [[otlaq]]lardır.<ref name="Hooke2012">{{cite journal|url=https://www.geosociety.org/gsatoday/archive/22/12/pdf/gt1212.pdf|title=Land transformation by humans: A review|journal=GSA Today|first1=Roger LeB.|last1=Hooke|first2=José F.|last2=Martín-Duque|first3=Javier|last3=Pedraza|volume=22|issue=12|pages=4–10|date=Dekabr 2012|doi=10.1130/GSAT151A.1|access-date=2020-04-27|archive-date=2018-01-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20180109181247/https://www.geosociety.org/gsatoday/archive/22/12/pdf/gt1212.pdf|url-status=live}}</ref> === Hidrosfer === {{Əsas|Hidrosfer}} [[Fayl:Clouds over the Atlantic Ocean.jpg|thumb|Yerdəki ikinci ən böyük okean olan [[Atlantik okean]]ın səthində çəkilmiş foto]] Yer səthində [[su]]yun bolluğu "Mavi Planet"-i [[Günəş sistemi]]ndəki digər [[planet]]lərdən fərqləndirən bir xüsusiyyətdir. Yerin [[hidrosfer]]i əsasən [[okean]]lardan ibarət olsa da, texniki olaraq dünyanın bütün su hövzələrini, o cümlədən [[daxili dənizlər]]i, [[göl]]ləri, [[Çay (coğrafiya)|çayları]] və 2 000 metr (6 600 ft) dərinliyə qədər [[yeraltı sular]]ını əhatə edir. Ən dərin sualtı yer 10 911, 4 metr (35 799 ft) dərinliyi ilə [[Sakit okean|Sakit Okeandakı]] [[Marian çökəkliyi|Mariana çökəkliyindədir]]<ref name="kaiko7000">{{cite web|title=7,000&nbsp;m Class Remotely Operated Vehicle ''KAIKO 7000''|url=http://www.jamstec.go.jp/e/about/equipment/ships/kaiko7000.html|publisher=Japan Agency for Marine-Earth Science and Technology (JAMSTEC)|accessdate=7 İyun 2008|archive-date=2020-04-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20200410211118/http://www.jamstec.go.jp/e/about/equipment/ships/kaiko7000.html|url-status=live}}</ref> [[Fayl:20140723--IMG 4195 (17014184801).jpg|left|thumb|Yer kürəsinin ən böyük sualtı [[ekosistem]]inə ev sahibliyi edən [[Böyük Sədd rifi]]nin sualtından çəkilmiş fotosu. Böyük Sədd rifi Yer kürəsindəki ən böyük [[mərcan rifi]] olmaqla yanaşı, Yer kürəsində kosmosdan görünən tək canlı növüdür.]] Okeanların kütləsi təqribən 1,35 × 10<sup>18</sup> tondur və bu, Yer kürəsinin ümumi kütləsinin təxminən 1/4400-dir. Okeanlar orta dərinliyi 3 682 metr (12 080 ft) olan 361,8 milyon km<sup>2</sup> (139,7 milyon kvadrat mil) sahəni əhatə edir və nəticədə təxmin edilən həcmi 1,332 milyard km<sup>3</sup> (320 milyon kub) təşkil edir.<ref name="ocean23_2_112">{{Cite journal|last1=Charette|first1=Matthew A.|last2=Smith|first2=Walter H. F.|title=The Volume of Earth's Ocean|journal=Oceanography|volume=23|issue=2|pages=112–14|date=İyun 2010|url=http://www.tos.org/oceanography/archive/23-2_charette.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131102230333/http://www.tos.org/oceanography/archive/23-2_charette.pdf|archivedate=2 Noyabr 2013|accessdate=6 İyun 2013|doi=10.5670/oceanog.2010.51|url-status=dead}}</ref> Bütün Yer qabığının səthi hamar bir sfera ilə eyni yüksəklikdə olsaydı, meydana gələn dünya okeanının dərinliyi 2,7–2,8 (1,7 mil) olardı.<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/559627/sphere-depth-of-the-ocean|title=sphere depth of the ocean&nbsp;– hydrology|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|accessdate=12 Aprel 2015|archive-date=2014-11-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20141129175706/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/559627/sphere-depth-of-the-ocean|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=https://ase.tufts.edu/cosmos/print_chapter.asp?id=4|title=Third rock from the Sun&nbsp;– restless Earth|work=NASA's Cosmos|accessdate=12 Aprel 2015|archive-date=2015-11-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20151106230149/http://ase.tufts.edu/cosmos/print_chapter.asp?id=4|url-status=live}}</ref> Yer kürəsindəki suyun 97,5%-i duzlu, qalan 2,5%-i isə [[içməli su]]dur. İçməli suyun böyük hissəsi, təxminən 68,7%-i buz təbəqələrində və buzlaqlarda buz halında mövcuddur.<ref>{{cite web|url=https://water.usgs.gov/edu/earthwherewater.html|title=The World's Water|last1=Perlman|first1=Howard|date=17 Mart 2014|accessdate=12 Aprel 2015|work=USGS Water-Science School|archive-date=2015-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20150422113320/http://water.usgs.gov/edu/earthwherewater.html|url-status=live}}</ref> Dünya okeanının orta duzluluğu hər kiloqram dəniz suyuna 35 qram duz (3,5% duz) təşkil edir.<ref name="kennish2001">{{cite book|first1=Michael J.|last1=Kennish|date=2001|title=Practical handbook of marine science|url=https://archive.org/details/practicalhandboo0000unse_f2m3|page=[https://archive.org/details/practicalhandboo0000unse_f2m3/page/35 35]|edition=3rd|publisher=CRC Press|series=Marine science series|isbn=978-0-8493-2391-1}}</ref> Bu duzun çox hissəsi vulkanik fəaliyyətlərlə xaric edilmiş və ya maqmatik qayalardan çıxarılmışdır.<ref name="mullen2002">{{cite web|last1=Mullen|first1=Leslie|date=11 İyun 2002|url=http://www.astrobio.net/news/article223.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070630122335/http://www.astrobio.net/news/article223.html|archivedate=30 İyun 2007|title=Salt of the Early Earth|publisher=NASA Astrobiology Magazine|accessdate=14 Mart 2007|url-status=dead}}</ref> Okeanlar eyni zamanda sudakı bir çox həyat formalarının yaşaması üçün zəruri olan həll edilmiş atmosfer qazlarının su anbarıdır.<ref name="natsci_oxy4">{{cite web|last1=Morris|first1=Ron M|url=http://seis.natsci.csulb.edu/rmorris/oxy/oxy4.html|title=Oceanic Processes|publisher=NASA Astrobiology Magazine|accessdate=14 Mart 2007|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090415082741/http://seis.natsci.csulb.edu/rmorris/oxy/oxy4.html|archivedate=15 Aprel 2009}}</ref> Dəniz suyu dünya iqliminə mühüm təsir göstərir və okeanlar böyük bir istilik anbarı kimi fəaliyyət göstərir.<ref name="michon2006">{{cite web|last1=Scott|first1=Michon|date=24 Aprel 2006|url=http://earthobservatory.nasa.gov/Study/HeatBucket/|title=Earth's Big heat Bucket|publisher=NASA Earth Observatory|accessdate=14 Mart 2007|archive-date=2008-09-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20080916014057/http://earthobservatory.nasa.gov/Study/HeatBucket/|url-status=live}}</ref> Okean istiliyinin paylanmasındakı fərqlər əhəmiyyətli hava dəyişikliyinə səbəb ola bilər.<ref name="sample2005">{{cite web|first1=Sharron|last1=Sample|date=21 İyun 2005|url=http://science.hq.nasa.gov/oceans/physical/SST.html|title=Sea Surface Temperature|publisher=NASA|accessdate=21 Aprel 2007|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130427045816/http://science.nasa.gov/earth-science/oceanography/|archivedate=27 Aprel 2013}}</ref> === Atmosfer === {{Əsas|Atmosfer}} [[Fayl:Thin Line of Earth's Atmosphere and the Setting Sun.jpg|left|thumb|NASA-nın çəkdiyi Yerin atmosferini, batan günəşi və Yerin quru qurşağını kölgədə göstərən fotoşəkil|216x216px]] Yerin [[dəniz səviyyəsi]]ndəki [[atmosfer təzyiqi]] orta hesabla 101 325 paskaldır.<ref name="Exline2006">{{cite book|url=https://www.nasa.gov/pdf/288978main_Meteorology_Guide.pdf|title=Meteorology: An Educator's Resource for Inquiry-Based Learning for Grades 5-9|publisher=NASA/Langley Research Center|first1=Joseph D.|last1=Exline|first2=Arlene S.|last2=Levine|first3=Joel S.|last3=Levine|page=6|date=2006|id=NP-2006-08-97-LaRC|access-date=2020-04-27|archive-date=2018-05-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20180528181043/https://www.nasa.gov/pdf/288978main_Meteorology_Guide.pdf|url-status=live}}</ref> Quru atmosfer havası 78,084% [[azot]], 20,946% [[oksigen]], 0,934% [[arqon]], 0,041332% [[karbon qazı]] və az miqdarda digər qaz molekullarından ibarətdir.<ref name="Exline2006" /> [[Su buxarı]]nın miqdarı isə 0,01% ilə 4% arasında dəyişir.<ref name="Exline2006" /> [[Troposfer]]in hündürlüyü enliklər arasında dəyişkəndir: hava və bir sıra mövsümi amillər nəticəsində [[Qütb sahələri|qütblərdə]] {{Convert|8|km|mi|0}}, [[ekvator]]da isə {{Convert|17|km|mi|0}} arasında dəyişir.<ref name="geerts_linacre97">{{cite web|last1=Geerts|first1=B.|last2=Linacre|first2=E.|url=http://www-das.uwyo.edu/~geerts/cwx/notes/chap01/tropo.html|title=The height of the tropopause|date=Noyabr 1997|work=Resources in Atmospheric Sciences|publisher=University of Wyoming|accessdate=10 Avqust 2006|archive-date=2020-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20200427090700/http://www-das.uwyo.edu/~geerts/cwx/notes/chap01/tropo.html|url-status=live}}</ref> [[Biosfer]] yer [[atmosfer]]ini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdirmişdir. [[Fotosintez]] bu günkü azot-oksigen atmosferinin yaranması ilə, 2,7 milyard il əvvəl inkişaf etmişdir.<ref name="NYT-20131003" /> Bu dəyişiklik [[Aeroblar|aerob orqanizmlərin]] çoxalmasına və dolayı yolla atmosferdəki oksigenin çevrilməsi ([[Oksigen|O<sub>2</sub>]]-dən [[Ozon|O<sub>3</sub>]]-ə) nəticəsində [[Ozon təbəqəsi|ozon qatının]] əmələ gəlməsinə imkan yaratmışdır. Ozon təbəqəsi [[Ultrabənövşəyi şüalanma|ultrabənövşəyi]] günəş şüalarının qarşısını alaraq yerdəki həyatı mümkün edir.<ref name="Harrison 2002">{{cite book|first1=Roy M.|last1=Harrison|authorlink1=Roy M. Harrison|last2=Hester|first2=Ronald E.|date=2002|title=Causes and Environmental Implications of Increased UV-B Radiation|publisher=Royal Society of Chemistry|isbn=978-0-85404-265-4}}</ref> Atmosferin həyat üçün vacib olan digər funksiyalarına [[su buxarı]]nın daşınması, canlıların faydalı qazlarla təmin edilməsi, kiçik [[meteor]]ların səthə dəyməzdən əvvəl yanmasına səbəb olması və temperaturun qorunması daxildir.<ref name="atmosphere">{{cite web|author=Staff|date=8 Oktyabr 2003|url=http://www.nasa.gov/audience/forstudents/9-12/features/912_liftoff_atm.html|title=Earth's Atmosphere|publisher=NASA|accessdate=21 Mart 2007|archive-date=2013-02-25|archive-url=https://www.webcitation.org/6EhgRBXL0?url=http://www.nasa.gov/audience/forstudents/9-12/features/912_liftoff_atm.html|url-status=live}}</ref> Atmosferdə temperaturun qorunması hadisəsi [[istixana effekti]] adlandırılan sistemə əsaslanır. Bu sistemə əsasən atmosferin tərkibində az miqdarda olan bir sıra qazlar yerdən xaric edilən enerjini atmosfer daxilində qoruyub saxlayır və orta temperaturu daim sabit saxlamağa xidmət edir. [[Su buxarı]], [[karbon qazı]], [[metan]], [[Azot-1 oksid|azot oksid]] və [[ozon]] atmosferdəki ilkin istixana qazlarıdır. Bu sistem olmadan orta səth temperaturu günümüzdəki {{Convert|+15|C|F}} temperaturu ilə müqayisədə {{Convert|−18|C|F}} olardı<ref name="Pidwirny2006_7">{{cite web|last1=Pidwirny|first1=Michael|year=2006|url=http://www.physicalgeography.net/fundamentals/7h.html|title=Fundamentals of Physical Geography (2nd Edition)|publisher=University of British Columbia, Okanagan|accessdate=19 Mart 2007|archive-date=2020-04-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20200403025008/http://www.physicalgeography.net/fundamentals/7h.html|url-status=live}}</ref> və Yerdəki həyat ehtimal ki, indiki formada mövcud olmazdı.<ref name="Narottam2008">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=i4kASIoKym8C&pg=PA40|title=Climate Change and International Politics|publisher=Kalpaz Publications|first=Narottam|last=Gaan|page=40|year=2008|isbn=978-81-7835-641-9|access-date=2020-04-27|archive-date=2017-02-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20170215062442/https://books.google.com/books?id=i4kASIoKym8C&pg=PA40|url-status=live}}</ref> 2017-ci ilin may ayında bir milyon mil məsafədə fırlanan peykin parıltısı kimi görünən [[İşığın qayıtması|işığın]] atmosferdəki buz kristallarından əks olunduğu aşkar edilmişdir.<ref name="NYT-20170519">{{cite news|last=St. Fleur|first=Nicholas|title=Spotting Mysterious Twinkles on Earth From a Million Miles Away|url=https://www.nytimes.com/2017/05/19/science/dscovr-satellite-ice-glints-earth-atmosphere.html|date=19 May 2017|work=[[The New York Times]]|accessdate=20 May 2017|archive-date=20 May 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170520002922/https://www.nytimes.com/2017/05/19/science/dscovr-satellite-ice-glints-earth-atmosphere.html|url-status=live}}</ref><ref name="GRL-201760515">{{cite journal|last1=Marshak|first1=Alexander|last2=Várnai|first2=Tamás|last3=Kostinski|first3=Alexander|title=Terrestrial glint seen from deep space: oriented ice crystals detected from the Lagrangian point|date=15 May 2017|journal=Geophysical Research Letters|doi=10.1002/2017GL073248|volume=44|issue=10|pages=5197–5202|bibcode=2017GeoRL..44.5197M|url=https://zenodo.org/record/1229066|access-date=27 April 2020|archive-date=25 April 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200425145846/https://zenodo.org/record/1229066|url-status=live}}</ref> ==== Hava və iqlim ==== {{Əsas|Hava|İqlim}} Yer atmosferinin müəyyən bir sərhədi yoxdur, yavaş-yavaş nazikləşir və kosmosda itir. Atmosfer kütləsinin dörddə üçü səthin ilk 11 kilometr (6,8 mil)-də yerləşir. Bu ən aşağı təbəqə [[troposfer]] adlanır. Günəşdən gələn enerji bu təbəqəni və aşağıdakı səthi qızdıraraq havanın genişlənməsinə səbəb olur. Daha sonra aşağı sıxlıqlı hava yüksəlir və soyuq, daha yüksək sıxlıqlı hava ilə əvəz olunur. Nəticədə istilik enerjisinin yenidən bölüşdürülməsi ilə hava və [[iqlim]]i idarə edən [[atmosfer dövranı]] yaranır.<ref name="moran2005">{{cite web|last1=Moran|first1=Joseph M.|year=2005|url=http://www.nasa.gov/worldbook/weather_worldbook.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101213184908/http://www.nasa.gov/worldbook/weather_worldbook.html|archivedate=13 Dekabr 2010|title=Weather|work=World Book Online Reference Center|publisher=NASA/World Book, Inc|accessdate=17 Mart 2007|url-status=dead}}</ref> [[Fayl:Felix from ISS 03 sept 2007 1138Z.jpg|thumb|2007-ci ilin Sentyabrında Yer atmosferində görüntülənmiş qasırğa]] Atmosfer dövranının birinci zolağı [[ekvator]] ilə 30° enliklər arasında əsən [[passat]]lardan və 30° ilə 60° arasındakı orta enliklərdə əsən [[qərb küləkləri]]ndən ibarətdir.<ref name="berger2002">{{cite web|last1=Berger|first1=Wolfgang H.|year=2002|url=http://earthguide.ucsd.edu/virtualmuseum/climatechange1/cc1syllabus.shtml|title=The Earth's Climate System|publisher=University of California, San Diego|accessdate=24 Mart 2007|archive-date=2013-03-10|archive-url=https://www.webcitation.org/6F180Errm?url=http://earthguide.ucsd.edu/virtualmuseum/climatechange1/cc1syllabus.shtml|url-status=live}}</ref> [[Dəniz cərəyanları|Okean cərəyanları]] da iqlimin formalaşmasında, xüsusən də istilik enerjisini ekvatorial okeanlardan qütb bölgələrinə paylanmasında iştirak edən mühüm amildir.<ref name="rahmstorf2003">{{cite web|first1=Stefan|last1=Rahmstorf|year=2003|url=http://www.pik-potsdam.de/~stefan/thc_fact_sheet.html|title=The Thermohaline Ocean Circulation|publisher=Potsdam Institute for Climate Impact Research|accessdate=21 Aprel 2007|archive-date=2013-03-10|archive-url=https://www.webcitation.org/6F180jPsW?url=http://www.pik-potsdam.de/~stefan/thc_fact_sheet.html|url-status=live}}</ref> Səthin buxarlanması nəticəsində yaranan su buxarı atmosferdəki [[su dövranı]] ilə nəql olunur. Atmosfer şəraiti isti, nəmli havanın yüksəlməsinə imkan verdikdə bu su qatılaşır və [[Atmosfer yağıntıları|yağıntı]] halında səthə düşür.<ref name="moran2005" /> Daha sonra suyun böyük hissəsi [[Çay sistemi|çay sistemləri]] ilə aşağı yüksəkliklərə aparılır və ən sonda yenidən [[okean]]lara qaytarılır və ya [[göl]]lərdə toplanır. Bu [[su dövranı]] quruda həyatın təmin edilməsi üçün vacib bir mexanizmdir və geoloji dövrlər ərzində səth xüsusiyyətlərinin dəyişməsində rol oynayan əsas amilidir. Yağıntı miqdarı əraziyə görə olduqca dəyişkəndir: il ərzində bir neçə metrdən, bir millimetrdən az miqdara qədər dəyişə bilər. Atmosfer dövranı, [[Topoqrafiya|topoqrafik xüsusiyyətlər]] və temperatur fərqləri hər bölgəyə düşən orta yağıntı miqdarını müəyyənləşdirir.<ref name="hydrologic_cycle">{{cite web|author=Various|date=21 İyul 1997|url=http://ww2010.atmos.uiuc.edu/(Gh)/guides/mtr/hyd/home.rxml|title=The Hydrologic Cycle|publisher=University of Illinois|accessdate=24 Mart 2007|archive-date=2020-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20200427090734/http://ww2010.atmos.uiuc.edu/(Gh)/guides/mtr/hyd/home.rxml|url-status=live}}</ref>[[Fayl:Map prevailing winds on earth.png|thumb|285x285px|[[Qərb küləkləri]] (mavi oxlarla) və [[Passat]]ların (sarı və qəhvəyi oxlarla) sxemi]]Yer səthinə çatan günəş enerjisinin miqdarı artan enlik ilə azalır. Daha yüksək enliklərdə günəş işığı səthə daha aşağı bucaq altında çatır və atmosferin daha qalın qatlarından keçməli olur. Nəticədə, dəniz səviyyəsindəki orta illik hava istiliyi ekvatordan uzaqlaşdıqca hər dərəcə eninə təxminən 0,4 °C (0,7 °F) azalır.<ref name="sadava_heller2006">{{cite book|last1=Sadava|first1=David E.|last2=Heller|first2=H. Craig|last3=Orians|first3=Gordon H.|title=Life, the Science of Biology|publisher=MacMillan|date=2006|edition=8th|page=[https://archive.org/details/lifescienceofbio00davi/page/1114 1114]|isbn=978-0-7167-7671-0|url=https://archive.org/details/lifescienceofbio00davi/page/1114}}</ref> Yer səthi iqlimin bənzər olduğu xüsusi iqlim qurşaqlarına bölünür. Ekvatordan qütb bölgələrinə qədər uzanan bu qurşaqlar [[Ekvatorial iqlim qurşağı|ekvatorial]], [[Tropik iqlim|tropik]], [[Mülayim enliklərin iqlimi|mülayim]] və [[Qütb sahələri|qütb]] olaraq təsnif olunur.<ref name="climate_zones">{{cite web|author=Staff|url=http://www.ace.mmu.ac.uk/eae/climate/older/Climate_Zones.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100808131632/http://www.ace.mmu.ac.uk/eae/climate/older/Climate_Zones.html|archivedate=8 Avqust 2010|title=Climate Zones|publisher=UK Department for Environment, Food and Rural Affairs|accessdate=24 Mart 2007}}</ref> Lakin bəzi amillər ərazinin yerləşdiyi enliyə baxmayaraq iqlimə böyük həcmdə təsir edir: * Okeanlara yaxınlıq iqlimi mülayimləşdirir. Məsələn, [[Skandinaviya yarımadası]] [[Kanada]]nın şimalındakı eyni şimal enliklərinə nisbətən daha mülayim iqlimə malikdir. * [[Külək]] də iqlimi mülayimləşdirən amillərdəndir. Torpaq kütləsinin küləkli tərəfi digər tərəfə nisbətən daha çox mülayim iqlimə malik olur. Şimal yarımkürəsində külək [[qərb]]dən [[şərq]]ə üstünlük təşkil edir və buna görə də qərb sahilləri şərq sahillərinə nisbətən daha mülayim iqlimə malikdir. Bu, Şərqi [[Şimali Amerika]]da və [[Qərbi Avropa]]da, okeanın o biri tərəfindəki mülayim iqlimlə eyni paraleldə yerləşən şərq sahillərində sərt kontinental iqlimin hakim olduğu ərazilərdə görünür.<ref>{{cite web|url=http://www.livescience.com/13573-east-coast-colder-europe-west-coast.html|title=Why U.S. East Coast is colder than Europe's West Coast|publisher=Live Science|date=5 Aprel 2011|accessdate=7 İyul 2015|archive-date=2015-07-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20150708115530/http://www.livescience.com/13573-east-coast-colder-europe-west-coast.html|url-status=live}}</ref> [[Cənub yarımkürəsi]]ndə külək şərqdən qərbə üstünlük təşkil etdiyindən materiklərin şərq sahilləri daha mülayimdir. * Yerdən [[Günəş]]ə qədər məsafə fərqlidir. [[Yanvar]] ayında Yer Günəşə ən yaxın məsafədə olur və bu zaman [[Cənub yarımkürəsi|Cənubi Yarımkürəsində]] [[yay]]dır. [[Şimal yarımkürəsi]]ndə yay olan iyul ayında günəş yerdən ən uzaq məsafədədir və bu zaman müəyyən sahəyə yanvar ayına nisbətən Günəşdən gələn radiasiyanın yalnız 93,55%-i düşür. Buna baxmayaraq, Şimal yarımkürəsində dənizlərdən daha tez qızan daha böyük quru sahələri var. Nəticə etibarilə Şimal Yarımkürəsində yazda havanın orta temperaturu Cənub Yarımkürəsindən 2,3 °C (4 °F) isti olur.<ref name="Earth at Aphelion">{{cite web|url=http://spaceweather.com/glossary/aphelion.html|title=Earth at Aphelion|publisher=Space Weather|date=İyul 2008|accessdate=7 İyul 2015|archive-date=2015-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20150717184242/http://spaceweather.com/glossary/aphelion.html|url-status=live}}</ref> * Hava sıxlığının azalması səbəbindən dəniz səviyyəsindən yüksək hündürlükdə iqlim daha soyuqdur. Yer kürəsində indiyə qədər ölçülən ən yüksək hava temperaturu 1913-cü ildə [[Ölüm Dərəsi Milli Parkı|Ölüm dərəsində]] 56,7 °C (134,1 °F) olaraq qeydə alınmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/highest-recorded-temperature/|title=Highest recorded temperature|publisher=Guinness World Records|accessdate=12 İyul 2015|archive-date=2015-07-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20150713043759/http://www.guinnessworldrecords.com/world-records/highest-recorded-temperature|url-status=live}}</ref> Yer kürəsində indiyə qədər ölçülən ən aşağı hava temperaturu isə 1983-cü ildə [[Vostok (Antarktika stansiyası)|Vostok Stansiyasında]] −89,2 °C (-128,6 °F) kimi qeydə alınsa da,<ref>{{cite book|last1=Lyons|first1=Walter A|title=The Handy Weather Answer Book|date=1997|publisher=Visible Ink Press|location=Detroit, Michigan|isbn=978-0-7876-1034-0|edition=2nd|url=https://archive.org/details/handyweatheransw00lyon}}</ref> peyklər bu dəfə [[Şərqi Antarktida]]da −94,7 °C (−138,5 °F) qədər olan temperaturu ölçmək üçün uzaqdan zonddan istifadə etmişdilər.<ref>{{Cite newspaper|url=https://www.theguardian.com/world/2013/dec/10/coldest-temperature-recorded-earth-antarctica-guinness-book|title=Coldest temperature ever recorded on Earth in Antarctica|journal=The Guardian|date=10 Dekabr 2013|accessdate=12 İyul 2015|publisher=Associated Press|archive-date=2016-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160820151314/http://www.theguardian.com/world/2013/dec/10/coldest-temperature-recorded-earth-antarctica-guinness-book|url-status=live}}</ref> Bu temperatur qeydləri yalnız 20-ci əsrdən etibarən müasir alətlərlə aparılmış ölçülərdir və ehtimal ki, Yer kürəsindəki temperaturun tam diapazonunu əks etdirmir. ==== Yuxarı atmosfer ==== [[Fayl:Top of Atmosphere.jpg|left|thumb|Atmosferin üst qatından Ayın görüntüsü]] [[Troposfer]]dən yuxarıda atmosfer əsasən [[stratosfer]]ə, [[mezosfer]]ə və [[termosfer]]ə bölünür.<ref name="psc" /> [[Ekzosfer|Ekososfer]] geomaqnit sahəsinin [[günəş küləyi]] ilə qarşılıqlı təsirdə olduğu maqnitosferə qədər uzanır.<ref name="sciweek2004">{{cite web|author=Staff|year=2004|url=http://scienceweek.com/2004/rmps-23.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070713053611/http://scienceweek.com/2004/rmps-23.htm|title=Stratosphere and Weather; Discovery of the Stratosphere|work=Science Week|accessdate=14 Mart 2007|archivedate=13 İyul 2007|url-status=dead|df=}}</ref> [[Stratosfer]]in tərkibində yer səthini ultrabənövşəyi şüalanmadan qoruyan və beləliklə Yerdəki həyat üçün vacib olan [[ozon təbəqəsi]] yerləşir. Yer səthindən 100 kilometr yuxarıda olduğu təxmin edilən ''Karman xətti'' atmosfer və [[kosmik fəza]] arasındakı sərhəddir.<ref name="cordoba2004">{{cite web|first1=S. Sanz Fernández|last1=de Córdoba|date=21 İyun 2004|url=http://www.fai.org/astronautics/100km.asp|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100115223732/http://www.fai.org/astronautics/100km.asp|archivedate=15 Yanvar 2010|title=Presentation of the Karman separation line, used as the boundary separating Aeronautics and Astronautics|publisher=Fédération Aéronautique Internationale|accessdate=21 Aprel 2007|url-status=dead}}</ref> İstilik enerjisi atmosferin xaricindəki bəzi molekulların sürətini Yerin [[cazibə qüvvəsi]]ndən xilas ola biləcəyi nöqtəyə qədər artırır. Bu atmosferin kosmosda yavaş, lakin davamlı bir şəkildə itməsinə səbəb olur. Sərbəst [[hidrogen]]in aşağı molekulyar kütləsi olduğundan [[Kosmik sürətlər|kosmik sürəti]] daha asan əldə edə bilir və digər qazlara nisbətən daha yüksək sürətlə kosmosa axır.<ref name="jas31_4_1118">{{cite journal|last1=Liu|first1=S. C.|last2=Donahue|first2=T. M.|title=The Aeronomy of Hydrogen in the Atmosphere of the Earth|journal=Journal of the Atmospheric Sciences|volume=31|issue=4|pages=1118–36|bibcode=1974JAtS...31.1118L|doi=10.1175/1520-0469(1974)031<1118:TAOHIT>2.0.CO;2|year=1974}}</ref> Hidrogenin kosmosa sızması Yer atmosferinin və səthinin ilkin reduksiya vəziyyətindən indiki oksidləşmə vəziyyətinə keçməsinə kömək edir. [[Fotosintez]]in sərbəst oksigen mənbəyini təmin etdiyini, lakin hidrogen kimi reduksiyaedici maddələrin itirilməsinin atmosferdə oksigenin geniş şəkildə yığılması üçün zəruri şərt olduğu düşünülür.<ref name="sci293_5531_839">{{cite journal|title=Biogenic Methane, Hydrogen Escape, and the Irreversible Oxidation of Early Earth|last1=Catling|first1=David C.|last2=Zahnle|first2=Kevin J.|last3=McKay|first3=Christopher P.|journal=Science|volume=293|issue=5531|pages=839–43|doi=10.1126/science.1061976|year=2001|pmid=11486082|bibcode=2001Sci...293..839C|citeseerx=10.1.1.562.2763}}</ref> Deməli, hidrogenin atmosferdən uçma qabiliyyəti Yer kürəsində inkişaf etmiş həyatın təbiətinə təsir göstərmiş ola bilər.<ref name="abedon1997">{{cite web|last1=Abedon|first1=Stephen T.|date=31 Mart 1997|url=http://www.mansfield.ohio-state.edu/~sabedon/biol1010.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121129043509/http://www.mansfield.ohio-state.edu/~sabedon/biol1010.htm|archivedate=29 Noyabr 2012|title=History of Earth|publisher=Ohio State University|accessdate=19 Mart 2007|url-status=dead}}</ref> İndiki oksigenlə zəngin bir atmosferdə hidrogenin çoxu qaçmaq üçün bir fürsət əldə etmədən əvvəl suya çevrilir. Bunun əvəzinə hidrogen ehtiyyatının böyük hissəsi atmosferin yuxarı hissəsində [[metan]]ın məhv edilməsindən yaranır.<ref name="arwps4_265">{{cite journal|last1=Hunten|first1=D. M.|title=Hydrogen loss from the terrestrial planets|journal=Annual Review of Earth and Planetary Sciences|year=1976|volume=4|issue=1|pages=265–92|bibcode=1976AREPS...4..265H|doi=10.1146/annurev.ea.04.050176.001405|last2=Donahue|first2=T. M}}</ref> [[Fayl:June 2014 magnetic field.jpg|thumb|Yerin maqnit sahəsinin 2014-cü ilin iyununa olan görüntüsü.<ref>{{Cite web|url=http://www.esa.int/ESA_Multimedia/Images/2014/06/İyun_2014_magnetic_field|author=European Space Agency|accessdate=19.06.2014|title=İyun 2014 magnetic field}}{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Qırmızı rəng maqnit sahəsinin daha güclü olduğu y, mavi isə daha zəif olduğu yerləri göstərir.]] === Qravitasiya sahəsi === {{Əsas|Qravitasiya sahəsi}} Yerin cazibə qüvvəsi Yer səthində kütlə paylanması səbəbindən cisimlərə verilən [[təcil]]dir. Yer səthi yaxınlığında sərbəstdüşmə təcili təxminən 9,8 m/san<sup>2</sup> (32 ft/san<sup>2</sup>)-dir. [[Topoqrafiya]], [[geologiya]] və dərin tektonik quruluşdakı yerli fərqlər Yerin cazibə sahəsində qravitasiya anomaliyaları olaraq bilinən genişhəcmli və ya regional fərqlərə səbəb olur.<ref>{{cite journal|first1=A. B.|last1=Watts|first2=S. F.|last2=Daly|title=Long wavelength gravity and topography anomalies|journal=Annual Review of Earth and Planetary Sciences|volume=9|pages=415–18|date=May 1981|doi=10.1146/annurev.ea.09.050181.002215|bibcode=1981AREPS...9..415W}}</ref> === Maqnit sahəsi === Yerin maqnit sahəsinin əsas hissəsi [[Barisfer|nüvədən]], daxili [[konveksiya]]nın [[kinetik enerji]]sinin elektrik və maqnetik enerjiyə çevrildiyi yerdən qaynaqlanır. Sahə nüvədən kənara yayılır və [[Yerin mantiyası|mantiya]] üzərindən keçərək Yer səthində öz dipolunun qütblərinə qədər uzanır. Dipolun qütbləri Yerin [[coğrafi qütblər]]inə yaxın yerdədir. Maqnit sahəsinin ekvatorunda səthdəki maqnit sahəsinin gücü {{Nobr|3.05{{e|−5}} [[Tesla (ölçü vahidi)|T]]}}, 2000-ci dövrdə {{Nobr|7.79{{e|22}} Am{{sup|2}}}} olan maqnit dipolu anı, əsrdə təxminən 6% azalır.<ref name="dipole">{{citation|last1=Olson|first1=Peter|last2=Amit|first2=Hagay|title=Changes in earth's dipole|url=https://pages.jh.edu/~polson1/pdfs/ChangesinEarthsDipole.pdf|journal=Naturwissenschaften|volume=93|issue=11|year=2006|pages=519–542|doi=10.1007/s00114-006-0138-6|pmid=16915369|bibcode=2006NW.....93..519O|access-date=2020-04-27|archive-date=2019-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190927110538/http://pages.jh.edu/~polson1/pdfs/ChangesinEarthsDipole.pdf|url-status=live}}</ref> Nüvədəki konveksiya hərəkətləri xaotikdir; maqnit qütbləri fırlanır və dövri olaraq sıralama dəyişir. Bu, əsas sahənin dünyəvi dəyişkənliyinə və hər milyon ildə nizamsız fasilələrlə orta hesabla bir neçə dəfə artan sahə dəyişikliyinə səbəb olur. Ən son dəyişiklik təxminən 700 000 il əvvəl meydana gəlmişdir.<ref name="fitzpatrick2006">{{cite web|last1=Fitzpatrick|first1=Richard|date=16 Fevral 2006|url=http://farside.ph.utexas.edu/teaching/plasma/lectures/node69.html|title=MHD dynamo theory|publisher=NASA WMAP|accessdate=27 Fevral 2007|archive-date=2020-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20200427090654/http://farside.ph.utexas.edu/teaching/plasma/lectures/node69.html|url-status=live}}</ref><ref name="campbelwh">{{cite book|last1=Campbell|first1=Wallace Hall|title=Introduction to Geomagnetic Fields|publisher=Cambridge University Press|date=2003|location=New York|page=57|isbn=978-0-521-82206-0}}</ref> ==== Maqnitosfer ==== [[Fayl:Structure of the magnetosphere arrows Workaround.svg|left|thumb|188x188px|Yerin maqnitosferinin sxemik təsviri. Günəş küləyi soldan sağa doğru əsir.]] Yerin maqnit sahəsinin kosmosdakı miqdarı maqnitosferi müəyyənləşdirir. [[Günəş küləyi]]nin [[ion]]ları və [[elektron]]ları maqnitosfer tərəfindən pozulur; günəş küləyinin təzyiqi maqnitosferin günlük hissəsini təxminən 10 Yer radiusuna qədər sıxır və qaranlıq tərəfdə maqnitosferi uzadır.<ref name="Britannica2">{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/science/ionosphere-and-magnetosphere/Magnetosphere|title=Ionosphere and magnetosphere|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica, Inc.|first=Michael B.|last=McElroy|year=2012|access-date=2020-04-27|archive-date=2016-07-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160703085345/https://www.britannica.com/science/ionosphere-and-magnetosphere/Magnetosphere|url-status=live}}</ref> Günəş küləyinin sürəti günəş küləyi zamanı yaranan dalğaların sürətindən böyük olduğu üçün şok dalğası günəş küləyini qabaqlayır.<ref>{{cite web|url=http://sci.esa.int/jump.cfm?oid=40994|title=Cluster reveals the reformation of the Earth's bow shock|publisher=European Space Agency|first=Arnaud|last=Masson|date=11 May 2007|accessdate=16 Avqust 2016|archive-date=31 March 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210331100440/https://sci.esa.int/web/cluster/-/40994-cluster-reveals-the-reformation-of-the-earth-s-bow-shock|url-status=live}}</ref> Maqnitosfer müxtəlif yüklü zərrəciklərdən ibarətdir: plazmasfer Yer fırlanarkən maqnetik sahə xətlərini əsas etibarilə izləyən az enerjili zərrəciklərlərdən;<ref>{{cite web|url=http://plasmasphere.nasa.gov/|title=The Earth's Plasmasphere|publisher=NASA/Marshall Space Flight Center|last=Gallagher|first=Dennis L.|date=14 Avqust 2015|accessdate=16 Avqust 2016|archive-date=2016-08-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20160828213813/http://plasmasphere.nasa.gov/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|url=http://plasmasphere.nasa.gov/formed.html|title=How the Plasmasphere is Formed|publisher=NASA/Marshall Space Flight Center|last=Gallagher|first=Dennis L.|date=27 May 2015|accessdate=16 Avqust 2016|archive-date=15 November 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161115064232/http://plasmasphere.nasa.gov/formed.html|url-status=live}}</ref> çevrəşəkilli cərəyan maqnit sahəsinin təsiri altında olan geo-maqnit sahəsi boyu hərəkət edən orta-enerjili zərrəciklərdən;<ref name="BaumjohannTreumann1997">{{cite book|title=Basic Space Plasma Physics|url=https://archive.org/details/advancedspacepla00treu_313|publisher=World Scientific|first1=Wolfgang|last1=Baumjohann|first2=Rudolf A.|last2=Treumann|pages=[https://archive.org/details/advancedspacepla00treu_313/page/n12 8], 31|year=1997|isbn=978-1-86094-079-8}}</ref> [[Van Allen Qurşaqları|Van-Allen qurşaqları]] isə təsadüfi trayektoriya ilə hərəkət edən, lakin maqnitosfer daxilində qalan yüksək enerjili zərrəciklərdən ibarətdir.<ref name="Britannica2"/><ref name="Van Allen2">{{cite book|title=Origins of Magnetospheric Physics|publisher=University of Iowa Press|last=Van Allen|first=James Alfred|date=2004|isbn=978-0-87745-921-7|oclc=646887856}}</ref> Maqnit qasırğası zamanı yüklü zərrəciklər xarici maqnitosferdən sahə xətləri boyu yerin [[İonosfer|ionoferinə]] yönələ və burada ionlaşaraq [[qütb parıltısı]]na səbəb ola bilər.<ref name="stern2005">{{cite web|last1=Stern|first1=David P.|date=8 İyul 2005|url=http://www-spof.gsfc.nasa.gov/Education/wmap.html|title=Exploration of the Earth's Magnetosphere|publisher=NASA|accessdate=21 Mart 2007|archive-date=2013-04-28|archive-url=https://www.webcitation.org/6GCk917YE?url=http://www-spof.gsfc.nasa.gov/Education/wmap.html|url-status=live}}</ref> == Astronomik xüsusiyyətləri == [[Fayl:EpicEarth-Globespin(2016May29).gif|thumb|197x197px|NASA-nın "'''DSCOVR: EPİC" ('''{{Dil-en|Earth Polychromatic Imaging Camera}})<ref>{{Cite web|author=NASA|date=29.05.2016|title=DSCOVR: EPİC|url=https://epic.gsfc.nasa.gov/#2016-05-29|access-date=2020-04-27|archive-date=2020-04-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20200426104044/https://epic.gsfc.nasa.gov/#2016-05-29|url-status=live}}</ref> araşdırması nəticəsində çəkilmiş 22 fotoşəkil vasitəsilə yaradılmış animasiya]] === Fırlanma === Yer günəş ətrafında "günəş günü" adlanan 86 400 saniyə ərzində fırlanır.<ref name="aj136_5_1906">{{cite journal|last1=McCarthy|first1=Dennis D.|last2=Hackman|first2=Christine|last3=Nelson|first3=Robert A.|title=The Physical Basis of the Leap Second|journal=The Astronomical Journal|volume=136|issue=5|pages=1906–08|date=Noyabr 2008|doi=10.1088/0004-6256/136/5/1906|bibcode=2008AJ....136.1906M|url=http://www.dtic.mil/cgi-bin/GetTRDoc?AD=ADA489427&Location=U2&doc=GetTRDoc.pdf|access-date=2020-04-27|archive-date=2018-07-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20180728050156/http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a489427.pdf|url-status=live}}</ref> Hal-hazırda dünyanın günəş günü 19-cu əsrdən biraz daha uzun olduğundan hər gün 0–2 millisaniyə arasında uzanır.<ref name="USNO_TSD">{{cite web|title=Leap seconds|publisher=Time Service Department, USNO|url=http://tycho.usno.navy.mil/leapsec.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150312003149/http://tycho.usno.navy.mil/leapsec.html|accessdate=23 Sentyabr 2008|archivedate=12 Mart 2015}}</ref><ref>{{cite journal|title=Rapid Service/Prediction of Earth Orientation|journal=IERS Bulletin-A|date=9 Aprel 2015|volume=28|issue=15|url=http://maia.usno.navy.mil/ser7/ser7.dat|accessdate=12 Aprel 2015|format=.DAT file (displays as plaintext in browser)|archive-url=https://web.archive.org/web/20150314182157/http://maia.usno.navy.mil/ser7/ser7.dat|archive-date=14 Mart 2015|url-status=dead}}</ref> Yerin sabit ulduzlara nisbətən və ya öz xəyali oxu ətrafında 360°Fırlanmasına sərf etdiyi vaxt 86 164,0989 saniyə və ya 23 saat 56 dəqiqə 4,0989 saniyədir və Beynəlxalq vahidlər sistemində ulduz günü adlanır.<ref name="IERS" /> Yerin [[pressesiya]]ya və ya mart gecə-gündüz bərəbərliyi nöqtəsinə nisbətən hərəkəti 86.164,0905 saniyə, 23 saat 56 dəqqiə 4,0905 saniyə təşkil edir və [[ulduz vaxtı]] adlanır.<ref name="IERS" /> Beləliklə, ulduz vaxtı bir ulduz günündən təxminən 8,4 millisaniyə qısadır.<ref name="seidelmann1992">{{cite book|last1=Seidelmann|first1=P. Kenneth|date=1992|title=Explanatory Supplement to the Astronomical Almanac|page=48|publisher=University Science Books|location=Mill Valley, CA|isbn=978-0-935702-68-2}}</ref> Atmosferdəki [[meteor]] və aşağı orbitli [[Təbii peyk|peyklərdən]] başqa Yer səmasında [[göy cisimləri]]nin aydın hərəkəti qərbə doğru 15 °/saat = 15 '/dəq sürətindədir. Göy ekvatorunun yaxınlığında olan cisimlər üçün bu, hər iki dəqiqədə [[Günəş]]in və ya [[Ay]]ın görünən [[diametr]]inə bərabərdir; Yer səthindən Günəş və Ayın görünən ölçüləri təxminən eynidır.<ref name="iers1623">{{cite web|author=Staff|url=http://hpiers.obspm.fr/eop-pc/earthor/ut1lod/lod-1623.html|title=IERS Excess of the duration of the day to 86400s&nbsp;... since 1623|publisher=International Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS)|accessdate=23 Sentyabr 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081003083543/http://hpiers.obspm.fr/eop-pc/earthor/ut1lod/lod-1623.html|archivedate=3 Oktyabr 2008}}—Graph at end.</ref><ref name="iers1962">{{cite web|author=Staff|url=http://hpiers.obspm.fr/eop-pc/earthor/ut1lod/figure3.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070813203913/http://hpiers.obspm.fr/eop-pc/earthor/ut1lod/figure3.html|archivedate=13 Avqust 2007|title=IERS Variations in the duration of the day 1962–2005|publisher=International Earth Rotation and Reference Systems Service (IERS)|accessdate=23 Sentyabr 2008}}</ref> === Orbit === {{Əsas|Yerin orbiti}} [[Fayl:Seasons-az.jpg|left|thumb|261x261px]] Yer orta hesabla hər 365,2564 günəş günü və ya bir [[il]] müddətində [[Günəş]] ətrafında təxminən {{Convert|150|e6km|e6mi}} məsafə qət edir. Bu, günəşin təqribən 1° sürətlə ulduzlara nisbətən şərqə doğru hərəkət etməsini təmin edir. Bununla da hər 12 saatda Günəş və ya Ay ardıcıl olaraq səmada aydın görünür. Bu hərəkətə görə, Günəşin yenidən [[üfüq]]ə qayıtması üçün 24 saat, 1 [[sutka]] ərzində Yerin öz oxu ətrafında tam bir dönüş etməsi lazımdır. Yerin orbital sürəti orta hesabla {{Convert|29.78|km/s|km/h mph}} təşkil edir ki, bu da Yerin [[diametr]]inə bərabər olan, 12,742 km (7.918 mil) məsafəni 7 dəqiqəyə, [[ay]]a olan {{Convert|384000|km|mi}} məsafəni isə 3,5 saata qət etməyə yetərli sürətdir.<ref name="earth_fact_sheet" /> Ay və Yer hər 27,32 gündən bir orbitlərində ortaq ulduzladan ortaq məsafəli nöqtəyə daxil our. Yer-Ay sistemi Günəş ətrafındakı ümumi orbitlə birləşdikdə, [[Təzə Ay fazası|təzə aydan]] digər təzə aya qədər, sinodik ay adlanan bu dövr 29,53 gündür. Həm Günəşin, həm də Yerin şimal qütblərinin üzərindəki seyr nöqtəsindən görünən Yer, Günəşə qarşı əks istiqamətdə hərəkət edir. Yerin oxu və orbiti mükəmməl deyil: Yerin xəyali oxu Yer-Günəş ekliptika perpendikulyarına 23,44 dərəcə, Yer-Ay ekliptikası isə Yer-Günəş ekliptika perpendikulyarına ±5,1 dərəcə əyilmişdir. Bu əyilmə olmadan [[Ay tutulması|ay]] və [[günəş tutulması]] hər iki həftədən bir ardıcıl olaraq təkrarlanardı.<ref name="earth_fact_sheet" /><ref name="moon_fact_sheet">{{cite web|last1=Williams|first1=David R.|date=1 Sentyabr 2004|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html|title=Moon Fact Sheet|publisher=NASA|accessdate=21 Mart 2007|archive-date=2015-11-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20151128034626/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/moonfact.html|url-status=live}}</ref> Yerin cazibə qüvvəsinin sferası təxminən {{Convert|1.5|e6km|mi}} radiusa malikdir.<ref name="vazquez_etal2006">{{cite journal|last1=Vázquez|journal=Lecture Notes and Essays in Astrophysics|archive-date=22 Avqust 2011|archive-url=https://www.webcitation.org/617ElSxyd?url=http://www.iac.es/folleto/research/preprints/files/PP06024.pdf|bibcode=2006LNEA....2...49V|accessdate=21 Mart 2007|pages=49|volume=2|title=The Earth as an Object of Astrophysical Interest in the Search for Extrasolar Planets|first1=M.|url=http://www.iac.es/folleto/research/preprints/files/PP06024.pdf|year=2006|first3=E.|last3=Palle|last2=Rodríguez|first2=P. Montañés|url-status=dead}}</ref> Bu, Yerin cazibə qüvvəsinin uzaqdakı Günəşdən və planetlərdən daha güclü olduğu maksimum məsafədir. Cisimlər bu radius daxilində Yer kürəsi ətrafında fırlanmalı və ya Günəşin cazibə qüvvəsi ilə məhdudlaşmalıdır. Yer Günəş sistemi ilə birlikdə [[Süd Yolu|Süd Yolu qalaktikasında]] yerləşir və [[Qalaktik Mərkəz|qalaktika mərkəzinin]] ətrafında 28.000 [[işıq ili]] müddətində tam dövr edir. Bu Orion qolundakı [[qalaktika müstəvisi]]ndən 20 işıq ili yuxarıdır.<ref name="nasa20051201">{{cite web|author=Astrophysicist team|date=1 Dekabr 2005|url=http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/ask_astro/answers/030827a.html|title=Earth's location in the Milky Way|publisher=NASA|accessdate=11 İyun 2008|archive-date=2008-07-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20080701122913/http://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/ask_astro/answers/030827a.html|url-status=live}}</ref> === Xəyali ox və fəsillər === [[Fayl:AxialTiltObliquity-az.png|left|thumb|214x214px|Yerin [[Yer oxu|xəyali oxu]], fırlanma oxu və orbit müstəvisi]] Yerin xəyali oxu həmişə göydəki xəyali qütblərə tərəf tuşlanaraq orbit müstəvisinə təxminən 23,439281°<ref name="IERS" /> əyilmişdir. Yerin oxunun bu əyilməsinə görə səthin istənilən nöqtəsinə çatan günəş işığının miqdarı il ərzində dəyişir. Bu, iqlimdə mövsümi dəyişikliyə səbəb olur. [[Şimal yarımkürəsi]]ndə [[yay]] Günəş şimal tropik xəttində, [[Cənub yarımkürəsi|Cənub Yarımkürəsində]] isə cənub tropik xəttində zenitdə olarkən baş verir. Yay aylarında gün daha uzun sürür və Günəş səmada daha yüksəklərə çıxır. Qışda iqlim soyuyur və günlər qısalır. [[Arktika]] dairəsindən yuxarıda, [[Şimal qütbü]]ndə [[Qütb gecələri|qütb gecəsi]] müşayiət olunur və altı ay müddətində burada günəş görünmür. Bu müddət ərzində Cənub yarımkürəsində hər şey təmamilə əksinə olur: bu zaman [[Cənub qütbü]]ndə [[Qütb gündüzləri|qütb gündüzü]] müşayiət olunur və 6 ay müddətində günəş heç batmır. Altı aydan sonra bu prosees qütblər arasında tərsinə dönür və bu dəfə şimal qütbündə gündüz, cənub qütbündə gecə olur. Astronomik konveksiya ilə [[Gündönümü|gündönümlərinə]] — Günəşə ən yaxın və ondan ən uzaq nöqtələr və ya Yerin fırlanma oxu öz orbital oxu ilə uyğunlaşdığı zaman yaranan [[ekinoks]]lara (gecə-gündüz bərabərliyi) görə 4 [[İlin fəsilləri|fəsil]] müəyyən edilmişdir. Hal-hazırda [[Şimal yarımkürəsi]]ndə qış gündönümü 21 dekabrda; yay gündönümü [[21 iyun|iyunun 21]]-nə yaxın, bahar ekinoksu 20 martda, payız ekinoksu isə [[22 sentyabr|22]] və ya 23 sentyabrda baş verir. [[Cənub yarımkürəsi]]ndə isə vəziyyət tərsinə dəyişir, yaz və qış fəsilləri əksinə olur və yaz və payız bərabərliyi tarixləri dəyişdirilir.<ref name="bromberg2008">{{cite web|last1=Bromberg|first1=Irv|date=1 May 2008|url=http://www.sym454.org/seasons/|title=The Lengths of the Seasons (on Earth)|publisher=University of Toronto|accessdate=8 Noyabr 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081218221421/http://www.sym454.org/seasons/|archive-date=18 Dekabr 2008|url-status=dead}}</ref> Yerin oxunun əyilməsinin bucağı uzun müddət ərzində nisbətən sabitdir: 18,6 ildə bir cüzi səviyyədə və nizamsız hərəkət edir.<ref name="lin2006">{{cite web|first1=Haosheng|last1=Lin|title=Animation of precession of moon orbit|work=Survey of Astronomy AST110-6|year=2006|publisher=University of Hawaii at Manoa|url=http://www.ifa.hawaii.edu/users/lin/ast110-6/applets/precession_of_moon_orbit.htm|accessdate=10 Sentyabr 2010|archive-date=2010-12-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20101231083800/http://www.ifa.hawaii.edu/users/lin/ast110-6/applets/precession_of_moon_orbit.htm|url-status=live}}</ref> Yer oxunun istiqaməti (bucağı deyil) də zamanla dəyişir və hər 25 800 illik dövr ərzində 360°Fırlanmış olur. Bu hərəkətlərin hər ikisi Günəşin və Ayın Yerin ekvatorial kütləsindəki fərqli cazibəsindən qaynaqlanır. Eyni zamanda qütblər də Yer səthi boyunca bir neçə metr [[Yerin qütblərinin hərəkəti|hərəkət edir]]. Həmçinin Yerin fırlanma sürəti günün uzunluğunun dəyişməsi kimi tanınan hadisəylə dəyişir.<ref name="fisher19960205">{{cite web|last1=Fisher|first1=Rick|date=5 Fevral 1996|url=http://www.cv.nrao.edu/~rfisher/Ephemerides/earth_rot.html|title=Earth Rotation and Equatorial Coordinates|publisher=National Radio Astronomy Observatory|accessdate=21 Mart 2007|archive-date=2011-08-22|archive-url=https://www.webcitation.org/617EkMYXJ?url=http://www.cv.nrao.edu/~rfisher/Ephemerides/earth_rot.html|url-status=dead}}</ref> [[Fayl:Aphelion (PSF).svg|thumb|239x239px|3 nöqtəsi [[günəş]]i təmsil edir.1 nöqtəsi Yerin apelyonunu, 2 nöqtəsi isə perihelionunu göstərir.]] Müasir dövrdə, Yer perihelionu 3 yanvar ətrafında, apelyonu isə 4 iyul ətrafında meydana gəlir. Bu tarixlər Milankoviç dövrü kimi tanınan dövri nümunələri izləyən [[pressesiya]] və digər orbital amillər səbəbindən zamanla dəyişir. Dəyişən Yer-Günəş məsafəsi, günəş enerjisinin Yerə apelyona nisbətən periheliona təqribən 6,9% daha çox çatmasına səbəb olur. Cənub Yarımkürəsində yay olarkən Günəşə doğru əyildiyi üçün Cənub Yarımkürəsi bir il ərzində şimala nisbətən Günəşdən bir qədər çox enerji alır. Bu təsir, Yerin oxunun əyilməsi səbəbindən ümumi enerji dəyişikliyindən qat-qat azdır.<ref name="williams20051230">{{cite web|last1=Williams|first1=Jack|date=20 Dekabr 2005|url=https://www.usatoday.com/weather/tg/wseason/wseason.htm|title=Earth's tilt creates seasons|work=USA Today|accessdate=17 Mart 2007|archive-date=2011-08-22|archive-url=https://www.webcitation.org/617Ekmg04?url=http://www.usatoday.com/weather/tg/wseason/wseason.htm|url-status=live}}</ref> 2016-cı ildə edilən bir araşdırma, [[Doqquzuncu Planet|Doqquzuncu planetin]] [[Günəş sistemi|Günəş Sisteminin]] bütün planetlərini, o cümlədən Yer kürəsini təxminən altı dərəcə əyərək düzəldəyəcəyi fikrini irəli sürdü.<ref>{{cite news|url=https://www.space.com/34448-planet-nine-solar-system-tilt.html|title=Did the Mysterious 'Planet Nine' Tilt the Solar System?|work=Space.com|first=Charles Q.|last=Choi|date=19 Oktyabr 2016|access-date=2020-04-27|archive-date=2017-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20171014183627/https://www.space.com/34448-planet-nine-solar-system-tilt.html|url-status=live}}</ref> == Ay == {{Əsas|Ay}} {| class="wikitable" style="float: right; margin-left: 0.5em;" |+Xüsusiyyətlər | colspan="2" |[[Fayl:FullMoon2010.jpg|center|200px]] |- |Diametr |3,474.8 km |- |Kütlə |7.349×10<sup>22</sup> kq |- |Böyük yarımoxu |384,400 km |- |Siderik dövrü |27<sup>gün</sup> 7<sup>sa</sup> 43.7<sup>dəq</sup> |} Ay nisbətən böyük, diametri Yer kürəsinin diametrinin dörddə birinə bərabər olan, planetə bənzər bir [[təbii peyk]]dir. Cırtdan planet [[Pluton]]a nisbətən daha böyük olan peyki Xaron istisna olmaqla, Günəş sistemində orbitalına daxil olduğu planetə nisbətən ən böyük peyk Aydır. Yer ilə Ay arasındakı cazibə cazibəsi Yer kürəsində [[qabarma və çəkilmə]]lərə səbəb olur. Bu zaman Aya olunan eyni təsir onun [[orbit kilidlənməsi]]nə səbəb olur: onun fırlanma müddəti Yerin orbitinə çıxması ilə eyniləşir. Nəticədə həmişə Ayın eyni üzü planetə tərəf dönmüş olur. Ay Yer kürəsi ətrafında fırlanarkən, üzünün müxtəlif hissələri Günəş tərəfindən işıqlandırılır və [[Ayın fazaları|ay fazalarına]] səbəb olur. Ay ilə Yer arasındakı qarşılıqlı təsir nəticəsində Ay Yerdən ildə təxminən {{Convert|38|mm|in|0}} uzaqlaşır.<ref name="espenak_meeus20070207">{{cite web|last1=Espenak|first1=F.|last2=Meeus|first2=J.|date=7 Fevral 2007|url=http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SEcat5/secular.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080302112957/http://sunearth.gsfc.nasa.gov/eclipse/SEcat5/secular.html|archivedate=2 Mart 2008|title=Secular acceleration of the Moon|publisher=NASA|accessdate=20 Aprel 2007|url-status=dead}}</ref> Milyonlarla ildir ki, bu kiçik dəyişikliklər və Yer gününün ildə təqribən 23 mikrosaniyə uzanması əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olmuşdur. Məsələn [[Devon dövrü]]ndə (təxminən 410 milyard il əvvəl) bir ildə 400 gün var idi və hər gün 21,8 saat davam edirdi.<ref>{{cite book|last=Lambeck|first=Kurt|title=The Earth's Variable Rotation: Geophysical Causes and Consequences|publisher=Cambridge University Press|year=1980|page=367|url=https://books.google.com/books?id=-kiG3uYkoUEC&pg=PA62|isbn=978-0-521-67330-3}}</ref> [[Fayl:Big Splash Theia.gif|left|thumb|188x188px|Böyük Toqquşma fərziyyəsini izah edən animasiya. Sarı rəngli cisim Günəşi, mavi rəngli Yeri, L4 isə Teyanın nəzəri orbitini təmsil edir.]] Ay planetin iqlimini mülayimləşdirərək həyatın inkişafına ciddi təsir göstərmiş ola bilər. [[Paleontologiya|Paleontoloji]] dəlillər və kompüter simulyasiyaları Yer oxunun əyilməsinin Ayla qarşılıqlı təsirlər ilə sabitləndiyini göstərir.<ref name="aaa428_261">{{cite journal|display-authors=1|first6=B.|url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00001603/document|doi=10.1051/0004-6361:20041335|bibcode=2004A&A...428..261L|pages=261–85|issue=1|volume=428|year=2004|journal=Astronomy and Astrophysics|title=A long-term numerical solution for the insolation quantities of the Earth|last6=Levrard|last1=Laskar|first5=A.C.M.|last5=Correia|first4=M.|last4=Gastineau|first3=F.|last3=Joutel|first2=P.|last2=Robutel|first1=J.|doi-access=free|access-date=2020-04-27|archive-date=2018-05-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20180517010908/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00001603/document|url-status=live}}</ref> Günəşin və planetlərin Yerin ekvatorial kütləsinə tətbiq etdiyi bu [[Moment|təsir]] olmadan fırlanma oxu Marsda olduğu kimi milyonlarla il ərzində dəyişərək qeyri-sabit ola bilərdi.<ref name="nature410_6830_773">{{cite journal|last1=Murray|first1=N.|last2=Holman|first2=M.|title=The role of chaotic resonances in the solar system|journal=Nature|year=2001|volume=410|issue=6830|pages=773–79|arxiv=astro-ph/0111602|doi=10.1038/35071000|pmid=11298438|citeseerx=10.1.1.257.1461|bibcode=2001Natur.410..773M}}</ref> Yerdən izlənilən Ay Günəşlə demək olar ki, eyni ölçülü diskə sahib olmaq üçün kifayət qədər uzaqdır. Çünki Günəşin diametri Aydan 400 dəfə böyük olsa da, Ay da eyni zamanda 400 dəfə daha uzaqdır.<ref name="angular">{{cite web|last1=Williams|first1=David R.|date=10 Fevral 2006|url=http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/planetfact.html|title=Planetary Fact Sheets|publisher=NASA|accessdate=28 Sentyabr 2008|archive-date=2008-09-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20080925071832/http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/planetfact.html|url-status=live}}—See the apparent diameters on the Sun and Moon pages.</ref> Bu Yerdə tam və həlqəvi [[Günəş tutulması|günəş tutulmalarının]] baş verməsinə imkan verir. Ayın mənşəyi ilə bağlı ən çox qəbul edilən fərziyyə olan [[böyük toqquşma fərziyyəsi]] peykin [[Teya (nəzəri planet)|Teya]] adlı Mars ölçülü bir protoplanetin erkən Yer kürəsi ilə toqquşması zamanı yarandığını iddia edir. Bu fərziyyə Ayın tərkibinin Yer qabığının tərkibinə nisbətən eyni olmasını izah edir.<ref name="canup_asphaug2001b" /> == Asteroidlər və süni peyklər == [[Fayl:Orbits of Cruithne and Earth.gif|thumb|200x200px|Yer və 3753 Krutninin orbitləri]] Yer kürəsinin orbitində ''2006 RH<sub>120</sub>'' və ''3753 Kruitni'' də daxil olmaqla ən azı beş [[asteroid]] var.<ref name="Connors">{{cite journal|last1=Connors|first1=Martin|last2=Wiegert|first2=Paul|last3=Veillet|first3=Christian|title=Earth's Trojan asteroid|date=27 İyul 2011|journal=[[Nature (journal)|Nature]]|volume=475|pages=481–83|doi=10.1038/nature10233|issue=7357|bibcode=2011Natur.475..481C|pmid=21796207|url=https://www.semanticscholar.org/paper/40423295d55c5d85b8f8ef86307733faff658cb2|access-date=2020-04-27|archive-date=2021-07-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210723151210/https://www.semanticscholar.org/paper/Earth%E2%80%99s-Trojan-asteroid-Connors-Wiegert/40423295d55c5d85b8f8ef86307733faff658cb2|url-status=live}}</ref><ref name="Choi">{{cite web|last1=Choi|first1=Charles Q.|title=First Asteroid Companion of Earth Discovered at Last|url=http://www.space.com/12443-earth-asteroid-companion-discovered-2010-tk7.html|date=27 İyul 2011|publisher=[[Space.com]]|accessdate=27 İyul 2011|archive-date=2013-07-16|archive-url=https://www.webcitation.org/6I9AN9hg0?url=http://www.space.com/12443-earth-asteroid-companion-discovered-2010-tk7.html|url-status=live}}</ref> 2006 RH<sub>120</sub> adlı kiçik bir asteroid Yer-Ay sisteminə təxminən hər iyirmi ildən bir yaxınlaşır. Bu yanaşmalar zamanı qısa müddət ərzində Yer kürəsini orbit edə bilər. 2019-cu ilin dekabr ayına olan məlumata əsasən Yerin orbitində 2218 süni peyk var.<ref name="Union of Concerned Scientists"/> Hal-hazırda Yer orbitində buradakı ən qədim peyk olan ''Vanquard 1'' və 16 mindən çox kosmik zibil də daxil olmaqla, fəaliyyət göstərməyən peyklər var. Yerin ən böyük süni peyki [[Beynəlxalq Kosmik Stansiya]]dır. == Həyat == [[Fayl:Amazon CIAT (3).jpg|left|thumb|191x191px|Yer kürəsinin ən böyük rütubətli meşəsi olan Amazon meşəsi və meşə ilə axan [[Amazon çayı]]. Amazon meşəsi planetdəki ən böyük ekosistemlərdən birini yaradır. Buradakı böyük ekosistem Amazon çayının geniş hövzəsindən qaynaqlanır.]] [[Həyat]]ı təmin edə bilən bir planet həyat orada yaranmasa da, yaşanabilər bir planetdir. Yer kürəsi orqanizmləri maye su — mürəkkəb [[Üzvi maddələr|üzvi molekulların]] toplana biləcəyi və qarşılıqlı təsir göstərə biləcəyi bir mühit və [[maddələr mübadiləsi]]ni təmin etmək üçün kifayət qədər enerji ilə təmin edir.<ref name="ab2003">{{cite web|author=Staff|date=Sentyabr 2003|url=http://astrobiology.arc.nasa.gov/roadmap/g1.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120312212337/http://astrobiology.arc.nasa.gov/roadmap/g1.html|archivedate=12 Mart 2012|title=Astrobiology Roadmap|publisher=NASA, Lockheed Martin|accessdate=10 Mart 2007|url-status=dead}}</ref> Yerin Günəşdən uzaqlığı, fırlanma sürəti, oxunun əyriliyi, geoloji tarixi, davamlı atmosferi və maqnit sahəsinin hamısı səthdəki mövcud iqlim şəraitinə öz töhfəsini verir.<ref name="dole1970">{{cite book|first1=Stephen H.|last1=Dole|date=1970|title=Habitable Planets for Man|edition=2nd|publisher=American Elsevier Publishing Co|url=https://www.rand.org/pubs/reports/R414/|accessdate=11 Mart 2007|isbn=978-0-444-00092-7|archive-date=2010-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20100103083736/http://www.rand.org/pubs/reports/R414/|url-status=live}}</ref> === Biosfer === Hər hansı bir planetin həyat formaları [[ekosistem]]lərdə yaşayır, bəzən "[[biosfer]]" meydana gətirir.<ref>{{cite web|url=https://www.biodiversidad.gob.mx/v_ingles/planet/whatis_bios.html|title=What is the biosphere?|access-date=28 İyun 2019|work=Biodiversidad Mexicana|publisher=Meksika federativ höküməti|archive-date=2020-07-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20200730081143/https://www.biodiversidad.gob.mx/v_ingles/planet/whatis_bios.html|url-status=dead}}</ref> Yer biosferinin təxminən 3,5 milyard il əvvəl inkişaf etməyə başladığı düşünülür.<ref name="NYT-20131003" /> Biosfer bir-birinə bənzər bitki və ya heyvanlar yaşayan bir sıra [[biom]]lara bölünür.<ref>{{cite web|url=https://www.bbc.com/bitesize/guides/zmyj6sg/revision/3|title=Interdependency between animal and plant species|page=3|work=BBC Bitesize|publisher=[[BBC]]|access-date=28 İyun 2019|archive-date=2019-06-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190627225057/https://www.bbc.com/bitesize/guides/zmyj6sg/revision/3|url-status=live}}</ref> Quruda biomlar ilk növbədə enlik, dəniz səviyyəsindən yüksəklik və [[rütubət]] fərqləri ilə ayrılır. [[Arktika]] və ya [[Antarktika|Antarktika dairələrində]], hündür yüksəkliklərdə və ya son dərəcə [[Səhra|quraq ərazilərdə]] uzanan yerüstü biomlar bitki və heyvan həyatı baxımından nisbətən kasıbdır. Növlərin müxtəlifliyi ekvatorial enliklərdəki [[Rütubətli ekvatorial meşələr|rütubətli meşələrdə]] zirvəyə çatır.<ref name="amnat163_2_192">{{cite journal|last1=Hillebrand|first1=Helmut|title=On the Generality of the Latitudinal Gradient|journal=American Naturalist|year=2004|volume=163|issue=2|pages=192–211|doi=10.1086/381004|pmid=14970922|url=http://oceanrep.geomar.de/4048/1/Hillebrand_2004_Amer_nat.pdf|access-date=2020-04-27|archive-date=2017-09-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20170922001037/http://oceanrep.geomar.de/4048/1/Hillebrand_2004_Amer_nat.pdf|url-status=live}}</ref> 2016-cı ilin iyul ayında elm adamları Yer kürəsində yaşayan bütün [[orqanizm]]lərin son universal ortaq əcdadının 355 [[gen]]inin müəyyən edildiyini bildirdi.<ref name="NYT-20160725">{{cite news|last=Wade|first=Nicholas|author=Nicholas Wade|title=Meet Luca, the Ancestor of All Living Things|url=https://www.nytimes.com/2016/07/26/science/last-universal-ancestor.html|date=25 İyul 2016|work=[[The New York Times]]|accessdate=25 İyul 2016|archive-date=2020-09-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20200908212309/https://www.nytimes.com/2016/07/26/science/last-universal-ancestor.html|url-status=live}}</ref> === Təbbi ehtiyatlar və torpaqdan istifadə === {| class="wikitable"style="float: right; clear: right; margin-left: 2em;" |+İnsanın torpaqdan istifadəsi (2000-ci il)<ref name="Lambin2011">{{Cite journal|first1=Eric F.|last1=Lambin|first2=Patrick|last2=Meyfroidt|title=Global land use change, economic globalization, and the looming land scarcity|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America|pages=3465–72|volume=108|issue=9|date=1 Mart 2011|bibcode=2011PNAS..108.3465L|doi=10.1073/pnas.1100480108|pmid=21321211|pmc=3048112}} See Table 1.</ref> |- ! İstifadə !! Mha |- | Əkin sahələri || 1,510–1,611 |- | Otlaqlar || 2,500–3,410 |- | Təbii meşələr || 3,143–3,871 |- |Sonradan yaradılmış meşələr |126–215 |- |Şəhə ərazisi |66–351 |- |İstifadə olunmayan, məhsuldar torpaqlar |356–445 |} Yerin insanlar tərəfindən istismar edilən sərvətləri var.<ref>{{cite news|url=https://www.iberdrola.com/environment/overexploitation-of-natural-resources|title=What are the consequences of the overexploitation of natural resources?|work=Iberdrola|access-date=28 İyun 2019|archive-date=2019-06-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190627223353/https://www.iberdrola.com/environment/overexploitation-of-natural-resources|url-status=live}}</ref> [[Qalıq yanacaqlar|Təbii yanacaq]] kimi bərpa edilə bilməyən mənbələr yalnız geoloji dövrlər ərzində yenilənir.<ref>{{cite journal|url=https://www.eea.europa.eu/publications/92-826-5409-5/page013new.html|title=13. Exploitation of Natural Resources|date=20 Aprel 2016|access-date=28 İyun 2019|journal=Avropa Ətraf-mühit Agentliyi|publisher=[[Avropa İttifaqı]]|archive-date=2019-06-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190627223352/https://www.eea.europa.eu/publications/92-826-5409-5/page013new.html|url-status=live}}</ref> Yer qabığında [[Daş kömür|kömür]], [[neft]] və [[təbii qaz]]dan ibarət yeraltı yanacaqların böyük yataqları yerləşir.<ref>{{cite news|url=https://sciencing.com/how-are-fossil-fuels-extracted-from-the-ground-12227026.html|title=How Are Fossil Fuels Extracted From the Ground?|date=29 Sentyabr 2017|access-date=28 İyun 2019|first=Russell|last=Huebsch|work=Sciencing|publisher=[[Leaf Group]] Media|archive-date=2019-06-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190627224408/https://sciencing.com/how-are-fossil-fuels-extracted-from-the-ground-12227026.html|url-status=live}}</ref> Bu yataqlar insanlar tərəfindən həm enerji istehsalı, həm də kimyəvi istehsalda xammal kimi istifadə olunur.<ref>{{cite web|url=http://www.world-nuclear.org/nuclear-basics/electricity-generation-what-are-the-options.aspx|title=Electricity generation – what are the options?|work=World Nuclear Association|access-date=28 İyun 2019|archive-date=2019-06-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190627224414/http://www.world-nuclear.org/nuclear-basics/electricity-generation-what-are-the-options.aspx|url-status=live}}</ref> Mineral [[filiz]]lər də [[maqmatizm]], eroziya və [[Tektonik plitələr|tektonik lövhələrin]] hərəkətləri nəticəsində qabığın tərkibində əmələ gəlmişdir.<ref name="Ramdohr">{{cite book|last=Ramdohr|first1=Paul|chapter-url=http://www.sciencedirect.com/science/book/9780080116358|title=The Ore Minerals and their Intergrowths|pages=xv–xvi|work=Akademie-Verlag GmbH|publisher=Elsevier Ltd.|year=1969|isbn=978-0-08-011635-8|doi=10.1016/B978-0-08-011635-8.50004-8|accessdate=29 Aprel 2016|chapter=Writer's Preface to the English Edition|archive-date=2017-07-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20170706042945/http://www.sciencedirect.com/science/book/9780080116358|url-status=live}}</ref> Bu süxurlar bir çox [[metal]] və digər faydalı [[Kimyəvi element|elementlər]] üçün əsas mənbədir. Yer kürəsinin biosferi o cümlədən insanlar üçün bir çox faydalı bioloji məhsullar, qida, [[Ağac (material)|ağac]], [[dərman]], oksigen və bir çox üzvi tullantıların təkrar emalı kimi məhsullar istehsal edir. Quruda yaşayan [[ekosistem]] torpağın üst qatına və şirin suya, okean ekosistemi isə torpaqdan yuyulmuş və həll edilmiş qidalara bağlıdır.<ref name="science299_5607_673">{{cite journal|last1=Rona|first1=Peter A.|title=Resources of the Sea Floor|journal=Science|year=2003|volume=299|issue=5607|pages=673–74|doi=10.1126/science.1080679|pmid=12560541}}</ref> 1980-ci ildə Yerin quru səthinin 50,53 milyon km<sup>2</sup> (19,51 milyon mil<sup>2</sup>)-i meşə və meşəlikdən, 67,88 milyon km<sup>2</sup> (26,21 milyon mil<sup>2</sup>)-i otlaq sahələrindən ibarət idi və 15,01 milyon km<sup>2</sup> (5,80 milyon m<sup>2</sup>) ərazi əkin sahələri olaraq becərildi.<ref name="Turner1990">{{cite book|first1=B. L., II|last1=Turner|title=The Earth As Transformed by Human Action: Global And Regional Changes in the Biosphere Over the Past 300 Years|publisher=CUP Archive|page=164|date=1990|isbn=978-0-521-36357-0|url=https://books.google.com/books?id=7GI0AAAAIAAJ&pg=PA164|access-date=2020-04-27|archive-date=2015-03-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20150318124156/http://books.google.com/books?id=7GI0AAAAIAAJ&pg=PA164|url-status=live}}</ref> 1993-cü ildə [[Suvarma|suvarılan]] torpaqların təxmin edilən miqdarı 2 481 250 km<sup>2</sup> (958 020 mil<sup>2</sup>) təşkil etmişdir.<ref name="cia" /> İnsanlar sığınacaq tikmək üçün tikinti materiallarından istifadə edərək torpaq üzərində yaşayırlar. [[Fayl:Blue Mountains Bushfire Damage JAN2020.jpg|left|thumb|197x197px|[[Avstraliya yanğınları (2019-20)|2019–20 Avstraliya meşə yanğıları]] zamanı yanmış meşə ərazisi. 2019-cu ilin İyun ayından başlayan yanğınlar hələ də dəvam edir və arealı getdikcə genişləyir.]] === Təbbi və ekoloji təhlükələr === Yer səthinin böyük əraziləri tropik [[siklon]], [[Tropik siklon|qasırğa]] və ya [[Tayfun qasırğası|tufan]] kimi ekstremal hava şəraitinə məruz qalır. 1980–2000-ci illərdə bu hadisələr ildə orta hesabla 11 800 insan ölümünə səbəb olmuşdur.<ref name="walsh2008">{{cite book|first1=Patrick J.|last=Walsh|title=Oceans and human health: risks and remedies from the seas|page=212|editor1=Sharon L. Smith|editor2=Lora E. Fleming|publisher=Academic Press, 2008|isbn=978-0-12-372584-4|url=https://books.google.com/books?id=c6J5hlcjFaAC&pg=PA212|date=16 May 1997|access-date=27 April 2020|archive-date=2 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160502150955/https://books.google.com/books?id=c6J5hlcjFaAC&pg=PA212|url-status=live}}</ref> Bir çox yer [[zəlzələ]], [[torpaq sürüşməsi]], [[sunami]], [[vulkan püskürməsi]], [[tornado]], [[çovğun]], [[daşqın]], [[quraqlıq]], [[Meşə yanğınları|yanğın]] və digər fəlakətlərə məruz qalır. Bir çox ərazidə isə əsas fəlakət havanın və suyun insan tərəfindən [[Kirlənmə|çirkləndirilməsi]], [[Turşu yağışı|turşu yağışları]], bitki örtüyünün itirilməsi (otlaq sahələrinin artırılması, [[Meşəsizləşmə|meşələrin qırılması]], [[səhralaşma]]), vəhşi həyatın itməsi, növlərin [[Nəsil kəsilməsi|məhv olması]], [[torpağın deqradasiyası]], [[eroziya]] və s. kimi [[Texnogenez|texnogen]] proseslərdir. Sənayedən xaric olunan [[karbon qazı]] tullantıları səbəbiylə insan fəaliyyətini [[qlobal istiləşmə]] ilə əlaqələndirən elmi konsensus mövcuddur. Bunun buzlaqların və buz təbəqələrinin əriməsi, həddindən artıq temperatur fərqi, hava şəraitində əhəmiyyətli dəyişikliklər və orta dəniz səviyyəsində qlobal yüksəliş kimi dəyişikliklərə səbəb olacağı proqnozlaşdırılır.<ref name="un20070202">{{cite web|author=Staff|date=2 Fevral 2007|url=https://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=21429&Cr=climate&Cr1=change|title=Evidence is now 'unequivocal' that humans are causing global warming&nbsp;– UN report|publisher=United Nations|accessdate=7 Mart 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081221031717/http://www.un.org/apps/news/story.asp?NewsID=21429&Cr=climate&Cr1=change|archivedate=21 Dekabr 2008}}</ref> == İnsan coğrafiyası == {{Qitələri göstərən dünya xəritəsi}} Xəritələrin tədqiqi və hazırlanması ilə məşğul olan [[kartoqrafiya]] və Yerdəki xüsusiyyətləri, sakinləri və hadisələri öyrənən [[coğrafiya]] tarixən Yerin təsvirinə həsr olunmuş fənlər olmuşdur. Tədqiqatlar, yerlərin və məsafələrin təyini, mövqe və istiqamətlərin müəyyənləşdirilməsi lazımi məlumatları təmin edən və lazımi miqdarda qiymətləndirən kartoqrafiya və coğrafiya ilə birlikdə inkişaf etmişdir. 31 oktyabr 2011-ci ildə [[Dünya əhalisi|Yer kürəsinin insan sayı]] təxminən yeddi milyarda çatdı.<ref>{{cite web|url=https://news.yahoo.com/various-7-billionth-babies-celebrated-worldwide-064439018.html|title=Various '7 billionth' babies celebrated worldwide|accessdate=31 Oktyabr 2011|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111031182613/http://news.yahoo.com/various-7-billionth-babies-celebrated-worldwide-064439018.html|archivedate=31 Oktyabr 2011}}</ref> Proqnozlar 2050-ci ildə dünya əhalisinin 9,2 milyarda çatacağını göstərir.<ref name="un2006">{{cite web|author=Staff|url=https://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/wpp2006.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090905200753/http://www.un.org/esa/population/publications/wpp2006/wpp2006.htm|archivedate=5 Sentyabr 2009|title=World Population Prospects: The 2006 Revision|publisher=United Nations|accessdate=7 Mart 2007}}</ref> İnsan əhalisinin sıxlığı dəyişkəndir, lakin böyük qismi [[Asiya]]da məskunlaşmışdır. 2020-ci ilə olan məlumata görə dünya əhalisi təxminən 7 794 milyarddır.<ref>{{Cite web|url=https://www.macrotrends.net/countries/WLD/world/population|title=World Population 1950-2020|access-date=2020-04-27|archive-date=2020-06-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20200602120500/https://www.macrotrends.net/countries/WLD/world/population|url-status=live}}</ref> Dünyanın quru kütləsinin 68%-i [[şimal yarımkürəsi]]ndədir.<ref>{{Cite web|url=http://phl.upr.edu/library/notes/distributionoflandmassesofthepaleo-earth|title=Distribution of landmasses of the Paleo-Earth|author1=Abel Mendez|date=6 İyul 2011|publisher=University of Puerto Rico at Arecibo|accessdate=5 Yanvar 2019|archive-date=2019-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20190106010959/http://phl.upr.edu/library/notes/distributionoflandmassesofthepaleo-earth|url-status=live}}</ref> Torpaq kütləsinin qismən üstünlük təşkil etməsi səbəbindən insanların 90%-i şimal yarımkürəsində yaşayır.<ref>{{Cite web|url=https://www.businessinsider.com/90-of-people-live-in-the-northern-hemisphere-2012-5|title=MAP OF THE DAY: Pretty Much Everyone Lives In The Northern Hemisphere|date=4 May 2012|publisher=businessinsider.com|accessdate=5 Yanvar 2019|archive-date=19 January 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180119181108/http://www.businessinsider.com/90-of-people-live-in-the-northern-hemisphere-2012-5|url-status=live}}</ref> Yer səthinin səkkizdə bir hissəsinin insanların yaşaması üçün uyğun olduğu təxmin edilir: Yer səthinin dörddə üçü okeanlar ilə örtülmüş, dörddə biri isə qurudur. Quru ərazisinin yarısı [[səhra]] (14%),<ref name="hessd4_439">{{cite journal|last1=Peel|first1=M. C.|last2=Finlayson|first2=B. L.|last3=McMahon|first3=T. A.|title=Updated world map of the Köppen-Geiger climate classification|journal=Hydrology and Earth System Sciences Discussions|year=2007|volume=4|issue=2|pages=439–73|doi=10.5194/hessd-4-439-2007|url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00298818/file/hessd-4-439-2007.pdf|access-date=2020-04-27|archive-date=2019-07-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20190731170150/https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-00298818/file/hessd-4-439-2007.pdf|url-status=live}}</ref> yüksək dağlar (27%),<ref name="biodiv">{{cite web|author=Staff|url=http://www.biodiv.org/programmes/default.shtml|title=Themes & Issues|publisher=Secretariat of the Convention on Biological Diversity|accessdate=29 Mart 2007|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070407011249/http://www.biodiv.org/programmes/default.shtml|archivedate=7 Aprel 2007|df=}}</ref> və ya digər uyğun olmayan ərazilərdir. Dünyanın ən şimalda yerləşən daimi yaşayış yeri, Kanadanın [[Nunavut]] şəhərində, [[Elsmir (ada)|Elsmir adasında]] yerləşən [[Alert]] qəsəbəsidir (82°28′N).<ref name="cfsa2006">{{cite web|author=Staff|date=15 Avqust 2006|url=http://www.tscm.com/alert.html|title=Canadian Forces Station (CFS) Alert|publisher=Information Management Group|accessdate=31 Mart 2007|archive-date=2020-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20200427090557/http://www.tscm.com/alert.html|url-status=live}}</ref> Ən cənub məntəqə isə Antarktidadakı demək olar ki, cənub qütbündə olan [[Amundsen-Skott (Antarktika stansiyası)|"Amundsen-Skott" stansiyasındadır]] (90 °S). [[Fayl:United Nations Headquarters.JPG|left|thumb|220x220px|BMT-nin [[Nyu-York]]dakı [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahı|baş qərargahının]] binası]] Müstəqil suveren xalqlar Antarktidanın bəzi hissələri, [[Dunay]] çayının qərb sahilindəki mübahisəli sahə və [[Misir]]lə [[Sudan]] arasındakı "Bir Tavil" ərazisi istisna olmaqla planetin bütün torpaq sahəsini iddia edirlər. 2015-ci ilə olan məlumata əsasən Yer kürəsində [[BMT üzvü olan ölkələr|Birləşmiş Millətlər Təşkilatına üzv olan]] 193 [[Dünya ölkələrinin siyahısı|suverən dövlət]], üstəgəl iki müşahidəçi əyalət, 72 [[asılı ərazi]] və [[Tanınmayan və ya qismən tanınan dövlətlər|qismən tanınan və ya tanınmayan dövlətlər var]].<ref name="cia" /> Zamanla bəzi dövlətlər dünya hökmranlığına çalışsalar da, uğursuzluğa düçar olmuşlar və Yer kürəsində heç vaxt bütün dünya üzərində səlahiyyətli bir suveren hökumət olmamışdır.<ref name="kennedy1989">{{cite book|first1=Paul|last1=Kennedy|author=Paul Kennedy|date=1989|title=The Rise and Fall of the Great Powers|edition=1st|publisher=Vintage|isbn=978-0-679-72019-5|title=The Rise and Fall of the Great Powers}}</ref> [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] millətlər arasındakı mübahisələrə müdaxilə etmək və bununla da silahlı qarşıdurmanın qarşısını almaq məqsədi ilə yaradılan dünya miqyaslı hökumətlərarası təşkilatdır.<ref name="uncharter">{{cite web|url=https://www.un.org/aboutun/charter/|title=U.N. Charter Index|publisher=United Nations|accessdate=23 Dekabr 2008|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090220011242/http://www.un.org/aboutun/charter/|archivedate=20 Fevral 2009}}</ref> BMT ilk növbədə beynəlxalq diplomatiya və [[beynəlxalq hüquq]] üçün bir forum rolunu oynayır. Heyət razılıq verərsə silahlı müdaxilə üçün bir mexanizm təqdim edilir.<ref name="un_int_law">{{cite web|author=Staff|url=https://www.un.org/law/|title=International Law|publisher=United Nations|accessdate=27 Mart 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081231055149/http://www.un.org/law/|archivedate=31 Dekabr 2008}}</ref> Yer kürəsinin orbitinə çıxan ilk insan 12 aprel 1961-ci ildə [[Yuri Qaqarin]] olmuşdur.<ref name="kuhn2006">{{cite book|first1=Betsy|last1=Kuhn|date=2006|title=The race for space: the United States and the Soviet Union compete for the new frontier|url=https://archive.org/details/raceforspaceunit0000kuhn|page=[https://archive.org/details/raceforspaceunit0000kuhn/page/34 34]|publisher=Twenty-First Century Books|isbn=978-0-8225-5984-9}}</ref> Ümumilikdə, 30 iyul 2010 tarixinə qədər təxminən 487 nəfər kosmosu gəzərək orbitə çıxmış və onlardan on ikisi Aya ayaq basmışdır.<ref name="ellis2004">{{cite book|first1=Lee|last1=Ellis|date=2004|title=Who's who of NASA Astronauts|publisher=Americana Group Publishing|isbn=978-0-9667961-4-8|url-access=registration|url=https://archive.org/details/whoswhoofnasaast0000elli}}</ref><ref name="shayler_vis2005">{{cite book|first1=David|last1=Shayler|first2=Bert|last2=Vis|date=2005|title=Russia's Cosmonauts: Inside the Yuri Gagarin Training Center|publisher=Birkhäuser|isbn=978-0-387-21894-6}}</ref><ref name="wade2008">{{cite web|last1=Wade|first1=Mark|date=30 İyun 2008|url=http://www.astronautix.com/articles/aststics.htm|accessdate=23 Dekabr 2008|title=Astronaut Statistics|publisher=Encyclopedia Astronautica|archive-date=2007-09-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20070930195311/http://www.astronautix.com/articles/aststics.htm|url-status=live}}</ref> Normalda kosmosdakı yeganə insanlar [[Beynəlxalq Kosmik Stansiya]]da olanlardır. Altı nəfərdən ibarət{{Efn|Heyətin sayı və tərkibi ilə bağlı [https://www.howmanypeopleareinspacerightnow.com/ buraya] baxa bilərsiniz.}} stansiyanın heyəti ümumilikdə hər altı ayda bir dəyişdirilir.<ref name="nasa_rg_iss2007">{{cite web|date=16 Yanvar 2007|url=http://www.nasa.gov/mission_pages/station/news/ISS_Reference_Guide.html|title=Reference Guide to the International Space Station|publisher=NASA|accessdate=23 Dekabr 2008|archive-date=2009-01-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20090119175052/http://www.nasa.gov/mission_pages/station/news/ISS_Reference_Guide.html|url-status=live}}</ref> İnsanların Yerdən səyahət etdiyi ən uzaq məsafə 400 171 kilometr (248 655 mil) olaraq, 1970-ci ildə [[Apollon 13|Apollo 13]] missiyası zamanı əldə edilmişdir.<ref name="Apollo13History">{{cite web|url=https://history.nasa.gov/SP-4029/Apollo_13a_Summary.htm|title=Apollo 13 The Seventh Mission: The Third Lunar Landing Attempt 11 Aprel–17 Aprel 1970|publisher=NASA|accessdate=7 Noyabr 2015|archive-date=2012-03-02|archive-url=https://www.webcitation.org/65r4SXJau?url=https://history.nasa.gov/SP-4029/Apollo_13a_Summary.htm|url-status=live}}</ref> == Mədəni və tarixi baxış == [[Fayl:STS-135 final flyaround of ISS 1.jpg|thumb|Yer və onun ən böyük süni peyki olan [[Beynəlxalq Kosmik Stansiya]].<ref>{{Cite web|url=https://spaceflight.nasa.gov/gallery/images/shuttle/sts-135/html/s135e011814.html|title=STS-135 Shuttle Mission Imagery|author=NASA|date=19.07.2011|access-date=2020-04-27|archive-date=2019-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20191219194410/https://spaceflight.nasa.gov/gallery/images/shuttle/sts-135/html/s135e011814.html|url-status=dead}}</ref> Arxa fondakı kiçik nöqtə Aydır.]] Yer kürəsinin standart astronomik simvolu çevrə daxilinə çəkilmiş və dünyanın dörd bir tərəfini təmsil edən xaçdan, "[[Fayl:Earth symbol.svg|16x16px]]" ibarətdir.<ref name="liungman2004">{{cite book|first1=Carl G.|last1=Liungman|date=2004|chapter=Group 29: Multi-axes symmetric, both soft and straight-lined, closed signs with crossing lines|title=Symbols&nbsp;– Encyclopedia of Western Signs and Ideograms|pages=281–82|publisher=Ionfox AB|location=New York|isbn=978-91-972705-0-2}}</ref> [[Mədəniyyət|İnsanların mədəniyyətləri]] planetin bir çox hissəsini inkişaf etdirdi.<ref name="NYT-20181224b">{{cite news|last=Widmer|first=Ted|title=What Did Plato Think the Earth Looked Like? - For millenniums, humans have tried to imagine the world in space. Fifty years ago, we finally saw it.|url=https://www.nytimes.com/2018/12/24/opinion/plato-earth-christmas-eve-apollo-8.html|date=24 Dekabr 2018|work=[[The New York Times]]|accessdate=25 Dekabr 2018|archive-date=2019-08-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20190821020959/https://www.nytimes.com/2018/12/24/opinion/plato-earth-christmas-eve-apollo-8.html|url-status=live}}</ref> Bu mədəniyyətlərdə yer bəzən tanrı kimi təcəssüm edilmişdir. Bir çox mədəniyyətlərdə Yer məhsuldarlıq tanrısı olan Ana ilahədir.<ref name=":0">{{Cite book|title=Thematic Guide to World Mythology|last=Stookey|first=Lorena Laura|publisher=Greenwood Press|year=2004|isbn=978-0-313-31505-3|location=Westport, Conn.|pages=[https://archive.org/details/thematicguidetow00lore/page/114 114–15]|url=https://archive.org/details/thematicguidetow00lore/page/114}}</ref> Bir çox dinlərdə yaradılış haqqında miflər Yer kürəsinin fövqəltəbii bir Tanrı və ya tanrılar tərəfindən yaradılışına inanır.<ref name=":0" /> Elmi araşdırmalar insanların planetə baxışında bir sıra ciddi dəyişikliklər ilə nəticələndi. İlk inamlardan olan düz bir yer ideası eramızdan əvvəl 6-cı əsrin sonlarında İtaliyanın cənubundakı Yunan koloniyalarında yunanlı filosoflar olan [[Pifaqor]] və [[Parmenid]]in<ref name="Burkert1971">{{cite book|last=Burkert|first=Walter|author=Walter Burkert|date=1 İyun 1972|title=Lore and Science in Ancient Pythagoreanism|url=https://books.google.com/?id=0qqp4Vk1zG0C&printsec=frontcover&dq=Pythagoreanism#v=onepage&q=Pythagoreanism|location=Cambridge, Massachusetts|publisher=Harvard University Press|isbn=978-0-674-53918-1|pages=306–308|ref=harv}}</ref><ref name="Kahn20012">{{cite book|last=Kahn|first=Charles H.|date=2001|title=Pythagoras and the Pythagoreans: A Brief History|url=https://books.google.com/?id=GKUtAwAAQBAJ&pg=PA72&dq=Pythagoreanism#v=snippet&q=Empedocles%20spherical|location=Indianapolis, Indiana and Cambridge, England|publisher=Hackett Publishing Company|isbn=978-0-87220-575-8|page=53|ref=harv}}</ref> kürə şəklində olan Yer ideyası<ref name="Burkert1971" /><ref name="Kahn20012" /><ref name="russell19972">{{cite web|last1=Russell|first1=Jeffrey B|url=http://www.asa3.org/ASA/topics/history/1997Russell.html|title=The Myth of the Flat Earth|publisher=American Scientific Affiliation|accessdate=14 Mart 2007|archive-date=2009-11-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20091125071402/http://www.asa3.org/ASA/topics/history/1997Russell.html|url-status=live}}; but see also [[Kosma İndikoplevst]].</ref> ilə tədricən əvəz olundu. Eramızdan əvvəl V əsrin sonlarında Yerin [[kürə]] şəklində olması nəzəriyyəsi Yunan ziyalıları arasında hamılıqla qəbul edildi.<ref>{{cite book|last=Dicks|first=D. R.|date=1970|title=Early Greek Astronomy to Aristotle|location=Ithaca, New York|publisher=Cornell University Press|isbn=978-0-8014-0561-7|page=[https://archive.org/details/earlygreekastron0000dick/page/68 68]|ref=harv|url=https://archive.org/details/earlygreekastron0000dick/page/68}}</ref> Elm adamları Yerin ilk dəfə Günəş sistemindəki digər planetlərlə müqayisədə [[Heliosentrik sistem|hərəkətli bir cisim]] olduğunu sübut etdikdə Yerin ümumiyyətlə [[Geosentrik sistem|kainatın mərkəzi]] olduğuna inanılırdı.<ref name="arnett20060716">{{cite web|first1=Bill|last1=Arnett|date=16 İyul 2006|title=Earth|work=The Nine Planets, A Multimedia Tour of the Solar System: one star, eight planets, and more|url=http://nineplanets.org/earth.html|accessdate=9 Mart 2010|archive-date=2000-08-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20000823145301/http://nineplanets.org/earth.html|url-status=live}}</ref> Müqəddəs Yazıdakı şəcərə təhlili yolu ilə Yerin yaşını təyin etməyə çalışan Ceyms Usşer kimi nüfuzlu xristian alim və din xadimlərinin səyləri sayəsində qərblilər 19-cu əsrdən əvvəl Yerin bir neçə min ildən çox yaşı olduğunu bilirdilər. Yalnız 19-cu əsrdə geoloqlar [[Yerin yaşı]]nın ən az milyonlarla il olduğunu başa düşdülər.<ref>{{Cite book|title=Physical Geology: Exploring the Earth|last=Monroe|first=James|publisher=Thomson Brooks/Cole|year=2007|isbn=978-0-495-01148-4|location=|pages=263–65|last2=Wicander|first2=Reed|last3=Hazlett|first3=Richard}}</ref> [[Uilyam Kelvin]], 1864-cü ildə [[Termodinamika|termodinamik]] üsullardan istifadə edərək Yerin yaşını 20 milyon ilə 400 milyon yaş arasında olduğunu bildirərək bu mövzuda şiddətli bir mübahisəyə səbəb oldu. Yalnız 19-cu əsrin sonu, 20-ci əsrin əvvəllərində radioaktivlik və radioaktiv tanışlıq kəşf edildiyi zaman Yerin yaşını müəyyənləşdirən etibarlı bir mexanizm quruldu və planetin milyardlarla yaşı olduğunu ortaya çıxardı.<ref>{{Cite book|title=An Equation for Every Occasion: Fifty-Two Formulas and Why They Matter|url=https://archive.org/details/equationforevery0000hens|last=Henshaw|first=John M.|publisher=Johns Hopkins University Press|year=2014|isbn=978-1-4214-1491-1|location=|pages=[https://archive.org/details/equationforevery0000hens/page/117 117]–18}}</ref><ref>{{Cite book|title=Lord Kelvin and the Age of the Earth|url=https://archive.org/details/lordkelvinageofe0000burc_d4q5|last=Burchfield|first=Joe D.|publisher=University of Chicago Press|year=1990|isbn=978-0-226-08043-7|location=|pages=[https://archive.org/details/lordkelvinageofe0000burc_d4q5/page/13 13]–18}}</ref> 20-ci əsrdə insanlar ilk dəfə kosmosdan Yerə baxdıqda və xüsusən də [[Apollon proqramı|Apollo proqramı]] ilə çəkilən Yer fotoşəkilləri ilə Yer haqqında anlayışlar yenidən dəyişdi.<ref name="NYT-20181221">{{cite news|last=Overbye|first=Dennis|author=Dennis Overbye|title=Apollo 8's Earthrise: The Shot Seen Round the World – Half a century ago today, a photograph from the moon helped humans rediscover Earth.|url=https://www.nytimes.com/2018/12/21/science/earthrise-moon-apollo-nasa.html|date=21 Dekabr 2018|work=[[The New York Times]]|accessdate=24 Dekabr 2018|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225091254/https://www.nytimes.com/2018/12/21/science/earthrise-moon-apollo-nasa.html|url-status=live}}</ref><ref name="NYT-20181224a">{{cite news|last1=Boulton|first1=Matthew Myer|last2=Heithaus|first2=Joseph|title=We Are All Riders on the Same Planet – Seen from space 50 years ago, Earth appeared as a gift to preserve and cherish. What happened?|url=https://www.nytimes.com/2018/12/24/opinion/earth-space-christmas-eve-apollo-8.html|date=24 Dekabr 2018|work=[[The New York Times]]|accessdate=25 Dekabr 2018|archive-date=2018-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20181225015108/https://www.nytimes.com/2018/12/24/opinion/earth-space-christmas-eve-apollo-8.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=http://alcalde.texasexes.org/2012/06/neil-degrasse-tyson-on-why-space-matters-watch/|title=Neil deGrasse Tyson: Why Space Matters|work=[[The Alcalde]]|first=Rose|last=Cahalan|date=5 İyun 2012|accessdate=21 Yanvar 2016|archive-date=2016-01-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20160128015855/http://alcalde.texasexes.org/2012/06/neil-degrasse-tyson-on-why-space-matters-watch/|url-status=live}}</ref> {{Şəkillər albomu |istiqamət=Üfüqi |başlıq=Yerdə həyat |başlıq_yer=center |miqyas=900 |yer=center |şəkil1=The Earth seen from Apollo 17.jpg |izah1=<center>4.54&nbsp;Milyard i.ə<br> Yer</center> |şəkil2=Water drop 001.jpg |izah2=<center>4.41&nbsp;Milyard i.ə.<br> [[Su]]</center> |şəkil3=Halobacteria.jpg |izah3=<center>4&nbsp;Milyard i.ə.<br>[[Mikroorqanizmlər|Mikroblar]]</center> |şəkil4=Clouds over the Atlantic Ocean.jpg |izah4=<center>3,5&nbsp;Milyard i.ə.<br>[[Oksigen]]</center> |şəkil5=AlamosaurusDB.jpg |izah5=<center>240&nbsp;Milyon i.ə.<br>[[Dinozavrlar]]</center> |şəkil6=Oryctolagus cuniculus Tasmania 2-mirror.jpg |izah6=<center>200&nbsp;Milyon i.ə.<br>[[Məməlilər]]</center> |şəkil7=Oxalis-pes-caprae-16c-Zachi-Evenor.jpg |izah7=<center>180&nbsp;Milyon i.ə.<br>[[Çiçək]]</center> |şəkil8=Sabaa Nissan Militiaman.jpg |izah8=<center>0.2&nbsp;Milyon i.ə.<br>[[İnsan]]</center> |alt_yazı_yer=center |alt yazı= {{Üfüqi qrafik |from=-4500 |to=-0 |inc=500 |row1=note |row1-1-at=-0.2 |row1-1-text= [[İnsan|<span style="color:black;"><big>İnsan</big></span>]] |row1-1-shift=-1em |row1-1-lift=-0.5em |row1-2-at=-180 |row1-2-text= [[Çiçək|<span style="color:black;">Çiçək</span>]] |row1-2-lift=-1.5em |row1-3-at=-200 |row1-3-text= [[Məməlilər|<span style="color:black;">Məməlilər</span>]] |row1-3-lift=-0.5em |row1-3-shift=-4.5em |row1-4-at=-200 |row1-4-text= [[Dinozavrlar|<span style="color:black;">Dinozavrlar</span>]] |row1-4-shift=-4.5em |row1-4-lift=-2em |row1-5-at=-3500 |row1-5-text= [[Oksigen|<span style="color:#006400;"><big>Oksigen</big></span>]] |row1-6-at=-4000 |row1-6-text= [[Mikroorqanizmlər|<span style="color:black;"><big>Mikroblar</big></span>]] |row1-7-at=-4410 |row1-7-text= [[Su|<span style="color:#008080;"><big>Su</big></span>]] |row1-8-at=-4450 |row1-8-text= <big><big>Yer</big></big> |row1-8-shift=-2.5em |row1-8-lift=-1em |row2={{Geoloji eralar|height=2.5em}} |row3=scale |axis-nudge=-0.2em }} }} == Qeydlər == {{Notelist}} == İstinad siyahısı == {{İstinad siyahısı|refs= <ref name="earth_fact_sheet">{{cite web |url=https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/earthfact.html |title=Earth Fact Sheet |publisher=NASA/Goddard Space Flight Center |first=David R. |last=Williams |date=16 Mart 2017 |accessdate=26 İyul 2018 |archive-date=2021-05-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210524123245/https://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/earthfact.html |url-status=live }}</ref> <ref name=VSOP87>{{cite journal |title=Numerical expressions for precession formulae and mean elements for the Moon and planets |journal=Astronomy and Astrophysics |volume=282 |issue=2 |pages=663–83 |date=Fevral 1994 |last1=Simon |first1=J.L. |last2=Bretagnon |first2=P. |last3=Chapront |first3=J. |last4=Chapront-Touzé |first4=M. |last5=Francou |first5=G. |last6=Laskar |first6=J. |bibcode=1994A&A...282..663S}}</ref> <ref name=Allen296>{{cite book |title=Allen's Astrophysical Quantities |last1=Allen |first1=Clabon Walter |last2=Cox |first2=Arthur N. |publisher=Springer |date=2000 |isbn=978-0-387-98746-0 |url=https://books.google.com/?id=w8PK2XFLLH8C&pg=PA296 |page=296 |accessdate=17 Avqust 2010}}</ref> <ref name="Cox2000">{{cite book |editor=Arthur N. Cox |title=Allen's Astrophysical Quantities |url=https://books.google.com/?id=w8PK2XFLLH8C&pg=PA244 |edition=4th |date=2000 |publisher=AIP Press |location=New York |isbn=978-0-387-98746-0 |page=244 |accessdate=17 Avqust 2010}}</ref> <ref name=IERS>{{cite web |author=Staff |date=7 Avqust 2007 |url=http://hpiers.obspm.fr/eop-pc/models/constants.html |title=Useful Constants |publisher=IERS |accessdate=23 Sentyabr 2008 |archive-date=2002-06-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20020628001843/http://hpiers.obspm.fr/eop-pc/models/constants.html |url-status=live }}</ref> <ref name=Allen294>{{cite book |title=Allen's Astrophysical Quantities |last1=Allen |first1=Clabon Walter |last2=Cox |first2=Arthur N. |publisher=Springer |date=2000 |isbn=978-0-387-98746-0 |url=https://books.google.com/?id=w8PK2XFLLH8C&pg=PA294 |page=294 |accessdate=13 Mart 2011}}</ref> <ref name=hbcp2000>{{cite book |author=Various |editor=David R. Lide |date=2000 |title=Handbook of Chemistry and Physics |url=https://archive.org/details/crchandbookofche0000unse_u9i8 |edition=81st |publisher=CRC |isbn=978-0-8493-0481-1}}</ref> <ref name=usno>{{cite web |title=Selected Astronomical Constants, 2011 |work=The Astronomical Almanac |url=http://asa.usno.navy.mil/SecK/2011/Astronomical_Constants_2011.txt |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130826043456/http://asa.usno.navy.mil/SecK/2011/Astronomical_Constants_2011.txt |archivedate=26 Avqust 2013 |accessdate=25 Fevral 2011}}</ref> <ref name=cazenave_ahrens1995>{{cite book |first1=Anny |last1=Cazenave |author=Anny Cazenave |editor=Ahrens, Thomas J |date=1995 |title=Global Earth Physics: A Handbook of Physical Constants |journal=Global Earth Physics: A Handbook of Physical Constants |issue=1 |publisher=American Geophysical Union |location=Washington, DC |isbn=978-0-87590-851-9 |chapter-url=http://www.agu.org/reference/gephys/5_cazenave.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20061016024803/http://www.agu.org/reference/gephys/5_cazenave.pdf |archivedate=16 Oktyabr 2006 |accessdate=3 Avqust 2008 |chapter=Geoid, Topography and Distribution of Landforms |bibcode=1995geph.conf.....A}}</ref> <ref name="Pidwirny 2006_8">{{cite web |last1=Pidwirny |first1=Michael |date=2 Fevral 2006 |title=Surface area of our planet covered by oceans and continents.(Table 8o-1) |publisher=University of British Columbia, Okanagan |url=http://www.physicalgeography.net/fundamentals/8o.html |accessdate=26 Noyabr 2007 |archive-date=2006-12-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061209125035/http://www.physicalgeography.net/fundamentals/8o.html |url-status=live }}</ref> <ref name=cia>{{cite web |author=Staff |date=24 İyul 2008 |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html |title=World |work=The World Factbook |publisher=Central Intelligence Agency |accessdate=5 Avqust 2008 |archive-date=2010-01-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100105171656/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html |url-status=live }}</ref> }} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası}} * [[NASA]] — [https://web.archive.org/web/20130511235712/http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Earth Yerin profili] — [https://solarsystem.nasa.gov Günəş sisteminin tədqiqi] * [[NASA]] — [https://www.nasa.gov/centers/goddard/earthandsun/earthshape.html İqlim dəyişikliyi Yerin formasının dəyişməsinə səbəb olur] * [[NASA]] — [https://earthobservatory.nasa.gov Yerin online rəsədxanası] * [https://www.google.com/maps/@36.6233227,-44.9959756,5662076m/data=!3m1!1e3 Google Earth 3D] * [https://thehappykoala.github.io/Harmony-of-the-Spheres/#/category/Solar%20System/scenario/The%20Earth%20and%20Moon%20System Günəş, Yer və Ayın 3D görüntüsü] * [http://portal.gplates.org GPlates Portal] ([[Sidney Universiteti]]) {{Yer}} {{Günəş sistemi}} {{Yerin mövqeyi}} {{Təbiətin elementləri}} [[Kateqoriya:Yer]] [[Kateqoriya:Təbiət]] [[Kateqoriya:Günəş sistemi planetləri]] [[Kateqoriya:Antik dövrlərdən bəri bilinən astronomik cisimlər]] k2z6upvjimdudhrdspu8u05me1lx3gq Kateqoriya:Filosoflar 14 9544 6564531 5906995 2022-08-05T20:19:45Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Philosophers}} {{Vikisitat}} {{Portal|fəlsəfə}} [[Kateqoriya:Fəlsəfə]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] jmteyu15h18867lek8izt9v8s2245nt Urmiya gölü 0 10000 6563967 6356944 2022-08-05T13:51:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{yeniləmə}} {{tərəfli}} {{Göl |Adı = Urmiya gölü |Yerli adı = {{dil-az|Urmu gölü}} |Şəkil = Lake_urmia.jpg |Şəklin izahı = Kosmosdan görünüşü (1984) |lat_dir = N|lat_deg = 37.7|lat_min = |lat_sec = 0 |lon_dir = E|lon_deg = 45.316667|lon_min = |lon_sec = 0 |region = |CoordScale = |Ölkə= Cənubi Azərbaycan |Mütləq hündürlüyü = 1280 |Uzunluğu = 140 |Eni = 55 |Sahəsi = 5 822 |Dərin yeri = 16 |Orta dərinliyi = 5 |Şəffaflığı = |Sahil uzunluğu = |Həcmi = |Su yığımının sahəsi = |Tökülən çay = Nazlıçay, [[Acıçay]],<br /> Sofuçay, [[Cığatı]]çay,<br /> Tatavuçay |Axan çay = |Yer xəritəsi = Yaxın və Orta Şərq |Yer xəritəsi 1 = |Sərgi = |Sərgi 1 = |Yer xəritəsi qeydləri = {{Yer xəritəsiR |Cənubi Azərbaycan |caption = |label =''Urmiya gölü'' |lat_deg =37.7 |lon_deg =45.316667 |width =300 |float = |rama =1 |ramacolor =#000080 |ramawidth =15 |ramaheight=30 |rotate =-15 |radius =15 }} |Commonsda kateqoriya = }} [[Fayl:Urmia Lake.jpg|thumb|280px|Urmiya gölü (10.2015).]] '''Urmiya gölü''' və ya '''Urmu gölü''' ({{lang-fa|}}, {{dil-az|Türkcə}}) - [[Şərqi Azərbaycan və [[Qərbi Azərbaycan əyalətləri arasında, [[Türkiyə]] ilə sərhəddən bir qədər aralıda yerləşən qapalı, duzlu göl<ref>Henry, Roger (2003) ''Synchronized chronology: Rethinking Middle East Antiquity: A Simple Correction to Egyptian Chronology Resolves the Major Problems in Biblical and Greek Archaeology'' Algora Publishing, New York, [https://books.google.com/books?id=OXk1dlWp-CUC&pg=PA138 p. 138], ISBN 0-87586-191-1</ref><ref>''E. J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913–1936'', vol.&nbsp;7, [https://books.google.com/books?id=wpM3AAAAIAAJ&pg=PA1037 page 1037] citing [[Strabo]] and [[Ptolemy]].</ref>. Əgər coğrafi ədəbiyyatda göl adlandırılan [[Xəzər dənizi]] nəzərə alınmazsa [[Urmiya gölü]] nəyinki Azərbaycanın həm də [[Yaxın Şərq|Qərbi Asiya]]nın ən böyük gölü sayılır. Duzluluq dərəcəsinə görə isə dünyada üçüncü yeri tutur. Göl özünün əsrarəngiz gözəlliyi ilə seçilir. Köçəri quşların mühüm miqrasiya xətti üzərində qərarlaşdığından onun əhəmiyyəti artır. Burada xüsusi ilə köç mövsümündə quşların sayının artdığını müşahidə etmək olur. Gölün tarixi yatağı 6,000&nbsp;km² çatırdı. Hazırda isə fasiləsiz quraqlıq, gölə axan çayların üzərində su anbarlarının inşası ilə əlaqədar gölün qurumasına baş verir. Göl quruyaraq səviyyəsi azalır və yerində min tonlarla duzlaqlar meydana gəlir. Bu hal davam edəcəyi halda bitki və heyvanlarla yanaşı insanların həyatına böyük təhlükə törədə bilər. Ekoloji fəlakət nəticəsində bölgə əhalisi ərazini tərk etmək məcburiyyəti qarşısında qalacaqdır. == Adlanması == Göl öz adını onun yaxınlığında yerləşən [[Urmiya]] şəhərinin adından götürmüşdür. [[Cənubi Azərbaycan]] əhalisi arasında daha çox ''Urmu gölü'' olaraq tanınır. Ən qədim vaxtlardan indiyə qədər Urmiya gölünə müxtəlif adlar verilmişdir: "Çiçe" (fransız səyyah Şarden)<ref name="Müsahibə"/>, "Təla", "Şahi gölü" və s. Ərəblərin istilasından sonrakı orta əsr mənbələrində çox vaxt göl Urmiya şəhərinin adı ilə "Urmiya gölü kimi adlandırılır. Pəhləvi sülaləsinin dönəmində gölün adı Rza şahın şərəfinə (1925) ''Rzaiyyə gölü''<ref name="Müsahibə">[http://olaylar.az/news/musahibe/27892 Urmiya gölünün harayına niyə cavab verilmir]</ref> adlandırılırdı. [[1946]]-cı ildə [[Azərbaycan Milli Hökuməti]] yenidən Urmu adını bərpa etsə də Məhəmmərza Pəhləvinin hakimiyyət illərində gölün adı yenidən dəyişdirilmişdir. [[1979]]-cu il [[İran İslam İnqilabı]]ndan sonra şah rejimi ilə bağlı adlar dəyişdirilmişdir. == Tarixi == Göl haqqında ilk məlumatlar b.e.ə 9-cu əsrdə [[Assuriya]] mənbələrində qeyd edilir. Xüsusi ilə III Salmanasar göl ətrafı ərazilərə yürüşü daha ətraflı şəkildə təsvir edilmişdir. Gölün [[Mesopotamiya]]ya yaxınlığı səbəbindən ilkin sivilizasiya məskənlərindən biri olmuşdur. Bölgədə yaranan ilk dövlət qurumu [[Aratta]] idi. Daha sonradan [[Lulubi]] və [[Kuti]] kimi şəhər dövlətləri meydana gəlmişdir. Urmiya gölü ətrafında antik dövrdə yaranan ilk dövlət isə [[Manna]] olmuşdur. Gölün cənubunda yerləşən [[Həsənli]] qəsəbəsi burada mövcud olmuş zəngin Manna mədəniyyəti haqda fikir söyləməyə imkan verir. Urmiya gölünün qərb sahilləri boyunca b.e.ə VII əsrdə (b.e.ə 680<ref>Kirzioğlu M. Fahrettin, Kars tarihi, I cild, İstanbul,1953</ref>) [[Şərqi Avropa]]dan [[Kimmerlər]], [[Skiflər]] və [[Saklar]] gələrək məskən salmışlar. Bu dönəmdə onlar [[Sak çarlığı]]nı qura bilmişlər. Sonrakı dönəmlərdə göl kənarında [[Midiya]] dövləti qurulmuşdur<ref name=EI-early>cf. Skjærvø, Prods Oktor (2006), "Iran, vi(1). Earliest Evidence", Encyclopaedia Iranica, Vol. 13</ref> [[Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1603-1618)|Səfəvi-Osmanlı müharibəsi]] dönəmində göl yaxınlığında, [[1604]]-cü ildə tarixi [[Urmiya döyüşü (1604)|Urmiya döyüşü]] baş vermişdir. == Coğrafiyası == Urmu gölü [[Şərqi Azərbaycan (ostan)|Şərqi Azərbaycan]] və [[Qərbi Azərbaycan (ostan)|Qərbi Azərbaycan]] əyalətləri arasında, [[Zaqros dağları]]ndan şərqdə 1275 metr dəniz səviyyəsindən yüksəkdə, tektonik çökəklik ərazisində yerləşir. Gölün meydana gəlməsi 30-40 min il öncəyə aid edilir<ref name="Müsahibə"/>. Səthinin sahəsi 5,822&nbsp;km²-dir.<ref>[http://www.oromieh.com/index.php?option=com_content&view=article&id=45&Itemid=33 oromieh.com]</ref> Gölün uzunluğu şimaldan cənuba 140, maksimal eni isə şərqdən qərbə 55 kilmoterdir. Ən dərin nöqtəsi 16 m<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/619901/Lake-Urmia |title=Britanica |publisher=Britannica.com |date= |accessdate=4 Sentyabr 2011}}</ref>, orta dərinlik isə 5 m təşkil edir. Göldə 100-dən çox [[ada]] vardır. [[Şahı adası|Şahı]] və [[Qoyundağı adası|Qoyundağ]] adalarında yaşayış mövcuddur. İri adalarında [[Püstə]] meşələri mövcuddur. Gölün su toplayıcı sahəsi 50 min km³-dir. Sahəsi əsasən gölə daxil olan sudan asılıdır. İl ərzində gölə daxil olan suyun miqdarı 5 min km³-dir. Üstəlik gölə daxil olan suyun 80% qış və yaz aylarına təsadüf edir. Ən iri qollarından biri olan [[Acıçay]] gölə şimal-şərq istiqamətdən tökülür. Axarsız göldür. Axarı olmadığınından suyu kəskin şordur. Yaz ayları suyunun duzluğu 80-150 ‰, payızda isə 260—280 ‰ qədər qalxır. Suyunun tərkibi [[xlor]], [[natrium]] və [[sulfatlar]]la zəngindir. [[Su nəqliyyatı|Naviqasiya]] üçün yararlıdır. Göldə suyun səviyyəsinin enməsi səbəbindən maksimal dərinlik hazırda 3 metr civarındadır. Üstəlik gölün dib sturukturundada dəyi.iklik müşahidə edilir<ref>[https://www.animals-wild.ru/ozera/1310-ozero-urmiya.html Urmiya gölü animals-wild.ru saytındas]</ref>. === Gölə tökülən çaylar === Gölə ümumilikdə 13 nisbətən iri və çoxlu sayda kiçik çay tökülür<ref>Lake Urmia. 2012. Encyclopædia Britannica Online. Retrieved 14 August 2015, from http://www.britannica.com/EBchecked/topic/619901/Lake-Urmia</ref>. Gölə axan çaylar: {{Siyahı|2| * [[Nazlıçay]] * [[Acıçay]] * [[Sufiçay]] * [[Cığatu]] çay * [[Tatavuçay]] * [[Rövzəçay (Qoduqboğan)]] * [[Leylançay]] * [[Üsküçay]] * [[Tufarqançay]] * [[Dərəçay]] * [[Sınıqçay]] }} ===Adaları=== [[Fayl:Kazem Dashi.JPG|thumb|250px|Kazım Daşı adası]] Urmiya gölündə irili-xırdalı yüzdən çox ada vardır. Adaların ümumi sahəsi 33,640 hektardır. Şahı, Qoyundağı, Əşkdağı, Arzu nisbətən böyük adalarıdır. Urmiya gölündə yerləşən adaların unikallığı ondadır ki, onların bəzisində yaşayır vardır. Gölün ən böyük adası [[Şahı adası|Şahı]]nın sahəsi 3525 ha-dır. Adada Saray, Gəmiçi, Teymurlu, Qıpçaq, Burasarlu, Xoralı adlı yaşayış məntəqələri vardır. [[1979]]-cu ilə olan məlumata əsasən adada 1170 ailə<ref name="ecoalem"/> yaşayırdı. Ada əhalisi əsasən əkinçilik, maldarlıq, gülçülük, bağçılıq, xalçaçılıq və s. işlərlə məşğul olurlar. Göldə yerləşən Şərfəxana və Gülməxana limanlarında çalışanların çoxunun da Şahı adasının sakinləridir. Relyefi əsasən dağlıqdır. İki zirvədən ibarətdir. Unikal cəhəti ərazisindən axan yeganə Keçiçay çayıdır. Ərazisində 54 bulaq mövcuddur. Qış ayları sahillərində çoxlu sayda köçəri quşları müşahidə etmək mümkündür. Şahı adasında [[Çingiz xan]]ın nəvəsi [[Hülakü xan]]ın və onun oğlu [[Abaqa xan]]ın qəbrləri yerləşir<ref>{{cite journal| title=The Thirteenth-Century Mongols' Conception of the After Life: The Evidence of their Funerary Practices |last=Boyle |first=John Andrew |journal=Mongolian Studies |volume=1 |issue= |year=1974 |page=7 |jstor=43193015 |issn=0190-3667 |publisher=Mongolia Society }}</ref>. Ada son illər gölün quruması ilə əlaqədar quruya birləşərək yarımadaya çevrilmişdir<ref name=Stevens_Djamali>{{cite journal|journal=Journal of Paleolimnology |volume=47 |issue=4 |page=647 |doi=10.1007/s10933-012-9588-3 |title=Hydroclimatic variations over the last two glacial/interglacial cycles at Lake Urmia, Iran |url=http://www.researchgate.net/profile/Morteza_Djamali/publication/236178574_Hydroclimatic_variations_over_the_last_two_glacialinterglacial_cycles_at_Lake_Urmia_Iran/links/00463517e4cfb6c992000000.pdf |publisher=Springer Netherlands |date=1 April 2012 |last1=Stevens |first1=Lora R. |last2=Djamali |first2=Morteza |last3=Andrieu-Ponel |first3=Valérie |last4=de Beaulieu |first4=Jacques-Louis}}</ref><ref name=Biodiversity>{{cite journal |title=Biodiversity of the Hypersaline Urmia Lake National Park (NW Iran) |first1=Alireza |last1=Asem |first2=Amin |last2=Eimanifar |first3=Morteza |last3=Djamali |first4=Patricio |last4=De los Rios |first5=Michael |last5=Wink |journal=Diversity |year=2014 |issue=6 |pages=102–132 |doi=10.3390/d6020102}}</ref>. İkinci böyük adası [[Qoyundağı adası]]dır<ref name="ecoalem">{{cite web|url=http://www.ecoalem.org/az/?author=0&paged=26|title= Urmiya gölü ərazisində yerləşən adalar|author=ecoalem.org|date=2016-12-24|work=|publisher=ecoalem.org|accessdate=2016-12-24|language=az}}</ref>. Adanın sahəsi 3175 ha-dır. Uzunluğu 9&nbsp;km, eni isə ən maksimal hissədə 4&nbsp;km-dir. Burada daimi axarı olan iki bulaq var. Şirin su və bol otlaq sahələrinə sahib olması heyvandarlığın inkişafına imkan verir. Göldə yerləşən iki yaşayışı olan adadan biridir. [[Osman Yumruğu]] adlanan ada isə gölün ən kiçik adasıdır<ref>[http://samiye.ru/mesta/malenkie-ostrova.html Dünyanın ən kiçik adaları. Osman Yumruğu]</ref>. Ada göl səthindən 10 metr hündürlüyə sahibdir. Üstəlik ada dünyanın sahəsinə görə ən kiçik ikinci adası adına layiq görülmüşdür. Hazırda isə gölün quruması ilə tamamən quruda qalmışdır. [[Kazım Daşı]] adası isə qəhrəmanlıq salnaməsi ilə tarixə düşmüşdür. Ada xalq qəhrəmanı [[Kazım xan Quşçu]]nun şərəfinə adlandırılmışdır. Adada [[Göyərçinqala qəsri]]nin qalıqlarını müşahidə etmək olar. Urmiya gölü daxilində ümumilikdə irili-xırdalı 102 ada vardır<ref>List from: ''Farahang-e Joghrafiyayi-e shahrestânhâ-ye Keshvar (Shahrestân-e Orumiyeh)'', Tehran 1379 Hs.</ref><ref>{{cite web|url=http://urmiyem.blogspot.com/2009/11/urmu-golu-qorugu-v-ulusal-gzimi.html|title= Urmiya gölündə yerləşən adaların yerli (türkcə) adları|author=urmiyem.blogspot.com|date=2016-12-24|work=|publisher=urmiyem.blogspot.com|accessdate=2016-12-24|language=az}}</ref>. Adaların siyahısı:{{Siyahı|3| #Adacıq. #Arpa Dərəsi (Arpa Dərəsi 1) #Arpalıq. #Ağ Dağ #Ağca Daş. #Afşarcıq. #Ağ Məstə. #Al Dağ (Ala Məzrə 2 və ya Əli Mirzə 2) #Ala Məzrə (Ala Məzrə 1 və ya Əli Mirzə 1) #Altın Daş (Doqquzlar 2). #Anqıt. #Eşşək Dağı. #Eşik? (Meydanlar). #Əbilqasım Daşı (Bayraqlı). #Əhməd Daşı (Qalxanlı). #Ərdəşə Təpəsi. #Əməcənlər. #Umud. #Ohun? (Hünü?). #İri Daş. #İspir. #İspircik. #Barınma (Yuxarı Güləyən Daşı) #Bayatlı (Kiçik Şah Sürənli?). #Bayraqlı (Əbilqasım Daşı). #Bayındır (Kiçik Gəmiçi Təpə). #Bəzəkli. #Bucaqlı. #Bozca. #Paxlan Adası. #Törəmə (Doqquzlar 4). #Tapdaq (Arpa Dərəsi 2). #Tək Dağ (Gədik Təpə 3). #Toppuzlu (Doqquzlar 3). #Toxsun (Qanacana? 1). #Türklər Adası. #Çömçə Daş. #Çat Təpə. #Çalağan. #Çanaq Qaya. #Çayırlı. #Daş Ada. #Daşlıca. #Danalı. #Dəlicə Ada. #Dəmir Daş. #Duzluca Təpəsi. #Doqquzlar (Doqquz Adalar). #Dilək Adası. #Dinc Ada. #Saxlıca. #Sarı Təpə. #Sarıca. #Samanlı. #Sancaq. #Doqquzlar 9. #Sayın Qala. #Səngir. #Somurqan (Orta Güləyən Daşı) #Sığınaq. #[[Şahı adası]]. #Şah Sürənli. #Şaha (Şaha Tala). #Şüş Təpə. #[[Osman Yumruğu]]. #Qaba Daş (Doqquzlar 1). #Qapaqlıca. #Qapsaq (Gəmiçi 2). #Qara Ada. #Qara Təpə #Qarlı(q). #Qaşqalaq (Doqquzlar 5) #Qalxanlı (Əhməd Daşı). #Qamçlar. #Qanacana (Qanacana 3). #Qanlı Qaya. #Qayacıq. #Qaya Qapan. #Qaynarca (Böyük Şah Sürənli?). #Qotan Quş. #Qurşaqlı (Böyük Kömər Dağ və ya Kömər Dağ 3). #Quzğun. #Quş Qayası (Kiçik Kömər Dağ və ya Kömər Dağ 2). #Quş Qonmaz (Doqquzlar 8). #Qoşacalı (Gəmiçi 3). #[[Qoyundağı adası|Qoyun Dağı]]. #Qıplıca (Doqquzlar 5). #Qırnalı. #Qızıl Kəngəvər (Qızıl Kəngəvər 1). #Qızılca Qaya (Qızıl Kəngəvər 2). #Qılınc Yağlı Qaya. #Keçəl Daşı. #Kömər Dağ (Kəmər? Dağ 1). #[[Kazım Daşı|Kazım Xan Daşı]] (Qırxlar və ya İyidir). #Kəngərli. #Küləkli. #Götürgə (Qanacana? 2) #Göycə Ada. #Gədik Təpə (Gədik Təpə 1). #Gəmiçi (Gəmiçi 1) #Gəmiçi Təpəsi (Böyük Gəmiçi Təpəpəsi). #Güləyən Daşı (Aşağı Güləyən Daşı. #Merkit. #Molla Yurdu (Molla Börkü?). #Mıncıq Təpə (Gədik təpə 2). #Yekə Dağ. #Yapaqlı. #Yarmaqlı. #Yarılğan Qaya. #Yassı Ada. #Yassı Daş. #Yassı Yağlı Qara. #Yalqız Ada. #Yalman. }} == Əhəmiyyəti == Urmiya gölünün sahil hissələri [[Təbriz]], [[Urmiya]], [[Xoy]], [[Marağa]], [[Qoşaçay]], [[Soyuqbulaq]], [[Piranşəhr|Xana]], [[Salmas]], [[Üşnəviyyə|Uşnu]], və [[Sulduz]] kimi bölgələrin ərazisinə düşür. Adı çəkilən bölgə ümumilikdə Cənubi Azərbaycanın torpaqlarının beşdə birini yəni 20%-ini təşkil edir. Üstəlik bölgə ən münbit və əkin üçün yararlı bölgələrdən sayılır. Urmiya gölü zəngin mineral ehtiyatlara sahibdir. Burada 5 milyard ton potas, 60 milyon ton potasium sulfat, 240 milyon ton maqnezium, 28 ton bromid, 250 ton litiumun olduğu ehtimal edilir. Hazırda Marağanın [[Vərcövu kəndi]]ndə tikilmiş [[Kavə Soda zavodu]] şüşənin ən mühüm materialının ixracı ilə məşğuldur. Urmu gölü öz gözəl təbiəti və zığının müalicəvi özəlliyi ilə bir çox [[turist]]lərin bölgəyə gəlməsinə nədən olur. Sərnişin və yükdaşıma üçün gölün 6 limanı ("Gülmənxana", "Şərəfxana", "Heydərabad", "Rəhmanlı", "Xantaxtı", "Şahi") vardır. == Canlılar aləmi == Göl və onun çevrəsində [[2014]]-[[2016]]-cı il biomüxtəlifliyin son siyahıları əsasən (adalarda yerləşən çayları ilə birlikdə) 62 növ bakteriya, 20 növ fitoplankton, 24 növ [[məməlilər|məməli]] heyvan, 41 növ [[sürünənlər|sürünən]], 212 növ [[quş]], 7 növ [[suda-quruda yaşayanlar|suda-quruda yaşayan]], 5 növ molyusk, 26 növ [[balıq]] yaşayır<ref>Asem A., Eimanifar A., Djamal M., De los Rios P. and Wink M. (2014) Biodiversity of the Hypersaline Urmia Lake National Park (NW Iran), Diversity, 6: 102-132. [http://www.mdpi.com/1424-2818/6/1/102/pdf] </ref><ref>Asem A., Eimanifar A. and Wink M. (2016) Update of "Biodiversity of the Hypersaline Urmia Lake National Park (NW Iran)". Diversity, 8: 6, doi:10.3390/d8010006 [http://www.mdpi.com/1424-2818/8/1/6/pdf]</ref>. Bu canlıların varlığı və çeşidliyi Urmu gölünün [[UNESKO]] tərəfindən Biosfer qoruğu elan edilməsinə və [[Ramsar konvensiyası]]na<ref>[https://rsis.ramsar.org/ris/38 Ramsar Sites Information Service]</ref> salmasına səbəb olmuşdur. Göl İran Ekologiya departamenti tərəfindən qoruq elan edilmişdir<ref>{{Cite web |title=ProtectedPlanet - Urumieh lake |url=http://www.protectedplanet.net/urumieh-lake-national-park |access-date=2016-12-25 |archive-date=2019-03-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190323161049/https://www.protectedplanet.net/urumieh-lake-national-park |url-status=dead }}</ref>. Göldə balıqların yaşaması üçün əlverişli şərait olmadığından burada balığa rast gəlinmir. Köçəri quşlardan [[Qızılqaz]], [[Qutan]], [[Ərsindimdiklər|Ərsindimik]], [[Leyləklər|Leylək]], [[İbislər (yarımfəsilə)|İbislər]], [[Ala ördək (cins)|Ala ördək]], [[Recurvirostra|Bizdimdik]], [[Qağayılar|Qağayı]] və s. miqrasiya zamanı gölə enirlər. Göldə balıq olmasa belə köçəri quşların əsas yemi Artemiyalardır<ref>C. Michael Hogan. 2011. [http://www.eoearth.org/article/Lake_Urmia?topic=49560 ''Lake Urmia''. Eds. P.&nbsp;Saundry & C.&nbsp; J.Cleveland. Encyclopedia of Earth. National Council for Science and the Environment. Washington, D.C.]</ref>. Burada yaşayan [[Urmiya artemiyası]] (Artimiya urmiana) gölün [[endemik]] canlısıdır. Göl ətrafı ərazilər [[şoranlıq]]dır. Burada [[Cığkimilər|cığ]] və [[qamış]] kimi bitkilər geniş sahil ərazilərini əhatə edir. == Ekoloji durumu == [[Fayl:Urmia lake drought.gif|thumbnail|250px|Urmiya gölünün 1984 - 2014 illər ərzində səviyyəsinin dəyişmə dinamikası ([[Media:Urmia lake drought.webm|video]])]] Göl ətrafında yerləşən soda zavodu bölgə sakinləri üçün mühüm təhlükə mənbəyidir. Müəssisə ətraf mühiti zəhərləyir və gölü çirkləndirir. Digər təhlükə göldə duzluğun artması ilə artemiyalarla qidalanan qızıl qazların dimdiklərində kilidin əmələ gəlməsi ilə bu canlıların aclıq və susuzluqdan tələf olmasıdır<ref>{{cite journal|author1=Alireza Asem|author2=Fereidun Mohebbi|author3=Reza Ahmadi|year=2012|title=Drought in Urmia Lake, the largest natural habitat of brine shrimp ''Artemia''|journal=World aquaculture|volume=43|pages=36–38|url=http://www.alireza-asem.ir/Asem16.pdf|access-date=2016-12-25|archive-date=2016-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20160401123558/http://alireza-asem.ir/Asem16.pdf|url-status=dead}}</ref> Bu göldə yaşamaqda olan [[Artemia|Artemiyalar]]nın sayı təbii halda 1 litrdə 4000 qədər ola bildiyi halda hazırda 1 litrdə 1 dənəyə enmişdir. <br /> Gölün suyu ortalama olaraq il ərzində 1,3 milyard m³ azalır. Yerli ekoloqlar həyacan təbili calaraq bildirirlər ki, əgər gölün qurumasının qabağı alınmasa bu gedişlə 2020-ci ilə qədər göl tamamilə quruyacaqdır. Gölün yerində bataqlaşmış və ya şoranlıqlar meydana gələcəkdir. Urmiya şəhər rəhbərliyinin sözlərinə görə əgər Urmu gölü tamamən quyuyarsa onun yerində 10 milyard ton duz qalacaqdır<ref>[https://lusika33.livejournal.com/52230.html İran: Urmiya gölü]</ref>. Bu isə bölgədə yaşayan 14 milyon insanın ərazini tərk etməsinə səbəb olacaqdır. Duz və qum fırtınaları belə qaçılmazdır ki, bu isə təqribən 500&nbsp;km radiusda yaşayan 70-75 milyon əhalinin fəlakətlə ilə üsləşməsinə səbəb ola bilər<ref name="Müsahibə"/>. ===Gölünün hazırki vəziyyəti === [[Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۴.jpg|thumb|left|[[2016]]-cı il iyul. Göldə əmələ gəlmiş duzlaq.]] Urmu gölünün üzərinə salınmış körpü özlüyündə dəyərli bir plan olsa da, onun onun faydasının zərərindən çox olub-olmaması sual doğurur. Körpü salınarkən yaxınlıqda yerləşən [[Zənbil Dağı]]nı dağıdılaraq gölə tökülmüşdür. [[1979]]-cu ildə tikilməsinə başlanan körpünün sonda [[2008]]-ci ildə birinci hissəsi istifadəyə verilmişdir. [[Fayl:UrmiaLakeBridge.JPG|thumb|280px|Urmiya gölü üzərində inşa edilən körpü (2005).]] Bu körpünün tikintisi ilə göl cənub və şimal olmaqla iki yerə bölünmüşdür. Bununla da şimal ilə cənub arasında axın əlaqəsi zəyifləmişdir. Gölün üzərində inşa edilən [[Urmiya gölü körpüsü]]<ref>{{cite web|url=http://www.payvand.com/news/08/nov/1165.html|title=Iran's East and West Azarbaijan Provinces Conntected by Lake Orumiyeh Bridge|publisher=Payvand.com|accessdate=4 September 2011}}</ref> iki dambanı birləşdirdiyindən burada gölün eni cəmi 1500 metrdir. Bu isə göl daxilində əlaqəni zəyiflədir. Bununla yanaşı gölün qurumaması üçün ildə ən azı 6,000,000 m³ suya ehtiyacı duyulur. Bu qədər su illərdir bu gölə tökülmür. Gölün səviyyəsi 10 ildə, 6 metr aşağı düşmüşdür. Səviyyənin 6 m azalması gölün sahəsinin təqribi 20% azalmasına səbəb olmuşdur. Gölün 9 iri adasından 5-i quru ilə birləşmişdir. Gölün xüsusi ilə cənub hissəsində sahəsi 120,000 ha olan şoraqlıq meydana gəlmişdir. Bu gün Urmu gölünün suyunun duzluluğu 1 litrdə 300 qrama çatır. Urmiya gölünün sahillərində qalaqlanan duzlaqlar əsas təhlükə sayılır. [[1998]]-ci ildən quruyan gölün səviyyəsi 70% azalmışdır<ref>[http://www.vestikavkaza.ru/news/Ozero-Urmiya-v-Irane-mozhet-spasti-voda-iz-Kaspiya.html Urmiya gölünü ancaq Xəzər dənizi xilas edə bilər]{{ref-ru}}</ref> === [[2008]]-ci il === [[Fayl:Flag of Lake Urmia.jpg|thumb|200px|"Urmiya Gölü"'nün bayrağı]] 2008-ci ildən bu yana Urmu gölünün suyunun azalması yavaş-yavaş özünü ciddi şəkildə göstərir və ziyalılar, milli fəallar, mütəxəssislər bunula bağlı ciddi xəbərdarlıq edirlər. Bütün bu xəbərdarlıqlara rəğmən gölə axan çaylar üzərində sayısız bəndlərin tikilməsi Urmu gölünün mövcudluğunu daha da şübhə altına alır. [[Şərqi Azərbaycan (ostan)|Şərqi Azərbaycan ostanlığı]]nın Su və Lağım-Su idarəsi rəhbərliyinin dediyi sözlərə görə bu ərazilərdə çəkilmiş kanallar anbarlardakı suyun 26.6 % istifadə edə bilir. Şərqi Azərbaycan ostanının rəsmilərinin sözlərinə görə axar suların azlığından, yağıntı normal olsa da quraqlıq yaranacaq. [[2007]]-ci ilə görə Nəhənd su anbarında 76 %, Səttarxan su anbarında 25 %, Ələviyan su anbarında 32 % su daxil olmaları azalmışdır. Ayduğmuş səddinin arbaxarında qar əsla yoxdur. Nəhənd səddinin axarbaxarında isə qar ötən ilə görə 80% azdır. Buna baxmayaraq 9 su anbarının tikintisi davam etdirilməkdədir. === Gölün quruma səbəbləri === [[Fayl:Urmu-golu-van-golu.jpg|thumb|200px|Türkiyə də yerləşən [[Van gölü]], Urmu gölünün qonşuluğundandır, ancaq ekoloji durumları fərqlidir]] Gölün qurumasına iki əsas səbəbi var: # '''Təbii amillər:''' yağıntının azlığı<ref>[http://baxabax.blogspot.com/2012/12/urmiya-golunun-muasir-vziyyti-14-skil.html Urmiya gölünün hazırki vəziyyəti]</ref>. Göl suyunun səviyyəsi 2007-ci ilə nisbətdə 2008-ci ildə yağıntının azalması səbəbindən 18 sm aşağı enmişdir. Bununla belə [[2009]], [[2010]] və [[2011]]-ci illərdə yağıntının çoxalmasına rəğmən su səviyyəsində azalmalar davam etmişdir. Bu açıq aydın şəkildə peyk görüntülərində müşahidə etmək mümkündür. # '''Süni amillər:''' Ekstensiv əkinçilik, sudan səmərəli və çağdaş texnalogiyalardan yararlanmadan istifadə, əkin çeşidlərinin düzgün seçilməməsi, gölə axan çaylar üzərində nizamsız və fəsadları nəzərə alınmadan çoxlu sayda su anbarlarının inşası əsas amillərdəndir. Digər tərəfdən arteziyan quyularının sayının artırılması və cavabdeh qurumların biganəliyi faciyənin böyüməsinə təkan verir. Məsələn Türkiyədə yerləşən [[Van gölü]]nün suyunda alama müşahidə edilməmişdir halbuki Urmiya gölü ilə arasında məsafə elə də böyük deyildir. == Gölün qurumasına qarşı xalq etirazları == [[Fayl:Tiraxtur14.JPG|thumb|150px|2010-cu ilin aprel ayında [[Traktor Sazi FK|Traktor Sazi]] azarkeşlərinin dəvətinə ilə, uşaqdan tutmuş qocayadək, minlərlə Güney Azərbaycanlı Urmu gölü qırağına gəlib ora rəmzi olaraq bir az su tökür.]] Urmiya gölünün get-gedə quruması, dövlətin bu işlərə cavabdeh qurumlarının buna biganəliyi və digər tərəfdən gölə axan çaylar üzərində su anbarlarının salınmasının davam etdirilməsi [[Cənubi Azərbaycan]]ın millətçi və ətraf mühitin qorunması üzrə fəalları arasında şübhələr doğurmuşdur. Onlar Urmu gölünün qurudulmasının planlı şəkildə olmasını düşünərən özəlliklə [[2010]]-cu ildən ardıcıl və kütləvi etirazlar başlamışlar. Bu mitinqlərin əsas aparıcı qüvvəsi [[Traktor Sazi FK|Traktor Sazi]] klubunun azarkeşləri oluşlar. Urmu gölünün qurudulmasına qarşı etirazların ən önəmliləri bunlardan ibarətdir: * [[2 aprel]] [[2010]]-cu il (Çöl bayramı günü) Urmiya və Təbriz şəhərlərindən əhali gölün üzərində yerləşən körpüyə yürüş təşkil etmişlər. Traktor Sazi azarkeşləri və başqa fəallar stadionlarda, internet saytlarında yayılmış bildirişlər ilə Urmu gölünə öz dəstəklərini göstərmək üçün göl sahilinə yürüşün etmişlər. Burada hədəf simvolik olaraq bu yürüşdə iştirak edən hər kəsin gölə bir qab su tökməsi olmuşdur. Ancaq hökumət qüvvələri yürüşün qarşısını almağa çalışmışlar. Nəticədə yürüş iştirakçıları ilə hökumət qüvvələri arasında toqquşmalar baş vermiş, 200-dən artıq fəal həbs olunmuş və bir çoxu böyük xəsarətlər almışdır.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=v4lSyEG5oH8 Video: Urmiya Gölü - İran polisi etirazçılara daş atır! (2 aprel 2010)]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=r9lmbXebXbg Video: 2 aprel 2010-cu ildə keçirilən Urmu gölü mitinqi]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=UCYl16Rtcss Video: Cənubi Azərbaycan, Çöl günü (2 aprel 2010), Urmu gölü]</ref> * [[2 aprel]] [[2011]]-ci ildə (Çöl bayramı günü) Urmiya və Təbriz küçələrində etirazlar başlayır. Mitinq iştirakçıları ötən ilki toplantını təkrar etdilər. Ancaq bu il etiraz edənlər Təbriz və Urmiyanın ən önəmli nöqtələrinə toplaşdılar. Təbrizin Azərbaycan meydanına yığışıb bəyanatlarını oxudular. Bu mitinqdə '''Urmu gölü susuzdu, Azərbaycan oyanmasa uduzdu''' və '''Səddləri sındırın, Urmu gölün doldurun''' kimi şüarlar deyəndən sonra mitinq iştirakçıları [[Acı çay|Acıçay]] üzərində yerləşən su anbarının mühafizəsini təşkil edən polislər və nizami quvvəllərin basqısına məruz qaldılar. İştirakçıların bir qismi həbsə atıldı.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=4uO9bSDDeI4 Təbriz şəhərində 2 aprel 2011-cü ildə keçirilən Urmu gölü mitinqindən görüntülər]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=12fZGMmhXoM 2 aprel 2011-cü il Cənubi Azərbaycanın paytaxtı Təbrizdə Urmu gölünün İran rejimi tərəfindən qurudulmasına etiraz olaraq Azərbaycan meydanı (Acı Çay) kənarında keçirilen mitinq.]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=v4lSyEG5oH8 Təbriz şəhərində 2 aprel 2011-ci ildə keçirilən Urmu gölü mitinqindən həbs olunanların görüntüləri]</ref> * [[25 avqust]] [[2011]]-ci ildə İran derbisində İran məclisinə etiraz və Urmu gölünə dəstək; 2010-cu ilin oktyabr ayında [[Şəhrdari Təbriz FK|Bələdiyyəspor Təbriz]] və Tehranın Perspolis komandaları arasındakı oyunda [[Traktor Sazi FK|Traktor Sazi]] və [[Şəhrdari Təbriz FK|Bələdiyyəspor]] tərəfdarları ilk dəfə '''Gəlin gedək ağlıyaq, Urmu gölün dolduraq''' şuarını səslədirdilər. Hətta bu şüar Traktor Sazinin Tehran, Kərəc və [[Qəzvin]]dəki oyunları zamanı belə səsləndi.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=wbgqwAjPR00 Gəlin Gedək Ağlayaq Urmu Gölün Dolduraq, Traktor Sazi 3 - 1 Nəfti Tehran, 10.13.2010, Təbriz)]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=sVLkZUHGHCo Gəlin Gedək Ağlayaq Urmu Gölün Dolduraq, Saypa Kərəc 1 - 1 Traktor Sazi, 11.29.2010, Kərəc)]</ref>. Bununla belə stadionlarda Urmu gölünə verilən şüarlar [[2011]]-ci ilin avqust ayınadək siyasi xarakter daşımamışdır. Avqust ayında Urmiya gölünün doldurulması layihəsinin İranın İslamı məclisində 2-təcili (2-foriyyətli) səs ala bilməməsi, millət vəkillərinin Azərbaycan xalqına qarşı işlətdiyi kəlmələr və onların Azərbaycandan köçürülməli olması ilə bağlı işlətdiyi ifadələr, layihəyə səs verməyən bütün azərbaycanlı millət vəkillərinin adlarının bilinməsi, cənublu azərbaycanlıları özəlliklə Traktor Sazi azarkeşləri arasında yenə böyük bir etiraz dalğası yaratmışdır. [[25 avqust]] gecəsi oynanılan (Azərbaycan derbisi) Traktor Sazi və Bələdiyyəspor maçında, 50,000 tamaşaçı Səhənd Stadionuna toplaşaraq '''Urmu Gölü can verir, Məclis onun qətlinə fərman verir''' kimi şüarlar işlətmədinə səbəb olmuşdur<ref>[http://www.araznews.net/2011/08/blog-post_1147.html Tırəxtur azarkeşlərinin "Urmu Gölü can verir, Məclis onun qətlinə fərman verir" şüarının video görüntüsü(ویدئوی شعار" اورموگؤلؤ جان وئریر- مجلیس اونون قتلینه فرمان وئریر" در استادیوم سهند تبریز)]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>[http://www.tebrizsesi.com/site/umumi/35-1389-07-29-10-32-23/4022-1390-06-04-09-25-41 Tırəxtur azarkeşləri süar etməklə İslam şura məclisindən Urmmiya gölünün bərpa olmuşası ilə bağlı tədbirin görünməsini tələb edirlər (هواداران تراكتورسازي تبريز در طول بازي با شعارهايي از مجلس شوراي اسلامي خواستند درباره وضعيت درياچه اروميه اقدامي مناسب انجام دهد.)]</ref> *[[27 avqust]] [[2011]], Urmiya mitinqləri:[[Fayl:Urmulu-Qorxmaz-Genc.jpg|thumb|250px|Urmu gölü göstərilərində bir qorxmaz gənc təhlükəsizlik qüvvələri qarşısında Urmu gölünə xatir, arxası üstündə yerə uzanıb və canından keçmək niyyətindədir]] Təbriz derbisindəki etirazlardan sonra, Güney Azərbaycanın bir sıra şəhərlərində o cümlədən Urmu və Təbrizdə Urmiya gölünün qurumasına etiraz olaraq aksiyası keçirildi.<ref>{{Cite web |title=Lent.az: "Tehranın pis niyyəti: Urmiya gölü qurusun, türklər köçürülsün" |url=http://www.lent.az/news.php?id=73625 |access-date=2011-09-01 |archive-date=2012-01-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120111110145/http://www.lent.az/news.php?id=73625 |url-status=dead }}</ref>. Urmiyadakı çıxışlar dünya medialarda yayımlandı<ref>[http://thelede.blogs.nytimes.com/2011/08/30/protests-in-iran-over-disappearing-lake/ NYTimes: Protests in Iran Over Disappearing Lake]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=jOVxtsQzE2E EuroNews: More than two dozen ethnic Azeris have been arrested after environmental protests in north-western Iran.]</ref><ref>[http://www.hurriyetdailynews.com/n.php?n=rally-protesting-iran-over-lake-urmia-turns-violent-2011-09-01 Hurriyet Daily News: Rally protesting Iran over Lake Urmia turns violent]</ref>. Urmiyadakı aksiyada 3 minə yaxın etirazçının yürüşü ilə başlasa da sonradan Polis və təhlükəsizlik qüvvələri vəziyyətə nəzarət etmək istəyərkən iştirakçıların sayı artdı və yürüş ərazisi genişləndi. Urmiyadakı etiraz yürüşləri genişlənərək, şəhərin İmam və Ətayi xiyabanlarından başqa küçələrə, eləcə də Besət, Bakiri və Əsgərabadi xiyabanlarını bürüdü. Məlumatlara əsasən hakimiyyət qüvvələri ilə etirazçılar arasında qarşıdurma baş verdi. Urmiyanın Yekanlılar bazarında, Doşabçıxanda daha ciddi qarşıdurma oldu. Günün sonuna qədər aksiyaçıların sayının 20 mini aşdığı haqda xəbərlər yayıldı. 100 nəfərdən çox iştirakçı, o cümlədən qadınlar tutularaq həbsə atıldı. 50 nəfərdən çox yürüşçü yaralandı. Polis yaralıları tutmaq üçün şəhər xəstəxanasını nəzarətə aldı<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=0nG2PptRqpk Urmu, Azərbaycan - İran polisi və etirazcilar arasında toqquşmalar (Video)]</ref><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=xRyVoNPUsis Urmu, Güney Azərbaycanda nümayişlər (Video)]</ref> *[[3 sentyabr]] 2011, Təbriz və Urmiya mitinqləri: Urmu etirazlarından sonra Təbriz və Urmiya yenə də ayağa qalxır. Bu dəfə isə milli kimlik və anadili haqda da şüarlar verilir və təhlukəsizlik qüvvəlləri ilə yenə də qarşıdurma baş verir. Qərbi Azərbaycan valisinin dediklərinə görə ümumilikdə 60 nəfər, Təbrizdə isə 10 nəfər göz atlına alınmışdır. Təbrizdə tutulanların arasında, qadınlar və insan haqları fəalı [[Fəranək Fərid]] vardı<ref>[http://www.dak.az/view.php?lang=az&menu=37&id=15006 Təbriz yürüşündə tanınmış ziyalı Fəranək Fərid həbs edilib]</ref><ref>[http://www.oyrenci.com/news.php?id=6564 Fəranək Fəridin vəziyyəti ağırdır]</ref>. Həmin gün [[Azərbaycan|Şimali Azərbaycan]]da və Türkiyənin paytaxt şəhərlərində azərbaycanlılar İran səfirliyi qarşısında etirazlarını bildirirlər. *[[9 sentyabr]], 2011, Tehranda Traktor Sazi azarkeşlərinin etirazları:[[Fayl:Urmia Lake3 by Yoosef Pooranvari.jpg|left|thumb|220x220px|Urmiya gölünün hazır ki vəziyyəti]][[Traktor Sazi FK|Traktor Sazi]] və Tehranın İstiqlal koomandalarının yarışı günü minlərlə güneyli Tehranın 100 min nəfərlik stadionuna doğru yürüş təşkil edirlər. Bütün basqılara rəğmən 30 min nəfərdən artıq Traktor Sazi azarkeşi stadiona daxil olaraq öz klublarını dəstəkləyərək Urmu gölü haqda da şuar işlədirlər.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=B4WkU_igYRY 'Traxtur-İstiqlal' müsabiqəsi: "Urmu gölü can verir – Məclis onun qətlinə fərman verir"- VİDEO]</ref>. Bu oyunun gedişi zamanı 40 nəfər azarkeş yaralanır və yüzlərlə azarkeş müvəqqəti həbsə atılır. *[[12 sentyabr]], 2011, [[Ərdəbil]] etirazları: [[Muğan]], [[Xiyav]] və [[Ərdəbil]]li millətçi və ətraf qoruma fəalları da Cənubi Azərbaycanın başqa şəhərləri kimi, Ərdəbilin mərkəzi küçələrinə toplanaraq Urmiya gölünün qurudulmasına öz etirazlarını bildirirlər. Ancaq [[Mahmud Əhmədinejad|Əhmədinicad]]ın [[Ərdəbil ostanı]]ndan planlanmamış səfərinin təşkili ilə polis və təhlükəsizlik qüvvələri dinc göstəriçiləri döyüb, bir çoxunu göz altına alır<ref>[http://www.tebrizsesi.com/site/umumi/35-1389-07-29-10-32-23/4618-1390-06-21-16-58-08 Ərdəbilin mərkəzi küçələrində etirazlar]</ref><ref>[http://www.tebrizsesi.com/site/umumi/35-1389-07-29-10-32-23/4617-1390-06-21-16-57-19 Ərdəbilin böyük hissəsində interbey və mobil əlaqə məhdudlaşdırılmışdır]</ref><ref>[http://www.tebrizsesi.com/site/umumi/35-1389-07-29-10-32-23/4621--9------------- Gecə saat 9: Ərdəbildə Şiddətli basqıya baxmayaraq, toplanmaların davamı vardır]</ref>. Həbsə alınanlar arasında [[Abbas Lisani|Abbas bəy Lisani]] də vardı.<ref>{{Cite web |title=Ərdəbildəki etirazlar həbs olunmaların davamı |url=http://www.savalansesi.com/2011/09/blog-post_3721.html |access-date=2011-09-25 |archive-date=2016-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160404124753/http://www.savalansesi.com/2011/09/blog-post_3721.html |url-status=dead }}</ref> [[Mahmud Əhmədinejad|Əhmədinicad]] Ərdəbildəki çıxışda əhalinin Urmiya gölü haqda etdiyi etirazları künc-bucaqlardan gələn hay-küy adlandırıb. O, Urmiya gölünün hər 500 ildən bir qurumasını təbii hall olduğunu iddia edib!<ref>[http://www.radiofarda.com/archive/news/20110917/143/143.html?id=24331143 Mahmud Əhmədinijad Urmu gölünün qurumusını təbii hesab edir (محمود احمدی نژاد خشک شدن دریاچه ارومیه را طبیعی دانست )]</ref> *[[22 sentyabr]] [[2011]]-ci il Zəncan çıxışları. == Gölün bərpası üçün görülən tədbirlər == [[Fayl:Lake Urmia Shrinkage.png|thumb|280px|Urmiya gölünün [[2014]]-cü il oktyabr ayına olan vəziyyəti]] İran hökuməti [[sentyabr]] [[2011]]-ci il tarixində Urmiya gölünün qurumasının qarşısının alınması üçün görüləcək tədbirlərə ümumilikdə 900 milyon dollar vəsait ayırdığını bəyan etmişdir. [[BMT]]-nin İnkişaf Proqramı İrana ölkədəki ekoloji problemləri, xüsusilə Urmiya gölündə yaranmış problemi həll etmək məqsədilə 135 milyon dollar məbləğində maliyyə yardımı ayırıb.<ref name="trend">{{cite web|url=http://az.trend.az/azerbaijan/politics/2188112.html|title=İran Prezidenti Urmiya gölünün ətrafında bəndsalma işlərinin dayandırılmasına dair göstəriş verib|author=T.Cəfərov|date=2013-09-10|work=|publisher=az.trend.az|accessdate=2014-11-24|language=az|archive-date=2015-01-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20150114034153/http://az.trend.az/azerbaijan/politics/2188112.html|url-status=dead}}</ref> [[19 avqust]] [[2013]]-cü iyədə [[İranın prezidentləri siyahısı|İran Prezidenti]] [[Həsən Ruhani]] gölün qorunub saxlanılması probleminin həll edilməsi üzrə İşçi qrup yaradıb. [[Həsən Ruhani]] Nazirlər Kabinetinin iclasından sonra jurnalistlərə açıqlamasında bildirib: ''"Mən daha əvvəl insanlara söz verdiyim kimi, ölkənin energetika naziri [[Həmid Çitçian]]ın rəhbərlik edəcəyi Urmiya gölünün saxlanılması üzrə İşçi qrup yaratdım"''. İşçi qrupun digər üzvləri sırasına, ölkənin kənd təsərrüfatı, daxili işlər nazirləri, ətraf mühitin qorunması üzrə təşkilatın rəhbəri və vitse-prezidentin planlaşdırma və strateji nəzarət üzrə nümayəndəsi daxildir. İşçi qrupuna bu sahədə artıq aparılan araşdırmaların və texniki elmi-tədqiqat işlərinin məlumatlarından istifadə etmək, iki ay ərzində Urmiya gölünün saxlanılması üzrə öz təkliflərini hökumətə təqdim etmək tapşırılıb.<ref>{{cite web|url=http://az.trend.az/other/world/2180548.html|title=İranda Urmiya gölünün qorunması üzrə İşçi qrup yaradılıb|author=A. Bədəlova, N.Ümid|date=2013-08-19|work=|publisher=az.trend.az|accessdate=2014-11-24|language=az|archive-date=2015-01-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20150107165704/http://az.trend.az/other/world/2180548.html|url-status=dead}}</ref> [[10 sentyabr]] [[2013-cü il]]də [[Həsən Ruhani]] gölə axan su hövzəsi üzərində bəndsalma işlərinin dayandırılması ilə bağlı xüsusi göstəriş vermişdir. Gölün bərpası üçün elmi mərkəzlərin təqdim etdiyi 30-dan çox təklifin araşdırılması İşçi qrupunun gündəliyinə salınıb.<ref name="trend"/> [[2013]]-cü ildə İran hökuməti gölün səviyyəsinin bərpa edilməsi üçün [[Xəzər dənizi]]nin suyundan istifadə imkanları üzərində işlədiklərini bəyan etmişdir<ref>{{cite web|url=http://www.itar-tass.com/c11/881489.html|title=Urmiya gölü Xəzər dənizi hesabına xilas ediləcək|date=18 sentyabr 2013|publisher=ИТАР-ТАСС|accessdate=2013-10-01}}</ref>. == Maraqlı faktlar == *[[5 may]] [[2016]]-cı ildə [[Leonardo Di Kaprio]] [[İnstagram]] səhifəsinə Urmiya gölü ilə əlaqəli bir şəkil yerləşdirərək bu sözləri yazmışdır: "Bu Yaxın şərqin ən böyük duzlu gölu olmuşdur. Hazırda isə su çəkilmiş və o yoxa çıxmışdır."<ref>https://www.instagram.com/p/BFAZvGAKxHi/?taken-by=leonardodicaprio&hl=en</ref>. Bununlada məşhur [[Hollivud]] aktyoru iqlim dəyişikliyinə etirazını bildirmişdir. *Azərbaycan türkləri arasında "Urmu gölu Lay Lay"<ref>https://www.youtube.com/watch?v=dLB9bLOKalY</ref> adlı mahnı məşhurlaşmışdır. == Gölün hazırki vəziyyətini əks etdirən foto qalereya == <gallery> Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۱.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۳.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۹.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۱۲.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۱۳.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۱۴.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۱۶.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۱۷.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۱۹.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۲۳.jpg Fayl:سرخی دریاچه ارومیه-۲۶.jpg </gallery> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == *[http://www.urmiyalake.blogveb.com Urmu gölu yadimicilari >>>>> Lake Urmia Fans] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170718063540/http://urmiyalake.blogveb.com/ |date=2017-07-18 }} *[http://www.iranicaonline.org/articles/urmia-lake Iranica Encyclopedia: Eckhart Ehlers, "Lake Urmia", 2013] *[http://www.eoearth.org/article/Lake_Urmia?topic=49560 Encyclopedia of Earth: C. Michael Hogan, "Lake Urmia", 2011] *[http://www.salinesystems.org/content/2/1/9 Saline Systems; Urmia Salt Lake, Iran]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110821073442/http://www.salinesystems.org/content/2/1/9 |date=2011-08-21 }} *[http://www2.unesco.org/mab/br/brdir/directory/biores.asp?mode=gen&code=IRA+07 Profile at UNESCO Biosphere Reserve Directory] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060521145428/http://www2.unesco.org/mab/br/brdir/directory/biores.asp?mode=gen&code=IRA+07 |date=2006-05-21 }} *[http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6V6W-4S9P5SR-3&_user=10&_coverDate=10%2F31%2F2008&_alid=1103281414&_rdoc=1&_fmt=high&_orig=search&_cdi=5825&_sort=r&_docanchor=&view=c&_ct=4&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=5f8fcb1fc6389f561b51299f5b6d9acc; Lake level fluctuations in the geological history]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} *[http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B6WPN-4SD1KPG-1&_user=10&_coverDate=05%2F31%2F2008&_alid=1103281414&_rdoc=2&_fmt=high&_orig=search&_cdi=6995&_sort=r&_docanchor=&view=c&_ct=4&_acct=C000050221&_version=1&_urlVersion=0&_userid=10&md5=01c02d98f34706e807552c610aa833f3; Late Pleistocene vegetation changes in NW Iran]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} *[http://www.sciencedirect.com/science?_ob=ArticleURL&_udi=B984D-4VXDRCN-3&_user=1400009&_coverDate=31 Evaluation of dike-type causeway impacts on the flow and salinity regimes in Urmia Salt Lake, Iran]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} *[http://www.strategicoutlook.org/2011/09/iran%E2%80%99s-environmental-ticking-bomb/ Iran's Environmental Ticking Bomb] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111129183156/http://www.strategicoutlook.org/2011/09/iran%E2%80%99s-environmental-ticking-bomb/ |date=2011-11-29 }} *[http://www.urmiyalake.blogveb.com www.urmiyalake.blogveb.com] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170718063540/http://urmiyalake.blogveb.com/ |date=2017-07-18 }} *[http://ekopotamya.net/index.php/2012/07/irans-dam-policy-and-the-case-of-the-lake-urmia/ Iran's Dam Policy and The Case of Lake Urmia by Ercan AYBOGA & Akgün ILHAN] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160508045818/http://ekopotamya.net/index.php/2012/07/irans-dam-policy-and-the-case-of-the-lake-urmia/ |date=2016-05-08 }} *[http://arminj.deviantart.com/art/Where-The-Earth-Meets-Sky-323322467 Panorma picture of Lake Urmia by Armin Jalili] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120828105826/http://arminj.deviantart.com/art/Where-The-Earth-Meets-Sky-323322467 |date=2012-08-28 }} *[http://www.tishineh.com/touritem/118-10/1 Tishineh] *[https://earthengine.google.org/#intro/LakeUrmia Landsat - Drying of Lake Urmia, Iran], Google Earth Engine *[http://www.ipernity.com/doc/mmcg968/23984565 Aerial view of Lake Urmia] {{Urmiyanın görməli yerləri}} [[Kateqoriya:Urmiya]] [[Kateqoriya:İran gölləri]] [[Kateqoriya:İran biosfer qoruqları]] [[Kateqoriya:Cənubi Azərbaycan coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Duzlu göllər]] [[Kateqoriya:Quruyan göllər]] [[Kateqoriya:Axarsız göllər]] [[Kateqoriya:Urmiyanın görməli yerləri]] 0e3psnn0ue1wc3rr4gxagon2yja0123 Kateqoriya:Sosioloqlar 14 10908 6564546 4703827 2022-08-05T20:20:43Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Sociologists}} [[Kateqoriya:Sosiologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 0z4ffeufb4xlhe4f40gwazq3fgw0gv5 Qızmar günəş altında (film, 1957) 0 10949 6564577 6499788 2022-08-05T20:39:11Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Qızmar günəş altında |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Qızmar günəş altında (film, 1957).jpg |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Lətif Səfərov]] |ssenarist = [[Həsən Seyidbəyli]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Tofiq Quliyev]] |rollarda = [[Əkbər Fərzəliyev]]- Aydın<br>[[Əfrasiyab Məmmədov]]- Eldar<br>[[Ağasadıq Gəraybəyli]]- Sərdarov<br>[[Töhfə Əzimova]]- Nərminə<br>[[Sürəyya Qasımova]]- Gülpəri<br>S. Manafova- Gülnaz<br>Zemfira Bədəlova- Fatma<br>[[Lütfi Məmmədbəyli]]- Xəlil<br>[[Faiq Mustafayev]]- Cəlal |operator = [[Arif Nərimanbəyov]] |səs operatoru = [[Əziz Şeyxov]] |musiqi tərtibatı = |rəssam = [[Cəbrayıl Əzimov]] |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = [[İsmayıl Əfəndiyev]]-Aydın ([[Əkbər Fərzəliyev]]) (titrlərdə yoxdur)<br>[[Hökümə Qurbanova]]-Nərminə ([[Töhfə Əzimova]]) (titrlərdə yoxdur)<br>[[Ələsgər Ələkbərov]]-Nadirov ([[İsmayıl Əfəndiyev]]) (titrlərdə yoxdur) |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = [[Lənkəran]]<br>[[Astara]] |şüar = |janr = [[Dram filmi|dram]]<br>[[Məhəbbət filmi|məhəbbət]] |ilk baxış = 15 mart 1958 |dil = [[Azərbaycan dili]] |ölkə = {{AzSSR}} |istehsalçı = [["Azərbaycanfilm" Kinostudiyası|Bakı Kinostudiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = tammetrajlı bədii film |rəng = ağ-qara |vaxt = 90,5 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1957]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = 9 hissə<br>2643 metr<br>35 mm |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''"Qızmar günəş altında"''' — kinorejissor [[Lətif Səfərov]]un<ref>Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası. Memarlıq və İncəsənət İnstitutu. Nazim Sadıxov. "Lətif Səfərov haqqında qeyd". Azərbaycan bədii kinosu (1920–1935-ci illər). Bakı: Elm, 1970.- səh. 95.</ref> filmi. == Məzmun == Kinopovestdə şəhərdən kəndə işləməyə gəlmiş gənc həkim Aydının (''[[Əkbər Fərzəliyev]]'') fədakar əməyindən bəhs olunur. Qısa ezamiyyətə gəlmiş Aydın özünün həkimlik borcunu burada, sadə insanların arasında qalmaqda görür. == Film haqqında == *Film Həsən Seyidbəylinin "Kənd həkimi" povesti əsasında ekranlaşdırılmışdır. *Film ssenari müəllifi [[Həsən Seyidbəyli]]ninn kinoda ilk işidir. *Film aktrisa [[Məleykə Ağazadə]]nin kinoda ilk işidir. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === :'''Ssenari müəllifi :''' [[Həsən Seyidbəyli]] :'''Quruluşçu rejissor :''' [[Lətif Səfərov]] :'''Quruluşçu operator :''' [[Arif Nərimanbəyov]] :'''Quruluşçu rəssam :''' [[Cəbrayıl Əzimov]]<ref>Kazımzadə, A. "Uzaq sahillərdə" "Qızmar günəş altında" yaşayan sənətkar: Kino rəssamıCəbrayıl Əzimovun 85 illiyi münasibətilə //Mədəniyyət.- 2011.- 28 oktyabr.- S. 10.</ref> :'''Rejissor :''' [[Rəşid Atamalıbəyov]] :'''Bəstəkar :''' [[Tofiq Quliyev]] :'''Səs operatoru :''' Əziz Şeyxov :'''Mahnıların Mətni :''' [[Ənvər Əlibəyli]] :'''Məsləhətçi :''' Ş. Həsənov (professor ), A. Həşimova (həkim), D. Babayev (həkim) :'''Filmin direktoru :''' [[Bəşir Quliyev]] :'''Çalır :''' Üzeyir Hacıbəyov Adına Azərbaycan Dövlət Simfonik Orkestri :'''Dirijor :''' [[Tofiq Quliyev]] :'''Rejissor assistenti :''' [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] :'''Operator assistenti :''' Tofiq Sultanov :'''Mahnı İfa edən :''' [[Mirzə Babayev]], [[Şövkət Ələkbərova]] {| class="wikitable sortable" |- ! ! Ad ! Rol |- | [[Fayl:Ekber_Ferzeliyev.JPG|center|25px]] | [[Əkbər Fərzəliyev]] | Aydın |- | [[Fayl:Əfrasiyab Məmmədov.jpg|center|25px]] | [[Əfrasiyab Məmmədov]] | Eldar |- | [[Fayl:Agasadig Garaybayli.jpg|center|25px]] | [[Ağasadıq Gəraybəyli]] | Sərdarov |- | [[Fayl:Töhfə Əzimova (Əhməd Haradadır (1963).jpg|center|25px]] | [[Töhfə Əzimova]] | Nərminə |- | [[Fayl:Sürəyya Qasımova.jpg|center|25px]] | [[Sürəyya Qasımova]] | Gülpəri |- | | S.Manafova | Gülnaz |- | [[Fayl:Zemfira Bədəlova.jpg|center|25px]] | [[Zemfira Bədəlova]] | Fatma |- | [[Fayl:Lütfi Məmmədbəyli.jpg|center|center|25px]] | [[Lütfi Məmmədbəyli]] | Xəlil |- | [[Fayl:Faiq_Mustafayev.jpg|center|25px]] | [[Faiq Mustafayev]] | Cəlal |- | [[Fayl:Məmmədrza Şeyxzamanov.jpg|center|25px]] | [[Məmmədrza Şeyxzamanov]] | Əmir dayı |- | <!-- Gizlədilib: [[Fayl:Cabbar Əliyev.jpg|center|25px]] --> | [[Cabbar Əliyev]] | Mürsəl dayı |- | [[Fayl:İsmayıl Əfəndiyev.jpg|center|25px]] | [[İsmayıl Əfəndiyev]] | Nadirov |- | [[Fayl:Ağahüseyn Cavadov.jpg|center|25px]] | [[Ağahüseyn Cavadov]] | Piri oğlu |- | [[Fayl:Münəvvər Kələntərli.jpg|center|25px]] | [[Münəvvər Kələntərli]] | Gülbahar |- | | F.Paşazadə | Səriyyə |- | [[Fayl:Sona Hajiyeva.jpg|center|25px]] | [[Sona Hacıyeva]] | Kəndli qadın |- | | [[Məmməd Sadıqov]] | Kəndli kişi |- | [[Fayl:Barat Şəkinskaya.jpg|center|25px]] | [[Barat Şəkinskaya]] | Sərdarovun arvadı |- | [[Fayl:Ağadadaş Qurbanov.JPG|center|25px]] | [[Ağadadaş Qurbanov]] | Professor |- | [[Fayl:Əli Qurbanov.jpg|center|25px]] | [[Əli Qurbanov]] | Əli dayı |- | [[Fayl:Müxlis Cənizadə.JPG|center|25px]] | [[Müxlis Cənizadə]] | Sürücü |- | [[Fayl:Sadıq Hüseynov (aktyor).jpg|center|25px]] | [[Sadıq Hüseynov (aktyor)|Sadıq Hüseynov]] | Komsomol katibi |- | [[Fayl:Hacıməmməd Qafqazlı.jpg|center|25px]] | [[Hacıməmməd Qafqazlı]] | Kənd sakini |- | [[Fayl:Məleykə Ağazadə.jpg|center|25px]] | [[Məleykə Ağazadə]] | Tibb bacısı |- | |[[Mərziyyə Davudova]] |Kənd sakini |- |} === Filmi səsləndirənlər === *[[İsmayıl Əfəndiyev]]-Aydın ([[Əkbər Fərzəliyev]]) (titrlərdə yoxdur) *[[Hökümə Qurbanova]]-Nərminə ([[Töhfə Əzimova]]) (titrlərdə yoxdur) *[[Ələsgər Ələkbərov]]-Nadirov ([[İsmayıl Əfəndiyev]]) (titrlərdə yoxdur) *[[Sofya Bəsirzadə| Sofa Bəsirzadə]] — Gülpəri ([[Sürəyya Qasımova]]) (titrlərdə yoxdur) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * Cabir, S. "Gənc istedadlar" [Müəllim-aktrisa, "Qızmar günəş altında" kino-filmində Gülpəri rolunu oynayan Sürəyya Qasımova və Opera və Balet Teatrının gənc balet artisti Rəfiqə Axundova haqqında] //Ədəbiyyat və incəsənət.- 1957.- 28 dekabr. * [[Şəmsəddin Abbasov]]. "Sovet Azərbaycanının kinosu" //Kommunist.- 1958.- 29 avqust. * Кино: Энциклопедический словарь / Гл. ред. [[Sergey Yutkeviç|С. И. Юткевич]]; Редкол.: Ю. С. Афанасьев, В. Е. Баскаков, И. В. Вайсфельд и др. — Москва: Советская энциклопедия, 1987. — стр. 383. * Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 124–125. * Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: Azərbaycan. Ramiz Məmmədov. Kino. Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Elmi Mərkəzi, 2007.- səh. 814. == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=gFIS6pLuqaQ Filmi izlə] [[Kateqoriya:1957-ci ilin Azərbaycan filmləri]] [[Kateqoriya:Dram filmləri]] [[Kateqoriya:Məhəbbət filmləri]] [[Kateqoriya:Ədəbi əsərlərin ekranlaşdırılması]] [[Kateqoriya:Həkimlər haqqında filmlər]] gfxwxsvj0f8ffuoyjhkn7dlwu9ch58d Emin Sabitoğlu 0 14530 6564586 6491357 2022-08-05T20:48:23Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlı|Emin Mahmudov}} {{Musiqiçi |adı = Emin Sabitoğlu |şəkil = Emin Sabitoğlu.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |fon rəngi = bəstəkar |doğum adı = Emin Sabit oğlu Mahmudov |ləqəbi = |doğum tarixi = 2.11.1937 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = 18.11.2000 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{AZE}} |atası = [[Sabit Rəhman]] |fəaliyyəti = [[bəstəkar]] |janr = |musiqi aləti = |səs tembri = |fəaliyyət illəri = |albom şirkəti = |əlaqələri = |təhsili = |üzvlüyü = |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının xalq artisti|2000}} {{Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi|1979}} {{Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı|1986}} {{Lenin komsomolu mükafatı|1968}}<br>{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|1997}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Emin Sabitoğlu''' (''doğum adı'': Emin Sabit oğlu Mahmudov; {{DVTY}}) — Azərbaycan bəstəkarı və ifaçısı, [[Azərbaycan Respublikasının xalq artisti]] (2000). Bir sıra məşhur mahnıların müəllifi, çoxsaylı Azərbaycan filmləri musiqilərinin bəstəkarıdır. == Həyatı == Emin Sabitoğlu 2 noyabr 1937-ci ildə [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə yazıçı [[Sabit Rəhman]]ın ailəsində anadan olub<ref>[http://kayzen.az/blog/musiqi%C3%A7il%C9%99r/5590/emin-sabito%C4%9Flu-kinonun-ruhunu-duyan-b%C9%99st%C9%99kar.html Kayzen.az – Böyük musiqiçilər: Emin Sabitoğlu -kinonun ruhunu duyan bəstəkar]</ref>. Musiqi məktəbindən sonra 1954-cü ildə [[Bakı Musiqi Akademiyası|Konservatoriya]]ya [[Qara Qarayev]]in sinfinə daxil olub. İki ildən sonra isə [[Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyası]]na Yuri Şoporinin bəstəkarlıq sinifinə keçirilib (1956–1961). Emin Sabitoğlu 18 noyabr 2000-ci ildə [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə vəfat edib. Yazıçı [[Sabit Rəhman]]ın və İsmət xanım İrəvanskinin oğludur. Musiqişünas [[Ceyran Mahmudova]]nın atasıdır. Müğənni [[Xədicə Abbasova]]nın həyat yoldaşıdır. == Fəaliyyəti == 1961-ci ildə [[Azərbaycanfilm|"Azərbaycanfilm" kinostudiyasında]] musiqi redaktoru vəzifəsində çalışıb. Sonrakı illərdə Dövlət Filarmoniyasında bədii rəhbər,Üzeyir Hacıbəyov adına Dövlət Konservatoriyasında (indiki [[Bakı Musiqi Akademiyası]]) müəllim işləyib.Bəstəkar 1 simfoniya, 3 simfonik poema, 3 kantata, simli kvartet, skripka və fortepiano üçün poema yazıb. Lakin bir neçə musiqi janrı onun yaradıcılığının əsasını, müəyyənedici hissəsini təşkil edir. O, 600-dən artıq ''mahnı'', 9 ''musiqili'' ''komediya'', 40-a yaxın filmə musiqi bəstələyib. "Şükriyyə", "Bakı, sabahın xeyir", "Uzaq yaşıl ada", "Payız gəldi", "Aman ayrılıq" mahnıları çoxsaylı əsərlərindən bəziləridir.Tamaşalara yazdığı musiqilərsə o qədər çoxdur ki, sayını heç bəstəkarın özü də doğru-dürüst bilmirdi. Paytaxt teatrları ilə yanaşı [[Sumqayıt]], [[Gəncə]], [[Lənkəran]], [[Mingəçevir]], [[Naxçıvan]] teatrlarının tamaşalarına musiqi bəstələyib.Bəstəkar 2000-ci ildə vəfat etməsinə baxmayaraq,hələ də əsərləri ilə yaddaşlarda qalıb. == Təltif və mükafatları == * "[[Azərbaycan Respublikasının xalq artisti]]" fəxri adı — 28 oktyabr 2000{{Bax|Azərbaycan Respublikasının xalq artistlərinin siyahısı#2000}} * "[[Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi]]" fəxri adı — 23 iyun 1978{{Bax|Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimlərinin siyahısı#1978}} * [[Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı]] — 26 aprel 1986 ("[[Qanlı zəmi (film, 1985)|Atları yəhərləyin]]" bədii filminin bəstəkarlığına görə){{Bax|Azərbaycan SSR Dövlət mükafatı laureatlarının siyahısı#1986}} * [[Lenin komsomolu mükafatı]] — 1968 * [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — 12 dekabr 1997 * [[Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqı]]nın [["Qızıl Dərviş" mükafatı]] — 2001 == Xatirəsi == [[Fayl:Emin Sabitoğlunun Bakıda xatirə lövhəsi.jpg|thumb|300px|Emin Sabitoğlunun xatirə lövhəsi ([[Bakı]])]] 5 avqust 2017-ci ildə [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Sabitoğlunun 80 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında [[sərəncam]] imzalamışdır<ref>{{cite web |url=http://www.e-qanun.az/framework/36296 |title=''"Emin Sabitoğlunun 80 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında"'' [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin [[5 avqust]] [[2017-ci il]] tarixli, 3143 nömrəli [[Sərəncam]]ı |author=[[president.az]] |date= 05.08.2017|work= |publisher=[[e-qanun.az]] |accessdate=2018-09-30 |language=az}}</ref>. == Filmoqrafiya == '''Səs operatoru kimi''' * [[Dağlarda zavod (film, 1962)]] (qısametrajlı sənədli film) '''Musiqi tərtibatçısı kimi''' * [[150 il. Mirzə Fətəli Axundov (film, 1962)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Möhtəşəm tikintinin adamları (film, 1962)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Paltar fabriki (film, 1962)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Sənin tərcümeyi-halın (film, 1963)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Sabahın xeyir, Bakı! (film, 1964)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Böyük bostan (film, 1965)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Camışçılıq (film, 1966)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Cəlil Məmmədquluzadə (film, 1966)]] (qısametrajlı sənədli film) '''Bəstəkar kimi''' * [[Azərbaycanın subtropiklərində (film, 1963)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Kür (film, 1963)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Yollar və küçələrlə (film, 1963)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Cazibə qüvvəsi (film, 1964)|Dağ meşəsindən keçərkən… (film, 1964)]] (qısametrajlı bədii film) * [[Dəniz (film, 1965)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Dostluq məşəli (film, 1965)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Azəri teatrının ustaları (film, 1966)]] (tammetrajlı sənədli film) * [[Dostların ölkəsində (film, 1966)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[O geri çəkilməlidir (film, 1966)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Salam, Azərbaycan! (film, 1966)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Səməd Vurğun (film, 1966)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Azərbaycan çayı (film, 1967)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Hünər əbədidir (film, 1967)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Poçt qutusu (film, 1967)]] (qısametrajlı bədii film) * [[Sahil bağı (film, 1967)]] (qısametrajlı bədii film) * [[Bizim Cəbiş müəllim (film, 1969)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Çiçək yağışı (film, 1971)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Gün keçdi (film, 1971)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Ömrün səhifələri (film, 1974)|Baladadaşın ilk məhəbbəti (film, 1974)]] (qısametrajlı bədii film) * [[Qeyri-adi ov (film, 1974)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Dədə Qorqud (film, 1975)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Dörd bazar günü (film, 1975)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Ad günü (film, 1977)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Bayquş gələndə... (film, 1978)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Dantenin yubileyi (film, 1978)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Od içində (film, 1978)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Bizi bağışlayın (film, 1979)]] (tammetrajlı bədii film) * [[İstintaq (film, 1979)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Onun bəlalı sevgisi (film, 1980)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Bağlı qapı (film, 1981)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Evləri köndələn yar (film, 1982)|Evləri köndələn yar (film, 1982) (televiziya tamaşası)]] * [[Park (film, 1983)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Bəyin oğurlanması (film, 1985)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Qanlı zəmi (film, 1985)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Özgə ömür (film, 1987)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Yaramaz (film, 1988)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Gülüş sanatoriyası (film, 1989)|Gülüş sanatoriyası (film, 1989) (televiziya tamaşası)]] * [[Ölsəm... bağışla (film, 1989)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Balıqların harayı (film, 1990)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Qətldən yeddi gün sonra (film, 1991)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Mənim çörəkli dünyam (film, 1991)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Təhminə (film, 1993)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Həm ziyarət, həm ticarət... (film, 1995)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Otel otağı (film, 1998)]] (tammetrajlı bədii film) '''Əsərlərindən istifadə olunan filmlər''' * [[Oxuyur Şövkət Ələkbərova (film, 1970)]] (qısametrajlı sənədli televiziya film-konserti) * [[Payız melodiyaları (film, 1974)]] (tammetrajlı sənədli televiziya film-konserti) * [[Azərbaycan elləri (film, 1976)]] (qısametrajlı sənədli televiziya film-konserti) * [[De ki, məni sevirsən! (film, 1977)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Nəğməkar torpaq (film, 1981)]] (tammetrajlı musiqili film) * [[Salam, Zeynəb! (film, 1982)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Dairə (film, 1989)]] (qısametrajlı bədii film) * [[Qayıdış (film, 1992)]] (qısametrajlı sənədli film) * [[Qafqaz (film, 2007)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Evləri göydələn yar (film, 2010)]] (tammetrajlı bədii film) * [[4.1 şəhər motivləri (film, 2015)|Dmitrov küçəsi 86 (film, 2015)]] (qısametrajlı bədii film) * [[4.1 şəhər motivləri (film, 2015)|Qonşu qadın (film, 2015)]] (qısametrajlı bədii film) '''İştirak etdiyi filmlər''' * [[Aktrisanın təbəssümü (film, 1974)]] (tammetrajlı bədii-sənədli film) * [[Salam, Zeynəb! (film, 1982)]] (qısametrajlı sənədli film) '''Aktyor kimi''' * [[Dantenin yubileyi (film, 1978)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Özgə ömür (film, 1987)]] (tammetrajlı bədii film) * [[Təhminə (film, 1993)]] (tammetrajlı bədii film) '''Haqqında çəkilən film''' * [[Gün keçdi (film, 2012)]] (qısametrajlı sənədli film) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * "Bu dənizin gözü yaşlı sənsiz…" //Xalq.- 2002.- 26 noyabr. * Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923–2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004. == Xarici keçidlər == * [http://www.youtube.com/watch?v=3U2qh__Ppas İlhamə Quliyeva — Çiçək yağışı] — sözləri: [[Vaqif Səmədoğlu]] * [http://www.youtube.com/watch?v=RObBB8uo5ww Mirzə Babayev — Düşüsən yadıma yağanda yağışlar] — [[Vaqif Səmədoğlu]] * [https://www.youtube.com/watch?v=D1A1FakS39E Yalçın Rzazadə — "Gün keçdi" filmindən bayatılar] — sözləri: xalq [[bayatı]]ları * [http://www.youtube.com/watch?v=I7bWpyNuZyc Mirzə Babayev — Kəpənək] sözləri: [[Bəxtiyar Vahabzadə]] * [http://www.youtube.com/watch?v=rYieW6ZMD9k Zeynəb Xanlarova — Əsir payız küləyi (Köçür durna qatarı)] — sözləri: [[Bəxtiyar Vahabzadə]] * [http://www.youtube.com/watch?v=oBjvtdO4ueQ Zeynəb Xanlarova — Necəsən?] — sözləri: [[Rüfət Əhmədzadə]] * [http://www.youtube.com/watch?v=ANb6LV1s84o Zeynəb Xanlarova — Gözəldir] — sözləri: [[İbrahim Kəbirli]] * [https://www.youtube.com/watch?v=Q35z1as3-RI Zeynəb Xanlarova — Gözümdə Leylisən] — sözləri: [[Rüfət Əhmədzadə]] * [http://www.youtube.com/watch?v=Qre9-1CppuA Flora Kərimova — Belə ola həmişə] — sözləri: [[Əliağa Kürçaylı]] * [http://www.youtube.com/watch?v=Or2jOmYJ_EM Flora Kərimova — "Bağışla" ("Onun bəlalı sevgisi" filmindən] — sözləri: [[Ramiz Rövşən]] * [http://www.youtube.com/watch?v=AM4mwwCYJX8 Akif İslamzadə — Alagözlüm (Neyləyim?)] — sözləri: [[Nigar Rəfibəyli]] * [http://www.youtube.com/watch?v=1HJt3WEXaHo Hüseyn Bakılı — Payız gəldi] — sözləri: [[Fikrət Qoca]] * [https://www.youtube.com/watch?v=O40pCXj3MUc Rafiq Babayev — Əlvida] — sözləri: [[Anar]] * [http://www.youtube.com/watch?v=uS52kFb2xIU Anatollu Qəniyev — Balıqçılar mahnısı] — sözləri: [[Rəfiq Zəka]] * [http://www.youtube.com/watch?v=whQTE3CzYGw Hüseynağa Hadıyev — Bu gecə] — sözləri: [[Zeynal Xəlil]] * [http://www.youtube.com/watch?v=Ul6RWIWbmn0 Hüseynağa Hadıyev — Nə gözəldir Azərbaycan] — sözləri: [[İbrahim Kəbirli]] * [http://www.youtube.com/watch?v=0yGEzB_n_eQ Hüseynağa Hadıyev — Sən olmuşam] — sözləri: [[Gəray Fəzli]] * [http://www.youtube.com/watch?v=WDKcDEKnW-Q Elmira Rəhimova — Mavidir] — sözləri: [[Nəbi Xəzri]] * [http://www.youtube.com/watch?v=uyfyaqHcqno Şövkət Ələkbərova — Dərələr] — sözləri: [[Nəbi Xəzri]] * [http://www.youtube.com/watch?v=qyPfd_vm1JM Şövkət Ələkbərova — Ağ çiçək] — sözləri: [[Nəbi Xəzri]] * [http://www.youtube.com/watch?v=5XH2Ou3RyA0 Gülağa Məmmədov — Bizim Lənkəran] — sözləri: * [http://www.youtube.com/watch?v=ec7QyfL6GnA Azər Zeynalov — Şükriyyə] — sözləri: [[Əhməd Cavad]] * [http://www.youtube.com/watch?v=_s73ncCE9Wc "Dədə Qorqud" filmindən Qıpçaq Məliyin evində rəqs] * "Musiqi xəzinəsi" verilişi. Eldar Mansurov, Vaqif Səmədoğlu və bəstəkarın qızı Ceyran Mahmudova Emin Sabitoğlunun yaradıcılığı haqqda danışırlar: [http://www.youtube.com/watch?v=v3oEd5vswYo I hissə], [http://www.youtube.com/watch?v=I49pzOk0cus II hissə], [http://www.youtube.com/watch?v=fy7GUG5kErc III hissə] * [https://www.youtube.com/watch?v=y8oM0KiFouw Emin Sabitoğlunun doğum günüdür] * [https://www.youtube.com/watch?v=KvVSlqXZ46g "Nəğməli könül" tamaşası] [[Kateqoriya:Emin Sabitoğlu| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan bəstəkarları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı bəstəkarlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan film bəstəkarları]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:"Şöhrət" ordeni ilə təltif edilənlər]] b0o2mrxyrntqn5ssgdh0ezi7frbo8tq Xarici siyasət 0 15196 6564682 6543094 2022-08-06T00:22:22Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Xarici siyasət''' — digər dövlətlərin davranışına təsir göstərmək və ya öz davranışını beynəlxalq mühitə uyğunlaşdırmaq üçün dövlətin həyata keçirdiyi fəaliyyətlər sistemi. Xarici siyasətin başlıca məqsədi milli maraqların müdafiəsidir. Xarici siyasətin həyata keçirilməsinin bir çox vasitələri mövcuddur ki, onların içində ən əhəmiyyətlisi [[diplomatiya]]dır. Müharibələr də xarici siyasətin həyata keçirilmə vasitələrindəndir. Xarici siyasətin təbiətinə beynəlxalq münasibətlər elmində müxtəlif fərqli yanaşmalar mövcuddur. Bir yanaşma belə hesab edir ki, dövlətin xarici siyasəti onun daxili siyasətinin davamı və ya bir növ xarici uzantısıdır. Başqa yanaşmanın tərəfdarları, xüsusən də beynəlxalq münasibətlər elmində [[Neorealizm|neorealist məktəbin]] nümayəndələri isə, əksinə, iddia edirlər ki, xarici siyasətin formalaşmasında daxili siyasət heç bir rol oynamır. [[Kennet Volts]] buna klassik misal kimi [[Soyuq müharibə]] illərində Sovet və ABŞ xarici siyasətlərini nümunə göstərir. Belə ki, siyasi və sosial-iqtisadi quruluşlarında, eləcə də hakim ideologiyalarında fundamental fərqlər və ziddiyyətlər olmasına baxmayaraq hər iki dövlət, demək olar ki, oxşar xarici siyasət yürüdürdü. Neorealistlərin fikrincə xarici siyasətin əsas determinantı Beynəlxalq sistemin strukturudur. Struktur, hər bir dövlətin üzərinə müəyyən öhdəlik qoyur ki, bu da dövlətin daxili xarakteristikalarından yox, onun bacarıqlarından və imkanlarından qaynaqlanır. Xarici siyasətə nəzarət dövlət və ya hökumət başçısının, hökumət və parlamentin əlində olur, lakin birbaşa rəhbərliyi xüsusi mərkəzi xarici siyasət orqanı – [[Xarici İşlər Nazirliyi]] həyata keçirir. XİN də öz növbəsində qarşisina qoyulmuş məqsədləri yerinə yetirmək üçün həm ölkə daxilində, həm də xaricdə geniş bürokratik aparata malik olur. == Tarixi == Münasibətlərin uzunmüddətli idarə olunması ideyası diplomatiyanı idarə edən peşəkar diplomatik korpusun inkişafını davam etdirdi . 1711-ci ildən başlayaraq “diplomatiya” termini qrupların və ya millətlərin nümayəndələri arasında danışıqlar aparmaq sənətini və təcrübəsini ifadə etmək mənasında istifadə edilmişdir . XVIII əsrdə Avropa diplomatiyasındakı həddindən artıq qarışıqlıq və davam edən münaqişələr səbəbindən diplomatiya təcrübəsi çox vaxt təcrid olunmuş məsələlərin həlli zərurəti ilə parçalanırdı. Buna görə də belə məsələlərin daxili idarə edilməsi mülki işlər adlandırıldığı halda, xarici işlər termini suverenlikdən kənar müvəqqəti məsələlərin idarə edilməsinə şamil edilirdi. Bu termin XX əsrə qədər ingilis dilli dövlətlərdə geniş istifadədə qaldı və bir sıra ştatlarda xarici əlaqələri idarə edən departamentlərin adı olaraq qalır. Əvvəlcə konkret bir narahatlığın qısamüddətli idarə edilməsini təsvir etmək üçün nəzərdə tutulsa da, indi bu departamentlər dövlətlər arasında bütün gündəlik və uzunmüddətli beynəlxalq əlaqələri idarə edir. ABŞ-dakı Xarici Əlaqələr Şurası kimi təşkilatlar bəzən dövlət xarici əlaqələr təşkilatları tərəfindən mövcud siyasətə alternativ olaraq xarici siyasət təklifləri hazırlamaq və ya inkişaf edən münasibətlərin analitik qiymətləndirmələrini təmin etmək üçün istifadə olunur. == Məqsədləri == Hökumətin xarici siyasətini motivasiya edə biləcək bir neçə məqsəd vardır. Digər səbəblərlə yanaşı, xarici siyasət müdafiə və təhlükəsizliyə, iqtisadi faydaya və ya ehtiyacı olan dövlətlərə yardım göstərməyə yönəldilə bilər. Bütün xarici siyasət məqsədləri bir-biri ilə bağlıdır və hər bir dövlət üçün vahid, hərtərəfli xarici siyasətə töhfə verir. Daxili siyasətdən fərqli olaraq, xarici siyasət məsələləri xarici ölkələrdə baş verən proseslərə və böyük hadisələrə cavab olaraq birdən-birə yaranmağa meyllidir.<ref>{{Cite journal |last=Wood |first=B. Dan |last2=Peake |first2=Jeffrey S. |date=1998 |title=The Dynamics of Foreign Policy Agenda Setting |url=https://archive.org/details/sim_american-political-science-review_1998-03_92_1/page/173 |journal=[[American Political Science Review]] |volume=92 |pages=173–184}}</ref> === Müdafiə === Xarici siyasət çox vaxt milli təhlükəsizliyin təmin edilməsinə yönəldilir<ref>{{Cite journal |last=Mintz |first=Alex |last2=Redd |first2=Steven B. |date=2013 |title=Policy Perspectives on National Security and Foreign Policy Decision Making |journal=[[Policy Studies Journal]] |volume=41}}</ref>. Hökumətlər tarixən hücuma qarşı daha güclü müqavimət göstərmək və qarşısını almaq üçün xarici dövlətlərlə hərbi ittifaqlar qurmuşlar.<ref>{{Cite journal |last=Leeds |first=Brett Ashley |date=2003-07-01 |title=Do Alliances Deter Aggression? The Influence of Military Alliances on the Initiation of Militarized Interstate Disputes |url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-political-science_2003-07_47_3/page/427 |journal=American Journal of Political Science |language=en |volume=47 |issue=3 |pages=427–439 |doi=10.1111/1540-5907.00031 |issn=1540-5907}}</ref> Xarici siyasət həmçinin yumşaq güc, beynəlxalq təcrid və ya müharibə yolu ilə rəqib dövlətlərlə mübarizəyə yönəlib. XXI əsrdə müdafiə xarici siyasəti qlobal terrorizm təhlükəsini aradan qaldırmaq üçün genişləndi. Xarici yardım və maliyyə sanksiyaları kimi xarici siyasət tədbirlərinin terrorçuların fəaliyyətini azaltdığı, hərbi müdaxilə və hərbi yardımın isə terror fəaliyyətinin riskini artırdığı düşünülür.<ref>{{Cite book|last=Lai |first=Brian |date=2017 |title=Terrorism and Foreign Policy |publisher=[[Oxford University Press]]}}</ref><ref>{{Cite journal |last=Savun |first=Burcu |last2=Phillips |first2=Brian J. |date=2009 |title=Democracy, Foreign Policy, and Terrorism |url=https://archive.org/details/sim_journal-of-conflict-resolution_2009-12_53_3/page/878 |journal=[[Journal of Conflict Resolution]] |volume=53 |pages=878–904}}</ref><ref>{{Cite book |last=Silke |first=Andrew |title=Terrorists, Victims and Society: Psychological Perspectives on Terrorism and its Consequences |url=https://archive.org/details/terroristsvictim00silk |publisher=[[John Wiley & Sons]] |year=2003 |pages=[https://archive.org/details/terroristsvictim00silk/page/n239 215]–232 |chapter=Retaliating Against Terrorism}}</ref> Xarici siyasət ətraf mühit və qlobal sağlamlıq kimi digər təhlükəsizlik və təhlükəsizliklə bağlı məsələlərdə də qlobal əməkdaşlığı asanlaşdırmaq üçün genişləndi. === İqtisadi === Xarici siyasət ölkənin dünya iqtisadiyyatında və beynəlxalq ticarətdə rolu üçün mərkəzidir. İqtisadi xarici siyasət məsələlərinə ticarət müqavilələrinin yaradılması, xarici yardımın bölüşdürülməsi, idxal və ixracın idarə edilməsi daxil ola bilər. Ümumdünya Ticarət Təşkilatı əksər ölkələrin iqtisadi xarici siyasətini asanlaşdırır. === Beynəlmiləlçi məqsədlər === Bir çox dövlətlər "qoruma məsuliyyəti" konsepsiyası adı altında humanitar proqramlar hazırlayıblar. Liberal beynəlmiləlçiliyin tərəfdarları hesab edirlər ki, daha güclü və imkanlı ölkələrin vəzifəsi daha az güclü ölkələrə yardım və dəstək verməkdir. Bu ideya çox vaxt idealist düşüncə məktəbi ilə əlaqələndirilir. Liberal beynəlmiləlçi dəstəyi müdafiə və ya iqtisadi dəstək şəklində ola bilər <ref>{{Cite journal |last=Orford |first=Anne |date=2013 |title=Moral Internationalism and the Responsibility to Protect |journal=[[European Journal of International Law]] |volume=24 |pages=83–108}}</ref> == Xarici siyasətin doqquz qaydası == # Diplomatiya səlib ruhundan azad olmalıdır. # Xarici siyasətin hədəfləri milli maraqlar baxımından müəyyən edilməli və adekvat güc ilə dəstəklənməlidir. # Diplomatiya siyasi səhnəyə üçüncü dövlətlərin gözü ilə baxmalıdır  # Dövlətlər onlar üçün həyati əhəmiyyətə malik olmayan bütün məsələlərdə güzəştlərə həmişə hazır olmalıdırlar  # Gerçək səmərə dəyərsiz simvolik hüquqlara dəyişdirilməməlidir  # Özünü elə vəziyyətlərə salma ki, sonra böyük risklər və ya simanı itirmək bahasına həmin mövqedən çəkilməyəsən. # Zəif müttəfiqinin sənin əvəzinə qərar verməsinə heç vaxt imkan vermə  # Silahlı qüvvələr siyasətin rəhbəri yox, siyasətin alətidir  # Hökumət ictimai rəyin köləsi deyil, əksinə, onu yönləndirməyi bacarmalıdır<ref>Morgenthau H., Thompson K. Politics Among Nations. NY, 1985</ref>. == Qeydlər == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Beynəlxalq münasibətlər]] kvph5e7uabbkae4qit73kvu68ehay8i Alabama 0 19753 6564722 6519717 2022-08-06T02:18:56Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{digər məna|Alabama (dəqiqləşdirmə)}} {{ABŞ ştatı |Orijinal_adı = {{Dil-en|Alabama}} |Rəsmi_adı = Alabama |Bayrağı = Flag of Alabama.svg |Bayraq_İzah = |Gerbi = Seal of Alabama.svg |Gerb_İzah = |Təxəllüs = [[Sarı ağacdələn]] ştatı ({{dil-en|The Yellowhammer State}}), [[Diksi]]nin qəlbi ({{dil-en|The Heart of Dixie}}), Pambıq ştatı ({{dil-en|The Cotton State}}) |Şüar = Hüquqlarımızı müdafiə etməyə cəsarət edirik ({{dil-la|[[Audemus jura nostra defendere]]}}) |Himni = [[Alabama (mahnı)|Alabama]] |Xəritə = Alabama_in_United_States.svg |Xəritə_İzah = |Rəsmi_Dil = [[İngilis dili]] |Danışılan_Dillər = <small>2010-cu ildə</small><ref>{{cite news |last1=Stephens |first1=Challen |title=A look at the languages spoken in Alabama and the drop in the Spanish speaking population |url=http://www.al.com/news/index.ssf/2015/10/a_look_at_the_drop_in_foreign.html |access-date=21 sentyabr 2016 |work=AL.com |date=19 oktyabr 2015 |archive-date=9 oktyabr 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161009145848/http://www.al.com/news/index.ssf/2015/10/a_look_at_the_drop_in_foreign.html |url-status=live }}</ref> * [[İngilis dili]] (95,1%) * [[İspan dili]] (3,1%) |Demonim = Alabamalı ({{dil-en|Alabamian}}) |Paytaxt = [[Montqomeri (Alabama)|Montqomeri]] |İriŞəhər = [[Hantsvill (Alabama)|Hantsvill]] |İriMetropoliten = [[Birminqem metropoliten ərazisi|Böyük Birminqem]] |ƏraziYer = 30-cu |ƏraziABŞ = 52.419 |Ərazi = 135.765 |UzunluqABŞ = 330 |Uzunluq = 531 |EnABŞ = 190 |En = 305 |SuFaizi = 3,20 |EnDairəsi1 = 30° 11′ Ş - 35° Ş |UzunluqDairəsi1 = 84° 53′ Q - 88° 28′ Q |ƏhaliYer = 24-cü |Əhali = 5.039.877 (2021)<ref name="Bureau 2021">{{cite web|last=Bureau|first=US Census|title=2020 Census Apportionment Results|website=The United States Census Bureau|date=April 26, 2021|url=https://www2.census.gov/programs-surveys/decennial/2020/data/apportionment/apportionment-2020-table02.pdf|access-date=27 aprel 2021|archive-date=26 aprel 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210426194205/https://www2.census.gov/programs-surveys/decennial/2020/data/apportionment/apportionment-2020-table02.pdf|url-status=live}}</ref> |SıxlıqABŞ = 99,1 (2020) |Sıxlıq = 38,4 (2020) |SıxlıqYer = 27-ci |TəsərrüfatınOrtaGəliri = 52.035$<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/AL,US/PST045221|title=US Census Bureau QuickFacts |access-date=30 aprel 2022}}</ref> |GəlirYer = [[Gəlirinə görə ABŞ-ın ştat və ərazilərinin siyahısı|46-cı]] |ƏnYüksəkYeri = [[Çiha dağı]]<ref>{{cite ngs|id=DG3595|designation= Cheehahaw|accessdate=20 oktyabr 2011}}</ref><ref name=USGS>{{cite web|url=http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html|title=Elevations and Distances in the United States|publisher=United States Geological Survey|year=2001|accessdate=21 oktyabr 2011|archive-date=15 oktyabr 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20111015012701/http://egsc.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html|url-status=dead}}</ref><ref name=NAVD88>Yüksəklik [[1988-ci il Şimali Amerika Yüksəlik Bazası]]na uyğunlaşdırılıb.</ref> |Maksimal yüksəklikABŞ= 2.413 |Maksimal yüksəklik = 735,5 |Orta yüksəklikABŞ = 500 |Orta yüksəklik = 150 |ƏnAşağıYeri = [[Meksika körfəzi]]<ref name=USGS/> |Minimal YüksəklikABŞ= 0 |Minimal yüksəklik = 0 |ŞtatlıqdanƏvvəl = [[Alabama Ərazisi]] |ŞtatTarixi = 14 dekabr 1819 |ŞtatSırası = 22-ci |Qubernator = [[Key Ayvi]] ([[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|R]]) |Leytenant-qubernator= [[Uill Eynsuort]] (R) |Qanunverici = [[Alabama Qanunverici Hakimiyyəti]] |YuxarıPalata = [[Alabama Senatı|Senat]] |AşağıPalata = [[Alabama Nümayəndələr Palatası|Nümayəndələr Palatası]] |Senatorlar = [[Riçard Şelbi]] (R)<br>[[Tommi Tabervill]] (R) |Nümayəndələr = 6 Respublikaçı<br>1 Demokrat |SaatQurşağı = |SQ1 = [[Mərkəzi saat qurşağı|Mərkəzi]] [[UTC]] -6/-5 |SQ1Yer = [[Alabamada vaxt|Ştatın əsas hissəsi]] |SQ2 = [[Şərq saat qurşağı|Şərq]] [[UTC]] -5/-4 |SQ2Yer = [[Finiks (Alabama)|Finiks]] |ISOKodu = US-AL |Qısa_adı = AL, Ala |Saytı = www.alabama.gov/ |Qeydlər = }} {{maplink|frame=yes|frame-width=265|type=line|stroke-width=3|text=Alabamanın sərhədlərini göstərən interaktiv xəritə}} '''Alabama''' ({{Dil-en|Alabama}} {{IPAc-en|,|æ|l|ə|'|b|æ|m|ə|}}) — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ-ın]] [[Cənubi ABŞ|cənub-şərq bölgəsində]] yerləşən [[Ştat (ABŞ)|ştat]]. Şimalda [[Tennessi]], şərqdə [[Corciya]], cənubda [[Florida]] və [[Meksika körfəzi]], qərbdə [[Missisipi ştatı|Missisipi]] ilə həmsərhəddir. Alabama [[Ərazisinə görə ABŞ-ın ştat və mülklərinin siyahısı|ərazisinə görə ən böyük 30-cu]], [[Əhalisinə görə ABŞ-ın ştat və ərazilərinin siyahısı|əhalisinə görə 24-cü]] [[ABŞ ştatlarının siyahısı|ABŞ ştatıdır]]. {{convert|1300|mi|km}} uzunluğunda gəmiçiliyə yararlı daxili sular ilə Alabama digər ştatlardan ən çoxuna malikdir.<ref>{{cite web |title=Alabama Transportation Overview |url=https://www.edpa.org/wp-content/uploads/Alabama-Transportation-Overview-1.pdf |publisher=Economic Development Partnership of Alabama |access-date=21 yanvar 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181113075704/https://www.edpa.org/wp-content/uploads/Alabama-Transportation-Overview-1.pdf |archive-date=13 noyabr 2018 |url-status=dead}}</ref> Alabama [[ABŞ ştat quşlarının siyahısı|ştat quşunun]] şərəfinə ''[[Sarı ağacdələn]] ştatı'' ləqəbini almışdı. Alabama həmçinin "[[Diksi]]nin qəlbi" və "Pambıq ştatı" adı ilə də tanınır. [[ABŞ ştat ağaclarının siyahısı|Ştat ağacı]] [[uzunyarpaq şam]] və [[ABŞ ştat çiçəklərinin siyahısı|ştat çiçəyi]] [[kameliya]]dır. Alabamanın paytaxtı [[Montqomeri (Alabama)|Montqomeridir]] və əhalisinə və ərazisinə görə ən böyük şəhəri [[Hantsvill (Alabama)|Hantsvilldir]].<ref name="al.com">{{Cite web|date=12 avqust 2021|title=Huntsville rockets past Birmingham in Census, now Alabama's largest city|url=https://www.al.com/news/2021/08/huntsville-rockets-past-birmingham-in-2020-census-now-alabamas-largest-city.html|access-date=12 avqust 2021|website=al|language=en|archive-date=12 avqust 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210812230342/https://www.al.com/news/2021/08/huntsville-rockets-past-birmingham-in-2020-census-now-alabamas-largest-city.html|url-status=live}}</ref> Ən qədim şəhəri 1702-ci ildə [[Amerikanın fransız kolonizasiyası|fransız kolonistləri]] tərəfindən [[Fransız Luizianası]]nın paytaxatı olaraq əsası qoyulmuş [[Mobil (Alabama)|Mobildir]].<ref name="pelican">{{cite book|last=Thomason|first=Michael|title=Mobile: The New History of Alabama's First City|year=2001|publisher=University of Alabama Press|location=Tuscaloosa|isbn=978-0-8173-1065-3|pages=2–21}}</ref> [[Birminqem metropoliten ərazisi|Böyük Birminqem]] Alabamanın ən böyük metropoliten ərazisi və onun iqtisadi mərkəzidir.<ref>{{Cite web|url=https://www.alabamanewscenter.com/2018/08/31/alabamas-largest-county-looks-to-continue-economic-development-momentum/|title=Alabama's largest county looks to continue economic development momentum|date=31 avqust 2018|access-date=21 sentyabr 2020|archive-date=21 oktyabr 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201021223215/https://alabamanewscenter.com/2018/08/31/alabamas-largest-county-looks-to-continue-economic-development-momentum/|url-status=live}}</ref> Əvvəlcə bir çox yerli qəbilələrin yaşadığı indiki Alabama XVI əsrdən başlayaraq fransızlar XVIII əsrin əvvəllərində onu əldə edənə qədər İspan ərazisi idi. 1763-cü ildə İngilislər [[ABŞ İstiqlal müharibəsi]] itirənə qədər ərazini ələ keçirdilər. İspaniya Mobili 1813-cü ilə qədər [[İspan Qərbi Floridası]]nın bir hissəsi olaraq saxladı. 1819-cu ilin dekabrında Alabama ştat kimi tanındı. Antebellum dövründə Alabama əsas [[ABŞ-da pambıq istehsalı|pambıq istehsalçısı]] idi və [[Afroamerikalılar|afroamerikalı]] [[ABŞ-da köləlik|qul]] əməyindən geniş istifadə edilirdi. 1861-ci ildə ştat ABŞ-dan ayrılaraq ilk paytaxtı Montqomeri olan [[Amerika Konfederativ Ştatları]]nın bir hissəsi oldu və 1868-ci ildə yenidən İttifaqa qoşuldu. [[ABŞ Vətəndaş müharibəsi]]ndən sonra, [[kənd təsərrüfatı]] və bəzi [[əmtəə bitkisi|əmtəə bitkiləri]] ştat iqtisadiyyatının əsas hərəkətverici qüvvəsi olduğu üçün Alabama onilliklər boyu iqtisadi çətinliklərlə üzləşəcəkdi. Digər keçmiş kölə ştatları kimi Alabama qanunvericiləri XIX əsrin sonundan 1960-cı illərə qədər afroamerikalılara və həmçinin [[Alabamanın kreol əhalisi|Alabamanın Fransız kreol əhalisinə]] qarşı səsvermə hüququndan məhrum etmə və ayrıseçkilik edən [[Cim Krou qanunları]]ndan istifadə etdilər. XX əsrin əvvəllərində əsas sənayelərin və şəhər mərkəzlərinin böyüməsinə baxmayaraq XX əsrin ortalarına qədər ştat qanunvericiliyində [[Ağ amerikalılar|ağ]] kəndli maraqları üstünlük təşkil edirdi. Bu müddət ərzində şəhərlilərin maraqları və afroamerikalılar nəzərəçarpacaq dərəcədə az təmsil olundular. [[Selmadan Montqomeriyə yürüşlər|Selmadan Montqomeriyə yürüş]] kimi yüksək səviyyəli tədbirlər 1950 və 1960-cı illərdə ştatı [[Vətəndaş Hüquqları Hərəkatı|vətəndaş hüquqları hərəkatının]] əsas mərkəzinə çevirdi. [[İkinci Dünya müharibəsi]] dövründə və bundan sonra ştat iqtisadiyyatı yeni sənaye sahələri ilə [[İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi|şaxələndirildikcə]] Albama inkişaf etdi. [[NASA]]-nın [[Hantsvill (Alabama)|Hantsvilldəki]] [[Marşal Kosmik Uçuş Mərkəzi]] [[aerokosmika sənayesi]]ni inkişaf etdirməklə 20-ci əsrin ortalarından sonlarına qədər Alabama ştatının iqtisadi inkişafına kömək edəcək. XXI əsrdə ştatın iqtisadiyyatı avtomobil, maliyyə, turizm, istehsal, aerokosmik, mineral hasilatı, səhiyyə, təhsil, pərakəndə satış və texnologiyaya əsaslanır.<ref name="alaindustrial">{{cite web|url=http://www2.dir.alabama.gov/projections/Occupational/Proj2018/Statewide/alabama2008_2018.pdf |title=Alabama Occupational Projections 2008–2018 |website=Alabama Department of Industrial Relations |publisher=State of Alabama |accessdate=22 sentyabr 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130117053325/http://www2.dir.alabama.gov/projections/Occupational/Proj2018/Statewide/alabama2008_2018.pdf |archivedate=17 yanvar 2013}}</ref> Ştatın coğrafiyası müxtəlifdir, şimalda dağlıq [[Tennessi vadisi]] və cənubda tarixən əhəmiyyətli bir liman olan [[Mobil körfəzi]] üstünlük təşkil edir. Siyasi baxımdan, [[Dərin Cənub]]un bir hissəsi olaraq, Alabama əsasən [[ABŞ-da mühafizəkarlıq|mühafizəkar]] bir ştatdır və mədəni olaraq [[Cənubi ABŞ mədəniyyəti|Cənub mədəniyyəti]] ilə tanınır. Alabama daxilində [[Amerika futbolu]], xüsusən [[Alabama Universiteti]], [[Obern Universiteti]], [[Alabama Kənd Təsərrüfatı və Mexanika Universiteti|Alabama A&M Universiteti]], [[Alabama Ştat Universiteti]], [[Troy Universiteti]], [[Cənubi Alabama Universiteti]] və [[Ceksonvil Ştat Universiteti]] kimi təhsil müəssisələrində [[Kollec futbolu|kollec]] səviyyəsində ştat mədəniyyətinin əsas hissəsidir. == Etimologiya == [[Alabama çayı]] və ştatın Avropa-Amerika adlandırılması çayın yuxarı axarlarında [[Kusa çayı]] ilə [[Tallapusa çayı]]nın [[Suqovuşan|qovuşmasından]] bir qədər aşağıda yaşayan [[Muskoke dili|Muskoke dilli]] qəbilə olan [[Alabamalar]]ın adından qaynaqlanır.<ref name="Read">{{Cite book|last=Read |first=William A. |title=Indian Place Names in Alabama |url=https://archive.org/details/indianplacenames0000read |year=1984 |publisher=University of Alabama Press |isbn=978-0-8173-0231-3 |oclc=10724679}}</ref> [[Alabama dili]]ndə Alabama nəslindən olan bir insan üçün söz ''Albaamo''dur (bəzi dialektlərdə ''Albaama'' və ya ''Albàamo''; cəm halı ''Albaamaha'').<ref>{{Cite book |authors=Sylestine, Cora; Hardy; Heather; and [[Timothy Montler|Montler, Timothy]] |title=Dictionary of the Alabama Language |publisher=University of Texas Press |location=Austin |year=1993 |isbn=978-0-292-73077-9 |url=http://www.ling.unt.edu/~montler/Alabama/ |oclc=26590560 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081024054330/http://www.ling.unt.edu/~montler/Alabama/ |archivedate=24 oktyabr 2008 |df=dmy-all }}</ref> "Alabama"-nın [[çokto dili]]ndən götürülməsi ehtimalı azdır.<ref>{{cite web |title=Alabama, n. and adj. |url=http://www.oed.com/view/Entry/248152?redirectedFrom=alabama& |website=[[Oxford English Dictionary|OED]] Online |publisher=Oxford University Press |access-date=22 aprel 2016 |date=Mart 2016}}</ref><ref name="ADAH1">{{cite web |url=http://www.archives.alabama.gov/statenam.html |title=Alabama: The State Name |accessdate=2 avvqust 2007 |website=All About Alabama |publisher=Alabama Department of Archives and History |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070628215841/http://www.archives.alabama.gov/statenam.html |archivedate=28 iyun 2007 |deadurl=yes |df=dmy }}</ref> Bu sözün yazılışı tarixi mənbələrdə əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir.<ref name="ADAH1"/> İlk istifadəsi 1540-cı ildə [[Ernando de Soto (konkistador)|Ernando de Soto]] ekspedisiyasının üç hesabında görünür : [[İnka Qarsilaso de la Veqa|Qarsilaso de la Veqa]] ''Alibamo'' sözündən istifadə edirdi, Elvas Cəngavəri və Rodriqo Ranjel isə müvafiq olaraq ''Alibamu'' və ''Limamu'' sözlərini bu terminin [[Transliterasiya|transliterasiyasında]] yazıblar.<ref name="ADAH1"/> Hələ 1702-ci ildə fransızlar tayfanı {{lang|fr|Alibamon}} adlandırırdılar, fransız xəritələrində çayı ''Rivière des Alibamons'' kimi təyin edirdilər.<ref name="Read"/> Adın digər yazılışlarına ''Alibamu'', ''Alabamo'', ''Albama'', ''Alebamon'', ''Alibama'', ''Alibamou'', ''Alabamu'', ''Allibamou''<ref name="ADAH1"/><ref name="Wills">{{Cite book |last=Wills |first=Charles A. |title=A Historical Album of Alabama |year=1995 |publisher=The Millbrook Press |isbn=978-1-56294-591-6 |oclc=32242468 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/historicalalbumo0000will_y2e2}}</ref><ref name="Griffith">{{Cite book |last=Griffith |first=Lucille |title=Alabama: A Documentary History to 1900|url=https://archive.org/details/alabamadocumenta0000grif |year=1972 |publisher=University of Alabama Press|isbn=978-0-8173-0371-6 |oclc=17530914}}</ref> və bəlkə də ''Alabahmu'' daxildir. ABŞ-da [[hindi dilləri]]ndən törəmiş ştat adlarının istifadəsi geniş yayılmışdır; təxminən 27 ştatın yerli Amerika mənşəli adı var.<ref name="Weiss">{{Cite book |last=Weiss |first=Sonia |title=The Complete Idiot's Guide to Baby Names |year=1999 |publisher=Macmillan USA |isbn=978-0-02-863367-1 |oclc=222611214 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/completeidiotsgu00weis_0}}</ref> Mənbələr sözün mənası ilə bağlı fikir ayrılığına malikdirlər. Bəzi alimlər bu sözün Çokto dilində ''alba'' ('bitkilər' və ya 'alaq otları' mənasını verir) və ''amo'' ('kəsmək', 'bəzəmək' və ya 'toplamaq' mənasını verir) sözlərindən əmələ gəldiyini irəli sürürlər.<ref name="ADAH1"/><ref name="Rogers">{{Cite book |last=Rogers |first=William W.|author2=Robert D. Ward|author3=Leah R. Atkins|author4=Wayne Flynt |title=Alabama: the History of a Deep South State |year=1994 |publisher=University of Alabama Press |isbn=978-0-8173-0712-7 |oclc=28634588}}</ref><ref name="Swanton1">{{Cite journal |last=Swanton |first=John R. |author-link=John R. Swanton |year=1953 |title=The Indian Tribes of North America |journal=Bureau of American Ethnology Bulletin |volume=145 |pages=153–174 |url=http://www.hiddenhistory.com/PAGE3/swsts/alabam-1.htm |access-date=2 avqust 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070804025900/http://www.hiddenhistory.com/PAGE3/swsts/alabam-1.htm |archive-date=4 avqust 2007 |url-status=live |hdl=2027/mdp.39015005395804}}</ref> Mənası 'kolluq təmizləyənlər'<ref name="Rogers"/> və ya 'ot toplayanlar'<ref name="Swanton1"/><ref name="Swanton2">{{Cite journal |last=Swanton |first=John R. |author-link=John R. Swanton |year=1937 |title=Review of Read, Indian Place Names of Alabama|journal=American Speech|pages=212–215|issue=3 |doi=10.2307/452431 |volume=12 |jstor=452431}}</ref> ola bilər, becərilməsi üçün torpağın təmizlənməsi<ref name="Wills"/> və ya dərman bitkilərinin toplanması<ref name="Swanton2"/> nəzərdə tutulur. Ştatda bir çox [[Alabamada hindi mənşəli yer adlarının siyahısı|hindi mənşəli yer adları]] var.<ref>{{cite web |url=http://www.archives.alabama.gov/tours/Previsit_Indian.pdf |title=Southeastern Indian Place Names in what is now Alabama |year=1994 |website=Indian Place Names in Alabama |author=William A. Read |publisher=Alabama Department of Archives and History |access-date=3 oktyabr 2011|archive-date=1 oktyabr 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111001052323/http://www.archives.alabama.gov/tours/Previsit_Indian.pdf |url-status=live}}</ref><ref>{{cite book |title=Native American placenames of the United States |last=Bright |first=William |year=2004 |publisher=University of Oklahoma Press |isbn=978-0-8061-3576-2 |pages=29–559 |url=https://books.google.com/books?id=5XfxzCm1qa4C|access-date=29 oktyabr 2015 |archive-date=17 iyun 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160617172237/https://books.google.com/books?id=5XfxzCm1qa4C |url-status=live}}</ref> Bununla belə, Alabama dilində müvafiq oxşar sözlər yoxdur. ''Jacksonville Republican'' qəzaetində 1842-ci ildə dərc edilən məqalə, 'Burada Dinlənirik' mənası verdiyini önə sürdü.<ref name="ADAH1"/> Bu anlayış 1850-ci illərdə [[Alexander Bofort Mik]]in yazıları vasitəsilə populyarlaşdı.<ref name="ADAH1"/> Muskoq dilləri üzrə mütəxəssislər belə bir tərcüməni dəstəkləmək üçün heç bir dəlil tapmadılar.<ref name="Read"/><ref name="ADAH1"/> == Tarix == {{əsas|Alabama tarixi}} === Avropalılardan əvvəlki məskunlar === [[Şəkil:Moundville Archaeological Site Alabama.jpg|thumb|left|Heyl qraflığındakı [[Maundvil Arxeoloji Parkı]]. 1000–1450-ci illərdə [[Missisipi mədəniyyəti]]nə aid hindular tərəfindən zəbt edilmişdir.]] Müxtəlif mədəniyyətlərə malik [[aborigenlər]] Avropa müstəmləkəçiliyinin gəlişindən əvvəl minlərlə il ərzində ərazidə yaşamışdılar. [[Ohayo çayı]] boyunca şimal-şərq tayfaları ilə ticarət kurqanlar dövründə (e.ə. 1000 –700-ci illər) başladı və [[Şimali Amerikanın kolonizasiyası|avropalılarla əlaqəyə]] qədər davam etdi.<ref name="NewYorkTimesAlmanac">{{cite news |url=http://travel2.nytimes.com/2004/07/15/travel/NYT_ALMANAC_US_ALABAMA.html |title=Alabama |date=11 avqust 2006 |work=The New York Times Almanac 2004 |access-date=23 sentyabr 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131016195242/http://travel2.nytimes.com/2004/07/15/travel/NYT_ALMANAC_US_ALABAMA.html |archive-date=16 oktyabr 2013 |url-status=dead}}</ref> Aqrar [[Mississipi mədəniyyəti]] 1000-ci ildən 1600-cü ilə qədər ştatın böyük hissəsini əhatə edirdi, onun əsas mərkəzlərindən biri Alabama ştatının [[Maundvill (Alabama)|Maundvill]] şəhərindəki indiki [[Maundvil Arxeoloji Parkı]] yerində tikilmişdi.<ref>{{Cite book |last= Welch |first= Paul D. |title= Moundville's Economy |url= https://archive.org/details/moundvillesecono0000welc |publisher= University of Alabama Press |year= 1991 |isbn= 978-0-8173-0512-3 |oclc= 21330955}}</ref><ref>{{Cite book |last= Walthall |first= John A. |title= Prehistoric Indians of the Southeast-Archaeology of Alabama and the Middle South |publisher= University of Alabama Press |year= 1990 |isbn= 978-0-8173-0552-9 |oclc= 26656858}}</ref> Bu, mədəniyyətin mərkəzi olan indiki [[İllinoys]] ştatındakı [[Kahokiya]]dan sonra klassik Orta Missisipi dövrünün ikinci ən böyük kompleksidir. Maundvilldə [[Arxeologiya|arxeoloji]] qazıntılardan əldə edilən [[artefakt|artefaktların]] təhlili alimlərin [[Cənub-Şərqi Mərasim Kompleksi]]nin (CŞMK) xüsusiyyətlərini formalaşdırmasının əsasını təşkil edirdi.<ref>{{Cite book |last= Townsend |first= Richard F. |title= Hero, Hawk, and Open Hand |publisher= Yale University Press |year= 2004 |isbn= 978-0-300-10601-5 |oclc= 56633574 |title-link= Hero, Hawk, and Open Hand}}</ref> Məşhur inancın əksinə olaraq, CŞMK-nın [[Mezoamerika]] mədəniyyəti ilə birbaşa əlaqəsi yoxdur, müstəqil şəkildə inkişaf edib. Mərasim Kompleksi Missisipi xalqlarının dininin əsas komponentini təmsil edir; onların dinini başa düşmək üçün əsas vasitələrdən biridir.<ref>{{Cite book|editor= F. Kent Reilly |editor2= James Garber |title= Ancient Objects and Sacred Realms |publisher= University of Texas Press |year= 2004 |isbn= 978-0-292-71347-5 |others=Foreword by Vincas P. Steponaitis |oclc= 70335213 |title-link= Ancient Objects and Sacred Realms}}</ref> Avropalılarla əlaqə zamanı indiki Alabamada yaşayan yerli Amerika xalqının tarixi qəbilələri arasında [[İrokez dilləri|İrokez dilli]] xalq olan [[Çerokilər|Çeroki]]; və [[Krik dili|Muskoqi dilli]] Alabama (Alibamu), [[Çikasolar|Çikosa]], [[Çoktolar|Çokto]], Krik və [[Kosatilər|Koasati]] qəbilələri var idi.<ref>{{cite web |url=http://www.accessgenealogy.com/native/alabama/ |title=Alabama Indian Tribes |access-date=23 sentyabr 2006 |year=2006 |website=Indian Tribal Records |publisher=AccessGenealogy.com |archive-url=https://archive.today/20061012073735/http://www.accessgenealogy.com/native/alabama/ |archive-date=12 oktyabr 2006 |url-status=live}}</ref> Eyni böyük dil ailəsinin bir hissəsi olsa da, [[Muskoqlar|Muskoqi tayfaları]] fərqli mədəniyyətlər və dillər inkişaf etdirdilər. === Avropalıların məskunlaşması === {{Əsas|Yeni Fransa|Fransız Luizianası|Fransız-hindu müharibəsi|Paris müqaviləsi (1763)|Yeni İspaniya|İspan Luizianası|Qərbi Florida|Hindi rezervi (1763)|ABŞ İstiqlal müharibəsi|Paris sülh müqaviləsi (1783)|İspan Qərbi Floridası|Seminol müharibəsi|Adams-Onis müqaviləsi|Qərbi Florida Respublikası|Missisipi Ərazisi}} İspanlar XVII əsrdə Şimali Amerikanı kəşf edərkən Alabamaya çatan ilk avropalılar idi. Ernando de Sotonun ekspedisiyası 1540-cı ildə [[Mabila]] və ştatın digər yerlərindən keçdi. 160 ildən çox keçəndən sonra fransızlar 1702-ci ildə [[Qədim Mobil]]də bölgənin ilk Avropa qəsəbəsini qurdular.<ref name="US50">{{cite web |url=http://www.theus50.com/alabama/ |title=Alabama State History |access-date=23 sentyabr 2006 |publisher=theUS50.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20060825052401/http://www.theus50.com/alabama/ |archive-date=25 avqust 2006 |url-status=live}}</ref> Şəhər 1711-ci ildə Mobilin indiki yerinə köçürülmüşdür. Bu ərazi 1702-ci ildən 1763-cü ilə qədər [[Fransız Luizianası]]nın bir hissəsi kimi fransızlar tərəfindən iddia edilmişdi.<ref name=alahisttmln/> [[Yeddiillik müharibə]]də fransızlar ingilislərə uduzduqdan sonra o, 1763-cü ildən 1783-cü ilə qədər Britaniyanın [[Qərbi Florida]] əyalətinin bir hissəsi oldu. [[ABŞ İstiqlal müharibəsi]]ndə ABŞ-ın qələbəsindən sonra ərazi ABŞ və İspaniya arasında bölündü. Sonuncu 1783-cü ildən 1813-cü il aprelin 13-də Mobildəki İspan qarnizonunun ABŞ qüvvələrinə təslim olmasına qədər bu qərb ərazisinə nəzarəti saxladı.<ref name=alahisttmln>{{cite web |title=Alabama History Timeline |url=http://www.archives.alabama.gov/timeline/al1801.html |publisher=Alabama Department of Archives and History |access-date=27 iyul 2013 |archive-date=18 iyun 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160618035649/http://www.archives.alabama.gov/timeline/al1801.html |url-status=live}}</ref><ref name="annexed1">{{cite book |last=Thomason |first=Michael |title=Mobile: The New History of Alabama's First City|year=2001 |publisher=University of Alabama Press|location=Tuscaloosa|isbn=978-0-8173-1065-3|page=61}}</ref> İnqilab dövründə [[Britaniya imperiyası|Britaniya monarxiyasına]] [[Loyalistlər (AB)Ş|sadiq]] olan Tomas Bassett Mobildən kənarda ştatda ilk ağdərili köçkünlərdən biri idi. O, 1770-ci illərin əvvəllərində [[Tombiqbi rayonu]]nda məskunlaşdı.<ref>{{cite web |url=http://www.archives.state.al.us/aha/markers/washington.html |title=Alabama Historical Association Marker Program: Washington County |publisher=Archives.state.al.us |access-date=1 iyun 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20110822222441/http://www.archives.state.al.us/aha/markers/washington.html |archive-date=22 avqust 2011}}</ref> Bölgənin sərhədləri təxminən [[Tombiqbi çayı]]ndan bir neçə mil məsafədə olan ərazi ilə məhdudlaşırdı və bugünkü [[Klark qraflığı (Alabama)|Klark qraflığının]] cənubunu, [[Mobil qraflığı (Alabama)|Mobil qraflığının]] ən şimalını və [[Vaşinqton qraflığı (Alabama)|Vaşinqton qraflığının]] çox hissəsini əhatə edirdi.<ref name="oldsw">{{cite book |title=The Old Southwest 1795–1830: Frontiers in Conflict |last=Clark |first=Thomas D. |author2=John D. W. Guice |year=1989 |publisher=University of New Mexico Press |location=Albuquerque |isbn=978-0-8061-2836-8 |pages=44–65, 210–257}}</ref><ref name="colonial mobile">{{cite book |title=Colonial Mobile: An Historical Study of the Alabama-Tombigbee Basin and the Old South West from the Discovery of the Spiritu Sancto in 1519 until the Demolition of Fort Charlotte in 1821 |url=https://archive.org/details/colonialmobilea01hamigoog |last=Hamilton |first=Peter Joseph |year=1910 |publisher=Hougthon Mifflin |location=Boston |oclc=49073155 |pages=[https://archive.org/details/colonialmobilea01hamigoog/page/n361 241]–244}}</ref> İndiki [[Bolduin qraflığı (Alabama)|Bolduin]] və Mobil qraflıqları 1783-cü ildə [[İspan Qərbi Floridası]]nın, 1810-cu ildə müstəqil [[Qərbi Florida Respublikası]]nın bir hissəsi oldu və nəhayət 1812-ci ildə [[Missisipi Ərazisi]]nə əlavə edildi. İndi Alabamanın şimal üçdə iki hissəsi olan ərazilərin əksəriyyəti Britaniya müstəmləkəsi dövründən başlayaraq [[Yazu torpaqları]] kimi tanınırdı. 1767-ci ildən etibarən [[Corciya Əyaləti]] tərəfindən iddia edildi. İnqilab Müharibəsindən sonra, güclü mübahisələrə baxmayaraq, Corciyanın bir hissəsi olaraq qaldı.<ref>{{cite book |last=Cadle |first=Farris W |title=Georgia Land Surveying History and Law|year=1991 |publisher=University of Georgia Press|location=Athens, Ga.}}</ref><ref name="pickett">{{cite book |last=Pickett |first=Albert James |title=History of Alabama and incidentally of Georgia and Mississippi, from the earliest period|url=https://archive.org/details/historyalabamaa00pickgoog |year=1851 |publisher=Walker and James|location=Charleston|pages=[https://archive.org/details/historyalabamaa00pickgoog/page/n432 408]–428}}</ref> Mobil və Yazu torpaqlarının ətrafındakı ərazilər istisna olmaqla, indi Alabamanın aşağı üçdə biri olan ərazi 1798-ci ildə təşkil edilərkən Missisipi Ərazisinin bir hissəsi idi. Yazu torpaqları 1804-cü ildə [[Yazu torpaq qalmaqalı]]ndan sonra əraziyə əlavə edildi.<ref name="pickett"/><ref>{{cite web |title=The Pine Barrens Speculation and Yazoo Land Fraud |url=http://www.aboutnorthgeorgia.com/ang/The_Pine_Barrens_Speculation_and_Yazoo_Land_Fraud |publisher=About North Georgia |access-date=27 iyul 2013 |archive-date=3 noyabr 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131103193838/http://www.aboutnorthgeorgia.com/ang/The_Pine_Barrens_Speculation_and_Yazoo_Land_Fraud |url-status=dead }}</ref> İspaniya 1819-cu ildə [[Adams-Onis müqaviləsi]] onu rəsmi olaraq ABŞ-a verənə qədər sahilyanı qraflıqlara çevriləcək keçmiş İspan Qərbi Floridası ərazisi üzərində iddiasını saxladı.<ref name="annexed1"/> === XIX əsr === {{Əsas|Orqanik akt#Orqanik aktların siyahısı|Alabama Əraizi|İttifaqa qəbul|İttifaqa qəbul tarixinə görə ABŞ ştatlarının siyahısı}} [[File:Mississippiterritory.PNG|thumb|upright=0.9]] 1817-ci il dekabrın 10-da Missisipi ştatlığa qəbul edilməzdən əvvəl ərazinin daha seyrək məskunlaşmış şərq yarısı ayrıldı və [[Alabama Ərazisi]] adlandırıldı. [[ABŞ Konqresi]] 3 mart 1817-ci ildə Alabama Ərazisini yaratdı. İndi tərk edilmiş [[Sent-Stivens (Alabama)|Sent-Stivens]] 1817-ci ildən 1819-cu ilə qədər ştat paytaxtı kimi fəaliyyət göstərmişdi.<ref name="eoaststephens">{{cite web |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1674 |title=Old St. Stephens |website=Encyclopedia of Alabama |publisher=Auburn University |access-date=21 iyun 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110726152101/http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1674 |archive-date=26 iyul 2011 |url-status=dead}}</ref> Alabama 14 dekabr 1819-cu ildə 22-ci ştat olaraq qəbul edildi, Konqres ilk Konstitusiya Konvensiyasının keçiriləcəyi yer olaraq Hantsvilli seçdi. 5 iyul - 2 avqust 1819-cu il tarixlərində nümayəndələr yeni ştat konstitusiyasını hazırlamaq üçün toplaşdılar. Hantsvill 1819-cu ildən 1820-ci ilə kimi hökumətin mərkəzi [[Dallas qraflığı (Alabama)|Dallas qraflığındaki]] [[Kahaba (Alabama)|Kahabaya]] köçənə qədər müvəqqəti paytaxt kimi xidmət etmişdir.<ref>{{cite web |title=Huntsville |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-2498 |website=The Encyclopedia of Alabama |publisher=Alabama Humanities Foundation |access-date=22 yanvar 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130122065945/http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-2498 |archive-date=22 yanvar 2013 |url-status=dead}}</ref> İndi [[kabus şəhər]] olan Kahaba 1820-ci ildən 1825-ci ilə qədər ilk daimi ştat paytaxtı idi.<ref name="Cahaw">{{cite web |title=Old Cahawba, Alabama's first state capital, 1820 to 1826 |website=Old Cahawba: A Cahawba Advisory Committee Project |url=http://www.cahawba.com/ |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-date=21 avqust 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120821130209/http://www.cahawba.com/ |url-status=live}}</ref> Ştat İttifaqa qəbul edildikdə Alabama qızdırması torpaq hərisliyi davam edirdi, köçkünlər və torpaq möhtəkirləri pambıq əkilməsi üçün əlverişli münbit torpaqlardan faydalanmaq üçün ştata axışırdılar.<ref name="fever">{{cite web |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-3155 |title=Alabama Fever |author=LeeAnna Keith |date=13 oktyabr 2011 |website=Encyclopedia of Alabama |publisher=Auburn University |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117053816/http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-3155 |archive-date=17 yanvar 2013 |url-status=dead}}</ref><ref name="adahtalafvr">{{cite web |url=http://www.alabamaheritage.com/vault/kingcotton.htm |title=Alabama Fever |website=Alabama Department of Archives and History |publisher=State of Alabama |access-date=22 sentyabr 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117053326/http://www.alabamaheritage.com/vault/kingcotton.htm |archive-date=17 yanvar 2013}}</ref> 1820-ci və 1830-cu illərdə sərhədin bir hissəsi olan konstitusiya ağ kişilər üçün ümumi seçki hüququnu təmin etdi.<ref name="SSpaces"/> [[File:Thornhill 01.jpg|thumb|right|Əsas ev, 1833-cü ildə Qrin qraflığında [[Tornhill (Forkland, Alabama)|Tornhill]]də tikilmişdir. Bu, keçmiş [[Qara Kəmər (Alabama)|Qara Kəmər]] plantasiyasıdır.]] [[Alabamadakı plantasiyaların siyahısı|Alabamada pambıq plantasiyaları]] genişləndikcə [[Yuxarı Cənub]]dan olan Cənub-Şərqi əkinçilər və tacirlər özləri ilə [[Alabamada köləliyin tarixi|qul]] gətirirdilər. Mərkəzi [[Qara Kəmər (Alabama)|Qara Kəmər]]in iqtisadiyyatı (adını qaranlıq, məhsuldar torpağına görə götürmüşdür) sahiblərinin sərvəti əsasən qul əməyindən artdığı böyük pambıq [[Cənubi ABŞ-ın plantasiya kompleksləri|plantasiyaları]] ətrafında qurulmuşdu.<ref name="SSpaces"/> Ərazi həm də [[dolanışıq kənd təsərrüfatı|dolanışıq üçün fermerlərə]] çevrilmiş bir çox yoxsul, hüquqlarından məhrum insanları cəlb edirdi. Alabamanın 1810-cu ildə təxmini əhalisi 10.000 nəfərdən az idi, lakin 1830-cu ilə qədər bu rəqəm artaraq 300.000 nəfərdən çox oldu.<ref name="fever"/> Yerli Amerika qəbilələrinin çoxu 1830-cu ildə Konqres tərəfindən [[Hindilərin sürgün aktı]]nın qəbulundan bir neçə il sonra ştatdan [[Hindilərin sürgünü|tamamilə çıxarıldı]].<ref name="ala">{{cite web |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1598 |title=Alabama |author=Wayne Flynt |date=9 iyul 2008 |website=Encyclopedia of Alabama |publisher=Auburn University |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120906010441/http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1598 |archive-date=6 sentyabr 2012 |url-status=dead}}</ref> 1826-cı ildən 1846-cı ilə qədər [[Taskalusa (Alabama)|Taskalusa]] Alabamanın paytaxtı olub. 30 yanvar 1846-cı ildə Alabama qanunverici orqanı paytaxtın Tuskalusadan Montqomeriyə köçürülməsi üçün səsvermə keçirdiyini elan etdi. Yeni paytaxtda ilk qanunvericilik iclası 1847-ci ilin dekabrında toplandı.<ref name="capitols">{{cite web |url=http://www.archives.state.al.us/capital/capitals.html |title=Capitals of Alabama |website=Alabama Department of Archives and History |access-date=8 iyul 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110716220255/http://www.archives.state.al.us/capital/capitals.html |archive-date=16 iyul 2011 |url-status=live}}</ref> [[Filadelfiya]]dan olan [[Stiven Dekatur Button]]un rəhbərliyi altında yeni kapitol binası tikildi. Birinci tikili 1849-cu ildə yandı, lakin 1851-ci ildə eyni yerdə yenidən tikildi. Montqomeridəki bu ikinci kapitol binası bu günə qədər qalır. O, Men ştatının [[Ekseter (Men)|Ekseter]] şəhərindən olan Baraxias Holt tərəfindən hazırlanmışdır.<ref name="alcatalog">{{cite book |last= Gamble |first=Robert|year =1987 |title =The Alabama Catalog: A Guide to the Early Architecture of the State|pages=144, 323–324 |publisher =University of Alabama Press|location = University, AL|isbn =978-0-8173-0148-4}}</ref><ref name="alarchitecture">{{cite book |last =Bowsher |first =Alice Meriwether|year =2001 |title =Alabama Architecture|pages=90–91 |publisher =University of Alabama Press|location = Tuscaloosa|isbn =978-0-8173-1081-3}}</ref> ==== Vətəndaş müharibəsi və Yenidənqurma ==== {{Əsas|Sesessiya fərmanı|Amerika Konfederativ Ştatları|Alabamada ABŞ vətəndaş müharibəsi}} 1860-cı ilə qədər əhalinin sayı 964.201 nəfərə yüksəldi, onlardan təxminən yarısı, 435.080 nəfəri qul kimi saxlanılan afroamerikalılar, 2.690 nəfəri isə [[azad rəngli insanlar]] idi.<ref name="adahtmln">{{cite web |url=http://www.archives.alabama.gov/timeline/al1801.html |title=Alabama History Timeline |website=Alabama Department of Archives and History |publisher=State of Alabama |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-date=18 iyun 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160618035649/http://www.archives.alabama.gov/timeline/al1801.html |url-status=live}}</ref> 11 yanvar 1861-ci ildə Alabama [[İttifaq (ABŞ)|İttifaqdan]] [[ABŞ-da sesessiya|ayrıldığını]] elan etdi. Bir neçə gün müstəqil respublika olaraq qaldıqdan sonra [[Amerika Konfederativ Ştatları]]na qoşuldu. Konfederasiyanın paytaxtı əvvəlcə Montqomeri idi. Alabama ABŞ Vətəndaş Müharibəsində ciddi şəkildə [[Alabamada ABŞ vətəndaş müharibəsi|iştirak edirdi]]. Ştatda nisbətən az döyüşlər aparılsa da, Alabama müharibə cəhdlərinə təxminən 120.000 əsgər verdi. [[File:Huntsville Courthouse Square 1864.jpg|thumb|left|1864-cü ildə federal qüvvələr tərəfindən tutulduqdan və işğal edildikdən sonra Hantsvilldəki Məhkəmə Meydanını işğal edən [[İttifaq Ordusu]] qoşunları]] Alabamanın Hantsvill şəhərindən olan süvari əsgərlər bölüyü [[Natan Bedford Forrest]]in Kentukkinin [[Hopkinsvill (Kentukki)|Hopkinsvill]] şəhərindəki batalyonuna qoşuldu. Bölük qolları, yaxalıqları və köynəkləri sarı işlənmiş yeni formalar geyinirdi. Bu, onların "Sarı ağacdələn" adı ilə qarşılanmasına səbəb oldu və bu ad daha sonra Konfederasiya Ordusunda bütün Alabama qoşunlarına tətbiq edildi.<ref>[http://www.archives.state.al.us/emblems/st_bird.html Official Symbols and Emblems of Alabama, State Bird of Alabama, Yellowhammer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190102071436/http://www.archives.state.al.us/emblems/st_bird.html |date=2 yanvar 2019}}. Alabama State Archives</ref> Alabama qulları 1865-ci ildə 13-cü düzəlişlə azad edildi.<ref name="HistDocs">{{cite web |url=http://www.historicaldocuments.com/13thAmendment.htm |title=13th Amendment to the U.S. Constitution: Abolition of Slavery (1865) |access-date=23 sentyabr 2006 |year=2005 |website=Historical Documents |publisher=HistoricalDocuments.com |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061031131251/http://www.historicaldocuments.com/13thAmendment.htm |archive-date=31 oktyabr 2006}}</ref> Alabama 1865-ci ilin mayında müharibənin bitməsindən 1868-ci ildə İttifaqa rəsmi şəkildə bərpa olunana qədər hərbi idarə altında idi. 1867-ci ildən 1874-cü ilə qədər ağdərili vətəndaşların əksəriyyətinin müvəqqəti olaraq səsvermə hüququndan məhrum edilməsi və azad edilmiş şəxslərin hüquqlarının verilməsi ilə bir çox afroamerikalı ştatda siyasi liderlər kimi ortaya çıxdı. Alabama bu dövrdə Konqresdə üç afroamerikalı konqresmen tərəfindən təmsil olunub: [[Ceremayya Haralson]], [[Bencamin Sterlinq Törner]] və [[Ceyms Tomas Reypyr]].<ref name="alrecnstrctn">{{cite web |url=http://www.alabamamoments.alabama.gov/sec24.html |title=Reconstruction in Alabama: A Quick Summary |website=Alabama Moments in American History |publisher=Alabama Department of Archives and History |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120913020916/http://www.alabamamoments.alabama.gov/sec24.html |archive-date=13 sentyabr 2012 |url-status=dead}}</ref> Müharibədən sonra ştat əsasən kənd təsərrüfatına bağlı olaraq qaldı, iqtisadiyyatı pambıqla bağlı idi. Yenidənqurma zamanı ştat qanunvericiləri 1868-ci ildə ştatın ilk ictimai məktəb sistemini yaradan və qadınların hüquqlarını genişləndirən [[Alabama Konstitusiyası|yeni ştat konstitusiyasını]] ratifikasiya etdilər. Qanunvericilər çoxsaylı ictimai yol və dəmir yolu layihələrini maliyyələşdiriblər, baxmayaraq ki, bu layihələr fırıldaqçılıq və [[mənimsəmə]] iddiaları ilə üzləşib.<ref name="alrecnstrctn"/> Mütəşəkkil [[üsyançılar|üsyançı]], müqavimət qrupları azad edilmişləri və respublikaçıları sıxışdırmağa çalışdı. Qısamüddətli orijinal [[Ku Kluks Klan]]dan başqa, bunlara Solğun Üzlər, [[Ağ Kamelya Cəngavərləri]], [[Qırmızı Köynəklər (ABŞ)|Qırmızı Köynəklər]] və [[Ağ Liqa]] daxildir.<ref name="alrecnstrctn"/> Alabamada yenidənqurma 1874-cü ildə, Demokratlar saxtakarlıq və zorakılığın üstünlük təşkil etdiyi seçkilər vasitəsilə qanunvericilik və qubernator ofisinə nəzarəti bərpa etdikdə sona çatdı. Onlar 1875-ci ildə başqa bir konstitusiya yazdılar<ref name="alrecnstrctn"/> və qanunverici orqan [[Bleyn düzəlişini]] qəbul edərək, ictimai pullarının dini məktəblərin maliyyələşdirilməsinə sərf olunmasını qadağan etdi.<ref>{{cite web |url=http://www.schoolreport.com/schoolreport/articles/blaine_7_00.htm |title=A Blaine Amendment Update (July 00) |publisher=Schoolreport.com |access-date=1 iyun 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110716014339/http://www.schoolreport.com/schoolreport/articles/blaine_7_00.htm |archive-date=16 iyul 2011 |url-status=dead}}</ref> Elə həmin il [[Seqreqasiya|irqi ayrı-seçkilik]] edən məktəbləri nəzərdə tutan qanun qəbul edildi.<ref name="jimcrowala">{{cite web |url=http://www.classroomhelp.com/till/jimcrowlaws/jimcrowalabama.html |title=Jim Crow Laws in Alabama |website=Emmett Till, It All Began with a Whistle |publisher=Classroomhelp |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-date=26 iyun 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120626210219/http://classroomhelp.com/till/jimcrowlaws/jimcrowalabama.html |url-status=live}}</ref> Dəmir yolu sərnişin vaqonları 1891-ci ildə irqi ayrı-seçkiliyə mərzu qaldı.<ref name="jimcrowala"/> === XX əsr === [[File:Birmingham Alabama skyline 1915.jpg|thumb|1915-ci ildə Birminqemin inkişafı]] 1901-ci il yeni Alabama Konstitusiyası, seçici qeydiyyatını çətinləşdirərək, [[ABŞ-da seçki vergiləri|seçki vergisi]] və [[savadlılıq testi]] tələb etməklə, demək olar ki, bütün afroamerikalılar və yerli amerikalılar və on minlərlə yoxsul avropalı amerikalılar da daxil olmaqla əhalinin böyük bir hissəsini effektiv şəkildə [[Yenidənqurma dövründən sonra seçki hüququndan məhrumetmə|seçki hüququndan məhrum edən]] [[seçici qeydiyyatı]] üçün müddəaları ehtiva edirdi.<ref>Morgan Kousser. ''The Shaping of Southern Politics: Suffrage Restriction and the Establishment of the One-Party South'', New Haven: Yale University Press, 1974</ref> 1901-ci il konstitusiyası dövlət məktəblərinin irqi ayrı-seçkiliyi tələb edirdi. 1903-cü ilə qədər Alabamada cəmi 2980 afroamerikalı qeydə alınmışdı, baxmayaraq ki, ən azı 74.000 nəfər [[savadlııq|lsavadlı]] idi. Bu, 1900-cü ildə səsvermə hüququna malik olan 181.000-dən çox afroamerikalı ilə müqayisədə idi. Sonrakı onilliklərdə bu rəqəmlər daha da azaldı.<ref name="epzzsd"/> Ştat qanunverici orqanı 1950-ci illərdə ictimai obyektlərlə bağlı əlavə irqi seqreqasiya qanunları qəbul etdi: həbsxanalar 1911-ci ildə, 1915-ci ildə xəstəxanalar, 1928-ci ildə tualetlər, otellər və restoranlar və 1945-ci ildə avtobus dayanacağı gözləmə otaqları seqreqasiyaya uğradı.<ref name="jimcrowala"/> Planter sinfi yoxsul ağları qara səsvermənin qarşısını almaq üçün bu qanunvericilik səyinə səs verməyə inandırsa da, yeni məhdudiyyətlər, əsasən, kumulyativ sorğu vergisinin tətbiq edilməsi səbəbindən onların da seçki hüququndan məhrum edilməsi ilə nəticələndi.<ref name="epzzsd"/> 1941-ci ilə qədər ağlar bu qanunlarla hüquqlarından məhrum olanların bir qədər çoxunu təşkil edirdi: 600.000 ağdərili, 520.000 afro-amerikalıya qarşı.<ref name="epzzsd">Glenn Feldman. ''The Disfranchisement Myth: Poor Whites and Suffrage Restriction in Alabama''. Athens: University of Georgia Press, 2004, p. 136.</ref> Qaradərililərin demək olar ki, hamısı səsvermə hüququnu itirmişdi. Müəyyən müddəaları ləğv etməyə müvəffəq olan çoxsaylı hüquqi çətinliklərə baxmayaraq, ştatın qanunverici orqanı seçki hüququndan məhrum etmə üçün yenilərini yaradacaqdı. Qaradərililərin siyasi sistemdən kənarlaşdırılması 1965-ci ildə vətəndaş olaraq konstitusiya hüquqlarını həyata keçirmək üçün federal mülki hüquqlar haqqında qanun qəbul edilənə qədər davam etdi.<ref>{{Cite web |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/article/h-1248 |title=Segregation (Jim Crow) |website=Encyclopedia of Alabama|access-date=26 may 2018 |archive-date=30 may 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180530141129/http://www.encyclopediaofalabama.org/article/h-1248 |url-status=live}}</ref> Kənd yerlərində üstünlük təşkil edən Alabama qanunverici orqanı, hüquqlarından məhrum olmuş afroamerikalılar üçün məktəbləri və xidmətləri mütəmadi olaraq az maliyyələşdirdi, lakin bu, onları vergi ödəməkdən azad etmədi.<ref name="SSpaces">{{cite journal |url= http://southernspaces.org/2004/black-belt |title= The Black Belt |access-date =23 sentyabr 2006 |date=19 aprel 2004 |journal= Southern Spaces |publisher= Emory University|doi= 10.18737/M70K6P |last1= Tullos |first1= Allen|doi-access= free |archive-date=11 yanvar 2011 |archive-url= https://web.archive.org/web/20110111023122/http://southernspaces.org/2004/black-belt |url-status= live}}</ref> Qismən Cənubi Afrikalı Amerikalılar üçün təhsilin xroniki maliyyələşdirilməsinə cavab olaraq, [[Rozenvald Fondu]] [[Rosenvald məktəbi|Rosenvald məktəbləri]] kimi tanınan binanın tikintisini maliyyələşdirməyə başladı. Alabamada bu məktəblər layihələndirilib və tikinti xərclərinin üçdə biri Rosenvald fondları tərəfindən ödənilməklə qismən maliyyələşdirilib. Fond yerli icmadan və ştatdan qalan məbləği ödəmək üçün uyğun vəsait toplamağı tələb etdi. Qara sakinlər bir çox kənd yerlərində tikilmiş bu cür məktəblər üçün uyğun vəsait təmin etmək üçün əlavə pul yığaraq, özlərinə iki dəfə vergi ödədilər. Onlar tez-tez torpaq və işçi qüvvəsi bağışlayırdılar.<ref name="rosenwaldal">{{cite web |title=The Rosenwald School Building Fund and Associated Buildings MPS |website=National Register Information System |url=https://npgallery.nps.gov/NRHP/GetAsset/NRHP/64500011_text |access-date=3 oktyabr 2012}}</ref> [[File:Mount Sinai School Autauga County July 2011 1.jpg|thumb|left|1919-cu ildə tamamlanan Otoqa qraflığındaki keçmiş [[Maunt-Sinay məktəbi]]. O, ştatda tikilmiş 387 [[Rozenvald məktəbi]]ndən biri idi.]] 1913-cü ildən başlayaraq Alabamada afroamerikalı uşaqlar üçün ilk 80 Rosenvald məktəbi tikildi. 1937-ci ilə qədər ştatda 387 məktəb, yeddi müəllim evi və bir neçə peşə binası tikilmişdir. Ştatda [[Rosenvald Məktəb Binası Fondu və Əlaqəli Binaların Toplu Əmlak Təqdimatı|sağ qalmış məktəb binalarının]] bir neçəsi indi [[Tarixi Yerlərin Milli Reyestri (ABŞ)|Tarixi Yerlərin Milli Reyestrində]] qeyd olunub.<ref name="rosenwaldal"/> Davam edən irqi ayrı-seçkilik və [[Linç mühakiməsi|linçlər]], kənd təsərrüfatı depressiyası və pambıq əkinlərinin cücərməsi səbəbiylə uğursuzluğu XX əsrin əvvəllərində Alabama kəndlərindən və digər ştatlardan olan on minlərlə afroamerikalının Cənubdan [[Afroamerikalıların böyük köçü|Böyük Köçün]] bir hissəsi kimi şimal və orta qərb şəhərlərində fürsət axtarmasına səbəb oldu.<ref>{{cite book |last1=Hine |first1=Darlene |last2=Hine |first2=William |last3=Harrold |first3=Stanley |title=African Americans: A Concise History |date=2012 |publisher=Pearson Education, Inc. |location=Boston |isbn=9780205806270 |pages=[https://archive.org/details/africanamericans0000hine_i0f5/page/388 388–389] |edition=4th |url=https://archive.org/details/africanamericans0000hine_i0f5/page/388}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.britannica.com/event/Great-Migration |title=Great Migration {{!}} African-American history|work=Encyclopedia Britannica |access-date=26 may 2018 |archive-date=27 may 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180527024942/https://www.britannica.com/event/Great-Migration |url-status=live}}</ref> Bu mühacirəti əks etdirən Alabamada əhalinin artım tempi (aşağıdakı "İllərə görə əhali" cədvəlinə baxın) 1910-cu ildən 1920-ci ilə qədər təxminən yarıya qədər azaldı.<ref name= "census data">{{cite web|author=Resident Population Data |url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |title=Resident Population Data—2010 Census |publisher=2010.census.gov |access-date=31 yanvar 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110519131122/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |archive-date=19 may 2011 |url-status=dead}}</ref> Eyni zamanda, bir çox kənd əhalisi yeni sənaye işlərində işləmək üçün Birminqem şəhərinə köçdü. Birminqem o qədər sürətli böyümə yaşadı ki, ona "Sehrli şəhər" deyilirdi.<ref>{{Cite web |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/article/h-1421 |title=Birmingham {{!}} Encyclopedia of Alabama |website=Encyclopedia of Alabama|access-date=26 may 2018 |archive-date=8 sentyab 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180908221815/http://www.encyclopediaofalabama.org/article/h-1421 |url-status=live}}</ref> 1920-ci ilə qədər Birminqem ABŞ-ın 36-cı ən böyük şəhəri idi.<ref>{{Cite web |url=https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027/tab15.txt |title=Population of the 100 Largest Urban Places: 1920 |website=United States Census Bureau|archive-url=https://web.archive.org/web/20080814041159/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0027/tab15.txt|archive-date=14 avqust 2008|url-status=dead}}</ref> İqtisadiyyatının əsasını ağır sənaye və mədənçilik təşkil edirdi. Onun sakinləri onilliklər ərzində ştatın qanunverici orqanında az təmsil olunmuşdular, o, hər onillik siyahıyaalmadan sonra ştat konstitusiyasının tələb etdiyi kimi, əhali dəyişikliyinə uyğun olaraq yenidən bölünməkdən imtina edirdi. Bu, 1960-cı illərin sonlarına qədər iddia və məhkəmə qərarından sonra dəyişmədi.<ref name=":0">{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=_bq9L27c4fwC&q=birmingham+alabama+underrepresented+in+the+state+legislature&pg=PA149 |title=Defending Constitutional Rights |last=Johnson |first=Frank Minis|date=2001 |publisher=University of Georgia Press|isbn=9780820322858 |access-date=8 noyabr 2020 |archive-date=31 dekabr 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211231203237/https://books.google.com/books?id=_bq9L27c4fwC&q=birmingham+alabama+underrepresented+in+the+state+legislature&pg=PA149 |url-status=live}}</ref> {{sitat|1940-cı illərdən başlayaraq, məhkəmələr qaradərili seçicilərin səsvermə hüquqlarını tanımaq üçün ilk addımları atmağa başlayanda, Alabama qanunverici orqanı qaradərili seçicilərin hüquqlarından məhrum etmək üçün bir sıra əks addımlar atdı. Qanunvericilik qəbul edildi və seçiçiləri [bunlar əsasən ağdərili seçicilər olduğu üçün] və yerli qeydiyyatçılara seçicilərin qeydiyyatı üçün müraciət edənləri diskvalifikasiya etmək üçün daha geniş imkanlar verən konstitusiya dəyişikliyini ratifikasiya etdilər. Mobildə qaradərili vətəndaşlar [[ABŞ Konstitusiyasına on beşinci dəyişiklik|On beşinci dəyişikliyin]] pozulması olaraq bu dəyişikliyə uğurla etiraz etdilər. Qanunverici orqan həmçinin [[Taskiqi (Alabama)|Taskiqinin]] sərhədlərini qaradərililəri şəhər hüdudlarından kənarlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuş 28 tərəfli fiqurda dəyişdirdi. Ali Məhkəmə yekdilliklə qərara aldı ki, bu irqi “cerrimenderinq” Konstitusiyanı pozur. 1961-ci ildə,{{Spaces}}... Alabama qanunverici orqanı da yerli seçkilər üçün nömrələnmiş yer tələbləri qoyaraq qara səsin təsirini qəsdən azaldıb.<ref name="vra">James Blacksher, Edward Still, Nick Quinton, Cullen Brown and Royal Dumas. [http://www.protectcivilrights.org/pdf/voting/AlabamaVRA.pdf ''Voting Rights in Alabama (1982–2006)''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200924102059/http://www.protectcivilrights.org/pdf/voting/AlabamaVRA.pdf |date=24 sentyabr 2020}}, Renew the VRA.org, July 2006, from discussion in Peyton McCrary, Jerome A. Gray, Edward Still, and Huey L. Perry, "Alabama" in ''Quiet Revolution in the South'', pp. 38–52, Chandler Davidson and Bernard Grofman, eds. 1994.</ref>}} İkinci Dünya Müharibəsinin tələbləri ilə bağlı sənaye inkişafı ştata vətəndaş müharibəsindən əvvəl görünməmiş rifah səviyyəsi gətirdi.<ref name="SSpaces"/> Kəndli işçilər daha yaxşı iş yerləri və daha yüksək həyat səviyyəsi üçün ştatın ən böyük şəhərlərinə axışdılar. Bu kütləvi işçi axınının bir nümunəsi Mobildə baş verdi. 1940-1943-cü illər arasında 89.000-dən çox insan müharibə ilə əlaqəli sənayelərdə işləmək üçün bu şəhərə köçdü.<ref name="thomason2">{{cite book |last1=Thomason |first1=Michael |title=Mobile : the new history of Alabama's first city |date=2001 |publisher=University of Alabama Press |location=Tuscaloosa |isbn=0-8173-1065-7 |pages=213–217}}</ref> Ştat istehsal və xidmət bazasını inkişaf etdirdikcə pambıq və digər [[Əmtəə bitkisi|əmtəə bikiləri]] əhəmiyyətini itirdi. 1901-ci ildən 1961-ci ilə qədər ştatda kütləvi əhali dəyişikliklərinə baxmayaraq, kəndlilərin üstünlük təşkil etdiyi qanunverici orqan, ştat konstitusiyasının onillik siyahıyaalmaların nəticələrinə görə Nümayəndələr Palatasının və Senatın yerlərini əhaliyə görə yenidən bölüşdürmə tələbinə riayət etməkdən imtina etdi. Onlar kənd təsərrüfatı sahələrində siyasi və iqtisadi hakimiyyəti saxlamaq üçün köhnə nümayəndəliyə sadiq qaldılar. Nəticələrdən biri, Birminqemin sənaye və iqtisadi güc mərkəzini özündə birləşdirən [[Cefferson qraflığı (Alabama)|Cefferson qraflığının]] bütün vergi gəlirlərinin üçdə birindən çoxunu ştata verdiyi, lakin xidmətlərdə mütənasib məbləğ almaması idi. Şəhər maraqları qanunverici orqanda mütəmadi olaraq az təmsil olunurdu. 1960-cı ildə aparılan bir tədqiqat qeyd etdi ki, kəndlilərin hökmranlığı səbəbindən "ümumi ştat əhalisinin təxminən 25%-ni təşkil edən azlıq Alabama qanunverici orqanının əksəriyyətinə nəzarət edir".<ref name=":0" /><ref name="pjhwpa">{{cite web |url=http://elections.gmu.edu/Redistricting/AL.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20071017192719/http://elections.gmu.edu/Redistricting/AL.htm |archive-date=17 oktyabr 2007 |title=George Mason University, United States Election Project: Alabama Redistricting Summary. |access-date=24 oktyabr 2010 |url-status=dead}}</ref> ABŞ Ali Məhkəməsində ''Beyker Karra qarşı'' (1962) və ''Reynolds Simsə qarşı'' (1964) məhkəmə işində məhkəmə qərar verdi ki, "[[bir səs prinsipi|bir adam, bir səs]]" prinsipi ştat qanunvericilik orqanlarının hər iki palatasının əsasını təşkil etməlidir və onların bölgələri coğrafi qraflıqlara deyil, əhaliyə əsaslanmalıdır.<ref>{{Cite web |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/article/h-2023 |title=Reynolds v. Sims |website=Encyclopedia of Alabama|access-date=26 may 2018 |archive-date=27 m 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180527201725/http://www.encyclopediaofalabama.org/article/h-2023 |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite journal|date=1963|title=Baker V. Carr and Legislative Apportionments: A Problem of Standards|jstor=794657|journal=The Yale Law Journal|volume=72|issue=5|pages=968–1040|doi=10.2307/794657|url=https://digitalcommons.law.yale.edu/ylj/vol72/iss5/4|access-date=26 mart 2019|archive-date=26 mar 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190326031411/https://digitalcommons.law.yale.edu/ylj/vol72/iss5/4/|url-status=live}}</ref> Afroamerikalılar 1950-ci və 1960-cı illərdə vətəndaş hüquqları hərəkatı, o cümlədən hüquqi problemlər vasitəsilə ştatda hüquqdan məhrumetmə və seqreqasiyaya son qoymaq üçün təzyiq göstərməyə davam etdilər. 1954-cü ildə ABŞ Ali Məhkəməsi ''[[Braun Təhsil Şurasına qarşı]]'' məhkəmə işində qərar verdi ki, dövlət məktəbləri [[ABŞ-da deseqreqasiya|deseqreqasiya]] olunmalı idi, lakin Alabama tabe olmaqda gecikdi. 1960-cı illərdə Qubernator [[Corc Uolles]]in rəhbərliyi altında, Alabamanın deseqreqasiya ilə bağlı federal tələblərə əməl olunmasına müqavimət göstərdi.<ref>{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=I5JJCAAAQBAJ&q=alabama+brown+v.+board&pg=PT94 |title=Brown v. Board of Education and the Civil Rights Movement |last=Klarman |first=Michael J.|date=31 iyul 2007 |publisher=Oxford University Press|isbn=9780190294588 |access-date=8 noyabr 2020 |archive-date=20 fevral, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210220154843/https://books.google.com/books?id=I5JJCAAAQBAJ&q=alabama+brown+v.+board&pg=PT94 |url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news |url=http://www.abajournal.com/magazine/article/september_2_1963_gov._wallace_halts_integration/ |title=2 sentyabr 1963: Gov. Wallace halts integration|work=ABA Journal |access-date=26 may 2018|others=Mark Curriden|archive-date=27 may 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180527023651/http://www.abajournal.com/magazine/article/september_2_1963_gov._wallace_halts_integration/|url-status=live}}</ref> Vətəndaş hüquqları hərəkatının Alabamada diqqətəlayiq hadisələri, o cümlədən [[Montqomeri avtobus xətti insidenti]] (1955-1956), 1961-ci ildə [[Azadlıq süvariləri]] və 1965-ci ildə Selmadan Montqomeriyə yürüşlər olmuşdur.<ref>{{Cite web |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/article/s-121 |title=Civil Rights Movement in Alabama Feature |website=Encyclopedia of Alabama|access-date=26 may 2018 |archive-date=27 may 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180527201747/http://www.encyclopediaofalabama.org/article/s-121 |url-status=live}}</ref> Bunlar [[Mülki Hüquqlar Qanunu|1964-cü il Mülki Hüquqlar Aktının]] və [[Səsvermə Hüquqları Aktı|1965-ci il Səsvermə Hüquqları Aktının]] ABŞ Konqresi tərəfindən qəbul edilməsinə və qüvvəyə minməsinə töhfə verdi.<ref name="cra64">{{cite web |url=http://finduslaw.com/civil_rights_act_of_1964_cra_title_vii_equal_employment_opportunities_42_us_code_chapter_21 |title=Civil Rights Act of 1964 |publisher=Finduslaw.com |access-date=24 oktyabr 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20101021141154/http://finduslaw.com/civil_rights_act_of_1964_cra_title_vii_equal_employment_opportunities_42_us_code_chapter_21 |archive-date=21 oktyabr 2010 |url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news |url=https://www.thenation.com/article/alabama-birthplace-of-voting-rights-act-once-again-gutting-voting-rights/ |title=Alabama, Birthplace of the Voting Rights Act, Is Once Again Gutting Voting Rights |last=Berman |first=Ari|date=1 oktyabr 2015|work=The Nation |access-date=26 may 2018|issn=0027-8378 |archive-date=27 may=http://archive.fairvote.org/?page=516 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180527023747/https://www.thenation.com/article/alabama-birthplace-of-voting-rights-act-once-again-gutting-voting-rights/ |url-status=live}}</ref> 1964-cü ildə ştatlarda qanuni seqreqasiya sona çatdı, lakin Cim Krou vərdişləri məhkəmədə xüsusi etiraz edilənə qədər davam etdi.<ref name="USDOJ">{{cite web |url=http://www.usdoj.gov/kidspage/crt/voting.htm |archive-url=https://web.archive.org/web/20070221054512/http://www.usdoj.gov/kidspage/crt/voting.htm |archive-date=21 fevral 2007 |title=Voting Rights |access-date=23 sentyabr 2006 |date=9 yanvar 2002 |website=Civil Rights: Law and History |publisher=U.S. Department of Justice |url-status=dead}}</ref> [[The New York Times]]-a görə, 2017-ci ilə qədər Alabama ştatının afroamerikalılarının çoxu Alabama ştatının Birminqem və Montqomeri kimi şəhərlərində yaşayırdılar. Həmçinin, mərkəzi Alabama boyunca Qara Kəmər bölgəsi "əsasən afroamerikalılardan ibarət yoxsul qraflıqlara ev sahibliyi edir. Bu əyalətlərə Dallas, [[Launds qraflığı (Alabama)|Launds]], [[Marenqo qraflığı (Alabama)|Marenqo]] və [[Perri qraflığı (Alabama)|Perri]] daxildir."<ref name="NYT_2017">{{cite news |title=Alabama Senate Race Between Roy Moore and Doug Jones Ends With More Controversy |first1=Jonathan |last1=Martin |first2=Alan |last2=Blinder |date=12 dekabr 2017}}</ref> 1972-ci ildə, 1901-ci ildən bəri ilk dəfə olaraq, qanunverici orqan onillik siyahıyaalmaya əsaslanaraq Konqresin yenidən bölüşdürülməsini tamamladı. Bu, inkişaf etmiş şəhər ərazilərinə, eləcə də altmış ildən çox müddət ərzində kifayət qədər təmsil olunmayan bütün əhaliyə fayda verdi.<ref name="pjhwpa" /> Ştat nümayəndə palatası və senat dairələrinin həyata keçirilməsi üçün digər dəyişikliklər edildi. Alabama XX əsrin sonlarından bəri bəzi dəyişikliklər etdi və nümayəndəliyi artırmaq üçün yeni səsvermə növlərindən istifadə etdi. 1980-ci illərdə çox məqsədli yenidən bölüşdürülmə işi, ''[[Dillard Krenşo qraflığına qarşı]]'' məhkəmə işi, qraflıqlar və məktəb şuraları da daxil olmaqla, 180 Alabama yurisdiksiyasının nümayəndə yerləri üçün ümumi səsverməyə etiraz etdi. Ümumi səsvermə, əksəriyyət bütün yerləri tutmağa meylli olduğu üçün bir qraflıqda hər hansı azlığın səslərini azaldıb. Afroamerikalıların ştatda əhəmiyyətli bir azlığı təşkil etmələrinə baxmayaraq, onlar geniş yurisdiksiyaların əksəriyyətində heç bir nümayəndə seçə bilmədilər.<ref name="vra" /> Bu işin həllinin bir hissəsi olaraq, Alabama ştatının beş şəhəri və qraflığı, o cümlədən, [[Çilton qraflığı (Alabama)|Çilton qraflığı]], çox yerli yurisdiksiyalarda nümayəndələrin seçilməsi üçün [[Proporsional seçki sistemi|kumulyativ səsvermə]] sistemini qəbul etdi. Bu, seçicilərin daha proporsional təmsil olunması ilə nəticələndi. Proporsional təmsilçiliyin başqa bir formasında [[Koneka qraflığı (Alabama)|Koneka qraflığı]] kimi 23 yurisdiksiya [[məhdud səsvermə]]dən istifadə edir. 1982-ci ildə məhdud səsvermə ilk dəfə Koneka qraflığında sınaqdan keçirildi. Bu sistemlərin birgə istifadəsi afroamerikalıların və qadınların yerli idarələrə seçilmə sayını artırdı və nəticədə hökumətlər öz vətəndaşlarını daha çox təmsil etdilər.<ref name="cum">{{cite web |title=Cumulative Elections in Alabama (2004) |url=http://archive.fairvote.org/?page=516 |publisher=FairVote Archives |access-date=11 yanvar 2015 |archive-date=3 fevralhttps://www.al.com/news/birmingham/2016/05/a_roy_moore_timeline 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150203203843/http://archive.fairvote.org/?page=516 |url-status=live}}</ref> 1960-cı illərdən başlayaraq, ştat iqtisadiyyatı artan xarici rəqabət səbəbindən ənənəvi taxta-şalban, polad və toxuculuq sənayesindən uzaqlaşdı. Məsələn, polad işləri 1950-ci ildə 46.314-dən 2011-ci ildə 14.185-ə qədər azaldı.<ref>{{cite book |last1=Bridges |first1=Edwin |title=Alabama: The Making of an American State |date=2016 |publisher=University of Alabama Press |location=Tuscaloosa, AL |page=224}}</ref> Bununla belə, ştat, xüsusilə Hantsvill, 1960-cı ildə Saturn raket proqramının və kosmik gəminin inkişafında əsas obyekt olan [[Marşal Kosmik Uçuş Mərkəzi]]nin açılmasından faydalandı. Avtomobil yığılması kimi texnologiya və istehsal sənayeləri iyirminci əsrin sonlarında ştatın bəzi köhnə sənayelərini əvəz etdi, lakin ştatın iqtisadiyyatı və inkişafı Corciya və Florida kimi bölgədəki digər ştatlardan geri qaldı.<ref>{{cite book |last1=Bridges |first1=Edwin |title=Alabama: The Making of an American State |date=2016 |publisher=University of Alabama Press |location=Tuscaloosa, AL |pages=224–229}}</ref> === XXI əsr === 2001-ci ildə Alabama Ali Məhkəməsinin baş hakimi [[Roy Mur]] Montqomeridəki kapitoliyada [[On qüsurlu hərəkət]] heykəlini quraşdırdı. 2002-ci ildə 11-ci ABŞ Dairə Məhkəməsi heykəlin götürülməsinə qərar verdi, lakin Mur məhkəmə qərarına əməl etməkdən imtina etdi, bu da kapitol ətrafında abidənin saxlanması lehinə etirazlara səbəb oldu. Abidə 2003-cü ilin avqustunda götürülüb.<ref>{{cite web |last1=Faulk |first1=Kent |title=A Roy Moore timeline: From Ten Commandments to senate candidate |url=https://www.al.com/news/birmingham/2016/05/a_roy_moore_timeline_from_ten.html |website=al.com |access-date=6 fevral 2021 |date=8 may 2016 |archive-date=13 avqust 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200813094511/https://www.al.com/news/birmingham/2016/05/a_roy_moore_timeline_from_ten.html |url-status=live}}</ref> İyirmi birinci əsrdə ştatda bir neçə təbii fəlakət baş verdi. 2004-cü ildə 3-cü kateqoriyaya aid fırtına olan [[İvan qasırğası]] ştatı vurdu və 18 milyard dollardan çox ziyan vurdu. Bu, ştatı müasir tarixində vuran ən dağıdıcı fırtınalardan biri idi.<ref>{{cite web |last1=Morgan |first1=Leigh |title=Remembering Hurricane Ivan 14 years later |url=https://www.al.com/news/erry-2018/09/338f6e161d3228/remembering-hurricane-ivan-14.html |website=al.com |access-date=6 fevral 2021 |date=16 sentyabr 2018 |archive-date=20 fevral 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210220152012/https://www.al.com/news/erry-2018/09/338f6e161d3228/remembering-hurricane-ivan-14.html |url-status=live}}</ref> 2011-ci ilin aprelində 62 tornadodan ibarət [[2011-ci il super partlayışı|super partlayış]] ştatı vurdu və 238 nəfərin ölümünə səbəb oldu və bir çox icmaları məhv etdi.<ref>{{cite web |last1=Leada |first1=Gore |title=April 27, 2011 tornadoes in Alabama: A by-the-numbers look at day of devastation |url=https://www.al.com/sports/g66l-2019/04/4a522b8b4b5305/april-27-2011-tornadoes-in-alabama-a-bythenumbers-look-at-day-of-devastation.html |website=al.com |access-date=6 fevral 2021 |date=27 aprel 2019 |archive-date=14 fevral 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210214052116/https://www.al.com/sports/g66l-2019/04/4a522b8b4b5305/april-27-2011-tornadoes-in-alabama-a-bythenumbers-look-at-day-of-devastation.html |url-status=live}}</ref> == Coğrafiya == {{Əsas|Alabama coğrafiyası}} {{Həmçinin bax|Alabama qraflıqlarının siyahısı|Alabama geologiyası}} [[File:Map of Alabama terrain NA.jpg|thumb|right]] [[File:OnoIslandAl.jpg|thumb|right|Bolduin qraflığında [[Ono adası (Alabama)|Ono adası]]]] [[File:MonteSanoStateParkhsval.jpg|thumb|Hantsvilldə [[Monte-Sano Ştat Parkı]]]] [[File:Cathedral Cavern 2019.png|thumb|right|[[Marşall qraflığı (Alabama)|Marşall qraflığında]] [[Katedral mağaraları ştat parkı|Katedral mağaraları]]]] Ümumi sahəsi {{convert|52419|sqmi|km2|abbr=out|sp=us}} olan Alabama ABŞ-ın otuzuncu ən böyük ştatıdır: ərazinin 3,2%-i sudur, Alabama səth suların miqdarına görə 23-cü yeri tutmaqla yanaşı, həm də ona ABŞ-da ikinci ən böyük daxili su yolu sistemini verir.<ref>{{cite web |url= http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=n&_lang=en&mt_name=DEC_2000_SF1_U_GCTPH1R_US9S&format=US-9S&_box_head_nbr=GCT-PH1-R&ds_name=DEC_2000_SF1_U&geo_id=01000US |title= GCT-PH1-R. Population, Housing Units, Area, and Density (areas ranked by population): 2000 |year= 2000 |access-date= 23 sentyabr 2006 |website= Geographic Comparison Table |publisher= U.S. Census Bureau |archive-url= http://webarchive.loc.gov/all/20090403062125/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=n&_lang=en&mt_name=DEC_2000_SF1_U_GCTPH1R_US9S&format=US-9S&_box_head_nbr=GCT-PH1-R&ds_name=DEC_2000_SF1_U&geo_id=01000US |archive-date= 3 aprel 2009 |url-status= dead}}</ref> Quru ərazisinin təxminən beşdə üçü [[Körfəz sahili ovalığı]]nın bir hissəsidir, [[Missisipi çayı]]na və Meksika körfəzinə doğru ümumi enişli zərif düzənlikdir. [[Şimali Alabama]] bölgəsi əsasən dağlıqdır, [[Tennessi çayı]] böyük bir dərəni kəsərək, çoxsaylı kiçik çaylar, axınlar, çaylar, dağlar və göllər yaradır.<ref name="NetState">{{cite web |url=http://www.netstate.com/states/geography/al_geography.htm |title=The Geography of Alabama |website=Geography of the States |publisher=NetState.com |date=11 avqust 2006 |access-date=23 sentyabr 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20060917172224/http://www.netstate.com/states/geography/al_geography.htm |archive-date=17 sentyabr 2006 |url-status=live}}</ref> Alabama şimaldan Tennessi, şərqdən Corciya, cənubdan Florida və qərbdən Missisipi ştatları ilə həmsərhəddir. Alabama, ştatın ən cənub kənarında, Meksika körfəzində sahil xəttinə malikdir.<ref name="NetState"/> Ştat Mobil körfəzində dəniz səviyyəsindən<ref name="usgs">{{cite web|date=29 aprel 2005 |url=http://erg.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html#Highest |title=Elevations and Distances in the United States |publisher=U.S. Geological Survey |access-date=3 noyabr 2006 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080116113632/http://erg.usgs.gov/isb/pubs/booklets/elvadist/elvadist.html |archive-date=16 yanvar 2008 |url-status=dead}}</ref> [[Çiho dağı]]nda {{cvt|2413|ft}}-ə<ref name="NetState" /> qədər [[Send-Mauntin|şimal-şərqdə]] {{convert|2,000|ft|m}}-dan çox dəyişir.<ref name=ngs>{{cite web |url=http://www.ngs.noaa.gov/cgi-bin/ds_mark.prl?PidBox=DG3595 |title=NGS Data Sheet for Cheaha Mountain |publisher=U.S. National Geodetic Survey |access-date=8 iyun 2011 |archive-date=23 iyul 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130723044128/http://www.ngs.noaa.gov/cgi-bin/ds_mark.prl?PidBox=DG3595 |url-status=live}}</ref> Alabama ərazisi {{convert|22|e6acre|km2}} və ya ştatın ümumi ərazisinin 67%-i olan meşələrdən ibarətdir.<ref>[http://www.alabamaforests.org/Introduction/index.html Alabama Forest Owner's Guide to Information Resources, Introduction], Alabamaforests.org {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20150427181510/http://www.alabamaforests.org/Introduction/index.html |date=27 aprel 2015}}</ref> Körfəz sahili boyunca suburban [[Bolduin qraflığı (Alabama)|Bolduin qraflığı]] həm quru, həm də su sahəsinə görə ştatın ən böyük qraflığıdır.<ref>{{cite web |url=http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-context=gct&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_GCTPH1R_ST2S&-CONTEXT=gct&-tree_id=4001&-redoLog=true&-geo_id=04000US01&-format=ST-2 |title=Alabama County (geographies ranked by total population): 2000 |date=2000 |website=Geographic Comparison Table |publisher=U.S. Census Bureau |access-date=14 may 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20081011232646/http://factfinder.census.gov/servlet/GCTTable?_bm=y&-context=gct&-ds_name=DEC_2000_SF1_U&-mt_name=DEC_2000_SF1_U_GCTPH1R_ST2S&-CONTEXT=gct&-tree_id=4001&-redoLog=true&-geo_id=04000US01&-format=ST-2|archive-date=11 oktyabr 2008 |url-status=dead}}</ref> [[File:NaturalBridgeAl.jpg|thumb|left|[[Vinston qraflığı (Alabama)|Vinston qraflığındakı]] Təbii körpü qayası Qayalıqların şərqindəki ən uzun təbii körpüdür.]] Alabamada [[Milli Park Xidməti]] tərəfindən idarə olunan ərazilərə [[Aleksandr-Siti]] yaxınlığındakı [[Horsşu-Bend milli hərbi parkı]], [[Fort-Peyn (Alabama)|Fort-Peyn]] yaxınlığındakı [[Litl-River-Kanyon milli yasaqlığı]], [[Fort-Peyn (Alabama)|Bricportdakı]] [[Rassel-Keyv milli abidəsi]], Taskiqidəki [[Taskiqili pilotlar milli tarix abidəsi]] və Taskiqi yaxınlığındakı [[Taskiqi İnstitutu milli tarix abidəsi]] daxildir.<ref>{{cite web |url=http://home.nps.gov/applications/parksearch/state.cfm?st=al |title=National Park Guide |access-date=23 sentyabr 2006 |website=Geographic Search |publisher=National Park Service—U.S. Department of the Interior |location=Washington, D.C |archive-url= https://web.archive.org/web/20060930090713/http://home.nps.gov/applications/parksearch/state.cfm?st=al |archive-date= 30 sentyabr 2006 |url-status=live}}</ref> Bundan əlavə, Alabama ştatında dörd [[Milli meşə (ABŞ)|Milli meşə]] var: [[Koneka milli meşəsi|Koneka]], [[Talladiqa milli meşəsi|Talladiqa]], [[Taskiqi milli meşəsi|Taskiqi]] və [[Vilyam Brokmen Benkhed milli meşəsi|Vilyam Brokmen Benkhed]].<ref>{{cite web |url=http://www.fs.fed.us/r8/alabama/forests/ |title=National Forests in Alabama |access-date=5 oktyabr 2008 |website=USDA Forest Service |publisher=United States Department of Agriculture |archive-url=https://web.archive.org/web/20081007051917/http://www.fs.fed.us/r8/alabama/forests/ |archive-date=7 oktyabr 2008 |url-status=live}}</ref> Alabama, həmçinin [[Natçez-treys park yolu]], [[Selmadan Montqomeriyə milli tarix yolu]] və [[Gözyaşı yolu|Gözyaşı yolu milli tarix yolu]] ehtiva edir. Görkəmli təbiət möcüzələrinə aşağıdakılar daxildir: [[Heylivill (Alabama)|Heylivillin]] bir az cənubunda, [[Qayalı dağlar|Qayalıqların]] şərqindəki ən uzun [[təbii körpü]] olan [[Təbii körpü (Alabama)|"Təbii körpü"]] qayası, Katedralə bənzər görünüşünə görə adlandırılan, dünyanın ən böyük mağara girişlərindən və stalaqmitlərindən birinə malik [[Marşall qraflığı (Alabama)|Marşall qraflığında]] [[Katedral mağaraları ştat parkı|Katedral mağaraları]], [[Men]] və Meksika arasındakı ən hündür sahil xətti nöqtəsi olan [[Feyrhop (Alabama)|Feyrhopda]] İkor-Ruj,<ref>{{Cite web|url=https://mobilebaymag.com/coastal-clay/|title=Coastal Clay|first=Breck|last=Pappas|date=14 yanvar 2016|website=Mobile Bay Magazine|access-date=21 sentyabr 2020|archive-date=20 fevral 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210220154038/https://mobilebaymag.com/coastal-clay/|url-status=live}}</ref> ABŞ-da ilk rəsmi qeydə alınmış mağara olan [[Çildersberq (Alabama)|Çildersberqdə]] [[De-Soto mağaraları]],<ref>{{Cite web|url=http://lcweb2.loc.gov/diglib/legacies/loc.afc.afc-legacies.200002662/|title=DeSoto Caverns Park, Childersburg, Alabama|first=Representative (3rd District) Bob Riley--|last=Collector|date=21 sentyabr 2000|website=lcweb2.loc.gov}}</ref> [[Qadsden (Alabama)|Qadsdendə]] 90 futluq şəlaləyə malik [[Nokkalula şəlalələr parkı|Nokkalula şəlalələri]], iki şəlalə, altı təbii körpüyə ev sahibliyi edən və əfsanəvi quldur Cessi Ceymsin sığınacağı kimi xidmət etdiyi iddia edilən [[Fil-Kempbell (Alabama)|Fil-Kempbell]] yaxınlığındakı [[Dizmelz kanyonu]],<ref>{{Cite web|url=http://encyclopediaofalabama.org/article/h-3172|title=Dismals Canyon|website=Encyclopedia of Alabama|access-date=21 sentyabr 2020|archive-date=31 oktyabr 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201031175203/http://encyclopediaofalabama.org/article/h-3172|url-status=live}}</ref> [[Cekson qraflığı (Alabama)|Cekson qraflığında]] 143 futluq çuxura, iki şəlaləyə malik və Amerikada ən çox fotoqrafı çəkilən vəhşi mağaralarından biri olan Stivens-Qap mağarası, <ref>{{Cite web|url=https://www.saveyourcaves.org/preserve?rowid=stephens-gap-callahan-cave-preserve|title=Preserve: Stephens Gap Callahan Cave Preserve|website=www.saveyourcaves.org|access-date=27 iyun 2019|archive-date=20 fevral 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210220153323/https://www.saveyourcaves.org/preserve?rowid=stephens-gap-callahan-cave-preserve|url-status=live}}</ref> Fort-Peyn yaxınlığında ölkənin ən uzun dağ çaylarından biri olan Litl-River-Kanyonu, [[Varrier (Alabama)|Varrier]] yaxınlığında yeraltı hovuz, kor mağara balıqları və 260 milyon illik əhəngdaşı birləşmələrinə malik [[Rikvud mağaraları ştat parkı|Rikvud mağaraları]] və Alabama-Tennessi ştatı sərhəddində [[Jeriko divarları]] kanyonu. [[File:Cliffs inside the Wetumpka impact crater in Wetumpka, Alabama.jpg|thumb|right|[[Vetampka krateri|Vetampka meteorit kraterinin]] kənarındakı qayalıqlar]] {{convert|5|mi|km|0|adj=on}} enində meteorit krateri [[Elmor qraflığı (Alabama)|Elmor qraflığında]], Montqomerinin şimalında yerləşir. Bu, [[Vetampka krateri]], "Alabama ştatının ən böyük təbii fəlakəti"nin yeridir. Təxminən 80 milyon il əvvəl əraziyə {{convert|1000|ft|m|adj=on}} enində meteorit düşüb.<ref name="mlvguh">{{cite Earth Impact DB |name= Wetumpka |accessdate =20 avqust 2009 |nocat=1}}</ref> [[Vetampka (Alabama)|Vetampka]] şəhərinin mərkəzindən bir qədər şərqdə yerləşən təpələr, səthin altında müşahidə edilən konsentrik qırılma halqaları və parçalanmış qaya zonaları səbəbindən Vetampka krateri və ya astroblem ("ulduz yarası") kimi etiketlənmiş ərazi ilə əsas süxura partladılmış zərbə kraterinin aşınmış qalıqlarını nümayiş etdirir.<ref>"The Wetumpka Astrobleme" by John C. Hall, Alabama Heritage, Fall 1996, Number 42.</ref> 2002-ci ildə Vyana Geokimya Universiteti ilə birlikdə Kristian Koberl dəlillər dərc etdi və be yeri Yer kürəsində məlum olan 157-ci zərbə krateri olaraq təyin etdi.<ref>{{cite web |last=King |first=David T., Jr. |title=Wetumpka Crater |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1035 |website=Encyclopedia of Alabama |access-date=13 dekabr 2011 |date=23 aprel 2010 |archive-date=16 fevral 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120216201429/http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1035 |url-status=live}}</ref> === İqlim === {{Əsas|Alabamanın iqlimi}} Ştat [[Keppen iqlim təsnifatı]]na əsasən [[rütubətli subtropik]] (Cfa) kimi təsnif edilir.<ref>{{cite web |url=http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1283 |title=Encyclopedia of Alabama: Climate |date=17 avqust 2007 |publisher=University of Alabama |access-date=26 aprel 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100621180731/http://www.encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-1283 |archive-date=21 iyun 2010 |url-status=dead}}</ref> Ştatın orta illik temperaturu 64° F (18° C) dərəcədir. Temperatur ştatın cənub hissəsində [[Meksika körfəzi]]nə yaxınlığı ilə əlaqədar daha istiyə meyillidir, şimal hissələrində, xüsusən şimal-şərqdəki [[Appalaç dağları]]nda bir qədər soyuğa meyillidir.<ref name="cprgsw">{{cite web |url=https://www.britannica.com/eb/article-78303/Alabama |title=Alabama Climate |website=Encyclopædia Britannica |access-date=24 oktyabr 2010 |archive-date=16 iyun 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080616140321/https://www.britannica.com/eb/article-78303/Alabama |url-status=live}}</ref> Ümumiyyətlə Alabamanın il boyu çoxlu yağıntıya malik çox isti yayları və mülayim qışları var. Ştata hər il orta hesabla {{convert|56|in|mm}} yağıntı düşür və cənub hissəsində 300 günə qədər uzun bir yetişmə mövsümü olur.<ref name="cprgsw"/> Alabamada yaylar ABŞ-ın ən isti yayları arasındadır, ştatın bəzi yerlərində yay boyu yüksək temperatur orta hesabla {{convert|90|°F}}-dən artıqdır. Alabama həmçinin [[Tropik siklon|tropik tufanlara və qasırğalara]] meyllidir. Ştatın körfəzdən uzaq əraziləri fırtınaların təsirindən qorunmur, bu fırtınalar çox vaxt içəriyə doğru hərəkət etdikcə və zəiflədikcə çoxlu miqdarda yağış yağdırır. Cənubi Alabamada çoxlu [[tufan]] müşahidə edilir. Mobil Körfəz ətrafında yerləşən Körfəz sahilində ildə orta hesabla 70-80 ildırımlı gün qeydə alınır. Bu fəaliyyət əyalətdə bir qədər şimala doğru azalır, lakin hətta ştatın ən uzaq şimalında ildə təxminən 60 gün ildırım müşahidə edilir. Bəzən şiddətli tufanlar tez-tez [[şimşək]] və böyük [[Dolu (yağıntı)|dolu]] ilə birlikdə olur; ştatın mərkəzi və şimal hissələri bu tip fırtınalara daha həssasdır. Alabama ildırım vurması nəticəsində ölənlərin sayına görə doqquzuncu, adambaşına ildırım vurması nəticəsində ölənlərin sayına görə onuncu yeri tutur.<ref>{{cite web |title=Lightning Fatalities, Injuries and Damages in the United States, 2004–2013 |url=http://www.lightningsafety.noaa.gov/stats/04-13state_fatality_rates.pdf |access-date=26 aprel 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140427010029/http://www.lightningsafety.noaa.gov/stats/04-13state_fatality_rates.pdf |archive-date=27 aprel 2014}}</ref> [[File:Phil Campbell tornado damage.jpg|thumb|left|Ştatboyu [[2011-ci il super partlayışı|27 aprel 2011-ci ildə tornado partlayışından]] sonra [[Fil-Kempbell (Alabama)|Fil-Kempbelldə]] tornadonun vurduğu ziyan]] [[Milli İqlim Məlumat Mərkəzi]]nin 1 yanvar 1950-ci ildən 2013-cü ilin iyununa qədər olan statistik məlumatlara görə, Alabama, [[Oklahoma]] və [[Ayova]] ilə birlikdə digər ştatlara görə ən çox təsdiqlənmiş [[Fujita şkalası|F5]] və [[Təkmilləşdirilmiş Fujita şkalası|EF5]] tornadolarına malikdir.<ref>{{cite web |title=LIST: States with the most F5/EF5 tornadoes since 1950; Ohio high on list |url=http://www.newsnet5.com/weather/weather-news/kshb-list-states-with-the-most-ef5-tornadoes |access-date=26 aprel 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140426232719/http://www.newsnet5.com/weather/weather-news/kshb-list-states-with-the-most-ef5-tornadoes |archive-date=26 aprel 2014}}</ref> Bir neçə uzun müddət davam edən F5 / EF5 tornadoları Alabama ştatında 1950-ci ildən bəri digər ştatlara görə daha çox tornado ölümlərinə səbəb olub. Ştat [[1974-cü il super partlayışı|1974-cü il super partlayışından]] təsirinə məruz qaldı və 2011-ci il super partlayışı çoxlu dağıntılar törətdi. 2011-ci il super partlayışı ştatda rekord miqdarda tornado yaratdı. Onların sayı 62-yə çatıb.<ref>{{cite web |last=Oliver |first=Mike |title=April 27's record tally: 62 tornadoes in Alabama |date=4 avqust 2011 |url=http://blog.al.com/spotnews/2011/08/april_27s_record_tally_62_torn.html |publisher=al.com |access-date=4 noyabr 2012 |archive-date=9 noyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121109185256/http://blog.al.com/spotnews/2011/08/april_27s_record_tally_62_torn.html |url-status=live}}</ref> Tornadoların pik mövsümü ştatın şimal hissələri ilə cənub hissələrində fərqlənir. Alabama, adətən şiddətli bahardan başqa, noyabr və dekabr aylarında ikinci tornado mövsümü olan dünyada nadir yerlərdən biridir. Şimal hissəsi - Tennessi çayı vadisi boyunca - ən həssasdır. Tornadolardan ən çox təsirlənən Alabama və Missisipi ərazisi bəzən Cənub Düzənliklərinin [[Tornado xiyabanı]]ndan fərqli olaraq [[Diksi xiyabanı]] adlanır. Cənub-Şərqi Birləşmiş Ştatların əksər hissəsində olduğu kimi, Alabamada qışlar ümumiyyətlə mülayim keçir, yanvar ayının orta temperaturu Mobildə {{convert|40|°F}} və Birminqemdə təxminən {{convert|32|°F}} olur. Alabama ştatının çox hissəsində qar nadir hadisə olsa da, Montqomerinin şimalındakı ştat ərazilərinə hər qış bir neçə dəfə qar yağa bilir, bir neçə ildən bir arabir orta dərəcədə güclü qar yağır. Tarixi qar yağışı hadisələrinə [[1963-cü il Yeni il gecəsi qar fırtınası]] və [[1993-cü ildə Əsrin fırtınası]] daxildir. Birminqem bölgəsi üçün illik orta qar yağışı ildə {{convert|2|in|mm}} təşkil edir. Körfəzin cənub sahillərində qar daha az yağır, bəzən bir neçə il heç qar yağmır. Alabama ştatının ən yüksək temperaturu {{convert|112|°F}} 5 sentyabr 1925-ci ildə [[Sentervill (Alabama)|Sentervillin]] qeyri-korporativ icmasında qeydə alınıb. 30 yanvar 1966-cı ildə [[Nyu-Market (Alabama)|Nyu-Marketdə]] {{convert|-27|°F}} ilə rekord aşağı temperatur qeydə alınıb.<ref>{{cite web |url=http://www.accuracyproject.org/recordtemps.html |title=Record high and low temperatures for all 50 states |website=Internet Accuracy Project |publisher=accuracyproject.org |access-date=3 noyabr 2012 |archive-date=17 yanvar 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117053325/http://www.accuracyproject.org/recordtemps.html |url-status=live}}</ref> {{Alabama iqlim cədvəli}} === Flora və fauna === {{Əsas|Alabama suda-quruda yaşayanlarının siyahısı|Alabama məməlilərinin siyahısı|Alabama sürünənlərinin siyahısı}} [[File:CahabaRiverNWR1.jpg|thumb|[[Kahaba Çayı Milli Təbiət Qoruğu]]nda, [[Kahaba çayında]] [[Hymenocallis coronaria|Kahaba zanbaqları]] (''Hymenocallis coronaria'') stendi]] Alabama şimalda Tennessi vadisi, [[Appalaç platosu]] və [[Ridc-ənd-Vali]]dən mərkəzdə [[Pidmont platosu]], [[Keynbreyk (Alabamanın bölgəsi)|Keynbreyk]] və Qara Kəmər, cənubda [[Körfəz sahili ovalığı]] və Meksika körfəzi boyunca çimərliklərə qədər müxtəlif [[Flora (botanika)|flora]] və [[Fauna (zoologiya)|faunaya]] ev sahibliyi edir. Ştat ümumi [[biomüxtəliflik]] diapazonuna görə adətən ölkədə ən yuxarı sıralarda yer alır.<ref name="alawildlife">{{cite book |title=Alabama Wildlife: Volume One |last=Mirarchi |first=Ralph E. |year=2004 |publisher=University of Alabama Press |location=Tuscaloosa, Alabama |isbn=978-0-81735-1304 |pages=1–3, 60}}</ref><ref name="outalawildlife">{{cite web |url=http://www.outdooralabama.com/watchable-wildlife/what/ |title=Alabama Wildlife and their Conservation Status |website=Outdoor Alabama |publisher=Alabama Department of Conservation and Natural Resources |access-date=16 oktyabr 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121015045607/http://www.outdooralabama.com/watchable-wildlife/what/ |archive-date=15 oktyabr 2012}}</ref> Alabama subtropik iynəyarpaqlı meşə biomundadır və bir vaxtlar ştatdakı meşələrin ən böyük hissəsini təşkil edən nəhəng şam meşələri ilə öyünürdü.<ref name="alawildlife"/> Hazırda florasının müxtəlifliyinə görə ölkədə beşinci yerdədir. 4000-ə yaxın [[Qıjıkimilər|pteridofit]] və [[Toxumlu bitkilər|spermatofit]] bitki növünə ev sahibliyi edir.<ref>{{cite web |url=http://www.floraofalabama.org/ |title=About the Atlas |website=Alabama Plant Atlas |publisher=Alabama Herbarium Consortium and University of West Alabama |access-date=16 oktyabr 2012 |archive-date=29 oktyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121029023054/http://www.floraofalabama.org/ |url-status=live}}</ref> Ştatdakı [[Yerli növlər|yerli]] heyvan növlərinə 62 [[Məməlilər|məməli]] [[Bioloji növ|növü]],<ref name="outalamam">{{cite web |url=http://www.outdooralabama.com/mammals |title=Mammals |website=Outdoor Alabama |publisher=Alabama Department of Conservation and Natural Resources |access-date=22 may 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525205745/http://www.outdooralabama.com/mammals |archive-date=25 may 2017 |url-status=dead}}</ref> 93 sürünən növü,<ref name="outalarep">{{cite web |url=http://www.outdooralabama.com/reptiles |title=Reptiles |website=Outdoor Alabama |publisher=Alabama Department of Conservation and Natural Resources |access-date=22 may 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525205947/http://www.outdooralabama.com/reptiles |archive-date=25 may 2017 |url-status=dead}}</ref> 73 [[Suda-quruda yaşayanlar|amfibiya]] növü,<ref name="outalaamphi">{{cite web |url=http://www.outdooralabama.com/Amphibians-0 |title=Amphibians |website=Outdoor Alabama |publisher=Alabama Department of Conservation and Natural Resources |access-date=May 22, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525210052/http://www.outdooralabama.com/Amphibians-0 |archive-date=May 25, 2017 |url-status=dead}}</ref> təxminən 307 yerli [[Şirin su balıqları|şirin su balığı]] növü<ref name="alawildlife"/> və ilin ən azı bir hissəsini ştatda keçirən 420 quş növü daxildir.<ref name="outalabird">{{cite web |url=http://www.outdooralabama.com/Birds |title=Birds |website=Outdoor Alabama |publisher=Alabama Department of Conservation and Natural Resources |access-date=22 may 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525210156/http://www.outdooralabama.com/Birds |archive-date=25 may 2017 |url-status=dead}}</ref> Onurğasızlara 97 [[Çay xərçəngləri|çay xərçəngi]] növü və 383 [[Molyusklar|molyusk]] növü daxildir. Bu molyusk növlərindən 113-ü heç vaxt ştatdan kənarda toplanmamışdır.<ref name="outalamollusk">{{cite web |url=http://www.outdooralabama.com/mollusks |title=Alabama Snails and Mussels |website=Outdoor Alabama |publisher=Alabama Department of Conservation and Natural Resources |access-date=22 may 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525210608/http://www.outdooralabama.com/mollusks |archive-date=25 may 2017 |url-status=dead}}</ref><ref name="outalacray">{{cite web |url=http://www.outdooralabama.com/crayfish |title=Crayfish |website=Outdoor Alabama |publisher=Alabama Department of Conservation and Natural Resources |access-date=22 may 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525210652/http://www.outdooralabama.com/crayfish |archive-date=25 may 2017 |url-status=dead}}</ref> === Metropoliten əraziləri === {{Əsas|Alabamanın metropoliten ərazilərinin siyahısı}} {|class="wikitable" |+ Kombinə olunmuş statistika əraziləri<ref name="auto">{{cite web |title=Metropolitan and Micropolitan Statistical Areas Population Totals and Components of Change: 2020-2021 |url=https://www.census.gov/data/tables/time-series/demo/popest/2020s-total-metro-and-micro-statistical-areas.html |publisher=United States Census Bureau |access-date=6 aprel 2022 }}</ref> |- ! Sıra ! Kombinə olunmuş statistika ərazi ! Əhali (2021-cii il təxmini) ! Əhali (2020-ci il siyahıyalınma) |- |1 |[[Birminqem metropoliten ərazisi|Birminqem–Huver–Talladiqa]] |align=center |1.350.646 |align=center |1.290.744 |- |2 |[[Çattanuqa–Klivlend–Dalton kombinə olunmuş statistika ərazisi|Çattanuqa–Klivlend–Dalton]]<ref group="KSƏ">Alabamada sadəcə Cekson qraflığı (2019-cu il əhalisi: 51.626; 2010-cu il əhalisi: 53.227) Çattanuqa KSƏ-yə daxildir.</ref> | align="center" |1.000.303 | align="center" |951.434 |- |3 |[[Mobil metropoliten ərazisi|Mobil–Dafni–Feryhop]] | align="center" |661.964 | align="center" |612.38 |- |4 |[[Hantsvill-Dekeyter-Albertvill kombinə olunmuş statistika ərazisi|Hantsvill–Dekeyter–Albertvill]] | align="center" |648.217 | align="center" |571.422 |- |5 |[[Kolumbus–Obern–Opelayka kombinə olunmuş statistika ərazisi|Kolumbus–Obern–Opelayka]]<ref group="KSƏ">Alabamada sadəcə only Li, Rassell və Çembers qraflıqları (2019-cu il ümumi əhali: 255.757; 2010-cu il ümumi əhali: 227.409) Kolumbus KSƏ-yə daxildir.</ref> | align="center" |503.124 | align="center" |448.035 |- |6 |[[Dotan–Enterprays–Ozark kombinə olunmuş statistika ərazisi|Dotan–Enterprays–Ozark]] | align="center" |200.333 | align="center" |195.890 |} {{reflist|group="KSƏ"}} {| class="wikitable" |+ Metropoliten əraziləri<ref name="auto"/> |- ! Sıra ! Metropoliten ərazisi ! Əhali (2021-ci il təxmini) ! Əhali (2020-ci il siyahıyalınma) |- |1 |[[Birminqem metropoliten ərazisi|Birminqem-Huver]] | align="center" |1.114.262 | align="center" |1.115.289 |- |2 |[[Hantsvill metropoliten ərazisi|Hantsvill]] | align="center" |502.728 | align="center" |491.723 |- |3 |[[Mobil metropoliten ərazisi|Mobil]] |align=center |429,536 |align=center |430,573 |- |4 |[[Montqomeri metropoliten ərazisi|Montqomeri]] | align="center" |385.798 | align="center" |386.047 |- |5 |[[Taskalusa metropoliten ərazisi|Taskalusa]] | align="center" |268.191 | align="center" |268.674 |- |6 |[[Bolduin dairəsi (Alabama)|Dafni-Feryhop-Foli]] | align="center" |239.294 | align="center" |231.767 |- |7 |[[Obern metropoliten ərazisi|Obern-Opelayka]] | align="center" |177.218 | align="center" |174.241 |- |8 |[[Dekeyter metropoliten ərazisi (Alabama)|Dekeyter]] | align="center" |156.758 | align="center" |156.494 |- |9 |[[Dotan metropoliten ərazisi|Dotan]] | align="center" |151.618 | align="center" |151.007 |- |10 |[[Florens-Masl-Şouls metropoliten ərazisi|Florens-Masl-Şouls]] |align=center |147,970 |align=center |147,137 |- |11 |[[Anniston-Oksford metropoliten ərazisi|Anniston-Oksford-Ceksonvill]] | align="center" |115.972 | align="center" |116.441 |- |12 |[[Qadsden mteropoliten statistika ərazisi|Qadsden]] | align="center" |103.162 | align="center" |103.436 |} === Şəhərlər === {{Əsas|Alabama bələdiyyələrinin siyahısı}} [[File:A bronze replica (one-fifth size) of the Statue of Liberty, Birmingham, Alabama LCCN2010639411.tif|thumb|right|upright=0.9|Vestaviya-Hillzdəki Azadlıq Parkında Azadlıq heykəlinin replikası]] [[File:Dauphin St Mobile Al.jpg|thumb|right|upright=0.9|Dofin küçəsi, Mobil]] [[File:Lake Guntersville Lighthouse.jpg|thumb|right|upright=0.9|[[Qantersvill gölü]]ndəki mayak]] [[File:HSV Saturn V.jpg|thumb|right|upright=0.9|Hantsvilldə Saturn V raketinin replikası]] {|class="wikitable" |+ Ən böyük şəhərlər<ref name="al.com"/> |- !scope="col"| Sıra !scope="col"| Şəhər !scope="col"| Əhali<br /><small>(2020-ci il)</small> !scope="col"| Qraflıq(lar) |- |scope="row" style="text-align:right"| 1 | [[Hantsvill (Alabama)|Hantsvill]] |style="text-align:right"| {{formatnum:215006}} | [[Medison qraflığı (Alabama)|Medison]], [[Laymstoun qraflığı (Alabama)|Laymstoun]], [[Morqan qraflığı (Alabama)|Morqan]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 2 | [[Birminqem (Alabama)|Birminqem]] |style="text-align:right"| {{formatnum:200733}} | [[Cefferson qraflığı (Alabama)|Cefferson]], [[Şelbi qraflığı (Alabama)|Şelbi]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 3 | [[Montqomeri (Alabama)|Montqomeri]] |style="text-align:right"| {{formatnum:200603}} | [[Montqomeri qraflığı (Alabama)|Montqomeri]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 4 | [[Mobil (Alabama)|Mobil]] |style="text-align:right"| {{formatnum:187041}} | [[Mobil qraflığı (Alabama)|Mobil]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 5 | [[Taskalusa (Alabama)|Taskalusa]] |style="text-align:right;" |{{formatnum:99600}} | [[Taskalusa qraflığı (Alabama)|Taskalusa]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 6 | [[Huver (Alabama)|Huver]] |style="text-align:right"| {{formatnum:92606}} | Cefferson, Şelbi |- |scope="row" style="text-align:right"| 7 | [[Obern (Alabama)|Obern]] |style="text-align:right"| {{formatnum:76143}} | [[Li qraflığı (Alabama)|Li]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 8 | [[Dotan (Alabama)|Dotan]] |style="text-align:right"| {{formatnum:71072}} | [[Hyuston qraflığı (Alabama)|Hyuston]], [[Deyl qraflığı (Alabama)|Deyl]], [[Henri qraflığı (Alabama)|Henri]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 9 | [[Dekeyter (Alabama)|Dekeyter]] |style="text-align:right"| {{formatnum:57938}} | Morqan, Laymstoun |- |scope="row" style="text-align:right"| 10 | [[Medison (Alabama)|Medison]] |style="text-align:right"| {{formatnum:56933}} | Medison, Laymstoun |- |scope="row" style="text-align:right"| 11 | [[Florens (Alabama)|Florens]] |style="text-align:right"| {{formatnum:40184}} | [[Loderdeyl qraflığı (Alabama)|Loderdeyl]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 12 | [[Vestaviya-Hillz (Alabama)|Vestaviya-Hillz]] |style="text-align:right"| {{formatnum:39102}} | Cefferson, Şelbi |- |scope="row" style="text-align:right"| 13 | [[Feniks-Siti (Alabama)|Feniks-Siti]] |style="text-align:right"| {{formatnum:38816}} | [[Rassell qraflığı (Alabama)|Rassell]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 14 | [[Prattvill (Alabama)|Prattvill]] |style="text-align:right"| {{formatnum:37781}} | [[Otoqa qraflığı (Alabama)|Otoqa]], [[Elmor qraflığı (Alabama)|Elmor]] |- |scope="row" style="text-align:right"| 15 | [[Qadsden (Alabama)|Qadsden]] |style="text-align:right"| {{formatnum:33945}} | [[Etova qraflığı (Alabama)|Etova]] |} ==Əhali== {{Əsas|Alabama əhalisi}} [[File:Alabama population map.png|thumb|Alabama əhalisinin sıxlığı, 2010-cu il]] {{US Census population |1800= 1250 |1810= 9046 |1820= 144317 |1820n= {{refn|1=Forstall, Richard L. (1996). ''[https://www2.census.gov/library/publications/decennial/1990/population-of-states-and-counties-us-1790-1990/population-of-states-and-counties-of-the-united-states-1790-1990.pdf#page=21 Population of States and Counties of the United States: 1790 to 1990]''. Washington: U.S. Bureau of the Census, pp. 8–11. ISBN 0-934213-48-8. İstifadə tarixi 19 may 2021. Due to the late arrival of returns from the counties of [[Lawrence County, Alabama|Lawrence]], [[Perry County, Alabama|Perry]], and [[Washington County, Alabama|Washington]], the population of the state for 1820 was incorrectly listed as 127,901 in the official state total.{{refn|group=subnote|1=The relevant note on p. 10 erroneously switches the population values for Perry and Washington counties. The correct values can be found on [https://www2.census.gov/library/publications/decennial/1820/1820a-02.pdf#page=109 page 121] of the final census report for 1820.}}}} |1830= 309527 |1840= 590756 |1850= 771623 |1860= 964201 |1870= 996992 |1880= 1262505 |1890= 1513401 |1900= 1828697 |1910= 2138093 |1920= 2348174 |1930= 2646248 |1940= 2832961 |1950= 3061743 |1960= 3266740 |1970= 3444165 |1980= 3893888 |1990= 4040587 |2000= 4447100 |2010= 4779736 |2020= 5024279 |estimate=5039877 |estyear=2021 |align-fn=center |footnote=Mənbələr: 1910–2020<ref name="Census2010">[https://www.census.gov/data/tables/time-series/dec/popchange-data-text.html Historical Population Change Data (1910–2020)] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20210429012609/https://www.census.gov/data/tables/time-series/dec/popchange-data-text.html |date=29 aprel 2021}}</ref> }} [[ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması (2020)|2020-ci il ABŞ əhalisinin siyahıyaalınmasına]] əsasən, Alabama əhalisi 1 aprel 2020-ci ildə 5.024.279 nəfər olub ki, bu da [[ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması (2010)|2010-cu il siyahıyaalınmasından]] sonra 244.543 və ya 5,12% artım deməkdir.<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/2010census/popmap/ipmtext.php?fl=01 |title=2010 Census Interactive Population Search |publisher=2010.census.gov |access-date=20 dekabr 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141230025253/http://www.census.gov/2010census/popmap/ipmtext.php?fl=01 |archive-date=30 dekabr 2014 |url-status=dead}}</ref> Bura 121.054 nəfərlik son siyahıyaalmadan sonra təbii artım (381.403 ölüm çıxılmaqla 502.457 doğum ) və ştata 104.991 xalis miqrasiya hesabına artım daxildir.<ref name=census_cum>{{cite web |title=Annual Estimates of the Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2010 to July 1, 2012 |url=https://www.census.gov/popest/data/national/totals/2012/index.html |publisher=U.S. Census Bureau|format=[[comma-separated values|CSV]] |access-date=24 dekabr 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20090205023552/http://www.census.gov/popest/states/tables/NST-EST2008-04.csv|archive-date=5 fevral 2009 |url-status=dead}}</ref> ABŞ-dan kənardan gələn [[ABŞ-a immiqrasiya|immiqrasiya]] 31.180 nəfərin xalis artması ilə nəticələndi və ölkə daxilindəki miqrasiya 73.811 nəfər xalis qazanc əldə etdi.<ref name=census_cum/> Ştatda 108.000 əcnəbi (ştat əhalisinin 2.4%-i) var idi ki, onlardan 22,2%-i sənədsiz idi (24.000). Alabama ştatının [[əhali mərkəzi]] Çilton qraflığında [[Cemison (Alabama)|Cemison]] qəsəbəsinin kənarında yerləşir.<ref>{{cite web |title=Population and Population Centers by State—2000 |publisher=United States Census Bureau |access-date=3 dekabr 2008 |url=https://www.census.gov/geo/www/cenpop/statecenters.txt |archive-url=https://web.archive.org/web/20081218235101/http://www.census.gov/geo/www/cenpop/statecenters.txt |archive-date=18 dekabr 2008 |url-status=dead}}</ref> === Əcdadlar === {| class="wikitable sortable"; text-align:right; font-size:80%;" |+ style="font-size:90%" | [[ABŞ əhalisinin siyahıyaalınması (2020)|2020-ci il siyahıyaalınmasına]] əsasən etnik tərkib |- ! İrq və etnik mənsubiyyət<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/library/visualizations/interactive/race-and-ethnicity-in-the-united-state-2010-and-2020-census.html |title=Race and Ethnicity in the United States: 2010 Census and 2020 Census |author=<!--Not stated--> |date=12 avqust 2021 |website=census.gov |publisher=United States Census Bureau |access-date=26 avqust 2021}}</ref> ! colspan="2" data-sort-type=number |Təklikdə ! colspan="2" data-sort-type=number |Ümumi |- | [[Qeyri-hispanik vəya qeyri-latın ağlar|Ağ (qeyri-hispanik)]] |align=right| {{bartable|63,1|%|2||background:gray}} |align=right| {{bartable|66,5|%|2||background:gray}} |- | [[Afroamerikalılar|Afroamerikalı (qeyri-hispanik)]] |align=right| {{bartable|25,6|%|2||background:mediumblue}} |align=right| {{bartable|26,9|%|2||background:mediumblue}} |- | [[Hispanik və Latın amerikalılar|Hispanik vəya Latın]]{{efn|Persons of Hispanic or Latino origin are not distinguished between total and partial ancestry}} |align=right| {{bartable}} |align=right| {{bartable|5,3|%|2||background:green}} |- | [[Amerika asiyalıları|Asiyalı]] |align=right| {{bartable|1,5|%|2||background:purple}} |align=right| {{bartable|2,0|%|2||background:purple}} |- | [[ABŞ-da yerli amerikalılar|Yerli]] |align=right| {{bartable|0,5|%|2||background:gold}} |align=right| {{bartable|2,2|%|2||background:gold}} |- | [[Amerika okeaniyalıları|Okeaniyalılar]] |align=right| {{bartable|0,1|%|2||background:pink}} |align=right| {{bartable|0,1|%|2||background:pink}} |- | Digər |align=right| {{bartable|0,3|%|2||background:brown}} |align=right| {{bartable|0,8|%|2||background:brown}} |} {| class="wikitable sortable collapsible" style="font-size: 90%;" |+ Tarixi irqi demoqrafiya |- ! İrqi tərkib !! 1990<ref>{{Cite web|url=https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20141224151538/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0056/twps0056.html|url-status= dead|title=Historical Census Statistics on Population Totals By Race, 1790 to 1990, and By Hispanic Origin, 1970 to 1990, For The United States, Regions, Divisions, and States|archive-date=24 dekabr 2014}}</ref> !! 2000<ref>{{cite web |url=http://censusviewer.com/state/AL |title=Population of Alabama—Census 2010 and 2000 Interactive Map, Demographics, Statistics, Quick Facts—CensusViewer |website=censusviewer.com |access-date=21 iyul 2015 |archive-date=17 avqust 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140817102305/http://censusviewer.com/state/AL |url-status=live}}</ref>!! 2010<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/programs-surveys/decennial-census/decade.2010.html |title=2010 Census Data|author1=Center for New Media and Promotions |website=census.gov |access-date=21 iyul 2015 |archive-date=22 may 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170522200920/https://census.gov/programs-surveys/decennial-census/decade.2010.html |url-status=live}}</ref> |- | [[Ağ amerikalılar|Ağ]] || 73,6% || 71,1% || 68,5% |- | [[Afroamerikalılar|Qara]] || 25,3% || 26% || 26,2% |- | [[Amerika asiyalıları|Asiyalı]] || 0,5% || 0,7% || 1,1% |- | [[ABŞ-da yerli amerikalılar|Yerli]] || 0,4% || 0,5% || 0,6% |- | [[Yerli havaylılar]] və [[Okeaniyalılar|digər okeaniyalılar]] || — || — || 0,1% |- | [[ABŞ əhalisinin siyahıyaalınmasıda irq və etnik mənsubiyyət|Digər irq]] || 0,1% || 0,6% || 2% |- | [[Çoxirqli amerikalılar|İki və daha artıq irqli]] || — || 1% || 1,5% |} Alabamada "[[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerikalı]]" əcdadlara istinad edənlər böyük əksəriyyəti [[İngilislər|İngilis]] mənşəlidir, lakin [[ingilis amerikalılar]]ın kökləri çox uzun müddət, bir çox hallarda on altıncı yüzilliyin əvvəllərindən bəri Şimali Amerikada olduğu üçün sadəcə olaraq [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerikalı]] əcdadlarına sahib olduqlarını qəbul edirlər. Demoqraflar hesab edir ki, Alabamada insanların minimum 20-23%-i əsasən [[İngilis amerikalılar|ingilis]] əcdadlarındandır və bu rəqəmin yəqin ki, daha yüksək olduğunu bildirirlər. 1980-ci il siyahıyaalınmasında Alabamada 1,139,976 nəfər özlərini [[İngilis amerikalılar|ingilis]] mənşəli olduqlarına istinad etmələri onları o zamankı 2.824.719 nəfərlik ştat əhalisinin 41%-i və ən böyük etnik qrupu etdi.<ref>{{Cite web |url=https://www.census.gov/population/www/censusdata/files/pc80-s1-10/tab03.pdf |title=Ancestry of the Population by State: 1980 - Table 3<!-- Bot generated title --> |access-date=18 fevral 2018 |archive-date=24 fevral 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120224233043/http://www.census.gov/population/www/censusdata/files/pc80-s1-10/tab03.pdf |url-status=live }}</ref><ref>Stanley Lieberson and Lawrence Santi, 'The Use of Nativity Data to Estimate Ethnic Characteristics and Patterns', ''Social Science Research'', Vol. 14, No. 1 (1985), pp. 44–46.</ref><ref>Stanley Lieberson and Mary C. Waters, 'Ethnic Groups in Flux: The Changing Ethnic Responses of American Whites', ''Annals of the American Academy of Political and Social Science'', Vol. 487, No. 79 (September 1986), pp. 82–86.</ref> 2011-ci ildə Alabama ştatının 1 yaşından kiçik əhalisinin 46,6%-i azlıqlar idi.<ref>{{cite news |url=http://www.cleveland.com/datacentral/index.ssf/2012/06/americas_under_age_1_populatio.html |title=Americans under age 1 now mostly minorities, but not in Ohio: Statistical Snapshot |last=Exner |first=Rich |work=The Plain Dealer |date=3 iyun 2012 |access-date=5 avqust 2012 |archive-date=14 iyul 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160714084214/http://www.cleveland.com/datacentral/index.ssf/2012/06/americas_under_age_1_populatio.html |url-status=live}}</ref> 2006-2008-ci il siyahıyaalınması məlumatlarına əsasən Alabamada ən böyük hesab edilən əcdad qrupları amerikalı (13,4%), [[İrland amerikalılar|irland]] (10,5%), [[İngilis amerikalılar|ingilis]] (10,2%), [[Alman amerikalılar|alman]] (7,9%) və [[Şotland-irland|şotland-irlanddır]] (2,5%).<ref name="factfinder.census.gov">{{cite web |publisher= Factfinder.census.gov |url= http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=04000US01&-qr_name=ACS_2008_3YR_G00_DP3YR2&-ds_name=&-_lang=en&-redoLog=false |title= Alabama—Selected Social Characteristics in the United States: 2006–2008 |access-date= 24 oktyabr 2010 |archive-url= https://archive.today/20200211182250/http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=04000US01&-qr_name=ACS_2008_3YR_G00_DP3YR2&-ds_name=&-_lang=en&-redoLog=false |archive-date= 11 fevral 2020 |url-status= dead}}</ref> Şotlandlar-irlandlar Amerika inqilabından əvvəl Britaniya adalarından köçən ən böyük qeyri-ingilis mühacir qrupu idi və bir çoxları Cənubda məskunlaşdılar, daha sonra inkişaf etdikcə Dərin Cənuba köçdülər.<ref>David Hackett Fischer, Albion's Seed: Four British Folkways in America, New York: Oxford University Press, 1989, pp.361–368</ref> 1984-cü ildə Davis-Strong Aktı əsasında ştatın qanunverici orqanı [[Alabama Hindularla İşlər Komissiyası]]nı yaratdı.<ref name="aiac">[http://www.aiac.state.al.us/tribes.aspx "Alabama Indian Affairs Commission"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20131003045646/http://www.aiac.state.al.us/tribes.aspx |date=3 oktyabr 2013}}, State of Alabama, İstifadə tarixi: 28 sentyabr 2013</ref> Ştat daxilində yerli amerikalı qrupları getdikcə etnik qruplar kimi tanınmalarını tələb edir və ayrı-seçkiliyə son qoymağa çalışırdılar. Köləliyin və əlaqəli irqi seqreqasiyanın uzun tarixini nəzərə alaraq, bəzən qarışıq irqə mənsub olan yerli amerikalı xalqlar öz mədəni məmsubiyyətlərinə hörmət edilməsində israr edirdilər. Keçmişdə ştat cəmiyyətin ağ və qara olmaqla ikiyə parçalanmasını tətbiq etməyə çalışarkən, onların özünü identifikasiyası çox vaxt diqqətdən kənarda qalırdı. Ştat ştatda əsasən Cənub-Şərqi Amerikanın [[Beş Mədəni Qəbilə|Beş Mədəni Qəbiləsindən]] olan doqquz Amerika hindu qəbiləsini [[ABŞ-da ştat tərəfindən tanınan qəbilələr|rəsmi olaraq tanıdı]].<ref>{{cite web |url=http://aiac.alabama.gov/ByLaws.aspx |title=AIAC Bylaws |website=Alabama Indian Affairs Commission |publisher=State of Alabama |access-date=22 sentyabr 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120918101025/http://aiac.alabama.gov/ByLaws.aspx |archive-date=18 sentyabr 2012 |df= mdy}}</ref> Ştat hökuməti 2000-ci ildə Kolumb Gününün Amerika Hindu İrsi Günü kimi birgə qeyd olunması da daxil olmaqla, yerli amerikalıların ştata verdiyi töhfələrin tanınmasını təşviq etdi.<ref>{{Cite web|url=http://www.aiac.state.al.us/ProcIndianHeritageDay.aspx|archive-url=https://web.archive.org/web/20131003045701/http://www.aiac.state.al.us/ProcIndianHeritageDay.aspx|url-status= dead|title=Proclamation|archive-date=3 oktyabr 2013|website=www.aiac.state.al.us}}</ref> === Dil === 2000-ci ildəki 96,1%-dən cüzi azalma olmaqla Alabama sakinlərinin əksəriyyəti (beş yaş və daha böyülərin 95,1%-i) 2010-cu ildə evdə yalnız ingiliscə danışırdı. Alabama İngilis dili əsasən [[Cənubi ABŞ ingilis dili|cənubidir]] və Tennessi sərhədindən götürülən Cənubi Midlend nitqi ilə əlaqədardır. Əsas Cənub nitq bölgəsində son ''r'' səsinin düşməsi müşahidə olunur, məsələn, "bird" sözünün "boyd" kimi tələffüzü. Ştatın şimal üçdə bir hissəsində "form" və "orb" ilə müvafiq olaraq həmqafiyə "arm" və "barb" tələffüzünə malik Cənubi Midlend var. Alabama İngilis dilində unikal sözlərə aşağıdakılar daxildir: redworm ([[Soxulcanlar|soxulcan]] {{dil-en|earthworm}}), peckerwood ([[Ağacdələnlər|ağacdələn]] {{dil-en|woodpecker}}), snake doctor və snake feeder ([[Müxtəlifqanadlı iynəcələr|müxtəlifqanadlı iynəcə]] {{dil-en|dragonfly}}), tow sack ([[giş kisə]] {{dil-en|burlap bag}}), plum peach ([[Adi şaftalı|şaftalı]] {{dil-en|clingstone}}), French harp ([[armonika]] {{dil-en|harmonica}}) və dog irons ([[andiron]] {{dil-en|andirons}}). {|class="wikitable sortable" style="margin-left:1em; float:center" |+ Alabamada ən çox istifadə edilən qeyri-ingilis dillər |- ! Dil !! Əhalinin faizi<br><small>(2010-cu ilə olan məlumata əsasən)</small> |- | İspan|| 2,2% |- | Alman || 0,4% |- | Fransız ([[Fransız dilinin kajun dialekti|kajun]] və [[Patua dili|patua]] daxil olmaqla) || 0,3% |- | Çin, [[Vyetnam dili|vyetnam]], [[Koreya dili|koreya]], ərəb, [[Afrika dilləri]], yapon və italyan (birlikdə)|| 0,1% |} === Din === [[File:Highlands UMC Birmingham Dec 2012 2.jpg|thumb|Birminqemdəki Highlands Birləşmiş Metodist Kilsəsi, Five Points South Historic District-in bir hissəsi]] [[File:Temple B'Nai Shalom Dec2009 01.jpg|thumb|upright|Hantsvilldəki [[Bney Şalom məbədi]], 1876-cı ildə qurulmuşdur. Bu, ştatda davamlı istifadədə olan ən qədim sinaqoq binasıdır.]] [[File:Islamic Center of Tuscaloosa.jpg|thumb|upright|Taskalusa İslam Mərkəzi]] 2008-ci ildə [[Cəmiyyətdə və Mədəniyyətdə Dünyəviliyin Öyrənilməsi İnstitutu|Amerika Dini İdentifikasiya Sorğusunda]] Alabama respondentlərinin 86%-i dinlərini xristian, o cümlədən 6%-i katolik, 11%-i isə heç bir dinə malik olmadığını bildirdi.<ref name=ARIS2008>{{cite web |url=http://b27.cc.trincoll.edu/weblogs/AmericanReligionSurvey-ARIS/reports/ARIS_Report_2008.pdf |title=American Religious Identification Survey (ARIS) 2008 |author1=Barry A. Kosmin |author2=Ariela Keysar |year=2009 |publisher=Trinity College |location=Hartford, Connecticut, USA |page=20 |access-date=8 may 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090407053149/http://b27.cc.trincoll.edu/weblogs/AmericanReligionSurvey-ARIS/reports/ARIS_Report_2008.pdf |archive-date=7 aprel 2009 |url-status=dead}}</ref> Digər ənənələrin tərkibi 0,5% mormon, 0,5% yəhudi, 0,5% müsəlman, 0,5% buddist və 0,5% hindudur.<ref>{{cite web |url=http://religions.pewforum.org/maps |title=Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics—Pew Research Center|date=11 may 2015 |website=Pew Research Center's Religion & Public Life Project |access-date=21 iyul 2015 |archive-date=7 iyul 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130707085300/http://religions.pewforum.org/maps |url-status=live}}</ref> {| class="wikitable sortable" font-size:80%;" |+ style="font-size:100%" | Alabamada dini mənsubiyyət (2014)<ref>{{cite web |url=http://www.pewforum.org/religious-landscape-study/state/alabama/ |title=Religious Landscape Study|date=11 may 2015 |access-date=18 dekabr 2015|archive-date=15 may 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150515002129/http://www.pewforum.org/religious-landscape-study/state/alabama/|url-status=live}}</ref> |- ! Mənsubiyyət ! colspan="2"|Əhalinin %-i |- | Xristian |align=right| {{bartable|86||2||background:darkblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Protestant]] |align=right| {{bartable|78||2||background:mediumblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:30px;"| [[Evangelik protestantlıq|Evangelik protestant]] |align=right| {{bartable|49||2||background:lightblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:30px;"| [[Meynstrim protestantlığı|Meynstrim protestantı]] |align=right| {{bartable|13||2||background:lightblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:30px;"| [[Qara Kilsə]] |align=right| {{bartable|16||2||background:lightblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Roma-Katolik kilsəsi|Roma-Katolik]] |align=right| {{bartable|7||2||background:mediumblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Mormonlar|Mormon]] |align=right| {{bartable|1||2||background:mediumblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Yehovanın Şahidləri]] |align=right| {{bartable|0,1||2||background:mediumblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Şərqi Ortodoks Kilsəsi|Pravoslav]] |align=right| {{bartable|0,1||2||background:mediumblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| Digər xristian |align=right| {{bartable|0,1||2||background:mediumblue}} |- | [[Dinsizlik|Mənsubiyyətsiz]] |align=right| {{bartable|12||2||background:purple}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"|Xüsusi heç bir şey |align=right| {{bartable|9||2||background:#A020F0}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Aqnostisizm|Aqnostik]] |align=right| {{bartable|1||2||background:#A020F0}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Ateizm|Ateist]] |align=right| {{bartable|1||2||background:#A020F0}} |- | Xristian olmayan inanclar |align=right| {{bartable|1||2||background:darkgreen}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| Yəhudi |align=right| {{bartable|0,2||2||background:lightgreen}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Müsəlman]] |align=right| {{bartable|0,2||2||background:lightgreen}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Buddist]] |align=right| {{bartable|0,2||2||background:lightgreen}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| [[Hindust]] |align=right| {{bartable|0,2||2||background:lightblue}} |- | style="text-align:left; text-indent:15px;"| Digər xristian olmayan inanclar |align=right| {{bartable|0,2||2||background:lightgreen}} |- | Bilmir vəya cavab vermir |align=right| {{bartable|1||2||background:#A020F0}} |- | Cəmi || {{bartable|100||2||background:grey}} |} Alabama çoxsaylı protestant xristianların yaşadığı [[İncil kəməri]]nin ortasında yerləşir. Alabama ABŞ-ın ən dindar ştatlarından biri kimi qəbul edilir və əhalinin təxminən 58%-i müntəzəm olaraq kilsəyə gedir.<ref>{{cite web |url=http://www.signonsandiego.com/uniontrib/20060502/news_lz1n2thelist.html |title=Church or synagogue attendance by state |website=The San Diego Union-Tribune |access-date=21 iyul 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120513103435/http://www.signonsandiego.com/uniontrib/20060502/news_lz1n2thelist.html |archive-date=13 may 2012}}</ref> Ştat əhalisinin əksəriyyəti özünü Evangelik protestant kimi qəbul edir. 2010-cu ilə olan məlumata əsasən Alabamada üç ən böyük məzhəb qrupu [[Cənubi Baptist Konvensiyası]], [[Birləşmiş Metodist Kilsəsi]] və [[Qeyri-məzhəbli xristianlıq|qeyri-məzhəbli]] Evangelist Protestantdır.<ref>{{cite web |url=http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/01/rcms2010_01_state_name_2010.asp |publisher=The Association of Religion Data Archives |title=State membership Report |access-date=7 noyabr 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131012074403/http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/01/rcms2010_01_state_name_2010.asp |archive-date=12 oktyabr 2013 |url-status=dead}}</ref> Alabamada Cənubi Baptist Konvensiyası 1.380.121 nəfərlə ən çox tərəfdara malikdir, bunu 327.734 tərəfdarı olan Birləşmiş Metodist Kilsəsi, 220.938 tərəfdarı ilə qeyri-məzhəbli Evangelist Protestant və 150.647 tərəfdarı ilə Katolik Kilsəsi izləyir. Bir çox Baptist və Metodist konqreqasiyaları XIX əsrin əvvəllərində [[Böyük Oyanış]]da, təbliğçilərin cənubda prozelitizasiyası zamanı quruldu. [[Tanrının Məclisləri]]nin təxminən 60.000 üzvü, [[Məsihin Kilsələri]]nin isə təxminən 120.000 üzvü var idi. XVIII əsrin şotland-irland mühacirləri və onların nəsilləri ilə sıx əlaqəli olan [[Presviterianlıq|Presviterian kilsələrinin]] ümumi üzvləri 75.000-ə yaxın idi ([[Amerikadakı Presviterian Kilsəsi|APK]] - 108 konqreqasiyada 28.009 üzv, [[Presviterian Kilsəsi (ABŞ)|PK (ABŞ)]] - 147 konqreqasiyada 26.247 üzv,<ref>{{cite web |url=http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/01/rcms2010_01_state_name_2010.asp |publisher=The Association of Religion Data Archives |title=Maps & Reports |access-date=21 iyul 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131012074403/http://www.thearda.com/rcms2010/r/s/01/rcms2010_01_state_name_2010.asp |archive-date=12 oktyabr 2013 |url-status=dead}}</ref> [[Kamberland Presviterian Kilsəsi]] - 59 konqreqasiyada 6.000 üzv, [[Amerikadakı Kamberland Presviterian Kilsəsi]] - 5.000 üzv və əlli konqreqasiya ilə birlikdə [[Ecvoter Presviterian Kilsəsi|EPK]] və 230 üzvü və doqquz konqreqasiyası olan İslahedilmiş Presviterianlar Cəmiyyəti).<ref name="thearda">{{cite web |url=http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/01_2000.asp |title=State Membership Reports |year=2000 |access-date=15 iyun 2010 |publisher=thearda.com |archive-url=https://web.archive.org/web/20100829192301/http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/01_2000.asp |archive-date=29 avqust 2010 |url-status=dead}}</ref> 2007-ci ildə keçirilən sorğuda respondentlərin təxminən 70%-i Xristian [[İncil]]lərinin dördünün hamısının adını çəkə bildi. Dini üstünlük verdiyini bildirənlərin 59%-i inanclarını “tam başa düşdüyünü” və əlavə öyrənməyə ehtiyac duymadıqlarını söylədilər.<ref>{{cite news |first=Kirsten |last=Campbell |work=Mobile Register |title=Alabama rates well in biblical literacy |date=25 mart 2007 |page=A1 |publisher=Advance Publications, Inc}}</ref> 2007-ci ildə keçirilən sorğuda Alabamalıların 92%-i ştatdakı kilsələrə ən azı müəyyən qədər inandıqlarının bildirdilər.<ref>{{cite web |url=http://www.myaea.org/PDFfile/Confidence+in+State+Institutions07.pdf |title=Confidence in State and Local Institutions Survey |publisher=Capital Survey Research Center |access-date=2 iyun 2007 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20070614184507/http://www.myaea.org/PDFfile/Confidence%20in%20State%20Institutions07.pdf |archive-date=14 iyun 2007}}</ref><ref>{{Cite news |first=David |last=White |title=Poll says we feel good about state Trust in government, unlike some institutions, hasn't fallen |date=1 aprel 2007 |work=Birmingham News |page=13A}}</ref> Daha az sayda olsa da, İudaizm, [[İslam]], [[Hinduizm]], [[Buddizm]], [[Siqhizm]], [[Bəhailik]] və [[Unitar Universalizm]] də daxil olmaqla bir çox digər dini inanclar da əyalətdə təmsil olunur.<ref name="thearda"/> Yəhudilər indiki Alabamada 1763-cü ildən, [[Səfərad yəhudiləri]]nin Londondan köçdükləri Mobilin müstəmləkəçilik dövründən mövcuddur.<ref name="shomayim">{{cite book |title=The Gates of Heaven : Congregation Sha'arai Shomayim, the first 150 years, Mobile, Alabama, 1844–1994 |last=Zietz |first=Robert |year=1994 |publisher=Congregation Sha'arai Shomayim|location=Mobile, Alabama |pages=1–7}}</ref> Ştatdakı ən qədim yəhudi icması Mobildəki [[Şaarai Şomayim İcması]]dır. O, 25 yanvar 1844-cü ildə ştat qanunverici orqanı tərəfindən rəsmi olaraq tanındı.<ref name="shomayim"/> XIX və XX əsrlərdə sonrakı mühacirlər Şərqi Avropadan gələn [[Aşkenazi yəhudiləri]] idi. Ştatdakı yəhudi məzhəblərinə iki [[Ortodoks iudaizm|ortodoks]], dörd [[Mühafizəkar iudaizm|mühafizəkar]], on [[Reformist iudaizm|reformist]] və bir [[Humanist iudaizm|humanist]] sinaqoq daxildir.<ref>{{cite web |url=http://www.kosherdelight.com/USA/Alabama/AlabamaSynagogues.shtml |title=Synagogues in Alabama |publisher=Kosher Delight |access-date=8 sentyabr 2012 |archive-date=17 yanvar 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117053313/http://www.kosherdelight.com/USA/Alabama/AlabamaSynagogues.shtml |url-status=live }}</ref> 2011-ci ilə qədər çoxu İslamı qəbul edən afroamerikalılar tərəfindən tikilən 31 məscid mövcud olan Alabamada müsəlmanların sayı artır.<ref name="2011muslim">{{cite news |title=Survey: U.S. Muslims grow by 30 percent since 2000 |author=Kay Campbell |url=http://www.al.com/living/index.ssf/2012/02/survey_us_muslims_grow_by_30_p.html |newspaper=The Huntsville Times |date=29 fevral 2012 |access-date=8 sentyabr 2012 |archive-date=19 iyul 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120719215839/http://www.al.com/living/index.ssf/2012/02/survey_us_muslims_grow_by_30_p.html |url-status=live}}</ref> Ştatda bir neçə hindu məbədi və mədəniyyət mərkəzi hindli mühacirlər və onların nəsilləri tərəfindən yaradılmışdır, ən məşhurları Birminqemdəki Şri Svaminarayan Mandir, [[Pelam (Alabama)|Pelamdakı]] Birminqem Hindu Məbədi və Mədəniyyət Mərkəzi, [[Kepşau (Alabama)|Kepşaudakı]] Şimali Alabama Hindu Mədəniyyət Mərkəzi və Taskalusadakı Hindu Mandir və Mədəniyyət Mərkəzidir.<ref>{{cite web |url=http://www.garamchai.com/templesSE.htm |title=Hindu Temples in the South East: catering to the needs of NRI and Indians in US |website=GaramChai |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-date=22 sentyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120922084948/http://www.garamchai.com/templesSE.htm |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://hindumandir.cc/index.php?option=com_content&view=article&id=33&Itemid=42 |title=History of Hindu Mandir & Cultural Center |website=Hindu Mandir & Cultural Center |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117053326/http://hindumandir.cc/index.php?option=com_content&view=article&id=33&Itemid=42 |archive-date=17 yanvar 2013 |url-status=dead}}</ref> [[Theravada]] buddistləri üçün altı Dharma mərkəzi və təşkilatı var.<ref>{{cite web |url=http://www.manjushri.com/Centers/alabama.htm |title=Dharma Centers and Organizations in Alabama |website=Manjushri Buddhist Community |publisher=AcuMaestro |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117053327/http://www.manjushri.com/Centers/alabama.htm |archive-date=17 yanvar 2013 |url-status=dead}}</ref> Ən çox monastır Buddist məbədləri Mobil qraflığının cənubunda, [[Bayu-La-Batr (Alabama)|Bayu-La-Batr]] yaxınlığında cəmləşmişdir. Bu ərazi 1970-ci illərdə və sonrakı illərdə [[Hind-Çin qaçqın böhranı|Kamboca, Laos və Vyetnamdan qaçqın axınını]] cəlb etmişdir.<ref>{{cite web |url=http://www.journalofamericanhistory.org/projects/katrina/Gaillard.html |title=After the Storms: Tradition and Change in Bayou La Batre |author=Frye Gaillard |date=Dekabr 2007 |website=Journal of American History |publisher=Organization of American Historians |access-date=22 sentyabr 2012 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20121201013011/http://www.journalofamericanhistory.org/projects/katrina/Gaillard.html |archive-date=1 dekabr 2012}}</ref> Bayu-La-Batrın on mil radiusunda dörd məbəd vardır.<ref>{{cite news |url=http://blog.al.com/living-press-register/2011/10/for_vietnamese_buddhists_in_so.html |title=For Vietnamese Buddhists in South Alabama, A Goddess of Mercy Is A Powerful Figure |author=Roy Hoffman |newspaper=Press-Register |date=22 oktyabr 2011 |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-date=17 noyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121117144248/http://blog.al.com/living-press-register/2011/10/for_vietnamese_buddhists_in_so.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |url=http://blog.al.com/living-press-register/2009/08/a_welcome_gateway_to_the_far_e.html |title=A Welcome Gateway to the Far East |author=Debbie M. Lord |newspaper=Press-Register |date=29 avqust 2009 |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-date=19 noyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121119120248/http://blog.al.com/living-press-register/2009/08/a_welcome_gateway_to_the_far_e.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |url=http://blog.al.com/live/2012/05/buddhist_monk_killed_temple_le.html |title=Buddhist Monk Killed Temple Leader During Argument Over Food, Prosecutor Says |author=Katherine Sayre |newspaper=Press-Register |date=17 may 2012 |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-date=17 noyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121117013740/http://blog.al.com/live/2012/05/buddhist_monk_killed_temple_le.html |url-status=live}}</ref> Alabamada bəhailik tərəfdarlarının ilk icması 1896-cı ildə Çikaqodan Feyrhopa köçən Paul K. Diley tərəfindən yaradılmışdır. Alabamada bəhai mərkəzləri Birminqem, Hantsvill və [[Florens (Alabama)|Florens]]də mövcuddur.<ref>{{cite web |url=http://www.shoalsbahais.com/About-Us.html |title=Bahais of the Shoals |website=shoalsbahais.com |access-date=21 iyul 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150511002203/http://www.shoalsbahais.com/About-Us.html |archive-date=11 may 2015 |url-status=dead}}</ref> ===Səhiyyə=== 2018-ci ildə Alabamada gözlənilən ömür uzunluğu 75,1 il olub, ölkə üzrə ortalama olan 78,7 yaşdan aşağıdır və ölkədə gözlənilən ömür uzunluğuna görə ən axırıncı üçüncü yerdədir. Gözlənilən ömür uzunluğunun azalmasına səbəb ola biləcək amillər ana ölümü, intihar və silahlı cinayətlərdir.<ref>{{cite web |title=Here are which states have the longest life expectancies — and which have the shortest |url=https://www.yahoo.com/lifestyle/which-states-longest-life-expectancies-shortest-life-expectancies-160420160.html |website=www.yahoo.com |access-date=11 mart 2021 |date=11 mart 2021}}</ref> 2008-ci ildə [[Xəstəliklərə Nəzarət və Profilaktika Mərkəzləri]]nin tədqiqatı göstərdi ki, Alabamada piylənmə bir problemdir, 26% ilə 29% nisbətinə malik on qraflıq istisna olmaqla əksər qraflıqlarda yetkinlərin 29%-dən çoxu obezdir.<ref>{{cite web |url=https://www.cdc.gov/diabetes/pubs/factsheets/countylvlestimates.htm |title=County Level Estimates of Obesity—State Maps |year=2008 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140331230945/http://www.cdc.gov/diabetes/pubs/factsheets/countylvlestimates.htm |archive-date=31 mart 2014}}</ref> Ştat sakinləri, digər beş ştatda yaşayanlarla birlikdə, asudə vaxtlarında ən az fiziki aktivlik nümayiş etdirdilər.<ref>{{cite web |url=https://www.cdc.gov/media/releases/2011/p0216_physicalinactivity.html |title=Highest Rates of Leisure-Time Physical Inactivity in Appalachia and South |year=2008 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |access-date=8 sentyabr 2017 |archive-date=7 iyul 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170707145314/https://www.cdc.gov/media/releases/2011/p0216_physicalinactivity.html |url-status=live}}</ref> Alabama və ümumilikdə ABŞ-ın cənub-şərqi, ölkədə yetkinlərin 10%-dən artığı olmaqla, böyüklərdə başlayan [[II tip şəkərli diabet|diabetin]] ən yüksək hallarından birinə malikdir.<ref>{{cite web |url=http://apps.nccd.cdc.gov/DDTSTRS/Index.aspx?stateId=1&state=Alabama&cat=prevalence&Data=data&view=TO&trend=prevalence&id=1 |title=Alabama—Percentage of Adults(aged 18 years or older) with Diagnosed Diabetes, 1994–2010 |year=2010 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111018105633/http://apps.nccd.cdc.gov/DDTSTRS/Index.aspx?stateId=1&state=Alabama&cat=prevalence&Data=data&view=TO&trend=prevalence&id=1 |archive-date=18 oktyabr 2011}}</ref><ref>{{cite web |url=http://apps.nccd.cdc.gov/DDT_STRS2/NationalDiabetesPrevalenceEstimates.aspx?mode=DBT |title=CDC national chart on diabetes |publisher=Apps.nccd.cdc.gov |access-date=1 iyun 2011 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20111015110228/http://apps.nccd.cdc.gov/DDT_STRS2/NationalDiabetesPrevalenceEstimates.aspx?mode=DBT |archive-date=15 iyun 2011}}</ref> 14 may 2019-cu ildə Alabama, zorlama və qohumluq əlaqəsi istisna olmaqla, "ciddi sağlamlıq riski olmadığı təqdirdə" hamiləliyin istənilən mərhələsində abortu qadağan edən [[İnsan Həyatının Mühafizəsi Aktı]]nı qəbul etdi. Qanun qəbul olunarsa, abort edən həkimləri 10 ildən 99 ilə qədər həbslə cəzalandıracaq və ölkədə ən məhdudlaşdırıcı [[abort qanunu]] olacaq.<ref>{{Cite news |url=https://www.theguardian.com/us-news/2019/may/14/abortion-bill-alabama-passes-ban-six-weeks-us-no-exemptions-vote-latest |title=Alabama abortion ban: Republican senate passes most restrictive law in US |last=York |first=Erin Durkin Jessica Glenza in New |date=15 may 2019 |work=The Guardian |access-date=15 may 2019 |issn=0261-3077 |archive-date=15 may 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190515023534/https://www.theguardian.com/us-news/2019/may/14/abortion-bill-alabama-passes-ban-six-weeks-us-no-exemptions-vote-latest |url-status=live}}</ref> Bununla belə, 29 oktyabr 2019-cu il tarixində ABŞ Dairə hakimi Mayron Tompson qanunun qüvvəyə minməsinə mane olub.<ref>{{cite web |last1=Chandler |first1=Kim |title=Federal judge blocks Alabama's strict abortion ban |url=https://apnews.com/dae2aa0b0796432daa146bbc6128643b |publisher=Associated Press |access-date=9 noyabr 2019 |location=Montgomery |date=29 oktyabr 2019 |archive-date=8 noyabr 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191108185459/https://apnews.com/dae2aa0b0796432daa146bbc6128643b |url-status=live }}</ref> ==İqtisadiyyat== {{həmçinin bax|Alabama iqtisadiyyatı‎|Adambaşına düşən gəlirə görə Alabama yerlərinin siyahısı}} Ştatda aerokosmik, təhsil, səhiyyə, bank işinə və müxtəlif ağır sənaye sahələrinə, o cümlədən avtomobil istehsalı, mineralların çıxarılması, polad istehsalı və [[Metal quraşdırma|quraşdırmaya]] sərmayə qoyulub. 2006-cı ilə qədər Alabamada bitki və heyvan istehsalı 1,5 milyard $ dəyərində qiymətləndirilirdi. Əvvəlki əsrin əsasən kənd təsərrüfatı iqtisadiyyatından fərqli olaraq, bu, ştatın ümumi daxili məhsulunun yalnız bir faizini təşkil edirdi. Torpaq inşaatçılara, taxta-şalban şirkətlərinə və iri əkinçilik konqlomeratlarına satıldığı üçün 1960-cı illərdən bəri şəxsi təsərrüfatların sayı sabit sürətlə azalmışdır.<ref>{{cite web |url=http://encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-2330 |title=Food Production in Alabama |last1=Ijaz |first1=Ahmad |last2=Addy |first2=Samuel N. |date=6 iyul 2009 |website=The Encyclopedia of Alabama |publisher=Auburn University |access-date=22 sentyabr 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117053325/http://encyclopediaofalabama.org/face/Article.jsp?id=h-2330 |archive-date=17 yanvar 2013 |url-status=dead}}</ref> [[File:RTJattheshoals.jpg|thumb|left|[[Robert Trent Jones Golf Trail]] ştatda böyük iqtisadi təsirə malikdir.]] 2008-ci ildə qeyri-kənd təsərrüfatı sahəsində məşğulluq idarəçilik sahəsində 121.800, biznes və maliyyə əməliyyatlarında 71.750, kompüter və riyaziyyatla əlaqəli sahədə 36.790, memarlıq və mühəndislikdə 44.200, həyat, fiziki və sosial elmlərdə 12.410, icma və sosial xidmətlərdə 32,260 nəfər; hüquqi sahələrdə 12.770, təhsil, təlim və kitabxana xidmətlərində 116.250, incəsənət, dizayn və media peşələrində 27.840, səhiyyədə 121.110, yanğınsöndürmə, hüquq-mühafizə və təhlükəsizlikdə 44.750, qida hazırlanması və təqdim edilməsində 154.040, bina və ərazinin təmizlənməsi və təmirində 76.650, şəxsi qayğı və xidmətlərdə 53.230 nəfər, satışda 244.510, ofis və idarəetmə dəstəyində 338.760, əkinçilik, balıqçılıq və meşə təsərrüfatında 20.510, tikinti və mədənçıxarma, qaz və neft hasilatında 120.155, quraşdırma, texniki xidmət və təmirdə 106.280, istehsalda 224.110 və nəqliyyat və material daşınmasında 167.160 nəfər olmuşdur.<ref name="alaindustrial">{{cite web |url=http://www2.dir.alabama.gov/projections/Occupational/Proj2018/Statewide/alabama2008_2018.pdf |title=Alabama Occupational Projections 2008–2018 |website=Alabama Department of Industrial Relations |publisher=State of Alabama |accessdate=22 sentyabr 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130117053325/http://www2.dir.alabama.gov/projections/Occupational/Proj2018/Statewide/alabama2008_2018.pdf |archivedate=17 yanvar 2013}}</ref> [[File:Center Court of the Riverchase Galleria.jpg|thumb|upright|Cənub-şərqdəki ən böyük ticarət mərkəzlərindən biri olan Huverdəki Riverchase Galleria.]] ABŞ [[İqtisadi Təhlil Bürosu]]nun məlumatına görə, 2008-ci ildə [[Ümumi region daxili məhsul|ümumi ştat məhsulu]] 170 milyard $ və ya adambaşına 29.411 $ təşkil edib. Alabama ştatının 2012-ci ildə ÜDM-i əvvəlki ilə nisbətən 1,2% artıb. Ən böyük artım informasiya sahəsində baş verib.<ref>{{cite web |url=https://www.bea.gov/newsreleases/regional/gdp_state/gsp_newsrelease.htm |title=GDP by State (2008) |date=2 iyun 2009 |website=Bureau of Economic Analysis, Regional Economic Accounts |access-date=9 oktyabr 2009 |archive-date=26 avqust 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090826143618/https://www.bea.gov/newsreleases/regional/gdp_state/gsp_newsrelease.htm |url-status=live}} [https://www.bea.gov/newsreleases/regional/gdp_state/2009/pdf/gsp0609.pdf full release with tables] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170630210541/https://www.bea.gov/newsreleases/regional/gdp_state/2009/pdf/gsp0609.pdf |date=30 iyun 2017}}</ref> 2010-cu ildə ştatın adambaşına düşən gəliri 22,984 $ olub.<ref>{{cite web |url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/01000.html |title=United States Census Bureau |access-date=25 fevral 2012 |website=State and County Quick Facts |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120226182304/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/01000.html |archive-date=26 fevral 2012}}</ref> 2015-ci ilin aprel ayında ştatda mövsümi düzəliş edilmiş işsizlik səviyyəsi 5,8% təşkil edib.<ref>{{cite web |title=Local Area Unemployment Statistics—Alabama |website=Bureau of Labor Statistics |url=http://data.bls.gov/cgi-bin/surveymost?la+01 |access-date=15 iyun 2013 |archive-date=9 fevral 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140209183335/http://data.bls.gov/cgi-bin/surveymost?la+01 |url-status=live}}</ref> Bu, ölkə üzrə mövsümi düzəliş edilmiş 5.4% nisbəti ilə müqayisə edilib.<ref>{{cite web |title=Bureau of Labor Statistics Data |url=http://data.bls.gov/cgi-bin/surveymost?bls |publisher=United States Department of Labor |access-date=July 6, 2015 |archive-date=24 oktyabr 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131024023419/http://data.bls.gov/cgi-bin/surveymost?bls |url-status=live}}</ref> Alabamada minimum əmək haqqı yoxdur və 2016-cı ilin fevralında bələdiyyələrin minimum əmək haqqı təyin etməsinə mane olan qanun qəbul edilib. (Birminqem şəhər sərəncamı onların haqqını 10,10 $ qaldırdı.)<ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/feb/26/alabama-passes-law-banning-minimum-wage-increase |title=Alabama passes law banning cities and towns from increasing minimum wage |first=Jana |last=Kasperkevic |date=26 fevral 2016 |newspaper=The Guardian |access-date=13 dekabr 2016 |archive-date=11 fevral 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170211161330/https://www.theguardian.com/us-news/2016/feb/26/alabama-passes-law-banning-minimum-wage-increase |url-status=live}}</ref> 2018-ci ilə görə, Alabama ABŞ-dakı ştatlar arasında altıncı ən yüksək yoxsulluq səviyyəsinə malikdir.<ref>{{cite web |url=http://alabamapossible.org/ap_povertyfactsheet_2018_web/ |title=AP_PovertyFactSheet_2018_Web |first=Kristina |last=Scott |access-date=4 sentyabr 2018 |archive-date=4 sentyabr 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180904192109/http://alabamapossible.org/ap_povertyfactsheet_2018_web/ |url-status=live}}</ref> 2017-ci ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Xüsusi Məruzəçisi [[Filip Alston]] Alabamanın bəzi kənar hissələrini gəzdi və ətraf mühit şəraitinin inkişaf etmiş dünyada görmədiyi hər yerdən daha kasıb olduğunu söylədi.<ref>{{Cite news | last=Ballesteros | first=Carlos | title=Alabama Has the Worst Poverty in the Developed World, U.N. Official Says | url=https://www.newsweek.com/alabama-un-poverty-environmental-racism-743601 | newspaper=Newsweek | date=10 dekabtr 2017 | access-date=4 sentyabr 2018 | archive-date=8 sentyabr 2018 | archive-url=https://web.archive.org/web/20180908163319/https://www.newsweek.com/alabama-un-poverty-environmental-racism-743601 | url-status=live}}</ref> ===Ən böyük işəgötürənlər=== [[File:Enterprise lifted.jpg|thumb|upright|[[Enterprayz kosmik məkiyi]] 1978-ci ildə Marşal Kosmik Uçuş Mərkəzində sınaqdan keçirilir.]] [[File:Hyundai Motor Manufacturing Alabama Highsmith 01.jpg|thumb|2010-cu ildə Montqomeridə Hyundai Motor Manufacturing Alabama.]] [[File:Shelbyhallcomputing.JPG|thumb|Şelbi zalı, Mobildə [[Cənubi Alabama Universiteti]]ndə Hesablama Məktəbi.]] 2011-ci ilin aprelində Alabamada ən çox işçi işəgötürən beş işəgötürən olub :<ref name="bbjournal">Aneesa Macmillan. "[http://www.bizjournals.com/birmingham/blog/2011/04/top-of-the-list-alabamas-largest.html Top of the List: Alabama's largest employers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110426110530/http://www.bizjournals.com/birmingham/blog/2011/04/top-of-the-list-alabamas-largest.html |date=26 aprel 2011}}" (22 aprel 2011). ''Birmingham Business Journal''.</ref> {| class="wikitable" |- ! İşəgötürən ! İşçilər |- | [[Redstoun-Arsenal]] | 25.373 |- | [[Birminqemdəki Alabama Universiteti]] ([[BAU Xəstəxanası]] daxil olmaqla) | 18.750 |- | [[Maksvell hərbi-hava bazası]] | 12.280 |- | [[Alabama hökuməti|Alabama ştatı]] | 9.500 |- | [[Mobil qraflığı ictimai məktəb sistemi]] | 8.100 |} Növbəti iyirmi ən böyük işəgötürən, 2011-ci il tarixinə :<ref>{{cite web |url=http://www.americanregistry.com/recognition/alabamas-largest-employers/116523 |title=Alabama's Largest Employers |date=Aprel 2011 |website=Birmingham Business Journal |publisher=American Registry |access-date=19 sentyabr 2012 |archive-date=17 yanvar 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130117053326/http://www.americanregistry.com/recognition/alabamas-largest-employers/116523 |url-status=live }}</ref> {| class="wikitable" |- ! İşəgötürən ! Məkan |- | [[Anniston Hərbi Deposu]] | [[Anniston (Alabama)|Anniston]] |- | [[AT&T]] | Çoxşöbəli |- | [[Obern Universiteti]] | [[Obern (Alabama)|Obern]] |- | Baptist Tibb Mərkəzi Cənubi | [[Montqomeri (Alabama)|Montqomeri]] |- | [[Birminqem şəhər məktəbləri]] | [[Birminqem (Alabama)|Birminqem]] |- | [[Birminqem (Alabama)|Birminqem şəhəri]] | Birminqem |- | DCH səhiyyə sistemi | [[Taskalusa (Alabama)|Taskalusa]] |- | [[Hantsvill şəhər məktəbləri]] | [[Hantsvill (Alabama)|Hantsvill]] |- | [[Huntsville Xəstəxana Sistemi]] | Hantsvill |- | [[Hyundai Motor Manufacturing Alabama]] | Montqomeri |- | Infirmary səhiyyə sistemi | [[Mobil (Alabama|Mobil]] |- | [[Cefferson qraflığı məktəbləri (Alabama)|Cefferson qraflığı təhsil şurası]] | Birminqem |- | [[Marşal Kosmik Uçuş Mərkəzi]] | Hantsvill |- | [[Mercedes-Benz U.S. International]] | [[Vens (Alabama)|Vens]] |- | [[Montqomeri ictimai məktəbləri]] | Montqomeri |- | [[Regions Financial Corporation]] | Çoxşöbəli |- | [[Boeing]] | Çoxşöbəli |- | [[Alabama Universiteti]] | Taskalusa |- | [[Cənubi Alabama Universiteti]] | Mobil |- | [[Walmart]] | Çoxşöbəli |} === Kənd təsərrüfatı === Alabama ştatının kənd təsərrüfatı məhsullarına quşçuluq və [[yumurta]], mal-qara, balıq, bitki əkmə məhsulları, [[yerfındığı]], pambıq, [[ABŞ-da qarğıdalı istehsalı|qarğıdalı]] və [[sorqo]] kimi taxıl, tərəvəz, süd, [[soya]] və şaftalı daxildir. "[[ABŞ ştat və ərazi ləqəblərinin siyahısı|Pambıq ştatı]]" kimi tanınsa da, Alabama müxtəlif hesabatlara görə [[ABŞ-da pambıq istehsalı|milli pambıq istehsalında]] səkkizinci və onuncu sıralardadır,<ref>{{cite web |url=http://cber.cba.ua.edu/pdf/ab2005q4.pdf |title=Alabama and CBER: 75 Years of Change |access-date=23 sentyabr 2006 |year=2005 |website=Alabama Business |publisher=Center for Business and Economic Research, Culverhouse College of Commerce, The University of Alabama |archive-url=https://web.archive.org/web/20060927141609/http://cber.cba.ua.edu/pdf/ab2005q4.pdf |archive-date=27 sentyabr 2006 |url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.aces.edu/dept/nass/bulletin/2005/pg05.pdf |title=State Highlights for 2004–2005 |access-date=23 sentyabr 2006 |year=2005 |website=Alabama Cooperative Extension System |publisher=USDA, NASS, Alabama Statistical Office |archive-url=https://web.archive.org/web/20060921005808/http://www.aces.edu/dept/nass/bulletin/2005/pg05.pdf |archive-date=21 sentyabr 2006 |url-status=dead}}</ref> [[Texas]], Corciya və Missisipi ilk üçlükdə yer alır. === Akvakultura === [[Akvakultura]] Alabama iqtisadiyyatının böyük bir hissəsidir.<ref name=":1">Hanson, TE. 2015. Economics of Aquaculture Production in Alabama. United States Department of Agriculture. Project No. ALA016-1-10022. Available from: https://reeis.usda.gov/web/crisprojectpages/0222158-economics-of-aquaculture-production-in-alabama.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210924191911/https://reeis.usda.gov/web/crisprojectpages/0222158-economics-of-aquaculture-production-in-alabama.html |date=24 sentyabr 2021}}</ref> Alabamalılar 1960-cı illərin əvvəllərində akvakultura ilə məşğul olmağa başladılar.<ref name=":2">{{Cite journal |last1=Pine |first1=H.J. |last2=Boyd |first2=C.E. |date=2011 |title=Stream Salinization by Inland Brackish-Water Aquaculture |url=https://doi.org/10.1080/15222055.2011.545580 |journal=North American Journal of Aquaculture |volume=73 |issue=2 |pages=107–113|doi=10.1080/15222055.2011.545580 }}</ref> ABŞ-da [[Naxa balığı akvakulturası|fermada yetişdirilən naxa balığı]] Amerikada 8-ci ən məşhur dəniz məhsuludur.<ref name=":3">{{Cite web |last1=Hanson |first1=Terry |last2=Roy |first2=Luke |last3=Kelly |first3=Anita |date=2021 |title=2020 Alabama Farm-Raised Catfish Industry Highlights |url=https://www.aces.edu/blog/topics/aquaculture/alabama-farm-raised-catfish-industry-highlights/?cn-reloaded=1 |url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210924191858/https://www.aces.edu/blog/topics/aquaculture/alabama-farm-raised-catfish-industry-highlights/?cn-reloaded=1 |archive-date=24 sentyabr 2021}}</ref> 2008-ci ilə qədər Alabamada təxminən 4000 insan naxa sənayesində işləyirdi və Alabama 132 milyon funt balıq istehsal etdi.<ref name=":1" /> 2020-ci ildə Alabama ABŞ-ın fermada yetişdirilən naxa balığının {{frac|1|3}} hissəsini istehsal etdi.<ref name=":3" /> 2020-ci ildə Alabamada yetişdirilən naxa balığının ümumi satışı 307 milyon $-a bərabər idi, lakin 2020-ci ilə qədər Alabamalıların ümumi məşğulluğu 2.442-yə düşdü.<ref name=":3" /> 2000-ci illərin əvvəlindən 2020-ci ilə qədər Alabami naxa balığı sənayesi 250 ferma və 4 emalçıdan 66 fermaya və 2 emalçıya qədər azaldı.<ref name=":3" /> Bu azalmanın səbəbləri arasında yem qiymətlərinin artması, naxa balığı alternativləri, [[COVID-19]]-un restoran satışlarına təsiri, xəstəlik və balıq ölçüsü daxildir.<ref name=":3" /> === Sənayə === Alabama ştatının sənaye məhsullarına dəmir və polad məhsulları (çuqun və polad boru daxil olmaqla); kağız, [[taxta-şalban]] və ağac məhsulları; mədənçilik (əsasən kömür); plastik məhsullar; avtomobillər və yük maşınları; və [[geyim]] daxildir. Bundan əlavə, Alabama, əsasən, [[NASA]]-nın Marşal Kosmik Uçuş Mərkəzinin yerləşdiyi Hantsvill bölgəsində və qərargahı [[Redstoun-Arsenal]]da yerləşən [[ABŞ Ordusu Material Komandanlığı]]nda [[Aerokosmika sənayesi|aerokosmik]] və [[Elektronika|elektron]] məhsullar istehsal edir. [[File:Mercedes Benz US International 01.jpg|thumb|[[Mercedes-Benz U.S. International]] in Tuscaloosa County was the first automotive facility to locate within the state.]] === Turizm və əyləncə === === Səhiyyə === === Bankçılıq === === Elektronika və rabitə === === İnşaat === == Qanunvericilik və hökumət == === Ştat qanunvericiliyi === === Vergilər === === Qraflıq və yerli hökumətlər === === Siyasət === === Seçkilər === ==== Ştat seçkiləri ==== ==== Yerli seçkilər ==== ==== Federal seçkilər ==== == Təhsil == Əyalətin ən əhəmiyyətli təhsil təşkilatı The University of Alabamadır. Mərkəz kampusu Tuscaloosa şəhərində olan universitet, Amerikadakı məktəb qiymətləndirmə quruluşu Usnews tərəfindən də hər il yaxşı dərəcəylə qiymətləndirilməkdədir. 1805-ci ildə qurulan universitetin mühəndislik fakültəsi, eyni zamanda Amerikanın ən köhnə 5 mühəndislik fakültəsindən biridir. Bunun yanında işlətmə və administrativ elmlər fakültəsi Amerikadakı işlətmə məktəbləri içində əhəmiyyətli bir yerə malikdir. Bunların yanında universitetdə Ünsiyyət, Sənət, Hüquq və Tibb fakültələri var. Universitetin ayrıca Hunstville və Birminghamda da kampusları vardır. Bunun yanında əyalətdəki bir başqa əhəmiyyətli universitet də Auburn Universitydir. Məktəb xüsusilə mühəndislik budaqlarında əhəmiyyətli bir yerə malikdir. Bu iki məktəbin xaricində Alabamada olan başlıca təhsil təşkilatları; University of South Alabama (Mobilə), University of North Alabama (Florence), Stillman College(Tuscaloosa), Shelton State College(Tuscaloosa) və Gadsden College(Gadsden)dır. === İbtidai və orta təhsil === === Kolleclər və universitetlər === == Kütləvi informasiya vasitələri == == Mədəniyyət == === Ədəbiyyat === === İdman === ==== Kollec idmanı ==== ==== Peşəkar idman ==== == Nəqliyyat == === Aviasiya === === Dəmiryolu === === Yollar === === Portlar === == Həmçinin bax == ==Qeydlər== {{reflist|group=subnote}} {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Alabama}} {{ABŞ ştatları}} {{ABŞ-qaralama}} [[Kateqoriya:Alabama| ]] [[Kateqoriya:ABŞ ştatları]] [[Kateqoriya:Cənubi ABŞ]] kt461nh96z4mgcme418vy2nycfr67pv Yukon 0 20585 6564406 6405610 2022-08-05T19:15:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid}} '''Yukon''' — [[Kanada]]da ərazi. Mərkəzi [[Vaythors]] şəhəridir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.explorenorth.com/library/yafeatures/bl-yt98.htm The 1898 Yukon Act] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20051228205139/http://www.explorenorth.com/library/yafeatures/bl-yt98.htm |date=2005-12-28 }} * [http://laws.justice.gc.ca/en/Y-2.01/ The 2002 Yukon Act]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111010043815/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/Y-2.01/ |date=2011-10-10 }} * [http://www.gov.yk.ca/ Правительство Юкона] {{ref-en}} {{ref-fr}} * [http://www.yukonromance.com/en/ Yukon Romance: Virtual exhibit] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080403032527/http://www.yukonromance.com/en/ |date=2008-04-03 }} * [http://www.writeyukon.com/story_ideas/tales.asp?i=*D2*C4&a=*99*94T*7D*29 Tall Tales and True Stories of the Yukon] {{Kanadanın inzibati bölgüsü}} [[Kateqoriya:Kanada əraziləri]] [[Kateqoriya:Yukon]] mu9prk0efvqnihjkslu36skse82nzxo Mərziyyə Davudova 0 28437 6564574 6491294 2022-08-05T20:37:53Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Teatr xadimi |adı = |orijinal adı = Mərziyyə Yusif qızı Dautova |digər adı = |şəkil = Marziya Davudova.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum adı = |doğum tarixi = 8.12.1901 |doğum yeri = Sarevo kəndi, [[Həştərxan]], [[Həştərxan quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 6.1.1962 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |fəaliyyəti = |təhsili = |fəaliyyət illəri= 1915–1960 |amplua = |teatr = |rolları = |mükafatları = {{SSRİ xalq artisti|1949}} {{Azərbaycan SSR xalq artisti|1936}} {{Azərbaycan SSR əməkdar artisti|1933}} {{Stalin mükafatı|1948}}<br>{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|1946}} {{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|1949}} {{"Şərəf nişanı" ordeni|1959}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Mərziyyə Yusif qızı Davudova (Dautova)''' ({{DVTY}}) — Azərbaycanın teatr və kino aktrisası, [[SSRİ xalq artisti]] (1949), [[Azərbaycan SSR xalq artisti]] (1936), Azərbaycan Teatr Cəmiyyətinin sədri (1956–1961). == Həyatı == Mərziyə Davudova 8 dekabr 1901-ci ildə [[Həştərxan]]ın Sarevo çayının sahilində yerləşən eyniadlı kənddə anadan olmuşdur. 1908–1912-ci ildə kəndlərindəki dördillik "Darültəhsil", 1912–1915-ci illərdə "Qaliyə" və 1915–1918-ci illərdə "İqbal" rus-tatar məktəbləyində oxumuşdur. Bu dövrlərdə teatr fəaliyyətinə başlamış, burada həvəskarların hazırladıqları tamaşalarda oynamışdır. [[Hüseyn Ərəblinski]] 1918-ci ildə Həştərxanda qastrolda olarkən onun oyununu bəyənmiş və onu [[Bakı]]ya dəvət etmişdi. 1919-cu ildə anasını itirdikdən sonra Bakıya gəlmişdir. İlk dəfə Birləşmiş Dövlət Teatrosu nəzdində Türk Dram Teatrosu kollektivinə aktrisa qəbul edilib. Arada çox qısa müddət [[Tiflis Azərbaycan Dram Teatrı]]nda və [[Bakı Türk İşçi Teatrı]]nda işləsə də, ömrünün sonunadək [[Akademik Milli Dram Teatrı]]nın aparıcı sənətçilərindən olmuşdur. 1956–1961-ci illərdə Azərbaycan Teatr Cəmiyyətinin (hazırkı [[Azərbaycan Teatr Xadimləri İttifaqı]]) sədri vəzifəsində işləmişdir. [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nin deputatı olmuşdur. Mərziyyə Davudova 6 yanvar 1962-ci ildə [[Bakı]] şəhərində vəfat etmişdir. == Səhnə fəaliyyəti == [[Fayl:Davudova and Sharifzade playing Macbeth.jpg|270x270px|thumbnail|left|Mərziyyə Davudova və [[Abbas Mirzə Şərifzadə]] "Maqbet" tamaşasında]] 1920-ci ildə Bakıya gələn və taleyini əbədi olaraq teatra bağlayan Mərziyyə Davudova Azərbaycan mədəniyyətinin, xüsusilə də teatr sənətinin inkişafında misilsiz xidmət göstərmişdir. Doğrudur, onun ən böyük arzusu [[Hüseyn Ərəblinski]] ilə tərəf müqabili olmaq idi, amma bu istək həyata keçmədi. Çünki bir il öncə nadanlar qüdrətli aktyorun həyatına son qoymuşdular. Xoşbəxtlikdən ikinci bir nəhəng aktyorla səhnədə üz-üzə dayanan Mərziyyə xanım sonralar həmin sənətkarın — [[Abbas Mirzə Şərifzadə]]nin teatrda yalnız tərəf müqabili deyil, həyatda da sevgili həmdəminə, vəfalı ömür-gün dostuna çevrildi. Ötən əsrin 20-ci illərindən sonra Azərbaycan səhnəsində [[Fatma Muxtarova]], [[Şövkət Məmmədova]], [[Həqiqət Rzayeva]], [[Sürəyya Qacar]], [[Münəvvər Kələntərli]]… kimi müqtədir aktrisalar çıxış edirdilər. Onların sırasına həvəslə qoşulan Mərziyyə xanım [[Üzeyir Hacıbəyov]]un "Arşın Mal Alan" musiqili komediyasında əvvəlcə Gülçöhrə, sonra isə Cahan xala rollarında çıxış edib. Bununla da özünün aktrisa kimi nəyə qadir olduğunu məharətlə təsdiqləyib. [[Hüseyn Cavid]]in "İblis" əsərinin tamaşasında Abbas Mirzə Şərifzadə ilə tərəf müqabili olmaq onun səhnə yaradıcılığında yeni səhifələr açıb. Çox keçmir ki, Mərziyyə Davudova mürəkkəb, ziddiyyətli, bir-birinə bənzəyən və bənzəməyən müxtəlif qadın obrazlarını, xüsusilə də qüdrətli xarakterlərin yaradıcısı kimi parlayıb. Azərbaycan teatrının aktrisalarla bağlı yeni səhifəsinin yazılması şərafəti məhz Mərziyyə xanımın qismətinə düşdü. Böyük dramaturqumuz [[Cəfər Cabbarlı]]nın "Sevil" pyesi yalnız səhnədə deyil, həyatda da böyük əks-sədaya, təlatümə səbəb olmuşdur. Mərziyyə xanımın böyük ustalıqla can verdiyi Sevil obrazı o qədər parlaq, təsirli, təbii alınmışdı ki, tamaşa salonundakı qadınlar öz çadralarını elə oradaca atmışlar. Mərziyyə xanım əslində qaranlıq bir mühitdə qəfildən şimşək kimi doğmuşdu. Onun səhnədə göstərdiyi təbii oyunu və sənət yanğısı haqqında Cəfər Cabbarlı yazırdı: "Mərziyyə yetkin bir sənətkardır, ustadır. Aktrisa səhnədəki əhval-ruhiyyəsi ilə bütün tamaşa salonuna təsir edən heyrətamiz bir istedada malikdir". Mərziyyə Davudovanın teatra gəlişi ilə çox şey dəyişdi. Bu aktrisa səhnədə yalnız Azərbaycan qadınlarının surətini deyil, Qərb teatrından gələn dezdemonalar, amalyalar, ofelyalar, violalar… kimi neçə-neçə mürəkkəb obraz yaratdı. Onun obraza girmək məharəti o qədər güclü idi ki, heç bir mübaliğə olmadan bu qüdrətinə görə aktrisa Hüseyn Ərəblinski, Abbas Mirzə kimi nəhənglərlə bir sırada fəxarətlə dayanırdı. Mərziyyə xanım Cəfər Cabbarlı, Hüseyn Cavid, [[Səməd Vurğun]], [[Mirzə İbrahimov]], [[Mehdi Hüseyn]], [[Ənvər Məmmədxanlı]] kimi Azərbaycan dramaturqlarının əsərləri ilə yanaşı, rus və Qərbi [[Avropa]] ədiblərinin də tamaşalarında bir-birindən fərqli və mürəkkəb qadın obrazları yaratmışdır.[[Fayl:Mərziyyə Davudovanın Bakıda xatirə lövhəsi.jpg|thumb|256x256px|Mərziyyə Davudovanın xatirə lövhəsi ([[Bakı]])]]Mehdi Məmmədov Mərziyyə Davudovanın yaradıcılığını dəyərləndirərək yazırdı: "1937-ci ildə Mirzə İbrahimovun "Həyat" dramı ilk dəfə tamaşaya qoyulmuşdu. Tamaşa gurultulu müvəffəqiyyət qazandı. İfaçılar ansamblı, xüsusilə də əsas rolların ifaçıları — Mərziyyə Davudova (Həyat) və [[Ülvi Rəcəb]] (Süleyman) yüksək qiymətləndirilmişdir. Əsasən klassik repertuarda romantik səpkili rollar oynayan bu aktyorlar indi "Həyat" tamaşasında həyati cizgilərlə, məişət boyaları ilə zəngin olan realist xarakterlər yaratmaqla böyük qələbə əldə etdilər. Yekdilliklə təsdiq olundu ki, bədii siqləti böyük olan bir tamaşa, onun nəzdində və mərkəzində isə Mərziyyə Davudova kimi sənətkarın ifasında Həyat obrazı yarandı". Xalq artisti [[Hökümə Qurbanova]] öz xatirələrində yazırdı ki, bu da taleyin qismətidir. Mərziyyə xanımın ilk dəfə yaratdığı obrazları sonralar mən oynadım. Həmişə həyəcan keçirirdim ki, o bu məsələyə necə baxacaq. Böyük ürək və istedad sahibi idi. Həmişə tamaşadan sonra məni ilk təbrik edib oyunumu bəyəndiyini söyləyən Mərziyyə xanım olardı. Bu aktrisa əsl sənət fədaisi kimi gənclərə xüsusi qayğı göstərərdi. Geniş yaradıcılıq diapazonuna malik olan Mərziyyə Davudova Azərbaycan kinosunun inkişafında da müəyyən xidmətlər göstərmişdir. "[[Hacı Qara (film, 1929)|Hacı Qara]]", "[[Bir ailə (film, 1943)|Bir Ailə]]", "[[Bakının işıqları (film, 1950)|Bakının İşıqları]]", "[[Bir məhəllədən iki nəfər (film, 1957)|Bir Məhəllədən İki Nəfər]]", "[[Koroğlu (film, 1960)|Koroğlu]]" və digər filmlərə çəkilib. 1956-cı ildən ömrünün sonuna kimi Azərbaycan Teatr Cəmiyyətinə rəhbərlik edən Mərziyyə xanım Davudova əslində qaranlıq bir mühitdə parlayan ulduz idi. == Çətin illər == Bəllidir ki, 1937-ci ilin repressiyası sənət adamlarının taleyindən izsiz keçmədi. Müşfiqləri, Cavidləri, Ülvi Rəcəbləri, [[Əhməd Cavad]]ları aparanların növbəti hədəfi Azərbaycan səhnəsinin azman aktyoru Abbas Mirzə Şərifzadə oldu. Görkəmli teatr ustasının hansı şəkildə qətlə yetirildiyi uzun müddət qaranlıq qaldı. Bu ailənin çəkdiyi zillətin təsvirini vermək indi çox çətindir. Yalnız 1955-ci ildə məlum oldu ki, Abbas Mirzə Şərifzadə 1938-ci ildə güllələnib. Səhnədə faciə qəhrəmanlarının mahir ifaçısı Abbas Mirzə Şərifzadə heç vaxt ağlına gətirməzdi ki, yaratdığı obrazların taleyi onu da gözləyə bilərmiş. O, həyatda da faciə qəhrəmanına çevrildi. Taleyinə, həyatına vurulan zərbələrin ağrı-acısını çəkənlərdən birincisi həyat yoldaşı, səhnəmizin qüdrətli nümayəndəsi, xalq artisti Mərziyyə xanım Davudova oldu. Mərziyyə xanım Davudovaya xalq artisti fəxri adını 1936-cı ildə vermişdilər. Buna baxmayaraq, 1937-ci ildə Ülvi Rəcəbi, Abbas Mirzəni "xalq düşməni" elan edənlər aktrisanı da çək-çevirə salmaqla qəlbini didib-parçalayırdılar. O illərin xofunu Mərziyyə xanım ömrünün sonuna kimi qəlbində yaşatdı. O ağır repressiyalar aktrisanı çox incitsə də, dərdlərini gizlətməyi, səhnədə həmişəki qüdrətini, həyatda isə qürurunu, məğrurluğunu saxlamağı bacardı. O, 61 yaşında dünyasını dəyişəndə çox şeydən narahat getsə də, bir məsələdən ürəyi arxayın idi. Böyük məhəbbətin nişanəsi olan qızı [[Firəngiz Şərifova]] onların yolunu çox ləyaqətlə davam etdirirdi. * Aktyor və rejissor [[Abbas Mirzə Şərifzadə]]nin həyat yoldaşıdır. * Aktrisa [[Firəngiz Şərifova]]nın anasıdır. == Təltif və mükafatları == * "[[SSRİ xalq artisti]]" fəxri adı — 22 iyul 1949{{bax|SSRİ xalq artistlərinin siyahısı#1949}} * "[[Azərbaycan SSR xalq artisti]]" fəxri adı — 4 aprel 1936{{bax|Azərbaycan SSR xalq artistlərinin siyahısı#1936}} * "[[Azərbaycan SSR əməkdar artisti]]" fəxri adı — 25 aprel 1933{{bax|Azərbaycan SSR əməkdar artistlərinin siyahısı#1933}} * [["Stalin" mükafatı]] (2-ci dərəcə) — 1948 * 2 dəfə [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]] — 25 fevral 1946, 22 iyul 1949 * [["Şərəf nişanı" ordeni]] — 9 iyun 1959 == Filmoqrafiya == * [[Ağasadıq Gəraybəyli (film, 1974)]] * [[Bakının işıqları (film, 1950)]] * [[Bəxtiyar (film, 1955)]] * [[Bir ailə (film, 1943)]] * [[Bir məhəllədən iki nəfər (film, 1957)]] * [[Qızmar günəş altında (film, 1957)]] * [[Əsl dost (film, 1959)]] * [[Hacı Qara (film, 1929)]] * [[Koroğlu (film, 1960)]] * Min birinci söz (film, 1997) * [[Onlar belə sevirdilər (veriliş, 2007)]] == Nəsil şəcərəsi == {{Şərifzadə}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://azerbaijan.news.az/index.php?Lng=aze&Pid=8956 Sənət meydanının qəhrəmanı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070928075634/http://azerbaijan.news.az/index.php?Lng=aze&Pid=8956 |date=2007-09-28 }} == Xarici keçidlər == *{{IMDb name|2174012}} *[http://nashvek.media-az.com/367/metr.html Жемчужина азербайджанской сцены] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070928011555/http://nashvek.media-az.com/367/metr.html |date=2007-09-28 }} *[http://www.az-customs.net/news/az/arc/ku25-04-2003.htm Dünya bir pəncərədir] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070928165600/http://www.az-customs.net/news/az/arc/ku25-04-2003.htm |date=2007-09-28 }} [[Kateqoriya:Azərbaycan aktrisaları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR xalq artistləri]] [[Kateqoriya:Həştərxanda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Birinci Fəxri xiyabanda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Tatar əsilli azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Səssiz film aktrisaları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları]] r2kqruio4ygfxrc2kkbi8200yw3jrkj Yazı 0 30027 6564277 6342579 2022-08-05T18:25:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} [[Fayl:Sales contract Shuruppak Louvre AO3766.jpg|thumb|right|300|Şuruppakdan tapılmış gil üzərində mixi yazı, eradan əvvəl 2600-cü il]] '''Yazı'''— səsli dilin norma ilə qavrayışını təmin edən işarələr qrupu. Yazı bəşəriyyətin ən böyük kəşflərdən biri hesab olunur. == Yaranma tarixi == [[Yazıçının bir günü (film, 1971)|Yazının]] yaranmasının çox qədim tarixi var. Bəşəriyyətin ilk dövründə ünsiyyət yalnızca şifahi formada idi. İlk yazı nümunələri 7000 ilə yaxın tarixə malikdir və o vaxtdan bu günə uzun inkişaf yolu keçərək bu günki formaya gəlib çatmışdır. Yazının necə yarandığını tapmaq üçün əvvəlcə biz düşünməliyik ki, Yazı niyə yarandı? Axı şifahi şəkildə ünsiyyət mövcud idi. Bunu tapmaq üçün biz tarix elminə müraciət edirik.  Lap qədimdən insanlar ayrı-ayrı qruplar şəklində yaşamışlar. Bu qruplar arasında əlaqələr zəif olmuşdur. Lakin sonrakı dövrlərdə ictimai quruluş formalaşdıqca insan qrupları arasında siyasi, iqtisadi, və s. əlaqələr yarandı. Tayfalar müəyyən məqsədlər üçün əlaqə saxlamalı oldular. Buna görə də ikinci köməkçi ünsiyyət vasitəsi olaraq yazı yaranmağa başladı. Onun başlanğıc yolu heç bir xüsusi plan üzrə deyil, tədricən yaranmışdır. Demək: Yazı insanların dillə, şifahi ünsiyyət saxlamaları mümkün olmadığı şəraitdə, ünsiyyətə olan tələbatdan yaranmışdır. Dilin əmələ gəlməsində olduğu kimi yazının yaranmasında da kollektivin əməyi var. Yəni yazı ayrı-ayrı şəxslər tərəfindən deyil, ümumi kollektiv tərəfindən yaradılmışdır. Lakin Yazının yaranmasında bütün tayfa və xalqların iştirak etdiyini düşünmək də doğru olmaz. Müasir dövrdəki yazısı olmayan xalqlar buna aydın sübutdur. XIX əsrin axırlarına kimi Mərkəzi Afrikanın və Şimali Amerikanın bəzi xalqları hələdə yazı ilə tanış deyildilər. Qədim dövrlərdə də yazı bütün dünyada eyni dərəcə inkişaf etməmişdir. Çünki qədimdə yazı yazmaq üçün vasitələr də indikindən fərqli olmuşdur. Yuxarıda da qeyd etdiyim kimi yazı birdən-birə meydana çıxmamışdır. Yazının əmələ gəlməsində fikrin müxtəlif vasitələrlə əks olunmasının xüsusi təsiri olmuşdur. Yazı əvvəl fikir və ya əşya vasitəsilə, ya da xətlər vasitəsilə əks olunurdu. Bəzi xalqlar diri heyvan yollamaqla fikirlərini bildirməyə çalışırdı. Məs: 513-cü ildə İran şahı Dara Skiflərin özlərini məğlub olmuş kimi hiss etmələri üçün torpaq və su göndərmişdir. Bəzi alimlərin qeyd etdiyi kimi bu simvolik siqnaldır. Yəni hər əşya başqa bir mənanı ifadə edir. Qədimdə insanlar müəyyən məlumatı məkan və zamanla əlaqədar olaraq uzağa çatdırmaq üçün kəndir və yaxud ipi düyümləmək vasitəsindən istifadə etmişdirlər. Fikri düyünlər vasitəsilə (Quipi) ifadə etmək farslar, türklər, çinlilər, meksikalılar və başqa xalqlar arasında yayılmışdır. İpi düyünləməklə həm də say anlayışını ifadə edirdilər. Məs: farslar asılmış hər bir ipin vasitəsilə say və yaxud müəyyən əşyanın miqdarını təyin etmişlər. Perulular, meksikalılar isə ipi düyünləməklə daha mürəkkəb anlayışları ifadə edə bilirdi. Meksikada bu vasitə o qədər geniş yayılmışdı ki, onlar müqavilələri, bütöv əhvalatları belə ifadə edə bilirdi. Bəzi məlumatlara görə, müqəddəs Mayya arasında yaşayan qədim hindlilər Koxau ronqo-ronqo adlanan həmin düyünlü yazı ilə hətta tarixi hadisəni təsvir edir və şeir də yaza bilirmişlər. Müəyyən fikri başqasına çatdırmaq üçün qədim insanların istifadə etdikləri vasitələrdən biri də balıqqulağı olmuşdur. Şimalı Amerika hindularının bəzi tayfaları bu vasitədən geniş istifadə etmişlər. Fikrin əşyayla ifadə olunmasının bir neçə xüsusiyyəti var: Alman alimi Johannes Fredrix əşyalarla fikir ifadə etməyi yazının primitiv başlanğıcı hesab edirdi. Zaman keçdikcə insanlar yazını  təkmilləşdirməyə başladı. Onlar artıq müəyyən cizgilərlə fikirlərini ifadə edə bilirdilər. Onlar torpaq və ağacın üzərinə müxtəlif cizgilər çəkərək və ya ağac çapmaqla müəyyən məlumat çatdırmağı bacarırdılar. Yazının əmələ gəlməsində insanların  öz bədənlərini yazmalarının da böyük əhəmiyyəti olmuşdur.  İnsanlar öz bədənlərini 2 məqsədlə: 1.bədəni bəzəmək  2.müəyyən anlayış bildirmək üçün istifadə ediblər. Alimlərin fikrinə görə, ilk dəfə tatuirovkadan ancaq bədəni bəzəmək üçün istifadə olunub. Bədəni yazmaq Polinezi adasında daha çox yayılmışdır. Yazı tarixçiləri bu məsələylə xüsusi məşğul olmuş və yazının inkişafında tatuirovkanın böyük rolunu qeyd etmişlər.  Bunlar yazının ilk növü olan şəkli yazı üçün təməl oldu. Yazının formalaşması və inkişafı dövründə onun bir neçə tipi olmuşdur. Yazının tipləri barədə müxtəlif fikirlər var. Lakin son tədqiqatlara görə müəyyən edilmişdir ki, yazının 4 əsas tipi var. Bu yazılar hər biri xüsusiyyətlərinə görə bir-birindən fərqlənir. Şəkli yazı- məlumatların şəkillər vasitəsilə ifadə edildiyi yazıya şəkli yazı deyilir. Piktoqrafik yazı da adlanır. Piktoqrafiya 2 sözdən ibarətdir. Birinci piktus latın sözü “şəkli çəkilmiş”, ikincisi grapho yunan sözü “yazıram” deməkdir. Piktoqrafik yazıdakı hər bir ünsür piktoqram adlanır. Bu yazıda hər şəkil bir və ya bir neçə cümləni əks etdirir. Yəni belə yazıda nitq sözlərə bölünmür, bütöv cümlələrlə ifadə olunur. Yazının bu ilk tipi çox qədim tarixə malikdir. Keçmişdə insanlar müəyyən məqsədlərlə bağlı yüzlərlə şəkillər çəkmişlər. Lakin bu şəkillərin heç də hamısını yazı hesab etmək olmaz. Deməli, insanların çəkdiyi ibtidai şəkillər bu və ya digər məlumatı əks etdirdikdə şəkli yazı yaranmağa başlayıb. Piktoqrafik yazılarla ifadə edilən mövzuların əhatə dairəsi o qədər də geniş  olmamışdır. Əsasən ov səhnələri, vuruş və qaçış hadisələri, ticarət müqavilələri və s. İnsanların dünyagörüşləriylə əlaqədar olaraq ilk dövrdə əşya və yaxud hərəkət göstərilirdisə də get-gedə mücərrəd anlayışları ifadə etmək tələbi yaranmışdır. Mücərrəd anlayışlar üçün bir neçə formadan istifadə olunurdu. Məs: “cəldlik” sözü üçün qol əvəzinə qanad çəkilmiş, “müharibə” anlayışı üçün ox hazır vəziyyətdə təsvir edilmişdir. Bu yazıdan daha çox Şimali Amerika hindliləri istifadə etmişlər. Eyni zamanda qədim şumer və misirlilərdə də təsadüf olunmuşdur. Bu yazıdan başqa xalqlar kimi Azərbaycanda da istifadə olunmuşdur. Təkcə  Qobustanda  720 qaya üzərində 4 mindən çox təsvir var və bu təsvirlərin çoxu piktoqrafiyadır. Bundan başqa, Qazaxda və Gədəbəydə də piktoqramlar tapılmışdır. Şəkli yazıdan son zamanlara qədər Nasi xalqı da istifadə etmişdir. Nasi dili Çində yayılmış və bu dil Çin-Tibet dilləri ailəsinə məxsusdur. Bu yazı sonralar bir o qədər də əlverişli olmamışdır. Buna görə də fikri yazı yaranmağa başlamışdır. Fikri yazı- Nitqdəki sözlərin şəkillər vasitəsi ilə deyil, ideoqramlarla əks olunmasına ideoqrafik və ya fikir yazı deyilir. İdeoqrafiya 2 yunan sözündən ibarətdir. Birinci ideya “anlayış”, ikinci isə grapho “yazıram” mənasını bildirir. Heroqlif və digər  işarələr də ideoqrafik  yazı sisteminə daxildir. İdeoqrafik yazı elə yazı sistemidir ki, burada hər işarə bütöv sözü, yaxud sözün mənalı  hissəsini bildirir. Bu səbəbdən bu yazı sistemi eyni zamanda söz yazısı da adlanır. Bu yazı 2 səbəbə görə yaranmışdır: 1. Şəkli  yazı inkişaf edərək əşyanın özünü əks etdirməyib, onun şərti işarələrlə ifadə edəcək qədər təkmilləşdir. Məs: Çinlilər piktoqrafik yazıda günəş sözünü bildirmək üçün günəş şəkli çəkilirdisə, indi günəşə oxşamayan heroqliflər çəkilirdi. Burdan biz bu nəticəni çıxara bilərik ki, şəkil və əşya arasındakı oxşarlıq kəsilmişdir. 2. Piktoqramlarla mücərrəd anlayışları vermək mümkün deyildir. Bundan başqa ideoqrafik yazının əmələ gəlməsiylə bağlı çox fikirlər vardı. İ.Qelb, R.Vulli, Ç.Loukotka, D,Diringer və başqaları bu yazının bir ölkədə və bir xalq tərəfindən yarandığını söyləyirlər. Bəziləri Misirdə, bəziləri isə Şumerdə yarandığını qeyd edirdi. Lakin V.İstrin bele bir nəzəriyyənin əksinə olaraq Şumer, Misir və Çin yazılarının bir-birindən fərqləndiyini, hər birinin müstəqil yolla təşəkkül tapdığını söyləmişdir. İdeoqrafik yazı kimi müxtəlif ornomentlərlə bəzədilmiş ştamp yazıları, ton və keramik yazılar da var idi. Elə kalliqrafik yazıların ilk nümunələri də o zaman yaranıb. Məlumdur ki, İslam mədəniyyətində canlı aləmin şəklini bilavasitə vermək qadağandır. Ancaq təsviri sənət vasitəsilə onu dolaylı yolla vermək olar. Məs: “Bismillah” sözünü şriftlərlə leylək şəklində verirlər. Bu kalliqrafik yazı nümunəsidir. Ümumiyyətlə  kalliqrafik sözü yunanca “kallos” gözəllik, “grapho” yazı mənasına gəlirdi. Ən qədim ideoqrafik yazılarından biri də Misir yazısıdır. Bu yazının inkişaf dövründə 3 yazı forması meydana çıxmışdır: 1.heroqlif     2.heratik       3.demotik Heroqlif - Misir yazısının ilk formasıdır. Bu yazıdan təntənə məqsədiylə istifadə olunurdu. Heroqliflərin müəyyən hissəsi bitki, əşya, quş şəkillərindən ibarət olmuşdur. Heratik - heroqliflər təkmilləşmiş, sxematik şəkil xarakterindən uzaqlaşmışlar. Həmin yazıda dolaşıq xətlər get-gedə çoxalmışdır. Əsasən, elmi məsələləri əks etdirmək üçün istifadə olunurdu. Demotik - demotik xəlqi deməkdir. Bu yazı zahiri cəhətdən həm heroqlif, həm də heratik yazıdan fərqlənir. Çünki daha asan və sadədir. Bu səbəbdən yunanlar onu xəlqi yazı adlandırmışlar. Misirlilər ictimai həyatlarında demotik yazıdan geniş istifadə edirdilər.   Misir yazısı çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Bu yazı başqa yazılara, o cümlədən minoy yazısına da təsir göstərmişdir. Çin yazısı da ideoqrafik olub, son dərəcə çətin quruluşa malikdir.  Bu yazı Çində bizim eradan əvvəl meydana çıxmışdır. Arxeoloqların tapdığı yazılı heyvan sümükləri dəqiq olmasa da təxminən eradan 15 əsr əvvələ aid olunur. Çin yazısı da piktoqramlar əsasında yaranıb. Buna görə də bir sıra heroqliflərdə şəkli yazıdan qalan izlər özünü göstərir. Məs: “adam” anlayışı əvvəlcə adamı xatırladan işarələrlə əks olunmuş , daha sonra təkmilləşmişdir.  Çin heroqliflərində əsrlər boyu dəyişikliklər olsa da, ideoqrafik yazıdan irəli keçə bilməmişdir. Buna görə də qədim yazı texnikasını bugün də saxlamaqdadır. Bu dildə simvolların sayı 2500-dən 50000-ə qədər artıb. Amma ədəbi dil olan Mondrian-Çin dilində 4 tenomdən istifadə olunur. Hazırda dünya əhalisinin təxminən,  25%-i ideoqrafik yazıdan istifadə edir. Heca yazısı - Hecalar şərti işarələrlə göstərilən yazıya sillaboqrafik, yaxud heca yazısı deyilir. Bu yazının tələbinə görə dildə nə qədər heca varsa, bir o qədər də işarə olmalıdır. Heca yazısının ünsürlərinin formalaşdığı ən qədim yazılardan biri də Şumerlərin yazısıdır. Qədim heca işarələri eramızdan əvvəl üçüncü minilliyin əvvəlində Şumer yazısında əmələ gəlmişdir. Şumerlərin dili haqqında bir sıra fikirlər söylənilmişdir. 1938-ci ildə şumer dilini ilk dəfə türk dilləri ilə əlaqələndirməyə cəhd göstərmişlər. Onların ilk yazısı pintoqrafik xarakterli olmuşdur. Bu yazı zahiri əlamətlərinə görə başqa yazılardan fərqlənirdi. İşarələri mismara-mıxa bənzəyirdi. Azərbaycan dilində “mixi yazı” adlandırılır. Heca yazısı eramızdan əvvəl lll minillikdə akkadlar, sonra babillər və assurilər tərəfindən mənimsənilmişdir. Həmin xalqların dilləri Sami dilləri qrupuna aiddir. Tarixi faktlar göstərir ki, heca yazı tipindən minoy, hind və s. yazı sistemlərində istifadə olunmuşdur. Bu yazıdan da dünya xalqlarının, təxminən, 25%-i istifadə edir. Bu yazıdan istifadə edənlərdən biri də yaponlardır. Lakin yaponların yazısı heç də sırf heca yazısı deyildir. Müasir yapon yazısının 2 qrafik forması vardır- kataqan və xiraqan. Sillaboqrafik yazının əlamətləri müasir rus yazısında da vardır. Heca yazısı ideoqrafik yazıdan daha üstündür. Lakin səs yazısı ilə müqayisədə mənfi cəhəti işarələrinin çox olmasıdır. Fonoqrafik yazı - Şərti işarələrlə dilin səslərini əsk etdirən yazıya fonoqrafik, yaxud səs yazısı deyilir. Mütəxəssislər bu yazının yaranmasını ticarətin inkişaf etdiyi Yaxın  Şərqlə  bağlayırlar. Yazının digər növlərindən fərqli olaraq, fonoqrafik yazıda dilin bu və ya digər səsi, ayrı-ayrı hərflərlə yanaşı, digər işarələrdən (apostrof, hərəkə və s.) də istifadə olunur. Hərfli yazı çox mürəkkəb proses əsasında yaranmışdır. Və bir neçə əsr ərzində inkişaf etmişdir. Hərfli yazı barbarlıq dövrünün lll pilləsində əmələ gəlmişdir. F.Engels cəmiyyətin barbarlıqdan mədəniyyət dövrünə keçməsində səs yazısının böyük əhəmiyyətə malik olduğunu qeyd edir. Bu yazı tipi xarakterlərinə görə 2 yerə bölünür: konsonant və vokallaşdırılmış yazı. Yalnız samit səslərin hərflərlə göstərildiyi yazı konsonant yazıdır. Həm sait, həm samit səslərin əks olunduğu yazı vokallaşdırılmış, yəni tam fonoqrafik yazıdır. V.İstrinin müəyyən etdiyinə görə müasir dövrdə dünya xalqlarının 50%-i bu yazıdan istifadə edir. Beləliklə dünyada 4 yazı tipinin hər birindən istifadə olunur. Yazı düz xətt boyunca düzülmüş vahidlərin ardıcıllığı olanda o fonetik prinsipə əsaslanır. Dilin hər bir foneminin yazıda öz işarəsi-qrofemi olur. Bu gün latın, aromeik, finikiya, kiril, ərəb və brahmi şriftləri dünya dilləri üçün əsas götürülür. Yazı müasir insanların dünya görünüşünün formalaşmasında xüsusi əhəmiyyət kəsb edib və edəcək. Biz yazı vasitəsilə biliklərə yiyələnir, müxtəlif elmlərin sirlərini öyrənə bilirik. Ona görə də yazının həyatımızda nə qədər əhəmiyyətli olduğunu unutmamalıyıq. sə bir hərf müvafiq olaraq bir səsi bildirir. Belə bir hipoteza var ki, [[ink]]lərin istifadə etdiyi ip düyünləri, [[kipu]], əslində yazı nümunələridir<ref>[http://khipukamayuq.fas.harvard.edu/index.html The Khipu Database Project] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110722135315/http://khipukamayuq.fas.harvard.edu/index.html |date=2011-07-22 }} {{ref-en}}</ref>. == Mənbə == * *<nowiki>''</nowiki>Robinson, Andrew<nowiki>''</nowiki> The Origins of Writing // David Crowley and Paul Heyer (eds) <nowiki>''</nowiki>Communication in History: Technology, Culture, Society<nowiki>''</nowiki> (Allyn and Bacon, 2003). == İstinadlar == ==Ədəbiyyat== * R.Əliquliyev, S.Şükürlü, S.Kazımova. Elmi fəaliyyətdə istifadə olunan əsas terminlər. Baki, İnformasiya Texnologiyaları, 2009, 201 s. {{dil-qaralama}} [[Категория:Письменность| ]] [[ay:Qillqa]] [[kk:Жазу]] [[qu:Qillqa]] 173c35kfy10lql09q3nu8yeggrlmjf6 Fərhad – portret cizgiləri (film, 1987) 0 30766 6564578 5853123 2022-08-05T20:40:10Z White Demon 75303 White Demon [[Fərhad (film, 1987)]] səhifəsinin adını [[Fərhad – portret cizgiləri (film, 1987)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Fərhad |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Cəmil Fərəcov]] |ssenarist = [[Cəmil Fərəcov]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = [[Sərdar Vəliyev]] |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Bioqrafik film|bioqrafik]] |ilk baxış = |dil = |ölkə = {{USSR}} |istehsalçı = [["Azərbaycanfilm" Kinostudiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = qısametrajlı sənədli film |rəng = rəngli |vaxt = |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1987]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = 1 hissə<br>270 metr<br>35 mm |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} == Məzmun == Film-portret Azərbaycanın xalq artisti, görkəmli pianoçu, professor [[Fərhad Bədəlbəyli]], onun yaradıcılıq axtarışları haqqındadır. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === :'''Rejissor:''' [[Cəmil Fərəcov]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Cəmil Fərəcov]] :'''Operator:''' [[Sərdar Vəliyev]] :'''Səs operatoru:''' Nataliya Nuriyeva == Mənbə == * Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 328. [[Kateqoriya:Şəxslər haqqında filmlər]] [[Kateqoriya:Fərhad Bədəlbəyli haqqında filmlər]] [[Kateqoriya:1987-ci ilin Azərbaycan filmləri]] [[Kateqoriya:Bioqrafik filmlər]] [[Kateqoriya:Qısametrajlı sənədli filmlər]] b7fj661p3rk4wg5aglhhgbowb8phesr Səttar Bəhlulzadə (film, 1988) 0 31796 6564597 5845740 2022-08-05T20:56:24Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Səttar Bəhlulzadə |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Davud İmanov]] |ssenarist = [[Azər Abdulla]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = [[Rafiq Quliyev]] |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Bioqrafik film|bioqrafik]] |ilk baxış = |dil = |ölkə = {{USSR}} |istehsalçı = [["Azərbaycanfilm" Kinostudiyası|"Yaddaş" Sənədli Filmlər Studiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = qısametrajlı sənədli film |rəng = [[rəngli film|rəngli]] |vaxt = 20 dəq. |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1988]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = 2 hissə<br>550 metr<br>35 mm |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} == Məzmun == Film böyük fırça ustası, xalq rəssamı, Azərbaycan təsviri sənətinin inkişafında əhəmiyyətli rol oynamış [[Səttar Bəhlulzadə]]nin həyat və sənət dünyasından bəhs edir. Kinolentdə Moskva və Leninqrad sənətşünasları, Azərbaycanın tanınmış rəssamlarından [[Tahir Salahov]], [[Maral Rəhmanzadə]], Səttar Bəhlulzadənin Azərbaycan və bütün ölkə incəsənəti üçün inkişafındakı böyük xidmətlərindən söhbət açırlar. == Filmin heyəti == === Film üzərində işləyənlər === :'''Rejissor:''' [[Davud İmanov]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Azər Abdulla]] :'''Operator:''' [[Rafiq Quliyev]] :'''Səs operatoru:''' [[Şamil Kərimov]] :'''Bəstəkar:''' [[Cavanşir Quliyev]] == Mənbə == * Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 352. [[Kateqoriya:Səttar Bəhlulzadə haqqında filmlər]] [[Kateqoriya:1988-ci ilin Azərbaycan filmləri]] [[Kateqoriya:Bioqrafik filmlər]] [[Kateqoriya:Qısametrajlı sənədli filmlər]] [[Kateqoriya:"Yaddaş" Studiyası]] bz75lcjfkrqsldv7iu6w5eq9ib1zp1o Con Tolkin 0 36660 6564490 6346059 2022-08-05T19:58:37Z CommonsDelinker 366 "Tolkien_1916.jpg" faylı silinir, çünki bu fayl [[commons:User:Rosenzweig|Rosenzweig]] tərəfindən "per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Tolkien 1916.jpg|]]" səbəbi ilə silinmişdir wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Con Ronald Ruel Tolkin |orijinal adı = {{Dil-en|John Ronald Reuel Tolkien}} |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = 220 |şəklin izahı = Tolkin (1916) |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = 3.1.1892 |doğum yeri = [[Blumfonteyn]], [[Oranj Azad Dövləti]] (indiki [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]] ərazisi) |vəfat tarixi = 2.9.1973 |vəfat yeri = Bornmut, [[İngiltərə]], [[Böyük Britaniya]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{UK}} |milliyyəti = [[İngilislər|İngilis]] |həyat yoldaşı = Edit Bratt (1916-1971) |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = Yazıçı, linqvist, filoloq, şair |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = Fentezi, tərcümə, tənqid |janr = |ilk əsəri = "Hobbit və ya oraya və geriyə" |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Con Ronald Ruel Tolkin''' ({{Dil-en|John Ronald Reuel Tolkien}}; {{IPA|/dʒɒn ˈrɒnld ˈruːəl ˈtɒlkiːn/}} d. [[3 yanvar]] [[1892]] – ö. [[2 sentyabr]] [[1973]]) — ingilis yazıçısı, linqvisti və filoloqu, "Hobbit və ya oraya və geriyə" povestinin, [[Üzüklərin hökmdarı|"Üzüklərin hökmdarı"]] trilogiyasının və "[[Silmarillion]]" romanının müəllifi kimi məşhurdur. Tolkin 1925-1945-ci illərdə Oksfordda yerləşən Pembrok Kollecində ingilis və anqlosakson dilləri üzrə, 1945-1959-cu illərdə isə ingilis dili və ədəbiyyatı üzrə professor dərəcəsində işləmişdir. Digər məşhur ingilis yazıçısı [[Klayv Lyuis]]lə birlikdə "İnklinqlər" ədəbi cəmiyyətinin üzvü olmuşdur. [[28 mart]] [[1972]]-ci ildə kraliça [[II Elizabet]] tərəfindən ona [[Britaniya İmperiyası ordeni]]nin komandoru dərəcəsi verilmişdir. Tolkinin vəfatından sonra, oğlu Kristofer atasının qeydləri və əlyazmaları əsasında bir neçə əsər, o cümlədən "Silmarillion"u nəşr etdirdi. Bu kitab, "[[Hobbit]]" və "Üzüklərin hökmdarı" ilə birlikdə Arda adlı xəyali dünya və onun bir hissəsi olan Orta dünya haqqında nağıllar, şeirlər, hekayələr, süni dillər və ədəbi esselərin toplusunu təşkil edir. 1951-1955-ci illərdə Tolkin bu toplunun böyük hissəsini adlandırmaq üçün "legendarium" ({{Dil-en|Legendarium}}) ifadəsini istifadə etmişdi. İlk kitabı olan "[[Hobbit]]"i 1937-ci ildə nəşr etdirir. Bir çox digər məşhur nağıl əsərlər kimi, "Hobbit"i də Con Tolkin uşaqları kiçik olanda onlar üçün qoşurdu. Yeni nağılı onların o qədər xoşuna gəlmişdi ki, o hətta öz uşaqları ilə bir yerdə öz uydurduqları dünyanın şəkillərini, xəritəsini də çəkirdi. Lakin, hekayə yarımçıq qaldı, və Tolkien sadəcə əlyazmasının bir nüsxəsini maşinkada çap etmişdi. Həmin nüsxəni o, hərdən dostlarına oxuması üçün verirdi. Tolkienin tələbələrindən biri bir gün Allen & Unwin nəşriyyat evinin redaktoru Süzanna Daqnellə danışarkən, kitabın möhtəşəmliyindən ona danışır. Süzen öz növbəsində kitabı oxuyur və müəllifə məktubla müraciət edir ki, o, əsərin süjetini yekunlaşdırsın. Lakin, nəşriyyat evinin direktoru Stenli Anuin kitabın uğur qazanacağına o qədər də əmin deyildi. Odur ki, kitabı oxuması üçün on yaşlı oğluna verir, kitabı oxuyub qurtardıqdan sonra isə onda fikirlərini öyrənir. O isə, yaşıdlarının kitabı mütləq bəyənəcəyini deyir. == Xarici keçidlər == * [http://www.tolkienestate.com/ "Tolkien Estate" vebsaytı] * [http://www.bbc.co.uk/archive/writers/12237.shtml BBC film (1968) featuring Tolkien] * [http://www.tolkienlibrary.com/ Tolkin kitabxanası vebsaytı] * [http://www.tolkienlibrary.com/press/951-Tolkien_biographies.php Tolkin bioqrafiyaları vebsaytı] * [http://www.tolkiensociety.org/tolkien/biography.html Tolkinin tərcümeyi-halı] (Tolkien Cəmiyyəti) * [http://www.gnosis.org/tolkien/ J.R.R. Tolkien: An Imaginative Life] Four illustrated on-line lectures examining the life and work of Tolkien (at The Gnosis Archive) == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|J. R. R. Tolkien}} {{yazıçı-qaralama}} [[Kateqoriya:Con Tolkin| ]] [[Kateqoriya:İngiltərə yazıçıları]] [[Kateqoriya:İngilis yazıçılar]] asq8zoao3rkuvkszx6z0pq3cr5yf2gs İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus 3 37072 6564142 6555390 2022-08-05T16:22:22Z Sortilegus 1617 /* BNS yekunlaşdırması */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox plainlinks" style="width: {{{box-width|238px}}}" |<div style="padding-top: 4px; text-align: center">{{{image|[[Image:Replacement filing cabinet.svg|{{{image-width|40px}}}|Arxiv]]}}}'''<br/>ARXIV''' </div> ---- {{#if:{{{auto|}}}|{{#ifeq:{{{auto}}}|long|{{Archive list long}}|<div style="text-align: center">{{archive list}}</div>}}{{#if:{{{1|}}}|<br/>}}}}{{{1|* [[/Arxiv 2007|Arxiv 2007]] [[/Arxiv 2008|Arxiv 2008]] [[/Arxiv 2009|Arxiv 2009]] [[/Arxiv 2010|Arxiv 2010]] [[/Arxiv 2011|Arxiv 2011]] [[/Arxiv 2012|Arxiv 2012]] [[/Arxiv 2013|Arxiv 2013]] [[/Arxiv 2014|Arxiv 2014]] [[/Arxiv 2015|Arxiv 2015]] [[/Arxiv 2016|Arxiv 2016]] [[/Arxiv 2017|Arxiv 2017]] [[/Arxiv 2018|Arxiv 2018]] [[/Arxiv 2019|Arxiv 2019]] [[/Arxiv 2020|Arxiv 2020]] [[/Arxiv 2021|Arxiv 2021]] [[/Arxiv 2022|Arxiv 2022]]}}} |} == Xahiş == Salam hörmətli wikipedia idarəçisi, yeni yaradılmış [[Hüseyn Azizoğlu]] məqaləsinə stil kitabçasının pozulması şərti altında səhifə silinməsi üçün müraciət olunub. Amma heç bir stil kitabçası pozuntusu yoxdur. Sizdən xahiş edirəm yardım edəsiniz. Təşəkkürlər. == Türk xalqları məqaləsində Türk dilləri başlığı == Salam hörmətli Sortilegus. [[Türk xalqları]] məqaləsində Türk dilləri haqqındakı bölmədəki məktəb dərsliklərinə, xəbər saytlarına belə girən o böyük səhvi düzəltməyə çalışdım. Sizdən xahişim odur ki, onu əvvəlki kimi geri qaytarmayasınız. Bölmənin doğruluğunu qısa araşdırma ilə yoxlaya bilərsiniz. bax: [[Türk dilləri]], və ya Johanson, Lars & Csató, Éva Ágnes, (eds.) (1998). The Turkic Languages. London: Routledge (Türk vikidən alınıb) [[İstifadəçi:Atabeg00|Atabeg00]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atabeg00|müzakirə]]) 08:11, 9 fevral 2022 (UTC) :Salam {{u|Atabeg00}}. Vikipediyanın məqsədi, əslində, səhv düzəltmək deyil. Siz deyirsiniz ki, məktəb dərsliklərinə girən səhvi burada düzəltmisiniz. Vikipediya isə fakt səhvdi-düzdü - bu işlərlə məşğul deyil, olanı olduğu kimi əks etdirir. Düşünün ki, sizin kimi hamı burada məktəb dərsliklərindəki, ensiklopediyalardakı, elmi kitablardakı səhvləri "düzəldib" faktları öz bildiyi kimi yazsa nə olar. Nəsə düzəliş etmisinizsə, yoxlanıla bilən etibarlı, elmi, ensiklopedik mənbələrə istinadla bunu edin. Səhv düzəltməyə qalsa hələ bu günəcən də dünyanın Günəş ətrafında fırlanmadığını, inək buynuzları üstündə dayandığını düşünənlər var və onlar da məktəb dərsliklərində dünya haqqında yazılanları silib öz iddialarını vikipediyaya əlavə edə, hətta istəsələr bu iddialarını dəstəkləyən mənbə də tapa bilərlər. Hörmətlə:— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 21:54, 9 fevral 2022 (UTC) ::Salam. Cavabınıza görə təşəkkürlər. Sizə yazdığım measjda özümü bir az tərifləmiş kimi görünürəm. Əgər yanlış başa düşdünüzsə, üzr istəyirəm. Həmin məqalədəki təsnifatı [https://www.britannica.com/topic/Turkic-languages Britannica/Turkic languages] və [http://www.turkiclanguages.com/www/classification.html turcologica](Johanson mənbəsindəndir) mənbələri təsdiqləyir. Bildiyimə görə əsl Vikipediyanın vəzifəsi, mənbələri ilə birlikdə təsdiqlənmiş məlumatları ensiklopedik bir şəkildə oxucuya çatdırmaqdır. Bu təsnifatı da bir çox dillərdəki vikipediyalar təsdiqləyib. [[İstifadəçi:Atabeg00|Atabeg00]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atabeg00|müzakirə]]) 05:24, 10 fevral 2022 (UTC) == Qaya == Salam hörmətli Sortilegus müəllim. Qaya istiqamətləndirmə səhifəsini niyə silmisiniz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 17:00, 19 fevral 2022 (UTC) :Salam. Yanlış istiqamətləndirmə səhifəsi idi. [[Süxur]] səhifəsinə yönləndirilmişdi. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 00:08, 20 fevral 2022 (UTC) == Qaydalarda dəyişiklik barədə məlumat == Salam hörmətli Sortilegus. Vikipediyada yeni ad fəzasının tətbiqi ilə bağlı prinsiplər rəsmi olaraq qəbul edilib. Buradan : [[Vikipediya:Səsvermə/Qaralama ad fəzasının "Sürətli silmə kriteriyaları"na tətbiq edilməsi|1]], [[Vikipediya:Səsvermə/Qaralama ad fəzasının "Bərpa üçün namizəd səhifələr"də tətbiqi|2]] dəyişikliklər barədə xəbərdar olar bilərsiniz. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]</sup> 20:22, 25 fevral 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Turkmen@azwiki using the list at //az.wikipedia.org/wiki/Kateqoriya:Vikipediya:%C4%B0dar%C9%99%C3%A7il%C9%99r --> == Müraciət == Salam! Hörmətli, {{PAGENAME}}. Zəhmət olmasa [[Vikipediya:İstifadəçi adı dəyişdirmək#Şakir Gərayev → Elonizm|bu]] müraciətimə nəzər yetirərdiz. Təşəkkürlər! [[User:Şakir Gərayev|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]]<sup>([[User talk:Şakir Gərayev|<b style="color:#00008B">?</b>]])</sup> 16:33, 5 aprel 2022 (UTC) == Otel == Salam həmkar. [[:Kateqoriya:Hotellər]] kateqoriyasındakı adlar Otel kimi düzəldilməsini düşündüm. Çox olduğundan yanlışlıq etməmək üçün məsləhətləşməyi lazım bildim. '''Hotel''' kimi qalsın ya '''Otel''' edək? — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:48, 26 aprel 2022 (UTC) :Salam Araz müəllim. 2006-cı il Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətində hər iki variant var - (otel və hotel). "Hotel" variantı ingilis dilindən gəlir, türkcədə çox vaxt "otel" işlənir, ruslar isə "гостиница" (mehmanxana) variantını işlədirlər. "Mehmanxana" köhnəlmiş variantdır, məncə, onu ləğv edib istiqamətləndirmə səhifəsi eləsək, daha məqsədəuyğun olar. Mənə qalsa, "otel" variantındansa "hotel" variantına üstünlük verərdim. Çünki, məsələn, bir otaqda çox qonağın qaldığı yerə "hostel" deyirik və bu variantı işlədirik ("hotel" - "hostel"). Yəni sanki "hotel"i "otel" yazsaq, "hostel"i də "ostel" yaza bilərik :) Halbuki türklər "otel" desələr də "hostel", ruslar "mehmanxana"(гостиница) desələr də "hostel" (хостел) deyirlər. Hörmətlə:— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 21:49, 26 aprel 2022 (UTC) ::Aydındı. Təşəkkürlər. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:40, 27 aprel 2022 (UTC) ::Bu müzakirəni indi oxudum. Keçən il bunla bağlı [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2021#Niyə "hotel" əvəzinə "otel"?|Kənd meydanında yazmışdım]]. Yeni lüğətdə "hotel" olduğu üçün hamısını hotel etmişdim. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 17:04, 25 may 2022 (UTC) == [[İmamqulubəyli (kənd, Ağdam)]] == YM şablonunda <code>|region = Ağdam rayonu</code> hissəsini saxlayanda Ağdam rayonunun xəritəsində kəndin yeri çox dəqiq görsənir. '''Xəritəni göstər/gizlə'''-ni tıklayanda. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:40, 27 aprel 2022 (UTC) :Hə, bu əladır. Görəsən bu əməliyyatı vikidatada eləmək olur? Orda olsaydı bura əlavə etməyə gərək qalmazdı.— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 10:03, 27 aprel 2022 (UTC) == «Gümüş Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Silverwiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Gümüş Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin aprel ayı ərzində 3.630 redaktə etmisiniz. Buna görə də Redaktə Liqasının «Gümüş Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 21:20, 2 may 2022 (UTC) |} == İnzibatçının rolunun qərəzli olması == Salam. İnzibatçı öz rolundan istifadəçini sıxırsa, hara şikayət etmək olar. Metavikiyə?— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 10:37, 21 may 2022 (UTC) :Salam. [[Vikipediya:Bürokratlara müraciət]] səhifəsində bürokratlara müraciət edə bilərsiniz. Cavab sizi qane etməsə metada qlobal idarəçilərə də şikayət yaza bilərsiniz. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 16:36, 21 may 2022 (UTC) ::Mersi. Bəs Azərbaycan vikisində klonları haradan yoxlamaq olar. İngilis vikisində deyirlər ki, Azvikisinin idarəçilərinə yazmaq lazımdır— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:25, 25 may 2022 (UTC) :::{{u|Azerifactory}}, istərsiniz [[Vikipediya:İnzibatçılara müraciət]] səhifəsində inzibatçılara müraciət edə bilərsiniz. Amma məncə, metada kukla hesab ehtimalını sadəcə inzibatçılar yox, istənilən vikipediya redaktoru yoxlatdıra bilər.— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 18:05, 25 may 2022 (UTC) == Şablon == Salam. Xahiş edirəm, [[Şablon:User tr-5|bu şablonu]] bərpa edin. İstifadəsiz olsa da, lazımi şablondur. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 19:30, 30 may 2022 (UTC) == [[:Əhməd Qaraca]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Əhməd Qaraca]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Əhməd Qaraca]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 23:07, 2 iyun 2022 (UTC) == [[Ranse]] == salam, bu məqalə [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Ranse&action=history köklü vandalizmə] məruz qalmışdı. zəhmət olmasa bu istifadəçiləri bloklayın: [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Wikiroka|Wikiroka]], [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/ADELI RANSE|ADELI RANSE]] və bu [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/89.147.200.198|IP]]. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:31, 9 iyun 2022 (UTC) == Xəritə == Salam hörmətli @[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] mənim Vikipediyada üzləşdiyim çətinlik var və qərara gəldim ki sizdən kömək etməyinizi istəyim üzləşdiyim çətinlik məqaləyə xəritə əlavə etməkdi məsələn [[Bakı Dövlət Universiteti]] məqaləsində yerləşdirilən xəritənin hansı yolla yerləşdirilməsi və necə yerləşdirliməsini bilmək istərdim bir neçə məqalə var ki xəritə əlavə etmək istəyirdim ancaq alınmadı köməklik etsəydiniz çox sevinərdim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:05, 10 iyun 2022 (UTC) :Salam {{u|Qraf061}}. Səhifənin başındakı xəritə və s. kimi məlumatlar adətən birbaşa vikidataya əlavə edilir. Siz [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin vikidata məlumatlarına bu keçiddən baxa bilərsiniz → [https://www.wikidata.org/wiki/Q1633799#sitelinks-wikipedia Bakı Dövlət Universiteti (vikidata)]. Hər bir məqalənin bu cür vikidata məlumatları var. Onlara səhifədə solda ən alt tərəfdə "Keçidlərin redaktəsi" üzərinə tıklayaraq baxa bilərsiniz. Hörmətlə:— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 17:15, 10 iyun 2022 (UTC) ::Hörmətli @[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] çox sağolun təşəkkür edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:23, 10 iyun 2022 (UTC) == Siyahıyaalınma == Salam. Sizin [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Ataqut&curid=90404&diff=6486972&oldid=6483727 Ataqut] və digər kəndlərdə etdiyinizi redaktələrdə 2009cu il əhalinin siyahıyaalınmasını əlavə etdiyinizi gördüm deyə bir sual vermək istəyirəm. Əhalinin 2019cu ildə siyahıyaalınması baş vermişdi, amma bunun PDF-ini tapa bilmirəm internetdə. Bu haqda məlumatınız var? — [[User:Golden|<span style="color:#0F52BA;">Golden</span>]] <sup>[[User talk:Golden|<span style="font-size:82%"><span>''müzakirə''</span></span>]]</sup> 07:44, 13 iyun 2022 (UTC) :Salam. 1999 və 2009-da siyahıyaalma aparılıb, amma 2019-da aparılacağı elan edildi, nəticələri açıqlanmadı. Ya da bəlkə heç aparılmadı. O nəticələr açıqlananda yeni rəqəmləri əlavə edəcəyik səhifələrə, amma köhnə rəqəmləri silməyəcəyik, 1999 da, 2009 da qalacaq. Hörmətlə:— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 07:56, 13 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]], @[[İstifadəçi:Golden|Golden]], salam, siyahıyaalınma icra olunub. Nəticələr açıqlanmayıb. Amma nəticələrin sağlam olacağına inanmıram. Elektron sistem əvəzinə təkbətək yoxlamadan istifadə olunub. Bu da qeyri-dəqiqliyə və manipulasiyaya səbəb olur. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 08:27, 13 iyun 2022 (UTC) :::{{re|Dr.Wiki54}} Çox sağolun. Görəsən niyə 3 ildən sonra hələ də nəticələr açıqlanmayıb? Belə gec olması normaldır yoxsa açıqlanması ümumiyyətlə gözlənilmir? — [[User:Golden|<span style="color:#0F52BA;">Golden</span>]] <sup>[[User talk:Golden|<span style="font-size:82%"><span>''müzakirə''</span></span>]]</sup> 08:42, 13 iyun 2022 (UTC) ::::{{u|Dr.Wiki54}} rəsmi statistika olduğu üçün qeyri-dəqiq də olsa, istinad edəcəyik. Amma qeyri-dəqiqliklər, qarşıqlıqlar elə köhnə siyahıyaalmalarda da var. Mən incələdikcə ortaya çıxır. Məsələn, [[Alaxançallı]] ilə [[Şahkərəm (Daşkəsən)]]in 1999 rəqəmlərini qarışdırıblar və s. Belə faktlar çoxdu.Tapdıqca qeyd edirəm. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 08:45, 13 iyun 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Golden|Golden]], adətən gec açıqlanır. Müharibə, korona da buna mane oldu. Keçən il dedilər 2022-nin əvvəlində açıqlanacaq. Sonra dedilər sonuna doğru. Səs yoxdur hələ. @[[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]], təəssüf ki, bəli. Rəqəm qarışdırmaqdan başqa şəxsən sorğu götürənlərin manipulasiyalarına şahid olduğum üçün çox da etibarlı gəlmir mənə. Amma məcburuq istifadə edək. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:11, 13 iyun 2022 (UTC) == Yönləndirmələr == Salam. "Sədərək (qəsəbə)", "Sədərək qəsəbəsi", "Sədərək kəndi" kimi yönləndirmələrin qalmasında nə kimi bir problem var ki, silirsiz? [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:02, 29 iyun 2022 (UTC) == «Bürünc Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Bronzewiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Bürünc Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyun ayı ərzində 3.511 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:24, 30 iyun 2022 (UTC) |} == Sual == Salam. İnzibatçının müzakirəsiz məlumatı silməyi qayda pozuntusu deyil? Xüsusi ilə müzakirə səhifəsində yazılandan sonra yenə də eyni silinməsi. * https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=1_yanvar&diff=6511688&oldid=6511687 Burada məlumat müzakirəsiz silinib * https://az.wikipedia.org/wiki/M%C3%BCzakir%C9%99:1_yanvar Müzakirə səhifəsində baxmayaq ki, yazılıb cavab * https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=1_yanvar&diff=6513218&oldid=6512742 İnzibatçı 2-ci dəfə müzakirəsiz məlumatı silib Xahiş edirəm tədbir görün— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 18:12, 1 iyul 2022 (UTC) == İstifadəçi adı == Salam. [[İstifadəçi:Herbert Markuze|Bu istifadəçinin]] adını necə dəyişmisiniz ki, ayrı-ayrı hər 2 adda da istifadəçi var. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 04:07, 2 iyul 2022 (UTC) == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 4 iyul 2022 (UTC) |} == Kateqoriya == Salam həmkar. Necəsiniz? Qurban bayramınız mübarək olsun. Bu [[:Kateqoriya:Uşaqlara qarşı zorakılıq]] kateqoriyanı hansı kateqoriya ilə ([[:ru:Категория:Насилие над детьми]] və ya [[:ru:Категория:Преступления против детей]]) birləşdirmək uyğundur? — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:45, 9 iyul 2022 (UTC) :Salam Araz müəllim. Təşəkkür edirəm, yaxşıyam. İnşallah ki, siz də yaxşısınız. Məntiqli olanı [[:Kateqoriya:Uşaqlara qarşı zorakılıq]] → [[:ru:Категория:Насилие над детьми]] birləşdirməkdir. Hörmətlə: — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:14, 11 iyul 2022 (UTC) == BNS-də müzakirəyə çıxan səhifələr == Salam, müəllim. Necəsiniz? Təxminən bir ay əvvəl Mirmehdi Ağaoğlunun istinadsızlığı və Stil kitabçasına uyğunsuzluğu qərarlarıyla haqlı olaraq silinmiş səhifəsini yenidən işləyərək zənginləşdirdim və müzakirəyə çıxardım [[Qaralama: Mirmehdi Ağaoğlu]]. Həmkarları müzakirədə iştiraka dəvət etsəm də, müzakirənin çox passiv keçdiyini düşünürəm. Sizdən qaralama versiyayla tanış olub və şəxsin ensiklopedikliyini nəzərə alıb müzakirəni yekunlaşdırmağınızı xahiş edirəm. Eyni şey [[Fərid Hüseyn]] səhifəsi üçün də keçərlidir. Orda nisbətən aktiv müzakirə oldu. Düşünürəm ki, hər iki şəxs kifayət qədər ensiklopedikdir. Məqalələri də mümkün qədər yaxşı hazırlamağa çalışmışam. Təşəkkür edirəm! Hörmətlə: [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 07:35, 13 iyul 2022 (UTC) :Salam {{u|Orkhan Juvarli}}. Təşəkkür edirəm, yaxşıyam. Mən 1-2 günə müzakirələri və məqalələri təftiş edib sonlandıraram. Hörmətlə: — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 22:25, 17 iyul 2022 (UTC) Təşəkkür edirəm! Hörmətlə: [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 08:03, 18 iyul 2022 (UTC) == Yarımçıq qalmış məqalələr == Salam. Xocavənd rayonunun kəndlərinə aid olan məqalələrə 1 aydır ki, '''iş gedir''' şablonu yerləşdirmisiz amma məqalə üzərində işləyən yoxdur, əgər məqalələr üzərində işləmirsinizsə iş gedir şablonunu məqalədən çıxardın. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 20:10, 18 iyul 2022 (UTC) :Salam {{u|Xeyal}}. Hə, bilirəm. 5-6 rayonun kəndləri haqqında məqalələri eyni vaxtda zənginləşdirirəm. İndilik sadəcə Tovuz və Biləsuvar rayonlarının kəndlərini demək olar ki, tamamlamışam. Babək (Naxçıvan), Xocavənd, Daşkəsən və Sabirabad rayonlarının kəndləri haqqında məqalələr üzərində hələ işləyirəm. İndi Azərbaycanda məzuniyyətdə olduğum üçün vikipediyaya çox vaxt ayıra bilmirəm. Türkiyəyə geri dönən kimi o məqalələri redaktə etməyə davam edəcəm. Amma şablonun o məqalələrdə qalması sizi narahat edirsə onu silə bilərsiniz. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 18:27, 19 iyul 2022 (UTC) ::Xeyr narahat etmir, dedim birdən yadınızdan çıxar xatırlatma edim. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 09:41, 20 iyul 2022 (UTC) == BNS yekunlaşdırması == Salam. Hansı əsasla [[VP:Bərpa üçün namizəd səhifələr#Ceyhun Musaoğlu|bu müzakirəni]] belə yekunlaşdırmısınız? Hanı orada tutarlı fakt? Tərəqqi medalı nə vaxtdan ensiklopedik olub? Əgər "konsensus yoxdur" desəniz yenə hardasa anlamaq olardı. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:47, 29 iyul 2022 (UTC) :Salam. [[Ceyhun Musaoğlu]] kifayət qədər tanınmış jurnalistdir. Məşhurluq kriteriyalarına tam cavab verir. Tərəqqi medalı olmasaydı da məqalə bərpa edilməli idi. Hörmətlə:— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 14:53, 29 iyul 2022 (UTC) ::Məşhurluq ensiklopediklik deyil. Bunu daha yaxşı bilərsiniz. Əleyhinə olan iradlar daha tutarlıdır -- açıq-aydın. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 16:05, 29 iyul 2022 (UTC) :::"Açıq-aydın" yazdığınızda buna siz qərar verirsiniz? — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 16:30, 29 iyul 2022 (UTC) ::::Xeyr. İstənilən istifadəçi görə bilər. Məşhur olduğunu yazıb ensiklopedik olduğunu iddia edərək müzakirədəki şərhləri diqqətə almadan yekunlaşdırma etmisiniz. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 16:55, 29 iyul 2022 (UTC) :::::{{u|Dr.Wiki54}} niyə ki? Bütün şərhləri nəzərə almışam. Siz heç orda şərh yazmamısınız, sadəcə əleyhinə səs vermisiniz. Tərəqqi medalı ilə bağlı irada burada cavab yazdım. Əsas 1-ci əleyhinə olan şərh var ki, "şəxsin hazırda olan tərcüməyi halının göstəriciləri ilə 100-lərlə şəxs məqaləsinin bərpa olunması və ya yaradılmasını tələb edə bilər" - ki, yüzlərlə deyil, amma ən azı onlarla haqsız yerə silinən şəxslər haqqında məqalələr var ki, onlar müraciət olunduqca yavaş-yavaş bərpa olunacaq.— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 18:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::::::Mən şərh bildirməmişəm? Bəs bu nədir "Tərəqqi medalı ensiklopedikləyə zəmanət vermir. Minlərlə belə şəxs var. Kitab müəllifi olan yüzlərlə şəxs var. Yaxşı olardı ki, qaralama fəzasında məqalə yaradılsın baxaq görək nədir nə deyil." Məşhurluq ensiklopediklik deyil. Lehinə verilən arqumentlərdən kitab müəllifi olmaq və tərəqqi medalı almaq da ensiklopedik etmir. Bu qədər sadə. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:48, 29 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Dr.Wiki54}} şərhinizi "şərh" şablonu olmadan yazdığınız üçün diqqətimdən qaçıb. Üzürlü sayın. "Tərəqqi medalı" ilə bağlı fikirlərimi də yazdım.— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 16:22, 5 avqust 2022 (UTC) e9fti20wpfwn01ke5d0g733dwbtnb62 Ukrayn dili 0 38307 6564736 6544201 2022-08-06T05:12:11Z Mashkawat.ahsan 160573 Video #WPWP wikitext text/x-wiki {{Dil məlumat qutusu |rəng = HA |adı = Ukrayn dili |orijinal adı = українська мова <br /> ukrayins'ka mova |ölkələr = [[Ukrayna]], [[Polşa]], [[Rusiya]], [[Rumıniya]], [[Slovakiya]], [[Belarus]], [[Qazaxıstan]], [[Serbiya]], [[ABŞ]], [[Moldova]], [[Macarıstan]], [[Çexiya]] |regionlar = [[Şərqi Avropa]] və [[Mərkəzi Avropa]] |rəsmi dil = [[Ukrayna]] <br /> [[Polşa]] <small>(tanınıb)</small> <br /> <br /> [[Rumıniya]] <small>(tanınıb)</small> <br /> [[Moldova]] <small>(tanınmayan [[Dnestryanı]]) </small> <br /> [[Rumıniya]] <small>(bəzi komunnaları)</small> <br /> [[Xorvatiya]] <small>(regional)</small> <br /> [[Slovakiya]] <small>(regional)</small> <br /> [[Bosniya və Herseqovina]] <small>(regional)</small> <br /> [[Serbiya]] <small>(regional)</small> |tənzimləyən təşkilat = [[Ukrayna Milli Elmlər Akademiyası]] |danışanların sayı = təxminən 43-47 milyon<ref>{{ref-en}}[http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_1/s5/?box=5.1W&out_type=&id=&rz=1_1&rz_b=2_1&k_t=00&id=&botton=cens_db Всеукраїнський перепис населення 2001 | English version | Results | Nationality and citizenship | The distribution of the population by nationality and mother tongue | Selection:]</ref><ref>{{ref-en}}[http://2001.ukrcensus.gov.ua/eng/results/nationality_population/nationality_6/n56?data1=1&box=5.6W&out_type=&id=&data=1&rz=1_1&k_t=00&id=&botton=cens_db2 Всеукраїнський перепис населення 2001 | English version | Results | Nationality and citizenship | The distribution of the population by nationality and mother tongue | Selection:]</ref><ref name="Encarta">{{cite web|title=Languages Spoken by More Than 10 Million People (Языки, на которых говорят более 10 миллионов человек) по данным энциклопедии [[Encarta]]|url=http://encarta.msn.com/media_701500404/languages_spoken_by_more_than_10_million_people.html|work=|archiveurl=https://www.webcitation.org/5kwPyXpQ1?url=http://encarta.msn.com/media_701500404/Languages_Spoken_by_More_Than_10_Million_People.html|archivedate=2009-10-31|deadurl=dead|access-date=2012-01-10}}</ref> <br />37 milyonun ana dili<ref name="SIL International">[http://www.ethnologue.org/ethno_docs/distribution.asp?by=size Ethnologue: Statistical Summaries] [[SIL International]]</ref> |reytinq = 22<ref name="Encarta" />—27<ref name="SIL International" /></small> |status = |ölü dil = |kateqoriya = [[Avrasiya dilləri]] |təsnifatı = [[Hind-Avropa dilləri]] :[[Slavyan dilləri]] ::[[Şərqi Slavyan dilləri]] [[Qohum dillər]]: [[belarus dili]], [[rus dili]] |yazı = [[kiril əlifbası]] ([[ukrayna əlifbası]]) |QOST 7.75–97 = укр 720 |ISO1 = uk |ISO2 = ukr |ISO3 = ukr }} '''Ukrayn dili''' ({{Dil-uk|українська мова}}) — Slavyan dillərinin şərqi slavyan dilləri yarımqrupuna daxil olan dil. Dünyada təxminən 45 milyon insan Ukrayna dilində danışır. Onların əksəriyyəti [[Ukrayna]]da yaşayır. Ukraynanın rəsmi dili.<ref>[https://archive.is/20120805123243/www.president.gov.ua/ru/content/chapter01.html Конституция Украины // ст. 10-я]</ref>. 13-22 aprel 2009-cu il rəsmi əhali siyahıyaalınmasına əsasən ana dili ukrayna dili olan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı 20.988 nəfərdir.<ref>{{cite web |url=http://data.un.org/Data.aspx?d=POP&f=tableCode:27 |archiveurl=https://yadi.sk/i/zZw9cfwTmVgSx |archivedate=2015-12-26 |title=Population by language, sex and urban/rural residence: Azerbaijan (2009; All population; Both Sexes) |author=The State Statistical Committee of the Republic of Azerbaijan |date= |work= |publisher=United Nations Statistics Division |accessdate=2015-12-26 |language=en }}</ref> [[File:WIKITONGUES- Vira speaking Ukrainian.webm|thumb|left|250px|Ukrayn dili]] == Əlifba == {| style="font-family:Microsoft Sans Serif; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF" | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Б б | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | В в | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Г г | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ґ ґ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Д д | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Е е |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Є є | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ж ж | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | З з | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | И и | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | І і | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ї ї | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Й й |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | К к | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Л л | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | М м | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Н н | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | О о | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | П п | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Р р |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | С с | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Т т | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | У у | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Фф | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Х х | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ц ц | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | |- | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ч ч | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Шш | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Щщ | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ь ь | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Юю | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Я я | style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == {{dil-qaralama}} {{Slavyan dilləri}} {{Ukrayna dili}} [[Kateqoriya:Ukrayna dili|*]] [[Kateqoriya:Ukrayna dilləri]] [[Kateqoriya:Rusiya dilləri]] [[Kateqoriya:Kanada dilləri]] oc0if36qz4i65igfsqf16ruda3u4vzj Kateqoriya:Tarixçilər 14 39358 6564548 5907000 2022-08-05T20:20:50Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Historians}} {{Vikisitat}} [[Kateqoriya:Şəxslər:Tarix|Tarixçilər]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 7njkvrg9x3kfcoblh98uylrslpl1qf0 Zamiq Əliyev 0 41610 6564488 6502969 2022-08-05T19:58:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi |adı = Zamiq Əliyev |orijinal adı = Zamiq Balarza oğlu Əliyev |digər adı = Hacı Zamiq Əliyev |şəkil = Zamiq Aliyev.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |fon rəngi = vokal ifa etməyən çalğıçı |doğum adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 25.5.1950 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{SSRİ}}→<br>{{AZE}} |fəaliyyəti = [[Musiqiçi]], [[tarzən]] |janr = |musiqi aləti = |səs tembri = |fəaliyyət illəri= |albom şirkəti = |əlaqələri = |təhsili = |üzvlüyü = |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının xalq artisti|2007}} {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti|1998}}{{Azərbaycan Respublikası qabaqcıl təhsil işçisi|2005}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Zamiq Balarza oğlu Əliyev''' ({{DVTY}}) — azərbaycanlı [[tarzən]], [[bəstəkar]], prezident mükafatçısı, [[Azərbaycan Respublikasının xalq artisti|xalq artisti]] == Həyatı == Zamiq Balarza oğlu Əliyev 1950-ci il, may ayının 25-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1957-ci ildə Bakıda 132 saylı orta məktəbə getmişdir. Məktəbi bitirdikdən sonra, 1968–72-ci illərdə M.A.Əliyev adına İncəsənət İnstitutunda ali təhsil almışdır. 1970-ci ildə hələ institutda təhsil alarkən o, Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasına tarzən kimi işə qəbul olunmuşdur. O filarmoniyanın tərkibində bəstəkar, əməkdar incəsənət xadimi Ağası Məşədibəyovun rəhbərlik etdiyi xalq çalğı alətləri ansamblında tarzən kimi fəaliyyətə başlamışdır. Həmin dövrdə Hacı Məmmədov, Əliağa Quliyev, Sərvər İbrahimov, Həbib Bayramov, Habil Əliyev, xanandələr Xan Şuşinski, Yaqub Məmmədov, Əbülfət Əliyev, Şövkət Ələkbərova, Sara Qədimova, Teymur Mustafayev, Sabir Mirzəyev, Niyaməddin Musayev, Zaur Rzayev kimi sənətkarları müşayət etmişdir. Filarmoniyada işlədiyi dövrdə Azərbaycanın əksər rayonlarında qatrol səfərlərində iştirak etmişdir. İnstitutu bitirdikdən və 1972–73-cü illərdə hərbi xidməti başa vurduqdan sonra yenidən Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasında çalışmağa başlamışdır. 1974-cü ildən etibarən Əməkdar İncəsənət Xadimi Gülarə Əliyevanın rəhbərlik etdiyi "Dan Ulduzu" instrumental ansamblında tarzən kimi dəvət olunmuşdur. İlk dəfə "Dan Ulduzu" ansamblının müşayəti ilə Emin Sabitoğlunun "Bu gecə" mahnısnı lentə yazdırmışdır. Bu kollektivin tərkibində bir neçə xarici dövlətlərdə, Suriya, Livan, Əlcəzair, İsveç, İspaniya və s. qastrol səfərlərində olmuşdur. 1979-cu ildə Zeynəb Xanlarovanın xalq çalğı ansamblının yaradıcısı olduğu kollektivin konsertmeysteri daha sonra isə uzun illər musiqi rəhbəri kimi çalışmışdır. Bu illər ərzində 50-dən çox xarici dövlətdə, Sovet Sosialist Respublikalarında, Azərbaycanın rayonlarında xalq musiqisi və muğamlarını təbliği ilə məşğul olmuşdur. ABŞ, Kanada, Hollandiya, Əfqanıstan, İspaniya, İordaniya, Yəmən, Tunis, Danimarka, Türkiyə, İraq və bir çox başqa xarici ölkələrdə qastrol səfərlərində olmuşdur. 1991-ci ildə Zamiq Əliyev Ağaxan Abdullayev və Ədalət Vəzirovla birlikdə Zülfü Adıgözəlov adına muğam üçlüyü tərkibində fəaliyyətə başladı. 1992-ci ildə muğam üçlüyü ABŞ, Kanada, İranda konsertlər vermişdir. Mədəniyyət Nazirliyinin xətti ilə 15 günlük İran səfərinin müddəti sonradan bir ay da uzadılmışdır. Bu qərarın ardından musiqiçilərinin təkidi ilə Təbrizdə, Əhərdə, Ərdəbildə və bir çox şəhərlərdə konsertlər vermişdir. Respublikanın müstəqilliyindən sonra Təbrizdə konsert verən ilk ifaçılar məhz bu muğam üçlüyü olmuşdur. Bundan əlavə olaraq o illərdə Fransa, Belçika, Hollandiya, Almaniya və bir çox ölkələrdə layiqincə milli musiqimizi təbliğ etmişdir. 1992-ci ildən əksər dövlət tədbirlərində Zamiq Əliyev Ədalət Vəzirovla birlikdə xanəndələri müşayət etmişdir. 1993-cü ildə Ədalət Vəzirovla birgə qərara gəlindi ki, gənc bir ifaçını xalqımıza təqdim etsinlər. Bu, hal-hazırda respublikanın xalq artisti Simarə İmanova idi. İlk olaraq ümummilli lider Heydər Əliyevin qarşısında dövlət tədbirində Simarə İmanovanın iştirakını Zamiq Əliyev keçmiş mədəniyyət naziri Polad Bülbüloğluna təklif etmişdir. İlk ifadan sonra Heydər Əliyevin rəsmi səfərlərdə olduğu müddətdə məhz bu üçlük iştirak etmişdir. Zamiq Əliyevin müəllifi olduğu mahnıların ilk ifaçısı öz yetirməsi olan Simarə İmanova olmuşdur. Bunlardan ən populyar olan "Yar bu gecə" mahnısı indiyənədək məşhurluğunu itirməyib. Zamiq Əliyev Bəxtiyar Vahabzadə, Zəlimxan Yaqub, Famil Mehdi, Adil Mürşüdoğlu, Tağı Sadiq, Qənirə Paşayeva, Adil Babayev, Vahid Əziz kimi bir çox şairlərin sözlərinə mahnılar yazmışdır. 1995-ci ildə Məhəmməd Füzulinin 500 illik yubileyi ilə əlaqədar İraqın Bağdad şəhərində təşkil olunan dövlət tədbirlərində musiqiçi kimi iştirak etmişdir. 1997-ci ildə yetirməsi Simarə İmanova və kamança ifaçısı Ədalət Vəzirov ilə birlikdə Səmərqənddə birinci "Şərq Təranələri" festivalında "Qran-Pri" mükafatına layiq görülmüşdür. Onlar "Şərq bülbülü" muğam üçlüyü adı altında Fransa, Belçika, Hollandiya, Cənubi Koreyada dəfələrlə böyük festivallarda iştirak etmişdir. 1998-ci ildə ABŞ-ın Vaşinqton şəhərində Dünya Azərbaycanlıların konqresində ifaçı kimi iştirak etmişdir. Zamiq Əliyev 1998-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidentinin sərəncamı ilə "Əməkdar Artist", 2007-ci ildə isə "Xalq Artisti" adlarına layiq görülmüşdür. Zamiq Əliyev 2003-cü ildə Həcc ziyarətində olmuşdur. O, [[Lider televiziyası]]nda 2005–2011-ci illərdə "Qızıl səslər", "İncilər", 2019-cu ildən 2020-ci ilədək "İnstrumental aləm" verlişlərinin müəllifi, aparıcısı və redaktoru olmuşdur. Zamiq Əliyev 2008-ci ildə Heydər Əliyevin 85 illiyinə həsr olunmuş "Heydər Əliyev-85. Səhnəarxası görüşlər" adlı kitabını yazmışdır. Daha sonra 90 illiyi münasibətilə daha geniş formatda və azərbaycan, rus, ingilis dillərində həmin kitab işıq üzü görmüşdür. Kitab dünyanın 50-dən çox ölkəsinə göndərilmişdir. 2010-cu ildə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sərəncamı ilə Beynəlxalq Muğam Mərkəzində Z.Əliyevin 60-illik yubileyi, yaradıcılığının isə 40-illiyi təntənəli şəkildə qeyd olunmuşdur. 2022-ci ildə Azərbaycan Televiziyası tərəfindən çəkilmiş "Musiqili ömrün fəsilləri" filmi Zamiq Əliyevin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuşdur. Filmdə xalq artistləri [[Əlibaba Məmmədov]], [[Habil Əliyev]] [[Eldar Mansurov]], [[Mənsum İbrahimov]], [[Firəngiz Əlizadə]], akademik [[Dilqəm Tağıyev]] kimi şəxslərin Zamiq Əliyev barədə fikirləri yer alıb.<ref>{{cite web|url= https://525.az/news/192771-tar-mene-dunyanin-qapisini-acdi-zamiq-eliyev|title= "Tar mənə dünyanın qapısını açdı" - Zamiq Əliyev|author= |date= |website= |publisher= |language= az|access-date= 13 iyun 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20220516190650/https://525.az/news/192771-tar-mene-dunyanin-qapisini-acdi-zamiq-eliyev|archive-date= 2022-05-16|url-status= unfit}}</ref> == Pedaqoji fəaliyyət == Zamiq Əliyev 1998-ci ildən pedaqoji fəaliyyətə başlamışdır. Zamiq Əliyev İncəsənət Universitenin Xalq çalğı alətləri ifaçılığı kaferdasında 2000-ci ildə baş müəllim, müəyyən müddət kafedra müdiri, 2005-ci ildə dosent, 2013-cü ildən isə professor kimi fəaliyyət göstərir. Profesosor diplomu isə 2013-cü ildə Ali Attestasiya Komissiyasının Prezidenti Arif Mehdiyev tərəfindən təqdim olunmuşdur. Zamiq Əliyev 2005-ci ildə dövrün Təhsil naziri [[Misir Mərdanov]] tərəfindən "Azərbaycan Respublikası qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanı və Fəxri Fərmanı ilə təltif olunmuşdur. == Uğurları == * 1997-ci ildə "Şərq Təranələri" festivalında "Qran-Pri" mükafatı * 1998-ci ildə "Əməkdar Artist" * 2005-ci ildə "Azərbaycan Respublikası qabaqcıl təhsil işçisi" döş nişanı və Fəxri Fərmanı * 2007-ci ildə isə "Xalq Artisti" * 2010-cu ildə Prezident mükafatçısı * 2010-cu ildə Mədəniyyət Nazirliyinin fəxri fərmanı * 2011-ci ildə Prezident mükafatçısı * 2020-ci ildə Milli Məclisin Mədəniyyət Komitəsinin yubiley təbriki == Diskoqrafiya == === Müəllifi olduğu mahnılar === * Özüm Biləcəyəm (ifa: Aygün Bayramova) * Elin Mehriban Qızı (ifa: Aygün Bayramova) * Vurulmuşam (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Niyə Təkəm Mən (ifa: Nazpəri Dostəliyeva) * Gözəl (ifa: Güllü Muradova) * Yada Salarsan Məni (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Gül Bir Az (ifa: Nuriyyə Hüseynova) * Azərbaycan (ifa: Mənsum İbrahimov) * Yar Gözləməsin (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Ehtiyacım Var (ifa: Kamilə Nəbiyeva) * Müqəddəs Bax Sevgimzə (ifa: Zabit Nəbizadə) * Ceyranım (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Gözləmə Məni (ifa: Simarə İmanova) * Naxçıvan (ifa: Samir Cəfərov) * Bilmirəm (ifa: Nəzakət Teymurova) * Ilham Alıram (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Ümid nəğməsi (İfa: Mənsum İbrahimov) * Vəfalım Ol Mənim (ifa: Gülyanaq Məmmədova) * Mən Oldum (ifa: Ehtiram Hüseynov) * Səndən Mənə Nə Qalacaq (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Azərbaycan (ifa: Təyyar Bayramov) * Toxundu (ifa: Bəyimxanım Vəliyeva, İlkin Əhmədov) * Necə Dözüm (ifa: Cavanşir Məmmədov) * Ürəyim (ifa: Elnarə Abdullayeva) * Salatın (ifa: Bahar Lətifqızı) * Nə Sən Dəyişənsən Nə Mən (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Məhəbbət (ifa: Zakir Əliyev) * Səni Gözləyəcəm (ifa: Gülüstan Əliyeva) * Müqəddəs Bax Sevgimzə (ifa: Elnur Zeynalov) * Sevginin Ömrü Qısadır (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Olaydı (ifa: Gülyanaq Məmmədova) * Sənə Qurban (ifa: Aybəniz Haşımova) * Bakı (ifa: Nuriyyə Hüseynova) * Ürəyim Demir (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Yoxsan Yanımda (ifa: Güllü Muradova) * Sevincimi Axtarıram (ifa: Bəyimxanım Vəliyeva) * Olaydı (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Unutmaq Olarmı (ifa: Vəfa Vəzirova) * Gözəl (ifa: Ehtiram Hüseynov) * Nə Sən Dəyişənsən Nə Mən (ifa: Tamara Muradova) * Qısqanıram (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Qəndab (ifa: Mələkxanım Əyyubova) * Vurulmuşam (ifa: Vəfa Vəzirova) * Doğru Yol Göstərən (ifa: Samir Cəfərov) === Albomlar === * Zamiq Əliyev * Azərbaycan muğamları * Ay, bəri bax * De, hardasan * Tarım mənim * Zamiq Əliyevin mahnıları == Filmoqrafiya == # [[Sehrli xalat (film, 1964)]] # [[Dərviş Parisi partladır (film, 1976)]] # [[Salam, Zeynəb! (film, 1982)]] # Bakı bağları. Türkan (film, 2007) # Yaqub Məmmədov # Musiqili ömrün fəsilləri (film, 2022)<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=I89chvg2amM&ab_channel=Zamiq%C6%8Fliyev Musiqili ömrün fəsilləri filminin anonsu]</ref> == Mənbə == * http://www.mugamradio.az/az/ifacilar/18/zamiq-liyev {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111002102522/http://www.mugamradio.az/az/ifacilar/18/zamiq-liyev |date=2011-10-02 }} == Xarici keçidlər == http://news.day.az/radioarchive/260800.html * [https://www.youtube.com/watch?v=C9ZF7EFVpiQ Xalq artisti Zamiq Əliyev-"Ömür təranələri"] [[Kateqoriya:Tarzənlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikasının əməkdar artistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikasının xalq artistləri]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] nmt9liezyxpkd6nk4by1t5xucem1ve6 Brent Soukroft 0 42763 6564190 6215884 2022-08-05T17:21:35Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Brent Soukroft''' ({{DVTY}}) — zabit, siyasətçi. [[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]]nin general-leytenantı. ABŞ prezidenti [[Cerald Ford]] (1975-1977) və [[Corc Herbert Uoker Buş|Corc Buş]]un (1989-1993) milli təhlükəsizlik üzrə müşaviri. == Həyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{şəxs-qaralama}} h17edddmzfe1xpl1sx1yp6ztbos9bah Elçin Hüseynbəyli 0 43886 6564805 6397896 2022-08-06T07:25:06Z 194.135.169.16 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Elçin Hüseynbəyli |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = Elçin Hüseynbəyli.jpg |şəklin ölçüsü = 250 px |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = Qaraçuxa |doğum tarixi = 23.12.1961 |doğum yeri = Cəbrayıl |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br/>{{AZE}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili|azərbaycanca]] |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi|2019}} |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Elçin Hüseynbəyli''' ({{DVTY}}) — nasir, yazıçı-dramaturq, publisist, [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü, "Ulduz" jurnalının baş redaktoru (2004-2014)<ref>o ogurluq etdiyi ucun atilib [http://azerbaijans.com/content_1609_az.html Elçin Hüseynbəyli]</ref>, "Ədəbiyyat qəzeti"nin baş redaktoru (2014).<ref>[http://bugun.az/?page=news&category=20&id=6989 "Ədəbiyyat qəzeti"nin yeni baş redaktoru təqdim olunub]{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }} [http://www.azyb.net/cgi-bin/ayb/main.cgi?id=510 Elçin Hüseynbəyli istefa verdi...] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150407215527/http://www.azyb.net/cgi-bin/ayb/main.cgi?id=510 |date=2015-04-07 }}</ref>Azərbaycan Yazıçılar Birliyi sədrinin müşaviri (2014), AYB-nin katibi (2021), [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimlərinin siyahısı|Azərbaycan Respublikasının Əməkdar incəsənət xadimi]] (2019).<ref>{{cite web |url =https://president.az/articles/33258 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190525154217/https://president.az/articles/33258 |archivedate = 2019-05-25 |title =Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət xadimlərinə fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 may 2019-cu il tarixli Sərəncamı |author = |date =2019-05-25 |publisher =[[president.az]] |accessdate = 2019-05-25 |language = az}}</ref> == Həyatı == Elçin Hüseynbəyli (ədəbi təxəllüsü: Qaraçuxa) [[1961]]-ci il dekabrın 23-də Cəbrayıl rayonunda anadan olub. [[1979]]-cu ildə həmin rayonun Şükürbəyli kənd orta məktəbini əla qiymətlərlə bitirib. 1980-1982-ci illərdə keçmiş Sovet ordusunda piyada qoşunlarda uğurlu hərbi xidmət keçib, "əlaçı əsgər" döş nişanına layiq görülüb. 1989-cu ildə M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin jurnalistika fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. 1997-ci ildə Varşavada "İnsan haqları yay məktəbi"nin məzunu olub. 1999-cu ildən müxtəlif KİV-də, o cümlədən "Azadlıq" radiosunda işləyib, radionun Bakı bürosunu yaradıb. Azərbaycanda yeni informasiya modelini ilk təqdim edənlərdəndir. 2004-cü ilin mayında [[AYB]] sədri [[Anar]]ın təqdimatı ilə "Ulduz" jurnalının baş redaktoru seçilmiş, 27 mart 2014-cü ilədək bu vəzifədə çalışmışdır. "Ədəbiyyat qəzeti"nin baş redaktoru, AYB sədriinin müşaviri olmuşdur<ref>{{cite web|url=http://news.lent.az/news/160208|title=Elçin Hüseynbəyliyə və Qulu Ağsəsə yeni vəzifə verildi|author=Lent.az|date=27.03.2014/14:26|work=|publisher=news.lent.az|accessdate=2014-03-28|language=az|archive-date=2014-03-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20140330053045/http://news.lent.az/news/160208|url-status=dead}}</ref>. 2021-ci ildə AYB katibi seçilmişdir. Xalq yazıçısı Anar onu yeni nəsil ədəbiyyatının layiqli təmsilçisi və sintetik janrlarda yazan qələm adamı kimi dəyərləndirib: "Elçinin timsalında ədəbiyyatımızda çox istedadlı, maraqlı, bənzərsiz, orjinal bir nasir yetişmişdir. Onun əsərlərində sürrealizm, əfsunlu realizm elementləri də var, mifik təfəkkür də, folklora bağlılıq da və bunların sintezi süni deyil, yazıçının daxili dünyasından keçirilmiş bir sintezdir". E.Hüseynbəyli haqqında ölkənin ən tanınmış ədəbiyyat adamları 200-ə yaxın məqalə yazıblar. O, Türk Dünyası Ədəbiyyat Dərgiləri Konqresinin baş katibi, rus dilində nəşr olunan "Güney Qafqaz" dərgisinin Azərbaycan üzrə koordinatoru və redaktorudur. Ümumdünya azərbaycanlıları qurultaylarının nümayəndəsidir. 2000-ci ildə istedadlı gənc yazar kimi Prezident təqaüdünə, 2008-ci ildə isə Prezidentin xüsusi mükafatına layiq görülüb. 2001-ci ildə "Yusif Səmədoğlu adına ən yaxşı nəsr əsəri", 2007-ci ildə "Humay", 2009-cu ildə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin "Qızıl kəlmə" (nəsr üzrə ilk nominant kimi), Türk Dünyası Araşdırmaları Uluslararası Elmlər Akademiyasının "Qızıl ulduz" medalına, "Nizami Gəncəvi" adına medala, Türksoyun "Çingiz Aytmatov" və "Məhdimqulu" medalına, eləcə də bir sıra ədəbi ödüllərə layiq görülüb. O, Türk Dünyası Araşdırmaları Uluslararası Elmlər Akademiyasınnı fəxri doktorudur. Hekayə və romanları ali və orta məktəblərdə tədris olunur. Birinci Qarabağ savaşında hərbi müxbir kimi fəaliyyəti genişmiqyaslıdır.{{mənbəsiz}} "Rəqs edən oğlan", "Balıq adam", "İki nəfər üçün oyun", "Cənab 21-ci əsr", "Yovşan qağayılar", "Tut ağacı boyunca", "On üçüncü həvari, 141-ci Don Juan", "Şah Abbas", "Metro vadisi", "Yolayrıcında qaçış", "Azıx", "Şimallı gəlin", "Kopelhausda bir axşam", "Yenə iki Od arasında", "Gözünə gün düşür", "Ağ və qara", "Vida", "Dənizin nağılları" kitablarının, on bir romanın, yüzdən çox hekayə, esse və bədii məqalənin müəllifidir. Onun roman və dram əsərləri əsasən sintetik janrlardadır: dünən, bu gün və gələcək. Təhkiyəsi axıcı, üslubu fərdidir. Əsasən milli problemləri qabardır, amma dünyanı bütöv qavrayır. Roman və dramları konkret ideyaya əsaslanır, süjet xətti kəskin intriqa üstündə qurulur. Əsərləri ingilis, rus, alman, fransız, polyak, ukrayna, litva, koreya, fars və s. dillərə tərcümə olunub, türkdilli xalqların dillərinə uyğunlaşdırılıb. Kitabları [[Türkiyə]], İran, [[Rusiya]], [[Litva]], [[Özbəkistan]] və [[Gürcüstan]]da nəşr olunub. [[Avropa Birliyi]]nin regionda münaqişə tərəflərilə bağlı müxtəlif layihələrin iştirakçısı və əlaqələndiricisidir. Pyesləri ölkə içində və dışında dəfələrlə oynanılıb. 24 may 2019-cu ildə "[[Azərbaycan Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi]]" fəxri adına layiq görülmüşdür.<ref>{{cite web |url =https://president.az/articles/33258 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190525154217/https://president.az/articles/33258 |archivedate = 2019-05-25 |title =Azərbaycan Respublikasının mədəniyyət xadimlərinə fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 24 may 2019-cu il tarixli Sərəncamı |author = |date =2019-05-25 |publisher =[[president.az]] |accessdate = 2019-05-25 |language = az}}</ref> Evlidir. İki övladı var, siyasi mənsubiyyəti yoxdur. Mərkəzçidir. == Əsərləri == #Rəqs edən oğlan, Bakı, Adiloğlu, 2001, 200s. #İki nəfər üçün oyun (Pyeslər), Bakı, Adiloğlu, 2005, 560s #Cənab XXI əsr, Bakı, “Adiloğlu, 2005, 525 s. #Yovşan qağayılar (roman və hekayələr), Bakı, Adiloğlu, 2005, 344s #Şah Abbas, Bakı, Adiloğlu, 2008, 368 s. #Şah Abbas, Bakı, Qələm, 2009 #Metro vadisi, Bakı, Vektor, 2009, 390s. #On üçüncü həvari-141-ci Don Juan, Bakı, Adiloğlu, 2007, 376 s. #Şimallı gəlin (hekayələr)/ “525 Kitab seriyası”, Bakı, Mütərcim, 2010,52 s. #Metro vadisi, Bakı, Qələm,2013 #Balıq adam, Bakı, Qələm, 2013 #Azıx, Bakı, Qələm, 2013 #Aişə, Bakı, Qələm, 2014 #Onüçüncü həvari- 141-ci Don Juan, Bakı,Qələm, 2013 #Yenə iki od arasında, Bakı,Qələm, 2017 #Gözünə gün düşür, Bakı, Yeni poliqrafist,  2018 #Türkiyə türkcəsində : 1.Sılaya Dönüş, Ankara,  (Çevirenler: İmdat Avşar, Ömer Küçükmehmetoğlu)“Bengü”, 2011 ; 2. Azerbaycanlı Don Juan (Çeviren: Cumhur Turan),İleri Yayınları, 2013 3. Şah Abbas (Çeviren: Cumhur Turan), İleri Yayınları, 2013 #Rusca: 1. «Шаги командора, или 141-й Дон Жуан» (Перевод: Сиявуш Мамедзаде), Баку, Перо, 2013; 2. «Игра в…» Баку, Мутарджим, 2019 #Litvaca: Pılkojo Asılo Laıskaı (Apsakymai), Vilnius, 2017 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=LEs8Vi7sXBU “Qaçaq qocalar” tamaşası nümayiş olunub] * [https://www.goodreads.com/author/list/14077647.El_in_H_seynb_yli www.goodreads.com - Elçin Hüseynbəyli] [[Kateqoriya:Elçin Hüseynbəyli| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan yazıçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı yazıçılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Cəbrayıl rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan jurnal redaktorları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan qəzet redaktorları]] [[Kateqoriya:Yaşayan insanlar]] 6no8a2hysyl7xzhy4yi7pz94382mvn4 Kateqoriya:Kulturoloqlar 14 44073 6564538 2631160 2022-08-05T20:20:13Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] [[Kateqoriya:Kulturologiya]] [[Kateqoriya:Şəxslər:Mədəniyyət|Kulturoloqlar]] hxg4brttin5zigcw9rd2s4a0wb0pc37 Türkdilli dövlətlər 0 45397 6563920 6510885 2022-08-05T13:34:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Map of independent Turkic countries..png|thumb|400 px|Müstəqil Türk ölkələri]] '''Türk dövlətləri''' – Əsasən [[Asiya|Asiyada]] və [[Şərqi Avropa|Şərqi Avropada]] yerləşirlər. Bu gün dünyada rəsmən 6 müstəqil türk dövləti mövcuddur ([[Şimali Kipr Türk Respublikası]]nın müstəqilliyi dünya dövlətləri tərəfindən hələ tanınmayıb). Onlardan beşi – [[Azərbaycan]], [[Qazaxıstan]], [[Qırğızıstan]], [[Özbəkistan]] və [[Türkmənistan]] [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] dağılandan sonra ([[1991]]-ci ildə), [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı İmperiyasının]] varisi olan [[Türkiyə]] isə [[1923]]-cü ildə öz müstəqilliyini elan edib. [[2005]]-ci ilin məlumatlarına görə dünyada [[türk dilləri]]ndə danışan əhalinin ümumi sayı 157 milyondan çoxdur. == Tarixi türk dövlətləri, Konfederasiyalar və sülalələri == ===İslam öncesi dönem=== {| class="wikitable" |- bgcolor="#ececec" |Bayraq | '''Dövlət'''|| '''Tarix''' |Xəritə |- | | [[Böyük Hun imperiyası]] | MÖ 220-MS 45 | [[Fayl:Asya_Hun,_Hiung-nu_-_Xiongnu.png|90px]] |- | | Qərb hunları imperiyası | MS 48-MS 216 | |- | | Şimali Hun Dövləti | 48-156 | |- | | Cənub Hun Dövləti | MS 48-MS 216 | |- | | [[Şimali Xan|Xan Çao]] | 304-329 | |- | | [[Dai Sülaləsi]] | 310-376 | [[Fayl:Sixteen_Kingdoms_350_AD.jpg|90px]] |- | | [[Hu Çao imperiyası]] | 319 - 351 | |- | [[Fayl:Kidarite_Tamga.png|40px]] | [[Kidar imperiyası]] | 320-500 | [[Fayl:Asia_400ad-kidarites.jpg|90px]] |- | [[Fayl:Alchon_Tamga.png|40px]] || [[:en:Alchon Huns|Alchon Hunları]]|| 370-670 || |- | | [[Hun İmperiyası]] | 375-469 | [[Fayl:Avrupa_Hun_Haritas%C4%B1_-_Hunnic_Empire.png|90px]] |- | | [[Şimal Vey]]([[Kuzey Vey|Tabgaçlar]]) | 386-535 | [[Fayl:Kuzeyvey464.png|90px]] |- | | [[Şimali Lyan]] | 397 - 439 | |- | | [[Sya]] | 407-431 | |- | [[Fayl:Hephthalite tamgha.jpg|40px]] | [[Ağ Hunlar]] | 440-710 | [[Fayl:Hephthaliten.png|90px]] |- | [[Fayl:Nezak_Crown.png|40px]] || [[:en:Nezak Huns|Nezak Hunları]] || 484–665 || |- | | [[Şimal Zhou|Şimali Zhou sülaləsi]] | 557-581 | [[Fayl:China_Divisions_in_572.png|90px]] |- | | [[Avar xaqanlığı]] | 562-823 | [[Fayl:Avar_Ka%C4%9Fanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1_-_Avarlar.png|90px]] |- | | [[Göytürk xaqanlığı]]|| MS 552-582 | [[Fayl:Gokturk empire at its greatest extent.png|90px]] |- | | [[Qərbi Göytürk xaqanlığı]] | 583-657 | [[Fayl:Western Gokturk.jpg|90px]] |- | | [[Şərqi Göytürk xaqanlığı]] | 583-630 | [[Fayl:Do%C4%9Fu_G%C3%B6kt%C3%BCrk.png|90px]] |- | | [[Seyanto xaqanlığı]] | 630-647 | [[Fayl:Seyanto_Hanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1_-_Xueyantuo.png|90px]] |- | | [[Kutriqurlar]] | 5.-6. yüzyıl | [[Fayl:NE_600ad.jpg|90px]] |- | | [[Utiqurlar]] | 5.-6. yüzyıl | [[Fayl:NE_600ad.jpg|90px]] |- | | [[Sabirlər]] | 5.-6. yüzyıl | [[Fayl:Pontic_steppe_region_around_650_AD.tr.png|90px]] |- | [[Fayl:The Monogram of Kubrat.png|50px]] | [[Böyük Bulqar xanlığı]] | 630-665 | [[Fayl:Old Great Bulgaria.png|90px]] |- | | [[Toxaristan yabquluğu]] | 630-700 | [[Fayl:Toharistan_Yabgulu%C4%9Fu.png|90px]] |- | [[Fayl:Davestar.jpg|50px]] | [[Xəzər xaqanlığı]] | 630-965 | [[Fayl:Chasaren.jpg|90px]] |- | | [[Şaş vilayəti]] | 658 - 742 | |- | [[Fayl:Turk_shahi_tamga.png|50px]] | [[Türk Şahiler]] | 665-850 | [[Fayl:Turk Shahi 700ad.jpg|90px]] |- | | [[Kəngər İttifaqı]] | 659-750 | [[Fayl:AD 659KangarUnion.png|90px]] |- | | [[İdil bulqarları]] | 665-1391 | [[Fayl:VolgaBulgaria1200.png|90px]] |- | | [[İkinci Göytürk xaqanlığı]] | 681-744 | [[Fayl:Map of Second Turkic Khaganate.png|90px]] |- | [[Fayl:Khans Dulo of Bulgaria.jpg|50x50pik]] | [[Birinci Bulqar dövləti]] | 681-1018 | [[Fayl:First Bulgarian Empire.png|90px]] |- | || [[Tatar Konfederasyonu]] || 8.yüzyıllar-1202 || |- | | [[Türgişlər]] | 717-766 | [[Fayl:Transoxiana 8th century.svg|90px]] |- | | [[Uyğur xaqanlığı]] | 744-840 | [[Fayl:Uyghur_Khaganate.png|90px]] |- | | [[Yan (An-Şi)|Böyük Yan]] | 756–763 | |- | | [[Qarluq xaqanlığı]] | 756-840 | [[Fayl:%D2%9A%D0%B0%D1%80%D0%BB%D2%B1%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80.png|90px]] |- | | [[Yenisey qırğızları]] | 840-1207 | [[Fayl:Kirgisen-Reich (840-924).PNG|90px]] |- | | [[Qansu Uyğur idikutluğu]] | 848-1036 | [[Fayl:Guiyi_Circuit.png|90px]] |- | [[Fayl:Coat of arms of Cumania.svg|50px]] | [[Dəşt-i Qıpçaq]] | 900 - 1241 | [[Fayl:Cumania_(1200)_eng.png|90px]] |- | | [[Sonrakı Tan]] | 923–937 | [[Fayl:五代后唐（繁）.png|90px]] |- | | [[Hou Jin (5 Hanedan)|Hou Jin]] | 936–947 | |- | || [[Hou Han (5 Hanedan)|Hou Han]] || 947-951 || |- | || [[:en:Northern Han|Kuzey Han]] || 951–979 || |- | | [[Qarahoca uyğur idıkutluğu]] | 991-1209 | [[Fayl:Qocho_Uyghurs.png|90px]] |} ===İslam Sonrası Dönem=== {| class="wikitable" |- bgcolor="#ececec" |'''Bayrak'''||'''Devlet''' || '''Tarih''' ||'''Notlar'''||'''Harita''' |- | [[Fayl:Qaraxanlı bayrağı.jpg|50x50px]] || [[Qaraxanilər dövləti]]|| 840-1042 || |[[Fayl:KaraKhanidAD1000.png|90px]] |- | [[Fayl: Pecenek.svg|50x50px]] || [[Peçeneqlər]]|| 860-1091 || |[[Fayl:Pechenegs c.1030.svg|90px]] |- | [[Fayl:%E1%B9%ACululnid_State_Banner_and_War_Flag.png|50px]] || [[Tulunoğulları]]|| 868-905 || |[[Fayl:Tulunid Emirate 868 - 905 (AD).PNG|90px]] |- | || [[Kimək xaqanlığı]]|| 880-1200 || || [[Fayl:Қимақтар.png|90px]] |- | [[Fayl:Flag_of_Hungary_(11th_c._-_1301).svg|50px]] | [[Arpad sülaləsi]] | 895-1301 | | |- | || [[Ağşidlər dövləti]]|| 935-969 || |[[Fayl:Ikhshidid Dynasty 935 - 969 (AD).PNG|90px]] |- | || [[Oğuz Yabqu dövləti]]|| 950-1040 || |[[Fayl:AD_750OguzYabgu.png|90px]] |- | | [[Qarluq xaqanlığı]] | 960-1222 | | [[Fayl:Karahanide.jpg|90px]] |- | [[Fayl:GhaznavidFlag_attributed.svg|50px]] || [[Qəznəvilər dövləti]]|| 962-1187 || |[[Fayl:TE-Gazne devleti (1030).svg|90px]] |- | [[Fayl:Flag of the Seljuk.png|50px]] || [[Böyük Səlcuq imperiyası]]|| 1037-1194|| |[[Fayl:Seljuk Empire locator map.svg|90px]] |- | || [[Şərqi Qaraxanilər dövləti]]|| 1042-1211 || | |- | || [[Qərbi Qaraxanilər dövləti]]|| 1042-1212 || | |- | || [[Suriya Səlcuqiləri]]|| 1092-1117 || | |- | || [[Xorasan Səlcuqiləri]]|| 1092-1194 || || |- | [[Fayl:Flag of Sultanate of Rum.svg|50px]] || [[Rum sultanlığı]]|| 1092-1243 || |[[Fayl:Anatolian Seljuk Sultanate.JPG|90px]] |- | || [[Kirman Səlcuqiləri]]|| 1092-1230 || | [[Fayl:Kerman_Seljuk.png|90px]] |- | [[Fayl:BlackFlag.svg|50px]] || [[Xarəzmşahlar dövləti]]|| 1097-1231 || |[[Fayl:Khwarezmian Empire 1190 1220.png|90px]] |-|- | || [[Börilər]]|| 1117-1154 || | [[Fayl:Orta_Dogu_1135.png|90px]] |- | || [[Ağsunqurilər]]||1122-1225 || || |- | || [[Zəngilər]]|| 1127-1259 || |[[Fayl:Zengid Dynasty 1127 - 1250 (AD).PNG|50px]] |- | | [[Fergana Karahanlı Devleti]] | 1141-1212 | | |- | || [[Beyteginliler]] || 1144-1233 || || |- | [[Fayl: Atabek of Azerbaijan.png|50px]] || [[Eldənizlər]]|| 1146-1225 || |[[Fayl:Map of Eldiguzids (or Atabegs of Azerbaijan).jpg|90px]] |- | || [[Ərbil bəyliyi]]|| 1146-1232 || | |- | || [[Salqurlular]]|| 1147-1284 || |- | || [[:en:Khalji dynasty of Bengal|Benqal Qalax sülaləsi]]|| 1204–1231 || |[[Fayl:map_of_the_Khaljis_of_Bengal.png|90px]] |- | || [[İraq Səlcuqiləri]]|| 1157-1194 || | |- | [[Fayl:Delhi Sultanate Flag (catalan atlas).png|50px]] || [[Dehli sultanlığı]]([[Məmlüklər]]) || 1206-1290 || | |- | | [[Ağ Orda]] | 1227-1378 | | |- | | [[Qarluq xaqanlığı|Karluk Krallığı]] | 1238-1266 | | |- |} ===1.Dönem Anadolu Beylikleri=== {| class="wikitable" |- bgcolor="#ececec" |'''Bayrak'''||'''Devlet''' || '''Tarih''' ||'''Notlar''' |- | || [[Mengücəklü bəyliyi]]|| 1072-1277 || |- | || [[Çaka bəyliyi]]|| 1081-1098 || İzmir çevresinde kurulan beylik, daha sonra Anadolu Selçuklu devleti hakimiyetine girdi |- | || [[Dilmaçoğulları bəyliyi]]|| 1085-1192 || |- | || [[Çubukoğulları bəyliyi]]|| 1085-1092 || |- | || [[Danişməndlilər sülaləsi]]|| 1092-1202 || |- | || [[Saltuklu bəyliyi]]|| 1092-1202 || |- | || [[İnaloğulları bəyliyi]]|| 1098-1183 || |- | || [[Ahlatşahlar bəyliyi]]|| 1100-1207 || |- | || [[Artuqlu bəyliyi]]|| 1102-1408 || |- | || [[Çobanoğulları bəyliyi]]|| 1227-1309 || |- | || [[Tanrıbermiş Beyliği]] ||1074-1098|| |- |} === Moğol istilası sonrası dönem === {| class="wikitable mw-collapsible" |- bgcolor="#ececec" | Bayrak || '''Devlet''' || '''Tarih''' || '''Notlar''' |- | [[Fayl:Flag of Chagatai khanate.svg|50px]] || [[Cığatay xanlığı]]|| 1227-1347 || * |- |[[Fayl:Rasulids_Aden_Yemen_1335.jpg|50px]] || [[Rəsulilər sülaləsi]]<ref>Holt, P.M.; Lambton, Ann K.S.; Lewis, Bernard, eds. (1978). The Cambridge History of Islam. 1A. Cambridge University Press.</ref><ref>Bosworth, C.E.; Savory, Roger; Issawi, Charles; Udovitch, A.L., eds. (1989). The Islamic World: From Classical to Modern Times (Essays in Honor of Bernard Lewis). Darwin Press.</ref> ||1229-1454 || |- | [[Fayl:Golden Horde flag 1339.svg|50px]] || [[Qızıl Orda]]|| 1242-1502 || |- | [[Fayl:Sultanate of mamlucks flag.png|50px]] || [[Bahri məmlükləri]]|| 1250-1389 || |- | [[Fayl:Terteroba coat of arms.jpg|50px]] |[[Terter hanedanlığı|Terter Sülalə]]<nowiki/>si |1280-1323 | |- | [[Fayl:Delhi Sultanate Flag (catalan atlas).png|50px]] || [[Delhi Sultanlığı]]([[Halaciler|Haleci Hanedanı]]) || 1290-1321 || |- | [[Fayl:Flag_of_Ottoman_Empire_(1517-1793).png|50px]] || [[Osmanlı imperiyası]]|| 1299-1922 || |- | || [[:en:Assaf dynasty|Banu Assaf]] || 1306-1591 || |- | [[Fayl:House_of_Basarab_quote_of_arms.png|30px]] || [[Basarab sülaləsi]]|| 1310-1627 || |- | [[Fayl:Delhi Sultanate Flag (catalan atlas).png|50px]] || [[Delhi Sultanlığı]]([[Tuğluqoğulları sülaləsi]]) || 1321-1398 || |- | [[Fayl:Flag_of_the_Chagatai_Khanate.svg|50px]] | [[Şərq-Çağatay xanlığı|Şərqi Çağatay xanlığı]] | 1347-1570 | |- | | [[Sufi Hanlığı]] | 1359-1388 | |- | [[Fayl:Timurid.svg|50px]] || [[Teymurilər dövləti]]|| 1370-1507 || |- |[[Fayl:Bengal Sultanate Flag.gif|50px]] || [[Benqal sultanlığı]]|| 1352-1576 || |- | [[Fayl:Flag of Ak Koyunlu.svg|50px]] |[[Ağqoyunlular]] |1378-1508 | |- | [[Fayl:Flag of Kara Koyunlu dynasty.png|50px]] |[[Qaraqoyunlular]] |1380-1469 | |- | [[Fayl: Nogai flag.svg|50px]] ||[[Noqay Ordası]]|| 1398-1642 || |- | | [[Şeybani xanlığı]] | 1428-1468,1500-1599 | |- | [[Fayl:Flag of the Kazan Khanate.svg|50px]] || [[Qazan xanlığı]]|| 1438-1552 || |- | [[Fayl:Flag of the Crimean Tatar people.svg|50px]] || [[Krım xanlığı]]|| 1441-1783 || |- | [[Fayl:Coat_of_Arms_of_Astrakhan.png|40px]] || [[Həştərxan vilayəti]]|| 1446-1556 || |- | ||[[Qasım xanlığı]]|| 1452-1681 || |- | [[Fayl: Flag of Siberian Khanate.svg|50px]] ||[[Sibir xanlığı]]|| 1464-1598 || |- | [[Fayl:Flag of the Kazakh Khanate.svg|50px]] ||[[Qazax xanlığı]]|| 1465-1729 || |- | | [[Büyük Orda]] | 1466-1502 | |- | || [[Adilşahlar|Adilşah Devleti]] || 1490-1686 || |- | || [[:en:Lesser Nogai Horde|Küçük Nogay Ordası]] || 1449-1783 || |- | [[Fayl:Nogai_flag.svg|50px]] || [[Bucaq ordası]]|| 16. ve 17. yüzyıllar || |- | | [[Daşkənd xanlığı]] | 1501-1627 | |- | [[Fayl:Flag of Shah Tahmasp I.svg|50px]] || [[Səfəvilər]]|| 1501-1736 || |- |[[Fayl:QutbshahiFlag.PNG|50px]] || [[Qütbşahlılar]]|| 1512-1687 || |- | ||[[Yarkənd xanlığı]]|| 1514-1680 || |- | [[Fayl:Bandera de Khiva abans 1917.svg|50px]] || [[Xivə xanlığı]]|| 1515-1920 || |- | [[Fayl:Fictional flag of the Mughal Empire.svg|50px]] || [[Böyük Moğol imperiyası]]|| 1526-1858 || |- | [[Fayl:War flag of Khanate of Bukhara.svg|50px]] || [[Buxara xanlığı]]|| 1561-1785 || |- | [[Fayl:Flag_of_the_Chagatai_Khanate.svg|50px]] | [[Kumul xanlığı]] | 1696-1930 | |- | [[Fayl:Flag_of_Tunis_Bey-fr.svg|50px]] | [[Tunis bəyliyi]] | 1705-1881 | |- | [[Fayl:Bandera de Kokand.svg|50px]] || [[Kokand xanlığı]]|| 1709-1876 || |- | [[Fayl:Flag_of_Tripoli_18th_century.svg|50px]] || [[Karamanlılar]]|| 1711-1835 || |- |[[Fayl:Nadir Shah Flag.png|50px]] || [[Əfşar imperiyası]]|| 1736-1802 || |- | [[Fayl:Asafia flag of Hyderabad State.png|50px]] || [[Heydərabad nizamlığı]]|| 1724-1948 || |- | [[Fayl:Flag of the Emirate of Bukhara.svg|50px]] || [[Buxara əmirliyi]]|| 1785-1920 || |- |[[Fayl:Tricolour_Flag_of_Iran_(1886).svg|50px]] || [[Qacar dövləti]]|| 1781-1925 || |- | | [[Bökey Ordası]] | 1801-1845 | |- |[[Fayl:Flag of Yettishar (1873-1877).svg|50px]] || [[Yeddişəhər xanlığı]]|| 1865-1877 || |- |} === II. Dönem Anadolu Beylikleri === {| class="wikitable" |- bgcolor="#ececec" | Bayrak || '''Devlet''' || '''Tarih''' || '''Notlar''' |- | | [[Bafra bəyliyi]] | 1243-1460 | |- | [[Fayl:Karamanid Dynasty flag.svg|50px]] || [[Qaramanoğulları bəyliyi]]|| 1256-1483|| |- | || [[İnancoğulları bəyliyi]]|| 1261-1368 || |- | || [[Sahibataoğulları bəyliyi]]|| 1275-1342 || |- | || [[Pərvanəoğulları bəyliyi]]|| 1277-1322 || |- | || [[Əşrəfoğulları bəyliyi]]|| 1280-1326 || |- | || [[Menteşeoğulları Beyliği]] || 1280-1424 || |- | || [[Dobruca Beyliği]] || 1281-1299 || |- | [[Fayl: Avşar Tamga Bayrağı.jpg|50px]] || [[Alâiye Beyliği]] || 1293-1421 || |- | [[Fayl:Flag of Karesi.svg|50px]] || [[Karəsi bəyliyi]]|| 1297-1360 || |- | [[Fayl:Candar.svg|50px]] || [[Candaroğulları bəyliyi]]|| 1299-1462 || |- | [[Fayl:Flag of the Kayihan Khanate (c. 1326).svg|50px]] || [[Osmanlı bəyliyi]]|| 1299-1302 || |- | || [[Germiyanoğulları Beyliği]] || 1300-1423 || |- | || [[Canik beylikleri]] || 1300'ler-1460 || |- | || [[Hacıemiroğulları Beyliği]] || 1301-1427 || |- | || [[Həmidoğulları bəyliyi]]|| 1301-1423 || |- | || [[Sarıxanoğulları bəyliyi]]|| 1302-1410 || |- | || [[Tacettinoğulları Beyliği]] || 1303-1415 || |- | [[Fayl:Beylik of Aydin Flag.png|50px]] || [[Aydınoğulları bəyliyi]]|| 1308-1426 || |- | | [[Kubadoğulları Emirliği]] | 1318-1422 | |- | [[Fayl:Flag of the Anatolian Beylik of Teke.svg|50px]]|| [[Təkəoğulları bəyliyi]]|| 1321-1390 || |- | [[Fayl:Yuregir.svg|50px]] || [[Ramazanoğulları bəyliyi]]|| 1325-1608 || |- | || [[Ərətna bəyliyi]]|| 1335-1381 || |- | [[Fayl:Bayat.svg|50px]] || [[Dulqədiroğulları bəyliyi]]|| 1339-1521 || |- | || [[Kutluşahlar Beyliği]] || 1340-1393 || |- | || [[Taşanoğulları Beyliği]] || 1350-1398 || |- | || [[Erzincan Beyliği]] || 1379-1410 || |- | || [[Kadı Burhaneddin Ahmed Devleti]] || 1381-1398 || |- |} === Azerbaycan hanlıkları === {| class="wikitable" |- bgcolor="#ececec" | Bayrak || '''Devlet''' || '''Tarih''' || '''Notlar''' |- | || [[Marağa xanlığı]]|| 1610 - 1925|| |- | || [[Kuban Xalq Respublikası]]|| 1726 - 1806 || |- | [[Fayl:Flag of Baku Khanate 001.png|50px]] || [[Bakı xanlığı]]|| 1735 - 1806|| |- | [[Fayl:Flag of Shaki Khanate.svg|50px]] || [[Şəki xanlığı]]|| 1743 - 1826 || |- | || [[Təbriz xanlığı]]|| 1747 - 1802 || |- | || [[Gəncə xanlığı]]|| 1747 - 1804 || |- | || [[Cavad xanlığı]]|| 1747 - 1805 || |- | || [[Dərbənd xanlığı]]|| 1747 - 1806 || |- | || [[Ərdəbil xanlığı]]|| 1747 - 1808 || |- | || [[Xalxal xanlığı]]|| 1747 - 1809 || |- | || [[Zəncan xanlığı]]|| 1747 - 1810 || |- | [[Fayl:Banner of Shirvan.svg|50px]] || [[Şirvan xanlığı]]|| 1747 - 1820 || |- | || [[Qarabağ xanlığı]]|| 1747 - 1822 || |- | [[Fayl:Flag of the Yerevan Khanate.png|50px]] || [[Revan Hanlığı]] || 1747 - 1828 || |- | || [[Qaradağ xanlığı]]|| 1747 - 1828 || |- | [[Fayl:Flag of the Nakhichevan Khanate.svg|50px]] || [[Naxçıvan xanlığı]]|| 1747 - 1828 || [[Fayl:NakhchivanskiCoatofArms.png|50px]] [[Kangarlı Hanedanı]] |- | || [[Mərənd xanlığı]]|| 1747 - 1828 || |- | || [[Urmiya xanlığı]]|| 1747 - 1865 || |- | || [[Maku xanlığı]]|| 1747 - 1922 || |- |} ==Müstəqil və Muxtar Türk dövlətləri== {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Müstəqil<br/>dövlətlər ! rowspan="2" | Ərazi<br/>km²-lə ! colspan="4" | Əhali |- style="background:#e0e0e0;" ! Siyahıyaalınma tarixi ! Əhalinin sayı ! Cari hesablamalar tarixi ! Əhalinin sayı |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkiyə]]''' | 785 347<ref name="İstatistiklerle Türkiye, 2012">[http://www.tuik.gov.tr/Start.do Türkiye İstatistik Kurumu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110126082742/http://www.tuik.gov.tr/Start.do |date=2011-01-26 }}: [http://www.tuik.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=5 İstatistiklerle Türkiye, 2012] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091113213752/http://www.tuik.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=5 |date=2009-11-13 }}/[http://www.turkstat.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=1 İstatistiklerle Türkiye, 2012] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150510102141/http://www.turkstat.gov.tr/IcerikGetir.do?istab_id=1 |date=2015-05-10 }}</ref> | 22 oktyabr, 2000-ci il | [tel:67&#x20;803&#x20;927 67 803 927]<ref name="İstatistiklerle Türkiye, 2012" /> | 31 dekabr, 2013-cü il<ref name="Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013" /> | [tel:76&#x20;667&#x20;864 76 667 864]<ref name="Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013">[http://www.tuik.gov.tr/Start.do Türkiye İstatistik Kurumu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110126082742/http://www.tuik.gov.tr/Start.do |date=2011-01-26 }}: [http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15974 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120719172948/http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=15974 |date=2012-07-19 }}{{oq|tr|...Türkiye nüfusu 31 Aralık 2013 tarihi itibarıyla 76 667 864 kişi oldu. Türkiye’de ikamet eden nüfus 2013 yılında, bir önceki yıla göre 1 040 480 kişi arttı. Erkek nüfusun oranı %50,2 (38 473 360 kişi), kadın nüfusun oranı ise %49,8 (38 194 504 kişi) olarak gerçekleşti. Türkiye’nin yıllık nüfus artış hızı, 2013 yılında ‰13,7 olarak gerçekleşti. Yıllık nüfus artış hızı 2012 yılında ‰12 iken, 2013 yılında ‰13,7’ye yükseldi....}}</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Özbəkistan]]''' | 448 900<ref name="Сведения о Республике Узбекистан">Государственный комитет Республики Узбекистан по статистике: [http://www.stat.uz/upload/iblock/f0f/Uzb_ru.pdf Сведения о Республике Узбекистан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110206162337/http://www.stat.uz/upload/iblock/f0f/Uzb_ru.pdf |date=2011-02-06 }}</ref> | 12 yanvar, 1989-cu il | [tel:19&#x20;810&#x20;077 19 810 077]<ref>Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): Всесоюзная перепись населения 1989 года.: Национальный состав населения по республикам СССР :[http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php?reg=4 Узбекская ССР]--Источник: Рабочий архив Госкостата России.Таблица 9с. Распределение населения по национальности и родному языку.</ref> | 1 yanvar, 2014-cü il<ref name="Doimiy aholi soni (1991-2014)" /> | [tel:30&#x20;492&#x20;800 30 492 800]<ref name="Doimiy aholi soni (1991-2014)">[http://www.stat.uz/uz/index.php O`zbekiston Respublikasi Davlat statistika qo`mitasi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140402083839/http://stat.uz/uz/index.php |date=2014-04-02 }}: [http://www.stat.uz/uz/demographic/ Demografik ma`lumotlar] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141213031206/http://stat.uz/uz/demographic/ |date=2014-12-13 }}: [http://www.stat.uz/upload/iblock/e84/doimiy%20aholi%20soni.xls Doimiy aholi soni (1991-2014)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140525214505/http://www.stat.uz/upload/iblock/e84/doimiy%20aholi%20soni.xls |date=2014-05-25 }} — yoxlanılıb: 14.12.2014</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Qazaxıstan]]''' | 2 724 902<ref name="О внесении изменения в постановление Правительства Республики Казахстан от 1 марта 2011 года № 208 О Стратегическом плане Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами на 2011 - 2015 годы">[http://adilet.zan.kz/rus Информационно-правовая система нормативных правовых актов Республики Казахстан]: [http://adilet.zan.kz/rus/docs/P1100001650 О внесении изменения в постановление Правительства Республики Казахстан от 1 марта 2011 года № 208 "О Стратегическом плане Агентства Республики Казахстан по управлению земельными ресурсами на 2011 - 2015 годы"] (Утративший силу)</ref> | 24-25 fevral, 2009-cu il | [tel:16&#x20;009&#x20;597 16 009 597] | 1 yanvar, 2014-cü il<ref name="2013 жыл басынан 2014 жылдың 1 қаңтарына дейінгі Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы" /> | [tel:17&#x20;165&#x20;239 17 165 239]<ref name="2013 жыл басынан 2014 жылдың 1 қаңтарына дейінгі Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы">Қазақстан Республикасы Статистика агенттігі: [http://www.stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT074121 2013 жыл басынан 2014 жылдың 1 қаңтарына дейінгі Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы]</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Azərbaycan]]''' | 86 600<ref name="Coğrafi məlumatlar">Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi: Statistik nəşrlər: Azərbaycan rəqəmlərdə: Ümumi məlumat: [http://www.stat.gov.az/source/azfigures/az/geographical_.doc Coğrafi məlumatlar] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130812045648/http://www.stat.gov.az/source/azfigures/az/geographical_.doc |date=2013-08-12 }} — yoxlanılıb: 8.11.2014</ref> | 13-22 aprel, 2009-cu il | 8 922 447<ref name="page 59">[http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dybsets/2012.pdf page 59]</ref> | 1 yanvar, 2014-cü il<ref name="Azərbaycanda demoqrafik vəziyyət" /> | 9 477 100<ref name="Azərbaycanda demoqrafik vəziyyət">[http://www.stat.gov.az Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi]: [http://stat.gov.az/news/?id=2148 Azərbaycanda demoqrafik vəziyyət] — xəbərin yayınlanma tarixi: 13.02.2014{{oq|az|Azərbaycan Respublikasının əhalisinin sayı ötən il 120,6 min nəfər və yaxud 1,3 faiz artaraq 2014-cü ilin əvvəlinə 9477,1 min nəfər olmuşdur. 2013-cü ildə əhalinin sayının ümumi artımı əsasən təbii artım hesabına baş vermişdir. Bununla yanaşı, miqrasiya artımı da müşahidə olunmuş və bu amil əhalinin ümumi artımının 1,8 faizini təşkil etmişdir. Ölkə üzrə əhalinin sıxlığı bir kvadrat kilometrə 109 nəfər təşkil edir. Əhalinin ümumi sayından 53,2 faizi şəhər, 46,8 faizi kənd sakinlərinin, 49,7 faizi kişilərin, 50,3 faizi isə qadınların payına düşür və hər 1000 kişiyə 1012 qadın düşür. Ötən il Azərbaycanda doğulanların sayı ölənlərin sayından 118,3 min nəfər çox olmuşdur. Belə ki, 2013-cü ildə ölkədə 172,6 min körpə doğulmuş, əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə bu göstərici 18,6 təşkil etmişdir. Doğulanların 53,6 faizini oğlanlar, 46,4 faizini qızlar təşkil edir. Körpələrin 2270-i əkiz, 42-si isə üçəm doğulmuşdur. Ölkə əhalisinin təkrar istehsalı təmin olunaraq, uşaq doğmaq qabiliyyətinə malik olan qadınların bütün ömür boyu hər birinə orta hesabla 2,2 doğulmuş uşaq düşür. Ötən il ərzində ölkədə ölənlərin sayı əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə 2012-ci il ilə müqayisədə 6,0-dan 5,8-ə qədər azalmışdır. 2013-cü il ərzində ölkədə 86,9 min nikah və 11,7 min boşanma halları qeydə alınmış və əhalinin hər 1000 nəfərinə hesabı ilə əvvəlki ilə nisbətən nikahların sayı 8,6-dan 9,3-ə qədər, boşanmaların sayı isə 1,2-dən 1,3-ə qədər artmışdır. Ölkədə gənclərin problemlərinin həllinə yönəldilmiş dövlət siyasətinin uğurla həyata keçirilməsi, yeni iş yerlərinin açılması və gənclərin iqtisadiyyata daha çox cəlb olunması ilə əlaqədar əvvəllər Azərbaycandan xaricə qazanc üçün getmiş gənclər Vətənə qayıdır. 2013-cü ildə Daxili İşlər Nazirliyi və Dövlət Miqrasiya Xidmətinin müvafiq qurumları tərəfindən Azərbaycana daimi yaşamaq üçün 3,1 min nəfər gələn və 0,8 min nəfər ölkədən gedən qeydə alınmışdır. 2012-ci illə müqayisədə 2013-cü ildə Azərbaycana daimi yaşamaq üçün gələnlərin sayı 957 nəfər və ya 44,1 faiz artmışdır.}}</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Qırğızıstan]]''' | 199 951<ref name="Кыргызстан: Расширенный миграционный профиль">[http://www.pragueprocess.eu/russkii/glavnaja/ Пражский процесс]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}: [http://www.pragueprocess.eu/fileadmin/PPP/Kyrgyzstan_-_Extended_Migration_Profile_RU_Final.pdf Кыргызстан: Расширенный миграционный профиль]. 2010. Построение Миграционных партнерств (ПМП). Содержание—Общая информация о стране—стр. 6</ref> | 24 mart-2 aprel, 2009-cu il<ref name="Государственное мероприятие - перепись населения и жилищного фонда в Кыргызской Республике 2009 года.">[http://www.stat.kg Национальный статистический комитет Кыргызской Республики]: [http://www.stat.kg/rus/census2009.htm Государственное мероприятие - перепись населения и жилищного фонда в Кыргызской Республике 2009 года.]{{oq|ru|...В соответствии с Указом Президента Кыргызской Республики от 29 декабря 2005 года № 661 «О проведении в 2009 году переписи населения и жилищного фонда в Кыргызской Республике» с 24 марта по 2 апреля т.г. на территории Кыргызской Республики проведена перепись населения и жилищного фонда – это вторая национальная перепись населения, однако первая в истории Кыргызстана, где переписано не только население, но и жилищный фонд страны....}}</ref> | 5 362 793<ref name="5.01.00.03 Национальный состав населения" /> | 1 yanvar, 2014-cü il<ref name="5.01.00.03 Национальный состав населения" /> | 5 776 570<ref name="5.01.00.03 Национальный состав населения">[http://www.stat.kg Национальный статистический комитет Кыргызской Республики]: [http://www.stat.kg/stat.files/din.files/census/5010003.pdf 5.01.00.03 Национальный состав населения] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131113151445/http://www.stat.kg/stat.files/din.files/census/5010003.pdf |date=2013-11-13 }}</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənistan]]''' | 491 210<ref name="О Туркменистане">Государственный комитет Туркменистана по статистике: [http://www.stat.gov.tm/ru/content/info/turkmenistan/ О Туркменистане] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120107073046/http://www.stat.gov.tm/ru/content/info/turkmenistan/ |date=2012-01-07 }}</ref> | 10-21 yanvar, 1995-ci il<ref name="Итоги всеобщей переписи населения Туркменистана по национальному составу в 1995 году." /> | 4 437 570<ref name="Итоги всеобщей переписи населения Туркменистана по национальному составу в 1995 году.">'''Asgabat.net'''-городской социально-информационный портал: [http://asgabat.net/turkmenistan/itogi-vseobschei-perepisi-naselenija-turkmenistana-po-nacionalnomu-sostavu-v-1995-godu.html Итоги всеобщей переписи населения Туркменистана по национальному составу в 1995 году.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160310001057/http://asgabat.net/turkmenistan/itogi-vseobschei-perepisi-naselenija-turkmenistana-po-nacionalnomu-sostavu-v-1995-godu.html |date=2016-03-10 }}</ref> | 1 iyul, 2013-cü il<ref name=BMT /> | 5 240 000<ref name=BMT>[[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]nın İqtisadi və Sosial məsələlər üzrə şöbəsinin 1 iyul, 2013-cü il tarixinə olan qiymətləndirməsinə əsasən. İstinad olaraq bax: ([http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/development/pde_wallchart_2013.pdf Population, Development and the Environment 2013.] United Nations. Department of Economic and Social Affairs. Population Division)</ref> |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 4 736 910 | 12.01.1989 – 13.04.2009 | [tel:122&#x20;346&#x20;411 122 346 411] + | 01.07.2013 – 01.01.2014 | [tel:144&#x20;819&#x20;573 144 819 573] + |- |} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | De-fakto müstəqil<br/>dövlətlər ! rowspan="2" | Ərazi<br/>km²-lə ! colspan="4" | Əhali |- style="background:#e0e0e0;" ! Siyahıyaalınma tarixi ! Əhalinin sayı ! Cari hesablamalar tarixi ! Əhalinin sayı |- | style="text-align:left;"| '''[[Şimali Kipr Türk Respublikası]]''' | 3 241.7 | 4 dekabr, 2011-ci il<ref name="2011 Nüfus Ve Konut Sayımı'nın İkinci Aşaması Sonuçları Açıklandı" /> | 294 396<ref name="2011 Nüfus Ve Konut Sayımı'nın İkinci Aşaması Sonuçları Açıklandı">[http://www.haberkktc.com/haber/2011-nufus-ve-konut-sayiminin-ikinci-asamasi-sonuclari-aciklandi--73527.html 2011 Nüfus Ve Konut Sayımı'nın İkinci Aşaması Sonuçları Açıklandı] — yoxlanılıb: 8.11.2014</ref><ref name="378 Gün Sonra Açıklanan Nüfus Sayımı Sonuçları">[http://www.byturco.com/yazar/378-Gun-Sonra-Aciklanan-Nufus-Sayimi-Sonuclari/1756/ 378 Gün Sonra Açıklanan Nüfus Sayımı Sonuçları] — yoxlanılıb: 8.11.2014</ref><ref name="KKTC Nüfus Sayımı, 2011">KKTC Devlet Planlama Örgütü: [http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20ikinci_.pdf KKTC Nüfus Sayımı, 2011 (Kesin Sonuçlar-İkinci Aşama)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131106001538/http://www.devplan.org/Nufus-2011/nufus%20ikinci_.pdf |date=2013-11-06 }} — yoxlanılıb: 8.11.2014</ref> | 1 yanvar, 2014-cü il | 294 396 + |- |} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Dövlətlərin sübyektləri,<br/>muxtariyyətlər ! rowspan="2" | Ərazi<br/>km²-lə ! colspan="4" | Əhali |- style="background:#e0e0e0;" ! Siyahıyaalınma tarixi ! Əhalinin sayı ! Cari hesablamalar tarixi ! Əhalinin sayı |- | style="text-align:left;"| '''[[Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu]]''' | 1 664 897.17<ref name="新疆">[http://www.gov.cn/test/2013-04/07/content_2371589.htm '''新疆''' — 中国政府网] {{zh}} — yoxlanılıb: 07.11.2014</ref><ref name="China administrative divisions by area">[http://www.paulnoll.com/China/Provinces/China-divisions-area.html China administrative divisions by area – '''Paul and Bernice Noll Website'''] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150312023951/http://www.paulnoll.com/China/Provinces/China-divisions-area.html |date=2015-03-12 }} {{en}} — yoxlanılıb: 14.11.2014</ref> | 1-10 noyabr, 2010-cu il<ref>[http://rkyj.ruc.edu.cn/EN/abstract/abstract40.shtml Experiences from China’s Sixth National Population Census] <small>(rəsmi mənbə)</small> — yoxlanılıb: 14.12.2014</ref><ref>[http://unstats.un.org/unsd/demographic/meetings/egm/CRVS2011/EGM%20PowerPoints/Session%201-12%20China.ppt The Vital Statistics System in China.] Wu Jie. Department of Population and Employment National Bureau of Statistics of China. United Nations Expert Group Meeting on International Standards for Civil Registration and Vital Statistics Systems. 27 – 30 June 2011, New York.</ref> | [tel:21&#x20;815&#x20;815 21 815 815]<ref name="1-6 各地区分性别、民族的人口">[http://www.stats.gov.cn 中华人民共和国国家统计局]: [http://www.stats.gov.cn/tjsj/pcsj/rkpc/6rp/excel/A0106a.xls 1-6 各地区分性别、民族的人口] {{zh}} — yoxlanılıb: 09.11.2014</ref> | 31 dekabr, 2012-ci il<ref name="3-5 Population at Year-end by Region" /><ref name="3-7 Total Population by Urban and Rural Residence and Birth Rate, Death Rate, Natural Growth Rate by Region (2012)" /> | [tel:22&#x20;327&#x20;800 22 327 800]<ref name="新疆"/><ref name="3-5 Population at Year-end by Region">[http://www.stats.gov.cn National Bureau of Statistics of People's Republic of China]: [http://www.stats.gov.cn/tjsj/ndsj/2013/indexeh.htm China Statistical Yearbook 2013]: [http://www.stats.gov.cn/tjsj/ndsj/2013/html/Z0305E.xls 3-5 Population at Year-end by Region ('''xls.''')] {{en}} — yoxlanılıb: 10.11.2014</ref><ref name="3-7 Total Population by Urban and Rural Residence and Birth Rate, Death Rate, Natural Growth Rate by Region (2012)">[http://www.stats.gov.cn National Bureau of Statistics of People's Republic of China]: [http://www.stats.gov.cn/tjsj/ndsj/2013/indexeh.htm China Statistical Yearbook 2013]: [http://www.stats.gov.cn/tjsj/ndsj/2013/html/Z0307E.xls 3-7 Total Population by Urban and Rural Residence and Birth Rate, Death Rate, Natural Growth Rate by Region (2012) ('''xls.''')] {{en}} — yoxlanılıb: 10.11.2014</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Başqırdıstan]]''' | 142 947 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 4 072 292 | 1 yanvar, 2014-cü il | 4 069 698 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tatarıstan]]''' | 67 847 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 3 786 488 | 1 yanvar, 2014-cü il | 3 838 230 |- | style="text-align:left;"| '''[[İli-Qazax Muxtar dairəsi]]''' | 278 851.95 | 1-10 noyabr, 2010-cu il | 2 482 592 | 31 dekabr, 2012-ci il | 2 482 592 + |- | style="text-align:left;"| '''[[Kırım Muxtar Respublikası]]<small><ref group=q>16-21 mart, 2014-cü ildən faktiki olaraq Rusiya Federasiyasının tərkibindədir və "Kırım Respublikası" adlanır.</ref></small>''' | 26 081 | 5 dekabr, 2001-ci il | 2 024 056 | 1 yanvar, 2014-cü il | 1 958 504<ref>{{Cite web |title=Крымстат: Численность населения на 1 января 2014 года и средняя численность за 2013 год |url=http://gosstat.crimea.ru/2010/operativ/arhukodem1-2013.php |access-date=2014-12-13 |archive-date=2014-10-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006093904/http://gosstat.crimea.ru/2010/operativ/arhukodem1-2013.php |url-status=dead }}</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Qaraqalpaqıstan]]''' | 166 591<ref name="sovminrk.gov.uz">[http://sovminrk.gov.uz/qr Qaraqalpaqstan Respublikasi' Ministrler Ken'esi]: [http://sovminrk.gov.uz/qr/pages/show/98 Qaraqalpaqstan Respublikasi’] ([http://sovminrk.gov.uz/qr/pages/getpdf/98 pdf]) — yoxlanılıb: 14.12.2014</ref> | 12-19 yanvar, 1989-cu il | 1 215 448<ref name="Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность населения союзных республик СССР и их территориальных единиц по полу">Демоскоп Weekly (еженедельная демографическая газета. Электронная версия): [http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg1.php Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность населения союзных республик СССР и их территориальных единиц по полу]. Источник: Всесоюзная перепись населения 1989 года. ТОМ 1. Часть 1. Таблица 3. Численность наличного населения союзных и автономных республик, автономных областей и округов, краев, областей, районов, городских поселений и сел-райцентров.</ref> | 1 yanvar, 2014-cü il<ref name="Doimiy aholi soni (1991-2014)" /> | 1 736 500<ref name="Doimiy aholi soni (1991-2014)" /><ref name="sovminrk.gov.uz" /> |- | style="text-align:left;"| '''[[Çuvaş Respublikası|Çuvaşıstan]]''' | 18 343 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 1 251 619 | 1 yanvar, 2014-cü il | 1 239 984 |- | style="text-align:left;"| '''[[Saxa]]''' | 3 083 523 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 958 528 | 1 yanvar, 2014-cü il | 954 803 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kabarda-Balkariya]]''' | 12 470 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 859 939 | 1 yanvar, 2014-cü il | 858 397 |- | style="text-align:left;"| '''[[Xakasiya]]''' | 61 569 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 532 403 | 1 yanvar, 2014-cü il | 534 079 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qızılsu-Qırğız Muxtar dairəsi]]''' | 72 468.08 | 1-10 noyabr, 2010-cu il | 525 570 | 31 dekabr, 2012-ci il | 525 570 + |- | style="text-align:left;"| '''[[Qaraçay-Çərkəz Respublikası|Qaraçay-Çərkəz]]''' | 14 277 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 477 859 | 1 yanvar, 2014-cü il | 469 837 |- | style="text-align:left;"| '''[[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]''' | 5 502.75<ref>[http://statistika.nmr.az/index.php Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi]: [http://statistika.nmr.az/source/demoqraphic/index.php Demoqrafiya]: [http://statistika.nmr.az/source/demoqraphic/004.xls 1 yanvar 2014-cü il tarixə Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisi, əhalisinin sayı, sıxlığı və inzibati ərazi bölgüsü] — yoxlanılıb: 14.12.2014</ref> | 13-22 aprel, 2009-cu il | 398 323<ref name="Naxçıvan İqtisadi Rayonu" /> | 1 yanvar, 2014-cü il<ref name="Naxçıvan İqtisadi Rayonu" /> | 435 367<ref name="Naxçıvan İqtisadi Rayonu">[[Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsi]]: [http://www.stat.gov.az/source/regions/az/001.xls Naxçıvan İqtisadi Rayonu əhalisi] (yenilənmə: 1 yanvar, 2014-cü il) — yoxlanılıb: 14.12.2014</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Tuva]]''' | 168 604 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 307 930 | 1 yanvar, 2014-cü il | 311 761 |- | style="text-align:left;"| '''[[Altay Respublikası]]''' | 92 903 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 206 168 | 1 yanvar, 2014-cü il | 211 645 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qaqauziya]]''' | 1 848.46<ref>[[:ro:Biroul Național de Statistică|Biroul Naţional de Statistică al Republicii Moldova]]: [http://www.statistica.md/public/files/publicatii_electronice/populatia/Populatia_Republicii_Moldova_2010.pdf Populaţia Republicii Moldova pe vîrste şi sexe, în profil teritorial la 1 ian. 2010, pagină 12] — yoxlanılıb: 14.12.2014</ref> | 5-12 oktyabr, 2004-cü il | 155 646 | 1 yanvar, 2014<ref name="2.1.5." /> | 161 897<ref name="2.1.5.">[[:ro:Biroul Național de Statistică|Biroul Naţional de Statistică al Republicii Moldova]]: [http://www.statistica.md/public/files/serii_de_timp/populatie/structura_demografica/2.1.5.xls 2.1.5. Populatia stabila pe sexe, profil teritorial, la 1 ianuarie 2014] — yoxlanılıb: 14.12.2014</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Syunhua-Salar Muxtar Qəzası]]''' | 1 716.82 | 1-10 noyabr, 2010-cu il | 123 814 | 31 dekabr, 2012-ci il | 123 814 +<small><ref group=q>Syunhua-Salar Muxtar Qəzası Sinhay əyalətinin Haydun dairəsinə daxildir. Sinhay əyalətinin əhalisi 1-10 noyabr 2010-cu il siyahıyaalınması zamanı 5626722 nəfər təşkil etmiş, həmin tarixdən sonra isə artmağa davam edərək 31 dekabr 2012-ci il tarixində təxminən 5731700 nəfər təşkil etmişdir (1.87% artmışdır). Bu səbəbdən ehtimal etmək münkündür ki, 31 dekabr 2012-ci il tarixinə Syunhua-Salar Muxtar Qəzası əhalisi son siyahıyaalınma tarixindəki sayından çox olmuşdur.</ref></small> |- | style="text-align:left;"| '''[[Taymır Dolqan-Nenes rayonu]]''' | 879 900 | 14-25 oktyabr, 2010-cu il | 34 432 | 1 yanvar, 2014-cü il | 33 861<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года.]Проверено 2 августа 2014.</ref> |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 6 409 020.2<small><ref group=q>Qeyd: İli-Qazax Muxtar Dairəsi və Qızılsu-Qırğız Muxtar Dairəsi ərazisi Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu ərazisi tərkibində hesablanılmaqla.</ref></small> | 12.01.1989 – 01.11.2010 | [tel:38&#x20;096&#x20;946 38 096 946]<small><ref group=q>Qeyd: İli-Qazax Muxtar Dairəsi və Qızılsu-Qırğız Muxtar Dairəsi əhalisi Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu əhalisi tərkibində hesablanılmaqla.</ref></small> | 31.12.2012 – 01.01.2014 | [tel:39&#x20;266&#x20;177 39 266 177] +<small><ref group=q>Qeyd: İli-Qazax Muxtar Dairəsi və Qızılsu-Qırğız Muxtar Dairəsi əhalisi Sintszyan-Uyğur Muxtar Rayonu əhalisi tərkibində hesablanılmaqla.</ref></small> |- |} == Qeydlər == <div class="references-small"> <references group=q/> </div> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == * [http://www.infoturkish.com/Turkey/List-of-Turkic-states-and-empires.html InfoTurkish] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071228200711/http://www.infoturkish.com/Turkey/List-of-Turkic-states-and-empires.html |date=2007-12-28 }} * [http://www.hyperhistory.net/apwh/essays/comp/cw17seljukottoman.htm A comparative essay on the Seljuk and Ottoman Empires] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071027183039/http://www.hyperhistory.net/apwh/essays/comp/cw17seljukottoman.htm |date=2007-10-27 }} {{Türk dövlətləri}} [[Kateqoriya:Türk dövlətləri]] 6kacazvctjeseo3tejytpj69tqkv0r2 Rəhim Qazıyev 0 46598 6564667 6476870 2022-08-05T23:25:48Z Nicat49 31470 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Azərbaycan Respublikasının Müdafiə naziri]] |bayraq = Ministry of Defence of Azerbaijan logo.png |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 17 mart 1992 |dövr son = 20 fevral 1993<ref>{{Cite web |title=R. H. Qazıyevin Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin birinci müavini—Azərbaycan Respublikasının müdafiə naziri vəzifəsindən azad edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı. Bakı şəhəri, 20 fevral 1993-cü il. № 468. |url=http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=8183&doctype=0 |access-date=2011-03-02 |archive-date=2012-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120315172236/http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=8183&doctype=0 |url-status=dead }}</ref> |sələfi = [[Tahir Əliyev (general)|Tahir Əliyev]] |xələfi = [[Dadaş Rzayev]] |uşağı = Sevinc Qazıyeva<br>Aytən Qazıyeva<br>Şəbnəm Qazıyeva |atası = Həsən Qazıyev |anası = Libada Qazıyeva }} '''Rəhim Həsən oğlu Qazıyev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Azərbaycan Respublikasının Müdafiə naziri]] (1992–1993), [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nin deputatı (1990–1993), 1988-ci ildə başlanan [[Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı (1988-1991)|Azərbaycan Milli Azadlıq Hərəkatı]]nın fəallarından biri.<ref name="point">{{cite web|title=Güc strukturlarının həbs olunmuş rəhbərləri|url=https://www.azadliq.org/a/1506061.html|website=www.azadliq.org|publisher=www.azadliq.org|accessdate=21 fevral 2017|archiveurl=https://www.azadliq.org/a/1506061.html|archivedate=21 fevral 2017}}</ref> == Həyatı == Rəhim Qazıyev 17 fevral 1943-cü ildə [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]-in [[Şəki|Şəki şəhəri]]ndə həkim ailəsində anadan olmuşdur. 1950-ci ildə Şəki şəhər 3 nömrəli orta məktəbin birinci sinfinə daxil olub. 1960-cı ildə həmin məktəbi bitirib. 1961-ci ildə [[Bakı Dövlət Universiteti|Azərbaycan Dövlət Universiteti]]nin Mexanika-riyaziyyat fakültəsinə daxil olub, 1967-ci ildə həmin fakültəni riyaziyyat müəllimi ixtisası üzrə bitirib. 1968-ci ildə [[Azərbaycan Texniki Universiteti|Azərbaycan Politexnik İnstitutu]]nun Ali riyaziyyat kafedrasında əmək fəaliyyətinə başlayıb.{{mənbə göstərin}} 1975-ildə Politexnik İnstitunun bölünməsi ilə əlaqədar yeni yaranan [[Azərbaycan Memarlıq və İnşaat Universiteti|Azərbaycan İnşaat İnstitutun]]un "Ali riyaziyyat" kafedrasında elmi-pedaqoji fəaliyyətini davam etdirir. Pedaqoji fəaliyyətinnən ayrılmadan dissertant kimi [[Moskva Dövlət Universiteti|MDU]]-nun Mexanika-riyaziyyat fakültəsinin "Qaz və dalğa dinamikası" kafedrasında akademik [[Xəlil Raxmatulin]]in rəhbərliyi altında "Deformasiyaya uğramayan bərk cisimlərin mexanikası" ixtisası üzrə elmi tədqiqatlar aparır. 1979-cu ildə akademik Raxmatulinin rəhbərliyi ilə apardığı elmi tədqiqatlar üzrə dissertasiya müdafiə edərək Fizika-riyaziyyat elmləri namizədi, alimlik dərəcəsi alır.{{mənbə göstərin}} === Ailəsi === Ailəlidir. Sevinc, Aytən və Şəbnəm adlı qızları var. == Siyasi fəaliyyəti == 1988-ci ildə [[Xalq Hərakatı Uğrunda İttifaq|Xalq Hərəkatı]]na qoşulmuş, 1989-cu il iyulun 16-da [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|AXC]]-nin yaranması ilə əlaqədar keçirilən konfransda [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|AXC]]-nin ilk idarə heyətinin üzvü seçilmişdir. 1990-cı il [[Qara Yanvar]] hadisələri ilə əlaqədar mart 1990-cı ildə [[SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi|SSRİ DTK]] tərəfindən həbs olunaraq [[Moskva]]dakı "Lefortovo" həbsxanasına göndərilmiş, noyabr 1990-cı ildə həbsdən azad edilmişdir. 1990-cı ilin dekabr ayında [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nə deputat seçilmiş, 1993-cü ildə fəaliyyətinə xitam verilmişdir. 1992-ci il martından 1993-cü il fevralına qədər [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Azərbaycan Respublikasının Müdafiə naziri]] vəzifəsində çalışmışdır.<ref name="point" /> Fəaliyyəti dövründə [[Şuşa]] və [[Laçın]] rayonları işğal edilmişdir.<ref>{{cite web |url=https://azinforum.az/musahib%C9%99/m%C9%99n-g%C9%99r%C9%99k-susada-qalaydim-orada-da-ol%C9%99ydim-r%C9%99him-qaziyev/ |title=“Mən gərək Şuşada qalaydım, orada da öləydim…”- Rəhim Qazıyev |author= |date=23 may 2018 |website=azinform.az |publisher= |language=az |access-date= 31 iyul 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210731212509/https://azinforum.az/musahib%C9%99/m%C9%99n-g%C9%99r%C9%99k-susada-qalaydim-orada-da-ol%C9%99ydim-r%C9%99him-qaziyev/ |archive-date=31 iyul 2021 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://teref.az/musahibe/118568-rehim-qaziyev-ve-elbrus-orucov-susa-ve-lacinin-isgalinda-ciddi-rol-oynadilar.html |title="Rəhim Qazıyev və Elbrus Orucov Şuşa və Laçının işğalında ciddi rol oynadılar" |author= |date=24.05.2019 |website=teref.az |publisher= |language=az |access-date= 31 iyul 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref><ref>{{cite web |url=http://anl.az/down/meqale/hafta_ichi/2014/may/370444.htm |title=Laçının işğalını yetişdirən gizli və açıq təxribatlar – Arif Paşa |author= |date=17 may 2014 |website= |publisher=Həftə içi |language=az|access-date= 31 iyul 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref> 1993-cü ildə [[Şuşanın işğalı]]nda və vətənə xəyanətdə ittiham edilərək haqqında ölüm hökmü çıxarılıb.<ref name="point" /> Sonradan ölüm cəzası ömürlük həbslə əvəz edilmişdir.<ref name="point" /> 2005-ci ilin dekabrında əfv fərmanı ilə azadlığa buraxılmışdır.<ref name="point" /> 2017-ci ildə 10 günlük inzibati həbs cəzası almışdır.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=EUfO6RLyAeo|title=Rəhim Qazıyev həbs edildi|author=APA TV|date=26.12.2017|work=|publisher=[http://youtube.com Youtube.com]|accessdate=2017-12-26|language=az}}</ref> Rəhim Qazıyev 2020-ci ilin iyulunda Cinayət Məcəlləsinin Dövlət əleyhinə yönələn açıq çağırışlar və Təxribat maddələri ilə başlanılmış cinayət işi üzrə şübhəli şəxs qismində saxlanılmışdır.<ref>{{cite web |url=http://pia.az/dtx-nin-hebs-etdiyi-rehim-qaziyev-kimlerin-masasi-imis--353440-xeber.html |title=DTX-nın həbs etdiyi Rəhim Qazıyev kimlərin maşası imiş? |author= |date=15.07.2020 |website=pia.az |publisher=Poliqon İnformasiya Agentliyi |language= az|access-date= 18 avqust 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref><ref>{{cite web |url=https://xalqqazeti.com/mobile/az/news/51946|title=DTX: Dövlət əleyhinə yönələn açıq çağırışlar etməkdə şübhəli bilinən sabiq Müdafiə naziri Rəhim Qazıyev saxlanılıb |author= |date= |website=xalqqazeti.com |publisher=[[Xalq qəzeti]] |language=az |access-date= 18 avqust 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref> [[Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin]] və [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokurorluğunun]] Mətbuat xidmətlərinin yaydığı məlumatda bildirilmişdir ki, ''"2020-ci il iyulun 12 və 13-də sabiq Müdafiə naziri Rəhim Qazıyevin Azərbaycan-Ermənistan sərhədində düşmənin təxribatları ilə bağlı döyüş əməliyyatlarının aparıldığı və bu barədə Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi tərəfindən ictimaiyyətə müntəzəm rəsmi məlumatlar verildiyi bir vaxtda məqsədyönlü şəkildə sosial şəbəkələr vasitəsilə hadisələrin mahiyyəti barədə aşkar surətdə həqiqətə uyğun olmayan xəbərlər yayıb Azərbaycan Respublikasının müdafiə qabiliyyətini zəiflətməyə yönələn hərəkətlər edərək, insanları iğtişaşlara, dövlət hakimiyyətini zorla ələ keçirməyə açıq çağırışlar etməklə təxribat törətməsinə əsaslı şübhələr müəyyən olunub."''<ref>{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/DTX_Dovlet_eleyhine_yonelen_achiq_chagirislar_etmekde_subheli_bilinen_sabiq_Mudafie_naziri_Rehim_Qaziyev_saxlanilib-1535579 |title=DTX: Dövlət əleyhinə yönələn açıq çağırışlar etməkdə şübhəli bilinən sabiq Müdafiə naziri Rəhim Qazıyev saxlanılıb |author= |date=13.07.2020 |website= azertag.az|publisher=[[Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi]] |language=az |access-date= 18 avqust 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref><ref>{{cite web |url=https://arqument.az/az/dtx-rehim-qazyevi-saxlayb-cinayet-isi-alb/ |title=DTX Rəhim Qazıyevi saxlayıb, cinayət işi açılıb|author= |date= 13.07.2020 |website=arqument.az |publisher= |language=az |access-date= 18 avqust 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref> Barəsində 4 ay müddətinə həbs qətimkan tədbiri seçilən Qazıyev, qətimkan tədbirinin müddəti 13 noyabr 2020-ci il tarixinədək müəyyən edildiməklə 4 sentyabrda ev dustaqlığına buraxılmışdır.<ref>{{cite web |url=https://www.yeniavaz.com/az/news/147308/dtx-nin-saxladigi-rehim-qaziyev-ev-dustaqligina-buraxildi |title=DTX-nın saxladığı Rəhim Qazıyev ev dustaqlığına buraxıldı |author= |date=4 sentyabr 2020 |website=yeniavaz.com |publisher= |language=az |access-date= 18 avqust 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref> == Həmçinin bax == * [[Şuşanın işğalı]] * [[Laçın uğrunda döyüşlər (1992)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Dağlıq Qarabağ münaqişəsi}} {{Azərbaycan müdafiə nazirləri}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin rəhbərliyi}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın müdafiə nazirləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda ömürlük həbs edilmişlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Ali Sovetinin XII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan baş nazirinin birinci müavinləri]] 1iha44p1eodc6hk5lcchqoe1svqojps Kateqoriya:Psixoloqlar 14 46641 6564543 5907001 2022-08-05T20:20:31Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Psychologists}} {{Vikisitat}} [[Kateqoriya:Psixologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] tsiwua64lyj2o23k9vs5spqeiq3ukst Birinci Qarabağ müharibəsi 0 47426 6564632 6558387 2022-08-05T21:46:33Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Haqqında|Birinci Dağlıq Qarabağ müharibəsi (1988–1994)|İkinci Qarabağ müharibəsi (2020)|İkinci Qarabağ müharibəsi}} {{Hərbi münaqişə |şəkil = Karabakhwar01.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = '''Saat əqrəbi istiqamətində:''' Azərbaycan Silahlı Qüvvələrə məxsus zirehli transportyorların qalıqları; Ermənistanın işğalı altındakı ərazilərdən didərgin düşmüş azərbaycanlılar; Xankəndinin kənarındakı erməni T-72 tank abidəsi; Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin əsgərləri |tarixi = 20 fevral 1988 – 12 may 1994 |yeri = [[Qarabağ]], [[Azərbaycan]] |səbəbi = |vəziyyəti = |nəticəsi = Ermənistanın qələbəsi<ref>{{cite journal|last=Rasizade|first=Alec|title=Azerbaijan’s Chances in the Karabakh Conflict|journal=[[Harvard International Review]]|date=18 January 2011|url=http://hir.harvard.edu/azerbaijans-chances-in-the-karabakh-conflict/|quote=The victorious Armenian side is quite content with the status quo in Karabakh where it had achieved all strategic goals prior to the 1994 armistice.|access-date=9 September 2016|archive-date=16 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160416161456/http://hir.harvard.edu/azerbaijans-chances-in-the-karabakh-conflict/|url-status=dead}}</ref> * [[Bişkek protokolu]] * [[Türkiyə]] tərəfindən Ermənistanın blokadası * Mübahisəli ərazinin gələcəyini müəyyən etmək üçün davam edən sülh danışıqları * Ara-sıra sərhəd atışmaları * [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] |ərazi = Keçmiş [[Azərbaycan SSR]]-in [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]]nin və 7 ətraf rayonun işğalı, [[Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası]]nın qurulması |tərəf1 = '''1988–1991''' <br> {{bayraq|Ermənistan SSR}} [[Ermənistan SSR]] <br> * [[Fayl:Armenian Revolutionary Federation Flag.gif|20px]] [[Daşnaksütun]]<ref>{{cite web|last1=Rieff|first1=David|authorlink1=David Rieff|title=Case Study in Ethnic Strife|url=http://www.princeton.edu/~amimages/rieff.html|publisher=[[Council on Foreign Relations]]|date=1997|quote=The Dashnaks, of course, are the ones who did the heavy lifting on the ground. Their men, including a substantial number of volunteers from the diaspora, did a great deal of the fighting and dying before the cease-fire.|access-date=2016-09-13|archive-date=2016-06-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624041701/http://www.princeton.edu/~amimages/rieff.html|url-status=dead}}</ref> |tərəf1a = '''1991–1994''' <br> {{bayraq|Ermənistan}} [[Ermənistan]]<br> [[Fayl:Flag of Artsakh.svg|25px]] [[Dağlıq Qarabağ separatçıları]] '''Xarici dəstələr''':<br> * [[Yezidilər|Yezid]] hərbi bölüyü<ref name="yezidis">{{cite news|title=Armenia’s Yezidi community needs MP|url=http://www.tert.am/en/news/2012/06/07/aziz/|accessdate=20 July 2013|newspaper=[[Tert.am]]|date=7 June 2012|quote=Tamoyan recalled that a 500-member Yezidi detachment participated in the Nagorno-Karabakh war, and 30 of them were killed or went missing.|archive-date=20 July 2013|archive-url=https://archive.is/20130720140954/http://www.tert.am/en/news/2012/06/07/aziz/|url-status=dead}}</ref> * [[Osetinlər|Osetin]] hərbi bölüyü<ref>{{cite journal|script-title=ru:Осетинский батальон в Арцахской освободительной войне|date=13 March 2013|url=http://tta.am/%D0%BE%D1%81%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D0%B1%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BE%D0%BD-%D0%B2-%D0%B0%D1%80%D1%86%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9-%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%BE/|publisher=«time to analyze» — politics, society, and ideas|language=ru|access-date=13 September 2016|archive-date=16 April 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160416094738/http://tta.am/%D0%BE%D1%81%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D0%B1%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BE%D0%BD-%D0%B2-%D0%B0%D1%80%D1%86%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9-%D0%BE%D1%81%D0%B2%D0%BE/|url-status=dead}}</ref> '''Hərbi dəstək:'''<br> * {{bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]]<ref>{{cite book|last=Benson|first=Brett V.|title=Constructing International Security: Alliances, Deterrence, and Moral Hazard|url=https://archive.org/details/constructinginte0000bens|year=2012|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=9781107027244|page=[https://archive.org/details/constructinginte0000bens/page/67 67]|quote=Russia was widely viewed as supporting the Armenian position. Much of this perception stemmed from the fact that Russia transferred military support to Armenia during the Nagorno-Karabakh War.}}</ref> * {{bayraq|Yunanıstan}} [[Yunanıstan]]<ref name="cssas">{{cite journal|title=Strategic impact|issue=4|publisher=[[Carol I National Defence University|Romanian National Defence University "Carol I"]] Centre for Defence and Security Strategic Studies|location=Bucharest|year=2010|page=35|quote=Greece supported Armenia both by delivering military and economic assistance and diplomatic representation by promoting the Armenia's interests in the EU and NATO.|url=http://cssas.unap.ro/en/pdf_periodicals/si37.swf|access-date=2014-12-06|archive-date=2013-09-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20130921055051/http://cssas.unap.ro/en/pdf_periodicals/si37.swf|url-status=live}}</ref> |tərəf2 = '''1988–1991''' <br> {{bayraq|Azərbaycan SSR}} [[Azərbaycan SSR]] <br> * [[Fayl:Logo of Azerbaijani Popular Front Party.png|20px]] [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi]] |tərəf2a = '''1991–1994''' <br> {{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] '''Xarici dəstələr''':<br> * [[Fayl:Flag of Hezbi Islami Gulbuddin.svg|border|22px]] [[Hizbi-İslami Gülbəddin]]<ref>{{cite journal|last1=Cornell|first1=Svante E.|authorlink1=Svante Cornell|title=Turkey and the Conflict in Nagorno Karabakh: A Delicate Balance|journal=Middle Eastern Studies|date=1998|volume=34|issue=1|url=http://www.jstor.org/stable/4283917|quote=The only country that constantly expressed its support for Azerbaijan is Turkey.|access-date=2016-09-13|archive-date=2017-02-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20170218232913/http://www.jstor.org/stable/4283917|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[İçkeriya Çeçen Respublikası|Çeçen hərbçiləri]] * [[Fayl:Grey Wolves logo.png|20px]] [[Bozqurdlar]] '''Hərbi dəstək:'''<br> * {{bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] * {{bayraq|İsrail}} [[İsrail]]<ref>{{cite web|last1=Murinson |first1=Alexander |title=The Ties Between Israel and Azerbaijan |url=http://besacenter.org/wp-content/uploads/2014/10/MSPS110-web.pdf |website=Mideast Security and Policy Studies No. 110 |publisher=[[Begin–Sadat Center for Strategic Studies]] |date=October 2014 |quote=Israel supported the Azeri side in this conflict by supplying Stinger missiles to Azerbaijani troops during the war. |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141103080836/http://besacenter.org/wp-content/uploads/2014/10/MSPS110-web.pdf |archivedate=3 November 2014 }}</ref> * {{bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]]<ref>{{cite book|last=Azadian|first=Edmond Y.|title=History on the Move: Views, Interviews and Essays on Armenian Issues|year=1999|publisher=[[Wayne State University Press]]|isbn=9780814329160|page=173|quote=But as subsequent events evolved it became all too apparent that Ukraine has steadfastly stood behind Azerbaijan in the Nagorno-Karabagh conflict all along. ...it was reported from Stepanakert that Ukraine had shipped 40 tanks to Azerbaijan. Later that number was raised to 59. Ukraine had also supplied Azerbaijan with Mig-21 attack places.}}</ref> * {{bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]]{{sfn|de Waal|2003|p=200|ps=: "Yet it is not entirely clear how this support for the Armenians was translated on to the battlefield; to complicate things further, the Russians also gave some assistance to Azerbaijan."}} |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = {{bayraq|Ermənistan}} [[Levon Ter-Petrosyan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Vazgen Sarkisyan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Vazgen Manukyan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Serj Sarkisyan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Qurgen Dalibaltayan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Norat Ter-Grigoryants]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Tatul Krpeyan]] {{DZÖ}}<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Artur Mkrtçyan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Robert Köçəryan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Samvel Babayan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Arkadi Ter-Tadevosyan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Kristapor İvanyan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Seyran Ohanyan]]<br>{{bayraq|Ermənistan}} [[Monte Melkonyan]] {{DZÖ}} |komandan2 = {{bayraq|Azərbaycan}} [[Ayaz Mütəllibov]]<br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[Əbülfəz Elçibəy]]<br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[Heydər Əliyev]]<br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[İsgəndər Həmidov]]<br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[Surət Hüseynov]]<br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[Səfər Əbiyev]]<br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[Rəhim Qazıyev]]<br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[Rövşən Cavadov]]<br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[Fətulla Hüseynov]]<br>[[Fayl:Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg|border|22px]] [[Şamil Basayev]]<br>[[Fayl:Flag of Afghanistan (1992-1996; 2001).svg|border|22px]] [[Gülbəddin Hikmətyar]]{{sfn|Taarnby|2008|p=6}} |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = 28.000 (qondarma Dağlıq Qarabağ respublikasının hərbçiləri daxil olmaqla) |qüvvə2 = Cəmi: 64.000<br>Türkiyə: 350 zabit, 1000 könüllü<ref name="Demoyan">{{cite book|authorlink=Hayk Demoyan|last=Demoyan|first=Hayk|url=http://www.historyofarmenia.am/images/menus/326/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F%20%D0%B8%20%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%84%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%82.pdf|title=Турция и Карабахский конфликт в конце XX – начале XXI веков. Историко-сравнительный анализ|trans-title=Turkey and the Karabakh Conflict in the 1990s: a Comparative Historical Analysis|language=Russian, English|contribution=Turkey and the Karabakh Conflict: Summary|location=Yerevan|year=2006|page=226|quote=Turkey continued to provide military as well as economic aid to Azerbaijan. As further proof, the Turkish army and intelligence services launched undercover operations to supply Azerbaijan with arms and military personnel. According to Turkish sources, over 350 high-ranking officers and thousands of volunteers from Turkey participated in the warfare on the Azerbaijani side.|access-date=15 July 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130921054926/http://www.historyofarmenia.am/images/menus/326/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%86%D0%B8%D1%8F%20%D0%B8%20%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%84%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%82.pdf|archive-date=21 sentyabr 2013|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> və 200 [[bozqurd]] <ref name="bozkurt">{{cite book|editor1-last=Brzezinski|editor1-first=Zbigniew|editor2-last=Sullivan|editor2-first=Paige|editor1-link=Zbigniew Brzezinski|title=Russia and the Commonwealth of Independent States: Documents, Data, and Analysis|url=https://archive.org/details/russiacommonweal0000unse|year=1997|publisher=M. E. Sharpe|location=Washington, D.C.|isbn=9781563246371|page=[https://archive.org/details/russiacommonweal0000unse/page/616 616]|quote=It is also revealed that a new force of 200 armed members of the Grey Wolves organization has been dispatched from Turkey in preparation for a new Azeri offensive and to train units of the Azeri army.}}</ref><br>[[Əfqan mücahidləri]]: 1.000–3.000<br>Çeçen hərbçiləri: 300 <ref>{{cite book|last=Charalampidis|first=Ioannis|title=Sponsored To Kill: Mercenaries and Terrorist Networks in Azerbaijan|year=2013|publisher="MIA" Publishers|location=Moscow|isbn=978-5-9986-0115-6|url=http://karabakhfacts.com/wp-content/uploads/2013/02/Ioannis-Charalampidis-Sponsored-to-Kill-ENG.pdf|ref=harv|access-date=18 iyul 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20141129225618/http://karabakhfacts.com/wp-content/uploads/2013/02/Ioannis-Charalampidis-Sponsored-to-Kill-ENG.pdf|archive-date=29 noyabr 2014|url-status=live|df=dmy-all}}</ref> |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = '''Ölü:''' <br> 5,856<ref name="AMS">{{ru icon}} Melik-Shahnazarov, Arsen. ''[http://www.sumgait.info/caucasus-conflicts/nagorno-karabakh-facts/nagorno-karabakh-facts-14.htm Нагорный Карабах: факты против лжи] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101129070058/http://sumgait.info/caucasus-conflicts/nagorno-karabakh-facts/nagorno-karabakh-facts-14.htm |date=2010-11-29 }}''.</ref>–6,000{{sfn|de Waal|2003|p=285}} <br>'''Yaralı:'''<br> 20,000<ref>Quoted in {{cite book|last = Bertsch|first = Gary|title = Crossroads and Conflict: Security and Foreign Policy in the Caucasus and Central Asia|publisher=Routledge|year = 1999|location = London|page = 297|isbn = 0-415-92273-9 }}</ref> <br> '''İtkin:'''<br> 196<ref name="AMS"/> |itkilər2 = '''Ölü:'''<br> 11.557{{sfn|de Waal|2003|p=285}}<ref name="AMS"/><ref>"[http://www.euronews.net/2009/11/28/winds-of-change-in-nagorno-karabakh/ Winds of Change in Nagorno Karabakh ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111206040424/http://www.euronews.net/2009/11/28/winds-of-change-in-nagorno-karabakh/ |date=2011-12-06 }}." ''[[Euronews]]''. 28 November 2009.</ref> <br>'''Yaralı:'''<br>50,000{{sfn|de Waal|2003|p=285}}<br>'''İtkin:''' <br>4,210<ref name="OhanyanVelikhanova"/> |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = '''Ölmüş mülki şəxslər:''' *erməni mülki şəxs<ref name="AMS"/> *167-763 azərbaycanlı mülki şəxs 1992-ci ildə ermənilər tərəfindən öldürülüb.<ref>[[Uppsala Conflict Data Program]], Republic of Nagorno-Karabakh - civilians, viewed 2013-05-03</ref> Həlak olmuş tam Azərbaycan mülki şəxslərin sayı bilinmir. '''İtkin düşmüş mülki şəxslər:''' *400 (Ermənistan Dövlət Komissiyasının hesablaması)<ref name="OhanyanVelikhanova"/> *749 (Azərbaycan Dövlət Komissiyasının hesablaması)<ref name="OhanyanVelikhanova"/> '''Qaçqınlar və Məcburi köçkünlər:''' *1,000,000-a yaxın azərbaycanlı<ref>"[http://unazerbaijan.org/en/un_agencies/united-nations-high-commissioner-for-refugees/ UNHCR-Azerbaijan] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200808233649/http://unazerbaijan.org/en/un_agencies/united-nations-high-commissioner-for-refugees/ |date=2020-08-08 }}"</ref><ref>"[https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Housing/Azerbaijan.pdf Permanent mission of Azerbaijan] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20201030222548/https://www.ohchr.org/Documents/Issues/Housing/Azerbaijan.pdf |date=2020-10-30 }}"</ref> *300,000–500,000 erməni<ref name="Wiener Zeitung">"[http://www.wienerzeitung.at/nachrichten/welt/weltpolitik/513109_Gefaehrliche-Toene-im-Frozen-War.html Gefährliche Töne im "Frozen War"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130111105936/http://www.wienerzeitung.at/nachrichten/welt/weltpolitik/513109_Gefaehrliche-Toene-im-Frozen-War.html |date=2013-01-11 }}." ''[[Wiener Zeitung]]''. 2 January 2013.</ref> |vikianbar = }} '''Birinci Qarabağ müharibəsi''' — 1980-ci illərin sonlarından 1994-cü ilin mayına kimi [[Azərbaycan]]ın cənub-qərb hissəsində yerləşən [[Qarabağ]] bölgəsində [[Ermənistan Respublikası]] və onun tərəfindən dəstəklənən Qarabağın etnik ermənilərinin əksəriyyəti ilə [[Azərbaycan Respublikası]] arasında baş vermiş etnik və ərazi münaqişəsi. Keçmiş [[DQMV]]-də Ermənistan ilə birləşmək istəyən separatçı hərəkatının tələbi 1988-ci ildə nisbətən dinc şəkildə başlasa da, növbəti aylarda [[SSRİ]] dövlətinin süqutunun yaxınlaşması səbəbindən fərqli istiqamətdə vüsət alaraq, etnik azərbaycanlılar ilə ermənilər arasında getdikcə böyüyən şiddətli münaqişəyə çevrilmiş və hətta etnik təmizləmə iddialarına səbəb olan qanlı toqquşmalarla müşaiyət olunmuşdur.<ref name="CASE-STUDY-IN-ETHNIC-STRIFE">{{cite journal|last=Rieff|first=David|title=Without Rules or Pity|work=Foreign Affairs|volume=76|issue=2|url=http://www.cilicia.com/armo19e.html|publisher=[[Council on Foreign Relations]]|date=June 1997|accessdate=22 avqust 2016|archive-date=2008-07-20|archive-url=https://archive.is/20080720114733/http://www.cilicia.com/armo19e.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite book|last=Lieberman|first=Benjamin|title=Terrible Fate: Ethnic Cleansing in the Making of Modern Europe|url=https://archive.org/details/terriblefateethn0000lieb|publisher=Ivan R. Dee|year=2006|location=Chicago|pages=[https://archive.org/details/terriblefateethn0000lieb/page/284 284]–292|isbn=1-56663-646-9}}</ref> Baş verənlərin fonunda, keçmiş [[SSRİ]] respublikaları olan [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] 1988-ci ildən başlamaqla Dağlıq Qarabağın yüksəkliklərində uzun və elan edilməmiş müharibə aparırdı. Azərbaycanın ilk vaxtlarda əsas məqsədi separatçı hərəkatı məhv etmək, Ermənistanın niyyəti isə Azərbaycanın beynəlxalq çərçivədə tanınan ərazilərinin bir hissəsini ilhaq etmək idi. Bu zaman kəsiyində, [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti|DQMV]]-nin yerli parlamenti DQMV-nin Ermənistanla birləşdirilməsinin lehinə səs verib, referendum keçirdi. Dağlıq Qarabağın azərbaycanlı əhalisinin referendumu boykotuna rəğmən erməni əsilli seçicilərin əksəriyyəti sözügedən aktın lehinə səs verərək münaqişənin yeni qarşıdurmalar fazasına keçid etməsini sürətləndirdi. Azərbaycandan ayrılmaq haqqında bəyənnamə bu torpaq münaqişəsinin son nəticəsi olmuşdur.<ref name="Croissant">{{cite book|last=Croissant|first=Michael P.|title=The hddshnia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications|url=https://archive.org/details/armeniaazerbaija00croi|publisher=Praeger|year=1998|location=London|isbn=0-275-96241-5}}</ref> [[Azərbaycan SSR]]-dən müstəqilliyini elan etdikdən sonra Qarabağ ermənilərinin əksəriyyəti, Azərbaycandan çəkilmək qərarına gəlmiş və qondarma [[Dağlıq Qarabağ Respublikası]]nın müstəqilliyini elan etmişdirlər. Tərəflər arasında genişmiqyaslı döyüşlər 1992-ci ilin qışında başlamışdır. [[Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı]] (ATƏT) kimi bir neçə təşkilat, tərəflər arasındakı münaqişənin həllinin sonunu gətirmək istəsə də, cəhdlər uğursuz olmuşdur. 1993-cü ilin yazında Ermənistan qüvvələrinin anklavın tərkibində olmayan torpaqları işğal etməsi, regiondakı digər ölkələrin müharibəyə qatılması üçün təhdid yaratmışdır. 1994-cü ildə müharibə başa çatana qədər ermənilər Qarabağın əksər hissəsini demək olar ki, tam nəzarətlərinə keçirib, əlavə olaraq anklavın tərkibində olmayan Azərbaycan torpaqlarının 9%-nə nəzarət edirdilər.<ref>De Waal. ''Black Garden'', p. 286.</ref> Münaqişə nəticəsində Azərbaycandan 230.000 erməni, Ermənistan və Qarabağdan isə 800.000 azərbaycanlı məcburi köçkün vəziyyətinə düşmüşdür.<ref name="CIA-FACTBOOK-AJ">{{cite web |last = The [[Central Intelligence Agency]] |title = The CIA World Factbook: Transnational Issues in Country Profile of Azerbaijan |url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/aj.html#Issues |accessdate = 22 avqust 2016 |archive-date = 2009-06-10 |archive-url = https://web.archive.org/web/20090610081951/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/AJ.html#Issues |url-status = dead }}</ref> 1991–1994-cü illərdə [[Qarabağ]]<nowiki/>da və dövlət sərhədində baş vermiş döyüş əməliyyatlarında 11.557 Azərbaycan hərbçisi şəhid olub.<ref name="soyuq">{{cite web|title=Qarabağ müharibəsində nə qədər şəhid vermişik? – Foto|url=https://oxu.az/society/11399|website=oxu.az|publisher=oxu.az|accessdate=4 iyun 2018|archive-date=2017-11-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20171103175454/http://oxu.az/society/11399|url-status=live}}</ref> Ən çoxsaylı itkilər 1992–1994-cü illərdə davam edən hərbi əməliyyatlar zamanı baş verib.<ref name="spartan" /> Erməni qüvvələrinin əsas itkiləri Azərbaycan ordusunun 1992-ci ilin yayında həyata keçirdiyi uğurlu hücum əməliyyatları zamanı qeydə alınıb.<ref name="spartan" /> Azərbaycan ordusunun itkiləri isə əsasən Ağdam döyüşlərində, habelə 1994-cü ilin qış-yaz aylarında Kəlbəcəri geri almaq üçün təşkil edilmiş hücum əməliyyatlarında baş verib.<ref name="spartan">{{cite web|title=Qarabağ müharibəsində ən çox hansı rayon itki verib?|url=http://musavat.com/news/olke/qarabag-muharibesinde-en-chox-hansi-rayon-itki-verib_169860.html|website=musavat.com|publisher=musavat.com|accessdate=4 iyun 2018|archive-date=2016-12-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20161209193317/http://musavat.com/news/olke/qarabag-muharibesinde-en-chox-hansi-rayon-itki-verib_169860.html|url-status=live}}</ref> 1994-cü ilin mayında [[Rusiya]]nın dəstəyi ilə [[Bişkek protokolu|atəşkəs]] əldə olunmuşdur. Daha sonra münaqişənin ATƏT-in prinsipləri əsasında sülh yolu ilə danışıqlar vasitəsilə həlli üçün [[ATƏT-in Minsk qrupu]] yaradılıb. == Tarixi == {{Main|Dağlıq Qarabağın tarixi}} Dağlıq Qarabağın ərazi mülkiyyəti bu günə qədər hələ ermənilər və azərbaycanlılar arasında kəskin münaqişəyə səbəb olur. Cari münaqişənin kökləri [[Birinci dünya müharibəsi]] hadisələrinə çıxır. [[Osmanlı İmperiyası]]nın müharibədə məğlubiyyətindən bir az əvvəl, [[Rusiya imperiyası]] 1917-ci ilin noyabr ayında çökdü və [[bolşevik]]lərin hakimiyyəti altına düşdü. Qafqazın üç xalqı olan [[azərbaycanlılar]], [[ermənilər]] və [[gürcülər]], əvvəlcə [[ruslar]]ın hakimiyyəti altında [[Zaqafqaziya Demokratik Federativ Respublikası]]nın yaradılması elan etdilər, lakin onun mövcudluğu cəmi üç ay sonra ləğv olundu.<ref name="dewaal">{{cite book | last =De Waal | first = Thomas | authorlink = Thomas de Waal | title = Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War | publisher=New York University Press | year = 2003 | pages = | location = New York | isbn = 0-8147-1945-7}}</ref> === Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi === {{Dağlıq Qarabağ tarixi}} {{Main|Azərbaycan-Ermənistan müharibəsi (1918-1920)}} Tezliklə [[Ermənistan Respublikası (1918-1920)|İlk Ermənistan Respublikası]] və [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] arasında döyüşlər üç spesifik bölgədə ([[Naxçıvan Muxtar Respublikası]], [[Zəngəzur]] və [[Qarabağ]]) başladı. Ermənistan və Azərbaycan bu üç vilayətin sərhədləri üzərində mübahisə aparırdı. Qarabağdakı ermənilərin cəhdlərinə baxmayaraq, onların Ermənistan Respublikası ilə əlaqə yaratmaq cəhdi uğursuz oldu.<ref name="dewaal"/> Birinci dünya müharibəsində [[Osmanlı İmperiyası]]nın məğlubiyyətindən sonra, erməni generalı [[Andranik Ozanyan]] hərbi uğurlar qazanaraq Qarabağa daxil oldu və 1918-ci il dekabrda bölgənin paytaxtı olan [[Şuşa]]ya doğru irəlləyirdi. 1919-cu ildə Böyük Britaniya qoşunları [[Cənubi Qafqaz]]<nowiki/>ı işğal etdi və Britaniya komandanlığı Ozanyana öz hücumunun dayandırılmasını, münaqişəni [[Paris Sülh Konfransı]]nda həllinə imkan verilməsini təklif etdi. Daha sonra britaniyalılar Azərbaycan dövlət xadimi [[Xosrov bəy Sultanov]]u Qarabağın müvəqqəti General-Qubernatoru kimi təsdiq etdi.<ref>Ministry of Foreign Affairs of the ROA. [http://www.armeniaforeignministry.com/fr/nk/nk_file/article/3.html Circular by colonel D. I. Shuttleworth of the British Command] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060507144914/http://www.armeniaforeignministry.com/fr/nk/nk_file/article/3.html |date=2006-05-07 }}. Republic of Armenia Archives, File No. 9. Retrieved 2 March 2007.</ref> Britaniyalılar Sultanova "''bölgədə hər hansı bir iğtişaşın qarşısının alınmasını''" əmr etmişdi.<ref>{{cite book|last=Walker|first=Christopher J.|title=Armenia: The Survival of a Nation|year=1990|publisher=St. Martin's Press|location=New York|isbn=978-0-312-04230-1|edition=revised second|authorlink=Christopher J. Walker|p=270}}</ref><ref>[[Richard G. Hovannisian|Hovannisian, Richard G.]] (1996), ''The Republic of Armenia: Vol. III: From London to Sèvres, February–August 1920''. Berkeley: University of California Press, p. 152.</ref> === Sovet işğalı === İki ildən sonra SSRİ 11-ci ordusu Qafqazı işğal etdi və Qafqaz respublikaları hər üçü birlikdə SSRİ-nin [[Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası|Zaqafqaziya SFSR]]-ini formalaşdı. Bolşeviklər sonra yeddi üzvlük komitə olan Qafqaz Bürosunu (adətən Kavbüro adlanır) yaratdılar. [[İosif Stalin]]in rəhbərlik etdiyi, Millətlərin İşləri üzrə Xalq Komissarlığının nəzarəti altında olan Kavbüroya Qafqazda rəhbərlik həvalə olunmuşdu.<ref name="Karagiannis">{{cite book|last = Karagiannis|first = Emmanuel|title = Energy and Security in the Caucasus|publisher=RoutledgeCurzon|year = 2002|location = London|pages = 36, 40|isbn = 0-7007-1481-2 }}</ref> 1921-ci il iyulun 21-də komitə Qarabağı yeni yaradılmış [[Ermənistan Sovet Sosialist Respublikası]]na verilməsinin lehinə 4–3 səs versə də, bir gün sonra Kavbüro qərarını ləğv edib, regionu [[Azərbaycan SSR]]-in tərkibində saxlamağa səs verdi.<ref>Mutafian, Claude (1994). "Karabagh in the Twentieth Century" in ''The Caucasian Knot: The History and Geo-Politics of Nagorno-Karabagh''. London: Zed Books, p. 136.</ref> 1923-cü ildə yaradılmış [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti]]ninin (DQMV){{sfn|de Vaal|2003|p=130}} əhalisinin tərkibi 94% erməni idi.<ref>{{cite book |last = Bradshaw|first = Michael J|author2=George W. White|title = Contemporary World Regional Geography: Global Connections, Local Voices|url = https://archive.org/details/contemporaryworl0000brad|publisher=Mcgraw-Hill|year = 2004|location = New York|isbn = 0-07-254975-0|page = [https://archive.org/details/contemporaryworl0000brad/page/164 164] }}</ref><ref>Yamskov, A. N. "Ethnic Conflict in the Transcausasus: The Case of Nagorno-Karabakh." ''Theory and Society'', Vol. 20, No. 5, Special Issue on Ethnic Conflict in the Soviet Union October 1991, p. 659. Retrieved 13 February 2007.</ref> Regionun inkişafı Azərbaycanın iqtisadi əlaqələri ilə bağlı idi.<ref>Christoph Zürcher, The Post-Soviet Wars: Rebellion, Ethnic Conflict, and Nationhood in the Caucasus (New York: New York University Press, 2007), pp 153–154</ref> Həmin ildə vilayətin paytaxtı [[Şuşa]]dan [[Xankəndi]]yə köçürüldü və həmin şəhər daha sonra ''Stepanakert'' adlandırıldı. Ermənistan və Azərbaycan alimləri iddia edirlər ki, bu qərar Sovet İttifaqı tərəfindən "[[parçala və idarə et]]" prinsipinin hissəsi idi.{{sfn|de Waal|2003|p=130}} Bunu Ermənistandan ayrılmış, lakin Azərbaycanın bir hissəsi olan, Naxçıvan [[Muxtar]] Respublikasının qeyri-adi yerləşdirilməsində də görmək olar. Digərləri iddia edirdilər ki, bu xoşməramlı jest Sovet hökuməti tərəfindən "[[Atatürk]]ün Türkiyəsi ilə yaxşı əlaqələrin" saxlamaq üçün edilmişdi.<ref>{{cite book|last = Weisbrode|first = Kenneth|title = Central Eurasia – Prize or Quicksand?: Contending Views of Instability in Karabakh, Ferghana and Afghanistan|url = https://archive.org/details/centraleurasiapr0000weis|publisher=Oxford University Press|year = 2001 |location = Oxford|isbn = 0-19-851070-5|page = [https://archive.org/details/centraleurasiapr0000weis/page/27 27] }}</ref> Sovet hakimiyyəti idarəçiliyi dövründə ermənilər Ermənistanın Dağlıq Qarabağın birləşməsi üçün güclü cəhdlər göstərirdi və [[Ermənistan Kommunist Partiyası]]nın bəzi üzvləri bu hədəfi yerinə yetirməyi məqsəd qoymuşdu.<ref name="Croissant"/> Ermənistan Kommunist Partiyasının birinci katibi [[Ağasi Xanciyan]], [[NKVD]] rəis müavini (və tezliklə rəhbəri) [[Lavrenti Beriya]] tərəfindən Ermənistanın Dağlıq Qarabağ və Naxçıvana qayıtmaq sorğusunu Stalinə təqdim etdikdən sonra öldürüldü.<ref name="Libaridian">{{cite book | last =Libaridian | first = Gerard | authorlink = Gerard Libaridian | title = The Karabagh file: documents and facts on the region of Mountainous Karabagh, 1918-1988 | publisher=Zoryan Institute for Contemporary Armenian Research & Documentation | year = 1988 | page = 150 | location = New York | isbn = 0-916431-26-6}}</ref> Ermənilər israrla qeyd edirdilər ki, onların milli hüquqları sıxılır, mədəni və iqtisadi azadlıqları məhdudlaşdırılırdı.<ref>Nadein-Raevski, V. "The Azerbaijani Armenian Conflict" in ''Ethnicity and Conflict in a Post-Communist World''. Rupesinghe, K., King, P., Vorkunova, O. (eds.) New York: St. Martin's Press, 1992, p. 118.</ref> == Qarabağ məsələsinin bərpası == Sovetlər dövründə istənilən etiraz qətiyyətlə yatırılırdı.<ref name="karabakhmedia">{{Cite web |title="Qara bağ": SSRİ dağılmağa nədən başladı |url=http://karabakhmedia.az/main/15922-qara-bag-ssr-dagilmaga-ndn-basladi.html |access-date=2020-07-10 |archive-date=2020-07-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200710111456/http://karabakhmedia.az/main/15922-qara-bag-ssr-dagilmaga-ndn-basladi.html |url-status=dead }}</ref> Lakin [[Stalin]]<nowiki/>in ölümündən sonra ermənilərin narazılığı artdı. 1963-cü ildə 2500-ə yaxın Qarabağ erməniləri Qarabağı erməni nəzarəti altında qoymaq və ya Rusiyaya köçürmək üçün ərizə yazmışdı. Həmçinin 1963-cü ildə, 18 erməni ölümü ilə nəticələnən Xankəndində şiddətli qarşıdurmalar yaşanmışdı. 1965-ci və 1977-ci ildə Ermənistanla Qarabağı birləşdirmək çağırışı ilə İrəvanda böyük nümayişlər keçirilmişdi.<ref>Christoph Zürcher, The Post-Soviet Wars: Rebellion, Ethnic Conflict, and Nationhood in the Caucasus (New York: New York University Press, 2007), pp. 154</ref> Sovet İttifaqının yeni baş katibi Mixail Qorbaçov, 1985-ci ildə hakimiyyətə gələn kimi, Sovet sistemində islahatlar siyasətini həyata keçirməyə başladı. Bu siyasət əsas iki tərkib hissədən ibarət idi: ''[[perestroyka]]'' və ''[[qlasnost]]''. Perestroyka daha çox iqtisadi islahatlar ilə əlaqəli olsa da, ''qlasnost'' və ya "mərdanəlik" Sovet sisteminin özü və onun liderləri haqqında şikayətlərin ifadə olunmasında Sovet vətəndaşlarına məhdud azadlıq verirdi. 1987-ci ilin payızında bir çox narazı qüvvələr vəziyyətin dəyişdiyini hiss etdi. Oktyabrın əvvəlində Yerevanda ekologiyaya həsr olunmuş mitinqdə ilk dəfə olaraq DQMV-nin Ermənistan SSR-ə verilməsi barədə tələb səslənməyə başladı. Yerli mətbuat Azərbaycan rəhbərliyini bölgə iqtisadiyyatını gerilətməkdə, erməni mədəniyyətini sıxışdırılmaqda və Dağlıq Qarabağla Ermənistan arasında ələqələri əngəllətməkdə ittiham etdi. Dağlıq Qarabağ və Ermənistanda muxtar vilayət statusunun dəyişdirilməsi üçün 75 minə yaxın imza toplanmışdı. 1987-ci il dekabrın 1-də yazıçı [[Zori Balayan]] başda olmaqla heyət Dağlıq Qarabağın tarixi və müasir durumuna dair imzalar atılmış vərəqələr və 84 sənədi görüş zamanı [[Politbüro]] üzvlüyünə namizəd Petr Demiçevə təqdim etmişdir.<ref name="karabakhmedia"/> Moskvanın yeni siyasətindən xeyir güdən QMV Xalq Deputatları Soveti, 1988-ci il fevralın 20-də vilayətin Ermənistana birləşdirilməsi təklifinin lehinə səs verdi. Azərbaycanlı deputatlar səsvermədə iştirak etmədi.<ref>{{cite book|last = Gilbert|first = Martin|authorlink = Martin Gilbert|title = A History of the Twentieth Century: The Concise Edition of the Acclaimed World History|url = https://archive.org/details/historyoftwentie0000gilb_a7a5|publisher=Harper Collins|year = 2001|location = New York|isbn = 0-06-050594-X|page = [https://archive.org/details/historyoftwentie0000gilb_a7a5/page/n594 594] }}</ref>{{sfn|de Waal|2003|p=10}} 24 fevralda Dağlıq Qarabağ Muxtar Bölgəsi Partiya katibi və Azərbaycan tərəfli [[Boris Kerkorov]] qəbul olunmuş qərarın təsdiqlənməsi üçün tələb olunan rəsmi möhürü oğurlamağa cəhd etmişdi. Fevralın 24-də Kevorkov vəzifəsindən kənarlaşdırılaraq yerinə əhali arasında daha populyar olan [[Qenrix Poqosyan]] təyin olundu.{{sfn|de Waal|2003|p=289}} Qarabağ erməni liderləri regionda nə erməni dilində dərsliklərin, nə də televiziya yayımın olmamasından şikayət edərək,<ref>{{cite book|last=Brown|first = Archie|authorlink = Archie Brown|title = The Gorbachev Factor|url=https://archive.org/details/gorbachevfactor00brow_410|publisher=Oxford University Press|year = 1996|location = Oxford|isbn = 0-19-288052-7|page = [https://archive.org/details/gorbachevfactor00brow_410/page/n294 262] }}</ref> Azərbaycanın Kommunist Partiyasının baş katibi Heydər Əliyevi regionun geniş "Azərbaycanlaşdırma" cəhdində, Dağlıq Qarabağda yaşayan azərbaycanlıların sayının və təsirinin artırılmasında ittiham etmişdi.<ref>{{ru icon}} Anon. "Кто на стыке интересов? США, Россия и новая реальность на границе с Ираном" ([http://www.regnum.ru/english/628362.html Who is at the turn of interests? US, Russia and new reality on the border with Iran] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121124110914/http://www.regnum.ru/english/628362.html |date=2012-11-24 }}). ''[[Regnum news agency|Regnum]]''. 4 April 2006.</ref> 1988-ci ilə kimi, Qarabağda erməni əhalisi ümumi əhali ilə müqayisədə təxminən 3/4 dəfə azalmışdı.<ref>{{cite book|last = Lobell|first = Steven E.|author2=Philip Mauceri|title = Ethnic Conflict and International Politics: Explaining Diffusion and Escalation|url = https://archive.org/details/ethnicconflictin00lobe|publisher=Palgrave MacMillan|year = 2004|location = New York|isbn = 1-4039-6356-8|page = [https://archive.org/details/ethnicconflictin00lobe/page/n64 58] }}</ref> 1988-ci ilin həmin fevral günlərində Sovet rəhbərləri birdən gördülər ki, vəziyyət gərginləşməyə doğru gedir. Kommunist partiyasının daxilində açıq mübarizə gedirdi, Moskva rəhbərliyi üsyançıları vərdiş etdiyi gücün işlədilməsilə yatıra bilməyəcəyi qənaətinə gəldi. Qorbaçovsayağı dözümlülük prinsipini praktikada tətbiq etmiş Politbüro, Azərbaycan kompartiyası liderlərinə elan etdi ki, onlar münaqişəni yatırmaq üçün gücdən yox, yalnız "partiya xəttinə uyğun" inandırmaq kimi metoddan istifadə etməlidir.<ref name="karabakhmedia"/> Bu hərəkata məşhur erməni xadimləri rəhbərlik edirdi və onlar Rusiyada ziyalılar da dəstək verirdi. Jurnalist [[Tomas de Vaal]] qeyd edir ki, dissident [[Andrey Saxarov]] kimi bəzi Rusiya ziyalıları erməniləri dəstəkləyirdi. Mixail Qorbaçovun iqtisadi məsələlər üzrə müşaviri akademik [[Abel Aqanbekyan]] [[Paris]]də "[[L’Humanite]]" qəzetinə verdiyi müsahibəsində, DQMV-nin Ermənistana birləşdirilməsinin iqtisadi cəhətdən daha sərfəli olmasını və bu məsələ üzərində xüsusi komissiyanın işlədiyini bəyan etmişdi. Bəyanatın elanından əvvəl ermənilər etiraza başlayaraq, İrəvanda işçilər nümayişlər edib, anklavın Ermənistana birləşməsini tələb edirdil. Bu Bakıda əks etirazlara səbəb oldu. İrəvanda nümayişlərdən sonra, 1988-ci il fevralın 26-da Qorbaçov Qarabağ hərəkatının iki rəhbəri olan [[Zori Balayan]] və [[Silva Kaputikyan]] ilə görüşdü. Qorbaçov onlardan nümayişlərə görə bir aylıq moratorium istədi. Qorbaçov konkret vəd etməsə də, Kaputikyan eyni axşam Ermənistana qayıtdı və xalq qarşısında çıxış edərək "ermənilər qələbə çaldı" deyə bildirdi. Svante Kornellə görə, bu Moskvaya təzyiq cəhdi idi.<ref name="Smallnations">Cornell, Svante E. ''Small Nations and Great Powers: A Study of Ethnopolitical Conflict in the Caucasus''. London: Routledge, 2001. ISBN 0-7007-1162-7.</ref> Martın 10-da Qorbaçov Sovet Konstitusiyasının 78-ci maddəsinə uyğun olaraq, respublikalar arasında sərhədlərin dəyişikliyinin mümkün olmadığını ifadə etdi.<ref name="Rost">{{cite book|last = Rost|first = Yuri|authorlink=Yuri Rost|title = The Armenian Tragedy: An Eye-Witness Account of Human Conflict and Natural Disaster in Armenia and Azerbaijan|url = https://archive.org/details/armeniantragedy0000rost_b1a5|publisher=St. Martin's Press|year = 1990|location = New York|isbn = 0-312-04611-1|page = [https://archive.org/details/armeniantragedy0000rost_b1a5/page/17 17]}}</ref> Qorbaçov Sovet İttifaqının bir sıra digər bölgələrində ərazi dəyişikliklər həsrətini və Qarabağda sərhədlərini yenidən çəkilməsini belə bir təhlükəli presedent olduğunu qeyd etdi. Lakin ermənilər hiddət ilə Kavburonun 1921-ci il qərarına baxırdı və onlar öz səylərini, öz müqəddəratını təyinetmə prinsipi ilə tarixi səhvin düzəlişi (konstitusiyada verilən haqq) kimi görürdülər.<ref name="Rost"/> Digər tərəfdən, azərbaycanlılar ermənilərin belə çağırışlarını ağlasığmaz sayırdı və özlərini Qorbaçovun mövqeyi ilə bərabərləşdirdi.<ref name="Kaufman">{{cite book | last = Kaufman | first = Stuart | title = Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War | publisher=Cornell Studies in Security Affairs | year = 2001 | location = New York | pages = 49–66 | isbn = 0-8014-8736-6 }}</ref> Erməni nümayişlərinin yeddinci günündə, 1988-ci il fevralın 19-da [[Bakı]]da ilk etiraz nümayişi keçirildi. Hadisələr başlayan zaman, tarixçi [[Süleyman Əliyarlı]] və şair [[Bəxtiyar Vahabzadə]] ilə birlikdə 1988-ci ildə "''[[Azərbaycan (jurnal)|Azərbaycan]]''" jurnalının 9-cu sayında dərc etdirdikləri "Dağlıq Qarabağ – uydurmalar və həqiqətlər" yazısında, Qarabağın tarixən Azərbaycan torpağı olduğunu bəyan etmişdi.{{sfn|de Waal|2003|p=30}}<ref>{{cite web|title=Haqqını halal elə, hocam!|url=http://www.azadliq.info/40247.html|website=www.azadliq.info|publisher=www.azadliq.info|accessdate=21 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220328210925/https://www.azadliq.info/40247.html|archivedate=2022-03-28|url-status=live}}</ref> Mixail Qorbaçov isə tərəddüd edirək, öz mövqeyini 1988-ci il fevralın 26-da erməni yazıçıları Silva Kaputikyan və Zori Balayanla söhbətdə bildirdi. Qorbaçov dedi ki, statusun dəyişdirilməyəcək, lakin vilayət sakinlərinin qanuni tələbləri iqtisadiyyat və mədəniyyət sahəsində islahatlar keçirilməklə yerinə yetirilməlidir. Qarabağın Ermənistana verilməsi tərəfdarlarına qarşı repressiyalar olmadı.<ref name="karabakhmedia"/> === Əsgəran və Sumqayıt hadisələri === {{Main|Əsgəran döyüşü|Sumqayıt hadisələri (1988)}} Etnik daxili çəkişmələr tezliklə Qarabağda yaşayan ermənilər və azərbaycanlılar arasında qarşıdurma yaratdı. 1987-ci ilin sonlarında, azərbaycanlılar Ermənistanın [[Qafan]] və [[Meğri rayonu]]nun kəndlərində evlərini, onların erməni qonşuları arasında gərginliyin nəticəsində [[XX əsrdə Azərbaycanlıların Ermənistandan deportasiyası və köçürülməsi|tərk etmək]] məcburiyyətində qaldı və 1987-ci ilin noyabrında azərbaycanlılar iki yük dolu avtomobillər ilə Bakının qatar stansiyasında gəlmişdilər. Sonrakı müsahibələrdə, iki kənd bələdiyyə başçıları bu cür gərginlik zamanda mövcud təkzib edib, belə sənədlərin məcburi sürgün anlayışı dəstək alması üçün demişdi.<ref>It has been argued that very little is known about these incidents because they were allegedly suppressed by authorities: see De Waal, ''Black Garden'', pp. 18–19.</ref> 1988-ci il 20 fevralda Xankəndi mərkəzi xəstəxanasında təcrübə keçən iki azərbaycanlı tələbə qız ermənilər tərəfindən zorlanmışdı.<ref name="dewaal"/> İki gün sonra azərbaycanlılar və ermənilər arasında birbaşa [[Əsgəran toqquşması|qarşıdurma]] atışmaya çevrildi. Qarşıdurmalar zamanı iki azərbaycanlı gənc həyatını itirdi. 1988-ci il fevralın 27-də Sovet vitse-prokuroru Aleksandr Katayev Bakının mərkəzi televiziyasında danışarkən qeyd etdi ki, "Ağdam rayonunun iki sakinləri qətlə yetirilmişdir" və onların müsəlman adlarını açıqlamışdır.<ref name="Smallnations"/> Əsgəran qarçıdurması Sumqayıt qırğınların üçün müqəddimə idi. Qarabağ münaqişəsində artıq emosiyaları artırmışdı və fevralın 27-də başlayan etirazlar daha da çirkin oldu. Etirazlarda Qafandan gələn [[Ermənistan azərbaycanlıları|azərbaycanlı qaçqınlar]] erməniləri "cinayət və vəhşiliklər"də ittiham etmişdi.<ref name="Kaufman"/> Sovet mətbuatının bu iddiaları təkzib edib və danışanların çoxunu agent-provokator olmağında suçlayırdı. Bir neçə saatdan sonra, 1988-ci il fevralın 27-dən 28-nə keçən gecə Sumqayıt şəhərində baş vermiş iğtişaşlar nəticəsində 32 nəfər həlak oldu. Onlardan 26-sı erməni, 6-sı isə azərbaycanlı idi.<ref>Remnick, David. "Hate Runs High in Soviet Union's Most Explosive Ethnic Feud." ''[[The Washington Post]]''. 6 September 1989.</ref> Təxminən bütün Sumqayıtın erməni əhalisi bu hadisələrdən sonra şəhəri tərk etdi. Fevralın 28-də hər saatbaşı respublikanın o dönəmki rəhbəri, Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin 1-ci katibi [[Kamran Bağırov]]un sumqayıtlıları sakitliyə çağıran müraciəti yayılırdı.<ref name=sumo>{{cite web|title=«Sumqayıt hadisələri»ndən 25 il ötür|url=http://www.azadliq.org/a/24915680.html|website=www.azadliq.org|publisher=www.azadliq.org|accessdate=22 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170228004009/https://www.azadliq.org/a/24915680.html|archivedate=2017-02-28|url-status=live}}</ref> Ermənistan prezidentliyinə keçmiş namizəd Paruyr Hayrikyan 1988-ci ilin fevralında Sumqayıtın erməni sakinlərinə qarşı basqınların təşkilində sovet hakimiyyətini ittiham edirdi. O, Sumqayıt olayını Moskvanın təşkil etdiyi bir hadisə adlandırıb.<ref name=sumo/> 1988-ci il martın 23-də Sovet İttifaqının Ali Soveti ermənilərin Ermənistanla Dağlıq Qarabağla birləşmə tələblərini rədd etdi. İrəvanda qərarın etiraz qarşısını almaq üçün qoşunlar göndərildi. Qorbaçovun cəhdləri boşuna idi — hər iki tərəf bərabər olaraq barışmaz qaldı. Ermənistanda Naxçıvan bölgəsində baş verən hadisələrinin Dağlıq Qarabağda təkrar olunacağı barədə möhkəm inam var idi: SSRİ qurulmazdan əvvəl, orada əhalinin 40%-i erməni idi,<ref>{{cite book| last =Hovannisian| first =Richard G.| authorlink=Richard G. Hovannisian| title =The Republic of Armenia: The First Year, 1918–1919, Vol. I| publisher=University of California Press| year =1971| location =Berkeley| isbn =0-520-01984-9| page =91}}</ref> lakin 1980-cı illərdə erməni əhalisi faktiki olaraq qeyri-mövcud idi.<ref name="brothersroad">{{cite book| last = Melkonian| first = Markar| authorlink = Markar Melkonian| title = My Brother's Road| publisher=I.B. Tauris| year = 2005| location = New York| pages = | isbn = 1-85043-635-5}}</ref> 1989-cu il dekabrın 1-də Ermənistanın Ali Soveti Moskvanın kursuna zidd olaraq dağlıq Qarabağın Ermənistanın tərkibinə daxil edilməsini rəsmən dəstəklədi.<ref name="karabakhmedia"/> == Millətlərarası qarşıdurma == {{Main|Quqark qırğını}} [[Fayl:Azerbaijani refugees from Karabakh 20.jpg|thumb|[[Ağcabədi rayonu]]nun qaçqın düşərgəsində məskunlaşan Qarabağ qaçqınları, 1992-ci il.]] Qorbaçov tərəfindən kompromisə baxmayaraq, ermənilər məsələni sakitləşmək üçün təkliflərdən imtina etdilər. Kompromisə 400 milyon rubl paketlik erməni dilində dərslik və Qarabağda televiziya verilişləri daxil idi. Eyni zamanda, Azərbaycan Ermənistana hər hansı bir ərazini güzəştə getməyin əleyhinə idi. 1988-ci il dekabrın 7-də [[Spitak zəlzələsi]]ndə 25 min nəfər həlak olmuşdu və [[Spitak]] və Leninakan (hazırkı [[Gümrü]]) şəhərini məhvinə görə, Ermənistanda Qarabağın köçürülmə çağırışları bir az azaldı.<ref name="brothersroad"/> Lakin Moskva rəsmilərinin zəlzələ fonunda yeni formalaşan [[Qarabağ Komitəsi]]nin 11 üzvünün, o cümlədən Ermənistanın gələcək prezidenti Levon Ter-Petrosyanın həbsindən sonra münaqişə yenidən qızışdı. Belə hadisələr Ermənistan və rəsmi Moskva arasında münasibətləri soyuqlaşdırdı: ermənilər Qorbaçova inamını zəlzələdə kömək səylərinin idarəsinə və onun Dağlıq Qarabağ üzrə barışmaz mövqesinə görə itirmişdi.<ref name="MakingofNK">{{cite book| last = Chorbajian| first = Levon|authorlink=Levon Chorbajian|title = The Making of Nagorno-Karabagh: From Secession to Republic| url = https://archive.org/details/makingnagornokar00chor| publisher=Palgrave MacMillan| year = 2001| location = New York| pages = [https://archive.org/details/makingnagornokar00chor/page/n17 1], 16 213| isbn = 0-333-77340-3 }}</ref> Ermənilərin iddia etdiyi [[Sumqayıt hadisələri (1988)|Sumqayıt poqromları]]ndan sonra məcburi əhali mübadiləsi baş tutdu: Azərbaycanda yaşayan ermənilər və Ermənistanda yaşayan azərbaycanlılar evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalmışdı.<ref name="cornell">Svante E. Cornell. "[http://edoc.bibliothek.uni-halle.de/servlets/MCRFileNodeServlet/HALCoRe_derivate_00003079/Nagorno-Karabakh%20Conflict.pdf?hosts=local The Nagorno-Karabakh Conflict] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110531191005/http://edoc.bibliothek.uni-halle.de/servlets/MCRFileNodeServlet/HALCoRe_derivate_00003079/Nagorno-Karabakh%20Conflict.pdf?hosts=local |date=2011-05-31 }}." Report No 46, Department of East European Studies, Uppsala University, 1999.</ref> Azərbaycan hökumətinə görə, 1988-ci ildə 27 və 29 noyabrda 33 azərbaycanlı Spitak, [[Quqark qırğını|Quqark]] və [[Stepanavan]]da, 1987–1989 dövründə isə 216 nəfər öldürülmüşdür.<ref name="Letter">{{cite web|url=http://www.un.int/azerbaijan/pdf/Updates/24%20dec%202009%20letter.pdf |title=Letter dated December&nbsp;23, 2009 from the Permanent Representative of Azerbaijan to the United Nations addressed to the Secretary-General |publisher=United Nations |accessdate=4 December 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110606153054/http://www.un.int/azerbaijan/pdf/Updates/24%20dec%202009%20letter.pdf |archivedate=6 June 2011 }}</ref> Azərbaycan deputatı [[Arif Yunus]] qeyd edir ki, həmin ilin noyabr ayında 20 azərbaycanlı erməni kəndi Vartanda yandırılmışdı.<ref name="dewaal"/> Lakin, erməni mənbələrində 1988–1989-cu illərdə öldürülən azərbaycanlıların sayı 25 kimi göstərilib.<ref>{{ru icon}} [http://www.sumgait.info/press/express-chronicle/express-chronicle-910416.htm Pogroms in Armenia: Opinions, Conjecture and Facts] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110721234219/http://www.sumgait.info/press/express-chronicle/express-chronicle-910416.htm |date=2011-07-21 }}. Interview with Head of the Armenian Committee for National Security Husik Harutyunyan. ''Ekspress-Khronika''. No. 16. 16 April 1991. Retrieved 1 August 2008.</ref> Millətlərarası münaqişə həm də Azərbaycanın şəhərlərinə, o cümlədən, 1988-ci ilin dekabr ayında Gəncə və Naxçıvanda yayılmışdı. Bu şəhərlərdə Sovet ordusunun ermənilərə yönəlmiş hücumları dayandırmaq üçün cəhdləri nəticəsində, yüzlərlə insan yaralanmış və yeddi nəfər (onlardan dördü əsgər) həlak olmuşdur.<ref>{{cite news| last = Hofheinz| first = Paul| title = Nationalities People Power, Soviet Style| work = [[Time Magazine|Time]]| date = 5 December 1988| url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,956447,00.html| accessdate = 2 May 2006| archive-date = 24 January 2011| archive-url = https://web.archive.org/web/20110124170838/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,956447,00.html| url-status = dead}}</ref> Münaqişənin ilk iki ili ərzində həyatını itirən insanların sayı hesablamalarda fərqlənir. Azərbaycan hökuməti 216 azərbaycanlı Ermənistanda öldürüldüyünü, tədqiqatçı [[Arif Yunus]] isə tək 1988-ci ildə həyatını itirənlərin 127 nəfər olduğunu iddia edir. 1989-cu ilin oktyabr ayında ''[[Time (jurnal)|Time]]'' jurnalının məqaləsində qeyd olunur ki, 1988-ci ilin fevral ayında hər iki tərəfdən 100 nəfər həlak olmuşdur.<ref name="Hofheinz">{{cite news| last = Hofheinz| first = Paul| title = On the Edge of Civil War| work = Time| date = 23 October 1989| url = http://www.time.com/time/archive/preview/0,10987,958833,00.html| accessdate = 13 March 2006| archive-date = 17 March 2005| archive-url = https://web.archive.org/web/20050317044925/http://www.time.com/time/archive/preview/0,10987,958833,00.html| url-status = dead}}</ref> 1988-ci ilin sonlarında Ermənistanda onlarla kəndlər 200,000 azərbaycanlı və müsəlman kürdlərin tərk etdiyi səbəbə görə boş idi.{{sfn|de Waal|2003|p=62}} Müsəlman kürdlər ermənilərə qarşı silahlı münaqişəyə qoşulmasalar da, erməni işğalı altında olan ərazilərdən qovulmuşdular.<ref>{{Cite web |title=A Conditional Coexistence:Yezidi in Armenia |url=https://www.culturalsurvival.org/publications/cultural-survival-quarterly/armenia/conditional-coexistenceyezidi-armenia |access-date=2016-08-21 |archive-date=2016-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160224092105/https://www.culturalsurvival.org/publications/cultural-survival-quarterly/armenia/conditional-coexistenceyezidi-armenia |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web|last1=Valiyev|first1=Anar|title=Reviving a Forgotten Threat: The PKK in Nagorno-Karabakh|url=http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=4621#.V7od-fkrKUk|website=www.jamestown.org|publisher=www.jamestown.org|accessdate=21 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304054237/http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=4621#.V7od-fkrKUk|archivedate=2016-03-04|url-status=live}}</ref> === Qara Yanvar === {{Main|Qara Yanvar}} [[Fayl:Bakıda Sovet qoşunları.jpg|thumb|1990-cı ildə [[Bakı]]da Sovet qoşunları]] Millətlərarası münaqişə hər iki ölkənin əhalisi arasına baş verirdi: Azərbaycanda ermənilər Ermənistana, Ermənistan azərbaycanlıları isə Azərbaycan qaçmağa məcbur olmuşdu.<ref name="Croissant"/> Dağlıq Qarabağda vəziyyət Sovet hakimiyyətinin idarəsində çıxmışdı: 1989-cu ilin yanvarında Moskvada mərkəzi hökuməti müvəqqəti olaraq bölgəyə nəzarət edirdi və bu vəziyyət bir çox ermənilər tərəfindən yaxşı qarşılanmışdı.<ref name="dewaal"/> 1989-cu ilin sentyabrında Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin (AXC) rəhbərləri və onların artan tərəfdarları Ermənistana və DQMA keçən dəmir yolunu blokada etməyi bacarmışdı. Bu Ermənistanın iqtisadiyyatına ciddi dərəcədə sarsıdıcı zərbə yetirmişdi, çünki, yük və malların 85%-i dəmir yolu vasitəsilə Ermənistana gəlirdi.<ref name="Croissant"/> Bəziləri iddia edir ki, bu Ermənistanın Naxçıvan MSSR qarşı embarqosuna cavab idi.<ref name="cornell"/> Ermənistanda dəmir yolu xidmətinin pozulmasından sonra, erməni yaraqlıları Ermənistana daxil olan Azərbaycan qatar qruplarına hücumlar edirdi.<ref name="Kaufman"/> 1990-cı ilin yanvarında ermənilərin Bakıda sıxılması nəticəsində, Qorbaçov asayişi bərpa etmək üçün fövqəladə vəziyyət elan etdi və DMV qoşunlarını göndərməsini əmr etdi. Azərbaycanda artan müstəqillik hərəkatından əvvəl, Sovet rejimi dağılmağa yaxın olduğundan, Qorbaçov hadisələri zorla idarə etmək üçün Azərbaycana Sovet qoşunlarını göndərdi. 1990-cı il yanvarın [[19 yanvar|19]]-dan [[20 yanvar|20]]-nə keçən gecə, saat 23.30-da [[Bakı]] şəhərinə keçmiş Sovet İttifaqının qoşun hissələri fövqəladə vəziyyət elan edilmədən yeridilmiş, dinc əhaliyə divan tutulmuş, yüzlərlə insan qətlə yetirilmiş, yaralanmış və itkin düşmüşdür.<ref name="Audrey">Audrey L. Altstadt. [https://www.avetruthbooks.com/2017/11/audrey-l-altstadt-azerbaijani-turks-1992.html The Azerbaijani Turks: power and identity under Russian rule] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220521053048/https://www.avetruthbooks.com/2017/11/audrey-l-altstadt-azerbaijani-turks-1992.html |date=2022-05-21 }}. Series: Hoover Institution Press Publication 410. Stanford, CA: Hoover Institution Press, Stanford University, 1992, p. 215. ISBN 0817991824</ref> "Şit" təşkilatının müstəqil hərbi ekspertlərinin hesabatı, hərbçilərin atəş iddialarını rədd edib, Bakı yollarında silahlanmış insanların qurduğu barrikadalara aid heç bir dəlil tapmamışdı.<ref name="Audrey"/> Daha sonra [[komendant saatı]] elan olundu və MVD əsgərləri və güclənən Azərbaycan Xalq Cəbhəsi arasında şiddətli qarşıdurmalar baş verdi. Bunun nəticəsində, Bakıda 120 azərbaycanlı və səkkiz MVD əsgəri həlak olmuşdu.<ref>{{cite news | last = Smolowe | first = Jill | title = The Killing Zone | work = TIME Magazine | date = 29 January 1990 | url = http://www.time.com/time/archive/preview/0,10987,969280,00.html | accessdate = 25 February 2006 | archive-date = 9 September 2005 | archive-url = https://web.archive.org/web/20050909033028/http://www.time.com/time/archive/preview/0,10987,969280,00.html | url-status = dead }}</ref> Bu müddət ərzində Azərbaycanın Kommunist Partiyası ləğv olunmuşdu və gecikmiş əmr, əsasən şəhərin erməni əhalisi qorunmasına yox, partiyanın hakimiyyətdə saxlanmasına hesab olunmuşdu.<ref>Abu-Hamad, Aziz, et al. [http://hrw.org/reports/1995/communal/ Playing the "Communal Card": Communal Violence and Human Rights] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121011042435/http://www.hrw.org/reports/1995/communal/ |date=2012-10-11 }} Human Rights Watch.</ref> "[[Qara Yanvar]]" kimi adlanan bu hadisələr, Azərbaycan və mərkəzi hökumət arasında əlaqələri gərginləşdirdi. === Qazaxda döyüşlər === {{Main|Ermənilər tərəfindən işğalı edilmiş Qazax rayonun kəndləri}} {{Azərbaycanın işğal olunmuş əraziləri}} Azərbaycanın Ermənistan ərazisində bir neçə anklavı vardır: şimal-qərbdə [[Yuxarı Əskipara]], [[Barxudarlı]] və [[Sofulu (Qazax)|Sofulu]] və Azərbaycan Respublikasının [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nda [[Kərki]] ərazisi. Erkən 1990-cı illərdə Azərbaycanın [[Bağanis Ayrım]] kəndi Ermənistan hərbçiləri tərəfindən gündəlik hücuma məruz qalırdı.<ref name="Cullen">Cullen, Robert. "A Reporter at Large, Roots." ''[[The New Yorker]]''. 15 April 1991.</ref> Eyni zamanda, erməni qüvvələri Ermənistan ərazisində, Azərbaycan anklavlarına və Azərbaycanın Qazax və Sədərək rayonunda yerləşən sərhəd kəndlərinə hücum edirdi. 1990-cı il martın 26-da erməni hərbçilər bir neçə maşınla Bağanis kəndinin sərhədinə gəldi. Qaranlıqda onlar sərhədi keçib, Azərbaycanın [[Bağanis Ayrım]] kəndinə hücum etdi. Təxminən 20 ev yandırıldı və 8–11 azərbaycanlı kəndli qətlə yerinə yetirilmişdir.<ref name="Аскипар"/> Bir ailənin üzvlərinin cəsədləri, o cümlədən körpələr, yanmış evlərin xarabalıqlarında aşkar edilmişdir. Sovet Daxili İşlər Nazirliyinin qoşunları Bağanıs Ayrıma çatanda, təcavüzkarlar artıq qaçmışdı.<ref name="Cullen"/> 18 avqustda çoxlu sayda erməni yaraqlılarının Azərbaycan sərhədinə yaxın toplanması müşahidə edilirdi. Növbəti gün erməni silahlıları Azərbaycanın Yuxarı Əskipara, Bağanis Ayrım, Aşağı Əskipara və Quşçu Ayrım kəndlərini raketli qumbaratan və hava toplarından istifadə edərək bombaladı.<ref name="Аскипар">{{Cite news| script-title=ru:АРМЕНИЯ – АЗЕРБАЙДЖАН: ЭТО УЖЕ ПРОСТО ВОЙНА| work=Vlasts| url=http://www.kommersant.ru/doc-rss.aspx?DocsID=266481| date=20 August 1990| language=ru| access-date=21 August 2016| archive-date=10 June 2011| archive-url=https://web.archive.org/web/20110610013814/http://www.kommersant.ru/doc-rss.aspx?DocsID=266481| url-status=live}}</ref> İrəvandan dörd helikopterlə gətirilən əlavə yardımın hesabına, erməni qüvvələri Yuxarı Əskipara və Bağanis Ayrımı ələ keçirə bildi.<ref name="Аскипар"/> === Çaykənd əməliyyatı === {{Main|Çaykənd əməliyyatı}} 1991-ci ilin yazında Prezident Qorbaçov yeni ittifaq müqaviləsi əsasında saxlanılmasına dair referendumun keçirilməsi nəzərdə tutulan [[Suveren Dövlətlər Birliyi|Şura Müqaviləsi]] adlı xüsusi referendum keçirdi. Yeni seçilən, Sovet respublikalarında hakimiyyətə qeyri-kommunist liderlər, o cümlədən Rusiyada [[Boris Yeltsin]] (Qorbaçov Sovet İttifaqının prezidenti idi), Ermənistanda [[Levon Ter-Petrosyan]] və Azərbaycanda [[Ayaz Mütəllibov]] gəlmişdi. Azərbaycan rəhbərliyi referendumun keçirilməsinə razılıq verdi, Ermənistan isə beş digər müttəfiq respublika ilə birlikdə boykot yolunu seçdi.<ref name="Croissant"/> Qarabağda bir çox erməni və azərbaycanlılar özlərini müdafiə etmək üçün silah yığmağa başlayırdı. Mütəllibov regionda erməni yaraqlılarını silahsızlaşdırmaq üçün birgə hərbi əməliyyat başlanmasında Qorbaçovdan dəstək istəyirdi. Bunun nəticəsində, [[Çaykənd əməliyyatı]]nda Sovet Müdafiə və Daxili İşlər nazirliklərinin, həmçinin Azərbaycan XTMD-nin 6 minlik qüvvəsi ermənilərin yaşadığı rayonlara qarşı yeridildi. Bu qüvvələrin 3 min nəfəri Azərbaycan [[Xüsusi Təyinatlı Milis Dəstəsi]]nə məxsus idi və əsas ağırlıq da onların üzərinə düşürdü. Çaykəndin azad edilməsi SSRİ-nin rəhbəri Mixail Qorbaçov, SSRİ müdafiə naziri, SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri, Azərbaycanın rəhbəri Ayaz Mütəllibov səviyyəsində müzakirə olunmuş, respublika rəhbərlərinin hamısı [[Göygöl rayonu|Xanlara]] (indiki Göygöl) gəlmiş və 1991-ci ilin aprelin 30-da başlamış əməliyyat mayın 4-də tamamlanmışdı.<ref>{{cite web|title=Çaykəndin azad olunması hekayəsi|url=http://news.xezerinfo.az/1802-%C3%87ayk%C9%99ndin-azad-olunmas%C4%B1-hekay%C9%99si-(H%C6%8FQ%C4%B0Q%C6%8FTL%C6%8FR---FAKTLAR).html|website=news.xezerinfo.az|publisher=news.xezerinfo.az|accessdate=21 avqust 2016|archiveurl=http://news.xezerinfo.az/1802-%C3%87ayk%C9%99ndin-azad-olunmas%C4%B1-hekay%C9%99si-(H%C6%8FQ%C4%B0Q%C6%8FTL%C6%8FR---FAKTLAR).html|archivedate=21 avqust 2016}}</ref> Əməliyyat zamanı baş verən zorakılıq, ermənilər arasında Qarabağ münaqişəsinin yeganə həllini yalnız hərbi yolla inamını gücləndirdi.<ref name="dewaal"/> === Sülh danışıqları üçün ilk cəhd === {{Main|Jeleznovodsk Kommünikesi}} İlk sülh vasitəçilik səyləri 1991-ci il sentyabrda, [[Rusiya]] prezidenti [[Boris Yeltsin]] və [[Qazaxıstan]] prezidenti [[Nursultan Nazarbayev]] tərəfindən edilmişdi. 20–23 sentyabrda Bakı, Gəncə, Xankəndi və İrəvanda sülh danışıqlarından sonra, tərəflər Rusiyanın [[Jeleznovodsk]] şəhərində [[Jeleznovodsk Kommünikesi]]ni yazmağa razılaşdı. Müqaviləni Yeltsin, Nazarbayev, Mütəllibov və Ter-Petrosyan imzalamışdı.<ref>{{cite web|url=http://www.c-r.org/our-work/accord/nagorny-karabakh/keytexts6.php|title=Zheleznovodsk Declaration|date=23 September 1991|accessdate=22 April 2010|archive-date=5 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100705185255/http://www.c-r.org/our-work/accord/nagorny-karabakh/keytexts6.php|url-status=live}}</ref> Razılaşmaya baxmayaraq, erməni hərbi birləşmələri [[Xocavənd]] və [[Hadrut]] rayonları ərazisində azərbaycanlı sakinlərə qarşı hücumlara etdi.<ref name="jeleznovodsk">{{cite web|title=SON 16 İLDƏ İLK DƏFƏ: AZƏRBAYCAN və ERMƏNİSTANIN DÖVLƏT BAŞÇILARI BİRGƏ QARABAĞ SƏNƏDİ İMZALADILAR|url=http://mediaforum.az/articles.php?lang=az&page=02&article_id=20081102091908986#.V7MDzfkrKUk|website=mediaforum.az|publisher=mediaforum.az|accessdate=16 avqust 2016|archiveurl=http://mediaforum.az/articles.php?lang=az&page=02&article_id=20081102091908986#.V7MDzfkrKUk|archivedate=16 avqust 2016}}</ref> Nəticədə, bu rayonların azərbaycanlılar yaşayan kəndlərinin əksəriyyəti işğal olundu; azərbaycanlı sakinlər isə öz torpaqlarını tərk etmək məcburiyyəti qarşısında qaldılar.<ref name="jeleznovodsk"/> 1991-ci il 20 noyabrda [[Xocavənd rayonu]]nun rayonunun [[Qarakənd]] kəndinin yaxınlığında, [[Ağdam]] rayonunun [[Mərzili]] kəndi ərazisində erməni hərbi dəstələri [[Qarakənd faciəsi|Azərbaycana məxsus hərbi helikopteri]] vurdu.<ref>{{cite book |title=Stopping Wars and Making Peace: Studies in International Intervention |last1=Eichensehr |first1=Kristen |last2=Reisman |first2=W.Michael |year=1998 |publisher=Martinus Nijhoff Publishers |location= Leiden, The Netherlands|isbn= 978-90-04-17855-7 |page=54 |url=https://books.google.com/?id=tjcSb5Yw2_UC&pg=PA55&dq=November+20+Azerbaijan+helicopter&q |accessdate=22 April 2010}}</ref><ref name="krunk">{{cite book|last1=Novruzoğlu|first1=Rövşən|title=GENOSID......ECOCID|date=2005|publisher=«Adiloğlu» nəşriyyatı|location=Bakı|pages=544|accessdate=17 iyul 2016|archivedate=17 iyul 2016}}</ref> === SSRİ-nin son günlərində qarşıdurma === 1991-ci ilin sonlarında erməni hərbçiləri 1991-ci il may-iyul aylarında Azərbaycan OMON-u tərəfindən ələ keçirilən kəndlərə hücumlara başladı. Memorial təşkilatının verdiyi məlumata görə, Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən hücumları nəticəsində keçmiş [[Şaumyan rayonu (Azərbaycan SSR)|Şaumyan]], Ağdərə, Əsgəran, Aşağı Qaranlıq rayonlarında Azərbaycan kəndlərinin bir neçə min sakinləri evlərini tərk etmək məcburiyyətində qalmışdılar. Bəzi kəndlər hərbçilər tərəfindən yandırılmışdı. Ciddi zorakılıq halları (xüsusilə [[Meşəli (Goranboy)|Meşəli]] kəndində) mülki əhaliyə qarşı var idi.<ref name=memo>{{ru icon}} "[http://www.memo.ru/hr/hotpoints/karabah/HOJALY/Chapter1.htm#_VPID_5 Доклад правозащитного центра "Мемориал" о массовых нарушениях прав человека, связанных с занятием населенного пункта Ходжалы в ночь с 25 на 26 февраля 1992 г. вооружёнными формированиями] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100731043945/http://www.memo.ru/hr/hotpoints/karabah/Hojaly/Chapter1.htm#_VPID_5 |date=2010-07-31 }}." Memorial.</ref> 1991-cı ilin payızın sonunda Azərbaycan tərəfi əks-hücuma başlayanda, Ermənistan Azərbaycan kəndlərini hədəfləməyə başladı. Memoriala görə, [[Malıbəyli]] və [[Yuxarı Quşçular]] kəndlərinə ermənilər tərəfindən hücum edilmiş, evlər yandırılmış və onlarla mülki əhali öldürülmüşdür. Hər iki tərəf digər tərəfi kəndləri, artilleriya mövqelərini əhatə edən strateji nöqtə kimi istifadə etməsində ittiham edirdi.<ref name=memo/> Dekabrın 19-da Daxili İşlər Nazirliyinin qoşunları Dağlıq Qarabağ çəkilməyə başladı və bu proses 27 dekabrda başa çatdı.<ref name="Вывод ВВ">{{Cite news| script-title=ru:Завершен вывод войск из Нагорного Карабаха| author=Dmitrii Faydengold| work=[[Kommersant]]| url=http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=e9d62166-98ec-4359-8810-caf7d38148d9&docsid=2213| date=30 December 1991| language=ru| access-date=21 August 2016| archive-date=1 August 2022| archive-url=https://web.archive.org/web/20220801161223/https://cstatic.weborama.fr/iframe/sync.html?key=ids_sync&wamid=3336&src=wamf.wildcard.js&ref=www.kommersant.ru&d.r=1659370343791&| url-status=live}}</ref> Sovet İttifaqının dağılması və Dağlıq Qarabağdan daxili qoşunlar çıxarılandan sonra, münaqişə zonasında vəziyyət idarəolunmaz oldu. == Silah vakuumu == [[Fayl:Xalid Əsgərov01.jpg|thumb|Qarabağ müharibəsində Azərbaycanın qadın əsgərləri]] 1991-ci ilin payızında Sovet İttifaqının dağılmasından sonra, hər iki ölkə Qarabağ ərazisində yerləşən hərbi anbarlardan silah götürmüşdü. İlkin üstünlük Azərbaycanın xeyrinə idi. [[Soyuq müharibə]] zamanı Qafqazın müdafiəsi üçün Sovet hərbi doktrinasıda olan strategiyada qeyd olunurdu ki, [[NATO]] üzvü [[Türkiyə]] qərbdən işğalı tədbirində, Ermənistan döyüş meydanına çevriləcək. Beləliklə, Ermənistan SSR-ində yalnız üç hərbi bölmə, Azərbaycanda isə ümumi beş hərbi bölmə və beş hərbi aerodrom var idi. Bundan başqa, Ermənistanda təxminən 500, Azərbaycanda 10,000 dəmir yolu vaqonu sursat var idi.<ref>Petrosian, David. "What Are the Reasons for Armenians' Success in the Military Phase of the Karabakh Conflict?" ''Noyan Tapan Highlights''. 1 June 2000.</ref> Sovetin DİN qüvvələri çəkilməyə başlayanda, onlar erməni və azərbaycanlılara geniş hərbi arsenal və [[zireh]]li maşınlar verirdi. Üç il əvvəl Qorbaçov tərəfindən göndərilmiş hökumət qüvvələrinin əsgərləri Sovet İttifaqının digər respublikalarından idi və onların burada qalmaq üçün heç bir arzusu yox idi. Onların əksəri kasıb və cavan çağırışçılar idi. Onlar pul və hətta araq üçün silahlarını, hətta tanklarını və zirehli texnikasını hər iki tərəfə satırdı. Təminatsız silah anbarlarına görə, hər iki tərəf Qorbaçovun siyasətini münaqişə yaratmaqda ittiham edirdi.<ref name="timestepanakert">{{cite news|last=Carney|first=James|title=Former Soviet Union Carnage in Karabakh|newspaper=[[Time (magazine)|Time]]|date=13 April 1992|url=http://www.time.com/time/archive/preview/0,10987,975278,00.html|accessdate=13 April 2006|archive-date=10 March 2005|archive-url=https://web.archive.org/web/20050310121157/http://www.time.com/time/archive/preview/0,10987,975278,00.html|url-status=dead}}</ref> Noyabr 1993-cü ildə Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyinin məlumatına görə, azərbaycanlılarda silah vakuumu zamanı 286 tank, 842 [[zireh]]li texnikası və 386 ədəd artilleriya var idi.{{sfn|de Waal|2003|p=199}} [[Qara bazar]] Qərbdən silah idxalını asanlaşdırmağa kömək edirdi.<ref>{{cite book|last = Smith|first = Hedrick|title = The New Russians|publisher=Harper Perennial|year = 1991|location = New York|pages = 344–345|isbn = 0-380-71651-8 }}</ref> Silahların əksəri Rusiya və ya keçmiş Şərq bloku ölkələrindən gəlsə də, hər iki tərəf bəzi improvizasiyalar edirdi. Azərbaycan Türkiyə, İsrail və bir çox ərəb ölkələrindən əhəmiyyətli hərbi yardım və sursat almışdı.<ref name="brothersroad"/> Erməni diasporu müharibə zamanı Ermənistana əhəmiyyətli yardım məbləği göndərirdi və hətta 1992-ci ildə erməni lobbisinin təşəbbüsü ilə [[ABŞ Konqresi]] tərəfindən "Azadlığa Dəstək" Aktına qəbul edilən və Azərbaycana Amerikanın birbaşa dövlət yardımını yasaqlayan [[907-ci düzəliş]]i qəbul etməsini bacarmışdı.<ref name="Policy Argive">{{cite web|title=Policy Archive|url=http://www.policyarchive.org/handle/10207/2081|accessdate=10 February 2011}}{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> 1991-ci il 26 dekabrda Qorbaçov SSRİ rəhbərliyindən istefa verəndə, SSRİ-də respublikalar öz müstəqilliyini elan etdi və Sovet İttifaqı 31 dekabr 1991-ci il mövcudluğunu dayandırdı. SSRİ-nin süqutu Ermənistan və Azərbaycana tam miqyaslı müharibə üçün bütün maneələri aradan qaldırdı. Noyabrın 21-də Azərbaycan [[Milli Məclis]]i Qarabağın muxtar vilayət kimi statusunun ləğv etdi və vilayətin paytaxtını ''Xankəndi'' adlandırdı. Buna cavab olaraq dekabrın 10-da Qarabağda keçirilən referendumda (azərbaycanlı icması onu boykot etmişdi) ermənilərin əksəriyyəti Dağlıq Qarabağın müstəqilliyi lehinə səs verdi. 1992-ci il yanvarın 6-da separatistlərin idarə etdiyi "bölgə" Azərbaycandan öz müstəqilliyini elan etdi.<ref name="Croissant"/> Dağlıq Qarabağa Sovet daxili qoşunlarının yeridilməsi müvəqqəti idi. 1992-ci ilin fevralında keçmiş Sovet dövlətləri [[Müstəqil Dövlətlər Birliyi]]nin (MDB) üzvləri oldu. Azərbaycan qoşulmağa bitərəf olsa da, Ermənistan Türkiyənin mümkün işğal qorxusundan MDB-yə girib, təşkilatın "kollektiv təhlükəsizlik çətiri" altına keçdi. 1992-ci ilin yanvar ayında MDB qüvvələri Xankəndində öz yeni qərargahını yaratdı.<ref name="Karagiannis"/> == Ordu quruculuğu == {{Main|Qarabağ müharibəsində Azərbaycan ərazi özünümüdafiə batalyonlarının siyahısı}} [[Fayl:Soldiers of the Army of Azerbaijan during Karabakh War.jpg|thumb|Qarabağ müharibəsində Azərbaycan əsgərləri, 1992-ci il.]] Ermənilər və azərbaycanlılar arasında təsadüfi döyüşlər [[Çaykənd əməliyyatı]]ndan sonra şiddətini artırdı və hər iki tərəf minlərlə könüllüləri ordularına cəlb etməyə başladı. Ermənistanda bir çox şəxslər, tarixi erməni partizan dəstələrinin separatçı döyüşçülərini və XIX–XX əsrlərdə Osmanlı imperiyasına qarşı mübarizə aparan [[Andranik Ozanyan]] və [[Qaregin Njde]] kimi şəxsləri ideoloji rəhbər kimi qəbul edirdi.{{sfn|de Waal|2003|p=208}} 18–45 yaşlı kişilərin hökumətin hərbi xidmətə çağırışı ilə yanaşı, bir çox ermənilər mübarizə üçün könüllü olub, ''cokat'' və ya [[polkovnik-leytenant]]ın idarəçiliyi altında qırx nəfərlik dəstələr formalaşdırırdı. İlkin mərhələdə, onlar çox zaman xidmət məkanlarını özləri seçirdilər.<ref name="brothersroad"/> Bir çox əsgərlər komandanlığa birbaşa tabe olmurdu: onlar ölü əsgərlərin cəsədlərini soyurdu və [[zireh]]li nəqliyyat vasitələri üçün dizel yanacağı kimi malları qara bazarlarda satırdılar.<ref name="brothersroad"/> Qadınlar da ordulara cəlb olunur, döyüşlərdə iştirak edirdi və ilk yardım və döyüşdə yaralı insanları evakuasiya etmək kimi köməkçi rollarda xidmət edirdilər. Müharibə illərində Azərbaycanın Silahlı Qüvvələri təxminən 30.000 əsgərdən, 10.000-ə yaxın [[OMON]] döyüşçüsündən və Xalq Cəbhəsinin bir neçə min könüllüsündən ibarət idi. [[Surət Hüseynov]] Azərbaycan Ordusunun 709 saylı hərbi hissəsi yaratmışdı və Sovet ordusunun 23-cü motor piyada diviziyasının arsenalından çoxlu silah və nəqliyyat vasitələrini almışdı.{{sfn|de Waal|2003|p=199}} Qarabağ müharibəsində [[İsgəndər Həmidov]]un ''"Bozqurd"'' briqadası da fəaliyyət göstərirdi.<ref name="Gurdelik">{{cite news|last=Gurdelik|first=Rasit|title=Azerbaijanis Rebuild Army with Foreign Help|page=A3|agency=The Seattle Times|date=30 January 1994|url=http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19940130&slug=1892424|accessdate=10 January 2011|archive-date=30 September 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120930233054/http://community.seattletimes.nwsource.com/archive/?date=19940130&slug=1892424|url-status=live}}</ref> Bütövlükdə isə Azərbaycan Ordusunun maddi-texniki durumu, habelə döyüş hazırlığı qənaətbəxş deyildi. Hərbi hissələrin ayrı-ayrı siyasi qrupların təsiri altına düşməsinin fonunda nizam-intizam dərəcəsi də əhəmiyyətli dərəcədə aşağı düşmüşdü. 1991–1992-ci illərdə ordunu 30 min döyüşçü özbaşına tərk etmişdi.<ref>Azərbaycan tarixi, 7-ci cild, səh 269</ref> Sovet İttifaqının keçmiş hərbçiləri hər iki tərəfə öz xidmətlərini təklif edirdi. Məsələn, Dağlıq Qarabağda beş il yaşayan (1992–1997) keçmiş Sovet Generalı [[Anatoli Zineviç]], Ermənistanın Azərbaycana qarşı aqressiyasında iştirak edən ən yüksək rütbəli zabit idi. Müharibənin sonunda o, qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasının silahlı qüvvələrinin Baş Qərargah rəhbəri vəzifəsində çalışmışdır. O dövrdə Ermənistanın Rusiya ilə müqavilələri (1997-ci və 2010-cu ildə sonra imzalanıb) və [[Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı]] (KTMT) olmadığından, Ermənistan özü Türkiyə ilə sərhədini qorumaq məcburiyyətində idi. Müharibə zamanı Ermənistan Respublikasının hərbi qulluqçuları və avadanlığın bir hissəsi Ermənistanın Türkiyə ilə sərhədini mümkün müharibədən mühafizə edirdi. Ümumi hərbi müqayisədə 17–32 yaş qrupunda Ermənistanda hərbi xidmət üçün uyğun kişilərin sayı 550 000 nəfər, Azərbaycanda isə 1,3 milyon nəfər təşkil edirdi. Hər iki tərəfdən kişilərin əksəri Sovet ordusunda, o cümlədən [[Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)|SSRİ-Əfqanıstan müharibəsi]]ndə xidmət etmişdi və münaqişəndən əvvəl hərbi təcrübəyə sahib idi. Qarabağ ermənilərin təxminən 60%-i Sovet ordusunda xidmət etmişdi. Əksər azərbaycanlılar isə Sovet ordusunda onların xidmət zamanı tez-tez ayrı-seçkiliyə məruz qaldığından, döyüş korpuslarından daha çox tikinti batalyonlarda işləyirdi.<ref name="LOCStudies">{{cite book|last = Curtis|first = Glenn E.|title = Armenia, Azerbaijan and Georgia Country Studies|url = https://archive.org/details/armeniaazerbaija00curt|publisher=Federal Research Division Library of Congress|year = 1995|location = Washington D.C.|isbn = 0-8444-0848-4 }}</ref> Azərbaycanda dəniz məktəbi, o cümlədən iki zabit akademiyalarının yaradılmasına baxmayaraq, əsgərlərin hərbi təcrübəsinin olmaması Azərbaycanın müharibəyə hazır olmamasının əsas amillərindən biri idi.<ref name="LOCStudies"/> Azərbaycan ordusuna [[Əfqanıstan]] komandiri [[Gülbəddin Hikmətyar]] tərəfindən yardım edilirdi. Komandir Fazle Haq əsasən [[Pişəvər]]də könüllüləri cəlb edirdi və bir neçə dəstəni Azərbaycana göndərirdi.{{sfn|Taarnby|2008|p=6}}<ref>{{cite news|title=Hekmatyar sending troops to Azerbaijan|url=http://www.rawa.org/reports3.html#Hek|accessdate=23 July 2013|date=23 May 1994|agency=Revolutionary Association of the Women of Afghanistan|archive-date=13 August 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130813215040/http://www.rawa.org/reports3.html#Hek|url-status=live}}</ref> == Erkən erməni hücumları == === Xocalı soyqırımı === {{Main|Xocalı soyqırımı|Ağdaban soyqırımı|Qaradağlı soyqırımı}} [[Fayl:18 xojali ilgar.jpg|thumb|[[Ağdam]]da Xocalı soyqırımının şahidi olan qaçqın]] [[Xocalı]] 1991-cı ilin oktyabrından blokadada idi.<ref name=ganira/> Oktyabrın 30-da quru yolu əlaqəsi kəsilmiş və yeganə nəqliyyat vasitəsi olaraq helikopter əlaqəsi qalmışdı.<ref name=ganira/> Xocalıya sonuncu helikopter 1992-ci il yanvarın 28-də gəlmişdi. [[Şuşa]] şəhərinin səmasında mülki helikopterin [[Şuşa yaxınlığında Mi-8 vertolyotunun vurulması|vurulması]]<ref name="28 Yanvar 2015az.apa.az">{{cite web |url=http://az.apa.az/news/370626 |title=Ermənilərin Şuşada içərisində qadın və uşaqlar olan vertolyotu vurmasından 23 il ötür |author= |date=28 Yanvar 2015 |work= |publisher=az.apa.az |accessdate=2015-01-28 |language=az |archive-date=2015-01-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150131172821/http://az.apa.az/news/370626 |url-status=dead }}</ref> və nəticədə 41 nəfərin faciəli surətdə həlak olmasından sonra isə bu əlaqə də kəsilmişdi.<ref name=ganira/> Yanvarın 2-dən şəhərə elektrik enerjisi verilmirdi.<ref name="ganira">{{cite book|last1=Paşayeva|first1=Qənirə Paşayeva|author1=Həvva Məmmədova|title=Xocalı soyqırımı: Şahidlərin dilindən.|date=2011|publisher=Elm və təhsil|location=Bakı|isbn=978-9952-8142-7-9|pages=288|url=http://anl.az/el/Download/02.2014/Ar2011-1999.pdf|accessdate=25 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305010129/http://anl.az/el/Download/02.2014/Ar2011-1999.pdf|archivedate=2016-03-05|url-status=dead}}</ref> 1992-ci il yanvarın 2-də Ayaz Mütəllibov Azərbaycan Respublikası Prezidentinin vəzifəsini icarə etməyə davam etdi. Rəsmi olaraq yeni yaradılmış Ermənistan Respublikası Dağlıq Qarabağda separatçılara açıq olaraq hər hansı bir silah, yanacaq, ərzaq və ya digər maddi-texniki təmin olunmasını təkzib edirdi. Lakin Ter-Petrosyan sonra separatçılarının maaşlarının ödənilməsi və maddi-texniki təchizat ilə təmin edilməsini etiraf etsə də, müharibəyə öz hərbçilirinin göndərilməsini təkzib edirdi. Ermənistanı artıq Azərbaycan Respublikasının blokadası, həmçinin Azərbaycanın qonşusu olan Türkiyənin təzyiqi altında idi.<ref>{{cite book|last = Gokay|first = Bulent|title = The Politics of Caspian Oil|publisher=Palgrave MacMillan|year = 2003|location = New York|pages = 189–190|isbn = 0-333-73973-6 }}</ref> Fevralın əvvəli Azərbaycan kəndləri olan [[Malıbəyli]], [[Qaradağlı soyqırımı|Qaradağlı]] və [[Ağdaban soyqırımı|Ağdaban]] ermənilər tərəfindən işğal edildi və oranın əhalisi evlərindən qovuldu. Nəticədə ən azı 140 nəfər yaralanmış və 99 nəfər həlak olmuşdu.<ref name="cornell"/> Ermənistanın Qarabağla əlaqəsi yalnız Laçın dəhlizi vasitəsilə ora daxil olan helikopterlər vasitəsilə idi. Bölgənin tək hava limanı paytaxt Xankəndindən yeddi km məsafədə yerləşən, əhalisi təxminən 6.000–10.000 nəfər olan [[Xocalı]] şəhəri idi. Bundan əlavə Xocalı [[Qrad (silah)|Qrad]] raketlərinin artilleriya bazası kimi xidmət edirdi: Xankəndidə ermənilərin yaşadığı çoxmərtəbəli binalara 400 Qrad raketləri atılmışdı.<ref name="Kaufman"/><ref name=Walker>Walker J. Christopher (1996) The Armenian presence in mountainous Karabakh. In Wright F. R. John, Goldenberg Suzanne and Schofield Richard (eds.) Transcaucasian boundaries. London: UCL Press, pp. 89–111</ref> Fevralın sonunda erməni qüvvələri qarşıdakı hücum barədə xəbərdarlıq etdi və Azərbaycana Xocalıda atəşin dayandırması üçün ultimatum verdi.<ref name=Walker/><ref>{{Cite web |title=Bloodshed in the Caucasus: escalation of the armed conflict in Nagorno Karabakh. Human Rights Watch, 1992. ISBN 1-56432-081-2, ISBN 978-1-56432-081-0, p. 20 |url=http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/1992%20Bloodshed%20in%20Cauc%20-%20Escalation%20in%20NK.pdf |access-date=2016-08-21 |archive-date=2017-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170113170554/https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/1992%20Bloodshed%20in%20Cauc%20-%20Escalation%20in%20NK.pdf |url-status=live }}</ref><ref>The HRW report quotes the testimony of an Azerbaijani woman: "According to A.H., an Azerbaijani woman interviewed by Helsinki Watch in Baku, "After Armenians seized Malybeyli, they made an ultimatum to Khojaly… and that Khojaly people had better leave with white flag. Alif Gajiev [the head of the militia in Khojaly] told us this on 15 February, but this didn't frighten me or other people. We never believed they could occupy Khojaly""[http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/1992%20Bloodshed%20in%20Cauc%20-%20Escalation%20in%20NK.pdf Bloodshed in the Caucasus: escalation of the armed conflict in Nagorno Karabakh. Human Rights Watch, 1992. ISBN 1-56432-081-2, ISBN 978-1-56432-081-0, p. 20] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170113170554/https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/1992%20Bloodshed%20in%20Cauc%20-%20Escalation%20in%20NK.pdf |date=2017-01-13 }}</ref> Fevralın sonunda Xocalı əsasən izolyasiya olunmuşdu. Fevralın 26-da erməni qüvvələri [[366-cı motoatıcı alay]]ın [[zireh]]li texnikası və hərbi heyətinin köməkliyi ilə Xocalıya hücum etdi. Azərbaycan tərəfinin və [[Human Rights Watch]], Moskvada insan hüquqları təşkilatı [[Memorial]] və erməni komandiri [[Monte Melkonyan]]ın bioqrafiyasında olan mənbələrinin məlumatları əsasında, Qarabağ separatçıları Xocalını ələ keçirib, şəhərdən qaçan mülki əhalini öldürməkdə ittiham edilirdi.<ref name="melkonian">Melkonian. ''My Brother's Road'', p. 213.</ref> İlkin olaraq erməni qüvvələri şəhərə hücum etmək və şəhər əhalisini çıxışı üçün quru dəhlizi ayıracığını qeyd etmişdi. Nəticədə şəhərdə yanğınlar baş vermiş və fevralın 26-ı səhər saat 5 radələrində şəhər tam alova bürünmüşdür. Belə bir vəziyyətdə erməni mühasirəsində olan şəhərdə qalmış təqribən 2500 nəfər əhali yaxınlıqda azərbaycanlılar məskunlaşan Ağdam rayonunun mərkəzinə çatmaq ümidi ilə şəhəri tərk etməyə məcbur olmuşdur. Hava limanının enmə zolağı qəsdən məhv edilib yararsız günə qalmışdı. Azad dəhlizlə qaçan əhali Azərbaycanın Ağdam rayonuna yaxın ərazidə gülləyə tutulmuşdur və nəticədə çoxlu sayda insan həlak olmuşdur.<ref name="melkonian"/> Beynəlxalq qrupların vətəndaşların qəsdən qırğını ittihamlar üzləşən Ermənistan hökuməti rəsmiləri soyqırımı təkzib edib, hücumu Xocalıdan gələn artilleriya atəşinin susdurulması ilə əsaslandırmışdı.<ref>{{cite web|last1=Libaridian|first1=Gerard|title=An Armenian perspective on Khojali|url=https://www.opendemocracy.net/gerard-libaridian/armenian-perspective-on-khojali|website=www.opendemocracy.net|publisher=[[OpenDemocracy]]|accessdate=21 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220801161211/https://www.opendemocracy.net/en/armenian-perspective-on-khojali/|archivedate=2022-08-01|url-status=live}}</ref> Britaniya jurnalisti [[Tomas de Vaal]]ın fikrincə, faciə nəticəsində 485 insan (donma nəticəsində həlak olanlar da daxil) həlak olmuşdu.{{sfn|de Waal|2003|p=171}} Azərbaycan hakimiyyətinin rəsmi hesablamasında 25–26 fevralın hadisələri zamanı [[ölü sayı]] 613 nəfər idi, bunlardan da 63-ü uşaq, 106-sı qadın, 70-i isə ahıl yaşlı insanlar olmuşdur.<ref name=unhcr>{{cite web|url=http://www.unhchr.ch/Huridocda/Huridoca.nsf/0/7c3561e40d2d3d07c1256bae00447b7f?Opendocument |title=Letter from the Charge d'affaires a.i. of the Permanent Mission of Azerbaijan to the United Nations Office |publisher=Unhchr.ch |accessdate=31 May 2012 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120217010848/http://www.unhchr.ch/Huridocda/Huridoca.nsf/0/7c3561e40d2d3d07c1256bae00447b7f?Opendocument |archivedate=17 February 2012 }}</ref> 8 ailə tamamilə məhv edilmiş, 25 uşaq hər iki valideynini, 130 uşaq valideynlərindən birini itirmiş, 487 nəfər, o cümlədən 76 uşaq yaralanmışdır.<ref name=unhcr/> 1275 nəfər əsir götürülmüş, 150 Xocalı sakini itkin düşmüşdür.<ref name=unhcr/> Dövlətin və əhalinin əmlakına 1 aprel 1992-ci il tarixinə olan qiymətlərlə 5 mlrd. rubl dəyərində ziyan vurulmuşdur.<ref name=unhcr/> 1992-ci il 3 martda ''[[The Boston Globe]]'' məlumat verirdi ki, münaqişənin son dörd ili ərzində 1000 nəfər öldürülmüşdür. Məlumatda qeyd olunurdu, Xocalının meri Eldar Məmmədov 200 nəfər itkin, 300 nəfər girov və döyüşlərdə 200 nəfər yaralandığını bildirib.<ref name=ARMENIANS-KILLED-1000-AZERIS-CHARGE>{{cite news |author=Quinn-Judge, Paul |title=Armenians killed 1000, Azeris charge. |url=http://www.khojaly.net/press.html |date=3 March 1992 |work=Boston Globe |accessdate=2 March 2007 |deadurl=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070208195244/http://www.khojaly.net/press.html |archivedate=8 February 2007 }}</ref> 1992-ci ildə hüquq müdafiə təşkilatı [[Helsinki Watch]]-ın hesabatında qeyd olunurdu ki, Azərbaycan [[OMON]]u və "bəziləri silahlı olan, hərbi formada olan şəxslər mülki şəxslərin arasında idilər", bu isə erməni separatçılarının onlara atəş atmasına səbəb ola bilərdi.<ref name="Denber">Denber Rachel. ''Bloodshed in the Caucasus: Escalation of the Armed Conflict in Nagorno-Karabakh''. New York: Helsinki Watch, September 1992, pp. 19–21. ISBN 1-56432-081-2.</ref> Xocalı soyqırımından sonra [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi]]nin təzyiqi altında [[Ayaz Mütəllibov]] Azərbaycan Milli Məclisinə istefasını təqdim etmək məcburiyyətində qaldı.<ref>7.Bədəlov, Ə. Ayaz Mütəllibovun adı çəkiləndə insanın yadına Xocalı faciəsi düşür: [Milli Məclisin deputatı Səyyad Aranla müsahibə] /Ə.Bədəlov //Azərbaycan.- 2002.- 7 mart.- S.5.</ref> === Şuşanın işğalı === {{əsas|Şuşanın işğalı}} [[Fayl:Ridge Shushi battle.JPG|thumb|[[Şuşa]]ya gedən yol. [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] [[Albert Aqarunov]] erməni tankçısı [[Qaqik Avşaryan]]ı tankla burda vurmuşdur.]] 13 fevral 1988-ci ildə ermənilər [[Xankəndi]]yə ilk hücumlarından birini edəndə azərbaycanlıların çoxu [[Şuşa]]ya pənah gətirdi. Martın 28-də Azərbaycan qüvvələri Xankəndiyə hücum etməyi planlaşdırırdı və Canqasan kəndindən [[Kərkicahan]]dan yuxarıda yerləşən düşmən mövqelərinə hücum etdi. Növbəti günün günorta çağı Azərbaycan hərbiçiləri şəhərə yaxın mövqelərə yerləşsələr də, ermənilər tərəfindən hücumdan sonra geriyə çəkildi.<ref>{{cite news| script-title=ru:Весеннее оживление в Нагорном Карабахе| work=Kommersant| url=http://www.kommersant.ru/doc.aspx?fromsearch=8ee300c2-1d04-4f51-b932-9a580cb38550&docsid=4073| date=6 April 1992| language=ru| access-date=16 August 2016| archive-date=6 February 2021| archive-url=https://web.archive.org/web/20210206211546/https://www.kommersant.ru/doc/4073| url-status=live}}</ref> Xocalının zəbtindən sonrakı aylarda regionun sonuncu Şuşa istiqamətində təslim olmayan azərbaycanlı komandirlər "[[Qrad (silah)|Qrad]]" qurğularından istifadə edərək [[Xankəndi]]yə qarşı geniş miqyaslı artileriya hücum etdilər. Aprelə qədər davam edən bombalama Xankəndidə yaşayan 50.000 nəfər sakinin böyük hissəsinin bunker və zirzəmilərdə qalmasına məcbur etdi.<ref name="timestepanakert"/> Şəhərin ucqar nöqtələrinin yaxınlığında Dağlıq Qarabağdakı erməni hərbi liderlər şəhəri tutmaq üçün hücum təşkil etdilər. Mayın 8-də yüzlərlə erməni əsgəri tanklarla və vertolyotlarla Şuşaya hücum etdi. Şəhərin küçələrində şiddətli döyüşlər baş verdi və hər iki tərəfdən yüzlərlə adam həlak oldu. Sayca az olmalarına və daha zəif silahlanmalarına baxmayaraq, ermənilər mayın 9-da şəhəri elə kəçirib, azərbaycanlıların geri çəkilməsinə nail oldular.<ref name="brothersroad"/> Şuşanın işğalı qonşu [[Türkiyə]]də böyük səs-küyə səbəb oldu. Ermənistan [[SSRİ]]-dən müstəqilliyini elan etdikdən sonra Türkiyə ilə münasibətləri yaxşılaşsa da, Dağlıq Qarabağ regionunu işğalı Türkiyə və Ermənistan arasında münasibətləri zəifləşdirdi. Türkiyənin baş naziri [[Süleyman Dəmirəl]] Azərbaycana kömək etməklə bağlı təzyiq altında olduğunu qeyd etmişdi. Buna baxmayaraq, Dəmirəl müharibəyə müdaxilə etməyə qarşı olduğunu, Türkiyənin müharibəyə daxil olmasının daha böyük xristian-müsəlman münaqişəsinə səbəb ola biləcəyini bildirdi.<ref>{{cite book|last = Rubin|first = Barry|author2=Kemal Kirisci|title = Turkey in World Politics: An Emerging Multiregional Power|url = https://archive.org/details/turkeyinworldpol0000unse|publisher=Lynne Rienner|year = 2001|location = Boulder, Co|isbn = 1-55587-954-3|page=[https://archive.org/details/turkeyinworldpol0000unse/page/175 175] }}</ref> Bunun nəticəsində, Türkiyə ordusunu Azərbaycana göndərməyib, Azərbaycana əhəmiyyətli hərbi yardım etdi. 1992-ci ilin may ayında [[MDB]] qüvvələrinin hərbi komandiri marşal Yevgeni Şapoşnikov Qərb dövlətlərinə, xüsusilə [[ABŞ]]-a Qafqazdakı münaqişəyə müdaxilə etməmək barədə xəbərdarlıq etdi. Şapoşnikov "bu yerin [[Üçüncü dünya müharibəsi]]nin başlanğıcı ola biləcəyini" bildirdi.<ref name="Croissant"/> [[Şamil Basayev]]in başçılıq etdiyi çeçen qüvvələri müharibədə iştirak edən hərbi birliklərdən biri idi. Azərbaycan polkovniki Azər Rüstəmova görə 1992-ci ildə [[Şamil Basayev]] və [[Salman Raduyev]]in başçılığı altında yüzlərlə çeçen döyüşlərdə azərbaycanlılara əhəmiyyətli kömək göstərmişdi.<ref name="ArmenianWeekly">Khatchig Mouradian. "[http://ermeni.hayem.org/english/chechen-terrorists-azerbaijan.htm Terror in Karabakh: Chechen Warlord Shamil Basayev's Tenure in Azerbaijan] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110815192218/http://ermeni.hayem.org/english/chechen-terrorists-azerbaijan.htm |date=2011-08-15 }}." ''The Armenian Weekly''.</ref> Bəzi mənbələrə görə, Şamil Basayev Şuşanı tərk edən sonuncu döyüşçülərdən biri idi. Basayev qeyd edirdi ki, müharibə dindən çox, milliyyətçi xarakter daşıdığından o qüvvələrini geri çəkdi.<ref name="ArmenianWeekly"/><ref>{{cite book|url=https://books.google.com/?id=gQeZdtqC6EsC&pg=PA36&dq=basayev+gru+agent#v=onepage&q=basayev%20gru%20agent&f=false|title=Chechen Jihad: Al Qaeda's Training Ground and the Next Wave of Terror|author=Yossef Bodansky|year=2008|edition=reprint|publisher=HarperCollins|page=36|isbn=0-06-142977-5|accessdate=16 avqust 2016}}</ref> === Laçının işğalı === {{Main|Laçın uğrunda döyüş}} Şuşanın işğalından sonra Azərbaycan Milli Məclisi Azərbaycan prezidenti vəzifəsini icra edən [[Yaqub Məmmədov (siyasətçi)|Yaqub Məmmədov]] günahlandıraraq, onu güclə vəzifəsindən çıxartdı. Mütəllibov Xocalının itkisi haqqında hər hansı bir məsuliyyət daşınmasında təsdiq edən faktlar aşkar etmədiyindən, Ali Sovet öz qərarını ləğv etdi və 1992-ci il mayın 15-də o vəzifəsinə qayıtdı.<ref name="Croissant"/> 1992-ci il mayın 18-də erməni qüvvələri Ermənistanı və Dağlıq Qarabağı ayıran Laçın dəhlizinə [[Laçın uğrunda döyüş|hücum]] etdi. Laçın şəhəri zəif mühafizə olunduğundan, növbəti gün ərzində Ermənistan Silahlı Qüvvələri şəhəri ələ keçirdi və orada vuruşan Azərbaycan hərbçilərini məğlub etdi. Şəhərin alınması quru marşrutla Ermənistandan Qarabağın dağlıq bölgəsi olan Laçına qədər özünü təchizat edən karvanların bağlanamasına imkan yaradırdı.<ref name="Crossroads">{{cite book|last = Bertsch|first = Gary|title = Crossroads and Conflict: Security and Foreign Policy in the Caucasus and Central Asia|publisher=Routledge|year = 1999|location = London|pages = 167–171, 172–173, 297|isbn = 0-415-92273-9 }}</ref> Laçının itkisi Mütəllibov rejiminə son zərbə oldu. Mütəllibovun qadağasına baxmayaraq, Azərbaycanda etiraz aksiyaları keçirildi və Xalq Cəbhəsi fəalları silahlı çevrilişə nail oldular. Hökumət qüvvələri və Xalq Cəbhəsinin dəstəkçiləri arasında döyüşlər siyasi müxalifətin Bakıda parlament binasının, hava limanının və prezident ofisinin ələ keçməsinə səbəb oldu. 1992-ci il iyunun 16-da [[Əbülfəz Elçibəy]] Azərbaycanın prezidenti seçildi və [[Azərbaycan Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın bir çox siyasi fəalları deputat oldular. Azərbaycan Xalq Cəbhəsinin tərəfdarları Mütəllibovu Qarabağ müharibəsində zəif lider olmasında günahlandırırdı. Əbülfəz Elçibəy Rusiyadan yardım alınmasının əleyhinə idi. O, Türkiyə ilə yaxın əlaqələrinin tərəfdarı idi.<ref>{{cite book|last = Brown|first = Michael E.|title = The International Dimensions of Internal Conflict|publisher=MIT Press|year = 1996|location = Cambridge|isbn = 0-262-52209-8|page = 125 }}</ref> 1992-ci ilin may ayında döyüşlər Naxçıvana da çatdı.<ref>{{cite book | last =Notholt | first = Stuart| title = Fields of Fire: An Atlas of Ethnic Conflict| publisher=Troubador Publishing Ltd| year = 2008 | page = 7.17 | isbn = 1-906510-47-4}}</ref> == Gərginləşmə == === Goranboy əməliyyatı === {{Main|Goranboy əməliyyatı}} Dağlıq Qarabağ üzərində nəzarətə həlledici zərbə vurmaq üçün 1992-ci ilin yayında Azərbaycan [[Goranboy əməliyyatı|irimiqyaslı hücum]] etdi. Bu hücum Azərbaycan Ordudunun ən uğurlu hərbi irəliləyişi idi. Goranboy əməliyyatından sonra müharibə daha şiddətli mərhələyə keçdi. Əməliyyatda 8000 Azərbaycan əsgəri, dörd əlavə batalyon, ən azı 90 tank, 70 piyada döyüşş nəqliyyat vasitəsi və [[Mi-24]] hərbi helikopterləri istifadə olunmuşdu. 1992-ci il iyunun 12-də Azərbaycan ordusu Dağlıq Qarabağın mərkəzi olan [[Əsgəran rayonu]] istiqamətində geniş miqyaslı diversiya hücumuna başladı. 4000 nəfərlik iki dəstə Əsgəranın şimal və cənub mövqelərinə hücum etdi. Şiddətli döyüşlər nəticəsində Azərbaycanlılar Əsgəran rayonunun bəzi yaşayış məntəqələrində nəzarəti ələ keçirdi: [[Naxçıvanlı]], [[Dovşanlı]], [[Pircamal]], [[Dəhrəz]] və [[Ağbulaq (Xocalı)|Ağbulaq]]. [[Fayl:Destroyed Military Vehicle , Karintak, NKR.jpg|thumb|[[Daşaltı (Şuşa)|Daşaltıda]] məhv olunmuş [[BRDM-2]].]] 1992-ci il iyunun 13-də Azərbaycan hərbçiləri erməni könüllü dəstələri tərəfindən müdafiə edilən Goranboy rayonununda əks hücuma başladı. Bu üç günlük hücumun kod adı "Goranboy əməliyyatı" idi və əməliyyata [[Surət Hüseynov]] başçılıq edirdi. On beş saat Azərbaycan qüvvələrinə qarşı şiddətli mübarizəsindən sonra, iki erməni dəstəsi geri çəkilməyə məcbur oldu. Azərbaycan Ermənistan qüvvələri tərəfindən nəzarət olunan Goranboy rayonunun onlarla kəndini ələ keçirməyi bacardı və regiondan bütün mülki erməni əhalisi qaçdı. 1992-ci il iyulun 4-də azərbaycanlılar bölgənin ən böyük şəhəri olan [[Ağdərə]]ni ələ keçirdi. Azərbaycanın hücum miqyasını görən Ermənistan hökuməti, Azərbaycanı təhdid edib, birbaşa müdaxilə və Qarabağda döyüşən separatçılara kömək edəcəyini elan etdi.<ref>{{cite news| last = Goldberg| first = Carey| title = Azerbaijan Troops Launch Karabakh Offensive Conflict| newspaper = [[Los Angeles Times]]| date = 14 June 1992| url = http://www.latimes.com/| accessdate = 17 February 2007| archive-date = 6 February 2003| archive-url = https://web.archive.org/web/20030206213146/http://www.latimes.com/| url-status = live}}</ref> Goranboya hücum Ermənistan qüvvələrini Xankəndinin cənubuna doğru çəkilməyə məcbur etmişdi, harada ki, erməni komandirləri Ağdərə rayonunun mühüm [[Sərsəng su anbarı]]na nəzarət edirdi. Dağlıq Qarabağın təxminən yarısı alındığından sonra, təxminən 30 000 erməni qaçqını Xankəndidən qaçmaq məcburiyyətində qalmışdı. 1992-ci il iyunun 18-də ermənilər nəzarət etdiyi ərazilərdə fövqəladə vəziyyət elan etdi. Avqustun 15-də [[Robert Koçaryan]] və daha sonra [[Serj Sarkisyan]]ın başçılıq etdiyi qondarma DQR Dövlət Müdafiə Komitəsi yarandı. Komitəyə qismən səfərbərlik üçün çavuş və əsgərlər, 18–40 yaşlı hərbi xidmətə mövcud kişilər, 50 yaşına kimi zabitlər və keçmiş hərbi təlimli qadınlar çağırıldı.<ref>{{ru icon}} Zhirokhov, M. A. "[http://artofwar.ru/z/zhirohow_m_a/text_0100.shtml Авиация в Нагорном Карабахе] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100428054526/http://artofwar.ru/z/zhirohow_m_a/text_0100.shtml |date=2010-04-28 }}."</ref> Hərbi xidmətə çağırılanların sayı 15 000 nəfərdən artıq idi.<ref name="dewaal"/> Sürətli hərbi islahatlar ayrı-ayrı döyüşən Ermənistan könüllü dəstələrini vahid DQR Müdafiə Ordusuna çevirdi. 1992-ci ildə Azərbaycanın [[zireh]]li qoşunlarının hücumu erməni helikopterləri tərəfindən dayandırıldı.<ref name="dewaal"/> İddia olunur ki, Azərbaycanın zirehli qoşunlarının ekipaj üzvlərinin çoxu, [[Gəncə]]də yerləşən 104-cü qvardiya desant-hücum diviziyasından olan ruslar idi. 1992-ci ilin payızında Azərbaycan ordusu ağır itkilər vermişdi. Qaçılmaz məğlubiyyət ilə üzləşən Surət Hüseynov, ordusundan qalan əsgərlərini Ağdərədən çıxardı. Sürət Hüseynov daha sonra qoşunları Gəncəyə — 104-cü qvardiya desant-hücum diviziyasının hərbi bazasından sursat yığmaq üçün köçürdü. Növbəti ilin fevral-mart aylarında, DQR Müdafiə Ordusu gələcək Azərbaycan hərbi hücumlarının qarşısını ala bildi. === Sülh danışıqlarının növbəti cəhdləri === [[Xocalı soyqırımı]] və Azərbaycan prezidenti Ayaz Mütəllibovun istefasından sonra, sülh danışıqlarının yeni cəhdləri 1992-ci ilin birinci yarısında İran prezidenti [[Haşimi Rəfsəncani]]nin təşəbbüsü ilə keçirilirdi. İran diplomatları [[məkik diplomatiyası]]nı icra edərək, 1992-ci il mayın 7-də ikitərəfli danışıqlar üçün Tehrana Azərbaycan prezidentinin səlahiyyətlərinin icraçısı [[Yaqub Məmmədov (siyasətçi)|Yaqub Məmmədov]]u və Ermənistan prezidenti [[Levon Ter-Petrosyan]]ı dəvət etdi.<ref name=Strategic>{{cite web |url=http://www.csr.ir/departments.aspx?lng=en&abtid=07&depid=74&semid=989 |title=Mediation in the Karabakh Dispute |author=Dr. Mahmood Vaezi. Vice-President of the Center for Strategic Research and Head of Foreign Policy Research |publisher=Center for Strategic Research |accessdate=6 May 2010 |archive-date=22 July 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110722014529/http://www.csr.ir/departments.aspx?lng=en&abtid=07&depid=74&semid=989 |url-status=dead }}</ref><ref name=RFE>{{cite news | url= http://www.rferl.org/content/article/1097022.html | title= Caucasus: Iran Offers To Mediate In Nagorno-Karabakh Dispute | work= [[RFE/RL]] | author= Jean-Christophe Peuch | date= 25 July 2001 | accessdate= 6 May 2010 | archive-date= 18 February 2009 | archive-url= https://web.archive.org/web/20090218132555/http://www.rferl.org/content/Article/1097022.html | url-status= live }}</ref> Məmmədov, Ter-Petrosyan və Rəfsəncani beynəlxalq hüquq normalarına, sərhədlərin sabitlik tərəflərin razılığa aşağıdakı və qaçqın böhranı ilə məşğul olmaq üçün [[Tehran kommunike]]sini imzalamışdılar. Lakin sülh səyləri növbəti gün Ermənistan qoşunlarının Şuşa şəhərini və 18 mayda tamamilə [[Laçın]] şəhərini ələ keçirməsinin uğursuzluqundan sonra pozuldu.<ref>{{Cite news|url=http://www.portugal.mid.ru/rus/news_10.html |script-title=ru:Важный документ по Карабаху или ничего особенного? |trans_title=An important document on Karabakh or one of no significance? |date=11 June 2008 |newspaper=[[Vremya Novostei]] |accessdate=May 2010 |language=ru |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100529121728/http://www.portugal.mid.ru/rus/news_10.html |archivedate=29 May 2010 }}</ref> 1992-ci ilin yayında ATƏM (sonradan [[Avropa Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı]] oldu) [[Helsinki]]də 11 ölkədən təşkil olunan [[Minsk qrupu]]nu yaratdı. Görüş Fransa, Rusiya və ABŞ-ın birgə başçılığı altında keçirilirdi. Lakin 1992-ci ildə, qrupun illik sammitində, təşkilat problemi həll edə bilmədi və Sovet İttifaqı dağıldıqdan sonra bir çox yeni problemlər yaranmışdı: [[Yuqoslav müharibələri]], [[Dnestryanı]] separatçı respublikası ilə Moldovanın müharibəsi, [[Çeçenistan]]da separatçı hərəkatı, Rusiya, Abxaziya və Osetiya ilə Gürcüstanın yeni mübahisələri gündəliyin əsas məsələlər idi.<ref>{{cite book| last = Freire| first = Maria Raquel| title = Conflict and Security in the Former Soviet Union: The Role of the OSCE| url = https://archive.org/details/conflictsecurity0000frei| publisher=Ashgate| year = 2003| location = Burlington, VT| isbn = 0-7546-3526-0}}</ref> ATƏM atəşkəsə nəzarət və humanitar yardım daşımaların məcburi qaçqın göndərilirməsini qorumaq üçün NATO və MDB sülhməramlılarının istifadəsini təklif edirdi. Bir neçə atəşkəs iyun hücumundan sonra qüvvəyə minsə də, Ermənistan tərəfindən dəstəklənən Avropa sülhməramlı qüvvələrinin Qarabağda yerləşmə planları alınmadı. Qarabağa 100 beynəlxalq müşahidəçi göndərilməsi ideyası dəfələrlə qaldırılsa da, iyul ayında Azərbaycan və Ermənistan rəhbərləri arasında danışıqlar tamamilə pozulmuşdu. Rusiya Qafqazda NATO-nun çoxmillətli sülhməramlı qüvvələrinin tam əleyhinə idi.<ref name="Croissant"/> === Ağdərə və Xocavənd toqquşmaları === {{Main|Ağdərə və Xocavənd toqquşmaları}} [[Fayl:Azerbaijani warriors during Nagorno-Karabakh War.jpg|thumb|left|1992-ci ildə [[Dağlıq Qarabağ]]da Azərbaycan hərbçiləri]] İyunun sonunda Azərbaycan Qarabağın cənub-şərqində yerləşən [[Xocavənd]] şəhərinə yeni hücum hazırlayırdı. Hücum qüvvəsinə çoxlu tanklar, Xocavənd və [[Qırmızı Bazar]] yaxınlığında [[Maçkalaşen]] və Cardar cəbhələrində [[zireh]]li döyüş maşınların və [[zireh]]li piyada dəstələrin daxil idi. Xocavəndin alay komandiri [[Monte Melkonyan]] ağır zirehli texnikanın olmamasına baxmayaraq, Azərbaycan qüvvələri tərəfindən təkrar hücum cəhdlərini zərərləşdirməyi bacarmışdı.<ref name="brothersroad"/> 1992-ci il avqustun sonunda qondarma Dağlıq Qarabağ hökumətində siyasi gərginlik, hökumət üzvlərinin avqustun 17-də istefa verməsi ilə nəticələndi. Hakimiyyət sonradan Dövlət Müdafiə Komitəsi tərəfindən çağırılan şuraya fərz edildi. [[Robert Koçaryan]]ın başçılığı altında olan şuraya, münaqişənin sonuna qədər müvəqqəti olaraq anklavın idarə edilməsi tapşırıldı.{{sfn|de Waal|2003|pp=196-197}} Eyni zamanda Azərbaycan təyyarə hücumlarına başladı.<ref>{{cite news| last = Dahlburg| first = John-Thor| title = Azerbaijan Accused of Bombing Civilians|work=Chicago Sun-Times| date = 24 August 1992| url = }} Kocharyan's assertion in regard to the former allegation was confirmed by the testimonies given by Russian and Ukrainian pilots, hired to fly in the Azerbaijani air force, after being shot down by Armenian forces near Stepanakert. The pilots claimed that their Azerbaijani commanders outlined the air strikes to explicitly target civilian rather than military targets, thereby instowing panic upon the city's populace: {{ru icon}} ''Русские наемники воевавшие в Карабахе''. Documentary produced and broadcast by [[REN TV]].</ref> === Qışın yaxınlaşması === [[Fayl:Azerbaijani refugees from Karabakh during the war 2.jpg|thumb|Qarabağ müharibəsində Azərbaycan qaçqınları, 1992-ci il.]] Qış yaxınlaşdıqca hər iki tərəf əsasən qaz və elektrik kimi resursları daxili istifadə üçün qoruyurdu. Qarabağda yaşayan erməni sakinləri iqtisadi avtomobil yolunun açılışına baxmayaraq, Azərbaycanın tətbiq etdiyi iqtisadi blokadadan böyük əziyyət çəkirdi.<ref name="Croissant"/> [[Metsamor]] AES bağlandıqdan sonra, Ermənistanın iqtisadiyyəti ərzaq çatışmazlığı və enerji çatışmazlığından çətinlik çəkirdi: Gürcüstanda Abxaziya və Osetiya separatçılarına qarşı vətəndaş müharibələri başlamışdı, təchizatı karvanlara basqınlar edilmişdi və Ermənistandan Rusiyaya keçirilən neft kəməri dəfələrlə dağıdılmışdı. 1991–1992-ci illərin qışı kimi, 1992–1993 qışı da çox soyuq idi: Ermənistan və Qarabağ ərzində bir çox ailələr istilik və isti suyun olmamasından çətinlik çəkirdi.<ref name="Leonidas">{{cite book| last = Chrysanthopolous| first = Leonidas T.| title = Caucasus Chronicles: Nation-building and Diplomacy in Armenia, 1993–1994| url = https://archive.org/details/caucasuschronicl0000chry| publisher=[[Gomidas Institute]]| year = 2002| location = Princeton| isbn = 1-884630-05-7 }}</ref> Erməni diasporası pul yığıb, Ermənistana təchizatı yardım edirdi. Dekabr ayında Ermənistana [[Gürcüstan]]ın Qara dəniz limanı olan [[Batumi]] vasitəsilə ABŞ-dan iki daşıma ilə 33,000 ton taxıl və 150 ton uşaq qidası gətirilmişdi.<ref name="Leonidas"/> 1993-cü ilin fevral ayında, [[Avropa İqtisadi Birliyi]] Ermənistana 4.5 milyon [[Avropa valyuta vahidi]] (ECU) yolladı.<ref name="Leonidas"/> Ermənistanın cənub qonşusu [[İran]], Ermənistana güc və elektrik enerjisi ilə təmin edilməsi ilə iqtisadi yardım edirdi. Elçibəyin İran üçün təhlükəli olan [[Bütöv Azərbaycan]] ideyasını dəfələrlə gündəmə gətirməsi iki ölkə arasında münasibətlərində soyuqlaşma yaratmışdı.<ref>{{cite web|last1=Brown|first1=Roland Elliott|title=Strange Triangle: Iran, Armenia, and Azerbaijan|url=https://en.iranwire.com/features/6102/|website=en.iranwire.com|publisher=en.iranwire.com|accessdate=20 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160402123532/http://en.iranwire.com/features/6102/|archivedate=2016-04-02|url-status=dead}}</ref> Qaçqın və məcburi köçkün olan azərbaycanlılar Azərbaycan hökuməti və İran tərəfindən qurulan dərmə çatma düşərgələrdə yaşayırdı. [[Beynəlxalq Qırmızı Xaç]] azərbaycanlılara yorğan paylayaraq, dekabr ayında qaçqınlar üçün qida ayırmışdı.<ref>{{cite news|last=Sammakia |first=Nejla |title=Winter Brings Misery to Azerbaijani Refugees |work=San Francisco Chronicle |date=23 December 1992 |url=http://sfgate.com/chronicle/ |accessdate=8 August 2006 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060811044703/http://www.sfgate.com/chronicle/ |archivedate=11 August 2006 }}</ref> Azərbaycanın iqtisadiyyatı [[Azərbaycanda neft sənayesi|neft sənayesinin]] dayanmasından çətinlik çəkirdi. Ölkənin neft emalı zavodları tam gücü ilə işləmirdi və hasilat normaları hesablamalardan aşağı idi. 1965-ci ildə Bakıda neft yataqlarından ilə 21,5 milyon ton neft ixrac edilirdisə, 1988-ci ildə neft ixracının sayı demək olar ki, 3,3 milyon aşağı düşmüşdü. Köhnəlmiş Sovet emalı avadanlıqları və Qərb neft şirkətləri tərəfindən müharibə regionda investisiya istəksizliyi, Azərbaycana neftin istehsalında maneə olurdu.<ref name="Croissant"/> == 1993-cü ilin yayı == === Münaqişələr === Kəskin qışa baxmayaraq, yeni ilə hər iki tərəf həvəslə gözləyirdi. Azərbaycan prezidenti Elçibəy Ermənistan prezidenti Ter-Petrosyanla münaqişənin həllinə optimizlə baxmasını ifadə etmişdi. Lakin belə ümidlər 1993-cü ildə puç oldu. Rusiya prezidenti [[Boris Yeltsin]] və ABŞ prezidenti [[Corc Herbert Uoker Buş]]un yeni atəşkəs çağırışlarına baxmayaraq, bölgədə hərbi əməliyyatları yenidən qaynadı.<ref>{{cite news| last = Bourdreaux| first = Richard| title = Despite Appeals, Karabakh Battles Rage| work = The Los Angeles Times| date = 5 January 1993| url = http://www.latimes.com/| accessdate = 8 February 2007| archive-date = 6 February 2003| archive-url = https://web.archive.org/web/20030206213146/http://www.latimes.com/| url-status = live}}</ref> Ermənistan Silahlı Qüvvələri 1992-ci ilin payızından Qarabağın şimalında azərbaycanlıların idarə ətdiyi kəndlərə yeni hücumlar etdi. Hərbi məğlubiyyətlər Azərbaycanın daxilində gərginlik yaratmışdı. Çarəsiz qalan Azərbaycan ordusunun müdafiə naziri [[Rəhim Qazıyev]] və [[Rövşən Cavadov]]un briqadası kömək üçün Rusiyaya üz tutmuşdu. Hərbi hissələrin yerləşməsi haqqında ölkənin daxili naziri İsgəndər Həmidov və Qazıyev arasında siyasi gərginlik, fevralın 20-də Qazıyevin istefası ilə nəticələndi. Ermənistanda da eyni siyasi gərginlik yaranmışdı və ermənilərin prezident Ter-Petrosyana qarşı narazılığı artırdı.<ref>{{cite news| title = Armenians Rally to Protest Leader| work = The Los Angeles Times| date = 6 February 1993| url = http://articles.latimes.com/1993-02-06/news/mn-1065_1_armenians-rally-to-protest-leader| access-date = 2016-08-15| archive-date = 2017-02-14| archive-url = https://web.archive.org/web/20170214200914/http://articles.latimes.com/1993-02-06/news/mn-1065_1_armenians-rally-to-protest-leader| url-status = dead}}</ref> === Kəlbəcər === {{Main|Kəlbəcər döyüşü}} [[Fayl:Azerbaijani refugees from Kalbajar 2.jpg|thumb|1992-ci ildə [[Kəlbəcər rayonu]]nu tərk edən azərbaycanlı qaçqınlar]] Şimali Qarabağın qərbində yerləşən [[Kəlbəcər rayonu]], Ermənistan ilə həmsərhəddir və bölgənin rəsmi sərhədləri xaricində idi. 1993-cü il mart ayında ermənilərin işğal etdiyi [[Tərtər rayonu]]nun ərazisində [[Sərsəng su anbarı]] azərbaycanlılar tərəfindən hücuma məruz qalmışdı. Monte Melkonyanın döyüşçüləri Aşağı Qaranlıq rayonunu tutduqdan sonra Kəlbəcəri işğal etmək niyyətində idi.<ref name="brothersroad"/> Prezident Elçibəy iki ay müddətinə fövqəladə vəziyyət elan edib, universal çağırış təqdim etdi. Azərbaycanlıların [[701 saylı hərbi briqada|hərbi müxalifəti]] Melkonyanın döyüşçülərinə regionda və bir neçə tərk edilmiş [[zireh]]li avtomobil və tankların ələ keçmə imkanını verdi. Aprel ayının 1-də, səhərə yaxın erməni və rus hərbi qoşunları, Ermənistan tərəfdən eyni vaxtda sərhəd boyu ağır artilleriya atəşinin və [[zireh]]li texnikanın köməyi ilə 2000 nəfərdən çox canlı qüvvə ilə qəti hücuma keçdi. [[Söyüdlü]], [[Dikyurd]], [[Yellicə]], [[Ayrım]] sərhəd məntəqələrində Azərbaycan ordusu onlardan qat-qat üstün qüvvələrin qarşısında tab gətirməyib, döyüşərək geriyə çəkilməyə məcbur oldu. Bunun nəticəsində, həmin mövqelər ermənilərin əlinə keçdi.<ref name=akif/> Yalnız [[Zəylik]] istiqamətində ermənilərin hücumunun qarşısı alındı. Zəylikdə olan Azərbaycan qüvvələri son iki gün ərzində ermənilərin mövqelərinə və [[Basarkeçər]]ə 200-dək top mərmisi atmışdı.<ref name=akif>{{cite book|last1=Kamal|first1=Akif|title=KƏLBƏCƏR BATALYONU VƏ ƏFSANƏVĠ ALAY|date=2012|publisher=Azərnəşr|page=164|url=http://anl.az/el/Kitab/Azf-269125.pdf|accessdate=20 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418180753/http://anl.az/el/Kitab/Azf-269125.pdf|archivedate=2020-04-18|url-status=live}}</ref> 3 apreldə artıq erməni qoşunları Kəlbəcəri idarə edirdi.<ref name="brothersroad"/> BMT Təhlükəsizlik Şurası, [[Türkiyə]] və [[Pakistan]]ın dəstəyi ilə, 1993-cü il aprelin 30-da Kəlbəcərin işğalını pisləyən, erməni işğalçılarından dərhal həmin ərazini tərk etməyi tələb edən 822 №-li qətnamə qəbul etdi.<ref name="UN">[http://www.state.gov/p/eur/rls/or/13508.htm#822 United Nations Security Council Resolution 822 passed on 30 April 1993] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060708045630/http://www.state.gov/p/eur/rls/or/13508.htm#822 |date=8 July 2006 }} A total of four UNSC resolutions were passed in regards to the conflict.</ref> [[Human Rights Watch]] məcmuəsində qeyd edirdi ki, erməni qoşunları Kəlbəcərə hücum edəndə, müharibə qaydalarının dəfələrlə pozmuşdu. Ermənilər mülki əhalinin zorla öz evlərindən çıxarmış, qəsdən atəş acçılmış və girov götürmüşdür.{{sfn|HRW|1994|p=14}} Siyasi hadisələr Azərbaycanda da baş verirdi: Surət Hüseynovun tabeçiliyindəki silahlı birləşmələr Gəncəbasar bölgəsində yerli hakimiyyət strukturlarını devirərək, Bakıya doğru hərəkət etməyə başladı. 9 iyun 1993-cü ildə Naxçıvan Ali Məclisinin sədri [[Heydər Əliyev]] prezident Əbülfəz Elçibəyin dəvəti ilə Bakıya gəldi.<ref name="sputnik">{{cite web|title=Prezidentin səlahiyyətləri Heydər Əliyevə keçdi|url=http://sputnik.az/event/20160624/405849845.html|website=sputnik.az|publisher=sputnik.az|accessdate=20 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160701031337/http://sputnik.az/event/20160624/405849845.html|archivedate=2016-07-01|url-status=live}}</ref> Bunun ardınca Milli Məclisdə [[4 iyun Gəncə qiyamı|Gəncə hadisələri]] ilə bağlı gərgin müzakirələr başladı.<ref name="sputnik"/> 15 iyun 1993-cü ildə isə Milli Məclisin iclasında prezident Əbülfəz Elçibəyin təklifi ilə deputat və [[Naxçıvan Ali Məclisi]]nin sədri Heydər Əliyev parlamentin sədri seçildi.<ref name="sputnik"/> Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Əbülfəz Elçibəy 1993-cü il iyunun 17-dən 18-nə keçən gecə qəflətən, dövlət orqanlarının rəhbərlərinə xəbər vermədən Bakı şəhərindən [[Ordubad rayonu]]nun [[Kələki]] kəndinə getdi. Bununla Əbülfəz Elçibəy Azərbaycan Respublikasının Prezidenti vəzifələrini icra etməsini qeyri-mümkün etdi.<ref name="sputnik"/> 1 iyulda Surət Hüseynov Azərbaycanın baş naziri təyin edildi.<ref>"[http://www.thestar.com/ Rebel troops push toward Azeri capital] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110224050718/http://www.thestar.com/ |date=2011-02-24 }}." ''[[Toronto Star]]''. 21 June 1993, p. A12.</ref> Prezidenti vəzifəsini icra edən Əliyev, Xalq Cəbhəsinin 33 könüllü batalyonunu etibarsız hesab edərək, ləğv etdi.<ref>{{cite news| title=Война, социальные изменения и синдромы 'ни войны, ни мира' в азербайджанском и армянском обществах| publisher=Conciliation Resources| url=http://www.c-r.org/our-work/accord/nagorny-karabakh/russian/russian15.php| author=Laura Baghdasaryan and Arif Yunusov| language=ru| access-date=2016-08-20| archive-date=2011-01-11| archive-url=https://web.archive.org/web/20110111013549/http://www.c-r.org/our-work/accord/nagorny-karabakh/russian/russian15.php| url-status=live}} "в 1993 году президент Гейдар Алиев расформировал 33 добровольческих батальона, состоявших в основном из сторонников оппозиции. Это стало во многом причиной кризиса на фронте и последовавшего захвата армянами семи районов вокруг Нагорного Карабаха."</ref> Heydər Əliyev 1998-ci il oktyabrın 11-də seçkilərdə səslərin 76,1 faizini toplayaraq yenidən [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] seçildi. === Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl və Zəngilan === {{Main|Yay toqquşmaları (1993)|Ağdam uğrunda döyüş}} [[Fayl:Allahverdi Bağırov. Xəritə.png|thumb|Qarabağ müharibəsində [[Allahverdi Bağırov]]un əllə çəkilmiş xəritəsi]] Azərbaycan xalqı yeni siyasi mənzərəyə öyrəşərkən, ermənilər iyunun 12-da Mərzili mahalı yaxınlarında Azərbaycanın yüngül [[zireh]] və piyada ilə atışmasında ölən Monte Melkonyanın İrəvanda dövlət cənazəsində iştirak edirdilər. Erməni tərəfi Bakıdakı siyasi böhrandan istifadə edirdilər — Azərbaycan qüvvələri Qarabağ cəbhəsini demək olar ki, tamamilə qorumurdu.<ref name="dewaal"/> Dörd ay siyasi qeyri-sabitlikdən sonra, Azərbaycan beş rayonunu və Dağlıq Qarabağın şimalını itirmişdi.<ref name="dewaal"/> İyunun sonunda, azərbaycanlılar anklavın son nöqtəsi olan Xocavəndi itirmişdi.<ref>{{cite web|last1=Karimli|first1=Karim|title=AGHDAM IS KARABAKH’S HEART|url=http://www.visions.az/en/news/662/7b7bfa2b/|website=www.visions.az|publisher=www.visions.az|accessdate=17 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180408114114/http://www.visions.az/en/news/662/7b7bfa2b|archivedate=2018-04-08|url-status=live}}</ref> 1993-cü il iyulun 4-də erməni qüvvələri artilleriya ilə Ağdamı bombalayıb, şəhərin əksər hissəsini [[Ağdam uğrunda döyüş|məhv]] etmişdi və bunun nəticəsində, əsgərlər və mülki vətəndaşlar şəhərdən evakuasiya edildi.<ref name="dewaal"/> Ordunun dağılması ilə üzləşən Heydər Əliyev, de fakto Qarabağ hökuməti və Minsk Qrupu rəsmiləri ilə danışıqlar aparırdı. Avqustun ortalarında ermənilər Füzuli və Cəbrayıla qoşun yeritdi. Ermənilərin Azərbaycana işğalını nəzərə alaraq, Türkiyənin baş naziri [[Tansu Çillər]], Ermənistan hökumətini Naxçıvana hücum etməsindən xəbərdarlıq etdi və ermənilərin Azərbaycan torpaqlarının çıxmasını tələb etdi. Bunun nəticəsində, minlərlə türk əsgərləri sentyabrın əvvəlində Türkiyə — Ermənistan sərhədinə göndərildi. Ermənistanda Rusiya tərəfli qüvvələr Türkiyənin hərəkətinə qarşı idi və onların münaqişəyə qoşulmasının əleyhinə idi.<ref>{{cite web|last1=Jones|first1=Dorian|title=Turkey-Russia Antagonism Playing Out in Karabakh|url=http://www.eurasianet.org/node/78206|website=www.eurasianet.org|publisher=www.eurasianet.org|accessdate=17 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160613043301/http://www.eurasianet.org/node/78206|archivedate=2016-06-13|url-status=live}}</ref> Sentyabrın əvvəllərində Azərbaycan ordusunda nizamsızlıq artmışdı. Ruslardan alınan əksər ağır silahlar döyüşlər zamanı fəaliyyətdən çıxarılmışdı. 1992-ci il iyun hücumunda Ermənistan Silahlı Qüvvələri Azərbaycan tərəfindən onlarla tanklar, yüngül [[zireh]]li texnikalar və artilleriya ələ keçirmişdi. Məsələn, 1993-cü ildə Monte Melkonyan televiziyaya müsahibəsində qeyd edirdi ki, təkcə Xocavənddə onun dəstəsi toplam olaraq 55 [[T-72]], 24 [[BMP-2]], 15 [[Zirehli adam daşıyan|APC]]; 1992-ci ildə Goranboy hücumunda 25 ədəd ağır artilleriya ələ keçirib və ya məhv etmişdir.<ref name="brothersroad"/> [[Serj Sarkisyan]], Qarabağ silahlı qüvvələrinin o zaman hərbi lideri, müharibə zamanı toplam olaraq 156 tankın ələ keçirilməsini qeyd etmişdi.{{sfn|de Waal|2003|p=316}} 1993-cü ilin yayında ermənilər küllü miqdarda Azərbaycan tərəfindən silahı ələ keçirilməsinə görə Elçibəyi tərif edirdi.<ref name="brothersroad"/> == Səmada döyüşlər == {{Main|Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri|Ermənistan Hərbi Hava Qüvvələri|Qarakənd faciəsi|Şuşa yaxınlığında Mi-8 vertolyotunun vurulması|An-2 təyyarəsinin vurulması (1991)}} Qarabağın səmalarında gedən döyüşlərdə əsas qırıcı və hücum vertolyotlarından istifadə olunurdu. Müharibədə hər iki tərəfin əsas nəqliyyat vertolyotu [[Mi-8]] və [[Mi-17]] idi. Ermənistanın hava qüvvələri cəmi iki [[Su-25]] dəstəkləyən bombardmandan ibarət idi və Su-25-lərdən biri [[dost atəşi]] zamanı məhv olmuşdu. Ermənistanda bir neçə [[Su-22]] və [[Su-17]]-lər olsa da, ölkənin köhnə uçuş aparatları müharibə dövründə ehtiyatda qalmışdı.<ref name="Topguns">{{cite news| last = Loiko| first = Sergei L| title = Ex-Soviet 'Top Guns' Shot Down, Face Possible Death as Mercenaries| work = Los Angeles Times| date = 19 July 1993| url = http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/2155582.html?dids=2155582&FMT=ABS| access-date = 15 August 2016| archive-date = 3 February 2009| archive-url = https://web.archive.org/web/20090203023849/http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/2155582.html?dids=2155582&FMT=ABS| url-status = live}}</ref> Qarabağ müharibəsi dövründə Ermənistan Azərbaycanın 28 döyüş təyyarəsini və 19 hərbi helikopterini məhv etmişdi.<ref>{{cite news| last = Melik-Shakhnazaryan| first = Hrant| title = Небо над Арцахом надежно прикрыто| work = Voskanapat| date = 26 October 2012| url = http://voskanapat.info/blog/lt_font_color_quot_ff0000_quot_nebo_nad_arcakhom_nadezhno_prikryto_lt_font_color_quot_ff0000_quot/2012-10-26-11460| access-date = 2016-08-15| archive-date = 2012-10-27| archive-url = https://web.archive.org/web/20121027152637/http://voskanapat.info/blog/lt_font_color_quot_ff0000_quot_nebo_nad_arcakhom_nadezhno_prikryto_lt_font_color_quot_ff0000_quot/2012-10-26-11460| url-status = dead}}</ref> Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri 45 qırıcıdan ibarət idi və bu qırıcılar əsasən keçmiş Sovet hərbi təcrübəli [[Rusiya]] və [[Ukrayna]]dan gətirilən muzdlular tərəfindən idarə olunurdu. Muzdlular [[MiQ-25]] və [[Su-24]] kimi inkişaf etmiş təyyarələrlə və [[MiQ-21]] kimi köhnə nəsil Sovet qırıcı bombardmanlarla ilə Qarabağa uçurdular. Muzdlulara 5000 Rusiya rublundan çox aylıq əmək haqqı ödənirdi və onlar tez-tez Xankəndini bombalamaq üçün Azərbaycanın hava bazalarından uçurdu.<ref name="Topguns"/> Ermənilərin müdafiə sisteminin quraşdırılması Azərbaycanın hava hücum qabiliyyətinə ciddi maneə yaradırdı.<ref name="Topguns"/> Azərbaycan və Ermənistanın ən çox istifadə etdiyi döyüş vertolyotu — [[Mi-24|Mil Mi-24 Krokodil]] idi. === Azərbaycan və Ermənistan təyyarə avadanlığı === Aşağıda müharibə zamanı Ermənistan və Azərbaycan tərəfindən istifadə edilən təyyarələrinin siyahısı göstərilib.<ref>[http://www.acig.org/artman/publish/article_280.shtml Air War over Nagorniy-Kharabakh, 1988–1994] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130604074555/http://www.acig.org/artman/publish/article_280.shtml |date=2013-06-04 }}. Air Combat Information Group.</ref> {| class="wikitable collapsible collapsed" ! style="text-align: left; background: #aabccc;"|Uçuş aparatı ! style="text-align: center; background: #aabccc;"|Ermənistan ! style="text-align: center; background: #aabccc;"|Ermənistanın itkiləri ! style="text-align: center; background: #aabccc;"|Azərbaycan ! style="text-align: center; background: #aabccc;"|Azərbaycanın itkiləri ! style="text-align: left; background: #aabccc;"|Qeydlər |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[Qırıcı]] |- | [[MiQ-21]] | 1 | 1 | 18 | 8 | * 1992-ci il 20 avqustda 1 Azərbaycan MiQ-21-i Şoxiy üzərində vurulub. * 1992-ci il 31 avqustda 1 Azərbaycan MiQ-21-i Şoxiy üzərində kiçik-silah atəşi ilə vurulub. * 1992-ci il 30 oktyabrda 1 və ya 2 Azərbaycan MiQ-21-i Arqadzar üzərində vurulub. * 1993-cü il yanvarda 1 Azərbaycan MiQ-21-i vurulub. * 1993-cü il 15 yanvarda 1 Ermənistan MiQ-21-i vurulub. * 1993-cü il 22 iyulda 1 Azərbaycan MiQ-21-i Ağdam və Xocavəndin arasında vurulub. * 1994-cü il 17 fevralda 1 Azərbaycan MiQ-21-i Verdenisskiy üzərində [[SA-14]] ilə vurulub. |- | [[MiQ-23]] | – | – | ? | 1 | |- | [[MiQ-25]] | – | – | 20 | ~10 | 20 MiQ-25RB Rusiya bazasından götürülmüşdür. * 1992-ci il 20 avqustda Yuri Beliçenkonun idarə etdiyi 1 Azərbaycan MiQ-25-i Çerban yaxınlığında [[SA-7]]A ilə vurulub. * 1992-ci il 30 oktyabrda 1 Azərbaycan MiQ-25-i Srxarend üzərində vurulub. * 1992-ci il 11 noyabrda 1 Azərbaycan MiQ-25-i Şuşimski üzərində vurulub. * 1992-ci ilin payızında 1 (və ya 3) Azərbaycan MiQ-25-i vurulub. * 1993-cü il 1 yanvarda 2 Azərbaycan MiQ-25-i vurulub. * 1993-cü il 15 yanvarda 1 Azərbaycan MiQ-25-i Sırxavənd və Qazançı yaxınlığında [[Petros Qevondyan]] tərəfindən [[9K38 İQLA]] ilə vurulub. * 1993-cü il yanvarda (?) 1 Azərbaycan MiQ-25-i vurulub. * 1993-cü il 22 iyulda (?) 4 Azərbaycan MiQ-25-i vurulub. Müharibənin sonunda Azərbaycan Hava Qüvvələrində 10 MiQ-25 qalmışdır. |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[Hücum uçuş aparatı|Yerdən hücum uçuş aparatları]] |- | [[Sukhoi Su-17|Su-17M]] and [[Sukhoi Su-17|Su-22]] | – | – | 4 | 1 | 1994-cü il 19 fevralda 1 Azərbaycan Su-22-i Verdenisskiy üzərində [[SA-14]]la vurulub. |- | [[Sukhoi Su-24|Su-24]] | – | – | 19–20 | ? | İlkin olaraq Azərbaycanın 3–4 Su-24-i var idi, daha sonra 16 Su-24MR Rusiya bazasından götürülmüşdür. |- | [[Sukhoi Su-25|Su-25]] | 2 | 0 | 7<ref name="Авиация в Нагорном Карабахе">{{ru icon}} Zhirokhov, Mikhail A. "[http://artofwar.ru/z/zhirohow_m_a/text_0100.shtml Авиация в Нагорном Карабахе] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100428054526/http://artofwar.ru/z/zhirohow_m_a/text_0100.shtml |date=2010-04-28 }}." Artofwar.ru.</ref> | 2 | * 1992-ci il 13 iyunda Qurbanov tərəfindən idarə olunan 1 Azərbaycan Su-25-i Murovdağ üzərində [[MANPAD]]la vurulub. * 1992-ci il 10 oktyabrda 1 Azərbaycan Su-25-i Malıbəyli yaxınlığında [[MANPAD]]la vurulub. Ermənistanın 3 Su-25-i döyüş vaxtı effektiv olmadığından, istifadə edilməyib. |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[Təlim uçuş aparatları]] |- | [[Aero L-29]] | 1<ref name="Авиация в Нагорном Карабахе"/> | – | 18 | 14 | |- | [[Aero L-39]] | 1–2 (?) | ? | 12 | ? | 1992-ci il 24 iyunda Laçın yaxınlığında Azərbaycan minimum bir L-39 itirib. |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[Hücum helikopteri|Hücum helikopterləri]] |- | [[Mi-24]] | 12<ref name="Авиация в Нагорном Карабахе"/> – 15 | 2 or 4 | 25–30 | 19–24 | Müharibənin sonunda Azərbaycan Hava Qüvvələrində altı Mi-24 qalmışdı. |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" | [[Taktiki hava daşıması|Nəqliyyat və ümumi helikopterlər]] |- | [[Mil Mi-2|Mi-2]] | 2 | ? | 7 | ? | |- | [[Mil Mi-8|Mi-8]] and [[Mil Mi-17|Mi-17]] | 7 | 6 | 13–14 | 4 | |- ! style="align: center; background: lavender;" colspan="7" |[[Nəqliyyat təyyarəsi|Nəqliyyat təyyarələri]] |- | [[Ilyushin Il-76|Il-76]] | – | – | 3 | 0 | |- | [[Antonov An-12|An-12]] | – | – | 1 | 0 | |- |[[Antonov An-24|An-24]] | – | – | 1 | 0 | |- | [[Tupolev Tu-134|Tu-134]] | 1 | 0 | 1 | 0 | |} == 1993–1994-cü il hücum dalğaları == {{Main|Horadiz əməliyyatı|Murovdağ əməliyyatı}} [[Fayl:Gravestones of Azeri soldiers died in Karabakh war.jpg|thumb|[[Şəhidlər Xiyabanı]]nda dəfn olunmuş [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] [[Vəzir Orucov]]un məzarı]] 1993-ci ilin oktyabr ayında Heydər Əliyev rəsmi olaraq prezident seçildi və itirilmiş ərazilərdən əlavə, ölkədə sosial nizamı bərpa etməyi vəd etdi. Həmin ay Azərbaycan [[MDB]]-yə qatıldı. Qış mövsümü əvvəlki il kimi oxşar şəraitlərdə keçirdi: hər iki tərəf aylar əvvəl yığılan ərzaqlar ilə dolanırdı. Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı iki sonrakı BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələri oktyabr və noyabr ayında (874 və 884) qəbul edildi.<ref name="UN"/> Yanvarın əvvəllərində, Azərbaycan qüvvələri və əfqan döyüşçüləri Füzuli rayonunun bir hissəsini, o cümlədən, İran sərhədində Horadiz dəmir yolu qovşağını [[Horadiz əməliyyatı|ələ keçirsə]] də, Füzuli şəhərini geri ala bilməmişdi.<ref name="UnholyWars">{{cite book|last = Cooley|first = John K.|title = Unholy Wars: Afghanistan, America and International Terrorism|url = https://archive.org/details/unholywarsafghan0000cool_w4p3|publisher=Pluto Press|year = 2002|location = London|pages = [https://archive.org/details/unholywarsafghan0000cool_w4p3/page/150 150]–151|isbn = 0-7453-1917-3 }}</ref> 1994-cü il yanvarın 10-da Azərbaycan Ağdərə rayonunun şimal anklavını ələ keçirmək üçün hücuma başladı. Hücumda Azərbaycan ordusu Qarabağın şimalında və cənubunda bir neçə əraziləri götürsə də, onları saxlaya bilmədi. Buna cavab olaraq, Ermənistan hərbi xidmətdə olan hərbiçiləri və Daxili İşlər Nazirliyinin qoşunlarını Azərbaycanı dayandırmaq üçün Qarabağa yolladı.{{sfn|HRW|1994|p=121}} Ermənistan hökuməti odusunun sıralarını gücləndirmək üçün, yaşı 45-ə qədər olan kişilərin orduya çağırılması üçün fərman imzaladı. Bu dövrdə xidmətdə olan bir neçə Ermənistan əsgərləri Azərbaycan qüvvələri tərəfindən əsir götürülmüşdü.{{sfn|HRW|1994|pp=122-123}} Azərbaycanın hücumlarında çarəsizlik artdıqca, ölkənin hərbi rəhbərləri heç bir hərbi təlim almayan, 16 yaşlı gənc oğlanları cəlb edib, onları səmərəsiz [[canlı sədd]] hücumlarında iştirak etməyə göndərirdi. Qışda reallaşan iki hücumda Azərbaycan tərəfi təxminən 5000 nəfər itki vermişdi. Bu döyüşlərdə erməni tərəfinin itkisi isə bir neçə yüz nəfər idi.<ref name="Croissant"/> Azərbaycan əsas hücumları Kəlbəcər istiqamətində edib, bu yolla [[Laçın dəhlizi]]ndə təhlükə yaratmaq istəyirdi. Azərbaycanın ilk hücumlarına nəticəsində [[Murovdağ əməliyyatı|Ömər aşırımı alındı]]. Lakin müharibənin ən şiddətli toqquşmaları daha sonra baş verdi. Kəlbəcər istiqamətində toqquşmaların birində, Azərbaycanın uğursuz hücumu nəticəsində təxminən 1500 əsgər həlak olmuşdu.<ref>De Waal, Thomas. ''The Caucasus. An Introduction''. Oxford: Oxford University Press, 2010, p. 123.</ref> Şiddətli döyüşlər nəticəsində ermənilər Ömər aşırımını işğal etdi. === 1994-cü il atəşkəsi === {{Main|Bişkek protokolu}} Altı il gərgin döyüşlərdən sonra hər iki tərəf atəşkəsə hazır idi. Azərbaycan Ermənistan qüvvələrinin maneəsiz Bakıya yürüş planlarından xəbərdar olduğundan, [[ATƏT]]-in və ya Rusiyanın yeni atəşkəs təklifinə ümid bağlayırdı. Münaqişənin son döyüşləri [[Şaumyan rayonu (Azərbaycan SSR)|Şaumyan]] yaxınlığında gedirdi və 1994-cü ilin əvvəllərində [[Goranboy rayonu]]nun [[Gülüstan (Goranboy)|Gülüstan]] kəndində Azərbaycan və Ermənistan diplomatları atəşkəsin detallarını həyata etmək üçün görüş keçirirdi.<ref name="Croissant"/> Mayın 5-də Rusiyanın vasitəçiliyi ilə, bütün tərəflər hərbi əməliyyatlarının dayandırmağa razılaşdı. Mayın 12-si saat 00:01-dan etibarən atəşkəs rejimi barədə "Bişkek protokolu" adlı sənəd imzalandı. Azərbaycanın müdafiə naziri [[Məmmədrəfi Məmmədov]] mayın 9-da, Ermənistanın müdafiə naziri [[Serj Sarkisyan]] mayın 10-da və Dağlıq Qarabağ qoşunlarının komandanı [[Samvel Babayan]] mayın 11-də sənədi imzaladı.<ref>{{cite web|title=Atəşkəsin 21-ci ili tamam oldu - Cəbhədə kim daha çox itki verir?|url=http://tr.shafaghna.com/component/k2/item/43838-at%C9%99%C5%9Fk%C9%99sin-21-ci-ili-tamam-oldu-c%C9%99bh%C9%99d%C9%99-kim-daha-%C3%A7ox-itki-verir|website=tr.shafaghna.com|publisher=tr.shafaghna.com|accessdate=15 avqust 2016|archiveurl=http://tr.shafaghna.com/component/k2/item/43838-at%C9%99%C5%9Fk%C9%99sin-21-ci-ili-tamam-oldu-c%C9%99bh%C9%99d%C9%99-kim-daha-%C3%A7ox-itki-verir|archivedate=15 avqust 2016}}</ref> Ara-sıra döyüşlər rayonunun bəzi yerlərində davam etsə də, bütün tərəflər atəşkəs şərtlərinə əməl edəcəyini bildirmişdi.<ref>{{cite book|last = Bell|first = Christine|title = Peace Agreements and Human Rights|publisher=Oxford University Press|year = 2005|location = Oxford|isbn = 0-19-927096-1|page = 326 }}</ref> == KİV-lərin işıqlandırması == [[Fayl:Çingiz Mustafayevin məzarı.jpg|thumb|[[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] [[Çingiz Mustafayev]]in [[Bakı]]dakı [[Şəhidlər xiyabanı]]nda məzarı]] Münaqişəndən görüntülər hər iki ölkənin jurnalistlərini tərəfindən işıqlandırılırdı: [[Vardan Hovhannisyan]]ın ''[[Müharibədə və sülhdə insanların hekayəsi]]'' 2007-ci ildə [[Tribeka Film Festivalı]]nın ən yaxşı yeni sənədli kinorejissor kimi mükafat qazanmış, [[Çingiz Mustafayev]], [[Salatın Əsgərova]] və [[Alı Mustafayev]] isə ölümündən sonra [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]] adına layiq görülmüşdür. Cəbhə xəttində döyüşləri çəkən jurnalist [[Dmitri Pisarenko]] qeyd edir ki, Ermənistan və Azərbaycan jurnalistləri öz hökumətlərinin rəsmi mövqeyini sədalanadırırdı və "obyektivlik ideologiyaya görə qurban edilmişdir". Ermənistan hərbi komandanlığı azərbaycanlıların hücumlarlarından sonra müsahibələr verirdilər və onlar ağır artilleriya hücumlarının başlanmasında digər tərəfi tənqid edib, "kiçik saylı amma fəxrli ermənilərin mübarizəsini" vurğulayırdı. Buna baxmayaraq, Ermənistan qoşunları belə hərəkətlərə haqq qazandırmamaq üçün, Dağlıq Qarabağın xaricində olan kəndlərin ələ keçmə zamanı danışmaqdan imtina edirdilər. Ona görə də, erməni jurnalistlər kifayət qədər yaradıcı ehtiyac hissini "erməni əks-hücumu" və ya "zəruri hərbi əməliyyat" kimi qeyd edirdilər.<ref>{{ru icon}} "[http://www.library.cjes.ru/online/?a=con&b_id=32&c_id=736 Журналисты на войне в Карабахе: Писаренко Дмитрий (Journalists in the Karabakh War: Dmitri Pisarenko)] {{Vebarxiv|url=https://archive.today/20121221155833/http://www.library.cjes.ru/online/?a=con&b_id=32&c_id=736 |date=2012-12-21 }}." ''Biblioteka Centra Ekstremalnoy Zhurnalistiki''.</ref> Bolqarıstan jurnalisti [[Tsvetana Paskaleva]] [[Çaykənd əməliyyatı]]nın işıqlandırdı. Bəzi xarici jurnalistlər əvvəllər SSRİ-nin Soyuq müharibəni uduzmasını vurğulayıb, tədricən etnik münaqişələrin SSRİ-nin bürüdüyünü, onlardan da biri olan Dağlıq Qarabağ münaqişəsini olduğunu qeyd edirdilər.<ref name="karim">Karim H. Karim. "[https://books.google.com/books?id=8Ucl0kvNaVAC&pg=PA180 Covering the South Caucasus and Bosnian Conflicts: Or How the Jihad Model Appears and Disappears] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160419030140/https://books.google.com/books?id=8Ucl0kvNaVAC&pg=PA180 |date=2016-04-19 }}," in Abbas Malek, Anandam P. Kavoori. ''The Global Dynamics of News''. Greenwood Publishing Group, 2000; pp. 180–185.</ref> SSRİ insan hüquqları müvəkkili [[Andrey Saxarov]] Qarabağ müharibəsini — "Qarabağ məsələsi Azərbaycan üçün ambisiya, Qarabağ erməniləri üçün həyat və ya ölüm məsələsidir" kimi qeyd etmişdi.<ref name="MakingofNK"/><ref>{{cite news|author=Specter, Michael|title=Armenians Suffer Painfully in War, But With Pride and Determination|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9907E1D8103FF936A25754C0A962958260|date=15 July 1994|work=New York Times|accessdate=7 January 2007|archive-date=4 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090204094344/http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9907E1D8103FF936A25754C0A962958260|url-status=live}}</ref> == Post-atəşkəs zorakılıq və vasitəçilik == [[Fayl:Встреча с Президентом Азербайджана Ильхамом Алиевым (слева) и Президентом Армении Сержем Саргсяном.jpeg|thumb|left|2014-cü il avqustun 10-da [[İlham Əliyev]], [[Serj Sarkisyan]] və [[Vladimir Putin]]in [[Moskva]]da görüşü]] Bu gün Dağlıq Qarabağ münaqişəsi keçmiş Sovet İttifaqında, Gürcüstanın [[Abxaziya]] və [[Cənubi Osetiya]], Moldovanın [[Dnestryanı]] separatçı bölgələri ilə yanaşı bir neçə dondurulmuş münaqişələrin biri olaraq qalır. Qarabağ qondarma hökumətinin yurisdiksiyası altında qalsa da, ''de fakto'' Dağlıq Qarabağ Respublikasının öz formalaşmayan ordusunu saxlayır.<ref>{{cite book|last = Durch|first = William J ed.|title = UN Peacekeeping, American Politics and the Uncivil Wars of the 1990s|publisher=Palgrave Macmillan|year = 1996|location = New York|isbn = 0-312-12930-0|page = 444 }}</ref> KİV-lərin məlumatında erməni və azərbaycanlıların dini qeyd olunsa da, dini aspektləri əlavə ''[[casus belli]]'' kimi əhəmiyyət qazanmamışdır və Qarabağ münaqişəsinin əsası ərazi məsələsi kimi qalıb.<ref>{{cite book|last = Tishkov |first = Valery|title = Ethnicity, Nationalism and Conflict in and after the Soviet Union: The Mind Aflame|url = https://archive.org/details/ethnicitynationa00tish |publisher=Sage|year = 1997|location = London|isbn = 0-7619-5185-7|page = [https://archive.org/details/ethnicitynationa00tish/page/n150 107] }}</ref> 1995-ci ildən ATƏT-in [[Minsk Qrupu]]nun həmsədrləri münaqişənin həlli üçün Azərbaycan və Ermənistan hökumətləri ilə vasitəçilik edir. Çoxsaylı təkliflər hər iki tərəflər bir sıra güzəştlərin əsasında edilmişdir. Nəzərdə tutulan təkliflərdən biri, erməni qüvvələrinin Qarabağ ətrafındakı yeddi rayondan çəkilməsini, Azərbaycan Türkiyəyə Ermənistan vasitəsilə neft borusunun gəlirlərindən, o cümlədən bəzi iqtisadi aktivlərin bölüşməsidir.<ref name="Cohen">{{cite book|last = Cohen|first = Ariel (ed.)|title = Eurasia in Balance: US and the Regional Power Shift|url = https://archive.org/details/eurasiainbalance0000unse|publisher=Ashgate|year = 2005|location = Aldershot, England|isbn = 0-7546-4449-9|page = [https://archive.org/details/eurasiainbalance0000unse/page/60 60] }}</ref> Digər təkliflər də Azərbaycanın Qarabağa muxtariyyətinə tam müstəqillik verilməsinə ən yaxın geniş formada təmin edilməsidir. Ermənistana həm də regionda böyük iqtisadi layihələrin, o cümlədən [[Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəməri]] və [[Bakı-Tbilisi-Qars dəmiryolu xətti]] xaric edilməsi ilə təzyiq edilir.<ref name="Cohen"/> Ermənistan keçmiş prezidentin Levon Ter-Petrosyanın sözlərinə görə, Azərbaycana müəyyən Qarabağ əraziləri verərək, Qarabağ münaqişəsi 1997-ci ildə həll edilə bilərdi. Nəticədə sülh müqaviləsi bağlana bilərdi və Dağlıq Qarabağın statusu müəyyən olardı. Ter-Petrosyan qeyd edir ki, Qarabağ rəhbərliyi yanaşması maksimalistir və "onlar daha da çox şeyin əldə etməsini düşünürdülər".<ref>{{cite news|title=By Giving Karabakh Lands to Azerbaijan, Conflict Would Have Ended in '97, Says Ter-Petrosian|url=http://asbarez.com/95222/by-giving-karabakh-lands-to-azerbaijan-conflict-would-have-ended-in-%E2%80%9997-says-ter-petrosian/comment-page-1/|newspaper=Asbarez|date=19 April 2011|agency=Asbarez|access-date=15 August 2016|archive-date=1 October 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121001083625/http://asbarez.com/95222/by-giving-karabakh-lands-to-azerbaijan-conflict-would-have-ended-in-%E2%80%9997-says-ter-petrosian/comment-page-1/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|title=Ter-Petrosyan on the BBC: Karabakh conflict could have been resolved by giving certain territories to Azerbaijan|url=http://www.armenianow.com/news/29088/terpetrosyan_bbc_interview|newspaper=ArmeniaNow|date=19 April 2011|agency=ArmeniaNow|access-date=15 August 2016|archive-date=19 May 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110519030034/http://www.armenianow.com/news/29088/terpetrosyan_bbc_interview|url-status=dead}}</ref> Lakin əksər muxtariyyət təklifləri ermənilər tərəfindən müzakirə obyekti deyil hesab edilib, və rədd edilmişdir. Eyni zamanda, Azərbaycan da məsələ sakitləşmək imkanını imtina edib və müntəzəm hərbi əməliyyatlarının hələ də qüvvədə olduğunu qeyd edir.<ref>{{cite news|title = Azerbaijan threatens renewed war|agency = BBC News|date = 12 May 2004|url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3706459.stm|accessdate = 10 February 2007|archive-date = 17 April 2005|archive-url = https://web.archive.org/web/20050417141530/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/3706459.stm|url-status = live}}</ref> 1998-ci il martın 30-da Robert Koçaryan prezident seçildi və münaqişənin həlli üçün müqavilə bağlama təkliflərini davam etdirmək cəhdlərini rədd etdi. 2001-ci ildə Köçəryan və Heydər Əliyev Avropa Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı tərəfindən maliyyələşdirilən sülh danışıqları üçün [[Ki Vest]], [[Florida]]da görüşdülər. Bir sıra Qərb diplomatları optimist atmosferi ifadə etsə də, ölkə əhalisini hazırlamaq üçün kompromislər uğursuz oldu və münaqişənin sülh yolu ilə həlli ümidinin qarşısını aldı.<ref>{{cite news| last = Peuch| first = Jean-Christophe| title = Armenia/Azerbaijan: International Mediators Report Progress On Karabakh Dispute| work = [[RFE/RL]]| date = 10 April 2001| url = http://www.rferl.org/features/2001/04/10042001120004.asp| access-date = 15 August 2016| archive-date = 27 July 2006| archive-url = https://web.archive.org/web/20060727144225/http://www.rferl.org/features/2001/04/10042001120004.asp| url-status = live}}</ref> Döyüşlər nəticəsində təxminən bir milyon adama qaçqın və məcburi köçkün olmuşdur. Azərbaycanda yaşayan təxminən 400 000 erməni Ermənistana və ya Rusiyaya köçmüş və daha 30 000 insan Qarabağdan onlara qoşulmuşdur.<ref>Collin, Matthew. "[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6247776.stm Azeris criticised on human rights] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070711171759/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6247776.stm |date=2007-07-11 }}." ''BBC News''. 28 June 2007.</ref> Qarabağı tərk edənlərin çoxu müharibədən sonra qayıtmışdı.<ref>The U.S. Committee for Refugees and Immigrants. [http://www.refugees.org/countryreports.aspx?__VIEWSTATE=dDwxMTA1OTA4MTYwOztsPENvdW50cnlERDpHb0J1dHRvbjs%2BPrImhOOqDI29eBMz8b04PTi8xjW2&cid=558&subm=&ssm=&map=&_ctl0%3ASearchInput=+KEYWORD+SEARCH&CountryDD%3ALocationList= 2001 Country Report of Armenia] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080107111423/http://www.refugees.org/countryreports.aspx?__VIEWSTATE=dDwxMTA1OTA4MTYwOztsPENvdW50cnlERDpHb0J1dHRvbjs%2BPrImhOOqDI29eBMz8b04PTi8xjW2&cid=558&subm=&ssm=&map=&_ctl0%3ASearchInput=+KEYWORD+SEARCH&CountryDD%3ALocationList= |date=2008-01-07 }}. USCRI, 2001</ref> Təxminən 800,000 azərbaycanlı döyüşlərdə, həm də o cümlədən Ermənistan və Qarabağdan didərgin edilmişdir.<ref name="CIA-FACTBOOK-AJ"/> Qarabağda yaşayan müxtəlif etnik qrupları da Azərbaycan və İran hökumətləri tərəfindən inşa olunan qaçqın düşərgələrində yaşamağa məcbur edilmişdi.<ref>{{cite book|author1=Freedom House Survey Team|title=Freedom in the World: The Annual Survey of Political Rights and Civil Liberties 1993-1994|date=1994|publisher=University Press of America|pages=124-125|accessdate=15 avqust 2016|archiveurl=https://books.google.co.uk/books?id=rQ2seflb_5kC&pg=PA124&lpg=PA124&dq=iran+azerbaijan+karabakh+refugees&source=bl&ots=GA7hog2sWk&sig=5mHwYOG2re9WsArYnl58K1XN3rc&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwistNX748POAhVIJMAKHZciDasQ6AEIOjAF#v=onepage&q=iran%20azerbaijan%20karabakh%20refugees&f=false|archivedate=15 avqust 2016}}</ref> Dağlıq Qarabağ müharibəsi Azərbaycanda anti-erməni<ref>{{cite web|title=Report on Azerbaijan|url=http://hudoc.fcnm.coe.int/XMLEcri/ENGLISH/Cycle_02/02_CbC_eng/02-cbc-azerbaijan-eng.pdf|publisher=[[European Commission against Racism and Intolerance]]|accessdate=22 January 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130921073055/http://hudoc.fcnm.coe.int/XMLEcri/ENGLISH/Cycle_02/02_CbC_eng/02-cbc-azerbaijan-eng.pdf|archivedate=21 September 2013|location=Strasbourg|date=15 April 2003|page=2|quote=Due to the conflict, there is a widespread negative sentiment toward Armenians in Azerbaijani society today." "In general, hate-speech and derogatory public statements against Armenians take place routinely.|url-status=live}}</ref><ref>{{ru icon}} [[:ru:Лукьянов, Фёдор Александрович|Fyodor Lukyanov]], Editor-in-Chief of the journal ''Russia in Global Affairs'' {{cite news|title=Первый и неразрешимый|url=http://vz.ru/opinions/2011/8/2/511811.html|accessdate=12 March 2014|archive-date=22 June 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140622192546/http://vz.ru/opinions/2011/8/2/511811.html|url-status=live}}</ref><ref>Yasemin Kilit Aklar ([[Kocaeli University]]). The Teaching of History in Azerbaijan and Nationalism // [[Ab imperio]] 2/2005</ref>, Ermənistanda anti-azərbaycanlı münasibətinin yaranmasına səbəb olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.rferl.org/content/article/1065626.html|title=Nagorno-Karabakh: Timeline Of The Long Road To Peace|work=RadioFreeEurope/RadioLiberty|access-date=2016-08-15|archive-date=2014-03-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20140329025222/http://www.rferl.org/content/article/1065626.html|url-status=live}}</ref> Ermənistan Azərbaycanı 1998-ci ildən başlanılan və 2005-ci ilin dekabrında tamamlanması iddia edilən [[Cuğa nekropolu|Cuğa nekropolunda xaç daşların məhv edilməsi]]ndə suçlayır.<ref>Pickman, Sarah. "[http://www.archaeology.org/online/features/djulfa/index.html Tragedy on the Araxes] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20061121165337/http://www.archaeology.org/online/features/djulfa/index.html |date=2006-11-21 }}." ''[[Archaeology (magazine)|Archaeology]]'', 30 June 2006.</ref> Azərbaycan regionda Ermənistanın nəzarətini İkinci dünya müharibəsi zamanı Sovet İttifaqının [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|nasist]] işğalına bənzədib.{{sfn|de Waal|2003|p=274}} [[Xəzər Hərbi Tədqiqatlar İnstitutu]] (Caspian Defense Studies Institute) bildirir ki, tərəflər arasında atəşkəs müqaviləsinin imzalandığı vaxtdan keçən 22 il ərzində (1994-cü ilin 12 mayından 2016-cı ilin 12 mayınadək) Azərbaycan–Ermənistan qoşunlarının təmas xəttində Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 2 min nəfərdən artıq hərbi qulluqçusu dünyasını dəyişib və ya yaralanıb. Sözügedən müddətdə ən azı 1008 Azərbaycan hərbi qulluqçusu həlak olub. Onların 873 Azərbaycan hərbçisi erməni gülləsindən dünyasını dəyişib, 135-dən artıq Azərbaycan hərbçisi isə mina partlayışından vəfat edib. Müvafiq dövrdə isə 1205 hərbi qulluqçu cəbhə bölgəsində yaralanıb və ya xəsarət alıb. Belə ki, həmin dövrdə erməni gülləsindən yaralananların ümumi sayı isə 965 nəfərdən yuxarıdır. 240-dan artıq hərbi qulluqçu isə mina partlayışından yaralanıb. Bundan başqa, sözgüdən müddətdə cəbhə xəttində 90-dan artıq mülki vətəndaş həlak olub. Onlardan 50 nəfəri erməni gülləsindən, 40 nəfəri isə mina partlayışından həlak olublar. Müvafiq dövrdə 140 mülki şəxs cəbhə xəttində yaralanıb və ya xəsarət alıb. Onlardan 80 nəfəri erməni gülləsindən yaralanıb, 60 nəfəri isə mina partlayışından xəsarət alıb. Qeyd edilən dövrdə Azərbaycanın 10 mülki vətəndaşı girov götürülüb, sonradan qaytarılıb. İki azərbaycanlı (onlardan biri Rusiya vətəndaşıdır) hazırda işğal altında olan Dağlıq Qarabağda qondarma məhkəmə prosesinə cəlb olunub. Sözügedən dövrdə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 30-dan artıq hərbi qulluqçusu əsir götürülüb və onlardan 5-i 3-cü ölkəyə göndərilib, qalanları isə müxtəlif vaxtlarda Azərbaycana qaytarılıblar.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan: 1008 hərbi qulluqçu şəhid olub, 1205 nəfər yaralanıb – 22 illik atəşkəs (cəbhə) şəhidləri – STATİSTİKA |url=https://caspiandefense.wordpress.com/2016/05/12/az%c9%99rbaycan-1008-h%c9%99rbi-qulluqcu-s%c9%99hid-olub-1205-n%c9%99f%c9%99r-yaralanib-22-illik-at%c9%99sk%c9%99s-c%c9%99bh%c9%99-s%c9%99hidl%c9%99ri-statistika/ |access-date=2019-07-06 |archive-date=2022-03-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220328215013/https://caspiandefense.wordpress.com/2016/05/12/az%c9%99rbaycan-1008-h%c9%99rbi-qulluqcu-s%c9%99hid-olub-1205-n%c9%99f%c9%99r-yaralanib-22-illik-at%c9%99sk%c9%99s-c%c9%99bh%c9%99-s%c9%99hidl%c9%99ri-statistika/ |url-status=live }}</ref> [[Helsinki Vətəndaş Assambleyası]]nın [[Vanadzor]] Ofisi Ermənistan ordusunun atəşkəs dövründə verdiyi itkilərlə bağlı geniş təhqiqat aparıb və 1994-cü ilin mayından 2017-ci ilin martına kimi 2500-dən çox erməni hərbçisinin döyüş və qeyri-döyüş şəraitində öldüyünü yazır. Ermənistan ordusu əsas itkilərini atəşkəsin ilk illərində, xüsusən 1995 (344 nəfər) və 1997-ci (216 nəfər) illərdə verib.<ref>https://modern.az/az/news/132602 {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190706220134/https://modern.az/az/news/132602 |date=2019-07-06 }} Atəşkəs dövründə Ermənistan ordusunun itkiləri — STATİSTİKA</ref> === Azərbaycana dəyən maddi ziyan === İşğal nəticəsində Azərbaycana aid cəmi uzunluğu 25 min km olan avtomobil yolu, yenə cəmi uzunluğu 3984 m olan 160 körpü, 14,5 min km uzunluğunda elektrik xətti, 2500 elektrik transformatoru, 2 min km qaz boru xətti, 160 su anbarı, 34-dən çox qaz dağıtım stansiyası erməni işğalçıları tərəfindən dağıdılmışdır.<ref>''Ermenistan'ın Tecavüzü neticesinde Azerbaycan'ın uğradığı Sosyal-İktisadi Zararlar hakkında'', Bağımsız Analitik Araştırma Merkezi, ''Bizim Dernek Dergisi'', Eylül 2002, s.34</ref> İşğal edilmiş bölgələrdə, cəmi 140 min şagirdin oxuduğu olan 600 məktəb, 53 min şagirdin təhsil adlığı 65 peşə məktəbi, 2 yüksək öğrənim qurumu məhv edilib.<ref>Sinan Ogan,"Azerbaycan'da Mülteci Sorunu,www.turksam.org</ref> 700 səhiyyə ocağı, 800 nəfərlik xəstəxana, poliklinikalar, doğum evləri, aptek binaları, təcili yardım xəstəxanaları dağıtılmıştır. Səhiyyə xidmətinə dəyən ümumi iqtisadi ziyan 1,2 milyard dollara yaxındır.<ref>Azerbaycanlı Genç bilim adamları Sempozyumu Bildirileri,2005,İstanbul,s.211</ref> Azərbaycana aid 903 dövlət qeydiyyatında olan, 1500 Dövlət qeydiyyatında olmayan tarix və mədəniyyət abidələri, minlərcə əsərin qorunduğu 26 müzey, 8 rəsm sərgisi, 4,6 milyon kitab və əlyazma saxlanan 927 kitabxana, 85 incəsənət məktəbi, 20 mədəniyyət sarayı, 4 dövlət teatrı ermənilər tərəfindən işgal edilib.<ref>Azerbaycanlı Genç bilim adamları Sempozyumu Bildirileri,2005,İstanbul,s.213</ref> Müharibə nəticəsində Azərbaycan Respublikası milyardlarla dollar məbləğində ziyana məruz qalıb.<ref>Azerbaycan Cumhuriyeti DİB-ib beyanatı,Azerbaycan gazetesi no.36,Bakü,16 şubat,2000 .</ref> Ziyanın məbləği müxtəlif mənbələrdə fərqli göstərilir.<ref>{{cite web|title=The damage to Azerbaijan as a result of the Armenian - Azerbaijani conflict|url=http://www.virtualkarabakh.com/read.php?lang=2&menu=54&id=150#.V7uS1_krKUk|website=www.virtualkarabakh.com|publisher=www.virtualkarabakh.com|accessdate=23 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160510081257/http://virtualkarabakh.com/read.php?lang=2&menu=54&id=150#.V7uS1_krKUk|archivedate=2016-05-10|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Armenia's occupation costing billions of dollars for Azerbaijan|url=http://www.azernews.az/nation/77037.html|website=www.azernews.az|publisher=www.azernews.az|accessdate=23 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161220021727/http://www.azernews.az/nation/77037.html|archivedate=2016-12-20|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Armenians damage worth of 265 billion to Azerbaijan|url=http://en.axar.az/news/181#ad-image-0|accessdate=23 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220801161215/https://axar.az/news/gundem/181.html#ad-image-0|archivedate=2022-08-01|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Damage from Nagorno-Karabakh conflict exceeds $800 billion|url=http://vestnikkavkaza.net/news/Damage-from-Nagorno-Karabakh-conflict-exceeds-800-billion.html|website=vestnikkavkaza.net|publisher=vestnikkavkaza.net|accessdate=23 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151119142600/http://vestnikkavkaza.net/news/Damage-from-Nagorno-Karabakh-conflict-exceeds-800-billion.html|archivedate=2015-11-19|url-status=live}}</ref> [[BMT]]-nin 1994-cü ildəki hesabatında isə işğal nəticəsində [[Azərbaycan]]a dəyən ziyan 53.5 milyard [[ABŞ dolları]] səviyyəsində təsbit olunmuşdur.<ref>{{cite web |url= https://moderndiplomacy.eu/2020/11/27/can-economic-cooperation-contribute-to-sustainable-peace-in-karabakh/|title=Can economic cooperation contribute to sustainable peace in Karabakh? |author=Nicat Muradzadə |date=27 noyabr 2020 |website=moderndiplomacy.eu |publisher=Modern Diplomacy Journal |language=ingilis |access-date=27 noyabr 2020 |archive-url =https://web.archive.org/web/20201127122719/https://moderndiplomacy.eu/2020/11/27/can-economic-cooperation-contribute-to-sustainable-peace-in-karabakh/ |archive-date = 27 noyabr 2020 }}</ref> == Mövcud vəziyyət == {{Main|Madrid prinsipləri|Praqa prosesi}} [[Fayl:Парад в честь 70-летия Великой Победы - 33.jpg|thumb|left|250px|[[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin hərbçiləri [[Moskva]]da [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndə Qələbənin 70-ci ildönümünə həsr olunan paradda]] Müharibənin sonundan etibarən, bir sıra təşkilatlar münaqişəsi ilə bağlı qətnamələr qəbul etmişlər. 2005-ci il yanvarın 25-də [[AŞPA]]-nın qış hissəvi-sessiyasında "ATƏT-in Minsk Konfransının məşğul olduğu Dağlıq Qarabağ bölgəsi üzərində münaqişə" adlı 1416 (2005) saylı Qətnamə və 1690 (2005) saylı Tövsiyə qəbul olunmuşdur.<ref>{{ru icon}} "[http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/newsid_4236000/4236153.stm Резолюция ПАСЕ по Карабаху: что дальше?] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120325022435/http://news.bbc.co.uk/hi/russian/in_depth/newsid_4236000/4236153.stm |date=2012-03-25 }} (The PACE Resolution on Karabakh: What Next?)." ''BBC Russian''. 5 February 2005.</ref> Assambleya bir üzv dövlət tərəfindən xarici ərazinin işğalının həmin dövlətin [[Avropa Şurası]]nın üzvü kimi öz üzərinə götürdüyü öhdəliklərin ciddi şəkildə pozulması demək olduğunu xatırlatmış və münaqişə ərazisindən köçkün düşmüş şəxslərin öz evlərinə təhlükəsiz və ləyaqətlə qayıtması hüququnu bir daha təsdiq etmişdir.<ref>"[http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta05/ERES1416.htm Resolution 1416 (2005)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101128005101/http://assembly.coe.int/Main.asp?link=%2FDocuments%2FAdoptedText%2Fta05%2FERES1416.htm |date=2010-11-28 }}." [[Parliamentary Assembly of the Council of Europe|PACE]]. 25 January 2005.</ref> 14 mart 2008-ci il tarixində [[BMT]] Baş Məclisi özünün 62-ci sessiyasında Azərbaycanın işğal olunmuş ərazilərində vəziyyətə dair A/RES/62/244 saylı qətnamə qəbul etdi.<ref>Azimov, Araz. "[http://www.rferl.org/content/article/1079644.html Azerbaijan Criticizes France, Russia, U.S Over Karabakh Resolution] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090808235659/http://www.rferl.org/content/article/1079644.html |date=2009-08-08 }}." ''RFE/RL''. 25 March 2008.</ref> Azərbaycan Respublikasının Dağlıq Qarabağ bölgəsi və ətrafındakı silahlı münaqişənin beynəlxalq sülh və təhlükəsizliyə təhlükə törətdiyindən ciddi narahatlıq keçirən BMT Baş Məclisi Azərbaycan Respublikasının suverenliyini və beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərinin toxunulmazlığına güclü dəstəyini bir daha təsdiq edərək, bütün erməni qoşunlarının Azərbaycan Respublikasının bütün işğal olunmuş ərazilərindən dərhal, tam və qeyd-şərtsiz çıxarılmasını tələb etdi.<ref name="BMT">{{cite web|title=Dağlıq Qarabağ münaqişəsi|url=http://www.ccla.lu/az/nagorno-karabakh/conflict.php|website=www.ccla.lu|publisher=www.ccla.lu|accessdate=16 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160821021614/http://www.ccla.lu/az/nagorno-karabakh/conflict.php|archivedate=2016-08-21|url-status=live}}</ref> [[İslam Konfransı Təşkilatı]]nın 2008-ci il martın 13–14-də [[Seneqal]]ın [[Dakar]] şəhərində keçirilmiş 11-ci Zirvə konfransında, eləcə də 2009-cu il mayın 23–25-də [[Suriya]]nın [[Dəməşq]] şəhərində keçirilmiş İƏT xarici işlər nazirlərinin 36-cı konfransı Azərbaycanın maraqlarına tam uyğun olan qətnamələr qəbul etmiş, qəbul edilən sənədlərdə üzv dövlətlər bir daha erməni təcavüzünü qətiyyətlə pisləmiş, Ermənistan silahlı qüvvələrinin işğal olunmuş ərazilərdən dərhal və qeyd — şərtsiz çıxarılmasını tələb etmişlər.<ref>{{cite web |url=http://www.oic-oci.org/is11/english/res/11-SUM-POL-RES-FINAL.pdf |title=Resolutionresolutions on political affairs adopted by the eleventh session of the islamic summit conference |accessdate=13 December 2010 |archive-date=17 July 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110717013552/http://www.oic-oci.org/is11/english/res/11-SUM-POL-RES-FINAL.pdf |url-status=dead }}</ref> Buna cavab olaraq, Ermənistan rəhbərliyi Azərbaycanı "böyük beynəlxalq dəstək qazanmaq üçün İslamı istifadə etməsində" ittiham etmişdi.<ref>[http://asbarez.com/85796/muslim-states-again-condemn-armenian-%E2%80%98aggression%E2%80%99/ Organization of the Islamic Conference Again Condemns Armenia] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101005045700/http://asbarez.com/85796/muslim-states-again-condemn-armenian-%E2%80%98aggression%E2%80%99/ |date=2010-10-05 }}." ''Asbarez''. 27 September 2010.</ref> 2008-ci ildə "Moscow Defense Brief" jurnalı qeyd edir ki, Azərbaycan müdafiə xərclərinin sürətli artımı və Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin yenidən silahlanması ilə hərbi balans artıq Azərbaycanın xeyrinə dəyişib.<ref name="Mikhail Barabanov"/> 2016-cı ildə Eurasianet.org saytının analitiki Coşua Kuçera [[Pentaqon]]un yardım proqramlarının regionda uyğun balansı Azərbaycanın xeyrinə pozduğunu vurğulayır: {{cquote|müəllif=|''Düzdür, Azərbaycanın aldığı 20 milyon dollar region miqyasında kiçik görünür. Məsələn, Qırğızıstana həmin müddət ərzində eyni proqramlar çərçivəsində 118 milyon dollar ayrılıb. Amma Dövlət Departamenti son 10 ildə Ermənistanla Azərbaycana oxşar yardımı ciddi azaldır, ildə 2-4 milyon dollara salıb və təxminən eyniləşdirib.<ref>{{cite web|title=Pentaqon Azərbaycana 20 milyon dollar hərbi yardım ayırıb|url=http://www.azadliq.info/135955.html|website=www.azadliq.info|publisher=www.azadliq.info|accessdate=16 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160521143519/http://www.azadliq.info/135955.html|archivedate=2016-05-21|url-status=live}}</ref>''}} === Toqquşmalar === {{Main|Aprel döyüşləri}} [[Fayl:Dördgünlük müharibədə ermənilərin atdığı mərminin qəlpəsi.JPG|thumb|[[Dördgünlük müharibə]]də [[ermənilər]]in [[Tərtər rayonu]]na atdığı [[mərmi]]nin qəlpəsi]] 2008-ci ilin əvvəlində Ermənistan və Azərbaycan arasında gərginlik artdı. Diplomatik xəttində Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın lazım olsa ərazi bütövlüyünü hərbi yolla almaq açıqlamalarını qeyd edirdi; eyni vaxtda, təmas xətti boyunca atəş insidentlərin sayı artırdı.<ref>Yevgrashina, Lada. "[http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/L04662075.htm Azerbaijan may use force in Karabakh after Kosovo] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080306105020/http://www.alertnet.org/thenews/newsdesk/L04662075.htm |date=2008-03-06 }}", ''[[Reuters]]''. 4 March 2008. Retrieved 10 March 2008.</ref> 2008-ci ilin mart ayında Ermənistan silahlı qüvvələri Tərtərdə hərbi təxribat törətmişdir. Hər iki tərəf döyüşün başlanmasına bir-birini ittiham etmişdi. Bundan əlavə, atışmalarda əvvəlki qarşıdurmalarda snayper və ya pulemyot atəşdən fərqli olaraq, ağır artilleriyadan istifadə olunmuşdu.<ref>"[http://www.iht.com/articles/ap/2008/03/10/europe/EU-GEN-Armenia-Azerbaijan.php 4 killed in Nagorno-Karabakh region in skirmishes between Azerbaijanis, ethnic Armenians] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080314222857/http://www.iht.com/articles/ap/2008/03/10/europe/EU-GEN-Armenia-Azerbaijan.php |date=2008-03-14 }}", ''[[International Herald Tribune]]''. 10 March 2008. Retrieved 10 March 2008.</ref> 18–19 iyun 2010-cu ildə [[Çaylı döyüşü|toqquşmalar]] [[Çaylı (Tərtər)|Çaylı]] yaxınlığında da baş vermişdir. Gərginlik yenidən 12 noyabr 2014-cü il 13:45 radələrində [[Ağdam rayonu]]nun [[Kəngərli (Ağdam)|Kəngərli]] kəndi yaxınlığında [[Azərbaycan silahlı qüvvələri]] və [[Ermənistan silahlı qüvvələri]] arasında baş vermiş [[Erməni helikopterinin vurulması (2014)|hadisədən]] sonra qızışdı. Nəticədə Azərbaycan Silahlı qüvvələrində müddətdən artıq hərbi xidmət keçən komandiri İlkin Muradov helikopterlərdən birini İQLA daşınan zenit-raket kompleksi vasitəsi ilə məhv etdi. Bölgədə gərginlik 2016-cı il aprelin 1-dən 2-nə keçən gecədən başlayaraq Azərbaycan və Ermənistan silahlı qüvvələri arasında baş vermiş "[[Dördgünlük müharibə]]" adlandırılan hərbi münaqişədən sonra daha da artdı. Döyüşlər [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin qələbəsi ilə nəticələnmiş, [[Tərtər rayonu]]nun [[Talış (Tərtər)|Talış]] kəndi ətrafındakı yüksəkliklər və [[Seysulan]] kəndi, [[Cəbrayıl rayonu]]nun [[Lələ təpə]] yüksəkliyi və [[Cocuq Mərcanlı]], [[Goranboy rayonu]]nun [[Gülüstan (Goranboy)|Gülüstan]] kəndi və [[Tərtər rayonu]]nun [[Madaqiz]] kəndi istiqamətində yollar düşməndən azad olunmuşdur.<ref name="azad">{{cite web|title=Aprel zəfərinin il dönümüdür|url=http://cebhe.info/aprel-zeferinin-ildonumudur--azad-olunmus-eraziler-54692|publisher=cebhe.info|accessdate=25 noyabr 2017|archiveurl=https://archive.today/20171125020738/http://cebhe.info/aprel-zeferinin-ildonumudur--azad-olunmus-eraziler-54692|archivedate=2017-11-25|url-status=dead}}</ref> 2020-ci il iyulun 12-də Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhəddinin [[Tavuş mərzi]] və [[Tovuz rayonu]] ərazilərində baş verən [[Tovuz döyüşləri|döyüşlər]]də 16 əsgər həlak olmuşdur.<ref>{{cite web |title=At least 16 killed in Armenia-Azerbaijan border clashes |url=https://www.theguardian.com/world/2020/jul/14/soldiers-killed-armenia-and-azerbaijan-border-clashes |website=www.theguardian.com |publisher=www.theguardian.com |accessdate=15 iyul 2020 |archive-date=2020-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715184455/https://www.theguardian.com/world/2020/jul/14/soldiers-killed-armenia-and-azerbaijan-border-clashes |url-status=live }}</ref> Döyüşlərdən bir neçə saat sonra Bakıda şəhidləri qarşılamaq üçün küçələrə çıxmış insanlar daha sonra [[Azərbaycan etirazları (2020)|toplaşıb]], şəhərin mərkəzinə "Qarabağ bizimdir" şüarı ilə yürüş ediblər.<ref>{{cite web |title=Azerbaijan protesters demand war after Armenia clashes |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-53415693 |website=www.bbc.co.uk |publisher=www.bbc.co.uk |accessdate=15 iyul 2020 |archive-date=2020-07-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715163832/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-53415693 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Pro-war Azerbaijani protesters break into parliament |url=https://eurasianet.org/pro-war-azerbaijani-protesters-break-into-parliament |website=eurasianet.org |publisher=eurasianet.org |accessdate=15 iyul 2020 |archive-date=2020-07-15 |archive-url=https://archive.today/20200715165554/https://eurasianet.org/pro-war-azerbaijani-protesters-break-into-parliament |url-status=live }}</ref> === İkinci Qarabağ müharibəsi === {{Main|İkinci Qarabağ müharibəsi}} 27 sentyabr 2020-ci il səhər saatlarında Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin genişmiqyaslı təxribat törədərək cəbhəboyu zonada yerləşən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan ordusu]]nun mövqelərini və yaşayış məntəqələrini iriçaplı silahlar, minaatanlar və müxtəlif çaplı artilleriya qurğularından intensiv atəşə tutması nəticəsində, [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri|Ermənistan ordusu]]nun döyüş aktivliyinin qarşısını almaq, mülki əhalinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə Azərbaycan ordusunun komandanlığı tərəfindən qoşunların bütün cəbhə boyu sürətli əks-hücum əməliyyatı başlaması barədə qərar verilib.<ref>{{cite web |title=Ermənistan silahlı qüvvələri bütün cəbhə boyu genişmiqyaslı təxribat törədib |url=https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvveleri-butun-cebhe-boyu-genismiqyasli-texribat-toredib-32310.html |website=mod.gov.az |publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=27 sentyabr 2020 |archive-date=2020-09-27 |archive-url=https://archive.today/20200927085251/https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvveleri-butun-cebhe-boyu-genismiqyasli-texribat-toredib-32310.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Ermənilər cəbhə boyu təxribat törədib, ölənlər və yaralananlar var |url=https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/ermenistan-silahli-quvveleri-butun-cebhe-boyu-genismiqyasli-texribat-toredib/ |website=report.az |publisher=[[Report İnformasiya Agentliyi]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=27 sentyabr 2020 |archive-date=2020-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108132052/https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/ermenistan-silahli-quvveleri-butun-cebhe-boyu-genismiqyasli-texribat-toredib/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Ermənilər cəbhə boyu təxribat törədib - Ölən və yaralılar var |url=http://www.asanradio.az/news/30333 |website=asanradio.az |publisher=[[ASAN Radio]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=27 sentyabr 2020 |archive-date=2021-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211107192747/http://www.asanradio.az/news/30333 |url-status=dead }}</ref> Qarşıdurmalar nəticəsində Ermənistanda hərbi vəziyyət və ümumi səfərbərlik<ref>{{cite web |title=Armenia and Azerbaijan fight over disputed Nagorno-Karabakh |url=https://www.bbc.com/news/world-europe-54314341 |website=bbc.com |publisher=[[BBC News]] |accessdate=8 noyabr 2020 |date=27 sentyabr 2020 |archive-date=2020-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200928055530/https://www.bbc.com/news/world-europe-54314341 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Nagorno-Karabakh announces martial law and total mobilization |url=https://in.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-martial-law/nagorno-karabakh-announces-martial-law-and-total-mobilization-idINKBN26I086?il=0 |website=reuters.com |publisher=[[Reuters]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=en |date=27 sentyabr 2020 |archive-date=2020-10-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201011141606/https://in.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-martial-law/nagorno-karabakh-announces-martial-law-and-total-mobilization-idINKBN26I086?il=0 |url-status=live }}</ref>, Azərbaycanda isə hərbi vəziyyət və komendant saatı<ref>{{cite web |title=Azerbaijan's parliament approves martial law, curfews - president's aide |url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-curfew/azerbaijans-parliament-approves-martial-law-curfews-presidents-aide-idINKBN26I0OU |website=reuters.com |publisher=[[Reuters]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=en |date=27 sentyabr 2020 |archive-date=2020-09-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200928062034/https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-curfew/azerbaijans-parliament-approves-martial-law-curfews-presidents-aide-idINKBN26I0OU |url-status=live }}</ref>, 28 sentyabrda qismən səfərbərlik elan edilmişdir.<ref>{{cite web |title=Azerbaijan’s president orders partial military mobilization |url=https://tass.com/world/1205799 |website=tass.com |publisher=[[İTAR-TASS|TASS]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=en |date=28 sentyabr 2020 |archive-date=2020-12-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201224202021/https://tass.com/world/1205799 |url-status=live }}</ref> Qarşıdurmalar qısa müddətdə sürətlə alovlanmış və İkinci Qarabağ müharibəsinə çevrilmişdir.<ref>{{cite web |title=The humanitarian fallout of the Nagorno-Karabakh conflict |url=https://www.thenewhumanitarian.org/news-feature/2020/11/5/nagorno-karabakh-armenia-azerbaijan-conflict-humanitarian-impact |website=thenewhumanitarian.org |publisher=[[The New Humanitarian]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=en |date=5 noyabr 2020 |archive-date=2020-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201128023135/https://www.thenewhumanitarian.org/news-feature/2020/11/5/nagorno-karabakh-armenia-azerbaijan-conflict-humanitarian-impact |url-status=live }}</ref> Çoxsaylı ölkələr və [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]] münaqişəni kəskin şəkildə qınamış və hər iki tərəfi gərginliyi azaltmağa və mənalı danışıqları təxirə salmadan davam etdirməyə çağırmışdır. [[Əfqanıstan]], [[Ukrayna]], [[Pakistan]], [[Türkiyə]] və [[Şimali Kipr Türk Respublikası]] isə [[Azərbaycan]]a dəstək olduqlarını bildirmişdir.<ref>{{cite web|title=Əfqanıstandan Azərbaycana növbəti dəstək|url=https://yenisabah.az/efqanistandan-azerbaycana-novbeti-destek|website=yenisabah.az|accessdate=6 oktyabr 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201006092704/https://yenisabah.az/efqanistandan-azerbaycana-novbeti-destek|archivedate=6 oktyabr 2020|language=en|date=6 oktyabr 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Türkiyədən Azərbaycana dəstək davam edir|url=https://modern.az/az/news/258199|website=modern.az|accessdate=6 oktyabr 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201006092900/https://modern.az/az/news/258199|archivedate=6 oktyabr 2020|language=az|date=2 oktyabr 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=Ukraynadan Azərbaycana tam dəstək|url=https://www.azerbaycan24.com/ukraynadan-azerbaycana-tam-destek/|website=azerbaycan24.com|accessdate=6 oktyabr 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201006092931/https://www.azerbaycan24.com/ukraynadan-azerbaycana-tam-destek/|language=az|date=30 sentyabr 2020}}</ref><ref>{{cite web|title=KKTC'den Azerbaycan'a destek haberi- Son Dakika Haberleri|url=https://www.ulusal.com.tr/gundem/kktc-den-azerbaycan-a-destek-h269861.html|website=ulusal.com.tr|accessdate=6 oktyabr 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201006093038/https://www.ulusal.com.tr/gundem/kktc-den-azerbaycan-a-destek-h269861.html|archivedate=6 oktyabr 2020|language=tr|date=5 oktyabr 2020}}</ref> 29 sentyabr tarixində [[BMT Təhlükəsizlik Şurası]] [[Dağlıq Qarabağ]]dakı vəziyyətlə əlaqədar təcili iclas keçirmişdir.<ref>{{cite web|title=UN Security Council calls for immediate end to fighting in Nagorno-Karabakh|url=https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|website=[[France 24]]|accessdate=6 oktyabr 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201006092520/https://www.france24.com/en/20200930-un-security-council-calls-for-immediate-end-to-fighting-in-nagorno-karabakh|archivedate=6 oktyabr 2020|language=en|date=30 sentyabr 2020}}</ref> [[Rusiya]]nın vasitəçiliyi ilə [[Beynəlxalq Qırmızı Xaç və Qırmızı Aypara Hərəkatı|Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi]] tərəfindən dəstəklənən və həm Ermənistan həm də Azərbaycan tərəfindən qəbul edilən humanitar atəşkəs rəsmi olaraq 10 oktyabr tarixində qüvvəyə minsə də<ref>{{cite web |title=Armenia Azerbaijan: Reports of fresh shelling dent ceasefire hopes |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386 |website=bbc.co.uk |publisher=[[BBC News]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=en |date=12 oktyabr 2020 |archive-date=2020-10-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201010002202/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386 |url-status=live }}</ref>, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin mülki vətəndaşları hədəfə alan terror aktları nəticəsində atəşkəs yenidən pozulmuş<ref>{{cite web |last1=Bagirova |first1=Nailia |title=Armenia and Azerbaijan accuse each other of violating Nagorno-Karabakh ceasefire |url=https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-diplomacy-idUKKBN26V007 |website=uk.reuters.com |publisher=[[Reuters]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=en |date=10 oktyabr 2020 |archive-date=2020-10-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201015223618/https://uk.reuters.com/article/uk-armenia-azerbaijan-diplomacy-idUKKBN26V007 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Armenia Azerbaijan: Reports of fresh shelling dent ceasefire hopes |url=https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386 |website=bbc.co.uk |publisher=[[BBC News]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=tr |date=12 oktyabr 2020 |archive-date=2020-10-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201010002202/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-54488386 |url-status=live }}</ref>, yaralıların və məhbusların mübadiləsi dayandırılmışdır.<ref>{{cite web |last1=Bagirova |first1=Nailia |title=Humanitarian crisis feared as Nagorno-Karabakh ceasefire buckles |url=https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-int-idUSKBN26X0Z0 |website=reuters.com |publisher=[[Reuters]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=en |date=14 oktyabr 2020 |archive-date=2020-10-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201013014142/https://www.reuters.com/article/armenia-azerbaijan-int-idUSKBN26X0Z0 |url-status=live }}</ref> Davam edən müharibə ərzində 4 oktyabrda [[Cəbrayıl]]<ref>{{cite web |title=Cəbrayıl işğaldan AZAD OLUNDU |url=https://modern.az/az/news/258639 |website=modern.az |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=4 oktyabr 2020 |archive-date=2021-08-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805132924/https://modern.az/az/news/258639 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Prezident: Cəbrayıl rayonunun böyük hissəsinin və Cəbrayıl şəhərinin azad edilməsi xüsusi əhəmiyyət daşıyır |url=https://azeridefence.com/prezident-c%C9%99brayil-rayonunun-boyuk-hiss%C9%99sinin-v%C9%99-c%C9%99brayil-s%C9%99h%C9%99rinin-azad-edilm%C9%99si-xususi-%C9%99h%C9%99miyy%C9%99t-dasiyir/ |website=azeridefence.com |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=4 oktyabr 2020 |archive-date=2021-08-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805132926/https://poliqon.az/ |url-status=dead }}</ref>, 17 oktyabrda [[Füzuli]]<ref>{{cite web |title=İlham Əliyev: “Füzuli işğaldan azad olundu” |url=https://oxu.az/politics/431887 |website=oxu.az |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=17 oktyabr 2020 |archive-date=2021-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210206222014/https://oxu.az/politics/431887 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Prezident: "Füzuli şəhəri və rayonun daha bir neçə kəndi işğaldan azad olunub" |url=https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/fuzuli-seheri-ve-rayonun-daha-bir-nece-kendi-isgaldan-azad-olunub/ |website=report.az |publisher=Report İnformasiya Agentliyi |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=17 oktyabr 2020 |archive-date=2021-08-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805132931/https://report.az/qarabag/rusiyali-ekspert-pasinyan-gundemden-dusmemek-ucun-texribatlara-el-atir/ |url-status=live }}</ref>, 20 oktyabrda [[Zəngilan]]<ref>{{cite web |title=Zəngilan və bu kəndləri azad edildi |url=https://qafqazinfo.az/news/detail/zengilan-ve-bu-kendleri-azad-edildi-302548 |website=qafqazinfo.az |publisher=[[Qafqazinfo]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=20 oktyabr 2020 |archive-date=2021-08-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805132919/https://qafqazinfo.az/news/detail/zengilan-ve-bu-kendleri-azad-edildi-302548 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Ali Baş Komandan: &quot;Zəngilan şəhəri və bir neçə kənd işğaldan azad edildi&quot; |url=https://lent.az/news/381264 |website=lent.az |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=20 oktyabr 2020 |archive-date=2020-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201202053243/https://lent.az/news/381264 |url-status=dead }}</ref>, 25 oktyabrda [[Qubadlı]]<ref>{{cite web |title=Qubadlı şəhəri işğaldan azad olundu! |url=https://qafqazinfo.az/news/detail/qubadli-seheri-isgaldan-azad-olundu-303029 |website=qafqazinfo.az |publisher=[[Qafqazinfo]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=25 oktyabr 2020 |archive-date=2021-08-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805132941/https://qafqazinfo.az/news/detail/qubadli-seheri-isgaldan-azad-olundu-303029 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Qubadlı şəhəri işğaldan azad edildi - Prezident |url=https://sputnik.az/karabakh/20201025/425292529/Qubadl-hri-ialdan-azad-edildi---Prezident.html |website=sputnik.az |publisher=Sputnik Azərbaycanca |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=25 oktyabr 2020 |archive-date=2021-08-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805132929/https://sputnik.az/karabakh/20201025/425292529/Qubadl-hri-ialdan-azad-edildi---Prezident.html |url-status=live }}</ref> və 8 noyabrda [[Şuşa uğrunda döyüşlər (2020)|Şuşa]] şəhəri işğaldan azad edilmişdir.<ref>{{cite web |title=Müstəqillik tariximizin ən möhtəşəm xəbəri - Şuşa azad edildi! |url=https://sputnik.az/karabakh/20201108/425412809/Musteqillik-tarixmizin-en-ehemiyyetli-xeberi-susa-azad-edildi.html |website=sputnik.az |publisher=Sputnik Azərbaycan |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=8 noyabr 2020 |archive-date=2021-08-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805132949/https://sputnik.az/karabakh/20201108/425412809/Musteqillik-tarixmizin-en-ehemiyyetli-xeberi-susa-azad-edildi.html |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=Şuşa şəhəri işğaldan azad edildi |url=https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/susa-seheri-isgaldan-azad-edildi/ |website=report.az |publisher=[[Report İnformasiya Agentliyi]] |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=8 noyabr 2020 |archive-date=2021-08-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210805132928/https://report.az/qarabag/susa-seheri-isgaldan-azad-edildi/ |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |title=İlham Əliyev: Şuşa işğaldan azad edildi! |url=https://oxu.az/politics/438710 |website=oxu.az |accessdate=8 noyabr 2020 |language=az |date=8 noyabr 2020 |archive-date=2021-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210206222015/https://oxu.az/politics/438710 |url-status=live }}</ref> [[Moskva]]da imzalanan müqaviləyə əsasən, noyabrın 10-u Bakı vaxtı ilə saat 01:00-dan etibarən [[Dağlıq Qarabağ münaqişəsi]] zonasında atəşin və hərbi əməliyyatların tam dayandırılması, 1 dekabradək Ermənistan qüvvələrinin [[Dağlıq Qarabağın ətrafında Ermənistan nəzarətindəki Azərbaycan əraziləri]]ndən çıxarılması və [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]] ilə Azərbaycanın qərb rayonlarını birləşdirən yeni nəqliyyat kommunikasiyalarının inşasının təmin edilməsi elan edilmişdir.<ref>{{cite web |title=Prezident İlham Əliyev Azərbaycan, Rusiya və Ermənistan rəhbərlərinin iştirakı ilə imzalanmış sənədin mətnini açıqlayıb tam mətn |url=https://lent.az/news/385283 |website=lent.az |accessdate=10 noyabr 2020 |language=az |date=10 noyabr 2020 |archive-date=2020-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201116202009/https://lent.az/news/385283 |url-status=dead }}</ref> == Qayda pozuntuları == SSRİ-nin dağılmasından sonra Ermənistan və Azərbaycan dərhal döyüşlərdə iştirak etsələrdə də, 1993-cü ilin ortalarında hər iki ölkə [[Cenevrə konvensiyaları]] beynəlxalq hüquq müqavilələrini imzaladılar. Hər üç hökumət (qondarma Dağlıq Qarabağ da daxil olmaqla) müntəzəm vəhşiliklər törətməkdə digər tərəfi ittiham edirdi. Bu insan hüquqları təşkilatları və KİV-lər tərəfindən dəfələrlə təsdiq olunmuşdur. Məsələn, [[Xocalı soyqırımı]] — "Human Rights Watch" və "Memorial" tərəfindən, [[Marağa qətliamı]] isə Britaniya təşkilatı "Christian Solidarity International" və 1992-ci ildə [[Böyük Britaniya Lordlar palatası]]nın vitse-spikeri [[Karolayn Koks]] tərəfindən təsdiqlənmişdir.{{sfn|de Waal|2003|p=176}} Beynəlxalq qanunların olmaması hər iki tərəfdən müharibə cinayətlərin törəməsinə imkan verirdi. Ölüsoyanlıq və maradyorluq (qulaq kimi bədən hissələri cəbhədən müharibə suvenirləri kimi gətirilirdi) qeyd olunurdu və hətta əsgərlər arasında lovğalıq yaradırdı.<ref name="dewaal"/> Müntəzəm mülki vətəndaşlar tərəfindən deyil forma alan başqa bir təcrübə — ermənilər və azərbaycanlılar arasında məhbusların dəyişdirməsi idi. Bir çox hallarda ailə üzvləri, əsgər və ya ön cəbhədə xidmət edən döyüşçülərin əlaqəsi itəndə, onlar döyüş cəbhəsində əsgərləri girov götürüb, evlərinin sərhədində saxlayıb, məhbuslar ilə dəyişdirirdilər.<ref>{{cite book|last = Karny|first = Yo'av|title = Highlanders: A Journey to the Caucasus in Quest of Memory|publisher=Douglas & McIntyre|year = 2000|location = New York|pages = 405–406|isbn = 0-374-52812-8 }}</ref> Müharibə başa çatdıqdan sonra, hər iki tərəf əks tərəfi insanları əsir götürməkdə ittiham edirdi. Azərbaycan Ermənistanı 5000 azərbaycanlını, ermənilər isə Azərbaycanı 600 nəfəri məhbus saxlamaqda ittiham edirdi. Qeyri-kommersiya qrupu "Helsinki Initiative 92" müharibədən sonra Şuşa və Xankəndində iki həbsxanaları tədqiq etsə də, heç bir müharibə məhbusunun olmadığını qeyd etmişdi. Oxşar istintaq Azərbaycanda da eyni nəticəni vermişdi.<ref name="OhanyanVelikhanova">{{cite news |last=Ohanyan |first=Karine |author2=Zarema Velikhanova |title=Investigation: Karabakh: Missing in Action – Alive or Dead? |publisher=Institute for War and Peace Reporting |date=12 May 2004 |url=http://iwpr.net/report-news/investigation-karabakh-missing-action-alive-or-dead |deadurl=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101103044222/http://iwpr.net/report-news/investigation-karabakh-missing-action-alive-or-dead |archivedate=3 November 2010 |access-date=17 August 2016 }}</ref> == Mədəniyyətdə == {{Main|Qarabağ müharibəsi incəsənətdə}} Azərbaycan ədəbiyyatında Qarabağ müharibəsi mövzusuna aid [[Baba Pünhan]]ın ''"Qarabağ getsə əgər"'' qəzəlini, [[İsa Muğanna]]nın "''Qəbirstan''", [[Sabir Əhmədli]]nin Qarabağ trilogiyası ("''Axirət sevdası''", "''Kef''" və "''Ömür urası''"), [[Aqil Abbas]]ın "''Dolu''" romanını, [[Hüseynbala Mirələmov]]un "''Yanan qar''", [[Elçin Hüseynbəyli]]nin "''Əsrlər''" povestini, [[Orxan Fikrətoğlu]]nun "''Tək''", [[Çingiz Abdullayev]]in "''Əclafların qanunu''", [[Elxan Elatlı]]nın "''Cəhənnəmdən gələn səs''", [[Sərdar Amin]]in "''Qaratoyuq nəğməsi''", [[Rasim Qaraca]]nın "Qarabağ Dekameronu", [[Elçin Mehrəliyev]]in "''90-cı illər''", [[Yusif Əhmədov]]un "''Torpağa tökülən qan''", Türkiyə ədəbiyatında isə [[Əbdürrəhim Karakoç]]un ''"Karabağ'a Mektup"'' əsərini qeyd etmək olar.<ref>{{cite web|title=Müharibənin romanı|url=http://senet.az/muharib%C9%99nin-romani/|website=senet.az|publisher=senet.az|accessdate=28 sentyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170517113416/http://senet.az/muharib%C9%99nin-romani/|archivedate=2017-05-17|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=YAZIÇILAR “QARABAĞIN QARA BƏXTİ”ndən YAZMAĞA HƏVƏSLİ DEYİL|url=http://musavat.com/news/qarabag-xeberleri/yazicilar-qarabagin-qara-bextinden-yazmaga-hevesli-deyil_87726.html|website=musavat.com|publisher=musavat.com|accessdate=28 sentyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210307101427/https://musavat.com/news/qarabag-xeberleri/yazicilar-qarabagin-qara-bextinden-yazmaga-hevesli-deyil_87726.html|archivedate=2021-03-07|url-status=live}}</ref> Dünya ədəbiyyatında Qarabağ müharibəsi mövzusuna aid olan kitablardan Laurens Broersin "''[[Ermənistan və Azərbaycan: Rəqabət anatomiyası]]''", Artur Huizinqanın "''[[Offsayd. Sürgündə olan futbol]]''" və [[Tomas de Vaal]]ın "''[[Qarabağ: Ermənistan və Azərbaycan sülh və savaş yollarında]]''" əsərini qeyd etmək olar.<ref>{{cite web |title=Book Review |2=Armenia and Azerbaijan’s enduring rivalry |url=https://eurasianet.org/book-review-armenia-and-azerbaijans-enduring-rivalry |website=eurasianet.org |publisher=eurasianet.org |accessdate=14 dekabr 2019 |archive-date=2019-12-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191214155148/https://eurasianet.org/book-review-armenia-and-azerbaijans-enduring-rivalry |url-status=live }}</ref> Azərbaycan təsviri incəsənətində [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]ndə və [[Azərbaycan Dövlət Rəsm Qalereyası]]nda Azərbaycan rəssamlarının Xocalı faciəsinin və Xocalı soyqırımının qurbanlarına həsr olunmuş bir çox əsərləri saxlanılır. Bunlara misal olaraq [[Mais Ağabəyov]]un ''"Xocalı faciəsi"'', ''"Ömrünün axırıncı dəqiqəsi"'', [[Sirus Mirzəzadə]]nin ''"Xocalı",'' [[Nazim Məmmədov]]un ''"Vətənpərvər qız"'', "Xocalının son günü", [[Arif Hüseynov]]un ''"Xocalı"'', [[Bayram Qasımxanlı]]nın ''"Faciələrimiz"'' (triptix), heykəltəraşlardan [[Xanlar Əhmədov]]un ''"Ana körpəsi ilə"'', ''"Qoca"'', ''"Torpaqlarımız uğrunda"'', [[Sahib Quliyev]]in ''"Soyqırım"'', [[Zakir Əhmədov]]un ''"Çingiz Mustafayev"'', [[Nəriman Məmmədov]]un ''"Qarabağ süitası"'' və başqa əsərlərin adlarını qeyd etmək olar.<ref>{{cite web|last1=Quliyev|first1=Əsəd|title=Xocalı soyqırımı təsviri sənətdə|url=http://525.az/site/?name=xeber&news_id=52322|website=525.az|publisher=525.az|accessdate=2 sentyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160921141417/http://525.az/site/?name=xeber&news_id=52322|archivedate=2016-09-21|url-status=live}}</ref><ref name="triptix">{{cite web|title=20 Yanvarın sənət təcəssümü|url=http://anl.az/down/meqale/medeniyyet/2013/yanvar/290497.htm|website=anl.az|publisher=anl.az|accessdate=28 avqust 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180118182000/http://anl.az/down/meqale/medeniyyet/2013/yanvar/290497.htm|archivedate=2018-01-18|url-status=live}}</ref> Azərbaycan və Ermənistanın mövcud siyasi durumu, daim müharibə təhlükəsi, vətəni tərənnüm edən, vətəni müdafiəyə çağıran Qarabağ müharibəsinə həsr edilən əsərlər bəstəkar yaradıcılığının mühüm hissəsini təşkil edir.<ref>{{Cite web |title=MUSİQİ SƏNƏTİNİN İNKİŞAFI TARIXI |url=http://www.azerbaijan.az/portal/Culture/Music/music_a.html |access-date=2016-08-15 |archive-date=2016-01-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160109205934/http://www.azerbaijan.az/portal/Culture/Music/music_a.html |url-status=dead }}</ref> Bu mövzüda [[Şəmistan Əlizamanlı]]nın ''"[[Cənab Leytenant]]"'', [[Dəyirman]] qrupunun ''"[[Ya Qarabağ, Ya Ölüm (mahnı)|Ya Qarabağ, Ya Ölüm]]"'', [[Vasif Adıgözəlov]]un ''"Qəm Karvanı"'', [[Əhməd Şəfəq]]in ''"Karabağ"'', [[Rasim Müzəffərli]]nin ''"Rekviyem"'', [[Ağadadaş Ağayev]]in ''"Halımı Sorma"'', [[Nizami Rəmzi]]nin ''"Təhlükədə Qoymarıq Vətənimizi"'', [[Cem Karaca]]nın ''"Karabağ"'', [[Elnarə Dadaşova]]nın ''"Xocalı Laylası"'', [[Ozan Arif]]in ''"Ya Karabağ, Ya Ölüm"'', [[Əzizə Mustafazadə]]nin ''"Crying Earth"'', [[Qaraqan]]ın ''"Xocalı"'', [[Nigar Camal]]ın ''"Broken Dreams"'' və [[Çingiz Mustafayev (müğənni)|Çingiz Mustafayev]]in ''"[[Şəhid arzuları]]"'' mahnılarını qeyd etmək olar.<ref>{{cite web|title=Məşhur müğənni “Şəhid arzuları”nı səsləndirdi|url=http://www.anspress.com/medeniyyet/08-08-2014/meshur-mugenni-sehid-arzularini-seslendirdi-video|website=www.anspress.com|publisher=www.anspress.com|accessdate=19 aprel 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170321153939/http://www.anspress.com/medeniyyet/08-08-2014/meshur-mugenni-sehid-arzularini-seslendirdi-video|archivedate=2017-03-21|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|last=Blair|first=Betty|title=Dayirman - For a New Rap Music Generation|url=http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/91_folder/91_articles/91_dayirman.html|work=Azer.com|publisher=[[Azerbaijan International]]|accessdate=31 May 2013|archive-date=21 May 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130521200352/http://azer.com/aiweb/categories/magazine/91_folder/91_articles/91_dayirman.html|url-status=live}}</ref> Kinomatoqrafda Qarabağ müharibəsinə həsr olunan filmlərdən, Azərbaycanın ''[[Fəryad (film, 1993)|"Fəryad]]"'', "''[[Haray (film, 1993)|Haray]]"'', "''[[Ağ atlı oğlan (film, 1995)|Ağ atlı oğlan"]]'', "''[[Hər şey yaxşılığa doğru (film, 1997)|Hər şey yaxşılığa doğru]]"'', "''[[Yaddaş (film, 2010)|Yaddaş]]"'', "''[[Biz qayıdacağıq (film, 2007)|Biz qayıdacağıq"]]'', "''[[Dolu (film, 2012)|Dolu"]]'' və "''[[Nabat (film, 2014)|Nabat]]"'', Ermənistanın "''[[Atılmamış güllələr (film, 2008)|Atılmamış güllələr"]]'', "''[[Yarımçıq xatirələr (film, 2015)|Yarımçıq xatirələr]]"'', "''[[Dönüş (film, 2018)|Dönüş]]''", Gürcüstanın "''[[Qarabağa gəzinti (film, 2005)|Qarabağa gəzinti"]]'' filmlərini qeyd etmək olar.<ref>"[http://armeniainfo.am/news/view.php?news_id=609 First Armenian Action Film Released About Karabakh War] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060726072937/http://www.armeniainfo.am/news/view.php?news_id=609 |date=2006-07-26 }}." Armenia Information. 29 June 2006. Retrieved 20 January 2007.</ref> Azərbaycanın AzDimension oyun şirkəti Qarabağ müharibəsinə [[kompüter]]də oynanılan 2010-cu ildə "Qarabağ Wars", 2012-ci ildə "[[İşğal altında: Şuşa]]", 2013-cü ildə [[İşğal altında: Ağdam]] və "İşğal altında: Şuşa. Qisas" birinci üzdən şuter oyunları həsr edib.<ref>{{cite web|last1=Gojiashvili|first1=Nino|title=Azerbaijan: Video Game Revisits Nagorno-Karabakh War|url=http://www.eurasianet.org/node/65808|website=www.eurasianet.org|publisher=www.eurasianet.org|accessdate=15 avqust 2016|archiveurl=https://archive.today/20130414195926/http://www.eurasianet.org/node/65808|archivedate=2013-04-14|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=“İşğal altında: Şuşa. Qisas” kompüter oyununun təqdimatı keçirilib|url=https://apa.az/dagliq_qarabag/isgal-altinda-susa-qisas-komputer-oyununun-teqdimati-kecirilib-5518.html|website=apa.az|publisher=apa.az|accessdate=8 iyun 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170610133421/http://apa.az/dagliq_qarabag/isgal-altinda-susa-qisas-komputer-oyununun-teqdimati-kecirilib-5518.html|archivedate=2017-06-10|url-status=dead}}</ref> == Qalereya == <center><gallery> Fayl:Qarabağ müharibəsi.jpg|Azərbaycan əsgərləri döyüşdən sonra istirahət edirlər Fayl:Qarabağ müharibəsində Azərbaycan əsgərləri.jpeg|Qarabağ müharibəsində Azərbaycan əsgərləri Fayl:Ruins of Azerbaijani house in Karabakh during the war.jpg|Qarabağ müharibəsində dağılmış evin xarabalıqları, 1992-1993-cü illər Fayl:Azerbaijani refugees from Karabakh during the war 15.jpg|Qarabağ müharibəsində Azərbaycan qaçqınları, 1992-ci il. Fayl:Azerbaijani refugees from Karabakh during the war 13.jpg|Qarabağ müharibəsində Azərbaycan qaçqınları, 1992-ci il. Fayl:Azerbaijani refugees from Karabakh.jpg|Azərbaycan qaçqınları, 1992-1993-cü illər Fayl:Shakhsey-vakhsey in Agdam for victims of Khojaly massacre.jpg|[[Ağdam]]da [[Xocalı soyqırımı]]nın qurbanları üçün şaxsey-vaxsey, 1992-ci il. Fayl:On the grave of an Azerbaijani soldier.jpg|Həlak olunmuş Azərbaycan əsgərinin cənazəsi, 1992-ci il. Fayl:Azerbaijani refugees from Karabakh during the war 11.jpg|[[Tərtər]]də Azərbaycan qaçqınları, 1994-cü il. </gallery></center> == İstinadlar == <div style="height:30em; overflow:auto; border: 2px solid #088"> {{İstinad siyahısı|3}} </div> == Biblioqrafiya == === Tarixi nəzərlər === * {{cite book|last=Cheterian|first=Vicken|title=War and Peace in the Caucasus: Russia's Troubled Frontier|year=2011|publisher=Columbia University Press|location=New York|isbn=9780231700658}} * Cox, Caroline and John Eibner (1993). ''Ethnic Cleansing in Progress: War in Nagorno Karabakh''. Zürich; Washington: Institute for Religious Minorities in the Islamic World. * {{cite book|last=Croissant|first=Michael P.|title=The Armenia-Azerbaijan Conflict: Causes and Implications|url=https://archive.org/details/armeniaazerbaija00croi|year=1998|publisher=Greenwood Publishing Group|location=Westport, Connecticut|isbn=9780275962418}} * Curtis, Glenn E (1995). ''Armenia, Azerbaijan and Georgia Country Studies''. Washington D.C.: Federal Research Division Library of Congress. * {{cite book|last=de Vaal|first=Tomas|title=Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War|year=2003|publisher=New York University Press|location=New York|isbn=9780814719459|authorlink=Tomas de Vaal|ref=harv}} * Freire, Maria Raquel (2003). ''Conflict and Security in the Former Soviet Union: The Role of the OSCE''. Burlington, VT: Ashgate. * Griffin, Nicholas (2004). ''Caucasus: A Journey to the Land Between Christianity and Islam''. Chicago: [[University of Chicago Press]]. * Karny, Yo'av (2000). ''Highlanders: A Journey to the Caucasus in Quest of Memory.'' New York: Douglas & McIntyre. * [[Ramiz Mehdiyev]] (2014). ''Dağlıq Qarabağ: məxəzlərdən oxunmuş tarix''. * [[Tofiq Köçərli]] (1998). ''Qarabağ: Yalan və həqiqət''. "İrşad" İslam araşdırmaları mərkəzi.- B.: Əbilov, Zeynalov və oğulları, 1998.- 244 s.: 21 sm. * Gerard Libaridian (1988). ''The Karabagh file: Documents and facts on the region of Mountainous Karabagh, 1918–1988''. Cambridge, Mass: Zoryan Institute; 1st ed. * {{cite book|title=Azerbaijan: Seven Years of Conflict in Nagorno-Karabakh|url=http://www.hrw.org/sites/default/files/reports/AZER%20Conflict%20in%20N-K%20Dec94.pdf|year=1994|location=New York|isbn=1-56432-142-8|author=Human Rights Watch|ref={{harvid|HRW|1994}}}} * Contreras, Raul (2016). ''Murder in the Mountains: War Crime in Khojaly and the Nagorno-Karabakh Conflict'' === Xüsusi məsələlər və zaman dövrləri === * {{cite book|last=Charalampidis|first=Ioannis|title=Sponsored To Kill: Mercenaries and Terrorist Networks in Azerbaijan|year=2013|publisher="MIA" Publishers|location=Moscow|isbn=978-5-9986-0115-6|url=http://karabakhfacts.com/wp-content/uploads/2013/02/Ioannis-Charalampidis-Sponsored-to-Kill-ENG.pdf|ref=harv}} * André Widmer (2013). ''The Forgotten Conflict — Two Decades after the Nagorno-Karabakh war''. ISBN 978-3-033-03809-7. * Chrysanthopolous, Leonidas T (2002). ''Caucasus Chronicles: Nation-building and Diplomacy in Armenia, 1993–1994''. Princeton: Gomidas Institute. * [[Tomas Qoltz]] (1998). ''Azerbaijan Diary: A Rogue Reporter's Adventures in an Oil-Rich, War-Torn, Post-Soviet Republic''. New York: M.E. Sharpe ISBN 0–7656-0244-X * {{cite book|last=Hakobyan|first=Tatul|title=Կանաչ ու Սև: Արցախյան օրագիր [Green and Black: An Artsakh Diary]|location=Yerevan-Stepanakert|year=2008|language=hy}} * Kaufman, Stuart (2001.). ''Modern Hatreds: The Symbolic Politics of Ethnic War''. New York: Cornell Studies in Security Affairs. * Richard G. Hovannisian. "The Armeno-Azerbaijani Conflict Over Mountainous Karabagh." ''Armenian Review'', XXIV, Summer 1971. * Hovannisian, Richard G. "Mountainous Karabagh in 1920: An Unresolved Contest." ''Armenian Review'', XLVI, 1993, 1996. * Malkasian, Mark (1996). ''Gha-Ra-Bagh!: The Emergence of the National Democratic Movement in Armenia''. Wayne State University Press. * Rost, Yuri (1990). ''The Armenian Tragedy: An Eye-Witness Account of Human Conflict and Natural Disaster in Armenia and Azerbaijan''. New York: St. Martin's Press * Shahmuratian, Samvel (ed.) (1990). ''The Sumgait Tragedy: Pogroms Against Armenians in Soviet Azerbaijan''. New York: Zoryan Institute. * {{cite book|last=Taarnby|first=Michael|title=The Mujahedin in Nagorno-Karabakh: A Case Study in the Evolution of Global Jihad|year=2008|publisher=[[:es:Real Instituto Elcano|Real Instituto Elcano]]|url=http://www.scribd.com/doc/21698244/The-Mujahedin-in-Nagorno-Karabakh-A-Case-Study-in-the-Evolution-of-Global-Jihad|ref=harv}} === Beynəlxalq reaksiyalar və xatirələr === * Помпеев Ю. А. Кровавый омут Карабаха. — Баку, издательство "Азербайджан", 1992. — 208 с. === Bioqrafiyalar === * {{cite book|last=Melkonian|first=Markar|title=My Brother's Road|My Brother's Road: An American's Fateful Journey to Armenia|year=2005|publisher=I. B. Tauris|location=London|isbn=1-85043-635-5}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Nagorno-Karabakh War}} * [https://www.washingtonpost.com/news/monkey-cage/wp/2016/05/31/nagorno-karabakhs-frozen-conflict-has-two-big-obstacles-to-a-peaceful-solution/ Will there be peace in Nagorno-Karabakh? Two things stand in the way] * [http://www.nytimes.com/2016/04/08/opinion/solve-the-nagorno-karabakh-conflict-before-it-explodes.html Solve the Nagorno-Karabakh Conflict Before It Explodes] * [http://www.aljazeera.com/programmes/insidestory/2016/04/triggered-conflict-nagorno-karabakh-160403183955173.html What triggered the conflict in Nagorno-Karabakh?] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160811153748/http://www.aljazeera.com/programmes/insidestory/2016/04/triggered-conflict-nagorno-karabakh-160403183955173.html |date=2016-08-11 }} * [http://www.euronews.com/2016/05/17/nagorno-karabakh-an-azeri-perspective# Nagorno Karabakh: an Azeri perspective] {{Dağlıq Qarabağ münaqişəsi}} {{Azərbaycan tarixindəki müharibələr}} [[Kateqoriya:Qarabağ müharibəsi]] [[Kateqoriya:XX əsrin müharibələri]] [[Kateqoriya:XX əsrdə Ermənistan]] [[Kateqoriya:Ermənistanın müharibələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanın müharibələri]] [[Kateqoriya:Postsovet münaqişələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan–Ermənistan münasibətləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanofobiya]] 14agn52dhox3i2qaqa1w6dxyipiy9rp Babadağ (dağ, Azərbaycan) 0 49650 6564950 6380413 2022-08-06T09:18:11Z 5.197.252.123 /* Adının mənası */ wikitext text/x-wiki '''Babadağ''' — [[Quba]] və [[İsmayıllı rayonu]] ərazisində yerləşən, [[Böyük Qafqaz]] dağlarının cənub şərqində qərar tutan ən hündür zirvələrindən biri, ziyarətgah. == Ümumi məlumat == [[Fayl:20160731T084129 Lat 41 0 54.62593206 N Long 48 17 47.58766803 E.jpg|thumb|250px|[[Quba rayonu|Quba]] və [[İsmayıllı rayonu|İsmayıllı]] rayonları arasında yerləşən Babadağ]] Dəniz səviyyəsindən 3632 metr hündürlükdə yerləşən Babadağdan [[Qaraçay (çay)|Qaraçay]], [[Vəlvələçay]] və [[Girdimançay]] çayları başlanır. İlin çox vaxtı qarla örtülü olur. == Adının mənası == Babadağ oronimi Azərbaycan dilindəki "baba" (hörmət bildirən titul mənasında) sözündəndir<ref name="NM">Nadir Məmmədov. Azərbaycanın yer adları (oronimiya). Bakı: Azərnəşr, 1993, səh. 116. {{az}}</ref>.>. == Həzrətbaba piri == Babadağ ziyarətgah yeridir və "Həzrətbaba piri" də adlanır. Keçmişdə [[Quba]], [[İsmayıllı]], [[Qəbələ]] və başqa rayonlardan gəlib bu piri ziyarət edirdilər. Rəvayətə görə, bu pir vaxtilə [[Şabran]]da rəncbər olmuş bir nəfər şəxsin qəbridir. O, bir dəfə plov yeyərkən təsadüfən bir düyünü taptalamış və bunu böyük günah sayaraq həmin dağa qalxmış və orada vəfat etmişdir. Başqa bir rəvayətə görə, Həzrət Baba Səudiyyə Ərəbistanında yaşayırmış. Sonralar söhbət gedən məkana gəlib. Həzrət Babanın Babadağa gəlişi Ərəbistanda İslamın meydana gəlməsindən sonra baş verib. Deyilənlərə görə, bir məclisdə necəolursa görmür, ayağının altında bir düyü dənəsi qalır. Düyü də bərəkətdir. Elə həmin gecə də Allah yuxusuna girir. Günahını yumaq üçün ona Babadağa getməyi tapşırır. Yolu da başa salır. Elə həmin gecənin səhəri Həzrət Baba ailəsini də götürübyola çıxır. Danışırlar ki, Həzrət Babanın anası Babadağa qalxmaqdan imtina edir, bacısı Ağabikə isə qardaşından ayrılmır, Babadağın zirvəsində məskunlaşırlar. Şair Musa Yaqub “Babadağın ağ dumanı” poemasında Həzrət Babanın əvvəlcə Babadağın ətəyində yaşadığını yazır. O vaxtlar tufan, qasırğa bu tərəflərdən - dağların ətəyinə sığınmış kəndlərdən əl çəkmirmiş. Camaatın əkin-biçinini zayedirmiş. Bu işin başında duran da şeytan imiş. Adamlar Həzrət Babanın yanına xahişə gedirlər. Həzrət Baba şeytanı öldürmək üçün onun yaşadığı dağlara qalxır. İndi dəfn edildiyi yerdə yurd salır (belə fikir də var ki, Həzrət Baba qeybə çəkilib. İnsanların ziyarət elədiyi bu qəbir rəmzidir). Həzrət Baba şeytanı öldürə bilməsə də, dağ kəli, dağ keçisi və qartalların köməyi ilə onu qovub ən dərin bir dərəyə salır - camaatı bəladan xilas edir. Şeytanın gizləndiyi həmin dibsiz dərədən indi dəuğultu gəlir. İnsanlar o gündən şeytanın yaşadığı həmin dərəyə daş atırlar. Sonra qartal, kəklik, İsgəndər quşları dimdiklərində neçə gün dalbadal dən daşıyıb gətirirlər. Həzrət Baba yer əkir, taxıl yetişdirir. Əkində-biçində dağ heyvanları onunköməyinə gəlir. Sonra Həzrət Babanın ömür-gün yoldaşı Güllü və qızı onun dalınca bu zirvəyə gəlib çıxırlar. Deyirlər ki, ana və qızı ziyarətgahın yamacında, Həzrət Baba isə zirvəsində dəfn olunub. Bu dağ ilboyu qarlı olur. Ona görə də bu dağa bəzən Qarlı baba da deyirlər. Ziyarətgahı 7 dəfə ziyarət edən şəxsə «həzrət» deyirlər.{{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Quba rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:İsmayıllı rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Dağ zirvəsi-üçminliklər]] {{DEFAULTSORT:Babadağ}} e8vp5q31t10f56cxxvo2f7xx1x18feg Vikipediya:Seçilmiş məqalə namizədləri 4 50196 6564172 6562377 2022-08-05T16:52:17Z Grenzsoldat 202463 /* Azıx mağarası */ wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə namizədləri}} == [[Nyu-York]] == <!-- Aşağıdakı şərtlərin qarşısını boş buraxın, onları icraçılar yoxlayıb qeydlər aparacaq. --> * ''Qrammatik normalar:'' * ''Əhatəlilik:'' * ''Tərəfsizlik və neytrallıq:'' * ''İstinadlar və mənbələr:'' * ''Stil kitabçasına uyğunluq:'' * ''Kateqoriya və şablonlar:'' : ''Namizədlik səbəbi'': Statusun verilməsi<!-- və ya alınması --> : ''Namizədliyə təqdim edən istifadəçinin imzası:'' — [[User: Elonizm|<b style="color:#1F51FF">Elonizm</b>]] 20:30, 9 iyul 2022 (UTC) : ''Yekunlaşdıran icraçının qeydi və imzası:'' == [[Hacı Əliyev]] == <!-- Aşağıdakı şərtlərin qarşısını boş buraxın, idarəçilər yoxlayıb qeydlər aparacaq. --> * ''Qrammatik normalar:''{{y}} * ''Əhatəlilik:''{{y}} * ''Tərəfsizlik və neytrallıq:''{{y}} * ''İstinadlar və mənbələr:''{{y}} * ''Stil kitabçasına uyğunluq:''{{y}} * ''Kateqoriya və şablonlar:''{{y}} : ''Namizədlik səbəbi:'' Məqalənin “Seçilmiş” məqalə statusu alması üçün təqdim edirəm. Məqalə tam əhatəlidir, 130.000 bayt həcmindədir, vizual olaraq məqalənin vəziyyəti əladır. İstinad və mənbələrin sayı 90-dan çoxdur. Həmçinin hər bir istinadın arxivləşdiyini də nəzərinizə çatdırıram. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 07:38, 26 iyul 2022 (UTC) : ''Yekunlaşdıran icraçının qeydi və imzası:'' Hörmətli {{u|Grenzsoldat}}, məqalə üçün təşəkkür edirəm, yaxşı işlənib. Amma məqalənin "2014–2016-cı illər: Dünya çempionluğları və Olimpiadanın bürüncü" bölməsənin yarısından başlayan qalan hissəsində ümumiyyətlə heç bir istinad yoxdur. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 04:55, 27 iyul 2022 (UTC) ::[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura]], aydın oldu. İstinadlar bu gün ərzində əlavə olunacaq və sizə xəbər edəcəm. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 11:08, 27 iyul 2022 (UTC) ::[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura]], məqalə tamamilə hazırdır. Ümumi olaraq istinadların sayı 175 oldu. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 08:50, 28 iyul 2022 (UTC) :::{{qəbul edildi}} — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 09:20, 28 iyul 2022 (UTC) == [[Azıx mağarası]] == <!-- Aşağıdakı şərtlərin qarşısını boş buraxın, onları icraçılar yoxlayıb qeydlər aparacaq. --> * ''Qrammatik normalar:'' * ''Əhatəlilik:'' * ''Tərəfsizlik və neytrallıq:'' * ''İstinadlar və mənbələr:'' * ''Stil kitabçasına uyğunluq:'' * ''Kateqoriya və şablonlar:'' : ''Namizədlik səbəbi'': Statusun alınması : ''Namizədliyə təqdim edən istifadəçinin imzası:'' Məqalə 2013-cü ildə status alıb. Məzmun stil kitabçasına uyğun deyil, bəzi hissələrdə interviki verilməyib. Bəzi bölmələr üçün heç bir istinad göstərilməyib.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 09:02, 4 avqust 2022 (UTC) : ''Yekunlaşdıran icraçının qeydi və imzası:'' == [[Rövşən Bayramov]] == <!-- Aşağıdakı şərtlərin qarşısını boş buraxın, idarəçilər yoxlayıb qeydlər aparacaq. --> * ''Qrammatik normalar:'' * ''Əhatəlilik:'' * ''Tərəfsizlik və neytrallıq:'' * ''İstinadlar və mənbələr:'' * ''Stil kitabçasına uyğunluq:'' * ''Kateqoriya və şablonlar:'' : ''Namizədlik səbəbi:'' Məqalənin “Seçilmiş” məqalə statusu alması üçün təqdim edirəm. Məqalə tam əhatəlidir, ~90.000 bayt həcmindədir, vizual olaraq məqalənin vəziyyəti əladır. İstinad və mənbələrin sayı 40-dan çoxdur. Həmçinin hər bir istinadın arxivləşdiyini də nəzərinizə çatdırıram. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 16:52, 5 avqust 2022 (UTC) bjdwn65ih6nfvldkj8651hakvhi74vz Mirzə Davud Hüseynov 0 52781 6564779 6563384 2022-08-06T06:24:12Z Dr.Wiki54 88744 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{tərəfli}} {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |titul = Tacikistan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi |bayraq = The coat of arms of the Tajik SSR (24.02.1931-04.07.1935).svg |bayraq2 = Flag of Tajik SSR.svg |dövr əvvəl = [[1930]] |dövr son = [[1933]] |sələfi = ''vəzifə təsis edilib'' |xələfi = Georgi Broydo |həyat yoldaşı = [[Tamara xanım Xoyskaya]] |titul_2 = [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] Mərkəzi Komitəsi Rəyasət Heyətinin 1-ci sədri |bayraq_2 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan SSR (1920-1921).svg |dövr əvvəl_2 = [[11 fevral]] [[1920]] |dövr son_2 = [[23 iyul]] [[1920]] |sələfi_2 = ''vəzifə təsis olunub'' |xələfi_2 = [[Viktor Naneyşvili]] |titul_3 = [[Zaqafqaziya Sosialist Federativ Sovet Respublikası]] Xalq Komissarları Şurasının sədr müavini |bayraq_3 = Emblem of the Transcaucasian SFSR (1924-1930).svg |bayraq2_3 = Flag of Transcaucasian SFSR.svg |dövr əvvəl_3 = [[1923]] |dövr son_3 = [[1929]] |titul_4 = [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası]] Ali İqtisadi Şuranın sədri |bayraq_4 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_4 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |titul_5 = Azərbaycan SSR xalq xarici İşlər komissarı |bayraq_5 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_5 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_5 = [[2 may]] [[1921]] |dövr son_5 = [[dekabr]] [[1921]] |sələfi_5 = [[Nəriman Nərimanov]] |xələfi_5 = [[Mahmud Əliyev (nazir)|Mahmud Əliyev]] |titul_6 = [[Azərbaycan SSR]] xalq maliyyə naziri |bayraq_6 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_6 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |titul_7 = [[Azərbaycan SSR]] İnqilabi Komitəsinin sədr müavini |bayraq_7 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_7 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_7 = [[aprel]] [[1920]] |dövr son_7 = ? |titul_8 = [[Hümmət Partiyası]] (bolşeviklər) Mərkəzi Komitəsinin sədri |dövr əvvəl_8 = [[1919]] |dövr son_8 = ? |titul_9 = [[Hümmət Partiyası]] (bolşeviklər) Mərkəzi Komitəsinin sədr müavini |dövr əvvəl_9 = [[1918]] |dövr son_9 = [[1919]] }} '''Mirzə Davud Hüseynov''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan İnqilabi komitəsi sədrinin müavini, [[Azərbaycan]] SSR Xalq xarici işlər komissarı (05.1921 – 12.1921), Azərbaycan SSR Xalq Maliyyə naziri, Ali İqtisadi Şuranın sədri, [[ZSFSR]] XKS Sədrinin müavini, ZSFSR Xalq maliyyə Komissarı, [[Tacikistan]] KP MK-nin birinci katibi (1930–1933).<ref>http://www.knowbysight.info/GGG/02317.asp</ref> == Həyatı == [[Fayl:Mirzə Davud Hüseynovun Bakıda xatirə lövhəsi.jpg|thumb|right|250px|Mirzə Davud Hüseynovun xatirə lövhəsi ([[Bakı]])]] Mirzə Davud Bağır oğlu Hüseynov 1894-cü ilin martında Bakı şəhərində ruhani ailəsində anadan olmuşdur. 1906-cı ildə ödənişsiz şəhər məktəbini bitirmiş və Bakı realnı məktəbinə daxil olmuşdur. Bu dövrdə baş vermiş [[1905 Rusiya inqilabı|Rusiya inqilabı]] onun dünyagörüşünün formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. Şəhərdə baş verən nümayiş və çıxışlarda Mirzə Hüseynovun yaxından iştirak etmişdir. O, məktəbdə gizli müsəlman şagird dərnəyi təşkil etmişdir. Sonra şəhərdəki müsəlman (azərbaycanlı) şagird dərnəklərini birləşdirmişdir. Bu dərnəklərin əsas məqsədi müsəlmanları çar hökuməti zülmündən azad etmək idi. Dərnəklərdə siyasi mühazirələr oxunur, siyasi tarix öyrənilirdi. 1913-cü ildə oranı bitirərək Moskva Kommersiya İnstitutunun iqtisadiyyat fakültəsinə daxil olmuşdur. O, [[Moskva]]da oxuduğu dörd il ərzində əsas diqqətini siyasi iqtisadı və dövlət maliyyəsini dərindən öyrənməyə vermişdir. 1917‐ci ilin may ayında tam kursu dinləmiş və bütün imtahanları verib Bakıya qayıtmışdır. == Fəaliyyəti == Mirzə D. Hüseynov 1918-ci ilin noyabrından Rusiya Kommunist (bolşeviklər) Partiyasının üzv olmuşdur. 1917-ci ildə Bakıya qayıtmış, Azərbaycan tələbələri arasında inqilabi iş aparmış, tələbə komitəsini yaratmışdır. 1917‐ci ilin iyulunda Mirzə Hüseynov Müsəlman İctimai Təşkilatları Komitəsinə Bakı müsəlman tələbələri tərəfindən nümayəndə göndərilmiş və onun şurasına seçilmişdir. 1918–1919-cu illərdə bolşevik "[[Hümmət]]" təşkilatının əvvəl sədr müavini, sonra isə sədri, RK(b)P-nın Bakı komitəsinin və partiyanın Qafqaz Ölkə Komitəsinin üzvü olmuşdur. O, eyni zamanda bu dövrdə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] Maliyyə Nazirliyində şöbə müdiri vəzifəsində çalışmışdır. 1919‐cu il mayın 6‐12‐də [[Bakı]] proletariatının tətili baş verdi. Tətilin əsas səbəbi ingilis komandanlığının denikinçilərə su və dəmiryolu ilə silah göndərməsinə qarşı yönəlmişdi. Tətil zamanı bütün mədən, zavod, fabrik, elektrik stansiyaları və s. yerlərdə işlər dayandırıldı. Tətilin təşkilatçılarından biri Mirzə Hüseynov idi. [[AXC]] hökuməti tətilin təşkilatçılarını və fəal iştirakçılarını təqib və həbs etməyə başladı. Tezliklə həbs olunacağından xəbər tutan Mirzə Hüseynov gizli inqilabi fəaliyyətə keçmişdir. Mirzə Hüseynov 1919‐1920‐ci illərdə Sabunçu, Balaxanı, Suraxanıda fəhlələr arasında gizli təbliğati və təşviqati iş aparmışdır. 1920‐ci il fevralın 11‐12‐də Bakıda gizli şəraitdə Azərbaycan kommunist təşkilatlarının I qurultayı keçirilmişdir. Qurultayın keçirilməsi və fəaliyyətində Mirzə Hüseynov yaxından iştirak etmişdir. Qurultayda Mirzə Hüseynov hazırki vəziyyət haqqında məruzə etmişdir. Qurultayın qəbul etdiyi qətnamədə göstərilirdi: "Azərbaycan kommunist təşkilatlarının birinci qurultayı indiki vəziyyətə dair edilən məruzəni dinləyib qeyd edir ki, Azərbaycan Respublikasının yaşadığı kəskin təsərrüfat və iqtisadi böhran, fəhlə və kəndlilərin son dərəcə ağır halı mövcud kapitalist və mülkədar üsul‐idarəsinin labüd nəticəsidir və ancaq onu məhv etməklə aradan qaldırmaq olar". Qurultay AK(b)P MK‐nın Ə.Bayramov, D.Bünyadzadə K.Ağazadə, V.Yeqorov, Ə.Qarayev, B.Naneyşvili, H.Sultanov, Y.Rodionov, M.Pleşakov, A.Yusifzadə, Mirzə Hüseynov və b. ibarət tərkibini seçdi. Fevralın 12‐də keçirilmiş AK(b)P MK‐nın birinci plenumu Büro və Rəyasət Heyəti seçmişdir. Mirzə Hüseynov AK(b)P MK Rəyasət Heyətinin sədri təsdiq edilmişdir. AK(b)P MK‐nın ilk azərbaycanlı rəhbəri olmuş Mirzə Hüseynov bu vəzifəyə seçildikdən sonra partiyanın sıralarının artması və təşkilatlarının sayının çoxalması sahəsində xeyli iş görməyə başladı. Mirzə Hüseynov bu dövrdə RK(b)P Qafqaz Ölkə Komitəsinin təşəbbüsü nəticəsində yaradılmış Hərbi inqilabi qərargahın sədri kimi başqa inqilabçılarla bərabər AXC hökumətini devirəcək XI Qızıl ordu komandanlığı ilə birlikdə ordu hissələrinin və Bakı fəhlələrinin birgə hərbi əməliyyatı planının tərtibində fəal iştirak etmişdir. 1920‐ci il aprelin 26‐da AK(b)P MK‐nın və Bakı Bürosunun birgə təcili iclası keçirilmiş və üsyana rəhbərlik etmək üçün Azərbaycan Müvəqqəti İnqilab Komitəsi yaradılmışdır. Onun tərkibinə A.Əlimanov, D.Bünyadzadə, Ə.Qarayev, Q.Musabəyov, N.Nərimanov və H.Sultanovla birlikdə Mirzə Hüseynov da daxil olmuşdur. Mirzə Hüseynov N.Nərimanov Bakıya gələnə kimi rəsmi olaraq istər Azərbaycan Müvəqqəti İnqilab Komitəsinə, istərsə də Azərbaycan SSR XKS-ə sədrlik etmiş, Azərbaycan MİK və Azərbaycan SSR XKS‐nin verdiyi dekret və sərəncamları imzalamışdır. 1920‐ci il mayın 5‐də Mirzə Hüseynovun sədr kimi ilk imzaladığı dekretlərdən biri Azərbaycan kəndlilərinin uzun illərdən bəri həsrətində olduğu torpağın onlara verilməsi haqqında dekret olmuşdur. Azərbaycanda Rusiyanın müdaxiləsi ilə Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Azərbaycan SSR İnqilabi Komitəsinin sədrinin müavini, Azərbaycan SSR Xalq Maliyyə naziri, Xarici İşlər Komissarı, Ali İqtisadi Şuranın sədri, ZSFSR XKS Sədrinin müavini, ZSFSR Xalq maliyyə və Xarici İşlər Komissarı vəzifələrində çalışmışdır. 1920‐ci il iyulun 20‐dən sonra Mirzə Hüseynov Moskvada olmuş, Rusiya ilə Azərbaycan arasındakı münasibətləri aydınlaşdırmış, hər iki sovet respublikası arasında qarşılıqlı münasibətləri nizama salmağa, Şərqdə görüləcək işlərin planını hazırlayıb əlaqələndirməyə çalışmışdır. O, yuxarıdakı məsələlər haqqında V.İ.Lenin və G.Çiçerin ilə hərtərəfli söhbət etmişdir. Mirzə Hüseynov eyni zamanda III İnternasionalın 29‐31 iyul tarixində Moskvada keçirilən iclaslarında iştirak etmişdir. 1920‐ci il sentyabrın 17‐də Bakıda Şərq xalqlarının I qurultayı çağırıldı. Qurultayda Avropa və Asiya ölkələrinin 1900‐ə yaxın nümayəndəsi iştirak etdi. Mirzə Hüseynov qurultayın nümayəndəsi olmuş və fəaliyyətində yaxından iştirak etmişdir. Qurultay özünün daim fəaliyyət göstərəcək icraiyyə orqanını – Təbliğat və Fəaliyyət Şurasını seçdi. Onun tərkibinə N.Nərimanov, S.Kirov, G.Orcokinidze, M. Sübhi, Heydər Əmioğlu, Y.Stasova və b. ilə yanaşı Mirzə Hüseynov da daxil oldu. 1920‐ci il mayın 14‐də Mirzə Hüseynov Bakıdakı İran, Hollandiya, İsveç, Danimarka, sonra isə Litva və Estoniya nümayəndələri ilə görüşərək Sovet Azərbaycanının onlarla hərtərəfli əlaqələr qurmağa hazır olduğunu bildirmişdir. Mirzə Hüseynov xalq xarici işlər komissarı kimi bir sıra dövlətlərə məktub, nota və teleqramlar göndərmiş, Tiflisdə ingilis və fransız nümayəndələri ilə əsirlərin dəyişdirilməsinə dair danışıqlar aparmış, Bakıdakı xarici ölkə nümayəndəlikləri, Azərbaycanın xaricdəki nümayəndəlikləri ilə yazışmalar aparmışdır. Bununla belə, onun xalq xarici işlər komissarı işlədiyi müddətdə Azərbaycanın xarici ölkələrdəki nümayəndəlikləri ləğv edilmiş, Azərbaycanda fəaliyyət göstərən xarici dövlətlərin nümayəndəlikləri respublikadan çıxarılmışdır. Mirzə Hüseynov I Ümumazərbaycan Sovetlər qurultayında Azərbaycan MİK üzvü seçilmiş və Azərbaycan MİK‐in mayın 21‐də keçirilmiş I sessiyasında Azərbaycan XKS tərkibinə daxil olmuş, xalq xarici işlər komissarı və Ali İqtisadi Şuranın sədri təsdiq edilmişdir. 1922‐ci ildə Moskvaya çağırılmış Mirzə Hüseynov RSFSR milli işlər komissarının müavini vəzifəsində çalışmışdır. 1922‐1929‐cu illərdə Mirzə Hüseynov bir sıra rəhbər vəzifələrdə çalışmışdır. O, ZSFSR XKS sədrinin müavini, xarici işlər komissarı, maliyyə komissarı olmuşdur. Mirzə Hüseynov bu vəzifələrdə Zaqafqaziya respublikalarının sənayesinin, kənd təsərrüfatının inkişaf etməsi, maliyyə cəhətdən möhkəmlənməsi sahəsində xeyli əmək sərf etmiş və özünü böyük və bacarıqlı təşkilatçı kimi göstərmişdir. Mirzə Hüseynov bu dövrdə Zaqafqaziyada ağır sənayenin və kimya sənayesinin inkişaf etdirilməsinə böyük diqqət yetirmişdir. O, qeyd edirdi ki, kənd təsərrüfatının səmərələşdirilməsi, yeni fabrik və zavodların tikilməsi kimya sənayesinin inkişafından asılıdır. ÜİK(b)P MK Mirzə Hüseynovu Moskvaya çağırmış və onu rəhbər partiya işinə göndərmişdir. O, 1930‐1933‐cü illərdə Tacikistan Kommunist Partiyası MK‐nın birinci katibi vəzifəsində çalışmışdır. Tacik xalqı birinci beşillikdə sənayeləşmə sahəsində bir sıra nailiyyətlər əldə etmişdir. Tacik xalqının bu müvəffəqiyyətlərində Mirzə Hüseynovun da zəhməti böyük olmuşdur. O, Tacikistanın mərkəzi Stalinabadın elektrikləşdirilməsi və radiolaşdırılmasında, kollektivləşmənin genişlənməsində, savadsızlığın ləğvində xeyli iş görmüşdür. Mirzə Hüseynov ömrünün son illərində Moskvada işləmişdir. 1934‐1937‐ci illərdə o, RSFSR Xalq Maarif Komissarlığında qeyri‐rus natamam və orta məktəblər idarəsi rəisinin müavini işləmişdir. O, SSRİ‐də sənayeləşmə və kollektivləşmənin başa çatdığı bir dövrdə savadsızlığın tamamilə ləğv edilməsi və ümumi yeddillik təhsil sisteminə keçilməsi, yeni‐yeni məktəblərin açılması sahəsində əzmlə çalışmışdır. Mirzə Hüseynov dəfələrlə AK(b)P MK, ÜİK(b)P MK Zaqafqaziya Ölkə Komitəsi, Orta Asiya bürolarının, Azərbaycan, ZSFSR, Tacikistan, SSRİ MİK üzvü, plenum, konfrans, sessiya və qurultayların nümayəndəsi olmuşdur.<ref>{{cite web |url= |title= AZƏRBAYCANIN XARİCİ İŞLƏR NAZİRLƏRİ  |author=Qasımlı M., Hüseynova E. |date=2003 |publisher= |accessdate=2017-08-16 |language=az }}</ref> Mirzə Davud Bağır oğlu Hüseynov 1938-ci ildə [[Stalin]] repressiyasının qurbanı olmuşdur.<ref>[http://files.preslib.az/projects/azerbaijan/gl6.pdf Görkəmli azərbaycanlılar]</ref> == Ailəsi == [[Fətəli xan Xoyski]]nin qızı Tamara xanım Hüseynova — Xoyskaya ilə ailə həyatı qurmuşdur. == Əsərləri == * "Müsavat firqəsi keçmişdə və indi". Bakı – 1920. * "Azərbaycan KP-nın inkişafının əsas cəhətləri". Bakı – 1958. == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{VikiMənbə|Azərbaycanın xarici işlər nazirləri}} {{Azərbaycanda Stalin repressiyaları}} {{Azərbaycan Kommunist Partiyası (1920) Mərkəzi Komitəsinin rəhbərləri}} {{Azərbaycanın xarici işlər nazirləri}} {{Azərbaycanın maliyyə nazirləri}} {{Kommunizm Azərbaycanda}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın xarici işlər nazirləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi Rəyasət Heyətinin sədrləri]] [[Kateqoriya:Tacikistan SSR rəhbərləri]] [[Kateqoriya:Repressiya qurbanları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan kommunistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan inqilabçıları]] [[Kateqoriya:İran inqilabçıları]] [[Kateqoriya:Moskvada təhsil almış azərbaycanlılar]] [[Kateqoriya:Şəxslər:Bakı quberniyası]] j2o0xf4dwrrc6bx5xzdvy8hfn32xr1u Kütlə (fiziki kəmiyyət) 0 54563 6564711 6222119 2022-08-06T01:30:45Z Elnurvl 41668 wikitext text/x-wiki '''Kütlə''' - fiziki kəmiyyət olub, cismin [[ağırlıq qüvvəsi]] qazandıran, həmçinin onun [[Ətalət|ətalətliyini]] pozmağa çalışan qüvvəyə qarşı göstərdiyi müqavimət üçün ölçü kəmiyyətdir. Fizikaya [[İsaak Nyuton|Nyuton]] tərəfindən daxil edilmişdir. Kiloqram etalonu Fransanın Sevr şəhərində saxlanılır. Müasir [[fizika]]da kütlə anlayışı altında obyektin iki xassəsi başa düşülür: * Nyutonun ikinci qanununda təsvir olunan, cismin ətalətliyini xarakterizə edən '''ətalət kütləsi'''. Eyni qüvvənin təsiri altında olan iki cisimdən kütləsi kiçik olanı daha çox təcil qazanır. Kütlənin qiyməti ona təsir edən qüvvə və zamandan, eyni zamanda cismin yerləşdiyi fəzadan asılı deyil. * '''Qravitasiya kütləsi''' cismin yaratdığı qravitasiya sahəsini və ya digər cisimlər tərəfindən yaranan qravitasiya sahəsində qazandığı ağırlıq qüvvəsini xarakterizə edən kəmiyyətdir. Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsinin əsasını təşkil edən [[Ekvivalentlik prinsipi|Eynşteynin ekvivalentlik prinsipi]] cismin ətalət kütləsi ilə qravitasiya kütləsinin bir-birinə ekvivalent olmasını ortaya qoyur. Belə ki, hər zaman <math>m_q = m_\text{ə}</math> şərti ödənilir. [[Kateqoriya:Fiziki kəmiyyətlər]] [[Kateqoriya:Kütlə]] ey9d9muesr08zy6zm9n8p4e1ptsabbt 6564713 6564711 2022-08-06T01:36:13Z Elnurvl 41668 wikitext text/x-wiki '''Kütlə''' - fiziki kəmiyyət olub, cismin [[ağırlıq qüvvəsi]] qazandıran, həmçinin onun [[Ətalət|ətalətliyini]] pozmağa çalışan qüvvəyə qarşı göstərdiyi müqavimət üçün ölçü kəmiyyətdir. Fizikaya [[İsaak Nyuton|Nyuton]] tərəfindən daxil edilmişdir<sup>[istinad bildirilməli]</sup>. Kiloqram etalonu Fransanın Sevr şəhərində saxlanılır. Müasir [[fizika]]da kütlə anlayışı altında obyektin iki xassəsi başa düşülür: * Nyutonun ikinci qanununda təsvir olunan, cismin ətalətliyini xarakterizə edən '''ətalət kütləsi'''. Eyni qüvvənin təsiri altında olan iki cisimdən kütləsi kiçik olanı daha çox təcil qazanır. Kütlənin qiyməti ona təsir edən qüvvə və zamandan, eyni zamanda cismin yerləşdiyi fəzadan asılı deyil. * '''Qravitasiya kütləsi''' cismin yaratdığı qravitasiya sahəsini və ya digər cisimlər tərəfindən yaranan qravitasiya sahəsində qazandığı ağırlıq qüvvəsini xarakterizə edən kəmiyyətdir. Ümumi Nisbilik Nəzəriyyəsinin əsasını təşkil edən [[Ekvivalentlik prinsipi|Eynşteynin ekvivalentlik prinsipi]] cismin ətalət kütləsi ilə qravitasiya kütləsinin bir-birinə ekvivalent olmasını ortaya qoyur. Belə ki, hər zaman <math>m_q = m_\text{ə}</math> şərti ödənilir. [[Kateqoriya:Fiziki kəmiyyətlər]] [[Kateqoriya:Kütlə]] grmmp1srkrrnzyp1k395yuevq6kmi83 Kateqoriya:Fiziklər 14 55067 6564532 5907002 2022-08-05T20:19:49Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Physicists}} {{Vikisitat}} [[Kateqoriya:Fizika]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 3v3cuqdy4fewd3gxfpsvrie6pav25ki Kateqoriya:İqtisadçılar 14 55068 6564534 4704028 2022-08-05T20:19:57Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Economists}} [[Kateqoriya:İqtisadiyyat]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] qmrukns60kinv5yla31bbpfu0gynsj1 Kateqoriya:Arxeoloqlar 14 55074 6564518 4704030 2022-08-05T20:19:02Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Archaeologists}} [[Kateqoriya:Arxeologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 693hosk62ettez5z5zvyj9vvls0se8f Kateqoriya:Astronomlar 14 55086 6564519 4704032 2022-08-05T20:19:06Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Astronomers}} [[Kateqoriya:Astronomiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 8juy1lig6xilec9639toli2fitf4wyt Kateqoriya:Geoloqlar 14 55096 6564533 4704033 2022-08-05T20:19:53Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Geologists}} [[Kateqoriya:Geologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] dqfykcwmqim5py7mvf2bv2qrjne0csj Kateqoriya:Kimyaçılar 14 55099 6564535 4706792 2022-08-05T20:20:03Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Chemists}} {{catmore|Kimyaçı}} [[Kateqoriya:Kimya|Kimyaçılar]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] jr3bbczf1rwqkkuufze6etl4xx3a07k Kateqoriya:Ədəbiyyatşünaslar 14 56352 6564528 4704052 2022-08-05T20:19:38Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Literary theorists}} [[Kateqoriya:Ədəbiyyatşünaslıq]] [[Kateqoriya:Şəxslər:Ədəbiyyat]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 9jn5su30mfmapt2ttouh5be9m85ir1u Henrix Himmler 0 56624 6564551 5821242 2022-08-05T20:21:17Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = HENRİX HİMMLER |orijinal adı = {{Dil-de|Heinrich Himmler}} |digər adı = |şəkil = Bundesarchiv_Bild_183-R99621,_Heinrich_Himmler.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |mənsubiyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |qoşun növü = |xidmət illəri = |rütbə = |hissə = |komandanlıq etməsi= |vəzifəsi = |döyüşlər = |əlaqələr = |istefada = |təltifləri = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Henrix Himmler''' ({{Dil-de|Heinrich Luitpold Himmler}}; {{DVTY}}) — [[III Reyx]]in əsas hərbi və siyasi xadimlərindən biri, [[SS]] reyxsfüreri. Çoxsaylı hərbi cinayətlərdə və soyqırımda təqsirli bilinib. == Həyatı == Himmler 7 oktyabr 1900-cü ildə [[Münhen]] şəhərində, müəllim ailəsində anadan olub. Uşaqlıqdan hərbçi olmaq istəyib. Hərbi məktəbi bitirdikdən sonra, "Könüllü korpusun" bölmələrindən birinə daxil olub. Münhen Texniki İnstitutunun Kənd təsərrüfatı fakültəsində təhsil alıb. 1923-cü il [[Pivə qiyamı]]nda iştirak edib. 1925-ci ildə [[Alman Nasional Sosialist Fəhlə Partiyası]]na qəbul edilir və partiyanın rəhbərlərindən olan [[Qreqor Ştrasser]]in şəxsi katibi olur. Bir müddət sonra [[Bavariya]] federal əyalətində [[NSDAP]]-nin [[qaulayter]]i təyin edilir. 1928-ci ildə Prussiya zadəganlarından olan [[Marqaret fon Boden]]lə evlənir. 6 yanvar 1929-cu ildə Hitlerin qərarı ilə SS reyxsfüreri vəzifəsinə təyin edilir. 1931-ci ildə Himmler öz şəxsi gizli təşkilatı olan SD-nin yaradılması ilə məşğul olur və bu təşkilatın rəhbəri vəzifəsinə [[Reynhard Heydrix]]i təyin edir. 1933-cü ildə Himmler Münhen polisinin rəhbəri vəzifəsinə təyin edilir. Hitlerin göstərişi ilə o, 1933-cü ildə [[Dahau]]da konslager yaradır. 20 aprel 1934-cü ildə [[Herman Görinq]] Himmleri Prussiya Gestaposunun rəhbəri vəzifəsinə təyin edir. 17 iyun 1936-cı ildə Hitlerin əmri ilə [[Almaniya]]nın həm hərbi, həm də mülki polis xidmətləri Himmlerin tabeçiliyi altına keçir. Himmlerin rəhbərliyi altında SS qoşunu da yaradılır. 1943-cü ildə İmperiya Daxili İşlər naziri vəzifəsinə keçir, uğursuz 1944-cü il iyul sui-qəsdindən sonra isə ehtiyat ordunun komandanı təyin edilir. 1943-cü ilin yay aylarından başlayaraq öz etibarlı şəxsləri vasitəsilə qərb xüsusi xidmət orqanları ilə separatçı sülh bağlamaq məqsədilə əməkdaşlıq etməyə başlayır. Üçüncü reyxin dağılmasına yaxın bundan xəbər tutan Hitler Himmleri bütün tutduğu vəzifələrdən azad edir və xəyanətkar kimi onu NSDAP-dən xaric edir. Himmler 21 may 1945-ci ildə [[Danimarka]] sərhədini keçməyə çalışarkən Britaniya hərbi qüvvələri tərəfindən yaxalanmışdır. 23 may 1945-ci ildə o zəhər qəbul edərək öz həyatına son qoymuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{vikisitat}} {{NSAFP |vəziyyət=collapsed}} [[Kateqoriya:Almaniya siyasətçiləri]] [[Kateqoriya:Alman siyasətçilər]] [[Kateqoriya:Şəxslər:Üçüncü Reyx]] [[Kateqoriya:Münhendə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Poçt markalarında şəxslər]] [[Kateqoriya:Almaniyada vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:İntihar edən şəxslər]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] kbhmb6ejn0bcdx6l07id2q5ma6qb2bl Qumar 0 57007 6565006 6547425 2022-08-06T09:52:56Z 37.111.139.223 wikitext text/x-wiki {{qaralama}} '''Qumar''' — Oynayana qazanc və ya zərər gətirən hər cür şans oyunu, [[pul]] ya da maddi dəyəri olan bir şey yatırdılaraq oynanan, qarşılığında qazanana maddi gəliri olan oyunlara verilən ümumi ad. İndi qumar oyununu qanuni olaraq tanıyan bir çox ölkə var və ondan pul yığırlar. İnsan cəmiyyətlərinin ilk zamanlarından bu yana mövcud olan qumar çox dəyişik üsullarla reallaşdırıla bilər.<ref>{{Cite web|url=https://www.malangtoday.net/|title=Qumar haqqında faktlar|accessdate=2018-04-07|author=|date=|last=Malang|first=Gambling|work=MalangToday|language=id}}</ref> Qumar, haqsız yerə başqasının malını götürmək, bilə-bilə ortaq şəkildə oğurluq etməkdir. Qumar, ictimai bir fəlakətdir. Qumarda itirilən pulda uşaqların, kasıbların haqqı vardır. Qazanılan pul da qanuni deyil. Qumar yayıldıqca ictimai zərərlər artar. Qumar ailə həyatında nizamsızlıqlara, anlaşılmazlıqlara, laqeydliklərə səbəb olar. Çox zaman əyləncəli vaxt keçirmək üçün seçilən qumar çox zərərli bir oyundur. Buna görə ailələlər dağılır və hətta cinayətlər baş verir.<ref>{{Cite web|url=https://kubetae.com/|title=KUBET|accessdate=2018-5-12|author=|date=|last=KUBET|first=Gambling|work=KUBET|publisher=}}</ref> ==İslam nəzərindən qumar== İslamda qumar oynamaq birmənalı şəkildə haram hesab olunur. Belə ki Qurani-Kərimdə şərab, bütlər üçün ("ənsab", yəni Kəbə ətrafında düzülmüş daşlar.)<ref>Nur təfsiri, 3-cü cild, səh. 79.</ref> kəsilən heyanlar və fal oxları ilə yanaşı qumarın da insanlar arasında ədavət, kin-kudurət yaratmasına səsb olması qeyd olunur: "''Ey iman gətirənlər! Şərab da (içki də), qumar da, bütlər də, fal oxları da Şeytan əməlindən olan murdar bir şeydir. Bunlardan çəkinin ki, bəlkə, nicat tapasınız! Şübhəsiz ki, Şeytan içki və qumarla aranıza ədavət və kin salmaqdan və namaz qılmaqdan ayırmaq istər. Artıq bu işə son qoyacaqsınızmı?''"<ref>{{Cite web|url=https://fn88pro.com/|title=Fun88|accessdate=2019-10-04|author=|date=|last=Fn88|first=Gambling|work=F88|publisher=}}</ref> kəsilən heyanlar və fal oxları ilə yanaşı qumarın da insanlar arasında ədavət, kin-kudurət yaratmasına səsb olması qeyd olunur: "''Ey iman gətirənlər! Şərab da (içki də), qumar da, bütlər də, fal oxları da Şeytan əməlindən olan murdar bir şeydir. Bunlardan çəkinin ki, bəlkə, nicat tapasınız! Şübhəsiz ki, Şeytan içki və qumarla aranıza ədavət və kin salmaqdan və namaz qılmaqdan ayırmaq istər. Artıq bu işə son qoyacaqsınızmı?''"<ref>{{Cite web|url=https://88betpro.com/|title=188bet|accessdate=2021-0-08|author=|date=|last=188bet|first=Gambling|work=88pro|publisher=}}</ref> Bu haqda ayə nazil olduqda Peyğəmbərdən qumar, ənsab və əzlam barədə soruşulduqda cavab verir ki, "məysir" (qumar) hətta taxta nərd və qoz da olsa, udulub-uduzulan hər bir şey, "əzlam" (fal oxları) isə onların vasitəsilə püşk atdıqları oxlardır.<ref>əl-Kafi, c. 5, səh. 123, hədis 2</ref> [[Cəfəri-Sadiq]] uşaqların udub-uduzmaqla qazandıqları qozun haram olmasını qeyd edərək, onu yeməyin qadağan olunduğunu qeyd etmişdir.<ref>əl-Kafi, c. 5, səh. 123, hədis 6</ref> Ümumiyyətlər fal oxları, yəni "əzlam" cahiliyyət dövründə rəvac tapmış oxlarla püşk atma və qumar növü olub. ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}}188bet, Gambling. "[https://cado188.com/ BET188]" cado188 2021-06-25 ce490jmrieui944qjt1lvbbk0grtnsz 6565017 6565006 2022-08-06T10:12:56Z Xeyal 199793 [[User:37.111.139.223|37.111.139.223]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Qraf061|Qraf061]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{qaralama}} '''Qumar''' — Oynayana qazanc və ya zərər gətirən hər cür şans oyunu, [[pul]] ya da maddi dəyəri olan bir şey yatırdılaraq oynanan, qarşılığında qazanana maddi gəliri olan oyunlara verilən ümumi ad. İndi qumar oyununu qanuni olaraq tanıyan bir çox ölkə var və ondan pul yığırlar. İnsan cəmiyyətlərinin ilk zamanlarından bu yana mövcud olan qumar çox dəyişik üsullarla reallaşdırıla bilər.<ref>{{Cite web|url=https://www.malangtoday.net/|title=Qumar haqqında faktlar|accessdate=2018-04-07|author=|date=|last=Malang|first=Gambling|work=MalangToday|language=id}}</ref> Qumar, haqsız yerə başqasının malını götürmək, bilə-bilə ortaq şəkildə oğurluq etməkdir. Qumar, ictimai bir fəlakətdir. Qumarda itirilən pulda uşaqların, kasıbların haqqı vardır. Qazanılan pul da qanuni deyil. Qumar yayıldıqca ictimai zərərlər artar. Qumar ailə həyatında nizamsızlıqlara, anlaşılmazlıqlara, laqeydliklərə səbəb olar. Çox zaman əyləncəli vaxt keçirmək üçün seçilən qumar çox zərərli bir oyundur. Buna görə ailələlər dağılır və hətta cinayətlər baş verir. ==İslam nəzərindən qumar== İslamda qumar oynamaq birmənalı şəkildə haram hesab olunur. Belə ki Qurani-Kərimdə şərab, bütlər üçün ("ənsab", yəni Kəbə ətrafında düzülmüş daşlar.)<ref>Nur təfsiri, 3-cü cild, səh. 79.</ref> kəsilən heyanlar və fal oxları ilə yanaşı qumarın da insanlar arasında ədavət, kin-kudurət yaratmasına səsb olması qeyd olunur: "''Ey iman gətirənlər! Şərab da (içki də), qumar da, bütlər də, fal oxları da Şeytan əməlindən olan murdar bir şeydir. Bunlardan çəkinin ki, bəlkə, nicat tapasınız! Şübhəsiz ki, Şeytan içki və qumarla aranıza ədavət və kin salmaqdan və namaz qılmaqdan ayırmaq istər. Artıq bu işə son qoyacaqsınızmı?''"<ref>{{Cite web|url=https://fn88pro.com/|title=Fun88|accessdate=2019-10-04|author=|date=|last=Fn88|first=Gambling|work=F88|publisher=}}</ref> kəsilən heyanlar və fal oxları ilə yanaşı qumarın da insanlar arasında ədavət, kin-kudurət yaratmasına səsb olması qeyd olunur: "''Ey iman gətirənlər! Şərab da (içki də), qumar da, bütlər də, fal oxları da Şeytan əməlindən olan murdar bir şeydir. Bunlardan çəkinin ki, bəlkə, nicat tapasınız! Şübhəsiz ki, Şeytan içki və qumarla aranıza ədavət və kin salmaqdan və namaz qılmaqdan ayırmaq istər. Artıq bu işə son qoyacaqsınızmı?''"<ref>{{Cite web|url=https://88betpro.com/|title=188bet|accessdate=2021-0-08|author=|date=|last=188bet|first=Gambling|work=88pro|publisher=}}</ref> Bu haqda ayə nazil olduqda Peyğəmbərdən qumar, ənsab və əzlam barədə soruşulduqda cavab verir ki, "məysir" (qumar) hətta taxta nərd və qoz da olsa, udulub-uduzulan hər bir şey, "əzlam" (fal oxları) isə onların vasitəsilə püşk atdıqları oxlardır.<ref>əl-Kafi, c. 5, səh. 123, hədis 2</ref> [[Cəfəri-Sadiq]] uşaqların udub-uduzmaqla qazandıqları qozun haram olmasını qeyd edərək, onu yeməyin qadağan olunduğunu qeyd etmişdir.<ref>əl-Kafi, c. 5, səh. 123, hədis 6</ref> Ümumiyyətlər fal oxları, yəni "əzlam" cahiliyyət dövründə rəvac tapmış oxlarla püşk atma və qumar növü olub. ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}}188bet, Gambling. "[https://cado188.com/ BET188]" cado188 2021-06-25 7cunqy0h528kybab2d09ph6k62vjpe5 Rafizilər 0 58486 6564702 6253616 2022-08-06T01:01:18Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Rafizilik''' eyni zamanda "'''rafidah'''" olaraq tərcümə olunan bir ərəb sözüdür (cəm çoxluq {{lang-ar|الرافضة}} ''ar-rāfiḍa''; çoxlu cəm {{lang-ar|روافض}} ''ravāfiḍ''; tək {{lang-ar|رافضي}} ''rāfiḍī'') "rədd edənlər" və ya "imtina edənlər" mənasını verir. Söz ərəbcə samit kökdən ر ف ض (r-f-ḍ) düzəlib, fel olaraq "rədd etmək" mənasını verir. Cəm olmayan tək forma رافضي ''rāfiḍī '' "rədd edən" dir.<ref name="Kohlberg">Kohlberg, Etan ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 99, No.4 (Oct.- Dec., 1979), pp. 677–679</ref> Termin bəzi [[Sünnilər|sünni müsəlmanlar]] tərəfindən [[Şiəlik|şiələri]] [[Əbu Bəkr]], [[Ömər ibn Xəttab|Ömər]] və [[Osman ibn Əffan|Osman]]ı [[Məhəmməd]]in qanuni varisləri kimi tanımadıqları, [[Əli]]ni ilk varisi olaraq tanıdıqları üçün təhqiramiz şəkildə istifadə olunur.<ref>[[IslamQA.info|Islam QA]], [http://islamqa.info/en/220687 Question # 220687: The relationship between Jews and baatini (esoteric) sects], retrieved on 27 July 2015. ' Əli (Allah ondan razı olsun) dini mətnlər əsasında hökmdar olmalı olduğunu və qiyamət gününə qədər geri qayıdacağını söyləyən ilk adam idi. O, ([[Abdullah ibn Səba]]) ilk üç xəlifəyə və Səhabələrə açıq şəkildə xəyanət edənlərdən də biri idi. Bu inancların hamısı Rafizilərin nəzərində əsasdır. '</ref> == Mənşəyi == ''Rafizi'' termini bir mənbəyə görə, [[Zeyd ibn Əli]]nin [[Əməvilər xilafəti|Üməyyə Xilafəti]]nə qarşı qaldırdığı üsyanda yaranmışdır. Rafizi ilk iki [[Raşidi xilafət|Raşidi xəlifəsini]]<ref>{{cite book|author1=Ahmad Kazemi Moussavi|author2=Karim Douglas Crow|title=Facing One Qiblah: Legal and Doctrinal Aspects of Sunni and Shi'ah Muslims|url=https://archive.org/details/facingoneqiblahl0000unse|date=2005|publisher=Pustaka Nasional Pte Ltd |isbn=9789971775520|page=[https://archive.org/details/facingoneqiblahl0000unse/page/186 186]}}</ref><ref>{{cite book|author1=Najam Haider|title=The Origins of the Shī'a: Identity, Ritual, and Sacred Space in Eighth-Century Kūfa|date=26 Sep 2011 |publisher=Cambridge University Press|isbn=9781139503310|pages=196–7}}</ref> qınamamaq siyasətinə sahib olan Zeydi tərk edən və Zeydi dəstəkləməkdən imtina edən Kufəlilərə istinad edir.<ref>{{cite book |last1=Najībābādī|first1=Akbar|title=History of Islam Volume 2|publisher=[[Darussalam Publishers]] |isbn=978-9960892863|page=229|year=2000}}</ref><ref>{{cite book|editor1-last=Suleiman|editor1-first=Yasir|title=Living Islamic History: Studies in Honour of Professor Carole Hillenbrand|date=21 Apr 2010|publisher=[[Oxford University Press]]|isbn=9780748642199|page=11 |edition=illustrated}}</ref> Zeyd ibn Əli [[Əli]]ni [[Məhəmməd]]dən sonra ən ali hesab edir, lakin dəstəyini artırmaq üçün üsyanında Əbu Bəkr və Ömərin xilafətini diplomatik məqsədlə qınamaqdan imtina edirdi. Əbu Bəkr və Ömərin xilafətinə, insanların Əlinin hakimiyyətini rədd edib etməməsini görmək üçün Allah tərəfindən bir imtahan olaraq gördü.<ref>{{cite web|last1=حلمي|first1=مصطفى|title=Dr.|url=http://www.alukah.net/sharia/0/42222/|website=http://www.alukah.net|accessdate=2 August 2017|archive-date=2 August 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170802094247/http://www.alukah.net/sharia/0/42222/|url-status=dead}}</ref> Termin mənası zaman keçdikcə bir neçə dəyişikliyə uğradı. Zeyd mənbələrinə görə Zeyd ibn Əlinin bəzi kufəlilərə qarşı işlətdikləri termin Əbu Bəkr və Ömərdən imtina etmələri ilə əlaqəli deyil, lakin Zeyd ibn Əlini rədd etmələri ilə əlaqəli idi. Çünki onlar [[Cəfər Sadiq|Cəfər Əs-Sadiqi]] imam hesab edirdilər. <blockquote>O dedi: "Allah ən böyükdür! Allaha and içirəm, hamınız Allah Rəsulunun öz ifadəsində qeyd etdiyi rafizilərsiniz: ((Məndən sonra [[Əhli-beyt]]in yolunu rədd edən bir xalq olacaq və deyəcəklər ki, yaxşılara əmr verən və pisliyi qadağan edən heç bir şey yoxdur! Dində təqlid edib şıltaqlıqlarına tabe olacaqlar…))."<ref>{{cite book|last1=al-Hussein al-Houthi|first1=Allāma Yahya|title=Al-Jawāb ar-Rāqi 'ala al-Masā'il al-Irāqi|page=4 |url=https://www.scribd.com/document/36214491/%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%8A}}</ref></blockquote> [[Əməvilər xilafəti|Üməyyə]] və [[Abbasilər xilafəti|Abbasi]] sünni liderlərinin dövründə, ilk sünni Rəşidi, yəni [[Əbu Bəkr]], [[Ömər ibn Xəttab|Ömər]] və [[Osman ibn Əffan|Osmanı]] rədd etdiklərini xatırlatmaq üçün [[On iki imam şiəliyi (əqidə)|On iki imam şiəliyi]] üçün aşağılayıcı məşhur bir terminə çevrildi.<ref name="Kohlberg"/> Müasir dövrdə rafizi termini əsasən [[Şiəlik|şiələrin]] edam edilməsini əsaslandırmaq üçün [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] kimi Sələfi cihadizmində istifadə olunur.<ref>{{cite book|last1=Wagemakers|first1=Joas|title=A Quietist Jihadi|publisher=[[Cambridge University Press]]|isbn=978-1107606562|page=xix|date=2012-06-11}}</ref> ''Rafida''nın dəqiq mənşəyi ilə bağlı çox mübahisələr var. Əvvəlki nümunələrdən biri, 888-ci ildə vəfat edən Əmad ibn Muḥammad Barqī'nın Maḥsinindəndir. Maḥsin bir hissəsi [[Cəfər Sadiq|Cəfər Əs-Sadiq]]ə həsr olunan ''rafida''nın (''rafizi'') istifadə hallarını göstərir: <blockquote>Bir adam İmam Cəfər Əs-Sadiqin yanına gəldi ki, kimsə ona Rafizi olmaqdan ötrü xəbərdarlıq etdi və İmam Cəfər cavab verdi: "Allaha and olsun ki, bizim öyrətdiyimizə əməl edib bizə yalan danışmadığınız müddətcə Allahın sizə verdiyi bu ad mükəmməldir." [[Məhəmməd əl-Baqir]] də bu hadisəni özünə işarə edib xatırladaraq: "Mən rafizilərdənəm" buyurdu.<ref name="Kohlberg"/></blockquote> Muğirə ibn Şöbənin ''rafizi'' terminini onu rədd edənlərə qarşı işlətdiyi deyilir.<ref name="Wasserstrom">Wasserstrom, Steve. ''History of Religions,'' Vol. 25, No. 1 (Aug., 1985), pp. 1–29</ref> Digərləri, mənşəyi üçün başqa bir tarixi mətnə ​​istinad edirlər. Cəfər Əs-Sadiq rafizinin ilk öncə Allah tərəfindən verildiyi və İbrani Müqəddəs Kitabında və [[Əhdi-Cədid]]də qorunmuş bir şərəf olduğuna inandığını söylədi: o, [[firon]] əhli arasında onu və yolunu rədd edən və [[Musa (peyğəmbər)|Musa]]ya qoşulan 70 nəfərin olduğunu söylədi. Allah həmin 70 adamı ''Rafida'' (''Rafizi'') adlandırdı. Fironu rədd etdikləri, ibadətlərində güclü olduqları və Musaya, Haruna və nəsillərinə olan sevgilərinə görə Musanın ordusunda ''Rafizi'' olaraq xatırlandı. Cəfər Sadiq daha sonra deyir ki, Allah Musaya vəhy etdi: "Bu adını [[Tövrat]]da qoy, çünki mən bunları özümlə adlandırdım və onlara hədiyyə etdim." Cəfər Sadiq Məhəmməd ailəsinin şiələrini daxil etmək üçün bu sözün istifadəsini genişləndirir.<ref name= "Kulayni">{{cite book |last1=al-Kulayni |first1=Muhammad ibn Ya‘qūb |title=Al-Kafi |date=2015 |publisher=Islamic Seminary Incorporated |location=New York City |isbn=9780991430864 |edition=Volume 8 }}</ref> [[On iki imam şiəliyi (əqidə)|On iki imam şiələri]] inanırlar ki, Məhəmmədin ölümündən sonra, pislikləri rədd edən tək əqidə olduqlarına inanır, bu da onları orijinal Rafizinin varisləri edər._<ref name="Kohlberg, E.">, E. "al-Rafida or al-Rawafid." ''Encyclopaedia of Islam, Second Edition''. Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. [[Brill Publishers|Brill]], 2010. Brill Online.</ref> Pisliyi rədd etmələrini Zeyd ibn Əlinin gücünü tərk etmək və [[Əli]]nin yollarına sadiq qalmaq hesab etdilər. Halbuki bu termin Quranda rast gəlinmir. ''Rafizi''nin orijinal mətnlərdə bəhs edildiyini israr edənlər də var, amma düşmənlər sonradan ''rafida'' (''rafizi'') adlı daxil olan konteksti sildilər.<ref name="Kohlberg"/> == İstifadəsi == Rumi (Mövlana) öz "Məsnəvi" əsərində ("Kitabın hekayəsi" kitabı, şeir 844) Əbu Bəkr adında bir insan belə tapılmayan Səbzəvar (indiki [[İran]]da) sakinlərini Rafizilər adlandırır. Bu B. Forouzanfar və R.A.Nikolson tərəfindən ən etibarlı sayılan 677 H Gh (1279 Qriqorian) adlı Məsnəvinin ən qədim nüsxəsidir. On dördüncü əsr sünni səyyahı [[İbn Bətutə]] 1326-cı ildə [[Suriya]]ya səfəri zamanı çoxları tərəfindən ''ğulat'' təriqəti kimi qəbul edilən [[Nüseyrilər|Ələvi]] haqqında açıqlamasında istifadə etmişdir.<ref>Gibb, H.A.R., 'The Travels of Ibn Battuta, Hakluyt, (1999) v.1, p.93</ref> Termin bu gün də bu şəkildə istifadə edilməyə davam edir.<ref>Nasr, Vali, ''Shia Revival'', Norton, (2006) p.53</ref> ''Rafizi'' (''rafida'') bəzən mülayimlər üçün ekstremistlər və ''əş-Şiə''ləri göstərmək üçün istifadə olunurdu.<ref>Abrahamov, Binyamin.''Arabica'', T. 34, Fasc. 1 (Mar., 1987), pp. 80–105</ref><ref>Madelung, Wilferd. Islamic Legal Orthodoxy: Twelver Shiite Responses to the Sunni Legal System by Devin J. Stewart. ''Journal of the American Oriental Society'', Vol. 120, NO. 1 (Jan.- Mar., 2000), pp. 111–114</ref> == İndiki dövr == [[İraq]] və [[Suriya]] hökumətini zəiflətmək məsələsindəki təbliğatlarda [[İraq Şam İslam Dövləti]], eləcə də Suriya müxalif üsyançıları tez-tez kampaniyalarında şiə müsəlmanlarına müraciət etmək üçün tez-tez "rafidah" ​(''rafizi'') ifadəsini istifadə edirlər. Ələvilər 'Nusayri' olaraq adlanır. İŞİD jurnalı "Dabiq" in 13-cü sayında ''Rafida: İbn Səbadan Dəccala qədər'' adlı məqalə var və "şiələrə qarşı yönəlmiş daha şiddətli ritorik səhifələrin", "amerikalılardan daha təhlükəli və daha öldürücüdür…" olduğunu iddia edir. Məqalə İŞİD-in mürtəd olduqlarını iddia etdiyi şiə müsəlmanlarının öldürülməsinə haqq qazandırır.<ref>{{cite news|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-3410820/Now-ISIS-declares-war-Muslims-Latest-edition-terror-group-s-magazine-calls-Shia-Muslims-targeted.html |title=ISIS declares war on....Muslims: Latest edition of terror group's magazine calls for Shiites to be targeted |author=Calderwood, Imogen|date=22 January 2016 |work=Daily Mail|accessdate=22 January 2016}}</ref> [[Səudiyyə Ərəbistanı]]nda bu gün [[Şiəlik|şiələrə]] Rafizi deyilir.<ref>{{Cite web |title=Rosen, Nir, "America's unlikely savior; Recently, the U.S. was calling for Muqtada al-Sadr's head. Now, the fiery cleric may be the only man who can defuse Iraq's Sunni-Shiite conflict," Salon, February 3, 2005, accessed February 8, 2010 |url=http://www.salon.com/news/feature/2006/02/03/muqtada |access-date=September 13, 2019 |archive-date=May 12, 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080512145939/http://www.salon.com/news/feature/2006/02/03/muqtada/ |url-status=dead }}</ref> İraqda Şiə əleyhinə material hələ də üzə çıxmaqdadır.<ref name="Jones">Jones, Toby. ''Middle East Report'', No. 237 (Winter, 2005), pp. 20–25</ref> Ali Şuranın bir üzvünün şiələri öldürmək əmrlərini özündə cəmləşdirən "Tövhid ölkəsindəki Rafizilik" adı ilə düzəliş edildikdən sonra bir diskussiya yayımlandı.<ref name="Jones"/> 1993-cü ilə qədər Səudiyyə Ərəbistanında məktəb kitabları şiə İslamını açıq şəkildə rədd etdi və kitablarda şiə rafiziyinə istinad edildi.<ref name="Prokop">Prokop, Michaela. ''International Affairs'', Vol. 79, No. 1 (Jan., 2003), pp. 77–89</ref> Etirazlardan sonra tədris planı dəyişdirildi və ''rafida'' artıq mətn kitablarında istifadə edilmədi; Şiə İslamı inancları hələ də kitablarda pislənilir.<ref name="Prokop"/> Müəyyən məqamlarda, şiələr gündəlik onlara qarşı istifadə olunan bu mənfi termini dəyişdirərək müsbət bir şeyə çevirmək qərarına gəldilər. Şiələr bəzən özlərini Ravafid, rədd edən biri olaraq təyin etdilər; sünnilərin ilk xəlifələri qəbul etməkdən imtina etdiyi şiələri təsvir etmək üçün tətbiq olunan ləkələmə terminidir. Üməyyə zülmünə qarşı üsyan qaldırdıqları onlara qürur hissi verdiyi üçün özlərini bir Ravafid adlandırmağa qərar verdilər.<ref>"Rawafid." In ''The Oxford Dictionary of Islam''. Ed. John L. Esposito. ''Oxford Islamic Studies Online.''[http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e1985].</ref> İllər keçdikcə Rafida Şiə dünyasında təhqiramiz bir ləqəbdən müsbət tərifi ifadə edən bir ada çevrildi.<ref name="Kohlberg"/> Cəmiyyət arasında hörmətli sözü işlətməklə yanaşı, həm də pisliyi rədd etdikləri, pisliyə tərəf dönmədiklərini qədim tarix hekayələrinə yazaraq bu müsbət termini daha da artırdılar.<ref name="Wasserstrom"/> [[Əhməd Cövdət paşa]] tərəfindən müəyyən edildiyi kimi, şiəlik ilk növbədə [[Qeysanilər|Qeysanizmi]] inkişaf etdirdi; bu da [[Zeydilik|beş imam şiəliyi]], [[İsmaililər|yeddi imam şiəliyi]] və [[On iki imam şiəliyi (əqidə)|on iki imam şiəliyi]] kimi tanınan üç böyük qrupa ayrıldı. Zeydi olmayanlar şiələrin qalan hissələrindən ayrıldıqları zaman [[Zeydilik|zeydilər]] tərəfindən "Rafida" (''rafizi'') deyilir.<ref>[[Əhməd Cövdət paşa|Ahmed Cevdet Pasha]], ''Kısas-ı Enbiyâ,'' vol. II, page 12.</ref> == Həmçinin bax == * [[Nasibilik]] * [[Məhəmmədin canişinliyi]] == Mənbə == * İslam (qısa məlumat kitabı). Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası. Bakı: 1989, səh.98. * Əl-Məhasin.cild.1.səh.157.bab.24.hədis.90–92. http://lib.eshia.ir/15101/1/157 * https://velayet.wordpress.com/2014/02/01/rafizi-adinin-yaranmasi == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici linklər == * [http://www.rafida.org rafida.org] * [http://mideast.foreignpolicy.com/posts/2013/08/09/the_language_of_anti_shiism "The Language of Anti-Shiism" by Fanar Haddad], ''Xarici siyasət'', 9 avqust, 2013 * [https://web.archive.org/web/20140316212559/http://mideastafrica.foreignpolicy.com/posts/2014/01/29/the_vocabulary_of_sectarianism "The Vocabulary of Sectarianism" by Aaron Y. Zelin and Phillip Smyth], ''Xarici siyasət'', 29 yanvar, 2014 [[Kateqoriya:Şiəlik]] [[Kateqoriya:Şiələr]] l5l3ank0kg1eocxq185bor4yr4ufhng Nyu-York 0 60676 6564662 6538847 2022-08-05T22:56:22Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{digər məna|Nyu-York (dəqiqləşdirmə)}} {{YM|növü=Şəhər|şəkil=NYC Montage 2014 4 - Jleon.jpg|gerb=Seal of New York City BW.svg|şəklin_izahı=Saat əqrəbi istiqamətində: [[Midtaun Manhetten]], [[Tayms-skver]], [[Unisfera]], [[Bruklin körpüsü]], [[Aşağı Manhetten]] və [[Dünya Ticarət Mərkəzi 1]], [[SeFantral park]], [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahı|BMT Baş Qərərgahı]] və [[Azadlıq heykəli]]|şəkil2=NYC Logo Wolff Olins.svg|şəklin ölçüsü2=100px|şəkilaltı mətn2=|digər_adı=Böyük alma, Heç vaxt yatmayan şəhər, Gotham və s.|rayon=Nyu-York ştatı|rayonun növü=ştat|başçı növü=Mer|başçı=Erik Adams|sahəsi='''Ümumi:''' 1.223.59 km²<br> '''Quru:''' 778.19 km²<br> '''Su:''' 445.40|əhalinin sıxlığı=11,31368|rəsmi dili=[[ingilis dili]]|qeyd1ad=Ərazisinə görə ən böyük bölgəsi|qeyd1=[[Kuins]] (280 km²)|qeyd2ad=Əhalisinə görə ən böyük bölgəsi|qeyd2=[[Bruklin]] (2019: 2.559.903)|qeyd3ad=[[ÜDM]]|qeyd3=$830 milyard (2020)}} '''Nyu-York''' ({{dil-en|New York; New York City}}) qısa adı ilə '''NYC''' — [[Nyu-York ştatı|Nyu-York ştatında]] yerləşən [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika Birləşmiş Ştatlarının]] əhalisinin sayına görə ən böyük şəhəri. Şəhərin ərazisi 778,2 km², əhalisi isə 2020-ci ilin siyahıyaalması ilə 8.804.190 nəfərdir. Nyu-York ştatının cənubunda yerləşən şəhər [[Nyu York aqlomerasiya regionu|Nyu-York aqlomerasiya regionunun]] mərkəzidir, həmçinin ərazisinə görə dünyanın ən böyük [[Aqlomerasiya regionu|aqlomerasiya regionudur]].<ref>{{Cite web|date=aprel 2018|title=World Urban Areas|url=http://demographia.com/db-worldua.pdf|access-date=aprel 27, 2018|publisher=[[Demographia]]}}</ref> 2020-ci ilin statistikasına əsasən şəhər 20 milyondan çox əhali ilə həm də dünyanın ən sıx məskunlaşılan meqapolislərindən biridir. Nyu-York dünyanın mədəni, maliyyə və media mərkəzi kimi təsvir edilmişdir və ticarət, əyləncə, tədqiqat, texnologiya, təhsil, siyasət, turizm, yemək, incəsənət, dəb və idman sahələrində yer alır. Dünyanın ən çox fotoşəkil çəkilən şəhəridir.<ref>{{cite web|url=https://www.travelzoo.com/ca/blog/10-most-photographed-places-in-the-world-will-surprise-you-2/|title=10 Most Photographed Places in the World Will Surprise You|publisher=[[Travelzoo]], Canadian Edition|date=May 24, 2018|access-date=mart 25, 2021}}</ref> [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahı|Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərərgahının]] yerləşdiyi Nyu-York beynəlxalq diplomatiya mərkəzlərindən biri<ref>{{Cite web|title=NYC Mayor's Office for International Affairs|url=http://www.nyc.gov/html/ia/html/home/home.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20150616080757/http://www.nyc.gov/html/ia/html/home/home.shtml|archive-date=iyun 16, 2015|access-date=iyun 24, 2015|publisher=The City of New York}}</ref><ref>{{Cite web|title=DDC New York|url=http://www.digidiplomats.org/newyork/|archive-url=https://web.archive.org/web/20180727142713/http://www.digidiplomats.org/newyork/|archive-date=iyul 27, 2018|access-date=avqust 11, 2018|publisher=Digital Diplomacy Coalition, New York|quote=Established in 2014, DDC New York has partnered with the United Nations, major tech and social media companies, multiple governments, and NGOs to bring unique programs to the area community.|url-status=dead}}</ref> və qlobal investorlar üçün etibarlı sığınacaqdır.<ref name="NewYorkSafeHaven">[https://www.forbes.com/sites/forbesrealestatecouncil/2018/03/12/the-new-normal-in-new-york-city-real-estate/?sh=2d88e7727be6] Ashkan Zandieh. Accessed iyun 1, 2022.</ref> Nyu-York bəzən dünyanın paytaxtı kimi təsvir edilir. Dünyanın ən böyük limanlarından birində yerləşən və sahəsinin 36,4%-i su ilə əhatələnmiş Nyu-York şəhəri beş [[Boro (Nyu-York)|borodan]] ibarətdir. Bu beş boro — [[Bruklin]] (Kinqs dairəsi), [[Kuins]] (Kuins dairəsi), [[Manhetten]] (Nyu-York qraflığı), [[Bronks]] (Bronks dairəsi) və [[Staten-Aylend]] (Riçmond dairəsi) 1898-ci ildə vahid bir şəhərə birləşdirilmişdir.<ref>{{Cite web|year=1997|title=A 5-Borough Centennial Preface for Katharine Bement Davis Mini-History|url=http://www.correctionhistory.org/html/chronicl/nycdoc/html/kbd_brnx.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20111023193440/http://www.correctionhistory.org/html/chronicl/nycdoc/html/kbd_brnx.html|archive-date=oktyabr 23, 2011|access-date=oktyabr 26, 2011|publisher=The New York City Department of Correction}}</ref> Şəhər ABŞ-a immiqrantlar üçün giriş qapısıdır. Nyu-Yorkda 800-ə qədər müxtəlif dildə danışılır ki, bu da onu dünyanın linqvistlik cəhətdən ən müxtəlif şəhəri edir.<ref name="QueensMostLinguisticallyDiverse">{{Cite web|first=Gus|last=Lubin|date=fevral 15, 2017|title=Queens has more languages than anywhere in the world—here's where they're found|url=https://www.businessinsider.com/queens-languages-map-2017-2|access-date=dekabr 29, 2019|publisher=[[Business Insider]]}}</ref> Nyu-Yorkda ABŞ-dan kənarda doğulmuş 3,2 milyondan çox sakin yaşayır. Buna əsasən 2016-cı ildə şəhər dünayda ən çox əcnəbi yaşayan şəhər qəbul edilmişdir.<ref name="NYCHighestForeignBorn">{{Cite news|date=dekabr 19, 2013|title=More Foreign-Born Immigrants Live in NYC Than There Are People in Chicago|work=[[HuffPost]]|url=https://huffingtonpost.com/2013/12/19/new-york-city-immigrants_n_4475197.html|access-date=aprel 16, 2017}}</ref><ref name="ons.gov.uk">{{Cite web|url=https://www.ons.gov.uk/file?uri=/peoplepopulationandcommunity/populationandmigration/internationalmigration/datasets/populationoftheunitedkingdombycountryofbirthandnationality/yanvartodekabr2018/populationbycountryofbirthandnationalityjan18todec18.xls|title=Population of the United Kingdom by Country of Birth and Nationality|publisher=[[Office for National Statistics]]|access-date=oktyabr 26, 2021}}</ref> 2018-ci ilə qədər Nyu-York aqlomerasiya regionunun təxminən 1,8 trilyon [[ABŞ dolları|ABŞ dollarlıq]] ümumi aqlomerasiya məhsulu (GMP) istehsal etidyi təxmin edilir və bu, ABŞ-da birinci yerdədir. Nyu-York aqlomerasiya regionu [[suveren dövlət]] olsaydı, dünyanın səkkizinci ən böyük iqtisadiyyatına sahib olardı. Şəhər dünyada ən çox milyarderin yaşadığı yerdir.<ref>{{cite web|author=Jemima McEvoy|url=https://www.forbes.com/sites/jemimamcevoy/2022/04/05/where-the-richest-live-the-cities-with-the-most-billionaires-2022/|title=Where The Richest Live: The Cities With The Most Billionaires 2022|work=Forbes|access-date=May 10, 2022}}</ref> Nyu-Yorkun izləri 1624-cü ildə [[Yeddi Birləşmiş Əyalət Respublikası|Yeddi Birləşmiş Əyalət Respublikasından]] olan kolonistlər tərəfindən [[Aşağı Manhetten|Aşağı Manhettendə]] qurulan ticarət məntəqəsinə qədər gedib çıxır. Məntəqə 1626-cı ildə [[Yeni Amsterdam]] ({{Dil-nl|Nieuw Amsterdam}}) olaraq adlandırılmış və 1653-cü ildə şəhər statusu almışdır. Şəhər 1664-cü ildə ingilislərin nəzarətinə keçdi və İngiltərə kralı [[II Karl]] buranı qardaşı [[York hersoqu]] [[II Ceyms|II Ceymsə]] verdikdən sonra Nyu-York adlandırıldı.<ref name="u-s-history.com">{{Cite web|title=History of New York City, New York|url=http://www.u-s-history.com/pages/h2122.html|access-date=sentyabr 9, 2012|publisher=U-S-History.com}}</ref><ref name="npsnetherland" /> Nyu-York 1673-cü ildə hollandlar tərəfindən geri alındı və bir il üç ay müddətində Nyu-Orenc adlandırıldı; 1674-cü ilin noyabrından bəri Nyu-York olaraq adlandırılır. Şəhər 1785-ci ildən 1790-cı ilə qədər ABŞ-ın paytaxtı olub,<ref name="senate">{{Cite web|first=Robert|last=Fortenbaugh|title=The Nine Capitals of the United States|year=1948|url=https://www.senate.gov/reference/reference_item/Nine_Capitals_of_the_United_States.htm|access-date=sentyabr 7, 2008|publisher=[[United States Senate]]}}</ref> 1790-cı ildən bəri isə ABŞ-ın ən böyük şəhəri statusunu qoruyur. XXI əsrdə Nyu-York qlobal yaradıcılıq, sahibkarlıq<ref name="VentureCapitalNY1">{{Cite web|title=Venture Investment—Regional Aggregate Data|url=http://nvca.org/research/venture-investment/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160408104240/http://nvca.org/research/venture-investment/|archive-date=aprel 8, 2016|access-date=aprel 22, 2016|publisher=National Venture Capital Association and [[PricewaterhouseCoopers]]}}</ref> və ekoloji davamlılıq qovşağı<ref name="EnvironmentalSustainabilityNY1">{{Cite news|date=aprel 22, 2016|title=The Latest: US Says World Closer to Key Goal on Climate Deal|work=[[The New York Times]]|agency=[[Associated Press]]|url=https://www.nytimes.com/aponline/2016/04/22/world/ap-un-united-nations-climate-agreement-the-latest.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160425195846/https://www.nytimes.com/aponline/2016/04/22/world/ap-un-united-nations-climate-agreement-the-latest.html|access-date=aprel 22, 2016|archive-date=aprel 25, 2016|url-status=dead}}</ref><ref name="EnvironmentalSustainabilityNY2">{{Cite news|first=Lisa W.|last=Foderaro|date=sentyabr 21, 2014|title=Taking a Call for Climate Change to the Streets|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2014/09/22/nyregion/new-york-city-climate-change-mart.html|access-date=aprel 22, 2016}}</ref> və azadlıq və mədəni müxtəlifliyin simvoludur.<ref>{{Cite news|first=Kristine|last=Phillips|date=iyul 8, 2017|title=New York mayor on Germany trip: The world should know that Americans don't align with Trump|newspaper=[[The Washington Post]]|url=https://www.washingtonpost.com/news/post-nation/wp/2017/07/07/new-york-city-mayor-de-blasio-slammed-for-trump-protesting-germany-trip-as-city-mourns-officers-death/|access-date=iyul 9, 2017}}</ref> Nyu-York 2019-cu ildə dünyanın 48 şəhərindən olan 30.000-dən çox insan arasında aparılan sorğu nəticəsi ilə dünyanın ən böyük şəhəri seçildi.<ref name="NYCWorld">{{Cite web|first=Will|last=Gleason|date=mart 11, 2019|title=Citing its diversity and culture, NYC was voted best city in the world in new global survey|url=https://www.timeout.com/newyork/news/new-york-voted-best-city-in-the-world-in-massive-worldwide-survey-031119|access-date=May 19, 2019|website=[[Time Out (magazine)|Time Out]]|quote=After compiling the thoughts of over 30,000 people, both from our NYC readership and half-a-world away, New York was voted the greatest city on the planet for 2019. In a hint as to why this happened, and why now, it also lead {{sic}} the categories of most diverse metropolis and best culture.}}</ref> Nyu-Yorku 2019-cu ildə rekord sayda — 66,6 milyon turist ziyarət etmişdi. [[Tayms-skver]] dünya əyləncə sənayesinin əsas mərkəzidir.<ref>{{Cite web|title=New York Architecture Images—Midtown Times Square|url=http://www.nyc-architecture.com/MID/MID-TimesSquare3.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20170125164419/http://www.nyc-architecture.com/MID/MID-TimesSquare3.htm|archive-date=yanvar 25, 2017|access-date=May 10, 2011|publisher=2011 nyc-architecture}}</ref> Şəhərin bir çox görməli yerləri, göydələnləri və parkları bütün dünyada tanınır. [[Empayr Steyt Bildinq]] hündürlüyünə görə digər tikililərdən fərqlənir.<ref name="EmpireStateMulti">Multiple sources: * {{cite web|url=https://www.reuters.com/article/egypt-suezcanal-ship-singapore/singapore-transport-minister-says-suez-block-may-disrupt-supplies-to-region-idUSL4N2LN38C|title=Singapore transport minister says Suez block may disrupt supplies to region|publisher=[[Reuters]]|date=mart 25, 2021|access-date=mart 25, 2021|quote=A container ship, almost as long as the Empire State Building is high, is blocking transit in both directions through the Suez Canal, one of the world’s busiest shipping channels for oil and grain and other trade linking Asia and Europe.}} * {{cite web|url=https://www.cbsnews.com/news/coral-reef-discovery-taller-than-empire-state-building-australia-great-barrier-reef/|title=Massive coral reef taller than the Empire State Building found off Australian coast|first=Sophie|last=Lewis|publisher=[[CBS News]]|date=oktyabr 27, 2020|access-date=mart 25, 2021}} * {{cite web|url=https://shenandoahcountryq102.iheart.com/content/2018-03-28-worlds-largest-cruise-ship-is-size-of-empire-state-building/|title=World's Largest Cruise Ship Is Size of Empire State Building|publisher=[[iHeart Media]]|date=mart 28, 2018|access-date=mart 25, 2021}}</ref> Manhettenin daşınmaz əmlak bazarı dünyanın ən bahalı bazarlarından biridir.<ref>{{cite web|title=Manhattan, New York—Some of the Most Expensive Real Estate in the World Overlooks Central Park|url=http://www.thepinnaclelist.com/blog/directory/manhattan-new-york-some-of-the-most-expensive-real-estate-in-the-world-overlooks-central-park/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141129055025/http://www.thepinnaclelist.com/blog/directory/manhattan-new-york-some-of-the-most-expensive-real-estate-in-the-world-overlooks-central-park/|archive-date=noyabr 29, 2014|access-date=noyabr 24, 2014|publisher=The Pinnacle List}}</ref><ref>{{cite magazine|last=Brennan|first=Morgan|date=mart 22, 2013|title=The World's Most Expensive Billionaire Cities|url=https://www.forbes.com/pictures/mhj45eddhg/6-new-york-city-u-s-a/|magazine=[[Forbes]]|access-date=iyul 6, 2013}}</ref> Davamlı — 7/24 xidmət göstərən [[Nyu-York metropoliteni]] 472 [[dəmiryol stansiyası]] ilə dünyanın ən böyük metropolitenidir. Şəhərdə 120-dən çox kollec və universitet, o cümlədən [[Kolumbiya Universiteti]], [[Nyu-York Universiteti]] və [[Nyu-York Şəhər Universiteti]] yerləşir. Aşağı Manhettendə "maliyyə bölgəsi" adlanan [[Uoll-Strit]] və dünyanın iki ən böyük birjası — [[Nyu-York Fond Birjası]] və [[NASDAQ]] yerləşir.<ref>{{Cite web|last=Bird|first=Mike|title=The 25 cities with the most economic power on earth|url=https://www.insider.com/25-most-economically-powerful-cities-2015-9|date=sentyabr 22, 2015|access-date=May 15, 2020|website=[[Insider Inc.|Insider]]}}</ref><ref>{{Cite web|last=Florida|first=Richard|date=May 8, 2012|title=What Is the World's Most Economically Powerful City?|url=https://www.theatlantic.com/business/archive/2012/05/what-is-the-worlds-most-economically-powerful-city/256841/|access-date=May 15, 2020|website=[[The Atlantic]]|language=en-US}}</ref> == Etimologiya == Şəhər 1664-cü ildə gələcəkdə [[York hersoqu]] olacaq İngiltərə kralı [[II Ceyms|II Ceymsin]] şərəfinə adlandırılıb.<ref>{{cite web|url=https://www.qchron.com/editions/queenswide/new-amsterdam-becomes-new-york/article_dd6e910f-a882-5b2e-9771-a2caa1574e07.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20170201120328/https://www.qchron.com/editions/queenswide/new-amsterdam-becomes-new-york/article_dd6e910f-a882-5b2e-9771-a2caa1574e07.html|title=1664 New Amsterdam becomes New York Dutch rulers surrender to England|first=Etta|last=Badoe|publisher=Queens Chronicle|date=11 noyabr 2015|archive-date=1 fevral 2017|access-date=13 mart 2021|url-status=dead}}</ref><ref name="Archdeacon2013a">{{cite book|first=Thomas J.|last=Archdeacon|url=https://books.google.com/books?id=9bTxAAAAQBAJ&pg=PT19|title=New York City, 1664–1710: Conquest and Change|publisher=Cornell University Press|year=2013|isbn=978-0-8014-6891-9|page=19}}</ref> == Tarix == {{Əsas|Nyu-York tarixi|Nyu-York şəhərinin xronologiyası}} === Kolumbaqədərki dövr === [[Kolumbaqədərki sivilizasiya|Müstəmləkəçilikdən əvvəlki dövrdə]] indiki Nyu-York şəhərinin ərazisində [[Delavarlar|lenapelər]] də daxil olmaqla [[Alqonkinlər (xalqlar qrupu)|alqonkin]] yerli amerikalılar məskunlaşmışdılar. [[Lenapehokinq]] kimi tanınan vətənlərinə [[Staten-Aylend]], [[Manhetten]], [[Bronks]], [[Lonq-Aylend|Lonq-Aylendin]] qərb hissəsi (sonradan [[Bruklin]] və [[Kuins]] [[Boro (Nyu-York)|borolarına]] çevriləcək ərazilər daxil olmaqla) və [[Hudzon vadisi]] daxil idi.<ref>{{cite book|first=Evan T.|last=Pritchard|year=2002|url=https://books.google.com/books?id=rH50AAAAMAAJ|title=Native New Yorkers: The Legacy of the Algonquin people of New York|page=27|isbn=1-57178-107-2}}</ref> Bir avropalının [[Nyu-York limanı|Nyu-York limanına]] ilk sənədləşdirilmiş səfəri 1524-cü ildə [[Fransa krallığı|Fransa krallığında]] xidmətdə olan [[Florensiya|florensiyalı]] tədqiqatçı [[İtalyanlar|italyan]] [[Covanni da Verrazzano]] olmuşdur.<ref name="Debo2013">{{cite book|first=Angie|last=Debo|url=https://books.google.com/books?id=pLjYpwiuN_wC&pg=PT28|title=A History of the Indians of the United States|publisher=[[University of Oklahoma Press]]|year=2013|isbn=978-0-8061-8965-9|page=28}}</ref> O, ərazininin Fransaya aid olduğunu iddia etdi və onu "Nouvelle Angoulême" (Yeni Anqoleme) adlandırdı.<ref name="rodgers">{{cite book|last1=Rankin|first1=Rebecca B.|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.226262|title=New York: The World's Capital City, Its Development and Contributions to Progress|last2=Rodgers|first2=Cleveland|publisher=[[Harper (publisher)|Harper]]|year=1948}}</ref> İmperator [[V Karl|V Karlın]] göstərişi ilə səfərə çıxmış Portuqaliya kapitanı [[Eştevan Qomeş|Estevao Qomesin]] başçılıq etdiyi [[İspaniya imperiyası|İspaniya]] ekspedisiyası 1525-ci ilin yanvarında Nyu-York limanına gəldi və "Rio de San Antonio" (“Müqəddəs Antoni çayı”) adlandırdığı [[Hudzon çayı|Hudzon çayının]] mənsəbinin xəritəsini tərtib etdi.<ref>{{cite book|author=WPA Writer's Project|title=A Maritime History of New York|url=https://books.google.com/books?id=o08K8jlMI-IC|page=246|publisher=Going Coastal Productions|year=2004|isbn=0-9729803-1-8}}</ref> 1609-cu ildə ingilis kəşfiyyatçısı [[Henri Hudzon]] [[Niderland Ost-Hind Şirkəti|Niderland Ost-Hind şirkəti]] üçün [[Şimal-Qərb keçidi|Şimal-Qərb keçidini]] axtararkən Nyu-York limanını yenidən kəşf etdi.<ref name="Lankevich2002">{{cite book|first=George J.|last=Lankevich|url=https://archive.org/details/newyorkcity00geor|title=New York City: A Short History|publisher=[[NYU Press]]|year=2002|isbn=978-0-8147-5186-2|page=[https://archive.org/details/newyorkcity00geor/page/2 2]|url-access=registration}}</ref> O, ərazini on gün gəzdi və bölgəninin Niderland Ost-Hind şirkətinə aid olduğunu iddia etdi.<ref name="hudsonnni">{{cite web|title=The Hudson River|url=http://www.newnetherlandinstitute.org/history-and-heritage/digital-exhibitions/a-tour-of-new-netherland/hudson-river/|access-date=iyul 10, 2016|publisher=[[New Netherland Institute]]}}</ref> 1614-cü ildə [[Keyp Kod yarımadası|Keyp Kod]] və [[Delaver körfəzi]] arasındakı ərazi Niderland tərəfindən iddia edildi və "Nieuw-Nederland" ("[[Yeni Niderland]]") adlandırıldı.<ref name="hudsonnni" /> Nəhayət yerli olmayan ilk rəsmi vətəndaş olan [[Yuan Rodrigez]] [[Santo-Dominqo|Santo-Dominqodan]] şəhərə gəldi. [[Portuqallar|Portuqal]] əsilli Rodrigez Santo-Dominqoda anadan olub, 1613—14-cü ilin qışında Manhettenə gəlib və niderlandların nümayəndəsi kimi yerli əhali ilə ticarət edib. [[Yuxarı Manhetten|Yuxarı Manhettendə]] [[Brodvey (Manhetten)|Brodveyin]] 159-cu küçədən 218-ci küçəyə qədərki hissəsi onun şərəfinə "Yuan Rodrigez Vey" adlandırılıb.<ref>{{cite news|last=Roberts|first=Sam|date=oktyabr 2, 2012|title=Honoring a Very Early New Yorker|newspaper=[[The New York Times]]|url=http://cityroom.blogs.nytimes.com/2012/10/02/honoring-a-very-early-new-yorker/|access-date=oktyabr 28, 2021}}</ref><ref>{{cite web|date=May 14, 2013|title=CUNY DSI Publishes Monograph on New York's First Immigrant|url=https://www.ccny.cuny.edu/news/juan-rodriguez-monograph|access-date=May 16, 2020|publisher=[[The City College of New York]]}}</ref> === Holland hökmranlığı === [[Fayl:GezichtOpNieuwAmsterdam.jpg|thumb|[[Yeni Amsterdam]] 1664-cü ildə ingilislərin nəzarətinə keçdi və "Nyu-York" adlandırıldı.]] 1625-ci ildə indiki [[Manhetten|Manhettenin]] ərazisində sonradan "Nieuw Amsterdam" (Yeni Amsterdam) adlandırılan daxili qalanın və [[Fort Amsterdam|Fort Amsterdamın]] tikintisinə başlandı.<ref>{{cite web|last=Briney|first=Amanda|title=15 Oldest Cities in the United States|url=http://geography.about.com/od/unitedstatesofamerica/a/oldest-cities-united-states.htm|access-date=yanvar 3, 2015|publisher=[[About.com]]}}</ref><ref>[http://www.nps.gov/history/nr/travel/kingston/colonization.htm Dutch Colonies], [[National Park Service]]. Retrieved May 19, 2007. "Sponsored by the West India Company, 30 families arrived in North America in 1624, establishing a settlement on present-day Manhattan."</ref><ref name="Tolerance">[http://www.tolerancepark.org/id2.html GovIsland Park-to-Tolerance: through Broad Awareness and Conscious Vigilance], Tolerance Park. Retrieved fevral 9, 2017. See Legislative Resolutions Senate No. 5476 and Assembly No. 2708.</ref> Yeni Amsterdam koloniyası sonradan [[Aşağı Manhetten]] kimi tanınan ərazidə yerləşirdi. Koloniya Manhettenin cənub ucundan müasir [[Uoll-Strit|Uoll-Stritə]] qədər uzanırdı, burada 1653-cü ildə yerli Amerikan və Britaniya basqınlarından qorunmaq üçün 12 futluq taxta şarampole tikilmişdi.<ref>{{cite web|url=http://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/crash-selected-wall-street-chronology/|title=Timeline: A selected Wall Street chronology|publisher=[[PBS]]|access-date=oktyabr 28, 2021}}</ref> 1626-cı ildə holland general [[Peter Minuit]] Manhetten adasını kiçik Lenape qrupu olan "Cenarsie"dən "60 [[Hollandiya quldeni|quldenə]]" satın aldı (2018-ci ildə təxminən 900 ABŞ dolları edir).<ref>{{cite book|first1=Frederick M.|last1=Binder|first2=David M.|last2=Reimers|url=https://books.google.com/books?id=o08K8jlMI-IC|title=All the Nations Under Heaven: An Ethnic and Racial History of New York City|page=4|year=1996|isbn=0-231-07879-X|publisher=[[Columbia University Press]]}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.s4ulanguages.com/laet2.html|title=Pieter Schaghen Letter|year=1626|quote="...&nbsp;hebben t'eylant Manhattes van de wilde gekocht, voor de waerde van 60 gulden: is groot 11000 morgen.&nbsp;..." ("...&nbsp;They have purchased the Island Manhattes from the Indians for the value of 60 guilders. It is 11,000 morgens in size&nbsp;...)|access-date=oktyabr 28, 2021|website=S4ulanguages.com}}</ref><ref>{{cite web|title=Value of the Guilder versus Euro|url=http://www.iisg.nl/hpw/calculate.php|access-date=iyul 25, 2019|publisher=antoni[[International Institute of Social History]]}}</ref> Təkzib edilmiş bir əfsanədə Manhettenin 24 dollar dəyərində şüşə muncuqlara alındığını iddia edilir.<ref>{{cite web|title=Peter Schaghen Letter|url=http://www.nnp.org/nnp/documents/schagen_main.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20101023083225/http://www.nnp.org/nnp/documents/schagen_main.html|archive-date=oktyabr 23, 2010|access-date=oktyabr 28, 2010|publisher=Nnp.org}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Miller|first1=Christopher L.|last2=Hamell|first2=George R.|date=sentyabr 1986|title=A New Perspective on Indian-White Contact: Cultural Symbols and Colonial Trade|journal=[[The Journal of American History]]|volume=73|issue=2|pages=311–328|doi=10.2307/1908224|jstor=1908224}}</ref> Satın alındıqdan sonra Yeni Amsterdam yavaş-yavaş böyüdü.<ref name="npsnetherland">{{cite web|title=Dutch Colonies|url=https://www.nps.gov/nr/travel/kingston/colonization.htm|access-date=iyul 10, 2016|publisher=[[National Park Service]]}}</ref> Köçkünləri cəlb etmək üçün Hollandiya 1628-ci ildə himayədarlıq sistemini təsis etdi, bu sistemlə Yeni Hollandiyaya 50 kolonist gətirən varlı hollandlara yerli siyasi muxtariyyət və gəlirli xəz ticarətində iştirak etmək hüququ ilə birlikdə torpaq sahələri veriləcəkdi. Bu proqram çox uğurlu olmadı.<ref name="locnetherland">{{cite web|title=The Patroon System|url=http://frontiers.loc.gov/intldl/awkbhtml/kb-1/kb-1-2-2.html|access-date=iyul 10, 2016|publisher=[[Library of Congress]]}}</ref> 1621-ci ildən Niderland Ost-Hind Şirkəti [[Hollandiya Məclisi]] tərəfindən verilən səlahiyyət əsasında Yeni Niderlandda [[İnhisar|inhisarçı]] kimi fəaliyyət göstərirdi. 1639 — 1640-cı illərdə iqtisadi artımı gücləndirmək üçün Niderland Ost-Hind Şirkəti xəz ticarəti üzərindəki inhisarından əl çəkdi, bu da ərzaq, taxta, tütün və qulların artımına və ticarətinin artmasına səbəb oldu.<ref name="npsnetherland" /><ref name="nahcnetherland">{{cite web|title=The Story of New Amsterdam|url=http://www.newamsterdamhistorycenter.org/bios/origins.html|access-date=iyul 10, 2016|publisher=New Amsterdam History Center}}</ref> 1647-ci ildə [[Piter Stuyvesant]] Yeni Niderlandın son Baş direktoru kimi fəaliyyət göstərdi. Onun fəaliyyəti dövründə Yeni Niderlandın əhalisi 2000-dən 8000-ə qədər artdı.<ref>{{cite book|last=Jacobs|first=Jaap|url=https://books.google.com/books?id=vgnh3E5Mm0cC|title=The Colony of New Netherland: A Dutch Settlement in Seventeenth-Century America|publisher=[[Cornell University Press]]|year=2009|page=32|isbn=978-0801475160}}</ref><ref>{{cite book|last1=Eisenstadt|first1=Peter|url=https://books.google.com/books?id=tmHEm5ohoCUC&q=New+Amsterdam+grew+from+under+2,000+to+8,000&pg=PA1051|title=The Encyclopedia of New York State|last2=Moss|first2=Laura-Eve|last3=Huxley|first3=Carole F.|publisher=[[Syracuse University Press]]|year=2005|isbn=978-0-8156-0808-0|page=1051}}</ref> O, içki satışı ilə bağlı qadağalar qoydu, [[Hollandiya Reformasiya Kilsəsi]] üzərində nəzarəti ələ keçirməyə cəhd etdi və digər dini qrupların ([[kvakerlər]], [[yəhudilər]] və [[Lüteranlıq|lüteranlar]] da daxil olmaqla) ibadət evləri yaratmasına mane oldu.<ref name="nyhsstuyvesant">{{cite web|title=Peter Stuyvesant|url=http://www.nyhistory.org/peter-stuyvesant|archive-url=https://web.archive.org/web/20160624011523/http://www.nyhistory.org/peter-stuyvesant|archive-date=iyun 24, 2016|access-date=iyul 11, 2016|publisher=[[New-York Historical Society]]|url-status=dead}}</ref> Niderland Ost-Hind Şirkəti nəyahət Stuyvesant və Yeni Amsterdam əhalisi arasındakı gərginliyi azaltmağa başladı.<ref name="nnistuyvesant">{{cite web|title=Peter Stuyvesant|url=http://www.newnetherlandinstitute.org/history-and-heritage/dutch_americans/peter-stuyvesant/|access-date=iyul 11, 2016|publisher=[[New Netherland Institute]]}}</ref> === İngilis hökmranlığı === [[Fayl:A_view_of_Fort_George_with_the_city_of_New_York,_from_the_SW.jpg|alt=A painting of a ship firing its cannons in a harbor.|left|thumb|[[Krallıq donanması]] indiki [[Nyu-York limanı]] ərazisini müdafiə edir.]] 1664-cü ildə heç bir əhəmiyyətli müqavimət göstərə bilməyən Stuyvesant Yeni Amsterdamı qan tökmədən polkovnik [[Riçard Nikols|Riçard Nikolsun]] başçılıq etdiyi ingilis qoşunlarına təslim etdi.<ref name="nyhsstuyvesant2" /><ref name="nnistuyvesant2" /> Təslim olma şərtləri ilə Hollandiya sakinlərinə müstəmləkədə qalmağa və dini azadlıqlara icazə verildi.<ref name="lehrmanstuyvesant">{{cite web|title=The surrender of New Netherland, 1664|url=http://www.gilderlehrman.org/history-by-era/early-settlements/resources/surrender-new-netherland-1664|access-date=iyul 11, 2016|publisher=[[Gilder Lehrman Institute of American History]]}}</ref> 1667-ci ildə, [[İkinci ingilis-holland müharibəsi|İkinci ingilis-holland müharibəsindən]] sonra [[Breda müqaviləsi (1667)|Breda müqaviləsinə]] aparan danışıqlar zamanı hollandlar ingilislərdən əldə etdikləri indiki [[Surinam|Surinamın]] ([[Cənubi Amerika|Cənubi Amerikanın]] şimal sahilində) yeni yaranmış plantasiya koloniyasını saxlamaq qərarına gəldilər və bunun müqabilində ingilislər [[Yeni Amsterdam|Yeni Amsterdamı]] öz əllərində saxladılar. Bu qəsəbə York hersoqu [[II Ceyms|II Ceymsin]] şərəfinə "Nyu-York" adlandırıldı.<ref>{{cite book|last=Homberger|first=Eric|title=The Historical Atlas of New York City: A Visual Celebration of 400 Years of New York City's History|url=https://archive.org/details/historicalatlaso0000homb_v0w4|publisher=Owl Books|year=2005|isbn=978-0-8050-7842-8|page=[https://archive.org/details/historicalatlaso0000homb_v0w4/page/34 34]}}</ref> [[Hudzon çayı|Hudzon çayının]] 240 km şimalında yerləşən [[Fort-Orenc (Yeni Niderland)|Fort-Orenc]] Ceymsin Şotlandiya titulundan sonra [[Albani (Nyu-York)|Albani]] adlandırıldı.<ref>{{cite book|last=Miller|first=John|url=https://books.google.com/books?id=McEJCAAAQBAJ|title=James II (The English Monarchs Series)|publisher=[[Yale University Press]]|year=2000|isbn=978-0-300-08728-4|pages=44–45}}</ref> Köçürmə 1667-ci ildə [[İkinci ingilis-holland müharibəsi|II ingilis-holland müharibəsini]] başa çatdıran [[Breda müqaviləsi (1667)|Breda müqaviləsi]] ilə təsdiqləndi.<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Treaty-of-Breda|title=Treaty of Breda|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|access-date=iyul 10, 2016}}</ref> 24 avqust 1673-cü ildə [[Üçüncü ingilis - holland müharibəsi|Üçüncü ingilis-holland müharibəsi]] zamanı holland kapitan [[Antoni Kolv]], [[Kornelis Evertsen (oğul)|Kornelis Evertsenin]] göstərişi ilə Nyu-York koloniyasını ingilislərdən ələ keçirdi və Orenc şahzadəsi [[III Vilhelm|III Vilhelmdən]] sonra onu "Nyu-Orenc" adlandırdı.<ref name="Roper2017">{{cite book|first=L. H.|last=Roper|url=https://books.google.com/books?id=i8wnDwAAQBAJ&pg=PA215|title=Advancing Empire|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=2017|isbn=978-1-107-11891-1|page=215}}</ref><ref>{{cite news|last=Van Luling|first=Todd|date=aprel 17, 2014|title=8 Things Even New Yorkers Don't Know About New York City|work=[[HuffPost]]|url=https://huffingtonpost.com/2014/04/17/new-york-history-facts_n_5107337.html|access-date=sentyabr 13, 2014}}</ref><ref>{{cite web|first=Peter|last=Douglas|title=The Man Who Took Back New Netherland|url=http://www.newnetherlandinstitute.org/files/2813/5680/0659/Man_Who_Took_Back_NN.pdf|access-date=iyul 11, 2016|publisher=[[New Netherland Institute]]}}</ref> Yerli amerikalılar arasında bir neçə qəbilələrarası müharibə və avropalılarla təmas nəticəsində yaranan bəzi [[Epidemiya|epidemiyalar]] 1660 — 1670-ci illər arasında Lenape üçün əhəmiyyətli əhali itkisinə səbəb oldu.<ref>{{cite web|url=http://www.penntreatymuseum.org/americans.php|title=Native Americans|publisher=Penn Treaty Museum|access-date=oktyabr 29, 2021}}</ref> 1700-cü ilə qədər Lenape əhalisi 200 nəfərə qədər azaldı.<ref>[http://www.gothamcenter.org/ "Gotham Center for New York City History"] Timeline 1700–1800</ref> Nyu-York XVIII əsrdə bir neçə [[sarı qızdırma]] epidemiyası yaşamış və təkcə 1702-ci ildə bu xəstəliyə görə əhalisinin 10%-ni itirmişdi.<ref>{{cite web|first=Pedro|last=Nogueira|url=http://jdc.jefferson.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1004&context=yellow_fever_symposium|title=The Early History of Yellow Fever (PDF)|publisher=[[Thomas Jefferson University]]|year=2009}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.pbs.org/wgbh/americanexperience/features/fever-timeline-yellow-fever-america/|title=Timeline - Yellow Fever in America|publisher=[[Public Broadcasting Service]] (PBS)|access-date=oktyabr 30, 2021}}</ref> === Nyu-York əyaləti === [[Fayl:Columbia1790.jpg|thumb|220x220px|[[Kolumbiya Universiteti]] 1754-cü ildə kral nizamnaməsi ilə Kral Kolleci adı altında təsis edilmişdir.]] Nyu-York 1700-cü illərin əvvəllərində Nyu-York koloniyasının bir hissəsi olaraq [[Liman (dəniz)|ticarət limanı]] kimi əhəmiyyətini artırdı.<ref name="Foote2004">{{cite book|first=Thelma Wills|last=Foote|url=https://books.google.com/books?id=Cu4VfJPRsl4C&pg=PA68|title=Black and White Manhattan: The History of Racial Formation in Colonial New York City|publisher=[[Oxford University Press]], USA|year=2004|isbn=978-0-19-508809-0|page=68}}</ref> O həm də [[quldarlıq]] mərkəzinə çevrildi, 1730-cu ilə qədər ev təsərrüfatlarının 42%-i qul saxlayırdı, bu, indiki [[Cənubi Karolina]] ştatının [[Çarlston (Cənubi Karolina)|Çarlston]] şəhəri xaricində ən yüksək faizdir.<ref>{{Cite journal|last=Oltman|first=Adele|date=oktyabr 24, 2005|title=The Hidden History of Slavery in New York|url=http://www.thenation.com/article/hidden-history-slavery-new-york#|journal=[[The Nation]]|access-date=iyul 9, 2013|archive-date=noyabr 30, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191130043006/https://www.thenation.com/article/hidden-history-slavery-new-york/|url-status=dead}}</ref> Quldarlıq Nyu-York iqtisadiyyatının ayrılmaz hissəsinə çevrildi. 1990-cı illərdə [[Foli meydanı]] yaxınlığında yeni federal məhkəmə binasının tikintisi zamanı "African Burying Ground"un kəşfi müstəmləkə dövründə on minlərlə afrikalının ərazidə basdırıldığını göstərdi.<ref name="AsanteMazama2005">{{cite book|first1=Molefi Kete|last1=Asante|url=https://books.google.com/books?id=RcBkDlJ7qjwC&pg=PA33|title=Encyclopedia of Black Studies|first2=Ama|last2=Mazama|first3=Marie-José|last3=Cérol|publisher=[[SAGE Publishing|SAGE]]|year=2005|isbn=978-0-7619-2762-4|page=33}}</ref> 1754-cü ildə [[Kolumbiya Universiteti]] Aşağı Manhettendə Krall Kolleci kimi kral [[II Georq (Böyük Britaniya kralı)|II Georqun]] göstərişi ilə tikildi.<ref>{{cite book|last=Moore|first=Nathaniel Fish|url=https://archive.org/details/anhistoricalske00univgoog|title=An Historical Sketch of Columbia College, in the City of New York, 1754–1876|publisher=[[Columbia University]]|year=1876|page=[https://archive.org/details/anhistoricalske00univgoog/page/n14 8]}}</ref> === Amerika inqilabı === [[Fayl:BattleofLongisland.jpg|left|thumb|[[ABŞ İstiqlal müharibəsi|ABŞ İstiqlal müharibəsinin]] ən böyük döyüşü olan [[Lonq-Aylend döyüşü]] 1776-cı ilin avqustunda [[Bruklin|Bruklində]] baş verib.]] [[Möhür Aktı Konqresi]] 1765-ci ilin oktyabrında Nyu-Yorkda keçirildi, çünki şəhərdə təşkil edilən "[[Azadlıq oğulları]]" növbəti on il ərzində orada yerləşən ingilis qoşunları ilə savaşacaqdılar.<ref name="BoyerClark2009">{{cite book|first1=Paul|last1=Boyer|url=https://books.google.com/books?id=O7NsCgAAQBAJ&pg=PA100|title=The Enduring Vision: A History of the American People, Volume 1: To 1877, Concise|first2=Clifford|last2=Clark|first3=Sandra|last3=Hawley|first4=Joseph|last4=Kett|first5=Andrew|last5=Rieser|publisher=[[Cengage Learning]]|year=2009|isbn=978-1-111-78553-6|page=100}}</ref> [[ABŞ İstiqlal müharibəsi|ABŞ İstiqlal müharibəsinin]] ən böyük döyüşü olan [[Lonq-Aylend döyüşü]] 1776-cı ilin avqust ayında müasir Bruklinin ərazisində baş verdi.<ref name="Reno2008">{{cite book|first=Linda Davis|last=Reno|url=https://books.google.com/books?id=KvhogpG5154C&pg=PA3|title=The Maryland 400 in the Battle of Long Island, 1776|publisher=[[McFarland & Company|McFarland]]|year=2008|isbn=978-0-7864-5184-5|page=3}}</ref> Amerikalıların məğlub olduğu bu döyüşdən sonra ingilislər şəhəri Şimali Amerikadakı hərbi və siyasi əməliyyat bazasına çevirdilər. Şəhər ingilis qoşunlarına qatılan sadiq qaçqınlar və qaçmış qullar üçün sığınacaq idi. İngilis işğalı zamanı 10.000-ə yaxın qaçan qul şəhərə sığındı. İngilis qüvvələri 1783-cü ildə, müharibənin sonunda təxliyə edildikdə 3.000 azad edilmiş qulu [[Yeni Şotlandiya|Yeni Şotlandiyaya]] köçürmək üçün İngiltərə və [[Karib hövzəsi|Karib hövzəsində]] məskunlaşdırdılar.<ref name="Hinks2007">{{cite book|first=Peter P.|last=Hinks|url=https://books.google.com/books?id=3UXQs0uO0VMC&pg=PA508|title=Encyclopedia of Antislavery and Abolition|publisher=[[Greenwood Publishing Group]]|year=2007|isbn=978-0-313-33144-2|page=508}}</ref>Müharibənin sülh yolu ilə həlli üçün yeganə cəhd 11 sentyabr 1776-cı ildə [[Bencamin Franklin]] də daxil olmaqla amerikalı nümayəndələr və ingilis generalı [[Riçard Hau]] arasında Staten-Aylenddə yerləşən [[Konfrans Evi|Konfrans Evində]] baş tutdu. İngilis işğalı başlayandan qısa müddət sonra Nyu-Yorkda, Aşağı Manhettenin qərb tərəfində Böyük yanğın baş verdi, yanğın [[Triniti Kilsəsi]] də daxil olmaqla şəhərdəki binaların təxminən dörddə birini məhv etdi.<ref>Trinity Church bicentennial celebration, May 5, 1897, By Trinity Church (New York, N.Y.) p. 37, ISBN 978-1-356-90825-7</ref> 1785-ci ildə [[Konfederasiya Konqresi|Konfederasiya Konqresinin]] qərarı ilə müharibədən qısa müddət sonra Nyu-York şəhəri milli paytaxt elan edildi. Nyu-York [[Konfederasiya Maddələri|Konfederasiya Maddələrinə]] əsasən ABŞ-ın sonuncu, [[ABŞ Konstitusiyası|Birləşmiş Ştatların Konstitusiyasına]] əsasən isə ilk paytaxtı oldu. 1789-cu ildə ABŞ-ın paytaxtı Nyu-York milli miqyasda bir neçə tədbirə ev sahibliyi etdi &#x2014; ABŞ-ın ilk Prezidenti [[Corc Vaşinqton|Corc Vaşinqtonun]] vəzifəsinə başlaması; birinci [[ABŞ Konqresi]] və [[ABŞ Ali Məhkəməsi|ABŞ Ali Məhkəməsinin]] hər birinin ilk dəfə toplanması və "[[Hüquqlar haqqında Bill (ABŞ)|Hüquqlar haqqında Bill]]"in Uoll-Stritdə yerləşən [[Federal Holl|Federal Hollda]] hazırlanması.<ref>{{cite magazine|title=The People's Vote: President George Washington's First Inaugural Speech (1789)|url=https://www.usnews.com/usnews/documents/docpages/document_page11.htm|magazine=[[U.S. News and World Report]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20080925045133/http://www.usnews.com/usnews/documents/docpages/document_page11.htm|archive-date=sentyabr 25, 2008|access-date=sentyabr 1, 2008|url-status=dead}}</ref> 1790-cı ilə qədər Nyu-York [[Filadelfiya|Filadelfiyanı]] ötüb ABŞ-ın ən böyük şəhəri oldu, lakin həmin ilin sonunda [[Yaşayış yeri aktı|Yaşayış yeri aktına]] əsasən milli paytaxt Filadelfiyaya köçürüldü.<ref name="residence act">{{cite web|title=Residence Act|url=https://www.loc.gov/rr/program/bib/ourdocs/Residence.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20170222110855/https://www.loc.gov/rr/program/bib/ourdocs/Residence.html|archive-date=fevral 22, 2017|access-date=aprel 23, 2017|work=Web Guides: Primary Documents in American History|publisher=[[Library of Congress]]}}</ref><ref>{{Cite web|first=Robert|last=Fortenbaugh|url=https://www.senate.gov/reference/reference_item/Nine_Capitals_of_the_United_States.htm|access-date=oktyabr 30, 2021|title=The Nine Capitals of the United States|year=1948|pages=9|publisher=[[United States Senate]]}}</ref> === XIX əsr === [[Fayl:Hippolyte_Sebron_-_Rue_De_New-York_En_1840.jpg|alt=A painting of a snowy city street with horse-drawn sleds and a 19th-century fire truck under blue sky|thumb|[[Brodvey (Manhetten)|Brodvey, Manhetten]]<ref>{{cite news|last=Shorto|first=Russell|date=fevral 9, 2004|title=The Streets Where History Lives|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2004/02/09/opinion/the-streets-where-history-lives.html|access-date=iyun 19, 2013}}</ref>]] XIX əsrdə Nyu-York şəhərinin əhalisi 60.000-dən 3,43 milyona qədər artdı.<ref>{{Cite book|last=Smil|first=Vaclav|url=https://books.google.com/books?id=52yuDwAAQBAJ|title=Growth: From Microorganisms to Megacities|publisher=[[The MIT Press]]|year=2019|isbn=978-0-262-04283-3|location=Cambridge, Massachusetts|pages=336|oclc=1085577162|author-link=Vaclav Smil}}</ref> Nyu-York ştatının 1799-cu il ləğvetmə aktına əsasən, kölə anaların uşaqları azad edilməli, lakin iyirmi yaşlarının ortalarına qədər qulluqda saxlanılmalı idi.<ref>"An Act for the Gradual Abolition of Negro Slavery in New York" ([[Laws of New York|L. 1799, Ch. 62]])</ref><ref>{{cite web|last=Harper|first=Douglas|year=2003|title=Emancipation in New York|url=http://www.slavenorth.com/nyemancip.htm|work=Slave North|access-date=fevral 6, 2013}}</ref> İstiqlal müharibəsindən sonra sahibləri tərəfindən azad edilən və qaçan qullarla birlikdə Manhettendə əhəmiyyətli bir azad qaradərili əhali tədricən artdı. [[Aleksandr Hamilton|Aleksander Hamilton]] və [[Con Cey]] kimi ABŞ-ın nüfuzlu qurucularının başçılığı ilə [[Nyu-York Manumission Cəmiyyəti]] köləliyi ləğv etmək üçün çalışdı və qaradərili uşaqların təhsili üçün [[Afrika Azad Məktəbi]] quruldu.<ref name="Divided">{{cite web|url=http://www.nydivided.org/VirtualExhibit/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120414223102/http://www.nydivided.org/VirtualExhibit/|title=New York Divided: Slavery and the Civil War Online Exhibit|publisher=New-York Historical Society (physical exhibit)|date=sentyabr 3, 2007|access-date=May 10, 2012|archive-date=aprel 14, 2012|url-status=dead}}</ref> 1827-ci ildə ştatda köləlik tamamilə ləğv edildi və azad qaradərililər bundan sonra ayrı-seçkiliklə mübarizə apardılar. Nyu-Yorkda irqlərarası [[Abolisionizm|abolisionist]] fəallıq davam etdi; liderləri arasında Afrika Azad Məktəbinin məzunları da var idi. Nyu-York şəhərinin əhalisi 1820-ci ildəki 123.706 nəfərdən 1840-cı ildə 312.710 nəfərə yüksəldi, onlardan 16.000-i qaradərili idi.<ref>{{cite news|last1=Lockwood|first1=Charles|title=Quintessential Housing Of the Past: Tenements.|url=https://www.nytimes.com/1978/07/23/archives/quintessential-housing-of-the-past-tenements-quintessential-housing.html|website=[[The New York Times]]|date=iyul 23, 1978|access-date=oktyabr 31, 2021}}</ref><ref>{{cite web|first=Leslie M.|last=Harris|url=http://www.history.emory.edu/newsletter01/newsl01/african.htm|author-link=Leslie M. Harris|title=African-Americans in New York City, 1626–1863|publisher=Department of History, [[Emory University]]|access-date=oktyabr 31, 2021}}</ref> [[Fayl:5_boros_of_NYC_in_1814.jpg|left|thumb|Nyu-Yorkun indiki 5 borosunun 1814-cü ildəki görüntüsü. ]] 1830 və 1840-cı illərdə Nyu-Yorkda [[Vilyam Kallen Brayant]], [[Vaşinqton İrvinq]], [[Herman Melvill]], [[Rufus Vilmot Qrizvold]], [[Con Kis]], [[Nataniel Parker Villis]] və [[Edqar Allan Po]] da daxil olmaqla bir neçə görkəmli ABŞ [[Yazıçı|ədəbiyyat xadimi]] yaşayıb. Müasir biznes elitasının ictimai fikirli üzvləri 1857-ci ildə ABŞ şəhərində ilk mənzərəli parka çevrilən [[Sentral park|Mərkəzi parkın]] qurulması üçün [[lobbiçilik]] ediblər. [[Böyük aclıq (İrlandiya)|Böyük İrlandiya aclığı]] irland mühacirlərin kütləvi axınına səbəb oldu; 1860-cı ildə Nyu-Yorkda 200.000-dən çox irland yaşayırdı, bu şəhər əhalisinin dörddə birindən çox idi.<ref>{{cite web|title=Cholera in Nineteenth Century New York|url=http://www.virtualny.cuny.edu/cholera/1866/cholera_1866_set.html|website=Virtual New York|publisher=[[City University of New York]]|access-date=oktyabr 31, 2021}}</ref> Almaniyadan da geniş miqrasiya var idi; 1860-cı ildə şəhər əhalisinin 25%-ni almanlar təşkil edirdi.<ref name="Harris">{{cite book|first=Leslie M.|last=Harris|author-link=|url=https://books.google.com/books?id=TZx6A_M0yjQC|title=In the Shadow of Slavery: African Americans in New York City, 1626–1863|date=2003|publisher=[[Çikaqo Universiteti]]|isbn=9780226317755|at=Excerpted from pages 279–288|section=The New York City Draft Riots|section-url=http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/317749.html}}</ref> İrland immiqrantlarla qaradərililər arasında iş üçün on il davam edən şiddətli rəqabətdən sonra qaradərili Nyu-York sakinlərinə və onların əmlaklarına hücumlar edildi. Üsyançılar Rəngli Yetim Sığınacağını yandırdı və 200-dən çox uşaq çox hissəsi irland mühacirlərdən təşkil olunmuş [[Nyu-York Polis Departamenti]] tərəfindən xilas edildi. Bu hadisədə ən azı 120 nəfər öldü.<ref name="McPherson">{{cite book|last1=McPherson|first1=James M.|last2=Hogue|first2=James Keith|url=https://books.google.com/books?isbn=0077430352|title=Ordeal by Fire: The Civil War and Reconstruction|publisher=[[McGraw-Hill Education]]|year=2001|isbn=978-0-07-743035-1|page=399}}</ref> Beş gün ərzində 11 qaradərili kişi linç edildi və qaradərililər [[Vilyamsburq (Bruklin)|Vilyamsburq]] və [[Nyu-Cersi|Nyu-Cersiyə]] qaçdılar. Manhettendə qaradərili əhalinin sayı sonuncu dəfə 1820-ci ildə olduğu kimi 1865-ci ildə 10.000-dən aşağı düşdü. Ağdərili fəhlə sinfi üstünlük təşkil etdi.<ref name="Harris" /><ref name="McPherson" /> Liman işçilərinin qaradərili kişilərə qarşı zorakılığı doklar bölgəsində xüsusilə şiddətli idi.<ref name="Harris" /> Bu, ABŞ tarixində vətəndaş iğtişaşlarının ən pis hadisələrindən biri idi.<ref>{{cite book|last=Cook|first=Adrian|url=https://books.google.com/books?id=QNkeBgAAQBAJ|title=The Armies of the Streets: The New York City Draft Riots of 1863|year=1974|pages=193–195|publisher=[[University Press of Kentucky]]|isbn=9780813162553}}</ref> === Müasir dövr === [[Fayl:Old_timer_structural_worker2.jpg|alt=A man working on a steel girder high about a city skyline.|thumb|1930-cu ildə tikilən [[Empayr Steyt Bildinq|Empayr Steyt binasının]] üstündə inşaat işçisi. [[Kraysler binası]] onun arxasındadır.]] 1898-ci ildə müasir Nyu-York şəhəri Bruklinin (o vaxta qədər ayrı bir şəhər idi), Nyu-York dairəsinin, Riçmond dairəsinin və Kuins dairəsinin birləşməsi ilə formalaşdı.<ref>{{cite web|title=The 100 Year Anniversary of the Consolidation of the 5 Boroughs into New York City|url=http://nyc.gov/html/nyc100/html/classroom/hist_info/100aniv.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20071011221627/http://nyc.gov/html/nyc100/html/classroom/hist_info/100aniv.html|archive-date=oktyabr 11, 2007|access-date=oktyabr 28, 2010|website=NYC100 Centennial Celebration}}</ref> 1904-cü ildə metronun açılışı yeni şəhərin ərazilərini bir-birinə bağlamağa kömək etdi.<ref name="Cudahy2004">{{cite book|first=Brian J.|last=Cudahy|url=https://books.google.com/books?id=UfodzizzrfQC&pg=PA2|title=The New York Subway: Its Construction and Equipment : Interborough Rapid Transit, 1904|publisher=[[Fordham University Press]]|year=2004|isbn=978-0-8232-2401-2|page=2}}</ref> XX əsrin birinci yarısında şəhər dünyanın sənaye, ticarət və rabitə mərkəzinə çevrildi.<ref name="Blake2009">{{cite book|first=Angela M.|last=Blake|url=https://books.google.com/books?id=v36fyM6qswYC&pg=PT63|title=How New York Became American, 1890–1924|publisher=[[Johns Hopkins University Press]]|year=2009|isbn=978-0-8018-8874-8|pages=63–66}}</ref> 1904-cü ildə “[[General Slokam|General Slocum]]” paroxodu [[İst-River boğazı (çay)|İst-Riverdə]] alov aldı və göyərtəsində olan 1021 nəfər həlak oldu.<ref name="Sheard1998">{{cite book|first=Bradley|last=Sheard|url=https://archive.org/details/lostvoyagestwoce0000shea|title=Lost Voyages: Two Centuries of Shipwrecks in the Approaches to New York|publisher=Aqua Quest Publications, Inc.|year=1998|isbn=978-1-881652-17-5|page=[https://archive.org/details/lostvoyagestwoce0000shea/page/67 67]|url-access=registration}}</ref> 1911-ci ildə şəhərin tarixindəki ən dəhşətli sənaye fəlakəti olan [["Trayanql" köynək fabriki yanğını|"Triangle" köynək fabrikində baş verən yanğın]] 146 işçinin ölümü ilə nəticələndi və [[Beynəlxalq Qadın Geyim İşçiləri İttifaqı|Beynəlxalq Qadın Geyim İşçiləri İttifaqının]] inkişafına və fabrikin təhlükəsizlik standartlarında əsaslı təkmilləşdirməsinə təkan verdi.<ref name="cornell1">{{cite web|title=The 1911 Triangle Factory Fire|url=https://trianglefire.ilr.cornell.edu/|access-date=fevral 9, 2017|publisher=Kheel Center, [[Cornell University]]}}</ref> Nyu-Yorkun ağdərili olmayan əhalisi 1890-cı ildə 36.620 nəfər idi.<ref>{{cite book|last=Rosenwaike|first=Ira|url=https://archive.org/details/populationhistor00irar|title=Population History of New York City|date=1972|publisher=[[Syracuse University Press]]|isbn=978-0-8156-2155-3|at=Table 30|url-access=registration}}</ref> Nyu-York şəhəri XX əsrin əvvəllərində Amerikanın cənubundan Böyük köç zamanı afro-amerikalılar üçün əsas yer idi və 1916-cı ildə Nyu-York Şimali Amerikada [[Afrika diasporası|Afrika diasporasının]] ən böyük məskəninə çevrilmişdi.<ref name="GatesHigginbotham2009">{{cite book|first1=Henry Louis|last1=Gates Jr.|url=https://books.google.com/books?id=E_vRLcgEdGoC&pg=PR7|title=Harlem Renaissance Lives from the African American National Biography|first2=Evelyn Brooks|last2=Higginbotham|publisher=[[Oxford University Press]]|year=2009|isbn=978-0-19-538795-7|page=7}}</ref> Ədəbi və mədəni həyat [[Harlem intibahı|Harlem intibahının]] [[ABŞ-da spirtli içki qadağası|qadağalar]] dövründə çiçəkləndi.<ref name="Roche2015">{{cite book|first=Linda De|last=Roche|url=https://books.google.com/books?id=cOGOCgAAQBAJ&pg=PR18|title=The Jazz Age: A Historical Exploration of Literature: A Historical Exploration of Literature|publisher=[[ABC-CLIO]]|year=2015|isbn=978-1-61069-668-5|pages=18–19}}</ref> Daha böyük iqtisadi bum hündür [[Göydələn|göydələnlərin]] tikintisinə səbəb oldu. [[Fayl:Mulberry_Street_NYC_c1900_LOC_3g04637u_edit.jpg|left|thumb|Manhettenin [[Kiçik İtaliya (Manhetten)|Kiçik İtaliya]] bölgəsi, [[Aşağı İst-Sayd|Aşağı East Side]], təxminən 1900-cu il]] Nyu-York 1920-ci illərin əvvəllərində [[London|Londonu]] keçərək dünyanın ən sıx [[Urbanizasiyalaşmış ərazi|urbanizasiyalaşmış ərazisinə]] çevrildi. Aqlomerasiya regionu 1930-cu illərin əvvəllərində 10 milyonluq sərhədi keçərək bəşər tarixində ilk [[meqa şəhər]] oldu.<ref>{{cite web|title=New York Urbanized Area: Population & Density from 1800 (Provisional)|url=http://www.demographia.com/db-nyuza1800.htm|access-date=iyul 8, 2009|publisher=[[Demographia]]}}</ref> [[Böyük böhran|Böyük böhranın]] çətin illərində islahatçı [[Forello La Quardiya]] mer seçildi və səksən illik siyasi hökmranlıqdan sonra [[Tammani Holl|Tammany Hall]] süqut etdi.<ref>{{cite book|last=Allen|first=Oliver E.|title=The Tiger—The Rise and Fall of[Tammany Hall|publisher=[[Addison-Wesley Publishing Company]]|year=1993|isbn=978-0-201-62463-2|chapter=Chapter 9: The Decline|chapter-url=https://archive.org/details/tigerrisefalloft00alle}}</ref> [[İkinci Dünya müharibəsi]] veteranlarının geri qayıtması ilə yaranmış müharibədən sonrakı [[İqtisadi tsikl|iqtisadi bum]] Kuins və [[Nasso (dairə, Nyu-York)|Nassau]] dairəsində, eləcə də Nyu-Cersidəki oxşar şəhərətrafı ərazilərdə böyük yaşayış sahələrinin inkişafına səbəb oldu. Nyu-York müharibədən zərər görmədən dünyanın aparıcı şəhəri kimi çıxdı, [[Uoll-Strit]] dünyanın dominant iqtisadi gücü oldu. [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahı|Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahının]] tikintisi 1952-ci ildə tamamlanaraq Nyu-Yorkun qlobal [[Geosiyasət|geosiyasi]] təsirini gücləndirdi və şəhərdə [[Abstrakt ekspressionizm|abstrakt ekspressionizmin]] yüksəlişi Nyu-Yorkun incəsənət dünyasının mərkəzi olan [[Paris|Parisin]] yerini almasını sürətləndirdi.<ref>{{cite web|last=Burns|first=Ric|date=avqust 22, 2003|title=The Center of the World—New York: A Documentary Film (Transcript)|url=https://www.pbs.org/wgbh/amex/newyork/filmmore/pt.html|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=PBS|archive-date=iyun 23, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110623065806/http://www.pbs.org/wgbh/amex/newyork/filmmore/pt.html|url-status=dead}}</ref> [[Fayl:Stonewall_Inn_5_pride_weekend_2016.jpg|alt=A two-story building with brick on the first floor, with two arched doorways, and gray stucco on the second floor off of which hang numerous rainbow flags.|thumb|[[Qrinviç-Villic|Qrinviç-Villicdə]] yerləşən [[Stounvoll-inn]] ABŞ-ın [[Milli Tarixi Abidə|Milli Tarixi Abidəsi]], 1969-cu il [[Stounvoll üsyanları|Stounvoll üsyanlarının]] məkanı və müasir [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ|gey hüquqları]] hərəkatının beşiyidir.<ref name="GayGreenwichVillage1">{{cite web|first=Julia|last=Goicichea|date=avqust 16, 2017|title=Why New York City Is a Major Destination for LGBT Travelers|url=https://theculturetrip.com/north-america/usa/new-york/articles/why-new-york-city-is-a-major-destination-for-lgbt-travelers/|access-date=fevral 2, 2019|publisher=The Culture Trip}}</ref><ref>{{cite web|title=Workforce Diversity The Stonewall Inn, National Historic Landmark National Register Number: 99000562|url=http://www.nps.gov/diversity/stonewall.htm|access-date=May 1, 2011|publisher=[[National Park Service]], [[U.S. Department of the Interior]]}}</ref><ref>{{cite news|first=Eli|last=Rosenberg|date=iyun 24, 2016|title=Stonewall Inn Named National Monument, a First for the Gay Rights Movement|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2016/06/25/nyregion/stonewall-inn-named-national-monument-a-first-for-gay-rights-movement.html|access-date=iyun 25, 2016}}</ref>]] [[Stounvoll üsyanları|Stonewall üsyanları]] 28 iyun 1969-cu il səhər erkən saatlarda Aşağı Manhettenin [[Qrinviç-Villic]] məhəlləsindəki [[Stounvoll-inn|Stonewall Inn]]-də baş vermiş, polis basqınına qarşı [[LGBT cəmiyyəti|gey icmasının]] üzvləri tərəfindən bir sıra kortəbii və şiddətli nümayişlər idi.<ref name="Murphy2013">{{cite book|first=Timothy|last=Murphy|url=https://books.google.com/books?id=FeWMAQAAQBAJ&pg=PA572|title=Reader's Guide to Lesbian and Gay Studies|publisher=[[Routledge]]|year=2013|isbn=978-1-135-94234-2|page=572}}</ref> Onların [[gey azadlığı]] hərəkatına<ref name="KentuckyStonewall">{{cite web|title=Brief History of the Gay and Lesbian Rights Movement in the U.S.|url=http://www.uky.edu/~lbarr2/gws250spring11_files/Page1186.htm|access-date=sentyabr 2, 2017|publisher=[[University of Kentucky]]}}</ref><ref name="PinkNewsStonewall">{{cite web|first=Nell|last=Frizzell|date=iyun 28, 2013|title=Feature: How the Stonewall riots started the LGBT rights movement|url=http://www.pinknews.co.uk/2013/06/28/feature-how-the-stonewall-riots-started-the-gay-rights-movement/|access-date=avqust 31, 2017|publisher=[[PinkNews]]}}</ref><ref name="EncycloStonewall">{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/event/Stonewall-riots|title=Stonewall riots|encyclopedia=[[Encyclopædia Britannica]]|access-date=avqust 31, 2017}}</ref> və [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ|LGBT hüquqları]]<ref name="NPSStonewall">{{cite web|date=iyun 2016|title=Civil Rights at Stonewall National Monument|url=https://www.nps.gov/places/stonewall.htm|access-date=avqust 31, 2017|publisher=[[National Park Service]], [[Department of the Interior]]}}</ref><ref name="ObamaStonewall">{{cite web|title=Obama inaugural speech references Stonewall gay-rights riots|url=http://www.northjersey.com/news/2012_Presidential_Election/Obama_inaugural_speech_references_Stonewall_riots.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130530065722/http://www.northjersey.com/news/2012_Presidential_Election/Obama_inaugural_speech_references_Stonewall_riots.html|date=yanvar 21, 2013|archive-date=May 30, 2013|access-date=iyul 2, 2013|publisher=[[North Jersey Media Group]]}}</ref> üçün müasir mübarizəyə yol açan yeganə ən mühüm hadisə olduğu geniş şəkildə qəbul edilir. [[Homoseksuallıq Ensiklopediyası|Homoseksuallıq Ensiklopediyasının]] müəllifi [[Vayn R. Daynes|Wayne R. Dynes]] yazırdı ki, [[Dreq-kvin|drag-queenlər]] 1969-cu ilin iyun Stounvoll üsyanları zamanı ətrafdakı yeganə "transgender insanlar" idi. Nyu-Yorkdakı [[transgender]] icması Stounvoll üsyanları zamanı və ondan sonra [[Dövlətlərdə və territorial ərazilərdə LGBT hüququ|LGBT bərabərliyi]] uğrunda mübarizədə mühüm rol oynamışdır.<ref name="TransEqualityNYC">{{cite web|first=Cristan|last=Williams|date=yanvar 25, 2013|title=So, what was Stonewall?|url=http://transadvocate.com/so-what-was-stonewall_n_8424.htm|access-date=mart 28, 2017|publisher=The TransAdvocate}}</ref> 1970-ci illərdə [[Sənayesizləşmə|sənayenin yenidən qurulması]] səbəbindən yaranmış işsizləşmə Nyu-York şəhərində iqtisadi problemlərin və cinayət nisbətlərindən artmasına səbəb oldu.<ref>{{cite web|last=Tannenbaum|first=Allan|title=New York in the 70s: A Remembrance|url=http://digitaljournalist.org/issue0402/at_intro.html|date=fevral 2004|access-date=dekabr 18, 2011|publisher=[[The Digital Journalist]]}}</ref> 1980-ci illərdə maliyyə sənayesindəki canlanma şəhərin iqtisadi sağlamlığını xeyli yaxşılaşdırsa da, Nyu-Yorkun cinayət nisbəti həmin onillikdə və 1990-cı illərin əvvəllərində artmağa davam etdi.<ref>{{cite web|last=Effgen|first=Christopher|date=sentyabr 11, 2001|title=New York Crime Rates 1960–2009|url=http://www.disastercenter.com/crime/nycrime.htm|access-date=oktyabr 28, 2010|publisher=Disastercenter.com}}</ref> 1990-cı illərin ortalarında cinayət nisbətləri yenidən hazırlanmış polis strategiyaları, iqtisadi imkanların yaxşılaşdırılması, [[gentrifikasiya]] və [[Asiya]] və [[Latın Amerikası|Latın Amerikasından]] gələn yeni immiqrantlar səbəbindən kəskin şəkildə azalmağa başladı.<ref name="Waller2013">{{cite book|first=Irvin|last=Waller|url=https://books.google.com/books?id=qQPGAgAAQBAJ&pg=PA38|title=Smarter Crime Control|publisher=[[Rowman & Littlefield]]|year=2013|isbn=978-1-4422-2170-3|page=38}}</ref> Nyu-Yorkun əhalisi 2000-ci il siyahıyaalmasında və ardınca 2010-cu il siyahıyaalmasında tarixinin ən yüksək səviyyəsinə çatdı. [[Fayl:UA_Flight_175_hits_WTC_south_tower_9-11_edit.jpeg|alt=Two tall, gray, rectangular buildings spewing black smoke and flames, particularly from the left of the two.|left|thumb|[[Yunayted Hava Yolları reys 175|United Airlines reys 175]] [[11 sentyabr terror aktları|11 sentyabr 2001-ci ildə]] [[Dünya Ticarət Mərkəzi (1973-2001)|Dünya Ticarət Mərkəzinin]] Cənub qülləsinə çırpıldı.]] Nyu-York şəhəri [[11 sentyabr terror aktları|11 sentyabr 2001-ci il hücumlarında]] ən böyük iqtisadi ziyana və ən böyük insan itkisinə məruz qaldı.<ref name="Dieterle2017">{{cite book|first=David A.|last=Dieterle|url=https://books.google.com/books?id=LmphDgAAQBAJ&pg=PA396|title=Economics: The Definitive Encyclopedia from Theory to Practice &#91;4 volumes&#93;|publisher=[[ABC-CLIO]]|year=2017|isbn=978-0-313-39708-0|page=396}}</ref> Həmin gün qaçırılan dörd təyyarədən ikisi Dünya Ticarət Mərkəzinin əkiz qüllələrinə çırpıldı, qüllələri dağıtdı və 2.192 mülki şəxs, 343 yanğınsöndürən və 71 hüquq-mühafizə orqanı əməkdaşının ölümünə səbəb oldu. Şimal qülləsi ({{Dil-en|North Tower}}) məhv edilmiş ən hündür bina oldu.<ref>{{cite news|date=iyul 10, 2008|title=Missing Doctor Added to List of 9/11 Victims|work=[[The New York Sun]]|publisher=TWO SL LLC|agency=[[Associated Press]]|location=New York|url=http://www.nysun.com/new-york/missing-doctor-added-to-list-of-9-11-victims/81626/|access-date=fevral 21, 2013}}</ref> Ərazidə yeni [[Dünya Ticarət Mərkəzi 1]], [[11 sentyabr milli momerial və muzey|11 sentyabr milli momerial və muzeyi]] və digər yeni binalar və infrastrukturlar tikildi.<ref name="Greenspan2013">{{cite book|first=Elizabeth|last=Greenspan|url=https://books.google.com/books?id=DMHzmpTK5rYC&pg=PA152|title=Battle for Ground Zero: Inside the Political Struggle to Rebuild the World Trade Center|publisher=[[St. Martin's Press]]/[[Harvard University]]|year=2013|isbn=978-1-137-36547-7|page=152}}</ref> 19 iyul 1909-cu ildə Hudson terminalı olaraq açılan [[Dünya Ticarət Mərkəzi (PATH)|Dünya Ticarət Mərkəzinin PATH stansiyası]] da terror aktları nəticəsində məhv edildi. 2003-cü il noyabrın 23-də müvəqqəti stansiya tikilib istifadəyə verildi. Şəhərin üçüncü ən böyük mərkəzi olan [[Dünya Ticarət Mərkəzi (PATH)|Dünya Ticarət Mərkəzinin PATH stansiyasının]] [[Santyaqo Kalatrava]] tərəfindən layihələndirilən 74.000 m<sup>2</sup>-lik daimi dəmir yolu stansiyası 2016-cı ildə tamamlandı.<ref>{{cite web|url=http://www.panynj.gov/wtcprogress/transportation-hub.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20200103164156/https://old.panynj.gov/wtcprogress/transportation-hub.html|title=World Trade Center Transportation Hub|publisher=[[Port Authority of New York and New Jersey]]|access-date=fevral 9, 2017|archive-date=yanvar 3, 2020|quote=The state-of-the-art World Trade Center Transportation Hub, completed in 2016, serves 250,000 Port Authority Trans-Hudson (PATH) daily commuters and millions of annual visitors from around the world. At approximately 800,000 square feet, the Hub, designed by internationally acclaimed architect Santiago Calatrava, is the third largest transportation center in New York City.|url-status=dead}}</ref> Yeni Dünya Ticarət Mərkəzi 1 Qərb yarımkürəsindəki ən hündür göydələndir<ref name="OneWTCtallest">{{cite news|last1=Hetter|first1=Katia|last2=Boyette|first2=Chris|date=noyabr 12, 2013|title=It's official: One World Trade Center to be tallest U.S. skyscraper|publisher=[[CNN]]|url=http://www.cnn.com/2013/11/12/travel/one-world-trade-center-tallest-us-building/index.html?hpt=hp_t2|access-date=mart 1, 2014}}</ref> və [[ABŞ istiqlal bəyannaməsi|ABŞ-ın müstəqillik]] ili ilə əlaqədar simvolik olaraq 1.766 futluq (541,3 m) [[şpil]] hündürlüyü ilə [[Ən hündür binaların siyahısı|dünyanın altıncı ən hündür binasıdır]] <ref>{{cite web|title=New York City Skyscraper Diagram|url=http://skyscraperpage.com/diagrams/?cityID=8|access-date=yanvar 22, 2013|website=[[SkyscraperPage.com]]|publisher=Skyscraper Source Media}}</ref><ref>{{cite web|title=One World Trade Center|url=http://skyscraperpage.com/cities/?buildingID=7788|access-date=fevral 9, 2017|website=[[SkyscraperPage.com]]|publisher=Skyscraper Source Media|quote=The roof height is the same as original One World Trade Center. The building is topped out by a 124-meter (408-foot) spire. So the tower rises 1,776 feet (541-meter) which marks the year of the American declaration of Independence.}}</ref><ref>{{cite news|last=Matthews|first=Laura|date=aprel 30, 2012|title=One World Trade Center On Top As Tallest Building in New York City|newspaper=[[International Business Times]]|url=http://www.ibtimes.com/one-world-trade-center-top-tallest-building-new-york-city-photos-700251|access-date=yanvar 22, 2013}}</ref><ref>{{cite web|last=Lesser|first=Benjamin|date=aprel 30, 2012|title=It's official: 1 World Trade Center is now New York's tallest skyscraper|url=https://www.nydailynews.com/life-style/real-estate/official-1-wtc-new-york-new-tallest-building-article-1.1069925|access-date=yanvar 22, 2013|work=[[New York Daily News|Daily News]]|location=New York}}</ref> Aşağı Manhettenin [[Maliyyə dairəsi (Manhetten)|Maliyyə dairəsində]] yerləşən [[Zukkotti park|Zukkotti parkda]] baş verən [[Uoll-Striti işğal et]] etirazları 17 sentyabr 2011-ci ildə başladı, qlobal diqqəti cəlb etdi və bütün dünyada sosial və iqtisadi bərabərsizliyə qarşı [[İşğal hərəkatı|İşğal hərəkatını]] ({{Dil-en|Occupy movement}}) populyarlaşdırdı.<ref>{{cite web|first=Joe|last=Nocera|author-link=Joe Nocera|url=https://www.nytimes.com/2012/09/15/opinion/nocera-two-days-in-sentyabr.html|title=Two Days in sentyabr|work=[[The New York Times]]|date=sentyabr 14, 2012|access-date=May 6, 2017|quote=On the left, that anger led, a year ago, to the rise of the Occupy Wall Street movement. Thus, Anniversary No. 2: Sept. 17, 2011, was the date Occupy Wall Street took over Zuccotti Park in Lower Manhattan, which soon led to similar actions in cities across the country. The movement's primary issue was income inequality—"We are the 99 percent", they used to chant.}}</ref> 2020-ci ilin mart ayında Manhettendə Nyu-York şəhərindəki ilk [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVID-19]] hadisəsi təsdiqləndi.<ref>{{Cite news|last=West|first=Melanie Grayce|date=mart 1, 2020|title=First Case of Coronavirus Confirmed in New York State|language=en-US|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/first-case-of-coronavirus-confirmed-in-new-york-state-11583111692|access-date=iyul 10, 2020|issn=0099-9660}}</ref> İnfeksiya bütün dünyada geniş yayılmazdan əvvəl şəhər sürətlə Çinin [[Uhan]] şəhərini ötüb keçdi və erkən mərhələdə [[COVID-19 pandemiyası|pandemiyanın]] qlobal mərkəzinə çevrildi. 2021-ci ilin mart ayına olan məlumata görə, Nyu-York şəhərində COVID-19 ilə əlaqəli 30.000-dən çox ölüm qeydə alınmışdır. == Coğrafiya == [[Fayl:Core_of_New_York_City_by_Sentinel-2.jpg|alt=|thumb|220x220px|[[Nyu York aqlomerasiya regionu|Nyu York aqlomerasiya regionunun]] mərkəzi]] Nyu-York şəhərinin ərazisi 75.000 —11.000 il əvvəl [[Viskonsik buzlaşma dövrü|Viskonsik buzlaşması dövründə]] 610 metr dərinliyində böyük [[Buzlaq örtüyü|buzlaq örtüyünün]] kənarında yerləşirdi.<ref name="JacksonKeller2010a">{{cite book|first1=Kenneth T.|last1=Jackson|url=https://books.google.com/books?id=lI5ERUmHf3YC&pg=PT2384|title=The Encyclopedia of New York City: Second Edition|first2=Lisa|last2=Keller|first3=Nancy|last3=Flood|publisher=Yale University Press|year=2010|isbn=978-0-300-18257-6|page=2384}}</ref> Buzun irəli hərəkət etməsi indiki [[Lonq-Aylend]] və [[Staten-Aylend]] ərazilərinin ayrılmasına şərait yaratdı. Bu hərəkət eyni zamanda Manhetten göydələnlərinin çoxu üçün möhkəm zəmin yaratdı.<ref>{{cite web|title=Remnants of an Ice Age, The Wisconsin Ice Sheet Continues Its Journey|url=http://www.nycgovparks.org/about/history/geology|access-date=8 avqust 2015|publisher=New York City Department of Parks and Recreation}}</ref> Nyu-York şəhəri ABŞ-ın şimal-şərqində, Nyu-York ştatının cənub-şərqində yerləşir. Şəhərin [[Hudzon (çay)|Hudzon çayının]] mənsəbində yerləşməsi ticarət limanı kimi əhəmiyyətini artırmağına kömək etmişdir. Nyu-York şəhərinin çox hissəsi Lonq-Aylend, Manhetten və Staten-Aylend adlı üç adada qurulub. Hudzon çayı Hudzon vadisindən keçərək Nyu-York körfəzinə tökülür. Huzdon çayı şəhəri [[Nyu-Cersi|Nyu-Cersidən]] ayırır. Bronks və Vestçester dairəsindən axan [[Bronks (çay)|Bronks çayı]] şəhərdə tamamilə içməli sulu yeganə çaydır.<ref name="nytimes">{{cite news|last=Berger|first=Joseph|date=19 iyul 2010|title=Reclaimed Jewel Whose Attraction Can Be Perilous|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2010/07/20/nyregion/20river.html|access-date=21 iyul 2010}}</ref> Şəhərin ümumi sahəsi 1.213.37 km²-dir. Bunun 783.84 km² hissəsi quru, 429.53 km² hissəsi isə sudur.<ref name="CensusGazetteer">[http://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2010_place_list_36.txt New York State Gazetteer from 2010 United States Census], United States Census Bureau. <small>İstifadə tarixi:</small> 9 fevral 2017.</ref><ref name="NYT Land Estimate">{{cite news|last=Roberts|first=Sam|date=22 may 2008|title=It's Still a Big City, Just Not Quite So Big|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2008/05/22/nyregion/22shrink.html|access-date=22 may 2008}}</ref> Şəhərin ən yüksək nöqtəsi [[Dəniz səviyyəsindən hündürlük|dəniz səviyyəsindən]] 124,9 metr yüksəkliklə Staten Aylenddə yerləşən [[Todt-Hill|Todt-Hilldir]], [[Men]] isə cənubdakı şərq sahilinin ən yüksək nöqtəsidir.<ref>{{cite book|last=Lundrigan|first=Margaret|url=https://books.google.com/books?id=-p4lHNbJfE8C|title=Staten Island: Isle of the Bay|publisher=Arcadia Publishing|year=2004|isbn=978-0-7385-2443-6|page=10}}</ref><ref>{{cite book|last=Howard|first=David|url=https://books.google.com/books?id=ZfCcxk4OcwkC|title=Outside Magazine's Urban Adventure New York City|publisher=W.W. Norton & Company|year=2002|isbn=978-0-393-32212-5|page=35}}</ref> === İnzibati quruluş === {{Əsas|Boro (Nyu-York)}} [[Fayl:5_Boroughs_Labels_New_York_City_Map.svg|alt=A map showing five boroughs in different colors.|thumb|{{legend|#4DAF4A|1. Manhetten}}{{legend|#FFFF33|2. Bruklin}}{{legend|#FF7F00|3. Kuins}}{{legend|#E41A1C|4. Bronks}}{{legend|#984EA3|5. Staten-Aylend}}|192x192px]] {{Nyu-York boroları}} Nyu-York şəhəri bəzən kollektiv şəkildə "Beş boro" adlanır.<ref>{{Cite web|date=oktyabr 7, 2017|title=The Five Boroughs of the City of New York: A Brief Historical Description|url=http://www.thehistorybox.com/ny_city/nycity_5_boros_historical_descrip__article00598.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20171007144725/http://www.thehistorybox.com/ny_city/nycity_5_boros_historical_descrip__article00598.htm|url-status=dead|publisher=The History Box|archive-date=oktyabr 7, 2017|access-date=iyul 10, 2020}}</ref> Əgər boroların hər biri ayrı şəhər olsaydı, dörd boro — Bruklin, Kuins, Manhetten və Bronks ABŞ-ın ən sıx məskunlaşılan on şəhəri arasında olardı (Staten-Aylend 2020-ci ilin statistikasına əsasən, 37-ci yerdə olardı). Bu borolar ABŞ-ın ən sıx məskunlaşılan dörd dairəsi ilə həmsərhəddir: Nyu-York (Manhetten), Kinqs (Bruklin), Bronks və Kuins. ==== Manhetten ==== {{Əsas|Manhetten}}[[Fayl:New_York,_New_York,_August_24,_2017.jpg|thumb|300x300px|Aşağı və Midtaun Manhettenin 2017-ci ildə "[[SkySat]]" peykindən çəkilmiş şəkli]] [[Manhetten]] (Nyu-York dairəsi) coğrafi baxımdan ən kiçik və əhalinin ən sıx məskunlaşdığı borodur. Mərkəzi park və şəhərin əksər göydələnləri burada yerləşir və bəzən yerli ifadədə "The City" adlanır.<ref name="ManhattanTheCity">{{cite web|first=Jen|last=Carlson|date=May 21, 2012|title=Do You Refer To Manhattan As "The City"?|url=http://gothamist.com/2012/05/21/do_you_refer_to_manhattan_as_the_ci.php|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20161025130428/http://gothamist.com/2012/05/21/do_you_refer_to_manhattan_as_the_ci.php|archive-date=oktyabr 25, 2016|access-date=avqust 20, 2017|publisher=[[Gothamist]]}}</ref> Manhetten 2017-ci ildə hər kvadrat km-ə 27.812 nəfərlə ABŞ şəhərləri arasında əhali sıxlığına görə yuxarı qiymətləndirildi.<ref>{{cite web|last1=Mann|first1=Camille|last2=Valera|first2=Stephanie|title=10 Most Crowded Islands in the World|url=http://www.weather.com/travel/worlds-most-crowded-islands-photos-20130624?pageno=4|archive-url=https://web.archive.org/web/20160425020203/https://weather.com/travel/news/worlds-most-crowded-islands-photos-20130624#/4|access-date=mart 20, 2016|archive-date=aprel 25, 2016|publisher=The Weather Channel|url-status=dead}}</ref> Manhetten Nyu-York şəhərinin mədəni, inzibati və maliyyə mərkəzidir və bir çox [[Transmilli şirkət|transmilli şirkətlərə]], [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahı|BMT Baş Qərərgahına]], [[Uoll-Strit|Uoll-Stritə]] və bir sıra mühüm universitetlərə ev sahibliyi edir. Manhetten həmçinin çox vaxt dünyanın maliyyə və mədəniyyət mərkəzi kimi təsvir edilir.<ref>{{cite news|author=Barry, Dan|date=oktyabr 11, 2001|title=A Nation challenged: in New York; New York Carries On, but Test of Its Grit Has Just Begun|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2001/10/11/nyregion/nation-challenged-new-york-new-york-carries-but-test-its-grit-has-just-begun.html|access-date=mart 27, 2016|quote=A roaring void has been created in the financial center of the world.}}</ref><ref>{{cite news|author=Sorrentino, Christopher|date=sentyabr 16, 2007|title=When He Was Seventeen|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2007/09/16/nyregion/thecity/16toug.html|access-date=mart 27, 2016|quote=In 1980 there were still the remains of the various downtown revolutions that had reinvigorated New York's music and art scenes and kept Manhattan in the position it had occupied since the 1940s as the cultural center of the world.}}</ref> Rayonun çox hissəsi Manhetten adasında, Hudzon çayının mənsəbində yerləşir. Bir neçə kiçik adalar da Manhetteni təşkil edir, o cümlədən şərqdə [[Randalls və Vards adaları|Randalls adası]], [[Randalls və Vards adaları|Vards adası]] və [[Ruzvelt adası (ABŞ)|Ruzvelt adası]], cənubda [[Qovernors adası]] və [[Liberti adası]]. Manhetten adası üç hissəyə bölünür: [[Aşağı Manhetten|Aşağı]], [[Midtaun Manhetten|Midtaun]] və [[Yuxarı Manhetten]]. Manhetten rayonuna həmçinin [[Marbl Hill]] adlı kiçik məhəllə də daxildir. Nyu-York şəhərinin qalan dörd borosu ümumi olaraq "Xarici borolar" adlanır.{{Wide image|10 mile panorama of NYC, Feb., 2018.jpg|1400px|2018-ci ilin fevral ayında çəkilmiş 120-ci küçədən [[Betteri]]yə qədər 16 km-lik Manhettenin panoraması {{flatlist| # [[Riversayd kilsəsi]] # [[Taym Vorner Sentr]] # [[Sentral Park Saut 220]] # [[Central Park Tower]] # [[One57]] # [[Park-Avenyu 432]] # [[53W53]] # [[Kraysler binası]] # [[Bank of America Tower (Manhetten)|Bank of America Tower]] # [[Konde Nast Bildinq]] # [[Nyu-York Tayms Binası]] # [[Empayr Steyt Bildinq]] # [[Manhetten Vest]] # a: [[55 Hudson Yards]], 14b: [[35 Hudson Yards]], 14c: [[10 Hudson Yards]], 14d: [[15 Hudson Yards]] # [[Leonard Strit 56]] # [[Sprus Strit 8]] # [[Vulvort Buldinq]] # [[Payn Strit 70]] # [[Park Plaza 30]] # [[Uoll Strit 40]] # [[Dünya Ticarət Mərkəzi 3]] # [[Dünya Ticarət Mərkəzi 4]] # [[Dünya Ticarət Mərkəzi 1]]}}|align-cap=center}} ==== Bruklin ==== {{Əsas|Bruklin}} [[Bruklin]] (Kinqs dairəsi) [[Lonq-Aylend|Lonq-Aylendin]] qərbində yerləşən şəhərin ən sıx məskunlaşılmış bölgəsidir. Bruklin mədəni, sosial və etnik müxtəlifliyi, azad incəsənəti, fərqli məhəllələri və fərqli memarlıq irsi ilə tanınır. Aşağı Bruklin "Xarici borolar"ın ən böyük mərkəzi məhəlləsidir. Rayonun 1870-ci illərdə ABŞ-da ən erkən əyləncə məkanlarından biri kimi qurulmuş [[Koni-Aylend]] də daxil olmaqla uzun sahil sahili var.<ref>{{cite book|last=Immerso|first=Michael|url=https://books.google.com/books?id=i4POVzmwY9cC|title=Coney Island: The People's Playground|publisher=[[Rutgers University Press]]|year=2002|isbn=978-0-8135-3138-0|page=3}}</ref> [[Marin Park|Marin park]] və [[Prospekt Park|Prospekt park]] Bruklindəki ən böyük iki parkdır.<ref>{{cite news|last=Hughes|first=C.J.|date=avqust 17, 2016|title=Marine Park, Brooklyn: Block Parties, Bocce and Salt Air|website=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2016/08/21/realestate/marine-park-brooklyn-block-parties-bocce-and-salt-air.html|access-date=oktyabr 29, 2017|quote=The neighborhood of Marine Park, a compact enclave in southeast Brooklyn, has a major claim to fame. It sits next to the borough's largest park, Marine Park}}</ref> 2010-cu ildən Bruklin sahibkarlıq və yüksək texnologiyalı [[startap]] firmalarının<ref>{{cite web|date=oktyabr 19, 2015|title=19 Reasons Why Brooklyn Is New York's New Startup Hotspot|url=https://www.cbinsights.com/blog/brooklyn-hot-startup-list-investments/|access-date=avqust 27, 2017|publisher=[[CB Insights]]}}</ref><ref name="BrooklynDesignHub">{{cite news|first=Vanessa|last=Friedman|date=aprel 30, 2016|title=Brooklyn's Wearable Revolution|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2016/05/01/fashion/brooklyn-wearables-revolution.html|access-date=avqust 27, 2017}}</ref> və postmodern incəsənət və dizaynın inkişaf edən mərkəzinə çevrilmişdir.<ref name="BrooklynDesignHub" /><ref name="BrooklynArt1">{{cite news|first=Alexandria|last=Symonds|date=aprel 29, 2016|title=One Celebrated Brooklyn Artist's Futuristic New Practice|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2016/04/29/t-magazine/art/dustin-yellin-vr-google-tilt-brush-art.html|access-date=avqust 27, 2017}}</ref>{{Wide image|Brooklyn from Governors Island September 2016 panorama.jpg|1400px|<center>[[Aşağı Bruklin]]in 2016-cı ilin sentyabr ayında [[Qovernors adası]]ndan çəkilmiş şəkli</center>}} ==== Kuins ==== {{Əsas|Kuins}} Bruklinin şimal-şərqində, Lonq-Aylenddə yerləşən Kuins (Kuins dairəsi) coğrafi baxımdan ABŞ-ın ən böyük borosu<ref name="queensdiverse">{{cite news|last=O'Donnell|first=Michelle|date=iyul 4, 2006|title=In Queens, It's the Glorious 4th, and 6th, and 16th, and 25th&nbsp;...|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2006/07/04/nyregion/04fourth.html|access-date=iyul 20, 2014}}</ref> və etnik müxtəliflik baxımından dünyanın ən etnik müxtəlifliyə sahib şəhər ərazisidir.<ref name="QueensMostDiverseWorld1">{{cite news|first1=Christine|last1=Kim|title=Queens, New York, Sightseeing|newspaper=[[USA Today]]|url=http://traveltips.usatoday.com/queens-new-york-sightseeing-107156.html|access-date=mart 20, 2016}}</ref><ref name="QueensMostDiverseWorld2">{{cite web|first=Andrew|last=Weber|date=aprel 30, 2013|title=Queens|url=http://www.newyork.com/articles/neighborhoods/queens-72876/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150513065643/http://www.newyork.com/articles/neighborhoods/queens-72876/|archive-date=May 13, 2015|access-date=mart 20, 2016|publisher=NewYork.com}}</ref> Tarixən hollandlar tərəfindən qurulan kiçik şəhər və kəndlərdən ibarət rayon o vaxtdan bəri həm ticarət, həm də yaşayış məskəni kimi tanınıb. ABŞ-ın ən işlək üç hava limanından ikisi, [[Con Kennedi adına Beynəlxalq Hava Limanı]] və [[La-Quardiya Hava Limanı]] Kuinsdə yerləşir. Üçüncü hava limanı [[Nyu-Cersi]] ştatının [[Nyuark]] şəhərində yerləşən [[Nyuark Liberti Beynəlxalq Hava Limanı|Nyuark Liberti Beynəlxalq Hava Limanıdır]]. ==== Bronks ==== {{Əsas|Bronks}} Bronks (Bronks dairəsi) Nyu-Yorkun ən şimal bölgəsidir. Bronks [[Yanki Stadionu|Yanki Stadionuna]] və [[Co-op City]]-ə ev sahibliyi edir.<ref>{{cite news|last=Frazier|first=Ian|date=iyun 26, 2006|title=Utopia, the Bronx|magazine=[[The New Yorker]]|url=https://www.newyorker.com/archive/2006/06/26/060626fa_fact_frazier|access-date=sentyabr 1, 2008}}</ref> Həmçinin burada 1.07 km² ərazini əhatə edən və 6.000-dən çox heyvanın yaşadığı dünyanın ən böyük metropoliten zooparkı [[Bronks Zooparkı]] yerləşir.<ref>{{cite book|last=Ward|first=Candace|url=https://books.google.com/books?id=FuWKuHbWnvIC|title=New York City Museum Guide|publisher=[[Dover Publications]]|year=2000|isbn=978-0-486-41000-5|page=72}}</ref> Bronks [[hip hop]] musiqisinin yarandığı yerdir.<ref name="auto">{{cite book|last=Toop|first=David|url=https://books.google.com/books?id=9KuRQgAACAAJ|title=Rap Attack 2: African Rap to Global Hip Hop|publisher=[[Serpent's Tail]]|year=1992|isbn=978-1-85242-243-1}}</ref> [[Pelem-Bey parkı]] 1,122 hektar ərazi ilə Nyu-Yorkdakı ən böyük parkdır.<ref name="nyt20130601">{{cite news|author=Foderaro, Lisa W.|date=May 31, 2013|title=How Big Is That Park? City Now Has the Answer|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2013/06/01/nyregion/surveying-effort-alters-sizes-of-some-new-york-parks.html|access-date=May 31, 2013}}</ref> ==== Staten-Aylend ==== {{Əsas|Staten-Aylend}} [[Staten-Aylend]] (Riçmond dairəsi) beş boro arasında ən şəhərətrafı bölgədir. Staten-Aylendin mərkəzində 45 km gəzinti yolları və meşələrlə birlikdə 10 km² ərazini əhatə edən [[Staten-Aylend Qrinbelt]] yerləşir.<ref>{{cite web|title=Staten Island Greenbelt|url=http://www.nynjtc.org/park/staten-island-greenbelt|access-date=oktyabr 28, 2010|website=NYNJTC.org|publisher=[[New York–New Jersey Trail Conference]]}}</ref> 1984-cü ildə adanın təbii torpaqlarını qorumaq üçün yaradılmış Qrinbelt yeddi şəhər parkından ibarətdir.<gallery class="center" widths="305" heights="200"> Fayl:Long Island City from One World Observatory 2017.jpg|alt=Lonq-Aylend-Siti, may 2017|[[Lonq-Aylend-Siti]]<ref>{{cite web|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-10-30/nyc-s-fastest-growing-neighborhood-gets-180-million-investment|title=NYC's Fastest-Growing Neighborhood Gets $180 Million Investment|first=Henry|last=Goldman|date=oktyabr 30, 2018|publisher=[[Bloomberg L.P]]|access-date=oktyabr 30, 2018}}</ref>, may 2017-ci il Fayl:1650 Grand Concourse.jpg|alt=Bronksda yerləşən Grand Concourse, fevral 2018|[[Bronks|Bronksda]] yerləşən Grand Concourse, fevral 2018-ci il Fayl:St. George from Staten Island Ferry (7231533884).jpg|Dünyanın ən işlək bərə sistemi olan [[Staten-Aylend Ferri]] </gallery> === Memarlıq === {{Həmçinin bax|Nyu Yorkun ən hündür binalarının siyahısı}} {{şəkillər albomu|yer=right|miqyas=250|perrow=2|total_width=370|şəkil1=Empire State Building (HDR).jpg|width1=550|height1=500|şəkil2=Chrysler Building spire, Manhattan, by Carol Highsmith (LOC highsm.04444).jpg|width2=550|height2=500|şəkil3=Greenpoint Houses.JPG|width3=550|height3=400|şəkil4=Antiguo vs Moderno (4432379954).jpg|width4=550|height4=400|alt yazı=Saat əqrəbi istiqamətində, yuxarı soldan: [[Empayr Steyt Bildinq]] 1931—1970-ci illərdə dünyanın ən hündür binası olmuşdur; 1930-cu ildə tikilmiş [[Kraysler binası]] Manhettenin simvoludur; [[Midtaun Manhetten]]də [[neoqotika]] və [[müasir memarlıq|müasir üslüblu]] memarlıq; [[Qrinpoint]]də XIX əsrə aid evlər}} Nyu-Yorkda 1656-cı ilə aid [[Uikoff Evi|Uikoff Evindən]] tutmuş müasir [[Dünya Ticarət Mərkəzi 1]]-ə qədər memarlıq baxımından diqqətəlayiq binalar var.<ref>{{cite web|first=Marisa|last=Taylor|title=As One World Trade Center soars, so do its costs|url=http://bottomline.msnbc.msn.com/_news/2012/01/31/10279406-as-one-world-trade-center-soars-so-do-its-costs|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120201180547/http://bottomline.msnbc.msn.com/_news/2012/01/31/10279406-as-one-world-trade-center-soars-so-do-its-costs|archive-date=fevral 1, 2012|access-date=fevral 1, 2012|publisher=[[MSNBC]]}}</ref> Manhetten hündür göydələnləri ilə tanınır, şəhər dünyanın bir neçə ən hündür binasına ev sahibliyi edib. 2019-cu ildə Nyu-Yorkda 6.455 hündürmərtəbəli bina var idi ki, bu da [[Honkonq|Honqkonq]] və [[Seul|Seuldan]] sonra dünyada üçüncü sıradır.<ref>[https://www.emporis.com/statistics/skyline-ranking Skyline Ranking], [[Emporis]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref> 2011-ci ilə qədər 550 tamamlanmamış binanın hündürlüyü ən azı 100 metr idi, 200 metrdən daha yüksək olan 50-dən çox tamamlanmış göydələn var. Bunlara neoqotika memarlığının erkən nümunəsi [[Vulvort Buldinq|Vulvort Bildinq]] daxildir; tikintisi 1913-cü ildə tamamlandı, 17 il ərzində dünyanın ən hündür binası oldu.<ref>{{cite web|date=iyun 15, 2016|title=Alchemy borrows $220M for Woolworth conversion|url=http://rew-online.com/2016/06/15/alchemy-borrows-220m-for-woolworth-conversion/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211080412/http://rew-online.com/2016/06/15/alchemy-borrows-220m-for-woolworth-conversion/|archive-date=fevral 11, 2017|access-date=fevral 9, 2017|work=[[Real Estate Weekly]]|quote=The neo-gothic Woolworth Building was commissioned by Frank W. Woolworth in 1910 as his eponymous company's new headquarters and designed by renowned architect Cass Gilbert. The building was completed in 1913 and was for 17 years the tallest building in the world.}}</ref> [[Kraysler binası]] (1930) və [[Empayr Steyt Bildinq|Empayr Steyt binası]] (1931) [[art-deko]] üslubundadır.<ref>{{cite journal|last=Fischler|first=Raphael|year=1998|url=https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/01944369808975974|title=The Metropolitan Dimension of Early Zoning: Revisiting the 1916 New York City Ordinance|journal=[[Journal of the American Planning Association]]|volume=64|issue=2|pages=170–188|doi=10.1080/01944369808975974}}</ref><ref>{{cite web|date=yanvar 22, 2006|title=Favorites! 100 Experts Pick Their top 10 New York Towers|url=http://www.skyscraper.org/EXHIBITIONS/FAVORITES/fav_exhibits.htm#|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=The Skyscraper Museum}}</ref> ABŞ-da beynəlxalq üslubun yüksək təsirli nümunəsi fəsadına görə digərlərindən fərqlənən [[Siqrem Bildinq|Siqrem binasıdır]] (1957). [[Konde Nast Bildinq|Konde Nast binası]] (2000) Amerika göydələnlərindəki yaşıl dizaynın görkəmli nümunəsidir<ref name="greenbuilding" /> və dizaynına görə [[Amerika Memarlar İnstitu]] və AIA Nyu-York Ştatından mükafat almışdır. Nyu-Yorkdakı yaşayış məhəllələrində əsasən sıx məskunlaşma müşahidə olunur.<ref>{{cite book|last=Plunz|first=Richard A.|title=History of Housing in New York City: Dwelling Type and Change in the American Metropolis|publisher=[[Columbia University Press]]|year=1990|isbn=978-0-231-06297-8|chapter=Chapters 3 [Rich and Poor] & 4 [Beyond the Tenement]}}</ref> Lakin daha az sakinli məhəllələr də var. [[:en:Riverdale, Bronx|Riverdeyl]] (Bronksda), [[:en:Ditmas Park, Brooklyn|Ditmas Park]] (Bruklində) və [[:en:Douglaston, Queens|Duqlaston]] (Kuinsdə) kimi məhəllələrdə [[Viktorian stili|viktorian]] kimi stillərdə böyük subay ailə evləri geniş yayılmışdır.<ref>{{cite news|first=Margaret|last=Garb|date=mart 1, 1998|title=If You're Thinking of Living In/Riverdale, the Bronx; A Community Jealous of Its Open Space|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/1998/03/01/realestate/if-you-re-thinking-living-riverdale-bronx-community-jealous-its-open-space.html|access-date=fevral 10, 2012}}</ref><ref>{{cite web|date=sentyabr 17, 2001|title=New York Metro: 6 Affordable Neighborhoods|url=https://nymag.com/realestate/articles/affordable/ditmaspark.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20120204145438/https://nymag.com/realestate/articles/affordable/ditmaspark.htm|access-date=fevral 10, 2012|archive-date=fevral 4, 2012|work=[[New York (magazine)|New York]]|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|first=Diana|last=Shaman|date=fevral 8, 2004|title=If You're Thinking of Living In/Douglaston, Queens; Timeless City Area, With a Country Feel|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2004/02/08/realestate/if-you-re-thinking-living-douglaston-queens-timeless-city-area-with-country-feel.html|access-date=fevral 10, 2012}}</ref> 1835-ci ildə baş vermiş Böyük yanğından sonra taxta evlərin tikintisi məhdudlaşdırıldı və beləcə, daş və kərpic şəhər evlərinin tikinti materiallarına çevrildi.<ref name="lankevich-p82">Lankevich (1998), pp. 82–83; {{cite book|last=Wilson|first=Rufus Rockwell|url=https://archive.org/details/newyorkoldnewit01wilsgoog|title=New York: Old & New: Its Story, Streets, and Landmarks|publisher=[[J.B. Lippincott]]|year=1902|page=[https://archive.org/details/newyorkoldnewit01wilsgoog/page/n375 354]}}</ref> Bağ evləri 1920-ci illərdə [[:en:Jackson Heights, Queens|Cekson-Hayts]] kimi ucqar ərazilərdə məşhurlaşdı.<ref>{{cite book|last=Hood|first=Clifton|title=722 Miles: The Building of the Subways and How They Transformed New York|publisher=[[Johns Hopkins University Press]]|year=2004|isbn=978-0-8018-5244-2|pages=175–177}}</ref> [[ABŞ Geoloji Tədqiqatı|ABŞ Geoloji Tədqiqatının]] 2014-cü ildə verdiyi məlumatda Nyu-Yorkda "hündür binalar üçün təhlükənin əvvələr qiymətləndiriləndən bir qədər aşağı olduğu" qeyd edilmişdir.<ref>{{cite web|last1=Robertson|first1=Jessica|last2=Petersen|first2=Mark|date=iyul 17, 2014|title=New Insight on the Nation's Earthquake Hazards|url=http://www.usgs.gov/blogs/features/usgs_top_story/new-insight-on-the-nations-earthquake-hazards/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140811003539/http://www.usgs.gov/blogs/features/usgs_top_story/new-insight-on-the-nations-earthquake-hazards/|archive-date=avqust 11, 2014|access-date=avqust 12, 2014|publisher=[[United States Geological Survey]]}}</ref> === İqlim === {{İqlim diaqramı|Nyu-York şəhərinin|-2|4|91|-1|6|81|2|10|109|8|17|104|13|22|102|18|27|114|21|29|117|21|28|117|17|24|109|11|18|112|6|12|91|1|7|112|units=imperial|float=right|clear=both}} [[Köppen iqlim təsnifatı|Köppen iqlim təsnifatına]] əsasən, 0 °C [[İzoterm|izotermindən]] istifadə edərək, Nyu-York şəhəri [[Rütubətli subtropik iqlim|rütubətli subtropik iqlimə]] (Cfa) malikdir və beləliklə, bu kateqoriyaya malik Şimali Amerika qitəsində ən şimalda yerləşən böyük şəhərdir. Şimal və qərbə yaxın ərazilər [[Rütubətli subtropik iqlim|rütubətli subtropik]] və [[rütubətli kontinental iqlim]] (DFA) arasında keçid zonasında yerləşir.<ref name="Peel, M. C.; Finlayson, B. L.; McMahon, T. A">{{cite web|last1=Peel|first1=M.C.|last2=Finlayson|first2=B.L.|last3=McMahon|first3=T.A|title=World Map of Köppen-Geiger climate classification|url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bb/Koppen_World_Map_%28retouched_version%29.png|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150113015116/http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/bb/Koppen_World_Map_%28retouched_version%29.png|archive-date=yanvar 13, 2015|access-date=aprel 26, 2013|publisher=[[The University of Melbourne]]}}</ref><ref name="newyorkpolonia.com">{{cite web|title=New York Polonia Polish Portal in New York|url=http://www.newyorkpolonia.com/index.php?sitelg=en&p=localinfo|access-date=aprel 26, 2013|publisher=NewYorkPolonia.com}}</ref> [[Trevatri təsnifatına|Trewartha təsnifatına]] görə, şəhər [[Okeanik iqlim|okeanik iqlimə]] malik olaraq təyin olunur.<ref>{{Cite web|title=Trewartha maps|url=https://kkh.ltrr.arizona.edu/kkh/climate/trewartha_maps.htm|access-date=yanvar 30, 2019|website=kkh.ltrr.arizona.edu|publisher=[[University of Arizona]]}}</ref><ref>{{Cite web|title=Chapter 47. Global mapping|url=http://www.fao.org/docrep/004/y1997e/y1997e1g.htm|access-date=yanvar 30, 2019|website=fao.org|publisher=[[Food and Agriculture Organization]]}}</ref> [[Fayl:Photo_10--Central_Park_in_winter.jpg|alt=|thumb|[[Sentral park|Sentral parkın]] qışda çəkilmiş şəkli, fevral 1900-cü il]] Qışda hava soyuq və rütubətli olur. Şəhərin ən soyuq ayı olan yanvarda gündəlik orta temperatur 0,9 °C-dir.<ref name="NOAA txt">{{cite web|url=http://w2.weather.gov/climate/local_data.php?wfo=okx|title=New York, NY|publisher=United States [[National Weather Service]]|access-date=noyabr 13, 2017|url-status=live}}</ref> Temperatur adətən qışda −12 °C-ə düşür,<ref name="NYC climate">{{cite web|title=The Climate of New York|url=http://nysc.eas.cornell.edu/climate_of_ny.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080412104922/http://nysc.eas.cornell.edu/climate_of_ny.html|archive-date=aprel 12, 2008|access-date=iyul 6, 2012|publisher=[[Cornell University]]}}</ref> hətta ən soyuq qış ayında bir neçə gün ərzində −16 °C-ə qədər düşür. Yaz və payız ayları dəyişkəndir, sərindən istiyə qədər dəyişir, baxmayaraq ki, temperatur adətən aşağı rütubətlə mülayimdir. Yay ayları adətən isti və rütubətlidir, iyulda gündəlik orta temperatur 25,3 °C təşkil edir.<ref name="NOAA txt" /> Şəhərin gecə temperaturu [[şəhər isti adası]] təsiri ilə tez-tez artır. Havanın günorta temperaturu hər yayda orta hesabla 17 gün ərzində 32 °C, bəzi illərdə isə 38 °C-i keçir, baxmayaraq ki, bu, son dəfə 18 iyul 2012-ci ildə baş verən nadir haldır.<ref name="New York City Weatherbox NOAA" /> Eynilə, −18 °C göstəricisi də son dərəcə nadirdir, sonuncu dəfə 14 fevral 2016-cı ildə müşahidə edilib.<ref>{{cite web|url=http://www.weather2000.com/NY_Cold.html|title=Days below 0°F in New York City|publisher=Weather 2000|access-date=iyun 24, 2021}}</ref> Yüksək temperaturlar 9 fevral 1934-cü ildə qeydə alınmış −26 °C və 9 iyul 1936-cı ildə qeydə alınmış 41 °C-dir.<ref name="NOAA txt" /><ref>{{Cite news|last=Pollak|first=Michael|date=yanvar 10, 2014|title=Determining New York City's Record Wind Chill|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2014/01/12/nyregion/determining-new-york-citys-record-wind-chill.html|access-date=noyabr 5, 2021}}</ref> Rekord gündəlik maksimum soyuq 30 dekabr 1917-ci ildə −17 °C və əksi, rekord gündəlik minimum isti 2 iyul 1903-cü ildə 31 °C olmuşdur.<ref name="New York City Weatherbox NOAA" /> Yaxınlıqdakı [[Atlantik okean|Atlantik okeanın]] orta su temperaturu fevralda 4,3 °C ilə avqustda 23,4 °C arasında dəyişir.<ref>{{cite web|title=New York City Sea Temperature—United States—Sea Temperatures|url=https://www.seatemperature.org/north-america/united-states/new-york-city.htm|website=World Sea Temperatures|access-date=noyabr 5, 2021}}</ref> Şəhərə hər il 1.260 mm yağıntı yağır ki, bu da il ərzində nisbətən bərabər şəkildə yayılır. 1991 və 2020-ci illər arasında qışda qarın orta hündürlüyü 76 sm olmuşdur; bu göstərici illər arasında mühüm dərəcədə dəyişir. Nyu-York bölgəsində [[Tropik siklon|qasırğalara]] və [[Tropik siklon|tropik tufanlara]] nadir rast gəlinir.<ref>{{cite news|last=Dolnick|first=Sam|date=avqust 28, 2011|title=Damage From Irene Largely Spares New York—Recovery Is Slower in New York Suburbs|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2011/08/29/nyregion/wind-and-rain-from-hurricane-irene-lash-new-york.html?pagewanted=all|access-date=noyabr 5, 2021}}</ref> [[Sendi qasırğası]] 29 oktyabr 2012-ci il axşamı Nyu-Yorka dağıdıcı fırtına gətirdi, Aşağı Manhettendə və şəhərin digər ərazilərində çoxsaylı küçələri, tunelləri və metro xətlərini su basdı və şəhər və şəhərətrafı ərazilərdə bir çox yerlərin elektrik enerjisini kəsildi.<ref>{{cite web|date=oktyabr 29, 2012|title=Superstorm Sandy blamed for at least 11 U.S. deaths as it slams East Coast|url=http://news.blogs.cnn.com/2012/10/29/hurricane-sandy-strengthens-to-85-mph/|access-date=yanvar 22, 2013|publisher=[[CNN]]}}</ref> Fırtına və onun dərin təsirləri gələcəkdə baş verə biləcək belə bir başqa hadisənin dağıdıcı nəticələrinin riskini minimuma endirmək üçün şəhərin və aqlomerasiya regionunun sahilləri ətrafında dəniz səddlərinin və digər sahil maneələrinin tikintisinin müzakirəsinə səbəb oldu.<ref>{{cite news|last1=Stone|first1=Jeff|last2=Gallucci|first2=Maria|date=oktyabr 29, 2014|title=Hurricane Sandy Anniversary 2014: Fortifying New York—How Well Armored Are We for the Next Superstorm?|newspaper=[[International Business Times]]|url=http://www.ibtimes.com/hurricane-sandy-anniversary-2014-fortifying-new-york-how-well-armored-are-we-next-1711729|access-date=iyul 23, 2015}}</ref><ref>{{cite web|last=Eshelman|first=Robert S.|date=noyabr 15, 2012|title=ADAPTATION: Political support for a sea wall in New York Harbor begins to form|url=http://www.eenews.net/public/climatewire/2012/11/15/1|archive-url=https://web.archive.org/web/20150702082031/http://www.eenews.net/stories/1059972561|archive-date=iyul 2, 2015|access-date=iyul 23, 2015|publisher=[[Environment & Energy Publishing]], LLC|url-status=dead}}</ref> Qeyd edilən ən soyuq ay 1857-ci ilin yanvarıdır, orta temperatur −6,9 °C, ən isti aylar isə 1825-ci ilin iyulu və 1999-cu ilin iyuludur, hər ikisinin orta temperaturu 27,4 °C təşkil edir.<ref name="Temperaturmonatsmittel">{{cite web|title=Temperaturmonatsmittel NEW YORK CENTRAL PARK 1821–1987|url=http://old.wetterzentrale.de/klima/tnycp.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20200327091041/http://old.wetterzentrale.de/klima/tnycp.html|archive-date=mart 27, 2020|access-date=mart 27, 2020|publisher=Wetterzentrale|url-status=dead}}</ref> Qeyd edilən ən isti illər 2012 və 2020-ci illərdir, hər ikisinin orta temperaturu 13,9 °C-dir.<ref name="Temperaturmonatsmittel" /><ref>{{cite web|url=https://www.weather.gov/media/okx/Climate/CentralPark/warmcoldyearsmonths.pdf|title=Warmest and Coldest Years and Months at Central Park (1869 to Present)|publisher=United States [[National Weather Service]]|access-date=avqust 22, 2021|url-status=live}}</ref> Qeyd edilən ən quraq ay 0,51 mm yağıntı ilə 1949-cu ilin iyunudur. Ən yağışlı ay isə 481 mm yağıntı ilə 2011-ci ilin avqustu olub. Qeydlərdəki ən quraq il 663 mm yağıntı ilə 1965-ci ildir. Ən yağışlı il isə 2.046 mm yağıntı ilə 1983-cü il olmuşdur.<ref>{{cite web|url=https://www.weather.gov/media/okx/Climate/CentralPark/wetdryyearsmonths.pdf|title=Wettest and Driest Years and Months at Central Park (1869 to Present)|website=United States [[National Weather Service]]|access-date=avqust 22, 2021|url-status=live}}</ref> Qeyd edilən ən qarlı ay 94 sm ilə 2010-cu ilin fevralıdır. Ən qarlı mövsüm 192 sm qarla 1995 – 1996-cı illərin iyul-iyun aylarıdır. Ən az qarlı mövsüm isə 5.8 sm qarla 1972 – 1973-cü illər olmuşdur.<ref>{{cite web|url=https://www.weather.gov/media/okx/Climate/CentralPark/monthlyseasonalsnowfall.pdf|title=Monthly & Annual Snowfall at Central Park|website=United States [[National Weather Service]]|access-date=avqust 22, 2021|url-status=live}}</ref> Ən erkən mövsümi qar yağışı oktyabrın 10-da, həm 1979, həm də 1925-ci ildə baş verib. Ən son mövsümi qar yağışı isə mayın 9-da həm 2020, həm də 1977-ci ildə baş vermişdir.<ref>{{cite web|url=https://www.weather.gov/media/okx/Climate/CentralPark/extremes.pdf|title=All-Time Extremes Central Park, NY (1869 to Present)|publisher=United States [[National Weather Service]]|date=May 10, 2020|access-date=May 22, 2020}}</ref> Aşağıda şəhərin iqliminin orta və minimum temperaturu 1991 – 2020-ci illər arası məlumatlar əsasında,<ref group="Q">1991-ci ildən 2020-ci ilə qədər qeyd olunan məlumatlar əsasında hesablanmış orta aylıq maksimum və minimum göstəricilər.</ref> maksimum temperaturu isə 1869-cu ildən bəri aparılan müşahidələr əsasında hazırlanmışdır.<ref group="Q">Sentral park üçün rəsmi hava müşahidələri 1869-cu ildən 1919-cu ilə qədər Beşinci prospektdə və 64-cü küçədə yerləşən Arsenalda, 1919-cu ildən isə [[Belveder qalası|Belveder qalasında]] aparılır.<ref>{{cite web|url=http://www.nycgovparks.org/parks/centralpark/highlights/11956|title=Belvedere Castle at NYC Parks}}</ref></ref>{{Şəhərin iqlimi|Şəhər_yiyəlik=Nyu-York şəhərinin|Mənbə=[[Milli Okean və Atmosfer Administrasiyası|NOAA]]<ref name = "New York City Weatherbox NOAA" >{{cite web |url=https://w2.weather.gov/climate/xmacis.php?wfo=okx |title = NowData - NOAA Online Weather Data |publisher = [[Milli Okean və Atmosfer Administrasiyası]] |access-date = 4 may 2021}}</ref><ref name="New York City Weatherbox NOAA txt">{{cite web |archive-url=https://web.archive.org/web/20210504224841/https://www.ncei.noaa.gov/access/services/data/v1?dataset=normals-monthly-1991-2020&startDate=0001-01-01&endDate=9996-12-31&stations=USW00094728&format=pdf |archive-date=2021-05-04 |url=https://www.ncei.noaa.gov/access/services/data/v1?dataset=normals-monthly-1991-2020&startDate=0001-01-01&endDate=9996-12-31&stations=USW00094728&format=pdf |publisher=[[Milli Okean və Atmosfer Administrasiyası]] |title=Summary of Monthly Normals 1991–2020 |access-date=4 may 2021 |url-status=live }}</ref><ref name = noaasun>{{cite web|title=New York Central Park, NY Climate Normals 1961−1990|url=ftp://ftp.atdd.noaa.gov/pub/GCOS/WMO-Normals/TABLES/REG_IV/US/GROUP2/00305801.TXT|publisher=[[Milli Okean və Atmosfer Administrasiyası]] |access-date=18 iyul 2020}}</ref><ref name = "New York City Weatherbox Percent Sunshine" >{{cite web |url = http://www.ncdc.noaa.gov/oa/climate/online/ccd/pctpos.txt |title = Average Percent Sunshine through 2009 |access-date = 14 noyabr 2012 |publisher = National Climatic Data Center}}</ref> və "Weather Atlas"<ref name="Weather Atlas NYC">{{cite web |url=https://www.weather-us.com/en/new-york-usa/new-york-climate |title=New York, New York, USA - Monthly weather forecast and Climate data |publisher=Weather Atlas |access-date=4 iyul 2019}}</ref>|Yan_müt_maks=22|Fev_müt_maks=26|Mar_müt_maks=30|Apr_müt_maks=36|May_müt_maks=37|İyn_müt_maks=38|İyl_müt_maks=41|Avq_müt_maks=40|Sen_müt_maks=39|Okt_müt_maks=34|Noy_müt_maks=29|Dek_müt_maks=24|İl_müt_maks=41|İl_maks_orta=17|Yan_maks_orta=4.2|Fev_maks_orta=5.7|Mar_maks_orta=9.9|Apr_maks_orta=16.6|May_maks_orta=21.9|İyn_maks_orta=26.5|İyl_maks_orta=29.4|Avq_maks_orta=28.5|Sen_maks_orta=24.6|Okt_maks_orta=18.1|Noy_maks_orta=12.2|Dek_maks_orta=6.8|İl_orta=13.2|Yan_orta=0.9|Fev_orta=2.2|Mar_orta=6.0|Apr_orta=12.1|May_orta=17.3|İyn_orta=22.2|İyl_orta=25.3|Avq_orta=24.5|Sen_orta=20.7|Okt_orta=14.4|Noy_orta=8.9|Dek_orta=3.9|İl_min_orta=9.4|Yan_min_orta=-2.3|Fev_min_orta=-1.4|Mar_min_orta=2.1|Apr_min_orta=7.5|May_min_orta=12.8|İyn_min_orta=18|İyl_min_orta=21.2|Avq_min_orta=20.5|Sen_min_orta=16.8|Okt_min_orta=10.8|Noy_min_orta=5.6|Dek_min_orta=1|İl_müt_min=-26|Yan_müt_min=-21|Fev_müt_min=-26|Mar_müt_min=-16|Apr_müt_min=-11|May_müt_min=0|İyn_müt_min=7|İyl_müt_min=11|Avq_müt_min=10|Sen_müt_min=4|Okt_müt_min=-2|Noy_müt_min=-15|Dek_müt_min=-25|İl_orta_yağ=1.258|Yan_orta_yağ=92|Fev_orta_yağ=81|Mar_orta_yağ=109|Apr_orta_yağ=104|May_orta_yağ=101|İyn_orta_yağ=115|İyl_orta_yağ=117|Avq_orta_yağ=116|Sen_orta_yağ=109|Okt_orta_yağ=111|Noy_orta_yağ=91|Dek_orta_yağ=111}} {| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed" style="width:100%;text-align:center;line-height:1.2em; margin:0 auto 0.2em" ! colspan="14" |Nyu-York şəhərinin orta dəniz temperaturu |- !Ay !Yan !Fev !Mar !Apr !May !İyn !İyl !Avq !Sen !Okt !Noy !Dek ! style="border-left-width:medium" |İl |- !Orta dəniz temperaturu, °C | style="background:#5151FF;color:#FFFFFF;" |5.4 | style="background:#4040FF;color:#FFFFFF;" |4.3 | style="background:#4343FF;color:#FFFFFF;" |4.5 | style="background:#6D6DFF;color:#000000;" |7.3 | style="background:#ABABFF;color:#000000;" |11.4 | style="background:#FFE9A1;color:#000000;" |18.1 | style="background:#FF9700;color:#000000;" |22.3 | style="background:#FF8100;color:#000000;" |23.4 | style="background:#FFAC00;color:#000000;" |21.2 | style="background:#FFF9E5;color:#000000;" |17.2 | style="background:#BABAFF;color:#000000;" |12.4 | style="background:#7E7EFF;color:#000000;" |8.4 | style="background:#C3C3FF;color:#000000;border-left-width:medium" |13.0 |- ! colspan="14" style="background:#f8f9fa;font-weight:normal;font-size:95%;" |Mənbə: "Weather Atlas"<ref name="Weather Atlas NYC" /> |} === Parklar === [[Fayl:New_York_World's_Fair_August_1964.jpeg|alt=A spherical sculpture and several attractions line a park during a World's Fair.|thumb|200x200px|[[Flaşinq Medous — Korona Park]] həm 1939-cu il, həm də 1964-cü ildə Nyu-York Ümumdünya Sərgisində istifadə edilmişdir.]] [[Fayl:Statue_of_Liberty,_NY.jpg|thumb|200x200px|[[Liberti adası|Liberti adasında]] yerləşən [[Azadlıq heykəli]] ABŞ-ın və onun azadlıq və demokratiya ideallarının simvoludur.<ref>{{Cite news|url=https://whc.unesco.org/en/list/307|title=Azadlıq heykəli|website=[[UNESCO]]|access-date=23 oktyabr 2011}}</ref>]] Nyu-York şəhəri [[:en:National Park Service|ABŞ Milli Park Xidməti]], [[:en:New York State Office of Parks, Recreation and Historic Preservation|NYS OPRHP]] və [[:en:New York City Department of Parks and Recreation|Nyu York Şəhər Parkları və İstirahət Departamenti]] tərəfindən idarə olunan kompleks park sisteminə malikdir. 2018-ci ildə "ParkScore" reytinqinə əsasən Nyu-Yorkdakı park sisteminin ABŞ şəhərləri arasında 9-cu sırada olduğu bildirildi.<ref>{{cite web|title=ParkScore 2018: City Rankings|url=https://parkscore.tpl.org/rankings.php|access-date=noyabr 8, 2018|website=[[The Trust for Public Land]]|archive-date=oktyabr 13, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181013013055/https://parkscore.tpl.org/rankings.php|url-status=dead}}</ref> ==== Milli parklar ==== [[:en:Gateway National Recreation Area|Geytvey Milli İstirahət Bölgəsi]] ümumilikdə 110 km<sup>2</sup>-dən çox ərazini əhatə edir, onun əksəriyyəti Nyu-York şəhəri ilə əhatə olunub.<ref>{{cite web|title=Discover the truly wild side of New York's metropolitan area|url=http://www.nps.gov/gate/index.htm|access-date=iyun 11, 2012|publisher=[[nps.gov]]}}</ref> Bruklin və Kuinsdə [[Yamayka körfəzi|Yamayka körfəzinin]] əksəriyyəti də daxil olmaqla 36 km<sup>2</sup>-dən çox bataqlıq ərazi, adalar və su sahəsi var. [[Azadlıq heykəli abidəsi]] Milli Park Xidməti tərəfindən qorunur. Manhetten adasındakı federal idarə nəzarətində olan tarixi yerlərə [[Castle Clinton National Monument]]; [[Federal Hall National Memorial]]; [[Theodore Roosevelt Birthplace National Historic Site]]; [[General Grant National Memorial]] ("Grant's Tomb"); [[African Burial Ground National Monument]] və [[Hamilton Grange National Memorial]] daxildir. Yüzlərlə özəl mülklər [[Milli Tarixi Abidə]] olaraq siyahıya alınmışdır.<ref>{{Cite news|url=https://www.britannica.com/event/Stonewall-riots|title=Stonewall riots|website=www.britannica.com|access-date=31 avqust 2017}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.nps.gov/places/stonewall.htm|title=Civil Rights at Stonewall National Monument|website=www.nps.gov|date=iyun 2016|access-date=31 avqust 2017}}</ref> ==== Dövlət parkları ==== [[Fayl:Zalophus_californianus_at_Bronx_Zoo.JPG|thumb|200x200px|[[Kaliforniya dəniz şiri|Kaliforniya dəniz şirləri]] dünyanın ən böyük meqapolis zooparkı [[Bronks Zooparkı|Bronks zooparkında]].<ref name="BronxZoo2" />]] Nyu York şəhərində yeddi dövlət parkı var. Onlardan bəziləri aşağıdakılardır: * "Clay Pit Ponds State Park Preserve" — geniş atçılıq yollarını özündə birləşdirən təbii ərazi. * "Riverbank State Park" — Hudzon çayı üzərində 11 hektarlıq ərazi.<ref>{{cite web|title=New York State Office of Parks, Recreation and Historic Preservation, New York City Region|url=http://www.nysparks.state.ny.us/parks/93/details.aspx|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110215035615/http://www.nysparks.state.ny.us/parks/93/details.aspx|archive-date=fevral 15, 2011|access-date=oktyabr 28, 2010|publisher=nysparks.state.ny.us}}</ref> * "Marsha P. Johnson State Park" — Bruklin və Manhettendə yerləşən Marşa P. Consonun şərəfinə adlandırılan [[İst-River boğazı (çay)|İst-River]] çayı ilə həmsərhəd olan dövlət parkı.<ref>{{cite web|title=Marsha P. Johnson State Park (East River State Park)|url=https://www.parks.ny.gov/parks/155/details.aspx|website=[[New York State Office of Parks, Recreation and Historic Preservation]]|access-date=oktyabr 4, 2021}}</ref> ==== Şəhər parkları ==== [[Fayl:Central_Park_-_The_Pond_(48377220157).jpg|thumb|200x200px|2019-cu ildə dünyanın ən çox ziyarət edilən turistik yerlərindən biri olan [[Sentral park|Mərkəzi parkdakı]] "Gapstow" körpüsündən çəkilmiş şəkil.]] Nyu-Yorkda 110 km<sup>2</sup>-dən çox ərazini əhatə edən [[şəhər parkı]] və 23 km-lik ictimai çimərlik var.<ref>{{cite web|date=fevral 3, 1999|title=Mayor Giuliani Announces Amount of Parkland in New York City has Passed {{convert|28000|acre|km2 |adj=on}} Mark|url=http://www.nyc.gov/html/om/html/99a/pr042-99.html|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=New York City Mayor's Office}}; {{cite web|title=Beaches|url=http://www.nycgovparks.org/facilities/beaches|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=[[New York City Department of Parks & Recreation]]}}</ref> Şəhərdəki ən böyük şəhər parkı 1.122 hektarlıq ərazini əhatə edən Bronksda yerləşən "Pelham Bay" parkıdır.<ref name="nyt201306012" /><ref>{{cite web|title=Pelham Bay Park|url=http://www.nycgovparks.org/parks/pelham-bay-park|access-date=iyun 8, 2012|publisher=[[New York City Department of Parks and Recreation]]}}</ref> Şəhər parklarının bəziləri aşağıdakılardır: * [[Sentral park|Mərkəzi park]] — Manhettenin orta hissəsində yerləşən 3,41 km<sup>2</sup>-lik ərazini əhatə edən park.<ref name="nyt201306012" /> Mərkəzi park 2013-cü ildə 40 milyon ziyarətçi ilə ABŞ-da ən çox ziyarət edilən şəhər parkı olmuşdur və dünyada ən çox çəkiliş edilən məkanlardan biridir.<ref>{{cite web|last1=Appleton|first1=Kate|last2=Beattie|first2=Rich|last3=Glover|first3=Adrien|last4=Matthews|first4=Lyndsey|last5=Orcutt|first5=aprel|last6=Pramis|first6=Joshua|last7=Shields|first7=Ann|date=noyabr 10, 2014|title=The World's Most Visited Tourist Attractions—No. 4 (tie) Central Park, New York City—Annual Visitors: 40,000,000|url=http://www.travelandleisure.com/slideshows/worlds-most-visited-tourist-attractions/5|access-date=mart 27, 2016|publisher=[[Travel + Leisure]]}}</ref> Parkda çoxlu attraksionlar var; bir neçə göl və gölməçə, iki buz meydançası, Mərkəzi park zooparkı, Konservatoriya bağı və 0,43 km<sup>2</sup>-lik "Jackie Onassis" su anbarı.<ref>{{cite web|url=http://www.centralpark.com/things-to-do/attractions/reservoir/|title=The Reservoir|website=[[Central Park|CentralPark.com]]|date=avqust 9, 2017|access-date=oktyabr 20, 2017|quote=Officially named the Jacqueline Kennedy Onassis Reservoir in 1994, the Reservoir is famed for the 1.58 mile track that encircles the 106-acre body of water.}}</ref> Görməli yerlələrə təbiət mərkəzi olan Belvedere qalası, İsveç Kottec Marionette Teatrı və tarixi Karusel daxildir.<ref>{{cite news|last=Foderaro|first=Lisa W.|date=oktyabr 23, 2012|title=A$100 Million Thank-You for a Lifetime's Central Park Memories|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2012/10/24/nyregion/billionaire-donates-100-million-to-central-park.html|access-date=oktyabr 23, 2012}}</ref> * [[Vaşinqton Skver parkı|Vaşinqton Meydan parkı]] — Aşağı Manhettenin [[Qrinviç-Villic]] bölgəsində görkəmli yer. Parkın şimal qapısında yerləşən "[[:en:Washington Square Arc|Washington Square Arc]]" həm [[Nyu-York Universiteti|Nyu-York Universitetinin]], həm də Qrinviç-Villicin simvoludur. * [[Prospekt parkı]] — bu parkda 36 hektarlıq çəmənlik, göl və geniş meşəlik ərazi var.<ref>[https://www.prospectpark.org/learn-more/park-history-slideshow/ Park History] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141224055718/http://prospectpark.org/learn-more/park-history-slideshow/|date=dekabr 24, 2014}}, [[Prospect Park Alliance]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref> * [[Flaşinq-Meadous – Korona parkı]] — Kuinsdəki bu park 363 hektar ərazi ilə şəhərin dördüncü ən böyük parkıdır,<ref>{{cite news|last=Foderaro|first=Lisa W.|archive-url=https://web.archive.org/web/20130601042251/https://www.nytimes.com/2013/06/01/nyregion/surveying-effort-alters-sizes-of-some-new-york-parks.html|url=https://www.nytimes.com/2013/06/01/nyregion/surveying-effort-alters-sizes-of-some-new-york-parks.html|title=How Big Is That Park? City Now Has the Answer|work=[[The New York Times]]|date=May 31, 2013|access-date=fevral 9, 2017|archive-date=iyun 1, 2013|quote=But the biggest loser was clearly Flushing Meadows. Previously the third-largest park in the city, it dropped to fourth place after the new analysis put its actual acreage at 897 (897.62 to be precise), down from 1,255 acres.}}</ref>1939-cu il və 1964-cü il Nyu-York ümumdünya sərgilərinə ev sahibliyi edib.<ref>[Flushing Meadows Corona Park World's Fair Legacy; Celebrating the 50th & 75th Anniversaries of the 1939 & 1964 Fairs], [[New York City Department of Parks and Recreation]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref><ref>[https://www.nycgovparks.org/park-features/fmcp/usta-ntc-strategic-vision-project National Tennis Center Strategic Vision Project], [[New York City Department of Parks and Recreation]]. Retrieved fevral 9, 2017. "The 42-acre NTC is located within Flushing Meadows Corona Park on parkland leased by NYC Parks to USTA and is one of the world's largest public recreational tennis facilities. For 11 months of the year, NTC facilities are open to the public for indoor and outdoor tennis. The NTC is also host to the U.S. Open, one of the sport's four Grand Slam championship tennis tournaments."</ref> * Bronksun ərazisinin beşdə birindən çoxu (28 km2) Pelham Bay parkı, Van Cortlandt parkı, Bronks zooparkı və Nyu-York Nəbatat Bağı da daxil olmaqla açıq sahələr və parklar üçün ayrılıb.<ref>via [[Associated Press]]. [https://www.nbcnews.com/id/25479453/ns/travel-destination_travel/t/ladies-gentlemen-bronx-blooming/ "Ladies and gentlemen, the Bronx is blooming!"], [[NBC News]], iyul 2, 2008. Retrieved fevral 9, 2017. "Despite its urban image, the Bronx has 7,000 acres of park land, about 25 percent of its total area. In addition to Yankee Stadium and the Bronx Zoo, the borough's green spaces include the New York Botanical Garden; a 19th-century garden overlooking the Hudson River called Wave Hill; and Van Cortlandt and Pelham Bay parks, where you can bird-watch, play golf and ride horses."</ref> * [[Konfrans Evi parkı|Conference House parkı]] — Staten-Aylenddə yerləşən bu park tarixi əhəmiyyət daşıyır.<ref>[https://www.nycgovparks.org/parks/conference-house-park/highlights/10408 Conference House Park], [[New York City Department of Parks and Recreation]]. Retrieved fevral 9, 2017. "On sentyabr 11, 1776, this house was the site of a conference between British Lord Admiral Richard Howe and Founding Fathers Benjamin Franklin, John Adams, and Edward Rutledge. The talks occurred just two months after the Declaration of Independence had been signed. With the British controlling New York City, Long Island, and Staten Island, the Americans seemed headed for defeat. Lord Howe offered to end the conflict peacefully if the American colonies would return to British control, but the Americans refused to give up their struggle for independence."</ref> Nyu-Yorkdakı ən böyük yerli Amerika qəbiristanlığı olan tarixi "Burial Ridge" də bu parkdadır.<ref>{{cite book|first1=Jerome|last1=Jacobson|first2=Mary|last2=Harris|first3=James V.|last3=Taylor|first4=Albert J.|last4=Anderson|first5=William A.|last5=Ritchie|first6=Robert E.|last6=Funk|url=http://core.tdar.org/document/159627/burial-ridge-tottenville-staten-island-n-y-archaeology-at-new-york-citys-largest-prehistoric-cemetery|title=Burial Ridge, Tottenville, Staten Island, N.Y.|year=1980|publisher=[[Staten Island Institute of Arts & Sciences]], 1980, at The Digital Archaeological Record|access-date=fevral 9, 2017}}</ref> === Hərbi bazalar === Bruklin [[ABŞ Sahil Mühafizəsi|Sahil Mühafizəsi]] əməliyyatlarından başqa [[ABŞ Silahlı Qüvvələri|ABŞ Silahlı Qüvvələrinin]] Nyu-Yorkdakı tək aktiv əməliyyat bazası olan [[Fort Hamilton]]-a ev sahibliyi edir.<ref>{{cite web|title=Military Bases in the Continental United States|url=http://www.nps.gov/nagpra/documents/BASES.PDF|archive-url=https://web.archive.org/web/20110902235300/http://www.nps.gov/nagpra/documents/BASES.PDF|archive-date=sentyabr 2, 2011|access-date=fevral 20, 2012|publisher=[[Nps.gov]]|url-status=dead}}</ref> Burada həm də 1179-cu Nəqliyyat briqadası, 722-ci Aviasiya Tibb eskadrilyası və hərbi giriş emal stansiyası yerləşir.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=lI5ERUmHf3YC&q=encyclopedia+of+new+york|title=The History of New York City, 2nd Edition|publisher=[[Yale University Press]]|year=2010|isbn=978-0-300-11465-2|editor1-last=Jackson|editor1-first=Kenneth T.|location=New Haven|page=30}}</ref> == Demoqrafiya == {| class="wikitable collapsible collapsed" style="font-size: 90%;" !Tarixi demoqrafiya !2020<ref>{{cite web|url=https://data.census.gov/cedsci/table?g=1600000US3651000&y=2020|publisher=US Census Bureau|title=2020: DEC Redistricting Data (PL 94-171)}}</ref> !2010<ref>{{cite web|url=https://www.census.gov/quickfacts/table/PST045216/3651000,36,00|title=QuickFacts for New York City / New York State / United States|publisher=[[United States Census Bureau]]|access-date=fevral 14, 2022}}</ref> !1990<ref name="pop">{{cite web|title=Race and Hispanic Origin for Selected Cities and Other Places: Earliest Census to 1990|url=https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120812191959/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html|access-date=noyabr 7, 2021|archive-date=avqust 12, 2012|publisher=[[U.S. Census Bureau]]}}</ref> !1970<ref name="pop" /> !1940<ref name="pop" /> |- |[[Ağdərililər]] |30.9% |33.3% |43.4% |64.0% |92.1% |- |[[Hispaniklər]] |28.3% |28.6% |23.7% |15.2% |1.6% |- |[[Afroamerikalılar]] |20.2% |22.8% |28.8% |21.1% |6.1% |- |[[Amerika asiyalıları|Asiyalılar]] və [[Pasifiklər]] |15.6% |12.6% |7.0% |1.2% |0.2% |- |Yerli amerikalılar |0.2% |0.2% |0.4% |0.1% |N/A |- |Çox irqlilər |3.4% |1.8% |N/A |N/A |N/A |} {{Historical populations|1698|4937|1712|5840|1723|7248|1737|10664|1746|11717|1756|13046|1771|21863|1790|49401|1800|79216|1810|119734|1820|152056|1830|242278|1840|391114|1850|696115|1860|1174779|1870|1478103|1880|1911698|1890|2507414|1900|3437202|1910|4766883|1920|5620048|1930|6930446|1940|7454995|1950|7891957|1960|7781984|1970|7894862|1980|7071639|1990|7322564|2000|8008278|2010|8175133|2020|8804190|mənbə=ABŞ Siyahıyaalma Bürosu;<ref name="DecennialCensus">{{cite web |url=https://www.census.gov/programs-surveys/decennial-census.html|title=Decennial Census of Population and Housing |publisher=[[Census.gov]]|access-date=iyun 4, 2016}}</ref><br />1698–1771<ref>{{cite book|first1=Evarts Boutell|last1=Greene|first2=Virginia Draper|last2=Harrington|title=American Population Before the Federal Census of 1790|location=New York|year=1932}} as cited in {{cite book|last=Rosenwaike|first=Ira|title=Population History of New York City|publisher=[[Syracuse University Press]]|year=1972|isbn=978-0-8156-2155-3|page=[https://archive.org/details/populationhistor00irar/page/8 8]|url=https://archive.org/details/populationhistor00irar/page/8 }}</ref> 1790–1890<ref name="EncNYC">''[[The Encyclopedia of New York City]]'', ed. Kenneth T. Jackson (Yale 1995, {{ISBN|0-300-05536-6}}), p. 923, citing "U.S. Department of Commerce, Bureau of the Census, Census of Population 1960 (vol. 1, part A, table 28), 1970, 1980, 1990". After annexing part of the Bronx in 1874, the population of the then-New York City was 1,206,299 in 1880 and 1,515,301 in 1890, [[Yale University Press]].</ref><ref>U.S. Census, from ''The [[World Almanac]] and Book of Facts'', 1929 (reprinted in 1971 by [[American Heritage Press]] and [[Workman Publishing]], {{ISBN|0-07-071881-4}}), p. 503.</ref><br />1900–1990<ref>Gibson, Campbell. [https://www.census.gov/library/working-papers/1998/demo/POP-twps0027.html "Population of the 100 Largest Cities and Other Urban Places in the United States: 1790 to 1990"], [[United States Census Bureau]], iyun 1998. Retrieved iyul 10, 2016.</ref> 2000–2010<ref>[http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF "DP-1: Profile of General Demographic Characteristics: 2000 from the Census 2000 Summary File 1 (SF 1) 100-Percent Data for New York City"]{{dead link|date=iyul 2020|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}, [[United States Census Bureau]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref><ref>[http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF "DP-1: Profile of General Population and Housing Characteristics: 2010 from the 2010 Demographic Profile Data for New York City"]{{dead link|date=iyul 2020|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}, [[United States Census Bureau]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref><ref name="Sam Roberts">{{cite news |last=Roberts |first=Sam |date=mart 24, 2011 |title=New York City's Population Barely Rose in the Last Decade, the Census Finds |work=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2011/03/25/nyregion/25census.html?_r=1&scp=9&sq=new%20york%20census%202010%20asians%20queens&st=cse |access-date=May 1, 2011}}</ref><br />2010–2020<ref name="2020Census" />|footnote={{nowrap|Note: Census figures (1790–2010) cover}} the present area of all five boroughs, before and after the 1898 consolidation. For New York City itself before annexing part of the Bronx in 1874, see [[Manhattan#Demographics]].<ref name="EncNYC"/>}}Nyu-York şəhəri 8.804.190 nəfər əhali (2020) ilə ABŞ-ın ən sıx məskulaşılmış şəhəridir.<ref name="2014NYCest2">{{cite news|first=James|last=Barron|title=New York City's Population Hits a Record 8.6 Million|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2018/03/22/nyregion/new-york-city-population.html|date=mart 22, 2018|access-date=mart 22, 2018}}</ref><ref name="2020Census" /><ref>{{cite news|last=Sherry|first=Virginia N.|date=mart 27, 2014|title=Staten Island population at all-time high of 473,000; NYC's soars to record 8.4&nbsp;million|newspaper=[[Staten Island Advance]]|url=http://www.silive.com/news/index.ssf/2014/03/staten_island_residents_number.html|access-date=mart 27, 2014}}</ref><ref name="nytimes_a">{{cite news|last=Roberts|first=Sam|date=mart 14, 2013|title=Fewer People Are Abandoning the Bronx, Census Data Show|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2013/03/14/nyregion/more-people-moving-to-bronx-census-shows.html|access-date=mart 27, 2014}}</ref> ABŞ-ın ən çox əhalisi olan ikinci şəhəri və daha kiçik ərazisi olan [[Los-Anceles|Los-Anceleslə]] müqayisədə Nyu-Yorkda iki dəfə daha çox insan yaşayır.<ref name="2014NYCest2" /> Nyu-York 2010 — 2020-ci illər aralığında ABŞ-ın istənilən şəhərinin onillik əhali artımından və digər ən böyük dörd şəhər — [[Los-Anceles]], [[Çikaqo]], [[Hyuston]] və [[Finiks (Arizona)|Finiksin]] ümumi əhali artımından daha çox əhali artımı yaşayıb.<ref name="2010to2020CensusGrowth1">{{cite web|first=Celine|last=Castronuovo|url=https://thehill.com/homenews/state-watch/567611-all-10-largest-cities-grew-phoenix-supplants-philly-as-5th-largest-in-us|title=All 10 largest cities grew, Phoenix supplants Philly as 5th largest in US|date=avqust 12, 2021|access-date=avqust 28, 2021|work=[[The Hill (newspaper)|The Hill]]}}</ref><ref name="2010to2020CensusGrowth2">{{cite web|first=John L.|last=Dorman|url=https://www.businessinsider.com/census-10-largest-cities-united-states-population-growth-reapportionment-2021-8|title=Census: The 10 most populous US cities are led by NYC, Los Angeles, and Chicago; Phoenix leapfrogs Philadelphia to claim the No. 5 spot|access-date=avqust 27, 2021|date=avqust 16, 2021|work=[[Business Insider]]}}</ref> Nyu-York şəhərinin əhalisi [[Nyu-York ştatı|Nyu-York ştatının]] əhalisinin təxminən 44%-ni,<ref name="PopHousingEst">{{cite web|year=2016|title=ACS Demographic and Housing Estimates—2012–2016 American Community Survey 5-Year Estimates—City Versus State|url=https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/15_5YR/DP05/0400000US36%7C1600000US3651000|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20200214004454/https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/15_5YR/DP05/0400000US36%7C1600000US3651000|archive-date=fevral 14, 2020|access-date=oktyabr 8, 2018|website=American Fact Finder, [[United States Census Bureau]]}}</ref> [[Nyu York aqlomerasiya regionu|Nyu-York aqlomerasiya regionunun]] əhalisinin təxminən 39%-ni təşkil edir.<ref name="PopHousingEstMetro">{{cite web|year=2016|title=ACS Demographic and Housing Estimates—2012–2016 American Community Survey 5-Year Estimates—City Versus Metro|url=https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/15_5YR/DP05/1600000US3651000%7C330M200US408|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20200214004528/https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/15_5YR/DP05/1600000US3651000%7C330M200US408|archive-date=fevral 14, 2020|access-date=oktyabr 8, 2018|website=American Fact Finder, [[United States Census Bureau]]}}</ref> 2020-ci ildə Nyu-Yorkun sakinlərinin əksəriyyəti — 5.141.538 nəfəri və ya 58,4%-i Lonq-Aylend, Bruklin və ya Kuinsdə yaşayırdı.<ref name="LINYCpopulation">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2021/08/12/us/new-york-city-population-growth.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20211228/https://www.nytimes.com/2021/08/12/us/new-york-city-population-growth.html|archive-date=dekabr 28, 2021|url-access=limited|title=New York City adds 629,000 people, defying predictions of its decline|first=Annie|last=Correal|newspaper=[[The New York Times]]|date=avqust 12, 2021|access-date=avqust 27, 2021}}{{cbignore}}</ref> === Əhali sıxlığı === 2017-ci ildə şəhərin təxmini əhali sıxlığı hər kvadrat kilometrə 11.000 nəfər təşkil edirdi.<ref>[https://archive.today/20150526020006/http://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/10_SF1/GCTPH1.ST16/0400000US34 GCT-PH1: Population, Housing Units, Area, and Density: 2010—State—County Subdivision from the 2010 Census Summary File 1 for New Jersey], [[United States Census Bureau]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref> Manhettenin 2017-ci ildəki əhali sıxlığı hər kvadrat km.-ə 28.154 nəfər idi ki, bu da ABŞ şəhərlərinin sıxlığına görə ən yüksəyidir.<ref>{{cite web|last1=Mann|first1=Camille|last2=Valera|first2=Stephanie|title=World's Most Crowded Islands|url=http://www.weather.com/travel/worlds-most-crowded-islands-photos-20130624?pageno=4|archive-url=https://web.archive.org/web/20130627044923/https://weather.com/travel/worlds-most-crowded-islands-photos-20130624?pageno=4|access-date=iyun 27, 2013|archive-date=iyun 27, 2013|publisher=[[The Weather Channel]]|url-status=dead}}</ref><ref>[http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?src=CF GCT-PH1: Population, Housing Units, Area, and Density: 2010—County—County Subdivision and Place from the 2010 Census Summary File 1 for New York County, New York]{{dead link|date=iyul 2020|bot=medic}}{{cbignore|bot=medic}}, [[United States Census Bureau]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref><ref>[https://www2.census.gov/geo/pdfs/reference/guidestloc/All_GSLCG.pdf ''Guide to State and Local Census Geography''], [[United States Census Bureau]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref><ref>[https://www.census.gov/popclock/embed.php?component=density Highest Density], [[United States Census Bureau]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref> ABŞ-da ikinci, üçüncü və dördüncü yerləri tutan üç ən sıx yer də Nyu-Yorka aiddir: müvafiq olaraq Bruklin, Bronks və Kuins.<ref name="census2010">{{cite web|title=2010 Census Summary File 1: GEOGRAPHIC IDENTIFIERS|url=http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_SF1_G001&prodType=table|archive-url=https://archive.today/20150408083711/http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_SF1_G001&prodType=table|url-status=dead|archive-date=aprel 8, 2015|work=[[American Factfinder]]|publisher=[[US Census]]|access-date=oktyabr 18, 2013}}</ref> === İrqlər və etnik mənsubiyyətlər === [[Fayl:Race_and_ethnicity_2010-_New_York_City_(5559914315).png|alt=|left|thumb|Nyu-Yorkun irqi bölgü xəritəsi, 2010-cu il ABŞ siyahıyaalması. Hər dairə 25 nəfərdir: {{Legenda0|#ff0000|Ağdərililər}} {{Legenda0|#0000ff|Afroamerikalılar}} {{Legenda0|#00ffaa|Asiyalılar}} {{Legenda0|#ffa600|Hispaniklər}} {{Legenda0|#ffff07|Digər}}]] 2020-ci ildə şəhərin əhalisinin 30,9%-i ağdərili, 28,7%-i hispanik, 20,2%-i afroamerikalı, 15,6%-i asiyalı və 0,2%-i yerli amerikalı idi.<ref>{{cite web|url=https://data.census.gov/cedsci/table?q=new%20york%20city&tid=DECENNIALPL2020.P2|title=2020 Decennial Census|publisher=U.S. Census Bureau|access-date=fevral 11, 2022}}</ref> Əhalinin 3,4%-i birdən çox irqə mənsubdur. Nyu-York tarix boyu ABŞ-a mühacirlər üçün giriş qapısı olmuşdur. 1892-ci ildən 1924-cü ilə qədər [[Ellis (ada)|Ellis adasına]] 12 milyondan çox avropalı immiqrant gəlmişdi.<ref>{{cite web|last=Jones|first=Charisse|date=sentyabr 24, 2008|title=Ellis Island strives to tell more complete immigration story|url=https://www.usatoday.com/news/nation/2008-09-23-ellis-island_N.htm|access-date=iyul 4, 2014|work=[[USA Today]]}}</ref> "[[Ərimə qazanı]]" termini ilk dəfə [[Aşağı İst-Sayd]] tərəfdəki sıx məskunlaşmış immiqrant məhəllələrini təsvir etmək üçün istifafə edilmişdir. 1900-cü ilə qədər [[ABŞ almanları|almanlar]] ən böyük mühacir qrupu idilər, ardınca [[ABŞ irlandları|irlandlar]], [[Aşkenazi yəhudiləri|yəhudilər]] və [[ABŞ italyanları|italyanlar]] gəlirdi.<ref>{{cite EB1911|wstitle=New York City#Population|volume=19|page=617}}</ref>1940-cı ilə qədər ağdərililər şəhər əhalisinin 92%-ni təşkil edirdi.<ref name="pop2" /> Şəhər əhalisinin təqribən 37%-i əcnəbilərdir və 2013-cü ilə qədər şəhərdəki bütün uşaqların yarısından çoxu yerli olmayan analar tərəfindən doğulub.<ref name="CityDiversity">{{cite news|last=Semple|first=Kirk|date=iyun 8, 2013|title=City's Newest Immigrant Enclaves, From Little Guyana to Meokjagolmok|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/interactive/2013/06/09/nyregion/new-york-citys-newest-immigrant-enclaves.html?pagewanted=all|access-date=iyun 12, 2013}}</ref><ref name="NYC immigration">[https://www1.nyc.gov/assets/planning/download/pdf/data-maps/nyc-population/nny2013/nny_2013.pdf ''The Newest New Yorkers: 2013''], [[New York City Department of City Planning]], dekabr 2013. Retrieved fevral 9, 2017. "The immigrant share of the population has also doubled since 1965, to 37 percent. With foreign-born mothers accounting for 51 percent of all births, approximately 6-in-10 New Yorkers are either immigrants or the children of immigrants."</ref> Nyu-Yorkda heç bir ölkə və ya mənşə bölgəsi üstünlük təşkil etmir.<ref name="CityDiversity" /> 2011-ci ilə qədər şəhərdə xarici əsilli sakinlərin on ən böyük mənbəyi [[Dominikan Respublikası]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]], [[Meksika]], [[Qayana]], [[Yamayka]], [[Ekvador]], [[Haiti]], [[Hindistan]], [[Rusiya]] və [[Trinidad və Tobaqo]] idi.<ref>{{cite news|last=Semple|first=Kirk|date=dekabr 18, 2013|title=Immigration Remakes and Sustains City, a Report Concludes|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2013/12/19/nyregion/chinese-diaspora-transforms-new-yorks-immigrant-population-report-finds.html|access-date=dekabr 18, 2013}}</ref> [[Banqladeş]] əsilli mühacirlər isə 2011-ci ilə qədər 74.000-dən çox olmamaqla şəhərdə ən sürətlə böyüyənlərdən birinə çevrilmişdir.<ref name="NYCHighestForeignBorn" /><ref>{{cite news|last=Goldstein|first=Joseph|date=noyabr 28, 2013|title=Bangladeshis Build Careers in New York Traffic|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2013/11/29/nyregion/bangladeshis-build-careers-in-new-york-traffic.html?hpw&rref=nyregion&_r=0|access-date=noyabr 28, 2013}}</ref> {{şəkillər albomu|height4=350|caption1=|alt1=|direction=|height6=350|width6=550|height5=350|width5=550|width4=550|perrow=2|height3=350|width3=550|width2=550|width1=550|total_width=370|caption2=|istiqamət=right|height2=|şəkil1=chinatown manhattan 2009.JPG|şəkil2=Little Italy NY Street.JPG|şəkil3=USA-NYC-Koreatown99.jpg|şəkil4=Elbarrio116thLex.jpg|şəkil5=Storefront of NY Central Pharmacy.jpg|şəkil6=74th St shopping Jax Hts jeh.jpg|miqyas1=350|miqyas=330|alt yazı=Saat əqrəbi istiqamətində, yuxarı soldan: [[Çayna-taun (Manhetten)|Chinatown]]; [[Kiçik İtaliya (Manhetten)|Little Italy]]; İspan məhəlləsi (Spanish Harlem); [[Brayton-Biç| Brighton Beach]] (Rus məhəlləsi); [[Koreya-taun (Manhetten)|Koreatown]]}} 2010-cu ilin siyahıyaalmasına görə Nyu-Yorkdakı [[Amerika asiyalıları|asiyalı amerikalıların]] sayı bir milyondan çoxdur ki, bu da San-Fransisko və Los-Ancelesdəkilərin ümumi sayından daha çoxdur.<ref>{{cite news|last=Semple|first=Kirk|date=iyun 23, 2011|title=Asian New Yorkers Seek Power to Match Numbers|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2011/06/24/nyregion/asian-new-yorkers-asian-new-yorkers-seek-power-to-match-surging-numbers.html|access-date=iyul 5, 2011|quote=Asians, a group more commonly associated with the West Coast, are surging in New York, where they have long been eclipsed in the city's kaleidoscopic racial and ethnic mix. For the first time, according to census figures released in the spring, their numbers have topped one million—nearly one in eight New Yorkers—which is more than the Asian population in the cities of San Francisco and Los Angeles combined.}}</ref> Nyu-York ABŞ-ın şəhərləri arasında ən çox asiyalı yaşayan şəhərdir.<ref>{{cite web|title=Asian American Statistics|url=http://www.ameredia.com/resources/demographics/asian_american.html|access-date=iyul 5, 2011|publisher=Améredia Incorporated}}</ref> Nyu-Yorkun Kuins bölgəsi ştatın ən böyük Asiya əsilli amerikalının və Birləşmiş Ştatlardakı ən böyük [[And dağları|And]] əhalisinin (kolumbiyalı, ekvadorlu, perulu və boliviyalı) məskunlaşdığı yerdir və eyni zamanda dünyanın ən etnik cəhətdən müxtəlif şəhər ərazisidir.<ref name="QueensMostDiverseWorld1" /><ref name="QueensMostDiverseWorld2" /> Çin əhalisi Nyu-York ştatında ən sürətlə böyüyən millətdir; [[Flaşinq]] və [[Çayna-taun]] çinlilər üçün ənənəvi yerlərdir.<ref>{{cite web|title=State & County QuickFacts Nassau County, New York QuickLinks|url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/36/36059lk.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141007193506/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/36/36059lk.html|archive-date=oktyabr 7, 2014|access-date=iyul 18, 2014|publisher=[[United States Census Bureau]]}}</ref><ref>{{cite magazine|last=Shao|first=Heng|date=aprel 10, 2014|title=Join The Great Gatsby: Chinese Real Estate Buyers Fan Out To Long Island's North Shore|url=https://www.forbes.com/sites/hengshao/2014/04/10/chinese-real-estate-buyers-fan-out-to-long-islands-north-shore/|magazine=[[Forbes]]|access-date=avqust 2, 2014}}</ref> Həmçinin Nyu-York meqapolis bölgəsində və Nyu-York ştatında çinli immiqrantlar daha çoxdur.<ref name="Immigrants2014est">{{cite web|title=Supplemental Table 2. Persons Obtaining Lawful Permanent Resident Status by Leading Core Based Statistical Areas (CBSAs) of Residence and Region and Country of Birth: Fiscal Year 2014|url=https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/immsuptable2d_5.xls|archive-url=https://web.archive.org/web/20160804064953/https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/immsuptable2d_5.xls|archive-date=avqust 4, 2016|access-date=iyun 1, 2016|publisher=[[U.S. Department of Homeland Security]]}}</ref><ref name="autogenerated1">{{cite web|title=Yearbook of Immigration Statistics: 2011 Supplemental Table 2|url=https://www.dhs.gov/files/statistics/publications/LPR11.shtm|access-date=iyul 18, 2014|publisher=[[U.S. Department of Homeland Security]]}}</ref><ref name="Chinese2013est">{{cite web|title=Yearbook of Immigration Statistics: 2013 Lawful Permanent Residents Supplemental Table 2|url=https://www.dhs.gov/yearbook-immigration-statistics-2013-lawful-permanent-residents|access-date=iyul 18, 2014|publisher=[[U.S. Department of Homeland Security]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Yearbook of Immigration Statistics: 2013 Lawful Permanent Residents Supplemental Table 1|url=https://www.dhs.gov/yearbook-immigration-statistics-2013-lawful-permanent-residents|access-date=iyul 18, 2014|publisher=[[U.S. Department of Homeland Security]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Yearbook of Immigration Statistics: 2010 Supplemental Table 2|url=https://www.dhs.gov/files/statistics/publications/LPR10.shtm|access-date=fevral 24, 2013|publisher=[[U.S. Department of Homeland Security]]}}</ref> Çin əsilli immiqrantlar şəhər və şəhərətrafı ərazilərdə məskunlaşmağa davam edir.<ref>{{cite news|last=Marzulli|first=John|date=May 9, 2011|title=Malaysian man smuggled illegal Chinese immigrants into Brooklyn using Queen Mary 2: authorities|newspaper=[[The New York Daily News]]|location=New York|url=https://www.nydailynews.com/news/world/malaysian-man-smuggled-illegal-chinese-immigrants-brooklyn-queen-mary-2-authorities-article-1.143516|url-status=live|access-date=fevral 24, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20150505034445/http://www.nydailynews.com/news/world/malaysian-man-smuggled-illegal-chinese-immigrants-brooklyn-queen-mary-2-authorities-article-1.143516|archive-date=May 5, 2015}}</ref><ref name="NYCHighestForeignBorn" /><ref>{{cite web|date=yanvar 25, 2012|title=Chinese New Year 2012 in Flushing|url=http://www.queensbuzz.com/flushing-neighborhood-corona-neighborhood-cms-302|archive-url=https://web.archive.org/web/20130330075918/http://www.queensbuzz.com/flushing-neighborhood-corona-neighborhood-cms-302|access-date=May 2, 2013|archive-date=mart 30, 2013|publisher=QueensBuzz.com}}</ref><ref>{{cite web|title=Selected Population Profile in the United States 2015 American Community Survey 1-Year Estimates New York-Newark, NY-NJ-CT-PA CSA Chinese alone|url=https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/15_1YR/S0201/330M200US408/popgroup~016|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20200214001953/https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/ACS/15_1YR/S0201/330M200US408/popgroup~016|archive-date=fevral 14, 2020|access-date=aprel 2, 2017|publisher=[[United States Census Bureau]]}}</ref> 2012-ci ildə Nyu-York şəhərinin 6,3%-i [[Çinlilər|çinli]] idi, təxminən dörddə üçü Lonq-Aylend, Kuins ya da Bruklində yaşayırdı.<ref>{{cite web|title=U.S. Census website|url=https://www.census.gov|access-date=iyul 19, 2014|publisher=[[United States Census Bureau]]}}</ref> [[Koreyalılar]] şəhər əhalisinin 1,2%-ni, [[yaponlar]] isə 0,3%-ni təşkil edirdi.<ref name="UnreachedNY">{{cite web|date=iyul 17, 2012|title=Most Significant Unreached People Group Communities in Metro NY|url=http://www.globalgates.info/church-plant-needs-among-unreached/|access-date=oktyabr 27, 2014|publisher=GLOBAL GATES|archive-date=oktyabr 27, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141027192509/http://www.globalgates.info/church-plant-needs-among-unreached/|url-status=dead}}</ref> [[Filippinlilər]] 0,8% ilə ən böyük [[Cənub-Şərqi Asiya]] etnik qrupu idi. Əhalinin 0,2%-ni təşkil edən [[Vyetlər|vyetnamlılar]] ikinci yerdədir. [[Hindli|Hindlilər]] [[Cənubi Asiya|Cənubi Asiyalı]] ən böyük etnik qrupdur, belə ki şəhər əhalisinin 2,4%-ni təşkil edirlər.<ref>[https://www1.nyc.gov/assets/planning/download/pdf/data-maps/nyc-population/census2010/t_sf1_p9_nyc.pdf Table SF1-P9 NYC: Total Asian Population by Selected Subgroups], [[New York City Department of City Planning]]. Retrieved fevral 9, 2017.</ref> [[Baqladeşlilər]] və [[pakistanlılar]] müvafiq olaraq 0,7% və 0,5% təşkil edirlər. Kuins Asiya hindliləri, koreyalılar, filippinlilər, malayziyalılar və digər Cənub-Şərqi asiyalıların üstünlük verdiyi məskunlaşma məntəqəsidir.<ref>{{cite web|title=Queens County, New York QuickFacts|url=http://quickfacts.census.gov/qfd/states/36/36081.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140808084246/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/36/36081.html|archive-date=avqust 8, 2014|access-date=avqust 13, 2014|publisher=[[U.S. Census Bureau]]}}</ref><ref name="Immigrants2014est" /><ref>{{cite web|last=Roleke|first=John|title=A Growing Chinatown in Elmhurst|url=http://queens.about.com/od/photogalleries/ig/Photos-of-Elmhurst/Elmhurst-Chinatown-.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20140711032947/http://queens.about.com/od/photogalleries/ig/Photos-of-Elmhurst/Elmhurst-Chinatown-.htm|access-date=avqust 13, 2014|archive-date=iyul 11, 2014|publisher=[[About.com]]}}</ref> Bruklin isə çoxlu sayda Qərbi Hindistan və Asiya hindli immiqrantları qəbul edir. Nyu-York şəhəri ABŞ şəhərləri arasında ən çox avropalı və hispanik olmayan ağdərili əhaliyə malikdir. 2017-ci ildə hispanik olmayan ağdərili əhalisi 2,7 milyon olan Nyu-York Los-Anceles (1,1 milyon), Çikaqo (865.000) və Hyustonunkunun (550.000) cəmindən daha çoxdur.<ref>{{cite web|title=American FactFinder—Results|url=http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_12_1YR_DP05&prodType=table|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20200212212412/http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_12_1YR_DP05&prodType=table|archive-date=fevral 12, 2020|access-date=oktyabr 8, 2014|publisher=[[U.S. Department of Commerce]]}}</ref> Hispanik olmayan ağ əhali 1940-cı ildə 6,6 milyon nəfər idi.<ref>{{cite web|title=Historical Census Statistics On Population Totals By Race, 1790 to 1990, and By Hispanic Origin, 1970 to 1990|url=https://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120812191959/http://www.census.gov/population/www/documentation/twps0076/twps0076.html|archive-date=avqust 12, 2012|access-date=noyabr 12, 2021|work=Population Division Working Paper|publisher=[[U.S. Census Bureau]]}}</ref> Bu say daha çox 2010-cu ildə artmağa başladı.<ref>{{cite news|first=Sam|last=Roberts|date=iyun 30, 2014|access-date=noyabr 12, 2021|title=Census Estimates Show Another Increase in New York City's Non-Hispanic White Population|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2014/07/01/nyregion/census-estimates-show-another-increase-in-new-york-citys-non-hispanic-white-population.html}}</ref> Şəhərdə yaşayan Avropa diasporu çox müxtəlifdir. 2012-ci ilin statistikasına əsasən, təxminən 560.000 [[İtalyanlar|italyan]], 385.000 [[İrlandlar|irland]], 253.00 [[Almanlar|alman]], 223.00 [[Ruslar|rus]], 201.000 [[Polyaklar|polyak]] və 137.000 [[İngilislər|ingilis]] var idi. Bundan əlavə, [[yunanlar]] və [[Fransızlar|fransızların]] hər birinin 65.000, [[Macarlar|macarların]] isə 60.000 nəfər olduğu təxmin edilir. [[Ukraynalılar]] və [[Şotlandlar|şotlandların]] sayı müvafiq olaraq 55.000 və 35.000 nəfər olub. 2010-cu ilin statistikasına əsasən, [[ispanlar]] isə 30.838 nəfər olmuşdur.<ref name="HispanicLatino">{{cite web|title=Hispanic or Latino by Type: 2010|url=http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_SF1_QTP10&prodType=table|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20200212213707/http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_SF1_QTP10&prodType=table|archive-date=fevral 12, 2020|access-date=oktyabr 8, 2014|publisher=[[United States Census Bureau]]}}</ref> [[Norveçlilər|Norveç]] və [[İsveçlilər|isveç]] əsillilərin hər ikisi təxminən 20.000, [[Çexlər|çex]], [[Litvalılar|litva]], [[Portuqallar|portuqal]], [[Şotlandlar|şotland]]-[[İrlandlar|irland]] və [[Uels|uelslilərin]] hamısının sayı isə 12.000 ilə 14.000 arasında olmuşdur.<ref>{{cite web|title=American FactFinder—Results|url=http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_12_1YR_DP02&prodType=table|url-status=dead|archive-url=https://archive.today/20150316025439/http://factfinder.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=ACS_12_1YR_DP02&prodType=table|archive-date=mart 16, 2015|access-date=oktyabr 8, 2014|publisher=[[United States Census Bureau]]}}</ref> [[Ərəblər|Ərəblərin]] sayı isə 16.000-dən çoxdur,<ref>{{cite web|title=A Community of Many Worlds: Arab Americans in New York City|url=http://www.allied-media.com/Arab-American/NY-Arabs.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141108212113/http://www.allied-media.com/Arab-American/NY-Arabs.htm|archive-date=noyabr 8, 2014|access-date=oktyabr 9, 2014|publisher=Allied Media Corp}}</ref> ən sıx məskunlaşdıqları ərazi isə Bruklindir. Mərkəzi asiyalılar, ilk növbədə [[özbəklər]] şəhərin sürətlə böyüyən seqmentidir, onların sayı 30.000-dən çoxdur.<ref>{{cite web|title=Yearbook of Immigration Statistics: 2013 Lawful Permanent Residents Supplemental Table 2|url=https://www.dhs.gov/yearbook-immigration-statistics-2013-lawful-permanent-residents|access-date=iyul 19, 2014|publisher=[[U.S. Department of Homeland Security]]}}</ref> [[Mərkəzi Asiya]] immiqrantlarının əksəriyyəti Kuins və yaxud Bruklində məskunlaşır. [[Albanlar]] isə daha çox Bronksda məskunlaşıb.<ref>{{cite web|last1=Ragaru|first1=Nadège|last2=Dymi|first2=Amilda|title=The Albanian-American Community in the United States : A Diaspora Coming to Visibility|url=http://halshs.archives-ouvertes.fr/docs/00/14/75/88/PDF/The_Albanian-American_Community_in_the_United_States.pdf|access-date=iyul 29, 2014|publisher=[[HAL (open archive)|HAL]]}}</ref> 2012-ci ildə şəhərdə [[Yəhudilər|yəhudilərin]] sayı 1,5 milyondan çox idi. Bu da [[İsrail|İsraildən]] kənarda olan ən çox yəhudinin yaşadığı yerdir.<ref name="UnreachedNY" /> Ekvador, Kolumbiya, Qayana, Peru və Braziliya 2013-cü ildə Cənubi Amerikadan Nyu-Yorka qanuni immiqrantlar üçün əsas mənbə ölkələri olub. [[Karib hövzəsi|Karib hövzəsindən]] [[Dominikan Respublikası]], [[Yamayka]], [[Haiti]] və [[Trinidad və Tobaqo]]; [[Afrika|Afrikadan]] [[Misir]], [[Qana]] və [[Nigeriya]]; [[Mərkəzi Amerika|Mərkəzi Amerikadan]] isə [[Salvador]], [[Honduras]] və [[Qvatemala]] immiqrantların mənbə ölkələridir.<ref>{{cite web|title=Persons Obtaining Lawful Permanent Resident Status by Leading Core Based Statistical Areas (CBSAs) of Residence and Region and Country of Birth: Fiscal Year 2013|url=https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/immigration-statistics/yearbook/2013/LPR/immsuptable2d.xls|archive-url=https://web.archive.org/web/20140712214124/https://www.dhs.gov/sites/default/files/publications/immigration-statistics/yearbook/2013/LPR/immsuptable2d.xls|access-date=mart 6, 2015|archive-date=iyul 12, 2014|publisher=[[United States Department of Homeland Security]]|url-status=dead}}</ref> [[Puerto-Riko|Puerto-Rikodan]] gələn immiqrantların sayı isə 2013-cü ildə təxminən 1,3 milyon idi. 2010-cu ildən [[Avstraliya|Avstraliyadan]] gələnlərin sayı da sürətlə çoxalmağa davam edir.<ref name="LittleAustraliaNYC">{{cite web|first=Shaun|last=Busuttil|date=noyabr 3, 2016|title=G-day! Welcome to Little Australia in New York City|url=https://karryon.com.au/lifestyle/travel-inspiration/crikey-welcome-to-little-australia-in-new-york-city/|access-date=May 23, 2019|publisher=KarryOn|quote=In Little Australia, Australian-owned cafes are popping up all over the place (such as Two Hands), joining other Australian-owned businesses (such as nightclubs and art galleries) as part of a growing green and gold contingent in NYC. Indeed, walking in this neighbourhood, the odds of your hearing a fellow Aussie ordering a coffee or just kicking back and chatting are high—very high—so much so that if you're keen to meet other Aussies whilst taking your own bite out of the Big Apple, then this is the place to throw that Australian accent around like it's going out of fashion!}}</ref><ref>{{Cite web|first=Elle|last=McLogan|date=oktyabr 3, 2017|access-date=noyabr 12, 2021|title=Why Are There So Many Australians in New York?|url=https://newyork.cbslocal.com/2017/10/03/little-australia/|publisher=[[CBS Television Stations]]}}</ref><ref>{{cite web|first=Emma|last=Reynolds|date=iyul 30, 2018|title=Australia's secret weapon is quietly changing New York|url=https://www.news.com.au/lifestyle/food/eat/australias-secret-weapon-is-quietly-changing-new-york/news-story/c9d562e08881824b60ea58d8242f79da|access-date=iyun 4, 2019|publisher=[[news.com.au]]|quote=THERE'S a quiet revolution taking place across the Big Apple, and it all stems from Down Under.}}</ref><ref>{{cite web|first=Siobhan|last=Gunner|title=The Australian Cafés Taking Over The NYC Breakfast Scene|url=https://www.justopenednewyork.com/australian-cafes-taking-nyc-breakfast-scene|access-date=iyun 4, 2019|publisher=Just Opened New York|archive-date=iyun 3, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190603030121/https://www.justopenednewyork.com/australian-cafes-taking-nyc-breakfast-scene/|url-status=dead}}</ref> 2011-ci ildə Nyu-Yorkda təxminən 20.000 [[Avstraliyalılar|avstraliyalı]] var idi, bu da 2005-ci ildəki 5.537 nəfərdən dörd dəfə çoxdur.<ref>{{cite web|first=Saxon|last=Baird|title=What's The Deal With All These Australians In NYC?|url=http://gothamist.com/2014/06/09/australians_everywhere.php|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304144518/http://gothamist.com/2014/06/09/australians_everywhere.php|date=iyun 9, 2014|archive-date=mart 4, 2016|access-date=noyabr 12, 2021|publisher=[[Gothamist]]|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|first=Tim|last=Forster|title=Why Are So Many Australians Working in American Coffee?|url=https://www.eater.com/2018/9/17/17856164/australian-coffee-cafe-trend-america-flat-whites-avocado-toast|date=sentyabr 17, 2018|access-date=noyabr 12, 2021|work=[[Eater (website)|Eater]]}}</ref> Bu fərqli etnik mənsubiyyətə sahib əhalinin öz məhəllələri də var. Misal olaraq Şri-Lanka, Seneqal, Qayana, Pəncab, Polşa, Rusiya, Koreya, Çin və s. məhəllələrini göstərmək olar.<ref>{{cite web|date=oktyabr 8, 2019|title=Little Sri Lanka: An Island Nation Unites on Staten Island|url=https://www.ny1.com/nyc/all-boroughs/street-level/2019/10/07/little-sri-lanka--an-island-nation-unites-on-staten-island|access-date=oktyabr 12, 2019|publisher=[[Charter Communications]]}}</ref><ref>{{cite news|last=O'Grady|first=Jim|date=yanvar 13, 2002|title=Neighborhood Report: Richmond Hill; Making Guyana More Accessible, Two Sisters Start an Airline|url=https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DE3DD1F39F930A25752C0A9649C8B63|newspaper=[[The New York Times]]|access-date=sentyabr 30, 2007|quote=Many of them live in Richmond Hill. Just as Chinese-Americans energized downtown Flushing, the Guyanese have revived a once-moribund shopping strip on Liberty Avenue between the Van Wyck Expressway and Lefferts Boulevard, now known as Little Guyana.}}</ref> === Cinsi oriyentasiya === {{Şəkillər albomu|perrow=2|miqyas=320|şəkil1=Model Geena Rocero Coming out Transgender (13563189244).jpg|width1=600|height1=400|şəkil2=QueensPrideParade2018Caribbeangroup.jpg|width3=600|height3=400|şəkil3=June 3, 2018 Queens Pride Parade.jpg|width4=550|height4=350|şəkil4=Pride Parade New York June 28, 2015 8.jpg|width2=550|height2=350|alt yazı=Saat əqrəbi istiqamətində, yuxarı soldan: [[Filippin]] doğumlu [[Cina Rokero]] Beynəlxalq Transgender Günü mərasimində; [[Karib hövzəsi|Kariblilərin]] Nyu-Yorkda təşkil etdikləri [[LGBT]] paradı; 2015 Manhetten LGBT paradı dünyadakı ən böyük LGBT paradıdır<ref name="NYCWorld" /><ref name="NYCWorld'sMediaCapitalLargestPrideParade">{{cite web |url=https://www.lgbtqnation.com/2017/05/first-nyc-pridefest-will-televised/ |title=ABC will broadcast New York's pride parade live for the first time |first=Dawn |last=Ennis |publisher=[[LGBTQ Nation]] |date=May 24, 2017 |access-date=sentyabr 26, 2018}}</ref> və 2018-ci ildə keçirilən [[ Queens Pride Parade]]-dakı [[Multikulturalizm|Multikulturalizm Festivalı]]|yer=right}} [[Nyu York aqlomerasiya regionu|Nyu-York aqlomerasiya regionunda]] 570.000-dən çox [[Homoseksuallıq|homoseksual]] və [[Biseksuallıq|biseksual]] insan yaşayır, bu, ABŞ-da və dünyada ən çoxlardan biridir.<ref>{{cite web|last=Gates|first=Gary J.|title=Same-sex Couples and the Gay, Lesbian, Bisexual Population: New Estimates from the American Community Survey|url=http://williamsinstitute.law.ucla.edu/wp-content/uploads/Gates-Same-Sex-Couples-GLB-Pop-ACS-Oct-2006.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130609015224/http://williamsinstitute.law.ucla.edu/wp-content/uploads/Gates-Same-Sex-Couples-GLB-Pop-ACS-Oct-2006.pdf|archive-date=iyun 9, 2013|date=oktyabr 2006|access-date=dekabr 7, 2013|publisher=[[Williams Institute|The Williams Institute on Sexual Orientation Law and Public Policy]]}}</ref><ref>{{Cite book|last1=Silverman|first1=Brian|url=https://books.google.com/books?id=fIAuxa6ic9EC&q=new+york+one+of+the+largest+world+gay+population&pg=PT703|title=Frommer's New York City 2013|last2=Chauvin|first2=Kelsy|year=2013|isbn=978-1-118-33144-6|access-date=mart 24, 2015|publisher=[[John Wiley & Sons]]}}</ref> Nyu-Yorkda [[eynicinsli evlilik]] 24 iyun 2011-ci ildə qanuniləşdirilib və 23 iyul 2011-ci ildən qüvvəyə minib.<ref>{{cite news|last1=Confessore|first1=Nicholas|last2=Barbaro|first2=Michael|date=iyun 24, 2011|title=New York Allows Same-Sex Marriage, Becoming Largest State to Pass Law|url=https://www.nytimes.com/2011/06/25/nyregion/gay-marriage-approved-by-new-york-senate.html?_r=1&hp|access-date=sentyabr 2, 2012|work=[[The New York Times]]}}</ref> Hər il keçirilən [[Gey prayd|gey praydı]] Beşinci prospektdən başlayır və Qriviç-Villicdə bitir.<ref name="NYCWorld'sLargestPrideParade">{{cite web|date=iyun 25, 2017|title=Revelers Take to the Streets For 48th Annual NYC Pride mart|url=http://newyork.cbslocal.com/2017/06/25/48th-nyc-pride-mart/|access-date=iyun 26, 2017|publisher=[[CBS New York]]|quote=A sea of rainbows took over the Big Apple for the biggest pride parade in the world Sunday.}}</ref><ref name="NYCWorld" /> Bu, hər il iyun ayında baş tutur və prayda on minlərlə iştirakçı və milyonlarla küçə tamaşaçıları qatılır.<ref name="NYCTrans">{{cite news|first=Bill|last=Parry|date=iyul 10, 2018|title=Elmhurst vigil remembers transgender victims lost to violence and hate|newspaper=[[TimesLedger Newspapers|TimesLedger]]|location=New York|url=https://www.timesledger.com/stories/2016/48/transvigil_2016_11_25_q.html|url-status=dead|access-date=aprel 13, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190213003206/https://www.timesledger.com/stories/2016/48/transvigil_2016_11_25_q.html|archive-date=fevral 13, 2019}}</ref> [[Stonewall 50 – WorldPride NYC 2019]] indiyə qədərki ən böyük LGBT paradı idi, belə ki, paradın 150.000-dən çox iştirakçısı və 5 milyondan çox tamaşaçısı var idi.<ref name="Authorities1">{{cite news|first=Karma|last=Allen|url=https://abcnews.go.com/US/million-people-crowed-nyc-worldpride-mayor/story?id=64090338|title=About 5 million people attended WorldPride in NYC, mayor says|date=iyul 3, 2019|access-date=iyul 3, 2019|work=[[ABC News]]}}</ref> Nyu-York şəhəri həm də Manhetten və Kuinsdə cəmləşmiş 50.000-dən çox [[Transgender|transgenderə]] ev sahibliyi edir və bu da dünyanın ən çoxudur.<ref name="NYCTrans" /><ref name="TransEqualityNYC" /> LGBTQ tarixində ən böyük transgender paradı 14 iyun 2020-ci ildə Nyu-Yorkda baş tutmuş və təqribən 15.000 — 20.000 arası iştirakçını cəlb etmişdir.<ref name=":0">{{cite news|first=Anushka|last=Patil|date=iyun 15, 2020|title=How a mart for Black Trans Lives Became a Huge Event|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2020/06/15/nyregion/brooklyn-black-trans-parade.html|access-date=iyun 28, 2020}}</ref><ref name=":1">{{cite web|first=Shannon|last=Keating|date=iyun 16, 2020|title=Corporate Pride Events Can't Happen This Year. Let's Keep It That Way|website=[[BuzzFeed News]]|url=https://www.buzzfeednews.com/article/shannonkeating/pride-protest-black-trans-rally-brooklyn-liberation-lgbtq|access-date=iyun 28, 2020}}</ref> === Din === {{bar box|title=Dini mənsubiyyət (2014)<ref name="NYCReligion1"/><ref name="NYCReligion2"/>|titlebar=#ccf|background-color=#f8f9fa|float=right|bars={{bar percent|[[Xristianlıq|Xristianlıq]]|darkblue|59}} {{bar percent|[[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik]]|mediumblue|33}} {{bar percent|[[Protestant|Protestant]]|mediumblue|23}} {{bar percent|Digər xristianlar|mediumblue|3}} {{bar percent|Dinsiz|purple|24}} {{bar percent|[[İudaizm]]|lightgreen|8}} {{bar percent|[[Hinduizm]]|lightgreen|3}} {{bar percent|[[İslam]]|lightgreen|3}} {{bar percent|[[Buddizm]]|lightgreen|1}} {{bar percent|Digər inanclar|lightgreen|1}}}} ==== Xristianlıq ==== {{Şəkillər albomu|perrow=2|miqyas=320|şəkil1=StPatCathExt1.jpg|width1=600|height1=400|şəkil2=Jueus ultraortodoxes satmar a brooklyn.jpg|width3=600|height3=400|şəkil3=Exterior Hindu Temple.JPG|width4=550|height4=350|şəkil4=Islamic Cultural Center E96 jeh.JPG|width2=550|height2=350|alt yazı=Saat əqrəbi istiqamətində, yuxarı soldan: Yuxarı Manhettendə yerləşən [[Müqəddəs Patrik Katedralı]]; Bruklindəki [[haredi yəhudiləri]]. Bruklin ABŞ-da təxminən 600.000 nəfərlə ən böyük yəhudi icmasına malikdir<ref name="BrooklynJewish">{{cite news|last=Weichselbaum|first=Simone|date=iyun 26, 2012|title=Nearly one in four Brooklyn residents are Jews, new study finds|newspaper=[[Daily News (New York)|Daily News]]|location=New York|url=http://www.nydailynews.com/new-york/brooklyn/brooklyn-residents-jews-new-study-finds-article-1.1100080|url-status=live|access-date=May 30, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20180704130656/http://www.nydailynews.com/new-york/brooklyn/brooklyn-residents-jews-new-study-finds-article-1.1100080|archive-date=iyul 4, 2018}}</ref>; Yuxarı Manhettendə yerləşən [[İslam Mədəni Mərkəzi]] Nyu-Yorkda tikilmiş ilk məsciddir; Flaşinqdəki [[Qaneş məbədi]] Şimali Amerikadakı ən qədim hindu məbədidir.|yer=left}} Əsasən Qərbi Avropa missioner fəaliyyətinin və müstəmləkəçiliyinin nəticəsi ilə [[Xristianlıq]] Nyu-Yorkda da böyük dindir.<ref name="NYCReligion1">{{cite web|first=Michael|last=Lipka|url=http://www.pewresearch.org/fact-tank/2015/07/29/major-u-s-metropolitan-areas-differ-in-their-religious-profiles/|title=Major U.S. metropolitan areas differ in their religious profiles|publisher=[[Pew Research Center]]|date=iyul 29, 2015|access-date=iyul 30, 2015}}</ref> [[Roma-Katolik kilsəsi|Roma katolikliyi]] ən böyük Xristian məzhəbidir (33%), ardınca [[protestantlıq]] (23%) və digər xristianlar gəlir (3%). Roma Katolik əhalisinə ilk növbədə Nyu York Roma Katolik Baş Yeparxiyası və Bruklin Yeparxiyası xidmət edir. [[Evangelikalizm|Evangelist protestantizm]] şəhərdəki protestantlığın ən böyük qoludur (9%), ardınca əsas protestentizm gəlir (8%).<ref name="NYCReligion2">{{Cite web|title=Religion in America: U.S. Religious Data, Demographics and Statistics|url=https://www.pewforum.org/religious-landscape-study/|access-date=iyul 11, 2020|website=[[Pew Research Center]]'s Religion & Public Life Project|language=en-US}}</ref> Evangelizmdə [[baptistlər]] ən böyük qrupdur; Əsas protestantizmdə islah edilmiş protestantlar ən böyük alt dəstəni təşkil edir. Əhalinin təqribən 1%-i [[Mormonlar|mormondur]]. Amerika Ortodoks Katolik kilsəsi 1927-ci ildə Nyu-Yorkda yaradılmışdır. ==== İudazim ==== Təxminən 1,1 milyon [[İudaizm|yəhudinin]]<ref>{{cite web|title=World Jewish Population|url=http://www.simpletoremember.com/vitals/world-jewish-population.htm|access-date=sentyabr 2, 2012|publisher=SimpleToRemember.com—Judaism Online}}</ref><ref>{{cite web|title=Jewish Community Study of New York: 2011 Comprehensive Report|url=http://dataspace.princeton.edu/jspui/bitstream/88435/dsp01w3763682c/1/JCSNY2011_ComprehensiveReport.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20211116155929/https://dataspace.princeton.edu/bitstream/88435/dsp01w3763682c/1/JCSNY2011_ComprehensiveReport.pdf|access-date=avqust 13, 2014|archive-date=noyabr 16, 2021|publisher=[[UJA-Federation of New York]]|url-status=dead}}</ref> yarısından çoxu Bruklində yaşayır, şəhərdəki ikinci ən böyük dindir və İsrailin [[Təl-Əviv]] şəhərindən kənarda yaşayan ən çox [[Yəhudilər|yəhudiyə]] sahib şəhər Nyu-Yorkdur.<ref name="BrooklynJewish" /><ref>{{Cite web|first=Hilary|last=Danailova|date=yanvar 11, 2018|title=Brooklyn, the Most Jewish Spot on Earth|url=https://www.hadassahmagazine.org/2018/01/11/brooklyn-jewish-spot-earth/|access-date=iyul 29, 2020|website=[[Hadassah Magazine]]|language=en-US}}</ref> Yəhudilərin şəhər əhalisinin 18,4%-ni, dini demoqrafik tərkibin isə 8%-ni təşkil edir.<ref>{{cite web|first=Josh|last=Nathan-Kazis|date=iyun 12, 2012|title=N.Y. Jewish Population Grows to 1.5M: Study|url=http://www.forward.com/articles/157654/ny-jewish-population-grows-to-m-study/|work=[[The Forward]]|access-date=noyabr 21, 2021}}</ref> Qeydə alınmış ilk yəhudi köçkün 1654-cü ilin avqust ayında Hollandiyadan passportla gələn [[Yakob Barsimson|Yakob Barsimsondur]].<ref>{{Cite web|first=Yitzchok|last=Levine|date=avqust 3, 2005|title=Glimpses Into American Jewish History (Part 5)|url=http://www.jewishpress.com/page.do/19155/Glimpses_Into_American_Jewish_History_(Part_5).html|archive-url=https://web.archive.org/web/20061018085414/http://www.jewishpress.com/page.do/19155/Glimpses_Into_American_Jewish_History_(Part_5).html|url-status=dead|archive-date=oktyabr 18, 2006|access-date=iyul 11, 2020|work=[[The Jewish Press]]}}</ref> Rusiya çarı [[II Aleksandr|II Aleksandrın]] ölümündən sonra 1881-ci ildən başlayan 36 illik ABŞ-a yəhudi köçünün ən böyük dalğası yaşandı.<ref>''[[Jewish Chronicle]]'', May 6, 1881, cited in Benjamin Blech, ''Eyewitness to Jewish History''</ref> 2012-ci ildə ən böyük yəhudi məzhəbləri [[Ortodoks iudaizm|ortodoks]], [[Haredi iudaizm|haredi]] və [[Mühafizəkar iudaizm|mühafizəkar yəhudilik]] idi.<ref>{{Cite web|title=A 'staggering' 61% of Jewish kids in New York City area are Orthodox, new study finds|url=http://www.timesofisrael.com/new-study-reveals-ny-jewish-population-increasing-diversifying/|date=iyun 13, 2012|access-date=iyul 29, 2020|website=www.timesofisrael.com|publisher=[[The Times of Israel]]|language=en-US}}</ref> [[Reform iudaizm|Reform yəhudi]] icmaları ərazidə üstünlük təşkil edir. ==== İslam ==== [[İslam]] Nyu-York şəhərində Xristianlıq və İudaizmdən sonra üçüncü ən böyük din olaraq yer alır. Hesablamalara görə, şəhərin dövlət məktəblərində oxuyan şagirdlərin 10%-i də daxil olmaqla şəhərdə 600.000 — 1.000.000 arası [[müsəlman]] əhali var.<ref>{{cite news|last1=Grynbaum|first1=Michael M.|last2=Otterman|first2=Sharon|date=mart 4, 2015|title=New York City Adds 2 Muslim Holy Days to Public School Calendar|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2015/03/05/nyregion/new-york-to-add-two-muslim-holy-days-to-public-school-calendar.html?hp&action=click&pgtype=Homepage&module=second-column-region&region=top-news&WT.nav=top-news|access-date=mart 4, 2015}}</ref> ABŞ müsəlmanlarının təqribən 22,3%-i Nyu-York şəhərində yaşayır.<ref>{{Cite web|title=An Impact Report of Muslim Contributions to New York City|url=https://www.ispu.org/wp-content/uploads/2018/08/MAP-NY-Key-Findings-Web.pdf|access-date=noyabr 24, 2021|website=Institute for Social Policy and Understanding}}</ref> Bruklindəki Powers Street məscidi ABŞ-da davamlı olaraq fəaliyyət göstərən ən qədim məscidlərdən biridir və Nyu-York şəhəri və ştatında ilk İslam təşkilatıdır.<ref>{{Cite web|first=Tharik|last=Hussain|author-link=Tharik Hussain|title=How America's oldest mosque was built by Muslims from the Baltic|url=https://www.baltictimes.com/how_america___s_oldest_mosque_was_built_by_muslims_from_the_baltic/|date=May 19, 2016|access-date=iyul 29, 2020|website=www.baltictimes.com|publisher=[[The Baltic Times]]}}</ref><ref>{{Cite web|first=Zuha|last=Siddiqui|date=dekabr 26, 2018|title=America's Oldest Surviving Mosque Is in Williamsburg|url=https://bedfordandbowery.com/2018/12/americas-oldest-surviving-mosque-is-in-williamsburg/|access-date=iyul 29, 2020|website=Bedford + Bowery|language=en-US}}</ref> ==== Hiduizm və digər inanclar ==== Nyu-Yorkdakı bu üç böyük dini qrupdan sonra [[Hinduizm]], [[Buddizm]], [[Siqhizm]], [[Zərdüştilik]] və bir sıra digər dinlər, eləcə də [[ateizm]] gəlir. 2014-cü ildə Nyu-York əhalisinin 24%-inin heç bir dinə mənsub olmadıqları müəyyən edildi; əhalinin 3%-dən bir qədər çoxu isə ateist idi.<ref name="NYCReligion12" /> === Sərvət və gəlir fərqi === Nyu-York şəhəri digər böyük şəhərlər kimi [[Cini indeksi|Cini indeksinə]] əsasən 0,55-lik gəlir fərqinə malikdir.<ref>{{Cite news|last=Honan|first=Katie|date=sentyabr 11, 2019|title=New York City's Income-Inequality Gap Hasn't Changed, Report Says|language=en-US|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/new-york-citys-income-inequality-gap-hasnt-changed-report-says-11568174460|access-date=oktyabr 27, 2020|issn=0099-9660}}</ref> 2014-cü ilin birinci rübündə Nyu-York dairəsində (Manhetten) orta həftəlik əmək haqqı 2.749 dollar təşkil edib ki, bu da ABŞ-ın böyük ştatları arasında ən yüksək məbləği təmsil edir.<ref>{{cite web|date=sentyabr 18, 2014|title=County Employment and Wages Summary|url=http://www.bls.gov/news.release/cewqtr.nr0.htm|access-date=sentyabr 21, 2014|publisher=[[Bureau of Labor Statistics]], [[U.S. Department of Labor]]}}</ref> 2017-ci il etibarıyla Nyu-York şəhərin keçmiş meri [[Mişel Blumberq]] də daxil olmaqla 103 milyarder ilə dünyanın bütün şəhərləri arasında ən çox [[Milyarderlərin siyahısı|milyarderin]] yaşadığı yer idi.<ref>{{cite magazine|title=Michael Bloomberg|url=https://www.forbes.com/profile/michael-bloomberg/|magazine=[[Forbes]]|access-date=fevral 24, 2016}}</ref> Həmçinin 2014-cü ildə ABŞ-ın ən böyük şəhərləri arasında sakinlərin 4,6%-i ilə milyonçuların sayına görə birinci yerdə olub.<ref>{{cite web|last=Wallace|first=Gregory|date=avqust 4, 2014|title=Want to meet a millionaire? Here's where to go|url=https://money.cnn.com/2014/08/04/luxury/most-millionaires-cities/index.html?iid=HP_LN|access-date=avqust 4, 2014|publisher=[[CNN]]}}</ref> Nyu-York sakinlərindən [[gəlir vergisi]] (təxminən 3%) alan ABŞ-ın nisbətən az şəhərlərindən biridir.<ref name="Localities_with_INCOME_tax">{{cite web|last=Moreno|first=Tonya|date=fevral 2, 2017|title=U.S. Cities That Levy Income Taxes|url=https://www.thebalance.com/cities-that-levy-income-taxes-3193246|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170308014312/https://www.thebalance.com/cities-that-levy-income-taxes-3193246|archive-date=mart 8, 2017|access-date=dekabr 20, 2017|publisher=[[The Balance (website)|The Balance]]|quote=Fourteen states and the District of Columbia allow cities, counties, and municipalities to levy their own separate individual income taxes in addition to state income taxes.}}</ref><ref name="NYCTax">{{cite web|title=Personal Income Tax & Non-resident NYC Employee Payments|url=http://www1.nyc.gov/site/finance/taxes/personal-income-tax-and-non-resident-employees.page|access-date=dekabr 19, 2017|publisher=[[New York City Department of Finance]]}}</ref><ref name="NYC_tax_schedule">{{cite web|year=2016|title=New York City tax rate schedule|url=https://www.tax.ny.gov/pdf/current_forms/it/nyc_tax_rate_schedule.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170308234704/https://www.tax.ny.gov/pdf/current_forms/it/nyc_tax_rate_schedule.pdf|archive-date=mart 8, 2017|access-date=dekabr 15, 2017|publisher=[[New York State Department of Taxation and Finance]]}}</ref> 2018-ci ildə Nyu-Yorkda 78.676 [[Evsizlik|evsiz]] var idi.<ref>{{cite news|first=Christopher|last=Brito|date=aprel 23, 2019|access-date=noyabr 21, 2021|title=M&M's. Makeup. Bank receipt. NYC homeless people reveal which items they value the most|work=[[CBS News]]|url=https://www.cbsnews.com/news/homeless-in-new-york-city-homeless-essentials-simon-dolsten-chris-bosler/}}</ref> == İqtisadiyyat == {| class="toc" style="float:right; font-size:90%; text-align:center; margin:1em;" | colspan="6" style="background:tan;" |'''Nyu-Yorkdakı ən böyük ictimai şirkətlər''' (2015-ci ilin gəlirlərinə görə sıralanmışdır) Nyu-York və ABŞ sıralaması ilə |- style="background:#ccc;" |'''NY''' | | style="background:#ccc;" |'''Şirkət''' | | style="background:#ccc;" |'''ABŞ''' |- |1 | |[[Verizon Communications]] | |13 |- |2 | | style="background:#afa;" |[[JPMorgan Chase]] | |23 |- |3 | | style="background:#afa;" |[[Citigroup]] | |29 |- |4 | | style="background:#afa;" |[[MetLife]] | |40 |- |5 | | style="background:#afa;" |[[American International Group]] | |49 |- |6 | |[[Pfizer]] | |55 |- |7 | | style="background:#afa;" |[[New York Life Insurance Company|New York Life]] | |61 |- |8 | | style="background:#afa;" |[[Goldman Sachs]] | |74 |- |9 | | style="background:#afa;" |[[Morgan Stanley]] | |78 |- |10 | | style="background:#afa;" |[[Teachers Insurance and Annuity Association|TIAA]] | |82 |- |11 | | style="background:#afa;" |[[INTL FCStone]] | |83 |- |12 | | style="background:#afa;" |[[American Express]] | |85 |- style="background:lemonchiffon" | colspan="5" |''Hər bir şirkətin gəliri 30 milyard ABŞ dollarını keçib'' |- | colspan="5" style="background:#afa;" |''Yaşıl rənglilər maliyyə xidməti göstərən şirkətlərdir'' |- | colspan="5" |Tam cədvəl: [[:en:Economy of New York City|Nyu-York iqtisadiyyatı]] ([[İngilis dili|ing.]]) |- | colspan="5" |'''Mənbə:''' "Fortune 500"<ref>''[[Fortune (magazine)|Fortune]]'', Volume 173, Number 8 (iyun 15, 2016), p. F-40</ref> |} Nyu-York şəhəri qlobal biznes, ticarət mərkəzləri və qlobal investorlar üçün etibarlı sığınacaqdır.<ref name="NewYorkSafeHaven" /> Şəhər bəzən dünyanın paytaxtı kimi təsvir edilir. Nyu-York dünya miqyasında bank və maliyyə, pərakəndə satış, dünya ticarəti, nəqliyyat, turizm, daşınmaz əmlak, sosial media, ənənəvi media, reklam, hüquq xidmətləri, mühasibatlıq, sığorta, teatr, dəb və ABŞ-da incəsənət mərkəzidir. [[Nyu-York və Nyu-Cersi limanı]] həm də 2017-ci ildə 6,7 milyon TEU-dan çox rekord həcmdə yük daşıyan əsas iqtisadi alətdir.<ref>{{cite web|date=fevral 6, 2018|title=Port of New York and New Jersey Sets New Cargo Volume Record for 2017|url=https://njbmagazine.com/njb-news-now/port-new-york-new-jersey-sets-new-cargo-volume-record-2017/|access-date=oktyabr 19, 2018|publisher=New Jersey Business}}</ref> Bir çox "[[Fortune 500]]" və [[Transmilli şirkət|trasnmilli şirkətlərin]] baş ofisləri Nyu-Yorkda yerləşir.<ref>[https://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2011/cities/ Fortune 500 2011: Cities with most companies]. [[CNNMoney]]. Retrieved iyul 21, 2011; ''[[Fortune (magazine)|Fortune]]'', Vol. 163, no. 7 (May 23, 2011), p. F-45</ref> Şəhərdə özəl sektorun hər on iş yerindən biri xarici şirkətdir.<ref>{{cite news|last=Wylde|first=Kathryn|date=yanvar 23, 2006|title=Keeping the Economy Growing|work=[[Gotham Gazette]]|url=http://www.gothamgazette.com/article/fea/20060123/202/1727|url-status=dead|access-date=sentyabr 1, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081006220133/http://www.gothamgazette.com/article/fea/20060123/202/1727|archive-date=oktyabr 6, 2008}}</ref> Nyu-York şəhəri kapital, biznes və turist sayına görə dünya şəhərləri arasında birinci yerdədir.<ref>{{cite news|last=Kennedy|first=Simon|date=aprel 13, 2014|title=Beijing Breaks into Top Ten in Rankings by A.T. Kearney|website=[[Bloomberg.com]]|url=https://www.bloomberg.com/news/2014-04-13/beijing-breaks-into-top-ten-in-rankings-by-a-t-kearney.html|access-date=aprel 13, 2014|publisher=[[Bloomberg L.P]]}}</ref><ref>{{cite news|last=Kaske|first=Michelle|archive-url=https://web.archive.org/web/20120312173905/http://www.bloomberg.com/news/2012-03-12/new-york-city-tops-global-competitiveness-london-is-no-2-economist-says.html|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2012-03-12/new-york-city-tops-global-competitiveness-london-is-no-2-economist-says|title=New York City Tops Global Competitiveness Rankings, Economist Report Says|publisher=[[Bloomberg L.P.]]|date=mart 12, 2012|archive-date=mart 12, 2012|access-date=fevral 9, 2017}}</ref> Şəhərdəki [[Reklam|reklam sənayesi]] əsasən [[Medison Avenyu|Medison Avenyuda]] qabarıqdır.<ref name="MadisonAveMetonym" /> Şəhərin [[Dəb|dəb sənayesi]] təxminən 180.000 işçini illik 11 milyard dollar maaşla təmin edir.<ref>{{cite news|last=Fermino|first=Jennifer|date=fevral 7, 2014|title=Mayor de Blasio announces $3M in grants for New York City's fashion industry|newspaper=[[Daily News (New York)|Daily News]]|location=New York|url=http://www.nydailynews.com/news/politics/de-blasio-announces-3m-grants-city-fashion-industry-article-1.1605556|url-status=live|access-date=fevral 11, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20171011005433/http://www.nydailynews.com/news/politics/de-blasio-announces-3m-grants-city-fashion-industry-article-1.1605556|archive-date=oktyabr 11, 2017}}</ref> Digər mühüm sektorlara tibbi tədqiqat və texnologiya, qeyri-kommersiya institutları və universitetlər daxildir. Şəhərdə istehsal bir qədər zəifdir. Geyim, tekstil, aksesuar sənayesində 1950-ci illərdə 323.000-dən çox işçi işləyirdi. Bu say baxmayaraq ki, artırılmağa səy göstərilsə də, 2015-ci ildə 23.000 olmuşdur.<ref>{{cite news|first=Winnie|last=Hu|date=fevral 7, 2017|title=New York Tries to Revive Garment Industry, Outside the Garment District|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2017/02/07/nyregion/new-york-garment-industry-brooklyn.html|access-date=noyabr 23, 2021}}</ref> Qida emalı 19.000-dən çox işçisi ilə 5 milyard dollarlıq sənayedir. Şokolad hər il 234 milyon dollara qədər ixracla Nyu-Yorkun aparıcı xüsusi qida ixracatıdır.<ref name="food manufacturing">{{cite web|date=fevral 2007|title=More Than a Link in the Food Chain|url=http://www.nyc.gov/html/imb/downloads/pdf/more_than_link_food_chain.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080831013513/http://www.nyc.gov/html/imb/downloads/pdf/more_than_link_food_chain.pdf|archive-date=avqust 31, 2008|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=The Mayor's Office for Industrial and Manufacturing Business}}</ref> Sahibkarlar 2014-cü ildə Bruklində "Şokolad rayonu" təşkil ediblər.<ref>{{cite web|last=Potkewitz|first=Hilary|date=noyabr 16, 2014|title='Chocolate district' in the making in Brooklyn|url=http://www.crainsnewyork.com/article/20141117/REAL_ESTATE/311169989/-chocolate-district-in-the-making-in-brooklyn|access-date=dekabr 15, 2014|publisher=[[Crain Communications Inc]]}}</ref> Həmçinin dünyanın ən böyük şokolad istehsalçılarından biri olan "[[Godiva]]"nın baş ofisi Manhettendədir.<ref>{{cite web|title=Godiva Chocolatier Inc. Company Information|url=http://www.hoovers.com/company-information/cs/company-profile.GODIVA_CHOCOLATIER_INC.f6ceb3a3c848ccc7.html|access-date=yanvar 9, 2015|publisher=[[D&B Hoovers|Hoover's Inc]]}}</ref> === Uoll-Strit === {{Əsas|Uoll-Strit}} [[Fayl:New_York_Stock_Exchange_August_2017_02.jpg|thumb|[[Nyu-York Fond Birjası]] listinq şirkətlərinin bazar kapitallaşmasına görə dünyanın ən böyük fond birjasıdır.<ref>{{cite web|title=The NYSE Makes Stock Exchanges Around The World Look Tiny|website=[[Business Insider]]|url=http://www.businessinsider.com/global-stock-market-capitalization-chart-2014-11?IR=T|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170126114852/http://www.businessinsider.com/global-stock-market-capitalization-chart-2014-11?IR=T|archive-date=yanvar 26, 2017|access-date=mart 26, 2017}}</ref><ref>{{cite web|first=Sheila|last=Mason|title=Is the New York Stock Exchange the Largest Stock Market in the World?|url=http://finance.zacks.com/new-york-stock-exchange-largest-stock-market-world-5426.html|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20170126160825/http://finance.zacks.com/new-york-stock-exchange-largest-stock-market-world-5426.html|archive-date=yanvar 26, 2017|access-date=mart 26, 2017|publisher=Zacks Investment Research}}</ref> Belə ki 2018-ci ilin aprelində 23,1 trilyon ABŞ dolları səviyyəsində olmuşdur.<ref name="Largest stock markets in the world">{{cite web|title=Largest stock exchange operators worldwide as of aprel 2018, by market capitalization of listed companies (in trillion U.S. dollars)|url=https://www.statista.com/statistics/270126/largest-stock-exchange-operators-by-market-capitalization-of-listed-companies/|archive-url=https://web.archive.org/web/20190322142648/https://www.statista.com/statistics/270126/largest-stock-exchange-operators-by-market-capitalization-of-listed-companies/|archive-date=mart 22, 2019|access-date=fevral 18, 2019|publisher=[[Statista]]}}</ref> Şəkildəki birjanın [[Uoll-Strit|Uoll-Stritdəki]] binasıdır.]] ABŞ-ın [[Maliyyə|maliyyə sənayesinin]] baş qərərgahı [[Uoll-Strit]] Nyu-York şəhərində yerləşir. Şəhərin qiymətli kağızlar sənayesi şəhərin maliyyə sektorunun ən böyük seqmentini formalaşdırmağa davam edir. Bir çox böyük maliyyə şirkətlərinin baş ofisi Nyu-Yorkda yerləşir və şəhər həm də artan sayda maliyyə [[startap]] şirkətlərinə ev sahibliyi edir. Həm ümumi orta gündəlik ticarət həcmi, həm də ümumi bazar kapitallaşması baxımından müvafiq olaraq, dünyanın ən böyük [[Fond birjası|fond birjaları]] — [[Nyu-York Fond Birjası]], [[Uoll-Strit 11]] və [[NASDAQ]] Aşağı Manhettendə yerləşir.<ref name="NYSElargest">{{cite web|title=NYSE Listings Directory|url=https://www.nyse.com/about/listed/lc_ny_overview.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20130621174531/http://www.nyse.com/about/listed/lc_ny_overview.html|archive-date=iyun 21, 2013|access-date=iyun 23, 2014|publisher=[[New York Stock Exchange]]}}</ref><ref name="NYSEhighestcap">{{cite web|title=2013 WFE Market Highlights|url=http://www.world-exchanges.org/files/2013_WFE_Market_Highlights.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20140327112731/http://www.world-exchanges.org/files/2013_WFE_Market_Highlights.pdf|date=yanvar 28, 2014|archive-date=mart 27, 2014|access-date=iyul 20, 2014|publisher=[[World Federation of Exchanges]]}}</ref> 2012-ci ildə Uoll-Stritdə investisiya bankçılığının dəyəri təxminən 40 milyard dollar idi.<ref>{{cite web|last1=Choudhury|first1=Ambereen|last2=Martinuzzi|first2=Elisa|last3=Moshinsky|first3=Ben|date=noyabr 26, 2012|title=London Bankers Bracing for Leaner Bonuses Than New York|url=https://www.bloomberg.com/news/2012-11-27/london-bankers-bracing-for-leaner-bonuses-than-new-york.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140804110946/http://www.bloomberg.com/news/2012-11-27/london-bankers-bracing-for-leaner-bonuses-than-new-york.html|archive-date=avqust 4, 2014|access-date=iyul 20, 2014|publisher=[[Bloomberg L.P.]]}}</ref><ref>{{cite web|date=mart 11, 2015|title=DiNapoli: Wall Street Bonuses Edge Up in 2014|url=https://www.osc.state.ny.us/press/releases/mar15/031115.htm|access-date=iyul 15, 2015|publisher=Office of the [[New York State Comptroller]]}}</ref> Nyu-York şəhəri [[ABŞ iqtisadiyyatı|ABŞ iqtisadiyyatının]] qlobal mərkəzi olaraq qalır.<ref name="CNY2007">{{cite report|url=http://www.nyc.gov/html/om/pdf/ny_report_final.pdf|title=Sustaining New York's and the US' Global Financial Services Leadership|publisher=[[New York City Economic Development Corporation]]|access-date=iyul 19, 2015}}</ref><ref>{{cite web|date=iyun 2013|title=Total debt securities|url=http://www.bis.org/statistics/r_qa1306_hanx18.pdf|access-date=iyul 19, 2015|publisher=[[Bank for International Settlements]]}}</ref> Baş ofisi Manhettendə yerləşən bir neçə investisiya bankı və investisiya menecerləri digər qlobal maliyyə mərkəzlərinin mühüm iştirakçılarıdır.<ref name="CNY2007" /> Nyu-York həm də ABŞ-ın əsas [[Kommersiya bankı|kommersiya bank]] mərkəzidir.<ref>{{cite news|last=Chaudhuri|first=Saabira|date=sentyabr 15, 2014|title=Ranking the Biggest U.S. Banks: A New Entrant in Top 5|newspaper=[[The Wall Street Journal]]|url=https://blogs.wsj.com/moneybeat/2014/09/15/ranking-the-biggest-u-s-banks-a-new-entrant-in-top-5/|access-date=iyul 19, 2015}}</ref> Dünyanın ən böyük [[Media konqlomeratı|media konqlomeratlarının]] çoxu da bu şəhərdə yerləşir. Manhettendə 2018-ci ildə 46,5 milyon m<sup>2</sup>-dən çox ərazini əhatə edən ofis sahəsi vardı.<ref name="ManhattanOfficeSpace">{{cite web|first=Cynthia|last=Foster|date=dekabr 7, 2018|title=Q3 2018 U.S. Office Market Outlook|url=https://www2.colliers.com/en/Research/2018-Q3-US-Office-Market-Outlook-Report|access-date=aprel 13, 2019|publisher=[[Colliers International]]}}</ref> Bu da onu ABŞ-ın ən böyük ofis bazarı edir.<ref>{{cite web|title=Understanding The Manhattan Office Space Market|url=http://www.officespaceseeker.com/manhattan-office-space-market.html|access-date=iyul 20, 2014|publisher=Officespaceseeker.com|archive-date=iyul 13, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140713071533/http://www.officespaceseeker.com/manhattan-office-space-market.html|url-status=dead}}</ref> [[Midtaun Manhetten]] isə 37,2 milyon m<sup>2</sup>-lik ofis ərazisi ilə dünyanın ən böyük mərkəzi biznes rayonudur.<ref>{{cite web|title=Marketbeat United States CBD Office Report 2Q11|url=http://www.cushwake.com/cwmbs2q11/PDF/off_us_cbd_2q11.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20130508231043/http://www.cushwake.com/cwmbs2q11/PDF/off_us_cbd_2q11.pdf|archive-date=May 8, 2013|access-date=iyul 20, 2014|publisher=[[Cushman & Wakefield|Cushman & Wakefield, Inc]]}}</ref> === Texnologiya === Mərkəzi Nyu-Yorkda yerləşən "[[Silicon Alley]]" [[internet]], [[sosial media]], [[maliyyə]], [[kriptovalyuta]], [[telekommunikasiya]], [[biotexnologiya]] və digər mövzuları əhatə edən sferaya çevrilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.businessinsider.com/silicon-alley-100-2013-2013-10?op=1|title=SA 100 2013: The Coolest People In New York Tech|first1=Megan Rose|last1=Dickey|first2=Jillian|last2=D'Onfro|website=[[Business Insider]]|date=oktyabr 24, 2013|access-date=iyul 30, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140722170340/http://www.businessinsider.com/silicon-alley-100-2013-2013-10?op=1|archive-date=iyul 22, 2014|url-status=live}}</ref> Nyu-Yorkda və regionda yüksək texnologiyalı [[startap]] şirkətlərinin sayı və məşğulluq artmağa davam edir. [[Texnologiya]] sektoru 2010-cu ildən şəhərin iqtisadiyyatında daha çox paya sahibdir.<ref name="TechNYC1">{{cite news|first1=Ben|last1=Casselman|first2=Keith|last2=Collins|first3=Karl|last3=Russell|date=fevral 15, 2019|title=Even Without Amazon, Tech Could Keep Gaining Ground in New York|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/interactive/2019/02/15/business/economy/nyc-tech-startups-amazon.html|access-date=fevral 16, 2019}}</ref> [[Tech:NYC]] şirkəti 2016-cı ildə təsis edilmişdir. Şirkət qeyri-kommersiya təşkilatı olub, əsas məqsədi Nyu-Yorkda texnologiya şirkətlərinin artmasını və şəhərin inkişafını təmin etməkdir.<ref>{{cite news|first=Jonathan|last=Schieber|date=May 24, 2017|title=A Year After its Launch, TechNYC Has Become a Force in New York Politics|work=[[TechCrunch]]|url=https://techcrunch.com/2017/05/24/a-year-after-its-launch-technyc-has-become-a-force-in-new-york-politics/|access-date=mart 15, 2019}}</ref> Nyu-Yorkda [[biotexnologiya]] sektoru da şəhərin akademik elmi tədqiqatları və maliyyə dəstəyi ilə davamlı inkişaf edir.<ref>{{cite news|last=Pérez-Peña|first=Richard|date=dekabr 19, 2011|title=Cornell Alumnus Is Behind $350 Million Gift to Build Science School in City|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2011/12/20/nyregion/cornell-and-technion-israel-chosen-to-build-science-school-in-new-york-city.html?scp=3&sq=cornell&st=cse|access-date=avqust 1, 2014}}</ref><ref>{{cite web|last=Ju|first=Anne|date=dekabr 19, 2011|title='Game-changing' Tech Campus Goes to Cornell, Technion|url=https://news.cornell.edu/stories/2011/12/nyc-chooses-cornell-technion-build-tech-campus|access-date=avqust 1, 2014|publisher=[[Cornell University]]}}</ref><ref>{{cite news|last=Morris|first=Keiko|date=iyul 28, 2014|title=Wanted: Biotech Startups in New York City: The Alexandria Center for Life Science Looks to Expand|newspaper=[[The Wall Street Journal]]|url=https://online.wsj.com/articles/wanted-biotech-startups-in-new-york-city-1406603189|access-date=avqust 1, 2014}}</ref> === Daşınmaz əmlak === [[Fayl:Time_Warner_Center_May_2010.JPG|alt=|thumb|226x226px|[[:en:Deutsche Bank Center|Deutsche Bank Center]]]] [[Daşınmaz əmlak]] şəhər iqtisadiyyatında əsas gücdür. Belə ki 2017-ci ildə Nyu-York şəhərinin daşınmaz əmlakının ümumi dəyəri 1,072 trilyon ABŞ dolları dəyərində qiymətləndirilib ki, bu da əvvəlki illə müqayisədə 10,6% artım deməkdir.<ref name="NYC real estate">{{cite news|url=https://www1.nyc.gov/assets/finance/downloads/pdf/press_release/fy2017_tentative_assessment_roll.pdf|title=Department of Finance Publishes Fiscal Year 2017 Tentative Assessment Roll|publisher=[[New York City Department of Finance]]|date=yanvar 15, 2016|access-date=noyabr 26, 2021|quote=Today, Jacques Jiha, Commissioner for the Department of Finance, announced the publication of the Tentative Property Assessment Roll for fiscal year 2017, which shows the total Market Value for the upcoming year at about $1.072&nbsp;trillion, an increase of $102.5&nbsp;billion, or 10.6 percent from the 2016 Fiscal Year.}}</ref> [[Tayms Vorner Senter|Deutsche Bank Center]] 2006-cı ildə 1,1 milyard ABŞ dolları ilə şəhərdə siyahıya alınmış ən yüksək bazar dəyəri olan əmlakdır.<ref name="NYC real estate" /> Nyu-York şəhəri ölkənin və dünyanın ən qiymətli daşınmaz əmlakına ev sahibliyi edir. [[Park-Avenyu]] 450 2 iyul 2007-ci ildə 510 milyon dollara, hər kvadrat metr üçün təxminən 17.104 dollara satıldı.<ref>{{cite web|last=Quirk|first=James|title=Bergen offices have plenty of space|url=http://www.northjersey.com/page.php?qstr=eXJpcnk3ZjczN2Y3dnFlZUVFeXk4NDImZmdiZWw3Zjd2cWVlRUV5eTcxNjI5NzEmeXJpcnk3ZjcxN2Y3dnFlZUVFeXkyMg==|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20071222235142/http://www.northjersey.com/page.php?qstr=eXJpcnk3ZjczN2Y3dnFlZUVFeXk4NDImZmdiZWw3Zjd2cWVlRUV5eTcxNjI5NzEmeXJpcnk3ZjcxN2Y3dnFlZUVFeXkyMg%3D%3D|archive-date=dekabr 22, 2007|work=[[The Record (Bergen County)]]|publisher=[[North Jersey Media Group]]|date=iyul 5, 2007|access-date=iyul 5, 2007|quote=On Monday, a 26-year-old, 33-story office building at 450 Park Ave. sold for a stunning $1,589 per square foot, or about $510&nbsp;million. The price is believed to be the most ever paid for a U.S. office building on a per-square-foot basis. That broke the previous record—set four weeks earlier—when 660 Madison Ave. sold for $1,476 a square foot.}}</ref> Midtaun Manhettendə yerləşən [[Faytay Avenyu|Fifth Avenue]] 2017-ci ildə hər kvadrat metrinə 32.000 dollar olmaqla dünyanın ən yüksək pərakəndə satış qiyməti adını aldı.<ref>{{cite news|first=Janette|last=Sadik-Khan|date=yanvar 9, 2017|title=A plea for Fifth Avenue|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2017/01/09/opinion/a-plea-for-fifth-avenue.html|access-date=yanvar 9, 2017}}</ref> 2019-cu ildə ABŞ-da indiyə qədər ən bahalı ev satışı Manhettendə 238 milyon dollar satış qiyməti ilə, üzü [[Sentral park|Sentral parka]] baxan 2.200 m<sup>2</sup>-lik [[penthaus mənzil]] ilə baş tutdu.<ref>{{cite news|url=https://www.bloomberg.com/news/videos/2019-01-29/hedge-fund-billionaire-ken-griffin-buys-america-s-most-expensive-home-video|title=Hedge Fund Billionaire Ken Griffin Buys America's Most Expensive Home|access-date=fevral 16, 2019|date=yanvar 30, 2019|publisher=[[Bloomberg News]]}}</ref> === Turizm === [[Fayl:1_times_square_night_2013.jpg|alt=|left|thumb|229x229px|[[Tayms-skver|Tayms meydanı]] [[Brodvey teatrı|Brodvey teatrının]] media mərkəzidir. O, həmçinin illik 50 milyon turist ilə dünyanın ən yüksək illik ziyarətçi sayına sahib turistik məkanıdır.<ref name="Ann Shields" />]] [[Turizm]] 2017-ci ildə 62,8 milyon ziyarətçi qəbul edən Nyu-York şəhəri üçün mühüm sənayedir.<ref name="NYCTouristCount">{{cite web|date=mart 20, 2018|title=Mayor De Blasio And NYC & Company Announce NYC Welcomed Record 62.8 Million Visitors in 2017|url=https://business.nycgo.com/press-and-media/press-releases/articles/post/mayor-de-blasio-and-nyc-company-announce-nyc-welcomed-record-628-million-visitors-in-2017/|access-date=aprel 4, 2018|publisher=[[NYC & Company|NYC & Company, Inc]]}}</ref> Bu sənaye 2014-cü ildə şəhərə 61,3 milyard dollarla əvvəlki illərinkindən daha yüksək iqtisadi töhfə verib.<ref name="NYCTouristCount" /> Nyu-Yorka təqribən 12 milyon ziyarətçi ABŞ-dan kənardan gəlmişdir, əsas ölkələr Birləşmiş Krallıq, Kanada, Braziliya və Çindir. [[Fayl:I_Love_New_York.svg|alt=|thumb|190x190px|1977-ci ildə [[Milton Qleyzer|Milton Glaser]] tərəfindən hazırlanmış "[[I Love New York]]" loqosu]] "[[I Love New York]]" (I <span style="color:red;">❤</span> NY) həm loqo, həm də mahnı olub reklam kampaniyasının əsasını təşkil edir və 1977-ci ildən Nyu-Yorkda turizmi təşviq etmək və Nyu-York ştatını tanıtmaq üçün istifadə edilir.<ref>{{cite web|url=http://www.believermag.com/issues/200309/?read=interview_glaser|archive-url=https://web.archive.org/web/20150619204157/http://www.believermag.com/issues/200309/?read=interview_glaser|title=Chip Kidd talks with Milton Glaser|work=[[The Believer (magazine)|The Believer]]|date=sentyabr 2003|access-date=iyul 8, 2015|archive-date=iyun 19, 2015}}</ref> [[Empire State Development Corporation|New York State Empire State Development]] şirkətinə məxsus bu loqoya şəhər və ştat boyu mağazalarda və müxtəlif yerlərdə rast gəlinir, bunların bəziləri lisenziyalı olsa da, bir çoxu lisenziyalı deyil.<ref>{{cite web|date=sentyabr 26, 2013|title=I Love New York Logo|url=http://www.nysl.nysed.gov/emblems/iluvny.htm|access-date=iyul 8, 2015|publisher=[[New York State Education Department]]|archive-date=sentyabr 6, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150906091226/http://www.nysl.nysed.gov/emblems/iluvny.htm|url-status=dead}}</ref> Manhettendə əsas turistik yerlərə [[Tayms-skver]]; [[Brodvey teatrı|Broadway theater]]; [[Empayr Steyt Bildinq]]; [[Azadlıq heykəli]]; [[Ellis (ada)|Ellis adası]]; [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Qərargahı|BMT-nin Baş Qərərgahı]]; [[Dünya Ticarət Mərkəzi (2001-ci ildən)|Dünya Ticarət Mərkəzi]] ([[11 sentyabr milli muzeyi]] və [[Dünya Ticarət Mərkəzi 1]] daxil olmaqla); [[Metropoliten muzeyi]] kimi muzeylər; [[Sentral park]] və [[Vaşinqton-skver park|Vaşinqton-skver parkı]] kimi yaşıllıqlar; [[Stounvoll-inn|Stonewall Inn]]; [[Rokfeller Mərkəzi]]; etnik məhəllələr, o cümlədən, [[Çaynataun (Manhetten)|Manhattan Chinatown]], [[Koreyataun (Manhetten)|Koreatown]], [[Curry Hill]], [[Harlem]], [[Spanish Harlem]], [[Little Italy]] və [[Little Australia, Manhattan|Little Australia]]; [[Faytfay-avenyu|Fifth]] və [[Madison-avenyu|Madison]] prospektləri boyunca lüks alış-veriş mərkəzləri; [[Qrinvillicdə]] keçirilən [[Hellouin]] kimi tədbirlər; [[Bruklin körpüsü]]; [[Macy's Thanksgiving Day Parade]]; [[Rokfeller Mərkəzində Milad ağacı|Rockefeller Center Christmas Tree]]; [[Müqəddəs Patrik Günü]]; qış aylarında Sentral parkda konkisürmə kimi mövsümi fəaliyyətlər; [[Tribeka kinofestivalı|Tribeca kinofestivalı]] və Sentral parkda keçirilən pulsuz şoular daxildir.<ref>{{cite web|title=Nyu-Yorkda görməli yerlər|url=https://www.pinterest.com/fiontain/places-to-visit-in-new-york-city/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150215171618/https://www.pinterest.com/fiontain/places-to-visit-in-new-york-city/|archive-date=15 fevral 2015|access-date=14 fevral 2015|work=[[Pinterest]]}}</ref> Manhettendən kənardakı görməli yerlərə isə etnik məhəllələr; [[Flaşinq Meadous-Korona park|Flushing Meadows-Corona Park]] və Kuinsdəki [[Unisfera|Unisphere]]; [[Bronks zooparkı]]; Bruklindəki [[Koney-Aylend|Coney Island]] və Bronksda yerləşən [[Nyu-York Nəbatat bağı]] daxildir. Manhettendə 2013-cü ilə nisbətən 10% artımla 2014-cü ildə təxminən 90.000 otel otağı var idi.<ref>{{cite web|last=Dailey|first=Jessica|date=oktyabr 9, 2013|title=Number Of Manhattan Hotel Rooms To Increase 10% In 2014|url=http://ny.curbed.com/archives/2013/10/09/number_of_manhattan_hotel_rooms_to_increase_10_in_2014.php|access-date=oktyabr 6, 2014|work=[[Curbed]]}}</ref> 2014-cü ilin oktyabrında Çin şirkəti [[Anbang]] Nyu-Yorkda yerləşən [[Voldorf-Astoriya|Waldorf Astoria]] otelini 1,95 milyard ABŞ dollarına satın aldı və bu, dünyada indiyə qədər satılan ən bahalı otel deməkdir.<ref>{{cite web|last=Frank|first=Robert|date=oktyabr 6, 2014|title=Waldorf becomes most expensive hotel ever sold: $1.95 billion|url=https://www.cnbc.com/id/102062617#.|access-date=oktyabr 6, 2014|publisher=[[CNBC]]}}</ref> === Media və əyləncə === [[Fayl:Rockefeller_Center_2_(New_York)_(44331718505).jpg|thumb|[[NBC Studios (Nyu-York)|NBC Studios]]-un ofisi [[Rokfeller Mərk|Rokfeller Mərkəzində]] yerləşir.]] Nyu-York şəhəri dünyanın media paytaxtı kimi təsvir edilir.<ref>{{cite web|url=https://www.statista.com/chart/3299/new-york-is-the-worlds-media-capital/|title=New York Is The World's Media Capital|first=Felix|last=Richter|publisher=[[Statista]]|date=mart 11, 2015|access-date=dekabr 21, 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.lgbtqnation.com/2017/05/first-nyc-pridefest-will-televised/|title=ABC will broadcast New York's pride parade live for the first time|first=Dawn|last=Ennis|publisher=[[LGBTQ Nation]]|date=May 24, 2017|access-date=dekabr 21, 2020|quote=Never before has any TV station in the entertainment and news media capital of the world carried what organizer boast is the world’s largest Pride parade live on TV.}}</ref> Şəhər ABŞ [[Əyləncə|əyləncə sənayesi]] üçün mühüm yerdir, orada bir çox filmlər, teleseriallar, kitablar və digər media işləri nümayiş edilir.<ref>{{cite news|last=Santora|first=Marc|date=fevral 26, 2014|title=Four Marvel TV Shows to Film in New York|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2014/02/27/arts/television/marvel-and-disney-to-film-daredevil-and-3-other-netflix-shows-in-new-york-city.html|access-date=fevral 27, 2014}}</ref> 2012-ci ildən Nyu-York ABŞ-da kino və televiziya istehsalı üzrə ikinci ən böyük mərkəzdir; ildə 200-ə yaxın bəddi film istehsal edilir və bu sektorda 130.000 nəfər işləyir. Film sənayesi Nyu-Yorkda böyüməyə davam edir, 2015-ci ildə şəhərin iqtisadiyyatına 9 milyard ABŞ dolları töhfə verib.<ref>{{cite web|date=oktyabr 15, 2015|title=Mayor De Blasio Announces Increased Growth of New York City's Entertainment Industry Brings $8.7&nbsp;billion into the Local Economy|url=http://www1.nyc.gov/site/mome/news/bcg-announcement.page|access-date=aprel 10, 2016|publisher=City of New York [[Mayor's Office of Film, Theatre & Broadcasting|Mayor's Office of Media and Entertainment]]}}</ref> Nyu-York həcminə görə [[müstəqil film]] istehsalında dünya lideridir; bütün ABŞ müstəqil filmlərinin üçdə biri orada istehsal edilir.<ref>{{cite web|title=New York Film Academy, New York City|url=http://www.nyfa.edu/filmschools/newyork.php|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120126210946/http://www.nyfa.edu/filmschools/newyork.php|archive-date=yanvar 26, 2012|access-date=fevral 8, 2012|publisher=[[New York Film Academy]]}}</ref><ref name="NYC Media">{{cite web|year=2005|title=Request for Expressions of Interest|url=http://www.govisland.com/PDFs/RFEI/RFEI.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080802030053/http://www.govisland.com/PDFs/RFEI/RFEI.pdf|archive-date=avqust 2, 2008|access-date=fevral 11, 2014|publisher=[[Governors Island|Governors Island Preservation and Education Corporation]]}}</ref> Müstəqil Kommersiya İstehsalçıları Assosiasiyası da Nyu-Yorkda yerləşir.<ref>{{cite web|title=AICP Staff & National Offices|url=http://www.aicp.com/#/about_aicp/staff/|access-date=fevral 8, 2012|publisher=[[Association of Independent Commercial Producers]]}}</ref> Təkcə 2014-cü ilin ilk beş ayında Nyu-Yorkda televiziya çəkilişləri rekord səviyyəni keçdi.<ref>{{cite web|last=Goundry|first=Nick|date=iyun 25, 2014|title=New York surpasses Los Angeles for TV drama pilot filming|url=http://www.thelocationguide.com/blog/2014/06/ng-filming-on-location-new-york-surpasses-los-angeles-for-tv-drama-pilot-filming/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160913002604/http://www.thelocationguide.com/blog/2014/06/ng-filming-on-location-new-york-surpasses-los-angeles-for-tv-drama-pilot-filming/|archive-date=sentyabr 13, 2016|access-date=sentyabr 20, 2014|publisher=The Location Guide}}</ref> Nyu-York hətta 2014-cü ildə [[Los-Anceles|Los-Ancelesi]] geridə qoydu.<ref>{{cite web|last=Goundry|first=Nick|date=iyun 6, 2014|title=New York half-year location filming surpasses record for whole of 2013|url=http://www.thelocationguide.com/blog/2014/06/ng-filming-incentives-new-york-half-year-location-filming-surpasses-record-for-whole-of-2013/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160913062834/http://www.thelocationguide.com/blog/2014/06/ng-filming-incentives-new-york-half-year-location-filming-surpasses-record-for-whole-of-2013/|archive-date=sentyabr 13, 2016|access-date=sentyabr 20, 2014|publisher=The Location Guide}}</ref> [[Fayl:Times_Square_Studios_-_GMA_(48105884053).jpg|left|thumb|181x181px|[[Times Square Studios]] "[[Good Morning America]]" səhər proqramının studiyası]] Nyu York həm də reklam, musiqi, qəzet, rəqəmsal media və nəşriyyat sənayesi üçün mərkəzdir və eyni zamanda Şimali Amerikanın ən böyük media bazarıdır.<ref>{{cite press release|title=Tampa Bay 12th Largest Media Market Now|publisher=Tampa Bay Partnership|date=avqust 26, 2005|url=http://www.tampabay.org/press.asp?rls_id=991&|access-date=sentyabr 1, 2008|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080928205103/http://www.tampabay.org/press.asp?rls_id=991&|archive-date=sentyabr 28, 2008}}</ref> Şəhərdəki bəzi media [[Konqlomerat|konqlomeratlarına]] [[Time Warner]], [[Thomson Reuters Corporation]], [[Associated Press]], [[Bloomberg L.P.]],[[News Corporation (1980–2013)|News Corporation]], [[The New York Times Company]], [[NBCUniversal]], [[Hearst Corporation]], [[AOL]] və [[Viacom (2005–present)|Viacom]] daxildir. Dünyanın ən böyük səkkiz qlobal reklam agentliyi şəbəkəsindən yeddisinin baş ofisi Nyu Yorkda yerləşir.<ref>{{cite web|url=http://adage.com/datacenter/datapopup.php?article_id=116384|archive-url=https://web.archive.org/web/20070602212322/http://adage.com/datacenter/datapopup.php?article_id=116384|title=Top 10 Consolidated Agency Networks: Ranked by 2006 Worldwide Network Revenue|work=[[Advertising Age]]|access-date=iyun 8, 2007|archive-date=iyun 2, 2007}}</ref> Ən böyük üç [[Səsyazma şirkəti|səsyazma şirkətinin]] baş ofisi də Nyu Yorkdadır: [[Sony Music Entertainment]] və [[Warner Music Group]]. Həmçinin [[Universal Music Group]]-un da Nyu-Yorkda ofisləri var. [[Sosial media]] müəssisələri şəhərin media sferasına daha mühüm təsir göstərir. Şəhərdə 200-dən çox qəzet və 350 jurnalın ofisi var.<ref name="NYC Media" /> Nəşriyyat sənayesində təxminən 25.000 işçi çalışır.<ref>{{cite web|title=Media and Entertainment|url=http://www.nycedc.com/Web/NYCBusinessClimate/IndustryOverviews/MediaEntertainment/MediaEntertainment.htm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080128210353/http://www.nycedc.com/Web/NYCBusinessClimate/IndustryOverviews/MediaEntertainment/MediaEntertainment.htm|archive-date=yanvar 28, 2008|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=[[New York City Economic Development Corporation]]}}</ref> ABŞ-da ən çox [[Tiraj|tirajla]] çıxan üç milli gündəlik qəzetdən ikisi Nyu-Yorkda nəşr olunur: "[[Wall Street jurnalı|The Wall Street Journal]]" və [[jurnalistika]] üzrə ən çox [[Pulitser mükafatı|"Pulitser" mükafatı]] qazanan və ABŞ mediasının "rekord qəzeti" hesab edilən "[[The New York Times]]".<ref>{{cite news|url=https://www.cnn.com/videos/business/2021/03/21/chung-media-was-miserably-late-to-covering-anti-asian-hate.cnn|title=Chung: Media was 'miserably late' to covering anti-Asian hate|publisher=[[CNN Business]]|access-date=aprel 10, 2021}}</ref> Şəhərdəki [[tabloid]] qəzetlərə 1919-cu ildə [[Cozef Medill Piterson]] tərəfindən əsası qoyukmuş "[[New York Daily News]]"<ref>{{cite encyclopedia|url=https://www.britannica.com/EBchecked/topic/412434/New-York-Daily-News|title=New York Daily News (American newspaper)|encyclopedia=[[Britannica.com]]|access-date=May 4, 2013}}</ref> və 1801-ci ildə [[Aleksandr Hamilton|Aleksander Hamiltonun]] yaratdığı "[[New York Post|The New York Post]]" aiddir.<ref>Allan Nevins, ''The Evening Post: Century of Journalism'', Boni and Liveright, 1922, p. 17.</ref> Şəhərdə həm də 40-dan çox dildə 270 qəzet və jurnal nəşr olunan geniş etnik mətbuat var.<ref>{{cite magazine|date=iyul 10, 2002|title=Ethnic Press Booms in New York City|url=http://www.editorandpublisher.com/eandp/news/article_display.jsp?vnu_content_id=1538594|magazine=[[Editor & Publisher]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20080630003615/http://www.editorandpublisher.com/eandp/news/article_display.jsp?vnu_content_id=1538594|archive-date=iyun 30, 2008|access-date=sentyabr 1, 2008|url-status=dead}}</ref> "[[El Diario La Prensa]]" şəhərdəki ən böyük və ölkədəki ən qədim [[İspan dili|ispan dilli]] gündəlik nəşrdir.<ref>{{cite web|date=iyul 27, 2005|title=el Diario/La Prensa: The Nation's Oldest Spanish-Language Daily|url=http://news.newamericamedia.org/news/view_article.html?article_id=e4526a43cc213775795cc84762fce768|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080522105604/http://news.newamericamedia.org/news/view_article.html?article_id=e4526a43cc213775795cc84762fce768|archive-date=May 22, 2008|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=[[New America Media]]}}</ref> Harlemdə nəşr olunan "[[New York Amsterdam News|The New York Amsterdam News]]" məşhur afroamerikalı qəzetidir. Tarixən ABŞ-ın ən böyük alternativ qəzeti olan "[[The Village Voice]]" 2017-ci ildə çap nəşri dayandıracağını və tam rəqəmsal müəssisəyə keçəcəyini bildirdi.<ref name="VillageVoiceDigital">{{cite news|first1=John|last1=Leland|author-link1=John Leland (journalist)|author-link2=Sarah Maslin Nir|first2=Sarah Maslin|last2=Nir|date=avqust 22, 2017|title=After 62 Years and Many Battles, Village Voice Will End Print Publication|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2017/08/22/nyregion/village-voice-to-end-print-publication.html?mcubz=1|access-date=sentyabr 2, 2017}}</ref> Televiziya və raido sənayesi də Nyu-Yorkda inkişaf edir və şəhər iqtisadiyyatına əhəmiyyətli dərəcədə töhfə verir. Üç əsas ABŞ yayım şəbəkəsinin üçü də Nyu-Yorkda yerləşir: [[American Broadcasting Company|ABC]], [[Columbia Broadcasting System|CBS]] və [[NBC]]. [[CNN]], [[MSNBC]], [[MTV]], [[Fox News Channel|Fox News]], [[HBO]], [[Showtime]], [[Bravo (televizya kanalı)|Bravo]], [[Food Network]], [[AMC]] və [[Comedy Central]] da daxil olmaqla bir çox telekanallar da Nyu-Yorkda yerləşir. Nyu-Yorkda bir neçə [[Emmi mükafatı|"Emmi" mükafatına]] layiq görülmüş şoular hazırlayan ictimai yayım xidməti [[NYC Media]] fəaliyyət göstərir.<ref>{{cite web|title=About NYC Media|url=https://www1.nyc.gov/site/media/about/about.page|access-date=iyul 23, 2019|website=[[NYC Media]]|publisher=City of New York}}</ref> [[WBAI]] xəbərlər və informasiya proqramları ilə ABŞ-da fəaliyyət göstərən bir neçə [[Sosializm|sosialist]] radiostansiyasından biridir. Nyu-York həm də qeyri-kommersiya təhsil mediası üçün əsas mərkəzdir. ABŞ-da ən qədim ictmai televiziya kanalı 1971-ci ildə təsis edilmiş [[Manhattan Neighborhood Network]]-dur.<ref>{{cite web|title=Community Celebrates Public Access TV's 35th Anniversary|url=http://www.mnn.org/en/community-celebrates-public-access-tvs-35th-annive|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100825122105/http://www.mnn.org/en/community-celebrates-public-access-tvs-35th-annive|archive-date=avqust 25, 2010|access-date=oktyabr 28, 2010|publisher=[[Manhattan Neighborhood Network|Mnn.org]]}}</ref><ref>{{cite web|date=avqust 28, 2006|title=Top 30 Public Radio Subscribers - Spring 2006 Arbitron|url=http://www.rrconline.org/reports/pdf/Sp06%20eRanks.pdf|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=[[Radio Research Consortium]]|archive-date=yanvar 13, 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130113222054/http://www.rrconline.org/reports/pdf/Sp06%20eRanks.pdf|url-status=dead}}</ref> == Təhsil == === İbtidai və orta təhsil === [[Nyu-York Şəhər Təhsil Departamenti]] tərəfindən idarə olunan Nyu-York Şəhər Dövlət məktəbləri sistemi ABŞ-da ən böyük dövlət məktəbi sistemidir və 1700-dən çox ayrı-ayrı ibtidai və orta məktəbdə təxminən 1,1 milyon şagirdə xidmət göstərir.<ref>{{cite web|year=2014|title=About Us|archive-url=https://web.archive.org/web/20140711064358/http://schools.nyc.gov/AboutUs/default.htm|url=http://schools.nyc.gov/AboutUs/default.htm|archive-date=iyul 11, 2014|access-date=iyul 30, 2014|publisher=[[The New York City Department of Education]]|url-status=dead}}</ref> Şəhərin dövlət məktəb sisteminə akademik və bədii cəhətdən istedadlı tələbələrə xidmət göstərmək üçün doqquz ixtisaslaşdırılmış lisey daxildir. Şəhər hökuməti [[Pelham Dövlət məktəbləri|Pelham Dövlət məktəblərinə]] Bronksun çox kiçik, ayrı bir hissəsinin təhsili üçün pul ödəyir.<ref name="gross19970506">{{cite news|author=Gross, Jane|date=May 6, 1997|title=A Tiny Strip of New York That Feels Like the Suburbs|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/1997/05/06/nyregion/a-tiny-strip-of-new-york-that-feels-like-the-suburbs.html?pagewanted=all&src=pm|url-status=live|access-date=iyun 28, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160717200357/http://www.nytimes.com/1997/05/06/nyregion/a-tiny-strip-of-new-york-that-feels-like-the-suburbs.html?pagewanted=all&src=pm|archive-date=iyul 17, 2016}}</ref> "The New York City Charter School Center" yeni tipli məktəblərin qurulmasına kömək edir.<ref>{{cite web|title=Home|url=http://www.nyccharterschools.org/|publisher=New York City Charter School Center|access-date=aprel 16, 2015}}</ref> Şəhərdə təxminən 900 əlavə özəl dünyəvi və dini məktəb var.<ref>{{cite web|title=Private School Universe Survey|url=http://nces.ed.gov/surveys/pss/|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=[[National Center for Education Statistics]]}}</ref> === Ali təhsil və tədqiqat === [[Fayl:Butler_Library_-_1000px_-_AC.jpg|right|thumb|215x215px|[[Kolumbiya Universiteti|Kolumbiya Universitetində]] yerləşən [[Batler kitabxanası]] ABŞ-dakı ən gözəl kitabxanalardan biri kimi təsvir edilmişdir.<ref>{{cite news|last=Wienerbronner|first=Danielle|date=noyabr 9, 2010|title=The Most Beautiful College Libraries|work=[[HuffPost]]|url=https://huffingtonpost.com/2010/11/09/the-most-beautiful-colleg_n_778614.html#s174271&title=Bapst_Art_Library|access-date=sentyabr 9, 2012}}</ref>]] Nyu-Yorkdakı 120-dən çox ali təhsil müəssisəsində 600.000-dən çox tələbə təhsil alır və 2020-ci ildə [[Nyu-York Şəhər Universiteti]] (CUNY) sistemində yarım milyondan çox tələbə qeydiyyatda idi ki, bu da dünya şəhərləri arasında ən yüksək saydır.<ref>{{cite web|title=Academics|url=https://www.cuny.edu/academics/|access-date=aprel 15, 2020|publisher=[[City University of New York]]}}</ref> [[Dünya universitetlərinin akademik reytinqi|Dünya universitetlərinin akademik reytinqinə]] əsasən, Nyu-York şəhəri orta hesabla istənilən qlobal şəhərin ən yaxşı ali təhsil müəssisələrinə sahibdir.<ref>{{Cite web|title=Academic Ranking of World Universities 2019|url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2019.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20190817225232/http://www.shanghairanking.com/ARWU2019.html|archive-date=avqust 17, 2019|access-date=avqust 17, 2019|publisher=[[Academic Ranking of World Universities|Shanghai Ranking Consultancy]]|url-status=dead}}</ref> İctimai CUNY sistemi bütün beş rayonda 25 institutu özündə birləşdirən ölkənin ən böyük universitetlərindən biridir: yüksək səviyyəli kolleclər, icma kolleclər və digər məzun/peşə məktəbləri [[Nyu-York Ştat Universiteti|Nyu-York Ştat Universitetinə]] (SUNY) Nyu-Yorkdakı kampuslar daxildir: [[:en:SUNY Downstate College of Medicine|Tibb Elmləri Universiteti]], [[:en:Fashion Institute of Technology|Dəb Texnologiya İnstitutu]], [[:en:SUNY Maritime College|Dənizçilik Kolleci]] və [[:en:SUNY College of Optometry|Optomeriya Kolleci]]. [[Fayl:NYC_-_Washington_Square_Park_-_Arch.jpg|left|thumb|215x215px|[[:en:Washington Square Arch|Washington Square Arch]] həm [[Nyu-York Universiteti|Nyu-York Universitetinin]], həm də [[Qrinviç-Villic|Qrinviç-Villicin]] simvoludur.]] Nyu-York şəhəri [[Barnard Kolleci]], [[Kolumbiya Universiteti]], [[Kuper-Yunion|Cooper Union]], [[Fordem Universiteti|Fordham Universiteti]], [[Nyu-York Universiteti]], [[Nyu-York Texnologiya İnstitutu]], [[Rokfeller Universiteti]] və [[Yeşiva Universiteti|Yeshiva Universiteti]] kimi məşhur özəl universitetlərə ev sahibliyi edir; bunların bir neçəsi dünyanın ən yaxşı universitetləri arasında yer alır.<ref name="ARWU">{{cite web|title=Academic Ranking of World Universities 2017|url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2017.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20171012154517/http://www.shanghairanking.com/ARWU2017.html|archive-date=oktyabr 12, 2017|access-date=oktyabr 16, 2017|publisher=[[Academic Ranking of World Universities|Shanghai Ranking Consultancy Consultancy]]|url-status=dead}}</ref><ref name="CWUR">{{cite web|title=CWUR 2016—World University Rankings|url=https://cwur.org/2016.php|access-date=oktyabr 16, 2017|publisher=[[Center for World University Rankings]]}}</ref> Şəhər həmçinin digər kiçik özəl kollec və universitetlərə, o cümlədən bir çox dini və xüsusi təyinatlı qurumlara ev sahibliyi edir, məsələn: [[Pace University]], [[St. John's University (Jamaica, NY)|St. John's University]], [[Juilliard School|The Juilliard School]], [[Manhattan College]], [[Adelphi University]], [[Mercy College (New York)|Mercy College]], [[College of Mount Saint Vincent|The College of Mount Saint Vincent]], [[Parsons School of Design]], [[The New School]], [[Pratt Institute]], [[New York Film Academy]], [[School of Visual Arts|The School of Visual Arts]], [[The King's College (New York City)|The King's College]], [[Marymount Manhattan College]] və [[Wagner College]]. Şəhərdə aparılan [[Elmi metod|elmi araşdırmaların]] çoxu tibb və [[təbiət elmləri]] sahəsində aparılır. Nyu-York aqlomerasiya regionu 2019-cu ildə təbiət elmləri üzrə dərc olunmuş məqalələrin sayına görə birinci yeri tutdu.<ref>{{Cite web|title=Top 50 science cities in life sciences|url=https://www.natureindex.com/supplements/nature-index-2020-science-cities/tables/life-sciences|access-date=mart 26, 2022|website=www.natureindex.com|language=en}}</ref> Əsas biotibbi tədqiqat institutlarına [[Memorial Sloan–Kettering Cancer Center]], Rokfeller Universiteti, [[SUNY Downstate Medical Center]], [[Albert Einstein College of Medicine]], [[Mount Sinai School of Medicine]],[[Weill Cornell Medical College of Cornell University|Weill Cornell Medical College]], [[Cornell University]] və [[Technion-Israel Institute of Technology]] daxildir. Bronksdakı SUNY Dənizçilik Kollecinin məzunları ABŞ-dakı bütün universitet məzunları arasında ən yüksək orta illik əməkhaqqı qazandılar: 2017-ci ildə 144.000 ABŞ dolları.<ref name="SUNYMaritime">{{cite news|first=Gary M.|last=Stern|date=mart 16, 2017|title=The Young Mariners of Throgs Neck|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2017/03/16/nyregion/suny-maritime-college.html?module=WatchingPortal&region=c-column-middle-span-region&pgType=Homepage&action=click&mediaId=thumb_square&state=standard&contentPlacement=8&version=internal&contentCollection=www.nytimes.com&contentId=http%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2017%2F03%2F16%2Fnyregion%2Fsuny-maritime-college.html&eventName=Watching-article-click|access-date=mart 16, 2017}}</ref> == İnsan hüquqları == === Səhiyyə === [[Fayl:NewYorkPresbyterian-Cornell.jpg|right|thumb|200x200px|[[:en:NewYork-Presbyterian Hospital|NewYork-Presbyterian Hospital]] Nyu-Yorkdakı ən böyük xəstəxanadır.<ref>{{cite web|title=About Us: Locations|url=http://careers.nyp.org/about-us/locations/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140812212715/http://careers.nyp.org/about-us/locations/|archive-date=avqust 12, 2014|access-date=avqust 12, 2014|publisher=[[NewYork-Presbyterian Hospital]]}}</ref>]] "New York City Health and Hospitals Corporation" (HHC) Nyu-York şəhərində dövlət xəstəxanalarını və klinikalarını idarə edir. İllik gəliri 6,7 milyard dollar olan HHC ABŞ-da 1,4 milyon xəstəyə, o cümlədən 475.000 sığortasız şəhər sakininə xidmət göstərən ən böyük şəhər səhiyyə sistemidir.<ref name="HHC1">{{Cite web|title=HHC Health and Hospitals Corporation|url=http://www.nyc.gov/html/hhc/html/home/home.shtml|website=[[nyc.gov]]|access-date=noyabr 29, 2021}}</ref> HHC 1969-cu ildə Nyu-York Qanunverici Orqanı tərəfindən ictimai fayda şirkəti olaraq təsis edilmişdir.<ref>{{cite web|title=The History of New York City's Municipal Hospitals|url=http://www.thehhcfoundation.org/history.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120222173536/http://www.thehhcfoundation.org/history.html|archive-date=fevral 22, 2012|access-date=noyabr 29, 2021|publisher=[[New York City Health and Hospitals Corporation]]}}</ref> HHC-də 11 tibbi xəstəxana, 5 qocalar evi, 6 diaqnostika və müalicə mərkəzi və 70-dən çox ilkin tibbi yardım məntəqəsi fəaliyyət göstərir, onlar ilk növbədə yoxsul və işçi sinfinə xidmət edir.<ref name="Metroplus">{{cite web|title=MetroPlus Health|url=http://www.metroplus.org/|access-date=noyabr 29, 2021|publisher=MetroPlus}}</ref> HHC sistemində ən məşhur xəstəxana ABŞ-ın ən qədim dövlət xəstəxanası olan [[Belvyu xəstəxanası|Belluvue xəstəxanasıdır]]. Bellevue [[ABŞ Prezidenti]] və digər dünya liderləri Nyu-Yorkda olarkən xəstələndikdə və ya yaralandıqda onların müalicəsi üçün təyin olunmuş xəstəxanadır.<ref name="Funding Universe Web Site">{{cite web|title=New York City Health and Hospitals Corporation History|url=http://www.fundinguniverse.com/company-histories/New-York-City-Health-and-Hospitals-Corporation-Company-History.html|access-date=oktyabr 8, 2014|publisher=Funding Universe}}</ref> 2017-ci ili avqustunda şəhərin sabiq meri [[Bill de Blasio]] 2018-ci ildən başlayaraq apteklərdə siqaret satışını qadağan edən qanun imzaladı.<ref>{{cite news|first1=Henry|last1=Goldman|first2=Jennifer|last2=Kaplan|date=avqust 28, 2017|title=NYC Boosts Cigarette Prices to $13, Bans Sales by Pharmacies|newspaper=[[Bloomberg.com]]|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2017-08-28/nyc-boosts-price-of-cigarettes-to-13-bans-sales-by-pharmacies|access-date=avqust 30, 2017|publisher=[[Bloomberg L.P.]]}}</ref> === Təhlükəsizlik === ==== Polis və cinayətlər ==== {{Əsas|Nyu-York Polis Departamenti}} [[Fayl:Ford_NYPD.jpg|alt=|thumb|[[Nyu-York Polis Departamenti]] (NYPD) ABŞ-ın ən böyük polis qüvvəsidir.]] [[Nyu-York Polis Departamenti]] (NYPD) 35.000-dən çox and içmiş polisi ilə ABŞ-da əhəmiyyətli fərqlə ən böyük polis qüvvəsidir.<ref>{{cite web|title=Local Police Departments, 2007|url=http://www.bjs.gov/content/pub/pdf/lpd07.pdf|access-date=dekabr 5, 2013|work=[[Bureau of Justice Statistics]]|publisher=[[U.S. Department of Justice]]|page=34, Appendix Table 1}}</ref> NYDP polisləri siyasətçilər, media və öz polis avtomobilləri tərəfindən tez-tez "New York's Finest" ləqəbi ilə tanıdılır. [[Fayl:My_picture_of_NYPD_officers.jpg|thumb|[[Nyu-York Polis Departamenti|Nyu York Polis Departamentinin]] (NYPD) polis məmurları]] Nyu-York şəhəri 2014-cü ildə ABŞ-ın ən iri şəhərləri arasında üçüncü ən aşağı cinayət sayına sahib idi.<ref>{{cite web|last=Winkley|first=Lyndsay|date=mart 5, 2016|title=San Diego County homicides up 12% in 2015|url=https://www.sandiegouniontribune.com/sdut-murders-homicide-2015-county-cities-rate-2016mar05-story.html|access-date=iyul 23, 2019|work=[[The San Diego Union-Tribune]]}}</ref> Bu, 1970 — 1990-cı illərdəki cinayətlərin əhəmiyyətli dərəcədə azaldığını göstərir.<ref name="Prager">{{cite magazine|first=Arthur|last=Prager|date=fevral–mart 2006|title=Worst-Case Scenario|url=http://www.americanheritage.com/content/worst-case-scenario|magazine=[[American Heritage (magazine)|American Heritage]]|volume=57|issue=1|access-date=iyul 23, 2019}}</ref> Nyu-Yorkda zorakılıq cinayətləri 1993-cü ildən 2005-ci ilə qədər 75%-dən çox azalıb, bu da bütövlükdə ölkədə artım yaşandığı dövrə azalma deməkdir.<ref name="Law">{{cite journal|title=Don't Tell New York, But Crime Is Going Up|url=http://www.lib.jjay.cuny.edu/len/2002/12.31/page5.html|volume=28|issue=589, 590|date=dekabr 15–31, 2013|access-date=avqust 20, 2011|website=Lib.jjay.cuny.edu|publisher=[[City University of New York]]}}</ref> Nyu-York 2002-ci ildə əhali 100.000-dən çox olan 216 ABŞ şəhəri arasında cinayət statististikasına görə 197-ci yerdə idi.<ref name="Law" /> 1992-ci ildə şəhərdə 2245 qətl hadisəsi qeydə alınmışdır.<ref name="Walker2010">{{cite book|first=Samuel|last=Walker|url=https://books.google.com/books?id=v0JtCgAAQBAJ&pg=PA3|title=Sense and Nonsense About Crime, Drugs, and Communities: A Policy Guide|date=May 5, 2010|publisher=[[Cengage Learning]]|isbn=978-1-133-00819-4|pages=3–}}</ref> 2005-ci ildə [[Adamöldürmə|qətl]] sayı 1966-cı ildən bəri ən aşağı səviyyədə idi<ref>{{cite web|last1=Langan|first1=Patrick A.|first2=Matthew R.|last2=Durose|date=oktyabr 21, 2004|title=The Remarkable Drop in Crime in New York City|url=http://www.istat.it/istat/eventi/2003/perunasocieta/relazioni/Langan_rel.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090215053748/http://www.istat.it/istat/eventi/2003/perunasocieta/relazioni/Langan_rel.pdf|archive-date=fevral 15, 2009|access-date=fevral 8, 2009|publisher=[[Istituto Nazionale di Statistica]]}}</ref> və 2009-cu ildə ilk dəfə 461-dən az qətl hadisəsi qeydə alınmışdı.<ref name="Walker2010" /> 2017-ci ildə zorakılıq cinayətlərində şübhəli bilinənlərin 60,1%-i afroamerikalı, 29,6%-i hispanik, 6,5%-i ağdərili, 3,6%-i asiyalı və 0,2%-i yerli amerikalı olmuşdur.<ref>{{cite web|url=https://www1.nyc.gov/assets/nypd/downloads/pdf/analysis_and_planning/year-end-2017-enforcement-report.pdf|title=Crime and Enforcement Activity in New York City|date=dekabr 31, 2017|last=O'Neill|first=James P.|publisher=[[City of New York Police Department]]|access-date=avqust 22, 2021|url-status=live}}</ref> Nyu-York şəhərində 2017-ci ildə 292 adamöldürmə hadisəsi baş vermişdir.<ref>{{Cite web|title=Table 43|url=https://ucr.fbi.gov/crime-in-the-u.s/2017/crime-in-the-u.s.-2017/tables/table-43|publisher=[[Federal Bureau of Investigation]]|access-date=dekabr 1, 2021}}</ref> [[Sosiologiya|Sosioloqlar]] və cinayət araşdırmaçıları şəhərdə cinayət nisbətinin kəskin şəkildə azalmasının izahı ilə bağlı [[konsensus]] əldə edə bilməyiblər. Bəziləri fenomeni NYPD-nin istifadə etdiyi yeni taktikalarla,<ref>{{Cite news|first=Philip Delves|last=Broughton|url=https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1318236/Livingstone-to-follow-methods-of-the-NYPD.html|archive-url=https://ghostarchive.org/archive/20220110/https://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1318236/Livingstone-to-follow-methods-of-the-NYPD.html|archive-date=yanvar 10, 2022|url-access=subscription|url-status=live|title=Livingstone to follow methods of the NYPD|work=[[The Daily Telegraph]]|date=yanvar 17, 2001|access-date=dekabr 1, 2021}}{{cbignore}}</ref> o cümlədən [[CompStat]]-dan istifadə və [[sındırılmış pəncərələr nəzəriyyəsi]] ilə əlaqələndirirlər.<ref>{{Cite news|url=http://www.theage.com.au/articles/2002/11/02/1036027090656.html|title=Staying a beat ahead of crime|work=[[The Age]]|date=noyabr 5, 2002|access-date=dekabr 1, 2021}}</ref> Digərləri isə bunu immiqrasiya, epidemiya və demoqrafik dəyişikliklərə əlaqələndirirlər.<ref>{{cite book|last1=Johnson|first1=Bruce D.|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/crime-drop-in-america/rise-and-decline-of-hard-drugs-drug-markets-and-violence-in-innercity-new-york/315DF37242BCBC4201201EB3D5736BCC|title=The Crime Drop in America|last2=Golub|first2=Andrew|last3=Dunlap|first3=Eloise|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=2006|isbn=978-0-521-86279-0|editor=Blumstein, Alfred|chapter=The Rise and Decline of Hard Drugs, Drug Markets, and Violence in Inner-City New York|editor2=Joel Wallman}}; {{cite book|last=Karmen|first=Andrew|url=https://archive.org/details/newyorkmurdermys0000karm|title=New York Murder Mystery: The True Story Behind the Crime Crash of the 1990s|publisher=[[NYU Press]]|year=2000|isbn=978-0-8147-4717-9|url-access=registration}}</ref><ref>{{cite web|last=Shurkin|first=Joel N.|date=fevral 13, 2013|title=Mystery Of New York's Falling Crime Rate Remains Unsolved|url=http://www.insidescience.org/content/mystery-new-yorks-falling-crime-rate-remains-unsolved/937|access-date=iyul 5, 2015|publisher=[[American Institute of Physics]]}}</ref> Başqa bir nəzriyyə isə ABŞ-dakı benzinlərin içindəki qurğuşunun insanlara təsir etməsidir. 1970-ci illərdə Amerika benzinindən qurğuşun çıxarıldıqdan sonra Nyu Yorkda və digər böyük şəhərlərdə zorakılıq cinayətlərinin nisbətinin aşağı düşməyə başladığı müşahidə edildi.<ref>{{cite magazine|last=Drum|first=Kevin|date=yanvar–fevral 2013|title=America's Real Criminal Element: Lead|url=https://www.motherjones.com/environment/2013/01/lead-crime-link-gasoline?page=1|magazine=[[Mother Jones (magazine)|Mother Jones]]|access-date=mart 3, 2013}}</ref> Nyu-Yorkda adamöldürmə qətllərinin azalmasını izah etmək üçün istinad edilən başqa bir nəzəriyyə isə şəhərdə getdikcə daha rütubətli iqlimin olmasıdır.<ref>{{cite news|last1=Lehren|first1=Andrew W.|last2=Hauser|first2=Christine|date=iyul 2, 2009|title=In New York City, Fewer Murders on Rainy Days|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2009/07/03/nyregion/03murder.html|access-date=iyul 5, 2015}}</ref> 1820-ci ildən Nyu-Yorkda ortaya çıxan mafiya dəstələri XX əsrdə daha da artmışdır.<ref>{{cite web|first=Mark|last=Berkey-Gerard|url=http://www.gothamgazette.com/article/issueoftheweek/20010305/200/161|title=Youth Gangs|work=[[Gotham Gazette]]|date=mart 5, 2001|access-date=dekabr 2, 2021}}</ref> Mafiya dəstələrinin XXI əsrdə azaldığı müşahidə edilir.<ref>{{cite news|first1=Sean|last1=Gardiner|first2=Pervaiz|last2=Shallwani|date=fevral 18, 2014|title=NY Crime: Mafia Is Down—but Not Out - Crime Families Adapt to Survive, Lowering Profile and Using Need-to-Know Tactics|newspaper=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052702304626804579363363092833756|access-date=iyul 8, 2015}}</ref><ref>{{cite web|first=Seth|last=Ferranti|date=avqust 18, 2015|access-date=dekabr 2, 2021|title=How New York Gang Culture Is Changing|url=https://www.vice.com/read/how-new-york-citys-gang-culture-is-changing-818|magazine=[[Vice (magazine)|Vice]]}}</ref> ==== Yanğından mühafizə ==== {{Əsas|Nyu-York Yanğından Mühafizə Departamenti}} [[Fayl:FDNY_Tower_Ladder_1_(897367891).jpg|alt=|thumb|211x211px|[[Nyu-York Yanğından Mühafizə Departamenti]] (FDNY) ABŞ-ın ən böyük şəhər yanğından mühafizə departamentidir.]] [[Nyu-York Yanğından Mühafizə Departamenti]] (FDNY) yanğından mühafizə, texniki xilasetmə, bioloji, kimyəvi və radioaktiv təhlükələrə qarşı ilkin cavab tədbirləri və Nyu York şəhərinin beş rayonu üçün təcili tibbi yardım xidmətləri göstərir. FDNY ABŞ-da ən böyük və [[Tokio Yanğından Mühafizə İdarəsi|Tokio Yanğından Mühafizə İdarəsindən]] sonra dünyada ikinci ən böyük şəhər yanğından mühafizə idarəsidir FDNY-də təxminən 11.080 uniformalı yanğınsöndürən və 3.300-dən çox uniformalı ilkin tibbi yardım və tibb işçisi çalışır. FDNY-nin şüarı "Nyu-Yorkun cəsuru"dur. FDNY-nin baş qərərgahı Aşağı Bruklində yerləşir.<ref>{{cite web|title=FDNY Fire Academy|url=http://nyc.gov/html/fdny/html/units/fire_academy/fa_index.shtml|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20141014104143/http://www.nyc.gov/html/fdny/html/units/fire_academy/fa_index.shtml|archive-date=oktyabr 14, 2014|access-date=oktyabr 8, 2014|work=[[New York City Fire Department]]|publisher=[[Government of New York City|The City of New York]]}}</ref> Yanğından mühafizə idarəsi Nyu-Yorka xas olan bir çox müxtəlif problemlərlə üzləşir. Taxta çərçivəli subay ailə evlərindən tutmuş hündürmərtəbəli binalara qədər hər cür bina növləri ilə yanaşı, [[Nyu-York metropoliteni|Nyu-York metropolitenində]] də baş verən yanğınlarla qarşılaşmışdır.<ref>{{cite web|url=https://www.hsdl.org/?view&did=730260|title=Special Investigation Report: New York City Transit Authority Subway System Fires|publisher=[[National Transportation Safety Board]]|date=oktyabr 23, 1985|access-date=avqust 22, 2021|url-status=live}}</ref> Tərkedilmiş körpülər və tunellər, eləcə də yanğınlara səbəb ola biləcək böyük parklar və meşəlik ərazilər də qarşılaşılan məkanlanlardandır. === İctimai kitabxana === {{Əsas|Nyu-York ictimai kitabxanası}} [[Fayl:Facade_of_the_New_York_Public_Library_Main_Branch_2.jpg|thumb|210x210px|[[Nyu-York ictimai kitabxanası|Nyu-York ictimai kitabxanasının]] baş mərkəzi]] ABŞ-da ən böyük ictimai kitabxana olan [[Nyu-York ictimai kitabxanası]] (NYPL) Manhetten, Bronks və Staten-Aylenddə xidmət göstərir.<ref name="libraryspot">{{cite web|title=Nation's Largest Libraries|url=http://www.libraryspot.com/lists/listlargestlibs.htm|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=LibrarySpot}}</ref> Ölkənin ikinci ən böyük ictimai kitabxana sistemi [[Kuins ictimai kitabxanası]] (QPL) Kuinsdə, [[Bruklin ictimai kitabxanası]] (BPL) isə Bruklində xidmət göstərir.<ref name="libraryspot" /> 2013-cü ildə Nyu-York ictimai kitabxanası və Bruklin ictimai kitabxanasının texniki xidmət şöbələrinin BookOps adlı yeni departamentdə birləşəcəyi bildirildi. Bu təklif edilən birləşmə Bruklin ictimai kitabxanası üçün 2 milyon dollar və Nyu-York ictimai kitabxanası üçün 1,5 milyon dollar qənaət etməyi nəzərdə tuturdu. Həmin birləşmə baş tutmasa da, Kuins ictimai kitabxanasının nəhayət bəzi resurslarını digər şəhər kitabxanaları ilə paylaşacağı gözlənilir.<ref>{{cite web|url=http://lj.libraryjournal.com/2013/02/managing-libraries/nypl-brooklyn-merge-technical-services/|first=Meredith|last=Schwartz|title=NYPL, Brooklyn Merge Technical Services|work=[[Library Journal]]|date=fevral 22, 2013|access-date=dekabr 3, 2021}}</ref><ref>{{cite web|url=https://sites.google.com/a/nypl.org/bookops/home|title=BookOps|access-date=sentyabr 20, 2015|publisher=[[New York Public Library]]}}</ref> == Mədəniyyət == Nyu-York şəhəri Manhettendə yerləşən [[Baruç Kolleci|Baruch Kolleci]] tərəfindən dünyanın mədəniyyət paytaxtı kimi təsvir edilmişdir.<ref name="cultural4">{{cite web|title=Section 14.I: An Introduction to New York City (NYC) Culture|url=http://www.baruch.cuny.edu/nycdata/Culture/intro.htm|archive-url=https://web.archive.org/web/20130505181316/http://www.baruch.cuny.edu/nycdata/culture/intro.htm|archive-date=May 5, 2013|access-date=iyul 1, 2018|year=2011|publisher=The Weissman Center for International Business, [[Zicklin School of Business]], [[Baruch College]]/[[CUNY]]}}</ref> "Nyu-York: Dünyanın mədəniyyət paytaxtı ''–'' 1940-1965" kitabı [[Avstraliya Milli Kitabxanası]] tərəfindən nəşr edilmişdir.<ref name="cultural5">{{Cite book|url=http://catalogue.nla.gov.au/Record/371497|title=New York, Culture Capital of the World, 1940–1965 / edited by Leonard Wallock; essays by Dore Ashton&nbsp;... [et al.]|publisher=[[National Library of Australia]]|year=1988|isbn=978-0-8478-0990-5|access-date=iyul 1, 2018}}</ref><ref>{{cite press release|title=Speeches: Tom Christopher Exhibit Opening|publisher=Consulate General of the United States: Frankfurt, Germany|date=May 9, 2007|url=http://frankfurt.usconsulate.gov/frankfurt/speech05092007b.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20070723115555/http://frankfurt.usconsulate.gov/frankfurt/speech05092007.html|archive-date=iyul 23, 2007|access-date=sentyabr 1, 2008}}</ref> ABŞ-dakı [[Harlem intibahı]] kimi çoxsaylı mühüm Amerika mədəni hərəkatları Nyu-Yorkda başlamışdır.<ref>{{cite news|date=fevral 8, 1987|title=Harlem in the Jazz Age|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/1987/02/08/magazine/harlem-in-the-jazz-age.html?src=pm|access-date=May 31, 2012}}</ref><ref>{{cite news|first=Holland|last=Cotter|date=May 24, 1998|title=ART; A 1920's Flowering That Didn't Disappear|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/1998/05/24/arts/art-a-1920-s-flowering-that-didn-t-disappear.html?src=pm|access-date=May 31, 2012}}</ref> Şəhər XX əsrin əvvəllərində [[stendap]] komediyasının, 1940-cı illərdə [[Caz|cazın]],<ref name="Jazzzz">{{cite web|title=Harlem Renaissance Music in the 1920s|url=http://www.1920s-fashion-and-music.com/Harlem-Renaissance-music.html|access-date=iyun 1, 2012|publisher=1920s Fashion & Music}}</ref> 1950-ci illərdə [[Abstrakt ekspressionizm|abstrakt ekspressionizmin]], 1970-ci illərdə isə [[Hip hop|hip hopun]] vətəninə çevrildi.<ref name="BPOHPINY">{{cite news|first=David|last=Gonzalez|date=May 21, 2007|title=Will Gentrification Spoil the Birthplace of Hip-Hop?|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2007/05/21/nyregion/21citywide.html?pagewanted=all|access-date=iyun 1, 2012}}</ref> Şəhərin pank<ref>{{cite book|last=Harrington|first=Joe S.|url=https://books.google.com/books?id=lw9Ccboc5OcC|title=Sonic Cool: The Life & Death of Rock 'N' Roll|pages=324–30|year=2002|isbn=978-0-6340-2861-8|publisher=[[Hal Leonard]]}}</ref> və hardkor<ref>{{cite magazine|first1=Sam|last1=McPheeters|first2=Christy|last2=Karacas|date=sentyabr 1, 2009|title=Survival of the Streets|url=https://www.vice.com/read/survival-of-the-streets-137-v16n9|magazine=[[Vice (magazine)|Vice]]|access-date=iyun 1, 2012}}</ref> səhnələri 1970 ''–'' 1980-ci illərdə təsiredici idi. Şəhər ədəbiyyat və təsviri sənətdə Harlem intibahı da daxil olmaqla bir çox mədəni hərəkatın yarandığı yerdir; rəssamlıqda [[abstrakt ekspressionizm]] ([[Nyu-York məktəbi]] kimi də tanınır); musiqidə [[hip hop]],<ref name="auto" /> [[pank]], [[salsa]], [[fristil]], [[Tin Pan Alley]], [[Caz|cazın]] müxtəlif formaları və [[disko]]. Nyu-York dünyanın rəqs paytaxtı da hesab olunub.<ref>{{cite web|title=Free To Dance—About The Film|url=https://www.pbs.org/wnet/freetodance/about/episodes.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20100414045804/https://www.pbs.org/wnet/freetodance/about/episodes.html|archive-date=aprel 14, 2010|access-date=iyul 10, 2011|publisher=[[Public Broadcasting Service]]|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=Group Visits|url=http://www.alvinailey.org/about/visit-us/group-visits|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110513030823/http://www.alvinailey.org/about/visit-us/group-visits|archive-date=May 13, 2011|access-date=iyul 10, 2011|publisher=[[Alvin Ailey American Dance Theater|Alvin Ailey Dance Foundation, Inc]]}}</ref> Şəhər həm də romanlar, filmlər (bax: [[:en:List of films set in New York City|Nyu-Yorkda çəkilmiş filmlərin siyahısı]]) və teleproqramlar üçün əsas məkandır. [[Nyu-York dəb həftəsi]] dünyanın ən böyük dəb mərasimlərindən biridir və media tərəfindən geniş işıqlandırılır.<ref>{{cite book|last1=Bradford|first1=Julie|url=https://books.google.com/books?id=H2xeBAAAQBAJ&pg=PA129|title=Fashion Journalism|publisher=[[Routledge]]|year=2014|isbn=978-1-136-47536-8|page=129|access-date=iyul 18, 2015}}</ref><ref>{{cite book|last=Dillon|first=Susan|url=https://books.google.com/books?id=3XFMAQAAQBAJ&pg=PA115|title=The Fundamentals of Fashion Management|publisher=[[A&C Black]]|year=2011|isbn=978-2-940411-58-0|page=115|access-date=iyul 18, 2015}}</ref> Nyu-York həmçinin [[Global Language Monitor]] tərəfindən tərtib edilən illik siyahıda çox vaxt dünyanın ən yaxşı [[dəb paytaxtı]] seçilir.<ref>{{cite web|title=New York Takes Top Global Fashion Capital Title from London, edging past Paris|url=http://www.languagemonitor.com/category/fashion/fashion-capitals/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140423211506/http://www.languagemonitor.com/category/fashion/fashion-capitals/|archive-date=aprel 23, 2014|access-date=fevral 11, 2014|publisher=Languagemonitor.com}}</ref> === Temp === [[Fayl:Fast-Paced_Streets_of_New_York_City.jpg|thumb|225x225px|Nyu-York küçələri, yanvar 2020]] Nyu-Yorka xas olan əsas xüsusiyyətlərdən biri onun sürətli tempidir ki, bu da "[[wiktionary:New York minute|Nyu-York dəqiqəsi]]"<ref name="NewYorkMinuteDefinition">{{cite dictionary|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/new%20york%20minute|title=Dictionary—Full Definition of ''New York Minute''|dictionary=[[Merriam-Webster]]|access-date=noyabr 1, 2015}}</ref> ifadəsini təsdiqləyir.<ref name="FastPaceNYC1">{{cite web|last=Chauvin|first=Kelsy|date=mart 15, 2019|title=15 Things NOT to Do in New York City|url=https://www.fodors.com/world/north-america/usa/new-york/new-york-city/experiences/news/15-things-not-to-do-in-new-york-city|publisher=[[Fodor's]]|quote=There are more than 8.6 million citizens of New York City, and they’re pretty much all in a hurry. They’re also shrewd, outspoken, and proudly able to survive in a metropolis that tends to punish the meek. The buzzing subway system alone is a symbol of how this city works: part ballet, part battlefield. Residents and visitors alike can see why New York is considered the greatest city in the world.|access-date=mart 23, 2019}}</ref><ref name="FastPaceNYC2">{{cite news|last=Poliak|first=Shira|title=Adjusting To New York City|newspaper=Sun Sentinel|url=http://articles.sun-sentinel.com/2009-11-19/features/0911180065_1_new-yorkers-fast-paced-big-apple|quote=Additionally, the fast-paced lifestyle of New York City demands adjusting.|access-date=noyabr 1, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151203093200/http://articles.sun-sentinel.com/2009-11-19/features/0911180065_1_new-yorkers-fast-paced-big-apple|archive-date=dekabr 3, 2015}}</ref><ref name="FastPaceNYC3">{{Cite book|first=Stephen|last=Miller|url=https://books.google.com/books?id=tfsmDAAAQBAJ&q=hurrying+feverish+electric+crowds+new+york&pg=PA50|title=Walking New York: Reflections of American Writers from Walt Whitman to Teju Cole|year=2016|isbn=978-0-8232-7425-3|pages=46, 50, 131|access-date=May 10, 2017}}</ref> Jurnalist [[Volt Vitmen]] Nyu-Yorkun küçələrini "izdihamlı, sürətli, elektrikli" olaraq xarakterizə etmişdir.<ref name="FastPaceNYC3" /> Nyu-Yorkda 2000-dən çox incəsənət və mədəniyyət təşkilatı və 500-dən çox [[incəsənət qalereyası]] var.<ref name="NYC arts">{{cite web|date=dekabr 2005|title=Creative New York|url=http://www.nycfuture.org/images_pdfs/pdfs/CREATIVE_NEW_YORK.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20080831013443/http://www.nycfuture.org/images_pdfs/pdfs/CREATIVE_NEW_YORK.pdf|archive-date=avqust 31, 2008|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=[[Center for an Urban Future]]|url-status=dead}}</ref> Şəhər höküməti incəsnəti [[ABŞ Milli İncəsənət Fondu|ABŞ Milli İncəsənət Fondundan]] daha böyük illik büdcə ilə maliyyələşdirir.<ref name="NYC arts" /> XIX əsrdə varlı biznes maqnatları beynəlxalq miqyasda şöhrət qazanmış [[Karneqi Holl]] və [[Metropoliten muzeyi|Metropolitan muzeyi]] kimi böyük mədəniyyət müəssisələri şəbəkəsi qurdular. Elektrikli işıqlandırmanın yaranması teatr tamaşalarının yaranmasına səbəb oldu və 1880-ci illərdə [[Brodvey teatrı]] və 42-ci küçə boyunca Nyu-York şəhər teatrları fəaliyyətə başladı. Nyu-York bir çox tamaşaların və muziklların əsas mövzusu ya da maliyyələşdiricisidir. ==== İfa sənətləri ==== {{Əsas|Brodvey teatrı}} [[Fayl:Lincoln_Center_Twilight.jpg|alt=The corner of a lit up plaza with a fountain in the center and the ends of two brightly lit buildings with tall arches on the square.|thumb|202x202px|[[Linkoln mərkəzi]]]] [[Brodvey tatrı]] bəzən "Böyük ağ yol" adlandırılan dünyadakı ingilisdilli teatrın əsas mərkəzlərindən biridir.<ref>{{cite news|last=Welsh|first=Anne Marie|date=iyun 6, 2004|title=2 plays + 9 nominations = good odds for locals|newspaper=[[The San Diego Union-Tribune]]|url=http://www.signonsandiego.com/news/features/20040606-9999-1a6tony.html|url-status=dead|access-date=sentyabr 1, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081005110339/http://www.signonsandiego.com/news/features/20040606-9999-1a6tony.html|archive-date=oktyabr 5, 2008}}</ref><ref>{{cite web|last=McBeth|first=VR|url=http://timessquare.com/NYC__/Times_Square_History/The_Great_White_Way/|archive-url=https://web.archive.org/web/20110504160457/http://timessquare.com/NYC__/Times_Square_History/The_Great_White_Way/|title=The Great White Way|website=TimesSquare.com|quote=Coined in 1901 by O.J. Gude, the designer of many prominent advertising displays, to describe the new light show that beckoned along Broadway, The Great White Way is a phrase known worldwide to describe Broadway's profusion of theaters in Times Square.|archive-date=May 4, 2011|date=sentyabr 25, 2006|access-date=dekabr 4, 2021|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite book|last=Tell|first=Darcy|url=https://books.google.com/books?id=NwaLWFSG3rcC&pg=PA41|title=Times Square Spectacular: Lighting Up Broadway|location=New York|publisher=[[HarperCollins]]|year=2007|isbn=978-0-0608-8433-8}}</ref><ref>{{cite book|last=Allen|first=Irving Lewis|url=https://books.google.com/books?id=j41z0yeKbeIC&pg=PA59|title=The City in Slang: New York Life and Popular Speech|location=New York|publisher=[[Oxford University Press]]|year=1995|quote=By 1910, the blocks of Broadway just above 42nd Street were at the very heart of the Great White Way. The glow of Times Square symbolized the center of New York, if not of the world.|isbn=978-0-1953-5776-9}}</ref> Midtaun Manhettenin [[Teatr rayonu (Manhetten)|Teatr rayonunda]] hər biri ən azı 500 yerlik olan 41 məkan Bordvey teatrına məxsusdur. Brodvey tamaşaları 2013–2014 mövsümündə təxminən 1,27 milyard dollar dəyərində bilet satıb ki, bu da 2012–2013 mövsümündəki 1,139 milyard dollardan 11,4% artım deməkdir.<ref name="league">{{cite web|title=Broadway Calendar-Year Statistics|url=http://www.broadwayleague.com/index.php?url_identifier=calendar-year-stats-1|access-date=iyul 20, 2014|publisher=[[The Broadway League]]}}</ref> Müxtəlif tamaşalar ifa edənlər Manhetten küçələrinin hamısında var. Manhettenin [[Linkoln-skver|Linkoln meydanında]] yerləşən [[Linkoln mərkəzi]] çoxsaylı nüfuzlu incəsənət təşkilatlarına, o cümlədən, [[Metropoliten-opera]], [[Nyu-York siti opera]], [[Nyu-York filarmoniya orkestrı]], [[Nyu-York Siti balet|Nyu-York siti balet]], həmçinin [[Vivian Beaumont teatrı]], [[Culyard musiqi məktəbi]], [[Cazz et Linkoln|Jazz at Lincoln mərkəzi]] və [[Alisa Talli Holl|Alice Tully Hall]]-a ev sahibliyi edir. ==== Vizual sənətlər ==== {{Əsas|Metropoliten muzeyi}} [[Fayl:Metropolitan_Museum_of_Art_(The_Met)_-_Central_Park,_NYC.jpg|thumb|203x203px|[[Metropoliten muzeyi]] dünyanın ən böyük muzeylərindən biridir.<ref>{{cite web|title=The Metropolitan Museum of Art - General Information|url=http://www.metmuseum.org/en/about-the-museum/press-room/general-information?pg=1&rpp=50|access-date=sentyabr 10, 2012|publisher=[[The Metropolitan Museum of Art]]}}</ref>]] Nyu-York şəhəri yüzlərlə mədəniyyət müəssisəsi və tarixi yerlərə ev sahibliyi edir.<ref name="festival">{{cite web|title=Museum Mile Festival|url=http://www.museummilefestival.org/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120804102650/http://museummilefestival.org/|archive-date=avqust 4, 2012|access-date=avqust 23, 2014|website=museummilefestival.org}}</ref><ref>{{cite news|last=Kusisto|first=Laura|date=oktyabr 21, 2011|title=Reaching High on Upper 5th Avenue|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052970204618704576643022038133998|url-status=live|access-date=avqust 23, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20111023171126/http://online.wsj.com/article/SB10001424052970204618704576643022038133998.html|archive-date=oktyabr 23, 2011}}</ref><ref name="mmilemus">{{cite web|title=Museums on the Mile|url=http://www.museummilefestival.org/museums/|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101013336/http://www.museummilefestival.org/museums/|archive-date=yanvar 1, 2012|access-date=avqust 23, 2014|website=museummilefestival.org}}</ref><ref name="mafr">{{cite news|last=Chan|first=Sewell|date=fevral 9, 2007|title=Museum for African Art Finds its Place|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2007/02/09/arts/design/09muse.html?_r=3&oref=slogin&adxnnlx=1171034919-Ngcv5cZscyaXSLcM4mrzXw&pagewanted=all&oref=slogin|access-date=avqust 23, 2014}}</ref><ref name="drv">{{Cite news|date=iyun 27, 1979|title=New Drive Promoting 5th Ave.'s 'Museum Mile'|work=[[The New York Times]]|url=https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FB0F1FFA395D12728DDDAE0A94DE405B898BF1D3|archive-url=https://web.archive.org/web/20140506150805/https://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=FB0F1FFA395D12728DDDAE0A94DE405B898BF1D3|archive-date=May 6, 2014|access-date=avqust 23, 2014}}</ref> Dünyanın ən böyük muzeylərindən biri, [[Ən çox ziyarət edilən sənət muzeylərinin siyahısı (2014)|dünyada ən çox ziyarət olunan dördüncü]] muzey [[Metropoliten muzeyi]] də Nyu-Yorkda yerləşir. Dünyanın ən böyük incəsnət [[Auksion|auksionlarının]] bir çoxu Nyu-Yorkda keçirilir.<ref name="NYCArtAuction1">{{cite news|first1=Robin|last1=Pogrebin|first2=Scott|last2=Reyburn|date=noyabr 15, 2017|title=Leonardo da Vinci Painting Sells for $450.3 Million, Shattering Auction Highs|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2017/11/15/arts/design/leonardo-da-vinci-salvator-mundi-christies-auction.html|access-date=noyabr 16, 2017}}</ref><ref name="NYCArtAuction2">{{cite web|date=noyabr 15, 2017|title=Christ painting by Leonardo da Vinci sells for record $450M|url=https://www.msn.com/en-us/news/us/christ-painting-by-leonardo-da-vinci-sells-for-record-dollar450m/ar-BBEYwDu?li=BBnbfcL&ocid=iehp|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20171116083413/http://www.msn.com/en-us/news/us/christ-painting-by-leonardo-da-vinci-sells-for-record-dollar450m/ar-BBEYwDu?li=BBnbfcL&ocid=iehp|archive-date=noyabr 16, 2017|access-date=noyabr 15, 2017|agency=[[Associated Press]]|publisher=[[MSN]]}}</ref> === Mətbəx === [[Fayl:Smorgasburg_in_Dumbo.jpg|alt=People crowd around white tents in the foreground next to a red brick wall with arched windows. Above and to the left is a towering stone bridge.|left|thumb|200x200px|[[Smorgasburg]] 2011-ci ildə açıq havada qida bazarı kimi açılıb.<ref>{{cite news|last=Strand|first=Oliver|date=iyul 5, 2011|title=Brooklyn Market: Woodstock of Eating|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2011/07/06/dining/reviews/smorgasburg-in-williamsburg-brooklyn-for-food-lovers.html|access-date=May 29, 2013}}</ref>]] Nyu-York mətbəxinə şəhərin immiqrant tarixindən təsirlənən bir sıra beynəlxalq mətbəxlər daxildir. [[Mərkəzi Avropa|Mərkəzi]] və [[Şərqi Avropa|Şərqi Avropadan]] gəən mühacirlər, xüsusilə, həmin bölgələrdən gələn [[Yəhudilər|yəhudi]] immiqrantlar şəhərə [[bagel]], [[çizkeyk]], [[hot-doq]], [[kniş]] və [[delikatessen]] (və ya delis) gətiriblər. İtalyan immiqrantlar şəhər [[Nyu-York stilli pizza]] və [[İtaliya mətbəxi]], yəhudi və [[İrlandlar|irland]] immiqrantlar isə müvafiq olaraq [[Pastroma|pastrami]]<ref>{{cite web|title=Pastrami On Rye: A Full-length History Of The Jewish Deli|work=[[Public Radio International]]|publisher=[[The World (radio program)|The World]]|url=https://www.pri.org/stories/2016-03-31/pastrami-rye-full-length-history-new-york-jewish-deli|archive-url=https://web.archive.org/web/20160402133541/https://www.pri.org/stories/2016-03-31/pastrami-rye-full-length-history-new-york-jewish-deli|archive-date=aprel 2, 2016|access-date=noyabr 27, 2020|url-status=live}}</ref> və [[qarğıdalılı mal əti]]<ref>{{cite web|first=Shaylyn|last=Esposito|title=Is Corned Beef Really Irish?|work=[[Smithsonian (magazine)|Smithsonian]]|url=https://www.smithsonianmag.com/arts-culture/is-corned-beef-really-irish-2839144/|date=mart 15, 2013|access-date=noyabr 27, 2020}}</ref> gətiriblər. Çin və digər Asiya restoranları, sendviç yerləri, [[Trattoriya|trattoriyalar]], [[Dayner|dinerlər]] və [[Qəhvəxana|qəhvəxanalar]] şəhərin hər yerində var. Şəhərdəki lisenziyası olan 4000-ə yaxın səyyar restoranlarda verilən [[falafel]], [[kabab]] kimi [[Orta Şərq]] yeməkləri müasir Nyu-York [[Küçə yeməyi|küçə yeməklərini]] təşkil edir.<ref>{{cite news|last=Bleyer|first=Jennifer|date=May 14, 2006|title=Kebabs on the Night Shift|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2006/05/14/nyregion/thecity/14vend.html|access-date=yanvar 17, 2014}}</ref> Michelin-in verdiyi məlumata əsasən, şəhər "dünyanın minə yaxın ən yaxşı və ən müxtəlif restoranlarına ev sahibliyi edir".<ref>{{cite web|title=27,479 restaurants selected by the Michelin Guide—Top Destinations|url=http://www.viamichelin.com/web/Restaurants|access-date=avqust 24, 2014|publisher=[[Michelin Guide]]}}</ref> Şəhərdə 2017-ci ildə 24.865, 2019-cu ildə isə 27.043 restoran mövcud idi.<ref>{{cite web|first=Jennifer|last=Tiedemann|title=$15-Per-Hour Minimum Wage Isn't What NYC Restaurant Workers Ordered|url=https://indefenseofliberty.blog/2019/04/08/15-per-hour-minimum-wage-isnt-what-nyc-restaurant-workers-ordered/|work=[[Goldwater Institute]]|publisher=In Defense of Liberty|date=aprel 8, 2019|access-date=iyun 1, 2019}}</ref> [[Flushing Meadows–Corona Park|Flushing Meadows–Corona parkındakı]] "Kuins gecə bazarı" 85-dən çox ölkənin yeməkləri ilə hər gecə on mindən çox insanı cəlb edir.<ref name="QueensNightMarket">{{cite web|first=Will|last=Gleason|date=11 mart 2019|title=Citing its diversity and culture, NYC was voted best city in the world in new global survey|url=https://www.timeout.com/newyork/news/new-york-voted-best-city-in-the-world-in-massive-worldwide-survey-031119|access-date=23 iyun 2019|work=Time Out|quote=Just look at the Queens Night Market, which began in the summer of 2015 as a collection of 40 vendors serving authentic and affordable international cuisine in Flushing Meadows Corona Park. Since then, it's steadily attracted more and more attendees and, last year, averaged 10,000 people a night. Those thousands of New Yorkers weren't just hungry for new food, but for new points-of-view. "When I first started, it was all about how can we attract people with an event that's as affordable and diverse as possible," says Night Market founder John Wang. "We've now been able to represent over 85 countries, and I'm constantly hearing examples of people branching out and trying things they've never heard of before.}}</ref> === Paradlar === {{Şəkillər albomu|perrow=2|miqyas=320|şəkil1=The famous Macy's Turkey (3064244803).jpg|width1=600|height1=400|şəkil2=Greenwich Village Halloween Parade (6451249051).jpg|width3=600|height3=400|şəkil3=Apollo 11 ticker tape parade 2.jpg|width4=550|height4=350|şəkil4=Pinoydayparade2.JPG|width2=550|height2=350|alt yazı=Saat əqrəbi istiqamətində, yuxarı soldan: hər il keçirilən [[Macy's Şükran Günü parad]]ı dünyanın ən böyük paradıdır;<ref name=NYCThanksgivingParade/> [[Qrinviç-Villic]]də hər il keçirilən [[Hallouen paradı]]; hər il keçirilən [[Filippin Müstəqillik Günü paradı]]; [[Apollon 11]] [[astronavt]]ları şərəfinə lent paradı|yer=right}} Nyu-York şəhəri bayramlar, millətlər, insan hüquqları və idman komandalarının qələbələri də daxil olmaqla geniş mövzularda keçirilən küçə paradları ilə məşhurdur. Hər il keçirilən paradların əsas istiqməti adətən, şimaldan cənuba doğru, əsas prospektlər boyuncadır. Macy's Şükran Günü paradı dünyadakı keçirilən ən böyük paraddır,<ref name="NYCThanksgivingParade">{{cite web|date=noyabr 24, 2016|title=Millions Of Revelers Marvel Over Macy's Thanksgiving Day Parade|url=http://newyork.cbslocal.com/2016/11/24/macys-thanksgiving-day-parade-2016/|access-date=mart 30, 2017|publisher=[[CBS Broadcasting Inc]]}}</ref> Sentral parkdan başlayaraq cənuba doğru gedir;<ref>{{cite web|author=Hilarey Wojtowicz|title=Guide to the 2016 Macy's Thanksgiving Day Parade|url=http://www.familyvacationcritic.com/guide-to-2016-macys-thanksgiving-day-parade/art/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20170329144025/http://www.familyvacationcritic.com/guide-to-2016-macys-thanksgiving-day-parade/art/|archive-date=mart 29, 2017|access-date=mart 28, 2017|publisher=The Independent Traveler, Inc}}</ref> parad bütün dünyada yayımlanır və milyonlarla tamaşaçı qatılır.<ref name="NYCThanksgivingParade" /> Nyu-Yorkda hər ilin mart ayında keçirilən [[Müqəddəs Patrik Günü paradı]], iyunda [[LGBT Qürur marşı]], oktyabrda [[Hallouen paradı]] və bir çox xalqların müstəqillik gününün şərəfinə keçirlən paradlar da daxil olmaqla müxtəlif izdihamlı paradlar keçirilir. İdman komandalarının qələbələrinin və müxtəlif qəhrəmanlıq nailiyyətlərinin şərəfinə keçirilən paradlar Brodveydən Aşağı Manhettenə qədər davam edir. === İdman === Nyu-York şəhərində [[Milli Futbol Liqası|Milli Futbol Liqasının]],<ref>{{cite web|title=National Football League Company Information|url=http://www.hoovers.com/company-information/cs/company-profile.National_Football_League.f36bd60db3fbcb01.html|access-date=May 18, 2013|publisher=[[Hoover's, Inc.]]}}</ref> [[Beyzbol Böyük Liqası|Beyzbol Böyük Liqasının]],<ref>{{cite web|title=Major League Baseball Company Information|url=http://www.hoovers.com/company-information/cs/company-profile.Major_League_Baseball.690243a73fc37ae4.html|access-date=May 18, 2013|publisher=[[Hoover's, Inc.]]}}</ref> [[Milli Basketbol Assosiasiyası|Milli Basketbol Assosiasiyasının]],<ref>{{cite web|title=National Basketball Association, Inc. Company Information|url=http://www.hoovers.com/company-information/cs/company-profile.National_Basketball_Association_Inc.9752d99632cf8a45.html|access-date=May 18, 2013|publisher=[[Hoover's, Inc.]]}}</ref> [[Milli Xokkey Liqası|Milli Xokkey Liqasının]]<ref>{{cite web|title=National Hockey League Company Information|url=http://www.hoovers.com/company-information/cs/company-profile.National_Hockey_League.6eb8cbd895fc6ce9.html|access-date=May 18, 2013|publisher=[[Hoover's, Inc.]]}}</ref> və [[MLS]]-in baş qərərgahı yerləşir.<ref>{{cite web|title=Major League Soccer, L.L.C. Company Information|url=http://www.hoovers.com/company-information/cs/company-profile.Major_League_Soccer_LLC.0432cbf68c309307.html|access-date=May 18, 2013|publisher=[[Hoover's, Inc.]]}}</ref> Nyu-York aqlomerasiya regionu 11 peşəkar idman komandası ilə Şimali Amerikada ən çox idman komandasına ev sahibliyi edir. Şəhər 1882-ci ildən bəri davamlı olaraq peşəkar idman yarışlarına ev sahibliyi edir. {{Şəkillər albomu|perrow=2|miqyas=300|şəkil1=New York City Marathon 2014 (15082977714).jpg|width1=600|height1=400|şəkil2=Arthur ashe stadium interior.jpg|width2=550|width3=600|height3=400|şəkil3=Citi Field 2011.JPG|width4=550|height4=350|şəkil4=Le Yankee Stadium.jpg|height2=350|şəkil5=Madison Square Garden (MSG) - Full (48124330357).jpg|width5=600|height5=400|alt yazı=Saat əqrəbi istiqamətində, yuxarı soldan: [[Nyu-York marafonu]] dünyanın ən böyük marafonudur<ref name="NYCMarathonWorld'sLargest">{{cite web |url=http://www.runnersworld.com/new-york-city-marathon/2017-new-york-city-marathon-entrants-by-the-numbers |title=2017 New York City Marathon Entrants By the Numbers—Applications for the world's largest race were at an all-time high for 2017 |author=Kit Fox |publisher=Runner's World—Rodale Inc |date=mart 2, 2017 |access-date=May 10, 2017}}</ref>; [[ABŞ Açıq Tennis Çempionatı]] hər avqust və sentyabr aylarında [[Flaşinq-Medous — Korona parkı]]nda keçirilir; [[Yanki Stadionu]] [[Nyu-York Yankis]] və [[Nyu-York Siti FK]]-nin məkanıdır; [[Medison-skver-qarden]] [[Nyu-York Niks]] və [[Nyu-York Reincers]]in məkanıdır; [[Nyu-York Mets]] 2009-cu ildən [[Siti-fild]]də keçirilir|istiqamət=left|yer=left}}Şəhər 5 idman növündə 40-dan çox komandaya ev sahibliyi etmişdir . Dünyada indiyə qədər tikilmiş ən bahalı on stadiondan dördü ([[Metlayf Stadionu]], [[Yanki Stadionu]], [[Medison-skver-qarden]] və [[Siti-fild]]) Nyu-Yorkda yerləşir.<ref>{{cite web|author=Esteban|date=oktyabr 27, 2011|title=11 Most Expensive Stadiums in the World|url=http://www.totalprosports.com/2011/10/27/11-most-expensive-stadiums-in-the-world/|access-date=sentyabr 2, 2012|publisher=Total Pro Sports|archive-date=avqust 27, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120827201315/http://www.totalprosports.com/2011/10/27/11-most-expensive-stadiums-in-the-world/|url-status=dead}}</ref> [[Medison-skver-qarden]] və [[Ebbets Fild]] ABŞ poçt markalarında yer almışdır. Nyu-York 1970-ci ildə dörd əsas liqanın hamısında (MLB, NHL, NFL və NBA) titul qazanan səkkiz ABŞ şəhəri arasında birinci olmuşdur. 1972-ci ildə Kosmos [[Sokker Boul|NASL finalını]] qazanaraq beş idman növündə titul qazanan ilk şəhər oldu. Nyu York "[[Beysbol|Beysbolun]] paytaxtı" kimi təsvir edilmişdir.<ref>{{cite video|url=https://www.pbs.org/kenburns/baseball/capital/|title=Baseball: A Film by Ken Burns; ''Inning 7: The Capital of Baseball''|publisher=PBS|medium=Television Documentary|access-date=sentyabr 2, 2017|archive-date=oktyabr 30, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171030052342/http://www.pbs.org/kenburns/baseball/capital/|url-status=dead}}</ref> Şəhərin iki Beysbol Böyük Liqa komandası Kuinsdəki Siti-filddə oynayan [[Nyu-York Mets]]<ref>{{cite news|date=May 30, 2012|title=New York Mets—TeamReport|newspaper=[[Chicago Tribune]]|url=http://articles.chicagotribune.com/2012-05-30/sports/sns-rt-bbo-mets-teamreportmtze85ut3w0go-20120530_1_ruben-tejada-new-york-mets-josh-thole|access-date=May 31, 2012}}</ref> və Bronksdakı Yanki Stadionunda oynayan [[Nyu-York Yanki|Nyu-York Yankisdir]]. Yankis komandası rekord sayda 27 çempionluq qazanıb,<ref>{{cite web|title=New York Yankees: Facts, History, Stats, and Resources|url=http://www.thefreeresource.com/new-york-yankees-facts-history-stats-and-resources|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120605211426/http://www.thefreeresource.com/new-york-yankees-facts-history-stats-and-resources|archive-date=iyun 5, 2012|access-date=May 31, 2012|publisher=The free sources}}</ref> Mets isə iki dəfə Dünya seriyasında qalib gəlib.<ref>{{cite news|date=oktyabr 8, 1986|title=How Mets, Colt .45s Grew Up To Beat The Bullies|newspaper=[[Chicago Tribune]]|url=http://articles.chicagotribune.com/1986-10-08/sports/8603150967_1_astros-nl-east-amazin-mets|access-date=May 31, 2012}}</ref> Şəhərdə həm də Dünya seriyasında bir dəfə qalib olmuş [[Bruklin Dodgers]] (indiki [[Los-Anceles Dodgers]]) və Dünya seriyasında beş dəfə qalib gəlmiş [[Nyu-York Giants]] (indiki [[San-Fransisko Giants]]) komandaları olmuşdur.<ref>{{cite web|title=Dodgers Timeline|url=http://losangeles.dodgers.mlb.com/la/history/timeline01.jsp|access-date=sentyabr 22, 2008|publisher=Los Angeles Dodgers|archive-date=iyul 4, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704170220/http://losangeles.dodgers.mlb.com/la/history/timeline01.jsp|url-status=dead}}</ref> Hər iki komanda 1958-ci ildə Kaliforniyaya köçdü.<ref>{{cite web|title=Historical Moments|url=http://www.dodgers-giants.com/|access-date=May 31, 2012|publisher=Dodgers Giants}}</ref> Şəhər Milli Futbol Liqasında [[Nyu-York Cayents|Nyu-York Giants]] və [[Nyu-York Jets]] ilə təmsil olunur.<ref>{{cite news|date=May 26, 2010|title=Owners warm up to New York/New Jersey as Super Bowl XLVIII host|publisher=[[National Football League]]|agency=[[Associated Press]]|url=http://www.nfl.com/news/story?id=09000d5d8184fc83&template=with-video-with-comments&confirm=true|access-date=May 27, 2010|quote=It's the first time the league has gone to a cold-weather site that doesn't have a dome{{nbsp}}... the NFL will wait and see how this foray into the great outdoors in winter goes. Then the league might OK another bid}}</ref><ref>{{cite news|date=dekabr 22, 2011|title=Preparations Different for a Home-and-Home Contest|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2011/12/23/sports/football/for-giants-jets-game-metlife-stadium-preparations-differ.html?pagewanted=all|access-date=May 31, 2012}}</ref> Aqlomerasiya regionu üç [[Milli Xokkey Liqası]] komandasına ev sahibliyi edir. Şəhərin ənənəvi təmsilçisi [[Nyu-York Reyncers|Nyu-York Rangers]] Manhettendəki [[Medion-skver-qarden|Medion-skver-qardendə]] oynayır. Şəhərin [[Milli Basketbol Assosiasiyası|Milli Basketbol Assosiasiyasının]] komandaları [[Bruklin Nets]] və [[Nyu-York Niks|Nyu-York Niksdir]]. [[Nyu-York Liberti]] isə şəhərin [[Qadınların Milli Basketbol Assosiasiyası|Milli Qadın Basketbol Assosiasiyasının]] komandasıdır.<ref>{{cite web|title=Postseason Overview|url=http://www.nit.org/history/nit-postseason.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20080724155001/http://www.nit.org/history/nit-postseason.html|archive-date=iyul 24, 2008|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=[[National Invitation Tournament]]}}</ref> Nyu-York şəhərini [[Futbol|futbolda]] ev sahibi olduğu oyunları Yani Stadionunda keçirən Nyu-York Siti FK<ref>{{cite web|url=https://www.nycfc.com/schedule|title=nycfc.com|access-date=May 10, 2017}}</ref> və ev sahibi olduğu oyunları [[Nyu-Cersi|Nyu-Cersinin]] [[Harrison (Nyu-Cersi)|Harrison]] şəhərindəki [[Red Bull Arena|Red Bull Arenada]] keçirən [[Nyu-York Red Bullz]] təmsil edir.<ref>{{cite news|date=mart 20, 2010|title=Picture-perfect opening for $200M Red Bull Arena in Harrison|agency=[[Associated Press]]|url=http://www.nj.com/hudson/index.ssf/2010/03/picture-perfect_opening_for_20.html}}</ref> Tarixən şəhər [[Pele|Pelenin]] oynadığı keçmiş peşəkar futbol komandası [[Nyu-York Kosmos (1970–1985)|Nyu-York Kosmos]] ilə tanınır. [[Nyu-York Kosmos (2010)|Nyu-York Kosmosun]] yeni versiyası 2010-cu ildə yaradıldı və ən son 2021-ci ilin yanvarında fasiləyə getməzdən əvvəl [[Milli Müstəqil Futbol Assosiasiyası|Milli Müstəqil Futbol Assosiasiyasında]] (NISA) oynadı. Nyu-York [[2026 FİFA Dünya Kuboku|2026 FİFA Dünya Kubokuna]] ev sahibliyi edəcək ABŞ-ın on bir şəhərindən biri olacaq. Hər il keçirilən [[ABŞ Açıq Tennis Çempionatı]] dünyanın ən böyük [[tennis]] turnirlərindən biridir və [[Flaşinq-Meadous – Korona park|Flaşinq-Meadous – Korona parkda]] yerləşən [[USTA Milli Tennis Mərkəzi|Milli Tennis Mərkəzində]] keçirilir.<ref>{{cite web|title=US Open 2015|url=http://www.usopen.org/|access-date=iyul 6, 2015|publisher=[[United States Tennis Association]]}}</ref> Ümumilikdə Nyu-York şəhərini əhatə edən [[Nyu-York marafonu]] 2016-cı ildə 51.394 nəfərlə,<ref>{{cite web|date=iyul 2013|title=TCS New York City Marathon|url=http://www.tcsnycmarathon.org|access-date=May 10, 2017|publisher=[[New York Road Runners]]}}</ref> 2017-ci ildə isə 98.247 nəfərlə dünyanın ən böyük qaçış marafonu olmuşdur.<ref name="NYCMarathonWorld'sLargest" /> [[Boks]] da şəhərin mühüm idman sahəsidir, hər il Medison-skver-qardendə "Həvəskar Boks Qızıl Əlcəklər" kimi tədbirlər keçirilir.<ref>{{cite news|date=May 31, 2012|title=Boxer Johnny Tapia's 'crazy life' ends|publisher=[[CNN]]|url=http://edition.cnn.com/2012/05/28/us/new-mexico-dead-boxer/index.html|access-date=May 28, 2012}}</ref> Şəhər həmçinin iyun ayının birinci ya da ikinci bazar günü [[Belmont park|Belmont parkda]] keçirilən [[at yarışı]] [[Belmont Stakes]]-ə ev sahibliyi edir. Nyu-York bunlardan başqa [[qolf]] sahəsində 1932 [[ABŞ Açıq Qolf Çempionatı]] və 1930 və 1939 [[PGA Çempionatı|PGA Çempionatına]] ev sahibliyi edib. == Ətraf mühit == [[Fayl:NYC_Hybrid_Taxi.JPG|alt=Two yellow taxis on a narrow street lined with shops.|thumb|210x210px|2012-ci ildə şəhərdə 6000 hibrid taksi (şəkildəki) var idi ki, bu da Şimali Amerika şəhərləri arasında ən çoxudur.<ref name="WSJ091912">{{cite news|author=Ted Mann|date=sentyabr 19, 2012|title=New Cab Plan Curbs Hybrids|work=[[The Wall Street Journal]]|url=https://www.wsj.com/articles/SB10000872396390444165804578006723461956146|access-date=sentyabr 23, 2012}}</ref>]] Nyu-Yorkdakı ekoloji problemlərə şəhərin böyüklüyü, sıxlığı, ictimai nəqliyyatın çoxluğu və [[Hudzon çayı|Hudzon çayının]] mənsəbində yerləşməsi təsir edir. Şəhər həm ölkənin ən böyük çirklənmə mənbələrindən biridir, həm də adambaşına ən aşağı istixana qazı emmisiyalarına və elektrik enerjisinə malikdir. === Su === Nyu-York şəhərinin içməli suyu [[Katskill dağları|Katskill dağlarının]] [[Çay hövzəsi|çay hövzəsindən]] gəlir.<ref>{{cite web|title=Current Reservoir Levels|url=http://www.nyc.gov/html/dep/html/drinking_water/maplevels_wide.shtml|access-date=avqust 15, 2014|publisher=[[New York City Department of Environmental Protection]]}}</ref> Su hövzəsinin bütövlüyü və pozulmamış təbii [[Su filtri|su filtrasiya]] sisteminin nəticəsində Nyu-York Birləşmiş Ştatların yalnız dörd böyük şəhərindən biridir ki, onların əksəriyyətindəki içməli suyun təmizləyici qurğular vasitəsilə [[Su müalicəsi|təmizlənməyə]] ehtiyac yoxdur.<ref>{{cite news|last=Lustgarten|first=Abrahm|date=avqust 6, 2008|title=City's Drinking Water Feared Endangered; $10B Cost Seen|work=[[The New York Sun]]|url=http://www.nysun.com/new-york/citys-drinking-water-feared-endangered-0b-cost/83288/|access-date=avqust 9, 2008}}</ref> Şəhərin su sistemi gündə bir milyard qallondan çox su keçdiyi ABŞ-ın ən böyük su sistemidir;<ref name="NYTimes-Water-Investment-2018">{{cite news|author=Winnie Hu|date=yanvar 18, 2018|title=A Billion-Dollar Investment in New York's Water|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2018/01/18/nyregion/new-york-city-water-filtration.html|access-date=yanvar 18, 2018}}</ref> Delaver su kəmərində kiçik bir sızma bir gündə 20 milyon qallonun itirilməsinə gətirib çıxarır.<ref name="DEP">{{cite web|title=DEP Announces Major Milestone For Delaware Aqueduct Repair As Tunneling Machine Completes Excavation|url=https://www1.nyc.gov/site/dep/news/19-062/dep-major-milestone-delaware-aqueduct-repair-tunneling-machine-completes#/0|website=nyc.gov|access-date=11 May 2022}}</ref> Şəhərin şimalındakı Kroton çay hövzəsində Nyu-York şəhərinin su təchizatını gündə təxminən 290 milyon qallon artırmaq üçün 3, 2 milyard ABŞ dolları dəyərində su təmizləyici qurduğunun tikintisi davam edir, bu da şəhərin mövcud su mənbəyinə 20% əlavə artım deməkdir.<ref>{{cite news|last=Dunlap|first=David W.|date=iyul 23, 2014|title=Quiet Milestone in Project to Bring Croton Water Back to New York City|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2014/07/24/nyregion/a-quiet-milestone-in-a-project-to-bring-croton-water-back-to-new-york.html|access-date=avqust 20, 2014}}</ref> Nyu-Yorkun su təchizatı sisteminin ayrılmaz hissəsi olan 3 saylı Nyu-York su tunelinin davam edən genişləndirilməsi şəhərin tarixində ən böyük əsaslı tikinti lahiyəsidir,<ref>{{cite news|last=Flegenheimer|first=Matt|date=oktyabr 16, 2013|title=After Decades, a Water Tunnel Can Now Serve All of Manhattan|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2013/10/17/nyregion/new-water-tunnel-can-provide-water-for-all-of-manhattan.html|access-date=avqust 15, 2014}}</ref> Manhetten və Bronksda xidmət edəcək seqmentlər tamamlandı və Bruklin və Kuinsdə xidmət edəcək seqmentlərin də 2020-ci ildə tamamlanması planlaşdırılır.<ref>{{cite news|author=Jim Dwyer|date=aprel 6, 2016|title=De Blasio Adding Money for Water Tunnel in Brooklyn and Queens|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2016/04/07/nyregion/mayor-de-blasio-adding-money-for-water-tunnel-in-brooklyn-and-queens.html|access-date=aprel 15, 2016}}</ref> 2018-ci ildə Nyu-York şəhəri su sisteminin bütövlüyünü qorumaq və filtrdən keçməmiş su təchizatının təmizliyini qorumaq üçün 1 milyard dollar investisiya etdiyini açıqladı.<ref name="NYTimes-Water-Investment-2018" /> === Hava === [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının]] 2016-cı il Qlobal Şəhər Havasının Çirklənməsi Məlumat Bazasına əsasən,<ref>{{cite web|title=WHO Global Ambient Air Quality Database (update 2018)|url=https://www.who.int/airpollution/data/cities/en/|website=[[World Health Organization]]|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref> Nyu-York şəhərinin havasında 2,5 mikrometr və ya daha az (PM<sub>2.5</sub>) ölçüdə olan hissəciklərin illik orta konsentrasiyası hər kubmetr üçün 7,0 mikroqram olmuşdur.<ref>{{cite web|title=Ambient (outdoor) air quality and health|url=https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ambient-(outdoor)-air-quality-and-health|website=[[World Health Organization]]|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref> Nyu York Şəhər Sağlamlıq və Psixi Gigiyena Departamenti (NYC Health) Kuins Kolleci ilə əməkdaşlıq edərək, təxminən 150 yerdə çirkləndiriciləri ölçmək üçün "Nyu-York İcma Hava Tədqiqatı"nı ({{Dil-en|New York Community Air Survey}}) keçirir.<ref>{{cite web|title=Air Pollution Monitoring|url=http://www.nyc.gov/html/dep/html/air/air_pollution_monitoring.shtml|archive-url=https://web.archive.org/web/20190305195347/http://www.nyc.gov/html/dep/html/air/air_pollution_monitoring.shtml|archive-date=mart 5, 2019|access-date=yanvar 16, 2022|website=[[New York City Department of Environmental Protection]]|url-status=dead}}</ref> == Hökümət və siyasət == === Hökümət === [[Fayl:New_York_City_Hall_exterior,_October_2016.jpg|left|thumb|[[Nyu-York Bələdiyyə binası]] ABŞ-da hələ də hökümət funksiyalarını yerinə yetirən ən qədim şəhər bələdiyyə binasıdır.]] [[Fayl:New_York_County_Courthouse_-_Angle_Shot_(48129112547).jpg|thumb|200x200px|[[Nyu-York Rayon Məhkəməsi]]]] Nyu-York şəhəri 1898-ci ildə konsolidasiya edildiyi vaxtdan bəri [[mer-məclis höküməti]] formasına malik böyük şəhər bələdiyyəsi olmuşdur.<ref>{{cite web|title=Forms of Municipal Government|url=http://www.nlc.org/build-skills-networks/resources/cities-101/forms-of-municipal-government|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120118035924/http://www.nlc.org/build-skills-networks/resources/cities-101/forms-of-municipal-government|archive-date=yanvar 18, 2012|access-date=fevral 10, 2012|publisher=[[National League of Cities]]}}</ref> Nyu-Yorkda şəhər hökuməti ictimai təhsil, islah müəssisələri, ictimai təhlükəsizlik, istirahət obyektləri, kanalizasiya, su təchizatı və sosial xidmətlərdən cavabdehdir. Bələdiyyə sədri və şura üzvləri dörd il müddətinə seçilir. [[Nyu-York Şəhər Şurası|Şəhər Şurası]] 51 şura üzvündən ibarət [[Bir palatalı parlament|bir palatalı]] orqandır.<ref>{{cite web|title=About the Council|url=http://www.nyccouncil.info/html/actioncenter/moved.cfm|archive-url=https://web.archive.org/web/20071208230244/http://www.nyccouncil.info/html/actioncenter/moved.cfm|archive-date=dekabr 8, 2007|access-date=iyun 6, 2007|publisher=[[New York City Council]]}}</ref> Bələdiyyə sədri və şura üzvləri dörd ildən bir yenidən seçilir<ref>{{cite news|last1=Chan|first1=Sewell|last2=Hicks|first2=Jonathan P.|date=oktyabr 23, 2008|title=Council Votes, 29 to 22, to Extend Term Limits|newspaper=[[The New York Times]]|url=http://cityroom.blogs.nytimes.com/2008/10/23/council-to-debate-term-limits-change/|access-date=fevral 13, 2012}}</ref> və ardıcıl iki dəfə seçilə bilərlər.<ref>{{cite book|last1=Gibson|first1=Ellen M.|url=https://www.wshein.com/media/samples/5268.pdf|title=Gibson's New York Legal Research Guide|last2=Manz|first2=William H.|publisher=Wm. S. Hein Publishing|year=2004|isbn=978-1-57588-728-9|edition=3rd|pages=450, 458, 473|lccn=2004042477|oclc=54455036}}</ref><ref>{{cite news|last=Durkin|first=Erin|date=May 26, 2014|title=Councilman Ben Kallos wants city to publish government notices on its website|newspaper=[[Daily News (New York)|Daily News]]|location=New York|url=https://www.nydailynews.com/new-york/post-city-notices-website-councilman-article-1.1806264|url-status=live|access-date=iyul 23, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20171011010531/http://www.nydailynews.com/new-york/post-city-notices-website-councilman-article-1.1806264|archive-date=oktyabr 11, 2017}}</ref> [[Nyu-York Ali Məhkəməsi]] böyük məhkəmə prosesləri və apellyasiya şikayətlərini keçirir və [[Nyu-York Ştatı Vahid Məhkəmə Sistemi|Vahid Məhkəmə Sisteminin]] tabeliyindədir. Manhetten Ali Məhkəmənin Birinci Departamenti və Apellyasiya Şöbəsinə, Bruklin isə İkinci Departamentə ev sahibliyi edir. Şəhərdə Vahid Məhkəmə Sisteminin bir hissəsi olmayan bir neçə inzibati məhkəmələr də mövcuddur. === Siyasət === [[Fayl:Eric_Adams_(cropped).png|thumb|217x217px|Nyu-Yorkun 110-cu meri [[Erik Adams]]]] Şəhərin hazırkı (2022) meri [[Erik Adams|Erik Adamsdır]]. O, 2021-ci ildə 67% səslə seçilib və 2022-ci ilin yanvarın 1-dən vəzifəsinin icrasına başlayıb. Dövlət vəzifələrinin əsəriyyətində [[ABŞ Demokrat Partiyası|Demokrat Partiyasının]] üzvləridir. 2016-cı ilin aprel ayındakı məlumata əsasən, şəhərdə aparılmış seçkidə iştirak edən seçicilərin 69%-i Demokratlar, 10%-i isə [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçılar]] olmuşdur.<ref>{{cite web|date=aprel 2016|title=NYSVoter Enrollment by County, Party Affiliation and Status|url=http://www.elections.ny.gov/NYSBOE/enrollment/county/county_apr16.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20160730140838/http://www.elections.ny.gov/NYSBOE/enrollment/county/county_apr16.pdf|archive-date=iyul 30, 2016|access-date=iyul 30, 2016|publisher=[[New York State Board of Elections]]}}</ref> Prezident [[Kalvin Kulic]] [[ABŞ Prezident seçkiləri (1924)|1924-cü ildə]] beş rayonda qalib gəldikdən bəri Nyu-York şəhəri şəhər miqyaslı və ya prezident seçkilərində Respublikaçıları seçməmişdir. [[ABŞ Prezident seçkiləri (2012)|2012-ci ildə]] demokrat [[Barak Obama]] Nyu-Yorkda ümumi səslərin 80%-dən çoxunu toplayan hər hansı partiyanın prezidentliyə ilk namizədi oldu. Şəhərdə əlverişli mənzil, təhsil, iqtisadi inkişaf və əmək siyasəti ilə bağlı [[Partiya proqramı|partiya proqramları]] mühüm əhəmiyyət kəsb edir.<ref>{{cite web|first=Steven|last=Shepard|url=https://www.politico.com/story/2016/04/new-york-primary-222107|title=How New York will be won|date=aprel 19, 2016|access-date=yanvar 5, 2022|work=[[Politico]]}}</ref> Nyu-York Birləşmiş Ştatlarda [[kampaniya maliyyəsi]] üçün ən mühüm mənbələrdən biridir. Siyasi töhfələr üçün ölkədəki ən yaxşı beş poçt indeksindən ən azı dördü 2004, 2006 və 2008-ci il seçkiləri üçün Manhettendə idi. 2004-cü ildə [[Corc Volker Buş]] və [[Con Kerri|Con Kerrinin]] prezidentlik kampaniyaları üçün ən çox pulu 10021 nömrəli poçt indeksi qazandı.<ref>{{cite web|title=2006 Election Overview: Top Zip Codes|url=http://www.opensecrets.org/overview/topzips.php?cycle=2004|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=[[OpenSecrets]]}}</ref><ref>{{cite web|date=dekabr 2011|title=Downstate Pays More, Upstate Gets More: Does It Matter?|url=https://rockinst.org/blog/downstate-pays-upstate-gets-matter|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20160501015209/http://www.rockinst.org/observations/wardr/2011-12-giving_getting.aspx|archive-date=May 1, 2016|access-date=yanvar 22, 2019|publisher=The Nelson A. [[Rockefeller Institute of Government]]—The Public Policy Research Arm of the State University of New York}}</ref> == Nəqliyyat == Nyu-York şəhərinin nəqliyyat sistemi həm mürəkkəb, həm də genişdir. === İctimai nəqliyyat === ABŞ-dakı ictimai nəqiyyatın hər üç istifadəçisindən biri əksəriyyəti gündə 24 saat xidmət göstərən Nyu-Yorkdakı ictimai nəqliyyatdan istifadə edir və ölkənin dəmir yolu sürücülərinin üçdə ikisi [[Nyu York aqlomerasiya regionu|Nyu-York aqlomerasiya regionunda]] yaşayır.<ref name="MTAinfo">{{cite web|title=The MTA Network: Public Transportation for the New York Region|url=http://web.mta.info/mta/network.htm|access-date=avqust 30, 2012|publisher=[[Metropolitan Transportation Authority]]}}</ref><ref>{{cite web|last=Pisarski|first=Alan|date=oktyabr 16, 2006|title=Commuting in America III: Commuting Facts|url=http://onlinepubs.trb.org/onlinepubs/nchrp/CIAIIIfacts.pdf|access-date=avqust 30, 2012|publisher=[[Transportation Research Board]]}}</ref> ==== Dəmir yolları ==== [[Fayl:Image-Grand_central_Station_Outside_Night_2.jpg|alt=A row of yellow taxis in front of a multi-story ornate stone building with three huge arched windows.|thumb|200x200px|Nyu-York şəhəri [[Qrand Sentral terminalı|Grand Central terminalı]] da daxil olmaqla ABŞ-dakı ən işlək iki [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryol stansiyasına]] ev sahibliyi edir.]] [[Nyu-York metropoliteni]] 472 stansiyası və marşrutların uzunluğu ilə ölçüldükdə dünyanın ən böyük sürətli nəqliyyat sistemidir. [[Honkonq metropoliteni|Honkonq]],<ref>{{cite web|title=Service Hours|url=http://www.mtr.com.hk/eng/getting_around/service_hours.html|access-date=iyul 31, 2012|publisher=[[MTR]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Tsuen Wan Line|url=http://www.travelchinaguide.com/cityguides/hongkong/transportation/metro-tsuenwan-line.htm|access-date=iyul 31, 2012|publisher=TravelChinaGuide.com}}</ref> [[London metrosu|London]], [[Paris metropoliteni|Paris]], [[Seul metropoliteni|Seul]]<ref>{{cite web|title=Train Time Table—Search station|url=http://www.smrt.co.kr/program/Eng/Subway/Train/Station_select.jsp?main=Y|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120216194130/http://www.smrt.co.kr/program/Eng/Subway/Train/Station_select.jsp?main=Y|archive-date=fevral 16, 2012|access-date=avqust 29, 2012|publisher=[[Seoul Metropolitan Rapid Transit Corporation]]}}</ref><ref>{{cite web|title=Subway map|url=http://www.smrt.co.kr/program/cyberStation/main2.jsp?lang=e#|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20120414225109/http://www.smrt.co.kr/program/cyberStation/main2.jsp?lang=e|archive-date=aprel 14, 2012|access-date=avqust 29, 2012|publisher=[[Seoul Metropolitan Rapid Transit Corporation]]}}</ref> və [[Tokio metropoliteni|Tokio]] daxil olmaqla əksər şəhərlərdəki metropolitenlərə xas olan gecə bağlanmasından fərqli olaraq Nyu-York metropoliteni gündə 24 saat xidmət göstərir. Nyu-York metrosu həm də 2015-ci ildə 1,76 milyard sərnişinlə [[Qərb yarımkürəsi|Qərb yarımkürəsinin]] ən işlək metrosu olmuşdur.<ref>{{cite web|title=Annual Subway Ridership|url=http://web.mta.info/nyct/facts/ridership/ridership_sub_annual.htm|access-date=May 21, 2016|publisher=[[Metropolitan Transportation Authority]]}}</ref> "Böyük Mərkəzi Stansiya" olaraq da adlandırılan [[Qrand Sentral terminalı|Grand Central terminalı]] qatar platformalarının sayına görə dünyanın ən böyük [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyasıdır]]. [[Fayl:R160_E_enters_42nd_Street.jpg|alt=The front end of a subway train, with a red E on a LED display on the top. To the right of the train is a platform with a group of people waiting for their train.|left|thumb|200x200px|[[Nyu-York metropoliteni]] stansiyaların sayına görə dünyanın ən böyük metrosudur.]] Nyu-Yorkda ictimai nəqliyyat vacibdir. 2005-ci ildə Nyu-York sakinlərinin 54,6%-i ictimai nəqliyyatdan istifadə edərək işə getmişdir.<ref>{{cite news|last=Christie|first=Les|date=iyun 29, 2007|title=New Yorkers are Top Transit Users|publisher=[[CNNMoney.com]]|url=https://money.cnn.com/2007/06/13/real_estate/public_transit_commutes/index.htm|access-date=yanvar 2, 2008}}</ref> Bu, ABŞ-ın qalan hissəsindən fərqlidir, orada sakinlərin 91%-i iş yerlərinə avtomobillə gedirlər.<ref name="2001summary">{{cite web|year=2001|title=NHTS 2001 Highlights Report, BTS03-05|url=http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/pdf/entire.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20050514220419/http://www.bts.gov/publications/highlights_of_the_2001_national_household_travel_survey/pdf/entire.pdf|archive-date=May 14, 2005|access-date=sentyabr 1, 2008|publisher=[[U.S. Department of Transportation]], [[Bureau of Transportation Statistics]]}}</ref> [[Nyu-York Nəzarətçisi|Nyu-York Nəzarətçisinə]] görə, Nyu-York şəhəri ərazisində işçilər hər həftə işə getmək üçün orta hesabla 6 saat 18 dəqiqə vaxt sərf edirlər ki, bu da böyük şəhərlər arasında ölkədəki ən uzun gediş-gəliş vaxtıdır.<ref>{{cite report|url=http://comptroller.nyc.gov/wp-content/uploads/documents/Longest_Work_Weeks_mart_2015.pdf|title=The Hardest Working Cities|date=mart 2015|publisher=[[New York City Comptroller|Office of the New York City Comptroller]]}}</ref> Nyu-York ABŞ-ın yeganə şəhəridir ki, burada ailələrin əksəriyyətinin (52%) avtomobili yoxdur; Manhettenlilərin yalnız 22%-nin avtomobili var.<ref>{{cite web|last1=Weinberger|first1=Rachel|last2=Kaehny|first2=John|last3=Rufo|first3=Matthew|year=2010|title=U.S. Parking Policies: An Overview of Management Strategies|url=http://www.infrastructureusa.org/wp-content/uploads/2010/03/itdp_parking_fullreport.pdf|access-date=iyun 11, 2011|publisher=[[Institute for Transportation and Development Policy]]|page=62|quote=New York City is the largest, densest and most transit- and pedestrian-oriented city in the United States. It is the only U.S. city in which a majority of households do not have a car. Despite this, New York City is very much an American city in the way it under prices and under uses curbside parking meters. Meter rates are far lower than in other leading world cities, and New York suffers from high levels of cruising and double parking (p. 62)&nbsp;... Nationally 90% of households own automobiles. New Yorkers own fewer at 48% with only 22% of Manhattan residents owning automobiles (p. 78)}}</ref> İctimai nəqliyyatdan çox istifadə etdiklərinə görə Nyu-York sakinləri ailə gəlirləri ölkə üzrə orta göstəricidən daha az xərcləyirlər və digər ABŞ şəhərlərinin sakinləri ilə müqayisədə hər il nəqliyyata 19 milyard dollar qənaət edirlər.<ref>{{cite web|date=aprel 21, 2010|title=New York City's Green Dividend|url=http://www.streetsblog.org/2010/04/21/sustainable-transport-saves-new-yorkers-19-billion-per-year/|access-date=yanvar 26, 2012|publisher=CEOs for Cities|archive-date=noyabr 1, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161101135006/http://www.streetsblog.org/2010/04/21/sustainable-transport-saves-new-yorkers-19-billion-per-year/|url-status=dead}}</ref> Nyu-Yorkun [[banliyö dəmiryolu]] şəbəkəsi Şimali Amerikada ən böyükdür.<ref name="MTAinfo2" /> Nyu-Yorku şəhərətrafı ərazilərlə birləşdirən dəmiryolu şəbəkəsi [[Lon-Aylend dəmir yolu|Long Island Rail Road]], [[Metro-North Railroad]] və [[New Jersey Transit rail operations|New Jersey Transit]]-dən ibarətdir.<ref name="MTAinfo2" /><ref>{{cite news|last=Durkin|first=Erin|date=yanvar 20, 2015|title=Andrew Cuomo announces $450M plan to build AirTrain connecting LaGuardia Airport to the subway|newspaper=[[New York Daily News|Daily News]]|location=New York|url=http://www.nydailynews.com/news/politics/cuomo-announces-plan-building-airtrain-laguardia-airport-article-1.2085807|access-date=yanvar 21, 2015}}</ref><ref>{{cite web|last=Honan|first=Katie|title=Cuomo Announces AirTrain to LaGuardia Airport from Subway, LIRR|url=http://www.dnainfo.com/new-york/20150120/east-elmhurst/cuomo-announces-airtrain-laguardia-airport-from-subway-lirr|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150120233716/http://www.dnainfo.com/new-york/20150120/east-elmhurst/cuomo-announces-airtrain-laguardia-airport-from-subway-lirr|archive-date=yanvar 20, 2015|access-date=yanvar 20, 2015|work=[[DNAinfo]]}}</ref> Şəhərlərarası dəmir yolu üçün Nyu-Yorkda [[Amtrak]] xidmət göstərir, onun ən işlək stansiyası Manhettenin qərb tərəfindəki Pensilvaniya stansiyasıdır, Amtrak [[Boston]], [[Filadelfiya]] və [[Vaşinqton (şəhər)|Vaşinqtonla]] əlaqə yaradır.<ref>{{cite web|title=National Fact Sheet Fiscal Year 2013|url=http://www.amtrak.com/ccurl/826/406/Amtrak-National-Fact-Sheet-FY2013-rev.pdf|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20150410143624/http://www.amtrak.com/ccurl/826/406/Amtrak-National-Fact-Sheet-FY2013-rev.pdf|archive-date=aprel 10, 2015|access-date=aprel 20, 2015|publisher=[[Amtrak]]}}</ref> [[Staten-Aylend dəmir yolu]] sürətli nəqliyyat sistemi gündə 24 saat işləyərək yalnız Staten-Aylenddə xidmət edir. [[PATH (relsli sistem)|PATH]] sistemi Midtaun və Aşağı Manhetteni [[Nyu-Cersi|Nyu-Cersinin]] şimal-şərqi ilə, ilk növbədə [[Hoboken (Nyu-Cersi)|Hoboken]], [[Cersi-Siti]] və [[Nyuark|Nyuarkla]] birləşdirir. Nyu-York metrosu kimi PATH da 24 saat xidmət göstərir; bu da o deməkdir ki, dünyadakı 24 saatlıq cədvəl üzrə işləyən 6 sürətli nəqliyyat sistemindən üçü tamamilə və ya qismən Nyu-Yorkdadır (digərləri [[Çikaqo metropoliteni|Çikaqo metropoliteninin]] bir hissəsi, Filadelfiyada xidmət göstərən [[PATCO sürət xətti|PATCO Speedline]] və [[Kopenhagen metropoliteni|Kopenhagen metropolitenidir]]). Nyu-Yorkda tikilməkdə olan nəqliyyat layihələri arasında [[Second Avenue Subway]] və [[East Side Access]] var.<ref>{{cite news|last=Dobnik|first=Verena|date=fevral 7, 2013|title=NYC Transit Projects: East Side Access, Second Avenue Subway, And 7 Train Extension (PHOTOS)|work=[[HuffPost]]|url=https://huffingtonpost.com/2013/02/07/nyc-subway-underground-rail-second-avenue-subway_n_2637601.html|url-status=dead|access-date=avqust 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20130208120505/http://www.huffingtonpost.com/2013/02/07/nyc-subway-underground-rail-second-avenue-subway_n_2637601.html|archive-date=fevral 8, 2013}}</ref> ==== Avtobuslar ==== [[Fayl:Port-authority-terminal.jpg|thumb|210x210px|[[Port Autoriti avtovağazlı|Port Authority avtovağzalı]] dünyanın ən işlək avtovağzalıdır.<ref name="PABT">{{cite press release|title=Architect Chosen for Planned Office Tower Above Port Authority Bus Terminal's North Wing|url=http://www.panynj.gov/AboutthePortAuthority/PressCenter/PressReleases/PressRelease/index.php?id=1154|publisher=[[Port Authority of New York and New Jersey]]|date=noyabr 17, 2008|access-date=avqust 12, 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20090222025919/http://www.panynj.gov/AboutthePortAuthority/PressCenter/PressReleases/PressRelease/index.php?id=1154|archive-date=fevral 22, 2009}}</ref>]] Nyu York şəhərinin ictimai avtovağzalı 7/24 işləyir və Şimali Amerikadakı ən böyük avtovağzaldır.<ref>{{cite web|title=Top 100 Transit Bus Fleets|url=http://www.metro-magazine.com/resources/septoct_top100.pdf|access-date=aprel 20, 2015|work=[[Metro Magazine]]|page=4|archive-date=oktyabr 11, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20171011010537/http://www.metro-magazine.com/resources/septoct_top100.pdf|url-status=dead}}</ref> Şəhərin əsas şəhərlərarası avtobus terminalı olan [[Port Autoriti avtovağzalı|Port Authority avtovağzalı]] gündə 7.000 avtobusa və 200.000 sərnişinə xidmət göstərir ki, bu da onu dünyanın ən işlək avtovağzalına çevirir.<ref name="PABT" /> === Hava nəqliyyatı === [[Fayl:JFK_Plane_Queue.jpg|alt=Five jumbo airplanes wait in a line on a runway next to a small body of water. Behind them in the distance is the airport and control tower.|left|thumb|210x210px|[[Con Kennedi adına Beynəlxalq Hava Limanı]] ABŞ-da ən işlək hava limanıdır.]] Nyu-York aviasiyası ABŞ-da ən işlək aviasiyadır və dünyanın ən işlək hava nəqliyyat dəhlizlərindən biridir. Nyu-York aqlomerasiya regionundakı ən işlək üç hava limanı [[Con Kennedi adına Beynəlxalq Hava Limanı]], [[Nyuark Liberti Beynəlxalq Hava Limanı]] və [[La-Quardiya Hava Limanı|La-Quardiya Hava Limanıdır]]; 2016-cı ildə bu üç hava limanından 130,5 milyon səyahətçi istifadə edib.<ref>{{cite web|date=aprel 14, 2017|title=The Port Authority of NY and NJ 2016 Air Traffic Report|url=http://www.panynj.gov/airports/pdf-traffic/ATR2016.pdf|access-date=iyun 26, 2017|publisher=[[The Port Authority of New York and New Jersey]]|archive-date=May 25, 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170525172312/http://www.panynj.gov/airports/pdf-traffic/ATR2016.pdf|url-status=dead}}</ref> 2012-ci ildən eibarən Con Kennedi adına Hava Limanı Şimali Amerikada beynəlxalq sərnişinlər üçün ən işlək hava limanıdır.<ref>{{cite web|title=2011 Year-to-date International passenger Traffic (as of dekabr 2011)|url=http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-1376-1379_666_2__|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20101206022153/http://www.aci.aero/cda/aci_common/display/main/aci_content07_c.jsp?zn=aci&cp=1-5-212-1376-1379_666_2__|archive-date=dekabr 6, 2010|access-date=oktyabr 8, 2014|publisher=[[Airports Council International]]}}</ref> [[Nyu-York və Nyu-Cersi Liman İdarəsi]] tərəfindən [[Nyuberq (Nyu-York)|Nyuberqdə]] yerləşən dördüncü hava limanı olan [[Stüart Beynəlxalq Hava Limanı|Stüart Beynəlxalq Hava Limanında]] sərnişinlərin həcmini artırmaq üçün planlar irəli sürülüb.<ref>{{cite web|last=Strunsky|first=Steve|date=May 31, 2012|title=Stewart International Airport upgrade approved as Port Authority aims to increase passenger traffic|url=http://www.nj.com/news/index.ssf/2012/05/stewart_international_airport.html|access-date=iyul 30, 2012|website=[[NJ.com]]|publisher=New Jersey On-Line LLC.}}</ref> 2015-ci ilin iyul ayında La-Quardiya Hava Limanının köhnəlmiş əşyalarını yeniləmək üçün çox milyardlıq bir layihədə hava limanının tamamilə yenidən qurulması planları açıqlandı.<ref>{{cite news|last=McGeehan|first=Patrick|date=iyul 27, 2015|title=La Guardia Airport to Be Overhauled by 2021, Cuomo and Biden Say|newspaper=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2015/07/28/nyregion/la-guardia-airport-to-be-rebuilt-by-2021-cuomo-and-biden-say.html|access-date=iyul 28, 2015}}</ref> Nyu-York aqlomerasiya regionundakı və ya ona xidmət edən digər kommersiya hava limanlarına [[Lonq-Aylend Mekartur Hava Limanı|Long Island MacArthur Airport]], [[Trenton–Merker Hava Limanı|Trenton–Mercer Airport]] və [[Vestçester Hava Limanı|Westchester County Airport]] daxildir. Əraziyə xidmət göstərən əsas ümumi aviasiya hava limanı [[Teterboro Hava Limanı|Teterboro Hava Limanıdır]]. === Su nəqliyyatı === [[Fayl:Spirit_of_America_-_Staten_Island_Ferry.jpg|left|thumb|210x210px|[[Staten-Aylend Ferri]] Manhetten və Staten-Aylend arasında sərnişinləri daşıyır.]] [[Staten-Aylend Ferri]] 2015-ci ilin iyulundan 2016-cı ilin iyununa qədər Staten-Aylend və Aşağı Manhetten arasında 8,4 km marşurutda 23 milyondan çox sərnişin daşıyaraq və gündə 24 saat işləyərək dünyanın ən işlək [[Bərə|bərəsi]] olmuşdur.<ref>{{cite web|author=Anna Sanders|date=sentyabr 20, 2016|title=Staten Island Ferry ridershilip breaks record|url=http://www.silive.com/news/index.ssf/2016/09/staten_island_ferry_ridership.html|access-date=dekabr 31, 2016|publisher=[[SILive.com]]}}</ref> Digər bərə sistemləri Manhetten və şəhər və aqlomerasiya regionu daxilindəki digər ərazilər arasında sərnişinlərə xidmət göstərir. Beş boronun hamısını əhatə edən marşuruta sahib [[Nyu-York Ferri|NYC Ferry]] 2017-ci ildə hazırlanmağa başlandı.<ref>{{cite web|author=Zoe Rosenberg|date=aprel 17, 2017|title=First of New York's citywide ferries arrives in Brooklyn Bridge Park|url=http://ny.curbed.com/2017/4/17/15326348/nyc-ferry-routes-times|access-date=aprel 17, 2017|publisher=[[Curbed]] New York, [[Vox Media]]}}</ref> Eyni zamanda [[SeaStreak]] 2017-ci ildə xidmətə başlayan [[Cersi-Şor|Jersey Shore]] və Manhetten arasında sərnişinləri daşımaq üçün 2016-cı ilin sentyabrında 600 sərnişin tutumlu yüksək sürətli lüks bərənin tikintisinə başlanıldığını elan etdi.<ref>{{cite web|author=Larry Higgs|date=sentyabr 14, 2016|title=This is the new high-speed ferry coming to New Jersey in 2017|url=http://www.nj.com/traffic/index.ssf/2016/09/larger_faster_whats_inside_seastreaks_new_high_spe.html|access-date=sentyabr 23, 2016|publisher=NJ Advance Media for [[NJ.com]]}}</ref> === Taksilər, icarə xidməti və tramvaylar === [[Fayl:NYC_Toyota_Prius_v.jpg|right|thumb|210x210px|Sarı rəngli taksilər şəhərin məşhur simvoludur.]] Şəhərin nəqliyyat infrastrukturuna 13.587 sarı [[taksi]];<ref>{{cite web|url=https://www1.nyc.gov/site/tlc/businesses/yellow-cab.page|title=Yellow Cab|publisher=[[New York City Taxi and Limousine Commission]]|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref> icarə şirkətlərinin icarəyə verdikləri nəqliyyat vasitələri;<ref>{{cite news|first1=Emma G.|last1=Fitzsimmons|first2=Winnie|last2=Hu|title=The Downside of Ride-Hailing: More New York City Gridlock|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2017/03/06/nyregion/uber-ride-hailing-new-york-transportation.html|date=mart 6, 2017|access-date=yanvar 16, 2022|url-access=subscription}}</ref><ref>{{cite news|first=Karen|last=DeWitt|title=Cuomo pushes for ride-sharing services outside NYC|url=https://www.northcountrypublicradio.org/news/story/33192/20170110/cuomo-pushes-for-ride-sharing-services-outside-nyc|work=[[North Country Public Radio]]|date=yanvar 10, 2017|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref> və [[Ruzvelt adası (ABŞ)|Ruzvelt adası]] ilə Manhetten adası arasında sərnişinləri daşıyan [[kanat yolu]] [[Ruzvelt kanat yolu|Ruzvelt tramvayı]] da daxildir. === Küçələr və magistral yollar === [[Fayl:Storm_at_Manhattan.jpg|thumb|8-ci prospekt. [[Manhettenin baş planı|Manhettenin baş planındakı]] əksər küçə və prospektlər birtərəfli hərəkətlidir.]] Nyu-Yorkdakı küçələr sıxlığı ilə seçilir. [[Manhettenin baş planı|1811-ci il Komissionerlər planı]] şəhərin inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərdi. [[Brodvey (Manhetten)|Brodvey]],<ref>{{cite web|title=The Myths and Metaphors of Music and Dance Singin' in the Rain|url=http://hofprints.hofstra.edu/2/02/The_Myths_and_Metaphors_of_Music_and_Dance_Singin'_in_the_Rain.html|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20060902162226/http://hofprints.hofstra.edu/2/02/The_Myths_and_Metaphors_of_Music_and_Dance_Singin%27_in_the_Rain.html|archive-date=sentyabr 2, 2006|access-date=fevral 6, 2012|publisher=[[Hofstra University]]}}</ref> [[Uoll-Strit]],<ref>{{cite web|last=Nordquist|first=Richard|title=What Is Metonymy?|url=https://www.thoughtco.com/metonymy-figures-of-speech-1691388|publisher=[[Dotdash]]|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref> [[Medison prospekti]]<ref name="MadisonAveMetonym">{{cite web|title=Definition of Metonymy|url=https://www.chegg.com/homework-help/definitions/metonymy-39|publisher=[[Chegg]]|access-date=noyabr 23, 2021}}</ref> və [[Yeddinci prospekt (Manhetten)|Yeddinci prospekt]] milli sənayelər üçün [[Metonimiya|mentonimlər]] kimi istifadə edilir: müvafiq olaraq teatr, maliyyə, reklam və dəb. Nyu-Yorkda həmçinin müxtəlif körpülər və tunellər vasitəsilə şəhərin rayonlarını bir-birinə və [[Şimali Cersi]], [[Vestçester (dairə)|Vestçester dairəsi]], [[Lonq-Aylend]] və [[Konnektikut|Konnektikutun]] cənub-qərbinə birləşdirən geniş [[Avtomagistral|magistral]] və [[Park yolu|park yolları]] var. Bu magistrallar Manhettenə gedən milyonlarla şəhər və şəhərətrafı sakinlərə xidmət göstərdiyindən, sürücülərin, xüsusən də pik saatlarda gündəlik baş verən tıxaclarda saatlarla hərəkətsiz qalması adi haldır.<ref>{{cite news|url=https://ny.curbed.com/2019/8/15/20807470/nyc-streets-dot-mobility-report-congestion|title=New York City's streets are 'more congested than ever': report|first1=Amy|last1=Plitt|first2=Valeria|last2=Ricciulli|work=[[Curbed]]|date=avqust 15, 2019|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.crainsnewyork.com/op-ed/solving-citys-traffic-nightmares|title=Solving the city's traffic nightmares|first=Jason M.|last=Barr|work=[[Crain Communications]]|date=sentyabr 5, 2019|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref> [[:en:Congestion pricing in New York City|Nyu-Yorkda tıxac qiymətlərinin]] 2022-ci ildə qüvvəyə minməsi planlaşdırılır.<ref>{{Cite news|url=https://www.npr.org/2019/04/02/709243878/new-york-is-set-to-be-first-u-s-city-to-impose-congestion-pricing|title=New York Is Set To Be First U.S. City To Impose Congestion Pricing|first=Laurel|last=Wamsley|work=[[NPR]]|date=aprel 2, 2019|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.archpaper.com/2020/07/federal-government-delays-nyc-congestion-pricing/|title=Federal government delays NYC congestion pricing by at least a year|first=Jonathan|last=Hilburg|work=[[The Architect's Newspaper]]|date=iyul 15, 2020|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref><ref>{{cite news|url=https://gothamist.com/news/congestion-pricings-failure-shining-example-government-dysfunction|title=Congestion Pricing's Failure A "Shining Example" Of Government Dysfunction|first=Christopher|last=Robbins|work=[[Gothamist]]|date=iyul 15, 2020|access-date=avqust 16, 2020|archive-date=sentyabr 30, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200930080807/https://gothamist.com/news/congestion-pricings-failure-shining-example-government-dysfunction|url-status=dead}}</ref> Nyu-York həm də qırmızı işıqda dönmə qaydaları ilə tanınır. Amerika Birləşmiş Ştatlarının digər bölgələrindən fərqli olaraq, Nyu-York ştatı bir milyondan çox əhalisi olan şəhərlərdə yol-nəqliyyat qəzalarını azaltmaq və piyadaların təhlükəsizliyini artırmaq üçün qırmızı işıqda sağa və ya sola dönməyi qadağan edir. Bu səbəbdən də Nyu-York şəhərində qırmızı işıqda olan bütün dönmələr bu cür manevrlərə icazə verən bir işarə olmadıqda qeyri-qanunidir.<ref>{{cite web|title=Chapter 4: Traffic Control|date=25 noyabr 2013|url=https://dmv.ny.gov/about-dmv/chapter-4-traffic-control-2|publisher=New York State Department of Motor Vehicles|access-date=16 yanvar 2022}}</ref> ==== Körpülər və tunellər ==== [[Fayl:George_Washington_Bridge_from_New_Jersey-edit.jpg|left|thumb|[[Hudzon çayı]] üzərində yerləşən [[Fort-Li]] ilə [[Yuxarı Manhetten|Yuxarı Manhetteni]] (arxa fonda) birləşdirən [[Corc Vaşinqton Körpüsü|Corc Vaşinqton körpüsü]] dünyanın ən işlək avtomobil körpüsüdür.<ref name="gwbridge">{{cite web|title=Port Authority of New York and New Jersey—George Washington Bridge|url=https://www.panynj.gov/bridges-tunnels/en/george-washington-bridge.html|publisher=[[Port Authority of New York and New Jersey]]|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref><ref name="gwbridgepainters">{{cite news|first1=Bod|last1=Woodruff|first2=Lana|last2=Zak|first3=Stephanie|last3=Wash|date=noyabr 20, 2012|title=GW Bridge Painters: Dangerous Job on Top of the World's Busiest Bridge|url=https://abcnews.go.com/US/george-washington-bridge-painters-dangerous-job-top-worlds/story?id=17771877|work=[[ABC News]]|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref>]] Nyu-York şəhəri dünyanın ən böyük təbii limanlarından birində yerləşir<ref>{{cite web|url=https://play.history.com/shows/how-the-earth-was-made/videos/new-york-harbor#new-york-harbor|title=New York Harbor Video—How the Earth Was Made|publisher=[[History.com]]|access-date=yanvar 16, 2022}}</ref> və Manhetten və Staten-Aylend rayonları eyniadlı adalarla həmsərhəddir, Kuins və Bruklin isə daha böyük ada olan Lonq-Aylendin qərb ucunda yerləşir və Bronks Nyu-York ştatının əsas hissəsində yerləşir. Su ilə ayrılmış rayonların bu vəziyyəti geniş körpü və tunel infrastrukturunun inkişafına səbəb olub. [[Corc Vaşinqton Körpüsü|Corc Vaşinqton körpüsü]] Manhetteni [[Berqen (dairə)|Berqen dairəsi]] ilə birləşdirən dünanın ən işlək avtomobil körpüsüdür.<ref name="gwbridge" /><ref name="gwbridgepainters" /> [[Verratsano-Narrous|Verrazano-Narrows körpüsü]] Amerika qitəsindəki ən uzun [[Asma körpü|asma körpüdür]] və dünyanın ən uzun körpülərindən biridir.<ref name="infoplease.com">{{cite web|title=Longest Suspension Bridges in the World|url=http://www.infoplease.com/toptens/worldsuspbridges.html|access-date=sentyabr 7, 2012|publisher=Pearson Education}}</ref><ref name="Verrazano-Narrows Bridge">{{cite web|title=Verrazano-Narrows Bridge|url=http://www.nycroads.com/crossings/verrazano-narrows/|access-date=sentyabr 7, 2012|publisher=Eastern Roads}}</ref> [[Bruklin körpüsü]] şəhərin simvoludur. Bruklin körpüsünün qüllələri [[Əhəndaşı|əhəngdaşı]], [[qranit]] və "Rosendale" sementindən tikilib və memarlıq üslubu [[Neoqotika|neoqotikadır]]. Bu körpü həm də açılışından 1903-cü ilə qədər dünyanın ən uzun asma körpüsü olub və ilk polad məftilli asma körpüdür. [[Kuinsboro körpüsü|Queensboro körpüsü]] ''cantilever'' memarlığının mühüm parçasıdır. 1909-cu ildə açılmış [[Manhetten körpüsü]] müasir asma körpülərin qabaqcıllarından hesab olunur və onun dizaynı bütün dünyada uzun müddətli asma körpülərin bir çoxu üçün model rolunu oynayıb; Manhetten, [[Troqs-Nik körpüsü|Throgs Neck]], [[Trayboro körpüsü|Triboro]] və Verrazano-Narrows körpüləri yüksək texnologiya üslubunun nümunələridir.<ref>[http://nyc-architecture.com/BRI/BRI002-ManhattanBridge.htm New York Architecture Images-Manhattan Bridge]. Nyc-architecture.com (dekabr 31, 1909). Retrieved aprel 12, 2014.</ref><ref>[http://nyc-architecture.com/STYLES/STY-struc.htm New York Architecture Images]. Nyc-architecture.com. Retrieved aprel 12, 2014.</ref> Manhetten adası Nyu-York şəhərinin xarici rayonları və Nyu-Cersi ilə də bir neçə tunellə bağlıdır. [[Nyu-Cersi]] və [[Midtaun Manhetten|Midtaun Manhetteni]] birləşdirən və Hudzon çayının altından yerləşən gündə 120.000 avtomobilin hərəkət etdiyi [[Linkoln tuneli]] dünyanın ən işlək avtomobil tunelidir.<ref>{{cite web|title=Lincoln Tunnel Historic Overview|url=http://www.nycroads.com/crossings/lincoln/|access-date=avqust 13, 2014|publisher=Eastern Roads}}</ref> Tunel Nyu-York limanından keçən və Hudzon çayı ilə Manhetten estakadalarına üzən böyük sərnişin və yük gəmilərinin maneəsiz keçməsini təmin etmək üçün tikilib. [[Aşağı Manhetten]] ilə [[Cersi-Siti|Cersi-Sitini]] birləşdirən [[Holland tuneli]] 1927-ci ildə istifadəyə verildiyi zaman dünyanın ilk mexaniki havalandırılan avtomobil tuneli idi.<ref>[http://www.nycroads.com/crossings/holland/ Holland Tunnel (I-78)]. Nycroads.com. Retrieved aprel 12, 2014.</ref><ref>{{cite web|title=Holland Tunnel|url=http://tps.cr.nps.gov/nhl/detail.cfm?ResourceId=2176&ResourceType=Structure|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140629011542/http://tps.cr.nps.gov/nhl/detail.cfm?ResourceId=2176&ResourceType=Structure|archive-date=iyun 29, 2014|access-date=avqust 13, 2014|work=National Historic Landmark Quicklinks|publisher=[[National Park Service]]}}</ref> Manhetteni Kuins və Bruklin ilə birləşdirən körpülərdə tıxacları aradan qaldırmaq üçün tikilmiş [[Kuins – Midtaun tuneli|Kuins M idtaun tuneli]] 1940-cı ildə tamamlandığı zaman ən böyük qeyri-federal layihə idi.<ref>{{cite web|title=Queens-Midtown Tunnel Historic Overview|url=http://www.nycroads.com/crossings/queens-midtown/|access-date=avqust 13, 2014|publisher=Eastern Roads}}</ref> O vaxtkı Prezident [[Franklin Delano Ruzvelt|Franklin D. Ruzvelt]] tuneldən keçən ilk şəxs olmuşdur.<ref>{{cite news|title=President the 'First' to Use Midtown Tube; Precedence at Opening Denied Hundreds of Motorists|url=https://www.nytimes.com/1940/11/09/archives/president-the-first-to-use-midtown-tube-precedence-at-opening.html|work=[[The New York Times]]|date=noyabr 9, 1940|access-date=yanvar 16, 2022|pages=19}}</ref> [[Bruklin – Betteri tuneli]] (rəsmi olaraq Hugh L. Carey tuneli kimi tanınır) [[Betteri park|Betteri parkın]] altından keçir və Manhettenin cənub ucundakı [[Maliyyə dairəsi (Manhetten)|Maliyyə dairəsini]] Bruklindəki [[Red-Huk (Bruklin)|Red Hook]] ilə birləşdirir. === Velosiped şəbəkəsi === Nyu-York şəhərində velosiped sürmək şəhər sıxlığı, nisbətən düz ərazi və "dayan-get" prinsipinə əsaslanan tıxaclı yollar ilə əlaqələndirilir.<ref>{{cite web|last=Fried|first=Ben|date=noyabr 9, 2009|title=Count on It: NYC Bike Commuting Climbs 26 Percent|url=http://www.streetsblog.org/2009/11/09/count-on-it-nyc-bike-commuting-climbs-26-percent/|archive-url=https://web.archive.org/web/20091111005917/https://www.streetsblog.org/2009/11/09/count-on-it-nyc-bike-commuting-climbs-26-percent/|archive-date=noyabr 11, 2009|access-date=fevral 26, 2010|work=streetsblog.org|url-status=dead}}</ref> Velosiped sürmək Nyu-Yorkda getdikcə populyarlaşır; 2005-ci ildə günlük velosiped səfəri 170.000 olan rəqəm on iki il sonra — 2017-ci ildə təxminən 450.000-ə qalxmışdır.<ref name="hu">{{cite web|last=Hu|first=Winnie|title=More New Yorkers Opting for Life in the Bike Lane|work=[[The New York Times]]|date=iyul 30, 2017|url=http://www.nytimes.com/2017/07/30/nyregion/new-yorkers-bike-lanes-commuting.html|access-date=avqust 22, 2021|url-status=live}}</ref> Nyu-Yorkda 2006-cı ildəki 826 kilometr (513 mil) ilə müqayisədə 2017-ci ildə 2145 kilometrlik (1333 mil) velosiped zolağı var idi.<ref name="hu" /> 2019-cu ildə şəhər boyu 203 kilometrlik (126 mil) ayrılmış və ya "mühafizə olunan" velosiped zolaqları var idi.<ref>{{Cite news|last=Fitzsimmons|first=Emma G.|date=oktyabr 28, 2019|title=After Spike in Deaths, New York to Get 250 Miles of Protected Bike Lanes|work=[[The New York Times]]|url=https://www.nytimes.com/2019/10/28/nyregion/nyc-biking-deaths-lanes.html|access-date=oktyabr 28, 2019|issn=0362-4331}}</ref> == Tanınmış sakinlər == <gallery class="center" perrow="10"> Fayl:Martin Van Buren.jpg|[[Martin Van Buren]], ABŞ-ın 8-ci Prezidenti Fayl:John Jay (Gilbert Stuart portrait).jpg|[[Con Cey]], [[Amerika Birləşmiş Ştatlarının qurucu ataları|ABŞ-ın qurucularından]] biri, [[ABŞ Ali Məhkəməsi|ABŞ Ali Məhkəməsinin]] ilk sədri Fayl:William James b1842c.jpg|[[Vilyam Ceyms]], filosof, [[Praqmatizm|praqmatizmin]] banisi Fayl:Henry James by John Singer Sargent cleaned.jpg|[[Henri Ceyms]], ingilis yazıçı, XIX əsr realizmini öndəri Fayl:Herman Melville by Joseph O Eaton.jpg|[[Herman Melvill]], ABŞ yazıçısı və şairi Fayl:Eugene O'Neill 1936.jpg|[[Yucin O'Nil]], yazıçı və dramturq, [[Ədəbiyyat üzrə "Nobel" mükafatı|"Nobel"]] və [[Pulitser mükafatı|"Pulitser"]] mükafatı laureatı Fayl:President Theodore Roosevelt, 1904.jpg|[[Teodor Ruzvelt]], ABŞ-ın 26-cı Prezidenti, [["Nobel" sülh mükafatı]] laureatı Fayl:Irving-Washington-LOC.jpg|[[Vaşinqton İrvinq]], ABŞ yazıçısı və diplomatı Fayl:Publicity photo young gleason.jpg|[[Ceki Qlison]], ABŞ aktyoru və yazıçısı Fayl:Aaron Copland in 1962.jpg|[[Aaron Koplend]], ABŞ bəstəkarı və pianoçusu Fayl:Arthur-miller.jpg|[[Artur Miller]], ABŞ dramaturqu Fayl:RichardFeynman-PaineMansionWoods1984 copyrightTamikoThiel bw.jpg|[[Riçard Feynman]], fizik, Kvant elektrodinamikasının banilərindən biri Fayl:Portrait of Milton Friedman.jpg|[[Milton Fridman]], iqtisadçı, [[Monetarizm|monetarizmin]] yaradıcısı Fayl:Al Capone in 1930.jpg|[[Al Kapone]], ABŞ mafiya rəhbəri Fayl:BarbaraBelGeddes.jpg|[[Barbara Bel Geddes]], aktrisa, [[Emmi mükafatı|"Emmi" mükafatı]] laureatı Fayl:Maria Callas 1958.jpg|[[Mariya Kallas]], ABŞ opera müğənnisi Fayl:Louise Glück circa 1977.jpg|[[Luiza Qlük]], yazıçı və şairə, [[Ədəbiyyat üzrə "Nobel" mükafatı|"Nobel" mükafatı]] laureatı Fayl:Robert William Fogel.jpg|[[Robert Fogel]], [[İqtisadiyyat üzrə "Nobel" mükafatı|"Nobel" mükafatı]] laureatı Fayl:Woody Allen Cannes 2011.jpg|[[Vudi Allen]], kino istehsalçısı və aktyor, [["Oskar" mükafatı]] laureatı Fayl:Robert De Niro 2 by David Shankbone.jpg|[[Robert De Niro]], aktyor, [["Oskar" mükafatı]] laureatı Fayl:Al Pacino.jpg|[[Al Paçino]], kino istehsalçısı və aktyor, [["Oskar" mükafatı|"Oskar"]] və "[[BAFTA]]" laureatı Fayl:Martin Scorsese Berlinale 2010 (cropped2).jpg|[[Martin Skorseze]], kino istehsalçısı və aktyor, [["Oskar" mükafatı]] laureatı Fayl:Sylvester Stallone 2012.jpg|[[Silvestr Stallone]], kino istehsalçısı və aktyor, [[Qızıl qlobus|"Qızıl qlobus"]] və [[Saturn mükafatı|"Saturn"]] laureatı Fayl:Sigourney Weaver (36144117956) (cropped).jpg|[[Siqurni Uiver]], aktrisa, [[Qızıl qlobus|"Qızıl qlobus"]] və [[Saturn mükafatı|"Saturn"]] laureatı Fayl:Liberation Tour (45997616942) (cropped).jpg|[[Kristina Aqilera]], ABŞ aktrisası və müğənnisi Fayl:Lady Gaga at Joe Biden's inauguration (cropped).jpg|[[Ledi Qaqa]], müğənni və aktrisa, [["Oskar" mükafatı]] laureatı Fayl:Vin Diesel by Gage Skidmore 2.jpg|[[Vin Dizel]], kino istehsalçısı və aktyor Fayl:TIFF 2019 jlo (1 of 1)-2 (48696671561) (cropped).jpg|[[Cennifer Lopez]], film və musiqi istehsalçısı və aktrisa Fayl:Richard Stallman at Pittsburgh University.jpg|[[Riçard Stolman]], ABŞ ixtiraçısı, mühəndisi, proqramçısı Fayl:Mike Tyson 2019 by Glenn Francis.jpg|[[Mayk Tayson]], ABŞ boksçusu Fayl:Tupac22.jpg|[[Tupak Şakur]], ABŞ hip hop sənətçisi Fayl:Jay-Z 2, 2011.jpg|[[Jay-Z]], ABŞ repçisi Fayl:The Notorious B.I.G. (8111820251).jpg|[[The Notorious B.I.G.]], ABŞ repçisi Fayl:Aaliyah-02.jpg|[[Aliya]], ABŞ aktrisası və müğənnisi Fayl:Claire Danes at Much Music by Robin Wong 5.jpg|[[Kler Deyns]], ABŞ aktrisası və müğənnisi Fayl:Natasha Lyonne 2014 (cropped).jpg|[[Nataşa Lionn]], ABŞ kino istehsalçısı, aktrisası və yazıçısı Fayl:Macaulay Culkin singing (2010).jpg|[[Makaley Kalkin]], ABŞ aktyoru Fayl:Paris Hilton at the US Capitol (cropped).jpg|[[Peris Hilton]], ABŞ aktrisası və müğənnisi Fayl:AliciaKeys2013.jpg|[[Alişa Kiz]], ABŞ aktrisası və müğənnisi Fayl:Anne Hathaway in 2017.png|[[Enn Heteuey]], aktrisa, müğənni, [["Oskar" mükafatı|"Oskar"]] və [[Qızıl qlobus|"Qızıl qlobus"]] laureatı Fayl:Justin Gatlin by Augustas Didzgalvis.jpg|[[Castin Qetlin]], atlet, 100 metr dünya rekordçusu (2007-ci ilə qədər) Fayl:Scarlett Johansson by Gage Skidmore 2 (cropped).jpg|[[Skarlet Yohansson]], ABŞ aktrisası və müğənnisi Fayl:Lana Del Rey @ Grammy Museum 10 13 2019 (49311023203).jpg|[[Lana Del Rey]], ABŞ aktrisası və müğənnisi Fayl:Lindsay Lohan 2013.jpg|[[Lindsi Lohan]], ABŞ aktrisası və müğənnisi Fayl:Gotoku Sakai 2018 (cropped).jpg|[[Qotoku Sakay]], Yaponiya futbolçusu Fayl:Cardi B - Openair Frauenfeld 2019 02.jpg|[[Kardi B]], ABŞ repçisi və aktrisası Fayl:Timothée Chalamet in 2018 (cropped).jpg|[[Timoti Şalame]], ABŞ aktyoru Fayl:Fran Drescher by Gage Skidmore.jpg|[[Fren Dreşer]], ABŞ aktrisası və yazıçısı Fayl:Olivia Wilde at SXSW Booksmart Red Carpet (cropped).jpg|[[Oliviya Vayld]], ABŞ kino istehsalçısı və aktrisası </gallery> == Qardaş şəhərlər == 2006-cı ildə Nyu-York şəhərinin [[Qardaşlaşmış şəhərlər|qardaş şəhərlər]] proqramı yeniləndi və "New York City Global Partners" adlandırıldı''.''<ref>{{Cite web|title=History|url=http://www.nyc.gov/html/rwg/mcp/html/scp/scptokyohistory.html|access-date=mart 22, 2022|website=www.nyc.gov|archive-date=2003-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20030227225602/http://www.nyc.gov/html/rwg/mcp/html/scp/scptokyohistory.html|url-status=dead}}</ref> Nyu-Yorkun "tarixi" tərəfdaş şəhərləri tərəfdaşlıq şəbəkəsinə qoşulduqları illə aşağıdakı cədvəldə göstərilmişdir.<ref name="GlobalOutreach2">{{cite web|title=NYC's Partner Cities|url=http://www.nyc.gov/html/ia/gp/html/partner/partner.shtml|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130814165415/http://www.nyc.gov/html/ia/gp/html/partner/partner.shtml|archive-date=avqust 14, 2013|access-date=mart 26, 2015|publisher=The City of New York}}</ref> {| class="wikitable collapsible collapsed" width="100%" !"New York City Global Partner" şəbəkəsi |- |'''Afrika'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Qana}} [[Akkra]], Qana * {{bayraq|Efiopiya}} [[Əddis-Əbəbə]], Efipoiya * {{bayraq|Misir}} [[Qahirə]], Misir (1982) * {{bayraq|CAR}} [[Keyptaun]], CAR * {{bayraq|Nigeriya}} [[Laqos]], Nigeriya * {{bayraq|Qabon}} [[Librevil]], Qabon * {{bayraq|Keniya}} [[Nayrobi]], Keniya * {{bayraq|CAR}} [[Yohannesburq]], CAR (2003) {{div col end}}'''Asiya''' '''(''Şərqi'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Tailand}} [[Banqkok]], Tailand * {{bayraq|Çin}} [[Pekin]], Çin (1980) * {{bayraq|Vyetnam}} [[Byenxoa]], Vyetnam * {{bayraq|Cənubi Koreya}} [[Çanvon]], Cənubi Koreya * {{bayraq|Çin}} [[Çuntsin]], Çin<ref>{{cite web |url=http://open.nysenate.gov/legislation/bill/K1084-2011 |title=K1084-2011: Recognizing Yunnan Province and Chongqing Municipality of the People's Republic of China as a "Sister City" with New York City |publisher=[[New York State Senate]] |access-date=dekabr 16, 2012}}</ref> * {{bayraq|Çin}} [[Quançjou]], Çin * {{bayraq|Vyetnam}} [[Hoşimin]], Vyetnam * {{bayraq|Çin}} [[Honkonq]], Çin * {{bayraq|İndoneziya}} [[Cakarta]], İndoneziya * {{bayraq|Malayziya}} [[Kuala-Lumpur]], Malayziya<ref>{{cite web |url=http://poskod.my/features/kls-sister-cities/ |title=KL's Sister Cities |publisher=poskod.my |access-date=avqust 21, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130830201710/http://poskod.my/features/kls-sister-cities/ |archive-date=avqust 30, 2013 |url-status=dead |date=oktyabr 21, 2010 }}</ref> * {{bayraq|Filippin}} [[Manila]], Fillipin * {{bayraq|Cənubi Koreya}} [[Seul]], Cənubi Koreya * {{bayraq|Çin}} [[Şanxay]], Çin * {{bayraq|Çin}} [[Şenyan]], Çin * {{bayraq|Sinqapur}} [[Sinqapur]], Sinqapur * {{bayraq|Tayvan}} [[Taybey]], Tayvan * {{bayraq|Yaponiya}} [[Tokyo]], Yaponiya (1960) {{div col end}}'''(''Cənubi'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Hindistan}} [[Banqalor]], Hindistan * {{bayraq|Hindistan}} [[Dehli]], Hindistan * {{bayraq|Banqladeş}} [[Dəkkə]], Banqladeş * {{bayraq|Pakistan}} [[Kəraçi]], Pakistan * {{bayraq|Hindistan}} [[Mumbay]], Hindistan {{div col end}}'''(''Qərbi'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|BƏƏ}} [[Dubay]], BƏƏ * {{bayraq|Türkiyə}} [[İstanbul]], Türkiyə ([[Qitələrarası ölkələrin siyahısı|qitələrarası]]) * {{bayraq|İsrail}} [[Qüds]], İsrail (1993) * {{bayraq|İsrail}} [[Təl-Əviv]], İsrail<ref>{{cite web |url=http://www.tel-aviv.gov.il/Cityhall/Pages/Partnerships.aspx?tm=&sm=&side=515 |title=(Israel) Sister Cities |publisher=Tel Aviv |access-date=May 4, 2013 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20131001194353/http://www.tel-aviv.gov.il/Cityhall/Pages/Partnerships.aspx?tm=&sm=&side=515 |archive-date=oktyabr 1, 2013 }}</ref> {{div col end}}'''Avstraliya'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Avstraliya}} [[Melburn]], Avstraliya * {{bayraq|Avstraliya}} [[Sidney]], Avstraliya {{div col end}}'''Avropa''' '''(''Mərkəzi'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Almaniya}} [[Berlin]], Almaniya * {{bayraq|Macarıstan}} [[Budapeşt]], Macarıstan (1992) * {{bayraq|Almaniya}} [[Düsseldorf]], Almaniya * {{bayraq|İsveçrə}} [[Cenevrə]], İsveçrə * {{bayraq|Almaniya}} [[Hamburq]], Almaniya * {{bayraq|Almaniya}} [[Heydelberq]], Almaniya * {{bayraq|Almaniya}} [[Münhen]], Almaniya * {{bayraq|Çexiya}} [[Praqa]], Çexiya * {{bayraq|Avstriya}} [[Vyana]], Avstriya * {{bayraq|Polşa}} [[Varşava]], Polşa {{div col end}}'''(''Şərqi'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Ukrayna}} [[Kiyev]], Ukrayna * {{bayraq|Rusiya}} [[Moskva]], Rusiya * {{bayraq|Rusiya}} [[Sankt-Peterburq]], Rusiya {{div col end}}'''(''Şimali'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Danimarka}} [[Kopenhagen]], Danimarka * {{bayraq|Finlandiya}} [[Helsinki]], Finlandiya * {{bayraq|Norveç}} [[Oslo]], Norveç * {{bayraq|İsveç}} [[Stokholm]], İsveç {{div col end}}'''(''Cənubi'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|İspaniya}} [[Barselona]], İspaniya * {{bayraq|Rumıniya}} [[Buxarest]], Rumıniya * {{bayraq|Türkiyə}} [[İstanbul]], Türkiyə ([[Qitələrarası ölkələrin siyahısı|qitələrarası]]) * {{bayraq|Portuqaliya}} [[Lissabon]], Portuqaliya * {{bayraq|İspaniya}} [[Madrid]], İspaniya (1982) * {{bayraq|İtaliya}} [[Milan]], İtaliya * {{bayraq|Kosovo}} [[Priştina]], Kosovo * {{bayraq|İtaliya}} [[Roma]], İtaliya (1992) {{div col end}}'''(''Qərbi'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Niderland}} [[Amsterdam]], Niderland * {{bayraq|Belçika}} [[Antverpen]], Belçika * {{bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Belfast]], Birləşmiş Krallıq * {{bayraq|Belçika}} [[Brüssel]], Belçika * {{bayraq|İrlandiya}} [[Dublin]], İrlandiya * {{bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Edinburq]], Birləşmiş Krallıq * {{bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Qlazqo]], Birləşmiş Krallıq * {{bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[London]], Birləşmiş Krallıq (2001) * {{bayraq|Lüksemburq}} [[Lüksemburq şəhəri]], Lüksemburq * {{bayraq|Fransa}} [[Lion]], Fransa * {{bayraq|Fransa}} [[Paris]], Fransa * {{bayraq|Niderland}} [[Rotterdam]], Niderland * {{bayraq|Niderland}} [[Haaqa]], Niderland {{div col end}}'''Şimali Amerika''' '''(''Kanada'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Kanada}} [[Kalqari]], [[Alberta]], Kanada * {{bayraq|Kanada}} [[Edmonton]], Alberta, Kanada * {{bayraq|Kanada}} [[Monreal]], [[Kvebek]], Kanada * {{bayraq|Kanada}} [[Ottava]], [[Ontario]], Kanada * {{bayraq|Kanada}} [[Kvebek (şəhər)|Kvebek şəhəri]], Kvebek, Kanada * {{bayraq|Kanada}} [[Toronto]], Ontario, Kanada * {{bayraq|Kanada}} [[Vankuver]], [[Britaniya Kolumbiyası]], Kanada * {{bayraq|Kanada}} [[Viktoriya]], Britaniya Kolumbiyası, Kanada * {{bayraq|Kanada}} [[Vinnipeq]], [[Manitoba]], Kanada {{div col end}}'''(''Meksika, Mərkəzi Amerika və Karib hövzəsi'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Meksika}} [[Kuernavaka]], [[Morelos]], Meksika * {{bayraq|Meksika}} [[Mexiko]], [[Mexiko|Federal dairəsi]], Meksika * {{bayraq|Meksika}} [[Monterrey]], [[Nuevo-Leon]], Meksika * {{bayraq|Panama}} [[Panama şəhəri]], Panama * {{bayraq|Dominikan Respublikası}} [[Santo-Dominqo]], Dominikan Respublikası (1983) {{div col end}}'''(''ABŞ'')'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|ABŞ}} [[Baltimor]], Merilend, ABŞ * {{bayraq|ABŞ}} [[Boston]], Massaçussets, ABŞ * {{bayraq|ABŞ}} [[Çikaqo]], İllinoys, ABŞ * {{bayraq|ABŞ}} [[Los-Anceles]], Kaliforniya, ABŞ * {{bayraq|ABŞ}} [[Filadelfiya]], Pensilvaniya, ABŞ {{div col end}}'''Cənubi Amerika'''{{div col|small=yes|rules=yes|colwidth=20em}} * {{bayraq|Kolumbiya}} [[Boqota]], Kolumbiya * {{bayraq|Braziliya}} [[Brazilia]], Braziliya (2004) * {{bayraq|Argentina}} [[Buenos-Ayres]], Argentina * {{bayraq|Venezuela}} [[Karakas]], Venezuela * {{bayraq|Argentina}} [[Kordova]], Argentina * {{bayraq|Braziliya}} [[Kuritiba]], Braziliya * {{bayraq|Peru}} [[Lima]], Peru * {{bayraq|Kolumbiya}} [[Medellin]], Kolumbiya * {{bayraq|Braziliya}} [[Rio-de-Janeyro]], Braziliya * {{bayraq|Çili}} [[Santyaqo]], Çili * {{bayraq|Braziliya}} [[San-Paulu]], Braziliya {{div col end}} |} '''Nyu-York'''<ref>{{cite web|title=NYC's Partner Cities|url=http://www.nyc.gov/html/ia/gp/html/partner/partner.shtml|access-date=2014-02-26|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20130814165415/http://www.nyc.gov/html/ia/gp/html/partner/partner.shtml|archive-date=2013-08-14}}</ref>{{div col|colwidth=20em}} *{{bayraq|CHN}} [[Pekin]], [[Çin]] *{{bayraq|HUN}} [[Budapeşt]], [[Macarıstan]] *{{bayraq|ISR}} [[Qüds]], [[İsrail]] *{{bayraq|RSA}} [[Yohannesburq]], [[Cənubi Afrika Respublikası]] *{{bayraq|ENG}} [[London]], [[İngiltərə]], [[Birləşmiş Krallıq]] *{{bayraq|ESP}} [[Madrid]], [[İspaniya]] *{{bayraq|DOM}} [[Santo-Dominqo]], [[Dominikan Respublikası]] *{{bayraq|JPN}} [[Tokio]], [[Yaponiya]] {{div col end}}'''''Nyu-York – Bruklin'''''<ref>{{cite web|title=Brooklyn's Lost Sisters|url=http://brooklynink.org/2011/04/22/24851-brooklyn%E2%80%99s-lost-sisters/|website=brooklynink.org|publisher=The Brooklyn Ink|date=2011-04-22|access-date=2022-04-27}}</ref>{{div col|colwidth=20em}} *{{bayraq|ITA}} [[Antsio]], [[İtaliya]] *{{bayraq|TUR}} [[Beşiktaş]], [[Türkiyə]] *{{bayraq|ISR}} [[Bney-Brak]], [[İsrail]]<ref>{{cite web |title=Week Into Office, Bnei Brak Mayor Visits Hamodia|url=https://hamodia.com/2013/02/13/week-into-office-bnei-brak-mayor-visits-hamodia/|website=hamodia.com|publisher=Hamodia|date=2013-02-13|access-date=2022-04-27}}</ref> *{{bayraq|CHN}} [[Çaoyan (Pekin)]], [[Çin]] *{{bayraq|POL}} [[Qdınya]], [[Polşa]] *{{bayraq|TUR}} [[Konak (İzmir)]], [[Türkiyə]]<ref>{{cite web |title=Kardeş Şehirler|url=https://www.konak.bel.tr/sayfa/kardes-sehirler/yurt-disi|website=konak.bel.tr|publisher=Konak|language=tr|access-date=2022-04-27}}</ref> *{{bayraq|ENG}} [[Lambet]], [[İngiltərə]], [[Birləşmiş Krallıq]] *{{bayraq|AUT}} [[Leopoldştadt|Leopoldştadt (Vyana)]], [[Avstriya]] *{{bayraq|TUR}} [[Üsküdar]], [[Türkiyə]]<ref>{{cite web |title=Istanbul's Üsküdar to be 'sister city' of New York City's Brooklyn|url=https://www.dailysabah.com/istanbul/2015/08/05/istanbuls-uskudar-to-be-sister-city-of-new-york-citys-brooklyn|website=dailysabah.com|publisher=Daily Sabah|date=2015-08-05|access-date=2022-04-27}}</ref> *{{bayraq|CHN}} [[İy (Çjetszyan)|İy]], [[Çin]]<ref>{{cite web |title=Borough President Adams leads delegation to China to sign sister city agreements|url=https://brooklynreporter.com/2014/05/borough-president-adams-leads-delegation-to-china-to-sign-sister-city-agreements/|website=brooklynreporter.com|publisher=Brooklyn Reporter|date=2014-05-27|access-date=2022-04-27}}</ref> {{div col end}}'''''Nyu-York – Manhetten'''''<ref>{{cite web|title=해외|url=https://www.seocho.go.kr/site/seocho/05/10502060204002015070810.jsp|website=seocho.go.kr|publisher=Seocho District|language=ko|access-date=2022-04-27}}</ref> * {{bayraq|KOR}} [[Seoço|Seoço (Seul)]], [[Cənubi Koreya]] == Qeydlər == <references group="Q" /> == İstinadlar == {{columns-list|2|{{İstinad siyahısı}}}} == Əlavə oxu == * {{cite book|last=Belden|first=E. Porter|year=1849|url=https://archive.org/details/bub_gb_Jv-nXd8W8b0C|title=New York, Past, Present, and Future: Comprising a History of the City of New York, a Description of its Present Condition, and an Estimate of its Future Increase|location=New York|publisher=G.P. Putnam}} * {{cite book|author-link=Anthony Burgess|last=Burgess|first=Anthony|year=1976|title=New York|location=New York|publisher=Little, Brown & Co.|isbn=978-90-6182-266-0|title-link=New York (Anthony Burgess book)}} * {{cite book|author=Federal Writers' Project|author-link=Federal Writers' Project|year=1939|title=The WPA Guide to New York City|location=New York|publisher=The New Press|edition=1995 reissue|isbn=978-1-56584-321-9}} * {{cite book|editor1-last=Jackson|editor1-first=Kenneth T.|editor2-last=Dunbar|editor2-first=David S.|year=2005|title=Empire City: New York Through the Centuries|publisher=[[Columbia University Press]]|isbn=978-0-231-10909-3}} * {{cite book|title=American Metropolis: A History of New York City|url=https://archive.org/details/americanmetropol00lank|url-access=registration|last=Lankevich|first=George L.|publisher=[[NYU Press]]|year=1998|isbn=978-0-8147-5186-2}} * {{cite book|author-link=E. B. White|last=White|first=E.B.|year=1949|title=Here is New York|publisher=Little Bookroom|edition=2000 reissue}} * {{cite book|author-link=Colson Whitehead|last=Whitehead|first=Colson|year=2003|title=The Colossus of New York: A City in 13 Parts|location=New York|publisher=Doubleday|isbn=978-0-385-50794-3|url=https://archive.org/details/colossusofnewyor00whit}} == Xarici keçidlər == * {{Official website|http://www.nyc.gov/}} * [http://www.nycgo.com/ NYC Go] — rəsmi turizm vebsaytı * [[dmoz:Regional/North_America/United_States/New_York/Localities/N/New_York_City|Nyu-York]] — [[Curlie]] səhifəsi * [https://www.openstreetmap.org/relation/175905 Nyu-York] — [[OpenStreetMap]] səhifəsi * [http://collections.mcny.org/ Kolleksiya] .— [[Nyu-York Şəhər Muzeyi|Nyu-York Şəhər Muzeyindəki]] 145.000 Nyu-Yorka aid fotoşəkil * [https://www.nationalgeographic.com/new-york-city-skyline-tallest-midtown-manhattan/ Göydələnlər] — Nyu-York şəhərindəki göydələnlər ([[National Geographic]]) {{Xarici keçidlər}}{{Nyu-York şəhəri|expanded}}{{Naviqasiya bloku|title=Nyu-York şəhəri ilə əlaqəli məqalələr və mövzular|list={{Nyu-York aqlomerasiya regionu}} {{Maliyyə dairəsi (Manhetten)}} {{Lonq-Aylend regionu}} {{Nyu-York ştatı}} {{Yay Paralimpiya Oyunlarına ev sahibliyi edən şəhərlər}} {{ABŞ-ın sıx aqlomerasiya regionları}} {{Dünyanın ən sıx şəhərləri}} {{ABŞ paytaxtları}} {{Meqaşəhərlər}}}}{{Şimal-şərqi ABŞ}} [[Kateqoriya:Nyu-York ştatının şəhərləri]] [[Kateqoriya:1624-cü ildə yaranan yaşayış məntəqələri]] fsqqdglpn88ximbv99ycn1h5orlc4sc Rövşən Bayramov 0 63099 6564005 6563653 2022-08-05T14:18:13Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya Kubokundan sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın qalibi [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} Azərbaycan === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] kyvyoidbz8ehtm7y0p7ytoydeaxista 6564023 6564005 2022-08-05T14:45:41Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} Azərbaycan === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 8n1ne2ypfqipmcgtad8kceh70cp474b 6564026 6564023 2022-08-05T14:50:10Z Grenzsoldat 202463 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} Azərbaycan === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] mfnav1j4r1nw07hwh4wbma0jerndvxr 6564034 6564026 2022-08-05T14:58:10Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] lbsa4w47jvp4uid3jjju1c33yf5kvj0 6564059 6564034 2022-08-05T15:10:53Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)]] 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] fpjwihekvi46fevkkxna6w7ccs6w6dl 6564060 6564059 2022-08-05T15:11:26Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] 36hhcqhsdcp9ixf28c2xxmws9qylvsk 6564062 6564060 2022-08-05T15:16:04Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] alfj8jt6m0ej6k6gtaol225uc86mcfq 6564063 6564062 2022-08-05T15:16:49Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|310x310px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] 98385zut777hr29qwimgeoiwpg90qma 6564067 6564063 2022-08-05T15:18:10Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] 7xdjhh3eqecc1vjp4cjyx1mnarts549 6564075 6564067 2022-08-05T15:26:06Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu. Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Venesuela]] nümayəndəsi [[Raiber Rodrigez]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 8:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi [[Cessi Tilhe]] ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu. Bayramov, Tilhe üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Şinobu Ota]] ilə üz-üzə gəldi. 22 yaşlı [[Şinobu Ota]] yarım-final mərhələsinə gedən yolda titullu və təcrübəli güləşçiləri məğlub eləmişdi. Əvvəlcə o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın qalibi, 6 dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], sonra isə 2 dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] təmsilçisi Almat Kebispayev və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] üzərində qələbələr qazanmışdı. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] q6zta2j05m8eal9izsrkld2fglaf6gk 6564134 6564075 2022-08-05T16:16:31Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A37">{{cite news|title=2015 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A38">{{cite news|title=2015 // Vehbi Emre & Hamit Kaplan Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A39">{{cite news|title=2015 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A40">{{cite news|title=2016 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Venesuela]] nümayəndəsi [[Raiber Rodrigez]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 8:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi [[Cessi Tilhe]] ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu. Bayramov, Tilhe üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Şinobu Ota]] ilə üz-üzə gəldi. 22 yaşlı [[Şinobu Ota]] yarım-final mərhələsinə gedən yolda titullu və təcrübəli güləşçiləri məğlub eləmişdi. Əvvəlcə o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın qalibi, 6 dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], sonra isə 2 dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] təmsilçisi Almat Kebispayev və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] üzərində qələbələr qazanmışdı. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi. Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] m9a086jcfztkw11qrq1tw93vsipgqho 6564135 6564134 2022-08-05T16:18:12Z Grenzsoldat 202463 /* 2017-ci il: Karyeranın bitməsi */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A37">{{cite news|title=2015 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A38">{{cite news|title=2015 // Vehbi Emre & Hamit Kaplan Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A39">{{cite news|title=2015 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A40">{{cite news|title=2016 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Venesuela]] nümayəndəsi [[Raiber Rodrigez]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 8:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi [[Cessi Tilhe]] ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu. Bayramov, Tilhe üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Şinobu Ota]] ilə üz-üzə gəldi. 22 yaşlı [[Şinobu Ota]] yarım-final mərhələsinə gedən yolda titullu və təcrübəli güləşçiləri məğlub eləmişdi. Əvvəlcə o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın qalibi, 6 dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], sonra isə 2 dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] təmsilçisi Almat Kebispayev və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] üzərində qələbələr qazanmışdı. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A41">{{cite news|title=2017 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] n7gz3xsu605jw9lt0n9dwxfhfkyb5vj 6564141 6564135 2022-08-05T16:22:16Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A37">{{cite news|title=2015 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu. Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A38">{{cite news|title=2015 // Vehbi Emre & Hamit Kaplan Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A39">{{cite news|title=2015 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi. Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi. Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A40">{{cite news|title=2016 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Venesuela]] nümayəndəsi [[Raiber Rodrigez]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 8:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi [[Cessi Tilhe]] ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu. Bayramov, Tilhe üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Şinobu Ota]] ilə üz-üzə gəldi. 22 yaşlı [[Şinobu Ota]] yarım-final mərhələsinə gedən yolda titullu və təcrübəli güləşçiləri məğlub eləmişdi. Əvvəlcə o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın qalibi, 6 dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], sonra isə 2 dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] təmsilçisi Almat Kebispayev və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] üzərində qələbələr qazanmışdı. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A41">{{cite news|title=2017 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu. Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] eczaftkt6fpmheuek41mm16vghngfq0 6564151 6564141 2022-08-05T16:30:15Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A37">{{cite news|title=2015 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu.<ref name=":A37" /> Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A38">{{cite news|title=2015 // Vehbi Emre & Hamit Kaplan Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A39">{{cite news|title=2015 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı.<ref name=":A39" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A39" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A39" /> Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A39" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu.<ref name=":A39" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A39" /> O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A40">{{cite news|title=2016 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı.<ref name=":A40" /> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Venesuela]] nümayəndəsi [[Raiber Rodrigez]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 8:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi [[Cessi Tilhe]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A40" /> Bu görüşdə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A40" /> Bayramov, Tilhe üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Şinobu Ota]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> 22 yaşlı [[Şinobu Ota]] yarım-final mərhələsinə gedən yolda titullu və təcrübəli güləşçiləri məğlub eləmişdi.<ref name=":A40" /> Əvvəlcə o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın qalibi, 6 dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], sonra isə 2 dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] təmsilçisi Almat Kebispayev və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] üzərində qələbələr qazanmışdı.<ref name=":A40" /> === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A41">{{cite news|title=2017 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A41" /> Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] m7eihyuxdu2pycremh9lnxz6z0yi522 6564154 6564151 2022-08-05T16:32:37Z Grenzsoldat 202463 Rescuing 10 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030072407/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|archivedate=2021-10-30|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210522021051/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|archivedate=2021-05-22|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210820095804/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|archivedate=2021-08-20|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211204153506/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|archivedate=2021-12-04|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030061106/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|archivedate=2021-10-30|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A37">{{cite news|title=2015 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201105141939/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|archivedate=2020-11-05|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu.<ref name=":A37" /> Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A38">{{cite news|title=2015 // Vehbi Emre & Hamit Kaplan Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211020015047/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|archivedate=2021-10-20|url-status=live}}</ref> 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A39">{{cite news|title=2015 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211025210152/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|archivedate=2021-10-25|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı.<ref name=":A39" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A39" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A39" /> Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A39" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu.<ref name=":A39" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A39" /> O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A40">{{cite news|title=2016 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165803/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı.<ref name=":A40" /> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Venesuela]] nümayəndəsi [[Raiber Rodrigez]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 8:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi [[Cessi Tilhe]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A40" /> Bu görüşdə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A40" /> Bayramov, Tilhe üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Şinobu Ota]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> 22 yaşlı [[Şinobu Ota]] yarım-final mərhələsinə gedən yolda titullu və təcrübəli güləşçiləri məğlub eləmişdi.<ref name=":A40" /> Əvvəlcə o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın qalibi, 6 dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], sonra isə 2 dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] təmsilçisi Almat Kebispayev və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] üzərində qələbələr qazanmışdı.<ref name=":A40" /> === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A41">{{cite news|title=2017 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822091406/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A41" /> Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] 0wm8q77mtiie5h553wkmfqa7c5alwyn 6564162 6564154 2022-08-05T16:42:08Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030072407/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|archivedate=2021-10-30|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210522021051/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|archivedate=2021-05-22|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210820095804/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|archivedate=2021-08-20|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211204153506/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|archivedate=2021-12-04|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030061106/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|archivedate=2021-10-30|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A37">{{cite news|title=2015 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201105141939/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|archivedate=2020-11-05|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu.<ref name=":A37" /> Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A38">{{cite news|title=2015 // Vehbi Emre & Hamit Kaplan Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211020015047/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|archivedate=2021-10-20|url-status=live}}</ref> 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A39">{{cite news|title=2015 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211025210152/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|archivedate=2021-10-25|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı.<ref name=":A39" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A39" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A39" /> Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A39" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu.<ref name=":A39" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A39" /> O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A40">{{cite news|title=2016 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165803/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı.<ref name=":A40" /> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Venesuela]] nümayəndəsi [[Raiber Rodrigez]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 8:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi [[Cessi Tilhe]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A40" /> Bu görüşdə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A40" /> Bayramov, Tilhe üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Şinobu Ota]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> 22 yaşlı [[Şinobu Ota]] yarım-final mərhələsinə gedən yolda titullu və təcrübəli güləşçiləri məğlub eləmişdi.<ref name=":A40" /> Əvvəlcə o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın qalibi, 6 dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], sonra isə 2 dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] təmsilçisi Almat Kebispayev və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] üzərində qələbələr qazanmışdı.<ref name=":A40" /> === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A41">{{cite news|title=2017 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822091406/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A41" /> Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] hk4a2mcr66edr13l9ullm10uiop5oj7 6564182 6564162 2022-08-05T17:10:08Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030072407/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|archivedate=2021-10-30|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210522021051/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|archivedate=2021-05-22|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210820095804/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|archivedate=2021-08-20|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211204153506/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|archivedate=2021-12-04|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030061106/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|archivedate=2021-10-30|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A37">{{cite news|title=2015 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201105141939/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|archivedate=2020-11-05|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu.<ref name=":A37" /> Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A38">{{cite news|title=2015 // Vehbi Emre & Hamit Kaplan Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211020015047/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|archivedate=2021-10-20|url-status=live}}</ref> 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A39">{{cite news|title=2015 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211025210152/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|archivedate=2021-10-25|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı.<ref name=":A39" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A39" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A39" /> Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A39" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu.<ref name=":A39" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A39" /> O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A40">{{cite news|title=2016 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165803/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı.<ref name=":A40" /> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Venesuela]] nümayəndəsi [[Raiber Rodrigez]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 8:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi [[Cessi Tilhe]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A40" /> Bu görüşdə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A40" /> Bayramov, Tilhe üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Şinobu Ota]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> 22 yaşlı [[Şinobu Ota]] yarım-final mərhələsinə gedən yolda titullu və təcrübəli güləşçiləri məğlub eləmişdi.<ref name=":A40" /> Əvvəlcə o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın qalibi, 6 dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], sonra isə 2 dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] təmsilçisi Almat Kebispayev və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] üzərində qələbələr qazanmışdı.<ref name=":A40" /> [[Şinobu Ota]] ilə görüşün əvvəlində Rövşən Bayramov üstün tərəf idi. Bayramov rəqibinə fənd tətbiq elədi və hesabda 2:0 önə çıxdı. Görüşün növbəti dəqiqələrində isə Ota ideal fənd tətbiq elədi və nəticədə rəqibi üzərində təmiz qələbə qazandı – 4:2. Bununla da o, final görüşünə vəsiqə qazandı. Rövşən Bayramov isə bürünc medal uğrunda görüşdə mübarizə aparacaqdı. Bu görüşdə o, [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün əvvəlində Bayramov bir xal qazandı. Daha sonra isə Berge də bir xal qazandı. Bununla da görüş 1:1 hesabı ilə başa çatdı. Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Məhz buna görə də [[Stig-Andre Berge]] bürünc medalın sahibi oldu. Rövşən Bayramov isə [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nı beşinci pillədə başa vurdu. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A41">{{cite news|title=2017 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822091406/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A41" /> Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] 2xn55ofrt30oy5uhieiph5upfw9ohhp 6564225 6564182 2022-08-05T18:02:11Z Grenzsoldat 202463 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Rövşən Bayramov |orijinal adı = |şəkil = Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Rodríguez 2 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Rövşən Bayramov 2016-cı ildə [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Rövşən Cənnət oğlu Bayramov |ləqəbi = "Qızıl oğlan" |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 7.5.1987 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Hicran Şərifov]] |boyu = 161 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Gümüşmedal|[[2006 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2006 Quançjou]]|55 Kq.}} {{Bürüncmedal|[[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2009 Herninq]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2011 İstanbul]]|55 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|59 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2006 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2006 Moskva]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2007 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2007 Sofiya]]|55 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2008 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2008 Tampere]]|55 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı|2008}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} }} '''Rövşən Cənnət oğlu Bayramov''' ([[7 may]] [[1987]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2004-cü ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərində baş tutan [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda və 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medallara sahib olub. 2011-ci ildə [[İstanbul]]da [[2011 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olan Rövşən Bayramov, ümumi olaraq dörd dəfə [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın medallarına sahib olub (2006 və 2015-ci illərdə gümüş, 2009-cu ildə isə bürünc medallar). [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda isə o, 2 dəfə (2007 və 2008-ci illərdə) qalib olub. Rövşən Bayramov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə, 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edilib. Rövşən Bayramov 2021-ci ilin mart ayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] İdarə Heyətinin üzvüdür. == Həyatı == Rövşən Bayramov 1987-ci il mayın 7-də [[Binəqədi rayonu]]nda anadan olub. 1993-2004-cü illərdə [[Suraxanı rayonu]]nun [[Əmircan (Suraxanı)|Əmircan]] qəsəbəsində Nizami Nərimanov adına 248 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Rövşən Bayramov, 2004-2008-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. Rövşən Bayramov ailəlidir, 2 oğlu var. == Karyerası == === 2002–2003-cü illər: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === Rövşən Bayramov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, həmin turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A01" /> Bir il sonra Rövşən Bayramov [[Rostov-na-Donu]] şəhərində baş tutan analoji turnirdə mübarizə apardı və növbəti dəfə bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A02">{{cite news|title=2003 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105041737/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=99497562B6D011D78C530080AD02DA79&gkl=3|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2003-cü ilin avqust ayında isə Rövşən Bayramov [[İstanbul]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A03">{{cite news|title=2003 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 50 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220323054037/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E16AF823CF8F413AB53AFB0CFA1896B3&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Konstantin Tsoini 5:0, 1/8 final mərhələsində [[Polşa]] təmsilçisi Grzegorz Bulanı 6:3, 1/4 final mərhələsində [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Kairbəy Berihovu 3:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Halil İbrahim Erciyası 7:2 hesabları ilə məğlub edən Rövşən Bayramov, çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A03" /> Həlledici görüşdə o, [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun-Min Yon ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq gənclər arasında Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A03" /> === 2004–2006-cı illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === 16 yaşında gənclər arasında Dünya Çempionatının qalibi olmağı bacaran Rövşən Bayramov, 2004-cü ilin mart ayında Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A04" /> Nəticədə o, 14-cü pillənin sahibi oldu.<ref name=":A04">{{cite news|title=2004 // Olympic Qualification Tournament // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128084628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB88095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A05">{{cite news|title=2004 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220113093008/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB82095A11D88C530080AD02DA79&gkl=1|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 8-11 aprelində [[İsveç]]in [[Haparanda]] şəhərində baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhovu 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Türkiyə]] təmsilçisi Bayram Özdəmirə 1:3 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A05" /> Nəticədə Rövşən Bayramov Avropa Çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A05" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə iyul ayında gənclər arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A06">{{cite news|title=2004 // European Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822030511/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8D095A11D88C530080AD02DA79&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> [[Sloveniya]]da baş tutan çempionatda o, birinci görüşdə [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Apostolos Manulisidisi 12:2, növbəti görüşdə isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Mirian Nişnianidzeni 6:5 hesabları ilə məğlub eləsə də, növbəti görüşdə [[Ukrayna]] nümayəndəsi Daniel Krimova gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 7:8 hesabı ilə məğlub oldu və nəticədə gənclər arasında Avropa Çempionatında 5-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A06" /> Daha sonra Rövşən Bayramov [[Bolqarıstan]]ın [[Albena]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı. Nəticədə o, turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A07">{{cite news|title=2004 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 54 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821072617/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3FBBAB8E095A11D88C530080AD02DA79&gkl=4|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> 2005-ci ildə Rövşən Bayramov əvvəlcə gənclər arasında Dünya Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A08">{{cite news|title=2005 // World Championships // Juniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713070104/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=8097664B2B0D4743AAD422843B57FD08&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> İyul ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan turnirin 1/6 final mərhələsində o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Tomi Stoyanov üzərində 1:36 dəqiqə ərzində təmiz qələbə qazansa da, 1/8 final mərhələsində [[Özbəkistan]] təmsilçisi Şirəli Şadmanova 0:2 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A08" /> Şirəli Şadmanov turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A08" /> Təsəlliverici qrupda o, əvvəlcə [[Ukrayna]] nümayəndəsi [[Vüqar Rəhimov]]u 2:1, sonra isə [[Misir]] təmsilçisi İbrahim Əl Səid Kərimi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":A08" /> Bu görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Həşim Bayqar ilə üz-üzə gəldi və rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":A08" /> Bununla da o, gənclər arasında Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A08" /> Sentyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":A09">{{cite news|title=2005 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200608142042/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A93D2C840A19402F99A03BBD2E2C0BCA&gkl=1|archivedate=2020-06-08|url-status=live}}</ref> [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan çempionatda o, 1/16 final mərhələsində [[Almaniya]] nümayəndəsi Sergey Shriphanı 2:1, 1/8 final mərhələsində isə [[Litva]] təmsilçisi Svajunas Adomaitisi 2:0 hesabları ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A09" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü ildə Afina Olimpiadası]]nın qalibi olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[İstvan Majoros]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A09" /> Rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olan 18 yaşlı Rövşən Bayramov, debüt Dünya Çempionatını 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A09" /> Rövşən Bayramov 2006-cı ildə birinci turnirinə aprel ayında [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A10">{{cite news|title=2006 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083513/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CAB5AD6774F94CE49B852D0EC6142DB0&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov Avropa Çempionatında əvvəlcə [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Nazir Manhiyev]]i 2:0, sonra isə [[Gürcüstan]] təmsilçisi Revaz Laşxini 2:1 hesabları ilə məğlub elədi və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A10" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə məğlub oldu.<ref name=":A10" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Türkiyə]] güləşçisi Bayram Özdəmir ilə qarşılaşdı.<ref name=":A10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində Rövşən Bayramov rəqibi üzərində 2:1 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A10" /> Dünya Çempionatından əvvəl Rövşən Bayramov, iyun ayında baş tutan [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A11">{{cite news|title=2006 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220621/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1ACC7166C9DB4406A14739841DBF696D&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> 2005-ci ilin əsas turniri sentyabr ayında [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Quançjou]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı idi.<ref name=":A12">{{cite news|title=2006 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211122174452/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=E76EF4A262384F7FB816A14E703E26F6&gkl=1|archivedate=2021-11-22|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl Dünya Çempionatı 7-ci pillədə başa vuran Rövşən Bayramov, bu səfər turnirin medalına sahib olmağı hədəfləyirdi. Bayramov birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Tibor Olah ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, [[Qırğızıstan]] təmsilçisi Rinat Usubyanov ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə isə Rövşən Bayramov [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Yerbol Konıratov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə də 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A12" /> Bu mərhələdə o, son Dünya Çempionatının finalçısı olan [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A12" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A12" /> Həlledici görüşdə o, 2005-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[İran]] güləşçisi [[Həmid Soryan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A12" /> Bununla da o, [[Natiq Eyvazov]] və [[Fərid Mansurov]]da sonra Dünya Çempionatının medalına sahib olan üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. Daha sonra Rövşən Bayramov Hərbçilərin Dünya Çempionatında mübarizə apardı və çempionatın həlledici görüşündə Bayram Özdəmir üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":A13">{{cite news|title=2006 // World Military Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118220554/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=890295F4A2DB43EFBC3A40FDF3B09652&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> 2006-cı il ərzində Avropa Çempionatının bürünc medalına, Dünya Çempionatının isə gümüş medalına sahib olan Rövşən Bayramov, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı güləşçisi elan edildi. Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Rövşən Bayramov oldu. === 2007–2008-ci illər: Avropa çempionluğları və Olimpiada da uğur === Rövşən Bayramov 2007-ci il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apardı. Əvvəlcə o, 16-22 apreldə [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında çıxış elədi.<ref name=":A14">{{cite news|title=2007 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220628/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=CECDD985BD804743902E1E2FD2545676&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Bir il əvvəl analoji turnirdə bürünc medala sahib olan Rövşən Bayramov, bu səfər çempionatın qalibi olmağı hədəfləyirdi. 1/8 final mərhələsində [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Yoanis Sasaridis üzərində 2:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] təmsilçisi Ville Kaei üzərində 2:1 hesabları ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A14" /> Bu mərhələdə isə o, [[Serbiya]] nümayəndəsi Kristiyan Fris üzərində təmiz qələbə qazanaraq çempionatın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A14" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Rusiya|Rusiya Federasiyas]]nın nümayəndəsi [[Zaur Kuraməhəmmədov]] oldu.<ref name=":A14" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Kuraməhəmmədov 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A14" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu və qalib üçüncü hissədə məlum oldu.<ref name=":A14" /> Həlledici hissənin 1:42-ci dəqiqəsində Rövşən Bayramovun fəndi rəqib üzərində təmiz qələbə qazanmaqla başa çatdı.<ref name=":A14" /> Bununla da Rövşən Bayramov Avropa Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":A14" /> O, həmçinin [[Natiq Eyvazov]] və [[Vitali Rəhimov]]dan sonra Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. 2007-ci ilin əsas turniri isə 16-24 sentyabrda [[Azərbaycan]]da baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A15">{{cite news|title=2007 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210501/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=87FAA9315BDD41DEBF96ED8E618C742C&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-8-ci pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2008-ci ildə baş tutacaq [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov, turnirin əsas favoritlərindən biri hesab olunurdu. O, birinci görüşdə 2006-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 3:1 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə heç-heçə başa çatdı – 3:3.<ref name=":A15" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu.<ref name=":A15" /> Nəticədə Rövşən Bayramov son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Daha sonra o, 1/8 final mərhələsində [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Jiao Huanfenqi 2:0 (7:0, 7:0) hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A15" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2 il əvvəl [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]də Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində qalib gəldiyi [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Parh Yeun-Çul ilə qarşılaşdı.<ref name=":A15" /> Amma bu səfər o, rəqibinə 0:2 (0:3, 0:3) hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":A15" /> Jiao Huanfenq növbəti mərhələdə də qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Rövşən Bayramov təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A15" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Rusiya]] güləşçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A15" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Manhiyev 6:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A15" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A15" /> Həlledici hissədə isə üstün tərəf Manhiyev oldu – 3:0.<ref name=":A15" /> Bununla da Rövşən Bayramov Dünya Çempionatını 10-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":A15" /> [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni Dünya Çempionatında qazana bilməyən Rövşən Bayramov, 2008-ci ildə [[Finlandiya]]nın [[Tampere]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":A16">{{cite news|title=2008 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083124/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=456B3CDA7A4B492DB9DDF72658DC6F3B&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Məhz həmin turnirdə birinci pillənin sahibi olacaq güləşçi, [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Son Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfərdə turnirin favoritlərindən idi. O, çempionatın birinci görüşündə [[İsveç]] nümayəndəsi Daniel Molin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə asan qələbə qazanaraq növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":A16" /> Daha sonra Rövşən Bayramov 1/8 final final mərhələsində [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A16" /> Altı ay əvvəl Dünya Çempionatında məğlub olduğu rəqibinə o, bu səfər qalib gələ bildi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Bu mərhələdə isə o, 2006-cı ilin Avropa çempionu olan [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Həmin görüşdə də üstün olan tərəf Rövşən Bayramov oldu – 2:0.<ref name=":A16" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A16" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Finlandiya]] təmsilçisi Yani Haapamahi ilə qarşılaşdı və rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A16" /> Həlledici görüşdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A16" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A16" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A16" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 3:0.<ref name=":A16" /> Bununla da Rövşən Bayramov 2-ci dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A16" /> O, həmdə 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran birinci [[Azərbaycan]]lı yunan-roma güləşçisi oldu. [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqəni təmin edən Rövşən Bayramov, Olimpiadadan əvvəl Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. O, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Laşa Qoqitadzeni məğlub elədi və turnirin qalibi oldu.<ref name=":A17">{{cite news|title=2008 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210445/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C68E8F472FE34C00AFC11FF03F0DB4B4&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> '''XXIX Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:Mehriban Əliyeva olimpiyaçılarla birlikdə.JPG|thumb|346x346px|alt=|[[Heydər Əliyev Fondu]]nun Prezidenti [[Mehriban Əliyeva]] Olimpiya Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Rövşən Bayramov soldan birinci / 02.09.2008)]] {{Əsas|Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]] 8-24 avqustda [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Pekin]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A18">{{cite news|title=2008 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210720/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=3CCD8E1B3E8A4C468B668010F0DAF4C0&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə altı güləşçi cəld olundu. Heyətə 2007 və 2008-ci illərin Avropa Çempionatının qalibi Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2005-ci il Avropa Çempionatının qalibi [[Vitali Rəhimov]] (60 Kq.), [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] (66 Kq.), həmçinin [[İlqar Abdulov]] (74 Kq.), [[Şalva Qadabadze]] (84 Kq.) və [[Anton Botev]] (120 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 12-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Bayramov görüşünün birinci hissəsində 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu — 4:0.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov 2007-ci ildə [[Pan American Oyunları]]nın qalibi olan [[Kuba]] təmsilçisi [[Yagnier Hernandez]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibindən tam üstün oldu — 5:0.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə isə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə Hernandez 2:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Bununlada görüşün ümumi hesabı 1:1 oldu.<ref name=":A18" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A18" /> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Roman Amoyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov [[Roman Amoyan]]ı bundan əvvəl 2 dəfə məğlub eləmişdi. [[Çin Kəndtəsərrüfatı Universitetinin İdman Sarayı]]ında baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] və [[Ermənistan Prezidenti]] [[Serj Sarkisyan|Serj Sarqsyan]] izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov 7:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A18" /> Növbəti hissə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu — 4:1.<ref name=":A18" /> Bununla da o, ümumi hesabda 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A18" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramov [[Rusiya]] təmsilçisi [[Nazir Manhiyev]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A18" /> Bundan əvvəl o, rəqibi ilə üç dəfə üz-üzə gəlmişdi və yalnızca birində məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə qalib gələn tərəf [[Nazir Manhiyev]] oldu — 4:3.<ref name=":A18" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A18" /> Nəticədə hissə heç-heçə başa çatdı – 2:2.<ref name=":A18" /> Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Nəticədə [[Nazir Manhiyev]] son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":A18" /> Rövşən Bayramov isə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A18" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 sentyabr 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. === 2009–2011-ci illər: Dünya Çempionatında qələbə === [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Rövşən Bayramov birinci turnirinə 2009-cu ilin yanvar ayında [[Fransa]]nın [[Kretey]] şəhərində baş tutan "Kristo Lutte" beynəlxalq turnirində qatıldı.<ref name=":A19">{{cite news|title=2009 // Cristo Lutte Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803222120/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=82DB5CF612C44A898FC3CA83518D8D39&gkl=2|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A19" /> Fevral ayında isə Rövşən Bayramov Azərbaycan yığmasının heyətində yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A20">{{cite news|title=2009 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220105034347/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=9A1DACA370C9416984C25185349A1BFE&gkl=1|archivedate=2022-01-05|url-status=live}}</ref> [[Fransa]]nın [[Klermon-Feran]] şəhərində baş tutan Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması Ermənistan, Macarıstan və Rusiya yığmaları ilə birgə "B" qrupunda mübarizə apardı. Qrup mərhələsinin birinci görüşündə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçilərinə 1:6 hesabı ilə məğlub oldu. Daha sonra Azərbaycan yığması gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Ermənistan güləşçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Həmin görüşdə Azərbaycan yığmasının heyətində qələbə qazanan üç güləşçidən biri Rövşən Bayramov oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə də Azərbaycan yığması rəqibinə məğlub oldu. Macarıstan təmsilçilərinə 3:4 hesabı ilə məğlub olan Azərbaycan yığması, Dünya Kubokunu 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A20" /> Rövşən Bayramov növbəti turnirinə aprel ayında [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A21">{{cite news|title=2009 // European Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211128083510/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=19F5A2458E0D4A41815B68110B500BD2&gkl=1|archivedate=2021-11-28|url-status=live}}</ref> Son 2 Avropa Çempionatının qalibi olan Rövşən Bayramov, bu səfər uğursuz çıxış elədi.<ref name=":A21" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Litva]] nümayəndəsi Oleq Lavruvjaneç üzərində qələbə qazansa da, 1/4 final mərhələsində [[Bolqarıstan]] təmsilçisi Alexander Kostandinova məğlub oldu və Avropa Çempinatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A21" /> Avropa Çempionatında sonra Rövşən Bayramov iyul ayında Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A22">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin əsas turniri isə sentyabr ayında [[Herninq]] şəhərində baş tutan [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] oldu.<ref name=":A23">{{cite news|title=2009 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210451/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C710D2CE3D145A1964379AD128101BB&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[İsveç]] nümayəndəsi Emil Sundberq ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 2:0 (5:0, 3:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A23" /> Bu mərhələdə o, bundan əvvəl üç dəfə qalib gəldiyi [[Ermənistan]] təmsilçisi [[Roman Amoyan]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Bu görüşdə digər üç görüşdən fərqlənmədi və gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində Amoyan 2:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A23" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A23" /> Həlledici hissədə isə [[Roman Amoyan]] üstün tərəf oldu – 2:0.<ref name=":A23" /> [[Roman Amoyan]] turnirin final görüşünə vəsiqə qazandıqından Rövşən Bayramov, təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":A23" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Misir]] nümayəndəsi [[Mustafa Məhəmməd]] üzərində 2:0 (1:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":A23" /> Daha sonra isə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə üz-üzə gəlməli idi.<ref name=":A23" /> Amma Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilmədi və Bayramov görüşün qalibi elan edildi.<ref name=":A23" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Rövşən Bayramov [[Rumıniya]] güləşçisi Virgil Munteanu ilə qarşılaşdı.<ref name=":A23" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2009 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A23" /> Bu onun, Olimpiadadan sonra beynəlxalq səviyyədə qazandığı birinci ciddi uğur idi. 2010-cu il ərzində Rövşən Bayramov sadəcə beynəlxalq səviyyəli turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə mart ayında [[Macarıstan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində gümüş medala sahib oldu, sonra isə iyul ayında [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pri turnirində 12-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A24">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220803220615/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=154D1EBE7316480B90ED9862B54A9D3E&gkl=1|archivedate=2022-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":A25">{{cite news|title=2010 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210449/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=211B3A492081406198FCA1A8D53B3AEA&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> Rövşən Bayramov 2011-ci ildə birinci turnirinə 18-22 fevralda [[Belarus]]da baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A26">{{cite news|title=2011 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220101065102/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=85EB9C3927164FA1976D0D577D2E0EB4&gkl=1|archivedate=2022-01-01|url-status=live}}</ref> [[Fərid Mansurov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Bolqarıstan, Ermənistan, Qazaxıstan və Rusiya yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov [[Nazir Manhiyev]] ilə görüşdə zələndiyinə görə mübarizəni davam edə bilmədi və qrup mərhələsinin növbəti üç görüşündə onu [[Eldəniz Əzizli]] əvəzlədi. Növbəti görüşlərdə Azərbaycan güləşçiləri Ermənistan və Bolqarıstan yığmaları ilə qarşılaşdı. Azərbaycan yığması Ermənistan yığması üzərində 7:0, Bolqarıstan yığması üzərində isə 6:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması Qazaxıstan güləşçiləri üzərində 4:3 hesabı ilə qələbə qazandı. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Rusiya yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı. Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:4 hesabı ilə məğlub oldu. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Elbəy Taciyev ilə görüşdə 2:1 (2:0, 0:2, 2:0) hesabı ilə qalib gəlsə də, bu yığmanın qələbəsi üçün bəs eləmədi. Bununla da Azərbaycan yığması yunan-roma güləş üzrə Dünya Kubokunu dördüncü pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmaq məqsədilə Rövşən Bayramov bir sıra beynəlxalq turnirlərdə mübarizə apardı. O, əvvəlcə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Qazaxıstan Prezidentinin Kubokunda çıxış elədi və altıncı pillənin sahibi oldu.<ref name=":A27">{{cite news|title=2011 // President Cup of Kazahstan // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165815/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A36B53D1940540709D05345A2E6D4B80&gkl=3|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> İyul ayında isə Rövşən Bayramov Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":A28">{{cite news|title=2011 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220118202759/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8DDA639E8E14754B76F46529040DA89&gkl=1|archivedate=2022-01-18|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Zurabi Maçaraşvili üzərində, 1/4 final mərhələsində isə [[İran]] təmsilçisi Mohsen Hüseyn Hacıpur üzərində təmiz qələbə qazanaraq turnirin yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A28" /> Finala gedən yolda Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]] yığmasının digər üzvü Orxan Əhmədov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A28" /> Həlledici görüşdə o, [[Azərbaycan]] yığmasının daha bir üzvü [[Taleh Məmmədov]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A28" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 2:1 hesabı ilə qalib gəldi və üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri turnirinin qalibi oldu.<ref name=":A28" /> 2011-ci ilin əsas turniri 12-18 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A29">{{cite news|title=2011 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211028190135/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=D6A04C6C8BA049A498196C4F25296C8C&gkl=1|archivedate=2021-10-28|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2012-ci ildə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Dünya Çempionatlarında beşinci dəfə mübarizə aparan Rövşən Bayramov, 2006-cı ildə gümüş medala, 2009-cu ildə isə bürünc medala sahib olmağı bacarmışdı. Onun bu səfər hədəfi çempionatın qalibi olmaq idi. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Venelin Venhov ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (1:0, 3:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə o, [[2010 Asiya Oyunları|2010-cu ildə Asiya Oyunları]]nın qalibi olan [[Yaponiya]] təmsilçisi Kohei Haseqava ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə, növbəti hissəsində isə Haseqava 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A29" /> Bununla da ümumi hesab 1:1 oldu.<ref name=":A29" /> Həlledici hissədə isə Rövşən Bayramov üstün tərəf oldu – 1:0.<ref name=":A29" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A29" /> Həmin görüşdə də o, 2:0 (1:0, 1:0) hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A29" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] təmsilçisi Li Şujin ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (3:0, 2:0) hesabı ilə qələbə qazanaraq final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A29" /> Həlledici görüşdə o, [[Belarus]] güləşçisi Elbəy Taciyev ilə qarşılaşdı.<ref name=":A29" /> Görüşün birinci hissəsində 3:0, növbəti hissəsində isə 1:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":A29" /> 2011-ci ilin sonralarında Rövşən Bayramov [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan FILA Test Turnirində mübarizə apardı və beşinci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A30">{{cite news|title=2011 // FILA Test Tournament // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210713110817/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5D13D03B7FE747799E141A2FB25C50CB&gkl=2|archivedate=2021-07-13|url-status=live}}</ref> === 2012-2014-cü illər: London Olimpiadasında və uğursuzluqlar === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 4.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Spenser Manqo]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan əvvəl iyun ayında [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":A31">{{cite news|title=2012 // Grand Prix of Germany // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210821110657/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=59A5CC05B59545258BB9B805E93FC89B&gkl=2|archivedate=2021-08-21|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, final görüşündə [[Gürcüstan]] nümayəndəsi Revaz Laşxiyə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A31" /> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A32">{{cite news|title=2012 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030072407/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C898308352824013B7586F29598E931A&gkl=1|archivedate=2021-10-30|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı Rövşən Bayramov (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin [[Emin Əhmədov]] (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":A32" /> O, birinci görüşdə [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]nın nümayəndəsi 22 yaşlı [[Mingiyan Semenov]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün birinci hissəsində Bayramov 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də üstün tərəf Bayramov oldu – 1:0.<ref name=":A32" /> Bununla da ümumi hesabda [[Mingiyan Semenov]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazanan Rövşən Bayramov, 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi 26 yaşlı [[Spenser Manqo]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> [[ExCeL London]]da baş tutan görüşü [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] canlı izlədi. Görüşün birinci hissəsində Bayramov rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":A32" /> Növbəti hissədə də o, üstün tərəf və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Bununlada Rövşən Bayramov ümumi hesabda [[Spenser Manqo]] üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] nümayəndəsi Lu Şujin ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Şujini ötən il [[İstanbul]]da baş tutan Dünya Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfər də görüşdə qalib gələn tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 3:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabı ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A32" /> Bu mərhələdə o, [[Cənubi Koreya]] təmsilçisi Çoi Gyu-Jin ilə qarşılaşdı.<ref name=":A32" /> Bayramov Gyu-Jin ilə ötən il baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda qarşılaşmalı olsa da, Gyu-Jin zədə səbəbindən həmin görüşdə mübarizə apara bilməmişdi. Buna görə də Gyu-Jin güləş üslübu Bayramova bələd deyildi. Bununla belə görüşdə üstün tərəf Rövşən Bayramov idi.<ref name=":A32" /> Birinci hissədə 1:0, növbəti hissədə isə 2:0 hesabları ilə qalib gələn Rövşən Bayramov, ümumi hesabda rəqibi üzərində 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A32" /> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 6.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: bürünc medalçı [[Macarıstan]] nümayəndəsi [[Peter Modos]], qızıl medalçı [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], gümüş medalçı [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Rövşən Bayramov və digər bürünc medalçı [[Rusiya]] nümayəndəsi [[Mingiyan Semenov]] (5 avqust 2012-ci il)|left]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın həlledici görüşündə Rövşən Bayramov beş dəfə Dünya Çempionatının qalibi [[İran]] güləşçisi [[Həmin Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A32" /> Bayramov Suriyan ilə bir dəfə – 2006-cı ildə [[Quançjou]]da baş tutan Dünya Çempionatının final görüşündə qarşılaşmışdı və məğlub olmuşdu. Görüşün birinci hissəsi gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 1:30 dəqiqəsi ərzində heç bir güləşçi xal qazana bilmədi. Buna görə də passiv güləşən idmançı mübarizəni parter vəziyyətində davam elədi. Bayramov parter vəziyyətində müdafiə olmağa çalışsa da, hissənin bitməsinə 10 saniyə ala Suriyan fəndi tətbiq edə bildi. Bununla da birinci hissədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A32" /> Görüşün növbəti hissəsidə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Hissənin 48-ci saniyəsində Bayramov fənd tətbiq eləməyə cəhd göstərən zaman, ciddi səhvə yol verdi. Bu da rəqibin bir xal qazanması ilə nəticələndi. Bundan sonra Bayramov bir neçə dəfə fənd tətbi eləməyə çalışsa da, Suriyan inamla müdafiə olundu. Nəticədə [[Həmin Suriyan]] 2:0 hesabı ilə qalib gəldi və Olimpiadanın qalibi oldu.<ref name=":A32" /> Rövşən Bayramov isə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A32" /> O, 2 dəfə Olimpiadaların final görüşündə məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı olaraq tarixə düşdü. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi. [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Rövşən Bayramov zədələrlə üzləşdi. Məhz buna görə 2013 və 2014-cü illərdə Avropa və Dünya Çempionatlarında mübarizə apara bilmədi. 2 il ərzində o, sadəcə beynəlxalq turnirlərdə çıxış elədi. Rövşən Bayramov Olimpiadadan sonra birinci turnirinə 11 ay sonra – 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan İspaniya Qran-Prisi çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A33">{{cite news|title=2013 // Grand Prix of Spain // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210522021051/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=C0B7AF6978F44C54B96366AA767A75B7&gkl=1|archivedate=2021-05-22|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":A33" /> Noyabrda isə Rövşən Bayramov [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 7-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":A34">{{cite news|title=2013 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 60 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210820095804/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A8AA03CCA7A542D8B832C8F7D2AF85EB&gkl=2|archivedate=2021-08-20|url-status=live}}</ref> Bundan sonra o, zədə səbəbindən daha 8 ay beynəlxalq turnirlərdə çıxış edə bilmədi. Rövşən Bayramov növbəti turnirinə 2014-cü ilin iyul ayında yenidən Qızıl Qran-Pri turniri çərçivəsində qatıldı.<ref name=":A35">{{cite news|title=2014 // Golden Grand Prix // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211204153506/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A7A5901075DB486A98ABFAA26E54AB78&gkl=1|archivedate=2021-12-04|url-status=live}}</ref> Amma bu səfər də o, uğurlu nəticə göstərə bilmədi və turniri 13-cü pillədə bitirdi.<ref name=":A35" /> Noyabr ayında isə Rövşən Bayramov [[Rusiya]]da "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":A36">{{cite news|title=2014 // Moscow Lights Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211030061106/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5C0D422DF7274375A880EC2D9F389897&gkl=1|archivedate=2021-10-30|url-status=live}}</ref> === 2015-2016-cı illər: Dünya Çempionatı və Rio-de-Janeyro Olimpiadası === [[Fayl:Wrestlers of Azerbaijan with the World Cup 2015.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (23 fevral 2015-ci il)]] Rövşən Bayramov 2015-ci ilə fevral ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Tehran]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A37">{{cite news|title=2015 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201105141939/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2E56EBD1F83144EE913673C5F96B0908&gkl=1|archivedate=2020-11-05|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda Almaniya, İran və İsveç yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 6:2 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Mohsen Hüseyn Hacıpura 3:4 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Elman Muxtarov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Almaniya yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 7:1. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması İsveç güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması tarixində birinci dəfə Dünya Kubokunun qalibi oldu.<ref name=":A37" /> Dünya sonra Rövşən Bayramov aprel ayında [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Vehbi Emre və Hamit Kaplanın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı. Nəticədə o, 8-ci pillənin sahibi oldu.<ref name=":A38">{{cite news|title=2015 // Vehbi Emre & Hamit Kaplan Tournament // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211020015047/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=5191519C45A1498A9EC6C04B9E50D86E&gkl=1|archivedate=2021-10-20|url-status=live}}</ref> 2012-ci ilin əsas turniri 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":A39">{{cite news|title=2015 // World Championships // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211025210152/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=FAB0E2E3448145E595E2D0E255A47686&gkl=1|archivedate=2021-10-25|url-status=live}}</ref> Həmin Dünya Çempionatında 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər, 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazanacaqdı. Rövşən Bayramov birinci görüşdə [[Hindistan]] nümayəndəsi Ravinder Sinq ilə üz-üzə gəldi və 9:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə o, 2013-cü ildə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Şimali Koreya]] təmsilçisi Yun Von-Çol ilə qarşılaşdı.<ref name=":A39" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 8:7 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":A39" /> Bununla da o, çempionatın 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Bu mərhələdə Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın final görüşündə məğlub olduğu [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A39" /> Görüşün 1:04-cü dəqiqəsində [[Həmid Suriyan]] Rövşən Bayramovun başına zərbə endirdi. Tibb işçilərinin müdaxiləsindən sonra onun başına sarğı qoyuldu. Referilər tərəfindən isə Suriyana xəbərdarlıq elan edildi, Bayramova isə 2 xal verildi. Bununla belə [[Həmid Suriyan]] qaydaları pozmağa və aqressiv güləş üslubuna davam elədi. Nəticədə görüşün 1:50-ci dəqiqəsində referilər görüşü dayandırdı və [[Həmid Suriyan]]ı görüşdən uzaqlaşdırdı. Bununla da Rövşən Bayramov çempionatın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A39" /> Finala gedən yolda o, [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Arsen Yerəliyev ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində təmiz qələbə qazanaraq Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":A39" /> Həlledici görüşdə Rövşən Bayramovun rəqibi [[Kuba]] təmsilçisi [[İsmael Borrero]] oldu.<ref name=":A39" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov rəqibinə 0:8 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A39" /> O, həmdə 2016-ci ildə baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na vəsiqə qazandı. [[Fayl:Wrestling at the 2016 Summer Olympics, Bayramov vs Thielke 14.jpg|thumb|324x324px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın 1/4 final mərhələsində baş tutan Rövşən Bayramov (qırmızı geyimdə) və [[Cessi Tilhe]] (göy geyimdə) görüşü (14 avqust 2016-cı il)|left]] '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":A40">{{cite news|title=2016 // Olympic Games // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211127165803/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=A639D9B4A2BE4E75AEE8DCD1484C487C&gkl=1|archivedate=2021-11-27|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008]] və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012]]-ci illərdə Olimpiadanın gümüş medalçısı olan Rövşən Bayramov (59 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın qalibi [[Rəsul Çunayev]] (66 Kq.), [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın çempionu [[Elvin Mürsəliyev]] (75 Kq.), [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci il Dünya Çempionatı]]nın bürünc medalçısı [[Saman Təhmasibi]] (85 Kq.) və [[2015 Avropa Oyunları|2015-ci il Avropa Oyunları]]nın gümüş medalçısı [[Sabah Şəriəti]] (130 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 14-də mübarizə apardı.<ref name=":A40" /> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Venesuela]] nümayəndəsi [[Raiber Rodrigez]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> Həmin görüşdə Rövşən Bayramov 8:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]] təmsilçisi [[Cessi Tilhe]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":A40" /> Bu görüşdə də üstün tərəf Rövşən Bayramov oldu.<ref name=":A40" /> Bayramov, Tilhe üzərində 9:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":A40" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Şinobu Ota]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":A40" /> 22 yaşlı [[Şinobu Ota]] yarım-final mərhələsinə gedən yolda titullu və təcrübəli güləşçiləri məğlub eləmişdi.<ref name=":A40" /> Əvvəlcə o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın qalibi, 6 dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan [[İran]] nümayəndəsi [[Həmid Suriyan]], sonra isə 2 dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] təmsilçisi Almat Kebispayev və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] üzərində qələbələr qazanmışdı.<ref name=":A40" /> [[Şinobu Ota]] ilə görüşün əvvəlində Rövşən Bayramov üstün tərəf idi. Bayramov rəqibinə fənd tətbiq elədi və hesabda 2:0 önə çıxdı. Görüşün növbəti dəqiqələrində isə Ota ideal fənd tətbiq elədi və nəticədə rəqibi üzərində təmiz qələbə qazandı – 4:2. Bununla da o, final görüşünə vəsiqə qazandı. Rövşən Bayramov isə bürünc medal uğrunda görüşdə mübarizə aparacaqdı. Bu görüşdə o, [[Norveç]] təmsilçisi [[Stig-Andre Berge]] ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün əvvəlində Bayramov bir xal qazandı. Daha sonra isə Berge də bir xal qazandı. Bununla da görüş 1:1 hesabı ilə başa çatdı. Qaydalara əsasən son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunurdu. Məhz buna görə də [[Stig-Andre Berge]] bürünc medalın sahibi oldu. Rövşən Bayramov isə [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nı beşinci pillədə başa vurdu. === 2017-ci il: Karyeranın bitməsi === Rövşən Bayramov 2017-ci ilə mart ayında yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Abadan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan yunan-roma güləşi üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":A41">{{cite news|title=2017 // World Cup // Seniors // Greco-Roman // 59 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210822091406/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=2F5CED0521EB4289B550DA80AD15D70A&gkl=1|archivedate=2021-08-22|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Belarus, Türkiyə və Ukrayna yığmaları ilə mübarizə apardı. Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Komandanın heyətində Rövşən Bayramov Hammet Rüstəmə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi. Bununla belə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri növbəti görüşlərdə Rövşən Bayramovun əvəzinə [[Taleh Məmmədov]]a şans verdi. Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı. Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Ukrayna güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və bu səfərdə 5:3 hesabı ilə qalib gəldi. Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan yığması rəqibinə 3:5 hesabı ilə məğlub oldu. Bununla da yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığması Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":A41" /> Bu turnir Rövşən Bayramovun qatıldığı sonuncu beynəlxalq turnir. Bundan sonra o, idmandan uzaqlaşdı. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2003</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="4" |<center>2004</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>14.</center> |- |<center>5</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveç}} [[İsveç]] |<center>8.</center> |- |<center>6</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>5.</center> |- |<center>7</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2005</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>7.</center> |- |<center>10</center> | rowspan="4" |<center>2006</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>12</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>13</center> |Hərbçilərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2007</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>15</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>10.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="3" |<center>2008</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>19</center> | rowspan="5" |<center>2009</center> |"Kristo Lutte" turniri |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>8.</center> |- |<center>21</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Litva}} [[Litva]] |<center>8.</center> |- |<center>22</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>23</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|DEN}} [[Danimarka]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>24</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Macarıstan Qran-Prisi |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>25</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>26</center> | rowspan="5" |<center>2011</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>4.</center> |- |<center>27</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>6.</center> |- |<center>28</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |FILA Test Turniri |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] |<center>5.</center> |- |<center>31</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>32</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>33</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>7.</center> |- |<center>35</center> | rowspan="2" |<center>2014</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>13.</center> |- |<center>36</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>37</center> | rowspan="3" |<center>2015</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Gold" |<center>'''1.'''</center> |- |<center>38</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>39</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |<center>2016</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |<center>5.</center> |- |<center>41</center> |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="Silver" |<center>'''2.'''</center> |} {{sütun/son}} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Rovshan Bayramov).jpg|thumb|290x290px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Rövşən Bayramova [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (31 avqust 2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (until 2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|XXIX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 avqust 2008-ci il tarixli 3017 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.08.2008|url=https://e-qanun.az/framework/15330|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/15330|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Rövşən Cənnət oğlu Bayramov [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-03-21}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2006-cı ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2007-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2008-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2011-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2008). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının finalında məğlub olan birinci Azərbaycan idmançısı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının gümüş medalına sahib olan birinci Azərbaycan idmançı (2012). * 2 dəfə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə Azərbaycanlı yunan-roma güləşçisi (2012). == İctimai fəaliyyəti == Rövşən Bayramov [[Yeni Azərbaycan Partiyası|Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP)]] 2021-ci il martın 5-də baş tutan VII Qurultayında [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]nın İdarə Heyətinin üzvü seçildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Yeni Azərbaycan Partiyasının İdarə Heyəti|author=Yeni Azərbaycan Partiyasının rəsmi internet səhifəsi|newspaper=www.yap.org.az|date=04.08.2022|url=http://yap.org.az/az/view/pages/7|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210210002905/http://yap.org.az/az/view/pages/7|url-status=live|archive-date=2021-02-10}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Rovshan_Bayramov Rövşən Bayramovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] iie63xuzbh5moyg5kbb3cx78qrrz9r5 Kateqoriya:Politoloqlar 14 63256 6564542 5907003 2022-08-05T20:20:28Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Political scientists}} {{Vikisitat}} [[Kateqoriya:Politologiya]] [[Kateqoriya:Peşələrinə görə şəxslər]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 5rd59i8drtmbqa0ybcf7m7gsxkxfolk I Abbas 0 65632 6564944 6487392 2022-08-06T09:16:08Z 158.181.46.8 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Gey Abbas |orijinal adı =''<ref>{{harvnb|Quinn|2015|loc=chpt. Shah Abbas and political legitimacy'}}</ref> <ref>{{harvnb|Quinn|2015|loc=chpt. Shah Abbas as the 'Supreme Lord of the Auspicious Conjunction'}}</ref> |şəkil = ShahAbbasPortraitFromItalianPainter.jpg |şəklin izahı = I Şah Abbas |şəklin ölçüsü = 250px |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin V [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Safavid Flag.svg |dövr əvvəl = [[1 oktyabr]] [[1587]] |dövr son = [[19 yanvar]] [[1629]] |sələfi = [[Məhəmməd şah Xudabəndə]] |xələfi = [[I Şah Səfi]] |tacqoyma = [[1 oktyabr]] [[1587]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 27.1.1571 |doğum yeri = [[Herat]] |vəfat tarixi = 19.1.1629 |vəfat yeri = Fərahabad, [[Mazandaran]] |dəfn yeri = [[I Şah Abbas türbəsi]], [[Kaşan]] |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |həyat yoldaşı = Məhdi - Aliya, Oğlanpaşa xanım, Yaxşən bəyim, Leyli Sultan |uşağı = Oğlanları : Məhəmməbağır Feyzi Mirzə, Sultan Həsən Mirzə, Sultan Hüseyn Mirzə, Məhəmməd Xüdabəndə (Rövnəq Mirzə), İsmayıl Mirzə, İmamqulu Əmənulla Mirzə Qızları : Şahzadə bəyim, Zibeydə bəyim, Xanağa bəyim, Həvva bəyim, Şahbanu bəyim, Mələknisa bəyim |atası = [[Məhəmməd Xudabəndə]] |anası = [[Məhdi Ülya]] |vikianbar = }} '''Şah Abbas''', '''I Abbas Səfəvi''' və ya '''Gey Abbas''' ({{DVTY}}) — Səfəvilər dövlətin V hökmdarı. 42 il [[Səfəvi dövləti]]ni idarə etmiş şah I Abbas (1587–1629) dövlətin [[Şah İsmayıl Xətai|Şah İsmayıldan]] sonra itirilmiş qüdrətini bərpa etdi. [[Avropa]]da onu "Böyük Abbas" adlandırırdılar.<ref>Azərbaycan tarixi 8-ci sinif, səh.15</ref> == Həyatı == Şah I Abbas 1571-ci il yanvarın 29-da [[Herat]]<nowiki/>da doğulmuşdu. Atası, şahzadə Məhəmməd Xudabəndə və anası Mazandaran valisi Mir Abdulla xanın qızı "Məhd-i ülya" kimi tanınan Xeyrənnisa Bəyimin<ref>Münşi İsgəndər bəy, Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi, Bakı-2010, cild I, s.247 (İsgəndər bəy Türkman, Tarix-e alemaraye-Abbasi. İrəc Əfşar nəşri, I və II hissələr, Tehran, h. 1382, (m.2003) s.128)</ref> üçüncü oğlu idi. [[1573]]-cü ildə atası şahzadə Məhəmməd Mirzə Şiraza vali təyin edildiyi üçün yaş yarımlıq Abbas Mirzə Herat valisi seçildi və Şahqulu Sultan Ustaclı onun lələsi təyin olundu. Uşaqlıq illərini Heratda keçirən Abbas Mirzənin ata və anası Şirazda olduğu üçün onun tərbiyəsi ilə bilavasitə lələsi məşğul olurdu. 1578-ci ildə atası Məhəmməd Xudabəndə şah seçilən zaman Abbas Mirzə Herat valisi kimi vəzifəsini davam etdirdi. [[1581]]-ci ildə Xorasanda olan Ustaclı və Şamlı əmirləri Əliqulu xan Şamlını xanlar xanı seçərək Abbas Mirzəni şah elan etdilər. Lakin Məşhəd hakimi Mürşüdqulu xan Ustaclı ilə döyüşdə Əliqulu xan məğlub edildi,<ref>Münşi İsgəndər bəy, Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi, Bakı-2010, cild I, s.655 (s.362)</ref> Abbas Mirzə isə Mürşüfqulu xan tərəfindən ələ keçirilərək 1587-ci ilin oktyabrında Qəzvinin Cehelsütun sarayında 16 yaşında Səfəvi taxt-tacına əyləşdirildi.<ref>Münşi İsgəndər bəy, Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi, Bakı-2010, cild I, s.672 (s.372)</ref> Daxili problemləri həll etmək üçün vaxt qazanmaq məqsədi ilə osmanlılarla danışıqlara başlayan Şah Abbas 1590-cı ildə İstanbul sülhünü imzalayaraq Azərbaycanın əksər torpaqları və Səfəvilərə məxsus Gürcüstan ərazisi Osmanlılara verdi. Səfəvi dövlətini düşmüş olduğu çətin vəziyyətdən qurtarmaq üçün Şah I Abbas üç mühüm vəzifəni həll etməli idi: İlk növbədə ölkədə daxili iğtişaşlara son qoyaraq nizam-intizam bərpa edilməli, maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdıraraq güclü nizami ordu yaradılmalı və dövlətin itirilmiş ərazi bütövlüyü bərpa edilməli idi.[[1590]]-cı ildə sülh müqaviləsi bağlandı və İstanbul müqaviləsi Sənətçilərin imzaladığı ən ağır şərtli sülh müqaviləsi idi.[[1601]]–[[1602]]-ci illər də Səfəvi şahı portuqallara qarşı hərbi əməliyyatlara başladı və [[İran körfəzi]]<nowiki/>nə çıxışları olan qalalar və Bəhreyn adaları ələ keçirildi. [[Şah I Abbasın Şirvana yürüşü|Şah I Abbas]] dövlətinin tarixi sərhədlərini bərpa etmək, xüsusilə dövlət üçün böyük iqtisadi əhəmiyyəti olan [[Azərbaycan]] ərazisini Osmanlı işğalından azad etmək üçün müharibəyə ciddi hazırlıq gördü. Onun keçirdiyi bütün islahatlar Osmanlı dövlətinin məğlub edilməsi siyasəti ilə sıx bağlı olmuşdu. [[1603]]–1607-ci illər Səfəvi-Osmanlı müharibəsində Səfəvilərin Osmanlı ordusu üzərində qazandığı qələbələr nəticəsində Azərbaycan ərazisi işğaldan tamamilə azad olundu. Osmanlı sultanı I Əhməd və I Mustafanın itirilmiş əraziləri geri almaq məqsədilə Səfəvi dövlətinə qarşı başladığı yeni müharibələr uğursuzluqla sona yetdi. Şah I Abbas Osmanlı işğalından azad edilmiş əraziləri Səfəvi imperiyasının tərkibində saxlamağa nail oldu. Osmanlı dövləti ilə imzalanmış İstanbul (1612) və Mərənd (1618) sülhlərinə görə Osmanlı sultanı Amasya sülhünün (1555) şərtlərinin bərpasına razı oldu. [[1622]]-ci ildə [[Şah I Abbasın Şirvana yürüşü|Şah I Abbas]] tərəfindən Qəndəhar bölgəsi Moğollardan, Hörmüz isə Portuqaliyadan geri alındı. 1624-cü ildə Bağdadın Qızılbaş ordusu tərəfindən ələ keçirilməsi ilə Səfəvi imperiyasının keçmiş sərhədləri bərpa edildi. Şah I Abbas 1626–[[1629]]-cu illərdə Osmanlı dövləti ilə apardığı müharibədə mühüm uğur qazanaraq Ərəb İraqını öz əlində saxlamağa nail oldu. Görkəmli Səfəvi hökmdarı 1629-cu il yanvarın 19-da Fərahabadda vəfat etmiş və Kaşanda dəfn olunmuşdur. == Şah Məhəmməd Xudabəndə hakimiyyətinin son dövrü və I Şah Abbasın hakimiyyətə gətirilməsi == XVI əsrin son rübündə [[Şah İsmayıl]]ın yaratdığı və [[Osmanlı imperiyası]]nın sərhədlərindən [[Hindistan]]a qədər uzanan böyük Səfəvi dövləti ağır böhran içində idi. Taxt-tac kor, iradəsiz və zəif xarakterli [[Şah Məhəmməd Xudabəndə]]nin əlində idi.<ref>http://tarixklubu.blogspot.nl/2013/04/i-sah-abbas.html?m=1</ref> Dövlətə faktiki rəhbərliyi onun arvadı Məhdi Ülya ləqəbli Xeyrənnisa bəyim<ref>Tarix-i Aləm-arayi Abbasi səh. 224–226</ref> və oğlu, osmanlılar üzərində bir sıra parlaq qələbələr qazanmış bacarıqlı sərkərdə Həmzə Mirzə edirlər. Onlar demək olar ki, tam müstəqil olan və bir-birləri ilə daima qanlı düşmənçilik yeridən əmirlərin – [[qızılbaş]] tayfaları başçılarının üzərində özlərinin mərkəzi idarəçiliklərini qurmaq üçün uğursuz siyasət yeridirlər.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti. 166</ref> Xəzinə talanmış, xalq soyulmuşdu.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 167</ref> Ölkədə vəziyyətin ağırlığından istifadə edən [[Osmanlı imperiyası]] və [[Krım tatarları]] tez-tez [[Şirvan]] və [[Azərbaycan]] üzərinə yürüşlər edirlər.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 180</ref> Aparıcı qızılbaş əmirləri ilə [[Məhdi Ülya]] arasındakı münasibətlərin gərginləşməsi də qüvvələri müdaxiləçilərə qarşı səfərbər etməyə maneçilik törədirdi. Şahın xanımını türk əmirlərinin hüquqlarını tapdamaqda və rəhbər vəzifələrə fars əyanlarını irəli çəkməkdə ittiham edirlər.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 190</ref> Nəhayət, zara gələn əmirlər sui-qəsd təşkil edərək, Məhdi Ülya və onun anasını elə hərəmxanada qətlə yetirir<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 193</ref> və yenidən ölkənin tamhüquqlu sahiblərinə çevrilirlər. Bu zaman [[Xorasan]]da da sabitlik pozulur. [[Şah Məhəmməd Xudabəndə]] oğlu Abbas Mirzənin tərbiyəçisi və [[Xorasan]] hakimi Əliqulu xan Şamlını [[Herat]] hakimi təyin etmişdi. Səfəvi dövlətindəki qarışıqlıqdan istifadə edən Əliqulu xan [[Qəzvin]]də yerləşən mərkəzi hakimiyyətə tabe olmaqdan imtina edir.<ref>Abdülazîm Rezâyi, Târix-i Deh Həzar Sâle İran, İqbal Yayınevi, Tehran, 1363,s. 316</ref> Üsyançılar Əliqulu xan Şamlını özlərinin başçısı – "xanlar xanı" elan edirlər. Bundan sonra 1581-ci ildə [[Xorasan]] əmirləri şahzadə Abbası şah elan edirlər . Onun müttəfiqləri Mürşüdqulu xan Ustaclı və Qubad xan [[Qacar dövləti|Qacar]] idi<ref>Faruk Sümer, 1999, s. 124–126</ref> Sonradan əvvələr müttəfiq olan [[Şamlı]] və [[Ustaclı]] tayfaları arasında mübarizə kəskinləşir və Mürşüdqulu xan Ustaclı bu mübarizədən qalib çıxır.<ref>Faruk Sümer, 1999, s. 137</ref> Bu vaxt Qəzvin faktiki hökmranlıq Həmzə Mirzənin əlində idi. O, [[Osmanlı türkləri]]nin və [[Krım tatarları]]nın da bir neçə hücumunu dəf etmişdi. 1585-ci ildə osmanlılar [[Təbriz]]i ələ keçirirlər.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 220</ref> Şəhərdəki binaları, məscidləri, sarayları yerlə-yeksan edir, əhalini süngüdən keçirirlər. Çiçəklənən Təbriz [[Yaxın Şərq]]də özünə tay-bərabər tanımayan bir ictimai-mədəni mərkəzdən ölü şəhərə çevrilir.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 221</ref> Həmzə Mirzənin siyasətindən narazı qalan qızılbaş sərkərdələri ona sui-qəsd hazırlayıb, [[Xoy]]dan olan bir erməninin əli ilə Həmzəni aradan götürürlər. Bu hadisə 10 dekabr 1586-cı ildə, [[Gəncə]] yaxınlığında, böyük [[Azərbaycan]] şairi [[Nizami]]nin indiki məqbərəsi yerləşən ərazidə osmanlılarla aparılan sülh danışıqları zamanı baş verir. Şahzadənin ölümündən və saraydakı başıpozuqluqdan istifadə eləyən osmanlılar hücumlarını genişləndirərək, az qala bütün Azərbaycanı işğal edirlər. Eyni zamanda [[özbəklər]] də [[Xorasan]] üzərinə yeriyirlər<ref>Şapur Ensari, 1962, s. 26</ref> və [[Şah Məhəmməd Xudabəndə]] 1587-ci ildə Qəzvinə daxil olan Abbas Mirzə oktyabr ayının 3-də şah elan olunur.<ref>Rza Pâzuki, Tarix-i İran(Əz Moğol Tâ Afşâriyyə), Şirkət-i Çaphânə-i Fərhəng, Tehran, 1317, s. 311</ref><ref>Edward G. Browne, 1953, s. 101</ref><ref>Rza Qulu Xan, Târix-i Rəvzatü’s-Səfâ-yi Nâsirî, İntişârât-i Əsâtir, Tehran, 1380, c. 12, s. 6616</ref> == Şah Abbasın həyata keçirdiyi islahatlar == Şah Abbasın Qızılbaş əyanları ilə keçirdiyi ilk müşavirə göstərdi ki, ölkəni məhv olmaq təhlükəsindən qurtarmaq üçün güclü ordu yaradılmalı, ölkədə sabitlik bərpa edilməlidir. Buna nail olmaq üçün islahatlar keçirilməli, iqtisadiyyatın tərəqqisinə xüsusi diqqət verilməlidir. Hatəm bəy Ordubadi ilə birlikdə islahatlar planı hazırlayan Şah I Abbas onları həyata keçirməyə başladı. Şah I Abbas daxili problemləri həll etmək üçün vaxt qazanmaq məqsədilə osmanlılarla danışıqlara başladı. 1590-cı ildə tərəflər arasında imzalanan İstanbul sülhünün şərtləri Səfəvilər üçün çox ağır oldu: Azərbaycanın əksər torpaqları və Səfəvilərə məxsus Gürcüstan ərazisi Osmanlılara verildi. 1593-cü ildə ilk dəfə təntənəli şəkildə Ərdəbilə gələrək Qızılbaşların nəzarətində qalan Azərbaycan vilayətləri – Zəncan, Xalxal, Ərdəbil, Qaracadağ, Talış, Qızılağac, Lənkəran, Qızılüzən və Kür çayları arasında yerləşən geniş ərazi vahid Azərbaycan bəylərbəyiliyində birləşdirildi. Bu bəylərbəyiliyə Zülfüqar xan və Fərhad xan Qaramanlı qardaşları növbə ilə başçılıq etdilər. 1595-ci ilə qədər bəylərbəyiliyin qoşununun sayı 10 minə çatdırıldı və "Azərbaycan qoşunu" adlandı. Beləliklə, Şah I Abbas Azərbaycanın bütövlüyünü, qızılbaşların himayəsindəki ərazidə onun "vüqarlı adını qorudu, onun Səfəvilər dövlətinə mənsub olması fikrini sönməyə qoymadı". ''Səfəvi dövlətini düşmüş olduğu çətin vəziyyətdən qurtarmaq üçün Şah I Abbas üç mühüm vəzifəni həll etməli idi: İlk növbədə ölkədə daxili iğtişaşlara son qoyaraq nizam-intizam bərpa edilməli, maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdıraraq güclü nizami ordu yaradılmalı və dövlətin itirilmiş ərazi bütövlüyü bərpa edilməli idi.'' Şah I Abbas dövlətin maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədilə yüksək dövlət vəzifələrinə irəli çəkilən bütün şəxslərdən peşkəş adı ilə xəzinəyə müəyyən məbləğ verilməsini tələb etdi. Etimadüd-dövlə (baş vəzir) təyin olunmuş və sonralar böyük dövlət xadimi kimi şöhrət qazanmış Hatəm bəy Ordubadi dövlət mədaxili və məxaricinin siyahısını tərtib etməyə başladı. Bu siyahı, İskəndər Münşinin dediyinə görə, onun xələfləri dövründə başa çatdırıldı və ali hakim dəftərxanasının qayda-qanununa çevrildi. 1598-ci ildə Səfəvi şahı dövlətin paytaxtını cəbhə bölgəsinə yaxın olan Qəzvindən İsfahana köçürdü. Bu dövlətin mərkəzi vilayətlərinin inkişafı üçün zəmin yaratdı. Şah Abbasın həyata keçirdiyi islahatlar nəticəsində ölkə daxilində siyasi sabitlik bərpa edildi. Daxili sabitliyin yaranması sosial-iqtisadi və inzibati islahatlar keçirməyə imkan verdi. Keçirilmiş maliyyə tədbirləri dövlətin xəzinəsini zənginləşdirdi, məhsuldar qüvvələr canlandı. Səfəvi dövləti sosial-iqtisadi və siyasi cəhətdən xeyli möhkəmləndi. Həyata keçirilən hərbi islahatlar nəticəsində Qızılbaşlardan, qulamlardan, tüfəngçilərdən və artilleriyadan ibarət müxtəlif dərəcəli qoşun növləri təşkil olundu. Hərbi-köçəri qızılbaş əyanlarının müqaviməti qırıldı. Azərbaycan türklərindən ibarət qızılbaş süvari dəstələri yenidən bərpa edildi. Nəticədə odlu silahlarla təchiz edilmiş 116 minlik güclü nizami ordu yaradıldı. == I Şah Abbasın mərkəzi hakimiyyəti möhkəmlətməsi == Taxtda möhkəmlənməmiş təzə şah 12.000 nəfər müsəlmanlığı qəbul etmiş gürcünü sarayda işə götürür və hərbi və mülki inzibati idarəçiliyin islahatına başlayır. Hadisələrin iştirakçılarından biri [[Oruc bəy Bayat]]ın yazdığına görə, elə birinci gün, yeni hökmdara sədaqət andiçməsi mərasimi bitən kimi I Şah Abbas əmr etdi ki, ertəsi gün bütün xanlar və qoşun başçıları silahsız, mülki geyimdə saraya gəlsinlər. Şah onlarla Divan, yaxud Dövlət şurası təşkil etmək barədə məsləhətləşmələr aparmaq istəyir. Səhəri gün hamı əmrə müntəzir olarkən şah Abbas özünün gürcülərdən ibarət qvardiyasına tapşırır ki, sarayın və onun qarşısındakı meydanın bütün giriş və çıxış qapılarını bağlasınlar. Sonra şah yığışanlara belə bir sualla müraciət edir''': ''' "''Öz şahzadəsini qətlə yetirən adam hansı cəzaya layiqdir?''" hamı bir ağızdan belə rəy söyləyir ki, şahzadəsini qətlə yetirmiş təbəə öldürülməlidir. Bu hökm çıxarılan kimi, şah Abbasın işarəsi ilə gürcülər bir göz qırpımında içəridə olan qəsdçilərin boğazına çökür və nizələrə keçirilmiş 22 baş sarayın pəncərələrindən çölə çıxarılır ki, xalqa görk olsun.<ref>V. Minorsky, "Şah-Seven", İA, MEB, İstanbul, 1993, c.11, s. 289</ref><ref>http://haqqinda.az/Dunya+ve+tarixi/6860-I+Şah+Abbasın+mərkəzi+hakimiyyəti+möhkəmlətməsi.html</ref> Bundan sonra on beş yaşı təzəcə tamam olmuş hökmdar hökumət naibi vəzifəsinə iddia eləyən Mürşidqulu xan Ustaclını da qətlə yetirərək, ölkədəki bütün hakimiyyəti qətiyyətlə öz əlinə alır.<ref>Nəsrullah Fəlsəfi, 1334, s.146</ref> === Siyasi vəziyyət === [[Fayl:Sir Robert Shirley by Anthony Van Dyck 1622 Rome.jpg|thumb|[[Antoni Şirli]] və [[Robert Şirli]] modern Səfəvi ordusunun qurulmasına kömək etdilər]] [[Azərbaycan]] osmanlıların işğalı altında idi. [[Xorasan]], [[Mərv]], [[Herat]], [[Məşhəd]] və [[Nişapur]] şəhərləri isə [[özbəklər]] tərəfindən tutulmuşdu. Ölkənin daxili vilayətləri mərkəzi hakimiyyətin tabeçiliyindən çıxıb. Bunun qarşısını almaqdan ötrü Şah Abbas, bir sıra hərbi və mülki islahatlar keçirir. [[Oruc bəy Bayat]] yazırdı: '''''"'''İndi bizim ölkədə Fars əyalətlərinin hamısında tanınan və sayılan və bizdə də böyük nüfuza malik olan 32 nəcabətli sülalə var".<ref>Oruc bəy, səh.45–46</ref> ''Hərbçilərin və saraya yaxın əyanların da rütbələrini bildirən sözlər bunlar idi — xan, bəylərbəyi, qızılbaş, qullar, eşik ağasıbaşı, qorçu, qorçubaşı, yasavul, kanuqibaşı, çalçıbaşı və başqaları. Azərbaycan hələ də ölkənin aparıcı inzibati vahidi sayılır və Azərbaycan hakimi taxt-tacın varisi, eyni zamanda ordunun baş komandanı hesab olunurdu. Qəzvində möhkəmləndikdən sonra şah Abbas özünün çoxsaylı yürüşlərindən birincisinə çıxır. Qısa bir müddətdə [[Xorasan]]ı [[özbəklər]]dən təmizlədikdən sonra o, doğma [[Azərbaycan]]ı azad etməyə istəyi ilə dolub daşır. Ancaq bunun üçün vaxt lazım idi. 1590-cı ildə həmin məqsədlə şah Abbas Osmanlılarla sülh müqaviləsi imzalayır. Bu vaxta qədər onun səyləri ilə işğal altında olan torpaqlarda üsyankar hərəkətlərin qarşısı müvəqqəti olaraq alınır. Misal üçün, osmanlılarla müqavilə bağlanan ərəfədə Məhəmməd xan Ziyadoğlu Qacarın başçılığı altında qızılbaş qacarlar [[Qarabağ]]ı tutur və [[Gəncə]]ni mühasirəyə alırlar. Osmanlıların xahişi ilə şah Abbas onları dilə tutaraq, [[Gəncə]]ni mühasirədən çıxarır.<ref> M. Fahrettin Kırzıoğlu, Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi(1451–1590), Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1976, s. 377</ref> Sülh müqaviləsinə əsasən, ölkənin böyük bir hissəsi, o cümlədən, [[Şirvan]], [[Qarabağ]], [[Təbriz]] Sərab Marağa və ona yaxın ərazilər osmanlılarda qalırdı.<ref>Uzunçarşılı, 1983, s. 63</ref> Şah Abbas öz tabeçiliyində qalmış torpaqları vahid bir inzibati ərazi kimi ümumilikdə "[[Azərbaycan]]" adlandırırdı. XVI əsrin tanınmış tarixçisi [[İsgəndər bəy Münşi]]nin yazdığı kimi, şah Abbas [[Səfəvilər]]in irsi malikanələri olan torpaqlarını qoruyub saxlamışdır. [[Azərbaycan]]ın paytaxtı [[Ərdəbil]] elan olunur. Azərbaycanın birinci bəylərbəyisi isə 1592-ci ildə [[Zülfüqar xan Qaramanlı]] təyin olunur. Nəhayət, bundan sonra şah Abbas özü təntənəli şəkildə Ərdəbilə girir. 1598-ci ildə şah Abbas ölkənin paytaxtını nisbətən mərkəzdə yerləşən [[İsfahan]]a köçürür.<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/isfahan-vii-safavid-period</ref> == Şah Abbasın xarici siyasəti == Ulu babası Şah İsmayılın xarici siyasət xəttinə sadiq qalan Şah I Abbas fəal xarici siyasət yürüdərək Avropa ölkələri və Rusiya ilə ticarət əlaqələrini genişləndirməklə yanaşı, itirilmiş əraziləri geri qaytarmağa lazımi köməklik göstərmələri üçün Qərb dövlətləri ilə hərbi-siyasi danışıqları gücləndirdi. O, Venesiya, Almaniya, İspaniya, Roma papası, İngiltərə və Moskva knyazlığı ilə diplomatik əlaqələr yaratmaq məqsədilə danışıqlara başladı. Almaniya və İspaniya hökmdarları Osmanlı dövlətinə qarşı başlanacaq müharibədə Səfəviləri dəstəkləyəcəklərini vəd etdilər. XVI əsrin sonunda Şah Abbas fəal xarici siyasət yürütməyə başladı. Bu dövrdə Səfəvilər dövlətinin xarici siyasətini üç əsas istiqamət təşkil edirdi: öz şimal-şərq sərhədlərinin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Şeybanilər dövlətinindən Xorasanı geri almaq; 1578–1590-cı illər müharibəsi nəticəsində Osmanlı imperiyası tərəfindən işğal olunmuş Səfəvi torpaqlarını geri almaq; Fars körfəzində Portuqaliyanın hegemoniyasına son qoymaq və Hind okeanına çıxış əldə etmək. Bu məqsədlərin birincisindən başlayan Şah Abbas Şeybaniləri məğlub edib /29.VII. 1599/ Xorasanı yenidən Səfəvilər dövlətinə birləşdirdi.<ref name="ReferenceA">Махмудов Я.М., Взаимоотношения государств Аккоюнлу и Сефевидов с западноевропейскими странами, Баку, 1991, с.189</ref> Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin tarixində Uzun Həsəndən sonra məhz Şah Abbasın dövründə Qərb ölkələri ilə ən sıx əlaqələr yaradılmışdır. Bu zaman Səfəvi-Avropa münasibətləri yeni, əvvəlki dövrlərlə müqayisə olunmayacaq miqyasda idilər. Qərb mənbələrində Şah Abbasın səfirlərinin Venesiya Respublikasının, Papalıq və digər İtaliyan dövlətlərinin sayarlarında, eləcə də Almaniya, İspaniya, İngiltərə, Hollandiya Respublikası, hətta İsveç və Norveç və digər Avropa ölkələrində diplomatik danışıqlar apardıqları barədə maraqlı məlumatlar vardır. Qərb ölkələrinə ezam olunan Səfəvi diplomatlara tapşırılırdı ki, iki əsas məsələ ilə məşğul olsunlar: birincisi, Avropa ölkələri ilə ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsi haqqında müqavilələrin imzalanması, ölkənin əsas sərvətini təşkil edən xam ipəyin əlverişli şərtlərlə ixracını təmin etmək və ikincisi, Avropada anti-türk koalisiyasını yaratmaq.<ref name="ReferenceA"/> == Dövlətin ərazi bütövlüyünün bərpası == [[Fayl:Fath-namah by Shah 'Abbas I to Malik Shah Nazar Gugcha'i (Gökche'i) on regaining Tabriz from the Ottomans.jpg|thumb|left|I Şah Abbasın fəthnaməsi.]] === Özbəklərlə mübarizə === Şah Abbasın taxta keçməsindən çox keçməmiş [[Özbək]] xanı Abdullah onsuz da çoxdan mühasirə altında olan Heratı 1588-ci ildə işğal edərək [[Xorasan]]ın ən böyük şəhəri olan [[Məşhəd]]ə doğru hərəkətə edirdi. Abdullah xanın Məşhədə doğru hərəkət ettiyini xəbər alan gənc Səfəvi şahı Abbas isə ona mane olmaq üçün 1588-ci ilin aprelində Xorasana doğru hərəkət edir. Abdullah xan Məşhəd qalasını iki aylıq mühasirəyə alsa da, [[Böyük Moğol imperiyası|Moğol]] hökmdarının hücumu şayiəsinin yayılması, şahın yeni qüvvələrlə buraya yaxınlaşması və ərzağın tükənməsi ilə əlaqədar mühasirəni dayandıraraq geri çəkilir.<ref>Əbdülhüseyin Nəvâi, Şah Abbas, İntişârât-i Bünyâd-i Fərhəng-i İran, 1352, s.142–143</ref> Şah Abbas şəhərə çatanda artıq Abdullah xan geri çəkilmişdi.<ref>Şapur Ensari, 1962, s. 34</ref> Şah [[Herat]]a hücum etmək üçün İsfərayində altı həftə dayanır və ordunun yığılmasını başa çatmasını gözləyir.<ref>Audrey Burton, 1997, s. 59</ref> Səfəvi ordusunun yığılmasından sonra Herat qalası mühasirəyə alınır lakin, Səfəvi qoşunu uğur əldə edə bilmir və geri çəkilir. Şahın [[Xorasan]]ı tərk etməsini fürsət bilən [[özbəklər]] təkrar Xorasana doğru hərəkətə başlayırlar. Özbəklərin niyyəti ilk öncə [[Nişapur]]u ələ keçirmək idi. Buna görə də özbəklər Nişapuru mühasirəyə aldılar. Lakin, Nişapuru hakimi Sofuoğlu Mahmud xan, göndərdiyi elçi vasitəsilə özbəklərə bildirdi ki, [[Nişapur]] Məşhədə bağlıdır. Əgər Məşhədin hakimi kim olacaqsa qalanı da onlara təhvil verməyə hazırdır. Bu səbəbdən [[özbəklər]] Nişapurun mühasirəsindən əl çəkərək [[Məşhəd]]ə doğru yönəldilər.<ref>İsgəndər Bəy Münşî, a.g.e., s. 67–68</ref> Aprelin 18-də Məşhəd qalası mühasirəyə alındı. [[Məşhəd]] hakimi Ümmət xan Ustaclı özbəklərə qarşı müqavimət göstərdi . Həmçinin özbəklərin hücumu haqqında şaha xəbər verdi. Qəzvindən Məşhədə doğru hərəkət edən şah [[Tehran]] yaxınlığında xəstələnir və uzun müddət [[Rey]]də qalmalı olur.<ref>Rza Qulu xan, a.g.e, s. 6642</ref><ref>Əhməd Qumî, a.g.e., s. 896</ref> Ümmət xan 5 ay özbəklərə müqavimət göstərir. Lakin, ərzaq çatışmazlığı üzündən və qüvvələrin qeyri-bərabər olması səbəbindən qala təslim olur.<ref>Natanzî, a.g.e, s. 369</ref><ref>Əhməd Qumî, a.g.e., s. 898</ref> Özbəklər şəhərə daxil olan kimi çoxlu sayda insanı qətlə yetirirlər<ref>Ahmet Kumî, a.g.e., s. 898</ref> və şəhəri talan edirlər.<ref>Əbdülhüseyn Nəvâi, 1352, s. 146</ref> 8 fevral 1598-ci ildə Özbək xanı Abdullah xanın [[Səmərqənd]]də xəstələnərək ölməsi və Özbəklər arasında ara müharibələrindən faydalanaraq itirdiyi torpaqları geri almaq istəyən Şah Abbas,9 aprel 1598-ci ildə paytaxt İsfahandan özbəklərlə vuruşmaq üçün yola düşdü. [[Nişapur]]u ələ keçirən şah [[Məşhəd]]ə doğru irəliləyərək, 1598-ci ilin iyununda şəhərə daxil olmuşdu <ref>Əbdülhüseyn Nəvâi, 1352, s. 157</ref> 10 Avqust 1598-ci ildə [[Herat]] yaxınlığında [[özbəklər]]i ağır məğlubiyyətə uğradan şah şəhəri ələ keçirdi və Hüseyn xan Şamlını bura hakim təyin etmişdir.<ref>Əbdülhüseyn Nəvâi, 1352, s. 160–161</ref> === Osmanlılarla mübarizə === {{main|Yandırılmış torpaq siyasəti}} 1603-cü ildə 14 sentyabrında şah Abbas [[Təbriz]]in azad edilməsi üçün hərbi kampaniyaya başlayır. On dördcə günün içərisində bu gənc sərkərdə osmanlıların gözləmədiyi bir vaxtda öz qoşunlarını [[İsfahan]]dan Təbrizə yeridir. Yol boyunca [[Əmirgunə xan Ağcaqoyunlu-Qacar]] və [[Zülfüqar xan Qaramanlı]]nın qoşunları da ona qoşulur. Onlar Təbrizə yaxınlaşanda şəhərin əhalisi üsyan edir ki, bu da şah Abbasın şəhəri, bir ay sonra isə qalanı tutmasına şərait yaradır. Osmanlı qoşunlarını [[Təbriz]]in qərbinə qovan Şah Abbas öz ordusunu [[Araz]] çayına doğru yönəldir.<ref>Bekir Kütükoğlu, 1993, s. 262</ref> [[Fayl:RecaptureOfTabrizByShahAbbas1.jpg|thumb|right|200px| [[Təbriz]]in Osmanlılardan geri alınması 1603.]] [[Naxçıvan]] və [[Culfa]] döyüşsüz təslim olur. Az sonra üsyana qalxan [[Ordubad]] da onlara qoşulur.<ref>Uzunçarşılı, 1983, s. 65</ref> 1604-cü ildə Qars qalası ələ keçirilir.<ref>Remzi Kılıç, 2001, s. 158</ref> Şah Abbasın birinci vəziri ordubadlı Hətəm bəyin tövsiyəsi ilə Ordubad bunun müqabilində bütün vergilərdən azad edilir.<ref>http://shexsiyyetler.nakhchivan.az/nesreddin.html</ref> Güclü surətdə möhkəmləndirilmiş [[İrəvan]]ı tutmaq isə heç də asan olmur. Şəhərin mühasirəsi 1603-cü ilin 16 noyabrında başlanır. Şah Abbas məşhur [[Azərbaycan]] topçusu [[Bahadur xan Topçubaşı]]nın tökdüyü iri çaplı toplardan ilk dəfə burada istifadə edir. Son yüz il ərzində ilk dəfə Səfəvi ordusu hücum edir, Osmanlılarsa müdafiə olunmağa başlayır. Azərbaycan ordusunun başında öz qarşısına Şah İsmayıl Xətainin yaratdığı nəhəng Səfəvi dövlətini bərpa etmək vəzifəsi qoymuş on altı yaşlı gənc, ağıllı, çevik, cəsur və şərəfli bir sərkərdə dururdu. [[İrəvan qalası]] yalnız bir ildən sonra alınır. Bu vilayətin idarəsi [[Əmirgunə xan Ağcaqoyunlu-Qacar]]a, [[Naxçıvan]] isə [[Maqsud sultan Kəngərli]]yə tapşırılır. Bundan sonra [[Gürcüstan]] da I Şah Abbasdan vassal asılılığını qəbul edir. Osmanlıların əsas qüvvələri ilə döyüş hələ qabaqda idi. Qarşıdakı həmin döyüşün ölkənin taleyi üçün önəmli əhəmiyyət daşıdığını başa düşən Şah Abbas Səfəvilərin ənənəvi taktikasını – "yandırılmış torpaq" taktikasını seçir. Ancaq bu dəfəki öz miqyası və qəddarlığı ilə indiyə qədər edilənlərin hamısını geridə qoyur. Osmanlılarla [[Şirvan]]ı ayıran nəhəng bir ərazi boşaldılır, şəhərlər təmizlənir, əhali isə [[İran]]ın mərkəzi rayonlarına köçürülür. Dağıdılan şəhərlər arasında [[Culfa]], [[Naxçıvan]] və [[İrəvan]] da vardı. Cuğaloğlu Sənan paşanın başçılıq etdiyi osmanlı orduları İrəvana girəndən sonra ərzaqsız və yatacaqsız qalıb, yenidən [[Van]]a dönürlər. Və elə bu zaman şah Abbasın qoşunları Van üzərinə yürüş edərək, Cuğaloğlunun dəstələrini pərən-pərən salırlar. İndi də burada yandırılmış torpaq siyasəti yeridilir. [[Salmas]]dan [[Təbriz]]əcən 250 kilometrlik bir ərazi boş bir düzəngaha çevrilir. Buna baxmayaraq, Cuğaloğlu yenidən 100 minlik nəhəng bir ordu toplayıb<ref>P. M. Sykes, 1915, s. 262,</ref> , Təbriz üzərinə yeriyir. 1605-ci ilin 7 noyabrında Sufiyan kəndi yaxınlığında ([[Sufiyan döyüşü]]) şah Abbasın apardığı ən iri döyüşlərdən biri baş verir. Onun hərbi istedadı da burada özünü parlaq bir şəkildə büruzə verir. Bütün əməliyyatlara şəxsən rəhbərlik edən şah əsas və ehtiyat qüvvələri elə bölüşdürür ki, rəqibin üstün saylı ordusunun öhdəsindən gələ bilsin. Bundan başqa o, gözlənilməz hərbi fəndlər işlədir. Bütün bunların sayəsində həddən artıq qənimət, o cümlədən 100-ə qədər ağır top ələ keçirilir.<ref>Cihat Aydoğmuşoğlu, Şah Abbas və Zamanı, Ankara-2011, səh. 138</ref> [[Fayl:Shah Abbas I and Vali Muhammad Khan.jpg|thumb|left|340px|Şah Abbas sarayda qonaq qəbul edərkən [[Çehel Sütun]] sarayındakı təsvir]] Həmin qələbədən dərhal sonra [[Qarabağ]]a yeriyən şah Abbas [[Gəncə qalası]]nı mühasirəyə alır. Qalanın mühasirəsi 1606-cı ilin yayına qədər, düz dörd ay davam edir. Hüseyn xan Mühasib Qacarın yerinə [[Məhəmməd xan Ziyadoğlu Qacar]] Qarabağ hakimi təyin olunur. Bundan sonra şah Abbas qoşunlarını [[Lori]], [[Dmanisi]] (əsgi adı Dumanlı) və [[Gürcüstan]]ı ələ keçirir.<ref>Rıza Pâzuki, 1317, s. 326, 327, 350</ref> [[Şirvan]]a doğru hərəkət edir. [[Şamaxı]] yarım il mühasirədə saxlanır. Bu vaxt [[Bakı]] və [[Dərbənd]] əhli üsyana qalxaraq, osmanlı qarnizonlarını dağıdır.<ref>İsgəndər Bəy Türkman, a.g.e., s. 734</ref> Beləliklə, 1607-ci ilin ortalarında şah Abbas çoxdankı arzusunu həyata keçirib, bütün [[Azərbaycan]]ı azad edir. Bundan başqa şərqi [[Kürdüstan]], [[Ermənistan]] və da I Şah Abbasın əlinə keçir. Osmanlı tarixçisi [[İbrahim Pəçəvi]] yazırdı: ''"Beləliklə, islam döyüşçülərinin 10–12 ildə əldə etdikləri hər şey itirildi. Bu allahsız şah ikicə ildə hər şeyi döyüşlə əlimizdən aldı."''<ref>http://haqqinda.az/Dunya+ve+tarixi/6861-Dövlətin+ərazi+bütövlüyünün+bərpası.html</ref> Osmanlılar itirdikləri ərazilərin əldən çıxması ilə barışmaq istəmir və 1590-cı il müqaviləsinə qayıtmaq tələbi qoyurdular. Bu isə 1612-ci ildə bağlanmış yeni sülh sazişi imzalanana qədər fasiləsiz müharibələrə gətirib çıxarır. 1612-ci il sazişinə əsasən, mövcud sərhədlər tanınır. Faktiki olaraq, osmanlılar şah Abbasın tutduğu torpaqlardan əl çəkirlər.<ref>Uzunçarşılı, 1983, s. 67</ref> Bundan sonra şah Abbas [[Gürcüstan]]a hücum çəkib, onun şərqini talan edir, 30 min nəfər dinc sakini isə əsir götürür.<ref>Mehmet Saray, 2006, s. 53</ref> Bunun cavabında 100 minlik osmanlı ordusu [[Qafqaz]]a yollanır.<ref>Rza Qulu Xan, a.g.e, s. 6847</ref> Özünün ənənəvi taktikasına uyğun olaraq, şah Abbas [[Qarabağ]] bəylərbəyisi Məhəmməd xan Ziyadoğlu Qacara əmr göndərir ki, [[Gəncə qalası]] dağıdılsın və onun iqamətkahı [[Tiflis qalası]]na köçürülsün. Şah Abbas açıq döyüşdən yayınaraq osmanlı ordusunun arxa cəbhə ilə əlaqələrini qırmaqla kifayətlənir. Aclığa və baş alıb gedən epidemiyaya dözə bilməyən osmanlılar 1616–1617-ci ilin qışında böyük itkilər verərək, geri çəkilirlər.<ref>Naîmâ Mustafa Əfəndi, a.g.e., s. 426</ref><ref>Abbas İqbal Âştiyânî, Târix-i Kâmil-i İran, Müəssəsə-i İntişârât-i Nigâh, Tehran, 1388, s. 862</ref> O biri il Xəlil paşa osmanlılar və [[Krım tatarları]]ndan ibarət çoxsaylı ordusu ilə [[Təbriz]]ə, sonra isə [[Ərdəbil]]ə hücum çəkir. Şah Abbas əhalisini irəlicədən köçürdüyü hər iki şəhəri döyüşsüz tərk edir.<ref>Cihat Aydoğmuşoğlu, Şah Abbas və Zamanı, Ankara-2011, səh.144–145</ref> İndiyəcən hər dəfə irimiqyaslı döyüşdən yayınan şah Abbas nəhayət, Sınıq körpü adlanan yerdə ([[Sınıq körpü döyüşü]]) düşmənlə üzləşmək qərarına gəlir. Uzun müddətli yerdəyişmələrdən yorulmuş osmanlılar və [[Krım tatarları]] darmadağın olurlar.<ref>Şinasi Altundağ, "Osman II", İA, İstanbul, 1993, c. 9, s. 444</ref> Osmanlı ordusunun komandanı Həsən paşa döyüşdə öldürülür. [[İsgəndər bəy Münşi]] yazır: {{Sitat|Xülasə [qızılbaşlarla] sülh sazişi bağlayan, əhd-peymanın möhkəmlənməsindən sonra onu pozan rumilər(osmanlılar) əcəm diyarına ləşkər çəkərək məqsədə çatmadan İrəvandan geri qayıtdılar. Onlar bununla kifayətlənməyib Qara Qrım tatar qəbiləsinin padşahı Canı bəy Gəray xanı özlərinə köməyə çağırdılar və min iyirmi yeddinci ildə (miladi 1618/19) yenidən Rum, Misir, Şam məmləkətlərindən və sərhəd kürdlərindən topladıqları böyük ordunu, baş vəzir Xəlil paşanın sərdarlığı altında iyirmi min tatar döyüşçülərı və adı çəkilən Canı bəy Gəray ilə birlikdə qızılbaşlar üzərinə hücuma göndərdilər. Əzəmətli hümayun Xosrovun (Şah Abbasın) məiyyəti də İraqdan çıxıb qarşılaşmaq üçün Ərdəbil darülirşadında dayandılar, əlahəzrət qüvvətli döyüşçü dəstələrini Səfəvi sipəhsaları [[Qərçiqay xan]]ın sərdarlığı altında onların qarşısına göndərdi. Məğlubedilməz [qızılbaş] əskərləri həmçinin Ərzurum bəylərbəyi Həsənpaşa və Canı bəy Tatarın əlli min nəfərdən ibarət birləşmiş rum və tatar qoşunları Sərab vilayətinə gəlib çıxdılar, əqbə Şeblinin bu tərəfində döyüş səfləri bəzədilər. Böyük hərb başlandı, qeybdən gələn döyüşçülərin köməyi nəticəsində müxaliflər məğlub edildilər. Həsən paşa Sərdar mötəbər paşalarla birlikdə öldürüldü, həmçinin çoxlu tatar mirzadələri və kürd döyüşçüləri qətlə yetirildi, Canı bəy Gəray isə yaralanıb aradan çıxdı.<ref>İsgəndər bəy Münşi Türkman. Tarix-i aləmara-yi Abbasi (Abbasın dünyanı bəzəyən tarixi). I cild. Bakı, 2009, «Təhsil», səh 611</ref>}} Bundan sonra osmanlılar 1618-ci ilin sentyabrında növbəti dəfə sülh sazişi bağlamağa məcbur olurlar.<ref>Uzunçarşılı, 1983, s. 68</ref> Bu sülh də uzun çəkmir. Bu dəfə şərti şah Abbas pozur. 1622–1623-çü illər ərzində şah Abbas İraqi-Ərəbin [[Bağdad]], [[Kərbəla]], [[Nəcəf]], [[Mosul]], [[Kərkük]] kimi iri şəhərlərini<ref>İsgəndər Bəy Türkman, a.g.e., s. 1006</ref><ref>Rza Pâzuki, 1317, s. 336</ref> və [[Gürcüstan]]da [[Ahalsıx]]ı tutur. Üstündən bircə il keçməmiş vaxtilə şah Abbasın öz yanında yaxşıca hərbi hazırlıq görən Georgi Saakadze Səfəvilərlə mübarizəyə qalxır. Saakadzenin qoşunları şərqi Gürcüstanı azad edir, sonra isə [[Gəncə]]ni tutaraq, dağıdırlar. Şah bu üsyanı yatırmaqdan ötrü iri bir qoşun göndərir və həmin qoşun 1625-ci ilin 30 iyununda Gümüşlü adlanan yerdə ([[Gümüşlü döyüşü]]) gürcülər üzərində qələbə çalır.<ref>Pəçəvi İbrahim Əfəndi, a. g. e., s. 379–380</ref> Şah [[Qarabağ]] hakimi Məhəmməd Qulu xan Ziyadoğlu Qacarı qorxaqlıq göstərdiyinə görə hakimlikdən kənarlaşdırır. Şah Abbas 1629-cu ilin 19 yanvarında [[Mazandaran]] vilayətinin [[Əşrəf]] şəhərində 58 yaşında vəfat edir. === Moğollarla mübarizə === [[Fayl:Jahangir & Abbas I.jpg|thumb|left|200px|I Abbas və [[Sultan Cahangir]]in təsviri. <small>(müəllif: Əbül Həsən)</small>]] [[I Şah Təhmasib]]in hakimiyyəti dövründə 1558-ci ildə [[Qəndəhar]] [[Səfəvilər dövləti]]nin tərkibinə qatılmışdı. Şah Təhmasibin ölümündən sonra, Səfəvi dövlətindəki qarışıqlıqdan istifadə edən [[Böyük Moğol İmperiyası|Moğollar]] 1595-ci ildə şəhəri ələ keçirmişdilər.<ref>Yusuf Hikmet Bayur,Hindistan Tarihi, TTK, Ankara, 1987, s. 150</ref> [[Osmanlılar]] və [[özbəklər]]lə mübarizədən qalib çıxdıqdan sonra Şah Abbas Qəndaharla bağlı ciddi olaraq məşğul olmağa başladı. 1620-ci ildə öz elçisi Zeynal bəy Şamlını Moğol şahı Cahangirin sarayına göndərən şah [[Qəndəhar]]ı geri isdəmişdi.<ref>Əbü’l Həsən Qəzvinî, a.g.e, s.44</ref> [[Sultan Cahangir|Cahangir şah]] bu təklifi qəbul etməyərək Səfəvi elçisini saraydan qovmuşdur. Qəndahar məsələsinin sülh yoluyla mümkün olmayavəcağını görən şah Qəndahara dogru yürüşə başlayır.<ref>Əbü’l Həsən Qəzvinî, a.g.e, s. 44</ref> 1622-ci ildə Şah Abbasın özünün başcılıq etdiyi ordu [[İsfahan]]dan [[Qəndəhar]]a yola düşdü. Bu yürüşdə şah Abbası Əliqulu xan Şamlı və İsa xan Qorçubaşı kimi təcrübəli sərkərdələr müşayət edirdilər.<ref>Rza Qulu xan, a.g.e, s. 6858</ref> Şəhəri mühasirəyə alan [[Səfəvilər]] tezliklə 1622-ci il iyunun 21-də qalanı ələ keçirdilər.Qəndahar qalasının ələ keçirilməsi ilə Zəmindavər də Səfəvi torpaqlarına daxil edildi.<ref>Məqsud Əli Sâdıqî, İntişârât-i Sütûdə, Təbriz, 1383, s. 223</ref> Gəncəli xan Qəndahar hakimi təyin edildi.<ref>Şah və Zamanı, Cihat Aydoğmuşoğlu. Ankara-2011, səh.118</ref> Şah Abbas Qəndaharı aldıqdan sonra [[Böyük Moğol İmperiyası|Baburi dövləti]] ilə əlaqələri yenidən əvvəlki səviyyəyə qaldırmaq istəyirdi. Bu bir tərəfdən də [[Qəndəhar]] şəhərinin təhlükəsizliyi üçün idi. Şah Abbasın [[Sultan Cahangir|Cahangir şaha]] qardaşlıq və dostluq məktubuna o cürdə cavab verən Cahangir şah ''"Elçinizin gəlişinə qədər Qəndəhar haqqında br diləyiniz olduğunu heç bilmirdim"''<ref>Y. Hikmet Bayur, 1987, s. 177–178</ref> yazır və məktubun sonrakı hissəsində bunun qanunlara zidd olduğunu bildirən Cahangir şah Qəndaharı geri istəyir. Lakin şah Abbasın ''"Tanrıya həmd və şükürlər olsun ki, atalarımız və babalarımız zamanında heç bir sıxıntı olmamışdır"''<ref>Z. Sâbitan, 1343, s. 317–319</ref> məktubundan sonra əlaqəqlər qismən bərpa olunmuşdur. Şah Abbasın Bağdadda olduğunu xəbər alan [[Sultan Cahangir|Cahangir şah]] [[Qəndəhar]]a yürüş təşkil etmək isdəsə də ara müharibələri səbəbindən buna nail ola bilmədi.<ref>Şah və Zamanı, Cihat Aydoğmuşoğlu. Ankara-2011, səh.122</ref> Bununla da [[Qəndəhar]] şəhəri [[Səfəvilər dövləti]]nin tabeliyinə keçdi. === Bəhreynin və Hörmüzün fəthi === [[Fayl:Fortress of Hormuz.jpg|thumb|[[Hörmüz]] adası, 1622-ci il]] [[Bəhreyn]],[[Bəsrə]] körfəzinin qərb sahillərində olan adalar qrupudur.Bu adaların ən böyüyünə [[Bəhreyn]] deyilir.<ref>Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Eren Yayıncılık, İstanbul, 2000, C.1, s. 398 n.1</ref> 1602-ci ildə Bəhreyn hakimi Rükunəddin Məsud, [[Portuqallar]]ın himayəsində olan [[Hörmüz]] hakimi Firuz şahın qorxusundan [[Fars]] hakimi [[Allahverdi xan]]dan kömək istədi.Allahverdi xan fürsətdən istifadə edərək Rükunəddini öldürtdü və [[Bəhreyn]] [[Səfəvilər]]in əlinə keçdi. Bundan sonra Portuqallar və [[Hörmüz]] hakiminin qüvvələri Bəhreynə hücuma keçsələrdə məğlub edilərək geri çəkilməyə məcbur oldular.<ref>Rza Pazuki, 1317, s. 322–323</ref> Çünki Portuqalların Bəhreyni Səfəvilərdən almağa yetərincə gücləri yox idi. Lakin [[Bəhreyn]]i təhlükəsiz saxlamaq üçün [[Səfəvilər]] Hörmüzü də ələ keçirməyə məcbur idilər. Hörmüz Səfəvilərin ən böyük ticarət limanlarından biri idi və [[Bəsrə]] körfəzinin girişində yerləşir.Beləki Qərbi Asiya və [[Hindistan]] arasında yerləşən [[Hörmüz]] çox böyük ticarət əhəmiyyətinə malikdir.<ref>Hafez F. Farmayan, 1969, s.22</ref> Şah Abbas 1602-ci ildə Bəhreyn adasının fəthindən sonra [[Allahverdi xan]]a Hörmüzün də ələ keçirilməsini əmr etmişdi. Amma Allahverdi xan Hörmüz məsələsiylə yalnız 1613-cü ildə məşğul ola bilmişdi. Həmin il adaya hücuma keçən [[qızılbaşlar]] məğlub olmuşdular və bir il sonra [[Allahverdi xan]] xəstələnərək ölmüşdü. Allahverdi xanın ölümündən sonra [[Fars bəylərbəyliyi|Fars bəylərbəyisi]] oğlu [[İmamqulu xan]] təyin edilmişdi.<ref>Rza Pazuki, 1317, s. 334</ref> Hakimliyinin ilk illərində [[İmamqulu xan]] [[Portuqallar]]ın Hörmüz adasını qorumaq üçün tikdikləri Gembrun limamını ələ keçirərək qalanı dağıtdı və qalanın yerində daha möhkəmini düzəltdirdi.<ref name="Abdülazim Rezâyi, 1363, s. 319">Abdülazim Rezâyi, 1363, s. 319</ref> Lakin hələdə qalanın qarşısında yerləşən [[Hörmüz]] adası hələdə fəth olunmamışdı. 1620-ci ildə 4 [[İngilis]] gəmisi Surat limanından [[Fars körfəzi]]nə doğru hərəkət etdilər.Dekabr ayının 28-də baş verən döyüşdə ingilislər qalib gəlsələrdə kapitan Şilinq öldürüldü.Bu qalibiyyət nəticəsində İngislislərin Fars körəzinə yolları açılmışdı.<ref>Abdürrza Hûşnek Mehdevi, a.g.e., s. 90</ref> [[İngilis]]-[[Portuqal]] rəqabətindən Şah Abbas istifadə etmək isdəyirdi. Bununla da o, [[Hörmüz]]ü tamamilə geri almaq isdəyirdi. 1621-ci ildə dekabrın 26-da Ost-Hind şirkəti və [[Səfəvilər]] arasında müqavilə imzalandı. Müqavilənin şərtlərinə görə: # Ələ keçirilən bütün qənimətlər eyni miqdarda bölünəcək. # [[Hörmüz]] adasına hücum eyni anda olacaq. # Adanın gömrük haqqı eyni olaraq bölüdürüləcək. # Döyüşdən sonra [[Xristian]] əsirlər [[İngilislər]]ə , [[Müsəlman]] əsirlər [[Səfəvilər]]ə veriləcək. # Döyüş xərclərini hər iki tərəf eyni miqdarda qarşılayacaq.<ref>Rza Pazuki, 1317, s. 335</ref> 1622-ci ildə [[İmamqulu xan]] 3000 [[qızılbaş]] ilə qurudan, ingilislər isə sudan hücuma başladılar.Müttəfiqlər [[portuqallar]] üçün ərzaq və su qaynağı olan Keşm adasını tutdular.9 fevral 1622-ci ildə [[ingilislər]] Hörmüz adasının qarşısına dəmir atdılar.Bəndər Abbasdan(Gemburundan) İngilis gəmiləriylə daşınan [[Səfəvilər|Səfəvi]] əsgərlərinə, [[İmamqulu xan]] və [[Şahqulu bəy]] başcılıq edirdilər. [[Qızılbaşlar]] top atəşinin dəstəyi ilə Hörmüz qalasını mühasirəyə aldılar.<ref>Hafez F. Farmayan, 1969, s. 23</ref> Aprelin 9-da qalanın hasarları dağıdıldı. Davam gətirə bilməyəcəyini görən [[Portuqallar]] avqustun 23-də qalanı tərk edib qaçdılar. [[İmamqulu xan]] qalaya 200 nəfərlik [[qızılbaş]] yerləşdirdi.Bununla da 1 əsr işğal altında olan [[Hörmüz]] yenidən [[Səfəvi dövləti]]nin tərkibinə qatıldı.<ref>Rza Pazuki, 1317, s. 336</ref> Adanın işğalından sonra Şah Abbas [[ingilislər]]ə verməli olduğu imtiyazları onlara vermədi.<ref name="Abdülazim Rezâyi, 1363, s. 319"/> [[İngilislər]]in ələ keçirdiyi qənimətlərdə qızılbaşlar tərəfindən ucuz qiymətə geri alındı.<ref>M. Streck, "Bəndər Abbas", İ. A., İstanbul, 1993, c. 2, s. 516</ref>[[Hörmüz]]ün azad olunmasından sonra, onun qarşısında yerləşən Gembrun limanının adı dəyişdirilərək, Bəndər Abbas adlandırıldı.<ref>M. Streck, 1993, s. 515–517</ref> == Şah Abbasın şəxsiyyəti == [[Fayl:Shah Abbas and Wine Boy.jpg|thumb|I Şah Abbas və şərabçı oğlan. Müəllif: Muhammad Qasim (1627)|alt=]] Dövrünün tanınmış sərkərdəsi və dövlət xadimi olan Şah I Abbas xalqın yaddaşında keçirdiyi islahatları, uğurlu hərbi əməliyyatları, köçürmə siyasəti ilə bərabər apardığı geniş quruculuq işləri ilə də qalmışdır. Onun dövründə müharibədən əziyyət çəkən bölgələrin iqtisadiyyatı qısa müddət ərzində bərpa edildi, əhali müəyyən vergilərdən azad olundu və dağıdılmış şəhərlər yenidən bərpa edildi. Əksər farsdilli mənbələr təsdiq edir ki, güclü iradə sahibi olan Şah I Abbas dövrünün ən adil, ağıllı, qabiliyyətli hökmdarı və bacarıqlı həmlələr etməyi bacaran siyasətçisi olmuşdur. O, daxili iğtişaşlar və xarici müdaxilə qarşısında məhv olmaq təhlükəsi qarşısında qalan Səfəvi dövlətini nəinki xilas etmiş, həmçinin ona ən qüdrətli dövrünü yaşatmışdır. Buna görə də, tarixçilər tərəfindən onun uzun sürən uğurlu hakimiyyəti Qanuni Sultan Süleymanın dövrünə bənzədilmişdir. Şah I Abbas ömrü boyu dövlətinin sərhədlərini genişləndirməyə çalışmışdır. Hətta ölümündən bir müddət əvvəl Fars bəylərbəyi İmamqulu xanla Xuzistan hakimininə Bəsrəni ələ keçirmək tapşırığını vermişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, dövrünün tarixçiləri Şah I Abbası cəsur, tədbirli, ədalətli, məntiqli, uzaqgörən siyasətçi, geniş dünya görüşə sahib olan bir şəxs kimi qiymətləndirirlər. Şah I Abbas hərbi strateq kimi münaqişəni diplomatik yolla həll ediləcəkdisə, müharibəyə başlamağa tələsməz, problemi sülh yolu ilə həll etməyə üstünlük verərdi. Lakin müharibə başlanardısa mükəmməl komandan və strateq kimi döyüş meydanında ordusuna rəhbərlik edər, cəsur bir döyüşçü kimi özünü təhlükəyə atmaqdan çəkinməzdi. Əsgərlərinin qabiliyyətini sona qədər ortaya çıxarmağa çalışan Şah I Abbas qış mövsümündə belə hərbi yürüşlərə çıxardı. O, İsfahanda Nəqşi Cahan meydanında xalq arasına qarışar və müxtəlif təbəqədən olan insanlarla söhbətlər aparardı. Şah I Abbasın başlıca məqsədi ölkədə nizam-intizamı və asayişi təmin etmək idi. Ölkənin yaxşı idarə olunması üçün hökmdarın güclü və verilən fərmanların vaxtında həyata keçirilməsinin vacib olduğunu daim söyləyirdi. O, verdiyi əmrlərin həyata keçirilməsində o dərəcədə qətiyyətli və güzəştsiz idi ki, hər kəs şahın əmrlərini ləngimədən həyata keçirməyə çalışırdı. Şah I Abbas xalqın vəziyyətini yaxından öyrənmək üçün ya təkbaşına, ya da vəzirləri ilə birgə tərk-libas olaraq xalqın içində gəzərdi. O, Nəqşi-Cahan meydanını gəzən zaman çörəkçidən çörək, qəssabdan ət alaraq saraya dönmüş, onların çəkisi düz olmadığı üçün çörəkçi və qəssabı cəzalandırmışdı. O, hətta hərbi yürüşlər zamanı qaldığı şəhərlərdə xalq arasına çıxaraq yerli məmurların xalqa necə davrandığını araşdırardı. Şikayətlə qarşılaşdığı zaman şəhər hakimini dəyişərdi. Şah I Abbasın sarayında olmuş avropalı səyyahlar onun xarici görkəmi, xarakteri və şəxsiyyəti ilə bağlı mühüm məlumatlar verirlər. İtalyan səyyahı Della Valle Əşrəf şəhərində şahı ilk dəfə gördüyündə onu "qartal burunlu, uzun bığlı, saqqalsız, qara qaşlı gənc" kimi təsvir etmişdi. O, orta boylu, yaşıl və təsirli gözlərə, qısa alına, incə çənəyə malik olmuşdur. Bir qayda olaraq sadə geyinər, yaşıl, qırmızı və qara rəngə üstünlük verərdi. Zinət şeylərindən istifadə etməzdi. Yalnız qılıncının qəbzəsi qızıldan idi. Della Valle yazır ki, "Şah I Abbas sadəcə bir hökmdar deyil, eyni zamanda bir ata, bir müəllim və xalqının xilaskarıdır. Onlara torpaq, sürü hədiyyə etməkdən, ehtiyaclarını ödəmək məqsədilə pul paylamaqdan çəkinməzdi".  İsgəndər bəy Münşi Şah I Abbas haqqında yazır: "… O, son dərəcə hiddətli təbiət, odlu-alovlu xasiyyət, qüvvət, əzəmət, şövkət, cah-cəlal və padşahlıqla yanaşı, özündə olduqca mülayimliyi, yumşaqlığı, dərviş xarakterini və sadəliyi cəmləşdirmişdir. O, mülayim və həlim olduğu vaxtlarda saray adamlarına, nədimlərə, mülazimlərə və başqalarına o qədər təvazökar və məxsusanə tərzdə yaxınlıq göstərər və qaynayıb-qarışar ki, sanki, onlarla dost və qardaşdır. Lakin digər əhvalda olanda… onun mübarək alnında elə qəzəb əlamətləri parlayır ki, onunla həmsöhbət, yoldaş və həmdəm olmuş və ondan dostcasına, qardaşcasına və təvazökarcasına rəftar görmüş həmin adamların həddi və ixtiyarı olmur ki, azacıq cəsarət, cürət və ədəbsizlik kimi anlaşıla bilən bir nisbətsiz söz dilə gətirə bilsinlər". Şah I Abbasın yaxşı xüsusiyyətlərindən biri də "sədaqətlə bəzənmiş bütün mülazimlərə münasibətdə şəfqət və mərhəmət göstərməsi, halallıq və doğruluq tərzinə malik xidmətkarın və fədakarların hüquqlarını gözləməsi və onların könlünü xoş tutub hörmət bəsləməsidir". Şah I Abbas alimləri, şairləri himayə edərək onları qorumağa çalışırdı. O, özü də şeirlər yazırdı. O, bu müsbət keyfiyyətləri ilə yanaşı, iki oğlunu kor etdirməkdən və bir oğlunu da öldürməkdən çəkinməmiş hökmdardır. Məhz buna görə, hakimiyyətinin sonlarına doğru son dərəcə kədərli və hüznlü bir həyat yaşamışdır. XIX əsrin görkəmli [[Azərbaycan]] tarixçisi, şair və ictimai xadimi [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] [[Azərbaycan tarixi]]nə həsr etdiyi məşhur [[Gülüstani-İrəm]] əsərində şah Abbasın hakimiyyət dövrünə qiymət verərkən yazır: {{Sitat|Şah Abbas məmləkəti abad etmək və rəiyyətin asayişinə baxmaq işlərində bütün dünyada məşhurdur. Qoymuş olduğu bir çox mülki və əsgəri qanunlar, İran şahları üçün rəhbər olmuşdur. Sultanların ləyaqətini onların xüsusi məziyyətlərinə görə təyin edən Avropa tarixçiləri belə, bu elmi sevən padişaha “Böyük” ləqəbi vermişlər. O, xalq arasında indi də adil sifətlə tanınmaqdadır. İctimai binalar və xeyriyyə müəssisələri tikdirməkdə islam dövründə, İranda bu padişahın misli və tayı olmamışdır. Bütün İranda, o cümlədən, Şirvan ölkəsində olan məscidlər, mədrəsələr, uzaq çöllərdəki kəhrizlər və çoxlu karvansaralar bu iddianın doğruluğuna aydın bir sübutdur. Bir çox fazil şəxslər, onun tərbiyəsi sayəsində, elm və fənndə öz dövrünün başçılarından olmuş və bütün dünyada böyük şöhrət qazanmışlar. İşinin çoxluğuna və bir çox müşkül işləri həll etməklə məşğul olmasına baxmayaraq o, kamil adamlarla müsahib olmağa mail olub, gözəl təbi-şerə də malik idi <ref>Gülüstani-İrəm, "AzSSR Elmlər Akademiyası nəşriyyatı", Bakı-1951, səh.143-144</ref><ref>A. BAKIXANOV. GÜLÜSTANİ-İRƏM (Tərcumə edəni M. Əskərli) - Bakı: Minarə, 2000. - [http://sdu-elibrary.info/books_sdu/N_3860.pdf səh.52]</ref> }} Şah Abbas Azərbaycan türkcəsinə də, önəm verirdi və sarayda türk (Azərbaycan) dilində danışmaq məcburi və zəruri idi. [[Pietro Della Valle]] may 1618-ci il tarixli məktubunda yazır: ''"Şah mənim Türk dilini bilib bilmədiyimi soruşdu və sonra mənə, "Xoş gəldi, səfa gəldi" dedi. Əyləşmək üçün şahın iznini aldıqdan sonra Türk dilində səyahətimin səbəblərini və digər məsələlər haqqında məni sorğu-sual etdi. Mən qısa olaraq vəziyyətimlə bağlı məlumat verdim"''<ref>''Viaggi di Pietro Della Valle il pellegrino, descritti da lui medesimo in lettere familiari all'erudito suo amico Mario Schipano, divisi in tre parti cioè: la Turchia, la Persia e l'India. Colla vita e ritratto dell'autore'', Torino, 1843.</ref> Şah Abbasın xalq arasında populyarlığı o qədər yüksək olub ki, o, [[Azərbaycan]] nağıl və dastanlarının daimi qəhrəmanına çevrilmişdir.<ref>http://portal.azertag.az/cdn-cgi/l/chk_jschl?pass=1460491197.913-D3fnJlyzdI{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> O özü şerlər yazmaqla yanaşı alimlərə, həkimlərə, şairlərə və rəssamlara hamilik edirdi. Bircə faktı xatırlatmaq yetər ki, [[Azərbaycan]] mədəniyyətinin şairlərdən [[Məsihi]] və [[Saib Təbrizi]], xəttat və rəssamlardan [[Sadıq bəy Əfşar]], [[Əlirza Təbrizi]], "İmad ül müluk" (dövlətin dayağı) adlandırılan [[Mir Məhəmməd Qəzvini]] kimi nümayəndələri onun sarayında çalışmışlar. Onun sarayında "çalçıbaşı"nın rəhbərlik etdiyi saray orkestri fəaliyyət göstərirdi. Abbasın "şah kitabxanasında" dini və dünyəvi məzmunlu hədsiz-hesabsız kitab saxlanırdı. Buranı "çiçəklənən kitabxana" adlandırırdılar. Kitabxananın kələntəri-rəhbəri əvvəlcə görkəmli Azərbaycan rəssamı, şair və tarixçisi "Kitabdar" ləqəbli Sadiq bəy Əfşar idi, ondan sonra isə bu vəzifəyə "Abbasi" titulu verilmiş və "Şah nəvaz" adlandırılan xəttat və şair [[Əlirza Təbrizi]] gətirildi. Əlirza Təbrizi bir müddətdən sonra, görünür, şah Abbasın [[İsfahan]]da ucaltdığı saray və məscidlərin işlənməsində yaxından iştirakı ilə əlaqədar onun ən yaxın adamlarından birinə çevrilmişdi. Həmin saray və binalar isə haqlı olaraq, Səfəvi memarlıq məktəbinin şedevrləri sayılır. Şah Abbasın vaxtında [[İsfahan]] şəhəri yenidən planlaşdırılır. Düz və geniş küçələrdə gözəl saraylar, məscidlər, karvansaralar, yaşayış binaları, parklar salınır. Şəhərin mərkəzində öz əhatəsinə saray, park və şah məscidini alan irimiqyaslı düzbucaqlı formasında "şah meydanı" yaradılmışdı. 1616-cı ildə tikintisi başa çatdırılmış [[Şah məscidi]] dünyanın ən yaxşı memarlıq abidələrindən hesab olunur. Məscidin bütün binası müxtəlif rəngli minalı plitələrlə örtülmüşdür. [[Şah Səfi]] zamanında məscidə gümüşdən qapılar düzəldilmiş və bina mərmərlə üzlənmişdir. Meydanda hərbi oyun və paradlar keçirilir, habelə çovgən yarışları olurdu. Özünün planlaşmasına, binaların yerləşməsinə və hətta obyektlərin adlarına görə də həmin meydan Azərbaycanın digər paytaxt şəhərlərində [[Təbriz]] və Qəzvində salınmış "Şah Meydanları"nı təkrar edir. Həmin şəhərlərdəki kimi burada da "[[Şah məscidi]]", "[[Ali Qapı]]" sarayı, "[[Həşt behişt]]" sarayı, "[[Çehel Sütun ]]" sarayı sarayları vardır. [[İsfahan]]ın yenidən qurulmasında əslən Azərbaycan türkü olan [[Şəmsəddin Məhəmməd Təbrizi]], [[Qasım Təbrizi]], [[Əbdüllətif Təbrizi]], [[Əlirza Təbrizi]], [[Molla Abdulla Təbrizi]] və başqa memarlar, xəttatlar və inşaat ustaları yaxından iştirak etmişlər. Azərbaycandan köçürülmüş sənətkar və ustaların yaşamasından ötrü şah Abbasın əmri ilə xüsusi məhəllə salınmışdı. == Ailəsi == {| class="wikitable" !Həyat yoldaşları !Evlilik !Doğum !Ölüm !Məlumat |- |Məhdi-Aliyə |Qəzvin, Noyabr, 1587 | | |[[Mustafa mirzə Səfəvi]] ([[I Təhmasib]]<nowiki/>in oğlu) |- |Oğlanpaşa xanım |Qəzvin, Noyabr, 1587 | | |[[Sultan Hüseyn mirzə Səfəvi|Sultan Hüseyn mirzə]]<nowiki/>nin qızı |- |? |Qəzvin, Noyabr, 1591 | | |Məhəmməd xan Abbasinin qızı |- |Fəxricahan bəyim |İyun, 1597 | | |Kartli çarı [[VII Baqrat]]ın qızı |- |? |? | | |Kartli çarı [[I Simon]] ın qızı |- |Yaxşan bəyim |İsfahan, 1 sentyabr 1602 |1586 | |Xanəhməd xan və Məryəm bəyimin qızı |- |Yelena Baqrationi |Göycə Dəniz, 20 sentyabr 1604 | | |[[I David (Kaxetiya)|I David]]<nowiki/>in qızı<ref>Mikaberidze, Alexander (ed., 2007). David I (of Kakheti)''Dictionary of Georgian National Biography''. Accessed October 5, 2007</ref>, 1614-cü ildə boşandı |- |? |1607 | | |Rüstəm Dağıstaninin qızı |- |? |1607 | | |Tabasaranlı Məsum xanın qızı |- |Leyla Fatma Sultan bəyim (əsl adı ''Tinatin Baqrationi'') |Sentyabr, 1605 | | |[[X Georgi]]<nowiki/>nin qızı idi, 1614-cü ildə boşanmışdı. |- |? |Gavdol, 6 iyul 1610 | | |Şeyx Heydər Mükrinin qızı idi |} {| class="wikitable" !Övladları !Doğum !Ölüm !Məlumat |- |Məhəmməbağır Feyzi Mirzə |15 sentyabr 1587 |25 yanvar 1615 |Anası gürcü cariyə idi. [[Məşhəd]] valisi (1587–1588) və [[Həmədan bəylərbəyliyi|Həmədan]] valisi (1591–1592). Üç dəfə evlənmiş, övladları olmuşdur. Atasının əmri ilə öldürülmüşdür. Oğlu [[I Səfi|Səfi]]<nowiki/>dir. |- |Sultan Həsən Mirzə |1588 |18 avqust 1591 |Məşhəd valisi idi. |- |Sultan Hüseyn Mirzə |26 fevral 1591 |? |Gənc yaşında ölmüşdü. |- |Təhmasib Mirzə | | | |- |Məhəmməd Xüdabəndə (Rövnəq Mirzə) |18 mart 1591 |1631 |Anası gürcü cariyə idi. Qəzvində doğulmuş, atasının əmrilə əvvəl kor edilib, sonra da edam edilmişdir. Övladı olmuşdur. |- |İsmayıl Mirzə |6 sentyabr 1601 |16 avqust 1613 |Məşhəddə basdırılmışdır. |- |İmamqulu Əmənulla Mirzə |12 noyabr 1602 |1632 |İsfahanda doğulmuş, atasının əmrilə əvvəl kor edilib, sonra da edam edilmişdir. Övladı olmuşdur. |- |Şahzadə bəyim | |1629 |Mir Möhsün Rzavi ilə evlənmiş, övladları olmuşdur. |- |Zibeydə bəyim |4 oktyabr 1586 |20 fevral 1632 |[[İsa xan Şeyxavənd|İsa xan Səfəvi]] ilə evlənmişdi. |- |Xanağa bəyim | | |Nəvvab Xəlifə Sultan Mirzə Abutalıb Maraşi ilə evlənmişdir |- |Həvva bəyim | | |Əvvəlcə Mirzə Razi İsfahani, daha sonra isə Mirzə Rafiəddin Şəhristani ilə evlənmişdir. |- |Şahbanu bəyim | | |Mir Əbdül Əzim əl-Maraşi, daha ilə evlənmişdir |- |Mələknisa bəyim | | | Mirza Cəlal şəhristani ilə evlənmişdir. |} == Qalereya == <gallery> Imamsquare 31.JPG|Şah Məscidi([[İmam məscidi (İsfahan)]]) Şah Abas Məscidi (İrəvan).jpg|[[Şah Abbas Məscidi (İrəvan)]] Shah Abbas mosque in Ganja.JPG|[[Şah Abbas Məscidi]] ([[Gəncə]]) Abbas I.jpg|I Abbas dövrü gümüş sikkə ([[1587]]) Sefevid Abbas I.jpg|I Şah Abbas dövrü gümüş sikkə ([[1587]]) Jahangir's dream-Abu'l Hasan-c.1618-22.jpg|I Şah Abbas və [[Sultan Cahangir|Cahangir şah Babur]] ([[1620]]) (Əbül Həsən - "Cahangirnamə") Shah ʿAbbas I receiving Khan ʿÁlam, ambassador from Jahángír in 1617.jpg|I Şah Abbas və [[Böyük Moğol imperiyası|Babur]] elçisi Ələm xan ([[1617]]) (Əbül Həsən - "Cahangirnamə") Shah Abbas I and Vali Muhammad Khan.jpg|I Şah Abbas Səfəvi və Buxara xanı Vali Məhəmməd xan - İbrahim Xadim Bayat - [[1647]], ([[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Husain Ali Beg.jpg|I Şah Abbas tərəfindən Avropaya göndərilmiş nümayəndə Hüseyn Əli bəy ([[1599]]-[[1602]]) Muhammad Ali Beg.jpg|I Şah Abbas tərəfindən [[Böyük Moğol imperiyası|Babur]] dövlətinə göndərilmiş nümayəndə Məhəmməd Əli bəy ([[1631]]-[[1632]]) </gallery> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|4}} === Ədəbiyyat === * [[Azərbaycan Tarixi]]. Yeddi cilddə. III cild (XIII–XVIII əsrlər). [[Bakı]]. "Elm". 2007. 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * [[Azərbaycan Tarixi]]. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). [[Bakı]]. "Azərnəşr". 1994. 680 səh. * [[Oqtay Əfəndiyev]]. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. [[Bakı]]. "Şərq-Qərb". 2007. 344 səh.+8 səh.(illüst.) * Rəsul Cəfəri. Səfəvilər tаriхi (zühurdаn süqutаdək). İki cilddə. I cild. Bakı. "Şəhriyar". 2007. 360 səh. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Abbas I of Persia}} {{vikimənbə|Müəllif:I Şah Abbas}} {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[27 yanvar]] [[1571]]||[[19 yanvar]] [[1629]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1588]]-[[1629]]|ilə=|sələf=[[Məhəmməd şah Xudabəndə]]|xələf=[[I Şah Səfi]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1588]]-[[1629]]|ilə=|sələf=[[Məhəmməd şah Xudabəndə]]|xələf=[[I Şah Səfi]]}} {{son}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Abbas <br>[[Fayl:Shah Abbas I engraving by Dominicus Custos.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[Məhəmməd şah Xudabəndə]] <br>[[Fayl:Mohammen xudabende Sefevid.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[I Şah Səfi]] <br>[[Fayl:Schah Safi.jpg|100 px]] }} {{Vikidata/nəsil}} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Azərbaycan hökmdarları]] [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı dövlət xadimləri]] [[Kateqoriya:Türk hökmdarlar]] [[Kateqoriya:Qəzvində vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:XVII əsr hökmdarları]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] 7qpibn9yfskqtd6qf4p4lw1j45imeel 6564954 6564944 2022-08-06T09:20:32Z 158.181.46.8 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Gey Abbas |orijinal adı =''<ref>{{harvnb|Quinn|2015|loc=chpt. Shah Abbas and political legitimacy'}}</ref> <ref>{{harvnb|Quinn|2015|loc=chpt. Shah Abbas as the 'Supreme Lord of the Auspicious Conjunction'}}</ref> |şəkil = ShahAbbasPortraitFromItalianPainter.jpg |şəklin izahı = I Şah Abbas |şəklin ölçüsü = 250px |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin V [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Safavid Flag.svg |dövr əvvəl = [[1 oktyabr]] [[1587]] |dövr son = [[19 yanvar]] [[1629]] |sələfi = [[Məhəmməd şah Xudabəndə]] |xələfi = [[I Şah Səfi]] |tacqoyma = [[1 oktyabr]] [[1587]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 27.1.1571 |doğum yeri = [[Herat]] |vəfat tarixi = 19.1.1629 |vəfat yeri = Fərahabad, [[Mazandaran]] |dəfn yeri = [[I Şah Abbas türbəsi]], [[Kaşan]] |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |həyat yoldaşı = Məhdi - Aliya, Oğlanpaşa xanım, Yaxşən bəyim, Leyli Sultan |uşağı = Oğlanları : Məhəmməbağır Feyzi Mirzə, Sultan Həsən Mirzə, Sultan Hüseyn Mirzə, Məhəmməd Xüdabəndə (Rövnəq Mirzə), İsmayıl Mirzə, İmamqulu Əmənulla Mirzə Qızları : Şahzadə bəyim, Zibeydə bəyim, Xanağa bəyim, Həvva bəyim, Şahbanu bəyim, Mələknisa bəyim |atası = [[Məhəmməd Xudabəndə]] |anası = [[Məhdi Ülya]] |vikianbar = }} '''Şah Abbas''', '''I Abbas Səfəvi''' və ya '''Gey Abbas''' ({{DVTY}}) — Səfəvilər dövlətin V hökmdarı. 42 il (1587–1629).<ref>Azərbaycan tarixi 8-ci sinif, səh.15</ref> == Həyatı == Şah I Abbas 1571-ci il yanvarın 29-da [[Herat]]<nowiki/>da doğulmuşdu. Atası, şahzadə Məhəmməd Xudabəndə və anası Mazandaran valisi Mir Abdulla xanın qızı "Məhd-i ülya" kimi tanınan Xeyrənnisa Bəyimin<ref>Münşi İsgəndər bəy, Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi, Bakı-2010, cild I, s.247 (İsgəndər bəy Türkman, Tarix-e alemaraye-Abbasi. İrəc Əfşar nəşri, I və II hissələr, Tehran, h. 1382, (m.2003) s.128)</ref> üçüncü oğlu idi. [[1573]]-cü ildə atası şahzadə Məhəmməd Mirzə Şiraza vali təyin edildiyi üçün yaş yarımlıq Abbas Mirzə Herat valisi seçildi və Şahqulu Sultan Ustaclı onun lələsi təyin olundu. Uşaqlıq illərini Heratda keçirən Abbas Mirzənin ata və anası Şirazda olduğu üçün onun tərbiyəsi ilə bilavasitə lələsi məşğul olurdu. 1578-ci ildə atası Məhəmməd Xudabəndə şah seçilən zaman Abbas Mirzə Herat valisi kimi vəzifəsini davam etdirdi. [[1581]]-ci ildə Xorasanda olan Ustaclı və Şamlı əmirləri Əliqulu xan Şamlını xanlar xanı seçərək Abbas Mirzəni şah elan etdilər. Lakin Məşhəd hakimi Mürşüdqulu xan Ustaclı ilə döyüşdə Əliqulu xan məğlub edildi,<ref>Münşi İsgəndər bəy, Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi, Bakı-2010, cild I, s.655 (s.362)</ref> Abbas Mirzə isə Mürşüfqulu xan tərəfindən ələ keçirilərək 1587-ci ilin oktyabrında Qəzvinin Cehelsütun sarayında 16 yaşında Səfəvi taxt-tacına əyləşdirildi.<ref>Münşi İsgəndər bəy, Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi, Bakı-2010, cild I, s.672 (s.372)</ref> Daxili problemləri həll etmək üçün vaxt qazanmaq məqsədi ilə osmanlılarla danışıqlara başlayan Şah Abbas 1590-cı ildə İstanbul sülhünü imzalayaraq Azərbaycanın əksər torpaqları və Səfəvilərə məxsus Gürcüstan ərazisi Osmanlılara verdi. Səfəvi dövlətini düşmüş olduğu çətin vəziyyətdən qurtarmaq üçün Şah I Abbas üç mühüm vəzifəni həll etməli idi: İlk növbədə ölkədə daxili iğtişaşlara son qoyaraq nizam-intizam bərpa edilməli, maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdıraraq güclü nizami ordu yaradılmalı və dövlətin itirilmiş ərazi bütövlüyü bərpa edilməli idi.[[1590]]-cı ildə sülh müqaviləsi bağlandı və İstanbul müqaviləsi Sənətçilərin imzaladığı ən ağır şərtli sülh müqaviləsi idi.[[1601]]–[[1602]]-ci illər də Səfəvi şahı portuqallara qarşı hərbi əməliyyatlara başladı və [[İran körfəzi]]<nowiki/>nə çıxışları olan qalalar və Bəhreyn adaları ələ keçirildi. [[Şah I Abbasın Şirvana yürüşü|Şah I Abbas]] dövlətinin tarixi sərhədlərini bərpa etmək, xüsusilə dövlət üçün böyük iqtisadi əhəmiyyəti olan [[Azərbaycan]] ərazisini Osmanlı işğalından azad etmək üçün müharibəyə ciddi hazırlıq gördü. Onun keçirdiyi bütün islahatlar Osmanlı dövlətinin məğlub edilməsi siyasəti ilə sıx bağlı olmuşdu. [[1603]]–1607-ci illər Səfəvi-Osmanlı müharibəsində Səfəvilərin Osmanlı ordusu üzərində qazandığı qələbələr nəticəsində Azərbaycan ərazisi işğaldan tamamilə azad olundu. Osmanlı sultanı I Əhməd və I Mustafanın itirilmiş əraziləri geri almaq məqsədilə Səfəvi dövlətinə qarşı başladığı yeni müharibələr uğursuzluqla sona yetdi. Şah I Abbas Osmanlı işğalından azad edilmiş əraziləri Səfəvi imperiyasının tərkibində saxlamağa nail oldu. Osmanlı dövləti ilə imzalanmış İstanbul (1612) və Mərənd (1618) sülhlərinə görə Osmanlı sultanı Amasya sülhünün (1555) şərtlərinin bərpasına razı oldu. [[1622]]-ci ildə [[Şah I Abbasın Şirvana yürüşü|Şah I Abbas]] tərəfindən Qəndəhar bölgəsi Moğollardan, Hörmüz isə Portuqaliyadan geri alındı. 1624-cü ildə Bağdadın Qızılbaş ordusu tərəfindən ələ keçirilməsi ilə Səfəvi imperiyasının keçmiş sərhədləri bərpa edildi. Şah I Abbas 1626–[[1629]]-cu illərdə Osmanlı dövləti ilə apardığı müharibədə mühüm uğur qazanaraq Ərəb İraqını öz əlində saxlamağa nail oldu. Görkəmli Səfəvi hökmdarı 1629-cu il yanvarın 19-da Fərahabadda vəfat etmiş və Kaşanda dəfn olunmuşdur. == Şah Məhəmməd Xudabəndə hakimiyyətinin son dövrü və I Şah Abbasın hakimiyyətə gətirilməsi == XVI əsrin son rübündə [[Şah İsmayıl]]ın yaratdığı və [[Osmanlı imperiyası]]nın sərhədlərindən [[Hindistan]]a qədər uzanan böyük Səfəvi dövləti ağır böhran içində idi. Taxt-tac kor, iradəsiz və zəif xarakterli [[Şah Məhəmməd Xudabəndə]]nin əlində idi.<ref>http://tarixklubu.blogspot.nl/2013/04/i-sah-abbas.html?m=1</ref> Dövlətə faktiki rəhbərliyi onun arvadı Məhdi Ülya ləqəbli Xeyrənnisa bəyim<ref>Tarix-i Aləm-arayi Abbasi səh. 224–226</ref> və oğlu, osmanlılar üzərində bir sıra parlaq qələbələr qazanmış bacarıqlı sərkərdə Həmzə Mirzə edirlər. Onlar demək olar ki, tam müstəqil olan və bir-birləri ilə daima qanlı düşmənçilik yeridən əmirlərin – [[qızılbaş]] tayfaları başçılarının üzərində özlərinin mərkəzi idarəçiliklərini qurmaq üçün uğursuz siyasət yeridirlər.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti. 166</ref> Xəzinə talanmış, xalq soyulmuşdu.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 167</ref> Ölkədə vəziyyətin ağırlığından istifadə edən [[Osmanlı imperiyası]] və [[Krım tatarları]] tez-tez [[Şirvan]] və [[Azərbaycan]] üzərinə yürüşlər edirlər.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 180</ref> Aparıcı qızılbaş əmirləri ilə [[Məhdi Ülya]] arasındakı münasibətlərin gərginləşməsi də qüvvələri müdaxiləçilərə qarşı səfərbər etməyə maneçilik törədirdi. Şahın xanımını türk əmirlərinin hüquqlarını tapdamaqda və rəhbər vəzifələrə fars əyanlarını irəli çəkməkdə ittiham edirlər.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 190</ref> Nəhayət, zara gələn əmirlər sui-qəsd təşkil edərək, Məhdi Ülya və onun anasını elə hərəmxanada qətlə yetirir<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 193</ref> və yenidən ölkənin tamhüquqlu sahiblərinə çevrilirlər. Bu zaman [[Xorasan]]da da sabitlik pozulur. [[Şah Məhəmməd Xudabəndə]] oğlu Abbas Mirzənin tərbiyəçisi və [[Xorasan]] hakimi Əliqulu xan Şamlını [[Herat]] hakimi təyin etmişdi. Səfəvi dövlətindəki qarışıqlıqdan istifadə edən Əliqulu xan [[Qəzvin]]də yerləşən mərkəzi hakimiyyətə tabe olmaqdan imtina edir.<ref>Abdülazîm Rezâyi, Târix-i Deh Həzar Sâle İran, İqbal Yayınevi, Tehran, 1363,s. 316</ref> Üsyançılar Əliqulu xan Şamlını özlərinin başçısı – "xanlar xanı" elan edirlər. Bundan sonra 1581-ci ildə [[Xorasan]] əmirləri şahzadə Abbası şah elan edirlər . Onun müttəfiqləri Mürşüdqulu xan Ustaclı və Qubad xan [[Qacar dövləti|Qacar]] idi<ref>Faruk Sümer, 1999, s. 124–126</ref> Sonradan əvvələr müttəfiq olan [[Şamlı]] və [[Ustaclı]] tayfaları arasında mübarizə kəskinləşir və Mürşüdqulu xan Ustaclı bu mübarizədən qalib çıxır.<ref>Faruk Sümer, 1999, s. 137</ref> Bu vaxt Qəzvin faktiki hökmranlıq Həmzə Mirzənin əlində idi. O, [[Osmanlı türkləri]]nin və [[Krım tatarları]]nın da bir neçə hücumunu dəf etmişdi. 1585-ci ildə osmanlılar [[Təbriz]]i ələ keçirirlər.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 220</ref> Şəhərdəki binaları, məscidləri, sarayları yerlə-yeksan edir, əhalini süngüdən keçirirlər. Çiçəklənən Təbriz [[Yaxın Şərq]]də özünə tay-bərabər tanımayan bir ictimai-mədəni mərkəzdən ölü şəhərə çevrilir.<ref>Oqtay Əfəndiyev.Azərbaycan Səfəvilər dövləti, səh. 221</ref> Həmzə Mirzənin siyasətindən narazı qalan qızılbaş sərkərdələri ona sui-qəsd hazırlayıb, [[Xoy]]dan olan bir erməninin əli ilə Həmzəni aradan götürürlər. Bu hadisə 10 dekabr 1586-cı ildə, [[Gəncə]] yaxınlığında, böyük [[Azərbaycan]] şairi [[Nizami]]nin indiki məqbərəsi yerləşən ərazidə osmanlılarla aparılan sülh danışıqları zamanı baş verir. Şahzadənin ölümündən və saraydakı başıpozuqluqdan istifadə eləyən osmanlılar hücumlarını genişləndirərək, az qala bütün Azərbaycanı işğal edirlər. Eyni zamanda [[özbəklər]] də [[Xorasan]] üzərinə yeriyirlər<ref>Şapur Ensari, 1962, s. 26</ref> və [[Şah Məhəmməd Xudabəndə]] 1587-ci ildə Qəzvinə daxil olan Abbas Mirzə oktyabr ayının 3-də şah elan olunur.<ref>Rza Pâzuki, Tarix-i İran(Əz Moğol Tâ Afşâriyyə), Şirkət-i Çaphânə-i Fərhəng, Tehran, 1317, s. 311</ref><ref>Edward G. Browne, 1953, s. 101</ref><ref>Rza Qulu Xan, Târix-i Rəvzatü’s-Səfâ-yi Nâsirî, İntişârât-i Əsâtir, Tehran, 1380, c. 12, s. 6616</ref> == Şah Abbasın həyata keçirdiyi islahatlar == Şah Abbasın Qızılbaş əyanları ilə keçirdiyi ilk müşavirə göstərdi ki, ölkəni məhv olmaq təhlükəsindən qurtarmaq üçün güclü ordu yaradılmalı, ölkədə sabitlik bərpa edilməlidir. Buna nail olmaq üçün islahatlar keçirilməli, iqtisadiyyatın tərəqqisinə xüsusi diqqət verilməlidir. Hatəm bəy Ordubadi ilə birlikdə islahatlar planı hazırlayan Şah I Abbas onları həyata keçirməyə başladı. Şah I Abbas daxili problemləri həll etmək üçün vaxt qazanmaq məqsədilə osmanlılarla danışıqlara başladı. 1590-cı ildə tərəflər arasında imzalanan İstanbul sülhünün şərtləri Səfəvilər üçün çox ağır oldu: Azərbaycanın əksər torpaqları və Səfəvilərə məxsus Gürcüstan ərazisi Osmanlılara verildi. 1593-cü ildə ilk dəfə təntənəli şəkildə Ərdəbilə gələrək Qızılbaşların nəzarətində qalan Azərbaycan vilayətləri – Zəncan, Xalxal, Ərdəbil, Qaracadağ, Talış, Qızılağac, Lənkəran, Qızılüzən və Kür çayları arasında yerləşən geniş ərazi vahid Azərbaycan bəylərbəyiliyində birləşdirildi. Bu bəylərbəyiliyə Zülfüqar xan və Fərhad xan Qaramanlı qardaşları növbə ilə başçılıq etdilər. 1595-ci ilə qədər bəylərbəyiliyin qoşununun sayı 10 minə çatdırıldı və "Azərbaycan qoşunu" adlandı. Beləliklə, Şah I Abbas Azərbaycanın bütövlüyünü, qızılbaşların himayəsindəki ərazidə onun "vüqarlı adını qorudu, onun Səfəvilər dövlətinə mənsub olması fikrini sönməyə qoymadı". ''Səfəvi dövlətini düşmüş olduğu çətin vəziyyətdən qurtarmaq üçün Şah I Abbas üç mühüm vəzifəni həll etməli idi: İlk növbədə ölkədə daxili iğtişaşlara son qoyaraq nizam-intizam bərpa edilməli, maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdıraraq güclü nizami ordu yaradılmalı və dövlətin itirilmiş ərazi bütövlüyü bərpa edilməli idi.'' Şah I Abbas dövlətin maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdırmaq məqsədilə yüksək dövlət vəzifələrinə irəli çəkilən bütün şəxslərdən peşkəş adı ilə xəzinəyə müəyyən məbləğ verilməsini tələb etdi. Etimadüd-dövlə (baş vəzir) təyin olunmuş və sonralar böyük dövlət xadimi kimi şöhrət qazanmış Hatəm bəy Ordubadi dövlət mədaxili və məxaricinin siyahısını tərtib etməyə başladı. Bu siyahı, İskəndər Münşinin dediyinə görə, onun xələfləri dövründə başa çatdırıldı və ali hakim dəftərxanasının qayda-qanununa çevrildi. 1598-ci ildə Səfəvi şahı dövlətin paytaxtını cəbhə bölgəsinə yaxın olan Qəzvindən İsfahana köçürdü. Bu dövlətin mərkəzi vilayətlərinin inkişafı üçün zəmin yaratdı. Şah Abbasın həyata keçirdiyi islahatlar nəticəsində ölkə daxilində siyasi sabitlik bərpa edildi. Daxili sabitliyin yaranması sosial-iqtisadi və inzibati islahatlar keçirməyə imkan verdi. Keçirilmiş maliyyə tədbirləri dövlətin xəzinəsini zənginləşdirdi, məhsuldar qüvvələr canlandı. Səfəvi dövləti sosial-iqtisadi və siyasi cəhətdən xeyli möhkəmləndi. Həyata keçirilən hərbi islahatlar nəticəsində Qızılbaşlardan, qulamlardan, tüfəngçilərdən və artilleriyadan ibarət müxtəlif dərəcəli qoşun növləri təşkil olundu. Hərbi-köçəri qızılbaş əyanlarının müqaviməti qırıldı. Azərbaycan türklərindən ibarət qızılbaş süvari dəstələri yenidən bərpa edildi. Nəticədə odlu silahlarla təchiz edilmiş 116 minlik güclü nizami ordu yaradıldı. == I Şah Abbasın mərkəzi hakimiyyəti möhkəmlətməsi == Taxtda möhkəmlənməmiş təzə şah 12.000 nəfər müsəlmanlığı qəbul etmiş gürcünü sarayda işə götürür və hərbi və mülki inzibati idarəçiliyin islahatına başlayır. Hadisələrin iştirakçılarından biri [[Oruc bəy Bayat]]ın yazdığına görə, elə birinci gün, yeni hökmdara sədaqət andiçməsi mərasimi bitən kimi I Şah Abbas əmr etdi ki, ertəsi gün bütün xanlar və qoşun başçıları silahsız, mülki geyimdə saraya gəlsinlər. Şah onlarla Divan, yaxud Dövlət şurası təşkil etmək barədə məsləhətləşmələr aparmaq istəyir. Səhəri gün hamı əmrə müntəzir olarkən şah Abbas özünün gürcülərdən ibarət qvardiyasına tapşırır ki, sarayın və onun qarşısındakı meydanın bütün giriş və çıxış qapılarını bağlasınlar. Sonra şah yığışanlara belə bir sualla müraciət edir''': ''' "''Öz şahzadəsini qətlə yetirən adam hansı cəzaya layiqdir?''" hamı bir ağızdan belə rəy söyləyir ki, şahzadəsini qətlə yetirmiş təbəə öldürülməlidir. Bu hökm çıxarılan kimi, şah Abbasın işarəsi ilə gürcülər bir göz qırpımında içəridə olan qəsdçilərin boğazına çökür və nizələrə keçirilmiş 22 baş sarayın pəncərələrindən çölə çıxarılır ki, xalqa görk olsun.<ref>V. Minorsky, "Şah-Seven", İA, MEB, İstanbul, 1993, c.11, s. 289</ref><ref>http://haqqinda.az/Dunya+ve+tarixi/6860-I+Şah+Abbasın+mərkəzi+hakimiyyəti+möhkəmlətməsi.html</ref> Bundan sonra on beş yaşı təzəcə tamam olmuş hökmdar hökumət naibi vəzifəsinə iddia eləyən Mürşidqulu xan Ustaclını da qətlə yetirərək, ölkədəki bütün hakimiyyəti qətiyyətlə öz əlinə alır.<ref>Nəsrullah Fəlsəfi, 1334, s.146</ref> === Siyasi vəziyyət === [[Fayl:Sir Robert Shirley by Anthony Van Dyck 1622 Rome.jpg|thumb|[[Antoni Şirli]] və [[Robert Şirli]] modern Səfəvi ordusunun qurulmasına kömək etdilər]] [[Azərbaycan]] osmanlıların işğalı altında idi. [[Xorasan]], [[Mərv]], [[Herat]], [[Məşhəd]] və [[Nişapur]] şəhərləri isə [[özbəklər]] tərəfindən tutulmuşdu. Ölkənin daxili vilayətləri mərkəzi hakimiyyətin tabeçiliyindən çıxıb. Bunun qarşısını almaqdan ötrü Şah Abbas, bir sıra hərbi və mülki islahatlar keçirir. [[Oruc bəy Bayat]] yazırdı: '''''"'''İndi bizim ölkədə Fars əyalətlərinin hamısında tanınan və sayılan və bizdə də böyük nüfuza malik olan 32 nəcabətli sülalə var".<ref>Oruc bəy, səh.45–46</ref> ''Hərbçilərin və saraya yaxın əyanların da rütbələrini bildirən sözlər bunlar idi — xan, bəylərbəyi, qızılbaş, qullar, eşik ağasıbaşı, qorçu, qorçubaşı, yasavul, kanuqibaşı, çalçıbaşı və başqaları. Azərbaycan hələ də ölkənin aparıcı inzibati vahidi sayılır və Azərbaycan hakimi taxt-tacın varisi, eyni zamanda ordunun baş komandanı hesab olunurdu. Qəzvində möhkəmləndikdən sonra şah Abbas özünün çoxsaylı yürüşlərindən birincisinə çıxır. Qısa bir müddətdə [[Xorasan]]ı [[özbəklər]]dən təmizlədikdən sonra o, doğma [[Azərbaycan]]ı azad etməyə istəyi ilə dolub daşır. Ancaq bunun üçün vaxt lazım idi. 1590-cı ildə həmin məqsədlə şah Abbas Osmanlılarla sülh müqaviləsi imzalayır. Bu vaxta qədər onun səyləri ilə işğal altında olan torpaqlarda üsyankar hərəkətlərin qarşısı müvəqqəti olaraq alınır. Misal üçün, osmanlılarla müqavilə bağlanan ərəfədə Məhəmməd xan Ziyadoğlu Qacarın başçılığı altında qızılbaş qacarlar [[Qarabağ]]ı tutur və [[Gəncə]]ni mühasirəyə alırlar. Osmanlıların xahişi ilə şah Abbas onları dilə tutaraq, [[Gəncə]]ni mühasirədən çıxarır.<ref> M. Fahrettin Kırzıoğlu, Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi(1451–1590), Atatürk Üniversitesi Yayınları, Ankara, 1976, s. 377</ref> Sülh müqaviləsinə əsasən, ölkənin böyük bir hissəsi, o cümlədən, [[Şirvan]], [[Qarabağ]], [[Təbriz]] Sərab Marağa və ona yaxın ərazilər osmanlılarda qalırdı.<ref>Uzunçarşılı, 1983, s. 63</ref> Şah Abbas öz tabeçiliyində qalmış torpaqları vahid bir inzibati ərazi kimi ümumilikdə "[[Azərbaycan]]" adlandırırdı. XVI əsrin tanınmış tarixçisi [[İsgəndər bəy Münşi]]nin yazdığı kimi, şah Abbas [[Səfəvilər]]in irsi malikanələri olan torpaqlarını qoruyub saxlamışdır. [[Azərbaycan]]ın paytaxtı [[Ərdəbil]] elan olunur. Azərbaycanın birinci bəylərbəyisi isə 1592-ci ildə [[Zülfüqar xan Qaramanlı]] təyin olunur. Nəhayət, bundan sonra şah Abbas özü təntənəli şəkildə Ərdəbilə girir. 1598-ci ildə şah Abbas ölkənin paytaxtını nisbətən mərkəzdə yerləşən [[İsfahan]]a köçürür.<ref>http://www.iranicaonline.org/articles/isfahan-vii-safavid-period</ref> == Şah Abbasın xarici siyasəti == Ulu babası Şah İsmayılın xarici siyasət xəttinə sadiq qalan Şah I Abbas fəal xarici siyasət yürüdərək Avropa ölkələri və Rusiya ilə ticarət əlaqələrini genişləndirməklə yanaşı, itirilmiş əraziləri geri qaytarmağa lazımi köməklik göstərmələri üçün Qərb dövlətləri ilə hərbi-siyasi danışıqları gücləndirdi. O, Venesiya, Almaniya, İspaniya, Roma papası, İngiltərə və Moskva knyazlığı ilə diplomatik əlaqələr yaratmaq məqsədilə danışıqlara başladı. Almaniya və İspaniya hökmdarları Osmanlı dövlətinə qarşı başlanacaq müharibədə Səfəviləri dəstəkləyəcəklərini vəd etdilər. XVI əsrin sonunda Şah Abbas fəal xarici siyasət yürütməyə başladı. Bu dövrdə Səfəvilər dövlətinin xarici siyasətini üç əsas istiqamət təşkil edirdi: öz şimal-şərq sərhədlərinin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Şeybanilər dövlətinindən Xorasanı geri almaq; 1578–1590-cı illər müharibəsi nəticəsində Osmanlı imperiyası tərəfindən işğal olunmuş Səfəvi torpaqlarını geri almaq; Fars körfəzində Portuqaliyanın hegemoniyasına son qoymaq və Hind okeanına çıxış əldə etmək. Bu məqsədlərin birincisindən başlayan Şah Abbas Şeybaniləri məğlub edib /29.VII. 1599/ Xorasanı yenidən Səfəvilər dövlətinə birləşdirdi.<ref name="ReferenceA">Махмудов Я.М., Взаимоотношения государств Аккоюнлу и Сефевидов с западноевропейскими странами, Баку, 1991, с.189</ref> Ağqoyunlu və Səfəvi dövlətlərinin tarixində Uzun Həsəndən sonra məhz Şah Abbasın dövründə Qərb ölkələri ilə ən sıx əlaqələr yaradılmışdır. Bu zaman Səfəvi-Avropa münasibətləri yeni, əvvəlki dövrlərlə müqayisə olunmayacaq miqyasda idilər. Qərb mənbələrində Şah Abbasın səfirlərinin Venesiya Respublikasının, Papalıq və digər İtaliyan dövlətlərinin sayarlarında, eləcə də Almaniya, İspaniya, İngiltərə, Hollandiya Respublikası, hətta İsveç və Norveç və digər Avropa ölkələrində diplomatik danışıqlar apardıqları barədə maraqlı məlumatlar vardır. Qərb ölkələrinə ezam olunan Səfəvi diplomatlara tapşırılırdı ki, iki əsas məsələ ilə məşğul olsunlar: birincisi, Avropa ölkələri ilə ticarət əlaqələrinin genişləndirilməsi haqqında müqavilələrin imzalanması, ölkənin əsas sərvətini təşkil edən xam ipəyin əlverişli şərtlərlə ixracını təmin etmək və ikincisi, Avropada anti-türk koalisiyasını yaratmaq.<ref name="ReferenceA"/> == Dövlətin ərazi bütövlüyünün bərpası == [[Fayl:Fath-namah by Shah 'Abbas I to Malik Shah Nazar Gugcha'i (Gökche'i) on regaining Tabriz from the Ottomans.jpg|thumb|left|I Şah Abbasın fəthnaməsi.]] === Özbəklərlə mübarizə === Şah Abbasın taxta keçməsindən çox keçməmiş [[Özbək]] xanı Abdullah onsuz da çoxdan mühasirə altında olan Heratı 1588-ci ildə işğal edərək [[Xorasan]]ın ən böyük şəhəri olan [[Məşhəd]]ə doğru hərəkətə edirdi. Abdullah xanın Məşhədə doğru hərəkət ettiyini xəbər alan gənc Səfəvi şahı Abbas isə ona mane olmaq üçün 1588-ci ilin aprelində Xorasana doğru hərəkət edir. Abdullah xan Məşhəd qalasını iki aylıq mühasirəyə alsa da, [[Böyük Moğol imperiyası|Moğol]] hökmdarının hücumu şayiəsinin yayılması, şahın yeni qüvvələrlə buraya yaxınlaşması və ərzağın tükənməsi ilə əlaqədar mühasirəni dayandıraraq geri çəkilir.<ref>Əbdülhüseyin Nəvâi, Şah Abbas, İntişârât-i Bünyâd-i Fərhəng-i İran, 1352, s.142–143</ref> Şah Abbas şəhərə çatanda artıq Abdullah xan geri çəkilmişdi.<ref>Şapur Ensari, 1962, s. 34</ref> Şah [[Herat]]a hücum etmək üçün İsfərayində altı həftə dayanır və ordunun yığılmasını başa çatmasını gözləyir.<ref>Audrey Burton, 1997, s. 59</ref> Səfəvi ordusunun yığılmasından sonra Herat qalası mühasirəyə alınır lakin, Səfəvi qoşunu uğur əldə edə bilmir və geri çəkilir. Şahın [[Xorasan]]ı tərk etməsini fürsət bilən [[özbəklər]] təkrar Xorasana doğru hərəkətə başlayırlar. Özbəklərin niyyəti ilk öncə [[Nişapur]]u ələ keçirmək idi. Buna görə də özbəklər Nişapuru mühasirəyə aldılar. Lakin, Nişapuru hakimi Sofuoğlu Mahmud xan, göndərdiyi elçi vasitəsilə özbəklərə bildirdi ki, [[Nişapur]] Məşhədə bağlıdır. Əgər Məşhədin hakimi kim olacaqsa qalanı da onlara təhvil verməyə hazırdır. Bu səbəbdən [[özbəklər]] Nişapurun mühasirəsindən əl çəkərək [[Məşhəd]]ə doğru yönəldilər.<ref>İsgəndər Bəy Münşî, a.g.e., s. 67–68</ref> Aprelin 18-də Məşhəd qalası mühasirəyə alındı. [[Məşhəd]] hakimi Ümmət xan Ustaclı özbəklərə qarşı müqavimət göstərdi . Həmçinin özbəklərin hücumu haqqında şaha xəbər verdi. Qəzvindən Məşhədə doğru hərəkət edən şah [[Tehran]] yaxınlığında xəstələnir və uzun müddət [[Rey]]də qalmalı olur.<ref>Rza Qulu xan, a.g.e, s. 6642</ref><ref>Əhməd Qumî, a.g.e., s. 896</ref> Ümmət xan 5 ay özbəklərə müqavimət göstərir. Lakin, ərzaq çatışmazlığı üzündən və qüvvələrin qeyri-bərabər olması səbəbindən qala təslim olur.<ref>Natanzî, a.g.e, s. 369</ref><ref>Əhməd Qumî, a.g.e., s. 898</ref> Özbəklər şəhərə daxil olan kimi çoxlu sayda insanı qətlə yetirirlər<ref>Ahmet Kumî, a.g.e., s. 898</ref> və şəhəri talan edirlər.<ref>Əbdülhüseyn Nəvâi, 1352, s. 146</ref> 8 fevral 1598-ci ildə Özbək xanı Abdullah xanın [[Səmərqənd]]də xəstələnərək ölməsi və Özbəklər arasında ara müharibələrindən faydalanaraq itirdiyi torpaqları geri almaq istəyən Şah Abbas,9 aprel 1598-ci ildə paytaxt İsfahandan özbəklərlə vuruşmaq üçün yola düşdü. [[Nişapur]]u ələ keçirən şah [[Məşhəd]]ə doğru irəliləyərək, 1598-ci ilin iyununda şəhərə daxil olmuşdu <ref>Əbdülhüseyn Nəvâi, 1352, s. 157</ref> 10 Avqust 1598-ci ildə [[Herat]] yaxınlığında [[özbəklər]]i ağır məğlubiyyətə uğradan şah şəhəri ələ keçirdi və Hüseyn xan Şamlını bura hakim təyin etmişdir.<ref>Əbdülhüseyn Nəvâi, 1352, s. 160–161</ref> === Osmanlılarla mübarizə === {{main|Yandırılmış torpaq siyasəti}} 1603-cü ildə 14 sentyabrında şah Abbas [[Təbriz]]in azad edilməsi üçün hərbi kampaniyaya başlayır. On dördcə günün içərisində bu gənc sərkərdə osmanlıların gözləmədiyi bir vaxtda öz qoşunlarını [[İsfahan]]dan Təbrizə yeridir. Yol boyunca [[Əmirgunə xan Ağcaqoyunlu-Qacar]] və [[Zülfüqar xan Qaramanlı]]nın qoşunları da ona qoşulur. Onlar Təbrizə yaxınlaşanda şəhərin əhalisi üsyan edir ki, bu da şah Abbasın şəhəri, bir ay sonra isə qalanı tutmasına şərait yaradır. Osmanlı qoşunlarını [[Təbriz]]in qərbinə qovan Şah Abbas öz ordusunu [[Araz]] çayına doğru yönəldir.<ref>Bekir Kütükoğlu, 1993, s. 262</ref> [[Fayl:RecaptureOfTabrizByShahAbbas1.jpg|thumb|right|200px| [[Təbriz]]in Osmanlılardan geri alınması 1603.]] [[Naxçıvan]] və [[Culfa]] döyüşsüz təslim olur. Az sonra üsyana qalxan [[Ordubad]] da onlara qoşulur.<ref>Uzunçarşılı, 1983, s. 65</ref> 1604-cü ildə Qars qalası ələ keçirilir.<ref>Remzi Kılıç, 2001, s. 158</ref> Şah Abbasın birinci vəziri ordubadlı Hətəm bəyin tövsiyəsi ilə Ordubad bunun müqabilində bütün vergilərdən azad edilir.<ref>http://shexsiyyetler.nakhchivan.az/nesreddin.html</ref> Güclü surətdə möhkəmləndirilmiş [[İrəvan]]ı tutmaq isə heç də asan olmur. Şəhərin mühasirəsi 1603-cü ilin 16 noyabrında başlanır. Şah Abbas məşhur [[Azərbaycan]] topçusu [[Bahadur xan Topçubaşı]]nın tökdüyü iri çaplı toplardan ilk dəfə burada istifadə edir. Son yüz il ərzində ilk dəfə Səfəvi ordusu hücum edir, Osmanlılarsa müdafiə olunmağa başlayır. Azərbaycan ordusunun başında öz qarşısına Şah İsmayıl Xətainin yaratdığı nəhəng Səfəvi dövlətini bərpa etmək vəzifəsi qoymuş on altı yaşlı gənc, ağıllı, çevik, cəsur və şərəfli bir sərkərdə dururdu. [[İrəvan qalası]] yalnız bir ildən sonra alınır. Bu vilayətin idarəsi [[Əmirgunə xan Ağcaqoyunlu-Qacar]]a, [[Naxçıvan]] isə [[Maqsud sultan Kəngərli]]yə tapşırılır. Bundan sonra [[Gürcüstan]] da I Şah Abbasdan vassal asılılığını qəbul edir. Osmanlıların əsas qüvvələri ilə döyüş hələ qabaqda idi. Qarşıdakı həmin döyüşün ölkənin taleyi üçün önəmli əhəmiyyət daşıdığını başa düşən Şah Abbas Səfəvilərin ənənəvi taktikasını – "yandırılmış torpaq" taktikasını seçir. Ancaq bu dəfəki öz miqyası və qəddarlığı ilə indiyə qədər edilənlərin hamısını geridə qoyur. Osmanlılarla [[Şirvan]]ı ayıran nəhəng bir ərazi boşaldılır, şəhərlər təmizlənir, əhali isə [[İran]]ın mərkəzi rayonlarına köçürülür. Dağıdılan şəhərlər arasında [[Culfa]], [[Naxçıvan]] və [[İrəvan]] da vardı. Cuğaloğlu Sənan paşanın başçılıq etdiyi osmanlı orduları İrəvana girəndən sonra ərzaqsız və yatacaqsız qalıb, yenidən [[Van]]a dönürlər. Və elə bu zaman şah Abbasın qoşunları Van üzərinə yürüş edərək, Cuğaloğlunun dəstələrini pərən-pərən salırlar. İndi də burada yandırılmış torpaq siyasəti yeridilir. [[Salmas]]dan [[Təbriz]]əcən 250 kilometrlik bir ərazi boş bir düzəngaha çevrilir. Buna baxmayaraq, Cuğaloğlu yenidən 100 minlik nəhəng bir ordu toplayıb<ref>P. M. Sykes, 1915, s. 262,</ref> , Təbriz üzərinə yeriyir. 1605-ci ilin 7 noyabrında Sufiyan kəndi yaxınlığında ([[Sufiyan döyüşü]]) şah Abbasın apardığı ən iri döyüşlərdən biri baş verir. Onun hərbi istedadı da burada özünü parlaq bir şəkildə büruzə verir. Bütün əməliyyatlara şəxsən rəhbərlik edən şah əsas və ehtiyat qüvvələri elə bölüşdürür ki, rəqibin üstün saylı ordusunun öhdəsindən gələ bilsin. Bundan başqa o, gözlənilməz hərbi fəndlər işlədir. Bütün bunların sayəsində həddən artıq qənimət, o cümlədən 100-ə qədər ağır top ələ keçirilir.<ref>Cihat Aydoğmuşoğlu, Şah Abbas və Zamanı, Ankara-2011, səh. 138</ref> [[Fayl:Shah Abbas I and Vali Muhammad Khan.jpg|thumb|left|340px|Şah Abbas sarayda qonaq qəbul edərkən [[Çehel Sütun]] sarayındakı təsvir]] Həmin qələbədən dərhal sonra [[Qarabağ]]a yeriyən şah Abbas [[Gəncə qalası]]nı mühasirəyə alır. Qalanın mühasirəsi 1606-cı ilin yayına qədər, düz dörd ay davam edir. Hüseyn xan Mühasib Qacarın yerinə [[Məhəmməd xan Ziyadoğlu Qacar]] Qarabağ hakimi təyin olunur. Bundan sonra şah Abbas qoşunlarını [[Lori]], [[Dmanisi]] (əsgi adı Dumanlı) və [[Gürcüstan]]ı ələ keçirir.<ref>Rıza Pâzuki, 1317, s. 326, 327, 350</ref> [[Şirvan]]a doğru hərəkət edir. [[Şamaxı]] yarım il mühasirədə saxlanır. Bu vaxt [[Bakı]] və [[Dərbənd]] əhli üsyana qalxaraq, osmanlı qarnizonlarını dağıdır.<ref>İsgəndər Bəy Türkman, a.g.e., s. 734</ref> Beləliklə, 1607-ci ilin ortalarında şah Abbas çoxdankı arzusunu həyata keçirib, bütün [[Azərbaycan]]ı azad edir. Bundan başqa şərqi [[Kürdüstan]], [[Ermənistan]] və da I Şah Abbasın əlinə keçir. Osmanlı tarixçisi [[İbrahim Pəçəvi]] yazırdı: ''"Beləliklə, islam döyüşçülərinin 10–12 ildə əldə etdikləri hər şey itirildi. Bu allahsız şah ikicə ildə hər şeyi döyüşlə əlimizdən aldı."''<ref>http://haqqinda.az/Dunya+ve+tarixi/6861-Dövlətin+ərazi+bütövlüyünün+bərpası.html</ref> Osmanlılar itirdikləri ərazilərin əldən çıxması ilə barışmaq istəmir və 1590-cı il müqaviləsinə qayıtmaq tələbi qoyurdular. Bu isə 1612-ci ildə bağlanmış yeni sülh sazişi imzalanana qədər fasiləsiz müharibələrə gətirib çıxarır. 1612-ci il sazişinə əsasən, mövcud sərhədlər tanınır. Faktiki olaraq, osmanlılar şah Abbasın tutduğu torpaqlardan əl çəkirlər.<ref>Uzunçarşılı, 1983, s. 67</ref> Bundan sonra şah Abbas [[Gürcüstan]]a hücum çəkib, onun şərqini talan edir, 30 min nəfər dinc sakini isə əsir götürür.<ref>Mehmet Saray, 2006, s. 53</ref> Bunun cavabında 100 minlik osmanlı ordusu [[Qafqaz]]a yollanır.<ref>Rza Qulu Xan, a.g.e, s. 6847</ref> Özünün ənənəvi taktikasına uyğun olaraq, şah Abbas [[Qarabağ]] bəylərbəyisi Məhəmməd xan Ziyadoğlu Qacara əmr göndərir ki, [[Gəncə qalası]] dağıdılsın və onun iqamətkahı [[Tiflis qalası]]na köçürülsün. Şah Abbas açıq döyüşdən yayınaraq osmanlı ordusunun arxa cəbhə ilə əlaqələrini qırmaqla kifayətlənir. Aclığa və baş alıb gedən epidemiyaya dözə bilməyən osmanlılar 1616–1617-ci ilin qışında böyük itkilər verərək, geri çəkilirlər.<ref>Naîmâ Mustafa Əfəndi, a.g.e., s. 426</ref><ref>Abbas İqbal Âştiyânî, Târix-i Kâmil-i İran, Müəssəsə-i İntişârât-i Nigâh, Tehran, 1388, s. 862</ref> O biri il Xəlil paşa osmanlılar və [[Krım tatarları]]ndan ibarət çoxsaylı ordusu ilə [[Təbriz]]ə, sonra isə [[Ərdəbil]]ə hücum çəkir. Şah Abbas əhalisini irəlicədən köçürdüyü hər iki şəhəri döyüşsüz tərk edir.<ref>Cihat Aydoğmuşoğlu, Şah Abbas və Zamanı, Ankara-2011, səh.144–145</ref> İndiyəcən hər dəfə irimiqyaslı döyüşdən yayınan şah Abbas nəhayət, Sınıq körpü adlanan yerdə ([[Sınıq körpü döyüşü]]) düşmənlə üzləşmək qərarına gəlir. Uzun müddətli yerdəyişmələrdən yorulmuş osmanlılar və [[Krım tatarları]] darmadağın olurlar.<ref>Şinasi Altundağ, "Osman II", İA, İstanbul, 1993, c. 9, s. 444</ref> Osmanlı ordusunun komandanı Həsən paşa döyüşdə öldürülür. [[İsgəndər bəy Münşi]] yazır: {{Sitat|Xülasə [qızılbaşlarla] sülh sazişi bağlayan, əhd-peymanın möhkəmlənməsindən sonra onu pozan rumilər(osmanlılar) əcəm diyarına ləşkər çəkərək məqsədə çatmadan İrəvandan geri qayıtdılar. Onlar bununla kifayətlənməyib Qara Qrım tatar qəbiləsinin padşahı Canı bəy Gəray xanı özlərinə köməyə çağırdılar və min iyirmi yeddinci ildə (miladi 1618/19) yenidən Rum, Misir, Şam məmləkətlərindən və sərhəd kürdlərindən topladıqları böyük ordunu, baş vəzir Xəlil paşanın sərdarlığı altında iyirmi min tatar döyüşçülərı və adı çəkilən Canı bəy Gəray ilə birlikdə qızılbaşlar üzərinə hücuma göndərdilər. Əzəmətli hümayun Xosrovun (Şah Abbasın) məiyyəti də İraqdan çıxıb qarşılaşmaq üçün Ərdəbil darülirşadında dayandılar, əlahəzrət qüvvətli döyüşçü dəstələrini Səfəvi sipəhsaları [[Qərçiqay xan]]ın sərdarlığı altında onların qarşısına göndərdi. Məğlubedilməz [qızılbaş] əskərləri həmçinin Ərzurum bəylərbəyi Həsənpaşa və Canı bəy Tatarın əlli min nəfərdən ibarət birləşmiş rum və tatar qoşunları Sərab vilayətinə gəlib çıxdılar, əqbə Şeblinin bu tərəfində döyüş səfləri bəzədilər. Böyük hərb başlandı, qeybdən gələn döyüşçülərin köməyi nəticəsində müxaliflər məğlub edildilər. Həsən paşa Sərdar mötəbər paşalarla birlikdə öldürüldü, həmçinin çoxlu tatar mirzadələri və kürd döyüşçüləri qətlə yetirildi, Canı bəy Gəray isə yaralanıb aradan çıxdı.<ref>İsgəndər bəy Münşi Türkman. Tarix-i aləmara-yi Abbasi (Abbasın dünyanı bəzəyən tarixi). I cild. Bakı, 2009, «Təhsil», səh 611</ref>}} Bundan sonra osmanlılar 1618-ci ilin sentyabrında növbəti dəfə sülh sazişi bağlamağa məcbur olurlar.<ref>Uzunçarşılı, 1983, s. 68</ref> Bu sülh də uzun çəkmir. Bu dəfə şərti şah Abbas pozur. 1622–1623-çü illər ərzində şah Abbas İraqi-Ərəbin [[Bağdad]], [[Kərbəla]], [[Nəcəf]], [[Mosul]], [[Kərkük]] kimi iri şəhərlərini<ref>İsgəndər Bəy Türkman, a.g.e., s. 1006</ref><ref>Rza Pâzuki, 1317, s. 336</ref> və [[Gürcüstan]]da [[Ahalsıx]]ı tutur. Üstündən bircə il keçməmiş vaxtilə şah Abbasın öz yanında yaxşıca hərbi hazırlıq görən Georgi Saakadze Səfəvilərlə mübarizəyə qalxır. Saakadzenin qoşunları şərqi Gürcüstanı azad edir, sonra isə [[Gəncə]]ni tutaraq, dağıdırlar. Şah bu üsyanı yatırmaqdan ötrü iri bir qoşun göndərir və həmin qoşun 1625-ci ilin 30 iyununda Gümüşlü adlanan yerdə ([[Gümüşlü döyüşü]]) gürcülər üzərində qələbə çalır.<ref>Pəçəvi İbrahim Əfəndi, a. g. e., s. 379–380</ref> Şah [[Qarabağ]] hakimi Məhəmməd Qulu xan Ziyadoğlu Qacarı qorxaqlıq göstərdiyinə görə hakimlikdən kənarlaşdırır. Şah Abbas 1629-cu ilin 19 yanvarında [[Mazandaran]] vilayətinin [[Əşrəf]] şəhərində 58 yaşında vəfat edir. === Moğollarla mübarizə === [[Fayl:Jahangir & Abbas I.jpg|thumb|left|200px|I Abbas və [[Sultan Cahangir]]in təsviri. <small>(müəllif: Əbül Həsən)</small>]] [[I Şah Təhmasib]]in hakimiyyəti dövründə 1558-ci ildə [[Qəndəhar]] [[Səfəvilər dövləti]]nin tərkibinə qatılmışdı. Şah Təhmasibin ölümündən sonra, Səfəvi dövlətindəki qarışıqlıqdan istifadə edən [[Böyük Moğol İmperiyası|Moğollar]] 1595-ci ildə şəhəri ələ keçirmişdilər.<ref>Yusuf Hikmet Bayur,Hindistan Tarihi, TTK, Ankara, 1987, s. 150</ref> [[Osmanlılar]] və [[özbəklər]]lə mübarizədən qalib çıxdıqdan sonra Şah Abbas Qəndaharla bağlı ciddi olaraq məşğul olmağa başladı. 1620-ci ildə öz elçisi Zeynal bəy Şamlını Moğol şahı Cahangirin sarayına göndərən şah [[Qəndəhar]]ı geri isdəmişdi.<ref>Əbü’l Həsən Qəzvinî, a.g.e, s.44</ref> [[Sultan Cahangir|Cahangir şah]] bu təklifi qəbul etməyərək Səfəvi elçisini saraydan qovmuşdur. Qəndahar məsələsinin sülh yoluyla mümkün olmayavəcağını görən şah Qəndahara dogru yürüşə başlayır.<ref>Əbü’l Həsən Qəzvinî, a.g.e, s. 44</ref> 1622-ci ildə Şah Abbasın özünün başcılıq etdiyi ordu [[İsfahan]]dan [[Qəndəhar]]a yola düşdü. Bu yürüşdə şah Abbası Əliqulu xan Şamlı və İsa xan Qorçubaşı kimi təcrübəli sərkərdələr müşayət edirdilər.<ref>Rza Qulu xan, a.g.e, s. 6858</ref> Şəhəri mühasirəyə alan [[Səfəvilər]] tezliklə 1622-ci il iyunun 21-də qalanı ələ keçirdilər.Qəndahar qalasının ələ keçirilməsi ilə Zəmindavər də Səfəvi torpaqlarına daxil edildi.<ref>Məqsud Əli Sâdıqî, İntişârât-i Sütûdə, Təbriz, 1383, s. 223</ref> Gəncəli xan Qəndahar hakimi təyin edildi.<ref>Şah və Zamanı, Cihat Aydoğmuşoğlu. Ankara-2011, səh.118</ref> Şah Abbas Qəndaharı aldıqdan sonra [[Böyük Moğol İmperiyası|Baburi dövləti]] ilə əlaqələri yenidən əvvəlki səviyyəyə qaldırmaq istəyirdi. Bu bir tərəfdən də [[Qəndəhar]] şəhərinin təhlükəsizliyi üçün idi. Şah Abbasın [[Sultan Cahangir|Cahangir şaha]] qardaşlıq və dostluq məktubuna o cürdə cavab verən Cahangir şah ''"Elçinizin gəlişinə qədər Qəndəhar haqqında br diləyiniz olduğunu heç bilmirdim"''<ref>Y. Hikmet Bayur, 1987, s. 177–178</ref> yazır və məktubun sonrakı hissəsində bunun qanunlara zidd olduğunu bildirən Cahangir şah Qəndaharı geri istəyir. Lakin şah Abbasın ''"Tanrıya həmd və şükürlər olsun ki, atalarımız və babalarımız zamanında heç bir sıxıntı olmamışdır"''<ref>Z. Sâbitan, 1343, s. 317–319</ref> məktubundan sonra əlaqəqlər qismən bərpa olunmuşdur. Şah Abbasın Bağdadda olduğunu xəbər alan [[Sultan Cahangir|Cahangir şah]] [[Qəndəhar]]a yürüş təşkil etmək isdəsə də ara müharibələri səbəbindən buna nail ola bilmədi.<ref>Şah və Zamanı, Cihat Aydoğmuşoğlu. Ankara-2011, səh.122</ref> Bununla da [[Qəndəhar]] şəhəri [[Səfəvilər dövləti]]nin tabeliyinə keçdi. === Bəhreynin və Hörmüzün fəthi === [[Fayl:Fortress of Hormuz.jpg|thumb|[[Hörmüz]] adası, 1622-ci il]] [[Bəhreyn]],[[Bəsrə]] körfəzinin qərb sahillərində olan adalar qrupudur.Bu adaların ən böyüyünə [[Bəhreyn]] deyilir.<ref>Halil İnalcık, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi, Eren Yayıncılık, İstanbul, 2000, C.1, s. 398 n.1</ref> 1602-ci ildə Bəhreyn hakimi Rükunəddin Məsud, [[Portuqallar]]ın himayəsində olan [[Hörmüz]] hakimi Firuz şahın qorxusundan [[Fars]] hakimi [[Allahverdi xan]]dan kömək istədi.Allahverdi xan fürsətdən istifadə edərək Rükunəddini öldürtdü və [[Bəhreyn]] [[Səfəvilər]]in əlinə keçdi. Bundan sonra Portuqallar və [[Hörmüz]] hakiminin qüvvələri Bəhreynə hücuma keçsələrdə məğlub edilərək geri çəkilməyə məcbur oldular.<ref>Rza Pazuki, 1317, s. 322–323</ref> Çünki Portuqalların Bəhreyni Səfəvilərdən almağa yetərincə gücləri yox idi. Lakin [[Bəhreyn]]i təhlükəsiz saxlamaq üçün [[Səfəvilər]] Hörmüzü də ələ keçirməyə məcbur idilər. Hörmüz Səfəvilərin ən böyük ticarət limanlarından biri idi və [[Bəsrə]] körfəzinin girişində yerləşir.Beləki Qərbi Asiya və [[Hindistan]] arasında yerləşən [[Hörmüz]] çox böyük ticarət əhəmiyyətinə malikdir.<ref>Hafez F. Farmayan, 1969, s.22</ref> Şah Abbas 1602-ci ildə Bəhreyn adasının fəthindən sonra [[Allahverdi xan]]a Hörmüzün də ələ keçirilməsini əmr etmişdi. Amma Allahverdi xan Hörmüz məsələsiylə yalnız 1613-cü ildə məşğul ola bilmişdi. Həmin il adaya hücuma keçən [[qızılbaşlar]] məğlub olmuşdular və bir il sonra [[Allahverdi xan]] xəstələnərək ölmüşdü. Allahverdi xanın ölümündən sonra [[Fars bəylərbəyliyi|Fars bəylərbəyisi]] oğlu [[İmamqulu xan]] təyin edilmişdi.<ref>Rza Pazuki, 1317, s. 334</ref> Hakimliyinin ilk illərində [[İmamqulu xan]] [[Portuqallar]]ın Hörmüz adasını qorumaq üçün tikdikləri Gembrun limamını ələ keçirərək qalanı dağıtdı və qalanın yerində daha möhkəmini düzəltdirdi.<ref name="Abdülazim Rezâyi, 1363, s. 319">Abdülazim Rezâyi, 1363, s. 319</ref> Lakin hələdə qalanın qarşısında yerləşən [[Hörmüz]] adası hələdə fəth olunmamışdı. 1620-ci ildə 4 [[İngilis]] gəmisi Surat limanından [[Fars körfəzi]]nə doğru hərəkət etdilər.Dekabr ayının 28-də baş verən döyüşdə ingilislər qalib gəlsələrdə kapitan Şilinq öldürüldü.Bu qalibiyyət nəticəsində İngislislərin Fars körəzinə yolları açılmışdı.<ref>Abdürrza Hûşnek Mehdevi, a.g.e., s. 90</ref> [[İngilis]]-[[Portuqal]] rəqabətindən Şah Abbas istifadə etmək isdəyirdi. Bununla da o, [[Hörmüz]]ü tamamilə geri almaq isdəyirdi. 1621-ci ildə dekabrın 26-da Ost-Hind şirkəti və [[Səfəvilər]] arasında müqavilə imzalandı. Müqavilənin şərtlərinə görə: # Ələ keçirilən bütün qənimətlər eyni miqdarda bölünəcək. # [[Hörmüz]] adasına hücum eyni anda olacaq. # Adanın gömrük haqqı eyni olaraq bölüdürüləcək. # Döyüşdən sonra [[Xristian]] əsirlər [[İngilislər]]ə , [[Müsəlman]] əsirlər [[Səfəvilər]]ə veriləcək. # Döyüş xərclərini hər iki tərəf eyni miqdarda qarşılayacaq.<ref>Rza Pazuki, 1317, s. 335</ref> 1622-ci ildə [[İmamqulu xan]] 3000 [[qızılbaş]] ilə qurudan, ingilislər isə sudan hücuma başladılar.Müttəfiqlər [[portuqallar]] üçün ərzaq və su qaynağı olan Keşm adasını tutdular.9 fevral 1622-ci ildə [[ingilislər]] Hörmüz adasının qarşısına dəmir atdılar.Bəndər Abbasdan(Gemburundan) İngilis gəmiləriylə daşınan [[Səfəvilər|Səfəvi]] əsgərlərinə, [[İmamqulu xan]] və [[Şahqulu bəy]] başcılıq edirdilər. [[Qızılbaşlar]] top atəşinin dəstəyi ilə Hörmüz qalasını mühasirəyə aldılar.<ref>Hafez F. Farmayan, 1969, s. 23</ref> Aprelin 9-da qalanın hasarları dağıdıldı. Davam gətirə bilməyəcəyini görən [[Portuqallar]] avqustun 23-də qalanı tərk edib qaçdılar. [[İmamqulu xan]] qalaya 200 nəfərlik [[qızılbaş]] yerləşdirdi.Bununla da 1 əsr işğal altında olan [[Hörmüz]] yenidən [[Səfəvi dövləti]]nin tərkibinə qatıldı.<ref>Rza Pazuki, 1317, s. 336</ref> Adanın işğalından sonra Şah Abbas [[ingilislər]]ə verməli olduğu imtiyazları onlara vermədi.<ref name="Abdülazim Rezâyi, 1363, s. 319"/> [[İngilislər]]in ələ keçirdiyi qənimətlərdə qızılbaşlar tərəfindən ucuz qiymətə geri alındı.<ref>M. Streck, "Bəndər Abbas", İ. A., İstanbul, 1993, c. 2, s. 516</ref>[[Hörmüz]]ün azad olunmasından sonra, onun qarşısında yerləşən Gembrun limanının adı dəyişdirilərək, Bəndər Abbas adlandırıldı.<ref>M. Streck, 1993, s. 515–517</ref> == Şah Abbasın şəxsiyyəti == [[Fayl:Shah Abbas and Wine Boy.jpg|thumb|I Şah Abbas və şərabçı oğlan. Müəllif: Muhammad Qasim (1627)|alt=]] Dövrünün tanınmış sərkərdəsi və dövlət xadimi olan Şah I Abbas xalqın yaddaşında keçirdiyi islahatları, uğurlu hərbi əməliyyatları, köçürmə siyasəti ilə bərabər apardığı geniş quruculuq işləri ilə də qalmışdır. Onun dövründə müharibədən əziyyət çəkən bölgələrin iqtisadiyyatı qısa müddət ərzində bərpa edildi, əhali müəyyən vergilərdən azad olundu və dağıdılmış şəhərlər yenidən bərpa edildi. Əksər farsdilli mənbələr təsdiq edir ki, güclü iradə sahibi olan Şah I Abbas dövrünün ən adil, ağıllı, qabiliyyətli hökmdarı və bacarıqlı həmlələr etməyi bacaran siyasətçisi olmuşdur. O, daxili iğtişaşlar və xarici müdaxilə qarşısında məhv olmaq təhlükəsi qarşısında qalan Səfəvi dövlətini nəinki xilas etmiş, həmçinin ona ən qüdrətli dövrünü yaşatmışdır. Buna görə də, tarixçilər tərəfindən onun uzun sürən uğurlu hakimiyyəti Qanuni Sultan Süleymanın dövrünə bənzədilmişdir. Şah I Abbas ömrü boyu dövlətinin sərhədlərini genişləndirməyə çalışmışdır. Hətta ölümündən bir müddət əvvəl Fars bəylərbəyi İmamqulu xanla Xuzistan hakimininə Bəsrəni ələ keçirmək tapşırığını vermişdir. Qeyd etmək lazımdır ki, dövrünün tarixçiləri Şah I Abbası cəsur, tədbirli, ədalətli, məntiqli, uzaqgörən siyasətçi, geniş dünya görüşə sahib olan bir şəxs kimi qiymətləndirirlər. Şah I Abbas hərbi strateq kimi münaqişəni diplomatik yolla həll ediləcəkdisə, müharibəyə başlamağa tələsməz, problemi sülh yolu ilə həll etməyə üstünlük verərdi. Lakin müharibə başlanardısa mükəmməl komandan və strateq kimi döyüş meydanında ordusuna rəhbərlik edər, cəsur bir döyüşçü kimi özünü təhlükəyə atmaqdan çəkinməzdi. Əsgərlərinin qabiliyyətini sona qədər ortaya çıxarmağa çalışan Şah I Abbas qış mövsümündə belə hərbi yürüşlərə çıxardı. O, İsfahanda Nəqşi Cahan meydanında xalq arasına qarışar və müxtəlif təbəqədən olan insanlarla söhbətlər aparardı. Şah I Abbasın başlıca məqsədi ölkədə nizam-intizamı və asayişi təmin etmək idi. Ölkənin yaxşı idarə olunması üçün hökmdarın güclü və verilən fərmanların vaxtında həyata keçirilməsinin vacib olduğunu daim söyləyirdi. O, verdiyi əmrlərin həyata keçirilməsində o dərəcədə qətiyyətli və güzəştsiz idi ki, hər kəs şahın əmrlərini ləngimədən həyata keçirməyə çalışırdı. Şah I Abbas xalqın vəziyyətini yaxından öyrənmək üçün ya təkbaşına, ya da vəzirləri ilə birgə tərk-libas olaraq xalqın içində gəzərdi. O, Nəqşi-Cahan meydanını gəzən zaman çörəkçidən çörək, qəssabdan ət alaraq saraya dönmüş, onların çəkisi düz olmadığı üçün çörəkçi və qəssabı cəzalandırmışdı. O, hətta hərbi yürüşlər zamanı qaldığı şəhərlərdə xalq arasına çıxaraq yerli məmurların xalqa necə davrandığını araşdırardı. Şikayətlə qarşılaşdığı zaman şəhər hakimini dəyişərdi. Şah I Abbasın sarayında olmuş avropalı səyyahlar onun xarici görkəmi, xarakteri və şəxsiyyəti ilə bağlı mühüm məlumatlar verirlər. İtalyan səyyahı Della Valle Əşrəf şəhərində şahı ilk dəfə gördüyündə onu "qartal burunlu, uzun bığlı, saqqalsız, qara qaşlı gənc" kimi təsvir etmişdi. O, orta boylu, yaşıl və təsirli gözlərə, qısa alına, incə çənəyə malik olmuşdur. Bir qayda olaraq sadə geyinər, yaşıl, qırmızı və qara rəngə üstünlük verərdi. Zinət şeylərindən istifadə etməzdi. Yalnız qılıncının qəbzəsi qızıldan idi. Della Valle yazır ki, "Şah I Abbas sadəcə bir hökmdar deyil, eyni zamanda bir ata, bir müəllim və xalqının xilaskarıdır. Onlara torpaq, sürü hədiyyə etməkdən, ehtiyaclarını ödəmək məqsədilə pul paylamaqdan çəkinməzdi".  İsgəndər bəy Münşi Şah I Abbas haqqında yazır: "… O, son dərəcə hiddətli təbiət, odlu-alovlu xasiyyət, qüvvət, əzəmət, şövkət, cah-cəlal və padşahlıqla yanaşı, özündə olduqca mülayimliyi, yumşaqlığı, dərviş xarakterini və sadəliyi cəmləşdirmişdir. O, mülayim və həlim olduğu vaxtlarda saray adamlarına, nədimlərə, mülazimlərə və başqalarına o qədər təvazökar və məxsusanə tərzdə yaxınlıq göstərər və qaynayıb-qarışar ki, sanki, onlarla dost və qardaşdır. Lakin digər əhvalda olanda… onun mübarək alnında elə qəzəb əlamətləri parlayır ki, onunla həmsöhbət, yoldaş və həmdəm olmuş və ondan dostcasına, qardaşcasına və təvazökarcasına rəftar görmüş həmin adamların həddi və ixtiyarı olmur ki, azacıq cəsarət, cürət və ədəbsizlik kimi anlaşıla bilən bir nisbətsiz söz dilə gətirə bilsinlər". Şah I Abbasın yaxşı xüsusiyyətlərindən biri də "sədaqətlə bəzənmiş bütün mülazimlərə münasibətdə şəfqət və mərhəmət göstərməsi, halallıq və doğruluq tərzinə malik xidmətkarın və fədakarların hüquqlarını gözləməsi və onların könlünü xoş tutub hörmət bəsləməsidir". Şah I Abbas alimləri, şairləri himayə edərək onları qorumağa çalışırdı. O, özü də şeirlər yazırdı. O, bu müsbət keyfiyyətləri ilə yanaşı, iki oğlunu kor etdirməkdən və bir oğlunu da öldürməkdən çəkinməmiş hökmdardır. Məhz buna görə, hakimiyyətinin sonlarına doğru son dərəcə kədərli və hüznlü bir həyat yaşamışdır. XIX əsrin görkəmli [[Azərbaycan]] tarixçisi, şair və ictimai xadimi [[Abbasqulu ağa Bakıxanov]] [[Azərbaycan tarixi]]nə həsr etdiyi məşhur [[Gülüstani-İrəm]] əsərində şah Abbasın hakimiyyət dövrünə qiymət verərkən yazır: {{Sitat|Şah Abbas məmləkəti abad etmək və rəiyyətin asayişinə baxmaq işlərində bütün dünyada məşhurdur. Qoymuş olduğu bir çox mülki və əsgəri qanunlar, İran şahları üçün rəhbər olmuşdur. Sultanların ləyaqətini onların xüsusi məziyyətlərinə görə təyin edən Avropa tarixçiləri belə, bu elmi sevən padişaha “Böyük” ləqəbi vermişlər. O, xalq arasında indi də adil sifətlə tanınmaqdadır. İctimai binalar və xeyriyyə müəssisələri tikdirməkdə islam dövründə, İranda bu padişahın misli və tayı olmamışdır. Bütün İranda, o cümlədən, Şirvan ölkəsində olan məscidlər, mədrəsələr, uzaq çöllərdəki kəhrizlər və çoxlu karvansaralar bu iddianın doğruluğuna aydın bir sübutdur. Bir çox fazil şəxslər, onun tərbiyəsi sayəsində, elm və fənndə öz dövrünün başçılarından olmuş və bütün dünyada böyük şöhrət qazanmışlar. İşinin çoxluğuna və bir çox müşkül işləri həll etməklə məşğul olmasına baxmayaraq o, kamil adamlarla müsahib olmağa mail olub, gözəl təbi-şerə də malik idi <ref>Gülüstani-İrəm, "AzSSR Elmlər Akademiyası nəşriyyatı", Bakı-1951, səh.143-144</ref><ref>A. BAKIXANOV. GÜLÜSTANİ-İRƏM (Tərcumə edəni M. Əskərli) - Bakı: Minarə, 2000. - [http://sdu-elibrary.info/books_sdu/N_3860.pdf səh.52]</ref> }} Şah Abbas Azərbaycan türkcəsinə də, önəm verirdi və sarayda türk (Azərbaycan) dilində danışmaq məcburi və zəruri idi. [[Pietro Della Valle]] may 1618-ci il tarixli məktubunda yazır: ''"Şah mənim Türk dilini bilib bilmədiyimi soruşdu və sonra mənə, "Xoş gəldi, səfa gəldi" dedi. Əyləşmək üçün şahın iznini aldıqdan sonra Türk dilində səyahətimin səbəblərini və digər məsələlər haqqında məni sorğu-sual etdi. Mən qısa olaraq vəziyyətimlə bağlı məlumat verdim"''<ref>''Viaggi di Pietro Della Valle il pellegrino, descritti da lui medesimo in lettere familiari all'erudito suo amico Mario Schipano, divisi in tre parti cioè: la Turchia, la Persia e l'India. Colla vita e ritratto dell'autore'', Torino, 1843.</ref> Şah Abbasın xalq arasında populyarlığı o qədər yüksək olub ki, o, [[Azərbaycan]] nağıl və dastanlarının daimi qəhrəmanına çevrilmişdir.<ref>http://portal.azertag.az/cdn-cgi/l/chk_jschl?pass=1460491197.913-D3fnJlyzdI{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> O özü şerlər yazmaqla yanaşı alimlərə, həkimlərə, şairlərə və rəssamlara hamilik edirdi. Bircə faktı xatırlatmaq yetər ki, [[Azərbaycan]] mədəniyyətinin şairlərdən [[Məsihi]] və [[Saib Təbrizi]], xəttat və rəssamlardan [[Sadıq bəy Əfşar]], [[Əlirza Təbrizi]], "İmad ül müluk" (dövlətin dayağı) adlandırılan [[Mir Məhəmməd Qəzvini]] kimi nümayəndələri onun sarayında çalışmışlar. Onun sarayında "çalçıbaşı"nın rəhbərlik etdiyi saray orkestri fəaliyyət göstərirdi. Abbasın "şah kitabxanasında" dini və dünyəvi məzmunlu hədsiz-hesabsız kitab saxlanırdı. Buranı "çiçəklənən kitabxana" adlandırırdılar. Kitabxananın kələntəri-rəhbəri əvvəlcə görkəmli Azərbaycan rəssamı, şair və tarixçisi "Kitabdar" ləqəbli Sadiq bəy Əfşar idi, ondan sonra isə bu vəzifəyə "Abbasi" titulu verilmiş və "Şah nəvaz" adlandırılan xəttat və şair [[Əlirza Təbrizi]] gətirildi. Əlirza Təbrizi bir müddətdən sonra, görünür, şah Abbasın [[İsfahan]]da ucaltdığı saray və məscidlərin işlənməsində yaxından iştirakı ilə əlaqədar onun ən yaxın adamlarından birinə çevrilmişdi. Həmin saray və binalar isə haqlı olaraq, Səfəvi memarlıq məktəbinin şedevrləri sayılır. Şah Abbasın vaxtında [[İsfahan]] şəhəri yenidən planlaşdırılır. Düz və geniş küçələrdə gözəl saraylar, məscidlər, karvansaralar, yaşayış binaları, parklar salınır. Şəhərin mərkəzində öz əhatəsinə saray, park və şah məscidini alan irimiqyaslı düzbucaqlı formasında "şah meydanı" yaradılmışdı. 1616-cı ildə tikintisi başa çatdırılmış [[Şah məscidi]] dünyanın ən yaxşı memarlıq abidələrindən hesab olunur. Məscidin bütün binası müxtəlif rəngli minalı plitələrlə örtülmüşdür. [[Şah Səfi]] zamanında məscidə gümüşdən qapılar düzəldilmiş və bina mərmərlə üzlənmişdir. Meydanda hərbi oyun və paradlar keçirilir, habelə çovgən yarışları olurdu. Özünün planlaşmasına, binaların yerləşməsinə və hətta obyektlərin adlarına görə də həmin meydan Azərbaycanın digər paytaxt şəhərlərində [[Təbriz]] və Qəzvində salınmış "Şah Meydanları"nı təkrar edir. Həmin şəhərlərdəki kimi burada da "[[Şah məscidi]]", "[[Ali Qapı]]" sarayı, "[[Həşt behişt]]" sarayı, "[[Çehel Sütun ]]" sarayı sarayları vardır. [[İsfahan]]ın yenidən qurulmasında əslən Azərbaycan türkü olan [[Şəmsəddin Məhəmməd Təbrizi]], [[Qasım Təbrizi]], [[Əbdüllətif Təbrizi]], [[Əlirza Təbrizi]], [[Molla Abdulla Təbrizi]] və başqa memarlar, xəttatlar və inşaat ustaları yaxından iştirak etmişlər. Azərbaycandan köçürülmüş sənətkar və ustaların yaşamasından ötrü şah Abbasın əmri ilə xüsusi məhəllə salınmışdı. == Ailəsi == {| class="wikitable" !Həyat yoldaşları !Evlilik !Doğum !Ölüm !Məlumat |- |Məhdi-Aliyə |Qəzvin, Noyabr, 1587 | | |[[Mustafa mirzə Səfəvi]] ([[I Təhmasib]]<nowiki/>in oğlu) |- |Oğlanpaşa xanım |Qəzvin, Noyabr, 1587 | | |[[Sultan Hüseyn mirzə Səfəvi|Sultan Hüseyn mirzə]]<nowiki/>nin qızı |- |? |Qəzvin, Noyabr, 1591 | | |Məhəmməd xan Abbasinin qızı |- |Fəxricahan bəyim |İyun, 1597 | | |Kartli çarı [[VII Baqrat]]ın qızı |- |? |? | | |Kartli çarı [[I Simon]] ın qızı |- |Yaxşan bəyim |İsfahan, 1 sentyabr 1602 |1586 | |Xanəhməd xan və Məryəm bəyimin qızı |- |Yelena Baqrationi |Göycə Dəniz, 20 sentyabr 1604 | | |[[I David (Kaxetiya)|I David]]<nowiki/>in qızı<ref>Mikaberidze, Alexander (ed., 2007). David I (of Kakheti)''Dictionary of Georgian National Biography''. Accessed October 5, 2007</ref>, 1614-cü ildə boşandı |- |? |1607 | | |Rüstəm Dağıstaninin qızı |- |? |1607 | | |Tabasaranlı Məsum xanın qızı |- |Leyla Fatma Sultan bəyim (əsl adı ''Tinatin Baqrationi'') |Sentyabr, 1605 | | |[[X Georgi]]<nowiki/>nin qızı idi, 1614-cü ildə boşanmışdı. |- |? |Gavdol, 6 iyul 1610 | | |Şeyx Heydər Mükrinin qızı idi |} {| class="wikitable" !Övladları !Doğum !Ölüm !Məlumat |- |Məhəmməbağır Feyzi Mirzə |15 sentyabr 1587 |25 yanvar 1615 |Anası gürcü cariyə idi. [[Məşhəd]] valisi (1587–1588) və [[Həmədan bəylərbəyliyi|Həmədan]] valisi (1591–1592). Üç dəfə evlənmiş, övladları olmuşdur. Atasının əmri ilə öldürülmüşdür. Oğlu [[I Səfi|Səfi]]<nowiki/>dir. |- |Sultan Həsən Mirzə |1588 |18 avqust 1591 |Məşhəd valisi idi. |- |Sultan Hüseyn Mirzə |26 fevral 1591 |? |Gənc yaşında ölmüşdü. |- |Təhmasib Mirzə | | | |- |Məhəmməd Xüdabəndə (Rövnəq Mirzə) |18 mart 1591 |1631 |Anası gürcü cariyə idi. Qəzvində doğulmuş, atasının əmrilə əvvəl kor edilib, sonra da edam edilmişdir. Övladı olmuşdur. |- |İsmayıl Mirzə |6 sentyabr 1601 |16 avqust 1613 |Məşhəddə basdırılmışdır. |- |İmamqulu Əmənulla Mirzə |12 noyabr 1602 |1632 |İsfahanda doğulmuş, atasının əmrilə əvvəl kor edilib, sonra da edam edilmişdir. Övladı olmuşdur. |- |Şahzadə bəyim | |1629 |Mir Möhsün Rzavi ilə evlənmiş, övladları olmuşdur. |- |Zibeydə bəyim |4 oktyabr 1586 |20 fevral 1632 |[[İsa xan Şeyxavənd|İsa xan Səfəvi]] ilə evlənmişdi. |- |Xanağa bəyim | | |Nəvvab Xəlifə Sultan Mirzə Abutalıb Maraşi ilə evlənmişdir |- |Həvva bəyim | | |Əvvəlcə Mirzə Razi İsfahani, daha sonra isə Mirzə Rafiəddin Şəhristani ilə evlənmişdir. |- |Şahbanu bəyim | | |Mir Əbdül Əzim əl-Maraşi, daha ilə evlənmişdir |- |Mələknisa bəyim | | | Mirza Cəlal şəhristani ilə evlənmişdir. |} == Qalereya == <gallery> Imamsquare 31.JPG|Şah Məscidi([[İmam məscidi (İsfahan)]]) Şah Abas Məscidi (İrəvan).jpg|[[Şah Abbas Məscidi (İrəvan)]] Shah Abbas mosque in Ganja.JPG|[[Şah Abbas Məscidi]] ([[Gəncə]]) Abbas I.jpg|I Abbas dövrü gümüş sikkə ([[1587]]) Sefevid Abbas I.jpg|I Şah Abbas dövrü gümüş sikkə ([[1587]]) Jahangir's dream-Abu'l Hasan-c.1618-22.jpg|I Şah Abbas və [[Sultan Cahangir|Cahangir şah Babur]] ([[1620]]) (Əbül Həsən - "Cahangirnamə") Shah ʿAbbas I receiving Khan ʿÁlam, ambassador from Jahángír in 1617.jpg|I Şah Abbas və [[Böyük Moğol imperiyası|Babur]] elçisi Ələm xan ([[1617]]) (Əbül Həsən - "Cahangirnamə") Shah Abbas I and Vali Muhammad Khan.jpg|I Şah Abbas Səfəvi və Buxara xanı Vali Məhəmməd xan - İbrahim Xadim Bayat - [[1647]], ([[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Husain Ali Beg.jpg|I Şah Abbas tərəfindən Avropaya göndərilmiş nümayəndə Hüseyn Əli bəy ([[1599]]-[[1602]]) Muhammad Ali Beg.jpg|I Şah Abbas tərəfindən [[Böyük Moğol imperiyası|Babur]] dövlətinə göndərilmiş nümayəndə Məhəmməd Əli bəy ([[1631]]-[[1632]]) </gallery> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|4}} === Ədəbiyyat === * [[Azərbaycan Tarixi]]. Yeddi cilddə. III cild (XIII–XVIII əsrlər). [[Bakı]]. "Elm". 2007. 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * [[Azərbaycan Tarixi]]. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). [[Bakı]]. "Azərnəşr". 1994. 680 səh. * [[Oqtay Əfəndiyev]]. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. [[Bakı]]. "Şərq-Qərb". 2007. 344 səh.+8 səh.(illüst.) * Rəsul Cəfəri. Səfəvilər tаriхi (zühurdаn süqutаdək). İki cilddə. I cild. Bakı. "Şəhriyar". 2007. 360 səh. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Abbas I of Persia}} {{vikimənbə|Müəllif:I Şah Abbas}} {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[27 yanvar]] [[1571]]||[[19 yanvar]] [[1629]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1588]]-[[1629]]|ilə=|sələf=[[Məhəmməd şah Xudabəndə]]|xələf=[[I Şah Səfi]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1588]]-[[1629]]|ilə=|sələf=[[Məhəmməd şah Xudabəndə]]|xələf=[[I Şah Səfi]]}} {{son}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Abbas <br>[[Fayl:Shah Abbas I engraving by Dominicus Custos.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[Məhəmməd şah Xudabəndə]] <br>[[Fayl:Mohammen xudabende Sefevid.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[I Şah Səfi]] <br>[[Fayl:Schah Safi.jpg|100 px]] }} {{Vikidata/nəsil}} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Azərbaycan hökmdarları]] [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı dövlət xadimləri]] [[Kateqoriya:Türk hökmdarlar]] [[Kateqoriya:Qəzvində vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:XVII əsr hökmdarları]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] lt0zl1qtzkqlkdt1x2t95m24j66c91i Zığ 0 66669 6564686 6430731 2022-08-06T00:30:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Zığ |xəritə = |xəritə miqyas = |xəritə məlumat = |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = Zığda iki məktəb vardır-317 və 65 nömrəli orta məktəb |ərazi = |əhalisi = 14.300 (2021) |əhali_il = |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |poçt kodu = |ölkə = Azərbaycan |bölgə = |rayon = Suraxanı rayonu |şəhər = Bakı |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = <!-- Şəhər (rayon) İcra Hakimiyyəti başçısının kənd inzibati-ərazi nümayəndəsi--> |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} '''Zığ''' — [[Bakı]]nın [[Suraxanı rayonu]]nda qəsəbə. == Tarixi == Zığ kəndi Abşeron yarımadasının cənubi-qərbində,  Bakı şəhərinin yaxınlığında yerləşir. Zığı şimaldan Suraxanı və Yeni Günəşli massivi, qərbdən Xətai rayonu, cənubdan Xəzər dənizi, şərqdən isə Hövsan qəsəbəsi əhatə edir. Toponimin mənşəyi dəqiq açılmasa da, həm yazıçı Abbasqulu Ağa Bakıxanov, həm də tarixçi Sara Aşurbəyli kəndin adını zığ tayfaları ilə bağlayırlar. Tarixi mənbələrdən əldə etdiyimiz məlumata görə, Abşeron yarımadasında Zığ adlanan ərazisində yaşayan sakinlər Sərmat qəbiləsinin Zığ tayfasına mənsubdurlar. Duzlu gölün yaxınlığında, kiçik bir dağın məskən salan Zıx tayfası öz dövrünün  mühüm tələbatı olan daş və duz karxanalarını əldə edir. Camaatın bir qismi karxanalarda çalışır, bir qismi də yük at-arabaları ilə məhsulu başqa şəhər və vilayətlərə aparıb satır. Bu tayfanın camaatı İmam Rzanın bacısı Hökümə xanımın Azərbaycana gəlişindən xəbər tutub və onun xidmətində durublar. Xanım dünyasını dəyişdikdən sonra məzarının üstündə abadlıq işləri görmüşlər. Hülaki xanın nəvəsi Arqun ağanın oğlu Qazan xan 1297-ci ildə Bakıya gəlişində xanımın məzarının üstündə məqbərə tikdirir. Zığ camaatı məqbərənin tikintisində yaxından iştirak edərək, öz mallarından bir qismini məqbərənin idarəçiliyi üçün vəqf edirlər. Şirvanşah I Xəlilüllah əmlakının bir qismini Zığ kəndi daxil olmaqla xanımın məqbərəsinə vəqf edərək Zığ camaatını vergidən azad edib.  Əli süfrəsi adı ilə ehsan məclisi qurmaq ənənəsi o dövrdən bu camaat arasında məşhurdur. Digər mənbələrdə isə Zığ qəbiləsinin Alan masketlərindən olduğu bildirilir. “Alan” dağlı deməkdr.  Masketlər isə Yafəsin oğlu Məshəq nəslindəndir. Yafəs Nuh Peyğənbərin oğludur. Zığ kəndi 1936-cı ildə 350 təsərrüfatdan ibarət olub və həmin ildən qəsəbə statusu alıb.  Zığın ərazisi təxminən 1000 hektar təşkil edir. Əhalisinin sayı 15 minə yaxındır.<ref name="modern.az">http://modern.az/az/news/5500/#gsc.tab=0</ref> == Mədəniyyət == Qəsəbədə 4 orta məktəb, 2 ambulatoriya, 3 poçt, 2 baxça, 1 vərəm dispanseri, 1 poliklinka fəaliyyət göstərir.  Zığ kəndinin ərazisi əvvəllər çox böyük olub. Sonralar kəndin ərazisini [[Dədə Qorqud (Suraxanı)|“Dədə Qorqud” yaşayış sahəsi]], “Bahar” bağ massivi, “Qum adası” bağ evləri, Zığ bağlarına bölüblər. Zığda qədim abidələr kəndin tarixi keçmişini uzaqlara aparır. Kənddə “Əli qədəmgahı” deyilən ziyarətgah yerləşir. Ziyarətgahın içində at nalının izi var. Rəvayətə görə, [[Məhəmməd|Məhəmməd Peyğəmbər (s.ə.v.)]] buradan atla keçəndə atının nal izi həmin yerə düşür. Deyilənlərə görə, bu müqəddəs qədəmgah usta Əli tərəfindən inşa olunub: “Kənd sakinləri öz vəsaiti hesabına qədəmgahın ərazisində xeyli abadlıq işləri görüb, xanımlar üçün Hüseyniyyə tikilib, ziyarətgaha gələn yol abadlaşdırılıb. Çünki bura xarici ölkələrdən, əsasən də İrandan ziyarətə gələnlər olur. Ziyarətgahda ”Qoç daşı" adlanan heykəllərin biri günümüzə gəlib çatsa da digərini İçərişəhər qoruğuna aparıblar". Kəndin digər məşhur “İslam” məscidinin tikilmə tarixi bəlli deyil. Məscidin həyətində yaşı 140-a yaxın olan tut ağacı var. Nə yazıq ki, ibadətgah istifadə üçün yararsız vəziyyətdədir. Kənddə qədim türbə və sərdabələr də var. Türbələrin birində 12 qəbir bu günə qədər qalır. Bu qəbirlərdə yatanların [[I Şah Abbas|Şah Abbas]]ın nəslindən olduğu deyilir. Kəndlilər isə türbələrin dağılıb getməsindən narazılığını ifadə edirlər. Zığda yaşı və adı qeyri-müəyyən olan bir hamam da qalıb. Hazırda uçuq vəziyyətdə olan hamamı kənd sakini Əmir Aslan tikdirib. Tarixi abidələr siyahısına “Ovdan” bulağını da əlavə etmək olar. XVII əsrə aid “Ovdan” bulağı Zığın mərkəzində yerləşir. İndinin özündə də əhali bulağın suyundan istifadə edir. Zığda ürəyin istəyən qədər qədim ev görmək olar. Kənd sakinləri bu evlərin 300-ə yaxın yaşının olduğunu iddia edir. Köhnə evlərin əksəriyyəti qəzalı vəziyyətdədir. Kənddəki qədim evlərdən biri məşhur [[Qanun naminə (film, 1968)|“Qanun naminə”]] (“Mehman”) filminin çəkildiyi poliqon olub. Hazırda mənzil uçuq-sökük vəziyyətdədir. Bu məşhur evin sahibi kənd sakini Xuraman nənə və Cənnət baba olub. Burda onların nəvəsi Natiq Məmmədov yaşayır. “Qanun naminə” filmi çəkildikdən sonra həmin evdə başqa filmlərin çəkilməsi üçün də onlara müraciət edənlər olub. Ancaq ev sakinləri razı olmayıb.<ref name="modern.az"/> == Şəxsiyyətlər == Zığda məşhur insanlar da doğulub. Onlardan biri alim Şeyx Həsəndir. Onun yaşadığı ev hazırda kənddədir. Şeyxin nəticəsi hazırda həmin evində yaşayır.          Professor Xanım Salayeva, general Əhməd bəy Ağayev, xeyriyyəçilər Ağabala bəy, Məşədi bəy, Hacı Abbasqulu, Hacı Bağır və başqaları bu kəndin yetirdiyi məşhur şəxslərdir.  “Bakı oğrularının xaç atası” kimi tanınan qoçu [[Sanka Zver|Cabir Pəncəlioğlu]] da zığlıdır. Deyilənə görə, o Sibirə sürgünə göndərilən məhbuslara qoçuluq edirmiş. == Əhalisi == 1870-cı ilədək Bakı əyalətində yaşayan əhalinin siyahısına əsasən, 1859-cu ildən 1864-cü ilədək 476 nəfər (259 kişi və 217 qadın) əhalisi şiə azərbaycanlı "tatarları" ndan ibarət olan Zığ kəndi 100 evdən ibarətdir <ref>'''↑''' Список населённых мест Бакинской губернии // Списки населенных местностей Российской империи. По Кавказскому краю. Бакинская губерния. — Тифлис, 1870. — Т. LXV. — С. 3.</ref>. 1886-cı ildəki ailənin siyahısından çıxarılan statistik məlumatlara görə, Zığda yaşayan və hamısı azərbaycanlı olan 688 nəfər var idi <ref>'''↑''' [http://dlib.rsl.ru/viewer/01005403186#?page=287 Свод статистических данных о населении Закавказского края]. — Тифлис, 1893.</ref>. XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərində nəşr olunan Brokhaus və Efronun Ensiklopedik Lüğətinə görə, Zığda 688 azərbaycanlı var idi . 1910-cu ildəki "Qafqaz təqvimi" na əsasən Zığ kəndində azərbaycanlılardan ibarət 1732 nəfər yaşayır (təqvim onları "tatar" adlandırır).<ref>'''↑''' Зых // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — <abbr>СПб.</abbr>, 1890—1907.</ref> === Əhalinin illərə görə sayı === Əhalisi 14.300 nəfərdir (2021) {| class="wikitable" !1959<ref>'''↑''' [http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php Всесоюзная перепись населения 1959 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу]. «Демоскоп».  13 февраля 2013 года.</ref> !1970<ref>'''↑''' [http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php Всесоюзная перепись населения 1970 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу]. «Демоскоп».  12 февраля 2013 года.</ref> !1979<ref>'''↑''' [http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php Всесоюзная перепись населения 1979 г. Численность городского населения союзных республик (кроме РСФСР), их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу]. «Демоскоп».  12 февраля 2013 года.</ref> !1989<ref>'''↑''' [http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу]. «Демоскоп».  2 декабря 2012 года.</ref> |- |2066 |2758 |3027 |4408 |} == I Şah Təhmasibin Zığ kəndinin Bibiheybət məqbərəsinə vəqf olunmasını təsdiq edən fərmanı == Hakimiyyət Allaha məxsusdur Şahi-vilayətin qulu Təhmasib Mübarək fərman verildi o haqda ki, Badkuyə ətrafında yerləşən Zığ kəndi bütün sərvət və əmlakı ilə birlikdə haqq imam övladı Bibiheybətin - onun babalarına və özünə salavat və salam olsun – müqəddəs asitanəsinə vəqf edildiyinə və bu haqda heç bir dəyişiklik olmadığına görə Badkuyənin amillə-indən, divan işlərinə baxanlarından, kələntərləri və kətxudalarından heç biri, heç bir adla qeyd olunan kəndin ətrafında dolanmayaraq hər hansı tələb etməsinlər. Qeyd olunan ölkənin hakimləri, tiyuldarları və daruqələri yazılmış qayda üzrə qərar verildiyini bilsinlər. Ondan kənara çıxmasınlar. Qeyd olunan kəndin rəiyyətlərinin, habelə mübarək asitanənin dərvişləri və xidmətçilərinin gözlənilməsini vacib bilərək yazılı göstəriş verməsinlər və məmur göndərməsinlər. Heç bir yaranmış ixracat adı ilə, habelə ələfə, ulufə, ulağ, bigar, şikar və sair şeltaqat və əhalini aclığa məruz qoyan hər hansı ad və qayda ilə olursa-olsun təcavüz etməsinlər. Qeyd olunan ölkənin bəniçəsi daxilindən çıxarılmış və kənar olunmuş bilsinlər. Bu barədə göstəriş verilməsini lazım bilərək ona hərtərəfli riayət etsinlər. 954-cü il məhərrəm ayının 20-i.<ref>https://az.wikisource.org/wiki/I_%C5%9Eah_T%C9%99hmasibin_Z%C4%B1%C4%9F_k%C9%99ndinin_Bibiheyb%C9%99t_m%C9%99qb%C9%99r%C9%99sin%C9%99_v%C9%99qf_olunmas%C4%B1n%C4%B1_t%C9%99sdiq_ed%C9%99n_f%C9%99rman%C4%B1</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == [[Zığ gölü]] [[Zığ palçıq vulkanı]] [[Zığ bələdiyyəsi]]{{Suraxanı rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Bakı-qaralama}} {{qəsəbə-qaralama}} [[Kateqoriya:Suraxanı rayonunun qəsəbələri]] [[Kateqoriya:Bakının kəndləri]] [[Kateqoriya:Bakının qəsəbələri]] [[Kateqoriya:Zığ]] 1tvgm7qa6k1lb8hdqytgrbywfikfrsk Tovuz quşu 0 67261 6564071 6242918 2022-08-05T15:21:07Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Tovuzquşu}} {{Takson | adı = {{lath|Pavo}} | aləmi = Heyvanlar | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = Phasianidae | ranqı = Cins | latınca adı = Pavo | müəllif = [[Linnaeus]] (1758) | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = Pavo | vikianbar = Category:Pavo | bttsmb = | ütmx = 176112 | mbmm = 9048 | he = }} '''{{lath|Pavo}}''' ({{dil-la|Pavo}}) — {{lataz|Galliformes|no}} dəstəsinin {{lataz|Phasianidae|no}} fəsiləsinə aid quş cinsi. Monotipik növdür, yəni yarımnövlərə ayrılmır. İnsanlar tərəfindən əhliləşdirilib. 2 növü var: {{bt-azlat|Adi tovuz quşu|Pavo cristatus}} və {{bt-azlat|Yava tovuz quşu|Pavo muticus}}. [[Asiya]]da, xüsusən [[Şri-Lanka]] və [[Sumatra]] adalarında yayılmışdır. Normal inkişaf etmiş fərdin bədəninin uzunluğu 1,00-1,25 m, quyruğu 40-45 sm-ə qədərdir. "Gözcük"lərlə bəzənmiş lələklərlə örtülü quyruqüstlüyü (quyruqdan fərqlidir) 120-130 sm-ə çatır. Dekorativ quş kimi saxlanılır. == Qısa təsviri == Bədəninin uzunluğu 100—125 sm, quyruğunun uzunluğu 40—50 sm-ə, kütləsi 4—4,25 kq-a çatır. Baş, boyun və döşün bir hissəsi göy, bədənin aşağı hissəsi qara rəngdədir. Dişiləri bir qədər kiçik olur və onlarda quyruqüstlüyündəki lələklər olmur. == Çoxalması == Poliqamdır: erkək qrupda 111111100000000000000000dis ile yasayor yaşayır. Cinsi yetkinlik 2-3 yaşlarından başlayır. Apreldən sentyabr ayına kimi cütləşmə baş verir. Dişi yerə 4-10 yumurta qoyur, ildə 3 dəfə yumurtaqoyma baş verir. Kürt yatma müddəti 28 gündür. == Yayılması == [[Banqladeş]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Hindistan]], Şri-Lanka, eləcə də [[İran]]da dəniz səviyyəsindən 2000 m hündürlükdə geniş yayılmışdır. Ormanda və meşəlik ərazilərdə, əkin sahələrində və kəndlərin yaxınlığında yaşayır. == Təsərrüfat əhəmiyyəti == Qədim dövrlərdən etibarən tovuz quşunun lələkləri balıqçılıq mövzusu idi. Orta əsr cangavərləri dəbilgə və şapqaları bəzəmək üçün, qızlar isə bəzək əşyaları düzəltmək üçün tovuz quşunun lələklərindən istifadə edirdilər. XX əsrin əvvəllərində parkları bəzəmək üçün tovuz quşunu bəzən nadir hallarda saxlayırdılar, elə hesab edilirdi ki, onların xoşagəlməz səsləri və bağlarda yaratdığı zərərlər onun görünüşündəki zövgə uygun gəlmirdi. İndiki vaxtda bəzən dekorativ quş kimi saxlanılır. == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=hZyHHweS2vk Tovuz Quşu] * [https://www.youtube.com/watch?v=dpqd1OMZEa8 Mocüzəli tovuz quşu] {{Taksonbar}} [[Kateqoriya:Tovuz quşu| ]] qf506g0aev6owt573qzqycc6jtaxqgg 6564073 6564071 2022-08-05T15:21:33Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Tovuzquşu (aerobatika eskadronu)}} {{Takson | adı = {{lath|Pavo}} | aləmi = Heyvanlar | şəkil = | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = Phasianidae | ranqı = Cins | latınca adı = Pavo | müəllif = [[Linnaeus]] (1758) | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = | vikinövlər = Pavo | vikianbar = Category:Pavo | bttsmb = | ütmx = 176112 | mbmm = 9048 | he = }} '''{{lath|Pavo}}''' ({{dil-la|Pavo}}) — {{lataz|Galliformes|no}} dəstəsinin {{lataz|Phasianidae|no}} fəsiləsinə aid quş cinsi. Monotipik növdür, yəni yarımnövlərə ayrılmır. İnsanlar tərəfindən əhliləşdirilib. 2 növü var: {{bt-azlat|Adi tovuz quşu|Pavo cristatus}} və {{bt-azlat|Yava tovuz quşu|Pavo muticus}}. [[Asiya]]da, xüsusən [[Şri-Lanka]] və [[Sumatra]] adalarında yayılmışdır. Normal inkişaf etmiş fərdin bədəninin uzunluğu 1,00-1,25 m, quyruğu 40-45 sm-ə qədərdir. "Gözcük"lərlə bəzənmiş lələklərlə örtülü quyruqüstlüyü (quyruqdan fərqlidir) 120-130 sm-ə çatır. Dekorativ quş kimi saxlanılır. == Qısa təsviri == Bədəninin uzunluğu 100—125 sm, quyruğunun uzunluğu 40—50 sm-ə, kütləsi 4—4,25 kq-a çatır. Baş, boyun və döşün bir hissəsi göy, bədənin aşağı hissəsi qara rəngdədir. Dişiləri bir qədər kiçik olur və onlarda quyruqüstlüyündəki lələklər olmur. == Çoxalması == Poliqamdır: erkək qrupda 111111100000000000000000dis ile yasayor yaşayır. Cinsi yetkinlik 2-3 yaşlarından başlayır. Apreldən sentyabr ayına kimi cütləşmə baş verir. Dişi yerə 4-10 yumurta qoyur, ildə 3 dəfə yumurtaqoyma baş verir. Kürt yatma müddəti 28 gündür. == Yayılması == [[Banqladeş]], [[Nepal]], [[Pakistan]], [[Hindistan]], Şri-Lanka, eləcə də [[İran]]da dəniz səviyyəsindən 2000 m hündürlükdə geniş yayılmışdır. Ormanda və meşəlik ərazilərdə, əkin sahələrində və kəndlərin yaxınlığında yaşayır. == Təsərrüfat əhəmiyyəti == Qədim dövrlərdən etibarən tovuz quşunun lələkləri balıqçılıq mövzusu idi. Orta əsr cangavərləri dəbilgə və şapqaları bəzəmək üçün, qızlar isə bəzək əşyaları düzəltmək üçün tovuz quşunun lələklərindən istifadə edirdilər. XX əsrin əvvəllərində parkları bəzəmək üçün tovuz quşunu bəzən nadir hallarda saxlayırdılar, elə hesab edilirdi ki, onların xoşagəlməz səsləri və bağlarda yaratdığı zərərlər onun görünüşündəki zövgə uygun gəlmirdi. İndiki vaxtda bəzən dekorativ quş kimi saxlanılır. == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=hZyHHweS2vk Tovuz Quşu] * [https://www.youtube.com/watch?v=dpqd1OMZEa8 Mocüzəli tovuz quşu] {{Taksonbar}} [[Kateqoriya:Tovuz quşu| ]] dudmgkp95mouy2dj12gjmgzufhwg2oj Kateqoriya:Dilçilər 14 68405 6564522 4704171 2022-08-05T20:19:17Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Linguists}} [[Kateqoriya:Dilçilik]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] n6bn0ogh6ahlx9vxlxxmit0h1mjnnxv Qolodomor 0 68634 6564617 6520966 2022-08-05T21:24:15Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Sidebar |name = Soyqırım |pretitlestyle = padding-bottom:0.25em; |pretitle =[[:Soyqırım]] |titlestyle = background:<!--#000000;-->#000000;padding:0.25em;border-bottom:5px solid whitesmoke; |title = [[Soyqırım|{{color|white|Soyqırım<br/>}}]] |headingstyle = background:#000000;padding-bottom:0.15em;color:white |contentclass = hlist |contentstyle = padding-top:0.2em; |heading3 = [[Kommunist rejimində kütləvi qətllər#Soviet Union|<span style="color:white">Sovet rejimində kütləvi qətllər</span>]] |content3 = [[SSRİ xalqlarının deportasiyası|SSRİ-də etnik təmizləmə]] * [[SSRİ-də aclıq]] 1932-1933-cü illər **Qolodomor, 1931–1933 **[[Qazaxıstanda aclıq (1932-1933)|Qazaxıstanda aclıq]] * [[SSRİ xalqlarının deportasiyası]] **[[Kalmıkların deportasiyası]] 1943 **[[Axısqa türklərinin deportasiyası]] 1943 **[[Çeçenlərin və inquşların deportasiyası]] 1943 **[[Qaraçaylıların deportasiyası]] 1943 ** [[Xaybax qətliamı]] 1944 **[[Krım tatarlarının deportasiyası]] 1944 *[[Qara Yanvar|20 yanvar hadisələri]] }} '''Qolodomor''' ({{dil-uk|Голодомо́р}} <ref>{{cite book|last=Jones|first=Adam|title=Genocide: A Comprehensive Introduction|year=2010|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-48618-7|page=194}}</ref>, [[ukrayn dili]]<nowiki/>ndən tərcümədə “aclıq” və “öldürmək” sözlərindən əmələ gəlmişdir.<ref>{{cite book|last=Graziosi|first=Andrea|title=LES FAMINES SOVIÉTIQUES DE 1931–1933 ET LE HOLODOMOR UKRAINIEN|year=2005|publisher=Cahier du Monde Russe|page=464}}</ref>) – 1932-1933-cü illərdə dönəmin [[Ukrayna SSR|Sovet Ukraynasında]] indiki, Ukrayna və Rusyanın Kuban əyalətində süni olaraq törədilən qıtlıq səbəbilə 8 milyondan çox insanın öldüyü [[soyqırım]] aktı.<ref name="Collectivization"/> Tarixşünaslıqda bu hadisə Qıtlıq-soyqrımı, Böyük qıtlıq və ya Ukrayna soyqırımı adları ilə də tanınan 1932-1933-cü il hadisələri ölkənin başlıca taxıl ehtiyatlarına da təsir edən qıtlığın bir hissəsi idi.<ref>Boriak, Hennadii. Sources for the Study of the "Great Famine" in Ukraine (Cambridge, Massachusetts 2009)</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ukrainiangenocide.org/ |title=Ukrainian Genocide of 1932–1933 |work=Ukrainian Genocide Famine Foundation – USA, Inc. |date= |accessdate=22 noyabr 2016 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20161124121759/http://www.ukrainiangenocide.org/ |archivedate=24 noyabr 2016 }}</ref> Bu zaman əksəriyyəti etnik cəhətdən ukraynalı olan ölkənin böyük bir nüfusu aclıqdan ölmüşdür. 2006-cı ildən Qolodomor [[Ukrayna]] və başqa 15 dövlət tərəfindən Sovet hökumətinin ukrayn xalqına qarşı törətdiyi soyqrım hadisəsi olaraq tanınmaqdadır. Soyqrım zamanı nə qədər insanın öldüyü haqqında fikirlər müxtəlifdir.<ref>{{cite web|url=http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/376-16|script-title=uk:ЗАКОН УКРАЇНИ: Про Голодомор 1932–1933 років в Україні|trans-title=LAW OF UKRAINE: About the Holodomor of 1932–1933 in Ukraine|language=uk|work=rada.gov.ua|date=28 noyabr 2006|accessdate=6 May 2015|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150503083223/http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/376-16|archivedate=3 May 2015}}</ref> Bəzi qaynaqlara görə 12 milyon etnik ukraynalının həyatını itirdiyi haqqında məlumatlar mövcuddur.<ref>{{cite web|url=http://www.britannica.com/place/Ukraine/History#ref404577|title=The famine of 1932–33|work=Encyclopædia Britannica online|accessdate=2 noyabr 2015|quote=|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151123082312/http://www.britannica.com/place/Ukraine/History#ref404577|archivedate=23 noyabr 2015}}</ref> Lakin 2003-cü ildə [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] tərəfindən qəbul edilmiş və 25 ölkənin imzaladığı qətnamədə ölü sayısı 7-10 milyon aralığında göstərilmişdir. 2010-cu ildə [[Kiyev]] Apelyasiya Məhkəməsinin qərarına əsasən isə aclıqdan qaynaqlanan demoqrafik itki 10 milyona yaxın idi.<ref name="Collectivization">{{cite web|last1=Siegelbaum|first1=Lewis H.|title=Professor, Michigan State University|url=http://soviethistory.msu.edu/1929-2/collectivization/|website=Seventeen Moments in Soviet History|publisher=Michigan State University|accessdate=26 March 2018}}</ref><ref name="Library of Congress">{{cite web |title=Internal Workings of the Soviet Union - Revelations from the Russian Archives |url=https://www.loc.gov/exhibits/archives/intn.html |publisher=Library of Congress |accessdate=19 November 2018 |language=en |date=15 June 1992}}</ref><ref name="Library of Congress"/><ref>{{cite web|title=International Recognition of the Holodomor|url=http://www.holodomoreducation.org/news.php/news/4|website=Holodomor Education|accessdate=26 dekabr 2015|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151231045936/http://www.holodomoreducation.org/news.php/news/4|archivedate=31 dekabr 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://repository.un.org/bitstream/handle/11176/246001/A_C.3_58_9-EN.pdf|title=Joint statement by the delegations of Azerbaijan, Bangladesh, Belarus, Benin, Bosnia and Herzegovina, Canada, Egypt, Georgia, Guatemala, Jamaica, Kazakhstan, Mongolia, Nauru, Pakistan, Qatar, the Republic of Moldova, the Russian Federation, Saudi Arabia, the Sudan, the Syrian Arab Republic, Tajikistan, Timor-Leste, Ukraine, the United Arab Emirates and the United States of America on the seventieth anniversary of the Great Famine of 1932–1933 in Ukraine (Holodomor) to the United Nations addressed to the Secretary-General|accessdate=11 mart 2017|quote=|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170313040724/http://repository.un.org/bitstream/handle/11176/246001/A_C.3_58_9-EN.pdf|archivedate=13 mart 2017}}</ref> Bəzi [[tarixçi]]<nowiki/>lərin fikirlərinə görə qıtlıq [[İosif Stalin|Stalin]] tərəfindən [[Ukrayna]]<nowiki/>da müstəqillik hərakatına son qoymaq məqsədilə həyata keçirilmişdi. Lakin hərəkatın ən qaynar nöqtəsi sayılan [[Ukrayna]]<nowiki/>nın qərbi [[Polşa]]<nowiki/>nın tərkibində olduğu üçün soyqrıma məruz qalmamışdı. Soyqrımın əsas səbəbləri günümüzdə də tarixçilər arasında müzakirə mövzusu olaraq qalmaqdadır.<ref>{{cite web|first1=Josef|last1=Zisels|author1-link=|author2=Halyna Kharaz|url=http://eng.maidanua.org/node/792|title=Will Holodomor receive the same status as the Holocaust?|publisher=world.maidan.org.ua|date=11 November 2007|accessdate=21 iyul 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20070628091437/http://eng.maidanua.org/node/792|archivedate=28 iyun 2007}}</ref><ref>{{cite book|first=Y. A.|last=Mytsyk|url=https://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/Documents/Golocost.php|script-title=uk:Трагедія Голодомору у спогадах очевидців|trans-title=The tragedy of the Holodomor in the memories of eyewitnesses|publisher=archives.gov.ua|date=2003|isbn=978-966-518-210-8|accessdate=9 December 2015|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070218103551/https://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/Documents/Golocost.php|archivedate=18 February 2007}}</ref><ref>{{cite web|author=Stanislav Kulchytsky|url=http://www.day.kiev.ua/en/article/close/holodomor-1932-1933-scholarly-verdict|title=The Holodomor of 1932–1933: the scholarly verdict|publisher=day.kiev.ua|date=2 September 2008|accessdate=9 December 2015|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160109000523/http://www.day.kiev.ua/en/article/close/holodomor-1932-1933-scholarly-verdict|archivedate=9 January 2016}}</ref><ref>{{cite journal | title = Natural Disaster and Human Actions in the Soviet Famine of 1931-1933 | author = Mark B. Tauger | url = http://www.as.wvu.edu/history/Faculty/Tauger/Tauger,%20Natural%20Disaster%20and%20Human%20Actions.pdf | accessdate = 2013-01-27 | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120824073308/http://www.as.wvu.edu/history/Faculty/Tauger/Tauger%2C%20Natural%20Disaster%20and%20Human%20Actions.pdf | archivedate = 2012-08-24 }}</ref><ref>{{Cite web|title = The Soviet Famine of 1931-33: Politically Motivated or Ecological Disaster?|url = http://www.international.ucla.edu/asia/article/3838|website = www.international.ucla.edu|accessdate = 2015-05-07}}</ref> == Etimologiyası == Qolodomor ukrayn dilindən tərcümədə “aclıqdan ölmək” və ya “acından öldürmək” mənasına gəlməkdədir. <ref name="Fawkes">{{cite news|last=Fawkes|first=Helen|date=24 November 2006|title=Legacy of famine divides Ukraine|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6179818.stm|publisher=BBC News|accessdate=21 July 2012|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120328063049/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/6179818.stm|archivedate=28 March 2012|df=dmy-all}}</ref> Bəzən bu ifadə ingilis dilindən “aclıqla öldürmək” kimi tərcümə edilir. Qolodomor ukrayn dilində “qolod” – aclıq və “mor” – xəstəlik sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. “Moriti” felinin tərcüməsi “ kimisə zəhərləmək və ya kiməsə əziyyət vermək” deməkdir. İlk dəfə Qolodomor ifadəsi 1930-cu ildə Ukrayn diasporasının [[Çexoslovakiya]]<nowiki/>dakı nəşrlərində, daha sonra 1978-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]]<nowiki/>dakı ukraynalı mühacir təşkilatlar tərəfindən istifadə edilmişdir.<ref>{{Cite book|title=Red Famine: Stalin's War on Ukraine|last=Applebaum|first=Anne|publisher=Doubleday|year=2017|isbn=9780385538855|location=New York|pages=363}}</ref> Buna baxmayaraq Ukrayna SSR-də Stalinin ölümündən sonra belə aclıqla bağlı məlumatlar nəzarət altında idi. Belə ki, 1956-cı ildən sonrada tarixçilər qıtlıqdan bəhs edərkən sadəcə “qida çətinliyi” ifadəsini işlədirdi. “Qolod” sözü isə ümumiyyətlə qadağan edilmişdi. Qolodomorun müzakirəsi 1980-ci illərdə [[Qlasnost]]<nowiki/>un tərkib hissəsi olaraq daha açıq şəkildə aparıldı. Ukraynada bu ifadəni ilk dəfə rəsmi olaraq 1987-ci ildə Vladimir Şerbitski Sovet Respublikalarının 7-ci qurultayındakı çıxışında  işlətmişdir. Daha sonra Ukrayna Yazıçılar Birliyinin sədri, Ukrayna KP-nın ideoloji məsələlər üzrə sədr müavini Aleksey Muşiyenko 1988-ci ildəki bir nitqində Qolodomor ifadəsinə  diqqət çəkmişdir.<ref>{{cite journal|title=Shcherbytskyi, Ukraine, and Kremlin Politics|first=Yaroslav|last=Bilinsky|journal=Problems of Communism|date=July 1983|url=http://www.unz.org/Pub/ProblemsCommunism-1983jul-00001|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140202121141/http://www.unz.org/Pub/ProblemsCommunism-1983jul-00001|archivedate=2 February 2014|df=dmy-all}}</ref> Qolodomor termin olaraq ilk dəfə 18 iyul 1988-ci ildə Sovet ittifaqında nəşr edilən bir məqalədə istifadə edildi. Termin 2004-cü ildə Ukrayn dilinin 2 cildlik lüğətinə daxil edilmişdir.<ref>{{cite journal|last=Graziosi|first=Andrea|year=2004–2005|title=The Soviet 1931–1933 Famines and the Ukrainian Holodomor: Is a New Interpretation Possible, and What Would Its Consequences Be?|journal=Harvard Ukrainian Studies|volume=27|issue=1–4|pages=97–115|jstor=41036863}}</ref><ref>{{cite book|editor=Vyacheslav T. Busel|script-title=uk:Великий тлумачний словник сучасної української мови:- Голодомор|trans-title=Great Explanatory Dictionary of Modern Ukrainian:- Holodomor|language=uk|url=http://www.lingvo.ua/uk/Interpret/uk-ru/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80|accessdate=29 fevral 2016|year=2001|publisher=Irpin, Perun (2004)|isbn=978-966-569-013-9|quote=|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160603010902/http://www.lingvo.ua/uk/Interpret/uk-ru/%D0%93%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D1%80|archivedate=3 iyun 2016}}</ref> ==Tarixi== === Əhatə dairəsi və illəri === Qıtlıq 1932-ci ilin fevral ayından 1933-cü ilin iyul ayına qədər öz təsirini bütün [[Ukrayna Sovet Sosialist Respublikası|Ukrayna SSR]] ərazisində o cümlədən, Moldova Muxtar SSR-də göstərdi.<ref>{{cite web |url=https://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/Publicat/Fam-Pyrig-1932.php |title="Голодомор 1932–33 років в Україні: документи і матеріали"/ Упорядник Руслан Пиріг; НАН України.Ін-т історії України.-К.:Вид.дім "Києво-Могилянська академія", "Famine in Ukraine 1932–33: documents and materials / compiled by Ruslan Pyrig National Academy of Sciences of Ukraine. Institute of History of Ukraine. -K.:section Kiev-Mohyla Academy 2007 |publisher=Archives.gov.ua |accessdate=7 sentyabr 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120815104813/http://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/Publicat/Fam-Pyrig-1932.php |archivedate=15 avqust 2012 }}</ref> 1933-cü ilin yazında qıtlıq özünün ən yüksək nöqtəsinə çatdı. 1926-1939-cu illər ərzində Ukrayna əhalisi 6.6 % qədər artmışdı. Baxmayaraq ki, bu artım [[Rusiya]] və [[Belarusiya]] ərazisində 16,9 % və 11,7 % dərəcəsində idi.<ref>{{cite web|title=University of Toronto Data Library Service|url=http://datalib.chass.utoronto.ca/codebooks/utm/ussr_1939.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110706211443/http://datalib.chass.utoronto.ca/codebooks/utm/ussr_1939.htm|archivedate=6 iyul 2011}}</ref><ref>{{cite web|title=Demoscope Weekly|url=http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php?reg=2|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120119190805/http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php?reg=2|archivedate=19 yanvar 2012}}</ref> Sovet hökumət səlahiyyətliləri 1932-ci ildə 1931-ci ildə əldə edilən 7.2 mln ton məhsulla müqayisədə cəmi 4.3 mliyon ton məhsul tədarük edə bilmişdilər. Tezliklə şəhərdəki qida rasyonu böyük miqdarda tükənmişdi və 1932-33-cü illərin qışında və 1933-cü ilin yazında bir çox yaşayış məntəqəsi aclıqla mübarizə apardı. Şəhərdəki işçilər rasyon sistemi hesabına qida ilə təmin edilsə də artıq 1933-cü ilin yazında şəhər sakinləri də aclıqla qarşı-qarşıya qaldı. Bu ərəfədə işçilərə bütün [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-də aclığın olduğu bir vaxtda məhsul gizlədən əks-inqilabçılarla bağlı propaqanda məqsədli filmlər nümayiş etidirilirdi.<ref>[http://vlasti.net/news/34718 Холодомор{{spaced ndash}}2009] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110724123306/http://vlasti.net/news/34718 |date=24 iyul 2011 }}. Retrieved 6 noyabr 2010.</ref> Kütləvi aclıqla bağlı ilk hesabatlar 1933-cü ilin yanvar ayına, [[Uman]] ərazisində iki yaşayış məntəqəsinə  aiddir. Bunlardan biri [[Vinnitsa]] digəri isə Kiyev əyalətləri idi. 1933-cü ilin yanvar ayının ortalarında artıq qida ehtiyatı tükənmiş və aclıqdan ölüm hadisələri  sənədlərdə öz əksini tapmışdı. Geri çəkilmə [[Ukrayna Kommunist Partiyası]]<nowiki/>nın 1932-ci il dekabr tarixli qərarnaməsi üzrə aparılmışdı. 1933-cü il fevral ayının əvvəllərində yerli hökumət nümayəndələri və Ukrayna Dövlət Siyasət İdarəsinin bəyanatlarında qıtlıqdan ən çox əziyyət çəkən ərazinin Dnepropetrovsk əyaləti olduğu qeyd olunmuşdu.<ref>{{cite web |url=https://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/Publicat/Fam-kolekt-1933.php |title=Голод 1932–1933 років на Україні: очима істориків, мовою документів |publisher=Archives.gov.ua |accessdate=7 sentyabr 2012 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120815125317/http://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/Publicat/Fam-kolekt-1933.php |archivedate=15 avqust 2012 }}</ref> Burada əhali arasında tif və malyariya kimi xəstəliklərdə yayılmışdı. Artıq mart ayının ortalarında Kiyev əyalətində də qıtlıq özünün ən yüksək həddinə çatmışdı. 1933-cü ilin aprel ayında Xarkov bu siyahıya başçılıq edirdi. Siyahıda [[Xarkov]]<nowiki/>un ardınca  [[Kiyev]], [[Dnepropetrovsk]], [[Odessa]], [[Vinnitsa]] və [[Donetsk (Ukrayna)|Donetsk]] vilayətləri, o cümlədən Moldova SSR gəlirdi. 1933-cü ilin may ayının ortalarından iyun ayına qədər aclıqdan qaynaqlanan kütləvi ölüm hadisələri ilə bağlı hesabatlarda [[Kiyev]] və [[Xarkov]] ətrafı ərazilər qeyd olunmuşdu. Aclığın ən az təsir etdiyi ərazi isə [[Çerniqov]] oblastı və Kiyevin və Vinnitsanın şimal bölgələri idi. Ukrayna MK-nin 8 fevral 1933-cü il bəyanatında heç bir aclıq hadisəsinin müalicə edilmədiyi bildirilmişdi. Yerli hakimiyyət orqanları aclıqdan əziyyət çəkənlərin sayı, aclığın səbəbləri, ölənlərin sayı, yerli mənbələrdən verilən qida yardımı və mərkəzləşdirilmiş şəkildə tələb olunan ərzaq yardımı barədə hesabat verməli idi. 1933-cü ildə Həftəlik Ukrayna qəzetində rabitədə çətinliklər və qıtlıq barədə geniş məlumatlar verilmişdi. Qıtlıq illərində 2500-dən çox kannibalizm hadisəsi qeydə alınmışdı.<ref>{{cite news |last=Сокур |first=Василий [Sokur, Vasily] |date=21 noyabr 2008 |script-title=ru:Выявленным во время голодомора людоедам ходившие по селам медицинские работники давали отравленные "приманки" – кусок мяса или хлеба |trans-title= |url=http://fakty.ua/32809-vyyavlennym-vo-vremya-golodomora-lyudoedam-hodivshie-po-selam-medicinskie-rabotniki-davali-otravlennye-primanki---kusok-myasa-ili-hleba |newspaper=Fakty i Kommentarii |accessdate=27 iyul 2012 |language=ru |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130120104443/http://fakty.ua/32809-vyyavlennym-vo-vremya-golodomora-lyudoedam-hodivshie-po-selam-medicinskie-rabotniki-davali-otravlennye-primanki---kusok-myasa-ili-hleba |archivedate=20 yanvar 2013 }}</ref> {{Sitat qutusu |quote = Aclıq həm fiziki, həm də əxlaqi mübarizə idi. 1933-cü ildə bir qadın həkimin  öz rəfiqəsinə məktubunda yazılırdı: “Mən hal-hazırda [[kannibalizm]]ə meyl etməmişəm, amma bu məktub sənə çatana belə davam edə biləcəyimə söz vermirəm." Yaxşı insanlar tez ölürlər. Kimki oğurluq etmir, o ölür. Kimki yeməklərini başqaları ilə paylaşır, o ölür. Kimki insan əti yeməkdən imtina edir, o ölür. [[Kannibalizm]]<nowiki/>dən imtina edən valideynlər öz uşaqlarından əvvəl öldülər. |source = |width = 90% |fontsize = 100% |align = center |bgcolor = verylightgrey }} === Qıtlığın səbəbləri === [[Şəkil:Famine en URSS 1933.jpg|left|thumb|328x328px|SSRİ ərazisində qıtlıq (1933)]] Qıtlığın səbəbləri həm elmi həm siyasi debatlaırn müzakirə mövzusudur. Bəzi alimlər süni qıtlığın səbəbini sovet sənayeləşməsi dövründə aparılan dəyişikliklərlə əlaqəli iqtisadi problemlərin nəticəsi kimi görürdülər.<ref name=Fawkes/><ref>{{cite news|title=Holodomor of 1932–33 as genocide: gaps in the evidential basis|last=Kulchytsky|first=Stanislav|date=6 March 2007|newspaper=Den}} [https://web.archive.org/web/20071020180502/http://www.day.kiev.ua/177118/ Part 1] – [https://web.archive.org/web/20091015062118/http://www.day.kiev.ua/177799 Part 2] – [https://web.archive.org/web/20121025193546/http://www.day.kiev.ua/178408/ Part 3] – [https://web.archive.org/web/20121025193816/http://www.day.kiev.ua/178988/ Part 4]</ref><ref name=marples2005a>{{cite web|author=David Marples |author-link= |url=http://www.expressnews.ualberta.ca/article.cfm?id=7176 |title=The great famine debate goes on&nbsp;... |publisher=ExpressNews, University of Alberta |series=Edmonton Journal |date=30 November 2005 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080615015541/http://www.expressnews.ualberta.ca/article.cfm?id=7176 |archive-date=15 June 2008 }}</ref> Bir qism alimlər isə iddia edirdilər ki, bu [[İosif Stalin|Stalin]] rəhbərliyinin ukraynalılara qarşı yeritdiyi siyasət idi.  Kollektivləşdirmə ifrat böhrana və aclığa səbəb olmuşdu. 1929-30-cu illərdə kəndlilər torpaqlarını və mal-qaralarını dövlət təsərrüfatına verməyə məcbur edildilər və nəticədə onlar müəyyən məbləğ qarşılığında gündəlik işçi kimi bu təsərrüfatlarda işləyirdilər. [[Ukrayna Sovet Sosialist Respublikası|Ukrayna SSR]] ərazisində kollektivləşdirmə siyasəti çoxsaylı kəndli üsyanlarına səbəb oldu. Kənd əhalisinin 1932-ci ilə kimi pasportu olmadığı üçün kolxoz idarə heyətinin razılığı olmadan onlar kəndi tərk edə bilməzdilər. Kəndli ailələrinin yaşamasının əsas mənbəyi onların həyətyanı təsərrüfatlarından götürdüyü gəlir idi.<ref name="wsj">{{cite news|last=Reid|first=Anna|url=https://www.wsj.com/articles/rule-by-starvation-1507319629|title=Rule by Starvation|newspaper=Wall Street Journal|date=7 October 2017|accessdate=8 October 2017|url-access=subscription |url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171008032149/https://www.wsj.com/articles/rule-by-starvation-1507319629|archivedate=8 October 2017}}</ref> Kollektivləşdirmənin nəticəsində taxılçılığın məhsuldarlığı aşağı düşdü. Əhalinin sayına düşən taxıl istehsalı 1928-ci ildəki 47-dən 1940-cı ildəki 40-44 s/ha düşdü. Heyvandarlıq məhsulları 40% azaldı. Beləliklə, kollektivləşdirmə kəndliləri aclıq və [[repressiya]]<nowiki/>ya məruz qoyaraq kənd təsərrüfatına ağır zərbə vurdu.<ref name=Tragediya>С. Уиткрофт (Stephen G. Wheatcroft), [http://lj.streamclub.ru/history/tragedy.html#add2 "О демографических свидетельствах трагедии советской деревни в 1931—1933 гг."] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080320010655/http://lj.streamclub.ru/history/tragedy.html |date=2008-03-20 }} (On demographic evidence of the tragedy of the Soviet village in 1931-1833), "Трагедия советской деревни: Коллективизация и раскулачивание 1927-1939 гг.: Документы и материалы. Том 3. Конец 1930-1933 гг.", Российская политическая энциклопедия, 2001, {{ISBN|5-8243-0225-1}}, с. 885, Приложение № 2</ref> İlk beş illik plan Ukrayna fermalarından gözlənilən məhsulu- taxılı, şəkər çuğunduru və pambıqla dəyişdi.<ref name="finn">{{cite web|url=https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/04/26/AR2008042602039.html|title=Aftermath of a Soviet Famine|date=27 April 2008|publisher=WashingtonPost.com|quote=There are no exact figures on how many died. Modern historians place the number between 2.5 million and 3.5 million. Yushchenko and others have said at least 10 million were killed.|author=Peter Finn|accessdate=21 July 2012|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121105103337/http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/04/26/AR2008042602039.html|archivedate=5 November 2012}}</ref><ref name="marples2005b">{{cite web|url=http://www.ukrainianstudies.uottawa.ca/ukraine_list/ukl369_2.html |title=The Great Famine Debate Goes On&nbsp;... |date=30 November 2005 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090415214611/http://www.ukrainianstudies.uottawa.ca/ukraine_list/ukl369_2.html |author=David Marples |work=Edmonton Journal |accessdate=21 July 2012 |archivedate=15 April 2009 |url-status=dead }}</ref> Bundan başqa planın düzgün idarə edilməməsi və ümumi idarəetmənin olmaması vəziyyəti daha da ağırlaşdırdı. Əhəmiyyətli miqdarda taxıl sahələri biçilməmiş qaldı.{{sfn|Snyder|2010|pp=42–46}} Taxılın bir hissəsi isə daşınma və saxlama zamanı itirildi. 1930-cu ilin yazında hökumət taxıl ixracını artırmaq məqsədi ilə qida tələbi proqramı başlatdı. [[1932]]-ci ildə qida oğurluğunun cəzası ölüm və ya 10 illik həbs olaraq təyin edildi.<ref>[https://web.archive.org/web/20030429084514/http://www.unimelb.edu.au/ExtRels/Media/UN/archive/1998/319/stalinismwasacollective.html 'Stalinism' was a collective responsibility - Kremlin papers], ''The News in Brief'', University of Melbourne, June 19, 1998, Vol 7 No 22</ref><ref>{{cite web|first=David|last=Marples|author-link=|url=http://www.expressnews.ualberta.ca/article.cfm?id=7176|title=The great famine debate goes on...|publisher=ExpressNews, (University of Alberta)|date=December 9, 2005|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20080615015541/http://www.expressnews.ualberta.ca/article.cfm?id=7176|archive-date=June 15, 2008|postscript=: Originally published in the ''Edmonton Journal'', November 30, 2005.}}</ref><ref name="KulchFeb2007">Stanislav Kulchytsky, "Holodomor of 1932–1933 as genocide: the gaps in the proof", ''Den (newspaper)'', February 17, 2007, [http://www.day.kiev.ua/177442/ in Russian], [http://www.day.kiev.ua/177403/ in Ukrainian]</ref> Sovet hökumətinin yaratdığı bu süni qıtlıq ukrayn millətçiliyinə tuşlanan bir zərbə olaraq düşünülürdü. Ukrayna kəndliləri kolxozlara cəlb edilmək üçün qidadan məhrum edilməmişdilər, çünki, bolşevik kollektivləşdirməsi artıq 1932-ci ilin yayınadək sona çatmışdı. Qolodomor ilk növbədə müstəqil dövlət qurmağa can atan Ukrayna xalqının özəyi olan kəndlilərə qarşı yönəlmişdi..<ref name=finn/><ref name="KulchFeb2007"/><ref name=marples2005/><ref name="Bilin99">{{cite journal| author= Yaroslav Bilinsky| title= Was the Ukrainian Famine of 1932–1933 Genocide?| journal= Journal of Genocide Research| year= 1999| volume= 1| issue= 2| pages= 147&ndash;156| url= http://www.faminegenocide.com/resources/bilinsky.html| doi= 10.1080/14623529908413948| access-date= 2020-02-06| archive-date= 2008-06-15| archive-url= https://web.archive.org/web/20080615023457/http://www.artukraine.com/famineart/uscongr4.htm| url-status= dead}}</ref><ref name=zn2006>Stanislav Kulchytsky, "Holodomor-33: Why and how?", ''Zerkalo Nedeli'', November 25—December 1, 2006, [https://archive.is/20070716095103/http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/624/55147/ in Russian], [http://www.zn.kiev.ua/ie/show/624/55147/ in Ukrainian]{{dead link|date=November 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.</ref> Ukrayna kəndliləri kommunist ideologiyası ilə ziddiyyət təşkil edən və bolşevik liderlərinin açıq düşmənçiliyinə səbəb olan qədim ənənələrin və milli dəyərlərin daşıyıcıları idilər. Əbəs yerə deyil ki, [[İosif Stalin|İosif Vissarionoviç Stalin]] qeyd edirdi: "...kəndlilər milli hərəkatın əsas ordusunu təşkil edir... Kəndli ordusu olmadan güclü milli hərəkat olmayıb və ola da bilməz."<ref>The term ''anodyne administrative measure'' in the quote means a measure that was not meant to solve the problem but to calm the hungry crowds, or a measure which, in of itself, would not create opposition (See [[wikt:anodyne]]). The term 'Anodyne' refers to pain relieving methods, drugs or remedies, used prior to the 20th century.</ref><ref>Andrew Gregorovich, [http://www.faminegenocide.com/resources/genocide/index.html#4 "Genocide in Ukraine 1933", part 4: "How Did Stalin Organize the Genocide?"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170202085245/http://www.faminegenocide.com/resources/genocide/index.html#4 |date=2017-02-02 }}, Ukrainian Canadian Research & Documentation Centre, Toronto 1998.</ref> Stalin rejiminin milli aspekti 1932-ci il dekabrın 14-də KP(b) MK və XKS tərəfindən qəbul edilmiş qətnamədə aydın şəkildə əks olunmuşdu. O, sovet Ukraynası və Kubanda taxıl tədarükünün aşağı göstəricilərini ukraynalaşdırma siyasətinin "yanlış şəkildə həyata keçirilməsi" ilə bilavasitə əlaqələndirirdi. Bu qətnamə əslində, sovet Ukraynasının və Kubanın ukraynalılar yerləşdirilmiş (bu proses 1920-ci illərdə başlanmışdı) rayonlarında milli inkişafa son qoyurdu.<ref>{{Cite book|title=Physics In A Mad World|last=Shifman|first=Misha|publisher=World Scientific|year=2015|isbn=9789814619288|location=London|pages=15}}</ref> Macar-ingilis jurnalist Artur Kostler Qolodomor illərini bu sözlərlə ifadə etmişdir: {{cquote|"Hər qatar stansiyasında böyük bir kütlə varidi. Onlar ikonalar və kətanları uzadaraq qarşılığında çörək istəyirdilər. Qadınlar öz uşaqlarını vaqonların pəncərələrinə doğru uzadırdılar. Uşaqlar nazik ayaqları, şişkin qarınları və böyük başları ilə qorxuducu görünürdülər"<ref>{{Cite book|title=Great Escape|last=Marton|first=Kati|publisher=Simon and Schuster|year=2007|isbn=9780743261159|location=New York|pages=[https://archive.org/details/greatescapeninej00mart/page/98 98]|url-access=registration|url=https://archive.org/details/greatescapeninej00mart/page/98}}</ref>}} === Sonrakı illərdə hadisəyə münasibət === [[Şəkil:Alexander Wienerberger Holodomor18.jpg|left|thumb|273x273px|Qolodomor 1933, [[Aleksandr Vinerberqer|Aleksandr Vinerberq]]<nowiki/>in çəkdiyi fotolardan ]] Sovet hökumətinin fəlakəti gizlətmək üçün etdiyi cəhdlərə baxmayaraq, jurnalistlər Qarez Cons, Malkolm Macridc, İvald Ammend, Ria Klaymen və mühəndis [[Aleksandr Vinerberqer]]<nowiki/>in fotoşəkilləri və nəşrləri sayəsində bütün dünya bu fəlakətdən xəbər tutdu. Buna cavab olaraq, Sovet İttifaqı Bernard Şou, Eduard Heriyot və bir neçə məşhuru əks-təbliğat kompaniyasına cəlb etdi. Onlar [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] ərazisinə səfər edərək burada aclıq görmədikləri barədə ictimaiyyətə məlumat verdilər. Almanların Ukraynanı zəbt etdiyi vaxtda işğalçı hakimiyyət orqanları Qolodomor fəlakəti və digər kommunist cinayətləri haqqında qəzetlərdə məqalələr çap etdilər.<ref name="Sosnovy">Sosnovy, S. «The Truth about the Famine» in Semen Pidhainy, ed., [http://willzuzak.ca/lp/holodomor/white-book.pdf The Black Deeds of the Kremlin: A White Book], vol. 1 (Ukrainian Association of Victims of Russian Communist Terror: Toronto, 1953): 222–225.</ref> 1942-ci ildə aqronom Stefan Sosnovi [[Xarkov]] arxivlərindən əldə etdiyi sənədləri və Qolodomor qurbanları haqqında ətraflı statistikanı nəşr etdirdi. Müharibədən sonrakı dövrdə [[Avropa]] və [[Şimali Amerika]]<nowiki/>dakı Ukrayna diasporu Qolodomor haqqında məlumatlar yaydı. İlk əvvəllərdə ictimaiyyətin məsələyə münasibəti bir qədər “ehtiyatlı” idi. Məlumatlar əsasən işğal edilmiş ərazilərdə yaşayan vətəndaşlardan gəlirdi. Lakin 1950-ci illərdən sonra bu vəziyyət dəyişdi. 1950-ci ildən başlayaraq sağ qalanların xatirələrinə əsaslanaraq Qolodomor hadisəsi elmi cəhətdən araşdırılmağa başlandı.{{sfn|Snyder|2010|pp=42–46}} === Faciədə ölənlərin sayı === [[Şəkil:Ukraine famine map.png|thumb|287x287px|Ukrayna və Rusiyanın cənubunda depopulyasiyanın xəritəsi]] 1933-cü ildə artıq milyonlarla insan aclıqdan tələf olmuşdu. Ümumi həmkarlar ittifaqı hesabatına əsasən nüfuz itkisinin 6-7 milyon olduğu bildirilmişdi. SSRİ uzun müddət qıtlığı təkzib etdi. Əvvəlcə [[SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığı|NKVD]] daha sonra isə [[SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi|KGB]] arxivləri araşdırdı və bəzi sənədləri ictimaiyyət üçün açıq hala gətirdi. Bəzi peşəkar tarixçilərə görə sadəcə Ukrayna ərazisində ölənlərin sayı 7 milyona çatırdı.<ref name="Wheat 2001b">[[#Wheat2001b|Wheatcroft 2001b]], p.&nbsp;885.</ref> Keçmiş Ukrayna prezidenti Yuşşenko ABŞ konqresindəki çıxışında Qolodomor faciəsində 20 milyon ukraynalının həyatının itirdiyini söylədi.<ref>{{ cite news|last=Fawkes |first=Helen |date=24 noyabr 2006 |title=Legacy of famine divides Ukraine |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/6179818.stm |publisher=BBC News |accessdate=22 iyul 2012 |url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20061127110530/http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/6179818.stm |archivedate=27 November 2006 }}</ref><ref name="Sheeter">{{cite news |last=Sheeter |first=Laura |date=24 noyabr 2007 |title=Ukraine remembers famine horror |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7111296.stm |publisher=BBC News |accessdate=21 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120731094354/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/7111296.stm |archivedate=31 iyul 2012 }}</ref><ref name=":0">{{cite journal|last=Kulchytsky|first=Stanislav|url=http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/456/41284/|script-title=ru:Причины голода 1933 года в Украине по страницам одной подзабытой книги|trans-title=Reasons for the 1933 famine in Ukraine according to the pages of one all but forgotten book|language=ru|journal=Zerkalo Nedeli|issue=16|date=22 avqust 2003|accessdate=25 iyul 2012|quote=During the hearings, the Ukrainian politician Stefan Khmara said, 'I would like to address the scientists, particularly, Stanislav Kulchytsky, who attempts to mark down the number of victims and counts them as 3–3.5 million. I studied these questions analysing the demographic statistics as early as in 1970s and concluded that the number of victims was no less than 7 million'. |url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060114110530/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/456/41284/|archivedate=14 yanvar 2006}}</ref><ref name=YuWSJ>{{cite news |last=Yushchenko |first=Viktor |authorlink= |date=27 noyabr 2007 |title=Holodomor |url=http://www.president.gov.ua/en/news/8296.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080908084945/http://www.president.gov.ua/en/news/8296.html |archivedate=8 September 2008 |newspaper=[[The Wall Street Journal]] |accessdate=21 iyul 2012 }}</ref> Keçmiş Kanada prezidenti [[Stiven Harper]] isə ölənlərin 10 milyondan çox olduğu barədə ictimaiyyətə açıqlama vermişdi.<ref name="Soldatenko">{{cite journal|author=Valeriy Soldatenko |url=http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/449/38943/ |script-title=ru:Голодный тридцать третий субъективные мысли об объективных процессах |trans-title=The starvation of '33: subjective thoughts about objective processes |language=ru |journal=Zerkalo Nedeli |issue=24, 28 iyun – 4 iyul |year=2003 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20041111083611/http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/449/38943/ |archivedate=11 noyabr 2004 }}{{cite journal|author=Valeriy Soldatenko |url=http://www.zn.kiev.ua/ie/show/449/38943/ |script-title=uk:Голодний тридцять третій суб'єктивні думки про об'єктивні процеси |trans-title=The starvation of '33: subjective thoughts about objective processes |language=uk |journal=Zerkalo Nedeli |issue=24, 28 iyun – 4 iyul |year=2003 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070313194408/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/449/38943/ |archivedate=13 mart 2007 }}</ref> 4 oktyabr 2016-cı il tarixində, Taras Şevçenko adına Kiyev Milli Universitetində  keçirilən "Qolodomor 1932-1933-cü illərdə Ukrayna millətinin itkisi" adlı beynəlxalq konfrans zamanı, qıtlıq illərində 7 milyon ukraynalının öldürüldüyü və ümumilikdə SSRİ ərazisində 10 milyon insanın aclıqdan öldüyü bildirildi.<ref name=":1">{{Cite news|url=http://www.univ.kiev.ua/news/8063|title=Міжнародна конференція "Голодомор 1932 – 1933 років: втрати української нації"|last=|first=|date=2016|work=КНУ імені Тараса Шевченка|access-date=|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170906041412/http://www.univ.kiev.ua/news/8063|archivedate=2017-09-06}}</ref> Tarixçilər Timoti Snayder və Stiven Vitkroft yazırdı “Prezident Yuşşenko şişirdilmiş rəqəmlərlə vəziyyəti daha da ağırlaşdırır amma bu həqiqətdir ki, 1932-1933-cü illərdə ukraynada aparılan süni aclıq siyasi qərarların nəticəsi idi və milyonlarla insanın ölümünə səbəb olmuşdur”.<ref name=snyder10>{{cite web|url=http://www.eurozine.com/articles/2009-06-25-snyder-en.html|publisher=Eurozine|date=25 iyun 2009|accessdate=22 noyabr 2010|title=Holocaust: The ignored reality|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100411025257/http://www.eurozine.com/articles/2009-06-25-snyder-en.html|archivedate=11 aprel 2010}}</ref> Sonralar Vitkrofun Postmediya qəzetində bir məqaləsi yayımlanmışdı. Burada göstərilirdi “[[Stiven Harper]] və bir çox siyasətçinin istifadə etdiyi ölüm sayı ilə bağlı rəqəmlər təəssüf doğurucudur və burada 10 milyon ukraynalının aclıqdan öldüyü barədə söylənilən fikirlər hər biri əsassızdır.”{{sfn|Snyder|2010|pp=42–46}} Faciədə ölənlərlə bağlı bəzi fikirlər ərazi çərçivəsində irəli sürülsə də, digərləri arxivlərə əsaslanmaqdadır. Bəzi tarixçilər Sovet propaqandasını əks etdirdiyinə görə SSRİ tərəfindən həyata keçirilən siyahıyaalmaların düzgünlüyünə şüphə ilə yanaşırlar. Digər iddialar isə dünya liderləri tərəfindən aparılan müzakirələrə əsasən irəli sürülmüşdür. 1942-ci ilin avqust ayında söhbət zamanı [[İosif Stalin|Stalin]] [[Uinston Çörçill|Çörçil]]<nowiki/>ə nəinki tək Ukrayna, bütün SSRİ ərazisində kollektivləşdirməyə qarşı çıxan 10 milyon repressiya qurbanı olduğunu  bildirmişdir. Stalin bu siyahıya sadəcə həyatını itirənləri deyil, sürgünə göndərilənləri də daxil etmişdi. Bundan başqa Qulaq adlandırılan əmək düşərgələrində həyatını itirənlərin yoxsa öz evində aclıqdan ölənlərin sayılması haqqında da fikir ayrılıqları mövcuddur. Arxivlər açılanadək bu barədə təxminlər belə idi: 2,5 milyon (Vladimr Kubiyoviç), 4,8 milyon (Vasili Hrişko) və 5 milyon (Robert Konkest) Qısa müddət əvvəl açıqlanan demoqrafik göstəricilər də daxil olmaqla aparılan 2002-ci il hesablamalarına əsasən itgilərin sayı 3,2 milyon və ya 3-3,5 milyon arasında dəyişir. Sovet arxivləri 1932-1933-cü ildəki ölümlərin sayını minimum 1.8 milyon olaraq açıqlayır. (doğuş zamanı ölənlərlə birgə 2,7 milyon) Həmin illərdə 1.2 milyon tif xəstəliyinə yoluxma və 500 mindən çox xəstəlikdən ölmə aktı qeydə alınmışdır. Tif xəstəliyi bu illərdə əsasən bitlər tərəfindən yayılırdı. Məshul yığımının azalması və yoxsulluğun artması bitlərin də artmasına gətirib çıxaran amillərdən idi. Dəmiryol stansiyalarında və qatarlarda o cümlədən başqa yerlərdə toplanan çoxsaylı qaçqınların bitlərin əsas daşıyıcıları idilər. 1933-cü ilin göstəriciləri 1929-cu ildəkindən təxminən 20 dəfə çox idi. Artıq xəstəliyə yoluxanların sayı 1933-cü ilin iyun ayında yanvar ayına niosbətdə 10 dəfə artımışdı.<ref>{{cite web|url=http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/420/36833/ |title=in Russian |accessdate=10 yanvar 2003 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060721011333/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/420/36833/ |archivedate=21 iyul 2006 }}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.zn.kiev.ua/ie/show/420/36833/ |title=in Ukrainian |accessdate=1 fevral 2003 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060505142016/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/420/36833/ |archivedate=5 may 2006 }}</ref> Sovet arxivlərindəki sənədlərdə qeydə alınmış ölümlərin sayı bir biri ilə ziddiyət təşkil edir. Kalçitski tərəfindən açıqlanan hesabatlarda 1937-ci il siyahıyaalmasında əhali sayının 1926-cı il siyahıyaalmasına nisbətdə 538 min nəfər az olduğu göstərilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/514/47913/ |title=Stalislav Kulchytsky, "Demographic losses in Ukrainian in the twentieth century" |accessdate=8 yanvar 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20060721091917/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/514/47913/ |archivedate=21 iyul 2006 }}</ref> {| class="wikitable" |+Açıqlanan Sovet statistikaları !İl !Doğuş !Ölüm !Təbii dəyişmə |- |1927 |1,184 |523 |661 |- |1928 |1,139 |496 |643 |- |1929 |1,081 |539 |542 |- |1930 |1,023 |536 |487 |- |1931 |975 |515 |460 |- |1932 |782 |668 |114 |- |'''1933''' |'''471''' |'''1,850''' |'''−1379''' |- |1934 |571 |483 |88 |- |1935 |759 |342 |417 |- |1936 |895 |361 |534 |} == Soyqırım məsələsi == [[Şəkil:Holodomor-Chicago.jpg|thumb|Çikaqo Amerikan qəzetinin ön səhifəsi]] [[Şəkil:6 aug top daily express Holodomor Genocide.jpg|left|thumb|225x225px|Daily Express qəzeti, 6 avqust 1934]] Alimlər Qolodomorun süni yolla, qəsdən edilmiş soyqırım yoxsa təbii və qeyri-ixtiyari olması barədə günümüzdə də müzakirələr aparmaqdadırlar. Qolodomorun soyqırım olub olmaması müasir dövr siyasəsətində də əhəmiyyətli müzakirədir və sovet siyasətinin soyqırımın qanuni tərifinə daxil edilməsi mövzusunda ümumi bir fikir birliyi yoxdur.<ref name="marples2005">{{cite web|author=David Marples|author-link=|url=http://www.expressnews.ualberta.ca/article.cfm?id=7176|title=The great famine debate goes on...|publisher=ExpressNews ([[University of Alberta]]), originally published in the Edmonton Journal|date=30 noyabr 2005|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080615015541/http://www.expressnews.ualberta.ca/article.cfm?id=7176|archivedate=15 iyun 2008}}</ref><ref>{{cite news|first=Stanislav|last=Kuchytsky|authorlink=|url=http://www.day.kiev.ua/177442/|script-title=ru:Голодомор 1932 — 1933 гг. как геноцид: пробелы в доказательной базе|trans-title=Holodomor 1932-1933 as genocide: gaps in the evidence|language=ru|work=[[Den (newspaper)|Den]]|date=17 fevral 2007|accessdate=27 noyabr 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080209143649/http://www.day.kiev.ua/177442/|archivedate=9 fevral 2008}}</ref> Bundan əlavə, Qolodomorun coğrafi sərhədləri ilə bağlı narazılıqlar var. Bəziləri Ukraynadaki aclığı SSRİ-nin başqa hissələrində baş verən aclıqdan ayrı olaraq sayır. Ukraynalı tarixçi Viktor Kondraşin isə onların birgə olduğunu yazır. Halbuki, o həmçinin qeyd edir ki, Ukraynada 32-ci ilin sonunda törədilən müsadirələr ordaki vəziyyətini daha ağır eləyib.<ref>{{cite book |last=Кондрашин |first= Виктор|date=2011 |title=Современная российско-украинская историография голода 1932-1933 гг. в СССР |url= |location=Российская политическая энциклопедия |publisher= |page=108 |isbn= |author-link=}}</ref> [[Şəkil:HolodomorUcrania9.jpg|thumb|[[Xarkov]] küçələrində aclıqdan ölən ukraynalı]] Bu barədə elmi mövqelər arasında müxtəlifliklər mövcuddur. Rafail Nemkin, [[Ceyms Meys]] və Timoti Snayderə görə Qolodomor soyqırım hadisəsidir və Stalin siyasətinin nəticəsidir. Maykl Elman isə Qolodomoru bəşəriyyətə qarşı edilmiş cinayət hesab etsə də, soyqırım kimi tərifi üçün yetərli dəlilin olmadığı fikrini irəli sürmüşdür. Digər bir tərəfdən Robert Konkest və [[Stiven Rozfayld]]<nowiki/>a görə ölümlər məhsul azlığı ilə deyil birbaşa dövlət siyasəti ilə bağlıdır. Onlar insan itgisini təsadüfü zənn etmirdilər. Lakin soyqırım adlandırmaq üçün yetərli ölüm sayısı olmadığını bildirirdilər.<ref>{{cite news|first=Alexander|last=Solzhenitsyn|authorlink=|url=http://www.izvestia.ru/opinions/article3114723/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080405034053/http://www.izvestia.ru/opinions/article3114723|archivedate=5 aprel 2008|script-title=ru:Поссорить родные народы??|work=Izvestia|language=Russian|date=2 aprel 2008}}</ref> Professor Mark Tauger Qolodomorun dövlət tərəfindən qəsdən törədildiyi barədə fikirlərə qoşulmasa da, bunu aparılan uğursuz iqtisadi islahatların nəticəsi hesab etmişdir. Rus yazıçı, publisist və tarixçi [[Aleksandr Soljenitsın|Aleksandr İsayeviç Soljinetsın]] Qolodomor faciəsini 1920-1921-ci ildə [[Rusiya]]<nowiki/>da baş verən qıtlığa bənzətmişdir.<ref>{{cite book |last=Tauger |first= Mark|date=2001 |title="Grain Crisis of Famine? The Ukrainian State Commission for Aid to Crop-Failure Victims and the Ukrainian Famine of 1928-29" |url= |location=Pittsburgh |publisher= |page= |isbn= |author-link=}}</ref> O bildirmişdir ki, hər ikisi bolşeviklərin taxıl tədarükü zamanı kəndlilərin amansız qarət edilməsinin  nəticəsidir və Qolodomor soyqırım sayılmamalıdır.<ref>{{cite journal|last=Tauger|first=Mark B.|date=1991|title=The 1932 Harvest and the Famine of 1933|url=https://www.cambridge.org/core/journals/slavic-review/article/1932-harvest-and-the-famine-of-1933/C5FC508259E11A70BFBFA5AE5A2C4E9F|journal=Slavic Review|volume=50|issue=1|pages=70–89|doi=10.2307/2500600|issn=0037-6779}}</ref><ref>{{cite book|title=A History of Ukraine|last=Hrushevsky|first=Mikhail|publisher=Yale University Press|year=1941|isbn=|location=New Haven|pages=566}}</ref> == Sovetlərin və Qərbin inkarı == Qolodomorun inkarı 1932-1933-cü ildə Ukraynada baş verən soyqrımın gerçəkləşməməsi və ya əvvəlcədən planlanmış bir hadisə olmaması iddiasıdır. SSRİ-nin bu məsələdəki mövqeyi qıtlığın baş verməsini inkar etmək idi və bu [[Corc Bernard Şou|Bernard Şou]], [[Valter Duranti]], [[Luis Fişer]] kimi bəzi qərb mətbuat nümayəndələri və məşhurları tərəfindən həyata keçirildi.<ref>{{cite news|last=Levy|first=Clifford|title=A New View of a Famine That Killed Millions|url=https://www.nytimes.com/2009/03/16/world/europe/16kiev.html?_r=4&scp=1&sq=holodomor&st=cse&|newspaper=New York Times|date=15 mart 2009|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170320022145/http://www.nytimes.com/2009/03/16/world/europe/16kiev.html?_r=4&scp=1&sq=holodomor&st=cse&|archivedate=20 mart 2017}}</ref> Sovet rəsmiləri məsələnin müzakirəsini qadağan etmişdi.<ref>{{cite journal |author= Editorial |date= 14 iyul 2002 |title= Famine denial |url= http://www.ukrweekly.com/archive/pdf3/2002/The_Ukrainian_Weekly_2002-28.pdf |journal= The Ukrainian Weekly |volume= 70 |issue= 28 |page= 6 |accessdate= 22 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl= https://web.archive.org/web/20131203022545/http://www.ukrweekly.com/archive/pdf3/2002/The_Ukrainian_Weekly_2002-28.pdf |archivedate= 3 dekabr 2013 |df= dmy-all }}</ref><ref>{{cite book|title= Century of Genocide: Critical Essays and Eyewitness Accounts|page=93|isbn= 978-0-415-94429-8}}</ref><ref>{{cite book |last1= Davies |first1= Robert W. |last2= Wheatcroft |first2= Stephen G. |year= 2010 |title= The Years of Hunger: Soviet Agriculture 1931–1933 |p=470, 476 |location= Houndmills |publisher= Palgrave Macmillan |isbn= 978-0-230-23855-8 }}</ref> == Müasir siyasətdə == [[Şəkil:Holodomor World recognition.png|thumb|376x376px|Qolodomoru rəsmən soyqırım kimi tanıyan ölkələr|alt=|left]] Dünya ictimaiyyətinə Qolodomor faktının çatdırılmasının məqsədi – milyonlarla günahsız qurbanın ruhunu şad etmək, sovet kommunist rejiminin cinayətini pisləmək, tarixi ədaləti bərpa etmək və Ukrayna xalqının soyqırımının beynəlxalq miqyasda tanınmasına nail olmaqdır.<ref name=horb>{{cite journal|author=Dmytro Horbachov|url=http://www.wumag.kiev.ua/wumag_old/archiv/1_98/kazimir.htm|title=Fullest Expression of Pure Feeling|journal=Welcome to Ukraine|issue=1|date=1998|accessdate=25 yanvar 2016|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160303224106/http://www.wumag.kiev.ua/wumag_old/archiv/1_98/kazimir.htm|archivedate=3 mart 2016}}</ref><ref>{{cite journal | last = Markoff | first = Dr. Alexandr Pavlovich | title = Famine in the USSR | url = https://archive.org/details/FamineInUssr | format = pdf | editors = professors of the Russian Commercial Institute | journal = Bulletin Economique Russe | volume = 9 | language = French | date = 1933 | accessdate = April 18, 2016}}</ref> Qolodomoru soyqırım kimi tanıyan Ukrayna dünya ictimaiyyətinə süni şəkildə yaradılmış aclıqdan indi də silah kimi istifadə olunması faktını çatdırmaq istəyir. Bunun dərki dünyanın hər hansı bir yerində bu cür dəhşətli aktın qarşısının alınmasına yardımçı ola bilər. Ukrayna Ali Radası 2002-2003-cü illərdə qəbul etdiyi üç qətnamədə dünya ictimaiyyətini Qolodomorun soyqırım kimi beynəlxalq miqyasda tanınmasına çağırmışdır. 28 Noyabr 2006-cı il. Ukrayna Ali Radası Qolodomoru soyqırım kimi tanıyan qanun qəbul etdi.<ref>{{cite web|url=http://www.infoukes.com/history/famine/|title=The Artificial Famine/Genocide (Holodomor) in Ukraine 1932-33|publisher=InfoUkes|date=2006-11-28}}</ref> 2010-cu ilin yanvarın 13-də Kiyev Appelasiya Məhkəməsi tərəfindən ''Ukraynalılar milli qrupuna qarşı 1932-33 illərdə əhalinin qismini fiziki yox etmək üçün yaşayış şəraitlərinin yaradılma yolu ilə soyqırım'' törətməkdə Bolşevik rejiminin liderləri günahkar bilinib.<ref>{{cite web|url=https://www.kyivpost.com/article/content/ukraine-politics/our-ukraine-party-yanukovych-violated-law-on-holod-65188.html?cn-reloaded=1|title=Our Ukraine Party: Yanukovych violated law on Holodomor of 1932-1933|publisher=KyivPost|date=2010-04-27}}</ref> Bu gün artıq [[Avstraliya]], [[Kanada]], [[Estoniya]], [[Gürcüstan]], [[Macarıstan]], [[Litva]], [[Polşa]] və [[ABŞ]] və s. ölkələr 1932-1933-cü illərdə Ukraynada baş verən Qolodomoru soyqırım aktı kimi tanıyıb. {| class="wikitable" style="float:right; margin:1em auto 1em 2em; |+Qolodomoru rəsmən soyqırım kimi tanıyan ölkələr !Ölkə !Tarix |- |{{USA}} |[[2003]], [[2006]]<ref name="посольство в Канаде">{{Cite web |title=Міжнародне визнання Голодомору 1932 – 1933 рр. в Україні. Посольство України в Канаді |url=http://ukremb.ca/canada/ua/publication/content/41009.htm |access-date=2011-12-20 |archive-date=2012-11-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121120204635/http://ukremb.ca/canada/ua/publication/content/41009.htm |url-status=dead }}</ref>, [[2008]]<ref>[http://www.house.gov/apps/list/press/mi12_levin/PR92308.shtml Resolution Marks the 75th Anniversary of the Manmade Famine that Killed Millions of Ukrainians in 1932-33] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100308094924/http://www.house.gov/apps/list/press/mi12_levin/PR92308.shtml |date=2010-03-08 }} {{ref-en}}</ref> |- |{{AND}} |[[2009]]<ref>[http://www.consellgeneral.ad/micg/webconsell.nsf/0/85CFA1066515E305C1257671002BACE9 Proposta d’acord relativa al 75è aniversari de l’Holodomor de 1932-1933]{{Dead link|date=December 2020 |bot=InternetArchiveBot }} {{ref-fr}}</ref> |- |{{ARG}} |2007<ref name="посольство">[https://archive.is/20120804105037/www.mfa.gov.ua/uzbekistan/ru/publication/content/21492.htm Країни, що визнали]</ref> |- |{{AUS}} |2003-2008<ref name="посольство" /> |- |{{BEL}} |2007<ref name="посольство" /> |- |{{BRA}} |2007<ref name="посольство" /><ref>[http://www2.camara.gov.br/comissoes/cdhm/projetos.html Proposição: REQ-124/2007 CDHM] {{ref-pt}}</ref><ref>[http://www.revistafatorbrasil.com.br/ver_noticia.php?not=19918 Holocausto Ucraniano é lembrado no Congresso Nacional] {{ref-pt}}</ref> |- |{{CZE}} |2007 |- |{{CHL}} |2007 |- |{{ECU}} |2007 |- |{{EST}} |1993 |- |{{GEO}} |2005 |- |{{ESP}} |2007<ref name="посольство" /><ref>{{Cite web |title=«Наша Украина»: Испания признала геноцидом Голодомор 1932-33 годов |url=http://www.nr2.ru/policy/127086.html |access-date=2011-12-20 |archive-date=2011-09-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110919152047/http://www.nr2.ru/policy/127086.html |url-status=dead }}</ref> |- |{{ITA}} |2004<ref>[http://banchedati.camera.it/sindacatoispettivo/ShowXml2Html.Asp?IdAtto=90369&Stile=5&HighLight=1&SearchType=1&Originale=0 Resolução da Câmara dos Deputados da Itália (n.º 7/0038)]</ref>,2007<ref>[http://www.camera.it/_dati/leg14/lavori/stenografici/sed430/pdfbtind.pdf Risoluzioni in Commissione]</ref> |- |{{CAN}} |2003/2008 |- |{{COL}} |2007 |- |{{LAT}} |2008 |- |{{LTU}} |2005 |- |{{HUN}} |2003 |- |{{MEX}} |2008 |- |{{PRY}} |2007 |- |{{PER}} |2007 |- |{{POL}} |2006<ref name="посольство" /> |- |{{SVK}} |2007<ref name="посольство" /> |- |{{VAT}} |2001<ref>[http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/speeches/2001/documents/hf_jp-ii_spe_20010623_ucraina-meeting_po.html Encontro do Santo Padre com os Representantes da Política, Cultura, Ciência e Indústria] {{ref-it}}</ref>, 2003<ref>[http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/speeches/2003/december/documents/hf_jp-ii_spe_20031204_holodomor-ucraina_po.html Mensagem do Papa João Paulo II] {{ref-it}}</ref><ref>{{Cite journal | title = Famine on the South Siberia | volume = 2 | number = 98 | page = 15 | url = http://www.philosophy.nsc.ru/journals/humscience/2_98/15-MAL.HTM | journal = Human Science | place = [[Russia|RU]]}}</ref><ref>{{Cite journal | title = Demographic aftermath of the famine in Kazakhstan | place = [[Russia|RU]] | journal = Weekly | date = Jan 1, 2003 | url = http://demoscope.ru/weekly/2003/0101/analit02.php}}</ref> |} 23 sentyabrda Argentina Senatının palatası Ukraynada "sovet totalitar rejimi tərəfindən təşkil edilən" Qolodomor qurbanlarının xatirəsini yad etdi. 28 oktyabr 2003-cü ildə [[Avstraliya]] Senatı Ukraynadakı aclığı "tarixdə baş vermiş ən dəhşətli soyqırım aktlarından biri kimi" tanıdı. 19 iyun 2003-cü ildə [[Kanada]] Senatı Kanada hökumətini "Ukraynadakı aclığı 1932-1933-cü illər soyqırımı kimi tanımağa və bu tarixi həqiqəti təkzib və ya təhrif etmək cəhdlərini pisləməyə" çağırdı.<ref name="europarlCAH">{{cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/expert/infopress_page/030-40409-294-10-43-903-20081022IPR40408-20-10-2008-2008-false/default_en.htm|title=Parliament recognises Ukrainian famine of 1930s as crime against humanity|publisher=European Parliament|date=23 oktyabr 2008|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110709033835/http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?language=en&type=IM-PRESS&reference=20081022IPR40408|archivedate=9 iyul 2011}}</ref>[[Estoniya]] parlamenti 1993-cü il oktyabrın 20-də "kommunistlərin Ukraynada soyqırım siyasətini" pislədi. Gürcüstan parlamentinin 20 dekabr 2005-ci il tarixli sənədində "totalitar bolşevik rejiminin Ukrayna xalqına qarşı məqsədyönlü soyqırım həyata keçirdiyi" təsdiq edilirdi.<ref>{{cite news|url=http://sputniknews.com/world/20080402/102830217.html|title=Russian lawmakers reject Ukraine's view on Stalin-era famine|publisher=RIA Novosti|date=2008-04-02|access-date=2020-02-05|archive-date=2015-11-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20151127081903/http://sputniknews.com/world/20080402/102830217.html|url-status=dead}}</ref> 2003-cü ildə [[ABŞ Konqresi]] Qolodomoru soyqırım kimi tanıdı. ABŞ Konqresinin Ukraynada Aclıq məsələləri üzrə Komissiyasının yekun hesabatında deyilir – "[[İosif Stalin]] və onun adamları 1932-1933-cü illərdə ukraynalılara qarşı soyqırım həyata keçirmişlər."<ref>{{cite web |title=International Recognition of the Holodomor|url=http://www.holodomoreducation.org/news.php/news/4|website=Holodomor Education|accessdate=26 December 2015|url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151231045936/http://www.holodomoreducation.org/news.php/news/4|archivedate=31 December 2015}}</ref><ref>{{cite book|title="The Touch of Civilization": Comparing American and Russian Internal Colonization|first=Steven |last=Sabol|publisher=University Press of Colorado|year=2017|isbn=9781607325505|page=47}}</ref> Macarıstan Dövlət Məclisinin 26 noyabr 2003-cü il tarixli qətnaməsində "Stalin sovet rejiminin həyata keçirdiyi məqsədyönlü süni aclıq nəticəsində bəşəriyyətin dəhşətli faciəsi və Ukraynadakı soyqırım qurbanlarının" xatirəsi yad edilir.<ref name=UN>{{cite journal |date=16 noyabr 2003 |title=30 U.N. member-states sign joint declaration on Great Famine |url=http://www.ukrweekly.com/archive/pdf3/2003/The_Ukrainian_Weekly_2003-46.pdf |journal=The Ukrainian Weekly |volume=71 |issue=46 |pages=1, 20 |accessdate=22 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140303221638/http://www.ukrweekly.com/archive/pdf3/2003/The_Ukrainian_Weekly_2003-46.pdf |archivedate=3 mart 2014 |df=dmy-all }}</ref> Litva Seymi 24 noyabr 2005-ci ildə bəyan etdi ki, "Stalin kommunist rejimi Ukrayna xalqına qarşı düşünülmüş, dəqiq şəkildə planlaşdırılmış soyqırım həyata keçirmişdir."<ref>{{cite journal|jstor=41036834|title=The Collectivization Famine in Kazakhstan, 1931–1933|author=NICCOLÒ PIANCIOLA|journal=Harvard Ukrainian Studies|volume=25|issue=3–4|date=2001|pages=237–251|pmid=20034146}}</ref><ref name=Volkava>{{cite web|last=Volkava |first=Elena |url=http://www.wilsoncenter.org/publication/the-kazakh-famine-1930-33-and-the-politics-history-the-post-soviet-space |title=The Kazakh Famine of 1930–33 and the Politics of History in the Post-Soviet Space |publisher=Wilson Center |date=2012-03-26 |accessdate=2015-07-09}}</ref><ref name=Tatnmob>Татимов М. Б. Социальная обусловленность демографических процессов. Алма-Ата,1989. С.124</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Famine-of-1932|title=Famine of 1932 {{!}} Soviet history|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2019-02-04}}</ref><ref>{{cite web|script-title=ru:Наливайченко назвал количество жертв голодомора в Украине|trans-title=Nalyvaichenko called the number of victims of Holodomor in Ukraine|language=ru |url=http://lb.ua/news/2010/01/14/19793_nalivaychenko_nazval_kolichestvo_zh.html|publisher=LB.ua|date=14 January 2010|accessdate=21 July 2012}}</ref> [[Polşa]] Senatı 2006-cı il martın 16-da qərar qəbul etdi ki, "Qolodomor müstəbid bolşevik rejimi tərəfindən məqsədyönlü şəkildə təşkil edilmişdir". Senat "Ukraynada 1932-1933-cü illərdəki Böyük Aclığın soyqırım kimi tanınmasının vacibliyi fikri ilə" həmrəydir. 2006-cı il dekabrın 6-da Polşa Seymi "bu soyqırıma görə məsuliyyət daşıyan totalitar rejimi" pislədi.[[File:Dzhugashvili with Kaganovich.jpg|thumb|upright| Lazar Kaqanoviç (solda) Stalinin Qolodomor siyasətinin həyata keçirilməsində mühüm rol oynamışdır.<ref>[http://khpg.org/en/index.php?id=1204069771 The Ukrainian Famine of 1932-1933 and the UN Convention on Genocide] // Human Rights in Ukraine. Kharkiv Human Rights Protection Group</ref>]] 2008-ci ildə [[Rusiya Federasiyası Dövlət Duması|Rusiya Dövlət Duması]] qəbul etdiyi bəyanətində 1932-1933 illərdə Ukraynada baş verdiyi aclığın soyqırım olduğunun iddialarını rədd etmiş və Ukraynanı bunu ''siyasi hədəflər'' üçün istifadə etməməyə çağırıb. Bəyanətdə deyilir ki, ''aclığın etnik əsaslarında təşkil olduğunun tarixi sübutları yoxdur''.<ref>{{cite web|url=https://sputniknews.com/world/20080402102830217/|title=Russian lawmakers reject Ukraine's view on Stalin-era famine|publisher=Sputnik International|date=2008-04-02}}</ref> == Faciənin əsas günahkarları == * [[İosif Stalin]] – SSRİ Kommunist Partiyasının baş katibi, 1920-ci illərdən ömrünün sonunadək (1953-cü il) kommunist iyerarxiyasında ən yüksək vəzifə tutan şəxs və SSRİ-nin faktiki diktatoru.<ref>{{cite book |last=Mace |first=James |date=1983 |title=Communism and the dilemmas of national liberation : national communism in Soviet Ukraine, 1918-1933 |url= |location=Cambridge |publisher=Mass |page=23 |isbn= |author-link=}} </ref> * [[Vyaçeslav Molotov]] – SSRİ Xalq Komissarları Şurasının (hökumətin) rəhbəri. Stalinin ən yaxın silahdaşı və Ukraynada fövqəladə taxıl tədarükü komissiyasına şəxsən nəzarət həyata keçirən şəxs. * [[Lazar Kaqanoviç]] – Stalinin siyasi məsləkdaşı; 1928-1939-cu illərdə SSRİ Kommunist Partiyasının katibi; Ukrayna K(b)P MK-nın katibi (1925-1928-ci illər); Cənubi Qafqazda fövqəladə tədarük komissiyasının və Ukraynada, xüsusilə, Odessa vilayətində taxıl tədarükü üzrə təftiş komissiyasının rəhbəri.<ref>{{cite journal | title = Natural Disaster and Human Actions in the Soviet Famine of 1931-1933 | author = Mark B. Tauger | url = http://www.as.wvu.edu/history/Faculty/Tauger/Tauger,%20Natural%20Disaster%20and%20Human%20Actions.pdf | accessdate = 2013-01-27 | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20120824073308/http://www.as.wvu.edu/history/Faculty/Tauger/Tauger%2C%20Natural%20Disaster%20and%20Human%20Actions.pdf | archivedate = 2012-08-24 }}</ref> * Stanislav Kosior – 1928-1938-ci illərdə SSRİ Kommunist Partiyasının birinci katibi. Ukraynanın faktiki rəhbəri. * Mendel Xatayeviç – 1932-1933-cü illərdə SSRİ Kommunist Partiyasının ikinci katibi. Ərzaq məhsullarının müsadirə olunması üçün "xüsusi vasitələrdən" istifadə etmişdir.<ref>{{cite book |last=Davies |first=Robert |date=2003 |title=The Stalin-Kaganovich Correspondence, 1931–36 (Annals of Communism Series) |url= |location= |publisher=Yale University |page= 103|isbn= |author-link=}} </ref><ref>''Голод 1932—1933 годов. Трагедия российской деревни'', Moscow, ''Росспэн'', 2008, {{ISBN|978-5-8243-0987-4}}., Chapter 6. "Голод 1932—1933 годов в контексте мировых голодных бедствий и голодных лет в истории России — СССР", p. 331.</ref> * Pavlo Postişev – UK(b)P MK-nın ikinci katibi. 1933-cü ilin yanvarında o, Stalinin qeyd etdiyi kimi, "taxıl tədarükü planının təcili yerinə yetirilməsi" üçün xüsusi canfəşanlıq göstərmişdir. "Plan" yerinə yetirildikdən sonra isə Postişev Ukrayna mədəniyyətinə, sosial və mədəni elitasına qarşı törədilmiş terror aktlarının və repressiyaların əsas təşəbbüskarı və rəhbəri olmuşdur.<ref name="Library of Congress"/> * Stanislav Redens – SSRİ-in DSİ-nin (Dövlət Siyasət İdarəsi) rəhbəri. O, aclıq çəkən Ukrayna kəndlilərinə qarşı açılan ilk qurama cinayət işlərinin əsas təşəbbüskarı olmuşdur. * Vsevolod Balitski – Stanislav Redensi SSRİ DSİ-nin rəhbəri vəzifəsində əvəzləyən şəxs. Aclıq çəkən Ukrayna kəndlilərinə qarşı açılan qurama cinayət işlərinin təşəbbüskarı olmuş, onları güllələnməyə məhkum etmişdir. Stalin terroru zamanı – 1930-cu illərin ortalarından sonunadək həyata keçirilən Ukrayna ziyalılarının məhv edilməsi kampaniyasında mühüm rol oynamışdır.<ref>{{cite journal|last1=Marples|first1=David R.|title=Ethnic Issues in the Famine of 1932–1933 in Ukraine|url=https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_2009-05_61_3/page/505|journal=Europe-Asia Studies|date=May 2009|volume=61|issue=3|pages=505–518|quote=Geoffrey A. Hosking concluded that: Conquest’s research establishes beyond doubt, however, that the famine was deliberately inflicted there [in Ukraine] for ethnic reasons...Craig Whitney, however, disagreed with the theory of genocide|doi=10.1080/09668130902753325}}</ref><ref>{{Cite web|title = The Soviet Famine of 1931-33: Politically Motivated or Ecological Disaster?|url = http://www.international.ucla.edu/asia/article/3838|website = www.international.ucla.edu|accessdate = 2015-05-07}}</ref> == Faciəyə səbəb olan qərarlar və faciənin mənzərəsi == "Kolxoz mülkiyyətinin və korporativ mülkiyyətin talan edilməsinə görə bütün əmlakın müsadirə edilməsi ilə güllələnmə, yüngülləşdirici səbəblər olduqda bütün əmlakın müsadirə edilməsi ilə 10 il azadlıqdan məhrumetmə cəzası... Bu cür məhkumlara amnistiya tətbiq olunmur". :SSRİ MİK və XKS-nin "Dövlət müəssisələrinin, kolxozların və kooperasiyaların əmlakının qorunması və ümumi (sosialist) əmlakın artırılması haqqında" 1932-ci il avqustun 7-də qəbul etdiyi qətnamə ("Beş sünbül haqqında qanun" adı ilə tanınır)<ref name=":3">{{cite book |last=Kulchytsky |first=S |date=2005 |title= "Why Stalin destroyed Ukrainians?|url= |location= |publisher= |page=12 |isbn= |author-link=}}</ref> "... "qida axtarışında" kəndlilərin kütləvi köçü başladı... şübhəsiz bütün bunlar sovet hakimiyyətinin düşmənləri tərəfindən təşkil edilmişdir (buna görə də, sovet Ukraynası və Kubanın partiya icraiyyə komitələrinə xüsusi əmr verilmişdir)... kəndlilərin kütləvi köçünə yol verməmək... (şimal sərhəddini keçən sovet Ukraynası və Kubanın kəndlilərini) həbs etmək... əvvəlki yaşayış yerlərinə qaytarmaq" :P(b)İK MK-nın və SSRİ XKS-nin "Ac kəndlilərin kütləvi köçünə yol verməmək haqqında" 22 yanvar 1933-cü il tarixli direktivi "Tam məxfi: Nemirovda üsyan baş verdi. Ac kəndlilər "Sentrospirt"-ə (dövlət spirt zavodu) hücum etdilər və onlara araq deyil, taxıl lazım olduğunu qışqıraraq hər şeyi dağıtdılar" :Tulçinsk raykom partiya katibinin Vinitsk vilkomuna raportu, 9 may, 1932-ci il <ref>{{cite book |last=Chulk |first=Frank |date=1990 |title=The History and Sociology of Genocide. Analyses and Case Studies |url= |location=London |publisher= |page=35 |isbn= |author-link=}}</ref> "...ölüm hallarının sayı o qədər artmışdı ki, bir çox kənd sovetləri artıq hesablama aparmırdılar". :SSRİ DSİ Xarkov Vilayət Şöbəsinin rəhbəri Katsnelsnonun USSR DSİ-nin rəhbərinə məktubundan, 5 iyun, 1933-cü il "Ukraynadakı vəziyyəti düzəltməyə başlamasaq, biz Ukraynanı itirə bilərik".<ref name=":3" /> :Stalinin L. Kaqanoviçə ünvanladığı və Ukrayna kəndlilərinin, eləcə də Ukrayna Kommunist partiyasının onun siyasətinə qarşı artan müqavimətini soyqırım yolu ilə qırmaq istəyini göstərən 1932-ci il 11 avqust tarixli məktubundan ""Qara lövhələr"ə daxil edilmiş kolxozlara qarşı aşağıdakı tədbirləri həyata keçirin: a)Malların daşınmasının təcili dayandırılması, yerlərdə kooperativ və dövlət ticarətinin qadağan edilməsi və müvafiq kooperativ və dövlət dükanlarında olan bütün malların çıxarılması. b) Kolxoz ticarətinin kolxoz və kolxozçular, həmçinin fərdi təsərrüfatçılar üçün də tam qadağan edilməsi.<ref name=":3" /> :"Taxıl tədarükünün artırılması üçün tədbirlər haqqında" SSRİ Xalq Komissarları Şurasının qətnaməsi === BMT konvensiyası === '''Soyqırımın qarşısının alınması və günahkarların cəzalandırılması haqqında konvensiya''' Qəbul olunmuş və imzalanması, ratifikasiya edilməsi və ya Ali Məclisin 1948-ci il dekabrın 9-da qəbul olunan 260 A (III) qətnaməsinə əlavə edilməsi tövsiyə edilmişdir.<ref name=":2">{{cite book |last=Kuper |first=Leo |date=1981 |title=Genocide. Its Political Use in the Twentieth Century |url= |location= |publisher=Penguin |page=35 |isbn= |author-link=}} </ref> * Maddə l Sənədi imzalayan tərəflər sülh və ya müharibə zamanı törədilməsindən asılı olmayaraq, beynəlxalq hüquq normalarına görə soyqırımın cinayət hesab edildiyini təsdiqləyir və onun qarşısını almaq, günahkarları cəzalandırmaq öhdəliyini öz üzərlərinə götürürlər. * Maddə 2. Hazırkı konvensiyaya müvafiq olaraq, soyqırım hər hansı milli, etnik, irqi və ya dini qrupun qismən və ya bütünlüklə məhv edilməsi məqsədilə törədilən aşağıdakı hərəkətlərdən biridir: :a) Qrup üzvlərini öldürmək. :b) Qrup üzvlərinə fiziki və ya mənəvi zərər vurmaq. :c) Qrupun həyat şəraitinə onun tam və ya qismən fiziki məhv edilməsi niyyəti ilə qəsdən zərər vurmaq. :d) Qrup daxilində təbii artımın qarşısını almaq məqsədilə tədbirlər görmək. :e) Qrup üzvlərinin uşaqlarını məcburi şəkildə digər qrupa vermək * Qüvvəyə minmişdir: XIII maddəyə müvafiq olaraq 12 yanvar, 1951-ci ildə.<ref name=":2" /> Bu konvensiyaya uyğun olaraq Qolodomor soyqırım hesab edilir. Kommunist rejimi ukraynalıları sovet Ukraynasındakı sivil millət, həmçinin, sovet Rusiyasındakı etnik qrup (yəni Cənubi Qafqazda olan Kuban ukraynalılarını) kimi hədəfə almışdı. == Şahidlərin dedikləri == ''"Elə bir ev tapmaq çətin idi ki, orada aclıqdan ölən olmasın. Ölənlərin sayı adamı heyrətə gətirirdi".'' :Yakov Vilçenko, Qolodomor şahidi, Kiyev <ref name="YuWSJ" /> ''"Mənim anam övladlarını özü dəfn etmişdi. Bir qardaşım yalvarıb yemək istəyə-istəyə 1933-cü ilin fevralında dünyasını dəyişdi; o biri qardaşım martda, bacım isə 1933-cü ilin mayında öldü".'' :Mariya Kaçur, Qolodomor şahidi, Zaporojye ''"Minlərlə uşaq acından ölən bir vaxtda Ukraynanı talan etmək, bütün buğdanı insanların əlindən almaq əmrini məhz Stalin vermişdi".'' :Mixaylo Prokopenko, Qolodomor şahidi, Çerkassk ''"Onlar hər şeyi götürürdülər. Hətta yemək tapdıqda onu da əlimizdən alırdılar. Bu Stalinin və hakimiyyətin qərarı idi. Əgər sən yeməyi gizlətsəydin, səni Sibirə sürgün edə bilərdilər".'' :Katerina Pançenko, Qolodomor şahidi, Xarkov<ref name="Soldatenko" /> ''"Hətta insanlar bir neçə çuğundur və ya bir ovuc noxud gizlədikdə belə bunlar da əllərindən alınırdı. Məncə, 1933-cü il Qolodomoru dəqiq şəkildə düşünülmüş və planlaşdırılmışdı; Allah bizi bu cür bəladan qorusun".'' :Kseniya Datsenko, Qolodomor şahidi, Çerkassk vilayəti ''"Siz hansı quraqlıqdan danışırsınız? Bütün bunlar (aclıq) Stalinin əmrlərinə əsasən həyata keçirilirdi. Onun əlaltıları gəlirdilər və apara bildikləri hər bir şeyi özləri ilə aparırdılar. Amansız əclaflar insanların bütün azuqələrini talayırdılar".'' :Nikolay Melnik, Qolodomor şahidi, Dnepropetrovsk vilayəti == Faciəyə münasibətlər == ''"Mən sizə Qolodomor soyqırımı nəticəsində 10 milyona yaxın insan itirmiş bir xalqın adından müraciət edirəm... Biz istəyirik ki, dünya bəşəriyyət əleyhinə törədilmiş bütün cinayətlər haqqında həqiqətləri öyrənsin. Yalnız bu yolla cinayətkarların bizim biganəliyimizdən istifadə etmələrinin qarşısını almaq olar".<ref name="YuWSJ" /> :[[Viktor Yuşşenko]], Ukrayna Prezidenti ''"Qolodomor – 1932-1933-cü illərdə 7-10 milyon günahsız insanın ölümünə səbəb olmuş və Ukrayna xalqı üçün milli faciəyə çevrilmiş Böyük Aclıq hadisəsidir".'' :7 noyabr 2003-cü ildə BMT Ali Məclisin 58-ci sessiyasında quruma üzv ölkələrin nümayəndələrinin birgə bəyanatı ''"Məhz belə canfəşanlıqla tutulan divan Ukraynada törədilmiş aclıq terroruna soyqırım xarakteri verir".'' :Alan Bezanson, tarix professoru (Sorbonna, Fransa) ''"Aclıq vasitəsilə Ukrayna xalqına qarşı həyata keçirilən zorakılıq Ukrayna mədəniyyətinin və dininin, həmçinin Ukrayna ziyalılarının məhvi ilə müşahidə olunurdu". Stalin... kəndlilərə millətçiliyin daşıyıcıları kimi yanaşırdı. Sağlam düşüncə Ukrayna xalqına vurulan bu ikiqat zərbəni bizə təsadüf hesab etmək imkanı vermir.'' :Robert Konkest, Qolodomor tədqiqatçısı (ABŞ) <ref name=":1" /> ''"Mən əminəm ki, Stalinin hakimiyyəti öz əlində cəmləməsinin məqsədi böyüklüyünə görə ikinci sovet respublikasının fiziki məhvinə nail olmaq, ən əsası isə Ukrayna kəndlilərini, Ukrayna ziyalılarını, Ukrayna dilini, bir sözlə, Ukraynanı və bütün ukraynalıları yox etmək idi. Məqsəd çox sadə və primitiv idi: əhali yoxdursa, ölkə də yoxdur. Deməli, problem də həll olunmuş sayılır. Bu, sözün klassik mənasında, soyqırım siyasətidir".'' :Ceyms Meyson, Qolodomor tədqiqatçısı (ABŞ) ''"Ukraynada yaşanan bugünkü faciənin nəticəsi bu ölkənin Rusiya tərəfindən məskunlaşdırılması olacaq. Bu isə əhalinin etnik tərkibinə zərər vuracaq. Gələcəkdə və hətta yaxın gələcəkdə heç kəs Ukrayna və ukraynalılar – deməli, həm də Ukrayna məsələsi barədə heç nə bilməyəcək – çünki Ukrayna faktiki olaraq əhalisinin çoxunun ruslar təşkil edən bir ölkəyə çevriləcək".''<ref name=":0" /> :İtaliyanın Xarkovdakı konsulu Serjio Qradeniqonun Moskvadakı İtaliya səfirinə məktubundan (1933-cü il) ''"Hər iki millət (yəhudilər və ukraynalılar) siyasi səbəblər üzündən və yalnız onlar məhz onlar olduqları üçün məhv edilmişdilər".'' :ABŞ Konqresmeni Devid Rut ''"Mənə hər şey aydındır. Mənim BMT-nin heç bir sübutuna ehtiyacım yoxdur, çünki, öz doğma kəndimdə əhalinin yarısından çoxu qırılmışdı".'' :Aleksandr Moroz, Ukrayna Ali Radasının spikeri ''"Qolodomor – xalqımızın tarixinin faciəli səhifəsi – hər bir ukraynalının ürəyindəki yaradır. Bizim itkilərimiz çox böyük idi – 7 milyondan çox insan. Bu, sadəcə millətin genofonduna vurulan ikiqat zərbə deyildi. Əslində, Ukrayna xalqının bir millət kimi mövcudluğu sual altına alınmışdı".''<ref name="YuWSJ" /> :[[Viktor Yanukoviç]], Ukraynanın baş naziri ''"Qolodomor Stalin rejimi tərəfindən düşünülmüş şəkildə təşkil edilmişdi. O, Ukrayna və dünya ictimaiyyəti tərəfindən dünyada qurbanlarının sayına görə ən böyük soyqırımlardan biri kimi pislənilməlidir".'' :[[Leonid Kuçma]], Ukrayna Prezidenti, (1994-2004-cü illər) ''"Mən o dövrkü hakimiyyətin soyuqqanlılıqla həyata keçirdiyi dəhşətli cinayətdən danışıram. Bu faciənin ağrılı xatirəsi ukraynalıların hissləri və fəaliyyəti ilə qan yaddaşına çevrilməlidir".'' :Qolodomorun 70 illik ildönümü ilə əlaqədar Roma Papası ll İohann Pavelin Ukrayna xalqına müraciət məktubundan, 23 noyabr, 2003 == Xatirəsi == Qolodomorda həlak olanların xatirəsinə abidələr həsr olunmuş və hər il Ukraynada və dünyada kütləvi tədbirlər keçirilir.<ref>{{cite news | last = Brown | first = Mark | title = 1930s journalist Gareth Jones to have story retold: Correspondent who exposed Soviet Ukraine's manmade famine to be focus of new documentary | url = https://www.theguardian.com/film/2009/nov/13/gareth-jones-story-retold-documentary | newspaper = [[The Guardian]] | location = London | date = November 12, 2009 | accessdate = April 7, 2016}}</ref> === Ukrayna === [[File:Holodomor Remembrance Day 2013 in Lviv 18.JPG|thumb|Candles and wheat as a symbol of remembrance during the Holodomor Remembrance Day 2013 in [[Lviv]]]] 2006-cı ildən etibarən Ukrayna rəsmi olaraq noyabr ayının 4-cü şənbə gününü Qolodomor Anım Günü kimi qeyd edir.<ref>Yushchenko, Viktor. Decree No. 868/2006 by President of Ukraine. [https://web.archive.org/web/20070928204155/http://www.prezident.gov.ua/documents/5087.html ''Regarding the Remembrance Day in 2006 for people who died as a result of Holodomor and political repressions'']</ref> 2006-cı ildə Qolodomor [[25 noyabr]] tarixində qeyd olundu. Ukrayna prezidenti Viktor Yuşşenkonun 868/2006 saylı qərarı ilə şənbə günündə günorta saat 16:00-da bir dəqiqəlik anım sükutu elan edildi.<ref name=HIU201113>{{cite news|url=http://en.interfax.com.ua/news/general/175778.html|title=Poll: Almost two-thirds of Ukrainians believe famine of 1932–1933 was organized by Stalinist regime|work=Interfax-Ukraine|date=20 noyabr 2013|accessdate=28 fevral 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304021312/http://en.interfax.com.ua/news/general/175778.html|archivedate=4 mart 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=https://anydayguide.com/calendar/1463|title=Remembrance Day for the Victims of Holodomors in Ukraine / November 25, 2017|last=AnydayGuide|publisher=|accessdate=24 noyabr 2017|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171201035922/https://anydayguide.com/calendar/1463|archivedate=1 dekabr 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/holodomor-remembrance-day-why-the-past-matters-for-the-future|title=Holodomor Remembrance Day: Why the Past Matters for the Future|first=Victor|last=Rud|publisher=|accessdate=24 noyabr 2017|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171201044714/http://www.atlanticcouncil.org/blogs/ukrainealert/holodomor-remembrance-day-why-the-past-matters-for-the-future|archivedate=1 dekabr 2017}}</ref><ref name="Herpen2013">{{cite book|author=Marcel Van Herpen|title=Putinism: The Slow Rise of a Radical Right Regime in Russia|url=https://books.google.com/books?id=dr8Gu1yWMrUC&pg=PT40|accessdate=29 fevral 2016|year=2013|publisher=Palgrave Macmillan UK|isbn=978-1-137-28282-8|page=40}}</ref> Prezidentin qərarı ilə ölkə ərazisində bayraqlar yarıya endirildi eləcə də televizya və radioda əyləncə proqramları məhdudlaşdırıldı. 2007-ci ildə [[Kiyev]]<nowiki/>dəki Azadlıq meydanında faciənin 74 illiyi yad edildi. 3 gün davam edən tədbir çərçivəsində 23-25 noyabr tarixlərində kommunist rejimin [[Ukrayna]]<nowiki/>da törətdiyi cinayətlər haqqında video çarxlar, o cümlədən yerli və xarici rejissorların sənədli filmləri nümayiş etdirildi. Bundan əlavə tarixçilərin və hadisə şahidlərinin mühazirələri dinlənildi. 23 noyabr 2007-ci ildə Ukrayna Milli Bankı iki xatirə sikkəsi dəsti buraxdı. 2009-cu ildən Qolodomor faciəsi Ukrayna məktəblərində tarix dərslərinə daxil edildi.<ref>{{cite web |title= Schoolchildren to study in detail about Holodomor and OUN-UPA |url= http://zik.ua/en/news/2009/06/11/184328 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20120422023215/http://zik.ua/en/news/2009/06/11/184328 |archivedate= 22 April 2012 |publisher= ZIK–Western Information Agency |date= 12 iyun 2009 |accessdate=22 iyul 2012 }}</ref> 22 noyabr 2008-ci ildə [[Dnepr çayı|Dnepr]] çayının ətəyində “Qolodomor qurbanları xatirəsi” Milli Muzeyi istifadəyə verildi.<ref>{{cite web |url=http://memorialholodomors.org.ua/en/about-us/museums-history |title=Museum History |accessdate=2 August 2013 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130217013832/http://memorialholodomors.org.ua/en/about-us/museums-history |archivedate=17 February 2013 }}</ref> Açılış mərasimi Qolodomor faciəsinin 75 illiyinə həsr edilmişdi. 2013-cü ilin oktyabr ayında aparılan rəy sorğusunda ukraynalıların 33,7 %-i, o cümlədən əhalinin 30,4 %-i “Qolodomor faciəsinin sovet diktatoru [[İosif Stalin|Stalin]] və sovet hökümətinin birgə siyasətinin nəticəsi”, 22,9%-i isə "Qolodomorun təbii şəraitdən baş verməsi" fikrinə səs verdi. Bundan başqa əhalinin 45,4%-i Qolodomorun “Ukrayna millətini qəsdən məhv etmə cəhdi” olduğu ilə razılaşdı. === Kanada === Qolodomora həsr edilən ilk ictimai abidə 1983-cü ildə ucaldılmışdır. Abidə Kanadanın Alberta bölgəsinin Edmonton şəhərinin bələdiyyə binasının qarşısında aclıq-soyqırımının 50-ci ildönümü münasibətiylə ucaldılmışdır. O dövrdən etibarən bir çox əyalətlərdə noyabr ayının dördüncü şənbə günü 1932-1933-cü illər Qolodomor və siyasi repressiyasında həyatını itirənlərin xatirə günü kimi keçirilməyə başlanmışdır. 22 noyabr 2008-ci ildən etibarən [[Kanada]] ukraynalılarını Milli Qolodomor Fərqindəlik Həftəsini qeyd etməyə başladı.<ref>{{cite web |title= Ukrainian-Canadians mark famine's 75th anniversary |url= http://www.ctvnews.ca/ukrainian-canadians-mark-famine-s-75th-anniversary-1.345010 |publisher= CTV.ca |date= 22 November 2008 |accessdate= 22 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl= https://web.archive.org/web/20121018082438/http://www.ctvnews.ca/ukrainian-canadians-mark-famine-s-75th-anniversary-1.345010 |archivedate= 18 oktyabr 2012 |df= dmy-all }}</ref> Vətəndaşlıq, Miqrasiya və Multikulturalizm Nazirliyinin rəhbəri Jason Kenniy Kiyevdəki anım tədbirlərinə qatılmışdır. 2010-cu ilin noyabr ayında baş nazir Stefan Harper Kiyevdəki Qolodomor abidəsini ziyarət etmişdir. Bu ziyarət zamanı Ukraynanın prezidenti Viktor Yanukoviç ona qoşulmamışdır. Saskatçevan Şimali Amerikada ilk yurisdiksiya və Kanadada ilk əyalətdir ki, Qolodomoru soyqırım kimi tanımışdır. Ukrayna Aclıq və Soyqırım Anım Günü aktı 2008-ci ilin 6 may tarixində Saskatçevan qanunları ilə qəbul edilmiş və 2008-ci ilin 14 mayında krallıq qanunu ilə qəbul edilmişdir.<ref>{{cite web |url=http://www.saskatchewan.ca/government/news-and-media/2013/november/14/saskatchewan-recognizes-genocide-during-holodomor-remembrance-week |title=Saskatchewan recognises genocide during Holodomor Remembrance Week &#124; News and Media &#124; Government of Saskatchewan |publisher=Saskatchewan.ca |date=14 noyabr 2013 |accessdate=6 may 2015 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150506034809/http://www.saskatchewan.ca/government/news-and-media/2013/november/14/saskatchewan-recognizes-genocide-during-holodomor-remembrance-week |archivedate=6 may 2015 }}</ref><ref>{{cite journal |url=http://www.ucc.sk.ca/oldsite/pdf/visnykv22no2.pdf |title=Saskatchewan first province to recognize Holodomor as genocide |publisher=Visnyk (Весник) |journal=Visnyk|volume=XXII |issue=2 |year=2008 |accessdate=6 may 2015 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714203819/http://www.ucc.sk.ca/oldsite/pdf/visnykv22no2.pdf |archivedate=14 iyul 2014 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.ucc.sk.ca/oldsite/new/2008/Holodomor/index.htm |title=Holodomor |publisher=Ucc.sk.ca |date=2008 |accessdate=6 may 2015 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305115506/http://www.ucc.sk.ca/oldsite/new/2008/Holodomor/index.htm |archivedate=5 mart 2016 }}</ref> 2009-cu ilin 9 aprel tarixində [[Ontario]] əyaləti 147 saylı qanunu qəbul etdi. Qanuna görə hər il noyabr ayının dördüncü şənbə günü Qolodomor Anım Günü kimi qeyd olunmalı idi. Bu əyalətin tarixində hər üç tərəfin də dəstəyini alan yeganə qanundur. Qanunun qəbul edilməsi üçün əsas əziyyəti Liberal partiyasından Deyv Levak, Çeri DiNovo, Frank Klis və s. çəkmişdir. Levak sonradan Ukraynanın Ləyaqət ordeni ilə təltif edilmişdir.<ref>{{cite news |title= Ontario MPP gets Ukrainian knighthood for bill honouring victims of famine |url= http://www.thespec.com/news-story/2181600-ontario-mpp-gets-ukrainian-knighthood-for-bill-honouring-victims-of-famine/ |agency= The Canadian Press |date= 20 noyabr 2010 |accessdate= 22 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl= https://web.archive.org/web/20150519051222/http://www.thespec.com/news-story/2181600-ontario-mpp-gets-ukrainian-knighthood-for-bill-honouring-victims-of-famine/ |archivedate= 19 may 2015 |df= dmy-all }}</ref> 2010-cu ilin 2 iyununda Kvebek əyaləti 390 saylı qərar qəbul etdi. Qərara əsasən ukraynalıların aclığa və soyqırıma məruz qalmasının anım günü ilə qeyd olunması nəzərdə tutulurdu.<ref>{{cite web |title= Quebec Passes Bill Recognizing Holodomor as a Genocide |url= http://www.ucc.ca/2010/06/03/quebec-passes-bill-recognizing-holodomor-as-a-genocide/ |publisher= Ukrainian Canadian Congress |date= 3 iyun 2010 |accessdate= 22 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130212134207/http://www.ucc.ca/2010/06/03/quebec-passes-bill-recognizing-holodomor-as-a-genocide/ |archivedate= 12 fevral 2013 |df= dmy-all }}</ref> "2010-cu ilin 25 sentyabrında Qolodomora yeni abidə ucaldıldı. Abidə Müqəddəs Mariya Katolik Kilsəsi tərəfindən Kanadanın Ontario əyalətinin Mississauqa bölgəsində ucaldılmışdı. Abidənin üzərinə "Qolodomor: 1932-1933-cü illərdə Ukrayna aclığın törətdiyi soyqırım" sözləri və soyqırımda 10 milyon insanın həyatını itirməsi qeyd olunmuşdur.<ref>{{cite web |title= Holodomor Monument – Пам'ятник Голодомору 1932–33 |url= http://www.stmaryscawthra.com/holodomor-monument.php |publisher= St. Mary's Ukrainian Catholic Church |accessdate= 22 iyul 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20130106234945/http://www.stmaryscawthra.com/holodomor-monument.php |archivedate= 2013-01-06 |df= dmy-all }}</ref> 2014-cü ilin 21 sentyabrında [[Vinnipeq]]<nowiki/>dəki Manitoba Qanunvericilik Evinin qarşısında "Uşaqlığın acı xatirələri" adlandırılan və Qolodomora həsr edilən heykəl ucaldılmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.ukrainianwinnipeg.ca/holodomor-monument-unveiling/|title=Unveiling of the Holodomor monument "Bitter Memories of Childhood"|publisher=UkrainianWinnipeg.ca|date=22 September 2014|accessdate=22 November 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170108061605/http://www.ukrainianwinnipeg.ca/holodomor-monument-unveiling/|archivedate=8 January 2017}}</ref> Qolodomora həsr edilən bir digər abidə Kalqaridə ucaldılmışdır. Bu abidələr toplusu ilk öncə [[Birinci Dünya müharibəsi]]<nowiki/>ndə həyatını itirən şəxslərə həsr edilmişdi. Abidə Renfrudakı Ukraynalı Pioner Parkında ucaldılmışdır. Park ukraynalı miqrantların Kanadakı işlərinə həsr olunmuşdu. 21 oktyabr 2018-ci ildə [[Toronto]] Sərgi Sarayındakı Kanada Bulvarında bir xatirə heykəli ucaldıldı. Heykəl noyabr ayının dördüncü şənbə günü illik xatirə üçün yer təmin edir.<ref>{{cite web |website=www.explace.on.ca |publisher=Canadian National Exhibition Association |url=https://www.explace.on.ca/about/blog/the-holodomor-memorial-project |title=The Holodomor Memorial Project |accessdate=19 iyun 2019 |archive-date=2019-12-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191231204105/https://www.explace.on.ca/about/blog/the-holodomor-memorial-project |url-status=dead }}</ref> === ABŞ === Həftəlik Ukrayna qəzetinin bildirdiyinə görə, 1982-ci ilin 27 fevral tarixində Ukrayna Katolik Kilsəsi Sovet hakimiyyəti tərəfindən həyata keçirilən aclıq nəticəsində meydana gələn soyqırımın 50 illiyi münasibətilə tədbir keçirmişdir. Həmçinin həmin qəzet 1982-ci ilin 20 martında yazırdı ki, çox millətli icma 15 fevral tarixində [[Çikaqo]]<nowiki/>nun ukraynalılar yaşayan kəndində tədbir keçirilmiş və aclıq zamanı 7 milyon ukraynalının həyatını itirdiyi bildirilmişdir. ABŞ-ın digər bölgələrində də müxtəlif tədbirlər keçirilmişdir.<ref>{{cite web |last=Berg |first=Tabitha |date=6 iyun 2008 |title=International Holodomor Remembrance Torch in Baltimore Commemorates Ukrainian Genocide |url=http://enewschannels.com/2008/06/06/enc3223_160145.php |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100105031558/http://enewschannels.com/2008/06/06/enc3223_160145.php |archivedate=5 yanvar 2010 |publisher=eNewsChannels |accessdate=22 iyul 2012}}</ref> 29 may 2008-ci ildə [[Baltimor]] şəhərində Qolodomor üçün şəhər bələdiyyəsinin önündəki Müharibə Memorial Plazasında bir anma mərasimi keçirildi. Bu mərasim Kiyev şəhərində başladılan və 33 ökəni dolaşan Beynəlxalq Qolodomor Anım Məşəli yürüşü çərçivəsinin bir hissəsi kimi həyata keçirilmişdi. Bu proqram çərçivəsində anım məşəli daha 22 ABŞ şəhərində gəzdirildi. Mərasimə bələdiyyə sədri Şeyla Dikson rəhbərlik edirdi. O, 29 may gününü Ukrayna soyqırımının [[Baltimor]]<nowiki/>da xatırlama günü kimi elan etdi. O, Qolodomoru tarix boyunca insana qarşı edilmiş ən pis qeyri-insani hərəkətlərdən biri olaraq qiymətləndirmişdi. 2 dekabr 2008-ci ildə Qolodomoru anmaq üçün tədbir Vaşinqton şəhərində keçirildi.<ref>{{cite journal |last=Bihun |first=Yaro |date=7 December 2008 |title=Site of Ukrainian Genocide Memorial in D.C. is dedicated |url=http://www.ukrweekly.com/archive/pdf3/2008/The_Ukrainian_Weekly_2008-49.pdf |journal=The Ukrainian Weekly |volume=76 |issue=49 |pages=1, 8 |accessdate=22 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140302003959/http://www.ukrweekly.com/archive/pdf3/2008/The_Ukrainian_Weekly_2008-49.pdf |archivedate=2 mart 2014 }}</ref> 13 noyabr 2009-cu ildə ABŞ prezidenti [[Barak Obama]] Ukrayna Qolodomor Anım Günü münasibətilə çıxış etdi. Çıxışında o, "Qolodomorun insan tərəfindən yaradılan fəlakət qurbanlarını xatırlamaq bizə dünyada ekstremizmin və zülmün nəticələrini görən bütün insanların vəziyyətini düşünmək üçün bir fürsət verir" dedi. Milli Təhlükəsizlik Şurasının sözçüsü Mayk Hammer də 20 noyabr 2010-ci ildə oxşar bəyanatla çıxış etdi.<ref>{{cite news |title=Remembrance of Holodomor in Ukraine will help prevent such tragedy in future, says Obama |url=http://en.interfax.com.ua/news/general/24889.html |agency=Interfax-Ukraine |date=14 noyabr 2009 |accessdate=22 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140301234647/http://en.interfax.com.ua/news/general/24889.html |archivedate=1 mart 2014 }}</ref><ref>[https://www.whitehouse.gov/the-press-office/statement-president-ukrainian-holodomor-remembrance-day Statement by the President on the Ukrainian Holodomor Remembrance Day] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150518082847/https://www.whitehouse.gov/the-press-office/statement-president-ukrainian-holodomor-remembrance-day |date=18 may 2015 }}, whitehouse.gov (13 noyabr 2009)</ref> 2011-ci ildə ABŞ Qolodomoru anım gününü 19 noyabr tarixində qeyd etdi. [[Ağ Ev]]<nowiki/>in mətbuat katibi günün əhəmiyyətini vurğulayan çıxış etdi və dedi ki, "...Ukrayna xalqının iradəsini sındırmaq üçün qəddar və qəsdən edilmiş cəhddən sonra ukraynalılar böyük cəsarət və müqavimət göstərdilər. İyirmi il əvvəl qürurlu və müstəqil Ukraynanın qurulması Ukrayna xalqının azadlıq və müstəqillik sevgisinin əlamətdar dərinliyini göstərir." <ref>{{cite web |title=Statement by the NSC Spokesman Mike Hammer on Ukraine's Holodomor Remembrance Day |url=https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2010/11/20/statement-nsc-spokesman-mike-hammer-ukraines-holodomor-remembrance-day |publisher=WhiteHouse.gov |date=20 noyabr 2010 |accessdate=22 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121021112002/http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2010/11/20/statement-nsc-spokesman-mike-hammer-ukraines-holodomor-remembrance-day |archivedate=21 oktyabr 2012 }}</ref> 7 Noyabr 2015-ci ildə Vaşinqton şəhərində Holodomor Soyqırımı Memorialı açıldı.<ref>{{cite web |title=Statement by the Press Secretary on Ukrainian Holodomor Remembrance Day |url=https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/11/19/statement-press-secretary-ukrainian-holodomor-remembrance-day |publisher=WhiteHouse.gov |date=19 noyabr 2011 |accessdate=22 iyul 2012 |url-status=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111123004724/http://www.whitehouse.gov/the-press-office/2011/11/19/statement-press-secretary-ukrainian-holodomor-remembrance-day |archivedate=23 noyabr 2011 }}</ref><ref>{{cite news|author=Andrea K. McDaniels|url=http://www.baltimoresun.com/news/maryland/bs-md-ukraine-holodomor-memorial-20151107-story.html|title=Organizers, including Timonium man, hope to educate with Ukrainian memorial in D.C.|work=The Baltimore Sun|date=7 noyabr 2015|accessdate=7 noyabr 2015|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151117031940/http://www.baltimoresun.com/news/maryland/bs-md-ukraine-holodomor-memorial-20151107-story.html|archivedate=17 noyabr 2015}}</ref> 115-ci konqresdə həm ABŞ Senatında, həm də Nümayəndələr Palatasında Qolodomorun 85-ci ildönümünə həsr edilmiş qətnamə qəbul edildi. Qətnamədə Qolodomorun 1932-1933-cü illərdə Sovetİttifaqı tərəfindən bilərəkdən Ukrayna xalqına qarşı bilərəkdən təşkil edildiyi vurğulanırdı. Senatın 435 saylı qətnaməs 3 oktyabr 2018-ci ildə qəbul edildi.<ref>{{cite web|url=https://www.congress.gov/bill/115th-congress/senate-resolution/435/text|title=Text - S.Res.435 - 115th Congress (2017-2018): A resolution expressing the sense of the Senate that the 85th anniversary of the Ukrainian Famine of 1932-1933, known as the Holodomor, should serve as a reminder of repressive Soviet policies against the people of Ukraine|website=www.congress.gov|date=3 October 2018|accessdate=30 avqust 2019}}</ref> Qətnamə bildirilirdi ki, [[ABŞ Senatı]] "1932-1933-cü illər Holodomorun 85-ci ildönümünü təntənəli şəkildə xatırlayır və bu faciənin qurbanlarına, sağ qalanlara və ailələrinə dərin hüznlə başsağlığı verir." 11 dekabr 2018-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]<nowiki/>ın Nümayəndələr Palatası 931 saylı qətnaməni qəbul etdi. Qətnamədə "1932-1933-cü illər Qolodomor qurbanlarına və sağ qalanlara və onların ailələrinə dərin hüznlə başsağlığı verilir" və Ukraynadakı insan hüquqlarının sistematik pozulmalarını, o cümlədən öz müqəddəratını təyin etmə və söz azadlığının [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]] hakimiyyəti tərəfindən məhdudlaşdırılması qınanılırdı.<ref>{{cite web|url=https://www.congress.gov/bill/115th-congress/house-resolution/931/text|title=Text - H.Res.931 - 115th Congress (2017-2018): Expressing the sense of the House of Representatives that the 85th anniversary of the Ukrainian Famine of 1932-1933, known as the Holodomor, should serve as a reminder of repressive Soviet policies against the people of Ukraine|website=www.congress.gov|date=11 dekabr 2018|accessdate=30 avqust 2019}}</ref> === Polşa === 2015-ci ilin 22 yanvarında Polşanın Lublin şəhərində Qolodomor qurbanlarına həsr edilmiş abidə ucaldılmışdır.<ref>{{cite news|url=http://wpolityce.pl/historia/230797-odslonieto-pomnik-ofiar-wielkiego-glodu-na-ukrainie|title=Odsłonięto pomnik ofiar Wielkiego Głodu na Ukrainie|trans-title=Monument unveiled to victims of the Great Famine in Ukraine|language=pl|newspaper=wPolityce.pl|date=22 yanvar 2015|accessdate=22 noyabr 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161122045429/http://wpolityce.pl/historia/230797-odslonieto-pomnik-ofiar-wielkiego-glodu-na-ukrainie|archivedate=22 noyabr 2016}}</ref> === Qolodomor abidələri === <gallery> Şəkil:Holodomor education van.jpg|Qolodomor haqqında məlumat verən turist avtobusu, [[Hamilton (Kanada)|Hamilton]], [[Ontario]], [[Kanada]], in 2017 Şəkil:HolodomorKyivSvichky.jpg|[[Kiyev|Kiyev şəhəri]]<nowiki/>ndə Qolodomor qurbanlarına həsr olunmuş mərasim Şəkil:Голодомор у Долотецькому.jpg|Xatirə xaçı, [[Vinnitsa]], [[Ukrayna]] Şəkil:Голодомор у Довгалівці.jpg|Qolodomor abidəsi, [[Vinnitsa]], [[Ukrayna]] Şəkil:Holodomor-andrushivka.jpg|Andruşkiva kəndi Qolodomor abidəsi, [[Vinnitsa]], [[Ukrayna]] Şəkil:HolodomormonumentPoltava.jpg|Poltava şəhərində Qolodomor abidəsi, Ukrayna Şəkil:Holodomor in Ukraine 1933.jpg|"Kədər zəngi" abidəsi, [[Poltava]], [[Ukrayna]] Şəkil:Pomnik ofiar Wielkiego Głodu w Lublinie.jpg|Qolodomor qurbanlarına həsr olunmuş abidə, Lublin, [[Polşa]] Şəkil:Holodomor Plaque Los Angeles.jpg|Qolodomor abidəsi, [[Los-Anceles]], [[Kaliforniya]], ABŞ Şəkil:HolodomorWindsor.jpg|Qolodomor abidəsi, [[Ontario]], [[Kanada]] Şəkil:HolodomorCalgary.jpg|Qolodomor abidəsi, [[Kanada]] Şəkil:Holomor Art Denysenko 1.jpg|Leonid Denysenko tərəfindən hazırlanan Qolodomor posteri Şəkil:Golodomor Stamps of Ukraine.JPG|Ukrayna poçt markası, 1993 Şəkil:Monument dedicated to victims of years 1932-33 famine.jpg|Qolodomor qurbanlarına həsr olunmuş abidə, Vişorod, Ukrayna. müəlliflər- Boris Krılov və Oles Sidoruk Şəkil:Holodomor memorial, Kiev.jpg|Qolodomor abidəsi, Mixailvska meydanı, [[Kiyev]] </gallery> == Film == * Ümidsizlik məhsulu ({{lang-uk|Жнива розпачу}}) - 1984-cü ildə Sviatoslav Novitski tərəfindən çəkilmişdir. Sənədli filmdir. * Aclıq-33 ({{lang-uk| Голод-33 }}) - Oles Yançuk tərəfindən 1991-ci ildə çəkilmişdir.<ref>Holden, Stephen. "A Family's Struggle In Stalin's Man-Made Famine: Famine-33 Film Review." ''The New York Times.'' 15 December 1993</ref> * Bələdçi ({{lang-uk| Поводир}}) - Oles Sanin tərəfindən 2014-cü ildə çəkilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://oscar.go.com/nominees?cid=oscars_nominees_announcement_discover/|title=Nominees (see subsection: Foreign Language Film) |accessdate=16 January 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://espreso.tv/news/2014/11/14/strichku_quotpovodyrquot_adaptuvaly_dlya_nezryachykh |title=The Film ''The Guide'' has been adapted for Blind People |accessdate =14 November 2014|language=uk}}</ref> * Uşaq 44 ({{lang-uk|Child 44}}) - Tom Rob Smitin Qolodomoru qısa formada təsvir edən kitabı əsasında 2014-cü ildə Daniel Espinoza tərəfindən çəkilmişdir. * Acı məhsul ({{lang-uk|Гіркі Жнива}}) - 2017-ci ildə Corc Mendeluk tərəfindən çəkilmişdir.<ref>{{cite news |url= http://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/new-movie-reveals-russia-s-attempts-to-destroy-ukraine |title= New Movie Reveals Russia's Attempts to Destroy Ukraine |first= Diane |last= Francis |publisher= Atlantic Council |date= October 14, 2015 |access-date= December 4, 2015 |archive-url= https://web.archive.org/web/20151208152329/http://www.atlanticcouncil.org/blogs/new-atlanticist/new-movie-reveals-russia-s-attempts-to-destroy-ukraine |archive-date= December 8, 2015 |url-status= dead }}</ref> * Mister Cons ({{dil-en| Mr. Jones}}) - 2019-cu ildə Aqnieszka Holland tərəfindən çəkilmişdir.<ref>{{cite web |url=https://film.ua/en/production/filmsandseries/projects/352|title=Mr. Jones (2019)|work=Films.UA |access-date=18 January 2019}}</ref> ==Mənbə== === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{Refbegin|20em}} * Anne Applebaum. ''Red Famine: Stalin's War on Ukraine'' (2017); 496 pp [http://www.h-net.org/reviews/showpdf.php?id=51300 online review]; [https://www.ewjus.com/index.php/ewjus/article/view/435/pdf another review], [https://historynewsnetwork.org/article/169438 another review] * {{cite book |last= Baumeister |first= Roy |authorlink= |year= 1999 |title= Evil: Inside Human Violence and Cruelty |location= New York|publisher= Henry Holt and Company |isbn= 978-0-8050-7165-8 |ref= harv }} * {{cite journal |last= Bilinsky |first= Yaroslav |year= 1999 |title= Was the Ukrainian Famine of 1932–1933 Genocide? |url= http://www.faminegenocide.com/resources/bilinsky.html |journal= Journal of Genocide Research |volume= 1 |issue= 2 |pages= 147–156 |ref= harv |doi= 10.1080/14623529908413948 |access-date= 5 iyun 2006 |archive-url= https://web.archive.org/web/20080615023457/http://www.artukraine.com/famineart/uscongr4.htm |archive-date= 15 iyun 2008 |url-status= dead }} * {{cite journal |last= Conquest |first= Robert |authorlink= |year= 1999 |title= Comment on Wheatcroft |url= https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_1999-12_51_8/page/1479 |journal= Europe-Asia Studies |volume= 51 |issue= 8 |pages= 1479–1483 |jstor= 153839 |ref= harv |doi= 10.1080/09668139998426 }} * {{cite book |last= Conquest |first= Robert |year= 2001 |title= Reflections on a Ravaged Century |url= https://archive.org/details/reflectionsonrav0000conq |edition= New |location= New York,&nbsp;NY |publisher= W. W. Norton & Company |isbn= 978-0-393-32086-2 |ref= harv }} * {{cite book |last= Conquest |first= Robert |year= 2002 |origyear= 1986 |title= The Harvest Of Sorrow: Soviet Collectivisation and the Terror-Famine |location= London |publisher= Pimlico |isbn= 978-0-7126-9750-7 |ref= harv }} * {{cite book |last1= Davies |first1= Robert W. |authorlink1= |last2= Wheatcroft |first2= Stephen G. |authorlink2= |year= 2002 |chapter= The Soviet Famine of 1932–33 and the Crisis in Agriculture |chapterurl= http://www.melgrosh.unimelb.edu.au/documents/Davies_Wheatcroft_ch.4_Famine.pdf |editor= Stephen G. Wheatcroft |title= Challenging Traditional Views of Russian History |location= Houndmills |publisher= Palgrave Macmillan |isbn= 978-0-333-75461-0 |ref= harv }} * {{cite journal |last1= Davies |first= Robert W. |last2= Wheatcroft |first2= Stephen G. |year= 2006 |title= Stalin and the Soviet Famine of 1932–33: A Reply to Ellman |journal= Europe-Asia Studies |volume= 58 |issue= 4 |pages= 625–633 |jstor= 20451229 |ref= harv |url= http://www.uio.no/studier/emner/hf/iakh/HIS2319/h16/pensumliste/stalin-and-the-soviet-famine-of-1932-33_-a-reply-to-ellman.pdf |doi= 10.1080/09668130600652217 }} * {{cite book |last1= Davies |first1= Robert W. |last2= Wheatcroft |first2= Stephen G. |year= 2010 |title= The Years of Hunger: Soviet Agriculture 1931–1933 |location= Houndmills |publisher= Palgrave Macmillan |isbn= 978-0-230-23855-8 |ref= harv }} * {{cite book |last= Davies |first= Norman |authorlink= |year= 2006 |title= Europe East and West |url= https://books.google.com/books?id=4yWin1-ckYgC |location= London |publisher= Jonathan Cape |isbn= 978-0-224-06924-3 |ref= harv }} * {{cite book |last= Dolot |first= Miron |year= 1985 |title= Execution by Hunger: The Hidden Holocaust |url= https://archive.org/details/executionbyhunge00dolo_0 |url-access= registration |location= New York,&nbsp;NY |publisher= W. W. Norton & Company |isbn= 978-0-393-30416-9 |ref= harv }} * {{cite journal |last= Ellman |first= Michael |authorlink= |year= 2005 |title= The Role of Leadership Perceptions and of Intent in the Soviet Famine of 1931–1934 |url= http://www.paulbogdanor.com/left/soviet/famine/ellman.pdf |journal= Europe-Asia Studies |volume= 57 |issue= 6 |pages= 823–41 |ref= harv |doi= 10.1080/09668130500199392 |access-date= 2020-02-06 |archive-date= 2009-02-27 |archive-url= https://web.archive.org/web/20090227181110/http://www.paulbogdanor.com/left/soviet/famine/ellman.pdf |url-status= dead }} * {{cite journal |last= Ellman |first= Michael |year= 2007 |title= Stalin and the Soviet Famine of 1932–33 Revisited |url= http://www.paulbogdanor.com/left/soviet/famine/ellman1933.pdf |journal= Europe-Asia Studies |volume= 59 |issue= 4 |pages= 663–693 |ref= harv |doi= 10.1080/09668130701291899 |access-date= 2020-02-06 |archive-date= 2007-10-14 |archive-url= https://web.archive.org/web/20071014232729/http://www1.fee.uva.nl/pp/mjellman/ |url-status= dead }} * {{cite book |last= Engerman |first= David |year= 2003 |title= Modernization from the Other Shore: American Intellectuals and the Romance of Russian Development |url= https://books.google.com/books?id=UkFlO7hoxOMC |location= Cambridge,&nbsp;MA |publisher= Harvard University Press |isbn= 978-0-674-01151-9 |ref= harv }} * {{cite book |editor1-last= Hadzewycz |editor1-first= Roma |editor2-last= Zarycky |editor2-first= George B. |editor3-last= Kolomayets |editor3-first= Martha |year= 1983 |title= The Great Famine in Ukraine: The Unknown Holocaust |location= Jersey City,&nbsp;NJ |publisher= Ukrainian National Association |ref= harv }} * {{cite book |last= Hryshko |first= Vasyl |year= 1978 |title= Ukrains'kyi 'Holokast', 1933 |publisher= New York, NY: DOBRUS; Toronto: SUZHERO |ref= harv }} * {{cite book |last= Jones |first= Adam |authorlink= |year= 2010 |title= Genocide: A Comprehensive Introduction |url= https://books.google.com/books?id=BqdVudSuTRIC |edition= 2nd |location= Milton Park |publisher= Routledge |isbn= 978-0-415-48619-4 |ref= harv }} * {{cite book |last1= Kulchytsky |first1= Stanislav |last2= Yefimenko |first2= Hennadiy |year= 2003 |title= Демографічні наслідки голодомору 1933 р. в Україні. Всесоюзний перепис 1937 р. в Україні: документи та матеріали |trans-title= Demographic consequences of the 1933 Holodomor in Ukraine. The all-Union census of 1937 in Ukraine: Documents and Materials |url= http://www.history.org.ua/index.php?litera&id=2027 |location= Kiev |publisher= Institute of History |isbn= 978-966-02-3014-9 |ref= KulYef }} * {{cite book|author=Mart Laar|authorlink=|title=The Power of Freedom – Central and Eastern Europe after 1945|url=https://books.google.com/books?id=CM9QCOrlyOMC|accessdate=2 noyabr 2015|year=2010|publisher=Unitas Foundation|isbn=978-9949-21-479-2}} * Liber, George. ''Total wars and the making of modern Ukraine, 1914-1954'' ( U of Toronto Press, 2016). * Luciuk, Lubomyr, editor, Holodomor: Reflections on the Great Famine of 1932–1933 in Soviet Ukraine, Kashtan Press, Kingston, 2008 * {{cite book |last= Mace |first= James E. |authorlink= |chapter= Soviet Man-Made Famine in Ukraine |editor1-last= Totten |editor1-first= Samuel |editor2-last= Parsons |editor2-first= William S. |editor3-last= Charny |editor3-first= Israel W. |year= 2004 |title= Century of Genocide: Critical Essays and Eyewitness Accounts |chapter-url= https://books.google.com/books?id=5Ef8Hrx8Cd0C |location= London |publisher= Routledge |isbn= 978-0-415-94430-4 |ref= harv }} * {{cite book |last= Mace |first= James E. |year= 2008 |title= Ваші мертві вибрали мене&nbsp;... |trans-title= Your dead chose me&nbsp;... |location= Kiev |publisher= Vyd-vo ZAT "Ukraïns'ka pres-hrupa" |isbn= 978-966-8152-13-9 |ref= harv }} (A collection of Mace's articles and columns published in ''Den (newspaper)'' from 1993 to 2004). * {{cite book |last= Marples |first= David R. |year= 2007 |title= Heroes and Villains: Creating National History in Contemporary Ukraine |url= https://books.google.com/books?id=bGPjqNGPc40C |location= Budapest |publisher= Central European University Press |isbn= 978-963-7326-98-1 |ref= harv }} * {{cite journal |last1=Meslé |first1=France |last2=Pison |first2=Gilles |last3=Vallin |first3=Jacques |year=2005 |title=France-Ukraine: Demographic Twins Separated by History |url=http://www.ined.fr/fichier/t_publication/47/publi_pdf2_pop.and.soc.english.413.pdf |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110526011152/http://www.ined.fr/fichier/t_publication/47/publi_pdf2_pop.and.soc.english.413.pdf |archivedate=26 may 2011 |journal=Population and Societies |issue=413 |pages=1–4 |ref=harv |url-status=dead }} * {{cite book |last1=Mordini |first1=Emilio |last2=Green |first2=Manfred |year=2009 |title=Identity, Security and Democracy: The Wider Social and Ethical Implications of Automated Systems for Human Identification |url=http://www.cssc.eu/public/NATO%20BOOK.pdf |location=Amsterdam, Netherlands |publisher=IOS Press |isbn=978-1-58603-940-0 |ref=harv |access-date=2020-02-06 |archive-date=2019-10-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191026105239/http://www.cssc.eu/public/NATO%20BOOK.pdf |url-status=dead }} * {{cite book |last= Naimark |first= Norman M. |authorlink= |year= 2010 |title= Stalin's Genocides |url= https://books.google.com/books?id=F3UwF1eqb0AC |location= Princeton,&nbsp;NJ |publisher= Princeton University Press |isbn= 978-0-691-14784-0 |ref= harv }} * {{cite book |last= Pipes |first= Richard |authorlink= |year= 1995 |title= Russia Under the Bolshevik Regime |url= https://archive.org/details/russiaunderbolsh0000pipe |location= New York,&nbsp;NY |publisher= Vintage Books |isbn= 978-0-679-76184-6 |ref= harv }} * {{cite book |last= Potocki |first= Robert |year= 2003 |title= Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939 |language= Polish, English |location= Lublin |publisher= Instytut Europy Środkowo-Wschodniej |isbn= 978-83-917615-4-0 |ref= harv }} * {{cite book |last= Pourchot |first= Georgeta |year= 2008 |title= Eurasia Rising: Democracy and Independence in the Post-Soviet Space |location= Santa Barbara,&nbsp;CA |publisher= ABC-CLIO |isbn= 978-0-275-99916-2 |ref= harv }} * {{cite book |last= Radzinsky |first= Edvard |authorlink= |year= 1996 |title= Stalin: The First In-depth Biography Based on Explosive New Documents from Russia's Secret Archives |location= London |publisher= Hodder & Stoughton |isbn= 978-0-340-60619-3 |ref= harv |title-link= }} * {{cite journal |last= Rosefielde |first= Steven |authorlink= |year= 1983 |title= Excess Mortality in the Soviet Union: A Reconsideration of the Demographic Consequences of Forced Industrialization, 1929–1949 |journal= Soviet Studies |volume= 35 |issue= 3 |pages= 385–409 |jstor= 151363 |ref= harv |doi=10.1080/09668138308411488}} * {{cite book |last= Rosefielde |first= Steven |year= 2009 |title= Red Holocaust |url= https://books.google.com/books?id=D1QH38Cxn74C |location= Milton Park |publisher= Routledge |isbn= 978-0-415-77756-8 |ref= harv }} * {{cite book |last= Snyder |first= Timothy |authorlink= |year= 2010 |title= Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin |url= https://archive.org/details/bloodlandseurope0000snyd_e5a3 |location= London |publisher= The Bodley Head |isbn= 978-0-224-08141-2 |ref= harv }} * {{cite book |last1= Sternberg |first1= Robert J. |authorlink1= |last2= Sternberg |first2= Karin |year= 2008 |title= The Nature of Hate |url= https://books.google.com/books?id=TFT2l-RH9FIC |location= New York,&nbsp;NY |publisher= Cambridge University Press |isbn= 978-0-521-72179-0 |ref= harv }} * {{cite journal |last= Tauger |first= Mark B. |year= 1991 |title= The 1932 Harvest and the Famine of 1933 |url= http://www.as.wvu.edu/history/Faculty/Tauger/Tauger,%20%27The%201932%20Harvest%20and%20the%20Famine%20of%201933,%20SR%2091.pdf |journal= Slavic Review |volume= 50 |issue= 1 |pages= 70–89 |ref= harv |doi= 10.2307/2500600 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20160114211744/http://www.as.wvu.edu/history/Faculty/Tauger/Tauger,%20%27The%201932%20Harvest%20and%20the%20Famine%20of%201933,%20SR%2091.pdf |archivedate= 14 yanvar 2016 |df= dmy-all |jstor= 2500600 }} * {{cite journal |last= Tauger |first= Mark B. |year= 2001 |title= Natural Disasters and Human Actions in the Soviet Famine of 1931–1933 |journal= The Carl Beck Papers in Russian & East European Studies |issue= 1506 |ref= harv |doi= 10.5195/CBP.2001.89 }} * {{cite journal |last1= Vallin |first1= Jacques |last2= Meslé |first2= France |last3= Adamets |first3= Serguei |last4= Pyrozhkov |first4= Serhii |title= A New Estimate of Ukrainian Population Losses during the Crises of the 1930s and 1940s |url= http://ncua.inform-decisions.com/eng/files/VallinNewEstimate.pdf |journal= Population Studies |volume= 56 |issue= 3 |year= 2002 |pages= 249–264 |ref= harv |doi= 10.1080/00324720215934 |pmid= 12553326 |access-date= 2020-02-06 |archive-date= 2022-03-14 |archive-url= https://web.archive.org/web/20220314210749/http://ncua.inform-decisions.com/eng/files/VallinNewEstimate.pdf |url-status= dead }} * {{cite journal |last1= Várdy |first1= Steven Béla |last2= Várdy |first2= Agnes Huszár |year= 2007 |title= Cannibalism in Stalin's Russia and Mao's China |url= http://www.paulbogdanor.com/left/cannibalism.pdf |journal= East European Quarterly |volume= 41 |issue= 2 |pages= 223–238 |ref= harv }} * {{cite journal |last= Weiss-Wendt |first= Anton |year= 2005 |title= Hostage of Politics: Raphael Lemkin on 'Soviet Genocide' |url= http://www.inogs.com/JGRFullText/WeissWendt.pdf |archiveurl= https://web.archive.org/web/20070610031348/http://www.inogs.com/JGRFullText/WeissWendt.pdf |archivedate= 10 iyun 2007 |journal= Journal of Genocide Research |volume= 7 |issue= 4 |pages= 551–559 |ref= harv |doi= 10.1080/14623520500350017 }} * {{cite book |last= Werth |first= Nicolas |year= 2010 |chapter= Mass deportations, Ethnic Cleansing, and Genocidal Politics in the Latter Russian Empire and the USSR |editor= Donald Bloxham |editor2= A. Dirk Moses |title= The Oxford Handbook of Genocide Studies |chapter-url= https://books.google.com/books?id=xCHMFHQRNtYC |location= Oxford |publisher= Oxford University Press |isbn= 978-0-19-923211-6 |ref= harv }} * {{citation |mode= cs1 |last= Wheatcroft |first= Stephen G. |authorlink= |year= 2000 |title= A Note on Demographic Data as an Indicator of the Tragedy of the Soviet Village, 1931–33 (draft) |url= http://www.melgrosh.unimelb.edu.au/documents/SGW%20-%20Note%20on%20Demographic%20Data.pdf |accessdate= 31 iyul 2012 |ref= harv }} * {{cite book |last= Wheatcroft |first= Stephen G. |year= 2001a |chapter= Current knowledge of the level and nature of mortality in the Ukrainian famine of 1931–3 |chapterurl= http://www.melgrosh.unimelb.edu.au/documents/SGW-UkranianFamine_mortality.pdf |editor= V. Vasil'ev |editor2= Y. Shapovala |title= Komandiri velikogo golodu: Poizdki V.Molotova I L.Kaganovicha v Ukrainu ta na Pivnichnii Kavkaz, 1932–1933 rr. |location= Kiev |publisher= Geneza |ref= harv }} * {{cite book |last= Уиткрофт |first= С. [Wheatcroft, S.] |year= 2001b |chapter= О демографических свидетельствах трагедии советской деревни в 1931–1933 гг. |chapterurl= https://web.archive.org/web/20080320010655/http://lj.streamclub.ru/history/tragedy.html |trans-chapter= On demographic evidence of the tragedy of the Soviet village in 1931–1933 |editor= V.P. Danilov |display-editors= etal |script-title= ru:Трагедия советской деревни: Коллективизация и раскулачивание 1927–1939 гг.: Документы и материалы |trans-title= The Tragedy of the Soviet Village: Collectivization and Dekulakization 1927–39: Documents and Materials |volume= 3 |location= Moscow |publisher= ROSSPEN |isbn= 978-5-8243-0225-7 |ref= Wheat2001b |language= Russian |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20080320010655/http://lj.streamclub.ru/history/tragedy.html |archivedate= 20 mart 2008 |df= dmy-all |url= http://lj.streamclub.ru/history/tragedy.html }} * {{cite journal |last= Wheatcroft |first= Stephen G. |year= 2004 |title= Towards Explaining the Soviet Famine of 1931–1933: Political and Natural Factors in Perspective |journal= Food and Foodways |volume= 12 |issue= 2–3 |pages= 107–136 |ref= harv |doi=10.1080/07409710490491447}} *{{cite journal | first1=Stephen G. | last1=Wheatcroft | year=2018 | title=The Turn Away from Economic Explanations for Soviet Famines | journal=Contemporary European History | volume=27 | issue=3 | pages=465-469 | url=https://www.researchgate.net/publication/326562364_The_Turn_Away_from_Economic_Explanations_for_Soviet_Famines | doi=10.1017/S0960777318000358 | ref=harv }} * {{cite book |last= Wilson |first= Andrew |authorlink= |year= 2002 |title= The Ukrainians: Unexpected Nation |url= https://books.google.com/books?id=4f324_LVBL4C |edition= 2nd |location= New Haven,&nbsp;CT |publisher= Yale University Press |isbn= 978-0-300-09309-4 }} {{refend}} == Əlavə ədəbiyyat == === Bəyənatlar və rəsmi aktlar === * [https://web.archive.org/web/20110604055926/http://www.faminegenocide.com/resources/findings.html Findings of the Commission on the Ukraine Famine], U.S. Commission on the Ukraine Famine, Report to Congress. Adopted by the Commission, 19 aprel 1988 * [[s:Joint Statement on Holodomor|Joint declaration at the United Nations in connection with 70th anniversary of the Great Famine in Ukraine 1932–1933]] * [http://zakon4.rada.gov.ua/laws/show/789-15 Address of the Verkhovna Rada to the Ukrainian nation on commemorating the victims of Holodomor 1932–1933 (in Ukrainian)] ===Kitab və məqalələr=== {{refbegin|30em}} * Ewald, ''Human life in Russia'', (Cleveland: J.T. Zubal, 1984), Reprint, Originally published: London, England: Allen & Unwin, 1936. * ''The Black Deeds of the Kremlin: a white book'', S.O. Pidhainy, Editor-In-Chief, (Toronto: Ukrainian Association of Victims of Russian-Communist Terror, 1953), (Vol. 1 Book of testimonies. Vol. 2. The Great Famine in Ukraine in 1932–1933). * {{Cite book| first = Jan Jacek | last = Bruski | title = Hołodomor 1932–1933. Wielki Głód na Ukrainie w dokumentach polskiej dyplomacji i wywiadu | publisher = Polski Instytut Spraw Międzynarodowych | location = Warszawa |year = 2008 |language= Polish | isbn=978-83-89607-56-0 }} * Marco Carynnyk, Lubomyr Luciuk and Bohdan S Kordan, eds, ''The Foreign Office and the Famine: British Documents on Ukraine and the Great Famine of 1932–1933'', foreword by Michael Marrus (Kingston: Limestone Press, 1988) * Chastushka ''Journal of American folklore, Volume 89'' Houghton, Mifflin, and Co., 1976 * Curran, Declan with L Luciuk & A G Newby, co-eds, "Famines in European Economic History: The last great European famines reconsidered," Routledge, 2015 * Davies, R.W., ''The Socialist offensive: the collectivization of Soviet agriculture, 1929–1930'', (London: Macmillan, 1980). * ''Der ukrainische Hunger-Holocaust: Stalins verschwiegener Völkermord 1932/33 an 7 Millionen ukrainischen Bauern im Spiegel geheimgehaltener Akten des deutschen Auswärtigen Amtes'', (Sonnebühl: H. Wild, 1988), By Dmytro Zlepko. [eine Dokumentation, herausgegeben und eingeleitet von Dmytro Zlepko]. * Dolot, Miron, ''Who killed them and why?: in remembrance of those killed in the Famine of 1932–1933 in Ukraine'', (Cambridge, Massachusetts: Harvard University, Ukrainian Studies Fund, 1984);"Execution By Hunger, The Hidden Holocaust" (W.W. Norton & Company,1985). * Dushnyk, Walter, ''50 years ago: the famine holocaust in Ukraine'', (New York: Toronto: World Congress of Free Ukrainians, 1983). * Barbara Falk, ''Sowjetische Städte in der Hungersnot 1932/33. Staatliche Ernährungspolitik und städtisches Alltagsleben'' (= Beiträge zur Geschichte Osteuropas 38), Köln: Böhlau Verlag 2005 {{ISBN|3-412-10105-2}} * Fürst, Juliane. ''Stalin's Last Generation: Soviet Post-War Youth and the Emergence of Mature Socialism'' Oxford University Press. 30 sentyabr 2010. {{ISBN|978-0-19-957506-0}} * Gregorovich, Andrew, "Black Famine in Ukraine 1932–33: A Struggle for Existence", ''Forum: A Ukrainian Review'', No. 24, (Scranton: Ukrainian Workingmen's Association, 1974). * Kowalski, Ludwik. ''Hell on Earth: Brutality and Violence Under the Stalinist Regime'' Wasteland Press 30 iyul 2008. {{ISBN|978-1-60047-232-9}} * Luciuk, L. Y. (ed), "Holodomor: Reflections on the Great Famine of 1932–1933 in Soviet Ukraine" (Kingston: Kashtan Press, 200() * Halii, Mykola, ''Organized famine in Ukraine, 1932–1933'', (Chicago: Ukrainian Research and Information Institute, 1963). * Hlushanytsia, Pavlo, "Tretia svitova viina Pavla Hlushanytsi == The third world war of Pavlo Hlushanytsia", translated by Vera Moroz, (Toronto: Anabasis Magazine, 1986). [Bilingual edition in Ukrainian and English]. * ''Holod na Ukraini, 1932–1933: vybrani statti'', uporiadkuvala Nadiia Karatnyts'ka, (New York: Suchasnist', 1985). * ''Holod 1932–33 rokiv na Ukraini: ochyma istorykiv, movoij dokumentiv'', (Kiev: Vydavnytstvo politychnoyi literatury Ukrainy, 1990). * Hryshko, Vasyl, ''The Ukrainian Holocaust of 1933'', Edited and translated by Marco Carynnyk, (Toronto: Bahrianyi Foundation, SUZHERO, DOBRUS, 1983). * ''Holodomor: The Great Famine in Ukraine 1932–1933'' (Warsaw–Kiev, 2009) ** {{cite web|url=http://ipn.gov.pl/en/list-of-publications-in-english/holodomor.-the-great-famine-in-ukraine-1932-1933 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150518100640/http://ipn.gov.pl/en/list-of-publications-in-english/holodomor.-the-great-famine-in-ukraine-1932-1933 |url-status=dead |archive-date=18 may 2015 |title=The Institute of National Remembrance &#124; Holodomor. The Great Famine in Ukraine 1932–1933 |publisher=Ipn.gov.pl |date=2009 |accessdate=6 iyul 2015}} * ''International Commission of Inquiry into the 1932–33 Famine in Ukraine, Proceedings [transcript]'', 23–27 may 1988, Brussels, Belgium, Jakob W.F. Sundberg, President; Legal Counsel, World Congress of Free Ukrainians: John Sopinka, Alexandra Chyczij; Legal Council for the Commission, Ian A. Hunter, 1988. * ''International Commission of Inquiry into the 1932–33 Famine in Ukraine. Proceedings [transcript]'', 21 oktyabr – 5 noyabr 1988, New York City, [Jakob W.F. Sundberg, President; Counsel for the Petitioner, William Liber; General Counsel, Ian A. Hunter], 1988. * ''International Commission of Inquiry into the 1932–1933 Famine in Ukraine. Final report'', [Jacob W.F. Sundberg, President], 1990. [Proceedings of the International Commission of Inquiry and its Final report are in typescript, contained in 6 vols. Copies available from the World Congress of Free Ukrainians, Toronto]. * Kalynyk, Oleksa, ''Communism, the enemy of mankind: documents about the methods and practise of Russian Bolshevik occupation in Ukraine'', (London, England: The Ukrainian Youth Association in Great Britain, 1955). * Klady, Leonard, "Famine Film ''Harvest of Despair''", ''Forum: A Ukrainian Review'', No. 61, Spring 1985, (Scranton: Ukrainian Fraternal Association, 1985). * ''Kolektyvizatsia і Holod na Ukraini 1929–1933: Zbirnyk documentiv і materialiv'', Z.M. Mychailycenko, E.P. Shatalina, S.V. Kulcycky, eds., (Kiev: Naukova Dumka, 1992). * Kostiuk, Hryhory, ''Stalinist rule in Ukraine: a study of the decade of mass terror, 1929–1939'', (Munich: Institut zur Erforschung der UdSSSR, 1960). * Kovalenko, L.B. & Maniak, B.A., eds., ''Holod 33: Narodna knyha-memorial'', (Kiev: Radians'kyj pys'mennyk, 1991). * Krawchenko, Bohdan, ''Social change and national consciousness in twentieth-century Ukraine'', (Basingstoke: Macmillan in association with St. Anthony's College, Oxford, 1985). * R. Kuśnierz, ''[https://web.archive.org/web/20160109000523/http://www.robertkusnierz.pl//wielkiglodpokazslajdow.html Ukraina w latach kolektywizacji i Wielkiego Glodu (1929–1933)]'',[http://www.marszalek.com.pl/index.php?m=0 Torun], 2005 * Leonard Leshuk, ed., ''Days of Famine, Nights of Terror: Firsthand Accounts of Soviet Collectivization, 1928–1934'' (Kingston: Kashtan Press, 1995) * Luciuk, Lubomyr (and L Grekul), Holodomor: Reflections on the Great Famine of 1932–1933 in Soviet Ukraine (Kashtan Press, Kingston, 2008.) * Lubomyr Luciuk, ed., ''Not Worthy: Walter Duranty's Pulitzer Prize and The New York Times'' (Kingston: Kashtan Press, 2004) * ''Lettere da Kharkov: la carestia in Ucraina e nel Caucaso del Nord nei rapporti dei diplomatici italiani, 1932–33'', a cura di Andrea Graziosi, (Torino: Einaudi, 1991). * Mace, James E., ''Communism and the dilemma of national liberation: national communism in Soviet Ukraine, 1918–1933'', (Cambridge, Massachusetts: Distributed by Harvard University Press for the Ukrainian Research Institute and the Ukrainian Academy of Arts and Sciences in the U.S., 1983). * Makohon, P., ''Svidok: Spohady pro 33-ho'', (Toronto: Anabasis Magazine, 1983). * Martchenko, Borys, ''La famine-genocide en Ukraine: 1932–1933'', (Paris: Publications de l'Est europeen, 1983). * Marunchak, Mykhailo H., ''Natsiia v borot'bi za svoie isnuvannia: 1932 і 1933 v Ukraini і diiaspori'', (Winnipeg: Nakl. Ukrains'koi vil'noi akademii nauk v Kanadi, 1985). * ''Memorial'', compiled by Lubomyr Y. Luciuk and Alexandra Chyczij; translated into English by Marco Carynnyk, (Toronto: Published by Kashtan Press for Canadian Friends of "Memorial", 1989). [Bilingual edition in Ukrainian and English. this is a selection of resolutions, aims and objectives, and other documents, pertaining to the activities of the Memorial Society in Ukraine]. * Mishchenko, Oleksandr, ''Bezkrovna viina: knyha svidchen''', (Kiev: Molod', 1991). * Oleksiw, Stephen, ''The agony of a nation: the great man-made famine in Ukraine, 1932–1933'', (London: The National Committee to Commemorate the 50th Anniversary of the Artificial Famine in Ukraine, 1932–1933, 1983). * ''Pavel P. Postyshev, envoy of Moscow in Ukraine 1933–1934'', [selected newspaper articles, documents, and sections in books], (Toronto: World Congress of Free Ukrainians, Secretariat, [1988], The 1932–33 Famine in Ukraine research documentation). * Pidnayny, Alexandra, ''A bibliography of the great famine in Ukraine, 1932–1933'', (Toronto: New Review Books, 1975). * Pravoberezhnyi, Fedir, ''8,000,000: 1933-i rik na Ukraini'', (Winnipeg: Kultura і osvita, 1951). * {{Cite book| first = Czesław | last = Rajca | title = Głód na Ukrainie | publisher = Werset | location = Lublin/Toronto |year = 2005 | isbn=978-83-60133-04-0 }} * Senyshyn, Halyna, ''Bibliohrafia holody v Ukraini 1932–1933'', (Ottawa: Montreal: UMMAN, 1983). * Solovei, Dmytro, ''The Golgotha of Ukraine: eye-witness accounts of the famine in Ukraine'', compiled by Dmytro Soloviy, (New York: Ukrainian Congress Committee of America, 1953). * Stradnyk, Petro, ''Pravda pro soviets'ku vladu v Ukraini'', (New York: N. Chyhyryns'kyi, 1972). * Taylor, S.J., ''Stalin's apologist: Walter Duranty, the New York Times' man in Moscow'', (New York: Oxford University Press, 1990). * ''The Foreign Office and the famine: British documents on Ukraine and the great famine of 1932–1933'', edited by Marco Carynnyk, Lubomyr Y. Luciuk and Bohdan Kor. * ''The man-made famine in Ukraine'' (Washington D.C.: American Enterprise Institute for Public Policy Research, 1984). [Seminar. Participants: Robert Conquest, Dana Dalrymple, James Mace, Michael Nowak]. * United States, ''Commission on the Ukraine Famine. Investigation of the Ukrainian Famine, 1932–1933: report to Congress / Commission on the Ukraine Famine'', [Daniel E. Mica, Chairman; James E. Mace, Staff Director]. (Washington D.C.: U.S. G.P.O.: For sale by the Supt. of Docs, U.S. G.P.O., 1988), (Dhipping list: 88-521-P). * United States, ''Commission on the Ukrainian Famine. Oral history project of the Commission on the Ukraine Famine'', James E. Mace and Leonid Heretz, eds. (Washington, D.C.: Supt. of Docs, U.S. G.P.O., 1990). * ''Velykyi holod v Ukraini, 1932–33: zbirnyk svidchen', spohadiv, dopovidiv ta stattiv, vyholoshenykh ta drukovanykh v 1983 rotsi na vidznachennia 50-littia holodu v Ukraini – The Great Famine in Ukraine 1932–1933: a collection of memoirs, speeches and essays prepared in 1983 in commemoration of the 50th anniversary of the Famine in Ukraine during 1932–33'', [Publication Committee members: V. Rudenko, T. Khokhitva, P. Makohon, F. Podopryhora], (Toronto: Ukrains'ke Pravoslavne Bratstvo Sv. Volodymyra, 1988), [Bilingual edition in Ukrainian and English]. * Verbyts'kyi, M., ''Naibil'shyi zlochyn Kremlia: zaplianovanyi shtuchnyi holod v Ukraini 1932–1933 rokiv'', (London, England: DOBRUS, 1952). * Voropai, Oleksa, ''V deviatim kruzi'', (London, England: Sum, 1953). * Voropai, Oleksa, '' The Ninth Circle: In Commemoration of the Victims of the Famine of 1933'', Olexa Woropay; edited with an introduction by James E. Mace, (Cambridge, Massachusetts: Harvard University, Ukrainian Studies Fund, 1983). * {{cite journal|last1=Wheatcroft|first1=S. G.|authorlink=|url=http://sovietinfo.tripod.com/WCR-Comments_KEP_CNQ.pdf|title=The Scale and Nature of Stalinist Repression and its Demographic Significance: On Comments by Keep and Conquest|journal=Europe-Asia Studies|volume=52|issue=6|year=2000|pages=1143–1159|issn=0966-8136|doi=10.1080/09668130050143860|pmid=19326595|ref=harv}} {{refend}} == Xarici keçidlər == {{refbegin|30em}} * {{cite web| title =Holodomor survivors share their stories| website =| url =http://www.sharethestory.ca/| accessdate =5 November 2013}} * {{cite web| title =Harvard Ukrainian Research Institute's MAPA Digital Atlas of Ukraine focus on the history of the Holodomor| website =| url =http://gis.huri.harvard.edu/| accessdate =5 November 2013}} * {{cite web| title =Gareth Jones' international exposure of the Holodomor, plus many related background articles| website =| url =http://www.garethjones.org/soviet_articles/| accessdate =5 July 2006}} * [https://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/index.php Ukraynada 1932-1933-cü illərdə aclıq Ukrayna Dövlət Mərkəzi Arxivində] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200207075342/https://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/index.php |date=2020-02-07 }} ([https://web.archive.org/web/20170701220910/http://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/photos.php fotolar], [https://web.archive.org/web/20170702013703/http://www.archives.gov.ua/Sections/Famine/Resources.php linklər]) * Stanislav Kulchytsky, [https://web.archive.org/web/20070609061545/http://www.orangerevolution.us/blog/_archives/2005/10/25/1321907.html ''Italian Research on the Holodomor''], oktyabr 2005. * Stanislav Kulchytsky, ''"Why did Stalin exterminate the Ukrainians? Comprehending the Holodomor. The position of Soviet historians"''Six-part series from ''Den (newspaper)'': [https://web.archive.org/web/20071012153939/http://day.kiev.ua/151228/ Part 1], [https://web.archive.org/web/20071012153944/http://day.kiev.ua/151682/ Part 2], [https://web.archive.org/web/20071012153949/http://day.kiev.ua/152116/ Part 3], [https://web.archive.org/web/20071012153955/http://day.kiev.ua/153028/ Part 4], [https://web.archive.org/web/20071209185612/http://www.day.kiev.ua/153455/ Part 5], [https://web.archive.org/web/20071012153959/http://day.kiev.ua/153901/ Part 6]; [https://web.archive.org/web/20070609061545/http://www.orangerevolution.us/blog/_archives/2005/12/18/1454373.html Kulchytsky on Holodomor 1–6] * Valeriy Soldatenko, ''"A starved 1933: subjective thoughts on objective processes"'', Zerkalo Nedeli, 28 June{{spaced ndash}}4 July 2003. Available online [https://web.archive.org/web/20041111083611/http://www.zerkalo-nedeli.com/ie/show/449/38943/ rusca] və [https://web.archive.org/web/20070313194408/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/449/38943/ ukraynaca]. * Stanislav Kulchytsky's articles in Zerkalo Nedeli, Kiyev, Ukrayna ** ''"How many of us perish in Holodomor on 1933"'', 23 November 2002&nbsp;– 29 November 2002. Available online [https://web.archive.org/web/20030110022011/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/420/36833/ in Russian] and [https://web.archive.org/web/20030201130718/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/420/36833/ ukraynca]. ** ''"Reasons of the 1933 famine in Ukraine. Through the pages of one almost forgotten book"'' 16–22 August 2003. Available online [https://web.archive.org/web/20030929202104/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/456/41284/ rusca] və [https://web.archive.org/web/20051223052820/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/456/41284/ ukraynca]. ** ''"Reasons of the 1933 famine in Ukraine-2"'', 4 October 2003&nbsp;– 10 October 2003. Available online [https://web.archive.org/web/20031115094529/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/463/42742/ in Russian] and [https://web.archive.org/web/20070314020904/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/463/42742/ ukraynca]. ** ''"Demographic losses in Ukraine in the twentieth century"'', 2 October 2004&nbsp;– 8 October 2004. Available online [https://web.archive.org/web/20041012042524/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/514/47913/ in Russian] and [https://web.archive.org/web/20070313004842/http://www.zn.kiev.ua/ie/show/514/47913/ ukraynca]. ** ''"Holodomor-33: Why and how?"'' 25 November{{spaced ndash}}1 December. Available online [https://web.archive.org/web/20080327012443/http://www.zn.ua/3000/3150/55147/ in Russian] * [https://www.loc.gov/exhibits/archives/ukra.html UKRAINIAN FAMINE] Rusiya arxivindən olan və Konres kitabxanasında saxlanılan materiallar * [http://gulag.ipvnews.org/article20061131.php Sergey Melnikofun Qolodomor fotoları] * [https://www.un.org/press/en/2008/ga10727.doc.htm ] * [http://www.massviolence.org/The-1932-1933-Great-Famine-in-Ukraine?artpage=1-5 Əsas sahə: 1932-1933-cü illər Böyük Ukrayna Aclığı] Nikolas Verth tərəfindən * [https://web.archive.org/web/20081209085548/http://kiev.usembassy.gov/files/famine.pdf Holodomor{{spaced ndash}}Sovet Ukraynasındakı aclıq] * [https://web.archive.org/web/20110703070434/http://rusarchives.ru/publication/famine/famine-ussr.pdf Sovet İttifaqında 1929-1934-cü illər aclığı] * [https://web.archive.org/web/20110727200811/http://www.sbu.gov.ua/sbu/control/en/publish/article?art_id=84758&cat_id=83648 Qolodomor: Ukraynadakı gizli Holokost ] * [https://web.archive.org/web/20100725021110/http://www.cbc.ca/ideas/episodes/2010/04/08/the-great-hunger-part-1-2/ Böyük Aclıq barədə CBC kanalının verilişi] * {{Cite news |author=Caryle Murphy |title=Ukrainian Americans Commemorate Famine in Homeland 50 Years Ago |work=[[The Washington Post]] |date=1 October 1983 |url=http://www.artukraine.com/famineart/wash_march2.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120315235640/http://www.artukraine.com/famineart/wash_march2.htm |archivedate=15 March 2012 }} * [https://web.archive.org/web/20110214220458/http://www.narodnaviyna.org.ua/eng/index.html Kiyev təşkilatının 1917-1932-ci illər vətəndaş müharibəsi şərəfinə ucaltdığı memorial.] * [https://www.academia.edu/3720178/Defying_Death_Women_s_Experience_of_the_Holodomor_1932_1933 Oksana Kisin Qolodomor barədə hazırladığı iş ] {{refend}} [[Kateqoriya:Ukrayna tarixi]] [[Kateqoriya:Soyqırım]] [[Kateqoriya:Kütləvi aclıqlar]] m014ob1afdd84gr6ghgsw6io28bq7i6 Şablon:Şəmkir rayonunun yaşayış məntəqələri 10 72705 6564014 6517213 2022-08-05T14:36:12Z 185.81.80.100 wikitext text/x-wiki {{Azərbaycan rayonları |Adı = Şəmkir |Şəkil = Shamkir District in Azerbaijan 2021.svg |Şəhərlər = [[Şəmkir]] |Qəsəbələr = [[Çinarlı (Şəmkir)|Çinarlı]] • [[Kür (Şəmkir)|Kür]] • [[Dəllər (Şəmkir)|Dəllər]] • [[Zəyəm (Şəmkir)|Zəyəm]] • [[Səməd Vurğun (Şəmkir)|Səməd Vurğun ]] • [[Barlıbağ]] • [[Füzuli (Şəmkir)|Füzuli]] |Kəndlər = [[Abbaslı]] • [[Ağlavaşlı]] • [[Aşağı Seyfəli]] • [[Atabəy (Şəmkir)|Atabəy]] • [[Bayramlı (Şəmkir)|Bayramlı]] • [[Çaparlı (Şəmkir)|Çaparlı]] • [[Çaylı (Şəmkir)|Çaylı]] • [[Çaykənd]] • [[Çənlibel]] • [[Dağ Cəyir]] • [[Daşbulaq (Şəmkir)|Daşbulaq]] • [[Dəllər Cəyir]] • [[Dəllər Cırdaxan]] • [[Dəllər Daşbulaq]] • [[Düyərli (Şəmkir)|Düyərli]] • [[Düzqışlaq (Şəmkir)|Düzqışlaq]] • [[Əhmədli (Şəmkir)|Əhmədli]] • [[Ələsgərli (Şəmkir)|Ələsgərli]] • [[Əliyaqublu]] • [[Günəşli (Şəmkir)|Günəşli]] • [[Göyməmmədli]] • [[Hacıalılar (Şəmkir)|Hacıalılar]] • [[Xuluf]] • [[İrmaşlı]] • [[İsgəndərli (Şəmkir)|İsgəndərli]] • [[Kamandar (Şəmkir)|Kamandar]] • [[Keçili (Şəmkir)|Keçili]] • [[Könüllü (Şəmkir)|Könüllü]] • [[Qapanlı (Şəmkir)|Qapanlı]] • [[Qarabağlar (Şəmkir)|Qarabağlar]] • [[Qaracəmirli]] • [[Qaraqoyunlu (Şəmkir)|Qaraqoyunlu]] • [[Qaralar (Şəmkir)|Qaralar]] • [[Qaranüy]] • [[Qasımalılar]] • [[Qılıncbəyli]] • [[Qaraqocalı (Şəmkir)|Qaraqocalı]] • [[Mahmudlu (Şəmkir)|Mahmudlu]] • [[Mehrili (Şəmkir)|Mehrili]] • [[Məşədihüseynli (Şəmkir)|Məşədihüseynli]] • [[Miskinli (Şəmkir)|Miskinli]] • [[Morul]] • [[Qədimqala (Şəmkir)|Qədimqala]] • [[Nərimanlı (Şəmkir)|Nərimanlı]] • [[Sabirkənd (Şəmkir)|Sabirkənd]] • [[Sarıtəpə (Şəmkir)|Sarıtəpə]] • [[Şeidlər]] • [[Şiştəpə]] • [[Talış (Şəmkir)|Talış]] • [[Tatarlı (Şəmkir)|Tatarlı]] • [[Təzəkənd (Şəmkir)|Təzəkənd]] • [[Varlı Həyat]] • [[Yeniabad]] • [[Yeni Göyçə]] • [[Yeni Yol (Şəmkir)|Yeni Yol]] • [[Yeni Həyat (Şəmkir)|Yeni Həyat]] • [[Yuxarı Çaykənd]] • [[Yuxarı Seyfəli]] • [[Zəyəm Cırdaxan]] }}<noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları:Şəmkir rayonu|Yaşayış məntəqələri]] </noinclude> asm4o9sar15q2ap8xj6is8dtmlilbd7 6564027 6564014 2022-08-05T14:50:25Z 185.81.80.100 wikitext text/x-wiki {{Azərbaycan rayonları |Adı = Şəmkir |Şəkil = Shamkir District in Azerbaijan 2021.svg |Şəhərlər = [[Şəmkir]] |Qəsəbələr = [[Çinarlı (Şəmkir)|Çinarlı]] • [[Kür (Şəmkir)|Kür]] • [[Dəllər (Şəmkir)|Dəllər]] • [[Zəyəm (Şəmkir)|Zəyəm]] • [[Səməd Vurğun (Şəmkir)|Səməd Vurğun ]] • [[Barlıbağ]] • [[Füzuli (Şəmkir)|Füzuli]] |Kəndlər = [[Abbaslı]] • [[Ağlavaşlı]] • [[Aşağı Seyfəli]] • [[Atabəy (Şəmkir)|Atabəy]] • [[Bayramlı (Şəmkir)|Bayramlı]] • [[Çaparlı (Şəmkir)|Çaparlı]] • [[Çaylı (Şəmkir)|Çaylı]] • [[Çaykənd]] • [[Çənlibel]] • [[Dağ Cəyir]] • [[Daşbulaq (Şəmkir)|Daşbulaq]] • [[Dəllər Cəyir]] • [[Dəllər Cırdaxan]] • [[Dəllər Daşbulaq]] • [[Düyərli (Şəmkir)|Düyərli]] • [[Düzqışlaq (Şəmkir)|Düzqışlaq]] • [[Əhmədli (Şəmkir)|Əhmədli]] • [[Ələsgərli (Şəmkir)|Ələsgərli]] • [[Əliyaqublu]] • [[Göyməmmədli]] • [[Günəşli (Şəmkir)|Günəşli]] • [[Hacıalılar (Şəmkir)|Hacıalılar]] • [[Xuluf]] • [[İrmaşlı]] • [[İsgəndərli (Şəmkir)|İsgəndərli]] • [[Kamandar (Şəmkir)|Kamandar]] • [[Keçili (Şəmkir)|Keçili]] • [[Könüllü (Şəmkir)|Könüllü]] • [[Qapanlı (Şəmkir)|Qapanlı]] • [[Qarabağlar (Şəmkir)|Qarabağlar]] • [[Qaracəmirli]] • [[Qaraqocalı (Şəmkir)|Qaraqocalı]] • [[Qaraqoyunlu (Şəmkir)|Qaraqoyunlu]] • [[Qaralar (Şəmkir)|Qaralar]] • [[Qaranüy]] • [[Qasımalılar]] • [[Qədimqala (Şəmkir)|Qədimqala]] • [[Qılıncbəyli]] • [[Maf]] • [[Mahmudlu (Şəmkir)|Mahmudlu]] • [[Mehrili (Şəmkir)|Mehrili]] • [[Məşədihüseynli (Şəmkir)|Məşədihüseynli]] • [[Miskinli (Şəmkir)|Miskinli]] • [[Morul]] • [[Nərimanlı (Şəmkir)|Nərimanlı]] • [[Sabirkənd (Şəmkir)|Sabirkənd]] • [[Sarıtəpə (Şəmkir)|Sarıtəpə]] • [[Şeidlər]] • [[Şiştəpə]] • [[Talış (Şəmkir)|Talış]] • [[Tatarlı (Şəmkir)|Tatarlı]] • [[Təzəkənd (Şəmkir)|Təzəkənd]] • [[Varlı Həyat]] • [[Yeni Həyat (Şəmkir)|Yeni Həyat]] • [[Yeni Göyçə]] • [[Yeni Yol (Şəmkir)|Yeni Yol]] • [[Yeniabad]] • [[Yuxarı Çaykənd]] • [[Yuxarı Seyfəli]] • [[Zəyəm Cırdaxan]] }}<noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları:Şəmkir rayonu|Yaşayış məntəqələri]] </noinclude> 0gw6homp6qyk8hcvluybknzv1nkl4wb Kateqoriya:Filoloqlar 14 72974 6564529 4704201 2022-08-05T20:19:42Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Philologists}} [[Kateqoriya:Filologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] lqqd2dyjx7082728ko0pape8cfh5bbh Vikipediya:Kənd meydanı 4 73763 6564091 6563269 2022-08-05T15:45:10Z Solavirum 95249 /* Poçt indeksləri */ wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) :Salam həmkar mənim səhifəmdəki şəkil wikimediya commonsdadır necə silim Vusalsuvarov1996 [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 19:33, 3 avqust 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] bəy bəlki Milli Kitabxanadan nəsə tapa bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:47, 1 avqust 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) ***:@[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] hello. I was able to find a photo of [[:c:File:Leyla Mammadbeyova.jpg|Leyla Mammadbeyova]] back in the day. Digital versions of these photos are a bit hard to find as they most likely are in the National Archive Department of Azerbaijan. However, it is a bit hard to reach them <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:00, 1 avqust 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], mən elə bir şey yazmışam? Mənim sözüm onadır ki, gəlib SNS-də elmlər doktorudur, fəlsəfə doktorudur yazıb avtomatik ensiklopedik hesab edənlər bu faktoru nəzərə alsın. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:48, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) *:Mən yoxladım, axtarışda adı çıxır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:48, 3 avqust 2022 (UTC) ::* Baxdım yenə çıxmır deyəsən nəsə sistem xətası var. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 21:57, 3 avqust 2022 (UTC) ::*:Adı çıxır, amma ilk səhifədə yox, ikinci səhifədə. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 04:45, 4 avqust 2022 (UTC) ::* {{u|Sura Shukurlu}} Siz dediyinizədə baxdım yenə yoxdur. [[Aytəkin Məmmədov]] məqaləsi çıxır. *Maraxlı məqamdır, [https://g.co/kgs/1hGhj2 bu linkdə] hətda google search panelidə əks olunur amma azərbaycan dili vikipediyası görsənmir. BU nədən ola bilər? Hörmətli {{u|Togrul R}}, {{u|Turkmen}} bu barədə fikirləriniz var? — <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:45, 5 avqust 2022 (UTC) == Ad dəyişmə == * [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)]] * [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)]] * [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)]] * [[Chinook (aerobatika eskdaronu)]] * [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)]] * [[Yupiter (aerobatika eskdaronu)]] Zəhmət olmasa məqalələrin adında eskadron sözünü düzəldin [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 13:53, 1 avqust 2022 (UTC) :[[Thunderbirds (aerobatika komandası)]] bu da eskadron olsun [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:00, 1 avqust 2022 (UTC) ::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:06, 1 avqust 2022 (UTC) :::Təşəkkürlər. :::* [[Al Fursan]] :::* [[Baltic Bees]] :::* [[Smoke Squadron]] bunların da tərcüməsini əlavə etmək lazımdı :::[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:09, 1 avqust 2022 (UTC) ::::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:14, 1 avqust 2022 (UTC) :::::Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:16, 1 avqust 2022 (UTC) == Community delegate registration for Wikimedia CEE Meeting 2022 == [[:m:Wikimedia CEE Meeting 2022|''Wikimedia CEE Meeting 2022'']] will take place on October 14-16. It is determined that the ''Azerbaijani Wikimedians User Group'' could be represented by 2 community delegates, who would have their expenses paid for participating in the events. The time for '''delegate registration''' is '''until August 15''' (2 weeks left). P.S: Sorry for You, please, You translate to the local language. [[İstifadəçi:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dušan Kreheľ|müzakirə]]) 16:57, 1 avqust 2022 (UTC) :{{u|Dušan Kreheľ}}, thank you for the reminder. Our delegates will be registered today. "[[:m:Azerbaijani Wikimedians User Group|Azerbaijani Wikimedians User Group]]" decided that our representatives would be {{u|Toghrul R}} and {{u|Namikilisu}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:48, 2 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya == Hansı adlandırma düzgündür: "Kateqoriya:Qitələrə görə..." yoxsa "Kateqoriya:Qitələrinə görə..." ? Vikidə hal-hazırda hər iki variantda adlandırma mövcuddur. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) == Poçt indeksləri == Azərbaycanın kənd məqalələrinin böyük bir hissəsində kənd üçün poçt indeksi göstərilib, amma göstərilən istinadda bu haqda heç bir məlumat yoxdur. ([[Kəngərli (Ağdam)|bax]]) Kəndlər üçün ayrı-ayrılıqda poçt indeksləri mövcuddursa, tam siyahını haradan tapa bilərəm? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:03, 4 avqust 2022 (UTC) == Vikimaniya 2022. Bakı görüşü == {{Gallery |width=160 |height=170 |align=right |File:Wikimania 2022.png|"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü"nün rəsmi loqosu. }} Hər kəsə salam. Bu ilin 13–14 avqust tarixlərində [[:meta:Wikimedians_of_Turkic_Languages_User_Group/az|"Türkdilli vikimediyaçılar" istifadəçi qrupu]] "Vikimaniya 2022"nin tərkibində görüş keçirir. Oflayn və onlayn formatlarda keçiriləcək tədbirdə bir sıra görüşlər, editatonlar, təqdimatlar olacaq, həmçinin "Vikimaniya 2022"ni izləyəcəyik. Tədbir Bakı şəhərində keçiriləcək. Əlavə məlumatlar üçün "[[:meta:Wikimania 2022/WMTurkic"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü]]"nün metaviki səhifəsinə nəzər yetirin. Tədbirə qoşulmaq istəyənlər [https://l.messenger.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fdocs.google.com%2Fforms%2Fd%2Fe%2F1FAIpQLSc997kxuJkjv0cwROcrpuM7dBrifIZV2XpanRmhfz8yhMIlPQ%2Fviewform&h=AT1ndh3Hcx86F8SJ26NKaPptBEst0-DdXjqZQJ73uo7ztwFPZS5g3YLhPj_U3hii4vesx5KN2BUkWuKphTSKTUvISp0MnZziA5REiFXmHnjotW_HVhPUqrdsqHIhpFf2YSn_ bu formu] doldura bilərlər. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 15:45, 5 avqust 2022 (UTC) dvomfm3rwd980uptric1u5viwg2wdi6 6564092 6564091 2022-08-05T15:45:31Z Solavirum 95249 /* Vikimaniya 2022. Bakı görüşü */ wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) :Salam həmkar mənim səhifəmdəki şəkil wikimediya commonsdadır necə silim Vusalsuvarov1996 [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 19:33, 3 avqust 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] bəy bəlki Milli Kitabxanadan nəsə tapa bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:47, 1 avqust 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) ***:@[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] hello. I was able to find a photo of [[:c:File:Leyla Mammadbeyova.jpg|Leyla Mammadbeyova]] back in the day. Digital versions of these photos are a bit hard to find as they most likely are in the National Archive Department of Azerbaijan. However, it is a bit hard to reach them <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:00, 1 avqust 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], mən elə bir şey yazmışam? Mənim sözüm onadır ki, gəlib SNS-də elmlər doktorudur, fəlsəfə doktorudur yazıb avtomatik ensiklopedik hesab edənlər bu faktoru nəzərə alsın. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:48, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) *:Mən yoxladım, axtarışda adı çıxır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:48, 3 avqust 2022 (UTC) ::* Baxdım yenə çıxmır deyəsən nəsə sistem xətası var. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 21:57, 3 avqust 2022 (UTC) ::*:Adı çıxır, amma ilk səhifədə yox, ikinci səhifədə. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 04:45, 4 avqust 2022 (UTC) ::* {{u|Sura Shukurlu}} Siz dediyinizədə baxdım yenə yoxdur. [[Aytəkin Məmmədov]] məqaləsi çıxır. *Maraxlı məqamdır, [https://g.co/kgs/1hGhj2 bu linkdə] hətda google search panelidə əks olunur amma azərbaycan dili vikipediyası görsənmir. BU nədən ola bilər? Hörmətli {{u|Togrul R}}, {{u|Turkmen}} bu barədə fikirləriniz var? — <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:45, 5 avqust 2022 (UTC) == Ad dəyişmə == * [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)]] * [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)]] * [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)]] * [[Chinook (aerobatika eskdaronu)]] * [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)]] * [[Yupiter (aerobatika eskdaronu)]] Zəhmət olmasa məqalələrin adında eskadron sözünü düzəldin [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 13:53, 1 avqust 2022 (UTC) :[[Thunderbirds (aerobatika komandası)]] bu da eskadron olsun [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:00, 1 avqust 2022 (UTC) ::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:06, 1 avqust 2022 (UTC) :::Təşəkkürlər. :::* [[Al Fursan]] :::* [[Baltic Bees]] :::* [[Smoke Squadron]] bunların da tərcüməsini əlavə etmək lazımdı :::[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:09, 1 avqust 2022 (UTC) ::::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:14, 1 avqust 2022 (UTC) :::::Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:16, 1 avqust 2022 (UTC) == Community delegate registration for Wikimedia CEE Meeting 2022 == [[:m:Wikimedia CEE Meeting 2022|''Wikimedia CEE Meeting 2022'']] will take place on October 14-16. It is determined that the ''Azerbaijani Wikimedians User Group'' could be represented by 2 community delegates, who would have their expenses paid for participating in the events. The time for '''delegate registration''' is '''until August 15''' (2 weeks left). P.S: Sorry for You, please, You translate to the local language. [[İstifadəçi:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dušan Kreheľ|müzakirə]]) 16:57, 1 avqust 2022 (UTC) :{{u|Dušan Kreheľ}}, thank you for the reminder. Our delegates will be registered today. "[[:m:Azerbaijani Wikimedians User Group|Azerbaijani Wikimedians User Group]]" decided that our representatives would be {{u|Toghrul R}} and {{u|Namikilisu}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:48, 2 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya == Hansı adlandırma düzgündür: "Kateqoriya:Qitələrə görə..." yoxsa "Kateqoriya:Qitələrinə görə..." ? Vikidə hal-hazırda hər iki variantda adlandırma mövcuddur. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) == Poçt indeksləri == Azərbaycanın kənd məqalələrinin böyük bir hissəsində kənd üçün poçt indeksi göstərilib, amma göstərilən istinadda bu haqda heç bir məlumat yoxdur. ([[Kəngərli (Ağdam)|bax]]) Kəndlər üçün ayrı-ayrılıqda poçt indeksləri mövcuddursa, tam siyahını haradan tapa bilərəm? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:03, 4 avqust 2022 (UTC) == Vikimaniya 2022. Bakı görüşü == {{Gallery |width=150 |height=150 |align=right |File:Wikimania 2022.png|"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü"nün rəsmi loqosu. }} Hər kəsə salam. Bu ilin 13–14 avqust tarixlərində [[:meta:Wikimedians_of_Turkic_Languages_User_Group/az|"Türkdilli vikimediyaçılar" istifadəçi qrupu]] "Vikimaniya 2022"nin tərkibində görüş keçirir. Oflayn və onlayn formatlarda keçiriləcək tədbirdə bir sıra görüşlər, editatonlar, təqdimatlar olacaq, həmçinin "Vikimaniya 2022"ni izləyəcəyik. Tədbir Bakı şəhərində keçiriləcək. Əlavə məlumatlar üçün "[[:meta:Wikimania 2022/WMTurkic"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü]]"nün metaviki səhifəsinə nəzər yetirin. Tədbirə qoşulmaq istəyənlər [https://l.messenger.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fdocs.google.com%2Fforms%2Fd%2Fe%2F1FAIpQLSc997kxuJkjv0cwROcrpuM7dBrifIZV2XpanRmhfz8yhMIlPQ%2Fviewform&h=AT1ndh3Hcx86F8SJ26NKaPptBEst0-DdXjqZQJ73uo7ztwFPZS5g3YLhPj_U3hii4vesx5KN2BUkWuKphTSKTUvISp0MnZziA5REiFXmHnjotW_HVhPUqrdsqHIhpFf2YSn_ bu formu] doldura bilərlər. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 15:45, 5 avqust 2022 (UTC) d8qya0h7wlyfcny1jeayepi9fod2r23 6564110 6564092 2022-08-05T15:56:32Z White Demon 75303 /* Vikimaniya 2022. Bakı görüşü */ Cavab wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) :Salam həmkar mənim səhifəmdəki şəkil wikimediya commonsdadır necə silim Vusalsuvarov1996 [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 19:33, 3 avqust 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] bəy bəlki Milli Kitabxanadan nəsə tapa bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:47, 1 avqust 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) ***:@[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] hello. I was able to find a photo of [[:c:File:Leyla Mammadbeyova.jpg|Leyla Mammadbeyova]] back in the day. Digital versions of these photos are a bit hard to find as they most likely are in the National Archive Department of Azerbaijan. However, it is a bit hard to reach them <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:00, 1 avqust 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], mən elə bir şey yazmışam? Mənim sözüm onadır ki, gəlib SNS-də elmlər doktorudur, fəlsəfə doktorudur yazıb avtomatik ensiklopedik hesab edənlər bu faktoru nəzərə alsın. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:48, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) *:Mən yoxladım, axtarışda adı çıxır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:48, 3 avqust 2022 (UTC) ::* Baxdım yenə çıxmır deyəsən nəsə sistem xətası var. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 21:57, 3 avqust 2022 (UTC) ::*:Adı çıxır, amma ilk səhifədə yox, ikinci səhifədə. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 04:45, 4 avqust 2022 (UTC) ::* {{u|Sura Shukurlu}} Siz dediyinizədə baxdım yenə yoxdur. [[Aytəkin Məmmədov]] məqaləsi çıxır. *Maraxlı məqamdır, [https://g.co/kgs/1hGhj2 bu linkdə] hətda google search panelidə əks olunur amma azərbaycan dili vikipediyası görsənmir. BU nədən ola bilər? Hörmətli {{u|Togrul R}}, {{u|Turkmen}} bu barədə fikirləriniz var? — <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:45, 5 avqust 2022 (UTC) == Ad dəyişmə == * [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)]] * [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)]] * [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)]] * [[Chinook (aerobatika eskdaronu)]] * [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)]] * [[Yupiter (aerobatika eskdaronu)]] Zəhmət olmasa məqalələrin adında eskadron sözünü düzəldin [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 13:53, 1 avqust 2022 (UTC) :[[Thunderbirds (aerobatika komandası)]] bu da eskadron olsun [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:00, 1 avqust 2022 (UTC) ::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:06, 1 avqust 2022 (UTC) :::Təşəkkürlər. :::* [[Al Fursan]] :::* [[Baltic Bees]] :::* [[Smoke Squadron]] bunların da tərcüməsini əlavə etmək lazımdı :::[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:09, 1 avqust 2022 (UTC) ::::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:14, 1 avqust 2022 (UTC) :::::Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:16, 1 avqust 2022 (UTC) == Community delegate registration for Wikimedia CEE Meeting 2022 == [[:m:Wikimedia CEE Meeting 2022|''Wikimedia CEE Meeting 2022'']] will take place on October 14-16. It is determined that the ''Azerbaijani Wikimedians User Group'' could be represented by 2 community delegates, who would have their expenses paid for participating in the events. The time for '''delegate registration''' is '''until August 15''' (2 weeks left). P.S: Sorry for You, please, You translate to the local language. [[İstifadəçi:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dušan Kreheľ|müzakirə]]) 16:57, 1 avqust 2022 (UTC) :{{u|Dušan Kreheľ}}, thank you for the reminder. Our delegates will be registered today. "[[:m:Azerbaijani Wikimedians User Group|Azerbaijani Wikimedians User Group]]" decided that our representatives would be {{u|Toghrul R}} and {{u|Namikilisu}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:48, 2 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya == Hansı adlandırma düzgündür: "Kateqoriya:Qitələrə görə..." yoxsa "Kateqoriya:Qitələrinə görə..." ? Vikidə hal-hazırda hər iki variantda adlandırma mövcuddur. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) == Poçt indeksləri == Azərbaycanın kənd məqalələrinin böyük bir hissəsində kənd üçün poçt indeksi göstərilib, amma göstərilən istinadda bu haqda heç bir məlumat yoxdur. ([[Kəngərli (Ağdam)|bax]]) Kəndlər üçün ayrı-ayrılıqda poçt indeksləri mövcuddursa, tam siyahını haradan tapa bilərəm? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:03, 4 avqust 2022 (UTC) == Vikimaniya 2022. Bakı görüşü == {{Gallery |width=150 |height=150 |align=right |File:Wikimania 2022.png|"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü"nün rəsmi loqosu. }} Hər kəsə salam. Bu ilin 13–14 avqust tarixlərində [[:meta:Wikimedians_of_Turkic_Languages_User_Group/az|"Türkdilli vikimediyaçılar" istifadəçi qrupu]] "Vikimaniya 2022"nin tərkibində görüş keçirir. Oflayn və onlayn formatlarda keçiriləcək tədbirdə bir sıra görüşlər, editatonlar, təqdimatlar olacaq, həmçinin "Vikimaniya 2022"ni izləyəcəyik. Tədbir Bakı şəhərində keçiriləcək. Əlavə məlumatlar üçün "[[:meta:Wikimania 2022/WMTurkic"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü]]"nün metaviki səhifəsinə nəzər yetirin. Tədbirə qoşulmaq istəyənlər [https://l.messenger.com/l.php?u=https%3A%2F%2Fdocs.google.com%2Fforms%2Fd%2Fe%2F1FAIpQLSc997kxuJkjv0cwROcrpuM7dBrifIZV2XpanRmhfz8yhMIlPQ%2Fviewform&h=AT1ndh3Hcx86F8SJ26NKaPptBEst0-DdXjqZQJ73uo7ztwFPZS5g3YLhPj_U3hii4vesx5KN2BUkWuKphTSKTUvISp0MnZziA5REiFXmHnjotW_HVhPUqrdsqHIhpFf2YSn_ bu formu] doldura bilərlər. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 15:45, 5 avqust 2022 (UTC) :Tədbirdə ancaq Azərbaycan vikipediyaçıları iştirak edəcək? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 15:56, 5 avqust 2022 (UTC) 1mft5en3z8h6ydjxg34u9qry6d3kv3h 6564165 6564110 2022-08-05T16:45:28Z Eldarado 33729 /* Vikimaniya 2022. Bakı görüşü */ wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) :Salam həmkar mənim səhifəmdəki şəkil wikimediya commonsdadır necə silim Vusalsuvarov1996 [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 19:33, 3 avqust 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] bəy bəlki Milli Kitabxanadan nəsə tapa bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:47, 1 avqust 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) ***:@[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] hello. I was able to find a photo of [[:c:File:Leyla Mammadbeyova.jpg|Leyla Mammadbeyova]] back in the day. Digital versions of these photos are a bit hard to find as they most likely are in the National Archive Department of Azerbaijan. However, it is a bit hard to reach them <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:00, 1 avqust 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], mən elə bir şey yazmışam? Mənim sözüm onadır ki, gəlib SNS-də elmlər doktorudur, fəlsəfə doktorudur yazıb avtomatik ensiklopedik hesab edənlər bu faktoru nəzərə alsın. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:48, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) *:Mən yoxladım, axtarışda adı çıxır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:48, 3 avqust 2022 (UTC) ::* Baxdım yenə çıxmır deyəsən nəsə sistem xətası var. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 21:57, 3 avqust 2022 (UTC) ::*:Adı çıxır, amma ilk səhifədə yox, ikinci səhifədə. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 04:45, 4 avqust 2022 (UTC) ::* {{u|Sura Shukurlu}} Siz dediyinizədə baxdım yenə yoxdur. [[Aytəkin Məmmədov]] məqaləsi çıxır. *Maraxlı məqamdır, [https://g.co/kgs/1hGhj2 bu linkdə] hətda google search panelidə əks olunur amma azərbaycan dili vikipediyası görsənmir. BU nədən ola bilər? Hörmətli {{u|Togrul R}}, {{u|Turkmen}} bu barədə fikirləriniz var? — <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:45, 5 avqust 2022 (UTC) == Ad dəyişmə == * [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)]] * [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)]] * [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)]] * [[Chinook (aerobatika eskdaronu)]] * [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)]] * [[Yupiter (aerobatika eskdaronu)]] Zəhmət olmasa məqalələrin adında eskadron sözünü düzəldin [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 13:53, 1 avqust 2022 (UTC) :[[Thunderbirds (aerobatika komandası)]] bu da eskadron olsun [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:00, 1 avqust 2022 (UTC) ::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:06, 1 avqust 2022 (UTC) :::Təşəkkürlər. :::* [[Al Fursan]] :::* [[Baltic Bees]] :::* [[Smoke Squadron]] bunların da tərcüməsini əlavə etmək lazımdı :::[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:09, 1 avqust 2022 (UTC) ::::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:14, 1 avqust 2022 (UTC) :::::Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:16, 1 avqust 2022 (UTC) == Community delegate registration for Wikimedia CEE Meeting 2022 == [[:m:Wikimedia CEE Meeting 2022|''Wikimedia CEE Meeting 2022'']] will take place on October 14-16. It is determined that the ''Azerbaijani Wikimedians User Group'' could be represented by 2 community delegates, who would have their expenses paid for participating in the events. The time for '''delegate registration''' is '''until August 15''' (2 weeks left). P.S: Sorry for You, please, You translate to the local language. [[İstifadəçi:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dušan Kreheľ|müzakirə]]) 16:57, 1 avqust 2022 (UTC) :{{u|Dušan Kreheľ}}, thank you for the reminder. Our delegates will be registered today. "[[:m:Azerbaijani Wikimedians User Group|Azerbaijani Wikimedians User Group]]" decided that our representatives would be {{u|Toghrul R}} and {{u|Namikilisu}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:48, 2 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya == Hansı adlandırma düzgündür: "Kateqoriya:Qitələrə görə..." yoxsa "Kateqoriya:Qitələrinə görə..." ? Vikidə hal-hazırda hər iki variantda adlandırma mövcuddur. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) == Poçt indeksləri == Azərbaycanın kənd məqalələrinin böyük bir hissəsində kənd üçün poçt indeksi göstərilib, amma göstərilən istinadda bu haqda heç bir məlumat yoxdur. ([[Kəngərli (Ağdam)|bax]]) Kəndlər üçün ayrı-ayrılıqda poçt indeksləri mövcuddursa, tam siyahını haradan tapa bilərəm? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:03, 4 avqust 2022 (UTC) == Vikimaniya 2022. Bakı görüşü == {{Gallery |width=150 |height=150 |align=right |File:Wikimania 2022.png|"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü"nün rəsmi loqosu. }} Hər kəsə salam. Bu ilin 13–14 avqust tarixlərində [[:meta:Wikimedians_of_Turkic_Languages_User_Group/az|"Türkdilli vikimediyaçılar" istifadəçi qrupu]] "Vikimaniya 2022"nin tərkibində görüş keçirir. Oflayn və onlayn formatlarda keçiriləcək tədbirdə bir sıra görüşlər, editatonlar, təqdimatlar olacaq, həmçinin "Vikimaniya 2022"ni izləyəcəyik. Tədbir Bakı şəhərində keçiriləcək. Əlavə məlumatlar üçün "[[:meta:Wikimania 2022/WMTurkic"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü]]"nün metaviki səhifəsinə nəzər yetirin. Tədbirə qoşulmaq istəyənlər [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc997kxuJkjv0cwROcrpuM7dBrifIZV2XpanRmhfz8yhMIlPQ/viewform bu formu] doldura bilərlər. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 15:45, 5 avqust 2022 (UTC) :Tədbirdə ancaq Azərbaycan vikipediyaçıları iştirak edəcək? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 15:56, 5 avqust 2022 (UTC) :: Hybrid tədbir olacaq. Offline iştırakçılar Azərbaycan vikipediyaçılar olacaq. Online qoşulanlar dünyanın müxtəlif yerlərində olan türkdilli vikipediyaçılar olacaq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 16:45, 5 avqust 2022 (UTC) tcqd3z5107grzw1sp1niuwynwnxrbfc 6564177 6564165 2022-08-05T16:58:18Z Eldarado 33729 /* Vikimaniya 2022. Bakı görüşü */ wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) :Salam həmkar mənim səhifəmdəki şəkil wikimediya commonsdadır necə silim Vusalsuvarov1996 [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 19:33, 3 avqust 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] bəy bəlki Milli Kitabxanadan nəsə tapa bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:47, 1 avqust 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) ***:@[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] hello. I was able to find a photo of [[:c:File:Leyla Mammadbeyova.jpg|Leyla Mammadbeyova]] back in the day. Digital versions of these photos are a bit hard to find as they most likely are in the National Archive Department of Azerbaijan. However, it is a bit hard to reach them <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:00, 1 avqust 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], mən elə bir şey yazmışam? Mənim sözüm onadır ki, gəlib SNS-də elmlər doktorudur, fəlsəfə doktorudur yazıb avtomatik ensiklopedik hesab edənlər bu faktoru nəzərə alsın. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:48, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) *:Mən yoxladım, axtarışda adı çıxır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:48, 3 avqust 2022 (UTC) ::* Baxdım yenə çıxmır deyəsən nəsə sistem xətası var. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 21:57, 3 avqust 2022 (UTC) ::*:Adı çıxır, amma ilk səhifədə yox, ikinci səhifədə. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 04:45, 4 avqust 2022 (UTC) ::* {{u|Sura Shukurlu}} Siz dediyinizədə baxdım yenə yoxdur. [[Aytəkin Məmmədov]] məqaləsi çıxır. *Maraxlı məqamdır, [https://g.co/kgs/1hGhj2 bu linkdə] hətda google search panelidə əks olunur amma azərbaycan dili vikipediyası görsənmir. BU nədən ola bilər? Hörmətli {{u|Togrul R}}, {{u|Turkmen}} bu barədə fikirləriniz var? — <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:45, 5 avqust 2022 (UTC) == Ad dəyişmə == * [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)]] * [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)]] * [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)]] * [[Chinook (aerobatika eskdaronu)]] * [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)]] * [[Yupiter (aerobatika eskdaronu)]] Zəhmət olmasa məqalələrin adında eskadron sözünü düzəldin [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 13:53, 1 avqust 2022 (UTC) :[[Thunderbirds (aerobatika komandası)]] bu da eskadron olsun [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:00, 1 avqust 2022 (UTC) ::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:06, 1 avqust 2022 (UTC) :::Təşəkkürlər. :::* [[Al Fursan]] :::* [[Baltic Bees]] :::* [[Smoke Squadron]] bunların da tərcüməsini əlavə etmək lazımdı :::[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:09, 1 avqust 2022 (UTC) ::::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:14, 1 avqust 2022 (UTC) :::::Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:16, 1 avqust 2022 (UTC) == Community delegate registration for Wikimedia CEE Meeting 2022 == [[:m:Wikimedia CEE Meeting 2022|''Wikimedia CEE Meeting 2022'']] will take place on October 14-16. It is determined that the ''Azerbaijani Wikimedians User Group'' could be represented by 2 community delegates, who would have their expenses paid for participating in the events. The time for '''delegate registration''' is '''until August 15''' (2 weeks left). P.S: Sorry for You, please, You translate to the local language. [[İstifadəçi:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dušan Kreheľ|müzakirə]]) 16:57, 1 avqust 2022 (UTC) :{{u|Dušan Kreheľ}}, thank you for the reminder. Our delegates will be registered today. "[[:m:Azerbaijani Wikimedians User Group|Azerbaijani Wikimedians User Group]]" decided that our representatives would be {{u|Toghrul R}} and {{u|Namikilisu}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:48, 2 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya == Hansı adlandırma düzgündür: "Kateqoriya:Qitələrə görə..." yoxsa "Kateqoriya:Qitələrinə görə..." ? Vikidə hal-hazırda hər iki variantda adlandırma mövcuddur. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) == Poçt indeksləri == Azərbaycanın kənd məqalələrinin böyük bir hissəsində kənd üçün poçt indeksi göstərilib, amma göstərilən istinadda bu haqda heç bir məlumat yoxdur. ([[Kəngərli (Ağdam)|bax]]) Kəndlər üçün ayrı-ayrılıqda poçt indeksləri mövcuddursa, tam siyahını haradan tapa bilərəm? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:03, 4 avqust 2022 (UTC) == Vikimaniya 2022. Bakı görüşü == {{Gallery |width=150 |height=150 |align=right |File:Wikimania 2022.png|"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü"nün rəsmi loqosu. }} Hər kəsə salam. Bu ilin 13–14 avqust tarixlərində [[:meta:Wikimedians_of_Turkic_Languages_User_Group/az|"Türkdilli vikimediyaçılar" istifadəçi qrupu]] "Vikimaniya 2022"nin tərkibində görüş keçirir. Oflayn və onlayn formatlarda keçiriləcək tədbirdə bir sıra görüşlər, editatonlar, təqdimatlar olacaq, həmçinin "Vikimaniya 2022"ni izləyəcəyik. Tədbir Bakı şəhərində keçiriləcək. Əlavə məlumatlar üçün "[[:m:Wikimania 2022/WMTurkic|Vikimaniya 2022 Bakı görüşü]]"nün metaviki səhifəsinə nəzər yetirin. Tədbirə qoşulmaq istəyənlər [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc997kxuJkjv0cwROcrpuM7dBrifIZV2XpanRmhfz8yhMIlPQ/viewform bu formu] doldura bilərlər. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 15:45, 5 avqust 2022 (UTC) :Tədbirdə ancaq Azərbaycan vikipediyaçıları iştirak edəcək? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 15:56, 5 avqust 2022 (UTC) :: Hybrid tədbir olacaq. Offline iştırakçılar Azərbaycan vikipediyaçılar olacaq. Online qoşulanlar dünyanın müxtəlif yerlərində olan türkdilli vikipediyaçılar olacaq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 16:45, 5 avqust 2022 (UTC) ffcx7tdrrx2j4orvkd60bpfos45wegb 6564178 6564177 2022-08-05T17:00:02Z Eldarado 33729 /* Vikimaniya 2022. Bakı görüşü */ wikitext text/x-wiki {{/Giriş}} == Məqalə adlandırmaları == Salam. Bir məsələni müzakirə etmək istəyirəm. Məqalələrdəki "soyqırım", "faciə", "terror" və s. kimi adlandırmalara necə yanaşırsınız? Mən doğru hesab etməməklə yanaşı, tərəflilik yaratdığını düşünürəm. Alternativ olaraq, "hadisəsi" və ya "hadisələri" ya da "qətliamı" və ya "qətliamları" kimi adlandırmalardan istifadə etməliyik və edə bilərik məncə. Buna "şəhid", "milli qəhrəman", "görkəmli", "məşhur", "populyar", "dahi", "vəfat", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" və s. kimi ifadələri də aid etmək olar. Heç harda belə adlandırmalara və ifadələrə rast gəlməmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:23, 8 iyul 2022 (UTC) :Mənbələrdə hansı adlandırma üstünlük təşkil edirsə, məqalə də o adla olmalıdır. Xocalı hadisəsi deyə anlayış işlədilmir, Xocalı soyqırımı işlədilir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:01, 9 iyul 2022 (UTC) ::Xocalı qətliamı? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:08, 9 iyul 2022 (UTC) :::[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] ilə həmfikirəm. [[User:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Musa</span><span style="background:#EF3340; color:White; padding:2px;">Səmədov</span>]][[User talk:Musa Səmədov|<span style="background:#EF3340;color; padding:2px;">✉</span>]] 17:04, 9 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Dancewithdevil}}, Azərbaycan mənbələri o adlandırmaya üstünlük vermir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:20, 13 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Solavirum}}, okay, mənbələr də necə keçirsə, elə də verəcəyik. Ancaq xarici və ciddi mənbələr belə adlandırmır. Bəs "şəhid", "milli qəhrəman", "kiçik", "böyük", "nəvə", "ata", "baba" kimi dəqiqləşdirmələr necə olacaq? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 14:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::::"[[Donald Tramp (kiçik)]]" bax bu nədir belə? :) Digər vikilərdəki kimi "Jr." yaza bilmərik? :d Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::[[Donald Tramp (kiçik)]] məqaləsinin adını dəyişib [[Donald Tramp biznesmen]] etmək olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:32, 15 iyul 2022 (UTC) :::::::"[[Donald Tramp]]" da biznesmendir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:44, 15 iyul 2022 (UTC) ::::::Misalçün, azvikidə ata Corc Buş [[Corc Herbert Volker Buş]], oğul Corc Buş isə [[Corc Volker Buş]] adlandırlıb və müvafiq olaraq "Corc Buş (ata)" və "Corc Buş (oğul)" səhifələrindən yönləndirmə verilib. Təklif edirəm ki, birinci məqaləni "Donald Con Tramp" adlandırıb mövcud səhifədən yönləndirmə verək. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:52, 16 iyul 2022 (UTC) :::::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] istifadəçisinin fikri ilə razıyam.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 12:06, 16 iyul 2022 (UTC) == Pedaqoq və pedaqoq alim == Salam. Azərbaycanlı alimlərin məqalələrini təftişə başlamışam və bu proseses zamanı kateqoriyaları da səliqəyə salmağa çalışıram. Kateqoriyanın adı ilə bağlı belə bir sual yarandı məndə: Həm müəllim, həm də pedaqogika üzrə elmi işlə məşğul olan alimlərə pedaqoq deyilir? Misal üçün ingilis dilində bunun ilə bağlı iki fərqli kateqoriya mövcuddur: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educational_theorists] və [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Azerbaijani_educators] Qeyd etdiyim kateqoriyaların azvikidə hansı kateqoriyalara keçid etdiyinə baxsanız zatən səhv olduğnu anlayacaqsınız. Amma inidiki halda biz bu iki qrupu necə adlandıraq? Təklif edirəm ki, müəlimlər üçün "Azərbaycan pedaqoqları", alimlər üçün isə "Azərbaycanın pedaqoq alimləri" adlandırlmasından istifadə edək. Ümumi razılıq varsa dəyişdirim. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:31, 10 iyul 2022 (UTC) == 2022 Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edin == [[metawiki:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Announcement/Propose_statements_for_the_2022_Election_Compass|Bu mesajı əlavə dillərə tərcümə edilmiş şəkildə Meta-vikidə tapa bilərsiniz.]] Hamıya salam, [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/az|Qəyyumlar Şurasının 2022-ci il seçkiləri]] könüllüləri [[m:Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass/az|Seçki Kompasında istifadə ediləcək bəyanatlar təklif etməyə dəvət olunurlar]]. Seçki Kompası seçicilərə öz inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri seçməkdə kömək etmək üçün bir vasitədir. İcma üzvləri namizədlərə Lickert şkalası ilə cavab vermələri üçün bəyanatlar təklif edəcəklər (razıyam/neytral/narazıyam). Namizədlərin ifadələrə cavabları Seçki Kompası alətinə yüklənəcək. Seçicilər ifadələrə cavablarını daxil etməklə alətdən istifadə edəcəklər (razıyam/narazıyam/neytral). Nəticələr seçicilərin inanclarına və baxışlarına ən uyğun gələn namizədləri göstərəcək. Seçki Kompası üçün vaxt qrafiki: * 8 - 20 iyul: Könüllülər Seçki Kompası üçün bəyanatlar təklif edirlər * 21 - 22 iyul: Seçki Komitəsi bəyanatlara aydınlıq gətirmək üçün nəzərdən keçirir və mövzudan kənar bəyanatları çıxarır * 23 iyul - 1 avqust: Könüllülər bəyanatlara səs verirlər * 2 - 4 avqust: Seçkilər Komitəsi ən yaxşı 15 bəyanatı seçir * 5 - 12 avqust: namizədlər özlərini bəyanatlarla uyğunlaşırlar * 15 avqust: Seçki Kompası seçicilərin səsvermə qərarlarını yönləndirə bilmələrinə yardımçı olması üçün açılır Seçki Komissiyası avqustun əvvəlində ən yaxşı 15 bəyanatı seçəcək. Seçki Komitəsi Hərəkatın Strategiya və İdarəetmə qrupunun dəstəyi ilə prosesə nəzarət edəcək. MSG komandası sualların aydın olmasını, dublikatların, hərf səhvlərinin olmadığını və s. məsələlərə nəzarət edəcək. Hörmətlə, Hərəkat Strategiyası və İdarə heyəti Bu mesaj İdarə Heyətinin Seçki İşçi Qrupu və Seçki Komissiyası adından göndərilib. Hörmətlə - ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:21, 13 iyul 2022 (UTC) == Propose statements for the 2022 Election Compass == :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Propose statements for the 2022 Election Compass}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Community members in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass|propose statements to use in the Election Compass.]] An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. ;Here is the timeline for the Election Compass: * July 8 - 20: Community members propose statements for the Election Compass * July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements * July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements * August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements * August 5 - 12: candidates align themselves with the statements * August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August. The Elections Committee will oversee the process, supported by the Movement Strategy and Governance team. MSG will check that the questions are clear, there are no duplicates, no typos, and so on. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee''<br /><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] ([[User talk:MNadzikiewicz (WMF)|talk]]) 11:34, 14 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23215441 --> == Azərbaycanda yaşayan xalqlar -> Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar == salam həmkarlar. bu müzakirə ölkələr üzrə bəzi kateqoriyalarda işlənən ''xalqlar'' sözünün ''etnik qruplar'' kimi dəyişdirilməsi ilə bağlıdır. daha dəqiq misal göstərsək - ''Azərbaycanda yaşayan xalqlar'' kateqoriyasının adının ''[[:Kateqoriya:Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar|Azərbaycanda yaşayan etnik qruplar]]'' kimi adlandırılması. mən bir neçə gün əvvəl bu (və digər bəzi ölkələr) kateqoriyaların adını dəyişdirərək məntiqli və düzgün hesab etdiyim ''etnik qruplar'' ilə əvəzlədim. amma bəzi kateqoriyalar hələki dəyişdirilməyib. amma @[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] bəyin bildirdiyi kimi bunlar toplu dəyişiklik sayıldığı üçün bunu müzakirəyə çıxmartmağımın daha doğru olacağıdır. Əziz həmkarlar, @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] @[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] @[[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] @[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] @[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] @[[İstifadəçi:Elonizm|Elonizm]] və digərləri. lütfən siz də kateqoriyanın adın dəyişdirən zaman aşağıdakı verdiyim arqumentləri nəzərə alaraq öz qərarınızı bildirin. 1. İlk olaraq nəzərinizə çatdırım ki, ''ingilis, türk, fransız, portuqal, ispan, alman və s.'' vikipediyasında xalq olaraq yox, etnik qrup olaraq verilib. Hansı ki bu daha doğru və düzgün adlandırmadır. Əgər etnik qrup olaraq yox, xalq yanaşması ilə gediriksə, birinci olaraq ən sadə misal - Azərbaycanda yaşayan xalqlar içində Azərbaycan xalqını ayrıca vermək doğrudurmu sizcə? Hansı ki, Azərbaycan xalqı dedikdə Azərbaycanda yaşayan bütün etnik qruplar (talış, ləzgi və s.) də nəzərdə tutulur. O zaman Azərbaycan xalqı, Talış xalqı və s. ayrı-ayrı deyilməlidirmi? Yəni Azərbaycan xalqı ümumiyyətlə başqa bir xalqdırmı? Yəni ciddi tutarsızlıq yaranır. Və deməli məntiqlə etnik qrup olmalıdır. <br> 2. Digər səbəb, xalq sözünün sinonimində millət sözü də var. Və burada da bəzən çaşqınlıq yaranır. Ümumiyyətlə konkretliyə qaçanda da etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. Bu baxımdan ümumimiyyətlə xalq, millət sözünü ortadan götürüb digər vikilərdəki kimi etnik qrup sözünə keçmək daha məntiqlidir. İndi baxaq: Bir millət, xalq ''müxtəlif etniklərə mənsub'' vətəndaşlardan ibarətdir. ''Etnik mənsubiyyət - adətən ortaq dil, əcdad, tarix, cəmiyyət, mədəniyyət və s. kimi oxşarlıqlar əsasında bir-biri ilə eyniləşən insanların mədəni qrupu. Bəzi etnosların qaraçılar kimi öz milləti və dövləti yoxdur. Bəziləri eyni vaxtda bir neçə ölkədə yaşayır.'' Bu baxımdan yenə də etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. <br> 3. Bəzi yerlədə dilimizdə xalq sözü həm də topluluq bildirdiyi üçün ləzgi xalqı kimi də işlənir və ya talış xalqı və s. Məsələm Ləzgi xalqının böyük tarixi var. Əslində burada xalq yerinə etnik qrup işlədəndə cümlədə tam oturmur deyə, məsələm Ləzgi etnik qrupunun böyük tarixi var demək tam uyuşmadığı üçün xalq sözündən istifadə olunur. Ümumiyyətlə isə həmin etnik qruplar azsaylı xalqlardan hesab olunur. Amma ümumən hər biri ''etnik qrup hesab olunur''. <br> 4. Və son olaraq ümumiyyətlə ''Azərbaycan Multikulturalizmində'' Etnik rəngarənglik deyiləndə də müxtəlif etnik qruplar nəzərdə tutulur. Hesab edirəm ki, Bunları nəzərə alaraq etnik qrup adlandırılması daha doğrudur. Siz də razısınızsa həmin dəyişdirilən kateqoriyalar digər qeyd etdiyim vikilərdə olduğu kimi etnik qrup olaraq qalsın, dəyişdirilməyənləri isə etnik qrupa keçirək. Təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 20:40, 14 iyul 2022 (UTC) :Etnik qrup adlandırması daha doğru və dəqiqdir. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:51, 14 iyul 2022 (UTC) :Razıyam. Etnik qrup daha doğru və dəqiq adlandırmadır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 20:56, 14 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] ilə həmfikirəm. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 04:24, 15 iyul 2022 (UTC) :Digər həmkarların fikrinə qatılıram "etnik qrup" -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:29, 15 iyul 2022 (UTC) Ətraflı məlumat üçün təşəkkürlər hörmətli {{U|Atakhanli}}. Lakin mən bu xalqların entik qrup adlandırılmasının əleyhinəyəm. Ümumiyyətlə vikipediyanın hər hansı bir dil bölməsinin digəri ilə müqayisə edilməsinin də əleyhinəyəm. Azərbaycan Respublikasının qanununda həm '''milli azlıq''', həm '''azsaylı xalq''' və həm də '''etnik qruplar''' ifadələri keçir. Bu isə, sizin sorğunuza cavab olaraq deməyə əsas verir ki, bəli Azərbaycanda, Azərbaycan xalqından başqa digər xalqların da adı hallana bilər. Ləzgiləri heç bir halda etnik qrup saymağı düzgün hesab etmirəm. Bura Talışları da aid edirəm. Özünüz də təsdiq etdiniz ki, özünəməxsus bir tarixləri və mədəniyyətləri var. Onlar bir xalqdırlar və sayları, Azərbaycan xalqının əsasını təşkil edən və ya etməyən digər xalqlara nisbətən az olduğu üçün azsaylı xalq adlandırılırlar. Məsələn əgər hər hansısa bir ölkədə adını çəkdiyimiz xalqlardan birinin sayı sürətlə artarsa bu artıq azsaylı xalq deyil. Sadəcə hər hansısa bir ölkəyə görə, yaşadıqları ölkənin etnik mənşəyinə görə bu xalqları azsaylı hesab edirik. Hesab edirəm ki, etnik qrupdan çox, kateqoriyanın adını '''Azərbaycanda yaşayan azsaylı xalqlar''', olaraq dəyişsəniz bəlkə daha doğru olardı. Bu mənim subyektiv fikirimdir. Əlavə olaraq qeyd edim ki, bu 3 ifadə, yəni etnik qrup, azsaylı xalq və milli azlıq ifadələri hər nə qədər eyni işlədilsə də eyni məna daşımayan ifadələrdir.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:21, 15 iyul 2022 (UTC) :təşəkkürlər, rəsmi mənbələrdə talışlar da, ləzgilər də və digərləri də ''etnik qrup'' kimi qeyd olunub. Azərbaycan türkləri ilə bərabər dağ yəhudiləri, tatlar, talışlar, kürdlər, molokanlar, ingiloylar, saxurlar, avarlar, ləzgilər, xınalıqlılar, buduqlular, qrızlar da etnik qrup kimi təqdim olunub. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:46, 15 iyul 2022 (UTC) ::Daha dəqiq desək, digər dil bölmərində belə qeyd olunub. Məsələn İngiliscə Vikipediyaya əsasən siz Azərbaycanda yaşayan Azərbaycan xalqını da "etnik qrup" adlandırmısınız. İngiliscə və ya digər dil bölmərində bu ola bilər. Buna bir etirazım yoxdur. O dil bölmələrində farslar, iranda yaşayan etnik qrupdur, ingilislər də ingiltərədə yaşayan etnik qrupdur. Amma mən yenə də respublikanın qanununa uyğun olaraq davam etməyi üstün tuturam. Belə ki, rəsmi mənbələr dedikdə, Azərbaycan Respublikasının Qanununda Azərbaycan xalqı, Azərbaycanda yaşan etnik qrup hesab olunmur. Fikirləriniz önəmlidir. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 06:56, 15 iyul 2022 (UTC) :::aha mən də qeyd etmişəm ki, Azərbaycan xalqı dedikdə digər etnik qruplar da nəzərdə tutulur deyə, ayrı-ayrılıqda onları bir kateqoriyada toplayanda etnik qrup adlandırmaq daha doğrudur. və Dövlət Statistika Komitəsi Azərbaycanın əhalisi deyə hər il resurs paylaşır və orada Azərbaycanın Demoqrafik Göstəriciləri qeyd olunur. orada da Əhalinin milli tərkibində ''azərbaycanlılar, ləzgilər, ermənilər, ruslar, talışlar, avarlar, türklər, tatarlar, tatlar, saxurlar, udinlər, kürdlər, qrızlar, xınalıqlar və s.'' etnik qrup başlığında toplanıb. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 07:06, 15 iyul 2022 (UTC) ::::Aydındır. Əgər vikicəmiyyət bu dəyişikliklə razıdırsa olsun. Amma mən yenə də bir qədər tərüddüd edirəm. Qəti qərara gələ bilmirəm. Yəqin digər yoldaşlar da qısa zamanda öz fikirlərini bildirəcəklər. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 07:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::::Əslində envikinin özündə də qarışıqlıq var: [https://en.wikipedia.org/wiki/Category:Peoples_of_the_Caucasus Category:Peoples of the Caucasus] Kateqoriyaya gəldikdə isə, mən də "etnik qrup" ifadəsindən istifadə etməyin tərəfdarıyam. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:00, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bəzən dəyişəndə yaddan çıxartdıqlarınız olur. "{{Cl|Dağıstanda yaşayan etnik qruplar}}" kateqoriyasını mən dəyişdirmişdim. {{U|Patriot Kor}}, burada azlıq və ya çoxluq göstərilmir, sadəcə etnik qruplar göstərilir. Bu kateqoriyada Azərbaycan türkləri də var. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 12:28, 15 iyul 2022 (UTC) ::aha bəli, digər inzibatçılardan da dəyişən var idi. təşəkkürlər. ilklərin mən dəyişdirdim sadəcə, amma bəziləri hələ də qalıb. vahid qərar qəbul olunsa digərlərin də dəyişək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:31, 15 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriyalar == Salam. Hazırda bizdə bəzi kateqoriyalar bir cür, bəziləri də bir cür adlandırılıb. Bunu standart etməliyik. Məsələn, [[:Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə şəxslər:Azərbaycan]] yox, "Kateqoriya:Etnik və ya milli mənşələrinə görə Azərbaycan şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] yox, "Kateqoriya:Yaponiya şəxsləri", [[:Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt]] yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" şəklində. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:24, 14 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmalar ancaq işimizi çətinləşdirir. Məsələn, götürək [[:Kateqoriya:Şəxslər:Yaponiya]] kateqoriyasını və analoqlarını. Bu kateqoriya [[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]] kateqoriyasındadır. Kateqoriyanın adı "'''Y'''aponiya şəxsləri" yox, "'''Ş'''əxslər:Yaponiya" olduğu üçün kateqoriya səhifəsinin içində çeşidləmə aparmalı oluruq: <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code>. Əks halda bu tip kateqoriyaların hamısı Ölkələrə görə şəxslər kateqoriyasında "'''Ş'''" hərfi başlığında yığılacaq. Halbuki, məsələn bu kateqoriya "'''Y'''" hərfi başlığında olmalıdır. :Kateqoriyanın adı birbaşa "'''Y'''aponiya şəxsləri" olsa, <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər|Yaponiya]]</nowiki></code> yox, elə <code><nowiki>[[:Kateqoriya:Ölkələrinə görə şəxslər]]</nowiki></code> yazarıq, çeşidləməyə ehtiyac qalmayacaq.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 22:41, 14 iyul 2022 (UTC) ::Düppədüz vurğulamısız. Ümumiyyətlə, bu cür adlandırmağa necə ehtiyac yaranıb? Normal qayda da adlandırmaq varkən. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:04, 14 iyul 2022 (UTC) :::əvvəlki adlandırmaların çoxunda rus vikisi əsas götürülüb deyə adətən o cür adlandırmalar rus vikisindən qalıb. bütün hallarda dəyişilməlidir [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 04:44, 15 iyul 2022 (UTC) :::: Təkliflə razıyam, etiraz olmazsa yavaş yavaş dəyişə bilərik. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:32, 15 iyul 2022 (UTC) ::::: Məncə də dəyişdirlməldir bu tip adlandırma. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 12:26, 21 iyul 2022 (UTC) ::Bir də belə bir problem var ki, çox yaxın 2 cürə kateqoriya var. Məsələn, həm "Kateqoriya:Almaniya şəxsləri", həm də "Kateqoriya:Almanlar". Təklif edirəm ki, biri silinsin, biri qalsın. 1-ci qalsın. Çünki "Kateqoriya:Alman əsilli şəxslər" deyə də kateqoriya var, onu yarada bilərik. Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:23, 27 iyul 2022 (UTC) :::Almanlarla Almaniya şəxsləri fərqli şeylərdi. Almaniyadan olan şəxs etnik cəhətdən alman olmaya bilər. Ya da millətcə alman olan şəxs, tutalım, Yaponiyaya böyüyüb orda yaşayırsa, Yaponiya vətəndaşıdırsa, onda Almaniya şəxsi yox, Yaponiya şəxsi hesab olunur. Məsələ burasındadır ki, hazırda Almanlar kateqoriyasında nə qədər şey var ki, adları dəyişdirilməlidir və əslində Almaniya şəxsləri kateqoriyasında olmalıdır. Aləmi qarışdırıblar. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 00:40, 28 iyul 2022 (UTC) ::::Azərbaycan şəxsləri ilə Azərbaycanlıların fərqi nədir? Heç o 2-ci kateqoriya en vikidə mövcud deyil. O dediyiniz hallar üçün vəziyyətə görə "Rusiya almanları" ya da "Rusiyadakı Almaniya qürbətçiləri" kimi kateqoriyalar mövcuddur. Odur ki, bu tipli kateqoriyaları silib, qeyd etdiyim formada kateqoriyaları yaratmaq olar. Hə, dəhşət yaman çox qatma-qarışıqdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 02:16, 28 iyul 2022 (UTC) ::::@{{U|White Demon}}, məsələn, "Azərbaycan aktyorları" ilə "Azərbaycanlı aktyorlar" fərqi nədir ki? 2-ci kateqoriyanın heç intervikisi yoxdur. "Talış əsilli Azərbaycan aktyorları" olsa, hə, başqa məsələ. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:44, 1 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya: Şablonlar: XXX -> Kateqoriya: XXX şablonları == salam, azvikidə bir çox yerdə kateqoriya adlandırmaları bu cürdür ''Şablonlar:Mövzularına görə''. (bəzi yerlədə isə bu standart pozulub). təklif edirəm ki, digər vikilərdə də olduğu kimi bu tip adlandırmaları ''Mövzularına görə şablonlar'' kimi adlandıraq. Misal: Kateqoriya:Şablonlar:Elm -> Kateqoriya:Elm şablonları. Kateqoriya:Şablonlar:Dilçilik -> Kateqoriya: Dilçilik şablonları Və bir çox yerdə ümumən adlandırmalar tam doğru deyil. Eyni zamanda adları dəyişdirən zaman onları da düzəltmək lazımdır. Razısınızsa dəyişdirək. Mən bu cür kateqoriya yaradanda təklif etdiyim kimi adlandırmadan istifadə edirəm, yəni misal ''Biznes və maliyyə şablonları''. Vikidə hər 2 formada kateqroriya var, vahid qərar qəbul olunsa qarışıqlıq həll olar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 06:00, 15 iyul 2022 (UTC) :[[İstifadəçi müzakirəsi:Sura Shukurlu/Arxiv 2021#Kateqoriyaya kütləvi dəyişiklik|Buradakı müzakirə]] ilə tanış ola bilərsiniz. Amma fikrimcə konsensus əldə edilsə bu standartı dəyişdirmək olar. Axtarışda da problem yaradır. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:07, 15 iyul 2022 (UTC) :{{U|Atakhanli}}, bir üstdəki başlığı elə bu məsələni həll etmək üçün açmışam. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:09, 15 iyul 2022 (UTC) :Yanlış adlandırma buna deyirsiniz? "Kateqoriya:Şablonlar" yox, "Kateqoriya:Vikipediya şablonları". Ancaq təkcə bu deyil, başqa da yanlış adlandırmalar var. Elə məsələn, "Kateqoriya:Şablonlar:Tarix və vaxt" yox, "Kateqoriya:Tarix, vaxt və təqvim şablonları" olmalıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:16, 15 iyul 2022 (UTC) ::bu yöndə aha bir neçəsin gördüm, açığı yadımdan çıxıb konkret olaraq hansıları. amma xeyli var idi. bəziləri isə tutuşmurdu, bəzilərinə "əlavə söz əlavə etmək lazımdır" və s. bütün hallarda dəyişdirəndə təkrardan nəzərdən keçəcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:20, 15 iyul 2022 (UTC) :Naviqasiya şablonları və şablon-kartoçkalar bəs? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:37, 15 iyul 2022 (UTC) ::Problemli məqam çoxdur. ([[:Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya|Kateqoriya:Şablon:Mükafatlar:Latviya]]; [[:Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri|Kateqoriya:Şablon:Bitki şöbələri]]) Əgər ümumi konsensus qəbul edilsə başdan dəyişdirmək lazımdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 17:45, 15 iyul 2022 (UTC) :::Bu stili ilk dəfə lap çoxdan mən tətbiq etməyə başlamışam. Rus vikisinin örnəyini əsas almışam. "Kateqoriya:Şablonlar:XXXX", "Kateqoriya:Fayllar:XXXX", "Kateqoriya:Portal:XXXX" və s. - adlandırmadan məlum olur ki, texniki səhifələrin (fayllar, şablonlar, portal və s.) kateqoriyalarıdır. Yəni bu kateqoriyalarda məqalə səhifələri yoxdur. Bu cür adlandırma, əslində, texniki səhifələrin də axtarışını asanlaşdırır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:27, 23 iyul 2022 (UTC) ::::{{U|Sortilegus}}, bir üstdəki başlığa nəzər yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 23:37, 23 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Movement Strategy and Governance News – Issue 7</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="msg-newsletter"/> <div style = "line-height: 1.2"> <span style="font-size:200%;">'''Movement Strategy and Governance News'''</span><br> <span style="font-size:120%; color:#404040;">'''Issue 7, July-September 2022'''</span><span style="font-size:120%; float:right;">[[m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7|'''Read the full newsletter''']]</span> ---- Welcome to the 7th issue of Movement Strategy and Governance News! The newsletter distributes relevant news and events about the implementation of Wikimedia's [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Initiatives|Movement Strategy recommendations]], other relevant topics regarding Movement governance, as well as different projects and activities supported by the Movement Strategy and Governance (MSG) team of the Wikimedia Foundation. The MSG Newsletter is delivered quarterly, while the more frequent [[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy/Updates|Movement Strategy Weekly]] will be delivered weekly. Please remember to subscribe [[m:Special:MyLanguage/Global message delivery/Targets/MSG Newsletter Subscription|here]] if you would like to receive future issues of this newsletter. </div><div style="margin-top:3px; padding:10px 10px 10px 20px; background:#fffff; border:2px solid #808080; border-radius:4px; font-size:100%;"> * '''Movement sustainability''': Wikimedia Foundation's annual sustainability report has been published. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A1|continue reading]]) * '''Improving user experience''': recent improvements on the desktop interface for Wikimedia projects. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A2|continue reading]]) * '''Safety and inclusion''': updates on the revision process of the Universal Code of Conduct Enforcement Guidelines. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A3|continue reading]]) * '''Equity in decisionmaking''': reports from Hubs pilots conversations, recent progress from the Movement Charter Drafting Committee, and a new white paper for futures of participation in the Wikimedia movement. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A4|continue reading]]) * '''Stakeholders coordination''': launch of a helpdesk for Affiliates and volunteer communities working on content partnership. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A5|continue reading]]) * '''Leadership development''': updates on leadership projects by Wikimedia movement organizers in Brazil and Cape Verde. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A6|continue reading]]) * '''Internal knowledge management''': launch of a new portal for technical documentation and community resources. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A7|continue reading]]) * '''Innovate in free knowledge''': high-quality audiovisual resources for scientific experiments and a new toolkit to record oral transcripts. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A8|continue reading]]) * '''Evaluate, iterate, and adapt''': results from the Equity Landscape project pilot ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A9|continue reading]]) * '''Other news and updates''': a new forum to discuss Movement Strategy implementation, upcoming Wikimedia Foundation Board of Trustees election, a new podcast to discuss Movement Strategy, and change of personnel for the Foundation's Movement Strategy and Governance team. ([[:m:Special:MyLanguage/Movement Strategy and Governance/Newsletter/7#A10|continue reading]]) </div><section end="msg-newsletter"/> </div> Thank you for reading! [[User:RamzyM (WMF)|RamzyM (WMF)]] 01:37, 18 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:RamzyM (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23529147 --> == Vikidata Təlimləri 2022 - Xəbərlər == Hamıya salam, [[File:Wikidata Istanbul call for submissions is now open social media post.png|thumb|160px|right|Təqdimat üçün müraciət artıq açıqdır]] [[metawiki:Wikidata_Trainings_For_Turkic_Wikimedians_2022|Türkdilli Vikimediyaçılar üçün Vikidata Təlimlərinin]] təşkilat komandası məmnuniyyətlə bildirir ki, 21-23 oktyabr tarixlərində Türkiyənin İstanbul şəhərində baş tutacaq olan konfransa təqdim etmək üçün müraciət forması, (https://w.wiki/5TFZ) artıq açıqdır. Təqdimatları 10 avqust 2022-ci il tarixinədək qəbul edəcəyik. Konfransda üç dildə: ingilis, türk və rus dillərində, onlayn və ya əyani şəkildə müraciət edə və çıxış edə bilərsiniz. Sessiya təklifləri standartlaşdırılmış müddətlərlə 5 müxtəlif növdə təqdim edilə bilər. Sessiyanın əsas mövzusu Vikidata, inteqrasiya olunmuş məlumatlar, Data Imports, SPARQL və ya digər əlaqəli mövzularla əhatələnməlidir. Siz həmçinin Vikimedia layihələrinin və Vikimedia hərəkatının inkişafı ilə bağlı nailiyyətlərinizi və ya mövzularınızı təqdim edə bilərsiniz. Daha ətraflı məlumat üçün keçidi ziyarət edin - https://w.wiki/5TFZ. Türk icmaları haqqında öyrənmək və cəmiyyətə daha çox məlumat vermək istərdik və ümid edirik ki, bu məqsədə çatmaqda bizə köməklik göstərəcəksiniz. {| style="width:100%" |<hr /> | style="width:80px;"|[[File:Wikidata İstanbul 2022 latest logo.svg|100px|center|alt=Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|link=:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] |<hr /> |} Hörmətlə, ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:13, 18 iyul 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}}, Vikidata İstanbul üçün təqaüdün nəticələri çıxıbsa, təqaüd qazanan Vikipediyaçıların istifadəçi adlarının siyahısı açıqlana bilərmi Kənd meydanında? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 19:21, 19 iyul 2022 (UTC) :: Salam {{u|Solavirum}}, təqaüd qazananlara mail ilə bildiriş gəlib. Müraciət edən hər kəs zəhmət olmasa '''SPAM''' qovluğunu da yoxlasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:26, 20 iyul 2022 (UTC) :::Salam bu gün müraciət etmək olar? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 06:25, 20 iyul 2022 (UTC) ::::Salam {{u|EVRRVE.}}, iştirak üçün qeydiyyatı nəzərdə tutursunuzsa xeyr müraciətlər bitib artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:49, 21 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] Məlumat verdiyiniz üçün təşəkkürlər. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:04, 21 iyul 2022 (UTC) == Vikikitab layihəsi == salam. mən azərbaycanca vikikitab layihəsini genişləndirmək istəyirəm. amma azərbaycan versiyası pdf qəbul etmirmi? pdf olaraq yükləməkdə problem yaşadım. onlayn kitab kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:09, 19 iyul 2022 (UTC) :Mən bildiyim üzrə pdf yükləmək olmur axı. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:35, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Məncə olur. Çünki, vikikitabda [https://az.m.wikibooks.org/w/index.php?title=Fayl%3AGaroa_%281912%29.pdf&page=1 Fayl:Garoa (1912).pdf] adlı kitab tapdım. Kitabın vərəqlərinə baxa, cihaza endirə bilərsiniz. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:30, 19 iyul 2022 (UTC) :PDF-i yükləmək üçün Kömək:Yeni kitab yarat səhifəsinə gedin orada seçimlərdə fayl işarəsi görünəcək. Növbəti pəncərədə sizdən fayl haqqında məlumatları tələb edəcək. Sonra fayl seç pəncərəsi gəlir. Həmin pəncərəyə daxil olursuz və faylı seçirsiniz. Sonda isə sizdən faylın adını tələb edəcək.Bu əmiliyyatıda da yerinə yetirdikdən sonra qeyd etə toxunun. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 13:48, 19 iyul 2022 (UTC) ::mən də bir neçə kitab görmüşəm, onlayn baxmaq olur. amma yükləmək istəyəndə deyir ki, pdf qəbul etmir filan. errorlar çıxır. bir neçə dəfə yoxlamışam əvvəllər də. error çıxır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 21:01, 19 iyul 2022 (UTC) :::Salam həmkar. Mövzu üzərində 1 həftə idi ki, düzəliş edilmədiyi və problemi həll etdiyinizi düşünərək arxivləşdirmişdim. Görünür həll olunmayıb. Geri qaytarmağınız da isə problem yoxdur. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:13, 27 iyul 2022 (UTC) == Səhifə addəyişdiricisi == Salam. Bu hüququ en wikidə minimum 6 ay staj və 3k redaktə sahibi olan istifadəçilərə verirlər. Bəlkə bizdə belə bir praktikadan istifadə edək? Təklifləriniz maraqlıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:13, 19 iyul 2022 (UTC) :Salam. Ehtiyac yoxdur. Məndə də bu hüquq var və fəaliyyətim zamanı lazım olur. Eyni zamanda bu hüquq sayəsində azvikiyə töhfələrdə vermişəm. Ümumi olaraq da bu dəyişiklikə ehtiyac yoxdur. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:27, 19 iyul 2022 (UTC) :Mənim fikrimcə 3k bu hüquq üçün çoxdur. 6 ay staj və 2k olar. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 15:28, 19 iyul 2022 (UTC) ::Təbii ki, qlobal bir vikiylə lokal bir vikiyi müqayisə edəcək deyilik. Rəqəmlər fərqli ola bilər, onu nümunə üçün qeyd etmişəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:32, 19 iyul 2022 (UTC) == Loqo == Salam. Mənə bir şey maraqlıdır. Daha əvvəl elə məsələn, AzViki 100k məqaləyə çatanda buna aid xüsusi loqolar tərtib olunub? Təklifim isə bundan ibarətdir ki, bundan sonra əgər heç etməmişiksə edək. 200k-ya yaxınlaşırıq. Heyif, aktivlik və maraq olsa layihə təşkil edib loqonu səsvermə ilə də seçmək olardı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 21:06, 19 iyul 2022 (UTC) :Olub. 100 minə çatanda da, [[Vikipediya:Kənd meydanı/Arxiv/Sentyabr/2019#150.000 məqalə ilə əlaqədar loqo dəyişikliyi|150 minə çatanda da loqonu]] dəyişmişik. 50 minə çatanda Vikipediyada olmamışam, onu bilmirəm. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 02:15, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] səsvermə ilə seçilir zatən. Amma ilk növbədə loqo hazırlanmalıdır. Versiyalardan birini mən hazırlaya bilərəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:36, 20 iyul 2022 (UTC) ::Bəlkə elə [[c:File:AzWiki-logo-100000_article.png|100k]] və [[c:File:Wikipedia-logo-v2-150k-az-red.png|150k]] üçün tərtib edilmiş versiyanı istifadə edək? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:42, 20 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Sura Shukurlu}}, yox, elə demirəm. Yeni ilə aid loqonu elə siz tərtib etmişdiniz səhv xatırlamıramsa. Səsvermə ilə seçildi elə oda. Mən dediyim, bunu tr vikidəki kimi layihəyə çevirməkdir. Müxtəlif loqolar hazırlanır, səs çoxluğu ilə içlərindən biri seçilir. Oda ki, hazırda az vikidə mümkün görünmür təəssüf ki. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 13:24, 20 iyul 2022 (UTC) :məncə mütləq olsun, 100k, 150k formatına uyğun olsa daha uyğun olar məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:48, 20 iyul 2022 (UTC) :: Məncə tam fərqli edək. Misal üçün türklərdə hal-hazırda olan loqo kimi tam dəyişə bilərik. Çalışaram dizayn işi görən həmkarlardan dəstək istəyim. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:03, 20 iyul 2022 (UTC) :::ideya olsa, dizayn cəhətdən hər cür dəstək verə bilərəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:15, 21 iyul 2022 (UTC) == Wikimedia Commons == Salam. Commonsa şəkil yükləmək istəyəndə daxili xəta ilə üzləşirəm.Xəta yalnız vebdə gəlir. Problem nədir ? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 19:02, 20 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:EVRRVE.]] xəta deyərkən tam olaraq nəyi nəzərdə tutursunuz? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:59, 21 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu]] [[Fayl:EVRRVE. Xəta.png|100px|right]] Yuxarıdakı foto rastlaşdığım xətanın ekran görüntüsüdür. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:19, 21 iyul 2022 (UTC) :: Hazırda xəta baş vermir. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 14:22, 21 iyul 2022 (UTC) :Salam həmkar mənim səhifəmdəki şəkil wikimediya commonsdadır necə silim Vusalsuvarov1996 [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 19:33, 3 avqust 2022 (UTC) == Aerobatika == Salam. [[Aerobatika]] məqaləsinin https://ru.wikipedia.org/wiki/Пилотаж ya https://ru.wikipedia.org/wiki/Аэробатика ilə birləşməsi doğrudur? [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 16:45, 21 iyul 2022 (UTC) :Ümumiyyətlə Aerobatika sözü ilə Pilotaj sözü sinonimdir?[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:06, 21 iyul 2022 (UTC) :belə hallarda intervikisi olan məqaləyə üstünlük verin (xarici dillərdə tərcüməsi olan). ad çaşqınlığında isə digər vikilərdəki adlandırmaya baxın, envikini mən əsas götürürəm adətən. ingilis vikisində Aerobatics-dir. sadəcə rus vikisindəki Аэробатика məqaləsi Aerobatics-ə bağlanmalıdır. amma rus dilin bilmirəm deyə sadəcə adına görə dedim, bəlkə də məzmunu fərqlidir adı eyni olsa da. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:11, 21 iyul 2022 (UTC) ::mən vikiveriənlərdən Аэробатика-i Aerobatics-ə bağladım, ümid edirəm geri qaytarılmaz :D [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 18:14, 21 iyul 2022 (UTC) ::"Yüksək pilotaj" əvəzinə "Yüksək aerobatika" yazıla biləcəyini düşünmürəm. Elə olan halda "Yüksək aerobatika nümunələri" kimi əvəz olunmalıdıR. Onda yenə də "Yüksək aerobatik nümunələr" kimi dəyişilməlidi. Lüğətdə pilotaj sözünü tapdım, amma aerobatika sözünü tapa bilmədim. Yeni söz kimi əlavə olunacağı halda , pilotaj sözü ilə eyni hüquqlu söz olmalı olduğunu düşünürəm. Məncə Aerobatika məqaləsinə pilotaj sözünü də əlavə etmək məqsədəuyğundu. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:27, 21 iyul 2022 (UTC) :Ruvikidə məqalənin özündə də bu iki anlayışın eyni olduğu və məqalələrin birləşdirilməli olduğu qeyd olunub. Bəli, mən də tapa bilmədim, amma mənbələrdə istifadə olunub. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 19:13, 21 iyul 2022 (UTC) == Поговорим об улучшении настольной версии == [[File:Vector 2022 showing language menu with a blue menu trigger and blue menu items 01.jpg|thumb]] Приглашаем на онлайн-встречу с командой, которая работает над [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements|улучшением настольной версии]]! Встреча состоится в '''26 июля 2022 at [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1200 12:00 UTC] and [https://www.timeanddate.com/worldclock/fixedtime.html?iso=20220726T1900 19:00 UTC]''' по Zoom. '''[https://wikimedia.zoom.us/j/5304280674 Присоединиться к встрече]'''. ID встречи: 5304280674. [https://wikimedia.zoom.us/u/kc2hamfYz9 Соединиться по местному телефону]. [[mw:Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web/ru|Узнать подробности]]. Будем рады с вами встретиться! [[User:SGrabarczuk (WMF)|SGrabarczuk (WMF)]] 17:08, 25 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:SGrabarczuk (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:SGrabarczuk_(WMF)/sandbox/MM/Ru_fallback&oldid=20689486 --> == İrəvanda 3 məscid == [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr|Silinməyə namizəd səhifələr]] bölməsində İrəvanda yerləşən 3 fərqli məscidin əslində eyni olması və məqalələrin birləşdirilməsi ilə bağlı müzakirə gedir. Daxil olub fikir bildirməniz xahiş olunur. Çünki mövzu ilə bağlı mütləq konsensus qəbul edilməlidir. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 26 iyul 2022 (UTC) == Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election == <section begin="announcement-content"/> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Announcing the six candidates for the 2022 Board of Trustees election}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi everyone, '''The Affiliate voting process has concluded.''' Representatives from each Affiliate organization learned about the candidates by reading candidates’ statements, reviewing candidates’ answers to questions, and considering the candidates’ ratings provided by the Analysis Committee. The selected 2022 Board of Trustees candidates are: * Tobechukwu Precious Friday ([[:m:User:Tochiprecious|Tochiprecious]]) * Farah Jack Mustaklem ([[:m:User:Fjmustak|Fjmustak]]) * Shani Evenstein Sigalov ([[:m:User:Esh77|Esh77]]) * Kunal Mehta ([[:m:User:Legoktm|Legoktm]]) * Michał Buczyński ([[:m:User:Aegis Maelstrom|Aegis Maelstrom]]) * Mike Peel ([[:m:User:Mike Peel|Mike Peel]]) You may see more information about the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Results|Results]] and [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Stats|Statistics]] of this Board election. Please take a moment to appreciate the Affiliate Representatives and Analysis Committee members for taking part in this process and helping to grow the Board of Trustees in capacity and diversity. These hours of volunteer work connect us across understanding and perspective. Thank you for your participation. Thank you to the community members who put themselves forward as candidates for the Board of Trustees. Considering joining the Board of Trustees is no small decision. The time and dedication candidates have shown to this point speaks to their commitment to this movement. Congratulations to those candidates who have been selected. A great amount of appreciation and gratitude for those candidates not selected. Please continue to share your leadership with Wikimedia. Thank you to those who followed the Affiliate process for this Board election. You may review the results of the Affiliate selection process. '''The next part of the Board election process is the community voting period.''' [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022#Timeline|You may view the Board election timeline here]]. To prepare for the community voting period, there are several things community members can engage with in the following ways: * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Read candidates’ statements]] and read the candidates’ answers to the questions posed by the Affiliate Representatives. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Questions_for_Candidates|Propose and select the 6 questions for candidates to answer during their video Q&A]]. * See the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Candidates|Analysis Committee’s ratings of candidates on each candidate’s statement]]. * [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Community Voting/Election Compass|Propose statements for the Election Compass]] voters can use to find which candidates best fit their principles. * Encourage others in your community to take part in the election. Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content"/> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 14:03, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Vote for Election Compass Statements == <section begin="announcement-content" /> :''[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements| You can find this message translated into additional languages on Meta-wiki.]]'' :''<div class="plainlinks">[[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements|{{int:interlanguage-link-mul}}]] • [https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:Translate&group=page-{{urlencode:Wikimedia Foundation elections/2022/Announcement/Vote for Election Compass Statements}}&language=&action=page&filter= {{int:please-translate}}]</div>'' Hi all, Volunteers in the [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Foundation elections/2022|2022 Board of Trustees election]] are invited to [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia_Foundation_elections/2022/Community_Voting/Election_Compass/Statements|vote for statements to use in the Election Compass]]. You can vote for the statements you would like to see included in the Election Compass on Meta-wiki. An Election Compass is a tool to help voters select the candidates that best align with their beliefs and views. The community members will propose statements for the candidates to answer using a Lickert scale (agree/neutral/disagree). The candidates’ answers to the statements will be loaded into the Election Compass tool. Voters will use the tool by entering in their answer to the statements (agree/disagree/neutral). The results will show the candidates that best align with the voter’s beliefs and views. Here is the timeline for the Election Compass: *<s>July 8 - 20: Volunteers propose statements for the Election Compass</s> *<s>July 21 - 22: Elections Committee reviews statements for clarity and removes off-topic statements</s> *July 23 - August 1: Volunteers vote on the statements *August 2 - 4: Elections Committee selects the top 15 statements *August 5 - 12: candidates align themselves with the statements *August 15: The Election Compass opens for voters to use to help guide their voting decision The Elections Committee will select the top 15 statements at the beginning of August Best, Movement Strategy and Governance ''This message was sent on behalf of the Board Selection Task Force and the Elections Committee'' </div><section end="announcement-content" /> [[User:MNadzikiewicz (WMF)|MNadzikiewicz (WMF)]] 21:01, 27 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:MNadzikiewicz (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Movement_Strategy_and_Governance/Delivery&oldid=23530132 --> == Photo request == Apologies for writing in English - I do not speak Azerbaijani. If this is not the correct place to post this request, please suggest the proper location (This is for Azerbaijani Wikimedians). I found some newspapers from Baku Rabochy in the Library of Congress that are probably of great interest to some of the people here (they are from the World War II era and feature famous Azerbaijanis), and was hoping that perhaps someone who lives close to an archive or library in Azerbajian that contains originals of the photos (which, due to being in old newspapers from a microfilm, are very poor quality, so I don't want to put them on Commons at the moment) could help find better quality versions of the photos. Listed below are a few of the newspapers containing photos of Hazi Aslanov and other Heroes of the Soviet Union. * [https://vk.com/photo509144811_457245818 Газета «Бакинский Рабочий» №156 (7345) от 6 августа 1944 года] * [https://vk.com/photo509144811_457245463 Газета «Бакинский рабочий» от 21 сентября 1945 года] - due to the author attribution this photo cannot be on Commons (I don't even have the full name of the photograpgher, let alone the year of death required to calculate the copyright expiration date), but it would still be nice to find an original of the photo, and perhaps know more about the credited photographer * [https://vk.com/photo509144811_457245464 Газета «Бакинский рабочий» от 6 ноября 1945 года] - contains flying ace Adil Hüseyn oğlu Quliyev * I also would like to find a Soviet-era publication for any of these photos of Züleyxa Seyidməmmədova; [https://vk.com/photo509144811_457242937], [https://vk.com/photo509144811_457243568], [https://vk.com/photo509144811_457243566], [https://vk.com/photo509144811_457243567]. I wasn't able to find any publication of those photos in an Azerbaijani newspaper from the time due to the Library of Congress having large gaps in their collection (many years and months of numerous newspapers completely missing). If any of you ever come across publication of any of those "orphaned works", do not hestiate to let me know about the publication (and if there is author attribution) Thank you! --[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 14:08, 28 iyul 2022 (UTC) :{{U|PlanespotterA320}}, wow, this is great. Thank you very much! <s>I would go on and upload them to the Commons.</s> --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:07, 31 iyul 2022 (UTC) ::I guess I didn't read it thoroughly. Sorry for [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hazi_Aslanov_in_1944.png this]. It is going to be hard to find the originals, taking into the consideration that government-funded organizations (like the archives and museums) don't work in an efficiency that they're suppose to (unless bribery and/or acquaintances is/are involved). Tagging users who maybe can help you. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) :::{{U|Toghrul R}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Elnur Neciyev}}, həmkar Sovet İttifaqı Qəhrəmanlarının bəzi şəkillərini tapıb, lakin bəzilərinin keyfiyyəti aşağıdır (ümumi qəzet səhifələrinin görüntüləri olduqlarından). Tapdıqlarından [[Aslan Vəzirov]] kimilərinin azad fayl olan təsvirləri yoxdur, ona görə, yaxşı imkandır deyə düşünürəm. Həmkara kömək olmaq imkanınız varmı? --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 21:25, 31 iyul 2022 (UTC) ::::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], @[[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] bəy bəlki Milli Kitabxanadan nəsə tapa bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 06:47, 1 avqust 2022 (UTC) ***That's disapointing...one would expect the government to want to share all the photos of Aslanov they have since he is a national hero and all (one would expect a government to want good quality photos of their historic heroes to be used in articles about them). I can't imagine the museums and libraries are very pleased about the current low-quality photos of Aslanov that Wikipedia is using. Since these pictures are from microfilm after all, not even photos of the newspaper itself, I really don't want them used in articles for the people they contain unless there are no other pictures of the respective people out there that can be used.--[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:PlanespotterA320|müzakirə]]) 21:39, 31 iyul 2022 (UTC) ***:@[[İstifadəçi:PlanespotterA320|PlanespotterA320]] hello. I was able to find a photo of [[:c:File:Leyla Mammadbeyova.jpg|Leyla Mammadbeyova]] back in the day. Digital versions of these photos are a bit hard to find as they most likely are in the National Archive Department of Azerbaijan. However, it is a bit hard to reach them <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 07:00, 1 avqust 2022 (UTC) == Alimlərlə bağlı qısa məlumat == Salam hörmətli həmkarlar. Dəfələrlə olub ki, SNS-də elm xadimləri müzakirəyə çıxarılıb "fəlsəfə doktorudur" və ya bənzər şərhlərlə müzakirə sonlandırılıb. Buyurun iki gün əvvəl rəsmi tirajlanan məlumat: [http://Dövlət%20Statistika%20Komitəsinin%20məlumatına%20görə%20bu%20ilin%20əvvəlinə%20ölkədə%20müxtəlif%20elmi-texniki%20xidmətləri%20həyata%20keçirən%20127%20elmi%20təşkilat%20və%20müəssisə%20fəaliyyət%20göstərib.%20Bu%20elm%20ocaqlarında%20elmi-tədqiqat%20və%20işləmələrlə%202 Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə bu ilin əvvəlinə ölkədə müxtəlif elmi-texniki xidmətləri həyata keçirən 127 elmi təşkilat və müəssisə fəaliyyət göstərib. Bu elm ocaqlarında elmi-tədqiqat və işləmələrlə 20,5 mindən artıq mütəxəssis məşğul olur, onların da 73 faizi tədqiqatçılardır. Həmin mütəxəssislərin 37,3 faizinin elmlər doktoru və ya fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi var.] Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 21:34, 28 iyul 2022 (UTC) :Mənim şəxsi fikrim odur ki, hər hansı şəxs, dərəcəsi nə olur olsun (akademik adı xaric, fikrimcə bu istisnadır) hər hansı yeniliyə imza atmayıbsa, mühüm nailiyyət əldə etməyibsə və ya onu öz mühitindəki insanlardan fərqləndirən hər hansı xüsusiyyətə sahib deyilsə, ensiklopedik deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:41, 29 iyul 2022 (UTC) :Yerli alimlərin Ali Attestasiya Komissiyasının tövsiyyə etiyi jurnallarda əhəmiyyətli və çoxsaylı nəşrləri, o cümlədən, monoqrafiya, dərslik, dərs vəsaiti, yaxud elmi çevrələrdə təsir yaradan digər elmi-kütləvi əsərləri mövcud deyilsə, patent və elmi konsepsiya müəllifliyi yoxdursa məqalə silinməlidir. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 21:22, 29 iyul 2022 (UTC) ::"Yəni qısaca ölkədə 7.600-dən çox fəlsəfə doktoru və ya elmlər doktoru adı almış şəxs var". Yəni? Nə olsun? Say çox olanda ensiklopediklik dağılır? Azərbaycanda 4,246 dənə kənd var. Bu səbəbdən ensiklopedik olmurlar? Mən həmişə demişəm, mövzunun ensiklopedikliyi belə şeylərlə yox, sadəcə üçüncü tərəf müstəqil mənbələr ilə müəyyən edilməlidir, amma buna əhəmiyyət qoyan yoxdur. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 22:58, 31 iyul 2022 (UTC) :::Hə, düz deyirsiniz, ancaq vaxt alan işdi. Yaşayış məntəqələri ilə müqayisə isə düzgün deyil. Çünki onlar zatən ensiklopedik mövzulardır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:40, 1 avqust 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]], mən elə bir şey yazmışam? Mənim sözüm onadır ki, gəlib SNS-də elmlər doktorudur, fəlsəfə doktorudur yazıb avtomatik ensiklopedik hesab edənlər bu faktoru nəzərə alsın. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:48, 1 avqust 2022 (UTC) == Şablon tərcümə == Salam. Bu şablonu tərcümə etmişəm(ümid eliyirəm ki, nəyisə səhv eləməmişəm). [[Şablon:Aerobatika Komandaları]] . Mənə maraqlıdı. Hər dəfə yeni məqalə yaradanda onu şablonun səhifəsinin ayrıca əlavə etməliyəm? Şablonlarla işləmək bağlı təlimat tapa bilmədim. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 17:39, 29 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] tam anlamadın, şablonumu məqaləyə əlavə edirsiniz, yoxsa məqalənin keçidinimi şablona? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 18:02, 29 iyul 2022 (UTC) ::Şablonu məqaləyə əlavə eləməyi başa düşdüm. Mənə məqaləni şablona əlavə eləmək lazımdı. [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 18:42, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Bikar Orxan]] bəli, əgər məqaləyə şablon əlavə edilirsə, həmin şablonda məqalənin keçidi olmalıdır. Amma bunun yerinə elə bütün mövcud olan akrobatika komandalarının adlarını şablona əlavə edin qırmızı keçidlə də olsa, məqalə də yaradılddıqca qırmızı keçid mavi keçidlə əvəz olsun. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:17, 30 iyul 2022 (UTC) == Axtarış problemi == * Salam dəyərli viki-cəmiyyət, demək olar 3 aydan çoxdur [[Aytəkin Mərdanova]] məqaləsini yaratmışam ancaq google axtarışda çıxmır bəlkə məlumatı olan var bu barədə, nə etmək lazımdır? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 06:12, 31 iyul 2022 (UTC) *:Mən yoxladım, axtarışda adı çıxır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:48, 3 avqust 2022 (UTC) ::* Baxdım yenə çıxmır deyəsən nəsə sistem xətası var. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 21:57, 3 avqust 2022 (UTC) ::*:Adı çıxır, amma ilk səhifədə yox, ikinci səhifədə. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 04:45, 4 avqust 2022 (UTC) ::* {{u|Sura Shukurlu}} Siz dediyinizədə baxdım yenə yoxdur. [[Aytəkin Məmmədov]] məqaləsi çıxır. *Maraxlı məqamdır, [https://g.co/kgs/1hGhj2 bu linkdə] hətda google search panelidə əks olunur amma azərbaycan dili vikipediyası görsənmir. BU nədən ola bilər? Hörmətli {{u|Togrul R}}, {{u|Turkmen}} bu barədə fikirləriniz var? — <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:45, 5 avqust 2022 (UTC) == Ad dəyişmə == * [[1 Avqust (aerobatika eskdaronu)]] * [[Belaya Rus (aerobatika eskdaronu)]] * [[Berqutlar (aerobatika eskdaronu)]] * [[Chinook (aerobatika eskdaronu)]] * [[Tayfun (aerobatika eskdaronu)]] * [[Yupiter (aerobatika eskdaronu)]] Zəhmət olmasa məqalələrin adında eskadron sözünü düzəldin [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 13:53, 1 avqust 2022 (UTC) :[[Thunderbirds (aerobatika komandası)]] bu da eskadron olsun [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:00, 1 avqust 2022 (UTC) ::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:06, 1 avqust 2022 (UTC) :::Təşəkkürlər. :::* [[Al Fursan]] :::* [[Baltic Bees]] :::* [[Smoke Squadron]] bunların da tərcüməsini əlavə etmək lazımdı :::[[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:09, 1 avqust 2022 (UTC) ::::Həll edildi. '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 14:14, 1 avqust 2022 (UTC) :::::Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 14:16, 1 avqust 2022 (UTC) == Community delegate registration for Wikimedia CEE Meeting 2022 == [[:m:Wikimedia CEE Meeting 2022|''Wikimedia CEE Meeting 2022'']] will take place on October 14-16. It is determined that the ''Azerbaijani Wikimedians User Group'' could be represented by 2 community delegates, who would have their expenses paid for participating in the events. The time for '''delegate registration''' is '''until August 15''' (2 weeks left). P.S: Sorry for You, please, You translate to the local language. [[İstifadəçi:Dušan Kreheľ|Dušan Kreheľ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dušan Kreheľ|müzakirə]]) 16:57, 1 avqust 2022 (UTC) :{{u|Dušan Kreheľ}}, thank you for the reminder. Our delegates will be registered today. "[[:m:Azerbaijani Wikimedians User Group|Azerbaijani Wikimedians User Group]]" decided that our representatives would be {{u|Toghrul R}} and {{u|Namikilisu}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:48, 2 avqust 2022 (UTC) == Kateqoriya == Hansı adlandırma düzgündür: "Kateqoriya:Qitələrə görə..." yoxsa "Kateqoriya:Qitələrinə görə..." ? Vikidə hal-hazırda hər iki variantda adlandırma mövcuddur. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) == Poçt indeksləri == Azərbaycanın kənd məqalələrinin böyük bir hissəsində kənd üçün poçt indeksi göstərilib, amma göstərilən istinadda bu haqda heç bir məlumat yoxdur. ([[Kəngərli (Ağdam)|bax]]) Kəndlər üçün ayrı-ayrılıqda poçt indeksləri mövcuddursa, tam siyahını haradan tapa bilərəm? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:03, 4 avqust 2022 (UTC) == Vikimaniya 2022. Bakı görüşü == {{Gallery |width=150 |height=150 |align=right |File:Wikimania 2022.png|"Vikimaniya 2022. Bakı görüşü"nün rəsmi loqosu. }} Hər kəsə salam. Bu ilin 13–14 avqust tarixlərində [[:meta:Wikimedians_of_Turkic_Languages_User_Group/az|"Türkdilli vikimediyaçılar" istifadəçi qrupu]] "Vikimaniya 2022"nin tərkibində görüş keçirir. Oflayn və onlayn formatlarda keçiriləcək tədbirdə bir sıra görüşlər, editatonlar, təqdimatlar olacaq, həmçinin "Vikimaniya 2022"ni izləyəcəyik. Tədbir Bakı şəhərində keçiriləcək. Əlavə məlumatlar üçün "[[:m:Wikimania 2022/WMTurkic|Vikimaniya 2022 Bakı görüşü]]"nün metaviki səhifəsinə nəzər yetirin. Tədbirə qoşulmaq istəyənlər [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSc997kxuJkjv0cwROcrpuM7dBrifIZV2XpanRmhfz8yhMIlPQ/viewform bu formu] doldura bilərlər. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 15:45, 5 avqust 2022 (UTC) :Tədbirdə ancaq Azərbaycan vikipediyaçıları iştirak edəcək? '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 15:56, 5 avqust 2022 (UTC) :: Hybrid tədbir olacaq. Offline iştırakçılar Azərbaycan vikipediyaçılar olacaq. Online qoşulanlar dünyanın müxtəlif yerlərində olan türkdilli vikipediyaçılar olacaq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 16:45, 5 avqust 2022 (UTC) *{{y}} Keçidlər düzəldildi. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 16:59, 5 avqust 2022 (UTC) bs2mx09m22luizudx9r8fj86l1woooy Kateqoriya:Coğrafiyaşünaslar 14 74491 6564521 4704214 2022-08-05T20:19:14Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Geographers}} [[Kateqoriya:Coğrafiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 9zbee4bp23e8ts27sr9k1zhz03s7jx1 Firdovsi Naibov 0 75746 6564587 5509649 2022-08-05T20:49:36Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Firdovsi Naibov |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = Firdovsi Naibov.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 22.4.1935 |doğum yeri = [[Ağdam (şəhər)|Ağdam]], [[Azərbaycan SSR]], [[Zaqafqaziya SFSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = 29.11.2009 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{SSRİ}}→<br>{{AZE}} |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = [[Aktyor]]<br>[[Rejissor]] |fəaliyyət illəri= |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = {{Azərbaycan SSR əməkdar artisti|1978}} |imdb_id = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Firdovsi Qiyas oğlu Naibov''' (22 aprel 1935 – 29 noyabr 2009) — aktyor, rejissor, Azərbaycan SSR əməkdar artisti (1978), [[Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti]]nin "Teatr rejissorluğu" kafedrasının müdiri, professor. == Həyatı == Firdovsi Naibov 1935-ci ildə Ağdam şəhərində anadan olub. 1961-ci ildə Azərbaycan Dövlət Teatr İnstitutunun "Teatr və Kino aktyoru" şöbəsini bitirib. Azərbaycan Dövlət Dram Teatrında, Dövlət Gənc Tamaşaçılar Teatrında aktyor kimi fəaliyyət göstərib. Bu teatrda aparıcı səhnə ustası kimi 80-a qədər müxtəlif xarakterli rollar oynayıb. Bunların içində [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]]in "[[Bəxtsiz cavan]]"ında Fərhad, İ.Coşqunun "Komsomol poeması"nda Cəlal, [[Vilyam Şekspir]]in "Romeo və Culyetta"sında Romeo, Ə.Abbasovun "Məlik Məmməd"ində Məlik Məmməd, C.Məmmədovun "Zəncirlənmiş Promotey"ində Zevs, Ş.Xurşudun "Məhəbbət novellası"nda Vasif, A.Babayevin "Yarımçıq şəkil"ində Bəhruz Kəngərli obrazları xüsusi qeyd edilməlidir. F.Naibov 1983-cü ildə Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetində müəllim kimi pedaqoji fəalliyətə başlayıb, baş müəllim, dosent, professor vəzifəsinə qədər yüksəlmişdir. 10 ilə yaxın "Teatr rejissorluğu" kafedrasına rəhbərlik etmişdir. Hazırladığı tələbələrin əksəriyyəti Respublikanın müxtəlif mədəniyyət ocaqlarında, teatr və televiziya kanallarında uğurlu fəaliyyət göstərirlər. Bir çoxları yüksək mükafatlara, fəxri adlara layiq görülmüşlər. F.Naibov pedaqoji fəaliyyətinə görə bir neçə dəfə universitet rəhbərliyi tərəfindən təşəkkür almışdır. Ümumiyyətlə, F.Naibov yaradıcılıq fəaliyyəti dövründə "Əla mədəniyyət işçisi", "Qabaqcıl maarif xadimi" döş nişanlarına, Azərbaycan Respublikasının əməkdar artisti fəxri adına, "Humay" mükafatına və bir çox diplomlara layiq görülmüşdür. Teatr xadimləri ittifaqının üzvü olmuşdur. == Mükafatları == * "[[Azərbaycan SSR əməkdar artisti]]" fəxri adı – 10 yanvar 1978<ref name="10.01.1978">[http://www.anl.az/down/he_serencamlar.pdf Respublikanın teatr xadimlərinə Azərbaycan SSR fəxri adlarının verilməsi haqqında Azərbaycan SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin 10 yanvar 1978-ci il tarixli '''Fərmanı'''] — '''anl.az''' saytı</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan rejissorları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan aktyorları]] [[Kateqoriya:Ağdamda doğulanlar]] [[Kateqoriya:1935-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Humay mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR əməkdar artistləri]] g5nnzzco2epeuix3t10juv6562lkc1z Çelsi FK 0 76415 6564704 6412413 2022-08-06T01:02:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|İngiltərə}} Çelsi FK | klubun tam adı = Çelsi Futbol Klubu | emblem = Çelsi FK loqo.png | ölkə = {{bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] | rəngləri = [[Mavi]] - [[Ağ]] | ləqəb(lər) = "Mavilər", "zadəganlar" | yaranma tarixi = [[10 mart]], [[1905]] | stadionu = [[Stemford Bric]] | tutumu = 42,449 | sahibi = {{bayraq|Rusiya}} [[Roman Abromoviç]] | prezidenti = {{bayraq|Russia}} [[Roman Abramoviç]] | baş məşqçisi = {{bayraq|İngiltərə}} Tomash Tuc | liqa = [[İngiltərə Premyer Liqası]] | mövsüm = 2018/2019 | sıra = 3 | sayt = [http://www.chelseafc.com/ chelseafc.com] | pattern_la1 = _cfc1920h | pattern_b1 = _cfc1920h | pattern_ra1 = _cfc1920h | pattern_sh1 = _cfc201920h | pattern_so1 = _cfc1920hlong | leftarm1 = 0000FF | body1 = 0000FF | rightarm1 = 0000FF | shorts1 = 0000FF | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _chelsea1920a | pattern_b2 = _chelsea1920a | pattern_ra2 = _chelsea1920a | pattern_sh2 = _usa18h | pattern_so2 = _cfc1920along | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = 0000FF | pattern_la3 = | pattern_b3 = | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = | body3 = | rightarm3 = | shorts3 = | socks3 = }} '''Çelsi FK''' ({{Dil-en|Chelsea Football Club}}) — 1905-ci ildə qurulan ingilis futbol klubu. Klubun prezidenti [[Roman Abramoviç]], baş məşqçisi isə [[Frenk Lempard]]<nowiki/>dır. Klub 2007/2008 mövsümü [[UEFA Çempionlar Liqası]]nda finalda [[Mançester Yunayted FK|Mançester Yunayted]] ilə qarşılaşmış və oyunun əsas vaxtı 1-1 hesabı ilə başa çatmışdır. Penaltilərdə 6-7 hesabı ilə məğlub olan "Çelsi" tarixində ilk dəfə UEFA Çempionlar Liqası qalibi adını qazanmaq imkanını əldən vermişdi. 2009/2010 mövsümündə [[İngiltərə Premyer Liqası]]<nowiki/>nda çempion olan "Çelsi" 2011/2012 mövsümündə UEFA Çempionlar Liqasının final mərhələsinə yüksəlmişdir. Finaldakı rəqibi [[Bayern Münhen FK|Bayern Münhen]] ilə əsas vaxtda 1-1 oynayan klub penalti zərbələrini daha uğurla yerinə yetirərək turnirin qalibi olmuşdur. İngiltərənin ən titullu klubu Manchester Uniteddir (70titul) == Emblem == "Çelsi"nin [[1905]]-ci ildə yaradılan emblemi bir məmurun və klubun adının kombinasiyasından ibarət idi. Buna görə də klubun ləqəbi The Pensioners (Məmurlar) idi. [[1953]] ilə qədər bu emblem "Çelsi"nin formasını bəzəmişdir. [[Ted Dreyk]] [[1952]]-ci ildə klubun emblemini dəyişdirdi. [[1953]]-cü ilə qədər bu emblem C.F.C. şəklində idi. [[1953]]-cü ildə emblemin ortasında əlində deynək tutmuş mavi şir təsvir olundu. [[1986]]-cı ildə klub rəhbərliyi yenidən klubun emblemini dəyişdirmək qərarına gəlir. Bu emblemdə də şir təsvir edilir, ancaq bu dəfə şir bir qədər daha aydın nəzərə çarpır. Və onun yanında C.F.C hərfləri yazılır. 100-cü ilində klub növbəti dəfə emblemini dəyişdi. Emblemdə bu dəfə də mavi rəngli şir təsvir edildi, ancaq onun yanında "Chelsea Football Club" yazısı yazıldı. {{Şəkillər sırası|Çelsi FK loqo (1953).jpg|Çelsi FK loqo (1986).jpg|Çelsi FK loqo.png||}} == Uğurları == [[Şəkil:Avropa Liqası Muzeyi Bakıda 23.jpg|thumb|Klubun forması Avropa Liqası Muzeyində]] * [[İngiltərə Premyer Liqası]] – 1954/1955, 2004/2005, 2005/2006, 2009/2010, 2014/15, 2016/2017 * İngiltərə 2-ci liqası – 1983/1984, 1988/1989 * Federasiya Kuboku – 1969/1970, 1996/1997, 1999/2000, 2006/2007, 2008/2009, 2009/2010, 2011/2012, 2018/19 * İngiltərə Liqa Kuboku – 1964/1965, 1996/1997, 2004/2005, 2006/2007 * [[İngiltərə Milli Futbol Superkuboku|İngiltərə Super Kuboku]] – 1999/2000, 2004/2005 * [[UEFA Çempionlar Liqası]] - 2011/2012 * [[UEFA Avropa Liqası]] - 2012/2013, 2018/2019 == Sponsor müqavilələri == Dünyada bütün futbol klubları öz büdcəsini zənginləşdirmək üçün sponsorlar ilə müqavilə imzalayır. Əvəzində isə qarşı tərəfi dünyaya tanıdır. Klubların reytinqinə və tanınmasına əsasən onun sponsor və partnyorları da daha güclü, varlı bir şirkət olur. Bəzi klub sahibləri var ki, komandasını öz şirkəti sayəsində tanıdır. Misal kimi "Çelsi"ni göstərmək olar. Klubun sahibi olan rusiyalı milyarder Roman Abramoviç neft yataqlarından çıxan qara qızılını bir şirkət adı altında "Zadəganlar"ın əsas reklam özəyi kimi istifadə edir. Abramoviçin komandasının digər əsas sponsorları isə dünyanın ən məşhur idman malları və geyimləri istehsalçısı “[[Adidas]]” şirkətidir. Müəsisə Almaniyanın ən böyük sənaye şirkətlərindən biridir. Şirkətin 2008-ci ildəki gəliri rekordları aşmışdır. Özünün ən uğurlu ilini yaşayan “Adidas” nə az, nə çox 10.8 milyard avro qazanmışdır. Şirkətin "Çelsi" ilə müqaviləsi uzunmüddətli imzalanıb. Razılaşmaya əsasən 300 milyon avro qarşılığında “Adidas” şirkəti 10 il ərzində "Çelsi"yə sponsorluq edəcək. Sponsor olaraq komandanın geyimlərini də hazırlayır. Bu razılaşma ötən il baş tutmuşdu. Müqavilədən sonra "Çelsi" İngiltərə Premyer Liqasının ən bahalı sponsor müqaviləsini imzalamış oldu. Komandanın digər sponsoru Cənubi Koreyanın "[[Samsung]]" şirkətidir. Dünya bazarında yeni texnologiyaları ilə seçilən "Samsung" londonlular ilə yalnız forma üzərindəki reklama 16 milyon avro xərcləyir. Əlavə olaraq Çempionlar Liqası oyunlarında da bonuslar gəlir. Komandanın digər nəhəng sponsorları "[[Qazprom|Gazprom]]", "Delta", "Audi", "EA Sports", "Singa"dır. Digər sponsorlar isə bunlara nisbətən çox da məşhur deyil. Ümumilikdə isə klubun 29 şirkət ilə sponsor müqaviləsi var. == Heyəti == ''2016/2017 '''•1.Kepa Arrizabalaga •2.Emerson Palmieri •3.Markos Alonso •4.Sesk Fabreqas •5.David Luiz •7.N`qolo Kante •8.Mateo Kovaçiç •10.Eden Hazar •11.Pedro Rodrigez •12.Roz Bərkli •13.Caballero •14.Ruben Loftus-Çek •15.Viktor Mozes •19.Alvaro Morata •21.Olivier Giroud •22.Villian Dos Santos •23.Miki Batşuayi •24.Qari Kehil •26.Con Terri •28.Sezar Azpilikueta •29.Çarli Musonda •30.Ola Aina '' == Stemford Bric == [[Şəkil:Stamfordbridgematchday2.jpg|thumb|right|300px|Stemford Bric, London]] "Çelsi"nin ev oyunlarını keçirdiyi Stemford Bric stadionu [[1899]]-cu ildə tikilmiş və elə həmin il də istifadəyə verilmişdir. Stadionda ən çox tamaşaçı - 82 905 nəfər [[12 noyabr]] [[1935]]-ci ildə "Arsenal" ilə oyunda olmuşdur. == Xarici keçidlər == * <ref>Çelsinin sponsorları</ref>[http://www.chelseafc.com/ "Çelsi"nin rəsmi saytı] * [http://www.chelseafootballclub.net/ Çelsi Futbol Klub] * [http://www.chelsea-fc.com/ Welcome to the CSR] * [http://www.uefa.com/footballEurope/club=52914/domestic.html Uefa Çelsi Profil] * [http://www.chelseamegastore.com/ Chelseamegastore.com] * [http://www.chelseafcauctions.com/ Chelseafcauctions.com] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170916194157/http://chelseafcauctions.com/ |date=2017-09-16 }} * [http://www.premierleague.com/page/chelsea-fc Çelsi Profil Premierleague.com]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120507213424/http://www.premierleague.com/en-gb/clubs/profile.overview.html/chelsea |date=2012-05-07 }} * [http://www.chelseafcforums.com/ Chelseafcforums.com] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190622164009/http://www.chelseafcforums.com/ |date=2019-06-22 }} * [http://www.chelseafcyears.com/ Chelseafcyears.com] * [http://www.chelseamegastoreusa.com/ Chelseamegastoreusa.com] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090318134328/http://www.chelseamegastoreusa.com/ |date=2009-03-18 }} * [http://www.chelsea.com/ Chelsea.com] * [http://www.chelseanews.com/ Chelseanews.com] * [http://www.chelseadailynews.com/ Chelseadailynews.com] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090126182418/http://www.chelseadailynews.com/ |date=2009-01-26 }} * [http://www.chelseafctours.com/ Chelseafctours.com] == Həmçinin bax == {{Çelsi FK}} [[Kateqoriya:Çelsi FK| ]] <references /> [[Kateqoriya:UEFA Çempionlar Liqasının qalib klubları]] c51985h0imtqv177avit089fufylr88 Ağdaban faciəsi 0 77825 6564948 6535544 2022-08-06T09:17:21Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Ağdaban (dəqiqləşdirmə)}} {{Orijinal tədqiqat}} {{mənbə azlığı}} {{Hərbi münaqişə |münaqişə = Ağdaban faciəsi |aiddir = [[Dağlıq Qarabağ münaqişəsi]] |şəkil = |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = Ağdaban faciəsi nəticəsində valideynləri<br>ermənilər tərəfindən öldürülən uşaqlar |tarixi = [[8 aprel]] [[1992]] |yeri = [[Ağdaban]], [[Kəlbəcər rayonu]], [[Azərbaycan]] |səbəbi = [[Terrorizm]] |vəziyyəti = |nəticəsi = 67 nəfər qətlə yetirilib<br>779 dinc sakinə işgəncələr verilib<br>17 nəfər odda diri-diri yandırılıb<br>2 nəfər itkin düşüb |ərazi = |tərəf1 = |tərəf2 = |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = |komandan2 = |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = |qüvvə2 = |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = |itkilər2 = |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''Ağdaban faciəsi''' — [[1992]]-ci il aprel ayının 8-də — Kəlbəcərin işğalından təqribən bir il əvvəl ermənilər tərəfindən Kəlbəcərin sonrakı dövrdə işğalına şərait yaratmaq məqsədilə rayonun Ağdaban kəndində törədilmiş soyqırım hadisəsi. Erməni separatçıları tərəfindən törədilmiş qırğın nəticəsində Kəlbəcər rayonunun 130 evdən ibarət Ağdaban kəndi tamamilə yandırılmışdır. Kəndin 779 nəfər dinc sakininə müxtəlif növ işgəncələr verilmiş, 67 nəfər isə amansızlıqla qətlə yetirilmişdir. Bundan əlavə, 2 nəfər itkin düşmüş, 12 nəfər isə ağır bədən xəsarətləri almışdır. == Tarixi == [[1992]]-ci il aprel ayının 7-dən 8-nə keçən gecə ermənilər Ağdaban yalındakı gözətçi məntəqəsinə qalxıb, burada keşik çəkən 3 nəfəri qətlə yetirdilər. Onlar kəndin üst yanındakı bənd-bərələrə dolub səhər saat 6-da silahlardan atəş açmağa başladırlar. Ermənilər planlı surətdə hərəkət edirdilər. Evləri kimlər qarət edəcək, mal-qaranı kimlər aparacaq, əliyalın insanları kimlər əsir götürəcək, müqavimət göstərənləri kimlər qətlə yetirəcək əvvəlcədən müəyyənləşdirilmişdi. Belə bir vəziyyətdə 1992-ci il aprel ayının 8-də Ağdərə rayonunun Çapar kəndi istiqamətindən Çayqovuşan və Ağdaban kəndlərinə ermənilər hücum etdi. Ağdaban qırğınının səhərisi-aprel ayının 9-da camaat hər yerdən rayon mərkəzinə toplaşdı. "Kəlbəcərin müdafiəsinə fövqəladə yardım komitəsi" yaradıldı. Əhalinin qəti tələbi ilə bu komitəyə rəhbərlik etmək bu sətirləri yazana tapşırıldı. Komitə qısa müddət ərzində böyük tədbirlər həyata keçirdi. Orduya kömək xeyli artırıldı. Əhalidə müdafiə olunacağına ümid yarandı. Rayon əhalisinin ciddi təkidi ilə Kəlbəcərə göndərilən polkovnik Zaur Rzayev briqada komandiri və hərbi komendant təyin edildi. == Nəticəsi == [[Kəlbəcər rayonu]]nun 130 evdən ibarət Ağdaban kəndi erməni qüvvələri tərəfindən tamamilə yandırılmış, kəndin 779 nəfər sakininə işgəncələr verilmişdir. 67 nəfər qətlə yetirilmiş, 8 nəfər 90-100 yaşlı qoca, 2 azyaşlı uşaq və 7 qadın diri-diri odda yandırılmış, 2 nəfər itkin düşmüş, 12 nəfərə ağır bədən xəsarəti yetirilmişdir. Ermənilər tərəfindən tarix, memarlıq və mədəniyyət abidələri dağıdılmış, müqəddəs ziyarətgah və məzarlıqlar təhqir olunmuş və məhv edilmişdir. Bundan başqa, Azərbaycanın klassik aşıq şeirinin ustadı [[Aşıq Qurbani]] və onun oğlu olmuş ifaçı və yaradıcı aşıq, [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]<nowiki/>nin üzvü [[Aşıq Şəmşir|Aşıq Şəmşirin]] evi, zəngin arxivi və əlyazmaları yandırılmış və talan olunmuşdur. == Həmçinin bax == * [[Xocalı soyqırımı]] * [[Malıbəyli və Quşçular qətliamı]] * [[Başlıbel faciəsi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Tarix-qaralama}} {{Azərbaycanlılar}} {{Dağlıq Qarabağ münaqişəsi}} == Mənbə == * [https://www.youtube.com/watch?v=mg0QLTrY7rQ AĞDABAN FACİƏSİ] — [[YouTube]] saytı * [https://www.youtube.com/watch?v=3d44KeX-3W0 Səda - Ardaban qətliamından 24 il keçir (07.04.2016)] — [[YouTube]] saytı * [https://www.youtube.com/watch?v=QES1jHc0vSE Bu gün Ağdaban faciəsindən 24 il ötür] — [[YouTube]] saytı * [http://agdaban.org/agdaban_tragedy.php Ağdaban faciəsi] — '''agdaban.org''' saytı [[Kateqoriya:Azərbaycanlıların soyqırımı]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda qırğınlar]] [[Kateqoriya:Erməni terrorizmi]] [[Kateqoriya:8 apreldəki hadisələr]] [[Kateqoriya:1992-ci ildəki hadisələr]] [[Kateqoriya:1992-ci ildə Azərbaycan]] asqi3ntrd2v8wwthv72mib9k9iugm96 Bəhruz Kəngərli 0 77990 6564057 6404153 2022-08-05T15:10:23Z Aqşin Abbaslı 184065 wikitext text/x-wiki {{yaxşı məqalə}} {{Rəssam |adı = Bəhruz bəy Kəngərli |orijinal adı = Bəhruz (Şamil) Şirəlibəy oğlu Kəngərli |digər adları = |şəkil = Bahruz Kengerli.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |doğum tarixi = 22.1.1892 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 7.2.1922 |vəfat yeri = [[Naxçıvan]], [[Naxçıvan qəzası]], [[Naxçıvan Sovet Sosialist Respublikası]], [[Zaqafqaziya SFSR]] |vəfat səbəbi = Ciyər xəstəliyi |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|Rusiya İmperiyası}}<br>{{ADR}}<br/>{{SSRİ}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |fəaliyyəti = |təhsili = |janrı = |stili = [[Realizm (incəsənət)|Realizm]], [[impressionizm]] |tanınmış işləri = [[Qaçqın xanım]] (1920) |hamiləri = |tələbəsi = |təsirlənib = [[Qiqo Qabaşvili]], [[Aleksandr Mrevleşvili]], [[Yakov Nikoladze]], [[Oskar Şmerlinq]] |təsir edib = [[Hüseyn Əliyev (rəssam)|Hüseyn Əliyev]], [[Adil Qazıyev]], [[Şamil Qazıyev]], [[Əyyub Hüseynov]], [[Bağır Maratlı]] |mükafatları = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Bəhruz Kəngərli''' (tam adı: ''Bəhruz (Şamil) Şirəlibəy oğlu Kəngərli''; {{comment|d.|doğum}} [[22 yanvar]] [[1892]], [[Naxçıvan]], [[Naxçıvan qəzası]], [[İrəvan quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] — {{comment|ö.|ölüm}} [[7 fevral]] [[1922]], [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan]] rəngkarlıq sənətində ilk akademik rəsm üslubunda işləyərək [[Realizm (incəsənət)|realist]] əsərləri ilə novatorluğa yol açmış [[Azərbaycan]] rəssamı.<ref>{{cite web|title=Founder of realistic easel painting in Azerbaijan turns 125|url=http://www.today.az/news/entertainment/162172.html|publisher=www.today.az|accessdate=19 sentyabr 2017|archive-date=2017-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20171009052326/http://today.az/news/entertainment/162172.html|url-status=dead}}</ref> Bəhruz Kəngərlinin 2000-ə yaxın mövzu və janr etibarilə müxtəlif və rəngarəng əsərlərindən ibarət bədii irsi geniş ictimaiyyətin diqqətini cəlb etmiş, ardıcıl olaraq toplanıb sərgi və muzey ekspozisiyalarının bəzəyinə çevrilmişdir.<ref name="dice">{{cite web|title=Bəhruz Kəngərli - 120. Kəngərli nəslinin rəssam oğlu|url=http://www.xalqqazeti.com/az/news/culture/25322|publisher=www.xalqqazeti.com|accessdate=19 sentyabr 2017|archive-date=2017-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20171028042401/http://www.xalqqazeti.com/az/news/culture/25322|url-status=dead}}</ref> == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Bəhruz Kəngərli 2.jpg|thumb|Bəhruz Kəngərli|left]] Bəhruz Kəngərli 1892-ci ilin yanvar ayının 22-də [[Naxçıvan]] şəhərində anadan olmuşdur.<ref name="bound">{{cite web|title=Vətənə bağlı ömür|url=http://www.anl.az/down/meqale/palitra/2017/yanvar/524774.htm|publisher=www.anl.az}}</ref> Rəssamın doğma anası Əziz xanım Bəhruzun körpəliyində vəfat edib, bundan sonra atası Şirəli bəy Şirin xanımla evlənib.<ref name="palitra"/> Bu izdivacdan iki qızı - Tahirə və Mənsurə anadan olub.<ref name="palitra"/> 1910-cu illərdə Şirəli bəyin vəfatından sonra Şirin xanım rəssamın əmisi Qədir ağaya kəbin edilib.<ref name="palitra"/> Bu evlilikdən üç uşaq - Davud, Rüstəm və Gültac dünyaya gəlib.<ref name="palitra">{{cite web|title=30 yaşında ömrünü başa vurmuş ustad sənətkar|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2017/yanvar/524729.htm|publisher=www.anl.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Atası Şirəli bəy gimnaziyada təhsil almış, fars və rus dillərini öyrənmiş, Şərq və Avropa ədəbiyyatı ilə tanış olmuş, qabaqcıl ziyalı kimi tanınmış, şəhər məhkəməsində tərcüməçi vəzifəsində işləmişdir.<ref name="qrafik"/> O, oğlunu "Xeyriyyə" adlı yeni tipli şəhər məktəbində oxumağa qoymuşdu. Bəhruz Kəngərli atasının evə gətirdiyi kitab və şəkilli kitablardan faydalanır, kiçik yaşlarından rəsm çəkməyə maraq göstərir, şəkillərin surətini çıxarmaqla məşğul olur, rus dilini öyrənərək özünün bilik səviyyəsini artırmağa çalışır.<ref name="qrafik"/> Kiçik ikən eşitmə qabiliyyətini itirən Bəhruz özünün xəyal aləminə qapılaraq bütün vaxtını şəkil çəkməyə sərf edir.<ref name="azertac">{{cite web|title=Kəngərli Bəhruz Şirəli bəy oğlu|url=http://portal.azertag.az/ru/node/1938#.WcFEQrKGOUk|publisher=portal.azertag.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Atasının abunəçi olduğu "[[Molla Nəsrəddin (jurnal)|Molla Nəsrəddin]]" jurnalını varaqlamaq Bəhruzun mənəvi aləminə qida verir.<ref name="madison">{{cite web|last1=Aliyev|first1=Ziyadkhan|title=Bahruz Kangarli: Azerbaijan's Most Prolific Painter|url=https://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/72_folder/72-articles/72_kangarli.html|publisher=www.azer.com|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> O, jurnalda dərc olunan felyetonlarla, karikaturalarla tanış olur, məzəli şəkillərin üzünü çıxarmaqla rəsm çəkməyin sirlərini öyrənir.<ref name="madison"/> Bu ilk vərdişlər Bəhruzun rəssamlıq sənətinə sevgisini gücləndirir. Bu məqsədlə Bəhruz Kəngərli 1910-cu ildə [[Tiflis]] rəssamlıq məktəbinə daxil olur və 5 il ərzində orada təhsil aldıqdan sonra 1915-ci ildə Naxçıvana qayıdır.<ref name="slimu"/> Zaqafqaziyanın mühüm mədəni mərkəzi Tiflis şəhərində "İncəsənəti təşviq cəmiyyəti" nəzdində təşkil edilmiş rəssamlıq məktəbinin ilk azərbaycanlı məzunu Bəhruz Kəngərli orada özü­nün istedadının hərtərəfli inkişafı üçün əlverişli zəmin tapır.<ref name="qrafik"/> Məktəbdə təhsil rus akademik təhsili sisteminə əsaslanırdı və şəhərin qabaqcıl rəsm müəllimləri tərəfindən aparılırdı. Gürcü rəssamları [[Qiqo Qabaşvili]], [[Aleksandr Mrevleşvili]], heykəltəraş [[Yakov Nikoladze]], "Molla Nəsrəddin" jurnalı ilə əməkdaşlıq edən [[Oskar Şmerlinq]] kimi müəllimlər öz tələbələrinə peşəkar rəssamlıq prinsiplərini, Avropa mədəniyyətinin nailiyyətlərini aşılayırdılar.<ref name="qrafik"/> Bəhruz Kəngərlinin tələbəlik illərində "Molla Nəsrəddin" jurnalının təsiri altında çəkdiyi rəsm və şarjları bunu aydın sü­but edir.<ref name="qrafik"/> Bəhruz Kəngərlinin təhsil illərində çəkdiyi akademik rəsmlərinin nümunələri bizə gəlib çatmışdır.<ref name="qrafik"/> Onun [[karandaş]], [[Daş kömür|kömür]], sulu və yağlı boyalarla işlədiyi bir sıra rəsmləri, o cümlədən qədim Yunan və Roma incəsənətinin şah əsərlərindən "Apollonun başı", "Laokoon", [[Mikelancelo]]nun "Qandallanmış qul" kimi büst və heykəllərin rəsmləri buna misal ola bilər.<ref name="qrafik"/> Bunlar gənc rəssamın canlı naturadan işləyib sərbəst rəsm vərdişlərinə uğurla yiyələndiyini göstərir.<ref name="qrafik"/> O, cansız gips heykəllərin surətini köçürməklə kifayətlənmir, eyni zamanda canlı naturadan Öz müəllimlərinin, tələbə yoldaşlarının portretlərini də çəkir, insanın zahiri görünüşünü, bənzəyişini, psixoloji cizgilərini real tərzdə canlandırmağa müvəffəq olur.<ref name="qrafik"/> Təhsil illərində Bəhruz Kəngərli yay tətillərini [[Gürcüstan]]ın səfalı yaylaqlarında, [[Qara dəniz]] sahillərində, eləcə də doğma Nax­çıvanda keçirir və görüb müşahidə etdiyi həyat lövhələrini, müasirlərinin surətlərini fırçaya alır, sevdiyi peşəsini yorulmadan təkmilləşdirməyə, rəsm qabiliyyətini cilalamağa çalışırdı.<ref>{{cite web|title=Rəssamlığın Bəhruz Kəngərli zirvəsi|url=https://news.milli.az/culture/118220.html|publisher=news.milli.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Həmyerliləri arasında bacarıqlı rəssam kimi tanınan Kəngərli sənət həvəskarları tərəfindən müəyyən sifarişlər də verilirdi.<ref name="qrafik"/> Hələ tələbə ikən 1914-cü ildə Naxçıvanda onun ilk fərdi sərgisi təşkil olunmuş, sənət həvəskarlarının diqqətini cəlb etmiş, mətbuat səhifələ­rində rəğbətlə işıqlandırılmışdır.<ref name="qrafik"/> Şəhərin qabaqcıl ziyalıları sərgini yüksək qiymətləndirmiş, mətbuatda verilən məqalədə ''"Bəhruz bəy cənablarının bundan daha gözəl, bundan daha artıq rəsmlər yaratmağa nail olmasını"'' arzu etmişlər.<ref name="qrafik"/> === Sərbəst yaradıcılıq fəaliyyəti === Təhsilini başa vurub Naxçıvana qayıtdıqdan sonra Bəhruz Kəngərli doğma şəhərinin mədəni həyatında faydalı rol oynamağa başlayır.<ref name="qrafik"/> O, əsərlərini öz evində nümayiş etdirir, gənclərin bədii tərbiyəsi, estetik mədəniyyəti istiqamətində ilk təşəbbüslərə xüsusi əhəmiyyət verir, müasirlərin bədii tələblərini təsviri sənətə, xalq yaradıcılığının kütləvi növlərinə cəlb etməkdən xüsusi zövq alır, bu sahədə görülən işin bəhrəsindən təsəlli tapırdı.<ref name="qrafik"/> Akademik M.C.Cəfərovun xatirəsində Bəhruz Kəngərlinin 1919-cu ildə balaca bir otaqda nümayiş etdirdiyi sərgisi haqqında maraqlı məlumat verilir: {{cquote|müəllif=|''O, bir-bir əsərlərini göstərib həvəslə uşaqlara izahat verirdi və arabir gülümsəyib deyirdi: "Əl vurmaq olmaz, olmaz əl vurmaq". Mən həmişə üzü tutqun, qaşları çatılmış olan rəssamı birinci dəfə gülümsəyən gördüm.<ref name="qrafik"/>''}} Uşaqlar, yeniyetmələr rəssamın sərgilərinə tamaşa edər, naturadan şəkil çəkərkən başına toplaşar, məharətinə heyran-heyran baxaraq zövq alardılar.<ref name="qrafik"/> Belə əyani rəsm vərdişləri sənət həvəskarları üçün canlı ibrət və təcrübə məşğələlərinə çevrilirdi.<ref name="qrafik"/> Təsadüfi deyildir ki, Naxçıvanda sonralar rəssam kimi tanınmış [[Hüseyn Əliyev (rəssam)|Hüseyn Əliyev]], [[Adil Qazıyev]], [[Şamil Qazıyev]], [[Əyyub Hüseynov]], [[Bağır Maratlı]] kimi gənclər Bəhruz Kəngərlini özlərinin ilk müəllimi sayır, yüksək qiymətləndirirdilər.<ref name="qrafik"/> [[Fayl:Bahruz Kangarli - Qaçqın qadın.jpg|thumb|Bəhruz Kəngərlinin 1920-ci ildə çəkdiyi [[Qaçqın xanım]] rəsmi.]] Bəhruz Kəngərlinin sərbəst yaradıcılıq fəaliyyəti gərgin ictimai-siyasi təzadlı illərə, xüsusilə ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi təcavüz və terror əməliyyatlarının baş verdiyi dövrə təsadüf etmişdir.<ref name="qrafik"/> Rəssamın həmin mövzulara həsr etdiyi rəsmləri kəskin sənədli ittihamnamə vüsətinə malikdir.<ref name="qrafik"/> Xüsusilə "Qaç­qınlar" rəsm silsiləsi zamanın ictimai ziddiyyətlərini əks etdirən realist ümumiləşdirmə qüvvəsi ilə səciyyələnir.<ref name="bound"/><ref name="qrafik"/> "Qaçqın oğlan", "[[Qaçqın xanım]]", "Qaçqın uşaqlar", "Naxçıvan xərabələri" kimi rəsmlər ideya-bədii məzmununa görə həssas ürəkli, humanist rəssamın milli qırğına, ədavətə, ictimai ədalətsizliklərə qarşı etirazı kimi səslənir.<ref name="bound"/><ref name="qrafik"/> Doğma vətənində məşəqqətli və ağır sınaq illərinin baş verməsinə baxmayaraq, Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılıq fəallığı, əməksevərliyi daha da genişlənir, sənətkarlığı kamillik mərhələsinə çatır.<ref name="qrafik"/> O, yorulmadan bədii axtarışlar aparır, rəngkarlığın portret, mənzərə, natürmort janrlarında psixoloji cizgiləri, mənəvi hiss və duyğuları ilə aşılanmış, lirik əhval-ruhiyyəsi ilə seçilən rəsmlər, tablolar yaradır. Həyat varlığın realist mövqelərdən dərk edib canlandıran rəssam özünün estetik amalını aşkarlayıb deyirdi: {{cquote|müəllif=Bəhruz Kəngərli|''Mən gördüyüm bu qəribə aləmi rənglərlə təsvir edirəm. Ancaq yenə də o çəkdiyim şeyin eyni ola bilmir. Mən çalışıram elə rəsm çəkim ki, o həmin şeyin eyni ola bilsin.<ref name="qrafik"/>''}} Kəngərli insanın, təbiətin gözəlliyini, boyaların ahəngliyini, hava-işıq effektlərinin təravətini tam və dolğun şəkildə ifadə edən [[Realizm (incəsənət)|realizm]] metoduna, xüsusilə [[impressionizm]] üslubuna meyil göstərirdi.<ref name="qrafik"/> Rəssamın bir sıra mənzərələrində, o cümlədən günün müxtəlif çağlarında fırçaya alman "İlanlı dağ" mənzərələ­ rində impressionizm sənət cərəyanının əks-sədası aydın duyulur.<ref name="qrafik"/> O zaman maarif, mədəniyyət ocaqlarının təşəkkülü sahəsində ilk addımlar atan Naxçıvanın mədəni həyatına Bəhruz Kəngərlinin məhsuldar fəaliyyəti faydalı təsir göstərirdi.<ref name="qrafik"/> Rəssam rəssamlıq sənətini təbliğ etmək üçün əhəmiyyətli yollar axtarır, "Naxçı­van yadigarı" adlı rəsm albomları hazırlayır, belə albomların yerli əhali arasında yayılmasına səy göstərir, sənətsevərlər arasmda maraqlı söhbətlər aparırdı.<ref name="qrafik"/> Naxçıvanın tarixi-etnoqrafık abidələrini, milli tipajları, geyimləri, yerli mühitin əlamətdar atributlarını əks etdirən "Naxçıvan yadigarı" adlı olduqca maraqlı rəsm albomu hal-hazırda [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]ndə mühafizə edilir.<ref name="qrafik"/> === Teatr sənətinin inkişafında rolu === Bəhruz Kəngərli Naxçıvanda teatr sənətinin inkişafı ilə əlaqədar tədbirlərin həyata keçirilməsində də yaxından iştirak etmiş­dir. Bəhruz Kəngərli 1912-ci ildə Naxçıvan teatrında [[Üzeyir Hacıbəyov]]un "[[O olmasın, bu olsun (operetta)|O olmasın, bu olsun]]" musiqili komediyasının bədii tərtibatını verərək, ilk dəfə teatr rəssamı kimi fəaliyyətə başlayır.<ref name="portland">{{cite web|title=İlk peşəkar teatr rəssamlarımız|url=http://medeniyyet.az/page/news/24699/Ilk-pesekar-teatr-ressamlarimiz.html|publisher=medeniyyet.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Rəssam 1912-ci ildən 1918-ci ilədək Naxçıvan teatrının səhnəsində [[Nəcəf bəy Vəzirov]]un "Pəhləvanani-zəmanə", "Hacı Qəmbər", "Müsibəti-Fəxrəddin", [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]]in "Ac həriflər" - ümumilikdə 40-dan çox tamaşaya irihəcmli pannolar çəkmiş, səhnə tərtibatı və geyim eskizləri vermişdir.<ref name="portland"/> Rəssam milli xalq geyimlərinin misilsiz bilicisi idi.<ref name="portland"/> O, bədii tərtibat verdiyi əsərlərin personajlarını səciyyələndirən, tarixi dürüstlüyü, milli koloriti, zəngin boyaları, naxışları, bəzəkləri ilə nəzəri cəlb edən çoxlu əlbəsə eskizləri yaratmışdır.<ref name="portland"/> 1917-ci ildə Bəhruz Kəngərli Naxçıvan "Xeyriyyə" məktəbinin nəzdindəki "El güzgüsü" adlı teatr cəmiyyəti tərəfindən tamaşaya qoyulmuş [[Cəlil Məmmədquluzadə]]nin "[[Ölülər (pyes)|Ölülər]]" komediyasının səhnə tərtibatım, dekor və geyim eskizlərini icra etmişdi.<ref name="slimu"/> O, həm­çinin 1918-ci ildə tamaşaya qoyulmuş "Ölülər", "Pəri Cadu", "Hacı Qara" kimi əsərlərin səhnə tərtibatım vermiş, bundan əlavə teatrın arxa səhnəsi üçün dağ mənzərəsini təsvir edən irihəcmli panno çəkmişdir ki, ondan müxtəlif tamaşalarda istifadə olunurdu.<ref name="eastdoor">{{cite web|title=Azərbaycan rəssamlıq sənətinin görkəmli nümayəndəsi – Bəhruz Kəngərli|url=http://serqqapisi.az/index.php/humanitar/m-d-niyy-t/3225-azaerbaydzan-raessaml-zh-saenaetinin-zhoerkaemli-numayaendaesi-baehruz-kaenzhaerli|publisher=serqqapisi.az|accessdate=19 sentyabr 2017|archive-date=2014-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20141105201402/http://serqqapisi.az/index.php/humanitar/m-d-niyy-t/3225-azaerbaydzan-raessaml-zh-saenaetinin-zhoerkaemli-numayaendaesi-baehruz-kaenzhaerli|url-status=dead}}</ref> === Azərbaycan SSR dövründə yaradıcılığı === 1920-ci ilin yayında Naxçıvan bolşeviklərin [[Qızıl Ordu]]su tə­ rəfindən işğal olunur, Sovet hakimiyyəti qurulur, maarif və mədə­niyyət sahəsində bir sıra tədbirlər həyata keçirilir.<ref name="qrafik"/> Yeni ictimai mü­hitdə Bəhruz Kəngərli özünün yaradıcılıq fəaliyyətini genişləndirməyə imkan tapır.<ref name="qrafik"/> Müasirlərinin xatirələrində göstərildiyi kimi, 1920—1921 -ci illərdə Bəhruz Kəngərli özünün bir sıra dolğun, bədii cəhətdən kamil əsərlərini yaratmışdır.<ref name="qrafik"/> Bunlardan [[Birinci dünya müharibəsi]]ndə iştirak edən azərbaycanlı döyüşçülərin rəmzi obrazı­nı - "Qızıl Əsgər” surətini xüsusilə qeyd etmək lazımdır.<ref name="qrafik"/> 1921-ci il fevralın 15-də Naxçıvan İnqilab Komitəsinin tə­ şəbbüsü ilə Bəhruz Kəngərlini 500-ə yaxın rəsmlərindən ibarət sərgi nümayiş etdirilmiş, bəzi əsərlərin əhaliyə satılması nəticəsində əldə olunan vəsaitin müəyyən hissəsi rəssamın arzusu ilə şəhərdəki uşaq evinə bağışlanmışdır.<ref name="slimu">{{cite web|title=Azərbaycan realist rəssamlığının atası - Bəhruz Kəngərli|url=http://www.baki-xeber.com/layihe/11230.html|publisher=www.baki-xeber.com|accessdate=19 sentyabr 2017|archive-date=2018-01-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20180116233137/http://www.baki-xeber.com/layihe/11230.html|url-status=dead}}</ref> === Ölümü === Bəhruz Kəngərlinin tərcümeyi-halı göstərir ki, bədəncə zəif, mülayim təbiətli, yumşaq xasiyyətli, çalışqan və işgüzar ziyalı qısa həyatı boyu maddi çətinliklərə, mənəvi məhrumiyyətlərə məruz qalmış, rəsmi dövlət idarələrindən, imkanlı şəxslərdən lazımi qay­ğı və yardım görməmiş, mədəni cəhətdən geri qalmış adam və cahil insanların laqeyd münasibətinin şahidi olmuşdur. O, 1922-ci ildə fevralın 7-də 30 yaşında ciyər xəstəliyindən vəfat etmişdir.<ref name="dice"/><ref name="qrafik">{{cite book|title=Bəhruz Kəngərli|date=2005|publisher=Çaşıoğlu|location=Bakı|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> == Portretçilik məharəti == [[Fayl:Bahruz Kangarli.jpg|thumb|Bəhruz Kəngərli iş zamanı]] Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılığında aparıcı yer tutan portret əsərlərində müasirlərinin real və canlı obrazları əksini tapmışdır.<ref name="madison"/> Rəssam portret janrının tələblərinə hələ təhsil illərində xüsusi diqqətlə yanaşmış, insan surətini təhlil etmək vərdişlərinə xüsusi tələbkarlıqla yiyələnmişdir.<ref name="qrafik"/> Təhsil illərində və yaradıcılığının ilk mərhələsində Bəhruz Kəngərli portret janrına müstəsna əhəmiyyət vermişdir, ilk qaralama rəsmlərindən, rəssamlıq məktəbində çəkdiyi sinif işlərindən, klassik heykəllərin surətlərindən tutmuş, təmasda olduğu yaxın adamların, tanışların, müəllimlərin surətlərinə kimi, onun erkən əsərlərinin bö­yük hissəsi portret janrına aid olmuşdur.<ref name="qrafik"/> Əsərlərinin xronoloji siyahısını nəzərdən keçirdikdə aydın olur ki, rəssam 1911—15-ci illərdə portret əsərlərinə xüsusi əhəmiyyət vermişdir.<ref name="qrafik"/> İlk növbədə onun "Avtoportretini" nəzərdən keçirmək maraqlıdır. O, həmin rəsmində özünü tamaşaçılara nəzərlərində müşahidəkarlığa malik, xəyala dalmış, düşüncəli, yaradıcı şəxsiyyət kimi təqdim edir.<ref name="qrafik"/> O, məktəbli libasında masa arxasında oturmuş tərzdə, düşüncələr əsnasında təsvir olunmuşdur.<ref name="qrafik"/> Uzun qara saçları ilə əhatə olunmuş enli sifəti, qalın qaş­ları, qabağa zillənmiş parlaq gözləri xəyalpərvər gəncin daxili aləmi, nüfuzedici şəxsiyyəti haqqında canlı təsəvvür yaradır. Portret onun yaradıcı ziyalı qrupuna mənsub olduğunu aşkara çıxarır.<ref name="qrafik"/> Rəssamlıq məktəblərində təhsil prosesində hərəkətsiz [[gips]] heykəlləri köçürüb insan bədəninin anatomik quruluşunu, formasını işıq-kölgə təzadları vasitəsilə canlandırmaq mühüm tələblərdəndir. Naturanı qavramaq vərdişlərini asanlaşdıran bu üsul rəssamın görmə qabiliyyətini tənzimləyir, rəsm çəkmək məharətini nizama salır.<ref name="qrafik"/> Bəhruz Kəngərlinin həmin qayda ilə antik heykəllərdən çəkdiyi "Apollonun başı", "Laokoon", "Qandallanmış qul" rəsmlərində portret əlamətləri, forma kamilliyi həlledici rol oynayır.<ref name="qrafik"/> Bu cəhət onun canlı insan surətlərini birbaşa naturadan işlədiyi bir sıra əsərlərinə, o cümlədən "Qoca kişi portreti"nə də aiddir.<ref name="qrafik"/> Sakit nəzərlərində ahıllara məxsus təmkinli ifadə oxunan bu təsvir milli tipajın konkret əlamətlərinə görə gürcü xalqına mənsubdur.<ref name="qrafik"/> Yağlı boyalarla işlənmiş həmin portretdə olduğu kimi, Kəngərlinin müəllimi [[Oskar Şmerlinq]]in [[karandaş]]la çəkilmiş profil portreti avropalılara məxsus milli cizgiləri ilə səciyyələnir.<ref name="qrafik"/><ref name="oscar"/> Kəngərlinin sinif yoldaşı gürcü rəssamı [[Lado Qudiaşvili]]nin portreti fərdi cizgilərinə görə canlı və təbiidir.<ref name="oscar">{{cite web|title=Bəhruz Kəngərlinin 120 illiyinə həsr olunmuş sərgi|url=http://www.anl.az/down/meqale/ses/2012/iyun/165426.htm|publisher=www.anl.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Kəngərlinin kiçik ölçüdə çəkilmiş portretlərinin əksəriyyəti [[sulu boya]] ilə icra olunmuşdur. Canlı müşahidələrin izi ilə fırçaya alınmış həmin rəsmlər sadə və sərbəst kompozisiyasına görə çox vaxt etüd səviyyəsindədir.<ref name="qrafik"/> Hiss olunur ki, sevimli peşəsindən ayrılmaq bilməyən rəssam hər yerdə diqqətini cəlb edən şəxsləri ani və ötəri rəsmlərində canlandırmağı xoşlayırmış.<ref name="qrafik"/> Bunların böyük hissəsi 1911-13-cü illərdə sulu boya, karandaş, kömür və qara tuşla işlənmiş albomda toplanmışdır.<ref name="qrafik"/> "Kişi portreti", "Qadın portreti" adları altında təkrar-təkrar işlənən belə rəsmlər milli tipajın rəngarəngliyini müşahidə etmək niyyəti ilə yaranırdı.<ref name="qrafik"/> Kəngərlinin müasirləri, Naxçıvanın ziyalıları ona özlərinin portretlərini çəkməyə sifariş verərdilər.<ref name="qrafik"/> O, naturadan portret çəkməklə yanaşı bəzən qazanc məqsədilə fotodan portretləri böyütməklə də məşğul olardı.<ref name="qrafik"/> Rəssamın əmisi oğlu Hüseyn ağa Kəngərlinskinin, babası Murtuz ağanın, əmisi Rzanın, müəllim Mirzə Məhəmməd Zamanbəyovun, Əsədağa Sultanovun portretləri bu qəbildəndir.<ref name="qrafik"/> Bu kimi xatirə mahiyyətli portretlərdən fərqli olaraq, rəssam əsl yaradıcılıq ruhu ilə səciyyələnən, məzmunca rəngarəng uşaq və qadın portretləri silsiləsini fırçaya almışdır.<ref name="madison"/> Əksəriyyəti 1918-21-ci illərdə çəkilən bu portretlər dərin ideya məzmunu, ictimai və psixoloji vüsəti ilə nəzəri cəlb edir. Rəssamın məşhur "Qaçqınlar" (1918-20) portret silsiləsi tarixi sənədliliyi və bədii kamilliyi baxımından Azərbaycan rəngkarlığı tarixində müstəsna hadisə kimi qiymətləndirilməlidir.<ref name="azertac"/> Adətən sakit və xəlvəti həyat sürüb siyasətdən kənarda qalan rəssam, xalqın taleyinə, kəskin ictimai ziddiyyətlərə, milli ədavət və qırğınlara özünün vətəndaşlıq münasibətini nümayiş etdirərək irtica və erməni təcavüzü ilə bağlı faciəli hadisələrin canlı və əyani salnaməsini yaratmışdır.<ref name="slimu"/> Milli qır­ğın nəticəsində doğma yurdundan didərgin düşmüş yoxsul və kö­məksiz uşaqların, qadınların faciəsi [[humanizm|humanist]] sənətkarın diqqətini cəlb edir, günahsız qurbanların əzab və iztirablarını əks etdirən surətlər yaratmağa sövq edirdi.<ref name="slimu"/> Müasirlərinin xatirələrindən məlum olduğu kimi, Bəhruz aclı­ğa, ehtiyaca, maddi məhrumiyyətlərə məruz qalan qaçqınlara öz yardım əlini uzatmağa çalışarmış. Kimsəsiz uşaqları evinə dəvət edər, onlara yemək, paltar, ayaqqabı verər, həmçinin şəkillərini çəkərdi.<ref name="madison"/> Bu yolla qaçqınların qəlb aləmini, onların çöhrələrinə qonmuş qəmgin psixoloji çalarları daha canlı müşahidə etməyə nail olardı.<ref name="madison"/> "Qaçqınlar" silsiləsinə daxil olan əsərlər arasında "Canfəda kəndindən qaçqın oğlan", "Əfşar kəndindən qaçqın qız Gümsün", "Qaçqın xanım", "Qaçqın oğlan" kimi portretlər xüsusilə yadda qalır.<ref name="refugee">{{cite web|title=Azərbaycan rəssamının tablosundakı məchul qadın - Bir əsərin tarixçəsi|url=http://kulis.lent.az/m/news/17623|publisher=kulis.lent.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Onların qəmgin və ümidsiz sifətlərində səfillik, kimsəsizlik, qorxu və işgəncə nişanələri oxunur.<ref name="qrafik"/> Çöhrələri solğun, geyimləri cırılmış, taleyi acı bu zavallı insanlar qəm dəryasına batıb rəhm, əlac, qurtuluş sorağında kömək gözləyirlər.<ref name="refugee"/> "Canfəda kəndindən qaçqın oğlan" portretindəki xoş sifətli, səmimi gəncin daxili duyğuları, psixoloji hissləri insana məhəbbət, mənəvi saflıq fəlsəfəsinin ifadəsidir.<ref name="qrafik"/> Başını azacıq sağ çiyninə əyib nüfuzedici nəzərlərini tamaşaçıya dikmiş bu gəncin surəti Bəhruz Kəngərli humanizminin canlı təcəssümüdür.<ref name="qrafik"/> Kəngərli bir qayda olaraq öz personaj larim canlı naturaya əsaslanıb fırçaya alar, həyat həqiqətini rəsm əsəri üçün başlıca meyar hesab edərdi.<ref name="qrafik"/> Bunu kiçik yaşlı körpə uşaqlara, yeniyetmə oğlan və qızlara həsr olunan bir sıra portretlərdə daha aydın görmək mümkündür.<ref name="qrafik"/> Uşaqları gah oyaq, gah yatmış vəziyyətdə, müxtəlif poza və hərəkətlərdə təsvir edən portret və etüdlər göstərir ki, rəssam öz kiçik qəhrəmanlarının sadəlövhlüyünü, məsum və səmimi duyğularını, psixoloji həyəcanlarını, yaş xüsusiyyətlərini, milli əlamətləri diqqətlə öyrənməyə çalışmışdır. Misal olaraq "Rəssamın qardaşının portreti"ni göstərmək olar.<ref name="qrafik"/> Uşağın həyat dolu sakit sifə­ti, iri qara gözləri olduqca mənalı və ifadəlidir. Eyni psixoloji əhval-ruhiyyə "Yatmış uşaq" mövzusunda çəkilmiş bir neçə portret üçün də səciyyəvidir.<ref name="qrafik"/> Bəhruz Kəngərlinin portret əsərlərinin başlıca məziyyəti ondadır ki, onlar bədii forma cəhətdən şərti, təxmini, [[miniatür]]ü stilizə yolu ilə deyil, peşəkar dəzgah rəssamlığına xas olan real və canlı həcmliyə, işıq-kölgə və rəng münasibətlərinə əsasən fırçaya çimmişdir.<ref name="qrafik"/> Azərbaycan rəngkarlıq sənətində o, ilkin akademik rəsm üslubunda işləyərək [[realizm|realist]] əsərləri ilə yeniliyə, novatorluğa yol açmış fırça ustasıdır.<ref name="qrafik"/> == İrsi == [[Fayl:Stamps of Azerbaijan, 2012-1017.JPG|thumb|2012-ci ildə Bəhruz Kəngərlinin 120 illiyinə həsr olunan poçt markası]] [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]nin təşəbbüsü ilə 1947-ci ildə [[Bakı]]da, 1957-ci ildə [[Moskva]]da Bəhruz Kəngərlinin fərdi yaradıcılıq sərgiləri keçirilmişdir.<ref name="qrafik"/> Hal-hazırda Bəhruz Kəngərlinin əsərləri Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyindən başqa [[Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyi]]ndə, [[Moskva Dövlət Tarix Muzeyi]]ndə saxlanılır.<ref name="qrafik"/> Naxçıvan şəhərində adına [[Bəhruz Kəngərli küçəsi (Naxçıvan)|küçə]] var.<ref name="street">Bağırov Adil Nəsib oğlu. Naxçıvanın urbanonimləri. Bakı, ADPU-nun nəşri, 2014, s. 65</ref> 2001-ci ilin mayında [[Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi]]nin qərarı ilə rəssamın anadan olmasının 110 illiyi münasibətilə Naxçıvan Rəssamlar Birliyinin sərgi salonuna Bəhruz Kəngərlinin adı verilmişdir.<ref name="azertac"/> 2002-ci ilin iyun ayında Azərbaycan Respublikasının prezidenti [[Heydər Əliyev]] Naxçıvan şəhərində Bəhruz Kəngərlinin xatirəsinə yaradılmış muzeyin açılış mərasimində iştirak etmiş və geniş nitq söyləmişdir.<ref name="eastdoor"/><ref>{{cite web|title=Naxçıvanda Bəhruz Kəngərli Muzeyinin binası istifadəyə verilmişdir|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2013/iyun/162.htm|publisher=www.anl.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> O, Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılığını yüksək qiymətləndirərək "Onun əsərləri Azərbaycan dövlətinin milli ərvətidir" demişdir.<ref name="qrafik"/><ref name="eastdoor"/> 2012-ci ildə Bəhruz Kəngərlinin 120 illiyinə poçt markası həsr olunmuşdur. 2016-cı ildə mayın 25-də Naxçıvan şəhərində Bəhruz Kəngərli adına Rəssamlar Parkı istifadəyə verilib və rəssamın abidəsi ucaldılıb.<ref>{{cite web|title=Naxçıvan şəhərində Bəhruz Kəngərli adına Rəssamlar Parkı istifadəyə verilib|url=http://azpress.az/index.php?lang=az&sectionid=news&id=53866|publisher=azpress.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> == Rəsm əsərləri == {{Main|Bəhruz Kəngərlinin rəsm əsərləri}} Bəhruz Kəngərlinin 2000-ə yaxın mövzu və janr etibarilə müxtəlif və rəngarəng əsərlərindən ibarət bədii irsi geniş ictimaiyyətin nəzər-diqqətini cəlb etmiş, ardıcıl olaraq toplanıb sərgi və muzey ekspozisiyalarının bəzəyinə çevrilmişdir.<ref name="dice"/><ref>{{cite book|last1=Auzias|first1=Dominique|author1=Labourdette|authorlink1=Jean-Paul|title=Azerbaïdjan 2015 Petit Futé|publisher=Petit Futé|pages=192}}</ref> <center> <gallery caption="" perrow="" widths="180px" heights="165px"> <gallery> Fayl:Bahruz Kengerli Nakhchivan.jpg| <small> Naxçıvan haqqında xatirələr (XX əsr)</small> Fayl:Girl portrait.jpg| <small> Qız portreti (XX əsrin əvvəli)</small> Fayl:Dağ mənzərəsi – Bəhruz Kəngərli.jpg| <small>Dağ mənzərəsi, [[1916]], [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]</small> Fayl:Bahruz Kangarli - Пейзаж с домом.jpg|<small>Evlə peyzaj, [[1919]], [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]</small> Fayl:Noah's tomb. Kengerli.jpg|<small>[[Nuh Peyğəmbər türbəsi]], [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]</small> Fayl:Landscape. Kemgerli.jpg|<small>Peyzaj. [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]</small> </gallery> </center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == *[http://www.mediaktiv.az/b%C9%99hruz-k%C9%99ng%C9%99rli-s%C9%99n%C9%99ti-%C9%99sl-qiym%C9%99tini-heyd%C9%99r-%C9%99liyev-dovrund%C9%99-aldi/ Bəhruz Kəngərli sənəti əsl qiymətini Heydər Əliyev dövründə aldı]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} [[Kateqoriya:Kəngərlilər]] [[Kateqoriya:Bəhruz Kəngərli| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan rəssamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı rəssamlar]] [[Kateqoriya:Naxçıvanda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Naxçıvanda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Poçt markalarında şəxslər]] g8i30x8nqegyqfqnyw4lkcy1a2sax6k 6564061 6564057 2022-08-05T15:11:32Z Aqşin Abbaslı 184065 wikitext text/x-wiki {{yaxşı məqalə}} {{Rəssam |adı = Bəhruz bəy Kəngərli |orijinal adı = Bəhruz (Şamil) Şirəlibəy oğlu Kəngərli |digər adları = |şəkil = Bahruz Kengerli.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |doğum tarixi = 22.1.1892 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 7.2.1922 |vəfat yeri = [[Naxçıvan]], [[Naxçıvan qəzası]], [[Naxçıvan Sovet Sosialist Respublikası]] |vəfat səbəbi = Ciyər xəstəliyi |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|Rusiya İmperiyası}}<br>{{ADR}}<br/>{{SSRİ}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |fəaliyyəti = |təhsili = |janrı = |stili = [[Realizm (incəsənət)|Realizm]], [[impressionizm]] |tanınmış işləri = [[Qaçqın xanım]] (1920) |hamiləri = |tələbəsi = |təsirlənib = [[Qiqo Qabaşvili]], [[Aleksandr Mrevleşvili]], [[Yakov Nikoladze]], [[Oskar Şmerlinq]] |təsir edib = [[Hüseyn Əliyev (rəssam)|Hüseyn Əliyev]], [[Adil Qazıyev]], [[Şamil Qazıyev]], [[Əyyub Hüseynov]], [[Bağır Maratlı]] |mükafatları = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Bəhruz Kəngərli''' (tam adı: ''Bəhruz (Şamil) Şirəlibəy oğlu Kəngərli''; {{comment|d.|doğum}} [[22 yanvar]] [[1892]], [[Naxçıvan]], [[Naxçıvan qəzası]], [[İrəvan quberniyası]], [[Rusiya imperiyası]] — {{comment|ö.|ölüm}} [[7 fevral]] [[1922]], [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan]] rəngkarlıq sənətində ilk akademik rəsm üslubunda işləyərək [[Realizm (incəsənət)|realist]] əsərləri ilə novatorluğa yol açmış [[Azərbaycan]] rəssamı.<ref>{{cite web|title=Founder of realistic easel painting in Azerbaijan turns 125|url=http://www.today.az/news/entertainment/162172.html|publisher=www.today.az|accessdate=19 sentyabr 2017|archive-date=2017-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20171009052326/http://today.az/news/entertainment/162172.html|url-status=dead}}</ref> Bəhruz Kəngərlinin 2000-ə yaxın mövzu və janr etibarilə müxtəlif və rəngarəng əsərlərindən ibarət bədii irsi geniş ictimaiyyətin diqqətini cəlb etmiş, ardıcıl olaraq toplanıb sərgi və muzey ekspozisiyalarının bəzəyinə çevrilmişdir.<ref name="dice">{{cite web|title=Bəhruz Kəngərli - 120. Kəngərli nəslinin rəssam oğlu|url=http://www.xalqqazeti.com/az/news/culture/25322|publisher=www.xalqqazeti.com|accessdate=19 sentyabr 2017|archive-date=2017-10-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20171028042401/http://www.xalqqazeti.com/az/news/culture/25322|url-status=dead}}</ref> == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Bəhruz Kəngərli 2.jpg|thumb|Bəhruz Kəngərli|left]] Bəhruz Kəngərli 1892-ci ilin yanvar ayının 22-də [[Naxçıvan]] şəhərində anadan olmuşdur.<ref name="bound">{{cite web|title=Vətənə bağlı ömür|url=http://www.anl.az/down/meqale/palitra/2017/yanvar/524774.htm|publisher=www.anl.az}}</ref> Rəssamın doğma anası Əziz xanım Bəhruzun körpəliyində vəfat edib, bundan sonra atası Şirəli bəy Şirin xanımla evlənib.<ref name="palitra"/> Bu izdivacdan iki qızı - Tahirə və Mənsurə anadan olub.<ref name="palitra"/> 1910-cu illərdə Şirəli bəyin vəfatından sonra Şirin xanım rəssamın əmisi Qədir ağaya kəbin edilib.<ref name="palitra"/> Bu evlilikdən üç uşaq - Davud, Rüstəm və Gültac dünyaya gəlib.<ref name="palitra">{{cite web|title=30 yaşında ömrünü başa vurmuş ustad sənətkar|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2017/yanvar/524729.htm|publisher=www.anl.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Atası Şirəli bəy gimnaziyada təhsil almış, fars və rus dillərini öyrənmiş, Şərq və Avropa ədəbiyyatı ilə tanış olmuş, qabaqcıl ziyalı kimi tanınmış, şəhər məhkəməsində tərcüməçi vəzifəsində işləmişdir.<ref name="qrafik"/> O, oğlunu "Xeyriyyə" adlı yeni tipli şəhər məktəbində oxumağa qoymuşdu. Bəhruz Kəngərli atasının evə gətirdiyi kitab və şəkilli kitablardan faydalanır, kiçik yaşlarından rəsm çəkməyə maraq göstərir, şəkillərin surətini çıxarmaqla məşğul olur, rus dilini öyrənərək özünün bilik səviyyəsini artırmağa çalışır.<ref name="qrafik"/> Kiçik ikən eşitmə qabiliyyətini itirən Bəhruz özünün xəyal aləminə qapılaraq bütün vaxtını şəkil çəkməyə sərf edir.<ref name="azertac">{{cite web|title=Kəngərli Bəhruz Şirəli bəy oğlu|url=http://portal.azertag.az/ru/node/1938#.WcFEQrKGOUk|publisher=portal.azertag.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Atasının abunəçi olduğu "[[Molla Nəsrəddin (jurnal)|Molla Nəsrəddin]]" jurnalını varaqlamaq Bəhruzun mənəvi aləminə qida verir.<ref name="madison">{{cite web|last1=Aliyev|first1=Ziyadkhan|title=Bahruz Kangarli: Azerbaijan's Most Prolific Painter|url=https://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/72_folder/72-articles/72_kangarli.html|publisher=www.azer.com|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> O, jurnalda dərc olunan felyetonlarla, karikaturalarla tanış olur, məzəli şəkillərin üzünü çıxarmaqla rəsm çəkməyin sirlərini öyrənir.<ref name="madison"/> Bu ilk vərdişlər Bəhruzun rəssamlıq sənətinə sevgisini gücləndirir. Bu məqsədlə Bəhruz Kəngərli 1910-cu ildə [[Tiflis]] rəssamlıq məktəbinə daxil olur və 5 il ərzində orada təhsil aldıqdan sonra 1915-ci ildə Naxçıvana qayıdır.<ref name="slimu"/> Zaqafqaziyanın mühüm mədəni mərkəzi Tiflis şəhərində "İncəsənəti təşviq cəmiyyəti" nəzdində təşkil edilmiş rəssamlıq məktəbinin ilk azərbaycanlı məzunu Bəhruz Kəngərli orada özü­nün istedadının hərtərəfli inkişafı üçün əlverişli zəmin tapır.<ref name="qrafik"/> Məktəbdə təhsil rus akademik təhsili sisteminə əsaslanırdı və şəhərin qabaqcıl rəsm müəllimləri tərəfindən aparılırdı. Gürcü rəssamları [[Qiqo Qabaşvili]], [[Aleksandr Mrevleşvili]], heykəltəraş [[Yakov Nikoladze]], "Molla Nəsrəddin" jurnalı ilə əməkdaşlıq edən [[Oskar Şmerlinq]] kimi müəllimlər öz tələbələrinə peşəkar rəssamlıq prinsiplərini, Avropa mədəniyyətinin nailiyyətlərini aşılayırdılar.<ref name="qrafik"/> Bəhruz Kəngərlinin tələbəlik illərində "Molla Nəsrəddin" jurnalının təsiri altında çəkdiyi rəsm və şarjları bunu aydın sü­but edir.<ref name="qrafik"/> Bəhruz Kəngərlinin təhsil illərində çəkdiyi akademik rəsmlərinin nümunələri bizə gəlib çatmışdır.<ref name="qrafik"/> Onun [[karandaş]], [[Daş kömür|kömür]], sulu və yağlı boyalarla işlədiyi bir sıra rəsmləri, o cümlədən qədim Yunan və Roma incəsənətinin şah əsərlərindən "Apollonun başı", "Laokoon", [[Mikelancelo]]nun "Qandallanmış qul" kimi büst və heykəllərin rəsmləri buna misal ola bilər.<ref name="qrafik"/> Bunlar gənc rəssamın canlı naturadan işləyib sərbəst rəsm vərdişlərinə uğurla yiyələndiyini göstərir.<ref name="qrafik"/> O, cansız gips heykəllərin surətini köçürməklə kifayətlənmir, eyni zamanda canlı naturadan Öz müəllimlərinin, tələbə yoldaşlarının portretlərini də çəkir, insanın zahiri görünüşünü, bənzəyişini, psixoloji cizgilərini real tərzdə canlandırmağa müvəffəq olur.<ref name="qrafik"/> Təhsil illərində Bəhruz Kəngərli yay tətillərini [[Gürcüstan]]ın səfalı yaylaqlarında, [[Qara dəniz]] sahillərində, eləcə də doğma Nax­çıvanda keçirir və görüb müşahidə etdiyi həyat lövhələrini, müasirlərinin surətlərini fırçaya alır, sevdiyi peşəsini yorulmadan təkmilləşdirməyə, rəsm qabiliyyətini cilalamağa çalışırdı.<ref>{{cite web|title=Rəssamlığın Bəhruz Kəngərli zirvəsi|url=https://news.milli.az/culture/118220.html|publisher=news.milli.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Həmyerliləri arasında bacarıqlı rəssam kimi tanınan Kəngərli sənət həvəskarları tərəfindən müəyyən sifarişlər də verilirdi.<ref name="qrafik"/> Hələ tələbə ikən 1914-cü ildə Naxçıvanda onun ilk fərdi sərgisi təşkil olunmuş, sənət həvəskarlarının diqqətini cəlb etmiş, mətbuat səhifələ­rində rəğbətlə işıqlandırılmışdır.<ref name="qrafik"/> Şəhərin qabaqcıl ziyalıları sərgini yüksək qiymətləndirmiş, mətbuatda verilən məqalədə ''"Bəhruz bəy cənablarının bundan daha gözəl, bundan daha artıq rəsmlər yaratmağa nail olmasını"'' arzu etmişlər.<ref name="qrafik"/> === Sərbəst yaradıcılıq fəaliyyəti === Təhsilini başa vurub Naxçıvana qayıtdıqdan sonra Bəhruz Kəngərli doğma şəhərinin mədəni həyatında faydalı rol oynamağa başlayır.<ref name="qrafik"/> O, əsərlərini öz evində nümayiş etdirir, gənclərin bədii tərbiyəsi, estetik mədəniyyəti istiqamətində ilk təşəbbüslərə xüsusi əhəmiyyət verir, müasirlərin bədii tələblərini təsviri sənətə, xalq yaradıcılığının kütləvi növlərinə cəlb etməkdən xüsusi zövq alır, bu sahədə görülən işin bəhrəsindən təsəlli tapırdı.<ref name="qrafik"/> Akademik M.C.Cəfərovun xatirəsində Bəhruz Kəngərlinin 1919-cu ildə balaca bir otaqda nümayiş etdirdiyi sərgisi haqqında maraqlı məlumat verilir: {{cquote|müəllif=|''O, bir-bir əsərlərini göstərib həvəslə uşaqlara izahat verirdi və arabir gülümsəyib deyirdi: "Əl vurmaq olmaz, olmaz əl vurmaq". Mən həmişə üzü tutqun, qaşları çatılmış olan rəssamı birinci dəfə gülümsəyən gördüm.<ref name="qrafik"/>''}} Uşaqlar, yeniyetmələr rəssamın sərgilərinə tamaşa edər, naturadan şəkil çəkərkən başına toplaşar, məharətinə heyran-heyran baxaraq zövq alardılar.<ref name="qrafik"/> Belə əyani rəsm vərdişləri sənət həvəskarları üçün canlı ibrət və təcrübə məşğələlərinə çevrilirdi.<ref name="qrafik"/> Təsadüfi deyildir ki, Naxçıvanda sonralar rəssam kimi tanınmış [[Hüseyn Əliyev (rəssam)|Hüseyn Əliyev]], [[Adil Qazıyev]], [[Şamil Qazıyev]], [[Əyyub Hüseynov]], [[Bağır Maratlı]] kimi gənclər Bəhruz Kəngərlini özlərinin ilk müəllimi sayır, yüksək qiymətləndirirdilər.<ref name="qrafik"/> [[Fayl:Bahruz Kangarli - Qaçqın qadın.jpg|thumb|Bəhruz Kəngərlinin 1920-ci ildə çəkdiyi [[Qaçqın xanım]] rəsmi.]] Bəhruz Kəngərlinin sərbəst yaradıcılıq fəaliyyəti gərgin ictimai-siyasi təzadlı illərə, xüsusilə ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı törətdiyi təcavüz və terror əməliyyatlarının baş verdiyi dövrə təsadüf etmişdir.<ref name="qrafik"/> Rəssamın həmin mövzulara həsr etdiyi rəsmləri kəskin sənədli ittihamnamə vüsətinə malikdir.<ref name="qrafik"/> Xüsusilə "Qaç­qınlar" rəsm silsiləsi zamanın ictimai ziddiyyətlərini əks etdirən realist ümumiləşdirmə qüvvəsi ilə səciyyələnir.<ref name="bound"/><ref name="qrafik"/> "Qaçqın oğlan", "[[Qaçqın xanım]]", "Qaçqın uşaqlar", "Naxçıvan xərabələri" kimi rəsmlər ideya-bədii məzmununa görə həssas ürəkli, humanist rəssamın milli qırğına, ədavətə, ictimai ədalətsizliklərə qarşı etirazı kimi səslənir.<ref name="bound"/><ref name="qrafik"/> Doğma vətənində məşəqqətli və ağır sınaq illərinin baş verməsinə baxmayaraq, Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılıq fəallığı, əməksevərliyi daha da genişlənir, sənətkarlığı kamillik mərhələsinə çatır.<ref name="qrafik"/> O, yorulmadan bədii axtarışlar aparır, rəngkarlığın portret, mənzərə, natürmort janrlarında psixoloji cizgiləri, mənəvi hiss və duyğuları ilə aşılanmış, lirik əhval-ruhiyyəsi ilə seçilən rəsmlər, tablolar yaradır. Həyat varlığın realist mövqelərdən dərk edib canlandıran rəssam özünün estetik amalını aşkarlayıb deyirdi: {{cquote|müəllif=Bəhruz Kəngərli|''Mən gördüyüm bu qəribə aləmi rənglərlə təsvir edirəm. Ancaq yenə də o çəkdiyim şeyin eyni ola bilmir. Mən çalışıram elə rəsm çəkim ki, o həmin şeyin eyni ola bilsin.<ref name="qrafik"/>''}} Kəngərli insanın, təbiətin gözəlliyini, boyaların ahəngliyini, hava-işıq effektlərinin təravətini tam və dolğun şəkildə ifadə edən [[Realizm (incəsənət)|realizm]] metoduna, xüsusilə [[impressionizm]] üslubuna meyil göstərirdi.<ref name="qrafik"/> Rəssamın bir sıra mənzərələrində, o cümlədən günün müxtəlif çağlarında fırçaya alman "İlanlı dağ" mənzərələ­ rində impressionizm sənət cərəyanının əks-sədası aydın duyulur.<ref name="qrafik"/> O zaman maarif, mədəniyyət ocaqlarının təşəkkülü sahəsində ilk addımlar atan Naxçıvanın mədəni həyatına Bəhruz Kəngərlinin məhsuldar fəaliyyəti faydalı təsir göstərirdi.<ref name="qrafik"/> Rəssam rəssamlıq sənətini təbliğ etmək üçün əhəmiyyətli yollar axtarır, "Naxçı­van yadigarı" adlı rəsm albomları hazırlayır, belə albomların yerli əhali arasında yayılmasına səy göstərir, sənətsevərlər arasmda maraqlı söhbətlər aparırdı.<ref name="qrafik"/> Naxçıvanın tarixi-etnoqrafık abidələrini, milli tipajları, geyimləri, yerli mühitin əlamətdar atributlarını əks etdirən "Naxçıvan yadigarı" adlı olduqca maraqlı rəsm albomu hal-hazırda [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]ndə mühafizə edilir.<ref name="qrafik"/> === Teatr sənətinin inkişafında rolu === Bəhruz Kəngərli Naxçıvanda teatr sənətinin inkişafı ilə əlaqədar tədbirlərin həyata keçirilməsində də yaxından iştirak etmiş­dir. Bəhruz Kəngərli 1912-ci ildə Naxçıvan teatrında [[Üzeyir Hacıbəyov]]un "[[O olmasın, bu olsun (operetta)|O olmasın, bu olsun]]" musiqili komediyasının bədii tərtibatını verərək, ilk dəfə teatr rəssamı kimi fəaliyyətə başlayır.<ref name="portland">{{cite web|title=İlk peşəkar teatr rəssamlarımız|url=http://medeniyyet.az/page/news/24699/Ilk-pesekar-teatr-ressamlarimiz.html|publisher=medeniyyet.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Rəssam 1912-ci ildən 1918-ci ilədək Naxçıvan teatrının səhnəsində [[Nəcəf bəy Vəzirov]]un "Pəhləvanani-zəmanə", "Hacı Qəmbər", "Müsibəti-Fəxrəddin", [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]]in "Ac həriflər" - ümumilikdə 40-dan çox tamaşaya irihəcmli pannolar çəkmiş, səhnə tərtibatı və geyim eskizləri vermişdir.<ref name="portland"/> Rəssam milli xalq geyimlərinin misilsiz bilicisi idi.<ref name="portland"/> O, bədii tərtibat verdiyi əsərlərin personajlarını səciyyələndirən, tarixi dürüstlüyü, milli koloriti, zəngin boyaları, naxışları, bəzəkləri ilə nəzəri cəlb edən çoxlu əlbəsə eskizləri yaratmışdır.<ref name="portland"/> 1917-ci ildə Bəhruz Kəngərli Naxçıvan "Xeyriyyə" məktəbinin nəzdindəki "El güzgüsü" adlı teatr cəmiyyəti tərəfindən tamaşaya qoyulmuş [[Cəlil Məmmədquluzadə]]nin "[[Ölülər (pyes)|Ölülər]]" komediyasının səhnə tərtibatım, dekor və geyim eskizlərini icra etmişdi.<ref name="slimu"/> O, həm­çinin 1918-ci ildə tamaşaya qoyulmuş "Ölülər", "Pəri Cadu", "Hacı Qara" kimi əsərlərin səhnə tərtibatım vermiş, bundan əlavə teatrın arxa səhnəsi üçün dağ mənzərəsini təsvir edən irihəcmli panno çəkmişdir ki, ondan müxtəlif tamaşalarda istifadə olunurdu.<ref name="eastdoor">{{cite web|title=Azərbaycan rəssamlıq sənətinin görkəmli nümayəndəsi – Bəhruz Kəngərli|url=http://serqqapisi.az/index.php/humanitar/m-d-niyy-t/3225-azaerbaydzan-raessaml-zh-saenaetinin-zhoerkaemli-numayaendaesi-baehruz-kaenzhaerli|publisher=serqqapisi.az|accessdate=19 sentyabr 2017|archive-date=2014-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20141105201402/http://serqqapisi.az/index.php/humanitar/m-d-niyy-t/3225-azaerbaydzan-raessaml-zh-saenaetinin-zhoerkaemli-numayaendaesi-baehruz-kaenzhaerli|url-status=dead}}</ref> === Azərbaycan SSR dövründə yaradıcılığı === 1920-ci ilin yayında Naxçıvan bolşeviklərin [[Qızıl Ordu]]su tə­ rəfindən işğal olunur, Sovet hakimiyyəti qurulur, maarif və mədə­niyyət sahəsində bir sıra tədbirlər həyata keçirilir.<ref name="qrafik"/> Yeni ictimai mü­hitdə Bəhruz Kəngərli özünün yaradıcılıq fəaliyyətini genişləndirməyə imkan tapır.<ref name="qrafik"/> Müasirlərinin xatirələrində göstərildiyi kimi, 1920—1921 -ci illərdə Bəhruz Kəngərli özünün bir sıra dolğun, bədii cəhətdən kamil əsərlərini yaratmışdır.<ref name="qrafik"/> Bunlardan [[Birinci dünya müharibəsi]]ndə iştirak edən azərbaycanlı döyüşçülərin rəmzi obrazı­nı - "Qızıl Əsgər” surətini xüsusilə qeyd etmək lazımdır.<ref name="qrafik"/> 1921-ci il fevralın 15-də Naxçıvan İnqilab Komitəsinin tə­ şəbbüsü ilə Bəhruz Kəngərlini 500-ə yaxın rəsmlərindən ibarət sərgi nümayiş etdirilmiş, bəzi əsərlərin əhaliyə satılması nəticəsində əldə olunan vəsaitin müəyyən hissəsi rəssamın arzusu ilə şəhərdəki uşaq evinə bağışlanmışdır.<ref name="slimu">{{cite web|title=Azərbaycan realist rəssamlığının atası - Bəhruz Kəngərli|url=http://www.baki-xeber.com/layihe/11230.html|publisher=www.baki-xeber.com|accessdate=19 sentyabr 2017|archive-date=2018-01-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20180116233137/http://www.baki-xeber.com/layihe/11230.html|url-status=dead}}</ref> === Ölümü === Bəhruz Kəngərlinin tərcümeyi-halı göstərir ki, bədəncə zəif, mülayim təbiətli, yumşaq xasiyyətli, çalışqan və işgüzar ziyalı qısa həyatı boyu maddi çətinliklərə, mənəvi məhrumiyyətlərə məruz qalmış, rəsmi dövlət idarələrindən, imkanlı şəxslərdən lazımi qay­ğı və yardım görməmiş, mədəni cəhətdən geri qalmış adam və cahil insanların laqeyd münasibətinin şahidi olmuşdur. O, 1922-ci ildə fevralın 7-də 30 yaşında ciyər xəstəliyindən vəfat etmişdir.<ref name="dice"/><ref name="qrafik">{{cite book|title=Bəhruz Kəngərli|date=2005|publisher=Çaşıoğlu|location=Bakı|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> == Portretçilik məharəti == [[Fayl:Bahruz Kangarli.jpg|thumb|Bəhruz Kəngərli iş zamanı]] Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılığında aparıcı yer tutan portret əsərlərində müasirlərinin real və canlı obrazları əksini tapmışdır.<ref name="madison"/> Rəssam portret janrının tələblərinə hələ təhsil illərində xüsusi diqqətlə yanaşmış, insan surətini təhlil etmək vərdişlərinə xüsusi tələbkarlıqla yiyələnmişdir.<ref name="qrafik"/> Təhsil illərində və yaradıcılığının ilk mərhələsində Bəhruz Kəngərli portret janrına müstəsna əhəmiyyət vermişdir, ilk qaralama rəsmlərindən, rəssamlıq məktəbində çəkdiyi sinif işlərindən, klassik heykəllərin surətlərindən tutmuş, təmasda olduğu yaxın adamların, tanışların, müəllimlərin surətlərinə kimi, onun erkən əsərlərinin bö­yük hissəsi portret janrına aid olmuşdur.<ref name="qrafik"/> Əsərlərinin xronoloji siyahısını nəzərdən keçirdikdə aydın olur ki, rəssam 1911—15-ci illərdə portret əsərlərinə xüsusi əhəmiyyət vermişdir.<ref name="qrafik"/> İlk növbədə onun "Avtoportretini" nəzərdən keçirmək maraqlıdır. O, həmin rəsmində özünü tamaşaçılara nəzərlərində müşahidəkarlığa malik, xəyala dalmış, düşüncəli, yaradıcı şəxsiyyət kimi təqdim edir.<ref name="qrafik"/> O, məktəbli libasında masa arxasında oturmuş tərzdə, düşüncələr əsnasında təsvir olunmuşdur.<ref name="qrafik"/> Uzun qara saçları ilə əhatə olunmuş enli sifəti, qalın qaş­ları, qabağa zillənmiş parlaq gözləri xəyalpərvər gəncin daxili aləmi, nüfuzedici şəxsiyyəti haqqında canlı təsəvvür yaradır. Portret onun yaradıcı ziyalı qrupuna mənsub olduğunu aşkara çıxarır.<ref name="qrafik"/> Rəssamlıq məktəblərində təhsil prosesində hərəkətsiz [[gips]] heykəlləri köçürüb insan bədəninin anatomik quruluşunu, formasını işıq-kölgə təzadları vasitəsilə canlandırmaq mühüm tələblərdəndir. Naturanı qavramaq vərdişlərini asanlaşdıran bu üsul rəssamın görmə qabiliyyətini tənzimləyir, rəsm çəkmək məharətini nizama salır.<ref name="qrafik"/> Bəhruz Kəngərlinin həmin qayda ilə antik heykəllərdən çəkdiyi "Apollonun başı", "Laokoon", "Qandallanmış qul" rəsmlərində portret əlamətləri, forma kamilliyi həlledici rol oynayır.<ref name="qrafik"/> Bu cəhət onun canlı insan surətlərini birbaşa naturadan işlədiyi bir sıra əsərlərinə, o cümlədən "Qoca kişi portreti"nə də aiddir.<ref name="qrafik"/> Sakit nəzərlərində ahıllara məxsus təmkinli ifadə oxunan bu təsvir milli tipajın konkret əlamətlərinə görə gürcü xalqına mənsubdur.<ref name="qrafik"/> Yağlı boyalarla işlənmiş həmin portretdə olduğu kimi, Kəngərlinin müəllimi [[Oskar Şmerlinq]]in [[karandaş]]la çəkilmiş profil portreti avropalılara məxsus milli cizgiləri ilə səciyyələnir.<ref name="qrafik"/><ref name="oscar"/> Kəngərlinin sinif yoldaşı gürcü rəssamı [[Lado Qudiaşvili]]nin portreti fərdi cizgilərinə görə canlı və təbiidir.<ref name="oscar">{{cite web|title=Bəhruz Kəngərlinin 120 illiyinə həsr olunmuş sərgi|url=http://www.anl.az/down/meqale/ses/2012/iyun/165426.htm|publisher=www.anl.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> Kəngərlinin kiçik ölçüdə çəkilmiş portretlərinin əksəriyyəti [[sulu boya]] ilə icra olunmuşdur. Canlı müşahidələrin izi ilə fırçaya alınmış həmin rəsmlər sadə və sərbəst kompozisiyasına görə çox vaxt etüd səviyyəsindədir.<ref name="qrafik"/> Hiss olunur ki, sevimli peşəsindən ayrılmaq bilməyən rəssam hər yerdə diqqətini cəlb edən şəxsləri ani və ötəri rəsmlərində canlandırmağı xoşlayırmış.<ref name="qrafik"/> Bunların böyük hissəsi 1911-13-cü illərdə sulu boya, karandaş, kömür və qara tuşla işlənmiş albomda toplanmışdır.<ref name="qrafik"/> "Kişi portreti", "Qadın portreti" adları altında təkrar-təkrar işlənən belə rəsmlər milli tipajın rəngarəngliyini müşahidə etmək niyyəti ilə yaranırdı.<ref name="qrafik"/> Kəngərlinin müasirləri, Naxçıvanın ziyalıları ona özlərinin portretlərini çəkməyə sifariş verərdilər.<ref name="qrafik"/> O, naturadan portret çəkməklə yanaşı bəzən qazanc məqsədilə fotodan portretləri böyütməklə də məşğul olardı.<ref name="qrafik"/> Rəssamın əmisi oğlu Hüseyn ağa Kəngərlinskinin, babası Murtuz ağanın, əmisi Rzanın, müəllim Mirzə Məhəmməd Zamanbəyovun, Əsədağa Sultanovun portretləri bu qəbildəndir.<ref name="qrafik"/> Bu kimi xatirə mahiyyətli portretlərdən fərqli olaraq, rəssam əsl yaradıcılıq ruhu ilə səciyyələnən, məzmunca rəngarəng uşaq və qadın portretləri silsiləsini fırçaya almışdır.<ref name="madison"/> Əksəriyyəti 1918-21-ci illərdə çəkilən bu portretlər dərin ideya məzmunu, ictimai və psixoloji vüsəti ilə nəzəri cəlb edir. Rəssamın məşhur "Qaçqınlar" (1918-20) portret silsiləsi tarixi sənədliliyi və bədii kamilliyi baxımından Azərbaycan rəngkarlığı tarixində müstəsna hadisə kimi qiymətləndirilməlidir.<ref name="azertac"/> Adətən sakit və xəlvəti həyat sürüb siyasətdən kənarda qalan rəssam, xalqın taleyinə, kəskin ictimai ziddiyyətlərə, milli ədavət və qırğınlara özünün vətəndaşlıq münasibətini nümayiş etdirərək irtica və erməni təcavüzü ilə bağlı faciəli hadisələrin canlı və əyani salnaməsini yaratmışdır.<ref name="slimu"/> Milli qır­ğın nəticəsində doğma yurdundan didərgin düşmüş yoxsul və kö­məksiz uşaqların, qadınların faciəsi [[humanizm|humanist]] sənətkarın diqqətini cəlb edir, günahsız qurbanların əzab və iztirablarını əks etdirən surətlər yaratmağa sövq edirdi.<ref name="slimu"/> Müasirlərinin xatirələrindən məlum olduğu kimi, Bəhruz aclı­ğa, ehtiyaca, maddi məhrumiyyətlərə məruz qalan qaçqınlara öz yardım əlini uzatmağa çalışarmış. Kimsəsiz uşaqları evinə dəvət edər, onlara yemək, paltar, ayaqqabı verər, həmçinin şəkillərini çəkərdi.<ref name="madison"/> Bu yolla qaçqınların qəlb aləmini, onların çöhrələrinə qonmuş qəmgin psixoloji çalarları daha canlı müşahidə etməyə nail olardı.<ref name="madison"/> "Qaçqınlar" silsiləsinə daxil olan əsərlər arasında "Canfəda kəndindən qaçqın oğlan", "Əfşar kəndindən qaçqın qız Gümsün", "Qaçqın xanım", "Qaçqın oğlan" kimi portretlər xüsusilə yadda qalır.<ref name="refugee">{{cite web|title=Azərbaycan rəssamının tablosundakı məchul qadın - Bir əsərin tarixçəsi|url=http://kulis.lent.az/m/news/17623|publisher=kulis.lent.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Onların qəmgin və ümidsiz sifətlərində səfillik, kimsəsizlik, qorxu və işgəncə nişanələri oxunur.<ref name="qrafik"/> Çöhrələri solğun, geyimləri cırılmış, taleyi acı bu zavallı insanlar qəm dəryasına batıb rəhm, əlac, qurtuluş sorağında kömək gözləyirlər.<ref name="refugee"/> "Canfəda kəndindən qaçqın oğlan" portretindəki xoş sifətli, səmimi gəncin daxili duyğuları, psixoloji hissləri insana məhəbbət, mənəvi saflıq fəlsəfəsinin ifadəsidir.<ref name="qrafik"/> Başını azacıq sağ çiyninə əyib nüfuzedici nəzərlərini tamaşaçıya dikmiş bu gəncin surəti Bəhruz Kəngərli humanizminin canlı təcəssümüdür.<ref name="qrafik"/> Kəngərli bir qayda olaraq öz personaj larim canlı naturaya əsaslanıb fırçaya alar, həyat həqiqətini rəsm əsəri üçün başlıca meyar hesab edərdi.<ref name="qrafik"/> Bunu kiçik yaşlı körpə uşaqlara, yeniyetmə oğlan və qızlara həsr olunan bir sıra portretlərdə daha aydın görmək mümkündür.<ref name="qrafik"/> Uşaqları gah oyaq, gah yatmış vəziyyətdə, müxtəlif poza və hərəkətlərdə təsvir edən portret və etüdlər göstərir ki, rəssam öz kiçik qəhrəmanlarının sadəlövhlüyünü, məsum və səmimi duyğularını, psixoloji həyəcanlarını, yaş xüsusiyyətlərini, milli əlamətləri diqqətlə öyrənməyə çalışmışdır. Misal olaraq "Rəssamın qardaşının portreti"ni göstərmək olar.<ref name="qrafik"/> Uşağın həyat dolu sakit sifə­ti, iri qara gözləri olduqca mənalı və ifadəlidir. Eyni psixoloji əhval-ruhiyyə "Yatmış uşaq" mövzusunda çəkilmiş bir neçə portret üçün də səciyyəvidir.<ref name="qrafik"/> Bəhruz Kəngərlinin portret əsərlərinin başlıca məziyyəti ondadır ki, onlar bədii forma cəhətdən şərti, təxmini, [[miniatür]]ü stilizə yolu ilə deyil, peşəkar dəzgah rəssamlığına xas olan real və canlı həcmliyə, işıq-kölgə və rəng münasibətlərinə əsasən fırçaya çimmişdir.<ref name="qrafik"/> Azərbaycan rəngkarlıq sənətində o, ilkin akademik rəsm üslubunda işləyərək [[realizm|realist]] əsərləri ilə yeniliyə, novatorluğa yol açmış fırça ustasıdır.<ref name="qrafik"/> == İrsi == [[Fayl:Stamps of Azerbaijan, 2012-1017.JPG|thumb|2012-ci ildə Bəhruz Kəngərlinin 120 illiyinə həsr olunan poçt markası]] [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]nin təşəbbüsü ilə 1947-ci ildə [[Bakı]]da, 1957-ci ildə [[Moskva]]da Bəhruz Kəngərlinin fərdi yaradıcılıq sərgiləri keçirilmişdir.<ref name="qrafik"/> Hal-hazırda Bəhruz Kəngərlinin əsərləri Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyindən başqa [[Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyi]]ndə, [[Moskva Dövlət Tarix Muzeyi]]ndə saxlanılır.<ref name="qrafik"/> Naxçıvan şəhərində adına [[Bəhruz Kəngərli küçəsi (Naxçıvan)|küçə]] var.<ref name="street">Bağırov Adil Nəsib oğlu. Naxçıvanın urbanonimləri. Bakı, ADPU-nun nəşri, 2014, s. 65</ref> 2001-ci ilin mayında [[Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi]]nin qərarı ilə rəssamın anadan olmasının 110 illiyi münasibətilə Naxçıvan Rəssamlar Birliyinin sərgi salonuna Bəhruz Kəngərlinin adı verilmişdir.<ref name="azertac"/> 2002-ci ilin iyun ayında Azərbaycan Respublikasının prezidenti [[Heydər Əliyev]] Naxçıvan şəhərində Bəhruz Kəngərlinin xatirəsinə yaradılmış muzeyin açılış mərasimində iştirak etmiş və geniş nitq söyləmişdir.<ref name="eastdoor"/><ref>{{cite web|title=Naxçıvanda Bəhruz Kəngərli Muzeyinin binası istifadəyə verilmişdir|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2013/iyun/162.htm|publisher=www.anl.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> O, Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılığını yüksək qiymətləndirərək "Onun əsərləri Azərbaycan dövlətinin milli ərvətidir" demişdir.<ref name="qrafik"/><ref name="eastdoor"/> 2012-ci ildə Bəhruz Kəngərlinin 120 illiyinə poçt markası həsr olunmuşdur. 2016-cı ildə mayın 25-də Naxçıvan şəhərində Bəhruz Kəngərli adına Rəssamlar Parkı istifadəyə verilib və rəssamın abidəsi ucaldılıb.<ref>{{cite web|title=Naxçıvan şəhərində Bəhruz Kəngərli adına Rəssamlar Parkı istifadəyə verilib|url=http://azpress.az/index.php?lang=az&sectionid=news&id=53866|publisher=azpress.az|accessdate=19 sentyabr 2017}}</ref> == Rəsm əsərləri == {{Main|Bəhruz Kəngərlinin rəsm əsərləri}} Bəhruz Kəngərlinin 2000-ə yaxın mövzu və janr etibarilə müxtəlif və rəngarəng əsərlərindən ibarət bədii irsi geniş ictimaiyyətin nəzər-diqqətini cəlb etmiş, ardıcıl olaraq toplanıb sərgi və muzey ekspozisiyalarının bəzəyinə çevrilmişdir.<ref name="dice"/><ref>{{cite book|last1=Auzias|first1=Dominique|author1=Labourdette|authorlink1=Jean-Paul|title=Azerbaïdjan 2015 Petit Futé|publisher=Petit Futé|pages=192}}</ref> <center> <gallery caption="" perrow="" widths="180px" heights="165px"> <gallery> Fayl:Bahruz Kengerli Nakhchivan.jpg| <small> Naxçıvan haqqında xatirələr (XX əsr)</small> Fayl:Girl portrait.jpg| <small> Qız portreti (XX əsrin əvvəli)</small> Fayl:Dağ mənzərəsi – Bəhruz Kəngərli.jpg| <small>Dağ mənzərəsi, [[1916]], [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]</small> Fayl:Bahruz Kangarli - Пейзаж с домом.jpg|<small>Evlə peyzaj, [[1919]], [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]</small> Fayl:Noah's tomb. Kengerli.jpg|<small>[[Nuh Peyğəmbər türbəsi]], [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]</small> Fayl:Landscape. Kemgerli.jpg|<small>Peyzaj. [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]</small> </gallery> </center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == *[http://www.mediaktiv.az/b%C9%99hruz-k%C9%99ng%C9%99rli-s%C9%99n%C9%99ti-%C9%99sl-qiym%C9%99tini-heyd%C9%99r-%C9%99liyev-dovrund%C9%99-aldi/ Bəhruz Kəngərli sənəti əsl qiymətini Heydər Əliyev dövründə aldı]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} [[Kateqoriya:Kəngərlilər]] [[Kateqoriya:Bəhruz Kəngərli| ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan rəssamları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı rəssamlar]] [[Kateqoriya:Naxçıvanda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Naxçıvanda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Poçt markalarında şəxslər]] gx1bxac5kzmi1fqzrfqvbtswawxt8c8 Kəpəz PFK 0 80810 6564636 6480529 2022-08-05T22:05:37Z Nicat49 31470 wikitext text/x-wiki {{Mənbə azlığı}} {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Azərbaycan}} Kəpəz PFK (Gəncə) | emblem = Kəpəz PFK loqo.png |ölçü = 180px | rəngləri = sarı-göy | ləqəbi = ''"Dağlılar"''<br />''"Yenilməz Armada"''<br />''"Qərblilər"''<br/>"''Sarı-Göylər"'' | yaranma tarixi = [[1959]] | stadionu = [[Gəncə şəhər stadionu]] | tutumu = 27,000 | prezidenti = {{bayraq|Azərbaycan}} [[Mehman Allahverdiyev]] | baş məşqçisi = {{bayraq|Azərbaycan}}<nowiki> Yaşar Vahabzadə</nowiki> | liqa = [[Azərbaycan Birinci Divizionu|I Divizion]] | mövsüm =2020/2021 | sayt = http://kapazpfc.az/ | pattern_la1 = |pattern_b1=|pattern_ra1=|pattern_so1=| leftarm1 = FFFF00|body1=FFFF00|rightarm1=FFFF00|shorts1=0000FF|socks1=FFFF00| pattern_la2 = |pattern_b2=|pattern_ra2=|pattern_so2=| leftarm2 = 0000FF|body2=0000FF|rightarm2=0000FF|shorts2=FFFF00|socks2=0000FF| |ölkə = {{AZE}} |emblemin ölçüsü=250px|sıra=7}} '''"Kəpəz" Peşəkar Futbol Klubu''' — [[Azərbaycan]]ın ikinci böyük şəhəri olan [[Gəncə]] şəhərini təmsil edən futbol klubu. Kəpəz klubunun əsası [[1959]]-cu ildə qoyulub. Sovet dönəmində Azərbaycanın ən uğurlu iki futbol klubundan biri olan "Kəpəz" [[1992]]-ci ildən etibarən 3 dəfə [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nın və 4 dəfə [[Azərbaycan Kuboku]]nun qalibi olub. "Kəpəz" Azərbaycanda ən böyük azarkeş ordusuna sahib futbol klublarından biridir. == Komandanın yaranması və SSRİ dövrü == "Kəpəz"in yaranması təxminən XX əsrin 50-ci illərinin sonuna təsadüf edir. Həmin illərdə SSRİ Futbol Federasiyası ikinci dəstədə Azərbaycan klublarının sayını artırmağı qərara almışdı. Gəncədə "Toxucu" futbol klubu yarandı. Komandanın müxtəlif vaxtlarda daşıdığı adlar: * 1959-1962 “Toxucu” (Kirovabad) * 1962-1974 “Dinamo” (Kirovabad) * 1975-1981 “Tərəqqi” (Kirovabad) * 1982-1988 “Dinamo” (Gəncə) * 1989-2005 “Kəpəz” (Gəncə) * 2005-2011 “Gəncə” * 2011- “Kəpəz”<ref>{{Cite web |title=Gəncə futbolu və onun qızıl dövrü YAZI (LAYİHƏ) |url=http://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |access-date=2019-10-06 |archive-date=2021-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210510045102/https://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |url-status=dead }}</ref> 1962-ci ildə Kəpəz "Neftçi"yə və Kiyev "Dinamo"suna qalib gələrək, ölkə kubokunun 1/4 final mərhələsinə çıxmışdı. Kəpəzin bu uğuru onun nüfuzunu SSRİ məkanında daha da artırdı. 1965-ci ildə "Dinamo" adı altında SSRİ çempionatının birinci dəstəsinə vəsiqə qazanan Kəpəz, 3 il sonra isə SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsində çempion olub güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanaraq Azərbaycan futbol tarixində bir ilkə imza atmışdır. Belə ki, ölkənin futbol tarixində ilk dəfə olaraq Azərbaycan SSRİ güclülər dəstəsində iki komanda ilə təmsil olunacaqdı. Kəpəz SSRİ 1-ci dəstəsində çempion olaraq qızıl medallar qazanan yeganə Azərbaycan klubu olmuşdur. Ölkənin digər təmsilçisi Neftçi SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsindən güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanarkən üçüncülüklə kifayətlənərək bürünc medalları əldə edib vəsiqəni təmin etmişdir. == Müstəqillik dövrü == Azərbaycanın müstəqilliyi dövründə şəhərdə futbol yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu. "Kəpəz" 3 dəfə qızıl medalları qazanmaqla "Qarabağ"dan və "Neftçi"dən sonra Azərbaycan çempionu adına ən çox layiq görülən klubdur. [[1995]], [[1998]] və [[1999]]-cu illərdə qazanılan çempionluqlardan başqa, daha 1 dəfə gümüş, 2 dəfə də bürünc medal qazanmışdır. "Kəpəz" 4 dəfə də ölkə kubokunun sahibi olub. "Kəpəz" 1997-1998 mövsümündə Azərbaycan cempionu olmaqla bərabər ölkə kubokunun da sahibi olub. == Kəpəz Azərbaycanın Rekordçusudur == Kəpəz Azərbaycan futbolunun "Yenilməz Armada"sı sayılır. Buna səbəb isə 1997-98 ci illərdə Kəpəz qarşısına çıxan bütün rəqiblərini böyük hesablarla əzib keçir və sonda həm ölkə çempionu adını qazanır həm də ölkə kubokunun sahibi olur. Beləliklə, klub mövsüm ərzində keçirdiyi heç bir rəsmi oyunda məğlub olmayaraq Azərbaycanda bu göstəricidə rekorda sahib olur. Qeyd edek ki, hələ də Kəpəzdən başqa heç bir klub mövsüm ərzində keçirdiyi bütün oyunlarda məğlubedilməzliyini qoruya bilməyib. == Gəncə Futbolu == [[Gəncə]] futbolunun tarixi təxminən bir əsrə dayanır. [[Gəncə]] həmişə [[Azərbaycan]]ın futbol mərkəzi olub. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan futbol ictimaiyyəti bu qədim şəhəri "Azərbaycan Futbolunun Məkkəsi" adlandırır. Hələ SSRİ dövründə ikən dünyaca məşhur, əfsanəvi məşqçi "Valeri Lobanovski" [[Gəncə]]ni "Kiçik Braziliya" adlandırmışdır. Belə ki, günümüzdə də bu şəhərin istənilən məhəlləsinə getsəniz, azyaşlı uşaqların futbol oynadığının şahidi olarsınız. Gəncə futbolu ölkə futboluna hər zaman saysız-hesabsız istedadlar bəxş edib. Müzəffər Qasımov, [[Sergey Kramarenko]], [[Mehman Allahverdiyev]], [[Novruz Əzimov]], [[Maşallah Əhmədov]], [[Vəli Qasımov]], [[Yunis Hüseynov]], [[Vidadi Rzayev]], Xaliq Mərdanov, [[Faiq Cabbarov]], [[Mahmud Qurbanov]], Rövşen Əhmədov, Asif Əliyev, Fazil Pərvərov kimi adını Azərbaycan futbol tarixinə yazdırmış məşhur futbolçular məhz "Nizami" yurdunun yetirmələridir. Adı çəkilən bu məşhur futbolçuların əksəriyyəti isə Sovet dövründə və müstəqillik illərində Azərbaycanda uşaq futbolunun inkişafında müstəsna xidmətləri olmuş Gəncə futbolunun əfsanəvi şəxsi Konstantin Abramenkonun (Ded Kostya) "Lokomotiv" uşaq futbol məktəbinin yetirmələri olmuşdur. "Lokomotiv" hər zaman Kəpəzi istedadlı futbolçularla təmin etmişdir və bu uşaq futbol məktəbi Kəpəzin aşağı yaş qruplarından ibarət məktəbi hesab olunurdu. Konstantin Abramenkonun vəfatından sonra da, hər il Gəncə şəhərində uşaq futbol məktəblərinin iştirakı ilə onun xatirəsinə həsr olunmuş turnirlər keçirilir. == Stadionu == [[Şəkil:Kapaz-neftchi.jpg|thumb|250px|Gəncə Şəhər Stadionu]] "Kəpəz" ev oyunlarını [[Gəncə Şəhər Stadionu]]nda keçirir. Stadionun açılışı 1963-cü ildə olmuşdur. Klubun ev oyunlarını keçirdiyi bu stadion 27.000 azarkeş tutumu ilə [[Azərbaycan]]da bir kluba məxsus ən böyük stadiondur. Ümumilikdə isə [[Gəncə Şəhər Stadionu]] [[Bakı Olimpiya Stadionu]] və "Tofiq Bəhramov Adına Resbublika Stadionu"ndan sonra ölkənin üçüncü ən böyük futbol stadionudur. [[Azərbaycan]] futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da, məhz bu stadiona məxsusdur. Stadionun azarkeş tutumunun 27.000 olmasına baxmayaraq, SSRİ çempionatları dövründə və XX əsrin 90-cı illərində klubun avrokuboklardakı çıxışı zamanı 30.000 və daha artıq azarkeş saylarının qeydə alındığı xeyli sayda oyunlar olub. Gəncə Şəhər Stadionunun meydançaya aparan tuneli uzundur və döngələrdən ibarətdir. Bu cür tunel Azərbaycan stadionları arasında yalnız Gəncə Şəhər Stadionuna məxsusdur. == Uğurları == ==== {{AZE}} ==== *'''[[Azərbaycan Premyer Liqası|Azərbaycan çempionatı]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (3)''' — 1994/1995, 1997/1998, 1998/1999 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1999/2000 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (2)''' — 1993/1994, 1995/1996 *'''[[Azərbaycan Kuboku (futbol)|Azərbaycan Kuboku]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Qalib (4)''' — 1993/1994, 1996/1997, 1997/1998, 1999/2000 *'''[[Azərbaycan Birinci Divizionu]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — [[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009/10]] ==== {{USSR}} ==== *'''Futbol üzrə SSRİ birinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1966/1967 *'''Futbol üzrə SSRİ ikinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1965 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1986 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (1)''' — 1991 *'''[[Futbol üzrə SSRİ Kuboku|SSRi Kuboku]]:''' **1/4 finalçı — 1962 == Liqa və Kuboklarda == {|class="wikitable" |-bgcolor="#efefef" ! Mövsüm ! Liqa ! Yer ! O ! Q ! H ! M ! VQ ! BQ ! Xal ![[Azərbaycan Kuboku]] |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1992|1992]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|36 |align=center|23 |align=center|8 |align=center|5 |align=center|98 |align=center|29 |align=center|'''54''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993|1993]] |align=center|1-ci |align=center|'''4''' |align=center|18 |align=center|13 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|48 |align=center|13 |align=center|'''30''' |align=center|Birinci tur |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993/1994|1993–94]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|30 |align=center|20 |align=center|7 |align=center|3 |align=center|74 |align=center|25 |align=center|'''47''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1994/1995|1994–95]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|24 |align=center|19 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|71 |align=center|19 |align=center|'''42''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1995/1996|1995–96]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|20 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|6 |align=center|34 |align=center|21 |align=center|'''32''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1996/1997|1996–97]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|30 |align=center|18 |align=center|4 |align=center|8 |align=center|59 |align=center|26 |align=center|'''58''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1997/1998|1997–98]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|26 |align=center|22 |align=center|4 |align=center|0 |align=center|67 |align=center|10 |align=center|'''70''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1998/1999|1998–99]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|36 |align=center|26 |align=center|5 |align=center|5 |align=center|94 |align=center|24 |align=center|'''83''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1999/2000|1999-00]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=silver|'''2''' |align=center|22 |align=center|14 |align=center|2 |align=center|6 |align=center|46 |align=center|24 |align=center|'''44''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2000/2001|2000–01]] |align=center|1-ci |align=center|'''8''' |align=center|20 |align=center|8 |align=center|1 |align=center|11 |align=center|34 |align=center|29 |align=center|'''25''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2001/2002|2001–02]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|32 |align=center|14 |align=center|5 |align=center|13 |align=center|51 |align=center|50 |align=center|'''47''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2003/2004|2003–04]] |align=center|1-ci |align=center|'''11''' |align=center|26 |align=center|6 |align=center|5 |align=center|15 |align=center|22 |align=center|45 |align=center|'''23''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2004/2005|2004–05]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|34 |align=center|11 |align=center|9 |align=center|14 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''42''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2005/2006|2005–06]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|26 |align=center|7 |align=center|7 |align=center|12 |align=center|35 |align=center|46 |align=center|'''28''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009–10]] |align=center|2-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|22 |align=center|4 |align=center|5 |align=center|3 |align=center|51 |align=center|15 |align=center|'''47''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2010/2011|2010–11]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|32 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|12 |align=center|33 |align=center|37 |align=center|'''36''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2011/2012|2011–12]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|32 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|18 |align=center|35 |align=center|55 |align=center|'''32''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2012/2013|2012–13]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=#FFE6E6|12 |align=center|32 |align=center|5 |align=center|4 |align=center|23 |align=center|22 |align=center|64 |align=center|'''19''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2013-14|2013–14]] |align=center|2-ci |align=center|'''13''' |align=center|30 |align=center|7 |align=center|4 |align=center|19 |align=center|29 |align=center|37 |align=center|'''25''' |align=center|İkinci tur |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2014-15|2014–15]] |align=center|2-ci |align=center|'''9''' |align=center|30 |align=center|10 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''38''' |align=center|iştirak etməyib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2015/2016|2015–16]] |align=center|1-ci |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center|''' ''' |align=center|1/8 final |} == Avrokuboklarda == {| class="wikitable" ! Mövsüm ! Turnir ! Mərhələ ! Ölkə ! Klub ! Ev ! Səfər ! Ümumi nəticə ! |- |[[UEFA Kuboku 1995/1996|1995/96]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{AUT}} | Austria Vyana | bgcolor="#ffdddd"| 0:4 | bgcolor="#ffdddd"| 1:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''1:9''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboklar Kuboku 1997/1998|1997/98]] |[[UEFA Kuboklar Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{LAT}} |[[Dinaburq FK|Dinaburq]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:2''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1998/1999|1998/99]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{POL}} |LKS Lodz | bgcolor="#ffdddd"| 1:3 | bgcolor="#ffdddd"| 1:4 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1999/2000|1999/00]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{MKD}} |Sloga Jugomagnat | bgcolor="#ffdddd"| 2:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:2'''([[Rəqib meydanında vurulan qol qaydaları|q]]) | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboku 2000/2001|2000/01]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{TUR}} |[[Antalyaspor]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası 2016/2017|2016/2017]] | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası]] |I təsnifat mərhələsi | {{bayraq|Moldova}} Moldova |Daçiya | bgcolor="#ddddff"| 0:0 | bgcolor="#ddddff"| 1:0 | bgcolor="#ddddff"| '''1:0''' | bgcolor="#ddddff"| [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |II təsnifat mərhələsi |{{bayraq|Avstriya}} Avstriya |Admira Walcker | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:3''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |} == Azarkeşləri == [[Şəkil:Xemse.jpg|thumb|250px|Komandanın azarkeşləri]] "Kəpəz" Azərbaycanda və Qafqazda ən böyük azarkeş ordusuna sahib klubdur. Azərbaycan futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da məhz "Kəpəz"ə məxsusdur. "Kəpəz"in başa çatan 2015/16-cı il [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nda ortalama azarkeş göstəricisi 15.000 olmuşdur, bu isə uzun illərdən sonra ölkə çempionatında ən yüksək göstəricidir. Gəncə azarkeşləri hər zaman Azərbaycan futbolunun ən çılğın və klubuna ən bağlı olan azarkeşləri olaraq bilinmişdir. Azarkeşlər "Kəpəz"i Gəncənin bir növ rəmzlərindən biri olaraq görməkdədirlər və doğma şəhərlərinə qarşı olan sonsuz sevgiləri Kəpəzə qarşı da öz əksini tapır. 90-cı illərdə bütövlükdə ölkədə olan tənəzzül sözsüz ki, ikinci böyük şəhər Gəncədən də yan keçməmişdir və şəhərin ağır günlərində insanlar doğma komandalarının əfsanəvi çıxışları ilə təskinlik tapırdılar. Buna görə də, "Kəpəz" hər zaman Gəncə şəhərinin simvolu olaraq görülüb. Kəpəz ölkənin 2-ci böyük şəhəri olan Gəncəni təmsil etsə də, demək olar ki, bütün Qərb bölgəsində və Aran bölgəsində xalqın komandası statusunu daşıyır və adı çəkilən bölgələrdə yüz minlərlə azarkeşə sahibdir. Klubun ən çılğın azarkeş qruplaşmaları kimi ''"Kapaz Ultras'''' və ''"Xəmsə Fan Klubu''"nu qeyd etmək olar. Ümumilikdə isə klubun rəsmi olaraq beş fan-klubu fəaliyyət göstərir. === Gəncə === “Gəncə” fan klubu “Kəpəz” PFK-nın ilk fan-klublarından hesab olunur. Abbas Abbasovun başçılıq etdiyi azarkeş qurumu 2004-cü ildə təşkil olunub. === Kəpəzmaniya === “Kəpəzmaniya” komandanın köklü fan-klublarındandır. 2002-ci ildə yaradılıb. Rəhbəri Nadir Hüseyndir. === Kapaz Ultras === “Kapaz Ultras” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Əsasən, tələbə gənclərin təmsil olunduğu fan klub 2014-cü ilin avqust ayından fəaliyyətə başlayıb. “Kəpəz Ultras”a Turqan Əliyev rəhbərlik edir. === Xəmsə === “Xəmsə” Müstəqil Fanat Klubu 2009-cu ildə yaradılıb. Fan-klubun İdarə Heyəti beş üzvdən ibarətdir. Adil Məmmədovun rəhbərlik etdiyi azarkeş qrupu Bakıda fəaliyyət göstərir. “Xəmsə”, əsasən, “Kəpəz”in paytaxtda keçirdiyi oyunlarda komandaya dəstək olur. === Kəpəz === “Kəpəz” fan-klubu komandanın ilk fan-klublarındandır. Azarkeş birliyi 2002-ci ildə yaradılıb. Prezidenti Elmar Əliyevdir. Fanklub özündə bütün yaş qruplarından olan azarkeşləri birləşdirir. === Silent Stroke=== “Silent Stroke” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Fan Klub 2016-cı ildə fəaliyyətə başlayıb. "Silent Stroke"a Əkbər Şirinov rəhbərlik edir. == Tarixi Derbi (Neftçi-Kəpəz rəqabəti) == [[Neftçi Bakı PFK|Neftçi Bakı]]-Kəpəz(Tarixi Derbi) {{Yer xəritəsi+|Azərbaycan|float=right|width=375|caption=Hər iki komandanın xəritədə yeri|places= <!--BAKU CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.4 |long=49.9 |label=[[Neftçi Bakı PFK|Neftçi]]}} <!--OTHER CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.68 |long=46.36 |label=Kəpəz}} |position=bottom}} [[Azərbaycan]] futbol tarixinin ən köklü və ən rəqabətli derbisi olaraq bilinən bu derbi Bakı və Gəncə kimi Azərbaycanın ən böyük iki şəhərindən çıxan və ölkənin ən müvəffəqiyyətli və təsirli iki futbol klubu arasında oynanılmaqdadır. Həmçinin bu iki komandanın qarşılaşmaları ölkənin ilk paytaxtı ilə hazırki paytaxtı olan Bakı və Gəncə şəhərləri arasındakı tarixi rəqbət xüsusiyyətini də özündə əks etdirməkdədir. "Neftçi"nin tərəfdarları ümumilikdə paytaxt Bakı və Abşeron yarımadasından olan insanlardan ibarətdirsə, "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi daha böyük bir xəritəyə sahibdir. Klub Gəncə şəhərini təmsil etsə də, Azərbaycanın bütün Qərb bölgəsi, Aran bölgəsi və bir çox rayon və əyalət şəhərlərindəki insanlarda "Neftçi" - "Kəpəz" qarşılaşmalarında "Kəpəz"ə tərəfdarlıq edir. Hələ Sovet dövründə ikən də "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi böyük əksəriyyətlə xalqın işçi təbəqəsindən ibarət idi. Buna görə də Qərblilər hər zaman Azərbaycanda və Qafqazda ən çox tərəfdara sahib futbol klubu olmuşdur. Rəqabətin kökü SSRİ zamanlarına dayanır. Belə ki, "Kəpəz" azarkeşləri hər zaman bildirirlər ki, ''"Kəpəzin SSRİ dönəmində Neftçi qədər uğurlu olmamasının ən böyük səbəbi məhz Neftçinin paytaxt təmsilçisi olduğu üçün, ölkənin əsas komandası hesab edilərək, Azərbaycanın ən istedadlı futbolçularının ələl-xüsus Gəncə futbolunun yetirmələrinin hər zaman "Kəpəz"dən "qopararaq" "Neftçi"yə aparılmaları olmuşdur ki, bu da Kəpəzin uğurlarına əngəl olub''". Azərbaycan futbol ictimaiyyəti tərəfindən "Tarixi Derbi" adlandırılan bu rəqabət XX əsrin 90-cı illərində MDB ölkələri arasında ən rəqabətli derbilər sırasında adı çəkilmişdir. İlk qarşılaşma 1962-ci il 26 iyunda SSRİ kubokunun 1/8 mərhələsinə təsadüf edir. Klubların o zamanki adları ilə "Dinamo Kirovabad"-"Neftyanik Baku" qarşılaşması 1:0 hesabı ilə qərblilərin qələbəsi ilə nəticələnib. Ümumilikdə müstəqillik dövründən hal-hazıradək bu komandalar 50 dəfə üz-üzə gəliblər ki, bu görüşlərdə paytaxt təmsilçisinin üstünlüyü nəzərə çarpır. Belə ki, bakılıların aktivində 23 qələbə, gəncəlilərin aktivində isə 18 qələbə var, 9 oyun isə bərabərliklə sona çatıb. Top fərqinə görə də Neftçi üstünlüyə malikdir - 71:45. {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+Oyunların ümumi statistikası ! Yarış ! Oyun ! "Kəpəz"in<br/>qələbəsi ! Bərabərlik ! "Neftçi"nin<br/>qələbəsi ! "Kəpəz"in<br/>qolları ! "Neftçi"nin<br/>qolları |- | Azərbaycan Premyer Liqası | 50 || 18 || 9 || 23 || 33 || 60 |- | Azərbaycan Kuboku | 9 || 4 || 2 || 3 || 8 || 9 |- | SSRİ Çempionatı | 2 || 1 || 0 || 1 || 3 || 2 |- | SSRİ Kuboku | 1 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0 |- ! Cəmi ! 62 !! 24 !! 11 !! 27 !! 45 || 71 |} == Beynəlxalq Futbol Tarixi və Statistikaları Federasiyasının reytinq cədvəlində == '''[[2016]]'''-cı il aprelin 2-də açıqlanan klublarının XXI əsr üçün reytinqində '''1247''' xal ilə Azərbaycan klubları arasında '''7'''-ci, dünyada isə '''453'''-cü pillədə başa vurmuşdur. UEFA-nın '''21/07/2017'''-ci il tarixi üçün tərtib etdiyi klubların reytinq cədvəlində '''"Kəpəz" PFK"''' '''3.900''' xalla '''278'''-ci pillədə qərarlaşıb. == Baş məqçiləri == #Şahmir Hüseynov (1992) #Mübariz Zeynalov (1993) #'''[[Mehman Allahverdiyev]]''' (1993-2003, 2011) #Fuad İsmayılov (2003, 2004, 2006, 2009-11) #Arzu Mirzəyev (2003) #[[Şahin Diniyev]] (2004-05) #Mirbağır İsayev (2011) #Fuad İsmayılov (2011-2012) #[[Mahmud Qurbanov]] (2012-2013) #[[Vidadi Rzayev]] (2013-2015) #[[Şahin Diniyev]] (2015-2018) #[[Yunis Hüseynov]] (2018-2019) #Yaşar Vahabzadə (2019 indiyə qədər) === İndiki heyəti === ''24 Noyabr 2020 tarixində yenilənib'' {| class="wikitable" |Kəpəz {| class="wikitable" |'''№''' |'''Adı, soyadı''' |'''Təvəllüdü''' |'''Ampluası''' |'''Vətəndaşlıq''' |'''№''' |- |'''1''' |Elməddin Sultanov |07.05.2001 |qapıçı |Azərbaycan |1 |- |'''2''' |Pərvin Zeynalov |06.01.2002 |qapıçı |Azərbaycan |22 |- |'''3''' |Nodar Məmmədov |03.06.1988 |müdafiəçi |Azərbaycan |15 |- |'''4''' |Novruz Məmmədov |20.03.1990 |müdafiəçi |Azərbaycan |21 |- |'''5''' |Qaraxan Əliyev |05.10.1996 |müdafiəçi |Azərbaycan |4 |- |'''6''' |Zahid Mərdanov |09.08.2000 |müdafiəçi |Azərbaycan |8 |- |'''7''' |Röyal Əhmədov |07.07.2003 |müdafiəçi |Azərbaycan |18 |- |'''8''' |Sadiq Şəfiyev |13.10.2005 |müdafiəçi |Azərbaycan |13 |- |'''9''' |Əli Səmədov |06.09.1997 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |10 |- |'''10''' |Elcan Rəhimov |06.08.1998 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |11 |- |'''11''' |Ruslan Süleymanov |31.01.1999 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |7 |- |'''12''' |Fərid Məəmdov |05.09.2000 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |19 |- |'''13''' |Nicat Məmmədov |24.01.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |14 |- |'''14''' |Nicat Verdiyev |14.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |80 |- |'''15''' |Orxan Abdullayev |21.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |20 |- |'''16''' |Elmar Rəhimov |13.10.2002 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |5 |- |'''17''' |Nihat Fərəci |30.03.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |24 |- |'''18''' |Ümid Səmədov |07.10.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |17 |- |'''19''' |Tural Qürbətov |01.03.1993 |hücumçu |Azərbaycan |9 |- |'''20''' |Emil Qasımov |09.04.2000 |hücumçu |Azərbaycan |97 |- |'''21''' |İbrahim Camalov |24.01.2001 |hücumçu |Azərbaycan |27 |} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == * [https://sportline.az/post/azerbaycan-futbolunun-tarixi-kepez-zirve-yoxsa-gozdagi Azərbaycan futbolunun tarixi: “Kəpəz” - zirvə, yoxsa gözdağı?] {{Azərbaycan Premyer Liqasında iştirak edən klublar}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatı-qaliblər}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku-qaliblər}} {{Azərbaycan klubları UEFA turnirlərində}} [[Kateqoriya:Kəpəz PFK| ]] [[Kateqoriya:1959-cu ildə Azərbaycanda yarananlar]] dwriad73ye2dbqv2tgn52u9rsa1iwh5 6564668 6564636 2022-08-05T23:35:10Z Nicat49 31470 /* Komandanın yaranması və SSRİ dövrü */ wikitext text/x-wiki {{Mənbə azlığı}} {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Azərbaycan}} Kəpəz PFK (Gəncə) | emblem = Kəpəz PFK loqo.png |ölçü = 180px | rəngləri = sarı-göy | ləqəbi = ''"Dağlılar"''<br />''"Yenilməz Armada"''<br />''"Qərblilər"''<br/>"''Sarı-Göylər"'' | yaranma tarixi = [[1959]] | stadionu = [[Gəncə şəhər stadionu]] | tutumu = 27,000 | prezidenti = {{bayraq|Azərbaycan}} [[Mehman Allahverdiyev]] | baş məşqçisi = {{bayraq|Azərbaycan}}<nowiki> Yaşar Vahabzadə</nowiki> | liqa = [[Azərbaycan Birinci Divizionu|I Divizion]] | mövsüm =2020/2021 | sayt = http://kapazpfc.az/ | pattern_la1 = |pattern_b1=|pattern_ra1=|pattern_so1=| leftarm1 = FFFF00|body1=FFFF00|rightarm1=FFFF00|shorts1=0000FF|socks1=FFFF00| pattern_la2 = |pattern_b2=|pattern_ra2=|pattern_so2=| leftarm2 = 0000FF|body2=0000FF|rightarm2=0000FF|shorts2=FFFF00|socks2=0000FF| |ölkə = {{AZE}} |emblemin ölçüsü=250px|sıra=7}} '''"Kəpəz" Peşəkar Futbol Klubu''' — [[Azərbaycan]]ın ikinci böyük şəhəri olan [[Gəncə]] şəhərini təmsil edən futbol klubu. Kəpəz klubunun əsası [[1959]]-cu ildə qoyulub. Sovet dönəmində Azərbaycanın ən uğurlu iki futbol klubundan biri olan "Kəpəz" [[1992]]-ci ildən etibarən 3 dəfə [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nın və 4 dəfə [[Azərbaycan Kuboku]]nun qalibi olub. "Kəpəz" Azərbaycanda ən böyük azarkeş ordusuna sahib futbol klublarından biridir. == Komandanın yaranması və SSRİ dövrü == "Kəpəz"in yaranması təxminən XX əsrin 50-ci illərinin sonuna təsadüf edir. Həmin illərdə SSRİ Futbol Federasiyası ikinci dəstədə Azərbaycan klublarının sayını artırmağı qərara almışdı. Gəncədə "Toxucu" futbol klubu yarandı. Komandanın müxtəlif vaxtlarda daşıdığı adlar:<ref>{{Cite web |title=Gəncə futbolu və onun qızıl dövrü YAZI (LAYİHƏ) |url=http://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |access-date=2019-10-06 |archive-date=2021-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210510045102/https://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |url-status=dead }}</ref> * 1959-1962 "Toxucu" (Kirovabad) * 1962-1974 "Dinamo" (Kirovabad) * 1975-1981 "Tərəqqi" (Kirovabad) * 1982-1988 "Dinamo" (Gəncə) * 1989-2005 "Kəpəz" (Gəncə) * 2005-2011 "Gəncə" * 2011-h.h. "Kəpəz" 1962-ci ildə Kəpəz "Neftçi"yə və Kiyev "Dinamo"suna qalib gələrək, ölkə kubokunun 1/4 final mərhələsinə çıxmışdı. Kəpəzin bu uğuru onun nüfuzunu SSRİ məkanında daha da artırdı. 1965-ci ildə "Dinamo" adı altında SSRİ çempionatının birinci dəstəsinə vəsiqə qazanan Kəpəz, 3 il sonra isə SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsində çempion olub güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanaraq Azərbaycan futbol tarixində bir ilkə imza atmışdır. Belə ki, ölkənin futbol tarixində ilk dəfə olaraq Azərbaycan SSRİ güclülər dəstəsində iki komanda ilə təmsil olunacaqdı. Kəpəz SSRİ 1-ci dəstəsində çempion olaraq qızıl medallar qazanan yeganə Azərbaycan klubu olmuşdur. Ölkənin digər təmsilçisi Neftçi SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsindən güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanarkən üçüncülüklə kifayətlənərək bürünc medalları əldə edib vəsiqəni təmin etmişdir. == Müstəqillik dövrü == Azərbaycanın müstəqilliyi dövründə şəhərdə futbol yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu. "Kəpəz" 3 dəfə qızıl medalları qazanmaqla "Qarabağ"dan və "Neftçi"dən sonra Azərbaycan çempionu adına ən çox layiq görülən klubdur. [[1995]], [[1998]] və [[1999]]-cu illərdə qazanılan çempionluqlardan başqa, daha 1 dəfə gümüş, 2 dəfə də bürünc medal qazanmışdır. "Kəpəz" 4 dəfə də ölkə kubokunun sahibi olub. "Kəpəz" 1997-1998 mövsümündə Azərbaycan cempionu olmaqla bərabər ölkə kubokunun da sahibi olub. == Kəpəz Azərbaycanın Rekordçusudur == Kəpəz Azərbaycan futbolunun "Yenilməz Armada"sı sayılır. Buna səbəb isə 1997-98 ci illərdə Kəpəz qarşısına çıxan bütün rəqiblərini böyük hesablarla əzib keçir və sonda həm ölkə çempionu adını qazanır həm də ölkə kubokunun sahibi olur. Beləliklə, klub mövsüm ərzində keçirdiyi heç bir rəsmi oyunda məğlub olmayaraq Azərbaycanda bu göstəricidə rekorda sahib olur. Qeyd edek ki, hələ də Kəpəzdən başqa heç bir klub mövsüm ərzində keçirdiyi bütün oyunlarda məğlubedilməzliyini qoruya bilməyib. == Gəncə Futbolu == [[Gəncə]] futbolunun tarixi təxminən bir əsrə dayanır. [[Gəncə]] həmişə [[Azərbaycan]]ın futbol mərkəzi olub. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan futbol ictimaiyyəti bu qədim şəhəri "Azərbaycan Futbolunun Məkkəsi" adlandırır. Hələ SSRİ dövründə ikən dünyaca məşhur, əfsanəvi məşqçi "Valeri Lobanovski" [[Gəncə]]ni "Kiçik Braziliya" adlandırmışdır. Belə ki, günümüzdə də bu şəhərin istənilən məhəlləsinə getsəniz, azyaşlı uşaqların futbol oynadığının şahidi olarsınız. Gəncə futbolu ölkə futboluna hər zaman saysız-hesabsız istedadlar bəxş edib. Müzəffər Qasımov, [[Sergey Kramarenko]], [[Mehman Allahverdiyev]], [[Novruz Əzimov]], [[Maşallah Əhmədov]], [[Vəli Qasımov]], [[Yunis Hüseynov]], [[Vidadi Rzayev]], Xaliq Mərdanov, [[Faiq Cabbarov]], [[Mahmud Qurbanov]], Rövşen Əhmədov, Asif Əliyev, Fazil Pərvərov kimi adını Azərbaycan futbol tarixinə yazdırmış məşhur futbolçular məhz "Nizami" yurdunun yetirmələridir. Adı çəkilən bu məşhur futbolçuların əksəriyyəti isə Sovet dövründə və müstəqillik illərində Azərbaycanda uşaq futbolunun inkişafında müstəsna xidmətləri olmuş Gəncə futbolunun əfsanəvi şəxsi Konstantin Abramenkonun (Ded Kostya) "Lokomotiv" uşaq futbol məktəbinin yetirmələri olmuşdur. "Lokomotiv" hər zaman Kəpəzi istedadlı futbolçularla təmin etmişdir və bu uşaq futbol məktəbi Kəpəzin aşağı yaş qruplarından ibarət məktəbi hesab olunurdu. Konstantin Abramenkonun vəfatından sonra da, hər il Gəncə şəhərində uşaq futbol məktəblərinin iştirakı ilə onun xatirəsinə həsr olunmuş turnirlər keçirilir. == Stadionu == [[Şəkil:Kapaz-neftchi.jpg|thumb|250px|Gəncə Şəhər Stadionu]] "Kəpəz" ev oyunlarını [[Gəncə Şəhər Stadionu]]nda keçirir. Stadionun açılışı 1963-cü ildə olmuşdur. Klubun ev oyunlarını keçirdiyi bu stadion 27.000 azarkeş tutumu ilə [[Azərbaycan]]da bir kluba məxsus ən böyük stadiondur. Ümumilikdə isə [[Gəncə Şəhər Stadionu]] [[Bakı Olimpiya Stadionu]] və "Tofiq Bəhramov Adına Resbublika Stadionu"ndan sonra ölkənin üçüncü ən böyük futbol stadionudur. [[Azərbaycan]] futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da, məhz bu stadiona məxsusdur. Stadionun azarkeş tutumunun 27.000 olmasına baxmayaraq, SSRİ çempionatları dövründə və XX əsrin 90-cı illərində klubun avrokuboklardakı çıxışı zamanı 30.000 və daha artıq azarkeş saylarının qeydə alındığı xeyli sayda oyunlar olub. Gəncə Şəhər Stadionunun meydançaya aparan tuneli uzundur və döngələrdən ibarətdir. Bu cür tunel Azərbaycan stadionları arasında yalnız Gəncə Şəhər Stadionuna məxsusdur. == Uğurları == ==== {{AZE}} ==== *'''[[Azərbaycan Premyer Liqası|Azərbaycan çempionatı]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (3)''' — 1994/1995, 1997/1998, 1998/1999 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1999/2000 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (2)''' — 1993/1994, 1995/1996 *'''[[Azərbaycan Kuboku (futbol)|Azərbaycan Kuboku]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Qalib (4)''' — 1993/1994, 1996/1997, 1997/1998, 1999/2000 *'''[[Azərbaycan Birinci Divizionu]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — [[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009/10]] ==== {{USSR}} ==== *'''Futbol üzrə SSRİ birinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1966/1967 *'''Futbol üzrə SSRİ ikinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1965 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1986 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (1)''' — 1991 *'''[[Futbol üzrə SSRİ Kuboku|SSRi Kuboku]]:''' **1/4 finalçı — 1962 == Liqa və Kuboklarda == {|class="wikitable" |-bgcolor="#efefef" ! Mövsüm ! Liqa ! Yer ! O ! Q ! H ! M ! VQ ! BQ ! Xal ![[Azərbaycan Kuboku]] |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1992|1992]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|36 |align=center|23 |align=center|8 |align=center|5 |align=center|98 |align=center|29 |align=center|'''54''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993|1993]] |align=center|1-ci |align=center|'''4''' |align=center|18 |align=center|13 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|48 |align=center|13 |align=center|'''30''' |align=center|Birinci tur |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993/1994|1993–94]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|30 |align=center|20 |align=center|7 |align=center|3 |align=center|74 |align=center|25 |align=center|'''47''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1994/1995|1994–95]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|24 |align=center|19 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|71 |align=center|19 |align=center|'''42''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1995/1996|1995–96]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|20 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|6 |align=center|34 |align=center|21 |align=center|'''32''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1996/1997|1996–97]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|30 |align=center|18 |align=center|4 |align=center|8 |align=center|59 |align=center|26 |align=center|'''58''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1997/1998|1997–98]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|26 |align=center|22 |align=center|4 |align=center|0 |align=center|67 |align=center|10 |align=center|'''70''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1998/1999|1998–99]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|36 |align=center|26 |align=center|5 |align=center|5 |align=center|94 |align=center|24 |align=center|'''83''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1999/2000|1999-00]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=silver|'''2''' |align=center|22 |align=center|14 |align=center|2 |align=center|6 |align=center|46 |align=center|24 |align=center|'''44''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2000/2001|2000–01]] |align=center|1-ci |align=center|'''8''' |align=center|20 |align=center|8 |align=center|1 |align=center|11 |align=center|34 |align=center|29 |align=center|'''25''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2001/2002|2001–02]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|32 |align=center|14 |align=center|5 |align=center|13 |align=center|51 |align=center|50 |align=center|'''47''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2003/2004|2003–04]] |align=center|1-ci |align=center|'''11''' |align=center|26 |align=center|6 |align=center|5 |align=center|15 |align=center|22 |align=center|45 |align=center|'''23''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2004/2005|2004–05]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|34 |align=center|11 |align=center|9 |align=center|14 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''42''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2005/2006|2005–06]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|26 |align=center|7 |align=center|7 |align=center|12 |align=center|35 |align=center|46 |align=center|'''28''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009–10]] |align=center|2-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|22 |align=center|4 |align=center|5 |align=center|3 |align=center|51 |align=center|15 |align=center|'''47''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2010/2011|2010–11]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|32 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|12 |align=center|33 |align=center|37 |align=center|'''36''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2011/2012|2011–12]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|32 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|18 |align=center|35 |align=center|55 |align=center|'''32''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2012/2013|2012–13]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=#FFE6E6|12 |align=center|32 |align=center|5 |align=center|4 |align=center|23 |align=center|22 |align=center|64 |align=center|'''19''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2013-14|2013–14]] |align=center|2-ci |align=center|'''13''' |align=center|30 |align=center|7 |align=center|4 |align=center|19 |align=center|29 |align=center|37 |align=center|'''25''' |align=center|İkinci tur |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2014-15|2014–15]] |align=center|2-ci |align=center|'''9''' |align=center|30 |align=center|10 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''38''' |align=center|iştirak etməyib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2015/2016|2015–16]] |align=center|1-ci |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center|''' ''' |align=center|1/8 final |} == Avrokuboklarda == {| class="wikitable" ! Mövsüm ! Turnir ! Mərhələ ! Ölkə ! Klub ! Ev ! Səfər ! Ümumi nəticə ! |- |[[UEFA Kuboku 1995/1996|1995/96]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{AUT}} | Austria Vyana | bgcolor="#ffdddd"| 0:4 | bgcolor="#ffdddd"| 1:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''1:9''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboklar Kuboku 1997/1998|1997/98]] |[[UEFA Kuboklar Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{LAT}} |[[Dinaburq FK|Dinaburq]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:2''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1998/1999|1998/99]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{POL}} |LKS Lodz | bgcolor="#ffdddd"| 1:3 | bgcolor="#ffdddd"| 1:4 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1999/2000|1999/00]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{MKD}} |Sloga Jugomagnat | bgcolor="#ffdddd"| 2:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:2'''([[Rəqib meydanında vurulan qol qaydaları|q]]) | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboku 2000/2001|2000/01]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{TUR}} |[[Antalyaspor]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası 2016/2017|2016/2017]] | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası]] |I təsnifat mərhələsi | {{bayraq|Moldova}} Moldova |Daçiya | bgcolor="#ddddff"| 0:0 | bgcolor="#ddddff"| 1:0 | bgcolor="#ddddff"| '''1:0''' | bgcolor="#ddddff"| [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |II təsnifat mərhələsi |{{bayraq|Avstriya}} Avstriya |Admira Walcker | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:3''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |} == Azarkeşləri == [[Şəkil:Xemse.jpg|thumb|250px|Komandanın azarkeşləri]] "Kəpəz" Azərbaycanda və Qafqazda ən böyük azarkeş ordusuna sahib klubdur. Azərbaycan futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da məhz "Kəpəz"ə məxsusdur. "Kəpəz"in başa çatan 2015/16-cı il [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nda ortalama azarkeş göstəricisi 15.000 olmuşdur, bu isə uzun illərdən sonra ölkə çempionatında ən yüksək göstəricidir. Gəncə azarkeşləri hər zaman Azərbaycan futbolunun ən çılğın və klubuna ən bağlı olan azarkeşləri olaraq bilinmişdir. Azarkeşlər "Kəpəz"i Gəncənin bir növ rəmzlərindən biri olaraq görməkdədirlər və doğma şəhərlərinə qarşı olan sonsuz sevgiləri Kəpəzə qarşı da öz əksini tapır. 90-cı illərdə bütövlükdə ölkədə olan tənəzzül sözsüz ki, ikinci böyük şəhər Gəncədən də yan keçməmişdir və şəhərin ağır günlərində insanlar doğma komandalarının əfsanəvi çıxışları ilə təskinlik tapırdılar. Buna görə də, "Kəpəz" hər zaman Gəncə şəhərinin simvolu olaraq görülüb. Kəpəz ölkənin 2-ci böyük şəhəri olan Gəncəni təmsil etsə də, demək olar ki, bütün Qərb bölgəsində və Aran bölgəsində xalqın komandası statusunu daşıyır və adı çəkilən bölgələrdə yüz minlərlə azarkeşə sahibdir. Klubun ən çılğın azarkeş qruplaşmaları kimi ''"Kapaz Ultras'''' və ''"Xəmsə Fan Klubu''"nu qeyd etmək olar. Ümumilikdə isə klubun rəsmi olaraq beş fan-klubu fəaliyyət göstərir. === Gəncə === “Gəncə” fan klubu “Kəpəz” PFK-nın ilk fan-klublarından hesab olunur. Abbas Abbasovun başçılıq etdiyi azarkeş qurumu 2004-cü ildə təşkil olunub. === Kəpəzmaniya === “Kəpəzmaniya” komandanın köklü fan-klublarındandır. 2002-ci ildə yaradılıb. Rəhbəri Nadir Hüseyndir. === Kapaz Ultras === “Kapaz Ultras” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Əsasən, tələbə gənclərin təmsil olunduğu fan klub 2014-cü ilin avqust ayından fəaliyyətə başlayıb. “Kəpəz Ultras”a Turqan Əliyev rəhbərlik edir. === Xəmsə === “Xəmsə” Müstəqil Fanat Klubu 2009-cu ildə yaradılıb. Fan-klubun İdarə Heyəti beş üzvdən ibarətdir. Adil Məmmədovun rəhbərlik etdiyi azarkeş qrupu Bakıda fəaliyyət göstərir. “Xəmsə”, əsasən, “Kəpəz”in paytaxtda keçirdiyi oyunlarda komandaya dəstək olur. === Kəpəz === “Kəpəz” fan-klubu komandanın ilk fan-klublarındandır. Azarkeş birliyi 2002-ci ildə yaradılıb. Prezidenti Elmar Əliyevdir. Fanklub özündə bütün yaş qruplarından olan azarkeşləri birləşdirir. === Silent Stroke=== “Silent Stroke” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Fan Klub 2016-cı ildə fəaliyyətə başlayıb. "Silent Stroke"a Əkbər Şirinov rəhbərlik edir. == Tarixi Derbi (Neftçi-Kəpəz rəqabəti) == [[Neftçi Bakı PFK|Neftçi Bakı]]-Kəpəz(Tarixi Derbi) {{Yer xəritəsi+|Azərbaycan|float=right|width=375|caption=Hər iki komandanın xəritədə yeri|places= <!--BAKU CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.4 |long=49.9 |label=[[Neftçi Bakı PFK|Neftçi]]}} <!--OTHER CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.68 |long=46.36 |label=Kəpəz}} |position=bottom}} [[Azərbaycan]] futbol tarixinin ən köklü və ən rəqabətli derbisi olaraq bilinən bu derbi Bakı və Gəncə kimi Azərbaycanın ən böyük iki şəhərindən çıxan və ölkənin ən müvəffəqiyyətli və təsirli iki futbol klubu arasında oynanılmaqdadır. Həmçinin bu iki komandanın qarşılaşmaları ölkənin ilk paytaxtı ilə hazırki paytaxtı olan Bakı və Gəncə şəhərləri arasındakı tarixi rəqbət xüsusiyyətini də özündə əks etdirməkdədir. "Neftçi"nin tərəfdarları ümumilikdə paytaxt Bakı və Abşeron yarımadasından olan insanlardan ibarətdirsə, "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi daha böyük bir xəritəyə sahibdir. Klub Gəncə şəhərini təmsil etsə də, Azərbaycanın bütün Qərb bölgəsi, Aran bölgəsi və bir çox rayon və əyalət şəhərlərindəki insanlarda "Neftçi" - "Kəpəz" qarşılaşmalarında "Kəpəz"ə tərəfdarlıq edir. Hələ Sovet dövründə ikən də "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi böyük əksəriyyətlə xalqın işçi təbəqəsindən ibarət idi. Buna görə də Qərblilər hər zaman Azərbaycanda və Qafqazda ən çox tərəfdara sahib futbol klubu olmuşdur. Rəqabətin kökü SSRİ zamanlarına dayanır. Belə ki, "Kəpəz" azarkeşləri hər zaman bildirirlər ki, ''"Kəpəzin SSRİ dönəmində Neftçi qədər uğurlu olmamasının ən böyük səbəbi məhz Neftçinin paytaxt təmsilçisi olduğu üçün, ölkənin əsas komandası hesab edilərək, Azərbaycanın ən istedadlı futbolçularının ələl-xüsus Gəncə futbolunun yetirmələrinin hər zaman "Kəpəz"dən "qopararaq" "Neftçi"yə aparılmaları olmuşdur ki, bu da Kəpəzin uğurlarına əngəl olub''". Azərbaycan futbol ictimaiyyəti tərəfindən "Tarixi Derbi" adlandırılan bu rəqabət XX əsrin 90-cı illərində MDB ölkələri arasında ən rəqabətli derbilər sırasında adı çəkilmişdir. İlk qarşılaşma 1962-ci il 26 iyunda SSRİ kubokunun 1/8 mərhələsinə təsadüf edir. Klubların o zamanki adları ilə "Dinamo Kirovabad"-"Neftyanik Baku" qarşılaşması 1:0 hesabı ilə qərblilərin qələbəsi ilə nəticələnib. Ümumilikdə müstəqillik dövründən hal-hazıradək bu komandalar 50 dəfə üz-üzə gəliblər ki, bu görüşlərdə paytaxt təmsilçisinin üstünlüyü nəzərə çarpır. Belə ki, bakılıların aktivində 23 qələbə, gəncəlilərin aktivində isə 18 qələbə var, 9 oyun isə bərabərliklə sona çatıb. Top fərqinə görə də Neftçi üstünlüyə malikdir - 71:45. {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+Oyunların ümumi statistikası ! Yarış ! Oyun ! "Kəpəz"in<br/>qələbəsi ! Bərabərlik ! "Neftçi"nin<br/>qələbəsi ! "Kəpəz"in<br/>qolları ! "Neftçi"nin<br/>qolları |- | Azərbaycan Premyer Liqası | 50 || 18 || 9 || 23 || 33 || 60 |- | Azərbaycan Kuboku | 9 || 4 || 2 || 3 || 8 || 9 |- | SSRİ Çempionatı | 2 || 1 || 0 || 1 || 3 || 2 |- | SSRİ Kuboku | 1 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0 |- ! Cəmi ! 62 !! 24 !! 11 !! 27 !! 45 || 71 |} == Beynəlxalq Futbol Tarixi və Statistikaları Federasiyasının reytinq cədvəlində == '''[[2016]]'''-cı il aprelin 2-də açıqlanan klublarının XXI əsr üçün reytinqində '''1247''' xal ilə Azərbaycan klubları arasında '''7'''-ci, dünyada isə '''453'''-cü pillədə başa vurmuşdur. UEFA-nın '''21/07/2017'''-ci il tarixi üçün tərtib etdiyi klubların reytinq cədvəlində '''"Kəpəz" PFK"''' '''3.900''' xalla '''278'''-ci pillədə qərarlaşıb. == Baş məqçiləri == #Şahmir Hüseynov (1992) #Mübariz Zeynalov (1993) #'''[[Mehman Allahverdiyev]]''' (1993-2003, 2011) #Fuad İsmayılov (2003, 2004, 2006, 2009-11) #Arzu Mirzəyev (2003) #[[Şahin Diniyev]] (2004-05) #Mirbağır İsayev (2011) #Fuad İsmayılov (2011-2012) #[[Mahmud Qurbanov]] (2012-2013) #[[Vidadi Rzayev]] (2013-2015) #[[Şahin Diniyev]] (2015-2018) #[[Yunis Hüseynov]] (2018-2019) #Yaşar Vahabzadə (2019 indiyə qədər) === İndiki heyəti === ''24 Noyabr 2020 tarixində yenilənib'' {| class="wikitable" |Kəpəz {| class="wikitable" |'''№''' |'''Adı, soyadı''' |'''Təvəllüdü''' |'''Ampluası''' |'''Vətəndaşlıq''' |'''№''' |- |'''1''' |Elməddin Sultanov |07.05.2001 |qapıçı |Azərbaycan |1 |- |'''2''' |Pərvin Zeynalov |06.01.2002 |qapıçı |Azərbaycan |22 |- |'''3''' |Nodar Məmmədov |03.06.1988 |müdafiəçi |Azərbaycan |15 |- |'''4''' |Novruz Məmmədov |20.03.1990 |müdafiəçi |Azərbaycan |21 |- |'''5''' |Qaraxan Əliyev |05.10.1996 |müdafiəçi |Azərbaycan |4 |- |'''6''' |Zahid Mərdanov |09.08.2000 |müdafiəçi |Azərbaycan |8 |- |'''7''' |Röyal Əhmədov |07.07.2003 |müdafiəçi |Azərbaycan |18 |- |'''8''' |Sadiq Şəfiyev |13.10.2005 |müdafiəçi |Azərbaycan |13 |- |'''9''' |Əli Səmədov |06.09.1997 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |10 |- |'''10''' |Elcan Rəhimov |06.08.1998 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |11 |- |'''11''' |Ruslan Süleymanov |31.01.1999 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |7 |- |'''12''' |Fərid Məəmdov |05.09.2000 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |19 |- |'''13''' |Nicat Məmmədov |24.01.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |14 |- |'''14''' |Nicat Verdiyev |14.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |80 |- |'''15''' |Orxan Abdullayev |21.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |20 |- |'''16''' |Elmar Rəhimov |13.10.2002 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |5 |- |'''17''' |Nihat Fərəci |30.03.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |24 |- |'''18''' |Ümid Səmədov |07.10.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |17 |- |'''19''' |Tural Qürbətov |01.03.1993 |hücumçu |Azərbaycan |9 |- |'''20''' |Emil Qasımov |09.04.2000 |hücumçu |Azərbaycan |97 |- |'''21''' |İbrahim Camalov |24.01.2001 |hücumçu |Azərbaycan |27 |} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == * [https://sportline.az/post/azerbaycan-futbolunun-tarixi-kepez-zirve-yoxsa-gozdagi Azərbaycan futbolunun tarixi: “Kəpəz” - zirvə, yoxsa gözdağı?] {{Azərbaycan Premyer Liqasında iştirak edən klublar}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatı-qaliblər}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku-qaliblər}} {{Azərbaycan klubları UEFA turnirlərində}} [[Kateqoriya:Kəpəz PFK| ]] [[Kateqoriya:1959-cu ildə Azərbaycanda yarananlar]] qfe9wdkw8gk4mamnxtnw2af46cwe5g5 6564669 6564668 2022-08-05T23:35:45Z Nicat49 31470 /* Baş məqçiləri */ wikitext text/x-wiki {{Mənbə azlığı}} {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Azərbaycan}} Kəpəz PFK (Gəncə) | emblem = Kəpəz PFK loqo.png |ölçü = 180px | rəngləri = sarı-göy | ləqəbi = ''"Dağlılar"''<br />''"Yenilməz Armada"''<br />''"Qərblilər"''<br/>"''Sarı-Göylər"'' | yaranma tarixi = [[1959]] | stadionu = [[Gəncə şəhər stadionu]] | tutumu = 27,000 | prezidenti = {{bayraq|Azərbaycan}} [[Mehman Allahverdiyev]] | baş məşqçisi = {{bayraq|Azərbaycan}}<nowiki> Yaşar Vahabzadə</nowiki> | liqa = [[Azərbaycan Birinci Divizionu|I Divizion]] | mövsüm =2020/2021 | sayt = http://kapazpfc.az/ | pattern_la1 = |pattern_b1=|pattern_ra1=|pattern_so1=| leftarm1 = FFFF00|body1=FFFF00|rightarm1=FFFF00|shorts1=0000FF|socks1=FFFF00| pattern_la2 = |pattern_b2=|pattern_ra2=|pattern_so2=| leftarm2 = 0000FF|body2=0000FF|rightarm2=0000FF|shorts2=FFFF00|socks2=0000FF| |ölkə = {{AZE}} |emblemin ölçüsü=250px|sıra=7}} '''"Kəpəz" Peşəkar Futbol Klubu''' — [[Azərbaycan]]ın ikinci böyük şəhəri olan [[Gəncə]] şəhərini təmsil edən futbol klubu. Kəpəz klubunun əsası [[1959]]-cu ildə qoyulub. Sovet dönəmində Azərbaycanın ən uğurlu iki futbol klubundan biri olan "Kəpəz" [[1992]]-ci ildən etibarən 3 dəfə [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nın və 4 dəfə [[Azərbaycan Kuboku]]nun qalibi olub. "Kəpəz" Azərbaycanda ən böyük azarkeş ordusuna sahib futbol klublarından biridir. == Komandanın yaranması və SSRİ dövrü == "Kəpəz"in yaranması təxminən XX əsrin 50-ci illərinin sonuna təsadüf edir. Həmin illərdə SSRİ Futbol Federasiyası ikinci dəstədə Azərbaycan klublarının sayını artırmağı qərara almışdı. Gəncədə "Toxucu" futbol klubu yarandı. Komandanın müxtəlif vaxtlarda daşıdığı adlar:<ref>{{Cite web |title=Gəncə futbolu və onun qızıl dövrü YAZI (LAYİHƏ) |url=http://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |access-date=2019-10-06 |archive-date=2021-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210510045102/https://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |url-status=dead }}</ref> * 1959-1962 "Toxucu" (Kirovabad) * 1962-1974 "Dinamo" (Kirovabad) * 1975-1981 "Tərəqqi" (Kirovabad) * 1982-1988 "Dinamo" (Gəncə) * 1989-2005 "Kəpəz" (Gəncə) * 2005-2011 "Gəncə" * 2011-h.h. "Kəpəz" 1962-ci ildə Kəpəz "Neftçi"yə və Kiyev "Dinamo"suna qalib gələrək, ölkə kubokunun 1/4 final mərhələsinə çıxmışdı. Kəpəzin bu uğuru onun nüfuzunu SSRİ məkanında daha da artırdı. 1965-ci ildə "Dinamo" adı altında SSRİ çempionatının birinci dəstəsinə vəsiqə qazanan Kəpəz, 3 il sonra isə SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsində çempion olub güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanaraq Azərbaycan futbol tarixində bir ilkə imza atmışdır. Belə ki, ölkənin futbol tarixində ilk dəfə olaraq Azərbaycan SSRİ güclülər dəstəsində iki komanda ilə təmsil olunacaqdı. Kəpəz SSRİ 1-ci dəstəsində çempion olaraq qızıl medallar qazanan yeganə Azərbaycan klubu olmuşdur. Ölkənin digər təmsilçisi Neftçi SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsindən güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanarkən üçüncülüklə kifayətlənərək bürünc medalları əldə edib vəsiqəni təmin etmişdir. == Müstəqillik dövrü == Azərbaycanın müstəqilliyi dövründə şəhərdə futbol yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu. "Kəpəz" 3 dəfə qızıl medalları qazanmaqla "Qarabağ"dan və "Neftçi"dən sonra Azərbaycan çempionu adına ən çox layiq görülən klubdur. [[1995]], [[1998]] və [[1999]]-cu illərdə qazanılan çempionluqlardan başqa, daha 1 dəfə gümüş, 2 dəfə də bürünc medal qazanmışdır. "Kəpəz" 4 dəfə də ölkə kubokunun sahibi olub. "Kəpəz" 1997-1998 mövsümündə Azərbaycan cempionu olmaqla bərabər ölkə kubokunun da sahibi olub. == Kəpəz Azərbaycanın Rekordçusudur == Kəpəz Azərbaycan futbolunun "Yenilməz Armada"sı sayılır. Buna səbəb isə 1997-98 ci illərdə Kəpəz qarşısına çıxan bütün rəqiblərini böyük hesablarla əzib keçir və sonda həm ölkə çempionu adını qazanır həm də ölkə kubokunun sahibi olur. Beləliklə, klub mövsüm ərzində keçirdiyi heç bir rəsmi oyunda məğlub olmayaraq Azərbaycanda bu göstəricidə rekorda sahib olur. Qeyd edek ki, hələ də Kəpəzdən başqa heç bir klub mövsüm ərzində keçirdiyi bütün oyunlarda məğlubedilməzliyini qoruya bilməyib. == Gəncə Futbolu == [[Gəncə]] futbolunun tarixi təxminən bir əsrə dayanır. [[Gəncə]] həmişə [[Azərbaycan]]ın futbol mərkəzi olub. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan futbol ictimaiyyəti bu qədim şəhəri "Azərbaycan Futbolunun Məkkəsi" adlandırır. Hələ SSRİ dövründə ikən dünyaca məşhur, əfsanəvi məşqçi "Valeri Lobanovski" [[Gəncə]]ni "Kiçik Braziliya" adlandırmışdır. Belə ki, günümüzdə də bu şəhərin istənilən məhəlləsinə getsəniz, azyaşlı uşaqların futbol oynadığının şahidi olarsınız. Gəncə futbolu ölkə futboluna hər zaman saysız-hesabsız istedadlar bəxş edib. Müzəffər Qasımov, [[Sergey Kramarenko]], [[Mehman Allahverdiyev]], [[Novruz Əzimov]], [[Maşallah Əhmədov]], [[Vəli Qasımov]], [[Yunis Hüseynov]], [[Vidadi Rzayev]], Xaliq Mərdanov, [[Faiq Cabbarov]], [[Mahmud Qurbanov]], Rövşen Əhmədov, Asif Əliyev, Fazil Pərvərov kimi adını Azərbaycan futbol tarixinə yazdırmış məşhur futbolçular məhz "Nizami" yurdunun yetirmələridir. Adı çəkilən bu məşhur futbolçuların əksəriyyəti isə Sovet dövründə və müstəqillik illərində Azərbaycanda uşaq futbolunun inkişafında müstəsna xidmətləri olmuş Gəncə futbolunun əfsanəvi şəxsi Konstantin Abramenkonun (Ded Kostya) "Lokomotiv" uşaq futbol məktəbinin yetirmələri olmuşdur. "Lokomotiv" hər zaman Kəpəzi istedadlı futbolçularla təmin etmişdir və bu uşaq futbol məktəbi Kəpəzin aşağı yaş qruplarından ibarət məktəbi hesab olunurdu. Konstantin Abramenkonun vəfatından sonra da, hər il Gəncə şəhərində uşaq futbol məktəblərinin iştirakı ilə onun xatirəsinə həsr olunmuş turnirlər keçirilir. == Stadionu == [[Şəkil:Kapaz-neftchi.jpg|thumb|250px|Gəncə Şəhər Stadionu]] "Kəpəz" ev oyunlarını [[Gəncə Şəhər Stadionu]]nda keçirir. Stadionun açılışı 1963-cü ildə olmuşdur. Klubun ev oyunlarını keçirdiyi bu stadion 27.000 azarkeş tutumu ilə [[Azərbaycan]]da bir kluba məxsus ən böyük stadiondur. Ümumilikdə isə [[Gəncə Şəhər Stadionu]] [[Bakı Olimpiya Stadionu]] və "Tofiq Bəhramov Adına Resbublika Stadionu"ndan sonra ölkənin üçüncü ən böyük futbol stadionudur. [[Azərbaycan]] futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da, məhz bu stadiona məxsusdur. Stadionun azarkeş tutumunun 27.000 olmasına baxmayaraq, SSRİ çempionatları dövründə və XX əsrin 90-cı illərində klubun avrokuboklardakı çıxışı zamanı 30.000 və daha artıq azarkeş saylarının qeydə alındığı xeyli sayda oyunlar olub. Gəncə Şəhər Stadionunun meydançaya aparan tuneli uzundur və döngələrdən ibarətdir. Bu cür tunel Azərbaycan stadionları arasında yalnız Gəncə Şəhər Stadionuna məxsusdur. == Uğurları == ==== {{AZE}} ==== *'''[[Azərbaycan Premyer Liqası|Azərbaycan çempionatı]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (3)''' — 1994/1995, 1997/1998, 1998/1999 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1999/2000 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (2)''' — 1993/1994, 1995/1996 *'''[[Azərbaycan Kuboku (futbol)|Azərbaycan Kuboku]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Qalib (4)''' — 1993/1994, 1996/1997, 1997/1998, 1999/2000 *'''[[Azərbaycan Birinci Divizionu]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — [[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009/10]] ==== {{USSR}} ==== *'''Futbol üzrə SSRİ birinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1966/1967 *'''Futbol üzrə SSRİ ikinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1965 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1986 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (1)''' — 1991 *'''[[Futbol üzrə SSRİ Kuboku|SSRi Kuboku]]:''' **1/4 finalçı — 1962 == Liqa və Kuboklarda == {|class="wikitable" |-bgcolor="#efefef" ! Mövsüm ! Liqa ! Yer ! O ! Q ! H ! M ! VQ ! BQ ! Xal ![[Azərbaycan Kuboku]] |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1992|1992]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|36 |align=center|23 |align=center|8 |align=center|5 |align=center|98 |align=center|29 |align=center|'''54''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993|1993]] |align=center|1-ci |align=center|'''4''' |align=center|18 |align=center|13 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|48 |align=center|13 |align=center|'''30''' |align=center|Birinci tur |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993/1994|1993–94]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|30 |align=center|20 |align=center|7 |align=center|3 |align=center|74 |align=center|25 |align=center|'''47''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1994/1995|1994–95]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|24 |align=center|19 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|71 |align=center|19 |align=center|'''42''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1995/1996|1995–96]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|20 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|6 |align=center|34 |align=center|21 |align=center|'''32''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1996/1997|1996–97]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|30 |align=center|18 |align=center|4 |align=center|8 |align=center|59 |align=center|26 |align=center|'''58''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1997/1998|1997–98]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|26 |align=center|22 |align=center|4 |align=center|0 |align=center|67 |align=center|10 |align=center|'''70''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1998/1999|1998–99]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|36 |align=center|26 |align=center|5 |align=center|5 |align=center|94 |align=center|24 |align=center|'''83''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1999/2000|1999-00]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=silver|'''2''' |align=center|22 |align=center|14 |align=center|2 |align=center|6 |align=center|46 |align=center|24 |align=center|'''44''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2000/2001|2000–01]] |align=center|1-ci |align=center|'''8''' |align=center|20 |align=center|8 |align=center|1 |align=center|11 |align=center|34 |align=center|29 |align=center|'''25''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2001/2002|2001–02]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|32 |align=center|14 |align=center|5 |align=center|13 |align=center|51 |align=center|50 |align=center|'''47''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2003/2004|2003–04]] |align=center|1-ci |align=center|'''11''' |align=center|26 |align=center|6 |align=center|5 |align=center|15 |align=center|22 |align=center|45 |align=center|'''23''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2004/2005|2004–05]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|34 |align=center|11 |align=center|9 |align=center|14 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''42''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2005/2006|2005–06]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|26 |align=center|7 |align=center|7 |align=center|12 |align=center|35 |align=center|46 |align=center|'''28''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009–10]] |align=center|2-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|22 |align=center|4 |align=center|5 |align=center|3 |align=center|51 |align=center|15 |align=center|'''47''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2010/2011|2010–11]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|32 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|12 |align=center|33 |align=center|37 |align=center|'''36''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2011/2012|2011–12]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|32 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|18 |align=center|35 |align=center|55 |align=center|'''32''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2012/2013|2012–13]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=#FFE6E6|12 |align=center|32 |align=center|5 |align=center|4 |align=center|23 |align=center|22 |align=center|64 |align=center|'''19''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2013-14|2013–14]] |align=center|2-ci |align=center|'''13''' |align=center|30 |align=center|7 |align=center|4 |align=center|19 |align=center|29 |align=center|37 |align=center|'''25''' |align=center|İkinci tur |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2014-15|2014–15]] |align=center|2-ci |align=center|'''9''' |align=center|30 |align=center|10 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''38''' |align=center|iştirak etməyib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2015/2016|2015–16]] |align=center|1-ci |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center|''' ''' |align=center|1/8 final |} == Avrokuboklarda == {| class="wikitable" ! Mövsüm ! Turnir ! Mərhələ ! Ölkə ! Klub ! Ev ! Səfər ! Ümumi nəticə ! |- |[[UEFA Kuboku 1995/1996|1995/96]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{AUT}} | Austria Vyana | bgcolor="#ffdddd"| 0:4 | bgcolor="#ffdddd"| 1:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''1:9''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboklar Kuboku 1997/1998|1997/98]] |[[UEFA Kuboklar Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{LAT}} |[[Dinaburq FK|Dinaburq]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:2''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1998/1999|1998/99]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{POL}} |LKS Lodz | bgcolor="#ffdddd"| 1:3 | bgcolor="#ffdddd"| 1:4 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1999/2000|1999/00]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{MKD}} |Sloga Jugomagnat | bgcolor="#ffdddd"| 2:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:2'''([[Rəqib meydanında vurulan qol qaydaları|q]]) | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboku 2000/2001|2000/01]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{TUR}} |[[Antalyaspor]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası 2016/2017|2016/2017]] | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası]] |I təsnifat mərhələsi | {{bayraq|Moldova}} Moldova |Daçiya | bgcolor="#ddddff"| 0:0 | bgcolor="#ddddff"| 1:0 | bgcolor="#ddddff"| '''1:0''' | bgcolor="#ddddff"| [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |II təsnifat mərhələsi |{{bayraq|Avstriya}} Avstriya |Admira Walcker | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:3''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |} == Azarkeşləri == [[Şəkil:Xemse.jpg|thumb|250px|Komandanın azarkeşləri]] "Kəpəz" Azərbaycanda və Qafqazda ən böyük azarkeş ordusuna sahib klubdur. Azərbaycan futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da məhz "Kəpəz"ə məxsusdur. "Kəpəz"in başa çatan 2015/16-cı il [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nda ortalama azarkeş göstəricisi 15.000 olmuşdur, bu isə uzun illərdən sonra ölkə çempionatında ən yüksək göstəricidir. Gəncə azarkeşləri hər zaman Azərbaycan futbolunun ən çılğın və klubuna ən bağlı olan azarkeşləri olaraq bilinmişdir. Azarkeşlər "Kəpəz"i Gəncənin bir növ rəmzlərindən biri olaraq görməkdədirlər və doğma şəhərlərinə qarşı olan sonsuz sevgiləri Kəpəzə qarşı da öz əksini tapır. 90-cı illərdə bütövlükdə ölkədə olan tənəzzül sözsüz ki, ikinci böyük şəhər Gəncədən də yan keçməmişdir və şəhərin ağır günlərində insanlar doğma komandalarının əfsanəvi çıxışları ilə təskinlik tapırdılar. Buna görə də, "Kəpəz" hər zaman Gəncə şəhərinin simvolu olaraq görülüb. Kəpəz ölkənin 2-ci böyük şəhəri olan Gəncəni təmsil etsə də, demək olar ki, bütün Qərb bölgəsində və Aran bölgəsində xalqın komandası statusunu daşıyır və adı çəkilən bölgələrdə yüz minlərlə azarkeşə sahibdir. Klubun ən çılğın azarkeş qruplaşmaları kimi ''"Kapaz Ultras'''' və ''"Xəmsə Fan Klubu''"nu qeyd etmək olar. Ümumilikdə isə klubun rəsmi olaraq beş fan-klubu fəaliyyət göstərir. === Gəncə === “Gəncə” fan klubu “Kəpəz” PFK-nın ilk fan-klublarından hesab olunur. Abbas Abbasovun başçılıq etdiyi azarkeş qurumu 2004-cü ildə təşkil olunub. === Kəpəzmaniya === “Kəpəzmaniya” komandanın köklü fan-klublarındandır. 2002-ci ildə yaradılıb. Rəhbəri Nadir Hüseyndir. === Kapaz Ultras === “Kapaz Ultras” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Əsasən, tələbə gənclərin təmsil olunduğu fan klub 2014-cü ilin avqust ayından fəaliyyətə başlayıb. “Kəpəz Ultras”a Turqan Əliyev rəhbərlik edir. === Xəmsə === “Xəmsə” Müstəqil Fanat Klubu 2009-cu ildə yaradılıb. Fan-klubun İdarə Heyəti beş üzvdən ibarətdir. Adil Məmmədovun rəhbərlik etdiyi azarkeş qrupu Bakıda fəaliyyət göstərir. “Xəmsə”, əsasən, “Kəpəz”in paytaxtda keçirdiyi oyunlarda komandaya dəstək olur. === Kəpəz === “Kəpəz” fan-klubu komandanın ilk fan-klublarındandır. Azarkeş birliyi 2002-ci ildə yaradılıb. Prezidenti Elmar Əliyevdir. Fanklub özündə bütün yaş qruplarından olan azarkeşləri birləşdirir. === Silent Stroke=== “Silent Stroke” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Fan Klub 2016-cı ildə fəaliyyətə başlayıb. "Silent Stroke"a Əkbər Şirinov rəhbərlik edir. == Tarixi Derbi (Neftçi-Kəpəz rəqabəti) == [[Neftçi Bakı PFK|Neftçi Bakı]]-Kəpəz(Tarixi Derbi) {{Yer xəritəsi+|Azərbaycan|float=right|width=375|caption=Hər iki komandanın xəritədə yeri|places= <!--BAKU CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.4 |long=49.9 |label=[[Neftçi Bakı PFK|Neftçi]]}} <!--OTHER CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.68 |long=46.36 |label=Kəpəz}} |position=bottom}} [[Azərbaycan]] futbol tarixinin ən köklü və ən rəqabətli derbisi olaraq bilinən bu derbi Bakı və Gəncə kimi Azərbaycanın ən böyük iki şəhərindən çıxan və ölkənin ən müvəffəqiyyətli və təsirli iki futbol klubu arasında oynanılmaqdadır. Həmçinin bu iki komandanın qarşılaşmaları ölkənin ilk paytaxtı ilə hazırki paytaxtı olan Bakı və Gəncə şəhərləri arasındakı tarixi rəqbət xüsusiyyətini də özündə əks etdirməkdədir. "Neftçi"nin tərəfdarları ümumilikdə paytaxt Bakı və Abşeron yarımadasından olan insanlardan ibarətdirsə, "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi daha böyük bir xəritəyə sahibdir. Klub Gəncə şəhərini təmsil etsə də, Azərbaycanın bütün Qərb bölgəsi, Aran bölgəsi və bir çox rayon və əyalət şəhərlərindəki insanlarda "Neftçi" - "Kəpəz" qarşılaşmalarında "Kəpəz"ə tərəfdarlıq edir. Hələ Sovet dövründə ikən də "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi böyük əksəriyyətlə xalqın işçi təbəqəsindən ibarət idi. Buna görə də Qərblilər hər zaman Azərbaycanda və Qafqazda ən çox tərəfdara sahib futbol klubu olmuşdur. Rəqabətin kökü SSRİ zamanlarına dayanır. Belə ki, "Kəpəz" azarkeşləri hər zaman bildirirlər ki, ''"Kəpəzin SSRİ dönəmində Neftçi qədər uğurlu olmamasının ən böyük səbəbi məhz Neftçinin paytaxt təmsilçisi olduğu üçün, ölkənin əsas komandası hesab edilərək, Azərbaycanın ən istedadlı futbolçularının ələl-xüsus Gəncə futbolunun yetirmələrinin hər zaman "Kəpəz"dən "qopararaq" "Neftçi"yə aparılmaları olmuşdur ki, bu da Kəpəzin uğurlarına əngəl olub''". Azərbaycan futbol ictimaiyyəti tərəfindən "Tarixi Derbi" adlandırılan bu rəqabət XX əsrin 90-cı illərində MDB ölkələri arasında ən rəqabətli derbilər sırasında adı çəkilmişdir. İlk qarşılaşma 1962-ci il 26 iyunda SSRİ kubokunun 1/8 mərhələsinə təsadüf edir. Klubların o zamanki adları ilə "Dinamo Kirovabad"-"Neftyanik Baku" qarşılaşması 1:0 hesabı ilə qərblilərin qələbəsi ilə nəticələnib. Ümumilikdə müstəqillik dövründən hal-hazıradək bu komandalar 50 dəfə üz-üzə gəliblər ki, bu görüşlərdə paytaxt təmsilçisinin üstünlüyü nəzərə çarpır. Belə ki, bakılıların aktivində 23 qələbə, gəncəlilərin aktivində isə 18 qələbə var, 9 oyun isə bərabərliklə sona çatıb. Top fərqinə görə də Neftçi üstünlüyə malikdir - 71:45. {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+Oyunların ümumi statistikası ! Yarış ! Oyun ! "Kəpəz"in<br/>qələbəsi ! Bərabərlik ! "Neftçi"nin<br/>qələbəsi ! "Kəpəz"in<br/>qolları ! "Neftçi"nin<br/>qolları |- | Azərbaycan Premyer Liqası | 50 || 18 || 9 || 23 || 33 || 60 |- | Azərbaycan Kuboku | 9 || 4 || 2 || 3 || 8 || 9 |- | SSRİ Çempionatı | 2 || 1 || 0 || 1 || 3 || 2 |- | SSRİ Kuboku | 1 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0 |- ! Cəmi ! 62 !! 24 !! 11 !! 27 !! 45 || 71 |} == Beynəlxalq Futbol Tarixi və Statistikaları Federasiyasının reytinq cədvəlində == '''[[2016]]'''-cı il aprelin 2-də açıqlanan klublarının XXI əsr üçün reytinqində '''1247''' xal ilə Azərbaycan klubları arasında '''7'''-ci, dünyada isə '''453'''-cü pillədə başa vurmuşdur. UEFA-nın '''21/07/2017'''-ci il tarixi üçün tərtib etdiyi klubların reytinq cədvəlində '''"Kəpəz" PFK"''' '''3.900''' xalla '''278'''-ci pillədə qərarlaşıb. == Baş məqçiləri == #Şahmir Hüseynov (1992) #Mübariz Zeynalov (1993) #'''Mehman Allahverdiyev''' (1993-2003, 2011) #Fuad İsmayılov (2003, 2004, 2006, 2009-11) #Arzu Mirzəyev (2003) #[[Şahin Diniyev]] (2004-05) #Mirbağır İsayev (2011) #Fuad İsmayılov (2011-2012) #[[Mahmud Qurbanov]] (2012-2013) #[[Vidadi Rzayev]] (2013-2015) #[[Şahin Diniyev]] (2015-2018) #[[Yunis Hüseynov]] (2018-2019) #Yaşar Vahabzadə (2019 indiyə qədər) === İndiki heyəti === ''24 Noyabr 2020 tarixində yenilənib'' {| class="wikitable" |Kəpəz {| class="wikitable" |'''№''' |'''Adı, soyadı''' |'''Təvəllüdü''' |'''Ampluası''' |'''Vətəndaşlıq''' |'''№''' |- |'''1''' |Elməddin Sultanov |07.05.2001 |qapıçı |Azərbaycan |1 |- |'''2''' |Pərvin Zeynalov |06.01.2002 |qapıçı |Azərbaycan |22 |- |'''3''' |Nodar Məmmədov |03.06.1988 |müdafiəçi |Azərbaycan |15 |- |'''4''' |Novruz Məmmədov |20.03.1990 |müdafiəçi |Azərbaycan |21 |- |'''5''' |Qaraxan Əliyev |05.10.1996 |müdafiəçi |Azərbaycan |4 |- |'''6''' |Zahid Mərdanov |09.08.2000 |müdafiəçi |Azərbaycan |8 |- |'''7''' |Röyal Əhmədov |07.07.2003 |müdafiəçi |Azərbaycan |18 |- |'''8''' |Sadiq Şəfiyev |13.10.2005 |müdafiəçi |Azərbaycan |13 |- |'''9''' |Əli Səmədov |06.09.1997 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |10 |- |'''10''' |Elcan Rəhimov |06.08.1998 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |11 |- |'''11''' |Ruslan Süleymanov |31.01.1999 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |7 |- |'''12''' |Fərid Məəmdov |05.09.2000 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |19 |- |'''13''' |Nicat Məmmədov |24.01.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |14 |- |'''14''' |Nicat Verdiyev |14.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |80 |- |'''15''' |Orxan Abdullayev |21.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |20 |- |'''16''' |Elmar Rəhimov |13.10.2002 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |5 |- |'''17''' |Nihat Fərəci |30.03.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |24 |- |'''18''' |Ümid Səmədov |07.10.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |17 |- |'''19''' |Tural Qürbətov |01.03.1993 |hücumçu |Azərbaycan |9 |- |'''20''' |Emil Qasımov |09.04.2000 |hücumçu |Azərbaycan |97 |- |'''21''' |İbrahim Camalov |24.01.2001 |hücumçu |Azərbaycan |27 |} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == * [https://sportline.az/post/azerbaycan-futbolunun-tarixi-kepez-zirve-yoxsa-gozdagi Azərbaycan futbolunun tarixi: “Kəpəz” - zirvə, yoxsa gözdağı?] {{Azərbaycan Premyer Liqasında iştirak edən klublar}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatı-qaliblər}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku-qaliblər}} {{Azərbaycan klubları UEFA turnirlərində}} [[Kateqoriya:Kəpəz PFK| ]] [[Kateqoriya:1959-cu ildə Azərbaycanda yarananlar]] 3dq2j31i7gi3hu1kq78omrq85ufms7l 6564670 6564669 2022-08-05T23:36:12Z Nicat49 31470 /* Baş məqçiləri */ wikitext text/x-wiki {{Mənbə azlığı}} {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Azərbaycan}} Kəpəz PFK (Gəncə) | emblem = Kəpəz PFK loqo.png |ölçü = 180px | rəngləri = sarı-göy | ləqəbi = ''"Dağlılar"''<br />''"Yenilməz Armada"''<br />''"Qərblilər"''<br/>"''Sarı-Göylər"'' | yaranma tarixi = [[1959]] | stadionu = [[Gəncə şəhər stadionu]] | tutumu = 27,000 | prezidenti = {{bayraq|Azərbaycan}} [[Mehman Allahverdiyev]] | baş məşqçisi = {{bayraq|Azərbaycan}}<nowiki> Yaşar Vahabzadə</nowiki> | liqa = [[Azərbaycan Birinci Divizionu|I Divizion]] | mövsüm =2020/2021 | sayt = http://kapazpfc.az/ | pattern_la1 = |pattern_b1=|pattern_ra1=|pattern_so1=| leftarm1 = FFFF00|body1=FFFF00|rightarm1=FFFF00|shorts1=0000FF|socks1=FFFF00| pattern_la2 = |pattern_b2=|pattern_ra2=|pattern_so2=| leftarm2 = 0000FF|body2=0000FF|rightarm2=0000FF|shorts2=FFFF00|socks2=0000FF| |ölkə = {{AZE}} |emblemin ölçüsü=250px|sıra=7}} '''"Kəpəz" Peşəkar Futbol Klubu''' — [[Azərbaycan]]ın ikinci böyük şəhəri olan [[Gəncə]] şəhərini təmsil edən futbol klubu. Kəpəz klubunun əsası [[1959]]-cu ildə qoyulub. Sovet dönəmində Azərbaycanın ən uğurlu iki futbol klubundan biri olan "Kəpəz" [[1992]]-ci ildən etibarən 3 dəfə [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nın və 4 dəfə [[Azərbaycan Kuboku]]nun qalibi olub. "Kəpəz" Azərbaycanda ən böyük azarkeş ordusuna sahib futbol klublarından biridir. == Komandanın yaranması və SSRİ dövrü == "Kəpəz"in yaranması təxminən XX əsrin 50-ci illərinin sonuna təsadüf edir. Həmin illərdə SSRİ Futbol Federasiyası ikinci dəstədə Azərbaycan klublarının sayını artırmağı qərara almışdı. Gəncədə "Toxucu" futbol klubu yarandı. Komandanın müxtəlif vaxtlarda daşıdığı adlar:<ref>{{Cite web |title=Gəncə futbolu və onun qızıl dövrü YAZI (LAYİHƏ) |url=http://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |access-date=2019-10-06 |archive-date=2021-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210510045102/https://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |url-status=dead }}</ref> * 1959-1962 "Toxucu" (Kirovabad) * 1962-1974 "Dinamo" (Kirovabad) * 1975-1981 "Tərəqqi" (Kirovabad) * 1982-1988 "Dinamo" (Gəncə) * 1989-2005 "Kəpəz" (Gəncə) * 2005-2011 "Gəncə" * 2011-h.h. "Kəpəz" 1962-ci ildə Kəpəz "Neftçi"yə və Kiyev "Dinamo"suna qalib gələrək, ölkə kubokunun 1/4 final mərhələsinə çıxmışdı. Kəpəzin bu uğuru onun nüfuzunu SSRİ məkanında daha da artırdı. 1965-ci ildə "Dinamo" adı altında SSRİ çempionatının birinci dəstəsinə vəsiqə qazanan Kəpəz, 3 il sonra isə SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsində çempion olub güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanaraq Azərbaycan futbol tarixində bir ilkə imza atmışdır. Belə ki, ölkənin futbol tarixində ilk dəfə olaraq Azərbaycan SSRİ güclülər dəstəsində iki komanda ilə təmsil olunacaqdı. Kəpəz SSRİ 1-ci dəstəsində çempion olaraq qızıl medallar qazanan yeganə Azərbaycan klubu olmuşdur. Ölkənin digər təmsilçisi Neftçi SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsindən güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanarkən üçüncülüklə kifayətlənərək bürünc medalları əldə edib vəsiqəni təmin etmişdir. == Müstəqillik dövrü == Azərbaycanın müstəqilliyi dövründə şəhərdə futbol yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu. "Kəpəz" 3 dəfə qızıl medalları qazanmaqla "Qarabağ"dan və "Neftçi"dən sonra Azərbaycan çempionu adına ən çox layiq görülən klubdur. [[1995]], [[1998]] və [[1999]]-cu illərdə qazanılan çempionluqlardan başqa, daha 1 dəfə gümüş, 2 dəfə də bürünc medal qazanmışdır. "Kəpəz" 4 dəfə də ölkə kubokunun sahibi olub. "Kəpəz" 1997-1998 mövsümündə Azərbaycan cempionu olmaqla bərabər ölkə kubokunun da sahibi olub. == Kəpəz Azərbaycanın Rekordçusudur == Kəpəz Azərbaycan futbolunun "Yenilməz Armada"sı sayılır. Buna səbəb isə 1997-98 ci illərdə Kəpəz qarşısına çıxan bütün rəqiblərini böyük hesablarla əzib keçir və sonda həm ölkə çempionu adını qazanır həm də ölkə kubokunun sahibi olur. Beləliklə, klub mövsüm ərzində keçirdiyi heç bir rəsmi oyunda məğlub olmayaraq Azərbaycanda bu göstəricidə rekorda sahib olur. Qeyd edek ki, hələ də Kəpəzdən başqa heç bir klub mövsüm ərzində keçirdiyi bütün oyunlarda məğlubedilməzliyini qoruya bilməyib. == Gəncə Futbolu == [[Gəncə]] futbolunun tarixi təxminən bir əsrə dayanır. [[Gəncə]] həmişə [[Azərbaycan]]ın futbol mərkəzi olub. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan futbol ictimaiyyəti bu qədim şəhəri "Azərbaycan Futbolunun Məkkəsi" adlandırır. Hələ SSRİ dövründə ikən dünyaca məşhur, əfsanəvi məşqçi "Valeri Lobanovski" [[Gəncə]]ni "Kiçik Braziliya" adlandırmışdır. Belə ki, günümüzdə də bu şəhərin istənilən məhəlləsinə getsəniz, azyaşlı uşaqların futbol oynadığının şahidi olarsınız. Gəncə futbolu ölkə futboluna hər zaman saysız-hesabsız istedadlar bəxş edib. Müzəffər Qasımov, [[Sergey Kramarenko]], [[Mehman Allahverdiyev]], [[Novruz Əzimov]], [[Maşallah Əhmədov]], [[Vəli Qasımov]], [[Yunis Hüseynov]], [[Vidadi Rzayev]], Xaliq Mərdanov, [[Faiq Cabbarov]], [[Mahmud Qurbanov]], Rövşen Əhmədov, Asif Əliyev, Fazil Pərvərov kimi adını Azərbaycan futbol tarixinə yazdırmış məşhur futbolçular məhz "Nizami" yurdunun yetirmələridir. Adı çəkilən bu məşhur futbolçuların əksəriyyəti isə Sovet dövründə və müstəqillik illərində Azərbaycanda uşaq futbolunun inkişafında müstəsna xidmətləri olmuş Gəncə futbolunun əfsanəvi şəxsi Konstantin Abramenkonun (Ded Kostya) "Lokomotiv" uşaq futbol məktəbinin yetirmələri olmuşdur. "Lokomotiv" hər zaman Kəpəzi istedadlı futbolçularla təmin etmişdir və bu uşaq futbol məktəbi Kəpəzin aşağı yaş qruplarından ibarət məktəbi hesab olunurdu. Konstantin Abramenkonun vəfatından sonra da, hər il Gəncə şəhərində uşaq futbol məktəblərinin iştirakı ilə onun xatirəsinə həsr olunmuş turnirlər keçirilir. == Stadionu == [[Şəkil:Kapaz-neftchi.jpg|thumb|250px|Gəncə Şəhər Stadionu]] "Kəpəz" ev oyunlarını [[Gəncə Şəhər Stadionu]]nda keçirir. Stadionun açılışı 1963-cü ildə olmuşdur. Klubun ev oyunlarını keçirdiyi bu stadion 27.000 azarkeş tutumu ilə [[Azərbaycan]]da bir kluba məxsus ən böyük stadiondur. Ümumilikdə isə [[Gəncə Şəhər Stadionu]] [[Bakı Olimpiya Stadionu]] və "Tofiq Bəhramov Adına Resbublika Stadionu"ndan sonra ölkənin üçüncü ən böyük futbol stadionudur. [[Azərbaycan]] futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da, məhz bu stadiona məxsusdur. Stadionun azarkeş tutumunun 27.000 olmasına baxmayaraq, SSRİ çempionatları dövründə və XX əsrin 90-cı illərində klubun avrokuboklardakı çıxışı zamanı 30.000 və daha artıq azarkeş saylarının qeydə alındığı xeyli sayda oyunlar olub. Gəncə Şəhər Stadionunun meydançaya aparan tuneli uzundur və döngələrdən ibarətdir. Bu cür tunel Azərbaycan stadionları arasında yalnız Gəncə Şəhər Stadionuna məxsusdur. == Uğurları == ==== {{AZE}} ==== *'''[[Azərbaycan Premyer Liqası|Azərbaycan çempionatı]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (3)''' — 1994/1995, 1997/1998, 1998/1999 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1999/2000 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (2)''' — 1993/1994, 1995/1996 *'''[[Azərbaycan Kuboku (futbol)|Azərbaycan Kuboku]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Qalib (4)''' — 1993/1994, 1996/1997, 1997/1998, 1999/2000 *'''[[Azərbaycan Birinci Divizionu]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — [[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009/10]] ==== {{USSR}} ==== *'''Futbol üzrə SSRİ birinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1966/1967 *'''Futbol üzrə SSRİ ikinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1965 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1986 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (1)''' — 1991 *'''[[Futbol üzrə SSRİ Kuboku|SSRi Kuboku]]:''' **1/4 finalçı — 1962 == Liqa və Kuboklarda == {|class="wikitable" |-bgcolor="#efefef" ! Mövsüm ! Liqa ! Yer ! O ! Q ! H ! M ! VQ ! BQ ! Xal ![[Azərbaycan Kuboku]] |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1992|1992]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|36 |align=center|23 |align=center|8 |align=center|5 |align=center|98 |align=center|29 |align=center|'''54''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993|1993]] |align=center|1-ci |align=center|'''4''' |align=center|18 |align=center|13 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|48 |align=center|13 |align=center|'''30''' |align=center|Birinci tur |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993/1994|1993–94]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|30 |align=center|20 |align=center|7 |align=center|3 |align=center|74 |align=center|25 |align=center|'''47''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1994/1995|1994–95]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|24 |align=center|19 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|71 |align=center|19 |align=center|'''42''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1995/1996|1995–96]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|20 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|6 |align=center|34 |align=center|21 |align=center|'''32''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1996/1997|1996–97]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|30 |align=center|18 |align=center|4 |align=center|8 |align=center|59 |align=center|26 |align=center|'''58''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1997/1998|1997–98]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|26 |align=center|22 |align=center|4 |align=center|0 |align=center|67 |align=center|10 |align=center|'''70''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1998/1999|1998–99]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|36 |align=center|26 |align=center|5 |align=center|5 |align=center|94 |align=center|24 |align=center|'''83''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1999/2000|1999-00]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=silver|'''2''' |align=center|22 |align=center|14 |align=center|2 |align=center|6 |align=center|46 |align=center|24 |align=center|'''44''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2000/2001|2000–01]] |align=center|1-ci |align=center|'''8''' |align=center|20 |align=center|8 |align=center|1 |align=center|11 |align=center|34 |align=center|29 |align=center|'''25''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2001/2002|2001–02]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|32 |align=center|14 |align=center|5 |align=center|13 |align=center|51 |align=center|50 |align=center|'''47''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2003/2004|2003–04]] |align=center|1-ci |align=center|'''11''' |align=center|26 |align=center|6 |align=center|5 |align=center|15 |align=center|22 |align=center|45 |align=center|'''23''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2004/2005|2004–05]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|34 |align=center|11 |align=center|9 |align=center|14 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''42''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2005/2006|2005–06]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|26 |align=center|7 |align=center|7 |align=center|12 |align=center|35 |align=center|46 |align=center|'''28''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009–10]] |align=center|2-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|22 |align=center|4 |align=center|5 |align=center|3 |align=center|51 |align=center|15 |align=center|'''47''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2010/2011|2010–11]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|32 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|12 |align=center|33 |align=center|37 |align=center|'''36''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2011/2012|2011–12]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|32 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|18 |align=center|35 |align=center|55 |align=center|'''32''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2012/2013|2012–13]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=#FFE6E6|12 |align=center|32 |align=center|5 |align=center|4 |align=center|23 |align=center|22 |align=center|64 |align=center|'''19''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2013-14|2013–14]] |align=center|2-ci |align=center|'''13''' |align=center|30 |align=center|7 |align=center|4 |align=center|19 |align=center|29 |align=center|37 |align=center|'''25''' |align=center|İkinci tur |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2014-15|2014–15]] |align=center|2-ci |align=center|'''9''' |align=center|30 |align=center|10 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''38''' |align=center|iştirak etməyib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2015/2016|2015–16]] |align=center|1-ci |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center|''' ''' |align=center|1/8 final |} == Avrokuboklarda == {| class="wikitable" ! Mövsüm ! Turnir ! Mərhələ ! Ölkə ! Klub ! Ev ! Səfər ! Ümumi nəticə ! |- |[[UEFA Kuboku 1995/1996|1995/96]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{AUT}} | Austria Vyana | bgcolor="#ffdddd"| 0:4 | bgcolor="#ffdddd"| 1:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''1:9''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboklar Kuboku 1997/1998|1997/98]] |[[UEFA Kuboklar Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{LAT}} |[[Dinaburq FK|Dinaburq]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:2''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1998/1999|1998/99]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{POL}} |LKS Lodz | bgcolor="#ffdddd"| 1:3 | bgcolor="#ffdddd"| 1:4 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1999/2000|1999/00]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{MKD}} |Sloga Jugomagnat | bgcolor="#ffdddd"| 2:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:2'''([[Rəqib meydanında vurulan qol qaydaları|q]]) | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboku 2000/2001|2000/01]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{TUR}} |[[Antalyaspor]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası 2016/2017|2016/2017]] | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası]] |I təsnifat mərhələsi | {{bayraq|Moldova}} Moldova |Daçiya | bgcolor="#ddddff"| 0:0 | bgcolor="#ddddff"| 1:0 | bgcolor="#ddddff"| '''1:0''' | bgcolor="#ddddff"| [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |II təsnifat mərhələsi |{{bayraq|Avstriya}} Avstriya |Admira Walcker | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:3''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |} == Azarkeşləri == [[Şəkil:Xemse.jpg|thumb|250px|Komandanın azarkeşləri]] "Kəpəz" Azərbaycanda və Qafqazda ən böyük azarkeş ordusuna sahib klubdur. Azərbaycan futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da məhz "Kəpəz"ə məxsusdur. "Kəpəz"in başa çatan 2015/16-cı il [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nda ortalama azarkeş göstəricisi 15.000 olmuşdur, bu isə uzun illərdən sonra ölkə çempionatında ən yüksək göstəricidir. Gəncə azarkeşləri hər zaman Azərbaycan futbolunun ən çılğın və klubuna ən bağlı olan azarkeşləri olaraq bilinmişdir. Azarkeşlər "Kəpəz"i Gəncənin bir növ rəmzlərindən biri olaraq görməkdədirlər və doğma şəhərlərinə qarşı olan sonsuz sevgiləri Kəpəzə qarşı da öz əksini tapır. 90-cı illərdə bütövlükdə ölkədə olan tənəzzül sözsüz ki, ikinci böyük şəhər Gəncədən də yan keçməmişdir və şəhərin ağır günlərində insanlar doğma komandalarının əfsanəvi çıxışları ilə təskinlik tapırdılar. Buna görə də, "Kəpəz" hər zaman Gəncə şəhərinin simvolu olaraq görülüb. Kəpəz ölkənin 2-ci böyük şəhəri olan Gəncəni təmsil etsə də, demək olar ki, bütün Qərb bölgəsində və Aran bölgəsində xalqın komandası statusunu daşıyır və adı çəkilən bölgələrdə yüz minlərlə azarkeşə sahibdir. Klubun ən çılğın azarkeş qruplaşmaları kimi ''"Kapaz Ultras'''' və ''"Xəmsə Fan Klubu''"nu qeyd etmək olar. Ümumilikdə isə klubun rəsmi olaraq beş fan-klubu fəaliyyət göstərir. === Gəncə === “Gəncə” fan klubu “Kəpəz” PFK-nın ilk fan-klublarından hesab olunur. Abbas Abbasovun başçılıq etdiyi azarkeş qurumu 2004-cü ildə təşkil olunub. === Kəpəzmaniya === “Kəpəzmaniya” komandanın köklü fan-klublarındandır. 2002-ci ildə yaradılıb. Rəhbəri Nadir Hüseyndir. === Kapaz Ultras === “Kapaz Ultras” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Əsasən, tələbə gənclərin təmsil olunduğu fan klub 2014-cü ilin avqust ayından fəaliyyətə başlayıb. “Kəpəz Ultras”a Turqan Əliyev rəhbərlik edir. === Xəmsə === “Xəmsə” Müstəqil Fanat Klubu 2009-cu ildə yaradılıb. Fan-klubun İdarə Heyəti beş üzvdən ibarətdir. Adil Məmmədovun rəhbərlik etdiyi azarkeş qrupu Bakıda fəaliyyət göstərir. “Xəmsə”, əsasən, “Kəpəz”in paytaxtda keçirdiyi oyunlarda komandaya dəstək olur. === Kəpəz === “Kəpəz” fan-klubu komandanın ilk fan-klublarındandır. Azarkeş birliyi 2002-ci ildə yaradılıb. Prezidenti Elmar Əliyevdir. Fanklub özündə bütün yaş qruplarından olan azarkeşləri birləşdirir. === Silent Stroke=== “Silent Stroke” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Fan Klub 2016-cı ildə fəaliyyətə başlayıb. "Silent Stroke"a Əkbər Şirinov rəhbərlik edir. == Tarixi Derbi (Neftçi-Kəpəz rəqabəti) == [[Neftçi Bakı PFK|Neftçi Bakı]]-Kəpəz(Tarixi Derbi) {{Yer xəritəsi+|Azərbaycan|float=right|width=375|caption=Hər iki komandanın xəritədə yeri|places= <!--BAKU CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.4 |long=49.9 |label=[[Neftçi Bakı PFK|Neftçi]]}} <!--OTHER CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.68 |long=46.36 |label=Kəpəz}} |position=bottom}} [[Azərbaycan]] futbol tarixinin ən köklü və ən rəqabətli derbisi olaraq bilinən bu derbi Bakı və Gəncə kimi Azərbaycanın ən böyük iki şəhərindən çıxan və ölkənin ən müvəffəqiyyətli və təsirli iki futbol klubu arasında oynanılmaqdadır. Həmçinin bu iki komandanın qarşılaşmaları ölkənin ilk paytaxtı ilə hazırki paytaxtı olan Bakı və Gəncə şəhərləri arasındakı tarixi rəqbət xüsusiyyətini də özündə əks etdirməkdədir. "Neftçi"nin tərəfdarları ümumilikdə paytaxt Bakı və Abşeron yarımadasından olan insanlardan ibarətdirsə, "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi daha böyük bir xəritəyə sahibdir. Klub Gəncə şəhərini təmsil etsə də, Azərbaycanın bütün Qərb bölgəsi, Aran bölgəsi və bir çox rayon və əyalət şəhərlərindəki insanlarda "Neftçi" - "Kəpəz" qarşılaşmalarında "Kəpəz"ə tərəfdarlıq edir. Hələ Sovet dövründə ikən də "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi böyük əksəriyyətlə xalqın işçi təbəqəsindən ibarət idi. Buna görə də Qərblilər hər zaman Azərbaycanda və Qafqazda ən çox tərəfdara sahib futbol klubu olmuşdur. Rəqabətin kökü SSRİ zamanlarına dayanır. Belə ki, "Kəpəz" azarkeşləri hər zaman bildirirlər ki, ''"Kəpəzin SSRİ dönəmində Neftçi qədər uğurlu olmamasının ən böyük səbəbi məhz Neftçinin paytaxt təmsilçisi olduğu üçün, ölkənin əsas komandası hesab edilərək, Azərbaycanın ən istedadlı futbolçularının ələl-xüsus Gəncə futbolunun yetirmələrinin hər zaman "Kəpəz"dən "qopararaq" "Neftçi"yə aparılmaları olmuşdur ki, bu da Kəpəzin uğurlarına əngəl olub''". Azərbaycan futbol ictimaiyyəti tərəfindən "Tarixi Derbi" adlandırılan bu rəqabət XX əsrin 90-cı illərində MDB ölkələri arasında ən rəqabətli derbilər sırasında adı çəkilmişdir. İlk qarşılaşma 1962-ci il 26 iyunda SSRİ kubokunun 1/8 mərhələsinə təsadüf edir. Klubların o zamanki adları ilə "Dinamo Kirovabad"-"Neftyanik Baku" qarşılaşması 1:0 hesabı ilə qərblilərin qələbəsi ilə nəticələnib. Ümumilikdə müstəqillik dövründən hal-hazıradək bu komandalar 50 dəfə üz-üzə gəliblər ki, bu görüşlərdə paytaxt təmsilçisinin üstünlüyü nəzərə çarpır. Belə ki, bakılıların aktivində 23 qələbə, gəncəlilərin aktivində isə 18 qələbə var, 9 oyun isə bərabərliklə sona çatıb. Top fərqinə görə də Neftçi üstünlüyə malikdir - 71:45. {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+Oyunların ümumi statistikası ! Yarış ! Oyun ! "Kəpəz"in<br/>qələbəsi ! Bərabərlik ! "Neftçi"nin<br/>qələbəsi ! "Kəpəz"in<br/>qolları ! "Neftçi"nin<br/>qolları |- | Azərbaycan Premyer Liqası | 50 || 18 || 9 || 23 || 33 || 60 |- | Azərbaycan Kuboku | 9 || 4 || 2 || 3 || 8 || 9 |- | SSRİ Çempionatı | 2 || 1 || 0 || 1 || 3 || 2 |- | SSRİ Kuboku | 1 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0 |- ! Cəmi ! 62 !! 24 !! 11 !! 27 !! 45 || 71 |} == Beynəlxalq Futbol Tarixi və Statistikaları Federasiyasının reytinq cədvəlində == '''[[2016]]'''-cı il aprelin 2-də açıqlanan klublarının XXI əsr üçün reytinqində '''1247''' xal ilə Azərbaycan klubları arasında '''7'''-ci, dünyada isə '''453'''-cü pillədə başa vurmuşdur. UEFA-nın '''21/07/2017'''-ci il tarixi üçün tərtib etdiyi klubların reytinq cədvəlində '''"Kəpəz" PFK"''' '''3.900''' xalla '''278'''-ci pillədə qərarlaşıb. == Baş məqçiləri == #Şahmir Hüseynov (1992) #Mübariz Zeynalov (1993) #[[Mehman Allahverdiyev]] (1993-2003, 2011) #Fuad İsmayılov (2003, 2004, 2006, 2009-11) #Arzu Mirzəyev (2003) #[[Şahin Diniyev]] (2004-05) #Mirbağır İsayev (2011) #Fuad İsmayılov (2011-2012) #[[Mahmud Qurbanov]] (2012-2013) #[[Vidadi Rzayev]] (2013-2015) #[[Şahin Diniyev]] (2015-2018) #[[Yunis Hüseynov]] (2018-2019) #Yaşar Vahabzadə (2019 indiyə qədər) === İndiki heyəti === ''24 Noyabr 2020 tarixində yenilənib'' {| class="wikitable" |Kəpəz {| class="wikitable" |'''№''' |'''Adı, soyadı''' |'''Təvəllüdü''' |'''Ampluası''' |'''Vətəndaşlıq''' |'''№''' |- |'''1''' |Elməddin Sultanov |07.05.2001 |qapıçı |Azərbaycan |1 |- |'''2''' |Pərvin Zeynalov |06.01.2002 |qapıçı |Azərbaycan |22 |- |'''3''' |Nodar Məmmədov |03.06.1988 |müdafiəçi |Azərbaycan |15 |- |'''4''' |Novruz Məmmədov |20.03.1990 |müdafiəçi |Azərbaycan |21 |- |'''5''' |Qaraxan Əliyev |05.10.1996 |müdafiəçi |Azərbaycan |4 |- |'''6''' |Zahid Mərdanov |09.08.2000 |müdafiəçi |Azərbaycan |8 |- |'''7''' |Röyal Əhmədov |07.07.2003 |müdafiəçi |Azərbaycan |18 |- |'''8''' |Sadiq Şəfiyev |13.10.2005 |müdafiəçi |Azərbaycan |13 |- |'''9''' |Əli Səmədov |06.09.1997 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |10 |- |'''10''' |Elcan Rəhimov |06.08.1998 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |11 |- |'''11''' |Ruslan Süleymanov |31.01.1999 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |7 |- |'''12''' |Fərid Məəmdov |05.09.2000 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |19 |- |'''13''' |Nicat Məmmədov |24.01.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |14 |- |'''14''' |Nicat Verdiyev |14.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |80 |- |'''15''' |Orxan Abdullayev |21.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |20 |- |'''16''' |Elmar Rəhimov |13.10.2002 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |5 |- |'''17''' |Nihat Fərəci |30.03.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |24 |- |'''18''' |Ümid Səmədov |07.10.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |17 |- |'''19''' |Tural Qürbətov |01.03.1993 |hücumçu |Azərbaycan |9 |- |'''20''' |Emil Qasımov |09.04.2000 |hücumçu |Azərbaycan |97 |- |'''21''' |İbrahim Camalov |24.01.2001 |hücumçu |Azərbaycan |27 |} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == * [https://sportline.az/post/azerbaycan-futbolunun-tarixi-kepez-zirve-yoxsa-gozdagi Azərbaycan futbolunun tarixi: “Kəpəz” - zirvə, yoxsa gözdağı?] {{Azərbaycan Premyer Liqasında iştirak edən klublar}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatı-qaliblər}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku-qaliblər}} {{Azərbaycan klubları UEFA turnirlərində}} [[Kateqoriya:Kəpəz PFK| ]] [[Kateqoriya:1959-cu ildə Azərbaycanda yarananlar]] iics0vjmu1muju3v2iaf6q4p0ff299l 6564671 6564670 2022-08-05T23:36:52Z Nicat49 31470 /* Baş məqçiləri */ wikitext text/x-wiki {{Mənbə azlığı}} {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Azərbaycan}} Kəpəz PFK (Gəncə) | emblem = Kəpəz PFK loqo.png |ölçü = 180px | rəngləri = sarı-göy | ləqəbi = ''"Dağlılar"''<br />''"Yenilməz Armada"''<br />''"Qərblilər"''<br/>"''Sarı-Göylər"'' | yaranma tarixi = [[1959]] | stadionu = [[Gəncə şəhər stadionu]] | tutumu = 27,000 | prezidenti = {{bayraq|Azərbaycan}} [[Mehman Allahverdiyev]] | baş məşqçisi = {{bayraq|Azərbaycan}}<nowiki> Yaşar Vahabzadə</nowiki> | liqa = [[Azərbaycan Birinci Divizionu|I Divizion]] | mövsüm =2020/2021 | sayt = http://kapazpfc.az/ | pattern_la1 = |pattern_b1=|pattern_ra1=|pattern_so1=| leftarm1 = FFFF00|body1=FFFF00|rightarm1=FFFF00|shorts1=0000FF|socks1=FFFF00| pattern_la2 = |pattern_b2=|pattern_ra2=|pattern_so2=| leftarm2 = 0000FF|body2=0000FF|rightarm2=0000FF|shorts2=FFFF00|socks2=0000FF| |ölkə = {{AZE}} |emblemin ölçüsü=250px|sıra=7}} '''"Kəpəz" Peşəkar Futbol Klubu''' — [[Azərbaycan]]ın ikinci böyük şəhəri olan [[Gəncə]] şəhərini təmsil edən futbol klubu. Kəpəz klubunun əsası [[1959]]-cu ildə qoyulub. Sovet dönəmində Azərbaycanın ən uğurlu iki futbol klubundan biri olan "Kəpəz" [[1992]]-ci ildən etibarən 3 dəfə [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nın və 4 dəfə [[Azərbaycan Kuboku]]nun qalibi olub. "Kəpəz" Azərbaycanda ən böyük azarkeş ordusuna sahib futbol klublarından biridir. == Komandanın yaranması və SSRİ dövrü == "Kəpəz"in yaranması təxminən XX əsrin 50-ci illərinin sonuna təsadüf edir. Həmin illərdə SSRİ Futbol Federasiyası ikinci dəstədə Azərbaycan klublarının sayını artırmağı qərara almışdı. Gəncədə "Toxucu" futbol klubu yarandı. Komandanın müxtəlif vaxtlarda daşıdığı adlar:<ref>{{Cite web |title=Gəncə futbolu və onun qızıl dövrü YAZI (LAYİHƏ) |url=http://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |access-date=2019-10-06 |archive-date=2021-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210510045102/https://www.futbolmedia.az/news.php?id=38870 |url-status=dead }}</ref> * 1959-1962 "Toxucu" (Kirovabad) * 1962-1974 "Dinamo" (Kirovabad) * 1975-1981 "Tərəqqi" (Kirovabad) * 1982-1988 "Dinamo" (Gəncə) * 1989-2005 "Kəpəz" (Gəncə) * 2005-2011 "Gəncə" * 2011-h.h. "Kəpəz" 1962-ci ildə Kəpəz "Neftçi"yə və Kiyev "Dinamo"suna qalib gələrək, ölkə kubokunun 1/4 final mərhələsinə çıxmışdı. Kəpəzin bu uğuru onun nüfuzunu SSRİ məkanında daha da artırdı. 1965-ci ildə "Dinamo" adı altında SSRİ çempionatının birinci dəstəsinə vəsiqə qazanan Kəpəz, 3 il sonra isə SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsində çempion olub güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanaraq Azərbaycan futbol tarixində bir ilkə imza atmışdır. Belə ki, ölkənin futbol tarixində ilk dəfə olaraq Azərbaycan SSRİ güclülər dəstəsində iki komanda ilə təmsil olunacaqdı. Kəpəz SSRİ 1-ci dəstəsində çempion olaraq qızıl medallar qazanan yeganə Azərbaycan klubu olmuşdur. Ölkənin digər təmsilçisi Neftçi SSRİ çempionatının 1-ci dəstəsindən güclülər dəstəsinə vəsiqə qazanarkən üçüncülüklə kifayətlənərək bürünc medalları əldə edib vəsiqəni təmin etmişdir. == Müstəqillik dövrü == Azərbaycanın müstəqilliyi dövründə şəhərdə futbol yeni inkişaf dövrünə qədəm qoydu. "Kəpəz" 3 dəfə qızıl medalları qazanmaqla "Qarabağ"dan və "Neftçi"dən sonra Azərbaycan çempionu adına ən çox layiq görülən klubdur. [[1995]], [[1998]] və [[1999]]-cu illərdə qazanılan çempionluqlardan başqa, daha 1 dəfə gümüş, 2 dəfə də bürünc medal qazanmışdır. "Kəpəz" 4 dəfə də ölkə kubokunun sahibi olub. "Kəpəz" 1997-1998 mövsümündə Azərbaycan cempionu olmaqla bərabər ölkə kubokunun da sahibi olub. == Kəpəz Azərbaycanın Rekordçusudur == Kəpəz Azərbaycan futbolunun "Yenilməz Armada"sı sayılır. Buna səbəb isə 1997-98 ci illərdə Kəpəz qarşısına çıxan bütün rəqiblərini böyük hesablarla əzib keçir və sonda həm ölkə çempionu adını qazanır həm də ölkə kubokunun sahibi olur. Beləliklə, klub mövsüm ərzində keçirdiyi heç bir rəsmi oyunda məğlub olmayaraq Azərbaycanda bu göstəricidə rekorda sahib olur. Qeyd edek ki, hələ də Kəpəzdən başqa heç bir klub mövsüm ərzində keçirdiyi bütün oyunlarda məğlubedilməzliyini qoruya bilməyib. == Gəncə Futbolu == [[Gəncə]] futbolunun tarixi təxminən bir əsrə dayanır. [[Gəncə]] həmişə [[Azərbaycan]]ın futbol mərkəzi olub. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan futbol ictimaiyyəti bu qədim şəhəri "Azərbaycan Futbolunun Məkkəsi" adlandırır. Hələ SSRİ dövründə ikən dünyaca məşhur, əfsanəvi məşqçi "Valeri Lobanovski" [[Gəncə]]ni "Kiçik Braziliya" adlandırmışdır. Belə ki, günümüzdə də bu şəhərin istənilən məhəlləsinə getsəniz, azyaşlı uşaqların futbol oynadığının şahidi olarsınız. Gəncə futbolu ölkə futboluna hər zaman saysız-hesabsız istedadlar bəxş edib. Müzəffər Qasımov, [[Sergey Kramarenko]], [[Mehman Allahverdiyev]], [[Novruz Əzimov]], [[Maşallah Əhmədov]], [[Vəli Qasımov]], [[Yunis Hüseynov]], [[Vidadi Rzayev]], Xaliq Mərdanov, [[Faiq Cabbarov]], [[Mahmud Qurbanov]], Rövşen Əhmədov, Asif Əliyev, Fazil Pərvərov kimi adını Azərbaycan futbol tarixinə yazdırmış məşhur futbolçular məhz "Nizami" yurdunun yetirmələridir. Adı çəkilən bu məşhur futbolçuların əksəriyyəti isə Sovet dövründə və müstəqillik illərində Azərbaycanda uşaq futbolunun inkişafında müstəsna xidmətləri olmuş Gəncə futbolunun əfsanəvi şəxsi Konstantin Abramenkonun (Ded Kostya) "Lokomotiv" uşaq futbol məktəbinin yetirmələri olmuşdur. "Lokomotiv" hər zaman Kəpəzi istedadlı futbolçularla təmin etmişdir və bu uşaq futbol məktəbi Kəpəzin aşağı yaş qruplarından ibarət məktəbi hesab olunurdu. Konstantin Abramenkonun vəfatından sonra da, hər il Gəncə şəhərində uşaq futbol məktəblərinin iştirakı ilə onun xatirəsinə həsr olunmuş turnirlər keçirilir. == Stadionu == [[Şəkil:Kapaz-neftchi.jpg|thumb|250px|Gəncə Şəhər Stadionu]] "Kəpəz" ev oyunlarını [[Gəncə Şəhər Stadionu]]nda keçirir. Stadionun açılışı 1963-cü ildə olmuşdur. Klubun ev oyunlarını keçirdiyi bu stadion 27.000 azarkeş tutumu ilə [[Azərbaycan]]da bir kluba məxsus ən böyük stadiondur. Ümumilikdə isə [[Gəncə Şəhər Stadionu]] [[Bakı Olimpiya Stadionu]] və "Tofiq Bəhramov Adına Resbublika Stadionu"ndan sonra ölkənin üçüncü ən böyük futbol stadionudur. [[Azərbaycan]] futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da, məhz bu stadiona məxsusdur. Stadionun azarkeş tutumunun 27.000 olmasına baxmayaraq, SSRİ çempionatları dövründə və XX əsrin 90-cı illərində klubun avrokuboklardakı çıxışı zamanı 30.000 və daha artıq azarkeş saylarının qeydə alındığı xeyli sayda oyunlar olub. Gəncə Şəhər Stadionunun meydançaya aparan tuneli uzundur və döngələrdən ibarətdir. Bu cür tunel Azərbaycan stadionları arasında yalnız Gəncə Şəhər Stadionuna məxsusdur. == Uğurları == ==== {{AZE}} ==== *'''[[Azərbaycan Premyer Liqası|Azərbaycan çempionatı]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (3)''' — 1994/1995, 1997/1998, 1998/1999 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1999/2000 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (2)''' — 1993/1994, 1995/1996 *'''[[Azərbaycan Kuboku (futbol)|Azərbaycan Kuboku]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Qalib (4)''' — 1993/1994, 1996/1997, 1997/1998, 1999/2000 *'''[[Azərbaycan Birinci Divizionu]]:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — [[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009/10]] ==== {{USSR}} ==== *'''Futbol üzrə SSRİ birinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1966/1967 *'''Futbol üzrə SSRİ ikinci liqası:''' **[[File:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Çempion (1)''' — 1965 **[[File:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Gümüş mükafatçı (1)''' — 1986 **[[File:Bronze medal icon.svg|frameless|16x16px]] '''Bürünc mükafatçı (1)''' — 1991 *'''[[Futbol üzrə SSRİ Kuboku|SSRi Kuboku]]:''' **1/4 finalçı — 1962 == Liqa və Kuboklarda == {|class="wikitable" |-bgcolor="#efefef" ! Mövsüm ! Liqa ! Yer ! O ! Q ! H ! M ! VQ ! BQ ! Xal ![[Azərbaycan Kuboku]] |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1992|1992]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|36 |align=center|23 |align=center|8 |align=center|5 |align=center|98 |align=center|29 |align=center|'''54''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993|1993]] |align=center|1-ci |align=center|'''4''' |align=center|18 |align=center|13 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|48 |align=center|13 |align=center|'''30''' |align=center|Birinci tur |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1993/1994|1993–94]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|30 |align=center|20 |align=center|7 |align=center|3 |align=center|74 |align=center|25 |align=center|'''47''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1994/1995|1994–95]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|24 |align=center|19 |align=center|4 |align=center|1 |align=center|71 |align=center|19 |align=center|'''42''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1995/1996|1995–96]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=bronze|'''3''' |align=center|20 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|6 |align=center|34 |align=center|21 |align=center|'''32''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1996/1997|1996–97]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|30 |align=center|18 |align=center|4 |align=center|8 |align=center|59 |align=center|26 |align=center|'''58''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1997/1998|1997–98]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|26 |align=center|22 |align=center|4 |align=center|0 |align=center|67 |align=center|10 |align=center|'''70''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1998/1999|1998–99]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|36 |align=center|26 |align=center|5 |align=center|5 |align=center|94 |align=center|24 |align=center|'''83''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 1999/2000|1999-00]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=silver|'''2''' |align=center|22 |align=center|14 |align=center|2 |align=center|6 |align=center|46 |align=center|24 |align=center|'''44''' |align=center bgcolor=gold|Qalib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2000/2001|2000–01]] |align=center|1-ci |align=center|'''8''' |align=center|20 |align=center|8 |align=center|1 |align=center|11 |align=center|34 |align=center|29 |align=center|'''25''' |align=center|1/4 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2001/2002|2001–02]] |align=center|1-ci |align=center|'''5''' |align=center|32 |align=center|14 |align=center|5 |align=center|13 |align=center|51 |align=center|50 |align=center|'''47''' |align=center|1/2 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2003/2004|2003–04]] |align=center|1-ci |align=center|'''11''' |align=center|26 |align=center|6 |align=center|5 |align=center|15 |align=center|22 |align=center|45 |align=center|'''23''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2004/2005|2004–05]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|34 |align=center|11 |align=center|9 |align=center|14 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''42''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2005/2006|2005–06]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|26 |align=center|7 |align=center|7 |align=center|12 |align=center|35 |align=center|46 |align=center|'''28''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2009-10|2009–10]] |align=center|2-ci |align=center bgcolor=gold|'''1''' |align=center|22 |align=center|4 |align=center|5 |align=center|3 |align=center|51 |align=center|15 |align=center|'''47''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2010/2011|2010–11]] |align=center|1-ci |align=center|'''9''' |align=center|32 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|12 |align=center|33 |align=center|37 |align=center|'''36''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2011/2012|2011–12]] |align=center|1-ci |align=center|'''10''' |align=center|32 |align=center|9 |align=center|5 |align=center|18 |align=center|35 |align=center|55 |align=center|'''32''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2012/2013|2012–13]] |align=center|1-ci |align=center bgcolor=#FFE6E6|12 |align=center|32 |align=center|5 |align=center|4 |align=center|23 |align=center|22 |align=center|64 |align=center|'''19''' |align=center|1/8 final |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2013-14|2013–14]] |align=center|2-ci |align=center|'''13''' |align=center|30 |align=center|7 |align=center|4 |align=center|19 |align=center|29 |align=center|37 |align=center|'''25''' |align=center|İkinci tur |- |align=center|[[Azərbaycan Birinci Divizionu 2014-15|2014–15]] |align=center|2-ci |align=center|'''9''' |align=center|30 |align=center|10 |align=center|8 |align=center|12 |align=center|37 |align=center|37 |align=center|'''38''' |align=center|iştirak etməyib |- |align=center|[[Futbol üzrə Azərbaycan çempionatı 2015/2016|2015–16]] |align=center|1-ci |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center| |align=center|''' ''' |align=center|1/8 final |} == Avrokuboklarda == {| class="wikitable" ! Mövsüm ! Turnir ! Mərhələ ! Ölkə ! Klub ! Ev ! Səfər ! Ümumi nəticə ! |- |[[UEFA Kuboku 1995/1996|1995/96]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{AUT}} | Austria Vyana | bgcolor="#ffdddd"| 0:4 | bgcolor="#ffdddd"| 1:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''1:9''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboklar Kuboku 1997/1998|1997/98]] |[[UEFA Kuboklar Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{LAT}} |[[Dinaburq FK|Dinaburq]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:2''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1998/1999|1998/99]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{POL}} |LKS Lodz | bgcolor="#ffdddd"| 1:3 | bgcolor="#ffdddd"| 1:4 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Çempionlar Liqası 1999/2000|1999/00]] |[[UEFA Çempionlar Liqası]] |I təsnifat mərhələsi |{{MKD}} |Sloga Jugomagnat | bgcolor="#ffdddd"| 2:1 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''2:2'''([[Rəqib meydanında vurulan qol qaydaları|q]]) | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |[[UEFA Kuboku 2000/2001|2000/01]] |[[UEFA Kuboku]] |I təsnifat mərhələsi |{{TUR}} |[[Antalyaspor]] | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:5 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:7''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası 2016/2017|2016/2017]] | rowspan="2" |[[UEFA Avropa Liqası]] |I təsnifat mərhələsi | {{bayraq|Moldova}} Moldova |Daçiya | bgcolor="#ddddff"| 0:0 | bgcolor="#ddddff"| 1:0 | bgcolor="#ddddff"| '''1:0''' | bgcolor="#ddddff"| [[File:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |II təsnifat mərhələsi |{{bayraq|Avstriya}} Avstriya |Admira Walcker | bgcolor="#ffdddd"| 0:2 | bgcolor="#ffdddd"| 0:1 | bgcolor="#ffdddd"| '''0:3''' | bgcolor="#ffdddd"| [[File:Symbol delete vote.svg|17px]] |} == Azarkeşləri == [[Şəkil:Xemse.jpg|thumb|250px|Komandanın azarkeşləri]] "Kəpəz" Azərbaycanda və Qafqazda ən böyük azarkeş ordusuna sahib klubdur. Azərbaycan futbolunda qeydə alınmış bütün azarkeş rekordları da məhz "Kəpəz"ə məxsusdur. "Kəpəz"in başa çatan 2015/16-cı il [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nda ortalama azarkeş göstəricisi 15.000 olmuşdur, bu isə uzun illərdən sonra ölkə çempionatında ən yüksək göstəricidir. Gəncə azarkeşləri hər zaman Azərbaycan futbolunun ən çılğın və klubuna ən bağlı olan azarkeşləri olaraq bilinmişdir. Azarkeşlər "Kəpəz"i Gəncənin bir növ rəmzlərindən biri olaraq görməkdədirlər və doğma şəhərlərinə qarşı olan sonsuz sevgiləri Kəpəzə qarşı da öz əksini tapır. 90-cı illərdə bütövlükdə ölkədə olan tənəzzül sözsüz ki, ikinci böyük şəhər Gəncədən də yan keçməmişdir və şəhərin ağır günlərində insanlar doğma komandalarının əfsanəvi çıxışları ilə təskinlik tapırdılar. Buna görə də, "Kəpəz" hər zaman Gəncə şəhərinin simvolu olaraq görülüb. Kəpəz ölkənin 2-ci böyük şəhəri olan Gəncəni təmsil etsə də, demək olar ki, bütün Qərb bölgəsində və Aran bölgəsində xalqın komandası statusunu daşıyır və adı çəkilən bölgələrdə yüz minlərlə azarkeşə sahibdir. Klubun ən çılğın azarkeş qruplaşmaları kimi ''"Kapaz Ultras'''' və ''"Xəmsə Fan Klubu''"nu qeyd etmək olar. Ümumilikdə isə klubun rəsmi olaraq beş fan-klubu fəaliyyət göstərir. === Gəncə === “Gəncə” fan klubu “Kəpəz” PFK-nın ilk fan-klublarından hesab olunur. Abbas Abbasovun başçılıq etdiyi azarkeş qurumu 2004-cü ildə təşkil olunub. === Kəpəzmaniya === “Kəpəzmaniya” komandanın köklü fan-klublarındandır. 2002-ci ildə yaradılıb. Rəhbəri Nadir Hüseyndir. === Kapaz Ultras === “Kapaz Ultras” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Əsasən, tələbə gənclərin təmsil olunduğu fan klub 2014-cü ilin avqust ayından fəaliyyətə başlayıb. “Kəpəz Ultras”a Turqan Əliyev rəhbərlik edir. === Xəmsə === “Xəmsə” Müstəqil Fanat Klubu 2009-cu ildə yaradılıb. Fan-klubun İdarə Heyəti beş üzvdən ibarətdir. Adil Məmmədovun rəhbərlik etdiyi azarkeş qrupu Bakıda fəaliyyət göstərir. “Xəmsə”, əsasən, “Kəpəz”in paytaxtda keçirdiyi oyunlarda komandaya dəstək olur. === Kəpəz === “Kəpəz” fan-klubu komandanın ilk fan-klublarındandır. Azarkeş birliyi 2002-ci ildə yaradılıb. Prezidenti Elmar Əliyevdir. Fanklub özündə bütün yaş qruplarından olan azarkeşləri birləşdirir. === Silent Stroke=== “Silent Stroke” fan-klubu komandanın yeni yaradılan azarkeş birliyidir. Fan Klub 2016-cı ildə fəaliyyətə başlayıb. "Silent Stroke"a Əkbər Şirinov rəhbərlik edir. == Tarixi Derbi (Neftçi-Kəpəz rəqabəti) == [[Neftçi Bakı PFK|Neftçi Bakı]]-Kəpəz(Tarixi Derbi) {{Yer xəritəsi+|Azərbaycan|float=right|width=375|caption=Hər iki komandanın xəritədə yeri|places= <!--BAKU CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.4 |long=49.9 |label=[[Neftçi Bakı PFK|Neftçi]]}} <!--OTHER CLUBS--> {{Yer xəritəsi~|Azərbaycan|lat=40.68 |long=46.36 |label=Kəpəz}} |position=bottom}} [[Azərbaycan]] futbol tarixinin ən köklü və ən rəqabətli derbisi olaraq bilinən bu derbi Bakı və Gəncə kimi Azərbaycanın ən böyük iki şəhərindən çıxan və ölkənin ən müvəffəqiyyətli və təsirli iki futbol klubu arasında oynanılmaqdadır. Həmçinin bu iki komandanın qarşılaşmaları ölkənin ilk paytaxtı ilə hazırki paytaxtı olan Bakı və Gəncə şəhərləri arasındakı tarixi rəqbət xüsusiyyətini də özündə əks etdirməkdədir. "Neftçi"nin tərəfdarları ümumilikdə paytaxt Bakı və Abşeron yarımadasından olan insanlardan ibarətdirsə, "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi daha böyük bir xəritəyə sahibdir. Klub Gəncə şəhərini təmsil etsə də, Azərbaycanın bütün Qərb bölgəsi, Aran bölgəsi və bir çox rayon və əyalət şəhərlərindəki insanlarda "Neftçi" - "Kəpəz" qarşılaşmalarında "Kəpəz"ə tərəfdarlıq edir. Hələ Sovet dövründə ikən də "Kəpəz"in tərəfdar kütləsi böyük əksəriyyətlə xalqın işçi təbəqəsindən ibarət idi. Buna görə də Qərblilər hər zaman Azərbaycanda və Qafqazda ən çox tərəfdara sahib futbol klubu olmuşdur. Rəqabətin kökü SSRİ zamanlarına dayanır. Belə ki, "Kəpəz" azarkeşləri hər zaman bildirirlər ki, ''"Kəpəzin SSRİ dönəmində Neftçi qədər uğurlu olmamasının ən böyük səbəbi məhz Neftçinin paytaxt təmsilçisi olduğu üçün, ölkənin əsas komandası hesab edilərək, Azərbaycanın ən istedadlı futbolçularının ələl-xüsus Gəncə futbolunun yetirmələrinin hər zaman "Kəpəz"dən "qopararaq" "Neftçi"yə aparılmaları olmuşdur ki, bu da Kəpəzin uğurlarına əngəl olub''". Azərbaycan futbol ictimaiyyəti tərəfindən "Tarixi Derbi" adlandırılan bu rəqabət XX əsrin 90-cı illərində MDB ölkələri arasında ən rəqabətli derbilər sırasında adı çəkilmişdir. İlk qarşılaşma 1962-ci il 26 iyunda SSRİ kubokunun 1/8 mərhələsinə təsadüf edir. Klubların o zamanki adları ilə "Dinamo Kirovabad"-"Neftyanik Baku" qarşılaşması 1:0 hesabı ilə qərblilərin qələbəsi ilə nəticələnib. Ümumilikdə müstəqillik dövründən hal-hazıradək bu komandalar 50 dəfə üz-üzə gəliblər ki, bu görüşlərdə paytaxt təmsilçisinin üstünlüyü nəzərə çarpır. Belə ki, bakılıların aktivində 23 qələbə, gəncəlilərin aktivində isə 18 qələbə var, 9 oyun isə bərabərliklə sona çatıb. Top fərqinə görə də Neftçi üstünlüyə malikdir - 71:45. {| class="wikitable" style="text-align: center;" |+Oyunların ümumi statistikası ! Yarış ! Oyun ! "Kəpəz"in<br/>qələbəsi ! Bərabərlik ! "Neftçi"nin<br/>qələbəsi ! "Kəpəz"in<br/>qolları ! "Neftçi"nin<br/>qolları |- | Azərbaycan Premyer Liqası | 50 || 18 || 9 || 23 || 33 || 60 |- | Azərbaycan Kuboku | 9 || 4 || 2 || 3 || 8 || 9 |- | SSRİ Çempionatı | 2 || 1 || 0 || 1 || 3 || 2 |- | SSRİ Kuboku | 1 || 1 || 0 || 0 || 1 || 0 |- ! Cəmi ! 62 !! 24 !! 11 !! 27 !! 45 || 71 |} == Beynəlxalq Futbol Tarixi və Statistikaları Federasiyasının reytinq cədvəlində == '''[[2016]]'''-cı il aprelin 2-də açıqlanan klublarının XXI əsr üçün reytinqində '''1247''' xal ilə Azərbaycan klubları arasında '''7'''-ci, dünyada isə '''453'''-cü pillədə başa vurmuşdur. UEFA-nın '''21/07/2017'''-ci il tarixi üçün tərtib etdiyi klubların reytinq cədvəlində '''"Kəpəz" PFK"''' '''3.900''' xalla '''278'''-ci pillədə qərarlaşıb. == Baş məqçiləri == #Şahmir Hüseynov (1992) #[[Mübariz Zeynalov]] (1993) #[[Mehman Allahverdiyev]] (1993-2003, 2011) #Fuad İsmayılov (2003, 2004, 2006, 2009-11) #Arzu Mirzəyev (2003) #[[Şahin Diniyev]] (2004-05) #Mirbağır İsayev (2011) #Fuad İsmayılov (2011-2012) #[[Mahmud Qurbanov]] (2012-2013) #[[Vidadi Rzayev]] (2013-2015) #[[Şahin Diniyev]] (2015-2018) #[[Yunis Hüseynov]] (2018-2019) #Yaşar Vahabzadə (2019 indiyə qədər) === İndiki heyəti === ''24 Noyabr 2020 tarixində yenilənib'' {| class="wikitable" |Kəpəz {| class="wikitable" |'''№''' |'''Adı, soyadı''' |'''Təvəllüdü''' |'''Ampluası''' |'''Vətəndaşlıq''' |'''№''' |- |'''1''' |Elməddin Sultanov |07.05.2001 |qapıçı |Azərbaycan |1 |- |'''2''' |Pərvin Zeynalov |06.01.2002 |qapıçı |Azərbaycan |22 |- |'''3''' |Nodar Məmmədov |03.06.1988 |müdafiəçi |Azərbaycan |15 |- |'''4''' |Novruz Məmmədov |20.03.1990 |müdafiəçi |Azərbaycan |21 |- |'''5''' |Qaraxan Əliyev |05.10.1996 |müdafiəçi |Azərbaycan |4 |- |'''6''' |Zahid Mərdanov |09.08.2000 |müdafiəçi |Azərbaycan |8 |- |'''7''' |Röyal Əhmədov |07.07.2003 |müdafiəçi |Azərbaycan |18 |- |'''8''' |Sadiq Şəfiyev |13.10.2005 |müdafiəçi |Azərbaycan |13 |- |'''9''' |Əli Səmədov |06.09.1997 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |10 |- |'''10''' |Elcan Rəhimov |06.08.1998 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |11 |- |'''11''' |Ruslan Süleymanov |31.01.1999 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |7 |- |'''12''' |Fərid Məəmdov |05.09.2000 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |19 |- |'''13''' |Nicat Məmmədov |24.01.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |14 |- |'''14''' |Nicat Verdiyev |14.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |80 |- |'''15''' |Orxan Abdullayev |21.03.2001 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |20 |- |'''16''' |Elmar Rəhimov |13.10.2002 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |5 |- |'''17''' |Nihat Fərəci |30.03.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |24 |- |'''18''' |Ümid Səmədov |07.10.2003 |yarımmüdafiəçi |Azərbaycan |17 |- |'''19''' |Tural Qürbətov |01.03.1993 |hücumçu |Azərbaycan |9 |- |'''20''' |Emil Qasımov |09.04.2000 |hücumçu |Azərbaycan |97 |- |'''21''' |İbrahim Camalov |24.01.2001 |hücumçu |Azərbaycan |27 |} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == * [https://sportline.az/post/azerbaycan-futbolunun-tarixi-kepez-zirve-yoxsa-gozdagi Azərbaycan futbolunun tarixi: “Kəpəz” - zirvə, yoxsa gözdağı?] {{Azərbaycan Premyer Liqasında iştirak edən klublar}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatı-qaliblər}} {{Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku-qaliblər}} {{Azərbaycan klubları UEFA turnirlərində}} [[Kateqoriya:Kəpəz PFK| ]] [[Kateqoriya:1959-cu ildə Azərbaycanda yarananlar]] 95nonhf5qnmbb6im8hbb03pxr3ly1rs Dirədöymə 0 82844 6564812 6355208 2022-08-06T07:41:56Z Abutalub 123311 [[Special:Contributions/185.30.88.65|185.30.88.65]] ([[User talk:185.30.88.65|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6355208 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki '''Dirədöymə''' — [[Azərbaycan]]da əsasən [[bayram]]larda və digər el şənliklərində gənclər və uşaqlar arasında geniş yayılmış qədim oyun növüdür. == Ümumi məlumat == Bu oyunu uşaqlarla yanaşı cavanlar da oynayırlar. "Dirədöymə" oyunu [[Naxçıvan]]da "Cızıq tutması", Muğan bölgəsində "Cızıqdançıxma", [[Bakı]]da "Qayışçapdı" ("Qayışaldı"), [[Göyçay]]da "Turaoynu" ("Tuladöydü") və s. adlarla məlumdur.<ref>Azərbaycan etnoqrafiyası, Bakı-2007, "Şərq-Qərb" nəşriyyatı. Üç cilddə. III cild. səh. 482. ISBN 978-9952-34-152-2</ref> == Oyunun quruluşu == Uşaqlar iki dəstəyə ayrılıb, bir dairəvi cizgi çəkir və qürrə atırlar. Qürrə hansı dəstəyə düşsə o dəstə mərəyə (dairəyə) girir. Uşaqlar hərəsi ayağının altına bir toqqa qoyur. Dairədən kənarda qalanlar toqqanı götürməyə çalışırlar. Dairədəkilər isə ayaqla vurur, toqqaları götürməyə yol vermirlər. Dairənin içərisində olanlar kənardakılardan birini ayaqla vursa, dairədəki uşaqlar kənara çıxır, kənardakılar dairəyə girirlər. Kənardakı oyunçu içəridəkilərdən birini əli ilə tutub dairədən çıxara bilsə, onu bir nəfərə həvalə edib saxladır və yiyəsiz qalmış toqqanı götürməyə cəhd edir. Bu zaman içəridəkilər həm öz toqqalarını, həm də çöldəki yoldaşlarının toqqasını qorumalı olurlar. Yaxud əksinə, içəridəkilər çöldəkilərdən birini fəndlə tutub dairəyə salsalar, dəstələr yerlərini dəyişməli olurlar. Dairədən kənardakı uşaqlardan biri toqqanı ələ keçirsə, dairənin içərisində olan uşaqları toqqa ilə vurur, ayaqları altındakı toqqaları kənara çıxarıb götürməyə çalışırlar. Hansı dəstə toqqaları tamam ələ keçirsə qələbə qazanır. Dairədəkilər ayaqlarından biri cızıqdan çıxmamaq şərti ilə çöldəkilərdən birini digər ayağı ilə vurana qədər çöldəkilər içəridəkiləri toqqa ilə döyürlər.<ref>Şifahi xalq ədəbiyyatı, Uşaq folkloru. "Altun kitab" nəşriyyatı, Bakı-2007. səh. 66.</ref>.<ref>Novruz bayramı ensklopediyası. Bakı-2008 (Şərq-Qərb). səh.60.</ref> == Mənbə == <references/> == Xarici keçidlər == == Həmçinin bax == {{Azərbaycan xalq oyunları}} [[Kateqoriya:Uşaq oyunları]] ak5xsc49ksq23ylw898rec37go2sujm Kəbə 0 83169 6564729 6467353 2022-08-06T05:04:27Z Hatselate 247044 wikitext text/x-wiki '''Kəbə''' ( &#x27; <span>Kub</span> &#x27;, ərəbcə [kəbə]), bəzən Kəbə '''əl-Müşərrəf''' ( <span>Kəbə-i şərif</span> ) olaraq da adlandırılır, [[İslam|İslamın]] ən mühüm [[Məscid|məscidi]], [[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>n [[Məkkə]] şəhərində bir binadır. İslamda ən müqəddəs yerdir. <ref name="eoi317">Wensinck, A. J; Kaʿba. [[Encyclopaedia of Islam]] IV p. 317</ref> [[Müsəlman|Müsəlmanlar]] tərəfindən Beytullah ( <span>Allahın evi</span> &#x27;) adlandırılır və namazda [[Qiblə|müsəlmanların qibləsidir]]. Məlumdur ki, İslamdan əvvəlki Ərəbistan yarımadasında '''çoxsaylı''' kubik məbud evləri (Kəbə) tikilmiş, [[Hicri təqvim|haram aylarda]] ərəblər tərəfindən müqəddəs sayılan yerlər və məbud evləri ziyarət edilmiş və burada müxtəlif ibadətlər yerinə yetirilmişdir. <ref>https://www.researchgate.net/publication/317604040_Cahiliye_Arap_Hac_Rituellerinin_Kur'an'daki_Menasikle_Diyalektik_Iliskisi/fulltext/594d6cbe0f7e9be7b2d65e25/Cahiliye-Arap-Hac-Ritueellerinin-Kurandaki-Menasikle-Diyalektik-Iliskisi.pdf</ref> Samariyalı İbranilərin Əl-Asatir (nağılları) və ya Musanın sirləri kitabında İsmail və onun böyük oğlu Nebayotun Kəbə və Məkkəni tikdiyinə dair bir ifadə var. {{Dini abidə}}Müsəlmanların, erkən İslamda Kəbəyə istiqamətlərini dəyişməzdən əvvəl namaz zamanı [[Qüds]] istiqamətinə baxdıqlarına inanılır. Kəbənin tarix boyu dəfələrlə yenidən tikildiyinə inanılır. Bunlardan ən məşhuru [[İbrahim]] və oğlu [[İşmael|İsmayılın]],[[Hacər|Həcər]] və İsmayılı tərk etdikdən bir neçə il sonra Məkkə vadisinə qayıtdıqları zaman etdikləridir. [[Həcc]] və [[Ümrə]] ''ziyarətlərinin'' tamamlanması üçün ''Kəbəni'' saat əqrəbinin əksinə yeddi dəfə dövrə [[Kəbə|vurmaq]] vacibdir. <ref name="eoi317">Wensinck, A. J; Kaʿba. [[Encyclopaedia of Islam]] IV p. 317</ref> Kəbə ətrafında zəvvarların piyada getdiyi əraziyə Mətaf deyilir. Kəbə və ətrafı [[Hicri təqvim|ilin]] hər günü zəvvarlarla doludur. Arifə günü ([[Zilhiccə]] ayının 9-) ətrafı boşaldılır və örtüdəyişdirilir. [[Ramazan]] və [[Həcc|Həcc aylarında]] milyonlarla zəvvar təvaf üçün toplaşır. Səudiyyə Ərəbistanının Həcc və Ümrə Nazirliyinin məlumatına görə, 2018-ci ildə ümrə üçün bölgəyə 6 milyon 791 min, [[Zəvvarlıq|Həcc ziyarətinə]] isə 2 milyon 489 min 406 nəfər səfər edib. Kəbə və Karataş müqəddəsliyi çərçivəsində həyata keçirilən dini ayinlərə -bəzi dini qruplar- tarixdə olduğu kimi bu gün də qarşı çıxırlar.<ref>https://www.alevibektasi.eu/index.php?option=com_content&view=article&id=615:ortodoks-slamn-hac-ve-kabe-putperestlii&catid=38:aratrmalar-kategori&Itemid=54</ref> == Tarix == === Mənşəyi === ==== Etimologiya ==== ''Kəbə'' sözünün hərfi mənası ''kubdur.''<ref>Hans Wehr, Dictionary of Modern Written Arabic, 1994.</ref> Kəbə Quranda aşağıdakı adlarla xatırlanır: [[Fayl:Black_Stone_front_and_side.PNG|right|thumb| 1850-ci illərdə göründüyü kimi Parçalanmış [[Qara daş|Qara Daş]], ön və yan rəsm. İslamdan əvvəlki dövrdə Karataş '''Petrada Kaab''' [[Petra|kimi]] tanınan tanrıça [[Əl-Lat|Əl-latın]] simvolu idi. (Mümkün mənbə və etimologiya) <ref name="mutlakbilim.com">https://www.mutlakbilim.com/harvard-uni-si-prof-gonul-tekinden-antik-mezopotamya-inanclari-ve-gunumuze-etkileri/</ref>]] * ''Əl-Beyt'' ; Ev, and olsun Allaha {{Quran|2|125}} * ''Beyti'' ; Mənim evim, and olsun Allaha {{Quran|22|26}} * ''Beytul Məhərrəm;'' Müqəddəs və ya qorunan ev, İbrahimin sözü kimi {{Quran|14|37}} * ''əl-Beytül-'' haram; Müqəddəs ev, and olsun Allaha {{Quran|5|97}} * ''əl-Beyt əl-Atik'' ; Köhnə ev, and olsun Allaha {{Quran|22|29}} Edvard Qlazerə görə, “Kəbə” adı cənub [[Ərəbistan yarımadası|ərəbcə]] və ya [[Efiopiya]] dilində məbəd mənasını verən “ ''mikrab'' ” sözü ilə əlaqəli olabilər.<ref name="eoi318">Wensinck, A. J; Kaʿba. ''[[Encyclopaedia of Islam]]'' IV p. 318 (1927, 1978)</ref> Müəllif [[Patrisiya Kroun|Patrisia Kroun]] bu etimologiyaya qarşı çıxır. Kəbə və qiblə sözünün bağlı olabiləcəyi sözlərə İslamdan əvvəlki ərəb inanışlarında rast gəlinir. Bu ad Kəbənin memarlıq quruluşu ilə bağlı ola bilər. Oxşar adlar və ya tələffüzlərlə eyniləşdirilən ilahə adları da Kəbəyə verilən adın mənbəyi sayıla bilər. Bunlardan biri də Karataşın simvolizə etdiyi və Kaab adı ilə tanınan tanrıça [[Əl-Lat|El-]]Latdır. <ref name="mutlakbilim.com">https://www.mutlakbilim.com/harvard-uni-si-prof-gonul-tekinden-antik-mezopotamya-inanclari-ve-gunumuze-etkileri/</ref> Bəzi tədqiqatçılara görə qiblə sözü [[Frigiyalılar|Frigiya]] ilahəsi [[Kibela|Kibelanın]] adından gəlir. <ref>[http://archive.org/stream/MahfuzSoylemezCahiliyeAraplarininIlahlari/Mahfuz%20Soylemez%20-%20Cahiliye%20Araplarinin%20ilahlari_djvu.txt Cahiliye Araplarının İlahları - Mahfuz Söylemez]</ref> Etimoloji lüğətinə görə Kəbə Ərəbcə kˁb (كَعْبَة) kökündən gələn kaˁba(t) sözündən sitatdır. Kəˁb (كِعْب ) sözü “daban və ya topuq sümüyü, oyun zarı” sözünün faˁla(t) metrində olan isim-i merredir. Sözün mənası “şişdi, top oldu”. ==== Tarixi Fon ==== Bir çox müsəlman tarixçi İslamdan əvvəlki Məkkənin qüdrətini və əhəmiyyətini vurğulasalar da, İslamın yaranmasından üç əsr əvvəl yazılmış heç bir məlum coğrafi və ya tarixi mənbədə bu şəhərə rast gəlinmir. Patrisia Kroun hesab edir ki, Məkkəni [[Spice Way|ədviyyat ticarətindən]] əldə edilən gəlirlə zənginləşdirilmiş bir şəhər kimi təsvir etmək mübaliğədir və Məkkə yalnız [[Köçərilik|köçərilərin]] [[dəri]], [[tekstil|parça]] və dəvə yağı ticarəti üçün inkişaf etmiş bir mərkəz ola bilər. Kroun iddia edir ki, əgər bu, tanınmış ticarət məntəqəsi olsaydı, Məkkə Prokopi, [[Prokopi (tarixçi)|Nonnosus]] kimi sonrakı yazıçılar və ya Suriya dilində yazan [[Suriyalılar|Suriya]] kilsə [[Süryani dili|salnaməçiləri]] tərəfindən xatırlanardı. ''[[Britannika Ensiklopediyası|Britannika Ensiklopediyasına]]'' görə, “İslamın yaranmasından əvvəl Məkkə müqəddəs məbəd kimi hörmət edilən ziyarət yeri idi”. <ref>Britannica 2002 Deluxe Edition [[CD-ROM]], "Ka'bah".</ref> İmoti iddia edir ki, bir vaxtlar Ərəbistanda '''çoxsaylı Kəbə''' olub, lakin bu, daşdan hazırlanmış yeganə ziyarətgahdır. <ref>Imoti, Eiichi. "The Ka'ba-i Zardušt", ''Orient'', XV (1979), The Society for Near Eastern Studies in Japan, pp. 65–69.</ref> Digərlərinin de ''Qara Daşa bənzər'' daşları, məsələn, Heyman Kəbəsində “ ''Qırmızı'' daş”, Əblat Kəbəsində isə “ ''Ağ Daş'' ” var idi. Qrunebaum qeyd edir ki '', Klassik İslamda'' o dövrün ilahilik təcrübəsi çox vaxt daşların, dağların, xüsusi qaya birləşmələrinin və ya "qəribə böyüyən ağacların" [[Fetişizm|fetişizmi]] ilə əlaqələndirilirdi. <ref>Grunebaum, ''Classical Islam'', p. 24</ref> Armstronq həmçinin Kəbənin Cənnət Qapısının üstündə və dünyanın mərkəzində olduğunu düşündüyünü deyir. Kəbə müqəddəs dünyanın kəsişməsini qeyd edirdi; Göydən düşərək yeri ilə göyü birləşdirən [[Meteoritlər|meteorit]] kimi Qara Daş da bunun başqa bir simvolu idi. <ref>Armstrong, ''Jerusalem'', p. 221</ref> [[Fayl:Adriaan-Reland-Verhandeling-van-de-godsdienst-der-Mahometaanen_MG_0723.tif|thumb| Kəbənin görünüşü, 1718. Adriaan Reland: Məhəmmədlilərin Dini Tədqiqatı]] Sərvərin sözlərinə görə, Məhəmmədin doğulmasından təxminən 400 il əvvəl Qəhtan nəslindən olan [[Hicaz]] padşahı Əmr bin [[Qəhtanlılar|Luhey]] hakim [[Qureyş]] qəbiləsinin əsas tanrılarından biri olan Hubalın bütünü Kəbənin damına qoyub. Tanrı qırmızı [[Əqiq|əqiqdən]] düzəldilmiş insan formalı heykəl idi, lakin onun sağ əli qopmuş və onun yerinə qızıl əl qoyulmuşdur. Büt Kəbənin içərisinə köçürüldü və önünə [[falçılıq|fal]] üçün istifadə olunan yeddi ox qoyuldu. <ref>Francis E. Peters, ''Muhammad and the origins of Islam'', SUNY Press, 1994, p. 109.</ref> Davamlı döyüşən tayfalar arasında sülhü qorumaq üçün Məkkə 30 km radiusda müqəddəs yer elan edildi. Bu müharibəsiz zona Məkkənin təkcə ziyarətgah deyil, həm də ticarət mərkəzi kimi çiçəklənməsinə şərait yaratdı. <ref>Armstrong, ''Jerusalem: One City, Three Faiths'', pp. 221–22</ref> [[Samariyalılar|Samariyalı]] ədəbiyyatda Samiri Musanın sirləri kitabında ( ''Asatir'' ) yazılır ki, İsmail və onun böyük oğlu Nebayot Kəbə və Məkkəni tikdirdi." “ ''İslam: Qısa Tarix'' ” kitabında [[Karen Armstronq]] iddia edir ki, Kəbə rəsmi olaraq [[Hubal|Nəbati tanrısı Hubala]] [[Nəbatilər|ithaf]] edilib və orada ilin günlərini təmsil edən 360 büt var. İslamdan əvvəl Kəbə [[Ərəbistan yarımadası|Ərəbistan yarımadasındakı]] müxtəlif [[Bədəvilər|bədəvi]] qəbilələri üçün müqəddəs yer idi. Hər qəməri ildə bədəvilər Məkkəyə həcc ziyarəti edirdilər. Qəbilə çəkişmələrini bir kənara qoyub, Kəbədə öz tanrılarına ibadət edir, şəhərdə bir-biri ilə ticarət edirdilər. Kəbənin içərisində müxtəlif heykəllər və rəsmlər var idi. Məlumdur ki, Məkkənin baş tanrısı [[Hubal|Hubalın]] heykəli ilə yanaşı, Kəbənin içərisinə və ya ətrafına başqa tanrıların da heykəlləri qoyulmuşdur. Divarları bəzəyən tanrıların, [[İslamda mələklər|Mələklərin]], " İlahi oxları tutan İbrahimin" və [[İslamda İsa|İsa]]<nowiki/>nın və anası [[Məryəm|Məryəmin]] <ref>Al-Azraqi (2003). Akhbar Mecca: History of Mecca. p. 262. ISBN 9773411273.</ref> şəkilləri də Kəbənin içərisində idi və Məhəmmədin əmri ilə [[Məkkənin fəthi|Məkkənin fəthindən]] sonra dağıdıldı. Kəbənin içərisində naməlum bəzək əşyaları, pul və bir cüt qoç buynuzları qeydə alınıb. İslam ənənəsində İbrahimin oğlu İsmailin yerinə qurban kəsdiyi qoça aid olduğu deyilir.<ref>Al-Azraqi (2003). Akhbar Mecca: History of Mecca. p. 262. ISBN 9773411273.</ref> Ərəbistan yarımadasının hər yerindən gələn qəbilələrlə birlikdə müsəlmanlar da Kəbəni ziyarət edirdilər, lakin Məhəmmədin göstərişi ilə üzü Qüdsə baxaraq namaz qılır və Kəbədən üz dönədirlər. Alfred Guillaume, [[İbn İshaq|İbn İshaqın]] [[siyər]] tərcüməsində deyir ki, Kəbənin özünə qadın formasında istinad etmək olar. Tavafı adətən kişilər çılpaq, qadınlar isə yarıçılpaq edirlər. Allah və Hubalın eyni məbud, yoxsa fərqli məbudlar olması mübahisəlidir. Uri Rubin və Xristian Robinin tezisinə görə, Hubələ yalnız [[Qureyş]] ehtiram edirdi, Kəbə müxtəlif qəbilələrin tanrısı olan Allaha ithaf edilirdi, Məhəmmədin zamanından bir əsr əvvəl sonralar Məkkəni fəth edən Qüreyş panteonu, Kəbəyə qoyuldu. ==== Xarici mənbələrdə ==== ===== Ptolemey və Diodor Siculus ===== ''İslam Ensiklopediyasında'' yazan Wensinck Məkkəni [[Ptolemey|Ptolemeyin]] qeyd etdiyi ''Macoraba'' adlı yerlə eyniləşdirir. <ref name="eoi318">Wensinck, A. J; Kaʿba. ''[[Encyclopaedia of Islam]]'' IV p. 318 (1927, 1978)</ref> GE von Grunebaum "Ptolemey Məkkədən danışır. Onun verdiyi ad, onu məbədin ətrafında qurulmuş Cənubi Ərəbistan fondu kimi təsvir etməyə imkan verir”. <ref>G. E. Von Grunebaum. ''Classical Islam: A History 600–1258'', p. 19</ref> ''“Məkkə Ticarəti və İslamın Yüksəlişi”'' əsərində [[Patrisiya Kroun|Patrisia Kroun]] iddia edir ki, Macorabanın Məkkə ilə eyniləşdirilməsi düzgün deyil və Macoraba o zamanlar Ərəbistan Feliks kimi tanınan cənub Ərəbistanda bir şəhər idi. Yaxın bir araşdırma Macoraba arqumentlərini nəzərdən keçirdi və onları qeyri-qənaətbəxş tapdı. Siciliyalı [[Siciliyalı Diodor|Diodor]], Knidoslu Aqatarxidin əvvəlki hesabatına əsaslanaraq, Qırmızı dənizin sahilində "çox müqəddəs və bütün ərəblər tərəfindən yüksək hörmətlə qarşılanan" bir məbəddən danışır. [[Edvard Qibbon]] bunun Kəbə olduğuna inanırdı. Lakin Ian D. Morris, Gibbonun mənbəni səhv başa düşdüyünü iddia edir: Onun sözlərinə görə, Diodor məbədi Məkkə ola bilməyəcək qədər şimalda yerləşdirirdi. ===== Xuzistan salnamələri ===== Eramızın 660-cı ildən gec olmayaraq bu qısa Nestorian salnaməsi ərəb istilasına qədər olan tarixi əhatə edir və ərəb coğrafiyasına dair maraqlı qeydlər verir. Fəsil Ərəbistandakı müsəlman məbədinin mənşəyi haqqında fərziyyə ilə başlayır: "İbrahimin Kəbəsinə gəlincə, onun başqa nə olduğunu öyrənə bilmədik, çünki mübarək İbrahim varlı olduğu üçün və Kənanlıların qısqanclığından xilas olmaq istəyirdi, Kəbədə, uzaq və geniş yerlərdə yaşamağa üstünlük verdi. O, çadırlarda yaşadığı üçün buranı Allaha ibadət etmək üçün çağırdı və qurbanlar gətirmək üçün tikdi. İndiki adını nəsillərin yaddaşında qalan yerdən almışdır. Həqiqətən də ərəblərin ibadətində yeni heç nə yoxdur, o, qədim dövrlərə, ilk dövrlərə gedib çıxır, çünki onlar öz xalqının başçısının atasına ehtiram göstərirlər”. Bu, Kəbə haqqında açıq şəkildə xatırlanan və VII əsrdə təkcə ərəblərin deyil, bəzi xristianların da bu ərazini İbrahimlə əlaqələndirdiyi fikrini təsdiqləyən xristian mənşəli erkən qeyddir. Bu, [[Quran|Qurandan]] başqa Kəbədən bəhs edən ikinci ən erkən tarixli mətndir. ===== Qaya yazıları ===== Səudiyyəli arxeoloq Məhəmməd Əlməhtavi Məscidül-Həram və Kəbədən bəhs edən və İslamın birinci və ikinci əsrlərinə aid bəzi qaya kitabələri aşkar edib. Onlardan biri belə oxuyur: “Allah kifayətdir və Kəbənin qulu Meysərə bin İbrahimi yazdı”. Juan Cole, yazının eramızın 718-815-ci illərinə aid olduğu qənaətindədir.  === İslam nəzərinə görə === [[Fayl:Khalili_Collection_Hajj_and_Arts_of_Pilgrimage_txt-0471-front_CROP.jpg|right|thumb|180x180px| Kəbə və Məscidül-Haram 16-cı və ya 17-ci əsrin əvvəllərində talismanik köynəkdə təsvir edilmişdir.]] [[İslam mifologiyası|Mifoloji]] rəvayətlərə görə, yerin yaranmasından min il əvvəl Kəbə, suyun üzərində Allaha həmd edən iki [[Mələk|mələyin]] dayandığı ağ bir nüvə idi. Yer bu mahiyyət altında genişləndi və Kəbə yerin mərkəzi etdi. Başqa bir rəvayətə görə, yer yaradılmazdan əvvəl Ərş suyun üstündə idi. Allah küləyi göndərməklə Kəbənin yerində bir günbəz yaratmış, yer bu günbəzin altında yaradılmış, yer üzü dağlarla möhkəmlənmişdir. Yer üzünə qoyulan ilk dağ Ebu Kubeys dağı idi və digər dağlar da Ebu Kubeysdən yerə səpələnmişdir. <ref name="docs.neu.edu.tr">http://docs.neu.edu.tr/library/nadir_eserler_el_yazmalari/TEZLER_YOK_GOV_TR/Kabe%20tarihi.pdf{{Dead link|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Quranda Kəbə ilə bağlı bir çox ayələrə əsasən, Kəbənin bəşəriyyətin ilk [[İslam memarlığı|ibadət yeri]] olduğu və Allahın əmri ilə İbrahim və İsmayıl tərəfindən tikildiyi bildirilir. Şübhəsiz ki, insanlar üçün təyin olunmuş ilk ev, insanlar üçün hidayət və bərəkətlə dolu olan Bəkkədir. [[Ali-İmran surəsi|Ali İmran]] ; 96. . Biz İbrahimə Beytin yerini verdik: “Mənə heç bir şeyi şərik qoşma, mənim evimi və onun ətrafını ayağa qalxan, rüku və səcdə edənlər üçün müqəddəs et”. [[Zəvvarlıq|Həcc]] ;26 Kəbənin bünövrəsini ucaltdıqları İbrahim və İsmayılı da xatırla: “Ey Rəbbimiz! bizdən qəbul edin. Çünki Sən (hər şeyi) eşidənsən, bilənsən”. [[Bəqərə surəsi]], 127 [[Səhih əl-Buxari|Buxari]]<nowiki/>də bir [[Hədis|hədisdə]] deyilir ki, ''Kəbə'' yer üzündə ilk məscid, ikincisi isə Qüdsdəki [[Əl-Əqsa məscidi|Məscidül-Əqsadır]] . [[Əbuzər əl-Ğəffari|Əbu Zər]] rəvayət edir: “Ey Allahın Rəsulu! “Dünyada ilk dəfə hansı məscid tikilib?” deyə soruşdum. “Məscidül-Haram” dedi. "Daha sonra hansı tikildi?" Mən dedim. O, “Qüdsdəki Məscidül-Əqsa” deyə cavab verdi. "İkisi arasında tikinti müddəti nə qədər idi?" Mən dedim. “Qırx il” dedi. Buyurdu: “Harada namaz vaxtı gəlsə, orada namaz qıl, çünki ən xeyirlisidir”. <ref>[[Sahih el-Buhari]]: Cilt 4, Kitap 55, Hadis Numarası 585</ref> [[İbn Kəsir]] məşhur [[Təfsir]]<nowiki/>ində müsəlmanlar arasında Kəbənin mənşəyinin iki təfsirini qeyd edir. Birincisi, məbəd insan yaranmazdan əvvəl ''[[İslamda mələklər|mələklərin]]'' ibadət yeri idi. Sonra [[Nuh]] tufanı zamanı itirilən yerdə ibadət yeri tikildi və nəticədə Quranda qeyd olunduğu kimi İbrahim və İsmayıl tərəfindən yenidən tikildi. İbn Kəsir bu rəvayəti zəif hesab edir və bunun əvəzinə hesab edir ki, Quran 22:26-29-da ifadə edildiyi kimi [[Əli|Əli bin Əbu Talibin]] Kəbəsindən əvvəl bir neçə başqa məbəd olsa da, bu məbəd yalnız Allaha həsr edilmiş və Onun tərəfindən tikilmişdir. ilk mübarək ''Beytulla'' olması barədə rəvayətə üstünlük verir. İbrahim Kəbəni tikərkən bir mələk ona [[Qara daş|Qara Daşı]] gətirdi və onu binanın şərq küncünə qoydu. Digəri isə İbrahimin ''kürsüsü sayılan daşdır''. Qara daş və ''İbrahimin Məqamı, İbrahim'' tərəfindən düzəldilmiş quruluşun orijinal qalıqları olduğu güman edilir. Quruluş tarixi ərzində təmir üçün bir neçə dəfə sökülməli və yenidən qurulmalı idi. Tikinti başa çatdıqdan sonra Allah İsmayılın övladlarına illik həcc ziyarətini və mal-qara kəsməyi əmr edir. Ətrafı qan tökülməsinin, müharibənin qadağan edildiyi ziyarətgaha çevrilir. {{Quran|22|26}} [[Fayl:One_of_the_oldest_depictions_of_the_Kaaba,_from_1307.jpg|right|thumb|200x200px| 1307-ci ildə Məhəmmədin Kəbəyə qara daşı bərkitdiyini göstərən miniatür]] Şayiələrə görə, İsmayılın vəfatından min illər sonra onun nəsli və [[Zəm-zəm|Zəmzəm]] ətrafında məskunlaşan yerli tayfalar tədricən şirk və bütpərəstliyə üz tutmuşlar. Kəbənin içərisinə təbiəti və müxtəlif tayfaların tanrılarını təmsil edən bütlər qoyulur, həcc zamanı müxtəlif ayinlər, o cümlədən çılpaq təvaf da qəbul edilir. Əl-Əzraqinin Əhbar ''Məkkə'' kitabında nəql olunan rəvayətlərə görə, Kəbəyə qapı tikdirən ilk şəxs Tubba adlı bir padşah olmuşdur. ==== Məhəmməd dövrü ==== [[Fayl:The_Blackstone.jpg|thumb| Kəbədəki portaldan görünən Qara Daş ]] Məhəmmədin sağlığında Kəbə yerli ərəblər tərəfindən müqəddəs yer sayılırdı. Şayiələrə görə, Məhəmməd Kəbənin quruluşu 600-ə yaxın daşqın nəticəsində zədələndikdən sonra onun bərpasında iştirak edib. [[İbn İshaq|İbn İshaqın]] tərcümeyi-hallarından biri olan ''[[Siyər|Siret Rəsulullah]] (Guillaume tərəfindən yenidən qurulmuş və tərcümə edilmiş)'' Məhəmmədin Məkkə qəbilələri arasında Qara Daşın yerinə hansı tayfanın keçəcəyi ilə bağlı mübahisəni həll etməsini təsvir edir. İshaqın tərcümeyi-halına görə, Məhəmmədin həlli bütün qəbilə ağsaqqallarının daşı parçadan çıxartması, sonra Məhəmməd daşı öz əlləri ilə son yerinə qoyması idi. İbn İshaq tikinti üçün istifadə edilən taxtanın [[Qırmızı dəniz]] sahilində, Şuaybedə batan Yunan gəmisindən gəldiyini və işi Bakum adlı bir [[Qibtilər|kopt]] dülgəri tərəfindən həyata keçirildiyini söyləyir. <ref>Cyril Glasse, ''New Encyclopedia of Islam'', p. 245. Rowman Altamira, 2001. {{ISBN|0-7591-0190-6}}</ref> Merac gecəsi Məhəmməd [[Merac|Kəbədən]] [[Əl-Əqsa məscidi|Məscidül-Əqsaya]], oradan da göyə uçur. Müsəlmanlar əvvəlcə Kəbəni müqəddəs hesab etsələr də, Qüdsü qiblə görüb, namaz qılarkən üzlərini ona çevirdilər. Məhəmməd Məkkədə olarkən, o və ardıcılları şiddətli təqiblərə məruz qaldılar, bu da onların 622-ci ildə [[Mədinə|Mədinəyə]] hicrət etməsinə səbəb oldu. Müsəlmanlar qiblənin hicrət zamanı və ya 624-cü ildə [[Bəqərə surəsi|2-ci surənin]] 144-cü ayəsinin nazil olması ilə dəyişdiyinə inanırlar. {{Quran|2|144}} Miladi 628-ci ildə Məhəmməd bir qrup müsəlmanı ''ümrə'' etmək niyyəti ilə Məkkəyə doğru yola saldı, lakin Qureyş buna mane oldu. O, onlarla sülh müqaviləsi bağladı [[Hüdeybiyyə müqaviləsi|, Hüdeybiyyə müqaviləsi]] müsəlmanlara gələn ildən Kəbəni sərbəst ziyarət etməyə icazə verdi. Mandatının zirvəsində, miladi 630-cu ildə Qureyşin müttəfiqləri olan Bəni Bəkr Hudeybiyyə müqaviləsini pozduqdan sonra Məhəmməd [[Məkkənin fəthi|Məkkəni fəth etdi]]. Abdullah nəql edir: “Peyğəmbər fəth günü Məkkəyə daxil olanda Kəbənin ətrafında 360 büt var idi. Peyğəmbər əlindəki çubuqla onları vurmağa başladı və dedi: “Haqq gəldi, batil yox oldu." (Quran 17:81)".<ref>Buhari, Kitap 59, Hadis no: 583</ref> Peyğəmbər fəth günü Kəbəyə girdiyini və içərisində mələklərin (məlaika) şəkli olduğunu və İbrahimin şəklini gördüyünü söylədi. Dedi: “Allah onu falla ox atan möhtərəm qocaya (seyhan yəstaksim bil-əzlam) oxşadanları öldürsün”. Sonra Məryəmin şəklini görəndə əlini onun üzərinə qoyub dedi: “Məryəmin şəklindən başqa içindəki hər şeyi silin”. <ref>Al-Azraqi (2003) ''Akhbar Mecca: History of Mecca''. p. 262. ISBN 9773411273</ref> Məhəmməd fəthdən sonra Məkkənin, o cümlədən Məscidül-Həramın müqəddəsliyini və müqəddəsliyini təkrar etdi. Məhəmməd bu hadisə ilə əlaqədar gözlənilən ölümünü peyğəmbərlik etdiyi üçün eramızın 632-ci ildə qondarma [[Vida həcci|Vida həccı ziyarətini]] həyata keçirdi. === Məhəmməddən sonra === Kəbə dəfələrlə təmir olunub, yenidən tikilib. Məkkə Əlinin ölümü ilə [[Əməvilər|Əməvi]] hakimiyyətinin möhkəmlənməsi arasında uzun illər Abdullah bin Zubeyr tərəfindən idarə olundu. Abdullah Kəbəni ''yenidən'' tikdirdi ki, hatim də daxil olsun. O, bunu bir ''neçə hədis məcmuəsində tapılan hatimin İbrahimin Kəbəsinin əsaslarının qalığı olduğu'' və Məhəmmədin Kəbəni özündə saxlamaq üçün yenidən tikmək istədiyi barədə şayiələrə əsaslanaraq edib. 683-cü ildə Məkkənin mühasirəyə alındığı [[Əməvilər|Əməvilərlə]] [[Abdullah ibn Zübeyr|Abdullah bin Zübeyr]] arasında gedən müharibədə tikili ciddi şəkildə zədələnmişdir. [[Fayl:Silver_dirham_of_Abd_Allah_ibn_al-Zubayr_690-91.jpg|right|thumb|182x182px| [[Abdullah ibn Zübeyr|Abdullah bin Zübeyr]] üçün Darabcirddə çap olunmuş [[Sasanilər imperiyası|Sasani]] üslubunda gümüş dirhəm, Xosrov şəkli, Aypara/ulduz, yan tərəfdə bismillah və Zərdüşt atəşi (digər tərəfdə) çap edilmişdir. Məkkədə Əməvilərə qarşı üsyan etdiyi deyilən İbn Zübeyr bunu başqa coğrafiya və mədəniyyətlə əlaqələndirir.]] 692-ci ildə [[Həccac ibn Yusif|Həccac bin Yusifin]] komandanlığı ilə Məkkənin ikinci mühasirəsi zamanı Kəbə daşlarla vuruldu. Şəhərin süqutu və Abdullah ibn Zübeyrin ölümü [[Əbdülməlik|Əbdülməlik bin Mərvanın tabeliyində]] olan Əməvilərə nəhayət bütün İslam mülklərini birləşdirməyə və uzun sürən vətəndaş müharibəsinə son qoymağa imkan verdi. 693-cü ildə Əbdülməlik Zübeyrin Kəbəsinin qalıqlarını yerlə-yeksan etdi və Qureyşin qoyduğu təməllər üzərində yenidən tikdi. Kəbə öz kub formasına qayıdıb. ===== Cari müzakirələr; tarixi və coğrafi kontekst ===== Məhəmmədin həyatı, Quranın ilk yazı yeri kimi [[qiblə]] və Məkkə 1970-ci illərdən bəri müzakirə olunur. [[Məkkə|Məkkənin]] arxeoloji tədqiqatlarda islamdan əvvəlki dövrlərə getməyən yeni şəhər kimi meydana çıxması, adının VIII əsrə qədər olan tarixi mənbələrdə və xəritələrdə qeyd olunmaması, <ref>[[Tom Holland (yazar)|Holland, Tom]]; ''In the Shadow of the Sword''; Little, Brown; 2012; s. 303: ‘Otherwise, in all the vast corpus of ancient literature, there is not a single reference to Mecca – not one’</ref> ticarət yollarının üzərində olmaması və ərazisi əkinçilik üçün yararsızdır, <ref>Crone, Patricia; ''Meccan Trade and the Rise of Islam'', 1987, s. 7</ref> ilk İslam tarixi haqqında da ipucu verir.Revizionist [[Revizionist İslam Araşdırmaları Məktəbi|İslam Araşdırmaları Məktəbi]] adlandırılan tarixçilər, bəzi yer adları və rəvayətlərdə qeyd olunan bəzi yer adları və xüsusiyyətlərlə uyğunsuzluq kimi səbəblərə görə Məhəmmədin qondarma (və ya real, lakin daha şimalda yaşamış) şəxsiyyət ola bilər, digərləri isə [[Patrisiya Kroun|Patrisia Kroune]] və Michael Cook kimi. Onların sözlərinə görə, [[Məscidül-Həram]] Şimal-Qərbi Ərəbistan yarımadasında yerləşirdi. (Nəqliyyat mədəniyyətinə əsaslanan klassik əsərlərdə ifadə edildiyi kimi indiki Məkkədə deyil) <ref>https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/592002</ref> <ref>https://bora.uib.no/bora-xmlui/bitstream/handle/1956/12367/144806851.pdf?sequence=4&isAllowed=y</ref> <ref>Meccan Trade And The Rise Of Islam, (Princeton, U.S.A: Princeton University Press, 1987</ref> <ref>https://repository.upenn.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=5006&context=edissertations</ref> İslamın meydana çıxması zamanı Ərəbistanda bir çox regional dillər və əlifbalar istifadə edilmişdir. Quranın yazısında istifadə olunan dil və əlifbanın şimalda inkişaf edərək Suriya və Kufəyə qədər uzanan Nəbati- '''Aramey''' dili (erkən ərəb dili) olduğu bildirilir. <ref>https://www.youtube.com/watch?v=Nqq66xwf5uw</ref> <ref>https://www.youtube.com/watch?v=_4PXucfx7FE</ref> Eyni dövrdə Hicaz və Yəmən bölgələri də daxil olmaqla bölgələrdə Yəmən dili və əlifbasından istifadə edilmişdir. Əbdülməlik dövründə əlifbası və son şəklini verərək rəsmiləşdirilən və ərəb dilinin rəsmi dil olması ilə digər bölgələrə də yayılan Qurani-Kərim (bax: Ərəb işğalları; Ərəbləşdirmə ) <ref>https://www.youtube.com/watch?v=jWTB59TrNqQ&t=332s</ref> <ref>https://www.youtube.com/watch?v=AdxDUnJN3Ns</ref> <ref>https://www.youtube.com/watch?v=k2IWyfm3510&t=2408s</ref> [[I Muaviyə|Muaviyədən]] sonra yaranan qarışıqlıqda [[I Yezid|Yezid]] əsgərləri tərəfindən dağıdılan <ref>Orhan Gökdemir, Din ve Devrim, İstanbul: Destek Yayınları. 2010. s. 64</ref> məsələdir ki, [[Kəbə|Kəbənin]] ilkin formasına uyğun olaraq yenidən qurulması İslam dünyasında uzun müddət müzakirə edilmiş, lakin bu, reallaşa bilməmişdir <ref>http://docs.neu.edu.tr/library/nadir_eserler_el_yazmalari/TEZLER_YOK_GOV_TR/Kabe%20tarihi.pdf{{Dead link|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> . <ref>http://docs.neu.edu.tr/library/nadir_eserler_el_yazmalari/TEZLER_YOK_GOV_TR/Kabe%20tarihi.pdf{{Dead link|date=May 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>, bu da ənənəvi tarix kitablarında ifadə edilir. Qibla ilə bağlı bəzi araşdırmalarda Petra İslamın ilk qurulduğu yer kimi vurğulanır. <ref>https://www.researchgate.net/publication/339490857_How_Accurately_Could_Early_622-900_CE_Muslims_Determine_the_Direction_of_Prayers_Qibla</ref> Kanadalı yazar [[Dan Gibson|Den Gibson]], "Quran Coğrafiyası" adı ilə nəşr etdirdiyi araşdırmada ən qədim məscidlərin mihrab görünüşlərinin [[Petra]] olduğunu göstərir, ayə, hədis və sira mənbələrindəki bəzi ipuçları Məhəmmədin Petrada yaşamış və oradan [[Mədinə|Mədinəyə]] hicrət etmişdir. Onun fikrincə, Quranda qeyd olunan “bekke” və ya “makke” sözləri də Petranı ifadə edən sözlər olub. Birinci [[qiblə]] [[Əl-Əqsa məscidi|Məscidül-Əqsa]] deyil, Petrada [[Əl-Lat]] məbədi kimi istifadə edilən kubik quruluş olmalı idi. Müsəlmanların [[İkinci üsyan|İkinci Fitnə]] adlandırdıqları [[Abdullah ibn Zübeyr|Abdullah bin Zübeyr]] üsyanı zamanı bu tikili katapultlarla dağıdılmış və İbn Zübeyr digər müqəddəs əşyalarla birlikdə Kəbədən [[Qara daş|qara daşı]] götürərək Əməvilərdən uzaq, indiki Məkkə yerinə daşımışdır. hücum etdi və burada yeni məbədi tikdi. Əməvilərə qarşı Abbasilərin dəstəyini qazanan yeni məkan bir neçə əsrlik keçid dövrünün sonunda tamamilə mənimsənildi və yeni tikilən məscidlərin istiqaməti Məkkəyə doğru tikilməyə başlandı. Lakin Əməvilərin təsiri altında olan Şimali Afrika və Əndəlüs məscidləri öz istiqamətlərini tamam başqa istiqamətə, Cənubi Afrikaya çevirərək yeni qibləyə qarşı çıxmaqda davam edirdilər. <ref>Dan Gibson: Qur'ānic Geography (2011)</ref> Mövzu ilə bağlı irəli sürülən başqa bir iddia isə “bekke”nin bekaa bağlı olaraq qəbul edilən [[Qüds]] şəhəri olmasıdır. <ref>https://www.youtube.com/watch?v=iLm3m57yvZA</ref> [[Ptolemey]] Ərəbistanda 50 yaşayış məntəqəsinin siyahısını dərc etdi, onların arasında "Makoraba" adlı bir yaşayış məntəqəsini də saydı. Keçmişdə Makorabanın əsl Məkkə olduğuna dair ümumi fikir birliyi olsa da, bəzi alimlər bu qənaətə şübhə ilə yanaşırlar. Müasir məlumatlardan istifadə edərək qədim yer adlarını Məkkə ilə uyğunlaşdırmağa meylli araşdırmalar və bu münasibəti saxtalaşdıran araşdırmalar bu gün də davam edir. <ref>http://www.e-perimetron.org/Vol_15_1/Abshire_et_al.pdf</ref> <ref>https://www.youtube.com/watch?v=vTqTstNEysU</ref> [[Fayl:Kaaba_during_expansion_in_2013.jpg|thumb| Kəbə 2013-cü ildə genişlənmə mərhələsindədir]] İslamın ilkin tarixində yazılmış əsərlər tapmaqdan uzaqdır; Süryani yazıçısı [[:en:John Bar Penkaye]] <ref name="BrockOutline">S. Brock, ''A brief outline of Syriac Literature'', Moran Etho 9, Kottayam, Kerala: SEERI (1997), pp.56-57, 135</ref> <ref>Hoyland, Robert G. ''Seeing Islam as Others Saw It: A Survey and Evaluation of Christian, Jewish and Zoroastrian Writings on Early Islam'';s. 197. The Darwin Press, Inc. (January 1, 1998).</ref> və Con Damascene Məkkəni səhrada bir yer adlandırırlar. <ref>https://fr.scribd.com/document/3024512/Oeuvres-de-St-Jean-Damascene</ref> Bundan əlavə, ərəblərin kub şəklində hazırlanan və İslamdan əvvəlki Ərəbistanda kifayət qədər geniş yayılmış büt evlərini [[Kəbə]] adlandırdıqları məlumdur. <ref>https://www.researchgate.net/publication/317604040_Cahiliye_Arap_Hac_Rituellerinin_Kur'an'daki_Menasikle_Diyalektik_Iliskisi/fulltext/594d6cbe0f7e9be7b2d65e25/Cahiliye-Arap-Hac-Ritueellerinin-Kurandaki-Menasikle-Diyalektik-Iliskisi.pdf</ref> İslamlaşma dövründə bu tikililərin dağıdılması ilə müsəlmanlar arasında Məkkədə əvvəldən yalnız bir Kəbə olduğu anlayışı yerləşmişdir. Danışma mədəniyyətinə əsaslanan əsərlərlə yanaşı, İslamın ilkin tarixi, nə zaman yarandığı, hansı coğrafiyada doğulduğu və dünyaya yayıldığı bu gün də qeyri-müəyyən olaraq qalır və bu mövzuda müxtəlif coğrafiyalara işarə edən tapıntılar irəli sürülür. Müzakirələrdə Petradan başqa, [[Kufə|Kufe]] və [[Hiyrə|Hire]] (Cənubi İraq) bölgələri önə çıxır. Bizans salnamələri və xristian ruhanilərinin qeydləri, Abbasilər dövründə İslam hekayəsinin yazılması prosesində iştirak etmiş hədis və tarixçilərin çap pulları və yaşayış yerləri, Hire, Yəsrib kimi bəzi qədim şəhərlərin adları və digər tapıntılar (ayə) Quranın mədəni coğrafiyasına işarə edən məzmunlar, istifadə olunan şrift və s. ) Məhəmmədin və ilk İslam coğrafiyasının Cənubi İraq bölgəsi ilə əlaqələndirilməsinə və Məhəmmədin həyat hekayəsinin birdən çox insanın hekayələrinin birləşməsi ola biləcəyi qənaətinə gətirib çıxardı. <ref>https://www.aymennjawad.org/23129/the-byzantine-arabic-chronicle-full-translation</ref> <ref name="bora.uib.no">https://bora.uib.no/bora-xmlui/bitstream/handle/1956/12367/144806851.pdf?sequence=4&isAllowed=y</ref> [[Şiəlik|Şiə]] qarmatilər [[Qərmətilik|930-cu]] ildə Əbu Tahir əl-Cənnabinin komandanlığı ilə Məkkəyə hücum etdilər. Zəmzəm quyusunu zəvvarların cəsədləri ilə çirkləndirdilər və Qara daşı oğurlayaraq Şərqi Ərəbistanda Əhsa adlı bir [[Əl-Xasa|vahaya apardılar]] . Miladi 952-ci ildə [[Abbasilər xilafəti|Abbasilər]] fidyə ödəyənə qədər Karataş burada qaldı. O vaxtdan bəri Kəbənin əsas forması və quruluşu dəyişməyib. Kəbəni əhatə edən və Kəbənin hündürlüyünü aşmayan, köhnələrin ətrafında olan qübbəli tikili[[Osmanlı imperiyası|Osmanlı]] Sultanı [[II Səlim|II Səlim tərəfindən tikilmişdir.]] Planlarını [[Memar Sinan]] hazırlayıb. I [[Sultan Süleyman Qanuni|Süleyman]] tərəfindən təmir edilən Kəbə beşinci təmirini [[IV Murad|IV]] Murad dövründə gördü. [[IV Murad|Murad]] dövründə sellər nəticəsində yenidən dağılmış və yenidən təmir edilmişdir. Kəbənin içərisində doqquz naxış, bir qızıl relyefli beyt, naxışlı taxta sandıq, içərisində buxur yandırılan oyma tarixi ocaq, metal zəmzəm küpləri və çıraqlar var. 1626-cı ildə yağan şiddətli yağış və seldə Kəbənin divarları uçdu və zədələndi. Elə həmin il Osmanlı İmperatoru [[IV Murad|IV. Muradın]] dövründə Kəbə Məkkədən gətirilən qranit daşlarla yenidən tikilmiş və yenilənmişdir. 20 noyabr 1979-cu ildə Səudiyyə Ərəbistanı hökumətinin nüfuzlu əleyhdarlarından biri olan Cuheyman əl-Uteybi və onun minə yaxın tərəfdarı Kəbəyə silahla hücum etdi. Kəbə şəklini Səudiyyə və [[İran rialı|İran]] əskinaslarının arxa tərəfində görmək olar. <ref>[http://www.cbi.ir/default_en.aspx Central Bank of Iran]. Banknotes & Coins: [http://www.cbi.ir/page/1980.aspx 2000 Rials]. – Retrieved on 24 March 2009.</ref> == Memarlıq və interyer == Kəbə daşdan tikilmiş kubik quruluşdur. Hündürlüyü təqribən 13,1 m, yanları 11,03 m × 12,86 m-dir. Kəbənin içərisində döşəmə mərmər və əhəng daşındandır. 13 m × 9 m ölçülərində daxili divarlar damın yarısına qədər ağ mərmərlə örtülmüş və döşəmə boyunca daha tünd bəzəklər edilmişdir. İnteryerin döşəməsi təvaf mərtəbəsindən təxminən 2,2 m hündürlükdədir. Kəbənin girişinə bitişik divarda altı lövhə, digər divarlarda isə bir neçə lövhə var. Divarların yuxarı künclərində qızıl və Quran ayələri ilə işlənmiş qara parça vardır. Gözətçilər mərmər örtüyü Qara Daşı yağlamaq üçün istifadə edilən eyni ətirli yağla yağlayırlar. Kəbənin içərisində üç sütun var və bu sütunlardan biri ilə digər ikisi arasında kiçik bir mehrab və ya masa var. Lampaya bənzər əşyalar tavandan asılır. Tavanın özü aşağı bəzək kimi daha qaranlıq bir rəngə malikdir. Girişin sağında yerləşən ''Bab ut-Tövbə'', damın qapısına aparan bağlı pilləkənə aparır. Həm dam, həm də tavan paslanmayan polad qapaqlarla tik ağacdan hazırlanmışdır . [[Fayl:Kaaba.png|alt=|center]] [[Fayl:Kaaba-plan.svg|thumb| Kəbənin ölçülərini və elementlərini göstərən texniki rəsmi]] [[Fayl:Rukn_al-Yamani_01.jpg|thumb| Rukn əl-Yamani (Yəmən küncü)]] Aşağıdakı siyahıda nömrələnmiş hər bir element diaqram şəklində göstərilənlərə uyğundur. # ''Hacer əl-Asved'' ( &#x27; <span>Qara Daş</span> &#x27; ) Kəbənin şərq küncündə yerləşir. Müsəlmanların təvaf kimi tanınan ''Kəbəni'' təvaf etməyə başladığı yerdir. # Kəbənin şimal-şərq divarında yerdən 2,13 m hündürlükdə olan giriş qapısı dəsti ''Bab ər-Rəhmə'' ( &#x27; <span>Rəhmət Qapısı</span> &#x27; ) həm də fasad kimi xidmət edir. <ref name="eoi317">Wensinck, A. J; Kaʿba. [[Encyclopaedia of Islam]] IV p. 317</ref> Rəssam Əhməd bin İbrahim Bədirin 1979-cu ildə hazırladığı 300 kiloqramlıq qızıl qapılar, atası İbrahim Bədirin 1942-ci ildə etdiyi köhnə gümüş qapıları əvəz etdi. Ümumiyyətlə, məsciddə ''Benu Şeybənin'' tağvari qapısı ilə [[Zəm-zəm|Zəmzəm quyusu]] arasında saxlanılan təkərli taxta pilləkən var. Sağ qalan ən qədim qapı eramızdan əvvəl 1045-ci ilə aiddir. # ''Mīzab al-Rahmah'', tez-tez ''Mīzab'' və ya ''Meezab'' kimi qısaldılır, qızıldan hazırlanmış yağış musluğudur. 1626-cı ildə daşqın nəticəsində dörd divardan üçünün uçmasına səbəb olan Kəbə 1627-ci ildə yenidən tikilərkən əlavə edilmişdir. # Kəbənin üç tərəfini əhatə edən bu maili tikili fəvvarə kimi tanınır. ) və təməli yağış sularından qorumaq üçün 1627-ci ildə ''Mīzab ər-Rahma'' ilə birlikdə əlavə edilmişdir. # Hatim (həmçinin ''hatim'' kimi tərcümə olunur) və ''Hicr İsmayıl'' kimi də tanınır, orijinal Kəbənin bir hissəsi olan alçaq ''divardır'' . Kəbənin şimal-qərb divarı ilə üzbəüz, lakin onunla əlaqəsi olmayan yarımdairəvi divardır. Bu, {{Convert|1.31|m|ftin}} hündürlüyü və {{Convert|1.5|m|ftin|0}} genişdir və ağ mərmərdən ibarətdir. ''Hatimlə'' Kəbə arasındakı boşluq əslində ''Kəbənin'' bir hissəsi idi və buna görə də təvaf zamanı ''daxil edilmir'' . # ''əl-Multazəm'', təxminən {{Convert|2|m|ft}} Qara Daş və giriş qapısı arasındakı divar boyunca boşluq. Bəzən zəvvarın Kəbənin bu yerində toxunması və ya dua etməsi mömin və ya arzuolunan sayılır. # ''Məqam-i İbrahim'', İbrahimin ayaq izləri olduğu deyilən şüşə və metal qapaqdır. Deyilənə görə, İbrahim Kəbənin yuxarı hissələrinin tikintisi zamanı bu daşın üzərində dayanmış və ən yuxarı hissələr üçün İsmayılı çiyinlərində qaldırmışdır. <ref>According to [[Muslim]] tradition: ''"God made the stone under Ibrahim's feet into something like clay so that his feet sunk into it. That was a miracle. It was transmitted on the authority of Abu Ja'far al-Baqir (may [[Peace be upon him (Islam)|peace be upon him]]) that he said: Three stones were sent down from [[Jannah|the Garden]]: the Station of Ibrahim, [[Foundation Stone|the rock of the children of Israel]], and the Black Stone, which God entrusted Ibrahim with as a white stone. It was whiter than paper, but became black from the sins of [[Son of man|the children of Adam]]."'' (The Hajj, [[F.E. Peters]] 1996)</ref> # Qara daşın küncü. ''Kəbənin mərkəzindən çox azca cənub-şərqə baxır.'' Kəbənin dörd küncü təxminən [[Kompas|kompasın]] dörd [[Əsas səmtlər|əsas istiqamətini]] göstərir. <ref name="eoi317" /> # Rukn <span>əl</span> ''-Yəməni'' (ərəbcə &#x27; <span>Yəmənin</span> küncü &#x27;, həmçinin ''Rukn-e-Yamani'' və ya ''Rukn-e-Yemeni'' kimi tanınır) ''Kəbənin Kəbənin'' mərkəzindən bir qədər cənub-qərbə baxan küncüdür. <ref name="eoi317" /> <ref name="eq76">Hawting, G.R.; Kaʿba. Encyclopaedia of the Qur'an p. 76</ref> # ''Rukn-e-Şami'' (Ərəbcə &#x27; <span>Levant Guşəsi</span> &#x27; ) ''kimi'' də tanınan <span>Rukn</span> ''-e-Şami'', ''Kəbənin'' mərkəzindən bir qədər şimal-qərbə baxan küncüdür. <ref name="eoi317" /> <ref name="eq76" /> # ''Rukn əl-'İraqi'' <span>(</span> ərəbcə &#x27; <span>İraq guşəsi</span> &#x27; ) Kəbənin mərkəzindən bir qədər şimal-şərqə baxan küncdür. # Kəbə örtüyü, naxışlı örtük. Geyim hər il həcc ziyarəti zamanı dəyişdirilən qara ipək və qızıl örtükdür. Yolun üçdə ikisi ''hizalanmadır, qızıl naxışlı Quran mətnləri, o cümlədən İslam iman bəyannaməsi, Şahadadır'' [[Kəlmeyi-şəhadət|.]] Kəbənin qapısının üzərindəki pərdə xüsusilə bəzəkli və ''sitarə'' və ya burku kimi tanınır ''. '' Qızıl və gümüş məftillərlə işlənmiş ''hizam'' və ''sitarədə'' [[Quran]] ayələri və [[Allah|Allaha]] dualar var. # Hər təvafın başlanğıcını və sonunu qeyd edən mərmər zolaq. <ref>Key to numbered parts translated from, accessed 2 December</ref> [[Fayl:Gate_of_Ka-bah.JPG|thumb| ''Bab-ı Tövbə,'' "Tövbə qapısı"]] [[Fayl:Maqam_Ibrahim,_Makkah.jpg|thumb| İbrahimin Vəziyyəti ( ''Maqam İbrahim'' )]] [[Fayl:Meezab_-e-_rehmat.jpg|thumb| ''Mizab ər-Rəhmə'']] == İslamda əhəmiyyəti == ''Kəbə'' İslamda ən müqəddəs yerdir və tez-tez ''Beytullah'' ( <span>Allahın</span> evi) <ref>''The Basis for the Building Work of God'' p. 37, Witness Lee, 2003</ref> <ref>Al-Muwatta Of Iman Malik Ibn Ana, p. 186, Anas, 2013</ref> və Beytullahul ''-Haram'' (Allahın <span>müqəddəs evi</span> ) adlanır. [[Dosya:Hajj.ogg|thumb|[[Həcc|Hac]]<nowiki/>da tavaf (video)]] [[Fayl:Al-Haram_mosque_-_Flickr_-_Al_Jazeera_English.jpg|thumb| Həcc zamanı Kəbə və [[Məscidül-Həram|Məscidül-Haram]], 2008]] Təvaf həcc mərasimlərindən biridir və [[həcc]] ümrəsində vacib sayılır. Zəvvarlar Kəbə ətrafında yeddi dəfə saat əqrəbinin əksinə fırlanırlar; Bunlardan ilk üçü çöldə sürətli templə, sonuncu dördü isə Kəbəyə yaxın və yavaş templə ifa olunur. Növbənin möminlərin Allaha dua edərkən Kəbə ətrafında ahənglə hərəkət etmələri səbəbiylə [[Tövhid|Vahid Allaha]] ibadət etməkdə birliyinə dəlalət etdiyinə inanılır. Təvaf ibadət kimi qəbul olunduğu üçün [[dəstəmaz]] almaq ''[[İbadət|vacibdir]]'' . Tavaf Kəbənin küncündəki [[Qara daş|Qara]] Daşla başlayır. Mümkünsə, müsəlmanlar onu öpməli və ya toxunmalıdırlar, lakin çox vaxt izdiham səbəbindən bu mümkün olmur. Bundan əlavə, Bəsmələ və [[Bismillah|təkbirlər]] hər dövrəni tamamladıqda deyilir [[Təkbir|.]] Həcc zamanı onlara ümumiyyətlə ən azı iki dəfə - bir dəfə Həcc ziyarətinin bir hissəsi kimi və Məkkədən çıxmazdan əvvəl yenidən "məcbur etmələri" tövsiyə olunur. * ''Təvaf-i Kudum, Məkkədə yaşamayanların Müqəddəs Şəhərə gəldikdən sonra etdikləri təvafdır'' . * ''Tavaf-i tahiyye'', ''Məscidül'' -hərama girərkən salam vermək kimi. * Ümrə təvafı dedikdə, xüsusi olaraq ümrə üçün edilən təvaf nəzərdə tutulur. * ''Vida təvafı'' Məkkədən çıxmazdan əvvəl edilir. * Təvaf ziyarəti, qiymət təvafı və ya ziyarət təvafı və s. === Qiblə kimi === Namaz qılarkən ''baxılan tərəf qiblədir'' . {{Quran|2|143}} Müsəlmanların namaz qılarkən və ya [[Quran]] oxuyarkən namazdan başqa qibləyə üz tutması ənənənin bir hissəsidir. == Təmizləmə == Bina iki ildən bir “Müqəddəs Kəbənin təmizlənməsi” mərasimi üçün açılır. Mərasim [[Hicri təqvim|İslam təqviminin]] səkkizinci ayı olan [[Şaban]] ayının 1-də, [[Ramazan|Ramazan ayının]] başlamasına təxminən otuz gün qalmış və birinci ayın [[Məhərrəm|Məhərrəm ayının]] 15-də keçirilir. ''Kəbənin'' açarları Məhəmmədin onlara verdiyi şərəf kimi Bəni-Şeybədədir. Məkkə valisi və onu müşayiət edən şəxslər Ud ətri ilə [[Zəm-zəm|Zəmzəm]] suyuna batırılmış bezlərlə Kəbənin içini təmizləyirlər. Yuma üçün hazırlıqlar razılaşdırılmış tarixdən bir gün əvvəl Zəmzəm suyunu Tayef qızılgülü, ud və [[müşk]] kimi müxtəlif dəbdəbəli ətirlərlə qarışdırmaqla başlayır. Qızılgül ətri ilə qarışdırılmış zəmzəm suyu yerə səpilir və [[Palmakimilər|xurma yarpaqları]] ilə silinir. Proses adətən iki saat ərzində tamamlanır. == Həmçinin bax == * [[Məscidül-Nəbi|Məscid ən-Nəbəvi]] * * [[:Kateqoriya:Səudiyyə Ərəbistanı məscidləri|Səudiyyə Ərəbistanındakı məscidlərin siyahısı]] == Qeydlər == == Mənbə == [[Kateqoriya:Kəbə]] [[Kateqoriya:Həcc]] [[Kateqoriya:İslam]] [[Kateqoriya:Infobox mapframe without OSM relation ID on Wikidata]] [[Kateqoriya:Yoxlanılmamış tərcümə ehtiva edən səhifələr]] cfdieqmer8ytd9jp2szi2d8nls5vhux Həsənlitəpə 0 86497 6563945 5730547 2022-08-05T13:43:42Z Patriot Kor 55347 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Digər məna|Həsənli}} {{Tarixi abidə |adı = Həsənlitəpə |orijinal adı = fa/تپه حسنلو |şəkil = |şəkil_izah = |ölkə = {{flaqifikasiya|İran}} |şəhər = |yerləşir = <small>[[Qərbi Azərbaycan ostanı]]</small> |sahəsi = |əsas_tarixlər = |üslubu = |vəziyyəti = |nişanlama1 = |nişanlama1_rəsmiadı = |nişanlama1_vaxtı = |nişanlama1_tipi = |nişanlama1_kriteriya = |nişanlama1_nömrəsi = |nişanlama1_hissəsi = |nişanlama1_sərbəst1ad = |nişanlama1_sərbəst1dəyər = İran |nişanlama1_sərbəst2ad = Region |nişanlama1_sərbəst2dəyər = Asiya |nişanlama1_sərbəst3ad = |nişanlama1_sərbəst3dəyər = |nişanlama2 = |nişanlama2_vaxtı = |nişanlama2_rəsmiadı = |nişanlama2_tipi = |nişanlama2_kriteriya = |nişanlama2_nömrəsi = |nişanlama2_hissəsi = |nişanlama2_sərbəst1ad = Kateqoriya |nişanlama2_sərbəst1dəyər = |nişanlama2_sərbəst2ad = Əhəmiyyəti |nişanlama2_sərbəst2dəyər = Dünya əhəmiyyətli |nişanlama2_sərbəst3ad = |nişanlama2_sərbəst3dəyər = |Commons kateqoriyası = Tepe Hesenli |Xəritəsi = {{Yer xəritəsi|İran | label = Həsənli | label_size = 100 | lat = 37 | long = 45 | mark = Locator Dot2.gif | marksize = 15 | position = bottom | width = 269 | float = center | caption = }} }} [[İran]]da, [[Qərbi Azərbaycan ostanı]]nda, [[Urmiya gölü]]nün cənub sahilində, [[Sulduz]] vadisinin mərkəzində, [[Kadar çayı]]nın yaxınlığındakı [[Həsənli (Sulduz)|Həsənli kəndi]] ərazisində yerləşir. Vadiyə giriş çətindir. Sanki hər tərəfdən əhatələnmişdir; o Qərbdən [[Zaqroş dağları]], Cənubdan [[Kürdüstan dağları]], [[Urmiya gölü]]ndən isə xırda təpələrlə ayrılır. Oraya giriş ancaq Qərbdən, [[Kəlyaşin]] və [[Rəvanduz]] aşırımı, Şərqdən isə [[Kadar çayı]] boyunca mümkündür. Ziviyə tapıntıları skif heyvan üslubunun Azərbaycanda yarandığını söyləməyə imkan vermişdir.<ref>{{Cite web | title = М.И. Артамонов – К вопросу о происхождении скифского искусства, Сообщения Государственного Эрмитажа. &#91; Вып.&#93; XXII. Л.: 1962. С. 30-35 | url = http://kronk.narod.ru/library/artamonov-mi-1962a.htm | access-date = 2012-07-30 | archive-date = 2012-07-30 | archive-url = https://archive.is/20120730212732/kronk.narod.ru/library/artamonov-mi-1962a.htm | url-status = dead }}</ref><ref>[http://art-orient.ru/iran/krupnejshij_klad_irana Крупнейший клад Ирана]{{Dead link | date = January 2021 | bot = InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web | title = Происхождение защитного доспеха | url = http://annals.xlegio.ru/skif/chernenk/sd06.htm | access-date = 2011-04-22 | archive-date = 2011-10-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20111016162153/http://annals.xlegio.ru/skif/chernenk/sd06.htm | url-status = dead }}</ref> 1956-cı ildən etibarən burada R.Daysonun rəhbərliyi altında [[Amerika arxeoloji cəmiyyəti]] İran arxeoloji idarəsi ilə birlikdə qazıntılar aparmışdır. Həsənli rayonu e.ə. IX əsrin ortalarından III Salmanasarın (e.ə. 859–824) kitabələrində adı çəkilən [[Manna]] dövləti yerləşən əraziyə daxil idi. Həsənlidə aşkar edilmiş qədim yaşayış məskəni mixi yazılı mənbələrdə adı çəkilən heç bir şəhərlə dəqiq şəkildə eyniləşdirilməmişdir. E.A.Qrantsovski güman edir ki, e.ə. IX əsrə aid assur mənbələrində də təsadüf edilən İdi adı Həsənlinin qədim adıdır. O, göstərir ki, Həsənliyə aid onomastik material e.ə.IX əsrin sonlarınadək Həsənli əhalisinin İrandilli olmadığını sübut edir. M.Salvini [[Urartu]] hökmdarları İşpuini və onun oğlu [[Menua]]nın Meişta şəhəri və Manna ölkəsi əleyhinə yürüşlərindən bəhs edən [[Taştəpə]]dəki (Həsənlidən 40 km Şərqdə) qayaüstü kitabələrini şərh edərkən belə nəticəyə gəlir ki, Meişta Həsənli təpəsindəki qədim qalanım [[Urartu dili]]ndə adıdır və Həsənli IV təbəqə Urartu yürüşləri zamanı dağıdılmışdır. Tikinti qurğularının qalıqları göstərir ki, Həsənli xeyli böyük və yaxşı möhkəmləndirilmiş yaşayış məntəqəsi olmuşdur. E.ə. VI minilliyə qədər mədəniyyətin ardıcıl startirafiyasını verən Həsənli təpəsi 27,5 metr dərinliyə qazılmışdır. Bu startiqrafiya tarixi məlum olan abidələrlə keramika qalıqlarının, həmçinin [[radio-karbon təhlili]]nin nəticələrindən istifadə vasitəsilə müəyyənləşdirilmişdir. R.Dayson Həsənlidə qazılmış materialları on dövrə ayırır.X-VI dövr materialları Həsənli təpəsi yaxınlığında yerləşən təpələrdə də təmsil edilmişdir. Daha çox zənginliyi və müxtəlifliyi ilə seçilən V–IV təbəqələrdir. Keramika məmulatı dibinin formasına görə "Button Base Phase" adlanan V dövr e.ə. 1200–1000-ci illərə aid edilir. Bu dövrdən başlayaraq Həsənli təpəsi kiçik binalarla abadlaşdırılır. E.ə.1100–800-cü illərə aid IV dövr "Grey Ware Phase" əvvəlki dövrlərdə təsadüf edilməyən xarakterik cizgili-əsasən şüyrələnmiş boz-qara keramika ilə səciyyələnir. Təpənin mərkəzindəki iri tikintilər və kvadrat qülləli qala divarları həmin dövrə aid edilir. Bu dövr öz növbəsində tikinti qalıqları ilə izlənilən üç mərhələyə bölünür. Dağıntıdan və ya yanğından sonra binaların qalmış daş və ağac hissələrindən istifadə edərək yeni memarlıq detalları və əsas plana əlavə tikililər artırmaq yolu ilə bərpa olunmuşdur. Bu dövrün binalarından bir neçə yazılı əşya da aşkar edilmişdir: daş farqment üzərində "Kadaşman-Enlil"in adı, zədələnmiş toppuz başı üzərində "Aşşurballitin sarayı" və daş qab üzərində "Uşişi Günəş tanrısına həsr edilmiş İdi ölkəsi hökmdarının Bauri sarayı" yazılmışdır. R.Daysonun fikrincə IV dövrün mədəniyyətinə urartulular tərəfindən qalanın dağdılması və onun əhali tərəfindən tərk edilməsi ilə son qoyulmuşdur. III dövr "Triangle Ware Phase" xarabalıqlarının toxunulmaz halda qaldığı vaxtdan bir müddət keçdikdən sonra meydana gəlmişdir. Bu dövr iki – erkən III B (e.ə. 750–600-cü illər) və son III A (e.ə.600–400-cü illər) kəsimə bölünür. Yeni məskunlar təpədəki tikililərdən qismən onları bərpa edərək istifadə etmişlər. Onlar asma üçbucaqlar formasında həndəsi şəkilli səciyyəvi keramika (III B dövrü) və açıq sarı rəngli keramika (III A dövrü) hazırlamışlar. Sonra hələlik dəqiq müəyyənləşdirilməmiş II dövr "Post Triangle Ware Phase" və I İslam dövrü gəlir. Həsənlidə qazılmış arxeoloji material Güney Azərbaycanın və ümumiyyətlə [[İran]] yaylasının qədim tarixinin öyrənilməsində böyük əhəmiyyətə malikdir. Həsənli qazıntıları özündən əvvəlkilərdən burada təkcə yaşayış məskəninə aid nekropolun aşkar edilməsi ilə yox, həm də yaşayış məskəninin özünün demək olar ki, tamamilə qazılması ilə fərqlənir. Bu yüksək elmi səviyyədə sistematik olaraq aparılmış qazıntılardır vəə onlar bu rayonun ardıcıl mədəni inkişafının dolğun lövhəsini yaşadır. Müasir tədqiqat metodları sayəsində buradan ədə edilmiş materialın dəqiq və etibarlı xronoloji şkalasını vermək mümkün olmuşdur. Həsənli materialları qonşuluqdakı qədim yaşayış məskənləri və nekropollar yerləşən təpələrdən aşkar edilmiş materiallarla tamamlanır. Həsənli təpəsi yaxınlığında bir neçə kiçik təpə də qazılmışdır. Onlar Həsənlidə qazılmış dövr etibarilə müvafiq erkən təbəqələrə nisbətən daha zəngin material vermişdir. Bu dövrlər qazıntı aparılmış təpələrin adları ilə adlandırılmışdır. Həsənlidən 1,5 km Cənubda yerləşən [[Hacı Firuz təpəsi]]ndəki qazıntılar Həsənli X dövrə uyğun gələn daha qədim dövr (e.ə.VI-V minilliklər) əşyaları vermişdir. Keramika hörmə məmulatının izlərini saxlamışdır. Məhz bu hörmə sayəsində gil lazımi formada bərkiyirdi. Sonra hörmə kənar edilirdi. Qablar bərkidikdən sonra onların üzəri yenidən nazik gil qatı ilə örtülərək bişirilirdi. Qablar bəzən həndəsi şəkillərlə bəzədilirdi. IX və VIII dovrlər muvafiq olaraq [[Dəlmətəpə]] və [[Pişdəlitəpə]] qazıntıları ilə təmsil edilmişdir. Dəlmətəpə tapıntıları e.ə. V minilliyin sonlarına aid edilən və [[Yaxın Şərq]]də həmin dövr mədəniyyətləri arasında nadir sayılan rəngli keramikanı nümayiş etdirir. Həndəsi rəsmli qablar çəhrayı və ya ətrəngi, habelə qəhvəyi və qara-qəhvəyi rəngdədir. Həndəsi rəsmlərdən olduqca effekli və çoxsaylı kombinasiyalarda yüksək sənətkarlıq zövqü ilə istifadə edilmişdir. Pişdəlitəpə VIII dovr e.ə. IV minilliyin ortalarına aid edilir. Pişdəlitəpə mədəniyyəti ilə Urmiya gölünün Şərq sahilindəki [[Yanıqtəpə]] mədəniyyəti arasında oxşarlıqlar aşkar edilmişdir. Buraya qəhvəyi-qara rəngli, həndəsi rəsmli sarımtıl keramika, dəvəgözü və çaxmaqdaşından silahlar, saxsı iy, heyvan heykəlcikləri və s. daxildir. Bu materialların dövrü və əlaqələri radio-karbon analizinin məlumatlarına, həmçinin [[İraq]], [[İran]] və [[Türkiyə]]də aşkar edilmiş materiallarla müqayisəyə əsaslanan R.Dayson tərəfindən müəyyənləşdirilmişdir. Həsənlidə tapılmış sümük qalıqlarının analizi T.A.Ratbunun tədqiqatinda aparılmışdır. Müəllif Həsənlidə yeddi dövrdə (I–V, VII, IX) aşkar edilmiş 120 kişi, uşaq və qadın skletlərini nəzərdən keçirmişdir. Onların böyük əksəriyyəti (83-ü) IV dövrə, 21 V dövrə aiddir. Qalan dövrlər isə iki-üç nümunə ilə təmsil edilmişdir. Bütün ölülər sağ böyrü üstə, bükülü vəziyyətdə basdırılmışdır. Müəllif qeyd edir ki, ölülərin 32 faizinin başı Şimala, 31 faizinin başı isə Qərbə doğru qoyulmuşdur. Həsənli təpəsinin Şimal ətəyindəki nekropol ərazisində 1947–1948-ci illərdə mustəqil qazıntılar aparmış və M.Rad və A.Hakimi oz tədqiqatlarında səliqəsiz istiqamətli dəfnləri şərh etmişlər. Onlara görə Həsənli sakinləri dəfn zamanı Günəşi əsas istiqamət götürürdülər. Ona görə də, ilin və günün vaxtından asılı olaraq dəfn zamanı istiqamətlər dəyişirdi. == Mənbə == # S.Qaşqay. Manna dovləti. Bakı: 1993, # R.H.Dayson. The Architeture of Hasanli. 1977, == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Manna]] i4ai2c1r4dlcis08akbf038n669jsjy Trabzonspor 0 89715 6564788 6557058 2022-08-06T06:44:45Z EVRRVE. 219485 wikitext text/x-wiki {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Türkiyə}} Trabzonspor | klubun tam adı = Trabzonspor Peşəkar Futbol Klubu | emblem = Trabzonspor loqo.png | rəngləri = {{rəng qutusu|#800000}}{{rəng qutusu|#00BFFF}} [[Tünd qırmızı]] - [[Mavi]]<ref name=u>{{Web kaynağı | url = http://www.trabzonspor.org.tr/default.asp?Sayfa=Tarihce | başlık = Tarihçe | erişimtarihi = 11 Aralık 2010 | yayımcı = trabzonspor.org.tr | arşivurl = https://web.archive.org/web/20151229032622/http://www.trabzonspor.org.tr/default.asp?Sayfa=Tarihce | arşivtarihi = 29 Aralık 2015 | ölüurl = evet }}</ref> | ləqəbi = ''Qaradəniz fırtınası'', ''Qaradəniz pələngləri'' | yaranma tarixi = 2 Avqust 1967 | stadionu = [[Medikal Park Stadionu]] | tutumu = 41.461 | prezidenti = {{Bayraq|Türkiyə}} [[Ahmet Ağaoğlu]] | baş məşqçisi = {{Bayraq|Türkiyə}} [[Abdullah Avcı]] | liqa = [[Türkiyə Super Liqası]] | mövsüm = 2021-2022 | sıra = 1. | sayt= http://www.trabzonspor.org.tr/ | pattern_la1 = _trabzonspor2122h | pattern_b1 = _trabzonspor2122h | pattern_ra1 = _trabzonspor2122h | pattern_sh1 = _trabzonspor2122a | pattern_so1 = | leftarm1 = 660000 | body1 = 660000 | rightarm1 = 660000 | shorts1 = FFFFFF | socks1 = FFFFFF | pattern_la2 = _trabzonspor2122a | pattern_b2 = _trabzonspor2122a | pattern_ra2 = _trabzonspor2122a | pattern_sh2 = _trabzonspor2122a | pattern_so2 = | leftarm2 = FFFFFF | body2 = FFFFFF | rightarm2 = FFFFFF | shorts2 = FFFFFF | socks2 = FFFFFF | pattern_la3 = _trabzonspor2122t | pattern_b3 = _trabzonspor2122t | pattern_ra3 = _trabzonspor2122t | pattern_sh3 = _trabzonspor2122t | pattern_so3 = | leftarm3 = 0c1b32 | body3 = 0c1b32 | rightarm3 = 0c1b32 | shorts3 = 0c1b32 | socks3 = 0c1b32 |kısaad=TS|ölçü=0.75}} '''Trabzonspor''' — [[Türkiyə]]nin [[Trabzon]] şəhərini təmsil edən futbol klubu. == Tarixi == Trabzonspor 1967-ci ildə yaranmışdır. Həmin ildən Trabzonspor Türkiyə 2-ci Futbol Liqasında (indiki adı 1-ci Liqa) oynadı. İlk ilində 20 komanda arasında bu liqada [[Boluspor|Boluspordan]] sonra Liqanı altıncı sırada tamamladı. Növbəti iki il ərzində Liqanı dördüncüsü oldu və sonrakı il Liqada 8-ci oldu. 1974-cü ildən [[Super Liqa (Türkiyə)|Türkiyə Super Liqasında]] mübarizə aparır. Klubun ilk prezidenti '''Əli Osman Ulusoy''' olmuşdur. [[Super Liqa (Türkiyə)|Türkiyə Super Liqasında]] çempion olmuş 6 klubdan biridir. == Prezidentləri == <table style="font-size:90%"><tr><td valign=top> * '''1967–68''' Əli Osman Ulusoy * '''1968–69''' Rüfət Dədəoğlu * '''1969–70''' Əli Osman Ulusoy * '''1970–71''' Rüfət Dədəoğlu * '''1971–72''' Suat Oyman </td><td valign=top> * '''1972–75''' Salih Ərdəm * '''1975–80''' Şamil Əkinçi * '''1980–81''' Cəlal Ataman * '''1981–82''' Mustafa Günaydın * '''1982–88''' M. Əli Yılmaz </td><td valign=top> * '''1988–89''' Mazhar Afacan * '''1989–92''' M. Əli Yılmaz * '''1992–94''' Sadri Şənər * '''1994–97''' Faruk Özak * '''1997–2000''' M. Ali Yılmaz </td><td valign=top> * '''2000–03''' Özkan Sümer * '''2003–06''' Atay Aktuğ * '''2006–08''' Nuri Albayraq * '''2008–13''' Sadri Şənər * '''2013–15''' İbrahim Hacıosmanoğlu * '''2015–18''' Muharrem Usta * '''2018-hal hazırda''' Əhməd Ağaoğlu </td></tr></table> == Avropa kuboklarında iştirak == Trabzonspor, 1975–1976 mövsümündə liqada çempion olaraq, növbəti mövsümdə UEFA ([[UEFA Çempionlar Kuboku]]) təşkilatında iştirak etmək hüququ qazanmışdı. Avropada ilk qarşılaşmasını İslandiyanın təmsilçisi İB Akraness ilə oynayan və bu komandanı məğlub edən Trabzonsporun Avropa arenasında ilk qolunu [[Nəcmi Perek]] vurdu. Trabzonspor ikinci turda [[Liverpul FK]] ilə qarşılaşdı. Trabzonspor, Trabzonda ilk matçını 1–0 qazanarkən, [[Böyük Britaniya]]da məğlub olmaqdan xilas ola bilmədi; Çempionlar Kubokunun qalibi Liverpul həmin il Avropa matçlarında yeganə məğlubiyyətini Trabzonda aldı. Trabzonsporun Avropa arenasında ən böyük uğuru [[UEFA Kuboku]] 3-cü mərhələsidir. Buna baxmayaraq tarixi boyu [[Olimpik Lion FK]] və [[Aston Villa FK]] kimi əhəmiyyətli Avropa klublarını yarışlardan kənarlaşdırıb. FC Internazionale Milan, Liverpul və FC Barcelona kimi Avropa çempionlarını məğlub etməyə müvəffəq oldu. Trabzonspor Avropada ən böyük hesablı qələbəsini 2007-ci ildə 6–0 ilə Vllazniya Shkoder qarşı qazanır, 1990–1991 mövsümündə isə FC Barcelonaya qarşı 2–7 nəticəsi ilə ən böyük hesablı məğlubiyyətini aldı. {| class="wikitable sortable" style="text-align: center" ! '''Turnir''' ! '''Çıxış etmə''' ! '''Oyun''' ! '''Qələbə''' ! '''Heç-heçə''' ! '''Məğlubiyyət''' ! '''Attığı qol''' ! '''Qapısında gördüyü qol''' |- | align=left|'''[[UEFA Çempionlar Liqası]]''' | '''3''' | '''14''' | '''4''' | '''6''' | '''4''' | '''12''' | '''15''' |- | align=left|'''[[UEFA Çempion Klublar Kuboku]]''' | '''6''' | '''14''' | '''6''' | '''1''' | '''7''' | '''12''' | '''19''' |- | align=left|'''[[UEFA Avropa Liqası]]''' | '''8''' | '''47''' | '''18''' | '''11''' | '''18''' | '''55''' | '''56''' |- | align=left|'''[[UEFA Konfrans Liqası]]''' | '''1''' | '''3''' | '''0''' | '''2''' | '''1''' | '''5''' | '''6''' |- | align=left|'''[[UEFA Kuboklar Kuboku]]''' | '''3''' | '''12''' | '''4''' | '''4''' | '''4''' | '''13''' | '''18''' |- | align=left|'''[[UEFA Kuboku]]''' | '''11''' | '''40''' | '''15''' | '''11''' | '''14''' | '''61''' | '''63''' |- | align=left|'''[[UEFA İntertoto Kuboku]]''' | '''2''' | '''8''' | '''3''' | '''1''' | '''4''' | '''19''' | '''12''' |- | '''Cəmi''' <ref>{{cite web|url=http://www.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2016/clubs/club=52731/history/index.html|title=Trabzonsporun UEFA məlumatları|publisher=www.uefa.com}}</ref> | '''34''' | '''138''' | '''50''' | '''34''' | '''52''' | '''177''' | '''189''' |} == Dost klublar == Trabzonspor [[Şanlıurfaspor]] və [[İrlandiya]]nın [[Droeda Yunayted FK|Droeda Yunayted]] klubu ilə dost klub sayılır. {{Şəkillər sırası|Droeda Yunayted FK loqo.png|Şanlıurfaspor loqo.png|e1=170|e2=170|m1=Trabzonspor ilə dost klub sayılan Droeda Yunaytedin loqotipi|m2= Digər dost klub kimi sayılan Şanlıurfasporun loqotipi}} == Rəngləri == Trabzonsporun rəngləri [[tünd qırmızı]] və [[mavi]]dir. [[Fayl:Ibrahima Yattara Top Sürerken.jpg|thumb|Trabzonspor azarkeşlərinin sevimlisi olan İbrahim Yattara]] == Azarkeşlər == Trabzonspor oyunlarını olduqca çox olan azarkeşləri qarşısında oynayır. Trabzonspor [[Türkiyə]]nin ən çox azarkeşi olan 4. klubudur. Trabzonspor'un yalnız [[Trabzon]] şəhərindən olan yox, digər şəhərlərdən olan azarkeşləri də var. Azarkeşlər üçün 61. dəqiqənin xüsusi önəmi var. == UEFA reytinqində == {| class="wikitable" style="text-align: center;" |- ! Yer !! Ölkə !! Klub !! Xal |- |157||{{bayraq|İspaniya}}||[[Real Sosyedad FK|Real Sosyedad]]||27.442 |- |158||{{bayraq|TUR}}||Trabzonspor||27.340 |- |159||{{bayraq|Almaniya}}||[[Ştutqart FK|Ştutqart]]||26.399 |} == Çempionat mübarizəsi == * '''[[Türkiyə Super Liqası]]''': 47 1974 — hal-hazırda * '''Türkiyə 1. liqası''': 7 1967–1974 == Stadion və təsislər == === Hüseyin Avni Aker stadionu === [[Trabzon]]da yerləşən və Trabzonsporun 2017-ci ilə qədər oyunlarını oynadığı stadion. 1951-ci ildən 2017-ci ilin yanvar ayına qədər fəaliyyət göstərib. === Şənol Günəş stadionu === Trabzonsporun ev oyunlarını keçirdiyi stadion. 2017-ci ildə açılışı olub. === M. Əli Yılmaz təsisləri === Trabzonsporun oyunlara hazırlaşdığı təsislərdir. 2010-cu ildə yenilənmişdir. == Heyəti == {{Fs start}} {{Fs player|no= 1|nat=TUR|pos=GK|name=[[Uğurcan Çakır]]|other=[[Kapitan (futbol)|Kapitan]]}} {{Fs player|no= 4|nat=TUR|pos=DF|name=[[Hüseyin Türkmen]]}} {{Fs player|no= 5|nat=TUR|pos=MF|name=[[Berat Özdemir]]}} {{Fs player|no= 6|nat=GRE|pos=MF|name=[[Manolis Siopis]]}} {{Fs player|no= 7|nat=TUR|pos=MF|name=[[Yusuf Sari]]}} {{Fs player|no= 8|nat=TUR|pos=MF|name=[[Dorukhan Toköz]]}} {{Fs player|no= 9|nat=NGR|pos=FW|name=[[Anthony Nwakaeme]]}} {{Fs player|no=10|nat=TUR|pos=MF|name=[[Abdülkadir Ömür]]}} {{Fs player|no=11|nat=GRE|pos=FW|name=[[Anastasios Bakasetas|Tasos Bakasetas]]}} {{Fs player|no=13|nat=BRA|pos=DF|name=[[Vitor Hugo (footballer, born 1991)|Vitor Hugo]]}} {{Fs player|no=14|nat=DEN|pos=FW|name=[[Andreas Cornelius]]}} {{Fs player|no=15|nat=NOR|pos=MF|name=[[Anders Trondsen]]}} {{Fs player|no=16|nat=TUR|pos=GK|name=[[Erce Kardeşler]]}} {{Fs player|no=17|nat=SVK|pos=MF|name=[[Marek Hamšík]]}} {{Fs player|no=18|nat=BIH|pos=MF|name=[[Edin Višća]]}} {{Fs mid}} {{Fs player|no=19|nat=GUI|pos=FW|name=[[Bengali-Fodé Koita]]}} {{Fs player|no=21|nat=CPV|pos=FW|name=[[Djaniny]]}} {{Fs player|no=23|nat=TUR|pos=DF|name=[[İsmail Köybaşı]]}} {{Fs player|no=24|nat=NED|pos=DF|name=[[Stefano Denswil]]|}} {{Fs player|no=27|nat=CIV|pos=FW|name=[[Gervinho]]}} {{Fs player|no=28|nat=TUR|pos=FW|name=Salih Kavrazlı}} {{Fs player|no=29|nat=TUR|pos=MF|name=[[Yunus Mallı]]}} {{Fs player|no=33|nat=BRA|pos=DF|name=[[Bruno Peres]]}} {{Fs player|no=41|nat=AZE|pos=MF|name=[[Murat Akpınar]]}} {{Fs player|no=54|nat=TUR|pos=GK|name=Muhammet Taha Tepe}} {{Fs player|no=59|nat=TUR|pos=GK|name=[[Arda Akbulut]]}} {{Fs player|no=70|nat=TUR|pos=DF|name=[[Ahmetcan Kaplan]]}} {{Fs player|no=77|nat=CIV|pos=FW|name=[[Jean Evrard Kouassi]]}} {{Fs player|no=99|nat=TUR|pos=DF|name=[[Serkan Asan]]}} {{Fs end}} == Uğurları == * '''[[Super Liqa (Türkiyə)|Türkiyə Super Liqası]]''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (7)'': 1975-1976, 1976–1977, 1978–1979, 1979–1980, 1980–1981, 1983–1984, 2021-2022 : [[Fayl:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''İkinci (9)'': 1977–1978, 1981–1982, 1982–1983, 1994–1995, 1995–1996, 2003–2004, 2004–2005, 2010–2011, 2019–2020 * '''[[Futbol üzrə Türkiyə Kuboku|Türkiyə Kuboku]]''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (9)'': 1976–1977, 1977–1978, 1983–1984, 1991–1992, 1994–1995, 2002–2003, 2003–2004, 2009–2010, 2019–2020 : [[Fayl:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''İkinci (5)'': 1974–1975, 1984–1985, 1989–1990, 1996–1997, 2012–2013 * '''[[Türkiyə Super Kuboku]]''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (10)'': 1976, 1977, 1978, 1979, 1980, 1983, 1995, 2010, 2020, 2022 : [[Fayl:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''İkinci (3)'': 1981, 1984, 1992 * '''Baş nazirlik Kuboku''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (5)'': 1975–1976, 1977–1978, 1984–1985, 1993–1994, 1995–1996 : [[Fayl:Silver medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''İkinci (6)'': 1976–1977, 1989–1990, 1990–1991, 1992–1993, 1996–1997, 1997–1998 * '''Türkiyə İkinci Liqası "Qırmızı qrup"''' : [[Fayl:Gold medal icon.svg|frameless|16x16px]] ''Çempion (1)'': 1973–1974 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Trabzonspor| ]] [[Kateqoriya:1967-ci ildə yaradılmış futbol klubları]] 1tn6turp3dg987zbhfkj1chy9ejkklv Quşçu Ayrım 0 90281 6564236 6555153 2022-08-05T18:04:41Z Azərbaycan qızı , göylərin ulduzu 205513 /* Əhalisi */ wikitext text/x-wiki {{YM |növü = [[Kənd]] |rəsmi_adı = Quşçu Ayrım |orijinal_adı = |tabesində = |ölkə = Azərbaycan |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |lat_dir =N |lat_deg =41 |lat_min =5 |lat_sec =38 |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =6 |lon_sec =7 |CoordAddon = type:village |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = 250 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |region xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |rayon xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 6.80<ref name="icra">{{cite web|title=Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Qazax rayonunda hərbi təcavüzün nəticələri barədə MƏLUMAT|url=http://qazax-ih.gov.az/page/43.html|website=[[Qazax rayonu|Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti]]|accessdate=29 noyabr 2016}}</ref> |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = 806 |iqlimi = |rəsmi dili = Azərbaycan dili |əhalisi = 1,136<ref name="icra" /> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = [[Azərbaycanlılar]] |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = +4 |DST = var |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = }}{{mənbə azlığı}} {{vikiləşdirmək}} [[Fayl:1223QuşçuAyrımkəndi.jpg|thumb|Quşçu Ayrım kəndinin bir hissəsinin təpədən görüntüsü]] '''Quşçu Ayrım''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Qazax rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == 1999-cu ildə [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]] kəndin ətrafında yerləşən dağları işğal edib. Ermənilər bütün örüş yerlərini tutub, ona görə də sakinlər mal-qaranı otarmağa apara bilmirlər. Onlar bulaqdan ancaq gecə su götürə bilirlər.<ref>{{cite web|url=http://www.meydan.tv/az/site/opinion/2513/Ermənistanın-mühasirəsində-qalan-kənd-Quşçu-Ayrım-(VİDEO).htm|title=Ermənistanın mühasirəsində qalan kənd-Quşçu Ayrım (VİDEO)|author=Sevinc Vaqifqızı|date=2014-08-02|work=|publisher=meydan.tv|accessdate=2014-08-12|language=az|archive-date=2014-08-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20140806195518/http://www.meydan.tv/az/site/opinion/2513/Erm%C9%99nistan%C4%B1n-m%C3%BChasir%C9%99sind%C9%99-qalan-k%C9%99nd-Qu%C5%9F%C3%A7u-Ayr%C4%B1m-(V%C4%B0DEO).htm|url-status=dead}}</ref> == Toponimikası == Quşçu Ayrım oyk., miir. [[Qazax]] r-nunun [[Əskipara]] i.ə.v.-də [[kənd]]. Qazançı dağının ətəyindədir. Keçmişdə [[Qazax qəzası]]nda Ayrım adlı iki kənd vardı. Bir-birindən fərqləndirmək üçün biri [[Quşçu]] kəndi yaxınlığında yerləşdiyinə görə Quşçu Ayrım, digəri Bağanıs çayı kənarında olduğuna görə [[Bağanıs Ayrım]] adlanırdı. [[Oykonim]] "Quşçu kəndi yaxınlığında Ayrım kəndi" mənasındadır. Yaşayış məntəqəsi ayrım tayfasının saldığı kəndlərdəndir.<ref>Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]. [[Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]]. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427</ref> == Əhalisi == Kəndin əsasını [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]]lilər qoyublar<ref>{{kitab |yazar = Измайлова А. А. |часть =Жилищно-бытовые условия в долгожительских селениях западных районов Азербайджана |заглавие =Долгожительство в Азербайджане |том = |издательство = Наука |год =1989 |место =М |страницы = 89 |isbn = }}</ref>. 14 may - 17 dekabr 1886-cı ildə ailələr üzrə aparılmış kameral siyahıyaalmaya əsasən Gəncə quberniyası, Yelizavetpol qəzası, Əskipara şöbəsində Quşçu Ayrım kəndində 59 evdə şiə inanclı müsəlman [[azərbaycanlılar]]dan ibarət 326 nəfər əhali yaşayırdı.<ref>Свод статистических данных о населении Закавказского края, извлечённых из посемейных списков 1886 г.. — Тифлис, 1893.</ref> * 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən [[kənd]]ə 1069 nəfər [[əhali]] yaşayır. Əhalinin 522 nəfəri [[kişilər]], 547 nəfəri [[qadınlar]]dan ibarətdir.<ref>Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi]]. Bakı-2010. Səh.629</ref> Kənd əhalisinin soyu [[Türk xalqları|Türk]] kökənli [[Ayrımlar]]dan gəlməkdədir.<ref>Экономический быт государственных крестьян Казахского уезда, Елисаветпольской губернии // Материалы для изучения экономического быта государственных крестьян Закавказского края. — Тифлис: Типография А.А. Михельсона, 1886. — Т. 2. — С. 43.</ref> == Həmçinin bax == * [[Ayrımlar]] * [[Qazax]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Qazax rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Qazax rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Qazax rayonunun kəndləri]] na71qq7g54bw3qamm3wgnw12m6zbzkp 6564245 6564236 2022-08-05T18:06:31Z Azərbaycan qızı , göylərin ulduzu 205513 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = [[Kənd]] |rəsmi_adı = Quşçu Ayrım |orijinal_adı = |tabesində = |ölkə = Azərbaycan |şəkli = 1223QuşçuAyrımkəndi.jpg |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |lat_dir =N |lat_deg =41 |lat_min =5 |lat_sec =38 |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =6 |lon_sec =7 |CoordAddon = type:village |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = 250 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |region xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |rayon xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 6.80<ref name="icra">{{cite web|title=Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Qazax rayonunda hərbi təcavüzün nəticələri barədə MƏLUMAT|url=http://qazax-ih.gov.az/page/43.html|website=[[Qazax rayonu|Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti]]|accessdate=29 noyabr 2016}}</ref> |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = 806 |iqlimi = |rəsmi dili = Azərbaycan dili |əhalisi = 1,136<ref name="icra" /> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = [[Azərbaycanlılar]] |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = +4 |DST = var |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = }}{{mənbə azlığı}} {{vikiləşdirmək}} '''Quşçu Ayrım''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Qazax rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == 1999-cu ildə [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]] kəndin ətrafında yerləşən dağları işğal edib. Ermənilər bütün örüş yerlərini tutub, ona görə də sakinlər mal-qaranı otarmağa apara bilmirlər. Onlar bulaqdan ancaq gecə su götürə bilirlər.<ref>{{cite web|url=http://www.meydan.tv/az/site/opinion/2513/Ermənistanın-mühasirəsində-qalan-kənd-Quşçu-Ayrım-(VİDEO).htm|title=Ermənistanın mühasirəsində qalan kənd-Quşçu Ayrım (VİDEO)|author=Sevinc Vaqifqızı|date=2014-08-02|work=|publisher=meydan.tv|accessdate=2014-08-12|language=az|archive-date=2014-08-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20140806195518/http://www.meydan.tv/az/site/opinion/2513/Erm%C9%99nistan%C4%B1n-m%C3%BChasir%C9%99sind%C9%99-qalan-k%C9%99nd-Qu%C5%9F%C3%A7u-Ayr%C4%B1m-(V%C4%B0DEO).htm|url-status=dead}}</ref> == Toponimikası == Quşçu Ayrım oyk., miir. [[Qazax]] r-nunun [[Əskipara]] i.ə.v.-də [[kənd]]. Qazançı dağının ətəyindədir. Keçmişdə [[Qazax qəzası]]nda Ayrım adlı iki kənd vardı. Bir-birindən fərqləndirmək üçün biri [[Quşçu]] kəndi yaxınlığında yerləşdiyinə görə Quşçu Ayrım, digəri Bağanıs çayı kənarında olduğuna görə [[Bağanıs Ayrım]] adlanırdı. [[Oykonim]] "Quşçu kəndi yaxınlığında Ayrım kəndi" mənasındadır. Yaşayış məntəqəsi ayrım tayfasının saldığı kəndlərdəndir.<ref>Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]. [[Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]]. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427</ref> == Əhalisi == Kəndin əsasını [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]]lilər qoyublar<ref>{{kitab |yazar = Измайлова А. А. |часть =Жилищно-бытовые условия в долгожительских селениях западных районов Азербайджана |заглавие =Долгожительство в Азербайджане |том = |издательство = Наука |год =1989 |место =М |страницы = 89 |isbn = }}</ref>. 14 may - 17 dekabr 1886-cı ildə ailələr üzrə aparılmış kameral siyahıyaalmaya əsasən Gəncə quberniyası, Yelizavetpol qəzası, Əskipara şöbəsində Quşçu Ayrım kəndində 59 evdə şiə inanclı müsəlman [[azərbaycanlılar]]dan ibarət 326 nəfər əhali yaşayırdı.<ref>Свод статистических данных о населении Закавказского края, извлечённых из посемейных списков 1886 г.. — Тифлис, 1893.</ref> * 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən [[kənd]]ə 1069 nəfər [[əhali]] yaşayır. Əhalinin 522 nəfəri [[kişilər]], 547 nəfəri [[qadınlar]]dan ibarətdir.<ref>Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi]]. Bakı-2010. Səh.629</ref> Kənd əhalisinin soyu [[Türk xalqları|Türk]] kökənli [[Ayrımlar]]dan gəlməkdədir.<ref>Экономический быт государственных крестьян Казахского уезда, Елисаветпольской губернии // Материалы для изучения экономического быта государственных крестьян Закавказского края. — Тифлис: Типография А.А. Михельсона, 1886. — Т. 2. — С. 43.</ref> == Həmçinin bax == * [[Ayrımlar]] * [[Qazax]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Qazax rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Qazax rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Qazax rayonunun kəndləri]] 61c3woojrns9ok6ekmcjmdy20irf2yi 6564281 6564245 2022-08-05T18:30:49Z Azərbaycan qızı , göylərin ulduzu 205513 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = [[Kənd]] |rəsmi_adı = Quşçu Ayrım |orijinal_adı = |tabesində = |ölkə = Azərbaycan |şəkli = 1223QuşçuAyrımkəndi.jpg |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |lat_dir =N |lat_deg =41 |lat_min =5 |lat_sec =38 |lon_dir =E |lon_deg =45 |lon_min =6 |lon_sec =7 |CoordAddon = type:village |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = 250 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |region xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |rayon xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 6.80<ref name="icra">{{cite web|title=Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi nəticəsində Qazax rayonunda hərbi təcavüzün nəticələri barədə MƏLUMAT|url=http://qazax-ih.gov.az/page/43.html|website=[[Qazax rayonu|Qazax Rayon İcra Hakimiyyəti]]|accessdate=29 noyabr 2016}}</ref> |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = 806 |iqlimi = |rəsmi dili = Azərbaycan dili |əhalisi = 1,136<ref name="icra" /> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = [[Azərbaycanlılar]] |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = +4 |DST = var |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = }}{{mənbə azlığı}} {{vikiləşdirmək}} '''Quşçu Ayrım''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Qazax rayonu]]nun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == 1999-cu ildə [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]] kəndin ətrafında yerləşən dağları işğal edib. Ermənilər bütün örüş yerlərini tutub, ona görə də sakinlər mal-qaranı otarmağa apara bilmirlər. Onlar bulaqdan ancaq gecə su götürə bilirlər.<ref>{{cite web|url=http://www.meydan.tv/az/site/opinion/2513/Ermənistanın-mühasirəsində-qalan-kənd-Quşçu-Ayrım-(VİDEO).htm|title=Ermənistanın mühasirəsində qalan kənd-Quşçu Ayrım (VİDEO)|author=Sevinc Vaqifqızı|date=2014-08-02|work=|publisher=meydan.tv|accessdate=2014-08-12|language=az|archive-date=2014-08-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20140806195518/http://www.meydan.tv/az/site/opinion/2513/Erm%C9%99nistan%C4%B1n-m%C3%BChasir%C9%99sind%C9%99-qalan-k%C9%99nd-Qu%C5%9F%C3%A7u-Ayr%C4%B1m-(V%C4%B0DEO).htm|url-status=dead}}</ref> == Toponimikası == Quşçu Ayrım oyk., miir. [[Qazax]] r-nunun [[Əskipara]] i.ə.v.-də [[kənd]]. Qazançı dağının ətəyindədir. Keçmişdə [[Qazax qəzası]]nda Ayrım adlı iki kənd vardı. Bir-birindən fərqləndirmək üçün biri [[Quşçu]] kəndi yaxınlığında yerləşdiyinə görə Quşçu Ayrım, digəri Bağanıs çayı kənarında olduğuna görə [[Bağanıs Ayrım]] adlanırdı. [[Oykonim]] "Quşçu kəndi yaxınlığında Ayrım kəndi" mənasındadır. Yaşayış məntəqəsi ayrım tayfasının saldığı kəndlərdəndir.<ref>Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]. [[Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]]. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427</ref> == Əhalisi == Kəndin əsasını [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]]lilər qoyublar<ref>{{kitab |yazar = Измайлова А. А. |часть =Жилищно-бытовые условия в долгожительских селениях западных районов Азербайджана |заглавие =Долгожительство в Азербайджане |том = |издательство = Наука |год =1989 |место =М |страницы = 89 |isbn = }}</ref>. 14 may - 17 dekabr 1886-cı ildə ailələr üzrə aparılmış kameral siyahıyaalmaya əsasən Gəncə quberniyası, Yelizavetpol qəzası, Əskipara şöbəsinin Quşçu Ayrım kəndində 59 evdə şiə inanclı müsəlman [[azərbaycanlılar]]dan ibarət 326 nəfər əhali yaşayırdı.<ref>Свод статистических данных о населении Закавказского края, извлечённых из посемейных списков 1886 г.. — Тифлис, 1893.</ref> * 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən [[kənd]]ə 1069 nəfər [[əhali]] yaşayır. Əhalinin 522 nəfəri [[kişilər]], 547 nəfəri [[qadınlar]]dan ibarətdir.<ref>Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. [[Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi]]. Bakı-2010. Səh.629</ref> Kənd əhalisinin soyu [[Türk xalqları|Türk]] kökənli [[Ayrımlar]]dan gəlməkdədir.<ref>Экономический быт государственных крестьян Казахского уезда, Елисаветпольской губернии // Материалы для изучения экономического быта государственных крестьян Закавказского края. — Тифлис: Типография А.А. Михельсона, 1886. — Т. 2. — С. 43.</ref> == Həmçinin bax == * [[Ayrımlar]] * [[Qazax]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Qazax rayonunun yaşayış məntəqələri}} {{Qazax rayonu-qaralama}} {{kənd-qaralama}} [[Kateqoriya:Qazax rayonunun kəndləri]] doa4thl2zsnq3nur2rm65twl99z95n6 I Təhmasib 0 90430 6564046 6563746 2022-08-05T15:01:28Z Qızılbaş 71676 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. == Həyatı == Şah Təhmasib [[3 mart]] [[1514]]-cü ildə [[İsfahan]]da doğulmuşdur. Şah I İsmayılın oğlu olan Təhmasib [[Çaldıran döyüşü]]ndən sonra [[Xorasan]]a göndərildi. Bir müddət Səbzivar və [[Herat]]da qaldı. Şiələrin və Səfəvilərin tanınmış alim və şeyxlərindən xüsusi təhsil gördü. == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] m9qt88wj6sawq2pfcdg38ill3g5bm6f 6564083 6564046 2022-08-05T15:36:34Z Qızılbaş 71676 /* Arxa plan */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == == Həyatı == Şah Təhmasib [[3 mart]] [[1514]]-cü ildə [[İsfahan]]da doğulmuşdur. Şah I İsmayılın oğlu olan Təhmasib [[Çaldıran döyüşü]]ndən sonra [[Xorasan]]a göndərildi. Bir müddət Səbzivar və [[Herat]]da qaldı. Şiələrin və Səfəvilərin tanınmış alim və şeyxlərindən xüsusi təhsil gördü. == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] 3j5m5cbzgwkukg5prppkpp08r1wxitc 6564090 6564083 2022-08-05T15:45:00Z Qızılbaş 71676 /* Həyatının erkən dövrü */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik == == Həyatı == Şah Təhmasib [[3 mart]] [[1514]]-cü ildə [[İsfahan]]da doğulmuşdur. Şah I İsmayılın oğlu olan Təhmasib [[Çaldıran döyüşü]]ndən sonra [[Xorasan]]a göndərildi. Bir müddət Səbzivar və [[Herat]]da qaldı. Şiələrin və Səfəvilərin tanınmış alim və şeyxlərindən xüsusi təhsil gördü. == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] c3vig7qkj9uxhzljexndgxjur8dxwfc 6564093 6564090 2022-08-05T15:46:04Z Qızılbaş 71676 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik == == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] 7m0df5lqwjnungace27hxcvej7ey82l 6564104 6564093 2022-08-05T15:52:46Z Qızılbaş 71676 /* Naiblik */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] j0munnwsww4nnam3nvq2w42l959232k 6564117 6564104 2022-08-05T16:03:16Z Qızılbaş 71676 /* Naiblik */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] lopzm0dnzdyrycm5o5y0cp2zo9nzia2 6564503 6564117 2022-08-05T20:05:04Z Qızılbaş 71676 /* Hakimiyyəti */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi. 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi. Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi. ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] ewlg8dhf5v5igzvmz150jxlnk3ee1ef 6564505 6564503 2022-08-05T20:06:57Z Qızılbaş 71676 /* Sultan Süleymanın I yürüşü */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi. 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi. Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi. ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı İbrahim paşanın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar. == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] nwzvlfmofvovkb8qkrd75o13brp0qts 6564513 6564505 2022-08-05T20:16:55Z Qızılbaş 71676 /* Sultan Süleymanın I yürüşü */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi. 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi. Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi. ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı İbrahim paşanın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar. Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda olarkən çatdı və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ==== Bağdadın itirilməsi ==== == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] 0lpvnjfran9oq1u41jhq2zbeqo30hx1 6564515 6564513 2022-08-05T20:18:48Z Qızılbaş 71676 /* Bağdadın itirilməsi */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi. 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi. Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi. ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı İbrahim paşanın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar. Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda olarkən çatdı və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ==== Bağdadın itirilməsi ==== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] gulcyozs8dxpqt5t8mfh3rbkz5admd7 6564530 6564515 2022-08-05T20:19:41Z Qızılbaş 71676 /* Osmanlı ilə müharibə */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi. 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi. Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi. ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı İbrahim paşanın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar. Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda olarkən çatdı və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] bqy43itovwz4f066whpwz9o27fq17h7 6564566 6564530 2022-08-05T20:30:57Z Qızılbaş 71676 /* Sultan Süleymanın II yürüşü */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi. 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi. Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi. ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı İbrahim paşanın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar. Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda olarkən çatdı və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== 1535-ci ilin yazın əvvəlində Bağdaddan çıxan Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə ikinci yürüşlərinə başladılar. Buna qədər isə Şah Təhmasib Təbrizin əhalisini başqa yerə köçürmüş, ərzaq və digər lazimi şeylər daşınmış, daşınması mümkün olmayanlar isə məhv edilmişdi. Bu tədbirlər həyata keçirildikdən sonra şah Sultaniyyəyə çəkildi. Osmanlı ordusu İbrahim paşa Təbrizə daxil olduqdan sonra Şah Təhmasib sülh danışıqları üçün ikinci dəfə elçilər heyyəti göndərsə də, bu dəfə də təklifi rədd edildi. şahın üzərinə Sultaniyyə şəhərinə gələn Osmanlı ordusu ərzaq qıtlığı və ordu arasında yayılmış taun xəstəliyinə görə böyük tələfatla üzləşdi. Qızılbaşların Əmir Sultan Rumlu və Çıraq Sultan Ustaclının başçılığı altındakı ön dəstələri Osmanlılarla toqquşmada onları məğlub etdilər. Geri çəkilməyə başlayan Osmanlı ordusunü təqib etmək üçün Bəhram Mirzə bir dəstə əmirlə-Məntəşə Sultan, Əmir Sultan, Şahqulu xəlifə möhrdar, Məhəmməd Əmin bəy Süfrəçi göndərildi. Şah özü bu zaman artıq Van qalasını yenidən mühasirəyə almışdı. Van qalasına yardım üçün sultan Diyabəkir paşasına əmr göndərdi və üstəlik Üləma bəyi də vəzifələndirdi. Vostan yaxınlığında onlar türkman tayfasından olan qorçularla qarşılaşdılar. Xain Üləma bəyin də orda olduğu xəbərini alan Şah Təhmasib 2 min döyüşçü ilə özüdə ora yollandı. Üləmanın qızılbaş ordusunun təhlükəli olması ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmayan və say üstünlüyünə inanan Məhəmməd paşa Səfəvi ordusuna hücum etdi. Lakin Şiraz hakimi Qazi xan Zülqədər türkman və zülqədər tayfalarından olan qorçılər dəstəsi ilə düşmənə hücum edəərk onları darmadağın etdi. Həsən bəy Rumlunun sözləri ilə desək, “bir anda dörd yüzə qədər türk qızılbaşlar tərəfindən öldürüldü və onların başları şah atının ayaqları altına atıldı”. Sultanın bir neçə əyanı əsir alındı. Osmanlı ordusunu Bitlisə qədər təqib edən Səfəvi ordusu böyük qənimət əldə etdi. Bəhram Mirzə oradan Ərcişə yollandı. Ərcişin müdafiəçiləri qızılbaşların qarşısında dura bilməyib qalaya geri çəkildilər, onlara yardım üçün sultanın əmri ilə yola çıxan Sinan paşa da Budaq xan Qacarın komandanlığındakı qızılbaşlar tərəfindən məhv edildilər, Sinann paşa öldürüldü. Sinan paşanın həlak olmasından xəbər tutan Sultan Süleyman öz ordusunun seçmə hissələrini İbrahim paşanın başçılığı altına keçirdi və Ərcişdə mühasirədə qalanlara köməyə göndərdi. Lakin qızılbaşlar İbrahim paşanın göndərdiyi dəstəni də darmadağın etdilər. Bundan sonra İbrahim paşa qalanın sakinlərini də özü ilə götürərək oranı tərk etdi. Beləliklə, Van və Ərciş əraziləri şahın əlinə keçdi44 . '''səh 83-84''' ==== Sultan Süleymanın III yürüşü ==== == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] banlkp889hb4vtwjw80gj87hjnwn80z 6564590 6564566 2022-08-05T20:50:41Z Qızılbaş 71676 /* Sultan Süleymanın III yürüşü */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi. 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi. Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi. ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı İbrahim paşanın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar. Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda olarkən çatdı və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== 1535-ci ilin yazın əvvəlində Bağdaddan çıxan Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə ikinci yürüşlərinə başladılar. Buna qədər isə Şah Təhmasib Təbrizin əhalisini başqa yerə köçürmüş, ərzaq və digər lazimi şeylər daşınmış, daşınması mümkün olmayanlar isə məhv edilmişdi. Bu tədbirlər həyata keçirildikdən sonra şah Sultaniyyəyə çəkildi. Osmanlı ordusu İbrahim paşa Təbrizə daxil olduqdan sonra Şah Təhmasib sülh danışıqları üçün ikinci dəfə elçilər heyyəti göndərsə də, bu dəfə də təklifi rədd edildi. şahın üzərinə Sultaniyyə şəhərinə gələn Osmanlı ordusu ərzaq qıtlığı və ordu arasında yayılmış taun xəstəliyinə görə böyük tələfatla üzləşdi. Qızılbaşların Əmir Sultan Rumlu və Çıraq Sultan Ustaclının başçılığı altındakı ön dəstələri Osmanlılarla toqquşmada onları məğlub etdilər. Geri çəkilməyə başlayan Osmanlı ordusunü təqib etmək üçün Bəhram Mirzə bir dəstə əmirlə-Məntəşə Sultan, Əmir Sultan, Şahqulu xəlifə möhrdar, Məhəmməd Əmin bəy Süfrəçi göndərildi. Şah özü bu zaman artıq Van qalasını yenidən mühasirəyə almışdı. Van qalasına yardım üçün sultan Diyabəkir paşasına əmr göndərdi və üstəlik Üləma bəyi də vəzifələndirdi. Vostan yaxınlığında onlar türkman tayfasından olan qorçularla qarşılaşdılar. Xain Üləma bəyin də orda olduğu xəbərini alan Şah Təhmasib 2 min döyüşçü ilə özüdə ora yollandı. Üləmanın qızılbaş ordusunun təhlükəli olması ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmayan və say üstünlüyünə inanan Məhəmməd paşa Səfəvi ordusuna hücum etdi. Lakin Şiraz hakimi Qazi xan Zülqədər türkman və zülqədər tayfalarından olan qorçılər dəstəsi ilə düşmənə hücum edəərk onları darmadağın etdi. Həsən bəy Rumlunun sözləri ilə desək, “bir anda dörd yüzə qədər türk qızılbaşlar tərəfindən öldürüldü və onların başları şah atının ayaqları altına atıldı”. Sultanın bir neçə əyanı əsir alındı. Osmanlı ordusunu Bitlisə qədər təqib edən Səfəvi ordusu böyük qənimət əldə etdi. Bəhram Mirzə oradan Ərcişə yollandı. Ərcişin müdafiəçiləri qızılbaşların qarşısında dura bilməyib qalaya geri çəkildilər, onlara yardım üçün sultanın əmri ilə yola çıxan Sinan paşa da Budaq xan Qacarın komandanlığındakı qızılbaşlar tərəfindən məhv edildilər, Sinann paşa öldürüldü. Sinan paşanın həlak olmasından xəbər tutan Sultan Süleyman öz ordusunun seçmə hissələrini İbrahim paşanın başçılığı altına keçirdi və Ərcişdə mühasirədə qalanlara köməyə göndərdi. Lakin qızılbaşlar İbrahim paşanın göndərdiyi dəstəni də darmadağın etdilər. Bundan sonra İbrahim paşa qalanın sakinlərini də özü ilə götürərək oranı tərk etdi. Beləliklə, Van və Ərciş əraziləri şahın əlinə keçdi44 . '''səh 83-84''' ==== Sultan Süleymanın III yürüşü ==== Həsən bəy Rumlunun məlumatına görə 1548-ci ildə Sultan Süleyman, Osmanlı imperiyasının tabeliyində olan bütün ölkələrdən- Macarıstan, Əflak (valaxiya), Bosniya, Serbiya,Moreya, Moldaviya, Anadolu, Məntəşə eli, qaraman, Mərəş, Hələb, Suriya, Misir, Hicaz, Yəmən, Diyarbəkir, Ərəb İraqı və Kəfədən toplanmış böyük ordu ilə Azərbaycana soxuldu. Şərəf xan Bitlisinin əlumatına görə, sultanı yeni yürüş üçün dilə tutan şahın qardaşı və qiyamçı keçmiş Şirvan bəylərbəyi Əlaqas bəy olmuşdur. O, sultanı inandırmışdı ki, onun ordusu qızılbaş torpaqlarına daxil olan kimi bir çox tayfa üsyana qalxacaqdı. Lakin bu belə olmadı və hətta, Əlqasla birlikdə İstanbula getmiş bir neçə adamı onu tərk edib, şahdan bağışlanma istədilər. Yürüşdən xəbər tutan şah Təbrizi tərk etdi və Şənbi-Qazana geri çəkilərək ordu toplamağa başladı. Onun düşərgəsinə Şirvan bəylərbəyi ismayıl Mirzə və digərləri qatıldı.'''səh 92''' Osmanlı ordusunun hərəkətini çətinləşdirmək üçün Təbrizə qədər bütün yerlər viran edildi. Gələn Osmanlı ordusuna Osmanlı tərəfinə keçmiş Əlqas Mirzə və Üləma bəylər də daxil idi. Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, Süleyman Azərbaycana Ərzurum-Xoy-Təbriz yolu ilə gəlmişdi. Üləma türklərin dəstəsi ilə Van qalasını tutmaq üçün göndərildi. Sultan Mərənddə qızılbaşlara hücum etmək üçün 40 minlik qoşunla Xoydan hərəkət edəcək bir sıra paşaları (o cümlədən Əlqas Mirzəni) ayırdı. Osmanlı qoşunları Abdulla xan Ustaclının,Şahverdi Sultan Ziyad oğlunun və Əli Sultan Təkəlinin başçılığı ilə irəlidə olan qızılbaş hissələri ilə toqquşdular. Şahverdi Sultan döyüşdə böyük igidlik göstərdi. Qızılbaşlar Osmanlıların üstün qüvvələrinin təzyiqi altında şahın Eşkəmbərdə yerləşən qərargahına geri çəkilməyə məcbur oldular. Şah Eşkəmbər çayının sahillərini tərk etdi, onunla Xuzistan, Fars, Kirman və İraq əmirlərinin birləşəcəyi yerə-Əhər çayına tərəf geri çəkildi. Bu zaman Sultan Süleyman əsas qüvvələri ilə Təbrizə daxil olaraq orada cəmisi 4 gün qala bildi. Həmin günlər Osmanlı ordusu üçün çox kədərli keçdi. Həsən bəy Rumlu xəbər verir ki, yem olmadığına görə türklərin 5 min atı, dəvəsi və qatırı tələf oldu. Şəhərdə ərzaq olmadığına görə türk döyüşçüləri şəhərlilərin şəxsi əmlakını qarət etməyə başladılar. Sultan şəhəri tərk etməyə məcbur oldu, bununla eyni zamanda şəhər əhalisi də üsyana qalxdı. '''səh 93''' Geri çəkilən Osmanlı ordusu qızılbaşların aramsız hücumlarına məruz qalırdılar. Çevik süvari dəstələrdən ibarət olan qızılbaş bölmələri qəfil hücumlar edir və qısa müddətlik toqquşmadan sonra geri çəkilirdilər. İbrahim xan və Məhəmməd bəy Türkman sultanın geri çəkilən ordusunun arxasınca hərəkət etdilər. Şəbüstər yaxınlığında Suriya və Diyarbəkir paşası, Mərəş paşası ilə baş vermiş şiddətli vuruşmada onlar böyük tələfat verildi. Osmanlı ordusu geri çəkildikdən sonra şah Xoya daxil oldu. Burada İbrahim xan və başqa əmirlər öz qoşun dəstələri ilə ona qoşuldular. Çaldıranda Kirman hakimi Şahqulu Sultan və Mahmud xan Əfşar da şahın qoşunları ilə birləşdilər. yeni göndərilmiş Osmanlı ordusuna qarşı Göyçə Sultanla birlikdə İsmayıl Mirzə göndərildi. İsmayıl Mirzənin qəfil hücumu nəticəsində Osmanlı ordusu və onların yanında olan mülki işçilərin demək olar hamısı öldürüldü. Qars qalası qızılbaşlar tərəfindən dağıdıldı. Şah Əli Sultan Tatı oğlunu on min nəfərlik dəstə ilə Əxlat, Gözəl Dərə, Adilcəvaz və Muş ərazilərini viran qoymaq üçün göndərdi. Şahzadə İsmayılın irəlidə gedən hissələri Bayburt yaxınlığında Məhəmməd Paşa Tək oğlunun dəstələri ilə toqquşdu. Türklər darmadağın edildilər və qaçdılar. Ərzincan tutuldu və talan edildi.'''səh 94-95''' Bu zaman Əlqas Mirzə cənubdan ordusu il əbirlikdə hücuma keçdi, lakin bir neçə uğur qazandıqdan sonra məlub edildi və geri çəkilməyə məcbur oldu.'''səh 96''' . == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] gc3kedf52s9y6ki1t7u5uu44tggp43e 6564591 6564590 2022-08-05T20:50:52Z Qızılbaş 71676 /* Sultan Süleymanın III yürüşü */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi. 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi. Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi. ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı İbrahim paşanın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar. Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda olarkən çatdı və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== 1535-ci ilin yazın əvvəlində Bağdaddan çıxan Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə ikinci yürüşlərinə başladılar. Buna qədər isə Şah Təhmasib Təbrizin əhalisini başqa yerə köçürmüş, ərzaq və digər lazimi şeylər daşınmış, daşınması mümkün olmayanlar isə məhv edilmişdi. Bu tədbirlər həyata keçirildikdən sonra şah Sultaniyyəyə çəkildi. Osmanlı ordusu İbrahim paşa Təbrizə daxil olduqdan sonra Şah Təhmasib sülh danışıqları üçün ikinci dəfə elçilər heyyəti göndərsə də, bu dəfə də təklifi rədd edildi. şahın üzərinə Sultaniyyə şəhərinə gələn Osmanlı ordusu ərzaq qıtlığı və ordu arasında yayılmış taun xəstəliyinə görə böyük tələfatla üzləşdi. Qızılbaşların Əmir Sultan Rumlu və Çıraq Sultan Ustaclının başçılığı altındakı ön dəstələri Osmanlılarla toqquşmada onları məğlub etdilər. Geri çəkilməyə başlayan Osmanlı ordusunü təqib etmək üçün Bəhram Mirzə bir dəstə əmirlə-Məntəşə Sultan, Əmir Sultan, Şahqulu xəlifə möhrdar, Məhəmməd Əmin bəy Süfrəçi göndərildi. Şah özü bu zaman artıq Van qalasını yenidən mühasirəyə almışdı. Van qalasına yardım üçün sultan Diyabəkir paşasına əmr göndərdi və üstəlik Üləma bəyi də vəzifələndirdi. Vostan yaxınlığında onlar türkman tayfasından olan qorçularla qarşılaşdılar. Xain Üləma bəyin də orda olduğu xəbərini alan Şah Təhmasib 2 min döyüşçü ilə özüdə ora yollandı. Üləmanın qızılbaş ordusunun təhlükəli olması ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmayan və say üstünlüyünə inanan Məhəmməd paşa Səfəvi ordusuna hücum etdi. Lakin Şiraz hakimi Qazi xan Zülqədər türkman və zülqədər tayfalarından olan qorçılər dəstəsi ilə düşmənə hücum edəərk onları darmadağın etdi. Həsən bəy Rumlunun sözləri ilə desək, “bir anda dörd yüzə qədər türk qızılbaşlar tərəfindən öldürüldü və onların başları şah atının ayaqları altına atıldı”. Sultanın bir neçə əyanı əsir alındı. Osmanlı ordusunu Bitlisə qədər təqib edən Səfəvi ordusu böyük qənimət əldə etdi. Bəhram Mirzə oradan Ərcişə yollandı. Ərcişin müdafiəçiləri qızılbaşların qarşısında dura bilməyib qalaya geri çəkildilər, onlara yardım üçün sultanın əmri ilə yola çıxan Sinan paşa da Budaq xan Qacarın komandanlığındakı qızılbaşlar tərəfindən məhv edildilər, Sinann paşa öldürüldü. Sinan paşanın həlak olmasından xəbər tutan Sultan Süleyman öz ordusunun seçmə hissələrini İbrahim paşanın başçılığı altına keçirdi və Ərcişdə mühasirədə qalanlara köməyə göndərdi. Lakin qızılbaşlar İbrahim paşanın göndərdiyi dəstəni də darmadağın etdilər. Bundan sonra İbrahim paşa qalanın sakinlərini də özü ilə götürərək oranı tərk etdi. Beləliklə, Van və Ərciş əraziləri şahın əlinə keçdi44 . '''səh 83-84''' ==== Sultan Süleymanın III yürüşü ==== Həsən bəy Rumlunun məlumatına görə 1548-ci ildə Sultan Süleyman, Osmanlı imperiyasının tabeliyində olan bütün ölkələrdən- Macarıstan, Əflak (valaxiya), Bosniya, Serbiya,Moreya, Moldaviya, Anadolu, Məntəşə eli, qaraman, Mərəş, Hələb, Suriya, Misir, Hicaz, Yəmən, Diyarbəkir, Ərəb İraqı və Kəfədən toplanmış böyük ordu ilə Azərbaycana soxuldu. Şərəf xan Bitlisinin əlumatına görə, sultanı yeni yürüş üçün dilə tutan şahın qardaşı və qiyamçı keçmiş Şirvan bəylərbəyi Əlaqas bəy olmuşdur. O, sultanı inandırmışdı ki, onun ordusu qızılbaş torpaqlarına daxil olan kimi bir çox tayfa üsyana qalxacaqdı. Lakin bu belə olmadı və hətta, Əlqasla birlikdə İstanbula getmiş bir neçə adamı onu tərk edib, şahdan bağışlanma istədilər. Yürüşdən xəbər tutan şah Təbrizi tərk etdi və Şənbi-Qazana geri çəkilərək ordu toplamağa başladı. Onun düşərgəsinə Şirvan bəylərbəyi ismayıl Mirzə və digərləri qatıldı.'''səh 92''' Osmanlı ordusunun hərəkətini çətinləşdirmək üçün Təbrizə qədər bütün yerlər viran edildi. Gələn Osmanlı ordusuna Osmanlı tərəfinə keçmiş Əlqas Mirzə və Üləma bəylər də daxil idi. Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, Süleyman Azərbaycana Ərzurum-Xoy-Təbriz yolu ilə gəlmişdi. Üləma türklərin dəstəsi ilə Van qalasını tutmaq üçün göndərildi. Sultan Mərənddə qızılbaşlara hücum etmək üçün 40 minlik qoşunla Xoydan hərəkət edəcək bir sıra paşaları (o cümlədən Əlqas Mirzəni) ayırdı. Osmanlı qoşunları Abdulla xan Ustaclının,Şahverdi Sultan Ziyad oğlunun və Əli Sultan Təkəlinin başçılığı ilə irəlidə olan qızılbaş hissələri ilə toqquşdular. Şahverdi Sultan döyüşdə böyük igidlik göstərdi. Qızılbaşlar Osmanlıların üstün qüvvələrinin təzyiqi altında şahın Eşkəmbərdə yerləşən qərargahına geri çəkilməyə məcbur oldular. Şah Eşkəmbər çayının sahillərini tərk etdi, onunla Xuzistan, Fars, Kirman və İraq əmirlərinin birləşəcəyi yerə-Əhər çayına tərəf geri çəkildi. Bu zaman Sultan Süleyman əsas qüvvələri ilə Təbrizə daxil olaraq orada cəmisi 4 gün qala bildi. Həmin günlər Osmanlı ordusu üçün çox kədərli keçdi. Həsən bəy Rumlu xəbər verir ki, yem olmadığına görə türklərin 5 min atı, dəvəsi və qatırı tələf oldu. Şəhərdə ərzaq olmadığına görə türk döyüşçüləri şəhərlilərin şəxsi əmlakını qarət etməyə başladılar. Sultan şəhəri tərk etməyə məcbur oldu, bununla eyni zamanda şəhər əhalisi də üsyana qalxdı. '''səh 93''' Geri çəkilən Osmanlı ordusu qızılbaşların aramsız hücumlarına məruz qalırdılar. Çevik süvari dəstələrdən ibarət olan qızılbaş bölmələri qəfil hücumlar edir və qısa müddətlik toqquşmadan sonra geri çəkilirdilər. İbrahim xan və Məhəmməd bəy Türkman sultanın geri çəkilən ordusunun arxasınca hərəkət etdilər. Şəbüstər yaxınlığında Suriya və Diyarbəkir paşası, Mərəş paşası ilə baş vermiş şiddətli vuruşmada onlar böyük tələfat verildi. Osmanlı ordusu geri çəkildikdən sonra şah Xoya daxil oldu. Burada İbrahim xan və başqa əmirlər öz qoşun dəstələri ilə ona qoşuldular. Çaldıranda Kirman hakimi Şahqulu Sultan və Mahmud xan Əfşar da şahın qoşunları ilə birləşdilər. yeni göndərilmiş Osmanlı ordusuna qarşı Göyçə Sultanla birlikdə İsmayıl Mirzə göndərildi. İsmayıl Mirzənin qəfil hücumu nəticəsində Osmanlı ordusu və onların yanında olan mülki işçilərin demək olar hamısı öldürüldü. Qars qalası qızılbaşlar tərəfindən dağıdıldı. Şah Əli Sultan Tatı oğlunu on min nəfərlik dəstə ilə Əxlat, Gözəl Dərə, Adilcəvaz və Muş ərazilərini viran qoymaq üçün göndərdi. Şahzadə İsmayılın irəlidə gedən hissələri Bayburt yaxınlığında Məhəmməd Paşa Tək oğlunun dəstələri ilə toqquşdu. Türklər darmadağın edildilər və qaçdılar. Ərzincan tutuldu və talan edildi.'''səh 94-95''' Bu zaman Əlqas Mirzə cənubdan ordusu il əbirlikdə hücuma keçdi, lakin bir neçə uğur qazandıqdan sonra məlub edildi və geri çəkilməyə məcbur oldu.'''səh 96''' . == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] di4cv0btw59zdr0l7qb76el6oym8wek 6564599 6564591 2022-08-05T20:56:48Z Qızılbaş 71676 /* Osmanlı ilə müharibə */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi.{{Sfn|Mitchell|2009b}} Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi.{{Sfn|Newman|2008|p=26–27}} ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı [[Parqalı İbrahim Paşa|İbrahim paşa]]nın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda özbəklərə qarşı yürüşdə olarkən çatdı{{Sfn|Mitchell|2009b}} və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> Müqavimətsiz şəkildə Bağdad ələ keçirildikdən sonra şiələr üçün xüsusi yer olan Nəcəf şəhəri də ələ keçirildi.{{Sfn|Newman|2008|p=28}} ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== 1535-ci ilin yazın əvvəlində Bağdaddan çıxan Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə ikinci yürüşlərinə başladılar. Buna qədər isə Şah Təhmasib Təbrizin əhalisini başqa yerə köçürmüş, ərzaq və digər lazimi şeylər daşınmış, daşınması mümkün olmayanlar isə məhv edilmişdi. Bu tədbirlər həyata keçirildikdən sonra şah Sultaniyyəyə çəkildi. Osmanlı ordusu İbrahim paşa Təbrizə daxil olduqdan sonra Şah Təhmasib sülh danışıqları üçün ikinci dəfə elçilər heyyəti göndərsə də, bu dəfə də təklifi rədd edildi. şahın üzərinə Sultaniyyə şəhərinə gələn Osmanlı ordusu ərzaq qıtlığı və ordu arasında yayılmış taun xəstəliyinə görə böyük tələfatla üzləşdi. Qızılbaşların Əmir Sultan Rumlu və Çıraq Sultan Ustaclının başçılığı altındakı ön dəstələri Osmanlılarla toqquşmada onları məğlub etdilər. Geri çəkilməyə başlayan Osmanlı ordusunü təqib etmək üçün Bəhram Mirzə bir dəstə əmirlə-Məntəşə Sultan, Əmir Sultan, Şahqulu xəlifə möhrdar, Məhəmməd Əmin bəy Süfrəçi göndərildi. Şah özü bu zaman artıq Van qalasını yenidən mühasirəyə almışdı. Van qalasına yardım üçün sultan Diyabəkir paşasına əmr göndərdi və üstəlik Üləma bəyi də vəzifələndirdi. Vostan yaxınlığında onlar türkman tayfasından olan qorçularla qarşılaşdılar. Xain Üləma bəyin də orda olduğu xəbərini alan Şah Təhmasib 2 min döyüşçü ilə özüdə ora yollandı. Üləmanın qızılbaş ordusunun təhlükəli olması ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmayan və say üstünlüyünə inanan Məhəmməd paşa Səfəvi ordusuna hücum etdi. Lakin Şiraz hakimi Qazi xan Zülqədər türkman və zülqədər tayfalarından olan qorçılər dəstəsi ilə düşmənə hücum edəərk onları darmadağın etdi. Həsən bəy Rumlunun sözləri ilə desək, “bir anda dörd yüzə qədər türk qızılbaşlar tərəfindən öldürüldü və onların başları şah atının ayaqları altına atıldı”. Sultanın bir neçə əyanı əsir alındı. Osmanlı ordusunu Bitlisə qədər təqib edən Səfəvi ordusu böyük qənimət əldə etdi. Bəhram Mirzə oradan Ərcişə yollandı. Ərcişin müdafiəçiləri qızılbaşların qarşısında dura bilməyib qalaya geri çəkildilər, onlara yardım üçün sultanın əmri ilə yola çıxan Sinan paşa da Budaq xan Qacarın komandanlığındakı qızılbaşlar tərəfindən məhv edildilər, Sinann paşa öldürüldü. Sinan paşanın həlak olmasından xəbər tutan Sultan Süleyman öz ordusunun seçmə hissələrini İbrahim paşanın başçılığı altına keçirdi və Ərcişdə mühasirədə qalanlara köməyə göndərdi. Lakin qızılbaşlar İbrahim paşanın göndərdiyi dəstəni də darmadağın etdilər. Bundan sonra İbrahim paşa qalanın sakinlərini də özü ilə götürərək oranı tərk etdi. Beləliklə, Van və Ərciş əraziləri şahın əlinə keçdi44 . '''səh 83-84''' ==== Sultan Süleymanın III yürüşü ==== Həsən bəy Rumlunun məlumatına görə 1548-ci ildə Sultan Süleyman, Osmanlı imperiyasının tabeliyində olan bütün ölkələrdən- Macarıstan, Əflak (valaxiya), Bosniya, Serbiya,Moreya, Moldaviya, Anadolu, Məntəşə eli, qaraman, Mərəş, Hələb, Suriya, Misir, Hicaz, Yəmən, Diyarbəkir, Ərəb İraqı və Kəfədən toplanmış böyük ordu ilə Azərbaycana soxuldu. Şərəf xan Bitlisinin əlumatına görə, sultanı yeni yürüş üçün dilə tutan şahın qardaşı və qiyamçı keçmiş Şirvan bəylərbəyi Əlaqas bəy olmuşdur. O, sultanı inandırmışdı ki, onun ordusu qızılbaş torpaqlarına daxil olan kimi bir çox tayfa üsyana qalxacaqdı. Lakin bu belə olmadı və hətta, Əlqasla birlikdə İstanbula getmiş bir neçə adamı onu tərk edib, şahdan bağışlanma istədilər. Yürüşdən xəbər tutan şah Təbrizi tərk etdi və Şənbi-Qazana geri çəkilərək ordu toplamağa başladı. Onun düşərgəsinə Şirvan bəylərbəyi ismayıl Mirzə və digərləri qatıldı.'''səh 92''' Osmanlı ordusunun hərəkətini çətinləşdirmək üçün Təbrizə qədər bütün yerlər viran edildi. Gələn Osmanlı ordusuna Osmanlı tərəfinə keçmiş Əlqas Mirzə və Üləma bəylər də daxil idi. Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, Süleyman Azərbaycana Ərzurum-Xoy-Təbriz yolu ilə gəlmişdi. Üləma türklərin dəstəsi ilə Van qalasını tutmaq üçün göndərildi. Sultan Mərənddə qızılbaşlara hücum etmək üçün 40 minlik qoşunla Xoydan hərəkət edəcək bir sıra paşaları (o cümlədən Əlqas Mirzəni) ayırdı. Osmanlı qoşunları Abdulla xan Ustaclının,Şahverdi Sultan Ziyad oğlunun və Əli Sultan Təkəlinin başçılığı ilə irəlidə olan qızılbaş hissələri ilə toqquşdular. Şahverdi Sultan döyüşdə böyük igidlik göstərdi. Qızılbaşlar Osmanlıların üstün qüvvələrinin təzyiqi altında şahın Eşkəmbərdə yerləşən qərargahına geri çəkilməyə məcbur oldular. Şah Eşkəmbər çayının sahillərini tərk etdi, onunla Xuzistan, Fars, Kirman və İraq əmirlərinin birləşəcəyi yerə-Əhər çayına tərəf geri çəkildi. Bu zaman Sultan Süleyman əsas qüvvələri ilə Təbrizə daxil olaraq orada cəmisi 4 gün qala bildi. Həmin günlər Osmanlı ordusu üçün çox kədərli keçdi. Həsən bəy Rumlu xəbər verir ki, yem olmadığına görə türklərin 5 min atı, dəvəsi və qatırı tələf oldu. Şəhərdə ərzaq olmadığına görə türk döyüşçüləri şəhərlilərin şəxsi əmlakını qarət etməyə başladılar. Sultan şəhəri tərk etməyə məcbur oldu, bununla eyni zamanda şəhər əhalisi də üsyana qalxdı. '''səh 93''' Geri çəkilən Osmanlı ordusu qızılbaşların aramsız hücumlarına məruz qalırdılar. Çevik süvari dəstələrdən ibarət olan qızılbaş bölmələri qəfil hücumlar edir və qısa müddətlik toqquşmadan sonra geri çəkilirdilər. İbrahim xan və Məhəmməd bəy Türkman sultanın geri çəkilən ordusunun arxasınca hərəkət etdilər. Şəbüstər yaxınlığında Suriya və Diyarbəkir paşası, Mərəş paşası ilə baş vermiş şiddətli vuruşmada onlar böyük tələfat verildi. Osmanlı ordusu geri çəkildikdən sonra şah Xoya daxil oldu. Burada İbrahim xan və başqa əmirlər öz qoşun dəstələri ilə ona qoşuldular. Çaldıranda Kirman hakimi Şahqulu Sultan və Mahmud xan Əfşar da şahın qoşunları ilə birləşdilər. yeni göndərilmiş Osmanlı ordusuna qarşı Göyçə Sultanla birlikdə İsmayıl Mirzə göndərildi. İsmayıl Mirzənin qəfil hücumu nəticəsində Osmanlı ordusu və onların yanında olan mülki işçilərin demək olar hamısı öldürüldü. Qars qalası qızılbaşlar tərəfindən dağıdıldı. Şah Əli Sultan Tatı oğlunu on min nəfərlik dəstə ilə Əxlat, Gözəl Dərə, Adilcəvaz və Muş ərazilərini viran qoymaq üçün göndərdi. Şahzadə İsmayılın irəlidə gedən hissələri Bayburt yaxınlığında Məhəmməd Paşa Tək oğlunun dəstələri ilə toqquşdu. Türklər darmadağın edildilər və qaçdılar. Ərzincan tutuldu və talan edildi.'''səh 94-95''' Bu zaman Əlqas Mirzə cənubdan ordusu il əbirlikdə hücuma keçdi, lakin bir neçə uğur qazandıqdan sonra məlub edildi və geri çəkilməyə məcbur oldu.'''səh 96''' . == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] e8w1l782rtybf2p9nn6h7u9x6404ie5 6565057 6564599 2022-08-06T11:40:25Z Qızılbaş 71676 /* Sultan Süleymanın III yürüşü */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi.{{Sfn|Mitchell|2009b}} Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi.{{Sfn|Newman|2008|p=26–27}} ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı [[Parqalı İbrahim Paşa|İbrahim paşa]]nın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda özbəklərə qarşı yürüşdə olarkən çatdı{{Sfn|Mitchell|2009b}} və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> Müqavimətsiz şəkildə Bağdad ələ keçirildikdən sonra şiələr üçün xüsusi yer olan Nəcəf şəhəri də ələ keçirildi.{{Sfn|Newman|2008|p=28}} ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== 1535-ci ilin yazın əvvəlində Bağdaddan çıxan Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə ikinci yürüşlərinə başladılar. Buna qədər isə Şah Təhmasib Təbrizin əhalisini başqa yerə köçürmüş, ərzaq və digər lazimi şeylər daşınmış, daşınması mümkün olmayanlar isə məhv edilmişdi. Bu tədbirlər həyata keçirildikdən sonra şah Sultaniyyəyə çəkildi. Osmanlı ordusu İbrahim paşa Təbrizə daxil olduqdan sonra Şah Təhmasib sülh danışıqları üçün ikinci dəfə elçilər heyyəti göndərsə də, bu dəfə də təklifi rədd edildi. şahın üzərinə Sultaniyyə şəhərinə gələn Osmanlı ordusu ərzaq qıtlığı və ordu arasında yayılmış taun xəstəliyinə görə böyük tələfatla üzləşdi. Qızılbaşların Əmir Sultan Rumlu və Çıraq Sultan Ustaclının başçılığı altındakı ön dəstələri Osmanlılarla toqquşmada onları məğlub etdilər. Geri çəkilməyə başlayan Osmanlı ordusunü təqib etmək üçün Bəhram Mirzə bir dəstə əmirlə-Məntəşə Sultan, Əmir Sultan, Şahqulu xəlifə möhrdar, Məhəmməd Əmin bəy Süfrəçi göndərildi. Şah özü bu zaman artıq Van qalasını yenidən mühasirəyə almışdı. Van qalasına yardım üçün sultan Diyabəkir paşasına əmr göndərdi və üstəlik Üləma bəyi də vəzifələndirdi. Vostan yaxınlığında onlar türkman tayfasından olan qorçularla qarşılaşdılar. Xain Üləma bəyin də orda olduğu xəbərini alan Şah Təhmasib 2 min döyüşçü ilə özüdə ora yollandı. Üləmanın qızılbaş ordusunun təhlükəli olması ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmayan və say üstünlüyünə inanan Məhəmməd paşa Səfəvi ordusuna hücum etdi. Lakin Şiraz hakimi Qazi xan Zülqədər türkman və zülqədər tayfalarından olan qorçılər dəstəsi ilə düşmənə hücum edəərk onları darmadağın etdi. Həsən bəy Rumlunun sözləri ilə desək, “bir anda dörd yüzə qədər türk qızılbaşlar tərəfindən öldürüldü və onların başları şah atının ayaqları altına atıldı”. Sultanın bir neçə əyanı əsir alındı. Osmanlı ordusunu Bitlisə qədər təqib edən Səfəvi ordusu böyük qənimət əldə etdi. Bəhram Mirzə oradan Ərcişə yollandı. Ərcişin müdafiəçiləri qızılbaşların qarşısında dura bilməyib qalaya geri çəkildilər, onlara yardım üçün sultanın əmri ilə yola çıxan Sinan paşa da Budaq xan Qacarın komandanlığındakı qızılbaşlar tərəfindən məhv edildilər, Sinann paşa öldürüldü. Sinan paşanın həlak olmasından xəbər tutan Sultan Süleyman öz ordusunun seçmə hissələrini İbrahim paşanın başçılığı altına keçirdi və Ərcişdə mühasirədə qalanlara köməyə göndərdi. Lakin qızılbaşlar İbrahim paşanın göndərdiyi dəstəni də darmadağın etdilər. Bundan sonra İbrahim paşa qalanın sakinlərini də özü ilə götürərək oranı tərk etdi. Beləliklə, Van və Ərciş əraziləri şahın əlinə keçdi44 . '''səh 83-84''' ==== Sultan Süleymanın III yürüşü ==== Həsən bəy Rumlunun məlumatına görə 1548-ci ildə Sultan Süleyman, Osmanlı imperiyasının tabeliyində olan bütün ölkələrdən- Macarıstan, Əflak (valaxiya), Bosniya, Serbiya,Moreya, Moldaviya, Anadolu, Məntəşə eli, qaraman, Mərəş, Hələb, Suriya, Misir, Hicaz, Yəmən, Diyarbəkir, Ərəb İraqı və Kəfədən toplanmış böyük ordu ilə Azərbaycana soxuldu. Şərəf xan Bitlisinin əlumatına görə, sultanı yeni yürüş üçün dilə tutan şahın qardaşı və qiyamçı keçmiş Şirvan bəylərbəyi Əlaqas bəy olmuşdur. O, sultanı inandırmışdı ki, onun ordusu qızılbaş torpaqlarına daxil olan kimi bir çox tayfa üsyana qalxacaqdı. Lakin bu belə olmadı və hətta, Əlqasla birlikdə İstanbula getmiş bir neçə adamı onu tərk edib, şahdan bağışlanma istədilər. Yürüşdən xəbər tutan şah Təbrizi tərk etdi və Şənbi-Qazana geri çəkilərək ordu toplamağa başladı. Onun düşərgəsinə Şirvan bəylərbəyi ismayıl Mirzə və digərləri qatıldı.'''səh 92''' Osmanlı ordusunun hərəkətini çətinləşdirmək üçün Təbrizə qədər bütün yerlər viran edildi. Gələn Osmanlı ordusuna Osmanlı tərəfinə keçmiş Əlqas Mirzə və Üləma bəylər də daxil idi. Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, Süleyman Azərbaycana Ərzurum-Xoy-Təbriz yolu ilə gəlmişdi. Üləma türklərin dəstəsi ilə Van qalasını tutmaq üçün göndərildi. Sultan Mərənddə qızılbaşlara hücum etmək üçün 40 minlik qoşunla Xoydan hərəkət edəcək bir sıra paşaları (o cümlədən Əlqas Mirzəni) ayırdı. Osmanlı qoşunları Abdulla xan Ustaclının,Şahverdi Sultan Ziyad oğlunun və Əli Sultan Təkəlinin başçılığı ilə irəlidə olan qızılbaş hissələri ilə toqquşdular. Şahverdi Sultan döyüşdə böyük igidlik göstərdi. Qızılbaşlar Osmanlıların üstün qüvvələrinin təzyiqi altında şahın Eşkəmbərdə yerləşən qərargahına geri çəkilməyə məcbur oldular. Şah Eşkəmbər çayının sahillərini tərk etdi, onunla Xuzistan, Fars, Kirman və İraq əmirlərinin birləşəcəyi yerə-Əhər çayına tərəf geri çəkildi. Bu zaman Sultan Süleyman əsas qüvvələri ilə Təbrizə daxil olaraq orada cəmisi 4 gün qala bildi. Həmin günlər Osmanlı ordusu üçün çox kədərli keçdi. Həsən bəy Rumlu xəbər verir ki, yem olmadığına görə türklərin 5 min atı, dəvəsi və qatırı tələf oldu. Şəhərdə ərzaq olmadığına görə türk döyüşçüləri şəhərlilərin şəxsi əmlakını qarət etməyə başladılar. Sultan şəhəri tərk etməyə məcbur oldu, bununla eyni zamanda şəhər əhalisi də üsyana qalxdı. '''səh 93''' Geri çəkilən Osmanlı ordusu qızılbaşların aramsız hücumlarına məruz qalırdılar. Çevik süvari dəstələrdən ibarət olan qızılbaş bölmələri qəfil hücumlar edir və qısa müddətlik toqquşmadan sonra geri çəkilirdilər. İbrahim xan və Məhəmməd bəy Türkman sultanın geri çəkilən ordusunun arxasınca hərəkət etdilər. Şəbüstər yaxınlığında Suriya və Diyarbəkir paşası, Mərəş paşası ilə baş vermiş şiddətli vuruşmada onlar böyük tələfat verildi. Osmanlı ordusu geri çəkildikdən sonra şah Xoya daxil oldu. Burada İbrahim xan və başqa əmirlər öz qoşun dəstələri ilə ona qoşuldular. Çaldıranda Kirman hakimi Şahqulu Sultan və Mahmud xan Əfşar da şahın qoşunları ilə birləşdilər. yeni göndərilmiş Osmanlı ordusuna qarşı Göyçə Sultanla birlikdə İsmayıl Mirzə göndərildi. İsmayıl Mirzənin qəfil hücumu nəticəsində Osmanlı ordusu və onların yanında olan mülki işçilərin demək olar hamısı öldürüldü. Qars qalası qızılbaşlar tərəfindən dağıdıldı. Şah Əli Sultan Tatı oğlunu on min nəfərlik dəstə ilə Əxlat, Gözəl Dərə, Adilcəvaz və Muş ərazilərini viran qoymaq üçün göndərdi. Şahzadə İsmayılın irəlidə gedən hissələri Bayburt yaxınlığında Məhəmməd Paşa Tək oğlunun dəstələri ilə toqquşdu. Türklər darmadağın edildilər və qaçdılar. Ərzincan tutuldu və talan edildi.'''səh 94-95''' Bu zaman Əlqas Mirzə cənubdan ordusu ilə birlikdə hücuma keçdi, lakin bir neçə uğur qazandıqdan sonra məlub edildi və geri çəkilməyə məcbur oldu.'''səh 96''' ==== I Təhmasibin yürüşü ==== == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] 9a7vs2b10yofx0sf0v59h5o2cdil27a 6565058 6565057 2022-08-06T11:51:33Z Qızılbaş 71676 /* I Təhmasibin yürüşü */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi.{{Sfn|Mitchell|2009b}} Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi.{{Sfn|Newman|2008|p=26–27}} ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı [[Parqalı İbrahim Paşa|İbrahim paşa]]nın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda özbəklərə qarşı yürüşdə olarkən çatdı{{Sfn|Mitchell|2009b}} və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> Müqavimətsiz şəkildə Bağdad ələ keçirildikdən sonra şiələr üçün xüsusi yer olan Nəcəf şəhəri də ələ keçirildi.{{Sfn|Newman|2008|p=28}} ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== 1535-ci ilin yazın əvvəlində Bağdaddan çıxan Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə ikinci yürüşlərinə başladılar. Buna qədər isə Şah Təhmasib Təbrizin əhalisini başqa yerə köçürmüş, ərzaq və digər lazimi şeylər daşınmış, daşınması mümkün olmayanlar isə məhv edilmişdi. Bu tədbirlər həyata keçirildikdən sonra şah Sultaniyyəyə çəkildi. Osmanlı ordusu İbrahim paşa Təbrizə daxil olduqdan sonra Şah Təhmasib sülh danışıqları üçün ikinci dəfə elçilər heyyəti göndərsə də, bu dəfə də təklifi rədd edildi. şahın üzərinə Sultaniyyə şəhərinə gələn Osmanlı ordusu ərzaq qıtlığı və ordu arasında yayılmış taun xəstəliyinə görə böyük tələfatla üzləşdi. Qızılbaşların Əmir Sultan Rumlu və Çıraq Sultan Ustaclının başçılığı altındakı ön dəstələri Osmanlılarla toqquşmada onları məğlub etdilər. Geri çəkilməyə başlayan Osmanlı ordusunü təqib etmək üçün Bəhram Mirzə bir dəstə əmirlə-Məntəşə Sultan, Əmir Sultan, Şahqulu xəlifə möhrdar, Məhəmməd Əmin bəy Süfrəçi göndərildi. Şah özü bu zaman artıq Van qalasını yenidən mühasirəyə almışdı. Van qalasına yardım üçün sultan Diyabəkir paşasına əmr göndərdi və üstəlik Üləma bəyi də vəzifələndirdi. Vostan yaxınlığında onlar türkman tayfasından olan qorçularla qarşılaşdılar. Xain Üləma bəyin də orda olduğu xəbərini alan Şah Təhmasib 2 min döyüşçü ilə özüdə ora yollandı. Üləmanın qızılbaş ordusunun təhlükəli olması ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmayan və say üstünlüyünə inanan Məhəmməd paşa Səfəvi ordusuna hücum etdi. Lakin Şiraz hakimi Qazi xan Zülqədər türkman və zülqədər tayfalarından olan qorçılər dəstəsi ilə düşmənə hücum edəərk onları darmadağın etdi. Həsən bəy Rumlunun sözləri ilə desək, “bir anda dörd yüzə qədər türk qızılbaşlar tərəfindən öldürüldü və onların başları şah atının ayaqları altına atıldı”. Sultanın bir neçə əyanı əsir alındı. Osmanlı ordusunu Bitlisə qədər təqib edən Səfəvi ordusu böyük qənimət əldə etdi. Bəhram Mirzə oradan Ərcişə yollandı. Ərcişin müdafiəçiləri qızılbaşların qarşısında dura bilməyib qalaya geri çəkildilər, onlara yardım üçün sultanın əmri ilə yola çıxan Sinan paşa da Budaq xan Qacarın komandanlığındakı qızılbaşlar tərəfindən məhv edildilər, Sinann paşa öldürüldü. Sinan paşanın həlak olmasından xəbər tutan Sultan Süleyman öz ordusunun seçmə hissələrini İbrahim paşanın başçılığı altına keçirdi və Ərcişdə mühasirədə qalanlara köməyə göndərdi. Lakin qızılbaşlar İbrahim paşanın göndərdiyi dəstəni də darmadağın etdilər. Bundan sonra İbrahim paşa qalanın sakinlərini də özü ilə götürərək oranı tərk etdi. Beləliklə, Van və Ərciş əraziləri şahın əlinə keçdi44 . '''səh 83-84''' ==== Sultan Süleymanın III yürüşü ==== Həsən bəy Rumlunun məlumatına görə 1548-ci ildə Sultan Süleyman, Osmanlı imperiyasının tabeliyində olan bütün ölkələrdən- Macarıstan, Əflak (valaxiya), Bosniya, Serbiya,Moreya, Moldaviya, Anadolu, Məntəşə eli, qaraman, Mərəş, Hələb, Suriya, Misir, Hicaz, Yəmən, Diyarbəkir, Ərəb İraqı və Kəfədən toplanmış böyük ordu ilə Azərbaycana soxuldu. Şərəf xan Bitlisinin əlumatına görə, sultanı yeni yürüş üçün dilə tutan şahın qardaşı və qiyamçı keçmiş Şirvan bəylərbəyi Əlaqas bəy olmuşdur. O, sultanı inandırmışdı ki, onun ordusu qızılbaş torpaqlarına daxil olan kimi bir çox tayfa üsyana qalxacaqdı. Lakin bu belə olmadı və hətta, Əlqasla birlikdə İstanbula getmiş bir neçə adamı onu tərk edib, şahdan bağışlanma istədilər. Yürüşdən xəbər tutan şah Təbrizi tərk etdi və Şənbi-Qazana geri çəkilərək ordu toplamağa başladı. Onun düşərgəsinə Şirvan bəylərbəyi ismayıl Mirzə və digərləri qatıldı.'''səh 92''' Osmanlı ordusunun hərəkətini çətinləşdirmək üçün Təbrizə qədər bütün yerlər viran edildi. Gələn Osmanlı ordusuna Osmanlı tərəfinə keçmiş Əlqas Mirzə və Üləma bəylər də daxil idi. Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, Süleyman Azərbaycana Ərzurum-Xoy-Təbriz yolu ilə gəlmişdi. Üləma türklərin dəstəsi ilə Van qalasını tutmaq üçün göndərildi. Sultan Mərənddə qızılbaşlara hücum etmək üçün 40 minlik qoşunla Xoydan hərəkət edəcək bir sıra paşaları (o cümlədən Əlqas Mirzəni) ayırdı. Osmanlı qoşunları Abdulla xan Ustaclının,Şahverdi Sultan Ziyad oğlunun və Əli Sultan Təkəlinin başçılığı ilə irəlidə olan qızılbaş hissələri ilə toqquşdular. Şahverdi Sultan döyüşdə böyük igidlik göstərdi. Qızılbaşlar Osmanlıların üstün qüvvələrinin təzyiqi altında şahın Eşkəmbərdə yerləşən qərargahına geri çəkilməyə məcbur oldular. Şah Eşkəmbər çayının sahillərini tərk etdi, onunla Xuzistan, Fars, Kirman və İraq əmirlərinin birləşəcəyi yerə-Əhər çayına tərəf geri çəkildi. Bu zaman Sultan Süleyman əsas qüvvələri ilə Təbrizə daxil olaraq orada cəmisi 4 gün qala bildi. Həmin günlər Osmanlı ordusu üçün çox kədərli keçdi. Həsən bəy Rumlu xəbər verir ki, yem olmadığına görə türklərin 5 min atı, dəvəsi və qatırı tələf oldu. Şəhərdə ərzaq olmadığına görə türk döyüşçüləri şəhərlilərin şəxsi əmlakını qarət etməyə başladılar. Sultan şəhəri tərk etməyə məcbur oldu, bununla eyni zamanda şəhər əhalisi də üsyana qalxdı. '''səh 93''' Geri çəkilən Osmanlı ordusu qızılbaşların aramsız hücumlarına məruz qalırdılar. Çevik süvari dəstələrdən ibarət olan qızılbaş bölmələri qəfil hücumlar edir və qısa müddətlik toqquşmadan sonra geri çəkilirdilər. İbrahim xan və Məhəmməd bəy Türkman sultanın geri çəkilən ordusunun arxasınca hərəkət etdilər. Şəbüstər yaxınlığında Suriya və Diyarbəkir paşası, Mərəş paşası ilə baş vermiş şiddətli vuruşmada onlar böyük tələfat verildi. Osmanlı ordusu geri çəkildikdən sonra şah Xoya daxil oldu. Burada İbrahim xan və başqa əmirlər öz qoşun dəstələri ilə ona qoşuldular. Çaldıranda Kirman hakimi Şahqulu Sultan və Mahmud xan Əfşar da şahın qoşunları ilə birləşdilər. yeni göndərilmiş Osmanlı ordusuna qarşı Göyçə Sultanla birlikdə İsmayıl Mirzə göndərildi. İsmayıl Mirzənin qəfil hücumu nəticəsində Osmanlı ordusu və onların yanında olan mülki işçilərin demək olar hamısı öldürüldü. Qars qalası qızılbaşlar tərəfindən dağıdıldı. Şah Əli Sultan Tatı oğlunu on min nəfərlik dəstə ilə Əxlat, Gözəl Dərə, Adilcəvaz və Muş ərazilərini viran qoymaq üçün göndərdi. Şahzadə İsmayılın irəlidə gedən hissələri Bayburt yaxınlığında Məhəmməd Paşa Tək oğlunun dəstələri ilə toqquşdu. Türklər darmadağın edildilər və qaçdılar. Ərzincan tutuldu və talan edildi.'''səh 94-95''' Bu zaman Əlqas Mirzə cənubdan ordusu ilə birlikdə hücuma keçdi, lakin bir neçə uğur qazandıqdan sonra məlub edildi və geri çəkilməyə məcbur oldu.'''səh 96''' ==== I Təhmasibin yürüşü ==== 1552-ci ildə I Təhmasib Osmanlı ərazilərinə yürüşə başladı. Ərzurum hakimi İsgəndər paşanın Xoy ərazisinə yürüşü buna bəhanə oldu. 1552-ci ilin yayında Şah Təhmasibin əmri ilə qoşunların toplanmasına başlandı. Onlar 4 hissəyə bölündülər və dörd istiqamətə göndərildilər: 1) Ərciş və Bərkiyyə - (Məsum bəy Səfəvi, Allahqulu bəy Aycək oğlu, Əli Sultan Təkəli, Şəmsəddin xan Bidlisi, Xəlifəyi Ənsar, Həmzə bəy Talış, Uluqxan bəy Səədli və b.). 2) Pasinə (Şahverdi Sultan Ziyad oğlu və və Ədhəm bəy Rumlu). 3) Ərəb İraqına (İbrahim xan Zülqədər, Şahqulu xan Əfşar, Çıraq Sultan). 4) Dəvilə (Bayram bəy Qacar, Toygün bəy Qacar və gürcü hökmdarı Səfəvilərin vassalı olan Keyxosrov) . Bu yürüşdə I Təhmasib şəxsən iştirak etməklə birlikdə, əməliyyat planı da onun tərəfindən hazırlanmışdı. Yürüş nəticəsində Ahlat ərazisində 30 min qoyun, 10 min qaramal, 3 min at ələ keçirilmişdi. Ahlat qalası yerlə yeksan edildi. Van ərazisində evlər və əkinlər məhv edildi. Bidlis, Vostan, Adilcəvaz, Ərciş, Muş, Pasin bölgələri oddan – qılıncdan keçirildi. '''səh 100''' Şah Təhmasib yürüşü uğurla idarə edərkən Ərzurumun Osmanlı hakimi İsgəndər paşanı cəzalandırmaq qərarına gəldi və bunu oğlu İsmayıl Mirzəyə tapşırdı. Qarabağ hakimi Şahverdi Sultan Ziyad oğlu, Bədr xan Ustaclı, Çuxursəəd hakimi Şahqulu Sultan Ustaclı, Məhəmməd xan Mosullu Türkman kimi adlı-sanlı əmirlər, “min Tehran və altı yüz Naxçıvan qorçisi” bu yürüşdə iştirak edirdi. Öz qüvvələrinin sayca üstünlüyünə arxayın olan (Ərzincan, Tərcan, Bayburt, Kemax, Mərəş, Trabzon, Kürdüstan və Gürcüstandan türklər və kürdlər) İsgəndər paşa qaladan çıxaraq İsmayıl Mirzə ilə döyüşə girmək qərarına gəldi. Qızılbaşların sol və sağ cinahlarda güclənən təzyiqini müşahidə edən İskəndər paşa irəli atıldı, lakin mühasirəyə alınacağından ehtiyat edərək geriyə dönməyə məcbur oldu. Bu vaxt İsmayıl Mirzə döyüş meydanına yaxın olan təpənin üstündə durmuşdu. Osmanlılar qızılbaşların hücumuna davam gətirməyib vahimə içərisində qala tərəfə qaçmağa başladılar. Onlardan bir çoxu Ərzurum qalasının dövrəsindəki xəndəyə düşdü. Xəndək adamlarla və atlarla dolmuşdu. Çaxnaşmada Osmanlı qapıları bağlamağı yaddan çıxardılar və üç qızılbaş qalaya girı bildi. Xəndəyə düşüb ölənlərdən başqa 2576 türk öldürüldü. Görkəmli Osmanlı əyanları Trabzon hakimi Mustafa bəy, Mərəş hakimi Kəbir İsa, Sultanın qullarağası Məhəmməd bəy, İskəndər paşanın qardaşı Ramazan bəy, Malatya hakimi Xeyrəddin bəy və bir çox başqaları əsir alındılar. '''səh 101''' Sonra İsmayıl Mirzə Ərciş yaxınlığındakı şah düşərgəsinə gəldi. Qaladakı hərbi hissənin döyüşçüləri qalabəyini öldürdülər və qalanı qızılbaşlara təslim etdiər. Şahın əmri ilə qala istehkamı dağıdıldı. Sonra Bərgiri qalası tutuldu. İsmayıl Kürdüstana yola düşdü. Bu yürüşdə qızılbaşlar böyük qənimətlər (əsirlər, mallar, atlar, qatırlar və qaramal) ələ keçirdilər. Şah 1553-cü ilin mart-aprelində Naxçıvan yürüşündən qayıtdı. Həmin ildə Təhmasib sülh danışıqları aparmaq üçün əmir Şəmsəddin Dilcanini sultanın yanına göndərdi. Lakin Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, geri qayıdan elçinin gətirdiyi məktubda sultan “Şərqin və Qərbin” padşahına (yəni I Təhmasibə) kifayət qədər ehtiram bildirməmişdi. Buna cavab olaraq şah oğlu İsmayılı yenidən qoşunla Kürdüstana göndərmişdi. Onlar Van, Vostan, Ərciş və Adilcəvazı xarabazara döndərərək qənimətlə Naxçıvana şah qərargahına qayıtdılar. '''səh 102''' == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] olwq3s75x4texvx6l4l37ela8k51t55 6565059 6565058 2022-08-06T11:53:08Z Qızılbaş 71676 /* I Təhmasibin yürüşü */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi.{{Sfn|Mitchell|2009b}} Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi.{{Sfn|Newman|2008|p=26–27}} ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı [[Parqalı İbrahim Paşa|İbrahim paşa]]nın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda özbəklərə qarşı yürüşdə olarkən çatdı{{Sfn|Mitchell|2009b}} və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> Müqavimətsiz şəkildə Bağdad ələ keçirildikdən sonra şiələr üçün xüsusi yer olan Nəcəf şəhəri də ələ keçirildi.{{Sfn|Newman|2008|p=28}} ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== 1535-ci ilin yazın əvvəlində Bağdaddan çıxan Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə ikinci yürüşlərinə başladılar. Buna qədər isə Şah Təhmasib Təbrizin əhalisini başqa yerə köçürmüş, ərzaq və digər lazimi şeylər daşınmış, daşınması mümkün olmayanlar isə məhv edilmişdi. Bu tədbirlər həyata keçirildikdən sonra şah Sultaniyyəyə çəkildi. Osmanlı ordusu İbrahim paşa Təbrizə daxil olduqdan sonra Şah Təhmasib sülh danışıqları üçün ikinci dəfə elçilər heyyəti göndərsə də, bu dəfə də təklifi rədd edildi. şahın üzərinə Sultaniyyə şəhərinə gələn Osmanlı ordusu ərzaq qıtlığı və ordu arasında yayılmış taun xəstəliyinə görə böyük tələfatla üzləşdi. Qızılbaşların Əmir Sultan Rumlu və Çıraq Sultan Ustaclının başçılığı altındakı ön dəstələri Osmanlılarla toqquşmada onları məğlub etdilər. Geri çəkilməyə başlayan Osmanlı ordusunü təqib etmək üçün Bəhram Mirzə bir dəstə əmirlə-Məntəşə Sultan, Əmir Sultan, Şahqulu xəlifə möhrdar, Məhəmməd Əmin bəy Süfrəçi göndərildi. Şah özü bu zaman artıq Van qalasını yenidən mühasirəyə almışdı. Van qalasına yardım üçün sultan Diyabəkir paşasına əmr göndərdi və üstəlik Üləma bəyi də vəzifələndirdi. Vostan yaxınlığında onlar türkman tayfasından olan qorçularla qarşılaşdılar. Xain Üləma bəyin də orda olduğu xəbərini alan Şah Təhmasib 2 min döyüşçü ilə özüdə ora yollandı. Üləmanın qızılbaş ordusunun təhlükəli olması ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmayan və say üstünlüyünə inanan Məhəmməd paşa Səfəvi ordusuna hücum etdi. Lakin Şiraz hakimi Qazi xan Zülqədər türkman və zülqədər tayfalarından olan qorçılər dəstəsi ilə düşmənə hücum edəərk onları darmadağın etdi. Həsən bəy Rumlunun sözləri ilə desək, “bir anda dörd yüzə qədər türk qızılbaşlar tərəfindən öldürüldü və onların başları şah atının ayaqları altına atıldı”. Sultanın bir neçə əyanı əsir alındı. Osmanlı ordusunu Bitlisə qədər təqib edən Səfəvi ordusu böyük qənimət əldə etdi. Bəhram Mirzə oradan Ərcişə yollandı. Ərcişin müdafiəçiləri qızılbaşların qarşısında dura bilməyib qalaya geri çəkildilər, onlara yardım üçün sultanın əmri ilə yola çıxan Sinan paşa da Budaq xan Qacarın komandanlığındakı qızılbaşlar tərəfindən məhv edildilər, Sinann paşa öldürüldü. Sinan paşanın həlak olmasından xəbər tutan Sultan Süleyman öz ordusunun seçmə hissələrini İbrahim paşanın başçılığı altına keçirdi və Ərcişdə mühasirədə qalanlara köməyə göndərdi. Lakin qızılbaşlar İbrahim paşanın göndərdiyi dəstəni də darmadağın etdilər. Bundan sonra İbrahim paşa qalanın sakinlərini də özü ilə götürərək oranı tərk etdi. Beləliklə, Van və Ərciş əraziləri şahın əlinə keçdi44 . '''səh 83-84''' ==== Sultan Süleymanın III yürüşü ==== Həsən bəy Rumlunun məlumatına görə 1548-ci ildə Sultan Süleyman, Osmanlı imperiyasının tabeliyində olan bütün ölkələrdən- Macarıstan, Əflak (valaxiya), Bosniya, Serbiya,Moreya, Moldaviya, Anadolu, Məntəşə eli, qaraman, Mərəş, Hələb, Suriya, Misir, Hicaz, Yəmən, Diyarbəkir, Ərəb İraqı və Kəfədən toplanmış böyük ordu ilə Azərbaycana soxuldu. Şərəf xan Bitlisinin əlumatına görə, sultanı yeni yürüş üçün dilə tutan şahın qardaşı və qiyamçı keçmiş Şirvan bəylərbəyi Əlaqas bəy olmuşdur. O, sultanı inandırmışdı ki, onun ordusu qızılbaş torpaqlarına daxil olan kimi bir çox tayfa üsyana qalxacaqdı. Lakin bu belə olmadı və hətta, Əlqasla birlikdə İstanbula getmiş bir neçə adamı onu tərk edib, şahdan bağışlanma istədilər. Yürüşdən xəbər tutan şah Təbrizi tərk etdi və Şənbi-Qazana geri çəkilərək ordu toplamağa başladı. Onun düşərgəsinə Şirvan bəylərbəyi ismayıl Mirzə və digərləri qatıldı.'''səh 92''' Osmanlı ordusunun hərəkətini çətinləşdirmək üçün Təbrizə qədər bütün yerlər viran edildi. Gələn Osmanlı ordusuna Osmanlı tərəfinə keçmiş Əlqas Mirzə və Üləma bəylər də daxil idi. Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, Süleyman Azərbaycana Ərzurum-Xoy-Təbriz yolu ilə gəlmişdi. Üləma türklərin dəstəsi ilə Van qalasını tutmaq üçün göndərildi. Sultan Mərənddə qızılbaşlara hücum etmək üçün 40 minlik qoşunla Xoydan hərəkət edəcək bir sıra paşaları (o cümlədən Əlqas Mirzəni) ayırdı. Osmanlı qoşunları Abdulla xan Ustaclının,Şahverdi Sultan Ziyad oğlunun və Əli Sultan Təkəlinin başçılığı ilə irəlidə olan qızılbaş hissələri ilə toqquşdular. Şahverdi Sultan döyüşdə böyük igidlik göstərdi. Qızılbaşlar Osmanlıların üstün qüvvələrinin təzyiqi altında şahın Eşkəmbərdə yerləşən qərargahına geri çəkilməyə məcbur oldular. Şah Eşkəmbər çayının sahillərini tərk etdi, onunla Xuzistan, Fars, Kirman və İraq əmirlərinin birləşəcəyi yerə-Əhər çayına tərəf geri çəkildi. Bu zaman Sultan Süleyman əsas qüvvələri ilə Təbrizə daxil olaraq orada cəmisi 4 gün qala bildi. Həmin günlər Osmanlı ordusu üçün çox kədərli keçdi. Həsən bəy Rumlu xəbər verir ki, yem olmadığına görə türklərin 5 min atı, dəvəsi və qatırı tələf oldu. Şəhərdə ərzaq olmadığına görə türk döyüşçüləri şəhərlilərin şəxsi əmlakını qarət etməyə başladılar. Sultan şəhəri tərk etməyə məcbur oldu, bununla eyni zamanda şəhər əhalisi də üsyana qalxdı. '''səh 93''' Geri çəkilən Osmanlı ordusu qızılbaşların aramsız hücumlarına məruz qalırdılar. Çevik süvari dəstələrdən ibarət olan qızılbaş bölmələri qəfil hücumlar edir və qısa müddətlik toqquşmadan sonra geri çəkilirdilər. İbrahim xan və Məhəmməd bəy Türkman sultanın geri çəkilən ordusunun arxasınca hərəkət etdilər. Şəbüstər yaxınlığında Suriya və Diyarbəkir paşası, Mərəş paşası ilə baş vermiş şiddətli vuruşmada onlar böyük tələfat verildi. Osmanlı ordusu geri çəkildikdən sonra şah Xoya daxil oldu. Burada İbrahim xan və başqa əmirlər öz qoşun dəstələri ilə ona qoşuldular. Çaldıranda Kirman hakimi Şahqulu Sultan və Mahmud xan Əfşar da şahın qoşunları ilə birləşdilər. yeni göndərilmiş Osmanlı ordusuna qarşı Göyçə Sultanla birlikdə İsmayıl Mirzə göndərildi. İsmayıl Mirzənin qəfil hücumu nəticəsində Osmanlı ordusu və onların yanında olan mülki işçilərin demək olar hamısı öldürüldü. Qars qalası qızılbaşlar tərəfindən dağıdıldı. Şah Əli Sultan Tatı oğlunu on min nəfərlik dəstə ilə Əxlat, Gözəl Dərə, Adilcəvaz və Muş ərazilərini viran qoymaq üçün göndərdi. Şahzadə İsmayılın irəlidə gedən hissələri Bayburt yaxınlığında Məhəmməd Paşa Tək oğlunun dəstələri ilə toqquşdu. Türklər darmadağın edildilər və qaçdılar. Ərzincan tutuldu və talan edildi.'''səh 94-95''' Bu zaman Əlqas Mirzə cənubdan ordusu ilə birlikdə hücuma keçdi, lakin bir neçə uğur qazandıqdan sonra məlub edildi və geri çəkilməyə məcbur oldu.'''səh 96''' ==== I Təhmasibin yürüşü ==== 1552-ci ildə I Təhmasib Osmanlı ərazilərinə yürüşə başladı. Ərzurum hakimi İsgəndər paşanın Xoy ərazisinə yürüşü buna bəhanə oldu. 1552-ci ilin yayında Şah Təhmasibin əmri ilə qoşunların toplanmasına başlandı. Onlar 4 hissəyə bölündülər və dörd istiqamətə göndərildilər: 1) Ərciş və Bərkiyyə - (Məsum bəy Səfəvi, Allahqulu bəy Aycək oğlu, Əli Sultan Təkəli, Şəmsəddin xan Bidlisi, Xəlifəyi Ənsar, Həmzə bəy Talış, Uluqxan bəy Səədli və b.). 2) Pasinə (Şahverdi Sultan Ziyad oğlu və və Ədhəm bəy Rumlu). 3) Ərəb İraqına (İbrahim xan Zülqədər, Şahqulu xan Əfşar, Çıraq Sultan). 4) Dəvilə (Bayram bəy Qacar, Toygün bəy Qacar və gürcü hökmdarı Səfəvilərin vassalı olan Keyxosrov) . Bu yürüşdə I Təhmasib şəxsən iştirak etməklə birlikdə, əməliyyat planı da onun tərəfindən hazırlanmışdı. Yürüş nəticəsində Ahlat ərazisində 30 min qoyun, 10 min qaramal, 3 min at ələ keçirilmişdi. Ahlat qalası yerlə yeksan edildi. Van ərazisində evlər və əkinlər məhv edildi. Bidlis, Vostan, Adilcəvaz, Ərciş, Muş, Pasin bölgələri oddan – qılıncdan keçirildi. '''səh 100''' Şah Təhmasib yürüşü uğurla idarə edərkən Ərzurumun Osmanlı hakimi İsgəndər paşanı cəzalandırmaq qərarına gəldi və bunu oğlu İsmayıl Mirzəyə tapşırdı. Qarabağ hakimi Şahverdi Sultan Ziyad oğlu, Bədr xan Ustaclı, Çuxursəəd hakimi Şahqulu Sultan Ustaclı, Məhəmməd xan Mosullu Türkman kimi adlı-sanlı əmirlər, “min Tehran və altı yüz Naxçıvan qorçisi” bu yürüşdə iştirak edirdi. Öz qüvvələrinin sayca üstünlüyünə arxayın olan (Ərzincan, Tərcan, Bayburt, Kemax, Mərəş, Trabzon, Kürdüstan və Gürcüstandan türklər və kürdlər) İsgəndər paşa qaladan çıxaraq İsmayıl Mirzə ilə döyüşə girmək qərarına gəldi. Qızılbaşların sol və sağ cinahlarda güclənən təzyiqini müşahidə edən İskəndər paşa irəli atıldı, lakin mühasirəyə alınacağından ehtiyat edərək geriyə dönməyə məcbur oldu. Bu vaxt İsmayıl Mirzə döyüş meydanına yaxın olan təpənin üstündə durmuşdu. Osmanlılar qızılbaşların hücumuna davam gətirməyib vahimə içərisində qala tərəfə qaçmağa başladılar. Onlardan bir çoxu Ərzurum qalasının dövrəsindəki xəndəyə düşdü. Xəndək adamlarla və atlarla dolmuşdu. Çaxnaşmada Osmanlı qapıları bağlamağı yaddan çıxardılar və üç qızılbaş qalaya girı bildi. Xəndəyə düşüb ölənlərdən başqa 2576 türk öldürüldü. Görkəmli Osmanlı əyanları Trabzon hakimi Mustafa bəy, Mərəş hakimi Kəbir İsa, Sultanın qullarağası Məhəmməd bəy, İskəndər paşanın qardaşı Ramazan bəy, Malatya hakimi Xeyrəddin bəy və bir çox başqaları əsir alındılar. '''səh 101''' Sonra İsmayıl Mirzə Ərciş yaxınlığındakı şah düşərgəsinə gəldi. Qaladakı hərbi hissənin döyüşçüləri qalabəyini öldürdülər və qalanı qızılbaşlara təslim etdiər. Şahın əmri ilə qala istehkamı dağıdıldı. Sonra Bərgiri qalası tutuldu. İsmayıl Kürdüstana yola düşdü. Bu yürüşdə qızılbaşlar böyük qənimətlər (əsirlər, mallar, atlar, qatırlar və qaramal) ələ keçirdilər. Şah 1553-cü ilin mart-aprelində Naxçıvan yürüşündən qayıtdı. Həmin ildə Təhmasib sülh danışıqları aparmaq üçün əmir Şəmsəddin Dilcanini sultanın yanına göndərdi. Lakin Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, geri qayıdan elçinin gətirdiyi məktubda sultan “Şərqin və Qərbin” padşahına (yəni I Təhmasibə) kifayət qədər ehtiram bildirməmişdi. Buna cavab olaraq şah oğlu İsmayılı yenidən qoşunla Kürdüstana göndərmişdi. Onlar Van, Vostan, Ərciş və Adilcəvazı xarabazara döndərərək qənimətlə Naxçıvana şah qərargahına qayıtdılar. '''səh 102''' ==== Sultan Süleymanın IV yürüşü və Amasiya sülh müqaviləsi ==== == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] aipjkqpxm7qw0keio8czexookpuu41u 6565066 6565059 2022-08-06T11:57:22Z Qızılbaş 71676 /* Sultan Süleymanın IV yürüşü və Amasiya sülh müqaviləsi */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi.{{Sfn|Mitchell|2009b}} Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi.{{Sfn|Newman|2008|p=26–27}} ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı [[Parqalı İbrahim Paşa|İbrahim paşa]]nın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda özbəklərə qarşı yürüşdə olarkən çatdı{{Sfn|Mitchell|2009b}} və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> Müqavimətsiz şəkildə Bağdad ələ keçirildikdən sonra şiələr üçün xüsusi yer olan Nəcəf şəhəri də ələ keçirildi.{{Sfn|Newman|2008|p=28}} ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== 1535-ci ilin yazın əvvəlində Bağdaddan çıxan Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə ikinci yürüşlərinə başladılar. Buna qədər isə Şah Təhmasib Təbrizin əhalisini başqa yerə köçürmüş, ərzaq və digər lazimi şeylər daşınmış, daşınması mümkün olmayanlar isə məhv edilmişdi. Bu tədbirlər həyata keçirildikdən sonra şah Sultaniyyəyə çəkildi. Osmanlı ordusu İbrahim paşa Təbrizə daxil olduqdan sonra Şah Təhmasib sülh danışıqları üçün ikinci dəfə elçilər heyyəti göndərsə də, bu dəfə də təklifi rədd edildi. şahın üzərinə Sultaniyyə şəhərinə gələn Osmanlı ordusu ərzaq qıtlığı və ordu arasında yayılmış taun xəstəliyinə görə böyük tələfatla üzləşdi. Qızılbaşların Əmir Sultan Rumlu və Çıraq Sultan Ustaclının başçılığı altındakı ön dəstələri Osmanlılarla toqquşmada onları məğlub etdilər. Geri çəkilməyə başlayan Osmanlı ordusunü təqib etmək üçün Bəhram Mirzə bir dəstə əmirlə-Məntəşə Sultan, Əmir Sultan, Şahqulu xəlifə möhrdar, Məhəmməd Əmin bəy Süfrəçi göndərildi. Şah özü bu zaman artıq Van qalasını yenidən mühasirəyə almışdı. Van qalasına yardım üçün sultan Diyabəkir paşasına əmr göndərdi və üstəlik Üləma bəyi də vəzifələndirdi. Vostan yaxınlığında onlar türkman tayfasından olan qorçularla qarşılaşdılar. Xain Üləma bəyin də orda olduğu xəbərini alan Şah Təhmasib 2 min döyüşçü ilə özüdə ora yollandı. Üləmanın qızılbaş ordusunun təhlükəli olması ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmayan və say üstünlüyünə inanan Məhəmməd paşa Səfəvi ordusuna hücum etdi. Lakin Şiraz hakimi Qazi xan Zülqədər türkman və zülqədər tayfalarından olan qorçılər dəstəsi ilə düşmənə hücum edəərk onları darmadağın etdi. Həsən bəy Rumlunun sözləri ilə desək, “bir anda dörd yüzə qədər türk qızılbaşlar tərəfindən öldürüldü və onların başları şah atının ayaqları altına atıldı”. Sultanın bir neçə əyanı əsir alındı. Osmanlı ordusunu Bitlisə qədər təqib edən Səfəvi ordusu böyük qənimət əldə etdi. Bəhram Mirzə oradan Ərcişə yollandı. Ərcişin müdafiəçiləri qızılbaşların qarşısında dura bilməyib qalaya geri çəkildilər, onlara yardım üçün sultanın əmri ilə yola çıxan Sinan paşa da Budaq xan Qacarın komandanlığındakı qızılbaşlar tərəfindən məhv edildilər, Sinann paşa öldürüldü. Sinan paşanın həlak olmasından xəbər tutan Sultan Süleyman öz ordusunun seçmə hissələrini İbrahim paşanın başçılığı altına keçirdi və Ərcişdə mühasirədə qalanlara köməyə göndərdi. Lakin qızılbaşlar İbrahim paşanın göndərdiyi dəstəni də darmadağın etdilər. Bundan sonra İbrahim paşa qalanın sakinlərini də özü ilə götürərək oranı tərk etdi. Beləliklə, Van və Ərciş əraziləri şahın əlinə keçdi44 . '''səh 83-84''' ==== Sultan Süleymanın III yürüşü ==== Həsən bəy Rumlunun məlumatına görə 1548-ci ildə Sultan Süleyman, Osmanlı imperiyasının tabeliyində olan bütün ölkələrdən- Macarıstan, Əflak (valaxiya), Bosniya, Serbiya,Moreya, Moldaviya, Anadolu, Məntəşə eli, qaraman, Mərəş, Hələb, Suriya, Misir, Hicaz, Yəmən, Diyarbəkir, Ərəb İraqı və Kəfədən toplanmış böyük ordu ilə Azərbaycana soxuldu. Şərəf xan Bitlisinin əlumatına görə, sultanı yeni yürüş üçün dilə tutan şahın qardaşı və qiyamçı keçmiş Şirvan bəylərbəyi Əlaqas bəy olmuşdur. O, sultanı inandırmışdı ki, onun ordusu qızılbaş torpaqlarına daxil olan kimi bir çox tayfa üsyana qalxacaqdı. Lakin bu belə olmadı və hətta, Əlqasla birlikdə İstanbula getmiş bir neçə adamı onu tərk edib, şahdan bağışlanma istədilər. Yürüşdən xəbər tutan şah Təbrizi tərk etdi və Şənbi-Qazana geri çəkilərək ordu toplamağa başladı. Onun düşərgəsinə Şirvan bəylərbəyi ismayıl Mirzə və digərləri qatıldı.'''səh 92''' Osmanlı ordusunun hərəkətini çətinləşdirmək üçün Təbrizə qədər bütün yerlər viran edildi. Gələn Osmanlı ordusuna Osmanlı tərəfinə keçmiş Əlqas Mirzə və Üləma bəylər də daxil idi. Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, Süleyman Azərbaycana Ərzurum-Xoy-Təbriz yolu ilə gəlmişdi. Üləma türklərin dəstəsi ilə Van qalasını tutmaq üçün göndərildi. Sultan Mərənddə qızılbaşlara hücum etmək üçün 40 minlik qoşunla Xoydan hərəkət edəcək bir sıra paşaları (o cümlədən Əlqas Mirzəni) ayırdı. Osmanlı qoşunları Abdulla xan Ustaclının,Şahverdi Sultan Ziyad oğlunun və Əli Sultan Təkəlinin başçılığı ilə irəlidə olan qızılbaş hissələri ilə toqquşdular. Şahverdi Sultan döyüşdə böyük igidlik göstərdi. Qızılbaşlar Osmanlıların üstün qüvvələrinin təzyiqi altında şahın Eşkəmbərdə yerləşən qərargahına geri çəkilməyə məcbur oldular. Şah Eşkəmbər çayının sahillərini tərk etdi, onunla Xuzistan, Fars, Kirman və İraq əmirlərinin birləşəcəyi yerə-Əhər çayına tərəf geri çəkildi. Bu zaman Sultan Süleyman əsas qüvvələri ilə Təbrizə daxil olaraq orada cəmisi 4 gün qala bildi. Həmin günlər Osmanlı ordusu üçün çox kədərli keçdi. Həsən bəy Rumlu xəbər verir ki, yem olmadığına görə türklərin 5 min atı, dəvəsi və qatırı tələf oldu. Şəhərdə ərzaq olmadığına görə türk döyüşçüləri şəhərlilərin şəxsi əmlakını qarət etməyə başladılar. Sultan şəhəri tərk etməyə məcbur oldu, bununla eyni zamanda şəhər əhalisi də üsyana qalxdı. '''səh 93''' Geri çəkilən Osmanlı ordusu qızılbaşların aramsız hücumlarına məruz qalırdılar. Çevik süvari dəstələrdən ibarət olan qızılbaş bölmələri qəfil hücumlar edir və qısa müddətlik toqquşmadan sonra geri çəkilirdilər. İbrahim xan və Məhəmməd bəy Türkman sultanın geri çəkilən ordusunun arxasınca hərəkət etdilər. Şəbüstər yaxınlığında Suriya və Diyarbəkir paşası, Mərəş paşası ilə baş vermiş şiddətli vuruşmada onlar böyük tələfat verildi. Osmanlı ordusu geri çəkildikdən sonra şah Xoya daxil oldu. Burada İbrahim xan və başqa əmirlər öz qoşun dəstələri ilə ona qoşuldular. Çaldıranda Kirman hakimi Şahqulu Sultan və Mahmud xan Əfşar da şahın qoşunları ilə birləşdilər. yeni göndərilmiş Osmanlı ordusuna qarşı Göyçə Sultanla birlikdə İsmayıl Mirzə göndərildi. İsmayıl Mirzənin qəfil hücumu nəticəsində Osmanlı ordusu və onların yanında olan mülki işçilərin demək olar hamısı öldürüldü. Qars qalası qızılbaşlar tərəfindən dağıdıldı. Şah Əli Sultan Tatı oğlunu on min nəfərlik dəstə ilə Əxlat, Gözəl Dərə, Adilcəvaz və Muş ərazilərini viran qoymaq üçün göndərdi. Şahzadə İsmayılın irəlidə gedən hissələri Bayburt yaxınlığında Məhəmməd Paşa Tək oğlunun dəstələri ilə toqquşdu. Türklər darmadağın edildilər və qaçdılar. Ərzincan tutuldu və talan edildi.'''səh 94-95''' Bu zaman Əlqas Mirzə cənubdan ordusu ilə birlikdə hücuma keçdi, lakin bir neçə uğur qazandıqdan sonra məlub edildi və geri çəkilməyə məcbur oldu.'''səh 96''' ==== I Təhmasibin yürüşü ==== 1552-ci ildə I Təhmasib Osmanlı ərazilərinə yürüşə başladı. Ərzurum hakimi İsgəndər paşanın Xoy ərazisinə yürüşü buna bəhanə oldu. 1552-ci ilin yayında Şah Təhmasibin əmri ilə qoşunların toplanmasına başlandı. Onlar 4 hissəyə bölündülər və dörd istiqamətə göndərildilər: 1) Ərciş və Bərkiyyə - (Məsum bəy Səfəvi, Allahqulu bəy Aycək oğlu, Əli Sultan Təkəli, Şəmsəddin xan Bidlisi, Xəlifəyi Ənsar, Həmzə bəy Talış, Uluqxan bəy Səədli və b.). 2) Pasinə (Şahverdi Sultan Ziyad oğlu və və Ədhəm bəy Rumlu). 3) Ərəb İraqına (İbrahim xan Zülqədər, Şahqulu xan Əfşar, Çıraq Sultan). 4) Dəvilə (Bayram bəy Qacar, Toygün bəy Qacar və gürcü hökmdarı Səfəvilərin vassalı olan Keyxosrov) . Bu yürüşdə I Təhmasib şəxsən iştirak etməklə birlikdə, əməliyyat planı da onun tərəfindən hazırlanmışdı. Yürüş nəticəsində Ahlat ərazisində 30 min qoyun, 10 min qaramal, 3 min at ələ keçirilmişdi. Ahlat qalası yerlə yeksan edildi. Van ərazisində evlər və əkinlər məhv edildi. Bidlis, Vostan, Adilcəvaz, Ərciş, Muş, Pasin bölgələri oddan – qılıncdan keçirildi. '''səh 100''' Şah Təhmasib yürüşü uğurla idarə edərkən Ərzurumun Osmanlı hakimi İsgəndər paşanı cəzalandırmaq qərarına gəldi və bunu oğlu İsmayıl Mirzəyə tapşırdı. Qarabağ hakimi Şahverdi Sultan Ziyad oğlu, Bədr xan Ustaclı, Çuxursəəd hakimi Şahqulu Sultan Ustaclı, Məhəmməd xan Mosullu Türkman kimi adlı-sanlı əmirlər, “min Tehran və altı yüz Naxçıvan qorçisi” bu yürüşdə iştirak edirdi. Öz qüvvələrinin sayca üstünlüyünə arxayın olan (Ərzincan, Tərcan, Bayburt, Kemax, Mərəş, Trabzon, Kürdüstan və Gürcüstandan türklər və kürdlər) İsgəndər paşa qaladan çıxaraq İsmayıl Mirzə ilə döyüşə girmək qərarına gəldi. Qızılbaşların sol və sağ cinahlarda güclənən təzyiqini müşahidə edən İskəndər paşa irəli atıldı, lakin mühasirəyə alınacağından ehtiyat edərək geriyə dönməyə məcbur oldu. Bu vaxt İsmayıl Mirzə döyüş meydanına yaxın olan təpənin üstündə durmuşdu. Osmanlılar qızılbaşların hücumuna davam gətirməyib vahimə içərisində qala tərəfə qaçmağa başladılar. Onlardan bir çoxu Ərzurum qalasının dövrəsindəki xəndəyə düşdü. Xəndək adamlarla və atlarla dolmuşdu. Çaxnaşmada Osmanlı qapıları bağlamağı yaddan çıxardılar və üç qızılbaş qalaya girı bildi. Xəndəyə düşüb ölənlərdən başqa 2576 türk öldürüldü. Görkəmli Osmanlı əyanları Trabzon hakimi Mustafa bəy, Mərəş hakimi Kəbir İsa, Sultanın qullarağası Məhəmməd bəy, İskəndər paşanın qardaşı Ramazan bəy, Malatya hakimi Xeyrəddin bəy və bir çox başqaları əsir alındılar. '''səh 101''' Sonra İsmayıl Mirzə Ərciş yaxınlığındakı şah düşərgəsinə gəldi. Qaladakı hərbi hissənin döyüşçüləri qalabəyini öldürdülər və qalanı qızılbaşlara təslim etdiər. Şahın əmri ilə qala istehkamı dağıdıldı. Sonra Bərgiri qalası tutuldu. İsmayıl Kürdüstana yola düşdü. Bu yürüşdə qızılbaşlar böyük qənimətlər (əsirlər, mallar, atlar, qatırlar və qaramal) ələ keçirdilər. Şah 1553-cü ilin mart-aprelində Naxçıvan yürüşündən qayıtdı. Həmin ildə Təhmasib sülh danışıqları aparmaq üçün əmir Şəmsəddin Dilcanini sultanın yanına göndərdi. Lakin Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, geri qayıdan elçinin gətirdiyi məktubda sultan “Şərqin və Qərbin” padşahına (yəni I Təhmasibə) kifayət qədər ehtiram bildirməmişdi. Buna cavab olaraq şah oğlu İsmayılı yenidən qoşunla Kürdüstana göndərmişdi. Onlar Van, Vostan, Ərciş və Adilcəvazı xarabazara döndərərək qənimətlə Naxçıvana şah qərargahına qayıtdılar. '''səh 102''' ==== Sultan Süleymanın IV yürüşü və Amasiya sülh müqaviləsi ==== Şah Təhmasibin yürüşündən və qələbərlərindən, Ərzurum yaxınlığında İsgəndər Paşanın İsmayıl Mirzəyə biabırçı məğlubiyyətindən xəbər tutan Sultan Süleyman həlledici yürüşə başlamaq qərarına gəldi. [[Transilvaniya]]da [[Habsburqlar]] və [[Macarıstan]]la döyüşmək üçün göndərilmiş [[Rüstəm Paşa|Rüstəm paşa]] Eger qalasının mühasirəsini yarımcıq dayandıraraq Səfəvilər üzərinə yürüş hazırlıqlarına başladı. Səfəvilərə qarşı yürüşə çıxacaq ordunun başçısı Rüstəm paşa təyin edildi və o, 50 min qapıqulu, yeniçəri və süvaridən ibarət ordu ilə şərqə göndərildi. Ona [[Rumeli]]dəki və [[Kiçik Asiya|Anadolu]]dakı orduları müharibə üçün təşkil etmək tapşırığı verilmişdi. İlkin plana görə, ehtiyyac yaranacağı halda sultan 1553-cü ilin yazında ordu ilə Şərqi Anadoluda birləşməli idi. Lakin sultanın sağlamlığı yaxşı deyildi və Rüstəm paşa [[Amasya]] canişini və vəliəhd şahzadə [[Şahzadə Mustafa|Mustafa]]nın atasının halı pisləşəcəyi halda yeniçərilərə arxalanaraq taxtı ələ keçirə biləcəyindən qorxurdu. Buna görə də, Rüstəm paşa ilkin plana uymayaraq paytaxta daha yaxın ərazilərdə qalmağı üstün tutdu. Bundan sonra [[Kayseri]]yə getməyərək, [[Konya]]ya doğru yola çıxdı. [[Konya]] yolunda ikən yeniçərilər sevimli şahzadələri olan Mustafaya görə ordudan qaçmağa başladılar. Bu barədə sultana xəbər verildikdən sonra, [[Sultan Süleyman Qanuni|Süleyman]] ordunu paytaxta geri çağırdı və gələcək yaz yürüşə şəxsən özünün rəhbərlik edəcəyini elan etdi.{{sfn|Atçıl|2019|p=9}} Osmanlının yeni yürüşə başlayacağı barədə xəbər [[I Təhmasib|Şah Təhmasib]]ə çatdıqdan sonra şah 1552-ci ildə İsgəndər paşa ilə İsmayıl Mirzə arasındakı döyüşdə əsir düşmüş Biqa canişini Mahmud bəyi əsirlikdən azad edərək sultanın yanına sülh danışıqları üçün göndərdi. Ordunun yürüşə hazırlanmasına baxmayaraq, sultan danışıqlar üçün şahın bir səlahiyyətli şəxsi Osmanlıya göndərməsini istədi. Buna cavab olaraq, Şah Təhmasib Seyid Şəmsəddin Dilicaniyə səlahiyyət verərək, sülh danışıqları üçün [[İstanbul]]a göndərdi. Bu zaman artıq Osmanlı ordusunun yürüş öncəsi hazırlıqları demək olar ki, tamamlanmışdı. Dilicani Osmanlı paytaxtına 19 avqust 1553-cü ildə çatdı və bu zaman yürüş hazırlıqları tamamilə bitmişdi. Sultan və ordusu 28 avqustda paytaxtı tərk etdi və səfirə yolda sultanın ona cavab verəcəyi bildirildi. Yolda olarkən sultan Mustafaya xəbər göndərərək Ereğlidə onunla birləşməsini əmr etdi. Ereğlidə ordunun düşərgə salacağı planlaşdırılmışdı. 1553-cü ilin 5 oktyabr tarixində Mustafa ordusu ilə birlikdə Ereğlinin bir bölgəsi olan Ağtəpəyə çatdı və sultanı salamlamaq üçün onun düşərgəsinə yollandı. Mustafanın qiyam qaldırması iddialarından qəzəblənən Süleyman onun səltənət çadırına girərkən qətlə yetirilməsini əmr etdi. Mustafa ilə birlikdə bayraqdarı və köməkçisi də edam edildi. Sultanı gələcəkdə əvəz edəcəyi gözlənilən, onun oğlanları içində ən sevimlisi və ən bacarıqlısı kimi qəbul edilən Mustafanın edamı bütün ordunun şok olmasına səbəb olmuşdu. Yeniçərilər bunda Rüstəm paşanı ittiham edərək, ona xüsusilə qəzəbli idilər. Gümanki elə buna görə də, sultan ordunun ölmüş döyüş ruhunu yüksəltmək üçün Rüstəm paşanı komandanlıq vəzifəsindən qovdu və yerinə Əhməd paşanı təyin etdi.{{sfn|Atçıl|2019|p=10}} Bundan sonra ordu Ereğlini tərk etdi və [[Hələb]]də qışlamaq üçün yola düşdü. Buradan gələcək yazda Səfəvi dövlətinə hücum ediləcəyi planlanmışdı. Hələp yolunda olarkən Səfəvi elçisi Dilicani azad edildi və öz dövlətinə yola düşdü. Lakin onun azad edilmə yerinin və vaxtının dəqiq tarixi bilinmir, həmçinin ona şaha çatdırması üçün nə deyildiyi və ya yazdıldığı da dəqiq bilinməməkdədir. Osmanlı qaynaqlarına görə, Dilicani osmanlı düşərgəsini Osmanlının gələcək yaz Səfəvilərə müharibə elan edəcəyi xəbəri ilə tərk etmişdir: {{cquote|''Elçi sultan tərəfindən verilmiş fəxri xələt və şaha ünvanlanmış səltənət məktubu ilə azad edildi. Məktubda Osmanlı ordusunun fitnə ilə dolu olan şərq əyalətlərini fəth etməyə, yaxşı qorunan mülklərdə yaşayan insanlara qarşı vəhşiliklər edənləri cəzalandırmağa gəldiyi yazılmışdı.{{sfn|Atçıl|2019|p=11}} ''}} Lakin "Relazione Anonima"nın yazdığına görə, elçi hələ [[Kayseri]]də azad edilmiş və ona verilmiş olan məktubda sülh üçün şərtlər yazılmışdır. Şərtlərə isə, [[Şirvanşahlar|Şirvan]] əyalətinin bölünməsi və xəlifələrin lənətlənməsinə son qoyulması daxil olmuşdur: {{cquote|''Şəhərə çatarkən (Kayseri) Səfəvi elçisi çağırıldı və Heydər paşa sülh üçün gərəkli olan şərtləri şaha çatdırılması üçün elan etdilər. Bu tələblərin ümumi məğzinə Şirvan əyalətinin iki dövlət arasında paylaşdırılması və Səfəvilərdə İmam Əlinin xeyrinə ilk 3 xəlifənin lənətlənməsinin dayandırılması daxil idi. Şərtləri anlayan elçi bu şərtlər altında sülh müqaviləsini yekunlaşdırmaq üçün səlahiyyətinin olmadığını, şahla görşüb sultan və paşaların dediklərinin hamısını ona çatdırmak gərəkdiyini bildirdi. Bundan sonra sülh və ya müharibəyə qərar verilə bilərdi. Bundan sonra o, hədiyyələrlə azad edildi və ona şahın cavabını bildirməsi üçün sultanın qışı keçirəcəyi düşünülən Hələbə gəlməsi gərəkdiyi bildirildi.{{sfn|Atçıl|2019|p=12}} ''}} Bu baxışa görə, [[Sultan Süleyman Qanuni|Süleyman]] sülh yaradılmasını istəmiş və ya ən azından buna cəhd etmiş, ilkin sülh şərtləri ilə müzakirələr başlatmaq üçün elçini şahın yanına yollamışdır. Hadisələrin bu cür təsviri o dövrki fransız elçisinin hesabatları tərəfindən də təstiqlənir. Ona görə, sultan Səfəvi elçisinə Rüstəm paşa ilə ilkin şərtləri müzakirə etməyi tapşırmışdır. Bununla məqsədi bitmək bilməyən və iki tərəfə də xeyir gətirməyən müharibəni bitirmək olmuşdur. 1553-cü ilin 1 noyabr tarixində Osmanlı dövlətində elçi olan Habsburq məmurunun bildirdiynə görə də, İstanbulu ordu ilə tərk etməkdə məqsəd Səfəvilərlə müharibə etmək yox, üsyançı və xaos mənbəyi kimi dəyərləndirilən Şahzadə Mustafanın edamını həyata keçirmək olmuşdur. Venesiyalı Domeniko Trevizanonun da bildirdikləri yuxarıda yazılanları təstiqləyir. Səfəvilər kimi Osmanlı sultanı da sülh imzalamaq istəmişdir. Səfəvi elçisinin birbaşa sülh şərtləri ilə [[İstanbul]]dan geri qaytarılmamasının səbəbi isə Süleymanın Mustafa ilə bağlı planlarının təhlükəyə düşə bilmə ehtimalı olmuşdur.{{sfn|Atçıl|2019|p=12}} Bu yürüş əsnasında Mustafa Süleymanın itirdiyi yeganə övladı olmadı. 29 noyabr tarixində Süleymanın kiçik oğlu [[Şahzadə Cahangir|Cahangir]] xəstəlik nəticəsində vəfat etdi. Bundan sonra Süleyman Maraşda ordusu ilə birlikdə qışlayan və sağ qalmış yeganə oğlu Səlimi öz yanına çağırdı. Sultan və onun yeni vəziri yaxın zamanda sülhün imzalanacağından əmin idilər və buna görə də Süleyman oğlu ilə birlikdə Qüdsü ziyarət etməyi planlayırdı. Lakin gözlənilmədən Vandan gələn çapar Qızılbaş şahzadəsi İsmayıl Mirzənin qızılbaş ordusu ilə birlikdə Van qalasına hücum etdiyini, ətraf əraziləri isə çapıb-taladığı xəbərini çatdırdı. Həmçinin çapar Səfəvi elçisinin öz sarayını Mustafanın edamı barədə məlumatlandırdığını və Səfəvi sarayının Osmanlı şahzadələri içində ən cəsur və ağıllı şahzadə kimi qəbul edilən şahzadənin ölümünü bayram kimi qeyd etdiyini bildirdi. Həmçinin, Şah Təhmasib sülh şərtlərini rədd etmiş və sülh üçün Osmanlıların Vandan geri çəkilməsi şərtini irəli sürmüşdü. Bu xəbərlərdən sonra sultan [[Qüds]] ziyarətini ertələdi və qışı müharibəyə hazırlaşaraq, oğlu Səlim ilə ov mərasimlərində keçirdi.{{sfn|Atçıl|2019|p=13}} Təhmasib isə, Van və Vostan istiqamətində irəliləyən [[II İsmayıl|İsmayıl Mirzə]]yə və Sultan Hüseyn Mirzəyə əlavə qızılbaş dəstək bölmələri göndərməyə davam etməkdə idi. Hər iki birləşməyə bütün ərzaqları yandırmaq, Osmanlı ordusunun yararlana biləcəyi hər şeyi məhv etmək tapşırılmışdı. Süleymanın Hələbdə olmasından istifadə edən [[I Təhmasib|Təhmasib]] "yandırılmış torpaq" taktikasını daha da sistemli hala gətirmişdi. İki ayda iki oğlunu itirən və ordusunun döyüş əhval-ruhiyyəsi aşağı düşmüş olan sultan sülh və ya müharibə barədə qərar verməli idi. Qışı bu vəziyyətdə keçirdikdən sonra Diyarbəkirin Çilək bölgəsinə [[Osmanlı ordusu]] daxil oldu. Burada sultan adətinin əksinə olaraq, ordu mənsublarından xeyli sayda insanı qəbul etdi və onların problemlərini dinlədi. Sonda çıxışı zaman yaxınlaşan müharibənin əhəmiyyətindən bəhs etdi və ordu üzvlərinə hədiyyələr dağıtdı. Yalnız bunlardan sonra, ordu Səfəvilərlə savaşmaq üçün yola çıxdı.{{sfn|Atçıl|2019|p=14}} == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] tbn87rlzzvwz9jtzqumg1gj8e1o85ym 6565068 6565066 2022-08-06T11:58:16Z Qızılbaş 71676 /* Sultan Süleymanın IV yürüşü və Amasiya sülh müqaviləsi */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |adı = Şah I Təhmasib |orijinal adı = ''Əbülmüzəffər Əbülfəth Sultan Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl əl-Səfəvi əl-Hüseyni əl-Musəvi'' |şəkil = Shah Tahmasp.jpg |şəklin izahı = I Şah Təhmasibin portreti, italyan rəssamı [[Kristofano Dell’Altissimo]], XVI-XVII əsrlər, [[Uffizi qalereyası]], [[Florensiya]]. |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin II [[şah]]ı |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Flag of Shah Tahmasp I.svg |dövr əvvəl = [[1524]] |dövr son = [[1576]] |sələfi = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl]] |xələfi = [[II İsmayıl|II Şah İsmayıl]] |tacqoyma = [[1524]] |şərh = '''Naibələr:'''<br/> [[Şahbəyi Taclı Bəyim|Taclı Bəyim Sultan]]<br/>[[Məhinbanu Sultan]]<br/>[[Pərixan Sultan|II Pərixan Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 3.3.1514 |doğum yeri = Şahabad, [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 14.5.1576 |vəfat yeri = [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |dəfn yeri = [[Şeyx Səfi məqbərəsi]],[[Ərdəbil]], |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br /> [[Məhəmməd şah Xudabəndə Səfəvi|Məhəmməd Mirzə]], [[II Şah İsmayıl Səfəvi|İsmayıl Mirzə]], [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər Mirzə]], [[Süleyman Mirzə]], Mustafa Mirzə, Mahmud Mirzə, İmamqulu Mirzə, [[Sultan Əli Mirzə]], Əhməd Mirzə ; <br /> '''qızları:'''<br /> [[Gövhər Sultan]], [[Pərixan Sultan]], Xədicə Sultan, [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Şahzeynəb Sultan]], [[Məryəm Sultan]], Fatimə Sultan, Şəhrəbanu Sultan, Xanış Sultan |atası = [[Şah İsmayıl Xətai|I Şah İsmayıl Səfəvi]] |anası = Behruzə sultan |vikianbar = }} '''Şah Təhmasib''' ({{lang-fa|طهماسب}}) və ya '''Şah I Təhmasib''' ({{DVTY}}) — Səfəvi imperiyasının 1524-cü ildən 1576-cı ilə qədər hakimiyyətdə olmuş ikinci şahı. O, Şah İsmayılla onun əsas arvadı Taclı Bəyimin ən böyük oğludur. Təhmasib Mirzə 23 may 1524-cü ildə atasının ölümündən sonra taxta çıxmışdır. Onun hakimiyyətinin ilk illəri Qızılbaş liderləri arasında vətəndaş müharibələri ilə müşahidə olunmuş və bu 1532-ci ilə qədər davam etmişdir. 1532-ci ildə I Təhmasib bütün hakimiyyəti öz əlinə almış və mütləq monarxiyasını təmin etmişdir. Bundan qısa müddət sonra o, Osmanlı imperiyası ilə uzun müddət davam edəcək müharibə ilə qarşılaşmışdır. Bu müharibə 3 mərhələyə bölünməkdədir. Osmanlı hökmdarı Sultan Süleymanın hərbi əməliyyatları ilə başlayan müharibə 1555-ci ildə Amasiya sülh müqaviləsi ilə bitmişdir. Sülh müqaviləsinə əsasən Bağdad, Şərqi Anadolunun böyük bir hissəsi və indiki Gürcüstanın qərbi Osmanlı imperiyasına keçmişdir. I Təhmasibin əsas rəqiblərindən biri də tez-tez Xorasana yürüşlər edən özbəklər idi. O, hələ 14 yaşı olarkən özbəklərə qarşı yürüşə başlamış və onları Cəm döyüşündə məğlub etmişdir. Bu döyüşdə o, artilleriyadan da yararlanmışdır. I Təhmasinb incəsənətə hamilik etmiş, sarayında xeyli sayda rəssam, xəttat və şair saxlamışdır. Hakimiyyətinin son dövrlərində o, şairləri xor görməyə başlamış və bir çoxunu Böyük Moğol imperiyası sarayına və Hindistanın fərqli yerlərinə sürgün etmişdir. O, dindarlığı ilə seçilmiş və dindarların hüquq və digər dövlət məsələlərində iştirak etmələrinə imkan vermişdir. Məsələn, Böyük Moğol imperatoru Hümayun ondan hərbi yardım istədiyi zaman Təhmasib yardım qarşılığında ondan şiəliyi qəbul etməsini istəmişdir. Hərbi yardım edilmiş və Hümayun taxtını geri qaytarmağı bacarmışdır. Lakin I Təhmasib xarici siyasət məsələlərində dini məsələlərin təsiri altında olmamış, əsas düşməni Osmanlı imperiyasına qarşı Venesiya Respublikası, Habsburq monarxiyası kimi xristian qüvvələrlə ittifaq danışıqları həyata keçirmişdir. Səfəvi sülaləsinin ən uzun müddət - 52 il - hakimiyyətdə qalmış nümayəndəsi olan I Təhmasibin 14 may 1576-cı ildə ölməsi taxt-tac uğrunda mübarizənin kəskinləşməsinə səbəb olmuşdur. Bu mübarizə nəticəsində şah ailəsinin bir çox nümayəndəsi həyatını itirmişdir. Müasir qərb qaynaqları onu atasının qurduğu imperiyanı qorumağı bacaran və genişləndirən, cəsur və hərbi istedada malik hökmdar kimi təsvir edirlər. Onun hakimiyyəti dövrü Səfəvi imperiyasının ideoloji siyasətində dəyişikliklə əlamətdar oldu. Beləki onun atasında olan Mehdi münasibətinə son qoyuldu və onun əvəzinə ictimaiyyətdə dindar və ya dini hökmdar imici yaradıldı. Onun hakimiyyəti illərində qızılbaş liderlərin mərkəzi hakimiyyətə tabe etdirilməsi üçün işlər görülmüş və buna nail olunmuşdu. == Arxa plan == Şah I Təhmasib Səfəvi sülaləsindən şah olan ikinci şəxsdir. Ailənin adı Şeyx Səfiəddinin adından gəlməkdədir. O, Ərdəbildə mövcud olan təriqətn rəhbəri olmuşdur. Təriqətin ilk şeyxi olan Şeyx Səfiəddin Zahid Gilaninin qızı ilə evlənmiş və bundan sonra qayınatasının təriqəti olan Zahidiyyənin rəhbəri olmuşdur. Onun iki xələfi - Şeyx Cüneyd və Şeyx Heydər daha çox hərbi fəaliyyətə yönəlmiş və sonda uğursuzluqla nəticələnsə də, öz ərazilərini hərbi müdaxilələrlə genişləndirməyə çalışmışdırlar. Təhmasibin atası I İsmayıl 1501-ci ildə uğurlu hərbi yürüşlərdən sonra özünü şah elan etmiş, Ağqoyunlu torpaqlarını, şərqdə Şeybani torpaqlarını və 1512-ci ildən bir çox şəhər dövləti ələ keçirmişdi. Öz ulu sələflərindən fərqli olaraq İsmayıl şiə məzhəbindən idi və hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra imperiyaya daxil olan ərazilərdəki insanların şiələşdirilməsi prosesi başladıldı. Yeni dini, mülki və hərbi şiə elitasının formalaşdırılması prosesi nəticəsində bir çox seyid və müctəhid torpaq sahibi yeni dini eitanı formalaşdırdı. Şah İsmayıl demək olar ki, bütün mühüm dövlət vəzifələrini türk-qızılbaş liderlərinə həvalə etdi. Onu hakimiyyətə gətirən və "qılınc əhli" adlandırılan bu qrup şaha hakimiyyətini qoruyub saxlamaqda yardım edirdilər. Bu "qılınc əhli" adlandırılan "qələm əhli" adlandırılan və bürokratiyanı idarəe dən şəxslərlə rəqabət halında idilər. Əgər birinci qrup türk tayfalarından olan sərkərdələrdən təşkil edilmişdisə, sonuncu qrup əsasən farslardan təşkil edilmişdi. Şah İsmayıl bu rəqabət problemini həll edə bimək üçün ''vakil-e nafs-e nafs-e hümayun'' (şahın vəkili) vəzifəsini təsis etdi. Bu rəqabət Qazdevan döyüşünün nəticəsinə də təsir etdi. Özbəklərlə İsmayılın vəkili Nəcm-i Sani arasında baş tutan bu döyüşdə Səfəvi ordusu məğlub oldu və Nəcm-i Sani edam edildi. Məğlubiyyətin əsas səbəbi isə qızılbaşların onu tərk etməsi və yalnız öz əlindəki bölmələrlə döyüşməyə məcbur olması idi. Fəaliyyətinin ən əvvəlki dövründən bölgədə çox məşhurlaşan və haqqında rəvayətlər formalaşan Şah İsmayılın nüfuzu Çaldıran döyüşündə Osmanlı imperiyasına məlub olması ilə zədələndi. Döyüşdən əvvəl Şah İsmayılın Əli və ya Hüseynin yer üzündəki sürəti imici formalaşdırılmışdı. Bu məğlubiyyət Şah İsmayılın gələcək fəaliyyətinə təsir etdi və qızılbaşların fəaliyyətinin daha da genişlənməsi ilə nəticələndi. Bu genişlənmə Şah Təhmasibin hakimiyyətinin ilk illərində də davam etdi. == Həyatının erkən dövrü == Təhmasib Şah İsmayılın böyük oğlu kimi 1514-cü ildə İsfahan yaxınlığında yerləşən Şahabad kəndində dünyaya gəlmişdi. Onun anası Şah İsmayılın əsas arvadı Taclı Bəyim idi. Türk-monqol ənənəsinə uyğun olaraq Təhmasib Mirzə adı ilə bilinən şahzadə 1515-ci ildə Xorasanın hakimi təyin edildi. Növbəti il Şah İsmayıl Diyarbəkir hakimi Əmir Sultan Mosullunu Təhmasibin lələsi və Bəlx hakimi təyin etdi. Bu Çaldıran döyüşü zamanı aclıq qorxusundan şahın ordusuna qatılmayan Xorasanın Şamlı və Mosullu tayfalarını əvəz etmək üçün edilirdi. Təhmasib Mirzənin Heratda qalması Səfəvi sarayında güclü nümayəndələrə sahib olan, bir çox böyük vilayətlərin hakimliklərini edən Şamlı tayfasının nüfuzunu azaltmaq üçün idi. Şah İsmayıl həmçinin Heratın məşhur şəxslərindən olan Əmir Qiyasəddin Məhəmmədi oğlu Təhmasib Mirzənin dini tərbiyəçisi təyin etdi. Bu iki əmir arasında Heratda əsas söz sahibi olmaq üstündə mübarizə kəskinləşdi və Əmir Sultan Qiyasəddini həbs etdirərək növbəti gün edam etdirdi. Lakin o da bu vəzifədə uzun müddət qala bilmədi və 1521-ci ildə Amudəryanı qəfil keçib şəhərin bir hissəsini ələ keçirən özbək yürüşünə görə vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. Bundan sonra Şah İsmayıl Div Sultan Rumlunu Təhmasibin lələsi təyin etdi və hakimliyi kiçik oğlu Sam Mirzə Səfəviyə verdi. 1524-cü ilin yazında Şah İsmayıl Gürcüstanda ov edərkən xəstələnir və paytaxt Təbrizə geri dönüş yolunda ikən Ərdəbildə sağalır. Lakin tezliklə yenidən xəstələnir və bu xəstəlik nəticəsində 23 may 1524-cü ildə vəfat edir. == Naiblik dövrü == Atasının ölümündən sonra 10 yaşlı Təhmasib Mirzə şah elan edildi və dövlətin faktiki hakimi isə lələsi Div Sultan Rumlu oldu. Div Sultan Rumlunun şəxsində Rumlu tayfasının hakimiyyəti digər türk-qızılbaş tayfaları olan Ustaclı və Təkəlilər üçün qəbuledilməz idi. Ustaclı tayfasının rəhbəri və Təbrizin hakimi olan Köpək Sultan, təkəli tayfasının lideri olan Çuxa Sultan ilə birlikdə rumluların ən sərt rəqibləri idilər. Təkəlilər İsfahan və Həmədanda gücə malik idilər, Ustaclılar isə imperiyanın paytaxtı Təbrizdə və Xorasanda əsas söz sahibi idilər. Div Sultan Rumlu bu iki əsas rəqiblərinə ittifaq təklif etdi. Bu ittifaqa görə əsas hərbi vəzifə hesab edilən [[Əmir əl-üməra]] komandanlığı bu üç şəxs tərəfindən yerinə yetirilməli idi. Lakin bu çox getmədi, çünki hər üç tərəf qüvvələrin paylaşılmasından narazı idi. 1526-cı ilin yazında indiki İranın şimal-qərbində meydana çıxan bir neçə toqquşma Xorasana yayıldı və vətəndaş müharibəsi başladı. Ustaclılar ilk məğlub edilən qüvvə oldular və onların başçısı Köpək Sultan Çuxa Sultanın əmri ilə edam edildi. Bu daxili toqquşmalar zamanı özbəklər hücum edərək müvəqqəti olaraq Tus və Astarabadı ələ keçirdilər. Buna görə Div Sultan Rumlunu ittiham edən Şah Təhmasib onu edam etdirdi. 3 böyük qızılbaş əmirinin 2-nin öldürülməsindən sonra yeganə sağ şəxs Çuxa Sultan qaldı və onun şah üzərindəki nailiyi 1527-ci ildən 1531-ci ilə qədər davam etdi. Çuxa Heratı şamlıların hakimiyyətindən almaq istədi və bu onun Herat hakimi Hüseyn xanla toqquşmasına səbəb oldu. Çuxa Sultanın düşərgəsinə hücum edən Hüseyn xan Çuxa Sultanı məğlub etdi və edam etdirdi. Yenidən hücum edən özbəklər Übeydullah xanın komandanlığı altında sərhədyanı bölgələri ələ keçirdilər. 1528-ci ildə Übeydullah Astarabadı və Tusu yenidən ələ keçirdi, Herat isə mühasirəyə alındı. 14 yaşlı Təhmasib orduya komandanlıq edərək yürüşə çıxdı və özbəkləri Cəm döyüşündə ağır məğlubiyyətə uğratdı. Səfəvilər mütləq qələbə qazanmalarının səbəblərindən biri artilleriyadan istifadə etmələri idi. Lakin bu qələbə nə bölgəyə olan özbək yürüşlərini, nə də daxildəki xaos vəziyyətini ortadan qaldırılmasına səbəb olmadı. Təhmasib bu qələbədən sonra Bağdadda başlayan gözlənilməz üsyana görə qərbə yönəldi. Həmin il özbəklər Heratı ələ keçirdilər, lakin şəhərdə olan Sam Mirzəyə Təbrizə getməyə icazə verdilər. Heratda özbək hakimiyyəti uzun müddət davam etmədi və 1530-cu ildə Təhmasib onları oradan qovmağı bacardı. O, qardaşı Bəhram Mirzəni Xorasanın hakimi, Qazi xan Təkəlini isə Bəhramın lələsi təyin etdi. Hüseyn xanın şahla evliliklə qohum olmasına baxmayaraq, o, 1533-cü ildə edam edildi. Onun edam edilməsi Təhmasibin hakimiyyəti dövrünün dönüm nöqtəsi hesab edilə bilər. Bundan sonra hakimiyyəti tamamilə əlinə alan şah qızılbaş əmirlərinin özbaşınalığının qarşısını aldı və mərkəziləşdirməyə önəm verdi. == Hakimiyyəti == === Osmanlı ilə müharibə === Osmanlı imperiyasının hökmdarı Sultan Süleyman güclü Səfəvi imperiyasını özünə əsas təhlükə hesab edirdi. Təhmasibin hakimiyyətinin ilk dövründə o, Habsburqlarla savaşmaqla məşğul idi.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} 1532-ci ildə Osmanlı ordusu Macarıstanda savaşmaqla məşğul ikən, Süleyman 50 min nəfərlik ordunu Fil paşanın komandanlığı altında Üləma bəy Təkəliyə göndərdi.{{Sfn|Mitchell|2009b}} Üləma bəy Çuxa Sultanın öldürülməsindən sonra Osmanlı imperiyasına sığınmış Təkəli tayfası mənsublarından biri idi.{{Sfn|Newman|2008|p=26–27}} ==== Sultan Süleymanın I yürüşü ==== Türk mənbələrinə görə,Sultan Süleymanın ilk yürüşü zamanı [[Parqalı İbrahim Paşa|İbrahim paşa]]nın hərbi hissələri 1534-cü il iyunun 13-də Təbrizə daxil olmuşdular. Süleymanında olduğu Osmanlıların əsas qüvvələri iə şəhərə sentyabrın 27-də çatdılar.{{Sfn|Roemer|2008|p=241}} Osmanlı qoşunları Təbrizdə olduqları zaman işğalçıların zülm və zorakılığı nəticəsində şəhərdə çoxlu iğtişaşlar baş verdi. Osmanlı əsgərləri şəhərliləri qarət edir və öldürürdülər. Osmanlı ordusunun yürüşü barədə xəbər Şah Təhmasibə o Xorasanda özbəklərə qarşı yürüşdə olarkən çatdı{{Sfn|Mitchell|2009b}} və Reyə doğru hərəkətə başladı. Uzun məsafə qət edildiyinə görə qızılbaşların minik vasitələri və döyüşçüləri əldən düşmüşdülər. Həmçinin ordudakı döyüşçülərin sayı 7 min nəfərdən çox da deyildi. Halbuki Halbuki sultanın ordusu, Həsən bəy Rumlunun obrazlı ifadəsinə görə, “səhranın qum zərrələrindən və payız yarpaqlarından daha çox” idi. Şah Qəzvinə, oradan isə Əbhərə hərəkət etdi və burada əmirlərin müşavirəsini çağırdı. Onlardan hər biri öz fikrini söylədi. Müşavirədə Hüseyn xan Şamlı bildirdi ki, “bizim atlarımız əldən düşmüşlər, biz Rum qoşununun qarşısına çıxa bilmərik”. I Şah Təhmasib isə ona belə cavab verdi: “məgər mən dedim ki, biz rumlularla üz-üzə vuruşmaq istəyirik? Mən atamın qaydası ilə gedə bilmərəm. Bu düşmən çox güclüdür”. '''səh 80-81''' Sultan Süleyman I Şah Təhmasibə göndərdiyi məktubda onu qorxaqlıqda təqsirləndirdi və döyüşə başlamağı təkid etdi. Şah cavabında yazdı ki, o, ağlını itirməyib, bir qızılbaşa qarşı on türkün dayandığı qeyri – bərabər şəraitdə düşmənlə vuruşa bilməz. Bəhram Mirzənin başçılığı ilə qızılbaşların irəlidə gedən hissələri Qızılüzən çayının sahilindəki Qaraağac yaxınlığında İbrahim paşanın qoşunları ilə üz-üzə gəldilər. Qızılbaşlar döyüşədöyüşə dağa doğru geri çəkilməyə məcbur oldular. Ardı-arası kəsilməyən axınla gələn Osmanlı qoşunları qızılbaşların sıralarını sarsıdırdı və onlar şah düşərgəsinə doğru çəkilirdilər. Bu vaxt KuhKiluyə (Fars) hakimi Əvənd xan Əfşar yeni qüvvələrlə şah qərargahına gəldi. Sultan Süleymanın çox böyük qoşunla Miyanəni keçərək Sultaniyyəyə çatması barədə xəbər alındı. Bu təhlükəli anda qızılbaş əmirlərim arasında ixtilaflar baş verdi. Məhəmməd xan Zülqədər oğlu, Hüseyn xan Təkəli və başqaları düşmənin tərəfinə keçdilər. Şah, Hüseyn xan Şamlıya, Qazi xan Təkəliyə və Məlik bəy Xoyluya da inanmırdı və bu onu düşmən qoşunları ilə vuruşa girməkdən çəkinməyə məcbur edirdi. Payızın sonunda Sultaniyyə ərazisində bərk qar yağdı və güclü şaxtalar düşdü. Osmanlı ordusu şiddəətli soyuqlar və azuqə çatışmazlığı üzündən böyük itkilər verdi. Osmanlılar qızılbaşların artilleriyanı ələ keçirmələrinin qarşısını almaq üçün yüzə qədər topu tollrda yandırdılar41. Sultan qışlamaq üçün Bağdada tərəf döndü, Üləmanı isə Təbrizə göndərdi. Sultanın Bağdada getmək cəhdini əsirlərdən öyrənən Şah Təhmasib Təbrizə hərəkət etdi. Bu vaxt Qazi xan Təkəli şaha xəyanət etdi və ondan əvvəl Təbrizə gələrək şah ordusunun yaxınlaşdığını xəbər verdi. Onlar qaçaraq hündür qüllələri və divarları olan, hər tərəfdən dərin xəndəklərlə əhatə olunmuş Van qalasında gizləndilər. Qızılbaş qoşunları qalanı mühasirəyə aldılar. Mühasirə qış qurtaranadək uzandı. '''səh 81''' Qızılbaşların qalanı tutması ərəfəsində şaha, qardaşı Sam Mirzənin xəyanət etdiyini bildirdilər. Buna görə də şah mühasirədən əl çəkdi, tələsik Azərbaycana yola düşdü. ===== Bağdadın itirilməsi ===== Bağdad şəhəri Osmanlı ordusu tərəfindən müqavimətsiz ələ keçirilmişdir. [[Osmanlı ordusu]] şəhərə yaxınlaşarkən Səfəvi canişini şəhəri boşaldaraq geri çəkilmişdi.<ref name="World and Its Peoples">{{cite book|title=World and Its Peoples: The Middle East, Western Asia, and Northern Africa|year=2006|publisher=Marshall Cavendish|location=London|isbn=0-7614-7571-0|page=193|url=https://archive.org/details/worlditspeoplesm0000unse|url-access=limited}}</ref> Bağdadın ələ keçirilməsi böyük uğut hesab edilirdi. Beləki şəhərin ələ keçirilməsi ilə [[Dəclə]] və [[Fərat]] çayları və onlar vasitəsiylə həyatakeçirilən daxili və xarici ticarət Osmanlı suverenliyi altına keçmişdi.<ref name="MastersG&amp2009">{{cite book|last=Masters|first=Bruce Alan|title=Encyclopedia of the Ottoman Empire|url=https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos|url-access=limited|year=2009|publisher=Facts on File|location=New York|isbn=0-8160-6259-5|pages=[https://archive.org/details/encyclopediaotto00agos/page/n318 280], 428}}</ref> [[Bağdad]]ın [[Səfəvilər]] prizmasından itirilməsini 1546-cı ildə Bəsrənin itirilməsi izlədi. Bəsrənin itirilməsi ilə Osmanlı hakimiyyəti cənubi Mesopotamiyanın işğalını da başa çatdırmış, [[Dəclə]] və [[Fərat]] çaylarının İran körfəzinə töküldüyü ərazini ələ keçirmiş oldu. Artıq Osmanlı imperiyası İran körfəzində ticarət edə bilmə imkanına malik idi.<ref name="Matthee1999">{{cite book|last=Matthee|first=Rudolph P.|title=The politics of trade in Safavid Iran: silk for silver, 1600-1730|url=https://archive.org/details/politicstradesaf00matt|url-access=limited|year=1999|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge, UK|isbn=0-521-64131-4|page=[https://archive.org/details/politicstradesaf00matt/page/n20 17]}}</ref> Bağdad ələ keçirildikdən sonra [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleyman]] da daxil olmaqla, Osmanlı ordusu qışı orada keçirdi və [[Sünnilər|sünni]]-[[Şiəlik|şiə]] məzhəblərinin müqəddəs yerlərini, suvarma sistemlərini təmir etdirdi. Sultan [[Bağdad]]<nowiki/>da güclü qarnizon buraxaraq, növbəti il [[İstanbul]]a geri döndü. Hər zaman [[Bağdad]]<nowiki/>a xüsusi önəm verən və oradakı qüvvələrini daim yeniləyən Osmanlı dövləti 1623-cü ilə qədər şəhəri öz hakimiyyəti altında saxladı. 1623-cü ildə [[I Abbas]] tərəfindən geri qaytarılan şəhər onun [[I Səfi|sələfi]] zamanı yenidən Osmanlılar tərəfindən ələ keçirildi.<ref name="World and Its Peoples" /> Müqavimətsiz şəkildə Bağdad ələ keçirildikdən sonra şiələr üçün xüsusi yer olan Nəcəf şəhəri də ələ keçirildi.{{Sfn|Newman|2008|p=28}} ==== Sultan Süleymanın II yürüşü ==== 1535-ci ilin yazın əvvəlində Bağdaddan çıxan Osmanlı ordusu Səfəvilər üzərinə ikinci yürüşlərinə başladılar. Buna qədər isə Şah Təhmasib Təbrizin əhalisini başqa yerə köçürmüş, ərzaq və digər lazimi şeylər daşınmış, daşınması mümkün olmayanlar isə məhv edilmişdi. Bu tədbirlər həyata keçirildikdən sonra şah Sultaniyyəyə çəkildi. Osmanlı ordusu İbrahim paşa Təbrizə daxil olduqdan sonra Şah Təhmasib sülh danışıqları üçün ikinci dəfə elçilər heyyəti göndərsə də, bu dəfə də təklifi rədd edildi. şahın üzərinə Sultaniyyə şəhərinə gələn Osmanlı ordusu ərzaq qıtlığı və ordu arasında yayılmış taun xəstəliyinə görə böyük tələfatla üzləşdi. Qızılbaşların Əmir Sultan Rumlu və Çıraq Sultan Ustaclının başçılığı altındakı ön dəstələri Osmanlılarla toqquşmada onları məğlub etdilər. Geri çəkilməyə başlayan Osmanlı ordusunü təqib etmək üçün Bəhram Mirzə bir dəstə əmirlə-Məntəşə Sultan, Əmir Sultan, Şahqulu xəlifə möhrdar, Məhəmməd Əmin bəy Süfrəçi göndərildi. Şah özü bu zaman artıq Van qalasını yenidən mühasirəyə almışdı. Van qalasına yardım üçün sultan Diyabəkir paşasına əmr göndərdi və üstəlik Üləma bəyi də vəzifələndirdi. Vostan yaxınlığında onlar türkman tayfasından olan qorçularla qarşılaşdılar. Xain Üləma bəyin də orda olduğu xəbərini alan Şah Təhmasib 2 min döyüşçü ilə özüdə ora yollandı. Üləmanın qızılbaş ordusunun təhlükəli olması ilə bağlı xəbərdarlıqlarına qulaq asmayan və say üstünlüyünə inanan Məhəmməd paşa Səfəvi ordusuna hücum etdi. Lakin Şiraz hakimi Qazi xan Zülqədər türkman və zülqədər tayfalarından olan qorçılər dəstəsi ilə düşmənə hücum edəərk onları darmadağın etdi. Həsən bəy Rumlunun sözləri ilə desək, “bir anda dörd yüzə qədər türk qızılbaşlar tərəfindən öldürüldü və onların başları şah atının ayaqları altına atıldı”. Sultanın bir neçə əyanı əsir alındı. Osmanlı ordusunu Bitlisə qədər təqib edən Səfəvi ordusu böyük qənimət əldə etdi. Bəhram Mirzə oradan Ərcişə yollandı. Ərcişin müdafiəçiləri qızılbaşların qarşısında dura bilməyib qalaya geri çəkildilər, onlara yardım üçün sultanın əmri ilə yola çıxan Sinan paşa da Budaq xan Qacarın komandanlığındakı qızılbaşlar tərəfindən məhv edildilər, Sinann paşa öldürüldü. Sinan paşanın həlak olmasından xəbər tutan Sultan Süleyman öz ordusunun seçmə hissələrini İbrahim paşanın başçılığı altına keçirdi və Ərcişdə mühasirədə qalanlara köməyə göndərdi. Lakin qızılbaşlar İbrahim paşanın göndərdiyi dəstəni də darmadağın etdilər. Bundan sonra İbrahim paşa qalanın sakinlərini də özü ilə götürərək oranı tərk etdi. Beləliklə, Van və Ərciş əraziləri şahın əlinə keçdi44 . '''səh 83-84''' ==== Sultan Süleymanın III yürüşü ==== Həsən bəy Rumlunun məlumatına görə 1548-ci ildə Sultan Süleyman, Osmanlı imperiyasının tabeliyində olan bütün ölkələrdən- Macarıstan, Əflak (valaxiya), Bosniya, Serbiya,Moreya, Moldaviya, Anadolu, Məntəşə eli, qaraman, Mərəş, Hələb, Suriya, Misir, Hicaz, Yəmən, Diyarbəkir, Ərəb İraqı və Kəfədən toplanmış böyük ordu ilə Azərbaycana soxuldu. Şərəf xan Bitlisinin əlumatına görə, sultanı yeni yürüş üçün dilə tutan şahın qardaşı və qiyamçı keçmiş Şirvan bəylərbəyi Əlaqas bəy olmuşdur. O, sultanı inandırmışdı ki, onun ordusu qızılbaş torpaqlarına daxil olan kimi bir çox tayfa üsyana qalxacaqdı. Lakin bu belə olmadı və hətta, Əlqasla birlikdə İstanbula getmiş bir neçə adamı onu tərk edib, şahdan bağışlanma istədilər. Yürüşdən xəbər tutan şah Təbrizi tərk etdi və Şənbi-Qazana geri çəkilərək ordu toplamağa başladı. Onun düşərgəsinə Şirvan bəylərbəyi ismayıl Mirzə və digərləri qatıldı.'''səh 92''' Osmanlı ordusunun hərəkətini çətinləşdirmək üçün Təbrizə qədər bütün yerlər viran edildi. Gələn Osmanlı ordusuna Osmanlı tərəfinə keçmiş Əlqas Mirzə və Üləma bəylər də daxil idi. Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, Süleyman Azərbaycana Ərzurum-Xoy-Təbriz yolu ilə gəlmişdi. Üləma türklərin dəstəsi ilə Van qalasını tutmaq üçün göndərildi. Sultan Mərənddə qızılbaşlara hücum etmək üçün 40 minlik qoşunla Xoydan hərəkət edəcək bir sıra paşaları (o cümlədən Əlqas Mirzəni) ayırdı. Osmanlı qoşunları Abdulla xan Ustaclının,Şahverdi Sultan Ziyad oğlunun və Əli Sultan Təkəlinin başçılığı ilə irəlidə olan qızılbaş hissələri ilə toqquşdular. Şahverdi Sultan döyüşdə böyük igidlik göstərdi. Qızılbaşlar Osmanlıların üstün qüvvələrinin təzyiqi altında şahın Eşkəmbərdə yerləşən qərargahına geri çəkilməyə məcbur oldular. Şah Eşkəmbər çayının sahillərini tərk etdi, onunla Xuzistan, Fars, Kirman və İraq əmirlərinin birləşəcəyi yerə-Əhər çayına tərəf geri çəkildi. Bu zaman Sultan Süleyman əsas qüvvələri ilə Təbrizə daxil olaraq orada cəmisi 4 gün qala bildi. Həmin günlər Osmanlı ordusu üçün çox kədərli keçdi. Həsən bəy Rumlu xəbər verir ki, yem olmadığına görə türklərin 5 min atı, dəvəsi və qatırı tələf oldu. Şəhərdə ərzaq olmadığına görə türk döyüşçüləri şəhərlilərin şəxsi əmlakını qarət etməyə başladılar. Sultan şəhəri tərk etməyə məcbur oldu, bununla eyni zamanda şəhər əhalisi də üsyana qalxdı. '''səh 93''' Geri çəkilən Osmanlı ordusu qızılbaşların aramsız hücumlarına məruz qalırdılar. Çevik süvari dəstələrdən ibarət olan qızılbaş bölmələri qəfil hücumlar edir və qısa müddətlik toqquşmadan sonra geri çəkilirdilər. İbrahim xan və Məhəmməd bəy Türkman sultanın geri çəkilən ordusunun arxasınca hərəkət etdilər. Şəbüstər yaxınlığında Suriya və Diyarbəkir paşası, Mərəş paşası ilə baş vermiş şiddətli vuruşmada onlar böyük tələfat verildi. Osmanlı ordusu geri çəkildikdən sonra şah Xoya daxil oldu. Burada İbrahim xan və başqa əmirlər öz qoşun dəstələri ilə ona qoşuldular. Çaldıranda Kirman hakimi Şahqulu Sultan və Mahmud xan Əfşar da şahın qoşunları ilə birləşdilər. yeni göndərilmiş Osmanlı ordusuna qarşı Göyçə Sultanla birlikdə İsmayıl Mirzə göndərildi. İsmayıl Mirzənin qəfil hücumu nəticəsində Osmanlı ordusu və onların yanında olan mülki işçilərin demək olar hamısı öldürüldü. Qars qalası qızılbaşlar tərəfindən dağıdıldı. Şah Əli Sultan Tatı oğlunu on min nəfərlik dəstə ilə Əxlat, Gözəl Dərə, Adilcəvaz və Muş ərazilərini viran qoymaq üçün göndərdi. Şahzadə İsmayılın irəlidə gedən hissələri Bayburt yaxınlığında Məhəmməd Paşa Tək oğlunun dəstələri ilə toqquşdu. Türklər darmadağın edildilər və qaçdılar. Ərzincan tutuldu və talan edildi.'''səh 94-95''' Bu zaman Əlqas Mirzə cənubdan ordusu ilə birlikdə hücuma keçdi, lakin bir neçə uğur qazandıqdan sonra məlub edildi və geri çəkilməyə məcbur oldu.'''səh 96''' ==== I Təhmasibin yürüşü ==== 1552-ci ildə I Təhmasib Osmanlı ərazilərinə yürüşə başladı. Ərzurum hakimi İsgəndər paşanın Xoy ərazisinə yürüşü buna bəhanə oldu. 1552-ci ilin yayında Şah Təhmasibin əmri ilə qoşunların toplanmasına başlandı. Onlar 4 hissəyə bölündülər və dörd istiqamətə göndərildilər: 1) Ərciş və Bərkiyyə - (Məsum bəy Səfəvi, Allahqulu bəy Aycək oğlu, Əli Sultan Təkəli, Şəmsəddin xan Bidlisi, Xəlifəyi Ənsar, Həmzə bəy Talış, Uluqxan bəy Səədli və b.). 2) Pasinə (Şahverdi Sultan Ziyad oğlu və və Ədhəm bəy Rumlu). 3) Ərəb İraqına (İbrahim xan Zülqədər, Şahqulu xan Əfşar, Çıraq Sultan). 4) Dəvilə (Bayram bəy Qacar, Toygün bəy Qacar və gürcü hökmdarı Səfəvilərin vassalı olan Keyxosrov) . Bu yürüşdə I Təhmasib şəxsən iştirak etməklə birlikdə, əməliyyat planı da onun tərəfindən hazırlanmışdı. Yürüş nəticəsində Ahlat ərazisində 30 min qoyun, 10 min qaramal, 3 min at ələ keçirilmişdi. Ahlat qalası yerlə yeksan edildi. Van ərazisində evlər və əkinlər məhv edildi. Bidlis, Vostan, Adilcəvaz, Ərciş, Muş, Pasin bölgələri oddan – qılıncdan keçirildi. '''səh 100''' Şah Təhmasib yürüşü uğurla idarə edərkən Ərzurumun Osmanlı hakimi İsgəndər paşanı cəzalandırmaq qərarına gəldi və bunu oğlu İsmayıl Mirzəyə tapşırdı. Qarabağ hakimi Şahverdi Sultan Ziyad oğlu, Bədr xan Ustaclı, Çuxursəəd hakimi Şahqulu Sultan Ustaclı, Məhəmməd xan Mosullu Türkman kimi adlı-sanlı əmirlər, “min Tehran və altı yüz Naxçıvan qorçisi” bu yürüşdə iştirak edirdi. Öz qüvvələrinin sayca üstünlüyünə arxayın olan (Ərzincan, Tərcan, Bayburt, Kemax, Mərəş, Trabzon, Kürdüstan və Gürcüstandan türklər və kürdlər) İsgəndər paşa qaladan çıxaraq İsmayıl Mirzə ilə döyüşə girmək qərarına gəldi. Qızılbaşların sol və sağ cinahlarda güclənən təzyiqini müşahidə edən İskəndər paşa irəli atıldı, lakin mühasirəyə alınacağından ehtiyat edərək geriyə dönməyə məcbur oldu. Bu vaxt İsmayıl Mirzə döyüş meydanına yaxın olan təpənin üstündə durmuşdu. Osmanlılar qızılbaşların hücumuna davam gətirməyib vahimə içərisində qala tərəfə qaçmağa başladılar. Onlardan bir çoxu Ərzurum qalasının dövrəsindəki xəndəyə düşdü. Xəndək adamlarla və atlarla dolmuşdu. Çaxnaşmada Osmanlı qapıları bağlamağı yaddan çıxardılar və üç qızılbaş qalaya girı bildi. Xəndəyə düşüb ölənlərdən başqa 2576 türk öldürüldü. Görkəmli Osmanlı əyanları Trabzon hakimi Mustafa bəy, Mərəş hakimi Kəbir İsa, Sultanın qullarağası Məhəmməd bəy, İskəndər paşanın qardaşı Ramazan bəy, Malatya hakimi Xeyrəddin bəy və bir çox başqaları əsir alındılar. '''səh 101''' Sonra İsmayıl Mirzə Ərciş yaxınlığındakı şah düşərgəsinə gəldi. Qaladakı hərbi hissənin döyüşçüləri qalabəyini öldürdülər və qalanı qızılbaşlara təslim etdiər. Şahın əmri ilə qala istehkamı dağıdıldı. Sonra Bərgiri qalası tutuldu. İsmayıl Kürdüstana yola düşdü. Bu yürüşdə qızılbaşlar böyük qənimətlər (əsirlər, mallar, atlar, qatırlar və qaramal) ələ keçirdilər. Şah 1553-cü ilin mart-aprelində Naxçıvan yürüşündən qayıtdı. Həmin ildə Təhmasib sülh danışıqları aparmaq üçün əmir Şəmsəddin Dilcanini sultanın yanına göndərdi. Lakin Həsən bəy Rumlunun yazdığına görə, geri qayıdan elçinin gətirdiyi məktubda sultan “Şərqin və Qərbin” padşahına (yəni I Təhmasibə) kifayət qədər ehtiram bildirməmişdi. Buna cavab olaraq şah oğlu İsmayılı yenidən qoşunla Kürdüstana göndərmişdi. Onlar Van, Vostan, Ərciş və Adilcəvazı xarabazara döndərərək qənimətlə Naxçıvana şah qərargahına qayıtdılar. '''səh 102''' ==== Sultan Süleymanın IV yürüşü və Amasiya sülh müqaviləsi ==== Şah Təhmasibin yürüşündən və qələbərlərindən, Ərzurum yaxınlığında İsgəndər Paşanın İsmayıl Mirzəyə biabırçı məğlubiyyətindən xəbər tutan Sultan Süleyman həlledici yürüşə başlamaq qərarına gəldi. [[Transilvaniya]]da [[Habsburqlar]] və [[Macarıstan]]la döyüşmək üçün göndərilmiş [[Rüstəm Paşa|Rüstəm paşa]] Eger qalasının mühasirəsini yarımcıq dayandıraraq Səfəvilər üzərinə yürüş hazırlıqlarına başladı. Səfəvilərə qarşı yürüşə çıxacaq ordunun başçısı Rüstəm paşa təyin edildi və o, 50 min qapıqulu, yeniçəri və süvaridən ibarət ordu ilə şərqə göndərildi. Ona [[Rumeli]]dəki və [[Kiçik Asiya|Anadolu]]dakı orduları müharibə üçün təşkil etmək tapşırığı verilmişdi. İlkin plana görə, ehtiyyac yaranacağı halda sultan 1553-cü ilin yazında ordu ilə Şərqi Anadoluda birləşməli idi. Lakin sultanın sağlamlığı yaxşı deyildi və Rüstəm paşa [[Amasya]] canişini və vəliəhd şahzadə [[Şahzadə Mustafa|Mustafa]]nın atasının halı pisləşəcəyi halda yeniçərilərə arxalanaraq taxtı ələ keçirə biləcəyindən qorxurdu. Buna görə də, Rüstəm paşa ilkin plana uymayaraq paytaxta daha yaxın ərazilərdə qalmağı üstün tutdu. Bundan sonra [[Kayseri]]yə getməyərək, [[Konya]]ya doğru yola çıxdı. [[Konya]] yolunda ikən yeniçərilər sevimli şahzadələri olan Mustafaya görə ordudan qaçmağa başladılar. Bu barədə sultana xəbər verildikdən sonra, [[Sultan Süleyman Qanuni|Süleyman]] ordunu paytaxta geri çağırdı və gələcək yaz yürüşə şəxsən özünün rəhbərlik edəcəyini elan etdi.{{sfn|Atçıl|2019|p=9}} Osmanlının yeni yürüşə başlayacağı barədə xəbər Şah Təhmasibə çatdıqdan sonra şah 1552-ci ildə İsgəndər paşa ilə İsmayıl Mirzə arasındakı döyüşdə əsir düşmüş Biqa canişini Mahmud bəyi əsirlikdən azad edərək sultanın yanına sülh danışıqları üçün göndərdi. Ordunun yürüşə hazırlanmasına baxmayaraq, sultan danışıqlar üçün şahın bir səlahiyyətli şəxsi Osmanlıya göndərməsini istədi. Buna cavab olaraq, Şah Təhmasib Seyid Şəmsəddin Dilicaniyə səlahiyyət verərək, sülh danışıqları üçün [[İstanbul]]a göndərdi. Bu zaman artıq Osmanlı ordusunun yürüş öncəsi hazırlıqları demək olar ki, tamamlanmışdı. Dilicani Osmanlı paytaxtına 19 avqust 1553-cü ildə çatdı və bu zaman yürüş hazırlıqları tamamilə bitmişdi. Sultan və ordusu 28 avqustda paytaxtı tərk etdi və səfirə yolda sultanın ona cavab verəcəyi bildirildi. Yolda olarkən sultan Mustafaya xəbər göndərərək Ereğlidə onunla birləşməsini əmr etdi. Ereğlidə ordunun düşərgə salacağı planlaşdırılmışdı. 1553-cü ilin 5 oktyabr tarixində Mustafa ordusu ilə birlikdə Ereğlinin bir bölgəsi olan Ağtəpəyə çatdı və sultanı salamlamaq üçün onun düşərgəsinə yollandı. Mustafanın qiyam qaldırması iddialarından qəzəblənən Süleyman onun səltənət çadırına girərkən qətlə yetirilməsini əmr etdi. Mustafa ilə birlikdə bayraqdarı və köməkçisi də edam edildi. Sultanı gələcəkdə əvəz edəcəyi gözlənilən, onun oğlanları içində ən sevimlisi və ən bacarıqlısı kimi qəbul edilən Mustafanın edamı bütün ordunun şok olmasına səbəb olmuşdu. Yeniçərilər bunda Rüstəm paşanı ittiham edərək, ona xüsusilə qəzəbli idilər. Gümanki elə buna görə də, sultan ordunun ölmüş döyüş ruhunu yüksəltmək üçün Rüstəm paşanı komandanlıq vəzifəsindən qovdu və yerinə Əhməd paşanı təyin etdi.{{sfn|Atçıl|2019|p=10}} Bundan sonra ordu Ereğlini tərk etdi və [[Hələb]]də qışlamaq üçün yola düşdü. Buradan gələcək yazda Səfəvi dövlətinə hücum ediləcəyi planlanmışdı. Hələp yolunda olarkən Səfəvi elçisi Dilicani azad edildi və öz dövlətinə yola düşdü. Lakin onun azad edilmə yerinin və vaxtının dəqiq tarixi bilinmir, həmçinin ona şaha çatdırması üçün nə deyildiyi və ya yazdıldığı da dəqiq bilinməməkdədir. Osmanlı qaynaqlarına görə, Dilicani osmanlı düşərgəsini Osmanlının gələcək yaz Səfəvilərə müharibə elan edəcəyi xəbəri ilə tərk etmişdir: {{cquote|''Elçi sultan tərəfindən verilmiş fəxri xələt və şaha ünvanlanmış səltənət məktubu ilə azad edildi. Məktubda Osmanlı ordusunun fitnə ilə dolu olan şərq əyalətlərini fəth etməyə, yaxşı qorunan mülklərdə yaşayan insanlara qarşı vəhşiliklər edənləri cəzalandırmağa gəldiyi yazılmışdı.{{sfn|Atçıl|2019|p=11}} ''}} Lakin "Relazione Anonima"nın yazdığına görə, elçi hələ [[Kayseri]]də azad edilmiş və ona verilmiş olan məktubda sülh üçün şərtlər yazılmışdır. Şərtlərə isə, [[Şirvanşahlar|Şirvan]] əyalətinin bölünməsi və xəlifələrin lənətlənməsinə son qoyulması daxil olmuşdur: {{cquote|''Şəhərə çatarkən (Kayseri) Səfəvi elçisi çağırıldı və Heydər paşa sülh üçün gərəkli olan şərtləri şaha çatdırılması üçün elan etdilər. Bu tələblərin ümumi məğzinə Şirvan əyalətinin iki dövlət arasında paylaşdırılması və Səfəvilərdə İmam Əlinin xeyrinə ilk 3 xəlifənin lənətlənməsinin dayandırılması daxil idi. Şərtləri anlayan elçi bu şərtlər altında sülh müqaviləsini yekunlaşdırmaq üçün səlahiyyətinin olmadığını, şahla görşüb sultan və paşaların dediklərinin hamısını ona çatdırmak gərəkdiyini bildirdi. Bundan sonra sülh və ya müharibəyə qərar verilə bilərdi. Bundan sonra o, hədiyyələrlə azad edildi və ona şahın cavabını bildirməsi üçün sultanın qışı keçirəcəyi düşünülən Hələbə gəlməsi gərəkdiyi bildirildi.{{sfn|Atçıl|2019|p=12}} ''}} Bu baxışa görə, [[Sultan Süleyman Qanuni|Süleyman]] sülh yaradılmasını istəmiş və ya ən azından buna cəhd etmiş, ilkin sülh şərtləri ilə müzakirələr başlatmaq üçün elçini şahın yanına yollamışdır. Hadisələrin bu cür təsviri o dövrki fransız elçisinin hesabatları tərəfindən də təstiqlənir. Ona görə, sultan Səfəvi elçisinə Rüstəm paşa ilə ilkin şərtləri müzakirə etməyi tapşırmışdır. Bununla məqsədi bitmək bilməyən və iki tərəfə də xeyir gətirməyən müharibəni bitirmək olmuşdur. 1553-cü ilin 1 noyabr tarixində Osmanlı dövlətində elçi olan Habsburq məmurunun bildirdiynə görə də, İstanbulu ordu ilə tərk etməkdə məqsəd Səfəvilərlə müharibə etmək yox, üsyançı və xaos mənbəyi kimi dəyərləndirilən Şahzadə Mustafanın edamını həyata keçirmək olmuşdur. Venesiyalı Domeniko Trevizanonun da bildirdikləri yuxarıda yazılanları təstiqləyir. Səfəvilər kimi Osmanlı sultanı da sülh imzalamaq istəmişdir. Səfəvi elçisinin birbaşa sülh şərtləri ilə [[İstanbul]]dan geri qaytarılmamasının səbəbi isə Süleymanın Mustafa ilə bağlı planlarının təhlükəyə düşə bilmə ehtimalı olmuşdur.{{sfn|Atçıl|2019|p=12}} Bu yürüş əsnasında Mustafa Süleymanın itirdiyi yeganə övladı olmadı. 29 noyabr tarixində Süleymanın kiçik oğlu [[Şahzadə Cahangir|Cahangir]] xəstəlik nəticəsində vəfat etdi. Bundan sonra Süleyman Maraşda ordusu ilə birlikdə qışlayan və sağ qalmış yeganə oğlu Səlimi öz yanına çağırdı. Sultan və onun yeni vəziri yaxın zamanda sülhün imzalanacağından əmin idilər və buna görə də Süleyman oğlu ilə birlikdə Qüdsü ziyarət etməyi planlayırdı. Lakin gözlənilmədən Vandan gələn çapar Qızılbaş şahzadəsi İsmayıl Mirzənin qızılbaş ordusu ilə birlikdə Van qalasına hücum etdiyini, ətraf əraziləri isə çapıb-taladığı xəbərini çatdırdı. Həmçinin çapar Səfəvi elçisinin öz sarayını Mustafanın edamı barədə məlumatlandırdığını və Səfəvi sarayının Osmanlı şahzadələri içində ən cəsur və ağıllı şahzadə kimi qəbul edilən şahzadənin ölümünü bayram kimi qeyd etdiyini bildirdi. Həmçinin, Şah Təhmasib sülh şərtlərini rədd etmiş və sülh üçün Osmanlıların Vandan geri çəkilməsi şərtini irəli sürmüşdü. Bu xəbərlərdən sonra sultan [[Qüds]] ziyarətini ertələdi və qışı müharibəyə hazırlaşaraq, oğlu Səlim ilə ov mərasimlərində keçirdi.{{sfn|Atçıl|2019|p=13}} Təhmasib isə, Van və Vostan istiqamətində irəliləyən [[II İsmayıl|İsmayıl Mirzə]]yə və Sultan Hüseyn Mirzəyə əlavə qızılbaş dəstək bölmələri göndərməyə davam etməkdə idi. Hər iki birləşməyə bütün ərzaqları yandırmaq, Osmanlı ordusunun yararlana biləcəyi hər şeyi məhv etmək tapşırılmışdı. Süleymanın Hələbdə olmasından istifadə edən [[I Təhmasib|Təhmasib]] "yandırılmış torpaq" taktikasını daha da sistemli hala gətirmişdi. İki ayda iki oğlunu itirən və ordusunun döyüş əhval-ruhiyyəsi aşağı düşmüş olan sultan sülh və ya müharibə barədə qərar verməli idi. Qışı bu vəziyyətdə keçirdikdən sonra Diyarbəkirin Çilək bölgəsinə [[Osmanlı ordusu]] daxil oldu. Burada sultan adətinin əksinə olaraq, ordu mənsublarından xeyli sayda insanı qəbul etdi və onların problemlərini dinlədi. Sonda çıxışı zaman yaxınlaşan müharibənin əhəmiyyətindən bəhs etdi və ordu üzvlərinə hədiyyələr dağıtdı. Yalnız bunlardan sonra, ordu Səfəvilərlə savaşmaq üçün yola çıxdı.{{sfn|Atçıl|2019|p=14}} == Hakimiyyəti == Əgər Şah İsmayılın hakimiyyət dövrünü Səfəvi dövlətini təsis olunduğu dövr hesab edəriksə, onda gərək Təhmasib şahın uzun müddətli hakimiyyət dövrünü də (1524-1576) bu dövlətin möhkəmlənmə dövrü hesab edək. Təhmasib on yaşında ikən Səfəvi dövlətinin taxt-tacına yiyələnir. Bu isə həmən dövrdə Səfəvi dövlətinin taxt-tacı ciddi şəkildə qızılbaşlar tərəfindən himayə olunurdu. Belə ki, on yaşlı bir uşağın canişin təyin olunması Səfəvilər ölkəsi kimi nəhəng bir dövlətə heç bir çətinlik yaratmırdı. Məlum məsələ idi ki, on yaşlı Təhmasib dövləti idarə edə bilməzdi; əslində dövləti şahın vəkili adı altında [[Div sultan Rumlu|Div Sultan Rumlu]] idarə edirdi. Onun bir çox rəqibi var idi və onların başında Köpək Soltan Ustaclu dururdu. Div Sultan işləri onun üzərinə qoyur, çox keçmədən şəhərin digər əmirlərini ona qarşı səfərbər edib Təbrizə qoşun yürüdür. Nəticədə Div Sultan vəziyyəti öz nəzarəti altına alıb müxaliflərini Təbrizdən uzaqlaşdırmağa nail olur. Məğlubiyyətə uğradıqdan sonra Ustaclu tayfası 1526-ci ildə iki dəfə mübarizə meydanına atılır və hər ikisində də Div Sultan tərəfindən dəf olunub şərait öz əvvəlki vəziyyətinə qaytarılır. Ustaclu Köpək Sultan Gilana qaçır və orada bir müddət qaldıqdan sonra yenidən Div Sultanla mübarizə aparmaq qərarına gəlir. Bu səbəbdən də qoşun toplayıb Ərdəbilə tərəf hərəkət edir. O, şəhərin müdafiəsini yara bilib oranı ələ keçirir və burada övliya Şeyx Səfiyyəddin İshaqı ziyarət edir. Oradan Təbrizə yola düşür. Təbriz bundan xəbər tutub ciddi mübarizəyə hazırlaşır və nəhayət iki qoşun arasında şiddətli döyüş baş verir. «Ustaclu öz şücaəti ilə Rüstəm və İsfəndiyarın dastanını xatirələrdən aparmasına baxmayaraq, döyüşdə məğlub olur və Ustaclu rəhbərlərinin bir çoxu qətlə yetirilir». Bu qızılbaşlar arasında baş verən və onlardan bir çoxunun siyasi səhnədən uzaqlaşmasına səbəb olan ilk ciddi qarşıdurma idi. Şah Təhmasib ölümündən üç il əvvəl, yəni hicrətin 981-ci ilində «Ali divan» nazirliyini Həsən Fərahani və Xacə Cəmaləddin Əli Təbriziyə həvalə edir və Mirzə Şükrullah İsfahanini oranın baş icraçısı təyin edir. Səfəvi dövlətinin zühur etdiyi dövrlərdən fərqli olaraq, Şah Təhmasib daxili, xüsusilə də sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırmağa çalışırdı. Qeyd etdiyimiz kimi, zühur etdiyi ilk illərdə Səfəvi dövləti Xorasan və Anadolu ilə sərhədyanı ərazilərdə baş qaldıran üsyanları yatırır, Şah Təhmasib isə daxili sabitliyi bərqərar etməyə və bütün səylərini Azərbaycanın birliyinin qorunub saxlanılmasına yönəldirdi. Bu səbəbdən də hakimiyyətinin ikinci onilliyində Şirvan, Astara və Kürdüstan ərazilərinə qoşun yürüdüb yenidən sabitliyi bərqərar edir. Bu kimi çətinliklər Səfəvi dövlətinə bir o qədər də etina etməyən və digər məntəqələrdən daha çox müstəqilliyə malik olan Gilanda da mövcud idi. Belə ki, uzun müddət oranın hakimi olmuş Əhməd Xan Gilani Şah Təhmasibə qarşı etinasızlıq etmiş və onun hakimiyyətinə tabe olmaqdan imtina etmişdir. Bu səbəbdən də Səfəvi ordusu 1566-cı ildə Məsum bəy Səfəvinin rəhbərliyi altında Gilana böyük bir qoşun yürüdür. Əhməd xan Gilani əvvəl müqavimət göstərmək istəyir. Lakin Səfəvilər hücuma keçdikdən sonra Lahicana qaçır və bir müddət orada qaldıqdan sonra yaxalanıb Şah Təhmasibin yanına gətirilir. Beləliklə, otuz iki il Gilana hökmranlıq edən Əhməd xan Şah Təhmasib tərəfindən yaxalanıb Xərsək qalasında həbs olunur. II İsmayıl hakimiyyətə gəldikdən sonra isə yenidən azad olunub Gilana qayıdır. Nəhayət, daha sonra Şah Abbasın əlindən qaçıb Osmanlı dövlətinə qoşulur. Səfəvi dövlətinin birinci yüzilliyində ətraf əyalətlər məntəqədə tam ixtiyara malik olan məhəlli əmirlər və ya mərkəzdən göndərilmiş şəxslər tərəfindən idarə olunurdu. Onlardan bir çoxu ölkədəki siyasi sabitliyin pozulmasından istifadə edərək üsyan edir və vəziyyəti daha da gərginləşdirməyə çalışmışlar. Bu səbəbdən də mərkəzi dövlət həmən məntəqələrə qoşun yürütmək məcburiyyəti qarşısında olduğu ilk onillikdə ölkə ərazisindəki ictimai-siyasi vəziyyətə tam nəzarət etməyə nail olan Təhmasib səltənətinin son illərini tam əmin-amanlıqda başa vurur və hakimiyyətinin son on doqquz ilini Qəzvində keçirib oradan kənara çıxmır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 43-45</ref> == Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi == Azərbaycan iki əsr öz paytaxtlıq mövqeyini qoruyub saxlaya bilir. Belə ki, Elxanilər dövründən başlayaraq və onlardan sonra türkmanların (Azərbaycan türklərini) hakimiyyət dövründə Təbriz paytaxt kimi Azərbaycanın böyük hissəsinə nəzarət etmişdir. Ərdəbildən baş qaldıran Səfəvilər də həm bir neçə illik təcrübə, həm də Anadoludan əldə etdiyi ictimai güc baxımından dəfələrlə İsfahana gediş-gəliş edib oraya qeyri-rəsmi paytaxt adını versələr də, Təbriz hələ də paytaxt olaraq qalırdı. Təhmasib şah Osmanlı sultanı Süleymanla sülh sazişi imzaladıqdan sonra Anadoluda daha çox nüfuza malik olacağından məyus olub Səfəvilərin mərkəz və şərq nahiyələrində diqqəti özünə cəlb etmək fikrinə düşür. Bu səbəbdən də diqqətini ətraf məntəqələrdə gücləndirmək məqsədilə paytaxtı Qəzvin şəhərinə köçürür. Şah Təbrizdə oğlu Mirzə İsmayılın toy mərasimindən sonra paytaxtı oradan Qəzvinə köçürmək fikrinə düşür. Qazi Əhməd Qumi [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 962-ci ilin ([[Miladi təqvim|M]] 1554/1555)hadisələri haqqında yazır : «Məqamı uca olan naiblər aləmlərin şahzadəsinin toy mərasimindən sonra artıq Təbrizdə qalmağa heç bir səbəb görmədi. Çünki, dövlət ərazisində sülh və əmin-amanlıq hökm sürürdü. Bunun üçün də şah «Darul-səltənəti» bir qədər mərkəzə, yəni həm qışlaq üçün münasib, həm də digər şəhərlərə yaxın olan Qəzvin şəhərinə köçürmək qərarına gəlir. Rəiyyət hamılıqla həmən diyarda məskunlaşıb əhalinin rifah və təhlükəsizliyini təmin etməyə başladı». Belə nəzərə çarpır ki, paytaxtın Qəzvinə köçürülmə məsələsi həmən tarixdən bir qədər əvvəl nəzərdə tutulmuş və bunun üçün də şah orada yeni dövlət binalarının tikilməsinə dair sərəncam vermişdir. Əvvəllər Azərbaycan türklərinin dilincə desək, «dövlətxananın» (yəni paytaxtın) tikilməsi Cəfərabadda və ya Təhmasib şah oranı Cənnətabad adlandırdığı yerdə nəzərdə tutulmuşdur. Elə bir yer ki, orada şah və bəzi dövlət adamları üçün bir neçə bağlar salınmış və imarətlər tikilmişdi. Həmən bağların ən məşhuru Səfəvilər dövlətinin ərazisində fəaliyyət göstərən səfirlərin şahla görüşdükləri Səadətabad bağı idi. Səadətabad bağı 1544-cü ildə tikilmiş və 1590-cu ilin Səfəvi tarixçisi Qazi Əhməd Quminin «Xülasətut-təvarix» adlı kitabında yazdığı kimi, bağ və oradakı imarətlər Səfəvi dövrünün ən gözəl tikililərindən biri olmuşdur. Qəzvinin Təhmasib Şah tərəfindən paytaxt seçilməsinin başqa bir səbəbi də ola bilərdi. Belə ki, dövlətin mərkəzində yerləşən bu şəhərdə hələ çoxsaylı sünni məzhəbli insanlar yaşayırdı və şah bu istiqamətdə lazımi tədbirlərə əl atmalı idi. Paytaxtın bu şəhərə köçürülməsi əhli sünnətin asayişini tamamilə pozur. Qazi Məhəmməd Razinin bu haqda yazdığı şerin məzmununda deyilir : «Qəzvin məzhəbi pak bir məkan idi, Amma bunu ruzigarın səhnəsindən silib atdılar Ləqəbi babul-Cənnət (cənnət qapısı), adı Cəfərabad idi Allah bəndələrini ondan didərgin saldılar. Sünnilər ay işığında çürüyən kətan parçası idi». Paytaxtın Qəzvinə köçürülməsi ilə həmən dövrün bir çox adlı-sanlı alim və sənətkarları da oraya üz tutur və beləliklə, Qəzvin elmi nöqteyi-nəzərdən rövnəq tapmağa başlayır. Günlərin biri şah Şeyx Bəhainin atası Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəmədin (1576) İsfahana gəldiyini eşidir və dərhal onu Qəzvinə dəvət edir. Şeyx Hüseyn ibni Əbdüssəməd Qəzvinə gəldikdən sonra Şah tərəfindən oranın Şeyxul-İslamı təyin olunur və yeddi il həmin vəzifəni icra edir. Həmən dövrdə Şah Təhmasib Osmanlı dövlətindən arxayın olub Heratın daha çox əhəmiyyət kəsb etdiyini nəzərə alır və oğlu Mirzə İsmayılı Xorasana hakim təyin edir. Sonra isə oranı şahın böyük oğlu Mirzə Məhəmməd idarə edir və o da sonralar oradan Fars əyalətinə gedir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 45-46</ref> == Azərbaycanın və Özbəklərin vəziyyəti == Səfəvilər və Şeybanilər arasında gedən mübarizələr hələ də davam edirdi və həmən məntəqə Azərbaycan üçün ciddi təhlükə yaradırdı. .[[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] ölümündən sonra oğlu Təhmasibin onun canişini təyin olunması özbəkləri [[Xorasan]]ı ələ keçirmək fikrinə salır. Belə ki, [[I Şah İsmayıl Səfəvi|Şah İsmayılın]] vəfatından az sonra özbək Übeyd xan [[1524]]-cü ildə [[Buxara]]dan [[Herat]]a böyük bir qoşun yürüdür. Qızılbaş rəhbərləri özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərir və özbəklər heç bir nəticə əldə edə bilməyib geri dönməyə məcbur olurlar. Yaranmış ixtilaflar [[1525]]-ci ildə özbəkləri bir daha mübarizəyə atılmağa təhrik edir. Übeyd xan böyük bir qoşunla Herata gəlmədən [[Tus]] şəhərinə üz tutur və oranı mühasirəyə alır. [[Tus]] əhalisi bir neçə ay müqavimət göstərsə də, kömək gəlmədiyindən təslim olmağa məcbur olur. Şəhəri ələ keçirdikdən sonra Übeyd xan [[Astarabad]]a hücum edir və onı da ələ keçirməyə nail olur. Oraya hakim təyin etdikdən sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 933-cü ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1526]]/[[1527]])yenidən [[Bəlx]]ə qayıdır. [[Təbriz]]dən yola düşmüş kömək qüvvəsi əvvəl [[Astarabad]]ı ələ keçirir və Bəstam adlı məntəqədə Ubeyd xanla qarşı-qarşıya gəlir. Lakin böyük fədakarlıq göstərsə də, döyüşdə özbəklərə məğlub olur və [[Astarabad]] yenidən Übeyd xanın ixtiyarına keçir. Səfəvi qoşununun qalan hissəsi Firuzkuha doğru geri çəkilir. Özbəklər hər qalibiyyətdən sonra adəti üzrə təəssübkeş alimlərinin fətvalarına əsaslanaraq, şiələrin qətliamına başlayırlar. [[Herat]]ın şiə əhalisinin özbəklərə qarşı ciddi müqavimət göstərmələrinə səbəb olan da məhz onların məğlub olacaqları təqdirdə özbəklər tərəfindən qətliam olacaqlarını bilmələri olmuşdur. Qalibiyyətdən məst olmuş Übeyd xan bir daha [[Herat]]a hücum edir və oranı bir daha mühasirəyə alır. Şəhər yeddi ay mühasirədə qaldıqdan sonra Səfəvi ordusunun Damğana yetişdiyinə dair şayiələr yayılmağa başlanır. Übeyd xan bu xəbəri eşitcək dərhal [[Herat]]ı tərk edib [[Buxara]]ya qayıdır. Özbəklərin [[Xorasan]]ı işğal etmələri əhalinin böyük bir hissəsinin oranı tərk edib ətraf məntəqələrə mühacirət etmələrinə səbəb olur. Uzun müddət qızılbaşların daxili ixtilaflarına düçar olan Səfəvi dövləti [[Xorasan]] üçün heç bir ciddi tədbirə əl ata bilmirdi. Yaranmış ixtilaflar başa çatdıqdan sonra [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] Təhmasib şahın sərkərdəliyi ilə 1529-ci ildə Xorasana doğru hərəkət etməyə başlayır. Onlar [[Xorasan]]a iki baxımdan əhəmiyyət verirdilər. Birinci ona görə ki, səkkizinici imamın qəbri orada yerləşir və camaat şiə məzhəbli şahdan oranı özbəklərdən azad edəcəyini gözləyirdi. Eyni zamanda məntəqəyə layiqli şəxslər nəzarət etməli idi. Belə də olur; həmin şəxslərin adları tarixdə zəbt olaraq indinin özünədək qalmaqdadır. Bütün bunlarla yanaşı, Xorasan hələ qədim zamanlardan belə [[Azərbaycan]]ın mühüm əyalətlərindən biri olmuşdur.[[Azərbaycan]]ın müxtəlif əyalətləri birləşdirildiyi halda, [[Xorasan]]ın diqqət mərkəzindən uzaq qalması məqsədə uyğun olmazdı. [[Səfəvilər sülaləsi|Səfəvilər]] [[Herat]]ı [[Xorasan]]ın mərkəzi hesab edirdilər. Bu səbəbdən də hakimiyyətlərinin bütün dövrlərində oraya arxalanmış və yad qüvvələrin nəzarət etməsinə yol verməmişlər. Bu da məlumdur ki, Nasirəddin şahın hakimiyyətinin yarısınadək [[Herat]] Səfəvi ərazisinin bir hissəsini təşkil etmişdir. İlkin qarşıdurmada Səfəvilər özbək hakimini Damğanda ələ keçirib qətlə yetirir və bunun ardınca ətraf məntəqələrdə məskunlaşmış özbəkləri qətliam edir. Sonra Məşhədə [[İmam Riza|İmam Rzanın]] (ə) ziyarətinə gəlir və oradan da Cama yola düşürlər. Elə orada da qızılbaşlar ilə özbəklər arasında şiddətli döyüşlər baş verir. O biri tərəfdə Orta Asiyanın bütün məntəqələrindən ibarət olan böyük bir qoşun dayanırdı. Rumlu bu haqda yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Çingiz xanın zamanından bu vaxtadək hələ Orta Asiyadan belə bir böyük qoşun gəlməmişdi. Belə ki, bəzi tarixçilər özbəklərin qızılbaşlardan iyirmi dəfə çox olduqlarını qeyd etmişlər. Ağır döyüş başlanır və hər iki tərəf böyük itki verir. Nəticədə Ubeyd xan növbəti dəfə məğlub olub döyüş meydanını tərk edir». {{Sitatın sonu}} Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Maraqlı hallardan biri də Ubeyd xanın döyüş meydanına dua etmələri üçün qırx alim gətirməsi olmuşdur. Lakin döyüşdə nəinki Ubeyd xan qalib gəlmir, hətta gətirdiyi alimlərin böyük bir hissəsi də həlak olur». {{Sitatın sonu}} Bununla hər şey bitmir; şah Xorasandan qayıtdıqdan sonra Übeyd xan yenidən Məşhədi işğal edir və oradan Herata doğru hərəkət edib oranı da tutur. Bu Übeyd xanın Səfəvilərin gedişindən sonra həyata keçirdiyi siyasət idi. O, Herata hücum edərək şiələrin böyük bir hissəni qətlə yetirir. Hətta var-dövlətlərini ələ keçirmək üçün bəzi varlı sünnilər də şiəlikdə ittiham olunaraq qətlə yetirilir. Hilali, şerlərinin birində həmən əhvalata işarə edərək deyir: {{Sitatın əvvəli}} «Qarət edib müsəlmanın var-dövlətini aparırsan Kafir olum, əgər müsəlmansansa». {{Sitatın sonu}} Şair çox keçmədən bu beytlərin üstündə tutulur və şəhərin bazarında edam olunur. Baş verən bütün hadisələrdə Orta Asiya əhalisinin Özbəklərlə həmrəylik etmələrinə səbəb olan yeganə amil sünni məzhəbini müdafiə etmək olmuşdur. Belə ki, sünnilər bu məntəqədə dərin köklərə malik olmuş və şiələr Azərbaycanda qalib gəldikdən sonra onlar kütləvi şəkildə qızılbaşlara qarşı səfərbər olmuşlar. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşların açıq-aşkar xəlifələrə lənət oxuması yerli əhalini qızılbaşlara qarşı daha kəskin mübarizəyə təhrik edirdi. Məlum məsələdir ki, Übeyd xan da öz növbəsində bütün bunlardan lazımınca faydalanırdı. Qızılbaşlar böyük qüdrətə malik olmaqla yanaşı, öz əqidələrində də daim sadiq qalırdılar. Nə vaxtsa sayca azlıq təşkil etmiş olsaydılar belə, təəssübkeş özbək sünnilərə təslim olmaq fikrində deyildilər. Onlar o qədər böyük qüdrət və döyüş iradəsinə malik idilər ki, özbəklər onların Xorasana yola düşdüklərini eşitcək dərhal oranı tərk edib qaçmaq məcburiyyətində qalırdılar. Bir qədər əvvəl qeyd etdik ki, Übeyd xan Səfəvilərin İsfahandan Xorasana gəldiklərini eşitdikdən sonra Həratı tərk edib yerli camaatı səfərbər etmək üçün Mərvə gəlir. Lakin o, öz istəyinə nail olmur. Bu səbəbdən də Heratdan üz çevirib yenidən Buxaraya qayıdır və beləliklə, Xorasanı qızılbaşlara həvalə edir. O, 1532-ci ildə yenidən Herata qoşun yürüdür və bir il yarım oranı mühasirədə saxlayır. Təhmasib şah Heratın mühasirə olunduğunu eşidib Xorasana doğru hərəkət edir və Übeyd xan həmişə olduğu kimi bu xəbəri eşitcək oranı tərk edib Buxaraya qaçır. Bir il sonra qızılbaş ordusu qəflətən Əstərabada hücum edir, orada yaşayan özbəkləri qətliam edir və beləliklə, bir daha şəhəri ələ keçirirlər. [[1536]]-ci ildə özbəklərin pərakəndə hücumları davam edir. Qızılbaşlar isə onlara qarşı ciddi müqavimət göstərib Xorasana doğru irəliləməyə imkan vermirlər. Bütün bunlara baxmyaraq, Übeyd xan həmən il bir daha Məşhədə hücum edir. Qızılbaşların Heratdan ona doğru hərəkət etdiklərini eşitdikdən sonra onlarla müharibəyə yola düşür. Bu döyüşdə qızılbaşlar məğlub olurlar və Herat yenidən özbəklər tərəfindən işğal olunur. Həsən bəy Rumlu yazır : {{Sitatın əvvəli}} «Ubeyd xan bu qələbədən sonra hər bir qızılbaşı, şiə məzhəbinə mənsub olan hər bir qazi və adi insanı dərhal qətlə yetirirdi». {{Sitatın sonu}} «Hər gün xanın göstərişi ilə beş-altı nəfər şiəlikdə ittiham olunaraq edam olunurdu». O illərdə özbəklərlə daxili əmirliklər, xüsusilə də Dəşt Qıpçaq arasında bir çox ixtilaflar meydana gəlir və bu səbəbdən də Səfəvi dövlətinə geniş miqyaslı hücum hazırlaya bilmirlər. Lakin özbəklər [[1551]]-ci ildə bir daha Hərata yürüş edirlər, amma oranı bir neçə ay mühasirədə saxlamalarına baxmayaraq, heç bir nəticə əldə edə bilmirlər. Onlar Übeyd xanın oğlu Əbdüləziz Sultanın ölüm xəbərini eşitcək dərhal [[Buxara]]ya qayıdırlar. [[1553]]-ci ildə özbəklər [[Nişapur]]u qarət etmək məqsədilə bir daha Xorasana hücum etmək fikrinə düşürlər. Lakin bu dəfə də qızılbaşların güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb böyük itki verməli olurlar. Bunun ardınca Təhmasib şah dördüncü dəfə [[Xorasan]]a qoşun yürüdür və həmişə olduğu kimi bu dəfə də Übeyd xan şahla qarşı-qarşıya gəlməyə razı olmayıb Buxaraya qaçır. Şah [[Herat]]a gəlir və oradan Səmərqəndi işğal etmək üçün qoşun göndərir. Həmişə olduğu kimi qızılbaşlar şəhəri işğal etdikdən sonra özbəklərdən qətlə yetirdikləri şiələrin intiqamını alırlar. Bu səfərdə özbəklərin işğalı zamanı şiə məzhəbinə əks təbliğat aparmış və şiələrin qətliam olunmasında fəal iştirak edən Xacə Kəlan Quryani Təhmasib şahın göstərişinə əsasən edam olunur. Necə ki, Şah Mahmud Kəncani özbəklərin [[Herat]]a hakim olduqları dövrdə ədavət və düşmənçilik kəmərini bağlayaraq şahın adamlarının bir çoxunu amansızcasına qılıncdan keçirmiş və onları qətliam etmişdi. İndisə o, qızılbaşların əlinə düşmüş və intiqam üçün əlverişli imkan yaranmışdı. Onlar belə də edirlər. Bədənini tikə-tikə edərək əmirlərə dərs olsun deyə, [[Herat]]ın müxtəlif yerlərinə göndərirlər. Übeyd xan özünün son hərbi əməliyyatlarında Xarəzmi də işğal etmək fikrinə düşür. Lakin baş verən hadisələrdən az sonra [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 946-cı ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1539]]/[[1540]])dünyasını dəyişir və onun ölümü Xorasan üçün böyük qurtuluş olur. Vaxtaşırı Xorasan və Əstarabada hücum edən özbəklər [[1549]]-ci ildə bir daha oraya, yəni Əstarabada hücum edirlər. Lakin qızılbaşlar böyük fədakarlıq göstərərək onların hücumunun qarşısını ala bilirlər.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 47-50</ref> == Təhmasib şah və Osmanlı sultanları == Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Səfəvi dövləti ilə Osmanlı dövləti arasında heç bir qarşıdurma baş vermir. Bunun isə ən başlıca səbəbi Osmanlı dövlətinin Avropada müharibələr aparması idi. Belə ki, onlar Çaldıran döyüşündən sonra Səfəvi dövlətindən heç bir təhlükə görmür və özlərini tam asudə hiss etdilər. Əlbəttə, bu sakitliyin Səfəvilər üçün çox davam gətirməyəcəyi də göz qabağında idi. Səfəvilər iki təhlükəli düşmən ölkə ilə mühasirə olunurdu və onların hər ikisinin ən başlıca bəhanəsi şiəliyi aradan aparmaq idi. Bu səbəbdən də bu iki dövlət arasında sıx əlaqələr saxlanılır və səmimi münasibətlər yaradılırdı. İlk qarşıdurma 1532-ci ildə baş verir. O vaxt ki, Azərbaycan hakimi səltənəti ələ keçirmək məqsədilə Osmanlı hakimi Sultan Süleymana pənah aparmış və əlli minlik qoşunla geri qayıtmışdı. Hərçənd ki, belə bir böyük köməkdən də heç bir nəticə əldə edə bilmir. 1533-cu ildə Təhmasib şah Xorasana yola düşür və bundan istifadə edən bəzi qızılbaş üsyançılar 1534-cı ildə Sultan Süleymanı Azərbaycana qoşun yürütməyə sövq edirlər. Bu səbəbdən də Təhmasib şah istiqamətini dəyişib Təbrizə doğru hərəkət etməyə başlayır.Səngimək bilməyən qar Sultaniyyəyə qədər irəliləmiş Osmanlı qoşunu üçün böyük çətinlik yaradır. Külli miqdarda canlı qüvvə və minik heyvanları itirən osmanlılar məcburiyyət qarşısında Azərbaycanın işğalından vaz keçib Bağdada doğru hərəkət edirlər. Lətifi bu haqda yazdığı şerdə deyir : {{Sitatın əvvəli}} «Çəmənin o biri tərəfinə Sultaniyyəyə sarı getdim Və orada minlərlə kəfənsiz, qəbirsiz meyit gördüm Dedim: Bu qədər osmanlını kim öldürmüşdür? Səhər küləyi aradan qalxıb «Mən»-dedi». {{Sitatın sonu}} Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bağdadı ələ keçirdikdən sonra 1535-ci ildə bir daha Azərbaycanı işğal etmək qərarına gəlir. Baş vermiş ilk toqquşmada azsaylı qızılbaş ordusu osmanlılara güclü zərbə endirir və onların böyük bir hissəsini darmadağın edir. Bundan sonra Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman qızılbaşlarla döyüşməmək və geri qayıtmaq qərarına gəlir. Təhmasib şah Van qalasına tərəf hərəkət edib orada Osmanlı ordusunun bir hissəsi ilə qarşılaşır və bir daha onlara ağır zərbə endirir. Sultan Süleyman kömək qüvvə göndərsə də, heç bir nəticə vermir və bu döyüşdə məğlub olurlar. Beləliklə, qızılbaşlar az da olsa, öz qərb sərhədlərinə nəzarəti ələ alırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 50-51</ref> == Əlqas Mirzənin qiyamı və Osmanlı hücumları == Təhmasib şahın Osmanlı dövləti ilə başqa bir çətinliyi qardaşı Əlqas Mirzə tərəfindən yaranır. Belə ki, Təhmasib şah Şirvanşahlar sülaləsini süquta uğratdıqdan sonra qardaşını Şirvana hakim təyin edir. Lakin çox keçmədən o, müstəqillik fikrinə düşür. Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra anasını və oğlunu onun yanına göndərib üzürxahlıq istəyir və şah da onu bağışlayır. Onun tərəfindən meydana gəlmiş çətinliklər bununla bitmirdi. [[1548]]-ci ildə Osmanlı hökmdarı Sultan Süleyman Bəsrəni işğal edir. Elə həmin il Təhmasib şahın qoşunu ilə qardaşı ƏlqasMirzənin qoşunu arasında ağır qarşıdurma baş verir və bu qarşıdurmada Əlqasın ordusu məğlub olub, adamlarının böyük bir hissəsi Təhmasibə qoşulur. Hər şeyi əldən verdiyini görən Əlqas yeganə çıxış yolunu İstanbula qaçmaqda görür. O, buraya gəlib Bab Alidə sığınacaq tapır. Təhmasib şahın oğlu Mirzə İsmayıl Şirvana hakim təyin olunur və az sonra Səfəvilərlə Osmanlılar arasında gedən döyüşdə Şirvan Səfəvilərin əlindən çıxır və yenidən Şirvanşahlar sülaləsinin ixtiyarına keçir. İndi artıq Osmanlıların Səfəvilərə düşmənçilik etməsinə kifayət qədər şərait yaranmışdı. Çünki, şahzadə onların ixtiyarında idi və onlar Təhmasibə qalib gəldikdən sonra onu şah təyin edə bilərdilər və beləliklə, milli və coğrafi hakimiyyət öz əhəmiyyətini itirmiş olardı. Əlqas Mirzə [[Sultan Süleyman Qanuni|Sultan Süleymana]] söz verir ki, əgər Səfəvilər üzərində qalib gələrsə, yerli əhali onu böyük sevinc və həvəslə qarşılayacaqdır. Sultan Süleyman Əlqasdan belə bir mənəvi dayaq aldıqdan sonra [[1550]]-cı ildə [[Təbriz]]ə qoşun yürüdür. Təhmasib şah ordusunu səfərbər edib bütün yol və çeşmələri tutan çoxsaylı Osmanlı qoşununa qarşı hərəkət edir. Onlar bütün çeşmələri tutduqlarından qızılbaşlar içməyə belə su tapmırdılar. Baş verən ilk qarşıdurmada qızılbaşlar sayca qat-qat çox olan Osmanlı qoşununun qarşısında tab gətirə bilməyib kömək gözləmək ümidilə geriyə Əhərə doğru geri çəkilir. Beləliklə, Sultan Süleyman Təbrizi ələ keçirir və bir müddət Çərəndab adlı məntəqədə qalmalı olur. Lakin hava şəraiti Osmanlılar üçün bir o qədər də münasib deyildi. Bütün bunlarla yanaşı, qızılbaşlar tez-tez onların düşərgələrinə hücum edir və əsgərlərini qətlə yetirirdilər. Vəziyyət get-gedə gərginləşir və qızılbaşların hücum xəbəri daha geniş yayılmağa başlayırdı. Gözlənilmədən Osmanlı ordusu geri çəkilmək qərarına gəlir. Bu xəbəri eşidən Təbrizin kiçik müqavimət dəstələri geri çəkilən Osmanlı ordusuna hücum edib onların böyük bir hissəsini qətlə yetirirlər. Sultan Süleyman o qədər qorxu və təşvişə düşür ki, bir gündə 24-25 kilometr yol getmək məcburiyyətində qalır. Mirzə İsmayılın rəhbərlik etdiyi Səfəvi ordusu Osmanlıları təqib edərək ölkənin qərb sərhədlərinə, yəni Ərzincanadək irəliləyir. Onlar keçdikləri ərazilərdə Osmanlılara satılmış şəxsləri ya öldürür, ya da ölkə ərazisindən çıxarırdılar. Səfəvi hökmdarlarının ölkənin qərb sərhədlərinə xüsusi diqqət yetirməsi Mirzə Əlqasın beşminlik qoşunla Kürdüstandan Həmədana və oradan da Qumadək irəliləməsinə səbəb olur. Bundan sonra o, Kaşana hücum etmək fikrinə düşür. İlk baxışda belə nəzərə çarpırdı ki, o, belə bir addımı yerli əhalinin köməyi ilə atır. Mirzə Əlqas, Şah Təhmasibin hücum xəbərini eşitdikdən sonra İsfahana yola düşür. Lakin orada yerli əhalinin güclü müqaviməti ilə qarşılaşıb Təhmasib şahın gəlişilə oranı tərk edib Fars əyalətinə qaçır. Oradan isə Şuştər və Dizfula gəlir. Nəhayət, getdiyi yerlərin heç birində dəstəklənmədiyini görüb məcburiyyət qarşısında Bağdada gedir. Mirzə Əlqasdan bərk narahat olan Sultan Süleyman onu bu yürüşdə müqəssir hesab edir və Bağdaddan İstanbula geri çağırır. Lakin Mirzə Əlqas İstanbula qayıtmır. Belə olduqda Sultan Süleyman onun ardınca qoşun göndərir və geri dönməsini tələb edir. Əlqas bu xəbəri eşitdikdən sonra oradan Kürdüstana qaçır və orada Şah Təhmasib tərəfindən oraya ezam olunmuş qoşun ilə qarşılaşır. Çox keçmədən Təhmasib şahın göstərişilə Azərbaycanın şimalında yerləşən Qəhqəhə qalasında yaxalanıb yanına gətirilir. Beləliklə, Mirzə Əlqas həbs olunur və üsyanın qarşısı alınır. Adı çəkilən qala Səfəvilərin hakimiyyət dövründə səltənətin xəzinəsinin saxlandığı və dövlətə qarşı üsyan etmiş şahzadə və əmirlərin həbs olunduqları yer olmuşdur. Beləliklə, [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 957-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1550]]/[[1551]])Əlqas elə oradaca vəfat edir.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 51-53</ref> AMEA-nın Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, filologiya elmləri doktoru Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir. I Şah Təhmasib aşkar edilmiş ana dilindəki qəzəlində Osmanlı imperatoru Sultan Süleyman qoşunlarının 1534-cü ildə Səfəvilər dövlətinə uğursuz yürüşündən bəhs edir, rəqibin məğlubiyyətini özünün müqəddəs nəsildən olması ilə izah edir. Maraqlıdır ki, həmin məcmuədə Sultan Süleymanın da bu şeirə nəzirə olaraq yazdığı cavabı verilmişdir. Beləliklə, I Şah İsmayıl Xətai və I Sultan Səlim arasında olan mükaliməni onların övladları I Təhmasib və Sultan Süleyman Qanuni ana dilində müşairə formasında davam etdirmişlər.<ref>[http://elyazmalarinstitutu.com/index.php?subaction=showfull&id=1510570265&ucat=1& Paşa Kərimov Ankara Milli Kitabxanasından I Şah Təhmasibin ana dilində yazdıqları şeirləri aşkar etmişdir]</ref> == Amasya sülhü == Osmanlılarla Səfəvilər arasındakı düşmənçiliklər ilk baxışda başa çatmış görünürdü. Lakin Osmanlı əmiri İsgəndər sərhədyani şəhərlərə hücum edib qan tökür və dərhal geri qayıdırdı. Bu hücumların qarşısını almaq məqsədilə Təhmasib şah [[1552]]-ci ildə həmən məntəqələrə qoşun yürüdür. O, öz qoşununu kiçik dəstələrə bölüb Osmanlıların kiçik şəhər və məntəqələrinə göndərir və bu hücumlar nəticəsində həmən məntəqədə yerləşən bir çox qala və abidələrə böyük ziyan dəyir. Elə həmən vaxt Səfəvilər Mirzə İsmayılın rəhbərliyi ilə qızılbaşlara hücum etmiş və onların bir hissəsini qətlə yetirmiş Osmanlı İsgəndər paşanın ordusuna hücum edir. Şəhər divarlarından kənarda baş verən bu şiddətli döyüşdə Rumlunun yazdığına görə, hər iki tərəf 2576 nəfər itki verir və Mirzə İsmayıl döyüşdə qalib gəlir. Sultan Süleyman [[1554]]-ci ildə dördüncü dəfə olaraq, son dərəcə qüdrətli və təchiz olunmuş ordu ilə Azərbaycana yürüş edir. Göründüyü kimi, bütün bu döyüşlərin səbəbkarı Osmanlılar olmuşdur. Səfəvilərin apardıqları mübarizələr isə sırf müdafiə xarakteri daşımışdır. Bunu da nəzərdən qaçırmamalıyıq ki, ümumiyyətlə Səfəvilər Osmanlı dövləti ilə geniş hərbi əməliyyatlar aparmaq üçün elə bir böyük hərbi qüvvəyə malik olmamışdır. Diqqət yetirmək lazımdır ki, Osmanlılar dində rafizilik (yolunu azmış) adlandırdıqları şiə məzhəbini aradan qaldırmağa çalışır və Azərbaycanı öz ərazilərinə birləşdirmək məqsədilə vaxtaşırı buraya qoşun yürüdürdü. Lakin qızılbaşlar Osmanlılar qarşısında elə bir güclü müqavimət göstərirlər ki, onlar nəinki bu əraziləri işğal edə bilmirlər, əksinə sülh sazişi ilə də razılaşmalı olurlar. Buğurt qalası yaxınlığındakı zəfərdən sonra Təhmasib şah Osmanlı Süleymana göndərdiyi məktubda yazır: «Onlara qarşı müharibə və təcavüz niyyətində olmamışlar. Yaranmış çətinliklər isə yalnız bir qrup dələduz və fitnə-fəsad törədən şəxslər tərəfindən olmuşdur». Süleyman isə Təhmasib şaha göndərdiyi cavab məktubunda yazırdı: «Hücumlardan ən başlıca məqsəd şiəlik və rafiziliyi aradan qaldırmaq olmuşdur. Təhmasib şah bu dəfə otuz yeddi səhifəlik böyük bir cavab məktubu yazır və orada Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşlərin dini, daha dəqiq desək, məzhəbi xarakter daşıdığını açıqlayır. O, burada öz məzhəbini tam qətiyyətlə müdafiə edir və sünni məzhəbinə qarşı olduqca kəskin mövqe tutur. Şiəliyi ittiham edən Sultan Süleymana göndərilən bu rədd cavabını həmən dövrün şiəliyinin baxışı kimi də qəbul etmək olar».<ref>Əbdül Hüseyn Nəvai, "Şah Təhmasib Səfəvi", Tehran, h.ş. 1350, səh. 200-237</ref> Hər halda Osmanlıların hücumları nəticəsində müxtəlif məntəqələrdə irili-xırdalı qarşıdurmalar baş verir və bu qarşıdurmaların birində Sultan Süleymanın çox sevdiyi şəxslərdən biri olan Sənan bəy əsir düşür. Sülh sazişinə vədə verdiyi üçün Təhmasib şah onu Süleymanın yanına göndərib bu sözləri ona çatdırmasını istəyir. «Qəzəb və düşmənçilik ölkənin viran olunmasına, sülh və əmin-amanlıq isə rəiyyətin rifahına səbəb olur». Təhmasib şahın belə bir addım atması Sultan Süleymanın sülhə meyl etməsinə və tərəflər arasında qarşılıqlı razılaşmaya səbəb olur. Aparılan yazışmalarda heç bir tərəf özünün sülh tərəfdarı olduğunu açıq-aşkar tərzdə bildirməsə də, hər biri bunun arzusunda idi. Nəhayət, [[1554]]-ci ildən etibarən Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında sabit sülhün bünövrəsi qoyulmağa başlanır. Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi tərif məktubunda bir daha dövlətlərarası sülhün bərqərar olunmasına israr edir. Sonra həcc ziyarətinə toxunaraq azərbaycanlıların həcc ziyarətini yerinə yetirmələrini yazılı şəkildə Osmanlı dövlətinin üzərinə qoyur. Məktubun sonunda azərbaycanlıların imamların qəbirlərinin ziyarətilə əlaqəli olduqlarına işarə edərək yazır: «Əgər vəzirlərinizdən biri ov itlərinizdən birini icazəsiz ova apararsa, sözsüz ki, onun harada olduğunu və onu sizin sarayınızdan kim apardığını soruşacaqsınız. Deyəcəklər məsələn, filan vəzir. Bu isə sizin xoşunuza gəlməyib qəzəbinizə səbəb olacaqdır. Biz də on dörd məsumun it və kölələriyik və bu günlər onların ziyarətinə getməyi yer üzərindəki hökmranlıqdan şərəfli hesab edirik. Onların köləsi olmaq əbədi, var-dövlət, dünya səltənəti isə fanidir». Şah Təhmasib öz xatirələrində Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında gedən döyüşləri iki müsəlman və qardaş qrup arasındakı qanlı döyüş adlandırmış və müsəlman ümmətinə bunu rəva görməmişdir. Hətta atasının osmanlılarla apardığı mübarizələri ətrafındakıların onu bu işə sövq etmələri ilə əlaqələndirmiş və onları qətiyyətlə məhkum etmişdir. O, öz xatirələrində yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Mən onun (Osmanlı sultanını nəzərdə tutur) cavabında yazdım… Axı iki müsəlman qoşununun biri-birinin qanını tökməyə və onları təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymağa necə fitva verə bilərəm? Atam atanızla müharibə etdiyi zaman ətrafındakı bütün əmir və əsgərlər məst olmuşlar. Onlar axşamdan səhərədək şərab içmiş və müharibə əhval-ruhiyyəsində olmuşlar…O gündən bəri Çaldıran döyüşü barədə söz düşdükdə atamı aldadıb müharibəyə təhrik etdiyi üçün Dərmiş xana lənət oxuyuram». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Osmanlı Sultanı sülh sazişinə razı olur və Amasiyada düşərgə qurduğu zaman Səfəvi səfiri onun yanına gəlib Təhmasib şahın məktubunu təqdim edir. Rumlu yazır: {{Sitatın əvvəli}} «Məktubda Əli (ə) mədh olunsa da, əhli-sünnə məzhəbinə qarşı qərəzli mövqe tutmayıb çalışır ki, orada səhabələr haqda da xoş sözlər yazsın». {{Sitatın sonu}} Osmanlı sultanı göstəriş verir ki, Səfəvilər sülh sazişini pozmayana qədər sərhəd qoşunları hərbi əməliyyat keçirməsinlər. Mirzə Zəki özünün «Osmanlı tarixi» adlı kitabında yazırdı: {{Sitatın əvvəli}} «Bu Səfəvilərlə Bab Ali (Osmanlı dövləti nəzərdə tutulur) arasında yazılan ilk rəsmi sülh sazişi idi. Çünki, əlli ildən bu tərəfə, yəni Şah İsmayılın Səfəvi sülaləsini təsis etdiyi zamandan bu günədək heç bir tərəfin qılıncı qınına girməmişdi». {{Sitatın sonu}} Beləliklə, Təhmasib şahla Sultan Süleyman arasındakı münasibətlər yaxşılaşıb tərəflərarası yazışmalar başlanır. Münasibətlər o qədər yaxşılığa doğru gedir ki, [[1556]]-cı ildə İstanbulda Süleymaniyyə məscidi inşa olunduqdan sonra Təhmasib şah Sultan Süleymana göndərdiyi məktubda məscid üçün istənilən qədər xalça göndərə biləcəyini bildirir. Məlum olduğu kimi, Təhmasib şahın özü də rəssamlıqda xüsusi bacarığa malik olmuş və o dövrün bir çox məşhur rəssamlarından dərs almışdır. Sonrakı illər Təhmasib şah tərəfindən İstanbula bir neçə heyət göndərilir və onlar Osmanlı Sultanın taxta çıxması münasibətilə bahalı hədiyyələr təqdim edirlər. [[1555]]-ci ildə yazılan sülh sazişindən sonra ortaya çıxan ciddi çətinliklərdən biri də Sultan Süleymanın oğlu Bəyazidin Azərbaycanda sığınacaq tapması olur. O, az bir müddət Osmanlı dövlətinə hökmranlıq etmiş və özü ilə qardaşı Səlim arasında qarşıdurma yarandıqdan sonra [[1558]]-ci ildə oranı tərk edib Səfəvi ərazisində özünə sığınacaq tapır. O, [[1560]]-ci ilin ilk günlərində özünün bir neçə minlik tərəfdarı ilə Qəzvinə daxil olur və orada Təhmasib şah tərfindən səmimiyyətlə qarşılanır. Qeyd etmək lazımdır ki, Sultan Süleyman bundan qabaq başqa bir oğlu Mustafanı da dövlətə qarşı çıxmaqda ittiham edərək qətlə yetirmişdir. Bəyazidin də geri qaytarılması Sultan Süleyman üçün böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Bunun üçün də o, bir çox tədbirlərə əl atır və həmən dövrdə Təhmasib şahla onun arasında uzun sürən məktub yazışmaları aparılır. Bəyazid Azərbaycanda da istədiyinə nail ola bilmir. Belə ki, o, özünün qeyri-əxlaqi davranışı ilə şahı zəhərləməkdə ittiham olunub, tərəfdarlarının bir neçəsi ilə birlikdə elə oradaca həbs olunur. [[1561]]-ci ildə Osmanlı dövlətinin yeddi yüz nəfərlik nümayəndəsi Bəyazidi geri aparmaq məqsədilə Qəzvinə gəlir. Hər iki tərəf arasında danışıqlar aparılır və nəhayət [[1562]]-ci ildə Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasında son sülh sazişi imzalanır və bu sazişə əsasən hər iki tərəf siyasi sığınacaq istəyən şəxslərin geri qaytarılmasına razılıq verir. Beləliklə, Bəyazid Osmanlı dövlətinə təhvil verilir və sultanın əmri ilə edam olunur. Əlbəttə, Bəyazid təhvil verildiyi zaman şah Osmanlılardan ona toxunmayacaqlarına dair söz alır, lakin onlar buna məhəl qoymayıb Bəyazidi öldürürlər. Qeyd etmək lazımdır ki, Bəyazid Azərbaycanda olduğu müddətdə daim Təhmasib şaha qarşı məkirli tədbirlərə əl atmış, bütün bunlara baxmayaraq, şah onunla son dərəcə mülayim davranmışdır. Bundan sonra Səfəvilərlə Osmanlı dövləti arasındakı əlaqələr daha da güclənir. Vaxtaşırı bir-birlərinin nümayəndələrini qəbul edir və qiymətli hədiyyələr göndərirdilər. Belə ki, Osmanlı nümayəndəsi İlyas bəy [[Hicri Qəməri təqvimi|H.Q.]] 970-ci ildə ([[Miladi təqvim|M]] [[1562]]/[[1563]]) Şah Təhmasibin görüşünə gəldiyi zaman özü ilə beş yüz min əşrəfi pul və qırx ərəb atı gətirir. [[1566]]-ci ildə Sultan Süleymanın vəfatından sonra [[II Səlim]] onun canişini təyin olunur və sülh sazişi olduğu kimi qüvvədə qalır və bu vəziyyət [[1566]]-ci ilədək, yəni [[I Süleyman]]ın ömrünün sonunadək beləcə davam edir. Maraqlı hallardan biri də budur ki, Sultan Süleymanın vəfatı münasibəti ilə göndərilən məktubda Təhmasib şah fars və türk şerlərindən istifadə etmiş, orada Sultan Süleymanın Avropada qazandığı zəfərlərdən söz açaraq, öz sevinc hissini gizlətməmişdir. Həmçinin məktubda II Səlimin canişin təyin olunma münasibətilə Səfəvi paytaxtı Qəzvinin Səadətabad bağında böyük bayram keçirildiyinə də işarə edir. Məktubun sonunda deyilirdi: «Tərəflərarası yaradılan dostluq və qardaşlıq münasibətləri özünün ən son səviyyəsində müşahidə olunmaqdadır». Olduqca böyük mətni olan bu məktub «Xuləsətut-təvarix» (1086-1150) adlı kitabda yetmiş səhifədə dərc olunmuşdur.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 53-57</ref> == Səfəvi-Moğol əlaqələri == Səfəvi dövləti ilə Hindistan arasında yaradılan ilk əlaqələri Topal Teymurun nəvəsi və Əmir Şeyx ibni Əbu Səidin oğlu Zuhəyrəddin Babər Qorqani ilə əlaqədəndirmək olar. O, bir vaxtlar Orta Asiyada hökmranlıq etmiş və özbəklərin qüdrət əldə etməsi ilə dəfələrlə amansız hücumlara məruz qalmışdır. Belə ki, özbəklər həmin dövrlərdə həm Xorasana, ham də Babirin nəzarəti altında olan məntəqələrə vaxtaşırı hücum edirdi. Şah İsmayıla məğlub olduqdan sonra isə onun Səfəvi dövləti ilə birləşməsinə münasib şərait yaranır. Şah İsmayıl ona kömək etməyə hazır olduğunu bildirir, bir şərtlə ki, şiə məzhəbini qəbul edib on iki imamın adına sikkə vurdurmuş olsun. Orta Asiyada bir o qədər də uğur qazana bilməyən Babir qızılbaşların himayəsi ilə Kabulda hakimiyyəti ələ keçirir və sonra Qəndəhar uğrunda mübarizə aparıb, oranı da işğal etməyə nail olur. Babir Şah İsmayılın hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə onunla əlaqələrini kəsmir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq qətiyyətlə deyə bilərik ki, Babir şiə məzhəbini qəbul etmiş, hətta qızılbaşların paltarını geyərək Səmərqənddə on iki imamın adına xütbə də oxumuşdur. Babir şah Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk illərində Dehli və Akra şəhərlərini ələ keçirib özünü Hindistanın imperatoru elan edir. Bundan sonra dövlətlərarası əlaqə və nümayəndələrin gediş-gəlişləri daha da güclənir və Təhmasib şah özbəklərə qarşı mübarizəni gücləndirməkdən sonra əlaqələr daha da yaxşılığa doğru irəliləməyə başlayır. 1530-cu ildə Babur vəfat edir və oğlu Humayun taxta çıxır. Qardaşı Mirzə Kamran isə Kabula hakim olmaqla yanaşı, Hərata qədər nəzarət edirdi. Təhmasib oğlu Mirzə atasının icazəsi olmadan Qəndəhara hücum edir və orada məğlub olub yenidən Hərata qayıdır. Bunun ardınca Təhmasib şah Qəndəhara hücum edib oranı ələ keçirir və az sonra Mirzə Kamranın qayıdışı ilə Qəndəhar yenidən monqolların əlinə keçir. Qızılbaş dövlətinə və şiə məzhəbinə böyük hörmət və ehtiram bəsləyən Humayunun müdaxiləsi nəticəsində Qəndəhar yenidən Səfəvilərə qaytarılır. Sərşah Əfqaniyə məğlub olduqdan sonra isə hər şeyi əldən verir və sonra da dövlətin ikinci dərəcəli şəxsi olan Biramxan adlı şiə dostlarından birinin tövsiyəsi ilə 1544 Təhmasib şahın sarayına gəlir. Şahın göstərişlə Humayın böyük təmtəraqla qarşılanır və bir sıra abadlıq işləri apardıqdan sonra paytaxta gətirilir. Çünki, belə bir şəxsiyyətin saraya gətirilməsi təbliğat nöqteyi-nəzərindən olduqca böyük əhəmiyyət kəsb edirdi. Humayun Qəzvinə gəlməzdən əvvəl Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmək üçün şahdan icazə alır. Ziyarətini başa vurduqdan sonra 1545-ci ildə Qəzvinə gəlir. Maraqlı hallardan biri də indinin özünədək Pakistanın yüksək rütbəli dövlət nümayəndələrinin İrana gəldikləri zaman Məşhədə İmam Rza (ə)-ın ziyarətinə getmələridir. Humayun əvvəllər rəsmi olaraq şiə məzhəbini qəbul etmək fikrində deyildi. Lakin Təhmasib şah buna israr etdikdən sonra şiə məzhəbini qəbul edib itirdiyi məntəqələri və ixtiyarında olan canlı qüvvəni geri qaytara bilir. On dörd min qızılbaş əsgəri Humayunun taxt-taca çıxmasını müşahidə edir və həmən qoşunla da o, Qəndəharı fəth edə bilir. Əvvəlki danışıqlara əsasən əldə etdiyi dövlət xəzinəsini Təhmasib şaha göndərir və bunun ardınca Kabul şəhərini də ələ keçirir. Beləliklə, hər iki tərəfin səfir və nümayəndələri biri-birlərinə gediş-gəliş edir və əlaqələr daha da güclənir. Azərbaycan ordusuna verilməli olan Qəndəhar üzərində yaranan ixtilaflar isə Humayunun ömrünün sonunadək davam edir. Həm Babir şah, həm də oğlu Humayun şiə məzhəbini qəbul etsələr də, (hərçənd Humayun Dehliyə döndükdən sonra yenidən sünni məzhəbində olmuşdur) heç bir məzhəb təəssübünə yiyələnmirdilər və təbii ki, yiyələnə bilməzdilər. Şiə məzhəbli Humayunun müqabilində qardaşı Kamran Qəndəharın təəssübkeş sünnilərinin tərəfini tutur. Bu səbəbdən də Təhmasib şah Humayuna göndərdiyi məktubda qardaşı Kamranı danlaq atəşinə tutaraq yazır: «Deyirlər Kamran xaricidir Xarici Kamran ola bilməz». Bir sözlə, məzhəb təəssübkeşliyinin olmaması bütün firqələrin dövlət tərkibində fəaliyyət göstərməsinə səbəb olur. 1555-ci ildə Humayun vəfat edir və oğlu Əkbər şah Dehlidə taxta oturur və onun hakimiyyət dövründə məzhəb təəssübkeşliyi digər dövrlərlə müqayisədə özünün ən yüksək zirvəsinə çatır. Əkbər şahın hakimiyyət dövründə Səfəvi dövlətinin nümayəndələri iki dəfə Dehliyə gəlir və onunla bəzi məsələlər ətrafında müzakirələr aparırlar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 57-59</ref> == Səfəvi-Gürcüstan əlaqələri == İslam ölkələri ilə həmsərhəd və əhalisi məsihi olan Gürcüstan daim cihad əhval-ruhiyyəli müsəlmanların diqqət mərkəzində olmuşdur. Belə ki, türkmanlarla(Azərbaycan Türkləri) osmanlılar arasında gedən müharibələrdə kafirlərə qarşı cihad şüarı ilə daim gürcülərə qarşı mübarizə aparılmışdır. Təhmasib şah ölkənin qərb və şərq sərhədlərində əmin-amanlığın hökm sürdüyünü görüb Gürcüstana tərəf qoşun yürüdür. 1541-ci ildə kafirlərlə cihad məqsədilə atılan bu addım dini, siyasi və iqtisadi baxımdan Səfəvilər dövləti üçün böyük üstünlük ola bilərdi. 1546-cı ildə Gürcüstana ikinci dəfə yürüş olunur və bu da Təhmasib şahın Azərbaycanda mövqeyinin möhkəmlənməsinə səbəb olur. Belə ki, Xəzər dənizinin şərqində yerləşən Qıpçaq əmirləri bundan sonra Səfəvi Türkman(Oğuz) dövləti ilə öz əlaqələrini yenidən gücləndirməyə nail olurlar. 1551-ci ildə Təhmasib şah üçüncü dəfə Gürcüstana hücum edir. Oranın işğal olunması Səfəvi dövlətinin həmən məntəqədəki bir çox çətinliklərini həll edə bilərdi. Qeyd olunduğu kimi, Gürcüstana qoşun yürütməkdən ən başlıca məqsəd kafirlərə qarşı cihad idi. Bu isə Anadoludan Ermənistana və bu tərəfdən Gürcüstanadək əhatə olunan ərazilərin asanlıqla tanınması və dövlətin iftixar və başucalığı demək idi. Yürüş külli miqdarda qənimətin əldə olunması və yüzlərlə gürcü qadınlarının əsir alınaraq Azərbaycana gətirilməsi ilə nəticələndi. Rumlu yazır: «Öz gözəllikləri ilə şöhrət tapmış və pəri simalı gürcü qadınları baş verən hadisələrin qurbanına çevrildilər». 1553-cü ildə osmanlıların hücumu nəticəsində sülh üçün lazımi şərait yarada bilən Təhmasib şah növbəti dəfə Gürcüstana hücum etmək üçün qoşunu səfərbər edir. O, bu dəfə külli miqdarda qənimət əldə edib otuz min əsirlə Azərbaycana qayıdır. Bu qalibiyyətdən sonra Təhmasib şah əsirlərin müsəlmanlaşdırılmasına dair fərman verir və onların böyük bir hissəsi öz dinlərindən çıxıb İslamı qəbul edir. Qeyd etdik ki, Səfəvilər dövləti gürcülərin müsəlmanlaşdırılması üçün bir çox səylər etmiş, bu işi gürcü şahzadələrdən başlamış və bu sahədə nəzərə çarpacaq uğurlar da əldə etmişdir. Hərçənd ki, onların bir qismi müsəlman olduqdan sonra dindən çıxaraq mürtəd olmuşlar. 1560-cı ildə İslamı qəbul etmiş, lakin az sonra mürtəd və bu səbəbdən Ələmutda həbs olunan Gürcüstan hakimi İsa xanı buna misal çəkmək olar.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 59-60</ref> == İdarəçilik == Şahın yerinə dövlət işlərini idarə edən vəkil ilə yanaşı bu dövrdə Ali divanxanada vəzir və nazirlər də fəaliyyət göstərməyə başlayır. Qazi Cahan Qəzvini (1552) Təhmasib şah tərəfindən «Ali divanxana»ya baş nəzarətçi təyin edilir və bundan sonra o, uzun müddət həmən vəzifəni icra edir. Rumlu yazır: «Bu əzəmətli dövlətdə hələ onun kimi istedadlı və bacarıqlı vəzir olmamışdı». Paytaxt vəziri ilə yanaşı böyük şəhərlərdə də dövlət işlərini idarə edən digər vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Ordunu isə yalnız qızılbaş əmirləri idarə edir və ən yüksək rütbə «əmirul-umərə» idi ki, bu da adətən iki nəfərə həvalə olunurdu. Belə ki, 1530-cu ildə bu vəzifəyə şahın bacısı oğlanları Hüseyn xan Şamlı və Abdullah xan Ustaclu təyin olunurlar. Mərkəzi dövlət təşkilatçılıqları ilə yanaşı, şəhərlərdə də həm dövlət, həm də adət-ənənələrlə əlaqəli olan digər vəzifələr fəaliyyət göstərirdi. Onlardan hər biri cəmiyyətin gündəlik məsələlərini həll edən məsul şəxslər idilər. Onlardan bəzilərinə nəzər salaq: Bəylərbəyi - əyalət valisi (indiki icra hakimləri). Xüləfa – mürşid və sufilərin canişinləri Sərdar – hərbi alayların məsul rəhbərləri Xanlar-bir növ hökumət məmuru olan qəbilə və tayfa rəhbərləri Mustovfi- maliyyə işləri üzrə məsul Sabitlər – Maliyyə məmurları Kutval – Yemək, yanacaq, silah, hətta mühüm dustaqların saxlanıldıqları qalaların nəzarətçiləri Ağsaqqal və kəndxudalar – Qəbilə və kənd böyükləri Kələntərlər – şəhərlərin nizam-intizamına nəzarət edən məsul işçilər Yolçular –Yol qarətçiləri ilə mübarizə aparan dövlət məmurları Zaman keçdikcə bu vəzifələrin sayı artır və yeni-yeni adlarla Səfəvi dövlətinin dövlətçilik quruluşu daha da genişlənirdi.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 60-61</ref> == Dini təşkilatçılıq == Səfəvi dövlətinin dini təşkilatçılığı Şeyx Səfi sülaləsində təcəlli edirdi. O, öz nüfuzunu qoruyub saxlayır və onun idarə olunması üçün sabiq üsullardan istifadə edərək əsas mürşidin, yəni şahın «xəlifətul-xuləfa» adlı nümayəndələr dövlətin nəzarəti altında olan ətraf məntəqələrə göndərilir və dini təbliğatla məşğul olurdular. Necə olursa-olsun, dövlətçilik nə qədər güclənsə də, dini məsələlərin idarə olunması sufilərə deyil, alim və fəqihlərin ixtiyarına qoyulmalı idi. Bunun üçün də cəmiyyətdə bu kimi işləri icra etmək üçün müəyyən vəzifələr təyin olunmalı idi. Səfəvi dövləti bu məsələni Azərbaycan ərazisində əvvəllər fəaliyyət göstərmiş dövlətlərin təcrübələrindən istifadə etməklə həll edir. Dini təşkilatçılıqda fəaliyyət göstərən iki mühüm mənsəbdən birinə, yəni sədirlik mənsəbinə Təhmasib şah Əmir Qivamuddin Hüseyn İsfahanini və Əmir Cəlaləddin Məhəmməd Əstərabadini təyin etmişdi. Sədr ümumilikdə bir çox dini-idari məsələlərə nəzarət və rəhbərlik edirdi.1525-ci ildə Əstərabadi vəfat edir. Rumlu onun haqqında yazır: «Əstərabadi haqq dərgahına qovuşduqdan sonra Xacə Nəsirəddin Məhəmməd Tusi haqq olan Cəfəri məzhəbinə və on iki imamçı camaata rəhbərlik etməyə, habelə günahkarların cəzalandırılması, hökmlərin icra olunması, cümə namazlarının vaxtının təyin olunması, namaz, oruc və sair şəri məsələlərə dair fitva vermək üçün başqa bir şəxsi bu mənsəbə təyin edə bilmirdi». Deyilənlərdən belə məlum olur ki, yuxarıda adları çəkilən işlərin nəzarət və idarəçiliyi sədrin ixtiyarında olmuşdur. Əstərabadi vəfat etdikdən sonra Əmir Nemətulla Hilli (1534) Qivamuddin Hüseyn ilə birlikdə sədrlik mənsəbini idarə etməyə başlayır. Əmir Qivami Hüseyn vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin Şirazi (1542) bu vəzifəni Hilli ilə müştərək olaraq icra etməyə başlayır. Hilli vəfat etdikdən sonra isə Mirğayətuddin müstəqil olaraq sədrlik vəzifəsini icra etməyə başlayır. Ondan sonra, yəni 1532-ci ildə Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən olan Əmir Mazəddin Məhəmməd İsfahani (1546) sədr təyin olunur. O, fiqh elmində, xüsusilə də ibadi məsələlərdə böyük məharətə yiyələnmiş və bir çox fiqhi məsələləri o dövrün ən məşhur müctəhidi olan Kərəkidən öyrənmişdi. Rumlu onun haqqında yazır: «Səkkiz il sədrlik etdi və dinin təbliğ və yayılmasında görünməz səylər göstərdi və onun kimi heç bir sədr qumarxana, fahişəxana, şərabxana və eyş-işrət məclislərinin dağıdılmasında bu qədər səy göstərmədi». Mərkəzdə olduğu kimi, ətraf əyalətlərdə də vəzirlər fəaliyyət göstərirdi. Sədirliyə gəldikdə də hər bir əyalət üçün bir sədr seçilməyə başlanır. Belə ki, 1562-ci ildə İraq, Fars və Xuzistan əyalətlərinə Əstərabad seyidlərindən olan Əmir Məhəmməd Yusif sədr təyin olunur. Necə ki, həmən dövrdə Şirvan, Xorasan və Azərbaycana Əsədullah Mərəşinin oğlu Əmir Zeyn Əli sədr təyin olunur. Zaman keçdikcə sədrlərin üzərinə düşən vəzifələr azalmağa və dini məsələlərə nəzarət etmək üçün daha yüksək vəzifəyə ehtiyac duyulmağa başlanır. Bu səbəbdən də Təhmasib şahın hakimiyyətinin ilk onilliyində Osmanlı dövlətinin dini dövlət quruluşunda olduğu kimi, Şeyxul- İslam mənsəbi ortaya çıxır və şah alimlərdən birini Şeyxul-İslam təyin edir. Şeyxul-İslam bütün dini məsələlər ətrafında hökm çıxarmağa və fətva vermək səlahiyyətinə malik idi. Şeyxul-İslam mənsəbinə təyin olunmuş ilk şəxs İraqda təhsil almış və milliyətcə ərəb olan tanınmış şiə alimi Mühəqqiq Kərəki (1534) ləqəbi ilə məşhur olan Şeyx Əli ibni Əbdülali olmuşdur. Çox ehtimala görə, Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə o, Azərbaycana dəvət olunmuş və Təhmasib şah atasının canişini təyin olunduqdan sonra onun yaxın adamlarından birinə çevrilmişdir. Mühəqqiq Kərəki 1533-cü ildə Təhmasib şah tərəfindən müctəhid təyin olunur və Səfəvilər dövlətinin Şeyxul-İslamı vəzifəsini icra etməyə başlayır. Elə həmən dövrdən Şeyxul-İslam mənsəbinə «Müctəhiduz-zaman» adı da verilir. Bu isə İslamda dini alimə yüksək məqam verildiyindən xəbər verirdi. Təhmasib şah Mühəqqiq Hilliyə böyük etimad bəsləmişdir. Mirzə Abdullah İsfahani özünün təlif etdiyi «Riyazul-uləmə» adlı kitabda Təhmasib şahın onun barədə verdiyi hökmü olduğu kimi təqdim edir. «Bağışlayan və mehriban Allahın adı ilə. İmam Sadiq (ə) buyurur: Öz aranızdan olan, hədislərimizi nəql edən, halal və haram etdiklərimizə diqqət yetirən şəxsə baxın. Mən onu sizin aranızda hakim qərar verdiyim kimi, siz də onu hakim qərar verin... Peyğəmbərin şəriətini qoruyan müctəhidlərin hökmü ilə müxalif olanlar sözsüz ki, müşriklərlə eyni dərəcədədirlər. Bir sözlə, müctəhidlərin sonuncusunun, peyğəmbərlərin, imamların və onların naiblərinin hökmünə qarşı çıxan və onların fətvalarına tabe olmayan şəxslər dindən çıxmış məlunlardırlar». Başqa bir məktubda Şah Mühəqqiq Kərkiyə bir çox səlahiyyətlər verdiyi və ölkə ərazisində bütün yüksək rütbəli dövlət adamlarını onun verdiyi hökmlərə tabe olmağa çağırdığı göstərilir. Bütün bunlarla yanaşı, dini sahələrdə çalışan bütün məmurların təyin və çıxarılmasını da ona həvalə edir. Dini sahələrə isə adətən qazilik, vəqf, dini elmlərin tədris olunması, mədrəsələr, yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirmək daxil idi. Şah verdiyi bu hökmü İmam Zaman (ə)-ın zühur etməsi üçün müqəddimə hesab edərək yazırdı : «Peyğəmbərlər ağasının dinini yaşatmaq, səhər tək aşkar olan məsum imamların təriqətini zahir etmək və müxaliflərin qubar və zülmətini aradan qaldırmaq ədalət günəşinin zühur etməsi üçün bir müqəddimədir. Dinin qorunması və onun öz nurunu hər yana saçması din alimlərinin davamçılarının vəzifəsidir». Qazilik mühüm dini vəzifələrdən olmuş və yalnız dini alimlərin ixtiyarında olmuşdur. Şahın hakimiyyət dövründə bu mənsəbi tutan ilk şəxs Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Cəbəl Amili Kərəki olmuşdur. Şahın böyük etimadını qazanmış bu şəxs Cəbəl-Amildən<ref>İndiki Livan ərazisindən</ref> Azərbaycana gəlmiş və əhalinin dini-hüquqi məsələlərini həll etmişdir. Onlardan «əsgər qazisi» adını alan şəxslər isə orduda yaranmış hüquqi məsələlərin həllində çalışmışlar. Həmən dövrdə Azərbaycanda mövcud olan mənsəblərdən biri də sədr tərəfindən səlahiyyətli din aliminə həvalə olunmuş «Xitabət» mənsəbi olmuşdur. Bu isə həmən dövrdən Təbriz və Ərdəbildə cümə namazlarının qılınmasından xəbər verir. Azərbaycanda mövcud olan mühüm dini mənsəblərdən biri də Səfəvi Sultanları üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən Məşhəd şəhərinə vali təyin etmək olmuşdur. Belə ki, bu mənsəb adətən nüfuzlu seyidlərdən biri və ya din alimi təyin olunur. Bu şəhərdə çoxsaylı alim və şeyxlərin yaşayıb fəaliyyət göstərməsinə baxmayaraq, xəlifə Seyid Əsədullah (1562) özünəməxsus mövqeyə malik olmuş və o dövrün məşhur alimləri bir çox məsələlərin həllində məhz ona müraciət etmişlər. Onun yaxın dostlarından olan Qazi Əhməd Qumi özünün «Xulasətut-təvarix» adlı kitabında həyat və zahidliyi haqqında ətraflı söhbət açır.<ref>Rəsul Cəfəri, Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək), İki cilddə, "Şəhriyar", 2007, səh. 61-63</ref> == Dini siyasət == Təhmasib şahın həyatına nəzər saldıqda onun digər Səfəvi şahlarla müqayisədə həm şəxsi əhval-ruhiyyə, həm də ictimai baxımdan dinə daha çox əhəmiyyət verdiyinin şahidi oluruq. Belə ki, iyirmi yaşında olarkən tövbə edir və ömrünün sonunadək tövbəsinə əməl edir. Tərtibl etdiyi «Təzkirə» adlı kitabında da bütün günahlardan, xüsusilə də şərabxorluqdan uzaqlaşdığına dair ətraflı izahatlar verir. O, tövbə etmək qərarına gəldikdə saray adamları ilə məşvərət edir. Onlardan bəziləri şaha bütün günahlardan uzaqlaşmağı, bəziləri isə şərab içməyin şahlara zəruri olduğunu bildirib bu işdən başqa bütün günahlardan çəkinməsini tövsiyə edir. Lakin Təhmasib onların tövsiyələrinə qulaq asmayıb şərab içməyi də qadağan edir. Çox ehtimal ki, Təhmasib şah 1533-cü ildə Mühəqqiq Kərəkinin təsiri altına düşərək bütün günahlardan çəkinərək birdəfəlik tövbə etmişdir. Bunun ardınca tabeçiliyində olan bütün ölkə ərazisində yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair rəsmi hökm vermək istəyir. Hətta indinin özündə də İranın bəzi məscidlərinin giriş qapılarında Təhmasib şahın yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkinməyə dair verdiyi hökm kətibə şəklində saxlanılmaqdadır. Rumlu bu haqda yazır : «Bu ildən etibarən dinə pənah gətirmiş şah bütün günahlardan tövbə edir. O, hamının xeyirxah işlər görməyə qulaqlara tıxanmış qəflət pambıqlarını çıxarıb atmağa və nəhayət bütün günahlardan uzaq olmağa sövq edir. Hökmə tabe olmayan şərabxor və nəşəxorlar şəri qanunlara əsasən cəzalandırılacaq. Şəri qanunlara zidd mahnı oxuyanların səsi kəsiləcək və başları qırxılacaq. Şəri qanunlara zidd olan mahnı ifa edən ney çalanların nəfəsi kəsiləcək. Şəri qanunlara zidd təbil vuranların çubuqları toppuz tək başlarına vurulacaq. Məclislərdə boş, faydasız əyləncələrlə camaatın başını qatan şəxslər ulağına oturdulub şəhərdən çıxarılacaqlar. Qumarxana, şərabxana və fahişəxanalardan əldə olunan gəlirlər bütünlüklə «beytul-lütf» dəftərindən çıxarılacaqdır». Bunu da ehtimal vermək olar ki, iki-üç onillikdən sonra ölkə ərazisində bəlkə də sarayın özündə yenə də fitnə-fəsad və pozğunçuluq baş alıb getmiş və cəmiyyəti ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdur. Belə ki, h.q. 963-cü ildə Təhmasib şah bir daha əyanlarına tövbə etmək əmrini verir. O, şərabxorluğun qarşısını almağa xüsusi diqqət yetirir və bu işə hər şeydən daha çox nifrət bəsləyirdi. Belə ki, bir vaxtlar ona qarşı üsyan etmiş və Osmanlı dövlətinə pənah aparmış qardaşı Əlqas Mirzə yanına qayıtdıqda ona olan münasibətini bu sözlərlə ifadə edir. «Nə qədər ki, mənimlə dost idin, nə şərab içir, nə də günah edirdin; üsyankar olduqdan sonra isə günaha və fitnə-fəsada qərq oldun!» Yaxşı işlərə dəvət və pis işlərdən çəkindirməklə yanaşı, Təhmasib şahın həyata keçirdiyi dini siyasətdən biri də Azərbaycan ərazisində şiəliyi gücləndirmək olmuşdur. Atası Şah İsmayıl bu ölkədə şiəliyin bünövrəsini qoysa da, onun möhkəmləndirilməsi Təhmasib şahın üzərinə düşür. O da asanlıqla bunun öhdəsindən gəlir. Təhmasib şah hər şeydən əvvəl dövlətin dini məzhəbi təşkilatlarını alim və fəqihlərin elmi təcrübələrindən istifadə etməklə genişləndirmək istəyir. Bu məqsədlə də Livandan Azərbaycana neçə-neçə alim dəvət edir və onlar Azərbaycana gəldikdən sonra Şeyxul-İslam camaat namazların, cümə namazların, cümə namazlarının imamı və bu kimi məsuliyyətli vəzifələrə təyin olunurlar. Təhmasib şah alimləri yüksək vəzifələrə təyin etməklə yanaşı onlara bir çox ixtiyarlar da verir. Belə ki, Mühəqqiq Kərəkini İmam Zamanın (ə), özünün isə onun naibi olduğunu bildirir. Şah Təhmasib şiə məzhəbini gücləndirmək məqsədilə fiqh alimlərinə bir çox səlahiyyətlər verir. Haqqında xoş sözlər deyilərkən tabeçiliyində olan dövlət xadimlərinə «mütəhhirat» (paklar) ləqəbi verilirdi. Rumlu yazır: «Təhmasib şah fitva verilmədən hər hansı bir işi başlamazdı». 1531-ci ildə bu məzmunda təlif olmuş ilk kitab Məhəmməd Həməvi Əbhərinin «Minhacul-fazilin fi mərifəti ümmətil kamilin» adlı əsəri olur. O kitabın müqəddiməsində Təhmasib şahı böyük bir qəsidə ilə mədh edir. Həmən şəxs 1532-ci ildə «Ənisul-muminin» adlı başqa bir kitab təlif edir. Məhəmməd Həməvi, Mühəqqiq Kərəkinin şagirdlərindən biri olmuş və öz kitablarında onun dastan nəql edən şəxslər barədə verdiyi fitvalara işarə etmişdir. Bunu da qeyd edək ki, heç bir tarixi sənəd və mənbələrdə Təhmasib şahın sünni məzhəbinə mənsub olan şəxsləri zorla şiəliyi qəbul etmələrinə vadar etməsi göstərilmir. Qazi Əhməd Quminin yazdığına görə əvvəlki dövrlərdən fərqli olaraq, paytaxt Qəzvin şəhərinə köçürüldükdən sonra belə, sünni məzhəbinə mənsub olan əhaliyə qarşı heç bir təzyiq göstərilmir. Təhmasib şahın özünün hakimiyyət dövründə gördüyü tədbirlərdən biri də bir çox imamzadələrin üzərində gözəl məqbərələr tikməsi və beləliklə, əhali ilə ziyarətgahlar arasında sıx əlaqə yaratması olmuşdur. Bu vaxtadək sünni sufi olan fars və türklərin bir çoxu yalnız öz sufi şeyxlərinin ziyarətinə gedirdi. Lakin bundan belə imamzadələrin kütləvi ziyarəti başlanır. İndinin özündə də əgər İran ərazisindəki imamzadələrin üzərindəki kətibələrə nəzər salarıqsa, orada Təhmasib şahın adını görə bilərik. Əlbəttə, sufi şeyxlərinin də bəzilərinin ehtiramı gözlənilirdi. Belə ki, daha çox əhəmiyyət kəsb edən Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri sufilər tərəfindən ziyarət olunurdu. Biz həmən dövrün tarixi abidələrinə nəzər saldıqda Şeyx Səfiyəddin Ərdəbilinin qəbri üzərində də gözəl məqbərənin ucaldığının şahidi oluruq. İmamzadələrlə yanaşı, həmən dövrdə üzərində Təhmasib şahın adı həkk olunmuş bir çox gözəl məscidlər də tikilir. Şiəliyi yaymaq və gücləndirmək məqsədilə Təhmasib şahın gördüyü tədbirlərdən biri də şiəliyi daha tez qəbul etmiş və şiəliyin güclənməsində layiq olan şəhərlərdən maliyyə alınmaması olmuşdur. Bu barədə fərmanlar verilib şəhərin came məscidlərinin qarşısına vurulur və şəhər valilərinə əhalidən maliyyə götürməmək əmri verilir. Təhmasib şah almadığı hər ilin maliyyəsini imamlardan birinin ruhuna hədiyyə edirdi. Tarixçilərin yazdıqlarına görə, Təhmasib şah şəri nöqteyi-nəzərdən alınması qanuni olmayan maliyyələri şiələrə bağışlayır və onlardan alınmamasını əmr edir. 1564-ci ildə günlərin biri yuxuda İmam Zamanın (ə) bidət halı almış bəzi məsələləri ləğv etməsini buyurduğunu görür. Səhəri gün yuxunu «Çehel sütun» (qırx sütun) sarayının eyvanında nəql edir və sonra yoxsul məntəqələrdən alınan otuz minə yaxın maliyyəni oranın əhalisinə bağışlamasını əmr edir. Təhmasib şahın şiəliyə olan sıx bağlılığını onun yazdığı məktublardan da bilmək olur. Onun Osmanlı Sultanı Süleymana göndərdiyi məktubda Əhli-beyt və məsum imamlara böyük hörmət və ehtiram bəsləməsi buna başqa bir misal ola bilər. Təhmasib şah dini ehkamlara böyük hörmət bəslədiyi üçün həcc ziyarətinə xüsusi diqqət yetirmiş və istər Osmanlılarla bağladığı sazişdə, istərsə də sonrakı yazışmalarında onlardan yolu açmalarını və Azərbaycanla və Orta Asiya zəvvarların təhlükəsizliyini təmin etmələrini istəyir. Tərəflərarası sülh sazişi imzalandıqdan sonra Səfəvi zəvvarların Məkkə və Mədinəni ziyarət etmələrinə şərait yaranır. Ziyarət məqsədilə olunan səfərlərdə Səfəvi dövlətinin bəzi dövlət məmurları da iştirak edir. 1569-ci ildə Səfəvi Məsum bəyin Həcc karvanına qoşulduğunu, lakin ərəblər tərəfindən qətlə yetirildiyini buna misal çəkmək olar. İkinci Sultan Səlim törədilmiş sui-qəsdə görə öz səfirini Təhmasib şahın yanına göndərib ondan üzürxahlıq istəyir. Orta Asiya zəvvarları da Həcc ziyarətinə getmək üçün Səfəvi ərazisindən ötüb keçməli idilər. Onlar Qəzvində şəxsən Təhmasib şah tərəfindən qarşılanır və sonra Hicaza göndərilirdilər. Bunu da inkar edə bilmərik ki, Təhmasib şahın Azərbaycana hakim olan dini-məzhəbi siyasəti bir tərəfdən şiəliyin burada güclənməsinə və bunun da Azərbaycana üstünlük verməsinə, digər tərəfdən isə həmən dini-məzhəbi siyasətin ölkəyə özünəməxsus təsir qoymasına səbəb olur. Siyasi baxımdan osmanlıların və özbəklərin Səfəvi dövləti ilə düşmənçilik etməsi ən azı zahirdə özünü belə göstərirdi. Mədəni baxımdan da müəyyən qədər olsa təklənib və həm ərəb, həm də İslam mədləniyyəti ilə əlaqəsini kəsməli olurdu. Şair, Təhmasib şahın şiəliyi yaymaq üçün etdiyi səylər haqqında yazdığı şerdə deyir : «On iki imamçı məzhəbinə o qədər yer verdim ki, Fələkdən ötüb keçdi, dövrümdən sizlərə çatdı». İlahi İsfahani özünün «Xuldbərrin» adlı kitabında Təhmasib şahın gördüyü işlər haqqında ümumi məlumat verərək yazır : «Hər cür tərifə layiq olan padşah Qəzvində olduğu müddətdə (şah on doqquz il Qəzvində olmuş və bu müddət ərzində oranı tərk etməmişdir) daim əhalinin nizam-intizamına, dinin inkişafına, habelə Peyğəmbər ağası Həzrəti Məhəmməd (s) və pak ailəsinin sünnətinin yaşadılmasına xüsusi diqqət yetirmişdir. Alim və seyidlərin məqamını uca tutur və elmin tərəqqisinə, habelə Məşhəd, Təbriz, Səbzivar, Qum və Ərdəbil seyidlərinə ayrıca pay ayırırdı. Bütün bunlarla yanaşı, adları çəkilən şəhərlərdə qırx oğlan və qırx yetim qız uşağını yemək və geyimlə hər tərəfli təmin edir və onların təlim-tərbiyəsi ilə məşğul olmağa tərbiyəçilərin ayrılmasına dair göstəriş verir. Belə ki, onlar həddi-büluğ yaşına çatdıqdan sonra ailə qurmalarına köməklik olunmalı və yerlərinə növbəti qırx oğlan və qırx yetim qız uşağı təmin olunmalı idi… Ölkənin digər məhrum məntəqələrində də, xüsusilə şiələrin yaşadıqları ərazilərdə maliyyələrin alınmasında güzəşt olunur və onların mövcud şəraiti nəzərə alınırdı». Bütün bunlarla yanaşı, şah şəxsi ehtiyaclarını aradan qaldırmaq üçün əldə olunan gəlirin halallığına da xüsusi diqqət yetirirdi. Bu məqsədlə bütün şəhərlərə halallıq vəkilləri təyin edirdi. Şiraza təyin olunan Seyid Muzəffərəddin Əli Əncəvi Şirazini və İsfahana təyin olunan Şeyx Bəhainin qayınatası Şeyx Əli Minşarı buna misal çəkmək olar. Bu adət-ənənə sonrakı Səfəvi hakimlərin dövrlərində də davam etdirilirdi. ==Ailəsi== Həyat yoldaşları: (4 əsas ali hərəm, 5 əlavə) #[[Sultanum Bəyim|Şahbanu Məvzili (Qədəmli) Sultan]] (1516 - 1593) - Ağqoyunlu Musa bəyin qızı, dayısıqızı #[[Sultan Ağa xanım]] - Şəki hakimi çərkəz Şamxal Qara-Musal sultanın bacısı. #Xanpərvər Sultan - Zal bəy Gürcünün bacısı. #Sultanzadə xanım - Əli xan Gürcünün qızı. #Zəhra xanım (ö.1577) - Samstxe knyazı Otar Şalikaşvilinin qızı. #Hurixan xanım - Soylu Gürcü qızlarından. #Fəridə xanım - Dağıstan hakiminin qızı #Ayşə xanım - [[Xivə xanlığı|Xivə xan]]ı Sufiyan xanın qızı, #Zeynəb Sultan Səfəvi (ö.1570) - [[Bəhram Mirzə Səfəvi|Bəhram mirzə Səfəvi]]<nowiki/>nin dul xanımı. Oğulları: # Əliqulu mirzə Səfəvi - Xorasan hakimi (ö.1529) # [[Məhəmməd Xudabəndə|Məhəmməd mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[II Şah İsmayıl|İsmayıl mirzə Səfəvi]] - Qədəmli bəyimdən olma # [[Murad mirzə Səfəvi]] - Qəndəhar hakimi (1538-1545) # [[Süleyman Mirzə|Süleyman mirzə Səfəvi]] (28 mart 1554 - 2 noyabr 1576) - Fars (1555-1557) və Məşhəd (1576) hakimi - Sultanağa bəyimdən olma # [[Heydər mirzə Səfəvi]] - Sultanzadə bəyimdən olma # [[Mustafa mirzə Səfəvi]] (1557- 2 noyabr 1576) - Zəhra bəyimdən olma # [[Mahmud mirzə Səfəvi]] (1559 - 24 fevral 1577) - Şirvan (1566-1567) və Lahican (1567-1571) hakimi - Xanpərvər bəyimdən olma # İmamqulu mirzə Səfəvi (1562-1577) - Xanpərvər bəyimdən olma # [[Sultanəli mirzə|Əli mirzə Səfəvi]] (1563 - 31 yanvar 1642) - Gəncə hakimi (1570-1577) - Zəhra bəyimdən olma # Əbül Nasir Sultan Əhməd mirzə Səfəvi (1564-1577) - Fəridə bəyimdən olma # Zeynəlabdin mirzə Səfəvi (ö.1576) # Musa mirzə Səfəvi (ö.1576) Qızları: # [[Gövhər Sultan|Gövhərsultan bəyim]] (1540-19 may 1577) - [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə Səfəvi]] ilə evli idi - Qədəmli bəyimdən olma # [[Pərixan xanım]] - Sultanağa bəyimdən olma # Xədicə bəyim Səfəvi - Fəridə bəyimdən olma # [[Zeynəb Sultan Səfəvi|Zeynəb bəyim Səfəvi]] (ö. 14 may 1641) - Hurixan xanımdan olma # [[Məryəm Sultan|Məryəm bəyim Səfəvi]] (ö.1608) - Hurixan xanımdan olma # Xanış bəyim Səfəvi (ö. 1591) - Xanpərvər bəyimdən olma # Fatimə bəyim Səfəvi # Şahbanu xanım (ö.1583) - [[Salman xan Ustaclı]] ilə evləndi - Fəridə bəyimdən olma == Qalereya == <center> <gallery caption="I Şah Təhmasib" perrow="5" widths="300px" heights="150px"> Fayl:Tahmasb.PNG|I Şah Təhmasib Fayl:Tahmasb-1.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şahın [[1543]]-cü ildə [[Qəzvin]]dəki görüşü zamanı olan rəsmdən bir görüntü ([[İsfahan]]dakı "[[Çəhəl Sütun Sarayı]]"-nın divarına çəkilmiş rəsm əsəri) Fayl:Shah Tahmasp and Humayun.jpeg| I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah ([[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]])([[Böyük Britaniya]], [[London]] kitabxanası) Fayl:Shah Tahmasp I and Humayun.jpg|I Şah Təhmasib və Moğol hökmdarı Humayun şah (Görüş : [[1543]], [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]]). (Rəsm : [[Çəhəl Sütun Sarayı]], [[İsfahan]], [[İran]]) Fayl:Qazvin - Chehel Sotun.jpg|I Şah Təhmasibin Sarayı. Saray 19-cu yüzillikdə [[Qacarlar]] tərəfindən bərpa olunub. ([[Qəzvin]], [[İran]]) Fayl: Тахмасиб I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1561]]) Fayl: Shah Tahmasib I.jpg|I Şah Təhmasib zamanı sikkə ([[1567]]) </gallery> </center> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{VikiMənbə|Müəllif:I Şah Təhmasib}} * Azərbaycan tarixi. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). Bakı: Elm, 2007, 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * Azərbaycan tarixi. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). Bakı: Azərnəşr, 1994, 680 səh. * Oqtay Əfəndiyev. Azərbaycan Səfəvilər dövləti. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 344 səh. + 8 səh.(illüst.) * {{citation | title = Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək) | last =Rəsul | first =Cəfərian | year = 2007 | publisher = Şəhriyar | location = | isbn = }} == Xarici keçidlər == {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[3 mart]] [[1514]]||[[14 may]] [[1576]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1524]]-[[1576]]|ilə=|sələf=[[Şah İsmayıl Xətai]]|xələf=[[II Şah İsmayıl]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = I Şah Təhmasib <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:Shah Ismail I.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[II Şah İsmayıl]] <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:İranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:İranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] 4d6s98y7z3doetmevpvg85ekfl1obfb II İsmayıl 0 90446 6564472 6468631 2022-08-05T19:50:57Z 212.47.145.232 /* Şahın sünni və şiələrə olan münasibəti */ wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = İsmayıl Mirzə |orijinal adı = ''Şah İsmayıl ibn Şah Təhmasib ibn Şah İsmayıl Səfəvi'' |şəkil = Shah Ismayil II.jpg |şəklin izahı = II Şah İsmayıl |şəklin ölçüsü = 200px |titul = [[Səfəvilər dövləti]]nin III [[şah]]ı |ləqəbi = Adili |bayraq = Lion and Sun Emblem of Persia.svg |bayraq2 = Safavid Flag.svg |dövr əvvəl = [[1576]] |dövr son = [[1577]] |sələfi = [[I Şah Təhmasib]] |xələfi = [[Şah Məhəmməd Xudabəndə]] |tacqoyma = [[22 avqust]] [[1576]]<ref>[http://www.webcitation.org/6KhVegE7y Safavid dynasty]</ref> |şərh = '''Naibələr:'''<br/>[[Pərixan Sultan]]<br/>[[Peykər Sultan]] |dini = [[Şiə]] ([[İslam]]) |doğum tarixi = 28.5.1537 |doğum yeri = [[Ərdəbil]], [[Səfəvilər dövləti]] |vəfat tarixi = 27.11.1577 |vəfat yeri = [[Qəzvin]] |dəfn yeri = İmamzadə Hüseyn kompleksi, [[Qəzvin]], [[Səfəvilər dövləti]] |sülalə = [[Səfəvi xanədanı]] |həyat yoldaşı = [[Peykər Sultan]] |uşağı = '''oğlanları:'''<br />Şah Şücaəddin Mirzə<br /> '''qızları:'''<br />Safiyə Sultan,Fəxricahan Sultan,Gövhərxan Sultan<br /> |atası = [[I Şah Təhmasib]] |anası = Məvzilli Sultan |tanınır = şairlik |vikianbar = }} '''II İsmayıl''' ({{Lang-fa|شاه اسماعیل دوم}}; {{DVTY}}) — [[Səfəvilər dövləti]]nin 3-cü şahı və [[I Şah Təhmasib|I Təhmasib]]in oğlu. == İlkin həyatı == [[28 may]] [[1537]]-ci ildə [[Ərdəbil]]də doğulmuşdur. Atası [[I Təhmasib]] anası [[Sultanım bəyim Mosullu]]dur. Atasının sıraca üçüncü, həyatda qalan ikinci oğlu idi (ən böyük qardaşı Əliqulu mirzə hələ 1529-cu ildə vəfat etmişdi). Hələ 1547-ci ildə [[Şirvan bəylərbəyliyi|Şirvan bəylərbəyi]] təyin olunmuşdu. Lələsi isə Göycə sultan Qacar idi. == Bəylərbəyi kimi fəaliyyəti == 1547-ci ildə Şirvanşah şahzadəsi [[Bürhan Əli]]nin hücumuna məruz qalmışdı, lakin bu hücumu dəf edə bilmişdi. 1554-cü ildə Ərzurumda İsgəndər paşa ilə Səfəvi ordusu arasında gedən döyüşdə qızılbaşlara sərkərdəlik edir və qaladan qıraqda gedən döyüşlərdə onun rəhbərlik etdiyi qoşun Osmanlını məğlub edir. Əxlat və [[Ərciş]] qalalarını ələ keçirir.<ref>İsgəndər bəy Münşi Türkman. Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi (Tarixe-aləmaraye-Abbasi). Bakı, "Şərq-Qərb Nəşriyyat evi, 2010, səh. 167</ref> Elə həmin il də öz bibisiqızı Pəri Peykər xanım ilə evləndi. 1555-1556-cı illərdə [[Herat]], 1556-cı ildə isə [[Xorasan]] hakimi idi. Həmin il yenidən saraya çağrıldı. İsmayıl ilə bu səfərdə həmrəy və yol yoldaşı olan qızılbaşların bir qismi isə [[I Təhmasib|Təhmasib şah]]ın göstərişi ilə öldürülür və ya həbs olunurdu. İsmayılın özü də [[Qəhqəhə qalası]]nda həbs olunur və on doqquz il yarım orada saxlanılır. Uzun müddətli həbs dövrü İsmayılın həyatına böyük təsir göstərir. O, bütün bu illəri səltənətdən uzaq qalmaqla yanaşı, tiryək və sair narkotik maddələr qəbul etməyə də adət edir.<ref>Rəsul Cəfəri, "Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək)", İki cilddə, I cild, "Şəhriyar", 2007, səh. 95-96</ref> Bu hadisədə əsasən vəzir [[Məsum bəy Səfəvi]]nin əli vardı.<ref>Savory, Roger (2007). Iran under the Safavids. [[Cambridge University Press]]. səh. 68. ISBN 0521042518.</ref> == Təhmasibin xəstəliyi == [[Fayl:Herat 6913a.jpg|left|thumb|İsmayılın hakimiyyətdə olduğu Herat qalası]]18 oktyabr 1574-cü ildə Təhmasib xəstələndi və vəliəhd təyin etmədi. Bu vaxtı İsmayıl Mirzə hələ də həbsdə idi. [[Rumlu tayfası|Rumlu]], [[Əfşarlar|Əfşar]] və [[Qacarlar|Qacar]] tayfaları İsmayılın vəliəhdliyini dəstəkləyirdilər:<ref>İsgəndər bəy Münşi, səh. 237</ref> {{Sitat|Belə deyən dəstələr də vardı: "Cənnətməkan şahın ən böyük oğlu olan İsgəndər şanlı nəvvab Məhəmməd Mirzənin gözləri zəifdir. Ondan sonra o həzrətin əyan qardaşı olan İsmayıl Mirzə övladların ən böyüyüdür. Sufigərlikdə biz ondan başqasını tanımırıq." Onlar "şahsevən" adlandırılıb, Sultan Heydəri haramnəməklikdə ittiham edirdilər. Onlara "iki birli" ad qoydular, o təbəqə üzərinə tənə yağışı yağdırdılar.}} Bundan əlavə bacısı [[Pərixan xanım]] da onun tərəfində idi. İsmayıla həmin il ölüm təhdidi üz versə bacısı və atası sayəsində bu təhlükə sovuşdu. Təhmasib hələ 2 il də şahlıq edəndən sora 1576-cı ildə vəfat etdi. İsmayıl hələ də Qəhqəhə qalasında olduğu üçün 14 may 1576-cı ildə [[Heydər mirzə Səfəvi|Heydər mirzə]] hakimiyyəti ələ keçirdi. Təhlükəli vəziyyəti görən Pərixan xanım Heydərə beyət etdi və ayağından öpdü. Heydər mirzə ona inandığı üçün qardaşı Süleyman mirzə və Pərixan xanımın dayısı Şamxal Sultana saraydan getməyə icazə verdi. Fürsətdən istifadə edən Pərixan xanım dayısına sarayın açarını verdi. Şamxal sultan çərkəzlərdən ibarət 300 nəfərlik şəxsi heyəti ilə Heydər Mirzəni öldürdü. Taxt yolu İsmayıl üçün açıq idi.<ref>Rəsul Cəfəri, "Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək)", İki cilddə, I cild, "Şəhriyar", 2007, səh. 94-95</ref> == Taxta çıxarılması == [[Fayl:Ensemble de gravures de costumes de Turquie du XVIe siècle.f067.jpg|left|thumb|Jost Amman - Şah İsmayıl, 1577 (qravür)]] Təsvir olunan hadisələr baş verdiyi zaman şahzadə İsmayıl [[Qəhqəhə qalası]]nda, I Təhmasibin göndərdiyi yeddi qorçinin mühafizəsi altında idi. Atasının vəfat etməsi və şahzadə Heydərin öldürülməsi xəbərləri ona çatanda qala rəisi [[Xəlifə Ənsar Qaradağlı]] ova çıxmışdı. İsmayıl, Xəlifə Ənsara inanmır, onu Heydərin tərəfdarı hesab edirdi. Bundan əlavə, o, [[Qəzvin]]dən gələn xəbərlərə də şübhə ilə yanaşır, bunları özünə qarşı məharətlə düşünülmüş tələ sayırdı. O, hər ehtimala qarşı öz təhlükəsizliyini təmin etmək üçün tədbirlər gördü. Qalada keşik çəkən Xəlifə Ənsarın adamları qorçilərin köməyilə aldanılaraq ələ keçirildilər və zərərsizləşdirildilər. Onlar qalanın çıxış və giriş yollarında baş verə biləcək hücum ehtimalına qarşı maneələr qurdular. Xəlifə Ənsar İsmayılın tərəfdarlarının paytaxtda qalib gəlməsi xəbərini alıb qalaya qayıtdı. Dəfələrlə itaət etdiyini bildirməsinə baxmayaraq, İsmayıl onu qalaya buraxmadı. Yalnız 3 gündən sonra, Azərbaycanın cənub hissəsindən xalq kütlələri və paytaxt əyanlarının nümayəndələri qala ətəklərinə axışıb gələndə qala qapıları taybatay açıldı. Elə buradaca, qalanın qarşısında ustaclı tayfasından Heydərin tərəfdarlarından olan bir dəstə adam İsmayılın əmri ilə edam edildi. Sağ qalanlar Ərdəbilə - Səfəvilərin məqbərəsinə qaçmaqla canlarını qurtardılar. İsmayıl qaladan çıxdı və onu paytaxta müşayiət etmək üçün xüsusi olaraq Qəzvindən qızılbaş əyanlarının göndərdiyi Heydər Sultan Çabuk Türkmanın alaçığında dayandı. Bura hər gün ardı-arası kəsilmədən öz sədaqətlərini bildirmək üçün xalq kütlələri gəlir və onun "''kandarından öpmək şərəfinə nail olurdular''". Bu arada, 23 may 1576-cı ildə [[Pərixan xanım]] artıq İsmayıl adından xütbə oxutdururdu. Bir neçə gündən sonra İsmayıl öz əcdadlarının məzarlarını ənənəvi qaydada ziyarət etmək üçün [[Ərdəbil]]ə yola düşdü. [[Zəncan]] çəmənlərində İsmayılı şahzadə Pərixan xanımın göndərdiyi şahzadə [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim]] və vəzir Mirzə Salman, mərhum şahın dövlətxana (saray), hərəmxana, divanxana və büyutat (saray emalatxanaları) məmurları qarşıladılar. Mərasimə İsmayılın mehribancasına qəbul etdiyi şahzadə İbrahim başçılıq edirdi. İsmayıl onu səmimiyyətlə qucaqlayaraq "qardaşım" adlandırdı. Pirə Məhəmməd xan Ustaclı, şahzadə İmamqulu ilə birlikdə [[Gilan ostanı|Gilan]]dan bura gəlmişdilər. Pirə Məhəmməd xan, ustaclı əyanları arasında həmtayfalarının İsmayıla tərəfdar olmaqla ittiham etdikləri yeganə adam idi. İyunun 13-də İsmayıl Qəzvinin ətrafına çatdı və burada dayandı. Onu qarşılamağa şahzadələr, Hüseynqulu Xəlifə Rumlu və "böyük əmirlər" gəlmişdilər. Qaçmaq istərkən tutulmuş Heydər tərəfdarlarının başçısı Hüseyn bəy də bura gətirilmişdi. Lakin İsmayıl gözləndiyinin əksinə olaraq onu edam etdirmədi, yalnız zindana salınmasını əmr etdi. Ertəsi gün şah özünün mərasim dəstəsi ilə Səədabad bağında dayandı. Sonra o, bir neçə gün Hüseynqulu Rumlunun evində qaldı. Şahzadə [[Mustafa mirzə Səfəvi|Mustafa]]nı onun yanına gətirdilər. İsmayıl onu dəfələrlə, "hərarətlə" öpdü və onu soyuq qarşılamış qardaşlarının arasında əyləşdirdi. O, aşağıdakı sözlərlə onlara müraciət etdi:<ref>İsgəndər bəy Münşi, səh. 355</ref> {{Sitat|Allah görür, əgər siz mənə məhəbbət və doğruluqla yanaşsanız, mən sizə dünyada heç bir padşahın öz qardaşların yanaşdığı kimi münasibət bəsləməyəcəyəm.}} Saray təmir olunduğu üçün gah Yegan Şahqulunun, gah nəvvab [[Pərixan xanım]]ın evlərində, gah da Səadətabad bağında qalırdı. Hakimiyyətə gələn kimi ilk işi rəqiblərini aradan götürmək oldu. Xüsusilə [[Ustaclı]] tayfasının bir çox məşhur üzvü aradan götürüldü. Ustaclı tayfasını bağışlamaq üçün şərt kimi də qardaşı [[Mustafa mirzə Səfəvi|Mustafa mirzə]]nin və [[Süleyman mirzə Səfəvi|Süleyman mirzə]]nin öldürülməsini qoydu. Yalnız bundan sonra şah Ustaclı tayfasından qız aldı. Eyni gündə həm Pirə Məhəmməd xan Ustaclının, həm Şamxal Sultanın, həm də Hüseynxan Sultan Xəbuşlunun qızı ilə evləndi.<ref>İsgəndər Münşi, 364</ref> Daha sonra [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə]] möhrdar vəzifəsinə təyin olundu. [[22 avqust]] [[1576]]-cı ildə II İsmayıl taxta çıxdı və tacqoyma mərasimi keçirildi. Məhz bundan sonra şahzadələrin öldürülməsinə başlanıldı. == Şahzadələrin öldürülməsi == İlk öldürülən şahzadə İbrahim mirzə idi, 2 noyabr 1577-ci ildə elə hərəmxanasındaca öldürüldü. Daha sonra [[Sultan Hüseyn mirzə Səfəvi|Sultan Hüseyn Mirzə]]nin oğlu Məhəmməd Hüseyn Mirzə də əvvəlcə kor edildi, sonra isə öldürüldü. 3 fevral 1577-ci ildə [[Sultan Bədiüzzaman mirzə Səfəvi|Bədiüzzaman mirzə]] və oğlu, 24 fevral 1577-ci ildə [[Mahmud mirzə Səfəvi|Mahmud mirzə]] və oğlu Məhəmməd Bağır mirzə, [[İmamqulu mirzə Səfəvi|İmamqulu mirzə]], Sultan Əhməd mirzə öldürüldü. Digər qardaşı, [[Gəncə bəylərbəyliyi|Gəncə bəylərbəyi]] [[Əli mirzə Səfəvi|Əli mirzə]] isə kor edildi. Sonrakı il, [[Məhəmməd şah Xudabəndə|Məhəmməd Xüdabəndə]]nin oğlu Həsən mirzə öldürüldü. == Hakimiyyətinin digər hadisələri == Hakimiyyəti dövründə [[Qarabağ bəylərbəyliyi|Qarabağ]], [[Məşhəd]] və s. bölgələrin bəylərbəyləri dəyişildi. 1577-ci ilin sonları oğlu [[Şücaəddin Məhəmməd mirzə]] doğuldu. Ona bu ad [[Müzəffərilər sülaləsi]]nin hökmdarı [[Şah Şüca]]nın şərəfinə verilmişdi. Elə doğulan kimi də Şiraz valisi titulu verilmişdi.<ref>İsgəndər bəy Münşi, səh. 376</ref> Onun dövründə 300.000 gürcü və çərkəz qul kimi paytaxta gətirilmişdi.<ref>Oberling, Pierre, ''Georgians and Circassians in Iran'', The Hague, 1963; pp.127-143</ref> == Ölümü == [[Fayl:Imam Hussein Zadeh , Qazvin by Eugène Flandin.jpg|thumb|495x495px|II İsmayılın dəfn olunduğu Qəzvin İmam Hüseynzadə məqbərəsi]] * [[Pərixan xanım]]ın zəhərləməsi — şahın ölümü ilə bir çoxlarında belə bir fikir yaranmışdır ki, bu işdə [[Pərixan xanım]]ın əli olmuşdur. Çünki onunla eyni zamanda narkotik maddə qəbul edən Həsən bəy Halvaçıoğlu ölüm ayağında ikən özünü qapıya çatdırıb ölümdən yaxa qurtara bilir. Özünə gəldikdən sonra maddənin qutusuna onlardan əvvəl əl vurulduğuna təkid edir.<ref name=":0">İsgəndər bəy Münşi, səh. 387</ref> Həsən bəy Rumlu özünün «''Əhsən ət-Təvarix''» adlı kitabında bu haqda söhbət açmış və şahın ölümü haqda deyilənlərin doğru-düzgün olduğunu bildirmişdir. * Ürək xəstəliyi — Bəziləri şahın ürək xəstəliyi olduğunu deyirdilər.<ref name=":0" /> * Boğulma — Bir başqa fərziyyəyə görə də o, tiryək qəbul edərkən nəfəs borusuna qaçırmış və boğulmuşdur. == II Şah İsmayılın dövlət idarəçiliyi == Tacqoyma günlərində öz işlərinin baxılmasını tələb edən xalq kütlələri şahın sarayına gəlirdilər. Onların arasında "''türklər, taciklər, hərbçilər və rəiyyət''" var idi. İsmayıl kəndlilərin və şəhərlilərin partlayışına yol verməmək üçün xalqın vergilər haqqında və inzibati işçilərinə dair şikayətlərinə baxmaq işini əmisioğlu [[İbrahim mirzə Cahi|İbrahim mirzə]]yə həvalə etdi. Məhəmmədi xan Toxmaq Ustaclı, Mirzə Əli Qacar və vəzir Mirzə Şükrulla onunla birgə ədalət divanında iclas etməli idilər. Onların "ən ali divanının" möhürü ilə imzalanan sənədlər qüvvədə olan qanun hüquqlarına malik idi. İsmayılın hakimiyyətinin bir-iki ayı ərzində bütün mülki və dövlət işləri ədalət divanında həll edilirdi. Lakin şahın özünün həll etməli olduğu vilayət hakimlərinin təyin olunması kimi daha mühüm işlər təxirə salınırdı. II İsmayıl itirilmiş vaxtın əvəzini çıxmaq üçün hakimiyyətdən istifadə edir, kef-işrətlə məşğul olurdu. Bir müddətdən sonra şah narazı qaldığı vəzir Mirzə Şükrulla İsfahanini öz vəzifəsindən kənar etdi. Onun yerinə Mirzə Salman təyin edildi. İsgəndər bəy Münşi göstərir ki, o, dövlət işlərinin həllində böyük müstəqilliyə malik olduğu halda İsmayıl idarəçilik işlərinə qarışmırdı. Mirzə Salman İsmayıldan dövlət işlərinə kənar adamların müdaxiləsinə yol verməmək və qızılbaş əmirlərinin qarşısında təslim olmamaq barədə göstəriş almışdı. II İsmayılın dövründə saray vəzifələrinin və vilayət hakimlərinin heyətində bəzi dəyişikliklər həyata keçirildi. Təbiidir ki, bu vəzifələrə əvvəlki kimi azərbaycanlı qızılbaş əyanlarının nümayəndələri təyin edilirdi. Farsların (taciklərin) rolu yalnız mülki işlərlə məhdudlaşırdı. Saray vəzifəsi eşikağasıbaşı (saray təşrifçisi) Hüseynqulu xan Şamlıya həvalə edildi. Mirşah Qazi ''mustoufi əl-məmalik'' (baş xəzinədar) oldu. Müseyib xan Şərəfəddin oğlu Təkəli, xan rütbəsi alaraq [[Rey]] hakimi təyin edildi. [[Kürdüstan]]da Alaşkert bölgəsinin idarəsi Sulaq Hüseyn Təkəliyə bağışlanıldı. Əliqulu xan Şamlı Herat hakimi və Xorasan əmir əl-ümərası təyin olunmuşdu. Murtuzaqulu xan Pörnaka Məşhədin idarə olunması etibar edildi. Qarabağın əmir əl-ümərası və Gəncə vilayətinin hakimi Yusif Xəlifə Ziyadoğlu, qacar tayfasından olan Peykər Sultan tərəfindən öldürülmüşdü. Bu vəzifəyə [[İmamqulu xan Yıva-Qacar|İmamqulu xan Qacar]] təyin edildi. Kirman hakimi Allahqulu bəy Əfşar, şahın xüsusi hərbi dəstəsinin başçısı (qorçibaşı) vəzifəsinə irəli çəkildi. Mahmud Sultan Əfşar isə Kirman hakimi təyin edildi. Şiraz vilayətinə hakim təyin edilən Vəli xan Qalxançıoğlu Zülqədər az sonra II İsmayılın təzəcə dünyaya gəlmiş oğlu Şahşücanın tərbiyəçisi oldu. "Şərəfnamə"nin müəllifi [[Şərəf xan Bitlisi]] Kürdüstanın "əmirlər əmiri" vəzifəsinə keçdi". == Şahın sünni və şiələrə olan münasibəti == Osmanlılara kin-küdurət bəslənməsinə baxmayaraq, ikinci Şah İsmayıl dövlətlər arası sülh və əmin-amanlığın bərqərar olunmasına narazı deyildi. O, müxtəlif səbəblər üzündən Təhmasibin sünni məzhəbinə qarşı həyata keçirdiyi siyasətdə müəyyən dəyişiklər aparmaq fikrinə düşür. Tarixçilərdən bəzilərinin yazdıqlarına görə tərbiyəçisi hələ uşaq ikən bu istiqamətdə onun üzərində bir çox işlər görmüş və onun əqidəsinə böyük təsir göstərə bilmişdi. Bəlkə də buna görədir ki, Qəzvinə qayıdarkən Soltaniyyə binasını görməyə gedir. Lakin orada Soltaniyyə günbəzinin yaxınlığında yerləşən şair Tacəddin Həsən Kaşinin məqbərəsini ziyarət etmir. Kaşi, Təhmasib şahın böyük ehtiram göstərdiyi şairlərdən biri idi. O, öz xatirələrində Kaşinin şerlərindən istifadə etmiş və məqbərəsində əsaslı təmir işləri aparmışdır. Əhli-beyt aşiqlərindən olan Kaşi bütün şerlərini məsum imamlara həsr etmişdir. Bəlkə də İsmayıl onun məqbərəsini buna görə ziyarət etmirdi. Onun belə bir əhval-ruhiyyədə olmasına böyük təsir göstərən şəxslərdən biri də Qəzvində yaşayan və zahirdə özünü şiə kimi qələmə verən, əslində isə sünni məzhəbini yaymağa can atan Mir Məxdum Şərifi olmuşdur. O, Qəzvində ilk xütbəsini Şah İsmayılın adı ilə başlayır və bu vaxt hələ İsmayıl Qəzvinə daxil olmamışdı. İsmayıl ilə yaxın münasibətdə olduğu üçün şübhəsiz ki, onu sünni məzhəbinə sövq edən də məhz onun özü olmuşdur. Mirzə Məxdum İsmayıl ilə o qədər yaxınlaşa bilir ki, şah onu özünün ən yaxın müşavirlərindən biri seçir və sünni məzhəbindən olanlara maliyyə yardımı paylanılmasını məhz ona həvalə edir. Tarixçilərdən biri yazır: "Mir Məxdum qızılbaş alimlərinin təyziqi nəticəsində h.q. 985-ci ilin Cəmadiə-əvvəl ayının 17-də cümə günü şahın qəzəbinə gələrək həbs olunur". [[Qazi Əhməd Qumi]] onun haqqında yazır: "İsmayılın ölümündən sonra fürsətdən istifadə edən qızılbaşlar Mirzə Məxdumu zindandan çıxarıb edam etmək fikrinə düşdülər. Lakin o, Pərixanımın himayəsi ilə ölümdən yaxa qurtardı və dərhal Osmanlı dövlətinə pənah apardı". Osmanlılar onu qazi təyin edir və h.q. 987-ci ildə şiə məzhəbinin əleyhinə "Ənə vaizun ələr-rəvafiz" adlı kitabını təlif edir.<ref>Rəsul Cəfəri, "Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək)", İki cilddə, I cild, "Şəhriyar", 2007, səh. 98-99</ref> [[Fayl:Sefevid Ismail II.jpg|thumb|326x326px|II İsmayılın sikkəsi]] II İsmayıl qızılbaşların müxaliflərinə lənət oxumalarının qarşısını alır və bu barədə onların bəzi alimlərinə ciddi xəbərdarlıqlar edir. Bir neçə nəfər buna görə ciddi cəzalandırılır.<ref>İsgəndər bəy Münşi, səh. 379</ref> Şaha yaxın olan və qızılbaşların canişinlik uğrunda apardıqları mübarizədə Təhmasibin cənazəsi üzərində dayanmış və bir neçə ox yarası almış Mühəqqiq Kərəkinin qız nəvəsi Seyid Hüseyn Kərəki olur. Mirzə Abdullah İsfahaninin yazdığına görə, İsmayıl Seyid Hüseynə qızılbaşları himayə etməkdən əl çəkməsinə dair xəbər göndərir. Lakin Seyid Hüseyn bununla heç cür razılaşmır. II Şah İsmayıl bu istiqamətdə bir sıra işlər görür, hətta dövriyyədə olan pulların üzərindən imamların adlarını götürməyə belə nail olur. O, belə bir addımı atsa da, Seyid Hüseyn kimi alimlərin ciddi müqaviməti ilə qarşılaşır. Göstərilən təzyiqlərdən sonra şah özünün yazdığı bu misraları pulların üzərinə vurulmasına razı olur: "''Ze məşriq ta məğrib gər imamət, Əli və ali u mara təmamət.''" Yəni "''Bürüyərsə imamlar bu cahanı, bizə bəsdir Əli və xanədanı''" sözləri yazıldı.<ref>İsgəndər bəy Münşi, səh. 384</ref> Məlum məsələdir ki, şahın belə bir siyasəti şiə məzhəbinə son dərəcə təəssübkeş olan və şahı sufilərin mürşidi hesab edən qızılbaşlara mənfi təsir göstərmişdir. Verilən məlumatlardan belə məlum olur ki, bəzi fars qəbilələri şahın sünni məzhəbinə meyilli olmasından hiddətlənmiş və ona qarşı üsyan etmək istəmişlər. Təkcə adi camaat deyil, alimlərin də böyük bir hissəsi şahdan üz çevirmiş və onu sünni məzhəbinə qarşı təhrik etmişlər. Rumlu yazır: "''İsmayıl Seyid və alimlərin payına düşənləri kəsib şafei məzhəbini qəbul edənlərə vermək istəyirdi. Bunun üçün də qızılbaş ordusu ondan üz çevirdi''". == Ailəsi == {| class="wikitable" !Həyat yoldaşları !Doğumu !Ölümü !Evləndiyi il !Valideynləri |- |Safiyə Sultan bəyim (əsl adı: ''Pəri Peykər xanım'') |1537 |? |1555 |Seyyid Nurəddin Nemətullah Baqi Yəzdi və Xanış xanım Səfəvi |- |? |? |? |1576 |Əmir Pir Məhəmməd Ustaclı |- |? |? |? |1576 |[[Şamxal sultan]] ([[Pərixan xanım]]ın dayısı) |- |? |? |? |1576 |Əmir Hüseynxan sultan Xəbuşlu |- | | | | | |} {| class="wikitable" !Övladları !Doğumu !Ölümü !Valideyni |- |Şah Şücaəddin Məhəmməd mirzə |16 oktyabr 1577 |17 fevral 1578 |Cariyə |- |Safiyə Sultan bəyim (Şahzadə xanım) |1555 |2 sentyabr 1617 |Safiyə Sultan bəyim (əsl adı: ''Pəri Peykər xanım'') |- |Fəxri Cahan xanım |1577 |? |Cariyə |- |Gövhərsultan xanım |1578 |1618 |? |} == Həmçinin bax == * [[Ölüm mələyi (tarixi roman)|Ölüm mələyi]] == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * [[Azərbaycan Tarixi]]. Yeddi cilddə. III cild (XIII-XVIII əsrlər). [[Bakı]]. "Elm". 2007. 592 səh. + 56 səh. illüstrasiya. * [[Azərbaycan Tarixi]]. I cild. (ən qədim zamanlardan XX əsrədək). [[Bakı]]. "Azərnəşr". 1994. 680 səh. * Rəsul Cəfəri. Səfəvilər tarixi (zühurdan süqutadək). İki cilddə. I cild."Şəhriyar". 2007. 360 səh. == Xarici keçidlər == * [https://www.azadliq.org/a/ii-sah-ismayil/27848637.html 20 il Qəhqəhə Qalasında məhbus qalan II Şah İsmayıl] {{S-start}} {{s-hou|[[Səfəvilər sülaləsi]]||[[28 may]][[1537]]||[[27 noyabr]][[1577]]}} {{s-reg|}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Lion and Sun Emblem of Persia.svg|50px]]<br/>[[Səfəvilər imperiyası]](صفویان‎) [[Şah]]ı|illər=[[1576]]-[[1577]]|ilə=|sələf=[[I Şah Təhmasib]]|xələf=[[Məhəmməd şah Xudabəndə]]}} {{s-roy|az}} {{Vərəsəlik qutusu|titul=<br/>[[Fayl:Turk_(GokTurks).png|50px]]<br/>[[Azərbaycanlılar|Azərbaycan Türkü]] - [[Səfəvilər sülaləsi]]|illər=[[1576]]-[[1577]]|ilə=|sələf=[[I Şah Təhmasib]]|xələf=[[Məhəmməd şah Xudabəndə]]}} {{son}} {{Vikidata/nəsil}} {{ Sələf-xələf (Səfəvilər İmperiyası) | Şah = II Şah İsmayıl Səfəvi <br />[[Fayl:IranianShahIsmail2.jpg|100 px]] | ZAMAN = [[Səfəvilər sülaləsi]] | SƏLƏF = [[I Təhmasib]] <br />[[Fayl:Shah Tahmasp.jpg|100 px]] | XƏLƏF = [[Məhəmməd şah Xudabəndə]] <br />[[Fayl:Mohammen xudabende Sefevid.jpg|100 px]] }} {{Səfəvi hökmdarları}} [[Kateqoriya:Səfəvi şahları]] [[Kateqoriya:Səfəvi tarixi]] 8bdp7wzwf0pkptpm46m3fvch7aw5urx Yüngül atletika 0 91212 6564943 6461683 2022-08-06T09:16:05Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Naisten 400 m aidat.jpg|thumb|right|250px]] {{digər məna|Atletika}} '''Yüngül atletika''' — dünyanın ən qədim idman növlərindən biri. Beynəlxalq qaydalara əsasən artıq "yüngül" sözündən istifadə edilmir. Atletika olimpiya idman növüdür. Atletika 5 böyük hissəyə ayrılır ki, burada qaçış növləri, tullanmalar, atmalar,çoxnövçülük və idman yerişi daxildir. Ümumilikdə Atletikada 47 növ vardır. == Tarixi == İlk qaçış yarışının e.ə. 3800-cü ildə Misirdə təşkil edildiyi bilinməkdədir. Amma yüngül atletikanın yaranma tarixi qədim Olimpiya oyunlarının yaranma tarixi ilə eyni dövrə, yəni e.ə. 776-cı ilə təsaduf edir. Qədim Olimpiya oyunları, yalnız idman yarışmalarının təşkil edildiyi bir fəaliyyət deyil, eyni zamanda idmanın sənət və mədəniyyətlə birləşdiyi böyük şənliklər idi. Atletlər yarışmalardan 10 ay əvvəl hazırlanmağa başlayır, son ayı da Olimpiya oyunlarının təşkil edildiyi yer olan Olimpiya keçirərdilər. Yarış əvvəli hazırlanma dəyişik formalarda indiki vaxtda da sürməkdədir. Müasir yüngül atletika oyunlarının geniş yayılması və inkişafı da Olimpiya oyunlarının yenidən bərpası və inkişafı ilə eyni dövrə, yəni 1896-cı ilə təsadüf edir. Yüngül atletika üzrə yarışlar üstüaçıq stadionlarda, qış fəslində isə qapalı stadionlarda (manejlərdə) keçirilir. Yüngül atletika üzrə ilk Dünya çempionatı üstüaçıq stadionlarda 1983-cü ildən, qapalı stadionlarda isə 1985-ci ildən keçirilməyə başlamışdı. Yüngül atletika üzrə ilk Avropa çempionatı üstüaçıq stadionlarda 1934-cü ildən, qapalı stadionlarda isə 1966-cı ildən keçirilir. == Yüngül atletika hərəkətləri == Yüngül atletikada texnika-yüngül atletika hərəkətlərini yerinə yetirərkən insanın hərəkəti deməkdir. Atletika hərəkətlərinin texnikası öz əksini idmançının hərəkətlərində tapmışdır. Texnikanın mahiyyəti isə atletin konkret vəzifələri həll etmək üçün öz imkanlarından düşüncəli sürətdə istifadə etməsindən ibarətdir. Atletikada konkret vəzifələr bunlardır: yerişdə və qaçışda müəyyən məsafəni qısa müddətdə qət etmək və qaçmaq; tullanmalarda daha çox uzununa və ya hündürlüyünə tullanmaq;atmalar isə aləti mümkün qədər daha uzağa atmaqdır. == Yüngül atletikanın növləri == Yüngül atletikanın çox növü:-Bu növə yeriş, qaçış, tullanma və atmalar daxildir. Daxil edilən növlərin miqdarından asılı olaraq, yüngül atletikanın çox növü bu hissələrə ayrılır: 3 növ, 5 növ, və 10 növ üzrə mübarizə aparılır. Çox növ üzrə mübarizədə nəticə və rekordlar yarışda iştirak edənlərin hər növdən qazandığı xalların ümumi sayına görə müəyyən edilir və burada xüsusi cədvəldən istifadə olunur. Çox növçülük üzrə mübarizə insanın hərtərəfli fiziki inkifafı üçün gözəl hərəkətlər kompleksidir. Çox növçülük idman üzrə mübarizə ilə məşğul olan idmançı eyni dərəcədə həm yaxşı qaçmalı, tullanmalı, həm də sərrast nizə atmalıdır. Yüngül atletikanın bu növündə yüksək nəticə qazanmaq üçün çoxnövlü mübarizədə iştirak etmək lazımdır.<ref name="a">{{kitab3 | müəllif = Baloğlan.Quliyev | başlıq = Atletika və onun tədrisi metodikası. | link = | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = ADPU | il = 2009 | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> === Yeriş === Yeriş daha mühüm hərəkət sayılır, çünkü, insanın irəliləməsi üçün təbii adi hərəkətdir. İlk baxışda yerişin sadə hərəkət olduğu nəzərə çarpır, lakin bu belə deyildir, yeriş olduqca mürəkkəb hərəkətlərin uyğunluğudur. Yeriş zamanı bədənin təxminən bütün əzələləri dinamikiişə cəlb olunur. Yeriş həm sərbəst həm də köməkçi məşq hərəkəti kimi də istifadə olunur. Yerişin bir necə növü vardır, adi yeriş, yürüşü. Hazırda yarış proqramına yalnız idman yerişi daxil edilib.İdman yerişinin hərəkət sürəti adi yerişdəniki dəfə çoxdur. İdman yerişi üzrə yarışlar həm stadionlarda həmdə şossedə 3&nbsp;km-dən 50&nbsp;km-ə qədər keçirilir. === Qaçış === Bu yüngül atletikada əsas yer tutur. Qaçışın bir çox müxtəlif növü vardır. Bundan başqa qaçış tərkib hissəsi kimi başqa hərəkətlərlə-tullanmalara və atmalarada dxildir. Qaçış zamanı əzələlərdə dinamiklik yerişdəkinə nisbətən xeyli yüksəkdir. Yüngül atletikanın başqa növlərinə nisbətən qaçış daha əlverişli fiziki hərəkətdir. Məhs bunun sayəsində də yüngül atletikada qaçış növü ən geniş yayılmışdır. Qaçış üzrə keçirilən yarışlar tamaşaçılarda həmişə böyük marağa səbəb olur. Qaçış aşağıdakı təsnifata ayrılır. 1. Səlis qaçış-bu qaçışın da müxtəlif növü var: * qısa məsafələrə * orta məsafələrə * uzaq məsafələrə * həddindən artıq uzaq məsafələrə * vaxt üzrə qaçış * 42&nbsp;km 195 m məsafəyə marafon qaçışı. 2. Maneələri dəf etməklə qaçış-bu qaçış növü təbii maneələrlə də süni maneələrlə də ola bilər. * təbii maneələrlə-şose ilə dərə təpə yerləri ilə kross qaçışı daxildir. * süni maneələrlə-80, 100, 110, 200, 400 metr məsafələrə sədləri dəf etməklə qaçış, 3000 metr məsafəni maneələri dəf etməklə qaçış daxildir. === Tullanmalar === Tullanmalar, maneələri və müəyyən bir sahəni dəf etmək üçün hərəkətdir. Maneələrdən aslı olaraq tullanmalar hündürlüyə və uzuna, icra olunma usuluna görə isə yerindən və ya qaçaraq ola bilər. Tullanmalar hərtərəfli fiziki inkişafın fəal vasitələrindən biridir. Bununla əlaqədar olaraq əsas yüngül atletika tullanmaları “ƏMH” kompleksinə daxil edilmişdir. === Atmalar === Atmaların yüngül atletikanın başqa növləri ilə uygun şəkildə tətbiq olunması qiymətli keyfiyyətləri və vərdişləri inkişaf etdirmək üçün böyük əhəmiyyəti vardır. Atmalar müxtəlif üsulları alətin formasına və çəkisinə görə müəyyən edilir. Yüngül alətləri baş arxasından tullanmaq olar,daha ağır alətləri döndərlə tullamaq olar, yadronu isə itələmək əlverişlidir. === Çoxnövçülülük === Çoxnövçülülük-bir qayda olaraq çoxnövçülüyə qaçış, tullanmalar və atmalar daxildir.<ref name="a"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{İdman növləri}} [[Kateqoriya:Yüngül atletika| ]] ktoz7ans4pxbrsdbm9uokeyslnc51hy Kateqoriya:Bioloqlar 14 91570 6564520 4708570 2022-08-05T20:19:10Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Biologists}} [[Kateqoriya:Biologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 1mfsyqokgp65hidalbrxkywaqmok1l0 Əl-Əqsa məscidi 0 93213 6564724 5714958 2022-08-06T04:34:49Z Hatselate 247044 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{coord|31.77617|N|35.23583|E|region:SA|display=title}} [[Şəkil:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 2010-09-21 06-38-12.JPG|200px|right|thumb|Məscidül-Əqsa.]] [[Şəkil:Jerusalem Al Aqsa Moschee um 1900.jpg|200px|right|thumb|Əl-Əqsa məscidi. 1890-1900]] [[Şəkil:Al-Aqsa Mosque by David Shankbone.jpg|200px|right|thumb|Əl-Əqsa məscidi. 2007.]] '''Məscidül-Əqsa''' (yaxud Beytul-Müqəddəs) ([[Ərəbcə]]: '''المسجد الأقصى'''), [[İslam]] dinində olanlar üçün müqəddəs yerlərdən biridir. [[Azərbaycanca]] "Ən uzaqdakı məscid" mənasını verir. [[Qüds]] şəhərində yerləşir. II xəlifə [[Ömər bin Xəttab|Ömərin]] dövründə kiçik bir [[məscid]] kimi olmasına baxmayaraq, [[Əməvilər]] sülaləsinin hakimiyyətdə olduğu dövrdə böyüdülüb, genişləndirilmiş və [[705-ci il|705-ci ildə]] tamamlanmışdır. Daha sonralar müxtəlif səbəblərdən bir neçə dəfə dağıdılan məscid əvvəldən inşa edilmişdir. Bugünkü məscid [[1033-cü il|1033-cü ildə]] [[zəlzələ]] nəticəsində dağıldıqdan sonra [[Fatimilər]] tərəfindən tikilən variantdır. Sonralar bir çox hökmdarlar tərəfindən müxtəlif elementlərlrə bəzədilmişdir. Quranda deyilən [[İsra hadisəsi]] burada cərəyan etmiştir. Başqa bir adı Həram-uş-şərif (Əll-Həram əl-Qudsi əş-Şərif). [[İsra surəsi]]nin birinci ayəsində adı çəkilir. Əl-Əqsa məscidi [[Müsəlmanlar|müsəlmanların]] ilk [[Qiblə|qibləsidir]]. İnşasına [[Davud peyğəmbər]] tərəfindən başlanıldığı və oğlu [[Süleyman peyğəmbər]] tərəfindən tamamlandığı rəvayət olunur. [[Məscidül-Həram|Məscidül-Həramdan]] sonra tikilən ən qədim ikinci məscid hesab olunur. [[Quran|Qurana]] görə, [[Məhəmməd peyğəmbər]] Rəcəb ayının 27-si gecəsi Məscidül-Həramdan Əl-Əqsa məscidinə [[Buraq]] ilə aparıldı. Qeyri-müsəlmanların Əl-Əqsa məscidinə daxil olması qadağandır.<ref>[http://www.destination360.com/middle-east/israel/dome-of-the-rock Dome of the Rock] {{en}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.posta.com.tr/yasam/gezi-tatil/HaberDetay/Uc-buyuk-dinin-kutsal-sehri-KUDUS.htm?ArticleID=101667 Üç büyük dinin kutsal şehri KUDÜS] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130321105012/http://www.posta.com.tr/yasam/gezi-tatil/HaberDetay/Uc-buyuk-dinin-kutsal-sehri-KUDUS.htm?ArticleID=101667 |date=2013-03-21 }} {{tr}} [[Kateqoriya:Fələstin məscidləri]] [[Kateqoriya:İsrail məscidləri]] [[Kateqoriya:705-ci ildə yarananlar]] 1q1x7i97gjkbvmhv32z6533j5naz5pa 6564725 6564724 2022-08-06T04:41:06Z Hatselate 247044 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{coord|31.77617|N|35.23583|E|region:SA|display=title}} [[Şəkil:Jerusalem Al-Aqsa Mosque BW 2010-09-21 06-38-12.JPG|200px|right|thumb|Məscidül-Əqsa.]] [[Şəkil:Jerusalem Al Aqsa Moschee um 1900.jpg|200px|right|thumb|Əl-Əqsa məscidi. 1890-1900]] [[Şəkil:Al-Aqsa Mosque by David Shankbone.jpg|200px|right|thumb|Əl-Əqsa məscidi. 2007.]] '''Məscidül-Əqsa''' (yaxud Beytul-Müqəddəs) ([[Ərəbcə]]: '''المسجد الأقصى'''), [[İslam]] dinində olanlar üçün müqəddəs yerlərdən biridir. [[Azərbaycanca]] "Ən uzaqdakı məscid" mənasını verir. [[Qüds]] şəhərində yerləşir. II xəlifə [[Ömər bin Xəttab|Ömərin]] dövründə kiçik bir [[məscid]] kimi olmasına baxmayaraq, [[Əməvilər]] sülaləsinin hakimiyyətdə olduğu dövrdə böyüdülüb, genişləndirilmiş və [[705-ci il|705-ci ildə]] tamamlanmışdır. Daha sonralar müxtəlif səbəblərdən bir neçə dəfə dağıdılan məscid əvvəldən inşa edilmişdir. Bugünkü məscid [[1033-cü il|1033-cü ildə]] [[zəlzələ]] nəticəsində dağıldıqdan sonra [[Fatimilər]] tərəfindən tikilən variantdır. Sonralar bir çox hökmdarlar tərəfindən müxtəlif elementlərlrə bəzədilmişdir. Quranda deyilən [[İsra hadisəsi]] burada cərəyan etmiştir. Başqa bir adı Həram-uş-şərif (Əll-Həram əl-Qudsi əş-Şərif). [[İsra surəsi]]nin birinci ayəsində adı çəkilir. Əl-Əqsa məscidi [[Müsəlmanlar|müsəlmanların]] ilk [[Qiblə|qibləsidir]]. İnşasına [[Davud peyğəmbər]] tərəfindən başlanıldığı və oğlu [[Süleyman peyğəmbər]] tərəfindən tamamlandığı rəvayət olunur. [[Məscidül-Həram|Məscidül-Həramdan]] sonra tikilən ən qədim ikinci məscid hesab olunur. [[Quran|Qurana]] görə, [[Məhəmməd peyğəmbər]] Rəcəb ayının 27-si gecəsi Məscidül-Həramdan Əl-Əqsa məscidinə [[Buraq]] ilə aparıldı.<ref><nowiki>https://quran.com/al-isra</nowiki></ref> Qeyri-müsəlmanların Əl-Əqsa məscidinə daxil olması qadağandır.<ref>[http://www.destination360.com/middle-east/israel/dome-of-the-rock Dome of the Rock] {{en}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.posta.com.tr/yasam/gezi-tatil/HaberDetay/Uc-buyuk-dinin-kutsal-sehri-KUDUS.htm?ArticleID=101667 Üç büyük dinin kutsal şehri KUDÜS] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130321105012/http://www.posta.com.tr/yasam/gezi-tatil/HaberDetay/Uc-buyuk-dinin-kutsal-sehri-KUDUS.htm?ArticleID=101667 |date=2013-03-21 }} {{tr}} [[Kateqoriya:Fələstin məscidləri]] [[Kateqoriya:İsrail məscidləri]] [[Kateqoriya:705-ci ildə yarananlar]] 5m08m8cn37sl4jqspmd1zjtf67n7x0u Kateqoriya:Dinşünaslar 14 93720 6564523 4704357 2022-08-05T20:19:21Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Religion academics}} [[Kateqoriya:Dinşünaslıq]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] [[Kateqoriya:Şəxslər:Din]] 1a3o34x8xrslvzu0fs38cv91bw2xmgr Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi 0 94100 6563934 6561227 2022-08-05T13:40:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{seçilmiş məqalə}} {{Hərbi münaqişə |münaqişə = Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi |aiddir = |şəkil = Türk Kurtuluş Savaşı - kolaj.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Saat əqrəbi istiqamətində: Milli Mübarizənin məqsədlərini təyin etmək üçün [[Sivas]] Konqresində toplanan heyəti-təmsili; döyüşdə cəbhəyə güllə daşıyan türk xalqı; Ankara [[Ulus meydanı]]nda döyüşə qatılacaq son birliklərin cəbhəyə yola salınması; Qüvayi-milliyəyə bağlı piyadalar; Türkiyə ordusunun İzmirə girişi; düşmən arxasındakı türk süvariləri. |tarixi = 19 may 1919 – 11 oktyabr 1922 (atəşkəs) 24 iyul 1923 (sülh) |yeri = [[Anadolu]] və [[Frakiya]] |səbəbi = Türkiyə torpaqlarının işğalı |vəziyyəti = |nəticəsi = Türk Milli Hərəkatının qələbəsi * [[Osmanlı İmperiyası]] süqut etdi * [[Lozanna müqaviləsi]] imzalandı * [[Türkiyə Respublikası]] quruldu |ərazi = |tərəf1 = [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Türk Milli Hərəkatı]] * [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Ankara Hökuməti]] <small>(1920-ci ildən sonra)</small> * [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Qüvayi-milliyə]] <small>(1920-ci ilədək)</small> ---- <small>Texniki və maddi yardım:</small><br />[[Fayl:Flag of the Russian Soviet Federative Socialist Republic (1918–1937).svg|border|20px|link=Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası]] [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası|Rusiya SFSR]]<ref>{{cite book| last = Jelavich| first = Barbara| title = History of the Balkans: Twentieth century| url = http://books.google.com/?id=Hd-or3qtqrsC&pg=PA131| year = 1983| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-0-521-27459-3| page = 131}}</ref><br />[[Fayl:Flag of the Azerbaijan Soviet Socialist Republic (1920–1921).svg|border|20px|link=Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası]] [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]<ref>{{cite web|author=Джамиль ГАСАНЛЫ|title=ИСТОРИЯ ДИПЛОМАТИИ АЗЕРБАЙДЖАНСКОЙ РЕСПУБЛИКИ|url=http://www.camilhasanli.com/files/P46P3OLay7vK.pdf|publisher=|date=2013|access-date=2016-10-28|archive-date=2014-12-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20141221125926/http://www.camilhasanli.com/files/P46P3OLay7vK.pdf|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web |title=Hüseyin Adıgüzel – Atatürk, Nerimanov ve Kurtuluş Savaşımız |url=http://www.turksolu.com.tr/kitap/17.htm |access-date=2016-10-28 |archive-date=2014-12-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141224073430/http://www.turksolu.com.tr/kitap/17.htm |url-status=dead }}</ref><br />[[Fayl:Flag of the Bukharan People's Soviet Republic.svg|border|20px|link=Buxara Xalq Sovet Respublikası]] [[Buxara Xalq Sovet Respublikası|Buxara XSR]]<ref>[http://www.tika.gov.tr/tr/haber/ozbekistandan_gelen_bir_haber-2465 RUS YARDIMI DEĞİL, BUHARA EMİRLİK HAZİNESİ ALTINLARI]</ref><br />[[Fayl:Flag of Muslim League.svg|border|20px|link=Bütün Hindistan Müsəlman Liqası]] [[Bütün Hindistan Müsəlman Liqası]]<ref name="AO">{{cite web |title= İki Halk Kahramanı M. Kemal Atatürk ve M. Ali Cinnah|url=http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/TR,78705/iki-halk-kahramani-m-kemal-ataturk-ve-m-ali-cinnah---dr-.html |quote= |year= |accessdate= |archiveurl=kulturturizm.gov.tr |archivedate=2015.06.02 }}</ref><ref name="A">{{cite web |title=Hindistan Müslümanlarının Milli Mücadelede Türkiye'ye Yardımları |url=http://www.elbistankaynarca.com/hindistan-muslumanlarinin-milli-mucadelede-turkiyeye-yardimlari-298yy.htm |quote= |year= |accessdate= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20171213020309/http://www.elbistankaynarca.com/hindistan-muslumanlarinin-milli-mucadelede-turkiyeye-yardimlari-298yy.htm |archivedate=2017-12-13 |url-status=dead }}</ref><br />[[Fayl:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px|link=İtaliya krallığı]] [[İtaliya krallığı|İtaliya]] <small>(gizlicə)</small><ref>[http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/44/671/8544.pdf The Place of the Turkish Independence War in the American Press (1918–1923), Bülent Bilmez]: "Antanta dövlətlərinin nəzarəti altında qərbi Türkiyənin Yunanıstan orduları tərəfindən işğalı, aralarındakı anlaşılmazlıq açıq və ictimaiyyətə məlumdu. İtalyanlar əvvəlcə bu işğala qarşı çıxdılar və Kamalistlərə "gizli" kömək etməyə başladılar, Antanta arasında bu münaqişə və Kamalistlərə İtalyan dəstəyi müntəzəm olaraq Amerika mətbuatında bildirildi."{{Oq|en|"...the occupation of western Turkey by the Greek armies under the control of the Allied Powers, the discord among them was evident and publicly known. As the Italians were against this occupation from the beginning, and started "secretly" helping the Kemalists, this conflict among the Allied Powers, and the Italian support for the Kemalists were reported regularly by the American press."}}</ref> |tərəf2 = [[Fayl:State Flag of Greece (1863-1924 and 1935-1970).svg|border|20px|link=Yunanıstan Krallığı]] [[Yunanıstan Krallığı|Yunanıstan]]<br />[[Fayl:Flag of France.svg|border|20px|link=Fransa]] [[Fransa]] *<small>[[Fayl:Flag of the First Republic of Armenia.svg|border|20px|link=Fransız Erməni Legionu]] [[Fransız Erməni Legionu|Erməni Legionu]]</small> *<small>[[Fayl:Flag of France.svg|border|20px|link=Fransız Qərbi Afrikası]] [[Fransız Qərbi Afrikası]]<ref name="annualmeeting">Western Society for French History. Meeting: Proceedings of the … Annual Meeting of the Western Society for French History, New Mexico State University Press, 1996, [http://books.google.com/books?id=oZ8MAQAAMAAJ&q=%22Gouraud+now+commanded+nearly+70000+mostly+colonial+(Senegalese,+Moroccan,+Tunisian%22&dq=%22Gouraud+now+commanded+nearly+70000+mostly+colonial+(Senegalese,+Moroccan,+Tunisian%22&hl=de&sa=X&ei=-1-5T4b1IdPB8QPQqNWVCg&ved=0CC4Q6AEwAA sayfa 206].</ref></small> [[Fayl:Flag of the United Kingdom.svg|border|20px|link=Britaniya İmperiyası]] [[Britaniya İmperiyası]] *<small>[[Fayl:Flag of the United Kingdom.svg|border|20px|link=Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı]] [[Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı|Birləşmiş Krallıq]]</small> *<small>[[Fayl:British Raj Red Ensign.svg|border|20px|link=Britaniya Hindistanı]] [[Britaniya Hindistanı]]<ref>Briton Cooper Busch: Mudros to Lausanne: Britain's Frontier in West Asia, 1918–1923, SUNY Press, 1976, ISBN 0-87395-265-0, [http://books.google.com/books?id=Yz_OVCTNI04C&pg=PA216&dq=indian+troops+turkey+1920&hl=de&sa=X&ei=RdSiT7y2CszSsgbV7onZBw&redir_esc=y#v=snippet&q=%22attitudes%20of%20those%20indian%20troops%20who%20increasingly%20made%20up%22&f=false sayfa 216].</ref><ref>"[http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9D06E2D6143AEE32A2575BC1A9609C946195D6CF&scp=1&sq=turkey+indian+troops&st=p British Indian troops attacked by Turks; thirty wounded and British officer captured-- Warships' guns drive enemy back]," New York Times (June 18, 1920).</ref><ref>"[http://query.nytimes.com/gst/abstract.html?res=9501E6DF173AEE32A2575BC1A9659C946195D6CF&scp=4&sq=turkey+indian+troops&st=p Allies occupy Constantinople; seize ministries; Turkish and British Indian soldiers killed in a clash at the War Office]," New York Times (March 18, 1920).</ref></small> [[Fayl:Flag of the First Republic of Armenia.svg|border|20px|link=Ermənistan Respublikası (1918–1920)]] [[Ermənistan Respublikası (1918–1920)|Ermənistan]] <small>(1920)</small><br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=Osmanlı İmperiyası]] [[Osmanlı İmperiyası|İstanbul Hökuməti]] <small>(1922-ci ilədək)</small> * [[Qüvayi-inzibatiyə]] <small>(1920)</small> [[Fayl:Flag of the United States.svg|border|20px|link=ABŞ]] [[ABŞ]] <small>([[Samsun Bombardmanı]], 1922)</small><ref>[http://www.odatv.com/abd-turkiyenin-paylasilmasinda-nasil-rol-almisti-1903141200.html ABD "Türkiye'nin paylaşılması"nda nasıl rol almıştı]</ref><br />[[Fayl:Flag of Italy (1861-1946).svg|border|20px|link=İtaliya krallığı]] [[İtaliya krallığı|İtaliya]] ---- [[Fayl:Flag of Kurdistan.svg|border|20px|link=Kürdüstan Teali Cəmiyyəti]] [[Kürdüstan Teali Cəmiyyəti|Kürd üsyançılar]]<br />[[Fayl:Tr ponto2.gif|border|20px|link=Pontus üsyanı]] [[Pontus üsyanı|Yunan üsyançılar]]<br />[[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=Çərkəz Ethem Qiyamı]] [[Çərkəz Ethem Qiyamı|Çərkəz Ethemin üsyançıları]] <small>(1920–21)</small><br />[[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] Milli Mübarizə əleyhdarı cəmiyyətlər və mətbuat<br />[[Fayl:Flag of Georgia (1918-1921).svg|border|20px|link=Gürcüstan Demokratik Respublikası]] [[Gürcüstan Demokratik Respublikası|Gürcüstan]] <small>([[Qızıl Ordunun Gürcüstanı işğalı]], 1921)</small> |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] <br />[[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Fevzi Çaxmaq|Fevzi Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Kazım Qarabəkir]] Paşa <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Əli Fuad Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[İsmət İnönü|İsmət Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Nurəddin İbrahim Konyar|Saqqallı Nurəddin Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Əli Sahib Ursavaş|Əli Sahi Bəy]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Əli Qılınc]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Kazım Orbay|Kazım Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Xalid Karsıalan|Xalid Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Fəxrəddin Altay|Fəxrəddin Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Mühiddin Akyüz|Mühiddin Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Cavid Ərdəl|Cavid Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Refet Bele|Refet Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Osman Nuri Qopdagəl|Osman Nuri Paşa]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Çərkəz Ethəm]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Dəmirçi Mehmed Efe]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Yörük Əli Efe]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Mehmed Salih Omurtak|Saleh Omurtak]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Südçü İmam Əli|Südçü İmam]]<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Şahin bəy]] <br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Məhməd Suphi Kula|Mehmed Suphi Qula]]<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Səlahəddin Adil]] Paşa<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Əhməd Zəki Soydəmir]]<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Mehmed Nihad Anılmış|Nihad Anılmış]]<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Mehmed Nuri Conkər|Nuri Conkər]]<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Mehmed Əmin Yazqan]]<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Yaqub Şevki Subaşı]]<br /> |komandan2 = [[Fayl:State Flag of Greece (1863-1924 and 1935-1970).svg|border|20px|link=]] [[Anastasios Papulas]]<br />[[Fayl:State Flag of Greece (1863-1924 and 1935-1970).svg|border|20px|link=]] [[Yorqo Hacıanestis]]<br /> [[Fayl:State Flag of Greece (1863-1924 and 1935-1970).svg|border|20px|link=]] [[Nikolaos Trikupis]]<br />[[Fayl:Flag of France.svg|border|20px|link=]] [[Anri Jozef Quro]]<br /> [[Fayl:Flag of France.svg|border|20px|link=]] [[Lui-Feliks-Mari-Fransua Franşe d´Esperye|Lui Franşe d´Esperye]]<br /> [[Fayl:Flag of the United Kingdom.svg|border|20px|link=]] [[Corc Miln]]<br /> [[Fayl:Flag of the United Kingdom.svg|border|20px|link=]] [[Somerset Qof-Kaltorp]]<br /> [[Fayl:Flag of the United Kingdom.svg|border|20px|link=]] [[Çarlz Harinqton]]<br /> [[Fayl:Flag of the First Republic of Armenia.svg|border|20px|link=]] [[Drastamat Kanayan]]<br /> [[Fayl:Flag of the First Republic of Armenia.svg|border|20px|link=]] [[Movses Silikyan]]<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Kürəkən Fərid Paşa]]<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Süleyman Şəfik Paşa]]<br /> [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Əhməd Anzavur]]<br /> [[Fayl:Flag of the United States.svg|border|20px|link=]] [[Mark Lambert Bristol|Mark Bristol]] |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = |qüvvə2 = |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = [[Fayl:Flag of the Ottoman Empire.svg|border|20px|link=]] [[Türkiyə]]: <br /> 37.975 ölü<ref name="aybars">Ergün Aybars, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi 1, Ege Üniversitesi Basımevi, 1986, sayfalar 341-348</ref> <br />31.173 yaralı<ref name="aybars" /><br />22.000 hərbi və mülki əsir<ref>Osman Akandere, [http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=238 1923 Yılı Ortalarında Uluslar Arası Kızılhaç Komitesince Görevlendirilen Heyetin Anadolu’daki Teftiş Gezileri ve Hazırladıkları Rapor] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111210095935/http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=238 |date=2011-12-10 }}, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 53, Cilt: XVIII, Temmuz 2002</ref><ref name="ozdemir">Ahmet Özdemir, [http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/783/10069.pdf Savaş Esirlerinin Milli Mücadeledeki Yeri], Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Cilt: 2 Sayı: 6 Yayın Tarihi: 1990, sayfa 325-333 (PDF sayfa 5-13)</ref><br /> Ümumi: 91.148 |itkilər2 = [[Fayl:State Flag of Greece (1863-1924 and 1935-1970).svg|border|20px|link=]] [[Yunanıstan Krallığı|Yunanıstan]] (Yunan rəsmi rəqəmlərı):<br /> 19.362 ölü, 4.878 döyüş xarici ölən,<br /> 18.095 itkin,<br /> 48.880 yaralı,<br /> 10.000 əsir<ref>Επίτομος Ιστορία Εκστρατείας Μικράς Ασίας 1919–1922 (Abridged History of the Campaign of Minor Asia), Directorate of Army History, Athens, 1967, Table 2 (Yunanca)</ref><br /> Başqa mənbələrə görə: 120.000{{endash}}130.000 itki<ref name="timas">Ali Çimen, Göknur Göğebakan: Tarihi Değiştiren Savaşlar, Timas Yayınevi, ISBN 9752634869, 2. Cilt, 2007, sayfa 321</ref><br /> [[Fayl:Flag of France.svg|border|20px|link=]] [[Fransa]]: ~7.000 itki<br /> [[Fayl:Flag of the First Republic of Armenia.svg|border|20px|link=]] [[Ermənistan Respublikası (1918–1920)|Ermənistan]]: 1.100+ ölü<ref>Pars Tuğlacı: [http://books.google.com.sa/books?ei=eeh9T-XaLMW6hAf71o3fDQ&hl=de&id=r2UMAQAAMAAJ&dq=Tarih+boyunca+Bat%C4%B1+Ermenileri%3A+Band+3++pars&q=%22Bu+sava%C5%9Fta+Ermenilerden+112+subay%2C+1150+er+esir+al%C4%B1nd%C4%B1%2C+1100%27den+fazla+Ermeni+de+%C3%B6ld%C3%BC%2C+bir%C3%A7ok+malzeme+ele+ge%C3%A7irildi%22 Tarih boyunca Batı Ermenileri], Pars Yayın, 2004, ISBN 975-7423-06-8, sayfa 794.</ref>, 3.000+ əsir<ref>Christopher J. Walker, Armenia: The Survival of a Nation, Croom Helm, 1980, [http://books.google.com/books?id=y85tAAAAMAAJ&q=%22sub-governor+Chalkhushian,%22&dq=%22sub-governor+Chalkhushian,%22&hl=en&ei=jmxQTurFH8jcmAW2gs3jBg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA sayfa 310.]</ref><br /> Ümumi: 111.100-141.100 |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} {{Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi cəbhələri}} {{Türkiyə tarixi}} '''Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi''' ({{dil-tr|Türk Kurtuluş Savaşı}}), '''İstiqlaliyyət müharibəsi''' ({{dil-tr|İstiklâl Harbi}}) və ya '''Milli Mübarizə''' ({{dil-tr|Millî Mücadele}}) — [[Birinci Dünya Müharibəsi|I Dünya Müharibəsi]]ndən məğlub olaraq ayrılan [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı imperiyası]]nın [[Antanta]] qüvvələri tərəfindən işğalı nəticəsində [[Misak-i Milli]] sərhədləri daxilində ölkənin bütövlüyü üçün başladılan çox cəbhəli siyasi və hərbi mübarizə.<ref>Harp Tarihi Dairesi Kitaplığı – Resmi Yunan Harp Tarihi (Küçük Asya Seferi, II. Cilt)</ref><ref>{{cite journal|last=Berman|first=Şeri|title=Islamism, Revolution, and Civil Society|journal=Perspectives on Politics| volume=1| issue=2| year=2003| page=258| doi=10.1017/S1537592703000197}}</ref><ref>Madeley, John T. S. and Zsolt Enyedi, [https://books.google.com/books?id=n5Brda6FmswC&dq Church and state in contemporary Europe: the chimera of neutrality], p. __, 2003 Routledge</ref><ref>Jean Baubérot [http://www.ambafrance-us.org/atoz/secular.asp The secular principle] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080222013645/http://www.ambafrance-us.org/atoz/secular.asp |date=2008-02-22 }}</ref><ref>{{cite web|last=Şimşir |first=Bilal |title=Ankara’nın Başkent Oluşu |url=http://atam.gov.tr/ankaranin-baskent-olusu-2/ |publisher=atam.gov.tr |accessdate=15 March 2013 |language=tr |deadurl=yes |archiveurl=https://archive.is/20130504163819/http://atam.gov.tr/ankaranin-baskent-olusu-2/ |archivedate=4 may 2013 }}</ref> [[Anadolu]]da türk milli mübarizəsi [[Mustafa Kamal Atatürk]] və yoldaşlarının [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]ni qurması ilə özünün ən pik nöqtəsinə çatdı. [[Ermənistan-Türkiyə müharibəsi (1920)|Ermənistan{{endash}}Türkiyə]], Fransa{{endash}}Türkiyə, Yunanıstan{{endash}}Türkiyə{{Efn|Bu müharibələrin hər biri Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsinin ayrıca bir cəbhəsini təşkil edir: Şərq cəbhəsi, Cənub cəbhəsi və Qərb cəbhəsi}} müharibələrindən sonra, bundan əvvəl [[I Dünya Müharibəsi]]ndən məğlub ayrılmış [[Osmanlı dövləti]]nin imzaladığı [[Sevr müqaviləsi]] qüvvədən düşdü. Əslində bu milli mübarizənin başlanmasının əsas səbəblərindən biri də [[Sevr müqaviləsi]] idi. Uğurlu hərbi əməliyyatlardan sonra [[Şərq]] cəbhəsindəki döyüşlərin nəticəsi kimi [[Qars müqaviləsi]] imzalandı (1921 oktyabr). 1922-ci il boyunca [[Mustafa Kamal Atatürk]]ün rəhbərliyi altında aparılan hərbi əməliyyatlar tam uğurla yekunlaşdırıldı. Nəticədə 1923-cü ilin iyulunda [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna sülh müqaviləsi]] imzalandı. [[Antanta]] (Müttəfiqlər) [[Anadolu]]nu və [[Şərqi Frakiya]]nı tamamilə tərk etdilər. [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]] 1923-cü ilin 29 oktyabrında [[Türkiyə Respublikası]]nının yaradıldığını elan etdi.<ref>{{cite book| last=Hanioglu| first=Sükrü|title=Ataturk: An Intellectual Biography|year=2011|publisher=Princeton University Press|page=53}}</ref><ref>Feldman, Noah, Fall and Rise of the Islamic State, Princeton University Press, 2008, p.2</ref> [[Osmanlı imperiyası]]nın uzun illər durmadan torpaq itirməsi və zəifləməsi nəticəsində [[Anadolu]]da [[Antanta]] qüvvələrinin işğal rejimi qurması buradakı türklərin böyük milli mübarizəsinə səbəb oldu. Bu mübarizənin nəticəsində [[Antanta]] qüvvələri [[Anadolu]]dan çıxarıldı, [[Osmanlı imperiyası]] süqut etdi və [[Atatürk islahatları]] nəticəsində yeni modern, sekulyar [[Türkiyə]] dövləti yaradılmağa başladıldı. 1924-cü ilin 3 martında rəsmi olaraq [[Xəlifətin qaldırılması|Xəlifəlik]] ləğv edildi və son xəlifə sürgün edildi.<ref>Jacob M. Landau "Atatürk and the Modernization of Turkey" səh 57.</ref><ref>Cleveland, William L & Martin Bunton, A History of the Modern Middle East: 4th Edition, Westview Press: 2009, s. 82.</ref> [[Fayl:RN Roma at Constantinople 1918.jpg|thumb|[[İtaliya Krallığı|İtaliya]] zirehli gəmisi "RN Roma" ([[İstanbul]], 1918)]] == Birinci Dünya müharibəsindən sonra == [[Birinci Dünya Müharibəsi|I Dünya müharibəsi]]nə [[Almaniya]] ilə birlikdə girən [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı dövləti]] [[Çanaqqala müharibəsi|Çanaqqala döyüşü]]ndəki uğurlu müdafiəyə, [[İraq]]da [[Qut-ül Amarə mühasirəsi|Qut-ül Amarə]]də [[Böyük Britaniya|Britaniya]] ordusunu mühasirəyə alıb, təslimə məcbur etməsinə və müharibənin son aylarında [[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya Müharibəsi)|Qafqaz cəbhəsi]]ndəki uğurlara baxmayaraq, müharibənin son günlərində [[Fələstin cəbhəsi]]ndə [[Edmund Allenbi]] rəhbərliyindəki [[Böyük Britaniya]] ordusuna qarşı [[Nablus döyüşü]]ndə ağır məğlubiyyətə uğramışdı. "[[İldırım Ordular qrupu|İldirim Orduları qrupu]]"nun 18 sentyabr 1918-ci ildəki bu məğlubiyyətindən sonra [[Liman fon Sanders]] komandanlıqdan istefa etmiş və yerinə [[Sultan]] tərəfindən özünün yavəri olan (Yavər-i Fəxri Həzrət-i Şəhriyari) [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] təyin edilmişdi. Bundan sonra 1 oktyabr 1918-ci ildə [[Dəməşq]], 16 oktyabrda [[Hamar dağdağan|Hama]] və [[Humuslu su hövzəsi|Hümüs]], 25 oktyabr 1918-ci ildə isə [[Hələb]] [[İngilislər|ingilis]] orduları tərəfindən tutuldu.<ref>Vahdettin, M. Kemal ve Milli Mücadele, yalanlar, yanlışlar, yutturmacalar, Turgut Özakman</ref> [[Suriya cəbhəsi]]nin çökməsindən sonra [[İttihad və Tərəqqi]] hökuməti 8 oktyabr 1918-ci ildə istefa etdi. Hökumətin rəhbərlərindən olan [[Tələt paşa|Tələt]], [[Ənvər Paşa|Ənvər]] və [[Camal paşa|Camal Paşa]]lar xaricə qaçdılar. Ümumi əfv elan edilərək sürgün və həbsdəki müxaliflərin [[İstanbul]]a gəlməsinə icazə verildi. 30 oktyabr 1918-ci ildə imzalanan [[Mudros müqaviləsi]] ilə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]] hökuməti məğlubiyyəti qəbul etdi.<ref name="Baskın Oran 2001">Baskın Oran, ed., Türk Dış Politikası, İletişim Yay. 2001, C. I, sf. 146.</ref> [[Mudros müqaviləsi]]nə görə, [[Antanta]] qüvvələrinin istədikləri yerləri tutmaq haqları var idi. 30 oktyabr 1918-ci ildə [[Mudros müqaviləsi]] imzalandığı zaman [[Mosul]] və ətrafı hələ də [[Əli İhsan Sabis|Əli İhsan Paşa]] komandanlığındakı [[Türkiyə|türk]] qüvvələrinin əlində idi. Atəşkəs imzalandıqdan sonra [[İngilislər|britaniyalılar]] [[Mosul]] və [[Zaho]] bölgələrindəki [[xristian]]ların toplu şəkildə qətl edildiklərini bəhanə edərək [[Türk xalqları|türk]] qüvvələrinin [[Mosul]]u tərk etməsini istədilər. [[Əli İhsan Sabis|Əli İhsan Paşa]] bu istəyi rədd etdi. Lakin [[Suriya]] və [[Dəməşq]] cəbhəsində [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] komandanlığındakı İldırım Orduları qrupunun daha çox itki verməmək üçün [[Adana]]ya qədər geri çəkilməsi nəticəsində dəmiryolu təminat xətləri kəsilmişdi. [[İstanbul]] Hökumətinin də bu barədə əmr verməsindən sonra, [[Əli İhsan Sabis|Əli İhsan paşa]] [[Mosul]]u tərk edərək [[Nusaybin]]ə geri çəkildi. [[Böyük Britaniya|Britaniya]] qüvvələri heç bir müqavimətlə qarşılaşmadan [[Mosul]]a girdilər. [[İstanbul]]dan oxşar bir əmr [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]]ya Çukurova bölgəsini tərk etməsi üçün gəlsə də, [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] [[Adana]]nı boşaltmamış və Hərbi Nəzarət İdarəsi ilə aralarında keçən teleqramlaşmada əmrin qanunsuz olduğuna görə onu yerinə yetirməkdən imtina etdiyini bildirmişdi. Hərbi Nəzarət İdarəsi onu vəzifəsindən kənarlaşdıraraq qərərgaha çağırdığında ordunun silahlarının bir hissəsini düşmən əlinə keçməməsi üçün xalqa paylamışdı. Bəzi silahlar isə [[Kiçik Asiya|Anadolu]]da istifadə edilmək üçün [[Təşkilat-i Məxsusa]] fədailəri tərəfindən daha təhlükəsiz olan [[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya Müharibəsi)|Şərq Cəbhəsi]]nə daşınmışdı.<ref name="ReferenceA" /> [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]]nın [[İstanbul]]a dönməsindən sonra [[Əli Fuad Paşa]], əmrindəki XX Ordu Korpusunu təchizatla birlikdə əvvəl [[Konya]]ya, sonrada [[Ankara]]ya gətirərək İstiqlal Müharibəsinin hazırlıqlarına başladı. Bu zaman [[Kazım Qarabəkir]] Paşa da əmrindəki XV Ordu Korpusunu buraxmamış və [[Ərzurum]]dakı döyüş üçün saxlamaqda idi.<ref name="ReferenceA">20.Yüzyıl Siyasi Tarihi – Fahir Armaoğlu, 5C</ref> === İstanbulun işğalı === 6 noyabrda [[Dardanel|İstanbul boğazları]] silahsızlaşdırıldı. 7 noyabrda işğal qüvvələri [[Çanaqqala]]dan keçdi. 13 noyabr 1918-ci ildə [[Antanta]] dövlətlərinin 61 ədəd hərbi gəmidən ibarət donanması [[İstanbul]] limanına yanaşdı. Bu donanmada 15 döyüş gəmisi, 29 kruvazyor, 29 daşıyıcı və 6 sualtı gəmi var idi. Eyni gün [[Dardanel boğazı|İstanbul boğazından]] 11 hərbi gəmi ilə [[yunan]] donanması da [[İstanbul]]a yanaşdı.<ref name="atam2" /> 13 noyabrda [[Antanta]] dövlətlərindən 2.616 [[Birləşmiş Krallıq]], 540 [[fransız]] və 470 [[italyan]] əsgəri olmaqla, ümumi 3.626 əsgər [[İstanbul]]a çıxarıldı.<ref name="atam2">Zekeriya Türkmen [http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=234 İstanbul’un İşgali ve İşgal Dönemindeki Uygulamalar (13 Kasım 1918–16 Mart 1920)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111210102051/http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=234 |date=2011-12-10 }}, ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 53, Cilt: XVIII, Temmuz 2002</ref> 23 noyabr 1918-ci ildə [[Əhmət İzzət Paşa]] yeni hökuməti qurdu. 9 fevralda "Hadisat" qəzetində Süleyman Nazif "Qara gün" başlıqlı yazı yazdı. Yazıda türk millətinin belə bir işğalı yaşamadığını və bunu həzm edə bilməyəcəyini bildirdi. [[Antanta]] dövlətləri [[Türk xalqları|türk]] xalqının təzyiqinə məruz qalmamaq və işğala haqq qazandırmaq üçün işğalın müvəqqəti olduğunu, məqsədinin [[Sultanlıq|Sultanlığ]]ı, [[Xilafət]]i və etnik azlıqları qorumaq olduğunu, [[Sultanlıq|Sultanlığ]]ın ləğv edilmədiyini və [[İstanbul]]dan verilən qərarların keçərli olacağını bildirdi.<ref name="atam">{{cite book| author = Zekeriya Türkmen| url = http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=234| title = İstanbul’un İşgali ve İşgal Dönemindeki Uygulamalar (13 Noyabr 1918-16 Mart 1920)| publisher = Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi| number = 53| date = İyul 2002| access-date = 2018-02-22| archive-date = 2011-12-10| archive-url = https://web.archive.org/web/20111210102051/http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=234| url-status = dead}}</ref> Əsası [[britaniya]]lılardan ibarət olan bir [[zabit]] və [[əsgər]] qrupu məclisə hücum edərək [[deputat]]ları qovdu, məclis qapadıldı. Beləcə, [[TBMM]] açılana qədər də qapalı qaldı. Millətçi [[Deputat|millət vəkilləri]] [[Malta]]ya sürgünə göndərildi. Bu vəkillərin bir qismi 1921-ci ildə, bir qismi də 1922{{endash}}1923-cü illərdə [[Anadolu]]ya geri döndülər. === Qüvayi-milliyə === [[İttihad və Tərəqqi]] rəhbərliyinin gizli bir təşkilatı olan [[Təşkilat-i Məxsusa]] vasitəsilə [[Anadolu]] və [[Rumeli]]də müharibə sonrası bir müqavimət hərəkatı təşkil etdiyi aydın oldu.<ref>Sina Akşin, Ana Çizgileriyle Türkiye'nin Yakın Tarihi, s. 137.</ref> Müqavimətin məqsədi [[şərq]] bölgəsini [[ermənilər]]ə, [[Egey dənizi|Egey]] bölgəsini [[yunanlar]]a və [[Adana]] ətrafını [[Fransa]] idarəçiliyindəki [[Suriya]]ya verilməsini özündə ehtiva edən şərtlərə qarşı mübarizə idi. Bundan əlavə, müharibə illərində müxtəlif vasitələrlə yüksək sərvətə və yerli iqtidara qovuşan [[İttihad və Tərəqqi]] tərəfdarı zümrənin mövqelərinin qorunması, müharibə dövründə sürgün edilən qeyri-müsəlman [[Osmanlı]] əhalisinin geri dönməsinin qarşısını almaq, buna görə də yarana biləcək toqquşmalarda güclü olan tərəf olmaq istəyi idi. 1919-cu ilin əvvəllərindən etibarən Qüvayi-milliyə (Milli qüvvələr) adı ilə silahlanan bəzi qruplar, [[Egey dənizi|Egey]] və [[Qara dəniz]] bölgəsində [[rumlar]]a, [[Cənub-şərqi Anadolu regionu|cənub-şərq]]də isə [[ermənilər]]ə qarşı toqquşmalara girdilər. Bu qrupların çoxu 50–200 arasında nizamsız olmaqla [[Təşkilat-i Məxsusa]] tərəfindən idarə olunan dəstələr idi. 1919-cu ilin fevral ayında müttəfiq işğal qüvvələri komandanı Edmund Allenbi [[Anadolu]]da təhlükəsizliyi təmin etmək və hələ də təslim olmamış olan [[Əli Fuad Paşa]] komandanlığında [[Ankara]]da olan XX və [[Kazım Qarabəkir]] Paşa komandanlığında [[Ərzurum]]da yerləşən XV Ordu korpuslarını təslim almaq üçün [[Britaniya İmperiyası|Britaniya ordusunun]] [[Suriya cəbhəsi]]ndə [[Türkiyə Ordusu|Türk ordusunu]] necə qısa bir müddətə məğlub etməsini yaxşı bilən, üst rütbəli [[Türk xalqları|türk]] komandanının xüsusi səlahiyyətlərlə [[Anadolu]]ya göndərilməsini təklif etdi. 15 may 1919-cu ildə "Anafartalar qəhrəmanı" və "Yavər-i Fəxri Həzrət-i Şəhriyari" (Sultanın fəxri yavəri) [[Mustafa Kamal Atatürk|Mirliva Musafa Kamal Paşa]] IX Ordu Komandanı və Anadolu Ümumi Müfəttişi adı ilə [[VI Mehmed|Sultan VI Mehmed Vəhdəddin]] tərəfindən [[Anadolu]]ya göndərildi.<ref>[http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=386] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111210103434/http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=386 |date=2011-12-10 }} Kuva-yı Milliye'nin Askeri Açıdan Etüdü, Atatürk Araştırma Merkezi</ref> === İzmirin işğalı === {{Əsas|İzmirin işğalı}} [[İzmir]]in işğalı düşüncəsi 1919-cu ilin fevral ayında [[Yunanıstan]] baş naziri [[Elefterios Venizelos|Venizelosun]] təklifi ilə [[Birləşmiş Krallıq|Birləşmiş Krallığın]] baş naziri [[Devid Lloyd Corc|Lloyd Corc]] tərəfindən ortaya atıldı. [[İzmir]]in işğalı [[I Dünya Müharibəsi]] sonrasında [[Paris Sülh Konfransı|Parisdə toplanan beynəlxalq sülh konfransın]]da müzakirəyə çıxarıldı. [[ABŞ]] prezidenti [[Vudro Vilson]] bu təklifə əvvəl qətiyyətlə qarşı çıxdı, ancaq 25 mart hadisələrindən sonra daha yumşaq münasibət göstərdi. 7 mayda [[Birləşmiş Krallıq]], [[ABŞ]] və [[Fransa]] [[Yunanıstan]] donanmasının [[İzmir]]ə göndərilməsinə razılıq verdilər.<ref name="lord">Lord Kinross: Atatürk, ISBN 0-688-01084-9, Vilyam Morrou & Co, 1969, səhifə 154</ref> [[İzmir]]in işğalı qansız başladı. Hətta [[İzmir]]in işğalının bir gün öncədən bilindiyindən [[Osmanlı ordusu]]na müqavimət göstərməmə əmri verilmişdi. Ordu [[yunanlar]]a təslim oldu. İşğal günü [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan ordusunun]] ən amansız birlikləri olan Evzon əsgərləri şəhərdə zəfər paradı keçirdilər. Bu zəfər turu əsnasında [[Türk xalqları|türk]] [[zabit]]lərini sahil boyunca düzdülər. [[Əziz Nesin]] bu hadisəni daha sonra kitabında bu şəkildə təsvir etmişdir: {{cquote|"Bir [[Türk xalqları|türk]] [[zabit]]i Evzon əsgərinin "Zito Venizelos (Yaşasın Venizelos) deyə bağırmasını istədiyi halda, etmədiyi üçün öldürüldü. Evzon əsgərləri şəhəri hər gəzdiklərində və geri döndüklərində həmin zabitin nəşini süngüləyirdilər. Bu türk zabiti 22 dəfə süngüləndi. [[Yunanlar]] elə ilk gün bir çox türk hərbçi və vətəndaşı öldürdü. Beləcə işğal daha ilk gündə 400 nəfərin canını aldı."}} [[İzmir]]in işğalı [[Türk xalqları|türk]] əhalisi tərəfindən hiddətlə qarşılandı. Buradakı bir çox [[Osmanlı]] [[zabit]]ləri istefa verərək, müqavimət üçün [[Anadolu]]nun iç bölgələrinə keçdilər. Şəhərin mülki əhalisinin böyük bir qismi də [[Anadolu]]ya olan bu köçə qoşuldu.<ref>[http://query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=9800E5D9163AE03ABC4951DFB3668382609EDE Allies lost 300 in Smyrna fighting], New York Times, 21 May 1919 {{en}}.</ref> [[İzmir şəhəri]] ilə birlikdə [[Ayvalık|Ayvalıq]], iki məntəqə arasındakı sahil xətti, [[Çeşmə yarımadası]] və Belkahveyə qədər torpaqlar işğal edilmişdi. 23 aprel 1920-ci ildə, [[Ankara]]da [[TBMM]]-nin açılmasından sonra [[yunan]] ordusu [[İzmir]]dən hərəkətə keçərək, [[Sevr müqaviləsi]] ilə [[italyan]] bölgəsi olaraq qəbul edilən [[Manisa]], [[Uşak]], [[Dənizli ili|Dənizli]], [[Balıkəsir ili|Balıkesir]], [[Bursa]] şəhərlərini də işğal etmişdir. Buna görə [[Yunanıstan]] ilə arasında soyuqlaşma olan [[İtaliya]] isə bu işğaldan sonra İstiqlaliyyət müharibəsi boyunca [[Ankara Hökuməti]]ni dəstəkləmişdir.<ref>[http://www.arts.yorku.ca/hist/tgallant/documents/stewartsmyrnaandasiaminor.pdf Stevart, Metyu. "İzmirdə Fəlakət"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305012704/http://www.arts.yorku.ca/hist/tgallant/documents/stewartsmyrnaandasiaminor.pdf |date=2016-03-05 }}. 54. buraxılış, 2004. 27 Fevral 2014-cü ildə alındı. ([[İngilis dili]]ndə)</ref> == Təşkilatlanma dövrü == [[Paris]]də toplanan beynəlxalq sülh konfransı o günlərdə açıqlanması gözlənilən türk sülh müqaviləsini 1919-cu il may ayında bilinməyən bir müddətə qədər ertələdi. 15 mayda [[Yunan]] qüvvələri Antanta dövlətlərinin qərarı ilə [[İzmir]]i işğal etdi. Milli fəlakət olaraq görülən bu hadisə [[Türkiyə]] miqyasında müdhiş bir milli çalxalantıya səbəb oldu. 23 mayda Fateh meydanında və [[Sultan Əhməd məscidi]]ndə [[türk tarixi]]nin o dövrə qədər ki ən böyük mitinqləri keçirildi. Müqavimət fikri [[İttihad və Tərəqqi]] yandaşlarının fikri olmaqdan çıxaraq bütün ölkəyə yayıldı.<ref>{{cite web|title=Ulusal Ant (Misak-ı Millî)|url=http://www.ttk.gov.tr/index.php?Page=Sayfa&No=244|publisher=ttk.gov.tr|erişimtarihi=11 aprel 2014|date=28 yanvar 1920}}</ref> 21 iyunda [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]], [[Anadolu]]dakı mühüm hərbi birliklərin komandanları olan [[Kazım Qarabəkir]], [[Refet Bele|Refet]] və [[Əli Fuad Paşa]]lar və [[Egey dənizi|Egey]] bölgəsindəki asayışı təmin etməkdə məsuliyyət daşıyan [[Rauf Orbay|Rauf bəy]] ilə [[Amasiya rayonu|Amasiya]]da görüşərək, Amasiya bəyannaməsini yayımladı. Bəyannamə, milli müstəqilliyin ancaq millətin "əzm və iradəsi" ilə təmin ediləcəyini vurğulayaraq ölkə çapında bir müqavimət hərəkatının işarətini verməkdə idi. [[Kazım Qarabəkir]] Paşa rəhbərliyində [[Ərzurum]]da toplanan Şərq bölgəsi Müdafaa-i Hüquq Cəmiyyəti konqresi hərbi vəzifələrdən istefa verən [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal]]ı konqres başqanı seçdi. Konqres, şərq bölgəsinin [[Ermənistan]]a verilməsi ehtimalına qarşı müqavimət qərarı alarkən [[Türkiyə]]nin inkişafı üçün [[Amerikan]] mandatlığı fikrinə heç bir ehtimal buraxmamaqda idi. 4 sentyabr, 1919-cu ildə, [[Türkiyə]]nin hər bir yerindən gələn nümayəndələrin iştirakı ilə [[Sivas]]da toplanan [[konqres]] ümumi seçkilər keçirilib, yeni [[Parlament|Məbusan Məclisi]] quruluncaya qədər [[İstanbul]] Hökumətiylə bütün rəsmi əlaqələrin kəsilməsi qərarını aldı. Ölkə miqyasında yeni bir idarəçilik və siyasi təşkilatlanma qurmaq məqsədilə Heyet-i Təmsiliyyə quruldu. [[Noyabr]] ayında, [[Adana]], [[Maraş]], [[Qaziantep|Antep]] və [[Urfa]]nın [[fransız]]lar tərəfindən işğalından sonra, Heyet-i Təmsiliyyə tərəfindən idarə olunan müqavimət hərəkatı başladıldı. Müqavimət gözlənilməz uğura imza ataraq, 1920-ci ilin, may ayında [[fransızlar]]ı atəşkəs imzalamağa məcbur etdi.<ref>Nejat Kaymaz, "Misak-ı Millî Üzerinde Yapılan Tartışmalar Hakkında", VIII. Türk Tarih Kongresi, Ankara, 1977, s. 2.</ref> === Osmanlı Məclisinin açılması və Misak-i Milli === [[Dekabr]] ayında keçirilən ümumi seçkilər nəticəsində son Osmanlı Məclis-i Məbusanı (1920, Məbuslar Məclisi) yaradıldı. Məclisə [[Anadolu]]dan sadəcə Milli Mübarizə tərəfdarı millət vəkilləri seçildi. İki ayrı yerdən millət vəkili seçilən [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] haqqında çıxardılan həbs qərarı səbəbilə [[İstanbul]]a getməməsinə görə, [[Sivas konqresi]] başqan vəkili olan [[Rauf Orbay]] Məclis üzvlüyünə seçildi. 28 yanvar 1920-ci ildə, Məbusan Məclisi daha sonra Misak-i Milli adı ilə anılan "Əhd-i Milli Bəyannaməsini" qəbul etdi. Bəyannamə [[Mudros müqaviləsi]]nin sərhədləri içində tam müstəqillik təmin edilincəyə qədər mübarizəni davam etdirməyi nəzərdə tuturdu.<ref>{{cite book| url= http://w3.balikesir.edu.tr/~metinay/develi.htm| title= Millî Mücadelede Develi| author= Metin Ayışığı| publisher= T.C. Balıkesir Üniversitesi| access-date= 2018-02-23| archive-date= 2005-12-19| archive-url= https://web.archive.org/web/20051219014344/http://w3.balikesir.edu.tr/~metinay/develi.htm| url-status= dead}}</ref> === Osmanlı Məclisinin ləğvi === 16 mart 1920-ci ildə Məclis-i Məbusan da daxil olmaqla, [[Bab-ı Ali basqını|Babi-ali]] və bütün hökumət idarələriylə bərabər [[İstanbul]] [[ingilislər]] tərəfindən faktiki olaraq işğal edildi. [[Birləşmiş Krallıq]] qüvvələri [[İstanbul]]da olan, başda Rauf bəy olmaqla Milli Mübarizə tərəfdarı millət vəkillərini həbs etdilər. Bundan başqa teleqraf mərkəzləri də nəzarətə alınmış və rəsmi dairələr arasında əlaqə imkanı qalmamışdı. Bu vəziyyətə görə, [[Anadolu]], [[İstanbul]] və rəsmi məqamlarla ortaq hərəkətdən məhrum qalmışdı. [[İstanbul]]dakı bu fövqəladə hal ortaya [[Osmanlı]] dövlətinin kimin idarəsi və hansı güclərin qanunlarının keçərli olduğu sualını ortaya çıxardı. Bu zaman [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] Təmsil Heyətinin rəhbəri olaraq bəyannamə yayımladı:{{cquote|Bu hərəkatın [[Anadolu]]da [[Osmanlı]] qanunlarının keçərliliyinə maneə olmayacağından və hər nə formada olursa olsun görüləcək tədbirlərə [[Osmanlı dili|Osmanlı millətinin]] uyqarlıq bacarığı xüsusilə diqqət çəkici olduğundan qanundan kənar heç bir iş edilməməsi və bütün vəzifələrin xüsusi diqqətli şəkildə edilməsi həyatımızın reallığıdır.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://ataturk.yargitay.gov.tr/hukuk/komutanlik.html |access-date=2018-02-22 |archive-date=2002-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20020622183340/http://ataturk.yargitay.gov.tr/hukuk/komutanlik.html |url-status=dead }}</ref>}} [[Fayl:Greek occupation troops in Anatolia.jpg|thumb|[[Yunanlar|Yunan]] qoşunlarının [[İzmir]]dəki zəfər paradı]]Bundan sonra Məclis 18 mart 1920-ci ildə toplanaraq özünü buraxdığını açıqladı. Məclisin özünü buraxdığını açıqlaması [[VI Mehmed|Sultan]]ın 11 aprel 1920-ci ildə ikinci məşrutiyyənin sona çatdığını açıqlaması ilə bir başqa məclis yaratma ehtimalını da məhv etmişdi. Eyni gün [[Şeyxülislam Dürrizadə Abdullah]]ın "Padişah və Xəlifə qüvvələri xaricindəki milli qüvvələri kafir elan edən və qətllərinin vacib olduğunu" bildirən fətvası "Təqvim-i Vekayi"də yayımlandı. == Hakimiyyətin bərpa edilməsi == Bu dövrdə [[TBMM|Böyük Millət Məclisinin]] əsas məqsədi qarşı tərəflərə [[Kiçik Asiya|Anadolu]]nun özünün imzalamadığı və ya onun müzakirəsində olmadığı heç bir sülhün keçərliliyinin olmadığını qəbul etdirməsi cəhdləri idi. Bir tərəfdən də beynəlxalq dəstək və yardım axtarışına başlayaraq, [[Batumi]]nin geri verilməsi qarşılığında [[Sovet]]lərdən maliyyə yardımı aldı. Həmçinin [[Anadolu]]nun müxtəlif yerlərindəki intizamsız müqavimət qruplarını təşkilatlandıraraq, nizami bir [[ordu]]nun qurulması üçün addımlar atıldı.<ref>{{cite book | url=http://www.mevzuvatan.com/haber/3707-turk-istiklal-harbi-sirasinda-meydana-gelen-ayakla.html | website=mevzuvatan.com | title=TÜRK İSTİKLAL HARBİ SIRASINDA MEYDANA GELEN AYAKLANMALAR | date=06 May 2011 | access-date=23 February 2018 | archive-date=12 August 2011 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110812141652/http://www.mevzuvatan.com/haber/3707-turk-istiklal-harbi-sirasinda-meydana-gelen-ayakla.html | url-status=dead }}</ref> === Böyük Millət Məclisinin açılması === [[Osmanlı]] məclisinin ləğv edilməsi yeni bir müəssislər məclisinin çağırılmasını daha da labüd etdi. Müəssislər məclisi və seçkilərlə əlaqədar 19 mart 1920-ci ildə bəyannamə yayımlandı. [[VI Mehmed|Sultan]] [[İstanbul]]da idi və məclisi [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal]] "fövqəladə səlahiyyətlərə sahib məclis" olaraq təqdim etdi. Seçkilərin keçirilməsi üçün yayımlanan bu bəyannamə tələbilə [[Anadolu]]nun hər yerində seçkilər keçirildi. 16 mart 1920-ci ildəki basqından qurtulan [[Deputat|millət vəkilləri]] gizli yollarla [[Ankara]]ya keçdilər. [[Bolu]]da, Düzcədə başlayan və Nallıxan, Bəybazarı ətrafına yayılan üsyanlar oldu. Buna görə də seçilən bütün millət vəkillərinin gəlməsi gözlənilmədən [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|Millət Məclisi]] işə başladı.<ref>{{cite book| url=http://w3.balikesir.edu.tr/~metinay/develi.htm| title=Millî Mücadelede Develi| author=Metin Ayışığı| publisher=T.C. Balıkesir Üniversitesi| access-date=2018-02-23| archive-date=2005-12-19| archive-url=https://web.archive.org/web/20051219014344/http://w3.balikesir.edu.tr/~metinay/develi.htm| url-status=dead}}</ref> [[TBMM]] 23 aprel 1920-ci ildə [[Ankara]]da [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşan]]ın rəhbərliyində toplandı. Bu tarixdən etibarən [[İstanbul]] Hökumətinin təsiri [[İstanbul]] şəhəri və ətrafı ilə kifayətlənərkən, [[Ankara]]da yaradılan [[TBMM]] və hökumət faktiki olaraq [[Türkiyə]]nin idarəçiliyini ələ aldı. [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal]] 24 aprel 1920-ci ildə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|Məclis]]in sədri seçildi. === Daxili cəbhə === 1920-ci ildə İstiqlaliyyət müharibəsi dövründə üsyan edən və soyğunçuluqla məşğul olanları, orduya aid silah və təchizatları oğurlayanları, casusları, fərariləri, Milli Mübarizəyə maneə olmaq məqsədilə propaqanda aparanları mühakimə etmək üçün İstiqlal Məhkəmələri quruldu. Yenə avqust 1921-ci ildə Tekalif-i milliyə qərarları yayımlandı və xalq milli vəzifələrini yerinə gətirməyə təşviq edildi. Həm [[Anadolu]] torpaqlarının bir hissəsində yeni dövlət qurmağı məqsəd kimi qəbul edən, həm də [[Monarxiya|səltənət]] və [[xilafət]] tərəfdarı olanlar tərəfindən çıxarılan üsyanlar yatırıldı. Ölkə içindəki [[erməni]] və [[rum]] azlıqların üsyanları da yatırıldı.<ref>{{cite book| author=Dr. Yunus Kobal| url=http://www.ait.hacettepe.edu.tr/akademik/arsiv/ayak.htm |title=Milli Mücadelede İç Ayaklanmalar|publisher= Hacettepe Üniversitesi}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Üsyanların adı !! Davam etməsi |- | Əli Batı hadisəsi || 11 may 1919 – 18 avqust 1919 |- | Əli Qalib hadisəsi || 20 avqust 1919 – 15 sentyabr 1919 |- | Birinci Bozqır üsyanı || 29 sentyabr 1919 – 4 oktyabr 1919 |- | İkinci Bozqır üsyanı || 20 oktyabr 1919 – 4 noyabr 1919 |- | Birinci Əhməd Anzavur üsyanı || 25 oktyabr 1919–30 noyabr 1919 |- | Birinci Düzcə üsyanı || 13 aprel 1920–31 may 1920 |- | İkinci Düzcə üsyanı || 19 iyul 1920–23 sentyabr 1920 |- | Şeyx Əşrəf üsyanı || 26 oktyabr 1919–24 dekabr 1919 |- | Qızılquyu hadisəsi || 28 oktyabr 1919–20 noyabr 1919 |- | Apa çarpışması || 28 oktyabr 1919 |- | Dinək çarpışması || 1 noyabr 1919 |- | Dəmirqapı çarpışması || 15 noyabr 1919 |- | İkinci Əhməd Anzavur üsyanı || 16 fevral 1920 – 19 aprel 1920 |- | Qüvayi İnzibatiyyə || 18 aprel 1920 – 19 aprel 1920 |- | Üçüncü Əhməd Anzavur üsyanı || 10 may 1920–22 may 1920 |- | Birinci Yozqat üsyanı || 15 may 1920–27 avqust 1920 |- | İkinci Yozqat üsyanı || |- | Zilə üsyanı || 25 may 1920–21 iyun 1920 |- | Aynaçıoğulları üsyanı || 1918–21 noyabr 1923 |- | Milli Aşirət hadisəsi || 1 iyun – 8 sentyabr 1920 |- | Cəmil Çeto hadisəsi || 20 may 1920 – 7 iyun 1920 |- | İnəğöl hadisəsi || 20 iyul 1920 – 20 avqust 1920 |- | Çopur Musa üsyanı || 21 avqust 1920 |- | Qula hadisəsi || 27 iyun 1920–28 iyun 1920 |- | Konya üsyanı || 2 oktyabr 1920–22 noyabr 1920 |- | Dəmirçi Mehmed Efe üsyanı || 1 dekabr 1920–30 dekabr 1920 |- | Çərkəz Ethəm üsyanı || 27 dekabr 1920–23 yanvar 1921 |- | Koçgiri üsyanı || 6 mart 1921 – 17 iyun 1921 |- | İntiqam alayı qiyamı || iyul 1920 |- | Pontus üsyanı || 1920 dekabr – 6 fevral 1923 |} [[Fayl:Prayers in the front of BMM.jpg|thumb|[[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]]-nin açılışında [[Mustafa Kamal Atatürk]] və tərəfdaşları dua edərkən]] === Şərq cəbhəsi === [[I Dünya Müharibəsi|I Dünya müharibəsinin]] sonunda şimal-şərq cəbhəsi Antanta dövlətlərinin tələbi ilə 1914-cü il sərhədlərinə çəkilmişdi. Bu sərhəd Ardaşen{{endash}}Yusifeli{{endash}}Bəyazit xəttindən keçirdi. Sərhədin digər tərəfində, 1918-ci ildə [[Ermənistan Demokratik Respublikası]] quruldu. [[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya Müharibəsi)|Şərq cəbhəsind]]əki hadisələr [[Rusiya imperiyası]]nda 1917-ci ildən sonra baş verən hadisələrlə çox yaxından əlaqəlidir. [[Fevral inqilabı]] ilə süqut edən [[Çar Rusiyası|çarlıq]] rejimi, [[Oktyabr inqilabı]] ilə birlikdə yerini [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası]]na buraxdı. Bu iqtidar dəyişikliyi həm [[Rusiya]] içində, həm də beynəlxalq güclər fonunda müqavimətlə qarşılanmışdır. Meydana çıxan və çox qanlı keçən [[Rusiya vətəndaş müharibəsi]] bu dövrdə baş vermişdir.<ref>[http://tr.wikisource.org/wiki/Kars_Antla%C5%9Fmas%C4%B1 Vikikaynak "Qars müqaviləsi"]</ref> 1920-ci ilin sentyabrında [[Türkiyə]]{{endash}}[[SSRİ]] razılaşmasının baş verməsindən sonra, 28 oktyabr 1920-ci ildə [[Kazım Qarabəkir|Qarabəkir Paşa]] komandanlığındakı ordu 10 gün davam edən bir hücum sonunda [[Ermənistan]]ı mütləq məğlubiyyətə uğratdı.<ref>Anahide Ter Minassian: La république d'Arménie. 1918–1920 La mémoire du siècle., éditions complexe, Bruxelles 1989 ISBN 2-87027-280-4, sayfa 220</ref> Bu hücumda [[türklər]] tərəfindən 6 əsgər, [[ermənilər]] tərəfindən isə 95 əsgər ölmüşdür.<ref name="ttk">[http://www.ttk.org.tr/index.php?Page=Sayfa&No=256 İSTİKLÂL HARBİ'NİN ANA HATLARI] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080814024554/http://www.ttk.org.tr/index.php?Page=Sayfa&No=256 |date=2008-08-14 }} Türk Tarih Kurumu</ref> 1 dekabrda imzalanan [[Gümrü müqaviləsi]] ilə türk-erməni sərhədi, 1878-ci il əvvəlindəki Osmanlı-rus sərhəd xəttinə çəkildi. Bu sərhəd bu günki [[Türkiyə]]{{endash}}[[Ermənistan]] sərhədidir. 2 dekabrda [[Qızıl ordu]] [[Ermənistan]]ı işğal edərək müstəqil [[Ermənistan]]ın varlığına son verdi. Bundan sonra 16 mart 1921-ci ildə imzalanan [[Moskva müqaviləsi]] də iki ölkə arasında əhəmiyyət daşıyan sənədlərdəndir. Bu müqavilələr davam etməkdə olan Türk İstiqlaliyyət müharibəsi dövründə, beynəlxalq ictimaiyyətdə hüquqi olaraq tanınan [[İstanbul]] hökumətinə rəğmən, [[Ankara Hökuməti]] tərəfindən beynəlxalq miqyasda imzalandığı üçün [[diplomatiya]] sahəsində mühüm yer tutur.<ref>{{cite web |url = http://www.conflicts.rem33.com/images/Armenia/turk_ww1.htm |archiveurl = |archivedate = |title = TURKEY AFTER WORLD WAR I: LOSSES AND GAINS |author = Andrew Andersen |date = |work = |publisher = conflicts |accessdate = |language = İngiliscə }}</ref> === Əl-Cəzirə cəbhəsi === [[Fayl:Yunan Ordusunun Panormos (Bandırma) girişi 1919.jpg|thumb|[[Yunanlar|Yunan]] ordusunun Bandırmaya daxil olması.]] [[Birləşmiş Krallıq]] atəşkəs imzalanmasından sonra ilk iş kimi [[Mosul]]u işğal etdi. [[Britaniya]]lıların bura gəlməsi [[Mosul]] vilayətində yaşayan insanları narahat etmişdi. İnsanların üsyan etməsi də özünü çox gözlətmədən başladı. 23 may 1919-cu ildə Zaho bölgəsində [[Şeyx Mahmud Bərzançı]]nın rəhbərliyi ilə üsyan başladı. [[İngiltərə]] bu üsyanı yatırsa da, bu ilk üsyanın ardından 1920-ci ildə [[Təlafər]]də yeni üsyan başladı. Ancaq ehtiyat qüvvələrin gecikməsi nəticəsində bu üsyan [[ingilislər]] tərəfindən yatırıldı. Bu zaman dağlarda müqavimət davam edirdi. Müqavimət nəticəsində [[Rəvanduz]] azad edilmişdi. Özdəmir bəy komandanlığındakı Qüvayi-milliyə dəstəsi və [[kürd]] tayfaları ilə [[Mosul]] bölgəsinə hücuma keçmiş, [[ingilislər]]i Dərbənd döyüşündə məğlub etmişdi. Özdəmir bəyin qüvvələri arasında parçalanma yaratmaq üçün sürgündə olan [[Şeyx Mahmud Bərzançi]] [[Mosul]]a gətirilərək azad edilmişdi. Lakin, o, Özdəmir bəy ilə razılaşaraq, ona qoşulmuşdu. Bundan sonra üsyançılar [[Süleymaniyə sancağı|Süleymaniyyə]] şəhərini azad etmişdilər. Lakin Boğazlar bölgəsində olan döyüş vəziyyəti səbəbiylə buradakı qüvvələrin çoxu o bölgəyə göndərilmiş və qalan qüvvələr ilə [[ingilislər]] arasında baş verən döyüşlər nəticəsində Özdəmir bəyin dəstəsi məğlub olmuş, Özdəmir bəy isə [[İran]]a çəkilmişdi. === Cənub cəbhəsi === [[Türkiyə]]{{endash}}[[Fransa]] cəbhəsi və ya Cənub cəbhəsi milli qüvvələrinin [[fransız]] legioner qüvvələrinə ([[fransız]], [[Ərəblər|əlcəzairli]] və [[ermənilər]]dən ibarət) qarşı mübarizəsindən ibarətdir. [[İngiltərə]] [[Mosul]], [[İskəndərun]], [[Kilis ili|Kilis]], [[Antep]], [[Maraş]], [[Elbistan]] və [[Urfa]]nı, [[Fransa]] isə [[Adana]], [[Mersin]] və [[Osmaniyə]]ni işğal etmişdi. [[Molla Mehmed Karayılan]] 6400 nəfərlik dəstə ilə özündən dəfələrlə çox işğalçı qüvvələri [[Qaziantep|Antepd]]ə məğlub etdi. [[Fransızlar]]ın [[Adana]]nın bu gün qəsəbələri olan Haçin (Saimbəyli), Sis (Kozan) və Pozantıda xalqa verdikləri böyük zülmə görə onlara qarşı burada da üsyan qalxdı. Haçin qəsəbəsində [[fransızlar]]ın qadınları qaynar suya salması xəbəri yayılandan sonra daha da şiddətlənən üsyan, 2 iyun 1920-ci ildə mərkəz olan Sis (Kozan) məntəqəsini azad edərək qələbə ilə yekunlaşdı.<ref>{{cite web| url=http://cezmyurtsever-saimbeylitarihi.blogspot.com| author= Cezmi Yurtsever| title= saimbeyli tarixi}}</ref> [[Maraş]]da [[Südçü İmam]]ın rəhbərliyini etdiyi mübarizə sonunda burada qala bilməyən [[fransız]] qoşunu şəhəri tərk etdi (12 fevral 1920). [[Urfa]] şəhərində Əli Saip (Ursavaş) bəy tərəfindən təşkilatlandırılan [[Türk xalqları|türk]] müqaviməti də uğurla nəticələndi. [[Fransızlar]] 11 aprel, 1920-ci ildə şəhəri tərk etdi. [[Qaziantep|Anteplil]]ər 1 aprel 1920-ci ildə fransızlara qarşı üsyan etsələr də, 9 fevral 1921-ci ildə təslim oldular.<ref>{{cite web| url=http://www.yeniaktuel.com.tr/tur101,123@2100.html| author=Ulvi Kurtuluş| title=Milli Mucadele| access-date=2018-02-23| archive-date=2007-12-19| archive-url=https://web.archive.org/web/20071219080112/http://www.yeniaktuel.com.tr/tur101,123@2100.html| url-status=dead}}</ref> [[TBMM]], [[Fransa]] ilə [[Ankara müqaviləsi]]ni imzalayaraq cənub cəbhəsindən çəkildi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Ahmet Mumcu (1984). "Tarih açısından Türk devriminin temelleri ve gelişimi | başlıq = Tarih açısından Türk devriminin temelleri ve gelişimi | link = | cavabdeh = | yer = Ankara | nəşriyyat = İnkılâp Yayınevi | il = 1984 | cild = | səhifə = 80 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> == Qərb cəbhəsi == === Qərb cəbhəsinin yaradılması === 20 sentyabr 1919-cu ildə, [[polkovnik-leytenant]] [[İsmail Haqqı Uzunçarşılı|İsmayıl Haqqı]], [[mayor]] [[İsmət İnönü|İsmət]], [[kapitan]] Süleyman və kapitan Mühazim bəylər Qüvayi-milliyə təşkilatı qurmaq üçün [[Kütahya]]da görüşərək, əhalidən 150 min lirə ianə topladılar. Təşkilatın rəhbəri olaraq polkovnik Nüzhət bəy təyin olundu. Əvvəlcədən bu bölgədə saxlanılan silah-sursatın [[ingilislər]]in əlinə keçməməsi üçün gecə ilə şəhər kənarına daşınaraq gizlədildi. [[Məscid]]lərdə xalq mübarizəsinə qarşı xütbələrin oxunduğu, əhalini silahı yerə buraxmasını üçün təbliğat aparıldığı üçün Qüvayi-milliyə təşkilatı bəyanat yayaraq mübarizələrini sona qədər aparacaqlarını bildirdilər. Nəticədə təkcə [[Kütahya]]da xeyli silah-sursat və pul toplanıldı.<ref>Uzunçarşılı, İ.H. Kütahya Şehri, İstanbul Devlet Matbaasıi 1932, s, 180, 181, 183</ref> İstiqlaliyyət mübarizəsində əsas cəbhə olan Qərb cəbhəsi, [[yunanlar]]ın hücumuna qarşılıq olaraq, faktiki olaraq 1920-ci ilin 25 iyununda qurulmuşdu. Cəbhə komandanı [[Əli Fuad Paşa]]nın [[yunan]] hücumları qarşısında məğlub olması səbəbiylə, o komandanlıqdan azad edildi. Qərb cəbhəsi [[TBMM]] qərarı ilə 2 hissəyə bölündü. Bu qərara görə Şimal cəbhəsi [[İzmit]], Ərtoğrul, [[Əskişəhər]], [[Kütahya]] bölgəsini əhatə edirdi. Ora komandan olaraq isə [[İsmət İnönü|polkovnik İsmət bəy]] təyin olundu. Cənub cəbhəsi isə [[Afyonqarahisar]], [[İsparta]], [[Dənizli ili|Dənizli]], [[Aydın ili|Aydın]], [[Muğla ili|Muğla]], [[Antalya]], [[Konya]], [[Silifkə]], [[Niğde]] və [[Adana]] bölgələrini əhatə edirdi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Kate Fleet, Suraiya Faroqhi, Reşat Kasaba | başlıq = The Cambridge History of Turkey | link = | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = Cambridge University Press | il = 2008 | cild = IV | səhifə = 138 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Bura komandan olaraq Daxili İşlər naziri [[Refet Bele]] təyin olundu. Bu cəbhələrdə döyüşəcək ordunun sayı ilk qurulduğu zaman 1.728 zabit və 27.571 əsgərdən ibarət idi.<ref>Uzunçarşılı, İ.H. Kütahya Şehri, 1932, sayfa, 185</ref> [[Fayl:Yunan Ordusunun Edirneye girişi (12 Temmuz 1920).jpg|thumb|[[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|Yunanıstan ordusu]] [[Ədirnə]]yə girərkən (1920-ci il).]] === Yunan hücumlarının xülasəsi === Bu dövrdə [[yunanlar]] 8 avqust, 1920-ci ildə [[Bursa]]nı, 12 avqustda [[İznik]]i işğal etdi. Simav bölgəsində [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|türk qoşunların]]ın vəziyyəti yaxşı deyildi. [[Yunanlar]] Dəmirçini tutmuş, Simava doğru irəliləməkdə idilər. 5 sentyabr, 1920-ci ildə, [[yunanlar]] [[Gediz]]i tutaraq Əfəndi körpüsünə çatdılar. Buradan [[Kütahya]]ya 6 saatlıq məsafə olduğundan əhali arasında həyəcanlar başladı. Bir çox məmurun ailələri [[Əskişəhər]] və [[Ankara]]ya getdi. Bu zaman [[Uşak]] da [[yunanlar]] tərəfindən ələ keçirildi.<ref>Genelkurmay Başkanlığı, Türk İstiklal Harbinde Batı Cephesi, C.II, 2. Kısım, Ankara 1999, sayfa 225</ref> === Birinci İnönü döyüşü === {{Əsas|Birinci İnönü döyüşü}} [[Yanvar]] ayının əvvəlində general Papulasın başçılığı altında olan [[yunan]] ordusu [[Bursa]]dan [[Əskişəhər]] istiqamətində hərəkət etməyə başladı.<ref>Türk İstiklal Harbi, VI. Cilt, İstiklal Harbinde Ayaklanmalar, T. C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Resmî Yayınları, Ankara 1974, sayfa 236–237</ref>9 yanvarda onlar ilk [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|türk qoşunları]] ilə rastlaşıb İnönü dəmir yolu stansiyasında döyüşə girdilər.<ref>General Trikupis / Hatıralarım, Çeviren:Ahmet Angın, Hüsnütabiat Matbaası, 1967, Sayfa:67</ref> Döyüş axşam saatlarınadək davam etsə də, [[türklər]]in müqavimətini qırmaq münkün olmadı.<ref name="kurtulus">[http://www.kurtulussavasi.org/savaslarantlasmalar4.php Savaşlar ve Antlaşmalar: TBMM'ne karşı ayaklanmalar] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121013110100/http://www.kurtulussavasi.org/savaslarantlasmalar4.php |date=2012-10-13 }}, kurtulussavasi.org</ref> 10 yanvarda yunan diviziyası Kovalca{{endash}}Aknınar xətti, digəri isə Yeniköy{{endash}}Teke{{endash}}Hayriye istiqamətində hücuma keçdi. İlk həmlə uğurlu alındı və Mustafa Fevzinin başçılıq etdiyi türk müdafiə korpusu geri çəkilərək qərb cəbhəsinin komandanı İnönünün məsləhəti ilə Çuxurhisarda cəmləşdi. [[Yunanlar]]ın Kovalca{{endash}}Aknınar xəttini almaqlarına baxmayaraq, yardıma gələn əlavə [[Türk xalqları|türk]] dəstələrini görüb anladılar ki, [[türklər]] bu hissədən çıxmayacaqlar. Əlavə döyüşə hazır olmadıqlarını düşünən [[yunanlar]] 11 yanvar İnönü stansiyasından geri çəkildilər. Bu döyüşdən sonra [[İsmət İnönü|Polkovnik İsmət bəy]]ə [[General]] rütbəsi verilmişdir. === İkinci İnönü döyüşü === {{Əsas|İkinci İnönü döyüşü}} [[London Sülh Konfransı]]nda təklif edilən şərtlərin [[TBMM]] hökuməti tərəfindən rədd edilməsindən sonra [[Antanta]] qüvvələri istəklərinin məcburi olaraq qəbul edilməsi üçün [[yunanlar]]ı yenidən hücuma keçməyə təşvik etdilər.<ref>[http://www.belgenet.com/arsiv/lozan80.html İsmət İnönünün Lozannadakı müsahibəsi]</ref> [[Yunanlar]] [[Bursa]]dan [[Əskişəhər]]ə, [[Uşak]]dan [[Afyonqarahisar ili|Afyona]] doğru 23 mart 1921-ci ildə hücuma keçdilər. [[Türkiyə]] milli müdafiə ordusu ilə [[yunan]] ordusu arasında baş verən İkinci İnönü döyüşündə [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|Türk ordusu]] ümumilikdə 40 min əsgər olmaqla, 235 ağır tüfəng, 55 yüngül tüfəng və 104 topa malik idi. [[Yunan]] ordusu isə 30 min əsgər olmaqla 720 ağır tüfəng, 3134 yüngül tüfəng və 220 topa malik idi.<ref>{{Cite web |title=KurtuluşSavaşı.Ord – Savaşlar və Anlaşmalar: Qərb Cəbhəsi |url=http://www.kurtulussavasi.org/savaslarantlasmalar21.php |access-date=2018-02-23 |archive-date=2011-08-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110811102120/http://www.kurtulussavasi.org/savaslarantlasmalar21.php |url-status=dead }}</ref><ref>Επίτομος Ιστορία Εκστρατείας Μικράς Ασίας 1919–1922 (One Volume History of the Campaign in Asia Minor 1919–1922), History Department of Army, Athens 1967, page 116</ref><ref>{{Cite web |title=İkinci İnönü Müharibəsi |url=http://www.tsk.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/Ikinci_Inonu/Ikinci_Inonu_Muharebesi.html |access-date=2018-02-23 |archive-date=2015-11-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151120012041/http://www.tsk.tr/8_TARIHTEN_KESITLER/8_8_Turk_Tarihinde_Onemli_Gunler/Ikinci_Inonu/Ikinci_Inonu_Muharebesi.html |url-status=dead }}</ref>[[Fayl:Karabekir at Pasinler plain in 1918, cropped.jpg|thumb|[[Kazım Qarabəkir]] Paşa [[Gümrü müqaviləsi]]ni imzalamağa gedərkən]]Birinci İnönü döyüşündə məğlub olan və [[Bursa]] bölgəsində olan Üçüncü Yunan Qvardiyası, [[Uşak]] bölgəsində olan Birinci Yunan Qvardiyası London Konfransına getmək üçün hazırlanan [[Türk xalqları|türk]] nümayəndələri hələ yolda ikən bütün qapıları bağlayaraq, [[Afyonqarahisar]] və [[Əskişəhər]] istiqamətlərindən hücuma keçdilər. General-mayor [[İsmət İnönü]] rəhbərliyindəki bölmələr qərargah [[Əskişəhər]] olmaqla [[cənub]]dan [[şimal]]a doğru 11, 24 və 61-ci Piyada Divizyaları birinci xəttə, 3-cü Piyada Divizyası və 1-ci Süvari Briqadasını ehtiyatlı bir şəkildə İnönü mövqeyində müdafiə məqsədilə hərəkətə keçirdi. [[Yunan]] ordusu döyüşün ilk dörd günündə çox əhəmiyyətli qələbələr ələ keçirərək 24 martda [[Dumlupınar döyüşü|Dumlupınar]]ı, 27 martda [[Afyonqarahisar]]ı ələ keçirdilər. [[Əskişəhər]] istiqamətində hərəkət edən [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|Yunan ordusu]] isə Birinci İnönü döyüşündə istifadə edilən yolla irəliləməkdə davam edirdi. İnönü istiqamətində çatışma 27 martda başladı. [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|Yunan qüvvələri]] ilk günlərdə əhəmiyyətli hücumlar etməsi nəticəsində [[Türk xalqları|türk]] qüvvələrinə dəstək məqsədilə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]]ndə alınan qərarla Məclis Mühafizə Briqadası ilə birikdə Milli Təhlükəsizlik Naziri [[Fevzi Çaxmaq]] cəbhə bölgəsinə yollandı. Mövqelərin mühafizəsində heç zəiflik göstərməyən və əmrləri son dərəcə mükəmməl yerinə yetirən Qərargah rəisi general-mayor [[İsmət İnönü]] keyfiyyətli hücumları nəticəsində [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan qüvvələri]] geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar. [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|Yunan ordusunun]] geri çəkilməsi anında [[Türk xalqları|türk]] süvarilərinin onları təqib etməsi nəticəsində çoxlu sayda canlı qüvvə itirdilər. Ancaq [[cənub]] cəbhəsində [[Afyonqarahisar]]ı işğal edən [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan qüvvələri]] Çay-Bolvaldin xəttinə qədər irəliləmişdi. Ancaq [[Yunan]] qüvvələri 30 martdaki ikinci hücumlarında da geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar və [[Afyonqarahisar]]ı boşaltmağa məcbur qaldılar. Geri çəkilən [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|Yunan ordusu]] [[Türk xalqları|türk]] süvariləri tərəfindən Yenişəhər düzənliyində ağır məğlubiyyətə uğradıldı.<ref>Sebahattin Selek; Anadolu İhtilali, Ankara, 1968, s.233. Harp Tarihi Vesikalar Dergisi; s.55,Vesika No:1255.</ref> [[Yunanlar]]ın məğlubiyyəti qərb cəbhəsi komandanı [[İsmət İnönü]] tərəfindən 1 aprel 1921-ci ildə [[TBMM]] sədri [[Mustafa Kamal Atatürk]] telegrafla bildirildi.<ref>Nutuk, Ankara, 1982, c:2, s.394.</ref><ref>Selahattin ,Türk Kurtuluş Savaşında ikinci inönü Meydan Muharebesi, istanbul, 1933. 90 sayılı Askerî Mecmua'nın eki, s.140, Nutuk, c.2, s.394.</ref> [[İkinci İnönü döyüşü]] [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|türk qüvvələrinin]] qalibiyyəti ilə başa çatdı. [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|Yunan ordusu]] İnönü mövqelərindən geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar. Bu döyüşdə [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|türk ordusu]] 44 [[zabit]] və 637 [[əsgər]] itirdi. 102 [[zabit]] və 1720 [[əsgər]] yaralandı, 10 [[zabit]] və 1359 [[əsgər]] itkin və əsir götürüldü, 3 əsgər edam edildi. [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|Yunan qüvvələri]] isə 53 [[zabit]] və 669 [[əsgər]] itirdi, 149 [[zabit]] və 2874 [[əsgər]] yaralandı, 9 [[zabit]] və 384 [[əsgər]] itkin və əsir götürüldü.<ref>Turgut Özakman, Vahidettin, M. Kemal ve Milli Mücadele, 7. basım,s.500</ref> Bu döyüş nəticəsində [[Ankara Hökuməti|TBMM hökuməti]] varlığını [[Avropa ölkələrinin siyahısı|Avropa dövlətlərin]]ə rəsmi olmasa da, faktiki olaraq qəbul etdirdi, [[Türkiyə]]nin daxilində və xaricində nüfuzu yüksəldi,<ref name="yunanca">Επίτομος Ιστορία Εκστρατείας Μικράς Ασίας 1919–1922 (One Volume History of the Campaign in Asia Minor 1919–1922, History Department of Army, Athens 1967</ref> [[Avropa ölkələri]]ndə, [[ingilis]] və [[yunan]] siyasətinə qarşı narazılıqlar başladı. Bu qələbədən sonra [[fransızlar]] Zolquldaqdan, [[italyanlar]] isə [[Anadolu|Cənubi Anadoludan]] tamamilə çıxdılar. [[Fayl:Ali Ihsan-Dadayli Halid.jpg|thumb|[[Əli Ehsan Paşa]], [[Dadaylı Həmid]] və [[İngilislər|ingilis]] nümayəndələri ([[İraq|Şimali İraq]], 1918-ci il]] === Kütahya–Əskişəhər döyüşləri === 10 fevralda [[yunan]] hücumu İnönü{{endash}}Əşkişəhər, [[Afyonkaraqisar ili|Afyon]] və [[Kütahya]] xəttində bir cəbhədə başladı. Bu vəziyyətdə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] çox itki vermədən ordunun [[Sakarya çayı]]nın [[şərq]]inə çəkilməsinə qərar verdi.<ref>5 Ağustos 1337 (1921) TBMM Gizli Celse Zabıtları</ref> [[Yunanlar]]ın bu hücumu nəticəsində [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|türk qoşunları]] geri çəkilməyə məcbur oldu.<ref>Nutuk'ta Sakarya Meydan Muharebesi yan başlıklı bölümde bu konu anlatılmıştır.</ref> [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|Türk ordusu]], [[Sakarya]]nın [[şərq]]ində toplanmağa başladı. [[yunanlar]] da [[Sakarya çayı]]nın qərb sahilinə qədər irəlilədilər. Bu döyüş nəticəsində [[Ankara]] hökuməti [[Əskişəhər]], [[Afyonkaraqisar ili|Afyon]] və [[Kütahya]] [[Ankara Hökuməti]]nin əlindən çıxdı. [[Yunanlar]]ın irəliləməsinə mane olmaq üçün [[Ankara]]ya gedən bütün dəmir yolları partladıldı. Məclis tərəfindən [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal]] 5 avqust, 1921-ci ildə Baş Komandan seçildi. [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal]] bundan başqa 3 ay müddətinə [[TBMM]]-in [[ordu]]ya aid səlahiyyətlərinə də sahib oldu. === Sakarya meydan döyüşü === {{Əsas|Sakarya meydan döyüşü}} [[Fayl:Türk süvari birliklerinin İzmire girişi.jpg|thumb|[[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|Türk ordusu]] [[İzmir]]ə daxil olarkən.]] 1921-ci ilin 23 avqust – 13 sentyabr tarixlərində baş verən və [[Türkiyə|türk milləti]] üçün ölüm-qalım savaşı olan Sakarya meydan döyüşü istiqlaliyyət müharibəsində əsas döyüş olmuşdur. Bu döyüşdən əvvəl [[yunanlar]]ın başlıca hədəfi [[Ankara]] istiqamətində irəliləyərək, [[Türkiyə|türk ordusunu]] yox etmək və İstiqlaliyyət müharibəsininin simvolu və müqavimət mərkəzi halına gələn [[Ankara]]nı ələ keçirmək idi.<ref>Christopher Chant "Warfare of the 20th. Century – Armed Conflicts Outside the Two World Wars" Chartwell Books Inc. New Jersey 1988. ISBN 1-55521-233-6, sayfa 23</ref> Beləcə [[türklər]]in müqaviməti yox edilmiş olacaqdı. Bəzən Zabitlər döyüşü adlanan bu döyüş 21 gün, demək olar ki, dayanmadan davam etmişdir. 23 avqust, 1921-ci ildə [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan ordusunun]] hücumu ilə başladı. Baş Komandan [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal]], [[Sakarya meydan döyüşü|Sakarya döyüşünd]]ən əvvəl ölkənin müdafiəsini belə ifadə etmişdi: {{cquote|Xətti müdafiə yoxdur, səthi müdafiə vardır. O səth bütün vətəndir. Vətənin hər qarış torpağı vətəndaşın qanı ilə islanmadıqca buraxılmaz. Onun üçün kiçik-böyük, hər birlik olduğu mövqedən atıla bilər, fəqət kiçik-böyük hər birlik dura bildiyi nöqtədən yenidən yunan qüvvələrinə qarşı cəbhə təşkil edib, müharibəyə davam edər. Yanındakı birliyin geri çəkilməyə məcbur qaldığını görən birliklər, ona fikir verməməlidir, olduğu mövqedə sonuna qədər durmağa və dirənməyə məcburdur.}} Bu döyüş [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|türk ordusunun]] son müdafiə döyüşüdür.<ref>Nutuk, Büyük Millet Meclisince bana Müşir rütbesiyle Gazi unvanı verilmesi yan başlıklı bölüm</ref> Döyüş [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|türk ordusunun]] mütləq zəfəri ilə nəticələnir. Bu döyüşün nəticəsində [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan ordusunun]] hücum qüvvəsi tükədilmiş, [[Türk xalqları|türk]] torpaqlarını ələ keçirmə istək və ümidi yox olmuş, ordu müdafiəyəyə keçmişdir. [[Sovetlər]]lə [[Qars]], [[fransızlar]]la [[Ankara müqaviləsi]] imzalanmışdır. [[TBMM]] [[Anadolu]]da mütləq güc vəziyyətinə çatmışdır. [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|Yunan ordusu]] [[Afyonqarahisar ili|Afyon]]-[[Kütahya]] xəttinə qədər geri çəkilmişdir. Sakarya döyüşü türk ordusunun milli qurtuluş mübarizəsində son müdafiə döyüşüdür. Bu döyüşdən sonra [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamala]] [[marşal]]lıq rütbəsi və Qazi fəxri adı verilmişdir (19 sentyabr 1921). === Böyük hücum === {{Əsas|Böyük hücum}} [[Fayl:Çerkez Ethem, Çerkez savaşçıları ve Mustafa Kemal Atatürk, 06-1920.jpg|thumb|[[Çərkəz Ethem]], [[Mustafa Kamal Atatürk]] və Qüvvayi-səyyarə əsgərləri]] Uzun bir hazırlıq dövründən sonra, 26 avqust 1922-ci ildə, [[Mustafa Kamal]]ın baş komandanlığında Böyük Hücum başladı. 30 avqust 1922-ci ildə [[Dumlupınar döyüşü|Dumlupınarda]] döyüş oldu.<ref>{{cite book| last = Jelavich| first = Barbara| title = History of the Balkans: Twentieth century| url = https://books.google.com/?id=Hd-or3qtqrsC&pg=PA131| year = 1983| publisher = Cambridge University Press| isbn = 978-0-521-27459-3| page = 131 }}</ref> [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal]] [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan ordusuna]] son zərbəni vurmaq üçün sürətli şəkildə hazırlıqlara başladı. [[Şərq]] və [[Cənub]] cəbhələrində təhlükəsizlik tam təmin olunduğundan buradakı qoşunlar Qərb cəbhəsinə gətirildi. Orduda olan bəzi əskikliklər təmin edildi. ==== Dumlupınar döyüşü ==== {{Əsas|Dumlupınar döyüşü}} [[Fayl:Mustapha Kemal Pasha & members of his Nationalist Committee, Sivas, 1919.jpg|thumb|[[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal paşa]] və [[Sivas konqresi]]nin üzvləri ([[Sivas]], 1919-cu il).]] [[Türkiyə]]nin hücumu 1922-ci ilin avqust ayının 25-dən 26-na keçən gecə V süvari korpusunun Kirkə aşırımı ilə [[Yunanlar|yunan]] müdafiə xəttinin arxasına keçməyi nəticəsində başladı. Aşırım irəliləyən [[Türk xalqları|türk]] süvarilərinin asanlıqla məhv etdiyi bir qrup [[yunan]] əsgəri tərəfindən nəzarət altında saxlanılırdı. [[Türk xalqları|türk]] süvariləri yunanların teleqraf xətlərini və dəmiryol xəttini kəsməyə nail oldu (hər ikisi 26 avqustda saat 18:00-da baş vermişdir). Beləliklə, yunanların [[İzmir]] və Qara Hisar arasındakı əlaqələri ciddi formada kəsildi.<ref name="Baskın Oran 2001" /> Avqustun 26-sı səhəri türk birinci və ikinci orduları eyni vaxtda hücuma keçdi. Güclü artilleriya atəşindən sonra İkinci Ordunun hücumu [[yunanlar]]ı şoka saldı və [[türklər]] 5-ci yunan diviziyasının (Yunan I korpusunun) bəzi mövqelərini ələ keçirməyə nail oldu. Türklər tərəfindən yenidən başladılan hücumlar az uğur əldə etdi. Əlavə qüvvələrin gəlməsiylə yunan 5-ci diviziyası məhdud əks-hücumlar edərək öz cəbhəsini bərpa etdi. İkinci Ordu III korpusun mövqelərinə də hücum etmiş və nəticədə II korpusun kömək etməsinin qarşısını almışdı. 26 avqust, 1922-ci il sabahı başladılan Böyük hücumu [[Mustafa Kamal]] şəxsən özü Qocatəpədən idarə edirdi. Əsas zərbə qüvvəsi olmaqla I Ordu mərkəzdən, II Ordu şimaldan, III Ordu isə cənubdan hücuma keçdi. Uğurla başlayan əməliyyatda yunan mövqeləri ələ keçirildi. 27 avqustda, Afyon [[yunanlar]]dan geri alındı. 30 avqustda [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan ordusunun]] böyük bir qismi mühasirəyə alındı. Bu qüvvələrin böyük bir qismi məhv edildi. [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|Yunan ordusu]] baş komandanı General Trikopis əsir alındı. [[Kütahya]] [[yunanlar]]dan təmizləndi. Bu döyüşə, [[Mustafa Kamal]]ın şəxsən özü idarə etdiyi üçün, bəzən Başkomandanlıq meydan döyüşü də deyilir. [[İzmir]]ə gedən yol açıldı. === İzmirin azad edilməsi === {{Əsas|İzmirin qurtuluşu}} Baş Komandan [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]] 1 sentyabr 1922-ci ildə [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|türk ordusuna]] yeni bir əmr verdi, əmrin son başlığı belə idi: "Ordular, ilk hədəfiniz [[Aralıq dənizi]]dir". 9 sentyabr günü 1-ci Korpus Kamalpaşaya, 2-ci Korpus Manisaya, 4-cü Korpus Turquta çatdı. [[Şimal]]da Kazancıbayırında [[yunanlar]]ın yerləşən mövqelərinə hücum edən 3-cü korpus düşməni məğlub edərək [[Bursa]]ya girdi. Türk süvariləri üç ildən çox müddətdə işğal altında olan [[İzmir]]ə girdi. Süvarilər [[İzmir]]ə daxil olarkən bir neçə yerdə yüngül atəş açılmasından başqa bir hadisə olmadı, Kordonboyundan keçərkən bir [[İngilis]] gəmisi tərəfindən salamlandı. [[Türkiyə bayrağı|Türk bayrağı]] hökumət binasına və Kadifeqalaya sancıldı.<ref name="atalay">{{cite web | last = Atalay | first = Kerrar Esat | title = İzmir'in İşgali ve Mustafa Kemal | url = http://www.yenicaggazetesi.com.tr/izmirin-isgali-ve-mustafa-kemal-1-102536h.htm | publisher = Yeniçağ gazetesi 9 sentyabr 2014 | access date = 10 sentyabr 2016}}</ref> Birinci Süvari Diviziya komandiri Mürsəl Paşa bir [[Fransız]] hərbi gəmisindən əlaqə yaradaraq [[İzmir]]ə girdiyini [[Ankara]]ya bildirdi. [[İzmir]]də türk xalqının sevinci o qədər böyük idi ki, əsgərlər çiçək yağışı altında qaldı. Baş komandan [[İzmir]]in azad edilməsinə görə orduya bu tarixi məktubunu yazdı: [[Fayl:Kocatepe1922.jpg|thumb|[[Mustafa Kamal Atatürk]] düşünərkən (Qocatəpə, 1922-ci il)]] {{cquote|İlk qarşıya qoyulan hədəfin, [[Aralıq dənizi]]nə çatmaqda ordunun göstərdiyi səy və fədakarlığı hörmət və təqdirlə anıram. Əldə edilən böyük qələbəninin qurucusu olan qiymətli dostlarıma ən səmimi təşəkkür və təbriklərimi bildirirəm. Ordumuzun bundan sonrakı hədəflərin alınmasında da eyni fədakarlıq və yarışmanı göstərəcəyinə inamım tamdır.}} 9 sentyabr günü 3-cü Korpus qoşunları [[Bursa]]nı müdafiə edən yunan qoşunlarını geri ataraq şəhəri xilas etdi. [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|Türk Ordusunun]] [[İzmir]] və [[Bursa]]nı alması ilə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]], millətə bir bəyannamə ünvanladı. Kisəli və Meandr Vadisindən çəkilən [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan qoşunları]] Seydiköy ətrafında qısa toqquşmadan sonra süvarilər tərəfindən əsir alındı. 9 sentyabr günü Menemen yandırılmadan azad edildi, Seydiköy [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|türk qüvvələrinin]] əlinə keçdi. Ağıla gəlməz bir sürətlə irəliləyən piyada birlikləri də bir gün sonra Baş Komandan ilə birlikdə [[İzmir]]ə gəlmişdi. 18 sentyabr 1922-ci il tarixinə qədər aparılan Təqib Hərəkatı ilə bütün Qərbi [[Anadolu]]dakı yunan əsgərləri sərhədlər xaricinə çıxarıldı. 15 may 1919-cu ildə [[İzmir]]i və [[Anadolu]]nun yarısını zəbt edərək burada [[Bizans İmperiyası|yunan Asiya İmperiyasın]]ı qurmaq istəyən yunan orduları, nəhayət 18 sentyabr 1922-ci günündə regiondan tamamilə təmizlənmiş oldu. Təqib hərəkatının uğurlu nəticələnməsi təkcə [[Anadolu|Qərbi Anadolunun]] [[yunanlar]]dan təmizləməkdən ibarət deyildi. [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|Türk ordusunun]] etdiyi bu hərəkat ilə, [[İzmit]] zonasından [[Dardanel|İstanbul boğazına]], [[Balıkəsir ili|Balıkəsir]] zonasından [[Dardanel boğazı]]na qədər həyati əhəmiyyət daşıyan digər strateji hədəflər də böyük bir məharətlə [[Antanta]] dövlətlərinin işğalından, insidentsiz olaraq və sülh yolu ilə azad edildi. Türkiyə ordusunun qazandığı bu qələbə, [[Mudanya barışığı]]na gedən prosesi başladı. [[Türkiyə]], [[Mudanya barışığı]]ndan sonra 24 iyul 1923-cü ildə [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna sülh müqaviləsi]]ni imzaladı. === Qərb cəbhəsinin ləğvi === [[Fayl:124 KongreMüzesi.07.2006 resize.JPG|thumb|Hal-hazırda muzey kimi istifadə olunan [[Sivas konqresi]]nin keçirildiyi zal.]] Böyük hücumun ardıyca [[Mudanya barışığı|Mudanyada]] başlayan atəşkəs görüşlərinə [[İsmət İnönü|İsmət paşa]] Qərb cəbhəsi komandanı olaraq qatıldı. [[Mudanya barışığı]]nın ardından [[İsmət İnönü|İsmət Paşa]] Qərb cəbhəsi komandanlığından ayrılaraq Xarici İşlər naziri oldu. Qərb cəbhəsi komandanlığını Ümümqoşun Qərərgah Rəisi [[Fevzi Çaxmaq|Fevzi Paşa]] təhvil aldı. [[Lozanna müqaviləsi]]nin imzalanmasından sonra müharibə ortamı tamamən ortadan qalxdı və 1 sentyabr 1923-cü ildə Qərb cəbhəsi ləğv edildi.<ref name="nedim">{{cite web| last = Atilla | first = Nedim | title = Acıyı tazelemeden unutmamak mümkündür… | url = http://www.egedesonsoz.com/yazar/aciyi-tazelemeden-unutmamak-mumkundur-/10080/ | publisher = Egedensoz.com 9 sentyabr 2016 | accessdate = 11 sentyabr 2016}}</ref> == London Sülh konfransı == 1921-ci ilin yazında [[London Sülh Konfransı]] ilə müttəfiqlər [[Sevr müqaviləsi]]ni [[Ankara Hökuməti]]nə qəbul etdirmək istədilər. [[TBMM]] hökumətinin sərt münasibətindən sonra [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan ordusu]] bu dəfə [[Ankara]]nı ələ keçirmək üçün hərəkata keçdi. Sakarya meydan döyüşü bir güc göstərişi olaraq reallaşmalı idi. Sonrakı il, 1922-ci ilin ilk yarısıda baş tutmayan danışıqlarla keçdi. Ortaya bir qədər yumşaldılmış [[Sevr müqaviləsi]] atıldı. [[TBMM]] hakimiyyəti hamısını rədd etdi.<ref>[http://www.biyografi.net/kisiayrinti.asp?kisiid=2298 Biography on biyografi.net]</ref> == Sülhün təmin edilməsi == === Mudanya barışığı === {{Əsas|Çanaqqala böhranı|Mudanya barışığı}} [[Fayl:YorukAliKucukGrup.jpg|thumb|[[Yörük Əli Efe]] qrupu]] [[Mudanya barışığı]] türk хаlqının [[Antanta|Аntаntа dövlətlərinin]] təcаvüzünə qаrşı milli аzаdlıq mühаribəsinin uğurlа bаşа çаtdığı və türk оrdusunun [[İstanbul]]а və Frаkiyаyа həll edici hücumа hаzırlаşdığı bir şərаitdə bаğlаnmışdı.<ref>{{cite encyclopedia | last = Eraslan | first = Cezmi | encyclopedia = TDV Diyanet İslam Ansiklopedisi | title = Mudanya Mütarekesi | date = 2005 | publisher = Türkiye Yayınevi | place = İstanbul | pages = 357-358 }}</ref> İlk əvvəl dаnışıqlаrın üç günə bаşа çаtаcаğı gözlənilirdi. Lаkin Mudаnyаdа аpаrılаn dаnışıqlаr оktyаbrın 3-dən 10-dək dаvаm еtmiş, bəzən isə kəsilmək təhlükəsi qаrşısındа qаlmışdı (həttа bir dəfə Аntаntа nümаyəndələri [[Türkiyə]]nin Frаkiyаnı bir аy ərzində bоşаldаrаq [[türklər]]ə qаytаrmаq tələbini öz hökumətləri ilə rаzılаşdırmаq üçün Mudаnyаnı tərk еtmiş, [[İsmət İnönü|İsmət pаşа]] isə türk оrdusunа [[İstanbul]] və Frаkiyа üzərinə irəliləmək əmri vеrmişdi).<ref>[http://en.calameo.com/read/0023338633a8f32697993 İşgal Kuvvetlerinde Ek Donanma ve Birlikler]</ref> [[Mudanya barışığı]]nа görə [[Yunan|yunаn]] qоşunlаrı Mаritsа çаyınа qədər şərqi Frаkiyаnı ([[Ədirnə]] şəhəri də dахil оlmаqlа) bоşаldıb [[türklər]]in iхtiyаrınа vеrməli, Mаritsаnın sаğ sаhili (Qаrааğаc dа dахil оlmаqlа) isə sülh müqаviləsi bаğlаnаnа qədər müttəfiqlərin iхtiyаrındа qаlmаlı idi. [[Mudanya barışığı]]ndа [[Türkiyə]] tərəfi güzəştə gеdərək, "qаrşıdаkı sülh kоnfrаnsının qəti qərаrınаdək [[İstanbul|İstаnbul]] və Bоğаzlаr zоnаsınа" qoşun yеritməmək bаrədə öhdəlik götürmüşdü. [[Mudanya barışığı]] [[Türkiyə|türk]] хаlqının qаzаndığı qələbənin bеynəlхаlq səviyyədə ilkin оlаrаq tаnınmаsı və təsdiqi idi. [[Mudanya barışığı]]nı imzаlаmаqlа [[Antanta|Аntаntа dövlətləri]] həm də [[TBMM]] hökumətini ölkənin yеgаnə qаnuni hökuməti kimi tаnıdılаr.<ref>[http://en.calameo.com/read/00233386370227ae13dd9 ABD'den gönderilen 12 Savaş Gemisi]</ref> [[Mudanya barışığı]] [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lоzаnnа sülh müqаviləsi]] (1923) bаğlаnаnа qədər qüvvədə оlmuşdur. === Monarxiyanın ləğvi === {{Əsas|Türkiyədə monarxiyanın ləğvi}} [[Monarxiya|Səltənətin]] ləğv edilməsinə yol açan hadisə İstiqlaliyyət müharibəsinin uğurla nəticələnməsindən sonra toplanması düşünülən konfransa [[Ankara]] və [[İstanbul]] hökumətlərinin birlikdə dəvət edilmələridir. 17 oktyabr tarixli teleqrafda sərdəzəm Tevfiq paşa sülh konfransında ortaq mövqe nümayiş etdirmək üçün [[Mustafa Kamal]]a müraciət etmişdir. 20 oktyabr tarixli TBMM rəhbərliyinə ünvanlanmış ikinci teleqrafda Tevfiq paşa Babiali ilə [[TBMM]] arasında məqsəd baxımından tam birlik olduğunu, Sevr müqaviləsini ləğv etdirmək və işğalın nəticələrini ortadan qaldırmaq üçün bərabər şəkildə mübarizə aparıldığını bildirərək milli birliyin önəmini vurğulamış, vətən uğruna şəxsi ambisiyalardan əl çəkilməsinin lazım olduğunu bildirmişdir.<ref>{{cite book |first = İbnülemin Mahmud Kemal İnal |last = |authorlink = |title = Son Sadrazamlar |year = 2010 |location = İstanbul |publisher = Muteverrih yayınları |url = |ref = harv }}</ref> 28 oktyabrda [[İsveçrə]]nin [[Lozanna]] şəhərində keçiriləcək olan konfransa [[İstanbul]] və [[Ankara]] hökumətləri rəsmən dəvət edilmişdir. Bundan iki gün sonra toplanan TBMM İstanbul hökumətinin ləğvinə dair 82 imzalı qərarı müzakirə etmiş, lakin bir nəticəyə gələ bilməmişdir. 1 noyabrda Mustafa Kamalın müdaxilə etməsindən sonra səltənətin ləğvi barədə qərar qəbul edilmişdir. Eyni gündə alınan bir başqa qərarlarla 1 və 2 noyabr günləri milli bayram elan edilmişdir. Mustafa Kamalın yazdıqlarına görə millət vəkillərinin bir çoxu səltənətin ləğvinə qarşı çıxmışdılar. Nazirlər kabinetinin rəhbəri [[Rauf Orbay]] əvvəldə buna qarşı çıxmış, lakin 20 oktyabrda Mustafa Kamalla görüşdükdən sonra fikrini dəyişdirmişdir. Buna qarşılıq, liberal fikirləri ilə tanınan Mersin nümayəndəsi [[Səlahətdin Köseoğlu]] sonuna qədər müxalif qalmışdır. Səsvermə zamanı səs-küylə açıq səsvermə və sayım istəyən millət vəkillərinə rəğmən sayım aparılmamış və qərarın səs birliyi ilə alındığı elan edilmişdir.<ref>{{cite web |url = https://www.tbmm.gov.tr/kultursanat/yayinlar/yayin001/001_00_008.pdf |archiveurl = |archivedate = |title = TBMM Hükümeti dönemi |author = |date = 1920 |work = |publisher = |accessdate = |language = Türkcə }}</ref> Həm Rauf Orbay, həm də Səlahətdin Köşeoğlu sonradan qələmə aldıqları xatirələrində respublika quruluşuna prinsip baxımından qarşı olmadıqlarını, sadəcə səltənəti şəxsi diktatorluq cəhdlərinə qarşı maneə olaraq gördükləri üçün ləğvinə qarşı olduqlarını yazmışdır. Xəyanət-i Vətəniyyə qanununda 15 aprel 1923-cü ildə edilmiş olan dəyişikliklə səltənətin ləğvinə dair olan qərarnaməyə qarşı sözlə və ya mətbu orqanlar vasitəsilə müxalif olmaq vətən xainliyi hesab edilmiş və edamla cəzalandırılmışdır. Qərarın elanından sonra sərdəzəm Tevfiq paşa rəhbərliyində 4 noyabr günü son iclasını edən [[Osmanlı]] hökuməti istefasını sultana təqdim etmişdir. 5 noyabrda [[Ankara]] hökumətinin İstanbuldakı nümayəndəsi Refet Bele paşa bütün nazirlik nümayəndələrini Divanyoluna toplayaraq hər cür fəaliyyətlərinə son vermələrini tələb etmişdir. 7 noyabrda Babialidəki nazirlik dairəsi rəsmən boşaldılmış və Osmanlı dövlətinin rəsmi qəzeti olan Təqvim-i Vəkayinin nəşrinə son verilmişdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = D. Mehmet Doğan | başlıq = Türkiye Cumhuriyeti Tarihine Giriş | link = | cavabdeh = | yer = İstanbul | nəşriyyat = Yazar Yayınları | il = 2013 | cild = | səhifə = 184 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Hüquqi baxımdan [[Xəlifə]] ünvanını qoruyan [[VI Mehmed]] Vəhdəddin 10 noyabrda son cümə xütbəsinə qatılmış, ancaq azadlığına və həyatına təhlükə olduğunu səbəb göstərərək, 17 noyabrda Boğaziçində olan [[ingilis]] zirehli gəmisi ilə Maltaya getmişdi. Bundan sonra 10 noyabrda [[TBMM]] vəliəhd Abdülməcid əfəndini [[Xəlifə]] elan etmişdir.<ref>{{cite web | last1 = Gözler | first1 = Kemal | title = 1921 Teşkilât-ı Esasîye Kanunu | url = http://www.anayasa.gen.tr/1921ay.htm | website = http://www.anayasa.gen.tr/ | publisher = Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 2000 say 44-55'ten alınmıştır | access date = 2 dekabr 2016 |}}</ref> === Lozanna müqaviləsi === {{Əsas|Lozanna müqaviləsi (1923)}} {{Əsas|Lozanna Sülh Konfransı}} [[Fayl:Izmir15Mayis1919.jpg|thumb|[[Yunanlar|Yunan]] əsgərlərinin [[İzmir]]ə girişi]] 1923-cü il, iyulun 24-də [[Türkiyə]] ilə Qərb dövlətləri arasında Lozanna razılaşması imzalandı. [[Türkiyə]]nin indiki sərhədlərini, regiondakı statusunu müəyyən edən bu müqavilə tarixin sonrakı mərhələlərində baş verəcək bir çox hadisə üçün də platforma rolunu oynadı.<ref>[http://en.calameo.com/read/0023338633a8f32697993 Kurtuluş Savaşı'nda İşgal Kuvvetleri]</ref> [[Birinci dünya müharibəsi]]ni məğlub bitirənlər arasında olan [[Osmanlı]] [[Türkiyə]]si faktiki olaraq suverenliyini itirmişdi. 1920-ci ildə [[Yunanıstan]]ın təkidi ilə imzalanmış [[Sevr müqaviləsi]]nə əsasən, [[Osmanlı dövləti]]nin qəti sərhədləri, orduya malik olmaq hüququ və [[Aralıq dənizi]]ndəki adalara olan iddiası ləğv edilmişdi. Amma [[Yunanıstan]]dan başqa, heç bir dövlətin müqavilənin şərtlərini tanımaması [[Lozanna Sülh Konfransı|Lozanna konfransın]]ın çağırılmasına səbəb oldu. 8 ay davam edən mübahisələrdən sonra nəhayət 1923-cü il iyulun 24-də tarixi [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna müqaviləsi]] bağlandı.<ref>[http://en.calameo.com/read/00233386370227ae13dd9 Zafer'in ardından ABD'ce gönderilen 13 Savaş Gemisi]</ref> * Türkiyə{{endash}}Suriya sərhədi: [[Fransızlar]]la imzalanan Ankara müqaviləsində müəyyən edilən sərhədlər qəbul edilmişdir. * İraq sərhədi: [[Mosul]] məsələsində razılaşma müəyyən edilmədiyi üçün bu mövzuda [[Birləşmiş Krallıq]] və Türkiyə hökuməti öz aralarında görüşün razılaşmalı idi. Bu məsələ sonradan Mosuk probleminə çevrilmişdir. * Türkiyə{{endash}}Yunanıstan sərhədi: Mudanya barışığında müəyyən edilən sərhədlər qəbul edildi. Meriç çayının qərbindəki Qaraağaç stansiyası və Bosnaköy [[Yunanıstan]]ın Qərbi Anadoluda etdiyi dağıntılara qarşılıq döyüş təzminatı olaraq Türkiyəyə verildi. * Adalar: [[Midilli]], Limni, [[Saqqız]], Semadirek, Sisam və Ahıkerya adaları üstündə yunan hakimiyyəti ilə [[Osmanlı dövləti]]nin imzalamış olduğu 1913-cü il tarixli London müqaviləsi, Afina razılaşmasının adalar haqqındakı maddələri və 13 fevral 1914-cü il tarixində [[Yunanıstan]]a bildirilən qərar, adaların hərbi məqsədlərlə istifadə edilməmisi şərti ilə eyni formada qəbul edilmişdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = TDV İslam Ansiklopedisi | başlıq = Adalar meselesi | link = | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = | cild = 33 | səhifə = 354 | səhifələr = 984 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> [[Anadolu]] sahilində üç mildən az məsafədə olan adaların və Bozcaada, Gökçəada ilə Dovşan adaları üzərindəki [[Türk xalqları|türk]] hakimiyyəti qəbul edilmişdir.<ref>{{kitab3 | müəllif = Fuat İnce | başlıq = Lozan Barış Antlaşması ve Ege Adaları | link = | cavabdeh = | yer = Ankara | nəşriyyat = Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü | il = | cild = | səhifə = 122 | səhifələr = 342 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> * Türkiyə{{endash}}İran sərhədi: [[Osmanlı imperiyası]] ilə [[Səfəvi dövləti]] arasında 17 may 1639-cu ildə imzalanan [[Qəsri-Şirin sülh müqaviləsi|Qəsr-i Şirin müqaviləsin]]ə görə müəyyən edilmişdir. * Kapitulyasiyalar: Tamamən ləğv edildi. * Azlıqlar: [[Lozanna müqaviləsi (1923)|Lozanna Sülh müqaviləsind]]ə azlıqlar [[müsəlman]] olmayanlar deyə müəyyən eilmişdir. Bütün azlıqlar türk kökənli olaraq qəbul edildi və heç bir şəkildə fərqləndirilməyəcəkləri bildirildi. Müqavilənin 40-cı maddəsində bu yer almışdır: {{cquote|Müsəlman olmayan azlıqlara mənsub türk vətəndaşaları həm hüquq baxımından, həm də tədbiq etmədə digər türk vətəndaşları ilə eyni tutulacaqdı. Xüsusilə, xərclərini özləri ödəmək şərtilə, hər cür xeyriyyə qurumları ilə, dini və sosial qurumlar, hər cür məktəblər və buna bənzər təhsil qurumları qurmaq, idarə etmək və nəzarət etmək, buralarda öz dillərini sərbəst şəkildə istifadə etmək, dini ayınlərini yerinə yetirmək kimi məsələlərdə bərabər haqqa sahib olacaqlardır.<ref>{{cite web |url = http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=11786 |archiveurl = |archivedate = |title = Lozan Barış Antlaşması'nda Azınlıklar |author = Doç. Dr. Özge Yücel |date = 11-02-2007 |work = |publisher = Türk Hukuk Sitesi |accessdate = |language = Türkcə }}</ref>}} [[Qərbi Trakya]]dakı türklərlə, [[İstanbul]]dakı rumlar xaricində, [[Anadolu]] və Şərqi Trakyadakı rumlar ilə [[Yunanıstan]]dakı türklərin mübadilə edilmələri qərara alınmışdır. * Müharibə təzminatları: [[Antanta]] dövlətləri I Dünya müharibəsinə görə tələb olunan təzminatları istəmədilər. Türkiyə təmir işlərinə gprə [[Yunanıstan]]dan 4 milyon altın tələb etdi, lakin bu istək qəbul edilmədi.<ref>{{kitab3 | müəllif = TDV İslam Ansiklopedisi | başlıq = Adalar meselesi | link = | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = | cild = 27 | səhifə = 215 | səhifələr = 989 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Buna qarşılıq 59-cu maddə ilə [[Yunanıstan]] müharibə cinayəti işlədiyini qəbul etdi və Türkiyə təzminat istəyindən əl çəkdi, sadəcə müharibə təzminatı olaraq Yunanıstan Qaraağaç bölgəsini [[Türkiyə]]yə verməli oldu.<ref>{{kitab3 | müəllif = Çağla D. TAĞMAT | başlıq = LOZAN BARIŞ KONFERANSI’NA YUNANİSTAN TARAFINDAN BAKIŞ: VENİZELOS’UN DÜNYASINDA LOZAN | link = | cavabdeh = | yer = Ankara | nəşriyyat = Türkiye Tarihi Araştırmaları | il = 2014 | cild = | səhifə = 162 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> * Osmanlı borcları: [[Osmanlı]] borcları [[Osmanlı imperiyası]]ndan ayrılan dövlətlər arasında bölündü. [[Türkiyə]]yə düşən hissənin kredit yolu ilə fransız frankı olaraq ödənməsinə qərar verildi. Büyün-ü Umumiyyə idarə heyətində olan məğlub [[alman imperiyası]] və [[Avstriya-Macarıstan imperiyası]] dövlətlərinin nümayəndələri idarə heyətindən çxıardılmış və qurumun fəaliyyəti davam etdirilərək, müqavilə ilə birlikdə yeni vəzifələr verilmişdir. * Boğazlar: Boğazlar məsələsi konfransda ən çox müzakirə olunan məsələ olmuşdur. Sonunda müvəqqəti həll tapılmışdır. Buna görə hərbi olmayan gəmi və təyyarələr sülh zamanında boğazlardan keçə bilərdi. Boğazların hər iki tərəfi hərbsizləşdirilib, keçişi təmin etmək üçün rəhbəri türk olan beynəlxalq qurum yaradılırdı. Bu dəyişikliklərin Millətlər Cəmiyyətinin təminatı altında davam etdirilməsinə qərar verilirdi. Beləcə, boğazlar bölgəsinə türk hərbçilərinin girməsi qadağan edilirdi. Bu vəziyyət 1936-cı ildə imzalanan Montrö Boğazlar müqaviləsi ilə dəyişdirilmişdir.<ref>{{cite web |url = https://wwi.lib.byu.edu/index.php/Treaty_of_Lausanne |archiveurl = |archivedate = |title = Treaty of Lausanne |author = Carnegie Endowment for International Peace |date = |work = |publisher = |accessdate = |language = Ingilisc' }}</ref> * Xarici məktəblər: Təhsillərinə [[Türkiyə]]nin təyin edəcəyi qanunlar əsasında davam etməsi qərara alındı. * Kilsələr: Dünya Ortodokslarının dini lideri vəziyyətindəki kilsənin [[Osmanlı dövləti]] zamanındakı bütün üstünlüklərinin ləğv etdirilərək, sadəcə dini işləri yerinə yetirmək şərti ilə və bu mövzuda yerilən sözlərə güvənilərək [[İstanbul]]da qalmasına icazə verildi. Lakin, müqavilə mətninə kilsənin statusu barədə heç bir söz yazılmamışdır.<ref>{{kitab3 | müəllif = TDV İslam Ansiklopedisi | başlıq = Adalar meselesi | link = | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = | cild = 12 | səhifə = 357 | səhifələr = 1067 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> * Kipr: [[Osmanlı dövləti]] [[ruslar]]a qarşı ingilisləri yanına çəkə bilmək üçün 1878-ci ildə Kipri müvəqqəti olaraq Birləşmiş Krallıq idarəçiliyinə vermişdi. Birləşmiş Krallıq I Dünya müharibəsinin başlamasından sonra 5 noyabr 1914-cü ildə [[Kipr]]i torpaqlarına qatdığını rəsmən elan etmişdir. Osmanlı dövləti bu qərarı tanımamışdır. [[Türkiyə]] Lozanna mqüqaviləsinin XX maddəsi ilə [[Birləşmiş Krallıq|Birləşmiş Krallığ]]ın Kiprdəki suverenliyini tanımışdır.<ref>{{kitab3 | müəllif = TDV İslam Ansiklopedisi | başlıq = Adalar meselesi | link = | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = | il = | cild = 25 | səhifə = 357 | səhifələr = 903 | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Bununla, yüz illərlə davam edən [[Türk xalqları|türk]]-[[yunan]] ixtilafı qismən həllini tapdı və iki dövlət arasındakı sərhəd dəqiqləşdirildi. [[Egey dənizi]]ndəki xırda adalar bölüşdürüldü. Bir milyona yaxın [[yunan]] [[Türkiyə]]dən [[Yunanıstan]]a, 500 min [[Türk xalqları|türk]] isə [[Yunanıstan]]dan [[Anadolu]]ya köç etdi. Lozanna razılaşması faktiki olaraq [[Türkiyə]]ni [[Dardanel]] və [[Bosfor]] boğazlarındakı haqlarından məhrum etdi. [[Türkiyə]] bu qiymətli keçidlər üzərindəki haqlarını bir də 1936-cı ildə imzalanmış [[Montrö Boğazlar Konfransı|Montrö sazişi]] ilə geri ala bildi. [[Lozanna müqaviləsi]] həm də [[Osmanlı]] sərhədləri daxilində yaşayan [[erməni]] və [[yəhudilər]]in statusunu müəyyən etdi. Bu milli azlıqlar tam hüquqlu [[Türkiyə]] vətəndaşı elan edildi. Amma Lozannada həllini tapmayan məqamlar da oldu. [[İraq]]la [[Türkiyə]] sərhəddindəki [[Mosul]] vilayətinin statusunun qeyri-müəyyən qalması, [[Kipr (ada)|Kipr]] məsələsində razılığın tam əldə edilməməsi, sonradan regionda ciddi münaqişələrin formalaşmasına gətirib çıxardı..<ref>[http://web.deu.edu.tr/atmer/atmer/uploaded_files/file/kemalarimakale/hayimnahumefendi.pdf Kurtuluş Savaşında Musevi Cemaati ve Hahambaşı Hayım Nahum Efendi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140812225723/http://web.deu.edu.tr/atmer/atmer/uploaded_files/file/kemalarimakale/hayimnahumefendi.pdf |date=2014-08-12 }}, Genelkurmay Başkanlığı (Türkiye), 2003.</ref>[[Fayl:Halâskârân-ı İslâm afiş.jpg|thumb|[[Samsun]]da nəşr olunan ilk [[təbliğat]] afişalarından biri — Halâskârân-ı İslâm]] == Respublikanın elanı == 1 noyabr 1922-ci ildən etibarən [[Monarxiya|səltənətin]] olmadığı ölkə məclis hökuməti tərəfindən idarə edilirdi. Bu hökumət sistemində hər nazir məclis tərəfindən seçildiyinə görə bir-birinə uyuşmayan adamların bir araya gəldiyi hökumət formasına yol açırdı. Bundan əlavə, hər nazirlik üçün uzun müddət davam edən mübahisələr yaşanırdı. Yeni məclis seçildikdən sonra qurulan İcra Vəkilləri Heyətinin üzvləri bu şərtlərlə işləməyin çətinliyindən şikayət edirdi.<ref name=":1">{{cite web |url = http://www.dunyabulteni.net/haber/181254/cumhuriyet-nasil-ilan-edilmisti- |archiveurl = https://web.archive.org/web/20161220031134/http://www.dunyabulteni.net/haber/181254/cumhuriyet-nasil-ilan-edilmisti- |archivedate = 2016-12-20 |title = Cumhuriyet nasıl ilan edilmişti ? |author = Ömer Aymalı |date = |work = |publisher = Dünya Bülteni |accessdate = 2011 29 oktyabr |language = Türkcə |url-status = unfit }}</ref> Hökumətin zəifliyi 23 oktyabrda tamamilə ortaya çıxdı. Həm də Daxili İşlər naziri olan İcra Vəkilləri Heyətinin sədri [[Əli Fəthi Okyar|Fəthi bəy]] Daxili İşlər naziri vəzifəsini Fərid Təkə buraxmaq istəmiş, lakin məclis bunu qəbul etməyərək Ərzincan millət vəkili Sabit bəyi seçmişdi. TBMM-in ikinci sədri [[Əli Fuad Cəbəsoy|Əli Fuad]] da bu vəzifəsindən Yusif Kamalı namizəd göstərərək istefa vermiş, lakin məclis qəbul etməyərək Rauf bəyi seçmişdi.<ref name=":1" /> Bundan sonra Məclis sədri olan Mustafa Kamal 25 oktyabr 1923-cü ildə hökuməti [[Çanqaya]]da topladı. İclasda Vəkillər Heyətinin istefa etməsinə və yeni seçiləcək Vəkillər Heyətində vəzifə almamasına qərar verildi.<ref>{{cite web |url = http://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/Hamza-ERO%C4%9ELU-T%C3%BCrkiye-Cumhuriyetinin-%C4%B0l%C3%A2n%C4%B1.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20161202233128/http://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/Hamza-ERO%C4%9ELU-T%C3%BCrkiye-Cumhuriyetinin-%C4%B0l%C3%A2n%C4%B1.pdf |archivedate = 2016-12-02 |title = Türkiye Cumhuriyetinin İlân |author = Həmzə Əroğlu |date = |work = |publisher = Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. |accessdate = |language = Türkcə |url-status = dead }}</ref> Beləcə, ölkəni [[respublika]]nın elanına aparacaq hökumət böhranı yarandı. 27 oktyabr 1923-cü ildə Vəkillər Heyətinin istefası [[TBMM]]-də oxunduqdan sonra yeni Vəkillər Heyəti qurma yolunda işlər başladıldı. Müxalifətin yeni hökumət qurma cəhdləri nəticə əldə edə bilmədi. 28 oktyabrda Çanqayadakı axşam yeməyində [[İsmət İnönü|İsmət paşa]], [[Əli Fəthi Okyar|Fəthi bəy]], [[Kazım Qarabəkir|Kazım paşa]], [[Kəmaləddin Sami Gökçən|Kəmaləddin Sami paşa,]] [[Xalid Karsıalan|Xalid paşa]], Rizə deputatı [[Əhməd Fuad Bulca|Fuad]] və Afyon deputatı Ruşən Əşrəf bəri qonaq olaraq qəbul edən Mustafa Kamal hökumət böhranından çıxma yolu barədə danışdı və qonaqlarına "sabah respublikanı elan edəcəyik" dedi.<ref>{{kitab3 | müəllif = Mustafa Kamal Atatürk | başlıq = Nutuk | link = | cavabdeh = | yer = Ankara | nəşriyyat = Atatürk Araştırma Merkezi | il = 2004 | cild = | səhifə = 231 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> Yeməkdən sonra Mustafa Kamal və İsmət paşa birlikdə qanun layihəsini hazırladı. 29 oktyabr, 1923-cü ildə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşa]], millət vəkilləri ilə görüşdükdən sonra qanun layihəsini hazırlayaraq Respublika təklifini [[TBMM]]-ə verdi. Məclis layihəni qəbul etdi.<ref>{{cite web | last1 = Gözler | first1 = Kemal | title = 1921 Teşkilât-ı Esasîye Kanunu | url = http://www.anayasa.gen.tr/1921ay.htm | website = http://www.anayasa.gen.tr/ | publisher = Bursa, Ekin Kitabevi Yayınları, 2000 say 44-55'ten alınmıştır | accessdate = 2 dekabr 2016}}</ref> Beləcə, [[Türkiyə]] dövlətinin idarəçilik forması Respublika, adı isə Türkiyə Respublikası olaraq müəyyən edildi. [[Atatürk]], qurulan [[Türkiyə Respublikası]]nın ilk [[prezident]]i oldu. == Yardımlar == === SSRİ dəstəyi === [[Fayl:Sultanvahideddin.jpg|thumb|[[VI Mehmed]] [[Malta]]ya getmək üçün saraydan ayrılarkən.]][[Moskva]]dan gələcək olan yardımları ilk dəfə təşkil edən şəxs [[Ənvər paşa]]nın əmisi [[Xəlil Paşa|Xəlil Qut]] olmuşdur.<ref name="sovyet-yard">{{cite web | url = https://bpakman.wordpress.com/ataturk/1919-yili-mayisinin-19-uncu-gunu-samsuna-ciktim/kurtulus-savasina-buhara-altinlari/sovyet-yard/ | title = Kurtuluş Savaşına Sovyet Yardımı | first = Bülent | last = Pakman | date = dekabr 2015 | accessdate = 9 iyul 2017 }}</ref> [[İstanbul]]da həbsdə olan [[Xəlil Kut|Xəlil paşa]], qaçaraq [[Sivas]]a gəlmiş, bundan sonra isə [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal]] tərəfindən [[Naxçıvan]]dan [[Azərbaycan]]a göndərilmişdir. Bu zaman Xəlil paşa, Xarici İşlər Naziri [[Çiçerin]] və köməkçisi [[Karaxan]]la görüşüb, anti-ipmerialist cəbhə təklif edərək, hərbi və maliyyə yardımı istəmişdi. Bunun ardınca Hərbi komissar [[Lev Kamenyev]] ilə də görüşərək, gizli qalmaq şərtilə bir milyon lirə dəyərində qızıl, 60 min tüfəng, 108 səhra topu və 12 ağır top yardımı edilməsində razılığa gəldi.<ref>{{cite book | author1 = Jurado C. C. | author2 = Bujeiro, R. | title = The German Freikorps 1918–23 | publisher = Osprey Publishing | date = 2001 | ISBN = 1-84176-184-2 }}</ref> [[Azərbaycan]]dakı [[Ənvər paşa]]nın qardaşı [[Nuru Paşa]]nın (Killigil) fəaliyyətlərinə görə gecikmə olsa da, 2 iyul 1919-cu ildə yardım heyəti yola çıxdı.<ref name="Yüceer">{{cite book | title = Birinci Dünya Savaşı'nda Osmanlı Ordusu'nun Azerbaycan ve Dağıstan Harekâtı | last = Yüceer | first = Nasır | url = https://books.google.com/books?id=VdFmAAAAMAAJ | publisher = Gnkur. Askeri Tarih ve Stratejik Etüt Başkanlığı yayınları | place = Ankara | date = 2002 | page = 201 | pages = 44 | isdn = 9789754090758 }}</ref> Heyət yardımın ilk mərhələsi kimi 125.000 lirə dəyərində olan 500 kq qızıl və Çiçerinin [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşaya]] məktubunu aparırdı.<ref name="Yerasimos">{{cite book | title = Kurtuluş Savaşı'nda Türk-Sovyet İlişkileri | last = Yerasimos | first = Stefanos | place = İstanbul | date = 2000 | pages = 150-151 }}</ref> [[Xəlil Kut|Xəlil paşa]], 3 avqustda yazdığı raportunda 6 sandıq içində 500 kq qızıl ilə yola çıxdığını, yanlarında iki müsəlman [[Qızıl Ordu]] zabitinin və 20 əsgərin olduğunu yazmışdır.<ref name="Karabekir">{{cite book | title = İstiklâl Harbimiz | last = Karabekir | first = Kâzım | place = İstanbul | date = 1988 | pages = 799 }}</ref> [[Azərbaycan]] üzərindən [[Anadolu]]ya keçərkən erməni hücumları səbəbilə yardımın hamısının toplu formada çatdırılması mümkün olmadı.<ref name="Atakan">{{cite news | news = Askeri Tarih Bülteni | title = Türk İstiklâl Harbinde İdarî Faaliyetler ve Lojistik | number = 25 | last = Atakan | first = Rauf | place = Ankara | date = 1988 | pages = 104 }}</ref> Heyət bölündü və qızılların 1/3-i Karakösedə (indiki [[Ağrı]]da) tümən komandanı Cavid bəyə (bir başqa mənbəyə görə [[Kazım Orbay]]a<ref name="Türk Kültürü">{{cite news | news = Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi | title = Bolşeviklerle İlişki Kurmak Amacıyla Oluşturulan Bir Siyasi Kuruluş: Türk Komünist Fırkası (1920) | number = 6 | last = Aslan | first = Yavuz | place = İstanbul | date = 2002 | pages = 45 }}</ref>) təslim edildi.<ref name="Cebesoy">{{cite book | title = Moskova Hatıraları | last = Cebesoy | first = Ali Fuat | place = Ankara | date = 1982 | pages = 177, 428, 452 }}</ref><ref name="Çalışkan">{{cite news | title = Türk Kurtuluş Savaşında Sovyet Rusya'nın Malî ve Askerî Yardımları | news = Karadeniz Araştırmaları | url = http://dergipark.ulakbim.gov.tr/karadearas/article/view/5000052720/5000050039 | soyadı = Çalışkan | ad = Ülkü | sayı = 9 | tarih = Bahar 2006 | sayfalar = 36-42 | access-date = 2018-02-23 | archive-date = 2017-08-08 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170808101523/http://dergipark.ulakbim.gov.tr/karadearas/article/view/5000052720/5000050039 | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite book | title = TBMM Gizli Celse Zabıtları I | place = İstanbul | date = 1999 | pages = 72,73 }}</ref> 27 avqust günü Karaköseyə çatan [[Sovet]] heyətinin gətirdikləri ilə birlikdə toplam qızıl miqdarı 400 kq oldu. Qızılın bir qismi yolda buraxılmışdı.<ref name="Yerasimos" /> Cavid bəy, [[Sovet]] heyətini 8 sentyabrda [[Ərzurum]]a çatdıra bildi. Heyəti qarşılayan [[Kazım Qarabəkir|Qarabəkir Paşa]], [[Ankara]]ya teleqram göndərərək xəbəri verdi. [[Kazım Qarabəkir]] paşa 200 kq qızıl [[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya Müharibəsi)|Şərq Cəbhəsinin]] ehtiyacları üçün ayırdıqdan sonra yerdə qalan 200 kq qızılı [[Sovet]] nümayəndə heyəti ilə birlikdə [[Ankara]]ya göndərdi.<ref name="Karabekir" /> [[Xəlil Kut|Xəlil paşan]]ın uğurlu görüşmələrindən sonra [[Kiçik Asiya|Anadolu]]nun mübarizəsi üçün kritik bir vaxt olan 4–11 sentyabr, 1919-cu il tarixində [[Sivas konqresi]]nə Mahmudov adında [[Sovet]] nümayəndəsi qatıldı.<ref>{{cite book | title = Sultan Galiyev ve Sömürgeler Enternasyonali | url = | last = Kaymak | name = Erol | page = | pages = 78 | publisher = | place = | date = | isbn= }}</ref><ref>{{cite news | title = 1920'li Yıllarda Türk-Sovyet İlişkileri: Kronolojik Bir Çalışma | news = Türkiyat Araştırmaları Dergisi | url = | last = Benhür | first = Çağatay | page = | pages = 279 | publisher = | place = | date = | isbn= }}</ref> Yardımların toplam miqdarı haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur, əldə olan məlumat və sənədlər arasında uyğunsuzluqlar var.<ref name="Özalp">{{cite book | başlık = Milli Mücadele (1919–1922) | first = Kâzım | last = Özalp | url = https://books.google.com/books?id=PyKwAAAACAAJ | publisher = Türk Tarih Kurumu | place = Ankara | date = 1971 | pages = 74 | isbn= 9789751609939 }}</ref> Bunun əsas səbəbi [[Ankara Hökuməti]]nin alınan yardımları münkün olan qədər gizli saxlamaq istəyi idi. Xüsusilə də, [[Qara dəniz]] vasitəsilə gələn yardımların bilinməsinin bu yolda yoxlamaları artıracağını düşünürdülər.<ref name="Mütercimler">{{cite book | title = Kurtuluş Savaşı'nda Denizden Gelen Destek Sovyetler Birliği'nden Alınan Yardımlar Kuva-yı Milliye Donanması | last = Mütercimler | first = Erol | place = İstanbul | date = 1992 | pages = 110-112 }}</ref> Həmçinin də təhvil-təslim zamanı qeydiyyatın aparılmadığı, hərbi sursatların fərqli adlarla qeyd edilməsi kimi hallar da sənədlərdəki qeydiyyatların bir-birilə uyğun olmamasına şərait yaratmışdır. Lakin ümumi olaraq qəbul edilənə və Sovet sənədlərinə görə, [[Sovet]]lər tərəfindən İstiqlaliyyət müharibəsi üçün edilən 125.000 lirə dəyərindəki qızıldan əlavə, göndərilən silah-sursat siyahısı belədir:<ref name="Armaoğlu">{{cite book | title = Siyasi Tarih 1789–1960 | last = Armaoğlu | first = Fahir | url = https://books.google.com/books?id=CjETnwEACAAJ | pages = 634 | page = 819 | publisher = Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi yayınları | date = 1975 | isbn= }}</ref><ref name="Çukurova">{{cite book | title = Kurtuluş Savaşı'nda Haber Alma ve Yeraltı Çalışmaları | last = Çukurova | name = Bülent | url = https://books.google.com/books?id=_oppAAAAMAAJ | publisher = Ardıç Yayınları | place = Ankara | date = 1994 | page = 283 | pages = 81 | isbn = 9789757902164 }}</ref><ref>{{cite web | last1 = Göktaş | first1 = Faysal | title = Türkiye Kurtuluş Savaşı'nda S.S.C.B yardımları | url = http://haber.sol.org.tr/serbest-kursu/turkiye-kurtulus-savasinda-sscb-yardimlari-faysal-goktas-haberi-88999 | publisher = Sol.org.tr/ | access date = 8 iyul 2017 | date = 7 Mart 2014 |}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Sursat !! Ədəd |- | Tüfəng || 39.000 |- | Pulemyot || 327 |- | Top || 54 |- | Fişəng || 63 milyon |- | Top mərmisi || 147.000 |- | Ovçu gəmisi || 2 |- | Əl bombası || 4.000 |- | Qılınc || 1.500 |- | Əleyhqaz || 20.000 |} [[Fayl:Western Front 31 March 1922 bis.jpg|thumb|[[Mustafa Kamal Atatürk]] yardım gətirən [[Sovet]] nümayəndələri ilə birlikdə çay fasiləsində.]] 1921-ci ilin aprel, may və noyabr aylarında üç mərhələli formada ümumi 6.500.000 qızıl rubl dəyərində yardım edilmişdir. [[Sovet]]lərin bu müddətdə etdiyi qızıl rubl yardımı ümumi 17.500.000 qızıl rubl dəyərində olmuşdur.<ref name="Müderrisoğlu">{{cite book | title = Kurtuluş Savaşı'nın Malî Kaynakları | last = Müderrisoğlu | first = Alptekin | place = Ankara | date = 1990 | pages = 522-523 }}</ref> 1922-ci ildə [[İosif Stalin]] və [[Orconikidze rayonu|Orcenikidze]] kimi [[kommunist]] liderləri yardımın dayandırılmasını müdafiə etsələr də, [[Vladimir Lenin]] və [[Lev Trotski]] yardımın davam etdirilməsini təmin etmişdilər.<ref name="Armaoğlu" /> [[Sovetlər]]in İstiqlaliyyət müharibəsinə yardımı, Böyük hücumdan əvvəlki hesablara görə 35 faiz həndəvərində olmuşdur.<ref name="R.Büyükelçiliği">{{cite web | url = http://www.turkey.mid.ru/20-30gg_t.html | title = Rusya Federasyonu Türkiye Büyükelçiliği internet sitesi | publisher = Rusya Federasyonu'nun Türkiye Büyükelçiliği | access date = 8 iyul 2017 | access-date = 2018-02-23 | archive-date = 2017-06-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170625045234/http://www.turkey.mid.ru/20-30gg_t.html | url-status = dead }}</ref> Ən böyük yardımlar başda [[İstanbul]] olmaqla, işğal altındakı torpaqlardan qaçırılan silah və sursat, satınalmalar, İmalat-i Hərbiyyə və Təkalif-i Milliyə vasitəsilə təmin edilmişdir. Bundan başqa, 16 mart, 1921-ci il tarixli [[Moskva müqaviləsi]] ilə verilən siyasi dəstək də çox əhəmiyyətli olmuşdur.<ref name="Ataşer">{{cite book | title = Milli Mücadele Döneminde Sovyet Yardımı ve Türk-Rus İlişkilerinde Kafkasya'nın Yeri | last = Ataşer | name = Rıfkı | pages = 530-531 | place = Ankara | date = 2003 | isbn= }}</ref><ref name="Aydın">{{cite book | title = Milli Mücadele Döneminde TBMM Hükümeti Tarafından İstanbul'da Kurulan Gizli Gruplar ve Faaliyetleri | last = Aydın | name = Mesut | url = https://books.google.com/books?id=1dkcAAAAIAAJ | pages = 267 | page = 322 | publisher = Boğaziçi Yayınları | place = İstanbul | date = 1992 | isbn= 9789754510737 }}</ref> === Digərləri === [[Böyük Britaniya]] [[Anadolu|Qərbi Anadolunu]] işğal edən [[Yunanıstan]] ordusuna siyasi və maliyyə dəstəyi versə də, yunan hökumətinin israrlı tələblərinə baxmayaraq [[Yunanıstan Silahlı Qüvvələri|yunan ordusuna]] təlimçi sifətiylə belə zabit göndərməmişdir. [[Yunanıstan]]a [[Böyük Britaniya]]nın hərbi yardımları təxminən 1922-ci ilin əvvəllərində kəsilmişdi. İstiqlaliyyət müharibəsi zamanı qeyri-nizamı türk qüvvələri [[Adana]], [[Maraş]], [[Qaziantep|Antep]] və [[Urfa]]nı işğal edən fransız ordusuna qarşı savaşmışdır. 1919-cu ilin dekabr – 1920-ci ilin may ayları arasında 6 ay davam edən toqquşmalar 31 may 1920-ci ildə atəşkəş ilə nəticələndi. Bu tarixdən sonra [[Fransa]] beynəlxalq arenada ümumilikdə [[Ankara Hökuməti]]ni dəstəkləmiş, 1921-ci ilin oktyabrında [[Anadolu]]dan çəkilən qüvvələri [[Türk xalqları|türk]] tərəfinə xeyli sayda silah və sursat təhvil vermişdir. 1919-cu ilin mayında [[İzmir]]in yunanlar tərəfindən işğalını özünə qarşı yönəlmiş bir hücum kimi dəyərləndirən [[İtaliya]] İstiqlaliyyət müharibəsi ərzində [[Türk xalqları|türk]] tərəfini dəstəkləmişdir. Hətta, 1919-cu ilin yazında [[Quşadası]] cəbhəsində [[yunan]] və [[italyan]] qüvvələri toqquşmuşdur.<ref name=":0">Türk İstiklal Harbi – II nci Cilt – Batı Cephesi – 3 ncü Kısım. — T.C. Genelkurmay Başkanlığı Harp Dairesi Başkanlığı Resmî Yayını</ref> == Qalereya == <gallery> Fayl:Türk süvari birliklerinin İzmire girişi.jpg|[[Türk xalqları|türk]] piyadaları Fayl:Commanders of the Independence War (Turkey).JPG|İstiqlaliyyət müharibəsi komandanlarından bəziləri. Fayl:Prayers in the front of BMM.jpg|[[Mustafa Kamal Atatürk]] və tərəfdarları [[TBMM]]-nin açılışında Fayl:Çerkez Ethem, Çerkez savaşçıları ve Mustafa Kemal Atatürk, 06-1920.jpg| [[Çərkəz Ethəm]] və [[Mustafa Kamal Atatürk]] Fayl:Memory of Victory, 1925.jpg| [[1925]]-ci ildə Həsən Səbri tərəfindən hazırlanmış Xatırə-i Zəfər </gallery> == Həmçinin bax == * [[Türkiyə Respublikası]] * [[Mustafa Kamal Atatürk]] * [[I Dünya Müharibəsi]] * [[Kazım Qarabəkir]] * [[Lozanna müqaviləsi (1923)]] * [[İsmət İnönü]] * [[Fevzi Çaxmaq]] * [[İstiqlal Marşı]] == Qeydlər == {{Notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Turkish War of Independence | wikispecies = | wikt = | b = | s = | q = Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi | n = | m = | d = | voy = | mw = }} * [http://xalqqazeti.com/az/news/social/14968 Türkiyə Qurtuluş Savaşı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150512034157/http://xalqqazeti.com/az/news/social/14968 |date=2015-05-12 }} * [http://www.kurtulussavasi.org/ Atatürk və Qurtuluş müharibəsi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111120045802/http://www.kurtulussavasi.org/ |date=2011-11-20 }} * [http://www.tbmm.gov.tr/sanal_tur/kurtulus_savasi_muzesi/flash/index.html Qurtuluş müharibəsi muzeyi (TBMM)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140221053949/http://www.tbmm.gov.tr/sanal_tur/kurtulus_savasi_muzesi/flash/index.html |date=2014-02-21 }} * [https://web.archive.org/web/20150220154221/http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-20/turk-kurtulus-savasi-kapsami-ve-yontemi-sorunu Türk Qurtuluş müharibəsi: Əhatəsi və idarəçilik problemi] * [https://web.archive.org/web/20140302070856/http://www.onergurcan.org/Mete%20Dural%20Kitapligi/METE/Turkiye%20Ulusal%20Kurtulus%20Savasi%201919-1923.pdf Türkiyə Milli Qurtuluş Müharibəsi 1919–1923] * [https://web.archive.org/web/20150220154633/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/45/790/10136.pdf Milli Mübarizədə daxili üsyanlar, vətənə xəyanət və İstiqlal Məhkəmələri] * [https://web.archive.org/web/20180602034823/http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/18/833/10536.pdf Qurtuluş müharibəsi, müharibədə Atatürk, müharibənin nəticələri] * [https://web.archive.org/web/20150220154713/http://www.egelisesi.k12.tr/dosyalar/editor/file/e.pdf Milli Mübarizədə türk qadını] * "[[s:Ankara Marşı|Ankara Marşı]]" [http://www.youtube.com/watch?v=7SiQWLGAjiU Ankara, Ankara Güzel Ankara…] * "[[s:Sakarya Marşı|Sakarya Marşı]]" [http://www.youtube.com/watch?v=0Q-8IoL7Cks Hürmet sana ey şan dolu sancağım. Baştan başa arza hakim ol şahım…] * "[[s:İzmir Marşı|İzmir Marşı]]" [http://www.youtube.com/watch?v=H9S_j3LwuIc İzmir'in dağlarında çiçekler açar. Altın güneş orda sırmalar saçar…] {{Birinci Dünya müharibəsi}} [[Kateqoriya:Birinci Dünya müharibəsi]] [[Kateqoriya:Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi| ]] [[Kateqoriya:Türkiyə tarixi]] [[Kateqoriya:İstiqlal müharibələri]] [[Kateqoriya:Fransanın müharibələri]] [[Kateqoriya:Gürcüstanın müharibələri]] [[Kateqoriya:Birləşmiş Krallığın müharibələri]] [[Kateqoriya:Yunanıstanın müharibələri]] [[Kateqoriya:Ermənistanın müharibələri]] [[Kateqoriya:İtaliyanın müharibələri]] [[Kateqoriya:1920-ci ildə Türkiyə]] [[Kateqoriya:1921-ci ildə Türkiyə]] [[Kateqoriya:1922-ci ildə Türkiyə]] [[Kateqoriya:1923-cü ildə Türkiyə]] [[Kateqoriya:Osmanlı imperiyasının müharibələri]] e2lf9mmaa4iw9ebwgid1ehcf0d9l52x Yay vaxtı 0 94562 6563905 6131641 2022-08-05T13:22:00Z 37.32.79.25 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:DaylightSaving-World-Subdivisions.png|upright=1.67|thumb|Hər nə qədər dünyadakı çoxu ölkədə var olmasa da, yay vaxtı tətbiqi yüksək paralellərdə sıx rast gəlinən bir tətbiqdir. {{legend|#1a80e6|Yay vaxtı istifadə edilir}} {{legend|#ef690a|Yay vaxtı artıq istifadə edilmir}} {{legend|#c00000|Yay vaxtı heç istifadə edilməmişdir}} ]] '''Yay vaxtı''' və ya '''qış vaxtı''' Hər il oktyabrın son bazar günü dünyanın bir sıra ölkələrində saatları qış vaxtına keçirirlər. Qış vaxtına keçid müsbət iqtisadi effekt verir. Belə ki, bu qanunun tətbiq olunduğu 110 ölkənin hər birində, o cümlədən Azərbaycanda elektrik enerjisinin illik istifadəsinə 2 faizədək qənaət olunur. Bu qənaət eyni zamanda ekologiyaya da müsbət təsir göstərir. Çünki elektrik enerjisinin istifadəsini azaltdıqca, ölkələr, atmosferə atılan tullantıların miqdarını da azaltmış olur. Dünyanın bir sıra ölkələrində hər il martın son bazar günü 23 saat, oktyabrın son bazar günü isə 25 saat çəkir. {{Şəkillər sırası|Begin CEST Transparent.png|End CEST Transparent.png|e1=220|e2=220|m1=Yay vaxtına keçmək|m2=Qış vaxtına keçmək}} [[Avropa Birliyi]] ölkələri və ABŞ-ın əksər ştatları hər il bu üsuldan faydalanır. Saatlar ilk dəfə [[1908]]-ci ildə [[Böyük Britaniya]]da çəkilib. [[Rusiya]] isə ilk dəfə [[1917]]-ci ildə yay vaxtına keçib. [[1981]]-ci ildən isə saatların əqrəbi hər il dünyanın 110 ölkəsində geri çəkilir. [[Azərbaycan]]da Yay vaxtına keçid 1997-ci ildən 2016-cı ilədək Nazirlər Kabinetinin [[17 mart]] [[1997]]-ci il tarixli, 21 saylı qərarına görə həyata keçirilib<ref>[http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=16086&doctype=0 Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin ''"Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti Azərbaycan Respublikası ərazisində yay vaxtının tətbiq edilməsi haqqında"'' 17 mart 1997-ci il tarixli, 21 nömrəli '''Qərarı'''. '''e-qanun.az'''] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120111161244/http://e-qanun.az/print.php?internal=view&target=1&docid=16086&doctype=0 |date=2012-01-11 }} {{az}}</ref>. Həmin Qərara görə: # ''1997-ci ildən başlayaraq hər il mart ayının son bazar günü saat 4.00-da əqrəblərin bir saat qabağa çəkilməsi ilə Azərbaycan Respublikası ərazisində yay vaxtına keçilir.'' # ''Hər il oktyabr ayının son bazar günü saat 5.00-da əqrəblərin bir saat geri çəkilməsi ilə yay vaxtı ləğv edilir.'' Azərbaycan Nazirlər Kabinetinin 17.03.2016-cı il tarixli 131 saylı Qərarına əsasən, 2016-cı ilin 27 mart tarixində (bazar günü) ölkə ərazisində yay vaxtına keçid GMT+4 (Qrinviç vaxtı+4 saat) vaxtını əsas götürməklə ləğv olunur. Bunula da Nazirlər Kabinetinin 17.03.1997-ci il tarixli 21 saylı Qərarı qüvvədən düşmüş hesab edilir<ref>{{cite news|title=Azərbaycanda yay vaxtına keçid ləğv edildi|url=http://news.lent.az/news/236528|accessdate=17 mart 2016|publisher=lent.az|date=17 mart 2016|language=azərb.|archive-date=2016-03-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160320093458/http://news.lent.az/news/236528|url-status=dead}}</ref>. [[Qazaxıstan]], [[Türkiyə]], [[Cənubi Koreya]], [[İran]], [[Gürcüstan]], [[Virciniya adaları]], [[Yaponiya]], [[Sinqapur]], [[Estoniya]], [[Ukrayna]]<ref>{{Cite web |title=UKRAYNA YAY VAXTININ TƏTBİQİNDƏN İMTİNA ETDİ |url=http://www.mediaforum.az/az/2011/09/20/UKRAYNA-YAY-VAXTININ-T%C6%8FTB%C4%B0Q%C4%B0ND%C6%8FN-%C4%B0MT%C4%B0NA-ETD%C4%B0-052537109c00.html |access-date=2011-09-21 |archive-date=2012-01-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120106101412/http://www.mediaforum.az/az/2011/09/20/UKRAYNA-YAY-VAXTININ-T%C6%8FTB%C4%B0Q%C4%B0ND%C6%8FN-%C4%B0MT%C4%B0NA-ETD%C4%B0-052537109c00.html |url-status=dead }}</ref> və s. ölkələr də saatlarının əqrəbini geri çəkməkdən imtina edib. Bir sıra ölkələrdə yay və qış vaxtlarına keçidin ləğvi barədə təkliflər səslənir. Məsələn, 2008-ci ilin mayında Rusiya Dövlət Dumasına vaxt dəyişikliyindən imtina ilə bağlı qanun layihəsi təqdim olunub. Belə bir qanun layihəsinin yaranmasına, yay və qış vaxtlarına keçidin vətəndaşların səhhətinə mənfi təsiri barədə məlumatlar səbəb olub. Hesablamalara görə, saatların əqrəblərinin bir saat irəli çəkilməsindən sonra keçən ilk iki həftə ərzində təcili tibbi yardım xidmətinə müraciət edənlərin sayı 12%, bədbəxt hadisələr 29%, miokard infarktından ölüm halları 75%, intiharlar isə 66% artır. Əlavə arqument kimi 1980-1999-cu illər ərzində Rusiyada ölüm hallarının sayı barədə statistika da göstərilir. Bildirilir ki, bu statistikada yay və qış vaxtlarına keçid dövrünün payı 8-10% təşkil edir. İddia edilir ki, saat dəyişikliyi nəticəsində hər il Rusiyada 60-70 min insan ölür.<ref>{{Cite web |title=Saat dəyişikliyinin zərəri nədir? |url=http://lent.az/news.php?id=33036 |access-date=2009-10-26 |archive-date=2010-06-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100630200515/http://lent.az/news.php?id=33036 |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://top.rbc.ru/society/27/03/2011/566697.shtml |access-date=2011-03-27 |archive-date=2011-04-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110429063644/http://top.rbc.ru/society/27/03/2011/566697.shtml |url-status=dead }}</ref> Həkimlər isə saatların ildə iki dəfə çəkilməsinin insan orqanizminə neqativ təsir göstərdiyini deyir. Lakin bu təsir bir o qədər də böyük deyil. İstirahət günündən başlayaraq insanlar öz gündəlik rejiminlərini korrektə etsə və saatların çəkildiyi gecə əvvəlki günlərə nisbətən yarım saat tez yatsa, bu təsiri minimuma endirə bilər. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Saat qurşaqları]] [[Kateqoriya:1908-ci ildə yarananlar]] r5uoq4pjzk3rnuxuv3xxpf1dwpfmpwm AEK Afina FK 0 95452 6564035 6547885 2022-08-05T14:58:52Z EVRRVE. 219485 Loqo əlavə edildi wikitext text/x-wiki {{digər məna|AEK}} {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Yunanıstan}} AEK (Afina) | emblem = AEK Afina FK loqo.png | rəngləri = | ləqəbi = | yaranma tarixi = [[13 aprel]] [[1924]] | stadionu = | tutumu = | prezidenti = | baş məşqçisi = | liqa = | mövsüm = | sıra = | pattern_la1 = _aek2223h | pattern_b1 = _aek2223h | pattern_ra1 = _aek2223h | pattern_sh1 = | pattern_so1 = _fcsm2021a | leftarm1 = FFEE00 | body1 = FFEE00 | rightarm1 = FFEE00 | shorts1 = 000000 | socks1 = 000000 | pattern_la2 = _nikeacademy22yb | pattern_b2 = _nikeacademy22yb | pattern_ra2 = _nikeacademy22yb | pattern_sh2 = | pattern_so2 = _fcsm2021a | leftarm2 = FFFF00 | body2 = FFFF00 | rightarm2 = FFFF00 | shorts2 = 000000 | socks2 = 000000 | pattern_la3 = | pattern_b3 = _nikepark7tr | pattern_ra3 = | pattern_sh3 = | pattern_so3 = | leftarm3 = 780000 | body3 = 780000 | rightarm3 = 780000 | shorts3 = 780000 | socks3 = 780000 |ölçü=. 75}} '''AEK (Afina)''' — [[Yunanıstan]]ın futbol klubu == Tarixi == [[13 aprel]] [[1924]]-cü ildə yaranmışdır. == Avropa kuboklarında iştirak == 37 dəfə [[Avropa]] kuboklarında iştirak edib. == Uğurları == {{Futbol klubu-qaralama}} [[Kateqoriya:Afina]] [[Kateqoriya:Yunanıstan futbol klubları]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə futbol klubları]] [[Kateqoriya:13 apreldə yarananlar]] [[Kateqoriya:1924-cü ildə yarananlar]] 10lhudgkblqicmyj40n8jj4p87ngdns Yel Universiteti 0 95567 6564286 6355856 2022-08-05T18:36:00Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{Universitet |ad = Yel Universiteti |rəsmi_adı = {{Dil-en|Yale University}} |yaranma = [[1701]] |tip = özəl |rektor = Peter Salovey |ünvan = ABŞ, Konnektikut ştatı, Nyu-Heyven şəhəri |Tələbə sayı = 5300 |Rəsmi sayt = www.yale.edu }} [[Fayl:Harkness Tower, Yale University, New Haven CT.jpg|thumb|right|250px| Yel Universiteti]] '''Yel Universiteti''' — [[ABŞ]]-ın ən məşhur universitetlərindən biri. Amerikanın ən qədim şəhərlərindən biri olan [[Nyu-Heyven]]də yerləşir. Nyu-Heyven 125 min əhalisi olan liman şəhəridir, Nyu-Yorkdan 120 kilometr şimal-şərqdə və Bostondan 200 kilometr cənub-qərbdədir. Yel 1701-ci ildə yaradılıb, bura 12 bölmə daxildir: dörd illik bakalavr dərəcəsi verən Yel Kolleci; dəqiq, təbii və humanitar elmlər, eləcə də hüquqşünaslıq, tibb, biznes, ətraf mühitin mühafizəsi, ilahiyyat, memarlıq, musiqişünaslıq, rəssamlıq, aktyorluq və s. ixtisaslar üzrə aspirantura. Universitetin təməli olan Yel Kollecinin proqramı genişliyi və dərinliyi ilə seçilir. Hər il 65 kafedra tərəfindən 2000-dən çox kurs təklif edilir. Ənənəyə uyğun olaraq universitetin professor-müəllim heyəti tələbələrin təhsilinə xüsusi diqqət yetirir. Giriş fənlərinin çoxu əməkdar alimlər və professorlar tərəfindən aparılır. == Tarixi == 1640-cı ildə müstəmləkəçi keşişlər Nyu-Heyven kollecinin yaradılması məqsədilə fəaliyyətə başlayıblar. Onlar orta əsrlər Avropa universitetləri, eləcə də qədim Yunanıstan və Roma akademiyalarında olduğu kimi, liberal təhsil (latın dilində liber — azad vətəndaş) prinsiplərini tətbiq etmək niyyətində idilər. Bu cür təhsil tələbədə ümumi intellektual bacarığı, ləyaqət və şərəf hissini intensiv inkişaf etdirməyə yönəldilib. Qədim Roma imperiyası dövründə bu prinsip yeddi sahə — qrammatika, ritorika, məntiq, arifmetika, astronomiya, həndəsə və musiqi sahələri üzrə həyata keçirilirdi. Universitetin yaradıcıları olan keşişlər sonralar ABŞ-ın ali təhsilinin inkişafında böyük rol oynayan kollegiallıq prinsipini əsas götürdülər. Həmin vaxtlar Avropanın və Şotlandiyanın kollecləri tələbələrin onların ərazilərində yaşamalarını nəzərdə tutmurdular, Yelin yaradıcıları isə tələbələrin bir yerdə qalaraq bir- birlərindən öyrənməsi üçün kollec-yataqxana yaratmaq istəyirdilər. Bu ideyanı ingilislər Oksford və Kembric kolleclərində tətbiq etməyə başlamışdılar. Burada tələbələr müəllimləri ilə bir yerdə qalır, öyrənir və kilsəyə gedirdilər. Bu cür təhsil sistemində müəyyən bir ixtisasa yiyələnməklə bərabər, tələbə böyük təcrübə toplamış olurdu. İngilislərlə bərabər, oxşar ideyalar Harvardda da həyata keçirilirdi, lakin sonralar müəllim və professorların çoxu universitetin uğuruna şübhə ilə yanaşmağa başladılar. 1703-cü ildə kollecin bazar günü ibadətlərinin birində çıxışı zamanı müqəddəs Solomon Stoddard söyləmişdi: "Harvard Düşmənçilik, Xudpərəstlik və İsrafçılıq məskəninə çevrilib…". 1700-cü ildə on keşiş Brenfordda toplaşaraq Harvardın buraxdığı səhvləri təkrarlamayan bir kollecin yaradılmasını təklif etdilər. Onların əksəriyyəti Harvarddakı təhsildən məyus qalan məzunlar idi. 1701-ci ildə onlar Müstəmləkə General Assambleyasından xartiya alaraq Kollegial Məktəb yaratmağa başladılar. 1717-ci ildə Yelin yaradıcıları o vaxtlar 1000 nəfər əhalisi olan Nyu-Heyven adlı balaca şəhərdə torpaq sahəsi aldılar və 1718-ci ildə burada kollecin binasını ucaltdılar. Elə həmin il universitetə satdığı doqquz tay maldan qalan gəliri, 417 kitab və kral I Georqun portretini bağışlayan Uels taciri Eliaxu Yelin şərəfinə Yel Kolleci adı verildi. Tezliklə bu ərazidə bu gün Yelin ən qədim binalarından hesab edilən kollegial kilsə və Konnektikut Holl tikildi. Həmin dövrdə kollecin hər kursunda 25–30 nəfər oxuyurdu, ümumilikdə kollecdə 100-ə yaxın tələbə təhsil alırdı. Yalnız oğlanların təhsil almaq hüququ var idi, qəbul şifahi imtahan yolu ilə aparılırdı və imtahanı kollecin prezidentinin özü götürürdü. Latın və yunan dilləri, məntiq, ritorika və arifmetika bilgiləri xüsusi yoxlanılırdı. Bundan əlavə, bütün dərslər latın dilində keçilirdi, tələbələr dərsdən sonra da bir-birləri ilə bu dildə ünsiyyət qurmalı idilər. İngilis dilinin istifadəsi kollecin qaydalarına görə qadağan olunmuşdu. Bu tələb uzun müddət qüvvədə qaldı. 1920-ci ildə müəllimlər bundan imtina etməyi təklif etdilər, ancaq Yel Universitetinin məzunu və Yel Korporasiyasının üzvü olan ABŞ-ın 27-ci prezidenti Uilyam Horvard Taft əsrlərlə qoyulan ənənədən əl çəkməyə imkan vermədi. Müəllimlər bu dəyişikliyə yalnız 1931-ci ildə nail oldular. Yel və Harvardda tədris olunan fənlər Kembric, Oksford, eləcə də antik akademiyaların: yeddi "liberal incəsənət", klassik ədəbiyyat, "üç fəlsəfə" — təbiətşünaslıq fəlsəfəsi, etika və metafizika proqramlarına əsaslanırdı. Puritanlar bu proqramı Amerikada xaçpərəstlik ideallarının möhkəmlənməsi üçün bünövrə hesab edirdilər. == Universitetin inkişafı == 1776–1781-ci ildə Amerikanın azadlığı uğrunda aparılan müharibə Yelə toxunmadı. XIX-XX-ci əsrlərdə aspirantura və peşəkar fakültələr-institutlar yaradıldı, bu da Yeli əsl universitetə çevirdi. Yel Universitetində on iki peşə məktəbi və bir institut fəaliyyət göstərir.İlk illər ali təhsil ocağının 4 professoru və 37 tələbəsi olub. 1810-cu ildə burada rəsmən tibb, 1822-ci ildə ilahiyyat, 1824-cü ildə isə hüquq fakültələri təsis edildi. 1847-ci ildən dəqiq, təbii və humanitar elmlər üzrə aspirantura fəaliyyətə başladı, 1861-ci ildə ABŞ-da ilk dəfə olaraq Yel aspiranturasında elmlər doktoru dərəcəsi təltif edildi. 1869-cu ildə incəsənət, 1894-cü ildə musiqişünaslıq, 1900-cü ildə meşə təsərrüfatı və ətraf mühitin mühafizəsi, 1911-ci ildə Uşaq Tədqiqat Mərkəzi , 1923-cü ildə orta tibbi personalın hazırlığı, 1955-ci ildə teatr, 1972-ci ildə memarlıq, 1974-cü ildə idarəetmə fakültələri yaradılıb. 1879-cu ildən başlayaraq Yel Universitetinin aspiranturasında qadınlar təhsil alır, 1969-cu ildən isə qız tələbələr 4-illik bakalavr pilləsinə qəbul olunurlar. == Büdcəsi == Yel Universitetin illik gəliri 2,57, illik xərcləri isə 2,54 milyard ABŞ dolları təşkil edir.Bundan əlavə, ali məktəbə ildə təxminən 16,5 milyard ABŞ dolları məbləğində yardım edilir. == Təhsil haqqı == Yel Universitetində təhsil alan tələbələrin 60 faizi maliyyə yardımı alır.Universitetdə təhsil haqqı tələbənin oxuduğu məktəb və ixtisasdan aslı olaraq 20800–49900, otaq və yataqxanaların bir tədris ili üzrə qiymətə isə 1200 ABŞ dolları həcmində müəyyənləşib. == Yataqxana-kolleclər == 1930-cu ildə Oksford və Kembric universitetlərinə uyğun olaraq Yelin bütün tələbələri hər biri 450 nəfərdən ibarət olan 12 yataqxana-kolleclərə bölündülər. Hər bir yataqxana-kollec geniş, dördkünc, kölgəli ağacları, hovuzları, rahat oturacaqları olan həyətə malik bir neçə binadan ibarətdir. Kitabxanası, yeməkxanası, idman, oxu və tədbir keçirmək üçün zalları olan bu yataqxana-kollec bütöv bir şəhər kvartalını əhatə edir və tələbə həyatının təkrarolunmaz atmosferini yaradır. Hər bir kolleci tələbələrlə bir yerdə qalan master idarə edir. Həmçinin hər kollecin tələbələrin həyatında fəal iştirak edən dekanı və müəllim-rezidentləri mövcuddur. Universitetin 12 kolleci var. (Berkeley, Branford, Calhoun, Davenport, Timothy Dwight, Jonathan Edwards, Morse, Pierson, Saybrook, Silliman, Ezra Stiles, Trumbull) == Universitet bu gün == Hazırda Yel dünyanın ən yaxşı universitetlərindən birinə çevrilib. 2000 nəfərdən çox olan professor-müəllim heyəti yüksək səviyyədə ixtisaslaşmaları ilə seçilir. 225 Yel binası zəmanələrinin ən məşhur memarları tərəfindən inşa edilib. Binaların memarlıq üslubu müxtəlifdir: Yeni — ingilis müstəmləkə dövründən başlayaraq viktorian qotikasına, mavritan üslubundan tutmuş ultramüasir binalaradək. Yelin binaları, qüllələri, hovuz-fontanları, bağları, parkları ümumi təkrarolunmaz bir tamamlıq yaradır. Buna görə də Yeli "Amerikanın ən gözəl universitet şəhərciyi" adlandırırlar. Universitetə əlavə 243 hektarlıq ərazi məxsusdur ki, burada da müxtəlif idman kompleksləri və meşə-park massivləri yerləşir. Hazırda universitetdə əlavə korpusların, laboratoriyaların, yataqxanaların tikintisi davam etdirilir. == Kitabxana == Yel kitabxanası çox zəngindir. ümumilikdə kitabxananın fondu 11 milyondan artıq kitaba, kolleksiyalara, arxivlərə, musiqi yazılarına, xəritələrə və başqa nadir eksponatlara malikdir. Bu, ABŞ-da üçüncü, dünyada isə ikinci ən böyük universitet kitabxanasıdır. Vahid kompüterləşdirilmiş kataloq 40-dan çox ixtisas kitabxanalarını cəmləşdirir: qeyri-adi gözəlliyə malik olan qotik Sterlinq kitabxanasından başlayaraq 800000-dən çox nadir kitab və sənədlər toplusu olan Bayneke əlyazmalar və nadir kitablar kolleksiyası kitabxanasına qədər. == Dəqiq, tətbiqi və təbiət elmləri == Yel humanitar elmlər sahəsində böyük nailiyyətlər əldə etdiyi üçün çoxları bilmir ki, universitet həmçinin ABŞ-ın ən aparıcı elmi-tədqiqat mərkəzlərindən biridir. Yelin biologiya, kimya, [[Molekulyar biologiya|molekulyar]] biofizika və biokimya, fizika, astronomiya, [[riyaziyyat]], hesablama texnikası, [[geologiya]] və [[geofizika]], ətraf mühitin mühafizəsi və s. kafedraları mütəmadi olaraq Amerikanın ən yaxşı proqramları sıralarına daxil olur. Öz nailiyyətlərini möhkəmləndirərək və inkişaf etdirərək Yel laboratoriyaların, dəqiq elmlər, mühəndislik profilli fakültələrin auditoriyalarının genişləndirilməsi, təkmilləşdirilməsi üçün 500 milyon dollardan çox vəsait ayırır. Yaxın 10 ildə universitet tibb və [[biotexnologiya]] sahəsi üzrə tədqiqatların maddi bazasının inkişafı məqsədilə əlavə 500 milyon dollar ayıracaq. == Xarici əlaqələri == Yel Universitetinin beynəlxalq əlaqələr ənənəsi XIX-cu əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Həmin dövrdən professor və müəllimlər xarici ölkələrə elmi səfərlər etməyə başladılar. Yel öz divarlarında xarici tələbə qarşılayan ilk universitetlərdən biridir: ilk [[Latın Amerikası|Latın amerika]]lı tələbə buraya 1830-cu, çinli tələbə 1850-ci ildə daxil olmuşdu. Bu gün Yel müxtəlif beynəlxalq proqram və tədqiqatlarda aktiv iştirak edir. Universitetdə 50-dən çox dil öyrədilir, beynəlxalq münasibətlərə aid 600-dən artıq kurs keçilir. 40 il ərzində bu istiqamət üzrə liderliyini saxlayan Yel beynəlxalq tədqiqatlar mərkəzi hazırda bakalavr dərəcəsində 6, magistr dərəcəsində isə 4 ixtisas təklif edir. Tətbiqi linqvistik tədqiqatlar, mərkəzi qloballaşma problemlərinin tədqiqatı və beynəlxalq maliyyə mərkəzləri beynəlxalq proqramlara artan marağı inkişaf etdirir və Yelin ixtisaslaşmış fakültələrinin fəaliyyətini zənginləşdirir. Yel ildən-ilə xarici tələbələrin artımı ilə fəxr edir, universitet tələbələrinin 16%-dən çoxu xarici tələbələrdir. Yeni "Dünya liderləri" proqramı çərçivəsində hər tədris ili bütün dünyada gələcəkdə öz ölkələrinin inkişafı üçün mühüm nailiyyət verə biləcək görkəmli elm xadimləri Yel Universitetinə cəlb olunur; dünyanın 100-dən çox ölkələrindən 1500 alim işləmək və yaşamaq üçün Yelə gəlir. Yel Universitetinin çoxsaylı uğurlu və məşhur məzunları var. 1989-cu ildən başlayaraq ABŞ-ın bütün prezidentləri Yelin məzunları olub. Corc Nerbert Uoiker Buş (ata — Buş), Bill Klinton, eləcə də onun həyat yoldaşı, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın hazırkı Dövlət katibi [[Hillari Klinton]], [[Corc Uoker Buş|Corc Uolker Buş]] (oğul — Buş), onun qızı [[Barbara Buş]], Amerikanın keçmiş vitse-prezidenti Riçard Dik çeyni də üelin məzunlarındandır. Morze əlifbasının ixtiraçısı Samuel Morzeni, məşhur uşaq psixoloqu Benjamin Spoku, yazıçı Sinkler Lyuisi, iqtisadçı Corc Akerlofu, jurnalist və yazıçı Bob Vudvardı, "[[Pepsi]]" kamraniyasının prezidenti İndra Krisnamurti Nuyini, CBS telekamraniyasının prezidenti Erik Oberi, "Boinq" kamraniyasının direktorlar şurasının sədri Ceyms Mak Nerni də Yel Universitetinin tanınmış məzunlarındandır. Yel Universiteti Amerikanın elit universitetləri qrupuna daxildir. Universitet [[Beynəlxalq Tədqiqat Universitetləri Alyansı]]na daxildir.<ref>[http://www.iaruni.org/about-us/members Members] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120506060334/http://www.iaruni.org/about-us/members |date=2012-05-06 }}. iaruni.org {{en}}</ref> == Reytinqi == {| class="wikitable" border="1" |+ "[[Academic Ranking of World Universities]]"dəki yeri:<ref>{{cite web|url=http://www.shanghairanking.com/World-University-Rankings/Yale-University.html|title=ARWU - Yale University|publisher=Shanghai Ranking Consultancy|date=2014|accessdate=26 aprel 2015|archive-date=2015-05-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20150502101340/http://www.shanghairanking.com/World-University-Rankings/Yale-University.html|url-status=dead}}</ref> |- ! 2003<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2003.html |title=Academic Ranking of World Universities 2003 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150430062238/http://www.shanghairanking.com/ARWU2003.html |url-status=dead }}</ref> !! 2004<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2004.html |title=Academic Ranking of World Universities 2004 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918171832/http://www.shanghairanking.com/ARWU2004.html |url-status=dead }}</ref> !! 2005<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2005.html |title=Academic Ranking of World Universities 2005 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-04-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150424213848/http://www.shanghairanking.com/ARWU2005.html |url-status=dead }}</ref> !! 2006<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2006.html |title=Academic Ranking of World Universities 2006 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918220030/http://www.shanghairanking.com/ARWU2006.html |url-status=dead }}</ref> !! 2007<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2007.html |title=Academic Ranking of World Universities 2007 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150430103751/http://www.shanghairanking.com/ARWU2007.html |url-status=dead }}</ref> !! 2008<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2008.html |title=Academic Ranking of World Universities 2008 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918192133/http://www.shanghairanking.com/ARWU2008.html |url-status=dead }}</ref> !! 2009<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2009.html |title=Academic Ranking of World Universities 2009 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150430103758/http://www.shanghairanking.com/ARWU2009.html |url-status=dead }}</ref> !! 2010<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2010.html |title=Academic Ranking of World Universities 2010 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151210095833/http://www.shanghairanking.com/ARWU2010.html |url-status=dead }}</ref> !! 2011<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2011.html |title=Academic Ranking of World Universities 2011 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2011-08-23 |archive-url=https://www.webcitation.org/618puNXUi?url=http://www.arwu.org/ARWU2010.jsp |url-status=dead }}</ref> !! 2012<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2012.html |title=Academic Ranking of World Universities 2012 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2013-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130425145648/http://www.shanghairanking.com/ARWU2012.html |url-status=dead }}</ref> !! 2013<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2013.html |title=Academic Ranking of World Universities 2013 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311085241/http://www.shanghairanking.com/ARWU2013.html |url-status=dead }}</ref> !! 2014<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |title=Academic Ranking of World Universities 2014 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150119210953/http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |url-status=dead }}</ref> !! 2015<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2015.html |title=Academic Ranking of World Universities 2015 |access-date=2015-08-25 |archive-date=2015-10-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151030134046/http://www.shanghairanking.com/ARWU2015.html |url-status=dead }}</ref> |- | 8||11||11||11||11||11||11||11||11||11||11||11||11 |} {| class="wikitable" border="1" |+ "[[QS World University Rankings]]"dəki yeri: |- !2015/16<ref name=QS2015>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2015#sorting=rank+region=+country=+faculty=+stars=false+search=|title=QS World University Rankings (2015)}}</ref> !2014/15<ref name=QS2014>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2014#sorting=rank+region=+country=+faculty=+stars=false+search=|title=QS World University Rankings (2014)}}</ref> !2013/14<ref name=QS2013>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2013#sorting=rank+region=+country=+faculty=+stars=false+search=|title=QS World University Rankings (2013)}}</ref> !2012/13<ref name=QS2012>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2012|title=QS World University Rankings (2012)}}</ref> !2011/12<ref name=QS2011>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2011|title=QS World University Rankings (2011)|access-date=2015-04-11|archive-date=2014-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20141020200255/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2011|url-status=dead}}</ref> !2010/11<ref name=QS2010>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|title=QS World University Rankings (2010)|access-date=2015-04-11|archive-date=2011-04-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20110403044940/http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|url-status=dead}}</ref> |- |15||10||8||7||4||3 |} {| class="wikitable" border="1" |+ "[[Times Higher Education World University Rankings]]"dəki yeri: |- !2015/16<ref name=THE_W_2015-16>{{cite web|url=https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2016/world-ranking#!/page/0/length/25|title=THE World University Rankings (2015-2016)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=11 mart 2016}}</ref> !2014/15<ref name=THE_W_2014-15>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2014-15/world-ranking|title=THE World University Rankings (2014-2015)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2013/14<ref name=THE_W_2013-14>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2013-14/world-ranking|title=THE World University Rankings (2013-2014)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2012/13<ref name=THE_W_2012-13>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2012-13/world-ranking|title=THE World University Rankings (2012-2013)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2011/12<ref name=THE_W_2011-12>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2011-12/world-ranking|title=THE World University Rankings (2011-2012)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2010/11<ref name=THE_W_2010-11>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2010-11/world-ranking|title=THE World University Rankings (2010-2011)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> |- |12||9||11||11||11||10 |} == Məşhur məzunları == * [[Con Şatak]] * [[Con Kerri]] *[[Corc Uoker Buş|Corc Buş]] == Mənbə == * [http://www.az-muallimi.com/arxiv/2009/n33/ardi6.html Yel Universiteti]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Müstəmləkə kollecləri}} [[Kateqoriya:Yel Universiteti| ]] [[Kateqoriya:ABŞ universitetləri]] [[Kateqoriya:1701-ci ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:Sarmaşıq Liqası]] b26stcv6lf0mlfxqhfr5wduz078vdv0 Səfurə Əlizadə 0 99209 6564755 6559174 2022-08-06T05:37:32Z 194.135.153.190 /* Ailəsi */ wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi |adı = [[Fayl:EuroAzerbaiyán.svg|20x20px]] Səfurə Əlizadə [[Fayl:EuroAzerbaiyán.svg|20x20px]] |şəkil = SafuraEurovision.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = Səfurə Əlizadə [[2010 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] zamanı mətbuat konfransında (27 may 2010) |fon rəngi = solo ifaçı |janr = Pop |musiqi aləti = |səs tembri = |fəaliyyət illəri= [[2009]]-[[2013]] }} '''Səfurə Əlizadə''' ({{DVTY}}) — [[azərbaycanlı]] müğənni. Azərbaycanı 2010-cu ildə [[Oslo]] şəhərində keçirilən [[2010 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|55-ci Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]ndə təmsil etmişdir və 145 xalla 5-ci yeri tutmuşdur. 2010-cu ildə "[[Yeni Ulduz 08|Yeni Ulduz 8]]" layihəsinin qalibi olmuşdur. == Həyatı == Səfurə Əlizadə 20 sentyabr 1992-ci ildə Azərbaycanın [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. Səfurə xanım 3 yaşından musiqi ilə məşğul olmağa başlamışdır. Kaman və saksafon üzrə orta musiqi təhsili almışdır. Səfurə xanım ilk orta təhsilini xoreoqrafiya məktəbində almışdır. Daha sonra 5-ci sinifdən 164 nömrəli tam orta məktəbdə, 8-ci sinifdən isə 23 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil almışdır. Səfurə Əlizadə 2010-cu ildə [[Azad Azərbaycan TV|Azad Azərbaycan Televiziyası]]nda yayımlanan "[[Yeni Ulduz 08|Yeni Ulduz 8]]" layihəsində qalibi olmuşdur və geniş tamaşaçı kütləsinə tanınmışdır. 2010-cu ildə Səfurə Əlizadə orta təhsilini bitirdikdən sonra ali təhsilini almaq üçün [[İsveç]]ə köçmüşdür. 18 iyun 2010-cu ildə Səfurə xanım [[İsveç]]də "[[It's My War]]" adlı ilk albomunu təqdim etmişdir. Səfurə xanımın albomunda 13 mahnı yer almışdır. O, 10 fevral 2011-ci ildə [[Yeni Azərbaycan Partiyası]]na üzv qəbul edilmişdir.<ref>{{Cite web|title=Səfurə Əlizadə YAP-a üzv qəbul olundu|url=https://m.modern.az/az/news/11157/sefure-elizadeye-yap-in-vesiqesi-verildi-foto|access-date=2022-06-01|archive-date=2022-06-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20220601095019/https://m.modern.az/az/news/11157/sefure-elizadeye-yap-in-vesiqesi-verildi-foto|url-status=live}}</ref> == Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi == Səfurə Əlizadə 2010-cu ildə [[2010 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|55-ci Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]ndə [[Azərbaycan]]ı təmsil etmək üçün bu ölkənin Milli Seçimlərinə qatılmışdır. 2 mart tarixində keçirilən Milli Seçimlərin finalında Səfurə xanım "[[Drip Drop]]" mahnısı ilə qalib gəlmişdir və [[Azərbaycan]]ı [[Oslo]]da [[2010 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|55-ci Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]ndə təmsil etmək hüququ qazanmışdır. Səfurə Əlizadə [[Norveç]]in paytaxı [[Oslo]] şəhərində keçirilən [[2010 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]ndə 2-ci yarım-finalda iştirak etmişdir. Səfurə xanım 113 xalla 17 ölkə arasında 2-ci yeri tutmuşdur və finala adlamışdır. 29 may tarixində isə keçirilən finalda Səfurə Əlizadə 39 ölkədən 145 xal almışdır və [[2010 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|55-ci Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]ndə 5-ci yeri tutmuşdur. [[Fayl:Flickr - aktivioslo - Safura - Aserbajdsjan (2) cropped.jpg|thumb|Səfurə Əlizadə]] == Ailəsi == 5 iyul 2013-cü ildə Səfurə Əlizadə [[Bodrum]]da [[Azərbaycan Respublikası Energetika Nazirliyi|Azərbaycan Respublikasının Energetika Naziri]] [[Natiq Əliyev]]in oğlu Fərhad Əliyev ilə ailə həyatı qurmuşdur. 10 avqust 2014-cü ildə isə Səfurə xanımın oğlu İsgəndər anadan olmuşdur.<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=4x38SipAyeY |title=Səfurə Əlizadə oğlu ilə Bakıda |author=APA TV |date=04.03.2017 |work= |publisher=[http://www.youtube.com Youtube.com] |accessdate=2017-03-04 |language=az |archive-date=2022-06-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220601095059/https://www.youtube.com/watch?v=4x38SipAyeY |url-status=live }}</ref>. Onun İsgəndər, Ayşə və Natiq adlarında 3 övladı var == Mahnıları == {| class="wikitable" !İl !Mahnı |- | rowspan="2" |2010 |"[[Drip Drop]]" |- |"[[March On]]" |- | rowspan="2" |2011 |"Paradise" |- |"Alive" |- | rowspan="2" |2021 |"Ağla" |- |"Möcüzə" |} === Albomları === * "[[It's My War]]" (2010) * "Möcüzə"<ref>{{Cite web|Url=https://music.apple.com/az/album/m%C3%B6c%C3%BCze/1578899092}}</ref> (2021) == Həmçinin bax == {{başlanğıc}} {{Sıralama | əvvəl = [[Aysel Teymurzadə]] <br> [[Arəş (müğənni)|Araş]] <br> "Always" | başlıq = Azərbaycan Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində <br> [[Fayl:EuroAzerbaiyán.svg|30x30px]] | illər = [[2010 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi|'''2010 Oslo''']] <br> '''"Drip Drop"''' | sonra = [[Eldar Qasımov]] <br> [[Nigar Camal]] <br> "Running Scared" }} {{son}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{Azərbaycan Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın qadın müğənniləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı müğənnilər]] [[Kateqoriya:Azərbaycanın Avroviziya təmsilçiləri]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] [[Kateqoriya:Bakı şəhəri 23 nömrəli tam orta məktəbin məzunları]] nbgbkwsia0qg8goekfmfc9qgjy9u5n0 Tokio Universiteti 0 101525 6563835 6448037 2022-08-05T12:14:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Universitet |ad = Tokio Universiteti |rəsmi_adı = {{dil-ja|東京大学}} |şəkil_adı = UnivOfTokyo_mark.svg |şəkil_ölçüsü = 250px |şəklin_izahı = Loqosu |şüar = |yaranma = [[1877]] |tip = Dövlət universiteti |rektor = |prorektor = |tələbə_sayı = 30000 |şəhər = Tokio |ölkə = [[Yaponiya]] |koordinat = |ünvan = |kampus = |kampus_2 = |himn = |idman = |vebsayt = [http://www.u-tokyo.ac.jp u-tokyo.ac.jp] }} '''Tokio Universiteti''' ({{dil-ja|東京大学}}) — [[Yaponiya]]nın paytaxtı [[Tokio]] şəhərində yerləşən ali təhsil müəssisəsi; ölkənin ən aparıcı ali təhsil ocaqlarından olan [[Yeddi Milli Universitet]]dən və dünyanın ən nüfuzlu elmi-tədqiqat mərkəzlərindən biridir. == Tarixi == 1877-ci ildə Meydzi hakimiyyəti hüquq, elm, ədəbiyyat və tibb departamentlərindən ibarət olan universitet yaradır və bu ali təhsil ocağına Tokio Daigaku, qısa olaraq Todai adı verilir. 1886-cı ildə ali məktəbin adı dəyişdirilərək İmperator, 1897-ci ildə isə Tokio Universiteti olur. 1890-cı ildə universitetin nəzdində Kənd Təsərrüfatı və Dendrologiya kolleci, 1916-cı ildə Added İnfeksion Xəstəliklər İnstitutu istifadəyə verilir. 1919-cu ildə imperatorun sərəncamı ilə təhsil müəssisəsində iqtisadiyyat fakültəsi açılır. 1921-ci ildə burada Aviasiya Elmi-Tədqiqat İnstitutu və Astronomiya rəsədxanası, 1942-ci ildə mühəndislik fakültəsi, 1946-cı ildə universitet xəstəxanaları, dəniz bioloji stansiyası, botanika bağı, universitet meşəsi, kənd təsərrüfatı mərkəzi, Balıqçılıq mühəndisliyi tədqiqatları laboratoriyası, İctimai Elmlər İnstitutu yaradılır. 1947-ci ildə Yaponiyanın [[II Dünya müharibəsi]]ndə məğlubiyyətindən sonra universitetin ilkin adı özünə qaytarılır. 1949-cu ildə burada pedaqogika fakültəsinin nəzdində filologiya fakültəsi, Zəlzələ Elmi-Tədqiqat, Şərqşünaslıq Mədəniyyəti, Sənaye, Jurnalistika institutları açılır. 1953-cü ildə Tokio Universitetində Kosmik Rey tətbiqi mikrobiologiya laboratoriyası, 1955-ci ildə Nüvə Tədqiqatları, 1957-ci ildə Bərk Cisimlər Fizikası, 1962-ci ildə Okeanın Tədqiqatı, 1966-cı ildə kompüter və tibb mərkəzləri, 1967-ci ildə Kriogen Mərkəz yaradılır, İnfeksion Xəstəliklər İnstitutunun adı dəyişdirilərək Tibb Elmləri İnstitutu olur. 1970-ci ildə Tokio Universitetində Radioizotop, 1975-ci ildə Ətraf Mühit Elmləri mərkəzləri, 1981-ci ildə Kosmik Tədqiqatlar və Aeronavtika, Fənlərarası Tədqiqatlar institutları, 1983-cü ildə molekulyar genetika laboratoriyası yaradılır, Kitabxana və İnformasiya Elmi-Tədqiqat Mərkəzinin adı Biblioqrafik İnformasiya Mərkəzi adı ilə əvəzlənir. 1985-ci ildə əcnəbi tələbələr üçün Yapon Dili Mərkəzi fəaliyyətə başlayır və bu qurum 1990-cı ildən Beynəlxalq Mərkəz adlandırılır. 1991-ci ildə universitetin nəzdində İqlimin Tədqiqatı Mərkəzi açılır, 1992-ci ildə isə riyaziyyat elmləri bölməsi müstəqil fəaliyyət göstərməyə başlayır, həmçinin Artefaktların öyrənilməsi Mərkəzi yaradılır. 1993-cü ildə Tətbiqi Mikrobiologiya İnstitutunun adı dəyişdirilərək Molekulyar və Hüceyrə Bioelmlər İnstitutu olur, daha sonra Biotexnologiya Tədqiqat Mərkəzi fəaliyyətə başlayır. 1994-cü ildə Elementar Hissəciklər Fizikası Beynəlxalq Mərkəzi, 1996-cı ildə Tədqiqatlar və Ali Təhsilin İnkişafı Mərkəzi, 1998-ci ildə Qabaqcıl Texnologiyalar Ali Məktəbi, Komaba Açıq Laboratoriyası, Geinformasiya Elmi Mərkəzi, 1999-cu ildə İqtisadi Mühəndislik, Yüksək Plazma Temperaturu mərkəzləri açılır, Kompüter Mərkəzinin adı İnformasiya Texnologiyaları Mərkəzi ilə əvəz edilir. 2000-ci ildə Tokio Universitetində tibbi təhsil sahəsi üzrə Beynəlxalq Tədqiqat Mərkəzi, Kasiva kampusunda Kosmik Şüa Tədqiqatı İnstitutu yaradılır. 2001-ci ildə Sənaye Elmləri İnstitutu Komaba kampusuna köçürülür. 2004-cü ildə Yaponiyanın bütün dövlət universitetləri "Milli Universitetlər Korporasiyası" adı altında birləşdirilir, Tokio Universiteti də bu korporasiyaya daxil edilir. Həmin il Ali Dövlət Siyasəti Məktəbi yaradılır. 2005-ci ildə Pekin şəhərində Tokio Universitetinin filialı açılır. == Müasir vəziyyəti == Hazırda Tokio Universitetinin nəzdində aşağıdakı departamentlər fəaliyyət göstərir: *'''Fakültələr:''' hüquq, tibb, mühəndislik, filologiya, dəqiq elmlər, kənd təsərrüfatı, iqtisadiyyat, incəsənət və elmlər, pedaqogika, əczaçılıq. *'''Ali Məktəblər:''' Humanitar və Sosiologiya Elmləri, Təhsil, Hüquq və Siyasi Elmlər, İqtisadiyyat, İncəsənət və Elmlər, Mühəndislik, Elm, Kənd təsərrüfatı və Həyat, Tibb, Əczaçılıq, Riyaziyyat Elmləri, Qabaqcıl Texnologiyalar, İnformasiya Texnologiyaları, Fənlərarası İnformasiya Tədqiqatları, Dövlət Siyasəti. *'''İnstitutlar:''' Tibb Elmləri, Zəlzələ Elmi-Tədqiqat, Asiya Regionu üzrə Perspektiv Tədqiqatlar, Sosial, Sənaye Elmləri, İstorioqrafiya, Molekulyar və Hüceyrə Bioelmlər, Kosmik Şüa Tədqiqatı, Bərk Cisimlər Fizikası, Okeanın Tədqiqatı, Qabaqcıl Elm və Texnika Tədqiqat. *'''Mərkəzlər:''' Universitet Muzeyi, Kriogen Tədqiqatlar, Radioizotop, Ətraf Mühit Elmləri, Beynəlxalq, Artefaktların öyrənilməsi, Biotexnologiya-Tədqiqat, Asiya Təbiəti, Beynəlxalq Tədqiqatlar üzrə Əməkdaşlıq, Komaba Açıq Laboratoriyası, Geinformasiya Elmi, Beynəlxalq Tibbi Təhsil, Səhiyyə, İnformasiya Texnologiyaları, İqlimin Tədqiqatı, Beynəlxalq Elementar Hissəciklər Fizikası, VLSI Planlaşdırılma və Təhsil, İntellektual Modelləşdirmə Laboratoriyası. *'''Təşkilatlar:''' Elmin Sabit İnkişafı üzrə Kompleks Tədqiqatlar, Nano Kvant Elektronikası İnformasiya İnstitutu, Kimya-Biologiya Elmi-Tədqiqat Təşəbbüsü, Bilik Quruluşu Mərkəzi, Okean Alyansı, Kainat Fizikası və Riyaziyyatı, Todai Alternativ Siyasət Tədqiqat, Mütərəqqi Tədqiqat Təşəbbüsü. == Kitabxana sistemi == Tokio Universitetinin kitabxana sistemi Əsas, Kaşiva, Komaba, eləcə də 34 bölmə və institut kitabxanalarından ibarətdir. Hər fakültənin, institutun, mərkəzin nəzdində öz sahəsi üzrə kitabxanası mövcuddur. üç müxtəlif şəhərcikdə — Honqo, Kaşiva, Komaba kampuslarında və kampusdan kənarda yerləşən bu kitabxanalar yeganə bir sistem çərçivəsində geniş spektrdə xidmət təklif edir. Kitabxana sistemində, ümumilikdə, 8,8 milyon cild kitab, jurnal, dissertasiya və s. mövcuddur. Bu rəqəmin üzərinə hər il 170 min kitab, 152 min dövri nəşr artırılır. Universitetin həmçinin OPAC (Online Public Access Catalog) adlanan ümumi onlayn kataloq səhifəsi mövcuddur. Tokio Universitetinin kitabxana sisteminin əksər kolleksiyaları bu kataloqda dərc edilib və oxucular həmin səhifəyə daxil olaraq istədikləri materialı tapa bilərlər. == Muzeyi == Tokio Universitetinin muzeyi 1966-cı ildə yaradılıb və Yaponiyanın ən aparıcı muzeylərindəndir. Muzeydə təbii, mədəni və tarixi materiallar toplanıb, sistemləşdirilib və hamı üçün açıqdır. Universitet 6400000 tədqiqat obyektinə malikdir, onlardan 2430000-i universitetin muzeyində yerləşir. Muzeyin kolleksiyası yerli və xarici mənbələr hesabına mütəmadi olaraq yenilənir. Hazırda muzey 8,8 hektar ərazidə yerləşir. Muzey yerinin darlığından kolleksiyalarının yerləşdirilməsi və qorunmasında çətinlik çəkir, hətta bəzən kolleksiyalarını azaltmaq və ya başqa yerə köçürmək məcburiyyətində olur. Tokio Universitetinin muzeyi bir neçə bölmədən ibarətdir. Yer elmləri departamentində mineralogiya, petrologiya, faydalı qazıntılar, tarixi geologiya, paleontologiya, coğrafiya, Biologiya departamentində botanika, meşə botanikası, zoologiya, tibb, antropologiya, Mədəniyyətin tarixi departamentində arxeologiya, memarlıq, mədəni antropologiya və təsviri incəsənət tarixi, Radiokarbon laboratoriyasında arxeologiya, tarix, geologiya elmlərinə aid, Kurator tədqiqatları departamentində elmi-tədqiqat materialları toplanıb. Muzeyin Texnologiya departamenti 2002-ci ildə yaradılıb və "beyin mərkəzi" kooperativi kimi nəzərdə tutulub. Media elmləri və informasiya departamenti muzeydə toplanan elmi informasiyanı ictimaiyyətə çatdırmaqla məşğuldur (Public Relations). Koişikava adlanan muzeyin əlavə binası universitetin Botanika bağının yanında yerləşir. Burada sərgilər təşkil olunur, tədqiqatçıların və geniş ictimaiyyətin istifadəsinə zəngin verilənlər bazası təqdim edilir. == Kampusları == Tokio Universitetinin Honqo, Komaba, Kasiva, Şirokane və Nakano adlanan beş kampusu mövcuddur. Universitetin əsas kampusu Honqo adlanır və Maeda mülkədar ailəsinin malikanəsində yerləşir. Bu, Yaponiyanın ən qədim malikanələrindən biridir, xüsusilə burada yerləşən Akamon (Qırmızı qapı) ölkənin tarixi abidəsidir. Honqonun mərkəzi 1615-ci ilə aiddir. Həmçinin bura Yaponiyanın ən gözəl yerlərindən biri hesab edilir. Komaba kampusu universitet tələbələrinin məskunlaşdığı ən sıx şəhərcikdir. == Yataqxana == Bütün başqa universitetlərdə olduğu kimi, Tokio Universitetində də tələbələr yataqxanalarla təmin olunur. Əcnəbi tələbələrin məskunlaşması üçün Mitaka, Toşima, Lodge Komaba, Şirokanedai adlı beynəlxalq yataqxanalar mövcuddur. Bu yataqxanalarda bir nəfərlik yerin illik qiyməti 4700–5900 yen təşkil edir. Şirokane 1 qızlar yataqxanası köhnə və yaşamaq üçün əlverişsiz olduğundan 2007-ci ildə Toşima Beynəlxalq yataqxanasında qızlar üçün yeni mənzillər tikilib. 2009-cu ilin oktyabrında Kasiva Lodge və Kasiva II Beynəlxalq yataqxana kampusu istifadəyə verilib. 2010-cu ildə universitet Beynəlxalq Oiveyk rezidensiyası tikməyi planlaşdırır. Tələbələr universitetə yataqxanada məskunlaşmaları haqqında ərizə ilə ildə iki dəfə müraciət edə bilərlər — birinci dəfə yanvarda, ikinci dəfə isə iyulda. Ərizəni tələbə oxuduğu fakültə və ya məktəb vasitəsilə göndərməlidir. Universitetdə əsasən oğlanlar yataqxanalarla daha yaxşı təmin edilir, qızlar və uşaqlı ailələr isə bu cəhətdən bir qədər əziyyət çəkirlər. Burada tələbələrin istifadəsinə kirayə mənzillər verilir, kənardan olan əməkdaşlar da mənzillərlə təmin edilirlər. Tokio Universitetində milliyyətindən asılı olmayaraq istedadlı tələbəyə əlverişli şərait yaradılır, maddi yardım göstərilir. Müxtəlif fondlar əcnəbi tələbələr üçün təqaüdlər ayırır. Hazırda Tokio Universitetində 30000-dən çox tələbə təhsil alır. Burada dünyanın 100 ölkəsindən 2500-dən çox tələbə var. Əcnəbi tələbələr universitetdə ingilis dilində təhsil alır, bununla yanaşı, onlara yapon dili də öyrədilir. Tokio Universitetində 5779 işçi heyəti çalışır. Hazırda universitetin prezidenti Cuniçi Hamada, birinci icraçı vitse-prezidenti Siniti Sato, ikinci icraçı vitse-prezidenti isə Eitiro Matsumotodur. Yaponiya dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələrindən biridir. "Gündoğar ölkə" adlandırılan Yaponiyanın qədim tarixə, zəngin mədəniyyətə malik olması, yapon texnologiyasının keyfiyyəti, Yaponiya elminin sürətli inkişafı hər kəsə məlumdur. Bu baxımdan, Yaponiyanın ali təhsil müəssisələrində, xüsusilə dünya universitetləri reytinqində yer alan Tokio Universitetində təhsil almaq, bu qədim ölkənin əvəzolunmaz təcrübəsindən bəhrələnmək böyük əhəmiyyətə malikdir. == Büdcəsi == 2008-ci ildə Tokio Universitetinin illik büdcəsi 4770845309 yen olub. Bu məbləğin 66%-ni dövlət tərəfindən ayrılan vəsaitlər təşkil edib. Daxili imkanlar hesabına (əsasən, tələbələrin təhsil haqqından) universitetin əldə etdiyi gəlirlər 1357736000 yen olub. ötən il büdcə vəsaitinin böyük hissəsi, təxminən, 60%-i universitetin elmi potensialının artırılmasına və elmi-tədqiqatların aparılmasına sərf edilib. İşcilərin əməkhaqqına ayrılan vəsaitin məbləği isə 863188180 yen olub. == Təhsil haqqı == Tokio Universitetində təhsil haqqı tələbənin oxuduğu məktəbdən, seçdiyi ixtisasdan asılı olaraq təxminən 500000–800000 yen arasında dəyişir. Məlumat üçün qeyd edək ki, xarici dövlətlərin universitetlərində təqaüd anlayışı Azərbaycanda qəbul olunmuş təqaüdlərdən fərqlidir. Belə ki, ölkəmizin ali məktəblərində ödənişsiz və ödənişli ixtisaslar mövcuddur və ödənişsiz fakültədə təhsil alan tələbə semestr ərzində aldığı qiymətlərdən asılı olaraq müəyyən məbləğdə təqaüd alır. Dünyanın əksər universitetlərində isə ümumilikdə təhsil ödənişli olduğundan tələbəyə təqaüd verilmir. Təqaüd anlamında olan "scholarship" sözü isə istedadlı, əlaçı, gələcəkdə tədqiqatlarını davam etdirmək arzusunda olan, əcnəbi, eləcə də maddi durumu çətin olan tələbələrə universitet tərəfindən olunan yardım mənasında başa düşülür. Bu təqaüd tələbəyə borc kimi verilir və tələbə gələcəkdə işləyəndən sonra borcunu tədricən qaytarır. Yaponiya Tələbə Xidməti Təşkilatı (JASSO) Yaponiya universitetlərində təhsil alan əcnəbi tələbələrə təqaüdlər təklif edir. 2009–2010-cu tədris ilində JASSO-nun Tokio Universitetində bakalavrlar üçün ayırdığı təqaüdün ("scholarship") məbləği ayda 48000 yen, magistr və doktorantlar üçün isə 65000 yen təşkil edir. Universitetlər iyun ayının əvvəllərində JASSO-ya müraciət edir. JASSO komissiyası tərəfindən seçim turu aparılır və müsabiqədən müvəffəqiyyətlə keçmiş tələbələr haqqında məlumat universitetlərə iyul ayının əvvəllərində verilir. Tokio Universiteti Fondu da tələbələrə təqaüd ayırır. Fondun verdiyi təqaüdün məbləği ayda 50000 yendir. == Xarici əlaqələri == Universitet [[Beynəlxalq Tədqiqat Universitetləri Alyansı]]na daxildir.<ref>[http://www.iaruni.org/about-us/members Members] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120506060334/http://www.iaruni.org/about-us/members |date=2012-05-06 }}. iaruni.org {{en}}</ref> [[Şərqi Asiya Tədqiqat Universitetləri Assosiasiyası]]nın üzvüdür<ref>[http://www.aearu.org/members.html 17 Members]. aearu.org {{en}}</ref>. == Reytinqi == Tokio Universiteti [[Asiya]] qitəsinin ən nüfuzlu universitetidir. {| class="wikitable" border="1" |+ "[[Academic Ranking of World Universities]]"dəki yeri:<ref>{{cite web|url=http://www.shanghairanking.com/World-University-Rankings/The-University-of-Tokyo.html|title=ARWU - The University of Tokyo|publisher=Shanghai Ranking Consultancy|date=2014|accessdate=26 aprel 2015|archive-date=2017-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20170224024403/http://www.shanghairanking.com/World-University-Rankings/The-University-of-Tokyo.html|url-status=dead}}</ref> |- ! 2003<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2003.html |title=Academic Ranking of World Universities 2003 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150430062238/http://www.shanghairanking.com/ARWU2003.html |url-status=dead }}</ref> !! 2004<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2004.html |title=Academic Ranking of World Universities 2004 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918171832/http://www.shanghairanking.com/ARWU2004.html |url-status=dead }}</ref> !! 2005<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2005.html |title=Academic Ranking of World Universities 2005 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-04-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150424213848/http://www.shanghairanking.com/ARWU2005.html |url-status=dead }}</ref> !! 2006<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2006.html |title=Academic Ranking of World Universities 2006 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918220030/http://www.shanghairanking.com/ARWU2006.html |url-status=dead }}</ref> !! 2007<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2007.html |title=Academic Ranking of World Universities 2007 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150430103751/http://www.shanghairanking.com/ARWU2007.html |url-status=dead }}</ref> !! 2008<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2008.html |title=Academic Ranking of World Universities 2008 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150918192133/http://www.shanghairanking.com/ARWU2008.html |url-status=dead }}</ref> !! 2009<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2009.html |title=Academic Ranking of World Universities 2009 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-04-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150430103758/http://www.shanghairanking.com/ARWU2009.html |url-status=dead }}</ref> !! 2010<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2010.html |title=Academic Ranking of World Universities 2010 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-12-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151210095833/http://www.shanghairanking.com/ARWU2010.html |url-status=dead }}</ref> !! 2011<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2011.html |title=Academic Ranking of World Universities 2011 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2011-08-23 |archive-url=https://www.webcitation.org/618puNXUi?url=http://www.arwu.org/ARWU2010.jsp |url-status=dead }}</ref> !! 2012<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2012.html |title=Academic Ranking of World Universities 2012 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2013-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130425145648/http://www.shanghairanking.com/ARWU2012.html |url-status=dead }}</ref> !! 2013<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2013.html |title=Academic Ranking of World Universities 2013 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2019-03-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190311085241/http://www.shanghairanking.com/ARWU2013.html |url-status=dead }}</ref> !! 2014<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |title=Academic Ranking of World Universities 2014 |access-date=2015-04-26 |archive-date=2015-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150119210953/http://www.shanghairanking.com/ARWU2014.html |url-status=dead }}</ref> !! 2015<ref>{{cite web |url=http://www.shanghairanking.com/ARWU2015.html |title=Academic Ranking of World Universities 2015 |access-date=2015-08-25 |archive-date=2015-10-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151030134046/http://www.shanghairanking.com/ARWU2015.html |url-status=dead }}</ref> |- | 19||14||20||19||20||19||20||20||21||20||21||21||21 |} {| class="wikitable" border="1" |+ "[[QS World University Rankings]]"dəki yeri: |- !2015/16<ref name=QS2015>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2015#sorting=rank+region=+country=+faculty=+stars=false+search=|title=QS World University Rankings (2015)}}</ref> !2014/15<ref name=QS2014>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2014#sorting=rank+region=+country=+faculty=+stars=false+search=|title=QS World University Rankings (2014)}}</ref> !2013/14<ref name=QS2013>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2013#sorting=rank+region=+country=+faculty=+stars=false+search=|title=QS World University Rankings (2013)}}</ref> !2012/13<ref name=QS2012>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2012|title=QS World University Rankings (2012)}}</ref> !2011/12<ref name=QS2011>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2011|title=QS World University Rankings (2011)}}</ref> !2010/11<ref name=QS2010>{{cite web|url=http://www.topuniversities.com/university-rankings/world-university-rankings/2010|title=QS World University Rankings (2010)}}</ref> |- |39||31||32||30||25||24 |} {| class="wikitable" border="1" |+ "[[Times Higher Education World University Rankings]]"dəki yeri: |- !2015/16<ref name=THE_W_2015-16>{{cite web|url=https://www.timeshighereducation.com/world-university-rankings/2016/world-ranking#!/page/0/length/25|title=THE World University Rankings (2015-2016)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=11 mart 2016}}</ref> !2014/15<ref name=THE_W_2014-15>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2014-15/world-ranking|title=THE World University Rankings (2014-2015)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2013/14<ref name=THE_W_2013-14>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2013-14/world-ranking|title=THE World University Rankings (2013-2014)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2012/13<ref name=THE_W_2012-13>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2012-13/world-ranking|title=THE World University Rankings (2012-2013)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2011/12<ref name=THE_W_2011-12>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2011-12/world-ranking|title=THE World University Rankings (2011-2012)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> !2010/11<ref name=THE_W_2010-11>{{cite web|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/world-university-rankings/2010-11/world-ranking|title=THE World University Rankings (2010-2011)|publisher=''Times Higher Education''|accessdate=12 aprel 2015}}</ref> |- |43||23||23||27||30||26 |} == Məşhur məzunları == Buranın məzunu olan məşhurlardan misal olaraq aşağıdakıların adlarını çəkmək olar: *[[Masako Ovada]] – Yaponiyanın taclı şahzadəsi; *[[Yukio Hatoyama]] – Yaponiyanın Baş naziri; *[[Kiiçi Miyazava]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1991–1993); *[[Yasuhiro Nakasone]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1982–1987); *[[Eisaku Sato]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri, Nobel mükafatı laureatı (1964–1972); *[[Nobusuke Kişi]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1957–1960); *[[İçiro Hatoyama]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1954–1956); *[[Şiqeru Yoşida]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1948–1954); *[[Tetsu Katayama]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1947–1948); *[[Kijuro Şidehara]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1945–1946); *[[Kiiçiro Hiranumo]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1939); *[[Koki Hirota]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1936–1937); *[[Osaçi Hamaquçi]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1929–1931); *[[Reijiro Vakatsuki]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1926–1927, 1931); *[[Takaaki Kato]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1924–1926); *[[Takaşi Hara]] – Yaponiyanın sabiq Baş naziri (1918–1921); *[[Hakuo Yanagisava]] – Yaponiyanın səhiyyə naziri; *[[Leo Esaki]] – fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı; *[[Masatoşi Koşiba]] – fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı; *[[Yaiçiro Nambu]] – fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı; *[[Yanusari Kavabata]] – ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı; *[[Kenzaburo Oe]] – ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı; *[[Rünoske Akutaqava]] – məşhur yapon yazıçısı; *[[Kobo Abe]] – məşhur yapon yazıçısı. == Həmçinin bax == {{Portal|Universitet}} == Mənbə == *Lamiyə Əliyeva, [http://www.muallim.edu.az/arxiv/2010/04/04-09.htm ''Dünya universitetləri: Tokio Universiteti''] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140909033442/http://www.muallim.edu.az/arxiv/2010/04/04-09.htm |date=2014-09-09 }}, [[Azərbaycan müəllimi (qəzet)|"Azərbaycan müəllimi" qəzeti]], 29.01.2010, № 04. {{az}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == *{{rəsmi saytı|u-tokyo.ac.jp}} [[Kateqoriya:Tokio Universiteti| ]] [[Kateqoriya:Yaponiya universitetləri]] [[Kateqoriya:1877-ci ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:Tokioda təhsil]] [[Kateqoriya:Yeddi Milli Universitet]] h1eapp4f7w6n08qjm4cyn3wlmex4fyo Coser ehramı 0 104432 6563823 6257517 2022-08-05T12:09:36Z 95.24.18.40 /* Cənub həyəti */ wikitext text/x-wiki {{Qədim Misir abidələri | Şəkil = Saqqara BW 5.jpg | izahı = Coser ehramı | adı = Coser ehramı | Adı = Coser ehramı | Kartuş adı = | Adı-determinativ = | Adı-transkripsiya = | Adı-izahı = | Yeri = Sakkara | Tikdirəni = [[Coser]] (Netyerixet) | Memarı = [[İmhotep]] | Tarixi = III sülalə (e.ə. 2650) | Tipi = Çoxqatlı (pilləli) ehram | Tikinti materialı = | Sahəsi = 121 m × 109 m | İlkin hündürlüyü = 62,50 m | Hazırki hündürlüyü = 60 m | Həcmi = 330.400 | Qatı = 6 | Mayilliyi = | Əlavə ehram = mövcud deyil | Hökumdarın arvadının ehramı = <!-- Vardır və ya yoxdur --> | Məxsusluğu = Firon [[Coser]] | Qeydlər = {{Yer xəritəsi |Misir |label=Coser |lat_deg=29|lat_min=52 |lon_deg=31|lon_min=12.59 |position=right |width=300 |float=center |mark=Gfi-set01-pyramide.png |marksize=10}} }} '''[[Coser]] ehramı''' — pilləli ehram olub, günümüzədək gəlib çatan ən qədim daş tikilidir. Doqquz ən hündür ehramdan biri sayılır. Eramızdan əvvəl təqribən 2650-ci ildə memar və vəzir [[İmhotep]] tərəfindən Sakkarada məqbərə məqsədilə firon Coserin şərəfinə tikdirilmişdir. Ehram Coserin şərəfinə tikilsə də burada onun bütün ailə üzvləri -arvadları və uşaqları dəfn edilmişdir. == Tədqiqatı == Coser ehram kompleksi ilk dəfə [[1821]]-ci ildə [[Prussiya]] baş konsulu Haynrix Menu Frayher fon Minutoli və italyan mühəndisi Cirolanio Seqato tərəfindən tədqiq edilmişdir. Bu zaman ehram kompleksinin giriş hissəsi aşkar edilmiş, həmin giriş hissəsində bir küncdə mumiya qalıqları: qızıla tutulmuş kəllə və ayaq pəncəsi tapılmışdır. Firona məxsusluğu təxmin edilən mumiya qalıqları fon Minutoli tərəfindən gəmi ilə [[Hamburq]]a aparılarkən gəminin batması nəticəsində itirilmişdir. [[1837]]-ci ildə Con Şae Perrinq sonrakı dövrlərə aid olan məzarlıqları və ehram qalereyasını aşkar etmişdir. [[1926]]-cı ildə Sesil M. Förs sistematik tədqiqatlar aparsa da onun ölümündən sonra bu iş yarımçıq qalır. Ceyms Edvard Kuibel bu işi davam etdirir, lakin o da [[1935]]-ci ildə vəfat edir. İşi fransız tədqiqatçısı Jan-Filip Lauer davam etdirir. [[1934]]-cü ildə kompleksdə digər şəxslərə məxsus olan qalıqlar aşkar edilir. Lakin dəqiq laborator müayinə bu qalıqların Ptolemey dövrünə aid olduğunu göstərir. Lauer [[2001]]-ci ilə qədər (ölənədək) Coser ehram kompleksinin və Sakkaradakı ölü şəhər Nekropolun tədqiqatı ilə məşğul olmuş, onun rəhbərliyi altında kompleksin divar hissələri bərpa edilmiıdir.<ref name="Verner-Stufenpyramide">Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.131 Die Stufenpyramide des Netjerichet (Djoser)</ref> == Forması == Altı qatlı və ya pilləli tikili [[Qədim Misir]]in ilk ehramı sayılır. Dövrümüzə demək olar ki, yaxşı saxlanılmış vəziyyətdə gəlib çatmışdır. * Tikilən zaman ölçüləri: 125 m x 115 m, hündürlüyü 62,5 m olmuşdur. * Hal-hazırda ölçüləri: 121 m x 109 m, hündürlüyü 60 m-dir. == Tikilməsi == Coser ehramının memarı qədim Misir ənənəsinə görə Coserin ən ali əyanı olan [[İmhotep]] olmuşdur. Kahin İmhotep dövrünün ən müdrik və bacarıqlı xadimi sayılırdı. O, bacarıqlı müəllim və həkim olmaqla yanaşı, həm də [[münəccim]] idi. Firon [[Coser]]in heykəlinin altındakı firon titullarından sonra [[İmhotep]]in adının həkk olunması onun nə dərəcədə ali rütbəli və mənsəb, söz sahibi olmasına dəlalət edir: "Aşağı Misir fironunun xəzinədarı Yuxarı Misirdə firondan sonra birinci adam, böyük sarayın ağası (idarəedicisi), Heliopolisin baş rahibi, memar, heykəltəraş İmhotep". Sonralar İmhotep ilahiləşdirlərək onu memarlıq və təbabət tanrısı adlandırmışlar. Yunanlar onu özlərinin təbabət tanrısı – [[Asklep]]lə eyniləşdirirlər. Qədimdə zəvvarlar Sakkaraya gələrkən güman edildiyi kimi mütləq onun məzarına da baş çəkərmişlər lakin, indiyə qədər onun məzarı tapılmamışdir. Sakkarada Coser kompleksindən şimal-şərqdə İmhoteplə və həmçinin müdriklik, yazı və elm tanrısı [[Tot]]la eyniləşdirilən ibis (quş) mumyaları günümüzədək gəlib çıxmışdır. == Qatlı ehram == İlk olaraq memar İmhotep sadə daş dördkünc qəbir sərdabə – [[mastaba]] tikmək qərarına gəlmiş, sonralar tikinti prosesi inkişaf etdirilərək çoxqatlı ehramın ilk qatı şəklini almış olmuşdur. Ehramın coxqatlılığı fironun göyə ucalması kimi simvolik bir məna daşıyır. Tikili ondan əvvəl tikilmiş [[mastaba]]lardan tikinti materialı kimi çiy [[kərpic]] deyil daşdan istifadə olunması ilə fərqlənirdi. Tikinti qatlara uyğun olaraq 6 mərhələdən ibarət olmuşdur. Belə hesab edilir ki, sərdabənin ortası Coserin qardaşı Sanaxt üçün tikilibmiş. Nəticə etibarilə özül üzərində qaldırılmış ehramın ölçülərin 125 m x 115 m, hündürlüyü isə 61 metrə çatmışdır. {| class="standard" border="1" frame="box" align="center" style="width:800px" |+ ''Ehramın tikilmə mərhələləri: M1, M2, M3, E1, E1' və E2'' |- style="background:#FFE39B; color:#773300;" ! ! [[Mastaba]] M1 ! [[Mastaba]] M2 ! [[Mastaba]] M3 ! Ehram E1 ! Ehram E1' ! Ehram E2 |- align="center" | | [[Şəkil:Djoser-Mastaba-M1.png|80px]] | [[Şəkil:Djoser-Mastaba-M2.png|80px]] | [[Şəkil:Djoser-Mastaba-M3.png|80px]] | [[Şəkil:Djoser-Pyramide-P1.png|80px]] | [[Şəkil:Djoser-Pyramide-P1'.png|80px]] | [[Şəkil:Djoser-Pyramide-P2.png|80px]] |- align="center; bgcolor="#EEEECD" | '''Sahəsi''' | 63 m × 63 m | 71,5 m × 71,5 m | 79,5 m × 71,5 m | 85,5 m × 77 m | 119 m × 107 m | 121 m × 109 m |- align="center; bgcolor="#EEEECD" | '''Hündürlüyü''' | 8 m | 8 m, 7 m | 8 m, 7 m, 5 m | 42 m | 60 m | 62 m |- align="center; bgcolor="#EEEECD" | '''Tikmə üsulu''' | Üfüqi qatlar | Üfüqi qatlar | Üfüqi qatlar | Maili qatlar | Maili qatlar | Maili qatlar |- align="center; bgcolor="#EEEECD" | '''Tikinti daşının hündürlüyü''' | 0,30 m | 0,30 m | 0,30 m | 0,38 m | 0,52 m | 0,52 m |- align="center; bgcolor="#EEEECD" | '''Qatların sayı''' | – | – | – | 4 | 4-6 ? | 6 |} == Cənub məzarlığı == Cənub məzarlığı Coserin ən sirli hissəsi sayılır. Əsasən kirəc daşla hörülmüş divarlardan ibarət irimiqyaslı bir bloku xatırladır. Düzbucaqlı küncü şimal-qərb tərəfdə kult kapella ilə birləşir. [[Şəkil:Djoser-tombe-sud3.jpg|270px|right|thumb|Cənub məzarının mövqeyi]] Divarlarının fasad hissələri kobra relyefi və hücrələrlə bəzədilmişdir. Enən pillələr vasitəsilə cənub məzarlığının alt qatına, çəhrayı qranitlə döşənmiş otağa – alt qata keçmək mümkündür. Üst qatın və əsas məzarın bir qədər kiçildilmiş forması demək olar kiçik nüsxəsi olan alt qat şərqi-qərb istiqamətindədir. Uzunluğu 1,6 m-dir. Pillələr daha aşağıya əsas məzarda olduğu kimi göy kahı ilə üzlənmiş bir qalereyaya doğru enir. Burada fironun [[Heb-Sed|Sed bayramında]] içtirakını əks etdirən 3 ədəd təsvirli qapılar yerləşmişdir. Cənub məzarlığının nə məqsəd güdməsi hələ də müəmmalı olaraq qalmaqdadır. Misirşünas Firt və Edvarda görə bura müvvəqqəti məzar kimi nəzərdə tutulmuşdur. ''Ricke'' və ''Jéquier'' burada simvolik [[Şəkil:Djoser-tombe-sud2a.png|230px|left|thumb|Cənub məzarının alt qatı<br />Tünd qırmızı: Məzar otağı<br />Göy: göy rənglə döşənmiş hücrələr (otaqlar)]] [[Ka]]nın məzarı yerləşmiş olmasını qeyd edirlər. Sonralar onun yerini kult ehramları tutmağa başlamışdır. Burada hər hansı dəfn olunma halı hələ də izah edilməmişdir.<ref name="verner- südgrab">Miroslav Verner: ''Die Pyramiden'', Rowohlt, Hamburg 1998, S.150 f ''Das Südgrab''</ref><ref name="ReferenceA">a b c d e Alan Winston: The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Part II: The Trench and Perimeter Wall, the South Courtyard, And South Tomb</ref> <div align="center"> <gallery> Şəkil:Saqqarah Djeser 05.jpg|Cənub məzarlığının kobra relyefli və hücrəli kapella divarı Şəkil:Saqqara BW 4.jpg|Cənub məzarlığının kobra relyefli kapella divarı Şəkil:Djoser-tombe-sud-firth.jpg|Göy rəngli hücrələr (otaqlar) </gallery> </div> == Ehram kompleksinin elementləri == {| align="center" style="border:1px solid #993300;" |- | colspan="2" align="center" | '''Ehram kompleksinin elementləri (sxem)''' |- |<imagemap> Şəkil:Djoser-Komplex 2.png|miniatur|600 px|center|Coser ehramının planı (Şimalı sağdadır) (Cecil M. Firth görə) poly 733 321 1130 314 1133 768 738 773 735 321 [[#Qatlı ehram|Qatlı ehram]] poly 61 362 182 369 182 530 114 530 115 633 64 630 60 363 [[#Cənub məzarı|Cənub məzarı]] poly 332 850 586 847 586 811 634 810 636 848 710 848 721 963 333 965 332 851 [[#Heb-Sed həyəti|Heb-Sed həyəti və kapella]] poly 1017 842 1148 841 1148 937 1016 935 1015 843 [[#Cənub və şimal pavilyonları|Cənub pavilyonu]] poly 1221 811 1336 807 1341 879 1220 881 1220 811 [[#Cənub və şimal pavilyonları|Şimal pavilyonu]] poly 61 53 1862 37 1864 155 1430 153 1429 264 687 271 685 364 62 362 61 52 [[#Qərb qallereyası|Qərb qallereyası]] poly 115 1025 112 928 82 925 82 894 108 892 101 807 99 762 162 762 161 807 150 1031 117 1031 [[#Giriş hissəsi|Giriş Sütunları]] poly 1862 35 1975 32 1978 444 1864 444 1862 35 [[#Şimal həyəti|Şimal qallereyası]] poly 1677 166 1681 232 1608 232 1609 325 1861 327 1863 157 1674 163 [[#Şimal həyəti|Pilləli məzarlar]] poly 1136 660 1170 660 1181 637 1233 636 1233 691 1137 690 1133 650 [[#Sərdabə|Sərdabə]] poly 1810 514 1934 513 1934 599 1813 593 1812 517 [[#Şimal həzəti|Şimali altar]] poly 182 371 733 365 736 756 451 760 450 714 407 714 406 759 116 761 117 533 183 531 183 372 [[#Cənub həyəti|Cənub həyəti]] poly 348 763 409 763 409 713 448 713 448 761 474 764 474 819 337 816 336 799 337 765 [[#"T" məbədi|"T" məbədi]] poly 1135 469 1134 270 1432 268 1432 156 1676 157 1680 230 1607 229 1605 328 1863 330 1859 512 1809 513 1815 597 1869 603 1895 998 1445 1005 1449 625 1257 628 1255 573 1288 576 1287 522 1254 523 1252 467 [[#Şimal həyəti|Şimal həyəti]] poly 1134 470 1249 470 1250 522 1285 524 1285 573 1254 572 1251 630 1169 626 1171 659 1134 659 1133 472 [[#Ölülər məbədi|Ölülər məbədi]] desc bottom-right </imagemap> | # [[#Qatlı ehram|Qatlı ehram]] # [[#Cənub məzarlığı|Cənub məzarlığı]] # [[#Heb-Sed həyəti|Heb-Sed həyəti və kapella]] # [[#"T" məbədi|"T" məbədi]] # [[#Cənub həyəti|Cənub həyəti]] # [[#Cənub və şimal pavilyonları|Cənub pavilyonu]] # [[#Cənub və şimal pavilyonları|Şimal pavilyonu]] # [[#Ölülər məbədi|Ölülər məbədi]] # [[#Qərb qallereyası|Qərb qallereyası]] # [[#Giriş hissəsi|Giriş Sütunları]] # [[#Şimal həyəti|Şimal həyəti]] # [[#Şimal həyəti|Şimal qallereyası]] # [[#Şimal həyəti|Pilləli məzarlar]] # [[#Sərdabə|Sərdabə]] # [[#Şimal həyəti|Şimali altar]] |} == Heb-Sed həyəti == [[Şəkil:Djoser-heb-sed.jpg|280px|right|thumb|Heb-Sed həyəti və kapellanın mövqeyi]] Ehram kompleksin cənub-şərq tərəfində meydança mövcuddur ki, bura adətən [[Heb-Sed]] adlanan mərasim üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bu bayram mərasimində adətən fironun hakimiyyət qabiliyyəti, gücü təntənəli şəkildə nümayiş etdirilirmiş. Dördbucaq şəkilli həyətin qərb hissəsində iki tipli 13 kapella yerləşmişdir. Birinci tipə ''Seh-netjer'' – Tanrı kölgəsi adlanan kapella aid olub, yarımdairəvi kantlı alçaq dama malikdir. Dam örtüyü palma yarpaqları formasında immitasiya olunmuşdur. İkinci ''Per-uer'' tipidir ki, dairəvi dama və sütunlu fasada malikdir. Şərq tərəfdə isə daha 12 kiçik kapella yerləşmişdir. Bu kapellalar simvolik memarlıq nümunələri xarakteri daşıyır. Kapellaların bir çoxu tam şəkildə bərpa edilmişdir.<ref name="verner-heb-sed">Miroslav Verner: ''Die Pyramiden'', Rowohlt, Hamburg 1998, S.154 f ''Der Komplex des Sed-Festes''</ref><ref name="winston-heb-sed">Alan Winston: [http://www.touregypt.net/featurestories/dsteppyramid4.htm The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Part IV: The South and North Pavilions, The Sed Festival Complex and the Temple "T"]</ref> <div align="center"> <gallery widths="140px"> Şəkil:Cour du Heb Sed.jpg|<small>Kapellanın qərb tərəfi</small> Şəkil:Djeser pano.jpeg|<small>[[Heb-Sed]] həyətinin və kapellanın qərb tərəfi (''Seh-netjer''-Tip solda və ''Per-uer''-Tip sağda)</small> </gallery> </div> == "T" məbədi == "T" məbədi [[Heb-Sed]] kapellaları ilə cənubda qərar tutmuş meydança arasında dördbucaqlı bir tikilidir. Güman edilir ki məbəd [[Heb-Sed]] mərasiminə bağlı bir tikilidir. Əsasən çiy kərpicdən tikilmiş və funksional xarakterlidir. Məbəd sütunlu girişə, giriş otağına və üç həyətə, həmçinin kvadrat formalı zala malikdir. Sütunların üzərində kirəc daş lovhəli tavanın olması güman edilir.<ref name="winston-heb-sed" /><ref name="verner-tempel-t">Miroslav Verner: ''Die Pyramiden'', Rowohlt, Hamburg 1998, S.153 f ''Der Tempel "T"''</ref> [[Şəkil:djoser-temple-T.jpg|thumb|300px|left|T məbədinin yerləşmə mövqeyi]] <div align="center"> <gallery widths="180px"> Şəkil:Saqqarah Djéser 02.jpg|<small>T məbədinin xarabalığı</small> Şəkil:Sakkara C02-47.jpg|<small>T məbədinin xarabalığı, arxa planda [[Heb-Sed]] kapellası</small> Şəkil:Djoser-Pyramid Temple-T Sed-Chapels.jpg|<small>T məbədinin xarabalığı, ön planda [[Heb-Sed]] kapellası</small> </gallery> </div> == Cənub həyəti == [[Şəkil:Saqqara, Pyramid of Djoser 3, Ancient Egypt.jpg|thumb|180px|right|Cənub həyəti]] Coser kompleksinin cənub həyəti ən böyüyü sayılır. Burada bir o qədər də tikili yoxdur. Şimal tərəfdə ehrama bilavasitə yaxın altar yerləşmışdir. Şimal-qərb küncündə kiçik bir məbədin qalıqlarını tapmaq mümkündür. Həyətin sahəsində 2 "B" formalı kirəc daşdan olan tikilinin özülünün söküntülərini görmək olar. Tikililərin nə məqsəd daşıdıqlarını indiyə qədər müəyyənləşdirmək mümkün olmamışdır. Güman edilir ki, [[Heb-Sed]] ilə bağlı simvolik tikili olmuşdur. Cənub həyətində qazıntılar zamanı kirəc daşlı kvartal aşkar edilmişdir. Tapılan yazılar deməyə əsas verir ki, XIX sülalə dövründə kompleks [[II Ramzes]]in oğlu [[Xaemuaset]] tərəfindən bərpa etdirilmişdir. Memfisdə tapılmış yazılı abidə və tikililər kompleksin bərpasının şahzadə tərəfindən aparıldığını göstərir.<ref name="ReferenceA"/><ref name="verner-südhof">Miroslav Verner: ''Die Pyramiden'', Rowohlt, Hamburg 1998, S.150 f ''Der Südhof''</ref> == Cənub və şimal pavilyonları == [[Şəkil:Djoser-pavillon-nord-sud.jpg|thumb|200px|right|Şimal (qırmızı) və cənub pavilyonlarının (narıncı) yerləşmə mövqeyi]] Cənub ev uzunsov bir tikili olub, onun taxta karkas və ya sklet üsulu ilə tikilmiş olması fərz edilir. Tavanı əsasən bir neçə cərgəli qırmızı və qara rəngli kedr gövdəsini xatırladan 4 yarım daş sütunlar üzərində qurulmuşdur. Binanın daxili quruluşu [[Heb-Sed]] kapellasını xatırladır və mötəbər işlənmişdir. Pavilyonda "L" şəkilli kapella yerləşmişdir. Divarlara XVIII və XIX sülaləya aid qrafit yazılar və ilk adı "Coser" həkk olunmuşdur. Firt burada qazıntı apararkən kömürləşmiş papirus qalıqları tapmışdir. Şimal ev cənub evin oxşarı olub altar və hücrəsiz kiçik həyətə malikdir. Burada yeraltı qalereya zirzəmi və ya şaxta mövcuddur. Pavilyonların nə məqsədlə tikilmiş olmaları tam izahını tapmamışdir. Lauer belə hesab edir ki, tikililər yuxarı və aşağı Misiri tərənnüm edən simvolik inzibati binalar olmuşlar. Firt tapılan papirus əsasında fərz edir ki, Ehram kompleksinin sonralar inzibati qərargahı cənub pavilyonunda yerləşmış və şimal pavilyonun inşası tamamlandıqdan sonra fironun axirət dünyasında istifadə edə bilməsi üçün məqsədyönlü basdırılmışdır. Şimal və cənub pavilyonların qalıqları Lepsius ekspedisiyası zamanı aşkarlanmışdır. Səhvən əlavə ehram xarabalığı kimi qiymətləndirildiyindən Lepsius ehram siyahısına Lepsius XXXIII və Lepsius XXXIV kimi daxil edilmişdir.<ref name="winston-heb-sed" /><ref name="verner-nord-süd-pavillon">Miroslav Verner: ''Die Pyramiden'', Rowohlt, Hamburg 1998, S. 156 f ''Südhaus und Nordhaus''</ref> == Ölülər məbədi == Ölülər məbədi ehramın şimalında yerləşərək, özündə hökmdar kultunun əsas elementlərini tərənnüm edir. İki sütunlu girişdən keçərək içəri nahiyəyə daxil olmaq olur. Məbədin daxili hissəsinə çoxsaylı dəhliz, qalereya və otaqlar aiddir. Məbədin tərkibinə onun mərkəzindən şərq və qərbdə yerləşmiş iki həyət daxildir. Qərb həyətində bilavasitə ehramın giriş pilləkanları yerləşmışdir. Güman edilir ki, Ölülər məbədi ilkin olaraq böyük və cənubda tikilməsi planlaşdırılmış, lakin ehramın dəfələrlə genişləndirilməsi onun şimalda qərar tutmasına səbəb olmuşdur.<ref name="verner-totentempel">Miroslav Verner: ''Die Pyramiden'', Rowohlt, Hamburg 1998, S.158 f ''Der Totentempel''</ref><ref name="winston-totentempel">Alan Winston: [http://www.touregypt.net/featurestories/dsteppyramid3.htm The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt Part V: The Mortuary Temple, Serdab, Northern Courtyard and the West Mounds]</ref><ref name="stadelmann-totentempel">Rainer Stadelmann: ''Die ägyptischen Pyramiden. Vom Ziegelbau zum Weltwunder''. von Zabern, Mainz 1997, S. 63 ff</ref> [[Şəkil:Coser ehramı sxemi.png|thumb|230px|left|<font color="Crimson">1.</font>Ölülər məbədi<font color="Crimson"> 2.</font>Qərb həyəti<font color="Crimson"> 3.</font>Ehrama giriş<font color="Crimson"> 4.</font>Şərq həyəti<font color="Crimson"> 5.</font>Giriş<font color="Crimson"> 6.</font>Sərdabə]] <div align="center"> <gallery widths="200px"> Şəkil:Temple-nord-Djoser.jpg|<small>Ölülər məbədinin bərpa sxemi</small> Şəkil:Saqqarah Djeser 11.jpg|<small>Ölülər məbədinin xarabalığı</small> Şəkil:Djoser Serdap 4.jpg|<small>Ehramın şimalı, sərdabə və ölülər məbədi</small> </gallery> </div> == Sərdabə == '''Sərdabə''' (ərəb dilində zirzəmi) kiçik bir kammera olub ölülər məbədindən şərqdə və ehramın şimalında yerləşmişdir. Sərdabə ehramın daşları kimi 17° daxilə doğru mayilidir. Daxilində Coserin özü boyda taxta oturmuş şəkildə kirəc daşndan heykəli yerləşmişdir. Sərdabənin şimal tərəfində iki dəlik gözlük vardıır ki onların vasitəsilə heykəli görmək mümkündür. Heykəlin əsli hal hazırda [[Qahirə]]dəki Misir muzeyində saxlanılır. Sərdabədəki isə onun surətidir. Sərdabənin yan daşı bərpa zamanı içərisini ziyarət edənlərə nümayiş etdirmək məqsədilə vitrinlə əvəz edilmişdir. <div align="center"> <gallery widths="220px"> Şəkil:Djoser Serdap 1.jpg|<small>Sərdabə şimal tərəfdən</small> Şəkil:Djoser Serdap 3.jpg|<small>Sərdabənin yan görnüşü</small> Şəkil:Djoser Serdap 2.jpg|<small>Sərdabənin görmə dəlikləri</small> Şəkil:Saqqarah Djeser 10.jpg|Sərdabədəki Coserin heykəli </gallery> </div> == Qərb qalereyası == [[Şəkil:Djoser-magasins-ouest.jpg|200px|thumb|right|Qərbi qallereya]] Qərb massivi ona aid qalereyası ilə birlikdə ehram kompleksinin sirli strukturu sayılır. Bu üç qərbi massiv kompleksi uzununa tam şəkildə müşayiət edir. Bu istehkamın kompleksin tamamlanma fazasında, əsasən ehramın tikinti tullantılarından və ya artıqlarından tikilmiş olması güman edilir.<ref name="verner-westmassive">Miroslav Verner: ''Die Pyramiden'', Rowohlt, Hamburg 1998, S.160 f ''Die Westmassive''</ref> Qərb qalereyasının özülü 400 kammeralı uzun keçiddən ibarətdir. Bu kammeraların nə məqsəd güdməsi hələ də məlum deyildir. Reinerə görə bu ilkin sülalə dövrünə aid məzar olmuşdur. Ola bilsin ki, məzar Xasexemuiyə məxsusdur. Lakin Hər hansı bir firon məzarının uzurpasiyası qədim dövrdə məlum deyildir.<ref name="winston-totentempel" /><ref name="verner-westmassive" /><ref name="stadelmann-westmasive">Rainer Stadelmann: ''Die ägyptischen Pyramiden. Vom Ziegelbau zum Weltwunder.'' von Zabern, Mainz 1997, S. 37 ff</ref> Andrzej Ćwiek hesab edir ki kompleksin bu massivi ilkin inşaat mərhələsinə aid olmuşdur. == Giriş hissəsi == Giriş hissə özündə həyət qarışıq portalı və sütunlu cığırı birləşdirir. Sütunlu cığır demək olar ki, şərq-qərb istiqamətindədir və 20 sütundan ibarətdir. 6 m-lik sütunlar kirəc daşdan yonulmuş çoxlu xırda seqmentlərdən təşkil olunmuşdur. Sütunların yükgötürmə qabiliyyətini artırmaq üçün arxa plandakı divarla birləşdirilmişdir. Sütunlarla divarlar arasında 24 ədəd hücrə mövcuddur. Qərb hissədə sütunlu cığır portikus vasitəsilə cənub həyətə açılır. Portikusun dörd sütunu digər cığır sütunlarından nisbətən alçaqdır. Giriş nahiyənin müayinəsi zamanı Coser heykəlinin fraqmentləri, [[Netyerixet]]in [[horus adı]] və memarının adı – İmhotep həkk olunmuş yazılar aşkar edilmişdir.<ref name="statuenfragment">[http://www.globalegyptianmuseum.org/record.aspx?id=15183 Statuenbasis JE 49889, Kairo]</ref> Giriş Hissə 1946 və 1956 cı illərdə Lauer tərəfindən yenidən qurulmuşdur.<ref name="ReferenceA"/><ref>Miroslav Verner: ''Die Pyramiden'', Rowohlt, Hamburg 1998, S.135 ''Die Eingangskolonnade''</ref> [[Şəkil:djoser-entrée-colonnade.jpg|thumb|280px|left|Giriş sütunlarının yerləşmə mövqeyi]] <div align="center"> <gallery widths="140px"> Şəkil:Saqqara BW 1.jpg|<small>Girişin ehram kompleksinin cənub-şərq küncündən görünüşü</small> Şəkil:Sakkara C02-42.jpg|<small>Daş sütunlar</small> Şəkil:Saqqarah Djeser 03.jpg|<small>Sütunlar üzərində mövcud olan tavan</small> Şəkil:Saqqarah Djeser 04.jpg|<small>Giriş sütunlarının (portikusun) cənub həyətdən görünüşü</small> </gallery> </div> == Şimal həyəti == [[Şəkil:Saqqarah Djeser 13.jpg|200px|thumb|right|Şimal altardan şimal həyətin görünüşü]] Kompleksin şimal həyəti və ya meydanına onun hasarına bitişik olan şimal altar və pilləli məzarlıq aiddir. Sahədə 8 m × 8 m böyüklüyündə bir neçə sm dərinliyə malik çökəklik mövcuddur. ''Stadelmann'' onu, mövcud olmuş günəş məbədinin yeri kimi qiymətləndirir. Burada hər hansı obeliksin (yazılı dirək) olduğu da güman edilir. Burada mövcud olan Nekropol mənşəyli pilləli məzarlığın Coser ehram kompleksindən daha qədim olduğu güman edilir.<ref>a b Miroslav Verner: Die Pyramiden, Rowohlt, Hamburg 1998, S.159 f Der Serdab und der nördliche Teil des Djoser-Komplexes</ref> == Məruz qaldığı dəyişikliklər == Sonrakı dövrlərdə kompleksdə əlavə olaraq "goreşən" qəbir oğruları tərəfindən şaxta və tunellər qazılmışdır. Hələ "qədim dövrün" axırlarında "goreşənlər" köndələn qalereyadan məzar otağına qədər ilk tunel qazmışdırlar. Sonrakı tunel roma dövrünə aiddir. XXVI sülalə dövründə qazılmış tunel cənub həyətində başlayaraq məzar otağına qədər uzanır. Qazılmış tuneldə mərkəzi şaxtanı saxlamaq üçün istifadə olunmuş taxta dirəklər bu günə qədər yerində qalmaqdadır. [[Şəkil:Djoser-coupe-générale galerie-saïte.jpg|200px|right|thumb|XXVI sülalə dövründə qazılmış tunelin sxemi]] <div align="center"> <gallery widths="180px"> Şəkil:Djoser-galerie-saite1.jpg|<small> XXVI sülalə dövründə qazılmış tunel qalereya.</small> Şəkil:Djoser-galerie-saite2.jpg|<small>XXVI sülalə dövründə qazılmış tunel qalereyanın cənub həyətindən olan girişi.</small> Şəkil:Djoser-voûte-puits.jpg|<small>XXVI sülalə dövründə qazılmış tunelin mərkəzi şaxtasında istifadə olunmuş ağac dirəklər.</small> </gallery> </div> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı|2}} == Mənbələr == * Jean-Philippe Lauer: ''Die Königsgräber von Memphis. Grabungen in Sakkara.'' Gustav Lübbe Verlag, Bergisch Gladbach 1988, ISBN 3-7857-0528-X * Miroslav Verner: ''Die Pyramiden'', Rowohlt, Hamburg 1998, S. 131 ff ''Die Stufenpyramide des Netjerichet (Djoser)'', ISBN 3-499-60890-1 * Mark Lehner: ''Geheimnis der Pyramiden''. ECON-Verlag, Düsseldorf 1997, ISBN 3-572-01039-X * Rainer Stadelmann: ''Die ägyptischen Pyramiden. Vom Ziegelbau zum Weltwunder''. von Zabern, Mainz 1997 (3. Auf.). ISBN 3-8053-1142-7 * Iorwerth Eiddon Stephen Edwards ''The Pyramids of Egypt''. West Drayton 1947; Rev. ed. Harmondsworth 1961; Rev. ed. Harmondsworth 1985 (dt. Ausgabe Die ägyptischen Pyramiden, 1967) == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Category:Pyramid of Djoser|Djoser-Pyramide}} * Alan Winston: [http://www.touregypt.net/featurestories/dsteppyramid1.htm The Step Pyramid of Djoser at Saqqara in Egypt] * [http://www.semataui.de/AR/03-02.htm Djoser und die Djoser Pyramide] bei www.semataui.de * [http://www.aegyptologie.com/forum/cgi-bin/YaBB/YaBB.pl?action=lexikond&id=030430174124&uid=021120134813 Djoser (König, 3. Dyn)] bei www.aegyptologie.com * [http://www.philae.nu/akhet/Saqqara1.html Saqqara I – Djoser’s Step Pyramid] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100522211117/http://www.philae.nu/akhet/Saqqara1.html |date=2010-05-22 }} (engl.) * [http://www.essential-architecture.com/ASIA-WEST/NA-EG/012-decoration_blue_fayence.jpg Abbildung einer Fayence-Kachelwand aus dem Südgrab (rekonstruiert)] * [http://egyptphoto.ncf.ca/Djoser%20complex.htm Djoser Complex] (engl.) * [http://www.archaeogate.org/egittologia/article.php?id=677 Update on the recent works carried out by the Latvian Scientifique Mission in the Step Pyramid of Saqqara (Egypt)] (engl.) * [http://pano4d.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=136:pyramid-of-djoser&catid=1:3d-tur&Itemid=107 Djoser panoramik foto Pyramid] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140316141344/http://pano4d.ru/index.php?option=com_content&view=article&id=136:pyramid-of-djoser&catid=1:3d-tur&Itemid=107 |date=2014-03-16 }}(engl.) {{Misir ehramları}} [[Kateqoriya:Qədim Misir]] n43dqhzjik25vk1dy1qq8adto9pe223 Ruanda soyqırımı 0 105359 6564678 6271114 2022-08-06T00:04:17Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{seçilmiş məqalə}} {{Terror hücumu |Adı = Ruanda soyqırımı |Münaqişə = |Şəkil = Nyamata Memorial Site 13b.jpg |Şəkil miqyası = 300 |İmza = Nyamata Soyqırım Memorialında soyqırım qurbanlarının kəllələri |Hücum üsulu = kütləvi qətllər, cinsi zorakılıq |Hücum yeri = [[Ruanda]] |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg =|lon_min = |lon_sec = |Koordinatlar = |Hücum hədəfi = [[Tutsilər]] |Tarix = 6 aprel-18 iyul [[1994]] |Vaxt = |Girov sayı = |Girovlar = |Həlak olanlar = 500.000-1.000.000 |Yaralılar = |Terrorçu sayı = |Terrorçular = |Qatil sayı = |Qatillər = |Təşkilatçılar = Hutu hökuməti, İnterahamve və impuzamuqabi dəstələri |Təşkilat növü = |Şübhəlilər = |Silah = |commons = }} {{Soyqırım}} '''Ruanda soyqırımı''' və ya rəsmi olaraq tutsilərin soyqırımı <ref>{{cite news|last=Kagire|first=Edmund|title=Genocide against the Tutsi: It’s now official|url=http://www.theeastafrican.co.ke/news/UN-decides-it-is-officially-genocide-against-Tutsi/-/2558/2169334/-/2q2s7cz/-/index.html|accessdate=2016-06-18|work=The East African|date=2014-02-01|language=en|archive-date=2019-03-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20190327231357/https://www.theeastafrican.co.ke/news/UN-decides-it-is-officially-genocide-against-Tutsi/-/2558/2169334/-/2q2s7cz/-/index.html|url-status=dead}}</ref> — [[hutu]] hökumətinin əmri ilə [[Ruanda]]da yaşayan [[tutsi]]lərin [[hutular]] tərəfindən 6 aprel-19 iyul [[1994]]-cü il ərzində kütləvi şəkildə öldürülməsi. Bu hadisə zamanı müxtəlif hesablamalara görə təxminən 500.000 və 1.000.000 arası insan həlak olmuşdur. Ölənlərin 70 faizi [[tutsi]]lər idi. Qurbanların ümumi sayı ölkə əhalisinin 20 faizini təşkil edirdi. Soyqırım Ruandanın siyasi elitası tərəfindən planlaşdırılıb ordu, jandarma və [[İnterahamve]], [[impuzamuqabi]] adlı xalq və dövlət tərəfindən dəstəklənən təşkilatlar tərəfindən həyata keçirilmişdir. Kütləvi qətllər [[1990]]-cı ildən [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi]] (RVC) ilə hutu hökuməti arasında başlamış vətəndaş müharibəsi çərçivəsində baş verirdi. Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsinin əksəriyyəti ölkədəki tutsilərə qarşı olan təqiblərdən qaçıb [[Uqanda]]ya yerləşən qaçqınlardan ibarət idi. Prezident [[Juvenalya Xabiarimana]]ya olan beynəlxalq təzyiqlər [[1993]]-cü ildə koalisyon hökumətin qurulmasını nəzərdə tutan [[Aruş razılaşması]]nın bağlanmasına gətirib çıxardı. Mühafizəkar [[hutular]] və prezidentin yaxın ətrafı sülh müqaviləsindən narazı idilər onlar, bunu düşmənə güzəşt kimi qəbul edirdilər. RVC-nin dayaqlarını möhkəmləndirməsi hutular arasında “hutu gücü” ideologiyasının populyarlaşmasına gətirib çıxardı. Bu ideologiya tutsilərin ruandalı olmadığını və onların monarxiyanı yenidən bərpa edib hutuları qul etmək arzularının olduğunu təbliğ edirdi, bu fikirlər isə [[hutular]] tərəfindən çox pis qarşılanırdı. 6 aprel 1994-cü ildə içində [[Juvenalya Xabiarimanu|Xabiarimana]] və [[Burundi]] prezidenti [[Siprien Ntaryamira]]nın da olduğu təyyarə Ruandanın paytaxtı [[Kiqali]]yə çatmamış vuruldu. Və təyyarədə olan hər kəs öldü. Məhz həmin gündən soyqırım başladı: əsgərlər, polislər və könüllülər tez bir zamanda tutsilərin əsas hərbi və siyasi xadimlərini, o cümlədən də hutuların arasında hakimiyyətdəki boşluğu doldura biləcək tərəfsiz siyasətçi və hərbiçiləri aradan götürdülər. Tezliklə hər yanda [[Sərhəd-keçid məntəqəsi|sərhəd-keçid məntəqələri]] və barikadalar qurub tutsiləri öldürməyə başladılar onların tutsi olduğunu isə sənədləri yoxlamaqla bilirdilər. Soyqırımın təşkilatçıları hutuları qonşuları tutsiləri zorlamaq, döymək, öldürmək və əmlaklarını məhv edib, mənimsəmək üçün silahlanmağa çağırır və bəzən də məcbur edirdilər. Sülh razılaşmasının pozulması RVC-nin hücumlarının bərpa olunmasına səbəb oldu, tezliklə ölkənin şimalı iyulun ortalarına isə paytaxt [[Kiqali]] tutuldu və bununla da qırğın dayandırıldı. [[BMT]], [[ABŞ]], [[Böyük Britaniya]] və [[Belçika]] [[BMT-nin Ruandaya Kömək Missiyası]]na daha çox dəstək verib səlahiyyətlərini artırmadıqlarına və hərəkətsizliyə görə tənqid olundular. 6 Apreldən sonra [[Fransa]] Ruanda hökumətinə dəstəkdə ittiham olunurdu. 7 aprel [[BMT]] tərəfindən Ruanda Soyqırımının beynəlxalq anım günü<ref>{{cite web|title=Резолюция 58/234 Генеральной Ассамблеи ООН|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N03/508/58/PDF/N0350858.pdf|date=2004-02-23|work=ООН|accessdate=2016-07-05}}</ref> kimi təsdiq olundu. Ruandanın özündə də 7 aprel Soyqırımı anım günü kimi, 4 iyul isə Qurtuluş günü kimi qeyd olunur. Soyqırımın [[Ruanda]]ya və həmsərhəd ölkələrə əhəmiyyətli dərəcədə böyük təsiri oldu. Kütləvi zorlanma hallarına görə [[QİÇS]]-ə yoluxanların sayı dəfələrlə çoxaldı. İnfrastrukturun məhv edilməsi və qurbanların sayının çox olması iqtisadiyyat üçün ağır nəticələr verdi. RVC-nin qələbəsi əksər hutuların qonşu ölkələrə qaçmalarına səbəb oldu. Onların çoxu [[Zair]]in( İndiki [[Konqo Demokratik Respublikası]]) şərq bölgələrində yerləşdilər, bu bölgədə radikallar Ruanda sərhəddinə yaxın yerləşən qaçqın düşərgələrini yenidən hakimiyyətə qayıtmaq üçün dayaq kimi istifadə edirdilər. Yeni qırğınların qarşısını almaq üçün RVC-i [[Birinci Konqo Müharibəsi|birinci]] və [[İkinci Konqo Müharibəsi|ikinci konqo]] müharibələrində Zair ərazisində döyüşürdülər. Bölgədəki tutsilərin və hutuların çoxu qaçqın statusu ilə yaşayırlar. == Soyqırıma qədərki tarix == === Müstəmləkəçiliyə qədərki krallıqlar. Hutuların, tutsilərin və tvaların mənşəyi === İndiki [[Ruanda]] ərazisində ilk yerləşən ovçuluq və yığıcılıqla məşğul olan [[Tva Piqmeyləri|tva]] [[piqmey]]ləridilər. Onlar eramızdan əvvəl 8000-3000-ci illərdə bu bölgəyə yerləşib indiki dövrə qədər də həmin ərazilərdə yaşayırlar{{sfn|Chrétien|2003|p=44}}. Eramızın 700-1500-cü illərdində bu ərazilərə tikinti məqasədi ilə meşələri qıran [[bantular]] gəldilər{{sfn|Chrétien|2003|p=58}}{{sfn|Mamdani|2002|p=61}}. Bantu köçlərinin təbiətini izah edən fərqli fikirlər mövcuddur. Bir nəzəriyyəyə görə bura ilk hutular yerləşiblər onlardan sonra isə güman ki [[kuşit dil ailəsi]]ndən törəmə fərqli irqi qrup yaratmış tutsilər yerləşiblər{{sfn|Prunier|1999|p=16}}. Digər nəzəriyyəyə görə isə miqrasiya uzun müddətli daimi xarakter daşıyıb və sonradan gələn etnik qruplarla burada daha əvvəl yerləşən etnik qruplar arasında olan genetik oxşarlıq<ref>{{cite journal | last1 = Luis | first1 = J. R. | display-authors = etal | year = 2004 | title = The Levant versus the Horn of Africa: Evidence for Bidirectional Corridors of Human Migrations | url = | journal = American Journal of Human Genetics | volume = 74 | issue = 3| pages = 532–544 | doi = 10.1086/382286 | pmid = 14973781 | pmc=1182266}}</ref> onların çox tezliklə qaynayıb qarışmasına səbəb olub{{sfn|Mamdani|2002|p=58}}{{sfn|Mamdani|2002|p=61}}. Bu nəzəriyyəyə görə tutsilər və hutular arasında olan fərqliliklər sonradan yaranıb və bu sinfi və ya kasta xarakteri daşıyırdı. Beləki tutsilər heyvandarlıqla hutular isə əkinçiliklə məşğul olurdular{{sfn|Chrétien|2003|p=69}}<ref>{{cite book |url=http://repositories.lib.utexas.edu/bitstream/handle/2152/4746/3833.pdf?sequence=1 |title=The Rwandan Conflict: Origin, Development, Exit Strategies |last=Shyaka |first=Anastase |publisher=National Unity and Reconciliation Commission, Republic of Rwanda |pages=10–11|accessdate=2012-02-16 }}</ref>. Əvvəlcə “tutsi” “varlı mal-qara sahibi” demək idi sonradan isə bu ad ümumi etnik qrupa aid edilməyə başladı<ref>{{cite web|title = History (HRW Report – Leave None to Tell the Story: Genocide in Rwanda, March 1999)|url = https://www.hrw.org/reports/1999/rwanda/Geno1-3-09.htm#P365_162478|website = www.hrw.org|accessdate = 2015-09-15|last = Human Rights Watch}}</ref>. [[Hutular]], [[tutsilər]] və [[Tva piqmeyləri|tvalar]] Ruandanın dövlət dili olan kinyaruanda dilindı danışırlar{{sfn|Mamdani|2002|p=52}}. Tədricən əhali klanlarda birləşməyə başladı{{sfn|Chrétien|2003|pp=88–89}} [[1700]]-cü ildə isə bölgədə təxmini 8 krallıq mövcud idi{{sfn|Chrétien|2003|p=482}}. Bu krallıqlardan biri nginya tutsilərinin klanı tərəfindən idarə olunan Ruanda krallığı 17-ci əsrin ortalarında bölgədə hakim qüvvəyə çevrildi{{sfn|Chrétien|2003|p=160}}. Və [[IV Kiqeli Rvabugiri]]nin hakimiyyəti dövründə krallığın ərazisi işğallara görə genişləndi{{sfn|Dorsey|1994|p=38}} və o inzibati islahatlar keçirdi. Nəticədə mal-qaranın sahibliyi və ya onun başqalarına verilməsi ümumiyyətcə mal-qara ilə bağlı bütün imtiyazların digər hutulara tvalara və ya tutsilərə xidmət qarşılığında vermək hüququ tutsilərə məxsus oldu{{sfn|Prunier|1999|pp=13–14}}. Eləcə də hutuların tutsilər üçün məcburi əməyə cəlb edilməsi rəsmiləşdi{{sfn|Mamdani|2002|p=69}}. [[IV Kiqeli Rvabugiri|IV Kiqelinin]] islahatları bu iki qrup arasında sosial, iqtisadi və sinfi fərqləri daha da dərinləşdirdi{{sfn|Mamdani|2002|p=69}}. === Müstəmləkəçilik dövrü === [[1884]]-cü ildə baş tutmuş [[Berlin konfransı]]nda gələcək [[Ruanda-Urundi]] ərazisinin Almaniya imperiyasına verilməsi qərarı qəbul edildi.{{sfn|Appiah, Gates|2010|p=218}} İmperiya bölgəni ordakı krallığın monarxı ilə idarə edirdi, bu isə ərazini kolonizasiya etmək üçün lazım olan əsgər sayının ixtisar olunmasına səbəb oldu.{{sfn|Prunier|1999|p=25}} Almanlar hesab edirdilər ki, tutsilər Ruandaya [[Efiopiya]]dan gəliblər, məhz buna görə də [[avropoid]]lərə daha yaxındırlar nəticədə onlar hutular üzərində irqi üstünlüyə malikdirlər və dövlətə xidmət üçün daha uyğundurlar. Kral V Yuxi müstəmləkəçiləri böyük məmnuniyyətlə qarşıladı və onların köməyi ilə öz hakimiyyətini möhkəmləndirdi.{{sfn|Prunier|1999|pp=25–26}} [[Birinci Dünya Müharibəsi]] zamanı Belçika qoşunları [[Ruanda]]nı və [[Burundi]]ni işğal etdilər və [[1919]]-cu ildə bu torpaqlar [[Millətlər Liqası|Millətlər liqasın]]ın mandat ərazisi elan edildi və Belçikanın idarəetməsinə verildi.{{sfn|Prunier|1999|pp=25–26}} Belçikalılar monarxiyanı dəstəkləsələr də, [[1926]]-cı ildən [[Belçika Konqosu]]nda olduğunu kimi birbaşa idarəetmə üçün sistemdə dəyişikliklər etməyə başladılar.{{sfn|Prunier|1999|p=26}}{{sfn|Chrétien|2003|p=260}} Onlar qəbilə başçılığı sistemini sadələşdirib qəbilə başçılarını azaltdılar, onların idarəetməsini isə tutsilərə tapşırdılar, bundan başqa məcburi əməyin də miqyasını artırdılar.{{sfn|Prunier|1999|p=27}} Hökumətin nəzarəti altında tutsi qəbilə başçıları torpaq islahatları keçirdilər. Bu islahatlar nəticəsində hutu icmalarının əlində olan otlaq sahələri minimal məbləğ ödənilməklə müsadirə edilərək özəlləşdirildi.{{sfn|Prunier|1999|p=28-29}} [[1930]]-cu illərdə müstəmləkəçilər təhsil, səhiyyə, ictimai işlər və kənd təsərrüfatı sahələrində irimiqyaslı layihələr həyata keçirdilər.{{sfn|Chrétien|2003|pp=276–277}} Tutsilərin hökmran vəziyyətinin qorunması ilə yanaşı heç bir hüququ olmayan hutuların istismarı da davam edirdi.{{sfn|Prunier|1999|p=35}} [[1935]]-ci ildə [[Ruanda-Urundi]]də insanların milliyyətinin də göstərildiyi şəxsiyyət vəsiqələrinin paylanılması başlandı. Əvvəllər varlı hutu fəxri tutsi ola bilərdi lakin bundan sonra siniflərarası yerdəyişmə dayandırıldı.{{sfn|Gourevitch|2000|pp=56–57}} Belçika hakimiyyəti daha çox [[katolik]] rahiblərə etibar edirdi nəticədə kilsənin cəmiyyətdəki rolu artdı: cəmiyyətdəki yerini yaxşılaşdırmaq məqsədi ilə bir çox ruandalı katolikliyi qəbul etdi.{{sfn|Prunier|1999|pp=31–32}} === Etnik zəmində qarşıdurmalar. Müstəqillikdən sonra hutular və tutsilər arasındakı münasibətlər === [[Fayl:Bodies of Rwandan refugees DF-ST-02-03035.jpg|thumb|left|Ruandalı qaçqınların cəsədləri]] [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən sonra, müharibəyə qədərki sosial islahlatların rədd edilməsi və ruhanilərin hutulara müsbət münasibətinin nəticəsi olaraq ölkədə hutuların azadlığı hərəkatı möhkəmlənməyə başladı{{sfn|Prunier|1999|p=43}}. Kral və bəzi nüfuzlu tutsilər hutuların nüfuzlarının artmasını görüb onlara azadlıq verilməsinin qarşılığında öz şərtlərini təbliğ etməyə başladılar{{sfn|Prunier|1999|p=43}}. [[1957]]-ci ildə bir qrup hutu alimi hutuları və tutsiləri ilk dəfə iki ayrı irqə ayıran yazıların və “statistik qanunlara” görə hakimiyyətin hutulara verilməsi çağırışlarının da yer aldığı manifest dərc etdilər. 1 noyabr [[1959]]-cu ildə tutsiləri dəstəkləyən partiyanın tərəfdarları [[Kiqali]]də hutu tayfa başçısının müavini [[Dominika Mbonyumutuvu]]ya hücum etdilər. Sağ qalmasına baxmayaraq, ölkədə onun ölümü ilə bağlı yayılan şayiələr{{sfn|Gourevitch|2000|pp = 58–59}} hutuların tutsiləri öldürməyə başlamasına səbəb oldu bu hadisələr isə öz növbəsində kütləvi iğtişaşların başlanğıcı kimi qeyd olunur{{sfn|Gourevitch|2000|pp = 58–59}}. Tutsilər də onlara eyni cür cavab verdilər lakin hutular tutsiləri əvvəlki mövqelərindən məhrum etmək istəyən belçikalıların dəstəyindən tam istifadə edirdilər {{sfn|Gourevitch|2000|p = 60}}. [[1960]]-cı ilin əvvəlində müstəmləkə administrasiyası bir çox tutsi tayfa başçılarını hutularla əvəz etdi, elə həmin ilin ortalarında hutuların əzici çoxluğunu təsdiqləmək üçün kommunalarda seçkilər keçirdilər{{sfn|Prunier|1999|p = 51}}. Kral devrildi və respublika elan olundu. [[1962]]-ci ildə isə müstəqillik əldə etdilər{{sfn|Prunier|1999|p = 53}}. Artan gərginliyə görə tutsilər ölkəni tərk etməyə başladılar, etnik təmizləmələrdən qurtulmaq üçün qonşu [[Burundi]], [[Uqanda]], [[Tanzaniya]] və [[Zair]]də sığınacaq tapdılar{{sfn|Mamdani|2002|pp=160–161}}. Orada qaçqın haqqları ilə yaşayan tutsilər{{sfn|Prunier|1999|pp=63–64}} tezliklə vətənə qayıtmaq uğrunda təbliğat aparmağa başladılar{{sfn|Prunier|1999|pp=55–56}} və tez tez Ruanda ərazisinə basqınlar edən “tarakanlar” ləqəbli silahlı dəstələr formalaşdırdılar. Bu döyüş əməliyyatları tutsilərin böyük məğlubiyyəti ilə yekunlaşdı və tutsilərə qarşı tutulacaq gələcək divanlara səbəb olub onların ölkədən daha da çox qaçmaları ilə nəticələndi{{sfn|Prunier|1999|pp=55–56}}. [[1964]]-cü ildə ölkəni 300.000 tutsi tərk etdi, onlara vətənə yalnız 30 ildən sonra geri dönmək icazəsi verilmişdi{{sfn|Prunier|1999|p=62}}. Tutsilərə qarşı diskriminasiya davam edirdi lakin onlara qarşı olan zorakılıq, [[1973]]-cü il hərbi çevrilişi nəticəsində [[Juvenalya Xabiarimana]]nın hakimiyyətə gəlməsi{{sfn|Prunier|1999|pp=74–76}} ilə müəyyən dərəcədə azalmağa doğru getdi. Ruandadakı əhali sıxlığı [[Afrika]] üzrə ən yüksək göstəricilərdəndir-kv kilometrə 408 nəfər. Əgər [[1931]]-ci ildə ölkədə 1.3 milyon insan yaşayırdısa 1989-cu ildə onların sayı 7.1 milyona qədər artdı, bu isə torpaq üstündə münaqişələrə səbəb oldu. Fransız tarixçi [[Jerar Prunye]] hesab edir ki əhalinin çoxluğu soyqırımın səbəblərindən biri idi{{sfn|Prunier|1999|p=4}}. Eyni nəticəyə həmdə təkamül bioloqu [[Cared Daymond]] da gəlir o, [[maltuzian tələsi]]ni (əhalinin artmasına görə əkin üçün yerlərin çatışmaması və ya torpaqların əldən düşməsi) münaqişəyə əsas səbələrdən biri kimi göstərir{{Sfn|Даймонд|2008|loc=Глава 10. Мальтус в Африке: геноцид в Руанде|quote=|страницы=}}. === Vətəndaş müharibəsi === [[Fayl:Paul Kagame 2014.jpg|thumb|right|RVC-nin komandiri və Ruandanın hazırki prezidenti Pol Kaqame]] 1980-ci illərdə 500 ruandalı qaçqından ibarət dəstə [[Fred Rvigema]]nın rəhbərliyi altında [[Milli Müqavimət Ordusu]]nun tərkibində [[Milton Obote]]nin devrilməsi və [[Yoveri Museveni]]nin{{sfn|Kinzer|2008|p=47}} qələbəsi ilə başa çatmış Uqanda vətəndaş müharibəsində iştirak etmişdir. Yoveri Museveni prezident olandan sonra dəstə hələ də yerli silahlı qüvvələrin tərkibində idi lakin, qələbədən dərhal sonra onlar ordudakı gizlin şəbəkələşmiş tərəfdarları vasitəsi ilə öz doğma torpaqlarına hücuma keçmək üçün hazırlıqlara başladılar{{sfn|Kinzer|2008|pp=51–52}}. 1 oktyabr 1990-cı ildə Rvingemanın rəhbərliyi ilə 4000-dən{{sfn|Melvern|2004|p=14}} çox döyüşçü [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] bayrağı altında ölkə ərazisinə soxuldular və 60&nbsp;km-dən artıq irəlilədilər{{sfn|Prunier|1999|pp=94–95}}. Növbəti gün RVC lideri dünyasını dəyişdi{{sfn|Prunier|1999|pp=95–96}} onun yerini müavini [[Pol Kaqame]] aldı{{sfn|Melvern|2000|pp=27–30}}. [[Fransa]] və [[Zair]] hökumət qüvvələrinə dəstək vermək üçün hərbi dəstələr yolladılar{{sfn|Prunier|1999|p=96}}. Tutsi dəstələri geri Uqandaya çəkildilər oradan isə Ruandanın şimalında yerləşən Virunqa dağlarına yerləşdilər{{sfn|Prunier|1999|pp=114–115}}. Burada tutsi diasporasının köməyi ilə yenidən dəstələr formalaşdırıb onları silahlandırdılar{{sfn|Prunier|1999|pp=117–118}}. [[1991]]-ci ilin yanvar ayında Kaqamenin ordusu gözlənilməzlik elementindən istifadə edərək [[Ruxenqeri]] şəhərini tutdu bir gün sonra isə meşələrə doğru geri çəkildi{{sfn|Prunier|1999|p=120}}. [[1992]]-ci ildə [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] partizan müharibəsini təşkil edib bir sıra sərhədyanı bölgələri tutdu lakin münaqişədə elə də əhəmiyyətli uğura nail olmadı{{sfn|Prunier|1999|p=135}}. Həmin ilin iyununda koalisyon hökumət formalaşdırıldı və üsyançılar hökumətlə danışıqlara razılaşdılar. Bu danışıqlar [[Tanzaniya]]nın [[Aruşa]] şəhərində aparıldı{{sfn|Prunier|1999|p=150}}. 1993-cü ilin əvvəlində Ruandada bir neçə ekstremist hutu qrupları yarandı. Bu qruplar tutsilərə qarşı geniş miqyasılı qırğının{{sfn|Prunier|1999|pp=173–174}} törədilməsini tələb edirdilər, buna cavab olaraq isə tutsi dəstələri sülh danışıqlarına son qoyub ölkənin şimalında daha geniş əraziləri tutdular{{sfn|Prunier|1999|pp=174–177}}. Lakin tezliklər danışıqlar davam etdirildi və 1993-cü ilin avqustunda [[Aruş razılaşması]] imzalandı bu razılaşmaya görə RVC təmsilçilərin keçid hökumətində və silahlı qüvvələrdə təmsil olunmaq hüququ aldılar{{sfn|Prunier|1999|pp=190–191}}{{sfn|Prunier|1999|p=187}}. BMT-nin Ruandaya kömək (BMTRKM) missiyası çərçivəsində [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurası|Təhlükəsizlik Şurasın]]ın 872-ci qətnaməsinə əsasən 5 oktyabr 1993-cü ildən etibarən hər iki tərəfin razılığı ilə<ref>{{cite web|title=Резолюция 872 СБ ООН|url=http://www.un.org/en/ga/search/view_doc.asp?symbol=S/RES/872(1993)&referer=http://www.un.org/en/sc/documents/resolutions/1993.shtml&Lang=R|date=1993-10-05|publisher=ООН|accessdate=2016-06-20|language=ru}}</ref> ölkəyə sülhməramlı qüvvələr yerləşdirildi, parlament binasında isə üsyançılar müvəqqəti bazalarını yerləşdirdilər{{sfn|Dallaire|2005|pp=126–131}}. === "Hutu gücü" hərəkatı === Xabiarimananın hakimiyyətinin ilk dövrlərində ölkədə iqtisadi vəziyyət yaxşı idi tutsilərin iri miqyaslı təqibləri azalmışdı{{sfn|Prunier|1999|pp=74–76}}. Bununla yanaşı bir çox radikal hutu və rejimini qorumaq üçün güvəndiyi, yoldaşı Aqatanın da üzvü olduğu “akazu” ailəsi öz mövqelərini qoruyurdular{{sfn|Melvern|2004|p=12}}. [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]]-nin ölkəyə hücumundan sonra Xabiarimanu xalqın tutsilərdən qorxmasından istifadə edərək onlara qarşı nifrətin alovlanmasına şərait yaratdı. Bu ideologiya “[[Hutu gücü hərəkatı|Hutu gücü]]” adını aldı{{sfn|Prunier|1999|p=188}}. Bir qrup zabit və hökumət nümayəndəsi tərəfindən yaradılmış [[Kanqua jurnalı|Kanqura]]" jurnalı bu hərəkatın səsinə çevrildi. Bu jurnalda tutsilərlə ailə quran hutuları vətən xaini kimi qələmə verən{{sfn|Melvern|2004|p=49-50}} rasist [[“On Hutu qanunu”]] dərc olunmuşdur. 1992-ci ildə hakimiyyətdəki demokratiya və inkişaf naminə Milli respublikaçı hərəkatla əlaqəli daha sərt cərəyanın tərəfdarları “Respublika Müdafiəsi Koalisiyası” adlı partiyanın əsasını qoydular. Bu partiyanın üzvləri hökumət başçısını Kaqame dəstələrinə qarşı yumşaq rəftarda günahlandırırdılar{{sfn|Prunier|1999|p=128}}. 1992-ci ildə atəşkəslə bağlı müqavilənin qəbulundan sonra hökumətdə və hərbi qüvvələrdə olan ekstremist çevrələr tutsilərin də hökumət dairələrində təmsil olunacaqlarından narahat olub prezidentə qarşı birləşdilər{{sfn|Prunier|1999|p=166}}. Prezident isə öz növbəsində ordu sıralarından yüksək rütbəli radikalları çıxarmağa çalışdı lakin buna qismən nail oldu belə ki Aqatanın çevrəsi ilə əlaqəli olan general mayor [[Oqyusten Ndidiliyman]]a və polkovnik [[Teoneste Baqosora]] öz vəzifələrində qaldılar bu isə “akazu” ailəsinə hələ də öz əllərində hakimiyyət rçaklarını qorumalarına imkan verirdi{{sfn|Prunier|1999|p=167}}. 1992-ci il boyunca sərt cərəyanın tərəfdarları digər ekstremist hutuların dəstəyini almaq üçünü tutsilərin silsilə qətllərini təşkil etdilər. 1993-cü ilin yanvar ayında radikallar və yerli əhali tərəfindən 300 nəfərin qətlə yetirilməsi{{sfn|Prunier|1999|pp=173–174}} hadisələrin kuliminasiya nöqtəsi idi. [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] kütləvi qətlləri səbəb göstərərək həmin ilin fevralında yenidən hərbi əməliyyatlara başladı{{sfn|Prunier|1999|p=174}}. 1993-cü ilin ortalarında “[[Hutu gücü]]” hərəkatı hökumət başçısı və ənənəvi mötədil müxalifətdən sonra üçüncü siyasi gücə çevrildi{{sfn|Prunier|1999|p=188}}. KER-dən başqa heç bir partiya bu ideologiyanı tamamilə dəstəkləmirdi demək olar ki onların hər biri liderlik üçün mübarizə aparan iki fraksiyaya bölündülər{{sfn|Prunier|1999|pp=181-182}}. Hakimiyyətdəki NRD-də də istisna deyildi beləki partiyadakı “Hutu gücü” tərəfdarları Xabiarimananın sülh sazişi bağlamaq niyyətinə qarşı çıxırdılar{{sfn|Prunier|1999|p=182}}. Partiyaların radikal qanadına aid olan{{sfn|Prunier|1999|p=165}} gənclərdən ibarət tutsilərə aktiv şəkildə divan tutan döyüş qrupları yarandı{{sfn|Melvern|2004|p=25}}. Bu qruplara Milli respublikaçı hərəkatın üzvləri tərəfindən dəstəklənən interexamve{{sfn|Prunier|1999|p=165}} və Respublikanın müdafiəsi koalisiyasından impuzamuqabi dəstələri aid idi{{sfn|Dallaire|2005|p=129}}. Könüllülər silahlı qüvvələr tərəfindən və bəzən də bu dəstələrin əsas hədəfindən xəbərsiz olan fransızlar tərəfindən təlim görürdülər{{sfn|Prunier|1999|p=165}}. === Soyqırımın hazırlanması === [[Fayl:Juvénal Habyarimana (1980).jpg|thumb|right|Juvenyal Xabiarimana 1980-ci il]] Tutsilərin tam məhvi ilə bağlı fikrin ilk dəfə nə vaxt ortaya çıxması ilə bağlı müxtəlif fikirlər mövcuddur. Fransız tarixçi [[Jerar Pryunye]] bu fikrin ilk dəfə 1992-ci ildə hökumət başçısının üsyançılarla danışıqlara getməsindən sonra{{sfn|Prunier|1999|p=169}}, britaniyalı jurnalist [[Linda Melven]] isə 1990-cı ildə [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]]-nin hücumlarından sonra ortaya çıxdığını qeyd edir{{sfn|Melvern|2004|p=19}}. Məhz bu ildən ordu “mülki müdafiə” çərçivəsində vətəndaşları gələcəkdə soyqırımın əsas aləti olan{{sfn|Melvern|2004|p=20}} maçetelərlə silahlandırmağa və onlara təlimlər keçməyə başladı{{sfn|Melvern|2004|p=20}}. 1990-cı ilin sonundan etibarən silahlı qüvvələr əsasən də [[Misir]]dən böyük həcmdə qranat və silah sursat almağa başladılar. Misirin xarici işlər naziri olmuş sonradan [[BMT]]-nin baş katibi seçilmiş [[Butros Butros-Qali]]nin Ruandayla Misir arasında baş tutmuş böyük silah satışı müqaviləsində rolu olmuşdur{{sfn|Melvern|2000|pp=31-32}}. Bir il içərisində yerli müdafiə qüvvələrinin sayı 10.000-dən 30.000-ə qədər yüksəldi{{sfn|Melvern|2004|p=20}}. Gənc əsgərlər çox vaxt nizamsızlıqları ilə fərqlənirdilər{{sfn|Melvern|2004|p=20}}. Elit prezident qvardiyası və jandarma arasında, yaxşı hazırlanmış hissələr və adi qoşunlar arasında fərqlər böyüməyə başladı{{sfn|Dallaire|2005|p=69}}. 1993-cü ilin martında “[[Hutu gücü hərəkatı|Hutu gücü]]” tərəfdarları aradan götürməyi planlaşdırdıqları insanlar haqqında “satqınlar” siyahıları tərtib etməyə başladılar. Güman ki bu siyahılarda [[Xabiarimana]]nın da adı var idi{{sfn|Prunier|1999|p=182}}. Radikallar hesab edirdilər ki dövlət radiosu olan “[[Radio Ruanda]]” həddindən artıq liberal və müxalifətyönümlüdür buna görə də efirdə rasist təbliğat aparıb, bölücü musiqilər və çirkli yumorla ölkədə tanınmış{{sfn|Prunier|1999|p=189}} “[[Minlərlə təpənin azad radio və televiziyası]]” adlı radio stansiyanın əsasını qoydular. Bir elmi araşdırmaya əsasən “Azad təpələr” radiosu soyqırım zamanı baş verən zorakılıqların təxmini 10%-ə görə cavabdehdir<ref>{{Cite journal|title = Propaganda and Conflict: Evidence from the Rwandan Genocide|url = http://qje.oxfordjournals.org/content/129/4/1947|journal = The Quarterly Journal of Economics|date = 2014-11-01|issn = 0033-5533|pages = 1947–1994|volume = 129|issue = 4|doi = 10.1093/qje/qju020|language = en|first = David|last = Yanagizawa-Drott}}</ref>. 1993-cü il ərzində ekstremistlər kənd təsərrüfatına lazım olandan daha çox maçete və silah kimi istifadəsi mümkün olan ülgüclər, mişarlar, qayçılar idxal edib guya ki mülki müdafiə məqsədi ilə əhaliyə paylayırdılar{{sfn|Melvern|2004|p=56}}. 1993-cü ilin oktyabrında, iyun ayında [[Burundi]] prezidenti seçilmiş və bu vəzifədə ilk hutu olan [[Melxior Ndadaye]] zabit korpusu sıralarında olan tutsi ekstremistləri tərəfindən öldürülmüşdür{{sfn|Prunier|1999|p=199}}. Baş vermiş hadisə kütləvi iğtişaşlara səbəb oldu, hutular arasında tutsilərin düşmən olduğu və onlara güvənməyin lazım olmadığı fikirləri möhkəmləndi. [[Respublika Müdafiəsi Koalisiyası]] və digər partiyalardan olan “[[Hutu gücü hərəkatı|Hutu gücü]]” tərəfdarları başa düşdülər ki yaranmış vəziyyətdən öz xeyirləri üçün istifadə edə bilərlər. Buna qədər tutsiləri məhv etmək fikri yalnız ekstremistlər arasında yayılmış ikinci dərəcəli fikir idi bu hadisələrdən sonra isə bu fikir birinci dərəcəli oldu və onlar bu “problemi” bir dəfəlik həll etmək üçün planlar qurmağa başladılar. Radikallar [[Melxior Ndadaye|Ndadayenin]] ölümü ilə bağlı yaranmış narazılıqdan istifadə edib “Azad təpələr” radiosunun təbliğatı{{sfn|Prunier|1999|p=200}} ilə hutuları cinayətə sövq etməyin vacib olduğu qərarına gəldilər. Hərəkatın liderləri [[interexamve]] dəstələrini kalaşnikov avtomatları və digər silahlarla silahlandırmağa başladılar halbuki bu hadisələrə qədər onlarn tabeliyində yalnız maçetelər və ənənəvi silahlar var idi{{sfn|Dallaire|2005|p=143}}. 11 yanvar 1994-cü ildə [[BMT-nin Ruandaya Kömək Missiyası|BMTRKM]]-nın komandanı general [[Romeo Daller]] sülhməramlıların tərkibindəki belçikalı əsgərləri öldürüb [[Belçika]] tərəfini missiyadan uzaqlaşdırmaq məqsədi ilə hutu qruplaşmalarına silah paylanacağı ilə bağlı yüksək vəzifəli informatordan informasiya aldığı ilə bağlı [[BMT]]-nin baş qərargahına faks yollamışdı<ref name=huffrawanda>{{cite web|last1=Adams|first1=Smin|title=The UN, Rwanda and the 'Genocide Fax' -- 20 Years Later|url=http://www.huffingtonpost.com/simon-adams/rwanda-genocide-anniversary_b_4613571.html|work=Huffington Post|accessdate=14 April 2015}}</ref>. Dallerin informatoruna Kiqalidəki bütün tutsiləri qeydiyyata almaq tapşırılmışdı. O həm də bildirmişdi ki 20 dəqiqə ərzində 1000 tutsi məhv edilə bilər<ref>{{cite web|last=Patrick|first=Stewart|title=Lessons of the Rwandan Genocide|url=http://blogs.cfr.org/patrick/2014/04/07/lessons-of-the-rwandan-genocide/|work=The Internationalist|date=2014-04-07|lang=en}}</ref>. General informatorun özünün və ailəsinin mühafizəsi üçün icazə istəyirdi. Buna isə yuxarıdan daha ətraflı göstəriş gəlmədən sülhməramlı missiya iştirakçılarına hərəkət etməyi qadağan edən [[Kofi Annan]] razılıq vermirdi. Hətta soyqırım başlayanda belə gərəkli əmrləri vermək səlahiyyəti olan [[Kofi Annan|Annan]] [[BMT]]-nin nizamnaməsinin 2-ci maddəsinin 4-cü bəndinə əsasən ölkələrin daxili işlərinə silahlı müdaxilənin arzuolunmaz olduğunu əsas gətirərək soyqırımla bağlı bir addım atmırdı<ref>{{cite web|title=Устав ООН - глава I|url=http://www.un.org/ru/sections/un-charter/chapter-i/index.html|publisher=ООН|accessdate=2016-06-20|language=ru}}</ref><ref name=pogge>{{cite book|last=Pogge|first=Thomas|title=Politics as Usual|url=https://archive.org/details/politicsasusualw0000pogg|year=2010|publisher=Polity|isbn=978-0-7456-3892-8|page=[https://archive.org/details/politicsasusualw0000pogg/page/170 170]|edition=1}}</ref>. === Xabiarimananın öldürülməsi === 6 aprel 1994-cü ildə içində [[Juvenalya Xabiarimana|Xabiarimana]] və [[Burundi]] prezidenti [[Siprien Ntaryamira]]nın da olduğu təyyarə [[Ruanda]]nın paytaxtı [[Kiqali]]yə çatmamış vuruldu. Və təyyarədə olan hər kəs öldü.<ref>{{cite news|last=Lewis|first=Paul|title=2 Africa Leaders Die, U.N. Says; Rocket May Have Downed Plane|url=https://www.nytimes.com/1994/04/07/world/2-africa-leaders-die-un-says-rocket-may-have-downed-plane.html|accessdate=2016-06-28|work=The New York Times|date=1994-04-07|language=en}}</ref> Bəzi tarixçilər hadisənin baş verməsində [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]]-ni günahlandırırlar lakin eyni zamanda hutu ekstremistləri də bu cinayətdə günahlandırılır. Rəsmi istintaq isə silahlı qüvvələrin tərkibindəki radikal-hutuların bu hadisədə əllərinin olduğu qərarına gəldi.<ref>{{cite web|author=Republic of Rwanda Committee of Experts Investigation of the April 6, 1994 Crash of President Habyarimana’s Dassault Falcon-&shy;50 Aircraft|title=Summary – The Mutsinzi Report|url=http://mutsinzireport.com/?page_id=13|accessdate=2016-06-28|language=en}}</ref> [[2012]]-ci ilin yanvar ayında [[fransız]] müstəntiqlər bəyan etdilər ki təyyarəni vuran raket [[Kaqame]] tərəfdarı tutsilərin nəzarətində olan hərbi hissədən buraxıla bilməzdi.<ref>{{cite news|last=Lévêque|first=Thierry|title=French probe exonerates Rwanda leader in genocide|url=https://www.reuters.com/article/us-rwanda-genocide-report-idUSTRE80924720120110|accessdate=2016-06-20|work=Reuters|date=2012-01-10|language=en}}</ref> Həmin günün axşamı hərbi rəhbərliyin üzvlərindən, sıralarında daha yüksək rütbəli {{sfn|Melvern|2004|p=137}} zabitlərin olmasına baxmayaraq polkovnik [[Baqosora Teoneste|Baqosoran]]ın rəhbərliyi ilə böhran komitəsi {{sfn|Dallaire|2005|pp=222–223}} yaradıldı. Qanunla prezidentin səlahiyyətlərini baş nazir [[Aqata Uvilinqiyimana]] yerinə yetirməli idi lakin hərbiçilər onun hakimiyyətini qəbul etmədilər. Həmin gecə [[Romeo Daller|Daller]] səlahiyyətlərin baş nazirə verilməsi üçün hərbiçiləri yola gətirməyə çalışdı lakin [[Baqosora Teoneste|Baqosora]] bəyan etdi ki baş nazir “''Ruanda xalqının etibarını qazana bilməyib''” və “ ''dövləti idarə edə bilməz''”. Komitə ölkədə nizamın yaradılmasının vacib olduğunu irəli sürüb varlığına haqq qazandırırdı.{{sfn|Dallaire|2005|p=224}}[[Baqosora Teoneste|Baqosora]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ruandaya Kömək Missiyası|BMTRKM]] və RVC-ni{{sfn|Dallaire|2005|p=225}} inandırmağa çalışırdı ki komitə nəzarətdən çıxmış prezident qvardiyasının {{sfn|Dallaire|2005|p=223}} qarşını almağa çalışır və [[Aruş razılaşması]]nın şərtlərinə əməl edəcək.{{sfn|Dallaire|2005|p=224}} === Mötədil fiqurların öldürülməsi === [[Fayl:20161115 ougree03.jpg|thumb|right|Öldürülmüş belçikalı sülhməramlı əsgərlərə qoyulmuş abidə.]] [[Fayl:20161115 ougree04.jpg|thumb|left|Öldürülmüş belçikalı sülhməramlı əsgərlərə qoyulmuş abidə.]] [[BMT-nin Ruandaya Kömək Missiyası|BMTRKM]]-ı xalqa müraciət etmək üçün radioda çıxış etməyi düşünən baş nazir [[Aqata Uvilingiyimana|Uvilingiyimanan]]ı “[[Radio Ruanda]]”nın yerləşdiyi binaya qədər müşayiət etmələri üçün onun evinə 10 belçikalı əsgərdən ibarət dəstə göndərdi. Tezliklə prezident qvardiyası radionu ələ keçirdi və bu plan baş tutmadı{{sfn|Dallaire|2005|p=230}}. Səhər bir qrup əsgər və mülki əhali belçikalıları mühasirəyə alıb onları silahı yerə qoymağa məcbur etdilər{{sfn|Prunier|1999|p=230}}, bundan sonra isə [[Aqata Uvingiliyimana|Uvingiliyimana]] və həyat yoldaşı öldürüldü. Onların övladları mebelin arxasında gizlənmişdilər və [[BMT-nin Ruandaya Kömək Missiyası|BMTRKM]]-nın zabiti [[Mbaye Diagne]] tərəfindən xilas olundular{{sfn|Dallaire|2005|p=245}}. Əsir götürülən sülhməramlıları hərbi bazaya aparıb işgəncə verərək öldürdülər{{sfn|Gourevitch|2000|p=114}}. [[2007]]-ci ildə bu qətlləri törədən prezident qvardiyasının komandiri mayor [[Bernard Ntuyahaqa]] [[Belçika]]da 20 il həbs cəzası aldı<ref>{{cite news |url=https://www.reuters.com/article/2007/07/04/us-rwanda-genocide-belgium-idUSL0469900520070704 |title=Rwandan convicted of killing Belgian peacekeepers |work=[[Reuters]] |date=July 4, 2007 |accessdate=September 30, 2012 |archive-date=November 5, 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131105120136/http://www.reuters.com/article/2007/07/04/us-rwanda-genocide-belgium-idUSL0469900520070704 |url-status=dead }}</ref>. Aprelin 6-dan 7-ə keçən gecə radikallar [[Kiqali]]dəki bütün evlərdə tutulmuş siyahılar əsasında mötədil siyasətçiləri, jurnalistləri aradan götürmək üçün axtarırdılar{{sfn|Dallaire|2005|p=231}}{{sfn|Prunier|1999|p=230}}: ekstremistlər tərəfindən xüsusilə konstitusiya məhkəməsinin sədri, kənd təsərrüfatı naziri, Liberal partiyasının sədri və onun kanada əsilli həyat yoldaşı öldürülmüşdür{{sfn|Dallaire|2005|p=230}}. Mötədil fiqurların çox az qismi sağ qala bildi. Təqiblərə yalnız, komitə tərəfindən namizədliyi rədd edilmiş [[Baqosora]]nın irəli sürdüyü{{sfn|Melvern|2004|p=139}} [[Auqustin Bizimunqu]]nun yerinə təyin olunmuş, yeni baş qərargah rəisi [[Marsel Gatsinzi]] məruz qalmadı. [[Marsel Gatsinzi|Gatsinzi]] silahlı qüvvələri soyqırımda iştirakdan uzaq tutmağa{{sfn|Prunier|1999|p=229}} və [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] ilə sülh müqaviləsi bağlamağa çalışırdı{{sfn|Dallaire|2005|p=292}}, lakin o qoşunlara tam nəzarət edə bilmirdi. On gündən sonra onu radikal [[Auqustin Bizimunqu|Bizimunqu]] ilə əvəz etdilər{{sfn|Prunier|1999|p=229}}. == Soyqırım == [[Fayl:Rwandan Genocide Murambi bodies.jpg|thumb|left|Murambi Texniki Məktəbində öldürülmüş insanların qalıqları.]] === Planlaşdırılması və təşkili === Prezidentin ölümündən sonra{{sfn|Melvern|2004|p=172}} Baqosoranın rəhbərlik etdiyi böhran komitəsi hakimiyyəti ələ keçirdi və soyqırımın təşkilində əsas əlaqələndiriciyə çevrildi.{{sfn|Prunier|1999|p=240}} Polkovnik şəxsən özü paytaxtdakı İnterahamve dəstələrinə müraciət edərək{{sfn|Melvern|2004|pp=146-147}} və digər əyalətlərdəki ekstremist liderlərə göstəriş{{sfn|Melvern|2004|p=163}} verərək tutsilərin öldürülməsini əmr etmişdir. Kütləvi qətllərin təşkilatçılarından biri də prezident qvardiyasının və desant qüvvələrinin komandanı müdafiə naziri Ogyusten Bizimana idi. Biznesmen [[Felisyan Kabuqa]] “''Minlərlə təpənin azad radio və televiziyası''”-nı və [[İnterahamve]] dəstələrini maaliyələşdirirdi{{sfn|Prunier|1999|p=240}}. Kiqalidə soyqırım prezident qvardiyası tərəfindən, İnterahamve və impuzamuqabi dəstələrinin köməyi ilə həyata keçirilirdi{{sfn|Prunier|1999|p=243}}. Sərhəd keçid məntəqələrindəki qətllərdən başqa{{sfn|Prunier|1999|p=261}}, yaraqlılar tutsiləri tapmaq məqsədi ilə evləri də axtarıb tutsilərin əmlaklarını talayırdılar{{sfn|Prunier|1999|p=243}}. Kiqalinin qubernatoru qətllərə bilavasitə rəhbərlik edərək, davamlı olaraq keçid məntəqələrini yoxlayıb əmrlər verir az aktivlik göstərən silahlıları isə qovurdu{{sfn|Melvern|2004|p=204}}. Kəndlərdəki idarəedici orqanlar təlimatları daha üst dairələrdən qəbul edirdilər. Əmrlər paytaxtdan qubernatorlara gəlirdi onlar isə əmri dairə rəhbərlərinə çatdırırdılar, dairə rəhbərləri isə öz tabeçiliklərindəki işçilərə əmr edirdilər{{sfn|Prunier|1999|p=244}}. Əyalətlərdəki qətllərin əksəriyyəti hakimiyyətin əmri ilə həyata keçirilirdi{{sfn|Prunier|1999|p=247}}. Hakimiyyətə tabe olmaqdan{{sfn|Prunier|1999|p=245}}, təbliğata uymaqdan əlavə məcbur etmə də bu qətllərin törədilməsində əsas rol oynayırdı. Soyqırımda iştirak etmək istəməyənləri tutsilərə ürəyi yanan elan edib özünü öldürməyə məcbur edirdilər{{sfn|Prunier|1999|p=247}}. 8 aprel Böhran Komitəsi Aruş razılaşmasına uyğun olmayaraq, 1991-ci ilin Konstitusiyasına görə Jan Kambandanın rəhbərliyi ilə müvəqqəti hökuməti təyin etdi. Teodor Sindikubvabo isə prezident səlahiyyətlərini yerinə yetirməyə başladı{{sfn|Melvern|2004|p=171}}. Yeni kabinetə bütün siyasi partiyaların nümayəndələri daxil idi lakin onların çoxu ekstremist fraksiyaların nümayənələri idilər{{sfn|Prunier|1999|p=233}}. Hökumət öz işinə 9 apreldə başladı lakin [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] və silahlı qüvvələrin arasında Kiqalidə baş verən toqquşmalara görə hökumət [[Gitarama]]ya köçürüldü. Böhran komitəsinin buraxılmasına baxmayaraq Baqosora və hərbi rəhbərlik dövləti de-fakto idarə etməyə davam edirdilər{{sfn|Melvern|2004|pp=213-214}}. Mülki orqanlar əhalinin tutsilərə qarşı mübarizə üçün səfərbərliyində iştirak edərək legitim rejim olduqları görüntüsünü yaratmağa çalışırdılar halbuki tamamilə hərbiçilər tərəfindən idarə olunurdular və nə ordunu, nə də İnterahamve dəstələrini saxlayacaq gücləri yox idi{{sfn|Dallaire|2005|p=278}}{{sfn|Melvern|2004|pp=213-214}}. Dallerin xatirələrinə görə hökumət üzvləri baş nazir və informasiya naziri xaric heç biri bir işlə məşğul olmurdular{{sfn|Dallaire|2005|p=329}}. === Öldürmə üsulları === [[Fayl:Paul Rusesabagina (cropped).jpg|thumb|right|[[Pol Rusesabacina]]]] Qurbanların əksəriyyəti yaşadıqları yerlərdə, daha çox qonşuları və yerli əhali tərəfindən öldürülmüşdülər. Könüllülər çox vaxt milli [[maçete-panqa]] ilə silahlanırdılar bəzi hərbi birləşmələr isə avtomatlardan istifadə edirdilər. Hutu dəstələri tutsiləri məktəblərdə və kilsələrdə axtarırdılar, tapan kimi də məhv edirdilər. Yerli hakimiyyət orqanları və radio stansiyalar vətəndaşları qonşularını öldürməyə çağırırdılar. Bunu qəbul etməyənləri isə yerindəcə öldürürdülər.{{sfn|Prunier|1995|p=247}} 12 aprel tarixində 1500 tutsi [[Nyanqa]] şəhərindəki katolik kilsəsində gizlənmişdi. Hökumət dairələrinin dəstəyini alan yerli [[İnterahamve]] üzvləri kilsəni buldozerlərlə dağıdıb<ref name="appeals01">{{cite web |url=http://www.unictr.org/tabid/155/Default.aspx?ID=91 |title=Appeals Chamber Decisions |publisher=International Criminal Tribunal for Rwanda |accessdate=August 13, 2014 |archive-date=August 14, 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140814074058/http://www.unictr.org/tabid/155/Default.aspx?ID=91 |url-status=dead }}</ref> qaçmağa çalışanları [[maçete]]lər və odlu silahlarla öldürdülər. Kilsənin dağıdılmasına kömək edərək, soyqırımda iştirak edən rahib [[Atonaz Seromba]] insanlığa qarşı cinayətdə günahlandırılaraq [[Ruanda üzrə Beynəlxalq Tribunal]] tərəfindən ömürlük həbsə məhkum olundu.<ref name="appeals01" /><ref>{{cite press release|title=Catholic Priest Athanase Seromba Sentenced to Fifteen Years|date=December 13, 2006|url=http://www.unictr.org/Cases/tabid/127/PID/42/default.aspx?id=5&mnid=4|publisher=International Criminal Tribunal for Rwanda|accessdate=August 13, 2014}}</ref><ref>{{cite press release |title=Prosecutor to Appeal Against Seromba's Sentence |publisher=International Criminal Tribunal for Rwanda |date=December 22, 2006 |url=http://69.94.11.53/ENGLISH/PRESSREL/2006/507.htm |accessdate=January 7, 2007 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070505122707/http://69.94.11.53/ENGLISH/PRESSREL/2006/507.htm |archivedate=2007-05-05 }}</ref> Minlərlə insan [[belçikalı]] sülhməramlıların yerləşdikləri paytaxt kollecinin binasında sığınacaq tapmışdılar, lakin 11 aprel tarixində sülhməramlıların gedişi ilə binada olan bütün tutsilər hərbi və könüllü dəstələr tərəfindən öldürüldülər.<ref>{{cite book|title=''ICTR YEARBOOK 1994–1996''|publisher=International Criminal Tribunal for Rwanda|pages=77–78|url=http://129.194.252.80/catfiles/0714.pdf|format=PDF|id=|accessdate=January 7, 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070605052302/http://129.194.252.80/catfiles/0714.pdf|archivedate=2007-06-05}}</ref> Tutsiləri xilas etməyə çalışanlardan biri general [[Romeo Daller|Daller]] idi, onun sayəsində 32.000 insan sağ qaldı.<ref>{{Cite web|url=http://www.newtimes.co.rw/section/article/2010-04-26/19142|title=Gen. Dallaire relieved by Gov. General’s remarks on genocide|date=2010-04-26|accessdate=2016-06-21|publisher=The New Times (Rwanda)|lang=en}}</ref> [[Pol Rusesabacina]] mindən çox insana sığınacaq verərək<ref>{{cite news|title='Hotel Rwanda' Manager: We've Failed To Learn From History|url=http://www.npr.org/2014/04/05/299338156/hotel-rwanda-manager-weve-failed-to-learn-from-history|accessdate=2016-06-21|work=NPR|date=2014-04-05|language=en}}</ref>, sülhməramlı kontingentin zabiti [[Mbaye Dian]] isə yüzlərlə insana kömək edərək onları ölümdən qurtarmışdılar.<ref>{{cite web|title=Memories of Captain Mbaye Diagne|url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/ghosts/video/capt.html|date=2004-04-01|work=PBS|accessdate=2016-06-21|language=en}}</ref> === Cinsi zorakılıq === [[Fayl:Photographs of Genocide Victims - Genocide Memorial Center - Kigali - Rwanda.jpg|thumb|right|Kiqalidəki memorial mərkəzdə soyqırım qurbanlarının şəkilləri]] Soyqırım təşkilatçılarının fikrincə kütləvi zorlanmalar cəmiyyəti birdəfəlik böləcəkdi<ref>{{cite journal |last=Hayden |first=Robert M. |year=2000 |title=Rape and Rape Avoidance in Ethno-National Conflicts: Sexual Violence in Liminalized States |url=https://archive.org/details/sim_american-anthropologist_2000-03_102_1/page/27 |journal=American Anthropologist |volume=102 |pages=27–41 |doi=10.1525/aa.2000.102.1.27|jstor=683536 |number=1 }}</ref>. Tutsi qadınlarının “cinsi cazibədar”, “beşinci kalon” və “hutuların düşmənləri ilə əlaqəli” təsvir edib təbliğat aparmaları cinsi cinayətlərin sayında əhəmiyyətli rol oynamışdı. Zorakılıq xüsusi qəddarlıqla baş verirdi bu zorakılıqlarda hutu qadınları da iştirak edirdilər – təbliğat əhalinin cinsi ehtiyaclarından səmərəli şəkildə istifadə edirdi<ref>{{cite book|title=Gender Matters in Global Politics|url=https://archive.org/details/gendermattersglo00shep|last=Jones|first=Adam|publisher=Routledge|year=2010|isbn=978-0-203-86494-4|pages=[https://archive.org/details/gendermattersglo00shep/page/n164 138]–141|chapter=Genocide and Mass Violence|ref=harv|editor=Laura J. Shepherd}}</ref>. Hutu radikalların zorakılığına çox vaxt tutsi qadınları məruz qalırdılar lakin qurbanların arasında bir çox mötədil hutular{{sfn|de Brouwer|2005|p=13}}, tutsilərə ərə getmiş hutular və eləcə də tutsiləri gizlədən hutu qadınları da məruz qalırdılar<ref name="Shattered">{{cite web |url=https://www.hrw.org/legacy/reports/1996/Rwanda.htm |title=Shattered Lives: Sexual Violence during the Rwandan Genocide and its After |last=Nowrojee |first=Binaifer |publisher=[[Human Rights Watch]] |date=September 1996 |ref=harv}}</ref>. [[BMT]]-nin [[1996]]-cı ildəki hesabatında zorlanma hallarının sistematik olduğu və silah kimi istifadə edildiyi öz əksini tapıb. Beləki təşkilatçılar mülki vətəndaşları təcavüzdə iştirak etməyə məcbur edirdilər. Zərəçəkmişlərdən birinin ifadələrinə görə onu gündə beş dəfə yerli sakinlərin və yüksək çinli hərbiçilərin gözü qarşısında zorlayırdılar. Zorlanmadan zərər çəkənlərin çoxu QİÇSə yoluxmuşdular<ref>{{cite journal|last=Elbe |first=Stefan |year=2002 |title=HIV/AIDS and the Changing Landscape of War in Africa |url=http://www.stefanelbe.com/resources/ISElbeAIDS2.pdf |journal=International Security |volume=27 |pages=159–177 |doi=10.1162/016228802760987851 |jstor=3092146 |ref=harv |number=2 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131019133615/http://www.stefanelbe.com/resources/ISElbeAIDS2.pdf |archivedate=October 19, 2013}}</ref>. Beləki silahlılar xəstəxanalardan yüzlərlə QİÇS xəstəsini buraxıb onlardan xüsusi dəstələr təşkil etmişdilər bu dəstələr isə cinsi zorakılıqda aktiv iştirak edirdilər<ref>{{cite journal|last=Drumbl|first=Mark A.|year=2012|title='She makes me ashamed to be a woman': The Genocide Conviction of Pauline Nyiramasuhuko, 2011|url=http://ssrn.com/abstract=2155937|journal=Michigan Journal of International Law|volume=2013|ref=harv}}</ref>. === Qurbanların sayı === O dövrdə ölkədə olan qarşıqlığa görə qurbanların sayı ilə bağlı rəqəmlər fərqlidir. Hökumət qurbanları saymaqla məşğul olmayıb. [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] hökuməti 1.071.000 insanın öldüyünü və ölənlərin 10 %-nin hutu olduğunu bəyan edib. Jurnalist [[Filip Qureviç]] ölənlərin bir milyon olduğu ilə razılaşır. [[BMT]] təxmin edirki kütləvi qətliam 800.000 insanın ölümü ilə nəticələnib. [[Human Rights Watch]] təşkilatına görə isə azı 500.000 insan, başqa hesablamalara görə isə təxminən 750.000 insan bu qətliam nəticəsində öldürülüb.<ref>{{cite news|last=Vesperini|first=Helen|title=No consensus on genocide death toll|url=http://iafrica.com/news/worldnews/314365.htm|accessdate=2016-06-22|work=iAfrica|agency=Agence France-Presse|date=2004-04-06|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070312235311/http://iafrica.com/news/worldnews/314365.htm|archivedate=2007-03-12}}</ref> == Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsinin (RVC) irəliləməsi == 7 aprel [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] lideri [[Pol Kaqame]] böhran komitəsinə və [[BMTRKM]]-a xəbərdarlıq edərək bildirdi ki soyqırım dayandırılmasa sülh sazişinə əməl etməyəcək{{sfn|Dallaire|2005|p=247}}. Növbəti gün hökumət qüvvələri parlament binasına bir neçə istiqamətdə hücum etdilər lakin binada yerləşmiş tutsi qüvvələri bu hücumları dəf etdi{{sfn|Dallaire|2005|pp=264–265}}. RVC ölkənin şimalından üç istiqamətdə tezliklə Kiqalidə mühasirədə olan dəstələrlə birləşmək üçün hücumlara başladı{{sfn|Dallaire|2005|p=269}}. Kaqame müvəqqəti hökumətlə danışıqlar aparmağa razılaşmadı çünki bu hökumətin Baqosoranın əməllərini ört-basdır etmək üçün yaradıldığını düşünürdü və hökumətin soyqırımın qarşısını alacağına inanmırdı{{sfn|Prunier|1999|p=268}}. Sonrakı bir neçə gündə RVC-nin dəstələri durmadan cənuba doğru hərəkət etdilər paytaxtın şimal şərqindəki əhəmiyyətli əraziləri və Qabiro şəhərini tutdular{{sfn|Dallaire|2005|p=288}}. Onlar Kiqali və [[Byunba]] şəhərlərinə hücum etməkdən qaçırdılar əksinə bu şəhərləri mühasirəyə alıb təchizat yollarını kəsməyə çalışırdılar. Uqandadan gəlmiş qaçqınlara Kaqamenin ordusunun nəzarəti olan ərazilərdə, cəbhə xəttindən kənarda yerləşməyə icazə vermişdilər{{sfn|Dallaire|2005|p=299}}. Aprel ayında BMT-nin missiyası dəfələrlə münaqişə tərəflərinə atəşkəslə bağlı müqavilə bağlamağı təklif etdi, lakin Kaqame buna razılıq verməyərək bildirirdi ki, soyqırım davam etdikcə heç bir sülh müqaviləsindən söz gedə bilməz{{sfn|Dallaire|2005|p=300}}. Aprel ayının sonunda [[Tanzaniya]] ilə sərhəd bütün bölgələr tutsilərin nəzarətinə keçdi və onlar [[Kibunqo]] şəhərindən qərbə, paytaxtın cənubuna doğru hücuma keçdilər{{sfn|Dallaire|2005|pp=326–327}}. RVC dəstələri Kiqali və [[Ruxenqeri]] şəhərlərindəki döyüşlər xaric digər bölgələrdə demək olar ki müqavimətlə rastlaşmırdılar{{sfn|Prunier|1999|p=268}}. 16 may tarixində onlar müvəqqəti hökumətin yerləşdiyi [[Gitarama]] şəhəri ilə paytaxtı birləşdirən yolu kəsməyə müvəffəq oldular. 13 iyun tarixində hökumət qüvvələrinin uğursuz əks-hücumundan sonra şəhər təslim oldu və müvəqqəti hökumət Ruandanın şimal qərbində yerləşən Gisen şəhərinə köçürüldü{{sfn|Dallaire|2005|p=410}}. RVC sıraları daima soyqırımda sağ qalmış tutsilər və Burundidən gəlmiş qaçqınların sayəsində artırdı lakin yeni əsgərlər köhnə əsgərlərə nisbətən təlimsiz və intizamsız idilər{{sfn|Prunier|1999|p=270}}. Paytaxtı tamamilə mühasirəyə alan RVC dəstələri iyunun ikinci yarısında paytaxt uğrunda döyüşlərə başladılar. Hökumət qüvvələri həm silahlanmaya həm də say baxımdan üstünlüyə malik idilər lakin tutsi dəstələri dayanmadan daha çox böyük əraziləri ələ keçirirdilər bu isə əks tərəfdə böyük ruh düşkünlüyü yaradırdı. Tutsilər həmdə tez tez cəbhə xəttini yararaq basqınlar edib mülki insanları xilas edirdilər bununla da Kaqame sübut edirdi ki hökumət qüvvələri paytaxtı qorumaqla yox soyqırım törətməklə məşğuldular{{sfn|Dallaire|2005|p=421}}. 4 iyul tarixində Kiqali, 18 iyulda isə Gisen və hutu nəzarəti altında olan şimal qərb əraziləri də təslim oldular. Soyqırım dayandırıldı{{sfn|Prunier|1999|pp=298–299}}. == Beynəlxalq müdaxilə == === BMT-nin Ruandaya Kömək Missiyası (BMTRKM) === [[Fayl:Belgian Soldier Memorial.jpg|thumb|right|10 belçikalı sülhməramlının öldürüldüyü yer.]] [[Fayl:UNAMIR Belgian soldiers memorial.jpg|thumb|left|Öldürülmüş 10 belçikalı sülhməramlıya qoyulmuş abidə.]] Missiyanın başladığı 1993-cü ilin oktyabrından{{sfn|Dallaire|2005|p=98}} onun komandanı general mayor Daller “Hutu gücü” hərəkatından{{sfn|Dallaire|2005|p=146}} və onların tutsiləri məhv etmək planlarının olmasından xəbərdar idi{{sfn|Dallaire|2005|p=150}}. Onun gizli silah anbarlarının axtarışı barəsində sorğusu [[BMT-nin Sülhün Mühafizəsi Əməliyyatları Departamenti|Sülhün Mühafizəsi Əməliyyatları Departamenti]] tərəfindən qəbul edilməmişdi{{sfn|Dallaire|2005|p=146}}. Sülhməramlılara prezident Xabiarimana və radikal tərəfdarlar mane olurdular{{sfn|Prunier|1999|p=205}} və artıq 1994-cü ilin aprel ayında [[BMT]]-nin Təhlükəsizlik şurası irəliləyişin olmayacağı təqdirdə [[BMT-nin Ruandaya Kömək Missiyası|BMTRKM]]-nın mandatını geri alacağı ilə təhdid edirdi{{sfn|Dallaire|2005|pp=219-220}}. Dövlət başçısının ölümündən və soyqırımın başlamasından sonra general Daller vətəndaş müharibəsinin yenidən başlanmasının qarşısını almaq üçün{{sfn|Prunier|1999|pp=236-237}} böhran komitəsi və [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] arasında sülhün bağlanmasına cəhd edirdi lakin cəhdləri nəticəsiz qaldı{{sfn|Dallaire|2005|p=247}}. [[BMT]]-nin nizamnaməsinin altıncı bəndinə uyğun olaraq missiyanın hərbiçilərinə silahla bağlı baş verən hadisələrə qarışmağa icazə verilmirdi{{sfn|Prunier|1999|p=261}}, bundan başqa missiyanın ruandalı əməkdaşlarının çoxu soyqırımın ilk günlərində öldürülmüşdülər bu isə [[BMT-nin Ruandaya Kömək Missiyası|BMTRKM]]-a ciddi təsir etdi{{sfn|Dallaire|2005|p=247}}. Beləliklə sülhməramlılara çox vaxt yalnız olanları izləmək qalırdı. Sonradan Daller [[BMT]]-nin missiyasını uğursuz adlandırdı{{sfn|Dallaire|2005|p=6}}. Missiyanın ən əhəmiyyətli nailiyyətləri Kiqalidəki [[Amaxoro stadionu]]nda yerləşən qərargahlarında və paytaxtın başqa yerlərində minlərlə tutsi və mötədil hutuya sülhməramlıların mühafizəsi altında{{sfn|Dallaire|2005|p=270}} sığınacaq vermələri və xarici vətəndaşların evakuasiyasına kömək etmələri idi. Missiyanın effektivliyinə təsir edən ən böyük hadisələrdən biri də{{sfn|Melvern|2004|p=197}}, baş naziri mühafizə etmək üçün göndərilən 10 belçikalı əsgərin ölümündən sonra, sülhməramlı qüvvələrin əsasını təşkil edən belçika əsgərlərinin{{sfn|Prunier|1999|p=204}} 12 aprel tarixində geri çağırılması oldu. [[BMT]]-nin baş katibinin təklifi ilə<ref name="Report">{{cite web|title=Специальный доклад Генерального секретаря о Миссии Организации Объединённых Наций по оказанию помощи Руанде|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N94/186/72/PDF/N9418672.pdf|date=1994-04-20|work=ООН|accessdate=2016-07-05}}</ref> missiyanın kontingenti azaldıldı<ref>{{cite web|title=Резолюция 912 Совета Безопасности ООН|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N94/190/87/PDF/N9419087.pdf|date=1994-04-21|work=ООН|accessdate=2016-07-05}}</ref>: əgər 20 aprel tarixində onların sayı 1705 nəfər idisə<ref name="Report" />, 13 may tarixində onların sayı artıq 444 idi<ref>{{cite web|title=Доклад Генерального секретаря о положении в Руанде|url=https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/N94/215/15/IMG/N9421515.pdf|date=1994-05-13|work=ООН|accessdate=2016-07-05}}</ref>. May ayının ortalarında [[BMT]] nəhayət ki soyqırımın olma ehtimalını qəbul edib<ref>{{cite web|title=100 Days of Slaughter: A Chronology of U.S./U.N. Actions|url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/evil/etc/slaughter.html|accessdate=July 26, 2007|publisher=PBS}}</ref> ölkəyə əlavə qüvvələrin göndərilməsini qərar verdi, bu dəstək isə [[BMT-nin Ruandaya Kömək Missiyası|BMTRKM]]-2 adını aldı{{sfn|Melvern|2004|p=229}}. Bu missiyanın ilk əsgərləri Ruandaya ancaq iyul ayında gəldilər{{sfn|Melvern|2004|p=411}}, lakin bu missiyanın səlahiyyətləri yalnız mühafizə və stabilliyin qorunması ilə məhdudlaşırdı. 1996-cı ildə missiya geri çağırıldı<ref>{{cite web |url=http://www.un.org/en/peacekeeping/missions/past/unamirS.htm |title=Rwanda-UNAMIR Background |ref=harv|author=United Nations |accessdate=2014-06-07 }}</ref>. === Fransa === [[Fayl:French milouf DF-ST-99-05514.JPEG|thumb|right|Fransız əsgərləri hava limanını qoruyurlar 1994-cü il avqust]] [[Juvenalya Xabiarimana|Xabiarimanan]]ın hakimiyyəti dövründə [[Fransa]], [[Fransafrika]] siyasəti çərçivəsində onunla çox isti münasibətlər qurdu{{sfn|Prunier|1999|p=89}} və onun rejiminə vətəndaş müharibəsində də kömək etdi{{sfn|Prunier|1999|pp=100–101}}, çox vaxt hökumət qüvvələrini silahla təmin edib onlara təlimlər keçdi<ref name="NYT" />. Fransızlar [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] və [[Uqanda]]nı Britaniya təsirinin bələdçiləri olaraq görürdülər<ref>{{cite news|url=http://www.newtimes.co.rw/news/index.php?i=13619&a=8617&icon=Results&id=2 |title=France and Genocide: The Murky Truth |last=Melvern |first=Linda |date=2008-08-11 |work=The New Times (Rwanda) |accessdate=2014-06-07 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714201715/http://www.newtimes.co.rw/news/index.php?i=13619&a=8617&icon=Results&id=2 |archivedate=July 14, 2014 }}</ref>. [[“Amarillis” əməliyyatı]] çərçivəsində fransız qoşunları, sülhməramlılar və belçikalıların köməyi ilə [[ekspatriant]]ları evakuasiya etdilər{{sfn|Prunier|1999|p=234}}. Tutsilərə onların ardınca getmək qadağan olunmuşdur, pozuculuq edənləri keçid məntəqlərində yük maşınlarından düşürdürdülər. Fransızlar qarışıq nigahda olan tutsilərə ölkədən çıxmağa icazə vermədilər lakin [[Juvenalya Xabiarimana|Xabiarimanan]]ın hökumətində təmsil olunan bəzi yüksək vəzifəli hökumət üzvlərini və Xabiarimananın həyat yoldaşı Aqatanı xilas etdilər{{sfn|Prunier|1999|p=235}}. Fransanın münaqişəyə qarışması bir neçə rəsmi araşdırmanın predmetinə çevrildi. Fransa parlament komissiyası [[1998]]-ci ildə<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/europe/61860.stm |title=French parliament inquiry into Rwandan genocide |date=1998-03-04 |ref=harv|author=BBC News |accessdate=2014-07-12 }}</ref> hakimiyyətin hərbi iştirakın məqsədəuyğunluğu ilə bağlı və digər “mülahizələrin yanlış olduğu” qənaətinə gəlir, lakin onları birbaşa soyqırımda günahlandırmır<ref name="NYT">{{cite news |url=https://www.nytimes.com/1998/12/20/world/panel-finds-french-errors-in-judgment-on-rwanda.html |title=Panel Finds French Errors In Judgment On Rwanda |last=Whitney |first=Craig R. |date=1998-12-20 |work=New York Times |location=New York, N.Y. |ref=harv|accessdate=2013-02-09 }}</ref>. [[2008]]-ci ildə Ruanda hökuməti Fransanı soyqırıma hazırlıqdan xəbərdar olub hutu dəstələrinə kömək edib onlara təlim keçməkdə günahlandırdı<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/africa/7542418.stm |title=France accused in Rwanda genocide |date=2008-08-05 |ref=harv|work=BBC News|accessdate=2014-07-12 }}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/2008/08/06/world/africa/06briefs-FRENCHACCUSE_BRF.html |title=Rwanda: French accused in genocide |date=2008-08-06 |work=[[New York Times]] |ref=harv|agency=Associated Press |accessdate=2014-07-13 }}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.reuters.com/article/newsMaps/idUSL568658520080805 |title=Rwanda accuses France directly over 1994 genocide |last=Asiimwe |first=Arthur |date=2008-08-05 |work=Reuters |ref=harv|accessdate=2014-07-13 }}</ref>. === Başqa dövlətlər === [[Fayl:SETAF HISTORY 0004.JPEG|thumb|left|Zairdə yerləşən qaçqın şəhərciyinə xarici hərbiçilər tərəfindən içməli suyun gətirilməsi]] Başı [[Bosniya müharibəsi|Bosniyadak]]ı müharibəyə qarışmış dünya ictimaiyyəti faciənin miqyasını vaxtında qiymətləndirə bilməyib hadisələrə gecikmiş reaksiya göstərdi<ref>{{cite news|last=Мозжухин|first=Андрей|title=Сто дней, которые потрясли мир|url=http://lenta.ru/articles/2015/11/01/ruanda|accessdate=2015-11-18|publisher=[[Лента.ру]]|date=1 ноября 2015}}</ref>. [[ABŞ]] prezidenti [[Bill Klinton]]a və onun kabinetinə, soyqırım hələ öz pik həddinə çatmamış tutsilərin tamamilə məhv edilməsi ilə bağlı planlar bəlli idi<ref>{{cite news|last=Carrol|first=Rory|title=US chose to ignore Rwandan genocide|url=http://www.guardian.co.uk/world/2004/mar/31/usa.rwanda|publisher=theguardian|location=London|date=April 1, 2004}}</ref>. 1993-cü ildə [[Somali]]də baş verən hadisələrin təkrarlanmasının qorxusu ABŞ-ın Ruanda da daxil olmaqla növbəti münaqişələrdə iştirak etməməsinə səbəb oldu<ref>{{cite web |title=Ambush in Mogadishu: Transcript|publisher= PBS |accessdate=October 27, 2009 |url=https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/ambush/etc/script.html }}</ref>. Sonradan Klinton ABŞ-ın münaqişəyə qarışmamasını öz hakimiyyəti dövründə dövlətin xarici siyasətinin başlıca uğursuzluqlarından biri kimi qiymətləndirib qeyd edirdi ki, amerikalılar çətin ki zorakılığın qarşısını ala bilərdilər, ancaq onun miqyasını azaltmağı bacarardılar. Bunu etmədiklərinə görə isə təəssüf hissi keçirdiyini də qeyd edir<ref>{{cite news|last=Chozick|first=Amy|title=In Africa, Bill Clinton Toils for a Charitable Legacy|url=https://www.nytimes.com/2012/09/05/us/politics/in-africa-bill-clinton-works-to-leave-a-charitable-legacy.html?pagewanted=all|accessdate=2012-10-18|newspaper=The New York Times|date=2012-09-04}}</ref>. ABŞ-da Ruanda ilə bağlı olan müzakirələrin əsas çoxluğu Birləşmiş Ştatlar vətəndaşlarının evakuasiyası ilə bağlı idi<ref name="Rwanda Revisited">{{cite web | last = Lynch | first = Colum | date = 5 April 2015 | title = Exclusive: Rwanda Revisited | url = https://foreignpolicy.com/2015/04/05/rwanda-revisited-genocide-united-states-state-department/ | work = Foreign Policy | accessdate = 8 April 2015 }}</ref>. Soyqırım vaxtı [[İsrail]] ölkəyə silah satırdı, lakin [[2016]]-cı ildə Ali məhkəmə bu haqqda məlumat yaymamaq barədə qərar qəbul etdi<ref>{{cite news|title=Records of Israeli arms sales during Rwandan genocide to remain sealed|url=http://www.timesofisrael.com/records-of-israeli-arms-sales-during-rwandan-genocide-to-remain-sealed/|accessdate=2016-06-23|work=The Times of Israel|date=2016-04-12|author=Judah Ari Gross|language=en}}</ref>. [[Roma-Katolik kilsəsi|Roma-katolik kilsəsi]] kütləvi qətllərin olmasını qəbul edir lakin bəyan edir ki onun təşkilatçıları ruhanilərin razılığı olmadan hərəkət ediblər<ref name="Dict" />. [[1999]]-cu ildə [[Human Rights Watch]] təşkilatı [[Vatikan]]ı soyqırımı qınamamaqda günahlandırdı<ref name="HRW">{{Harvnb|Des Forges|1999|loc=The Organization. The Clergy}}</ref>. Bəzi kilsə xadimləri soyqırımda iştirak ittihamı ilə Ruanda üzrə Beynəlxalq Tribunala çıxarılmışdılar<ref name="Dict">{{cite book |title=Dictionary of Genocide, Volume 2: M–Z |last2=Bartrop |first2=Paul Robert |last3=Jacobs |first3=Steven L. |publisher=Greenwood Publishing Group |year=2008 |isbn=978-0-313-34644-6 |location=Westport, CT |ref=harv|last1=Totten |first1=Samuel }}</ref>. Digər tərəfdən isə, soyqırım vaxtı bir çox rahib tutsiləri qoruyarkən həyatını itirmişdi<ref name="HRW" />. == Nəticələr == === Miqarasiya böhranı və konqo müharibələri === [[Fayl:Rwandan refugee camp in east Zaire.jpg|thumb|left|Zairdəki ruanda qaçqın düşərgəsi]] [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] tərəfindən qisas alınacağını düşünən iki milyona yaxın hutu qonşu ölkələrə qaçdılar xüsusən də [[Zair]]ə{{sfn|Prunier|1999|p=312}}. Yerli qaçqın düşərgələrində su çatışmırdı yaşayış üçün lazım olan infrastruktur isə demək olar ki yox idi. 1994-cü ilin iyun ayında on minlərlə insan vəbanın və digər infeksion xəstəliklərin qurbanına çevrildi{{sfn|UNHCR|2000|p=3}}. Düşərgələr [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı|BMT-nin Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı]] tərəfindən salınsa da onlar üzərində qeyri-rəsmi nəzarət çoxu soyqırımın təşkilatçısı olan{{sfn|Prunier|1999|pp=313–314}} və silahlanaraq yenidən öz torpaqlarındakı hakimiyyəti geri qaytarmağa çalışan{{sfn|Prunier|1999|pp=381–382}}<ref name="Pomfret">{{cite news|last=Pomfret|first=John|title=Rwandans Led Revolt In Congo|url=https://www.washingtonpost.com/wp-srv/inatl/longterm/congo/stories/070997.htm|accessdate=2016-06-23|work=The Washington Post|date=1997-07-09|language=en}}</ref> keçmiş hökumət üzvləri və hərbiçilərin əlində idi. 1996-cı ilin sonlarında hutu dəstələri davamlı olaraq [[Ruanda]] ərazisinə basqınlar etməyə başladılar və [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|Cəbhə]] onlarla mübarizəyə başladı{{sfn|Prunier|1999|p=382}}. [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|Cəbhə]] [[Zair]]in [[Cənubi Kivu]] əyalətində hökumət qüvvələri ilə mübarizə aparan tutsi dəstələrinə təlimlər keçərək onlara əlavə dəstək də göstərirdi{{sfn|Prunier|1999|pp=384–385}}<ref name="Pomfret" />. Bu dəstələrlə birlikdə yerli tutsi dəstələrindən təşkil olunmuş Kaqamenin ordusu, hutu-yaraqlılarını məhv etmək üçün qaçqın düşərgələrinə hücum etdilər. Yüz minlərlə insan düşərgələrdən didərgin düşdü{{sfn|Prunier|2009|p=118}}, çoxu yenidən öz torpaqlarına qayıtdı bəziləri isə Zairin daha da içərilərinə doğru yerləşdilər{{sfn|Prunier|2009|pp=122–123}}. Hər iki dövlətin sərhəddində baş verən toqquşmalar Ruandanın şimal qərb əyalətlərində çoxluq təşkil edən hutuların dəstəyi ilə davam edirdi{{sfn|Kinzer|2008|p=216}}, lakin 1999-cu ildə<ref>{{cite news|last=Brittain|first=Victoria|title=Rwanda makes its way to regeneration|url=https://www.theguardian.com/world/1999/apr/05/5|accessdate=2016-06-23|work=The Guardian|date=1999-04-05|language=en}}</ref> yaraqlıların təbliğatları və hutulardan silahlı dəstə yığmaqları yerli hutuların hökumət tərəfinə çəkilməsi ilə sona çatdı və onlar məğlubiyyətə uğradılar{{sfn|Kinzer|2008|pp=215–218}}. Kaqamenin növbəti hədəfi qaçqınlar arasındakı radikallara dəstək verən və Zairdəki tutsiləri təqib etməkdə günahlandırılan prezidenti [[Mobutu Sese Seko]]nun<ref name="Pomfret" /> devrilməsi idi. Uqanda və Ruanda ona müxalif olan [[Loran-Desire Kabila]]nın rəhbərlik etdiyi dörd qruplaşmanın alyansını dəstəkləyirdilər və Kabila [[Birinci Konqo Müharibəsi]]ni başladı{{sfn|Prunier|2009|pp=113–116}}. Üsyançılar tezliklə Şimali və Cənubi Kivunu tutaraq ölkənin qərbinə doğru hərəkət etməyə başladılar. Ruh düşkünlüyü yaşayan və pis təşkilatlanmış hökumət qüvvələri tərəfindən demək olar ki heç bir müqavimətə rast gəlmədilər, nəticədə [[1997]]-ci ilin may ayında Zairin bütün ərazisini tutdular{{sfn|Prunier|2009|p=136}}. [[Mobutu Sese Seko|Mobutu]] sonradan [[Konqo Demokratik Respublikası]] adlandırılan ölkəni tərk etdi<ref name="Warrants">{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/6177370.stm |title=France issues Rwanda warrants |date=2006-11-23 |ref=harv|author=BBC News |accessdate=2013-02-08 }}</ref>. 1998-ci ildə Kaqame ilə yeni rejimin arasında münasibətlər soyudu və o Kabilaya qarşı qalxan üsyanı dəstəklədi nəticədə [[2003]]-cü ilə qədər davam etmiş, milyonlarla insanın həyatına son qoymuş, bölgəyə əhəmiyyətli dərəcədə ziyan vurmuş<ref name="Warrants" /> [[İkinci Konqo Müharibəsi]]nə qarışmasına səbəb oldu{{sfn|Prunier|2009|pp=182–183}}. [[BMT]]-nin [[2010]]-cu ildəki məruzəsində ruanda silahlı qüvvələri hər iki müharibə ərzində insan haqqlarının kobud sürətdə pozulması və insanlığa qarşı cinayətdə ittiham olunurdular, Ruanda hökuməti isə bu ittihamları təkzib edirdi<ref>{{cite news|last=McGreal|first=Chris|title=Delayed UN report links Rwanda to Congo genocide|url=https://www.theguardian.com/world/2010/oct/01/un-report-rwanda-congo-genocide|accessdate=2016-06-23|work=The Guardian|date=2010-10-01|language=en}}</ref>. === Ruandada vəziyyət === [[Fayl:Rwanda-demography.png|thumb|right|1961-2003-cü illər ərzində Ruanda əhalisinin sayı]] Soyqırım zamanı ölkə iqtisadiyyatı və infrastruktur xeyli ziyan çəkmişdir: bir çox binalar boş qalmış keçmiş hökumət isə bütün daşınıla bilən aktivləri özü ilə aparmışdı. İnsan resursları da tükənmişdi: əhalinin təxminən 40%-dən artığı ya ölmüş ya da xaricə qaçmışdı. Ruandalıların çoxu qohumlarını itirdiklərinə görə psixoloji travmalar almışdılar. Soyqırım zamanı baş verən zorlanma halları daha uzunmüddətli təsirlərə səbəb oldu. Bu ruandalı qadınlarda sosial təcrid olunmalara, cinsi yolla keçən xəstəliklərə və çox vaxt da qadınları özləri tərəfindən sonlandırılan arzu olunmaz hamiləliklərə səbəb oldu. Kaqamenin komandanlığı ilə [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] ölkədə əmin-amanlıq yaratmağa çalışırdı eyni zamanda hökumət də, dağıdılmış ölkənin yenidən bərpasına səy göstərirdi. Tezliklə Ruandaya qeyri-hökumət təşkilatları geri dönməyə başladılar, lakin beynəlxalq ictimaiyyətin yeni hökumətə nəzərəçarpan bir dəstəyi olmadı humanitar yardımlar da, Zairdə yerləşən qaçqın düşərgələrinə gedirdi. Kaqame idarəetməyə hutuları da cəlb etməyə maraqlı idi bundan başqa əmr edərək sənədlərdəki “milliyət” qrafasını ləğv etdirib hutular, tutsilər və tvalar arasındakı fərqlilikləri aradan qaldırmağa çalışırdı. Vətəndaş müharibəsi ərzində və xüsusən də müharibənin son aylarında Cəbhə soyqırımda iştirak edib onu dəstəkləməkdə ittiham olunanları məhv edirdi: yerli tutsi əsgərləri öldürülmüş yaxınlarının və dostlarının qisasını hutulardan alırdılar. “Qisasın” miqyası və buna görə kimin məsuliyyət daşıması ilə bağlı müxtəlif fikirlər var. Human Rights Watch və Pryunye hesab edir ki, 100.000 insan müharibə sonrası şiddət hallarının qurbanı olub və bunun qarşısı ya RVC tərəfindən alınmayıb ya da ki bu elə onlar tərəfindən təşkil olunub. Sonradan Kaqame müsahibələrinin birində qətllərin törədilməsi faktını təsdiq etdi lakin şiddətin qarşısını almağın mümkün olmadığını deyərək bu hallarda ayrı ayrı əsgərlərin günahkar olduğunu qeyd etdi. Kibexo şəhəri yaxınlığındakı qarışıq qaçqın düşərgəsindəki qırğın beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini cəlb etdi. BMTRKM avstraliyalı əsgərlərinin məlumatına görə bu qırğın azı 4000 insanın ölümünə səbəb oldu. Rəsmi məlumatlara əsasən isə düşərgədə öldürülənlərin sayı 338 nəfər olub. == Cinayətlərin təqibi == [[Fayl:Gacaca trial 2.jpg|thumb|right|Qaçaça məhkəməsi]] Soyqırımda iştirak və insanlığa qarşı cinayətə görə 120 mindən çox insan Ruandada həbs olunmuşdur{{sfn|NSGC|2012|p=14}}. 1 oktyabr 1990-cı ildən{{sfn|NSGC|2012|p=17}} başlayan qanun pozuntularının təqibinin necəliyi ilə bağlı qanun 30 avqust 1996-cı ildə qəbul edilmişdir ilk məhkəmə prosesləri isə 1996-cı ilin dekabr ayında başladı{{sfn|NSGC|2012|p=24}}. Hüquq sisteminin, vətəndaş müharibəsi və soyqırım vaxtı sistemli şəkildə məhv edilməsi ölkədə ədalətin bərqərar olmasına ciddi maneələr yaradırdı. Dövlət idarələri o cümlədən də məhkəmələr ləğv edilmişdilər, idarə işçiləri, hakimlər və prokurorlar öldürülmüşdü. Nəticədə hakim sayı 750-dən 244-ə düşmüşdü digərləri ya ölkəni tərk etmiş ya da öldürülmüşdülər. 1997-ci ildə ölkədə ümumilikdə 50 vəkil var idi<ref>{{cite journal|last=Tiemessen |first=Alana Erin |year=2004 |title=After Arusha: Gacaca Justice in Post-Genocide Rwanda |url=http://www.africa.ufl.edu/asq/v8/v8i1a4.pdf |journal=African Studies Quarterly |volume=8 |pages=57–76 |ref=harv |number=1 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121216203838/http://www.africa.ufl.edu/asq/v8/v8i1a4.pdf |archivedate=December 16, 2012 }}</ref>. Məhz buna görə də məhkəmə prosesləri çox ləng keçirilirdi, [[2000]]-ci ilin sonuna qədər cəmi 3343 işə baxılmışdı. Təqsirləndirilənlərin 20%-ə ölüm hökmü, 32%-ə isə ömürlük həbs cəzası verilmişdir. 20% təqsirləndirilən isə bəraət almışdır<ref name="Sarkin">{{cite journal |last=Sarkin |first=Jeremy |year=2001 |title=The Tension between Justice and Reconciliation in Rwanda: Politics, Human Rights, Due Process, and the Role of the Gacaca Courts in Dealing with the Genocide |journal=Journal of African Law |volume=45 |pages=143–172|doi=10.1017/s0221855301001675|jstor=3558953 |ref=harv |number=2 }}</ref>. Hesablamalara görə azadlıqda olanlar xaric həbsdə olan təqsirlilərin məhkəməsi bu gedişlə 200 il çəkəcəkdi<ref name="Powers">{{cite journal |last=Powers |first=Shannon E. |year=2011 |title=Rwanda's Gacaca Courts: Implications for International Criminal Law and Transitional Justice |url=http://www.asil.org/pdfs/insights/insight110623.pdf|journal=American Society of International Law Insights |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120123000937/http://www.asil.org/insights110623.cfm |volume=15 |pages=1–6 |ref=harv|number=17 }}</ref>. [[2001]]-ci ildə<ref>{{cite journal |last=Tully |first=L. Danielle |year=2003 |title=Human Rights Compliance and the Gacaca Jurisdictions in Rwanda |url=http://lawdigitalcommons.bc.edu/iclr/vol26/iss2/10 |journal=Boston College International and Comparative Law Review |volume=26 |pages=385–411 |ref=harv|number=2 }}</ref> mövcud məhkəmələrin yükünü azaltmaq və həbsdə olanların işinə baxmaq üçün<ref name="Sarkin" /> [[qaçaça]] adlanan kollektiv məhkəmələrin<ref>{{cite news | last = Walker | first = Robert | date = 30 March 2004 | title = Rwanda still searching for justice | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/africa/3557753.stm | work = BBC News | accessdate = 1 June 2015 }}</ref> yaradılması ilə bağlı qanun qəbul edildi. 18 iyun [[2002]]-ci ildə qaçaça məhkəmələri fəaliyyətə başladı{{sfn|NSGC|2012|p=53}}. 2012-ci ildə ləğv olunana qədər bir çox dəyişikliklərə məruz qalsa da bu məhkəmələrdə bir milyondan çox işə baxdılar<ref name="Powers" />. 8 noyabr 1994-cü ildə indiki [[Tanzaniya]]nın Aruşe şəhərində [[Ruanda üzrə Beynəlxalq Tribunal]] quruldu. Tribunal daha az təsirli soyqırım təşkilatçıları və günahkar yerli sakinlərin işinə baxan Ruanda məhkəmələrinə{{sfn|Des Forges|1999|loc=Justice and Responsibility. The International Criminal Tribunal for Rwanda}} nisbətən insan haqqlarının pozulması ilə bağlı daha ciddi qanun pozuntularına səbəb olan şəxslərin işinə baxırdı<ref>{{cite web|title=Устав Международного трибунала по Руанде|url=http://www.un.org/ru/law/ictr/charter.shtml|work=ООН|accessdate=2016-07-04}}</ref>. 18 iyun 2012-ci ildə [[qaçaça]] məhkəmələri ləğv edildi<ref>{{cite web | title = Rwanda 'gacaca' genocide courts finish work | url = http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-18490348 | work = BBC News | date = 18 June 2012 | accessdate = 1 June 2015 }}</ref>. Bu məhkəmələr fəaliyyətləri vaxtı dəfələrlə tənqidlərə məruz qalırdılar. Hakimlər xalq tərəfindən seçilirdi sonradan isə onlara təlim keçilirdi lakin onların ciddi hüquqi məsələlər ilə bağlı verdikləri qərarların ədalətli olması sual altında idi. Soyqırımda iştirakda təqsirləndirilən bir çox hakim öz vəzifəsindən getməyə məcbur oldular. Ölkədə vəkillər çatışmırdı, müttəhimlərə hökmə qarşı şikayət etmək qadağan olunmuşdu. [[Qaçaça]] məhkəmələri [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] tərəfindən hutulara qarşı kütləvi qətllərdə günahkar olan tutsiləri mühakimə etmirdi çünki bu orqanlar elə RVC tərəfindən idarə olunurdular<ref>{{cite journal |last=Rettig |first=Max |year=2008 |title=Gacaca: Truth, Justice, and Reconciliation in Post-conflict in Rwanda? |url=https://archive.org/details/sim_african-studies-review_2008-12_51_3/page/25 |journal=African Studies Review |volume=51 |pages=25–50 |doi=10.1353/arw.0.0091|jstor=27667378 |ref=harv |number=3 }}</ref>. == Revizionizm == [[2014]]-cü ilin oktyabr ayyında [[BBC]] two telekanalında soyqırımla bağlı film efirə çıxdı. Filmdə Xabiarimananın ölümü ilə nəticələnən təyyarə qəzasında Kaqamenin əli olduğu və amerikalı tədqiqatçıların soyqırımda əslində tutsilərin yox [[Ruanda Vətənpərvər Cəbhəsi|RVC]] tərəfindən hutuların<ref>{{cite news|last=Baird|first=Dugald|title=BBC should face criminal action over Rwanda documentary, says inquiry|url=https://www.theguardian.com/media/2015/mar/02/bbc-rwanda-documentary-inquiry|accessdate=2016-06-25|work=The Guardian|date=2015-03-02|language=en}}</ref> öldürüldüyü irəli sürüldü<ref>{{cite news|title=Rwanda MPs condemn BBC Untold Story programme on genocide|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-29732242|accessdate=2016-06-25|work=BBC|date=2014-10-23|language=en}}</ref>. Bu isə öz növbəsində akademik təbəqə tərəfindən qınaqla qarşılandı<ref>{{cite news|title=BBC Genocide film: Protest letter by 38 international researchers and historians|url=http://www.newtimes.co.rw/section/article/2014-10-15/181969/|accessdate=2016-06-25|work=The New Times (Rwanda)|date=2014-10-15|language=en}}</ref>, Ruandada BBC-nin kinyaruanda şöbəsinin fəaliyyətinə qadağa qoyuldu<ref>{{cite web | last = Baird | first = Dugald | date = 24 October 2014 | title = Rwanda bans BBC broadcasts over genocide documentary | url = https://www.theguardian.com/media/2014/oct/24/rwanda-bans-bbc-broadcasts-genocide-documentary | work = The Guardian | accessdate = 26 November 2014 }}</ref> və dövlət tərəfindən rəsmi araşdırmalar başladı<ref>{{cite web | last = Musoni | first = Edwin | date = 18 November 2014 | title = BBC probe team begins work tomorrow | url = http://www.newtimes.co.rw/section/article/2014-11-18/183170/ | work = The New Times (Rwanda) | accessdate = 27 November 2014 }}</ref>. Elə həmin ilin noyabr ayında keçmiş ruanda hərbiçisi [[Nayrobi]]də oğurlandı<ref>{{cite web | last = Starkey | first = Jerome |date = 25 November 2014 | title = Soldier who accused Kagame of triggering genocide is abducted | url = http://www.thetimes.co.uk/tto/news/world/africa/article4277015.ece | work = The Times | accessdate = 26 November 2014 }}</ref>. O prezidentin təyyarəsinin vurulma əmrini RVC lideri tərəfindən verildiyi ilə bağlı Aruş tribunalına ifadə verməyə hazırlaşırdı. Soyqırımı inkar etmək Ruandada cinayət sayılır<ref>{{cite news|url=http://uk.reuters.com/article/idUKTRE65G4WP20100617|title=Rwanda frees U.S. lawyer due to health, charges remain|last=Holland|first=Hereward|date=17 June 2010|work=[[Reuters]]|accessdate=27 November 2010}}</ref>. Yüzlərlə Ruanda vətəndaşı “soyqırım ideologiyası”-nın davamçısı, “revizionizm” və digər maddələrlə kütləvi qətllərdə əllərinin olması ittihamı ilə həbs olunublar. “Soyqırımın revizionizmi və digər əlaqəli cinayətlərlə” bağlı 489 nəfər məhkəməyə çıxarılmışdır bunlardan beş nəfəri ömürlük, beş nəfəri 20 il, 211 nəfəri 5-10 il, 169 nəfəri isə beş ildən az həbs cəzasına məhkum ediliblər<ref>{{cite book |author=[[Amnesty International]] |year=2010 |title=Safer to Stay Silent: The chilling effect of Rwanda's laws on 'genocide ideology' and 'sectarianism' |page=19 |url=https://www.amnesty.org/download/Documents/36000/afr470052010en.pdf |access-date=2018-01-22 |archive-date=2016-08-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160807031709/https://www.amnesty.org/download/Documents/36000/afr470052010en.pdf |url-status=dead }}</ref>. [[Amnesty International|Amnesty İnternational]] təşkilatı ölkə rəhbərliyinin bu qanunvericilikdən müxalif baxışlara qarşı sui istifadə etməsini tənqid etmişdi<ref>{{cite web|author=[[Amnesty International]]|year=2013|title=Annual Report 2013: Rwanda|url=https://www.amnesty.org/en/region/rwanda/report-2013|accessdate=14 August 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131230120943/http://www.amnesty.org/en/region/rwanda/report-2013|archivedate=2013-12-30}}</ref>. 2010-cu ildə amerikalı hüquq professoru və prokuror [[Piter Erlinder]] prezidentliyə namizəd müxalif [[Viktoriya İnqabire]]ni dəstəklədiyinə görə [[Kiqali]]də soyqırımı inkar etməsi ittihamı ilə həbs olunub<ref>{{Cite journal|last=Gibson|first=Kate|year=2010|title=The Arrest of ICTR Defense Counsel Peter Erlinder in Rwanda|url=http://www.asil.org/sites/default/files/insight100811pdf.pdf|accessdate=12 November 2013|journal=ASIL Insight|volume=14|issue=25}}</ref>. == Mədəniyyətdə == Ruanda soyqırımı "[[Ruanda oteli (film, 2004)|Ruanda oteli]]", "[[İtləri güllələyərək (film, 2005)|İtləri güllələyərək]]", "[[Kiqalidə bazar günü (film, 2006)|Kiqalidə bazar günü]]", "[[Bir dəfə apreldə (film, 2005)|Bir dəfə apreldə]]", "[[Qurtuluş günü (film, 2007)|Qurtuluş günü]]" və [[Romeo Daller]]in eyni adlı əsəri əsasında çəkilmiş "[[Şeytanla əl sıxışmaq (film, 2007)|Şeytanla əl sıxışmaq]]" filmlərində öz əksini tapıb. == Həmçinin bax == * [[Ruanda]] * [[Pol Rusesabacina]] * [[Jan Pol Akayesu]] * [[Jan Bosko Barayagviza]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Ədəbiyyat == {{refbegin|30em}} * {{cite book|title=Encyclopedia of Africa, Volume 1 |url=https://archive.org/details/encyclopediaofaf0000unse_f0z7 |last2=Gates |first2=Henry Louis |publisher=Oxford University Press |year=2010 |isbn=978-0-19-533770-9 |edition=illustrated |location=Oxford |last=Appiah |first=Anthony |ref=Appiah, Gates}} * {{cite journal |last=Akhavan |first=Payam |year=1996 |title=The International Criminal Tribunal for Rwanda: The Politics and Pragmatics of Punishment |url=https://archive.org/details/sim_american-journal-of-international-law_1996-07_90_3/page/501 |journal=American Journal of International Law |volume=90 |pages=501–510 |jstor=2204076 |ref=harv |number=3 }} * {{cite journal |last=Aptel |first=Cicile |year=2008 |title=Closing the U.N. International Criminal Tribunal for Rwanda: Completion Strategy and Residual Issues |url=http://www.nesl.edu/userfiles/file/nejicl/vol14/Aptel-2.pdf |journal=New England Journal of International and Comparative Law |volume=14 |pages=169–188 |ref=harv |number=2 }} * {{cite book |title=The Great Lakes of Africa: Two Thousand Years of History |last=Chrétien |first=Jean-Pierre |publisher=MIT Press |year=2003 |isbn=978-1-890951-34-4 |location=Cambridge, Mass. |ref=Chrétien}} * {{cite book |title=Shake Hands with the Devil: The Failure of Humanity in Rwanda |last=Dallaire |first=Roméo |publisher=Arrow Books |year=2005 |isbn=978-0-09-947893-5 |location=London |ref=Dallaire}} * {{cite book |title=Supranational Criminal Prosecution of Sexual Violence: The ICC and the Practice of the ICTY and the ICTR |last=de Brouwer |first=Anne-Marie L. M. |publisher=Intersentia |year=2005 |isbn=978-90-5095-533-1 |location=Antwerp and Oxford |ref=de Brouwer}} * {{cite book |last=Des Forges |first=Alison |year=1999 |title=Leave None to Tell the Story: Genocide in Rwanda |url=https://www.hrw.org/legacy/reports/1999/rwanda/rwanda0399.htm |location=New York, NY |publisher=Human Rights Watch |isbn=1-56432-171-1 |ref=Des Forges }} * {{cite book |title=Historical Dictionary of Rwanda |url=https://archive.org/details/historicaldictio0000dors |last=Dorsey |first=Learthen |publisher=Scarecrow Press |year=1994 |isbn=978-0-8108-2820-9 |location=Metuchen, N.J. |ref=Dorsey }} * {{cite book |title=Securing Human Rights?: Achievements and Challenges of the UN Security Council |last=Fassbender |first=Bardo |publisher=Oxford University Press |year=2011 |isbn=978-0-19-964149-9 |location=Oxford |ref=Fassbender}} * {{cite book |url=http://www.gwu.edu/~nsarchiv/NSAEBB/NSAEBB53/index.html |title=The US and the Genocide in Rwanda 1994: Evidence of Inaction |publisher=National Security Archive |year=2001 |editor-last=Ferroggiaro |editor-first=William |location=Washington, DC |ref=harv }} * {{cite book |title=We Wish To Inform You That Tomorrow We Will Be Killed With Our Families |last=Gourevitch |first=Philip |publisher=Picador |year=2000 |isbn=978-0-330-37120-9 |edition=Reprint |location=London; New York, N.Y. |ref=Gourevitch}} * {{Cite journal | year= 2015 | title= Despite the Terrors of Typologies: The Importance of Understanding Categories of Difference and Identity | url= http://www.tandfonline.com/toc/riij20/17/2#.VR03CzuUdPM | journal= Interventions: International Journal of Postcolonial Studies | volume= 17 | issue= 2 | pages= 174–195 | last1= James | first1= Paul | doi= 10.1080/1369801x.2014.993332 }} * {{cite book|title=Gender Matters in Global Politics|url=https://archive.org/details/gendermattersglo00shep|last=Jones|first=Adam|publisher=Routledge|year=2010|isbn=978-0-203-86494-4|pages=[https://archive.org/details/gendermattersglo00shep/page/n153 127]–147|chapter=Genocide and Mass Violence|ref=harv|editor=Laura J. Shepherd}} * {{cite book |title=A Thousand Hills: Rwanda's Rebirth and the Man Who Dreamed It |url=https://archive.org/details/thousandhillsrwa0000kinz |last=Kinzer |first=Stephen |publisher=Wiley Books |year=2008 |isbn=978-0-470-12015-6 |location=London |ref=Kinzer}} * {{cite book |title=When Victims Become Killers: Colonialism, Nativism, and the Genocide in Rwanda |last=Mamdani |first=Mahmood |publisher=Princeton University Press |year=2002 |isbn=978-0-691-10280-1 |location=Princeton, N.J. |ref=Mamdani}} * {{cite book |title=A people betrayed: the role of the West in Rwanda's genocide |last=Melvern |first=Linda |publisher=Zed Books |year=2000 |isbn=978-1-85649-831-9 |edition=8 |ref=Melvern}} * {{cite book |title=Conspiracy to Murder: The Rwandan Genocide|last=Melvern |first=Linda |publisher=Verso |year=2004 |isbn=978-1-85984-588-2 |ref=Melvern}} * {{cite journal |last=Power |first=Samantha |year=2001 |title=Bystanders to Genocide |url=https://www.theatlantic.com/magazine/archive/2001/09/bystanders-to-genocide/4571/ |journal=The Atlantic Monthly |issue=September 2001 |ref=harv }} * {{cite book|title=The Rwanda Crisis, 1959–1994: History of a Genocide|last=Prunier|first=Gérard|publisher=C. Hurst & Co. Publishers|year=1995|isbn=978-1-85065-243-4|edition=1st|ref=Prunier}} * {{cite book |title=The Rwanda Crisis, 1959–1994: History of a Genocide |last=Prunier |first=Gérard |publisher=C. Hurst & Co. Publishers |year=1998 |isbn=978-1-85065-372-1 |edition=2nd |location=London |ref=Prunier}} * {{cite book |title=The Rwanda Crisis: History of a Genocide |last=Prunier |first=Gérard |publisher=Fountain Publishers Limited |year=1999 |isbn=978-9970-02-089-8 |edition=2nd |location=Kampala |ref=Prunier}} * {{cite book|last=Prunier|first=Gérard|authorlink=Gérard Prunier|year=2009|title=Africa's World War: Congo, the Rwandan Genocide, and the Making of a Continental Catastrophe|url=https://archive.org/details/africasworldwarc0000prun|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19-537420-9|ref=Prunier}} * {{cite journal |last=Rettig |first=Max |year=2008 |title=Gacaca: Truth, Justice, and Reconciliation in Post-conflict in Rwanda? |url=https://archive.org/details/sim_african-studies-review_2008-12_51_3/page/25 |journal=African Studies Review |volume=51 |pages=25–50 |doi=10.1353/arw.0.0091|jstor=27667378 |ref=Rettig |number=3 }} * {{cite book |title=Confronting Genocide: Judaism, Christianity, Islam|editor=Steven L. Jacobs|last=Rittner |first=Carol |publisher=Lexington Books |year=2009 |isbn=978-0-7391-3588-4 |location=Lanham, MD |chapter=Rape, Religion, and Genocide: An Unholy Silence |ref=Rittner}} * {{cite journal |last=Silva-Leander |first=Sebastian |year=2008 |title=On the Danger and Necessity of Democratisation: trade-offs between short-term stability and long-term peace in post-genocide Rwanda |url=https://archive.org/details/sim_third-world-quarterly_2008_29_8/page/1601 |journal=Third World Quarterly |volume=29 |pages=1601–1620|doi=10.1080/01436590802528754 |ref=harv |number=8 }} * {{cite journal |last=Tiemessen |first=Alana Erin |year=2004 |title=After Arusha: Gacaca Justice in Post-Genocide Rwanda |url=http://www.africa.ufl.edu/asq/v8/v8i1a4.pdf |journal=African Studies Quarterly |volume=8 |pages=57–76 |ref=Tiemessen |number=1 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20121216203838/http://www.africa.ufl.edu/asq/v8/v8i1a4.pdf |archivedate=December 16, 2012 }} * {{cite journal |year=2008 |title=United Nations Peacekeeping Operations: Principles and Guidelines |url=http://pbpu.unlb.org/pbps/Library/Capstone_Doctrine_ENG.pdf |location=New York, N.Y. |publisher=United Nations Secretariat |ref={{Harvid|UN|2008}} |author=United Nations Department of Peacekeeping Operations |access-date=2018-01-24 |archive-date=2008-08-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080819214105/http://pbpu.unlb.org/pbps/Library/Capstone_Doctrine_ENG.pdf |url-status=dead }} * {{Cite journal |last= Verwimp |first= Philip |year= 2006 |title= Machetes and Firearms: The Organization of Massacres in Rwanda |journal= Journal of Peace Research |volume= 43 |pages= 5–22 |jstor= 27640247 |ref=Verwimp |number= 1 |doi=10.1177/0022343306059576}} * {{Cite journal |last= Verwimp |first= Philip |year= 2009 |title= Testing the Double-Genocide Thesis for Central and Southern Rwanda |journal= The Journal of Conflict Resolution |volume= 47 |pages= 423–442 |jstor= 3176203 |ref=Verwimp |number= 4 }} {{Refend}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Rwandan Genocide}} * [http://1905.az/ruanda-soyqirimi-100-gunluk-qirgin/ 100 günlük qırğın]{{ref-az}} * [http://genocidearchiverwanda.org.rw/index.php/Welcome_to_Genocide_Archive_Rwanda/ Ruanda soyqırımı ilə bağlı arxiv]{{ref-en}} * [http://unictr.unmict.org/ Ruanda üzrə beynəlxalq tribunalın rəsmi saytı]{{ref-en}} * [https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/evil/etc/slaughter.html/ Ruanda soyqırımının xronologiyası] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171208174908/https://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/evil/etc/slaughter.html |date=2017-12-08 }}{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20100501003013/http://www.un.org/russian/events/rwanda/resources.html/ Soyqırımla bağlı BMT-nin sənədləri]{{ref-en}} * [http://gacaca.rw/ Qaçaça məhkəmələrinin arxiv sənədləri] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160224130824/http://gacaca.rw/ |date=2016-02-24 }}{{ref-en}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Soyqırım]] [[Kateqoriya:1994-cü ildəki hadisələr]] [[Kateqoriya:1994-cü ildə Ruanda]] [[Kateqoriya:Etnik təmizləmə]] [[Kateqoriya:Hərbi qalmaqallar]] iygy1qt0e6zuk1pssfu0pa3a4108csi BTR-80 0 106336 6563855 6560518 2022-08-05T12:35:09Z Smorkach 24 250539 /* Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru */ wikitext text/x-wiki {{Silah |adı= BTR-80 |şəkil= Military parade in Baku on an Army Day.jpg |izah= [[DİN]] [[Daxili Qoşunlar]]ın silahlanmasında olan BTR-80 hərbi parad zamanı. 2011-ci il. |mənşəyi= [[SSRİ]], [[Rusiya]] |növü= [[Zirehli transportyor]] <!--İstismar tarixçəsi--> |istismar= 1986-davam edir |istifadə_edən_ölkə(lər)= İstifadəçilər bölməsinə bax |istifadə_edildiyi_müharibə(lər)= [[Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)|Əfqanıstan müharibəsi]] [[Qarabağ müharibəsi]] [[Rus-Çeçen müharibəsi]] [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]] <!--İstehsal tarixçəsi--> |konstruktor= |konstruksiya_tarixi= |istehsalçı= Arzamas zavodu, [[Nijni Novqorod]]<ref>http://www.amz.ru/produktsiya/</ref> |istehsal_xərci= |istehsal_tarixi= 1984-davam edir |cəmi_istehsal= |variantları= <!--Ümumi xüsusiyyətləri--> |spec_label= |ağırlığı= 13.6 ton |uzunluğu= 7.7 m |hissələrin_uzunluğu= |eni= 2.9 m |hündürlüyü= 2.41 m |diametri= |ekipaj= 3(+7 sərnişin) <!--Maşın/raket xüsusiyyətləri--> |zireh= |əsas_silahı= 30 mm [[2A72]] avtomatik top, 14.5 mm KPVT pulemyotu |köməkçi_silahı= 7.62 mm PKT pulemyotu |motoru= Kamaz-7403 dizel |motor_gücü= 260 AG (190 kV) |güc_nisbəti= 19 AG/ton |ötürücü= |döyüş_başlığı= |yerdən_yüksəklik= |qanad_genişliyi= |itələyici= |yanacaq_tutumu= |maksimum_məsafə= 600 km |maksimum_yüksəklik= |yüksəklik= |itələmə_gücü= |sürəti= 80-90 km/s (quruda) 10 km/s (suda) |yönləndirmə_sistemi= |manevr= |dəqiqlik= |atış_platforması= |daşıma= }} '''BTR-80''' [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] istehsalı zirehli döyüş maşınıdır. 1986-cı ildə BTR-60 və BTR-70 kimi köhnə modellərin yerini alması üçün istehsala başlamışdır. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]ndə təxminən 110 ədəd BTR-80 var. ==Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru== [[Fayl:Interpolitex2016part2-50.jpg|thumb|center|350px| [[Rusiya Quru Qoşunları|Rusiya Quru Qoşunlarına]] məxsus BTR-82A [[Zirehli transportyor|zirehli transportyoru]]]] BTR-82A zirehli transportyorları 2013-cü ildən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun silahlanmasına daxildir. BTR-82A zirehli transportyorları Qarabağda döyüşlərə ən uyğun nəqliyyat sayılır: “Təkərli olduğu üçün manevr imkanları daha çevikdir. Qarabağda döyüşlərdə iştirak edən zabitlər bu texnikanın həmin ərazilərdə döyüşə uyğun olduğunu deyirlər. Bu zirehli maşınlar ayrı-ayrı vaxtlarda keçirilən təlimlərdə, o cümlədən 2016-cı ilin aprel ayında cəbhədə baş vermiş döyüşlərdə istifadə olunub. BTR-82A zirehli transportyorlarında əvvəlki partiyalarını istifadə edən Azərbaycan hərbçilərinin tələbi və təklifi ilə maşınlarda istehsalçı müəssisə tərəfindən bəzi təkmilləşdirmələr aparılıb. Nəticədə zirehli transportyorun döyüş imkanları yüksəldilib. Rusiyanın “Hərbi Sənaye Kompleksi” (VPK) müəssisə tərəfindən istehsal olunan BTR-82A zirehli transpotyoru 1986-cı ildən silahlanmada yer alan BTR-80 və BTR-80A tipli zirehli transportyorların dərin müasirləşdirilmiş versiyasıdır. Lakin BTR-82A öz sələflərini döyüş və texniki xüsusiyyətlərinə görə praktik olaraq iki dəfədən çox üstələyir. BTR-82A-nı özündən əvvəlki zirehli transportyorlardan fərqləndirən cəhətlərdən ən əsası isə onun daha güclü mühərriklə təmin olunması və zirehinin gücləndirilməsidir. Maşının qəlpələrə qarşı müdafiəsi korpusun daxili səthlərinə əlavə edilmiş müasir sintetik materiallar vasitəsi ilə yüksəldilib. “Zirehli transportyorun məsafədən idarə olunan döyüş modulunda əsas silah kimi 30 mm-lik 2A72 avtomat top (istifadəçinin istəyindən asılı olaraq 14.5 mm-lik KPVT-də olur) və ikinci silah kimi 7.62 mm-lik PKTM pulemyotu daxildir. Unifikasiya edilmiş modulda yerli və xarici istehsal olan digər artilleriya silahları da qurula bilər. Döyüş modulunda müasir müşahidə və nişangah sistemləri tətbiq olunub. Əvvəlki nəsil zirehli transportyorlardan fərqli olaraq BTR-82A-a kondisioner, beşinci nəsil müasir rabitə vasitələri, “Trona-1” topoqrafiya səmt sistemi, GLONASS/NAVSTAR peyk naviqasiya sistemi (ərazinin elektron xəritəsi daxil olmaqla), müasir gecə-gündüz görüntüsünə malik optik lazer-nişangah ilə təchiz edilib. Bundan əlavə transportyorda 5 kVt-lık generatoruda quraşdırılıb. Buda transportyorun mühərriki işlək olmadıqda belə bütün sistemləri enerji ilə təmin edə bilir. Bütün bunlar sayəsində transpartyorun səmərəliliyi 2,5 dəfə artıb və gecə-gündüz rahat döyüş aparılmasına imkan yaranıb. İstehsalçı ölkə: [[Rusiya]] İstehsalçı firma: Arzamas Maşınqayırma Zavodu Tip: [[Zirehli transportyor]] İstehsal tarixi: 2011 – davam edir İstismar tarixi: 2013 – günümüzə Döyüş çəkisi: 15.4 ton Heyət: 3 nəfər (sürücü-mexanik, tuşlayıcı, komandir) Desant: 7 nəfər ===Ölçüləri=== Uzunluğu: 7.58 m Lülənin uzunluğu: 3 m Eni: 2.98 m Hündürlüyü: 2.72 m Klirens: 0.475 m Təkər formulu: 8x8/4 Şinlərin ölçüsü: 1150/400/R457 Kİ-126 ===Müdafiə=== Zireh tipi: tökmə homogen polad 81&nbsp;mm tüstü bombaları Zirehli şinlər ===Hərəkət qabilliyəti=== Dalış dərinliyi: 9&nbsp;km/saat sürət ilə üzən Xəndək keçmə: 2 m Maneə keçmə: 0.5 m Keçə bildiyi yoxuş bucağı : 30º Mühərrikin növü: Kamaz-740.13-300 dizel Mühərrikin gücü: 300 [[at gücü]] Sürətlər qutusu: 5 pilləli mexanika Maksimal sürət: 100&nbsp;km/saat (Şossedə), 40&nbsp;km/saat (Yolsuzluqda) Gediş məsafəsi: 600&nbsp;km (Şossedə), 200/500&nbsp;km (Yolsuzluqda) Asqı tipi: müstəqil burulma bar və 12 ədəd hidravlik amartizator ===Optik sistemlər=== Komandirin optik və idarəetmə sistemi: ТКН-АИ Panoramik baxış sistemi: ТКН-4ГА-02 ===Silahlanma=== – 1 ədəd 30&nbsp;mm-lik “2A72” avtomatik top qurğusu Kalibr: 30&nbsp;mm Mərmi: 30x165 mm Atış tezliyi: 330 atış/dəqiqədə Mərminin başlanğıc sürəti: 960-1120 metr/saniyə Lülənin qalxma bucağı: –7º... +70º Üfüqi tuşlama bucağı: 360º Atəş məsafəsi:2.6&nbsp;km (Texnikalara qarşı); 3.6&nbsp;km (Piyadalara qarşı), 2&nbsp;km (Hava hədəflərinə qarşı); 4&nbsp;km (Maksimal atəş məsafəsi) Mərmi sayı: 300 ədəd (150 ədəd qəlpəli-fuqaslı və 150 ədəd zirehdələn-yandırıcı) – 1 ədəd 7.62&nbsp;mm “PKTM” pulemyotu Kalibr: 7.62&nbsp;mm Mərmi: 7.62×54mm R Atış tezliyi: 800 atış/dəqiqədə Güllənin başlanğıc sürəti: 855 metr/saniyə Atəş məsafəsi: 1.5&nbsp;km Maksimal atəş məsafəsi: 4&nbsp;km Mərmi sayı: 2000 ədəd == Variantları == === Rusiya Federasiyası === * '''BTR-80 (GAZ-5903)''' - zirehli döyüş maşını. * '''BTR-80M''' - 240 at gücü olan DMZ-238M2 mühərrikə, yeni təkərlərə sahibdir. 1993-cü ildən etibarən istehsal olunur. Original mühərriki hazır olana qədər az sayda istehsal olunmuşdur. * '''BTR-82''' - Son istehsal variantıdır. İnkişaf etdirilmiş zirehə, daha müasir gecəgörmə vasitəsi olan TKN-4GA, GLONASS naviqasiya sisteminə və 300 at gücü olan daha güclü mühərrikə sahibdir. İlk prototipi 2009-cu ilin noyabrında təqdim olunub. * '''BTR-80K''' - Teleskopik antenna, TNA-4 naviqasiyası və R-163-50U radio aparatları ilə təchiz olunmuş komanda-nəzarət maşını. * '''BTR-80A''' - Qülləsi BPPU adlanır. 1PZ-9 gündüz və TPN-3 gecəgörmə cihazları ilə təchiz olunmuş bu variant 1994-cü ildən bəri istehsal olunur. * '''BTR-80S''' - BTR-80A-nın Rusiya DİN-in Daxili Qoşunları üçün hazırlanıb. 14.5&nbsp;mm KPVT və 7.62&nbsp;mm PKT pulemyotu ilə təchiz olunmuşdur. * '''BTR-80AK''' - BTR-80A-nın komanda-nəzarət variantı. * '''BRDM-3''' - BTR-80AK variantının əsasında yaradılmış zirehli kəşfiyyat maşını. Ekipajı 6 nəfərdən ibarətdir. * '''BTR-82A''' - Ən son istehsal variantı olan bu texnika inkişaf etdirilmiş zirehə, müasir gecə-görmə və naviqasiya vasitələrinə sahibdir. Suriya dövlət telekanalının məlumatına görə, bu texnika 2015-ci ilin sentyabrında gedən döyüşlər zamanı görülüb. Həmin video göstərir ki, BTR-in ekipaj üzvləri rus dilində danışırlar. Bu da Rusiya Ordusuna məxsus zirehli maşınların Suriyada əks qüvvələrə qarşı birbaşa döyüş əməliyyatlarında iştirak etdiyini göstərir. * '''BTR-82AM''' - Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur. Rusiya HDQ-nə ilk dəfə 2013-cü ildə çatdırılıb. * '''2S23 "Nona-SVK"''' - Atəş dəstəyi maşını. 120&nbsp;mm-lik topla təchiz olunub. Ekipajı 4 nəfərdən ibarətdir. 1990-cı ildən xidmətə qəbul olunub. Donbass müharibəsində rusyönümlü separatçılar tərəfindən istifadə edilib. * '''BREM-K''' - Təmir və evakuasiya maşını. * '''[[İnfauna (REM)|İnfauna]]''' - [[Radioelektron mübarizə]] (REM) maşını. Düşmənin taktiki kommunikasiya sistemlərini pozmaq üçün istifadə olunur. 2012-ci ilin iyun ayında ilk 4 belə maşın Rusiya Ordusu tərəfindən xidmətə qəbul edilib. 2016-cı ilin sentyabrında, Rusiya ilə Ermənistan arasında imzalan müqaviləyə əsasən Ermənistana çatdırılıb. * '''[[BTR-90]]''' === Kolumbiya === * '''BTR-80 "Caribe"''' - [[Kolumbiya]] dəniz piyadaları üçün hazırlanmışdır. 100 ədəd sifariş edilib.<ref>http://fuerzasmilitares.net/armamento/ejc_blindado_btr80/ruso.html</ref> '''Estoniya''' * '''BTR-80UNsh''' - 1991-ci ildə [[Estoniya]] müstəqillik əldə etdikdən sonra Rusiyadan 20 ədəd BTR-80 alındı və 2005-ci ilə qədər orduda xidmətini davam etdirdi. Sonradan [[Finlandiya]] istehsalı olan [[XA-180]]-lər bu maşınları əvəz etdi. === Macarıstan === * '''BTR-80M''' - Passiv gündüz/gecə görünüş sistemi olan KM-1M, inkişaf etdirilmiş NBC müdafiə sistemi kimi bir sıra yenilikləri var.<ref>http://www.currus.hu/termeles/hadipari/fejlesztes/01/01.html</ref> * '''BTR-80 MPAEJ''' - Qülləsi olmayan bu variant silahsız mühəndis maşını kimi fəaliyyət göstərir.<ref>http://www.currus.hu/termeles/hadipari/fejlesztes/07/07.html</ref> * '''BTR-80 MPFJ''' - Qülləsi və silahlanması olmayan bu variant maneə aşmaq üçün istifadə edilir. * '''BTR-80 MVJ''' - Təmir və bərpa maşını. Qüllə yerinə qaldırıcı kran quraşdırılıb. * '''BTR-80 SKJ''' - Tibbi yardım (ambulans) maşını. * '''BTR-80 VSF''' - Kəşfiyyat maşını. === Şimali Koreya === * '''M2010 8x8''' - Rusiyadan 32 ədəd BTR-80A alındıqdan sonra yerli imkanlar hesabına istehsal olunmuşdur. Qeyri-rəsmi olaraq M-2010 və ya Chunma-D adlanır. İlk dəfə 2010-cu ildə keçirilən hərbi parad zamanı nümayiş olunub.<ref>http://www.massimotessitori.altervista.org/armoursite/nkindigenoustanks/m-2010apc/m-2010-8x8.html</ref> * '''M2010 6x6''' - Şimali Koreya həmçinin BTR-80A-nın 6x6 versiyasını da modernizasiya edib. Ekipajı 3 nəfərdən ibarət olan bu maşın əlavə 6 nəfər daşımaq qabiliyyətinə sahibdir. [[Tank əleyhinə idarə olunan raket|TƏİR]] və hava hücumuna qarşı ZRK-larla silahlanmışdır.<ref>http://www.military-today.com/apc/north_korean_6x6_apc.htm</ref> === Rumıniya === * '''TAB Zimbru (B-33)''' - BTR-80-nin Rumıniya tərəfindən modernizasiya olunmuş variantı. === Ukrayna === * '''BTR-80UP''' - Polşa ilə birlikdə Ukraynada istehsal olunmuşdur. Yeni 300 at gücü olan mühərrik, əlavə zireh kimi yenilikləri var.<ref>http://www.altair.com.pl/</ref> * '''[[BTR-94]]''' * '''BTR-3U "Hunter"''' - Modernizasiya variantı deyil. Lakin, Sovet dizaynına oxşardır.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.morozov.com.ua/eng/body/btr3u.php?menu=m1.php |access-date=2017-04-27 |archive-date=2011-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606143454/http://www.morozov.com.ua/eng/body/btr3u.php?menu=m1.php |url-status=dead }}</ref> * '''BTR-4 "Bucephalus"''' * '''KShM "Kushetka-B"''' - Komanda-idarəetmə maşını.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.vkmtuci.edu.mhost.ru/texcba/ksmkush.htm |access-date=2017-04-27 |archive-date=2008-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080306215839/http://www.vkmtuci.edu.mhost.ru/texcba/ksmkush.htm |url-status=dead }}</ref> == Ölkələrə görə ordularında olan BTR-80 ədədləri == {{columns-list|2| * {{AFG}} * {{DZA}} * {{ARM}} – 50 * {{AZE}} – 210 BTR-80 və 187 BTR-80A * [[Fayl:Flag of Bangladesh.svg|25px]][[Bangladeş]] – 700 * {{BLR}} – 230 * {{COL}} – 6 * {{EST}} – 21 BTR-80UNSh * {{FIN}} – 2 * {{GEO}} – 68 * {{HUN}} – 513 BTR-80 ve 178 BTR-80A * {{IDN}} – * [[Fayl:Flag of Cote d'Ivoire.svg|25px]] [[Kot-d’İvuar]] – 6 * {{IRN}}-850 * {{IRQ}} – 50 BTR-94, 98 BTR-80UP * {{KAZ}} – 85 BTR-80, 14 BTR-80A * {{IND}} * {{KGZ}} – 8 * {{MKD}} – 12 * {{MDA}} – 11 * {{MNG}} – 20 BTR-80M * {{PRK}} – 10 BTR-80A * {{ROU}} – 70 TAB Zimbru * {{RUS}} – 3500-4000 * [[Fayl:Flag of South Korea.svg|25px]][[Şimali Koreya]] – 20 * {{SDN}} – 30 BTR-80 A * {{LKA}} – 33 BTR-80/80A * {{TJK}} – 26 * {{TUR}} – 240 * {{TKM}} – 40 [[BTR-60]], [[BTR-70]] ve BTR-80. * [[Fayl:Flag of the United Arab Emirates.svg|25px]][[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]] – 90 * {{UKR}} – 456 * {{UZB}} – 290}} == Həmçinin bax == * [[BTR-152]] * [[BTR-60]], [[BTR-70]] , [[BTR-90]], [[BTR-3]], [[BTR-4]], [[BTR-94]] == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası}} [[Kateqoriya:Zirehli avtomobillər]] 7twcxwdj0657ntubo1s7ipdtd3gx73j 6563865 6563855 2022-08-05T12:48:52Z Smorkach 24 250539 /* Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru */ wikitext text/x-wiki {{Silah |adı= BTR-80 |şəkil= Military parade in Baku on an Army Day.jpg |izah= [[DİN]] [[Daxili Qoşunlar]]ın silahlanmasında olan BTR-80 hərbi parad zamanı. 2011-ci il. |mənşəyi= [[SSRİ]], [[Rusiya]] |növü= [[Zirehli transportyor]] <!--İstismar tarixçəsi--> |istismar= 1986-davam edir |istifadə_edən_ölkə(lər)= İstifadəçilər bölməsinə bax |istifadə_edildiyi_müharibə(lər)= [[Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)|Əfqanıstan müharibəsi]] [[Qarabağ müharibəsi]] [[Rus-Çeçen müharibəsi]] [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]] <!--İstehsal tarixçəsi--> |konstruktor= |konstruksiya_tarixi= |istehsalçı= Arzamas zavodu, [[Nijni Novqorod]]<ref>http://www.amz.ru/produktsiya/</ref> |istehsal_xərci= |istehsal_tarixi= 1984-davam edir |cəmi_istehsal= |variantları= <!--Ümumi xüsusiyyətləri--> |spec_label= |ağırlığı= 13.6 ton |uzunluğu= 7.7 m |hissələrin_uzunluğu= |eni= 2.9 m |hündürlüyü= 2.41 m |diametri= |ekipaj= 3(+7 sərnişin) <!--Maşın/raket xüsusiyyətləri--> |zireh= |əsas_silahı= 30 mm [[2A72]] avtomatik top, 14.5 mm KPVT pulemyotu |köməkçi_silahı= 7.62 mm PKT pulemyotu |motoru= Kamaz-7403 dizel |motor_gücü= 260 AG (190 kV) |güc_nisbəti= 19 AG/ton |ötürücü= |döyüş_başlığı= |yerdən_yüksəklik= |qanad_genişliyi= |itələyici= |yanacaq_tutumu= |maksimum_məsafə= 600 km |maksimum_yüksəklik= |yüksəklik= |itələmə_gücü= |sürəti= 80-90 km/s (quruda) 10 km/s (suda) |yönləndirmə_sistemi= |manevr= |dəqiqlik= |atış_platforması= |daşıma= }} '''BTR-80''' [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] istehsalı zirehli döyüş maşınıdır. 1986-cı ildə BTR-60 və BTR-70 kimi köhnə modellərin yerini alması üçün istehsala başlamışdır. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]ndə təxminən 110 ədəd BTR-80 var. ==Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru== [[Fayl:Interpolitex2016part2-50.jpg|thumb|center|350px| [[Rusiya Quru Qoşunları|Rusiya Quru Qoşunlarına]] məxsus BTR-82A [[Zirehli transportyor|zirehli transportyoru]]]] BTR-82A zirehli transportyorları 2013-cü ildən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun silahlanmasına daxildir. BTR-82A zirehli transportyorları Qarabağda döyüşlərə ən uyğun nəqliyyat sayılır: “Təkərli olduğu üçün manevr imkanları daha çevikdir. Qarabağda döyüşlərdə iştirak edən zabitlər bu texnikanın həmin ərazilərdə döyüşə uyğun olduğunu deyirlər. Bu zirehli maşınlar ayrı-ayrı vaxtlarda keçirilən təlimlərdə, o cümlədən 2016-cı ilin aprel ayında cəbhədə baş vermiş döyüşlərdə istifadə olunub. BTR-82A zirehli transportyorlarında əvvəlki partiyalarını istifadə edən Azərbaycan hərbçilərinin tələbi və təklifi ilə maşınlarda istehsalçı müəssisə tərəfindən bəzi təkmilləşdirmələr aparılıb. Nəticədə zirehli transportyorun döyüş imkanları yüksəldilib. Rusiyanın “Hərbi Sənaye Kompleksi” (VPK) müəssisə tərəfindən istehsal olunan BTR-82A zirehli transpotyoru 1986-cı ildən silahlanmada yer alan BTR-80 və BTR-80A tipli zirehli transportyorların dərin müasirləşdirilmiş versiyasıdır. Lakin BTR-82A öz sələflərini döyüş və texniki xüsusiyyətlərinə görə praktik olaraq iki dəfədən çox üstələyir. BTR-82A-nı özündən əvvəlki zirehli transportyorlardan fərqləndirən cəhətlərdən ən əsası isə onun daha güclü mühərriklə təmin olunması və zirehinin gücləndirilməsidir. Maşının qəlpələrə qarşı müdafiəsi korpusun daxili səthlərinə əlavə edilmiş müasir sintetik materiallar vasitəsi ilə yüksəldilib. “Zirehli transportyorun məsafədən idarə olunan döyüş modulunda əsas silah kimi 30 mm-lik 2A72 avtomat top (istifadəçinin istəyindən asılı olaraq 14.5 mm-lik KPVT-də olur) və ikinci silah kimi 7.62 mm-lik PKTM pulemyotu daxildir. Unifikasiya edilmiş modulda yerli və xarici istehsal olan digər artilleriya silahları da qurula bilər. Döyüş modulunda müasir müşahidə və nişangah sistemləri tətbiq olunub. Əvvəlki nəsil zirehli transportyorlardan fərqli olaraq BTR-82A-a kondisioner, beşinci nəsil müasir rabitə vasitələri, “Trona-1” topoqrafiya səmt sistemi, GLONASS/NAVSTAR peyk naviqasiya sistemi (ərazinin elektron xəritəsi daxil olmaqla), müasir gecə-gündüz görüntüsünə malik optik lazer-nişangah ilə təchiz edilib. Bundan əlavə transportyorda 5 kVt-lık generatoruda quraşdırılıb. Buda transportyorun mühərriki işlək olmadıqda belə bütün sistemləri enerji ilə təmin edə bilir. Bütün bunlar sayəsində transpartyorun səmərəliliyi 2,5 dəfə artıb və gecə-gündüz rahat döyüş aparılmasına imkan yaranıb. İstehsalçı ölkə: [[Rusiya]] İstehsalçı firma: Arzamas Maşınqayırma Zavodu Tip: [[Zirehli transportyor]] İstehsal tarixi: 2011 – davam edir İstismar tarixi: 2013 – günümüzə Döyüş çəkisi: 15.4 ton Heyət: 3 nəfər (sürücü-mexanik, tuşlayıcı, komandir) Desant: 7 nəfər ===Ölçüləri=== Uzunluğu: 7.58 m Lülənin uzunluğu: 3 m Eni: 2.98 m Hündürlüyü: 2.72 m Klirens: 0.475 m Təkər formulu: 8x8/4 Şinlərin ölçüsü: 1150/400/R457 Kİ-126 ===Müdafiə=== Zireh tipi: tökmə homogen polad 81&nbsp;mm tüstü bombaları Zirehli şinlər ===Hərəkət qabilliyəti=== Dalış dərinliyi: 9&nbsp;km/saat sürət ilə üzən Xəndək keçmə: 2 m Maneə keçmə: 0.5 m Keçə bildiyi yoxuş bucağı : 30º Mühərrikin növü: Kamaz-740.13-300 dizel Mühərrikin gücü: 300 [[at gücü]] Sürətlər qutusu: 5 pilləli mexanika Maksimal sürət: 100&nbsp;km/saat (Şossedə), 40&nbsp;km/saat (Yolsuzluqda) Gediş məsafəsi: 600&nbsp;km (Şossedə), 200/500&nbsp;km (Yolsuzluqda) Asqı tipi: müstəqil burulma bar və 12 ədəd hidravlik amartizator ===Optik sistemlər=== Komandirin optik və idarəetmə sistemi: ТКН-АИ Panoramik baxış sistemi: ТКН-4ГА-02 ===Silahlanma=== – 1 ədəd 30&nbsp;mm-lik “2A72” avtomatik top qurğusu Kalibr: 30&nbsp;mm Mərmi: 30x165 mm Atış tezliyi: 330 atış/dəqiqədə Mərminin başlanğıc sürəti: 960-1120 metr/saniyə Lülənin qalxma bucağı: –7º... +70º Üfüqi tuşlama bucağı: 360º Atəş məsafəsi:2.6&nbsp;km (Texnikalara qarşı); 3.6&nbsp;km (Piyadalara qarşı), 2&nbsp;km (Hava hədəflərinə qarşı); 4&nbsp;km (Maksimal atəş məsafəsi) Mərmi sayı: 300 ədəd (150 ədəd qəlpəli-fuqaslı və 150 ədəd zirehdələn-yandırıcı) – 1 ədəd 7.62&nbsp;mm “PKTM” pulemyotu Kalibr: 7.62&nbsp;mm Mərmi: 7.62×54mm R Atış tezliyi: 800 atış/dəqiqədə Güllənin başlanğıc sürəti: 855 metr/saniyə Atəş məsafəsi: 1.5&nbsp;km Maksimal atəş məsafəsi: 4&nbsp;km Mərmi sayı: 2000 ədəd ==İstifadə edən ölkələr== * {{AZE}} : 230 BTR-82A * {{BLR}} : 35 BTR-82 * {{KAZ}} : 117 BTR-82A * {{RUS}} : 1880 BTR-82A/AM * {{SYR}} : naməlum sayda BTR-82A * {{UZB}} : 100 BTR-82A == Variantları == === Rusiya Federasiyası === * '''BTR-80 (GAZ-5903)''' - zirehli döyüş maşını. * '''BTR-80M''' - 240 at gücü olan DMZ-238M2 mühərrikə, yeni təkərlərə sahibdir. 1993-cü ildən etibarən istehsal olunur. Original mühərriki hazır olana qədər az sayda istehsal olunmuşdur. * '''BTR-82''' - Son istehsal variantıdır. İnkişaf etdirilmiş zirehə, daha müasir gecəgörmə vasitəsi olan TKN-4GA, GLONASS naviqasiya sisteminə və 300 at gücü olan daha güclü mühərrikə sahibdir. İlk prototipi 2009-cu ilin noyabrında təqdim olunub. * '''BTR-80K''' - Teleskopik antenna, TNA-4 naviqasiyası və R-163-50U radio aparatları ilə təchiz olunmuş komanda-nəzarət maşını. * '''BTR-80A''' - Qülləsi BPPU adlanır. 1PZ-9 gündüz və TPN-3 gecəgörmə cihazları ilə təchiz olunmuş bu variant 1994-cü ildən bəri istehsal olunur. * '''BTR-80S''' - BTR-80A-nın Rusiya DİN-in Daxili Qoşunları üçün hazırlanıb. 14.5&nbsp;mm KPVT və 7.62&nbsp;mm PKT pulemyotu ilə təchiz olunmuşdur. * '''BTR-80AK''' - BTR-80A-nın komanda-nəzarət variantı. * '''BRDM-3''' - BTR-80AK variantının əsasında yaradılmış zirehli kəşfiyyat maşını. Ekipajı 6 nəfərdən ibarətdir. * '''BTR-82A''' - Ən son istehsal variantı olan bu texnika inkişaf etdirilmiş zirehə, müasir gecə-görmə və naviqasiya vasitələrinə sahibdir. Suriya dövlət telekanalının məlumatına görə, bu texnika 2015-ci ilin sentyabrında gedən döyüşlər zamanı görülüb. Həmin video göstərir ki, BTR-in ekipaj üzvləri rus dilində danışırlar. Bu da Rusiya Ordusuna məxsus zirehli maşınların Suriyada əks qüvvələrə qarşı birbaşa döyüş əməliyyatlarında iştirak etdiyini göstərir. * '''BTR-82AM''' - Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur. Rusiya HDQ-nə ilk dəfə 2013-cü ildə çatdırılıb. * '''2S23 "Nona-SVK"''' - Atəş dəstəyi maşını. 120&nbsp;mm-lik topla təchiz olunub. Ekipajı 4 nəfərdən ibarətdir. 1990-cı ildən xidmətə qəbul olunub. Donbass müharibəsində rusyönümlü separatçılar tərəfindən istifadə edilib. * '''BREM-K''' - Təmir və evakuasiya maşını. * '''[[İnfauna (REM)|İnfauna]]''' - [[Radioelektron mübarizə]] (REM) maşını. Düşmənin taktiki kommunikasiya sistemlərini pozmaq üçün istifadə olunur. 2012-ci ilin iyun ayında ilk 4 belə maşın Rusiya Ordusu tərəfindən xidmətə qəbul edilib. 2016-cı ilin sentyabrında, Rusiya ilə Ermənistan arasında imzalan müqaviləyə əsasən Ermənistana çatdırılıb. * '''[[BTR-90]]''' === Kolumbiya === * '''BTR-80 "Caribe"''' - [[Kolumbiya]] dəniz piyadaları üçün hazırlanmışdır. 100 ədəd sifariş edilib.<ref>http://fuerzasmilitares.net/armamento/ejc_blindado_btr80/ruso.html</ref> '''Estoniya''' * '''BTR-80UNsh''' - 1991-ci ildə [[Estoniya]] müstəqillik əldə etdikdən sonra Rusiyadan 20 ədəd BTR-80 alındı və 2005-ci ilə qədər orduda xidmətini davam etdirdi. Sonradan [[Finlandiya]] istehsalı olan [[XA-180]]-lər bu maşınları əvəz etdi. === Macarıstan === * '''BTR-80M''' - Passiv gündüz/gecə görünüş sistemi olan KM-1M, inkişaf etdirilmiş NBC müdafiə sistemi kimi bir sıra yenilikləri var.<ref>http://www.currus.hu/termeles/hadipari/fejlesztes/01/01.html</ref> * '''BTR-80 MPAEJ''' - Qülləsi olmayan bu variant silahsız mühəndis maşını kimi fəaliyyət göstərir.<ref>http://www.currus.hu/termeles/hadipari/fejlesztes/07/07.html</ref> * '''BTR-80 MPFJ''' - Qülləsi və silahlanması olmayan bu variant maneə aşmaq üçün istifadə edilir. * '''BTR-80 MVJ''' - Təmir və bərpa maşını. Qüllə yerinə qaldırıcı kran quraşdırılıb. * '''BTR-80 SKJ''' - Tibbi yardım (ambulans) maşını. * '''BTR-80 VSF''' - Kəşfiyyat maşını. === Şimali Koreya === * '''M2010 8x8''' - Rusiyadan 32 ədəd BTR-80A alındıqdan sonra yerli imkanlar hesabına istehsal olunmuşdur. Qeyri-rəsmi olaraq M-2010 və ya Chunma-D adlanır. İlk dəfə 2010-cu ildə keçirilən hərbi parad zamanı nümayiş olunub.<ref>http://www.massimotessitori.altervista.org/armoursite/nkindigenoustanks/m-2010apc/m-2010-8x8.html</ref> * '''M2010 6x6''' - Şimali Koreya həmçinin BTR-80A-nın 6x6 versiyasını da modernizasiya edib. Ekipajı 3 nəfərdən ibarət olan bu maşın əlavə 6 nəfər daşımaq qabiliyyətinə sahibdir. [[Tank əleyhinə idarə olunan raket|TƏİR]] və hava hücumuna qarşı ZRK-larla silahlanmışdır.<ref>http://www.military-today.com/apc/north_korean_6x6_apc.htm</ref> === Rumıniya === * '''TAB Zimbru (B-33)''' - BTR-80-nin Rumıniya tərəfindən modernizasiya olunmuş variantı. === Ukrayna === * '''BTR-80UP''' - Polşa ilə birlikdə Ukraynada istehsal olunmuşdur. Yeni 300 at gücü olan mühərrik, əlavə zireh kimi yenilikləri var.<ref>http://www.altair.com.pl/</ref> * '''[[BTR-94]]''' * '''BTR-3U "Hunter"''' - Modernizasiya variantı deyil. Lakin, Sovet dizaynına oxşardır.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.morozov.com.ua/eng/body/btr3u.php?menu=m1.php |access-date=2017-04-27 |archive-date=2011-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606143454/http://www.morozov.com.ua/eng/body/btr3u.php?menu=m1.php |url-status=dead }}</ref> * '''BTR-4 "Bucephalus"''' * '''KShM "Kushetka-B"''' - Komanda-idarəetmə maşını.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.vkmtuci.edu.mhost.ru/texcba/ksmkush.htm |access-date=2017-04-27 |archive-date=2008-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080306215839/http://www.vkmtuci.edu.mhost.ru/texcba/ksmkush.htm |url-status=dead }}</ref> == Ölkələrə görə ordularında olan BTR-80 ədədləri == {{columns-list|2| * {{AFG}} * {{DZA}} * {{ARM}} – 50 * {{AZE}} – 210 BTR-80 və 187 BTR-80A * [[Fayl:Flag of Bangladesh.svg|25px]][[Bangladeş]] – 700 * {{BLR}} – 230 * {{COL}} – 6 * {{EST}} – 21 BTR-80UNSh * {{FIN}} – 2 * {{GEO}} – 68 * {{HUN}} – 513 BTR-80 ve 178 BTR-80A * {{IDN}} – * [[Fayl:Flag of Cote d'Ivoire.svg|25px]] [[Kot-d’İvuar]] – 6 * {{IRN}}-850 * {{IRQ}} – 50 BTR-94, 98 BTR-80UP * {{KAZ}} – 85 BTR-80, 14 BTR-80A * {{IND}} * {{KGZ}} – 8 * {{MKD}} – 12 * {{MDA}} – 11 * {{MNG}} – 20 BTR-80M * {{PRK}} – 10 BTR-80A * {{ROU}} – 70 TAB Zimbru * {{RUS}} – 3500-4000 * [[Fayl:Flag of South Korea.svg|25px]][[Şimali Koreya]] – 20 * {{SDN}} – 30 BTR-80 A * {{LKA}} – 33 BTR-80/80A * {{TJK}} – 26 * {{TUR}} – 240 * {{TKM}} – 40 [[BTR-60]], [[BTR-70]] ve BTR-80. * [[Fayl:Flag of the United Arab Emirates.svg|25px]][[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]] – 90 * {{UKR}} – 456 * {{UZB}} – 290}} == Həmçinin bax == * [[BTR-152]] * [[BTR-60]], [[BTR-70]] , [[BTR-90]], [[BTR-3]], [[BTR-4]], [[BTR-94]] == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası}} [[Kateqoriya:Zirehli avtomobillər]] dk6t464arohmq8gaakzzuvccprd6162 6563867 6563865 2022-08-05T12:49:30Z Smorkach 24 250539 /* BTR-82 istifadə edən ölkələr */ wikitext text/x-wiki {{Silah |adı= BTR-80 |şəkil= Military parade in Baku on an Army Day.jpg |izah= [[DİN]] [[Daxili Qoşunlar]]ın silahlanmasında olan BTR-80 hərbi parad zamanı. 2011-ci il. |mənşəyi= [[SSRİ]], [[Rusiya]] |növü= [[Zirehli transportyor]] <!--İstismar tarixçəsi--> |istismar= 1986-davam edir |istifadə_edən_ölkə(lər)= İstifadəçilər bölməsinə bax |istifadə_edildiyi_müharibə(lər)= [[Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)|Əfqanıstan müharibəsi]] [[Qarabağ müharibəsi]] [[Rus-Çeçen müharibəsi]] [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]] <!--İstehsal tarixçəsi--> |konstruktor= |konstruksiya_tarixi= |istehsalçı= Arzamas zavodu, [[Nijni Novqorod]]<ref>http://www.amz.ru/produktsiya/</ref> |istehsal_xərci= |istehsal_tarixi= 1984-davam edir |cəmi_istehsal= |variantları= <!--Ümumi xüsusiyyətləri--> |spec_label= |ağırlığı= 13.6 ton |uzunluğu= 7.7 m |hissələrin_uzunluğu= |eni= 2.9 m |hündürlüyü= 2.41 m |diametri= |ekipaj= 3(+7 sərnişin) <!--Maşın/raket xüsusiyyətləri--> |zireh= |əsas_silahı= 30 mm [[2A72]] avtomatik top, 14.5 mm KPVT pulemyotu |köməkçi_silahı= 7.62 mm PKT pulemyotu |motoru= Kamaz-7403 dizel |motor_gücü= 260 AG (190 kV) |güc_nisbəti= 19 AG/ton |ötürücü= |döyüş_başlığı= |yerdən_yüksəklik= |qanad_genişliyi= |itələyici= |yanacaq_tutumu= |maksimum_məsafə= 600 km |maksimum_yüksəklik= |yüksəklik= |itələmə_gücü= |sürəti= 80-90 km/s (quruda) 10 km/s (suda) |yönləndirmə_sistemi= |manevr= |dəqiqlik= |atış_platforması= |daşıma= }} '''BTR-80''' [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] istehsalı zirehli döyüş maşınıdır. 1986-cı ildə BTR-60 və BTR-70 kimi köhnə modellərin yerini alması üçün istehsala başlamışdır. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]ndə təxminən 110 ədəd BTR-80 var. ==Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru== [[Fayl:Interpolitex2016part2-50.jpg|thumb|center|350px| [[Rusiya Quru Qoşunları|Rusiya Quru Qoşunlarına]] məxsus BTR-82A [[Zirehli transportyor|zirehli transportyoru]]]] BTR-82A zirehli transportyorları 2013-cü ildən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun silahlanmasına daxildir. BTR-82A zirehli transportyorları Qarabağda döyüşlərə ən uyğun nəqliyyat sayılır: “Təkərli olduğu üçün manevr imkanları daha çevikdir. Qarabağda döyüşlərdə iştirak edən zabitlər bu texnikanın həmin ərazilərdə döyüşə uyğun olduğunu deyirlər. Bu zirehli maşınlar ayrı-ayrı vaxtlarda keçirilən təlimlərdə, o cümlədən 2016-cı ilin aprel ayında cəbhədə baş vermiş döyüşlərdə istifadə olunub. BTR-82A zirehli transportyorlarında əvvəlki partiyalarını istifadə edən Azərbaycan hərbçilərinin tələbi və təklifi ilə maşınlarda istehsalçı müəssisə tərəfindən bəzi təkmilləşdirmələr aparılıb. Nəticədə zirehli transportyorun döyüş imkanları yüksəldilib. Rusiyanın “Hərbi Sənaye Kompleksi” (VPK) müəssisə tərəfindən istehsal olunan BTR-82A zirehli transpotyoru 1986-cı ildən silahlanmada yer alan BTR-80 və BTR-80A tipli zirehli transportyorların dərin müasirləşdirilmiş versiyasıdır. Lakin BTR-82A öz sələflərini döyüş və texniki xüsusiyyətlərinə görə praktik olaraq iki dəfədən çox üstələyir. BTR-82A-nı özündən əvvəlki zirehli transportyorlardan fərqləndirən cəhətlərdən ən əsası isə onun daha güclü mühərriklə təmin olunması və zirehinin gücləndirilməsidir. Maşının qəlpələrə qarşı müdafiəsi korpusun daxili səthlərinə əlavə edilmiş müasir sintetik materiallar vasitəsi ilə yüksəldilib. “Zirehli transportyorun məsafədən idarə olunan döyüş modulunda əsas silah kimi 30 mm-lik 2A72 avtomat top (istifadəçinin istəyindən asılı olaraq 14.5 mm-lik KPVT-də olur) və ikinci silah kimi 7.62 mm-lik PKTM pulemyotu daxildir. Unifikasiya edilmiş modulda yerli və xarici istehsal olan digər artilleriya silahları da qurula bilər. Döyüş modulunda müasir müşahidə və nişangah sistemləri tətbiq olunub. Əvvəlki nəsil zirehli transportyorlardan fərqli olaraq BTR-82A-a kondisioner, beşinci nəsil müasir rabitə vasitələri, “Trona-1” topoqrafiya səmt sistemi, GLONASS/NAVSTAR peyk naviqasiya sistemi (ərazinin elektron xəritəsi daxil olmaqla), müasir gecə-gündüz görüntüsünə malik optik lazer-nişangah ilə təchiz edilib. Bundan əlavə transportyorda 5 kVt-lık generatoruda quraşdırılıb. Buda transportyorun mühərriki işlək olmadıqda belə bütün sistemləri enerji ilə təmin edə bilir. Bütün bunlar sayəsində transpartyorun səmərəliliyi 2,5 dəfə artıb və gecə-gündüz rahat döyüş aparılmasına imkan yaranıb. İstehsalçı ölkə: [[Rusiya]] İstehsalçı firma: Arzamas Maşınqayırma Zavodu Tip: [[Zirehli transportyor]] İstehsal tarixi: 2011 – davam edir İstismar tarixi: 2013 – günümüzə Döyüş çəkisi: 15.4 ton Heyət: 3 nəfər (sürücü-mexanik, tuşlayıcı, komandir) Desant: 7 nəfər ===Ölçüləri=== Uzunluğu: 7.58 m Lülənin uzunluğu: 3 m Eni: 2.98 m Hündürlüyü: 2.72 m Klirens: 0.475 m Təkər formulu: 8x8/4 Şinlərin ölçüsü: 1150/400/R457 Kİ-126 ===Müdafiə=== Zireh tipi: tökmə homogen polad 81&nbsp;mm tüstü bombaları Zirehli şinlər ===Hərəkət qabilliyəti=== Dalış dərinliyi: 9&nbsp;km/saat sürət ilə üzən Xəndək keçmə: 2 m Maneə keçmə: 0.5 m Keçə bildiyi yoxuş bucağı : 30º Mühərrikin növü: Kamaz-740.13-300 dizel Mühərrikin gücü: 300 [[at gücü]] Sürətlər qutusu: 5 pilləli mexanika Maksimal sürət: 100&nbsp;km/saat (Şossedə), 40&nbsp;km/saat (Yolsuzluqda) Gediş məsafəsi: 600&nbsp;km (Şossedə), 200/500&nbsp;km (Yolsuzluqda) Asqı tipi: müstəqil burulma bar və 12 ədəd hidravlik amartizator ===Optik sistemlər=== Komandirin optik və idarəetmə sistemi: ТКН-АИ Panoramik baxış sistemi: ТКН-4ГА-02 ===Silahlanma=== – 1 ədəd 30&nbsp;mm-lik “2A72” avtomatik top qurğusu Kalibr: 30&nbsp;mm Mərmi: 30x165 mm Atış tezliyi: 330 atış/dəqiqədə Mərminin başlanğıc sürəti: 960-1120 metr/saniyə Lülənin qalxma bucağı: –7º... +70º Üfüqi tuşlama bucağı: 360º Atəş məsafəsi:2.6&nbsp;km (Texnikalara qarşı); 3.6&nbsp;km (Piyadalara qarşı), 2&nbsp;km (Hava hədəflərinə qarşı); 4&nbsp;km (Maksimal atəş məsafəsi) Mərmi sayı: 300 ədəd (150 ədəd qəlpəli-fuqaslı və 150 ədəd zirehdələn-yandırıcı) – 1 ədəd 7.62&nbsp;mm “PKTM” pulemyotu Kalibr: 7.62&nbsp;mm Mərmi: 7.62×54mm R Atış tezliyi: 800 atış/dəqiqədə Güllənin başlanğıc sürəti: 855 metr/saniyə Atəş məsafəsi: 1.5&nbsp;km Maksimal atəş məsafəsi: 4&nbsp;km Mərmi sayı: 2000 ədəd ==BTR-82 istifadə edən ölkələr== * {{AZE}} : 230 BTR-82A * {{BLR}} : 35 BTR-82 * {{KAZ}} : 117 BTR-82A * {{RUS}} : 1880 BTR-82A/AM * {{SYR}} : naməlum sayda BTR-82A * {{UZB}} : 100 BTR-82A == Variantları == === Rusiya Federasiyası === * '''BTR-80 (GAZ-5903)''' - zirehli döyüş maşını. * '''BTR-80M''' - 240 at gücü olan DMZ-238M2 mühərrikə, yeni təkərlərə sahibdir. 1993-cü ildən etibarən istehsal olunur. Original mühərriki hazır olana qədər az sayda istehsal olunmuşdur. * '''BTR-82''' - Son istehsal variantıdır. İnkişaf etdirilmiş zirehə, daha müasir gecəgörmə vasitəsi olan TKN-4GA, GLONASS naviqasiya sisteminə və 300 at gücü olan daha güclü mühərrikə sahibdir. İlk prototipi 2009-cu ilin noyabrında təqdim olunub. * '''BTR-80K''' - Teleskopik antenna, TNA-4 naviqasiyası və R-163-50U radio aparatları ilə təchiz olunmuş komanda-nəzarət maşını. * '''BTR-80A''' - Qülləsi BPPU adlanır. 1PZ-9 gündüz və TPN-3 gecəgörmə cihazları ilə təchiz olunmuş bu variant 1994-cü ildən bəri istehsal olunur. * '''BTR-80S''' - BTR-80A-nın Rusiya DİN-in Daxili Qoşunları üçün hazırlanıb. 14.5&nbsp;mm KPVT və 7.62&nbsp;mm PKT pulemyotu ilə təchiz olunmuşdur. * '''BTR-80AK''' - BTR-80A-nın komanda-nəzarət variantı. * '''BRDM-3''' - BTR-80AK variantının əsasında yaradılmış zirehli kəşfiyyat maşını. Ekipajı 6 nəfərdən ibarətdir. * '''BTR-82A''' - Ən son istehsal variantı olan bu texnika inkişaf etdirilmiş zirehə, müasir gecə-görmə və naviqasiya vasitələrinə sahibdir. Suriya dövlət telekanalının məlumatına görə, bu texnika 2015-ci ilin sentyabrında gedən döyüşlər zamanı görülüb. Həmin video göstərir ki, BTR-in ekipaj üzvləri rus dilində danışırlar. Bu da Rusiya Ordusuna məxsus zirehli maşınların Suriyada əks qüvvələrə qarşı birbaşa döyüş əməliyyatlarında iştirak etdiyini göstərir. * '''BTR-82AM''' - Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur. Rusiya HDQ-nə ilk dəfə 2013-cü ildə çatdırılıb. * '''2S23 "Nona-SVK"''' - Atəş dəstəyi maşını. 120&nbsp;mm-lik topla təchiz olunub. Ekipajı 4 nəfərdən ibarətdir. 1990-cı ildən xidmətə qəbul olunub. Donbass müharibəsində rusyönümlü separatçılar tərəfindən istifadə edilib. * '''BREM-K''' - Təmir və evakuasiya maşını. * '''[[İnfauna (REM)|İnfauna]]''' - [[Radioelektron mübarizə]] (REM) maşını. Düşmənin taktiki kommunikasiya sistemlərini pozmaq üçün istifadə olunur. 2012-ci ilin iyun ayında ilk 4 belə maşın Rusiya Ordusu tərəfindən xidmətə qəbul edilib. 2016-cı ilin sentyabrında, Rusiya ilə Ermənistan arasında imzalan müqaviləyə əsasən Ermənistana çatdırılıb. * '''[[BTR-90]]''' === Kolumbiya === * '''BTR-80 "Caribe"''' - [[Kolumbiya]] dəniz piyadaları üçün hazırlanmışdır. 100 ədəd sifariş edilib.<ref>http://fuerzasmilitares.net/armamento/ejc_blindado_btr80/ruso.html</ref> '''Estoniya''' * '''BTR-80UNsh''' - 1991-ci ildə [[Estoniya]] müstəqillik əldə etdikdən sonra Rusiyadan 20 ədəd BTR-80 alındı və 2005-ci ilə qədər orduda xidmətini davam etdirdi. Sonradan [[Finlandiya]] istehsalı olan [[XA-180]]-lər bu maşınları əvəz etdi. === Macarıstan === * '''BTR-80M''' - Passiv gündüz/gecə görünüş sistemi olan KM-1M, inkişaf etdirilmiş NBC müdafiə sistemi kimi bir sıra yenilikləri var.<ref>http://www.currus.hu/termeles/hadipari/fejlesztes/01/01.html</ref> * '''BTR-80 MPAEJ''' - Qülləsi olmayan bu variant silahsız mühəndis maşını kimi fəaliyyət göstərir.<ref>http://www.currus.hu/termeles/hadipari/fejlesztes/07/07.html</ref> * '''BTR-80 MPFJ''' - Qülləsi və silahlanması olmayan bu variant maneə aşmaq üçün istifadə edilir. * '''BTR-80 MVJ''' - Təmir və bərpa maşını. Qüllə yerinə qaldırıcı kran quraşdırılıb. * '''BTR-80 SKJ''' - Tibbi yardım (ambulans) maşını. * '''BTR-80 VSF''' - Kəşfiyyat maşını. === Şimali Koreya === * '''M2010 8x8''' - Rusiyadan 32 ədəd BTR-80A alındıqdan sonra yerli imkanlar hesabına istehsal olunmuşdur. Qeyri-rəsmi olaraq M-2010 və ya Chunma-D adlanır. İlk dəfə 2010-cu ildə keçirilən hərbi parad zamanı nümayiş olunub.<ref>http://www.massimotessitori.altervista.org/armoursite/nkindigenoustanks/m-2010apc/m-2010-8x8.html</ref> * '''M2010 6x6''' - Şimali Koreya həmçinin BTR-80A-nın 6x6 versiyasını da modernizasiya edib. Ekipajı 3 nəfərdən ibarət olan bu maşın əlavə 6 nəfər daşımaq qabiliyyətinə sahibdir. [[Tank əleyhinə idarə olunan raket|TƏİR]] və hava hücumuna qarşı ZRK-larla silahlanmışdır.<ref>http://www.military-today.com/apc/north_korean_6x6_apc.htm</ref> === Rumıniya === * '''TAB Zimbru (B-33)''' - BTR-80-nin Rumıniya tərəfindən modernizasiya olunmuş variantı. === Ukrayna === * '''BTR-80UP''' - Polşa ilə birlikdə Ukraynada istehsal olunmuşdur. Yeni 300 at gücü olan mühərrik, əlavə zireh kimi yenilikləri var.<ref>http://www.altair.com.pl/</ref> * '''[[BTR-94]]''' * '''BTR-3U "Hunter"''' - Modernizasiya variantı deyil. Lakin, Sovet dizaynına oxşardır.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.morozov.com.ua/eng/body/btr3u.php?menu=m1.php |access-date=2017-04-27 |archive-date=2011-06-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110606143454/http://www.morozov.com.ua/eng/body/btr3u.php?menu=m1.php |url-status=dead }}</ref> * '''BTR-4 "Bucephalus"''' * '''KShM "Kushetka-B"''' - Komanda-idarəetmə maşını.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.vkmtuci.edu.mhost.ru/texcba/ksmkush.htm |access-date=2017-04-27 |archive-date=2008-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080306215839/http://www.vkmtuci.edu.mhost.ru/texcba/ksmkush.htm |url-status=dead }}</ref> == Ölkələrə görə ordularında olan BTR-80 ədədləri == {{columns-list|2| * {{AFG}} * {{DZA}} * {{ARM}} – 50 * {{AZE}} – 210 BTR-80 və 187 BTR-80A * [[Fayl:Flag of Bangladesh.svg|25px]][[Bangladeş]] – 700 * {{BLR}} – 230 * {{COL}} – 6 * {{EST}} – 21 BTR-80UNSh * {{FIN}} – 2 * {{GEO}} – 68 * {{HUN}} – 513 BTR-80 ve 178 BTR-80A * {{IDN}} – * [[Fayl:Flag of Cote d'Ivoire.svg|25px]] [[Kot-d’İvuar]] – 6 * {{IRN}}-850 * {{IRQ}} – 50 BTR-94, 98 BTR-80UP * {{KAZ}} – 85 BTR-80, 14 BTR-80A * {{IND}} * {{KGZ}} – 8 * {{MKD}} – 12 * {{MDA}} – 11 * {{MNG}} – 20 BTR-80M * {{PRK}} – 10 BTR-80A * {{ROU}} – 70 TAB Zimbru * {{RUS}} – 3500-4000 * [[Fayl:Flag of South Korea.svg|25px]][[Şimali Koreya]] – 20 * {{SDN}} – 30 BTR-80 A * {{LKA}} – 33 BTR-80/80A * {{TJK}} – 26 * {{TUR}} – 240 * {{TKM}} – 40 [[BTR-60]], [[BTR-70]] ve BTR-80. * [[Fayl:Flag of the United Arab Emirates.svg|25px]][[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]] – 90 * {{UKR}} – 456 * {{UZB}} – 290}} == Həmçinin bax == * [[BTR-152]] * [[BTR-60]], [[BTR-70]] , [[BTR-90]], [[BTR-3]], [[BTR-4]], [[BTR-94]] == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası}} [[Kateqoriya:Zirehli avtomobillər]] s9wrbwwhuq34uivvhgly1izhuwksmvx Xəzər Universiteti Nəşriyyatı 0 108327 6564209 6273774 2022-08-05T17:52:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şirkət | Adı = Xəzər Universitəsi Nəşriyyatı | Loqotipi = | ISIN = | Yaranma tarixi = [[1995]] | Bağlanma tarixi = | Bağlanma səbəbi = | Baş qərargahı = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] | Rəhbərlik = | Filialları = | İşçiləri = | Gəliri = | Qazancı = | Dövriyyəsi = | İstiqaməti = Nəşriyyat | Məhsulu = Əsasən çap məmulatları | Kapitalı = | Saytı = }} '''Xəzər Universitəsi Nəşriyyatı''' oxucuların və [[təhsil]] ocaqlarının tələbatını ödəyən keyfiyyətli elmi və bədii [[kitab]] və [[jurnal]] nəşri ilə məşğuldur. ==Haqqında== Fəaliyyətdə olduğu dövrdən Xəzər Universitetində Nəşriyyat (Kha­zar University Press) fəaliyyət göstərir. Xəzər Universiteti Nəşriyyatı - universitetin kitab, jurnal və digər çap məhsullarını, eləcə də kənardan müraciətləri dəyərləndirən və nəşrə hazırlayan bir qurumdur. Nəşriyyatın fəaliyyət dairəsinə dərslik, monoqrafiya, konfrans materialları, elmi-tədqiqat jurnalları, tərcümə layihələri (ingilis və başqa dillərdən Azərbaycan dilinə və həmçinin, Azərbaycan və rus dillərindən ingilis və başqa dillərə tərcümə olunmuş kitab və məqalələr), eləcə də bədii ədəbiyyat nəşri daxildir. Xəzər Universiteti Nəşriyyatı öz məhsulları və fəaliyyəti ilə beynəlxalq aləmdə də tanınır, onun nəşrləri və əməkdaşları bir sıra ölkələrdə sərgi, yarmarka, treninq və digər proqram və tədbirlərdə iştirak edirlər. Xəzər Universiteti Nəşriyyatı Azərbaycan ISBN agentliyi və Azərbaycan ISMN agentliyi - beynəlxalq kitab və musiqi əsərlərinin standartlaşdırılması Milli Agentliyi kimi də fəaliyyət göstərir. ==Azərbaycan ISBN Agentliyi== '''ISBN''' '''''(International Standard Book Number)''''' - [[ingilis dili]]ndən tərcümədə "Beynəlxalq standart kitab nömrəsi" deməkdir. ISBN kitabları beynəlxalq miqyasda [[kod]] laşdırmaq üçün hər kitaba çap olunduğu bölgə və nəşriyyat ı nəzərə alaraq verilən nömrədir. Hər [[kitab]] adı, [[müəllif]] in adı və yalnız ona aid olan ISBN kodu vasitəsilə birqiymətli xarakterizə olunur. Kitabın təkcə ISBN kodunu bilməklə onu tapmaq və almaq mümkündür. Hal-hazırda 13 rəqəmli ISBN kodundan istifadə edilir. Hər ISBN kodu soldan sağa oxunuşda beş hissədən ibarətdir: kitab sənayesini xarakterizə edən rəqəm, müəyyən dil ətrafında cəmləşmiş ölkələr qrupunu xarakterizə edən rəqəm, konkret nəşriyyata aid edilən rəqəm, konkret kitaba aid edilən rəqəm (kitab identifikasiyası) və yoxlama rəqəmi. Misal: '''ISBN 978-9952-20-046-1''' (qruplar arasnda defis qoyulur və ya məsafə buraxılır). [[Azərbaycan Respublikası]] nın ISBN agentliyi [[Xəzər Universiteti Nəşriyyatı]]dır. Bütün nəşriyyatlar nəşrə hazırladıqları kitablar üçün ISBN kodunu ölkənin ISBN agentliyindən almalıdırlar. ==Azərbaycan ISMN Agentliyi== '''ISMN''' '''''(International Standard Music Number)''''' - [[ingilis dili]]ndən tərcümədə "Beynəlxalq standart musiqi nömrəsi" deməkdir. ISMN musiqi kitablarının beynəlxalq miqyasda kodududur. Bu kod kitabın çap olunduğu bölgə və nəşriyyatı nəzərə alaraq verilən nömrədir. Hər [[kitab]] adı, müəllifin adı və yalnız ona aid olan ISMN kodu vasitəsilə birqiymətli xarakterizə olunur. Kitabın təkcə ISMN kodunu bilməklə onu tapmaq və almaq mümkündür. Hal-hazırda 13 rəqəmli ISMN kodundan istifadə edilir. Hər ISMN kodu soldan sağa oxunuşda dörd hissədən ibarətdir: Musiqi ədəbiyyatı sənayesini xarakterizə edən rəqəm, konkret nəşriyyata aid edilən rəqəm, konkret kitaba aid edilən rəqəm (kitab identifikasiyası) və yoxlama rəqəmi. Misal: '''ISMN 9790-03452-4680-5''' (qruplar arasnda defis qoyulur və ya məsafə buraxılır). Burada 9790 - musiqi ədəbiyyatı sənayesini bildirən perfiks, 03452 - nəşriyyat perfiksi, 4680 - kitab identifikasiyası, 5 - yoxlama rəqəmidir. [[Azərbaycan Respublikası]] nın ISMN agentliyi [[Xəzər Universiteti Nəşriyyatı]]dır. Azərbaycan Respublikası milli ISMN agentliyinin direktoru [[Zakir Nəbiyev]] Yusif oğludur (Zakir N. Yusifoğlu). Bütün nəşriyyatlar nəşrə hazırladıqları musiqi kitabları, musiqi notları və musiqi ilə əlaqəli digər nəşrlər üçün ISMN kodunu ölkənin ISMN agentliyindən almalıdırlar. Kodlar tək-tək, 10-luk və ya 100-lük toplusu şəklində alına bilər. == Mənbə == * [http://khazar.org/ Welcome to Khazar University] * [http://jas-khazar.org jas-khazar.org ]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120705034953/http://jas-khazar.org/ |date=2012-07-05 }} * [http://azerbaijanarcheology.com azerbaijanarcheology.com] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081224014102/http://www.azerbaijanarcheology.com/ |date=2008-12-24 }} {{Xəzər Universiteti}} [[Kateqoriya:Xəzər Universiteti Nəşriyyatı]] [[Kateqoriya:1995-ci ildə Azərbaycanda yarananlar]] 1j3e7an863lc7683ksg7scd2o5eoe93 İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu 3 108629 6564158 6562275 2022-08-05T16:41:04Z Sortilegus 1617 /* Kömək */ wikitext text/x-wiki {|class="standard" border="1" frame="box" align="right" |- |{{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} |- |{{Arxiv qutusu|Arxiv 2010|Arxiv 2011|Arxiv 2012|Arxiv 2013|Arxiv 2014|Arxiv 2015|Arxiv 2016|Arxiv 2017|Arxiv 2018|Arxiv 2019|Arxiv 2020|Arxiv 2021|Arxiv 2022}} |} == Qaralamalar == Salam, Araz müəllim. Necəsiniz? Üzrlü sayın narahat edirəm. Mənim istifadəçi hesabımın bir qaralama səhifəsi var. Digər qaralama səhifəsini necə yarada bilərəm? Öncədən təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|müzakirə]]) 11:19, 1 may 2022 (UTC) : Salam {{u|Sevindiknesiboglu2008}}. Çox sağ olun. Məsələn belə: [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008/Qaralama-2]] — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 11:47, 1 may 2022 (UTC) : Var olun, Araz müəllim. Bayramınız mübarək olsun. [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|müzakirə]]) 07:23, 2 may 2022 (UTC) == «Qızıl Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Goldenwiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Qızıl Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin aprel ayı ərzində 4.496 redaktə etmisiniz. Buna görə də Redaktə Liqasının «Qızıl Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 21:16, 2 may 2022 (UTC) |} :{{u|Xeyal}} təşəkkür edirəm. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 04:54, 3 may 2022 (UTC) == SNS == Salam, sizi [[Saybu Swag|bu]] məqalənin [https://az.m.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Silinm%C9%99y%C9%99_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r#Saybu_Swag SNS]-nə dəvət edirəm. <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 18:22, 13 may 2022 (UTC) == Məqaləyə yüklənmiş faylın silinməsi ilə bağlı == Salam hörmətli [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz]] müəllim, Bugün gördüm ki, yaratdığım və YM statusu almış [[Geniş açılmış gözlərlə (film, 2009)|Geniş açılmış gözlərlə]] məqaləsini bəzəyən bu şəkil [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Fayl:Geni%C5%9F_a%C3%A7%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F_g%C3%B6zl%C9%99rl%C9%99_(film,_2009)_-_Zohar_Strauss.jpg&action=edit&redlink=1] tərəfinizdən silinmişdir. Bilmək istərdim, bunun səbəbi nədir və o şəkli bərpa edə bilərsinizmi? Hörmətlə, [[İstifadəçi:Keete 37|Farid Aliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Keete 37|müzakirə]]) 11:51, 16 may 2022 (UTC) :Salam {{u|Keete 37}}. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon%3AXarici_media%2Fdoc&type=revision&diff=6444515&oldid=4053750 Buradakı] dəyişikliklə '''başlıq_şəkli''' bölümü ləğv edilib. Və həmin şablonda şəkil istifadə edilmədiyinə görə o [https://az.wikipedia.org/wiki/X%C3%BCsusi:UnusedFiles sitifadəsiz fayllar] kateqoriyasına düşüb. Təmizləmə zamanı da şəkil silinib. Əgər siz həmin şəkli məqalənin digər bir yerində istifadə edəcəksizsə bərpa etmək olar. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:18, 16 may 2022 (UTC) :: [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz]] müəllim, mümkündürsə, həmin şəkli bərpa edin. Mən onu məqalənin başqa yerinə yerləşdirərəm. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Keete 37|Farid Aliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Keete 37|müzakirə]]) 13:30, 16 may 2022 (UTC) ::: {{u|Keete 37}} bərpa edildi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 14:05, 16 may 2022 (UTC) == [[:Şahrəddin Əsgərov]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Şahrəddin Əsgərov]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Şahrəddin Əsgərov]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 18:08, 16 may 2022 (UTC) == Hamidu Keyta == Salam [[Hamidu Keyta]] səhifəsindəki müəyyən məlumatları silmisiniz? Səbəb nədir? [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 09:24, 17 may 2022 (UTC) : sALAM {{u|EVRRVE.}}. Əslində gördüm ki şablonu hələ doldurmasız onçu sildim. Şablonu {{tl|Futbolçu}} buradan kopi past etməklə istifadə edin. Siz hardan götürmüşdüzsə səliqəsiz idi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:38, 17 may 2022 (UTC) Anlaşıldı. Məqalənin üzərindəki şablonda kimi yazıldığı kimi səhifədə iş davam edir. Sizin yazdığınız mənbədən götürmüşdüm elə məqaləni. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 10:32, 17 may 2022 (UTC) == Dil keçidləri == Salam. Zəhmət olmasa bu 2 dil keçidlərini birləşdirərdiz: [https://en.wikipedia.org/wiki/Fantasia bu] və [https://az.wikipedia.org/wiki/Fantaziya bu].— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 08:33, 21 may 2022 (UTC) : {{u|Samral}} salam. Nə problem varsa sistem birləşdirmir. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:26, 21 may 2022 (UTC) == [[:Atin Abdullayev]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Atin Abdullayev]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Atin Abdullayev]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 10:35, 23 may 2022 (UTC) == Salam == * Salam Araz bəy hər vaxtınız xeyir. Müzakirə səhifəm arxivini düzəldən zaman məcbur ilk öncə əsas məqalə kimi yaratdım sonra deyişdim. Bəs bunu ilk başdan necə edə bilərəm ki, bir başa əsas məqalə kimi olmadan elə arxiv kimi vəya qaralama kimi yaradım? - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 07:43, 26 may 2022 (UTC) :Salam {{u|Onyeddi}}. Məsələn axtarış xanasına və ya öz şəxsi səhifənizə bunu yazıb tıklayaraq işə başlaya bilərsiz. '''İstifadəçi:Onyeddi/Qaralama-1''' və ya ([[İstifadəçi:Onyeddi/Qaralama-1]]) — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:47, 26 may 2022 (UTC) :: Bu üsul fikrimdən çıxmışdı. Təşəkkür edirəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 08:01, 26 may 2022 (UTC) == Şəkil == Salam. [[69 (seks pozası)|Buraya]] əlavə etdiyim şəkil nə səbəbə göstərilmir bəlkə biləsiz? <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 10:11, 30 may 2022 (UTC) :{{u|Lavici}} salam. İlk baxışda problem yoxddur. Nəsə tapa bilmədim səhvi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:20, 30 may 2022 (UTC) ::Çox qəribədir. {{U|Toghrul R}} bilər bəlkə. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 10:25, 30 may 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Lavici|Lavici]] bəzi fotolar vikidaxili istifadə üçün qadağan edilmiş şəkillər siyahısındadır, bu da onlardan biridir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 06:06, 31 may 2022 (UTC) ::Salam Araz müəllim sizi mən narahat edirəm öz səhifəndəki şəkili silə bilmirəm mümkündüsə silin və birə Damla səhifəsindəki şəkili silində diqqətivizə görə təşəkkür edirəm [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 09:40, 30 iyul 2022 (UTC) ::: {{u|Vusalsuvarov1996}} salam. Hansı şəkli deyirsiz dəqiq bilmədim. Link qoyun silim. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:57, 30 iyul 2022 (UTC) ::::[[Damla (müğənni)]] və Vusalsuvarov1996 [[İstifadəçi:Vusalsuvarov1996|Vusalsuvarov1996]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Vusalsuvarov1996|müzakirə]]) 14:03, 30 iyul 2022 (UTC) == İstifadəçiliyimlə bağlı == Salam, Araz müəllim. Necəsiniz, yaxşı olasınız İnşəAllah. Çox üzrlü sayın Sizi narahat edən Sevindik Nəsiboğludur. Araz müəllim, mən Windows kompüteri yeniləmişəm, ona görə də, kompüterin Vikipediya ilə bağlı bütün hafizəsi təmizlənib. Bir də Vikipediyada qeydiyyatdan keçmək üçün Vikipediya parol istəyir. Parolu unutmuşam. Bunun ayrı bir yolu yoxdurmu? Öncədən çox təşəkkürlər. : Salam həmkar. Siz '''Sevindiknesiboglu2008''' bu adı giriş yerinə yazın parol yerinin aşağısında ''parolu unutmuşam'' olmalıdı onu vur və sona çatdır. Yeni parol istəyəcək onu da yazarsan. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:06, 2 iyun 2022 (UTC) :: {{u|Dr.Wiki54}} salam. Siz də bu həmkara kömək edə bilərsizmi. Mən dediyim kimi hesab edirəm alınar. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:07, 2 iyun 2022 (UTC) :::Araz müəllim, Sizə necə təşəkkür edəcəyimi bilmirəm. Vikipediya ilə bağlı nə etmişəmsə, hamısı Sizin mənə olan güvəniniz və verdiyiniz stimul sayəsində olub. Allah razı olsun, Araz müəllim! — [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|müzakirə]]) 09:54, 2 iyun 2022 (UTC) :Təbii, edərəm. Sizin dediyiniz versiya ilə yoxlasın. Email adresinə gələn məktubla rahat dəyişə bilər. Email adresinin kodunu bilmirsə orda da "şifrəmi unutdum" hissəsindən kömək alsın. Əgər yenə həll edə bilməsə fonda müraciət etsin. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:54, 2 iyun 2022 (UTC) ::Hər şey qaydasındadır, hörmətli həmkar. Allah razı olsun! [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Sevindiknesiboglu2008|(müzakirə)]] 09:56, 2 iyun 2022 (UTC) == [[:Rza Bəşirov]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Rza Bəşirov]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Rza Bəşirov]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 23:01, 2 iyun 2022 (UTC) == Qaralama == Salam, Araz müəllim. Silinmiş [[Mirmehdi Ağaoğlu]] məqaləsini zənginləşdirib bərpa üçün namizəd göstərmək istəyirəm. Mümkünsə, bu məqaləni qaralama səhifəsinə çevirə bilərsiniz? Təşəkkür edirəm! [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 07:55, 11 iyun 2022 (UTC) :{{u|Orkhan Juvarli}} salam. Edərəm. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 08:06, 11 iyun 2022 (UTC) == Şəkər portağalı == Salam. Şəkər portağalı faylı niyə silindi, səbəbin bilmək olar? {{imzasız|Musa Səmədov}} : {{u|Musa Səmədov}} salam. Mən istifadəsiz faylları silirəm. Görünür ki məqalədən çıxarılıbmış, o üzdən silinib. Bərpa da etmək olar, əgər lazımdırsa. İstəsəz faylın adını olduğu kimi yazarsız. Məsələn: <code>Fayl:xxxxxx.jpg</code> — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:37, 15 iyun 2022 (UTC) == [[Xəzər gölü]] == Salam Araz müəllim. Bu məqalə "Xəzər gölü (Türkiyə)" adlandırmalı, hazırkı ad "Xəzər dənizi" məqaləsinə yönləndirməlidir fikrimcə. Lakin texniki məhdudiyyətlərə görə edə bilmədim. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 12:59, 17 iyun 2022 (UTC) == Müzakirə səhifəsinin silinməsi == salam Araz bəy, [[Müzakirə:Orxan Rəhimli (əsgər, 1992)]] səhifəsini niyə silmisiniz? müzakirə bitməmişdi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 14:41, 18 iyun 2022 (UTC) : {{u|Atakhanli}} salam. Görünür səhv salmışam. mənə sanki elə gəldiki məqalə oradada yazılıb. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:07, 18 iyun 2022 (UTC) ::artıq köçürmüsünüz, təşəkkürlər. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 15:14, 18 iyun 2022 (UTC) == Rasim Məmmədov (şəhid) == Salam həmkar mənim [[Rasim Məmmədov (şəhid)|bu məqalə]] də yerləşdirdiyim sil şablonun hansı səbəblərə görə çıxarmısınız? -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:54, 20 iyun 2022 (UTC) : {{u|Qraf061}} salam. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Rasim_M%C9%99mm%C9%99dov_(%C5%9F%C9%99hid)&action=history Səbəb]i qeyd etmişəm. Sil şablonu qoyarkən həmin səhifəyə keçidləri sıfırlamaq lazımdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:57, 20 iyun 2022 (UTC) ::Hörmətli @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] başa düşdüm təşəkkür edirəm -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:58, 20 iyun 2022 (UTC) == Qaralama 2 == Salam, Araz müəllim. Silinmiş [[Fərid Hüseyn]] məqaləsini zənginləşdirib bərpa üçün namizəd göstərmək istəyirəm. Mümkünsə, bu məqaləni qaralama səhifəsinə çevirə bilərsiniz? Təşəkkür edirəm! [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 08:32, 21 iyun 2022 (UTC) : {{u|Orkhan Juvarli}} salam. Edərəm. O tanınmış yazardı. Əslində ensiklopedikdi. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:05, 21 iyun 2022 (UTC) Elədir. Təəssüf ki, ensiklopedik şəxslərin yaxşı hazırlanmamış məqalələri silinir. Əslində onların zənginləşdirilməsi prioritet olmalıdır. Silmək asana qaçmaqdır. Sağlıq olsun. [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 10:02, 21 iyun 2022 (UTC) :{{U|Orkhan Juvarli}}, bura könüllü layihədir. Heç kim hansısa məqaləni yazmağa məcbur deyil və edilməməlidir də. Ancaq sizinlə razıyam, ensiklopedik mövzuları silmək yerinə təkmilləşdirmək daha ideal seçim olardı, nəin ki, silmək. Məqalə qənaətbəxş halda deyilsə də, silmək yerinə müvafiq qaralama şablonlarını əlavə edib, saxlamaq lazımdır. Silmək bizə heç nə qazandırmayacaq. [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 10:09, 21 iyun 2022 (UTC) == VikiSitat == Salam. [[:az:q:Kateqoriya:Vikisitat:Sürətli silinəcək səhifələr|Sürətli silinəcək səhifələr]]ə baxa bilərsiz? [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:33, 26 iyun 2022 (UTC) == [[Röya]] == Salam, Araz bəy. Səhifəyə bəzi keçidlər var. Birdə ki, mən səhifəni "yuxugörmə" səhifəsinə yönləndirəcəkdim. "Röya (ad)" səhifəsində adaşları vermək olar. [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 06:00, 28 iyun 2022 (UTC) Araz bəy, əsas səhifənin adı elə "röya" olsa yaxşıdır. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:12, 30 iyun 2022 (UTC) :{{u|dancewithdevil}} Hansı əsas səhifə? — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 15:16, 30 iyun 2022 (UTC) ::"yuxugörmə" Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:28, 30 iyun 2022 (UTC) == «Gümüş Ulduz» == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Silverwiki 2.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Gümüş Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyun ayı ərzində 3.778 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Gümüş Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:13, 30 iyun 2022 (UTC) |} == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:25, 4 iyul 2022 (UTC) |} == Blok == salam həmkar, [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/188.253.238.3|bu ip-yə]] blok lazımdır, vandalizm edir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 15:14, 10 iyul 2022 (UTC) == Kateqoriya == Salam həmkar. Necəsiniz? Qurban bayramınız mübarək olsun. Bu [[:Kateqoriya:Uşaqlara qarşı zorakılıq]] kateqoriyanı hansı kateqoriya ilə ([[:ru:Категория:Насилие над детьми]] və ya [[:ru:Категория:Преступления против детей]]) birləşdirmək uyğundur? — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:45, 9 iyul 2022 (UTC) :Salam Araz müəllim. Təşəkkür edirəm, yaxşıyam. İnşallah ki, siz də yaxşısınız. Məntiqli olanı [[:Kateqoriya:Uşaqlara qarşı zorakılıq]] → [[:ru:Категория:Насилие над детьми]] birləşdirməkdir. Hörmətlə: — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 19:15, 11 iyul 2022 (UTC) == [[Vikipediya:Seçilmiş siyahılar]] == Salam Araz bəy. Zəhmət olmasa [[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanlarının siyahısı|bu]] siyahını [[Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|buradakı]] Mükafatlar və adlar bölməsinə əlavə edəsiniz. Səhifə mühafizə olunduğu üçün edə bilmirəm. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 16:28, 12 iyul 2022 (UTC) == Kollec direktoru == Salam Hörmətli @[[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] məni maraqlandıran bir sual var Azvikipedyada Kolleclərin direktorları (rektor) ensklopetik sayılır? -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:12, 14 iyul 2022 (UTC) :hesab edirəm ki, universitet rektorlarının ensiklopedik olmasındakı səbəb onların universitetdə rektor olması deyil. onlar rektor olana qədər elmdə bir sıra xidmətləri olur, əksəriyyətinin (hamısının) mükafatları var. yəni sırf bunlara görə ensiklopedikdir. buna görə də universitet rektorları avtomatik bu tələblərə cavab verdiyi üçün ensiklopedikdir. kollec rektorlarına da sırf kollec rektoru kimi yox, fərdi olaraq yanaşılsa məncə daha doğru olar. məsələm alim kimi. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:09, 14 iyul 2022 (UTC) ::Təşəkkür edirəm -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 13:20, 14 iyul 2022 (UTC) == [[Məhməd]] == Salam Araz müəllim. Yaratdığınız bu ad səhifəsini "Mehmet"ə birləşdirək. Belə ad yoxdur və bizdə də belə yazılış yoxdur (bir neçə səhifə istisna, onları da düzəltmək lazımdır). Nə düşünürsünüz? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 12:51, 15 iyul 2022 (UTC) : {{u|dancewithdevil}} salam. Olar, edin. Mən də bir az tərəddüddə qalmışdım. Digər iki vikidə olduğundan etdimişdim. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 12:55, 15 iyul 2022 (UTC) ::@{{U|Araz Yaquboglu}}, {{y}} həll etdim, silə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 16:46, 22 iyul 2022 (UTC) == Mündəricatın götürülməsi == Salam, Araz bəy. [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Bu]] məqalədən mündəricatı necə götürə bilərəm ? '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 16:44, 29 iyul 2022 (UTC) == Sizin üçün yeni bir orden! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Qraf.orden.gif|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''"Qraf ordeni''''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hörmətli Araz bəy! Azərbaycan Vikipediyasında əvəzolunmaz fəaliyyətiniz və öz töhvələriniz ilə Gənc istifadəcilərə örnək olduğunuz üçün sizə öz təşəkkürümü bildirirəm və yeni yaratdığım Qraf Ordenini sizə təqdim edirəm. Uğurlar! -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:15, 30 iyul 2022 (UTC) |} :{{u|Qraf061}} təşəkkürlər. Çox sağ olun dəyəriniz üçün. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 04:51, 30 iyul 2022 (UTC) == Qaralama == Salam, Araz müəllim. Silinmiş [[İlahə Səfərzadə]] məqaləsini zənginləşdirib bərpa üçün namizəd göstərmək istəyirəm. Mümkünsə, bu məqaləni qaralama səhifəsinə çevirə bilərsiniz? Təşəkkür edirəm! Hörmətlə: [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 19:09, 31 iyul 2022 (UTC) : {{u|Orkhan Juvarli}} salam. Oldu, edərəm. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:34, 1 avqust 2022 (UTC) == "Vikibağlılıq" nişanı == {{"Vikibağlılıq" nişanı| Əziz Araz bəy! <br> Vikipediyaya verdiyiniz böyük töhfələrə görə bir vikipediya istifadəçisi kimi Sizə minnətdarlığımı bildirmək istəyirəm. Sizin fəaliyyətiniz vikipediya üçün çox dəyərlidir. <br> Sizi 1 avqust ad gününüz münasibəti ilə təbrik edirəm, şəxsi, karyera və viki fəaliyyətinizdə bol uğur arzulayıram. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:59, 2 avqust 2022 (UTC)}} : {{u|Atakhanli}} çox sağ olun. Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 09:12, 2 avqust 2022 (UTC) == Kömək == Salam. Bu mövzuda məlumatlı olacağınızı düşünüb sizdən soruşmaq istədim: mən kənd məqalələrinin tərtibatını yeniləmk istəyirəm və məlumatlarla bağlı tərəddüd yaşayıram. Misalçün, Ağcabədi rayonun Boyat kəndi üçün icra hakimiyyətini saytında əhalinin sayı 1781 nəfər verilib. Bu rəqəm hansı ilə aiddir və mən bu rəqəmi əsas götürüb əhalinin sayını 1781 nəfər kimi qeyd edə bilərəmmi? Yoxsa 2009-cu ilin siyahıyaalmasınımı əsas götürməliyəm? ([http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=149514&pno=26 1717] n.) Həmçinin kəndlərin ərazisi və hündürlüyü ilə bağlı hansısa mənbə mövcuddurmu? [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:02, 4 avqust 2022 (UTC) :Salam {{u|Sura Shukurlu}}. Kəndlərin tərtibatı ilə bağlı {{u|Sortilegus}} məqalələri yaxınlarda işləyirdi. Məsələn [[Şablon:Daşkəsən rayonunun yaşayış məntəqələri]]nə baxa bilərsiniz. Əhali sayını göstərmək üçün il yoxdursa əlavə etməyə dəyməz. Hansındakı il və mənbə var onu etmək yaxşı olar. Ərazi və hündürlük haqqında o qədər də məlumatlı deyiləm. Ərazisini bəlkə də İH saytlarında tapmaq olar. Ya da bələdiyyə saytlarında da ola bilər. Bir də [https://www.stat.gov.az/menu/5/source/Inzibati_tes_2020.pdf belə bir mənbə] var. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 08:15, 4 avqust 2022 (UTC) ::Salam dəyərli həmkarlar. Son 1 ildir ki, bu məsələ ilə məşğulam. {{u|Sura Shukurlu}} mən Tovuz, Biləsuvar, Daşkəsən, Xocavənd, Babək (Naxçıvan) rayonlarının kəndləri haqqında olan məqalələri zənginləşdirməyə çalışıram. Mən sizə ətraflı məlumat yazaram bununla bağlı. Birlikdə çalışsaq bu sahədə çox sevinərəm. Bütün mənbələri mən sizə gönrərəm. Hörmətlə:— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 16:41, 5 avqust 2022 (UTC) bau66mhqyw4wec9fse2mfvrr81gakdi Ləkətağ 0 109447 6565045 6034868 2022-08-06T10:51:26Z 85.132.44.124 /* Əhalisi */ wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Ləkətağ |şəkli = Ləkətağ kəndində.jpg |xəritə miqyas = 200px |xəritə məlumat = [[Culfa rayonu]] |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = |ərazi = |əhalisi =459 (2009) |əhali_il =2009 |əhali sıxlığı = |yüksəklik =2350 |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |YM mərkəzinin hündürlüyü = 2350<ref>{{cite web |title=Naxçıvanın kondisionersiz kəndləri |url=http://85.132.16.126/index.php/news/13908-naxçıvanın-kondisionersiz-kəndləri.html |website=[[Naxçıvan TV]] |accessdate=4 fevral 2020 |language=az-az}}</ref> |telefon_kodu = |poçt_indeksi =AZ 7225 |ölkə = Azərbaycan |regionun növü = Muxtar respublika |region = Naxçıvan MR |rayon = Culfa rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} '''Ləkətağ''' — [[Azərbaycan Respublikası]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Culfa rayonu]]nda kənd. Kənd [[Əlincəçay|Əlincə çayı]]<nowiki/>nın sahilində yerləşir. [[Fayl:Ləkətağ kəndi.jpg|thumb|300px|Ləkətağ kəndinin yolu]] == Tarix və etimologiyası == Tədqiqatçıların ehtimalına görə kəndin adı [[Azərbaycan]] ərazisində yaşamış qədim tayfalardan biri olan lək tayfalarının adı və "yer", "məkan", "qol", "hissə" anlayışını bildirən "tağ" sözünün birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Mənbələrə görə XIII əsrdə [[İran]]<nowiki/>a köçmüş lək tayfası uzun müddət orada yaşadıqdan sonra XIX əsrin əvvəllərində bir hissəsi [[İran]]<nowiki/>dan [[Culfa rayonu|Culfa]]<nowiki/>ya gəlmiş, orada məskunlaşmışlar. Əsas məşğuliyyətləri maldarlıq və heyvandarlıq olan ləklər sonralar oturaqlaşaraq bir neçə yaşayış məntəqəsinin əsasını qoymuşlar.<ref>Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2007,304 səh.</ref> == Əhalisi == Əhalisi 459 nəfərdir.<ref> Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması 2009-cu il. I cild. Bakı - 2010</ref> '''Tanınmış Şəxsləri''' == Mədəniyyət == Ləkətağ kənd mədəniyyət evində qədim sənət nümunələrindən ibarət sərgi vardır.<ref>Ləkətağ kəndində xalq yaradıcılığı günü: [Culfa rayonunda] //İki sahil.- 2015.- 2 sentyabr.- S.7.</ref> == Həmçinin bax == * [[Ləkətağ dağı]] * [[Ləkətağ körpüsü]] * [[Ləkətağ nekropolu]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Culfa rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Culfa rayonunun kəndləri]] piytr9gck39vamark30mcxmsixf45cj 6565046 6565045 2022-08-06T10:52:25Z 85.132.44.124 /* Əhalisi */ wikitext text/x-wiki {{YM |ad = Ləkətağ |şəkli = Ləkətağ kəndində.jpg |xəritə miqyas = 200px |xəritə məlumat = [[Culfa rayonu]] |xəritə1 = |xəritə1 miqyas = |xəritə1 məlumat = |xəritə2 = |xəritə2 miqyas = |xəritə2 məlumat = |ərazi = |əhalisi =459 (2009) |əhali_il =2009 |əhali sıxlığı = |yüksəklik =2350 |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |YM mərkəzinin hündürlüyü = 2350<ref>{{cite web |title=Naxçıvanın kondisionersiz kəndləri |url=http://85.132.16.126/index.php/news/13908-naxçıvanın-kondisionersiz-kəndləri.html |website=[[Naxçıvan TV]] |accessdate=4 fevral 2020 |language=az-az}}</ref> |telefon_kodu = |poçt_indeksi =AZ 7225 |ölkə = Azərbaycan |regionun növü = Muxtar respublika |region = Naxçıvan MR |rayon = Culfa rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} '''Ləkətağ''' — [[Azərbaycan Respublikası]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Culfa rayonu]]nda kənd. Kənd [[Əlincəçay|Əlincə çayı]]<nowiki/>nın sahilində yerləşir. [[Fayl:Ləkətağ kəndi.jpg|thumb|300px|Ləkətağ kəndinin yolu]] == Tarix və etimologiyası == Tədqiqatçıların ehtimalına görə kəndin adı [[Azərbaycan]] ərazisində yaşamış qədim tayfalardan biri olan lək tayfalarının adı və "yer", "məkan", "qol", "hissə" anlayışını bildirən "tağ" sözünün birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Mənbələrə görə XIII əsrdə [[İran]]<nowiki/>a köçmüş lək tayfası uzun müddət orada yaşadıqdan sonra XIX əsrin əvvəllərində bir hissəsi [[İran]]<nowiki/>dan [[Culfa rayonu|Culfa]]<nowiki/>ya gəlmiş, orada məskunlaşmışlar. Əsas məşğuliyyətləri maldarlıq və heyvandarlıq olan ləklər sonralar oturaqlaşaraq bir neçə yaşayış məntəqəsinin əsasını qoymuşlar.<ref>Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2007,304 səh.</ref> == Əhalisi == Əhalisi 459 nəfərdir.<ref> Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması 2009-cu il. I cild. Bakı - 2010</ref> '''Tanınmış Şəxsləri''' *[[Babək Əliyev]] == Mədəniyyət == Ləkətağ kənd mədəniyyət evində qədim sənət nümunələrindən ibarət sərgi vardır.<ref>Ləkətağ kəndində xalq yaradıcılığı günü: [Culfa rayonunda] //İki sahil.- 2015.- 2 sentyabr.- S.7.</ref> == Həmçinin bax == * [[Ləkətağ dağı]] * [[Ləkətağ körpüsü]] * [[Ləkətağ nekropolu]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Culfa rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Culfa rayonunun kəndləri]] ka2awzaxrp08boq909myisjx25jstdv Saltaq 0 109452 6564185 6512017 2022-08-05T17:11:49Z 77.244.124.66 /* Tanınmışları */ wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Saltaq''' (əvvəlki adı: '''Saltax''') — [[Azərbaycan Respublikası]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]]nın [[Culfa rayonu]]nda kənd.<ref> Azərbaycan Respublikasının inzibati - ərazi bölgüsü. Məlumat toplusu. Bakı – 2013. 488 səh.</ref> Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Culfa rayonunun Saltax kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Saltax kəndi Saltaq kəndi, Saltax kənd inzibati ərazi dairəsi Saltaq kənd inzibati ərazi dairəsi adlandırılmışdır.<ref>[https://e-qanun.az/framework/2125 Naxçıvan Muxtar Respublikası şəhər və rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı]</ref> ==Toponimiyası== Əlincə çayının sahilindədir.Saltax dağının ətəyindədir. Yaşayış məntəqəsi eyni adlı dağın adını daşıyır. dağın adı isə sal "hamar daş" və taq (dağ sözünün qədim forması) komponentlərindən ibarət olub. "sıldırım qayalı dağ" mənasındadır.<ref> Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. I cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2007,304 səh.</ref> == Əhalisi == Əhalisi 1680 nəfərdir.<ref>Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması 2009-cu il. I cild. Bakı - 2010.</ref> === Tanınmışları === *[[Abutalıb Qasımov|Qasımov Abutalıb Ağa oğlu]] — Naxçıvan Muxtar Respublikasının Təhsil Naziri (1994-1995), Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali məclisi Sədrinin 1-ci müavini (1995-2000) *[[Amin Gülməmmədov]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Culfa rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Culfa rayonunun kəndləri]] shbws0pbq3qa5hqtwb0gvavlz9z71yd Zəbi Quliyev 0 112057 6564687 6550468 2022-08-06T00:31:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] [[Şəki rayonu|Şəki Rayon]] Komitəsinin birinci katibi |bayraq = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl = 1955 |dövr son = 1957 |titul_2 = [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] [[Balakən rayonu|Balakən Rayon]] Komitəsinin birinci katibi |bayraq_2 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_2 = 1953 |dövr son_2 = 1955 |titul_3 = [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] [[Tovuz rayonu|Tovuz Rayon]] Komitəsinin birinci katibi |bayraq_3 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_3 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_3 = |dövr son_3 = [[1950]] |titul_4 = [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] [[Göyçay rayonu|Göyçay Rayon]] Komitəsinin birinci katibi |bayraq_4 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_4 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_4 = [[1944]] |dövr son_4 = ? |mükafatları = + }} '''Zəbi Əhəd oğlu Quliyev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan SSR]] dövlət xadimi. == Həyatı == Zəbi Quliyev 1910-cu ildə [[Hacıtəpə]] kəndində din xadimi Axund Əhədin ailəsində anadan olub. İlk təhsili atası Axund Əhəddən alaraq, kəndlərində məktəb olmadığı üçün ibtidai məktəbə qonşu Xırmandalı kəndinə, orta məktəbə Masallı şəhərində alır. Zəbi Quliyev [[Lənkəran Pedaqoji Məktəbi]]ni, 1931-ci ildə isə [[Bakı Ali Partiya Məktəbi]]ni bitirir. === Ailəsi === Zəbi Quliyevin 2 oğlu, 2 qızı olub. == Fəaliyyəti == Zəbi Quliyev 1931-ci ildən 1941-ci ilə kimi [[Göyçay]], [[Şəki]], [[Masallı]], [[Samux]] rayonlarında rayon partiya komitələrinin katibi vəzifəsində çalışmışdır. 1941-ci ildə Samux rayonuna rayon partiya komitəsinin 1-ci katibi təyin edilir. 1942–1943-cü llərdə İkinci Dünya mharibəsində iştirak edir və yaralanaraq geri qayıdır. 1944–1950-ci illərdə Göyçay və Tovuz rayonlarının partiya komitələrinin birinci katibi olmuşdur. 1952–1953-cü illərdə Gəncə vilayət komitəsində şöbə müdiri, 1953–1955-ci illərdə Balakən və 1955–1957-ci Şəkidə RPK-nın 1-ci katibi vəzifələrində işləyir. 1957-ci ildən təqaüdə çıxana qədər [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]ndə çalışır. 1972-ci ildə vəfat edib və Bakıda dəfn olunub. == Təltif və mükafatları == * [["Vətən müharibəsi" ordeni]] * [["Şərəf nişanı" ordeni]] * [["Qırmızı Ulduz" ordeni]] (06.11.1947) * [["Qafqazın müdafiəsinə görə" medalı]] (01.05.1944) * [["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində Almaniya üzərində qələbəyə görə" medalı]]. (09.05.1944) * [["1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində rəşadətli əməyə görə" medalı]]. (06.06.1945) == Xatirəsi == 2005-ci ildə Masallı şəhərindəki küçələrdən birinə Zəbi Quliyevin adı verildi. == Mənbə == * "Çağırış" qəzeti, 14 fevral 1989-c il, s.3. * Nurəddin Ədiloğlu "Bir insan ömrü", * "Masallı" müstəqil qəzeti, may, 1998-ci il s.6. * Nurəddin Ədiloğlu "Zəbi Quliyev", * [http://www.cenubxeberleri.com/index.php?s=1&x=226 '''Əlizaman Baxış''', ''"Təmizlik simvolu"'', "Cənub xəbərləri"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305050318/http://www.cenubxeberleri.com/index.php?s=1&x=226 |date=2016-03-05 }} * Кулиев Зеби|Заби Ахад-оглы 1910г.р. podvignaroda.ru [http://podvignaroda.mil.ru/?#id=80223877&tab=navDetailManAward]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120315134729/http://podvignaroda.mil.ru/#id=80223877&tab=navDetailManAward |date=2012-03-15 }} * Pamyat-naroda.ru [https://pamyat-naroda.ru/heroes/person-hero108267095/?backurl=%2Fheroes%2F%3Fcsrf%3De8de38f99080335ed8e728b562d171da%26first_name%3DЗаби%26group%3Dall%26types%3Dpamyat_commander%3Anagrady_nagrad_doc%3Anagrady_uchet_kartoteka%3Anagrady_ubilein_kartoteka%3Apdv_kart_in%3Apdv_kart_in_inostranec%3Apamyat_voenkomat%3Apotery_vpp%3Apamyat_zsp_parts%3Akld_ran%3Akld_bolezn%3Akld_polit%3Akld_upk%3Akld_vmf%3Apotery_doneseniya_o_poteryah%3Apotery_gospitali%3Apotery_utochenie_poter%3Apotery_spiski_zahoroneniy%3Apotery_voennoplen%3Apotery_iskluchenie_iz_spiskov%3Apotery_kartoteki%3Apotery_rvk_extra%3Apotery_isp_extra%3Asame_doroga%26page%3D1%26grouppersons%3D1%26last_name%3DКулиев&search_view_id=podvigchelovek_kartoteka1276059321&static_hash=63a1847cb7c186308f98122d68310cc1v1] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası Şəki Rayon Komitəsinin birinci katibləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası Göyçay Rayon Komitəsinin birinci katibləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası Tovuz Rayon Komitəsinin birinci katibləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası Balakən Rayon Komitəsinin birinci katibləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan ateistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan kommunistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin IV çağırış deputatları]] 15b08mpo13d217upjg86mtwbs81h1le İsmayıl Həqqi 0 113329 6563825 6551416 2022-08-05T12:10:26Z Yousiphh 175220 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Şəxs |orijinal adı = İsmayıl Səməd oğlu Həsənzdə |şəkil = İsmayıl Həqqi.jpg |şəklin ölçüsü = 200 }} '''İsmayıl Səməd oğlu Həsənzdə''' ({{DVTY}}) — mühərrir, mürəttib, aktyor. == Həyatı == İsmayıl Həqqi 1884-cü ildə [[Tiflis]]də anadan olub. Onun adı ilk Azərbaycan mürəttibləri olan [[Allahverdi Feyziyev]], [[Paşa Məmmədov]], [[Müslüm Bağırov]] və Ələsgər Məmmədov ilə yanaşı çəkilir. İsmayıl Həqqi əmək fəaliyyətinə "Şərqi-Rus" mətbəəsində başlayıb. Sonralar o, bu nəşriyyatın bazasında yaradılmış "Qeyrət" və "Molla Nəsrəddin" mətbəələrində mürəttib olaraq fəaliyyətini davam etdirmişdir. Əslən Tiflisdən olan görkəmli ziyalı, tanınmış alim Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin professoru mərhum [[Əziz Şərif]] xatirələrində yazır: "İsmayıl Həqqi Azərbaycanca və farsca mükəmməl savad sahibi olmaqla bərabər, öz istedadı və səyi nəticəsində ruscanı da yaxşı mənimsəmişdi. Öz ictimai və mədəni fəaliyyətini, insanlarla rəftarı, dostlara sədaqəti, bütün həyatı ilə Tiflisdə yaşayan azərbaycanlı ziyalıların sevimlisi, ağsaqqalı, ruhu, vicdanı idi. Onun balaca mətbəəsi də maarif və mədəniyyət ocağı hesab edilirdi". Ürəyi vətən və millət sevgisiylə çarpan Molla Nəsrəddinçi İsmayıl Həqqi həm də istedadlı aktyor olub. O, Tiflisdə fəaliyyət göstərən Azərbaycan teatrının tamaşalarında biri-birindən maraqlı obrazlar yaradıb. Onun ifasındakı Hacı Qara obrazı səhnə sənətimizin tarixində əbədi qalacaq kamil surətlərdən biridir. O, bu teatrda [[Rza Təhmasib]], [[Məmmədəli Sidqi Səfərov|Məmmədəli Sidqi]], [[Mustafa Mərdanov]], [[Əsgər Naxçıvanlı]], [[Həsən Səbri]], [[Adil Hacızadə]], [[Məmməd Cəfərli]] və başqaları ilə birlikdə "İbrət" adlı dram dərnəyində fəaliyyət göstərirdilər. Teatr "Nadir Şah", "Pəri Cadu", "Leyli və Məcnun", "Əsli və Kərəm", "Arşın mal alan", "O olmasın, bu olsun" kimi milli tamaşalarla yanaşı, Şekspirin "Otello", Molyerin "Jorj Danten" dramlarına da səhnə həyatı vermişdi. "İbrət" iki yerə parçalanır. İsmayıl Həqqi bir qrup məsləkdaşı ilə birlikdə ikinci "İbrət" qrupunda yer alır. "İbrət"in parçalanması heç də xeyirli əlamət deyildi, bu dövrdə Tiflisə gələn [[Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev]]in tövsiyəsi və nüfuzu sayəsində hər iki cəmiyyətin nümayəndələrinin iştirakı ilə iclas keçirildi və bu iclasda iki cəmiyyət yenidən birləşdi. Cəmiyyəti idarə etmək üçün seçilən idarə heyətinin tərkibinə [[Ələkbər Seyfi]], Həsən Səbri, [[Əlimirzə Nərimanov]], Əsgər Naxçıvanlı kimi ziyalılarla bərabər İsmayıl Həqqi də seçilir. İsmayıl Həqqi özü o günləri belə xatırlayır: "Həmən iclasda Mirzəli Abbasov, Nadir İbrahimov və mən növbəti rejissorluq vəzifəsinə irəli çəkildik". Tiflis teatrı dəfələrlə [[Təbriz]]də qastrol səfərlərində olmuşdu, Yevdokimovun quruluşunda tamaşalar böyük şöhrət qazanmışdı. 1926-cı ildə teatr Orta Asiyada, Türkmənistan və Özbəkistan səhnələrndə Ü.Hacıbəylinin "Leyli və Məcnun", H.Cavidin "Şeyx Sənan" əsərləri ilə çıxış edir, İsmayıl Həqqi qastrol səfərlərində oynadığı rollarla şöhrət qazanmışdı. 37-ci il İsmayıl Həqqiyə "Vətən xaini", "xalq düşməni" damğası vurdu. Onun zəngin kitabxanası və arxivi yoxa çıxdı. Tiflisdə yaşayan tədqiqatçı Mirzə Məmmədoğlu deyir ki, Bəxtiyarlının yazdığına görə, Həqqi 1938-ci ildə həbsxanada ölüb. Gürcüstan Dövlət Təhlükəsizlik Nazirliyinin 21.03.2001-ci il tarxli 22/8 6-9 nömrəli arayışı: Zaqafqaziya Diyar Hərbi Tribunalının 27 sentyabr 1957-ci il tarixli qərarı ilə SSRİ DDİK fövqəladə iclasında 1938-ci il 28 iyun tarixli qərarı ilə Cinayət Məcəlləsinin 58-ci (silahlı üsyan) maddələrinə uyğun olaraq ən ağır cəza (güllələnmə) verilən, 1884-cü il doğumlu vətəndaş İsmayıl Həsənzadə Həqqinin cinayət işinə xitam vermiş, onun hərəkətində cinayət tərkibinin mövcud olmadığına görə ona bəraət vermişdir. == Ailəsi == İsmayıl Həqqi yeddi övlad atası idi. Onun böyük oğlu Niyazi atasının yolu ilə gedib, uzun illər mətbuat səhifəsində çalışıb, Ənvər mühəndis, Osman aktyor olub. == Fəaliyyəti == İsmayıl bəy Şeytanbazar məhəlləsində yaşayırdı. Burda onun kiçik bir kitab dükanı vardı. Bu dükanda məktəb ləvazimatları, dərsliklər, dərgilər və bədii ədəbiyyat nümunələri satılardı. Axşamlar İsmayıl Həqqi bu dükanda oturub çay içə-içə əqidə və məslək dostları ilə uzun-uzadı söhbətlərdən xüsusi bir zövq alardı. Mirzə Cəlil, [[Əliqulu Qəmküsar]], Məmmədəli Sidqi, Məmməd Cəfərli, [[İbrahim İsfahanlı]] tez-tez bu dükana gəlib-gedərdilər. İsmayıl Həqqinin dişiylə-dırnağıyla yaratdığı "Şərq" mətbəəsi də bu məhəllədə yerləşirdi. O dönəmdə "Molla Nəsrəddin" məcmuəsi İsmayıl Həqqinin "Şərq" mətbəəsində çap olunurdu. [[Cəlil Məmmədquluzadə]] Tiflisdə olmayanda məcmuəni Əliqulu Qəmküsara, Məmmədəli Sidqiyə və İsmayıl Həqqiyə tapşırardı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Repressiya qurbanları]] 4ua8a6symcsyc1ibeo4xk2ks0hnwnqk Qafqaz albanlarının dili 0 113961 6564981 6422466 2022-08-06T09:33:05Z 5.197.252.123 wikitext text/x-wiki {{Dil məlumat qutusu |Dilin adı=''Alban dili'' |öz dilində adı=naməlum |ölkələr=[[Qafqaz Albaniyası]] (müasir [[Azərbaycan]], [[Gürcüstan]]) |nəfər sayı= |sıra= |dil =[[Qafqaz dilləri]] |rəsmi=[[Qafqaz Albaniyası]] |qurum= |əlifbası=[[Alban əlifbası]] |iso1=yox|iso2=|sil= |wikidili= }} '''Qafqaz albanlarının dili''' və ya sadəcə '''alban dili''' — [[Qafqaz Albaniyası]]nın yaradıcıları və alban tayfa ittfaqının əsas tayfalarından biri olan [[Qafqaz albanları]]nın danışdığı [[dil]]. Alban dili müxtəlif tədqiqatçılar tərəfindən Qafqaz dilləri <ref>Еремян С. Т. Раннефеодальные государства Закавказья в III— VII вв. "Очерки истории СССР". М., 1958, səh 304</ref><ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 8</ref> qrupuna aid edilir. [[Xristianlıq]] qəbul edilənə və Albaniyada dövlət dininə çevrilənədək albanların öz yazısı olmuş, bütün ölkə üçün tayfalararası ünsiyyət vasitəsi kimi alban dili geniş intişar tapmışdı. Əsasən Albaniyann şimal və qərb bölgələrində xüsusəndə Bərdə və Ağdam ərazisində yerli camaatın danışdığı alban və qarqar dillərinin udin dilinə yaxın olan qafqaz dil ailəsinə daxil olan bir dil olduğu güman edilir Alban dilində yerli yazı və ədəbiyyatın yaranması [[ermənilər]]də və [[gürcülər]]də olduğu kimi, ölkənin xristianlaşması ilə bağlı idi. Dini ədəbiyyatın albancaya ilk tərcümələri siryani dilindən olmuşdur. [[Moisey Kalankatlı]]nın verdiyi məlumatlar Albaniyanın qədim [[Suriya]]nın vilayətləri və [[Fələstin]]lə köhnə əlaqələrinin olduğunu göstərir. [[Qafqaz albanları|Albanların]] öz doğma dillərində yazı və ədəbiyyatın olması obyektiv tarixi zərurətdən irəli gəlirdi. Sosial-iqtisadi və siyasi şərait Albaniyanın öz ədəbiyyatının yaranması üçün zəmin hazırlamışdı. V əsrin başlanğıcında arami qrafikası əsasında alban yazısı -əlifbası təkmilləşdirildi. Antik müəlliflərə görə, albanlar hələ e.ə. I əsrdə öz yazılarından istifadə edirdilər. V yüzilin əvvəllərində təkmilləşdirilmiş fonemli alban əlifbası fışıltılı və boğaz səsləri ilə zəngin idi.Bu əlamət Nax-Dağıstan dillərində müşahidə edilir. V əsr erməni müəlliflərinin özlərinin etiraf etdiyi kimi, alban dili ermənilər üçün "yad" dil idi.<ref>Бабаев И. А. К вопросу о возникновении государства Албании (Кавказской). Изв. АН Азерб. ССР, серия истории, философии и права, 1976, №4, Бабаев И. А. Города Кавказской Албании. Баку, 1991</ref><ref>Мамедова Фарида. Политическая история и историческая география Албании. Баку, 1985</ref> Məhz bu dövrdə alban hökmdarı [[Yesuagen|Asuagen]]in, alban patriarxı İyereminin yardımı ilə "[[Tövrat]]" və "[[İncil]]"in, "Liturgiya" (xristianların əsas ibadət ayini) və başqa dini kitabların tərcüməsi üzrə uğurlu işlər görüldü. Müəllim kimi hazırlaşdırılmış bir çox gənc ölkənin müxtəlif vilayətlərinə yollandı. [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]nın ayrı-ayrı vilayətlərindən olan, dövlət ərzaq payı ilə təmin edilmiş uşaqlar dəstə-dəstə məktəblərə göndərildilər. Tərcümə dini ədəbiyyatı ilə yanaşı, yerli orijinal agioqrafik (alban müqəddəslərinin həyatı) və dünyəvi ədəbiyyat da yaranırdı. Albanlar öz yazılarından beynəlxalq yazışmalarda da istifadə edirdilər. V-VII əsrlər [[Alban əlifbası|alban yazısı]]nın çiçəklənmə dövrü hesab olunur. Məhz bu dövrdə, A.Q.Şanidzenin sözləri ilə desək, ''"albanlar Qafqazın siyasi və mədəni həyatının bütün sahələrində gürcülər və ermənilərlə eyni dərəcədə bərabər fəallıqla iştirak edirdilər"''. <ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 14</ref> Erkən alban ədəbiyyatı əlverişli tarixi-mədəni şəraitdə təşəkkül tapdı. Bu – müstəqil Alban dövlətinin mövcud olduğu, [[Alban Arşakiləri|alban arşakiləri]]nin və onları əvəz edən böyük alban hökmdarları – [[Mihranilər]]in hakimiyyətdə olduqları, müstəqil [[Alban Həvari Kilsəsi|alban kilsəsi]]nin fəaliyyət dövrü idi. Ədəbiyyatın inkişafı nəticəsində maraq dairəsi genişlənmiş, bu isə öz əksini müxtəlif janrlarda tapmışdı: agioqrafik əsərlər, tarixi xronikalar, hüquqi sənədlər – kilsə qanunları və dünyəvi qanunlar yaranmağa başladı. V-VI əsrlərdə siyasi səbəblər üzündən ədəbiyyatda ellinpərəst istiqamət nəzərə çarpdı. == Dil qrupu == Volfqanq Şulze, Zaza Aleksidze və Jan Pyer Mahe kimi tədqiqatçılar alban dilini [[Udin dili]]nin qədim versiyası olduğunu təsbit etmişlər.<ref>The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai. Monumenta Palaeographica Medii Aevi/Series Ibero-Caucasica 2. 2 vols., XXIV+530 pp.; Turnhout: Brepols 2009</ref> Bu tədqiqata əsasən Alban dili [[Udin dili]] kimi [[Ləzgi dilləri]] qrupuna daxildir. Albaniyanın yerli mənşəli yazılı abidələri dövrümüzə qədim erməni dilində (qrabar) gəlib çatmışdır. Lakin XIII əsrədək alban ədəbiyyatı, şübhəsiz, alban dilində yazılmışdır<ref>Azərbaycan tarixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, II cild, səh 127</ref>. === Alban dili dialektləri === Volfqanq Şulze Alban dilinin 3 dialektini ayırır:<ref>Wolfgang Schulze - Towards a History of Udi, səh 23</ref> * Şərq - [[Qəbələ]], [[Kiş]] zonasında danışılırdı. * Mərkəz - [[Bərdə]], Kalankatuyk, Aluen zonasında danışılırdı. ([[Mingəçevir yazıları]] əsas götürülməklə) * Qərb və ya Cənub - [[Girdman]], [[Xalxal]] zonasında danışılırdı. ([[Matenadaran MS 7117|Matenadaran yazıları]] əsas götürülməklə) == Fonologiya == === Samitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="2" rowspan="2" scope="col" | ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Partlayan ! colspan="2" rowspan="1" scope="col" |Sürtünən ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Affrikat ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Aproksimant ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Burun ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Trill |- ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Qoşadodaq |p |b |p’ | | | | | | |m | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dodaq-diş | | | |f |v | | | | | | |- ! colspan="1" rowspan="2" scope="row" |Diş ! scope="row" |Sərt |t |d |t’ |s |z |ts |dz |ts’ |l |n |r |- ! scope="row" |Yumşaq |dʲ | |tʲ’ | | | |dzʲ | |lʲ |nʲ | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dişarxası | | | |ʃ |ʒ |tʃ |dʒ |tʃ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Diş-damaq | | | |ɕ |ʑ |tɕ |dʑ |tɕ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaq | | | | | | | | |j | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaqarxası |k |g |k’ |x |ɣ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Labial damaqarxası | | | | | | | | |w | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dilçək |q | |q’ |χ | | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Boğaz | | | | |ʕ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Udlaq | | | |h | | | | | | | |} === Saitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" | ! colspan="2" |İncə !Qalın |- !Açıq !Qapalı !Qapalı |- !Qa |i |y |u |- !Orta |e | |o |- !Açıq |a | |ɒ |} == İstinadlar == <references/> == Həmçinin bax == *[[Alban əlifbası]] *[[Mingəçevir yazıları]] *[[Matenadaran MS 7117]] == Xarici keçidlər == {{Qafqaz Albaniyası}} [[Kateqoriya:Qafqaz Albaniyası]] [[Kateqoriya:Dillər]] fph64haqjeblbxc8a4zzsj3q6es47aj 6564985 6564981 2022-08-06T09:34:26Z 5.197.252.123 wikitext text/x-wiki {{Dil məlumat qutusu |Dilin adı=''Alban dili'' |öz dilində adı=naməlum |ölkələr=[[Qafqaz Albaniyası]] (müasir [[Azərbaycan]], [[Gürcüstan]]) |nəfər sayı= |sıra= |dil =[[Qafqaz dilləri]] |rəsmi=[[Qafqaz Albaniyası]] |qurum= |əlifbası=[[Alban əlifbası]] |iso1=yox|iso2=|sil= |wikidili= }} '''Qafqaz albanlarının dili''' və ya sadəcə '''alban dili''' — [[Qafqaz Albaniyası]]nın yaradıcıları və alban tayfa ittfaqının əsas tayfalarından biri olan [[Qafqaz albanları]]nın danışdığı [[dil]]. Alban dili müxtəlif tədqiqatçılar tərəfindən Qafqaz dilləri <ref>Еремян С. Т. Раннефеодальные государства Закавказья в III— VII вв. "Очерки истории СССР". М., 1958, səh 304</ref><ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 8</ref> qrupuna aid edilir. [[Xristianlıq]] qəbul edilənə və Albaniyada dövlət dininə çevrilənədək albanların öz yazısı olmuş, bütün ölkə üçün tayfalararası ünsiyyət vasitəsi kimi alban dili geniş intişar tapmışdı. Əsasən Albaniyann şimal və qərb bölgələrində xüsusəndə Bərdə və Ağdam ərazisində yerli camaatın danışdığı alban və qarqar dillərinin udin dilinə yaxın olan qafqaz dil ailəsinə daxil olan bir dil olduğu güman edilir. Alban dilində yerli yazı və ədəbiyyatın yaranması [[ermənilər]]də və [[gürcülər]]də olduğu kimi, ölkənin xristianlaşması ilə bağlı idi. Dini ədəbiyyatın albancaya ilk tərcümələri siryani dilindən olmuşdur. [[Moisey Kalankatlı]]nın verdiyi məlumatlar Albaniyanın qədim [[Suriya]]nın vilayətləri və [[Fələstin]]lə köhnə əlaqələrinin olduğunu göstərir. [[Qafqaz albanları|Albanların]] öz doğma dillərində yazı və ədəbiyyatın olması obyektiv tarixi zərurətdən irəli gəlirdi. Sosial-iqtisadi və siyasi şərait Albaniyanın öz ədəbiyyatının yaranması üçün zəmin hazırlamışdı. V əsrin başlanğıcında arami qrafikası əsasında alban yazısı -əlifbası təkmilləşdirildi. Antik müəlliflərə görə, albanlar hələ e.ə. I əsrdə öz yazılarından istifadə edirdilər. V yüzilin əvvəllərində təkmilləşdirilmiş fonemli alban əlifbası fışıltılı və boğaz səsləri ilə zəngin idi.Bu əlamət Nax-Dağıstan dillərində müşahidə edilir. V əsr erməni müəlliflərinin özlərinin etiraf etdiyi kimi, alban dili ermənilər üçün "yad" dil idi.<ref>Бабаев И. А. К вопросу о возникновении государства Албании (Кавказской). Изв. АН Азерб. ССР, серия истории, философии и права, 1976, №4, Бабаев И. А. Города Кавказской Албании. Баку, 1991</ref><ref>Мамедова Фарида. Политическая история и историческая география Албании. Баку, 1985</ref> Məhz bu dövrdə alban hökmdarı [[Yesuagen|Asuagen]]in, alban patriarxı İyereminin yardımı ilə "[[Tövrat]]" və "[[İncil]]"in, "Liturgiya" (xristianların əsas ibadət ayini) və başqa dini kitabların tərcüməsi üzrə uğurlu işlər görüldü. Müəllim kimi hazırlaşdırılmış bir çox gənc ölkənin müxtəlif vilayətlərinə yollandı. [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]nın ayrı-ayrı vilayətlərindən olan, dövlət ərzaq payı ilə təmin edilmiş uşaqlar dəstə-dəstə məktəblərə göndərildilər. Tərcümə dini ədəbiyyatı ilə yanaşı, yerli orijinal agioqrafik (alban müqəddəslərinin həyatı) və dünyəvi ədəbiyyat da yaranırdı. Albanlar öz yazılarından beynəlxalq yazışmalarda da istifadə edirdilər. V-VII əsrlər [[Alban əlifbası|alban yazısı]]nın çiçəklənmə dövrü hesab olunur. Məhz bu dövrdə, A.Q.Şanidzenin sözləri ilə desək, ''"albanlar Qafqazın siyasi və mədəni həyatının bütün sahələrində gürcülər və ermənilərlə eyni dərəcədə bərabər fəallıqla iştirak edirdilər"''. <ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 14</ref> Erkən alban ədəbiyyatı əlverişli tarixi-mədəni şəraitdə təşəkkül tapdı. Bu – müstəqil Alban dövlətinin mövcud olduğu, [[Alban Arşakiləri|alban arşakiləri]]nin və onları əvəz edən böyük alban hökmdarları – [[Mihranilər]]in hakimiyyətdə olduqları, müstəqil [[Alban Həvari Kilsəsi|alban kilsəsi]]nin fəaliyyət dövrü idi. Ədəbiyyatın inkişafı nəticəsində maraq dairəsi genişlənmiş, bu isə öz əksini müxtəlif janrlarda tapmışdı: agioqrafik əsərlər, tarixi xronikalar, hüquqi sənədlər – kilsə qanunları və dünyəvi qanunlar yaranmağa başladı. V-VI əsrlərdə siyasi səbəblər üzündən ədəbiyyatda ellinpərəst istiqamət nəzərə çarpdı. == Dil qrupu == Volfqanq Şulze, Zaza Aleksidze və Jan Pyer Mahe kimi tədqiqatçılar alban dilini [[Udin dili]]nin qədim versiyası olduğunu təsbit etmişlər.<ref>The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai. Monumenta Palaeographica Medii Aevi/Series Ibero-Caucasica 2. 2 vols., XXIV+530 pp.; Turnhout: Brepols 2009</ref> Bu tədqiqata əsasən Alban dili [[Udin dili]] kimi [[Ləzgi dilləri]] qrupuna daxildir. Albaniyanın yerli mənşəli yazılı abidələri dövrümüzə qədim erməni dilində (qrabar) gəlib çatmışdır. Lakin XIII əsrədək alban ədəbiyyatı, şübhəsiz, alban dilində yazılmışdır<ref>Azərbaycan tarixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, II cild, səh 127</ref>. === Alban dili dialektləri === Volfqanq Şulze Alban dilinin 3 dialektini ayırır:<ref>Wolfgang Schulze - Towards a History of Udi, səh 23</ref> * Şərq - [[Qəbələ]], [[Kiş]] zonasında danışılırdı. * Mərkəz - [[Bərdə]], Kalankatuyk, Aluen zonasında danışılırdı. ([[Mingəçevir yazıları]] əsas götürülməklə) * Qərb və ya Cənub - [[Girdman]], [[Xalxal]] zonasında danışılırdı. ([[Matenadaran MS 7117|Matenadaran yazıları]] əsas götürülməklə) == Fonologiya == === Samitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="2" rowspan="2" scope="col" | ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Partlayan ! colspan="2" rowspan="1" scope="col" |Sürtünən ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Affrikat ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Aproksimant ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Burun ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Trill |- ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Qoşadodaq |p |b |p’ | | | | | | |m | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dodaq-diş | | | |f |v | | | | | | |- ! colspan="1" rowspan="2" scope="row" |Diş ! scope="row" |Sərt |t |d |t’ |s |z |ts |dz |ts’ |l |n |r |- ! scope="row" |Yumşaq |dʲ | |tʲ’ | | | |dzʲ | |lʲ |nʲ | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dişarxası | | | |ʃ |ʒ |tʃ |dʒ |tʃ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Diş-damaq | | | |ɕ |ʑ |tɕ |dʑ |tɕ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaq | | | | | | | | |j | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaqarxası |k |g |k’ |x |ɣ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Labial damaqarxası | | | | | | | | |w | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dilçək |q | |q’ |χ | | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Boğaz | | | | |ʕ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Udlaq | | | |h | | | | | | | |} === Saitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" | ! colspan="2" |İncə !Qalın |- !Açıq !Qapalı !Qapalı |- !Qa |i |y |u |- !Orta |e | |o |- !Açıq |a | |ɒ |} == İstinadlar == <references/> == Həmçinin bax == *[[Alban əlifbası]] *[[Mingəçevir yazıları]] *[[Matenadaran MS 7117]] == Xarici keçidlər == {{Qafqaz Albaniyası}} [[Kateqoriya:Qafqaz Albaniyası]] [[Kateqoriya:Dillər]] f62ln8tzl201pdl0ownkxnw1vgac669 6564986 6564985 2022-08-06T09:36:57Z 5.197.252.123 wikitext text/x-wiki {{Dil məlumat qutusu |Dilin adı=''Alban dili'' |öz dilində adı=naməlum |ölkələr=[[Qafqaz Albaniyası]] (müasir [[Azərbaycan]], [[Gürcüstan]]) |nəfər sayı= |sıra= |dil =[[Qafqaz dilləri]] |rəsmi=[[Qafqaz Albaniyası]] |qurum= |əlifbası=[[Alban əlifbası]] |iso1=yox|iso2=|sil= |wikidili= }} '''Qafqaz albanlarının dili''' və ya sadəcə '''alban dili''' — [[Qafqaz Albaniyası]]nın yaradıcıları və alban tayfa ittfaqının əsas tayfalarından biri olan [[Qafqaz albanları]]nın danışdığı [[dil]]. Alban dili müxtəlif tədqiqatçılar tərəfindən Qafqaz dilləri <ref>Еремян С. Т. Раннефеодальные государства Закавказья в III— VII вв. "Очерки истории СССР". М., 1958, səh 304</ref><ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 8</ref> qrupuna aid edilir. [[Xristianlıq]] qəbul edilənə və Albaniyada dövlət dininə çevrilənədək albanların öz yazısı olmuş, bütün ölkə üçün tayfalararası ünsiyyət vasitəsi kimi alban dili geniş intişar tapmışdı. Əsasən Albaniyann şimal və qərb bölgələrində xüsusəndə Bərdə və Ağdam ərazisində yerli camaatın danışdığı alban və qarqar dillərinin udin dilinə yaxın olan qafqaz dil ailəsinə daxil olan bir dil olduğu güman edilir. Alban dilində yerli yazı və ədəbiyyatın yaranması [[ermənilər]]də və [[gürcülər]]də olduğu kimi, ölkənin xristianlaşması ilə bağlı idi. Dini ədəbiyyatın albancaya ilk tərcümələri siryani dilindən olmuşdur. [[Moisey Kalankatlı]]nın verdiyi məlumatlar Albaniyanın qədim [[Suriya]]nın vilayətləri və [[Fələstin]]lə köhnə əlaqələrinin olduğunu göstərir. [[Qafqaz albanları|Albanların]] öz doğma dillərində yazı və ədəbiyyatın olması obyektiv tarixi zərurətdən irəli gəlirdi. Sosial-iqtisadi və siyasi şərait Albaniyanın öz ədəbiyyatının yaranması üçün zəmin hazırlamışdı. V əsrin başlanğıcında arami qrafikası əsasında alban yazısı -əlifbası təkmilləşdirildi. Antik müəlliflərə görə, albanlar hələ e.ə. I əsrdə öz yazılarından istifadə edirdilər. V yüzilin əvvəllərində təkmilləşdirilmiş fonemli alban əlifbası fışıltılı və boğaz səsləri ilə zəngin idi.Bu əlamət Nax-Dağıstan dillərində müşahidə edilir. V əsr erməni müəlliflərinin özlərinin etiraf etdiyi kimi, alban dili ermənilər üçün "yad" dil idi.<ref>Бабаев И. А. К вопросу о возникновении государства Албании (Кавказской). Изв. АН Азерб. ССР, серия истории, философии и права, 1976, №4, Бабаев И. А. Города Кавказской Албании. Баку, 1991</ref><ref>Мамедова Фарида. Политическая история и историческая география Албании. Баку, 1985</ref> Məhz bu dövrdə alban hökmdarı [[Yesuagen|Asuagen]]in, alban patriarxı İyereminin yardımı ilə "[[Tövrat]]" və "[[İncil]]"in, "Liturgiya" (xristianların əsas ibadət ayini) və başqa dini kitabların tərcüməsi üzrə uğurlu işlər görüldü. Müəllim kimi hazırlaşdırılmış bir çox gənc ölkənin müxtəlif vilayətlərinə yollandı. [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]nın ayrı-ayrı vilayətlərindən olan, dövlət ərzaq payı ilə təmin edilmiş uşaqlar dəstə-dəstə məktəblərə göndərildilər. Tərcümə dini ədəbiyyatı ilə yanaşı, yerli orijinal agioqrafik (alban müqəddəslərinin həyatı) və dünyəvi ədəbiyyat da yaranırdı. Albanlar öz yazılarından beynəlxalq yazışmalarda da istifadə edirdilər. V-VII əsrlər [[Alban əlifbası|alban yazısı]]nın çiçəklənmə dövrü hesab olunur. Məhz bu dövrdə, A.Q.Şanidzenin sözləri ilə desək, ''"albanlar Qafqazın siyasi və mədəni həyatının bütün sahələrində gürcülər və ermənilərlə eyni dərəcədə bərabər fəallıqla iştirak edirdilər"''. <ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 14</ref> Erkən alban ədəbiyyatı əlverişli tarixi-mədəni şəraitdə təşəkkül tapdı. Bu – müstəqil Alban dövlətinin mövcud olduğu, [[Alban Arşakiləri|alban arşakiləri]]nin və onları əvəz edən böyük alban hökmdarları – [[Mihranilər]]in hakimiyyətdə olduqları, müstəqil [[Alban Həvari Kilsəsi|alban kilsəsi]]nin fəaliyyət dövrü idi. Ədəbiyyatın inkişafı nəticəsində maraq dairəsi genişlənmiş, bu isə öz əksini müxtəlif janrlarda tapmışdı: agioqrafik əsərlər, tarixi xronikalar, hüquqi sənədlər – kilsə qanunları və dünyəvi qanunlar yaranmağa başladı. V-VI əsrlərdə siyasi səbəblər üzündən ədəbiyyatda ellinpərəst istiqamət nəzərə çarpdı. == Dil qrupu == Volfqanq Şulze, Zaza Aleksidze və Jan Pyer Mahe kimi tədqiqatçılar alban dilini [[Udin dili]]nin qədim versiyası olduğunu təsbit etmişlər.<ref>The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai. Monumenta Palaeographica Medii Aevi/Series Ibero-Caucasica 2. 2 vols., XXIV+530 pp.; Turnhout: Brepols 2009</ref> Bu tədqiqata əsasən Alban dili [[Udin dili]] kimi [[Ləzgi dilləri]] qrupuna daxildir. Albaniyanın yerli mənşəli yazılı abidələri dövrümüzə qədim erməni dilində (qrabar) gəlib çatmışdır. Lakin XIII əsrədək alban ədəbiyyatı, şübhəsiz, alban dilində yazılmışdır<ref>Azərbaycan tarixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, II cild, səh 127</ref>. === Alban dili dialektləri === Volfqanq Şulze Qafqaz dil ailəsinə daxil olan alban dilini 3 dialektə ayırır:<ref>Wolfgang Schulze - Towards a History of Udi, səh 23</ref> * Şərq - [[Qəbələ]], [[Kiş]] zonasında danışılırdı. * Mərkəz - [[Bərdə]], Kalankatuyk, Aluen (İndiki Ağdam ) zonasında danışılırdı. ([[Mingəçevir yazıları]] əsas götürülməklə) * Qərb və ya Cənub - [[Girdman]], [[Xalxal]] zonasında danışılırdı. ([[Matenadaran MS 7117|Matenadaran yazıları]] əsas götürülməklə) == Fonologiya == === Samitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="2" rowspan="2" scope="col" | ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Partlayan ! colspan="2" rowspan="1" scope="col" |Sürtünən ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Affrikat ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Aproksimant ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Burun ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Trill |- ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Qoşadodaq |p |b |p’ | | | | | | |m | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dodaq-diş | | | |f |v | | | | | | |- ! colspan="1" rowspan="2" scope="row" |Diş ! scope="row" |Sərt |t |d |t’ |s |z |ts |dz |ts’ |l |n |r |- ! scope="row" |Yumşaq |dʲ | |tʲ’ | | | |dzʲ | |lʲ |nʲ | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dişarxası | | | |ʃ |ʒ |tʃ |dʒ |tʃ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Diş-damaq | | | |ɕ |ʑ |tɕ |dʑ |tɕ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaq | | | | | | | | |j | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaqarxası |k |g |k’ |x |ɣ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Labial damaqarxası | | | | | | | | |w | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dilçək |q | |q’ |χ | | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Boğaz | | | | |ʕ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Udlaq | | | |h | | | | | | | |} === Saitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" | ! colspan="2" |İncə !Qalın |- !Açıq !Qapalı !Qapalı |- !Qa |i |y |u |- !Orta |e | |o |- !Açıq |a | |ɒ |} == İstinadlar == <references/> == Həmçinin bax == *[[Alban əlifbası]] *[[Mingəçevir yazıları]] *[[Matenadaran MS 7117]] == Xarici keçidlər == {{Qafqaz Albaniyası}} [[Kateqoriya:Qafqaz Albaniyası]] [[Kateqoriya:Dillər]] 4yaefbzqva0cgjm47gpt7d57zwb0ljg 6564994 6564986 2022-08-06T09:42:29Z 5.197.252.123 wikitext text/x-wiki {{Dil məlumat qutusu |Dilin adı=''Alban dili'' |öz dilində adı=naməlum |ölkələr=[[Qafqaz Albaniyası]] (müasir [[Azərbaycan]], [[Gürcüstan]]) |nəfər sayı= |sıra= |dil =[[Qafqaz dilləri]] |rəsmi=[[Qafqaz Albaniyası]] |qurum= |əlifbası=[[Alban əlifbası]] |iso1=yox|iso2=|sil= |wikidili= }} '''Qafqaz albanlarının dili''' və ya sadəcə '''alban dili''' — [[Qafqaz Albaniyası]]nın yaradıcıları və alban tayfa ittfaqının əsas tayfalarından biri olan [[Qafqaz albanları]]nın danışdığı [[dil]]. Alban dili müxtəlif tədqiqatçılar tərəfindən Qafqaz dilləri <ref>Еремян С. Т. Раннефеодальные государства Закавказья в III— VII вв. "Очерки истории СССР". М., 1958, səh 304</ref><ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 8</ref> qrupuna aid edilir. [[Xristianlıq]] qəbul edilənə və Albaniyada dövlət dininə çevrilənədək albanların öz yazısı olmuş, bütün ölkə üçün tayfalararası ünsiyyət vasitəsi kimi alban dili geniş intişar tapmışdı. Əsasən Albaniyann şimal və qərb bölgələrində xüsusəndə Bərdə və Ağdam ərazisində yerli camaatın danışdığı alban və qarqar dillərinin udin dilinə yaxın olan qafqaz dil ailəsinə daxil olan bir dil olduğu güman edilir. Alban dilində yerli yazı və ədəbiyyatın yaranması [[ermənilər]]də və [[gürcülər]]də olduğu kimi, ölkənin xristianlaşması ilə bağlı idi. Dini ədəbiyyatın albancaya ilk tərcümələri siryani dilindən olmuşdur. [[Moisey Kalankatlı]]nın verdiyi məlumatlar Albaniyanın qədim [[Suriya]]nın vilayətləri və [[Fələstin]]lə köhnə əlaqələrinin olduğunu göstərir. [[Qafqaz albanları|Albanların]] öz doğma dillərində yazı və ədəbiyyatın olması obyektiv tarixi zərurətdən irəli gəlirdi. Sosial-iqtisadi və siyasi şərait Albaniyanın öz ədəbiyyatının yaranması üçün zəmin hazırlamışdı. V əsrin başlanğıcında arami qrafikası əsasında alban yazısı -əlifbası təkmilləşdirildi. Antik müəlliflərə görə, albanlar hələ e.ə. I əsrdə öz yazılarından istifadə edirdilər. V yüzilin əvvəllərində təkmilləşdirilmiş fonemli alban əlifbası fışıltılı və boğaz səsləri ilə zəngin idi.Bu əlamət Nax-Dağıstan dillərində müşahidə edilir. V əsr erməni müəlliflərinin özlərinin etiraf etdiyi kimi, alban dili ermənilər üçün "yad" dil idi.<ref>Бабаев И. А. К вопросу о возникновении государства Албании (Кавказской). Изв. АН Азерб. ССР, серия истории, философии и права, 1976, №4, Бабаев И. А. Города Кавказской Албании. Баку, 1991</ref><ref>Мамедова Фарида. Политическая история и историческая география Албании. Баку, 1985</ref> Məhz bu dövrdə alban hökmdarı [[Yesuagen|Asuagen]]in, alban patriarxı İyereminin yardımı ilə "[[Tövrat]]" və "[[İncil]]"in, "Liturgiya" (xristianların əsas ibadət ayini) və başqa dini kitabların tərcüməsi üzrə uğurlu işlər görüldü. Müəllim kimi hazırlaşdırılmış bir çox gənc ölkənin müxtəlif vilayətlərinə yollandı. [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]nın ayrı-ayrı vilayətlərindən olan, dövlət ərzaq payı ilə təmin edilmiş uşaqlar dəstə-dəstə məktəblərə göndərildilər. Tərcümə dini ədəbiyyatı ilə yanaşı, yerli orijinal agioqrafik (alban müqəddəslərinin həyatı) və dünyəvi ədəbiyyat da yaranırdı. Albanlar öz yazılarından beynəlxalq yazışmalarda da istifadə edirdilər. V-VII əsrlər [[Alban əlifbası|alban yazısı]]nın çiçəklənmə dövrü hesab olunur. Məhz bu dövrdə, A.Q.Şanidzenin sözləri ilə desək, ''"albanlar Qafqazın siyasi və mədəni həyatının bütün sahələrində gürcülər və ermənilərlə eyni dərəcədə bərabər fəallıqla iştirak edirdilər"''. <ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 14</ref> Erkən alban ədəbiyyatı əlverişli tarixi-mədəni şəraitdə təşəkkül tapdı. Bu – müstəqil Alban dövlətinin mövcud olduğu, [[Alban Arşakiləri|alban arşakiləri]]nin və onları əvəz edən böyük alban hökmdarları – [[Mihranilər]]in hakimiyyətdə olduqları, müstəqil [[Alban Həvari Kilsəsi|alban kilsəsi]]nin fəaliyyət dövrü idi. Ədəbiyyatın inkişafı nəticəsində maraq dairəsi genişlənmiş, bu isə öz əksini müxtəlif janrlarda tapmışdı: agioqrafik əsərlər, tarixi xronikalar, hüquqi sənədlər – kilsə qanunları və dünyəvi qanunlar yaranmağa başladı.Ölkədə istifadə olunan dillərdən biridə Mehranilər sülaləsinin gəlişi ilə parf dili idi. Lakin bu dil daha çox Albaniyanın xarici siyasətində istifadə edilir və əsasən hakim təbəqələr arasında danışılırdı. V-VI əsrlərdə siyasi səbəblər üzündən ədəbiyyatda ellinpərəst istiqamət nəzərə çarpdı. == Dil qrupu == Volfqanq Şulze, Zaza Aleksidze və Jan Pyer Mahe kimi tədqiqatçılar alban dilini [[Udin dili]]nin qədim versiyası olduğunu təsbit etmişlər.<ref>The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai. Monumenta Palaeographica Medii Aevi/Series Ibero-Caucasica 2. 2 vols., XXIV+530 pp.; Turnhout: Brepols 2009</ref> Bu tədqiqata əsasən Alban dili [[Udin dili]] kimi [[Ləzgi dilləri]] qrupuna daxildir. Albaniyanın yerli mənşəli yazılı abidələri dövrümüzə qədim erməni dilində (qrabar) gəlib çatmışdır. Lakin XIII əsrədək alban ədəbiyyatı, şübhəsiz, alban dilində yazılmışdır<ref>Azərbaycan tarixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, II cild, səh 127</ref>. === Alban dili dialektləri === Volfqanq Şulze Qafqaz dil ailəsinə daxil olan alban dilini 3 dialektə ayırır:<ref>Wolfgang Schulze - Towards a History of Udi, səh 23</ref> * Şərq - [[Qəbələ]], [[Kiş]] zonasında danışılırdı. * Mərkəz - [[Bərdə]], Kalankatuyk, Aluen (İndiki Ağdam ) zonasında danışılırdı. ([[Mingəçevir yazıları]] əsas götürülməklə) * Qərb və ya Cənub - [[Girdman]], [[Xalxal]] zonasında danışılırdı. ([[Matenadaran MS 7117|Matenadaran yazıları]] əsas götürülməklə) == Fonologiya == === Samitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="2" rowspan="2" scope="col" | ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Partlayan ! colspan="2" rowspan="1" scope="col" |Sürtünən ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Affrikat ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Aproksimant ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Burun ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Trill |- ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Qoşadodaq |p |b |p’ | | | | | | |m | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dodaq-diş | | | |f |v | | | | | | |- ! colspan="1" rowspan="2" scope="row" |Diş ! scope="row" |Sərt |t |d |t’ |s |z |ts |dz |ts’ |l |n |r |- ! scope="row" |Yumşaq |dʲ | |tʲ’ | | | |dzʲ | |lʲ |nʲ | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dişarxası | | | |ʃ |ʒ |tʃ |dʒ |tʃ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Diş-damaq | | | |ɕ |ʑ |tɕ |dʑ |tɕ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaq | | | | | | | | |j | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaqarxası |k |g |k’ |x |ɣ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Labial damaqarxası | | | | | | | | |w | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dilçək |q | |q’ |χ | | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Boğaz | | | | |ʕ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Udlaq | | | |h | | | | | | | |} === Saitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" | ! colspan="2" |İncə !Qalın |- !Açıq !Qapalı !Qapalı |- !Qa |i |y |u |- !Orta |e | |o |- !Açıq |a | |ɒ |} == İstinadlar == <references/> == Həmçinin bax == *[[Alban əlifbası]] *[[Mingəçevir yazıları]] *[[Matenadaran MS 7117]] == Xarici keçidlər == {{Qafqaz Albaniyası}} [[Kateqoriya:Qafqaz Albaniyası]] [[Kateqoriya:Dillər]] 8vk20rg5bdjkm2j8v53medagd6eopib 6564995 6564994 2022-08-06T09:43:18Z 5.197.252.123 wikitext text/x-wiki {{Dil məlumat qutusu |Dilin adı=''Alban dili'' |öz dilində adı=naməlum |ölkələr=[[Qafqaz Albaniyası]] (müasir [[Azərbaycan]], [[Gürcüstan]]) |nəfər sayı= |sıra= |dil =[[Qafqaz dilləri]] |rəsmi=[[Qafqaz Albaniyası]] |qurum= |əlifbası=[[Alban əlifbası]] |iso1=yox|iso2=|sil= |wikidili= }} '''Qafqaz albanlarının dili''' və ya sadəcə '''alban dili''' — [[Qafqaz Albaniyası]]nın yaradıcıları və alban tayfa ittfaqının əsas tayfalarından biri olan [[Qafqaz albanları]]nın danışdığı [[dil]]. Alban dili müxtəlif tədqiqatçılar tərəfindən Qafqaz dilləri <ref>Еремян С. Т. Раннефеодальные государства Закавказья в III— VII вв. "Очерки истории СССР". М., 1958, səh 304</ref><ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 8</ref> qrupuna aid edilir. [[Xristianlıq]] qəbul edilənə və Albaniyada dövlət dininə çevrilənədək albanların öz yazısı olmuş, bütün ölkə üçün tayfalararası ünsiyyət vasitəsi kimi alban dili geniş intişar tapmışdı. Əsasən Albaniyann şimal və qərb bölgələrində xüsusəndə Bərdə və Ağdam ərazisində yerli camaatın danışdığı alban və qarqar dillərinin udin dilinə yaxın olan qafqaz dil ailəsinə daxil olan bir dil olduğu güman edilir. Alban dilində yerli yazı və ədəbiyyatın yaranması [[ermənilər]]də və [[gürcülər]]də olduğu kimi, ölkənin xristianlaşması ilə bağlı idi. Dini ədəbiyyatın albancaya ilk tərcümələri siryani dilindən olmuşdur. [[Moisey Kalankatlı]]nın verdiyi məlumatlar Albaniyanın qədim [[Suriya]]nın vilayətləri və [[Fələstin]]lə köhnə əlaqələrinin olduğunu göstərir. [[Qafqaz albanları|Albanların]] öz doğma dillərində yazı və ədəbiyyatın olması obyektiv tarixi zərurətdən irəli gəlirdi. Sosial-iqtisadi və siyasi şərait Albaniyanın öz ədəbiyyatının yaranması üçün zəmin hazırlamışdı. V əsrin başlanğıcında arami qrafikası əsasında alban yazısı -əlifbası təkmilləşdirildi. Antik müəlliflərə görə, albanlar hələ e.ə. I əsrdə öz yazılarından istifadə edirdilər. V yüzilin əvvəllərində təkmilləşdirilmiş fonemli alban əlifbası fışıltılı və boğaz səsləri ilə zəngin idi.Bu əlamət Nax-Dağıstan dillərində müşahidə edilir. V əsr erməni müəlliflərinin özlərinin etiraf etdiyi kimi, alban dili ermənilər üçün "yad" dil idi.<ref>Бабаев И. А. К вопросу о возникновении государства Албании (Кавказской). Изв. АН Азерб. ССР, серия истории, философии и права, 1976, №4, Бабаев И. А. Города Кавказской Албании. Баку, 1991</ref><ref>Мамедова Фарида. Политическая история и историческая география Албании. Баку, 1985</ref> Məhz bu dövrdə alban hökmdarı [[Yesuagen|Asuagen]]in, alban patriarxı İyereminin yardımı ilə "[[Tövrat]]" və "[[İncil]]"in, "Liturgiya" (xristianların əsas ibadət ayini) və başqa dini kitabların tərcüməsi üzrə uğurlu işlər görüldü. Müəllim kimi hazırlaşdırılmış bir çox gənc ölkənin müxtəlif vilayətlərinə yollandı. [[Qafqaz Albaniyası|Albaniya]]nın ayrı-ayrı vilayətlərindən olan, dövlət ərzaq payı ilə təmin edilmiş uşaqlar dəstə-dəstə məktəblərə göndərildilər. Tərcümə dini ədəbiyyatı ilə yanaşı, yerli orijinal agioqrafik (alban müqəddəslərinin həyatı) və dünyəvi ədəbiyyat da yaranırdı. Albanlar öz yazılarından beynəlxalq yazışmalarda da istifadə edirdilər. V-VII əsrlər [[Alban əlifbası|alban yazısı]]nın çiçəklənmə dövrü hesab olunur. Məhz bu dövrdə, A.Q.Şanidzenin sözləri ilə desək, ''"albanlar Qafqazın siyasi və mədəni həyatının bütün sahələrində gürcülər və ermənilərlə eyni dərəcədə bərabər fəallıqla iştirak edirdilər"''. <ref>Шанидзе А. Г. Язык и письмо кавказских албанцев. М., 1960, səh 14</ref> Erkən alban ədəbiyyatı əlverişli tarixi-mədəni şəraitdə təşəkkül tapdı. Bu – müstəqil Alban dövlətinin mövcud olduğu, [[Alban Arşakiləri|alban arşakiləri]]nin və onları əvəz edən böyük alban hökmdarları – [[Mihranilər]]in hakimiyyətdə olduqları, müstəqil [[Alban Həvari Kilsəsi|alban kilsəsi]]nin fəaliyyət dövrü idi. Ədəbiyyatın inkişafı nəticəsində maraq dairəsi genişlənmiş, bu isə öz əksini müxtəlif janrlarda tapmışdı: agioqrafik əsərlər, tarixi xronikalar, hüquqi sənədlər – kilsə qanunları və dünyəvi qanunlar yaranmağa başladı. Ölkədə istifadə olunan dillərdən biridə Mehranilər sülaləsinin gəlişi ilə parf dili idi. Lakin bu dil daha çox Albaniyanın xarici siyasətində istifadə edilir və əsasən hakim təbəqələr arasında danışılırdı. V-VI əsrlərdə siyasi səbəblər üzündən ədəbiyyatda ellinpərəst istiqamət nəzərə çarpdı. == Dil qrupu == Volfqanq Şulze, Zaza Aleksidze və Jan Pyer Mahe kimi tədqiqatçılar alban dilini [[Udin dili]]nin qədim versiyası olduğunu təsbit etmişlər.<ref>The Caucasian Albanian Palimpsests of Mount Sinai. Monumenta Palaeographica Medii Aevi/Series Ibero-Caucasica 2. 2 vols., XXIV+530 pp.; Turnhout: Brepols 2009</ref> Bu tədqiqata əsasən Alban dili [[Udin dili]] kimi [[Ləzgi dilləri]] qrupuna daxildir. Albaniyanın yerli mənşəli yazılı abidələri dövrümüzə qədim erməni dilində (qrabar) gəlib çatmışdır. Lakin XIII əsrədək alban ədəbiyyatı, şübhəsiz, alban dilində yazılmışdır<ref>Azərbaycan tarixi (yeddi cilddə), Bakı, 2007, II cild, səh 127</ref>. === Alban dili dialektləri === Volfqanq Şulze Qafqaz dil ailəsinə daxil olan alban dilini 3 dialektə ayırır:<ref>Wolfgang Schulze - Towards a History of Udi, səh 23</ref> * Şərq - [[Qəbələ]], [[Kiş]] zonasında danışılırdı. * Mərkəz - [[Bərdə]], Kalankatuyk, Aluen (İndiki Ağdam ) zonasında danışılırdı. ([[Mingəçevir yazıları]] əsas götürülməklə) * Qərb və ya Cənub - [[Girdman]], [[Xalxal]] zonasında danışılırdı. ([[Matenadaran MS 7117|Matenadaran yazıları]] əsas götürülməklə) == Fonologiya == === Samitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! colspan="2" rowspan="2" scope="col" | ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Partlayan ! colspan="2" rowspan="1" scope="col" |Sürtünən ! colspan="3" rowspan="1" scope="col" |Affrikat ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Aproksimant ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Burun ! colspan="1" rowspan="2" scope="col" |Trill |- ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Kar ! scope="col" |Cingiltili ! scope="col" |Abruptiv |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Qoşadodaq |p |b |p’ | | | | | | |m | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dodaq-diş | | | |f |v | | | | | | |- ! colspan="1" rowspan="2" scope="row" |Diş ! scope="row" |Sərt |t |d |t’ |s |z |ts |dz |ts’ |l |n |r |- ! scope="row" |Yumşaq |dʲ | |tʲ’ | | | |dzʲ | |lʲ |nʲ | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dişarxası | | | |ʃ |ʒ |tʃ |dʒ |tʃ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Diş-damaq | | | |ɕ |ʑ |tɕ |dʑ |tɕ’ | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaq | | | | | | | | |j | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Damaqarxası |k |g |k’ |x |ɣ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Labial damaqarxası | | | | | | | | |w | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Dilçək |q | |q’ |χ | | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Boğaz | | | | |ʕ | | | | | | |- ! colspan="2" rowspan="1" scope="row" |Udlaq | | | |h | | | | | | | |} === Saitlər === {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" | ! colspan="2" |İncə !Qalın |- !Açıq !Qapalı !Qapalı |- !Qa |i |y |u |- !Orta |e | |o |- !Açıq |a | |ɒ |} == İstinadlar == <references/> == Həmçinin bax == *[[Alban əlifbası]] *[[Mingəçevir yazıları]] *[[Matenadaran MS 7117]] == Xarici keçidlər == {{Qafqaz Albaniyası}} [[Kateqoriya:Qafqaz Albaniyası]] [[Kateqoriya:Dillər]] i8xjj4gau7uznvok53epceljm0vxwea Adi tovuz quşu 0 117041 6564052 5327375 2022-08-05T15:06:30Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Takson | adı = {{lath|Pavo cristatus}} | aləmi = Heyvanlar | şəkil = Indian Peacock in Tholpetty Wildlife Sanctuary 01.JPG | şəkil məlumat = | şəkilaltı yazı = | yuxarı takson = Pavo | ranqı = Növ | latınca adı = Pavo cristatus | müəllif = [[Linnaeus]] (1758) | sinonim = | tipik nümayəndə = | aşağı takson adı = | aşağı takson = | arealın xəritəsi = | arealın xəritəsi haqqında = | arealın xəritəsinin eni = | legend sərhədi = | mühafizə = LC | vikinövlər = Pavo cristatus | vikianbar = Category:Pavo cristatus | bttsmb = | ütmx = 176113 | mbmm = 9049 | he = }} '''{{lath|Pavo cristatus}}''' ({{lang-la|Pavo cristatus}}) — {{lataz|Phasianidae|no}} fəsiləsinin {{lataz|Pavo}} cinsinə aid quş növü. Monotipik növdür, yəni yarımnövlərə ayrılmır. İnsanlar tərəfindən əhliləşdirilib. Hindistanın milli rəmzlərindən biri hesab olunur. == Ümumi xarakteristikası == Bədəninin uzunluğu 100—125 sm, quyruğunun uzunluğu 40—50 sm-ə, kütləsi 4—4,25 kq-a çatır. Baş, boyun və döşün bir hissəsi göy, bədənin aşağı hissəsi qara rəngdədir. Dişiləri bir qədər kiçik olur və onlarda quyruqüstlüyündəki lələklər olmur. {{Taksonbar}} [[Kateqoriya:Tovuz quşu]] ojtl6b0usw7dkkp8mbu8g8t5jlvsi5c Qaçaq Kərəm 0 117657 6565061 6465685 2022-08-06T11:53:22Z 45.15.43.72 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Şəxs |adı = QAÇAQ KƏRƏM |orijinal adı = Kərəm İsgəndər oğlu |şəkil = Qaçaq Kərəm.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 1860 |doğum yeri = [[Qazax|Qazax qəzası]], [[Qıraq Kəsəmən]] |vəfat tarixi = 1910 |vəfat yeri = [[İran]], [[Tehran]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} [[Fayl:Qaçaq Kərəmin durbini, Hüseyn Arifin ev muzeyi.jpg|thumb|Qaçaq Kərəmin durbini, [[Hüseyn Arifin ev-muzeyi]].]] '''Qaçaq Kərəm''' — XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində [[Qərbi Azərbaycan]], [[Türkiyə]], [[İran]] və [[Rusiya]]da tanınmış qaçaq, öz əcəli ilə Haqqın rəhmətinə qovuşmuş olan tək qaçaq. O dövrdə [[Qazax]]ın məşhur zədaganlarından olan İsrafil ağa ilə qan düşməni olmuşdur. == Həyatı == On beş il qaçaqlıq eləyən Qaçaq Kərəm 1860-cı ildə [[Qazax|Qazax qəzasının]] [[Qıraq Kəsəmən]] kəndində anadan olmuşdur. [[Molla Zal]]ın nəvəsi, [[Nəcəflilər]] soyunun ulu babası olan [[Qaçaq Nəcəf]]in (Molla Zalın qardaşı) qardaşı nəvəsi, silahdaşlarından olan [[Balasöyün]]ün dayısı oğludur. Onun atası Molla Zal oğlu İsgəndər kəndlilərin haqqını müdafiə etdiyi üçün qolları qandallanıb, [[Sibir]]ə sürgün edilmişdir. Lakin sürgündən qaçaraq yenidən öz doğma diyarında at belində görünmüşdür.<ref>Şəmistan Mikayılov. Azərbaycan ədəbiyyatında at mənəvi dəyər kimi. "Təhsil problemləri", 8–15 iyul 2016-cı il, səh. 4–6.</ref> Molla Zal oğlu İsgəndər öldürüldükdən sonra onun yarağını oğlu Kərəm götürmüşdür. Azacıq sonra Kərəm nəinki [[Azərbaycan]] və [[Dağıstan]]da, eləcə də, bütün [[Zaqafqaziya]]da ümumxalq məhəbbəti qazandı. Bunun səbəbi həm onun cəsurluğu, həm də ədalət hissinin güclü olması idi. M. Qorki haqlı olaraq yazırdı; "Eşitdiyim külli miqdarda hekayələrdə Kərəm insanpərvər və özünə yaxın hesab etdiyi şəxslərə bacardığı qədər kömək göstərmək istəyən bir adam kimi verilir". Zaqafqazyanın müxtəlif guşələrində Kərəmin igidliyi ilə bağlı xalq arasında bir sıra yer adları vardır; "Kərəm körpüsü", "Kərəm payası", "Kərəm bazarı"; "Kərəm çalası", "Kərəm yolu", "Kərəm payı", "Kərəm bulağı", "Kərəm meydanı" və s. Qaçaq Kərəm 1910-cu ildə İranda Vəfat edib. '''Qaçaq Kərəm ailəsi:''' * Kərəmin atası-Molla Zal oğlu İsgəndər * Kərəmin anası-Fəxrənsə xanım * Kərəmin bibisi-Zal qızı Gülnaz * Kərəmin qardaşları-Məcid, Əsəd, Həmid, Mədəd, Yusif, Atası öldürüləndə anası hamilə olur sonra dünyaya gələn qardaşının adını İsgəndər qoyurlar. * Kərəmin bacıları-Zalxa,Başxanım. * Kərəmin nişanlısı-Zibeydə (Dağ Kəsəməndəndir) '''Qaçaq Kərəmin Silahdaşları:''' # Balasöyün- Kərəmin bibisioğludur # [[Qanlı İsmayıl|İsmayıl]]- İncəli (Aslanbəyli) # [[İsfəndiyar Haqqıxlı|İsfəndiyar-Haqqıxlı]] # Təhməz # Omar-Gürcüstanlı # Cahangir # Bayram- İncəli # Usuf # Abbas # Nirvəli- Kəsəmən # Alıcan # Səməd * Qaçaq dəstənin əsas üzvləri Kərəmlə birlikdə 13 nəfər olub == Həmçinin bax == * [[Qaçaq Kərəm (roman)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://qazax.biz/?p=667 Qaçaq Kərəm] * [http://www.anl.az/down/meqale/medeniyyet/2013/iyul/319664.htm Xalq ənənələrinə söykənən yaradıcılıq] {{Şəxs-qaralama}} [[Kateqoriya:Qaçaqlar]] [[Kateqoriya:Qazax rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tehranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Nəcəflilər]] 5ipo5inzx3e2cd8w7b3aqtiqdur43cr T-55 0 118084 6563828 6004909 2022-08-05T12:12:34Z Smorkach 24 250539 wikitext text/x-wiki {{Silah |adı= T-55 |şəkil= [[Fayl:T-55 4.jpg|300px]] |izah= |mənşəyi= {{USSR}} |növü= [[Əsas döyüş tankı]] <!--Növ seçimi--> |is_ranged= |is_bladed= |is_explosive= |is_artillery= |is_vehicle= yes |is_missile= |is_UK= <!--İstismar tarixçəsi--> |istismar= [[1949]] - davam edir |istifadə_edən_ölkə(lər)= |istifadə_edildiyi_müharibə(lər)= <!--İstehsal tarixçəsi--> |konstruktor= KMDB (T-54)<br/>OKB-520 (T-54A və sonrakı variantlar) |konstruksiya_tarixi= [[1945]] - [[1958]] |istehsalçı= KhPZ, UVZ ([[SSRİ]])<br/>Bumar-Labedy ([[Polşa]])<br/>ZTS Martin ([[Çexoslovakiya]]) |istehsal_xərci= |istehsal_tarixi= [[1946]]–[[1981]] ([[SSRİ]])<br/>[[1956]]–[[1979]] ([[Polşa]])<br/>[[1957]]–[[1983]] ([[Çexoslovakiya]]) |cəmi_istehsal= 86,000–100,000 |variantları= T-55AGM, MT-55, VT-55, IMR-55, BTR-T <!--Ümumi xüsusiyyətləri--> |spec_label= T-55 |ağırlığı= 36 ton |uzunluğu= 6.45 m |hissələrin_uzunluğu= |eni= 3.37 m |hündürlüyü= 2.40 m |diametri= |ekipaj= 4 <!--Uzaqdan atılan silah xüsusiyyətləri--> |giliz= |kalibr= |lülə= |atış_tipi= |atəş_tezliyi= |güllənin_başlanğıc_sürəti= |effektiv_məsafə= |maksimum_məsafə= |güllə_ötürmə_sistemi= |nişangah= <!--Artileriya xüsusiyyətləri--> |breech= |geri_təpmə_sistemi= |daşıma_sistemi= |nişangah_bucağı= |üfüqi_dönüş_bucağı= <!--Kəsici silah xüsusiyyətləri--> |tiyə_növü= |qəbzə_növü= |qın_növü= |əzici_növü= |sap_növü= <!--Partlayıcı xüsusiyyətləri--> |partlayıcı_maddə_növü= |partlayıcı_ağırlığı= |fitil= |güc= <!--Maşın/raket xüsusiyyətləri--> |zireh= Qüllə zirehi 205 mm |əsas_silahı= D-10T 100 mm |köməkçi_silahı= 7.62 mm SGMT |motoru= Model V-55(V-54) V-12 (su ilə soyudulan) |motor_gücü= 800 [[at gücü]] (son variantlarda) |güc_nisbəti= 14.6 a.g./ton |ötürücü= Mexanik |döyüş_başlığı= |yerdən_yüksəklik= 0.425 m |qanad_genişliyi= |itələyici= |yanacaq_tutumu= 580 litr (daxili)<br/>320 litr (xarici) |maksimum_məsafə= |maksimum_yüksəklik= |yüksəklik= |itələmə_gücü= |sürəti= 48 km/s |yönləndirmə_sistemi= |manevr= |dəqiqlik= |atış_platforması= |daşıma= }} '''T-55''' – sovet döyüş tankı. İlk dəfə [[1947]]-ci ildə döyüş texnikası siyahısına qəbul edilmiş, [[T-54]] tankını əvəz etmişdir. == Tarixi == [[İkinci Dünya Müharibəsi]]nin bitməsilə, [[T-34]] tankı [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı]]nın ümumi olaraq istifadə etdiyi [[Əsas döyüş tankı|əsas müharibə tank]]ı halına gəlmişdir; bundan əlavə ''M1944 kodlu 85mm''-lik topla təchiz edilmiş alt modeli (T34/85) də döyüş daxilindəki ən yaxşı tanklardan biri olaraq qəbul edilirdi. Buna baxmayaraq, döyüş sonrası dünyadakı qütbləşmə Sovetləri [[T-34]] tankının yerinə keçəcək yeni bir [[Əsas döyüş tankı|ana müharibə tank]]ı axtarışına yönləndirdi. Bu yeni tanka ilkin keçid üçün [[T-34]] tankını inkişaf yoluna da getdilər. [[T-34]]-dən törəyən bu tank [[T-44]] adlandırıldı. [[1944]]-cü ildən başlayaraq çox sayda fikir üzərində çalışılsa da, dizayn etmə mərhələsinə çox qısa bir zaman ayrılması ucbatından bir çox problem ortaya çıxdı və [[T-44]] quru tankı olma hədəfinə belə çatmadı. Beləliklə, Sovet mühəndisləri tamamilə yeni bir tank üzərində çalışmağa başladı. [[1949]]-cu ildə layihə meyvəsini '''T-54''' tankı olaraq verdi. Bu tank dizayn olaraq tamamilə yeni idi. Dəyişik sursat növlərindən istifadə edə bilən ''D-10T kodlu 100mm''-lik bir topla keçmişə nisbətən daha effektiv silah gücünə sahib idi. Tareti qlobal bir quruluşa sahib idi və bu çox daha yaxşı bir balistik qoruma imkanı verirdi. Bununla yanaşı, tank qülləsinin hərəkət bucaqları +17 və -4 dərəcəydi; bu da tankın lüləsini qərb ölkələrinin tankları qədər aşağı endirə bilməməsi demək idi. Bu xüsusiyyətli dizaynın səbəbi müdafiədən çox hücumun ön planda tutulması deməkdi. '''[[T-54]]''' tankı, istehsala başlandığı andan etibarən çox ardıcıl bir sınaq və yeniləmə prosesindən keçdi. [[1968]]-ci il etibarilə tankın üzərində o qədər çox dəyişiklik edilmişdi ki, tankı '''T-55''' adı ilə yeni bir kodla çağırılmasına qərar verildi. Qərb ölkələri bu tankı [[1960]]-cı ildən sonra tanıdı; bu tarix etibarilə T-55, əvvəlki modeli olan [[T-54]]-ə görə böyük bir dəyişmə keçirmişdi və motor gücü, mənzil və sursat tutumu daha üstündü. Yenə də Qərbli rəqiblərinə görə bu tankın əhəmiyyətli zəif nöqtələri vardı. Qərb standartlarına görə zireh incəydi, üstündə daşıdığı əlavə yanacaq bakları yanğın təhlükəsini artırırdı, lüləsini Qərbli rəqibləri qədər aşağı endirə bilmədiyindən gizlənib atəş açması və ya səngərdə dayanması daha çətindi, tankın top qülləsində olan müşahidə pəncərəsi yox idi və tank NBC (Nüvə-Bioloji-Kimyəvi silahlara qarşı qoruma) sisteminə sahib deyildi. Həmçinin, top qülləsinin yumru quruluşu top qülləsinin içinin darlaşmasına səbəb olmuşdu və personal çox daha dar bir mühitdə işləməyə məcburdu. Bütün bu zəifliklərə qarşı, T-55 tankının Qərbli rəqiblərinə qarşı böyük bir üstünlüyü vardı: Sayının çoxluğu. T-55 tankı Qərb tanklarına görə çox ucuzdu, çox daha sürətli və asan istehsal olunurdu. Məhz bu səbəbdən [[SSRİ]]nin düşməni əzib keç, sonra qüvvələrini bir yerə topla taktikasına uyğun olaraq, bu tanklar müharibə ola biləcək bütün cəbhələrdə dəhşət verəcək qədər çox sayda yerləşdirilmişdir. [[1960]]-cı illərin ortalarında əgər [[Varşava Müqaviləsi Təşkilatı]] və [[NATO]]-ya üzv olan ölkələrin arasında bir müharibə başlasaydı, [[Şərqi Almaniya]] üzərindən [[Qərbi Almaniya]] və bütün Avropa üzərinə hücuma keçəcək bu tanklar qərb tanklarından sayca on dəfə daha çox idilər. Bu isə qərb ölkələrinin əsas problemlərindən biri idi. Ancaq bu tanklar [[Avropa]]da heç bir zaman Qərb tankları ilə qarşılaşmamışdırlar. Bu dünyanın ən çox sayda istehsal olunan və ən çox ölkə tərəfindən istifadə olunmuş tankıdır. İlk başda, Sovetlər Birliyi içərisində [[Rusiya SFSR]] tərəfindən istehsal edilmiş, sonra lisenziya ilə [[Polşa]], [[Çexoslovakiya]] kimi digər [[Varşava Müqaviləsi Təşkilatı|Varşava Paktı]] ölkələrinda istehsalına başlanılmış və Varşava Paktı ölkələrinin hamısına paylanılmışdı. Bununla yanaşı, T-55 ən çox ixrac edilən tanklardan biridir; ucuzluğu və sadə quruluşu sayəsində üçüncü dünya ölkələrinin və Ərəb ölkələrinin üstünlük verdiyi əsas müharibə tanklarından biri olmuşdur. Bu tanklar sonralar [[Sovet ordusu]] tərəfindən daha da inkişaf etdirilmiş olan [[T-62]], [[T-64]], [[T-72]], [[T-80]] tankları ilə dəyişdirilmişdir. Ancaq hələ də bu tanklardan bir çox ölkələrin silahlı qüvvələrində istifadə olunur. İstehsalçı ölkə: [[SSRİ]] Tip: [[Əsas döyüş tankı]] İstehsalçı firma: Uralvaqonzavod və Xarkov Maşınqayırma Zavodu İstehsal tarixi: 1958 – 1979 Xidmətə giriş ili: 1958 – günümüzə İstehsal sayı: 110.000 ədəd Ekipaj: 4 nəfər ==Ölçülər== Ağırlığı: 36 – 41 ton Uzunluğu: 6.45 m Lülə daxil olmaqla: 9 m Lülənin uzunluğu: 5.53 m Eni: 3.27 m Hündürlüyü: 2.64 m Klirens: 0.45 m ==Müdafiə== Zireh qalınlığı: 200&nbsp;mm-lik yayılmış tökmə polad 82&nbsp;mm-lik 902B sis bombaları Dinamik müdafiə: D-3 [[Aktiv müdafiə sistemi|Aktiv müdafiə]]: [[Drozd|1030M “Drozd”]] ==Performans== Zəminə təzyiq: 0,81 kq/sm ² Dalış dərinliyi: 1,4 m (şnorkelsiz), 5 m (şnorkellə) Xəndək keçmə: 2.7 m Divar dağıtmaq: 0.81 m Qalxma dərəcəsi: 32º Motor: V-55U dizel [[At gücü]]: 620 Maksimal sürət: 54&nbsp;km/saat Mənzili: 500&nbsp;km Dayandırılması: burulma bar ==Silahlanma== – Əsas silahı: 100&nbsp;mm-lik “D-10T2S” yivli topu Kalibr: 100&nbsp;mm Lülənin qalxma bucağı: –5º... +18º Üfüqi tuşlama bucağı: 360º Mərminin başlanğıc sürəti: 900 metr/saniyə Atış tezliyi: 6 atış/dəqiqədə Atəş məsafəsi: 3&nbsp;km Maksimal atəş məsafəsi: 15&nbsp;km Mərmi sayı: 43 ədəd – 2 ədəd 7.62&nbsp;mm “SQMT” pulemyotu Kalibr: 7.62&nbsp;mm Mərmi: 7.62x54 mm R Atış tezliyi: 700 atış/dəqiqədə Güllənin başlanğıc sürəti: 855 metr/saniyə Atəş məsafəsi: 2.3&nbsp;km Maksimal atəş məsafəsi: 3.8&nbsp;km Mərmi sayı: 2x250 ədəd – 12.7&nbsp;mm “[[DŞK]]” [[pulemyot]]u Kalibr: 12.7&nbsp;mm Mərmi: 12.7x108 mm Atış tezliyi: 1200 atış/dəqiqədə Güllənin başlanğıc sürəti: 860 metr/saniyə Atəş məsafəsi: 2&nbsp;km Maksimal atəş məsafəsi: 3.5&nbsp;km ==İstifadəçilər== {{columns-list|3| *{{ABK}}-50 ya da 60 T–55 *{{AFG}}-600 *{{ALB}}-50 *{{DZA}}-270 *{{AGO}}-400 *{{ARM}}-8 *{{AZE}}-150 *{{BGD}}-122 *{{BLR}}-29 *{{BIH}}-75 *{{BUL}}-430 *{{KHM}}-103 *{{CPV}}-Sayı bilmimir *{{CAF}}-3 *{{TCD}}-60 *{{COD}}-20 *{{COG}}-25 *{{CIV}}-10 *{{HRV}}-140 *{{CUB}}-1.100 *{{ECU}}-30 *{{EGY}}-260 *{{GNQ}}-3 *{{ERI}}-150 *{{ETH}}-250 *{{GEO}}-26 *{{GHA}}-8 *{{GUY}}- Sayı bilinmir *{{HUN}}-90 *{{IND}}-715 *{{IDN}}-1 VT-55A *{{IRN}}-200 *{{IRQ}}-76 *{{ISR}}-270 *{{PRK}}-1.600 *{{LAO}}-15 *{{LTU}}-3 T-55AM2 *{{LBN}}-204 *{{LBR}}-210 *{{MKD}}-30 *{{MWI}}-1 T-55 *{{MLI}}-12 T-55 *{{NAM}}-1 T-55 *{{NIC}}-31 *{{NGA}}-100 *{{OMN}}-3 *{{PAK}}-50 *{{PER}}-300 *{{RUS}}-100 T-55 *{{RWA}}-24 T-55 *{{SVK}}-3 T-55 *{{SVN}}-30 *{{SOM}}-32 *{{SML}}-85 *{{GEO-South Ossetia}}-15 T-55 *{{LKA}}-62 *{{SDN}}-200 *{{SYR}}-2.000 *{{TZA}}-30 *{{TGO}}-1 T-55 ve 1 T-54 *{{UGA}}-152 T-55 *{{UKR}}-112 *{{URY}}-15 *{{UZB}}-80 *{{VNM}}-850 *{{YEM}}-450 *{{ZMB}}-10 *{{ZWE}}-20 }} ==Əlavə məlumatlar== T-54-lərin ilkin seriyasını istehsal etmək 1,490 dəyişiklik edildikdən sonra yavaş başladı. Qırmızı Ordu İkinci Dünya müharibəsi dizaynına üstün olan və potensial rəqiblərin ən yeni tanklarından daha nəzəri cəhətdən daha yaxşı bir tank aldı. 100&nbsp;mm silindrli BR-412 seriyası, əvəz edilmiş T-34 ilə müqayisədə üstün penetrasiya qabiliyyətinə malik olan tam kalibrli APHE sursatını işə saldı. T-54-1 adlı seriyalı istehsal versiyası, ikinci T-54 prototipindən fərqləndi. Qalın gövdə zirehləri (tərəflər 80&nbsp;mm, damda 30&nbsp;mm, altındakı 20&nbsp;mm) var idi. İstehsalat artdıqca keyfiyyətində problemlər ortaya çıxdı. İstehsal dayandı və təkmilləşdirilmiş T-54-2 (Ob'yekt 137R) versiyası hazırlandı. Bir neçə dəyişiklik edildi və yeni bir taret quraşdırıldı. Yeni düzbucaqlı IS-3 tankından taret ilhamlandı; sonrakı T-54 qülləsinə bənzəyir, ancaq arxa tərəfində fərqli bir kənar ilə. Bu da daha qısa bir çıxıntıya sahib idi. Çamurluk pulemyotları bir yayla quraşdırılmış pulemyot lehinə çıxarıldı. Şanzıman müasirləşdirildi və ehtiyat gediş məsafəsi 580&nbsp;mm-ə qədər genişləndi. T-54-2 1949-cu ildə Stalin Ural Tank Fabrikasında 183 (Uralvagonzavod) istehsalına başladı. 1951-ci ildə T-54-3 (Ob'yekt 137Sh) adlı ikinci bir modernizasiya edildi, TSh-20 yerinə yeni TSh-2-22 teleskopik tapança gözü ilə yanaşı kəsilmədən yeni bir qülləsi vardı . Tank TDA duman istehsal sistemini təqdim etdi. T-54K (komandirskiy), ikinci R-113 radiosu ilə komanda versiyası qurulmuşdur. T-54A və T-54B 1950-ci illərin əvvəllərində Stalin Ural Tank Fabrikasının 183 (Uralvagonzavod) OKB-520 dizayn bürosunun heyəti əhəmiyyətli dərəcədə dəyişmişdir. Morozovun yerini 1953-cü ilin mart ayında Leonid N. Kartsevi əvəz edən Kolesnikow əvəz etdi. Yeni dizaynerin ilk qərarı STP-1 "Gorizont" vertikal stabilizatoru ilə 100&nbsp;mm D-10T tank tabancasına uyğun gəlmək idi. Yeni tank tabancası D-10TG təyin edilmiş və T-54-nin taretinə yerləşdirilmişdir. Yeni tank sürücüyə istiqamətli gecə görmə qurğusunu aldı və T-54A (Ob'yekt 137G) təyin edildi. Əvvəlcə bu kiçik bir ağız çəkisi idi, daha sonra isə bir duman çıxarıcı ilə əvəz edilmişdir. Təcrübənin yaxşılaşdırılması üçün OPVT şnurunu, TSh-2A-22 teleskop mənzərəsini, TVN-1 infraqırmızı sürücünün periscope və IR fənərini, yeni R-113 radio, çox mərhələli mühərrikli hava filtri və radyatör nəzarət sistemi ilə təmin olunmuşdur. elektrik yağı pompası, sintine pompası, avtomatik yanğın söndürücü və əlavə yanacaq tankları. Tank rəsmi olaraq 1954-cü ildə istehsala və 1955-ci ildə xidmətə girdi. T-54AK komuta tankına əlavə olaraq əlavə R-112 radio dəsti (ön xəttli tanklar R-113 radio dəsti ilə təchiz edilmiş), TNA-2 naviqasiya cihazı , əsas silah üçün döyüş sursatı 5 ədəd azaldıldı və az sayda istehsal edilən AB-1-P / 30 şarj birimi azaldı. 1954-cü ilin oktyabrında T-54A tankı (Ob'yekt 139), yeni D-54T və D-54TS 100&nbsp;mm düzbucaqlı silahlar və "Raduga" və "Molniya" stabilizasiya sistemləri üçün test zolağı kimi xidmət göstərmişdir. sonra T-62-də istifadə olunur. Bunlar tamamilə müvəffəqiyyətli olmadı, daha sonra T-55 inkişafı, D-10 seriyalı silahlarını istifadə etməyə davam etdi. V-54-6 mühərriki 581 ag (433&nbsp;kW) inkişaf etdirmişdir. Heç vaxt istehsalata daxil olmamışdır. == Model və variantları == [[Fayl:T-55 icon.jpg|223px|sağ|thumb|T-55]] '''T-55'''(Obyekt 155) [[Polşa]]da [[1958]]-[[1964]] [[Çexoslovakiya]]da isə [[1958]]-[[1963]]-cü illər arasında istehsal edilmiş olan original modeldir. [[Fayl:AMISOM T-55.jpg|sağ|223px|thumb|Bir T-55 şəkili]] [[Fayl:6765 - Moscow - Poklonnaya Hill - Tank.JPG|sağ|223px|thumb|T-55A]] '''T-55A''' (Obyekt 155A) - [[SSRİ]]-de [[1963]]–[[1981]], Polşada isə [[1964]]–[[1979]]-cu illər arasında istehsal edilmişdir. Bu tank əsasında modernləşdirilmiş PAZ/FVU NBC müdafiə sistemi ilə təchiz edilmiş olan versiyası hazırlanmışdır. Bir də cütləşdirilmiş silahı 7.62&nbsp;mm-lik SGMT 7.62&nbsp;mm-lik [[PK (silah)|PKT]] [[pulemyot]]u ilə dəyişdirilmişdir. '''IMR''' Müharibə mühəndislik texnikasıdır. Qülləsi 2 tonluq hidravlik çömçə ilə əvəz edilmişdir. Operatoru isə zirehli kabinetin içindəydi. [[Fayl:IMR combat engineering vehicle in Odesa.jpg|223px|sağ|thumb|IMR mühəndislik texnikası [[Odessa]]da]] '''MTU''' Körpü kimi istifadə edilən tank versiyasıdır. == ‎Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|T-55 tanks}} [[Kateqoriya:Zirehli avtomobillər]] [[Kateqoriya:Tanklar]] d0athbyimwfda61rv30vkuthsya238p Paşa Təhməzov 0 123787 6564030 6558772 2022-08-05T14:57:21Z 5.178.11.71 Dini İslam wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = PAŞA TƏHMƏZOV |orijinal adı = Paşa Qurban oğlu Təhməzov |şəkil = Paşa Təhməzov.jpg |şəklin ölçüsü = 200px |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı ={{USSR}}→<br>{{AZE}} |milliyyəti = |dini =İslam |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = {{Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı}} |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Paşa Qurban oğlu Təhməzov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]]. == Həyatı == Paşa Təhməzov [[23 mart]] [[1949]]-cu il [[Lənkəran]] şəhərində doğulmuşdur<ref>{{Cite web |title=Paşa Təhməzov (1949-1993) — '''sabuncu.libmks.az''' saytı |url=http://sabuncu.libmks.az/home/898-paa-thmzov-1949-1993.html |access-date=2014-03-09 |archive-date=2014-04-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140406111811/http://sabuncu.libmks.az/home/898-paa-thmzov-1949-1993.html |url-status=dead }}</ref>. [[1964]]-cü ildə burada 6 saylı orta məktəbi bitirmişdir. Əmək fəaliyyətinə Əhaliyə Məişət Xidməti İstehsalat Kombinatında usta köməkçisi kimi başlamışdır. 1993-cü il 23 avqustda Azərbaycanın cənub bölgəsində vəziyyət gərginləşəndə P. Təhməzov silaha sarılaraq "Talış Muğan Respublikası" adı ilə baş qaldıran daxili çəkişmələrin qarşısını almağa yollanır. Paşa Təhməzov dövlətçiliyimizin qorunması uğrunda öz canını əsirgəmir. Cinayətkar dəstə ilə baş verən qarşıdurma nəticəsində P. Təhməzov qəhrəmancasına həlak olur. Lənkəran şəhərinin Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilmişdir. Lənkəran şəhərindəki küçələrdən biri onun adını daşıyır. Yaşadığı binanın önünə xatirə lövhəsi vurulmuş, "23 Avqust" meydanında büstü qoyulmuşdur. == Ailəsi == Ailəli idi, üç övladı qalıb. == Milli Qəhrəman == Azərbaycan Respublikası prezidentinin [[24 avqust]] [[1993]]-cü il tarixli 740 saylı fərmanı ilə Təhməzov Paşa Qurban oğluna ölümündən sonra "Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı" adı verilmişdir. [[Lənkəran rayonu]]nun Şəhidlər xiyabanında dəfn edilib. [[Lənkəran]]da küçələrdən biri qəhrəmanımızın adını daşıyır. Yaşadığı binanın önünə xatirə lövhəsi vurulub. "23-Avqust" meydanında büstü qoyulub. == Ədəbiyyat == *[[Vüqar Əsgərov (yazıçı)|Vüqar Əsgərov]]. [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları (kitab)|"Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları"]] (Yenidən işlənmiş II nəşr). Bakı: "Dərələyəz-M", 2010, səh. 275. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{şəxs-qaralama}} {{Azərbaycanın milli qəhrəmanları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları]] [[Kateqoriya:Şəhidlər]] [[Kateqoriya:Lənkəranda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Lənkəranda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Lənkəranda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Lənkəran Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunanlar]] 8rvun5zcqxzwch2t9057p9hyklmxarn İran əhalisi 0 124124 6564919 6547769 2022-08-06T09:02:44Z Sabuhi from Baku 28763 /* XIX əsrə aid mənbələrdə */ tərcümə dəqiqləşdirməsi wikitext text/x-wiki [[MKİ]]-ə əsasən [[İran|İran İslam Republikası]] dünyada ən çoxsaylı əhaliyə malik XIX ölkədir.<ref name="Country comparison: Population">Central Intelligence Agency - CİA - The World Factbook: [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryname=Iran&countrycode=ir&regionCode=mde&rank=19#ir Country comparison: Population] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140403021427/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryname=Iran&countrycode=ir&regionCode=mde&rank=19#ir |date=2014-04-03 }} (İran population number: 80,840,713 by July 2014 estimation)</ref> İran əhalisi sürətlə artan ölkələrdəndir. Rəsmi sayımlararası 55 ildə <small>(1956–2011)</small> ölkənin əhalisi 4 dəfə artmışdır. Ərazi üzrə orta sıxlığa görə İran Asiya ölkələrinin əksəriyyətindən geri qalır <small>(1&nbsp;km²-də 46 nəfər)</small>. Ölkə əhalisinin 4/5-ü şimal və şimal-qərb regionlarında cəmləşdiyi halda, ərazisinin təxminən 2/3-sini əhatə edən səhra və yarımsəhra regionlarında 1&nbsp;km²-də sıxlıq 2-3 nəfərdən artıq deyil. [[Tehran]], [[Məşhəd]], [[İsfahan]], [[Kərəc]], [[Təbriz]], [[Şiraz]], [[Əhvaz]] və [[Qum (İran)|Qum]] şəhərlərinin əhalisi 1 milyondan artıqdır.<ref name="geohive-Iran population">[http://www.geohive.com/cntry/iran.aspx Iran population statistics] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160322203344/http://www.geohive.com/cntry/iran.aspx |date=2016-03-22 }} in [http://www.geohive.com '''GeoHive''' Global Statistics]. United States of America, Arizona, Phoenix.</ref> 2011-ci il siyahıyaalınmasına əsasən qeyri-şəhər əhalisi içərisində 56.225 nəfər köçəri olaraq yaşayır. == Əhali sayının dinamikası == [[Şəkil:Iran Population (1880-2016).jpg|400px|thumb|right|1880-2016-ci illərdə İranda əhali sayının dinamikası]] {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #ffffee; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 94 %;" |----- ! İl<ref name="5. Population and average annual growth" /> ! Əhali<ref name="5. Population and average annual growth" /> ! İl<ref name="5. Population and average annual growth" /> ! Əhali<ref name="5. Population and average annual growth" /> |----- | 1881 | 7 654 000 | 1891 | 8 124 000 |----- | 1901 | 8 613 000 | 1911 | 9 143 000 |----- | 1921 | 9 707 000 | 1926 | 10 456 000 |----- | 1931 | 11 185 000 | 1936 | 11 964 000 |----- | 1941 | 12 833 000 | 1946 | 14 159 000 |----- | 1951 | 16 237 000 | 1956 | 18 954 704 |----- | 1966 | 25 078 923 | 1976 | 33 708 744 |----- | 1986 | 49 445 010 | 1991 | 55 837 163 |----- | 1996 | 60 055 488 | 2006 | 70 495 782 |----- | 2011 | 75 149 669 | | |} == Əhalinin yerləşmə məskəni == {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | İl ! colspan="10" | Siyahıyaalınmalara əsasən İran əhalisinin yerləşmə məskəni |- style="background:#e0e0e0;" ! <small>Toplam əhali</small> ! <small>Şəhər əhalisi</small> ! <small>Kənd əhalisi<br/>və köçərilər</small> |- | style="text-align:left;"| '''[[1956]]''' | 18 954 704 | 5 953 563 | 13 001 141 |- | style="text-align:left;"| '''[[1966]]''' | 25 788 722 | 9 794 246 | 15 994 476 |- | style="text-align:left;"| '''[[1976]]''' | 33 708 744 | 15 854 680 | 17 854 064 |- | style="text-align:left;"| '''[[1986]]''' | 49 445 010 | 26 844 561 | 22 600 449 |- | style="text-align:left;"| '''[[1996]]''' | 60 055 488 | 36 817 789 | 23 237 699 |- | style="text-align:left;"| '''[[2006]]''' | 70 495 782 | 48 259 964 | 22 235 818 |- | style="text-align:left;"| '''[[2016]]''' | 79 926 270 | 59 146 847 | 20 779 423 |} === Ostanlar üzrə === {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Ostan ! colspan="10" | 2006-cı il saymının yekunları əsasında İran əhalisinin yerləşmə məskəninə görə təsnifatı<ref name="2. 6. SETTLED AND UNSETTLED POPULATION AND HOUSEHOLDS OF OSTANS, 1385 CENSUS">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): [http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=98492&S=SS 2. 6. SETTLED AND UNSETTLED POPULATION AND HOUSEHOLDS OF OSTANS, 1385 CENSUS]</ref><ref name="2. 7. POPULATION BY TYPE OF HOUSEHOLD, SEX AND OSTAN, 1385 CENSUS">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): [http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=98493&S=SS 2. 7. POPULATION BY TYPE OF HOUSEHOLD, SEX AND OSTAN, 1385 CENSUS]</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! <small>Toplam əhali: ailələr</small> ! <small>Kişilər</small> ! <small>Qadınlar</small> ! <small>Cəmi</small> ! <small>Şəhər əhalisi: ailələr</small> ! <small>Şəhər əhalisi: cəmi</small> ! <small>Kənd əhalisi: ailələr</small> ! <small>Kənd əhalisi: cəmi</small> ! <small>Köçəri əhali: ailələr</small> ! <small>Köçəri əhali: cəmi</small> |- | style="text-align:left;"| '''Cəmi''' | 17 501 771 | 35 866 362 | 34 629 420 | 70 495 782 | 12 405 584 | 48 259 964 | 5 074 866 | 22 131 101 | 21 321 | 104 717 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tehran ostanı|Tehran]]''' | 3 730 396 | 6 901 217 | 6 521 149 | 13 422 366 | 3 443 307 | 12 260 431 | 287 067 | 1 161 889 | 22 | 46 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rəzəvi Xorasan ostanı|Rəzəvi Xorasan]]''' | 1 445 116 | 2 809 403 | 2 783 676 | 5 593 079 | 999 493 | 3 811 900 | 445 384 | 1 779 980 | 239 | 1 199 |- | style="text-align:left;"| '''[[İsfahan ostanı|İsfahan]]''' | 1 224 763 | 2 335 399 | 2 223 857 | 4 559 256 | 1 025 827 | 3 798 728 | 198 606 | 758 890 | 330 | 1 638 |- | style="text-align:left;"| '''[[Fars ostanı|Fars]]''' | 1 022 746 | 2 204 852 | 2 132 026 | 4 336 878 | 644 195 | 2 652 947 | 371 651 | 1 650 614 | 6 900 | 33 317 |- | style="text-align:left;"| '''[[Xuzistan ostanı|Xuzistan]]''' | 866 914 | 2 184 931 | 2 090 048 | 4 274 979 | 611 797 | 2 873 564 | 251 865 | 1 383 946 | 3 252 | 17 469 |- | style="text-align:left;"| '''[[Şərqi Azərbaycan ostanı|Şərqi Azərbaycan]]''' | 911 930 | 1 839 341 | 1 764 115 | 3 603 456 | 635 966 | 2 402 539 | 275 943 | 1 200 820 | 21 | 97 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qərbi Azərbaycan ostanı|Qərbi Azərbaycan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaran ostanı|Mazandaran]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Kirman ostanı|Kirman]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Sistan və Bəlucistan ostanı|Sistan və Bəlucistan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Gilan ostanı|Gilan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Əlburz ostanı|Əlburz]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Kirmanşah ostanı|Kirmanşah]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Gülüstan ostanı|Gülüstan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Həmədan ostanı|Həmədan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Luristan ostanı|Luristan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Hörmüzgan ostanı|Hörmüzgan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdüstan ostanı|Kürdüstan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Mərkəzi ostanı|Mərkəzi]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Ərdəbil ostanı|Ərdəbil]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Qəzvin ostanı|Qəzvin]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Qum ostanı|Qum]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəzd ostanı|Yəzd]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Buşehr ostanı|Buşehr]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Zəncan ostanı|Zəncan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Çahar-Mahal və Bəxtiyari ostanı|Çahar-Mahal və Bəxtiyari]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Şimali Xorasan ostanı|Şimali Xorasan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Cənubi Xorasan ostanı|Cənubi Xorasan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanı|Kohgiluyə və Boyer-Əhməd]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[Simnan ostanı|Simnan]]''' | | | | | | | | | | |- | style="text-align:left;"| '''[[İlam ostanı|İlam]]''' | | | | | | | | | | |} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Ostan ! colspan="14" | 2011-ci il saymının yekunları əsasında İran əhalisinin yerləşmə məskəninə görə təsnifatı<ref>The President’s Office, Deputy of Strategic Planning and Control, Statistical Center of Iran. National Population and Housing Census 2011 (1390): Selected Findings, October 24, 2011. Table 12 – Population by Sex, Residence and Province: 2011 – page 20-21</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! <small>Cəmi</small> ! <small>Kişilər</small> ! <small>Qadınlar</small> ! <small>Şəhər əhalisi: cəmi</small> ! <small>Şəhər əhalisi: kişilər</small> ! <small>Şəhər əhalisi: qadınlar</small> ! <small>Kənd əhalisi: cəmi</small> ! <small>Kənd əhalisi: kişilər</small> ! <small>Kənd əhalisi: qadınlar</small> ! <small>Köçəri əhali: cəmi</small> ! <small>Köçəri əhali: kişilər</small> ! <small>Köçəri əhali: qadınlar</small> |- | style="text-align:left;"| '''Cəmi''' | 75 149 669 | 37 905 669 | 37 244 000 | 53 646 661 | 27 023 638 | 26 623 023 | 21 446 783 | 10 853 217 | 10 593 566 | 56 225 | 28 814 | 27 411 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tehran ostanı|Tehran]]''' | 12 183 391 | 6 137 993 | 6 045 398 | 11 305 832 | 5 669 138 | 5 636 694 | 877 437 | 468 754 | 408 683 | 122 | 101 | 21 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rəzəvi Xorasan ostanı|Rəzəvi Xorasan]]''' | 5 994 402 | 2 999 529 | 2 994 873 | 4 311 210 | 2 160 153 | 2 151 057 | 1 682 405 | 838 981 | 843 424 | 787 | 395 | 392 |- | style="text-align:left;"| '''[[İsfahan ostanı|İsfahan]]''' | 4 789 312 | 2 476 02 | 2 403 291 | 4 168 219 | 2 109 775 | 2 058 444 | 710 989 | 366 193 | 344 796 | 104 | 53 | 51 |- | style="text-align:left;"| '''[[Fars ostanı|Fars]]''' | 4 596 658 | 2 315 914 | 2 280 744 | 3 106 732 | 1 562 556 | 1 544 176 | 1 475 350 | 746 040 | 729 310 | 14 576 | 7 318 | 7 258 |- | style="text-align:left;"| '''[[Xuzistan ostanı|Xuzistan]]''' | 4 531 720 | 2 286 209 | 2 245 511 | 3 218 451 | 1 619 616 | 1 598 835 | 1 301 268 | 660 371 | 640 897 | 12 001 | 6 222 | 5 779 |- | style="text-align:left;"| '''[[Şərqi Azərbaycan ostanı|Şərqi Azərbaycan]]''' | 3 724 620 | 1 882 031 | 1 842 589 | 2 579 178 | 1 301 724 | 1 277 454 | 1 145 442 | 580 307 | 565 135 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qərbi Azərbaycan ostanı|Qərbi Azərbaycan]]''' | 3 080 576 | 1 555 127 | 1 525 449 | 1 932 544 | 971 505 | 961 039 | 1 148 032 | 583 622 | 564 410 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaran ostanı|Mazandaran]]''' | 3 073 943 | 1 542 735 | 1 531 208 | 1 682 152 | 842 401 | 839 751 | 1 391 786 | 700 329 | 691 457 | 5 | 5 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kirman ostanı|Kirman]]''' | 2 938 988 | 1 482 339 | 1 456 649 | 1 689 842 | 851 467 | 838 375 | 1 242 344 | 627 390 | 614 954 | 6 802 | 3 482 | 3 320 |- | style="text-align:left;"| '''[[Sistan və Bəlucistan ostanı|Sistan və Bəlucistan]]''' | 2 534 327 | 1 268 748 | 1 265 579 | 1 243 079 | 627 726 | 615 353 | 1 288 160 | 639 466 | 648 694 | 3 088 | 1 556 | 1 532 |- | style="text-align:left;"| '''[[Gilan ostanı|Gilan]]''' | 2 480 874 | 1 231 933 | 1 248 941 | 1 497 170 | 744 251 | 752 919 | 983 701 | 487 679 | 496 022 | 3 | 3 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Əlburz ostanı|Əlburz]]''' | 2 412 513 | 1 222 621 | 1 189 892 | 2 184 371 | 1 104 627 | 1 079 744 | 228 142 | 117 994 | 110 148 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kirmanşah ostanı|Kirmanşah]]''' | 1 945 227 | 981 780 | 963 447 | 1 355 094 | 678 738 | 676 356 | 586 621 | 301 197 | 285 424 | 3 512 | 1 845 | 1 667 |- | style="text-align:left;"| '''[[Gülüstan ostanı|Gülüstan]]''' | 1 777 014 | 886 830 | 890 184 | 906 182 | 452 753 | 453 429 | 870 068 | 433 684 | 436 384 | 764 | 393 | 371 |- | style="text-align:left;"| '''[[Həmədan ostanı|Həmədan]]''' | 1 758 268 | 883 436 | 874 832 | 1 040 605 | 519 182 | 521 423 | 716 669 | 363 719 | 352 950 | 994 | 535 | 459 |- | style="text-align:left;"| '''[[Loristan ostanı|Loristan]]''' | 1 754 243 | 883 693 | 870 550 | 1 075 951 | 536 589 | 539 362 | 677 416 | 346 653 | 330 763 | 876 | 451 | 425 |- | style="text-align:left;"| '''[[Hörmüzgan ostanı|Hörmüzgan]]''' | 1 578 183 | 802 758 | 775 425 | 788 471 | 404 682 | 383 789 | 786 379 | 396 312 | 390 067 | 3 333 | 1 764 | 1 569 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdüstan ostanı|Kürdüstan]]''' | 1 493 645 | 751 156 | 742 489 | 985 874 | 496 553 | 489 321 | 507 771 | 254 603 | 253 168 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Mərkəzi ostanı|Mərkəzi]]''' | 1 413 959 | 715 527 | 698 432 | 1 045 001 | 529 304 | 515 697 | 368 958 | 186 223 | 182 735 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ərdəbil ostanı|Ərdəbil]]''' | 1 248 488 | 631 972 | 616 516 | 798 942 | 405 050 | 393 892 | 449 546 | 226 922 | 222 624 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qəzvin ostanı|Qəzvin]]''' | 1 201 565 | 609 804 | 591 761 | 878 241 | 445 578 | 432 663 | 322 787 | 163 956 | 158 831 | 537 | 270 | 267 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qum ostanı|Qum]]''' | 1 151 672 | 587 661 | 564 011 | 1 095 871 | 557 132 | 538 739 | 55 798 | 30 526 | 25 272 | 3 | 3 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəzd ostanı|Yəzd]]''' | 1 074 428 | 553 564 | 520 864 | 889 583 | 454 437 | 435 146 | 184 829 | 99 121 | 85 708 | 16 | 6 | 10 |- | style="text-align:left;"| '''[[Buşehr ostanı|Buşehr]]''' | 1 032 949 | 560 955 | 471 994 | 704 393 | 383 488 | 320 905 | 325 993 | 176 189 | 149 804 | 2 563 | 1 278 | 1 285 |- | style="text-align:left;"| '''[[Zəncan ostanı|Zəncan]]''' | 1 015 734 | 509 192 | 506 542 | 634 809 | 320 294 | 314 515 | 380 925 | 188 898 | 192 027 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Çahar-Mahal və Bəxtiyari ostanı|Çahar-Mahal və Bəxtiyari]]''' | 895 263 | 450 968 | 444 295 | 521 071 | 262 678 | 258 393 | 372 746 | 187 555 | 185 191 | 1 446 | 735 | 711 |- | style="text-align:left;"| '''[[Şimali Xorasan ostanı|Şimali Xorasan]]''' | 867 727 | 431 587 | 436 140 | 446 872 | 224 742 | 222 130 | 419 068 | 205 946 | 213 122 | 1 787 | 899 | 888 |- | style="text-align:left;"| '''[[Cənubi Xorasan ostanı|Cənubi Xorasan]]''' | 662 534 | 332 739 | 329 795 | 371 054 | 188 322 | 182 732 | 291 435 | 144 395 | 147 040 | 45 | 22 | 23 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanı|Kohgiluyə və Boyer-Əhməd]]''' | 658 629 | 329 079 | 329 550 | 346 626 | 174 376 | 172 250 | 310 518 | 153 947 | 156 571 | 1 485 | 756 | 729 |- | style="text-align:left;"| '''[[Simnan ostanı|Simnan]]''' | 631 218 | 319 300 | 311 918 | 486 345 | 244 424 | 241 921 | 144 873 | 74 876 | 69 997 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[İlam ostanı|İlam]]''' | 557 599 | 282 468 | 275 131 | 356 896 | 180 377 | 176 519 | 199 327 | 101 369 | 97 958 | 1 376 | 722 | 654 |} *24 oktyabr – 13 noyabr 2011 – ci il siyahıyaalınması yekunlarına əsasən: :*İranın ümumi əhalisi - 21.185.647 ailədə 75.149.669 nəfər olmuşdur.<ref name="Selected findings of the 2011 National Population and Housing Census">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): [http://www.amar.org.ir/Portals/1/Iran/census-2.pdf Selected findings of the 2011 National Population and Housing Census]</ref> == Əhalinin sıxlığı == {| class="wikitable sortable" |- ! width="160" | Ostan ! width="120" | <small>Ərazisi (km²-lə), 2011-cı il sa.<ref name="sfnphc">{{Cite web |title=Selected Findings of National Population and Housing Census, 2011 |url=http://www.amar.org.ir/Portals/1/Iran/90.pdf |access-date=2016-06-13 |archive-date=2013-05-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130531210834/http://www.amar.org.ir/Portals/1/Iran/90.pdf |url-status=dead }}</ref></small> ! width="120" | <small>Əhali (hər iki cins), 2006-cı il sa.<ref name="sfnphc"/></small> ! width="120" | <small>Əhalinin sıxlığı (nəfər/km²), 2006-cı il sa.<ref name="sfnphc"/></small> ! width="120" | <small>Əhali (hər iki cins), 2011-ci il sa.<ref name="sfnphc"/></small> ! width="120" | <small>Əhalinin sıxlığı (nəfər/km²), 2011-ci il sa.<ref name="sfnphc"/></small> |- | align="left" | Toplam | align="right" | 1 628 770.8 | align="right" | 70 495 782 | align="right" | 43 | align="right" | 75 149 669 | align="right" | 46 |- | align="left" | [[Tehran ostanı|Tehran]] | align="right" | 13 692.4 | align="right" | 11 345 375 | align="right" | 829 | align="right" | 12 183 391 | align="right" | 890 |- | align="left" | [[Rəzəvi Xorasan ostanı|Rəzəvi Xorasan]] | align="right" | 118 851.4 | align="right" | 5 593 079 | align="right" | 44 | align="right" | 5 994 402 | align="right" | 50 |- | align="left" | [[İsfahan ostanı|İsfahan]] | align="right" | 107 017.6 | align="right" | 4 559 256 | align="right" | 42 | align="right" | 4 879 312 | align="right" | 46 |- | align="left" | [[Fars ostanı|Fars]] | align="right" | 122 607.9 | align="right" | 4 336 878 | align="right" | 35 | align="right" | 4 596 658 | align="right" | 37 |- | align="left" | [[Xuzistan ostanı|Xuzistan]] | align="right" | 64 055.0 | align="right" | 4 274 979 | align="right" | 67 | align="right" | 4 531 720 | align="right" | 71 |- | align="left" | [[Şərqi Azərbaycan ostanı|Şərqi Azərbaycan]] | align="right" | 45 650.5 | align="right" | 3 603 456 | align="right" | 79 | align="right" | 3 724 620 | align="right" | 82 |- | align="left" | [[Qərbi Azərbaycan ostanı|Qərbi Azərbaycan]] | align="right" | 37 411.4 | align="right" | 2 873 459 | align="right" | 77 | align="right" | 3 080 576 | align="right" | 82 |- | align="left" | [[Mazandaran ostanı|Mazandaran]] | align="right" | 23 841.6 | align="right" | 2 922 432 | align="right" | 123 | align="right" | 3 073 943 | align="right" | 129 |- | align="left" | [[Kirman ostanı|Kirman]] | align="right" | 180 725.6 | align="right" | 2 652 413 | align="right" | 15 | align="right" | 2 938 988 | align="right" | 16 |- | align="left" | [[Sistan və Bəlucistan ostanı|Sistan və Bəlucistan]] | align="right" | 181 785.3 | align="right" | 2 405 742 | align="right" | 13 | align="right" | 2 534 327 | align="right" | 14 |- | align="left" | [[Gilan ostanı|Gilan]] | align="right" | 14 041.9 | align="right" | 2 404 861 | align="right" | 171 | align="right" | 2 480 874 | align="right" | 177 |- | align="left" | [[Əlburz ostanı|Əlburz]] | align="right" | 5 121.7 | align="right" | 2 076 991 | align="right" | 406 | align="right" | 2 412 513 | align="right" | 471 |- | align="left" | [[Kirmanşah ostanı|Kirmanşah]] | align="right" | 25 009.3 | align="right" | 1 879 385 | align="right" | 75 | align="right" | 1 945 227 | align="right" | 78 |- | align="left" | [[Gülüstan ostanı|Gülüstan]] | align="right" | 20 367.1 | align="right" | 1 617 087 | align="right" | 80 | align="right" | 1 777 014 | align="right" | 87 |- | align="left" | [[Həmədan ostanı|Həmədan]] | align="right" | 19 367.9 | align="right" | 1 703 267 | align="right" | 88 | align="right" | 1 758 268 | align="right" | 91 |- | align="left" | [[Luristan ostanı|Luristan]] | align="right" | 28 294.0 | align="right" | 1 716 527 | align="right" | 61 | align="right" | 1 754 243 | align="right" | 62 |- | align="left" | [[Hörmüzgan ostanı|Hörmüzgan]] | align="right" | 70 697.3 | align="right" | 1 403 674 | align="right" | 20 | align="right" | 1 578 183 | align="right" | 22 |- | align="left" | [[Kürdüstan ostanı|Kürdüstan]] | align="right" | 29 136.5 | align="right" | 1 440 156 | align="right" | 49 | align="right" | 1 493 645 | align="right" | 51 |- | align="left" | [[Mərkəzi ostanı|Mərkəzi]] | align="right" | 29 126.6 | align="right" | 1 351 257 | align="right" | 46 | align="right" | 1 413 959 | align="right" | 49 |- | align="left" | [[Ərdəbil ostanı|Ərdəbil]] | align="right" | 17 800.0 | align="right" | 1 228 155 | align="right" | 69 | align="right" | 1 248 488 | align="right" | 70 |- | align="left" | [[Qəzvin ostanı|Qəzvin]] | align="right" | 15 567.3 | align="right" | 1 143 200 | align="right" | 74 | align="right" | 1 201 565 | align="right" | 77 |- | align="left" | [[Qum ostanı|Qum]] | align="right" | 11 526.3 | align="right" | 1 046 737 | align="right" | 90 | align="right" | 1 151 672 | align="right" | 100 |- | align="left" | [[Yəzd ostanı|Yəzd]] | align="right" | 129 284.9 | align="right" | 990 818 | align="right" | 8 | align="right" | 1 074 428 | align="right" | 8 |- | align="left" | [[Buşehr ostanı|Buşehr]] | align="right" | 22 742.7 | align="right" | 886 267 | align="right" | 39 | align="right" | 1 032 949 | align="right" | 45 |- | align="left" | [[Zəncan ostanı|Zəncan]] | align="right" | 21 773.3 | align="right" | 964 601 | align="right" | 44 | align="right" | 1 015 734 | align="right" | 47 |- | align="left" | [[Çahar-Mahal və Bəxtiyari ostanı|Çahar-Mahal və Bəxtiyari]] | align="right" | 16 328.3 | align="right" | 857 910 | align="right" | 52 | align="right" | 895 263 | align="right" | 55 |- | align="left" | [[Şimali Xorasan ostanı|Şimali Xorasan]] | align="right" | 28 434.3 | align="right" | 811 572 | align="right" | 29 | align="right" | 867 727 | align="right" | 31 |- | align="left" | [[Cənubi Xorasan ostanı|Cənubi Xorasan]] | align="right" | 95 385.0 | align="right" | 636 420 | align="right" | 7 | align="right" | 662 534 | align="right" | 7 |- | align="left" | [[Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanı|Kohgiluyə və Boyer-Əhməd]] | align="right" | 15 504.1 | align="right" | 634 299 | align="right" | 41 | align="right" | 658 629 | align="right" | 42 |- | align="left" | [[Simnan ostanı|Simnan]] | align="right" | 97 490.8 | align="right" | 589 742 | align="right" | 6 | align="right" | 631 218 | align="right" | 6 |- | align="left" | [[İlam ostanı|İlam]] | align="right" | 20 132.8 | align="right" | 545 787 | align="right" | 27 | align="right" | 557 599 | align="right" | 28 |- |} == Əhalinin artımı == {{sütunlar}} {{sütun}} {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #ffffee; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 94 %;" |----- ! İl<ref name="5. Population and average annual growth" /> ! Əhali<ref name="5. Population and average annual growth">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): [http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=98316&S=TP 5. Population and average annual growth (1260-1385/1881-2006)] — yoxlanılıb: 25.6.2014. — [https://archive.is/CvmL8 Arxivləşdirilib].</ref> ! İllər<ref name="5. Population and average annual growth" /> ! İllik<br/>orta artım<br/>(%-lə)<ref name="5. Population and average annual growth" /> |----- | 1881 | 7 654 000 | | |----- | 1891 | 8 124 000 | 1881-1891 | 0.6 |----- | 1901 | 8 613 000 | 1891-1901 | 0.6 |----- | 1911 | 9 143 000 | 1901-1911 | 0.6 |----- | 1921 | 9 707 000 | 1911-1921 | 0.6 |----- | 1926 | 10 456 000 | 1921-1926 | 1.5 |----- | 1931 | 11 185 000 | 1926-1931 | 1.4 |----- | 1936 | 11 964 000 | 1931-1936 | 1.4 |----- | 1941 | 12 833 000 | 1936-1941 | 1.4 |----- | 1946 | 14 159 000 | 1941-1946 | 2.0 |----- | 1951 | 16 237 000 | 1946-1951 | 2.8 |----- | 1956<ref group=q>Qeyd: daha dəqiq 1-15 noyabr 1956-cı il</ref> | 18 954 704<ref name="CENSUS i. In Iran">Encyclopædia Iranica: [http://www.iranicaonline.org/articles/census-i CENSUS i. In Iran]---[http://www.iranicaonline.org/uploads/files/Census/v5f2a016_t2_300.jpg Table 14. Aggregate returns of the first public census of Persia (Aban 1335) S./November 1956]</ref> | 1951-1956 | 3.1 |----- | 1966<ref group=q>Qeyd: daha dəqiq 1-20 noyabr 1966-cı il</ref> | 25 078 923 | 1956-1966 | 3.1 |----- | 1976<ref group=q>Qeyd: daha dəqiq 30 oktyabr-19 noyabr 1976-cı il</ref> | 33 708 744 | 1966-1976 | 2.7 |----- | 1986 | 49 445 010 | 1976-1986 | 3.9 |----- | 1991 | 55 837 163 | 1986-1991 | 2.5 |----- | 1996<ref group=q>Qeyd: daha dəqiq 23 oktyabr-16 noyabr 1996-cı il</ref> | 60 055 488 | 1991-1996 | 1.5 |----- | 2006<ref group=q>Qeyd: daha dəqiq 28 oktyabr-17 noyabr 2006-cı il</ref> | 70 495 782 | 1996-2006 | 1.6 |----- | 2011<ref group=q>Qeyd: daha dəqiq 24 oktyabr–13 noyabr 2011–ci il</ref> | 75 149 669 | 2006-2011 | 1.3 |} {{sütun}} {| class="wikitable sortable" |- ! width="160" | Ostan ! width="120" | <small>Əhali,<br/>2006-cı il sa.</small> ! width="120" | <small>Əhali,<br/>2011-ci il sa.</small> ! width="120" | <small>İllik orta<br/>artım, %-lə</small> |- | align="left" | Toplam | align="right" | 70 495 782 | align="right" | 75 149 669 | align="right" | 1.29 |- | align="left" | [[Tehran ostanı|Tehran]] | align="right" | 11 345 375 | align="right" | 12 183 391 | align="right" | 1.44 |- | align="left" | [[Rəzəvi Xorasan ostanı|Rəzəvi Xorasan]] | align="right" | 5 593 079 | align="right" | 5 994 402 | align="right" | 1.40 |- | align="left" | [[İsfahan ostanı|İsfahan]] | align="right" | 4 559 256 | align="right" | 4 879 312 | align="right" | 1.37 |- | align="left" | [[Fars ostanı|Fars]] | align="right" | 4 336 878 | align="right" | 4 596 658 | align="right" | 1.17 |- | align="left" | [[Xuzistan ostanı|Xuzistan]] | align="right" | 4 274 979 | align="right" | 4 531 720 | align="right" | 1.17 |- | align="left" | [[Şərqi Azərbaycan ostanı|Şərqi Azərbaycan]] | align="right" | 3 603 456 | align="right" | 3 724 620 | align="right" | 0.66 |- | align="left" | [[Qərbi Azərbaycan ostanı|Qərbi Azərbaycan]] | align="right" | 2 873 459 | align="right" | 3 080 576 | align="right" | 1.40 |- | align="left" | [[Mazandaran ostanı|Mazandaran]] | align="right" | 2 922 432 | align="right" | 3 073 943 | align="right" | 1.02 |- | align="left" | [[Kirman ostanı|Kirman]] | align="right" | 2 652 413 | align="right" | 2 938 988 | align="right" | 2.07 |- | align="left" | [[Sistan və Bəlucistan ostanı|Sistan və Bəlucistan]] | align="right" | 2 405 742 | align="right" | 2 534 327 | align="right" | 1.05 |- | align="left" | [[Gilan ostanı|Gilan]] | align="right" | 2 404 861 | align="right" | 2 480 874 | align="right" | 0.62 |- | align="left" | [[Əlburz ostanı|Əlburz]] | align="right" | 2 076 991 | align="right" | 2 412 513 | align="right" | 3.04 |- | align="left" | [[Kirmanşah ostanı|Kirmanşah]] | align="right" | 1 879 385 | align="right" | 1 945 227 | align="right" | 0.69 |- | align="left" | [[Gülüstan ostanı|Gülüstan]] | align="right" | 1 617 087 | align="right" | 1 777 014 | align="right" | 1.90 |- | align="left" | [[Həmədan ostanı|Həmədan]] | align="right" | 1 703 267 | align="right" | 1 758 268 | align="right" | 0.64 |- | align="left" | [[Luristan ostanı|Luristan]] | align="right" | 1 716 527 | align="right" | 1 754 243 | align="right" | 0.44 |- | align="left" | [[Hörmüzgan ostanı|Hörmüzgan]] | align="right" | 1 403 674 | align="right" | 1 578 183 | align="right" | 2.37 |- | align="left" | [[Kürdüstan ostanı|Kürdüstan]] | align="right" | 1 440 156 | align="right" | 1 493 645 | align="right" | 0.73 |- | align="left" | [[Mərkəzi ostanı|Mərkəzi]] | align="right" | 1 351 257 | align="right" | 1 413 959 | align="right" | 0.91 |- | align="left" | [[Ərdəbil ostanı|Ərdəbil]] | align="right" | 1 228 155 | align="right" | 1 248 488 | align="right" | 0.33 |- | align="left" | [[Qəzvin ostanı|Qəzvin]] | align="right" | 1 143 200 | align="right" | 1 201 565 | align="right" | 1.00 |- | align="left" | [[Qum ostanı|Qum]] | align="right" | 1 046 737 | align="right" | 1 151 672 | align="right" | 1.93 |- | align="left" | [[Yəzd ostanı|Yəzd]] | align="right" | 990 818 | align="right" | 1 074 428 | align="right" | 1.63 |- | align="left" | [[Buşehr ostanı|Buşehr]] | align="right" | 886 267 | align="right" | 1 032 949 | align="right" | 3.11 |- | align="left" | [[Zəncan ostanı|Zəncan]] | align="right" | 964 601 | align="right" | 1 015 734 | align="right" | 1.04 |- | align="left" | [[Çahar-Mahal və Bəxtiyari ostanı|Çahar-Mahal və Bəxtiyari]] | align="right" | 857 910 | align="right" | 895 263 | align="right" | 0.86 |- | align="left" | [[Şimali Xorasan ostanı|Şimali Xorasan]] | align="right" | 811 572 | align="right" | 867 727 | align="right" | 1.35 |- | align="left" | [[Cənubi Xorasan ostanı|Cənubi Xorasan]] | align="right" | 636 420 | align="right" | 662 534 | align="right" | 0.81 |- | align="left" | [[Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanı|Kohgiluyə və Boyer-Əhməd]] | align="right" | 634 299 | align="right" | 658 629 | align="right" | 0.76 |- | align="left" | [[Simnan ostanı|Simnan]] | align="right" | 589 742 | align="right" | 631 218 | align="right" | 1.37 |- | align="left" | [[İlam ostanı|İlam]] | align="right" | 545 787 | align="right" | 557 599 | align="right" | 0.43 |- |} {{sütun/son}} == Əhalinin yaş strukturu == [[Şəkil:Iran-age-pyramid.svg|450px|thumb|right|2011-ci il siyahıyaalınmasının yekunlarını əks etdirən İran əhalisinin yaş strukturu piramidası]] {| class="wikitable" |- ! width="80pt"|<small>Yaş qrupu</small> ! width="80pt"|<small>Sayı, 2006 sa.</small> ! width="80pt"|% ! width="80pt"|<small>Sayı, 2011 sa.</small> ! width="80pt"|% |- | align="right" | Toplam | align="right" | 70 495 782 | align="right" | 100 | align="right" | 75 149 669 | align="right" | 100.00 |- | align="right" | 0-4 | align="right" | 5 463 978 | align="right" | 7.75 | align="right" | 6 232 552 | align="right" | 8.29 |- | align="right" | 5-9 | align="right" | 5 509 057 | align="right" | 7.81 | align="right" | 5 657 791 | align="right" | 7.53 |- | align="right" | 10-14 | align="right" | 6 708 594 | align="right" | 9.52 | align="right" | 5 671 435 | align="right" | 7.55 |- | align="right" | 15-19 | align="right" | 8 726 761 | align="right" | 12.38 | align="right" | 6 607 043 | align="right" | 8.79 |- | align="right" | 20-24 | align="right" | 9 011 422 | align="right" | 12.78 | align="right" | 8 414 497 | align="right" | 11.20 |- | align="right" | 25-29 | align="right" | 7 224 952 | align="right" | 10.25 | align="right" | 8 672 654 | align="right" | 11.54 |- | align="right" | 30-34 | align="right" | 5 553 531 | align="right" | 7.88 | align="right" | 6 971 924 | align="right" | 9.28 |- | align="right" | 35-39 | align="right" | 4 921 124 | align="right" | 6.98 | align="right" | 5 571 018 | align="right" | 7.41 |- | align="right" | 40-44 | align="right" | 4 089 158 | align="right" | 5.80 | align="right" | 4 906 749 | align="right" | 6.53 |- | align="right" | 45-49 | align="right" | 3 522 761 | align="right" | 5.00 | align="right" | 4 030 481 | align="right" | 5.36 |- | align="right" | 50-54 | align="right" | 2 755 420 | align="right" | 3.91 | align="right" | 3 527 408 | align="right" | 4.69 |- | align="right" | 55-59 | align="right" | 1 887 981 | align="right" | 2.68 | align="right" | 2 680 119 | align="right" | 3.57 |- | align="right" | 60-64 | align="right" | 1 464 452 | align="right" | 2.08 | align="right" | 1 862 907 | align="right" | 2.48 |- | align="right" | 65-69 | align="right" | 1 197 550 | align="right" | 1.70 | align="right" | 1 343 731 | align="right" | 1.79 |- | align="right" | 70-74 | align="right" | 1 119 318 | align="right" | 1.59 | align="right" | 1 119 968 | align="right" | 1.49 |- | align="right" | 75-79 | align="right" | 694 122 | align="right" | 0.98 | align="right" | 913 531 | align="right" | 1.22 |- | align="right" | 80+ | align="right" | 645 601 | align="right" | 0.92 | align="right" | 919 539 | align="right" | 1.22 |- | align="right" | Təsniflənməmiş | align="right" | - | align="right" | - | align="right" | 46 322 | align="right" | 0.06 |- |} == Əhalinin milli tərkibi == {| class="wikitable sortable" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Dövlət ! colspan="4" | Siyahıyaalınmalara əsasən İranın de-yuri əhalisinin vətəndaşı<br/>olduqları dövlətlərə görə – yəni milli təsnifatı |- style="background:#e0e0e0;" ! 1986-cı il<ref name="18. POPULATION BY SEX AND CITIZENSHIP: AT 1365 AND 1375 CENSUSES">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :[http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=93056&S=SW 18. POPULATION BY SEX AND CITIZENSHIP: AT 1365 AND 1375 CENSUSES]</ref> ! 1996-cı il<ref name="2. 21. POPULATION BY AGE AND CITIZENSHIP, 1375 CENSUS">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :[http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=95859&S=SW 2. 21. POPULATION BY AGE AND CITIZENSHIP, 1375 CENSUS]</ref> ! 2006-cı il<ref name="2. 19. POPULATION CITIZENSHIP AND OSTAN, 1385 CENSUS">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): [http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=98505&S=SS 2. 19. POPULATION CITIZENSHIP AND OSTAN, 1385 CENSUS]. — [https://archive.is/76Ly Arxivləşdirilib].</ref><ref name="2. 18. POPULATION BY AGE AND CITIZENSHIP, 1385 CENSUS">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :[http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=98504&S=SS 2. 18. POPULATION BY AGE AND CITIZENSHIP, 1385 CENSUS]</ref> ! 2011-ci il<ref name="Selected findings of the 2011 National Population and Housing Census" /> |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 49 445 010 | 60 055 488 | 70 495 782 | 75 149 669 |- | style="text-align:left;"| '''[[İran]]''' | 48 517 073 | 58 954 228 | 68 901 154 | 73 461 474 |- | style="text-align:left;"| '''[[Əfqanıstan]]''' | 755 257 | 804 404 | 1 211 171 | 1 452 513 |- | style="text-align:left;"| '''[[İraq]]''' | 84 109 | 179 061 | 44 094 | 51 506 |- | style="text-align:left;"| '''[[Pakistan]]''' | 13 360 | 8 836 | 15 455 | 17 731 |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkiyə]]''' | 344 | 741 | 886 | 1 639 |- | style="text-align:left;"| '''Digər''' | 12 239 | 9 790 | 19 348 | rowspan="4"|24 290 |- | style="text-align:left;"| '''[[Azərbaycan]]''' | ... | 1 017 | 1 670 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ermənistan]]''' | ... | 649 | 3 302 |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənistan]]''' | ... | 269 | 8 090 |- | style="text-align:left;"| '''Təsniflənməmiş''' | 62 628 | 96 493 | 290 612 | 140 516 |} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Ostan ! colspan="14" | 2011-ci il saymının yekunları əsasında İranın de-yuri əhalisinin vətəndaşı olduqları dövlətlərə görə ostanlar üzrə məskunlaşması |- style="background:#e0e0e0;" ! <small>İran</small> ! <small>Əfqanıstan</small> ! <small>İraq</small> ! <small>Pakistan</small> ! <small>Türkiyə</small> ! <small>Digər</small> ! <small>Təsniflənməmiş</small> |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 73 461 474 | 1 452 513 | 51 506 | 17 731 | 1 639 | 24 290 | 140 516 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tehran ostanı|Tehran]]''' | 11 635 154 | 463 190 | 8 948 | 2 549 | 471 | 4 282 | 68 797 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rəzəvi Xorasan ostanı|Rəzəvi Xorasan]]''' | 5 770 337 | 205 859 | 6 619 | 2 092 | 110 | 1 988 | 7 397 |- | style="text-align:left;"| '''[[İsfahan ostanı|İsfahan]]''' | 4 700 566 | 168 496 | 4 361 | 507 | 35 | 1 277 | 4 070 |- | style="text-align:left;"| '''[[Fars ostanı|Fars]]''' | 4 485 829 | 104 963 | 1 285 | 471 | 89 | 1 002 | 3 019 |- | style="text-align:left;"| '''[[Xuzistan ostanı|Xuzistan]]''' | 4 508 958 | 12 477 | 6 422 | 506 | 70 | 1 111 | 2 176 |- | style="text-align:left;"| '''[[Şərqi Azərbaycan ostanı|Şərqi Azərbaycan]]''' | 3 715 767 | 2 590 | 241 | 145 | 128 | 515 | 5 234 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qərbi Azərbaycan ostanı|Qərbi Azərbaycan]]''' | 3 074 170 | 2 862 | 1 422 | 164 | 63 | 537 | 1 358 |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaran ostanı|Mazandaran]]''' | 3 058 744 | 10 111 | 251 | 134 | 21 | 324 | 4 358 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kirman ostanı|Kirman]]''' | 2 832 039 | 102 549 | 962 | 422 | 21 | 780 | 2 215 |- | style="text-align:left;"| '''[[Sistan və Bəlucistan ostanı|Sistan və Bəlucistan]]''' | 2 506 113 | 22 414 | 539 | 3 216 | 33 | 653 | 1 359 |- | style="text-align:left;"| '''[[Gilan ostanı|Gilan]]''' | 2 477 228 | 1 582 | 138 | 52 | 15 | 341 | 1 518 |- | style="text-align:left;"| '''[[Əlburz ostanı|Əlburz]]''' | 2 332 397 | 72 300 | 940 | 395 | 61 | 636 | 5 784 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kirmanşah ostanı|Kirmanşah]]''' | 1 939 248 | 2 030 | 946 | 124 | 21 | 361 | 2 497 |- | style="text-align:left;"| '''[[Gülüstan ostanı|Gülüstan]]''' | 1 753 664 | 16 657 | 220 | 54 | 14 | 356 | 6 049 |- | style="text-align:left;"| '''[[Həmədan ostanı|Həmədan]]''' | 1 752 017 | 1 718 | 284 | 97 | 5 | 319 | 3 828 |- | style="text-align:left;"| '''[[Luristan ostanı|Luristan]]''' | 1 749 338 | 2 282 | 447 | 150 | 15 | 397 | 1 614 |- | style="text-align:left;"| '''[[Hörmüzgan ostanı|Hörmüzgan]]''' | 1 553 644 | 20 964 | 455 | 862 | 17 | 718 | 1 523 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdüstan ostanı|Kürdüstan]]''' | 1 490 480 | 1 647 | 608 | 98 | 8 | 311 | 493 |- | style="text-align:left;"| '''[[Mərkəzi ostanı|Mərkəzi]]''' | 1 376 937 | 32 698 | 696 | 81 | 11 | 273 | 3 263 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ərdəbil ostanı|Ərdəbil]]''' | 1 246 705 | 1 111 | 125 | 67 | 13 | 151 | 316 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qəzvin ostanı|Qəzvin]]''' | 1 183 867 | 15 929 | 400 | 116 | 25 | 432 | 796 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qum ostanı|Qum]]''' | 1 043 448 | 86 624 | 9 515 | 4 626 | 320 | 5 916 | 1 223 |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəzd ostanı|Yəzd]]''' | 1 017 558 | 47 791 | 2 482 | 297 | 11 | 429 | 5 832 |- | style="text-align:left;"| '''[[Buşehr ostanı|Buşehr]]''' | 1 009 607 | 20 545 | 311 | 201 | 21 | 164 | 2 100 |- | style="text-align:left;"| '''[[Zəncan ostanı|Zəncan]]''' | 1 014 342 | 644 | 68 | 26 | 5 | 165 | 484 |- | style="text-align:left;"| '''[[Çahar-Mahal və Bəxtiyari ostanı|Çahar-Mahal və Bəxtiyari]]''' | 893 629 | 919 | 61 | 53 | 12 | 188 | 401 |- | style="text-align:left;"| '''[[Şimali Xorasan ostanı|Şimali Xorasan]]''' | 866 367 | 741 | 61 | 33 | 3 | 120 | 402 |- | style="text-align:left;"| '''[[Cənubi Xorasan ostanı|Cənubi Xorasan]]''' | 655 233 | 5 423 | 66 | 40 | ... | 190 | 1 582 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanı|Kohgiluyə və Boyer-Əhməd]]''' | 656 383 | 1 689 | 69 | 52 | 11 | 98 | 327 |- | style="text-align:left;"| '''[[Simnan ostanı|Simnan]]''' | 607 417 | 22 929 | 331 | 47 | 8 | 119 | 367 |- | style="text-align:left;"| '''[[İlam ostanı|İlam]]''' | 554 260 | 779 | 2 233 | 54 | 2 | 137 | 134 |} == Əhalinin dini tərkibi == {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Din ! colspan="7" | Siyahıyaalınmalara əsasən İranın de-yuri əhalisinin etiqadına<br/>əsasən təsnifatı |- style="background:#e0e0e0;" ! 1956-cı il<ref name="Table 19. Religious minorities in Persia, 1335-65 Š./1956-86">[http://www.iranicaonline.org/articles/demography '''DEMOGRAPHY''' – Encyclopaedia Iranica]: [http://www.iranicaonline.org/articles/demography#pt1 i. In Persia since 1319 Š./1940.] — [http://www.iranicaonline.org/uploads/files/v7f328_t19.jpg Table 19. '''Religious minorities in Persia, 1335-65 Š.'''/1956-86]</ref> ! 1966-cı il<ref name="Table 19. Religious minorities in Persia, 1335-65 Š./1956-86" /> ! 1976-cı il<ref name="Table 19. Religious minorities in Persia, 1335-65 Š./1956-86" /><ref name="6. FOLLOWERS OF SELECTED RELIGIONS IN THE 1976 & 1986 CENSUSES">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :[http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=95486&S=GW 6. FOLLOWERS OF SELECTED RELIGIONS IN THE 1976 & 1986 CENSUSES] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131029184117/http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=95486&S=GW |date=2013-10-29 }}. — [https://archive.is/v65Z Arxivləşdirilib].</ref> ! 1986-cı il<ref name="Table 19. Religious minorities in Persia, 1335-65 Š./1956-86" /><ref name="6. FOLLOWERS OF SELECTED RELIGIONS IN THE 1976 & 1986 CENSUSES" /> ! 1996-cı il<ref name="15. POPULATION, BY RELIGION AND SEX: THE 1375 CENSUS">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal – Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran): [http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=92514&S=SW 15. POPULATION, BY RELIGION AND SEX: THE 1375 CENSUS]</ref><ref name="2.16. POPULATION, BY RELIGION AND OSTAN: THE 1375 CENSUS">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :[http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=91017&S=SW 2.16. POPULATION, BY RELIGION AND OSTAN: THE 1375 CENSUS]. — [https://archive.is/9P3X Arxivləşdirilib].</ref> ! 2006-cı il<ref name="2. 15. POPULATION BY RELIGION AND OSTAN, 1385 CENSUS">(Farsca:پورتال - مرکز آمار ایران) Portal - Statistical Center of Iran (Markaz-e Amar-e Iran) :[http://amar.sci.org.ir/Detail.aspx?Ln=E&no=98501&S=SS 2. 15. POPULATION BY RELIGION AND OSTAN, 1385 CENSUS]. — [https://archive.today/20120721000517/http://www.americanprogress.org/events/2010/01/inf/SchurmanSusan.html Arxivləşdirilib].</ref><ref>UNESCO :[http://planipolis.iiep.unesco.org/upload/Iran/Iran_EFA_MDA.pdf "Education for all"-2000-2006 Islamic Republic of Iran] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100705041626/http://planipolis.iiep.unesco.org/upload/Iran/Iran_EFA_MDA.pdf |date=2010-07-05 }}</ref> ! 2011-ci il<ref name="Selected findings of the 2011 National Population and Housing Census" /> |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 18 954 704 | 25 078 923 | 33 708 744 | 49 445 010 | 60 055 488 | 70 495 782 | 75 149 669 |- | style="text-align:left;"| '''[[İslam]]''' | 18 654 127 | 24 771 922 | 33 396 908 | 49 198 228 | 59 788 791 | 70 097 741 | 74 682 938 |- | style="text-align:left;"| '''[[Xristianlıq]]''' | 114 528 | 149 427 | 168 593 | 97 557 | 78 745 | 109 415 | 117 704 |- | style="text-align:left;"| '''[[Zərdüştilik]]''' | 15 723 | 19 816 | 21 400 | 32 589 | 27 920 | 19 823 | 25 271 |- | style="text-align:left;"| '''[[İudaizm]]''' | 65 232 | 60 683 | 62 258 | 26 354 | 12 737 | 9 252 | 8 756 |- | style="text-align:left;"| '''Digər''' | 59 256 | rowspan="2"|77 075 | rowspan="2"|59 585 | 50 529 | 57 579 | 54 234 | 49 101 |- | style="text-align:left;"| '''Təsniflənməmiş''' | 45 838 | 39 753 | 89 716 | 205 317 | 265 899 |} == Qaçqınlar == ''[[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarlığı|Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Qaçqınlar üzrə Ali Komissarı]]'' (United Nations High Commissioner for Refugees - '''UNHCR''') yanında ''Əcnəbilər və Xarici İmmiqrantlarla İşlər Bürosunun'' (Bureau for Aliens and Foreign Immigrant Affairs - '''BAFIA''') məlumatlarına əsasən<ref name="AFGHANISTAN xiv. AFGHAN REFUGEES IN IRAN">Encyclopædia Iranica :[http://www.iranicaonline.org/articles/afghanistan-xiv-afghan-refugees-in-iran-2 AFGHANISTAN xiv. AFGHAN REFUGEES IN IRAN]</ref>: :2006-cı il sa. yekunlarına əsasən İranda yaşayan və rəsmən qeydiyyatda olan Əfqanıstan vətəndaşlarının (1.211.171 nəfər) 39%-i etnik [[həzaralar]]a, 22%-i etnik [[taciklər]]ə, 9%-i etnik [[puştunlar]]a, 10%-i isə digər (əsasən [[türkmənlər]]ə, [[özbəklər]]ə və [[bəluclar]]a) etnik qruplara mənsub insanlardan ibarətdir.<ref name="AFGHANISTAN xiv. AFGHAN REFUGEES IN IRAN" /> == Əhalinin etnik tərkibi == [[File:Iran-Ethnicity-2004.PNG|thumb|250px]] ==== XIX əsrə aid mənbələrdə ==== İngilis əsilli jurnalist, redaktor, tərcüməçi və yazıçı [[:en:Frederic Shoberl|Frederik Şöböl]] <small>({{Dil-en|Frederic Shoberl}}, d. 1775 – ö. 1853)</small> müəllifi olduğu və 1828-ci ildə nəşr edilmiş [[:en:s:Persia|Persiya]] kitabında, [[:en:s:Page:Frederic Shoberl - Persia.djvu/26|19]]-[[:en:s:Page:Frederic Shoberl - Persia.djvu/27|20]]-[[:en:s:Page:Frederic Shoberl - Persia.djvu/28|21]]-[[:en:s:Page:Frederic Shoberl - Persia.djvu/29|22]]-ci səhifələrdə yazır: {{Sitatın əvvəli}}{{oq|en|Persia has been overrun alternately by the Gaznevides, the Karizmians, Togrul's Seljuks, Jenghis Khan's Moguls, Tamerlane's Tartars, the Turcomans, the Usbecks, the Afghans, the Courds, &c. These successive invasions could not fail to produce such a mixture in the population, that it would now be difficult to find the Persian blood in its original purity. [[:en:Jean Chardin|Chardin]] estimated the population of Persia at forty millions of souls: [[:en:s:Kinneir, John Macdonald (DNB00)|Kinnier]] considers this number as overrate and doubts whether the space between the Euphrates and Indus could furnish more than eighteen or twenty millions. This population, be its number what it will, may be divided into two classes: the stationary inhabitants, or those resident in towns and villages, and the migratory or wandering tribes. The native Persians, who style themselves That or Tadjik, are a medley of all nations, Arabs, Guebres, and Jews, who have voluntarily or by compulsion embraced the religion of Mahomet. The Eelauts, or wandering tribes, constitute the military force and the most considerable part of the population of the empire: their chiefs; to whom they are blindly devoted, form its hereditary nobility. They are mostly of Turkish origin, speak the Turkish language, and retain the custom of their ancestors, the Scythians. The tribes of the southern provinces, such as the Bakhtiarees, the Faceelees, and the Mamassounees, date their origin from the most remote antiquity; and they may be considered as the descendants of those savage hordes which dwelt in the same parts in the time of Alexander. It appears that when they first settled in the kingdom, certain tracts were allotted to them for a limited time, and at a certain rent: long possession has given them a right of property, and their chiefs are regarded as the owners of the districts in which they reside. The wandering tribes collectively are divided into four great classes, according to the language which they speak, and from which they are denominated. 1. The Turkish language is the most numerous: it comprises 41 families or branches, and 428,000 persons. The Afshars and the Cadjars are the most powerful of these tribes. The former are spread over all Persia, but especially in Adherbijan, and amount to about 28,000 souls. The Cadjars dwell in Mazanderan, at Teheran, at Meru in Khorasan, at Erivan, and at Guindjeh: their number is estimated at 40,000. Feth Ali Shah, the reigning sovereign of Persia, is of this tribe, to which most of the great officers of the empire also belong. 2. The Courd language embraces nine families, and numbers about 79,000 individuals. To this class belonged the celebrated Kerim Khan, whose tribe, the Zends, has been almost exterminated since the tragical end of Lootf Ali; the few survivors being in some measure proscribed by the reigning dynasty, and bring concealed, or out of the kingdom. 3. The Louree language has six families, and comprises 84,500 persons. The numerous tribes of the Faeelees and Bakhtiarees form part of it. The latter supply the army with the best infantry, but inhabiting, like the former, a mountainous tract bordering on Turkey and Persia, they live independent of both powers. 4. The Arab language. The tribes of this division are of Arabian extraction. Time, and a long residence in a foreign country, have caused them to lose much of the language of their forefathers; so that they now speak a very corrupt Arabic, mixed with a great number of Persian words. This division comprehends eight families, and 93,500 souls. Thus the total population furnished by the different families here enumerated, amounts to about 685,500 persons; but in this estimate are included only the tribes that are best known, while many others, concerning which we have no positive information, are wholly omitted. Let us now proceed to the nations not of the Mahometan religion, dwelling in Persia. The Guebres are a remnant of the ancient Persians, who have retained the fire-worship and the doctrine of Zoroaster, amid all the revolutions which have so frequently changed the face of their country. In Chardin's time, but a small number of them remained: the late wars have nearly completed their extermination: the villages which they inhabited to the south of Ispahan are swept away, and a few families, which escaped death, have sought refuge at Yezd, and in Kerman. Kinnier informs us, that there are still at Yezd four hundred Guebre families, who groan under the tyranny of Persian agents. Each family pays a capitation-tax of twenty piastres, and is nevertheless liable to all sorts of extortions. The Christians settled in Persia, are mostly Armenian schismatics, and chiefly dwell in the northern provinces. Their patriarch resides at the convent of Etschamiazin, near Erivan. These Armenians, so opulent under the Sofys, and especially under Abbas the Great, who planted a colony of them at Julfa, a suburb of Ispahan—the same people who had at one time nearly monopolized the commerce of all Persia and part of its manufactures—now lead most of them a vagrant life, bowed down by oppression and indigence. Julfa, formerly so populous, is now but a heap of ruins, and contains no more than five hundred inhabitants. A darogah, appointed by the beylerbey or governor of Ispahan, is charged with the office of fleecing these wretched people for the benefit of his master; and it is natural to suppose that he does not neglect his own interest. The tribute which they pay amounts to 15,000 toomauns, (a toomaun is equal to about eighteen shillings) and as much more is squeezed out of them by extortions. Some Armenians are likewise to be met with in Adherbijan, and in the districts of Meragah, Ourmiah, Sahnas, Tabriz, Carabagh, and Erivan. Their total number is computed at 60,000 souls, which perhaps exceeds the truth. The Catholic churches of Nakshivan, and other places in Persian Armenia, no longer exist: the Catholics who live in the kingdom are in very small number, and are natives of India or Turkey. It is the lot of the Jews in Persia, as in all the rest of the East, to live in degradation, poverty, and contempt. There are Jews at Ispahan, at Shiraz, and at Kashan, in Adherbijan: their number in these different places is estimated at about 35,000. Poverty depresses them more and more, and familiarizes them with vice and infamy. Some of them are artisans brokers, and usurers; the rest live by selling wines, procuring women, and all sorts of intrigues. Many addict themselves to medicine and magic; and as the populace of all countries have a great deal of credulity, and the Persians, high and low, are subject to that disease of the mind, they derive a great profit from their impostures. The Jewesses gain admittance into the seraglios of which they are the oracles. From them beauty purchases the art and the means of withstanding the ravages of time; the coquette, the gift of pleasing and of exciting love in her tyrant; the female solicitous to become a mother, the speedy accomplishment of her wishes. They also foretell future events, and sell potions possessing virtues of all kinds, to produce love and hatred, to ruin a rival, and so forth. These Jews are the most ignorant in the world. Travellers distinguish two classes of them: the one descended from the wretched Samaritan captives, whom the Assyrians carried from Judea during the reign of Hosea, king of Israel, and who were dispersed over Media and Parthia; the other from the Jews who were led into captivity to Babylon. Both wear external marks by which they may be known: these are caps of a particular colour, or square patches of cloth of a different hue from their garments. At Ispahan the Jews are not permitted to wear cloth stockings.<ref>[http://books.google.az/books?id=TRoPAAAAYAAJ&printsec=frontcover&hl=ru#v=onepage&q&f=false '''Persia''']; Containing a Description of the Country: With an Account of Its Government, Laws, and Religion, and of the Character, Manners and Customs, Arts, Amusements, &c. of Its Inhabitants. By Frederic Shoberl, pp. 19-22</ref>}}{{Sitatın sonu}} Hazırda [[Almaniya]]nın [[Türingiya]] torpağına daxil olan Qota şəhərində 1763-1944-cü illərdə alman ([[:de:Gothaischer Hofkalender|Gothaischer Hofkalender]]) və fransız ([[:fr:Almanach de Gotha|Almanach de Gotha]]) dillərində hər il nəşr edilmiş "Qot almanaxı" həmin dövrün monarxiyalarında hakim sülalələr, həmçinin bütün dünya dövlətləri haqqında qısa məzmunlu məlumatlar dərc edirdi. ''"1882-ci ilə olan Qot almanaxı"''nın 879-884-cü səhifələrində İranın əhalisi, coğrafiyası, dövlət xadimləri, inzibati bölgüsü, ordusu və iqtisadiyyatı haqqında qısa məlumatlar verilmişdir. Qeyd edilən almanaxın İranla bağlı bölümündəki statistik arayışın əhaliyə dair qismində, 882-883-cü səhiflərində məlumatın istinadı göstərilmədən yazılıb: {{Sitatın əvvəli}}{{oq|fr|''Notice statistique'': Superficie: Environ 1 647070 kilométres carrés. Population env. 7 653600 habitants , dont 1 963800 urbains , 3 780000 ruraux et 1 909800 nomades, savoir 289000 Arabes, 800000 Turcs, 750000 Kourdes et Leks , 23000 Beloutches et Bohémiens, 260000 Bakhtiares et Loures. Quant aux cultes la population se répartit ainsi : 6 860600 Shiites , 700000 Sunnites et autres sectes musulmanes , 8000 Parses, 19000 Israélites, 43000 Arméniens, 23000 Nestoriens et Chaldéens.<ref>[https://archive.org/details/almanachdegotha00unse_20 Almanach de Gotha, annuaire généalogique, diplomatique et statistique pour l'année 1882], la page [https://archive.org/stream/almanachdegotha00unse_20#page/882/mode/2up 882-883]</ref>}}Statistik bildiriş: Ərazisi təqribən 1.647.070&nbsp;km²-dir. Əhalisi təqribən 7.653.600 nəfərdir, onlardan 1.963.800 nəfəri şəhərlərdə, 3.780.000 nəfəri kəndlərdə, 1.909.800 nəfəri isə köçəri olaraq yaşayır, onlardan 289 mini ərəblər, 800 mini türklər, 750 mini kürdlər və ləklər, 23 mini bəluclar və [[:fr:Bohème|qaraçılar]], 260 mini bəxtiyarilər və lurlar olaraq bilinir. Əhalinin dini tərkibi isə belə müəyyənləşir: 6860.6 min nəfər şiələr, 700 min nəfər sünni və digər məzhəbli müsəlmanlar, 8 min nəfər parslar, 19 min nəfər israillilər, 43 min nəfər ermənilər, 23 min nəfər [[Nestorianlıq|nestorianlar]] və xaldeylər. {{Sitatın sonu}} Müəllifləri Amerikanın və Avropanın ən yaxşı yazarları, Con Cozef Leylonun ({{Dil-en|John Joseph Lalor}}) baş deraktorluğu (1881-1889) ilə 1884-cü ildə [[Çikaqo]]da nəşr edilmiş ''[[:en:Cyclopaedia of Political Science, Political Economy, and the Political History of the United States|"Birləşmiş Dövlətlərin politologiya, siyasi-iqtisad və siyasi-tarix ensiklopediyası"]]''nın III cildində İran haqqında ümumi məlumatlar verilmiş (səh. 159-162) və məlumatların mənbəyi olaraq 1881-ci ildə yekunlaşmış rəsmi siyahıyaalınmanın nəticələrini göstərilmişdir. [[Rusiya imperiyası]]nın Qafqaz hərbi dairəsinin Baş Qərargahının zabitlərinin tədqiqat çalışmaları olan toplam 70 buraxılışı (1883-1896-cı illərdə) gerçəkləşmiş "Asiya üzrə coğrafi, topoqrafik və statistik materiallar toplusu" külliyyatının "IV buraxlış"ının "Persiya" yarımbaşlığının ikinci bölməsi olan və Baş Qərargahın polkovniki Kolyubakinin redaktorluğu ilə yazılmış: "1883-cü ildə '''Persiya Silahlı Qüvvələrinin''' və Persiya Ordusunun təşkili mənbəyi kimi '''əhalinin''' oçerki"ndə verilən məlumatlara əsasən: {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! colspan="2" | Xalq ► Tayfa ! colspan="2" | Əhali |- style="background:#e0e0e0;" ! Əsas xalqlar ! Əsas tayfalar ! Sayı ► Müəllifin isti–<br/>nad etdiyi mənbə ! Toplam sayı ► Müəllifin<br/>istinad etdiyi mənbə |- | Toplam | | | 5 000 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |- | rowspan="6"|[[Farslar]] | | | rowspan="6"|3 000 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |- | [[Bəxtiyarilər]] | 196 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Henri Roulinson|Roulinson]] |- | [[Lurlar]] | 370 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Henri Roulinson|Roulinson]] |- | [[Ləklər|Lək]], [[Xoşulu tayfası|Xoşulu]] və<br/>[[Zənd tayfası|Zəndlər]] | |- | [[Gərrus eli|Gərruslar]] | |- | [[Çarduri eli|Çardurilər]] | |- | rowspan="15"|[[İran türkdilli xalqları|Türk-tatarlar]] | | | rowspan="15"|750 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Şəxsi təxmini |- | [[Əfşar tayfası|Əfşarlar]] | 200 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Şəxsi təxmini |- | [[Şəqaqi eli|Şəqaqilər]] | 125 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Şəxsi təxmini |- | [[Qacarlar (xalq)|Qacarlar]] | 19 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Karl Ritter|Ritter]] |- | [[Şahsevən eli|Şahsevənlər]] | 66 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Şəxsi təxmini |- | [[Qaragözlü oymağı|Qaragözlülər]] | 60 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Karl Ritter|Ritter]] |- | [[Bayat tayfası|Bayatlar]] | 35 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Kəngərli eli|Kəngərlilər]] | 30 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Karl Ritter|Ritter]] |- | [[Müqəddəm eli|Müqəddəmlər]] | 25 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]],<br/>[[Karl Ritter|Ritter]] |- | [[Dünbililər]] | 25 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Cavanşir eli|Cavanşirlər]] | 25 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Tərəkəmələr|Qarapapaqlar]] | 15 000 – 20 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Şəxsi təxmini |- | Mühacirlər | ? ► ? |- | [[Lək eli|Ləklər]] | ? ► ? |- | Digərləri | 112 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Karl Ritter|Ritter]] |- | rowspan="14"|[[Kürdlər]] | | | rowspan="14"|500 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Şəxsi təxmini |- | [[Şadlı eli|Şadlılar]], [[Zəfəranlı eli|Zəfəranlılar]]<br/> və digərləri | |- | [[Mükri eli|Mükrilər]] | 60 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Şəxsi təxmini |- | [[Kəlhur eli|Kəlhurlar]] | 60 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Gorani tayfası|Goranilər]] | 60 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]] |- | [[Bilbas eli|Bilbaslar]] | 50 000 – 60 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Şəxsi təxmini |- | [[Sencabi eli|Sencabilər]] | ? <small>(5000 ailə)</small> {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]] |- | [[Caf eli|Caflar]] | 20 000 – 25 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Xurşid Əfəndi |- | [[Cəlali eli|Cəlalilər]] və<br/>[[Zilan eli|Zilanlar]] | ? ► ? |- | [[Sipki eli|Sipkilər]] və<br/>[[Heydəranlı eli|Heydəranlılar]] | ? ► ? |- | [[Aku eli|Akular]] | ? ► ? |- | [[Ravənduz eli|Ravənduzlar]] | ? <small>(1500 ailə)</small> {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]] |- | [[Bəradost eli|Bəradostlar]] | ? <small>(1200 ailə)</small> {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]],<br/>[[Henri Roulinson|Roulinson]] |- | [[Zərza eli|Zərzalar]] | ? <small>(1000 ailə)</small> {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]] |- | [[Ərəblər]] | | | 300 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |- | [[Türkmənlər]] | | | 125 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |- | rowspan="7"|Digərləri | | | rowspan="7"|175 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |- | [[Teymuri]]lər və<br/>[[Cəmşidi]]lər | |- | [[Həzaralar]] | |- | [[Ermənilər]] | |- | [[Nestorianlıq|Nestorianlar]] | |- | Gəbrlər | |- | [[Yəhudilər]] | |} [[General-mayor]], [[:en:Русская императорская армия|Rus İmperiya Ordusu]]na daxil olan [[:ru:Николаевская академия Генерального штаба|"Baş Qərargahın Nikolay Akademiyası"]]nın professoru, senator və hərbi yazıçı olan [[:ru:Золотарёв, Аким Михайлович|Akim Mixayloviç Zolotaryov]]un 1888-ci ildə [[Sankt-Peterburq]]da nəşr edilmiş [https://archive.org/details/voennostatistic00zologoog|"Persiyanın hərbi-statistik oçerki"] kitabından: {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! colspan="2" | Xalq ► Tayfa ! colspan="2" | Əhali |- style="background:#e0e0e0;" ! Əsas xalqlar ! Əsas tayfalar ! Sayı ► Müəllifin isti–<br/>nad etdiyi mənbə ! Toplam sayı ► Müəllifin<br/>istinad etdiyi mənbə |- | Toplam | | | 6 000 000 ► Şəxsi təxmini |- | [[Farslar]] | | | 3 000 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |- | rowspan="11"|[[İran türkdilli xalqları|Türk-tatarlar]] | | | rowspan="11"|1 000 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |- | [[Əfşar tayfası|Əfşarlar]] | 200 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Aleksey Kolyubakin|Kolyubakin]] |- | [[Şəqaqi eli|Şəqaqilər]] | 125 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Aleksey Kolyubakin|Kolyubakin]] |- | [[Qacarlar (xalq)|Qacarlar]] | 100 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Şahsevən eli|Şahsevənlər]] | 66 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Aleksey Kolyubakin|Kolyubakin]] |- | [[Qaragözlü oymağı|Qaragözlülər]] | 60 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Karl Ritter|Ritter]] |- | [[Bayat tayfası|Bayatlar]] | ? {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Müqəddəm eli|Müqəddəmlər]] | 25 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Dünbililər]] | 25 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Cavanşir eli|Cavanşirlər]] | 25 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Lək tayfası|Lək]] və digər<br/>kiçik tayfalar | 290 000 ► Şəxsi təxmini |- | rowspan="6"|[[Lurlar]] | | | rowspan="6"|780 000 ► Şəxsi təxmini |- | [[Bəxtiyarilər]] | 370 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Henri Roulinson|Roulinson]] |- | [[Lurlar]] | 196 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Henri Roulinson|Roulinson]] |- | [[Ləklər|Lək]], [[Xoşulu tayfası|Xoşulu]] və<br/>[[Zənd tayfası|Zəndlər]] | 180 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Gərrus eli|Gərruslar]] | 35 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Çarduri eli|Çardurilər]] | 20 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Henri Roulinson|Roulinson]] |- | rowspan="12"|[[Kürdlər]] | | | rowspan="12"|600 000 ► Şəxsi təxmini |- | [[Şadlı eli|Şadlılar]], [[Zəfəranlı eli|Zəfəranlılar]]<br/> və digərləri | 240 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Nikolay Petruseviç|Petruseviç]] |- | [[Mükri eli|Mükrilər]] | 72 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Henri Roulinson|Roulinson]] |- | [[Kəlhur eli|Kəlhurlar]] | 60 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Gorani tayfası|Goranilər]] | 60 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Karl Ritter|Ritter]] |- | [[Bilbas eli|Bilbaslar]] | 55 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Aleksey Kolyubakin|Kolyubakin]] |- | [[Sencabi eli|Sencabilər]] | 30 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]] |- | [[Caf eli|Caflar]] | 25 000 {{Bax|#Mənbə|1}} Xurşid Əfəndi |- | [[Aku eli|Akular]], [[Cəlali eli|Cəlalilər]],<br/>[[Milan eli|Milanlar]] və digərləri | 24 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]] |- | [[Ravənduz eli|Ravənduzlar]] | 9 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]] |- | [[Bəradost eli|Bəradostlar]] | 7 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]] |- | [[Zərza eli|Zərzalar]] | 6 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yeqor Çirikov|Çirikov]] |- | [[Ərəblər]] | | | 300 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |- | rowspan="8"|[[Cəmşidi]]lər,<br/>[[Türkmənlər]]<br/>və digərləri | | | rowspan="8"|320 000 ► Şəxsi təxmini |- | [[Teymuri]]lər və<br/>[[Cəmşidi]]lər | 106 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Karl Ritter|Ritter]] |- | [[Türkmənlər]] | 55 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Nikolay Petruseviç|Petruseviç]] |- | [[Həzaralar]] | 50 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Ermənilər]] | 50 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Nestorianlıq|Nestorianlar]] | 25 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |- | Gəbrlər | 20 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[İvan Blaramberq|Blaramberq]] |- | [[Yəhudilər]] | 10 000 {{Bax|#Mənbə|1}} [[Yulius Sezar Hentşe|Hentşe]] |} ==== XX-XXI əsrə aid mənbələrdə ==== [[Böyük Sovet Ensiklopediyası]]nın I nəşri, 45-ci cildinin <small>(1940-cı ildə çap edilib)</small>, 160-161-ci səhiflərində yazılıb: {{Sitatın əvvəli}}{{oq|ru|Среди 15 млн. населения, насчитывающих в Иране, — ок. 20% городского и 80% —'сельского и кочевников. В связи с мероприятпями правительства по переводу кочевников на оседлое положение их удельный вес в населении за последние годы сильно упал. Национальный состав Ирана—пестрый. Иранцы составляют ок. 50% населения, тюрко-монгольские народности—ок. 25%, курды—ок. 10%, арабы—ок. 5%; 10% приходится на прочие национальности. В связи с жестокой феодальной эксплоатацией крестьянства и весьма низким жизненным уровнем масс прирост населения крайне низок, составляя всего от 0,75% до 1 % ежегодно. Около 2/3 населения сосредоточено в экономически наиболее развитой северной части Ирана. К Ю. и, в особенности, в пустынных районах Ю.-В. плотность населении значительно падает.<ref>'''Большая Советская Энциклопедия'''. Первое издание. Том сорок пятый. Перемышль – Пол./Под ред. О. Ю. Шмидта (гл. ред.) и др. Москва, 1940-ой год, стр. 160-161</ref>}}İranda var olduğu hesab edilən 15 milyon əhalinin 20%-i şəhərlərdə, 80%-i isə kənd yerlərində və köçəri olaraq yaşayır. Hökumətin köçəriləri oturaq vəziyyətə gətirmək üçün gerçəkləşdirdiyi tədbirlərlə əlaqədar köçəri əhalinin xüsusi nisbəti son illərdə sürətlə azalmışdır. İranın etnik tərkibi rəngarəngdir. İranlılar əhalinin təxminən 50%-ini, türk-monqol xalqları 25%-ni, kürdlər 10%-ini, ərəblər 5%-ini təşkil edir: digər xalqların payına isə təxminən 10% düşür. Kəndli qismin ağır feodal istismarına məruz qalması və kütlənin aşağı həyat şəraitində yaşaması ilə əlaqədar artım həddindən artıq azdır, ildə cəmi 0.75%-1.00% təşkil edir. Əhalinin 2/3-si İranın iqtisadi cəhətdən nisbətən inşaf etmiş şimal hissəsində cəmlənmişdir. Cənuba və xüsusən də cənub-şərqə doğru səhralıq bölgələrdə əhalinin sıxlığı aşağı düşür.{{Sitatın sonu}} [[Böyük Sovet Ensiklopediyası]]nın II nəşri, XVIII cildinin <small>(1953-cü ildə çap edilib)</small>, 398-ci səhifəsində yazılıb: {{Sitatın əvvəli}}{{oq|ru|Точные сведения о численности населения Ирана отсутствуют. По оценке иранского правительства на 1951 общее число жителей в стране состовляла 19.1 млн чел., в т. ч. мужчин 9.1 млн чел. И.— многонациональное государство. Персы являются господствующей нацией и составляют половину населения страны. Они наиболее компактной массой проживают в юж. провинциях — Исфахане, Фарсе, Кермане, а также в Тегеране. В сев. провинциях — Гиляне, Хорасане и сев. Мазандера-не — персы составляют меньшинство. Азербайджанцы (ок. 30%) — основное население Иранского Азербайджана (см. Азербайджан Иранский). Курды (сев.-зап. часть И. и частично Хорасан), луры и бахтиары (юго-запад И.), белуджи (юго-восток И.), кашкайцы (провинция Фарс), арабы (юго-запад И., провинция Хузистан), туркмены (сев. Хорасан и Горганская степь), джемшиды, хезаре, теймуры (Хорасан), каджары и афшары (разные части И.) составляют примерно 15% и прочие национальности (ассирийцы, армяне, грузины, евреи и др.) — 5% населения страны.<ref>[http://bse2.ru '''Большая Советская Энциклопедия'''. Второе издание.] Том восемнадцатый. Индекс-Истон./Под ред. Б.А. Введенского (гл. ред.) и др. Москва, 1953-й год, [http://bse2.ru/book_view.jsp?idn=030284&page=398&format=djvu стр. 398]</ref>}}İranda əhalinin sayı haqqında dəqiq məlumatlar yoxdur. İran hökumətinin 1951-ci ilə olan qiymətləndirməsinə əsasən ölkədəki əhalinin ümumi sayı 19.1 milyon nəfər idi və onlardan 9.1 milyon nəfərini kişilər təşkil edirdi. Farslar dominant xalqdırlar və ölkə əhalisinin yarısını təşkil edirlər. Onlar daha yığcam kütlələrlə cənub əyalətlərində – İsfahanda, Farsda, Kirmanda, həmçinin Tehranda yaşayırlar. Şimal əyalətlərində – Gilanda, Xorasanda və şimali Mazandaranda farslar azlığı təşkil edirlər. Azərbaycanlılar (təxm. 30%) – İran Azərbaycanının əsas əhalisidir (bax. İran Azərbaycanı). Kürdlər (şimali-qərbi İran və qismən Xorasan), lur və bəxtiyarilər (cənub-qərbi İran), bəluclar (cənub-şərqi İran), qaşqaylar (Fars əyaləti), ərəblər (cənub-qərbi İran, Xuzistan əyaləti), türkmənlər (Şimali Xorasan və Gürgan düzü), cəmşidilər, həzaralar, teymurilər (Xorasan), qacarlar və avşarlar (İranın müxtəlif hissələri) əhalinin 15%-ini, digər xalqlar (assuriyalılar, ermənilər, gürcülər, yəhudilər və başqa.) isə 5%-ini təşkil edirlər.{{Sitatın sonu}} [[Böyük Sovet Ensiklopediyası]]nın III nəşri, X cildinin <small>(1972-ci ildə çap edilib)</small>, 406-cı səhifəsində yazılıb: {{Sitatın əvvəli}}{{oq|ru|В И. живёт более 30 народов. Около 75% населения составляют народы иранской языковой группы (млн. чел.): персы (13,5; 1970, оценка), близкие к ним гилянцы (1,6) и мазендеранцы (1,2); курды (2,5), луры (0,8), бахтиары (0,5), белуджи (0,65), талыши (0,68), таты (0,3), хазарейцы, джемшиды, афганцы, таджики (всего 0,25). К тюркской языковой группе относится свыше 20% населения И.: азербайджанцы (5 млн. чел.), кашкайцы (0,38 млн. чел.), туркмены (0,45 млн. чел.), а также ряд племён: каджары, бахарлу, эйнанлу, нафар, хорасани, пичагчи и др. (всего около 0,28 млн. чел.). Живут также народы других языковых групп (тыс. чел.): арабы (550), армяне (200), ассирийцы (75), евреи (70), брагуи, грузины, цыгане. Луры, бахтиары, кашкайцы, афшары, часть курдов и арабов, небольшие группы персов ведут кочевой и полукочевой образ жизни. :::Лит.:Народы Передней Азии, М., 1957. :::[[:ru:Брук, Соломон Ильич|С. И. Брук]], В. С. Глуходед.<ref>'''Большая Советская Энциклопедия'''. Третье издание.[http://www.rubricon.com/about_bse_6.asp Десятый том. Ива - Италики]./Под ред. А.М. Прохорова (гл. ред.) и др. Москва, 1972-й год, [https://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Иран/ стр. 406]</ref>}}İranda 30-dan çox xalq yaşayır. Əhalinin təxminən 75%-ini iran dil qrupu xalqları təşkil edir (mln.nəf.): farslar (13.5; 1970, qiymətləndirmə), onlara yaxın olan giləklər (1.6) və mazandaranlılar (1.2); kürdlər (2.5), lurlar (0.8), bəxtiyarilər (0.5), bəluclar (0.65), talışlar (0.68), tatlar (0.3), həzaralar, cəmşidilər, əfqanlar, taciklər (cəmisi 0.25). İran əhalisinin 20%-dən artığı türk dil qrupuna aiddir: azərbaycanlılar (5 mln. nəf.), qaşqaylar (0.38 mln. nəf.), türkmənlər (0.45 mln. nəf.), həmçinin bir sıra tayfalar: qacar, baharlı, eynanlı, nəfər, xorasani, pıçaqçı və başqa. (cəmisi təxminən 0.28 mln. nəf.). Həmçinin digər dil qrupalarının xalqları da yaşayırlar (min nəf.): ərəblər (550), ermənilər (200), assuriyalılar (75), yəhudilər (70), brahuilər, gürcülər, qaraçılar. Lurlar, bəxtiyarlar, qaşqylar, əfşarlar, kürdlərin və ərəblərin bir hissəsi, farsların böyük olmayan qrupları köçəri və ya yarımköçəri həyat tərzi keçirirlər. :::Ədəb.: Ön Asiya xalqları, M., 1957. :::S. İ. Bruk, V. S. Qluxoded.{{Sitatın sonu}} {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="2" | SSRİ Elmlər Akademiyasının<br/>Nikоlay Nikоlayеviç Mikluхо-Maklay adına<br/>Etnoqrafiya İnstitutunun<br/>"Dünya xalqları. Etnoqrafik oçerklər" seriyasından,<br/>1957-ci ildə Moskvada nəşr edilmiş<br/>"Ön Asiya xalqları" kitabında verilən<br/>məlumatlara əsasən<ref>Академии наук СССР. Институт этнографии имени Н.Н. Миклухо-Маклая. [[:ru:Народы мира. Этнографические очерки|Народы мира. Этнографические очерки.]] Под общей редакцией профессора и члена-корреспондента АН СССР С. П. Толстова. Издательство Академии Наук СССР. Москва. 1957. '''Народы Передней Азии'''. Под Редакцией Н. А. Кислякова, А. И. Першица. Издательство Академии Наук СССР. Москва. 1957, 613 страниц.</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı, <small>1956-cı ilə olan qiymətləndirmə</small> ! Nisbəti, ≈ |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 19 803 000<ref group=q>İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 21, 171.</ref> | 100.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | rowspan="2"|9 200 000<ref group=q>İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172, 173. Mənbədə mazandaranlılardan ayrıca xalq kimi bəhs edilməməsi onların farsların tərkibində hesablanıldığı təsəvvürü yaradır.</ref> | rowspan="2"|46.46% |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaranlılar]]''' |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 5 050 000<ref group=q>Qeyd: göstərilən mənbəyə əsasən azərbaycanlıların sayı azərbaycanlı köçəri tayfalarla birlikdə 4 milyon nəfədən çox idi (bax: səh. 172). Bütün İranda təxminən 4 milyonadak azərbaycanlı yaşayırdı (səh. 284). Azərbaycanlılara yaxın təxminən 700 min nəfər əhali öz tayfa quruluşunu qoruyub saxlamışdı (səh. 284-286): onlardan əfşarlar - 400 min nəfər, şahsevənlər - 180 min nəfər, qaradağlılar - 75 min nəfər, [[Qacarlar (xalq)|qacarlar]] - 25 min nəfər və qarapapaqlar 20 min nəfər idi. [[Qaşqaylar]]ın sayı isə 350 min nəfər idi (səh. 23, 276).</ref> | 25.50% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 1 800 000<ref group=q>İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 23, 242. Mənbəyə əsasən onlardan (Şadulu və Zəfəranlu tayfalarına mənsub olan) 250.000 nəfəri (səh. 23-də) və ya 200.000 nəfəri (səh. 243) Xorasan ostanında, ostanın şimalında Quçan və Dərəgəz bölgəsində yaşayırdılar.</ref> | 9.09% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 820 000<ref name="səhifə 172">İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172</ref> | 4.14% |- | style="text-align:left;"| '''[[Giləklər]]''' | 750 000<ref name="səhifə 225">İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 225</ref> | 3.78% |- | style="text-align:left;"| '''[[Lurlar]]''' | 650 000<ref name="səhifə 172, 261">İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172, 261.</ref> | 3.28% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 420 000<ref name="səhifə 172" /> | 2.12% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəxtiyarilər]]''' | 400 000<ref name="səhifə 172, 261" /> | 2.02% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 200 000<ref group=q>İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 22, 158, 172.</ref> | 1.01% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran erməniləri|Ermənilər]]''' | 130 000<ref group=q>İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172, 291.</ref> | 0.66% |- | style="text-align:left;"| '''[[Assuriyalılar]]'''<ref group=q>Qeyd: mənbədə Aysorlar olaraq qeyd ediliblər, bax: səhifə 172.</ref> | 75 000<ref group=q>İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 172, 295.</ref> | 0.38% |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəhudilər]]''' | 55 000<ref group=q>İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 22, 172.</ref> | 0.28% |- | style="text-align:left;"| '''[[Talışlar]]''' | 50 000<ref group=q>İstinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səhifə 225</ref> | 0.25% |- | style="text-align:left;"| '''[[Puştunlar]]'''<ref group=q>Qeyd: mənbədə Əfqanlar olaraq qeyd ediliblər, bax: səhifə 172.</ref> | 50 000<ref name="səhifə 172" /> | 0.25% |- | style="text-align:left;"| '''[[Qalışlar]]''' | 25 000<ref name="səhifə 225" /> | 0.13% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran gürcüləri|Gürcülər]]''' | 10 000<ref name="səhifə 172" /> | 0.05% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 118 000 | 0.60% |} {{sütun}} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="2" | SSRİ Elmlər Akademiyasının<br/>Nikоlay Nikоlayеviç Mikluхо-Maklay adına<br/>Etnoqrafiya İnstitutunun<br/>"Dünya xalqları. Etnoqrafik oçerklər" seriyasından,<br/>1962-ci ildə Moskvada nəşr edilmiş<br/>"Dünya xalqlarının sayı və məskunlaşması" kitabında<br/>verilən məlumatlara əsasən<ref>Академии наук СССР. Институт этнографии имени Н.Н.Миклухо-Маклая. Народы мира. Этнографические очерки. Под общей редакцией профессора и члена-корреспондента АН СССР С. П. Толстова. Издательство Академии Наук СССР. Москва. 1962. '''Численность и расселение народов мира'''. Под Редакцией С. И. Брука. Издательство Академии Наук СССР. Москва. 1962, стр. 204</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı, <small>1959-cu ilə olan qiymətləndirmə</small> ! Nisbəti, ≈ |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 20 149 000 | 100.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | 9 000 000 | 44.67% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 4 190 000<ref group=q>Qeyd: göstərilən mənbəyə əsasən öz tayfa quruluşunu qoruyub saxlamış əfşarlar - 300 min nəfər, qaşqaylar - 300 min nəfər, şahsevənlər - 150 min nəfər, [[Qacarlar (xalq)|qacarlar]] - 20 min nəfər, qarapapaqlar - 20 min nəfər, cənubi və şərqi İranın türk tayfaları (nəfər, baharlı, inanlı, teymurtaş, govdari, qaray, xorasani, pıçaqçı, qaragözlü və digər.) isə - 200 min nəfər olaraq ehtimal edilmişlər.</ref> | 20.80% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 1 600 000 | 7.94% |- | style="text-align:left;"| '''[[Giləklər]]''' | 1 150 000 | 5.71% |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaranlılar]]''' | 920 000 | 4.57% |- | style="text-align:left;"| '''[[Lurlar]]''' | 700 000 | 3.47% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 450 000 | 2.23% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəxtiyarilər]]''' | 400 000 | 1.99% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 400 000 | 1.99% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 330 000 | 1.64% |- | style="text-align:left;"| '''[[Tatlar (İran)|Tatlar]]''' | 220 000 | 1.09% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran erməniləri|Ermənilər]]''' | 120 000 | 0.60% |- | style="text-align:left;"| '''[[Həzaralar|Bərbəri həzaralar]]''' | 100 000 | 0.49% |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəhudilər]]''' | 80 000 | 0.40% |- | style="text-align:left;"| '''[[Assuriyalılar]]''' | 70 000 | 0.35% |- | style="text-align:left;"| '''[[Teymuri]]lər''' | 70 000 | 0.35% |- | style="text-align:left;"| '''[[Talışlar]]''' | 50 000 | 0.25% |- | style="text-align:left;"| '''[[Puştunlar]]''' | 50 000 | 0.25% |- | style="text-align:left;"| '''[[Cəmşidi]]lər''' | 30 000 | 0.15% |- | style="text-align:left;"| '''[[Qalışlar]]''' | 25 000 | 0.12% |- | style="text-align:left;"| '''[[Taciklər]]''' | 25 000 | 0.12% |- | style="text-align:left;"| '''[[Hindistan]]lılar''' | 20 000 | 0.10% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran gürcüləri|Gürcülər]]''' | 10 000 | 0.05% |- | style="text-align:left;"| '''[[Brahuilər]]''' | 10 000 | 0.05% |- | style="text-align:left;"| '''[[Afrika]]lılar''' | 10 000 | 0.05% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 119 000 | 0.59% |} {{sütun/son}} {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="2" | SSRİ Elmlər Akademiyasının<br/>Nikоlay Nikоlayеviç Mikluхо-Maklay adına<br/>Etnoqrafiya İnstitutunun 1964-cü ildə<br/>Moskvada nəşr etdirdiyi "Dünya xalqlarının atlası"<br/>kitabında verilən məlumatlara əsasən<ref>'''Атлас народов мира'''. Составлен Институтом этнографии им. Н .Н. Миклухо-Маклая Академии наук СССР и Главным управлением геодезии и картографии Государственного геологического комитета СССР. Москва. 1964, стр. 163</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı, <small>1961-ci ilin ortalarına olan qiymətləndirmə</small> ! Nisbəti, ≈ |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 20 678 000 | 100.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | 9 300 000 | 44.98% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 4 290 000<ref group=q>Mənbəyə əsasən ayrıca azərbaycanlılar - 3.3 milyon nəfər, qaşqaylar - 300 min nəfər, əfşarlar - 300 min nəfər, cənubi və şərqi İranda məskun olan türk tayfaları (nəfər, baharlı, inanlı, teymurtaş, govdari, pıçaqçı, qarayi, xorasani, qaragözlü və s.) - 200 min nəfər, şahsevənlər - 150 min nəfər, [[Qacarlar (xalq)|qacarlar]] - 20 min nəfər və qarapapaqlar - 20 min nəfər təxmin edilmişdir, istinad olaraq bax: göstərilən mənbədə səh. 163</ref> | 20.75% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 1 700 000 | 8.22% |- | style="text-align:left;"| '''[[Giləklər]]''' | 1 200 000 | 5.80% |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaranlılar]]''' | 950 000 | 4.59% |- | style="text-align:left;"| '''[[Lurlar]]'''<ref group=q>Qeyd: mənbəyə əsasən Kohgiluyə və Mamasani tayfaları daxil olmaqla.</ref> | 700 000 | 3.39% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 450 000 | 2.18% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 400 000 | 1.93% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəxtiyarilər]]''' | 400 000 | 1.93% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 340 000 | 1.64% |- | style="text-align:left;"| '''[[Tatlar (İran)|Tatlar]]''' | 220 000 | 1.06% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran erməniləri|Ermənilər]]''' | 120 000 | 0.58% |- | style="text-align:left;"| '''[[Həzaralar|Bərbəri həzaralar]]''' | 100 000 | 0.48% |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəhudilər]]''' | 80 000 | 0.39% |- | style="text-align:left;"| '''[[Teymuri]]lər''' | 70 000 | 0.34% |- | style="text-align:left;"| '''[[Assuriyalılar]]''' | 70 000 | 0.34% |- | style="text-align:left;"| '''[[Puştunlar]]''' | 50 000 | 0.24% |- | style="text-align:left;"| '''[[Talışlar]]''' | 50 000 | 0.24% |- | style="text-align:left;"| '''[[Cəmşidi]]lər''' | 30 000 | 0.15% |- | style="text-align:left;"| '''[[Qalışlar]]''' | 25 000 | 0.12% |- | style="text-align:left;"| '''[[Taciklər]]''' | 25 000 | 0.12% |- | style="text-align:left;"| '''[[Hindistan]]lılar'''<ref group=q>Qeyd: mənbəyə əsasən Hindistan və Pakistandan köçüb gəlmişlər.</ref> | 20 000 | 0.10% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran gürcüləri|Gürcülər]]''' | 10 000 | 0.05% |- | style="text-align:left;"| '''[[Brahuilər]]''' | 10 000 | 0.05% |- | style="text-align:left;"| '''[[Afrika]]lılar''' | 10 000 | 0.05% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 58 000 | 0.28% |} {{sütun}} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="2" | "SSRİ Coğrafiya cəmiyyəti" və<br/>"İranla mədəni əlaqələr cəmiyyəti"nin<br/>1978-ci ildə Moskvada nəşr etdirdiyi<br/>"Dünya ölkələri və xalqları. İran"<br/>(Tövsiyyə edilən ədəbiyyatlar siyahısı) adlı<br/>kitabında verilən məlumatlara görə danışanların<br/>ana dili əsasında İran əhalisnin etnik tərkibi |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı, <small>1973-cü ilə olan qiymətləndirmə</small> ! Nisbəti, ≈ |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 32 100 000 | 100.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | 17 500 000 | 54.52% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 5 000 000 | 15.58% |- | style="text-align:left;"| '''[[Lurlar]] və [[Bəxtiyarilər]]''' | 2 500 000 | 7.79% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 2 000 000 | 6.23% |- | style="text-align:left;"| '''[[Giləklər]]''' | 1 800 000 | 5.61% |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaranlılar]]''' | 1 500 000 | 4.67% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 600 000 | 1.87% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 500 000 | 1.56% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 500 000 | 1.56% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 200 000 | 0.62% |} {{sütun/son}} {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="3" | [[Konqres Kitabxanası|ABŞ Konqres Kitabxanası]]nın<br/>araşdırma və analiz vahidi<br/>olan [[Federal Araşdırmalar Şöbəsi]]nin<br/>təxmininə əsasən |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı<ref name="Table 3. Ethnic and Linguistic Groups, 1986">[https://archive.is/20120731004108/lcweb2.loc.gov/frd/cs/irtoc.html Country Study: '''Iran''' - Library of Congress]: [https://archive.is/20120721030314/lcweb2.loc.gov/frd/cs/iran/ir_appen.html%23table3 Appendix. '''Tables''' - Library of Congress]: — yoxlanılıb: 11.6.2014</ref>,<br/><small>(1986-cı il)</small> ! Nisbəti<ref name="Table 3. Ethnic and Linguistic Groups, 1986" />,<br/><small>(1986-cı il)</small> ! Nisbəti<ref name="Iran, May 2008">[https://web.archive.org/web/20050226190617/http://lcweb2.loc.gov/frd/cs/profiles/Iran.pdf Country Profile: Iran, May 2008 - '''Library of Congress'''] — yoxlanılıb: 11.6.2014</ref>,<br/><small>(2008-ci il)</small> |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 45 612 000 | 100.00% | 100% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | 23 100 000 | 51.00% | rowspan="3"|65% |- | style="text-align:left;"| '''[[Giləklər]]''' | rowspan="2"|3 450 000 | rowspan="2"|7.50% |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaranlılar]]''' |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 11 500 000 | 25.20% | 16% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 4 000 000 | 8.80% | 7% |- | style="text-align:left;"| '''[[Lurlar]]''' | 550 000 | 1.20% | rowspan="2"|6% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəxtiyarilər]]''' | 250 000 | 0.50% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 530 000 | 1.20% | 2% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 600 000 | 1.30% | 2% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 250 000 | 0.50% | 1% |- | style="text-align:left;"| '''[[Qaşqaylar]]''' | 250 000 | 0.50% | rowspan="2"|1% |- | style="text-align:left;"| '''[[Fars ostanı]] türkləri''' | 250 000 | 0.50% |- | style="text-align:left;"| '''Digər''' | 600 000 | rowspan="2"|1.30% | rowspan="3"|1% |- | style="text-align:left;"| '''[[Assuriyalılar]]''' | 32 000 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ermənilər]]''' | 250 000 | 0.50% |} {{sütun}} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! colspan="4" | "Dünya və onun xalqları" kitabında verilən<br/>məlumatlara əsasən 1996-cı ildə İranda<br/>əhalinin etnik və linqvistik tərkibi<ref name="page 486">[http://books.google.ru/books?id=j894miuOqc4C&pg=PA482&dq=Turkic+peoples+of+İran&hl=ru&sa=X&ei=h_eXU5qJGOqr0QW_iIDgCQ&ved=0CDAQ6AEwAw#v=onepage&q=Turkic%20peoples%20of%20%C4%B0ran&f=false World and Its Peoples] page 486</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Etnik qrup ! Nisbəti ! Dil ! Nisbəti |- | [[Farslar]] | 51% | rowspan="2"|[[Fars dili]] | rowspan="2"|58% |- | [[Giləklər]] və [[Mazandaranlılar]] | 7% |- | [[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]] | 24% | rowspan="2"|[[Türk dilləri]] | rowspan="2"|27% |- | [[Türkmənlər]] | 2% |- | [[Kürdlər]] | 7% | [[Kürd dili]] | 9% |- | [[İran ərəbləri|Ərəblər]] | 3% | [[Ərəb dili]] | 1% |- | [[Lurlar]] | 2% | [[Lur dili]] | 2% |- | [[Bəluclar]] | 2% | [[Bəluc dili]] | 1% |- | digər | 1% | digər | 2% |} {{sütun/son}} {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="2" | [[Təmsil Olunmayan Millətlər və Xalqlar Təşkilatı]]nın<br/>rəsmi veb saytında müvafiq xalqların səhifələrində<br/>verilən məlumatlara əsasən |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı ! Nisbəti, ≈ |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 66 000 000 | 100.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 30 000 000<ref>Unrepresented Nations and Peoples Organization ('''UNPO'''): [http://www.unpo.org/members/7884 Southern Azerbaijan]---publication date: March 25, 2008</ref> | 45.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 4 000 000<ref>Unrepresented Nations and Peoples Organization: [http://www.unpo.org/members/7922 West Balochistan]{{oq|en|Total Baloch inhabited landscape is 690,000 km², of which 280,000 km² is occupied by Iran, 350,000 km² occupied by Pakistan and 60,000 km² by Afghanistan.The Baloch population in Iran consists of approximately 4 million people although there are no independent census figures. While the CIA Factbook estimates that they account for 2% of Iran’s population (total 66,429,284 July 2009 estimate) in reality this represents an underestimation. The majority of Iran’s Baloch are Sunni Muslims with small minorities of Shia and Zekri. The national language is Balochi and the second-most commonly spoken language is Brahui, a language of unknown origins with Iranic loanwords.}}</ref> | 5.70% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 3 000 000<ref>Unrepresented Nations and Peoples Organization: [http://www.unpo.org/members/7857 Ahwazi]:..Indigenous Arab people within the province of Al-Ahwaz (officially known as Khuzestan) are a national, ethnic, linguistic and a cultural minority.Area: 89,000km2.Ethnic Groups: Arab (75%), Persian, Lurs, Jewish, Christian . Population: Al-Ahwaz: 5.7 million (according 2009 estimate based on 2002 government census) whith approx 4 million are Arabs. There are about 2 million Ahwazi Arab war (Iran-Iraq) refugees in other provinces.</ref> | 4.50% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 29 000 000 | 44.80% |} {{sütun}} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="2" | [[SIL International|Yay Dilçilik İnstitutu]]nun yayımladığı<br/>"Etnoloq sorğu kitabçası"nın 2000-ci ildə<br/>nəşr edilmiş və müəllifləri Cozef Evans Qrayms<br/>və Barbara F. Qrayms olan XIV nəşrində verilən<br/>məlumata əsasən İranda danışılan dillər<br/>əsasında əhalinin etnik tərkibi<ref>[http://archive.ethnologue.com/14/show_country.asp?name=Iran Ethnologue 14 report (in 2000) for Iran - archive of previous editions] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161226055312/http://archive.ethnologue.com/14/show_country.asp?name=Iran |date=2016-12-26 }} (Yoxlanılıb: 11.02.2014)</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı, <small>1997-ci il</small> ! Nisbəti, ≈ |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 63 000 000 | 100.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]'''<ref group=q>Qeyd: göstərilən mənbəyə əsasən Əfşar, Şahsevən, Qacar, Müqəddəm, Pıçaqçı, Baharlı, Aynallı və Qaragözlü tayfaları daxil olmaqla.</ref> | 23 500 000 | 37.30%<ref>Iran, page [https://books.google.ru/books?id=b2liAAAAMAAJ&q=Ethnologue+South+Azerbaijani+23,500,000+1997&dq=Ethnologue+South+Azerbaijani+23,500,000+1997&hl=ru&sa=X&ved=0CBsQ6AEwAGoVChMIsLW7qafJxgIVxho-Ch21GQDC 528]. // Ethnologue: Languages of the world. 14th Edition. Volume I. Author: Barbara F. Grimes, Joseph Evans Grimes. [[:en:Dallas|Dallas]]: [[:en:SIL International|SIL International]], 2000, XI+855 pages. ISBN 9781556711039</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]'''<ref group=q>Qeyd: göstərilən mənbəyə əsasən ana dili Daricə olanlar ([http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=16-16 "Daricə" və yə "şərqi farsca" adlandırılan dil Əfqanıstanda – Tacikistanda – Özbəkistanda – İranda yaşayan Tacik və ya Farsivan adlandırılan toplumun ana dili , həmçinin birinci dərəcəli dil kimi daricədən istifadə etdikləri üçün Əfqanıstanda taciklərin içində hesablanan Qızılbaş – Azərbaycan türklərinin birinci dili , əsasən İranda və Əfqanıstanda məskunlaşmış Çahar Aymaqların ana dili , Əfqanıstanda yaşayan Fars toplumuna aid olan Pəhləvani etnik qrupunun ana dili və nəhayət öz ana dili olan uyğur türkcəsini unutmuş Gurluların varisləri olan Həzaraların ana dilidir.]) , [[Tatlar (İran)|tatlar]] , [[bəxtiyarilər]] və [[lurlar]] daxil olmaqla.</ref> | 22 000 000 | 34.92%<ref>Iran, page [https://books.google.ru/books?id=b2liAAAAMAAJ&q=Ethnologue+FARSI,+WESTERN+22,000,000+1997&dq=Ethnologue+FARSI,+WESTERN+22,000,000+1997&hl=ru&sa=X&ved=0CBsQ6AEwAGoVChMIxLiN8NrJxgIVgj8-Ch2dNwAB 529]. // Ethnologue: Languages of the world. 14th Edition. Volume I. Author: Barbara F. Grimes, Joseph Evans Grimes. [[:en:Dallas|Dallas]]: [[:en:SIL International|SIL International]], 2000, XI+855 pages. ISBN 9781556711039</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 2 000 000 | 3.17%<ref>Iran, page [https://books.google.ru/books?id=b2liAAAAMAAJ&q=2000000+Iraqi+Turkmen&dq=2000000+Iraqi+Turkmen&hl=ru&sa=X&ved=0CDIQ6AEwBDgKahUKEwicqK_s67bGAhUjknIKHdL8BOc 532]. // Ethnologue: Languages of the world. 14th Edition. Volume I. Author: Barbara F. Grimes, Joseph Evans Grimes. [[:en:Dallas|Dallas]]: [[:en:SIL International|SIL International]], 2000, XI+855 pages. ISBN 9781556711039</ref> |- | style="text-align:left;"| '''[[Qaşqaylar]]''' | 1 500 000 | 2.38% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 14 000 000 | 22.23% |} {{sütun/son}} "İnsan haqlarını izləmə təşkilatı"nın ([[:en:Human Rights Watch|Human Rights Watch]]) 1997–ci ildə yayımladığı İranla bağlı "Dini və etnik azlıqlar: qanunlarda və praktikada ayrıseçkilik" ({{Dil-en|Religious And Ethnic minorities: Discrimination in Law And Practice}})<ref>http://pantheon.hrw.org/reports/1997/iran/</ref> adlı 33 səhifəlik raportunda qeyd edilmişdir:{{Sitatın əvvəli}}İranın əhalisi 60 milyon nəfərdən artıqdır.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://pantheon.hrw.org/reports/1997/iran/Iran-03.htm#P138_17251 |access-date=2015-03-30 |archive-date=2015-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150706191136/http://pantheon.hrw.org/reports/1997/iran/Iran-03.htm#P138_17251 |url-status=dead }}</ref> Onlardan 15 – 20 milyon nəfərini azərbaycanlılar, 5 – 8 milyon nəfərini kürdlər təşkil edir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://pantheon.hrw.org/reports/1997/iran/Iran-06.htm#P397_84566 |access-date=2015-03-30 |archive-date=2015-07-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150706191813/http://pantheon.hrw.org/reports/1997/iran/Iran-06.htm#P397_84566 |url-status=dead }}</ref> 3 milyon nəfər əhalisi Xuzestan əyaləti əhalisinin 70%–i ərəblərdən ibarətdir.{{Sitatın sonu}} [[ABŞ]] [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi]] avqust 1962-ci ildən tam məxfi, iyun 1971-ci ildən isə qeyri-məxfi şəkildə "Dünya faktlar kitabı"nı nəşr etdirir.<ref>{{Cite web |title=History — CIA — The World Factbook |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/history.html |access-date=2014-08-20 |archive-date=2013-05-07 |archive-url=https://www.webcitation.org/6GR2bmwfo?url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/docs/history.html |url-status=dead }}</ref> Kitabda müxtəlif ölkələr haqqında məlumatlar verilərkən hansı mənbələrə istinad edildiyi işıqlandırılmır. <gallery mode="packed-hover" heights="188px"> Şəkil:Percentage of ethnic groups in the general population of Iran (1982-1989).png|MKİ-nin 1982-1989-cu illərdə yayınladığı məlumatlara əsasən İranda etnik qrupların ümumi əhali içində nisbətlərini əks etdirən diaqram Şəkil:Percentage of ethnic groups in the general population of Iran (1990-1993).png|MKİ-nin 1990-1993-cü illərdə yayınladığı məlumatlara əsasən İranda etnik qrupların ümumi əhali içində nisbətlərini əks etdirən diaqram Şəkil:Percentage of ethnic groups in the general population of Iran (1994-2011).png|MKİ-nin 1994-2011-ci illərdə yayınladığı məlumatlara əsasən İranda etnik qrupların ümumi əhali içində nisbətlərini əks etdirən diaqram Şəkil:Percentage of ethnic groups in the general population of Iran (2012-2014).png|MKİ-nin 2012-2014-cü illərdə yayınladığı məlumatlara əsasən İranda etnik qrupların ümumi əhali içində nisbətlərini əks etdirən diaqram </gallery> {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="14" | [[ABŞ]] [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|MKİ]]-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı,<br/><small>(1983)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1984)</small><br/>≈ ! %<ref name="NBİF-108" /> ! Sayı,<br/><small>(1985)</small><br/>≈ ! %<ref name="NBİF-110" /> ! Sayı,<br/><small>(1986)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1987)</small><br/>≈ ! %<ref name="NBİF-116" /> ! Sayı,<br/><small>(1988)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1989)</small><br/>≈ ! % |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 42 515 500 | 100% | 43 820 000<ref name="NBİF-108">National Basic Intelligence Factbook — 1984, page 108</ref> | 100% | 45 191 000<ref name="NBİF-110">National Basic Intelligence Factbook — 1985, page 110</ref> | 100% | 46 604 000 | 100% | 50 407 763<ref name="NBİF-116">National Basic Intelligence Factbook — 1987, page 116</ref> | 100% | | 100% | 53 866 523<ref name="Iran People — 1989">[http://www.theodora.com/wfb1989/iran/iran_people.html Iran People — 1989, CIA World Factbook — '''Theodora.com''']</ref> | 100% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | 26 784 800 | 63% | 27 606 600 | 63% | 28 470 330 | 63% | 29 360 500 | 63% | 31 756 891 | 63% | | 63% | 33 935 909 | 63% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran türkdilli xalqları|Türkdilli xalqlar]]''' | 7 652 800 | 18% | 7 887 600 | 18% | 8 134 380 | 18% | 8 388 700 | 18% | 9 073 397 | 18% | | 18% | 9 695 974 | 18% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 1 275 500 | 3% | 1 314 600 | 3% | 1 355 730 | 3% | 1 398 100 | 3% | 1 512 233 | 3% | | 3% | 1 615 996 | 3% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]] və digər Semitlər''' | 1 275 500 | 3% | 1 314 600 | 3% | 1 355 730 | 3% | 1 398 100 | 3% | 1 512 233 | 3% | | 3% | 1 615 996 | 3% |- | style="text-align:left;"| '''digər İranlılar''' | 5 526 900 | 13% | 5 696 600 | 13% | 5 874 830 | 13% | 6 058 600 | 13% | 6 553 009 | 13% | | 13% | 7 002 648 | 13% |} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="14" | [[ABŞ]] [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|MKİ]]-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı,<br/><small>(1990)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1991)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1992)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1993)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1994)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1995)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1996)</small><br/>≈ ! % |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 55 647 001<ref name="Iran People — 1990">[http://www.theodora.com/wfb1990/iran/iran_people.html Iran People — 1990, CIA World Factbook — '''Theodora.com''']</ref> | 100% | 59 051 082<ref name="Iran People — 1991">[http://www.theodora.com/wfb1991/iran/iran_people.html Iran People — 1991, CIA World Factbook — '''Theodora.com''']</ref><ref name="The World Factbook 1991">[http://books.google.ru/books?id=f108AgAAQBAJ&pg=PT902&dq=inauthor:#v=onepage&q&f=false The World Factbook 1991]</ref> | 100% | 61 183 138<ref name="The World Factbook 1992">[http://books.google.ru/books?id=mFk8AgAAQBAJ&pg=PT987&dq=inauthor:#v=onepage&q&f=false The World Factbook 1992]</ref> | 100% | 63 369 809<ref name="The World Factbook 1993">[http://books.google.ru/books?id=vVk8AgAAQBAJ&pg=PT1233&dq=inauthor:#v=onepage&q&f=false The World Factbook 1993]</ref> | 100% | 65 615 474<ref name="The World Factbook 1994">[http://books.google.ru/books?id=B1o8AgAAQBAJ&pg=PT1174&lpg=PT1174&dq=iran+cia+world+factbook+1994&source=bl&ots=Cekl1iwLx8&sig=KpDwmtrIJOFjUP1Q3e-xR5aMKJE&hl=ru&sa=X&ei=J6TwU5bDOMrT0QX-soDoBw&ved=0CEwQ6AEwBg#v=onepage&q=iran%20cia%20world%20factbook%201994&f=false The World Factbook 1994]</ref> | 100% | 64 625 455<ref name="Iran People — 1996">[http://theodora.com/wfb/iran_people.html Iran People — 1996, CIA World Factbook — '''Theodora.com''']</ref> | 100% | 66 094 264<ref name="The World Factbook 1996">[https://archive.org/stream/theciaworldfactb27675gut/pg27675.txt The World Factbook 1996]</ref> | 100% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | 28 379 971 | 51% | 30 116 052 | 51% | 31 203 400 | 51% | 32 318 603 | 51% | 33 463 892 | 51% | 32 958 982 | 51% | 33 708 075 | 51% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 13 911 750 | 25% | 14 762 771 | 25% | 15 295 785 | 25% | 15 842 452 | 25% | 15 747 714 | 24% | 15 510 109 | 24% | 15 862 623 | 24% |- | style="text-align:left;"| '''[[Giləklər]]''' | rowspan="2"|4 451 760 | rowspan="2"|8% | rowspan="2"|4 724 087 | rowspan="2"|8% | rowspan="2"|4 894 651 | rowspan="2"|8% | rowspan="2"|5 069 585 | rowspan="2"|8% | rowspan="2"|5 249 238 | rowspan="2"|8% | rowspan="2"|5 170 036 | rowspan="2"|8% | rowspan="2"|5 287 541 | rowspan="2"|8% |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaranlılar]]''' |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 5 008 230 | 9% | 5 314 597 | 9% | 5 506 482 | 9% | 5 703 283 | 9% | 4 593 083 | 7% | 4 523 782 | 7% | 4 626 598 | 7% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 556 470 | 1% | 590 511 | 1% | 611 831 | 1% | 633 698 | 1% | 1 968 464 | 3% | 1 938 764 | 3% | 1 982 828 | 3% |- | style="text-align:left;"| '''[[Lurlar]]''' | 1 112 940 | 2% | 1 181 022 | 2% | 1 223 663 | 2% | 1 267 396 | 2% | 1 312 309 | 2% | 1 292 509 | 2% | 1 321 885 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 556 470 | 1% | 590 511 | 1% | 611 831 | 1% | 633 698 | 1% | 1 312 309 | 2% | 1 292 509 | 2% | 1 321 885 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | rowspan="2"|1 669 410 | rowspan="2"|3% | rowspan="2"|1 771 531 | rowspan="2"|3% | rowspan="2"|1 835 495 | rowspan="2"|3% | rowspan="2"|1 901 094 | rowspan="2"|3% | 656 156 | 1% | 646 255 | 1% | 660 944 | 1% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 1 312 309 | 2% | 1 292 509 | 2% | 1 321 885 | 2% |} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="12" | [[ABŞ]] [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|MKİ]]-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı,<br/><small>(1997)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1998)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(1999)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(2000)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(2001)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(2002)</small><br/>≈ ! % |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 67 540 002<ref name="Iran People — 1997">[http://www.photius.com/wfb1997/iran/iran_people.html Iran People — 1997]</ref> | 100% | 68 959 931<ref name="Iran People — 1998">[http://www.greekorthodoxchurch.org/wfb1998/iran/iran_people.html Iran People — 1998]</ref> | 100% | 65 179 752<ref name="Iran People — 1999">[http://www.photius.com/wfb/wfb1999/iran/iran_people.html Iran People — 1999]</ref> | 100% | 65 619 636<ref name="Iran People — 2000">[http://www.photius.com/wfb2000/countries/iran/iran_people.html Iran People — 2000]</ref> | 100% | 66 128 965<ref name="Iran People — 2001">[http://workmall.com/wfb2001/iran/iran_people.html Iran People — 2001]</ref> | 100% | 66 622 704<ref name="Iran People — 2002">[http://www.greekorthodoxchurch.org/wfb2002/iran/iran_people.html Iran People — 2002]</ref> | 100% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | 34 445 401 | 51% | 35 169 565 | 51% | 33 241 674 | 51% | 33 466 014 | 51% | 33 725 772 | 51% | 33 977 579 | 51% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 16 209 600 | 24% | 16 550 383 | 24% | 15 643 140 | 24% | 15 748 713 | 24% | 15 870 952 | 24% | 15 989 449 | 24% |- | style="text-align:left;"| '''[[Giləklər]]''' və '''[[Mazandaranlılar]]''' | 5 403 200 | 8% | 5 516 794 | 8% | 5 214 380 | 8% | 5 249 571 | 8% | 5 290 317 | 8% | 5 329 816 | 8% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 4 727 800 | 7% | 4 827 195 | 7% | 4 562 583 | 7% | 4 593 375 | 7% | 4 629 028 | 7% | 4 663 589 | 7% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 2 026 200 | 3% | 2 068 798 | 3% | 1 955 393 | 3% | 1 968 589 | 3% | 1 983 869 | 3% | 1 998 681 | 3% |- | style="text-align:left;"| '''[[Lurlar]]''' | 1 350 800 | 2% | 1 379 199 | 2% | 1 303 595 | 2% | 1 312 393 | 2% | 1 322 579 | 2% | 1 332 454 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 1 350 800 | 2% | 1 379 199 | 2% | 1 303 595 | 2% | 1 312 393 | 2% | 1 322 579 | 2% | 1 332 454 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 1 350 800 | 2% | 1 379 199 | 2% | 1 303 595 | 2% | 1 312 393 | 2% | 1 322 579 | 2% | 1 332 454 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 675 401 | 1% | 689 599 | 1% | 651 797 | 1% | 656 195 | 1% | 661 290 | 1% | 666 228 | 1% |} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="12" | [[ABŞ]] [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|MKİ]]-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı,<br/><small>(2003)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(2004)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(2005)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(2006)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(2007)</small><br/>≈ ! % ! Sayı,<br/><small>(2008)</small><br/>≈ ! % |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 68 278 826<ref name="Iran People — 2003">[http://www.theodora.com/wfb2003/iran/iran_people.html Iran People — 2003]</ref> | 100% | 69 018 924<ref name="CIA World Fact Book, 2004/Iran — Wikisource">[https://en.wikisource.org/wiki/CIA_World_Fact_Book,_2004/Iran CIA World Fact Book, 2004/Iran — '''Wikisource''']</ref> | 100% | 68 017 860<ref name="Iran People — 2005">[http://www.allcountries.org/wfb2005/iran/iran_people.html Iran People — 2005]</ref> | 100% | 68 688 433<ref name="Iran People — 2006">[http://www.theodora.com/wfb2006/iran/iran_people.html Iran People — 2006, CIA World Factbook — '''Theodora.com''']</ref> | 100% | 65 397 521<ref name="Iran People — 2007">[http://www.allcountries.org/wfb2007/iran/iran_people.html Iran People — 2007]</ref> | 100% | 65 875 224<ref name="Iran: Land, Climate, Culture, and Resources">[http://www-personal.umich.edu/~rraham/iran_demographics.html Iran: Land, Climate, Culture, and Resources] — yoxlanılıb: 17.8.2014</ref> | 100% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | 34 822 201 | 51% | 35 199 651 | 51% | 34 689 109 | 51% | 35 031 101 | 51% | 33 352 736 | 51% | 33 596 364 | 51% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 16 386 918 | 24% | 16 564 542 | 24% | 16 324 286 | 24% | 16 485 224 | 24% | 15 695 405 | 24% | 15 810 054 | 24% |- | style="text-align:left;"| '''[[Giləklər]]''' və '''[[Mazandaranlılar]]''' | 5 462 306 | 8% | 5 521 514 | 8% | 5 441 429 | 8% | 5 495 075 | 8% | 5 231 802 | 8% | 5 270 018 | 8% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 4 779 518 | 7% | 4 831 325 | 7% | 4 761 250 | 7% | 4 808 190 | 7% | 4 577 826 | 7% | 4 611 266 | 7% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 2 048 365 | 3% | 2 070 568 | 3% | 2 040 536 | 3% | 2 060 653 | 3% | 1 961 926 | 3% | 1 976 257 | 3% |- | style="text-align:left;"| '''[[Lurlar]]''' | 1 365 577 | 2% | 1 380 378 | 2% | 1 360 357 | 2% | 1 373 769 | 2% | 1 307 950 | 2% | 1 317 504 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 1 365 577 | 2% | 1 380 378 | 2% | 1 360 357 | 2% | 1 373 769 | 2% | 1 307 950 | 2% | 1 317 504 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 1 365 577 | 2% | 1 380 378 | 2% | 1 360 357 | 2% | 1 373 769 | 2% | 1 307 950 | 2% | 1 317 504 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 682 787 | 1% | 690 190 | 1% | 680 179 | 1% | 686 883 | 1% | 653 976 | 1% | 658 753 | 1% |} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Etnik qrup ! colspan="12" | [[ABŞ]] [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|MKİ]]-nin nəşr etdirdiyi "Dünya faktlar kitabı"nda verilən məlumatlara əsasən |- style="background:#e0e0e0;" ! Sayı,<br/><small>(2009)</small><br/>≈ ! %<ref name="The World Factbook 2009">[https://www.cia.gov/index.html CİA]: [https://www.cia.gov/library Library] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110524165356/https://www.cia.gov/library/ |date=2011-05-24 }} – [https://www.cia.gov/library/publications Publications] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131206031026/https://www.cia.gov/library/publications/ |date=2013-12-06 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html Download] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140918000800/https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html |date=2014-09-18 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2009/factbook.zip The World Factbook 2009 '''(zip)'''] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140322050447/https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2009/factbook.zip |date=2014-03-22 }} — yoxlanılıb: 16.06.2014</ref> ! Sayı,<br/><small>(2010)</small><br/>≈ ! %<ref name="The World Factbook 2010">[https://www.cia.gov/index.html CİA]: [https://www.cia.gov/library Library] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110524165356/https://www.cia.gov/library/ |date=2011-05-24 }} – [https://www.cia.gov/library/publications Publications] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131206031026/https://www.cia.gov/library/publications/ |date=2013-12-06 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html Download] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140918000800/https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html |date=2014-09-18 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2010/factbook.zip The World Factbook 2010 '''(zip)'''] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140821185827/https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2010/factbook.zip |date=2014-08-21 }} — yoxlanılıb: 16.06.2014</ref> ! Sayı,<br/><small>(2011)</small><br/>≈ ! %<ref name="The World Factbook 2011">[https://www.cia.gov/index.html CİA]: [https://www.cia.gov/library Library] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110524165356/https://www.cia.gov/library/ |date=2011-05-24 }} – [https://www.cia.gov/library/publications Publications] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131206031026/https://www.cia.gov/library/publications/ |date=2013-12-06 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html Download] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140918000800/https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html |date=2014-09-18 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2011/factbook.zip The World Factbook 2011 '''(zip)'''] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140821191911/https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2011/factbook.zip |date=2014-08-21 }} — yoxlanılıb: 16.06.2014</ref> ! Sayı,<br/><small>(2012)</small><br/>≈ ! %<ref name="The World Factbook 2012">[https://www.cia.gov/index.html CİA]: [https://www.cia.gov/library Library] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110524165356/https://www.cia.gov/library/ |date=2011-05-24 }} – [https://www.cia.gov/library/publications Publications] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131206031026/https://www.cia.gov/library/publications/ |date=2013-12-06 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html Download] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140918000800/https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html |date=2014-09-18 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2012/factbook.zip The World Factbook 2012 '''(zip)'''] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140821233406/https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2012/factbook.zip |date=2014-08-21 }} — yoxlanılıb: 16.06.2014</ref> ! Sayı,<br/><small>(2013)</small><br/>≈ ! %<ref name="The World Factbook 2013">[https://www.cia.gov/index.html CİA]: [https://www.cia.gov/library Library] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110524165356/https://www.cia.gov/library/ |date=2011-05-24 }} – [https://www.cia.gov/library/publications Publications] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131206031026/https://www.cia.gov/library/publications/ |date=2013-12-06 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html Download] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140918000800/https://www.cia.gov/library/publications/download/index.html |date=2014-09-18 }} – [https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2013/factbook.zip The World Factbook 2013 '''(zip)'''] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140821234939/https://www.cia.gov/library/publications/download/download-2013/factbook.zip |date=2014-08-21 }} — yoxlanılıb: 16.06.2014</ref> ! Sayı,<br/><small>(2014)</small><br/>≈ ! %<ref name="Middle East :: İran (2014 profile)">'''[https://www.cia.gov/index.html CİA]: [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ The World Factbook] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130510200259/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |date=2013-05-10 }}''' – [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html Middle East :: İran (2014 profile)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120203093100/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html |date=2012-02-03 }} — yoxlanılıb: 16.06.2014</ref> |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 66 429 284<ref name="The World Factbook 2009" /> | 100% | 76 923 300<ref name="The World Factbook 2010" /> | 100% | 77 891 220<ref name="The World Factbook 2011" /> | 100% | 78 868 711<ref name="The World Factbook 2012" /> | 100% | 79 853 900<ref name="The World Factbook 2013" /> | 100% | 80 840 713<ref name="Middle East :: İran (2014 profile)" /> | 100% |- | style="text-align:left;"| '''[[Farslar]]''' | 33 878 935 | 51% | 39 230 883 | 51% | 39 724 522 | 51% | rowspan="2"|48 109 914 | rowspan="2"|61% | rowspan="2"|48 710 879 | rowspan="2"|61% | rowspan="2"|49 312 835 | rowspan="2"|61% |- | style="text-align:left;"| '''[[Giləklər]]''' və '''[[Mazandaranlılar]]''' | 5 314 343 | 8% | 6 153 864 | 8% | 6 231 298 | 8% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran azərbaycanlıları|Azərbaycanlılar]]''' | 15 943 028 | 24% | 18 461 592 | 24% | 18 693 893 | 24% | 12 618 994 | 16% | 12 776 624 | 16% | 12 934 514 | 16% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdlər]]''' | 4 650 050 | 7% | 5 384 631 | 7% | 5 452 385 | 7% | 7 886 871 | 10% | 7 985 390 | 10% | 8 084 071 | 10% |- | style="text-align:left;"| '''[[Lurlar]]''' | 1 328 586 | 2% | 1 538 466 | 2% | 1 557 824 | 2% | 4 732 123 | 6% | 4 791 234 | 6% | 4 850 443 | 6% |- | style="text-align:left;"| '''[[İran ərəbləri|Ərəblər]]''' | 1 992 879 | 3% | 2 307 699 | 3% | 2 336 737 | 3% | 1 577 374 | 2% | 1 597 078 | 2% | 1 616 814 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənlər]]''' | 1 328 586 | 2% | 1 538 466 | 2% | 1 557 824 | 2% | 1 577 374 | 2% | 1 597 078 | 2% | 1 616 814 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''[[Bəluclar]]''' | 1 328 586 | 2% | 1 538 466 | 2% | 1 557 824 | 2% | 1 577 374 | 2% | 1 597 078 | 2% | 1 616 814 | 2% |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | 664 293 | 1% | 769 233 | 1% | 778 912 | 1% | 788 687 | 1% | 798 539 | 1% | 808 407 | 1% |} <gallery mode="packed-hover" heights="250px"> Şəkil:Map of Persian-inhabited provinces of Iran, according to a poll in 2010.PNG|Ostanlar üzrə farsların nisbəti, 2010 sorğusu Şəkil:Map of Turkic-inhabited provinces of Iran, according to a poll in 2008.png|Ostanlar üzrə azərbaycanlıların nisbəti, 2010 sorğusu Şəkil:Map of Kurdish-inhabited provinces of Iran, according to a poll in 2010.PNG|Ostanlar üzrə kürdlərin nisbəti, 2010 sorğusu Şəkil:Map of Luri-inhabited provinces of Iran, according to a poll in 2010.PNG|Ostanlar üzrə lurların nisbəti, 2010 sorğusu Şəkil:Map of Arabian-inhabited provinces of Iran, according to a poll in 2010.PNG|Ostanlar üzrə ərəblərin nisbəti, 2010 sorğusu Şəkil:Map of Balochi-inhabited provinces of Iran, according to a poll in 2010.PNG|Ostanlar üzrə bəlucların nisbəti, 2010 sorğusu </gallery> {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Ostanın adı ! colspan="18" | 2010-cu ildə İran Dövlət Mədəniyyət Şurasının gerçəkləşdirdiyi sorğunun 2012-ci ildə bəyan edilmiş nəticələrinin 24 oktyabr – 13 noyabr 2011–ci il ümumiran əhali siyahıyaalınmasının yekunlarına tətbiqinə əsasən alınmış rəqəmlərdə danışanların ana dili əsasında İran əhalisinin etnik tərkibi |- style="background:#e0e0e0;" ! [[Farslar|Fars-<br/>lar]]<br/>≈ ! % ! [[İran azərbaycanlıları|Azərbay-<br/>canlılar]]<br/>≈ ! % ! [[Kürdlər|Kürd-<br/>lər]]<br/>≈ ! % ! Şimal-<br/>lılar<br/>≈ ! % ! [[Lurlar]]<br/>≈ ! % ! [[İran ərəbləri|Ərəblər]]<br/>≈ ! % ! [[Bəluclar]]<br/>≈ ! % ! Digər-<br/>ləri<br/>≈ ! % ! Təsnif-<br/>lənmə-<br/>miş<br/>≈ ! % |- | style="text-align:left;"| '''[[Rəzəvi Xorasan ostanı|Rəzəvi Xorasan]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان خراسان رضوی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۵-۴۶-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۴ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 5 412 945 | 90.30% | 221 793 | 3.70% | 251 765 | 4.20% | 11 989 | 0.20% | ... | ... | 17 983 | 0.30% | 17 983 | 0.30% | ... | ... | 59 944 | 1.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[İsfahan ostanı|İsfahan]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان اصفهان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۰-۳۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 4 069 346 | 83.40% | 341 552 | 7.00% | ... | ... | ... | ... | 302 517 | 6.20% | 58 552 | 1.20% | ... | ... | 63 431 | 1.30% | 43 914 | 0.90% |- | style="text-align:left;"| '''[[Gülüstan ostanı|Gülüstan]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان گلستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۵-۵۹-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 838 751 | 47.20% | 69 304 | 3.90% | 5 331 | 0.30% | 735 684 | 41.40% | ... | ... | ... | ... | 69 304 | 3.90% | 55 087 | 3.10% | 3 553 | 0.20% |- | style="text-align:left;"| '''[[Hörmüzgan ostanı|Hörmüzgan]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان هرمزگان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۹-۶۴-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۹ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 1 333 565 | 84.50% | 4 735 | 0.30% | 11 047 | 0.7% | 11 047 | 0.7% | 11 047 | 0.7% | 67 862 | 4.3% | 93 113 | 5.9% | ... | ... | 45 767 | 2.9% |- | style="text-align:left;"| '''[[Mazandaran ostanı|Mazandaran]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۷۰۴۰/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:مازندران/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۵-۶۲-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۴ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 233 620 | 7.60% | 73 775 | 2.40% | 3 074 | 0.10% | 2 738 883 | 89.10% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 24 591 | 0.80% |- | style="text-align:left;"| '''[[Şimali Xorasan ostanı|Şimali Xorasan]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۷۳۹ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان خراسان شمالی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۲-۴۷-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۳۰۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 241 228 | 27.80% | 178 752 | 20.60% | 400 022 | 46.10% | 28 635 | 3.30% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 19 090 | 2.20% | ... | ... |- | style="text-align:left;"| '''[[Cənubi Xorasan ostanı|Cənubi Xorasan]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۸۱۲۳/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:خراسان جنوبی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۸-۴۵-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 657 896 | 99.30% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 4 638 | 0.70% | ... | ... | ... | ... |- | style="text-align:left;"| '''[[Qərbi Azərbaycan ostanı|Qərbi Azərbaycan]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان آذربایجان غربی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۳۶-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱</ref> | 24 645 | 0.80% | 2 347 399 | 76.20% | 668 485 | 21.70% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 30 805 | 1.00% | 9 242 | 0.30% |- | style="text-align:left;"| '''[[Şərqi Azərbaycan ostanı|Şərqi Azərbaycan]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۸۲۱/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان آذربایجانشرقی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۹-۳۵-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۳ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 52 145 | 1.40% | 3 642 678 | 97.80% | 7 449 | 0.20% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 7 449 | 0.20% | 14 899 | 0.40% |- | style="text-align:left;"| '''[[Ərdəbil ostanı|Ərdəbil]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۸۱۶۶/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:اردبیل/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۳۷-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۴۹ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 13 733 | 1.10% | 1 226 015 | 98.20% | 4 994 | 0.40% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 3 746 | 0.30% |- | style="text-align:left;"| '''[[Zəncan ostanı|Zəncan]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۴۱۴/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان زنجان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۴۹-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۲ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 11 173 | 1.10% | 999 482 | 98.40% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 5 079 | 0.50% |- | style="text-align:left;"| '''[[Həmədan ostanı|Həmədan]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۶۶۶/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:همدان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۶۵-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 427 259 | 24.30% | 1 035 620 | 58.90% | 181 102 | 10.30% | ... | ... | 94 946 | 5.40% | 5 275 | 0.30% | 5 275 | 0.30% | 5 274 | 0.30% | 3 517 | 0.20% |- | style="text-align:left;"| '''[[Qəzvin ostanı|Qəzvin]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان قزوین/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۵۳-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۶۸ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 491 440 | 40.90% | 630 822 | 52.50% | 42 055 | 3.50% | 32 442 | 2.70% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 4 806 | 0.40% |- | style="text-align:left;"| '''[[Gilan ostanı|Gilan]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۹۶۷۷/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان گیلان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱-۶۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۵ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 111 639 | 4.50% | 195 989 | 7.90% | 22 328 | 0.90% | 2 131 071 | 85.90% | ... | ... | 4 962 | 0.20% | ... | ... | ... | ... | 14 885 | 0.60% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kürdüstan ostanı|Kürdüstan]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۶۸۸۴طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان کردستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۷-۵۵-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 8 962 | 0.60% | 4 481 | 0.30% | 1 460 785 | 97.80% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 19 417 | 1.30% |- | style="text-align:left;"| '''[[Əlburz ostanı|Əlburz]]'''<ref>شماره کتابشناسه ملّی:۲۸۹۰۵۷۷طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان البرز/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۷-۳۹-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 1 133 881 | 47.00% | 870 917 | 36.10% | 178 526 | 7.40% | 106 151 | 4.40% | 77 200 | 3.20% | 14 475 | 0.60% | ... | ... | 26 538 | 1.10% | 4 825 | 0.20% |- | style="text-align:left;"| '''[[Tehran ostanı|Tehran]]'''<ref>شماره کتابشناسه ملّی:۲۸۸۷۱۴۱طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان تهران/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۷-۴۲-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 7 176 017 | 58.90% | 3 691 568 | 30.30% | 219 301 | 1.80% | 670 087 | 5.50% | 255 851 | 2.10% | ... | ... | 12 183 | 0.10% | 158 384 | 1.30% | ... | ... |- | style="text-align:left;"| '''[[Mərkəzi ostanı|Mərkəzi]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۷۰۰۰/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان مرکزی/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۲-۶۳-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۷۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 1 022 292 | 72.30% | 294 103 | 20.80% | 18 381 | 1.30% | 9 898 | 0.70% | 22 623 | 1.60% | 9 898 | 0.70% | ... | ... | 18 381 | 1.30% | 18 383 | 1.30% |- | style="text-align:left;"| '''[[Qum ostanı|Qum]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۸۴۷۰/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:قم/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۰-۵۴-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۷۰ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی</ref> | 741 677 | 64.40% | 297 131 | 25.80% | 19 578 | 1.70% | 3 455 | 0.30% | 4 607 | 0.40% | 28 792 | 2.50% | 4 607 | 0.40% | 19 578 | 1.70% | 32 247 | 2.80% |- | style="text-align:left;"| '''[[Simnan ostanı|Simnan]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:سمنان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۲-۵۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 577 564 | 91.50% | 9 468 | 1.50% | 5 050 | 0.80% | 29 036 | 4.60% | 631 | 0.10% | ... | ... | ... | ... | 5 050 | 0.80% | 4 419 | 0.70% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kirmanşah ostanı|Kirmanşah]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان کرمانشاه/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱-۵۷-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 81 700 | 4.20% | ... | ... | 1 799 335 | 92.50% | ... | ... | 13 617 | 0.70% | 3 890 | 0.20% | ... | ... | 9 726 | 0.50% | 36 959 | 1.90% |- | style="text-align:left;"| '''[[İlam ostanı|İlam]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان ایلام/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۴۰-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | ... | ... | ... | ... | 479 535 | 86.00% | ... | ... | 59 663 | 10.70% | ... | ... | ... | ... | 9 479 | 1.70% | 8 922 | 1.60% |- | style="text-align:left;"| '''[[Luristan ostanı|Luristan]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۸۵۹/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان لرستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۸-۶۱-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۵۸ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 80 695 | 4.60% | 5 263 | 0.30% | 8 771 | 0.50% | 5 263 | 0.30% | 1 605 132 | 91.50% | 8 771 | 0.50% | ... | ... | 31 577 | 1.80% | 8 771 | 0.50% |- | style="text-align:left;"| '''[[Fars ostanı|Fars]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۸۱۵۶/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان فارس/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۶-۵۲-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۴ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 3 677 326 | 80.00% | 459 666 | 10.00% | 4 597 | 0.10% | ... | ... | 353 943 | 7.70% | 4 597 | 0.10% | 9 193 | 0.20% | 36 773 | 0.80% | 50 563 | 1.10% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kirman ostanı|Kirman]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۶۹۷۰/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان کرمان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۴-۵۶-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۸۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 2 862 574 | 97.40% | 26 451 | 0.90% | ... | ... | 5 878 | 0.20% | ... | ... | 8 817 | 0.30% | 14 695 | 0.50% | 8 817 | 0.30% | 11 756 | 0.40% |- | style="text-align:left;"| '''[[Sistan və Bəlucistan ostanı|Sistan və Bəlucistan]]'''<ref>۲۸۷۸۴۹۰ شماره کتابشناسی ملی طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان سیستان وبلوچستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۹-۵۱-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۴ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 836 328 | 33.00% | ... | ... | 10 137 | 0.40% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 1 657 450 | 65.40% | 5 069 | 0.20% | 25 343 | 1.00% |- | style="text-align:left;"| '''[[Çahar-Mahal və Bəxtiyari ostanı|Çahar-Mahal və Bəxtiyari]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۷۷۸۳۱/طرح بررسی و سنجش شاخص های فرهنگ عمومی کشور(شاخص های غیرثبتی){گزارش}:استان چهارمحال و بختیاری/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۱-۴۴-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۳۰۰ ص:جدول(بخش رنگی)،نمودار(بخش رنگی)</ref> | 138 767 | 15.50% | 90 422 | 10.10% | ... | ... | ... | ... | 656 228 | 73.30% | ... | ... | ... | ... | 4 476 | 0.50% | 5 370 | 0.60% |- | style="text-align:left;"| '''[[Kohgiluyə və Boyer-Əhməd ostanı|Kohgiluyə və Boyer-Əhməd]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۸۷۲۴۵/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان کهگیلویه وبویراحمد/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۸-۵۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 23 711 | 3.60% | 32 931 | 5.00% | ... | ... | ... | ... | 596 718 | 90.60% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 5 269 | 0.80% |- | style="text-align:left;"| '''[[Yəzd ostanı|Yəzd]]'''<ref>شماره کتابشناسی ملی:۲۸۹۰۶۱۹/طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان یزد/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۳-۶۶-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۹۱ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 1 059 386 | 98.60% | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | ... | 5 372 | 0.50% | ... | ... | ... | ... | 9 670 | 0.90% |- | style="text-align:left;"| '''[[Buşehr ostanı|Buşehr]]'''<ref>طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}: استان بوشهر/ به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری: منصور واعظی؛ اجرا: شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک: ۰-۴۱-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸، وضعیت نشر: تهران - موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱، وضعیت ظاهری: ۲۹۵، ص: جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 948 247 | 91.80% | 10 329 | 1.00% | ... | ... | ... | ... | 21 692 | 2.10% | 42 351 | 4.10% | ... | ... | 5 165 | 0.50% | 5 165 | 0.50% |- | style="text-align:left;"| '''[[Xuzistan ostanı|Xuzistan]]'''<ref>شطرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیرثبتی){گزارش}:استان خوزستان/به سفارش شورای فرهنگ عمومی کشور؛ مدیر طرح و مسئول سیاست گذاری:منصور واعظی؛ اجرا:شرکت پژوهشگران خبره پارس -شابک:۹-۴۸-۶۶۲۷-۶۰۰-۹۷۸ *وضعیت نشر:تهران-موسسه انتشارات کتاب نشر ۱۳۹۱ *وضعیت ظاهری:۲۷۶ ص:جدول (بخش رنگی)، نمودار (بخش رنگی)</ref> | 1 445 619 | 31.90% | 113 293 | 2.50% | 45 317 | 1.00% | ... | ... | 1 368 579 | 30.20% | 1 522 658 | 33.60% | ... | ... | 9 063 | 0.20% | 27 191 | 0.60% |- | style="text-align:left;"| '''Bütün ostanlar''' | 35 734 131 | 47.55% | 16 873 939 | 22.45% | 5 846 965 | 7.78% | 6 519 519 | 8.68% | 5 444 994 | 7.25% | 1 804 255 | 2.40% | 1 888 441 | 2.51% | 529 212 | 0.70% | 508 213 | 0.68% |} == Mənbə == # Бларамберг. Статистическое обозрение Персии (1853) # Путевой журнал Е. И. Чирикова, русского комиссара-посредника по турецко-персидскому разграничению, 1849-1852 гг. // Записки Кавказского отдела Императорского Русского географического Общества, Книга 9. 1875 # [[:ru:Петрусевич, Николай Григорьевич|Н. Г. Петрусевич.]] Туркмены между старым руслом Аму-Дарьи (Узбоем) и северными окраинами Персии // [http://www.snor.ru/?an=sc_414_07 Записки Кавказского отдела Императорского Русского географического общества.] Книжка XI. Выпуск 1. 1880. # Приложение: Специальная статистика Персии д-ра Гентче из Дрездена. // [http://www.snor.ru/?an=sc_414_08 Известия Кавказского отдела Императорского Русского географического общества.] Том 4, № 4, 1876. — в оригинале: [http://www.digizeitschriften.de/dms/img/?PPN=PPN391365657_1869_0004&DMDID=DMDLOG_0068 XVII. Specialstatistik von Persien Von Dr. Julius Cäsar Häntzsche in Dresden], seiten 429-450.// Als Fortsetzung der Zeitschrift Für Allgemeine erdkunde im auftrage der gesellschaft herausgegeben von Prof. Dr. W. Koner. Vierter Band. Berlin . Verlag von Dietrich Reamer. [[:de:s:Zeitschrift der Gesellschaft für Erdkunde zu Berlin|Gesellschaft für Erdkunde zu Berlin]]. 1869. # Подполковник Колюбакин Алексей Михайлович. Состав населения Персии по племенам и провинциям. Сборник географических, топографических и статистических материалов по Азии. Выпуск 4, СПб., военная типография, 1883. Секретно. Издание Военно-Ученого Комитета Главного Штаба. # [[:ru:Риттер, Карл (географ)|Карл Риттер]]: Иран, ч.I, предисловие перевод и дополнения Н.В. Ханыкова, СПб, 1874. # [https://archive.org/stream/proceedingsofroy01lond#page/280/mode/2up No. VIII. Observations on the geography of Southern Persia, with reference to the pending military operations, page 280-299.] By [[:en:Sir Henry Rawlinson, 1st Baronet|Colonel Sir Henry C. Rawlinson]], K.C.B., F.E.G.S., etc. // Proceedings of the [[:en:Journal of the Royal Geographical Society of London|Journal of the Royal Geographical Society of London]]. Vol I. Sessions 1855-1856 and 1856-1857. Nos. I. to XI. Edited by the secretary. London: published by Edward Stanford, 6, Charing Cross, 1857. # [https://archive.org/details/persieneinehist00prelgoog Persien: Eine historische Landschaft (1891)] # [https://books.google.ru/books?id=lyFDAAAAcAAJ&dq=In+einer+persischen+Turnhalle&hl=ru&source=gbs_navlinks_s Persien, das Land und seine Bewohner: ethnographische Schilderungen (1865)] == Qeydlər == <div class="references-small"> <references group=q/> </div> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|4}} == Xarici keçidlər == * [http://www.persee.fr/docAsPDF/geoca_0035-113x_1973_num_48_2_1625.pdf Les minorités non musulmanes dans la population iranienne] * [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/610111/Turkmen Turkmen (people) — '''Encyclopedia Britannica'''] * [http://www.iranicaonline.org/articles/turkmens-language Turkmens of Persia ii. Language — '''Encyclopædia Iranica'''] * [http://www.iranicaonline.org/articles/arab-iv Arab tribes of Iran — '''Encyclopædia Iranica'''] * [http://www.iranicaonline.org/articles/diaspora Diaspora — '''Encyclopædia Iranica'''] * [http://www.iranicaonline.org/articles/armenians-of-modern-iran Armenians of modern İran — '''Encyclopædia Iranica'''] * [http://www.suryaniler.com/makalehavuzu/makale4.pdf lnt.J'.Middle East Stud. 8 (1977). 237-249. Primed in U.S.A. 337. Eden Naby. THE ASSYRIANS OF IRAN: REUNIFICATION. OF A “MILLAT," 1906-1914 .] * [https://archive.is/amar.sci.org.ir İran Statistika Mərkəzinin arxivləşdirilmiş sənədlərinin siyahısı] * [http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/geoca_0035-113x_1973_num_48_2_1625?luceneQuery=%28%2B%28content%3ALes+title%3ALes%5E2.0+fullContent%3ALes%5E100.0+fullTitle%3ALes%5E140.0+summary%3ALes+authors%3ALes%5E5.0+illustrations%3ALes%5E4.0+bibrefs%3ALes%5E4.0+toctitles%3ALes%5E4.0+toctitles1%3ALes%5E3.0+toctitles2%3ALes%5E2.0+toctitles3%3ALes%29+%2B%28content%3Aminorités+title%3Aminorités%5E2.0+fullContent%3Aminorités%5E100.0+fullTitle%3Aminorités%5E140.0+summary%3Aminorités+authors%3Aminorités%5E5.0+illustrations%3Aminorités%5E4.0+bibrefs%3Aminorités%5E4.0+toctitles%3Aminorités%5E4.0+toctitles1%3Aminorités%5E3.0+toctitles2%3Aminorités%5E2.0+toctitles3%3Aminorités%29+%2B%28content%3Asyrien+title%3Asyrien%5E2.0+fullContent%3Asyrien%5E100.0+fullTitle%3Asyrien%5E140.0+summary%3Asyrien+authors%3Asyrien%5E5.0+illustrations%3Asyrien%5E4.0+bibrefs%3Asyrien%5E4.0+toctitles%3Asyrien%5E4.0+toctitles1%3Asyrien%5E3.0+toctitles2%3Asyrien%5E2.0+toctitles3%3Asyrien%29%29+AND+%28+%2Baccess_right%3A%28free%29+%29&words=Les&words=100&words=140&words=minorités&words=syrien&words=free] {{İran mövzularda}} [[Kateqoriya:İran əhalisi| ]] 04z6jalc8azgpo1omfc5m6xmhhr5jgn Şablon:Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatı-qaliblər 10 125002 6564672 6391890 2022-08-05T23:37:39Z Nicat49 31470 wikitext text/x-wiki {{Naviqasiya cədvəli |ad = Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatı-qaliblər |state = {{{state|collapsed}}} |başlığın stili = {{{titlestyle|background:gold}}} |başlıq = [[Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatı|Futbol üzrə Azərbaycan Çempionatının qalibləri]] |şəkil = |Kateqoriya = <noinclude>[[Kateqoriya:Şablonlar:Futbol]]</noinclude> |qrupların stili = text-align:center; |siyahıların stili = {{{siyahılar_stili|background:lavender;}}} |qrup1 = |siyahı1 = [[Neftçi PFK|Neftçi]] ('''9''') {{•}} [[Qarabağ FK|Qarabağ]] ('''9''') {{•}} [[Kəpəz Gəncə PFK|Kəpəz]] ('''3''') {{•}} [[Şəmkir FK|Şəmkir]] ('''3''') {{•}} [[Bakı FK|Bakı]] ('''2''') {{•}} [[Şamaxı FK|Şamaxı]] ('''2''') {{•}} [[Turan-T Tovuz İK|Turan]] ('''1''') {{•}} [[Xəzər-Lənkəran FK|Xəzər-Lənkəran]] ('''1''') }}<noinclude> [[Kateqoriya:Şablonlar:Futbol]] </noinclude> gibtwinnlme793g1aw3li0xuh4td050 Xaç atası (film, 1972) 0 127286 6564184 6254452 2022-08-05T17:10:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Xaç atası |orijinal adı = {{Dil-en|The Godfather}} |digər adı = |şəkil = Xaç atası (film, 1972).jpg |şəklin ölçüsü = 230 |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Frensis Ford Koppola]] |ssenarist = [[Mario Püzo]]<br/>[[Frensis Ford Koppola]] |əsərin müəllifi = [[Mario Püzo]] |prodüser = [[Albert Ruddi]] |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Nino Rota]] |rollarda = [[Marlon Brando]]<br/>[[Al Paçino]]<br/>[[Ceyms Kaan]]<br/>Con Kazale<br/>Robert Düvall<br/>[[Taliya Şayr]]<br/>[[Dayan Kiton]] |operator = [[Qordon Uillis]] |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = Uorren Klaymer |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = Uilyam Reynolds<br/>Peter Sinner |redaktoru = |çəkiliş yeri = [https://az.wikipedia.org/wiki/Xaç_atası_(film,_1972)#.C3.87.C9.99kili.C5.9F_yerl.C9.99ri "Xaç atası" filminin çəkiliş yerləri] |şüar = |janr = [[Dram filmi|dram]]<br/>[[Detektiv filmi|detektiv]] |ilk baxış = [[15 mart]] [[1972]]<br/><small>([[Nyu-York]] premyerası)</small><br/>[[24 mart]] [[1972]]<br/><small>([[ABŞ]]-da geniş təqdimat)</small><ref>Block, Alex Ben; Wilson, Lucy Autrey, eds. (2010). George Lucas's Blockbusting: A Decade-By-Decade Survey of Timeless Movies Including Untold Secrets of Their Financial and Cultural Success. HarperCollins. pp. 518 & 552. ISBN 978-0-06-177889-6.</ref> |dil = [[ingilis dili]]<br/>[[siciliya dili]] |ölkə = {{ABŞ}} |istehsalçı = [[Paramount Pictures]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = bədii film |rəng = [[rəngli film|rəngli]] |vaxt = 175 [[dəqiqə]] |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[1972]] |büdcə = 6 milyon $<ref>[http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=godfather.htm The Godfather]</ref> <br /> 7 milyon $<ref>[http://www.the-numbers.com/movies/1972/0GDFT.php The Godfather, Box Office Information]</ref> |gəlir = 268,5 milyon $<ref>[http://ntn.ua/ru/news/society/2012/08/31/8725 "Крестный отец" — все три части по воскресеньям]</ref><ref>[http://www.tcm.com/tcmdb/title/443184/The-Godfather/notes.html "The Godfather (1972) – Notes". Turner Classic Movies.]</ref> |əvvəlki = |sonrakı = [[Xaç atası 2 (film, 1974)|Xaç atası 2]] |saytı = |texniki məlumatlar = Technicolor |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = 0068646 |vikianbar = }} '''Xaç atası''' ({{Dil-en|The Godfather}}) — rejissor [[Frensis Ford Koppola]]nın qanqster dram filmi, [[Mario Püzo]]nun [[1969-cu il]]də işıq üzü görmüş<ref>[http://simsar.az/news/a-18633.html "Xaç atası"na görə miras savaşı başladı]</ref> eyniadlı romanının ekranlaşması. Filmin şüarı: "İmtina edilməsi mümkün olmayan təklif" olmuşdu. Amerika Film İnstitutunun ({{Dil-en|The American Film Institute}}) qərarına əsasən ən yaxşı qanqster filmi və kinematoqrafiya tarixinin ən yaxşı filmlərindən biri hesab olunur.<ref>{{Cite web |title=Jordan Hoffman. Best Movie Ever: The Godfather |url=http://www.ugo.com/movies/greatest-movie-ever-the-godfather |access-date=2014-02-27 |archive-date=2012-06-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120605065721/http://www.ugo.com/movies/greatest-movie-ever-the-godfather |url-status=dead }}</ref> IMDb-nin 250 ən yaxşı film siyahısına daxil olmuşdur.<ref>[http://www.imdb.com/chart/top IMDb Top 250]</ref> == Məzmun == {{Məzmun}} "Xaç atası" filmi [[Nyu-York]]-[[Siciliya]] mafioz ailəsi Korleonedən bəhs edir. Bu [[film]] [[1945]]-[[1955]]-ci illər arasında olan hadisələri əhatə edir. Film [[1945-ci il]]də don [[Vito Korleone|Vito Korleonenin]] (''[[Marlon Brando]]'') evində təşkil olunmuş şənliklə başlayır. Bu, Korleonenin qızı Konni (''Talia Şayr'') və Karlo Rissinin (''Canni Russo'') toy məclisi idi. Bu zaman "Xaç atası" kimi tanınan və Korleone mafioz qrupunun başçısı Vito və ailənin şəxsi hüquqşünası Tom Hagen (''Robert Düvall'') təbriklər qəbul edirlər və eləcə də dost və həmkarların xahişlərini dinləyirlər. Xahişə gələnlər çox gözəl bilirdilər ki, heç bir siciliyalı öz qızının toyunda kiminsə sözünü yerə salmaz. Bu vaxtlar donun sevimli kiçik oğlu, [[İkinci dünya müharibəsi]] qəhrəmanı Maykl (''[[Al Paçino]]'') öz dostu Key Adamsa (''[[Dayan Kiton]]'') öz atasının cinayət aləmində tanındığı haqqında danışır. Lakin Maykl qətiyyətlə bildirir ki, özünün ailəsinə qətiyyən heç bir oxşarlığı yoxdur. Gələn qonaqlar arasında həm də Vito Korleonenin xaç oğulluğu, [[Hollivud]]dan təzə gəlmiş müğənni Conni Fonteyn (''Al Martino'') də var. O, dondan xahiş edir ki, itən şöhrətini yenidən qaytarmaq üçün təzə çəkilişlərinə başlanılmış bir [[film]]də rol almasına kömək etsin. Conni deyir ki, kinostudiyanın rəhbəri Cek Vols (''Con Marli'') ona rol vermir. Korleone bu problemi həll etmək üçün Hageni [[Kaliforniya]]ya göndərir. Cek Vols qətiyyətlə Hagenə deyir ki, heç bir vəchlə Fonteynə rol verməyəcək. Çünki Fonteyn onun sevgilisini əlindən alıb. Korleone ailəsinə etdiyi etiraza görə Vols səhər yuxudan duranda yatağının [[qan]] içində olduğunu görür: onun 600.000 dollarlıq sevimli [[at]]ının başı kəsilərək yatağına qoyulmuşdu. Hagenin qayıdışından sonra ailə Tattaliya ailəsinə qarşı rəqabət aparmaq üçün Vörcil Solosso (''Al Lettyeri'') ilə görüşür. O, don Korleoneyə [[heroin]] idxalına pul qoymağı, eləcə də bu işdə diplomatik və hüquqi müdafiəni təmin etməyi təklif edir. Lakin Korleone onun diplomatik nüfuzuna təhlükə törədə biləcəyini düşünərək [[narkotik]]lərlə bağlı çirkli işlərə girməyəcəyini deyir. Korleonenin oğlu Sonni bu işin Tattaliya ailəsilə əməkdaşlıq etdikləri zaman mümkün olacağını deyir. Don Vito yaranmış bu ciddi fikir ayrılığına görə Sonnini təklikdə tənbeh edir və daha sonra ən yaxşı döyüşçüsü olan Luka Brazini (''Lenni Montana'') hər şeyi yerli-yataqlı öyrənməyə göndərir. Küçədə gedərkən don Korleoneyə sui-qəsd təşkil olunur. Ona [[tapança]]dan atəş açılır. Solosso və Tattaliya, Brazini öldürür və Sonniyə sazişi qəbul etmək barədə söz çatdırmaq üçün Hageni oğurlayırlar. Qəzəblənmiş Sonni təklifdən imtina edir və Tattaliya ailəsinə ultimatum göndərir: ya Solossonu ona verməlidir, ya da Korleone ailəsi müharibə yoluna əl atacaq. Tattaliya etiraz edir və bununla bərabər Santinoya Brazinin ölüm sübutunu göndərir. Bir gün Maykl xəstəxanaya atasına baş çəkməyə gedir və bu zaman ona məlum olur ki, atasını qorumaq üçün xəstəxanada heç bir mühafizə təşkil olunmamışdır. Atasına yenidən sui-qəsd ediləcəyini düşünən Maykl don Korleonenin yatdığı palatanı dəyişdirir. Özü isə qapıdan çölü izləməyə başlayır. Özünü dona borclu bilən Enzo mühafizəni xəstəxananın artırmasında təsvir edərək Korleoneni öldürməyə gələn Solossonun adamlarının fikirlərini yayındırır. Onların ardınca kapitan Mark Makklaskinin (''Sterlinq Heyden'') rəhbərliyi ilə [[polis]] dəstəsi gəlir. Onlar Mayklı Solosso ilə əlaqədə olmağında ittiham edərək onun sifətinə möhkəm bir zərbə ilişdirirlər. Bundan dərhal sonra Hagen, Korleone üçün nəzərdə tutulmuş mühafizə xidməti əməkdaşları ilə xəstəxananın qarşısına təşrif gətirir. Sonni onların Bruno Tattaliyanı öldürdüyü barədə Maykla xəbər çatdırır. Beləcə, ailə başçılarının oğulları arasında "müharibə" başlayır. Solosso Maykl Korleone ilə görüşmək istədiyini bildirir və Makklaskini öldürəcəyinə söz verir. Bu Sonni və Klemensoya müsbət təsir bağışlayır. Lakin Maykl onları ciddiyyətlə inandırır ki, burada şəxsi heç nə yoxdur. Bu yalnız və yalnız [[biznes]]dir. Solosso ilə görüşü zamanı Maykl [[Tualet|ayaqyoluna]] getməyi bəhanə gətirir və ora gedir. Oradan gizlədilmiş tapançanı götürərək geri qayıdır. Maykl Solosso və Makklaskini güllələyir. Bundan sonra [[Siciliya]]ya gedir. Beləcə Korleone ailəsinin birləşmiş digər [[5 (ədəd)|5]] ailəyə qarşı olan mübarizəsi ən qızğın çağlarını yaşamağa başlayır. Maykl Siciliyada don Korleonenin köhnə dostlarından olan don Tomazinonun (''Korrado Qaypa'') himayəsi altında yaşayır. O, orada Appoloniya (''Simonetta Stefanelli'') adlı bir yerli qıza aşiq olur və onunla evlənir. Bu evlilikdən çox keçməmiş Appoloniya [[maşın]] sürmək öyrənir. Bir gün həmin maşına Mayklı öldürmək üçün bomba qoyulur, lakin maşına Maykldan əvvəl minən və onu işə salan Appoloniya partlayış nəticəsində həlak olur. Və beləliklə, Maykl ölümdən xilas olur. [[Nyu-York]]da don Korleone xəstəxanadan evə buraxılır və Mayklın Solosso və Makklaskini öldürdüyündən xəbər tutur. Bir neçə ay sonra – [[1948-ci il]]də Karlo arvadı Konni Rissini [[Hamiləlik|hamilə]] olduğu üçün vəhşicəsinə döyür. Daha sonra isə xəbərdarlıq edir ki, bu bir də təkrar olunsa, onu öldürəcək. Bu hal bir də təkrar olunanda Sonni bundan xəbər tutur. Qəzəblənmiş Sonni özünü [[bacı]]sının yanına çatdırmaq üçün yola düşür, ancaq şlaqbaumdan keçməmiş onu Tattaliya ailəsinin adamları güllələyirlər. [[Fayl:Bar Vitelli, reso celebre da alcune scene del film Il Padrino.JPG|right|250px|thumb|[[Siciliya]]nın Savoka kommunasında yerləşən və filmin bəzi səhnələrində görünən ''Vitellinin barı'']] Don Korleone bu müharibəyə son qoymaq məqsədilə 5 ailə başçıları və nümayəndələri ilə bir yerdə görüş keçirir. Bu işi görməkdə don Korleone həm nahaq qana son qoymaq, həm də Mayklın sağ-salamat evə qayıda bilməsini təmin etmək istəyirdi. Maykl [[Siciliya]]ya qayıdır. [[1951-ci il]]də (qayıdışından bir il sonra) o, keçmiş rəfiqəsi Keylə görüşür və tezliklə ona evlənmə təklifi edir. Sonninin ölümündən sonra don mafiya başçısı kürsüsünü tərk edir. Ortancıl qardaş Fredo bu işlərin öhdəsində gələ bilməyəcəyi üçün faktiki olaraq Maykl cinayətkar sindikatının rəhbəri olur. Amma o Keyə söz verir ki, qarşıdan gələn 5 il ərzində atasının biznesini tamamilə qanuniləşdirəcək. Klemenso və Salvador Tessio Korleoneyə Barzini ailəsi tərəfdən sıxışdırıldıqlarını bildirirlər və onlara cavab zərbəsi vurmaq təşəbbüsü ilə çıxış edirlər. Lakin Maykl bu mövzuda onlara etiraz edir. O, öz ailə fəaliyyətini [[Nevada]] ştatına keçirmək istəyir və Konninin ərinin bütünlüklə onun sağ əli olacağına and içir. Tom Hagen işlərdən kənarlaşdırılaraq don Vitonun şəxsi [[vəkil]]i olur. Hagen indiki yerindən və Mayklın siyasətindən narazılığını bildirir. Lakin don, Mayklın onun məsləhətilə iş gördüyünü deyir. Maykl [[Las-Veqas]]da böyük bir [[Sahibkarlıq|sahibkarla]] tanış olur və ona Mo Qrinin (''Aleks Rokko'') kazinodakı payını almağı təklif edir. Amma Mo ona kobudcasına etiraz edir. Məlum olur ki, Mo Qrin zəng edib Fredonu ictimaiyyət arasında döyməyi deyib. Fredo Monun tərəfini tutur. Daha sonra Maykl Fredoya bildirir ki, bir də heç vaxt öz ailəsi əleyhinə getməyə cürət etməsin. Maykl evə qayıdır. Don Vito düşmənlərin nə fikirdə olduğunu başa düşür və Barzininin Mayklı görüşə çağıracağını, elə oradaca onu öldürəcəyini bildirir. Təklif verən adam satqındır. Vito Mayklı heç vaxt ailənin başında görməyi arzulamadığını deyir. Əksinə, onun qanuni [[siyasətçi]] olmağını arzulayırdı. Tezliklə don nəvəsi Entoni ilə oynayarkən ürək tutmasından vəfat edir. Dəfn mərasimi zamanı don Vitonun dediyi doğru çıxır. Tessio Maykla Barzini ilə görüş təklif edir. Maykl Karlo və Konninin oğlunun xaç atası olmağa razılıq verir. Bu mərasim zamanı Mayklın adamları düşmən ailələrin başçılarını öldürürlər: Don Kuneo qapının kandarında, don Straççi [[lift]]də, don Tattaliya yataqda, don Barzini, eləcə də Mo Qrin (masaj zamanı) öldürülür. Tessio Hagenə deyir ki, onun bu hərəkəti sadəcə biznesdir və Mayklın adamları ilə birlikdə öz ölümünü qarşılamağa gedir. Maykl Karlonu Sonninin öldürülməsində iştirak etdiyi üçün ittiham edir və bunu boynuna almasını istəyir. O, Karloya [[Las-Veqas]]a uçması üçün [[təyyarə]] [[bilet]]i verir. Karlo [[hava limanı]]na getmək üçün maşına oturanda Klemensonun ilgəyi ilə onu öldürürlər. Konni ərinin ölümündə Mayklı günahlandırır. Key bu barədə öyrənmək istəyəndə Maykl cavabdan imtina edir. Lakin Key onu cavab verməyə məcbur edir və Maykl bu işdə əli olmadığını söyləyir. Filmin finalında Key Karlonun və başqalarının ölümündə ərinin əlaqəsi olmamasına inanır. O, qapının arasından Klemensonun yeni don kimi Mayklın əlini öpməsinin şahidi olur. Key əri haqqında olan bütün şübhələrin yalan olduğunu başa düşür... {{Məzmun-son}} == Nəsil ağacı == {{Nəsil ağacı/baş}} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | | | | | | | | |,| DAUGH | DAUGH=Əkiz bacılar}} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | | | | | | | | |!|}} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | | | | | | | | |!| ANDREW | ANDREW=Endrü }} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | | | | | | | | |!|}} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | | | |,| JOHNNY | |)| JOHNNY=[[Conni Fonteyn]]| FRANK | FRANK=Frenk}} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | | | |!| | | | |!| }} {{Nəsil ağacı | Baba |~|y|~| DEDE | |)| TOM |~|h|~| THERESA| Baba=Antonio Andolini|DEDE=Ana|TOM=Tom Hagen|THERESA=Tereza}} {{Nəsil ağacı | | | | |!| | | | | |!| | | | | | | |,|-|-| VİCTOR|VİCTOR=Viktor}} {{Nəsil ağacı | | |,|-|^|-|.| | | |!| | | | | | | |!| }} {{Nəsil ağacı | | PAOLO | | KARDEŞ |~|~|#|~| EŞ | | | |)|-|-| FRANCİS| PAOLO=Paolo Andolini|KARDEŞ=[[Vito Korleone]]|EŞ=Karmella|FRANCİS=Maykl Frensis}} {{Nəsil ağacı | | |,|-|-|-|-|-|-|-|+|-|v|-|.| | | |!| | | }} {{Nəsil ağacı | | SANTINO |y| SANDRA | | FEDERİCO |!| CONSTANZİA |~|~|h|~|~| CARLO| SANTINO=[[Santino Korleone]]|FEDERİCO=Frederiko Korleone|CONSTANZİA=Konstansiya Korleone|SANDRA=Sandra|CARLO=Karlo Rissi}} {{Nəsil ağacı | | | | |!| | | | | | | |!| | | | | | | }} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | APPOLONİA |~| MICHAEL |~|y|~| KAY| APPOLONİA=Apolloniya|MICHAEL=[[Maykl Korleone]]|KAY=Key Adams}} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | | | | | | | | |!| | | | }} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | | | | | |,|-|-|^|-|-|-|.| | }} {{Nəsil ağacı | | | | | | | | | | | | ANTHONY | | | | | MARY | | | ANTHONY=Entoni Korleone|MARY=Meri Korleone}} {{Nəsil ağacı/son}} == Filmin heyəti == === Filmin üzərində işləyənlər === {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Vəzifə !! Şəxs |- | '''Rejissor''' || [[Frensis Ford Koppola]] |- | '''Əsərin müəllifi''' || [[Mario Püzo]] |- | '''Ssenari müəllifləri''' || [[Mario Püzo]]<br />[[Frensis Ford Koppola]] |- | '''Operator''' || [[Qordon Uillis]] |- | '''Rəssam''' || Uorren Klaymer |- | '''Bəstəkar''' || [[Nino Rota]] |- | '''Prodüser''' || [[Albert Ruddi]] |- | '''Geyim rəssamı''' || Anna Hill Conston |- | '''Montaj''' || Uilyam Reynolds<br />Peter Sinner |- | '''Əlaqələndirici prodüser''' || Qrey Frederikson |- | '''Dirijor''' || Karlo Savina |- | '''Dekor rəssamı''' || Filip Smit |- | '''Kastinq''' || Fred Roos<br />Andrea İstmen<br />Luis Diciamo |- | '''Prodüser assistenti''' || Qeri Çazan |- | '''Post-prodakşn məsləhətçisi''' || Volter Març |- | '''Xarici post-prodakşn''' || Peter Sinner |} === Rollarda === {| class="wikitable" |- bgcolor="#CCCCCC" ! Aktyor !! Rol !! Mövqeyi |- | [[Marlon Brando]] || don Vito Korleone || Korleone mafioz klanının başçısı, hər kəsin yanında "Xaç atası" kimi məşhurdur. Sonni, Fredo, Maykl, Konninin və qəbul edilmiş övlad Tom Hagenin atası, Karmella Korleonenin əri |- | [[Al Paçino]] || Maykl Korleone || Korleone ailəsinin kiçik oğlu. Onun adi insandan mafiya başçısına qədər yüksəlişi filmin əsasını təşkil edir. |- | [[Ceyms Kaan]] || Santino (Sanni) Korleone || Don Vitonun böyük oğlu, onun varisi hesab olunur. Qızğın xarakterli və son dərəcə qisasa meyillidir. |- | Con Kazale || Frederiko (Fredo) Korleone || Don Vitonun ortancıl oğlu. Xarakter etibarilə qardaşlar arasında ən zəifi hesab olunur. |- | Robert Düvall || Tom Hagen || Don Vitonun övladlığa qəbul etdiyi şəxs. Hüquqşünasdır. |- | [[Taliya Şayr]] || Konstansiya (Konni) Korleone-Rissi || Don Vitonun yeganə qızı. Karlo Rissinin arvadıdır. |- | [[Dayan Kiton]] || Key Adams || Mayklın rəfiqəsi, sonradan onun ikinci arvadı və uşaqlarının anası. |- | Riçard Kastellano || Piter Klemensa || Korleone klanının kaporecimesi. |- | Eyb Viqoda || Salvatore Tessio || Korleone klanının kaporecimesi. |- | Al Lettyeri || Vörcil Solosso || Narkotik idxalçısı, Tattaliya ailəsi ilə əlaqəsi var. |- | Canni Russo || Karlo Rissi || Konninin əri. Korleone ailəsinin yaxın adamı olsa da, Sonnini satır. |- | Sterlinq Heyden || kapitan Mark Makklaski || Nyu-York polisinin kapitanı. Solosso ilə əməkdaşlıq edir. |- | Lenni Montana || Luka Brazi || Muzdlu qatil. |- | Riçard Konte || don Emilio Barzini || Barzini ailəsinin başçısı. |- | Al Martino || Conni Fonteyn || Tanınmış müğənni. Don Vitonun xaç oğulluğu. |- | Con Marli || Cek Vols || Hollivudda kinostudiya rəhbəri. |- | Aleks Rokko || Mo Qrin || Korleone ailəsinin çoxdankı dostu. Las-Veqasda mehmanxana şəbəkəsinin və kazinonun sahibidir. |- | Morqana Kinq || Karmella Korleone || Don Vitonun arvadı, Sonni, Fredo, Maykl, Konninin anası. Tom Hagenin qəbul edilmiş anası. |- | Korrado Qaypa || don Tommazino || Vito Korleonenin köhnə dostu. Maykl Siciliyaya qaçanda onun gizlənməsinə kömək etmiş şəxs. |- | Viktor Rendina || Filipp Tattaliya || Tattaliya ailəsinin başçısı. |- | Simonetta Stefanelli || Apolloniya Vitelli-Korleone || Mayklın Siciliyada tanış olduğu birinci arvadı. |- | Tom Roski || Rokko Lampone || Klemensanın döyüşçüsü. |- | Co Spinell || Uilli Çiççi || Korleone ailəsinin döyüşçüsü. |- | Riçard Brayt || Al Neri || Mayklın cangüdəni. Sonradan ailənin kaporecimesi oldu. |} == Çəkiliş yerləri == [[Fayl:NYC - New York County Supreme Courthouse.jpg|thumb|left|[[Manhetten]]in Foli-Skver ərazisindəki [[:en:New York Supreme Court|Nyu-York Ali Məhkəməsinin]] binası]] Filmin çəkilişləri, əsasən, [[Nyu-York]] ətrafında, [[Los-Anceles]]də, [[Nevada]]da və [[İtaliya]]da aparılıb.<ref>{{Cite web |title=Film locations for The Godfather (1972) |url=http://www.movie-locations.com/movies/g/godfather_01.html#.U054wnTy4iI |access-date=2014-04-16 |archive-date=2014-02-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140223181458/http://www.movie-locations.com/movies/g/godfather_01.html#.U054wnTy4iI |url-status=dead }}</ref> Hətta o zaman [[:en:Fifth Avenue|Beşinci Avenyuda]] qapalı fəaliyyət göstərən ''Best & Company'' geyim mağazası da öz qapılarını filmin yaradıcı heyətinin üzünə açmışdı. Orada [[Al Paçino]] və [[Dayan Kiton]]un [[milad]] bazarlığı səhnələri lentə alınmışdı. [[Los-Anceles]]də yerləşən bir məkan Cek Uolsun evinin xarici görünüşü üçün istifadə olunmuşdu. Paçino və Kitonla olan səhnə [[Kaliforniya]]nın Ross şəhərində çəkilib. Savoka və Forsa d'Aqro kimi [[Siciliya]] şəhərləri, eləcə də [[Taormina]]nın arxa tərəfi zahiri görüntü kimi filmin bir neçə kadrında yer almışdır. İnteryerlərdə olan atəş səhnələri Nyu-Yorkda yerləşən ''Filmways'' studiyasında çəkilmişdi. Bellvü xəstəxanasının (hazırda {{Dil-en|Bellevue Hospital Center}}) yan girişində Mayklla polis kapitanı Makklaskinin görüş səhnəsi çəkilib.<ref>{{Cite web |title=The Godfather Trivia (Total Trivia Entries: 147) ''Leave the gun, take the cannoli.'' |url=http://www.moviequotesandmore.com/godfather-trivia.html |access-date=2014-04-23 |archive-date=2014-09-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140921100647/http://www.moviequotesandmore.com/godfather-trivia.html |url-status=dead }}</ref> [[2007-ci il]]ə qədər pilləkənlər və xəstəxanaya giriş darvazası yerində idi. Lakin onlar baxımsızlıq ucbatından sıradan çıxaraq tarixə qovuşdu. Mayklın atasına baş çəkməyə gəldiyi səhnənin xəstəxana interyerləri [[Manhetten]]in 14-cü küçəsində yerləşən Nyu-York Göz və Qulaq Xəstəxanasında ({{Dil-en|New York Eye and Ear Infirmary}}) çəkilmişdir. Don Barzininin qətlə yetirildiyi səhnə Nyu-York Ali Məhkəməsinin yaxınlığında, Foli-Skverdəki bir tikilidə çəkilmişdir. Korleone ailəsinin toy səhnəsi Staten-Aylendin Lonqfellou-Avenyu 110 ünvanında qurulmuşdu.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=ZfwSNLJ1sKk Visit the Godfather House: The Godfather filming location: The Corleone Mansion. 110 Longfellow Road, Emerson Hill, Staten Island]</ref> Çoxsaylı Tüdor üslublu evlər hazırlanmış çəkiliş məkanlarından heç də fərqlənmir və onların bir hissəsi kimi nəzərə çarpırdı.<ref>{{cite journal|url=http://blog.moviefone.com/2010/05/06/famous-movie-locations-corleone-mansion-from-the-godfather-staten-island|journal=Moviefone|publisher=Inside Movies — On the Scene|title=Famous Movie Locations: Corleone Mansion from 'The Godfather'|location=Staten Island, NY|author=Kim Potts|date=May 6, 2010<!-- 4:45PM-->|access-date=May 24, 2014|archive-date=June 29, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20120629030732/http://blog.moviefone.com/2010/05/06/famous-movie-locations-corleone-mansion-from-the-godfather-staten-island|url-status=dead}}</ref> Paramaunt studiyası "''Plexiglas''" adlı küçəni kəsib keçən "daş divar" inşa etmişdi. Bu, Santinonun kameranı sındırdığı həmin divar idi. Toy səhnəsindəki bir çox kənar şəxslər yerli [[italyanlar]] və [[amerikalılar]] idi. Koppola onlardan ev şəraitində hazırlanmış [[şərab]] içməyi, ənənəvi italyan yeməklərinin dadına baxmağı və bu səhnədə həqiqi [[toy]] şənliyində olduğu kimi iştirak etməyi xahiş etmişdi. Xaç suyuna salınma səhnəsinin çəkilişi iki kilsədə aparılmışdır. İçəridə açılan bütün atəşlər [[Nyu-York]]dakı [[:en:St. Patrick's Old Cathedral|St. Patrick's Old Cathedral]] kompleksində çəkilmişdir. Xaç suyuna salınma səhnəsində [[İohan Sebastyan Bax]]ın ''Passacaglia and Fugue in C minor, BWV 582'' əsəri və digər orqan üçün yazılmış əsərləri istifadə edilmişdi. Xaç suyuna salınmadan sonrakı bütün daxili səhnələr isə [[Staten-Aylend]]dəki Müqəddəs İoakim və Müqəddəs Anna kilsələrində lentə alınmışdır. [[1973-cü il]]də kilsənin böyük bir hissəsi yanğın zamanı məhv oldu.<ref>{{Cite web |title=Girls' orphanage at Mount Loretto gutted by fire. No injuries reported as 150 firefighters continue to battle the blaze. By MICHAEL SCHOLL |url=http://www.oboylephoto.com/girls_school/fire.htm |access-date=2014-06-25 |archive-date=2001-02-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20010223194010/http://www.oboylephoto.com/girls_school/fire.htm |url-status=dead }}</ref> Kilsənin orijinal variantından yalnız binanın ön tərəfi və yuxarıdakı uzun mil qalmışdı. Sonradan bu hissələr kilsənin yeni quruluşuna daxil edildi. Don Korleonenin dəfnedilmə səhnəsi Kuinsin Vudsayd ərazisində yerləşən Calvary Cemetery qəbiristanlığında çəkilmişdir. Gömrük postu səhnəsi isə Nyu-Yorkun Yuniondeyl kəndindəki Nassau Veteranz Memorial Kolizeumda (ing. Nassau Veterans Memorial Coliseum) tikinti gedən zaman lentə alınmışdır. == Film haqqında == * "Xaç atası" filminin çəkilişləri [[1971]]-ci ildə 4 ay ərzində aparılmışdır. * Mario Püzonun sözlərinə görə, Conni Fonteyn personajı [[Frenk Sinatra]]nın həyatından götürülmüş faktlar əsasında yaradılmayıb<ref>[http://entertainment.time.com/2012/03/15/the-anniversary-you-cant-refuse-40-things-you-didnt-know-about-the-godfather/slide/the-problem-with-sinatra/ The Problem with Sinatra. The Anniversary You Can’t Refuse: 40 Things You Didn’t Know About The Godfather]</ref><ref>{{Cite web |title=FRANK SINATRA AND THE MOB |url=http://www.crimelibrary.com/gangsters_outlaws/cops_others/frank_sinatra/2.html |access-date=2014-04-01 |archive-date=2014-04-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140403051841/http://www.crimelibrary.com/gangsters_outlaws/cops_others/frank_sinatra/2.html |url-status=dead }}</ref>. * Vito Korleone obrazı üçün seçimlər çox gərgin keçmişdi. Bu rolu əldə etmək üçün eyni zamanda Ernest Borqnayn və Deni Tomas mübarizə aparırdılar. "Paramaunt" studiyasının isə öz planları var idi. Onlar "potensial xaç ataları"nın siyahısına Edvard Robinson, Bert Lankaster, [[Orson Uells]] və Corc Skottu daxil etmişdilər. Lakin filmin rejissoru [[Frensis Ford Koppola]]nı onların heç biri qane etmirdi. O, studiya rəhbərlərinin qarşısında belə bir şərt qoymuşdu: "Bu rolu ya Marlon Brando, ya da [[Lourens Olivye]] ifa etməlidir". İş elə gətirir ki, Lourens Olivye roldan imtina edir. Buna baxmayaraq, studiya bu rolu yenə də Brandoya vermək istəmir. Onların fikrini yalnız sınaq çəkilişlərində aktyorun mükəmməl ifası dəyişə bilir.<ref>[http://www.youtube.com/watch?v=jCKWGoxFDvI Премия «Оскар» (1972-1976). 30 Years of Academy Awards Winners]</ref> Lorens Olivye Vito Korleone obrazından digər filmdə məşğul olduğu üçün imtina etmişdi. Sonradan hər iki aktyor eyni vaxtda, eyni nominasiyada "[[Oskar]]"a namizəd göstərilmişdi.<ref>{{Cite web |title=The 45th Academy Awards (1973) Nominees and Winners |url=http://www.oscars.org/awards/academyawards/legacy/ceremony/45th-winners.html |access-date=2014-04-10 |archive-date=2014-10-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141006083940/http://www.oscars.org/awards/academyawards/legacy/ceremony/45th-winners.html |url-status=dead }}</ref> * Studiya rəhbərləri Maykl obrazında Uorren Bitti, [[Cek Nikolson]], [[Dastin Hoffman]], [[Alen Delon]], [[Robert Redford]] kimi tanınmış aktyorlardan birini görmək istəyirdilər. Lakin Kopolla buna qəti etiraz edir və həmin rola buna qədər filmlərdə yalnız ikinci dərəcəli rollar ifa edən [[Al Paçino]] dəvət olunur<ref>[http://kayzen.az/blog/kino/3428/xaç-atası.html Kino → Xaç atası]</ref>. [[Fayl:The Godfather.png|right|300px|thumb|Filmin titrləri]] * Prodüserlər bütün gücüylə Frensis Ford Koppolaya Al Paçinonu çəkilişlərdən uzaqlaşdırmağa təzyiq edirdilər. Filmin hazır materiallarına baxan prodüserlər rejissora həmişə istehza ilə bir sual verirdilər: "Bəs o nə vaxt rolunu ifa etməyə başlayacaq?". Onlar bu fikirlərindən yalnız Mayklın Solosso və polis kapitanını öldürdüyü epizodu gördükdən sonra daşınmağa məcbur olublar. Beləcə prodüserlər Koppolanın dahiyanə uzaqgörənliyinə heyran olublar. * Filmdə rejissor kürsüsü ilk olaraq, [[Serco Leone]]yə təklif olunmuşdu. Lakin o, bu təklifdən imtina etmişdi. Sonradan Leone bu addımına görə olduqca peşman olmuş və özünəməxsus şəkildə bəhsə girərək [[1984-cü il]]də geniş miqyaslı "[[Bir dəfə Amerikada (film, 1984)|Bir dəfə Amerikada]]" filmini çəkmişdir<ref>[http://www.dnevkino.ru/allfims/godfather.html Крестный отец / The Godfather / Дневник кино]</ref>. * "Paramount Pictures" kino şirkəti çəkilişləri aparmaq üçün rejissor dəyişikliyi edərək Eliya Kazanı dəvət etmək istəyirdi. Lakin bu söz-söhbətə [[Marlon Brando]]nun "Əgər Koppola uzaqlaşdırılsa, onda mən də filmdən gedəcəyəm" deməsi ilə son qoyuldu<ref>[http://oscarfilms.wordpress.com/category/uncategorized/page/2/ ФИЛЬМЫ ОСКАРОНОСЦЫ]</ref>. * Vito Korleone roluna çəkilməyə [[Frenk Sinatra]] da namizədlərdən biri idi. * Al Paçino Maykl obrazının öz yaradıcılığında ən mürəkkəb rol olduğunu demişdir. * Filmin premyerası [[24 mart]] [[1972]]-ci ildə olmuşdu. Çəkilişlərinə 6 milyon dollar xərclənmiş film prokatda 250 milyon dollara yaxın qazanmışdı<ref>[http://www.moviefone.com/movie/the-godfather/5180/synopsis The Godfather — Plot, Details & Awards — Moviefone]</ref>. * Frensis Ford Koppola romanı oxuyandan sonra bu əsəri çəkmək haqqında düşünürdü. Onun sözlərinə görə, əgər bu ideya ilə [[Paramount Pictures|Paramaunt şirkətinə]] cəmi 4 ay gec gəlsəydi, bu filmi ona həvalə etməzdilər. Kino şirkəti əvvəlcə bu layihəyə o qədər də ciddi yanaşmır<ref>[http://www.vanityfair.com/culture/features/2009/03/godfather200903 The Godfather Wars]</ref> və onu kiçik qanqster dramı kimi nəzərdə tuturdu. Onların heç bir uğur gözləməməsinə baxmayaraq, yarım ildən sonra [[Mario Püzo]]nun romanı böyük şöhrət qazanır. Yalnız bundan sonra hər kəs filmi böyük səbirsizliklə gözləməyə başlayır. Beləliklə, kino şirkəti çəkilişlərin ortasında [[rejissor]]u dəyişmək fikrindən əl çəkdi<ref>[http://www.gradesaver.com/author/francis-coppola/ Biography of Francis Ford Coppola]</ref>. * Layihənin təsdiqi zamanı "Paramaunt" şirkəti [[Marlon Brando|Brando]]nu çəkilişlərə cəlb etməyi planlaşdırmırdı. O zamanlar aktyor çəkiliş meydançasında nəzakətsizlikləri və [[spirtli içki]]lərlə bağlı problemlərilə məşhur idi. Xaç atası roluna bir neçə aktyor sınaqdan keçirilmişdi. Lakin ən yaxşı nəticəni məhz Brando göstərə bilmişdi. Studiya bu faktı nəzərə alaraq, onun çəkməyə məcbur olmuşdu. * Çəkiliş zamanı [[qrim]] üçün Brandonun [[çənə]]sinə xüsusi [[ağac]] materialı bərkidilmişdi. Məqsəd onun çənəsini buldoq çənəsinə bənzətmək idi. * Bəzi ehtimallara görə müəllif Vito Korleone obrazını [[Karlo Qambino]]nun prototipi kimi yaratmışdı. * Luka Brazi rolunu ifa edən aktyor [[Lenni Montana]] Marlon Brandonun görünüşü qarşısında elə həyəcan keçirirdi ki, tez-tez söyləyəcəyi mətni çaşırdı. Baş vermiş bu cür təbii əsəbilik Koppolanı qane edir və o, həmin səhnələri birbaşa filmə daxil edir. * [[At]]ı da daxil etməklə, filmdə cəmi 18 cəsəd göstərilir. * "Koppola" sözü ({{Dil-it|coppola}}) ənənəvi [[Siciliya]] [[şlyapa]]sının adıdır. Bu cür şlyapaları filmin "italyansayağı" epizodlarında görmək olar. "Korleone" sözü isə ({{Dil-it|Corleone}}) Siciliyanın [[Palermo]] əyalətindəki dağ kəndinin adından götürülüb. * Marlon Brando ona verilmiş "[[Ən yaxşı kişi roluna görə "Oskar" mükafatı|Oskar]]" mükafatını qəbul etməmişdi. Təqdimat mərasimində onun əvəzinə səhnəyə çıxan [[hindu]] nümayəndə qadın Saşin Littlfezerin izahından sonra aktyorun bu heykəlcikdən imtina etməsi məlum oldu. Aktyorun bu addımı atmaqda məqsədi [[Amerika]]nın əsl yerli əhalisinin hüquqlarının tapdalanmasına etirazını bildirmək idi<ref>{{Cite web |title="Only the most talented actors have the nerve to tackle roles that push them to their physical and mental limits". The Irish Independent. |url=http://www.ew.com/ew/article/0,,296481,00.html |access-date=2014-04-01 |archive-date=2014-07-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140716034849/http://www.ew.com/ew/article/0,,296481,00.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.aif.ru/culture/9438#tyu Самые откровенные и нелепые эпизоды «Оскара»]</ref>. * Filmdə göstərilən [[portağal]]lar [[ölüm]]ə işarə kimi təqdim olunur. Belə ki, onların kadrda görünməsindən bir müddət sonra mütləq hansısa qəhrəman ölür. Yeganə istisna Vito Korleone hesab olunur. Çünki ona edilən sui-qəsd zamanı xaç atası ölümcül yaralanır. * "Xaç atası"nın birinci və üçüncü hissələrində [[Pyer Paolo Pazolini]]nin sevimli aktyoru [[Franko Çitti]] Siciliya səhnələrində epizodik rolda çəkilmişdir. Çitti daha çox "Çar Edip" filmindəki baş rolun ifaçısı kimi yadda qalıb. * Film AFI-nin 10 ən yaxşı qanqster filmi siyahısında birinci yeri tutur.<ref>[http://www.afi.com/10top10/category.aspx?cat=8 AFI's Top 10 Gangster]</ref> * [[Betmen (personaj)|Betmen]]in düşməni [[:en:Carmine Falcone|Karmayn Falkone]] don Korleone obrazının prototipidir.<ref>{{Cite web |title=Fancast: The Long Halloween As a holiday treat. An entirely different cast for this mini series... The character is based on Marlon Brando's portrayal of Don Vito Corleone |url=http://www.comicbookmovie.com/fansites/ager/news/?a=23832 |access-date=2014-04-12 |archive-date=2011-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111225142549/http://comicbookmovie.com/fansites/ager/news/?a=23832 |url-status=dead }}</ref> == Filmlə roman arasındakı fərqlər == Romanla ekran əsəri arasında ən əsas fərqlərdən biri don Korleonenin keçmişini əsk etdirən səhnələrlə bağlıdır. Bura həm də onun [[Amerika]]ya [[Mühacirlər|mühacirət]] etməsi, onun ailə həyatının təsviri, don Fanuççinin öldürülməsi və [[mafiya]] aləmindəki irəliləyişləri də daxildir. Bütün bunlar ilk hissənin davamı olan [[Xaç atası 2 (film, 1974)|"Xaç atası 2"]] filmində öz əksini tapmışdır. Filmin ilk hissəsi çəkilməmişdən əvvəl, don Korleone ilə yanaşı, digər qəhrəmanların da həyatından olan səhnələr çıxarılmışdır. Məsələn, filmdə Conni Fonteynin qadınlarla olan uğursuzluqları və səsi ilə bağlı problemləri göstərilmir. Bundan başqa filmdə ixtisara düşən səhnələr arasında Santino və Lüsi Mançini arasında olan sevgi macərası, eləcə də onun yeniyetmə yaşlarında törətdiyi küçə dələduzluğu, Cek Volsun [[pedofiliya]]ya olan meyili hissələri də var. Filmdə Makklaskinin zərbəsindən Mayklın zədələnmiş sifətini həkim Culius Seqalın müalicə etməsi xətti ümumiyyətlə yoxdur. Film tabutçu Ameriqo Bonaseranın donun yanına gəlib həqiqət axtarması səhnəsilə başlayır. Sonra dondan çörəkçi Nazorin, Luka Brazi və Conni Fonteyn kömək istəyirlər. Kitabda isə bu ardıcıllıq belədir: çörəkçi, Luka, tabutçu və Fonteyn. Filmdə prodüser Cek Vols [[şou-biznes]]in nüfuzlu və varlı nümayəndəsi kimi göstərilir. Romanda isə bununla yanaşı, onun dövlət dairələri ilə geniş əlaqəsi xüsusi vurğulanır. O, [[prezident]]in kino ilə bağlı məsləhətçisi hesab olunur. Bundan başqa, böyük ehtimalla, yalan olsa da, [[Federal Təhqiqat Bürosu|FTB]] direktoru ilə dostluq əlaqələrinin olmasını təsdiq edir. Romandakı sözlərə istinad etsək, Maykl öz qərarını Sonniyə bu sözlərlə çatdırır: "Onlar küçədə atəş açmaqla bunu şəxsi zəminə gətirdilər. Zorakılıq biznes deyil, şəxsi məsələdir". Lakin filmdə o [[ata]]sının şüarı ilə cavab verir: "Şəxsi heç nə yoxdur. Bu yalnız biznesdir". Xəstəxana yaxınlığında yaxalanmış Mayklın köməyinə dürüst ailə üzvləri gəlir. Filmdə bu səhnədə Tom Hagen donun oğlunu aparır və [[polis]] kapitanına başa salır ki, artıq bundan sonra Vito Korleoneyə şəxsi xəfiyyələr nəzarət edəcəklər. Lakin romanda Mayklın köməyinə vəkil Klemensa çatır. Tomu isə hadisənin üstündən müəyyən müddət keçəndən sonra [[xəstəxana]]da ayılanda görür. Romanda Key Mayklın [[Siciliya]]dan qayıtması haqqında onun anasına zəng etməklə təsadüfən xəbər tutur. Bundan sonra [[Lonq Biç]]ə gəlir və Mayklla görüşür. Kinofilmdə isə Keyi Maykl özü tapır. Filmdə bəzi qəhrəmanların xarakterik cəhətləri xeyli kiçildilib. Həmin qəhrəmanların sırasına Conni Fonteyn, Lüsi Mançini, Rokko Lampone və Al Neri də daxildir. Hətta sonuncu iki obrazın filmdə heç bir replikası yoxdur. Həkim Culius Seqal, Nino Valenti və Siciliyalı həkim Tassi obrazları isə süjetdən tamamilə çıxarılıb. Filmlə roman arasında olan fərqlərdən biri də odur ki, əsərdə Mayklla Keyin iki oğlu, filmdə isə bir oğlu və bir qızı var. Kitaba əsasən, Mayklın Siciliyadakı cangüdənlərindən biri Fabrisio "Xaç suyuna salınma" səhnəsində öldürülənlərlə bir sırada qətlə yetirilir. Romanın sonu da kinofilmin yekun səhnələrindən fərqlidir: film Keyin Mayklın öz ailəsinə bənzədiyini başa düşdüyü 31-ci fəsildə bitir. Kitab isə 32 fəsillə başa çatır. Sonda Hagen əri haqqında olan bütün məsələlər barədə onun arvadına danışır. Filmin "Xaç suyuna salınma" səhnəsində dörd ailənin başçıları istisnasız olaraq qətlə yetirilir. Romanda isə yalnız Barzini və Tattaliya öldürülür. [[Mario Püzo]] kinotrilogiyanın bütün hissələrinə ssenarini özü yazdığına görə hər bir dəyişiklikdən bilavasitə xəbəri olmuşdu. == Mükafatlar və nominasiyalar == {| class="wikitable" style="font-size: 95%;" width="97%" wigborder="2" cellpadding="3" background: #f9f9f9; |- align="center" ! colspan=6 style="background:#B0C4DE;" | Mükafatlar və nominasiyalar |- align="center" ! style="background:#ccc;" | İl ! style="background:#ccc;" | Mükafat ! style="background:#ccc;" | Kateqoriya ! style="background:#ccc;" | Namizəd şəxs ! style="background:#ccc;" | Nəticə |- | rowspan=9|[[1973]] | rowspan=9|[[Oskar mükafatı]] | [[Ən yaxşı filmə görə "Oskar" mükafatı|Ən yaxşı film]] | Albert S. Raddi | {{won}} |- | [[Ən yaxşı kişi roluna görə "Oskar" mükafatı|Ən yaxşı kişi roluna görə]] | [[Marlon Brando]] <small>(mükafatdan imtina edib)</small><ref>[http://www.youtube.com/watch?v=2QUacU0I4yU Marlon Brando's Oscar® win for " The Godfather"]</ref><ref>[http://insidemovies.ew.com/2013/01/19/sacheen-littlefeather/ Catching up with Sacheen Littlefeather, 40 years after her controversial brush with Oscar history]</ref><ref>{{Cite web |title="Xaç atası" həyatda da bu rolu oynayırdı |url=http://www.mediainfo.az/yazilar/9054 |access-date=2014-03-24 |archive-date=2014-09-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140907085513/http://www.mediainfo.az/yazilar/9054 |url-status=dead }}</ref> | {{won}} |- | Ən yaxşı uyğunlaşdırılmış ssenariyə görə | [[Mario Püzo]]<br />[[Frensis Ford Koppola]] | {{won}} |- | [[Ən yaxşı rejissor işinə görə "Oskar" mükafatı|Ən yaxşı rejissor]] | [[Frensis Ford Koppola]] | {{nom}} |- | Ən yaxşı ikinci plan kişi roluna görə | Robert Düvall<br />[[Ceyms Kaan]]<br />[[Al Paçino]] | {{nom}} |- | Ən yaxşı geyimlər dizaynına görə | Anna Hill Conston | {{nom}} |- | Ən yaxşı səsə görə | Çarlz Qrensbax<br />Riçard Portman<br />Kristofer Nyuman | {{nom}} |- | Ən yaxşı montaja görə | Uilyam Reynolds<br />Peter Sinner | {{nom}} |- | Ən yaxşı musiqiyə görə | [[Nino Rota]] <small>(nominasiyadan çıxarılıb)</small><ref>[http://www.musicals.ru/board/showthread.php?p=195238 Cinemateka]</ref> | {{nom}} |- | rowspan=7|[[1973]] | rowspan=7|[[Qızıl Qlobus mükafatı]] | Ən yaxşı dram filmi | | {{won}} |- | Ən yaxşı dram aktyoru | [[Marlon Brando]] | {{won}} |- | Ən yaxşı rejissor işi | [[Frensis Ford Koppola]] | {{won}} |- | Ən yaxşı ssenari | [[Mario Püzo]]<br />[[Frensis Ford Koppola]] | {{won}} |- | Ən yaxşı saundtrek | [[Nino Rota]] | {{won}} |- | Ən yaxşı dram aktyoru | [[Al Paçino]] | {{nom}} |- | Ən yaxşı ikinci plan kişi roluna görə | [[Ceyms Kaan]] | {{nom}} |- | rowspan=5|[[1973]] | rowspan=5|[[Britaniya Akademiya Film mükafatı|BAFTA mükafatı]] | Filmə yazdığı musiqinin uğuruna görə Entoni Eskuit adına mükafat | [[Nino Rota]] | {{won}} |- | Ən yaxşı kişi roluna görə | [[Marlon Brando]] | {{nom}} |- | Ən yaxşı ikinci plan kişi roluna görə | Robert Düvall | {{nom}} |- | Ən yaxşı geyim | | {{nom}} |- | Ən yaxşı yeni sima | [[Al Paçino]] | {{nom}} |- | [[1973]] | Müşahidəçilərin Milli Şurasının Mükafatı | Ən yaxşı ikinci plan kişi roluna görə | [[Al Paçino]] <small>(mükafatı "Kabare" filmindəki roluna görə aktyor Coel Qreylə bölüşmüşdür)</small><ref>[http://www.kinopoisk.ru/film/325/awards/ Награды Крестный отец The Godfather, 1972]</ref> | {{won}} |- | [[1973]] | [[Qremmi mükafatı]] | Ən yaxşı musiqi | [[Nino Rota]] <ref>[http://www.schott-music.com/shop/persons/featured/nino-rota/ Rota received both a Grammy Award]</ref> | {{won}} |- | [[1973]] | [[Devid di Donatello|Devid di Donatello mükafatı]] | Ən yaxşı xarici film | | {{won}} |} == Bədii dəyəri == Film ABŞ-da olduğu kimi bütün dünyada da şöhrət qazandı<ref>{{Cite web |title=AFI's 100 Years... 100 Movies (10th Anniversary Edition) |url=http://www.afi.com/Docs/about/press/2007/100movies07.pdf |access-date=2014-03-23 |archive-date=2011-08-24 |archive-url=https://www.webcitation.org/61AtMtzUZ?url=http://www.afi.com/Docs/about/press/2007/100movies07.pdf |url-status=dead }}</ref>. Koppolanın rejissor işi, görkəmli aktyorların ifası və son dərəcə gözəl ssenari həm kino tənqidçilərinin<ref>[http://www.metacritic.com/movie/the-godfather "The Godfather". Metacritic. CNET Networks.]</ref>, həm də adi tamaşaçıların<ref>[http://www.rottentomatoes.com/m/godfather/ "The Godfather" on Rotten Tomatoes]</ref> arasında filmin uğurunu təmin etmişdi. Filmdə zorakılıq səhnələrinin çox olduğunu da demək olar<ref>[http://www.nytimes.com/1988/11/27/movies/film-robert-towne-s-hollywood-without-heroes.html FILM; Robert Towne's Hollywood Without Heroes]</ref>. Lakin indiki halda bu yalnız rejissor yozumunu əks etdirən və ekran əsərinin müvafiq mühitini yaradan bədii vasitədir. Filmin əsas gərginliyi gənc müharibə qəhrəmanı Maykl Korleonenin faciəsi üzərində dayanır. Onun həyatı və hətta ruhu belə şəxsi məsuliyyətinin, hakimiyyətin və ailə maraqlarının təzyiqi nəticəsində getdikcə sınır. Mayklın amansız və qəddar bossa çevrilməsi dünya kino tarixində ən məharətlə göstərilmiş metamorfozlardan biri hesab olunur. "Xaç atası"nın ilk iki hissəsi müvafiq olaraq, [[1990-cı il|1990-cı]] və [[1993-cü il]]lərdə ABŞ Milli Filmlər Reyestrində ({{Dil-en|United States National Film Registry}}) qorunulması üçün seçilmişdir. Beynəlxalq kino tənqidçiləri bu iki filmi kinematoqrafın ən uğurlu filmlərindən hesab edirlər. Bir çox hallarda bu iki filmə vahid bir iş kimi münasibət bildirilir. [[2002-ci il]]də [[Böyük Britaniya]]da nəşr olunan məşhur ''Sight & Sound'' jurnalının tanınmış kinorejissorlar arasında keçirdiyi səsvermənin nəticələrinə görə, "Xaç atası" demək olar ki, bütün zamanların ən yaxşı filmi hesab olundu.<ref>[http://www.filmsite.org/sightsound.html 10 Best Films of All Time Polls by Sight & Sound Magazine (by number of appearances in top 10, alphabetical order, including the top-ten ranking within each decade's poll)]</ref><ref>[http://mubi.com/lists/sight-and-sound-critics-poll-2002-top-films-of-all-time SIGHT AND SOUND CRITICS' POLL (2002): TOP FILMS OF ALL TIME]</ref> == Musiqi == * [[Speak Softly Love]]<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=PQBW6G0hSrs Andy Williams' Speak Softly, Love (from 'The Godfather')]</ref> * Bəstəkar [[Nino Rota]] Ən yaxşı musiqi nominasiyasında "[[Oskar]]"a namizəd göstərilmişdi. Lakin tezliklə onu bu nominasiyadan çıxarırlar. Səbəb kimi bəstəkarın filmə bütünlüklə yeni musiqi yazmadığının aşkar olunması göstərilirdi. Belə ki, Rota "Fortunella" adlı köhnə bir filmə ([[1958]]) yazılmış musiqi üzərində sadəcə yenidən işləmişdi<ref>{{Cite web |title=Песня «Speak softly love». Часть 1. История песни. Авторы |url=http://www.historyonesong.com/2009/07/speak_softly_love_part_1/ |access-date=2014-03-23 |archive-date=2015-09-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150910130336/http://www.historyonesong.com/2009/07/speak_softly_love_part_1/ |url-status=dead }}</ref><ref>[http://www.nytimes.com/1991/04/27/obituaries/carmine-coppola-80-conductor-and-composer-for-his-son-s-films.html Saxon, Wolfgang (April 27, 1991). "Carmine Coppola, 80, Conductor And Composer for His Son's Films". The New York Times.]</ref>. == Kassa gəliri == "Xaç atası" bir çox kassa rekordlarını keçərək [[Blokbaster filmlər|blokbaster]] olmuşdur. Bu filmin başlanğıc buraxılışında 81,5 milyon [[dollar]] gəlir əldə etməsinə səbəb oldu.<ref>Wedman, Len (January 24, 1973). "Birth of a Nation classic proves it's still fantastic". The Vancouver Sun. p. 39</ref> 1973-cü ildə təkrar buraxılışdan sonra məbləğ 85,7 milyona qədər artdı.<ref>"Godfather 1 all-time earner". The Gazette (Montreal). Reuters. January 9, 1975. p. 21</ref> Əgər bura [[1997-ci il]]də məhdud şəkildə reallaşdırılmış növbəti təqdimat da daxil edilsə, yekun nəticədə bu rəqəm ümumi olaraq 135 milyon dollar dəyərində olar.<ref>Block, Alex Ben; Wilson, Lucy Autrey (2010). George Lucas's Blockbusting: A Decade-by-Decade Survey of Timeless Movies Including Untold Secrets of Their Financial and Cultural Success. New York, New York: HarperCollins, pp. 518, 552. ISBN 978-0-06-177889-6. </ref> O zamankı xəbər məqalələri xəbər verirdi ki, bu ekran əsəri [[Şimali Amerika]]da 100 milyon dollar civarında gəlir əldə edən ilk film oldu.<ref>[http://www.tcm.com/tcmdb/title/443184/The-Godfather/notes.html "The Godfather (1972) – Notes". Turner Classic Movies. Archived from the original on October 29, 2013. Retrieved July 16, 2014.]</ref> Lakin adətən belə faktlar [[1965-ci il]]də ekranlara çıxmış "[[Musiqi sədaları (film, 1965)|Musiqi sədaları]]" filmində müşahidə edildiyi kimi yanlış xarakter daşıyır.<ref>[http://www.afi.com/wise/films/sound_of_music/sound.html "Robert Wise – The Sound of Music (1965)". American Film Institute. Retrieved November 20, 2012.]</ref> "Xaç atası" filmi ölkədən kənarda da öz uğurlarını təkrar edərək 142 milyon dollar kimi misilsiz gəlir rəqəminə imza atdı.<ref>Jacobs, Diane (1980). Hollywood Renaissance. Dell Publishing. p. 115. ISBN 978-0-440-53382-5. The Godfather catapulted Coppola to overnight celebrity, earning three Academy Awards and a then record-breaking $142 million in worldwide sales.</ref> ''Los Angeles Times''-in [[13 dekabr]] [[1972-ci il]]də dərc edilmiş məqaləsinə əsasən, "Xaç atası"nın gəliri o dərəcəyə çatmışdı ki, [[Paramount Pictures]] studiyasında fəaliyyət göstərən ''Gulf & Western Industries, Inc.'' üçün vəsait bir il ərzində 77 [[sent]]dən 3,30 dollara qədər yüksəlmişdi. Bugünədək filmin beynəlxalq gəliri 245 milyon dollarla 286 milyon dollar arasında qərar tutur.<ref>{{Cite web |title=Box office 1991: Von Gunden, Kenneth (1991). Postmodern auteurs: Coppola, Lucas, De Palma, Spielberg, and Scorsese. McFarland & Company. p. 36. ISBN 978-0-89950-618-0. Since The Godfather had earned over $85 million in U.S.-Canada rentals (the worldwide box-office gross was $285 million), a sequel, according to the usual formula, could be expected to earn approximately two-thirds of the original's box-office take (ultimately Godfather II had rentals of $30 million). 1997 re-release: "The Godfather (Re-issue) (1997)". Box Office Mojo. Retrieved November 20, 2012. North America:$1,267,490 Total: "The Godfather". Boxoffice. Retrieved June 23, 2013. Worldwide Gross: $245,066,411 |url=http://pro.boxoffice.com/statistics/movies/the-godfather-1972.html |access-date=September 5, 2015 |archive-date=March 5, 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305072357/http://pro.boxoffice.com/statistics/movies/the-godfather-1972.html |url-status=dead }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Mənbə == * Burr, T, ''The 100 Greatest Movies of All Time'', New York: Time-Life Books ISBN 1-883013-68-2. Lists ''The Godfather'' as "the greatest film of all time." * Peter Cowie, ''The Godfather Book'', London: Faber and Faber, 1997 * Nourmand, Tony, ''The Godfather in Pictures'', London: Boxtree, 2007 ISBN 978-07522-2637-8 * {{imdb title|id=0068646|title=''"Xaç atası"''}} * [http://www.TheGodfatherTrilogy.com/ "Xaç atası" trilogiyası] {{ref-en}} == Xarici keçidlər == * [http://www.destinationhollywood.com/movies/godfather/feature_reallifecharacters.shtml Godfather Characters Ripped from the Headlines] * [http://old.bfi.org.uk/sightandsound/polls/topten/poll/directors.html The directors’ top ten films] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170620112407/http://old.bfi.org.uk/sightandsound/polls/topten/poll/directors.html |date=2017-06-20 }} * [http://www.loc.gov/film/titles.html Films Selected to The National Film Registry, 1989-2010] * [https://web.archive.org/web/20130221024041/http://achievement.org/autodoc/page/cop0int-3 An Interview with Francis Ford Coppola] * [https://web.archive.org/web/20120526055441/http://artzen2.com/artzen2-0027.htm Doing the impossible — Part 1 — The Godfather] {{Vikianbar kateqoriyası|The Godfather}} {{Vikisitat}} == Həmçinin bax == * [[Xaç atası 2 (film, 1974)]] * [[Xaç atası 3 (film, 1990)]] {{xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:ABŞ filmləri]] [[Kateqoriya:Bədii filmlər]] [[Kateqoriya:Dram filmləri]] [[Kateqoriya:Detektiv filmləri]] [[Kateqoriya:Frensis Ford Koppolanın filmləri]] [[Kateqoriya:1972-ci ilin filmləri]] [[Kateqoriya:Oskar mükafatı alan filmlər]] [[Kateqoriya:Ədəbi əsərlərin ekranlaşdırılması]] tlhlv7oglmle6tm2qbnlya7efua4cz1 Vəftizçi İohann 0 156405 6564155 6451716 2022-08-05T16:37:04Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Müqəddəs |dini =[[Xristianlıq]] | tip = xristianlıq | adı = Müqəddəs Vəftizçi İohann (Yəhya peyğəmbər) | orijinal adı = | təsviri = Girolamo da Santacroce - St John the Baptist - WGA20814.jpg | miqyası = 250 | təsvirin izahı = <small>''Girolamo da Santakrose - Vəftizçi İohann, XVI əsr, Budapeşt İncəsənət Muzeyi''</small> | rütbə = Peyğəmbər, Şəhid, Müqəddəs | doğum_tarixi = e.ə. I əsr (ehtimal ki, e.ə. 6-2-ci illər) | doğum_yeri = | ölüm_tarixi = b.e. 36 – cı il<ref name=Metzger1993> {{cite book | url=http://books.google.com/books?id=Y2KGVuym5OUC&q=baptist#v=snippet&q=baptist&f=false |last=Metzger |first=Bruce Manning | year=1993 | title=The Oxford Companion to the Bible | publisher=Oxford University Press | page=283 | quote=Herod beheaded John at Machaerus in 31 or 32 CE.}} </ref><ref name=Metzger2004> {{cite book | author=Metzger, Bruce M.; Michael D. Coogan |year=2004 | title=The Oxford Guide to People & Places of the Bible | publisher=Oxford University Press | page=103 | quote=Herod beheaded John at Machaerus in 31 or 32 CE. | url=http://books.google.com/books?id=amlXOOaSuLMC&q=34#v=snippet&q=%22john%20the%20baptist%22&f=false }} </ref><ref>Kokkinos, ''The Herodian Dynasty'', pp. 268, 277.</ref><ref>Goldberg, G. J (2001) [http://www.josephus.org/JohnTBaptist.htm "John the Baptist and Josephus"] – "Having said that, it does appear that Josephus is giving John's death as occurring in 36 CE, which is at least 6 years later than what is expected from the New Testament, and after the crucifixion of Jesus."</ref> (38 – 42 yaş) | ölüm_yeri = [[Yerusəlim]] | yad_edilir = [[Assur Şərq Kilsəsi]]<br />[[Roma-Katolik Kilsəsi]]<br />[[Pravoslavlıq|Şərqi Provaslav Kilsəsi]]<br />[[Şərqi Katolik Kilsəsi]]<br />[[Anqlikan kilsəsi]]<br />[[Lüteranlıq|Lüteran Kilsəsi]]<br />[[İslam]]<br />[[Mandeizm]] | xeyirdua_tarix = | xeyirdua_yer = | xeyirdua_tərəfindən = | kanonizasiyası_tarix = | kanonizasiyası_yer = | kanonizasiyası_tərəfindən = | baş_məbədi = Müqəddəs Vəftizçi İohann kilsəsi | mərasim_günü = [[14 aprel]] doğum günü<br />[[29 avqust]] öldürülməsi günü, [[7 yanvar]] [[pravoslavlıq]]da<br />2 [[Tout]] [[İskəndəriyyə Provaslav Kilsəsi]] | rəmzləri = [[xaç]], quzu, dəvə dərisindən mantiya | himayəsi = [[Fransız Kanadası]]<br />[[Nyufaundlend və Labrador]]<br />[[Puerto-Riko]]<br />[[Hospitalier Cəngavərləri]]<br />[[Florensiya]]<br />[[Turin]]<br />[[Portu]]<br />[[Genuya]]<br />[[İordaniya]]<br />[[Xevkija]] və bir çox başqa ərazilər | məsələlər = | dekanonizasiyası_tarix = | dekanonizasiyası_tərəfindən = | commons =Saint John the Baptist }} '''Vəftizçi İohann''' ([[İvrit dili|ivr]]: יוחנן המטביל, ''Yoḥanan ha-mmaṭbil'', {{Dil-ar|يوحنا المعمدان}} ''Yuhanna Al-Ma'madan'',<ref name="islamic-awareness.org">{{cite web|url=http://www.islamic-awareness.org/Quran/Contrad/External/yahya.html |title=And No One Had The Name Yahya (= John?) Before: A Linguistic & Exegetical Enquiry Into Qur'an 19:7 |publisher=Islamic-awareness.org |date= |accessdate=2012-10-20}}</ref> [[Arami dili|arami]] və ya [[Süryani dili|süryani]]: ܝܘܚܢܢ ܡܥܡܕܢܐ ''Yoḥanan Mamdana'', [[Qrabar|qədim erm.]] ''Yovhannēs Mkrtičʿ'', qədim yunan: Ἰωάννης ὁ βαπτίζων, {{Dil-el|Ὁ Ἅγιος/Τίμιος Ἐνδοξος, Προφήτης, Πρόδρομος, καὶ }}[[:el:Ιωάννης ο Βαπτιστής|Βαπτιστής Ἰωάννης]] ''Ho Hágios/Tímios Endoxos, Prophḗtēs, Pródromos, kaì Baptistḗs Ioánnes'')<ref name="Lang, Bernhard 2009 Page 380">Lang, Bernhard (2009) ''International Review of Biblical Studies'' Brill Academic Pub ISBN 9004172548 Page 380 – "33/34 CE Herod Antipas's marriage to Herodias (and beginning of the ministry of Jesus in a sabbatical year); 35 CE – death of John the Baptist"</ref><ref>{{cite web|url=http://www.saint.gr/2329/saint.aspx |title=Ορθόδοξος Συναξαριστής :: Άγιος Ιωάννης Πρόδρομος και Βαπτιστής (Σύλληψη) |publisher=Saint.gr |date=2012-09-23 |accessdate=22 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.ecclesia.gr/greek/holysynod/commitees/art/art_timia_exodos.htm |title=H ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ : Επιτροπές της Ιεράς Συνόδου – Συνοδική Επιτροπή επί της Εκκλησιαστικής Τέχνης και Μουσικής |publisher=Ecclesia.gr |date= |accessdate=22 avqust 2014}}</ref><ref>{{cite web|author=παπα Γιώργης Δορμπαράκης |url=http://pgdorbas.blogspot.com/2012/01/blog-post_1935.html |title=ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΝ: Η ΣΥΝΑΞΙΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΕΝΔΟΞΟΥ ΠΡΟΦΗΤΟΥ, ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΚΑΙ ΒΑΠΤΙΣΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ (7 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ) |publisher=Pgdorbas.blogspot.com |date=2012-01-26 |accessdate=22 avqust 2014}}</ref><ref name="World History" /> - səyyar vaiz<ref name="ODCC">Cross, F. L. (ed.) (2005) ''Oxford Dictionary of the Christian Church'', 3rd ed. Oxford University Press ISBN 978-0-19-280290-3, article "John the Baptist, St" </ref>, [[Xristianlıq]], [[İslam]] ([[Yəhya|Yəhya ibn Zəkəriyyə]] kimi tanınır), [[Bəhailik]]<ref name="Compilations 1983 475">{{cite book|author=Compilations|editor=Hornby, Helen (Ed.)|year=1983|title=Lights of Guidance: A Bahá'í Reference File|publisher=Bahá'í Publishing Trust, New Delhi, India|page=475|isbn=81-85091-46-3|url=http://bahai-library.com/hornby_lights_guidance_2&chapter=4#n1567}}</ref> və [[Mandayizm]]də əsas dini obrazlarından biridir.<ref name="ActJJohn">Robert W. Funk & the Jesus Seminar (1998). ''The Acts of Jesus: the search for the authentic deeds of Jesus.'' San Francisco: Harper; "John the Baptist" cameo, p. 268</ref> İohannın günahların bağışlanması üçün bənzərsiz [[vəftiz]] təcrübəsinə malik olması qeyd edilir.<ref name="Crossan, John Dominic 1998 p. 146">Crossan, John Dominic (1998). ''The Essential Jesus''. Edison: Castle Books; p. 146</ref> Əksər tədqiqatçılar [[İsanın vəftiz olunması|İohannın İsanı da vəftiz etdiyini]] qəbul edirlər.<ref>Charles M. Sennott, ''The body and the blood'', Public Affairs Pub, 2003. p 234 [http://www.google.com/search?tbm=bks&tbo=1&q=%22most+biblical+historians+agree+indicates+that+John%22+%22waded+into+the+water+with+Jesus+from+the+eastern%22+bank&btnG=Search+Books Google Link] </ref><ref>''Jesus as a figure in history: how modern historians view the man from Galilee''. Mark Allan Powell, published by Westminster John Knox Press, page 47 [http://www.google.com/search?q=Few+would+doubt+the+basic+fact+Jesus+was+baptized+by+John&hl=en&num=100&lr=&ft=i&cr=&safe=images&um=1&ie=UTF-8&tbo=u&tbs=bks:1&source=og&sa=N&tab=wp "Few would doubt the basic fact...Jesus was baptized by John"]</ref> Araşdırmaçılar İsanın İohannın ardıcılı olmasını bildirirlər<ref name="Sanders">E.P. Sanders (1985) ''Jesus and Judaism''. Philadelphia: Fortress Press; p. 91</ref><ref>James D. G. Dunn, ''Jesus Remembered'' (Eerdmans, 2003) page 350.</ref><ref>Robert L. Webb, 'John the Baptist and his relationship to Jesus', in Bruce David Chilton, Craig Alan Evans, ''Studying the Historical Jesus: Evaluations of the State of Current Research'' (BRILL, 1998) page 219.</ref>, bəzi [[Əhdi-Cədid]] məlumatları isə İsanın erkən ardıcıllarının da İohannın ardıcılları olduğuna işarə edirlər. Vəftizçi İohann haqqında məlumatlar həm də qədim yəhudi tarixçisi [[İosif Flavi|İosifin]] əsərində verilir.<ref>Flavius Josephus, ''Antiquities of the Jews'' 18.5.2</ref> Bəzi tədqiqatçılar İohannın, [[apokalipsis]]i gözləyən və vəftizi xatırladan dini ritual keçirən yəhudi dini sektalarından biri olan yarım-asketik [[Esseni]]lərin təsiri altında olduğunu bildirsələr də, bunu sübut edəcək birbaşa dəlillər yoxdur. [[Əhdi-Cədid]]ə görə İohann özündən daha böyük bir mesianik fiqurun gəlməsini gözləyirdi<ref name="ActJMark">Robert W. Funk & the Jesus Seminar (1998). ''The Acts of Jesus: the search for the authentic deeds of Jesus.''San Francisco: Harper; "Mark," pp. 51–161.</ref> və İsa özü onun yanına gəlmişdi.<ref name="marginal">{{cite book|last=Meier|first=John|author-link=John P. Meier|title=Mentor, Message, and Miracles (A Marginal Jew: Rethinking the Historical Jesus, Vol. 2)|publisher=Anchor Bible|year=1994|volume=2|isbn=0-385-46992-6}}</ref> İsa haqqında müjdələr verdiyinə görə, xristianlar iohannı daha çox carçı və ya elçi kimi qəbul edirlər. İohann həm də [[İlyas]] peyğəmbərlə eyniləşdirilir. == Mənbələrdə == === İosifin ''"Yəhudilərin qədim tarixi"'' əsərində === [[Fayl:Bartolomé Esteban Murillo - Juan el Bautista como un niño (KHM).jpg|left|thumb|230px|Bartolome Esteban Murillo - Vəftizçi İohann, təxm. 1650-ci illər, [[İncəsənət Tarixi Muzeyi (Vyana)|İncəsənət Tarixi Muzeyi]], [[Vyana]].]] Vəftizçi İohann haqqında məlumatlar qədim yəhudi tarixçisi [[İosif Flavi]]nin (37-100) ''“[[Yəhudilərin qədim tarixi]]”'' əsərinin (XVIII kitab, fəsil 5, 2) bütün məlum əlyazmalarında vardır.<ref>"Josephus, Flavius." In: Cross, F. L. (ed.) (2005) ''The Oxford Dictionary of the Christian Church'', 3rd ed. Oxford University Press</ref> {{cquote|''“İndi yəhudilərin bəziləri qeyd edirlər ki, Herodun ordusunun məhv edilməsi Tanrıdan gəlmişdir və bu onun Vəftizçi adlandırılan İohanna qarşı etdiklərindən sonra çox ədalətlidir; Heroda görə, yəhudilərə yaxşı işlər görməyi, bir-birinə və Tanrıya qarşı ədalətli olmağı, vəftiz olunmağı məsləhət göstərən və yaxşı adam olan İohannı öldürdülər; o, sudan bədənin yox, ruhun yuyulması və günahlardan təmizlənməs üçün istifadə edirdi; insanlara günahlardan təmizlənmələri haqqında xoş xəbər verirdi. İnsanlar dəstə-dəstə onun sözlərini eşitmək üçün gəlirdilər. İohannın xalq üzərində təsirinin təhlükəli ola biləcəyi və ya xalqın onun sözü ilə üsyan qaldıracağından qorxan (çünki, insanlar İohannın dediyi hər şeyi etməyə hazır idilər) qorxan Herod, qərara gəldi ki, məsələni birdəfəlik həll etmək üçün İohann öldürülməlidir və o, özünü çox da əziyyətə salmayaraq, bu işi sonradan tövbə edə biləcək bir adama həvalə edir. Buna görə də, o, Herodun şübhəli xasiyyətinə görə, əvvəl qeyd etdiyim Maheron qalasına göndərilir və burda da edam edilir. İndi yəhudilər qeyd edirlər ki, Herodun ordusunun məhv edilməsi, onun törətdiyi bu günah əməllə bağlıdır və Tanrının ədalətinin zühurudur."''<ref name="Josephus18">[[İosif Flavi]], [http://www.ccel.org/j/josephus/works/ant-18.htm Jewish Antiqities 18. 5. 2.] (Translation by William Whiston). [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0145%3Abook%3D18%3Awhiston+chapter%3D5%3Awhiston+section%3D2 Original Greek]</ref>}} Bu məlumata ilk məlum istinad b.e. III əsrin əvvəllərində [[Origen]] tərəfindən yazılmış ''“[[Contra Celsum]]”'' adlı əsərdədir. Bu istinadda, Herodun b.e. 36-cı ilində baş vermiş məğlubiyyətinin səbəbi kimi, İohannın edam edilməsi göstərilir. Bu istinad və [[Bibliya]] mətnlərindən belə nəticə çıxarılır ki, İohann yalnız tövbə edərək “''ruhları artıq günahlardan təmizlənmiş”'' şəxsləri vəftiz edərək onların cismlərinin də təmizlənməsinə imkan yaradırdı (Mark 1:4).<ref name="bibleverse||Mark|1:4|NRSV">{{bibleverse||Mark|1:4|NRSV}}</ref> Bibliya tədqiqatçısı Con Dominik Krossan İosif Flavinin İohann və İsa haqqında verdiyi məlumatları müqayisə edərək qeyd edir ki, ''“İohannın inhisarı vardı, İsa isə françayz idi.”'' Krossan yazır: ''“[[Vəftiz]] olunmaq üçün müraciət ediləcək yeganə şəxs İohann idi, onun başladığı hərəkatın qarşısının alınması üçün qarşısı alınmalı olan yeganə şəxs də İohann idi (buna görə də İohannın ölümü ilə, onun tərəfindən başladılmış hərəkat da dayandı). İsa isə hamını dəvət edirdi ki, gəlsinlər və onun, eləcə də, artıq Tanrı tərəfindən qəbul edilmiş yoldaşlarının necə yaşadıqlarına baxsınlar. Bu cür ümumi təcrübə isə, İohanndan fərqli olaraq, [[İsa]]nın özünün yoxluğunda da, onun başladığı hərəkatın davam etməsinə imkan verdi."''<ref>Crossan, John Dominic (2007), God and Empire, London: HarperCollins, p. 117 ff</ref> === İncillərdə === [[Fayl:Unknown Florentian painter - La Visitation.jpg|220px|thumb|right|Naməlum florensiyalı rəssam - [[Məryəmin Yelezavetanı ziyarət etməsi]], XVI əsr, [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]]]] [[Nazaretlilərin İncili]] kimi, dörd kanonik [[İncil]] də İohannın vəftizçilik işini qeyd edir. [[Sinoptik İncillər]]də ([[Markın İncili|Mark]], [[Yəhyanın İncili|Matfey]], [[Lukanın İncili|Luka]]) İsanın vəftiz olunması ətraflı təsvir olunsa da, [[İohannın İncili]]ndə örtülü şəkildə qeyd edilir. ==== Markın İncilində ==== Markın İncili [[Malaxay]]ın ayələri və ''“səhrada qışqıraraq danışan”'' Yesayadan sitatlarla başlayır. Vətizçi İohann dəvə dərisindən paltar geyinən, çəyirtkə və çöl balı ilə qidalanan biri kimi təsvir edilir. Mark, İohannın vəftiz mərasimini günahların bağışlanması kimi təsvir edir. Mark həm də İohannın gələcəkdə gələcək və insanları ''“Müqəddəs Ruhla vəftiz edəcək”'' lider haqqında məlumatlandırır. İsa [[İordan çayı]]nda vəftiz olunmuşdu, bundan sonra sanki göy aralanmış və səmadan göyərçin enər kimi [[Müqəddəs Ruh]] İsanın vücuduna enmişdi, göydən isə səs gəlmişdi – ''“Mənim sevimli oğlum, sənə xeyir-dua verirəm.”'' Mark 1:14-də İohannın həbs edilməsindən bəhs edilir. İncil məlumatına görə, [[Herod Antipas|Herod]] İohannı eyni qanlıların nigahını pisləyən fikirlərinə görə həbs edir və daha sonra başını kəsdirərək öldürür. İohann Əhdi-Ətiq qaydalarını pozaraq Herodiadla (həmin şahzadə xanım Herodun qardaşının arvad və qardaşının qızı idi) evləndiyinə görə Herodu qınamışdı. Daha sonra [[Herodiada]]nın qızı (ənənəvi olaraq Herodun nəticəsi və ögey qızı [[Salome]] olduğu deyilir) Herodun qarşısında rəqs edir və kral bunun qarşılığında qıza hədiyyə edir. Herodiada qızını öyrədir ki, Vəftizçi İohannın başını kraldan istəsin və baş sininin içində qıza təqdim edilir (Mark 6:14-29). Sonradan Herod öyrənir ki, bəzi insanlar İsa Məsihin ölümdən sonra dirilmiş Vəftizçi İohann olduğunu iddia edirlər. {{hidden begin|border=solid 1px #aaa|title=Vəftizçi İohann Markın İncilində}} ;İohann və onun İsanı vəftiz etməsi (Mark 1) ''Yeşaya peyğəmbərin kitabında belə yazılıb: «Budur, Sənin önündə Öz elçimi göndərirəm. O Sənin yolunu hazırlayacaq. Səhrada nida edənin səsi gəlir: “Rəbbin yolunu hazırlayın, Onun keçəcəyi yerləri düz edin”».'' ''Yazıldığı kimi vəftiz edən Yəhya çöldə meydana çıxdı. O, insanların günahlarının bağışlanması üçün onların tövbə edib vəftiz olunmasını vəz edirdi. Bütün Yəhudeya diyarından olanlar və Yerusəlim sakinlərinin hamısı onun yanına gəlirdi. Onlar günahlarını etiraf edərək onun tərəfindən İordan çayında vəftiz olunurdular. Yəhya dəvə yunundan paltar geymiş, belinə dəri qurşaq bağlamışdı, çəyirtkə və çöl balı yeyirdi. Yəhya belə vəz edirdi: «Məndən sonra məndən daha Qüdrətlisi gəlir. Mən əyilib Onun çarıqlarının bağını açmağa belə, layiq deyiləm. Mən sizi su ilə vəftiz etdim, amma O sizi Müqəddəs Ruhla vəftiz edəcək».'' ''O günlərdə İsa Qalileyanın Nazaret şəhərindən gəlib Yəhya tərəfindən İordan çayında vəftiz olundu. İsa sudan çıxan kimi göylərin yarıldığını və Ruhun göyərçin kimi Öz üzərinə endiyini gördü. Göylərdən bir səda gəldi: «Sən Mənim sevimli Oğlumsan, Səndən razıyam».'' ;İohannın ölümü (Mark 6) ''Padşah Hirod da olanları eşitdi, çünki İsanın adı tanınırdı. Adamlar deyirdilər: «Vəftiz edən Yəhya ölülər arasından dirilib. Buna görə də O, möcüzələr yaradır». Digərləri isə deyirdilər: «Bu, İlyasdır». Bəziləri də deyirdi: «Keçmişdəki peyğəmbərlərdən birinə oxşar peyğəmbərdir». Amma Hirod bunu eşidəndə dedi: «Bu, boynunu vurdurduğum Yəhyadır, dirilib!» Hirod qardaşı Filipin arvadı Hirodiyaya görə Yəhyanı tutduraraq qollarını qandalladıb zindana saldırmışdı. Çünki Hirod Hirodiyanı özünə arvad olaraq almışdı və Yəhya Hiroda demişdi: «Qardaşının arvadını almaq sənə qadağandır». Hirodiya Yəhyaya qarşı kin saxlayıb onu öldürmək niyyətinə düşmüşdü, amma bunu edə bilmirdi. Çünki Hirod Yəhyanın saleh və müqəddəs bir adam olduğunu bildiyinə görə ondan qorxub onu qoruyurdu. Hirod ona qulaq asanda çaşqınlığa düşdü, buna baxmayaraq, onu həvəslə dinləyirdi.'' ''Bir gün Hirodiyanın əlinə yaxşı bir fürsət düşdü. Hirod ad günündə əyanlarına, minbaşılara və Qalileyanın nüfuzlu şəxslərinə ziyafət verdi. Ziyafət zamanı Hirodiyanın qızı içəri daxil olub rəqs etdi. Bu, Hirodun və qonaqlarının xoşuna gəldi. Padşah qıza dedi: «Ürəyin istəyəni məndən dilə, mən də sənə verim». Sonra möhkəm and içərək yenə dedi: «Məndən hər nə istəsən, hətta padşahlığımın yarısını belə, istəsən, sənə verəcəyəm». Qız isə çıxıb anasından soruşdu: «Mən nə istəməliyəm?» O cavab verdi: «Vəftiz edən Yəhyanın başını». Qız o saat padşahın yanına qaçdı və öz istəyini dedi: «İstəyirəm ki, Vəftizçi Yəhyanın başını dərhal bir sini içində mənə verəsən». Padşahı dərin kədər bürüdü, amma içdiyi andlara və qonaqlara görə qızın sözünü yerə salmaq istəmədi. Padşah dərhal bir cəllad göndərib Yəhyanın başını gətirməyi əmr etdi. Cəllad gedib zindanda Yəhyanın boynunu vurdu və onun başını bir sini içində gətirib qıza verdi. Qız da onu anasına verdi. Yəhyanın şagirdləri isə bunu eşidəndə gəlib onun cəsədini götürdülər və qəbirə qoydular.'' <small>[[Standart Azərbaycan Versiyası]]</small> {{hidden end}} ==== Matfeyin İncilində ==== Mark kimi, Matfey də öz İncilində qeyd edir ki, İohan, Yəhyanın ''“səhrada qışqıraraq danış”''masından bəhs etdiyi şəxs idi. İohann yenidən “vəhşi çöldə”, “dəvə dərisindən” paltar geyinmiş, “çəyirtkə və vəhşi balla” qidalanan biri kimi təsvir edilir. İohann günahların bağışlanması üçün vəftiz mərasimini həyata keçirir, həmçinin, “gələcəkdə təşrif buyuraraq insanları Müqəddəs Ruhla vəftiz edəcək” məsih haqqında məlumatlandırır. Markdan fərqli olaraq Matfey qeyd edir ki, İohann Fariseylər və Saddukeyləri tənqid edir. Matfey qeyd edir ki, İohann “səmavi krallıq” və “gözlənilən məhkəmə” haqqında məlumatlar verir. Markın İncilində olduğu kimi, Matfey də İohannın Herodu tənqid etdiyinə görə həbs edilməsindən və edamından danışır. Matfeydə Herod özü İsanın dirilmiş Vəftizçi İohann olduğuna inanır. Matfey də, həmçinin qeyd edir ki, İohannın dəfnindən sonra onun tələbələri İsanın yanına gedərək ona qoşulmuşdular. {{hidden begin|border=solid 1px #aaa|title=Vəftizçi İohann Matfeyin İncilində}} ;İohann və İsanın vəftizi (Matfey 3) ''O vaxt İsa Yəhya tərəfindən vəftiz olmaq üçün Qalileyadan İordan çayına, Yəhyanın yanına gəldi. Yəhya Ona mane olmaq istəyərək dedi: «Sən Məni vəftiz etməlisən, Sən niyə mənim yanıma gəlirsən?» İsa ona cavab verdi: «Hələlik buna razı ol. Çünki biz salehlik işini beləcə yerinə yetirməliyik». Onda Yəhya razı oldu. İsa vəftiz olunan kimi sudan çıxdı. O vaxt göylər yarıldı və Allahın Ruhunun göyərçin kimi endiyini və Öz üzərinə qonduğunu gördü. Göylərdən bir səda gəldi: «Bu Mənim sevimli Oğlumdur, Ondan razıyam».'' ;İohannın İsaya sualları (Matfey 11) ''İsa On İki şagirdinə nəsihət verib qurtarandan sonra öyrədərək vəz etmək üçün onların şəhərlərinə getdi. Yəhya isə Məsihin işlərini zindanda eşidərək öz şagirdlərini göndərib Ondan soruşdu: «Gəlməli Olan Sənsənmi, yoxsa başqasını gözləyək?»'' ''İsa onlara belə cavab verdi: «Gedin, eşidib gördüklərinizi Yəhyaya bildirin: korlar görür, axsaqlar yeriyir, cüzamlılar pak olur, karlar eşidir, ölülər dirilir və yoxsullara Müjdə yayılır. Kim Mənə görə büdrəməsə, nə bəxtiyardır!»'' ''Onlar gedərkən İsa camaata Yəhya haqqında danışmağa başladı: «Çölə nəyə baxmağa getmişdiniz? Küləyin sarsıtdığı qamışamı? Bəs onda nəyə baxmağa getmişdiniz? Nəfis toxunmuş paltar geymiş bir adamamı? Amma nəfis toxunmuş paltar geyənlər padşahların saraylarında qalır. Bəs onda nəyə baxmağa getmişdiniz? Bir peyğəmbərəmi? Bəli, sizə deyirəm, hətta peyğəmbərdən də üstün birinə.'' ''Bu o adamdır ki, onun haqqında yazılıb: “Budur, Sənin önündə Öz elçimi göndərirəm, O Sənin qabağında yolunu hazırlayacaq”. Sizə doğrusunu deyirəm: qadından doğulanlar arasında Vəftizçi Yəhyadan daha üstün olan meydana çıxmayıb. Amma Səmavi Padşahlıqda ən kiçik olan ondan üstündür. Vəftizçi Yəhyanın günlərindən indiyə qədər Səmavi Padşahlıq zorla alınır və zor işlədənlər onu ələ keçirir. Çünki bütün Peyğəmbərlər və Qanun Yəhyaya qədər peyğəmbərlik etdi.'' ''Əgər onu qəbul etmək istəyirsinizsə, gəlməli olan İlyas odur. Qulağı olan eşitsin! Bəs bu nəsli nəyə bənzədim? O, bazar meydanlarında oturan və “Biz sizə tütək çaldıq, sizsə oynamadınız. Biz mərsiyələr oxuduq, sizsə matəm tutmadınız” deyib başqalarını səsləyən uşaqlara bənzəyir. Çünki Yəhya gəldikdə nə çörək yeyir, nə şərab içirdi və onlar deyirlər: “O, cinə tutulmuşdur”. Bəşər Oğlu gəldikdə yeyib-içdi və onlar deyirlər: “Bu qarınqulu və əyyaş adama baxın! Vergiyığanlara və günahkarlara dost oldu!” Amma hikmət öz əməlləri ilə təsdiq olunur».'' ;İohannın ölümü (Matfey 14) O vaxt İsa barədə olan xəbərləri hökmdar Hirod eşitdi. Nökərlərinə dedi: «Bu, Vəftizçi Yəhyadır. O, ölülər arasından dirilib. Buna görə də O, möcüzələr yaradır». Hirod qardaşı Filipin arvadı Hirodiyaya görə Yəhyanı tutduraraq qollarını qandalladıb zindana saldırmışdı. Çünki Yəhya Hiroda demişdi: «Hirodiyanı almaq sənə qadağandır». Hirod Yəhyanı öldürmək istəyirdi, amma camaatdan qorxurdu. Çünki camaat Yəhyanı peyğəmbər sayırdı. Hirodun ad günü qeyd ediləndə Hirodiyanın qızı ortaya çıxıb rəqs etməyə başladı. Bu, Hirodun xoşuna gəldi. O and içib bəyan etdi ki, qız nə istəsə, ona verəcək. Qız isə anasının təhriki ilə dedi: «Vəftizçi Yəhyanın başını burada bir sini içində mənə ver». Padşahı kədər bürüdü, amma içdiyi andlara və qonaqlara görə əmr etdi ki, ona istədiyini versinlər. Beləliklə, zindanda Yəhyanın boynunu vurdurdu. Onun başı bir sini içində gətirilib qıza verildi. Qız da anasına apardı. Yəhyanın şagirdləri gəlib onun cəsədini götürdülər. Onu basdırdılar və gəlib İsaya bu barədə xəbər verdilər. <small>[[Standart Azərbaycan Versiyası]]</small> {{hidden end}} ==== Lukanın İncilində ==== [[Fayl:The-birth-of-st-john-the-baptist.jpg|right|thumb|200px|[[Rogir van der Veyden]] - Vəftizçi İohannın doğulması, 1455-1460]] Lukanın İncilində İohannın körpəliyi haqqında məlumatlar saxlanmışdır ki, burda da o, yaşlı kişi olan [[Zəkəriyyə]]nin və yaşlı qısır qadın [[Yelezaveta (Bibliya fiquru)|Yelezaveta]]nın övladı kimi təqdim olunur.<ref>Just, Arthur A.; Oden, Thomas C. (2003), ''Ancient Christian Commentary on Scripture – Luke: New Testament III'', InterVarsity Press; p. 10. {{bibleverse||Luke|1:7}}</ref> Həmin məlumtda bildirilir ki, İohannın doğulacağı əvvəlcədən mələk [[Cəbrayıl]] tərəfindən Zəkəriyyəyə bildirilmişdi, həmin dövrdə Zəkəriyyə Yerusəlim məbədində kahin kimi fəaliyyət göstərirdi. Zəkəriyyənin Aviya məbədinin kahinlərindən, Yelizavetanın isə [[Harunun qızları]]ndan<ref>{{bibleverse||Luke|1:5|NRSV}}</ref> biri kimi təqdim olunması İohannın həm ata, həm də ana tərəfdən [[Harun]]un nəsil xəttindən gəlməsini göstərir.<ref>'Aaron', In: Mills, Watson E. (ed.) (1998) ''Mercer Dictionary of the Bible'', Vol. 5, Macon GA: Mercer University Press, ISBN 0-86554-299-6; page 1</ref> İncillərdə [[İsa]] və İohann arasında ailə bağı haqqında heç bir məlumat yoxdur və tarixçi Reymond E. Brounhas bunu ''“şübhəli tarixilik”'' kimi qəbul edir.<ref>Brown, Raymond Edward (1973), ''The Virginal Conception and Bodily Resurrection of Jesus'', Paulist Press, p. 54</ref> Geza Vermes isə bu faktı ''“süni və şübhəsiz ki, Luka tərəfindən yaradılmış”'' adlandırır.<ref>Vermes, Geza. The Nativity, p. 143.</ref> Lukanın İncili əsasında katolik təqvimində İohannın doğulması [[İsanın doğulması]]ndan yeddi ay əvvələ, [[24 iyun]]a təyin edilmişdir.<ref name="Lives">{{cite book|last=Englebert|first=Omer|title=The Lives of the Saints|url=https://archive.org/details/livesofsaintshis00omer|place=[[New York]]|publisher=Barnes & Noble| isbn=978-1-56619-516-4|year=1951|page=[https://archive.org/details/livesofsaintshis00omer/page/529 529]}}</ref> Lukanın İncilində İohannın doğulması və [[Əhdi-Ətiq]]də Samuelin doğulması arasında çoxlu oxşarlıqların olmasına əsaslanan bəzi alimlər, Lukanın, İohannın doğulması hadisəsinin təsvirini, [[Samuel]]in doğulması hadisəsi əsasında qurduğunu bildirmişlər.<ref>Freed, Edwin D. (2001), ''The Stories of Jesus' Birth: a Critical Introduction'' Continuum International, pp. 87–90.</ref> ;Doğulmadan sonra Lukanın İncilinin unikal xüsusiyyətlərindən biri də odur ki, burda İohann xeyriyyəçiliyi təbliğ edir, vergi yığanları vəftiz edir və əsgərlərə məsləhətlər verir. Mətndə qısa şəkildə İohannın həbsi və başının kəsilməsi haqqında məlumat verilsə də, Lukanın İncilində [[Salome]]nin Herod üçün rəqs etməsi və İohannın başını ona verməyi xahiş etməsi səhnələri yoxdur. Həvarilərin işləri kitabında İohannın bəzi tələbələrinin İsanın ardıcılları olmaları haqqında məlumat verilsə də (İşlər 18:24-19:6)<ref>{{bibleverse||Acts|18:24–19:6|NRSV}}</ref> Simon [[Müqəddəs Pyotr|Pyotrun]] qardaşı [[Həvari Andrey]] (İohann 1:35-42) istisna olmaqla İncillərdə bu haqqda ətraflı məlumat verilmir.<ref>{{bibleverse||John|1:35–42|NRSV}}</ref> {{hidden begin|border=solid 1px #aaa|title=Vəftizçi İohann Lukanın İncilində}} ;İohannın doğulması (Luka 1) ''Yəhudeya padşahı Hirodun dövründə Aviya bölüyündən olan Zəkəriyyə adlı bir kahin var idi. Arvadı da Harun nəslindən idi, adı Elizavet idi. Onların hər ikisi Allahın gözündə saleh idi və Rəbbin qoyduğu əmr və qaydaların hamısına nöqsansız əməl edirdilər. Amma Elizavet sonsuz olduğuna görə onların övladı yox idi. Hər ikisinin yaşı çox idi.'' ''Bir gün Zəkəriyyə öz bölüyünün növbəsində Allahın önündə kahinlik xidmətini icra edirdi. Rəbbin məbədinə daxil olub buxur yandırmaq üçün kahinlik adətinə görə atılan püşk ona düşdü. Buxur yandırma zamanı bütün camaat məbəddən kənarda dua edirdi. Bu vaxt Rəbbin bir mələyi buxur qurbangahının sağında durub Zəkəriyyəyə göründü. Zəkəriyyə bunu görüb təlaşa düşdü və çox qorxdu. Mələk isə ona dedi: «Qorxma, Zəkəriyyə! Sənin duan eşidildi. Arvadın Elizavet sənə bir oğul doğacaq. Sən də onun adını Yəhya qoy. Sən sevinib şadlanacaqsan. Çox adam onun dünyaya gəlməsinə görə sevinəcək. Çünki o, Rəbbin gözündə böyük olacaq. O, şərab və başqa kefləndirici içki içməyəcək; hələ ana bətnində olarkən Müqəddəs Ruhla dolu olacaq. O, İsrail övladlarının çoxunu Allahı Rəbb tərəfə döndərəcək. Ataların ürəklərini övladlarına, itaətsiz adamları salehlərin düşüncə tərzinə yönəltmək və Rəbbə hazırlanmış xalqı yetişdirmək üçün İlyasın ruhu və qüvvəti ilə Rəbbin önündə gedəcək».'' ''Zəkəriyyə mələyə dedi: «Mən bunu necə bilərəm? Axı mən çox yaşlıyam, elə arvadımın da yaşı ötüb».'' ''Mələk ona cavab verdi: «Mən Allahın önündə dayanan Cəbrayılam və səninlə danışıb bu müjdəni sənə çatdırmaq üçün göndərilmişəm. Budur, vaxtında həyata keçəcək sözlərimə inanmadığına görə bu yerinə yetən günədək sən lal olub danışa bilməyəcəksən».'' ''Bu vaxt camaat Zəkəriyyəni gözləyirdi və onun məbəddə ləngiməsinə heyrət edirdi. O isə məbəddən çıxıb xalqla danışa bilmədi. Onlar da Zəkəriyyənin məbəddə görüntü gördüyünü başa düşdülər. Zəkəriyyə xalqa işarə edirdi və lal olaraq qaldı. Zəkəriyyə xidmət vaxtı qurtaranda evinə qayıtdı. Bu vaxtdan sonra arvadı Elizavet uşağa qaldı və beş ay evindən çıxmadı. O deyirdi: «Bunu mənim üçün Rəbb etdi. Bu vaxt O mənə nəzər salıb məni el arasında xəcalətdən qurtardı». '' ''Elizavetin hamiləliyinin altıncı ayında mələk Cəbrayıl Allah tərəfindən Qalileyadakı Nazaret adlanan şəhərə, Davudun nəslindən olan Yusif adlı bir kişiyə nişanlanan bakirə qızın yanına göndərildi. Həmin qızın adı Məryəm idi. Mələk onun yanına gəlib dedi: «Salam, ey lütfə nail olmuş qız! Rəbb səninlədir». Məryəm bu sözlərdən tam lərzəyə gəldi və ürəyində bu salamın nə demək olduğu barədə düşünməyə başladı.'' ''Mələk ona dedi: «Qorxma, Məryəm, çünki sən Allahın lütfünə nail oldun. Sən hamilə olub bir Oğul doğacaqsan. Onun adını İsa qoy. O, böyük olacaq və Haqq-Taalanın Oğlu adlanacaq. Rəbb Allah Ona atası Davudun taxtını verəcək. O, Yaqub nəslinin üzərində əbədi olaraq Padşah olacaq və Onun Padşahlığının sonu olmayacaq».'' ''Məryəm mələyə dedi: «Bu necə olacaq? Mən heç kişi üzü görməmişəm». Mələk cavabında ona dedi: «Müqəddəs Ruh sənin üzərinə enəcək, Haqq-Taalanın qüdrəti üstünə kölgə salacaq. Buna görə də doğulacaq müqəddəs Övlad Allahın Oğlu adlanacaq. Bax qohumun Elizavetin də yaşlı vaxtında bətninə oğlan uşağı düşüb. Onu sonsuz adlandırırdılar, amma o artıq altı aydır ki, hamilədir. Çünki Allah üçün mümkün olmayan şey yoxdur». Onda Məryəm dedi: «Mən Rəbbin quluyam, qoy mənə sənin dediyin kimi olsun». Mələk onu tərk edib getdi. '' ''O vaxt Məryəm tələsik qalxıb Yəhudanın dağlıq bölgəsindəki bir şəhərə yollandı. O, Zəkəriyyənin evinə girib Elizaveti salamladı. Elizavet Məryəmin salamını eşidəndə bətnindəki körpə tərpəndi. Elizavet də Müqəddəs Ruhla dolub uca səslə çığırdı: «Sən qadınlar arasında xeyir-dualısan, sənin bətninin bəhrəsi də xeyir-dualıdır! Bu necə oldu ki, Rəbbimin anası yanıma gəlib? Bax sənin salamının səsi qulağıma çatanda bətnimdəki körpə sevinclə tərpəndi. Rəbbin ona dediyi sözlərin yerinə yetəcəyinə inanan qadın nə bəxtiyardır!».'' ''Məryəm isə dedi: «Qəlbim Rəbbi ucaldır, Ruhum Xilaskarım Allaha görə şadlanır, Çünki O Öz qulunun yazıq halını gördü. Bundan sonra bütün nəsillər məni bəxtiyar sayacaq, Çünki Qadir Olan mənim üçün böyük işlər etdi, Onun adı müqəddəsdir! Onun mərhəməti də nəsildən-nəslə Ondan qorxanlara göstərilər. O, qolu ilə qüdrətli işlər gördü, Ürəklərində qürurla düşünənləri pərən-pərən saldı. Hökmdarları taxtlarından endirdi, Məzlumları yüksəltdi. Acları nemətlərlə doydurdu, Varlıları isə əliboş yola saldı. Rəbb gulu İsrailin imdadına çatdı, Ata-babalarımıza vəd etdiyi kimi İbrahimə və onun nəslinə əbədilik Mərhəmət göstərməyi yada saldı».'' ''Məryəm Elizavetin yanında üç aya yaxın qalıb evinə qayıtdı.'' ''Elizavetin doğmaq vaxtı çatdı. O, bir oğlan doğdu. Onun qohum-qonşuları Rəbbin ona böyük mərhəmət göstərdiyini eşidəndə onunla birgə sevindilər. Səkkizinci gün körpəni sünnət etməyə gəldilər. Ona atası Zəkəriyyənin adını qoymaq istədilər. Körpənin anası isə dedi: «Yox, onun adı Yəhya olacaq». Ona dedilər: «Axı qohumların arasında belə adı olan bir kəs yoxdur». Körpənin atasından körpəyə nə ad qoyulmasını işarə ilə soruşdular. O, bir yazı lövhəciyi istəyib yazdı: «Onun adı Yəhyadır». Hamı heyrətə gəldi. Həmin o anda Zəkəriyyənin dili açıldı. O, Allaha alqış etməyə başladı. Qonşuların hamısı qorxuya düşdü. Bütün bu hadisələr haqqında Yəhudeyanın dağlıq bölgəsinin hər yerində danışırdılar. Bu barədə eşidən hər bir kəs fikrə gedib deyərdi: «Bu körpə böyüyüb nə olacaq?» Çünki Rəbbin əli onun üzərində idi.'' ''Körpənin atası Zəkəriyyə Müqəddəs Ruhla dolub belə peyğəmbərlik etdi: «Alqış olsun İsrailin Allahı Rəbbə! Çünki Öz xalqına nəzər salıb onları satın aldı. O, qulu Davudun nəslindən Bizə qüdrətli Xilaskar yetirdi. Qədimdən bəri Öz müqəddəs peyğəmbərlərinin vasitəsilə bildirdiyi kimi Düşmənlərimizdən və bizə nifrət edənlərin əlindən bizi xilas etdi. Beləcə ata-babalarımıza mərhəmət göstərib Öz müqəddəs Əhdini xatırladı. Atamız İbrahimə and içdiyi kimi Bizə elə güc verdi ki, düşmənlərimizin əlindən qurtulub Həyatımız boyu qorxmadan Rəbbin önündə Müqəddəslik və salehliklə Ona ibadət edək. Ey körpə, sən Haqq-Taalanın peyğəmbəri adlanacaqsan, Çünki Rəbbin önündə gedəcəksən, Onun yolunu hazırlayacaqsan. Onun xalqına günahlarının bağışlanması ilə Xilas olunmaları barədə bildirəcəksən. Axı Allahımızın ürəyi mərhəmətlidir, Onun bu mərhəmətinə görə Ucalarda bizim üçün Günəş doğacaq ki, Zülmətdə və ölüm kölgəsində oturanların üzərinə nur saçsın, Ayaqlarımızı sülh yoluna yönəltsin». Körpə isə böyüyüb ruhən qüvvətlənirdi və İsrail xalqına görünən günədək çöldə qaldı. '' ;İsanın vəftiz edilməsi və İohannın ölümü (Luka 3) ''Qeysər Tiberinin hakimiyyətinin on beşinci ili idi. O dövrdə Ponti Pilat Yəhudeyanın valisi idi. Hirod Qalileyada, qardaşı Filip İtureya və Traxonitis bölgəsində, Lisaniya Abileniyada hökmranlıq edirdi. Xananla Qayafa baş kahin idi. O vaxt çöldə Zəkəriyyənin oğlu Yəhyaya Allahın kəlamı nazil oldu. O da İordan çayının ətrafındakı bütün bölgəni dolaşaraq insanların öz günahlarının bağışlanması üçün tövbə edib vəftiz olunmasını vəz edirdi.'' ''Necə ki Yeşaya peyğəmbərin kitabında yazılıb: «Səhrada nida edənin səsi gəlir: “Rəbbin yolunu hazırlayın, Onun keçəcəyi yerləri düz edin. Hər dərə yüksəldiləcək, Hər dağ və təpə aşağı endiriləcək, Yoldakı əyriliklər düzələcək, Kələ-kötür yerlər hamar ediləcək. Bütün bəşər Allahın xilasını görəcək”». Yəhya vəftiz olunmaq üçün yanına gələn camaata deyirdi: «Ey gürzələr nəsli! Üzərinizə gələcək qəzəbdən canınızı qurtarmağı sizin beyninizə kim yeriref name="Lives">{{cite book|last=Englebert|first=Omer|title=The Lives of the Saints|place=[[New York]]|publisher=Barnes dib? İndi isə tövbəyə layiq bəhrələr verin. Ürəyinizdə “atamız İbrahimdir” deməyə başlamayın. Mən sizə deyirəm ki, Allah bu daşlardan İbrahimə övlad yaratmağa qadirdir. Artıq balta ağacların dibində yatır. Beləliklə, yaxşı bəhrə verməyən hər ağac kəsilir və oda atılır». Camaat ondan soruşurdu: «Bəs biz nə edək?» Yəhya onlara belə cavab verdi: «İki köynəyi olan birini köynəyi olmayana versin. Həmçinin yeməyi olan adam da olmayanla bölüşsün». '' ''Vergiyığanlar da vəftiz olunmaq üçün onun yanına gəlib soruşdular: «Müəllim, biz nə edək?» Yəhya onlara dedi: «Sizə tapşırılan məbləğdən artıq vergi yığmayın». Bəzi əsgərlər də gəlib ondan soruşdular: «Bəs biz nə etməliyik?» Yəhya da onlara cavab verdi: «Heç kimdən zorla pul almayın, nahaq yerə ittiham etməyin, aldığınız maaşla kifayətlənin». '' ''Xalq ümidlə gözləyirdi və hamı ürəyində Yəhya haqqında öz-özündən soruşurdu: «Görəsən bu, Məsihdirmi?» Yəhya onların hamısına belə cavab verdi: «Mən sizi su ilə vəftiz edirəm, amma məndən daha Qüdrətlisi gəlir. Mən Onun çarıqlarının bağını açmağa belə, layiq deyiləm. O sizi Müqəddəs Ruhla və odla vəftiz edəcək. Öz xırmanını sovurmaq və taxılı anbarına toplamaq üçün kürəyi əlində hazırdır. Küləşi isə sönməz odda yandıracaq». '' ''Yəhya çoxlu başqa öyüd-nəsihət verərək xalqa Müjdəni vəz edirdi. Amma Yəhya hökmdar Hirodu qardaşı arvadı Hirodiyanı aldığına və etdiyi hər cür pis işlərə görə məzəmmət etdikdə Hirod etdiyi bütün pis işlərə bunu da əlavə edərək Yəhyanı zindana saldırdı.'' ''Bütün xalq vəftiz olunanda İsa da vəftiz olundu. O dua edərkən göy yarıldı, Müqəddəs Ruh bədəncə göyərçin şəklində Onun üzərinə endi. Göydən bir səda gəldi: «Sən Mənim sevimli Oğlumsan, Səndən razıyam». '' İohannın tələbələri və oruc (Luka 5) Onlarsa İsaya dedilər: «Yəhyanın şagirdləri tez-tez oruc tutub dua edir, fariseylərin şagirdləri də belə edirlər. Amma Səninkilər yeyib-içirlər». ;İohannın İsaya sualı (Luka 7) '' Yəhyanın şagirdləri də ona bütün bu hadisələr barədə xəbər verdilər. Yəhya şagirdlərindən ikisini yanına çağırıb göndərdi ki, Rəbdən soruşsunlar: «Gəlməli Olan Sənsənmi, yoxsa başqasını gözləyək?»'' ''Adamlar İsanın yanına gəlib dedilər: «Vəftizçi Yəhya bizi Sənin yanına göndərdi ki, soruşaq: “Gəlməli Olan Sənsənmi, yoxsa başqasını gözləyək?”» Həmin vaxt İsa bir çox xəstəliklərə, azarlara və şər ruhlara tutulmuş insanlara şəfa verdi, həm də bir çox korların gözlərini açdı. İsa onlara belə cavab verdi: «Gedin, görüb eşitdiklərinizi Yəhyaya bildirin: korlar görür, axsaqlar yeriyir, cüzamlılar pak olur, karlar eşidir, ölülər dirilir və yoxsullara Müjdə yayılır. Kim Mənə görə büdrəməsə, nə bəxtiyardır!»'' ''Yəhyanın elçiləri getdikdən sonra İsa camaata Yəhya haqqında danışmağa başladı: «Çölə nəyə baxmağa getmişdiniz? Küləyin sarsıtdığı qamışamı? Bəs onda nəyə baxmağa getmişdiniz? Nəfis toxunmuş paltar geymiş bir adamamı? Amma gözəl paltar geyinib cah-calal içində yaşayanlar padşah saraylarında qalırlar. Bəs onda nəyə baxmağa getmişdiniz? Bir peyğəmbərəmi? Bəli, sizə deyirəm, hətta peyğəmbərdən də üstün birinə. Bu o adamdır ki, onun haqqında yazılıb: “Budur, Sənin önündə Öz elçimi göndərirəm. O Sənin qabağında yolunu hazırlayacaq”.'' ''Sizə deyirəm: qadından doğulanlar arasında Yəhyadan üstün olan yoxdur. Amma Allahın Padşahlığında ən kiçik olan ondan üstündür». Yəhyanın vəftiz etdiyi xalqın hamısı, hətta vergiyığanlar da bunu eşitdikdə Allahın ədalətini təsdiq etdilər. Amma fariseylər və qanunşünaslar Yəhyanın vəftizindən imtina etdilər və bununla Allahın onlar barəsindəki iradəsini rədd etdilər.'' ''İsa sözünü davam etdirdi: «Bu nəslin adamlarını nəyə bənzədim? Onlar nəyə bənzəyir? Bazar meydanında oturan və “Biz sizə tütək çaldıq, sizsə oynamadınız, Biz mərsiyələr oxuduq, sizsə ağlamadınız” deyib bir-birini səsləyən uşaqlara bənzəyirlər. Çünki Vəftizçi Yəhya gəldikdə nə çörək yeyir, nə şərab içirdi və siz deyirsiniz: “O, cinə tutulmuşdur”.'' ''Bəşər Oğlu gəldikdə yeyib-içdi və siz deyirsiniz: “Bu qarınqulu və əyyaş adama baxın! Vergiyığanlara və günahkarlara dost oldu!” Amma hikmət öz övladlarının hamısı tərəfindən təsdiq olunur».'' <small>[[Standart Azərbaycan Versiyası]]</small> {{hidden end}} ==== İohannın İncilində ==== Dördüncü İncildə Vəftizçi İohann ''“insanlara işıq haqqında şahidlik etmək və insanların onun vasitəsi ilə inanması üçün [...] Tanrı tərəfindən göndərilmiş”'' kimi təqdim edilir. İohann birbaşa Məsih və ya ''“səhrada qışqıraraq danışan”'' [[İlyas]] olmadığını bildirir. İsanın vəftiz olunmasına işarə edilsə də, bu hadisə təsvir olunmur. Digər İncillərdən fərqli olaraq, İohannın İncilində İohann ''“Müqəddəs Ruhun göydən onun üzərinə enməsinə şahidlik edir.”'' İohann aydın şəkildə bildirir ki, İsa o şəxsdir ki, İsa məhz ''“[[Müqəddəs Ruh]]la vəftiz edəcək şəxsdir”'' və o hətta bildirir ki, “İsa Tanrının oğlu”dur və “Tanrının quzusu”dur. İohannın İncilində İsanın tələbələrinin də vəftiz olunmasından, həmçinin tələbələrlə digər yəhudilər arasında təmizlənmə haqqında müzakirənin olmasından da bəhs edilir. Bu müzakirədə bildirilir ki, İsa “daha böyük olmalı”, “o (İohann) isə daha kiçik olmalıdı”<ref>{{bibleverse||John|3:22–36|NRSV}}</ref> ([[Vulqata]]: ''illum oportet crescere me autem minui'').{{Bibleref2c|John|3:30|VULGATE}} Daha sonra İohannın İncilində bildirilir ki, İsa Vəftizçi İohanndan daha çox insanı vəftiz edə bilmişdi.<ref>{{bibleverse||John|4:2|NRSV}}</ref> Daha sonra qeyd edilir ki, ''“İohann yanan çıraq idi və siz bir müddət onun işıq şüaları altında əylənmək istədiniz.”'' (İohann, 5:35).<ref>{{bibleverse||John|5:35|NRSV}}</ref> {{hidden begin|border=solid 1px #aaa|title=Vəftizçi İohann İohannın İncilində}} ;İohann 1 ''Yəhudi başçıları Yəhyadan «Sən kimsən?» deyə soruşmaq üçün Yerusəlimdən kahinlərlə Levililəri onun yanına göndərdilər. O zaman Yəhya belə şəhadət etdi: o, düzünü deyib inkar etmədi və «mən Məsih deyiləm» deyə bəyan etdi.'' ''Onlar Yəhyadan soruşdular: «Bəs sən kimsən? Bəlkə İlyassan?» Yəhya «xeyr, o deyiləm» dedi. Soruşdular: «Bəlkə gəlməli olan peyğəmbərsən?» Yəhya «xeyr» söylədi.'' ''Sonra ona dedilər: «Bəs sən kimsən? Bizi göndərənlərə nə cavab verək? Özün barədə nə deyirsən?» Yəhya dedi: «Mən Yeşaya peyğəmbərin söylədiyi kimi “Rəbbin yolunu düz edin” deyə səhrada nida edənin səsiyəm».'' ''Göndərilən bəzi fariseylər Yəhyadan soruşdular: «Bəs sən Məsih, İlyas yaxud gəlməli olan peyğəmbər deyilsənsə, nə üçün vəftiz edirsən?» Yəhya onlara cavab verdi: «Mən su ilə vəftiz edirəm, amma aranızda məndən sonra gələn tanımadığınız bir Nəfər dayanıb. Mən Onun heç çarığının bağını açmağa da layiq deyiləm». '' ''Bu hadisələr İordan çayının o tayında olan Bet-Anyada, Yəhyanın vəftiz etdiyi yerdə baş verdi. Ertəsi gün Yəhya İsanın ona tərəf gəldiyini görüb dedi: «Dünyanın günahını aradan götürən Allah Quzusu budur! “Məndən sonra bir Şəxs gəlir ki, məndən üstündür, çünki məndən əvvəl var idi” deyib haqqında danışdığım Kəs budur. Özüm Onu tanımırdım, amma Onun İsrailə zahir olması üçün mən su ilə vəftiz edərək gəldim». '' ''Yəhya şəhadət edib dedi: «Gördüm ki, Ruh göydən göyərçin kimi endi və Onun üzərində qaldı. Özüm Onu tanımırdım, lakin su ilə vəftiz etmək üçün məni göndərənin Özü mənə dedi: “Ruhun kimin üzərinə enib qaldığını görsən, bil ki, Müqəddəs Ruhla vəftiz edən Odur”. Mən də görüb “Allahın Oğlu budur” deyə şəhadət etmişəm». '' ;İohann 3 ''Bundan sonra İsa və Onun şagirdləri Yəhudeya diyarına gəldilər. İsa bir müddət onlarla orada qalıb vəftiz edirdi. Yəhya da Şalim yaxınlığındakı Aynonda vəftiz edirdi, çünki orada çoxlu su var idi. Adamlar da gəlib vəftiz olunurdu. Yəhya hələ zindana salınmamışdı. Bu zaman Yəhyanın şagirdləri ilə bir Yəhudi arasında paklanma barədə mübahisə düşdü. Şagirdləri Yəhyanın yanına gəlib dedilər: «Rabbi, İordanın o tayında sənin yanında olan və barəsində şəhadət etdiyin Şəxs indi Özü vəftiz edir və hamı Onun yanına gəlir». Yəhya cavabında dedi: «İnsana göydən verilməsə, o heç nə ala bilməz. “Mən Məsih deyiləm, ancaq Ondan əvvəl göndərilmişəm” sözümə özünüz şahidsiniz. Gəlin kimindirsə, bəy odur. Amma bəyi gözləyərək ona qulaq asan sağdışı bəyin səsini eşidib çox sevinir. Mənim sevincim beləcə tam oldu. İndi Ona böyümək, mənə kiçilmək gərəkdir».'' ''Yuxarıdan Gələn hamıdan üstündür. Yer üzündən olan yerə məxsusdur və yer barədə danışar, göydən Gələnsə hamıdan üstündür. Nə görüb-eşidibsə, ona şəhadət edər, amma şəhadətini heç kəs qəbul etməz. Onun şəhadətini qəbul edən kəs Allahın haqq olduğuna möhür basıb. Ona görə ki Allahın göndərdiyi Şəxs Allahın sözlərini söyləyər. Çünki Allah Ruhu hədsiz verir. Ata Oğulu sevir və hər şeyi Onun ixtiyarına verib. Oğula iman edən şəxs əbədi həyata malikdir, Oğula itaət etməyənsə həyat görməyəcək, lakin Allahın qəzəbi onun üzərində qalır.'' <small>[[Standart Azərbaycan Versiyası]]</small> {{hidden end}} ==== İncillərin müqayisəli təhlili ==== ;İsanın vəftiz olunması İsanın vəftiz olunması hadisəsinin bəzi detalları İncillərdə fərqli təsvir olunmuşdur. Mark və Lukanın İncilində İsa Cənnətin açıq qapılarını görür və ona ünvanlanmış “Sən mənim əziz və sevimli oğlumsan; sən mənə böyük sevinc gətirdin” ifadəsini eşidir. Ətrafdakılar isə nə isə gördüklərini və ya səs eşitdiklərini dəqiqləşdirə bilmirlər. Matfeyin İncilində Cənnətdən gələn səs bir başa İsaya yönlənmir və “Bu mənim sevimli oğlumdur, mən ona xeyir-dua verirəm” deyir. İohannın İncilində isə Vəftizçi İohann özü göydən göyərçin kimi enən Müqəddəs Ruhu görür və onun İsanın statusu haqqında xəbərini eşidir. ;İohannın İsa haqqında məlumatı İohannın İsa haqqında verdiyi məlumatlar da İncillərdə müxtəlif cür təqdim olunur. Markın İncilində İohann gələcək lider haqqında xəbər versə də, İsanın həmin lider olması haqqında heç bir işarə etmir. Matfeyin İncilində isə İohann İsanı qəbul edir və özü İsanı vəftiz edir. Həm Matfeydə, həm də Lukada İohann tələbələrini İsanın hüzuruna göndərərək qeyd edir ki, “sizlər getməli və daha böyük bir şəxsin gəlişini gözləməlisiz.” Lukanın İncilində İohann, doğulması əvvəlcədən mələk Cəbrayıl tərəfindən xəbər verilmiş İsanın ailə qohumudur. İohannın İncilində Vəftizçi İohann özü göydən göyərçin kimi enən Müqəddəs Ruhu görür və İsanın Tanrının oğlu olmasına şahidlik edir. ;İohann və İlyas İncillərdə İohannın İlyasla əlaqəsi məsələsinə münasibət də fərqlidir. Matfey və Mark İohannın geyimini elə təsvir edir ki, bu təsvir 2 Kral 1:8-də İlyasın təsvirini xatırladır, çünki, İlyas da dəri geyimdə və kəmərlə təsvir edilir. Matfeyin İncilində İsa təbliğ edir ki, İohann “gəlməli olan İlyasdır” (Matfey 11:14, həmçinin bax: Matfey 17:11-13). İohannın İncilində isə Vəftizçi İohann açıq şəkildə İlyas olmadığını bildirir.<ref>{{cite web|url=http://carm.org/bible-difficulties/matthew-mark/was-john-baptist-really-elijah |title=Was John the Baptist really Elijah? &#124; Christian Apologetics and Research Ministry |publisher=Carm.org |date=2013-03-15 |accessdate=25 avqust 2014}}</ref> Lukanın İncilində isə Zəkəriyyənin müjdələnməsi səhnəsində mələk Cəbrayıl ona deyir ki, İohann “bir çox İsrail övladını Tanrının övladı tərəfə yönəldəcək” və o şəxs olacaq ki, “İlyasın ruhu və gücü onda olacaq.”({{Bibleverse||Luke|1:16–17|NAB}}) === Quranda === [[Fayl:StJohnInUmmayad.jpg|right|thumb|300px|[[Dəməşq]]in [[Üməyyəd məscidi]]ndə [[Yəhya]] peyğəmbərin məzarı]] [[Quran]]da [[Allah]] tez-tez [[Zəkəriyyə (kahin)|Zəkəriyyə]]nin oğlunun doğulması üçün dua etdiyini xatırladır. [[Əhdi-Cədid]]dəki kimi Zəkəriyyənin arvadı [[Yelezaveta (Bibliya fiquru)|Yelezaveta]]nın qısır olması və onun uşaq dünyaya gətirməsinin mümkünsüzlüyü bildirilir.<ref name="ReferenceA">''Lives of the Prophets'', Leila Azzam, ''John and Zechariah''</ref> Allahın hədiyyəsi kimi Zəkəriyyəyə “''Yəhya''” adlı uşaq bəxş edilir və bu ad sırf o uşaq üçün seçilir. Zəkəriyyənin dualarına cavab olaraq Allah Yəhya və [[İsa]]nı göndərir<ref name="ReferenceB">''A–Z of Prophets in Islam and Judaism'', B. M. Wheeler, ''John the Baptist''</ref>, onların vasitəsiylə əvvəllər göndərilmiş və İsrail övladları tərəfindən pozulmuş qanunları təkrar göndərir. Quranda deyilir: {{cquote|müəllif=<small>{{Quran|19|7|10}}</small>|''“(Allahdan belə bir nida gəldi:) “Ey Zəkəriyya! Sənə bir oğulla (oğlun olacağı ilə) müjdə veririk ki, adı Yəhyadır. Biz bu adı əvvəllər heç kəsə verməmişik!” '' ''(Zəkəriyya) dedi: “Ey Rəbbim! Zövcəm doğmayan bir qadın, mən də qocalıb əldən düşmüş (sümüyü sustalmış bir kişi) ikən mənim necə oğlum ola bilər?” (Allah Cəbrailin dili ilə buyurdu: ) ”Dediyin kimidir, lakin Rəbbin buyurdu ki, bu işi görmək Mənim üçün asandır. Necə ki, ilk əvvəl səni heç bir şey deyilkən (yoxdan) yaratmışdım!”'' ''(Zəkəriyya) dedi “Ey Rəbbim! Mənim üçün (ürəyim arxayın olsun deyə, bu barədə) bir əlamət müəyyən et!” (Allah) buyurdu: “Əlamətin budur ki, sən sağlam ikən üç gün-üç gecə adamlarla danışa bilməyəcəksən!””''}} Yəhya müqəddəs mətnlərə maraq göstərirdi və uşaq vaxtından ona hikmət verilmişdi. O, təmiz və mömin idi, Allahın buyuruqları əsasında yaşayırdı. O, anasına qarşı qayğıkeş idi, təkəbbür və üsyankarlıq xasiyyəti yoxdu. Hələ azyaşlı olduğu dövrdə Yəhya, [[Müqəddəs Kitab|müqəddəs mətn]]ləri oxumaq və anlamaq qabiliyytəti ilə dövrün tanınmış alimlərini də heyrətləndirirdi.<ref name="ReferenceA"/> [[Müsəlman]] təfsirinə görə, İsa özünə ardıcıllar toplayana kimi İohann öz ardıcıllarından on iki nəfəri İsanın fikirlərini yaymağa kömək etmək üçün göndərmişdi.<ref name="ReferenceB"/><ref>''Tabari'', i, 712</ref> Quranda deyilir: {{cquote|müəllif=<small>{{Quran|19|12}}</small>|''“(Yəhya dünyaya gəldikdən sonra ona dedik: ) “Ey Yəhya! Kitabdan bərk yapış (Tövratı möhkəm tutub onun hökmlərinə ciddi əməl et!). Biz uşaq ikən ona hikmət (Allah kəlamının incəliklərini anlamaq, peyğəmbərlik) verdik.”''}} Yəhya Allah tərəfindən göndərilən və insanları bütün pis əməllərdən çəkindirməyə çalışan klassik peyğəmbər idi.<ref>Abdullah Yusuf Ali, ''The Holy Qur'an: Text, Translation and Commentary'', Note. '''905''': "The third group consists not of men of action, but Preachers of Truth, who led solitary lives. Their epithet is: "the Righteous." They form a connected group round Jesus. Zachariah was the father of John the Baptist, who is referenced as "Elias, which was for to come" (Matt 11:14); and Elias is said to have been present and talked to Jesus at the Transfiguration on the Mount (Matt. 17:3)."</ref> Bundan başqa Quranda İohannın incə mərhəmətindən və sevgi dolu olmasından, həyata, onun insana bəxş edilmə səbəbinə ciddi yanaşmasından bəhs edilir: {{cquote|müəllif=<small>{{Quran|19|13|15}}</small>|''“Biz həm də ona Öz dərgahımızdan bir mərhəmət (yaxud insanlara qarşı şəfqət) və (günahlardan) paklıq bəxş etdik. O, (çox) müttəqi idi. (Yəhya) ata-anasına qarşı da olduqca itaətkar (nəvazişkar) idi: zalım, asi (dikbaş) deyildi. Ona doğulduğu gün də, öləcəyi gün də, (qiyamətdə) diriləcəyi (qəbirdən diri olaraq qaldırılacağı) gün də, salam olsun! (Yəhya anadan olduğu gün Şeytan şərindən, vəfat etdikdə qəbir əzabından, axirətdə isə qiyamət dəhşətindən salamat olsun!)”'' }} Quranda ismətli və xeyirxah biri kimi təsvir edildiyinə görə, Yəhya həm də [[İslam]] [[mistisizm]]i olan [[sufizm]]də yüksək dəyərləndirilir.<ref>Encyclopedia of Islam, ''Yahya ibn Zakkariya'', Online web.</ref> Sufilər tez-tez Yəhya haqqında Quranda verilmiş məlumatlara istinad edirlər, daha çox isə Yəhyaya hələ körpə yaşında bəxş edilmiş “müdriklik”, həmçinin onun İsa ilə oxşar xüsusiyyətlərinə diqqət çəkirlər. Baxmayaraq ki, Quranda Yəhya və İsanın təsvir olunması üçün istifadə edilmiş ifadələr eyniyyət təşkil edir, bu iki şəxsin mahiyyəti fərqli şəkildə təqdim olunur.<ref>Whereas the Qur'an itself gives blessings of peace to John{{Quran|19|15}}, Jesus, in contrast, gives himself the blessings of peace. {{Quran|19|16|33}}</ref> == Müqəddəs əmanətlər == [[Fayl:Unknown flemish artist - Salome.jpg|180px|thumb|left|Naməlum flamand rəssam - Salome, [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]].]] Ənənəvi inanca görə, Vəftizçi İohann [[Fələstin]]in dağlıq [[Samariya]] ərazisində, [[Sebaste]] adlı kənddə dəfn edilmiş, onun relikviyası IV əsrdən həmin ərazini şərəfləndirmişdir. Tarixçilər [[Rufin Tiranni]] və [[Feodorit]] Vəftizçi İohannın türbəsinin [[Mürtəd Yulian]]ın hakimiyyəti dövrandə, təxminən [[362]]-ci ildə inşa olunduğunu, onun sümüklərinin həmin ərazidə qismən dəfn edildiyini qeyd edirlər. Müqəddəs əmanətlərin bir hissəsi sonradan [[Yerusəlim]]ə aparılmış, burdan [[İskəndəriyyə]]yə gətirilmiş və Serapis məbədinin yerində inşa olunmuş [[bazilika]]da yerləşdirilmişdir. Bununla belə, Sebaste kəndindəki türbə hələ də insanlar tərəfindən ziyarət edilir, [[Müqəddəs Cerom]] isə orada çalışdığı zaman möcüzələrin şahidi olduğunu qeyd edir. [[Fayl:Le chef de Saint Jean le Baptiste à Amiens.jpg|180px|thumb|right|Müqəddəs İohannın başı, Amien kafedralı, Fransa]] Vəftizçi İohannın başı ilə nə olduğu isə mübahisəlidir. [[Nikifor Kallist Ksanfopul]]<ref>Nicephorus, ''Ecclesiastical History'' I, ix. ''See'' [[Patrologia Graeca]], cxlv.–cxlvii.</ref> və [[Simeon Metafrast]] başın Herodias tərəfindən [[Maxeron qalası]]nda dəfn olunduğunu qeyd edirlər ([[İosif Flavi]]yə istinadən). Digər müəlliflər isə qeyd edirlər ki, baş Herodun Yerusəlimdəki sarayında dəfn olunmuşdur; orada [[I Konstantin]]in hakimiyyəti dövründə tapılmış və gizli şəkildə [[Homs]] şəhərinə gətirilərək gizlədilmiş, [[453]]-cü ildə aşkara çıxarılana kimi uzun müddət gizli saxlanmışdır. Vəftizçi İohannın başının büküldüyü parça isə [[Axen kafedralı]]nda saxlanılır. Kopt Ortodoks Kilsəsi də Vəftizçi İohannın relikviyasına sahib olduğunu bildirir. Həmin relikviya İskəndəriyyə və [[Qahirə]] arasında, Aşağı Misir ərazisində yerləşən monastırda aşkarlanmışdır. Ola bilsin ki, bu hadisə monaxların icazəsi ilə relikviyanın dəfn edildiyi məzarın görülməsindən sonra baş vermişdir. Əsas təəccüblü və qeyri-müəyyən hadisə isə Vəftizçi İohannın başının [[Vest Yorkşir]]in Hallifaks şəhərində, rəsmilərin mühafizəsi altında peyda olması idi Bununla bağlı əfsanə ilk dəfə XVI əsrdə [[Uilyam Kamden]]in “Britannia” əsərində qeyd edilir və göstərilir ki, şəhərin dı “halig” (holy-müqəddəs) və “fax” (face-üz) sözlərindən gəlməkdədir və şəhərin ilk sakinləri özləri ilə Müqəddəs İohannın üzünü gətirmişdilər.<ref>Clucas, W. "Early Halifax", ''Hull Quarterly & East Riding Portfolio'', reprinted Barnwell, Hull, 1885, pp. 2–4; John Watson, Rev. John. ''The History of the Town and Parish of Halifax'', Milner, Halifax, 1789, pp. 90–92</ref> Bunlardan başqa bir neçə fərqli ərazidə də İohannın başının saxlandığı iddia edilir. Onların arasında [[Dəməşq]]dəki [[Üməyyəd məscidi]]<ref name=Worlds>''Lost Worlds: Knights Templar'', July 10, 2006 video documentary on [[History (ABŞ telekanalı)|The History Channel]], directed and written by Stuart Elliott</ref>, [[Roma]]dakı San [[Silvestro in Kapite]]<ref name=bones>{{cite news|last=Hooper|first=Simon|title=Are these the bones of John the Baptist?|url=http://www.cnn.com/2010/WORLD/europe/08/12/bulgaria.john.baptist.relics/index.html|publisher=Cable News Network. Turner Broadcasting System, Inc.|accessdate=29 avqust 2014|date=30 August 2010}}</ref> və [[1385]]-ci ildən [[1918]]-ci ilə kimi [[Bavariya]]nın Vittelsbax nəslindən olan idarəçilərinin rəsmi iqamətgahı olan Almaniyanın [[Münhen]] şəhərindəki [[Münhen sarayı]] da var<ref name=bones/> . Digər başlardan biri [[Məbəd cəngavərləri]] tərəfindən [[Fransa]]nın [[Amiyen kafedralı]]na gətirilmiş (Dördüncü səlib yürüşü zamanı Vallon de Sarton tərəfindən [[Konstantinopol]]da əldə edilmişdi), digəri müasir Türkiyə ərazisindəki [[Antioxiya]]da (taleyi naməlumdur) və reformasiyaya qədər saxlanmış Kentdəki Tenterden kilsəsində idi. [[Fayl:Genova katedra kaplica sw Jana 1.jpg|300px|thumb|left|[[Genuya]]da [[San Lorenzo kafedralı]]nda Müqəddəs İohann şapeli]] Vəftizçi İohannın [[İsa]]nı vəftiz etmiş sağ əlinin [[Monteneqro]]dakı Çetin serb ortodoks monastırında, [[Türkiyə]]dəki [[Topqapı sarayı]]nda<ref name=bones/> və [[Afos dağı]]nda yerləşən Prodromos rumın sketesində saxlanması iddia edilir. Vəftizçi İohannın sol əlinin Qərbi Benqaliyadakı Çinşura ərazisindəki Müqəddəs İohann Erməni Qriqoryan Kilsəsində saxlanılır və hər il yanvar ayında “Çinşura günü”ndə həmin əllə [[Kəlküttə]]də yaşayan ermənilərə xeyir-dua verilir.<ref>{{cite web|url=http://hetq.am/en/diaspora/pilgrimage/|title=Hetq Online " Pilgrimage to the oldest Armenian Apostolic Church in India|publisher=Hetq.am|date=2010-01-10|accessdate=29 avqust 2014}}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Bundan başqa [[1969]]-cu ildə, [[Misir]]in Vadi-əl-Natrun ərazisindəki XI-XVI əsrlərdə inşa edilmiş Müqəddəs Böyük Makariya monastırında restavrasiya işləri zamanı Vəftizçi İohanna aid olduğu güman edilən əlyazmaları və digər relikviyalar əldə edilmişdir.<ref name="Stmacariusmonastery.org">{{cite web|url=http://www.stmacariusmonastery.org/eabout.htm|title=The Monastery of St. Macarius the Great|publisher=Stmacariusmonastery.org|accessdate=29 avqust 2014|archive-date=2011-07-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20110709120739/http://www.stmacariusmonastery.org/eabout.htm|url-status=dead}}</ref> Digər bir neçə relikviya isə [[Azərbaycan]]ın Kəlbəcər rayonundakı [[Gəncəsər monastırı]]nda saxlanılır. 2010-cu ildə Müq. İvan adasındakı IV-XVII əsrlərə aid Müqəddəs İohann monasıtırı tərkibindəki kilsənin xarabalıqlarından sümüklər aşkarlanmışdır. [[DNT]] və radiokarbon analizinin nəticələri sümüklərin [[Yaxın Şərq]]dən olan və birinci əsrdə yaşamış bir kişiyə aid olduğunu göstərmişdir ki, alimlər də sümüklərin məhz Vəftizçi İohanna aid ola biləcəyi ehtimalını səsləndirmişlər.<ref name=NG>{{cite web| title= John the Baptist's Bones Found? | author=Ker Than| publisher=National Geographic| url=http://news.nationalgeographic.com/news/2012/06/120618-john-the-baptist-bones-jesus-christ-bible-bulgaria-science-higham/| date=19 June 2012}}</ref> Sozopoldakı Müqəddəs Kirill və Mefodi kafedralındakı relikvariumda aşkarlanmış qalıqlara altı sümük parçası daxildir: sağ əlin bilək sümüyü, diş, baş sümüyünün hissəsi, qabırğa və qol sümüyü.<ref name=NG /><ref>[http://www.novinite.com/view_news.php?id=132804 Old Town Sozopol – Bulgaria's 'Rescued' Miracle and Its Modern Day Saviors.] ''Sofia News Agency,'' 10 October 2011.</ref> == Dini baxış == === Xristianlıq === ==== Əhdi-Cədiddə İohannın peyğəmbərliyi ==== [[Fayl:Bartolomeo Schedoni - John the Baptist.jpg|left|thumb|220px|[[Bartolomeo Şedoni]] - Vəftizçi İohann, XVII əsr, [[Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyi]].]] Xristian inancına görə [[İsa]]dan əvvəl göndərilmiş Vəftiçi İohannın insanları İsanın gəlişinə hazırlamaq və [[Məsih]]in gəlişi haqqında müjdələmək kimi xüsusi rolu olmuşdur. [[Əhdi-Cədid]] kitablarında Vəftizçi İohannın fəaliyyətindən bəhs edilir. Luka 1:17-də Vəftizçi İohannın vəzifəsinin ''“ataların ürəklərini övladlarına, itaətsiz adamları salehlərin düşüncə tərzinə yönəltmək və Rəbbə hazırlanmış xalqı yetişdirmək”'' kimi qeyd edilir. Luka 1:76-da ''“...sən Haqq-Taalanın peyğəmbəri adlanacaqsan, Çünki Rəbbin önündə gedəcəksən, Onun yolunu hazırlayacaqsan”'', Luka 1:77-də isə ''“...xalqına günahlarının bağışlanması ilə xilas olunmaları barədə bildirəcəksən”'' deyə xəbər verilir. Əhdi-Cədiddə olan bəzi məlumatlar xristianlar tərəfindən Vəftizçi İohannın gəlişi haqqında əvvəlcədən verilmiş xəbər kimi dəyərləndirilir. Malaxay 3:1-də qeyd edilən ''“Rəbb üçün yol hazırlayacaq”'' ifadəsinin Vəftizçi İohanna aid olduğu gümün edilir: {{cquote|müəllif=Malaxay 3:1<ref>{{bibleverse||Malachi|3:1|NRSV}}</ref>|''“Budur, Mən Öz elçimi göndərirəm. O, önümdə yol hazırlayacaq. Axtardığınız Xudavənd qəflətən Öz məbədinə gələcək. Görmək arzusunda olduğunuz əhd elçisi gələcək” deyir Ordular Rəbbi.”''}} Həmin kitabda, növbəti fəsilin sonunda Malaxay 4:5-6-da isə deyilir: {{cquote|''“Rəbbin böyük və dəhşətli günü gəlməzdən qabaq [[İlyas]] peyğəmbəri sizin yanınıza göndərəcəyəm. O, ataların ürəklərini oğullarına, oğullarının ürəklərini isə atalarına tərəf döndərəcək ki, daha Mən gəlib ölkəni lənətləyib məhv etməyim”.''}} [[Fayl:Brueghel l'Ancien - La Prédication de Saint Jean-Baptiste.jpg|380px|thumb|right|Böyük Piter Brügel - Vəftizçi İohannın vəzi, 1566, Təsviri Sənət Muzeyi, Budapeşt.]] İsa dövründə yaşamış yəhudilər Məsihdən əvvəl gələrək onun müjdəsini verəcək peyğəmbəri gözləyirdilər; həqiqətən də, hazırda da bir çox [[yəhudilər]] İlyas peyğəmbərin gəlişini gözləyirlər və [[Seder Pesax]] zamanı istifadə olunan İlyas peyğəmbər qabı da bunun simvoludur. Buna görə də Matfey 17:10-da tələbələri İsadan soruşurlar: ''«Elə isə, niyə ilahiyyatçılar deyirlər ki, əvvəlcə İlyas gəlməlidir?»'' {{cquote|müəllif=Matfey 17:11-13|''“İsa onlara cavab verdi: «Düzdür, İlyas gəlib hər şeyi yoluna qoymalıdır. Lakin sizə deyirəm: artıq İlyas gəldi və onu tanımadılar, lakin nə istədilərsə, onun başına gətirdilər. Eyni cür Bəşər Oğlu da onların əlindən əzab çəkəcək». Şagirdlər o zaman başa düşdülər ki, İsa onlara bu sözləri Vəftizçi Yəhya haqqında söyləyirdi.”''}} Bu istinadlar [[Sinoptik İncillər]]də demək olar ki, eynidir<ref>Matfey 3:3 Bu o adamdır ki, Yeşaya peyğəmbər onun barəsində demişdi:<br/> «Səhrada nida edənin səsi gəlir:<br/> “Rəbbin yolunu hazırlayın,<br/> Onun keçəcəyi yerləri düz edin”». </ref><ref>Mark 1:2 Yeşaya peyğəmbərin kitabında belə yazılıb: «Budur, Sənin önündə Öz elçimi göndərirəm. O Sənin yolunu hazırlayacaq.</ref><ref>Luke 1:16–17 O, İsrail övladlarının çoxunu Allahı Rəbb tərəfə döndərəcək.Ataların ürəklərini övladlarına, itaətsiz adamları salehlərin düşüncə tərzinə yönəltmək və Rəbbə hazırlanmış xalqı yetişdirmək üçün İlyasın ruhu və qüvvəti ilə Rəbbin önündə gedəcək».</ref>, lakin, Matfeyin İncilində Vəftizçi İohannın İlyas peyğəmbər olduğunun təsdiqləndiyi yerə (11.14, 17.13) uğun olan Mark və Lukanın incillərində dəqiqlik yoxdur, İohannın İncilində isə Vəftizçi İohann ümumiyyətlə İlyas olmadığını bildirir. {{cquote|müəllif=İohann 1:19-21|''“Yəhudi başçıları Yəhyadan «Sən kimsən?» deyə soruşmaq üçün Yerusəlimdən kahinlərlə Levililəri onun yanına göndərdilər. O zaman Yəhya belə şəhadət etdi: o, düzünü deyib inkar etmədi və «mən Məsih deyiləm» deyə bəyan etdi. Onlar Yəhyadan soruşdular: «Bəs sən kimsən? Bəlkə İlyassan?» Yəhya «xeyr, o deyiləm» dedi. Soruşdular: «Bəlkə gəlməli olan peyğəmbərsən?» Yəhya «xeyr» söylədi.”''}} ==== Erkən yəhudi xristian sektaları ==== [[Ebionitlər]] kimi erkən yəhudi ([[Kiprli Epifani]]nin “''Panarion''” əsərinin 30-cu hissəsinə görə [[Qnostiklər|Qnostik]]) xristian qrupları [[İsa]] və [[Yakov (70 həvaridən)|Yakovla]] birlikdə İohannın da pəhrizkar olduğuna inanırdılar.<ref name="Verheyden">J Verheyden, ''Epiphanius on the Ebionites'', in ''The image of the Judaeo-Christians in ancient Jewish and Christian literature'', eds Peter J. Tomson, Doris Lambers-Petry, ISBN 3-16-148094-5, p. 188 "The vegetarianism of John the Baptist and of Jesus is an important issue too in the Ebionite interpretation of the Christian life. "</ref><ref>Robert Eisenman (1997), ''James the Brother of Jesus'', p. 240 – "John (unlike Jesus) was both a ‘Rechabite’ or ‘Nazarite’ and vegetarian", p. 264 – "One suggestion is that John ate 'carobs'; there have been others. Epiphanius, in preserving what he calls 'the Ebionite Gospel', rails against the passage there claiming that John ate 'wild honey' and 'manna-like vegetarian cakes dipped in oil. ... John would have been one of those wilderness-dwelling, vegetable-eating persons", p. 326 – "They [the Nazerini] ate nothing but wild fruit milk and honey – probably the same food that John the Baptist also ate.", p. 367 – "We have already seen how in some traditions 'carobs' were said to have been the true composition of John's food.", p. 403 – "his [John's] diet was stems, roots and fruits. Like James and the other Nazirites/Rechabites, he is presented as a vegetarian ..".</ref><ref>James Tabor, ''The Jesus Dynasty'' p. 134 and footnotes p. 335, p. 134 – "The Greek New Testament gospels says John's diet consisted of "locusts and wild honey" but an ancient Hebrew version of Matthew insists that "locusts" is a mistake in Greek for a related Hebrew word that means a cake of some type, made from a desert plant, similar to the "manna" that the ancient Israelites ate in the desert on the days of Moses.(ref 9) Jesus describes John as "neither eating nor drinking," or "neither eating bread nor drinking wine." Such phrases indicate the lifestyle of one who is strictly vegetarian, avoids even bread since it has to be processed from grain, and shuns all alcohol.(ref 10) The idea is that one would eat only what grows naturally.(ref 11) It was a way of avoiding all refinements of civilization."</ref><ref name="Ehrman 2003 on Gospel of the Ebionites">{{Cite book|author=Bart D. Ehrman|title=Lost Christianities: The Battles for Scripture and the Faiths We Never Knew|url=https://archive.org/details/lostchristianiti00ehrm|pages=[https://archive.org/details/lostchristianiti00ehrm/page/102 102], 103|publisher=Oxford University Press|year=2003|isbn=0-19-514183-0}} p. 102 – "Probably the most interesting of the changes from the familiar New Testament accounts of Jesus comes in the Gospel of the Ebionites description of John the Baptist, who, evidently, like his successor Jesus, maintained a strictly vegetarian cuisine."</ref><ref>James A. Kelhoffer, [http://books.google.com/books?id=uzTcB8yMnrcC&printsec=frontcover&dq=The+diet+of+John+the+Baptist:+%22Locusts+and+wild+honey%22+in+synoptic+and+patristic+interpretation&source=bl&ots=7qzE9F71rT&sig=msJN2Zz51fxsZ79KQoVDvkl4Uos&hl=en&ei=zGCqTf63I43egQf2jqD0BQ&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&sqi=2&ved=0CBcQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false ''The Diet of John the Baptist''], ISBN 978-3-16-148460-5, pp. 19–21</ref><ref name="Mead 2007">{{cite book|author=G.R.S. Mead|title=Gnostic John the Baptizer: Selections from the Mandæan John-Book|page=104|publisher=Forgotten Books|year=2007|isbn=978-1-60506-210-5|url=http://www.sacred-texts.com/chr/gno/gjb/gjb-3.htm}} p. 104 – "And when he had been brought to Archelaus and the doctors of the Law had assembled, they asked him who he is and where he has been until then. And to this he made answer and spake: ''I am pure; [for] the Spirit of God hath led me on, and [I live on] cane and roots and tree-food.''"</ref> Kiprli Epifani qeyd edir ki, Ebionitlər özlərinin istifadə etdikləri (bu gün [[Ebionitlərin İncili]] kimi tanınır) Matfeyin İncilinə dəyişiklik edərək, İohannın səhrada çəyirtkə yediyi yerləri ''“bal kökəsi”'' və ya “''manna''” kimi oxumağa başlamışdılar.<ref>Tabor (2006) ''Jesus Dynasty'' p. 334 (note 9) – "''The Gospel of the Ebionites'' as quoted by the 4th-century writer Epiphanius. The Greek word for locusts (''akris'') is very similar to the Greek word for "honey cake" (''ekris'') that is used for the "manna" that the Israelites ate in the desert in the days of Moses (Exodus 16:32)" & p. 335 (note 11) – "There is an old Russian (Slavic) version of Josephus's ''Antiquities'' that describes John the Baptizer as living on 'roots and fruits of the tree' and insists that he never touches bread, even at Passover."</ref><ref name="Ehrman 2003 Gospel of the Ebionites translation">{{Cite book|author=Bart D. Ehrman|title=Lost Scriptures: Books that Did Not Make It into the New Testament|url=https://archive.org/details/lostscripturesbo00ehrm|page=[https://archive.org/details/lostscripturesbo00ehrm/page/13 13]|publisher=Oxford University Press|year=2003|isbn=0-19-514182-2}} p. 13 – Referring to Epiphanius' quotation from the ''Gospel of the Ebionites'' in ''Panarion'' 30.13, "And his food, it says, was wild honey whose taste was of ''manna'', as cake in oil".</ref> ==== Şərq Ortodoks kilsəsi ==== [[Fayl:John the Baptist by Prokopiy Chirin (1620s, GTG).jpg|right|thumb|220px|Şərq Ortodoks ikonası, Vəftizçi İohann - Səhra mələyi, [[Stroqanov məktəbi]], 1620-ci illər, [[Tretyakov qalereyası]], [[Moskva]].]] Şərq Ortodoks Kilsəsi inancına görə İohann [[Əhdi-Ətiq]] peyğəmbərləri arasında vəhy və Yeni Əhd arasında əlaqə quranlardan sonuncusudur. Onların inancına görə, ölümündən sonra [[Aid]]in yanına gedən İohann ona da İsanın Məsih olduğunu bildirmiş və beləcə də, sağlığında olduğu kimi, ölümündə də İsanın müjdəçisi olmuşdur. Müqəddəs Vəftizçi İohann ikonası ortodoks kilsələrinin [[ikonastas]]ında çox vaxt hörmətli yerdə qərarlaşır və ibadət saatı zamanı əksər hallarda yad edilir. İl boyu hər həftənin şənbə günü onun xatirəsinə həsr edilir. Şərq Ortodoks Kilsəsi Müjdəçi Müqəddəs iohannı kilsə ili ([[1 sentyabr]]da başlayır) ərzində yeddi fərqli bayram günündə qeyd edir: * [[23 sentyabr]] – Müjdəçi Müqəddəs İohann anlayışı <ref>In late antiquity this feast in some churches marked the beginning of the [[Ecclesiastical Year]]; see Archbishop Peter (L'Huiller) of New York and New Jersey, "[http://www.orthodoxresearchinstitute.org/articles/liturgics/peter_archbishop_liturgical_matters.htm Liturgical Matters: "The Lukan Jump"]", in: ''Newspaper of the Diocese of New York and New Jersey'', Fall 1992.</ref> * [[7 yanvar]] - Müjdəçi Müqəddəs İohann yığıncağı. [[6 yanvar]]da qeyd edilən [[Epifaniya]] bayramının sabahsı günü qeyd edilən bu yığıncaq Vəftizçi İohanna həsr edilmiş əsas bayramdır. 7 yanvar həm də İohannın sağ əlinin [[956]]-cı ildə [[Antiox]]dan [[Konstantinopol]]a gətirilməsinin qeyd edildiyi gündür. * [[24 fevral]] - Müjdəçi Müqəddəs İohannın başının birinci və ikinci dəfə tapılması * [[25 may]] - Müjdəçi Müqəddəs İohannın başının üçüncü dəfə tapılması * [[24 iyun]] - Müjdəçi Müqəddəs İohannın doğulması * [[29 avqust]] - Müjdəçi Müqəddəs İohannın başının kəsilməsi Yuxarıda qeyd edilənlərdən əlavə [[5 sentyabr]]da İohannın valideynləri Zəkəriyyə və Yelezavetanın günü qeyd edilir. [[Rus Pravoslav Kilsəsi]] isə [[12 oktyabr]]da Vəftizçi İohannın sağ əlinin [[Malta]]dan [[Qatçina]]ya gətirilməsini ([[1799]]) qeyd edir. ==== Katolik kilsəsi ==== [[Roma-Katolik kilsəsi]] Müqəddəs Vəftizçi İohannı iki bayramla yad edir: * [[24 iyun]] – Vəftizçi İohannın doğulması * [[29 avqust]] – Vəftizçi İohannın başının kəsilməsi Bəzi katoliklərin inancına görə Vəftizçi İohann heç vaxt günah iş görməmişdir, lakin, bu məsələyə [[Ləkəsizlik anlayışı|Məryəmin günahsızlığı]] mövqeyindən yanaşma deyil və inancda da vacib şərtlərdən hesab olunmur. Özünün ''“Dua haqqında traktat”'' əsərində [[Sienalı Katerina|Sienalı Müqəddəs Katerina]] İblislə qısa deyişməsini verir, bu deyişmədə İblis ikiüzlülük və yaltaqlıqla onu cəlb etməyə çalışır. Birinci danışan Müqəddəs Katerina İblisə bu sözlərlə müraciət edir: {{cquote|müəllif=Sienalı Katerina – Dua haqqında traktat, 1370<ref>[http://www.ccel.org/ccel/catherine/dialog.iv.iv.ii.html Treatise of Prayer]. Retrieved 1-15-2012.</ref><ref>[http://www.catholictreasury.info/books/dialogue/diag51.php The Dialogue of Saint Catherine of Siena]. Retrieved 1-15-2012</ref>|''“...özünü alçaldmayaraq o, İblisə bu sözləri dedi: “Bəli, mən beləyəm! Vəftizçi İohann heç vaxt günah işləməmişdi, anasının bətnində olarkən isə Tanrı ona xeyir-dua vermişdi. Mənim isə çoxlu günahlarım var...”'' }} Müqəddəs Anna Katerina Emmerix özünün mistik baxışlarında qeyd edir ki, Müqəddəs Vəftizçi İohann Yelezavetanın bətnində saf, günahsız və qüsursuz yaradılmışdı və dünyəvi həyatı zamanı heç vaxt günah iş görməmişdi.<ref>Blessed Anne Catherine Emmerich, The Life of Jesus Christ and Biblical Revelations, Vol. 1, p. 416.</ref><ref>{{cite web|url=http://www.catholicplanet.com/articles/article13.htm |title=John the Baptist Never Sinned – by Ronald L. Conte Jr |publisher=Catholicplanet.com |date= |accessdate=02 sentyabr 2014}}</ref> İsa Məsihdən qaynaqlanan alleqorik baxışında Emmerix Vəftizçi İohannı aşağıdakı kimi təsvir edir: {{cquote|''“O görür, bilir və danışır yalnız İsa üçün...O səhrada da, anasının bətnində olduğu kimi saf və təmiz, anasının döşündən süd əmən körpə kimi günahsızdır. Mən Rəbbin (İsa Məsih) həvarilərə onun “mələk kimi pak” olduğunu söylədiyini eşidirəm. “Heç vaxt onun ağzına haram bir şey daxil olmayıb, heç vaxt yalan danışmayıb və başqa günahlardan uzaq durub...”''}} ==== İsa və Axır zaman müqəddəsləri kilsəsi (Mormon) ==== [[İsa və Axır zaman müqəddəsləri kilsəsi]] son tədqiqatların Vəftizçi İohann haqqında [[Bibliya]] məlumatlarını təsdiqlədiyini bildirir və onun xidmətinin başqa hadisələrini də qeyd edir. Bu kilsənin inancına görə İohann ''“Tanrı tərəfindən vəzifələndirilmiş mələk idi”'' və ''“səkkiz günlük olduğu zaman ona yəhudilərin çarlığını devirmək”'' və xalqı Rəbbin gəlişinə hazırlamaq həvalə olunmuşdu. [[Mormonizm|Mormonlar]] həm də onun körpə olduğu vaxt vəftiz olunduğuna inanırlar.<ref>{{cite web|url=http://scriptures.lds.org/en/dc/84|title=Doctrine and Covenants 84:27–28|publisher=Scriptures.lds.org|accessdate=2010-02-14}}</ref> AZM kilsəsinin ilk lideri olan [[Cozef Smit]] deyir: ''"Gəlin Əhdi-Cədid zamanına dönək – bir çoxları Rəbb və onun həvarilərini öyür. Biz isə Vəftizçi İohannla başlayacıyıq. Herod yeni doğulmuş bütün oğlan uşaqlarının öldürülməsi əmrini verdiyi zaman İohann İsadan təxminən altı ay böyük idi və bu qəddar qərar ona da şamil edilməli idi, buna görə də, Zəkəriyyə anası ilə birlikdə İohannı dağlara göndərdi və burada körpə İohann çəyirtkə və vəhşi bal yeyərək böyüdü. Atası onları gizlətdiyi yeri deməkdən imtina etdikdə Məbədin ali kahini qarşısında mühakimə olunmuş və Herodun əmri ilə öldürülərək, İsanın dediyi kimi qurban verilmişdir.”''<ref>{{cite web|url=http://www.boap.org/LDS/Joseph-Smith/Teachings/T5.html |title=Section Five: 1842–1843 |publisher= |date= |accessdate=2014-05-15}}</ref><ref>{{sourcetext|source=Teaching of The Prophet Joseph Smith Section Five 1842–43, p. 261}}</ref> AZM kilsəsinin inanc nəzəriyyəsinə görə [[15 may]] [[1829]]-cu ildə Harmoni, Susquehanna, [[Pensiyvaniya]]da, Susquehanna çayının sahilində peyda olan Vəftizçi İohann Cozef Smit və [[Oliver Kouderi]]yə xeyir-dua vermişdir.<ref>[D&C 13]; D&C 27:7–8</ref><ref>Joseph Smith History 1:68–72</ref> AZM kilsəsinə görə İohannın fəaliyyəti üç hissədən ibarət olmuşdur: o, [[Əhdi-Ətiq]] peyğəmbərlərindən sonuncusu olmuşdur; o, Əhdi-Cədid peyğəmbərlərindən birincisi olmuşdur; Aaron kahinliyinin həyata keçirilməsi üçün müasir dövrdə yenidən göndərilmişdir. Mormon inancına görə İohannın gəlməsi əvvəlcədən iki peyğəmbər tərəfindən müjdələnmiş və bunlar Mormon kitabında təsvir olunmuşdur: Lehi<ref>{{cite web|url=http://en.wikisource.org/wiki/Book_of_Mormon/1_Nephi#10:7|title=1 Nephi 10:7–10|access-date=2014-09-02|archive-date=2012-06-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20120624211708/http://en.wikisource.org/wiki/Book_of_Mormon/1_Nephi#10:7|url-status=dead}}</ref> və onun oğlu Nefi.<ref>{{sourcetext|source=Book of Mormon|book=1 Nephi|chapter=11|verse=27}}</ref><ref>{{sourcetext|source=Book of Mormon|book=2 Nephi|chapter=31|verse=4|range=-18}}</ref> ==== Vəhdət kilsəsi ==== [[Vəhdət kilsəsi]]nin təbliğ etdiyi inanca görə Tanrı İohannı İudeyadakı fəaliyyəti zamanı İsaya kömək etməsi üçün göndərmişdir. İohann əlindən gələn hər şeyi edir ki, yəhudiləri [[İsa]]nın [[Məsih]] olduğuna inandırsın. O, İsanın əsas şagirdi olur və onun şagirdləri də İsanı izləyirlər. Lakin İohann İsanı izləməkdən imtina edərək öz yolu ilə gedir və insanları vəftiz etməyə davam edir. İohannın İsanı izləməkdən imtina etməsi İsanın fəaliyyəti zamanı qarşısına çıxan əsas maneə olur.<ref>{{cite web |url=http://www.geocities.com/unificationism/edp-messiah.html |title=Divine Principle Chapter 4, Section 2 |publisher=Webcitation.org |date= |accessdate=2 sentyabr 2014 |archive-date=2009-10-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091022212053/http://geocities.com/unificationism/edp-messiah.html |url-status= }}</ref> === İslamda === {{Müqəddəs | ad = Yəhya | şəkil = Flickr - jemasmith - Shrine to St John the Baptist, Umayyad Mosque, Damascus..jpg | miqyas = 250 | alt = | izah = <small>''Yəhya peyğəmbərin Dəməşqin Üməyyəd məscidində dəfn edildiyi yer''</small> | rütbə = Peyğəmbər, Bilici, Elçi, İsanın gəlişinin müjdəçisi | doğum_tarixi = e.ə. 6-2-ci illər | doğum_yeri = Yerusəlim | ölüm_tarixi = | ölüm_yeri = | yad_edilir = | xeyir dualanmış_tarix = | xeyir dualanmış_yer = | xeyir dualanmış_tərəfindən = | kanonizasiyası_tarix = | kanonizasiyası_yer = | kanonizasiyası_tərəfindən = | baş_məbədi = | mərasim_günü = | rəmzləri = | himayəsi = | məsələlər = | dekanonizasiyası_tarix = | dekanonizasiyası_tərəfindən = }} Vəftizçi İohann həm də [[İslam]]da əsas fiqurlardan biri kimi qeyd edilir və peyğəmbər olduğu vurğulanır, adının isə ''Yəhya ibn Zəkəriyyə'' ({{Dil-ar|يحيى بن زكريا}}) və ya ''Zəkəriyya oğlu Yəhya'' olduğu qeyd edilir. Müsəlman inancına görə o, [[Allah]] sözünün şahidi və [[İsa]]nın gələcəyi barədə müjdə vermiş peyğəmbər olmuşdur. İohannın atası [[Zəkəriyyə]] də İslamda peyğəmbərlərdən biri kimi qeyd edilir. İslam ənənəsinə görə Yəhya [[Məhəmməd]]in [[Merac]] gecəsi<ref>Ibn Ishaq, ''Sirat Rasul Allah'', Mi'raj</ref> görüşdüyü peyğəmbərlərdən biridir. Məhəmməd [[Cənnət]]in üçüncü mərtəbəsində mələk [[Cəbrayıl (mələk)|Cəbrayılla]] görüşməmişdən əvvəl, Cənnətin ikinci mərtəbəsində “''qardaşları''” Yəhya və İsa ilə görüşmüşdü. İohannın hekayəsi müsəlmanların [[Efiopiya]]ya hicrəti zamanı [[Aksum çarlığı|Aksum çarı]] tərəfindən də nəql edilmişdi.<ref>''Muhammad'', Martin Lings, Abysinnia. etc.</ref> [[Quran]]a görə İohann o şəxslərdən olmuşdur ki, onun doğum və ölüm günü Allah sülh bəxş etmişdir.<ref name="Cite quran|19|13|e=15|s=ns">{{quran|19|13|15}}</ref> ==== Adı ==== Tədqiqatçı A. Ceycer qeyd edir ki, Quranda səhvən Yəhyanın bu adı daşıyan il şəxs olması göstərilib, çünki, Vəftizçi İohannın doğulmasından xeyli əvvəl Yohanan adı dəfələrlə müxtəlif mənbələrdə qeyd edilirdi.<ref>A. Geiger, ''Judaism And Islam'' (English translation of ''Was hat Mohammed aus dem Judenthume aufgenommen?''), 1970, Ktav Publishing House Inc.: New York, p. 19.</ref> Lakin bu fikir İslam tədqiqatçıları tərəfindən qəbul edilməmiş və “Yohanan” adının “Yəḥyā” adı ilə eyni olmadığı bildirilmişdir.<ref name="islamic-awareness.org"/> Ekzegetiklər, İohannın anasının qısırlığına və müsəlmanların Yəhyanın təbliğinin yıhudilərin imanını yaşatması inancına istinadən onun adının “diri edən” və ya “cəld” mənası verdiyini bildirirlər.<ref>A. Jeffrey, ''Foreign Vocab. of the Qur'an'', Baroda 1938, 290–1</ref> Yuhanna adının [[Ərəbistan yarımadası]]nın qərbində yayılması həqiqətən də mənbələrdə təsdiq edilir. Yaxşı sənədləşdirilmiş Nairan anlaşmasında qırx rəhbərdən birinin adının Yuhannas olması qeyd edilir. === Bəhailikdə === [[Bəhailik|Bəhailiyin]] əsasını qoymuş [[Bəhaullah]]ın yazılarında Vəftizçi İohannın xatırlandığı bir çox məqamlar vardır. O, Bəhailikdə kiçik peyğəmbər kimi qəbul edilir.<ref name="Compilations 1983 475"/> Bəhaullah elan edir ki, onun müjdəçisi olan [[Bab]] Vəftizçi İohannın ruhi dönüşüdür. Papa [[IX Piy]]ə ünvanlanmış məktubunda o, yazır: {{cquote|''“Ey, Oğulun ardıcılları! Biz bir daha İohannı sizin yanınıza göndərdik və o, səhrada var-gücü ilə Fars Bayanı Bayanı qışqırmağa başladı: Ey insanlar! Gözlərinizi açın! Sizə vəd olunan və ona qovuşacağınız gün yaxındadır! Ey İncil ardıcılları! Yola hazırlaşın! Şanlı Rəbbin zühur günü yaxındadır! Cənnətə girməyə hazır olun! O Tanrı tərəfindən qaranlığı yarmaq üçün göndəriləcək.”''<ref>{{cite book|author=Bahá'u'lláh|authorlink=Bahá'u'lláh|year=2002|title=The Summons of the Lord of Hosts|publisher=Bahá'í World Centre|location=Haifa, Israel|page=63|isbn=0-85398-976-1|url=http://reference.bahai.org/en/t/b/SLH/slh-5.html#pg63}}</ref>}} Lakin, Bəhailikdə ən böyük peyğəmbər (Tanrının təzahürü) Bab hesab edilir və beləliklə də Vəftizçi İohanndan daha nüfuzlu hesab edilir. === Gnostik və antroposofik baxış === [[Qnostisizm]]ə görə, Vəftizçi İohann [[Əhdi-Ətiq]] peyğəmbəri olan [[İlyas]]ın “''şəxsləşdirilməsi''”dir. İlyas Əsl Tanrını (İbrahimi dinlərin Tanrısı) tanımamışdı və Qnostik [[teologiya]]ya görə onu [[reinkarnasiya]] gözləyirdi. Əhdi-Ətiq peyğəmbəri [[Malaxay]]ın (Malaki) qeyd etdiyinə görə, İlyas ''“birinci gəlməli”'' və İsa Məsihin gələcəyi ilə bağlı xəbər verməli idi. Baxmayaraq ki, [[İohannın İncili]] bunu tamamilə rədd edir (İohann 1:21)<ref>{{bibleverse||John|1:21|NRSV}}</ref><ref>Sergei Prokofieff, ''The Mystery of John the Baptist and John the Evangelist Turning Point of Time: An Esoteric Study'', Temple Lodge Publishing 2005, ISBN 1-902636-67-8</ref>, müasir [[antroposofiya]] da Vəftizçi İohannın yenidən dirilmiş İlyas olduğunu qəbul edir (bax: Mark 9:11-13<ref>{{bibleverse||Mark|9:11–13|NRSV}}</ref>, Matfey 11:13-14<ref>{{bibleverse||Matthew|11:13–14|NRSV}}</ref>, Luka 7:27<ref>{{bibleverse||Luke|7:27|NRSV}}</ref>). ==== Mandayizmdə ==== Vəftizçi İohann [[Mandayizm]]də də əsas peyğəmbərlərdən biridir və Ginza Rabba və [[Mandayist İohann kitabı|Draša D-Iahia]] (Mandayist İohann kitabı) kimi onların bəzi yazılarında böyük rol oynayır.<ref>Oxford Dictionary of the Christian Church (Oxford University Press 2005 ISBN 978-0-19-280290-3), article ''Mandaeans''</ref> Onların baxışlarına görə İohann əsl Məsihdir və bu yanaşmada İohann İsanın yerinə qoyulur. Mandeyistlərin kitabında yazılır: ''“Əgər çoban [İsa] tanrı oldusa, çoban kim oldu?”'' <ref>{{cite web|url=http://essenes.net/index.php?option=com_content&task=view&id=350&Itemid=796 |title=Baptisms of Yeshu in ancient Mandaic scrolls – The Order of Nazorean Essenes |publisher=Essenes.net |date= |accessdate=03 sentyabr 2014}}</ref> == Anım mərasimi == === Patron müqəddəs kimi === [[Fayl:Herb wroclaw.svg|right|thumb|160px|[[Polşa]]nın [[Vrotslav]] şəhərinin gerbi.]] [[Fayl:Escudo de Arganda del Rey.svg|right|thumb|160px|[[İspaniya]]nın [[Arqanda-del-Rey]] şəhərinin gerbi.]] Vəftizçi İohannın başı mərkəzi [[İordaniya]] ərazisində yerləşən [[Maxeron qalası]] ərazisində kəsildiyindən, o, İordaniyanın patron müqəddəsi hesab edilir. O, həm də [[Puerto-Riko]] və onun paytaxtı [[San Xuan]] şəhərinin patron müqəddəsidir. [[1521]]-ci ildə [[Xristofor Kolumb]]un adaya verdiyi ad və adanın vəftiz edildiyi ada uyğun olaraq, ada rəsmən ''"San Juan Bautista de Puerto Rico"'' adlandırılmışdı. Sonradan geniş vüsət almış kartoqrafik səhvlərə görə, həm ''“San Xuan Bautista”'', həm də ''“Puerto-Riko”'' adları, həm adaya, həm də onun mərkəzinə aid edilmişdir. [[1746]]-cı ildən etibarən şəhərin adı (Puerto-Riko) ümumilikdə adaya, adanın adı (San Xuan Bautista) isə şəhərə aid edilməyə başlamışdı. Puerto-Rikonun rəsmi devizində də Vəftizçi İohanna istinad edilir: ''"Joannes Est Nomen Eius"'' (lat.: Onun adı İohanndır, [http://www.biblegateway.com/passage/?search=Luke%201;63&version=63 Luka 1:63]) Vəftizçi İohann həm də [[Fransız Kanadası]] və [[Nyufaundlend və Labrador|Nyufaundlendin]] patron müqəddəsidir. [[Kanada]] şəhərləri Sent-Cons (Nyufaundlend və Labrador) (1497) və Sent-Cons (Nyu-Bransuik) (1604) da onun şərəfinə adlandırılmışdır. [[Birləşmiş Krallıq]]da Vəftizçi İohann Kornuoll qraflığında yerləşən Penzans şəhərinin patron müqəddəsidir. Vəftizçi İohannın doğum günü olan [[24 iyun]] Kvebek əyalətində Müqəddəs San-Baptist günü Fête Nationale du Québec və Nyufaundlenddə Kəşf günü adıyla bayram kimi qeyd edilir. [[23 iyun]] gecəsi və [[24 iyun]] günü [[Portuqaliya]]nın ikinci böyük şəhəri olan [[Portu]] şəhərində Müqəddəs İohann günü kimi qeyd edilir. [[2004]]-cü ildə “[[The Guardian]]” qəzetində nəşr edilmiş məqalədə göstərilir ki, ''“Festa de São João do Porto”'' ölkə sərhəddlərindən kənarda çox məşhur olmasa da, Avropanın ən canlı küçə festivalıdır.<ref>{{cite news|author=Matthew Hancock|url=http://www.guardian.co.uk/travel/2004/jun/12/portugal.guardiansaturdaytravelsection|title=The Guardian, June 12, 2004, "There's only one São João"|publisher=Guardian|date=June 12, 2004|accessdate=07 sentyabr 2014|location=London}}</ref> O, həm də [[Yerusəlim]], [[Malta]], [[İtaliya]]da [[Florensiya]] və [[Genuya]] [[Hospitalyerlər]]inin patronu hesab edilir. İohann, Maltanın Gozo adasında yerləşən Xevkija kəndinin patronudur və [[24 iyun]] günü kənddə bayram olaraq qeyd edilir. Kalamba, Kalumpit, Balayan, Lian və San Xuan (Metro Manila) San Xuan şəhərləri [[Filippin]]də İohannın şərəfinə adlandırılmış və ya onun patron olduğu yerlərdir. [[Filippin mədəniyyəti]]ndə Müqəddəs İohannın xatirəsinin qeyd edilməsi əsasən insanların çimməsi və üzərinə su tökməsi ilə qeyd edilir. Bəi xüsusiyyətlərinə görə bu ənənə [[Hinduizm|Hinduist]] mədəniyyətinə məxsus Holi bayramı ilə müqayisə edilir. [[Manila]]da məşhur [[Qara Nazaretli]] heykəlinin saxlandığı [[Quiapo kilsəsi]] də Müqəddəs İohannın şərəfinə inşa edilmişdir. [[ABŞ]]-ın [[Cənubi Karolina]] ştatındakı [[Çarlston yeparxiyası]]nın da patronu Vəftizçi İohanndır. Onun şərəfinə adlandırılmış bir neçə dini orden Baptistinlər adlanır. [[Yevangelist İohann]]la yanaşı Vəftizçi İohann da qardaşlıq cəmiyyəti olan “[[Masonluq|Azad Massonlar]]”ın patron müqəddəslərindən biri hesab edilir.<ref>{{cite web|url=http://www.freemasons-freemasonry.com/ward.html|title=Pietre-Stones Review of Freemasonry|publisher=Freemasons-freemasonry.com|accessdate=7 sentyabr 2014}}</ref> === Bayram === Bir çox [[Aralıq dənizi]] sahili ölkələrində yay gündönümü Müqəddəs İohanna həsr edilir. Bu bayramla əlaqəli ənənələr anqlo-sakson ənənsində yayortası ənənələri ilə oxşarlıq təşkil edir. === Yerlər, kilsələr və digər ziyarətgahlar === [[Fayl:Gandzasar Monastery.JPG|200px|thumb|right|[[Gəncəsər monastırı]]]] [[Fayl:Ein Kerem Church of St John the Baptist by David Shankbone.jpg|200px|thumb|right|Vəftizçi İohannın doğulduğu güman edilən yerdə inşa edilmiş Ein Karem katolik kilsəsi.]] * [[Alban Həvari Kilsəsi]] [[Alban katolikoslarının siyahısı|katolikoslarının]] iqamətgahı olan [[Gəncəsər monastırı]], Kəlbəcər, [[Azərbaycan]]. * IV əsrə aid Müqəddəs Vəftizçi İohann erməni monastırı, [[Muş]], [[Türkiyə]], bu monastırda İohannın bəzi relikviyaları saxlanmış, daha sonra isə Kesariyyaya köçürülmüşdür. * Müqəddəs İohann Maronit Katolik monastırı, Beyt Meri, [[Livan]]. * Prodrom Rumın Skiti, [[Afon dağı]], [[Yunanıstan]], Vəftizçi İohanna aid olduğuna inanılan relikviyalar saxlanılır. * Oksford Universitetinin Müqəddəs İohann Kolleci, [[Oksford]], [[İngiltərə]]. * San Xuan del Rio, Queretaro, [[Meksika]], əsası 24 iyun 1531-ci ildə qoyulub. * San-Con, Nyufaundlend, əsası 24 iyun 1497-ci ildə qoyulub. * San-Con, Nyu-Brunsvik, Müqəddəs İohann çayının adı ilə adlandırılıb, çaya isə bu adı Samuel de Şamplen tərəfindən verilib. * [[Kanada]] əyalətlərindən olan Şahzadə Edvard adasının əsl adı “Île de St-Jean “, yəni “Müq. İohann adası”dır. * [[Müqəddəs İohann Universiteti]], Kuins, [[Nyu-York]]; ABŞ-ın ikinci ən böyük Roma-Katolik universitetidir. * San Xuan Bautista missiyası, XVIII əsrdə Kaliforniyaya təşkil edilmiş missiyalardan biridir. * San Xuan, Metro Manila, [[Filippinlər]], şəhərdəki Pinaglabanan kilsəsi də İohanna həsr edilmişdir. * Kalamba, Laquna, Filippinlər, şəhərin əsas kilsəsi İohanna həsr edilmişdir; əsası [[1859]]-cu ildə qoyulmuş bu kilsədə [[1861]]-ci ildə milli qəhrəman Xose Rizal vəftiz olunmuşdur. * Kamien Pomorskidə XII əsrə aid kafedral, bu kafedralda XVII əsrə aid əşhur orqan yerləşir. * Müqəddəs İohann Beynəlxalq Təcili Yardım Təşkilatı və Müqəddəs İohann Ordeni. * Yerusəlimli Müqəddəs İohann adına Rodos və Malta Müstəqil Hərbi Hospitalyerləri (əsasən müstəqil Malta ordeni ilə eyniləşdirilir). * Müqəddəs Benedikt və Müqəddəs İohann Universiteti Kolleci və Müqəddəs İohann abbatlığı, Kollecvill, Minnesota. * [[Xorvatiya]]dakı Sveti İvan Zelina və Sveti İvan Zabno şəhərləri Vəftizçi İohannın şərəfinə adlandırılmışdır və hər iki şəhərdə ona həsr edilmiş kilsə var. * Beloit, [[Kanzas]]da yerləşən Müqəddəs İohann Katolik Cəmiyyətinin tabeliyində Müqəddəs İohann Katolik Kilsəsi, Müqəddəs İohann aşağı məktəbi və Müqəddəs İohann yuxarı məktəbi. == İncəsənətdə == === Rəssamlıq === {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = üfüqi | başlıq = | başlıq_yer = | başlıq_arxafon = | alt yazı = | alt_yazı_yer = center | alt_yazı_arxafon = | miqyas = | arxafon rəng = | şəkil1 = Alvise Vivarini San Juan Bautista 1475. Temple y óleo sobre tabla. 48,5 x 33,5 cm. Museo Thyssen-Bornemisza.jpg | miqyas1 = 185 | alt1 = | izah1 = [[Alvize Vivarini]] - Vəftizçi İohann,<br/>1475. | şəkil2 = John baptist macedonia.jpeg | miqyas2 = 207 | alt2 = | izah2 = XIV-XV əsrlərə aid pravoslav<br/>Vəftizçi İohann ikonası }} [[Vəftizçi İohannın başının kəsilməsi]] Xristian incəsənətinin əsas mövzularından biridir.<ref name="World History">Wetterau, Bruce. ''World history''. New York: Henry Holt and company. 1994.</ref> Bu mövzuya həsr edilmiş əsərlərdə İohannın başı adətən boşqabın içində təsvir olunur ki, bu da, [[Salome]]nin xahişinin simvoludur.<ref>The story appears in {{bibleverse||Matthew|14:8}} and {{bibleverse||Mark|6:25}}, without the name Salome</ref> Vəftizçi İohann həm də dəvə dərisindən paltar geyinmiş ''“Ecce Agnus Dei”'' yazısının müşayəti ilə və ya əlində kitabla və quzu ilə təsvir olunur.<ref name="ODCC"/> Mark 1:2-də müjdəçi kimi təqdim edildiyinə görə, ortodoks ikonalarında İohann tez-tez mələk qanadları ilə təsvir edilir.<ref name="ODCC self">"John the Baptist, St." Cross, F. L., ed. The Oxford dictionary of the Christian church. New York: Oxford University Press. 2005</ref> İsanın həyatı mövzusundan, [[İsanın vəftiz edilməsi]] səhnəsi erkən xristian incəsənəti dövründən başlayaraq ən aktual sənət mövzularından biri olmuşdur. Erkən xristian təsvirlərində, V əsrdən başlayaraq Vəftizçi İohann hündür, arıq, solğun dərili, uzun saç və saqqala təsvir edilirdi. Erkən xristian incəsənəti dövründən başlayaraq, yalnız İohann və İsa uzun saçlarla təsvir edilir, digər həvari obrazları isə klassik qısa saç kəsimi ilə göstərilir; faktiki olaraq bu üsulla İohann İsaya daha yaxın göstərilir. [[Bizans incəsənəti]]nə məxsus [[Deisus]] təsvirləri əksər Şərq Ortodoks kilsələrində dövrümüzə kimi qalmaqdadır. Bu təsvirlərdə [[İsa Pantokrator]], [[Tanrı anası]] (Teotokos) və Vəftizçi İohannla birlikdə insanlıq üçün şəfaət diləyərkən təsvir edilir; Qərb mədəniyyətində bir çox xüsusiyyətlərinə görə Deisus təsvirinin yerini Çarmıxa çəkmə və Yevangelist İohannın Vəftizçi İohannın yerində göstərildiyi (özünəməxsus [[İzenheym altarı]] istisna olmaqla) təsvirlər tutur. Vəftizçi İohannın təsvirlərinə bir çox kilsə altarlarında, onun şərəfinə adlandırılmış kilsələr və patronu olduğu şəhərlərdə (o [[Florensiya]]nın patronudu), həmçinin əlaqəli olduğu məkanlarla bağlı əsərlərdə rast gəlmək mümkündür. [[Fayl:Andrea_del_Verrocchio,_Leonardo_da_Vinci_-_Baptism_of_Christ_-_Uffizi.jpg|left|thumb|300px|[[Andrea Verrokyo]] və [[Leonardo da Vinçi]] - [[İsanın vəftiz edilməsi (Verrokyo)|İsanın vəftiz edilməsi]], Uffitzi, 1472-1475.]] Vəftizçi İohannın həyatının müxtəlif səhnələrini əks etdirən təsvirlər, adətən ona həsr edilmiş altarların predellalarını bəzəyir, həmçinin Florensiyada yerləşən, [[Andrea del Sarto]]nun ən böyük əsəri olan ''“Chiostro dello Scalzo”'' qrizayl freskosu və [[Domeniko Girlandayo]]nun [[Tornabuoni şapeli]]ndə yerləşən “''Həyat''” freskosu kimi freska silsilələrində istifadə olunur. Digər mühüm bir fresko ssilsiləsi isə [[Filippo Lippi]] tərəfindən [[Prato kafedralı]]nda çəkilmişdir. Bu fresko tipik səhnələrdən ibarətdir: Zəkəriyyənin müjdələnməsi, İohannın doğulması və atası tərəfindən ad qoyulması, Məryəmin Yelezavetanı ziyarət etməsi, İohannın səhraya getməsi, onun səhradakı ibadəti, İsanın vəftiz edilməsi, İohann Herodun qarşısında, Salomenin rəqsi və İohannın başının kəsilməsi. [[Fayl:John the Baptist (15th c., Rublev museum) detail.jpg|thumb|Nikolo Pesnoşski monastırından olan "Vəftizçi İohann" ikonasından detal, XV əsrin I yarısı, [[Andrey Rublev muzeyi]].]] [[İsanın doğulması]] səhnəsindən fərqli olaraq zəngin ev interyeri fonunda verilən Vəftizçi İohannın doğulması səhnəsi orta əsrlərdən başlayaraq məşhurlaşmış və bu mövzuda ən məşhur əsərlər [[Yan van Eyk]] tərəfindən “[[Turin-Milan saatları]]” əlyazmasında və Girlandayo tərəfindən Tornabuoni şapelində yaradılmışdır. İohannın edam edilməsi səhnəsi XV əsrdən sonra geniş yayılmış, [[İsrahel van Mekenem]]in qravüründə olduğu kimi, bəzən Salomenin rəqsi səhnəsinə də müraciət olunmuşdur ki, bu səhnədə də [[Herod Antipas|Herodun]] sarayının zəngin interyeri və İohannın şəhid olduğu dövrdəkinə nisbətən daha üasir geyimlər göstərilir.<ref>{{cite web|url=http://artsmia.org/directories/art-finder/art-detail.cfm?directory=0&artist=10346&id=47973&class_2=Israhel%20van%20Meckenem&class_1=Artists|title=Engraving by Israhel van Meckenem|publisher=Artsmia.org|accessdate=06 sentyabr 2014|archive-date=2009-01-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20090111185904/http://artsmia.org/directories/art-finder/art-detail.cfm?directory=0&artist=10346&id=47973&class_2=Israhel%20van%20Meckenem&class_1=Artists|url-status=dead}}</ref> Vəftizçi İohannın başını boşqabda tutan Salomenin təsviri [[Şimal intibahı]]nın əsas mövzularından biri olmuş, təhlükəli və gözəl qadın obrazları ([[Deliya]], [[Yudif]] və sair) ilə yanaşı işlənmiş<ref>On this see Chapter V, "The Power of Women", in H Diane Russell;''Eva/Ave; Women in Renaissance and Baroque Prints; National Gallery of Art, Washington, 1990; ISBN 1-55861-039-1''</ref>, [[Lukas Kranax (böyük)|Böyük Lukas Karnax]] və [[Kiçik ustadlar]] bu mövzuya müraciət etmişlər. Bu obrazlar [[barokko]] dövründə də məşhurluğunu qoruyub və [[Karlo Dolçi]] hər üç mövzuda əsər yaradıb. İohannın təbiət ərazisində təbliğat aparması [[holland rəssamlığ]]ının məşhur mövzularından biri olmuş, [[Piter Breygel (böyük)|Böyük Piter Breygel]] və onun davamçıları bu mövzuda əsərlər yaratmışlar. Vəftizçi İohannın körpəliyi (müxtəlif yaş dövrlərində) XV əsrdən etibarən, bəzən “[[İsanın məbəddə təqdim edilməsi]]”, “[[Bakirənin evlənməsi]]” və “[[Müqəddəs qohumluq]]” mövzularında çəkilmiş rəsm əsərlərində göstərilmişdir. [[Leonardo da Vinçi]] tərəfindən işlənmiş “[[Qayalıqlar bakirəsi]]” əsəri intibah incəsənətində “[[Madonna (sənət)|Madonna və körpə]]” mövzusunun dəb olmasına imkan yaratmışdır və bu mövzuda çəkilmiş əsərlərdə Vəftizçi İohann da [[İsa]] və [[Məryəm]]lə birlikdə təsvir edilirdi, çünki İsanın Misirə gətirilməsindən sonra, onu qoruması üçün mələyin İohannı da Misirə gətirdiyinə inanılırdı. İntibah dövrünün digər məşhur rəssamı [[Rafael]]in bu mövzuyla bağlı çəkdiyi [[Alba Madonna]], [[Gözəl bağban qız]], [[Aldobrandini Madonna]], [[Madonna della seggiola]] və [[Madonna dell'Impannata]] əsərləri rəssamın ən məşhur əsərləri sırasına daxil olmuşdur. Leonardo da Vinçinin təsiri ilə, daha sonra isə Rafael, [[Tisian]] və [[Qvido Reni]]nin mövzunu inkişaf etdirməsindən sonra Vəftizçi İohannın həm də yeniyetmə və gənclik dövrlərinin təsvir edilməsinə başlanmışdı, bu zaman o, dəvə dərisindən paltar geyinmiş və əlində ənənəvi uzun taxta xaç tutmuş vəziyyətdə göstərilirdi. Tez-tez, xüsusilə [[Erkən Niderland rəssamlığı]]nda bu cür təsvirlərdə İohannı quzu müşayət edir. [[Karavacco]] Vəftizçi İohanna həsr olunmuş bir neçə əsər işləmişdir; onlardan ilk beşində çılpaq fiqurlarda İohannın gənclik dövrü, sonrakı üç əsərdə isə ölümü – [[Valletta]]nın [[Müqəddəs İohann kafedralı (Valletta)|Müqəddəs İohann kafedralı]]nda saxlanan “''[[Vəftizçi İohannın başının kəsilməsi (Karavacco)|Edam]]''” əsərində İohannın başının kəsilməsi, biri [[Vəftizçi İohannın başını tutmuş Salome (London)|Londonda]], digəri isə [[Vəftizçi İohannın başını tutmuş Salome (Madrid)|Madriddə]] saxlanan iki əsərdə isə İohannın başını tutmuş Salome təsvir edilib. İohannın ehtimal edilən başlarından birinin saxlandığı [[Amiyen kafedralı]]nda, XVI əsrə aid edilən polixrom bioqrafik silsilə vardır. Bu silsilə müqəddəsin qalıqlarını xüsusilə vurğulayır. Məşhur [[Pre-Rafaelitlər]]dən olan [[Con Everet Mille]] “İsa valideynlərinin evində” tablosunu işləmişdir. Burada İohann heyvan dərisindən paltar geyinmiş və İsanın yaralı əlini sakitləşdirmək üçün su gətirmiş uşaq kimi təsvir olunmuşdur. [[Qustav Moro]] və [[Pyer Sesil Pevi de Şavann]] kimi XIX əsr [[Simvolizm|simvolist]] rəssamlarının mövzuya yanaşması xüsusi bədii dəyərə malikdir. [[Obri Vinsent Byordsley]]in [[Oskar Uayld]]ın “[[Salome (pyes)|Salome]]” pyesinə çəkdiyi illüstrasiyalardan bir neçəsi onun ən yaddaqalan əsərləri sırasına daxil olmuşdur. <center> <gallery mode="packed" heights="200px" widths="270px"> Şəkil:Leonardo da Vinci - Saint John the Baptist C2RMF retouched.jpg|<small>[[Leonardo da Vinçi]] - [[Müqəddəs Vəftizçi İohann (Da Vinçi)|Müqəddəs Vəftizçi İohann]]</small> Şəkil:Sainte Jean-Baptiste, by Raffaello Sanzio, from C2RMF retouched.jpg|<small>[[Rafael]] - [[Vəftizçi İohann səhrada (Rafael)|Vəftizçi İohann səhrada]]</small> Şəkil:Hieronymus Bosch - Saint John the Baptist in the Desert - Google Art Project.jpg|<small>[[Hieronim Bosx]] - [[Vəftizçi İohann səhrada (Bosx)|Vəftizçi İohann səhrada]]</small> Şəkil:Retable de l'Agneau mystique (4).jpg|<small>[[Yan van Eyk]] - [[Gent altarı]]nda Vəftizçi İohann detalı</small> Şəkil:San Juan Bautista - El Greco - Lienzo - hacia 1600 - 1605.jpg|<small>[[El Qreko]] - Vəftizçi İohann</small> </gallery> </center> === Ədəbiyyat === [[İtalyan intibahı|İtalyan intibah]] şairəsi [[Lukretsiya Tornabuoni]]nin yaradıcılığında ən çox istifadə etdiyi [[Bibliya]] obrazlarından biri də Vəftizçi İohann olmuşdur.<ref>Robin, Larsen and Levin, p. 368</ref> === Musiqi === [[İngiltərə|İngilis]] [[Tüdorlar dövrü|Tüdor]] bəstəkarı [[Orlando Gibbons]] [[İohannın İncili]] əsasında, solo səs, xor, [[Orqan (musiqi aləti)|orqan]] və ya [[viola]] üçün “[[İohannın şahidliyi]]” adlı [[himn]] bəstələmişdir. === Film və televiziya === İsa Məsihin həyatının bir çox ekran adaptasiyalarında Vəftizçi İohann obrazını da görmək mümkündür. Vəftizçi İohann obrazını canlandıran aktyorlar sırasında [[Robert Rayan]] ([[Kralların kralı (film, 1961)|Kralların kralı]]<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0055047/fullcredits#cast ''King of Kings'', cast and crew]</ref>), Mario Sokrat ([[Matfeyin İncili (film, 1964)|Matfeyin İncili]]<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0058715/fullcredits#cast, ''The Gospel According to St. Matthew'', cast and crew]</ref>), [[Çarlton Heston]] ([[Nə vaxtsa danışılmış hekayələrin ən böyüyü (1965)|Nə vaxtsa danışılmış hekayələrin ən böyüyü]]<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0059245/fullcredits#cast, ''The Greatest Story Ever Told'', cast and crew]</ref>), David Haskell ([[Qadspel (film, 1973)|Qadspel]]<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0070121/fullcredits#cast ''Godspell'', cast and crew]</ref>), Maykl York ([[Nazaretli İsa (film, 1977)|Nazaretli İsa]]<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0075520/fullcredits#cast ''Jesus of Nazareth'', cast and crew]</ref>), Anre Qriqori ([[İsanın son əziyyətləri (film, 1988)|İsanın son əziyyətləri]]<ref>[http://www.imdb.com/title/tt0095497/fullcredits#cast ''The Last Temptation of Christ'', cast and crew]</ref>) və başqalarının adlarını çəkmək olar. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Ədəbiyyat == === Vəftizçi İohann haqqında kitablar === * Brooks Hansen (2009) ''John the Baptizer: A Novel''. New York: W. W. Norton. ISBN 978-0-393-06947-1 * Murphy, Catherine M. (2003) ''John the Baptist: Prophet of Purity for a New Age''. Collegeville: Liturgical Press. ISBN 0-8146-5933-0 * Taylor, Joan E. (1997) ''The Immerser: John the Baptist within Second Temple Judaism''. Grand Rapids: Eerdmans. ISBN 0-8028-4236-4 * W. Barnes Tatum (1994) ''John the Baptist and Jesus: A Report of the Jesus Seminar.'', Sonoma, California: Polebridge Press, 1994, ISBN 0-944344-42-9 * Webb, Robert L. (1991) ''John the Baptizer and Prophet: a Socio-Historical Study''. Wipf and Stock Publishers. ISBN 978-1-59752-986-0 (first published Sheffield: JSOT Press, 1991) === İslami baxış === * Rippin, A. "Yahya b. Zakariya". In P.J. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Encyclopaedia of Islam Online. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912 * J.C.L Gibson, ''John the Baptist in Muslim writings'', in ''MW'', xlv (1955), 334–345 === Qurana istinadlar === * Appraisals for Yahya: {{Quran|6|85}}; {{Quran|19|7|15}}. * Yahya's prophecy: {{Quran|3|39}}; {{Quran|6|85}}; {{Quran|19|12}}. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Saint John the Baptist|John the Baptist}} * [http://www.newadvent.org/cathen/08486b.htm ''Catholic Encyclopedia'': St. John the Baptist] * [http://jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=371&letter=J ''Jewish Encyclopedia:'' John the Baptist] * [http://www.islam101.com/history/people/prophets/john.htm Prophet John (Yahya)] == Həmçinin bax == {{Əhdi-Ətiq peyğəmbərləri}} {{Qurandakı peyğəmbərlər}} [[Kateqoriya:Vəftizçi İohann]] [[Kateqoriya:İslam peyğəmbərləri]] [[Kateqoriya:Müqəddəs torpaqdan olan müqəddəslər]] [[Kateqoriya:Roma dövrü yəhudiləri]] [[Kateqoriya:İlahi komediya personajları]] [[Kateqoriya:I əsrdə doğulanlar]] [[Kateqoriya:I əsrdə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:I əsr xristian müqəddəsləri]] h1fgis8ck3g1z7rhz51n91h0ht1wc7d Türkiyə azərbaycanlıları 0 163958 6563929 6502656 2022-08-05T13:37:31Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Xalq |adı = Türkiyə azərbaycanlıları |şəkil = [[Fayl:Türkiyə azərbaycanlıları.png|300px]] |şəklin izahı = Azərbaycanlıların yaşadığı [[Türkiyənin inzibati bölgüsü|vilayətlər]] |özünüadlandırma = ''Türkiyə azərbaycanlıları'' |ümumi sayı = 800,000-3,000,000 |ərazi1 = <center>[[İğdır ili|Iğdır]], [[Qars ili|Qars]], [[Elazığ ili|Elazığ]], [[İstanbul]], [[Bursa]], [[Amasya ili|Amasya]], [[Ankara]]</center> |sayı1 = |ref1 = |ərazi2 = |sayı2 = |ref2 = |ərazi3 = |sayı3 = |ref3 = |dili = [[Azərbaycan dili]], [[türk dili]] |dini = [[Şiəlik|Şiə]] [[Sünnilik|Sünni]] ([[İslam]]) |irqi = |daxildir = |əhatə edir = |mənşəyi = [[Oğuz türkləri|Oğuz]] ([[Türk xalqları|türk]]) |qohum xalqlar = [[Türk xalqları]] |qeyd = }} '''Türkiyə azərbaycanlıları''' — [[Türkiyə]] ərazisində yaşayan [[azərbaycanlılar]]. 800 min-3 milyon nəfər olmaqla, əsasən [[İğdır ili|İğdır]] və [[Qars ili|Qars]] illərində yaşayırlar.<ref>{{cite web | title = Iğdır’da Azeri-Kürt çekişmesine dikkat | url = http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/6778721.asp?yazarid=42&gid=61 | website = Hürriyyet | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> Hal-hazırda [[Türkiyə]]də neçə etnik [[Azərbaycanlılar|Azərbaycanlı]]nın olduğunu müəyyən etmək elə də asan deyil, çünki etnik tərkiblilik bu ölkədə olduqca axıcı bir anlayışdır. Bəzi mənbələrə görə, [[Türkiyə]]də təxminən 800.000 [[On iki imam şiəliyi (əqidə)|On iki imam şiəsi]], ancaq bu rəqəm real rəqəmdən əhəmiyyətli dərəcədə fərqli ola bilər. [[Türkiyə]]də yaşayan 300.000-ə yaxını [[Azərbaycan]] vətəndaşıdır.<ref>{{cite web | title = Human Rights in Turkey | url = https://www.hrw.org/reports/1999/turkey/turkey993-08.htm | website = Human Rights Worlds | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> [[Şərqi Anadolu regionu]]ndaki [[azərbaycanlılar]]a bəzən Əcəm də deyilir. [[İğdır|Iğdır]]ın ən böyük etnik qrupu, [[Qars]]da ən böyük ikinci böyük etnik qrup olan [[Türkiyə azərbaycanlıları]] ən çox hazırda Qars ilinin [[Ağyaxa]] ilçəsində çoxluq təşkil edir. [[Britannika Ensiklopediyası]]na görə 2000-ci ildə aparılan təxmini hesablamalara görə [[Türkiyə]] əhalisinin 1%–ni etnik [[azərbaycanlılar]] təşkil edir.<ref>{{cite web | title = KARS: AKP'nin kozu tarım desteği | url = http://www.milliyet.com.tr/2007/06/23/guncel/gun01.html | website = Milliyet | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> Ancaq başqa bir məlumatda [[Türkiyə]]də təkcə [[Cəfəri (əqidə)|cəfəri məzhəbi]]ndən olan azərbaycanlıların sayının 1998-ci ildə təxminən 3 milyon olduğu qeyd edilir.<ref>{{cite web | title = Iğdır'da tehlikeli gerginlik | url = http://www.radikal.com.tr/turkiye/igdirda-tehlikeli-gerginlik-976796/ | website = Radikal.com.tr | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> == Tarixçə == [[Azərbaycanlılar]], [[Qars]] və qonşu bölgələr üzərindəki [[Səfəvilər|Səfəvi]] idarəetməsi dövründə ilk olaraq [[Türkiyə]]yə köçmüşlər. [[XIX əsr]]in birinci yarısında [[Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813)]], [[Rusiya-İran müharibəsi (1826-1828)]], [[İran]] və [[Rusiya]], müvafiq olaraq, [[Gülüstan müqaviləsi|Gülüstan]] və [[Türkmənçay müqaviləsi|Türkmənçay]] müqavilələri, [[Qarabağ xanlığı|Qarabağ]] (1813), [[Naxçıvan xanlığı|Naxçıvan]] (1828) və [[İrəvan xanlığı|İrəvan]] (1828) suverenliyini zorla ləğv etməsi, [[Ədirnə sülh müqaviləsi (1829)|Ədirnə sülh müqaviləsi]] [[xristian]]lara və [[müsəlman]]lara [[Rusiya]] ilə [[Türkiyə]] arasında yaşayış yeri seçmək hüququnu verdi.<ref>{{cite web | last1 = Əsgərzadə | first1 = Əlirza | title = Azərbaycan və bir neçə millətlilik problemi | url = http://meria.idc.ac.il/journal/2007/issue4/jv11no4a2.asp | website = Beynəlxalq Münasibətlərin Yaxın Şərq İcmalı | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> [[Şimali Qafqaz]]dakılar da eyni şəkildə, yerli müsəlman əhalinin böyük qrupları Rus sərhədləri içində yaşamağı rədd etmiş və şərq bölgələrinə, xüsusilə [[Ərzurum]]un [[Şənkaya]] və [[Ağrı]]nın [[Daşlıçay ilçəsi|Daşlıçay]] ilçələrinə yerləşərək [[Türkiyə]]yə köç etmişlər. [[Ərzurum]]un türk ləhcəsinə Azərbaycan dilinin qrammatikası da ciddi şəkildə təsir etmişdir.<ref>{{cite web |title = Islam, nationalism and state in the Muslim Caucasus |url = http://www.caucasus-survey.org/vol1-no2/yemelianova-islam-nationalism-state-muslim-caucasus.php |website = Caucasus Survey |accessdate = 6 aprel 2020 |date = 15 aprel 2015 |archive-date = 2015-04-15 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150415070826/http://www.caucasus-survey.org/vol1-no2/yemelianova-islam-nationalism-state-muslim-caucasus.php |url-status = unfit }}</ref> Fonemik analiz göstərir ki, Azərbaycan dilindən təsirlənmiş ləhcələr [[Elazığ ili|Elazığ]] və [[Van]]ın [[Ərciş]] ilçəsinə qədər danışılır.<ref>{{cite web |title = Caucasus and Central Asia Newsletter 2003 |url = http://iseees.berkeley.edu/newsletter/2003-04ccan.pdf |website = ISEEES |accessdate = 6 aprel 2020 |date = 20 iyun 2013 |archive-date = 2013-06-20 |archive-url = https://web.archive.org/web/20130620050235/http://iseees.berkeley.edu/newsletter/2003-04ccan.pdf |url-status = unfit }}</ref> [[Fayl:Buyuk valide han DSCF1381.jpg|200px|thumb|left|XIX əsrdə iranlı və azərbaycanlı tacirlərin qaldığı Böyük Validə karvansarayı. İstanbul<ref>Duranti, Andrea (2012). "A Caravanserai on the Route to Modernity: The Case of the Valide Han of Istanbul". In Gharipour, Mohammad (ed.). The Bazaar in the Islamic City: Design, Culture, and History. Oxford University Press. pp. 229–250.</ref>]] 1813-cü ildə [[Qarabağ]]dan olan bir qrup [[azərbaycanlı]] [[Afyon ili]]nin cənubundakı Əmirdağa yerləşmişdir. Bundan sonra, burada azərbaycanlıların sayı artmağa başlamışdır. Onlardan çoxu hal-hazırda nəvələri Böyük Qarabağ və Orta Qarabağ kəndlərində yaşayır və bu yaxınlarda [[Türk Əməkdaşlıq və Koordinasiya Agentliyi]] vasitəsi ilə tarixi vətənləri ilə mədəni əlaqələrini yenidən qurmağı bacarmışlar.<ref>{{cite web | title = Symposium Dedicated to Karabakh Azeris in Turkey to Be Held | url = http://vesti.az/news/195403 | website = Vesti.az | accessdate = 6 aprel 2020 | archive-date = 2016-08-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160816145608/http://vesti.az/news/195403 | url-status = dead }}</ref> Öz dillərində və dini etiqadlarında böyük mənimsəmələrə məruz qalsalar da, yenə də özlərini Qarabağlı kimi müəyyənləşdirirlər və yerli xalq tərəfindən ayrı bir qrup kimi qəbul olunurlar. Eyni qrupun fərqli bir qolu [[Iğdır]]da yerləşir. Cəfəroğlu, Afyon milli tərkibinin 1578-ci ildə [[Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1578-1590)|İkinci Osmanlı-Səfəvi müharibəsi]]ndə [[Osmanlı İmperiyası]] tərəfində döyüşərək [[Qarabağ]]ı [[Türkiyə]]dən çox daha əvvəl tərk etmiş ola biləcəyini müdafiə edir. Bundan əlavə, [[XIX əsr]]in əvvəllərində [[Şirvan (tarixi ərazi)|Şirvan]]dan olan çox sayda [[Sünnilər|sünni]] ailələr, xüsusilə [[Ağsu]], uzun müddət ''Şirvanlı'' kimi tanınan [[Amasya ili|Amasyada]] məskunlaşmışdı.<ref>{{cite web | title = Azerbaycan'dan Amasya'ya Ziyaret | url = http://www.asamasyaninsesi.com/guncel-olaylar/azerbaycandan-amasyaya-ziyaret-h409.html | website = www.asamasyaninsesi.com | accessdate = 6 aprel 2020 | archive-date = 2011-10-29 | archive-url = https://web.archive.org/web/20111029005404/http://www.asamasyaninsesi.com/guncel-olaylar/azerbaycandan-amasyaya-ziyaret-h409.html | url-status = dead }}</ref> 1894-cü ildə burada Şeyx Hacı Mahmud Əfəndi tərəfindən bənzərsiz bir barok üslubunda məscid inşa edildi. Məscid Şirvanlı Məscidi və ya Azərilər məscidi kimi tanınır. Bu mühacirlərin nəvələri hazırda Amasyanın [[Suluova]] və [[Mərzifon]] ilçələrinin altı kəndində yaşayır və özlərinin azərbaycanlılıqlarını və mədəniyyətlərini qoruyurlar.<ref>{{cite web | title = Ayrancı Köyü – Biz Azeriler | url = http://www.ayrancikoyu.net/?&Bid=285787 | website = www.ayrancikoyu.net | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> [[Şəki]]dən olan digər bir azərbaycanlı qrup 1863-cü ildə [[Bursa ili|Bursaya]] köçmüşdür. Məhz bundan sonra, [[Bursa]]da azərbaycanlıların sayı artmışdır. [[Fayl:Group of Karapapakh Hamidiyeh Cavalry.jpg|thumb|259x259px|[[Türkiyə]] [[Şərqi Anadolu regionu|Şimal-şərqi Anadoluda]] yaşayan Türkiyə azərbaycanlıları ilə bağlı bir tayfa olan Qarapapaqlar.]] [[Azərbaycanlılar]]ın [[Türkiyə]]nin şərqinə bir sonrakı köç dalğası 1918–1925-ci ildə, o zamanlar müstəqilliyini qazanan [[Ermənistan]]ın bir çox müsəlman sakininin evlərindən qaçaraq erməni milliyyətçilərin silahlı qruplarının qırğınlarından qaçaraq baş vermişdir. 1941-ci ildə [[Arpaçay (Qars)|Arpaçay]] sahili boyunca 60 kənddə 5000 nəfər azərbaycanlı yaşamışdır. Onları, [[Azərbaycan Demokratik Respublikası]]nın devrilən hökumətinin köhnə üzvləri və onların ailələri ilə [[bolşevik]]lərin zülmü qorxusuyla [[Türkiyə]]yə qaçan və əvvəlcə [[İstanbul]], [[Bursa]] və [[Ankara]]ya yerləşən bir çox üst sinif Azərbaycanlı izlədi.<ref>{{cite web | title = 7.3 Mammad Amin Rasulzade | url = http://www.azer.com/aiweb/categories/magazine/73_folder/73_articles/73_rasulzade.html | website = www.azer.com | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> [[Qafqaz]]dan gələn [[Məhəmməd Əmin Rəsulzadə|Rəsulzadə]], [[Xəlil bəy Xasməmmədov|Xasməmmədov]] və [[Xosrov bəy Sultanov|Sultanov]] kimi Azərbaycanın devrilmiş demokratik hökumətinin liderliyindəki digər siyasi immiqrantlarla birlikdə, bəziləri, [[Sovet]] əleyhdarı siyasi təbliğatçı və müstəqilliyi geri qazanmaq üçün Türkiyədəki fəaliyyətlərə giriş idi.<ref>{{cite web | title = 13.2 - Wedding Palace: Murtuza Mukhtarov's Residence | url = http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai132_folder/132_articles/132_mansion_wedding_palace.html | website = azer.com | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> 1925 və 1935-ci illərdə Sovet-Türkiyə təcavüz əleyhinə müqavilələrin imzalanması bu fəaliyyətin anti-sovet dövri nəşrlərinin yayımlanması üçün həbs və qadağalar şəklində davam etməsinə maneələr yaratdı. Bu hərəkat, bəzi siyasi fəal üzvlərini 1930-cu illərin sonlarında [[Almaniya]]da və [[Polşa]]da məskunlaşmağa məcbur etdi.<ref>{{cite web |title = Increased migration Iranian Azeris to Turkey |url = http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=73378 |website = www.tabnak.ir |accessdate = 6 aprel 2020 |date = 9 fevral 2015 |archive-date = 2015-02-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150209015737/http://www.tabnak.ir/fa/pages/?cid=73378 |url-status = unfit }}</ref> [[SSRİ]]-nin yaratdığı regional [[Azərbaycan Milli Hökuməti]]nin 1946-cı ildə uğursuz olmasının ardından [[İran]]dan gələn etnik azərbaycanlı siyasi immiqrantlar Türkiyə azərbaycanlılarının sayını artırdı. 1990-cı ilə qədər təxminən 400.000 [[azərbaycanlı]] Sovet-Türkiyə sərhədinin Türkiyə tərəfində yaşayırdı. [[İranlı azərbaycanlılar]]ı [[İstanbul]]a çox sayda köç etmiş və burada yenidən yerləşmişlər. [[Türkiyə]]də təhsilə gələn bir çox [[İran azərbaycanlıları|İranlı azərbaycanlı]] şagird təhsilini tamamladıqdan sonra orada qaldı.<ref>{{cite web | title = AZERBAIJAN vi. Population and its Occupations and Culture | url = http://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-vi | website = www.iranicaonline.org | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> Son olaraq, 1990-cı illərin başından etibarən, yeni müstəqil Azərbaycandan on minlərlə qaçqın iqtisadi səbəblərlə [[Türkiyə]]yə gedərək daha çox böyük şəhərlərə yerləşdi. [[Türkiyə Cümhuriyyəti Daxili İşlər Nazirliyi|Türkiyə Daxili İşlər Nazirliyinə]] görə, yalnız 2003–2013-ci illər arasında Azərbaycandan 15000-dən çox immiqrant Türk vətəndaşı oldu.<ref>{{cite web | title = Over 15,000 Azerbaijanis Received Turkish Citizenship | url = http://www.zerkalo.az/2013/bolee-15-tyisyach-azerbaydzhantsev-prinyali-grazhdanstvo-turtsii/ | website = Zerkalo | accessdate = 6 aprel 2020 | archive-date = 2013-04-24 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130424133248/http://www.zerkalo.az/2013/bolee-15-tyisyach-azerbaydzhantsev-prinyali-grazhdanstvo-turtsii/ | url-status = dead }}</ref> Bununla yanaşı, 2019 ili etibarilə Türkiyədə yaşayan 36.543 [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan vətəndaşı]] var idi. [[Qarapapaqlar]], ümumiyyətlə [[sünni]] [[müsəlman]] mənşəli [[azərbaycanlılar]]ın alt etnik qrupu kimi qəbul olunurlar. Ümumi olaraq, [[Türkiyə]]dəki azərbaycanlılar, əsas olaraq azərbaycanlılar ilə Türklər arasındakı mədəni və dil yaxınlıqlarına görə Türk cəmiyyətinə yaxşı inteqrasiya edilmiş olaraq qəbul edilməkdədir. Bununla birlikdə dində fərqlər (azərbaycanlıların əsasən [[şiə]], türklərin əsasən [[sünni]] olması) tarixi yaddaş və etnik, milli şüur dialektdə və özünü dərk etməkdə qalır. 2011-ci ildə etnik azərbaycanlı olan və Iğdırlı diaspor fəalı Sinan Oğan Türkiyə parlamentində Milliyyətçi Hərəkat Partiyasının namizədi olaraq iştirak edib. 2015-ci ilin [[Türkiyədə parlament seçkiləri (iyun 2015)|İyun seçkiləri]]ndən sonra eyni əyaləti təmsil etmək üçün başqa bir etnik azərbaycanlı olan [[MHP]] fəalı [[Qıznaz Türkəli]] seçildi.<ref>{{cite web | title = Hdp'nin İlk Azeri Adayı Mazbatasını Aldı | url = http://www.haberler.com/hdp-nin-ilk-azeri-adayi-mazbatasini-aldi-7424979-haberi/ | website = Haberler.com | accessdate = 6 aprel 2020 }}</ref> == Yayılma arealı == [[Fayl:Türkiyə azərbaycanlıları2.png|thumb|right|Türkiyə azərbaycanlılarının regionlar üzrə bölgüsü.]] Türkiyə azərbaycanlılarının çoxluq təşkil etdiyi [[Şərqi Anadolu regionu]]dur. Bu regionda əsasən [[Ağrı ili|Ağrı]], [[Elazığ ili|Elazığ]], [[Ərdəhan ili|Ərdəhan]], [[Ərzurum ili|Ərzurum]], [[İğdır ili|Iğdır]], [[Qars ili|Qars]] illərində geniş yayılmışdır. Bundan sonra azərbaycanlıların ən çox yaşadığı [[Mərmərə regionu|Mərmərə bölgəsi]]ndə [[İstanbul]], Mərkəzi Anadolu bölgəsində [[Ankara]], [[Bursa]], [[Egey regionu|Egey bölgəsind]]ə isə İzmir kimi böyük şəhərlərdir. Hal-hazırda [[İstanbul]] [[Zeytunburnu]], [[Əsənlər]], [[Əsənyurd]] ilçələrində, [[Ərzurum]]da Azəri məscidlər yer alır.<ref>{{cite web | title = Esenyurt Muhammediye Azeri Camii, İstanbul nerede, Otobüs, Tramvay, Metro veya Minibüs / Dolmuş ile nasıl gidilir? {{!}} Moovit | url = https://moovitapp.com/index/tr/toplu_ta%C5%9F%C4%B1ma-Esenyurt_Muhammediye_Azeri_Camii-Istanbul-efsite_5139b847e4b0b84240fbc760-1563 | website = moovitapp.com | accessdate = 6 aprel 2020 | language = tr }}</ref> Bununla yanaşı, Azərbaycanın, [[Ankara]]da səfirliyi, [[İstanbul]] və [[Qars]]da isə konsulluğu var. Həmçinin, [[Türkiyə]]nin də [[Bakı]]da səfirliyi, [[Gəncə]] və [[Naxçıvan]]da konsulluğu var. Bu da hər iki dövlətin bir-biri ilə sıx qarşılıqlı əlaqədə olduğunu göstərir. == Görkəmli insanlar == {{əsas|Türkiyə azərbaycanlılarının siyahısı}} {{Siyahı sütunlarla|2| *[[Əhməd bəy Ağaoğlu|Əhməd Ağaoğlu]], [[ictimai xadim]] *[[Ağası Məmmədov]], [[boksçu]] *[[Mübariz Mənsimov]], [[Biznesmen|iş adamı]] *[[Əli Özgündüz]], [[siyasətçi]] *[[Nəsrin Cavadzadə]], [[aktrisa]] *[[Cem Karaca]], [[musiqiçi]] *[[Elnarə Kərimova]], xalq artisti *[[Nigar Talıbova]] *[[Sinan Şamil Sam]] *[[Hafiz Süleymanov]] *[[Rasim Başak]] *[[Sərvət Təzəgül]] *[[Sərvət Çətin]] *[[Sinan Oğan]] *[[Əlixan Səmədov]] *[[Telman İsmayılov]] *[[Məhəmməd Sarıkərimli]] *[[Nuri Saryal]] }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == {{Azərbaycan diasporaları}} {{Azərbaycanlılar}} {{etnos-qaralama}} [[Kateqoriya:Türkiyə azərbaycanlıları| ]] 0ptalu86s3wzt5ndvl1c31uscdkmog7 Mete xaqan 0 165018 6564180 6453417 2022-08-05T17:06:51Z 85.132.98.19 wikitext text/x-wiki '''Mete xaqan''', '''Mete [[Şanyü]]''' və ya '''Mete xan''' (qədim Çin mənbələrində Mao-tun və ya Modun Şanyu olaraq da adlandırılır) ({{Dil-zh|冒頓單于<ref>Belə bir hipoteza mövcuddur ki, son çin qaynaqlarında 冒頓 ''bəktuq'' kimi oxunur və "bаhаdur" sözünü ifadə edir. Bu mülahizəyə Hirth müəlliflik edir. Qriqori Yefimoviç Qrum-Qjimaylo "Qərbi Monqolustan və Uryanxay diyarı" ({{Dil-ru|Западная Монголия и Урянхайский край}}) adlı əsərinin II cildində bu haqda məlumat verir.</ref>}}; [[E.ə. 234]]-[[e.ə. 174]]) — [[Böyük Hun İmperiyası]]nın ikinci [[Şanyü|Tenqri Qut]]<nowiki/>u ([[şanyü]]sü). Bəzi tarixçilər onu [[Oğuz xan]] hesab edir. {{Dövlət xadimi|titul=[[Böyük Hun imperiyası]]nın [[Şanyü|Tenqri Qutu]]|milliyyəti=[[Hun]] [[Türk xalqları|Türkü]]|çin adı=冒頓單于 (''Modu Şanyü'')|sələfi=[[Teoman (hökmdar)|Teoman Tanhu]]|xələfi=[[Laoşan]] xan|dövr əvvəl=E.ə. 209|dövr son=E.ə. 174}} == Həyatı == [[Böyük Çin]] tarixçisi [[Sima Syan]] yazır ki, [[hunlar]] öz uzun tarixləri ərzində dəfələrlə gah güclənib yekdil, vahid səltənət yaratmış, gah zəifləyib ayrı-ayrı qəbilələrə parçalanmışlar. [[Hunlar|Hunların]] Çin İmperiyası ilə müharibələri o qədər gərgin, o qədər fəlakətli olmuşdur ki, bütün bunlara birdəfəlik son qoymaq üçün imperator [[Sin Şi Xuandi]] Çinin şimal sərhədləri boyu 4000 kilometr uzunluğunda, 4 metr enində və 10 metr hündürlüyündə sədd çəkdirmək əmri vermişdir. Həmin sədd bu günə kimi durur. Əslində, bu Çin xalqının zəhmətkeşliyi ilə bərabər Hun cəngavərlərinin qəhrəmanlığına qoyulan abidədir. E.ə. 220-ci ildə Çin İmperiyasına, hətta digər qonşularına belə xərac verən Hun xaqanı Teomanın heç yuxusuna da girməzdi ki, evində yenicə dünyaya gələn körpə nəinki, yaxın-uzaq qonşularından, hətta böyük Çin İmperiyasının özündən xərac alacaq.<ref>L.Qumilyov, Hun xalqının tarixi (1960) {{ru}}</ref> Metenin digər qadından olan doğma qırmızıyanaq qardaşı da vardı. Təəccüblü olsa da Teoman böyük oğlu Meteni deyil, onu taxt-tac varisi etmək istəyirdi. Buman Meteni [[Yueçji]]lərə girov göndərib sonra da onların üstünə hücum etmək istəyirdi ki, düşmənlər Meteni öldürsünlər. Lakin bunu hiss edən Metenin at belində əsirlikdən qaçıb gəldiyini görən Buman ona on min atlı bağışlayıb uzaq əyalətlərdən birinə vali göndərir. == Çinlə savaşı == Onun düşmən qəbilə və tayfaları ilə, yaxın və uzaq xalqlarla mübarizəsi e.ə 202-ci ilə kimi davam edir. Mənbələrə görə o 26 xalqı birləşdirib konfederasiyaya qatır. Nəhayət şərqin ən güclü, mütəşəkkil və döyüşkən ordusuna və möhkəm dövlət strukturuna hökmranlıq edən Mete Çinin hücumuna məruz qalır. Çində bu zaman hakimiyyətə yeni gəlmiş [[Xan sülaləsi]] ağalıq edirdi. Bu o qədər güclü səltənət idi ki, hətta indiyə kimi çinlilər özlərini həmin sülalənin adıyla, yəni xan milləti adlandırır. Bu sülalənin başçısı keçmiş çay qayıqçısı [[Qao-tszu|Lyu Banq]] idi. Mete [[Peteng müharibəsi]]ndə imperatoru pusquya salır. 7 gün ac-susuz mühasirədə qalan imperator məcbur olub sülh bağlayır. Sülhün şərtlərinə əsasən imperatorun qızı həmişə hun imperatoru ilə evlənəcəkdi. Mete xaqan bundan sonra Çini sakit buraxsa da, hun tayfa başçıları hələ də hücumlara davam edirdilər. O, bundan sonra bir daha qılınca əl atmadı. Çünki ona baş əyməyən bir xalq qalmamışdı. Mete [[e.ə. 174]]-cü ildə vəfat etdi. Onun səltənəti düz üç yüz il — daxili qırğınlar ölkəni dağıdana qədər yaşadı. [[Fayl:Asya Hun, Hiung-nu - Xiongnu.png|thumb|300x300px|Mete xaqanın dövründə Hun imperiyası]] == Mete xaqan və hun adətləri == Dunxu tayfaları ilə münasibətlərin dinc yolla tənzimlənməsinin tərəfdarı olan Mete xaqan onların torpaq istəklərinin yolverilməz olduğunu dərk edərək nüfuzlu saray məmurları, ordu başçıları, ağsaqqallar arasında məsləhətləşmələr aparır. Məsləhətləşmələr zamanı torpaq məsələsi ilə bağlı bir sıra ziddiyyətli məqamlar üzə çıxır. Ağsaqqallar xaqana yararsız torpaq sahələri uğrunda qan tökülməsinin yol verilməzliyini vurğulayaraq xaqanı bu işdən vaz keçməyə çağırırlar. Lakin Mete xaqan onların bu təkliflərindən qəzəblənərək bildirir: "Torpaq dövlətin təməlidir, torpaq millətindir və babalarımız onu qan axıtmaqla qoruyublar. Millətin malını isə heç kimə vermərəm. Torpaq istəyənlərin bircə cavabı var: onlarla savaşa girmək. Ona görə də mən əmrimi verirəm: hazırlaşın, düşmən üzərinə gedirik".<ref>Reha Yılmaz "Tariximizdə iz qoyanlar". Bakı: 2008, səh 13.</ref> Belə ki, ilk olaraq böyük hun sərkərdəsi Mete xaqan tərəfindən həyata keçirilən islahatlar da bir növ Törənin möhkəmləndirilməsinə yönəldilmişdi. Mete xaqanın həyata keçirdiyi islahatlar o vaxta qədər mövcud olmuş ənənəvi xalq qanunlarının bir növ rəsmiləşdirilmiş və təkmilləşdirilmiş forması idi. Törə adlandırılan ənənəvi xalq qanunları xüsusilə xalq təfəkkürünə əsaslanan ibtidai qaydalar toplusu idi. Mete xaqan isə bəhs olunan Törə qanunlarını rəsmi dövlət qanunları səviyyəsinə qaldırdı və bu adət-ənənələrin zamanın aramsız həmlələrindən və unutqanlığından bir növ xilas etmiş oldu. Xüsusilə Mete xaqanın idarəçilik sisteminin təkmilləşdirilməsi sahəsində atdığı addımlar birbaşa Törəyə əsaslanırdı. O, idarəçilik sistemində yeni vəzifə bölgüsünü müəyyənləşdirdi. Belə ki, dövlətin həm şərq, həm də qərb bölgəsində şanyüdən sonra gələn ən yüksək vəzifə [[cuki knyaz]] idi. Adətən, Şərqdəki cuki knyaz şanyünün varisi olurdu. İkinci böyük vəzifə [[luli knyaz]] idi. Üçüncü yüksək vəzifə baş sərkərdəyə aid edilirdi. Daha sonrakı pillələrdə [[böyük duyu]] və beşinci pillədə isə [[böyük danhu]] vəzifəsi müəyyənləşdirilmişdi. Həm şərq, həm də qərb bölgəsinində bütün bu vəzifələr şanyü olan soydan çıxmış əyanların əlində idi və irsi bölgəsi var idi. Vəzifə pilləkənində irəlilədikcə həmin zadəganlar vəzifəsinə uyğun bölgə alırdı.<ref>Məmmədəli Qıpçaq, səh. 43</ref> Qədim bozqır qanunlarına görə imperiya iki yerə şərq və qərb bölgələrinə ayrılırdı. İmperiyanın qərb bölgəsi tarduş, şərq bölgəsi isə tölis adlanırdı. Tölis və tarduşlara rəhbərlik edən şəxslər tuqi titulu daşıyırdı. Luanti sülaləsindən olan bütün kişilər tuqi (şahzadə) adlanırdı. Vəzifə bölgüsü ilə yanaşı əsilzadə soyların növbə ilə imperiyanı idarə etməsi haqqında məlumatlar da olduqca maraqlıdır. Bu haqda N.Biçurin yazır: "Mete dövründə 24 soydan üçü (Xuyan, Lan, Süybu) əsilzadə soylar hesab olunurdu. Şanyünün aid olduğu soy [[Luanti]] soyadını daşıyırdı. Şanyü yalnız bu üç soydan qız ala bilərdi. Deməli, dövlət aparatındakı yüksək vəzifələr bu soyların — zadəgan əyanların əlində idi. Nəzərə alanda ki, vəzifələr irsi idi, bunun nə demək olduğu aydın olur. Çin mənbələrinin verdiyi məlumata görə, Hun İmperiyasında baş hakim yalnız Süybu soyundan olurdu. Bəzən tarixşünaslıqda Mete xaqan Hun İmperiyası daxilində qanunlar müəllifi kimi qeyd olunur. Əslində bu fikir kökündən yanlışdır. Mete xaqan ölkə ərazisində minilliklər boyu tətbiq olunan və o dövrə qədər qorunub saxlanılan adət və ənənələr toplusunu müasir dillə desək konstitusiya formasına sala bildi və bir növ qanunların hamisi rolunda çıxış etdi. Mete xan dövlət quruculuğu, iqtisadi, hərbi, ailə-məişət və hüquq sahəsində o dövr üçün vacib, mütərəqqi islahatlar həyata keçirmişdir. Tətbiq olunan yeni qanunlara əsasən silahı lüzumsuz yerə qınından çıxaran adam edam edilməli, oğurluq edən şəxsin nəslinin bütün əmlakı müsadirə olunmalı, yol verilmiş kiçik cinayətlərə görə adamın sifətinə çapıq nişanəsi vurulmalı, andını pozan, satqınlıq edən, ordu xidmətindən boyun qaçıran, fərarilik edən, dövlət sirlərini yayan adamlar edam olunmalı idi. {{Sələf-xələf (Hun hökmdarları) | HÖKMDAR = Mao Tun | ZAMAN = [[E.ə. 234]] - [[E.ə. 174]] | SƏLƏF = [[Tuman]] | XƏLƏF = [[Laoşan]] }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.allempires.info/the-xiongnu-empire_topic93.html All Empires: The Xiongnu Empire] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100109050612/http://www.allempires.info/the-xiongnu-empire_topic93.html |date=2010-01-09 }} * [http://www.chinaknowledge.de/History/Altera/xiongnu.html The Xiongnu — China Knowledge site] == Həmçinin bax == * [[Hun imperiyaları]] * [[Böyük Hun İmperiyası]] [[Kateqoriya:Hökmdarlar]] [[Kateqoriya:Hun imperiyası]] [[Kateqoriya:E.ə. 174-cü ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:E.ə. 234-cü ildə doğulanlar]] 3vw4v7uqjmjbxscv5t40pif5bgdtqcw Kateqoriya:Etnoqraflar 14 165927 6564526 4716845 2022-08-05T20:19:31Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Ethnographers}} [[Kateqoriya:Etnoqrafiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] e4whporex5z9g585wtuim0vv958bzlz Kateqoriya:Antropoloqlar 14 167009 6564517 4716878 2022-08-05T20:18:58Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Anthropologists}} [[Kateqoriya:Antropologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] lnefskqipeakdzmqhymumtp9q756n7i Qafar Qərib 0 174186 6565049 6344166 2022-08-06T11:19:22Z Settar Memmedov 233256 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Qafar Qərib |şəkil = Qafar Qərib.jpg |ilk adı = Qafar Tahir oğlu Qəmbərov |təxəllüsü = Qərib |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|Azərbaycanlı]] |həyat yoldaşı = Vüsalə xanım |uşağı = Selcan Qərib, Gülcan Qərib, Nurcan Qərib. |atası = Tahir Qəmbərov |anası = Məsudə xanım |ilk əsəri = "Gözlərsən məni" |tanınmış əsərləri = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Qafar Qərib''' ({{DVTY}}) — [[Şair]], [[Publisist]], "[[Nuh Yurdu]]" qəzetinin redaktoru. 1999-cu ildən [[Yazıçı]]lar [[Bir]]liyinin [[Üzv]]üdür. 2000-ci ildə [[Prezident]] Təqaüdünə layiq görülüb. 2014-cü ildə "Tərəqqi medalı ilə təltif olunub. == Həyatı == Qənbərov Qafar Tahir oğlu 1976-cı ildə [[Babək rayonu]]n [[Güznüt]] kəndində anadan olmuşdur. Ailəlidir üç övladı var. 1993-cü ildə [[Babək rayonu]] [[Çeşməbasar]] kənd orta məktəbini, 1999-cu ildə Naxçıvan Dövlət Universitetinin "Tarix -filologiya "fakültəsini bitirmişdir. [[Qafar Qərib]] 1999-cu ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. 2000-ci ildə Prezident Təqaüdünə layiq görülmüşdür. 2009-cu ildən Naxçıvan Şəhər İcra Hakimiyyətinin orqanı olan "[[Nuh Yurdu]]" qəzetinin redaktorudur. 2014-cü ildə "Tərəqqi medalı ilə təltif olunub. == Kitabları == * "Gözlərsən məni"(1998), * "Gözümə döydüyüm şəkil"(2000), * "İçimizdəki qəhrəman"(2002) * "Dünya üçbucaq imiş"(2004) * "İki qapı arasında" * "Qədim-yeni Naxçıvanım" == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.azyb.net/cgi-bin/jurn/main.cgi?id=601 Ulduz jurnalı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131103222012/http://www.azyb.net/cgi-bin/jurn/main.cgi?id=601 |date=2013-11-03 }} {{şair-qaralama}} [[Kateqoriya:Güznütdə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri]] mm7lf9d18ijnc08s65tvk4zkihtdjsz Kateqoriya:Etnoloqlar 14 175490 6564527 4717112 2022-08-05T20:19:35Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Ethnologists}} [[Kateqoriya:Etnologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] q4hmel3hiysyo6hses6p2in1ibkihrj Jozef Deken 0 177795 6564558 5758701 2022-08-05T20:24:54Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Jozef Deken''' ({{Dil-fr|Joseph Decaisne}}, {{DVTY}}) — Belçika mənşəli fransız botaniki. ==Çap olunmuş əsas əsərləri== * Maison rustique du XIX siècle. Encyclopédie d’horticulture pratique, cours de jardinage, rédigé sous la direction de M. Decaisne ([[1836]]). * Recherches anatomiques et physiologiques sur la garance, sur le développement de la matière colorante dans cette plante, sur sa culture et sa préparation, suivies de l’examen botanique du genre Rubia et de ses espèces ([[1837]]). * Histoire de la maladie des pommes de terre en 1845 ([[1846]]). * Flore élémentaire des jardins et des champs, accompagnée de clefs analytiques et d’un vocabulaire des termes techniques, par Emmanuel Le Maout et J. Decaisne (2 volumes, [[1855]]). * Le Jardin fruitier du Muséum, ou Iconographie de toutes les espèces et variétés d’arbres fruitiers cultivés dans cet établissement avec leur description, leur histoire, leur synonymie (9 volumes, [[1858]]—[[1875]])<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k98146b Le Jardin fruitier du Muséum, ou Iconographie de toutes les espèces et variétés d’arbres fruitiers cultivés dans cet établissement avec leur description, leur histoire, leur synonymie. volume (tome) 1]</ref><ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k98147p Le Jardin fruitier du Muséum, ou Iconographie de toutes les espèces et variétés d’arbres fruitiers cultivés dans cet établissement avec leur description, leur histoire, leur synonymie. volume (tome) 2]</ref><ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k98150k Le Jardin fruitier du Muséum, ou Iconographie de toutes les espèces et variétés d’arbres fruitiers cultivés dans cet établissement avec leur description, leur histoire, leur synonymie. volume (tome) 5)]</ref><ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k98151x Le Jardin fruitier du Muséum, ou Iconographie de toutes les espèces et variétés d’arbres fruitiers cultivés dans cet établissement avec leur description, leur histoire, leur synonymie. volume (tome) 6]</ref><ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k981528 Le Jardin fruitier du Muséum, ou Iconographie de toutes les espèces et variétés d’arbres fruitiers cultivés dans cet établissement avec leur description, leur histoire, leur synonymie. volume (tome) 7]</ref><ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k98153m Le Jardin fruitier du Muséum, ou Iconographie de toutes les espèces et variétés d’arbres fruitiers cultivés dans cet établissement avec leur description, leur histoire, leur synonymie. volume (tome) 8]</ref><ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k98154z Le Jardin fruitier du Muséum, ou Iconographie de toutes les espèces et variétés d’arbres fruitiers cultivés dans cet établissement avec leur description, leur histoire, leur synonymie. volume (tome) 9]</ref>. * Manuel de l’amateur des jardins, traité général d’horticulture, par MM. Jh Decaisne, Ch. Naudin (4 volumes, [[1862]]—[[1871]]). * Voyage autour du monde sur la frégate La Vénus commandée par Abel Du Petit-Thouars ([[1864]])<ref>[http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k98168n Voyage autour du monde sur la frégate La Vénus commandée]</ref>. * Traité général de botanique descriptive et analytique, par MM. Emm. Le Maout, Jh Decaisne, ouvrage contenant 5500 figures dessinées par MM. L. Steinheil et A. Riocreux ([[1868]]). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Fransa botanikləri]] [[Kateqoriya:London Kral Cəmiyyətinin əcnəbi üzvləri]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] igx8vq11b35tzznwpzsa94j6nh8a87m Pripyat 0 179899 6564211 6035659 2022-08-05T17:56:41Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = Şəhər |digər mövzu = Çay |digər mövzu səhifəsi = Pripyat çayı }} {{YM}} '''Pripyat''' ({{lang-uk|Прип'ять}}) — [[Ukrayna]]da [[şəhər]]. == "Çernobıl"ın məhv etdiyi şəhər == {{Əsas|Çernobıl faciəsi}} [[Fayl:Pripyat 1986.ogg|thumb|left|Pripyatdan evakuasiya barədə xəbərdarlıq]] 26 aprel, 03:00. Çernobl AES-ın 4-cü reaktorunda partlayış meydana gəlir. O gecə Çernoblın 10&nbsp;km-lik təhlükəli ərazisində yerləşən 49 min sakini olan Pripyat şəhəri boşaldılmalı olur. Gecə yarısından etibarən yüzlərlə avtobus şəhərin mərkəzinə gətirilir. Ordu yardım üçün əhaliyə kömək edir. İnsanlar evlərini o qədər tez boşaltmağa məcbur edilir ki, özləri ilə bir neçə geyim əşyası və yalnız şəkil albomlarını götürməyə icazə verilir. Pripyatı tərk edən avtomobil karvanının uzunluğu 20&nbsp;km-ə çatır. Boşaltma işləri 30 saata yekunlaşır. 1970-ci ildə qurulan Pripyat şəhəri 30 saat ərzində xarabalığa çevrilir və bu, 900 il belə davam edəcək. Çünki Çernobl AES-in partlaması nəticəsində ətrafa sızan ən zərərli radioaktiv maddələrin tamamilə yox olması üçün 900 il gözləmək lazımdır. Bütün radioaktiv maddələrin yox olması üçün isə, 48 min il vaxt lazımdır. Pripyatlılar isə başqa bir yerdə həyatlarına davam edirlər. Onlardan bir çoxu radiasiyanın təsirindən xilas ola bilməyib. Çernoblda 4-cü reaktorun partlaması nəticəsində havaya qarışan radioaktiv maddələrin miqdarı Hiroşima və Naqasakiyə bomba atılan zaman havaya qarışan maddələrin miqdarından 100 dəfə çox olub. Bu maddələr küləyin təsiri ilə hətta Afrika qitəsinə də çatıb. Hesablamalara görə, Ukraynanın 18 min kvadrat-kilometr ərazisi radiaktiv çirklənməyə məruz qalıb.<ref>https://hafta.az/otuz-illik-sessiz-olum-cernobil-faciesi--176893-xeber.html</ref> == Mədəniyyətdə == * [[:en:Life After People|İnsanlar sonra həyat]] filmində. * [[:ru:|S.T.A.L.K.E.R. oyun seriyasında]] * [[Call of Duty 4: Modern Warfare]] oyundaki iki misiyası Pripyatda keçirilir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == *[http://www.sabah.com.tr/fotohaber/dunya/hayalet_sehir_pripyat?tc=28&albumId=22695&page=1 Hayalet şehir Pripyat] [[Kateqoriya:1970-ci ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:Ukrayna şəhərləri]] [[Kateqoriya:Kabus şəhərlər]] 3odno1zbc639shfmnlakjbimw358nhf Mərdəkan dendrarisi 0 183187 6564732 6330938 2022-08-06T05:06:25Z White Demon 75303 White Demon [[Mərdəkan Dendrarisi]] səhifəsinin adını [[Mərdəkan dendrarisi]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Vikiləşdirmək}} '''Dendrologiya İnstitutu''' Abşeron yarımadasında Mərdəkan qəsəbəsində yerləşir. == Tarixi == [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]]nın [[Dendrologiya İnstitutu]]nun yerləşdiyi ərazi 1895–1920-ci illərdə böyük xeyriyyəçi və neft milyonçusu olan Murtuza Muxtarovun şəxsi bağı olmuşdur. 1870 ci ildə Balaxanı-Zabrat kəndləri ətrafındakı mədənlərin birində fəhlə kimi işə başlayan M.Muxtarov öz bacarığı sayəsində sahibkara çevrilmiş və özünün şəxsi qazma kontorunu açmışdır (1890). O, 1895-ci ildə metal ştanqlarla zərbə qazma dəzgahını qurur və bu dəzgaha "Bakı qazma" sistemi adı verir. Sonradan bu dəzgaha dövlət patentidə alır. Murtuza Muxtarov taxta yonan dəzgah icad edir ki, hal-hazırda bu dəzgah Sankt-Peterburuq şəhərində "Dağ-mədən" İnstitutunda saxlanılır. O,Vladiqafqazda və Əmircan kəndində məscid (1910), Pirallahı yaxınlığında Mayak habelə məktəb binası inşa etdirmişdir. Murtuza xanımı Liza ilə Avropaya səyahət etdiyi dövrdə İtaliyanın Venesiya şəhərindəki binaların arxitekturasına valeh olmuş və onlara oxşar sarayı bu bağda bir il ərzində tikdirmişdir. (1911–1912). 1925-cı ildə bağ dövlət mülkiyyətinə keçmiş sonradan müxtəlif təşkilatların tərkibində olmuşdur. 1924–1926-cı illərdə Ümumittifaq Tədbiqi Botanika İnstitutunun Təcrübə Bazası 1926–1936-cı illərdə Ümumittifaq Bitkiçilik İnstitutu 1936–1945-ci illərdə Subtropik bitkillərin təcrübə stansiyası 1945–1964-cü illərdə E.T. Bağçılıq, Üzümçülük və Subtropik bitkilər İnstitutunun Təcrübə Bazası 1964–1966-cı illərdə isə Səhiyyə Nazirliyinin nəzdində fəaliyyət göstərmişdir. 1966–1996-cı ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nəbatat İnstitutunun elmi strukturuna daxil olmuşdur 1996-cı ildən isə AMEA-nın Rəyasət Heyətinin və Biologiya Elmlər bölməsinin qərarı ilə Mərdəkan Dendrarisi Biologiya Elmləri bölməsinə tabe edilmiş, ona hüquqi status verilmişdir. 2014-cü ildən AMEA-nın Rəyasət Heyətinin qərarı ilə Dendrologiya İnstitutu adına layiq görülüb. Hazırda Dendrologiya İnstitutu Dünya Botanika bağlarının üzvüdür. 100-dən çox botanika bağları ilə qarşılıqlı əməkdaşlıq edir. Azərbaycan dendroflorasının çox cilidli nəşri hazırlanmaqla yanaşı Otaq bitkiləri ensklopediyası, Gülçülük Ensklopediyası, Ekologiya dərs vəsaiti və.s. kitabları çapdan çıxmışdır. Son illər ərzində bağda yenidənqurma, abadlaşdırma tikinti işləri aparılmış, növ zənginliyi bərpa etmək məqsədilə dünyanın müxtəlif ölkələrindən 700-ə yaxın yeni bitki növləri gətirilmiş, bioekoloji xussiyyətləri öyrənilmiş və kolleksiyalara daxil edilmişdir. Buradakı bitki kolleksiyaları özünəməxsus landşaft ansanbılı olub, park dizaynın ən yaxşı numunələrindən istifadə edilərək şərq və qərb memarlığı ənənələri ilə tərtib edilmişdir. == İstinadlar == http://www.science.gov.az/az/cat.php?fid=other {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140702191332/http://science.gov.az/az/cat.php?fid=other |date=2014-07-02 }} <center> <gallery caption="Şəkillər" perrow="3" widths="170px" heights="135px"> Fayl: Мардакянский дендрарий 011.jpg| Fayl: Мардакянский дендрарий .jpg| Fayl: Mardakan dendrariy.jpg| Fayl:Dendologiya 2.jpg Fayl:Dendrologiya 1.jpg Fayl:Dendrologiya 3.JPG Fayl:Dendrologiya 4.JPG Fayl:Dendrologiya6.JPG </gallery> </center> == Xarici keçidlər == * [http://www.dendrary.in-baku.com/ssihtml/index_az.html Mərdəkan Dendrarisi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110727235547/http://www.dendrary.in-baku.com/ssihtml/index_az.html |date=2011-07-27 }} {{Qaralama}} {{Bakının bağ və parkları}} [[Kateqoriya:Elm]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]] [[Kateqoriya:1924-cü ildə Azərbaycanda yarananlar]] [[Kateqoriya:AMEA-nın institut və təşkilatları]] [[Kateqoriya:Parklar]] 21rbglyalq9tcc9ur4s1tfzj4aaorlb Teuta Topi 0 183555 6564565 6317093 2022-08-05T20:30:11Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Teuta Topi |orijinal adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 13.6.1961 |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Teuta Topi''' — [[Albaniya]]nın birinci xanımı 1961-ci il iyunun 13-də, Tiranada doğulan Teuta Topi Petro Nini Luarasi məktəbini bitirib. 1984-cü ildə Tirna Kənd Tsəsrrüfatı Universitetinə qəbul olunub. Birinci xanım 1986-cı ildə Bamir Topi ilə ailə qurub. Bamir və Teuta Topinin Nada və Etida adlı iki qızı var. Xanım Topi Balkanlarda Kənd İnkişafı İşçi qrupunun üzvüdür<ref>[http://qafqazinfo.az/news.php?id=6373 ''Birinci xanımlar fotolarda - Teuta Topi''. '''qafqazinfo.az''']{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{az}}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Tiranada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Albaniyanın birinci xanımları]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] jsbsmob6ne083ed3g68d3okqe83jeia Xeyriyyəçilik 0 188607 6564256 6328290 2022-08-05T18:12:35Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Zeynalabdin-taghiyev.jpg|thumb|[[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]] Məşhur azərbaycanlı xeyriyyəçi]] '''Xeyriyyəçilik''' və ya '''xeyriyyəçilik fəaliyyəti''' (''philanthropy'') – [[fiziki şəxs]] və (və ya) xeyriyyə təşkilatı tərəfindən həyata keçirilən, maddi və ya digər yardıma ehtiyacı olan fiziki şəxslərə və ya bilavasitə bu cür yardım göstərən təşkilatlara, o cümlədən xeyriyyə təşkilatlarına, birbaşa bu cür təmənnasız yardım göstərməkdən, o cümlədən əvəzsiz pul köçürməkdən ibarət olan fəaliyyət, yaxud, ictimai mənafelər naminə həyata keçirilən elmi, təhsil və ya başqa fəaliyyətdir. Aşağıdakı hallarda yardım göstərilməsi xeyriyyəçilik fəaliyyəti sayılmır: <br /> 1.Bu cür yardımı alan şəxs yardımı göstərən şəxsin qarşısında mülkiyyət və ya qeyri-mülkiyyət xarakterli öhdəlik (alınan vəsaitdən və ya əmlakdan məqsədli təyinatla istifadə olunmasına dair öhdəlikdən başqa) qəbul edirsə;<br /> 2.Bu cür yardımı alan və yardımı göstərən şəxslər qarşılıqlı surətdə asılı olan şəxslər sayılırlarsa;<br /> 3.Bu cür yardım hər hansı fiziki və ya hüquqi şəxsə seçki kampaniyasında iştirak etmək üçün göstərilirsə.<br /> Xeyriyyə təşkilatı, xeyriyyəçilik fəaliyyətini həyata keçirən qeyri-kommersiya təşkilatı.<ref>{{Cite web |title=Dövlət maliyyəsi terminləri lüğəti |url=http://www.budget.az/budget/upload/files/dovlet_maliyye_glossary.pdf |access-date=2011-04-21 |archive-date=2014-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140815230017/http://www.budget.az/budget/upload/files/dovlet_maliyye_glossary.pdf |url-status=dead }}</ref> == Xeyriyetci kimedeyilir == *[[Filantropiya]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Xeyriyyəçilik| ]] p4epyjrbjt6tww604z08uh2i1gyv48f Çarlz Piper 0 196619 6564560 5506346 2022-08-05T20:25:13Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Çarlz Piper |orijinal adı = {{Dil-en|Charles Vancouver Piper}} |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 6.6.1867 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 11.2.1926 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USA}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[Botanika]] |elmi dərəcəsi = |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Çarlz Vankover Piper''' ({{Dil-en|Charles Vancouver Piper}}; 16 iyun 1867 - 11 fevral 1926) məşhur [[ABŞ]] botaniki. {{alim-qaralama}} [[Kateqoriya:ABŞ botanikləri]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] 4j2zhc6yk4lxwy20fsullct3bmfp9nl Harri Potter və Sirlər Otağı (film, 2002) 0 200605 6564778 6544761 2022-08-06T06:22:53Z Ədəbiyyat sevər 243450 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Harri Potter və Sirlər Otağı |orijinal adı = Harry Potter and the Chamber of Secrets |digər adı = |şəkil = Harri Potter və Sirlər Otağı (film, 2002).jpg |şəklin ölçüsü = 230 |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = Kristofer Kolumbus |ssenarist = Stiv Klovz |əsərin müəllifi = [[Coan Roulinq]] |prodüser = Devid Heyman |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Con Vilyams]] |rollarda = [[Deniel Redkliff]]<br />[[Rupert Qrint]]<br />[[Emma Uotson]] |operator = Rocer Pratt |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = Piter Honess |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[fentezi]] |ilk baxış = 3 noyabr 2002 (London premyerası)<br/>15 noyabr 2002<br/>(BK & ABŞ) |dil = [[ingilis dili|ingiliscə]] |ölkə = {{ABŞ}} <br />{{GB}} |istehsalçı = '''İstehsalçı:'''<br />Heyday Films <br />1492 Pictures<br />'''Distribyutor:'''<br /> [[Warner Bros.]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = |vaxt = 161 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2002]] |büdcə = $100 milyon |gəlir = $879 milyon<ref name="BOM"/> |əvvəlki = [[Harri Potter və Fəlsəfə Daşı (film, 2001)|Harri Potter və Fəlsəfə Daşı]] |sonrakı = [[Harri Potter və Azkaban Məhbusu (film, 2004)|Harri Potter və Azkaban Məhbusu]] |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = 0295297 |vikianbar = }} '''Harri Potter və Sirlər Otağı''' ({{Dil-en|Harry Potter and the Chamber of Secrets}}) — [[2002]]-ci ildə “[[Warner Bros.|Warner Bros. Pictures]]”in distribyutorluğu, Kris Kolumbusun rejissorluğu ilə istehsal edilmiş [[fentezi]] filmidir. Film, [[Coan Roulinq]]in eyni adlı romanı əsasında çəkilmişdir. [[Harri Potter (filmlər seriyası)|Harri Potter]] filmlər seriyasından ikinci film olan “Sirlər Otağı”nın ssenari müəllifi Stiv Klovz, prodüsseri isə Devid Heymandır. Filmdə [[Harri Potter]]in [[Hoqvarts]]da keçirdiyi ikinci il, [[Salazar Slizerin]]in varisinin Sirlər otağının qapısını açmasından sonra qorxunc bədheybətin ortaya çıxması təsvir edilir. Filmdə [[Deniel Redkliff]] Harri Potter, [[Rupert Qrint]] və [[Emma Uatson]] isə müvafiq olaraq [[Ron Uizli]] və [[Hermiona Qreyncer]] obrazlarını canlandırmışlar. “[[Harri Potter və Fəlsəfə Daşı (film, 2001)|Harri Potter və Fəlsəfə Daşı]]” filminin davamı olan “Sirlər Otağı” filmindəki hadisələr “[[Harri Potter və Azkaban Məhbusu (film, 2004)|Harri Potter və Azkaban Məhbusu]]” filmində davam etdirilmişdir. Film [[15 noyabr]] [[2002]]-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]] və [[Şimali Amerika]]da çıxarılmışdır. Tənqidçilər tərəfindən çox yaxşı qarşılanmış film, böyük maddi oğur da qazanaraq bütün dünyadan $879 milyon gəlir əldə etmiş, bütün zamanların ən çox gəlir gətirmiş filmləri sırasında 34-cü yerdə qərarlaşmış, Harri Potter filmlər seriyasında isə yeddinci ən çox gəlir gətirmiş film olmuşdur.<ref name="BOM">{{cite web|url=http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=harrypotter2.htm |title=Harry Potter and the Chamber of Secrets (2002) |publisher=[[Box Office Mojo]] |accessdate=01 aprel 2015}}</ref> Film, [[2003]]-cü ildə [[BAFTA]] Film Mükafatına namizəd göstərilmişdir. == Məzmunu == {{məzmun}} Film Harrinin, yeganə qohumları olan Durslilərin evində daha bir darıxdırıcı yay keçirməsi ilə başlayır. Harrinin xalası və xalasının əri tərəfindən verilən nahar zamanı ev-elfi olan Dobbi Harrinin yataq otağına girir və xəbərdarlıq edir ki, əgər Harri [[Hoqvarts]]a qayıtsa çox pis hadisələr baş verəcək. Harri buna etiraz edir və Dobbi mətbəxə keçərək Durslilərin mətbəxində səliqəsizlik yaradır, nəticədə Harri otağında həbs edilir. Harri, Ron, onun qardaşları Fred və Corc tərəfindən uçan maşının köməkliyi ilə Durslilərin evindən qaçırılaraq yay tətilinin qalan hissəsini Uzililərlə birgə keçirir. Məktəb ləvazimatlarını almaq üçün Çəp xiyabana gedərkən, Harri təsadüfən xiyabanın Qara magiya ilə bağlı ləvazimatlar satılan hissəsinə gedib çıxır, burada Malfoy ailəsinin Qara magiya ilə bağlı əşyaları evində saxladığını öyrənir. Daha sonra Harri [[Rubeus Haqrid|Haqrid]] tərəfindən tapılaraq Çəp xiyabana aparılır. Uizlilərlə birlikdə tədris üçün lazım olan kitabları almaq üçün dükana girərkən onlar məşhur sehrbaz Zlatapust Lokansın kitab imzaladığını və ətrafına çoxlu adamın toplaşdığını görürlər. Lokans təntənəli şəkildə bu il Hoqvarsda Qara Qüvvələrdən Müdafiə fənnini tədris edəcəyini bildirir və özünü reklam etməyə olan sevgisini göstərərk, Harri ilə şəkil çəkdirir. Bir müddət sonra vağzalda Uzililər Harri və Rondan ayrılırlar. Uşaqlar Platforma 9 ¾-ə keçə bilmirlər və Uzlilərin uçan maşını ilə Hoqvartsa getmək qərarına gəlirlər. Uçuşun sonuna yaxın Ron maşına nəzarəti itirir və uşaqlar Hoqvarts yaxınlığında ağaca çırpılırlar, ağac da bu zərbəyə cavab olaraq maşını vurur. Ron və Harri qaçaraq ağacdan canlarını qurtara bilsələr də, Ronun sehrli çubuğu sınır. Növbəti gün Ron anası Molli Uizlidən hədələyici məktub alır və anası növbəti dəfə yalnış hərəkət edəcəyi halda Ronu məktəbdən uzaqlaşdıracağı ilə hədələyir. Məlum olur ki, Lokans heç də qeyd edildiyi kimi yaxşı sehrbaz deyil və o, uşaqlara sehr tədris etməkdən daha çox öz məşhurluğunun qayğısına qalır. [[Hellovin]] bayramı zamanı məktəbin xidmətçisi Fliçin pişiyi Mrs. Norris daşlaşmış şəkildə tapılır. Divarda isə yazılır: ''“Sirlər otağı açılıb, varisin düşmənləri, çəkinin”''. Harri, Ron və Hermiona müəyyənləşdirirlər ki, Hoqvartsın banilərindən biri olan məşhur sehrbaz Salazar Slizerin qəsrdə gizli otaq inşa edib və bu otaqda Slizerinin varisinin idarə edə bildiyi bədheybət yaşayır. [[Qviddiç]] oyunu zamanı Harrinin qolu qırılır, lakin o, sniçi tutur və Qriffindor qalib gəlir. Lokans Harrinin sınmış sümüyünü düzəltmək istəsə də, səhv sehr oxuduğundan sümükləri tamamilə ləğv edir. Sümüklərin yenidən yetişdirilməsi üçün bir gün Harrinin xəstəxanada yatması lazım olur və bu zaman Dobbi yenidən Harrinin yanına gəlir. Qviddiç oyunu zamanı baş verən qəribə hadisə nəticəsində Harrinin qolunun sınmasında özünün günahkar olduğunu bildirir və Harrini qorumaq istədiyini söyləyir. Qısa zaman sonra qəsrdə daha bir hücum olur və Kolin Krivi daşlaşır. Lokansın duel klubunda [[Harri Potter|Harri]] Drako ilə qarşılaşır, ikinci Harriyə hücum etməsi üçün ilan yaradır və ilan tələbələrdən biri olan Castin Finç-Flitçliyə hücum etməyə çalışır. İlanı dayandırmağa çalışan Harri özü də bilmədən ilan dilində danışmağa çalışır. Harrinin gizli bacarığının – Salazar Slizerin də ilan dilində danışa bilirdi – üzə çıxması hamını təəccübləndirir, insanlar Harrinin Slizerinin varisi ola biləcəyini düşünürlər. Bir müddət sonra Castin Finç-Flitçli və Demək olar ki, başsız Nikin daşlaşmış cəsədlərini tapırlar. Bir neçə ay sonra Harri Mirtlın tualetində gündəlik tapır. Gündəliyin üstündə onun “Tom Ridl” adlı birinə aid olması yazılıb. Uşaqlar Tom Ridlın 50 il əvvəl Hoqvartsda təhsil aldığı, Sirlər otağını açan adamı aşkarladığına görə mükafatlandırıldığını və həmin dövrdə Haqridin məktəbdən uzaqlaşdırıldığını müəyyən edirlər. Bir müddət sonra Harrinin otağında oğurluq baş verir və gündəlik yoxa çıxır. Bundan sonra Hermiona və Ravenklav fakültəsindən Penelopa Klirvoter daşlaşmış şəkildə tapılırlar. Harri və Ron nəhayət ki, hər şeyi Haqriddən soruşmaq qərarına gəlsələr də, Sirlər otağının yenidən açılması səbəbiylə Sehr Nazirliyi Haqridi həbs edərk Azkabana aparır. Haqrid getməmişdən əvvəl uşaqlara gizli mesaj ötürərək hörümçəkləri izləmələrini söyləyir. Uşaqlar Haqridin sözünə əməl edərək hörümçəkləri izləyir və Qadağan olunmuş meşəyə gedirlər. Burada onlar nəhəng hörümçək olan Araqoqla qarşılaşırlar. Araqoq onlara əlli il əvvəl uşaqları kimin öldürdüyünü söyləyir, Haqridin günahsız olduğunu və qatilin tualetdə gizləndiyini deyir. Uşaqlar nəhəng hörümçəklərin koloniyasından qaçırlar. Harri həm də dəqiqləşdirir ki, əlli il əvvəl Sirlər otağı açılarkən öldürülən tələbə Zırıltılı Mirtl olub. Harri və Ron daşlaşmış Hermionanın əlində sıxdığı kağızdan öyrənirlər ki, uşaqlara hücum edən bədheybət [[Vasilisk]] adlı nəhəng ilandır, kim onun gözlərinə baxsa ölür, kim onu uzaqdan görsə daşlaşır. Onlar müəyyən edirlər ki, Sirlər otağının qapısı Mirtlın tualetində yerləşir və Harri ilan dilində danışaraq qapını açır. Harri və Ron Hoqvartsdan qaçmağa çalışan Lokansla birlikdə Sirlər otağına daxil olurlar. Lokans Ronun sehrli çubuğunu oğurlayaraq uşaqlara yaddaş silmə tilsimi oxumağa çalışır, lakin tilsim onun özünü tutur. Harri mağaraya tək girməli olur. Sirlər otağının içində Harri Cinni Uizlinin cansız bədənini tapır və onun enerjisi ilə qidalanaraq fiziki görünüş əldə edən Tom Ridlla qarşılaşır. Ridlın Cinnini aldadaraq ondan istifadə etməsi, Cinninin gündəlikdə yazaraq Ridlla əlaqə saxlaması aydın olur. Daha sonra Ridlın əmri ilə Cinni Sirlər otağına girir. Ridl söyləyir ki, onun adı “Tom Riddle” “I am Lord Voldemort” (Mən Lord Voldemortam) ifadəsinin anaqramıdır. Ridl daha sonra Vasiliski çağıraraq Harriyə hücum etməsini əmr edir. Harrinin bədheybət tərəfindən öldürülməsi üçün heç bir maneə qalmadığı halda Dambldordan kömək gəlir, onun simurq quşu və seçici papaq Harriniyə kömək etməyə çalışır. Simurq Vasiliskin gözlərini çıxardır. Papağın içində peyda olan Qriffindorun qılıncı isə Harriyə Vasiliski öldürməyə kömək edir. Daha sonra Harri Vasilskin dişini gündəliyin ortasına sancır və Cinnini xilas edir. Daha sonra simurq quşunun köməkliyi ilə Harri, Ron, Cinni və Lokans Sirlər otağından çıxırlar. Gündəliyi Cinninin kitablarının arasına Lusius Malfoyun (Drako Malfoyun atası) qoyduğu məlum olur. Harri gündəliyin arasına corab qoyaraq onu Malfoya verir, o isə öz növbəsində Dobbiyə ötürür, beləcə Dobbi azad olur. Yaddaşını itirmiş Lokans müəlicə olunmaq üçün Hoqvartsdan uzaqlaşdırılır. Bütün bunlardan sonra yay tətilini keçirmək üçün Harri yenidən maqlların yanına qayıdır. {{məzmun-son}} == Rollarda == * [[Deniel Redkliff]] – [[Harri Potter]]. * [[Rupert Qrint]] – [[Ron Uizli]], Harrinin ən yaxın dostu * [[Emma Uotson]] – [[Hermiona Qreyncer]], Harrinin digər ən yaxın dostu, üçlüyün ən ağıllısı. * [[Kennet Brana]] – Gilderoy Lokart, [[Hoqvarts]]ın yeni Qara Qüvvələrdən Müdafiə müəllimi. Əvvəlcə bu rol üçün [[Hyu Qrant]] seçilsə də, çəkiliş cədvəli tərtib olunduğu zaman uyğun olmadığına görə rolu canlandırmaqdan imtina etmişdir.<ref>{{cite news |url=http://archive.salon.com/people/col/reit/2001/10/01/npmon/index.html |title=Hugh can't always get what you want |accessdate=3 aprel 2015 |date=1 October 2001 |first=Amy |last=Reiter |work=Salon |archive-date=13 October 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071013080632/http://archive.salon.com/people/col/reit/2001/10/01/npmon/index.html |url-status=dead }}</ref> 25 oktyabr 2001-ci ildə [[Kennet Brana|Brana]]<nowiki/>nı [[Hyu Qrant|Qrant]]<nowiki/>ın yerinə obrazı canlandıracağı elan edilmişdi.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/cbbcnews/hi/tv_film/newsid_1619000/1619827.stm |title=Gilderoy Lockhart actor found for Potter 2 |accessdate=3 aprel 2015 |date=25 October 2001 |publisher=[[Newsround]]}}</ref> * Con Kliz – Demək olar başsız Nik, Qriffindor fakultəsinin ruhu. * [[Robbi Koltreyn]] – [[Rubeus Haqrid]], Hoqvartsın açarsaxlayanı. * Kristian Koulson – Tom Reddl, Hoqvartsın tələbəsi, sonradan [[Lord Voldemort]] kimi tanınıb. * Varvik Devis – Filius Flitvik, Ravenklav fakultəsinin dekanı. * Riçard Qriffit – Vernon Dursli, Harrinin maql xalasının əri. * [[Riçard Harris]] – [[Albus Dambldor]], Hoqvartsın rəhbəri və yaşayan ən böyük sehrbazlardan biri. Filmin çıxarılmasından qısa müddət sonra aktyor Riçard Harris vəfat etmişdi. * [[Tom Felton]] – [[Drako Malfoy]], Hoqvarts tələbəsi, Harrinin rəqibi. * Ceyson Ayzek – Lüsius Malfoy, Drakonun atası, sehrbaz. * [[Alan Rikman]] – [[Severus Sneyp]], Sehrli zəhərlərin hazırlanması müəllifi, Slizerin fakultəsinin dekanı. * Fiona Şou – Petunya Dursli, Harrinin maql xalası. * Meggi Smit – Minevra MakQonoqal, Transfiqurasiya müəllimi, Qriffindor fakultəsinin dekanı. * Culi Volters – Molli Uizli, Uzililər ailəsinin ailəsi. * Robert Hardi – Kornelius Fac, Magiya Naziri. * Henderson Şirli – Ağlağan Mirtl, [[Hoqvarts]]<nowiki/>ın tələbəsi, [[Basillisk]] tərəfindən öldürüldükdən sonra ruhu qəsrdə yaşayır. * Bonni Rayt – [[Cinni Uizli]], Artur və Molli Uizlilərin qızı, [[Ron Uizli|Ron]]<nowiki/>un bacısı. * Martin Beyfild – Gənc [[Rubeus Haqrid]]. == İstehsal == === Dekorasiya === [[Fayl:FlyingcarofHarryPotter.JPG|thumb|Filmdə istifadə olunmuş uçan Ford Anglia avtomobili.]] [[Harri Potter və Fəlsəfə Daşı (film, 2001)|Birinci filmdə]] quruluşçu-rəssam olmuş Stüart Kreyq bu filmdə də eyni vəzifəni icra etmiş, lakin o, dekorasiyaya birinci filmdə olmayan bəzi əlavələr də etmişdir. Bu əlavələrə oyuq, Dambldorun otağı (Seçici şlyapa, Qriffindorun qılıncı və Dambldorun lövhəsi saxlanılır)<ref>{{cite web|title=Harry Potter and the studio tour: Fans to go behind-the-scenes at Leavesden|url=http://www.dailymail.co.uk/travel/article-2026172/Harry-Potter-studio-tour-Fans-scenes-Leavesden.html|work=Daily Mail|accessdate=3 aprel 2015|date=22 August 2011}}</ref> , şəhər və Berks, həmçinin Sirlər otağı daxildir. Cənab Uizlinin maşını [[Ford Anglia]] avtomobili əsasında hazırlanmışdır.<ref>{{cite web|title=Harry Potter's 'flying' car taken|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/england/cornwall/4384244.stm|publisher=BBC News|accessdate=3 aprel 2015|date=28 October 2005}}</ref> === Çəkilişlər === “Harri Potter və Sirlər Otağı”nın istehsalına [[19 noyabr]] [[2001]]-ci ildə<ref>{{cite web|title='Harry Potter' making records disappear|url=http://www.usatoday.com/life/movies/2001-11-18-potter-boxoffice.htm|work=USA Today|accessdate=3 aprel 2015|date=18 November 2001}}</ref>, “''[[Harri Potter və Fəlsəfə Daşı (film, 2001)|Fəlsəfə Daşı]]''” filminin çıxarılmasından üç gün sonra başlanılmışdır. İlk üç həftə ikinci blok səhnələri, xüsusilə uçan maşın səhnələrinin xüsusi effektləri ilə məşğul olmuşlar.<ref>{{cite web|last=Kehr|first=Dave|title=At the Movies: Trading Britain For America|url=http://www.nytimes.com/2001/11/23/movies/at-the-movies.html?pagewanted=all|work=The New York Times|accessdate=3 aprel 2015|date=23 November 2001}}</ref> Sonra çəkilişlər [[Surrey]], [[İngiltərə]]də aparılmış, burada Durslilərin evi səhnələri çəkilmişdir. Sonra çəkilişlər [[Men adası]]nda və Britaniyanın müxtəlif yerlərində davam etdirilmişdir; bəzi Hoqvarts səhnələri “Leavesden Film Studiyaları”nda çəkilmişdir. Kinqs Kross dəmir yolu stansiyası Platforma 9¾ səhnəsi də daxil olmaqla digər səhnələr də İngiltərə ərazisində çəkilşmişdir. Məşhur [[Qloster kafedralı]]nın binası Hoqvart məktəbi səhnələrinin çəkilməsi üçün istifadə edilmişdir.<ref>[http://www.gloucestershireonscreen.co.uk/home/2000s/harry-potter-and-the-chamber-of-secrets-2002 'Harry Potter Filming Locations'] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120304125126/http://www.gloucestershireonscreen.co.uk/home/2000s/harry-potter-and-the-chamber-of-secrets-2002 |date=2012-03-04 }} at Gloucestershire on Screen</ref> Filmin əsas çəkilişləri [[2002]]-ci ilin yayında tamamlanmış<ref>[http://movies.yahoo.com/shop?d=hp&cf=prev&id=1808404332 "''Harry Potter and the Chamber of Secrets'' – Greg's Preview. Yahoo! Movies]</ref>, oktyabrın əvvəllərinə kimi isə sonrakı istehsal işləri aparılmışdır.<ref>{{cite web|title=Potter film should be finished next week|url=http://news.bbc.co.uk/cbbcnews/hi/tv_film/newsid_2300000/2300629.stm|publisher=CBBC Newsround|accessdate=3 aprel 2015|date=4 October 2002}}</ref> Kristofer Kolumbus kinematoqrafiya qaydalarında bəzi dəyişikliklər edərək Sirli Otaq səhnələrini portataiv kameralarla çəkmişdir ki, bu da daha çox manevr azadlığı vermişdir.<ref>{{cite news|last=Lawson|first=Terry|title=The second installment is charmed, direcotr says|url=http://news.google.com/newspapers?id=2FtIAAAAIBAJ&sjid=LYIMAAAAIBAJ&pg=5251,6505185&dq=london+world+premiere+chamber+of+secrets&hl=en|accessdate=3 aprel 2015|newspaper=The Vindicator|date=14 November 2002|page=D10}}</ref> === Səs effektləri === ''Harri Potter və Sirlər Otağı'' filmində baş verən hadisələrlə əlaqədar olaraq, xüsusi səs effektləri birinci filmdən daha baha başa gəlmişdir. Səs dizayneri və səs redaktoru Rendi Tom əvvəlki filmdə olduğu kimi, bu filmdə də eyni vəzifəni yerinə yetirmiş, əsasən İngiltərədəki "Shepperton" Studiyalarında aparılmışdır.<ref>{{cite web|last=Jackson|first=Blair|title=The Chamber of Secrets|url=http://www.mixonline.com/sound4picture/film_tv/audio_chamber_secrets/|work=MIX|publisher=NewBay Media, LLC.|accessdate=3 aprel 2015|date=1 January 2003|archive-date=12 October 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20081012075246/http://mixonline.com/sound4picture/film_tv/audio_chamber_secrets/|url-status=dead}}</ref> === Film musiqisi === {{main|Harri Potter və Sirlər Otağı (film musiqisi)}} [[Harri Potter və Fəlsəfə Daşı (film, 2001)|Əvvəlki filmin]] musiqisini yazmış [[Con Vilyams]] “Sirlər Otağı” filminin də musiqisini yazmışdır. Film musiqisinin yazılması xeyli çətin başa gəlmişdir. Vilyams eyni zamanda [[Ulduz müharibələri. Epizod II: Klonların hücumu (film, 2002)|Ulduz müharibələri. Epizod II: Klonların hücumu]], [[Xüsusi fikir (film, 2002)|Xüsusi fikir]] filmlərinin musiqisi üzərində də çalışmış, [[Tut məni, əgər bacarsan (film, 2002)|Tut məni, əgər bacarsan]] filminin musiqisi üzərində çalışmağa başlamışdır. Buna görə də, Uilyam Ross “Fəlsəfə Daşı” filmi üçün yazılmış musiqiləri və Vilyamsın vaxt tapdıqca “Sehrli otaq” filmi üçün yazdığı xüsusi musiqiləri yeni film üçün aranjiman etmişdir.<ref>{{cite web|title=Harry Potter and the Chamber of Secrets (John Williams/William Ross)|url=http://www.filmtracks.com/titles/chamber_secrets.html|publisher=Filmtracks|accessdate=3 aprel 2015|date=7 November 2002}}</ref> Film musiqisi albomu 12 noyabr 2002-ci ildə çıxarılmışdır. == Çıxarılması == === Marketinq === Filmin çəkilişlərindən ilk foto görüntülər [[2002]]-ci ilin yayında internetdə yayılmağa başlamış, [[Skubi-Du (film, 2002)|Skubi-Du]] filminin çıxarılması ilə isə filmin ilk tizer-treyleri çıxarılmışdır.<ref>{{cite web|title=Potter trailer gets Scooby outing|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/entertainment/2042773.stm|publisher=BBC News|accessdate=3 aprel 2015|date=13 June 2002}}</ref> Filmə əsaslanan video-oyun “Electronic Arts” tərəfindən 2002-ci ilin noyabrında GameCube, [[PlayStation 2]], və [[Xbox]] da daxil olmaqla müxtəlif platformalar üçün çıxarılmışdır.<ref>{{cite web|last=Krause|first=Staci|title=Harry Potter and the Chamber of Secrets: The second outting for the young wizard is better than the first...but how much better?|url=http://www.ign.com/articles/2002/11/26/harry-potter-and-the-chamber-of-secrets-2|publisher=IGN|accessdate=3 aprel 2015|date=26 November 2002}}</ref> Sələfinin uğurunu davam etdirən “Sirlər Otağı”nın da reklam edilməsində Lego oyuncaqlarından istifadə olunmuşdur.<ref>{{cite web|last=Cagle|first=Jess|title=When Harry Meets SCARY|url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1101021111-386963,00.html|work=Time|accessdate=3 aprel 2015|date=3 November 2002|archive-date=24 August 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130824142345/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1101021111-386963,00.html|url-status=dead}}</ref> === Kinoteatr çıxarışı === Filmin BK premyerası 3 noyabr 2002-ci ildə, ABŞ və Kanada premyerası isə 14 noyabr 2002-ci ildə baş tutmuş, kütləvi kinoteatr çıxışı isə 15 noyabr 2002-ci ildə, “Fəlsəfə Daşı”nın çıxarılmasından bir il sonra baş tutmuşdur. === Ev üçün buraxılış === Film, [[BK]], [[ABŞ]] və [[Kanada]]da eyni vaxtda [[11 aprel]] [[2003]]-cü ildə həm VHS kaset, həm də əlavə materiallar, kəsilmiş səhnələr və müsahibələrlə iki DVD disk şəklində satışa çıxarılmışdır.<ref>{{cite news|last=Kipnis|first=Jill|title=Blockbuster Sequels Ensure DVD's Sale Saga|url=http://books.google.com/books?id=OA8EAAAAMBAJ&pg=PA66&lpg=PA66&dq=chamber+of+secrets+VHS+and+DVD+release+11+April+2003&source=bl&ots=0yHUfXBd46&sig=EOjpENQZcOtsY8TulUeTTEtzfNw&hl=en&ei=1BDzTMamBYKclgeNjemqDA&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=9&sqi=2&ved=0CE8Q6AEwCA#v=onepage&q=chamber%20of%20secrets%20VHS%20and%20DVD%20release%2011%20April%202003&f=false|accessdate=3 aprel 2015|newspaper=Billboard|date=1 March 2003}}</ref> [[11 dekabr]] [[2007]]-ci ildə film [[Blu-ray]] versiyada satışa çıxarılmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.blu-ray.com/movies/Harry-Potter-and-the-Chamber-of-Secrets-Blu-ray/365/|title=Harry Potter and the Chamber of Secrets Blu-ray|publisher=Blu-ray.com|accessdate=3 aprel 2015}}</ref> “Ultimate Edition” versiyası [[8 dekabr]] [[2009]]-cu ildə çıxarılmışdır ki, bu versiyaya filmin ixtisar olunmuş səhnələri ilə montaj edilmiş genişləndirilmiş versiyası, yeni fotolar və ''“Harri Potter dünyasının yaradılması: Personajlar”'' sənədli filmi daxil idi.<ref>{{cite web|first=Juan|last=Calogne|url=http://www.blu-ray.com/news/?id=3447|title=Ultimate Editions Announced for First Two Harry Potter movies|publisher=Blu-ray.com|date=18 September 2009|accessdate=3 aprel 2015}}</ref> Filmin genişləndirilmiş versiyası 174 dəqiqə davam edir. Bu versiya sonradan bir neçə dəfə televiziya efirində də yayımlanmışdır.<ref>{{cite web|title=Exclusive First Look at 'Harry Potter and the Goblet of Fire' to Be Presented During Network Television Debut of 'Harry Potter and the Chamber of Secrets,' Airing May 7 on ABC|url=http://www.businesswire.com/news/home/20050502006197/en/Exclusive-Harry-Potter-Goblet-Fire-Presented-Network|publisher=Business Wire|accessdate=3 aprel 2015|date=2 May 2005}}</ref> == Qəbulu == === Gəlirləri === Çıxarılmasından sonra ''“Harri Potter və Sirlər Otağı”'' filmi bir neçə gəlir göstəricisinə görə rekord qırmışdır. ABŞ və Kanadada 3628 kinoteatrda $88.4 milyon açılış gəliri ilə, film, “[[Hörümçək-adam (film, 2002)|Hörümçək adam]]” və “[[Harri Potter və Fəlsəfə Daşı (film, 2001)|Harri Potter və Fəlsəfə Daşı]]” filmlərindən sonra dövrün üçüncü ən böyük açılışı olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.boxofficemojo.com/news/?id=1234&p=.htm |title=''Harry Potter'' Potent with $88.4&nbsp;Million Weekend |accessdate=3 aprel 2015 |date=18 November 2002 |first=Brandon |last=Gray |publisher=[[Box Office Mojo]]}}</ref> Film həm də iki qeyri-ardıcıl həftə sonunda kassa gəlirlərinə görə birinci olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.boxofficemojo.com/weekend/chart/?view=&yr=2002&wknd=48&p=.htm |title=November 29-December 1, 2002 Weekend |accessdate=3 aprel 2015 |publisher=[[Box Office Mojo]]}}</ref> [[Birləşmiş Krallıq]]da film, özündən əvvəlki “Fəlsəfə Daşı” filminin bütün açılış rekordlarını qırmışdır.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/film/2487535.stm |title=Potter conjures up box office record |accessdate=3 aprel 2015 |date=18 November 2002 |publisher=BBC News}}</ref> Öncədən baxış da daxil olmaqla film açılışında £18.9 milyon, məhdud baxışdan isə £10.9 milyon gəlir gətirmişdir. Birləşmiş Krallıqdan £54.8 milyon dəlir əldə edən film bölgədə bütün zamanların beşinci ən gəlirli filmi olmuşdur.<ref>{{cite web |url=http://www.sky-is-falling.co.uk/archives-alltime.html |title=All time box office |publisher=Sky is Falling |accessdate=3 aprel 2015 |archive-date=2007-09-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070901031755/http://www.sky-is-falling.co.uk/archives-alltime.html |url-status=dead }}</ref> Ümumilikdə film $879 milyon gəlir gətirmişdir<ref name="BOM"/> ki, bu da onu bütün zamanların beşinci ən gəlirli filmi etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.the-numbers.com/interactive/newsStory.php?newsID=83 |title=Chamber of Secrets sneaks pasts Jurassic Park |accessdate=3 aprel 2015 |date=28 January 2003 |first=C.S. |last=Strowbridge |publisher=The Numbers}}</ref> Film bütün dünyada ikinci ən gəlirli film olmaqla, yalnız, “Üzüklərin hökmdarı: İki Qüllə” filmindən geri qalmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.boxofficemojo.com/yearly/chart/?view2=worldwide&yr=2002&p=.htm |title=2002 WORLDWIDE GROSSES |publisher=[[Box Office Mojo]] |accessdate=3 aprel 2015}}</ref> [[Kanada]] və [[ABŞ]]-da $262 milyon gəlir gətirən film, “Hörümçək adam”, “[[Üzüklərin hökmdarı: İki Qüllə (film, 2002)|Üzüklərin hökmdarı: İki Qüllə]]” və “[[Ulduz müharibələri. Epizod II: Klonların hücumu (film, 2002)|Ulduz müharibələri:II Epizod: Klonların hücumu]]” filmlərindən geri qalaraq dördüncü olmuşdur..<ref>[http://boxofficemojo.com/yearly/chart/?yr=2002&p=.htm 2002 DOMESTIC GROSSES]</ref> Bununla belə ABŞ-dan kənarda $617 milyon gəlir gətirən film, $584.5 milyon gəlir gətirmiş “İki Qüllə” filmini geridə qoyaraq, ilin ən gəlirli filmi olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.boxofficemojo.com/intl/weekend/yearly/?yr=2002&p=.htm |title=OVERSEAS TOTAL YEARLY BOX OFFICE|publisher=[[Box Office Mojo]] |accessdate=3 aprel 2015}}</ref> === Tənqidçilərin mövqeyi === Əsasən müsbət rəylər alan film, “[[Rotten Tomatoes]]” aqqreqatorunda 83% “təsdiqlənmiş təzə” rəy almışdır (saytda dördüncü ən yaxşı rəy almış film).<ref>{{cite web|url=http://www.rottentomatoes.com/m/harry_potter_and_the_chamber_of_secrets/ |title=Harry Potter and the Chamber of Secrets (2002) |accessdate=3 aprel 2015 |publisher=[[Rotten Tomatoes]]}}</ref> “[[Metacritic]] ”də 100 baldan 63 ballq qiymətləndirilən film “əsasən müsbət rəylər” almışdır (saytda müsbət rəy alan sonuncu Harri Potter filmi).<ref>{{cite web|url=http://www.metacritic.com/video/titles/harrypotterandthechamberofsecrets?q=Harry%20Potter%20and%20the%20Chamber%20of%20Secrets |title=Harry Potter and the Chamber of Secrets |accessdate=3 aprel 2015 |publisher=[[Metacritic]]}}</ref> Xüsusilə dekorasiyaları yüksək qiymətləndirən Rocer Ebert “Sirlər Otağı”nı fenomenal film adlandırmış və 4 ulduzluq sistemdə 4 ulduzla qiymətləndirmişdir.<ref>{{cite news |url=http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20021115/REVIEWS/211150304 |title=Harry Potter and the Chamber of Secrets |accessdate=3 aprel 2015 |date=15 November 2002 |first=Roger |last=Ebert |work=Chicago Sun-Times |archive-date=13 October 2007 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071013130323/http://rogerebert.suntimes.com/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F20021115%2FREVIEWS%2F211150304 |url-status=dead }}</ref> ''“Entertainment Weekly”'' filmin sələfindən daha yaxşı və sirrli olduğunu qeyd edir: ''“Bütün bunlarla yanaşı Harri Potter dərin sirrliliyi və qorxunc atmosferi ilə izləyiciləri cəlb edir. Belə demək olar ki, Harrinin tarixçəsi getdikcə daha da qaranlıqlaşır.”''<ref>{{cite news |url=http://www.ew.com/ew/article/0,,389817~1~0~harrypotterandchamber,00.html |title=Harry Potter and the Chamber of Secrets |accessdate=3 aprel 2015 |date=13 November 2002 |first=Lisa |last=Schwarzbaum |work=Entertainment Weekly |archive-date=12 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090812235138/http://www.ew.com/ew/article/0,,389817~1~0~harrypotterandchamber,00.html |url-status=dead }}</ref> Riçard Roper rejissor işini və filmin kitaba sadiqliyini qiymətləndirərək qeyd edir: ''“Rejissor Kris Kolumbus kitaba sadiq qalmaqla böyük iş görüb, lakin, həm də onu film dövrünə daşıya bilib.''”<ref>{{cite news |url=http://apps.tvplex.go.com/ebertandthemovies/audioplayer.cgi?file=021111_harry_potter_chamber_secrets |title=Harry Potter and the Chamber of Secrets |accessdate=3 aprel 2015 |date=15 November 2002 |first=Robert |last=Roeper |publisher=Ebert & Roeper |archive-date=11 December 2002 |archive-url=https://web.archive.org/web/20021211120738/http://apps.tvplex.go.com/ebertandthemovies/audioplayer.cgi?file=021111_harry_potter_chamber_secrets |url-status=dead }}</ref> “Variety ” jurnalında filmin həddən artıq uzun olması vurğulansa da, Fəsəfə Daşında nail olunmamış daha sirli və dramatik aura yüksək qiymətləndirilir.<ref>{{cite news|url=http://www.variety.com/index.asp?layout=review&reviewid=VE1117919275&categoryid=31&cs=1 |title=Harry Potter and the Chamber of Secrets |accessdate=3 aprel 2015 |date=15 November 2002 |first=Todd |last=McCarthy |work=[[Variety (jurnal)|Variety]]}}</ref> “[[The New York Times]]”dan A.O. Skott yazır: ''“baxmayaraq ki, film başlanğıcda sizin hisslərinizi qarışdıracaq və aşındıracaq, sonda xəyal qırıqlığına rast gələcəksiniz.”''<ref>{{cite news|url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0CE0DB1730F936A25752C1A9649C8B63 |title=FILM REVIEW; An Older, Wiser Wizard, But Still That Crafty Lad |accessdate=3 aprel 2015 |date=15 November 2002 |first=Dana |last=Stevens |work=The New York Times}}</ref> “Rolling Stone”dan Piter Travers filmin çox uzun olmasını və kitaba sadiqliyini qeyd edir: ''“Növbəti dəfə rejissor Kris Kolumbus vəziyyəti ələ alaraq Roulinqin yaradıcılığına sadiqliyini nümyiş etdirir və üç saata yaxın davam edən bir film ərsəyə gətirir.”''<ref>{{cite news |url=http://www.rollingstone.com/reviews/movie/5948587/review/5948588/harry_potter_and_the_chamber_of_secrets |title=Harry Potter and the Chamber of Secrets |accessdate=3 aprel 2015 |date=15 November 2002 |first=Peter |last=Travers |work=Rolling Stone |archive-date=13 August 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090813203821/http://www.rollingstone.com/reviews/movie/5948587/review/5948588/harry_potter_and_the_chamber_of_secrets |url-status=dead }}</ref> “Los Angeles Times”dan Kennet Turan filmi ''“birinci filmdən sonra yaranmış deja-vü”''nü xatırladan klişe adlandırır.<ref>{{cite news |url=http://www.calendarlive.com/movies/reviews/cl-et-turan15nov15,0,1767241.story |title=Harry Potter and the Chamber of Secrets |accessdate=3 aprel 2015 |date=15 November 2002 |first=Kenneth |last=Turan |work=Los Angeles Times |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071011073414/http://calendarlive.com/movies/reviews/cl-et-turan15nov15,0,1767241.story |archivedate=11 October 2007 |url-status=dead }}</ref> === Mükafatlar === Film üç nominasiyada [[BAFTA]] mükafatına namizəd göstərilmişdir: Ən Yaxşı Qruluşçu-rəssam işi, Ən Yaxşı Səs və Vizual Effektlərdə Uğur.<ref>{{cite web|title=BAFTA Nominees and Winners 2003 – The Pianist Tops the List|url=http://movies.about.com/library/weekly/aabafta2003.htm|publisher=About.com|accessdate=3 aprel 2015}}</ref> [[2003]]-cü ildə film, 2004-cü ildə isə DVD-si altı nominasiyada [[Saturn mükafatı]]na namizəd göstərilmişdir.<ref>{{cite web|last=Moro|first=Eric|title=The 29th Annual Saturn Awards Nominations – Feature Film Category|url=http://www.mania.com/29th-annual-saturn-awards-nominations-feature-film-category_article_37872.html|publisher=Mania.com|accessdate=3 aprel 2015|date=5 March 2003|archive-date=18 October 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121018135352/http://www.mania.com/29th-annual-saturn-awards-nominations-feature-film-category_article_37872.html|url-status=dead}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * {{Official website|www.harrypotter.com}} * {{IMDb title|0295297|Harry Potter and the Chamber of Secrets}} * {{Amg movie|260383|Harry Potter and the Chamber of Secrets}} * {{Rotten-tomatoes|harry_potter_and_the_chamber_of_secrets|title=Harry Potter and the Chamber of Secrets}} == Həmçinin bax == {{HarriPotter}} {{Kris Kolumbusun filmləri}} [[Kateqoriya:İngiliscə filmlər]] [[Kateqoriya:2002-ci ilin filmləri]] [[Kateqoriya:Harri Potter filmləri]] [[Kateqoriya:ABŞ-ın macəra filmləri]] [[Kateqoriya:ABŞ filmləri]] [[Kateqoriya:Böyük Britaniya filmləri]] [[Kateqoriya:Warner Bros. filmləri]] [[Kateqoriya:Heyday Films filmləri]] [[Kateqoriya:Britaniya sikvel filmləri]] [[Kateqoriya:ABŞ-ın sikvel filmləri]] [[Kateqoriya:2000-ci illərin sikvel filmləri]] ioub12kalc4zgbq5nk45he4ei9563on Ağır atletika 0 200781 6564941 6504556 2022-08-06T09:15:52Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{digər məna|Atletika}} {{İdman növü |adı = Ağır atletika |şəkil = |şəkil miqyası = |şəkil məlumat = |icraçı qurum = [[Beynəlxalq Ağır Atletika Federasiyası]] |ilk oyun = [[Qədim Yunanıstan]], [[Misir]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]], [[Hindistan]] |internet saytı = |tipi = Dünya miqyasında |cinsiyyətə görə = kişilər, qadınlar |törəmələri = |olimpiya oyunları= Kişilər: [[1896 Yay Olimpiya Oyunları|1896]], [[1904 Yay Olimpiya Oyunları|1904]], [[1920 Yay Olimpiya Oyunları|1920]] - ''indiyədək'';<br>Qadınlar: [[2000 Yay Olimpiya Oyunları|2000]] - ''indiyədək'' }} == Ağır atletika == Ağır atletika yarışlarında ağırlığın qaldırılmasının iki növü var: sürət, müvazinət və elastiklik tələb edən birdən qaldırma və daha böyük güc tələb edən təkanla qaldırma. Yarışlarda qaliblər iki hərəkətin cəmində toplam nəticəyə uyğun - ən çox qaldırandan ən aza doğru - müəyyən edilir. Ağır atletikada kişilər və qadınlar hərəsi səkkiz çəki dərəcəsində mübarizə aparır. Bu, qadınlarda 48, 53, 58, 63, 69, 75, 90 və +90 kq, kişilərdə isə 56, 62, 69, 77, 85, 94, 105 və +105 kq çəki dərəcələridir. Qadın və kişilərin çəki dərəcəsinin sayları 2017-ci ilin yanvarın 1-dən bərabərləşib. == Tarix == Ağır atletika Olimpiya Oyunlarına ilk dəfə 1896-cı ildə daxil edilmişdir. Ancaq o vaxtlar yarışlar başqa qaydalar üzrə keçirilmişdir. Qalib gəlmək üçün idmançı ştanqı bir, sonra isə iki əli ilə qaldırmalı idi. Maraqlısı budur ki, çıxış edənlərin hamısı eyni çəkidə yarışmışdı. İllər keçəndən sonra qanunlar indiki hala salınıb və indi idmançılar bir yox, on çəki dərəcəsi üzrə yarışırlar. Azərbaycan ağır atletikası tarixində ən böyük uğur 2012-ci ildə [[London]]da keçirilən yay olimpiya oyunlarında qazanılmışdır. 56 kq çəkidə çıxış edən [[Valentin Xristov]] üçüncü yeri tutaraq bürünc medala layiq görülmüşdür. [[Kateqoriya:Ağır atletika| ]] omepgxlo1jp271szu2lkbmbs6d624sk İstifadəçi:Nicat49 2 212767 6564666 6560326 2022-08-05T23:25:46Z Nicat49 31470 wikitext text/x-wiki __NOTOC__ __NOEDITSECTION__ <div style="position:absolute; z-index:100; right:5px; top:-35px;" id="featured-star"> [[Fayl:Facebook_Light_Logo.jpg|20px|link=https://www.facebook.com/nicat.nabiyev|Bu istifadəçinin Facebook profili]]</div> <div style="position:absolute; z-index:100; right:29px; top:-35px;" id="featured-star"> [[Fayl:Wikipedia Administrator.svg|23px|link=Vikipediya:İnzibatçılar|Bu istifadəçi Azərbaycan dilində olan Vikipediyada inzibatçıdır]]</div> <div style="display: none;"> <div id="Nicat49"> <span id="RealTitle">Nicat49</span> </div> </div> <div style="font-family:Calibri,sans-serif;"> <div style="background: #434343; padding: 12px; border: 2px solid black; font-size:11pt;"> <div style="border: 2px solid black; text-align: center;"> <!--Inside Border--> <div style="background: #fff;padding: 15px 12px 10px 15px; text-align:center; border-bottom:2px solid black"> <center>[[Fayl:Abbey Road Nicat49.png|750px|center|link=Abbey Road]]</center> </div> <div style="background:#fff;padding-top: 5px 12px 10px 15px; border-bottom:2px solid black;"> ===<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 17pt">'''Yaratdığım və genişləndirdiyim* məqalələr'''</span>=== {{columns-list|3| #[[Rinqo Star|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rinqo Star</span>]] #[[Morin Tiqrett|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Morin Tiqrett</span>]] #[[Barbara Bax|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Barbara Bax</span>]] #[[Rinqo Starın diskoqrafiyası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rinqo Starın diskoqrafiyası</span>]] #[[Dennis Berqkamp|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dennis Berqkamp</span>]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] #[[Frank de Bur|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Frank de Bur</span>]] #[[Erediviziya|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Erediviziya</span>]] #[[Filips stadionu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Filips stadionu</span>]] #[[Feyenoord stadionu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Feyenoord stadionu</span>]] #[[Ullevi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ullevi</span>]] #[[FİFA 99|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">FİFA 99</span>]] #[[Adel Ekzarkopulos|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Adel Ekzarkopulos</span>]] #[[Skvidvard Tentikals|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Skvidvard Tentikals</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Patrik Star|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Patrik Star</span>]] #[[Yana Batırşina|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Yana Batırşina</span>]] #[[Günel Babayeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Günel Babayeva</span>]] #[[Con Lennonun qətli|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Con Lennonun qətli</span>]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] #[[Double Fantasy (albom)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Double Fantasy</span>]] #[[Xatia Buniatişvili|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Xatia Buniatişvili</span>]] #[[Gürcüstan azərbaycanlılarının siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Gürcüstan azərbaycanlılarının siyahısı</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Ramil Şeydayev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ramil Şeydayev</span>]] #[[Şota Arveladze|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Şota Arveladze</span>]] #[[Boris Payçadze adına Dinamo Arena|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Boris Payçadze adına Dinamo Arena</span>]] #[[Mixail Mesxi adına stadion|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Mixail Mesxi adına stadion</span>]] #[[Levan Kobiaşvili|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Levan Kobiaşvili</span>]] #[[Ramaz Şengeliya adına stadion|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ramaz Şengeliya adına stadion</span>]] #[[Aleksandr İaşvili|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aleksandr İaşvili</span>]] #[[Quram Kaşia|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Quram Kaşia</span>]] #[[Merilin Monronun filmoqrafiyası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Merilin Monronun filmoqrafiyası</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Enni Leybovitz|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Enni Leybovitz</span>]] #[[Şon Lennon|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Şon Lennon</span>]] #[[FİFA Dünya Kuboku (mükafat)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">FİFA Dünya Kuboku (mükafat)</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Milli Futbol Muzeyi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Milli Futbol Muzeyi</span>]] #[[Leyla|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Leyla</span>]] #[[Sintiya Lennon|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sintiya Lennon</span>]] #[[O (film, 2013)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">O (film, 2013)</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Spayk Cons|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Spayk Cons</span>]] #[[O filminin qazandığı mükafatların siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">O filminin qazandığı mükafatlar</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Bronks əhvalatı (film, 1993)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Bronks əhvalatı (film, 1993)</span>]] #[[Harri Keyn|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Harri Keyn</span>]] #[[Let It Be (mahnı)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Let It Be (mahnı)</span>]] #[[Aleks Makın gizli dünyası (teleserial, 1994)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aleks Makın gizli dünyası (teleserial, 1994)</span>]] #[[Homerin fobiyası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Homerin fobiyası</span>]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] #[[Din Kort|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Din Kort</span>]] #[[Atlantlı ev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Atlantlı ev</span>]] #[[Liza - Dram Kraliçası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Liza - Dram Kraliçası</span>]] #[[USA Today|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">USA Today</span>]] #[[Boksçu Homer|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Boksçu Homer</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[I’m Not the Only One|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">I’m Not the Only One</span>]] #[[Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Nobel sülh mükafatı konserti|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nobel sülh mükafatı konserti</span>]] #[[Canluici Donnarumma|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Canluici Donnarumma</span>]] #[[Türkiyəli Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Türkiyəli Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı</span>]] #[[Polşalı Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Polşalı Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı</span>]] #[[Altı günbəz sinaqoqu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Altı günbəz sinaqoqu</span>]] #[[Aşkenazi yəhudilərinin sinaqoqu (Bakı)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aşkenazi yəhudilərinin sinaqoqu</span>]] #[[Dağ yəhudilərinin sinaqoqu (Bakı)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dağ yəhudilərinin sinaqoqu</span>]] #[[Kindertransport əməliyyatı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Kindertransport əməliyyatı</span>]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] #[[Dünya xalqları ədalətliləri|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dünya xalqları ədalətliləri</span>]] #[[Andrey Bednyakov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Andrey Bednyakov</span>]] #[[Yad əllərdə: Kindertransport hekayələri (film, 2000)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Yad əllərdə: Kindertransport hekayələri</span>]] #[[Nikkinin ailəsi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nikkinin ailəsi</span>]] #[[Lester Siti FK|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Lester Siti FK</span>]] #[[Qriffinlər|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Qriffinlər</span>]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] #[[Eber Lopes|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Eber Lopes</span>]] #[[Kolbeyn Siqtorsson|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Kolbeyn Siqtorsson</span>]] #[[Trump Tower Baku|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Trump Tower Baku</span>]] #[[It’s a Man’s Man’s Man’s World|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">It’s a Man’s Man’s Man’s World</span>]] #[[It’s a Man’s Man’s Man’s World (albom)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">It’s a Man’s Man’s Man’s World (albom)</span>]] #[[Futbol üzrə Çexiya superkuboku|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Futbol üzrə Çexiya superkuboku</span>]] #[[UEFA Superkuboku oyunlarının siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">UEFA Superkuboku oyunlarının siyahısı</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Ziya Əzizov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ziya Əzizov</span>]] #[[Mariya Muzıçuk|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Mariya Muzıçuk</span>]] #[[Kimya Əlizadə|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Kimya Əlizadə</span>]] #[[Dinq Liren|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dinq Liren</span>]] #[[Radoslav Voytaşek|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Radoslav Voytaşek</span>]] #[[Robert Kempinski|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Robert Kempinski</span>]] #[[Mateuş Bartel|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Mateuş Bartel</span>]] #[[Can't Help Falling in Love|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Can't Help Falling in Love</span>]] #[[Teddi Riner|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Teddi Riner</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Cevriss Emane|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Cevriss Emane</span>]] #[[Dayki Kamikava|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dayki Kamikava</span>]] #[[Xidmətlərə görə ordeni (Fransa)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Xidmətlərə görə ordeni (Fransa)</span>]] #[[When a Man Loves a Woman|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">When a Man Loves a Woman</span>]] #[[Persi Slec|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Persi Slec</span>]] #[[Beliz 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Beliz 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Beliz Olimpiya və Birlik Oyunları Assosiasiyası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Beliz Olimpiya və Birlik Oyunları Assosiasiyası</span>]] #[[Beliz Olimpiya Oyunlarında|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Beliz Olimpiya Oyunlarında</span>]] #[[Azərbaycanın Olimpiya oyunlarındakı bayraqdarlarının siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 10.8pt">Azərbaycanın Olimpiya oyunlarındakı bayraqdarları</span>]] #[[Abbey Road|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Abbey Road</span>]] #[[Merilin diptixi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Merilin diptixi</span>]] #[[Mavi rəqqasələr|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Mavi rəqqasələr</span>]] #[[Donald Trampın filmoqrafiyası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Donald Trampın filmoqrafiyası</span>]] #[[UEFA Superkubokunu qazanan baş məşqçilərin siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">UEFA Superkubokunu qazanan baş məşqçilər</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Karolina Kennedi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Karolina Kennedi</span>]] #[[Conatan Uilyams|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Conatan Uilyams</span>]] #[[Trisiya Flores|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Trisiya Flores</span>]] #[[Ceyson Cons|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ceyson Cons</span>]] #[[Alfonso Martinez|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Alfonso Martinez</span>]] #[[Apokalipsis: İkinci dünya müharibəsi (film, 2009)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Apokalipsis: İkinci dünya müharibəsi</span>]] #[[2001 UEFA Superkuboku|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">2001 UEFA Superkuboku</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Riasor|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Riasor</span>]] #[[Dana Reyznietsa-Ozola|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dana Reyznietsa-Ozola</span>]] #[[Rusiya Yəhudi Konqresi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rusiya Yəhudi Konqresi</span>]] #[[Şahzadə Rupert qalası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Şahzadə Rupert qalası</span>]] #[[Natalya Buksa|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Natalya Buksa</span>]] #[[Günay Məmmədzadə|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Günay Məmmədzadə</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[İlahə Qədimova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İlahə Qədimova</span>]] #[[Azərbaycandakı karvansaraların siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Azərbaycandakı karvansaraların siyahısı</span>]] #[[Konstantin Lupulesku|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Konstantin Lupulesku</span>]] #[[Aleksey Balabanov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aleksey Balabanov</span>]] #[[Marsel Efroimski|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Marsel Efroimski</span>]] #[[Aydan Höccətova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aydan Höccətova</span>]] #[[Nərgiz Umudova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nərgiz Umudova</span>]] #[[Homunculus loxodontus|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Homunculus loxodontus</span>]] #[[Nərmin Kazımova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nərmin Kazımova</span>]] #[[Türkan Məmmədyarova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Türkan Məmmədyarova</span>]] #[[Şotlandiya Futbol Jurnalistləri Assosiasiyasının versiyasına görə ilin oyunçusu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">ŞFJA-nın versiyasına görə ilin oyunçusu</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Ramilə Kaştayeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ramilə Kaştayeva</span>]] #[[Maşın Sazi FK|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Maşın Sazi FK</span>]] #[[Tan Çjunyi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Tan Çjunyi</span>]] #[[Dəniz Aytəkin|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dəniz Aytəkin</span>]] #[[Xəyalə Abdulla|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Xəyalə Abdulla</span>]] #[[Əli bəy Verdiyev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Əli bəy Verdiyev</span>]] #[[Xabad-Or-Avner təhsil mərkəzi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Xabad-Or-Avner təhsil mərkəzi</span>]] #[[İvan Urqant|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İvan Urqant</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Dövlət Rus muzeyinin nəzdindəki Rusiya gimnaziyası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">DRM-in nəzdindəki Rusiya gimnaziyası</span>]] #[[Leopold və Mstislav Rostropoviçlərin ev-muzeyi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Leopold və Mstislav Rostropoviçlərin ev-muzeyi</span>]] #[[Leopold Rostropoviç|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Leopold Rostropoviç</span>]] #[[Vitold Rostropoviç|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vitold Rostropoviç</span>]] #[[Sabrina Veqa|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sabrina Veqa</span>]] #[[Yolanta Zavacka|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Yolanta Zavacka</span>]] #[[Hidayət Heydərov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Hidayət Heydərov</span>]] #[[Rusiya Dövlət Səhnə Sənəti İnstitutu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rusiya Dövlət Səhnə Sənəti İnstitutu</span>]] #[[Laşa Talaxadze|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Laşa Talaxadze</span>]] #[[Horovska Şçepkovsla|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Horovska Şçepkovsla</span>]] #[[Ənvər Əsgərov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ənvər Əsgərov</span>]] #[[Andrey Alşan|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Andrey Alşan</span>]] #[[Əmrah Aslanov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Əmrah Aslanov</span>]] #[[Qaraçı bayrağı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Qaraçı bayrağı</span>]] #[[Kim Milton Nilsen|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Kim Milton Nilsen</span>]] #[[İvan Urqantın filmoqrafiyası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İvan Urqantın filmoqrafiyası</span>]] #[[Deysi Kori|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Deysi Kori</span>]] #[[Bricit Makron|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Bricit Makron</span>]] #[[Valeriya Kiselyova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Valeriya Kiselyova</span>]] #[[Təbriz mehmanxanası|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Təbriz mehmanxanası</span>]] #[[Andrey Urqant|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Andrey Urqant</span>]] #[[Sayeret Matkal|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sayeret Matkal</span>]] #[[Nürnberq prosesində təqsirləndirilən şəxslərin siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nürnberq prosesində təqsirləndirilən şəxslər</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Baş nazirin xanımı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Baş nazirin xanımı</span>]] #[[Ayrılıq|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ayrılıq</span>]] #[[İlya Novikov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İlya Novikov</span>]] #[[Abdelhak Nuri|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Abdelhak Nuri</span>]] #[[A. Le Koq Arena|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">A. Le Koq Arena</span>]] #[[Eden Arena|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Eden Arena</span>]] #[[Züleyxa İsmayılova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Züleyxa İsmayılova</span>]] #[[Andrey Kozlov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Andrey Kozlov</span>]] #[[Ravşana Kurkova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ravşana Kurkova</span>]] #[[Səmra Özal|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Səmra Özal</span>]] #[[Bakı şəhəri 286 nömrəli tam orta məktəb|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Bakı şəhəri 286 nömrəli tam orta məktəb</span>]] #[[Mələkli ev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Mələkli ev</span>]] #[[Katsudo Şaşin|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Katsudo Şaşin</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Valeri Kurtua|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Valeri Kurtua</span>]] #[[Imokawa Mukuzo Genkanban no Maki|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Imokawa Mukuzo Genkanban no Maki</span>]] #[[Namakura Gatana|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Namakura Gatana</span>]] #[[Cuniçi Koçi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Cuniçi Koçi</span>]] #[[Elmar Məhərrəmov (şahmatçı)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Elmar Məhərrəmov</span>]] #[[Tibor Karoyi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Tibor Karoyi</span>]] #[[Qarabağ: Ermənistan və Azərbaycan sülh və savaş yollarında|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Qarabağ (Tomas de Vaal)</span>]] #[[Sevgiylə, Vinsent (film, 2017)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sevgiylə, Vinsent</span>]] #[[Vera Lantratova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vera Lantratova</span>]] #[[Oqtay Ağayev (voleybolçu)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Oqtay Ağayev (voleybolçu)</span>]] #[[Hyu Hefner|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Hyu Hefner</span>]] #[[Don Makkalin|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Don Makkalin</span>]] #[[Makkalin (film, 2012)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Makkalin</span>]] #[[Qara delfin|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Qara delfin</span>]] #[[Leonid Listenqarten|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Leonid Listenqarten</span>]] #[[Ayşət Maqomayeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ayşət Maqomayeva</span>]] #[[Way Down We Go|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Way Down We Go</span>]] #[[Valter Şoniya|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Valter Şoniya</span>]] #[[Aleksandr Bloxin|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aleksandr Bloxin</span>]] #[[Tələt Xanlarov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Tələt Xanlarov</span>]] #[[Rusiyanın Azərbaycandakı səfirlərinin siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rusiyanın Azərbaycandakı səfirlərinin siyahısı</span>]] #[[Vasili İstratov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vasili İstratov</span>]] #[[Nikolay Ryabov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nikolay Ryabov</span>]] #[[Asahi Şimbun|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Asahi Şimbun</span>]] #[[Bobbi Makferrin|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Bobbi Makferrin</span>]] #[[Yuri Dud|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Yuri Dud</span>]] #[[Arkadi Naydiç|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Arkadi Naydiç</span>]] #[[Lean on Me|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Lean on Me</span>]] #[[Qurban Qurbanovun milli komandada vurduğu qolların siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Qurban Qurbanovun millidə vurduğu qollar</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Lev Trotskinin ev-muzeyi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Lev Trotskinin ev-muzeyi</span>]] #[[Şəhər stadionu (Molodeçno)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Şəhər stadionu (Molodeçno)</span>]] #[[Reynpark stadionu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Reynpark stadionu</span>]] #[[Skonto stadionu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Skonto stadionu</span>]] #[[Pod Qoritsom stadionu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Pod Qoritsom stadionu</span>]] #[[Mixail Skipski|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Mixail Skipski</span>]] #[[Stalik Xankişiyev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Stalik Xankişiyev</span>]] #[[İosif Rotter|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İosif Rotter</span>]] #[[Sergey Bodrov (ata)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sergey Bodrov (ata)</span>]] #[[Nizami Gəncəvinin heykəli (Çeboksarı)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nizami Gəncəvinin heykəli (Çeboksarı)</span>]] #[[Zviad Qoqoçuri|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Zviad Qoqoçuri</span>]] #[[Vladislav Artemyev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vladislav Artemyev</span>]] #[[Veronika Dudarova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Veronika Dudarova</span>]] #[[...Yol (Qriffinlər)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">...Yol (Qriffinlər)</span>]] #[[Məhəmməd Salah|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Məhəmməd Salah</span>]] #[[Azərbaycan Dövlət Xalq Çalğı Alətləri Orkestri|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Azərbaycan Dövlət Xalq Çalğı Alətləri Orkestri</span>]] #[[Aref Qolizadə|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aref Qolizadə</span>]] #[[Tatyana Zatulovskaya|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Tatyana Zatulovskaya</span>]] #[[Xanım Balacayeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Xanım Balacayeva</span>]] #[[Vladislav Lisovets|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vladislav Lisovets</span>]] #[[Tvan Börx|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Tvan Börx</span>]] #[[Jah Khalib|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Jah Khalib</span>]] #[[Elmira Mirzəyeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Elmira Mirzəyeva</span>]] #[[Vitali Yeliseyev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vitali Yeliseyev</span>]] #[[Qalib Cəfərov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Qalib Cəfərov</span>]] #[[Boris bəy Sofiyev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Boris bəy Sofiyev</span>]] #[[Qadınlardan ibarət şahmat üzrə Azərbaycan yığması|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt"> Azərbaycan şahmat yığması (qadınlar)</span>]] #[[Dmitri Avdeyenko|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dmitri Avdeyenko</span>]] #[[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ştandartı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Azərbaycan Prezidentinin ştandartı</span>]] #[[UNESCO-nun Gilyermo Kano adına Dünya Mətbuat Azadlığı Mükafatı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dünya Mətbuat Azadlığı Mükafatı</span>]] #[[May Narva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">May Narva</span>]] #[[Əkbər Ağayev (hərbçi)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Əkbər Ağayev</span>]] #[[Yekaterina İvançikova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Yekaterina İvançikova</span>]] #[[Uzanmış çılpaq|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Uzanmış çılpaq</span>]] #[[Məmmədəli Abbasov (snayper)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Məmmədəli Abbasov</span>]] #[[Cümə məscidi (Qax)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Cümə məscidi (Qax)</span>]] #[[Yuxarı məhəllə sinaqoqu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Yuxarı məhəllə sinaqoqu</span>]] #[[Aşağı məhəllə sinaqoqu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aşağı məhəllə sinaqoqu</span>]] #[[Azərbaycandakı sinaqoqların siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Azərbaycandakı sinaqoqların siyahısı</span>]] #[[Proqres Niderkorn FK|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Proqres Niderkorn FK</span>]] #[[Allahverdi kilsəsi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Allahverdi kilsəsi</span>]] #[[Göytəpə kilsəsi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Göytəpə kilsəsi</span>]] #[[Məşədi Qərib məscidi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Məşədi Qərib məscidi</span>]] #[[Tezer Taşqıran|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Tezer Taşqıran</span>]] #[[Azərbaycan - İsveçrə futbol oyunu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Azərbaycan — İsveçrə futbol oyunu</span>]] #[[Ülkər Umudova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ülkər Umudova</span>]] #[[Orxan Camal|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Orxan Camal</span>]] #[[Niko Georgiadis|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Niko Georgiadis</span>]] #[[Anna Rudolf|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Anna Rudolf</span>]] #[[Duvr Atletik FK|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Duvr Atletik FK</span>]] #[[Ülviyyə Fətəliyeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ülviyyə Fətəliyeva</span>]] #[[Azər Əliyev (futbolçu)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Azər Əliyev</span>]] #[[Vasili Utkin|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vasili Utkin</span>]] #[[Sports.ru|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sports.ru</span>]] #[[Maksim Paşayev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Maksim Paşayev</span>]] #[[Gəncə Mall|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Gəncə Mall</span>]] #[[Məhəmməd Muradlı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Məhəmməd Muradlı</span>]] #[[Ayan Allahverdiyeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ayan Allahverdiyeva</span>]] #[[Frits Ştuxlik|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Frits Ştuxlik</span>]] #[[Hacı Şahverdi hamamı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Hacı Şahverdi hamamı</span>]] #[[Murad Abdulla|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Murad Abdulla</span>]] #[[Nərmin Şirəliyeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nərmin Şirəliyeva</span>]] #[[Kişilərdən ibarət şahmat üzrə Azərbaycan və Ermənistan yığma komandalarının görüşlərinin siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Azərbaycan vs Ermənistan (şahmat)</span>]] #[[Newsweek|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Newsweek</span>]] #[[Rəsul İbrahimov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rəsul İbrahimov</span>]] #[[Aydın Süleymanlı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aydın Süleymanlı</span>]] #[[Triin Narva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Triin Narva</span>]] #[[Wind of Change|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Wind of Change</span>]] #[[Eldəniz Əzizli|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Eldəniz Əzizli</span>]] #[[Lena Qlaz|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Lena Qlaz</span>]] #[[İnna Koren|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İnna Koren</span>]] #[[Tofiq Axundov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Tofiq Axundov</span>]] #[[Azadə Rüs­tə­mova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Azadə Rüs­tə­mova</span>]] #[[Qalina Urbanoviç|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Qalina Urbanoviç</span>]] #[[Fikrət Sideifzadə|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Fikrət Sideifzadə</span>]] #[[Rəna Qraf|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rəna Qraf</span>]] #[[Yelizaveta Ovdeyenko|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Yelizaveta Ovdeyenko</span>]] #[[Azərbaycan Milli Hökumətinin himni|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Azərbaycan Milli Hökumətinin himni</span>]] #[[Nizami Gəncəvi Muzeyi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nizami Gəncəvi Muzeyi</span>]] #[[Elmar Hüseynov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Elmar Hüseynov*</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Reportyorların Azadlıq və Təhlükəsizlik İnstitutu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">RATİ</span>]] #[[Boquçan SES|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Boquçan SES</span>]] #[[Gövhər Beydullayeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Gövhər Beydullayeva</span>]] #[[Bakı küçəsi (Tbilisi)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Bakı küçəsi (Tbilisi)</span>]] #[[Yuri Konovalov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Yuri Konovalov</span>]] #[[Aleksandr Petrov (basketbolçu)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aleksandr Petrov (basketbolçu)</span>]] #[[Sarasadat Xademəlşəriyə|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sarasadat Xademəlşəriyə</span>]] #[[Mixail Mixaylov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Mixail Mixaylov</span>]] #[[Vladimir Bruxti|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vladimir Bruxti</span>]] #[[Vyaçeslav Semiqlazov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vyaçeslav Semiqlazov</span>]] #[[Ələkbər Məmmədov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ələkbər Məmmədov*</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[İsay Abramaşvili|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İsay Abramaşvili</span>]] #[[Svetlana Zeynalova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Svetlana Zeynalova</span>]] #[[Ukrayna müstəqillik abidəsi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ukrayna müstəqillik abidəsi</span>]] #[[Naum Naumtsev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Naum Naumtsev</span>]] #[[Şirəli Şirəliyev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Şirəli Şirəliyev</span>]] #[[İnqrid Visser|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İnqrid Visser</span>]] #[[Elman Talıbov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Elman Talıbov</span>]] #[[Emil Quliyev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Emil Quliyev</span>]] #[[The Final Countdown|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">The Final Countdown</span>]] #[[Pərvanə İbrahimova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Pərvanə İbrahimova</span>]] #[[Valentina Popova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Valentina Popova</span>]] #[[Məmmədağa Umudov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Məmmədağa Umudov</span>]] #[[Murad Əliyev (boksçu)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Murad Əliyev (boksçu)</span>]] #[[Adamas Qolodets|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Adamas Qolodets</span>]] #[[Abel Makaşvili|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Abel Makaşvili</span>]] #[[Aleksey Pajitnov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aleksey Pajitnov</span>]] #[[Əyləncə parkı (Pripyat)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Əyləncə parkı (Pripyat)</span>]] #[[Stefani Frappar|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Stefani Frappar</span>]] #[[Sergey Şipov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sergey Şipov</span>]] #[[Bank Respublika Arena|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Bank Respublika Arena</span>]] #[[Ağsu şəhər stadionu|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Ağsu şəhər stadionu</span>]] #[[Aleksandr Tumanov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aleksandr Tumanov</span>]] #[[Rəna Şereşevskaya|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rəna Şereşevskaya</span>]] #[[İsrafil İsrafilov (hərbçi)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İsrafil İsrafilov*</span>]] #[[İosif Stalinin heykəli (Qax)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İosif Stalinin heykəli (Qax)</span>]] #[[Uolt Disneyin qazandığı və namizəd olduğu "Oskar" mükafatlarının siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Uolt Disneyin "Oskar" mükafatları</span>]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] #[[Roza Eynula|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Roza Eynula</span>]] #[[Hüseyn Məmmədov (siyasətçi, 1875)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Hüseyn Məmmədov</span>]] #[[Orxan Kazımov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Orxan Kazımov</span>]] #[[Xanım Vəliyeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Xanım Vəliyeva</span>]] #[[Şohaçi İşii|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Şohaçi İşii</span>]] #[[Aza Rəhmanova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aza Rəhmanova</span>]] [[Fayl:Artículo bueno.svg|18px|link=Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] #[[Akademik İ. P. Pavlov adına Birinci Sankt-Peterburq Dövlət Tibb Universiteti|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sankt-Peterburq Dövlət Tibb Universiteti</span>]] #[[SPİD. Seks. Zdorovye|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">SPİD. Seks. Zdorovye</span>]] #[[Emil Mpenza|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Emil Mpenza</span>]] #[[Svetoslav Petrov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Svetoslav Petrov</span>]] #[[Vitali Şevçenko|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vitali Şevçenko</span>]] #[[Dmitri Kruqlov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Dmitri Kruqlov</span>]] #[[Oleq Gerasimyuk|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Oleq Gerasimyuk</span>]] #[[Rafiq Əlizadə|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rafiq Əlizadə</span>]] #[[Georgi Navalovski|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Georgi Navalovski</span>]] #[[İlham Məmmədov (futbolçu)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İlham Məmmədov</span>]] #[[Vladislav Lemiş|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vladislav Lemiş</span>]] #[[İqor Mitreski|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İqor Mitreski</span>]] #[[Vladislav Qədirov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vladislav Qədirov</span>]] #[[Vladimir Mixalevski|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vladimir Mixalevski</span>]] #[[Batumi məscidi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Batumi məscidi</span>]] #[[Shape of My Heart|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Shape of My Heart</span>]] #[[Rafiq Hacıyev (güləşçi)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rafiq Hacıyev</span>]] #[[Məmməd Orucov (qoboyçalan)|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Məmməd Orucov</span>]] #[[Rəşid Meredov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Rəşid Meredov</span>]] #[[Vladimir Voroşilov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Vladimir Voroşilov</span>]] #[[Jirayr Liparityan|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Jirayr Liparityan</span>]] #[[Nikolay Nəsibov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nikolay Nəsibov</span>]] #[[Tszyuy Ventszyun|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Tszyuy Ventszyun</span>]] #[[Emma Hacıyeva|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Emma Hacıyeva</span>]] #[[Qarabağ FK-nun baş məşqçilərinin siyahısı|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Qarabağ FK-nun baş məşqçiləri</span>]] #[[İbrahim Sarcveladze|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">İbrahim Sarcveladze</span>]] #[[Aleksandr Maslyakov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Aleksandr Maslyakov</span>]] #[[Putin — xuylo!|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Putin — xuylo!</span>]] #[[Bald and Bankrupt|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Bald and Bankrupt</span>]] #[[Nərmin Xələfova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Nərmin Xələfova</span>]] #[[Xəyalə İsgəndərova|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Xəyalə İsgəndərova</span>]] #[[Kirill Ağasıyev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Kirill Ağasıyev</span>]] #[[Sahil Alahverdovi|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Sahil Alahverdovi</span>]] #[[Bayram Budaqov|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Bayram Budaqov</span>]] #[[Tanya Saçdev|<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 11pt">Tanya Saçdev</span>]] }} </div> <div style="background: #ffffff; padding-top: 20px; padding-bottom: 10px;border-bottom:2px solid black;"> <center> ===<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 17pt">'''Mükafatlarım'''</span>=== <gallery>FootballBarnstar.png|Futbol ulduzu|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">[[Dennis Berqkamp]] məqaləsi üzərində olan möhtəşəm zəhmətinizə görə!--[[İstifadəçi:Baskervill|<font face="Trebuchet MS, verdana, sans serif" color="#657383">'''Baskervill'''</font>]] 19:33, 2 iyun 2015 (UTC) Million award logo.svg|'''Afimin mükafatı'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">[[Skvidvard Tentikals]] məqaləsi üzərindəki işinizə və onun [[Vikipediya:Yaxşı məqalələr|Yaxşı məqalə]] statusu qazanmasında çəkdiyiniz zəhmətə görə mən sizə [[Vikipediya:Afimin mükafatı|Afimin mükafatı]]nı təqdim edirəm. Sizi təbrik edir və uğurlar arzulayıram! --{{#ifeq:<!-- null -->|yes||'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Tahoma" color="blue">Serk@n</font>]]''' 11:02, 19 avqust 2015 (UTC)}} Encouragestar.png|Vikirazılıq nişanı|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Vikipediyada aktiv və uğurlu fəaliyyətinizə, irihəcmli məqalələr üzərindəki gərgin əməyinizə, xüsusilə [[Con Lennonun qətli]] məqaləsinə görə təltif edilirsiniz. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] 16:11, 11 noyabr 2015 (UTC) Mövzulu ay-Gürcüstan qızıl.png|'''Qızıl medal'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Hörmətli Nicat49!Bu mükafata 2015-ci ilin iyul ayında [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] təşəbbüsü ilə həyata keçirilmiş [[Vikipediya:Mövzulu ay/Gürcüstan ayı|"Gürcüstan ayı" layihəsinə]] qoşularaq töhfə verdiyiniz üçün layiq görülürsünüz. Nəzərinizə çatdırım ki, Qiymətləndirmə Komissiyası tərəfindən töhfələriniz '''44 xal''' ilə qiymətləndirilmiş və yekun nəticədə '''1-ci yeri''' tutaraq, [[Vikipediya:Mövzulu ay/Gürcüstan ayı|"Gürcüstan ayı"nın]] qalibi olmusunuz. İnanırıq ki, [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] növbəti layihələrində də aktiv iştirak edəcək və Vikipediyanın inkişafında əvəzedilməz xidmətləriniz olacaq. Gələcəkdəki töhfələriniz üçün indidən təşəkkür edirəm. Fəaliyyətinizdə uğurlar! Dərin hörmətlə, [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] 14:05, 24 noyabr 2015 (UTC) Potd.svg|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Yaratdığınız gözəl məqalələrə görə sizə BÖYÜK təşəkkür edirəm!--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serk@n</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="#e6005c">l@nd</font>]]''' 22:05, 1 yanvar 2016 (UTC) QLOVIM VERSION 2.png|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Çox hörmətli [[İstifadəçi:Nicat49|cənab Nicat49]]! Son vaxtlar Sizin Vikipediyanın qloballaşdırılmasına yönəlmiş bir çox addımlarınız, xüsusilə də qlobal mövzulu məqalələrin laboratoriyaya təqdim etməyiniz mənim çox xoşuma gəldi və buna görə də mən Sizi QLOVİM (Qlobal Vikipediya Məqalələri) mükafatı ilə təltif edirəm. Bu cür fəaliyyət göstərməkdə davam edin, çox xahiş edirəm. Çünki Vikipediyamızın doğrudan da geniş dünya görünüşünə sahib istifadəçilərə ehtiyacı vardır. Sizə dərin hörmətlə: --[[İstifadəçi:Keete 37|Keete 37]] 19:34, 4 yanvar 2016 (UTC) Mövzulu ay- Nobel qızıl.png|'''Qızıl medal'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Hörmətli Nicat49, 2016-cı ilin fevral ayında [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] təşəbbüsü ilə həyata keçirilmiş [[Vikipediya:Mövzulu ay/Nobel ayı|"Nobel ayı" layihəsinə]] qoşularaq töhfə verdiyiniz üçün bu mükafata layiq görülürsünüz. Nəzərinizə çatdırım ki, siz yekun nəticədə '''1-ci yeri''' tutmusunuz! Sizi təbrik edir və inanırıq ki, [[:meta:Azerbaijani Wikimedians User Group|"Azərbaycan vikimediaçıları" istifadəçi qrupunun]] növbəti layihələrində də aktiv iştirak edəcəksiniz və Vikipediyanın inkişafında əvəzedilməz xidmətləriniz olacaq. Fəaliyyətinizdə uğurlar arzu edirik! Təşəkkürlər!--'''[[İstifadəçi:Serkanland|<font face="Segoe Print" color="black">Serka@n</font>]]''' 14:52, 2 mart 2016 (UTC) Traditionalfootball.png|'''Ultra Futbol medalı'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Futbola aid mövzülarda göstərdiyiniz yüksək xidmətlərinizə görə bu mükafat Sizin haqqınızdır.--[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] 21:18, 24 avqust 2016 (UTC) Original Barnstar Hires.png|'''Orijinal ulduz'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Vikipediyadakı xidmətlərinizə görə təltif edilirsiniz. Hörmətlə: --[[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] 07:49, 30 yanvar 2017 (UTC) Military barnstar 03.svg|'''Allahverdi Bağırov mükafatı'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Vətənpərvərliyə aid mövzülarda göstərdiyiniz yüksək xidmətlərinizə görə bu mükafat Sizin haqqınızdır.--[[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 06:56, 20 fevral 2017 (UTC) Barnstar of Diligence Hires.png|'''Çalışqanlıq ulduzu'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Salam, Nicat. Sizin fəaliyyətinizi nəzərə alaraq, sizi bu ulduz ilə təltif edirəm. [[İstifadəçi:Calal99|Calal99]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Calal99|müzakirə]]) 08:20, 24 aprel 2017 (UTC) Administrator Barnstar Hires.png|'''İdarəçi ulduzu'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">İdarəçi seçildikdən sonra göstərmiş olduğunuz yüksək peşəkarlıq və məsuliyyətə görə sizə Azvikinin ən mühüm mükafatlarından biri olan ''İdarəçi ulduzunu'' təqdim edirəm. Fəaliyyətinizin davamlı və daha da məhsuldar olması diləyi ilə. --[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|müzakirə]]) 14:56, 25 iyul 2017 (UTC) Cross-Pattee-alternate3.svg|'''İdarəçi ulduzu'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Vikipediyada peşəkar və ədalətli idarəçi töhfələrinizə görə. Fəaliyyətinizi təqdirəlayiq hesab edirəm.--[[İstifadəçi:Anar Məmmədov|'''<font color="#A0522D">A</font><font color="#D2691E">n</font><font color="#A0522D">a</font><font color="#D2691E">r</font>''']] 06:49, 24 fevral 2018 (UTC) White Demon Barnstar.png|'''White Demon ulduzu'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">Azərbaycandilli Vikipediyada yaratdığınız gözəl məqalələrə və verdiyiniz digər əhəmiyyətli töhfələrə görə təqdim edirəm! Ariqato qozaymas!--'''[[İstifadəçi:White Demon|<span style="color:#7F007F;cursor:crosshair">White Demツn</span>]]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<span style="color:#e6005c;cursor:crosshair">yo!</span>]]'''</sup> 07:40, 5 sentyabr 2018 (UTC) BoNM Azerbaijan.png|'''AzVikinin bürünc medalı'''|<div style="height:100px; overflow-y:auto; margin:0 auto; border:1px solid #BBB">AzVikidə 10 000-dən çox redaktə müəllifi olduğuna görə. </gallery> </center> </center> </div> <div style="background: #ffffff; padding-top: 20px; padding-bottom: 10px;border-bottom:2px solid black;"> ===<span style="font-family: 'Britannic Bold'; font-size: 17pt">'''Mən Vikimedia Fondunun digər layihələrində'''</span>=== <center> {| style="background:#ffffff" | {|width="100%" align="center" cellpadding="4" style="text-align:left; background-color:#ffffff" | align="center" | <imagemap>Fayl:Commons-logo-31px.png|31px default [[commons:|Commons]] desc none</imagemap> |width="33%" | '''<span class="plainlinks">[http://commons.wikimedia.org/ Commons]</span>'''<br />[[commons:User:Nicat49|Nicat49]] | align="center" | <imagemap>Fayl:Wikinews-logo-51px.png|51px default [[n:|Wikinews]] desc none</imagemap> |width="33%" | '''<span class="plainlinks">[https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wn/az/Ana_Səhifə Vikixəbər]</span>'''<br />[[n:User:Nicat49|Nicat49]] | align="center" | <imagemap>Fayl:Wiktionary-logo-51px.gif|51px default [[wikt:|Wiktionary]] desc none</imagemap> |width="33%" | '''<span class="plainlinks">[https://az.wiktionary.org/wiki/Ana_Səhifə Vikilüğət]</span>'''<br />[[wikt:User:Nicat49|Nicat49]] |- | align="center" | <imagemap>Fayl:Wikiquote-logo-51px.png|51px default [[q:|Wikiquote]] desc none</imagemap> | '''<span class="plainlinks">[https://az.wikiquote.org/wiki/Ana_Səhifə Vikisitat]</span>'''<br />[[q:User:Nicat49|Nicat49]] | align="center" | <imagemap>Fayl:Wikibooks-logo-35px.png|35px default [[b:|Wikibooks]] desc none</imagemap> | '''<span class="plainlinks">[https://az.wikibooks.org/wiki/Ana_Səhifə Vikikitab]</span>'''<br />[[b:User:Nicat49|Nicat49]] | align="center" | <imagemap>Fayl:Wikisource-logo-35px.png|35px default [[s:|Wikisource]] desc none</imagemap> | '''<span class="plainlinks">[https://az.wikisource.org/wiki/Ana_Səhifə Vikimənbə]</span>'''<br />[[s:User:Nicat49|Nicat49]] |- | align="center" | <imagemap>Fayl:Wikispecies-logo-35px.png|35px default [[wikispecies:|Wikispecies]] desc none</imagemap> | '''<span class="plainlinks">[http://species.wikimedia.org/ Vikinövlər]</span>'''<br />[[wikispecies:User:Nicat49|Nicat49]] | align="center" | <imagemap>Fayl:Wikiversity-logo-41px.png|41px default [[v:|Wikiversity]] desc none</imagemap> | '''<span class="plainlinks">[http://en.wikiversity.org/ Vikiversitet]</span>'''<br />[[v:User:Nicat49|Nicat49]] | align="center" | <imagemap>Fayl:Wikimedia-logo-35px.png|35px default [[m:|Meta-Wiki]] desc none</imagemap> | '''<span class="plainlinks">[http://meta.wikimedia.org/ Meta-Viki]</span>'''<br />[[m:User:Nicat49|Nicat49]] |} |[[Fayl:Logo collage.png|200px]] |} </center> </center> </div> <div style="background: #ffffff; padding-top: 20px; padding-bottom: 10px;border-bottom:2px solid black;"> <div style="background: #ffffff; padding: 12px;"> {| width=100% style="text-align:center; background-color:#ffffff" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="background:white; border:2px solid SteelBlue; border-radius:20px;" width="8%" rowspan="2"|[[Fayl:Wikipedia-logo-v2-en.svg|60px|center|Wikipedia]] |style="font-size: 85%"|'''Bu səhifə Azərbaycan Vikipediyası istifadəçisinin səhifəsidir.''' Əgər siz bu səhifəni Azərbaycan Vikipediyasının saytından ([http://az.wikipedia.org http://az.wikipеdia.org]) kənarda görürsünüzsə, onda siz saytın güzgü versiyasını izləyirsiniz. Bu o deməkdir ki, bu səhifə köhnəlmiş ola bilər və bu səhifənin sahibinin Vikipediyadan başqa heç bir layihə ilə əlaqəsi yoxdur. Səhifənin orijinalı [http://az.wikipedia.org/wiki/İstifadəçi:{{BASEPAGENAMEE}} http://az.wikipеdia.org/wikі/İstifadəçi:{{BASEPAGENAME}}] ünvanında yerləşir. |style="background:white; border:2px solid SteelBlue; border-radius:20px;" width="8%" rowspan="2"|[[Fayl:Wikimedia Foundation RGB logo with text.svg|60px|center|Wikimedia foundation]] |- |} </div> </div> </div> </div> </div> [[Kateqoriya:Azərbaycanlı vikipediyaçılar]] [[Kateqoriya:Vikipediya:İnzibatçılar]] [[en:User:Nicat49]] [[ru:Участник:Nicat49]] [[tr:Kullanıcı:Nicat49]] alivoibhmj512dm1h56wna67jty62pu Çinar (Dərbənd) 0 228953 6564709 6435302 2022-08-06T01:17:40Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Çinar (dəqiqləşdirmə)}} {{YM}} '''Çinar''' — [[Rusiya|Rusiya Federasiyasının]] [[Dağıstan|Dağıstan Respublikasının]] [[Dərbənd rayonu]]nun inzibati-ərazi vahidində kənd. ==Tarixi== Rəvayətə görə, Nadir şahın Çinar ərazisi <ref>{{cite web|url=http://www.mi-dag.ru/news/222/istorija/2011/02/10/6644|title=Из истории героической борьбы народов Дагестана против иранских …|accessdate=2011-04-29|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150101002254/http://www.mi-dag.ru/news/222/istorija/2011/02/10/6644|archivedate=2015-01-01|deadlink=yes}}</ref>yaxınlığında işğalı zamanı farslarla dağıstanlılar arasında sonuncu döyüş baş verir.  Burada farslar son dəfə məğlubiyyətə uğradılır.  Bu hadisələrin episentrində yerləşən çuxura “Kannudərə” (Sadovaya küçəsinin yerləşdiyi yer) adı verilib, yəni “qanlı dərə”.  Rəvayətə görə, adından da göründüyü kimi, qanla dolu idi. ==Mədəniyyəti== ==Coğrafiyası və iqlimi== ==Əhalisi== Kəndin əhalisinin çox hissəsi [[azərbaycanlı]]lardan ibarətdir. ===Tanınmışları=== * [[Rüstəm Muradov]] — rusiyalı hərbi xadim. ==İqtisadiyyatı== == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== * [http://president.e-dag.ru/map/32/ Дербентский район на сайте Президента Республики Дагестан] * [http://mapk39.narod.ru/map2/index13.html Топографические карты K-39-XIII — 1 : 200 000] * [http://mapk39.narod.ru/map1/ik39061.html Топографические карты K-39-61 — 1 : 100 000] * [http://vatan.etnosmi.ru/one_stat.php?id=2897 В ЧИНАРЕ ШЕЛЕСТЯТ ЧИНАРЫ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150419122024/http://vatan.etnosmi.ru/one_stat.php?id=2897 |date=2015-04-19 }} * [http://vatan.etnosmi.ru/one_stat.php?id=8853 НА ПОРОГЕ К ТАБАСАРАНУ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140707160028/http://vatan.etnosmi.ru/one_stat.php?id=8853 |date=2014-07-07 }} * [http://www.proshkolu.ru/org/122-861/ Чинарская средняя школа № 1 — Чинар — Республика Дагестан] * [http://www.proshkolu.ru/org/122-862/ Чинарская средняя школа № 2 — Чинар — Республика Дагестан] * [http://www.derbentrayon.zs9.ru/admin.htm Администрация Дербентского района] * [http://chinar1.dagschool.com/lyubimaya_shkola.php СШ № 1 с. Чинар (Дербентский район) " любимая школа]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.riadagestan.ru/news/2010/07/24/100739/ Магомедсалам Магомедов: «Для эффективности сельского хозяйства в Дагестане будут созданы агрохолдинги»] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100727214107/http://www.riadagestan.ru/news/2010/07/24/100739/ |date=2010-07-27 }} * [http://www.rgvktv.ru/open_news/obshestvo/segodnya_prezident_dagestana_magomedsalam_mago_7 Сегодня президент Дагестана Магомедсалам Магомедов посетил Дербентский район] * [http://www.dagkultura.ru/o_nashem_tsentre/assotsiatsiya_medikov Московско-дагестанская медицинская ассоциация] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170604202709/http://www.dagkultura.ru/o_nashem_tsentre/assotsiatsiya_medikov |date=2017-06-04 }} * [http://www.governors.ru/?regmode=regions&okrug=0&razdel=lent&statja=95475&argum=0 Президент РД вручил Государственные награды]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://sportsrussia.ru/xml/t/region.xml?region=5&country=155&classid=4&typeid=11 Учреждения дополнительного образования (ШВСМ, СДЮШОР, ДЮСШ и др.)]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [https://archive.today/20130417100847/http://www.riadagestan.ru/news/2007/10/25/32326/ Жители Чинара Дербентского района Дагестана отметили 50-летие со дня основания села] * [http://www.ifns.su/05/013/000066.html Почтовые индексы и коды ОКАТО — Чинар село Дербентский район …] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141009132522/http://www.ifns.su/05/013/000066.html |date=2014-10-09 }} * [http://www.perepis2002.ru/index.html?id=13 Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населенных пунктов — райцентров и сельских населенных пунктов с населением 3 тысячи и более человек]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110917030619/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=13 |date=2011-09-17 }} * [http://rugorod.narod.ru/r_dagestan/selo.html Народная энциклопедия «Мой город». Республика Дагестан. Сельские поселения]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.gosspravka.ru/05/013/000066.html Коды ОКАТО — Чинар село Дербентский район] * [http://gde24.ru/company/card/BgFShB-AHwC4vTo-Ao0vL7uN1H/ ДОУ "ДЕТСКИЙ САД «ЛАСТОЧКА» СЕЛА ЧИНАР, Чинар с., Образование …]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://www.ros-med.info/lpu/region.php?id=4738&page=5&action=region-lpu Республика Дагестан, перечень лечебно-профилактическиx учреждений (список ЛПУ). Медицинская информационно-справочная сеть ROS-MED.INFO] * [http://kavkaz-map.ru/pogoda/chinar_67_g_prognoz.htm Чинар погода. Прогноз погоды на две недели — Чинар] * [http://www.rgvktv.ru/news/11813 В Дербенте прошел чемпионат Дагестана по армрестлингу] * [http://moidagestan.ru/news/crime/15534 В Дербенте чиновница вымогала взятку за выдачу инвалидной коляски] * [http://www.gks.ru/scripts/db_inet2/passport/table.aspx?opt=826204882010 Паспорт муниципального образования сельсовет «Чинарский». ПОКАЗАТЕЛИ, ХАРАКТЕРИЗУЮЩИЕ СОСТОЯНИЕ ЭКОНОМИКИ И СОЦИАЛЬНОЙ СФЕРЫ МУНИЦИПАЛЬНОГО ОБРАЗОВАНИЯ за 2010 год] * [http://www.riadagestan.ru/news/politics/delegaty_kongressa_narodov_rossii_otkryli_v_derbentskom_rayone_tsentr_kultury_/ Делегаты Конгресса народов России открыли в Дербентском районе Центр культуры] * [http://www.rgvktv.ru/natsionalnye/mil/29953 «Мил». Село Чинар] {{Dərbənd rayonu kənd/qəsəbələri}} [[Kateqoriya:Dərbənd rayonunun kəndləri]] [[Kateqoriya:Çinar (Dərbənd)]] l07er57ie9rvplyk01kpgzsh4fg7rs8 Fatma Abdullazadə 0 237673 6564561 6135927 2022-08-05T20:25:32Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |adı = Fatma Abdullazadə |orijinal adı = Fatma Hüseyn qızı Abdullazadə |şəkil = Fatma Abdullazadə.jpg |şəklin ölçüsü = 200 |titul = Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının Humanitar siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri |bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = [[19 iyul]] [[2005]] |dövr son = 1 iyun 2017 |xələfi = [[Fərəh Əliyeva]] |doğum tarixi = 28.5.1948 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vikianbar = }} '''Abdullazadə Fatma Hüseyn qızı''' ([[28 may]] [[1948]], [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]]) — Azərbaycan Respublikası Prezidenti Administrasiyasının Humanitar siyasət məsələləri şöbəsinin sabiq müdiri, 1-ci dərəcə dövlət müşaviri, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru. == Həyatı == Fatma Abdullazadə [[28 may]] [[1948]]-ci ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur. Azərbaycan Dövlət Universitetini, Moskva Dövlət Universitetinin aspiranturasını və SSRİ KP MK-nın İctimai Elmlər Akademiyasını bitirmişdir. Fizika-riyaziyyat elmləri doktorudur.<ref name="Struktur">{{cite web |url=http://president.az/administration/structure/fatma_abdullazada/ |title=ADMİNİSTRASİYA: Struktur: Abdullazadə Fatma Hüseyn qızı |author= |date=2014 |work= |publisher=[[president.az]] |accessdate=2015-05-27 |language=az |archive-date=2015-04-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150428122757/http://president.az/administration/structure/fatma_abdullazada/ |url-status=dead }}</ref> 1971-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Funksiya və funksional analizin nəzəriyyəsi kafedrasında baş laborant, 1971-1974-cü illərdə isə M.V. Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin əyani aspiranturasının aspirantı olmuşdur. 1974-1985-ci illərdə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunda kiçik elmi işçi, baş elmi işçi, 1985-ci ildə Azərbaycan KP MK-nın Elm və tədris müəssisələri şöbəsində təlimatçı, 1985-1987-ci illərdə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası Partiya komitəsinin katibi, 1987-1989-cu illərdə Azərbaycan KP MK-nın Elm və tədris müəssisələri şöbəsi müdirinin müavini, 1989-cu ildən Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyasında dosent, professor, 1993-2005-ci illərdə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İcra Aparatının Humanitar siyasət şöbəsinin müdiri, 2005-2017-ci illərdə isə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Administrasiyasının Humanitar siyasət məsələləri şöbəsinin müdiri vəzifələrində çalışmışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Riyaziyyatçı qadınlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Milli Məclisinin I çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Bakı Dövlət Universitetinin məzunları]] gymrt8lq90l411zlis84fj3bj5f1nb2 Nikolay Vavilov 0 246140 6564553 6492089 2022-08-05T20:23:08Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Nikolay Vavilov |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = Nikolai Vavilov NYWTS.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 26.11.1887 |doğum yeri = [[Moskva]] |vəfat tarixi = 26.1.1943 |vəfat yeri = [[Saratov]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = |elmi dərəcəsi = |elmi adı = |iş yeri = |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Nikolay İvanoviç Vavilov''' (1887-1943 ) — rus bioloq, genetik, seleksiyaçı. == Həyatı == == Elmi fəaliyyəəti == Akademik Vavilov [[1920]]-ci ildə ümumi Rusiya seleksiya qurultayında homoloji sıralar qanunu haqqında məruzə etdikdə professor V.V. Zelenski demişdir: "Bu tarixi bir qurultay oldu. Bioloqlar öz Mendeleyevini təbrik edə bilərlər". Çox gözəl deyilmiş bu fikir homoloji sıralar qanununun əsas mahiyyətini şərh edir. Mendeleyev cədvəlində bir sıraya düzülmüş elementlərin xassələri məlum olduqda həmin sıraya daxil ola biləcək, lakin hələ tapılmayan elementlərin də xarakter xüsusiyyətlərini əvvəlcədən qeyd etmək mümkündür. Vavilovun qanununa görə bir fəsiləyə, məsələn, taxıllar fəsiləsinə mənsub olan bir növdə müəyyən bir mutasiya görünmüşsə, həmin fəsiləyə mənsub başqa cinslərdə və növlərdə də bu cür mutasiyaları gözləmək olar. == Mənbə == * Əli Hüseynov, Məcnun Babayev. "Məşhur biologiya alimləri", Bakı, "Maarif", 2002. səh.120 [[Kateqoriya:Rusiya bioloqları]] [[Kateqoriya:Poçt markalarında şəxslər]] [[Kateqoriya:Moskvada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Saratovda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Rusiya Coğrafiya Cəmiyyətinin rəhbərləri]] [[Kateqoriya:London Kral Cəmiyyətinin əcnəbi üzvləri]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] 82qx2yrtiww63s4g00m9m8w3b1znyoj Alfa Şirazi 0 248345 6563901 6558584 2022-08-05T13:13:45Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki '''Alfa Əli qızı Şirazi''' (1925-1943) — [[İkinci dünya müharibəsi]] iştirakçısı, partizan. == Həyatı == Alfa Şirazi [[İranlılar|iranlı]] Əli Şirazinin qızı idi. O atasını çox kiçik yaşlarında itirmişdi. Şirazinin anası Dora Mixaylovna isə yəhudi idi və onu [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|nasistlər]] tərəfindən məhv edilməkdən [[Fars dili|fars dilini]] mükəmməl bilməsi xilas etmişdi. Nasistlər Dora Mixaylovna və Alfanın mənzilinə gəldikdə, ansı suallara yalnız fars dilində cavab vermiş və Alfa tərcümə etmişdi. Beləliklə, onlar alman zabitini Dora Mixaylovnanın milliyyətcə fars olduğuna inandıra bilmişdilər.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html|title=Герои освобождения Ростова|lang=ru|date=16 fevral 2015}}</ref> Alfa anası ilə [[Rostov|Rostovun]] tam mərkəzindəki üç mərtəbəli evdə yaşayırdı. Alfa 35 nömrəli məktəbdə oxuyurdu və əksər sovet uşaqları və yeniyetmələri kimi pioner, daha sonra isə komsomolçu olmuşdu. <ref name=":0" /> Nasist qoşunları [[Rostov|Rostovu]] işğal etdikdən sonra Alfa partizan dəstələrinə qoşulur. [[Almaniya|Alman dilini]] yaxşı bilməsi və [[İran]] vətəndaşlığının olması ona nasistlərin qərargahına daxil olmaqda kömək edir. Bu dövrdə nasistlər hesab edirdilər ki, Şərqin [[müsəlman]] xalqlarının nümayəndələri heç vaxt [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] hökumətinə sadiq olmayıblar. Beləliklə, Alfa qərargahda tərcüməçi kimi işə götürülür.<ref name=":0" /> ==Müharibədə iştirakı == Alman faşist ordusu Rostovu ikinci dəfə (1943-cü ilin əvvəlində) işğal etdiyi zaman Alfa partizan hərəkatına qoşulmuş və Ukraynanın Pavlovka kəndində olan Sovet partizan dəstəsində faşist işğalçılarına qarşı döyüşmüş və döyüşlərin birində (1943-cü il) həlak olmuşdur. Göstərdiyi hərbi şücaətə görə o, "Vətən müharibəsi" ordeni ilə təltif edilmişdir<ref> Mayıl Alıcanov. Azərbaycanlıların partizan hərəkatında iştirakı,Bakı,1975</ref>. == Başlıq mətni == ==Ölümü == Hitlerçilər tərəfindən əsir götürülmüş və amansızcasına edam edilmişdir. == Həmçinin bax == == İstinadlar == [[Kateqoriya:Partizanlar]] [[Kateqoriya:1925-ci ildə doğulanlar]] cok7r725mr1auoredymfgaf2mwielyi 6563913 6563901 2022-08-05T13:28:27Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki '''Alfa Əli qızı Şirazi''' (1925-1943) — [[İkinci dünya müharibəsi]] iştirakçısı, partizan. == Həyatı == Alfa Şirazi [[İranlılar|iranlı]] Əli Şirazinin qızı idi. O atasını çox kiçik yaşlarında itirmişdi. Şirazinin anası Dora Mixaylovna isə yəhudi idi və onu [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|nasistlər]] tərəfindən məhv edilməkdən [[Fars dili|fars dilini]] mükəmməl bilməsi xilas etmişdi. Nasistlər Dora Mixaylovna və Alfanın mənzilinə gəldikdə, ansı suallara yalnız fars dilində cavab vermiş və Alfa tərcümə etmişdi. Beləliklə, onlar alman zabitini Dora Mixaylovnanın milliyyətcə fars olduğuna inandıra bilmişdilər.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html|title=Герои освобождения Ростова|lang=ru|date=16 fevral 2015}}</ref> Alfa anası ilə [[Rostov|Rostovun]] tam mərkəzindəki üç mərtəbəli evdə yaşayırdı. Alfa 35 nömrəli məktəbdə oxuyurdu və əksər sovet uşaqları və yeniyetmələri kimi pioner, daha sonra isə komsomolçu olmuşdu. <ref name=":0" /> Nasist qoşunları [[Rostov|Rostovu]] işğal etdikdən sonra Alfa partizan dəstələrinə qoşulur. [[Almaniya|Alman dilini]] yaxşı bilməsi və [[İran]] vətəndaşlığının olması ona nasistlərin qərargahına daxil olmaqda kömək edir. Bu dövrdə nasistlər hesab edirdilər ki, Şərqin [[müsəlman]] xalqlarının nümayəndələri heç vaxt [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] hökumətinə sadiq olmayıblar. Beləliklə, Alfa qərargahda tərcüməçi kimi işə götürülür.<ref name=":0" /> Alman faşist ordusu Rostovu ikinci dəfə (1943-cü ilin əvvəlində) işğal etdiyi zaman Alfa partizan hərəkatına qoşulmuş və Ukraynanın Pavlovka kəndində olan Sovet partizan dəstəsində faşist işğalçılarına qarşı döyüşmüş və göstərdiyi hərbi şücaətə görə o, "Vətən müharibəsi" ordeni ilə təltif edilmişdir.<ref> Mayıl Alıcanov. Azərbaycanlıların partizan hərəkatında iştirakı,Bakı,1975</ref> Nasistlər tərəfindən əsir götürülmüş və amansızcasına edam edilmişdir.{{Mənbə göstərin}} == Həmçinin bax == == İstinadlar == [[Kateqoriya:Partizanlar]] [[Kateqoriya:1925-ci ildə doğulanlar]] fgb1bg03y2pa9hmkd7mk3hewxt29lja 6563914 6563913 2022-08-05T13:30:42Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki '''Alfa Əli qızı Şirazi''' (1925-1943) — [[İkinci dünya müharibəsi]] iştirakçısı, partizan. == Həyatı == Alfa Şirazi [[İranlılar|iranlı]] Əli Şirazinin qızı idi. O atasını çox kiçik yaşlarında itirmişdi. Şirazinin anası Dora Mixaylovna isə yəhudi idi və onu [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|nasistlər]] tərəfindən məhv edilməkdən [[Fars dili|fars dilini]] mükəmməl bilməsi xilas etmişdi. Nasistlər Dora Mixaylovna və Alfanın mənzilinə gəldikdə, ansı suallara yalnız fars dilində cavab vermiş və Alfa tərcümə etmişdi. Beləliklə, onlar alman zabitini Dora Mixaylovnanın milliyyətcə fars olduğuna inandıra bilmişdilər.<ref name=":0">{{Cite web|url=https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html|title=Герои освобождения Ростова|lang=ru|date=16 fevral 2015}}</ref> Alfa anası ilə [[Rostov|Rostovun]] tam mərkəzindəki üç mərtəbəli evdə yaşayırdı. Alfa 35 nömrəli məktəbdə oxuyurdu və əksər sovet uşaqları və yeniyetmələri kimi pioner, daha sonra isə komsomolçu olmuşdu. <ref name=":0" /> Nasist qoşunları [[Rostov|Rostovu]] işğal etdikdən sonra Alfa partizan dəstələrinə qoşulur. [[Almaniya|Alman dilini]] yaxşı bilməsi və [[İran]] vətəndaşlığının olması ona nasistlərin qərargahına daxil olmaqda kömək edir. Bu dövrdə nasistlər hesab edirdilər ki, Şərqin [[müsəlman]] xalqlarının nümayəndələri heç vaxt [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] hökumətinə sadiq olmayıblar. Beləliklə, Alfa qərargahda tərcüməçi kimi işə götürülür.<ref name=":0" /> Alman faşist ordusu Rostovu ikinci dəfə (1943-cü ilin əvvəlində) işğal etdiyi zaman Alfa partizan hərəkatına qoşulmuş və Ukraynanın Pavlovka kəndində olan Sovet partizan dəstəsində faşist işğalçılarına qarşı döyüşmüş və göstərdiyi hərbi şücaətə görə o, "Vətən müharibəsi" ordeni ilə təltif edilmişdir.<ref> Mayıl Alıcanov. Azərbaycanlıların partizan hərəkatında iştirakı,Bakı,1975</ref> Nasistlər tərəfindən əsir götürülmüş və amansızcasına edam edilmişdir.{{Mənbə göstərin}} == İstinadlar == [[Kateqoriya:Partizanlar]] [[Kateqoriya:1925-ci ildə doğulanlar]] d2f2dwjq1atlblw4uitrdchrez9xdzv İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado 3 256917 6564428 6549234 2022-08-05T19:36:03Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 /* Mükafatlandırma */ Cavab wikitext text/x-wiki <!-- {|border=0 cellspacing=0 cellpadding=0 width="100%" |style="background:#BBEEBB" align="center" height="40px"|<big>Alındı?</big> --> {|class="standard" border="1" frame="box" align="right" |- |{{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} |- |{{Arxiv qutusu|Arxiv 1|Arxiv 2|Arxiv 3|Arxiv 4}} |} == Musiqi ayı == Salam. Musiqi ayı çərçivəsində yaradılan məqalələrin müzakirə səhifəsinə yerləşdirilən şablonda [[Müzakirə:Yeni Dalğa|problem var]]. Deyəsən şəkil daha sonra silinib. Həll etmək mümkündürmü? — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 14:15, 14 dekabr 2020 (UTC) :{{y}}Salam {{u|Sura Shukurlu}}, sorun aradan qaldırıldı,məlumat verdiyiniz üçün təşəkkür edirəm. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 15:23, 14 dekabr 2020 (UTC) ==Wikipedia Asian Month 2020== [[File:WAM logo without text.svg|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Dear organizers, Many thanks for all your dedication and contribution of [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020]]. We are here welcome you update the [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020/Organizers and jury members|judge member list]], [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020/Status|status]] and [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020/Ambassadors|ambassador list]] for Wikipedia Asian Month 2020. Here will be two round of qualified participants' address collection scheduled: January 1st and January 10th 2021. To make sure all the qualified participants can receive their awards, we need your kind help. If you need some assistance, please feel free to contact us via sending email to info@asianmonth.wiki. To reduce misunderstanding, please contact us in English. Happy New Year and Best wishes, [[:meta:Wikipedia Asian Month 2020/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2020.12 </div> == Patrul == Salam, Patrul hüququna sahib olmaq üçün 16 oktyabr 2020-ci ildə müraciət etmişdim. 20 oktyabr 2020-ci ildə müraciətimə baxmışdız. Və bir neçə ay sonra Patrul hüququ üçün müraciət etməyimi yazmışdız. Mən indiyə kimi fəaliyyətimi çox inkişaf etdirməyə çalışmışam, Patrul hüququna sahib olsam düşünürəm ki , motivasya olar və mən daha çox həvəslə fəaliyyətimə davam edərəm. Patrul hüququna sahib olmağım düşünürəm ki, daha yaxşı fəaliyyət göstərmək üçün lazımdır. Hörmətlə: — [[İstifadəçi:Khidirzada|Khidirzada]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Khidirzada|müzakirə]]) 19:19, 2 yanvar 2021 (UTC) :: Salam {{u|Khidirzada}}, cavab müraciət səhifəsində qeyd olundu. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 12:32, 4 yanvar 2021 (UTC) == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants, Jury members and Organizers, Congratulations! It's Wikipedia Asian Month's honor to have you all participated in Wikipedia Asian Month 2020, the sixth Wikipedia Asian Month. Your achievements were fabulous, and all the articles you created make the world can know more about Asia in different languages! Here we, the Wikipedia Asian Month International team, would like to say thank you for your contribution also cheer for you that you are eligible for the postcard of Wikipedia Asian Month 2020. Please kindly fill '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform the form]''', let the postcard can send to you asap! * This form will be closed at February 15. * For tracking the progress of postcard delivery, please check '''[[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|this page]]'''. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia_Asian_Month_2020/Team#International_Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01</div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == [[Portal:Azərbaycan]] == [[Portal:Azərbaycan]] bölməsini vandalizmdən mühafizə üçün mühafizə etməyinizi xahiş edirəm. — ''[[İstifadəçi:Xəyal Haşımov|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xəyal Haşımov</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xəyal Haşımov|<sup><span style="color:#666362">''müzakirə''</span></sup>]]</small> 12:55, 8 yanvar 2021 (UTC) : {{u|Xəyal Haşımov}} {{y}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 07:27, 9 yanvar 2021 (UTC) == Wikipedia Asian Month 2020 Postcard == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> [[File:Wikipedia_Asian_Month_Logo.svg|link=m:Wikipedia_Asian_Month_2020|right|120px|Wikipedia Asian Month 2020]] Dear Participants and Organizers, Kindly remind you that we only collect the information for Wikipedia Asian Month postcard 15/02/2021 UTC 23:59. If you haven't filled the [https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSftK0OwA_f1ZVtCULlyi4bKU9w2Z7QfW4Y_1v9ltdTIFKFcXQ/viewform Google form], please fill it asap. If you already completed the form, please stay tun, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Postcards and Certification|wait for the postcard and tracking emails]]. Cheers! Thank you and best regards, [[:m:Wikipedia Asian Month 2020/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.01 </div> <!-- Message sent by User:KOKUYO@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/WAM_2020_Postcards&oldid=20923776 --> == BNS-də vandalizm == * Salam. Hörmətli Eldarado, BNS-də [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:B%C9%99rpa_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r#Elvin_Babazad%C9%99 Elvin Babazadə] mövzusunu əlavə edən Rəşid Seyidov adlı istifadəçi səsvermədə iştirak edənlərin şərhlərini pozur. Vandallıqla məşğuldur. Zəhmət olmasa buna nəzarət edin. Əvvəlcədən minnətdaram. — [[İstifadəçi:Yeniheyat2020|Yeniheyat2020]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Yeniheyat2020|müzakirə]]) 07:37, 8 fevral 2021 (UTC) * [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:B%C9%99rpa_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r#F%C9%99rid_P%C9%99rd%C9%99%C5%9F%C3%BCnas_2 Fərid Pərdəşünas]: BNS-də bu artıq müzakirədən çox oyuna bənzəyir. Buna biri son qoysun, zəhmət olmasa. Özünü ensiklopedik hesab edir. Ancaq unudub ki, onun uğurlarında komandası əsas rol oynayıb, o özü tək (komandasız) uğur qazana bilməzdi. Spekulyasiya (öz mənfəəti üçün istifadə etmə) vikipediya üçün bir vandalizmdir. — [[İstifadəçi:Yeniheyat2020|Yeniheyat2020]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Yeniheyat2020|müzakirə]]) 08:26, 8 fevral 2021 (UTC) == Rəsul Ələkbərov səhifəsinin silinmə səbəbi == Salam Mənim haqqımda olan səhifəni silmə səbəbini bilmək istəyirəm. {{imzasız|Alekberovrasul}} : Salam {{u|Alekberovrasul}}, qeyd etdiyiniz məqalə silinərkən səbəbi qeyd olunub. Hər bir məqalə silinərkən səbəbi qeyd olunur. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 14:08, 18 fevral 2021 (UTC) == Avtopatrul == Salam, men Avtopatrul necə ola bilərəm? [[İstifadəçi:Cedreon|Cedreon]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cedreon|müzakirə]]) 14:02, 18 fevral 2021 (UTC) : Salam {{u|Cedreon}}, patrul olmaq üçün müraciət etməyə gərək yoxdur. Gərək duyulduqda sizə bu hüquq veriləcək. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 14:07, 18 fevral 2021 (UTC) == Vikipediya: Bərpa üçün namizəd səhifələr - Fərid Pərdəşünas müzakirəsi == Hər vaxtınız xeyir olsun. Hörmətli Bürokrat, bərpa üçün namizəd səhifələr-də Fərid Pərdəşünas müzakirəsi ilə bağlı niyə ölçü götürülmür? Əksəriyyət əleyhinə səs verib, ancaq səhifə bərpa olunub! Niyə? Əgər buna müdaxilə yoxdursa, bu məsələ vikipediya səhifələrinin yaradılması ticarətinə dəstək olmaq sayılır? İdarəçi ilə biznes əlaqəsi qur, əleyhinə səslər nəzərə alınmasın və nəticədə reklam səhifən bərpa olunsun. Buna siz Bürokratlar münasibət bildirməzsinizzsə, Sizlərin də bu məsələyə aidiyyatı olduğu kimi görünəcəkdir. '''P.S.''' Bu mesajı hər bir Azərbaycan dilli vikipediya Bürokratının müzakirə səhifəsinə əlavə edirəm. Əvvəlcədən minnətdaram. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Malik202045|Malik202045]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Malik202045|müzakirə]]) 08:10, 26 fevral 2021 (UTC) : Hər vaxtınız xeyir hörmətli {{u|Malik202045}}, yanaşmanız çox yanlışdır. İlk öncə müzakirəni yekunlaşdıran idarəçidən müzakirəni yekunlaşdırma səbəbini öyrənmək daha yaxşı olar. Təbii ki, məqalə bərpa olunmasaydıda buna bənzər bir mesajlarla qarşılaşacaqdıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 11:32, 26 fevral 2021 (UTC) * Salam. Cavab yazdığınız üçün Sizə minnətdaram. Mən burada VANDALİZM ilə (kiməsə pul verib özünə vikipediya açdıranlar ilə, Azərbaycanın görkəmli elm və mədəniyyət xadimlərinin səhifəsini silənlər ilə, özünü reklam ilə məşğul olanlar ilə və s.) mübarizə üçün iştirak edirəm. Və Fərid Pərdəşünas sərlövhəli müzakirə vandalizmin bariz nümunəsidir. Siz özünüz bu müzakirədə iştirak etmisiz, ona görə bitərəf mövqe tutursuz. Və çalışırsız mənə inandırasız ki, mənim yanaşmam yanlışdır. Bu müzakirənin əleyhinə olan 12 nəfərin hamısı bu məsələyə çox yanlış yanaşıb. Diktə etdirib özünə vikipediya səhifəsi açdıran şəxs ensiklopedikdir. Müzakirə silinməyib, hər şey orada qeyd olunub. İngilis dillli vikipediyada viki Vandalizmin təsnifatı haqda geniş məlumat var, siz də bunu yaxşı bilirsiz. Əgər Bürokrat olaraq belə çətin vəzifəni öhdənizə götürmüsünüzsə, zəhmət olmasa, BNS və SNS-də fikir yazmaq və müzakirədə iştirak etmək hüququna kimlər malik deyilsə, belə vikipediyaçıların müzakirəyə daxil ola bilməməsi təşkil olunsun. Əgər icazə vermisizsə, deməli hüquqları olub ki, daxil olublar və demək siz onların müzakirədəki hüquqlarını Bürokrat olaraq qorumalısız. Və bircə deməyin ki, həmin səhifəyə daxil olan kimi yuxarıda qaydalar qeyd olunub, gərək onları oxuyaydız və s. Orada qeyd olunan qaydaları 1-ci elə İdarəçilər pozur. Ən əsas da müzkirənin yekunlaşma vaxtına görə. 1 ay, 1 aydan çox müzakirəsi gedən səhifələr olur. Demək burada qayda yoxdur. Qayda bizi - sadə vikipediyaçıları borclu və günahkar çıxartmaqdır. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Malik202045|Malik202045]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Malik202045|müzakirə]]) 12:50, 26 fevral 2021 (UTC) *{{u|Malik202045}} və digər hesabların kukla olduğu [[meta:Special:Diff/21158749|təftişçi tərəfindən təsdiqləndi]].— [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 08:24, 27 fevral 2021 (UTC) ::: {{y}} {{u|NMW03}} təşəkkür edirəm məlumat üçün. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 07:56, 1 mart 2021 (UTC) == Stefania Turkewich == Hello Eldarado, If it has not already been looked at when you see this, could you have a look at [[Stefania Turkewich]] when you have the time? It is my first article in your Wikipedia, and it could use some help with the language.[[İstifadəçi:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Nicola Mitchell|müzakirə]]) 21:44, 28 fevral 2021 (UTC) :Hi {{u|Nicola Mitchell}}, thank you for your contribution. There was a wrong transliteration in article name. Is this your article? [[Stefaniya Turkeviç]]. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 07:48, 1 mart 2021 (UTC) ::Thank you for your help with this! [[İstifadəçi:Nicola Mitchell|Nicola Mitchell]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Nicola Mitchell|müzakirə]]) 10:16, 1 mart 2021 (UTC) ==Sorğu== Hörmətli Eldarado, səhifənizdə göstərdiyiniz eldarado@wikimedia.az e-mailinə e-məktub göndərmişəm. Amma narahatam ki, həmin e-mail aktiv olmasın. Mənim e-məktubum sizə çatdımı? Çatmayıbsa, sizinlə necə əlaqə yaratmaq mümkündür? Bəlkə iş yerinizə gəlim? [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/91.242.22.110|91.242.22.110]] 15:01, 21 mart 2021 (UTC) : Salam, mail aktivdi sadəcə müraciətlər çox olduğu üçün bir qədər vaxt alır cavablamaq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 19:58, 23 mart 2021 (UTC) == Texniki xəta == Salam. Vikibahar 2021 ilə bağlı [https://i.imgyukle.com/2021/03/25/N6pT7M.jpg belə bir] problem var. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:01, 25 mart 2021 (UTC) : Salam {{u|Sura Shukurlu}}, {{y}} düzəldildi. Təşəkkür edirəm. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 12:19, 26 mart 2021 (UTC) == Müraciət == Salam. Sizə bir neçə sual və müraciətim var. 1. Hər hansı bir dildə olan məqaləni azərbaycan dilinə tərcümə etmək və ya azərbaycan dilində yaratmağı necə etmək olar? Mən yolunu tapa bilmirəm. Məcbur oluram yenidən azərbaycan dilindəki vikipediyaya girib ordan yazım. Yəni başqa dildəki vikipediyadan birbaşa keçid etmək mümkündürmü? 2. Şablondakı, şəkillərdəki yazı, bayraq, informasiyaları bəzi hallarda dəyişmək mümkün olmur. Ümumiyyətlə şəkil, bayraq, şablon əlavə etməyin, redaktə etməyin yolu necədir? 3. Yeni yaradəlan məqaləyə "iş gedir" və "qaralama" şablonlarını necə qoymaq olur? Mən axtardım tapa bilmədim. Və nəhayət ən əsası 4. Bəzi istifadəçilər mənim redaktə etdiyim düzəlişləri izah vermədən, səbəb gətirmədən ləğv edirlər (qeyd edim ki, rus Vikipediyasında bunu edəndə mütləq səbəb və hansı qaydaya uyğun etdiklərini hökmən qeyd edirlər). Səbəbini soruşanda bəzən məntiqsiz və mənim fikrimcə düzgün olmayan səbəb gətirirlər. Hətta hərdən mənə elə gəlir ki, heç məqaləni oxumayıblar. O qədər yəni. Mən bilmək istəyirəm mənim kimi istifadəçilər redaktələri (səbəb göstərilmədən və ya qane edilməyən, razılaşmadığım səbəbə görə) silindikdə bunula razılaşmaq məcburiyyətindəyik? Yəni öz redaktəmizin və ya yaratdığımız məqalələrin düzgün olduğunu necə və harda sübut edə bilərik? Ümumiyyətlə qərarları ilə razılaşmadığım istifadəçı, patrul və digərlərindən şikayət etmək (hara, kimə?) mexanizmi varmı? [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 01:26, 1 may 2021 (UTC) :Hörmətli ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]], müraciətimə cavab vermədiniz. Yəni vaxtınlz olmadı ki, cavab vermədiniz ya heş baxmamısınlz da hələ? Yoxsa nəyisə səhv etmişəm- məhz bura və ya ümumiyyətlə müraciət etməkdə?[[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 14:07, 18 may 2021 (UTC) :: Salam {{u|NR SHENER}} İlk öncə müraciətinizə gec cavab yazdığım üçün üzürlü sayın. 1. İstənilən dildə mövcud olan məqaləni tərcümə edərək azərbaycanca vikipediyada yazmaq olar. Gacetlərdən google translate gaceti ilə avtomatik etmək olur. Lakin o zaman maşın tərcümə sayılır və qəbul olunmur. Elə etdikdə gərək məqaləni tam olaraq yoxlayıb azərbaycan dilinə tam olaraq uyğunlaşdırılsın və vikiləşdirilsin. 2. Tam olaraq nümunə göstərsəniz kömək edə bilərik. Əksər şablonların bizim dildə mövcud olan versiyası var. Onları tapıb istifadə etmək lazımdır. 3. Təbii ki, geri qaytarılan redaktələr zamanı səbəb qeyd olunmalıdır. Olunmursa və geri qaytarılma ilə razı deyilsinizsə həmin məqalənin müzakirə səhifəsində məqaləni geri qaytaran istifadəçini oraya işarələyərək müzakirə edə bilərsiniz səbəbi. Əgər yenə razılaşmasanız idarəçilərə müraciət səhifəsində başlıq açaraq idarəçilərə bununla bağlı müraciət edə biləsiniz. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 11:11, 30 may 2021 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Barnstar of Humour Hires.png|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Yaxşı yumor ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Hey Elgun, please check your emailbox - I found a small thing needs to fix. :) [[İstifadəçi:Walter Grassroot|Walter Grassroot]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Walter Grassroot|müzakirə]]) 00:34, 2 iyun 2021 (UTC) |} : Thanks {{u|Walter Grassroot}} for inform me. That was my mistake and I already fixed that. And I also want inform you that I'm not Elgun :D I'm Eldar with eldarado@wikimedia.az mail address :)) — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 13:37, 3 iyun 2021 (UTC) == Azərbaycan-Çin Mədəni Mübadilə Proqramı == Salam həmkar. Bannerdə istifadəçilər layihəyə qoşulmaq istəsələr də fikrimcə bir çətinlik var. Beləki link metaya yönəlib və Mövzulu aya bu layihə qoşulmayıb. Plan da yoxdur ki istifadəçilər o üzrə məqalələr yaratsın. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 06:25, 2 iyun 2021 (UTC) : Salam {{u|Araz Yaquboglu}}, diqqətiniz üçün minnətdaram. Plan hazır idi sadəcə ana səhifəyə əlavə etməyi unutmuşdum. Plan əlavə olundu və Mövzulu ay siyahısında da qeyd olundu. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 13:13, 3 iyun 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Sura Shukurlu (müzakirə səhifəsi • fəaliyyətləri) idarəçi statusunun verilməsi ilə bağlı səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 10:52, 1 iyul 2021 (UTC) |} == Məlumat == Salam, hörmətli Eldarado. Necəsiniz? Buyurun, Geri qaytarmada soruşmuşdunuz. [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Silinməyə_namizəd_səhifələr#Səfirliklər Bu müzakirədə] bu haqda qərar qəbul edilmişdir. Geri qaytardığınız məqalədə səfir təyin olunmasından başqa məlumat yoxdur. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:20, 9 iyul 2021 (UTC) : {{y}} {{u|Dr.Wiki54}}, Salam bəy, yaxşıyam, siz necəsiz? Məlumat üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə— ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 13:18, 9 iyul 2021 (UTC) ::Yaxşıyam, çox sağolun. Mən təşəkkür edirəm :) - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 13:20, 9 iyul 2021 (UTC) == Türk Marafonu 2021 == Salam cənab. Siz Türk Marafonu 2021in Azərbaycan təşkilatçısısınız. Sizdən 1-2 sual soruşmaq istəyirəm. * Yazılan məqalələrə nə zaman xal veriləcək. * Mükafat olan Gift Kart qaliblərə necə veriləcək İndidən təşəkkürlər:) {{imzasız|Ruslan Cavadzadə}} : Salam {{u|Ruslan Cavadzadə}}, müsabiqə bitdikdən sonra on gün ərzində yoxlanılacaq və xal verilərək qaliblər elan olunacaq. Daha sonra ən yaxın vikigörüşdə hadiyyələr təqdim ediləcək. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 05:25, 14 iyul 2021 (UTC) == Səsvermə == Qeyd etdiyim kimi, [[Vikipediya:İdarəçilərin və bürokratların seçilməsi qaydaları|qaydalarda]] qeyd olunub: <blockquote>''"İdarəçiliyə namizəd ən azı 10 səs alarsa və onun seçilməsinə qarşı səs verənlərin sayı etibarlı səslərin sayının 1/3-ni keçməzsə, o seçilmiş, əks halda isə seçilməmiş sayılır."''</blockquote> :Səsvermədə təsadüfən əleyhinə səsverənlər 7, etibarlı səsverənlərin sayı isə 21-dir. Yəni 1/3-i keçməyib, tam olaraq 1/3 olub :D — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 10:47, 19 iyul 2021 (UTC) :: Salam {{u|Sura Shukurlu}}, qaydalarda "etibarlı səslərin sayının 1/3-ni keçməzsə" keçməzsə qeyd olunub və bitərəf mövqe səs sayılmadığı üçün 21-in yox 19-un 1/3 hissəsi hesablanır. Bitərəf səslər nə lehinə nə də əleyhinə sayılmır. Buna görə də bitərəf səslərin hesablanması məntiqsizdir. Əgər etirazınız varsa digər iki bürokratı da bu müzakirəyə əlavə edə bilərsiniz. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 11:23, 19 iyul 2021 (UTC) :::Dediyiniz doğrudur, yəni o səsləri hesablamaq məncə də mənasızdır. Amma yekun nəticə bölməsində etibarlı səs sayı 21 qeyd olunub. Yəni normalda digər müzakirələrdə də etibarlı səs sayı olaraq hamısı götürülür. Ümumiyyətlə bu mövzunu bütün səsvermə / müzakirələrdə tətbiq etmək üçün dəqiqləşdirmək lazımdır. {{u|Sortilegus}}, {{u|Baskervill}} fikirləriniz maraqlıdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:59, 19 iyul 2021 (UTC) ::::{{u|Eldarado}}, qaydada lehinə səs yazılmayıb axı. Etibarlı səs yazılıb. Bitərəf səslər də etibarlı səslərə aid olduğu üçün onlar da sayılır. Etibarlı səs sayı 21-dir. 21-in 1/3-ü 7-dir. Əleyhinə səslərin sayı 7-dir. Qaydada deyilirki keçirsə seçilməmiş sayılır. Burda keçməyib. Tam olaraq 1/3-dür. [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 04:42, 20 iyul 2021 (UTC) :: {{u|Sura Shukurlu}}, {{u|NMW03}}, 2017-ci ildə baş tutmuş [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:%C4%B0dar%C9%99%C3%A7il%C9%99r/Arxiv9#Azerifactory_(m%C3%BCzakir%C9%99_s%C9%99hif%C9%99si_%E2%80%A2_f%C9%99aliyy%C9%99tl%C9%99ri)_%C3%BC%C3%A7%C3%BCn_idar%C9%99%C3%A7i_statusunun_verilm%C9%99si_il%C9%99_ba%C4%9Fl%C4%B1_s%C9%99sverm%C9%99 bu səsverməyə] də baxsanız buna bənzər hal görəcəksiniz. Həmin səsvermədə də idarəçi statusu verilməyib. İndiki halda qaydalarda tam aydınlır verilməyib. Etibarlı səslər qeyd olunub. Bitərəf mövqe isə səs sayılmır. Buna görə də mövzu bürokratlar arasında müzakirə olunub qərar veriləcək. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#1632E0;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">eldarado</span>]]''[[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado |<sup><span style="color:#1632E0"> ✉ </span></sup>]] 06:05, 20 iyul 2021 (UTC) :::Birtərəf olmaq səs vermək sayılmır. Birtərəf olanlar sadəcə mövqe bildirirlər ki, mən nə lehinə səs verirəm, nə əleyhinə. Birtərəf "səsləri" də saymaq gülünc olardı, onda belə çıxacaqdı ki, birtərəf "səs verənlər" əslində namizədin seçilməsinə töhfə verirlər, çünki səs çoxalır deyə əleyhinə səs verənlərin tərkibi azalır ümumi səslərin sayında. Həmin iki birtərəf istifadəçi bilsəydilər ki, birtərəf olduqlarına görə istifadəçinin idarəçi seçilməsinə töhfə verəcəklər, onda lehinə səs verərdilər, day niyə birtərəf olurlar, elə deyil? :D Odur ki, nəticəni ədalətli hesab edirəm. Hörmətlə, — '''[[İstifadəçi:White Demon|<span style="color:#7F007F;cursor:crosshair">127-ci yapon</span>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<span style="color:#e6005c;cursor:crosshair">imperatoru</span>]]''' 07:50, 20 iyul 2021 (UTC) :::: İlk dəfədir vikidəki bir qaydada bu qədər ziddiyyət görürəm. Əgər etibarlı səs sayı sadəcə lehinə və əleyhinə səslərdirsə, niyə yekun bölməsində etibarlı səs sayı olaraq hamısı sayılıb qeyd olunur? Həm də əgər bitərəf səslər heç bir təsir göstərmirsə, niyə mövcuddur? Qeyd etdiyiniz muzakirəyə baxdım amma tam anlamadım. Səsvermənin birinci yekunlaşdirilmasinda status verilib, amma statusun verilməməsi ilə bağlı problem ortaya çıxıb. Sonra isə yekunlaşdırma dəyişdirilib və statusun verilməsindən imtina edilib. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:59, 20 iyul 2021 (UTC) :::::Yekunlaşdırma bölməsində birtərəf olanları ümumi səsdə göstərmək düzgün deyil. Çaşqınlıq yaradır, bizdə lap keçmişdə birtərəf olanları da səsdən saydıqları üçün o vaxtdan qalma şeydir, amma indi elə deyil. Bürokratlardan xahiş edirəm ki, birtərəf olanları ümumi səs sayında qeyd etməsinlər, çaşqınlıq yaradır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<span style="color:#7F007F;cursor:crosshair">127-ci yapon</span>]] [[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<span style="color:#e6005c;cursor:crosshair">imperatoru</span>]]''' 08:05, 20 iyul 2021 (UTC) ::::::{{u|White Demon}}, tam da qeyd etmək istədiyim budur. Mən isə təklif edirəm ki, etbarlı səslərin sayı yenə ümumi say olaraq hesablansın. Çünki bu ifadə ümumi səslərin sayına istinad edir. Amma, qaydalarda dəyişiklik olunsun. "Etbarlı səslərin sayı" yox, "əleyhinə və leyhinə səslərin cəmi" olaraq götürülsün. Və ya ən yaxşı fikir budur: "əleyhinə səs verənlərin sayının lehinə səsverənlərin sayına nisbəti 1:2 - aşmazsa". Eyni şeydir, sadəcə cümlə olaraq daha doğru olur. Bu qaydanın yenidən təşkili üzərində işləyəcəm. Əgər yenə bu hal təkrarlansa və qaydalar da indiki halı ilə qalsa heç kim zəmanət vermir ki, bunu qarşı tərəf anlayışla qarşılacaq. Çünki ortada konkret olaraq yazılmış qayda var. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 08:20, 20 iyul 2021 (UTC) == Bot == Salam. Hesab bot hüququ almasına rəğmən yenə də [https://imgyukle.com/f/2021/07/28/HwQ3U.png AWB-yə giriş edə bilmir]. Problem nədədir? — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 16:13, 28 iyul 2021 (UTC) :P.S. indicə məni [[Vikipediya:AutoWikiBrowser/CheckPageJSON|bu səhifəyə]] yönləndirdi. Deyəsən ad qeyd olunmalıdır. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 16:14, 28 iyul 2021 (UTC) :: {{y}} {{u|Sura Shukurlu}}, hazırdır. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:23, 29 iyul 2021 (UTC) :::Mənim öz hesabımın adını silib botu qeyd etmisiniz. İkisində də istifadə etsəm olmaz? Botla daha kiçikhəcmli redaktələri edirəm. Amma bəzi redaktələr var ki, yoxlamaq lazım gəlir. Avtomatik saxlanılsa problem yarada bilər. Şablon parametrləri ilə bağlı olaraq bu hesabdan da istifadə etməyi düşünürəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:58, 29 iyul 2021 (UTC) : {{u|Sura Shukurlu}}, bot hesabınız varsa çox yaxşı olar ki, hamısını botla edəsiniz. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:03, 29 iyul 2021 (UTC) ::Qeyd etdiyim kimi bəzən əlavə olaraq şablon parametrlərinin dəyişdirilməsində və ya məqalələrin tərtibatında da AWB-dən istifadə edirəm. Hər iki hesabda olsa eyni anda işlədə bilərəm ki, bu da vaxt olaraq daha sərfəli olar. Ki, belə də anladım nəyi nəzərdə tutursunuz, son dəyişikliklər bölməsi bəzən dolur bu kimi redaktələrlə. Amma dediyim kimi hər ikisində olduqda daha sərfəli və rahat olur. Hər halda yenə də siz necə məsləhət görsəniz. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:10, 29 iyul 2021 (UTC) == Qeyri-aktiv botlar == Salam necəsiz. Bizdə xeyli aktiv olmayan bot var hansı ki "bot" statusları hələ də qalır. Düşünürəm ki bu status onlardan alınmalıdır. Həmin botların siyahısı: *{{İstifadəçi|Acebot}} ([[Xüsusi:UserRights/Acebot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Vodenbot}} ([[Xüsusi:UserRights/Vodenbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|MehmanBot}} ([[Xüsusi:UserRights/MehmanBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Dexbot}} ([[Xüsusi:UserRights/Dexbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|AvicBot}} ([[Xüsusi:UserRights/AvicBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|JAnDbot}} ([[Xüsusi:UserRights/JAnDbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|VolkovBot}} ([[Xüsusi:UserRights/VolkovBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|TjBot}} ([[Xüsusi:UserRights/TjBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Ptbotgourou}} ([[Xüsusi:UserRights/Ptbotgourou|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Idioma-bot}} ([[Xüsusi:UserRights/Idioma-bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Rubinbot}} ([[Xüsusi:UserRights/Rubinbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|YFdyh-bot}} ([[Xüsusi:UserRights/YFdyh-bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Escarbot}} ([[Xüsusi:UserRights/Escarbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|LucienBOT}} ([[Xüsusi:UserRights/LucienBOT|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Memty Bot}} ([[Xüsusi:UserRights/Memty Bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Synthebot}} ([[Xüsusi:UserRights/Synthebot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|KamikazeBot}} ([[Xüsusi:UserRights/KamikazeBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Justincheng12345-bot}} ([[Xüsusi:UserRights/Justincheng12345-bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|TXiKiBoT}} ([[Xüsusi:UserRights/TXiKiBoT|statusu al]]) *{{İstifadəçi|DEagleBot}} ([[Xüsusi:UserRights/DEagleBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Dinamik-bot}} ([[Xüsusi:UserRights/Dinamik-bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|DixonDBot}} ([[Xüsusi:UserRights/DixonDBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Minsbot}} ([[Xüsusi:UserRights/Minsbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|HiW-Bot}} ([[Xüsusi:UserRights/HiW-Bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Thijs!bot}} ([[Xüsusi:UserRights/Thijs!bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|WikitanvirBot}} ([[Xüsusi:UserRights/WikitanvirBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Vikibot}} ([[Xüsusi:UserRights/Vikibot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|ChuispastonBot}} ([[Xüsusi:UserRights/ChuispastonBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Movses-bot}} ([[Xüsusi:UserRights/Movses-bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|1981bot}} ([[Xüsusi:UserRights/1981bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Ripchip Bot}} ([[Xüsusi:UserRights/Ripchip Bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|FoxBot}} ([[Xüsusi:UserRights/FoxBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Kwjbot}} ([[Xüsusi:UserRights/Kwjbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Almabot}} ([[Xüsusi:UserRights/Almabot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Loveless}} ([[Xüsusi:UserRights/Loveless|statusu al]]) *{{İstifadəçi|ChessBOT}} ([[Xüsusi:UserRights/ChessBOT|statusu al]]) *{{İstifadəçi|MondalorBot}} ([[Xüsusi:UserRights/MondalorBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Mjbmrbot}} ([[Xüsusi:UserRights/Mjbmrbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Alexbot}} ([[Xüsusi:UserRights/Alexbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Khutuck Bot}} ([[Xüsusi:UserRights/Khutuck Bot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Alexbot}} ([[Xüsusi:UserRights/Alexbot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|BodhisattvaBot}} ([[Xüsusi:UserRights/BodhisattvaBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|CekPotBot}} ([[Xüsusi:UserRights/CekPotBot|statusu al]]) *{{İstifadəçi|Sortibot}} ([[Xüsusi:UserRights/Sortibot|statusu al]]) — [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 11:08, 31 iyul 2021 (UTC) : {{y}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:44, 24 avqust 2021 (UTC) == Sizin üçün bir ulduz! == {{Qayğıkeş idarəçi ulduzu| Müzakirələrdə, obyektiv olduğunuz və hər zaman əsl mütəxəssis yanaşması sərgilədiyiniz üçün sizə təşəkkür edirəm. “Vikipediya” Azərbaycan bölməsinin inkişafında sizin fəaliyyətiniz mühüm yer tutur. Sizə fəaliyyətinizdə uğurlar arzulayıram! — [[İstifadəçi:Khidirzada|Khidirzada]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Khidirzada|müzakirə]]) 08:36, 18 avqust 2021 (UTC)}} : Salam {{u|Khidirzada}}, diqqətiniz üçün minnətdaram. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:49, 18 avqust 2021 (UTC) == səhifələrimi silirəm == Etdiyim səhifələrin çoxu və etdiyim bəzi dəyişikliklər silindi.niyə?— [[İstifadəçi:Omergkct|Omergkct]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Omergkct|müzakirə]]) 08:08, 24 avqust 2021 (UTC) : Salam {{u|Omergkct}}, bununla bağlı sizin müzakirə səhifənizdə də qeyd etmşəm. Yaratdığınız məqalələrin demək olar ki, hamısı maşın tərcümə ilə yaradılıb və heç bir düzəliş edilməyib. Cümlə quruluşlarının heç biri azərbaycan dilinə uyğun gəlmir. Buna görə də həmin məqalələr və redaktələr silinmişdir. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 10:08, 24 avqust 2021 (UTC) == Real həyat ulduzu == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Real life Barnstar Hires.png|100x100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''Real həyat ulduzu''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | <div>[[Vikipediya:Ulduzlar|Ulduzları]] yenilədikdən sonra qərar gəldim ki, bu mükafatı sizə təqdim edim. Real həyat ulduzu oflayn tədbirlərin təşkilində və iştirakında aktiv iştirak etmiş istifadəçilərə təqdim olunur. Düşünürəm ki, layiqsiz. Uğurlar!— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 09:27, 26 avqust 2021 (UTC)</div> |} : Salam {{u|White Demon}}, viki ulduzları dəyərli edən onu təqdim edən şəxslərdir. Diqqətiniz üçün təşəkkür edirəm. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 09:49, 26 avqust 2021 (UTC) == Türk marafonu == Salam. Türk marafonu üçün [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Türk_marafonu_ulduzu.png belə bir yüngülvari ulduz hazırlamışam]. Düşünürəm ki, Türk marafonunda iştirak etmiş istifadəçilərə təqdim etmək üçün istifadə oluna bilər. Belə axtardım, loqodan başqa Türk marafonu müsabiqəsi üçün ulduz, mükafat zad tapmadım.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 17:50, 29 avqust 2021 (UTC) : Salam {{u|White Demon}}, təşəkkür edirəm əlinizə sağlıq. İstifadə edərik artıq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:27, 30 avqust 2021 (UTC) ::Təqdim etdiyiniz mükafat üçün də çox təşəkkür edirəm. Fikrimcə, AzVikidə sizin gibi nümunəvi fəaliyyəti olan idarəçilərin sayı daha da artmalıdır. Hörmətlə,— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 08:25, 30 avqust 2021 (UTC) : {{u|White Demon}}, varolun bəy, diqqətiniz üçün bir daha təşəkkür edirəm. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:34, 30 avqust 2021 (UTC) == Azərbaycan mədəniyyəti == Salam Eldarado. Azərbaycan mədəniyyəti məqaləsində istifadə edilən Şəkillər sırası şablonunda problem var. İkinci və üçüncü şəkillər görsənmir. Düzəldə bilərsiz?— [[İstifadəçi:Abutalub|Abutalub]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Abutalub|müzakirə]]) 11:18, 2 sentyabr 2021 (UTC) : {{u|Abutalub}}, əlbəttə, təşəkkür edirəm məlumat üçün. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:19, 2 sentyabr 2021 (UTC) :: {{u|Abutalub}}, {{y}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:40, 2 sentyabr 2021 (UTC) == [[User:Qasımov Natiq Misir oğku|Qasımov Natiq Misir oğku]] istifadəçisinin [[İstifadəçi:Qasımov Natiq Misir oğku]] ilə bağlı sualı (09:16, 8 sentyabr 2021) == :Şəkili necə yükləmək olar? --[[İstifadəçi:Qasımov Natiq Misir oğku|Qasımov Natiq Misir oğku]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qasımov Natiq Misir oğku|müzakirə]]) 09:16, 8 sentyabr 2021 (UTC) :: Salam {{u|Qasımov Natiq Misir oğku}}, [https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=az Fayl yüklə] bölməsindən yükləyə bilərsiniz. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:07, 8 sentyabr 2021 (UTC) == [[User:Röyal Məmmədxanov|Röyal Məmmədxanov]] istifadəçisinin [[Vikipediya:İdarəçilərə müraciət]] ilə bağlı sualı (17:31, 20 sentyabr 2021) == Salam. Mən şəhid İsmayılzadə Əsgər Bəxtiyar oğlu üçün Vikipediya yaratmaq istəyirəm. Xahiş edirəm mənə kömək edin. --[[İstifadəçi:Röyal Məmmədxanov|Röyal Məmmədxanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Röyal Məmmədxanov|müzakirə]]) 17:31, 20 sentyabr 2021 (UTC) : Salam, [https://www.youtube.com/watch?v=QHGJyPyB05A&t=22s bu keçiddən] istifdadə edərək məqalə yaratmaq yollarını öyrənə bilərsiniz. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:40, 1 oktyabr 2021 (UTC) == [[User:Xanış Əliyev|Xanış Əliyev]] istifadəçisinin sualı (19:38, 30 sentyabr 2021) == Hər kəsə Salamlar. Mən redaktə etmək istədiyim məqalənin foto rəsmini necə dəyişə bilərəm? --[[İstifadəçi:Xanış Əliyev|Xanış Əliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Xanış Əliyev|müzakirə]]) 19:38, 30 sentyabr 2021 (UTC) : Salam, ilk öncə solda "Fayl yüklə" bölməsindən şəkili yükləyin. Daha sonra isə məqalədəki müvafiq şablonda yüklədiyiniz faylın adını qeyd edin. Ətraflı məlumat üçün [https://www.youtube.com/watch?v=_UVqTlixdMg bu linkdəki] videonu izləyə bilərsiniz. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:39, 1 oktyabr 2021 (UTC) == [[User:Sabina2021|Sabina2021]] istifadəçisinin sualı (10:26, 6 oktyabr 2021) == Salam. Mene komeklik gostere bilersiz? Men atam haqqinda sehife acmaq isteyirem, Qarabag veteranidi. Senedleri gondere bilerem subut lazimdisa. Teshekkurler --[[İstifadəçi:Sabina2021|Sabina2021]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sabina2021|müzakirə]]) 10:26, 6 oktyabr 2021 (UTC) :Salam {{u|Sabina2021}}, [https://www.youtube.com/watch?v=QHGJyPyB05A&t=22s bu keçiddən] istifadə edərək məqalə yarada bilərsiniz. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:14, 6 oktyabr 2021 (UTC) == [[User:Gizir agayev eltun|Gizir agayev eltun]] istifadəçisinin [["Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı]] ilə bağlı sualı (19:46, 8 oktyabr 2021) == Agayev eltun cumar ogluna isdrakci medali yazilib --[[İstifadəçi:Gizir agayev eltun|Gizir agayev eltun]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gizir agayev eltun|müzakirə]]) 19:46, 8 oktyabr 2021 (UTC) : Salam {{u|Gizir agayev eltun}}, sualınızı daha ətraflı ünvanlayın zəhmət olmasa. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:43, 11 oktyabr 2021 (UTC) == Wikipedia Asian Month 2021 == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Hi [[m:Wikipedia Asian Month|Wikipedia Asian Month]] organizers and participants! Hope you are all doing well! Now is the time to sign up for [[Wikipedia Asian Month 2021]], which will take place in this November. '''For organizers:''' Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules|basic guidance and regulations]] for organizers. Please remember to: # use '''[https://fountain.toolforge.org/editathons/ Fountain tool]''' (you can find the [[m:Wikipedia Asian Month/Fountain tool|usage guidance]] easily on meta page), or else you and your participants' will not be able to receive the prize from Wikipedia Asian Month team. # Add your language projects and organizer list to the [[m:Template:Wikipedia Asian Month 2021 Communities and Organizers|meta page]] before '''October 29th, 2021'''. # Inform your community members Wikipedia Asian Month 2021 is coming soon!!! # If you want Wikipedia Asian Month team to share your event information on [https://www.facebook.com/wikiasianmonth Facebook] / [https://twitter.com/wikiasianmonth Twitter], or you want to share your Wikipedia Asian Month experience / achievements on [https://asianmonth.wiki/ our blog], feel free to send an email to [mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki] or PM us via Facebook. If you want to hold a thematic event that is related to Wikipedia Asian Month, a.k.a. [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Events|Wikipedia Asian Month sub-contest]]. The process is the same as the language one. '''For participants:''' Here are the [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Rules#How to Participate in Contest?|event regulations]] and [[m:Wikipedia Asian Month 2021/FAQ|Q&A information]]. Just join us! Let's edit articles and win the prizes! '''Here are some updates from Wikipedia Asian Month team:''' # Due to the [[m:COVID-19|COVID-19]] pandemic, this year we hope all the Edit-a-thons are online not physical ones. # The international postal systems are not stable enough at the moment, Wikipedia Asian Month team have decided to send all the qualified participants/ organizers extra digital postcards/ certifications. (You will still get the paper ones!) # Our team has created a [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Postcards and Certification|meta page]] so that everyone tracking the progress and the delivery status. If you have any suggestions or thoughts, feel free to reach out the Wikipedia Asian Month team via emailing '''[Mailto:info@asianmonth.wiki info@asianmonth.wiki]''' or discuss on the meta talk page. If it's urgent, please contact the leader directly ('''[Mailto:&#x20;Jamie@asianmonth.wiki jamie@asianmonth.wiki]'''). Hope you all have fun in Wikipedia Asian Month 2021 Sincerely yours, [[m:Wikipedia Asian Month 2021/Team#International Team|Wikipedia Asian Month International Team]], 2021.10 </div> <!-- Message sent by User:Reke@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Wikipedia_Asian_Month_Organisers&oldid=20538644 --> == [[User:Sanann14|Sanann14]] istifadəçisinin [[İstifadəçi:Sanann14/Qaralama]] ilə bağlı sualı (13:10, 2 noyabr 2021) == Salam, mənim yeni yaratmaq istədiyim səhifəyə baxılıbmı? --[[İstifadəçi:Sanann14|Sanko]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sanann14|müzakirə]]) 13:10, 2 noyabr 2021 (UTC) : Salam hörmətli {{u|Sanann14}}, qaralama səhifələrində edilən dəyişikliklər yoxlanılmır. Əgər yeni məqalə yaratmısınızsa adını qeyd etsəniz fikrimi bildirə bilərəm. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:35, 9 noyabr 2021 (UTC) == [[User:Asif Məşədibəşirov|Asif Məşədibəşirov]] istifadəçisinin sualı (18:11, 1 dekabr 2021) == Salam! Mən Necə Kiminsə Haqqında Məqalə Yarada Bilərəm? --[[İstifadəçi:Asif Məşədibəşirov|Asif Məşədibəşirov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Asif Məşədibəşirov|müzakirə]]) 18:11, 1 dekabr 2021 (UTC) :Salam, məqalə yaratmaq üçün [[Kömək:Yeni məqalə yarat|buradan]] istifadə edə bilərsiniz. Ancaq yaratdığınız məqalə lazımsız, qeyri-ensiklopedik olduğu təqdirdə silinəcəkdir. [[İstifadəçi:Aemiliusx|Aemiliusx]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aemiliusx|müzakirə]]) 19:21, 3 dekabr 2021 (UTC) == Sual == Bürokrat bəy bu idarəçi Drabdullayev17 aprel ayından cəmi 6 dəfə redaktə edib. Xahiş edirəm, statusunu alma mövzsunu açasınız.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 00:34, 17 dekabr 2021 (UTC) : Hörmətli {{u|Azerifactory}}, nəzərə alıram. İdarəçilər arasında müzakirəyə çıxarılacaq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 10:30, 22 dekabr 2021 (UTC) :: Hörmətli {{u|Azerifactory}}, [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:K%C9%99nd_meydan%C4%B1#F%C9%99aliyy%C9%99timin_b%C9%99rpas%C4%B1 bu müraciəti] indi gördüm. Statusunun alınması üçün başqa səbəb yoxdursa bu mövzuda başlıq açılmayacaq. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:51, 22 dekabr 2021 (UTC) == İdarəçi seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim idarəçilik statusumlə bağlı keçirilən [[Vikipediya:İdarəçilər#Sura Shukurlu_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_idarəçi_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 16:01, 20 dekabr 2021 (UTC) |} : Hörmətli {{u|Sura Shukurlu}}, sizə uğurlar arzulayıram. Lakin bu cür dəvətlər xoş qarşılanmır. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 10:29, 22 dekabr 2021 (UTC) ::Mən də sırf buna görə digər səsvermədə dəvət göndərmişdim. Amma sonda 15 səs tələb olunduğu halda 14 nəfər səsvermədə iştirak etdi və səsvermə etibarsız sayıldı. Bu mövzu ilə bağlı bir neçə yerdə müzakirələr getdi və bunlardan əsası Kənd meydanındadır. Müzakirədə bir neçə idarəçi səsverməni yenidən başladıb dəvət göndərməmi təklif etdi və odur ki, bu addımı atdım. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:46, 22 dekabr 2021 (UTC) == [[User:Muradhasanzadeh|Muradhasanzadeh]] istifadəçisinin sualı (18:25, 21 dekabr 2021) == Salam, men bir shexs haqqinda sehife achmag isteyirem, nece ede bilerem? --[[İstifadəçi:Muradhasanzadeh|Muradhasanzadeh]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Muradhasanzadeh|müzakirə]]) 18:25, 21 dekabr 2021 (UTC) == [[User:Əbutalib Axundov|Əbutalib Axundov]] istifadəçisinin sualı (20:45, 3 yanvar 2022) == Salam məqaləm " yaxında silinəcək" yazısının səbəbi nədir? Boş keçidləri ləğv etdim amma hələdə məqaləmdə bu yazı yazılmaqdadır. --[[İstifadəçi:Əbutalib Axundov|Əbutalib Axundov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Əbutalib Axundov|müzakirə]]) 20:45, 3 yanvar 2022 (UTC) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 18:10, 4 yanvar 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Johan (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(1)&oldid=22532492 --> == Dəvət == Salam, həmkar. Sizi [[Vikipediya:Səsvermə/Kütləvi mesaj göndəricilər|kütləvi mesaj göndəricilər ilə bağlı vikiqayda üçün keçirilən səsvermədə]] iştirak etməyə, fikir bildirməyə dəvət edirəm. <b>[[User:Lavici|<span face="Arial" style="color: dark blue">Lavici </span>]]</b><sup><u>'''[[User talk:Lavici|<span style="color:red">mesaj?</span>]]'''</u></sup> 12:51, 8 yanvar 2022 (UTC) == [[User:FaganAliyev|FaganAliyev]] istifadəçisinin sualı (14:33, 8 yanvar 2022) == Hərkəsə Salam , burada necə təqdimat yaratmaq olar ? --[[İstifadəçi:FaganAliyev|FaganAliyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:FaganAliyev|müzakirə]]) 14:33, 8 yanvar 2022 (UTC) : Salam {{u|FaganAliyev}}, burada yalnız ensiklopedik xarakter daşıyan məqalələr yaradılır. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 16:08, 9 yanvar 2022 (UTC) == Dəvət == Salam dəyərli {{PAGENAME}}, sizi '''[[Vikipediya:Bərpa üçün namizəd səhifələr#Sevinj stories|burada]]''' olan səs verməyə dəvət edirəm. Təşəkkürlər <span style="font-family:Verdana; color:#FF0000;text-shadow:2px 2px 8px #FF0000;">[[İstifadəçi:Santorica|Santorica]]</span> 13:35, 5 fevral 2022 (UTC) == Vandalizm == Hər vaxtınız xeyir, [[İstifadəçi:Eldarado|'''Eldarado''']]. [[Elman Nəsirov]] məqaləsinə davamlı olaraq yersiz müdaxilələr olunur. Zəhmət olmasa məqaləyə nəzər yetirərdiniz. — [[İstifadəçi:Gulya S-va|Gulya S-va]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gulya S-va|müzakirə]]) 08:09, 11 fevral 2022 (UTC) : Salam {{u|Gulya S-va}}, bir aylıq mühafizə edildi məqalə. Yalnız avtotəsdiqlənmiş istifadəçilər müdaxil edə biləcək. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 10:26, 11 fevral 2022 (UTC) Çox sağ olun, [[İstifadəçi:Eldarado|'''Eldarado''']]— [[İstifadəçi:Gulya S-va|Gulya S-va]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gulya S-va|müzakirə]]) 10:48, 11 fevral 2022 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Tech News: 2022-07]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W07"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Manual:Purge|Purging]] a category page with fewer than 5,000 members will now recount it completely. This will allow editors to fix incorrect counts when it is wrong. [https://phabricator.wikimedia.org/T85696] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.22|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] extension, the <code dir=ltr>rmspecials()</code> function has been updated so that it does not remove the "space" character. Wikis are advised to wrap all the uses of <code dir=ltr>rmspecials()</code> with <code dir=ltr>rmwhitespace()</code> wherever necessary to keep filters' behavior unchanged. You can use the search function on [[Special:AbuseFilter]] to locate its usage. [https://phabricator.wikimedia.org/T263024] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/07|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W07"/> </div> 19:18, 14 fevral 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22821788 --> == [[User:Qraf061|Qraf061]] istifadəçisinin sualı (22:40, 19 fevral 2022) == Salam Mən vkipediyada məlumat yerləşdirəndə hər birin yazirma ancaq şəkil bölməsinə şəkili yerləşdirə bilmirəm zəhmət olmasa mənə kömək edə bilərsiniz? --[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 22:40, 19 fevral 2022 (UTC) : Salam {{u|Qraf061}}, mövcud məqalələrə nəzər yetirərək şəkil yerləşdirmək üçün kodlara baxa bilərsiniz. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:58, 21 fevral 2022 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Tech News: 2022-08]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W08"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[Special:Nuke|Special:Nuke]] will now provide the standard deletion reasons (editable at <bdi lang="en" dir="ltr">[[MediaWiki:Deletereason-dropdown]]</bdi>) to use when mass-deleting pages. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Admins and patrollers/Mass-delete to offer drop-down of standard reasons, or templated reasons.|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T25020] * At Wikipedias, all new accounts now get the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Feature_summary|Growth features]] by default when creating an account. Communities are encouraged to [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Account_creation|update their help resources]]. Previously, only 80% of new accounts would get the Growth features. A few Wikipedias remain unaffected by this change. [https://phabricator.wikimedia.org/T301820] * You can now prevent specific images that are used in a page from appearing in other locations, such as within PagePreviews or Search results. This is done with the markup <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>class=notpageimage</nowiki></code></bdi>. For example, <code><nowiki>[[File:Example.png|class=notpageimage]]</nowiki></code>. [https://phabricator.wikimedia.org/T301588] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] There has been a change to the HTML of Special:Contributions, Special:MergeHistory, and History pages, to support the grouping of changes by date in [[mw:Special:MyLanguage/Skin:Minerva_Neue|the mobile skin]]. While unlikely, this may affect gadgets and user scripts. A [[phab:T298638|list of all the HTML changes]] is on Phabricator. '''Events''' * [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Community Wishlist Survey results]] have been published. The [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey/Updates/2022 results#leaderboard|ranking of prioritized proposals]] is also available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.23|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-02-22|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-02-23|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-02-24|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The software to play videos and audio files on pages will change soon on all wikis. The old player will be removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Toolforge's underlying operating system is being updated. If you maintain any tools there, there are two options for migrating your tools into the new system. There are [[wikitech:News/Toolforge Stretch deprecation|details, deadlines, and instructions]] on Wikitech. [https://lists.wikimedia.org/hyperkitty/list/cloud-announce@lists.wikimedia.org/thread/EPJFISC52T7OOEFH5YYMZNL57O4VGSPR/] * Administrators will soon have [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|the option to delete/undelete]] the associated "talk" page when they are deleting a given page. An API endpoint with this option will also be available. This was [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|a request from the 2021 Wishlist Survey]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/08|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W08"/> </div> 19:12, 21 fevral 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22847768 --> == Qaydalarda dəyişiklik barədə məlumat == Salam hörmətli Eldarado. Vikipediyada yeni ad fəzasının tətbiqi ilə bağlı prinsiplər rəsmi olaraq qəbul edilib. Buradan : [[Vikipediya:Səsvermə/Qaralama ad fəzasının "Sürətli silmə kriteriyaları"na tətbiq edilməsi|1]], [[Vikipediya:Səsvermə/Qaralama ad fəzasının "Bərpa üçün namizəd səhifələr"də tətbiqi|2]] dəyişikliklər barədə xəbərdar olar bilərsiniz. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]</sup> 20:22, 25 fevral 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Turkmen@azwiki using the list at //az.wikipedia.org/wiki/Kateqoriya:Vikipediya:%C4%B0dar%C9%99%C3%A7il%C9%99r --> : {{u|Turkmen}}, Məlumat üçün təşəkkür edirəm. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:14, 1 mart 2022 (UTC) == Mövzulu ayın nişanları == Salam. Azərbaycan mədəniyyəti ayının nişanları hazırdır [https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Special:ListFiles/Abutalub&ilshowall=1]— [[İstifadəçi:Abutalub|Abutalub]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Abutalub|müzakirə]]) 10:57, 26 fevral 2022 (UTC) : {{u|Abutalub}}, təşəkkürlər bəy, etirazınız yoxdursa sizi də təşkilatçılar və jüri üzvləri arasına əlavə etmişəm. Suallarınız yaranarsa çəkinmədən müraciət edə bilərsiniz. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:04, 1 mart 2022 (UTC) : : Etirazım yoxdur.— [[İstifadəçi:Abutalub|Abutalub]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Abutalub|müzakirə]]) 07:11, 1 mart 2022 (UTC) == [[User:Elmin Sərdarlı|Elmin Sərdarlı]] istifadəçisinin sualı (16:02, 28 fevral 2022) == Mən özüm üçün Vikipediya açmaq istəyirem. Necə kömək edə bilərsiniz? --[[İstifadəçi:Elmin Sərdarlı|Elmin Sərdarlı]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elmin Sərdarlı|müzakirə]]) 16:02, 28 fevral 2022 (UTC) :Salam {{u|Elmin Sərdarlı}}, [[İstifadəçi müzakirəsi:Elmin Sərdarlı|müzakirə səhifənizə]] bununla bağlı şablon yerlışdirdim. Daxil olub məlumatlana bilərsiniz. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:10, 7 mart 2022 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Tech News: 2022-09]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W09"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translations]] are available. '''Recent changes''' * When searching for edits by [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tags|change tags]], e.g. in page history or user contributions, there is now a dropdown list of possible tags. This was [[m:Community Wishlist Survey 2022/Miscellaneous/Improve plain-text change tag selector|a request in the 2022 Community Wishlist Survey]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T27909] * Mentors using the [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Mentor_dashboard|Growth Mentor dashboard]] will now see newcomers assigned to them who have made at least one edit, up to 200 edits. Previously, all newcomers assigned to the mentor were visible on the dashboard, even ones without any edit or ones who made hundred of edits. Mentors can still change these values using the filters on their dashboard. Also, the last choice of filters will now be saved. [https://phabricator.wikimedia.org/T301268][https://phabricator.wikimedia.org/T294460] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The user group <code>oversight</code> was renamed <code>suppress</code>. This is for [[phab:T109327|technical reasons]]. You may need to update any local references to the old name, e.g. gadgets, links to Special:Listusers, or uses of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Magic_words|NUMBERINGROUP]]. '''Problems''' * The recent change to the HTML of [[mw:Special:MyLanguage/Help:Tracking changes|tracking changes]] pages caused some problems for screenreaders. This is being fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T298638] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.24|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-01|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-02|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-03|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * Working with templates will become easier. [[m:WMDE_Technical_Wishes/Templates|Several improvements]] are planned for March 9 on most wikis and on March 16 on English Wikipedia. The improvements include: Bracket matching, syntax highlighting colors, finding and inserting templates, and related visual editor features. * If you are a template developer or an interface administrator, and you are intentionally overriding or using the default CSS styles of user feedback boxes (the classes: <code dir=ltr>successbox, messagebox, errorbox, warningbox</code>), please note that these classes and associated CSS will soon be removed from MediaWiki core. This is to prevent problems when the same class-names are also used on a wiki. Please let us know by commenting at [[phab:T300314]] if you think you might be affected. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W09"/> </div> 22:59, 28 fevral 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22902593 --> == Azərbaycan mədəniyyəti ayı == Salam hörmətli həmkar, Azərbaycan mədəniyyəti ayı ilə əlaqədar olaraq "[[Nar bağı]]" və ya "[[Nar ağaçı]]" haqqında yeni məqalə yaratmaq istəyirəm. Fikrinizi bilmək istərdim bu məsələdə, yəni bu adlarda yeni məqalə yaratsam necə olar? və ümumiyyətlə Narla əlaqəli başqa hansı adlarda məqalə yaratmaq olar? kreativ adlardan nə təklif edə bilərsiniz "[[Mən narı sevirəm]]", "[[Narımızın tarixi]]" və ya siz təklif versəniz adlara baxardıq, seçim etməyə dəstək olun zəhmət olmasa. Təşəkkürlər <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:E.Imanoff|Elşad İman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verified">''verified''</font> [[File:Ponishare-verified.png|16px]]</sup> 14:03, 6 mart 2022 (UTC) : Salam {{u|E.Imanoff}}, qeyd etdiyiniz adları fikrimcə alt başlıq kimi Nar məqaləsinə əlavə etmək olar. O adlarda ayrıca məqalələr yaratmaq olarmı, olmazmı gərək bu müzakirə olunsun. Lakin istəsəniz [[:en:Pomegranate soup|Pomegranate soup]] məqaləsi haqqında geniş araşdırma edib yarada bilərsiniz. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:57, 7 mart 2022 (UTC) ::Narımızın tarixi haqda bir müzakirə aça bilərsiniz? beçərilməsi və s. təfərruatıfla yaradım məqaləni. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:E.Imanoff|Elşad İman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verified">''verified''</font> [[File:Ponishare-verified.png|16px]]</sup> 14:04, 7 mart 2022 (UTC) :::Təsadüfən gördüm, fikir bildirmək istədim. Biz məqalələri düşünərək, təxəyyül məhsulu olaraq yaratmırıüq. Ona görə də, Məqalələri adlandırarkən ya da məqalə yaradarkan öz təxəyyülümüzdən istifadə etməməliyik. Səhv başa düşmədimsə, @[[İstifadəçi:E.Imanoff|E.Imanoff]], sizin yaratmaq istədiyiniz məqalə narçılıqla bağlıdır. Belə məqalə ("[[Azərbaycanda narçılıq]]") mövcuddur. Genişləndirə bilərsiniz. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 14:22, 7 mart 2022 (UTC) ::::zatən bu məqaləni genişləndirirəm, sadəçə olaraq digər nar məqalələrinində yaradılmasında öz töhvəmi vermək istəyirəm, Azərbaycan mədəniyyəti ayı çərçivəsində. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:E.Imanoff|Elşad İman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verified">''verified''</font> [[File:Ponishare-verified.png|16px]]</sup> 14:29, 7 mart 2022 (UTC) * Belə bir məqalə rastıma çıxdı, etiraz etmirsinizsə [[:en:Pomegranate juice|bu məqaləni]] azərbaycan dilində yaradım.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:E.Imanoff|Elşad İman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verified">''verified''</font> [[File:Ponishare-verified.png|16px]]</sup> 18:41, 7 mart 2022 (UTC) *:@[[İstifadəçi:E.Imanoff|E.Imanoff]], etiraz üçün səbəb yoxdur. Uğurlar!- [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:07, 7 mart 2022 (UTC) *::Təşəkkürlər, Nar ilə əlaqədar əlavə məqalə adları digər dillərdə rast gəlinsə mənə məlumat verin xahiş edirəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:E.Imanoff|Elşad İman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verified">''verified''</font> [[File:Ponishare-verified.png|16px]]</sup> 19:09, 7 mart 2022 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Tech News: 2022-10]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W10"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Translations]] are available. '''Problems''' * There was a problem with some interface labels last week. It will be fixed this week. This change was part of ongoing work to simplify the support for skins which do not have active maintainers. [https://phabricator.wikimedia.org/T301203] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.25|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-08|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-09|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-10|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/10|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W10"/> </div> 21:16, 7 mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22958074 --> == [[Vikipediya:Mövzulu ay/Azərbaycan mədəniyyəti ayı 2022]] == Salam, Eldarado. Hal-hazırda mövzulu ayın səhifəsinə Elşad İman adlı istifadəçi Azərbaycan mədəniyyəti ilə bağlı olmayan, idman mövzulu məqalələr əlavə edir. Bununla bağlı nəsə edə bilərsiz?— [[İstifadəçi:Abutalub|Abutalub]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Abutalub|müzakirə]]) 06:25, 12 mart 2022 (UTC) : Salam {{u|Abutalub}}, bəli {{u|E.Imanoff}} adlı istifadəçini bununla bağlı məlumatlandırıb, həmin məqalələri layihədən çıxartmalıyıq. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:22, 14 mart 2022 (UTC) == Vandalizm == Salam, xahiş edirəm bu istifadəçinin {{u|Emin567}} vandalizm fəaliyyətinə görə hesabını blok edin. Dəfələrlə istifadəçi səhifəmə yersiz müdaxilə edib. [https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=%C4%B0stifad%C9%99%C3%A7i:E.Imanoff/M%C3%BCkafatlar%C4%B1m&action=history '''Sübut''']. Hörmətlə: <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:E.Imanoff|Elşad İman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verified">''verified''</font> [[File:Ponishare-verified.png|16px]]</sup> 19:21, 14 mart 2022 (UTC) :{{y}} White Demon tərəfindən həll edildi. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:24, 15 mart 2022 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Tech News: 2022-11]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W11"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the Wikipedia Android app [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia_Apps/Team/Android/Communication#Updates|it is now possible]] to change the toolbar at the bottom so the tools you use more often are easier to click on. The app now also has a focused reading mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T296753][https://phabricator.wikimedia.org/T254771] '''Problems''' * There was a problem with the collection of some page-view data from June 2021 to January 2022 on all wikis. This means the statistics are incomplete. To help calculate which projects and regions were most affected, relevant datasets are being retained for 30 extra days. You can [[m:Talk:Data_retention_guidelines#Added_exception_for_page_views_investigation|read more on Meta-wiki]]. * There was a problem with the databases on March 10. All wikis were unreachable for logged-in users for 12 minutes. Logged-out users could read pages but could not edit or access uncached content then. [https://wikitech.wikimedia.org/wiki/Incident_documentation/2022-03-10_MediaWiki_availability] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.38/wmf.26|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-15|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-16|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-17|en}} ([[mw:MediaWiki 1.38/Roadmap|calendar]]). * When [[mw:Special:MyLanguage/Help:System_message#Finding_messages_and_documentation|using <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>uselang=qqx</code></bdi> to find localisation messages]], it will now show all possible message keys for navigation tabs such as "{{int:vector-view-history}}". [https://phabricator.wikimedia.org/T300069] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Access to [[{{#special:RevisionDelete}}]] has been expanded to include users who have <code dir=ltr>deletelogentry</code> and <code dir=ltr>deletedhistory</code> rights through their group memberships. Before, only those with the <code dir=ltr>deleterevision</code> right could access this special page. [https://phabricator.wikimedia.org/T301928] * On the [[{{#special:Undelete}}]] pages for diffs and revisions, there will be a link back to the main Undelete page with the list of revisions. [https://phabricator.wikimedia.org/T284114] '''Future changes''' * The Wikimedia Foundation has announced the IP Masking implementation strategy and next steps. The [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#feb25|announcement can be read here]]. * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Android FAQ|Wikipedia Android app]] developers are working on [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android/Communication|new functions]] for user talk pages and article talk pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T297617] '''Events''' * The [[mw:Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] will take place as a hybrid event on 20-22 May 2022. The Hackathon will be held online and there are grants available to support local in-person meetups around the world. Grants can be requested until 20 March. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/11|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W11"/> </div> 22:07, 14 mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=22993074 --> == [[User:Səlim Muslim|Səlim Muslim]] istifadəçisinin sualı (19:28, 16 mart 2022) == Assalamu aleykum Mentor nədir --[[İstifadəçi:Səlim Muslim|Səlim Muslim]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Səlim Muslim|müzakirə]]) 19:28, 16 mart 2022 (UTC) : Salam {{u|Səlim Muslim}}, mentor yəni məsləhətçi, yardımçı. Hər hansısa sualınız olarsa mentorlara müraciət edə bilərsiniz. Onlar sizin suallarınızı cavablandırmaq üçün könüllü olmağı qərara alıblar. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:14, 30 mart 2022 (UTC) == Novruz bayramınızı təbrik edirəm! == [[File:Chehel Sotoun عمارت چهل ستون اصفهان 22.jpg|left|thumb|Bayramınız mübarək, ürəyiniz ümidli, ümidləriniz atlı, sevdanız qanadlı, sevinciniz qatlı, süfrəniz dadlı, məkanınız taxtlı, ömrünüz bəxtli, eviniz bərəkətli olsun! '''''Novruz bayramınız mübarək olsun!''''']] Hörmətlə: <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:E.Imanoff|Elşad İman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verified">''verified''</font> [[File:Ponishare-verified.png|16px]]</sup> 09:39, 20 mart 2022 (UTC) : Salam {{u|E.Imanoff}}, təşəkkür edirəm diqqətiniz üçün. Sizinlə bahəm. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 07:43, 30 mart 2022 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Tech News: 2022-12]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W12"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Translations]] are available. '''New code release schedule for this week''' * There will be four MediaWiki releases this week, instead of just one. This is an experiment which should lead to fewer problems and to faster feature updates. The releases will be on all wikis, at different times, on Monday, Tuesday, and Wednesday. You can [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Release Engineering Team/Trainsperiment week|read more about this project]]. '''Recent changes''' * You can now set how many search results to show by default in [[Special:Preferences#mw-prefsection-searchoptions|your Preferences]]. This was the 12th most popular wish in the [[m:Special:MyLanguage/Community Wishlist Survey 2022/Results|Community Wishlist Survey 2022]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T215716] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] The Jupyter notebooks tool [[wikitech:PAWS|PAWS]] has been updated to a new interface. [https://phabricator.wikimedia.org/T295043] '''Future changes''' * Interactive maps via [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] will soon work on wikis using the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevisions]] extension. [https://wikimedia.sslsurvey.de/Kartographer-Workflows-EN/ Please tell us] which improvements you want to see in Kartographer. You can take this survey in simple English. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/12|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W12"/> </div> 16:01, 21 mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23034693 --> == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Tech News: 2022-13]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W13"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a simple new Wikimedia Commons upload tool available for macOS users, [[c:Commons:Sunflower|Sunflower]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.5|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-03-29|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-03-30|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-03-31|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of regular database maintenance. It will be performed on {{#time:j xg|2022-03-29|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-03-31|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T301850][https://phabricator.wikimedia.org/T303798] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/13|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W13"/> </div> 19:54, 28 mart 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23073711 --> == [[User:Mirrüstəm|Mirrüstəm]] istifadəçisinin sualı (19:21, 30 mart 2022) == Salam. Necəsiz? Zəhmət olmasa yeni məqalə hazırlamaq haqqında mənə məlumat verərdiniz. Öncədən təşəkkürlər. --[[İstifadəçi:Mirrüstəm|Mirrüstəm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Mirrüstəm|müzakirə]]) 19:22, 30 mart 2022 (UTC) : Salam {{u|Mirrüstəm}} təşəkkür edirəm, siz necəsiz? [https://www.youtube.com/watch?v=QHGJyPyB05A&t=22s bu keçiddən] istifdadə edərək məqalə yaratmaq yollarını öyrənə bilərsiniz. Hörmətlə— ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:52, 31 mart 2022 (UTC) == [[User:Aydın039|Aydın039]] istifadəçisinin sualı (10:45, 31 mart 2022) == hərkəsə salam . məqalə necə yayımlaya bilərəm? --[[İstifadəçi:Aydın039|Aydın039]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Aydın039|müzakirə]]) 10:45, 31 mart 2022 (UTC) : Salam {{u|Aydın039}}, [https://www.youtube.com/watch?v=QHGJyPyB05A&t=22s bu keçiddən] istifdadə edərək məqalə yaratmaq yollarını öyrənə bilərsiniz. Hörmətlə— ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 11:52, 31 mart 2022 (UTC) == [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Tech News: 2022-14]] == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W14"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translations]] are available. '''Problems''' * For a few days last week, edits that were suggested to newcomers were not tagged in the [[{{#special:recentchanges}}]] feed. This bug has been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T304747] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.6|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-07|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * Starting next week, Tech News' title will be translatable. When the newsletter is distributed, its title may not be <code dir=ltr>Tech News: 2022-14</code> anymore. It may affect some filters that have been set up by some communities. [https://phabricator.wikimedia.org/T302920] * Over the next few months, the "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" Growth feature [[phab:T304110|will become available to more Wikipedias]]. Each week, a few wikis will get the feature. You can test this tool at [[mw:Special:MyLanguage/Growth#deploymentstable|a few wikis where "Link recommendation" is already available]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/14|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W14"/> </div> 21:01, 4 aprel 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23097604 --> == [[User:Elibey2005|Elibey2005]] istifadəçisinin sualı (21:46, 6 aprel 2022) == jurnalist məqaləsin necə əlavə edim? --[[İstifadəçi:Elibey2005|Elibey2005]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elibey2005|müzakirə]]) 21:46, 6 aprel 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-15</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W15"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|Translations]] are available. '''Recent changes''' * There is a new public status page at <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wikimediastatus.net/ www.wikimediastatus.net]</span>. This site shows five automated high-level metrics where you can see the overall health and performance of our wikis' technical environment. It also contains manually-written updates for widespread incidents, which are written as quickly as the engineers are able to do so while also fixing the actual problem. The site is separated from our production infrastructure and hosted by an external service, so that it can be accessed even if the wikis are briefly unavailable. You can [https://diff.wikimedia.org/2022/03/31/announcing-www-wikimediastatus-net/ read more about this project]. * On Wiktionary wikis, the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.7|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-12|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-13|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-14|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/15|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W15"/> </div> 19:44, 11 aprel 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23124108 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-16</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W16"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.8|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-19|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-20|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-21|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-19|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-04-21|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s8.dblist targeted wikis]). * Administrators will now have [[m:Community Wishlist Survey 2021/(Un)delete associated talk page|the option to delete/undelete the associated "Talk" page]] when they are deleting a given page. An API endpoint with this option is also available. This concludes the [[m:Community Wishlist Survey 2021/Admins and patrollers/(Un)delete associated talk page|11th wish of the 2021 Community Wishlist Survey]]. * On [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop_Improvements#test-wikis|selected wikis]], 50% of logged-in users will see the new [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Features/Table of contents|table of contents]]. When scrolling up and down the page, the table of contents will stay in the same place on the screen. This is part of the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Desktop Improvements]] project. [https://phabricator.wikimedia.org/T304169] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Message boxes produced by MediaWiki code will no longer have these CSS classes: <code dir=ltr>successbox</code>, <code dir=ltr>errorbox</code>, <code dir=ltr>warningbox</code>. The styles for those classes and <code dir=ltr>messagebox</code> will be removed from MediaWiki core. This only affects wikis that use these classes in wikitext, or change their appearance within site-wide CSS. Please review any local usage and definitions for these classes you may have. This was previously announced in the [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/09|28 February issue of Tech News]]. '''Future changes''' * [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] will become compatible with [[mw:Special:MyLanguage/Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevisions page stabilization]]. Kartographer maps will also work on pages with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions] The Kartographer documentation has been thoroughly updated. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer/Getting_started] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:VisualEditor/Maps] [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/16|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W16"/> </div> 23:11, 18 aprel 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23167004 --> == [[User:Qraf061|Qraf061]] istifadəçisinin sualı (12:07, 25 aprel 2022) == Salam hörmətli həmkar mən avtopatrul olmaq üçün namizədliyimi irəli sürmək istəyirəm mənə kömək edə bilərsiniz? --[[İstifadəçi:Qraf061|Qraf061]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 12:07, 25 aprel 2022 (UTC) : Salam {{u|Qraf061}}, avtopatrul hüququ sizə heç bir xüsusi imkan vermir. Bu hüquq müəyyən qədər təcrübəli istifadəçilərə verilir ki, onların redaktələri avtomatik patrullanmış sayılsın və yoxlanılmasın. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 12:14, 25 aprel 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-17</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W17"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group1.dblist many wikis] (group 1), the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.9|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-04-26|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-04-27|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-04-28|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-04-26|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s2.dblist targeted wikis]). * Some very old browsers and operating systems are no longer supported. Some things on the wikis might look weird or not work in very old browsers like Internet Explorer 9 or 10, Android 4, or Firefox 38 or older. [https://phabricator.wikimedia.org/T306486] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/17|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W17"/> </div> 22:56, 25 aprel 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23187115 --> == Orxan Əzim səhifəsinin silinmə səbəbi == Salam hörmətli həmkar. Orxan Əzim səhifəsinin silinmə səbəbini deyə bilərsinizmi? İş gedir şablonu var idi, məqaləyə onlarla istinad əlavə edəcəkdim. Orxan Əzim öz sahəsində tanınmış şəxsdir. Sərgiləri, xarici ölkələrdən, Çernobıldan, Hələbdən fotoreportajları rezonans doğurub, sərgiləri keçirilib, mətbuatda kifayət qədər əks olunub. Hansı əsasla şəxsi ensiklopedik hesab etmirsiniz? İş gedir şablonu olan məqaləni silmək nə qədər etikdir? Sizdən ricam, məqaləni tam formada yaratmağıma, istinadlarla zənginləşdirməyimə imkan yaradın. Daha sonra şəxsin ensiklopedikliyini vikiicmanın müzakirəsinə buraxaq. Hörmətlə [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 08:24, 26 aprel 2022 (UTC) : Salam {{u|Orkhan Juvarli}}, şəxs ensiklopedik deyil, ricanızı nəzərə alaraq [[Orxan Əzim|bərpa etdim]], lakin bir neçə günə SNS-ə müzakirəyə çıxarılacaq. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:29, 26 aprel 2022 (UTC) {{u|Eldarado}}, əziz həmkar, xahişimi nəzərə aldığınıza və səhifəni bərpa etdiyinizə görə minnətdaram. Yekun versiyanın SNS-ə çıxarılmağına isə heç bir etirazım yoxdur. Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 08:33, 26 aprel 2022 (UTC) :{{u|Eldarado}} həmkar, fotonu da bərpa etməyinizi xahiş edirəm. [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 08:39, 26 aprel 2022 (UTC) :: {{y}} — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:49, 26 aprel 2022 (UTC) ::: {{u|Orkhan Juvarli}}, şəkili commonsa yükləyin zəhmət olmasa. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 08:55, 26 aprel 2022 (UTC) == Silinmiş səhifə haqqında == Salam Ramazan bayramınız mübarək. Sildiyiniz səhifə diqqətəlayiq xəbər kanallarında xəbərləri olan bir brenddir. İnkişaf mərhələsindədir. Mən töhfə vermək üçün daxil olanda gördüm ki, silinib. Səhifəni geri qaytarmağınızı xahiş edirəm. Əlavələrin hələ də ensiklopediya dəyəri olmadığını düşünürsünüzsə, onları silə bilərsiniz. Qrammatik və orfoqrafik səhvlərim varsa üzr istəyirəm. [[Vakfe (Brend)]] təşəkkürlər. Türkiyədən salamlar.— [[İstifadəçi:JellyBooN|JellyBooN]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:JellyBooN|müzakirə]]) 21:05, 26 aprel 2022 (UTC) == Talışca Vikipediya == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia-logo-tly.png|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''Talışca Vikipediyaya dəstək!'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam hörmətli həmkar, {{BASEPAGENAME}}!</font><br><font color=black>Sizi, [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wp/tly/S%C9%99rloh%C9%99 Talış dilində vikipediyaya] dəstək olmaq məqsədi ay ərzində minimum 11 redaktə etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə,— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 22:16, 8 aprel 2022 (UTC) |} == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-18</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W18"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|Translations]] are available. '''Recent changes''' * On [https://noc.wikimedia.org/conf/dblists/group2.dblist all remaining wikis] (group 2), the software to play videos and audio files on pages has now changed. The old player has been removed. Some audio players will become wider after this change. [[mw:Special:MyLanguage/Extension:TimedMediaHandler/VideoJS_Player|The new player]] has been a beta feature for over four years. [https://phabricator.wikimedia.org/T100106][https://phabricator.wikimedia.org/T248418] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.10|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-03|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-05-04|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-05-05|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * The developers are working on talk pages in the [[mw:Wikimedia Apps/Team/iOS|Wikipedia app for iOS]]. You can [https://wikimedia.qualtrics.com/jfe/form/SV_9GBcHczQGLbQWTY give feedback]. You can take the survey in English, German, Hebrew or Chinese. * [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements#Status_and_next_steps|Most wikis]] will receive an [[m:WMDE_Technical_Wishes/VisualEditor_template_dialog_improvements|improved template dialog]] in VisualEditor and New Wikitext mode. [https://phabricator.wikimedia.org/T296759] [https://phabricator.wikimedia.org/T306967] * If you use syntax highlighting while editing wikitext, you can soon activate a [[m:WMDE_Technical_Wishes/Improved_Color_Scheme_of_Syntax_Highlighting#Color-blind_mode|colorblind-friendly color scheme]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T306867] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Several CSS IDs related to MediaWiki interface messages will be removed. Technical editors should please [[phab:T304363|review the list of IDs and links to their existing uses]]. These include <code dir=ltr>#mw-anon-edit-warning</code>, <code dir=ltr>#mw-undelete-revision</code> and 3 others. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/18|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W18"/> </div> 19:33, 2 may 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23232924 --> == [[User:Sahrudina|Sahrudina]] istifadəçisinin sualı (06:14, 5 may 2022) == Salam --[[İstifadəçi:Sahrudina|Sahrudina]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sahrudina|müzakirə]]) 06:14, 5 may 2022 (UTC) == Namizədlik == Salam məndən az Vikipediyaya töhfə verən Omarwithaschwa istifadəçisinə səhifə addəyişdirici statusu verilib amma mənə verilmədi. Zəhməti olmasa bu səhv düzəldilsin. == Ledi Slim səhifəsinin silinmə səbəbi == Ledi Slim səhifəsinə qeyri-ensiklopedik şəxs adı qoyaraq səhifəni silirsiz. drag janrında öz ölkəsində birinci olan, elece də ölkəni xarici dövlətlərde temsil edib layiqli yerlər qazanan, haqqında istər yerli ,istər xarici medialarda dəfələrlə məlumatlar , məqalələr, müsahibələr dərc olunan bir artist daha ne etməlidir ki, vikipediyadan onun məlumatları silinməsin. nesiminin şeirini hind mahnısına calıyanlar, toy mugenniləri, ara mahnılarla zövqləri korluyanlar ve s. bu kimi biabirçılıqlardımı bizim vikipediyamiz? ([[İstifadəçi:Lady Slimm|Lady Slimm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Lady Slimm|müzakirə]]) 03:27, 7 may 2022 (UTC)) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-19</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W19"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translations]] are available. '''Recent changes''' * You can now see categories in the [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia app for Android]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T73966] '''Problems''' * Last week, there was a problem with Wikidata's search autocomplete. This has now been fixed. [https://phabricator.wikimedia.org/T307586] * Last week, all wikis had slow access or no access for 20 minutes, for logged-in users and non-cached pages. This was caused by a problem with a database change. [https://phabricator.wikimedia.org/T307647] '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. [https://phabricator.wikimedia.org/T305217#7894966] * [[m:WMDE Technical Wishes/Geoinformation#Current issues|Incompatibility issues]] with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:Kartographer|Kartographer]] and the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Extension:FlaggedRevs|FlaggedRevs extension]] will be fixed: Deployment is planned for May 10 on all wikis. Kartographer will then be enabled on the [[phab:T307348|five wikis which have not yet enabled the extension]] on May 24. * The [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector (2022)]] skin will be set as the default on several more wikis, including Arabic and Catalan Wikipedias. Logged-in users will be able to switch back to the old Vector (2010). See the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|latest update]] about Vector (2022). '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place on 17 May. The following meetings are currently planned for: 7 June, 21 June, 5 July, 19 July. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/19|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W19"/> </div> 15:22, 9 may 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23256717 --> == Salam == Burada 2-3 istifadəçinin (hansı ki, klon olmasında şübhə var) bir nəfərə qarşı konspirasiya qarşı etməsinə aid nə qayda var. İngilis vikisində var həmin qanun, sadəcə adı yadımdan çıxıb.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:40, 10 may 2022 (UTC) : Bilmirəm təəssüf ki. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:51, 16 may 2022 (UTC) == Azərbaycan mədəniyyəti ayı == Salam. Azərbaycan mədəniyyəti mövzulu ayının qiymətləndirilməsini icra edə bilərsinizmi? Mənim bununla bağlı təcrübəm yoxdur.— [[İstifadəçi:Abutalub|Abutalub]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Abutalub|müzakirə]]) 06:02, 12 may 2022 (UTC) : Salam {{u|Abutalub}}, bəli nəzərimdədi. Ay sonuna kimi qiymətləndirəcəm. Təşəkkür edirəm diqqətiniz üçün. — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 06:50, 12 may 2022 (UTC) == Blok == Salam. {{u|Onyeddi}} {{u|Zaman1001}}-nın klonudur. Bu da təsdiqi: https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Checkuser/2022-05#Lavici@az.wikipedia Xahiş edirəm bunun nəticəsində tədbir görəsiniz.— [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 12:07, 14 may 2022 (UTC) : Salam {{u|Azerifactory}}, qeyd etdiyiniz istifadəçi uzun müddətdir ki, fəaliyyətini dayandırıb. Belə olduğu halda qayda pozuntusu yoxdur. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:50, 16 may 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-20</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W20"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * Some wikis can soon use the [[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|add a link]] feature. This will start on Wednesday. The wikis are {{int:project-localized-name-cawiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-hiwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-kowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-nowiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ptwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-simplewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-svwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-ukwiki/en}}. This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304542] * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022|Wikimedia Hackathon 2022]] will take place online on May 20–22. It will be in English. There are also local [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Hackathon 2022/Meetups|hackathon meetups]] in Germany, Ghana, Greece, India, Nigeria and the United States. Technically interested Wikimedians can work on software projects and learn new skills. You can also host a session or post a project you want to work on. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.12|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-17|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-05-18|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-05-19|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * You can soon edit translatable pages in the visual editor. Translatable pages exist on for examples Meta and Commons. [https://diff.wikimedia.org/2022/05/12/mediawiki-1-38-brings-support-for-editing-translatable-pages-with-the-visual-editor/] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/20|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W20"/> </div> 18:58, 16 may 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23291515 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-21</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W21"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|Translations]] are available. '''Recent changes''' * Administrators using the mobile web interface can now access Special:Block directly from user pages. [https://phabricator.wikimedia.org/T307341] * The <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[https://www.wiktionary.org/ www.wiktionary.org]</span> portal page now uses an automated update system. Other [[m:Project_portals|project portals]] will be updated over the next few months. [https://phabricator.wikimedia.org/T304629] '''Problems''' * The Growth team maintains a mentorship program for newcomers. Previously, newcomers weren't able to opt out from the program. Starting May 19, 2022, newcomers are able to fully opt out from Growth mentorship, in case they do not wish to have any mentor at all. [https://phabricator.wikimedia.org/T287915] * Some editors cannot access the content translation tool if they load it by clicking from the contributions menu. This problem is being worked on. It should still work properly if accessed directly via Special:ContentTranslation. [https://phabricator.wikimedia.org/T308802] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.13|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-24|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-05-25|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-05-26|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). '''Future changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Gadget and user scripts developers are invited to give feedback on a [[mw:User:Jdlrobson/Extension:Gadget/Policy|proposed technical policy]] aiming to improve support from MediaWiki developers. [https://phabricator.wikimedia.org/T308686] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/21|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W21"/> </div> 00:21, 24 may 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23317250 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-22</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W22"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] In the [[mw:Special:MyLanguage/Extension:AbuseFilter|AbuseFilter]] extension, an <code dir=ltr>ip_in_ranges()</code> function has been introduced to check if an IP is in any of the ranges. Wikis are advised to combine multiple <code dir=ltr>ip_in_range()</code> expressions joined by <code>|</code> into a single expression for better performance. You can use the search function on [[Special:AbuseFilter|Special:AbuseFilter]] to locate its usage. [https://phabricator.wikimedia.org/T305017] * The [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature|IP Info feature]] which helps abuse fighters access information about IPs, [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May 24, 2022|has been deployed]] to all wikis as a beta feature. This comes after weeks of beta testing on test.wikipedia.org. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.14|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-05-31|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-01|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-02|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-05-31|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s5.dblist targeted wikis]). * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|New Topic Tool]] will be deployed for all editors at most wikis soon. You will be able to opt out from within the tool and in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferences]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|Advanced item]] The [[:mw:Special:ApiHelp/query+usercontribs|list=usercontribs API]] will support fetching contributions from an [[mw:Special:MyLanguage/Help:Range blocks#Non-technical explanation|IP range]] soon. API users can set the <code>uciprange</code> parameter to get contributions from any IP range within [[:mw:Manual:$wgRangeContributionsCIDRLimit|the limit]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T177150] * A new parser function will be introduced: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code><nowiki>{{=}}</nowiki></code></bdi>. It will replace existing templates named "=". It will insert an [[w:en:Equals sign|equal sign]]. This can be used to escape the equal sign in the parameter values of templates. [https://phabricator.wikimedia.org/T91154] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/22|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W22"/> </div> 20:28, 30 may 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Trizek (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23340178 --> == Mövzulu ay == Salam hörmətli {{PAGENAME}}, zəhmət olmasa təşkilat komitəsinin üzvlərindən biri kimi [[Vikipediya:Mövzulu ay/Azərbaycan mədəniyyəti ayı 2022|Azərbaycan mədəniyyəti mövzulu ayının]] qiymətləndirməsini həyata keçirərdiniz. Mövzulu ay artıq 2 aydan çoxdur başa çatıb.--[[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Wikipediya M|müzakirə]]) 09:12, 1 iyun 2022 (UTC) == [[User:Rauf Nağıyev|Rauf Nağıyev]] istifadəçisinin sualı (15:41, 6 iyun 2022) == İstəyirəm ki, mənim də haqqım da "wikpedia"da olsun. Buna necə edə bilərəm ? --[[İstifadəçi:Rauf Nağıyev|Rauf Nağıyev]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rauf Nağıyev|müzakirə]]) 15:41, 6 iyun 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-23</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W23"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.15|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-07|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-08|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-09|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>str_replace_regexp()</code></bdi> function can be used in [[Special:AbuseFilter|abuse filters]] to replace parts of text using a [[w:en:Regular expression|regular expression]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T285468] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/23|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W23"/> </div> 02:46, 7 iyun 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23366979 --> == [[User:Samirasim|Samirasim]] istifadəçisinin sualı (21:24, 9 iyun 2022) == Hər vaxtınız xeyir, Burada böyük uğurları olmayan, adi şəxslər haqqında paylaşimlar varikən, iki olimpiada qızılı və bir beynəlxalq gümüs medal qazanan 8 ci sinif uşağı haqqında yazılan məqalə nə səbəblə silinir anlamadım. Həm də ensklopedik deyil cavabı ilə. İki demirəm, onu silənin heç olmasa 1 qızıl medalı var görəsən? Yanlış anlamayın bu sadəcə bir sualdır. Biz hansı qaydanı požmüşuq ki? --[[İstifadəçi:Samirasim|Samirasim]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Samirasim|müzakirə]]) 21:24, 9 iyun 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-24</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W24"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|Translations]] are available. '''Recent changes''' * All wikis can now use [[mw:Special:MyLanguage/Extension:Kartographer|Kartographer]] maps. Kartographer maps now also work on pages with [[mw:Special:MyLanguage/Help:Pending changes|pending changes]]. [https://meta.wikimedia.org/wiki/WMDE_Technical_Wishes/Geoinformation#Project_descriptions][https://phabricator.wikimedia.org/T307348] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.16|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-14|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-15|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-16|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-06-14|en}} at 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T300471] * Starting on Wednesday, a new set of Wikipedias will get "[[mw:Special:MyLanguage/Help:Growth/Tools/Add a link|Add a link]]" ({{int:project-localized-name-abwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-acewiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-adywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-afwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-akwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-alswiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-amwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-anwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-angwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-arcwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-arzwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-astwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-atjwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-avwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-aywiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-azwiki/en}}{{int:comma-separator/en}}{{int:project-localized-name-azbwiki/en}}). This is part of the [[phab:T304110|progressive deployment of this tool to more Wikipedias]]. The communities can [[mw:Special:MyLanguage/Growth/Community configuration|configure how this feature works locally]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T304548] * The [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools#New topic tool|New Topic Tool]] will be deployed for all editors at Commons, Wikidata, and some other wikis soon. You will be able to opt out from within the tool and in [[Special:Preferences#mw-prefsection-editing-discussion|Preferences]]. [https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Talk_pages_project/New_discussion][https://phabricator.wikimedia.org/T287804] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place today (13 June). The following meetings will take place on: 28 June, 12 July, 26 July. '''Future changes''' * By the end of July, the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022]] skin should be ready to become the default across all wikis. Discussions on how to adjust it to the communities' needs will begin in the next weeks. It will always be possible to revert to the previous version on an individual basis. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/2022-04 for the largest wikis|Learn more]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/24|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W24"/> </div> 16:59, 13 iyun 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23389956 --> == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-25</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W25"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|Translations]] are available. '''Recent changes''' * The [[mw:Special:MyLanguage/Wikimedia Apps/Team/Android|Wikipedia App for Android]] now has an option for editing the whole page at once, located in the overflow menu (three-dots menu [[File:Ic more vert 36px.svg|15px|link=|alt=]]). [https://phabricator.wikimedia.org/T103622] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Some recent database changes may affect queries using the [[m:Research:Quarry|Quarry tool]]. Queries for <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>site_stats</code></bdi> at English Wikipedia, Commons, and Wikidata will need to be updated. [[phab:T306589|Read more]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] A new <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>user_global_editcount</code></bdi> variable can be used in [[Special:AbuseFilter|abuse filters]] to avoid affecting globally active users. [https://phabricator.wikimedia.org/T130439] '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.17|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-21|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-22|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-23|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * Users of non-responsive skins (e.g. MonoBook or Vector) on mobile devices may notice a slight change in the default zoom level. This is intended to optimize zooming and ensure all interface elements are present on the page (for example the table of contents on Vector 2022). In the unlikely event this causes any problems with how you use the site, we'd love to understand better, please ping <span class="mw-content-ltr" lang="en" dir="ltr">[[m:User:Jon (WMF)|Jon (WMF)]]</span> to any on-wiki conversations. [https://phabricator.wikimedia.org/T306910] '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] Parsoid's HTML output will soon stop annotating file links with different <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>typeof</code></bdi> attribute values, and instead use <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:File</code></bdi> for all types. Tool authors should adjust any code that expects: <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Image</code></bdi>, <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Audio</code></bdi>, or <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>mw:Video</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T273505] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/25|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W25"/> </div> 20:18, 20 iyun 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23425855 --> == [[User:GulnarMammadova98|GulnarMammadova98]] istifadəçisinin sualı (12:54, 24 iyun 2022) == salam. Şəxs haqqında məlumat necə paylaşmaq olar? --[[İstifadəçi:GulnarMammadova98|GulnarMammadova98]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:GulnarMammadova98|müzakirə]]) 12:54, 24 iyun 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-26</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W26"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|Translations]] are available. '''Recent changes''' * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise|Wikimedia Enterprise]] API service now has self-service accounts with free on-demand requests and monthly snapshots ([https://enterprise.wikimedia.com/docs/ API documentation]). Community access [[m:Special:MyLanguage/Wikimedia Enterprise/FAQ#community-access|via database dumps & Wikimedia Cloud Services]] continues. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] [[d:Special:MyLanguage/Wikidata:Wiktionary#lua|All Wikimedia wikis can now use Wikidata Lexemes in Lua]] after creating local modules and templates. Discussions are welcome [[d:Wikidata_talk:Lexicographical_data#You_can_now_reuse_Wikidata_Lexemes_on_all_wikis|on the project talk page]]. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.18|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-06-28|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-06-29|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-06-30|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-06-28|en}} at 06:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s7.dblist targeted wikis]). [https://phabricator.wikimedia.org/T311033] * Some global and cross-wiki services will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-06-30|en}} at 06:00 UTC. This will impact ContentTranslation, Echo, StructuredDiscussions, Growth experiments and a few more services. [https://phabricator.wikimedia.org/T300472] * Users will be able to sort columns within sortable tables in the mobile skin. [https://phabricator.wikimedia.org/T233340] '''Future meetings''' * The next [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates/Talk to Web|open meeting with the Web team]] about Vector (2022) will take place tomorrow (28 June). The following meetings will take place on 12 July and 26 July. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/26|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W26"/> </div> 20:03, 27 iyun 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23453785 --> == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:30, 4 iyul 2022 (UTC) |} == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-27</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W27"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|Translations]] are available. '''Changes later this week''' * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] The [[mw:MediaWiki 1.39/wmf.19|new version]] of MediaWiki will be on test wikis and MediaWiki.org from {{#time:j xg|2022-07-05|en}}. It will be on non-Wikipedia wikis and some Wikipedias from {{#time:j xg|2022-07-06|en}}. It will be on all wikis from {{#time:j xg|2022-07-07|en}} ([[mw:MediaWiki 1.39/Roadmap|calendar]]). * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-05|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s6.dblist targeted wikis]) and on {{#time:j xg|2022-07-07|en}} at 7:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s4.dblist targeted wikis]). * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=| Advanced item]] This change only affects pages in the main namespace in Wikisource. The Javascript config variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>proofreadpage_source_href</code></bdi> will be removed from <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>[[mw:Special:MyLanguage/Manual:Interface/JavaScript#mw.config|mw.config]]</code></bdi> and be replaced with the variable <bdi lang="zxx" dir="ltr"><code>prpSourceIndexPage</code></bdi>. [https://phabricator.wikimedia.org/T309490] '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/27|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W27"/> </div> 19:32, 4 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23466250 --> == [[User:Nargiz NN|Nargiz NN]] istifadəçisinin [[İstifadəçi:Nargiz NN/Qaralama]] ilə bağlı sualı (10:22, 10 iyul 2022) == bu səhifəni üikipediya saytında necə yayımlamaq olar? --[[İstifadəçi:Nargiz NN|Nargiz NN]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Nargiz NN|müzakirə]]) 10:22, 10 iyul 2022 (UTC) == <span lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr">Tech News: 2022-28</span> == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin="technews-2022-W28"/><div class="plainlinks"> Latest '''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|tech news]]''' from the Wikimedia technical community. Please tell other users about these changes. Not all changes will affect you. [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translations]] are available. '''Recent changes''' * In the [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements|Vector 2022 skin]], the page title is now displayed above the tabs such as Discussion, Read, Edit, View history, or More. [[mw:Special:MyLanguage/Reading/Web/Desktop Improvements/Updates#Page title/tabs switch|Learn more]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T303549] * [[File:Octicons-tools.svg|15px|link=|alt=|Advanced item]] It is now possible to easily view most of the configuration settings that apply to just one wiki, and to compare settings between two wikis if those settings are different. For example: [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=jawiktionary Japanese Wiktionary settings], or [https://noc.wikimedia.org/wiki.php?wiki=eswiki&compare=eowiki settings that are different between the Spanish and Esperanto Wikipedias]. Local communities may want to [[m:Special:MyLanguage/Requesting_wiki_configuration_changes|discuss and propose changes]] to their local settings. Details about each of the named settings can be found by [[mw:Special:Search|searching MediaWiki.org]]. [https://phabricator.wikimedia.org/T308932] *The Anti-Harassment Tools team [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#May|recently deployed]] the IP Info Feature as a [[Special:Preferences#mw-prefsection-betafeatures|Beta Feature at all wikis]]. This feature allows abuse fighters to access information about IP addresses. Please check our update on [[m:Special:MyLanguage/IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/IP Info feature#April|how to find and use the tool]]. Please share your feedback using a link you will be given within the tool itself. '''Changes later this week''' * There is no new MediaWiki version this week. * [[File:Octicons-sync.svg|12px|link=|alt=|Recurrent item]] Some wikis will be in read-only for a few minutes because of a switch of their main database. It will be performed on {{#time:j xg|2022-07-12|en}} at 07:00 UTC ([https://noc.wikimedia.org/conf/highlight.php?file=dblists/s3.dblist targeted wikis]). '''Future changes''' * The Beta Feature for [[mw:Special:MyLanguage/Help:DiscussionTools|DiscussionTools]] will be updated throughout July. Discussions will look different. You can see [[mw:Special:MyLanguage/Talk pages project/Usability/Prototype|some of the proposed changes]]. '''''[[m:Special:MyLanguage/Tech/News|Tech news]]''' prepared by [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/Writers|Tech News writers]] and posted by [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|bot]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News#contribute|Contribute]]&nbsp;• [[m:Special:MyLanguage/Tech/News/2022/28|Translate]]&nbsp;• [[m:Tech|Get help]]&nbsp;• [[m:Talk:Tech/News|Give feedback]]&nbsp;• [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|Subscribe or unsubscribe]].'' </div><section end="technews-2022-W28"/> </div> 19:25, 11 iyul 2022 (UTC) <!-- Message sent by User:Quiddity (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Tech_ambassadors&oldid=23502519 --> == Mükafatlandırma == Salam hörmətli {{u|Eldarado}}, Azərbaycan mədəniyyəti ayı çərçivəsində 1-ci, 2-ci və 3-cü yerlərin qalibləri qiymətləndirilmədi? Hörmətlə: <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:47, 25 iyul 2022 (UTC) :Salam {{u|Elshad Iman (Elşad İman)}}, bəli gün ərzində qiymətləndirməni bitirəcəm, lakin xüsusi bir mükafat nəzərdə tutulmayıb. Hörmətlə — ''[[User: Eldarado |<span style="color:#000000;">eldarado</span>]]''<small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Eldarado|müzakirə]] | [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/Eldarado|fəaliyyət]] | [[:m:User:Eldarado|meta səhifəsi]])</small> 05:05, 26 iyul 2022 (UTC) ::Səhf etmirəmsə məndə yer alıram orada. Çox güman edirəm Azərbaycan mədəniyyəti ayı çərçivəsində təqdim olunan nişanı məndə əldə edə biləcəm sizin sayənizdə. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:42, 26 iyul 2022 (UTC) :::Salam müəllim, qiymətləndirməni bitirdiniz? <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:36, 5 avqust 2022 (UTC) 4324mz4v4z6nuapymbsvjgges57fxvz Hörümçək-adam 0 257710 6564628 6559535 2022-08-05T21:39:57Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 19 books for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{İstiqamətləndirmə|Piter Parker|Piter Parker adlı digər insanlar, eləcə də, digər istifadə formaları|Piter Parker (dəqiqləşdirmə)|və|Hörümçək-adam (dəqiqləşdirmə)}} {{Haqqında|Piter Parker|Personajın digər versiyaları|Hörümçək-adamın təcəssümlərinin siyahısı}} {{Komiks personajı |adı = Hörümçək-adam |orijinal adı = {{Dil-en|Spider-Man}} |şəkil = Web of Spider-Man Vol 1 129-1.png |şəkil məlumat = ''"Web of Spider-Man"'' #129.1 (okt. 2012) |color = #E80500 |color text = #FFFFFF |nəşriyyat = [[Marvel Comics]] |yayın tarixi = ''"[[Amazing Fantasy]]"'' #15 (avqust 1962) |yaradan = [[Sten Li]]<br>[[Stiv Ditko]] |məlumat = Bioqrafiya |əsl adı = Piter Bencamin Parker |boyu = 1.65 |çəkisi = 49 |göz rəngi = Açıq qəhvəyi |saç rəngi = Qara |növü = insan mutantı |milliyyəti = amerikalı |komandaları = [[Qisasçılar (komiks)|Qisasçılar]]<br>Müdafiəçilər<br>[[SHIELD]]<br>[[Future Foundation]]<br>[[Yeni Qisasçılar (komiks)|Yeni Qisasçılar]]<br>Cin Grey Ali Təhsil Məktəbi<br>[[Qüdrətli Qisasçılar]]<br>Tor-döyüşçülər |partnerləri = [[Qara pişik (komiks)|Qara pişik]], [[Vurnuxan (komiks)|Vurnuxan]], [[İpək (komiks)|İpək]], [[Dəmir adam]], [[Venom]], Ben Rayli, [[Dedpul]] |köməkçiləri = |düşmənləri = |ləqəbləri = [[Rikoşet (komiks)|Rikoşet]],<ref>''Amazing Spider-Man'' #434</ref> [[Toran (komiks)|Toran]],<ref>''Spider-Man'' #91</ref> [[Vunderkind (komiks)|Vunderkind]],<ref>''The Spectacular Spider-Man'' #257</ref> [[Eşşək arısı (komiks)|Eşşək arısı]],<ref>''Sensational Spider-Man'' #27</ref> [[Ben Reyli]],<ref>Amazing Spider-Man Annual #36</ref> [[Qırmızı hörümçək]],<ref>''The Amazing Spider-Man'' #149-151</ref> [[Dəmir hörümçək]],<ref>''The Amazing Spider-Man'' #529</ref> [[Kapitan Kainat]]<ref>"What If? Vol 2 #31</ref> |gücləri = Dahilik səviyyəsində intellekt *Mütəxəssis [[alim]] və [[ixtiraçı]] *Qeyri-insani güc, sürət, dözümlülük və çeviklik *Bir çox səthlərdə gəzmək bacarığı *Prekoqnitiv hörümçək hissi *Güclü hörümçək toru atan toratan alətlər |silahları = }} '''Hörümçək-adam''' ({{Dil-en|Spider-Man}}) — [[Marvel Comics]] tərəfindən nəşr edilən ABŞ komikslərində görünən uydurma superqəhrəman. Personaj yazıçı-redaktor [[Sten Li]] və yazıçı-rəssam [[Stiv Ditko]] tərəfindən yaradılmış və ilk dəfə komikslərin Gümüş dövründə ''"[[Amazing Fantasy]]"'' komiksinin 15-ci sayında (avqust 1962) peyda olmuşdur. [[Marvel Kainatı]]nda valideynləri [[Riçard və Meri Parker]] təyyarə qəzasında öldüyü üçün [[Nyu-York]] şəhərində [[Mey xala]] və [[Ben əmi]] tərəfindən böyüdülən və əsl adı '''Piter Parker''' ({{Dil-en|Peter Parker}}) olan personaj kimi düşünülmüşdür. Li və Ditko onu yeniyetməlik dövrünün normal çətinlikləri və maddi problemləri ilə üzləşməli olan personaj kimi təsvir etmişdirlər və onun üçün bir çox köməkçi personajdan istifadə etmişdirlər: ''"[[Daily Bugle]]"'' qəzetinin baş redaktoru [[Cey Cona Ceymson]], sinif yoldaşları [[Fleş Tompson]] və [[Harri Ozborn]], romantik münasibətdə olduğu [[Qven Steysi]] və [[Meri Ceyn Uotson]]. Personajın mənşə hekayəsinə görə radiokativ [[hörümçək]] tərəfindən sancılan Piter Parker [[hörümçəklər]]ə xas güc və bacarıqlar əldə edir: divarlara dırmaşmaq, biləklərinə taxdığı "toratan" adlı xüsusi alətlərlə hörümçək toru atmaq və "hörümçək hissi" sayəsində təhlükəyə cəld reaksiya vermək. Əldə etdiyi bu güclər ona [[Doktor Osminoq]], [[Harri Ozborn|Yaşıl qoblin]] və [[Eddi Brok|Venom]] kimi güclü düşmənlərə qarşı mübarizə aparmaq imkanı yaradır. Hekayəyə görə o, əvvəlcə güclərindən saymazyana istifadə edir, lakin əmisini öldürən oğrunun qaçmasına şərait yaratdığını öyrəndikdən sonra gücünün məsuliyyətini dərk edir. Hörümçək-adamın 1960-cı illərin əvvəllərində peyda olduğu dövrdə superqəhrəman komikslərində yeniyetmə personajlar [[protaqonist]]lərin köməkçisi rolunda çıxış edirdilər. ''"Hörümçək-adam"'' seriyası Hörümçək-adam gizli şəxsiyyəti ilə fəaliyyət göstərən [[kuins]]li lisey tələbəsi Piter Parkerlə bu tendensiyaya son qoymuşdur. Personajın "rədd olunma, tutarsızlıq, tənhalıq" kimi vəsvəsələrə malik olması gənc oxucuların onla təmas qurmasını asanlaşdırırdı.<ref name="Wright">{{Cite book | author = Wright, Bradford W. | title = Comic Book Nation | year = 2001 | publisher = Johns Hopkins Press : Baltimore | isbn = 0-8018-7450-5 }}</ref> Hörümçək-adam köməkçi personaj xüsusiyyətlərinə malik olsa da, əvvəlki gənc superqəhrəmanlardan ([[Dik Qreyson|Robin]] və [[Baki Barns|Baki]]) fərqli olaraq onun [[Betmen]] və [[Kapitan Amerika]] kimi superqəhrəman məsləhətçiləri yox idi. Buna görə də "böyük gücün böyük məsuliyyət gətirdiyini" (bu ifadə ilk Hörümçək-adam hekayəsinin sonuncu panelində işlədilmişdi) özü öyrənməli idi. Marvel Hörümçək-adam personajını bir çox komikslərində istifadə etmişdir. İlki və ən uzun davam edəni ''"[[The Amazing Spider-Man]]"'' komiks seriyasıdır. İllər keçdikcə Piter Parker personajı utancaq, antisosial [[Nyu-York]] tələbəsindən problemli, amma diqqətli kollec tələbəsinə, evli lisey müəlliminə, təkbaşına işləyən frilans [[fotoqraf]]a çevrilmişdir. 2010-cu illərdə Marvel nəşriyyatının ən tanınmış superqəhrəman komandası [[Qisasçılar (komiks)|Qisasçılar]]a qoşulur. Hörümçək-adamın düşməni [[Doktor Osminoq]] da 2012–2014-ci illərdə davam edən, Piter Parkerin öldüyü [[Dying Wish|bədən dəyişdirmə hekayəsind]]ə Hörümçək-adam şəxsiyyətini götürür.<ref>{{cite web | url = http://www.nydailynews.com/entertainment/comics/exclusive-spider-man-alter-ego-peter-parker-return-death-article-1.1575793 | title = Exclusive: Peter Parker to return from death in 'Amazing Spider-Man' #1 this April | publisher = New York Daily News | last = Sacks | first = Ethan | date = January 12, 2014 }}</ref> Bunlardan əlavə, Marvel Hörümçək-adamın alternativ versiyalarını yaradaraq komikslərini nəşr etmişdir: gələcəyin Hörümçək-adamı [[Migel O'Hara]]nın macəralarından bəhs edən ''"[[Hörümçək-adam 2099|Spider-Man 2099]]"'', alternativ kainatda gənc Piter Parkerin macəralarından söz açan ''"[[Ultimate Spider-Man]]"'' və Piter Parkerin ölümündən sonra Hörümçək-adam rolunu alan [[Hörümçək-adam (Maylz Morales)|Maylz Morales]]i təsvir edən ''"[[Ultimate Comics Spider-Man]]"''. Maylzın daha sonra əhəmiyyəti artırılmış, Piterlə birlikdə işləməyə başlamışdır. Hörümçək-adam ən populyar və uğurlu superqəhrəmanlardan biridir.<ref>{{cite news | title = Why Spider-Man is popular. | url = http://abcnews.go.com/Entertainment/story?id=101230&page=1 | accessdate = 25 yanvar 2018 }}</ref> Marvel-in bayraqdaşıyan personajı və şirkətin talismanı olan Hörümçək-adam saysız mediada peyda olmuşdur. Bunlara animasiya və live-action teleserialları, qəzet komiks stripləri və film seriyaları daxildir. Personaj ilk dəfə Denni Siqren tərəfindən 1974-cü ildən 1977-ci ilə kimi davam etmiş "[[Elektrik şirkəti]]" sketçi "[[Hörümçək superhekayələri]]"ndə canlandırılmışdır.<ref>{{cite journal | last = Weiss | first = Brett | date = October 2010 | title = Spidey Super Stories | journal = [[Back Issue!]] | issue = 44 | pages = 23–28 | publisher = [[TwoMorrows Publishing]] }}</ref> Filmlərdə Hörümçək-adam rolunu [[Tobi Maquayr]] (2002–2007), [[Endrü Qarfild]] (2012–2014)<ref>{{cite web | url = http://www.comingsoon.net/news/movienews.php?id=67468 | title = It's Official! Andrew Garfield to Play Spider-Man! | publisher = Comingsoon.net | date = July 2, 2010 | accessdate = 25 yanvar 2018 }}</ref> və [[Tom Holland]] ifa etmişdirlər. [[Tom Holland]] 2016-cı ildən bəri Hörümçək-adamı [[Marvel Kinematoqrafiya Kainatı]]nda canlandırır. [[Riv Karni]] 2010-cu ildə ''"[[Spider-Man: Turn Off the Dark]]"'' teatr tamaşasında Hörümçək-adam rolunda çıxış etmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.broadway.com/shows/spider-man-turn-off-the-dark/buzz/153279/complete-cast-announced-for-spider-man-turn-off-the-dark/ | title = Complete Cast Announced for Spider-Man: Turn Off the Dark | publisher = Broadway.com | date = August 16, 2010 | accessdate = 25 yanvar 2018 }}</ref> Hörümçək-adam superqəhrəman və komiks personajı kimi yaxşı qəbul olunmuşdur. [[DC Comics]] nəşriyyatının ən populyar superqəhrəmanları [[Supermen]], [[Betmen]] və [[Ecazkar qadın]]la birlikdə bütün dövrlərin ən populyar komiks personajlarından biri hesab olunur. == Nəşrolunma tarixi == {{həmçinin bax|Hörümçək-adam komikslərinin siyahısı}} === Yaradılma və inkişaf === [[Fayl:Spider Strikes v1n1 i05 Wentworth.png|thumb|right|Riçard Uentvort ([[Hörümçək (pulp uydurma)|Hörümçək]]) ''"The Spider"'' pulp-jurnalından. Sten Li Hörümçək-adamı yaradarkən bu personajın adından ilhamlandığını bildirmişdir.<ref name="LeeMair"/>]] 1962-ci ildə [[Fantastik dördlük|Fantastik dördlüy]]ün uğurundan sonra [[Marvel Comics]] redaktoru və əsas yazıçı [[Sten Li]]yə yeni superqəhrəman ideyası ilə çıxış etmək imkanı verilmişdi. Sten Linin sözlərinə görə Hörümçək-adamı yaratmaq ideyası gənclərin [[komiks]]lərə olan tələbatından və [[yeniyetmə]]lərin asan təmas qura biləcəkləri personaj yaratmaq istəyindən doğmuşdur.<ref name="DeFalco">{{Cite book | author = [[Tom DeFalco|DeFalco, Tom]]; [[Stan Lee|Lee, Stan]] | editor = O'Neill, Cynthia | title = Spider-Man: The Ultimate Guide | url = https://archive.org/details/spidermanultimat00defa | publisher = [[Dorling Kindersley]] | location = New York | isbn = 0-7894-7946-X | year = 2001 }}</ref>{{rp|1}} Sten Li avtobioqrafiyasında qeyri-superqəhrəman pulp-jurnal cinayət döyüşçüsü [[Hörümçək (pulp uydurma)|Hörümçək]]dən xeyli təsirləndiyini qeyd etmişdir.<ref name="LeeMair">{{Cite book | author = [[Stan Lee|Lee, Stan]]; Mair, George | title = Excelsior!: The Amazing Life of Stan Lee | url = https://archive.org/details/excelsioramazing0000lees | publisher = Fireside | year = 2002 | isbn = 0-684-87305-2 }}</ref>{{rp|130}} Bir çox müsahibələrində isə divarda dırmaşan hörümçəyi seyr edərkən personajı yaratmaq ideyasının yarandığını bildirmişdir. Sten Li avtobioqrafiyasında hekayənin doğru olub-olmadığı barədə tez-tez tərəddüd keçirdiyini əlavə etmişdir.<ref group="qeyd">{{Cite book | author = [[Stan Lee|Lee, Stan]]; Mair, George | title = Excelsior!: The Amazing Life of Stan Lee | url = https://archive.org/details/excelsioramazing0000lees | publisher = Fireside | year = 2002 | isbn = 0-684-87305-2 | quote = He goes further in his biography, claiming that even while pitching the concept to publisher Martin Goodman, "I can't remember if that was literally true or not, but I thought it would lend a big color to my pitch." }}</ref> O dövrdə yeniyetmə superqəhrəmanlara sonu "oğlan" ({{Dil-en|Boy}}) ilə bitən adlar verilsə də, Li "Hörümçək-adam" ({{Dil-en|Spider-Man}}) adını seçmişdir. Çünki Sten Li personajın seriya davam etdikcə yaşlanmasını istəmiş, bundan əlavə, "Hörümçək-oğlan" adının personajın digər superqəhrəmanlara nisbətən keyfiyyətsiz görünməsinə səbəb olacağını düşünmüşdür.<ref name="alter104">{{cite journal | last = Thomas | first = Roy | date = August 2011 | title = Stan Lee's Amazing Marvel Interview! | journal = [[Alter Ego (magazine)|Alter Ego]] | issue = 104 | pages = 3–45 | publisher = [[TwoMorrows Publishing]] }}</ref> O vaxt Sten Li personaj üçün [[Marvel Comics|Marvel]] nəşriyyatçısı [[Martin Qudman]]ın razılığını almalı idi. 1986-cı ildə bir müsahibədə Sten Li arqumentlərinin Qudmanın etirazlarını üstələdiyini ətraflı şəkildə təsvir etmişdir.<ref group="qeyd">''[[Detroit Free Press]]'' interview with Stan Lee, quoted in ''The Steve Ditko Reader'' by [[Greg Theakston]] (Pure Imagination, Brooklyn, NY; {{ISBN|1-56685-011-8}}), p. 12 (unnumbered). "He gave me 1,000 reasons why Spider-Man would never work. Nobody likes spiders; it sounds too much like Superman; and how could a teenager be a superhero? Then I told him I wanted the character to be a very human guy, someone who makes mistakes, who worries, who gets acne, has trouble with his girlfriend, things like that. [Goodman replied,] 'He's a hero! He's not an average man!' I said, 'No, we make him an average man who happens to have super powers, that's what will make him good.' He told me I was crazy".</ref> Nəhayət, Qudman ''"Amazing Adult Fantasy"'' elmi fantastika və fövqəltəbii komiks antologiyasının 5 iyun 1962-ci ildə satışa buraxılmış 15-cı və sonuncu sayında (bu zaman antologiya ''"[[Amazing Fantasy]]"'' adlandırılmışdı) personajı yoxlamağa icazə vermişdir.<ref name=gcd-af>[http://www.comics.org/series/1514/ ''Amazing Fantasy'' (Marvel, 1962 series)] at the Grand Comics Database: "1990 copyright renewal lists the publication date as June 5, 1962"; "[T]he decision to cancel the series had not been made when it went to print, since it is announced that future issues will include a Spider-Man feature."</ref> Sten Li qeyd etmişdir ki, ''"Amazing Fantasy"'' komiksinin 15-cı saydan sonra ləğv olunmasının səbəbi Qudmanın ona Hörümçək-adamdan istifadə etməsinə icazə verməsi olmuşdur.<ref name="alter104"/> Sonuncu say olmasına baxmayaraq baş məqalədə "Hörümçək-adam hər ay ''Amazing''-də görünəcək" ({{Dil-en|"The Spiderman [sic] ... will appear every month in Amazing"}}) sözləri yazılmışdı.<ref name=gcd-af /><ref>"Important Announcement from the Editor!", ''Amazing Fantasy'' #15 (August 1962), reprinted at {{cite book | first = Cory, ed. | last = Sedlmeier | title = Amazing Fantasy Omnibus | publisher = Marvel Publishing | year = 2007 | isbn = 978-0785124580 | page = 394 }}</ref> Hər şeyə baxmayaraq, Li Hörümçək-adam və "adi yeniyetmə" konsepsiyası üçün Qudmanın razılığını almış və rəssam [[Cek Körbi]] ilə görüşmüşdür. Komiks tarixçisi [[Qreq Tikston]]a görə Körbi Sten Liyə 1950-ci illərdə [[Co Simon]]la birlikdə hazırladığı nəşr olunmamış personaj haqqında danışmışdır. Qoca cütlüklə yaşayan və yetim olan bu personaj ona supergüclər verən sehrli üzük tapırdı. Li dərhal Körbi ilə hekayə barədə müzakirə aparmış və daha sonra Körbidən personajı dəqiqliklə təsvir etməsini və bir neçə səhifə çəkməsini istəmişdir.<ref name="Theakston" /> [[Stiv Ditko]] isə konturçu olmalı idi.<ref group="qeyd">{{Cite book | author = Ditko, Steve | authorlink = Steve Ditko | title = Alter Ego: The Comic Book Artist Collection | editor = Roy Thomas | publisher = [[TwoMorrows Publishing]] | year = 2000 | isbn = 1-893905-06-3 | editor-link = Roy Thomas }} "'Stan said a new Marvel hero would be introduced in #15 [of what became titled ''Amazing Fantasy'']. He would be called Spider-Man. Jack would do the penciling and I was to ink the character.' At this point still, Stan said Spider-Man would be a teenager with a magic ring which could transform him into an adult hero—Spider-Man. I said it sounded like the [[Fly (Red Circle Comics)|Fly]], which Joe Simon had done for [[Archie Comics]]. Stan called Jack about it but I don't know what was discussed. I never talked to Jack about Spider-Man… Later, at some point, I was given the job of drawing Spider-Man'".</ref> Li Körbinin ilk 6 səhifəni ona göstərdiyi anı belə xatırlayır: "Onun istifadə etdiyi üslubdan ''nifrət etdim''! O, pis bir şey etməmişdi, sadəcə bu, istədiyim personaj deyildi; o, çox qəhrəmancasına görünürdü".<ref name="Theakston">{{Cite book | author = Theakston, Greg | title = The Steve Ditko Reader | publisher = Pure Imagination | location = Brooklyn, NY | year = 2002 | isbn = 1-56685-011-8 }}</ref> Li bu dəfə Ditkoya yönəlmiş və onun vizual stilini bəyənmişdir. Ditko xatırlayır: {{sitat|Etdiyim ilk işlərdən biri [[kostyum]] çəkmək idi. Personajın vacib, vizual hissəsi. Hər hansı səhv buraxmazdan öncə ... mən onun necə göründüyünü bilməli idim. Misal üçün: dırmaşma gücünə görə sərt ayaqqabı və ya çəkmə geyinməməsi, gizlədilmiş toratan tor silahı və tapançasına qarşı və s. Personajın üzünü örtməyin Sten Linin xoşuna gələcəyindən əmin deyildim, amma etdim, çünki bu, personajın çox gənc görünən sifətini gizlədirdi. Bu, həmçinin personaja müəmma qatacaqdı.<ref name="ditko-history"/>}} Personaj Ditko tərəfindən dizayn olunsa da, Li Ditkonun kover-artını bəyənməmiş və Körbidən Ditkonun konturladığı üzlüyə düzəliş etməsini istəmişdir.<ref name=gcd-af /> Bunu 2010-cu ildə Li belə izah etmişdir: "Mən düşündüm ki, üzlüyü Cek tərtib etməlidir, çünki mənim həmişə Cekin üzlüklərinə böyük güvənim var idi".<ref>{{cite news | url = https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=explorer&chrome=true&srcid=0B_lZovnpi13JNWQ5MDJmOTgtZDMzYy00MzI3LTllYjctNmM0ZWE4NjgyOWEx&hl=en_US | title = Deposition of Stan Lee | publisher = United States District Court, Southern District of New York: "Marvel Worldwide, Inc., et al., vs. Lisa R. Kirby, et al." | page = 37 | location = [[Los-Anceles]], [[Kaliforniya]] | date = December 8, 2010 }}</ref> Ditko onun və Linin personajın yaradılmasında verdikləri töhfələr haqqında Geri Martinə verdiyi və ''"Comic Fan"''-ın 2-ci buraxılışında (yay 1965) nəşr olunmuş poçt-müsahibədə demişdir: "Sten Li adı fikirləşdi. Mən kostyumu, biləklərdəki toratan aləti və hörümçək siqnalını hazırladım".<ref name=comicfan2>{{cite web | archivedate = February 28, 2012 | archiveurl = https://www.webcitation.org/65nM6oj4b?url=http://web.archive.org/web/20071227024327/http://www.ditko.comics.org/ditko/artist/arcomicf.html | author = Ditko interview | title = Steve Ditko – A Portrait of the Master | url = http://www.ditko.comics.org/ditko/artist/arcomicf.html | publisher = ''Comic Fan'' #2 (Larry Herndon) via Ditko.Comics.org (Blake Bell, ed.) | date = Summer 1965 | accessdate = 26 yanvar 2018 | deadurl = yes | df = mdy-all }} Additional, February 28, 2012.</ref> Həmin dövrdə Ditko incəsənət məktəbində onun sinif yoldaşı olmuş məşhur fetiş rəssamı [[Erik Stenton]]la bir [[Manhetten]] studiyasını bölüşürdü. 1988-ci ildə Stenton Tikstona verdiyi müsahibədə bildirmişdi ki, Hörümçək-adam personajının yaradılmasına verdiyi töhfə "demək olar ki, sıfır" olsa da, bir neçə ideya vermişdir: "Lakin hər şey Ditkonun özü tərəfindən yaradıldı… Mən düşünürəm ki, əllərdən çıxan torla bağlı məsələni mən əlavə etdim".<ref name="Theakston" />{{rp|14}} [[Fayl:Amazing Fantasy 15.jpg|thumb|left|''"Amazing Fantasy"'' #15 (avqust 1962) personajın ilk dəfə göründüyü komiksdir. Kover-art [[Cek Körbi]], konturçu [[Stiv Ditko]].]] Körbi Linin hekayə versiyası barədə mübahisə etmiş və Linin personajın yaradılmasına minimal töhfə verdiyini söyləmişdir. Körbiyə görə Hörümçək-adam ideyası 1950-ci illərdə Co Simonla birlikdə [[Crestwood Publications]] komiksi ''"Black Magic"'' üçün dizayn olunan, lakin istifadə olunmayan Gümüş hörümçək adlı personaja əsaslanır.<ref group="qeyd">Jack Kirby in "Shop Talk: Jack Kirby", ''[[Will Eisner]]'s [[The Spirit|Spirit]] Magazine'' #39 (February 1982): "Spider-Man was discussed between [[Joe Simon]] and myself. It was the last thing Joe and I had discussed. We had a strip called 'The Silver Spider.' The Silver Spider was going into a magazine called ''Black Magic.'' ''Black Magic'' folded with [[Crestwood Publications|Crestwood]] (Simon & Kirby's 1950s comics company) and we were left with the script. I believe I said this could become a thing called Spider-Man, see, a superhero character. I had a lot of faith in the superhero character that they could be brought back… and I said Spider-Man would be a fine character to start with. But Joe had already moved on. So the idea was already there when I talked to Stan".</ref> Simon 1990-cı ildə avtobioqrafiyasında Körbinin açıqlamaları ilə razılaşmamış, ''"Black Magic"'' komiksinin bir faktor olmadığını bildirmiş, onun Hörümçək-adam adını (daha sonra Gümüş hörümçək) fikirləşdiyini, Körbinin isə hekayə və gücləri müəyyən etdiyini bildirmişdir. Simon qeyd etmişdir ki, onların yaratdığı bu personaj Simonun [[Archie Comics]] superqəhrəmanı [[Milçək (Archie Comics)|Milçək]] üçün bazis rolunu oynamışdır.<ref>{{cite book | last = Simon | first = Joe | title = Joe Simon: My Life in Comics | url = https://archive.org/details/simonkirbysuperh0000simo | publisher = [[Titan Books]] | year = 2011 | location = London, UK | isbn = 978-1-84576-930-7 }}</ref> Stiv Ditko Sten Linin [[DC Comics]] personajı [[Şahin-adam]]ın ({{Dil-en|Hawkman}}) adını bəyəndiyini, Hörümçək-adam adını bu səbəbdən seçdiyini bildirmişdir.<ref name="ditko-history">{{Cite book | author = Ditko, Steve | authorlink = Steve Ditko | title = Alter Ego: The Comic Book Artist Collection | editor = Roy Thomas | publisher = [[TwoMorrows Publishing]] | year = 2000 | isbn = 1-893905-06-3 | editor-link = Roy Thomas }}</ref> Simon Körbinin orijinal Hörümçək-adam versiyasını Sten Liyə göstərdiyini, Linin yeni personaj üçün bir neçə səhifə çəkməsini istədiyini, lakin nəticələri bəyənmədiyini bildirmişdir. Simon Körbinin çəkdiyi Hörümçək-adamı "hörümçək torlu [[Kapitan Amerika]]" adlandırmışdı.<ref group="qeyd">Simon, Joe, with Jim Simon. ''The Comic Book Makers'' (Crestwood/II, 1990) {{ISBN|1-887591-35-4}}. "There were a few holes in Jack's never-dependable memory. For instance, there was no ''Black Magic'' involved at all. … Jack brought in the Spider-Man logo that I had loaned to him before we changed the name to The Silver Spider. Kirby laid out the story to Lee about the kid who finds a ring in a spiderweb, gets his powers from the ring, and goes forth to fight crime armed with The Silver Spider's old web-spinning pistol. Stan Lee said, 'Perfect, just what I want.' After obtaining permission from publisher [[Martin Goodman (publisher)|Martin Goodman]], Lee told Kirby to pencil-up an origin story. Kirby… using parts of an old rejected superhero named Night Fighter… revamped the old Silver Spider script, including revisions suggested by Lee. But when Kirby showed Lee the sample pages, it was Lee's turn to gripe. He had been expecting a skinny young kid who is transformed into a skinny young kid with spider powers. Kirby had him turn into… Captain America with cobwebs. He turned Spider-Man over to Steve Ditko, who… ignored Kirby's pages, tossed the character's magic ring, web-pistol and goggles… and completely redesigned Spider-Man's costume and equipment. In this life, he became high-school student Peter Parker, who gets his spider powers after being bitten by a radioactive spider. … Lastly, the Spider-Man logo was redone and a dashing hyphen added".</ref> Yazıçı [[Mark Evanier]] bildirmişdir ki, Linin Körbinin personajını "qəhrəmanca" hesab etməsi ağlabatan deyil: Körbi hələ də ''"Amazing Fantasy"'' #15 və ''"The Amazing Spider-Man"'' #1 üçün üzlüklər çəkirdi. Evanier Körbinin digər vəzifələrindən əlavə Hörümçək-adamı çəkmək üçün "çox məşğul" olduğunu bildirməsinin mübahisəli olduğunu qeyd etmişdir, çünki Evanierə görə Körbi həmişə "məşğul" idi.<ref name="Evanier">{{Cite book | author = [[Mark Evanier|Evanier, Mark]]; [[Neil Gaiman|Gaiman, Neil]] | year = 2008 | title = Kirby: King of Comics | publisher = Abrams | location = | isbn = 0-8109-9447-X }}</ref>{{rp|127}} Nə Li, nə də Körbinin izahları sehrli üzük kimi əsas hekayə elementlərindən imtina edilməsinin səbəblərini açıqlamır. Evanierə görə bu qəfil dəyişikliyin ən məqbul izahı Qudman və ya onun köməkçilərindən birinin Hörümçək-adamın Körbi tərəfindən Milçəyə çox oxşar çəkilməsi və düşünülməsinə qərar verməsi idi.<ref name="Evanier" />{{rp|127}} Müəllif və Ditko tədqiqatçısı Bleyk Bellə görə personajın Milçəyə oxşadığını bildirən şəxs Ditko idi. Ditko xatırlayır: "Sten Ceki Milçək haqqında çağırdı" və "bir neçə gün sonra Sten mənə hekayə panelindəki çatışmazlıqları həll etməyi tapşırdı". Bu komiksin təbiətinin dəyişdiyi an idi. "Sehrli üzük, [[Yetkinlik|yetkin]] Hörümçək-adam və Hörümçək-adam hekayəsində yer alacaq əfsanəvi ideyaları çıxar". Li Ditkodan [[hörümçək]] tərəfindən sancılan və güclər qazanan yeniyetmə personaj yaratmasını istəmişdir. Personajın ilkin yaradılmış versiyasının buraxılışı haqqında Ditko demişdir: "Mən hələ də Hörümçək-adamın kimin ideyası olduğunu bilmirəm".<ref>Bell, Blake. ''Strange and Stranger: The World of Steve Ditko'' (2008). Fantagraphic Books.p.54–57.</ref> Körbi 1971-ci ildə verdiyi bir müsahibədə personajın formalaşmasında ən böyük rolun Ditkoya məxsus olduğunu bildirmişdir.<ref>Skelly, Tim. "Interview II: 'I created an army of characters, and now my connection to them is lost.'" (Initially broadcast over WNUR-FM on "The Great Electric Bird", May 14, 1971. Transcribed and published in ''The Nostalgia Journal'' #27.) Reprinted in ''The Comics Journal Library Volume One: Jack Kirby'', George, Milo ed. May 2002, Fantagraphics Books. p. 16</ref> Hələ də ilkin ideyanı verdiyini iddia edən Sten Ditkonun rolunu qəbul etmiş və demişdir: "Əgər Stiv həmyaradıcı kimi tanınmaq istəyirsə, onun buna layiq olduğunu düşünürəm".<ref>Ross, Jonathon. ''In Search of Steve Ditko'', BBC 4, September 16, 2007.</ref> O hətta əlavə edib bildirmişdir ki, Ditkonun [[kostyum]] dizaynı personajın uğurunun açarı idi; kostyum personajın bütün bədənini örtdüyündən dünyada hər cür [[irq]]dən insanlar özünü kostyumun içində təsəvvür edə bilirdilər. Bu isə insanların personajla təmas qurmasını asanlaşdırırdı.<ref name="alter104"/> === Uğur === Hörümçək-adamın təqdimatından bir neçə ay sonra nəşriyyatçı Qudman bu sayın satış rəqəmlərinə nəzər yetirmiş və şoka düşmüşdür: bu, [[Marvel Comics|Marvel]] nəşriyyatının ən çox satılanlarından biri olmuşdur.<ref name="Daniels">{{Cite book | author = Daniels, Les | authorlink = Les Daniels | title = Marvel: Five Fabulous Decades of the World's Greatest Comics | publisher = Harry N. Abrams | location = New York | year = 1991 | isbn = 0-8109-3821-9 }}</ref>{{rp|97}} Beləliklə, 1963-cü ilin martında Hörümçək-adamın solo komiks seriyası ''"[[The Amazing Spider-Man]]"'' başlamışdır. Komiks tezliklə Marvel nəşriyyatının ən çox satılan komikslərindən biri olmuş, personaj isə sürətlə mədəni ikonaya çevrilmişdir.<ref name="Wright"/>{{rp|211}} 1965-ci ildə ''"[[Esquire]]"'' jurnalı tərəfindən keçirilmiş sorğuda kollec tələbələri Hörümçək-adamı digər Marvel personajı [[Halk (komiks)|Halk]], [[Ernesto Çe Gevara]] və [[Bob Dilan]]la birlikdə favorit inqilabçı ikonalarından biri seçmişdirlər. Müsahibə verən bir iştirakçı Hörümçək-adamı seçmə səbəbini belə izah etmişdir: "O, [[kədər]], pul problemi və mövcudluğunun sualı ilə boğuşurdu. Qısaca, o, bizdən biri idi".<ref name="Wright" />{{rp|223}} Ditkonun komiksin 38-ci buraxılışından (iyul 1966) sonra getməsinin ardından [[Con Romita]] onu əvəzləmiş və bir neçə il boyunca komiksi çəkməyə davam etmişdir. 1968-ci ildə Romita yaşlı oxucuların diqqətini çəkmək üçün ''"[[The Spectacular Spider-Man]]"'' komiks jurnalında Hörümçək-adamın əlavə hekayələrini də çəkmişdir. Jurnal cəmi iki say davam etsə də, bu, orijinal seriyanın 1964-cü ildə buraxılmış yay illikləri istisna olmaqla, ilk Hörümçək-adam spin-off nəşri idi.<ref>Saffel, Steve. ''Spider-Man the Icon: The Life and Times of a Pop Culture Phenomenon'' ([[Titan Books]], 2007) {{ISBN|978-1-84576-324-4}}, "A Not-So-Spectacular Experiment", p. 31</ref> 1970-ci illərin əvvəlində Hörümçək-adam hekayəsi hətta [[Comics Code Authority]] senzurasının yenidən nəzərdən keçirilməsinə səbəb olmuşdur. Əvvəllər komikslərdə [[Narkotik|narkotik maddələrin]] (mənfi şəkildə belə) təsvirinə qadağa qoyulmuşdu. Lakin 1970-ci ildə [[ABŞ Sağlamlıq, Təhsil və Rifah Nazirliyi]] [[Sten Li]]dən Marvel nəşriyyatının ən yaxşı satılan komikslərinin birində narkotik maddələrin zərəri barədə mesaj verməyi xahiş etmişdilər.<ref name="Wright" />{{rp|239}} Li bunun üçün ''"The Amazing Spider-Man"'' komiksinin 96–98-ci saylarını (may-iyul 1971) seçmişdir. Bu saylarda təsvir olunan hekayə arkında narkotik maddələrin istifadəsinin mənfi nəticələri göstərilirdi. Hekayədə Piter Parkerin dostu [[Harri Ozborn]] narkotik maddələrin aludəçisinə çevrilmişdi. Hörümçək-adam [[Yaşıl qoblin]]ə (Norman Ozborn, Harrinin atası) qarşı döyüşəndə Harrinin bu sirrini deməklə onu məğlub edirdi. Hekayədə tamamilə antinarkotik mesaj təsvir olunsa da, Comics Code Authority komiksin nəşrinə icazə verməmişdir. Buna baxmayaraq, Marvel Comics Comics Code Authority-nin təsdiqi olmadan komiksi nəşr etmişdir. Saylar o qədər yaxşı satılmışdı ki, senzuranın komiks sənayesindən kənarlaşmasına və yenidən nəzərdən keçirilməsinə səbəb olmuşdur.<ref name="Wright" />{{rp|239}} 1972-ci ildə ikinci aylıq Hörümçək-adam komiksi nəşr olunmağa başlamışdır: ''"[[Marvel Team-Up]]"''. Bu komiksdə Hörümçək-adam digər superqəhrəman və supercinayətkarlarla partner olurdu.<ref>{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1970s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/60 60] | isbn = 978-0756692360 | quote = Spider-Man was a proven hit, so Marvel decided to expand the wall-crawler's horizons with a new Spider-Man title...Its first issue featured Spidey teaming up with the Human Torch against the Sandman in a Christmas tale written by Roy Thomas with art by Ross Andru. }}</ref> Bu andan etibarən Hörümçək-adamın sadəcə ən az iki komiksi olmuşdur. 1976-cı ildə əsas seriyaya paralel olaraq ikinci solo seriya ''"[[Peter Parker, the Spectacular Spider-Man]]"'' nəşr olunmağa başlamışdır.<ref name="Vault">{{cite book | last = David | first = Peter | authorlink = Peter David | last2 = Greenberger | first2 = Robert | author2-link = Robert Greenberger | title = The Spider-Man Vault: A Museum-in-a-Book with Rare Collectibles Spun from Marvel's Web | publisher = [[Running Press]] | year = 2010 | page = 113 | isbn = 0762437723 }}</ref> 1985-ci ildə nəşr olunmağa başlayan üçüncü Hörümçək-adam komiksi ''"[[Web of Spider-Man]]"'' ''"Marvel Team-Up"'' komiksini əvəzləmişdir.<ref>{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1980s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | date = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/147 147] | isbn = 978-0756692360 | quote = Spider-Man swung into the pages of an all-new ongoing series in this first issue by writer Louise Simonson and penciler Greg LaRocque. }}</ref> 1990-cı ildə dördüncü aylıq Hörümçək-adam komiksi ''"[[Peter Parker: Spider-Man|Spider-Man]]"'' nəşr olunmağa başlamışdır. ''"[[Torment (hekayə)|Torment]]"'' hekayəsinin də yer aldığı bu komiks seriyası Todd Makfarleyn tərəfindən yazılmış və çəkilmiş, bir neçə fərqli üzlüklə debüt etmişdir. Komiksin müxtəlif versiyaları ümumilikdə 3 milyondan çox nüsxə (sənaye rekordu) satmışdır. Bir neçə məhdud seriya, [[one-shot]] və əlaqəli komiks nəşr olunmuşdur. Bundan əlavə, Hörümçək-adam digər komikslərdə tez-tez [[kameo]] və qonaq personaj rolunda çıxış edir.<ref name="Vault"/><ref>{{cite book | last = Cowsill | first = Alan | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1990s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/184 184] | isbn = 978-0756692360 | quote = Todd McFarlane was at the top of his game as an artist, and with Marvel's release of this new Spidey series he also got the chance to take on the writing duties. The sales of this series were nothing short of phenomenal, with approx. 2.5 million copies eventually printing, including special bagged editions and a number of variant covers. }}</ref> 1996-cı ildə ''"[[The Sensational Spider-Man]]"'' komiksi ''"Web of Spider-Man"'' komiksini əvəz etmişdir.<ref>{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1970s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = | isbn = 978-0756692360 | quote = }}</ref> 1998-ci ildə yazıçı-rəssam [[Con Birn]] 13 saydan ibarət ''"[[Spider-Man: Chapter One]]"'' adlı məhdud komiks seriyasında (dekabr 1998 – oktyabr 1999) Hörümçək-adamın mənşəyinə düzəlişlər etmişdir. Con Birn daha öncə [[DC Comics]] nəşriyyatının ''"[[The Man of Steel (komiks)|The Man of Steel]]"'' komiksində [[Supermen]]in mənşəyinə bənzər düzəlişlər etmişdi.<ref name="Byrne">{{cite web | url = http://www.comicbookresources.com/?page=article&id=151=article | title = John Byrne: The Hidden Story | website = [[Comic Book Resources]] | accessdate = 3 fevral 2018 | date = August 22, 2000 | author = Michael Thomas | archiveurl = https://web.archive.org/web/20121015020522/http://www.comicbookresources.com/?page=article&id=151%3Darticle | archivedate = October 15, 2012 | deadurl = yes }}</ref> Eyni zamanda orijinal ''"The Amazing Spider-Man"'' komiksi 441-ci sayında (noyabr 1998) başa çatmış və ''"The Amazing Spider-Man"'' yenidən nəşr olunmağa başlamışdır (yanvar 1999).<ref name="Marvel 500s">{{cite web | url = http://www.comicbookresources.com/?page=article&id=17588 | website = [[Comic Book Resources]] | title = The Marvel 500s: How Many Are There? | date = August 5, 2008 | accessdate = 3 fevral 2018 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20150709145547/http://www.comicbookresources.com/?page=article&id=17588 | archivedate = July 9, 2015 | author = Michael Thomas }}</ref> Lakin 2003-cü ildə Marvel ''"The Amazing Spider-Man"'' orijinal buraxılış sayını yenidən təqdim etmiş, 59-cu say 500-cü say (dekabr 2003) olmuşdur.<ref name="Marvel 500s"/> ''"The Amazing Spider-Man"'' komiksi 545-ci sayına (dekabr 2007) çatanda [[Marvel Comics|Marvel]] onun spin-off buraxılışlarının nəşrini dayandırmış, əvəzində ''"The Amazing Spider-Man"'' 546–548-ci saylarından (hamısı yanvar 2008) etibarən ayda 3 dəfə buraxılmağa başlamışdır.<ref name="Avenging">{{cite web | url = http://comics.ign.com/articles/121/1211891p1.html | title = The Avenging Spider-Man #1 Review | date = November 8, 2011 | accessdate = 3 fevral 2018 | website = [[IGN]] | publisher = [[j2 Global]] | archiveurl = https://web.archive.org/web/20130323021900/http://www.ign.com/articles/2011/11/08/the-avenging-spider-man-1-review | archivedate = March 23, 2013 | last1 = Schedeen | first1 = Jesse }}</ref> Komiks ayda 3 dəfə olmaqla 2010-cu ilin noyabrına qədər nəşr olunmuşdur. Daha sonra hər sayın səhifə sayısı 22-dən 30-a qaldırılmış və 648–649-cu saylardan (hər ikisi noyabr 2010) etibarən ayda iki dəfə nəşr olunmağa başlamışdır.<ref>{{cite web | url = http://comics.ign.com/articles/110/1108398p1.html | title = IGN: SDCC 10: Spider-Man: The End of Brand New Day | date = July 25, 2010 | accessdate = 3 fevral 2018 | website = [[IGN]] | publisher = [[j2 Global]] | archiveurl = https://web.archive.org/web/20140116085425/http://www.ign.com/articles/2010/07/25/sdcc-10-spider-man-the-end-of-brand-new-day | archivedate = January 16, 2014 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://marvel.com/news/story/14135/the_next_big_thing_spider-man_big_time | archive-url = https://archive.is/20120718203005/http://marvel.com/news/story/14135/the_next_big_thing_spider-man_big_time | dead-url = yes | archive-date = July 18, 2012 | title = The Next Big Thing: Spider-Man: Big Time | date = September 27, 2010 | accessdate = 3 fevral 2018 | website = Marvel.com | publisher = [[Marvel Comics]] / [[Marvel Entertainment]] ([[The Walt Disney Company]]) | last1 = Bremmer | first1 = Robyn | last2 = Morse | first2 = Ben }}</ref> Növbəti il [[Marvel Comics|Marvel]] ayda iki dəfə nəşr olunan ''"The Amazing Spider-Man"'' komiksi ilə yanaşı ''"[[Avenging Spider-Man]]"'' adlı spin-off komiks təsis etmişdir. Bu 2007-ci ilin sonunda ləğv olunan spin-off komikslərindən sonra ilk spin-off komiks idi.<ref name="Avenging"/> ''"The Amazing Spider-Man"'' müvəqqəti olaraq 700-cü sayında (dekabr 2012) başa çatmış və Piter Parkerin bədənini ələ keçirərək yeni Hörümçək-adam olmuş [[Doktor Osminoq]]dan bəhs edən ''"[[The Superior Spider-Man]]"'' əvəzlənmişdir. ''"The Superior Spider-Man"'' çox böyük kommersial uğur əldə etmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.comicbookresources.com/?page=article&id=50229 | title = Peter Parker Resurrected in Slott's Amazing Spider-Man | publisher = [[Comic Book Resources]] | accessdate = 3 fevral 2018 }}</ref> Komiks 31 say davam etmiş, daha sonra əsl Piter Parkerin qayıtması və ''"The Amazing Spider-Man"'' komiksinin 2014-cü ilin aprelində yenidən nəşr olunmağa başlaması ilə başa çatmışdır.<ref name="CNN1">{{cite web | url = http://www.cnn.com/2014/04/29/showbiz/spider-man-peter-parker-returns/ | title = Back from the brain dead, Peter Parker returns to 'Spider-Man' comics | date = April 29, 2014 | accessdate = 3 fevral 2018 | last1 = Hanks | first1 = Henry | archiveurl = https://web.archive.org/web/20140715021628/http://www.cnn.com/2014/04/29/showbiz/spider-man-peter-parker-returns | archivedate = July 15, 2014 }}</ref> 2015-ci ildə nəşr olunan ''"[[Secret Wars (komiks, 2015)|Secret Wars]]"'' komiksindən sonra "[[All-New, All-Different Marvel]]" tədbiri çərçivəsində bir çox Hörümçək-adam komiksi ya yaradılmış, ya da yenidən başladılmışdır. Onlardan biri olan ''"The Amazing Spider-Man"'' Piter Parkerin ''Parker Industries'' adlı şirkəti idarə etməsində və uğurlu biznesmen olmasından bəhs edir.<ref>{{cite web | url = http://www.newsarama.com/24993-peter-parker-stepped-up-as-high-tech-tycoon-in-amazing-spider-man.html | title = Peter Parker 'Stepped Up' As High Tech Tycoon In ''Amazing Spider-Man'' | first = Chris | last = Arrant | date = June 30, 2015 | publisher = Newsarama | archiveurl = https://web.archive.org/web/20150906003627/http://www.newsarama.com/24993-peter-parker-stepped-up-as-high-tech-tycoon-in-amazing-spider-man.html | archivedate = September 6, 2015 | deadurl = no }}</ref> == Personaj sinopsisi == === Bioqrafiya === [[Fayl:Spider-Man spider-bite.jpg|thumb|right|Hörümçək sancması Piter Parkerə güclərini verir. ''"[[Amazing Fantasy]]"'' #15. Rəssam: [[Stiv Ditko]].]] [[Nyu-York]] şəhərinin [[Kuins]] bölgəsinin [[Forest-Hils]] rayonunda yerləşən [[Midtaun liseyi]]nin tələbəsi<ref name=kempton /> olan Piter Parker [[Ben əmi|əmisi Ben]] və [[Mey xala|xalası Meyl]]ə yaşayan, elmə böyük maraq göstərən gəncdir. ''"[[Amazing Fantasy]]"'' jurnalının 15-ci sayında (avqust 1962) göstərildiyi kimi o, elmi sərgidə [[Radioaktivlik|radioaktiv]] [[hörümçək]] (paneldə səhvən [[cücülər]] sinfində təsnif olunub) onu sancır və Piter [[hörümçəkkimilər]]ə xas olan çeviklik və proposional güc əldə edir.<ref name="Debut">{{Cite comic | writer = [[Stan Lee|Lee, Stan]] | artist = [[Steve Ditko|Ditko, Steve]] | story = | title = [[Amazing Fantasy]] | issue = 15 | date = August 1962 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York City]], [[New York (state)|New York]] }}</ref> Supergücdən əlavə Parker divara və tavana dırmaşmaq bacarığı qazanır. Elmdən yaxşı başı çıxan Parker biləyə taxılan və torabənzər yapışqan maddə atan kiçik alət – toratanlar düzəldir. Əvvəlcə bu güclərindən öz mənafeyi üçün istifadə etmək istəyən Parker özünə bir kostyum hazırlayır və Hörümçək-adam kimi yeni televiziya ulduzuna çevrilir. Buna baxmayaraq, qaçan oğrunu tutmaq şansından istifadə etməkdən qayğısızca imtina edir və ironik bir şəkildə qaçan bu oğru Ben əmini öldürür. Hörümçək-adam qatilin izinə düşür, onu yaxalayır və öyrənir: "Böyük güc böyük məsuliyyət gətirir!".<ref name=daniels95>[[Les Daniels|Daniels, Les]]. ''Marvel: Five Fabulous Decades of the World's Greatest Comics'' (Harry N. Abrams, New York, 1991) {{ISBN|0-8109-3821-9}}, p. 95.</ref> Supergüclərinə baxmayaraq Parker dul qalmış xalasına maddi cəhətdən kömək edir, liseydə ona sataşan oğlanların (xüsusilə, [[futbol ulduzu]] [[Fleş Tompson]]) təhqirlərinə dözür və Hörümçək-adam kimi qəzet nəşriyyatçısı [[Cey Cona Ceymson]]un qınaq obyektinə çevrilir.<ref name=saffel21>Saffel, Steve. ''Spider-Man the Icon: The Life and Times of a Pop Culture Phenomenon'' ([[Titan Books]], 2007) {{ISBN|978-1-84576-324-4}}, p. 21.</ref><ref>{{Cite comic | writer = [[Stan Lee|Lee, Stan]] | artist = [[Steve Ditko|Ditko, Steve]] | story = Spider-Man"; "Spider-Man vs. The Chameleon"; "Duel to the Death with the Vulture; "The Uncanny Threat of the Terrible Tinkerer! | title = The Amazing Spider-Man | volume = 1 | issue = 1-2 | date = March, May 1963 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York, NY]] }}</ref> İlk dəfə düşmənləri ilə döyüşəndə kostyumlu macəraların çətinliyinin fərqinə varır.<ref name=gcd>[http://www.comics.org/series/1570/ ''Amazing Spider-Man, The'' (Marvel, 1963 Series)] at the [[Grand Comics Database]]</ref> Liseyi bitirdikdən sonra<ref>{{Cite comic | writer = [[Stan Lee|Lee, Stan]] | artist = [[Steve Ditko|Ditko, Steve]] | story = The Menace of the Molten Man! | title = The Amazing Spider-Man | volume = 1 | issue = 28 | date = September 1965 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York, NY]] }}</ref> Parker [[İmperiya Ştat Universiteti]]nə ([[Kolumbiya Universiteti]] və [[Nyu-York Universiteti]]ni xatırladan uydurma universitet)<ref name=saffel51>Saffel, p. 51</ref> daxil olur. Burada o, otaq yoldaşı və ən yaxın dostu [[Harri Ozborn]] və sevgilisi [[Qven Steysi]]<ref name="mnyc">{{cite book | last = Sanderson | first = Peter | title = The Marvel Comics Guide to New York City | publisher = [[Pocket Books]] | year = 2007 | location = New York City | pages = [https://archive.org/details/marvelcomicsguid0000sand/page/30 30]–33 | url = https://archive.org/details/marvelcomicsguid0000sand | doi = | id = | isbn = 1-4165-3141-6 }}</ref> ilə tanış olur. Daha sonra Mey xala onu [[Meri Ceyn Uotson]]a təqdim edir.<ref name=gcd /><ref>{{Cite comic | writer = [[Stan Lee|Lee, Stan]] | artist = [[John Romita, Sr.|Romita, John]] | story = The Birth of a Super-Hero! | title = The Amazing Spider-Man | volume = 1 | issue = 42 | date = November 1966 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York, NY]] }}</ref><ref name=saffel27>Saffel, p. 27</ref> Piterin Harrinin narkotik maddələrlə bağlı problemi ilə əlləşməsi, üstəlik Harrinin atası Normanın onun əzəli düşməni [[Yaşıl qoblin]] olduğunu öyrənməsi onu bir müddət kostyumlu şəxsiyyətindən əl çəkmək barədə düşünməsinə vadar edir.<ref>{{Cite comic | writer = [[Stan Lee|Lee, Stan]] | penciller = [[John Romita, Sr.|Romita, John]] | inker = [[Mike Esposito (comics)|Mickey Demeo]] | story = Spider-Man No More! | title = The Amazing Spider-Man | volume = 1 | issue = 50 | date = July 1967 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York, NY]] }}</ref><ref>{{Cite comic | writer = [[Stan Lee|Lee, Stan]] | penciller = [[Gil Kane|Kane, Gil]] | inker = [[Frank Giacoia|Giacoia, Frank]] | story = The Spider or the Man? | title = The Amazing Spider-Man | volume = 1 | issue = 100 | date = September 1971 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York, NY]] }}</ref> Qven Steysinin atası, [[Nyu-York Polis Departamenti]]nin detektiv kapitanı [[Corc Steysi]] Hörümçək-adamla [[Doktor Osminoq]] arasında baş vermiş döyüş zamanı ölür (#90, noyabr 1970).<ref name=saffel60>Saffel, p. 60</ref> 121-ci sayda (iyun 1973)<ref name = gcd /> Yaşıl qoblin Qven Steysini [[Bruklin körpüsü]]nün (təsvirə görə) və ya [[Corc Vaşinqton körpüsü]]nün (mətnə görə) qülləsindən atır.<ref>Saffel, p. 65, states, "In the battle that followed atop the Brooklyn Bridge (or was it the George Washington Bridge?)…." On page 66, Saffel reprints the panel of ''The Amazing Spider-Man'' #121, page 18, in which Spider-Man exclaims, "The George Washington Bridge! It figures Osborn would pick something named after his favorite president. He's got the same sort of hangup for dollar bills!" Saffel states, "The span portrayed…is the GW's more famous cousin, the Brooklyn Bridge. … To address the contradiction in future reprints of the tale, though, Spider-Man's dialogue was altered so that he's referring to the Brooklyn Bridge. But the original snafu remains as one of the more visible errors in the history of comics."</ref><ref>Sanderson, ''Marvel Universe'', p. 84, notes, "[W]hile the script described the site of Gwen's demise as the George Washington Bridge, the art depicted the Brooklyn Bridge, and there is still no agreement as to where it actually took place."</ref> Hörümçək-adam onu xilas etməyə çalışsa da, Qven Steysi ölür. 125-ci sayın məktublar səhifəsində bir qeyddə bildirilir: "Bizə bunu demək çətin olsa da, Hörümçək-adamın atdığı tor onu qəfildən saxladığından Qvendə [[onurğa]]nın inciməsinə, faktiki olaraq, onun ölümünə səbəb olmuşdur".<ref name=saffel65>Saffel, p. 65</ref> Növbəti sayda Hörümçək-adamla döyüşən Yaşıl qoblin özünün ölümünə səbəb olur.<ref name=gcd /><ref name="GwenDeath">{{Cite comic | writer = [[Gerry Conway|Conway, Gerry]] | penciller = [[Gil Kane|Kane, Gil]] | inker = [[John Romita Sr.|Romita, John]] | story = The Night Gwen Stacy Died | title = The Amazing Spider-Man | volume = 1 | issue = 121 | date = June 1973 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York, NY]] }}</ref> Qvenin ölümünün kədərindən qurtula bilməyən Parker axırda Uotsana qarşı hislər bəsləməyə başlayır və onlar "sevgilidən çox sirrdaşa" çevrilirlər.<ref name = Sanderson85>Sanderson, ''Marvel Universe'', p. 85</ref> Nəhayət onlar arasında romantik münasibətlər yaranır: 182-ci sayda (iyul 1978) Parker ona sevgisini etiraf edir, lakin növbəti sayda rədd edilir.<ref>{{cite journal | first = Arnold T. | last = Blumberg | page = 208 | title = 'The Night Gwen Stacy Died': The End of Innocence and the 'Last Gasp of the Silver Age' | journal = [[International Journal of Comic Art]] | volume = 8 | issue = 1 | date = Spring 2006 }}</ref> Parker 185-ci sayda kollecdən məzun olur<ref name=gcd /> və utancaq Debra Uitmanla münasibətdə olmağa başlayır. 194-cü sayda (iyul 1979) işvəbaz kostyumlu oğru Felisiya Hardi – [[Qara pişik (komiks)|Qara pişik]]lə tanış olur.<ref name=sanderson83>Sanderson, ''Marvel Universe'', p. 83</ref> [[Fayl:Issue252.jpg|thumb|left|''"The Amazing Spider-Man"'' #252 (may 1984): Hörümçək-adam ilk dəfə qara kostyumda. Kostyum fanatlar arasında narazıçılıq yaratmışdır. Kostyumun daha sonra simbiot olduğu açıqlanmış və ondan [[Venom]] personajının yaradılmasında istifadə olunmuşdur. Rəssamlar: [[Ron Frens]] və [[Klaus Yanson]].]] 1984–1988-ci illərdə Hörümçək-adam sinəsində ağ hörümçək simvolu olan qara kostyum geyinir. Bu kostyumun mənşəyi ''"[[Secret Wars]]"'' komiks seriyasında [[Yer]]in əsas superqəhrəmanları və supercinayətkarları arasında xarici planetdə baş tutan döyüşdə iştirakı ilə bağlıdır.<ref>{{Cite comic | writer = [[Jim Shooter|Shooter, Jim]] | penciller = [[Mike Zeck|Zeck, Michael]] | inker = [[John Beatty (illustrator)|Beatty, John]], [[Jack Abel|Abel, Jack]], and [[Mike Esposito (comics)|Esposito, Mike]] | story = Invasion | title = [[Secret Wars|Marvel Super-Heroes Secret Wars]] | volume = 1 | issue = 8 | date = December 1984 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York, NY]] }}</ref> ''"The Amazing Spider-Man"'' komiksinin 252-ci sayında qayıdanda kostyumu geyinməyə davam edir. Personajın uzun müddət dəyişilməyən dizaynındakı bu dəyişiklik mübahisələri də özü ilə gətirmişdir: bəzi qatı fanatlar bunu müqəddəs bir şeyə hörmətsizliklə bir tutmuşdular. Rəqibləri olan [[DC Comics]] personajları [[Supermen]] və [[Betmen]]də olduğu kimi Hörümçək-adamın ənənəvi qırmızı-göy kostyumun ikonaya çevrildiyi barədə mübahisə etmişdirlər.<ref name=cc>Leupp, Thomas. [http://www.reelzchannel.com/article.aspx?articleId=292 "Behind the Mask: The Story of Spider-Man's Black Costume"], ReelzChannel.com, 2007, n.d..</ref> Yaradıcılar daha sonra açıqlamışdırlar ki, qara kostyum əslində yadplanetli [[simbiot (komiks)|simbiotdur]]: Hörümçək-adam daha sonra böyük çətinliklə ondan qurtulsa da,<ref>{{Cite comic | writer = [[Louise Simonson|Simonson, Louise]] | penciller = [[Greg LaRocque|LaRocque, Greg]] | inker = [[Jim Mooney|Mooney, Jim]] and [[Vince Colletta|Colletta, Vince]] | story = 'Til Death Do Us Part! | title = [[Web of Spider-Man]] | volume = 1 | issue = 1 | date = April 1985 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York, NY]] }}</ref> simbiot [[Venom]] şəklində dəfələrlə ondan qisas almağa gəlir.<ref name=gcd /> ''"The Amazing Spider-Man"'' komiksinin 290-cı sayında (iyul 1987) Parker ikinci dəfə Uotsana təklif edir və iki say sonra Uotson təklifi qəbul edir. ''"The Amazing Spider-Man Annual"'' komiksinin 21-ci sayında (1987) onların [[toy]]u baş tutur. Komikslərdəki bu hadisə real həyatda zarafat toyu ilə reklam edilmişdir: 5 iyun 1987-ci ildə Tara Şennon (Uotson) kimi modellərin<ref>{{cite news | title = Spider-Man to Wed Model | first = Michael | last = Gross | work = [[The New York Times]] | date = June 2, 1987 | url = https://www.nytimes.com/1987/06/02/style/spider-man-to-wed-model.html | accessdate = 21 aprel 2018 }}</ref> və Sten Linin iştirakı ilə [[Şea stadionu]]nda.<ref name=saffel124>Saffel, p. 124</ref><ref name="Wedding">{{Cite comic | writer = [[Jim Shooter|Shooter, Jim]] and [[David Michelinie|Michelinie, David]] | penciller = [[Paul Ryan (comics)|Ryan, Paul]] | inker = [[Vince Colletta|Colletta, Vince]] | story = The Wedding | title = [[The Amazing Spider-Man Annual]] | volume = 1 | issue = 21 | date = 1987 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York City]], [[New York (state)|New York]] }}</ref> Buna baxmayaraq, [[Cim Şuter]]in məzmunu əsasında bu hadisəni nəql edən [[Deyvid Mişelini]] 2007-ci ildə demişdir: "Mən düşünmürdüm ki, onlar həqiqətən evlənməli idilər… Mən əslində başqa bir versiya hazırlamışdım, hansı ki, istifadə olunmadı".<ref name=saffel124 /> Mübahisəli bir hekayədə Piter [[Ben Reyli]]nin – [[Qırmızı hörümçək|Qırmızı hörümçəy]]in (kollec professoru [[Maylz Uorren]] tərəfindən yaradılmış Piterin klonu) əsl Piter Parker olduğuna, özünün isə klon olduğuna inanır. Piter Hörümçək-adam şəxsiyyətini bir müddətliyinə Ben Reyliyə təhvil verir. Lakin Ben Reylinin qayıdan Yaşıl qoblin tərəfindən öldürülməsindən və klon olduğu aydın olandan sonra yenə Hörümçək-adam olur.<ref name="Life of Reilly">{{cite web | url = http://www.newcomicreviews.com/GHM/specials/LifeOfReilly/ | archive-url = https://archive.is/20040205012253/http://www.newcomicreviews.com/GHM/specials/LifeOfReilly/ | dead-url = yes | archive-date = February 5, 2004 | publisher = NewComicsReviews.com | title = Life of Reilly | work = GreyHaven Magazine }}</ref> 2005–2006-cı illərdə nəşr olunmuş hekayələrdə (məsələn, ''"[[Spider-Man: The Other|The Other]]"'') o yeni hörümçək gücləri əldə edir: bioloji toratanlar, qollarından çıxan zəhərli iynələr, insanları arxasından sancmaq, gücləndirilmiş Hörümçək hissi və gecə görüşü, artırılmış güc və sürət. Piter daha sonra [[Yeni Qisasçılar]]ın üzvü olur və əsl şəxsiyyətini bütün dünyaya açıqlayır,<ref>{{Cite comic | writer = [[Mark Millar|Millar, Mark]] | penciller = [[Steve McNiven|McNiven, Steve]] | inker = [[Dexter Vines|Vines, Dexter]] | story = Civil War | title = [[Civil War (comics)|Civil War]] | volume = 1 | issue = 2 | date = August 2006 | publisher = [[Marvel Comics]] | location = [[New York, NY]] }}</ref> lakin bu onda bir sıra problemlərə səbəb olur. Onun Meri Ceynlə evliliyi və ictimaiyyət qarşısında maskasını çıxarması<ref name=OMDPart1p1>Weiland, Jonah. [http://www.comicbookresources.com/?page=article&id=12230 "The 'One More Day' Interviews with Joe Quesada, Pt. 1 of 5"], ''[[Newsarama]]'', December 28, 2007..</ref> ''"[[Spider-Man: One More Day|One More Day]]"'' adlı başqa bir mübahisəli hekayədə ləğv olunur: Parkerin [[Mefisto (komiks)|Mefisto]] ilə [[Şeytanla müqavilə|Şeytan müqaviləsi]] imzalaması bunlarla yanaşı Harri Ozbornun dirilişinə və Hörümçək-adamın ənənəvi güclərinin qayıtmasına səbəb olur.<ref name="OneMoreDay">{{Cite comic | writer = [[J. Michael Straczynski|Straczynski, J. Michael]] | penciller = [[Joe Quesada|Quesada, Joe]] | inker = Miki, Danny | story = One More Day Part 4 | title = The Amazing Spider-Man | volume = | issue = 545 | date = December 2007 | publisher = [[Marvel Comics]] }}</ref> Bu hekayə baş redaktor [[Co Keseda]]nın göstərişi ilə hazırlanmışdır. O demişdir: "Piterin tək olması Hörümçək-adam dünyasının təməlinin əsas hissəsini təşkil edir".<ref name=OMDPart1p1/> Bu, Keseda ilə yazıçı [[Cozef Maykl Strajinski]] arasında fikir ayrılığının yaranmasına səbəb olmuşdur: "Mən Coya dedim ki, hekayə arkının son iki sayından mənim adımı çıxarın".<ref name=OMDPart2p1>Weiland, Jonah. [http://www.comicbookresources.com/?page=article&id=12238 "The 'One More Day' Interviews with Joe Quesada, Pt. 2 of 5"], ''[[Newsarama]]'', December 31, 2007..</ref> Strajinskinin hekayə arkının yekunlaşdırdığı sayda Keseda demişdir: {{sitat|Biz qətiyyət gətirəcəyini gözlədiyimiz hekayə və metodologiya əldə etmədik. Ən çox problem yaradan şey o idi ki, bizim 4 yazıçımız və rəssamımız gözlənilən ''"Brand New Day"'' [sikvel ark] üzərində işləyirdi və ''"One More Day"'' bizim razılaşdığımız kimi bitməli idi. Bizim hekayəni orijinal vəziyyətinə qaytarmaq barədəki xahişimiz Conu məyus etdi və komiks seriyasında böyük gecikmələrə və səhifə artımlarına səbəb oldu. Həmçinin, Conun evlilik retkonuna tətbiq etmək istədiyi elm 30 illik Hörümçək-adam komikslərin gərəksiz olmasına gətirib çıxaracaqdı, çünki onlar heç vaxt baş verməmiş olacaqdı. ... [B]u, Hörümçək-adam başlıqlarından əlavə bir çox şeyi də sıfırlayacaqdı. Biz oraya gedə bilməzdik...<ref name=OMDPart2p1 />}} Yenilənmədən sonra Parkerinin şəxsiyyəti ictimaiyyət tərəfindən bilinmir, lakin digər superqəhrəmanlara məlum olur.<ref>''New Avengers'' #51</ref> Parkerin xalası Mey Cey Cona Ceymsonun atası Cey Ceymson ilə evlənir.<ref>''The Amazing Spider-Man'' #600</ref> Parker ''Horizon Labs'' [[araşdırma mərkəzi]]nin işçisi olur.<ref>''The Amazing Spider-Man'' #648</ref> [[Dying Wish|700-cü sayda]] Doktor Osminoq Piter ilə bədənlərini dəyişir<ref>''The Superior Spider-Man'' #1–29</ref> və iki il davam edən ''"The Superior Spider-Man"'' seriyasında Piter Parker ortalıqda olmur, Doktor Osminoq Hörümçək-adam kimi çıxış edir.<ref>''The Superior Spider-Man'' #30–31</ref> Piter axırda bədəninin kontorulunu ələ keçirir. Piter Parkerin qayıdışından sonra 2014-cü ilin aprelində ''"The Amazing Spider-Man"'' yenidən bərpa olunur.<ref>{{cite web | url = http://www.nydailynews.com/entertainment/comics/exclusive-spider-man-alter-ego-peter-parker-return-death-article-1.1575793 | title = Exclusive: Peter Parker to return from death in 'Amazing Spider-Man' #1 this April | work = [[Daily News (New York)|Daily News]] | location = New York City | date = January 12, 2014 | accessdate = 21 aprel 2018 }}</ref><ref>{{cite web | publisher = Marvel | url = http://marvel.com/news/comics/2014/1/13/21743/all-new_marvel_now_qa_amazing_spider-man | title = All-New Marvel NOW! Q&amp;A: Amazing Spider-Man | date = January 13, 2014 }}</ref> ''Parker Industries'' şirkətinin qurulmasından sonra Piter Parker milyonçuya çevrilir. 2014-cü ilin dekabrında ''"[[Death of Wolverine]]"'' komiksindən sonra Hörümçək-adam [[Spider-Man and the X-Men|Cin Qrey məktəbinin yeni direktoru]] olur və [[Şimal porsuğu (personaj)|Şimal porsuğu]]nun ''"[[Wolverine and the X-Men (komiks)|Wolverine and the X-Men]]"'' komiks seriyasındakı rolunu götürərək [[İks-adamlar]] hekayələrində daha tez-tez görünməyə başlayır.<ref>{{cite web | url = http://marvel.com/comics/series/19676/spider-man_the_x-men_2014_-_present | title = ''Spider-Man and The X-Men'' (2014-Present) | publisher = Marvel Comics | accessdate = 21 aprel 2018 }}</ref> === Şəxsiyyət və mövzular === {{quote box | quote = "İnsanlar tez-tez dirəşkən şəkildə deyirlər ki, Marvel superqəhrəman macəralarını kosmos operası ilə birləşdirməyi bacarıb. Li və Ditkonun ''"[[The Amazing Spider-Man]]"'' komiksində etdikləri əsl şey komiksi baş qəhrəmanın həyatından bəhs edən roman tərzindəki xronikaya çevirmək idi. Bir çox superqəhrəmanın problemləri olsa da, çox kompleks və oxucuların həyatına uyğun olmur, bu ayın pis oğlanlarını məğlub etməklə məhdudlaşır.... Parkerin həyatında daha ciddi narahatçılıq var: sevdiyi birinin ölümünü qəbul etmək, birinci dəfə aşiq olmaq, həyat qurmağa çalışmaq və şüurunda cərəyan edən digər krizislər." | source = Komiks tarixçisi [[Piter Sanderson]]<ref>[[Peter Sanderson]]. ''Marvel Universe: The Complete Encyclopedia of Marvel's Greatest Characters'' (Harry N. Abrams, New York, 1998) {{ISBN|0-8109-8171-8}}, p. 75</ref> | width = 33% }} Müasir dövrün jurnalistlərindən birinin dediyi kimi "Hörümçək-adamın dəhşətli şəxsiyyət problemi, [[alçaqlıq kompleksi]], [[qadın]]lara qarşı qorxusu var. O, antisosial, [[Edip kompleksi|Edip kompleksli]], tez-tez səhvlər buraxan… aktiv nevrotikdir".<ref name=kempton>Kempton, Sally, "Spiderman's {{sic}} Dilemma: Super-Anti-Hero in Forest Hills", ''[[The Village Voice]]'', April 1, 1965</ref> Seçimlərinə görə acı çəkən, həmişə düz olanı etməyə çalışan Hörümçək-adam yenə də qanunsuz intiqamçı və ya ağıllı cinayətkar olduğuna qərar verə bilməyən məsul şəxslər tərəfindən şübhə ilə baxılır.<ref name=daniels96>Daniels, p. 96</ref> Mədəniyyət tarixçisi Bredford Raytın qeydləri: {{sitat|Hörümçək-adamın vəziyyəti qorumağa and içdiyi cəmiyyət tərəfindən səhv başa düşüldü və qəbul edildi. ''"The Amazing Spider-Man"'' komiksinin ilk sayında ''"[[Daily Bugle]]"'' qəzetinin nəşriyyatçısı Cey Cona Ceymson "Hörümçək-adam təhlükəsi"nə qarşı redaktə kampaniyası təşkil etmişdi. Neqativ təbliğat sirli Hörümçək-adam haqqındakı şübhələri daha da gücləndirir və onun performansından pul qazanmasını mümkünsüz edir. Sonda "pis" mətbuat məsul şəxslərin Hörümçək-adama cinayətkar damğasına vurmalarına nail olur. İroniyalı şəkildə Piter Cey Cona Ceymsonun qəzetində fotoqraf olaraq iş tapır.<ref name="Wright"/>{{rp|212}}}} 1960-cı illərin ortalarındakı siyasi qarşıdurmalar komiks dünyasından da təsirsiz ötüşməmişdir. 1960-cı illərin əvvəllərindəki Marvel komiksləri [[kommunizm]] və [[Soyuq müharibə]] mövzularına da toxunmuşdur.<ref name="Wright"/>{{rp|220–223}} Rayt yazır: {{sitat|Lisey həyatından kollec həyatına qədər Hörümçək-adam gənclər dünyasına ən uyğun superqəhrəman olaraq qalmışdır. Lakin Hörümçək-adam komikslərində də gənclər siyasətinə dair istinadlar mövcuddur. [[1968]]-ci ildə [[Kolumbiya Universiteti]]ndəki döyüşkən tələbələrin nümayişi davam edərkən Piter Parker çox bənzər İmperiya Dövlət Universitetinə daxil olmuşdur... Piter tələbələrə qarşı təbii simpatiyasını Hörümçək-adam kimi qanunsuzluğa qarşı döyüşmək vəzifəsi ilə uyğunlaşdırmalı idi. Qanunlara etibar edən [[Liberalizm|liberal]] kimi Piter Parker özünü mübariz solçuların və əsəbi mühafizəkarların arasında tapır.<ref name="Wright"/>{{rp|234–235}}}} === Güclər, bacarıqlar və təchizat === Radiokativ [[Hörümçəklər|hörümçəy]]in Piter Parkeri sancması onun bədənində bəzi mutasiyalara səbəb olaraq [[hörümçək]] gücləri qazanmasına səbəb olmuşdur.<ref name="Science">Gresh, Lois H., and Robert Weinberg. "The Science of Superheroes" (John Wiley & Sons, Inc., 2002) {{ISBN|0-471-02460-0}} ([https://books.google.com/books?id=TCv0LyEnzsUC&pg=PA65#PPA66,M1 preview])</ref> Orijinal Li-Ditko hekayələrində Hörümçək-adam divara dırmaşma, qeyri-insani güc, təhlükədən öncədən xəbər verən hörümçək hissi, əla balans və müvazinət, qeyri-insani [[sürət]]<ref name="Science"/> və çeviklik kimi güclərə malikdir. Li və Ditko personajı intelektual cəhətdən bacarıqlı şəkildə təsvir etsələr də, sonrakı yazıçılar onunun intellektini dahilik səviyyəsinə<ref>{{Cite book | author1 = Kiefer, Kit | author2 = Couper-Smartt, Jonathan | year = 2003 | title = Marvel Encyclopedia Volume 4: Spider-Man | url = https://archive.org/details/spidermantoz0000coup | publisher = [[Marvel Comics]] | location = New York | isbn = 0-7851-1304-5 }}</ref> qaldırmışdırlar. Akademik cəhətdən əla olan Parker tətbiqi elmlər, [[kimya]], [[biologiya]], [[fizika]], [[mühəndislik]], [[riyaziyyat]] və [[mexanika]] kimi sahələrdə mütəxəssisdir. Bacarıqları sayəsində şəxsiyyətini gizlətmək üçün öz kostyumunu hazırlayıb və güclərini tamamlayan cihazlar düzəldib. Bu cihazlardan ən vacibləri hərəkət etməsinə və düşmənlərinə qarşı döyüşməsinə kömək edən mexaniki toratanlar, eləcə də, işıq mənbəyi və xəbərdarlıqedici funksiyaları daşıyan hörümçək-siqnaldır.<ref name="Science"/> === Köməkçi personajlar === [[Fayl:Amazing Spider-Man Vol 1 121.jpg|thumb|left|''"The Amazing Spider-Man"'' komiksinin 121-ci sayının (iyun 1973) üzlüyündə Hörümçək-adamın bir çox köməkçi personajı təsvir olunmuşdur.]] {{əsas|Hörümçək-adamın köməkçi personajlarının siyahısı}} Hörümçək-adamın işləndiyi komikslərdə bir çox köməkçi personajlardan istifadə olunmuşdur. Valideynləri öldükdən sonra Piter Parker sevimli xalası [[Mey xala|Mey Parker]] və ona mənəvi ata olan əmisi [[Ben əmi|Ben Parker]] tərəfindən böyüdülmüşdür. Ben əmi oğru tərəfindən öldürüldükdən sonra Mey xala onun yeganə ailəsi olmuşdur. Onlar bir-birinə çox bağlıdırlar.<ref name="Debut"/> [[Cey Cona Ceymson]] ''"[[Daily Bugle]]"'' qəzetinin baş redaktoru, Piterin müdiri və Hörümçək-adamın sərt tənqidçisi kimi təsvir olunmuşdur. O, tez-tez qəzetlərində Hörümçək-adam haqqında neqativ yazılar nəşr etdirir. Ceymsonun nəşriyyat redaktoru və sirrdaşı roluna baxmayaraq [[Robbi Robertson (komiks)|Robbi Robertson]] həmişə həm Piter Parkerin, həm Hörümçək-adamın dəstəkçisi kimi təsvir olunmuşdur.<ref name=saffel21/> [[Yucin Fleş Tompson]] liseydə daim Piter Parkerə problem yaradan davakar tələbə kimi təsvir olunmuşdur, lakin daha sonra Piter Parkerin dostuna çevrilmişdir.<ref name=saffel21/> Eyni zamanda, [[Norman Ozborn]]un oğlu [[Harri Ozborn]] Piter Parkerin ən yaxşı dostu hesab edilsə də, komikslərdə tez-tez rəqib kimi təsvir olunurlar.<ref name = gcd /> Piter Parkerin romantik münasibətdə olduğu qızlar liseydəki ilk məhəbbəti [[Liz Allan]]dan tutmuş<ref name=saffel21/> ''"Daily Bugle"'' qəzetinin redaktoru Cey Cona Ceymsonun katibəsi [[Betti Brant]]a qədər müxtəlifdir.<ref name=origins>Lee, Stan, ''Origins of Marvel Comics'' ([[Marvel Fireside Books|Simon and Schuster/Fireside Books]], 1974)<!--Book predates publisher's change to ampersand in corporate name--> p. 137</ref> Bettidən ayrıldıqdan sonra Parker kollecdən tanıdığı və [[Nyu-York Polis Departamenti]]nin detektiv kapitanı [[Corc Steysi]]nin qızı [[Qven Steysi]]yə vurulmuşdur.<ref name = gcd /><ref name="mnyc"/> Hər ikisi daha sonra Hörümçək-adamın düşmənləri tərəfindən öldürülmüşdürlər.<ref name=saffel60/> Ən sonda [[Meri Ceyn Uotson]] Piterin ən yaxın dostuna, daha sonra həyat yoldaşına çevrilmişdir.<ref name=saffel124/> Felisiya Hardi ([[Qara pişik (komiks)|Qara pişik]]) də bir müddət Hörümçək-adamın solo superqəhrəman sevgilisi və partneri olmuşdur.<ref name=sanderson83/> ==== Düşmənlər ==== {{əsas|Hörümçək-adamın düşmənlərinin siyahısı}} Yazıçılar və rəssamlar Hörümçək-adam personajının mübarizə aparması üçün bir çox supercinayətkar düşünmüşdürlər. Hörümçək-adamın düşmənlərinin çoxu güclərini [[elm]]i qəzalar və ya [[texnologiya]]nın düzgün istifadə edilməməsi sayəsində əldə etmişdirlər və heyvanabənzər kosyumlara və güclərə sahibdirlər.<ref group="qeyd">{{Cite journal | last = Mondello | first = Salvatore | date = March 2004 | title = Spider-Man: Superhero in the Liberal Tradition | journal = The Journal of Popular Culture | volume = X | issue = 1 | pages = 232–238 | doi = 10.1111/j.0022-3840.1976.1001_232.x | url = | quote = ...a teenage superhero and middle-aged supervillains—an impressive rogues' gallery [that] includes such memorable knaves and grotesques as the Vulture... }}</ref> Aşağıdakı cədvəldə Hörümçək-adamın əsas düşmənlərinin peyda olma ardıcıllığı ilə siyahısı verilmişdir. {{color box|#ffffcc}} düşmən komandanı göstərir. {| class=wikitable width=100% |- |- !Supercinayətkarın adı !Əsl adı !İlk görünüş !Yaradıcı |- |[[Buqələmun (komiks)|Buqələmun]] | Dmitri Anatoli Nikolayeviç |''[[The Amazing Spider-Man]]'' #1 (mart 1963)<ref name="DeFalco87">{{cite book | last = DeFalco | first = Tom | authorlink = Tom DeFalco | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Marvel Chronicle A Year by Year History | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2008 | page = 87 | isbn = 978-0756641238 }}</ref><ref name="Newsarama 1">{{cite web | url = http://www.newsarama.com/15454-the-10-greatest-spider-man-villains-of-all-time.html | title = The 10 Greatest SPIDER-MAN Villains of ALL TIME! | publisher = [[Newsarama]] | accessdate = 6 fevral 2018 | author = Siegel, Lucas }}</ref> |[[Sten Li]]<ref name="DeFalco87"/><ref name="Newsarama 1"/><br>[[Stiv Ditko]]<ref name="DeFalco87"/><ref name="Newsarama 1"/> |- |[[Kərkəs (Marvel Comics)|Kərkəs]] |Edrian Tums |''The Amazing Spider-Man'' #2 (may 1963)<ref name="Vulture 2">{{cite web | url = http://marvel.com/news/comics/2010/2/11/11279/archrivals_spider-man_vs_the_vulture | title = ARCHRIVALS: SPIDER-MAN VS THE VULTURE | publisher = [[Marvel Comics|Marvel.com]] | accessdate = 6 fevral 2018 | author = Beard, Jim }}</ref><ref name="What Culture 7">{{cite web | url = http://whatculture.com/film/10-spider-man-villains-and-combinations-deserving-of-the-big-screen.php/5 | title = 10 Spider-Man Villains (And Combinations) Deserving Of The Big Screen (7. The Vulture) | publisher = What Culture! | accessdate = 6 fevral 2018 | author = Kyle, Scmidlin | quote = "He's been one of Spider-Man's most frequent and iconic antagonists ever since his first appearance in issue 2 of The Amazing Spider-Man. }}</ref> |Sten Li<ref name="Vulture 2"/><ref>DeFalco "1960s" in Gilbert (2008), p. 92: "Introduced in the lead story of ''The Amazing Spider-Man'' #2 and created by Sten Li and Stiv Ditko, the Vulture was the first in a long line of animal-inspired super-villains that were destined to battle everyone's favorite web-slinger."</ref><br>Stiv Ditko<ref name="Vulture 2"/> |- |[[Doktor Osminoq]]{{ref|1|1}} | Otto Qünter Oktavius | ''The Amazing Spider-Man'' #3 (iyul 1963)<ref name="Newsarama 1"/> |Sten Li<ref name="DeFalco p. 93">DeFalco "1960s" in Gilbert (2008), p. 93: "Dr. Octopus shared many traits with Peter Parker. They were both shy, both interested in science, and both had trouble relating to women…Otto Octavius even looked like a grown up Peter Parker. Lee and Ditko intended Otto to be the man Peter might have become if he hadn't been raised with a sense of responsibility.</ref><ref name="Issue #3">{{cite comic | writer = Lee, Stan | penciller = Ditko, Steve | inker = Ditko, Steve | story = Spider-Man Versus Doctor Octopus | title = The Amazing Spider-Man | issue = 3 | date = July 1963 }}</ref><br>Stiv Ditko<ref name="DeFalco"/><ref name="Issue #3"/> |- |[[Qum-adam (Marvel Comics)|Qum-adam]] | Uilyam Beyker / Flint Marko | ''The Amazing Spider-Man'' #4 (sentyabr 1963)<ref name="Sandman">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/20 20] | isbn = 978-0756692360 | quote = In this installment, Sten Li and Stiv Ditko introduced Sandman – a super villain who could turn his entire body into sand with a single thought. }}</ref><ref name="Issue #4">{{cite comic | writer = Lee, Stan | penciller = Ditko, Steve | inker = Ditko, Steve | story = Nothing Can Stop...The Sandman! | title = The Amazing Spider-Man | issue = 4 | date = September 1963 }}</ref> |Sten Li<ref name="Sandman"/><ref name="Issue #4"/><br>Stiv Ditko<ref name="Sandman"/><ref name="Issue #4"/> |- |[[Kərtənkələ (komiks)|Kərtənkələ]] | Kurt Konnors |''The Amazing Spider-Man'' #6 (noyabr 1963)<ref name="Falco p. 95">DeFalco "1960s" in Gilbert (2008), p. 95</ref><ref name="issue #6">{{cite comic | writer = Lee, Stan | penciller = Ditko, Steve | inker = Ditko, Steve | story = Face-to-Face With...the Lizard! | title = The Amazing Spider-Man | issue = 6 | date = November 1963 }}</ref><ref name="Kindersly">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = Dorling Kindersley | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/20 20] | isbn = 978-0756692360 | quote = ''The Amazing Spider-Man''s sixth issue introduced the Lizard. }}</ref> | Sten Li<ref name="Falco p. 95"/><ref name="issue #6"/><ref name="Kindersly"/><br>Stiv Ditko<ref name="Falco p. 95"/><ref name="issue #6"/><ref name="Kindersly"/> |- |[[Elektro (Marvel Comics)|Elektro]] | Maksvell Dillon | ''The Amazing Spider-Man'' #9 (fevral 1964)<ref>DeFalco "1960s" in Gilbert (2008), p. 98</ref><ref>{{cite comic | writer = Lee, Stan | penciller = Ditko, Steve | inker = Ditko, Steve | story = The Man Called Electro! | title = The Amazing Spider-Man | issue = 9 | date = February 1964 }}</ref> | Sten Li<ref name="Kindersly 2">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = Dorling Kindersley | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/24 24] | isbn = 978-0756692360 | quote = Electro charged into Spider-Man's life for the first time in another [Stan] Lee and [Steve] Ditko effort that saw Peter Parker using his brilliant mind to outwit a foe. }}</ref><br> Stiv Ditko<ref name="Kindersly 2"/> |- |[[Misterio]] | Kventin Bek | ''The Amazing Spider-Man'' #13 (iyun 1964)<ref name="Issue #13">{{cite comic | writer = Lee, Stan | penciller = Ditko, Steve | inker = Ditko, Steve | story = The Menace of... Mysterio! | title = The Amazing Spider-Man | issue = 13 | date = June 1964 }}</ref> |Sten Li<ref name="Issue #13"/><ref name="Manning">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = Dorling Kindersley | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/25 25] | isbn = 978-0756692360 | quote = ''The Amazing Spider-Man'' #13 saw [Stan] Lee and [Steve] Ditko return to the creation of new super villains. This issue marked the debut of Mysterio, a former special effects expert named Quentin Beck. }}</ref><br>Stiv Ditko<ref name="Issue #13"/><ref name="Manning"/> |- |[[Yaşıl qoblin]]<ref name="GG">{{cite web | url = http://comicbooks.about.com/od/spiderman/p/greengoblinbio.htm | title = Green Goblin Profile | publisher = About.com | accessdate = 6 fevral 2018 | author = Albert, Aaron | archive-date = 2008-04-24 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080424153033/http://comicbooks.about.com/od/spiderman/p/greengoblinbio.htm | url-status = dead }}</ref>{{ref|2|2}} |[[Norman Ozborn]]{{ref|2|2}}<br>[[Harri Ozborn]]<ref name="Harry">{{cite web | url = http://marvel.com/news/movies/2007/4/24/1007/spider-man_3_the_spider_the_goblin | title = SPIDER-MAN 3: THE SPIDER & THE GOBLIN | publisher = Marvel.com | accessdate = 6 fevral 2018 | author = Beard, Jim }}</ref> | ''The Amazing Spider-Man'' #14 (iyul 1964)<ref name="GG"/> | Sten Li<ref name="GG"/><ref name="Kindersly3">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = Dorling Kindersley | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/26 26] | isbn = 978-0756692360 | quote = Spider-Man's arch nemesis, the Green Goblin, as introduced to readers as the 'most dangerous foe Spidey's ever fought.' Writer Sten Li and artist Stiv Ditko had no way of knowing how true that statement would prove to be in the coming years. }}</ref><br>Stiv Ditko<ref name="GG"/><ref name="Kindersly3"/> |- |[[Ovçu Kreyven]] | Sergey Kravinov | ''The Amazing Spider-Man'' #15 (avqust 1964)<ref name="Kindersly4">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = Dorling Kindersley | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/26 26] | isbn = 978-0756692360 | quote = [Stan] Lee and [Steve] Ditko's newest villain, Kraven the Hunter, debuted in this issue. }}</ref><ref>{{cite comic | writer = Lee, Stan | penciller = Ditko, Steve | inker = Ditko, Steve | story = Kraven the Hunter! | title = The Amazing Spider-Man | issue = 15 | date = August 1964 }}</ref> | Sten Li<ref name="Kindersly4"/><br>Stiv Ditko<ref name="Kindersly4"/> |-bgcolor="#ffffcc" |[[Məşum altılıq]]<ref name=collider>{{cite web | last1 = Valentine | first1 = Eve | title = Who Are the Sinister Six? – An Introduction to Spider-Man’s Supervillain Group | url = http://collider.com/sinister-six-movie-preview/ | website = Collider | accessdate = 6 fevral 2018 }}</ref> |[[Məşum altılıq üzvlərinin siyahısı|Üzvlərin siyahısı]] | ''The Amazing Spider-Man annual'' #1 (1964) |Sten Li<ref name="SS">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/27 27] | isbn = 978-0756692360 | quote = Spidey faced his first true team of super villains in an oversized 73-pages extravaganza written by [Stan] Lee with art by [Steve] Ditko. }}</ref><br>Stiv Ditko<ref name="SS"/> |- |[[Əqrəb (Marvel Comics)|Əqrəb]] | [[Mak Qarqan]] | ''The Amazing Spider-Man'' #20 (yanvar 1965) |Sten Li<ref name="Kindersly5">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = Dorling Kindersley | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/28 28] | isbn = 978-0756692360 | quote = Spider-Man felt the Scorpion's sting for the first time in another Sten Li and Stiv Ditko collaboration. }}</ref><br>Stiv Ditko<ref name="Kindersly5"/> |- |[[Kərgədan (comics)|Kərgədan]] |Aleksey Mixailoviç Sitseviç | ''The Amazing Spider-Man'' #41 (oktyabr 1966)<ref>{{cite comic | writer = Lee, Stan | penciller = Romita, Sr., John | inker = Esposito, Mike | story = The Horns of the Rhino! | title = The Amazing Spider-Man | issue = 41 | date = October 1966 }}</ref> | Sten Li<ref name="Kindersly 6">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = Dorling Kindersley | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/36 36] | isbn = 978-0756692360 | quote = Now it was time for [John Romita, Sr.] to introduce a new Spidey villain with the help of [Stan] Lee. Out of their pooled creative energies was born the Rhino, a monstrous behemoth trapped in a durable rhinoceros suit. }}</ref><br>[[Con Romita]]<ref name="Kindersly 6"/> |- |[[Şokçu (personaj)|Şokçu]] |German Şults | ''The Amazing Spider-Man'' #46 (mart 1967)<ref>{{cite comic | writer = Lee, Stan | penciller = Romita, Sr., John | inker = Romita, Sr., John | story = The Sinister Shocker! | title = The Amazing Spider-Man | issue = 46 | date = March 1967 }}</ref> | Sten Li<ref name="Kindersly7">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/38 38] | isbn = 978-0756692360 | quote = [Stan] Lee and [John] Romita's second major Spidey villain appeared in the form of the Shocker, a criminal equipped with vibration-projecting gauntlets. }}</ref><br>Con Romita<ref name="Kindersly7"/> |- |[[Kinqpin (comics)|Kinqpin]] |Vilson Fisk |''The Amazing Spider-Man'' #50 (iyul 1967)<ref>DeFalco "1960s" in Gilbert (2008), p. 122: "Sten Li wanted to create a new kind of crime boss. Someone who treated crime as if it were a business…He pitched this idea to artist John Romita and it was Wilson Fisk who emerged in ''The Amazing Spider-Man'' #50."</ref><ref>{{cite comic | writer = Lee, Stan | penciller = [[Con Romita|Romita, Sr., John]] | inker = [[Mike Esposito (comics)|Esposito, Mike]] | story = Spider-Man No More! | title = The Amazing Spider-Man | issue = 50 | date = July 1967 }}</ref> | Sten Li<ref name="Kindersly8">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1960s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/40 40] | isbn = 978-0756692360 | quote = Although he made his debut in the previous issue, it was in this [Stan] Lee and [John] Romita tale [''The Amazing Spider-Man'' #51] that the Kingpin – real name Wilson Fisk – really left his mark on organized crime. }}</ref><br>Con Romita<ref name="Kindersly8"/> |- |[[Yaşayan vampir Morbius|Morbius]]<ref name="25.2">{{cite web | url = http://www.ign.com/articles/2014/04/16/top-25-spider-man-villains?page=2 | title = Top 25 Spider-Man villains: Part 2 | publisher = IGN | accessdate = 6 fevral 2018 | author = Yehl, April, Schedeen, Jesse }}</ref> |Maykl Morbius |''The Amazing Spider-Man'' #101 (yanvar 1971)<ref name="Morbius">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1970s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/59 59] | isbn = 978-0756692360 | quote = "In the first issue of ''The Amazing Spider-Man'' to be written by someone other than Sten Li...Thomas also managed to introduce a major new player to Spidey's life – the scientifically created vampire known as Morbius." }}</ref> |[[Roy Tomas]]<ref name="Morbius"/><br>[[Gil Keyn]]<ref name="confidential">{{cite book | last = Gross | first = Edward | chapter = | title = Spider-Man Confidential: From Comic Icon to Hollywood Hero | url = https://archive.org/details/spidermanconfide0000gros | year = 2002 | page = | isbn = 0786887222 | quote = }}</ref> |- |[[Çaqqal (Marvel Comics)|Çaqqal]]<ref name="Jackal 1">{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1970s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/72 72] | isbn = 978-0756692360 | quote = Writer Gerry Conway and artist Ross Andru introduced two major new characters to Spider-Man's world and the Marvel Universe in this self-contained issue. Not only would the vigilante known as the Punisher go on to be one of the most important and iconic Marvel creations of the 1970s, but his instigator, the Jackal, would become the next big threat in Spider-Man's life. }}</ref> |Maylz Uorren |''The Amazing Spider-Man'' #129 (fevral 1974)<ref name="Jackal 1"/> |[[Qerri Konvey]]<ref name="Jackal 1"/>{{ref|10|10}}<br>[[Ross Endru]]<ref name="Jackal 1"/> |- |[[Qara pişik (komiks)|Qara pişik]] |Felisiya Hardi |''The Amazing Spider-Man'' #194 (iyul 1979)<ref name="Black Cat">Manning "1970s" in Gilbert (2012), p. 107: "Spider-Man wasn't exactly sure what to think about his luck when he met a beautiful new thief on the prowl named the Black Cat, courtesy of a story by writer Marv Wolfman and artist Keith Pollard."</ref> |[[Marv Volfman]]<br>[[Keyt Pollard]]<ref name="Black Cat"/> |- |[[Hidromen]]<ref name="25.1">{{cite web | url = http://www.ign.com/articles/2014/04/16/top-25-spider-man-villains?page=1 | title = Top 25 Spider-Man Villains: Part 1 | publisher = IGN | author1 = Yehl, Joshua | author2 = Schedeen, Jesse | accessdate = 12 December 2016 }}</ref> |Morris Benç |''The Amazing Spider-Man'' #212 (yanvar 1981)<ref>{{cite book | last = Manning | first = Matthew K. | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1980s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/118 118] | isbn = 978-0756692360 | quote = In this issue, award-winning writer Denny O'Neil, with collaborator John Romita, Jr., introduced Hydro-Man. }}</ref><ref>{{cite web | url = http://marvel.com/comics/issue/6608/amazing_spider-man_1963_212 | title = AMAZING SPIDER-MAN (1963) #212 | publisher = Marvel | accessdate = 6 fevral 2018 }}</ref> |[[Denni O'Nil]]<br>[[Con Romita (kiçik)]] |- |[[Hobqoblin (komiks)|Hobqoblin]] |[[Roderik Kinqsli]] |''The Amazing Spider-Man'' #238 (mart 1983) |[[Rocer Stern]]<ref name="Hobgoblin 1">Manning "1980s" in Gilbert (2012), p. 133: "Writer Roger Stern and artists John Romita, Jr. and Con Romita introduced a new – and frighteningly sane – version of the [Green Goblin] concept with the debut of the Hobgoblin."</ref><ref name="Vault68">David and Greenberger, pp. 68–69: "Writer Roger Stern is primarily remembered for two major contributions to the world of Peter Parker. One was a short piece entitled 'The Kid Who Collects Spider-Man'…[his] other major contribution was the introduction of the Hobgoblin."</ref><br> Con Romita<ref name="Hobgoblin 1"/><ref>{{cite news | last = Greenberg | first = Glenn | authorlink = Glenn Greenberg | date = August 2009 | title = When Hobby Met Spidey | work = [[Back Issue!]] | issue = 35 | pages = 10–23 | publisher = [[TwoMorrows Publishing]] }}</ref> |- |[[Venom]]{{ref|3|3}} |[[Eddi Brok]]{{ref|3|3}} |''The Amazing Spider-Man'' #300 (may 1988){{ref|15|15}}<ref name="Venom2">{{cite web | url = http://www.empireonline.com/50greatestcomiccharacters/default.asp?c=33 | title = Venom is the 33rd greatest comic book character. | publisher = [[Empire (film magazine)|Empire.com]] | accessdate = 6 fevral 2018 }}</ref><ref>Manning "1980s" in Gilbert (2012), p. 169: "In this landmark installment [issue #298], one of the most popular characters in the wall-crawler's history would begin to step into the spotlight courtesy of one of the most popular artists to ever draw the web-slinger."</ref> |[[Devid Mayklayni]]<ref>''Comics Creators on Spider-Man'', pg 148, Tom DeFalco. (Titan Books, 2004)</ref><br> [[Todd Makfarleyn]]<ref name="Venom">{{cite web | url = http://www.ign.com/top/comic-book-villains/22.html | title = Venom is number 22 on greatest comic book villain of all time | publisher = IGN | accessdate = 6 fevral 2018 }}</ref> |- |[[Karnaj (komiks)|Karnaj]] |Kletus Kessidi |''The Amazing Spider-Man'' #361 (aprel 1992)<ref name="Carnage">{{cite web | url = http://www.ign.com/top/comic-book-villains/90.html | title = Carnage is number 90 on greatest comic book villain of all time | publisher = IGN | accessdate = 6 fevral 2018 }}</ref> |Devid Mayklayni<ref name="Bagley"/><ref>{{cite comic | writer = Michelinie, David | penciller = Bagley, Mark | inker = [[Randy Emberlin|Emberlin, Randy]] | story = Carnage: Part One | title = The Amazing Spider-Man | issue = 361 | date = April 1992 }}</ref><br>[[Erik Larsen]]<ref>{{cite web | url = http://moviepilot.com/posts/2014/08/30/10-facts-about-batman-spider-man-iron-man-you-didn-t-know-2227067?lt_source=external,manual | title = 10 facts about Batman, Spider-Man, Iron Man you didn't know. | publisher = [[Moviepilot]] | author = Papageorgiou, Solon | accessdate = 6 fevral 2018 | archive-date = 2015-04-25 | archive-url = https://archive.is/20150425233347/http://moviepilot.com/posts/2014/08/30/10-facts-about-batman-spider-man-iron-man-you-didn-t-know-2227067?lt_source=external,manual | url-status = dead }}</ref><br>[[Mark Baqli]]<ref name="Bagley">{{cite book | last = Cowsill | first = Alan | last2 = Gilbert | first2 = Laura, ed. | chapter = 1990s | title = Spider-Man Chronicle Celebrating 50 Years of Web-Slinging | url = https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows | publisher = [[Dorling Kindersley]] | year = 2012 | page = [https://archive.org/details/spidermanchronic0000cows/page/197 197] | isbn = 978-0756692360 | quote = Artist Mark Bagley's era of ''The Amazing Spider-Man'' hit its stride as Carnage revealed the true face of his evil. Carnage was a symbiotic offspring produced when Venom bonded to psychopath Cletus Kasady." }}</ref> |} Komiks təsvirlərindəki tanınmış rəqabətlərdən fərqli olaraq, Hörümçək-adamın birdən çox əzəli düşməni var və hansının daha bədxah olduğu mübahisə mövzusu ola bilər.<ref name="archenemy">{{cite web | url = http://comicbooks.about.com/od/characters/tp/archenemies.htm | title = Top ten comic book archenemies | publisher = About.com | accessdate = 15 iyun 2018 | author = Albert, Aaron }}</ref> # {{note|1}} [[Doktor Osminoq]] Hörümçək-adamın ən bədxah və əzəli düşməni kimi göstərilir. Hörümçək-adamın indiki populyarlığını əldə edə bilməsində onun rolu tez-tez qeyd olunur.<ref name="DeFalco"/><ref name="CNN2">{{cite web | url = http://www.cnn.com/2012/12/26/showbiz/celebrity-news-gossip/spidey-700-controversy | title = Events in landmark 'Spider-Man' issue have fans in a frenzy | publisher = [[CNN]] | accessdate = 15 iyun 2018 | author = Hanks, Henry }}</ref> O, ilk dəfə olaraq Hörümçək-adamı məğlub etməsi və [[Mey xala]] ilə evlənməsi ilə məşhurdur. [[Məşum altılıq]] komandasının əsas üzvü və düşünən beynidir, özünü "Usta plançı" adlandırır (''"[[If This Be My Destiny...!]]"'').<ref name="CBR #5">{{cite web | url = http://goodcomics.comicbookresources.com/2012/04/30/50-greatest-friends-and-foes-of-spider-man-villains-1-3/ | title = 50 Greatest Friends and Foes of Spider-Man: Villains #1-3 | publisher = Comic Book Resources | accessdate = 15 iyun 2018 | author = Cronin, Brian }}</ref> Bir müddət Hörümçək-adamın bədənini ələ keçirmiş və [[Ali Hörümçək-adam]] olmuşdur.<ref name="CNN2"/> # {{note|2}} [[Yaşıl qoblin]] adından istifadə edən [[Norman Ozborn]] da Hörümçək-adamın əzəli düşməni hesab edilir.<ref name="archenemy"/><ref>{{cite web | url = http://marvel.com/news/comicstories.2233.tuesday_q&a~colon~_brian_michael_bendis | title = The ULTIMATE SPIDER-MAN writer talks about Spidey's new Amazing Friends and lays the Osborns to rest once and for all &#124; Marvel.com News | publisher = Marvel.com | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://marvel.com/news/comicstories.2581.take_10~colon~_marvel~apos~s_finest_couples | title = Love is in the air as Marvel.com's Secret Cabal picks the greatest Marvel romances of all in time for Valentine's Day &#124; Marvel.com News | publisher = Marvel.com | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref> Yaşıl qoblin Hörümçək-adamın əsl şəxsiyyətini açan ilk şəxsdir. O, həmçinin ''"[[The Night Gwen Stacy Died]]"'' adlı çox məşhur hekayədə Hörümçək-adamın sevgilisinin ölümünə səbəb olaraq [[komikslərdə Gümüş dövr]]ün bitməsinə və [[Komikslərdə Bürünc dövr|Bürünc dövr]]ün başlamasına səbəb olmuşdur.<ref name="archenemy"/> Bundan sonra uzun müddət ölü olan Yaşıl qoblin 1990-cı illərdə yazıçılar tərəfindən dirildilmiş, Hörümçək-adama (Mey xalanı öldüməkdəki rolu kimi) və digər superqəhrəmanlara ([[Qisasçılar (komiks)|Qisasçılar]] kimi)<ref name="25.5">{{cite web | url = http://www.ign.com/articles/2014/04/16/top-25-spider-man-villains?page=5 | title = Top 25 Spider-Man Villain: Part 5 | publisher = IGN | accessdate = 15 iyun 2018 | author = Yehl, Joshua, Schedeen, Jess }}</ref> bəla olmağa davam etmişdir. O həmçinin qoblin şəxsiyyəti olmadan da Hörümçək-adamın əsas düşmənlərindən biridir.<ref name="IGN #13">{{cite web | url = http://comics.ign.com/top-100-villains/13.html | title = Norman Osborn is number 13 on greatest comic book villain of all time. | publisher = IGN | accessdate = 15 iyun 2018 | deadurl = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20131021220521/http://comics.ign.com/top-100-villains/13.html | archivedate = October 21, 2013 }}</ref> # {{note|3}} Əzəli düşmən kimi göstərilən digər personaj [[Venom]]dur. [[Eddi Brok]] Venom kimi bir çox yolla Hörümçək-adamın bədxah versiyasının güzgü versiyası kimi göstərilir.<ref name="Newsarama 1"/><ref name="Venom2"/><ref name="archenemy"/> Venomun əsas məqsədi Hörümçək-adamın həyatını məhv etməkdir. Venom ən populyar Hörümçək-adam düşmənlərindən biri kimi göstərilir.<ref>{{cite web | url = http://www.ign.com/articles/2006/02/01/spider-man-villains-tournament?page=5 | title = Spider-Man villains tournament: Championship | publisher = IGN | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref> Bu populyarlıq ikonik personaja çevrilməsinə və öz komiks seriyasının buraxılmasına səbəb olmuşdur.<ref name="Venom2"/><ref>{{cite news | last = Shutt | first = Craig | date = August 1997 | title = Villain Turned Hero: Venom | work = [[Wizard (magazine)|Wizard]] | issue = 72 | page = 37 }}</ref> == Digər versiyalar == {{əsas|Hörümçək-adamın alternativ versiyaları}} [[Fayl:Spider-Verse Spider-Men.jpg|thumb|center|950px|''"Spider-Verse"'' hekayəsində görünmüş müxtəlif Hörümçək-adamlar. Müəllif: [[Qabriel Del'Otto]].]] [[Marvel Kainatı]]nda bir çox [[multikainat (Marvel Comics)|multikainat]] olduğu kimi Hörümçək-adamın bir çox alternativ versiyası da mövcuddur.<ref name="i09">{{cite web | last1 = Whitbrook | first1 = James | title = The Greatest Spider-Men of All Time, Ranked | url = https://io9.gizmodo.com/the-greatest-spider-men-of-all-time-ranked-1796693647 | website = io9 | accessdate = 4 fevral 2018 }}</ref> Bunlardan ilki 1980-ci illərdə təqdim edilmiş və Hörümçək-adamın [[Antropomorfizm|antropomorfik]] məzəli heyvan parodiyası olan [[Hörümçək-donuz]] ({{Dil-en|Spider-Ham}}; əsl adı Piter Porker) personajıdır.<ref name="Time">{{cite news | title = Top 10 Oddest Marvel Characters | work = Time | date = 2009-09-03 | url = http://entertainment.time.com/2009/09/02/top-10-oddest-marvel-characters/slide/spider-ham/ | accessdate = 4 fevral 2018 }}</ref> [[Marvel 2099]] kainatında [[Hörümçək-adam 2099|Migel O'Hara]] adlı futuristik Hörümçək-adam kimi bir çox Hörümçək-adam imprinti yaradılmışdır. [[Marvel Comics 2]] imprintində Piter Parker Meri Ceyn ilə evlənir və qızı [[Hörümçək-qız|Meydey Parker]] Hörümçək-qız ({{Dil-en|Spider-Girl}}) olaraq onun yolunu davam edir. [[Marvel Nuar]] kainatında da Hörümçək-adamın 1930-cu illər versiyası – [[Hörümçək-adam Nuar]] ({{Dil-en|Spider-Man Noir}}) yaradılmışdır.<ref name="i09"/><ref name="Spider-Men">{{cite web | title = 10 Best SPIDER-MEN Of All Time | url = https://www.newsarama.com/15652-behind-the-mask-10-amazing-ultimate-spider-man-secret-ids.html | website = ''[[Newsarama]]'' | accessdate = 4 fevral 2018 | language = en }}</ref><ref name=FoxNews>{{cite news | url = http://latino.foxnews.com/latino/lifestyle/2011/08/16/remembering-first-and-forgotten-latino-spider-man/ | title = Remembering the First – and Forgotten – Latino Spider-Man | date = August 16, 2011 | last = Robinson | first = Bryan | publisher = [[Fox News]] Latino | accessdate = 4 fevral 2018 | archiveurl = https://www.webcitation.org/614OyqzPr?url=http://latino.foxnews.com/latino/lifestyle/2011/08/16/remembering-first-and-forgotten-latino-spider-man/ | archivedate = August 20, 2011 | deadurl = yes | df = }}</ref> Bunlardan əlavə, personajın [[Marvel Manqaverse]] kainatında versiyası və ''"[[Spider-Man: India]]"'' adlı komiksdə Pavitr Prabhakar adlı hind versiyası da mövcuddur.<ref name="i09"/><ref>{{cite web | url = http://www.newsarama.com/446-remembering-when-west-has-met-east.html | title = Remembering When West Has Met East | publisher = ''[[Newsarama]]'' | date = 16 July 2008 | accessdate = 4 fevral 2018 | author1 = Ong, Benjamin | author2 = Kean Pang }}</ref> ''"[[Ultimate Spider-Man]]"'' Piter Parkerin hekayəsinin müasir şəkildə yenidən nəql olunmasına görə populyar olmuşdur. Piter Parkerin bu versiyası daha sonra öldürülmüş, onun yerinə afro-latın Hörümçək-adam [[Hörümçək-adam (Maylz Morales)|Maylz Morales]] gəlmişdir.<ref name=USAToday1>{{cite news | last = Truitt | first = Brian | url = https://www.usatoday.com/life/comics/2011-08-01-black-spider-man_n.htm | title = Half-black, half-Hispanic Spider-Man revealed | work = [[USA Today]] | date = August 2, 2011 | archiveurl = https://www.webcitation.org/614OVWKBN?url=http://www.usatoday.com/life/comics/2011-08-01-black-spider-man_n.htm | archivedate = August 20, 2011 | deadurl = yes | df = }}</ref> ''"[[Spider-Verse]]"'' adlı komiks hekayəsində Hörümçək-adamın bütün alternativ versiyaları bir yerdə göstərilmiş, yeni versiyaları da təqdim olunmuşdur. Bunların arasında radioaktiv hörümçək tərəfindən sancılan [[Hörümçək-qadın (Qven Steysi)|Qven Steysi]] və [[Britaniya]] temalı [[Hörümçək-BK]] ({{Dil-en|Spider-UK}}; əsl adı Brayan Breddok) da var.<ref name="Spider-Men"/><ref name="design">{{cite web | last1 = Ching | first1 = Albert | title = Slott Details the Unexpected Origins of Spider-Gwen and Spider-Punk | url = http://www.cbr.com/slott-details-the-unexpected-origins-of-spider-gwen-and-spider-punk/ | publisher = [[ComicBookResources.com]] | accessdate = 4 fevral 2018 | date = March 13, 2015 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160909235327/http://www.cbr.com/slott-details-the-unexpected-origins-of-spider-gwen-and-spider-punk/ | archivedate = September 9, 2016 }}</ref> == Mədəni təsiri == [[Fayl:Retail Sales of Licensed Merchandise 2016.png|thumb|300px|2016-cı ildə dünyada ən çox gəlir gətirən superqəhrəmanlar sırasında Hörümçək-adamın birinci olduğunu göstərən qrafik.<ref name="merchandise">{{cite web | title = Retail Sales of Licensed Merchandise Based on $100 Million+ Entertainment/Character Properties – The Licensing Letter | url = https://www.thelicensingletter.com/100mil-chart/ | website = www.thelicensingletter.com | accessdate = 30 may 2018 }}</ref>]] ''"Hörümçək-adamın yaradılışı"'' kitabında komiks yazıçı-redaktoru Pol Kupperberq personajın supergüclərini "heç də orijinal olmayan" adlandırmışdır; orijinal olan onun gizli şəxsiyyəti idi: "nerd lisey tələbəsi".<ref name="Kupperberg" />{{rp|5}} Tipik superqəhrəmanlardan fərqli olaraq Hörümçək-adamın şəxsiyyətinə "böyük dozada sabun operası və [[melodram]] elementləri" daxil edilib. Kupperberq hesab edir ki, [[Sten Li]] və Ditko komiks dünyasında yeni bir şey yaradıblar: "gündəlik problemləri olan qüsurlu superqəhrəman". Bu ideya "komiks inqilabına" səbəb olmuşdur.<ref name="Kupperberg">{{Cite book | last = Kupperberg | first = Paul | title = The Creation of Spider-Man | publisher = The Rosen Publishing Group | year = 2007 | isbn = 1-4042-0763-5 | url = https://books.google.com/books?id=4m1IM8L0hr0C&pg=PP1&dq=spiderman+legacy+ditko+lee }}</ref>{{rp|6}} Marvel-in 1960-cı illərin əvvəllərindəki ''"The Amazing Spider-Man"'', ''"The Incredible Hulk"'' və ''"X-Men"'' kimi komikslərində olan etibarsızlıq və narahatlıq əvvəllər mövcud olan, adi və çox güclü superqəhrəmanlardan tamamilə fərqlənən yeni tipin yaranmasına və ictimaiyyətin onların fərqli şəkildə qəbul etməsinə səbəb olmuşdur.<ref>{{Cite journal | last = Fleming | first = James R. | year = 2006 | title = Review of Superman on the Couch: What Superheroes Really Tell Us about Ourselves and Our Society. By Danny Fingeroth | journal = ImageText | publisher = University of Florida | issn = 1549-6732 | url = http://www.english.ufl.edu/imagetext/archives/v2_2/reviews/fleming.shtml | accessdate = 30 may 2018 }}</ref> Hörümçək-adam dünyada ən çox tanınan personajlardan birinə çevrilmişdir və bir çox məhsulun satılmasında istifadə olunur.<ref name="Knowles">{{Cite book | last = Knowles | first = Christopher | authorlink = Christopher Knowles (comics) | others = illustrated by [[Joseph Michael Linsner]] | title = [[Our Gods Wear Spandex]] | publisher = Weiser | year = 2007 | page = [https://books.google.com/books?id=93Mv-1R5yskC&pg=PA139 139] }}</ref> Hörümçək-adam Marvel-in flaqman personajına çevrilmişdir və tez-tez şirkətin talismanı kimi istifadə olunur. Marvel 1991-ci ildə [[Nyu-York Fond Birjası]]nda sıralanan ilk komiks şirkəti olanda ''"Wall Street Journal"'' yazmışdır: "Hörümçək-adam [[Uoll-Strit]]ə gəlir"; hadisə Hörümçək-adam kostyumu geyinmiş bir aktyorun Sten Lini fond birjasına qədər müşayiət etməsi ilə qeyd olunmuşdur.<ref name="Wright" />{{rp|254}} 1962-ci ildən bəri bütün dünyada personaj haqqında yüz milyonlarla komiks satılıb.<ref>{{cite web | url = http://www.screenindia.com/old/20020524/intcov.html | title = Spider-Man Weaving a spell | year = 2002 | publisher = Screen India | accessdate = 30 may 2018 }}{{dead link | date = March 2018 | bot = InternetArchiveBot | fix-attempted = yes }}</ref> Hörümçək-adam dünyada ən çox gəlir gətirən superqəhrəmandır.<ref name="Davis">{{cite web | author = Davis, Lauren | title = This Superhero Is More Lucrative Than Batman And The Avengers Combined | url = http://io9.gizmodo.com/this-superhero-is-more-lucrative-than-batman-and-the-av-1658853707 | work = [[io9]] | publisher = [[Gizmodo Media Group]] | date = November 14, 2014 | accessdate = 30 may 2018 }}</ref> 2014-cü ildə Hörümçək-adamla bağlı olan lisenziyalı məhsulların qlobal pərakəndə satışı 1,3 milyard $-a çatmışdır.<ref>{{cite web | author = Block, Alex | title = Which Superhero Earns $1.3 Billion a Year? | url = http://www.hollywoodreporter.com/news/superhero-earns-13-billion-a-748281 | work = [[The Hollywood Reporter]] | publisher = [[Lynne Segall]] | date = November 13, 2014 | accessdate = 30 may 2018 }}</ref> Müqayisə etsək, bu, [[Betmen]], [[Supermen]] və [[Qisasçılar (komiks)|Qisasçılar]]la bağlı olan məhsulların satışından əldə olunan ümumi gəlirdən də çoxdur.<ref name="Davis"/> [[Fayl:Barack Obama with Spider-Man.jpg|thumb|left|300px|[[ABŞ prezidentləri|ABŞ prezidenti]] [[Barak Obama]] [[Ağ ev]]də Hörümçək-adam kostyumu geyinmiş balaca oğlanla oynayır.]] Hörümçək-adam 1987–1998-ci illərdə [[Macy's Şükran Günü Paradı]]na hava şarlarından biri kimi qatılmışdır.<ref name="APCBS">[http://www.wcbs880.com/pages/5021372.php? "Spider-Man Returning to Macy's Thanksgiving Day Paradede"], [[Associated Press]] via [[WCBS (AM)]], August 17, 2009, {{Vebarxiv | url = https://web.archive.org/web/20091106155836/http://www.wcbs880.com/pages/5021372.php | date = November 6, 2009 }}</ref> Hava şarı personajın əsas rəssamlarından biri olan [[Con Romita (kiçik)|Con Romita]] tərəfindən dizayn edilmişdir.<ref name=sketch45>Spurlock, J. David, and John Romita. ''John Romita Sketchbook''.<!--Note: No "The" in copyrighted title or on book cover--> (Vanguard Productions: Lebanon, N.J. 2002) {{ISBN|1-887591-27-3}}, p. 45: Romita: "I designed the Spider-Man balloon float. When we went to Macy's to talk about it, Manny Bass was there. He's the genius who creates all these balloon floats. I gave him the sketches and he turned them into reality".</ref> 2009-cu ildən 2011-ci ilin sonuna kimi isə tamamilə yeni, fərqli Hörümçək-adam hava şarı nümayiş etdirilmişdir.<ref name="APCBS" /> Marvel [[11 sentyabr terror aktları|11 sentyabr hadisələri]]ndən dərhal sonra bununla bağlı hekayə hazırlamaq istəyəndə ''"The Amazing Spider-Man"'' komiksinin 2001-ci il dekabr sayını seçmişdir.<ref>{{cite web | author = Yarbrough, Beau | date = September 24, 2001 | title = Marvel to Take on World Trade Center Attack in "Amazing Spider-Man" | work = [[Comic Book Resources]] | url = http://www.comicbookresources.com/?page=article&id=418 | accessdate = 30 may 2018 }}</ref> 2006-cı ildə Hörümçək-adamın komikslərdə öz gizli şəxsiyyətini açıqlaması kütləvi informasiya vasitələrinin böyük diqqətini toplamışdır.<ref>{{Cite news | author = Staff | date = June 15, 2006 | title = Spider-Man Removes Mask at Last | work = [[BBC]] | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/entertainment/5084326.stm | accessdate = 30 may 2018 }}</ref> Hətta hadisə haqqında ''"[[New York Post]]"'' qəzetində bir səhifəlik məqalə yerləşdirilmişdir (məqalə hadisənin baş verdiyi saydan da öncə buraxılmışdır).<ref>{{cite web | author = Brady, Matt | date = June 14, 2006 | title = New York Post Spoils Civil War #2 | work = [[Newsarama]] | url = http://www.newsarama.com/marvelnew/CivilWar/CivilWar2_End.html | accessdate = 30 may 2018 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071011110225/http://newsarama.com/marvelnew/CivilWar/CivilWar2_End.html | archivedate = October 11, 2007 }}</ref> 2008-ci ildə Marvel növbəti il [[BMT]]-nin əməkdaşlığı ilə Hörümçək-adamın [[BMT Sülhməramlı Qüvvələri|Sülhməramlı qüvvələr]]lə əməkdaşlıq etdiyini əks etdirən maarifləndirici komikslər buraxmağı planlaşdırdığını bildirmişdir.<ref>{{Cite news | author = Lane, Thomas | date = January 4, 2008 | url = http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/7172016.stm | title = Can Spider-Man help UN beat evil? | work = [[BBC]] | accessdate = 30 may 2018 }}</ref> ''"[[BusinessWeek]]"'' bir məqaləsində Hörümçək-adamı ABŞ komikslərində peyda olan ən ağıllı 10 personajdan biri kimi göstərmişdir.<ref>{{cite web |last = Pisani |first = Joseph |authorlink = Joseph Pisani |title = The Smartest Superheroes |publisher = Business Week Online |date = June 1, 2006 |url = http://images.businessweek.com/ss/06/05/smart_heroes/index_01.htm |accessdate = 30 may 2018 |archive-date = 11 January 2012 |archive-url = https://web.archive.org/web/20120111004559/http://images.businessweek.com/ss/06/05/smart_heroes/index_01.htm |url-status = dead }}</ref> Repçi [[Eminem]] Hörümçək-adamın ən sevdiyi komiks superqəhrəmanlarından biri olduğunu bildirmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.billboard.com/articles/news/266116/exclusive-eminem-talks-new-album-book | title = Exclusive: Eminem Talks New Album, Book | publisher = Billboard | last = Cohen | first = Johnathan | date = December 12, 2008 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.vulture.com/2015/04/7-fun-facts-from-eminems-genius-annotations.html | title = 7 Fun Facts We Learned From Eminem’s Genius Annotations | last = Lockett | first = Dee | publisher = Vulture | date = April 2, 2015 }}</ref> 2015-ci ildə ABŞ Ali Məhkəməsində Kimble və Marvel şirkətləri arasında toratan oyuncağın patenti üzərində məhkəmə işi getmişdir. Məhkəmənin qərarında hakim [[Elena Kaqan]] bəzi Hörümək-adam istinadlarından istifadə etmişdir və qərarı bu sözlərlə yekunlaşdırmışdır: "böyük güc həmçinin böyük məsuliyyət gətirməlidir".<ref>{{Citation | last = Caldwell | first = Patrick | title = Justice Elena Kagan Had Some Fun Writing About Spider-Man | newspaper = [[Mother Jones (magazine)|Mother Jones]] | date = June 22, 2015 | url = http://www.motherjones.com/mojo/2015/06/elena-kagan-spider-man-supreme-court-kimble-marvel | accessdate = 30 may 2018 }}</ref> === Qəbul === {{Quote box |quote = Demək olar ki, ondan öncə gələn hər superqəhrəmanın kulminasiyası – Hörümçək-adam qəhrəmanların qəhrəmanıdır. Onun məzəli və möhtəşəm gücləri var, lakin [[Tor (Marvel Comics)|Tor]] kimi tanrı səviyyəsində deyil. O, qız və pul problemləri olan normal oğlandır, buna görə də pleyboy milyoner [[Dəmir adam]]dan daha uyğun görünür. Və o, yöndəmsiz yeniyetmədir, [[Kapitan Amerika]] kimi müdrik yetkin deyil. Nə çox isti, nə çox soyuq, Hörümçək-adam olması gərəkdiyi kimidir. |source = |align = left |width = 20em |author = Hörümçək-adamı bir nömrəli Marvel personajı seçən [[IGN]] heyəti.<ref name="heroes"/> }} Hörümçək-adam 2005-ci ildə [[Bravo]]-nun ''"Mükəmməl superqəhrəmanlar, ifritələr, supercinayətkarlar"'' teleserialında bir nömrəli superqəhrəman elan edilmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.tvguide.com/detail/tv-show.aspx?tvobjectid=191868&more=ucepisodelist&episodeid=4615590 | title = Ultimate Super Heroes, Vixens, and Villains Episode Guide 2005 – Ultimate Super Villains | publisher = [[TV Guide|TVGuide.com]] | date = | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> ''"[[Empirik|Empire]]"'' jurnalı Hörümçək-adamı bütün dövrlərin ən böyük 5-ci superqəhrəmanı kimi göstərmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.empireonline.com/50greatestcomiccharacters/default.asp?c=5 | title = The 50 Greatest Comic Book Characters | publisher = Empire Online | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> ''"[[Wizard (jurnal)|Wizard]]"'' jurnalı saytında personajı 3-cü ən böyük personaj kimi vermişdir.<ref name="Wizard">{{cite web | title = Top 200 comic book characters | publisher = ''[[Wizard (magazine)|Wizard]]'' | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> 2011-ci ildə Hörümçək-adam [[IGN]]-in "Bütün dövrlərin Top-100 komiks qəhrəmanı" siyahısında [[DC Comics]] personajları [[Supermen]] və [[Betmen]]dən sonra 3-cü yerdə göstərilmişdir.<ref name="heroes">{{cite web | url = http://www.ign.com/top/comic-book-heroes/3 | title = IGN's Top 100 Comic Book Heroes | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> 2012-ci ildəki "Top-50 [[Qisasçılar (komiks)|Qisasçı]]" siyahısında isə 6-cı yeri tutmuşdur.<ref>{{cite web | date = April 30, 2012 | title = The Top 50 Avengers | url = http://www.ign.com/top/avengers/6 | publisher = [[IGN]] | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> 2014-cü ildə IGN Hörümçək-adamı bütün dövrlərdə ən böyük [[Marvel Comics]] personajı kimi təsvir etmişdir.<ref name="Marvel">{{cite web | last1 = Yehl | first1 = Joshua | last2 = Lakes | first2 = Jeff | title = Top 25 Best Marvel Superheroes – IGN – Page 5 | url = http://www.ign.com/articles/2014/09/10/top-25-best-marvel-superheroes?page=5 | website = IGN | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> [[IGN]] Hörümçək-adamı normal insanları təmsil edən adi insan kimi təsvir etsə də, superqəhrəman qüsurları ilə digər böyük superqəhrəmanlarla müqayisədəki unikallığını qeyd etmişdir.<ref name="CBR">{{cite web | last1 = Conin | first1 = Brian | title = 2015 Top 50 Marvel Characters 3-1 {{!}} Page 2 of 2 {{!}} Comics Should Be Good @ CBR | url = http://goodcomics.comicbookresources.com/2015/11/05/2015-top-50-marvel-characters-3-1/2/#storyContinued | website = [[Comic Book Resources]] | accessdate = 16 iyun 2018 | date = November 5, 2015 }}</ref> IGN-ə görə Hörümçək-adam bütün dövrlərdə ən faciəli superqəhrəmanlardan biri olsa da, mövcud olan ən məzəli və sarkastik superqəhrəmandır.<ref name="heroes"/> ''"Empire"'' jurnalı xüsusilə qeyd etmişdir ki, üzləşdiyi bir çox faciəyə baxmayaraq Hörümçək-adam həmişə hazırcavab zarafatları ilə yumor hissini qoruyur. Jurnalın veb-saytı "ikonik" personaj olmağı "top sənətçinin arzusu" kimi dəyərləndirmişdir.<ref name="Wizard"/> ''[[Newsarama]]'' saytından Corc Marston Hörümçək-adamın mənşə hekayəsini bütün dövrlərin ən böyük mənşə hekayəsi seçmişdir: "Hörümçək-adamın mənşəyi pafos, faciə və [[elm]]i marağın ən klassik elementlərini mənşə hekayəsi üçün əla şəkildə özündə birləşdirir".<ref name="Origin">{{cite web | last1 = Marston | first1 = George | title = The 10 Best Superhero Origin Stories of ALL TIME! | url = http://www.newsarama.com/15572-the-10-best-superhero-origin-stories-of-all-time.html | website = Newsarama.com | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> === Real həyat müqayisələri === Real həyatdakı bəzi insanlar dırmaşmaq bacarıqlarına görə Hörümçək-adamla müqayisə edilmişdirlər: * 1981-ci ildə göydələn təhlükəsizlik aktivisti [[Den Qudvin]] Hörümçək-adam kostyumu geyinərək [[Çikaqo]]dakı [[Sirs Tauer]], [[Dallas]]dakı [[Rennesans Tauer]] və [[Çikaqo]]dakı [[Henkok mərkəzi]]nə dırmaşmışdır.<ref name="Skyscraper Defense">{{cite web | url = http://skyscraperdefense.com/building_climbs.html | title = Skyscraper Defense | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> * "Hörümçək-adam" ləqəbli [[Alen Rober]] xüsusi alətlərsiz, sadəcə əl və ayaqlarından istifadə edərək 70-dən çox hündür tikiliyə dırmaşmış qaya və şəhər alpinistidir. Bəzən dırmaşarkən Hörümçək-adam kostyumu geyinir. 2003-cü ilin mayında Britaniya kanalı [[Sky Movies]]-də ''"[[Hörümçək-adam (film, 2002)|Hörümçək-adam]]"'' filminin premyerasını təbliğ etməsi məqsədilə onun 95 metr hündürlüyündəki [[Lloyd binası]]na dırmaşması üçün ona təxminən 18.000 $ ödənmişdi. * "İnsan hörümçək" Bill Stroter 1921-ci ildə Corciya ştatının [[Oqasta]] şəhərindəki [[Lamar binası]]na dırmaşmışdır.<ref>{{cite web | url = http://chronicle.augusta.com/stories/091999/opi_032-5758.shtml | title = Recalls 1921 climb of 'human spider' | first = Jocelyn | last = Cobb | date = September 19, 1999 | publisher = ''[[The Augusta Chronicle]]'' | archiveurl = https://web.archive.org/web/20071211141818/http://chronicle.augusta.com/stories/091999/opi_032-5758.shtml | archivedate = December 11, 2007 | deadurl = yes | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> * [[Argentina]]da açıq balkondan istifadə edərək şəxsi mülkə girən cinayətkarın istifadə etdikləri üsula "Hörümçək-adam üsulu" ({{Dil-es|Hombre Araña}}) deyilir.<ref>{{cite web | url = https://www.infobae.com/sociedad/policiales/2017/02/17/video-un-robo-con-la-modalidad-hombre-aranaen-un-departamento-de-belgrano/ | title = Video: un robo con la modalidad "hombre araña"en un departamento de Belgrano | trans-title = Video: a theft with the "Spider-Man" method at a Belgrano apartment | language = Spanish | author = | date = February 17, 2017 | publisher = Infobae | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref><ref>{{cite web | url = https://www.clarin.com/policiales/hombre-arana-asalto-violo-profesora-gimnasia_0_H1lSvIRC6tx.html | title = Un "hombre araña" asaltó y violó a una profesora de gimnasia | trans-title = A "Spider-man" raped and stole from a gym teacher | language = Spanish | author = | date = January 17, 2008 | publisher = Clarín | accessdate = 16 iyun 2018 }}</ref> == Digər mediada == {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = horizontal | miqyas = 450 | alt yazı = [[Tobi Maquayr]] (''solda''), [[Endrü Qarfild]] (''mərkəzdə'') və [[Tom Holland]] (''sağda'') müxtəlif filmlərdə Hörümçək-adamı canlandırıblar. | alt yazı yer = left | başlıq = Hörümçək-adam filmlərdə | şəkil1 = Tobey Maguire 2014.jpg | alt1 = Maquayr "Hörümçək-adam 3" premyerasında | şəkil2 = Andrew_Garfield_by_Gage_Skidmore_(cropped).jpg | alt2 = Qarfild 2013-cü ildə | şəkil3 = Tom Holland by Gage Skidmore.jpg | alt3 = Holland 2016-cı ildə }} {{əsas|Hörümçək-adam digər mediada}} {{həmçinin bax|Hörümçək-adam filmlərdə|Hörümçək-adam televiziyada|Hörümçək-adam ədəbiyyatda|Hörümçək-adam video oyunlarının siyahısı}} Hörümçək-adam bir çox komiksdə, cizgi filmdə, video oyunda, rəngləmə kitabında, romanda, qeyddə, uşaq kitabında peyda olmuşdur.<ref name="Knowles"/> Televiziyada ilk dəfə [[ABC]] kanalının ''"[[Hörümçək-adam (1967)|Hörümçək-adam]]"'' (1967–1970) animasiya serialında görünmüşdür.<ref>{{cite web | url = http://www.ugo.com/comic-con/?cur=spiderman-1967 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080424153033/http://www.ugo.com/comic-con/?cur=spiderman-1967 | archivedate = April 24, 2008 | title = Spider-Man (1967) | publisher = [[UGO Networks]] | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref> Daha sonra [[PBS]] kanalında ''"[[Hörümçək super hekayələri]]"'' (1974–1977), [[CBS]] kanalında baş rolda [[Nikolas Hemmond]] olan ''"[[Heyranedici Hörümçək-adam (animasiya serialı)|Heyranedici Hörümçək-adam]]"'' (1978–1979) teleserialı yayımlanmışdır. Hörümçək-adamdan bəhs edən digər animasiya serialları: ''"[[Hörümçək-adam (1981)|Hörümçək-adam]]"'' (1981–1982), ''"[[Hörümçək-adam və onun heyranedici dostları]]"'', (1981–1983), ''"[[Hörümçək-adam (1994)|Hörümçək-adam]]"'' (1994–1998), ''"[[Limitsiz Hörümçək-adam]]"'' (1999–2000), ''"[[Hörümçək-adam: Yeni animasiya serialı]]"'' (2003), ''"[[Valehedici Hörümçək-adam (animasiya serialı)|Valehedici Hörümçək-adam]]"'' (2008–2009), ''"[[Mükəmməl Hörümçək-adam (animasiya serialı)|Mükəmməl Hörümçək-adam]]"'' (2012–2017).<ref>{{cite web | title = Ultimate Spider-Man | url = http://www.superherohype.com/features/articles/100587-animated-ultimate-spider-man-coming-to-disney-xd | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref> [[Yaponiya]]da Hörümçək-adamdan bəhs edən [[tokusatsu]] serialı istehsal olunmuş və yayımlanmışdır. Yaponiyada yapon dilindəki tələffüzü olan ''"[[Hörümçək-adam (Toei serialı)|Supaidā-Man]]"'' adı ilə tanınmışdır.<ref>{{cite web | title = Japanese Spider-Man | url = http://marvel.com/movies/spider-man.japanese_spiderman | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref> Hörümçək-adam komikslərlə yanaşı roman, uşaq kitabı və 1977-ci ilin yanvarında debüt etmiş ''"[[The Amazing Spider-Man (komiks stripi)|The Amazing Spider-Man]]"'' komiks stripi kimi başqa nəşrlərdə də peyda olmuşdur.<ref>{{cite web | url = http://www.keefestudios.com/studio/romita/interview.htm | title = John Romita Interview | publisher = www.keefestudios.com | accessdate = 15 iyun 2018 | archive-date = 2012-02-06 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120206045037/http://www.keefestudios.com/studio/romita/interview.htm | url-status = dead }}</ref> Hörümçək-adam oyun, oyuncaq, stolüstü oyun, xatirəliklər kimi müxtəlif media məhsullarına adaptasiya edilmişdir. Personaj 15-dən çox oyun platformasında bir çox kompüter və video oyunda peyda olmuşdur. Hörümçək-adam [[Sem Reymi]]nin rejissoru olduğu və baş rolunda [[Tobi Maquayr]]ın olduğu [[Hörümçək-adam filmlərdə|film trilogiyası]]nda peyda olmuşdur. Trilogiyanın ilk filmi ''"[[Hörümçək-adam (film, 2002)|Hörümçək-adam]]"'' 3 may 2002-ci ildə buraxılmışdır. Bu filmi daha sonra ''"[[Hörümçək-adam 2 (film, 2004)|Hörümçək-adam 2]]"'' (2004) və ''"[[Hörümçək-adam 3 (film, 2007)|Hörümçək-adam 3]]"'' (2007) filmləri izləmişdir. 2011-ci ildə dördüncü filmin buraxılması planlaşdırılsa da [[Sony]] yeni rejissor və aktyor heyəti ilə franşizi yeniləməyə qərar vermişdir. ''"[[Heyranedici Hörümçək-adam (film, 2012)|Heyranedici Hörümçək-adam]]"'' 3 iyul 2012-ci ildə buraxılmış, rejissoru [[Mark Uebb]] olmuşdur. Yeni Hörümçək-adam isə [[Endrü Qarfild]] olmuşdur.<ref>{{Cite news | url = http://www.deadline.com/2010/01/urgent-spider-man-4-scrapped-as-is-raimi-and-cast-out-franchise-reboot-planned/ | title = EXCLUSIVE: 'Spider-Man 4' Scrapped; Sam Rami & Tobey Maguire & Cast Out; Franchise Reboot for 2012 | publisher = Deadline.com | date = January 11, 2010 | accessdate = 15 iyun 2018 | deadurl = yes | archiveurl = https://www.webcitation.org/619vQb9C5?url=http://www.deadline.com/2010/01/urgent-spider-man-4-scrapped-as-is-raimi-and-cast-out-franchise-reboot-planned/ | archivedate = August 23, 2011 }}</ref><ref>{{cite web | url = http://blog.zap2it.com/frominsidethebox/2010/01/spider-man-film-gets-reboot-sam-raimi-tobey-maguire-out.html | title = "Spider-Man" Film Gets Reboot; Sam Raimi, Tobey Maguire Out | publisher = Zap2It.com | date = January 11, 2010 | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref><ref>[https://www.telegraph.co.uk/culture/film/film-news/6970745/Tobey-Maguire-and-Sam-Raimi-part-ways-with-Spider-Man-franchise.html Tobey Maguire and Sam Raimi part ways with Spider-Man franchise]</ref> 2014-cü ildə ''"[[Heyranedici Hörümçək-adam 2 (film, 2014)|Heyranedici Hörümçək-adam 2]]"'' buraxılmışdır.<ref>{{cite web | url = http://www.huffingtonpost.com/2012/09/28/andrew-garfield-marc-webb-amazing-spider-man-2_n_1924327.html | title = Andrew Garfield & Marc Webb Return For 'Amazing Spider-Man 2' | date = September 28, 2012 | publisher = Huffington Post | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref><ref>{{cite news | url = https://www.usatoday.com/story/life/movies/2013/07/20/andrew-garfield-amazing-spider-man-movie-comic-con/2570725/ | title = Garfield relishes web-swinging in 'Amazing Spider-Man 2' | last = Truitt | first = Brian | publisher = USA Today | date = July 20, 2013 | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref> 2015-ci ildə [[Sony]] və [[Disney]] Hörümçək-adamın [[Marvel Kinematoqrafiya Kainatı]]nda peyda olması barədə razılığa gəlmişdirlər.<ref>{{cite web | url = http://www.superherohype.com/news/329465-its-official-spider-man-enters-the-marvel-cinematic-universe | title = It’s Official: Spider-Man Enters the Marvel Cinematic Universe! | last = Lesnick | first = Silas | publisher = SuperHeroHype | date = February 9, 2015 | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref> [[Tom Holland]] ''"[[Birinci qisasçı: Qarşıdurma (film, 2016)|Birinci qisasçı: Qarşıdurma]]"'' (2016) filmində Hörümçək-adam kimi debüt etmişdir. 2017-ci ildə isə [[Con Uotts]]un rejissoru olduğu ''"[[Hörümçək-adam: Evə qayıdış (film, 2017)|Hörümçək-adam: Evə qayıdış]]"'' filmində baş rolda oynamışdır.<ref name="VarietyTitle">{{cite web | url = https://variety.com/2016/film/news/spiderman-title-1201752204/ | title = ‘Spider-Man’ Movie Gets Official Title | last = Lang | first = Brett | work = [[Variety (magazine)|Variety]] | date = April 12, 2016 | accessdate = 15 iyun 2018 | archiveurl = https://www.webcitation.org/6gjOXHLd1?url=http://variety.com/2016/film/news/spiderman-title-1201752204/ | archivedate = April 13, 2016 | deadurl = no }}</ref><ref name=MarvelSonyJune23>{{cite press release | url = http://marvel.com/news/movies/24758/sony_pictures_and_marvel_studios_find_their_spider-man_star_and_director | title = Sony Pictures and Marvel Studios Find Their 'Spider-Man' Star and Director | date = June 23, 2015 | accessdate = 15 iyun 2018 | publisher = Marvel.com }}</ref> Tom Holland ''"[[Qisasçılar: Sonsuzluq savaşı (film, 2018)|Qisasçılar: Sonsuzluq savaşı]]"'', ''"[[Qisasçılar: Final (film, 2019)|Qisasçılar: Final]]"'' (2019)<ref name="HollandAvengers4">{{cite web | url = http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/marvels-kevin-feige-why-studio-wont-make-r-movies-guardians-2-joss-whedons-dc-move-99507 | title = Marvel's Kevin Feige on Why the Studio Won't Make R-Rated Movies, 'Guardians 2' and Joss Whedon's DC Move | last1 = Kit | first1 = Borys | last2 = Couch | first2 = Aaron | work = [[The Hollywood Reporter]] | date = April 18, 2017 | accessdate = April 18, 2017 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20170418171806/http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/marvels-kevin-feige-why-studio-wont-make-r-movies-guardians-2-joss-whedons-dc-move-99507 | archivedate = April 18, 2017 | deadurl = no }}</ref>, ''"[[Hörümçək-adam: Evdən uzaqda (film, 2019)|Hörümçək-adam: Evdən uzaqda]]"'' (2019), "[[Hörümçək-adam: Evə yol yoxdur (film, 2021)|Hörümçək-adam: Evə yol yoxdur]]" (2021)<ref>{{cite web | url = http://deadline.com/2016/12/spider-man-homecoming-2-bad-boys-4-1201867983/ | title = 'Spider-Man: Homecoming 2' Shoots Web Around Independence Day 2019 Frame; 'Bad Boys 4' Moves To Memorial Day | last = D'Alessandro | first = Anthony | website = Deadline Hollywood | date = December 9, 2016 | accessdate = December 9, 2016 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20161210015214/http://deadline.com/2016/12/spider-man-homecoming-2-bad-boys-4-1201867983/ | archivedate = December 10, 2016 | deadurl = yes }}</ref> filmlərində rolunu yenidən canlandırmışdır.<ref>{{Cite news | url = http://deadline.com/2017/02/spider-man-avengers-infinity-war-robert-downey-jr-fb-live-1201908712/ | title = Robert Downey, Jr. Confirms Spider-Man Character in ‘Avengers: Infinity War’ On FB Live | last = Busch | first = Anita | date = February 11, 2017 | newspaper = Deadline | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref><ref>{{Cite news | url = http://collider.com/avengers-infinity-war-spider-man-screentime/ | title = ‘Avengers: Infinity War’: Kevin Feige Reveals Spider-Man’s Screentime | last = Goldberg | first = Matt | accessdate = 15 iyun 2018 }}</ref> Ceyk Conson ''"[[Hörümçək-adam: Hörümçək-kainata doğru]]"'' animasiya filmində Hörümçək-adamı səsləndirmişdir.<ref>{{cite web | url = http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/sony-unveils-plans-animated-spider-904574 | title = Sony Unveils Plans for Animated 'Spider-Man' and 'Emojimovie: Express Yourself' | last = Borys Kit | first = Borys | work = The Hollywood Reporter | date = June 22, 2016 | access-date = December 31, 2018 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170126071645/http://www.hollywoodreporter.com/heat-vision/sony-unveils-plans-animated-spider-904574 | archive-date = January 26, 2017 | dead-url = no }}</ref> Kris Prayn da həmin filmdə Hörümçək-adamın bir versiyasını səsləndirmişdir.<ref>{{cite web | url = https://comicbook.com/marvel/2018/11/29/spider-man-into-the-spider-verse-chris-pine-cameo/ | title = 'Spider-Man: Into the Spider-Verse' Features Chris Pine in a Surprising Cameo | last = Schmidt | first = J.K. | website = ComicBook.com | date = November 29, 2018 | accessdate = November 30, 2018 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20181130144328/https://comicbook.com/marvel/2018/11/29/spider-man-into-the-spider-verse-chris-pine-cameo/ | archivedate = November 30, 2018 | dead-url = no }}</ref> [[Brodvey]] tamaşası olan ''"[[Spider-Man: Turn Off the Dark]]"'' 14 noyabr 2010-cu ildə Brodveydə [[Foksvuds teatrı]]nda ön izləməyə qoyulmuşdur. 14 iyun 2011-ci ildə isə rəsmi tamaşa baş tutmuşdur.<ref name=Lustig>Lustig, Jay. [http://www.nj.com/entertainment/music/index.ssf/2011/01/spider-man_turn_off_the_dark_-.html "''Spider-Man: Turn off the Dark''"]. [[New Jersey On-Line]]. January 18, 2011. Retrieved January 25, 2011.</ref><ref name=playaug>Gans, Andrew. [http://www.playbill.com/news/article/141945-Reeve-Carney-Jennifer-Damiano-Patrick-Page-to-Star-in-Spider-Man-Performances-Begin-in-November "Reeve Carney, Jennifer Damiano, Patrick Page to Star in Spider-Man; Performances Begin in November"] {{webarchive | url = https://web.archive.org/web/20110501090333/http://www.playbill.com/news/article/141945-Reeve-Carney-Jennifer-Damiano-Patrick-Page-to-Star-in-Spider-Man-Performances-Begin-in-November | date = May 1, 2011 }}. Playbill.com, August 10, 2010</ref> Musiqi və sözlər [[U2]] rok qrupunun üzvləri [[Bono]] və [[Ec]] tərəfindən hazırlanmışdır. Tamaşa üzərində [[Culi Teymor]], [[Qlen Berqer]], [[Roberto Aquirre-Sakasa]] da işləmişdirlər.<ref>{{cite web | url = http://spidermanonbroadway.marvel.com/ | title = SpidermanBroadway.Marvel.com | publisher = Spidermanonbroadway.marvel.com | date = | accessdate = 15 iyun 2018 | archive-date = 2012-01-04 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120104081237/http://spidermanonbroadway.marvel.com/ | url-status = dead }}</ref> ''"Spider-Man: Turn Off the Dark"'' Brodvey tarixində ən bahalı musiqili tamaşadır (70 milyon $).<ref name="March">Hetrick, Adam. [http://www.playbill.com/news/article/146654-Troubled-Spider-Man-Turn-Off-the-Dark-Delays-Broadway-Opening-Again "Troubled ''Spider-Man Turn Off the Dark'' Delays Broadway Opening Again"] {{webarchive | url = https://web.archive.org/web/20110117105307/http://www.playbill.com/news/article/146654-Troubled-Spider-Man-Turn-Off-the-Dark-Delays-Broadway-Opening-Again | date = January 17, 2011 }}. Playbill.com. January 13, 2011. Retrieved January 15, 2011.</ref> == Həmçinin bax == * [[Hörümçək-adam hekayələrinin siyahısı]] * [[Marvel Comics superqəhrəman debütlərinin siyahısı]] == Qeydlər == {{İstinad siyahısı|group=qeyd|30em}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | voy = no | wikt = hörümçək-adam | q = Hörümçək-adam | commons = Category:Spider-Man and his cast | n = Hörümçək-adam | d = Q79037 }} {{Marvelwiki|Spider-Man}} * {{Rəsmi saytı|https://www.marvel.com/characters/spider-man-peter-parker}} * {{Rəsmi saytı|spiderman.marvelkids.com|title=Uşaqlar üçün}} * {{Comicbookdb | type = character | id = 389 | title = Hörümçək-adam }} * [http://www.toonopedia.com/spidey.htm Hörümçək-adam] [[Don Markstein's Toonopedia]]-da. [https://www.webcitation.org/6sQWZO8eR Arxivləşdirilib] 2 avqust 2017-ci ildə. * [http://www.spiderfan.org/ SpiderFan] * {{Dmoz|/Arts/Comics/Titles/S/Spider-Man|Hörümçək-adam}} * [https://cosmosmagazine.com/physics/the-science-of-spider Hörümçək-adamın elmi], ''"Cosmos"'' jurnalı * [https://www.wired.com/2014/04/the-physics-of-spider-mans-webs/ Hörümçək-adamın torlarının fizikası], ''"[[Wired (jurnal)|Wired]]"'' jurnalı * [https://www.wired.com/2013/02/spiderman-physics/ Hörümçək-adam fizikası: Nə qədər real superqəhrəmandır], ''"Wired"'' jurnalı {{Hörümçək-adam|vəziyyət=expanded}} {{Hörümçək-adam personajları}} {{Hörümçək-adam nəşrləri}} {{Naviqasiya bloku |title = Əlaqəli |titlestyle = |vəziyyət = collapsed |list1 = {{Yeni Qisasçılar}} {{Fantastik dördlük}} {{Qisasçılar}} }} [[Kateqoriya:Marvel Comics superqəhrəmanları]] [[Kateqoriya:Uydurma fotoqraflar]] [[Kateqoriya:Hörümçək-adam]] [[Kateqoriya:1962-ci ildə tanıdılan komiks personajları]] [[Kateqoriya:Stiv Ditko tərəfindən yaradılmış personajlar]] [[Kateqoriya:Sten Li tərəfindən yaradılmış personajlar]] [[Kateqoriya:Uydurma alimlər]] [[Kateqoriya:Uydurma ixtiraçılar]] [[Kateqoriya:Uydurma yetimlər]] [[Kateqoriya:Uydurma müxbirlər]] [[Kateqoriya:Populyar mədəniyyətdə hörümçəklər]] [[Kateqoriya:Amerikan superqəhrəmanlar]] [[Kateqoriya:Uşaq superqəhrəmanlar]] [[Kateqoriya:Teleseriala uyğunlaşdırılmış komikslər]] [[Kateqoriya:Kişi komiks personajları]] [[Kateqoriya:Superqəhrəman filmi personajları]] [[Kateqoriya:Tez sağala bilən Marvel Comics personajları]] [[Kateqoriya:Qeyri-insani sürətlə hərəkət edə bilən Marvel Comics personajları]] [[Kateqoriya:Marvel Comics mutatları]] [[Kateqoriya:Uydurma viqilantlar]] 88rxu0prnuvf5ms867i7efk9xf03nto Nüvədi (Meğri) 0 257910 6563817 6091160 2022-08-05T12:05:18Z 94.20.63.205 /* Tanınmışları */ wikitext text/x-wiki {{digər məna|Nüvədi}} {{YM |ad = Nüvədi |region = Sünik mərzi |ərazi = |əhali = |əhali_il = |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |poçt kodu = |ölkə = Ermənistan |bölgə = |rayon = Meğri rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} [[Fayl:Uyezd of Zangezur.JPG|300px|thumb|right|Zəngəzur qəzası Nüvədi]] '''Nüvədi''' (1994-cü ildən: '''Nrnadzor''') — [[Zəngəzur mahalı]]nın [[Meğri rayonu]]nda [[kənd]].<ref>[[İbrahim Bayramov]], [https://behruzmelikov.files.wordpress.com/2013/11/qerbi-azerbaycanin-turk-menseli-toponimleri.pdf "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri"], Bakı, "Elm", 2002. ISBN 5-8066-1452-2</ref> == Tarixi == Nüvədi kəndinin adı 1593-cü ildə [[Osmanlı İmperiyası]]nın [[İrəvan əyaləti]]nin [[İsgəndərqalası livası]]nın nahiyəsi [[Masırı nahiyəsi]]nin kəndi olaraq adı çəkilir.(25 ailə yaşadığı) <ref>«Defter-i mufassal liva-i Urut ve liva-i İskenderkalası»- Ankara, Tapu ve Kadastro Kuyud-i Kadime Arşivi, N? 199, ss.l 1 1-191</ref> Nüvədi Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Meğri rayonunda, rayon mərkəzindən 16&nbsp;km şimal-şərqdə yerləşir. 1929-cu ilədək Nüvədi kəndi Azərbaycanın Zəngilan rayonunun tərkibinə daxil idi. 1929-cu ildə Nüvədi kəndinin Ermənistanın Meğri rayonuna verilməsi ilə bağlı Azərbaycan hökumətinin rəsmi qərarı 1969-cu ilin may ayında Azərbaycan SSR Ali Soveti tərəfindən təsdiq edilmişdir. Toponim "dağ ətəyində ovuq, çökək yer" mənasında işlənən nüyək, nüək, nüyəx<ref>[[Rəmzi Yüzbaşov|Yüzbaşov R.]] Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, «Elm», 1966. s.23</ref><ref>Azərbaycan dilinin qərb qrupu dialekt və şivələri, B., 1967.</ref>, "iki tərəfi qaya olan sahə" mənasında işlənən nüy<ref>Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti, bircildlik, Bakı, «Azərb.SSR Elmlər Akademiyası», 1964. s.344</ref> sözünə fars dilində "kənd" mənasında işlənən "deh" sözünün variantı olan "di" sözünün<ref>[[:ru:Мурзаев, Эдуард Макарович|Мурзаев Э.М.]] Словарь народных географических терминов, М., «Мысль», 1984. s.177</ref><ref>Ərəb və fars sözləri lüğəti, Bakı, Azərb.SSR Elmlər Akademiyası nəşriyyatı, 1966. s.139</ref> qoşulması yolu ilə əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir. Ermənistan prezidentinin 1994-cü il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Nrnadzor qoyulmuşdur. == Əhalisi == Kəndin adı 1590-cı ildə tərtib edilmiş "İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri"ndə Nüyədə<ref>İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z.Bünyatov və H.Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, «Elm», 1996. s.179</ref>, erməni<ref>[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68</ref>, rus dilli<ref>История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, «Элм», 1990. s.20</ref><ref>[[Ermənistan SSR|Армянская ССР]]. Административнотерриториальное деление, Ереван, «Айастан», 1976. s.201</ref> mənbələrdə Nyuvadi formalarında qeyd edilir. Yerli əhali isə kəndə Nüyədi, Nüədi deyirdilər. Kənddə 1831-ci ildə 291 nəfər, 1873-cü ildə 705 nəfər, 1886-cı ildə 1083 nəfər, 1897-ci ildə 952 nəfər, 1904-cü ildə 771 nəfər, 1914-cü ildə 1072 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır<ref name="books.google.az">[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68-69, 142-143</ref>. 1918-ci ildə kənd erməni təcavüzünə məruz qalaraq sakinləri qırğınlarla ata-baba torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar öz evlərinə dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 662 nəfər, 1926-cı ildə 480 nəfər, 1931-ci ildə 590 nəfər<ref name="books.google.az"/>, 1979-cu ildə 1700 nəfər<ref>Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. s.175</ref> yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. Ermənistan dövlətinin xüsusi göstərişi ilə indiki Ermənistan ərazisində sonuncu azərbaycanlı kəndi olan Nüvədi kəndinin sakinləri - azərbaycanlılar 1991-ci il avqustun 8-də tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada ermənilər yaşayır. === Tanınmışları === * [[Fəxrəddin Əli]] - [[Əlyazmalar İnstitutu|Əlyazmalar İnstitutunun]] baş rəssamı, [[Miniatür sənəti|miniatür sənətinin]] peşəkar davamçısı, [[Əməkdar rəssam]] * [[Əmir Əliyev (hüquqşünas)]] - hüquq üzrə elmlər doktoru, professor, Bakı Dövlət Universiteti Hüquq fakültəsinin dekanı *[[Fikrət Əliyev (akademik)]]* [[Alqış Həsənoğlu]] - filologiya elmləri namizədi, Milli Məclisin deputatı. * [[İsmayıl Əliyev]] - alim , Professor * [[Faiq Cəfərov (professor)|Faiq Cəfərov]] - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan Tibb Universitetinin normal fiziologiya kafedrasının müdiri, tibb elmləri doktoru (1990), professor (1991). * [[Mail Amanov|Amanov Mail Vəli oğlu]] - Azərbaycan Elmi Tədqiqat üzümçülük və şərabçılıq İnstitutunun direktoru, professor. *[[Musa Musayev (siyasətçi)|Musa Musayev]] - Milli Məclisin deputatı (2000-2005), Naftalan şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı (2006-2010). *Qurbanov Xalid Hümbətəli oğlu - Texnika elmləri doktoru,professor,Azərbaycan Dövlət Aqrar Üniversiteti. *Asiman Həsənov - Tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru,dosent,Bakı Sağlamlıq Mərkəzinin icraçı direktoru, Azərbaycan Tibb Universitetinin Ümumi cərrahlıq kafedarasının dosenti == İqtisadiyyatı == Meyvəçilik, üzümçülük, əkinçilik və heyvandarlıqdan ibarətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Zəngəzur kəndləri}} {{Qərbi Azərbaycan}} [[Kateqoriya:Nüvədi| ]] [[Kateqoriya:Meğri rayonu]] [[Kateqoriya:Zəngəzur kəndləri]] [[Kateqoriya:Ermənistandakı Azərbaycan kəndləri]] 2drifoxlpqbsfl32phi8lxarvy4tsgk 6563843 6563817 2022-08-05T12:17:38Z 94.20.63.205 /* Tanınmışları */ wikitext text/x-wiki {{digər məna|Nüvədi}} {{YM |ad = Nüvədi |region = Sünik mərzi |ərazi = |əhali = |əhali_il = |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |poçt kodu = |ölkə = Ermənistan |bölgə = |rayon = Meğri rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} [[Fayl:Uyezd of Zangezur.JPG|300px|thumb|right|Zəngəzur qəzası Nüvədi]] '''Nüvədi''' (1994-cü ildən: '''Nrnadzor''') — [[Zəngəzur mahalı]]nın [[Meğri rayonu]]nda [[kənd]].<ref>[[İbrahim Bayramov]], [https://behruzmelikov.files.wordpress.com/2013/11/qerbi-azerbaycanin-turk-menseli-toponimleri.pdf "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri"], Bakı, "Elm", 2002. ISBN 5-8066-1452-2</ref> == Tarixi == Nüvədi kəndinin adı 1593-cü ildə [[Osmanlı İmperiyası]]nın [[İrəvan əyaləti]]nin [[İsgəndərqalası livası]]nın nahiyəsi [[Masırı nahiyəsi]]nin kəndi olaraq adı çəkilir.(25 ailə yaşadığı) <ref>«Defter-i mufassal liva-i Urut ve liva-i İskenderkalası»- Ankara, Tapu ve Kadastro Kuyud-i Kadime Arşivi, N? 199, ss.l 1 1-191</ref> Nüvədi Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Meğri rayonunda, rayon mərkəzindən 16&nbsp;km şimal-şərqdə yerləşir. 1929-cu ilədək Nüvədi kəndi Azərbaycanın Zəngilan rayonunun tərkibinə daxil idi. 1929-cu ildə Nüvədi kəndinin Ermənistanın Meğri rayonuna verilməsi ilə bağlı Azərbaycan hökumətinin rəsmi qərarı 1969-cu ilin may ayında Azərbaycan SSR Ali Soveti tərəfindən təsdiq edilmişdir. Toponim "dağ ətəyində ovuq, çökək yer" mənasında işlənən nüyək, nüək, nüyəx<ref>[[Rəmzi Yüzbaşov|Yüzbaşov R.]] Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, «Elm», 1966. s.23</ref><ref>Azərbaycan dilinin qərb qrupu dialekt və şivələri, B., 1967.</ref>, "iki tərəfi qaya olan sahə" mənasında işlənən nüy<ref>Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti, bircildlik, Bakı, «Azərb.SSR Elmlər Akademiyası», 1964. s.344</ref> sözünə fars dilində "kənd" mənasında işlənən "deh" sözünün variantı olan "di" sözünün<ref>[[:ru:Мурзаев, Эдуард Макарович|Мурзаев Э.М.]] Словарь народных географических терминов, М., «Мысль», 1984. s.177</ref><ref>Ərəb və fars sözləri lüğəti, Bakı, Azərb.SSR Elmlər Akademiyası nəşriyyatı, 1966. s.139</ref> qoşulması yolu ilə əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir. Ermənistan prezidentinin 1994-cü il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Nrnadzor qoyulmuşdur. == Əhalisi == Kəndin adı 1590-cı ildə tərtib edilmiş "İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri"ndə Nüyədə<ref>İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z.Bünyatov və H.Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, «Elm», 1996. s.179</ref>, erməni<ref>[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68</ref>, rus dilli<ref>История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, «Элм», 1990. s.20</ref><ref>[[Ermənistan SSR|Армянская ССР]]. Административнотерриториальное деление, Ереван, «Айастан», 1976. s.201</ref> mənbələrdə Nyuvadi formalarında qeyd edilir. Yerli əhali isə kəndə Nüyədi, Nüədi deyirdilər. Kənddə 1831-ci ildə 291 nəfər, 1873-cü ildə 705 nəfər, 1886-cı ildə 1083 nəfər, 1897-ci ildə 952 nəfər, 1904-cü ildə 771 nəfər, 1914-cü ildə 1072 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır<ref name="books.google.az">[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68-69, 142-143</ref>. 1918-ci ildə kənd erməni təcavüzünə məruz qalaraq sakinləri qırğınlarla ata-baba torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar öz evlərinə dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 662 nəfər, 1926-cı ildə 480 nəfər, 1931-ci ildə 590 nəfər<ref name="books.google.az"/>, 1979-cu ildə 1700 nəfər<ref>Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. s.175</ref> yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. Ermənistan dövlətinin xüsusi göstərişi ilə indiki Ermənistan ərazisində sonuncu azərbaycanlı kəndi olan Nüvədi kəndinin sakinləri - azərbaycanlılar 1991-ci il avqustun 8-də tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada ermənilər yaşayır. === Tanınmışları === * [[Fəxrəddin Əli]] - [[Əlyazmalar İnstitutu|Əlyazmalar İnstitutunun]] baş rəssamı, [[Miniatür sənəti|miniatür sənətinin]] peşəkar davamçısı, [[Əməkdar rəssam]] * [[Əmir Əliyev (hüquqşünas)]] - hüquq üzrə elmlər doktoru, professor, Bakı Dövlət Universiteti Hüquq fakültəsinin dekanı *[[Fikrət Əliyev (akademik)]]* [[Alqış Həsənoğlu]] - filologiya elmləri namizədi, Milli Məclisin deputatı. * [[İsmayıl Əliyev]] - alim , Professor * [[Faiq Cəfərov (professor)|Faiq Cəfərov]] - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan Tibb Universitetinin normal fiziologiya kafedrasının müdiri, tibb elmləri doktoru (1990), professor (1991). * [[Mail Amanov|Amanov Mail Vəli oğlu]] - Azərbaycan Elmi Tədqiqat üzümçülük və şərabçılıq İnstitutunun direktoru, professor. *[[Musa Musayev (siyasətçi)|Musa Musayev]] - Milli Məclisin deputatı (2000-2005), Naftalan şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı (2006-2010). *Qurbanov Xalid Hümbətəli oğlu - Texnika elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Dövlət Aqrar Üniversiteti. *Asiman Həsənov - Tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru,dosent, Bakı Sağlamlıq Mərkəzinin icraçı direktoru, Azərbaycan Tibb Universitetinin Ümumi cərrahlıq kafedarasının dosenti *[[Əli Vəlioğlu]] - Şair, publisist, [[2006]]-cı ildən [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi|Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin]] üzvü, [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi|Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin]] üzvü ([[2004]]) == İqtisadiyyatı == Meyvəçilik, üzümçülük, əkinçilik və heyvandarlıqdan ibarətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Zəngəzur kəndləri}} {{Qərbi Azərbaycan}} [[Kateqoriya:Nüvədi| ]] [[Kateqoriya:Meğri rayonu]] [[Kateqoriya:Zəngəzur kəndləri]] [[Kateqoriya:Ermənistandakı Azərbaycan kəndləri]] lfj5br1wv55ctcyvh1u6988c63ddown 6563879 6563843 2022-08-05T12:56:37Z 94.20.63.205 /* İqtisadiyyatı */ wikitext text/x-wiki {{digər məna|Nüvədi}} {{YM |ad = Nüvədi |region = Sünik mərzi |ərazi = |əhali = |əhali_il = |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |poçt kodu = |ölkə = Ermənistan |bölgə = |rayon = Meğri rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} [[Fayl:Uyezd of Zangezur.JPG|300px|thumb|right|Zəngəzur qəzası Nüvədi]] '''Nüvədi''' (1994-cü ildən: '''Nrnadzor''') — [[Zəngəzur mahalı]]nın [[Meğri rayonu]]nda [[kənd]].<ref>[[İbrahim Bayramov]], [https://behruzmelikov.files.wordpress.com/2013/11/qerbi-azerbaycanin-turk-menseli-toponimleri.pdf "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri"], Bakı, "Elm", 2002. ISBN 5-8066-1452-2</ref> == Tarixi == Nüvədi kəndinin adı 1593-cü ildə [[Osmanlı İmperiyası]]nın [[İrəvan əyaləti]]nin [[İsgəndərqalası livası]]nın nahiyəsi [[Masırı nahiyəsi]]nin kəndi olaraq adı çəkilir.(25 ailə yaşadığı) <ref>«Defter-i mufassal liva-i Urut ve liva-i İskenderkalası»- Ankara, Tapu ve Kadastro Kuyud-i Kadime Arşivi, N? 199, ss.l 1 1-191</ref> Nüvədi Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Meğri rayonunda, rayon mərkəzindən 16&nbsp;km şimal-şərqdə yerləşir. 1929-cu ilədək Nüvədi kəndi Azərbaycanın Zəngilan rayonunun tərkibinə daxil idi. 1929-cu ildə Nüvədi kəndinin Ermənistanın Meğri rayonuna verilməsi ilə bağlı Azərbaycan hökumətinin rəsmi qərarı 1969-cu ilin may ayında Azərbaycan SSR Ali Soveti tərəfindən təsdiq edilmişdir. Toponim "dağ ətəyində ovuq, çökək yer" mənasında işlənən nüyək, nüək, nüyəx<ref>[[Rəmzi Yüzbaşov|Yüzbaşov R.]] Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, «Elm», 1966. s.23</ref><ref>Azərbaycan dilinin qərb qrupu dialekt və şivələri, B., 1967.</ref>, "iki tərəfi qaya olan sahə" mənasında işlənən nüy<ref>Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti, bircildlik, Bakı, «Azərb.SSR Elmlər Akademiyası», 1964. s.344</ref> sözünə fars dilində "kənd" mənasında işlənən "deh" sözünün variantı olan "di" sözünün<ref>[[:ru:Мурзаев, Эдуард Макарович|Мурзаев Э.М.]] Словарь народных географических терминов, М., «Мысль», 1984. s.177</ref><ref>Ərəb və fars sözləri lüğəti, Bakı, Azərb.SSR Elmlər Akademiyası nəşriyyatı, 1966. s.139</ref> qoşulması yolu ilə əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir. Ermənistan prezidentinin 1994-cü il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Nrnadzor qoyulmuşdur. == Nüvədinin coğrafiyası == Nüvədi kəndi Xudafərin körpüsündən 192 km şimali qərbdə, Bəzzeyn qalasından 55-60 km cənubda, Araz çayının sol sahilində 4-km şimal məsafəsində yerləşir. Ordubad və Zəngilan rayonları arasında 12.600 ha ərazidən ibarət olub Mehri rayonunun ən böyük kəndi idi (1929-çu ildə ərazisi 18.200 ha olmuşdur). Bakı-Naxçıvan dəmir yolunun Mehri rayonu ərazisindən keçən 46 km–dən 26 km-i Nüvədinin ərazisindən keşirdi. Axırıncı əhalinin siyahıya alınmasına əsasən Mehri rayonunda 14.400 əhali olmuşdur ki, onlardan 4.660 nəfəri azərbaycanlı-Nüvədidə isə 1384 nəfər. Mehri rayonunun ümumi gəliri 13.860.000 man olub ki, onun 11.000.000 dağ-mədən sahəsinə aid olmuşdur. Kənd təsərrüfatına düşən 2.860.000 manatdan 850.000-i Nüvədinin payına düşmüşdür.Rayonda 18.000 xırdabuynuzlu heyvandan 3.000-i, 1.550 iribuynuzlu mal-qaradan 500-ü Nüvədidə olmuşdur. 1987-ci ildə rayonda istehsal olunmuş 1.800 ton üzümdən 530 tonunu Nüvədi vermişdir. == Əhalisi == Kəndin adı 1590-cı ildə tərtib edilmiş "İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri"ndə Nüyədə<ref>İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z.Bünyatov və H.Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, «Elm», 1996. s.179</ref>, erməni<ref>[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68</ref>, rus dilli<ref>История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, «Элм», 1990. s.20</ref><ref>[[Ermənistan SSR|Армянская ССР]]. Административнотерриториальное деление, Ереван, «Айастан», 1976. s.201</ref> mənbələrdə Nyuvadi formalarında qeyd edilir. Yerli əhali isə kəndə Nüyədi, Nüədi deyirdilər. Kənddə 1831-ci ildə 291 nəfər, 1873-cü ildə 705 nəfər, 1886-cı ildə 1083 nəfər, 1897-ci ildə 952 nəfər, 1904-cü ildə 771 nəfər, 1914-cü ildə 1072 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır<ref name="books.google.az">[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68-69, 142-143</ref>. 1918-ci ildə kənd erməni təcavüzünə məruz qalaraq sakinləri qırğınlarla ata-baba torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar öz evlərinə dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 662 nəfər, 1926-cı ildə 480 nəfər, 1931-ci ildə 590 nəfər<ref name="books.google.az"/>, 1979-cu ildə 1700 nəfər<ref>Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. s.175</ref> yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. Ermənistan dövlətinin xüsusi göstərişi ilə indiki Ermənistan ərazisində sonuncu azərbaycanlı kəndi olan Nüvədi kəndinin sakinləri - azərbaycanlılar 1991-ci il avqustun 8-də tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada ermənilər yaşayır. === Tanınmışları === * [[Fəxrəddin Əli]] - [[Əlyazmalar İnstitutu|Əlyazmalar İnstitutunun]] baş rəssamı, [[Miniatür sənəti|miniatür sənətinin]] peşəkar davamçısı, [[Əməkdar rəssam]] * [[Əmir Əliyev (hüquqşünas)]] - hüquq üzrə elmlər doktoru, professor, Bakı Dövlət Universiteti Hüquq fakültəsinin dekanı *[[Fikrət Əliyev (akademik)]]* [[Alqış Həsənoğlu]] - filologiya elmləri namizədi, Milli Məclisin deputatı. * [[İsmayıl Əliyev]] - alim , Professor * [[Faiq Cəfərov (professor)|Faiq Cəfərov]] - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan Tibb Universitetinin normal fiziologiya kafedrasının müdiri, tibb elmləri doktoru (1990), professor (1991). * [[Mail Amanov|Amanov Mail Vəli oğlu]] - Azərbaycan Elmi Tədqiqat üzümçülük və şərabçılıq İnstitutunun direktoru, professor. *[[Musa Musayev (siyasətçi)|Musa Musayev]] - Milli Məclisin deputatı (2000-2005), Naftalan şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı (2006-2010). *Qurbanov Xalid Hümbətəli oğlu - Texnika elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Dövlət Aqrar Üniversiteti. *Asiman Həsənov - Tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru,dosent, Bakı Sağlamlıq Mərkəzinin icraçı direktoru, Azərbaycan Tibb Universitetinin Ümumi cərrahlıq kafedarasının dosenti *[[Əli Vəlioğlu]] - Şair, publisist, [[2006]]-cı ildən [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi|Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin]] üzvü, [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi|Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin]] üzvü ([[2004]]) == İqtisadiyyatı == Meyvəçilik, üzümçülük, əkinçilik və heyvandarlıqdan ibarətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Zəngəzur kəndləri}} {{Qərbi Azərbaycan}} [[Kateqoriya:Nüvədi| ]] [[Kateqoriya:Meğri rayonu]] [[Kateqoriya:Zəngəzur kəndləri]] [[Kateqoriya:Ermənistandakı Azərbaycan kəndləri]] 0abzuryk3pm4a9vbfxoet7kblzhlnpt 6563880 6563879 2022-08-05T12:58:38Z 94.20.63.205 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Nüvədi}} {{YM |ad = Nüvədi |region = Sünik mərzi |ərazi = |əhali = |əhali_il = |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |poçt kodu = |bölgə = |rayon = Meğri rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} [[Fayl:Uyezd of Zangezur.JPG|300px|thumb|right|Zəngəzur qəzası Nüvədi]] '''Nüvədi''' (1994-cü ildən: '''Nrnadzor''') — [[Zəngəzur mahalı]]nın [[Meğri rayonu]]nda [[kənd]].<ref>[[İbrahim Bayramov]], [https://behruzmelikov.files.wordpress.com/2013/11/qerbi-azerbaycanin-turk-menseli-toponimleri.pdf "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri"], Bakı, "Elm", 2002. ISBN 5-8066-1452-2</ref> == Tarixi == Nüvədi kəndinin adı 1593-cü ildə [[Osmanlı İmperiyası]]nın [[İrəvan əyaləti]]nin [[İsgəndərqalası livası]]nın nahiyəsi [[Masırı nahiyəsi]]nin kəndi olaraq adı çəkilir.(25 ailə yaşadığı) <ref>«Defter-i mufassal liva-i Urut ve liva-i İskenderkalası»- Ankara, Tapu ve Kadastro Kuyud-i Kadime Arşivi, N? 199, ss.l 1 1-191</ref> Nüvədi Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Meğri rayonunda, rayon mərkəzindən 16&nbsp;km şimal-şərqdə yerləşir. 1929-cu ilədək Nüvədi kəndi Azərbaycanın Zəngilan rayonunun tərkibinə daxil idi. 1929-cu ildə Nüvədi kəndinin Ermənistanın Meğri rayonuna verilməsi ilə bağlı Azərbaycan hökumətinin rəsmi qərarı 1969-cu ilin may ayında Azərbaycan SSR Ali Soveti tərəfindən təsdiq edilmişdir. Toponim "dağ ətəyində ovuq, çökək yer" mənasında işlənən nüyək, nüək, nüyəx<ref>[[Rəmzi Yüzbaşov|Yüzbaşov R.]] Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, «Elm», 1966. s.23</ref><ref>Azərbaycan dilinin qərb qrupu dialekt və şivələri, B., 1967.</ref>, "iki tərəfi qaya olan sahə" mənasında işlənən nüy<ref>Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti, bircildlik, Bakı, «Azərb.SSR Elmlər Akademiyası», 1964. s.344</ref> sözünə fars dilində "kənd" mənasında işlənən "deh" sözünün variantı olan "di" sözünün<ref>[[:ru:Мурзаев, Эдуард Макарович|Мурзаев Э.М.]] Словарь народных географических терминов, М., «Мысль», 1984. s.177</ref><ref>Ərəb və fars sözləri lüğəti, Bakı, Azərb.SSR Elmlər Akademiyası nəşriyyatı, 1966. s.139</ref> qoşulması yolu ilə əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir. Ermənistan prezidentinin 1994-cü il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Nrnadzor qoyulmuşdur. == Nüvədinin coğrafiyası == Nüvədi kəndi Xudafərin körpüsündən 192 km şimali qərbdə, Bəzzeyn qalasından 55-60 km cənubda, Araz çayının sol sahilində 4-km şimal məsafəsində yerləşir. Ordubad və Zəngilan rayonları arasında 12.600 ha ərazidən ibarət olub Mehri rayonunun ən böyük kəndi idi (1929-çu ildə ərazisi 18.200 ha olmuşdur). Bakı-Naxçıvan dəmir yolunun Mehri rayonu ərazisindən keçən 46 km–dən 26 km-i Nüvədinin ərazisindən keşirdi. Axırıncı əhalinin siyahıya alınmasına əsasən Mehri rayonunda 14.400 əhali olmuşdur ki, onlardan 4.660 nəfəri azərbaycanlı-Nüvədidə isə 1384 nəfər. Mehri rayonunun ümumi gəliri 13.860.000 man olub ki, onun 11.000.000 dağ-mədən sahəsinə aid olmuşdur. Kənd təsərrüfatına düşən 2.860.000 manatdan 850.000-i Nüvədinin payına düşmüşdür.Rayonda 18.000 xırdabuynuzlu heyvandan 3.000-i, 1.550 iribuynuzlu mal-qaradan 500-ü Nüvədidə olmuşdur. 1987-ci ildə rayonda istehsal olunmuş 1.800 ton üzümdən 530 tonunu Nüvədi vermişdir. == Əhalisi == Kəndin adı 1590-cı ildə tərtib edilmiş "İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri"ndə Nüyədə<ref>İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z.Bünyatov və H.Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, «Elm», 1996. s.179</ref>, erməni<ref>[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68</ref>, rus dilli<ref>История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, «Элм», 1990. s.20</ref><ref>[[Ermənistan SSR|Армянская ССР]]. Административнотерриториальное деление, Ереван, «Айастан», 1976. s.201</ref> mənbələrdə Nyuvadi formalarında qeyd edilir. Yerli əhali isə kəndə Nüyədi, Nüədi deyirdilər. Kənddə 1831-ci ildə 291 nəfər, 1873-cü ildə 705 nəfər, 1886-cı ildə 1083 nəfər, 1897-ci ildə 952 nəfər, 1904-cü ildə 771 nəfər, 1914-cü ildə 1072 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır<ref name="books.google.az">[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68-69, 142-143</ref>. 1918-ci ildə kənd erməni təcavüzünə məruz qalaraq sakinləri qırğınlarla ata-baba torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar öz evlərinə dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 662 nəfər, 1926-cı ildə 480 nəfər, 1931-ci ildə 590 nəfər<ref name="books.google.az"/>, 1979-cu ildə 1700 nəfər<ref>Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. s.175</ref> yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. Ermənistan dövlətinin xüsusi göstərişi ilə indiki Ermənistan ərazisində sonuncu azərbaycanlı kəndi olan Nüvədi kəndinin sakinləri - azərbaycanlılar 1991-ci il avqustun 8-də tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada ermənilər yaşayır. === Tanınmışları === * [[Fəxrəddin Əli]] - [[Əlyazmalar İnstitutu|Əlyazmalar İnstitutunun]] baş rəssamı, [[Miniatür sənəti|miniatür sənətinin]] peşəkar davamçısı, [[Əməkdar rəssam]] * [[Əmir Əliyev (hüquqşünas)]] - hüquq üzrə elmlər doktoru, professor, Bakı Dövlət Universiteti Hüquq fakültəsinin dekanı *[[Fikrət Əliyev (akademik)]]* [[Alqış Həsənoğlu]] - filologiya elmləri namizədi, Milli Məclisin deputatı. * [[İsmayıl Əliyev]] - alim , Professor * [[Faiq Cəfərov (professor)|Faiq Cəfərov]] - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan Tibb Universitetinin normal fiziologiya kafedrasının müdiri, tibb elmləri doktoru (1990), professor (1991). * [[Mail Amanov|Amanov Mail Vəli oğlu]] - Azərbaycan Elmi Tədqiqat üzümçülük və şərabçılıq İnstitutunun direktoru, professor. *[[Musa Musayev (siyasətçi)|Musa Musayev]] - Milli Məclisin deputatı (2000-2005), Naftalan şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı (2006-2010). *Qurbanov Xalid Hümbətəli oğlu - Texnika elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Dövlət Aqrar Üniversiteti. *Asiman Həsənov - Tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru,dosent, Bakı Sağlamlıq Mərkəzinin icraçı direktoru, Azərbaycan Tibb Universitetinin Ümumi cərrahlıq kafedarasının dosenti *[[Əli Vəlioğlu]] - Şair, publisist, [[2006]]-cı ildən [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi|Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin]] üzvü, [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi|Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin]] üzvü ([[2004]]) == İqtisadiyyatı == Meyvəçilik, üzümçülük, əkinçilik və heyvandarlıqdan ibarətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Zəngəzur kəndləri}} {{Qərbi Azərbaycan}} [[Kateqoriya:Nüvədi| ]] [[Kateqoriya:Meğri rayonu]] [[Kateqoriya:Zəngəzur kəndləri]] [[Kateqoriya:Ermənistandakı Azərbaycan kəndləri]] sknbzs0005ecymumwk6v9iprt5fbjx5 6563886 6563880 2022-08-05T13:01:51Z 5.252.48.21 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Nüvədi}} {{YM |ad = Nüvədi |region = Sünik mərzi |ərazi = |əhali = |əhali_il = |əhali sıxlığı = |yüksəklik = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lat_hem = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |lon_hem = |poçt kodu = |bölgə = |rayon = Meğri rayonu |şəhər = |qəsəbə = |kənd nümayəndəsi = |bələdiyyə başçısı = |rəsmi_saytı = }} [[Fayl:Uyezd of Zangezur.JPG|300px|thumb|right|Zəngəzur qəzası Nüvədi]] '''Nüvədi''' (1994-cü ildən: '''Nrnadzor''') — [[Zəngəzur mahalı]]nın [[Meğri rayonu]]nda [[kənd]].<ref>[[İbrahim Bayramov]], [https://behruzmelikov.files.wordpress.com/2013/11/qerbi-azerbaycanin-turk-menseli-toponimleri.pdf "Qərbi Azərbaycanın türk mənşəli toponimləri"], Bakı, "Elm", 2002. ISBN 5-8066-1452-2</ref> == Tarixi == Nüvədi kəndinin adı 1593-cü ildə [[Osmanlı İmperiyası]]nın [[İrəvan əyaləti]]nin [[İsgəndərqalası livası]]nın nahiyəsi [[Masırı nahiyəsi]]nin kəndi olaraq adı çəkilir.(25 ailə yaşadığı) <ref>«Defter-i mufassal liva-i Urut ve liva-i İskenderkalası»- Ankara, Tapu ve Kadastro Kuyud-i Kadime Arşivi, N? 199, ss.l 1 1-191</ref> Nüvədi Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında, indiki Meğri rayonunda, rayon mərkəzindən 16&nbsp;km şimal-şərqdə yerləşir. 1929-cu ilədək Nüvədi kəndi Azərbaycanın Zəngilan rayonunun tərkibinə daxil idi. 1929-cu ildə Nüvədi kəndinin Ermənistanın Meğri rayonuna verilməsi ilə bağlı Azərbaycan hökumətinin rəsmi qərarı 1969-cu ilin may ayında Azərbaycan SSR Ali Soveti tərəfindən təsdiq edilmişdir. Toponim "dağ ətəyində ovuq, çökək yer" mənasında işlənən nüyək, nüək, nüyəx<ref>[[Rəmzi Yüzbaşov|Yüzbaşov R.]] Azərbaycan coğrafiya terminləri (tədqiqlər), Bakı, «Elm», 1966. s.23</ref><ref>Azərbaycan dilinin qərb qrupu dialekt və şivələri, B., 1967.</ref>, "iki tərəfi qaya olan sahə" mənasında işlənən nüy<ref>Azərbaycan dilinin dialektoloji lüğəti, bircildlik, Bakı, «Azərb.SSR Elmlər Akademiyası», 1964. s.344</ref> sözünə fars dilində "kənd" mənasında işlənən "deh" sözünün variantı olan "di" sözünün<ref>[[:ru:Мурзаев, Эдуард Макарович|Мурзаев Э.М.]] Словарь народных географических терминов, М., «Мысль», 1984. s.177</ref><ref>Ərəb və fars sözləri lüğəti, Bakı, Azərb.SSR Elmlər Akademiyası nəşriyyatı, 1966. s.139</ref> qoşulması yolu ilə əmələ gəlmişdir. Relyef əsasında yaranan mürəkkəb quruluşlu toponimdir. Ermənistan prezidentinin 1994-cü il fərmanı ilə kəndin adı dəyişdirilib Nrnadzor qoyulmuşdur. == Nüvədinin coğrafiyası == Nüvədi kəndi Xudafərin körpüsündən 192 km şimali qərbdə, Bəzzeyn qalasından 55-60 km cənubda, Araz çayının sol sahilində 4-km şimal məsafəsində yerləşir. Ordubad və Zəngilan rayonları arasında 12.600 ha ərazidən ibarət olub Mehri rayonunun ən böyük kəndi idi (1929-çu ildə ərazisi 18.200 ha olmuşdur). Bakı-Naxçıvan dəmir yolunun Mehri rayonu ərazisindən keçən 46 km–dən 26 km-i Nüvədinin ərazisindən keçirdi. Axırıncı əhalinin siyahıya alınmasına əsasən Mehri rayonunda 14.400 əhali olmuşdur ki, onlardan 4.660 nəfəri azərbaycanlı-Nüvədidə isə 1384 nəfər. Mehri rayonunun ümumi gəliri 13.860.000 man olub ki, onun 11.000.000 dağ-mədən sahəsinə aid olmuşdur. Kənd təsərrüfatına düşən 2.860.000 manatdan 850.000-i Nüvədinin payına düşmüşdür.Rayonda 18.000 xırdabuynuzlu heyvandan 3.000-i, 1.550 iribuynuzlu mal-qaradan 500-ü Nüvədidə olmuşdur. 1987-ci ildə rayonda istehsal olunmuş 1.800 ton üzümdən 530 tonunu Nüvədi vermişdir. == Əhalisi == Kəndin adı 1590-cı ildə tərtib edilmiş "İrəvan əyalətinin müfəssəl dəftəri"ndə Nüyədə<ref>İrəvan əyalətinin icmal dəftəri (araşdırma, tərcümə, qeyd və əlavələrin müəllifləri: Z.Bünyatov və H.Məmmədov (Qaramanlı), Bakı, «Elm», 1996. s.179</ref>, erməni<ref>[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68</ref>, rus dilli<ref>История Азербайджана по документам и публикациям, Баку, «Элм», 1990. s.20</ref><ref>[[Ermənistan SSR|Армянская ССР]]. Административнотерриториальное деление, Ереван, «Айастан», 1976. s.201</ref> mənbələrdə Nyuvadi formalarında qeyd edilir. Yerli əhali isə kəndə Nüyədi, Nüədi deyirdilər. Kənddə 1831-ci ildə 291 nəfər, 1873-cü ildə 705 nəfər, 1886-cı ildə 1083 nəfər, 1897-ci ildə 952 nəfər, 1904-cü ildə 771 nəfər, 1914-cü ildə 1072 nəfər yalnız azərbaycanlı yaşamışdır<ref name="books.google.az">[[Erməni dili|erm.]] [https://books.google.az/books/about/Khorhrdayin_Hayastani_bnakchʻutʻyuně.html?id=2sSGuAAACAAJ&redir_esc=y Խորհրդային Հայաստանի բնակչությունը վերջին հարյուրամյակում (1831-1931)]. Հեղինակ: Զավեն Կորկոտյան. Յերեվան: Մելքոնյան ֆոնդի հրատ, 1932.; [[Rus dili|rus.]] Население Советской Армении за последние сто лет (1831-1931). Автор: Завен Коркотян. Ереван: Издательство «Мелконян фонд», 1932.; [[Azərbaycan dili|azərb.]] Son yüzildə Sovet Ermənistanının əhalisi (1831–1931). Müəllif: Zaven Korkotyan. İrəvan: «Melkonyan fond» nəşriyyatı, 1932. s.68-69, 142-143</ref>. 1918-ci ildə kənd erməni təcavüzünə məruz qalaraq sakinləri qırğınlarla ata-baba torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndiki Ermənistanda sovet hökuməti qurulandan sonra sağ qalanlar öz evlərinə dönə bilmişdir. Burada 1922-ci ildə 662 nəfər, 1926-cı ildə 480 nəfər, 1931-ci ildə 590 nəfər<ref name="books.google.az"/>, 1979-cu ildə 1700 nəfər<ref>Ermənistan azərbaycanlılarının tarixi coğrafiyası, Bakı, «Gənclik», 1995. s.175</ref> yalnız azərbaycanlı yaşamışdır. Ermənistan dövlətinin xüsusi göstərişi ilə indiki Ermənistan ərazisində sonuncu azərbaycanlı kəndi olan Nüvədi kəndinin sakinləri - azərbaycanlılar 1991-ci il avqustun 8-də tarixi-etnik torpaqlarından deportasiya olunmuşdur. İndi burada ermənilər yaşayır. === Tanınmışları === * [[Fəxrəddin Əli]] - [[Əlyazmalar İnstitutu|Əlyazmalar İnstitutunun]] baş rəssamı, [[Miniatür sənəti|miniatür sənətinin]] peşəkar davamçısı, [[Əməkdar rəssam]] * [[Əmir Əliyev (hüquqşünas)]] - hüquq üzrə elmlər doktoru, professor, Bakı Dövlət Universiteti Hüquq fakültəsinin dekanı *[[Fikrət Əliyev (akademik)]]* [[Alqış Həsənoğlu]] - filologiya elmləri namizədi, Milli Məclisin deputatı. * [[İsmayıl Əliyev]] - alim , Professor * [[Faiq Cəfərov (professor)|Faiq Cəfərov]] - Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü, Azərbaycan Tibb Universitetinin normal fiziologiya kafedrasının müdiri, tibb elmləri doktoru (1990), professor (1991). * [[Mail Amanov|Amanov Mail Vəli oğlu]] - Azərbaycan Elmi Tədqiqat üzümçülük və şərabçılıq İnstitutunun direktoru, professor. *[[Musa Musayev (siyasətçi)|Musa Musayev]] - Milli Məclisin deputatı (2000-2005), Naftalan şəhər İcra Hakimiyyətinin başçısı (2006-2010). *Qurbanov Xalid Hümbətəli oğlu - Texnika elmləri doktoru, professor, Azərbaycan Dövlət Aqrar Üniversiteti. *Asiman Həsənov - Tibb elmləri üzrə fəlsəfə doktoru,dosent, Bakı Sağlamlıq Mərkəzinin icraçı direktoru, Azərbaycan Tibb Universitetinin Ümumi cərrahlıq kafedarasının dosenti *[[Əli Vəlioğlu]] - Şair, publisist, [[2006]]-cı ildən [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi|Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin]] üzvü, [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi|Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin]] üzvü ([[2004]]) == İqtisadiyyatı == Meyvəçilik, üzümçülük, əkinçilik və heyvandarlıqdan ibarətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Zəngəzur kəndləri}} {{Qərbi Azərbaycan}} [[Kateqoriya:Nüvədi| ]] [[Kateqoriya:Meğri rayonu]] [[Kateqoriya:Zəngəzur kəndləri]] [[Kateqoriya:Ermənistandakı Azərbaycan kəndləri]] ip281uuk55z6af24evpsb9h4auag3hr Vsevolod Qarşin 0 258567 6564146 6154687 2022-08-05T16:23:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı}} '''Qarşin Vsevolod Mixayloviç''' ([[2 fevral]] [[1855]]-[[1888]]) — rus yazıçısı. == Həyatı == Vsevolod Qarşin 1855-ci il fevralın 2-də dünyaya gəlib. Bu zaman Krım müharibəsi gedirdi və sonralar onun eşitdiyi nağıllar bu müharibənin iştirakçısı olmuş atasının zabit dostları ilə bölüşdükləri xatirələri idi. Müharibənin dəhşətli və eyni dərəcədə maraqlı olan epizodlarını gələcək yazıçı həyəcanla dinləyir, yenicə bitmiş müharibənin təlatümlü xatirələri onun qəlbini sarırdı. Uşaqlıqdan sərbəst, daha doğrusu, özbaşına böyüyən kiçik Qarşinin kitablarla tanışlığı 5-6 yaşlarından başlayır. Nəzarətsiz bu balaca oxucunun mütaliəsi uşaq kitabları yox, Hüqo, Jukovski, Qoqol, Puşkin, Çernışevski, evdə illərlə yığılıb qalmış abunə olduqları jurnallar idi. Yazıçı körpə çağlarındakı bu kimsəsiz, lakin mənalı, azad günləri xatırlayıb yazırdı: Lermontovun "Zəmanəmizin qəhrəmanı" əsərini oxuyurdum, bir şey anlamasam da, "Bela" hekayətini dərk edir, ağlayırdım. Dərk etdiyi isə ürək sıxan şeylər idi: anası böyük uşaqlarının müəllimi P.Zavadski ilə qaçmışdı. Bu əxlaq faciəsi ilə uşaq elə uşaqlıqdan bir tərəfdən odlu məhəbbət (ehtiras deyə bilərik), digər tərəfdən isə öldürücü bir ailə nifrətinin şahidi olmuşdu. Bunlar onun psixologiyasına dərin təsir göstərdi. Uşaqlıqdan da heç üzü gülməzmiş. Qarşin Dağ-Mədən institutunda oxuyarkən 1877-ci ildə Rusiyanın Türkiyəyə qarşı təcavüzkar hərbi başlayır. Serb çaxnaşmaçılarını çoxdan dəstəkləyən çar 1877- ci il aprelin 12-də Türkiyəyə müharibə elan edir. Tələbə Qarşin "Slavyan qardaşlarımızı Osmanlı zülmündən azad edək" kimi saxta, lakin müdhiş bu çağırışa uyan minlərlə şovinist ruhlu "Xristos divanələri"nə könüllülərə qoşulub, Balkan cəbhələrinə gedir. Çox təəssüf ki, bu oyuncaq ideyaların əsiri olan əcaib, lakin güclü və mətin adamlar, onların bədii surətləri o dövr rus ədəbiyyatının gözəl, parlaq nümunələrində də görünür. Belə ədəbi qəhrəmanlar əslində başlarının bəlasını götürüb. Vsevolod Qarşin 1877-ci ildə könüllü olaraq Rusiya-Türkiyə müharibəsində iştirak etmişdir. "Dörd gün", "Qorxaq", "Sıravi əsgər İvanovun xatirələrindən" hekayələrində çarizmin istilaçı müharibələrini pisləmişdir. "Hadisə", "Rəssamlar", "Prinsip", "Qırmızı gül", "Nadejda Nikoloyevna", "Siqnal", "Ayılar", "Gecə", "Görüş" və s. əsərlərində ictimai zülmə, ədalətsizliyə qarşı qəzəbli etiraz vardır. Əsərlərinin mövzsunu şəxsiyyətin faciəsi tutub intihar etmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == *[http://imwerden.de/cat/modules.php?name=books&pa=showbook&pid=971 Письма] Издательство "Academia" 1934 год. Факсимильное воспроизведение * [http://imwerden.de/cat/modules.php?name=books&pa=showbook&pid=10|author=Всеволод Михайлович Гаршин.|title=Рассказы для детей|work=(рассказы и сказки в старорусской орфографии)|publisher=Библиотека Im Werden|accessdate=2010-10-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/61AAsA5Gq|archivedate=2011-08-24]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} * [http://feb-web.ru/feb/irl/il0/i92/i92-2912.htm|title=Гаршин|author=Е.И.&nbsp;Кийко.|publisher=История русской литературы, изд. Пушкинский Дом, 1956. Электронная публикация: ФЭБ|accessdate=2010-10-09|archiveurl=http://www.webcitation.org/61AAuNQOI|archivedate=2011-08-24] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160309194023/http://feb-web.ru/feb/irl/il0/i92/i92-2912.htm%7Ctitle=%D0%93%D0%B0%D1%80%D1%88%D0%B8%D0%BD%7Cauthor=%D0%95.%D0%98.%C2%A0%D0%9A%D0%B8%D0%B9%D0%BA%D0%BE.%7Cpublisher=%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F |date=2016-03-09 }} * [http://books.google.com/books?id=ED3U_XVLwHwC&pg=PA75&lpg=PA75&dq=robert+wessling+garshin&source=bl&ots=GyBenEfrza&sig=L5nBpi0A1GXUhi7uSlGNCwsohAY&hl=en&ei=CVrvS-ufCI_atgOkmPXRDw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CBUQ6AEwAA#v=onepage&q=robert%20wessling%20garshin&f=false Article in English on Vsevolod Garshin and fan hysteria in the 1880s] [[Kateqoriya:Rus yazıçılar]] [[Kateqoriya:Rusiya yazıçıları]] capgindys3ny0u840c72oh86ncbpqwz Molotov-Ribbentrop paktı 0 263436 6564718 6521066 2022-08-06T02:00:53Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Müqavilə | adı = Molotov-Ribbentrop paktı | tam_adı = '''Molotov-Ribbentrop paktı''' və ya '''Almaniya və Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı arasında hücum etməmə müqaviləsi''' | köhnə_adı = | şəkil = | miqyas = 250px | izah = | sərhəd = <!--Bu parametr şəkilə aiddir--> | təmsilçi = | başlıq = | tip = Hücum etməmə müqaviləsi | kontekst = [[Sovet İttifaqı]] ilə [[Almaniya]]nın bir-birilərinə 10 illik müddətdə hücum etməmək barədə razılığa gəlməsi və hər bir dövlətin "nüfuz dairələri"nin müəyyən edilməsi. | hazırlanma_tarixi = | imzalanma_tarixi = 23 avqust 1939-cu il | imzalanma_yeri = [[Moskva]], [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası]], [[Sovet İttifaqı]] | möhürlənməsi = | qüvvəyə_minməsi = | şərtləri = Bir-birinə hücum etməmə və ticarət öhdəlikləri | düzəliş = | qüvvədən_düşməsi = ''De fakto:'' [[Barbarossa əməliyyatı|22 iyun 1941-ci il]]<br> ''De yure:'' [[Sikorski-Mayski müqaviləsi|30 iyul 1941-ci il]] | müddətinin_bitməsi = 23 avqust 1949-cu il | müvəqqəti_tətbiqetmə = | imzalayanlar = | original_imzalayanlar = [[Vyaçeslav Molotov]] və [[İoahim fon Ribbentrop]] | vasitəçilər = | müzakirəçilər = | tərəflər = [[Şəkil:Flag of the Soviet Union.svg|22px]] [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı]] <br> [[Şəkil:Flag of Germany (1935–1945).svg|22px]] [[Üçüncü Reyx]] | təsdiq_edənlər = | əmanətdar = | əmanətdarlar = | sitatlar = | statusu = | dili = [[Almanca]] və [[rusca]] | dillər = | vikimənbə = }} '''Molotov-Ribbentrop paktı'''{{Efn|Pakt eyni zamanda Nasist-Sovet paktı,<ref name="Ref-1">Charles Peters (2005), ''Five Days in Philadelphia: The Amazing "We Want Willkie!" Convention of 1940 and How It Freed FDR to Save the Western World'', New York: PublicAffairs, Ch. 12, "The Deal and the Muster", p. 164, {{ISBN|978-1-58648-112-4}}.</ref> Hitler-Stalin paktı<ref name="thc-hitler-stalin">{{Cite web | url = https://www.history.com/this-day-in-history/the-hitler-stalin-pact | title = The Hitler-Stalin Pact | date = 2009-11-16 | website = History.com | language = en | access-date = 2018-12-15 }}</ref> və ya Alman-Sovet hücum etməmə paktı<ref name="britannica1">{{cite web | url = http://www.britannica.com/EBchecked/topic/230972/German-Soviet-Nonaggression-Pact | title = A secret supplementary protocol of September 28, 1939 | publisher = Encyclopædia Britannica | work = German-Soviet Nonaggression Pact | date = 2015 | accessdate = November 14, 2015 | author = Britannica }}</ref><ref>History.com (2016), [http://www.history.com/topics/world-war-ii/german-soviet-nonaggression-pact German-Soviet Nonaggression Pact.] World War II series.</ref> da adlandırılır. Time jurnalı həmçinin, Kommunazi razılaşması<ref name=Art>{{cite news | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,711757-1,00.html | title = Arms & Art | date = September 11, 1939 | work = Time | access-date = January 17, 2020 | archive-date = May 21, 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130521073941/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,711757-1,00.html | url-status = dead }}.</ref> və ya Kommunzasi paktı<ref name=Children>{{cite news | work = Time | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762584,00.html | title = Children of Moscow | date = September 18, 1939 | access-date = January 17, 2020 | archive-date = August 27, 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130827062611/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762584,00.html | url-status = dead }}.</ref>) da adlandırmışdır.}} və ya rəsmi adı ilə '''Almaniya və Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı arasında hücum etməmə müqaviləsi'''{{Efn|{{dil-ru| Договор о ненападении между Германией и Союзом Советских Социалистических Республик}}, {{dil-de|Nichtangriffsvertrag zwischen Deutschland und der Union der Sozialistischen Sowjetrepubliken}}.<ref>{{Cite web | url = http://www.1000dokumente.de/index.html?c=dokument_de&dokument=0025_pak&object=facsimile&pimage=1&v=100&nav=&l=de | type = facsimile | title = 100(0) Schlüsseldokumente | place = [[Germany|DE]] | accessdate = September 17, 2009 | ref = harv }}</ref>}} — [[Üçüncü Reyx|Nasist Almaniyası]] ilə [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]] arasında neytrallıq barədə imzalanmış paktdır. Müqavilə 23 avqust 1939-cu ildə xarici işlər nazirləri [[İoahim fon Ribbentrop]] və [[Vyaçeslav Molotov]] arasında [[Moskva]] şəhərində imzalanmışdır.<ref>{{cite book | last = Zabecki | first = David | title = Germany at war : 400 years of military history | publisher = ABC-CLIO, LLC | location = Santa Barbara, California | year = 2014 | page = 536 | isbn = 978-1-59884-981-3 }}</ref> Paktın maddələrinə əsasən hər partiya digərinə sülh zəmanəti verirdi və heç bir hökumətin öz müttəfiqi olsa belə, digər hökumətin düşməninə yardım etməyəcəyini elan edirdi. İctimai olaraq hücum etməmə haqda razılığa gəlindiyi elan edilsə də, gizli protokol əsasında [[Polşa]], [[Litva]], [[Latviya]], [[Estoniya]] və [[Finlandiya]]<nowiki/>nın daxil olduğu ərazilər [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]] və [[Almaniya]] arasında nüfuz dairələrinə bölünürdü. Gizli protokolda [[Litva]]<nowiki/>nin Vilnoya olan maraqları da tanınırdı, əlavə olaraq, [[Almaniya]] [[Bessarabiya]]<nowiki/>ya marağının olmamasını elan edirdi. Gizli protokol [[Nürnberq prosesi|Nürnberq prosesləri]]<nowiki/>ndə ictimai olaraq meydana çıxana qədər sadəcə şayiə olaraq qaldı.<ref>{{cite journal | last1 = Senn | first1 = Alfred | title = Perestroika in Lithuanian Historiography: The Molotov-Ribbentrop Pact | url = https://archive.org/details/sim_russian-review_1990-01_49_1/page/44 | journal = The Russian Review | date = January 1990 | volume = 49 | issue = 1 | pages = 44–53 | doi = 10.2307/130082 | jstor = 130082 }}</ref> Bundan sonra [[Almaniya]] 1 sentyabr 1939-cu ildə Polşanı işğal etdi. Sovet İttifaqı lideri [[İosif Stalin]] də 17 sentyabr tarixində [[Polşa]]<nowiki/>nın işğal edilməsi üçün əmr verdi. Bu hadisədən 1 gün sonra [[Xalxin Qol]]<nowiki/>da Sovet-Yapon atəşkəsi qüvvəyə mindi. Polşanın bu iki dövlət tərəfindən işğal edilməsindən sonra əlavə Alman-Sovet Sərhəd razılaşması ilə yeni sərhədlər təsbit edildi. Qış müharibəsindən sonra 1940-cı ilin mart ayında Sovet İttifaqı [[Finlandiya]]<nowiki/>nın [[Kareliya]] və [[Salla]] bölgələrinin bir hissəsini özünə ilhaq etdi. Bunun ardınca [[Estoniya]], [[Latviya]], [[Litva]] və [[Rumıniya]] ([[Bessarabiya]], [[Şimali Bukovina]] və [[Hertza]] bölgəsi) da Sovet İttifaqı tərəfindən ilhaq edildi. Sovet İttifaqı Polşanı işğal etməsininə haqq qazandırmaq üçün Poşadakı etnik [[belaruslar]] və [[ukraynalılar]] barədə narahat olduqlarını bildirmişdi. Stalinin 1940-cı ildə Bukovinanı işğal etməsi, onun [[Berlin-Roma-Tokio oxu]] ilə razılaşdırılmış nüfuz dairələrini pozması demək idi.<ref>Brackman, Roman ''The Secret File of Joseph Stalin: A Hidden Life'' (2001) p. 341</ref> 1939-cu il Sovet İttifaqının [[Polşa]]<nowiki/>nı işğal etməsi zamanı ilhaq edilmiş torpaqlar (Kurzon xəttinin şərqi) [[İkinci Dünya müharibəsi|II Dünya müharibəsi]]<nowiki/>nin sonuna qədər Sovet İttifaqının əlində qaldı və hal-hazırda, [[Ukrayna]] və [[Belarus]]iya<nowiki/>ya aiddir. Keçmiş polyak ərazisi Vilno isə hal-hazırda [[Litva]]<nowiki/>nın ərazisidir və paytaxt [[Vilnüs]] orada yerləşir. Yalnız Belostok bölgəsi və [[Qalisiya]]<nowiki/>nın kiçik bir hissəsi olan San çayının şərqi Przemysl ətrafı Polşa dövlətinə qaytarıldı. [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] tərəfindən 1939-1940-cı illərdə ilhaq edilmiş digər ərazilər olan [[Finlandiya]]<nowiki/>nın Qərbi Kareliya, Petsamo, [[Estoniya]]<nowiki/>nın Eston İnqiriyasl və Petseri və [[Latviya]]<nowiki/>nın Abren bölgələri hətta, 1991-ci ildə Sovet İttifaqının süqutundan sonra belə [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası]]n<nowiki/>ın varisi olan [[Rusiya|Rusiya Federasiyası]]<nowiki/>nın ərazisi olaraq qalır. [[Rumıniya]]<nowiki/>dan ilhaq edilmiş ərazilər də Sovet İttifaqına birləşdirilmişdi. Bu ərazilər əsasında [[Moldova Sovet Sosialist Respublikası|Moldova SSR]] təşkil edilmiş, digər bölgələr isə [[Ukrayna Sovet Sosialist Respublikası|Ukrayna SSR]]-ə verilmişdi. Hal-hazırda, Bessarabiyanın daxili torpaqları əsasında [[Moldova]] formalaşmışdır, Bessarabiyanın şimal hissəsi, Şimali Bukovina və Hertza isə birləşdirilmiş və Çernivtsi oblastı adı ilə Ukraynaya daxil edilmişdi. Cənubi Bessarabiya isə Ukraynanın Odessa oblastına birləşdirilmişdi. Pakt 1941-ci ilin 22 iyununda, [[Üçüncü Reyx|Nasist Almaniyası]]<nowiki/>nın Barbarossa əməliyyatı ilə Sovet İttifaqına hücum etməsi ilə qüvvədən düşdü.<ref>{{cite web | url = https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/german-soviet-pact | title = German-Soviet Pact | website = Holocaust Encyclopedia | publisher = United States Holocaust Memorial Museum | accessdate = April 7, 2019 }}</ref> Beləcə, [[Lebensraum]]<nowiki/>un ideoloji hədəflərindən biri həyata keçirildi. Müharibədən sonra [[İoahim fon Ribbentrop|fon Ribbentrop]] müharibə cinayətlərində ittiham edildi və edam edildi. [[Vyaçeslav Molotov|Molotov]] Sovet İttifaqının süqut etməsindən 5 il əvvəl - 1986-cı ildə 96 yaşında vəfat etdi. [[İkinci Dünya müharibəsi]]ni<nowiki/>n sona çatmasından az sonra Nasist arxivlərində paktın surətləri aşkar edildi və Qərbdə nəşr edildi. Sovet İttifaqı isə 1989-cu ilə qədər belə bir paktın olmasını rədd edirdi.<ref name="chathamhouse.org, 2011">{{cite web | url = http://www.chathamhouse.org/publications/ia/archive/view/164427 | title = Russian historians defend the Molotov-Ribbentrop Pact | publisher = | access-date = 2020-01-17 | archive-date = 2015-12-08 | archive-url = https://web.archive.org/web/20151208113010/https://www.chathamhouse.org/publications/ia/archive/view/164427 | url-status = dead }}</ref> Lakin 1989-cu ildə paktın vaxtilə imzalanması qəbul edildi və paktın imzalanması qınandı. Sovet İttifaqının son lideri [[Mixail Qorbaçov]] paktı qınamışdı.<ref>{{cite news | last1 = Bershidsky | first1 = Leonid | title = Russia Must Own Up to Stalin-Hitler Romance (Op-Ed) | url = https://www.themoscowtimes.com/2018/09/18/russia-must-own-up-to-stalin-hitler-romance-op-ed-a62915 | work = The Moscow Times | date = 18 September 2018 }}</ref> [[Rusiya]]<nowiki/>nın hazırki prezidenti [[Vladimir Putin]] paktı "əxlaqsızlıq" adlandırsa da, "lazımi şeytanlıq" olaraq da müdafiə etmişdi.<ref>{{cite news | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/vladimir-putin/11213255/Vladimir-Putin-says-there-was-nothing-wrong-with-Soviet-Unions-pact-with-Adolf-Hitlers-Nazi-Germany.html | work = Daily Telegraph | first = Tom | last = Parfitt | title = Vladimir Putin says there was nothing wrong with Soviet Union's pact with Adolf Hitler's Nazi Germany | date = 6 noyabr 2014 | accessdate = 20 may 2015 }}</ref><ref>Timothy Snyder, NYreview of books,[http://www.nybooks.com/blogs/nyrblog/2014/nov/10/putin-nostalgia-stalin-hitler/ putin nostalgia hitler stalin]</ref> == Arxa plan == [[File:Map Europe 1923-en.svg|thumb|[[Birinci Dünya müharibəsi|Birinci Dünya Müharibəsi]]<nowiki/>ndən sonra [[Avropa]]<nowiki/>dakı ərazi dəyişiklikləri xəritəsi (1923-cü ilə kimi)]] [[File:Poland1937linguistic.jpg|thumb|[[Polşa Respublikası (1918-1939)|İkinci Polşa Respublikası]]<nowiki/>nın xəritəsi (1937)]] [[Birinci Dünya müharibəsi]]nin nəticəsi həm Alman Reyxi, həm də [[Rusiya imperiyası]] üçün fəlakətlə nəticələndi. 1917-ci ildə [[Rusiya]]da [[Bolşevik İnqilabı|Bolşevik inqilabı]] olduqdan sonra vətəndaş müharibəsi başladı və yeni yaranmış [[Sovet Rusiyası]]nın ilk rəhbəri [[Vladimir Lenin]] [[Finlandiya]], [[Estoniya]], [[Latviya]], [[Litva]] və [[Polşa]]nın müstəqilliyini tanıdı. Bundan əlavə, güclü alman hərbi hücumu ilə üzləşən [[Lenin]] və [[Trotski]] [[Rusiya imperiyası]]nın qərb torpaqlarının bir çoxundan əl çəkməsi ilə nəticələnən [[Brest-Litovsk müqaviləsi]]ni imzalamağa məcbur oldu.<ref>{{cite journal | url = http://wwi.lib.byu.edu/index.php/The_Peace_Treaty_of_Brest-Litovsk | date = March 3, 1918 | title = Peace Treaty of Brest-Litovsk | publisher = BYU | ref = harv }}.</ref> Almaniyanın məğlub edilməsindən sonra çox millətli müttəfiqlər ordusu Rusiya Vətəndaş müharibəsinə (1917-1922) müdaxilə etdi.{{Sfn|Montefiore|2005|p=32}} 16 aprel 1922-ci ildə [[Sovet İttifaqı]] ilə Almaniya [[Rapallo müqaviləsi]]ni imzaladılar. Bu müqaviləyə əsasən hər iki dövlət bir-birilərinə qarşı olan maliyyət və torpaq iddialarından əl çəkdiklərini elan edirdilər.<ref>{{cite journal | url = http://www.mtholyoke.edu/acad/intrel/interwar/rapallo.htm | title = German–Russian agreement | place = Rapallo | date = April 16, 1922 | publisher = Mt Holyoke | ref = harv }}.</ref> 1926-cı ildə imzalanmış [[Berlin müqaviləsi (1926)|Berlin müqaviləsi]]nə görə isə hər iki tərəf digərinə hücum olacağı təqdirdə tərəfsiz qalacağını bildirirdi.<ref>{{cite journal | url = http://avalon.law.yale.edu/20th_century/berlin_001.asp | title = Treaty of Berlin Between the Soviet Union and Germany | date = April 24, 1926 | publisher = Yale | ref = harv }}.</ref> [[Birinci Dünya Müharibəsi]]ndən sonra iki ölkə arasındakı ticarət kəskin şəkildə azalsa da, 1920-ci illərin ortalarında imzalanan ticarət müqavilələri 1927-ci ilə qədər ticarətin ildə 433 milyon Reyxsmarka qədər artmasına kömək etdi.{{Sfn|Ericson|1999|pp=14–5}} 1930-cu illərin əvvəllərində Nasist partiyasının [[Almaniya]]da hakimiyyətə gəlməsi Almaniya ilə Sovet İttifaqı arasındakı münasibətlərin gərginləşməsinə səbəb oldu. Səbəblərdən biri də [[Sovet İttifaqı]]nnı əhalisinin böyük hissəsini təşkil edən və [[Almaniya]]da sərhəd ərazilərdə yaşayan slavyanların Nasist irqi ideologiyasına görə altinsan ({{dil-de|Untermenschen}}) hesab edilməsi idi.{{Sfn|Bendersky|2000|p=177}} Bundan əlavə, anti-semit nasistlər düşmən olduqları yəhudiləri qarşı olduqları maliyyə [[kapitalizm]]i və [[kommunizm]] ilə əlaqələndirirdilər.<ref>{{cite book | last1 = Lee | first1 = Stephen J | last2 = Paul | first2 = Shuter | title = Weimar and Nazi Germany | url = https://archive.org/details/weimarnazigerman0000lees | publisher = Heinemann | year = 1996 | isbn = 0-435-30920-X | page = [https://archive.org/details/weimarnazigerman0000lees/page/33 33] }}.</ref>{{Sfn|Bendersky|2000|p=159}} Nasist nəzəriyyəçiləri hesab edirdilər ki, [[Sovet İttifaqı]]ndakı [[slavyanlar]] "yəhudi bolşeviklər" tərəfindən idarə olunur.<ref>{{cite book | last1 = Müller | first1 = Rolf-Dieter | url = https://books.google.com/books/about/Hitler_s_War_in_the_East_1941_1945.html?id=IfHaDYVfGlgC | first2 = Gerd R | last2 = Ueberschär | title = Hitler's War in the East, 1941–1945: A Critical Assessment | publisher = Berghahn | year = 2002 | isbn = 978-1-57181-293-3 | page = 244 }}.</ref> 1934-cü ildə [[Hitler]] öz çıxışında panslavizm və neoslavizmə qarşı qaçınılmaz döyüşdən bəhs etmişdi. O, düşünürdü ki, bu döyüşdəki qələbə dünyanın gələcək taleyini həll edəcəkdi. Lakin, o, qeyd edirdi ki, "əgər ruslar onlara kömək edəcəklərsə, yolun geridə qalan hissəsini ruslarla gedə bilərlər."<ref>{{cite book | last = Rauschning | first = Hermann | title = Hitler Speaks: A Series of Political Conversations With Adolf Hitler on His Real Aims | publisher = Kessinger | year = 2006 | isbn = 978-1-4286-0034-8 | pages = 136–7 }}.</ref> Alman anti-bolşevizminin ortaya çıxması və Sovet İttifaqının xarici borclarının artması Alman-Sovet ticarətinin kəskin şəkildə azalmasına səbəb oldu.{{Efn|1938-ci ilə olan göstəricilər belə idi: Almaniyadan Sovet İttifaqına ixrac olunan mallar ümumi ixracatın 0.9%-ni, Sİ idxalatının isə 6.3%-ni təşkil edirdi. Əksinə istiqamətdə isə göstəricilər belə idi: 0.6% və 4.6%.<ref>{{cite journal | last = Ericson | first = Edward E III | title = Karl Schnurre and the Evolution of Nazi–Soviet Relations, 1936–1941 | journal = German Studies Review | volume = 21 | date = May 1998 | pages = 263–83 | issue = 2 | doi = 10.2307/1432205 | ref = harv | jstor = 1432205 }}.</ref>}} Almaniyaya sovet mallarının idxalı 1934-cü ildə 223 milyon reyx markasına düşdü, çünki daha təcridçi Stalinist rejim gücünü təsdiq etməyə çalışırdı və Birinci Dünya Müharibəsindən sonrakı Versal hərbi nəzarət müqaviləsi Almaniyanın Sovet idxalına olan etimadını azaltmışdı.{{Sfn|Ericson|1999|pp=14–5}}{{Sfn|Hehn|2005|p=212}}{{clarify | reason = Hehn 2005 sfn ref missing citation | date = July 2014 }} 1936-cı ildə [[Almaniya]] və [[İtaliya]] [[İspaniyada vətəndaş müharibəsi|İspaniya Vətəndaş müharibəsi]]ndə ispan millətçilərini dəstəkləsələr də, [[Sovet İttifaqı]] qismən sosialistlərin üstün olduğu İkinci Respublika tərəfdarlarını müdafiə edirdi.<ref name="Jurado 2006, page 5">{{cite book | last1 = Jurado | first1 = Carlos Caballero | first2 = Ramiro | last2 = Bujeiro | title = The Condor Legion: German Troops in the Spanish Civil War | publisher = Osprey | year = 2006 | isbn = 1-84176-899-5 | pages = 5–6 }}.</ref> Beləliklə, İspaniya Vətəndaş müharibəsi [[Almaniya]] və [[SSRİ]] arasında proksi müharibəyə çevrildi.<ref>{{cite book | first = Michael | last = Lind | title = Vietnam, the Necessary War: A Reinterpretation of America's Most Disastrous Military Conflict | url = https://archive.org/details/vietnamnecessary0000lind | publisher = Simon & Schuster | year = 2002 | isbn = 978-0-684-87027-4 | page = [https://archive.org/details/vietnamnecessary0000lind/page/59 59] }}.</ref> 1936-cı ildə Almaniya və Yaponiya Antikomintern paktına daxil oldular. Növbəti il pakta İtaliya da qoşuldu.<ref name="Jurado 2006, page 5"/><ref name="weinberg">{{cite book | last = Gerhard | first = Weinberg | title = The Foreign Policy of Hitler's Germany Diplomatic Revolution in Europe 1933–36 | place = Chicago | publisher = University of Chicago Press | year = 1970 | page = 346 }}.</ref><ref>{{cite book | first = Robert Melvin | last = Spector | title = World Without Civilization: Mass Murder and the Holocaust, History, and Analysis | page = 257 }}.</ref> 1939-cu ilin 31 martında [[Böyük Britaniya]] [[Polşa]]ya ilə razılaşma əldə etdi. Bu razılaşmaya görə, Polşanın suverenliyinə hər hansısa açıq təhdid olardısa, [[Böyük Britaniya]] onu müdafiə edəcəyinə zəmanət verirdi. Bu [[Hitler]]in qəzəbinə səbəb oldu. Bu razılaşma göstərirdi ki, [[Britaniya]] artıq [[Avropa]]dakı maraqlarını daha qəti formada müdafiə edəcəkdir və artıq torpaq əldə etmə Almaniyanın Çexoslovakiyadan ərazi ilhaq edilməsi kimi asan olmayacaqdır. Hitlerin bu gedişə cavabı özünü çox gözlətmədi. Hitler Vilhelmshavendəki çıxışında buna cavab verdi. Çıxışında bildirdi ki, "dünyadaki heç bir qüvvə alman gücünün qarşısını ala bilməz. Əgər qərbli müttəfiqlər düşünürlərsə ki, onlar öz "satellit dövlətlərini" öz maraqlarına uyğun hərəkətə gətirərkən Almaniya sadəcə seyr edəcək, deməli onlar yanılırlar." Britaniya-Polşa yaxınlaşmasının baş tutması Hitlerin Moskvaya yönəlik siyasətini dəyişməsinə səbəb oldu. Alfred Rozenberq yazır ki, onun [[Herman Görinq]]lə [[Sovet İttifaqı]] ilə potensial müttəfiqlikləri ilə bağlı söhbəti zamanı Görinq "əgər Almaniyanın həyatı ortadadırsa, hətta Moskva ilə müvəqqəti ittifaq belə düşünülməlidir" demişdir. 1939-cu ilin may ayının əvvəllərində Hitlerin yaşadığı Berqofda [[İoahim fon Ribbentrop|Ribbentrop]] Hitlerə Sovet İttifaqının son hərbi paradında öz ordusunu seyr edən Stalinin videosunu göstərdi. Hitler Ribbentropun ideyası ilə maraqlanmağa başladı. Ribbentrop Hitlerə [[Stalin]]in "iş görülə biləcək adama oxşadığını" bildirmişdi. Sonda Hitler Stalinlə danışıqlara başlamaq üçün yaşıl işıq yandırdı.<ref>{{Cite book | title = The devils' alliance : Hitler's pact with Stalin, 1939-41 | year = 2016 | url = https://archive.org/details/devilsalliancehi0000moor_u3e6 | last = Roger | first = Moorhouse | isbn = 9780099571896 | location = London | oclc = 934937192 }}</ref> == Münhen sazişi == {{Əsas|Münhen sazişi}} Hitlerin güclü formada [[Sovet İttifaqı]]na qarşı olduğuna görə Fransa və Britaniya Çexoslovakiya ilə bağlı konfransa Sovet İttifaqını çağırmamışdılar. Onlar bunun mənasız və təhlükəli ola biləcəyini düşünürdülər..<ref>{{cite news | title = Hitler and Russia | newspaper = The Times | date = June 24, 1941 | place = London }}.</ref><ref>{{cite journal | place = Munich | date = September 29, 1938 | publisher = Yale | url = http://avalon.law.yae.edu/imt/munich1.asp | title = Agreement concluded at between Germany, Great Britain, France and Italy }}{{dead link | date = February 2018 | bot = InternetArchiveBot | fix-attempted = yes }}.</ref> Münhen sazışı 1938-ci ilin sonlarında imzalanmışdır və [[Çexoslovakiya]]nın ərazilərinin bir hissəsinin [[almanlar]] tərəfindən ilhaq edilməsi ilə nəticələnmişdir. Bu proses 1939-cu ilin martında sona çatdırılmışdır.{{Sfn|Kershaw|2001|pp=157–8}} Almaniyanın "şirnikləndirilməsi" və şərqə doğru yönləndirilməsi [[Nevill Çemberlen]] və [[Eduard Daladye]] hökumət kabinetlərinin siyasətləri ilə əlaqəli idi.{{Sfn|Kershaw|2001|p=124}} Bu siyasət [[Hitler]]in siyahısındakı növbəti qurbanın Sovet İttifaqı olub-olmaması sualını ortaya çıxardı.<ref>{{cite journal | first = Max | last = Beloff | title = Soviet Foreign Policy, 1929–41: Some Notes | journal = Soviet Studies | volume = 2 | date = Oct 1950 | pages = 123–37 | issue = 2 | doi = 10.1080/09668135008409773 | ref = harv }}.</ref> Sovet rəhbərliyi inanırdı ki, Qərb Almaniyanın aqressiyasını şərqə doğru yönəldir və Fransa, Britaniya Almaniya tərəfindən başladılacaq müharibədə bitərəf qalacaqlar və döyüşən tərəflərin, yəni Sovet İttifaqı və Almaniyanın gücünün zəifləməsindən sonra öz siyasətlərini diktə edəcəklər.{{Sfn|Kershaw|2001|p=194}}{{sfn|Carr|1949}} [[Almaniya]] avtarkik iqtisadi modelə və [[Britaniya]] ilə ittifaqın qeyr-mümkünlüyünə görə [[Sovet İttifaqı]] ilə yaxınlaşmağa başladı. Bu prosesdə təkcə iqtisadi faktorlar rol oynamasa da, yaxınlaşma prosesinə [[Almaniya]]nın [[Sovet İttifaqı]]ndan xammal ixrac etmək istəməsi də təkan vermişdi.{{Sfn|Ericson|1999|pp=1–2}} Hər hansısa müharibə halında gözlənilən Britaniya blokadası [[Almaniya]]da bir neçə həyati əhəmiyyətli xammaddənin çatışmamasına səbəb olacaqdı.{{Sfn|Ericson|1999|pp=3–4}} Münhen sazişindən sonra Alman hərbi təchizatında artan ehtiyyac və Sovet İttifaqının hərbi texnika tələbləri iki ölkə arasında danışıqların başlamasına səbəb oldu. Danışıqlar 1938-ci ilin sonundan 1939-cu ilin martına qədər davam etdi.{{Sfn|Ericson|1999|pp=29–35}} Üçüncü Sovet Beş İllik Planına görə [[Sovet İttifaqı]]nın yeni sənaye texnikalarına və alətlərinə ehtiyyacı var idi.{{Sfn|Ericson|1999|pp=1–2}}{{Sfn|Hehn|2005|pp=42–43}}{{clarify | reason = Hehn 2005 sfn ref missing citation | date = July 2014 }} [[Almaniya]]da isə müharibə planlayıcıları hesablamışdılar ki, Sovet xammaddələri olmadan Almaniya müharibəyə girsə fəlakətlə üzləşə bilər.{{Sfn|Ericson|1999|p=44}} 31 mart 1939-cu ildə Almaniyanın Münhen sazişini kobud şəkildə pozaraq [[Çexoslovakiya]]nı tutmasına cavab olaraq [[Böyük Britaniya]] [[Polşa]]nın, [[Belçika]]nın, [[Rumıniya]]nın, [[Yunanıstan]]ın və [[Türkiyə]]nin müstəqilliyinə zəmanət verdiyini elan etdi.<ref>{{cite book | first1 = Martin | last1 = Collier | first2 = Philip | last2 = Pedley | title = Germany, 1919–45 | year = 2000 | url = https://archive.org/details/germany1919450000coll }}.</ref><ref>{{cite book | first1 = Hermann | last1 = Kinder | first2 = Werner | last2 = Hilgemann | title = The Anchor Atlas of World History | volume = II | page = [https://archive.org/details/anchoratlasofwor00kind/page/165 165] | publisher = Anchor Press, Doubleday | place = New York | year = 1978 | isbn = 0-385-13355-3 | url = https://archive.org/details/anchoratlasofwor00kind/page/165 }}.</ref> 6 aprel tarixində Polşa və Britaniya zamənatə məsələsini hərbi ittifaqa çevirdilər və müqavilə imzaladılar.<ref>{{cite book | first = Andrew J | last = Crozier | title = The Causes of the Second World War | page = 151 }}.</ref> 28 apreldə isə Hitler 1934-cü il Alman-Polyak hücum etməmə paktının və 1935-ci il Anqlo-Alman dəniz razılaşmasını ləğv etdiyini elan etdi.<ref name=radio>{{cite book | url = https://books.google.com/?id=12dk9bizqIAC&pg=PA173&lpg=PA173&dq=abrogated+hitler+reichstag | title = Manipulating the Ether: The Power of Broadcast Radio in Thirties America | first = Robert J | last = Brown | isbn = 0-7864-2066-9 | date = 2004-01-01 }}.</ref> [[File:Münchner abkommen5 en.svg|thumb|right|1938-ci ilin oktyabr və 1939-cu ilin mart ayında qonşuları tərəfindən [[Çexoslovakiya]]dan alınmış ərazilər]] 1939-cu ilin mart ayının ortalarından etibarən [[Hitler]]in qarşısını kəsmək üçün [[Sovet İttifaqı]], [[Fransa]] və [[Böyük Britaniya]] mümkün hərbi və diplomatik planlar barədə müzakirələr aparırdı..{{sfn|Carley|1993}}{{Sfn|Watson|2000|pp=696–8}} Gündəm də siyasi və hərbi müqavilələr imzalamaq da var idi. Qeyri-rəsmi danışıqların apreldə başlamasına baxmayaraq, əsas müzakirələr may ayında baş tutdu.{{Sfn|Watson|2000|pp=696–8}} Eyni zamanda, 1939-cu ilin əvvəllərindən başlayaraq alman diplomatları Sovet diplomatlarına siyasi razılaşma üçün Almaniyanın Sovetlərə [[Fransa]] və [[Britaniya]]dan daha yaxşı təklif edə biləcəyini üstü örtülü formada deyirdilər.{{Sfn|Roberts|2006|p=30}}<ref name=tent>{{cite web | url = http://avalon.law.yale.edu/subject_menus/nazsov.asp | title = Tentative Efforts To Improve German–Soviet Relations, April 17 – August 14, 1939 | publisher = Yale }}.</ref><ref name="Grogin">{{cite book | title = Natural Enemies: The United States and the Soviet Union in the Cold War, 1917–1991 | url = https://archive.org/details/naturalenemiesun0000grog | first = Robert C | last = Grogin | year = 2001 | publisher = Lexington | page = [https://archive.org/details/naturalenemiesun0000grog/page/28 28] }}.</ref> Qərb qüvvələrindən və "kapitalist mühasirəsindən" qorxan [[Sovet İttifaqı]] müharibədən yayına biləcəyinə və ya [[Polşa]] ordusuna çox az inama sahib idi.{{sfn|Carley|1993|p =324}} Bu dövrdə [[Sovet İttifaqı]] [[Fransa]] və [[Britaniya]] ilə sıx hərbi ittifaqdan çox istədiyi heç nə yox idi, çünki belə olacağı halda Almaniyaya hər iki tərəfdən də hücum etmək mümkün olacaqdı. Beləliklə, [[Stalin]]in kollektiv təhlükəsizlik xəttlərinə bağlılığı şərti idi.{{Sfn|Watson|2000|p=695}}<ref>{{Cite journal | type = review of Raack, R, ''Stalin's Drive to the West, 1938–1945: The Origins of the Cold War'' | title = The Journal of Modern History | first = G | last = Roberts | volume = 69 | date = December 1997 | page = 787 | issue = 4 | ref = harv }}.</ref> Britaniya və Fransa müharibənin qarşısını almağın hələ mümkün olduğuna inanırdı. Onlar müharibə olacağı təqdirdə Böyük təmizləməyə görə xeyli zəifləmiş Sovet İttifaqının əsas hərbi iştirakçılardan biri ola bilməyəcəyini düşünürdülər.{{sfn|Watt|1989|p=118}}{{Sfn|Watson|2000|p=695}} Sovet ordusu bu zaman parçalanmış formada idi və əsas qüvvələri Mancuriyada Yaponiyanın Kvantunq ordusu ilə döyüşürdü.{{sfn|Carley|1993|pp=303–41}} Fransa Britaniyadan daha çox [[Sovet İttifaqı]] ilə razılığa gəlmək istəyirdi və istənilən məsələdə güzəştə gedə biləcəyini demişdi.{{Sfn|Watson|2000|p=696}} Bütün ziddiyətli məsələlər [[Sovet İttifaqı]]nın 1939-cu ildə niyə ikili oyun oynadığını ortaya çıxarır. Onlar [[Böyük Britaniya]] və [[Fransa]] ilə açıq danışıqlar apararkən, Almaniyanın gizli təkliflərini də müzakirə edirdilər.{{Sfn|Watson|2000|p=696}} May ayının sonlarında qaralama layihələr rəsmi formada təqdim olundu.{{Sfn|Watson|2000|pp=696–8}} İyun ayının ortalarında əsas üç tərəfli danışıqlar start götürdü.{{Sfn|Watson|2000|p=704}} Müzakirələrin əsas mövzusu [[Almaniya]]nın hücuma keçəcəyi təqdirdə Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələrinin müstəqilliyinə zamənaət verilməsi idi.{{sfn|Carley|1993|pp=322–3}} SSRİ təklif edirdi ki, Baltik ölkələrinin Almaniyaya meyilli siyasət yeritməsinin özünə qarşı "dolayı aqressiya" olaraq qiymətləndirilməsini təklif etdi.{{Sfn|Watson|2000|p=708}} Britaniya isə bunu dəstəkləmədi. Çünki, bu olacağı təqdirdə Sovet İttifaqı [[Finlandiya]] və [[Baltik ölkələri]]nə qarşı intervensiyaya başlaya bilər və bu ölkələr Almaniyaya daha da yaxınlaşarlar.{{Sfn|Shirer|1990|p=502}}<ref>{{cite book | last = Hiden | first = John | title = The Baltic and the Outbreak of the Second World War | url = https://archive.org/details/balticoutbreakse00hide | publisher = Cambridge University Press | year = 2003 | isbn = 0-521-53120-9 | page = [https://archive.org/details/balticoutbreakse00hide/page/n59 46] }}.</ref> "Dolayı aqressiya" anlamının izahı əsas düyün nöqtələrindən biri oldu və iyul ayının ortalarında 3 tərəfli danışıqlar demək olar ki, dayandı. Lakin tərəflər hərbi razılaşma üçün danışıqlara başlamaq qərarına gəldilər. Sovet İttifaqı isə hərbi razılaşma ilə yanaşı siyasi razılaşmanın da əldə edilməsində israr edirdi.<ref>{{cite book | last1 = Gromyko | first1 = Andrei | url = https://www.alibris.com/Soviet-foreign-policy-1917-1980-Andrei-Andreevich-Gromyko/book/6233636?collectible=1&qsort=p&matches=1 | first2 = B. N. Ponomarev | last2 = Ponomarev | title = Soviet foreign policy : 1917-1980 Collectible Soviet foreign policy : 1917-1980 | publisher = Progressive Publishers | year = 1981 | isbn = | page = 89 }}.</ref> Danışıqların yenidən başlamasına bir gün qalmış Sovet İttifaqı Siyasi Bürosu [[almanlar]]ın təkliflərini ciddi şəkildə nəzərdən keçirmək qərarına gəldi. Onların Fransa və Britaniya ilə olan danışıqlara olan ümidləri demək olar ki, tükənmişdi. Hərbi danışıqlar 12 avqust tarixində Moskva şəhərində başladı. Böyük Britaniyanın nümayəndəsi [[Ser Reginald Draks]], Fransanınkı isə general [[Aime Doumenk]] idi. Sovet nümayəndələri isə müdafiə komisarı [[Kliment Voroşilov]] və baş qərərgahın rəisi [[Boris Şapoşnikov]] idi. Yazılı etimadnamə olmadan Draksın Sovet İttifaqına heç nəyi vəd etmə və ya hər hansısa müqaviləni imzalama səlahiyyəti yox idi. Hökuməti ona danışıqları mümkün qədər uzatma tapşırığı vermişdi.<ref>{{cite book | last1 = Butler | first1 = Susan | authorlink = | url = https://books.google.com/?id=TwXTCwAAQBAJ&pg=PA173&lpg=PA173&dq=Reginald+Drax+Voroshilov#v=onepage&q=Reginald%20Drax%20Voroshilov&f=false | title = Roosevelt and Stalin: Portrait of a Partnership | publisher = Vintage Books | year = 2016 | isbn = 9780307741813 | page = 173 }}.</ref> Sovet nümayəndələrinin Almaniyanın Polşanı işğal edəcəyi halda Polşanın Sovet qoşununa öz ərazisinə daxil olma icazəsi verib-verməməsiylə bağlı verdiyi sualına da cavab vermək Draksa qadağan edilmişdi. Danışıqlar nəticəsiz qaldığından, alman təcavüzünün qarşısını almaq üçün son bir fürsət də itirildi.<ref>[https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/russia/3223834/Stalin-planned-to-send-a-million-troops-to-stop-Hitler-if-Britain-and-France-agreed-pact.html Stalin 'planned to send a million troops to stop Hitler if Britain and France agreed pact']</ref> == Danışıqlar == [[File:Molotov with Ribbentrop.jpg|thumb|right|[[Vyaçeslav Molotov|Molotov]] (solda) və [[İoahim fon Ribbentrop|Ribbentrop]] (sağda) paktın imzalanma mərasimində]] [[File:Mucha 8 Wrzesien 1939 Warszawa.jpg|thumb|right|[[Polyaklar|Polyak]] satirik qəzeti olan Muçanın 8 sentyabr 1939-cu ildə çəkdiyi satırık şəkil - "Moskvada Prussiya qalibiyyəti"]] === Gizli danışıqların başlanması === Apreldən iyula qədər [[Sovet]] və [[alman]] rəsmi şəxsləri siyasi danışıqların yenidən başladılması ilə bağlı bəyanatlar verirdilər, lakin bu müddət ərzində danışıqlar bərpa edilmədi.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|pp=107–11}} Tarixçi Gerhard L. Veynberq bu barədə "Sovet İttifaqı illərdir ki, [[Almaniya]] ilə yaxşı münasibətlərə sahib olmaq istəyirdi, sonda bunun reallaşmasını görmək xoşdur" deyə yazırdı.<ref>{{cite book | author = Gerhard L. Weinberg | title = Hitler's Foreign Policy 1933-1939: The Road to World War II | url = https://books.google.com/books?id=o5FiQbU_nAkC&pg=PA749 | year = 2010 | page = 749 | isbn = 9781936274840 }}</ref> Siyasi baxımdan razılığa gəlindikdən sonra növbəti mərhələ iqtisadi strukturu formalaşdıran razılaşmanın əldə edilməsi olmalı idi. Çünki 1930-cu illərin ortalarına qədər mövcud olmuş yaxın iqtisadi və hərbi əlaqələr artıq yox idi.{{Sfn|Ericson|1999|p=46}} May ayında [[Stalin]] 1930-cu ildən [[Sovet İttifaqı]]nın xarici işlər naziri olan [[Maksim Litvinov]]u vəzifəsindən azad etdi.<ref>{{cite book | last1 = P. Tsygankov | first1 = Andrei | title = Russia and the West from Alexander to Putin: Honor in International Relations | date = 2012 | publisher = Cambridge University Press | isbn = 978-1139537001 | page = 260 | url = https://books.google.com/books?id=Ya8gAwAAQBAJ&pg=PA260 }}</ref> [[Maksim Litvinov]] [[Avropa]] ilə yaxınlaşmanın tərəfdarı idi və etnik baxımdan yəhudi idi. Litvinovun yerinə Vyaçeslav Molotov gətirildi. Molotov [[Sovet İttifaqı]]nın təkcə [[Fransa]] və [[Britaniya]] ilə yox, digər tərəflərlə də sərbəst formada danışıqlara getməsinin tərəfdarı idi.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|pp=109–10}} 23 avqust 1939-cu ildə [[İoahim fon Ribbentrop|İoahim Ribbentrop]]un rəhbərlik etdiyi alman diplomatlarını, rəsmi şəxslərini və fotoqraflarını daşıyan iki Fok-Vulf [[Moskva]]ya endi. Nasist partiyası rəhbərləri təyyarədən enərkən Sovet hərbi orkestri "Deutschland, Deutschland über Alles"-i ifa edirdi. Nasistlərin gəlişi ən xırda detallarına qədər yüksək səviyyədə planlanmışdı. Klassik Sovet oraq və çəkicinin yanına əvvəllər propaqanda filmi üçün Sovet film studiosunda istifadə edilmiş Alman [[svastika]]lı bayrağı qoyulmuşdu. Təyyarədən endikdən sonra Ribbentrop və Qustav Hilger [[Moskva]]dakı alman səfiri olan Fridrix-Verner fon der Şulenburqla əl görüşdürdükdən sonra Stalinin mühafizəçisi Nikolay Vlasiklə limuzinə minərək [[Qırmızı meydan|Qırmızı Meydan]]<nowiki/>a doğru yola çıxdılar. Maşınlar [[NKVD]] tərəfindən qorunur və idarə olunurdu. Limuzin baş nazirin ofisinə çatan zaman Stalinin şəxsi müşaviri Aleksandr Poskrebişev tərəfindən qarşılandı. Nasist partiyası nümayəndələri otağa lüks mebellərlə döşənmiş nərdivanlarla çıxdılar. Stalin və onun xarici işlər naziri [[Vyaçeslav Molotov]] alman nümayəndələrini böyük təəccüb hissi ilə qarşıladılar. [[Stalin]]in xarici nümayəndələrlə görüşməkdən qaçdığı bir çoxlarına məlum idi və görüşdə onun özünün şəxsən iştirak etməsi [[SSRİ]]-nin danışıqlara nə qədər önəm verməsi kimi qiymətləndirilmişdi.<ref>{{Cite book | title = The devils' alliance : Hitler's pact with Stalin, 1939-41 | year = 2016 | url = https://archive.org/details/devilsalliancehi0000moor_u3e6 | last = Roger | first = Moorhouse | isbn = 9780099571896 | location = London | oclc = 934937192 }}</ref> İyulun sonlarında və avqustun əvvəllərində Sovet və alman nümayəndələri planlanan iqtisadi razılaşmanın bir çox detallarında razılığa gələ bildilər. İndi isə məsələ siyasi razılaşmanın əldə edilməsi idi.{{Sfn|Ulam|1989|pp=509–10}}{{Sfn|Shirer|1990|p=503}}{{Sfn|Roberts|1992a|p=64}}{{Efn|28 iyulda [[Vyaçeslav Molotov|Molotov]] [[Berlin]]dəki Sovet səfirinə Sovet-Alman münasibətlərinin başladılması barədə təlimat göndərmişdir.{{Sfn|Roberts|1992a|pp=64–67}}}} Sovet nümayəndələri isə siyasi razılığın yalnız iqtisadi razılıq əldə edildikdən sonra müzakirəsinin tərəfdarı idi.{{Sfn|Ericson|1999|pp=54–5}} [[Sovet İttifaqı]] paytaxtında Nasist partiyası üzvlərinin olması o dövr üçün qeyri-adi bir şey idi. Alman pilotu Hans Baur onun hər evdən çıxması zamanı Sovet gizli polisinin bu barədə öz rəhbərlərinə məlumt verdiyini xatırlayır. Hans Baurun bələdçisi ona məlumat vermişdi ki, hər zman onların maşınlarının 50 metr arxasında gizli polisin maşını olacaqdır və onlar hara getsələr, nə etsələr bu maşın onları izləyəcəkdir. Hans bu səfər zamanı rus sürücülərinə bəxşiş vermək istəmiş, lakin onun bu istəyi sürücü tərəfidən rədd edilmişdir. Hans yazır ki, bu sürücünün həbs edilməsinə belə səbəb ola bilərdi.<ref>{{Cite book | title = The devils' alliance : Hitler's pact with Stalin, 1939-41 | year = 2016 | url = https://archive.org/details/devilsalliancehi0000moor_u3e6 | last = Roger | first = Moorhouse | isbn = 9780099571896 | location = London | oclc = 934937192 }}</ref> === Avqust danışıqları === Avqustun əvvəllərində [[Almaniya]] və [[Sovet İttifaqı]] iqtisadi razılaşmanın son detallarını da işləyib hazırladılar və siyasi müttəfiqlik razılaşmasının müzakirəsinə başladılar.{{Sfn|Ericson|1999|p=56}} Onlar bir-birilərinə 1930-cu illərin ortalarında iki dövlətin xarici siyasətdə niyə bir-birilərinə düşmən olduğunu izah etməyə çalışırdılar. Lakin nümayəndələr hər iki dövlətin ideologiyalarındakı ortaq nöqtələri də vurğuladılar. Bu ortaq nöqtə kapitalizm düşmənliyi idi. Müzakirələrdə deyilmişdi: {{cquote|''[[Almaniya]]nın, [[İtaliya]]nın və [[Sovet İttifaqı]]nın ideologiyalarında bir ortaq nöqtə vardır - kapitalist demokratiyalarına qarşı olmaq. Sosialist dövlətin qərb demokratiyalarının yanında durması çox qeyri-təbii görünərdi.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|p=115}}{{Sfn|Fest|2002|pp=589–90}}<ref>{{cite book | last1 = Bertriko | first1 = Jean-Jacques | last2 = Subrenat | first2 = A | first3 = David | last3 = Cousins | title = Estonia: Identity and Independence | url = https://archive.org/details/estoniaidentityi00subr | publisher = Rodopi | year = 2004 | isbn = 90-420-0890-3 | page = [https://archive.org/details/estoniaidentityi00subr/page/n141 131] }}.</ref><ref>{{Cite web | url = https://www.wsj.com/articles/hitler-and-stalin-werent-such-strange-bedfellows-11566512411?mod=searchresults&page=2&pos=2 | title = Hitler and Stalin Weren’t Such Strange Bedfellows | last = | first = | date = August 22, 2019 | website = [[The Wall Street Journal]] | url-status = live | archive-url = | archive-date = | access-date = }}</ref>''}} Eyni zamanda [[Britaniya]], [[Fransa]] və [[Sovet]] nümayəndəli alman hücumunun reallaşacağı halda nə cür reaksiya göstərəcklərini və hərbi məsələləri həll etmək üçün avqust ayında Moskvada 3 tərəfli görüşlər keçirmək qərarına gəldilər.{{Sfn|Shirer|1990|p=502}} Üç tərəfli görüşmələr avqust ayının ortalarında özünün pik nöqtəsinə çatdı. Əsas müzakirə mövzusu isə almanların Polşaya daxil olacağı halda Sovet İttifaqının necə davranmalı məsələsində idi. [[Sovet İttifaqı]] alman hücumu reallaşacağı halda [[Polşa]]ya daxil olma icazəsi istəyirdi.{{Sfn|Watson|2000|p=713}}{{Sfn|Shirer|1990|p=536}} Britaniya və Fransa nümayəndələri isə bu icazə üçün Polşanın razılığını almağa çağırırdılar. Polyak rəsmiləri Sovet ordusuna bu icazəni vermək istəmirdilər. [[Polşa]]nın xarici işlər naziri Jozef Bek bildirmişdi ki, Polşa hökuməti [[Sovet ordusu]]nun Polşaya girdikdən sonra birdə oranı tərk etməyəcəyindən qorxur.{{Sfn|Shirer|1990|p=537}}<ref name="Cienciala">{{Cite journal | first = Anna M | last = Cienciala | author-link = | orig-year = 2004 | url = http://web.ku.edu/~eceurope/hist557/lect16.htm | title = The Coming of the War and Eastern Europe in World War II | type = lecture notes | publisher = University of Kansas | year = 2006 | ref = harv }}.</ref> 19 avqust 1939-cu ildə Alman-Sovet Ticarət müqaviləsi imzalandı.{{Sfn|Shirer|1990|p=525}} 21 avqustda [[Sovet İttifaqı]] başqa səbəblərə görə üç tərəfli danışıqları dayandırdı.{{Sfn|Roberts|2006|p=30}}{{Sfn|Watson|2000|p=715}} Eyni gündə [[Stalin]] alman nümayəndəliyindən hücum etməmə paktı ilə birgə Polşanın yarısı (Vistula çayı), Latviya, Estoniya, Finlandiya və Bessarabiyada Sovet nüfuz dairəsini qəbul etmələri barədə gizli protokollarla təminat aldı. Həmin gücə Stalin paktı imzalayacaqlarını və 23 avqustda Ribbentropu qəbul edəcəyini bildirdi.<ref name="murphy23">{{cite book | last = Murphy | first = David E | title = What Stalin Knew: The Enigma of Barbarossa | publisher = Yale University Press | year = 2006 | isbn = 0-300-11981-X | page = 23 }}.</ref> === Xəbərlər sızıntıları === [[File:Alfred Naujocks.jpg|thumb|right|''[[The New York Times]]'' nasistlərin 25 avqust 1939-cu ildə hərəkətə keçdiyini yazırdı. Tezliklə [[Qleyvitz hadisəsi]] baş verdi. Fotodakı bu xəbəri hazırlayan [[Alfred Naujoks]].]] 25 avqust 1939-cu ildə [[New York Times]] qəzeti bu məsələ barədə bir səhifəlik yazı dərs etdi.<ref> {{cite news | first = Otto D. | last = Tolischus | authorlink = | title = Nazi Talks Secret: Hitler Lays Plans with His Close Aides for the Partition of Poland | newspaper = New York Times | url = https://www.nytimes.com/1939/08/25/archives/nazi-talks-secret-hitler-lays-plans-with-his-close-aides-for-the.html | page = 1 | date = August 25, 1939 | accessdate = January 2, 2019 }}</ref><ref> {{cite news | title = Paris Communists Stunned by Accord | newspaper = New York Times | url = https://www.nytimes.com/1939/08/26/archives/paris-communists-stunned-by-accord-meet-news-of-pact-by-calling.html | page = 2 | date = August 26, 1939 | accessdate = January 2, 2019 }}</ref> Yazı "Nasist gizli danışıqları" adlanırdı və "Sovetlərlə Reyx şərqdə razılaşdı" deyə qeyd edilirdi. 26 avqustda qəzet pakt barədə [[yaponlar]]ın qəzəbini və fransız kommunistlərin təəccübünü yazdı.<ref> {{cite news | first = Hugh | last = Byas | title = Japanese Protest Hitler-Stalin Pact | newspaper = New York Times | url = https://www.nytimes.com/1939/08/26/archives/japanese-protest-hitlerstalin-pact-envoy-to-berlin-told-to-allege.html | page = 1 | date = August 26, 1939 | accessdate = January 2, 2019 }}</ref> Eyni gündə Tolischus [[alman]] qoşunlarının Qleyvitzə doğru yaxınlaşdığını bildirdi.<ref> {{cite news | first = Otto D. | last = Tolischus | authorlink = | title = Berlin Talks Held: Nazi Quarters Now Feel General European war Has Been Averted | newspaper = New York Times | url = https://www.nytimes.com/1939/08/26/archives/berlin-talks-held-nazi-quarters-now-feel-general-european-war-has.html | page = 1 | date = August 26, 1939 | accessdate = January 2, 2019 }}</ref> 31 avqustda burada [[Qleyvitz hadisəsi|Qleyvitz saxta bayraq hadisəsi]] baş verəcəkdi.<ref> {{cite news | title = Polish Made Easy for Reich Troops: Booklet on Sale Has Phonetic Aid—'Good Day, Mr. Mayor' Is the Opening Phrase: GLEIWITZ FEARS RAIDS | newspaper = New York Times | url = https://www.nytimes.com/1939/08/28/archives/polish-made-easy-for-reich-troops-booklet-on-sale-has-phonetic.html | page = 2 | date = August 28, 1939 | accessdate = January 2, 2019 }}</ref> 28 avqust 1939-cu ildə qəzet hələ də Qleyvitz basqını barədə yazırdı.<ref> {{cite news | title = Soviet Fails to Act on Pact With Reich | newspaper = New York Times | url = https://www.nytimes.com/1939/08/29/archives/soviet-fails-to-act-on-pact-with-reich-waits-to-see-what-the-lineup.html | page = 1 | date = August 28, 1939 | accessdate = January 2, 2019 }}</ref> 29 avqustda isə pakt üçün toplaşmış Ali Sovetin ilk cəhddə uğursuz olduğunu bildirdi. Bununla eyni gündə qəzet [[Kanada]]nın [[Monreal|Montreal]] şəhərindən amerikan professoru və [[Çikaqo Universiteti]]nin müəllimi Samuel N. Harperin açıq formada dediyi sözləri yayımladı.<ref> {{cite news | title = See Secret in Accord: Dr. Harper Says Stalin-Hitler Pact May Prove an Alliance | newspaper = New York Times | url = https://www.nytimes.com/1939/08/29/archives/sees-secret-in-accord-dr-harper-says-stalinhitler-pact-may-prove-an.html | page = 11 | date = August 28, 1939 | accessdate = January 2, 2019 }}</ref> Professor Harper hücum etməmə paktı ilə yanaşı, almanlarla sovetlərin [[Şərqi Avropa]]da nüfuz bölgüsü məsələsində də razılığa gəldiklərinə inandığını demişdi. Qəzet 30 avqusta olan nömrəsində Sovet İttifaqının qərbdəki sərhədlərini formalaşdırmaq üçün [[Uzaq Şərq]]dən 200.000 əsgər gətirdiyini yazmışdı.<ref> {{cite news | title = Russian Massing Soldiers in West | newspaper = New York Times | url = https://www.nytimes.com/1939/08/30/archives/russians-massing-soldiers-in-west-fear-of-anglogerman-move-against.html | page = 1 | date = August 30, 1939 | accessdate = January 2, 2019 }}</ref> == Gizli protokol == [[File:Molotov–Ribbentrop Pact (German copy).gif|thumb|right|Molotov-Ribbentrop Paktı]] [[File:Molotov-Ribbentrop Pact 2.gif|thumb|right|Paktın son səhifəsi - "Əlavə Gizli Prptokol"]] 22 avqustda - [[Fransa]] və [[Britaniya]] ilə olan danışıqların dayandırılmasından 1 gün sonra [[Moskva]] növbəti gün Ribbentropun Stalini ziyarət edəcəyini açıqladı. Bu açıqlama Sovet nümayəndələrinin [[Fransa]] və [[Britaniya]] nümayəndələri ilə [[Moskva]]dakı kontaktlarının hələ tam olaraq dayandırılmadığı bir vaxtda edilmişdi.{{sfn|Watt|1989|p=367}} Qərb millətlərinin Sovet tələblərini qəbul etmək istəməməsi Stalinin gizli Nasist-Sovet paktına girməsinə səbəb oldu. 23 avqustda 10 illik hücum etməmə paktı imzalandı. Pakta bu müddəalar daxil idi: müzakirələr, hər hansı bir tərəf razılaşmadıqda arbitraj, əgər bir tərəf üçüncü bir gücə qarşı müharibəyə girərsə neytrallıq. Sovet İttifaqının İzvestia qəzetinin 21 avqust 1939-cu il tarixli "Sovet-Alman əlaqələri haqqında" məqaləsində deyilirdi: <blockquote> Sovet-Alman ticarət və kredit müqaviləsi bağlandıqdan sonra, [[Almaniya]] ilə [[SSRİ]] arasında siyasi əlaqələrin yaxşılaşdırılması məsələsi ortaya çıxdı.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8216847.stm Media build up to World War II], ''[[BBC News]]'', August 24, 2009</ref> </blockquote> Həmçinin, pakta əlavə olaraq gizli protokol da mövcud idi. Bunun mövcud olması 1945-ci ildə [[Almaniya]]nın məğlub olmasından sonra ortaya çıxdı.<ref name="mrtext"/> Lakin bu barədə şayiələr əvvəldə də var idi və bəzi nüanslar məsələn, [[Litva]]ya təsir edə bilmək üçün ortaya çıxmışdı.<ref>Ceslovas Laurinavicius, "The Lithianian Reaction to the Loss of Klaipeda and the Combined Gift of Soviet "Security Assistance and Vilnius", in: ''Northern European Overture to War, 1939–1941: From Memel to Barbarossa'', 2013, {{ISBN|90-04-24909-5}}</ref> Protokollara görə [[Rumıniya]], [[Polşa]], [[Litva]], [[Latviya]], [[Estoniya]] və [[Finlandiya]] Almaniya və Sovet İttifaqı arasında nüfuz dairələrinə bölünürdü.<ref name="mrtext">{{cite journal | url = http://www.fordham.edu/halsall/mod/1939pact.html | title = Text of the Nazi–Soviet Non-Aggression Pact | date = August 23, 1939 | publisher = Fordham | ref = harv }}.</ref> Finlandiya, Estoniya və Latviya Sovet nüfuz dairəsinə daxil edilirdi.<ref name="mrtext" /> Polşa "siyasi yenidən qurulması" vəziyyətində bölünməli idi: Pisa, Narev, Vistula və San çaylarının şərqindəki ərazilər Sovet İttifaqına gedəcək, Almaniya isə qərbini işğal edəcəkdi.<ref name="mrtext"/> 1939-cu ilin sentyabrında imzalanmış ikinci gizli protokola əsasən Litvanın əksəriyyəti Sovet İttifaqına verilsə də, [[Şərqi Prussiya]]ya qonşu olan [[Litva]] torpaqları alman nüfuz dairəsi hesab edilirdi.<ref name="christie">{{cite book | last = Christie | first = Kenneth | title = Historical Injustice and Democratic Transition in Eastern Asia and Northern Europe: Ghosts at the Table of Democracy | publisher = RoutledgeCurzon | year = 2002 | isbn = 0-7007-1599-1 }}.</ref> Protokola görə [[Litva]]ya tarixi paytaxtı olan [[Vilnüs]]un ona geri qaytarılacağı sözü verilmişdi. Vilnüş müharibələr arası dövrdə Polşaya verilmişdi.<ref name="mrtext" /> Müqavilənin bir digər şərtinə görə Almaniya [[Sovet İttifaqı]]na onun Bessarabiyaya müdaxiləsinə mane olmayacağı barədə təminat verirdi. Nəticədə, təkcə Bessarabiya yox, Şimali Bukovina və Hertza bölgələri də Sovet İttifaqı tərəfindən işğal edildi və birləşdirildi. İmzalama zamanı Ribbentrop və Stalin mehriban formada söhbətləşdilər və tostlar mübadiləsi etdilər. 1930-cu illərdə ölkələr arasındakı əvvəlki düşmənçilik məsələlərini belə müzakirə etdilər.{{Sfn|Shirer|1990|p=539}} Onlar [[Britaniya]]nın həmişə Alman-Sovet əlaqələrini dağıtmağa çalışdığını bildirdilər və Ribbentrop Stainə Antikomintern paktının Sovet İttifaqına yox, qərb kapitalist demokratiyasına, "qorxmuş London şəhər knyazlığına (yəni britaniyalı maliyyəçilərə) və ingilis dükançılara qarşı olduğunu bildirdilər."{{Sfn|Shirer|1990|p=540}} === Protokolun açıqlanması === 24 avqustda [[Pravda]] və [[İzvestiya]] qəzetləri paktın qeyri-gizli maddələrini öz səhifələrində dərs etdilər.{{Sfn|Roberts|2006|p=30}} Xəbər indi pis mənada məşhur olan foto ilə dərc edilmişdi. Fotoda [[Vyaçeslav Molotov|Molotov]] Stalinin gülərək kənardan baxması fonunda paktı imzalamasını əks etdirirdi.{{Sfn|Roberts|2006|p=30}} Xəbər bütün dünya liderləri və mətbuat orqanlarında şok effekti yaratdı. Bu şəxslərin əksəriyyəti uzun müddət idi ki davam edən Fransa-Britaniya-Sovet İttifaqı danışıqlarını izləyirdilər. Pakt həmçinin, [[Almaniya]]nın Antikomintern paktı ilə müttəfiqi olan [[Yaponiya]]da, xarici kommunist partiyalarında və dünyadakı yəhudi icmalarında böyük təəccüblə qarşılandı.<ref>{{cite book | url = https://books.google.com/?id=rUdmyzkw9q4C&pg=PA597&lpg=PA597&dq=jewish+shock++nazi+soviet+1939#v=onepage&q=jewish%20shock%20%20nazi%20soviet%201939&f=true | editor-first = Ruud | editor-last = van Dijk | title = Encyclopedia of the Cold War | place = London | year = 2008 | page = 597 | isbn = 978-0-415-97515-5 }}.</ref> Eyni gündə alman diplomat Hans fon Hervarth (nənəsi yəhudi idi) italyan diplomat Guido Relli və amerikan müşavir Çarlz Bohleni gizli protokol və onun nüfuz dairələri bölgüsü barədə məlumatlandırdı. Lakin "territorial və siyasi yenidən təşkilatlamalar" barədə məlumat verilmədi. Time jurnalı pakta "Kommunazi paktı", paktı imzalayan tərəfləri isə "kommunazis"lər adlandırmışdı.<ref name=Art/><ref name=Children/><ref>{{cite news | work = Time | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762664-2,00.html | title = Moscow's Week | date = October 9, 1939 | access-date = January 21, 2020 | archive-date = May 21, 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130521073747/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762664-2,00.html | url-status = dead }}.</ref><ref>{{cite news | work = Time | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762675,00.html | title = Revival | date = October 9, 1939 | access-date = January 21, 2020 | archive-date = August 27, 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130827070110/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,762675,00.html | url-status = dead }}.</ref><ref>{{cite news | work = Time | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,789816-2,00.html | title = Communazi Columnists | date = June 3, 1940 | access-date = January 21, 2020 | archive-date = May 21, 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130521073849/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,789816-2,00.html | url-status = dead }}.</ref><ref>{{cite news | work = Time | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,765178,00.html | title = The Revolt of the Intellectuals | date = January 6, 1941 | first = Whittaker | last = Chambers | access-date = January 21, 2020 | archive-date = August 28, 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130828014633/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,765178,00.html | url-status = dead }}</ref><ref>{{cite news | work = Time | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,765427,00.html | title = In Again, Out Again | date = April 7, 1941 | access-date = January 21, 2020 | archive-date = August 28, 2013 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130828021050/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,765427,00.html | url-status = dead }}.</ref> Bu 1941-ci ilin aprel ayına qədər belə davam etdi. Sovet propaqandası və nümayəndələri paktın imzalanmasına qədərki 10 ildə Sovet İttifaqının Almaniyaya qarşı müxalif hərəkətlərinin və çıxışlarının əhəmiyyətini maksimum şəkildə azaltmaq üçün böyük səy göstərdilər.<ref>{{cite book | url = https://books.google.com/?id=aESBIpIm6UcC&pg=PA507&lpg=PA507&dq=hans+von+herwarth+jewish#v=onepage&q=hans%20von%20herwarth%20jewish&f=false | editor-first = Bernd | editor-last = Wegner | title = From Peace to War: Germany, Soviet Russia and the World, 1939–1941 | place = Providence and Oxford | publisher = Berghahn | year = 1997 | isbn = 978-1-57181-882-9 | page = 507 }}.</ref> Pakt imzalandıqdan sonra Molotov jurnalistlərlə müsahibədə [[almanlar]]a öz xoş niyyətini göstərmək üçün "faşizmin zövq məsələsi" olduğunu demişdi.<ref>{{cite book | first = Fulton John | last = Sheen | title = Communism and the Conscience of the West | publisher = Bobbs–Merrill | year = 1948 | page = 115 }}.</ref> Öz növbəsində, Nasist Almaniyası da Sovet İttifaqına qarşı olan sərt müxalifəti ilə bağlı 180 dərəcəlik ictimai sərt dönüş etdi. Lakin Hitler hələ də [[Sovet İttifaqı]]na hücumu "qaçılmaz" olaraq qiymətləndirirdi.<ref>{{cite book | first = Sławomir | last = Dębski | title = Między Berlinem a Moskwą. Stosunki niemiecko-sowieckie 1939–1941 | place = Warszawa | year = 2007 | publisher = Polski Instytut Spraw Międzynarodowych | isbn = 978-83-89607-08-9 }}.</ref><ref>{{cite book | last = Dunn | first = Dennis J | title = Caught Between Roosevelt & Stalin: America's Ambassadors to Moscow | publisher = University Press of Kentucky | year = 1998 | isbn = 0-8131-2023-3 | pages = 124–5 }}.</ref> Gizli protokolun olması ilə bağlı ilk narahatlıqlar paktın imzalanmasından bir neçə gün sonra Baltik ölkələrinin kəşfiyyat orqanları tərəfindən dilə gətirildi.<ref>{{Cite web | url = https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/the-soviet-union-and-the-eastern-front | title = The Soviet Union and the Eastern Front | website = encyclopedia.ushmm.org | language = en | access-date = 2019-01-26 }}</ref> Sovet nümayəndələrinin bu ölkələrdə hərbi bazalar üçün danışıqlar zamanı paktın məzmununa istinad etdikdə bu idda daha da gücləndi.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|p=123}} Paktın imzalanmasından bir gün sonra [[fransız]] və [[Britaniyalılar|britaniyalı]] hərbi nümayəndələr Sovet hərbi nümayəndəsi [[Kliment Voroşilov]]dan təcili görüş tələb etdilər.{{Sfn|Shirer|1990|pp=541–2}} 25 avqustda Voroşilov xarici nümayəndələrə "dəyişən siyasi vəziyəti fonunda danışıqları davam etdirməyin heç bir faydası yoxdur" dedi.{{Sfn|Shirer|1990|pp=541–2}} Elə həmin gün Hitler Berlindəki Britaniya səfirinə paktın [[Almaniya]]nı iki cəbhədə də döyüşməkdən xilas etmək üçün imzalandığını bildirdi. Hitler əlavə etdi ki, bu iki cəbhədə döyüşmək məsələsi [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndə strateji vəziyyəti dəyişmişdi və artıq britaniya Almaniyanın Polşa ilə bağlı tələblərini qəbul etməlidir.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|p=123}}<ref>{{cite book | first = Frank | last = McDonough | title = Neville Chamberlain, Appeasement and the British Road to War | page = 86 }}.</ref> 25 avqustda [[Hitler]]i təccübləndirən bir hadisə baş verdi - Polşa ilə Britaniya qarşılıqlı müdafiə paktı imzaladılar. Buna görə də, Hitler 26 avqusta planladığı Polşaya hücumu 1 sentyabra dəyişdi. Müdafiə müqaviləsinə uyğun olaraq [[İngiltərə]] və [[Fransa]] sentyabrın 3-də Almaniyaya müharibə elan etdilər.<ref name="black">{{cite book | url = https://books.google.com/?id=ljAyEEiVG-sC&pg=PA250&dq=Britain+France+guarantee+Poland#v=onepage&q=Britain%20France%20guarantee%20Poland&f=false | title = Avoiding Armageddon: From the Great War to the Fall of France, 1918–40 | publisher = A&C Black | author = Black, Jeremy | year = 2012 | page = 251 | isbn = 978-1-4411-5713-3 }}</ref> [[File:Ribbentrop-Molotov.svg|frameless|center|upright=3.4|1939-1940-cı illərdə Mərkəzi Avropada planlanan və aktual ərazi dəyişiklikləri]] == Finlandiyada, Polşada, Baltikyanı ölkələrdə və Rumıniyada nəticələr == === İlkin işğallar === 1 sentyabrda [[Almaniya]] qərbdən [[Polşa]]nı işğal etməyə başladı.<ref name="stalinswars82"/> İşğalın ilk günlərindən etibarən Almaniya [[polyaklar]]ın, [[yəhudilər]]in və müharibə əsirlərinin qırğınına başladı. Bu qırğınlar Alman işğalının ilk ayında 30-dan çox bölgə və kənddə baş verdi.{{Sfn|Datner|1962|p=11}}<ref name="Garvin5">{{Cite journal | first = JL | last = Garvin | title = German Atrocities in Poland | publisher = Free Europe | page = 15 | ref = harv }}.</ref>{{Sfn|Datner|Gumkowski|Leszczynski|1962|pp=127–34}}<ref name="Świekatowo0">{{Cite web | url = http://www.um-swiecie.pl/index_en.php?cid=142&unroll=142 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090331194029/http://www.um-swiecie.pl/index_en.php?cid=142&unroll=142 | url-status = dead | archive-date = 2009-03-31 | title = Um Swiecie | place = Poland | ref = harv }}.</ref><ref name="Gibert85">{{cite book | first = Martin | last = Gilbert | title = The Holocaust | publisher = Fontana | year = 1990 | isbn = 0-00-637194-9 | pages = 85–88 }}.</ref> [[Lüftvaffe]] həmçinin, qaçan mülki şəxslərin yollarda havadan bombalanmasında iştirak etdi. Sovet İttifaqı da bu əməliyyatlar həyata keçirilərkən almanlara bəzi məsələlərdə köməklik göstərirdilər.{{Sfn|Davies|1986|p=437}}{{Sfn|Cyprian|Sawicki|1961|p=65}}<ref name="NewOrder0">{{Cite book | url = http://felsztyn.tripod.com/germaninvasion/id4.html | title = The German New Order in Poland: Part One | website = Felsztyn | publisher = Tripod | ref = harv | access-date = January 23, 2009 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090201080657/http://felsztyn.tripod.com/germaninvasion/id4.html | archive-date = February 1, 2009 | url-status = dead }}.</ref>{{Sfn|Datner|Gumkowski|Leszczynski|1962|p=18}} Məsələn, [[Minsk]]dəki Sovet radio stansiyasından almanlara siqnal ötürməyə icazə verilmişdi. Bu icazə guya "vacib ayronaytikal təcrübələrə" görə verilmişdi.<ref>АВП СССР, ф. 06, оп. 1, п. 8, д. 74, л. 20. л. 26. Item 4: "Hilger asked to pass the request of the German Air forces' Chief of Staff (the Germans wanted the radio station in Minsk, when it is idle, to start a continuous broadcast needed for urgent aeronautical experiments. This translation should contain the embedded call signs "Richard Wilhelm 1.0", and, in addition to that, to broadcast the word "Minsk" as frequent as possible. The Molotov's resolution on that document authorised broadcasting of the word "Minsk" only)."</ref> Hitler [[Qdansk]]da elan etmişdi: <blockquote> [[Polşa]] heç vaxt [[Versal sülh müqaviləsi|Versal müqaviləsi]] formasında yenidən yüksəlməyəcəkdir. Buna təkcə [[Almaniya]] yox, həm də ... [[Rusiya]] zəmanət verir.<ref>{{cite news | url = http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,789000,00.html | title = Seven Years War? | work = TIME Magazine | date = October 2, 1939 | access-date = January 21, 2020 | archive-date = March 9, 2008 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080309075838/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,789000,00.html | url-status = dead }}.</ref> </blockquote> [[File:Armia Czerwona, Wehrmacht 22.09.1939 wspólna parada.jpg|thumb|right|[[Vermaxt]]la [[Qırmızı Ordu]]nun Polşanın işğalının sonunda [[Brest]]dəki birgə paradı. Mərkəzdə general-mayor [[Haynts Vilhelm Quderian]] və [[Semyon Krivoşeyn]]]] Robert Servisin fikrincə [[Stalin]] dərhal hərəkətə keçməmişdi, o, almanların razılaşdırılmış sərhədlərdə dayanıb-dayanmayacağını gözləyirdi, həmçinin Sovet İttifaqı [[Yaponiya]] ilə sərhədlərini qorumalı idi.{{Sfn|Roberts|2006|p=43}} 17 sentyabrda [[Qızıl Ordu]] Polşanı işğal etməyə başladı. Bu 1932-ci ildə imzalanmış Sovet-Polyak hücum etməmə paktının kobud şəkildə pozulması və Molotov-Ribbentrop paktına əsasən Sovet ittifaqının öz payına düşən əraziləri ələ keçirməsi demək idi.<ref>{{cite book | last = Zaloga | first = Steven J | title = Poland 1939 | url = https://archive.org/details/polandbirthblitz00zalo | publisher = Osprey | place = Botley, UK | year = 2002 | page = [https://archive.org/details/polandbirthblitz00zalo/page/n72 80] }}.</ref> [[Qızıl Ordu]]nun bu əməliyyatları alman qüvvələri ilə kordinasiya edilmiş formada həyata keçirilirdi. Polyak qüvvələri onsuzda onlardan qat-qat güclü olan alman qüvvələri ilə amansızca mübarizə aparırdı.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|p=130}} Polyaklar ümidsizcəsinə Varşavanın işğalını gecikdirməyə çalışırdılar. Buna görə də Polşanın şərqinə daxil olan Sovet qoşunları elə bir ciddi müqavimətlə qarşılaşmadılar.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|p=131}} 21 sentyabrda Sovetlər və almanlar [[Polşa]]dakı hərbi hərəkatləri, o cümlədən təxribatçıların "təmizlənməsini" nəzərdə tutan rəsmi saziş imzaladılar.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|p=131}} [[Brest-Litovsk]]da və [[Lvov]]da alman və Sovet qüvvələrinin hərbi paradı keçirildi.<ref name="Sowietyzacja">{{cite book | language = Polish | title = Sowietyzacja Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej po 17 września 1939 | year = 1998 | editor-first = Adam | editor-last = Sudoł | page = 441 | publisher = Wyższa Szkoła Pedagogiczna | location = Bydgoszcz | isbn = 83-7096-281-5 }}</ref><ref name="Relocation">{{cite book | title = Demography and National Security | year = 2001 | editor1-first = Myron | editor1-last = Weiner | editor2-first = Sharon Stanton | editor2-last = Russell | pages = 308–15 | chapter = Stalinist Forced Relocation Policies | chapterurl = https://books.google.com/books?vid=ISBN157181339X&id=J9nuv7MGQ5MC&pg=PA309&lpg=PA309&dq=Sovietization&sig=QTVI52AN1LIHVn13mJYNqUyNCNw | publisher = Berghahn Books | isbn = 1-57181-339-X }}</ref> İki ölkənin hərbi komandanı isə Brest-Litovsk şəhərində görüşdü. [[Stalin]] artıq avqust ayında qərara gəlmişdi ki, polyak dövləti aradan qaldırılmalıdır. Sentyabr ayında keçirilmiş alman-Sovet görüşü isə "polyak regionu"nun gələcəyini həll etməli idi. [[Sovet]] rəhbərliyi yeni əraziləri ələ keçirən kimi dərhal sovetləşdirmə kompaniyasına start verdilər.<ref name="Elections">{{cite web | language = Polish | first = Bartłomiej | last = Kozłowski | title = "Wybory" do Zgromadzeń Ludowych Zachodniej Ukrainy i Zachodniej Białorusi | publisher = Naukowa i Akademicka Sieć Komputerowa | year = 2005 | work = Polska | location = [[Poland|PL]] | url = http://wiadomosci.polska.pl/kalendarz/kalendarium/article.htm?id=132394 | accessdate = March 13, 2006 | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20060628125314/http://wiadomosci.polska.pl/kalendarz/kalendarium/article.htm?id=132394 | archivedate = June 28, 2006 }}</ref> Dərhal ölkənin şərqinin gələcəkdə Sovet İttifaqına ilhaqını legitimləşdirəcək nəticələrlə sonlandırılan "seçkilər" keçirildi.<ref name="Revolution">{{cite book | first = Jan Tomasz | last = Gross | title = Revolution from Abroad | year = 2003 | page = 396 | publisher = Princeton University Press | location = Princeton | isbn = 0-691-09603-1 | authorlink = | url = https://books.google.com/?id=XKtOr4EXOWwC&pg=PA71&lpg=PA71&dq=October+22+1939 }}.</ref> === Gizli protokolların dəyişdirilməsi === [[File:Bundesarchiv Bild 101I-013-0068-18A, Polen, Treffen deutscher und sowjetischer Soldaten.jpg|thumb|right|[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] və [[Almanlar|alman]] hərbçiləri Lublində]] [[File:Mapa 2 paktu Ribbentrop-Mołotow.gif|thumb|right|28 sentyabr 1939-cu il tarixli [[Alman-Sovet Sərhəd müqaviləsi|İkinci Ribbentrop-Molotov Paktı]]. [[Almaniya]] və [[Sovet İttifaqı]]nın [[Polşa]]nın işğalından sonra Alman-Sovet sərhədini tənzimləyən, Stalin və Ribbentrop (Kresyə əsasən) tərəfindən imzalanmış Polşa xəritəsi.<ref name="Yale">{{cite journal | url = http://www.yale.edu/lawweb/avalon/nazsov/gsbound.htm | title = German–Soviet Boundary and Friendship Treaty | publisher = Yale | ref = harv }}.</ref>]] [[Sovet İttifaqı]]nın Kresini işğal etməsindən 11 gün sonra Molotov-Ribbentrop gizli protokolları Alman-Sovet Dostluq, Korporasiya və Demarkasiya müqaviləsi imzalandı.<ref name="Yale"/> Bununla da Polşadakı Sovet-alman sərhədi dəqiq formada müəyyən edildi.<ref name="wettig20">{{cite book | last = Wettig | first = Gerhard | title = Stalin and the Cold War in Europe | publisher = Rowman & Littlefield | place = Landham, Maryland, US | year = 2008 | isbn = 978-0-7425-5542-6 | pages = 20–21 }}</ref> 28 sentyabr 1939-cu ildə [[Sovet İttifaqı]] və [[Almaniya]] birgə bəyanat yayımladılar: <blockquote> [[Alman]] və [[SSRİ]] hökuməti bu gün imzalanan müqavilə ilə [[Polşa]] dövlətinin süqutundan qaynaqlanan problemləri mütləq şəkildə həll etdikdən və bölgədə qalıcı sülh üçün mütləq təməl yaratdıqdan sonra, qarşılıqlı olaraq bir tərəfdə Almaniya ilə digər tərəfdə İngiltərə və Fransa arasında var olan müharibə vəziyyətinə son vermənin bütün xalqların həqiqi mənfətinə xidmət edəcəyi inancını ifadə edir. Buna görə də hər iki hökumət ümumi səylərini digər dost güclərlə birlikdə fürsət yaranarsa, bu məqsədə mümkün qədər tez nail olmaq üçün yönəldəcəklər. Bununla yanaşı, iki hökumətin də cəhdləri nəticəsiz qalarsa, bu [[İngiltərə]] və [[Fransa]]nın müharibənin davamından məsuliyyətli olduğunu göstərəcəkdir; bundan əlavə, müharibənin davam etdiyi təqdirdə, [[Almaniya]] və [[SSRİ]] hökumətləri lazımi tədbirlər barədə qarşılıqlı məsləhətləşmələr aparacaqlar.<ref>{{cite journal | url = http://www.yale.edu/lawweb/avalon/nazsov/dec939.htm | title = Declaration of the Government of the German Reich and the Government of the USSR of September 28, 1939 | publisher = Yale | ref = harv | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20051126055850/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/nazsov/dec939.htm | archivedate = November 26, 2005 }}.</ref> </blockquote> 3 oktyabr tarixində Almaniyanın Sovet İttifaqındakı səfiri Fridrix Verner fon der Şulenburq Yoahim Ribbentropu Sovet hakimiyyətinin Vilnüs və ətrafından əl çəkməyə razı olduğunu bildirdi.<ref>{{cite journal | url = http://www.lituanus.org/1989/89_2_02.htm | last = Domas | first = Krivickas | title = The Molotov–Ribbentrop Pact of 1939: Legal and Political Consequences | journal = Lituanus | volume = 34 | date = Summer 1989 | issn = 0024-5089 | issue = 2 | ref = harv }}.</ref> 8 oktyabr 1939-cu ildə Vyaçeslav Molotov və alman səfiri arasında məktublaşma ilə yeni Almaniya-Sovet İttifaqı razılığı əldə edildiş. Bununla da [[Baltikyanı ölkələr|Baltik dövlətləri]] olan [[Estoniya]], [[Latviya]] və [[Litva]]ya başqa şans verilmədi. Bu dövlətlərlə gözdən pərdə asmaq üçün imzalanmış müdafiə və qarşılıqlı yardım paktı ilə Sovet ordusuna bu ölkələrdə qalmağa icazə verildi.<ref name="wettig20" /> === SSRİ-Finlandiya müharibəsi və Katın qırğını === [[File:Lithuania territory 1939-1940.svg|thumb|right|[[Litva]] 1939-1941-ci illərdə. Nasist Almaniyası Alman-Sovet Sərhəd və Dostluq Müqaviləsində Çesupė çayının qərbindəki bölgəni (çəhrayı rəngdə) istəmiş, lakin 7.5 milyon dollar təzminat tələbindən sonra istəyini geri götürmüşdür.{{Sfn|Turtola|1999|pp =35–37}}]] Baltikyanı ölkələr müqavilələri qəbul etmək məcburiyyətində qaldıqdan sonra Stalin Finlandiyanı rahat formada tabe edə biləcəyini düşünərək üzünü Finlandiyaya çevirdi.{{Sfn|Turtola|1999|pp=32–33}}{{Sfn|Trotter|2002|pp=12–13}} Sovet İttifaqı Finlandiyadan Karel bərzəxini və Fin körfəzinin adalarını tələb edirdi. Finlandiya bu tələbləri rədd etdi. Sovet İttifaqı öz kəndi olan Mainilanın bombaladı və bu hadisədən dərhal sonra bombaların Finlandiyadan atıldığını iddia etdi. Böyük propaqandadan sonra Qızıl Ordu 1939-cu ilin noyabr ayında Finlandiyaya hücuma keçdi.<ref name="ckpipe">{{cite book | last = Kennedy-Pipe | first = Caroline | title = Stalin's Cold War | place = New York | publisher = Manchester University Press | year = 1995 | isbn = 0-7190-4201-1 }}.</ref> Bununla eyni zamanda Stalin kukla Fin Demokratik Respublikasını yaratdı. Leninqrad hərbi dairəsinin komandanı Andrey Jdanov [[Dmitri Şostakoviç]]i Sovet ordusunun Helsinkidən paradla keçərkən istifadə olunması üçün xüsusi musiqi bəstələmə əmri vermişdi. Fin qüvvələrinin təəccüblə şəkildə özlərindən dəfələrlə çox olan və Semyon Timoşenko komandanlığındakı Sovet ordusuna böyük itkilərə başa gələn 3 aylıq müqavimətindən sonra müvəqqəti sülh imzalandı. Finlandiya Kareliyanın cənub-qərbini (Fin ərazisinin 10 faizini) Sovet İttifaqına verdi. Bu ərazilərin itirilməsi 442.000 finin (fin əhalisinin ümumi 12 faizi) öz evini tərk etməsi demək idi.<ref>{{cite book | last = Mosier | first = John | title = The Blitzkrieg Myth: How Hitler and the Allies Misread the Strategic Realities of World War II | url = https://archive.org/details/blitzkriegmythho0000mosi | publisher = HarperCollins | year = 2004 | isbn = 0-06-000977-2 | page = [https://archive.org/details/blitzkriegmythho0000mosi/page/88 88] }}.</ref> Müharibədə Sovet ordusunun rəsmi itkisi 200.000 idi. Lakin sonralar Sovet rəhbəri Nikita Xruşşov itkinin 1 milyon olduğunu demişdi.{{Sfn|Roberts|2006|p=52}} Bu zaman ərzində, bir neçə Gertapo-NKVD konfranslarından sonra NKVD məmurları 300.000-dən çox polyak müharibə əsirlərini və digər şəxsləri həbs etdi.<ref name="PWN">{{cite web | url = http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3949396 | language = Polish | title = Obozy jenieckie żołnierzy polskich | trans-title = Prison camps for Polish soldiers | place = Poland | publisher = Internetowa encyklopedia PWN | accessdate = 28 noyabr 2006 | archive-url = https://web.archive.org/web/20131104032626/http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3949396# | archive-date = 2013-11-04 | url-status = dead }}.</ref><ref name="Wojsko">{{Cite book | url = http://www.dzp.wojsko.pl/dzial/wydawnictwa/zwarte/pdf/EHW_1_2005.pdf | contribution = Edukacja Humanistyczna w wojsku | year = 2005 | title = Dom wydawniczy Wojska Polskiego | issn = 1734-6584 | language = Polish | trans-title = Official publication of the Polish Army | place = PL | issue = 1 | ref = harv | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20080307151053/http://www.dzp.wojsko.pl/dzial/wydawnictwa/zwarte/pdf/EHW_1_2005.pdf | archivedate = 2008-03-07 }}.</ref><ref name="Молотов">{{Cite journal | title = Молотов на V сессии Верховного Совета 31 октября цифра "примерно 250 тыс." | language = Russian | ref = harv }}</ref><ref name="Отчёт">{{Cite book |place = [[Russia|RU]] |title = USA truth |publisher = By |contribution = Отчёт Украинского и Белорусского фронтов Красной Армии Мельтюхов, с. 367. |url = http://www.usatruth.by.ru/c2.files/t05.html |language = Russian |ref = harv |access-date = 2020-01-21 |archive-date = 2022-02-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20220214143710/http://www.usatruth.by.ru/c2.files/t05.html |url-status = dead }} | date = 2017 dekabr | bot = InternetArchiveBot | fix-attempted = yes }}</ref> Qırğın [[SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığı]]nın rəhbəri [[Lavrenti Beriya]]nın əsir götürülən bütün [[polyak]] zabit və ziyalıların edam edilməsi təklifinin [[İosif Stalin]]in rəhbərliyindəki [[Sov.İKP MK Siyasi Bürosu]]nun təsdiqləməsindən sonra başladı. Öldürülənlərin 8000 nəfəri [[Polşa]]nın 1939-cu ildə işğalı vaxtı əsir götürülən zabitlər, 6000-i polis zabitləri, 8000 nəfəri isə [[SSRİ]]-nin kəşfiyyatçı, mülkədar, təxribatçı, fabrik sahibi, rahib və vəkil olaraq qəbul etdiyi polyak ziyalıları idi.<ref name="Fischer">{{cite journal |publisher = CIA |author-link = |last = Fischer |first = Benjamin B |url = https://www.cia.gov/csi/studies/winter99-00/art6.html |title = The Katyn Controversy: Stalin's Killing Field |place = US |journal = Studies in Intelligence |date = Winter 1999–2000 |ref = harv |access-date = 2020-01-21 |archive-date = 2007-05-09 |archive-url = https://web.archive.org/web/20070509174522/https://www.cia.gov/csi/studies/winter99-00/art6.html |url-status = dead }}.</ref> Polşa ordusunun zabit qrupu və ziyalılar çoxmillətli idi və öldürülənlər arasında polyaklarla yanaşı, [[ukraynalılar|ukrayın]], [[belaruslar|belarus]] və aralarında Polşa yəhudi icmasının baş [[ravvin]]i olan [[Baruç Steynberq]]in də olduğu [[yəhudilər]] vardı.<ref>Wade Beorn, Waitman (2018). The Holocaust in Eastern Europe: At the Epicenter of the Final Solution. Bloomsbury Publishing. p. 89. ISBN 1474232221.</ref> [[Nasist Almaniyası]] 1943-cü ilin aprel ayında Katın meşəsində kütləvi məzarların kəşf edilməsi ilə bağlı ictimaiyyətə açıqlama verdi.<ref name="B">Engel, David (1993). [https://books.google.com/books?id=a12WB1iknWwC&pg=PA71 Facing a holocaust: the Polish government-in-exile and the Jews, 1943–1945]. UNC Press Books. p. 71. ISBN 978-0-8078-2069-8. Retrieved 16 June 2011.</ref> [[Polşa]]nın Londonda yerləşən mühacir hökuməti [[Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi]] tərəfindən tədqiqatın aparılmasını istədiyi vaxt [[Stalin]] onlarla diplomatik münasibətlərin kəsilməsi haqqında qərar qəbul etdi. [[SSRİ]] kütləvi məzarlardan nasistləri məsul tutdu və 1990-cı ildə qədər [[SSRİ Xalq Daxili İşlər Komissarlığı]] tərəfindən qırğınların törədilməsi faktını inkar etdi, eləcə də rəsmi şəkildə üzr istəmədi.<ref name="Fischer" /><ref name="Sanford">{{cite book | author-link = | last = Sanford | first = George | title = Katyn and the Soviet Massacre of 1940: Truth, Justice and Memory | isbn = 978-0-415-33873-8 | volume = 20 | series = BASEES – Russian and East European studies: British Association for Soviet, Slavonic and East European Studies | url = https://books.google.com/?id=PZXvUuvfv-oC&pg=PA20&lpg=PA20&dq=Soviet+invasion+of+Poland+1939 | publisher = Routledge | year = 2005 | format = Google Books | pages = 20–24 }}.</ref><ref>{{cite web | publisher = CIA | url = https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/kent-csi/pdf/v43i3a06p.pdf | title = Stalin's Killing Field | accessdate = 2008-07-19 | archive-date = 2008-07-09 | archive-url = https://web.archive.org/web/20080709144143/https://www.cia.gov/library/center-for-the-study-of-intelligence/kent-csi/pdf/v43i3a06p.pdf | url-status = dead }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20190904054441/http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4102967.stm "Russia to release massacre files"]. BBC News. 1 November 1989. Retrieved 16 December 2004.</ref><ref>Roberts, Geoffrey (2006). [https://books.google.com/books?id=5GCFUqBRZ-QC&pg=PA171 Stalin's Wars: from World War to Cold War, 1939–1953]. Yale University Press. p. 171. ISBN 978-0-300-11204-7. Retrieved 16 June 2011.</ref> SSRİ Baş Prokurorluğu (1990–1991) və [[Rusiya Federasiyası]] (1991–2004) tərəfindən aparılmış təhqiqatların nəticəsində [[SSRİ]]-nin qırğınlarda məsul olduğu təsdiqləndi. Buna baxmayaraq hadisələri müharibə cinayəti və kütləvi qətl olaraq qəbul etməkdən imtina etdi. Rusiya tərəfi qırğının qurbanlarının ölməsi səbəbindən mühakiməni bağladı və onlar tərəfindən hadisə [[Böyük təmizləmə]]nin hissəsi olaraq qəbul edilmədiyi üçün öldürülənlərə bəraət verilməsi proseduru tətbiq olunmadı.<ref>[https://web.archive.org/web/20190404071626/http://www.rferl.org/content/Russian_And_Polish_Leaders_To_Mark_Katyn_Anniversary/2004394.html?page=1&x=1 "Russian, Polish Leaders To Mark Katyn Anniversary"]. Radio Free Europe. 6 April 2010. Retrieved 4 August 2011.</ref> [[Rusiya Federasiyası Dövlət Duması]] 2010-cu ilin noyabr ayında verilən qırğın əmri üçün [[Stalin]] və digər dövlət xadimlərinin hadisə ilə bağlı günahkar olduğunu özündə əks etdirən bəyannaməni təsdiqlədi.<ref name="C">[https://web.archive.org/web/20190901184440/https://www.bbc.co.uk/news/world-europe-11845315 "Russian parliament condemns Stalin for Katyn massacre"]. BBC News. 26 November 2010. Retrieved 3 August 2011.</ref> === Sovet İttifaqının Baltik ölkələrini və Rumıniyanın bir hissəsini işğal etməsi === 1940-cı ilin ortalarında beynəlxalq səviyyədə diqqətin [[Fransa]]nın almanlar tərəfindən işğalına yönəldiyi zaman Sovet [[NKVD]] qüvvələri [[Litva]], [[Estoniya]] və [[Latviya]]ya daxil oldu. Dövlətin adminstrativ şəxsləri Sovet vətəndaşları ilə əvəz edildilər.<ref name="wettig20" /><ref name="senn">{{cite book | last = Senn | first = Alfred Erich | title = Lithuania 1940: Revolution from Above | place = Amsterdam, New York | publisher = Rodopi | year = 2007 | isbn = 978-90-420-2225-6 }}.</ref> Bu hadisələr zamanı 34.250 latviyalı, 75.000 litvalı və 60.000 estoniyalı şəxs ya ölkələrini tərk etməyə məcbur oldular, ya da [[NKVD]] tərəfindən güllələndilər.{{Sfn|Montefiore|2005|p =334}} Təşkil edilən seçkilərdə yalnız Sovet İttifaqının təsdiq etdiyi və sovetpərəst şəxslər namizəd oldular. Bu cür keçirilmiş seçkilərdə seçilən şəxslər dərhal öz dövlətlərinin [[Sovet İttifaqı]]na qoşulma istəyini bəyan etdilər.<ref name="wettig20"/> SSRİ Sşesşupe bölgəsi də daxil olmaqla, bütün Litvanı özünə ilhaq etmişdi. Halbuki, razılaşmaya görə Sşesşupe alman nüfuz dairəsinə daxil idi. Nəhayət, 26 iyunda [[Fransa]]nın [[Almaniya]] ilə atəşkəs imzalamasından sonra [[Sovet İttifaqı]] [[Rumıniya]]ya ünvanladığı ultimatumla Bessarabiyanı və gözlənilmədən Şimali Bukovinanı da tələb etdi.{{Sfn|Roberts|2006|p= 55}} 2 gün sonra, rumınlar [[Sovet İttifaqı|Sovet ittifaqı]]nın tələblərini qəbul etdilər. Hertza bölgəsi başlanğıcda Sovet İttifaqı tərəfindən tələb edilməsə də, sonradan rumınların tələbləri qəbul etməsindən sonra işğal edildi. Növbəti köç dalğaları da Bessarabiya və Şimali Bukovinada reallaşdı.{{Sfn|Roberts|2006|p= 55}} === Holokostun başlanması, Tannenberq əməliyyatı və digər nasist qəddarlıqları === 1939-cu ilin oktyabr ayında qəbul edilmiş qərar ilə alman hakimiyyətinə itaət etməyən insanlara ölüm cəzası verilməyə başladı.<ref name="Pogonowski4">{{cite book | first = Iwo | last = Pogonowski | title = Jews in Poland | url = https://archive.org/details/jewspolanddocume00pogo | publisher = Hippocrene | year = 1998 | isbn = 0-7818-0604-6 | page = [https://archive.org/details/jewspolanddocume00pogo/page/n97 101] }}.</ref> [[Almanlar]] tərəfindən ələ keçirilmiş torpaqlardakı insanlara "almanlaşdırma" kompaniyası tətbiq edilməyə başlandı. Bu kompaniya siyasi, mədəni, sosial və iqtisadi sahələrdə tətbiq edilirdi.{{Sfn|Halecki|1983|p=312}}{{Sfn|Garlinski|1987|p=28}}<ref name="5MillionForgotten0">{{cite web | url = http://www.remember.org/forgotten/ | title = Forgotten | publisher = Remember }}.</ref> 50.000–200.000 polyak uşaq almanlaşdırılmaq üçün qaçırıldı.<ref name="ushmm0"/>{{Sfn|Cyprian|Sawicki|1961|pp=83–91}} Polyak elitlərin və ziyalıların məhv edilməsi Generalplan Ost.-un bir hissəsi idi. [[Polyak]] ziyalılarının fiziki olaraq məhv edilməsini nəzərdə tutan "İntelligenzaktion" planı Polşanın işğalından sonra dərhal qüvvəyə mindi və 1939-cu ildən 1940-cı ilin yazına qədər davam etdi. Bu əməliyyat nəticəsində 10 regionda 60.000 polyak zadəgan, müəllim, sosial işçi, keşiş, hakim və siyasi aktivist öldürüldü.<ref>{{cite book | first = Maria | last = Wardzyńska | title = Był rok 1939 Operacja niemieckiej policji bezpieczeństwa w Polsce. Intelligenzaktion | publisher = IPN Instytut Pamięci Narodowej | year = 2009 | isbn = 978-83-7629-063-8 | language = Polish }}.</ref><ref>{{cite book | last = Meier | first = Anna | title = Die Intelligenzaktion: Die Vernichtung Der Polnischen Oberschicht Im Gau Danzig-Westpreusen | publisher = VDM Verlag Dr. Müller | isbn = 978-3-639-04721-9 | year = 2008 }}.</ref> Bu 1940-ci ilin may ayına qədər davam etdi. May ayından isə almanlar polyakların məhvi üçün nəzərdə tutduqları ikinci mərhələni başlatdılar. Bu mərhələ [[AB-Aktion əməliyyatı|AB-Aktion]] adlanırdı.<ref name="ushmm0">{{Cite web | url = http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005473 | title = USHMM | ref = harv }}.</ref> Bu proqram çərçivəsində təkcə Tannenberq əməliyyatı zamanı 16.000 polyak ziyalısı öldürülmüşdür.{{Sfn|Garlinski|1987|p=27}} [[Fayl:Polish Hostages preparing in Palmiry by Nazi-Germans for mass execution 2.jpg|upright=0.9|left|thumb|1940-cı ildə Palmiryidə kütləvi edam hazırlıqları zamanı [[Polyaklar|polşalı]] girovların gözlərini bağlanılır.] [[Almaniya]] həmçinin, bütün əraziləri [[Üçüncü Reyx]]ə birləşdirməyi planlayırdı.{{Sfn|Garlinski|1987|p=28}} Nəticədə 2 milyon polyak deportasiya edildi. Ailələr 1939–1940-ci illərin sərt qışında köçürüldülər və öz mal-dövlətlərini heç bir kompensasiya olmadan geridə buraxdılar.{{Sfn|Garlinski|1987|p=28}} [[Tannenberq əməliyyatı]]nın bir hissəsi kimi 750.000 polyak kəndlisi evlərini tərk etməyə məcbur edildi.{{Sfn|Davies|1986|p=446}} Onların mülkiyyəti almanlara verildi. 330.000-dən çox insan öldürüldü.<ref>{{cite book | first = Adam | last = Zamoyski | title = The Polish Way | publisher = John Murray | year = 1989 | isbn = 0-7195-4674-5 | page = 358 }}</ref> [[Almanlar]] gələcəkdə etnik polyakları [[Sibir]]ə sürgün etməyi planlayırdılar.{{Sfn|Cyprian|Sawicki|1961|p=73}}{{Sfn|Datner|Gumkowski|Leszczynski|1962|p=8}} [[Almaniya]] işğal etdiyi yerlərin əhalisini məcburi formada işlədirdi. [[Polyaklar]] və [[Slavyanlar|slavlar]] nasist ideologiyasına görə aşağı irq hesab edilsələr də, 1 milyondan 2.5 milyona qədər polyak kişisi məcburi olaraq işlədilirdi.<ref name="MSZ0">{{cite web | publisher = MSZ | title = Nazi German Camps on Polish Soil During World War II | place = Poland | url = http://www.msz.gov.pl/Nazi,German,Camps,on,Polish,Soil,,During,World,War,II,6465.html }}.</ref> Qanuna görə bütün polyak kişiləri işləməli idi. Etnik polyaklar selektiv zülümə məruz qalarkən, bütün etnik [[yəhudilər]] Reyx tərəfindən hədəfə alınmışdı.<ref name="MSZ0"/> 1939–1940-cı iln qışında təxminən 100 min yəhudi Polşaya sürgün edildi.{{Sfn|Garlinski|1987|p=29}} İlkin dövrlərdə onlar [[getto]]lara yerləşdirilmişdi. Nəticədə 380.000 yəhudinin qaldığı Varşava gettosu kimi böyük gettolar meydana çıxdı.{{Sfn|Halecki|1983|p=313}} Buradakı insanlardan xeylisi aclıqdan və yaşam şərtlərinin pisliyindən həyatlarını itirdilər. Təkcə Varşava gettosunda 43.000 yəhudi həyatını itirmişdi.<ref name="MSZ0" /><ref name=Berenbaum114>{{Cite journal | author-link = | last = Berenbaum | first = Michael | title = The World Must Know | publisher = United States Holocaust Memorial Museum | year = 2006 | page = 114 | ref = harv }}.</ref><ref name=USHMMDeportationsWarsaw>{{cite web | url = http://www.ushmm.org/wlc/article.php?lang=en&ModuleId=10005413 | title = Deportations to and from the Warsaw Ghetto | place = US | publisher = Holocaust Memorial Museum }}.</ref> [[Almanlar]] tərəfindən işğal edilmiş [[Polşa]] və [[Reyx]]də geniş konsentrasiya düşərgə sisteminin təxminən hər düşərgəsində həbsdə olan polyaklar və etnik [[yəhudilər]] var idi. 14 iyun 1940-cı ildə fəaliyyətə başlayan [[Auşvitz həbs düşərgəsi]]ndə 1.1 milyon insan tələf olmuşdu.<ref name="harmon-drobnicki">{{cite book | first1 = Brian | last1 = Harmon | first2 = John | last2 = Drobnicki | url = http://nizkor.org/features/techniques-of-denial/appendix-2-01.html | title = Techniques of denial | contribution = Historical sources and the Auschwitz death toll estimates | publisher = [http://nizkor.org/ The Nizkor Project] | access-date = 2020-01-21 | archive-date = 2009-01-16 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090116020410/http://nizkor.org/features/techniques-of-denial/appendix-2-01.html | url-status = dead }}.</ref><ref>{{cite journal | last1 = Piper | first1 = Franciszek | last2 = Meyer | first2 = Fritjof | language = German | url = http://en.auschwitz.org.pl/m/index.php?option=com_content&task=view&id=334&Itemid=8 | title = Die Zahl der Opfer von Auschwitz. Neue Erkentnisse durch neue Archivfunde | journal = Osteuropa | volume = 52, Jg | issue = 5 | year = 2002 | pages = 631–41 | type = review article | publisher = Auschwitz | place = [[Poland|PL]] | ref = harv | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20110521083735/http://en.auschwitz.org.pl/m/index.php?option=com_content&task=view&id=334&Itemid=8 | archivedate = 2011-05-21 }}.</ref> === Rumıniya və Sovet İttifaqı === 1940-cı ilin yazında [[Sovet İttifaqı]]ndan duyulan qorxu hissinə, qonşuların torpaq tələblərinə olan [[Almaniya]] dəstəyinə və öz hökumətinin etdiyi səhv hesablamalara görə Rumıniya bir xeyli ərazi itirdi. 28 iyunla 4 iyul arasında [[Sovet İttifaqı]] [[Rumıniya]]dan Bessarabiyanı, Şimali Bukovinanı və Hertza bölgəsini işğal və ilhaq etdi.<ref>{{cite book | author = Vladimir Beshanov | title = Czerwony Blitzkrieg | publisher = Inicjał | place = [[Poland|PL]] | year = 2008 | pages = 250–62 | isbn = 978-83-926205-2-5 | language = Polish }}.</ref> 30 avqustda Ribbentrop vı İtaliyanın xarici işlər naziri [[Qaleazzo Ciano]] [[İkinci Vyana Mükafatı]]nı imzaladılar və [[Şimali Transilvaniya]]nı [[Macarıstan]]a verdilər.<ref name="wasserstein305">{{cite book | last = Wasserstein | first = Bernard | title = Barbarism and Civilization: A History of Europe in Our Time | place = Oxford University Press | year = 2007 | isbn = 978-0-19-873074-3 | page = [https://archive.org/details/barbarismciviliz00wass/page/305 305] | url = https://archive.org/details/barbarismciviliz00wass/page/305 }}.</ref> 7 sentyabrda Rumıniya Cənubi Dobruca ərazisini Bolqarıstana verdi. Onu buna [[Berlin-Roma-Tokio oxu]] tərəfindən dəstəklənən Karvova müqaviləsi məcbur etmişdi. Müxtəlif hadisələrdən sonra irəlidəki bir neçə ay ərzində Rumıniya tədricən Almaniya işğalı altında olan ölkə vəziyyətinə düşdü.<ref name="wasserstein305"/> [[Sovet İttifaqı]] tərəfindən işğal edilmiş ərazilərin tədricən Sovet İttifaqına daxil olan respublikalara çevrildilər. İlhaqdan sonrakı iki il rəzində təxminən 100.000 Polşa vətəndaşı həbs edildi və 350.000-lə 1.5 milyon nəfər arası şəxs ölkəni tərk etməyə məcbur edildi.<ref name="Karta">{{Cite journal | url = http://www.indeks.karta.org.pl/represje_sowieckie_4.html | title = Represje 1939–41 Aresztowani na Kresach Wschodnich | trans-title = Repressions 1939–41. Arrested on the Eastern Borderlands | publisher = Ośrodek Karta | place = PL | language = Polish | accessdate = November 15, 2006 | ref = harv | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20061210055006/http://www.indeks.karta.org.pl/represje_sowieckie_4.html | archivedate = December 10, 2006 }}.</ref> Onlardan 250.000-lə 1 milyon nəfəri isə həyatını itirdi.<ref name="Rieber14,32–37">Rieber, pp. 14, 32–37.</ref>{{Efn|name="Number_of_deportees"|Deportasiya edilənlərin sayı barədə müxtəlif rəqəmlər deyilir - 350 mindən 2 milyon nəfərə qədər.<ref>{{cite book | title = Internetowa encyklopedia PWN | contribution-url = http://encyklopedia.pwn.pl/53025_1.html | contribution = Okupacja Sowiecka w Polsce 1939–41 | accessdate = March 14, 2006 | language = Polish | title-link = }}.</ref> Əvvəlki say NKVD hesablamalarına əsaslanır və Sovet dövründə həbs edilmiş 180 min nəfəri əhatə etmir. Müasir tarxçilər Sovet İttifaqı tərəfindən ələ keçirilmiş yerlərdən sürgün edilmiş insanların sayının 800.000-1.500.000 olduğu qənaətindədir.<ref>{{cite journal | first1 = Marek | last1 = Wierzbicki | first2 = Tadeusz M | last2 = Płużański | date = March 2001 | title = Wybiórcze traktowanie źródeł | journal = Tygodnik Solidarność | issue = March 2, 2001 | ref = harv }}</ref><ref>{{cite conference | language = Polish | first = Albin | last = Głowacki | date = September 2003 | title = Formy, skala i konsekwencje sowieckich represji wobec Polaków w latach 1939–1941 | conference = Okupacja sowiecka ziem polskich 1939–1941 | editor-first = Piotr | editor-last = Chmielowiec | publisher = Instytut Pamięci Narodowej | location = Rzeszów-Warsaw | url = http://www.ipn.gov.pl/a_140803_przemysl_konf.html | isbn = 83-89078-78-3 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20031003093600/http://www.ipn.gov.pl/a_140803_przemysl_konf.html | archivedate = 2003-10-03 }}</ref> for example RJ Rummel gives the number of 1,200,000 million;<ref>{{cite book | last = Rummel | first = RJ | year = 1990 | title = Lethal Politics: Soviet Genocide and Mass Murder Since 1917 | url = https://books.google.com/?id=sK5CJFpb2DAC&pg=PA132&lpg=PA132&dq=Soviet+genocide+Poland | page = 132 | isbn = 978-1-4128-2750-8 }}.</ref> Məsələn, RH Rammel 1.200.000 rəqəminin, Toni Kuşner və Katerina Knoks isə 1.500.000 rəqəminin üzərində dayanır.<ref>{{cite book | first1 = Tony | last1 = Kushner | first2 = Katharine | last2 = Knox | year = 1999 | title = Refugees in an Age of Genocide | url = https://books.google.com/?id=4iehSAirzqQC&pg=PA219&lpg=PA219&dq=Soviet+genocide+Poland | page = 219 | isbn = 978-0-7146-4783-8 }}.</ref>}} Ölənlərin əksəriyyəti mülki şəxslər idi. QULAQ və Sovet İttifaqının ucqar ərazilərindəki düşərgələrə yerləşdirmələr nəticəsində belə yerlərin sayı sürətlə artdı. Norman Deyvisə görə bu düşərgələrə yerləşdirilənlərin yarısı 1940-cı ilin iyuluna qədər artıq həyatlarını itirmişdilər.<ref name="Playground">{{cite book | first = Norman | last = Davies | title = God's Playground. A History of Poland | volume = 2: 1795 to the Present | year = 1982 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | isbn = 0-19-925340-4 | pages = 449–55 | authorlink = }}</ref><ref name="Davies_quoted">{{cite book |first = Bernd |last = Wegner |authorlink = |title = From Peace to War: Germany, Soviet Russia, and the World, 1939–1941 |publisher = Berghahn Books |year = 1997 |isbn = 1-57181-882-0 |url = https://books.google.com/?id=7odfDAlO64UC&pg=PA78&lpg=PA78&dq=Davies+million+Sikorski |format = Google books |page = 78 }}{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot }}.</ref> === Gizli protokoldakı növbəti dəyişikliklər, sərhədlərin tənzimlənməsi və immiqrasiya problemləri === 1941-ci ilin 10 yanvar tarixində [[Almaniya]] və [[Sovet İttifaqı]] davam edən məsələləri həll etmək üçün yeni razılaşma imzaladılar.{{Sfn|Ericson|1999|pp=150–3}} Yeni razılaşmadakı gizli protokollar Alman-Sovet Sərhəd və Dostluq müqaviləsinin "Gizli Əlavə Protokolları"na dəyişikliklər etdi. Nəticədə [[Litva]] keçidi 7.5 milyon dollar qarşılığında Sovet İttifaqına verildi.{{Sfn|Ericson|1999|pp=150–3}} Yeni razılaşma [[Almaniya]] ilə Sovet İttifaqının sərhədini rəsmi olaraq [[İqorka çayı]] və [[Baltik dənizi]] olaraq müəyyənləşdirirdi.<ref name="johari">{{cite book | last = Johari | first = JC | title = Soviet Diplomacy 1925–41 | volume = 1925–27 | publisher = Anmol | year = 2000 | isbn = 81-7488-491-2 | pages = 134–7 }}.</ref> Həmçinin, 1940-cı ildə imzalanmış Alman-Sovet Kommersiya Razılaşmasının da müddəti 1942-ci ilin 1 avqustuna qədər uzadıldı. Yeni razılaşmada ticarət dövriyyəsinin artırılması da nəzərdə tutulmuşdu. Razılaşmada Baltik və Bessarabiyadakı ticarət haqları, indi Sovet İttifaqı tərəfindən işğal edilmiş [[Baltik dənizi|Baltik]] ölkələrindəki alman mülkiyyəti əvəzində verilməli olan kompensasiya hesablandı.{{Sfn|Ericson|1999|pp=150–3}} [[Sovet İttifaqı]]nın yeni ələ keçirdiyi ərazilərdəki alman vətəndaşlarının və ya alman mənşəli şəxslərin 2–2.5 ay ərzində Almaniyaya, Almaniyanın nəzarətində olan Ağ Qvardiyaçıların da Sovet İttifaqına təhvil verilməsi qərara alındı. == Paktın fəaliyyəti dövründə Sovet-Alman münasibətləri == [[Fayl:Bundesarchiv Bild 101I-121-0011-20, Polen, deutsch-sowjetische Siegesparade.jpg|thumb|right|Alman və Sovet əsgərləri işğal edilmiş [[Brest]]<nowiki/>də.]] === İlkin siyasi məsələlər === Razılaşma bütün dünyanı çalxaladı. 1939-cu ilin avqustunda [[Moskva]]da olan Con Qunter "daha inanılmaz şeyi təsəvvür etmək çətindir. Təəccüb və şübhə tez bir zamanda təşvişə və həyəcana çevrildi" deyə yazırdı.<ref name="gunther1940">{{cite book | url = https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.149663/2015.149663.Inside-Europe#page/n159/mode/2up | title = Inside Europe | publisher = Harper & Brothers | author = Gunther, John | authorlink = | location = New York | year = 1940 | pages = 137–138 }}</ref> Paktın elanından əvvəl Qərbdəki kommunistlər belə bir müqavilənin imzalanacağını inkar etdilər. Gələcəkdəki [[Hollivud Onluğu]]nun üzvü olan Herbert Biberman şaiyələri faşist propaqandası adlandırmışdı. ABŞ Kommunist Partiyasının sədri Örl Brovder demişdi ki, "mənim Ticarət Şurasının sədri seçilmək şansım bu paktın imzalanması şansından daha çoxdur."<ref name="friedrich1997">{{cite book | title = City of Nets: A Portrait of Hollywood in the 1940s | publisher = University of California Press | last = Friedrich | first = Otto | year = 1997 | edition = reprint | location = Berkeley; Los Angeles | page = [https://archive.org/details/cityofnetsportra00frie/page/24 24] | isbn = 0-520-20949-4 | url = https://archive.org/details/cityofnetsportra00frie/page/24 }}</ref> Qunter yazırdı ki, "[[kommunizm]]lə [[faşizm]] normalda başa düşüldüyündən daha yaxın müttəfiqdirlər." Ernst fon Veysaker Nevil Hendersonla 16 avqustda reallaşan söhbəti zamanı demişdi ki, Sovet İttifaqı "Polşanın nemətlərinin paylaşılmasında iştirak etmək istəyəcəkdir." 1939-cu ilin sentyabr ayının əvvəllərində Sovet [[Antikomintern paktı|Komintern]]i bütün anti-nasist və anti-faşist propaqandasını dayandırdı və müharibəni [[Avropa]]nın kapitalist dövlətlərinin imperialist maraqlar uğrunda çarpışması kimi şərh etdi.<ref name="cohen110">{{cite book | last = Cohen | first = Yohanon | title = Small Nations in Times of Crisis and Confrontation | publisher = SUNY Press | year = 1989 | isbn = 0-7914-0018-2 | page = 110 }}.</ref> Qərbdəki kommunistlər buna uyğun hərəkət etdilər. Onlar əvvəllər kollektiv təhlükəsizliyə tərəfdar olsalar da, indi müharibədə Fransa və Böyük Britaniyanı ittiham etməyə başladılar. Çexosolovakiyanın paytaxtı Praqada antialman mitinqlər başlayan zaman Komintern [[Çex Kommunist Partiyası]]na bütün qüvvəsi ilə buna qarşı çıxmağı və etirazçıları "şovinist elementlər" adlandırmağı əmr etdi.<ref name="cohen110"/> Moskvanın tələbi ilə [[Fransa Kommunist Partiyası]] və [[Böyük Britaniya Kommunist Partiyası]] özlərinin müharibə əleyhinə olan mövqelərini elan etdilər. 7 sentyabrda Stalin Georgi Dimitrova zəng etdi və sonradan onun təlimatları əsasında Kominternin müharibədə barədə yeni xətti hazırlandı. Yeni xəttə görə müharibə ədalətsiz və imperialit müharibə idi. Bu layihə Kommunist İnternasionalının katibliyi tərəfindən 9 sentyabrda qəbul edildi. Beləliklə, müxtəlif qərb kommunist partiyaları müharibə əleyhinə bəyanatlar verməyə və müharibə kreditlərinin əleyhinə səs verməyə məcbur edildilər.<ref>{{Cite news | url = http://www.whatnextjournal.co.uk/Pages/Newint/Redflag.html | title = From the Red Flag to the Union Jack | newspaper = What next journal | place = UK | ref = harv | access-date = 2020-01-21 | archive-date = 2006-02-23 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060223124354/http://www.whatnextjournal.co.uk/Pages/Newint/Redflag.html | url-status = dead }}.</ref> Lakin fransız kommunistləri 2 sentyabrda parlamentdə müharibə kreditlərinin yekdilliklə lehinə səs verdilər və 19 sentyabrda vətənlərini sona qədər qoruyacaqlarını elan etdilər. 27 sentyabr tarixində Komintern partiyanı rəsmi olaraq müharibəni imperialist müharibə kimi qınamağa çağırdı. 1 oktyabr tarixində fransız kommunistləri almanların sülh təkliflərinə qulaq asmağı təklif etdilər. Kommunist lider Mauris Thorez 4 oktyabr tarixində fransız ordusu sıralarından Rusiyaya qaçdı. Tədricən digər kommunistlər də ordudan qaçdılar. Almaniyanın kommunist partiyası da oxşar davrandı.<ref>{{Cite journal | place = DE | url = http://library.fes.de/fulltext/sozmit/1940-008.htm | title = Sozialistische Mitteilungen | publisher = FES | issue = 8 | year = 1940 | ref = harv }}.</ref> [[Stokholm]]da{{Efn|[[Stokholm]]da qadağan edildikdən sonra [[Sürix]]də nəşr edilmişdir.<ref>{{Citation | url = http://library.fes.de/fulltext/sozmit/som-von-aussen.htm | title = Sozmit | contribution = Som von Außen | place = [[Germany|DE]] | publisher = FES }}.</ref>}} qaçqın alman kommunistlər tərəfindən dərc edilən Die Welt adlı qəzetdə kommunist lider [[Valter Ulbrixt]] Britaniyanı dünyanın ən mürtəce qüvvəsi adlandıraraq, müttəfiqlərə qarşı çıxırdı: <blockquote> Alman hökuməti [[Sovet İttifaqı]] ilə dostluq münasibətlərinə hazır olduğunu elan etmişdir. Halbuki, İngilis-Fransız müharibə bloku sosialist Sovet İttifaqına qarşı müharibə arzulayırdılar. Sovet xalqının və [[Almaniya]]nın işçi xalqının [[ingilis]] müharibə planını pozmaqda maraqları vardır.<ref>{{cite book | first = Walther | last = Hofer | title = Die Entfesselung des Zweiten Weltkrieges | year = 2007 | publisher = Lit | isbn = 978-3-8258-0383-4 | pages = 224–5 | quote = Die Welt, February 1940. }}</ref> </blockquote> Kominternin xəbərdarlıqlarına baxmayaraq, [[Sovet ordusu]]nun sentyabrda öz həmvətənləri olan etnik ukraynalıları və belorusiyalıları qorumaq üçün Polşaya girəcəyini bildirildikdə almanlar tərəfdə gərginlik yüksəldi. Molotov alman rəsmi dairələrinə göndərdiyi məktubda hər şeyin qaydasında olduğunu və bunun sadəcə bəhanə olduğunu bildirmişdi. O, həmçinin işğal üçün başqa bəhanə tapa bilmədiklərini də qeyd etmişdi.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|pp=128–9}} Paktın imzalanmasından sonrakı bir neçə aydakı əməliyyatlar zamanı Sovet xarici siyasəti müttəfiqləri tənqid edir və daha çox almanpərəsət çıxış edirdi. Ali Sovetin 1939-cu ilin 31 oktyabrında reallaşan V iclasında Molotov beynəlxalq vəziyyəti izah etdi və beləcə, propaqanda üçün yön verdi. Molotova görə, Almaniyanın böyük bir güc kimi mövqeyini bərpa etməkdə legitim bir marağı var və müttəfiqlər Versal sistemini qorumaq üçün təcavüzkar müharibəyə başlamışdırlar.<ref>{{cite book | editor-first = Bianka | editor-last = Pietrow-Ennker | first = Bianka | last = Pietrow-Ennker | contribution = Stalinistische Außen- und Deutschlandpolitik 1939–1941 | title = Präventivkrieg? Der deutsche Angriff auf die Sowjetunion | url = https://archive.org/details/praventivkriegde0000unse | publisher = Fischer | place = Frankfurt am Main | year = 2000 | edition = 3 | page = [https://archive.org/details/praventivkriegde0000unse/page/85 85] | isbn = 978-3-596-14497-6 }}</ref> === Xammal və hərbi ticarətin genişləndirilməsi === [[Almaniya]] və [[Sovet İttifaqı]] 1949-ccı ilin fevralında yeni ticarət müqaviləsi imzaladılar. Bu ticarət müqaviləsi iki ölkənin 1939-cu ilin avqust ayında imzaladıqları ticarət müqaviləsinin həcmindən 4 dəfə daha irihəcmli idi.{{Sfn|Shirer|1990|pp=668–9}} Ticarət müqaviləsi almanları Britaniya blokadasından bir o qədər də ziyan görməməsi ilə nəticələndi.{{Sfn|Shirer|1990|pp=668–9}} İlk ildə Almaniya 1 milyon ton taxıl, yarım milyon ton buğda, 900.000 ton neft, 100.000 ton pambıq, 500.000 ton fosfat və digər xammal materialları idxal etdilər. Sovet İttifaqı həmçinin, Mancuriyadan milyon tonlarla soyanın [[Almaniya]]ya keçməsinə icazə verdi. Bütün bu və digər təchizatlar Sovet İttifaqı və işğal edilmiş Polşa torpaqları vasitəsiylə Almaniyaya çatdırılırdı.{{Sfn|Shirer|1990|pp=668–9}} Sovet İttifaqı isə öz növbəsində dəniz kreyserləri, ağır dəniz silahları, digər hərbi dəniz təchizatları, 30-a qədər köhnəlmiş alman döyüş təyyarələri əldə etdilər. Bunlara misal olaraq Bf 110 və Bf 109 qırıcılarını və Ju 88 bombardmançılarını misal göstərmək olar.{{Sfn|Shirer|1990|pp=668–9}} Sovetlər, həmçinin neft və elektrik avadanlığı, lokomotivlər, turbinlər, generatorlar, dizel mühərrikləri, gəmilər, dəzgahlar və Alman artilleriya nümunələri, tanklar, partlayıcı maddələr, kimyəvi-döyüş texnikası və digər əşyalar aldılar.{{Sfn|Shirer|1990|pp=668–9}} Sovetlər Almaniyaya Sovet İttifaqının şimalında, [[Murmansk]] yaxınlığında yerləşən Basis Nord adlı sualtı baza təmin edərək İngilis dəniz blokadalarından yayınmaqda da kömək etdi. bu alman dəniz qüvvələrinə yanacaq qəbul etmək, təmir işi aparmaq üçün və hücumlara keçmək üçün lazım olan bazanı təmin etdi. Bundan əlavə, Sovet İttifaqı Almaniyaya həm yük gəmiləri, həm də basqın edənlər üçün Şimal Dənizi Marşrutuna çıxışı təmin etdilər.<ref name="cohen110"/> Lakin Sovet İttifaqı ilə Almaniya arasında müharibə başlamamışdan əvvəl bu yoldan yalnız ticarət gəmisi olan Komet istifadə etdi. Bu yolun almanlara açıq elan edilməsi Britaniyanı həm [[Atlantik]], həm də [[Sakit okean]] üzərində qoruma xəttləri təşkil etməyə məcbur etdi.{{Sfn|Philbin|1994|pp=130–42}} === Münasibətlərin korlanması === [[Finlandiya]] və [[Baltikyanı ölkələr|Baltik]] işğalları Sovet İttifaqı ilə Almaniya arasındakı münasibətlərin pozulması ilə nəticələndi.<ref>{{cite book | last = Kennan | first = George | title = Russian and the West, under Lenin and Stalin | place = NY | publisher = Mentor | year = 1961 | pages = 318–9 }}.</ref> Stalinin işğalları Berlində böyük narahatlıqla qarşılanırdı, çünki bu yerlərin işğal niyyətləri əvvəlcədən Almaniyaya bildirilməmişdi. [[Hitler]] [[Stalin]]in antialmaniya koalisiya qurmağından şübhələnirdi.<ref>{{cite book | last = Cartier | first = Raymond | title = Hitler et ses Généreaux | place = Paris | publisher = J'ai Lu/A. Faiard | year = 1962 | page = 233 | language = French | trans-title = Hitler and his Generals }}.</ref> Molotovun almanlara verdiyi zəmanətlər çoxalsa da, almanların inamsızlığı daha da artırdı. 16 iyunda Sovet İttifaqının [[Litva]]nı işğal etdiyi tarixdə Latviya və Estoniya hələ işğal edilməmişdi. Almaniyanın XİN rəhbəri Ribbentrop öz işçilərinə Baltik ölkələrinin Almaniyadan kömək istəmə və ya bir blok qurma ehtimalının olub-olmadığını araşdırmalarını əmr etmişdi.<ref>{{Cite book | editor1-last = Sontag | editor1-first = RJ | editor2-last = Beddie | editor2-first = JS | title = Nazi–Soviet Relations 1939–1941 | place = Washington, DC | publisher = State Department | year = 1948 | page = 151 | ref = harv }}.</ref> 1940-cı ilin avqustunda Sovet İttifaqı [[Rumıniya]] siyasəti və [[Finlandiya]] ilə müharibəyə görə Almaniya ilə münasibətləri gərginləşdikdən sonra ticarət müqaviləsi əsasında göndərməli olduğu malların ixracını dayandırdı. Almaniya da bir müddət idi ki, öz payına düşən malların göndərilməsini gecikdirirdi və Stalin Fransanın təslim olmasından sonra Qərb qüvvələrinin tez bir zamanda təslim olacağından şübhələnirdi. Malların ixracının dayandırılması Almaniya üçün bir sıra problemlər yaratdı.{{Sfn|Philbin|1994|pp=48, 59}} Avqustun sonunda Macarıstan və Rumıniyadakı sərhədlərin həll edilməsindən və [[Bolqarıstan]]la bağlı iddialar yerinə yetirildikdən sonra münasibətlər yenidən qaydasına düşdü. Stalin yenidən inandırıldı ki, Almaniyanı Britaniya ilə uzun müharibə gözləyir. Stalində bu fikrin formalaşmasında Britaniyanın hava döyüşlərində yaxşılaşması və ABŞ-la Britaniya arasında destroyerlərlə, bazalarla bağlı razılaşmanın əldə edilməsi kömək etmişdi.{{Sfn|Philbin|1994|p=60}} Avqustun sonlarında Almaniya neft yataqlarına görə [[Rumıniya]]nı işğal etdi.{{Sfn|Shirer|1990|p=720}} Bu Sovet İttifaqının etirazına səbəb oldu. Çünki paktın üçüncü maddəsinə görə Almaniya bunu etməmişdən əvvəl Sovet İttifaqı ilə məsləhətləşməli və ya ən azından xəbər verməli idi.{{Sfn|Shirer|1990|p=720}} === Alman-Sovet İttifaqı arasında birgə blok yaratma cəhdləri === [[Fayl:Bundesarchiv Bild 183-1984-1206-523, Berlin, Verabschiedung Molotows.jpg|thumb|Molotov və Ribbentrob (1940 noyabr)]] 1940-cı ilin sentyabrında Almaniyanın [[Yaponiya]] və [[İtaliya]] ilə üç tərəfli pakta daxil olmasından sonra Ribbentrop [[Stalin]]ə yazaraq danışıqlar aparmaq üçün Molotovu Berlinə dəvət etdi. Danışıqların məqsədi Almaniya, İtaliya, Yaponiya və Sovet İttifaqının daxil olduğu və Böyük Britaniya ilə [[ABŞ]]-a qarşı olan kontinental blok yaratmaq idi.{{Sfn|Roberts|2006|p=59}} Stalin Molotovu danışıqlar aparmaq və Sovet İttifaqının qazana biləcəyi üstünlükləri müzakirə etmək üçün Berlinə göndərdi.{{Sfn|Roberts|2006|p=58}}{{Sfn|Brackman|2001|p=341}} Sovet İttifaqının nüfuz dairələrini genişlətmək istəyi Hitlerin fikrini dəyişdirməsinə səbəb oldu. Hitler danışıqları dayandırdı və Sovet İttifaqını işğal etmək üçün planlar hazırlamağa başladı.{{Sfn|Roberts|2006|p=59}}{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|pp=202–5}} === Sonrakı münasibətlər === [[Fayl:Europe before Operation Barbarossa, 1941 (in German).png|thumb|upright=1.05|left|Avropada [[Barbarossa əməliyyatı]]<nowiki/>ndan əvvəlki (1941 may-iyun) vəziyyət) ]] Almaniyaya yönılik xoşniyyətini göstərmək üçün Sovet İttifaqı 1941-ci ilin aprel ayının 13-də Berlin-Roma-Tokio oxunun üzvü Yaponiya ilə bitərəflik barədə müqavilə imzaladı.{{Sfn|Roberts|2006|p=63}} Stalinin Yaponiyanın bitərəf qalacağına inamı az idi, lakin o, hiss edirdi ki, siyasi simvolizm baxımından pakt önəmlidir və Almaniya barədə olan ictimai rəyə təsir edəcəkdir.{{Sfn|Roberts|2006|p=66}} Stalin hiss edirdi ki, alman dairələrində Almaniyanın Sovet İttifaqı ilə müharibəyə başlamalı olub-olmaması ilə bağlı fikir ayrılığı var.{{Sfn|Roberts|2006|p=66}} Stalin bilmirdi ki, Hitler gizli olaraq Sovet İttifaqı ilə müharibəyə hazırlaşmaq üçün 1940-cı ilin yayında öz ordusuna əmr vermişdi. Onun müharibə etmək fikri Sovet İttifaqının Berlin-Roma-Tokio oxuna daxil olub-olmamasından belə asılı deyildi.<ref name="weeks74">{{cite book | last = Weeks | first = Albert L | title = Stalin's Other War: Soviet Grand Strategy, 1939–1941 | publisher = Rowman & Littlefield | year = 2003 | isbn = 0-7425-2192-3 | pages = 74–5 }}.</ref> == Paktın ləğvi == [[Fayl:EasternPoland 1939 border Germany-USSR.jpg|thumb|İşğal edilmiş [[Polşa]] torpaqlarındakı yeni [[Almaniya]]-[[Sovet İttifaqı]] sərhədinin keçid məntəqəsi.]] Almaniya 1941-ci ilin iyun ayının 22-i, saat 03:15-də [[Barbarossa əməliyyatı]] çərçivəsində Sovet İttifaqına hücum etdi.<ref name="stalinswars82">{{Harvnb|Roberts|2006|p=82}}</ref> Stalin had ignored several warnings that Germany was likely to invade,<ref name="stalinswars67">{{Harvnb|Roberts|2006|p=67}}</ref><ref>{{cite news | url = https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9E06E4D71638F931A25755C0A9639C8B63 | title = Stalin's Intelligence | publisher = [[The New York Times]] | work = Review of books by Murphy, Pleshakov, and Service | date = 2005-06-12 | accessdate = 2010-03-27 | first = Niall | last = Ferguson | authorlink = }}</ref><ref>{{Harvnb|Roberts|2006|pp=67–68}}</ref> Bununla da, Almaniya Molotov-Ribbentrop paktını tək tərəfli olaraq pozdu.<ref name="stalinswars69">{{Harvnb|Roberts|2006|p=69}}</ref> Stalin Almaniyanın hücum edəcəyi ehtimalı ilə bağlı bir neçə xəbərdarlığı qulaqardına vurmuş və səfərbərlik elan etsə də, "geniş miqyaslı" qüvvələrin səfərbər edilməməsini əmr etmişdi. İşğal başladıqdan sonra [[Sovet İttifaqı]]nın Molotov-Ribbentrop paktı nəticəsində qazandığı ərazilər bir neçə həftə ərzində itirildi.<ref name="stalinswars116">{{Harvnb|Roberts|2006|pp=116–117}}</ref> Cənub-şərqdəki ərazilər Böyük Almaniya Ümumi Hökumtinə tabe etdirildi, yerdə qalan ərazilər isə Reyxkommissariats Ostlanda və Ukrayna birləşdirildi.<ref name="stalinswars85">{{Harvnb|Roberts|2006|p=85}}</ref> 6 ay ərzində Sovet ordusu 4.3 milyon nəfər itirmişdi, bundan əlavə3 milyon insan isə əsir götürülmüşdü. Müharibənin başlamasına qədər Molotov-Ribbentrop paktı və sonradan imzalanmış ticarət müqaviləsi əsasında tənzimlənən ticarət əlaqələri kəsintisiz davam etmişdir. Bir neçə əsas sahədəki Sovet ixracı Almaniyaya işğalın ilk günündən 1941-ci ilin oktyabrına qədər rezin və taxıl ehtiyatlarını saxlamağa imkan verdi.<ref name="ericson202">{{Harvnb|Ericson|1999|pp=202–205}}</ref> == Nəticə == [[Fayl:Curzon line en.svg|thumb|Boz bölgə: [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsi]]<nowiki/>ndən əvvəl [[Polşa]]<nowiki/>ya məxsus olan, amma müharibədən sonra Sovet İttifaqı tərəfindən ilhaq edilən Kurzon Xəttinin şərqindəki Polşa ərazisi]] [[Fayl:EasternBloc BorderChange38-48.svg|thumb|upright=1.05|right|Sovet genişlənməsi, Mərkəzi Avropa sərhədlərinin dəyişdirilməsi və [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsi]]<nowiki/>ndən sonra Şərq blokunun yaradılması]] === Gizli protokolun üzə çıxması === Gizli protokolların almanca olan orijinalları ehtimal edilir ki, [[Berlin]]in bombalanması zamanı məhv olmuşdur, lakin 1943-cü ilin sonların Ribbentrop 1934-cü ildən bəri olan bütün gizli sənədlərin mikrofilmlənməsini əmr etmişdi. Belə sənədlərin ümumilikdə 9800 səhifə. [[Almaniya]]nın Xarici İşlər Nazirliyinin müxtəlif departamentlərinin Türingiyaya evakuasiyası zamanı mikrofilmlərin nüsxəsi baş tərcüməçi [[Paul Otto Şmidt]]in mülki işçisi Karl fon Loeşə əmanət edilmişdi. Sonda gizli sənədləri məhv etmək əmri aldı, lakin gələcək rifahı üçün fərdi sığorta olaraq metal qabı mikrofilmlərlə birlikdə basdırmaq qərarına gəldi. 1945-ci ilin may ayında fon Loeş Britaniya polkovnik-leytenantı Robert Tomsona yaxınlaşaraq, [[Çörçill|Çörçilin]] kürəkəni Dunkan Sandisə məktub göndərmək istədiyini bildirdi. Fon Loeş məktubda sənədlərin harada olması barədə məlumata malik olduğunu və bunun qarşılığında imtiyazlı münasibət görmək istədiyini bildirirdi. Polkovnik Tomson və onun amerikalı həmkarı Ralf Kollins fon Loeşi mikrofilmlərin istehsalı qarşılığında [[ABŞ]] bölgəsi olan Marburqa transfer edəcəklərini bildirdilər.{{Sfn|Eckert|2012|pp=62–67}} Mikrofilmlər Hücum etməmə müqaviləsinin bir hissəsi kimi gizli protokolları da özündə ehtiva edirdi. Bu sənədlər 1945-ci ilin avqustunda [[ABŞ Dövlət Departamenti]]nin işçisi Vendell B. Blanke tərəfindən qeydə alındı.<ref>{{Cite journal | publisher = National Archives and Record Administration | title = Record Group 84, POLAD, Classified General Correspondence, 1945–49 | id = Box 100. [Archive] Location 350/57/18/02 | ref = harv }}.</ref> Gizli protokol xəbəri ilk dəfə [[Nürnberq prosesi|Nürnberq məhkəməsi]] zamanı ortaya çıxdı. Hans Frankın vəkili Alfred Seydl bu protokolu təsvir edən bəyannamə təqdim etdi. Bu nasist xarici işlər nazirliyinin işçisi, hüquqşünas Fridrix Qausun xatirələrini əhatə edirdi. O, müqaviləni və onun [[Moskva]]dakı imzalanma hadisəsindən yazmışdı. Sonra Seydl protokolun alman dilində olan nüsxəsini anonim müttəfiq mənbəsindən əldə etdi və keçmiş dövlət qulluqçusu Ernst fon Veyzsakerin məhkəmə işinə sübut kimi daxil etməyə çalışdı. Müttəfiqlərin ittihamçısı buna etiraz etdi və bu sübut kimi qəbul edilmədi, lakin Veyzsakerə bu barədə xatirələrində yazmağa icazə verildi. Nəhayət, Sent Luis Post-Dispatch müxbirinin tələbi ilə Amerika prokurorunun müavini Tomas J. Dodd Seidldən gizli protokolların bir nüsxəsini əldə etdi və ingilis dilinə tərcümə etdi.<ref>{{cite news | first = Richard L. | last = Stokes | title = Secret Soviet-Nazi Pacts on Eastern Europe Aired: Purported Texts on Agreed Spheres of Influence Produced at Nuernberg but Not Admitted at Trial | newspaper = St. Louis Post-Dispatch | url = https://www.newspapers.com/newspage/138237790/ | page = 1 | date = May 22, 1946 | accessdate = May 24, 2019 }}</ref> Protokol ilk dəfə 22 may 1946-cı ildə, həmin qəzetin birinci səhifəsində dərc edildi. Daha sonra [[İngiltərə]]də Mançester Guardian tərəfindən nəşr edildi. Protokol Nasist-Sovet əlaqələri 1939–1941 adlı [[ABŞ Dövlət Departamenti]]nin arxiv kolleksiyasına daxil edildikdən sonra böyük mətbuat marağını özünə cəlb etdi. Bu kolleksiya Raymond Sontaq və Ceyms Beddie tərəfindən hazırlanmış və 21 yanvar 1948-ci ildə dərc edilmişdi. Alman-Sovet əlaqələrinə dair açar sənədlərin dərc edilməsi qərarı 1947-ci ilin yazında verilmişdi. Sondaq və Beddie kolleksiyanı 1947-ci ilin yayında hazırlamışdılar. [[Harri Trumen|Prezident Trumen]] 1947-ci ilin noyabrında şəxsən bu kolleksiyanın nəşrinə icazə versə də, nəşri bir qədər yubanmasını istədi. Çünki dekabrda [[London]]da xarici işlər nazirlərinin konfransı planlanırdı.<ref>{{cite news | agency = United Press | title = Stalin-Hitler Plot to Divide Europe Told: U.S. Discloses Top Secret Documents Dealing With Plans | page = 1 | date = January 22, 1948 | accessdate = May 24, 2019 | newspaper = Los Angeles Times | url = https://www.newspapers.com/newspage/380953974/ }}</ref> Konfrans [[ABŞ]] tərəfindən məhsuldar olaraq qiymətləndirilmədi və sənədlər mətbuata verildi. Protokol barədə xəbərlər dünya mətbuatının gündəmində yer aldı. ABŞ XİN bunu qələbə kimi qələmə verirdi: {{cquote|''Sovet hokuməti kəskin propaqanda müharibəsində tərəfimizdən ilk məğlubiyyətlərini almışdırlar''}} Toplanmış nüsxənin Qərb mediasında yayımlanmasına baxmayaraq, on illərlə [[Sovet İttifaqı]] rəsmi olaraq gizli protokolun mövcudluğunu inkar etdi.<ref>{{cite news | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8221119.stm | publisher = BBC | work = News | title = Modern views on the Nazi–Soviet pact | date = 2009-08-26 | accessdate = 2010-03-27 }}</ref> Protokolların mövcudluğunun inkarı 1989-cu ilə qədər davam etdi. Protokolu imzalayanlardan biri olan [[Vyaçeslav Molotov]] ölənə qədər protokolu inkar etdi. Fransız Kommunist Partiyasının 1968-ci ildə partiyanın destalinləşdirilməsinə qədər protokolun mövcudluğundan xəbəri olmayıb.<ref name ="jackson2001">{{cite book | title = France: The Dark Years, 1940–1944 | publisher = Oxford University Press | last = Jackson | first = Julian | year = 2001 | pages = [https://archive.org/details/france00juli/page/18 18, 114–15] | isbn = 0-19-820706-9 | url = https://archive.org/details/france00juli/page/18 }}</ref> 23 avqust 1986-cı ildə Nyu-York, London, Stokholm, Toronto, Seatl və Pert kimi şəhərlərin daxil olduğu 21 şəhərdən 10 minlərlə insan gizli protokollara diqqət çəkmək üçün Qara Lent Günü Yürüşlərini həyata keçirdi.<ref>{{cite web | url = http://enrs.eu/docs/studies.pdf | title = Remembrance and Solidarity. Studies in 20th Century European History | publisher = European Network Remembrance and Solidarity | work = Issue 1, Number 1 | date = December 2012 | accessdate = August 24, 2014 | pages = 18 | format = PDF file, direct download | archive-url = https://web.archive.org/web/20130929013543/http://enrs.eu/docs/studies.pdf | archive-date = 2013-09-29 | url-status = dead }}</ref> === Stalinin "Tarixin saxtakarlığı" və "Ox" qüvvələri ilə danışıqlar === Gizli protokolların və digər gizli alman-sovet əlaqələrinin Dövlət Departamenti tərəfindən 1948-ci ildə "Nasist-Sovet əlaqələri" adı altında nəşrinə cavab olaraq Stalin "Tarixin saxtakarlığı" adlı yazı yazdı və yazdırdı. Əsərdə paktın qüvvədə olduğu zaman [[Hitler]]in [[Stalin]]ə dünyanı bölmək təklifi etməsi və guya Stalinin bunu rədd etməsi deyilirdi.<ref name="nekrich202">{{Harvnb|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|pp=202–205}}</ref> Halbuki, Stalinin Hitlerə təkliflər etməsi və bu təkliflərə görə ittifaqın baş tutmaması əsərdə əks etdirilməmişdi.<ref name="nekrich202" /> Bu versiya, [[Sovet İttifaqı]] dağılana qədər Sovet İttifaqında nəşr olunan tarixi tədqiqatlarda, rəsmi hesabatlarda, xatirələrdə və dərsliklərdə istisnasız olaraq davam etdi. Kitabda bundan əlavə, Münhen sazişinin qərb düyası ilə Almaniya arasında gizli razılaşma olduğu və "Hitlerpərəst qüvvələrin [[SSRİ]]-ə hücumu plannıda çox mühüm mərhələ" olduğu iddia edilirdi.<ref>{{cite book | last = Taubert | first = Fritz | title = The Myth of Munich | publisher = Oldenbourg Wissenschaftsverlag | year = 2003 | isbn = 3-486-56673-3 | page = 318 }}.</ref><ref>{{cite book | last = Henig | first = Ruth Beatrice | title = The Origins of the Second World War, 1933–41 | url = https://archive.org/details/originssecondwor00heni_978 | publisher = Routledge | year = 2005 | isbn = 0-415-33262-1 | pages = [https://archive.org/details/originssecondwor00heni_978/page/n83 67]–68 }}.</ref> === Gizli protokolun inkarı === Onillər boyunca [[Sovet İttifaqı]] rəsmən paktın gizli protokollarının mövcudluğunu inkar etdi. [[Mixail Qorbaçov]]un hakimiyyətə gəlməsindən sonra onun əmri ilə Aleksandr Nikolayeviçin rəhbərlik etdiyi komissiya quruldu.<ref name="dreifields">{{cite book | last = Dreifeilds | first = Juris | title = Latvia in Transition | publisher = Cambridge University Press | year = 1996 | isbn = 0-521-55537-X | pages = 34–5 }}.</ref> Komissiyanın tapşırığı gizli protokolların olub-olmamasını araşdırmaq idi. 1989-cu ilin dekabr ayında komissiyanın gəldiyi nəticəyə görə protokol mövcud olmuşdur. Komissiya bundan sonra protokolu qınayan və pisləyən bəyanat yayımladı, bundan sonra onun tapılması [[Sovet İttifaqı Xalq Deputatları Soveti]]ndə deputatlara bildirildi. Nəticədə Xalq Sovetləri gizli protokollrın mövcudluğunu elan etdilər və onu qınadılar.<ref name="VS1989">{{cite journal | publisher = Law mix | place = Russia | url = http://www.lawmix.ru/docs_cccp.php?id=1241 | script-title = ru:Ведомости Съезда народных депутатов СССР и Верховного Совета СССР | year = 1989 | id = Ст. 579 | type = text of the declaration | issue = 29 | ref = harv | language = Russian | journal = | access-date = 15 noyabr 2010 | archive-url = https://web.archive.org/web/20101223141052/http://www.lawmix.ru/docs_cccp.php?id=1241 | archive-date = 23 dekabr 2010 | url-status = dead }}.</ref><ref>{{cite book | first1 = Jerzy W | last1 = Borejsza | first2 = Klaus | last2 = Ziemer | first3 = Magdalena | last3 = Hułas | title = Totalitarian and Authoritarian Regimes in Europe | publisher = Berghahn | year = 2006 | page = 521 }}.</ref> Hər iki varis dövlət protokolların imzalandığı andan hökmdən düşürüldüyünü bildirən bəyanat yayımladı. Almaniya Federativ Respublikası bunu 1 sentyabr 1989-cu ildə, [[Sovet İttifaqı]] isə 1989-cu ilin 24 dekabrında etdi.<ref>{{cite web | publisher = LFPR | url = http://www.lfpr.lt/uploads/File/1999-4/Loeber.pdf | title = Consequences of The Molotov–Ribbentrop Pact for Lithuania of Today International Law Aspects | first = Dietrich A | last = Loeber | accessdate = 2009-11-07 | url-status = dead | archiveurl = https://web.archive.org/web/20090530061314/http://www.lfpr.lt/uploads/File/1999-4/Loeber.pdf | archivedate = 2009-05-30 }}</ref> Sovet İttifaqı bu bəyanatla çıxış etməmişdən əvvəl alman sənədlərinin orijinallarının əks etdirildiyi mikrofilmləri də araşdırmışdı.<ref name="Chavkin2007">{{Cite journal | last = Борис | first = Хавкин (Boris Xavkin) | url = http://www1.ku-eichstaett.de/ZIMOS/forum/inhaltruss7.html | place = [[Germany|DE]] | publisher = KU Eichstaett | script-title = ru:"К истории публикации советских текстов советско-германских секретных документов 1939—1941 гг." Форум новейшей восточноевропейской истории и культуры — Русское издание | year = 2007 | issue = 1 | ref = harv | language = Russian }}.</ref> Sənədlərin orijinallarının sovetlərdəki nüsxəsi 1992-ci ildə gizlilikdən çıxarıldı və 1993-cü ilin əvvəllərində elmi jurnalda nəşr etdirildi. 2009-cu ilin avqustunda [[Polşa]]nın "Gazeta Vyborcza" qəzetində yazdığı məqalədə Rusiyanın Baş naziri [[Vladimir Putin]] Molotov-Ribbentrop Paktını "əxlaqsız" adlandıraraq qınadı.<ref name="bbcbews0809">{{cite news | title = Putin condemns Nazi–Soviet pact | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8230387.stm | work = [[BBC News]] | date = August 31, 2009 | accessdate = August 31, 2009 }}</ref><ref>{{cite news | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/vladimir-putin/11213255/Vladimir-Putin-says-there-was-nothing-wrong-with-Soviet-Unions-pact-with-Adolf-Hitlers-Nazi-Germany.html | title = Vladimir Putin says there was nothing wrong with Soviet Union's pact with Adolf Hitler's Nazi Germany | newspaper = Telegraph | date = 2014-11-06 | accessdate = 2014-11-06 | author = Tom Parfitt }} "The Russian president made the comments at a meeting with young historians in Moscow, during which he urged them to examine the lead-up to the war, among other subjects." — how does Parfitt know that ? Which young historicans ? Where in Moscow ?</ref> Yeni nəsil rus millətçiləri və revisyonistlər [[Aleksandr Dukov]] və [[Nataliya Narotçniska]]ya [[Rusiya XİN]] rəhbəri [[Sergey Lavrov]] tərəfindən önsöz yazılmış kitablarında idia edirlər ki, pakt mühüm tədbir idi, çünki britaniyalılar və fransızlar faşizm əleyhinə pakta girməkdə uğursuz olmuşdular.<ref name="chathamhouse.org, 2011"/><ref>{{cite web | url = https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/europe/russia/3223834/Stalin-planned-to-send-a-million-troops-to-stop-Hitler-if-Britain-and-France-agreed-pact.html | title = Stalin 'planned to send a million troops to stop Hitler if Britain and France agreed | author = Nick Holdsworth in Moscow | date = October 18, 2008 | quote = According to retired Russian foreign intelligence service Major General Lev Sotskov, Stalin was 'prepared to move more than a million Soviet troops to the German border (across sovereign Poland) to deter Hitler's aggression just before the Second World War. }}</ref> === Stalinin və Hitlerin motivləri ilə bağlı müharibədən sonrakı şərh === Bir çox [[tarixçi]]lər inanır ki, [[Sovet İttifaqı]], [[Böyük Britaniya]] və [[Fransa]] arasında üç tərəfli danışıqların başladığı gündən etibarən Sovet hakimiyyəti digər tərəflərdən [[Estoniya]], [[Latviya]] və [[Litva]]nı işğal etməyə və [[Finlandiya]]nı öz nüfuz dairələrinə salmağa razılıq istəyirdilər.<ref name="Grogin"/><ref name="Scandinavia">{{cite book | last = Salmon | first = Patrick | title = Scandinavia and the Great Powers 1890–1940 | url = https://archive.org/details/scandinaviagreat0000salm | year = 2002 | publisher = Cambridge University Press }}.</ref> Almaniya ilə barışmanın zamanlaması da çox maraqlıdır. Etnik baxımdan [[yəhudi]] olan və [[Almaniya]] tərəfindən xoş görülməyən [[Litvinov]]un Molotovla dəyişdirilməsi də Sovet İttifaqının Almaniyaya ilə danışıqlara hazır olmasına bir işarə kimi qiymətləndirilir.{{Sfn|Nekrich|Ulam|Freeze|1997|pp=109–10}}<ref>{{cite book | last = Israėli︠ | first = Viktor Levonovich | title = On the Battlefields of the Cold War: A Soviet Ambassador's Confession | publisher = Penn State Press | year = 2003 | isbn = 0-271-02297-3 | page = 10 }}.</ref>{{Sfn|Shirer|1990|pp=480–1}}{{Sfn|Ulam|1989|p=508}}<ref name="Herf 2006 97–98">{{cite book | last = Herf | first = Jeffrey | title = The Jewish Enemy: Nazi Propaganda During World War II and the Holocaust | url = https://archive.org/details/jewishenemynazip00herf_880 | publisher = Harvard University Press | year = 2006 | isbn = 0-674-02175-4 | pages = [https://archive.org/details/jewishenemynazip00herf_880/page/n107 97]–98 }}.</ref><ref>{{cite book | last = Osborn | first = Patrick R | title = Operation Pike: Britain Versus the Soviet Union, 1939–1941 | publisher = Greenwood | year = 2000 | isbn = 0-313-31368-7 | page = xix }}.</ref><ref>{{cite book | last = Levin | first = Nora | title = The Jews in the Soviet Union Since 1917: Paradox of Survival | publisher = NYU Press | year = 1988 | isbn = 0-8147-5051-6 | page = 330 | quote = [Litvinov] was referred to by the German radio as 'Litvinov-Finkelstein' – was dropped in favor of Vyascheslav Molotov. 'The emininent Jew', as Churchill put it, 'the target of German antagonism was flung aside&nbsp;... like a broken tool&nbsp;... The Jew Litvinov was gone and Hitler's dominant prejudice placated.' }}</ref>{{Sfn|Roberts|1992b |loc = Introduction |ps = : 'Perhaps the only thing that can be salvaged from the wreckage of the orthodox interpretation of Litvinov's dismissal is some notion that, by appointing Molotov foreign minister, Stalin was preparing for the contingency of a possible deal with Hitler. In view of Litvinov's Jewish heritage and his militant anti-Nazism, that is not an unreasonable supposition. But it is a hypothesis for which there is as yet no evidence. Moreover, we shall see that what evidence there is suggests that Stalin's decision was determined by a quite different set of circumstances and calculations.' }} Stalin dərhal, Molotova nazirliyi yəhudilərdən təmizləmək əmri verdi.{{Sfn|Resis|2000|p=35}}<ref name="Herf 2006 97–98"/><ref>{{cite book | last = Moss | first = Walter | title = A History of Russia: Since 1855 | publisher = Anthem | year = 2005 | isbn = 1-84331-034-1 | page = 283 }}</ref> [[Britaniya]] və [[Fransa]] ilə anti-alman, kollektiv təhlükəsizlik bloku qurmağa çalışan Litvinov Kreml standartlarına görə çox "qərbpərəst" idi və onun işdən çıxarılması Almaniyaya yaxşı mesaj ola bilərdi.<ref>{{cite book | last = Gorodetsky | first = Gabriel | title = Soviet Foreign Policy, 1917–1991: A Retrospective | publisher = Routledge | year = 1994 | isbn = 0-7146-4506-0 | page = 55 }}.</ref>{{Sfn|Resis|2000|p=51}}{{Efn|Paul Fleversə görə, Stalinin Kommunist Partiyasının XVIII konqresindəki çıxışı almanların Sovet İttifaqı barədə olan fikirlərini tamamilə dəyişdirdi. Stalin demişdi: "Diqqətli olun və imkan verməyin ki, öz şabalıdlarını alovdan almağa və əvəzinə başqasını alova atmağa öyrəşmiş şəxslərin bizi münaqişələrə cəlb etsin." Bu, Qərb güclərini Sovet İttifaqının dəstəyinə mütləq etibar edə bilməyəcəkləri barədə xəbərdar etmək məqsədi daşıyırdı.<ref>{{Cite journal | last = Flewers | first = Paul | journal = What Next | quote = Stalin was publicly making the none-too-subtle implication that some form of deal between the Soviet Union and Germany could not be ruled out. | url = http://www.whatnextjournal.co.uk/Pages/Newint/Redflag.html | title = From the Red Flag to the Union Jack: The Rise of Domestic Patriotism in the Communist Party of Great Britain | year = 1995 | ref = harv | access-date = 2020-01-21 | archive-date = 2006-02-23 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060223124354/http://www.whatnextjournal.co.uk/Pages/Newint/Redflag.html | url-status = dead }}.</ref>}} Vəzifəyə Molotov gətirildi. Bu dəyişikliklər həmçinin, Britaniya və Fransaya Sovet İttifaqının Almaniya ilə razılığa gələ biləcəyinin də mesajını göndərə bilərdi.{{Sfn|Watson|2000|pp=696–8}}{{Sfn|Resis|2000|pp=33–56}} İngilis rəsmilərindən biri yazırdı ki, Litvinovun vəzifəsindən kənarlaşdırılması heyranedici bir texnikanın və ya amortizatorun itirilməsi deməkdir, Molotovun "modus operandi"si isə "diplomat və ya kosmopolitdən daha çox bolşevikdir." Karr Sovet İttifaqının 3 may 1939-cu ildə XİN rəhbəri olaraq Litvinovun əvəzinə Molotovu təyin etməsinin Almaniya ilə razılıq yolunda geri dönülməz bir dəyişiklik olmadığını, əksinə Stalinin məşhur sərt şəxsi təyin edərək [[ingilislər]] və [[fransızlar]]la sərt sövdələşmə yolunun olduğunu yazırdı.{{sfn|Carr|1979|pp=[https://books.google.com/books?id=PgBsST4r9CQC&pg=PA129 129–30]}} Tarixçi Albert Resis Litvinovun vəzifədən alınmasının sovetlərə daha almanlarla daha sürətli danışıqlar aparmaq azadlığını verdiyini, lakin Britaniya-Fransız danışıqlarından əl çəkmədiklərini yazırdı.{{Sfn|Resis|2000 |p = 33 |ps = : 'By replacing Litvinov with Molotov, Stalin significantly increased his options in foreign policy. Litvinov's dismissal served as a warning to London and Paris that Moscow had a third option-rapprochement with Germany. After Litvinov's dismissal, the pace of Soviet–German contacts quickened. This did not, however, mean that Moscow had abandoned the search for collective security, now exemplified by the Soviet draft triple alliance. Meanwhile, Molotov's appointment served as an additional signal to Berlin that Moscow was open to offers. The signal worked; the warning did not.' }} [[Derek Vatson]] isə bildirir ki, Molotov Litvinovdan fərqli olaraq heç bir kollektiv təhlükəsizlik yükünü çiyninə almadan rahat formada həm Britaniya, həm Fransa ilə danışıqlar apara biləcək və sonda, [[Almaniya]] ilə razılığa gələ biləcək adam olduğunu və onun vəzifəyə təyinatının səbəbi olaraq bunu gördüyünü yazır.{{Sfn|Watson|2000 |pp = 695–722 |ps = : 'The choice of Molotov reflected not only the appointment of a nationalist and one of Stalin's leading lieutenants, a Russian who was not a Jew and who could negotiate with Nazi Germany, but also someone unencumbered with the baggage of collective security who could obtain the best deal with Britain and France, if they could be forced into an agreement.' }} Cofrey Roberts iddia edir ki, Litvinovun işdən çıxarılması Sovetlərə İngilis-Fransız danışıqlarında kömək etdi, çünki Litvinov belə müzakirələrə şübhə edir, hətta qarşı çıxırdı.{{Sfn|Roberts|1992b |pp = 639–57 |ps = : 'the foreign policy factor in Litvinov's downfall was the desire of Stalin and Molotov to take charge of foreign relations in order to pursue their policy of a triple alliance with Britain and France – a policy whose utility Litvinov doubted and may even have opposed or obstructed.' }} Yazıçı Viktor Suvorov özünün "Buzqıran gəmi" kitabında Stalinin hücum etməmə paktını imzalamaqla [[Qərbi Avropa]]nın kapitalist dövlətləri arasında konfliktə səbəb olacağını düşünürək imzaladığını yazmışdır. Bu iddia Albert L. Viksi tərəfindən də dəstəklənir. Suvorovun iddiasına görə Stalin 1941-ci ildə Almaniyanı işğal etməyi planlayırdı, lakin bu da mübahisə mənbəyidir.<ref>{{cite book | last = Weeks | first = Albert L | title = Stalin's Other War: Soviet Grand Strategy, 1939–1941 | isbn = 0-7425-2191-5 }}.</ref> Məsələn, David Qlantz bu cür iddialara qarşı çıxır, Mixail Meltyuxov isə dəstəkləyir. "Kommunizmin qara kitabı" əsərinin müəlliflri paktı sülhə qarşı cinayət hesab edir və "təcavüz müharibəsi" ilə əlaqələndirir.<ref name="black book">{{cite book | first1 = Nicolas | last1 = Werth | first2 = Karel | last2 = Bartošek | first3 = Jean-Louis | last3 = Panné | first4 = Jean-Louis | last4 = Margolin | first5 = Andrzej | last5 = Paczkowski | first6 = Stéphane | last6 = Courtois | author6-link = | title = The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression | url = https://archive.org/details/blackbookcommuni00wert | publisher = Harvard University Press | year = 1999 | edition = hardcover | isbn = 0-674-07608-7 | page = [https://archive.org/details/blackbookcommuni00wert/page/n5 5] }}, 858 pp.</ref> Sovet mənbələri iddia edir ki, paktın imzalanmasından az müddət sonra [[Britaniya]] və [[ABŞ]] bu addımı başa düşdülər və Almaniyanın bir müddətlik dayandırılması üçün bufer zona yaradılması kimi qiymətləndirdilər, lakin müharibə bitdikdən dərhal sonra fikirlərini dəyişdirdilər.<ref name="guardian2006">{{cite news | first = Tom | last = Parfitt | author-link = | title = Moscow dossier embarrasses US and Britain ahead of Riga summit | url = https://www.theguardian.com/world/2006/nov/24/russia.politics | work = [[The Guardian]] | date = November 24, 2006 | accessdate = August 23, 2009 | location = London }}</ref> Bir çox Polşa qəzeti Rusiyanın Molotov-Ribbentrop Paktı üçün Polşadan üzr istəməli olduğunu iddia edən çoxsaylı məqalələr dərc etmişdir.<ref>{{cite web | url = http://english.pravda.ru/world/europe/02-09-2009/109049-russia_poland-0 | title = Putin Did Not Even Think to Apologize to Poland for Molotov–Ribbentrop Pact | accessdate = 2009-10-05 | date = 2009-09-02 | work = Pravda | location = [[Russia|RU]] }}</ref> Sovet qoşunlarının Baltikyanı ölkələrə girməsindən iki həftə sonra, [[Berlin]] [[Finlandiya]]dan Alman qoşunlarının tranzitinə icazə verilməsini istədi, bundan sonra beş həftə sonra Hitler "Rusiya problemini həll etmək, müharibə hazırlıqları haqqında düşünmək" məqsədi ilə Baltik Konfederasiyasının qurulmasını özündə cəmləşdirən bir gizli təlimat verdi.<ref>{{cite book | first = Franz | last = Halder | author-link = | title = Generaloberst Halder. Kriegstagebuch | place = Stuttgart | year = 1962 | volume = II | pages = 31–2 }}.</ref> == Xatirəsi == Sovet İttifaqında paktın müzakirəsi qadağan idi. Pakt barədə müasir Rusiyada propaqanda məsələlərində müsbət və ya neytral mənada tez-tez istifadə edilir.<ref name="Jack2005">{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=OPdcCAAAQBAJ&pg=PT37 | title = Inside Putin's Russia: Can There Be Reform without Democracy? | author = Andrew Jack | date = 15 December 2005 | publisher = Oxford University Press | isbn = 978-0-19-029336-9 | page = 37 }}</ref> Məsələn, Rusiya dərslikləri paktı müdafiə üçün lazimi tədbir kimi qiymətləndirir və hər hansısa torpaq ekspansiyasını özündə ehtiva etmədiyini müdafiə edir.<ref name="Jack2005" /> 2009-cu ildə Rusiyanın prezidenti Vladimir Putin "paktı qınamaq üçün səbəblər vardır" demişdi. Lakin 2014-cü ildə mövqeyini dəyişdirdi və paktı "Rusiyanı qurtarmaq üçün lazimi addım" olaraq təsvir etdi.<ref name="HillGaddy2015">{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=ND8PBAAAQBAJ&pg=PA366 | title = Mr. Putin: Operative in the Kremlin | author1 = Fiona Hill | author2 = Clifford G. Gaddy | date = 2 February 2015 | publisher = Brookings Institution Press | isbn = 978-0-8157-2618-0 | page = 366 }}</ref><ref name="Mahda2018">{{cite book | url = https://books.google.com/books?id=GKFaDwAAQBAJ&pg=PT87 | title = Russia's hybrid aggression: lessons for the world: Russia's hybrid aggression: lessons for the world | author = Yevhen Mahda | date = 1 May 2018 | publisher = ТОВ "Каламар" | isbn = 978-966-97478-6-0 | page = 87 }}</ref> Rusiyanın [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndə qələbə qazanamsına kölgə sala biləcək hər hansısa addım, şübhələri sözlər [[Rusiya]] dövləti tərəfindən problemli qarşılanır, çünki bu qələbə Rusiya dövlət ideologiyasında xüsusilə qabardılır, hazırki hökumət və onun siyasəti tərəfindən legitimləşdirilir.<ref name=":0">{{Cite news | url = https://www.bbc.com/news/world-europe-50918434 | title = Why is Putin angry at Poland? | last = Shevchenko | first = Vitaly | date = 2019-12-26 | work = BBC | access-date = 2020-01-01 | url-status = live | language = en-GB }}</ref><ref name=":1">{{Cite web | url = https://www.dw.com/en/putin-fires-fresh-salvo-on-molotov-ribbentrop-pact-this-time-singling-out-poland/a-51788971 | title = Putin fires fresh salvo on Molotov-Ribbentrop pact, this time singling out Poland {{!}} DW {{!}} 24.12.2019 | last = Welle (www.dw.com) | first = Deutsche | website = DW.COM | language = en-GB | access-date = 2020-01-01 }}</ref> 2009-cu ilin 23 avqustunda [[Avropa Parlamenti]] Molotov-Ribbentrop Paktının ildönümünü Stalinizm və Nasizm Qurbanlarının Avropa Anma Günü elan etdi.<ref>{{cite journal | publisher = [[Avropa Parlamenti]] | url = http://www.europarl.europa.eu/sides/getDoc.do?pubRef=-//EP//TEXT+MOTION+P6-RC-2009-0165+0+DOC+XML+V0//EN | type = resolution | title = On European conscience and totalitarianism | date = April 2, 2009 | ref = harv }}.</ref> Molotov-Ribbentrop Paktı ilə əlaqədar olaraq, Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı parlament qətnaməsində həm kommunizmi, həm də faşizmi [[II Dünya Müharibəsi]]nə başlamağa görə qınadı və 23 avqustu tarixində həm stalinizm, həm də [[nasizm]] qurbanları üçün anım günü elan etdi.<ref name="reuters2009" /> Qətnaməyə cavab olaraq, Rusiya qanunvericiləri [[ATƏT]]-i "sərt nəticələr" ilə hədələdilər.<ref name="reuters2009">{{cite news | title = Russia scolds OSCE for equating Hitler and Stalin | url = https://www.reuters.com/article/newsMaps/idUSTRE5632JI20090704 | work = [[Reuters]] | date = July 4, 2009 | accessdate = August 20, 2009 }}</ref><ref>{{cite news | title = Resolution on Stalin riles Russia | url = http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/8133749.stm | work = | publisher = [[BBC]] | accessdate = August 20, 2009 | date = 2009-07-03 }}</ref> Oxşar qətnamə 10 il sonra AVropa Parlamenti tərəfindən verildi və [[Nasist Almaniyası]] ilə [[Sovet İttifaqı]] arasında imzalanmış Molotov-Ribbentrop Paktı Avropada müharibənin başlanmasında ittiham edildi. Bu addım da eyni zamanda Rusiya hakimiyyəti tərəfindən tənqid edildi.<ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>{{Cite web | url = https://www.rferl.org/a/russia-slams-eu-resolution-stating-nazi-soviet-pact-paved-way-for-wwii/30176278.html | title = Russia Slams EU Resolution Stating Nazi-Soviet Pact 'Paved Way' For WWII | website = RadioFreeEurope/RadioLiberty | language = en | access-date = 2020-01-01 }}</ref> 1982-ci ildə [[Soyuq müharibə]]nin yenidən alovlandığı zaman [[ABŞ]]-dakı Reyqan hökuməti 14 iyun tarixini hər il ABŞ-da Baltik Azadlıq Günü kimi qeyd olunması barədə qərar vermişdi.<ref>{{cite journal | url = http://thomas.loc.gov/cgi-bin/bdquery/z?d097:SJ00201:@@@L&summ2=m&; | title = A joint resolution designating "Baltic Freedom Day" | publisher = The Library of Congress | date = 1982-06-09 | ref = harv }}{{Dead link | date = August 2021 | bot = InternetArchiveBot }}.</ref> == Qeydlər == {{Notelist|2}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === {{Refbegin|20em}} * {{cite book | last = Bendersky | first = Joseph W | title = A History of Nazi Germany: 1919–1945 | publisher = Rowman & Littlefield | year = 2000 | isbn = 0-8304-1567-X | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Biskupski | first1 = Mieczyslaw B. | last2 = Wandycz | first2 = Piotr Stefan | title = Ideology, Politics, and Diplomacy in East Central Europe | publisher = Boydell & Brewer | year = 2003 | isbn = 1-58046-137-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Brackman | first = Roman | title = The Secret File of Joseph Stalin: A Hidden Life | publisher = Frank Cass | year = 2001 | isbn = 0-7146-5050-1 | ref = harv }} * {{cite journal | last = Carley | first = Michael J. | year = 1993 | title = End of the 'Low, Dishonest Decade': Failure of the Anglo-Franco-Soviet Alliance in 1939 | url = https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_1993_45_2/page/303 | journal = Europe-Asia Studies | volume = 45 | issue = 2 | pages = 303–41 | jstor = 152863 | ref = harv | doi = 10.1080/09668139308412091 }} * {{cite journal | last = Carr | first = Edward Hallett | authorlink = | year = 1949 | title = From Munich to Moscow—I | journal = Soviet Studies | volume = 1 | issue = 1 | pages = 3–17 | jstor = 148803 | ref = harv | publisher = Taylor & Francis | doi = 10.1080/09668134908409726 }} * {{cite book | last = Carr | first = Edward Hallett | author-mask = 3 | year = 1979 | origyear = 1951 | title = German–Soviet Relations between the Two World Wars, 1919–1939 | location = New York,&nbsp;NY | publisher = Arno Press | ref = harv }} * {{cite journal | last1 = Cyprian | first1 = Tadeusz | last2 = Sawicki | first2 = Jerzy | title = Nazi Rule in Poland 1939–1945 | publisher = Polonia | year = 1961 | ref = harv }} * {{Cite journal | first = Szymon | last = Datner | title = Crimes Committed by the Wehrmacht during the September Campaign and the Period of Military Government | publisher = Poznan | year = 1962 | ref = harv }}. * {{Cite journal | title = Genocide 1939–1945 | first1 = S | last1 = Datner | first2 = J | last2 = Gumkowski | first3 = K | last3 = Leszczynski | publisher = Wydawnictwo Zachodnie | year = 1962 | ref = harv }}. * {{cite book | last = Davies | first = N | year = 1986 | title = God's Playground | volume = II | publisher = Oxford University Press | isbn = 0-19-821944-X | ref = harv }}. * {{cite book | last = Eckert | first = Astrid M | title = The Struggle for the Files: The Western Allies and the Return of German Archives after the Second World War | publisher = Cambridge University Press | year = 2012 | isbn = 978-0-521-88018-3 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Edwards | first1 = Robert | title = White Death: Russia's War on Finland 1939–40 | year = 2006 | publisher = Weidenfeld & Nicolson | location = London | isbn = 978-0-297-84630-7 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Engle | first1 = Edwards | last2 = Paananen | first2 = Lauri | title = The Winter War: The Russo-Finnish Conflict, 1939–40 | year = 1985 | origyear = 1973 | publisher = Westview | location = US | isbn = 0-8133-0149-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Ericson | first = Edward E. | title = Feeding the German Eagle: Soviet Economic Aid to Nazi Germany, 1933–1941 | publisher = Greenwood | year = 1999 | isbn = 0-275-96337-3 | ref = harv }} * {{cite book | last = Fest | first = Joachim C. | authorlink = | title = Hitler | publisher = Houghton Mifflin Harcourt | year = 2002 | isbn = 0-15-602754-2 | ref = harv | url-access = registration | url = https://archive.org/details/hitler00joac }} * {{cite book | last = Garlinski | first = Jozef | authorlink = | title = Poland in the Second World War | publisher = Hippocrene Books | year = 1987 | isbn = 0-333-39258-2 | ref = harv }} * {{cite book | last = Goldman | first = Stuart D | title = Nomonhan, 1939: The Red Army's Victory That Shaped World War II | publisher = Naval Institute Press | year = 2012 | isbn = 978-1-61251-098-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Halecki | first = O | title = A History of Poland | url = https://archive.org/details/historyofpoland0000hale_m4d3 | publisher = Routledge & Kegan | year = 1983 | isbn = 0-7102-0050-1 | ref = harv }}. * {{cite book | last = Kershaw | first = Ian | authorlink = | title = Hitler, 1936–1945: Nemesis | publisher = W. W. Norton | year = 2001 | isbn = 978-0-393-32252-1 | oclc = 244169429 | ref = harv }} * {{cite book | editor1-first = Jari | editor1-last = Leskinen | editor2-first = Antti | editor2-last = Juutilainen | title = Talvisodan pikkujättiläinen | publisher = Werner Söderström Osakeyhtiö | year = 1999 | language = Finnish | isbn = 951-0-23536-9 }} 976 pp. * {{cite book | last = Maser | first = Werner | authorlink = :de:Maser Werner | title = Der Wortbruch: Hitler, Stalin und der Zweite Weltkrieg | url = https://archive.org/details/derwortbruchhitl0000mase_j9g7 | place = Munich | publisher = Olzog | year = 1994 | language = German | ref = harv }} * {{cite book | last = Montefiore | first = Simon Sebag | author-link = | title = Stalin: The Court of the Red Tsar | edition = 5th | year = 2005 | origyear = 2003 | publisher = Phoenix | location = Great Britain | isbn = 0-7538-1766-7 | ref = harv }} * {{cite book | last1 = Moorhouse | first1 = Roger | author-link = | title = The Devils' Alliance: Hitler's Pact with Stalin, 1939–1941 | url = https://archive.org/details/devilsalliancehi0000moor | publisher = The Bodley Head | year = 2014 | isbn = 978-1-84792-205-2 }} * {{cite book | last1 = Nekrich | first1 = Aleksandr Moiseevich | author1-link = | last2 = Ulam | first2 = Adam Bruno | last3 = Freeze | first3 = Gregory L | title = Pariahs, Partners, Predators: German–Soviet Relations, 1922–1941 | publisher = Columbia University Press | year = 1997 | isbn = 0-231-10676-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Philbin | first = Tobias R III | title = The Lure of Neptune: German–Soviet Naval Collaboration and Ambitions, 1919–1941 | publisher = University of South Carolina Press | year = 1994 | isbn = 0-87249-992-8 | ref = harv }} * {{cite book | last = Piotrowski | first = Tadeusz | title = Poland's Holocaust | publisher = McFarland | year = 2007 | isbn = 978-0-7864-0371-4 | ref = harv | url = https://archive.org/details/polandsholocaust00piot }} * {{cite journal | last = Resis | first = Albert | authorlink = | title = The Fall of Litvinov: Harbinger of the German–Soviet Non-Aggression Pact | url = https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_2000-01_52_1/page/33 | journal = Europe-Asia Studies | year = 2000 | pages = 33–56 | volume = 52 | issue = 1 | jstor = 153750 | ref = harv | doi = 10.1080/09668130098253 | publisher = Taylor & Francis }} * {{cite journal | last = Roberts | first = Geoffrey | title = The Soviet Decision for a Pact with Nazi Germany | journal = Soviet Studies | year = 1992a | pages = 57–78 | volume = 55 | issue = 2 | jstor = 152247 | ref = harv | doi = 10.1080/09668139208411994 }} * {{cite journal | first = Geoffrey | last = Roberts | title = The Fall of Litvinov: A Revisionist View | journal = Journal of Contemporary History | volume = 27 | date = October 1992b | pages = 639–57 | jstor = 260946 | issue = 4 | doi = 10.1177/002200949202700405 | ref = harv }}. * {{cite book | last = Roberts | first = Geoffrey | author-mask = 3 | authorlink = Geoffrey Roberts | title = Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953 | url = https://archive.org/details/stalinswarsfromw0000robe | publisher = Yale University Press | year = 2006 | isbn = 0-300-11204-1 | ref = harv }} * {{cite book | last = Service | first = Robert | authorlink = | title = A History of Modern Russia | url = https://archive.org/details/historyofmodernr0000serv | publisher = Penguin books | year = 2003 | origyear = 1997 | isbn = 978-0-14-101121-9 | ref = harv }} * {{cite book | last = Shirer | first = William L | authorlink = | title = The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany | publisher = Simon & Schuster | year = 1990 | origyear = 1959 | isbn = 0-671-72868-7 | ref = harv | title-link = }} * {{cite book | last = Taylor | first = AJP | authorlink = | title = The Origins of the Second World War | place = London | year = 1961 | publisher = Simon & Schuster | isbn = 978-0-684-82947-0 | ref = harv }} * {{cite book | last = Trotter | first = William R | author-link = | title = The Winter war: The Russo–Finnish War of 1939–40 | edition = 5th | year = 2002 | origyear = 1991 | publisher = Aurum Press | location = London | isbn = 978-1-85410-881-4 | ref = harv }} First published as {{cite book | title = A Frozen Hell: The Russo–Finnish Winter War of 1939–40 | publisher = Algonquin Books | place = Chapel Hill, North Carolina | year = 1991 | isbn = 1-56512-249-6 | oclc = 58499386 }} * {{cite book | last = Turtola | first = Martti | editor1-first = Jari | editor1-last = Leskinen | editor2-first = Antti | editor2-last = Juutilainen | title = Talvisodan pikkujättiläinen | year = 1999 | chapter = Kansainvälinen kehitys Euroopassa ja Suomessa 1930-luvulla | ref = harv }} * {{cite book | last = Ulam | first = Adam Bruno | authorlink = Adam Bruno Ulam | title = Stalin: The Man and His Era | url = https://archive.org/details/stalinmanhisera0000ulam | publisher = Beacon Press | year = 1989 | isbn = 0-8070-7005-X | ref = harv }} * {{cite journal | last = Watson | first = Derek | title = Molotov's Apprenticeship in Foreign Policy: The Triple Alliance Negotiations in 1939 | url = https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_2000-06_52_4/page/695 | journal = Europe-Asia Studies | year = 2000 | pages = 695–722 | volume = 52 | issue = 4 | jstor = 153322 | ref = harv | doi = 10.1080/713663077 }} * {{cite book | last = Watt | first = DC | year = 1989 | title = How War Came: the Immediate Origins of the Second World War 1938–1939 | location = London | isbn = 978-0-394-57916-0 | ref = harv | url = https://archive.org/details/howwarcameimmedi00dona }} * {{cite journal | last = Carr | first = Edward Hallett | date = 1949 | title = From Munich to Moscow—II | journal = Soviet Studies | volume = 1 | issue = 2 | pages = 93–105 | jstor = 148585 | doi = 10.1080/09668134908409737 }} * {{cite book | last = Fisher | first = David | authorlink = | last2 = Read | first2 = Anthony | authorlink2 = | date = 1999 | title = The Deadly Embrace: Hitler, Stalin, and the Nazi–Soviet Pact 1939–1941 | publisher = W. W. Norton & Co. }} * {{cite journal | last = Roberts | first = Geoffrey | title = Infamous Encounter? The Merekalov–Weizsacker Meeting of 17 April 1939 | url = https://archive.org/details/sim_historical-journal_1992-12_35_4/page/921 | journal = The Historical Journal | date = 1992 | pages = 921–6 | volume = 35 | issue = 4 | jstor = 2639445 | doi = 10.1017/S0018246X00026224 }} * {{cite journal | last = Roberts | first = Geoffrey | title = Soviet Policy and the Baltic States, 1939–1940: A Reappraisal | journal = Diplomacy and Statecraft | date = 1995 | pages = 695–722 | volume = 6 | issue = 3 | jstor = 153322 | doi = 10.1080/09592299508405982 }} * {{cite book | last = Vizulis | first = Izidors | year = 1990 | title = The Molotov–Ribbentrop Pact of 1939: The Baltic Case | url = https://archive.org/details/molotovribbentro0000vizu | publisher = Greenwood Publishing Group | isbn = 0-275-93456-X }} * {{cite book | last = Watt | first = Richard M. | year = 1979 | title = Bitter Glory: Poland & Its Fate 1918–1939 | url = https://archive.org/details/bitterglorypolan0000watt | publisher = Simon & Schuster | place = NY | isbn = 0-7818-0673-9 }} {{Refend}} == Xarici keçidlər == * [http://historyfoundation.ru/2019/05/31/pakt/ Originals of the treaty and protocols from the archives of the Russian Foreign Ministry, published by History Foundation in Russia in May 2019] * [http://www.fordham.edu/halsall/mod/1939pact.html Text of the pact] * [http://avalon.law.yale.edu/subject_menus/nazsov.asp Nazi–Soviet Relations 1939–1941] * [http://www.angelfire.com/de/Cerskus/english/index.html Leonas Cerskus. The Story of Lithuanian soldier] * [http://www.lituanus.org/1989/89_1_03.htm Modern History Sourcebook, a collection of public domain and copy-permitted texts in modern European and World history] has scanned photocopies of original documents * [https://archive.org/details/TheMeaningOfTheSoviet-germanNon-aggressionPact ''The Meaning of the Soviet–German Non-Aggression Pact'' Molotov speech to the Supreme Soviet on August 31, 1939] * [https://web.archive.org/web/20110504152623/http://users.ju.edu/jclarke/wizzg.html Italy and the Nazi–Soviet Pact of August 23, 1939] * [https://web.archive.org/web/20120125202858/http://www.secretpact.info/ International Conference and booklet on the Molotov–Ribbentrop Pact] {{İosif Stalin}} [[Kateqoriya:Müqavilələr]] [[Kateqoriya:23 avqustdakı hadisələr]] [[Kateqoriya:1939-cu ildəki hadisələr]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi]] [[Kateqoriya:Avropa tarixi]] [[Kateqoriya:Beynəlxalq münasibətlər tarixi]] [[Kateqoriya:Diplomatiya]] e7svhotn243kq9uwd5gty56varnviui Xilaskar kilsəsi (Bakı) 0 266404 6564187 6561536 2022-08-05T17:14:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |adı = Xilaskar kilsəsi |orijinal adı = Erlöserkirche |şəkil = [[Fayl:Church of Saviour in Baku 1.jpg|255px]] |şəkil_izah = |ölkə = {{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |şəhər = {{gerbifikasiya|Bakı}} |yerləşir = <small> [[Nəsimi rayonu]], 28 may küçəsi, 17</small> |aidiyyatı = [[Lüteranlıq]] |memar = [[Adolf Eyxler]] |sifarişçi = |tikilmə_tarixi = 1896-1899 |üslubu = [[Neoqotika]] |vəziyyəti = ''[[Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası]]nın Kamera və Orqan Musiqisi zalı kimi fəaliyyət göstərir'' |nişanlama2 = ATAMQ |nişanlama2_vaxtı = |nişanlama2_rəsmiadı = |nişanlama2_tipi = |nişanlama2_kriteriya = |nişanlama2_nömrəsi = [http://mct.gov.az/service/lang/az/page/20/nid/178/ 112] |nişanlama2_hissəsi = |nişanlama2_sərbəst1ad = Kateqoriya |nişanlama2_sərbəst1dəyər = |nişanlama2_sərbəst2ad = Əhəmiyyəti |nişanlama2_sərbəst2dəyər = Ölkə əhəmiyyətli |nişanlama2_sərbəst3ad = |nişanlama2_sərbəst3dəyər = |Commons kateqoriyası = Lutheran Church in Baku |Xəritəsi = {{Yer xəritəsi |Azərbaycan Bakı |label=Xilaskar kilsəsi|label_size=100 |lat=40.377004 |long=49.847784 |mark=Locator Dot2.gif |marksize=15 |position=bottom |width=255 |float=center |caption=}} }} '''Xilaskar kilsəsi''' ({{Dil-de|Erlöserkirche}}) — [[28 May küçəsi (Bakı)|28 may küçəsində]] (keçmiş Telefonnaya) yerləşən [[Lüteranlıq|lüteran]] kilsəsidir. Kilsə [[1896]]-[[1899]]-cu illərdə [[Adolf Eyxler]]in layihəsi əsasında [[neoqotika]] üslubunda inşa edilmişdir. {{Bax|#Memarlıq xüsusiyyətləri|1}} Kirxanın planında dartılmış düzbucaqlı formasında olan, dərin ajidonlu zal təqdim olunmuşdur. Təmiz divar fonunda qabarıq profillənmiş qotik tağ diqqətəlayiqdir. Ajido qübbə və yanlardakı tağşəkilli pəncərə yerləri ilə birgə zal interyerinin daxili fəzasının mərkəzi oxunu müəyyən edir.{{Bax|#İnteryeri|1}} Kirxanın birqülləli şaquli kompozisiyası həyətin dərinliyindədir. Mütənasib proporsiyalar, inşaat qurğusunun əsas hissələrinin səlis bölümləri və qotik elementlərin dekoratic artıqlığına yol vermədən əldə olunmuş həcmi plastika binanı çox ifadəli edir. Ciddi, bir qədər irəli çıxan səciyyəvi pilonlar mərkəzi portalı daha çox nəzərə çatdırır. Portal dekorativ, dinamik frontonla tamamlanır.{{Bax|#Eksteryeri|1}} == Tarixi == === Yevangelik-Lüteran İcması === {{Həmçinin bax|Azərbaycan almanları|Qafqaz almanları}} [[Fayl:Конфирмация в Немецкой Кирхе. Баку, 1931 год.jpg|thumb|left|230px|<center>Müqəddəs Xilaskar kilsəsində konfirmasiya, 1931</center>]] Cənubi Qafqazda Lüteranlıq XIX əsrin 20-ci illərindən etibarən, Azərbaycanda [[Yelenendorf]] və [[Annenfeld]] alman koloniyalarının yaradılmasından sonra yayılmağa başlamışdır.<ref name="Verdiyeva13">{{Harvnb|Verdiyeva|2009|p=13}}</ref> Həmin dövrlərdə kolonistlər Yevangelik-Lüteran Ali Konsistoriyasına tabe olurdular. 1810-cu ildə Xarici İnamların Mərkəzi İdarəsi ({{Dil-ru|Главное управление иностранных исповеданий}}) yaradılmış və 1817-ci ildən həmin mərkəz Rusiya İmperiyasının Dini İşlər Nazirliyinin tərkibinə daxil olmuşdur. 1937-ci ildə fəaliyyətinə xitam verilənə kimi Azərbaycanın Yevangelik-Lüteran Cəmiyyəti birləşmiş Cənubi Qafqaz Yevangelik-Lüteran Cəmiyyətinin tərkibinə daxil olmuşdur.<ref name="Verdiyeva29">{{Harvnb|Verdiyeva|2009|p=29}}</ref> [[1864]]-cü ildə Moskvadan Bakıya Eyxler, De Burr qardaşları, Otto Lend və başqaları köçürlər. Bakıda [[1870]]-ci ildə qurulmuş Yevangelik-Lüteran İcmasının də təşkilatçıları alman-lüteranlar olurlar. [[1873]]-cü ildə Bakıya, [[Robert Nobel]]lə birlikdə lüteran inaclı isveçlilər də köçürlər. [[1877]]-ci ildə Bakı quberniyasında 3430 alman yaşayırdı.<ref name="Zeynalova2008">{{Harvnb|Zeynalova|2008|p=202-218}}</ref> === Yer seçilməsi === [[1877]]-ci ildə Bakı qubernatoru olan general-mayor Valerian Pozen lüteranlara təmsilçi və kilsə soveti üzvlərini seçməyə, həmçinin kirxa və ibtidai məktəb inşa etməyə icazə verir. Sovetə mühəndis Tol, mühəndis [[Ferdinand Lemkul]], əczaçı Karl Eyxler, mekxanika zavodunun sahibi Otto Lend, Vilhelm Zorqe (kəşfiyyatçı [[Rixard Zorge]]nin atası), Qotlib Tsine və isveçrəli Sunqren daxil idi. [[2 may]] [[1878]]-ci ildə Bakı Yevangelik-Lüteran Sovetinin üzvləri Lemkul, Meyer, Eyxler, Lents, Tsinne və başqaları Şəhər İdarəsinə müraciət edərək, ibadət evi və ibtidami məktəb binalarının tikilməsi üçün yer ayırılmasını xahiş edirlər. Müraciətdə keçmiş [[İstiqlaliyyət küçəsi (Bakı)|Nikolayevskaya (indiki İstiqlaliyyət) küçəsində]] hazırda [[Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin binası]] yerləşən yerin ayrılması xahiş edilirdi.<ref name="Hümbətova34">{{Harvnb|Гумбатова|2008|p=34}}</ref> [[1879]]-cu ilin fevralında lüteran icmasının Kilsə Soveti Şəhər İdarəsinə yenidən müraciət edərək, əvvəl qeyd edimiş yerdə ərazi ayırılmasını, əgər mümkün deyilsə, Tatar qəbirsanlığının Şərq tərəfində, həbsxana ərazisi ilə üzbəüz ərrazinin (hazırda “[[Monolit (bina)|Monolit]]” binasının yerləşdiyi ərazi) ayırılmasını xahiş edir.<ref name="Hümbətova35">{{Harvnb|Гумбатова|2008|p=35}}</ref> [[1859]]-cu ildən həmin qəbirsanlıqda ölülərin dəfn edilməsinə icazə verilməsə də, əhali hələ də oradakı məzarları ziyarət edirdi. Bakının 1878-ci ildə təşkil edilmiş baş planına əsasən bu ərazidə qala divarları boyunca sənətkarlıq sıralarının, həbsxana ilə üzbəüz yaradılacaq meydanda isə ticarət işləri üçün istifadə olunmalı idi.<ref name="şəhərsalma94">{{Harvnb|Şəhərsalma|2013|p=94-98}}</ref> Buna görə də, Şəhər İdarəsi Kilsə Sovetinə başqa ərazi seçməyi təklif edir.<ref name="Hümbətova35"/> 28 iyun 1879-cu ildə F. Lemkul, həmçinin Kilsə Sovetinin üzvləri K. Eyxler və O. Lents yenidən Şəhər İdarəsinə müraciət edərək şəhər mərkəzindən çox uzaq olmayan başqa bir ərazinin ayırılmasını xahiş edirlər. [[25 aprel]] [[1885]]-ci ildə Bakı Yevangelik-Lüteran İcması Kilsə Sovetinin sədri Karl Lüdviq Limmerman Şəhər İdarəsinə edilmiş növbəti müraciətində onlar üçün Karantinnaya (hazırda Həzi Aslanov) küçəsində ayrılmış 6002 sajen ərazinin ibadət evi və məktəb binasının inşası üçün çox kiçik olduğunu bildirir, buna görə də, Telefonnaya (hazırda 28 may) küçəsindəki boş ərazinin ayırılmasını xahiş edir.<ref name="Hümbətova36">{{Harvnb|Гумбатова|2008|p=36}}</ref> [[30 noyabr]] 1885-ci ildə Bakı Şəhər Duması Telefonnaya küçəsində Masumovun zavodu və Vermişevin dəyirmanı yaxınlığındakı boş ərazinin ibadət evi və məktəb inşası üçün lüteran icmasına ayrılmasına qərar verir.<ref name="Hümbətova36"/> [[2 yanvar]] [[1886]]-cı ildə 14002 sajen ərazi ölçülür və icmaya təhvl verilir, beləcə, Yevangelist-Lüteran cəmiyyəti Bakıda ərazi alınmasına on dörd il sərf etmiş olur.<ref name="Hümbətova36"/> === İnşası === 1886-cı ildə Eyxlerin iştirakı ilə Suraxanskiy (hazırda Dilarə Əliyeva) küçəsində məktəb binası inşa edilir və müvəqqəti olaraq bu məktəb həm də ibadət evi kimi istifadə edilir. Elə həmin il memar [[İohann Edel]] tərəfindən ibadət evinin inşa planı hazırlanır, lakin, [[13 fevral]] [[1894]]-cü ildə ümumi yığıncaqda kilsə inşa edilməsi qərara alınır.<ref name="Hümbətova73"/> Kilsənin inşası 24 yaşlı gənc memar, Karl Eyxlerin qardaşı oğlu [[Adolf Eyxler|Adolfa]] həvalə olunur. 6 mart [[1894]]-cü ildə memar icma yığıncağının təsdiq etməsi üçün kirxa layihəsini təqdim edir, [[14 mart]] [[1896]]-cı ildə isə Rusiya İmperiyasının Daxili İşlər Nazirliyi layihəni təsdiqləyərək inşaata icazə verir.<ref name="Hümbətova73">{{Harvnb|Гумбатова|2008|p=73}}</ref> [[21 mart]] [[1896]]-cı ildə, bazar günü kilsənin təntənəli [[təməlqoyma]] mərasimi baş tutur.<ref name="Hümbətova74">{{Harvnb|Гумбатова|2008|p=74}}</ref> Təməlqoyma mərasimində Bakı qubernatoru Pavel Lileyev və bələdiyyə başçısı İretskiy də iştirak edirlər. Mərasimdə iştirak etmək üçün [[Emmanuel Nobel]] də Bakıya gəlir.<ref name="Hümbətova74"/> Mərasimdə kilsənin adının Xilaskar kilsəsi olacağı elan edilir.<ref name="Hümbətova74"/> Kilsə, Nobel qardaşları da daxil olmaqla dindarların ianələri əsasında inşa edilmiş və 70.000 rubla başa gəlmişdir.<ref name="Hümbətova74"/> === Xeyir-duası === [[Fayl:Baku kirkha Early 20th century.jpg|200px|thumb|right|Xilaskar kilsəsi [[Rusiya imperiyası]]nın açıqcasında]] [[24 iyun]] [[1898]]-ci ildə çoxlu əhalinin iştiarkı ilə kirxa qülləsinə qızıl suyuna çəkilmiş, 13 pud ağırlığa malik xaç qaldırılır. Hazırlanması 15.000 rubla başa gəlmiş xaçın xərcləri lüteran icmasının sədri Lev de Burun qardaşı Bruno de Bur tərəfindən ödənmişdi.<ref name="Hümbətova74"/> [[1899]]-cu ildə kilsədə zınqırovlar və orqan quraşdırılmışdır. [[4 fevral]] [[1899]]-cu ildə kilsədə ilk orqan musiqisi eşidilmişdir. [[14 mart]] 1899-cu ildə Alman-İsveç prixodunun Xilaskar Lüteran Kilsəsinin xeyir-dua mərasimi baş tutmuşdur. Mərasimdə mindən çox insan, o cümlədən, qubernator Vladimir Roqqe iştirak etmişdir.<ref name="Hümbətova74"/> [[23 aprel]] [[1900]]-cü ildə kirxada ilk dini orqan konserti baş tutmuş, konsertdə [[İohann Sebastyan Bax|İ.S.Baxın]] əsərləri səsləndirilmişdir. Sonradan bu cür konsertlər ənənəyə çevrilmiş və [[1928]]-ci ilə kimi davam etdirilmişdir.<ref>{{cite journal|last=ИБРАГИМОВА|first=Джейла|title=ЗДЕСЬ ЗВУЧАЛА АВЕ-МАРИЯ|journal=IRS|date=27 sentyabr 2007|url=http://www.azerbaijan-irs.com/irs/viewer.php?id=000220|accessdate=2 noyabr 2017|archive-date=2007-09-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20070927222956/http://www.azerbaijan-irs.com/irs/viewer.php?id=000220|url-status=unfit}}</ref> === SSRİ dövründə === [[1934]]-cü ildə kilsənin sökülməsinə qərar verilir. Azərbaycanın Yevangelik-Lüteran icması [[1937]]-ci ilə kimi fəaliyyətini davam etdirmişdir. [[1934]]-cü ildə sonuncu pastor Paul Hamberq kilsəni tərk etmişdir. Kilsə və ziyarətçilərin sonrakı taleyi uğrunda mübarizəni Kilsə Soveti davam etdirmişdir. [[1936]]-cı ildə sovet üzvü Rudolf Vaqnerin təşəbbüsü ilə kilsə ziyarətçilərindən toplanmış ianələr hesabına Amaliya Andreyevna Karpenko xüsusi məktubla [[Moskva]]ya göndərilmişdir. Sovet hökuməti və birbaşa Stalinin adına yazılmış məktubda Bakıdakı alman kilsəsinin saxlanması və kilsə ziyarətçilərinin ömürlərinin sonuna kimi yoldaş [[Stalin]] üçün dua etmələrinə icazə verilməsini xahiş edirdilər.<ref name="Hümbətova92"/> Bakıdakı digər mühüm məbədlərdən ([[Müqəddəs Bakirə Məryəm kostyolu]], [[Aleksandr Nevski kafedralı (Bakı)|Aleksandr Nevski kafedralı]], [[Müqəddəs Varfolomey kilsəsi (Bakı)|Müqəddəs Varfolomey kilsəsi]], [[Müqəddəs Faddey və Varfolomey kilsəsi]], [[Bibiheybət məscidi]] və sair) fərqli olaraq Xilaskar kilsəsi dağıdılmır. Lakin, [[1 noyabr]] [[1937]]-ci ildə icma aktivistləri pastor Paul Leopoldoviç Hamberq, Rudolf Rudolfoviç Vaqner, Kristian Kasparoviç Ditçül, Con Kristianoviç Vinter, İda Bernqardovna Temnikova, Mariya Avqustovna Fridrixzon, Amaliya Andreyevna Karpenko və Ditrix Kornelyeviç Tissen güllələnərək qətlə yetirilir.<ref name="Hümbətova92">{{Harvnb|Гумбатова|2008|p=92}}</ref> Lakin, kilsənin sökülməsinin qarşısı alınır. Belə ki, [[1934]]-cü ildə [[Sergey Kirov]]un qəfil öldürülməsindən sonra Sovet hökuməti təcili olaraq Bakıda ona heykəl ucaldılmasına qərar verir. Heykəlin ucaldılması işi [[Pinxos Sabsay]]a tapşırılır. Heykəltəraş əsər üzərində işin davam etdirilməsi üçün hündür tavanlı yerə ehtiyacı olduğunu bildirir və iş emelatxanası kimi ona kilsə binasının ayırılmasını xahiş edir. Buna görə də kilsənin sökülməsi təxirə salınır və bina iş emalatxanası kimi Sabsaya verilir.<ref name="germania">''Информационный портал о Германии''. [http://www.germania-online.ru/nc/kultur/kultura-detal/datum////cerkov-spasitelja-v-baku-vtoraja-zhizn.html Церковь Спасителя в Баку: вторая жизнь] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160914070657/http://www.germania-online.ru/nc/kultur/kultura-detal/datum////cerkov-spasitelja-v-baku-vtoraja-zhizn.html |date=2016-09-14 }}. 10 января 2011</ref> Sonrakı illərdə bina Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə kamera və orqan musiqisi zalı adlandırılaraq [[Azərbaycan Dövlət Filarmoniyası]]nın tabeliyinə verilir. === Müasir dövrdə === [[15 mart]] [[2010]]-cu ildə ''“Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının kamera və orqan musiqisi zalı binasının tarixi-memarlıq abidəsi və mədəniyyət ocağı kimi əhəmiyyətini nəzərə al”''<ref name="sərəncam">{{cite news|title=Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının kamera və orqan musiqisi zalı binasının təmiri və bərpasıilə əlaqədar tədbirlər haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı|url=http://anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/mart/111838.htm|accessdate=2 noyabr 2017|date=2010 16 mart}}</ref> an [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] binanın bərpası haqqında sərəncam imzalayır. Restavrasiya işlərinin həyata keçirilməsi üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Ehtiyat Fondundan 1 milyon manat vəsait ayırılır.<ref name="sərəncam"/> Bir il ərzində davam edən restavrasiya işlərindən sonra [[30 dekabr]] [[2010]]-cu ildə Azərbaycan Prezidenti və [[Azərbaycanın birinci xanımlarının siyahısı|Azərbaycanın birinci xanımı]] kilsə binasının açılışında iştirak edirlər. Azərbaycan mütəxəssisləri tərəfindən həyata keçirilmiş əsaslı təmir və bərpa işləri binanın özünəməxsus orijinal üslubunu, qədim tarixi memarlığını qorumaqla həyata keçirmişdir. Ənənəvi alman qotik memarlığının ən gözəl nümunələrindən olan binanın akustikasına xüsusi diqqət yetirilmişdir. Bundan əlavə, binada ilk dəfə havalandırma sistemi qurulmuş, xaricdən dəvət olunan mütəxəssislər orqanı bərpa etmişlər.<ref>{{cite news|title=İlham Əliyev Azərbaycan Dövlət Filarmoniyasının kamera və orqan musiqisi zalı binasının açılışında iştirak etmişdir|url=http://az.president.az/articles/1371|accessdate=2 noyabr 2017|agency=president.az}}</ref> 2016-cı ildə Xilaskar Yevangelik Lüteranların Bakı dini icmasının sədri Vera Viktorovna Nesterevo kilsədə bazar günü ibadətlərinin keçirilməsi üçün 20 AZN icarə haqqı alınmasını və icmanın davamlı olaraq bu məbləği ödəyə bilmədiyini bildirmişdir.<ref>{{cite news|title=Azərbaycanda yaşayan lüteranlar - işıq da alman hesabı ilə yandırılır|url=https://report.az/din/azerbaycanda-yasayan-luteranlar/|accessdate=2 noyabr 2017|publisher=report.az|date=5 Noyabr, 2016}}</ref> Məsələyə münasibət bildirən [[Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] isə, bütün dini icmalar kimi, lüteran icmasına da dövlət büdcəsindən vəsait ayrıldığını bildirmişdir.<ref>{{cite news|title=Dövlət Komitəsi Lüteranların Bakı dini icmasının ibadətlə bağlı probleminə münasibət bildirib|url=http://archive.milletinsesi.info/index.php?newsid=19017|accessdate=2 noyabr 2017|publisher=milletinsesi.info}}{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == Memarlıq xüsusiyyətləri == {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = üfüqi | başlıq = | başlıq_yer = left | başlıq_arxafon = | şəkil1 = Kirche in Helenendorf.png | alt1 = | izah1 = <center>[[Göygöl şəhəri]]ndəki <br/>[[Müqəddəs İohann kilsəsi (Göygöl)|Müqəddəs İohann kilsəsi]]</center> | miqyas1 = 220 | şəkil2 = Elisabethkirche Marburg 01.jpg | alt2 = | izah2 = <center>[[Marburq]] şəhərindəki [[Müqəddəs Yelizaveta kilsəsi (Marburq)|Müqəddəs Yelizaveta kilsəsi]]</center> | miqyas2 = 168 }} Layihənin əsas sifarişçiləri olan Bakının alman mənşəli sakinləri memar [[Adolf Eyxler|A. Eyxlerin]] qarşısında belə bir tələb irəli sürmüşdülər ki, layihələndirilən kirxa [[Yelenendorf]] (indiki [[Göygöl şəhəri|Göygöl]]) koloniyasındakı [[Müqəddəs İohann kilsəsi (Göygöl)|kirxanı]] xatırlatmalıdır. Yelenendorfdakı kirxanın memarı məlum olmasa da, tikili müəyyən qədər orta əsrlər Almaniyasının əyalətlərindəki dini tikililəri xatırladır. Lakin, XIX-XX əsrlərin keçidində Zaqafqaziyanın və Rusiya İmperiyasının iri sənaye mərkəzlərindən birinə çevrilmiş [[Bakı]] üçün Yelenendorfdakı kirxa memarlıq göstəricisi ola bilməzdi.<ref name="Fətullayev149">{{Harvnb|Fətullayev|2013|p=149}}</ref> İstedadlı memar-rəssam olan Adolf Eyxler çox zərif memarlıq üslubuna malik idi. Dərin erudisiya və yüksək peşəkarlıq Eyxlerə kirxanın memarlığını alman qotikasının<ref name="Fətullayev149"/> ən yaxşı ənənələrində işləyib hazırlamağa imkan vermişdi. İnşaat və bəzək işlərinin yüksək keyfiyyəti kirxa binasını yan tikililərlə birlikdə vahid kompleks halnda sıravi tikililərlə bir yerdə vahid kompleks halında sıravi tikililər arasından seçilib ayrılır. === Yerləşməsi === Memarlıq tədqiqatçısı [[Şamil Fətullayev|Ş. Fətullayev-Fiqarov]] qeyd edir ki, [[28 May küçəsi (Bakı)|28 may (keçmiş Telefonnaya) küçəsinin]] qırmızı xəttindən xeyli geridə ucalan kirxanın yerləşmə mövqeyini uğurlu hesab etmək olar. Belə taktiki yanaşma binanın həcmi-fəza strukturunun tam gücü ilə açılmasına imkan vermişdir. Tədqiqatçının fikrincə, ''“binanın parlaq gözəlliyinin müşahidəsi üçün də seçilmiş mövqe çox əlverişlidir.”''<ref name="Fətullayev148">{{Harvnb|Fətullayev|2013|p=148}}</ref> Bakı şəhərinin ensiz küçələrinin qırmzı xətlərində yerləşən və kifayət qədər vizual memarlıq panoramı olmayan ictimai və mülki tikililərdən fərqli olaraq, kirxa miqyas və fəza atmosferi aydın duyulan dini mahiyyətli yeganə tikilidir. Burada ətraf tikililər bina üçün sıxıntı yaratmır, o, kompozisiya dominantı kimi öz memarlıq şərhində çıxış edir.<ref name="Fətullayev148"/> === İnteryeri === [[Fayl:Erlöserkirche in Baku.jpg|thumb|250px|Kilsənin interyeri]] Kirxanın planında dartılmış düzbucaqlı formasında olan, dərin ajidonlu zal təqdim olunmuşdur. Təmiz divar fonunda qabarıq profillənmiş qotik tağ diqqətəlayiqdir. Ajido qübbə və yanlardakı tağşəkilli pəncərə yerləri ilə birgə zal interyerinin daxili fəzasının mərkəzi oxunu müəyyən edir. İnteryer həlli ciddi və sadədir, ənənəvi şəkildə yanlardakı qotik formalı pəncərələrdən işıqlanır. Ağac memarlığının ən yaxşı ənənələrində işlənmiş plafon alman qotikası üçün səciyyəvidir.<ref name="Fətullayev149"/> Kessonlaşdırılmış tutqun tavan irəli çıxan gözəl kornşteynləri ilə birgə zalın təmiz divarlarının üzərinə effektli şəkildə oturub. Divarların iri səth müstəviləri ilə təzadlı nisbətdə olan memarlıq elementləri maraqlı kompozisiya həllinə gətirilmişdir.<ref name="Fətullayev149"/> İbadət zalının baş girişi üstündə, apsida ilə üzbəüzdə ikinci mərtəbədə orqan musiqisi üçün eyvan yerləşir. Sadə həllinə baxmayaraq, sakit memarlıq kütlələrinin mütənasib bölümləri, dekorativ elementlərin zövqlə tətbiqi və interyerdə aparılmış işlərin yüksək keyfiyyəti sayəsində zal yüksək məziyyətlər əldə etmidir.<ref name="Fətullayev149"/> === Eksteryeri === [[Fayl:Church of Saviour in Baku.jpg|300px|thumb|left|<center>Kilsə 2016-cı ildə</center>]] Kirxanın birqülləli şaquli kompozisiyası həyətin dərinliyindədir. Mütənasib proporsiyalar, inşaat qurğusunun əsas hissələrinin səlis bölümləri və qotik elementlərin dekoratic artıqlığına yol vermədən əldə olunmuş həcmi plastika binanı çox ifadəli edir.<ref name="Fətullayev150"/> Ciddi, bir qədər irəli çıxan səciyyəvi pilonlar mərkəzi portalı daha çox nəzərə çatdırır. Portal dekorativ, dinamik frontonla tamamlanır. Onun enişləri krablar və xaççiçəklərlə bəzənib.<ref name="Fətullayev150"/> Şamil Fətullayev qeyd edir ki, [[Marburq]]dakı [[Müqəddəs Yelizaveta kilsəsi (Marburq)|Müqəddəs Yelizaveta kilsəsi]] ilə müqayisədə Adolf Eyxlerin qarşısında duran vəzifələr istər binanın miqyası, istərsə də həcmi-fəza kompozisiyasının həlli baxımından daha sadə olsa da, memar bu tikilidən müəyyən mənada ilhama gəlməyə bilməzdi.<ref name="Fətullayev150"/> Portalın qabarıq profillənmiş şişbucaq tağı yumşaq profillər vasitəsilə qapı üzərindəki qızılgül naxışını diqqətə çəkərək, sevinc və rahatlıq atmosferi yaradır. Portal üzərində ardıcıl olaraq qotik memarlığın çatma formaları öz dinamik proporsiyaları ilə yerlərini tutur və səkkizüzlü plana malik qüllə ilə aksent şəklində bərkidilir.<ref name="Fətullayev150"/> Bu maraqlı üsul alman qotikasının xüsusi məşəlinə çevrilərək, frontonları, krablar və xaççiçəklərlə bir yerdə enişləri təkrar edir. Burada memarlıq miqyaslı səmtləşdirilmiş dinamika təzahür edir. Bakılı sənətkar-ustaların məharətli işi, [[Abşeron]] karxanalarının əla keyfiyyətli daşı və memar A. Eyxlerin istedadı kirxanı Bakı şəhərində qotik memarlığın apofeozuna təvrilir.<ref name="Fətullayev150"/> Kirxanın şaquli binasının təsir gücü birmənalı deyildir. O, yan, lakin ona harmonik şəkildə qovuşan kütlələrlə bir yerdə dominant mövqeyini qoruyub saxlayır. Memarlıq elementləri ilə qapanan çatma tağ yerləri qabarıq ifadə olunur. Kirxanın şaquli binasının təsir gücü birmənalı deyildir. O, yan, lakin ona harmonik şəkildə qovuşan kütlələrlə bir yerdə dominant mövqeyini qoruyub saxlayır. Memarlıq elementləri ilə qapanan tağ yerləri qabarıq ifadə olunur.<ref name="Fətullayev150"/> [[Fayl:Church of Saviour in Baku 2.jpg|thumb|250px]] Kirxanın ümumi həcmi-fəza və memarlıq kompozisiyası memar Adolf Eyxlerə qotikaya yeni nəzərə salmağa imkan vermişdir. Onun memarlığı Şərq mühitində formalaşmış və digər konstruktiv-karkas sistemində yüksələn qotik üslubi strukturu yaratmışdır.<ref name="Fətullayev150">{{Harvnb|Fətullayev|2013|p=150}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * {{cite book|last=Зейналова|first=Судаба|title=Немцы на Кавказе|date=2009|publisher=Mütərcim|location=Bakı|url=http://elibrary.bsu.az/yenii/ebookspdf/nem%C3%A7i_na_kafkaza.pdf|access-date=2017-11-02|archive-date=2019-12-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20191225184213/http://elibrary.bsu.az/yenii/ebookspdf/nem%C3%A7i_na_kafkaza.pdf|url-status=dead}} * {{cite book|last=Вердиева|first=Хаджар|title=Немцы в Северном Азербайджане|date=2009|publisher=Elm|location=Bakı|url=http://elibrary.bsu.az/yenii/ebookspdf/orXjt0kT.pdf|access-date=2017-11-02|archive-date=2018-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20180328201052/http://elibrary.bsu.az/yenii/ebookspdf/orXjt0kT.pdf|url-status=dead}} * {{cite book|last=Гумбатова|first=Тамара Филипповна|title=Баку и немцы|date=2008|location=Bakı|page=462}} * {{cite book|last=Fətullayev-Fiqarov|first=Şamil|title=Bakının memarlıq ensiklopediyası|date=2013|publisher=Şərq-Qərb, Azərbaycan Respubliksı Memarlar İttifaqı|location=Bakı|page=}} * {{cite book|last=Fətullayev-Fiqarov|first=Şamil|title=Bakı memarları - XIX əsrin sonu XX əsrin əvvəllərində|date=2013|publisher=Şərq-Qərb, Azərbaycan Respubliksı Memarlar İttifaqı|location=Bakı|page=}} {{Azərbaycanda xristianlıq}} {{Bakı şəhərinin görməli yerləri}} [[Kateqoriya:1899-cu ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:1899-cu ildə tamamlanmış kilsələr]] [[Kateqoriya:Azərbaycan kilsələri]] [[Kateqoriya:Zal kilsələri]] [[Kateqoriya:Bakı kilsələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycandakı lüteran kilsələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda protestantlıq]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda qotik memarlıq]] [[Kateqoriya:Bakı məbədləri]] [[Kateqoriya:Neoqotika üslubunda tikililər]] [[Kateqoriya:Adolf Eyxlerin əsərləri]] 9nmpx1eb75vtpcvtf4f3jwm6hn4wgur Noam Çomski 0 268304 6564652 6472276 2022-08-05T22:24:58Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Alim |adı = Noam Çomski |orijinal adı = {{Dil-en|Avram Noam Chomsky}} |digər adları = |şəkil = Noam Chomsky portrait 2017.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = Çomski 2017-ci ildə |piktoqram = Dilçi |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|ABŞ}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = Zeev "Uilyam" Çomski |anası = Elzie Simonofski |elm sahəsi = [[Dilçilik]], [[Analitik fəlsəfə]], Siyasi tənqidçilik |elmi dərəcəsi = |elmi adı = |iş yeri = Arizona Universiteti (2017 – davam edir) <br />Massaçusets Texnologiya İnistitutu (1955 – davam edir) <br />Qabaqcıl Tədqiqat İnstitutu (1958 – 1959) |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = Mark Beyker, Rey C. Doughörti Rey Cakendov Corc Lakov Hovard Lasnik Robert Liis Alek Marantz |tanınır = Siyasi aktivistliyi, dilçilik sahəsindəki yenilikləri və "Çomski iyerarxiyası" Çomskini xeyli məhşurlaşdırmışdır. |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = "A.E. Havens" medalı <br /> "Psixologiyaya Dəyərli Töhvəyə görə" mükafatı <br />"Kyoto" mükafatı <br /> "Helmholtz" medalı <br /> "Benjamin Franklin" medalı <br /> "Erix Fromm" mükafatı <br /> "Neyl və Sara Smithlər" medalı <br /> "Corc Oruel" mükafatı və s. |imzası = Noam Chomsky signature.svg |saytı = http://www.chomsky.info/ |vikianbar = }} '''Avraam Noam Çomski''' ({{Dil-en|Abraham Noam Chomsky}}; {{DVTY}}) — [[ABŞ]] [[Dilçilik|linqvist]]i{{efn|Marqalit Foks:"Mr. Çomski modern dilçiliyin atasıdır və hələ bu sahənin əl təsirli şəxsi olaraq qalır."<ref>{{kitab3 | müəllif = Margalit Foks | başlıq = A Changed Noam Chomsky Simplifies | link = https://www.nytimes.com/1998/12/05/arts/a-changed-noam-chomsky-simplifies.html | cavabdeh = | yer = Nyu-York | nəşriyyat = The New York Times | il = 1998 5 dekabr | cild = | səhifə = | səhifələr = | isbn =0362-4331 | doi = | ref = }}</ref><br/>Sem Tanenhaus:"87 yaşlı Çomski hələ də amerikan intelektual mühitində öz vacibliyini qoruyub saxlayır."<ref>{{kitab3 | müəllif = Sam Tanenhaus | başlıq = Noam Chomsky and the Bicycle Theory | link = https://www.nytimes.com/2016/11/06/education/edlife/on-being-noam-chomsky.html | cavabdeh = | yer = | nəşriyyat = The New York Times | il = 2016 31 oktyabr | cild = | səhifə = 0362-4331 | səhifələr = | isbn = | doi = | ref = }}</ref> }}, [[filosof]]u,<ref name="szabo">[http://chomsky.info/bios/2004----.htm "Noam Chomsky"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150213051920/http://www.chomsky.info/bios/2004----.htm |date=2015-02-13 }}, by Zoltán Gendler Szabó, in ''Dictionary of Modern American Philosophers, 1860–1960'', ed. Ernest Lepore (2004). "Chomsky's intellectual life had been divided between his work in linguistics and his political activism, philosophy coming as a distant third. Nonetheless, his influence among analytic philosophers has been enormous because of three factors. First, Chomsky contributed substantially to a major methodological shift in the human sciences, turning away from the prevailing empiricism of the middle of the twentieth century: behaviorism in psychology, structuralism in linguistics and positivism in philosophy. Second, his groundbreaking books on syntax (Chomsky (1957, 1965)) laid a conceptual foundation for a new, cognitivist approach to linguistics and provided philosophers with a new framework for thinking about human language and the mind. And finally, he has persistently defended his views against all takers, engaging in important debates with many of the major figures in analytic philosophy..."</ref><ref>''[[The Cambridge Dictionary of Philosophy]]'' (1999), "Chomsky, Noam," [[Cambridge University Press]], pg. 138. "Chomsky, Noam (born 1928), preeminent American linguist, philosopher, and political activist... Many of Chomsky's most significant contributions to philosophy, such as his influential rejection of behaviorism... stem from his elaborations and defenses of the above consequences..."</ref> [[tarixçi]]{{efn|Çomski işinin təsiri haqqında düşünərkən, Çomskinin işinin qəbulu və Çomskinin bir yəhudi, bir dilçi, filosof, tarixçi, inadkar, ikon və anarxist kimi qavranılması fikri üzərində dayanmalı olduq.}}si və [[Siyasi elm|politoloq]]u. Çomski "müasir dilçiliyin atası"<ref>{{cite web|url=http://www.newstatesman.com/200307140016|title=Great thinkers of our time – Noam Chomsky|accessdate=2008-08-02|last=Clark|first=Neil|date=2003-07-14|publisher=[[New Statesman]]|quote=Regarded as the father of modern linguistics, founder of the field of transformational-generative grammar, which relies heavily on logic and philosophy.|archive-date=2011-11-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20111124121922/http://www.newstatesman.com/200307140016|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news |url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F20B1FFA3A5F0C768CDDAB0994D0494D81&n=Top%2fReference%2fTimes%20Topics%2fPeople%2fC%2fChomsky%2c%20Noam |title=A Changed Noam Chomsky Simplifies|accessdate=2008-08-02 |last=Fox|first=Margalit|date=1998-12-05|publisher=New York Times|quote=... Noam Chomsky, father of modern linguistics and the field's most influential practitioner; ...}}</ref><ref>Thomas Tymoczko, Jim Henle, James M. Henle, ''Sweet Reason: A Field Guide to Modern Logic'', Birkhäuser, 2000, p. 101.</ref> kimi qəbul edilir və analitik fəlsəfənin ən böyük nümayəndələrindən hesab edilir.<ref name="szabo"/>. [[Yəhudilər|Yəhudi]] əsilli [[Rusiya]] köçkünü Uilyam Çomskinin oğludur. Çomski [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu]]nda dilçilik üzrə [[professor]]dur. Öz adıyla adlandırdığı "Çomski iyerarxiyası"nın yaradıcısıdır. İdeoloji cəhətdən [[anarxizm]] və [[azad sosializm]] tərəfdarıdır, Çomski müasir [[kapitalizm]]in<ref>{{cite journal|last=Arnove|first=Anthony|title=In Perspective: Noam Chomsky|journal=International Socialism |year=1997|month=March |url=http://pubs.socialistreviewindex.org.uk/isj74/arnove.htm|accessdate=29 October 2011}}</ref> və [[ABŞ]]-ın xarici siyasətinin alovlu tənqidçisi kimi tanınır.<ref>[http://www.publishersweekly.com/pw/print/20030505/30953-the-accidental-bestseller-.html "The Accidental Bestseller], ''[[Publishers Weekly]]'', 5-5-03, accessed 05-03-11. "Chomsky's controversial political works...became mainstream bestsellers."</ref> Çomski [[Filadelfiya]]da fəhlə sinfindən olan [[Aşkenazi yəhudiləri|Aşkenazi]] ailəsində anadan olmuşdur. Erkən yaşlarından [[Nyu-York]]dakı alternativ kitab dükanlarından [[anarxizm]]lə maraqlanmışdır. [[Pensilvaniya Universiteti]]ndə təhsil almış, [[Harvard Araşdırmaçılar Cəmiyyəti]]ndəki bakalavr üstü araşdırması zamanı inkişaf etdirdiyi [[transformasianal qrammatika nəzəriyyəsi]] barədə 1955-ci ildə [[doktorantura]] işini müdafiə etmişdir. Elə həmin ildə də [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|MİT]]-də dərs deməyə başlamışdır. 1957-ci ildə "Sintaktik strukturlar" adlı elmi əsəri ilə [[dilçilik]] sahəsində önəmli fiqur halına gəlmişdır. Onun bu əsəri dilçilik elminin yenidən modelləndirilməsində mühüm rol oynamışdır. 1958-ci ildən 1959-cu ilə qədər Qabaqcıl Elm İnistitutunun Milli Elm Fondunun araşdırmaçısı kimi çalışmışdır. O, generativ qrammatika nəzəriyyəsinin, universal qrammatika nəzəriyyəsinin, Çomski iyerarxiyasının və minimalist proqramın yaradıcısı və ya yaradıcılarından biridir. Çomski [[biheviorizm]]in təsir dairəsinin azaldılmasında mühüm rol oynamış və [[B.F. Skinner]]in ən böyük tənqidçilərindən olmuşdur. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Vyetnam müharibəsi]]ndəki siyasətinin açıq tənqidçisi olan Çomski bu müharibəni [[İmperializm|Amerika imperializmi]] aktı kimi qəbul edirdi. O, 1967-ci ildə özünün müharibə əleyhdarlığı barədə düşüncələrini izah etmək üçün yazdığı "İntelektualların məsuliyyəti" adlı essesi ilə xalqın diqqətini özünə çəkə bilmişdi. "Yeni sol" təşkilatı ilə birgə çalışan Çomski dəfələrlə öz aktivist fəaliyyətinə görə həbs edilmiş və [[ABŞ Prezidenti|ABŞ prezidenti]] [[Riçard Nikson]]un düşmənlərinin siyahısında yer almışdır. [[Dilçilik]] sahəsindəki araşdırmalarını onillərlə davam etdirən Çomski, həmçinin, dilçilik "müharibələrinə" səbəb olmuşdur. [[Edvard S. Herman]] ilə birlikdə yazdığı "İstehsal razılığı: kütləvi informasiya vasitələrinin siyasi iqtisadiyyatı" kitabında mətbuatı tənqid etmiş və [[İndoneziya]]nın [[Şərqi Timor]]u işğal etdiyini bildirmişdir. Onun [[Holokost]]un inkarı daxil, ifadə azadlığını müdafiı etməsi 1980-ci illərin " Forisson işi"ndə böyük mübahisələrə səbəb olmuşdur. [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|MİT]]-dən təqaüdə ayrıldıqdan sonra siyasi fəaliyyətini yenidən davam etdirdi. 2003-cü ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[İraq]]ı işğal etməsinə qarşı çıxmış və "[[İşğal hərəkatı]]"nı dəstəkləmişdir. 2017-ci ildən [[Arizona Universiteti]]ndə dərs deməyə başlamışdır. O, sağ olan və ən çox istinad edilən elm adamlarından biridir. Akademik sahədə bir çox cərəyanlar formalaşdırmışdır. İnsan haqda elmlərin, dilçilik və şüur sahəsində bir çox araşdırmaların və nəzəriyyələrin müəllifidir. Hələ də davam edən akademik fəaliyyəti ilə yanaşı, Çomski [[ABŞ tarixi|ABŞ xarici siyasət]]inin, [[neoliberalizm]]in, müasir dövlət kapitalizminin, [[Ərəb-İsrail müharibələri|Ərəb-İsrail münaqişəsin]]in və xəbər mətbuatının əsas axınının tənqidçisidir. Onun ideyaaları antikapitalist və antiimperialist hərəkatlara yüksək dərəcədə təsir göstərmişdir, lakin bəzi tənqidçiləri onu antiamerikanizmdə ittiham edir. == Həyatı == === Uşaqlığı: 1928–1945 === Avraam Noam Çomski 1928-ci ilin 7 dekabrında [[Filadelfiya]]nın İst Ouk Leyn bölgəsində anadan olmuşdur.{{sfn|Lyons|1978|p=15}}.{{sfn|Barsky|1997|p=9}}.{{sfn|McGilvray|2014|p=3}} Onun valideynləri olan Zeev "Uilyam" Çomski və Elzie Simonofski [[Aşkenazi yəhudiləri]] idilər.{{sfn|Barsky|1997|p=9-10}}{{sfn|Sperlich|2006|p=11}} Uilyam 1913-cu ildə yaşadığı [[Rusiya]]dan hərbi mükəlləfiyyətə görə Baltimora qaçmış və burada tikiş sexində işləməyə başlamışdır. Universitetə qəbul olmamışdan əvvəl [[İvrit dili]] tədris edilən məktəbdə təhsil almışdır. [[Filadelfiya]]ya gəldikdən sonra Uilyam "İsrail ümidinin müqəddəs icması"nın dini məktəbinin rəhbəri olmuş və sonradan Qratz Kollecinin Filadelfiyadakı şöbəsinə qoşulmuşdur.{{sfn|Barsky|1997|p=9}} O, təhsilə böyük önəm verir və "təhsilli insanların yaxşı inteqrasiya etmiş, öz düşüncələrində azad və sərbəst, dünyanı dəyişdirmək və inkişaf etdirmək barədə düşünən, həyatı hamı üçün daha mənalı etməyə çalışan insanlar kimi" təsvir edirdi.{{sfn|Barsky|1997|p=11}} Elzie [[Belarusiya]]da anadan olmuş aktivist idi. Müəllimliklə məşğul olan Elzie, Uilyamla işlədiyi məktəbdə tanış olmuşdu. Noam Çomskilərin ilk övladı idi. Onun kiçik qardaşı David Eli Çomski Noamdan 5 il sonra, 1934-cü ildə dünyaya gəlmişdir.{{sfn|Feinberg|1999|p=3}}{{sfn|Barsky|1997|p=11-13}}{{sfn|Sperlich|2006|p=11}} Qardaşlar bir-biriləri ilə çox yaxın idilər, lakin David daha üzüyola olsa da, Noam daha inadkar xasiyyətə sahib idi.{{sfn|Barsky|1997|pp=11–13}} Hər iki qardaş qatı [[yəhudi]] tərbiyəsi almış, onlara erkən yaşlardan [[Sionizm]]in siyasi nəzəriyyələri və [[İvrit dili]] öyrədilmişdir. Ailə sol sionizmin tanınmış yazarlarından olan [[Ahad Haam]]dan təsirlənmişdi.{{sfn|Barsky|1997|p=11-13}}{{sfn|Sperlich|2006|p=11}} Çomski qardaşları hələ uşaq olarkən ətraflarında yaşayan [[İrlandiya|irland]] və [[alman]] mənşəli şəxslər tərəfindən antisemit davranışlarla qarşılaşmışdılar.{{sfn|Barsky|1997|p=15}} Çomski Deveyit Ouk Leyn məktəbində və Filadelfiya Orta Təhsil Mərkəzində təhsil almış və burada özünü akademik baxımdan çox yüksək göstərə bilmişdir.{{sfn|Lyons|1978|p=15}}{{sfn|Barsky|1997|p=15-17}}{{sfn|Sperlich|2006|p=12}}{{sfn|McGilvray|2014|p=3}} Burada təhsil alarkən müxtəlif klublarda və cəmiyyətlərlə fəaliyyət göstərsə də, məktəb iyerarxiyasından və tədris metodları baxımından çətinliklərlə qarşılaşmışdır.{{sfn|Barsky|1997|p=21-22}}{{sfn|Sperlich|2006|p=14}}{{sfn|McGilvray|2014|p=4}}{{sfn|Lyons|1978|p=17}} O, həmçinin yəhudi tədris müəssisəsi olan Qratz Kollecində də təhsil almışdır. Onun atası burada müəllim kimi çalışmışdır.{{sfn|Barsky|1997|p=15-17}}{{sfn|Lyons|1978|p=15-17}} Çomski öz valideynlərini mərkəz-sol düşüncəli "normal Ruzvelt demokratları" kimi təsvir etsə də, digər yaxın qohumları ona sosializm və ifrat sol siyasətini aşılamışdılar.{{sfn|Barsky|1997|p=14}}{{sfn|Sperlich|2006|p=11}} O, [[Nyu-York]] şəhər qəzetininin yazılarının müzakirələrində yəhudi solçusu olan dayısının təsirinə məruz qalmışdı.{{sfn|Sperlich|2006|p=12}}{{sfn|Barsky|1997|p=23}}{{sfn|McGilvray|2014|p=4}} Yaxınlarının bildirdiklərinə görə, Çomski şəhərdəki dayısını ziyarət edərkən kitab dükanlarındakı sol və anarxist mövzulu elmi ədəbiyyatları böyük maraqla oxuyurmuş.{{sfn|Barsky|1997|p=23}} O, ilk məqaləsini 10 yaşında [[İspaniyada vətəndaş müharibəsi|İspaniya Vətəndaş müharibəsi]] zamanı [[Barselona]] şəhərinin dağıdılmasından təsirlənərək yazmışdı.{{sfn|McGilvray|2014|p=3}}{{sfn|Sperlich|2006|p=13}}{{sfn|Barsky|1997|p=15-17}}{{sfn|Lyons|1978|p=23}} 12-13 yaşlarından isə özünü anarxist kimi qələbə vermişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=15-17}}{{sfn|Lyons|1978|p=23}} "Uğurlu qəza" nəticəsində anarxist olduğunu bildirən Çomski, bu fikrə gəlməsində [[Stalinizm]]in və Marksist-Leninist sistemin digər formalarının tənqidini xüsusi vurğulamışdır.{{sfn|Barsky|1997|pp=17–19}} 1945-ci ildə, hələ 16 yaşı olarkən [[Pensilvaniya Universiteti]]ndə ümumi təhsil proqramı əsasında təhsil almağa başlamışdır. Burada o, [[fəlsəfə]], [[məntiq]] və [[dilçilik]] sahələri üzrə araşdırmalar etmiş, [[Ərəb dili|ərəbcə]]ni ilkin səviyyədə öyrənməyə başlamışdır.{{sfn|Barsky|1997|p=17-19}}.{{sfn|Sperlich|2006|p=16-18}} === Universitet: 1945–1955 === [[Fayl:Carol Chomsky.jpg|thumb|right|upright=0.85|Çomski Karol Şatzla 1949-cu ildə evlənmişdir.]] 1945-ci ildə 16 yaşı olarkən [[Pensilvaniya Universiteti]]ndə ümumi proqramla təhsil almağa başlamışdır. Burada məntiqlə, fəlsəfəylə, dilçiliklə və ibtidai səviyyədə ərəb dili ilə məşğul olmuşdur.{{sfn|Barsky|1997|p=47}}{{sfn|Sperlich |2006|p=16}} [[Bakalavr]] təhsili alarkən öz xərclərini evdə [[İvrit dili]] tədris edərək qarşılamışdır.{{sfn|Barsky|1997|p=47}} [[Universitet]]dəki xoşagəlməz hadisələrdən sonra, təhsili saxlayaraq Fələstin mandatlığındakı kibbutzlardan birinə köçmək istəyirdi, lakin [[Rusiya]]da anadan olmuş Zelliq Harris adlı dilçi ilə tanış olduqdan sonra fikrini dəyişdi.{{sfn|Sperlich|2006|p=17}} Çomski onunla ilk dəfə 1947-ci ildə siyasi müstəvidə tanış olmuş və Harris Çomskidə dilçilik nəzəriyyəsinə maraq oyatmış və onu bu sahədə araşdırmalar aparmağa vadar edə bilmişdi.{{sfn|Barsky|1997|p=48-51}}{{sfn|Sperlich|2006|p=18-19}} Çomskinin bakalavr müdafiə mövzusu "Müasir İvrit dilinin morfofonemikası" olmuşdur.{{sfn|Sperlich|2006|p=32}}{{sfn|Barsky|1997|p=48-51-52}} O, bu mövzu üzərində çalışarkən Harrisin metodundan istifadə etmişdir. [[Pensilvaniya Universiteti]]ndə magistr təhsili alarkən yenidən bu mövzunu araşdıran Çomski 1951-ci ildə bu araşdırmasını çap etdirmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=33}}{{sfn|Barsky|1997|p=48-51-52}} Universitetdə olarkən filosof [[Nelson Qudman]]ın rəhbərliyi altında [[fəlsəfə]]yə olan marağını davam etdirmişdir. 1951-ci ildən 1955-ci ilə qədər [[Harvard Universiteti]]nin Araşdırmaçılar Cəmiyyətinin üzvü olmuşdur. Burada öz [[doktorantura]] mövzusu barədə araşdırmalar etmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=20}}{{sfn|Lyons|1978|p=33}}{{sfn|Barsky|1997|p=79}} Qudman tərəfindən həvəsləndirildikdən sonra, filosof [[Uillard van Orman Kuayn]]in də [[Harvard Universiteti]]ndə olduğunu nəzərə alaraq, bura təhsil almaq üçün müraciət etmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=33}} Həm Kuaynin, həm də [[Oksford Universiteti]]ndən dəvət edilmiş filosof C.L.Austin bu illərdə Çomskiyə güclü təsir etmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|pp=33–34}} 1952-ci ildə Çomski özünün ilk akademik yazısını nəşr etdirmişdir. "Sintaktik analizin sistemləri" adlanan məqalə dilçilik jurnalında nəşr olunmasa da, Simvolik Məntiq jurnalında nəşr edilmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=34}} [[Dilçilik]]dəki [[biheviorizm]] cərəyanını şiddətlə tənqid edən Çomski 1954-cü ildən [[Çikaqo]] və [[Yel Universiteti]]ndə mühazirələr oxumağa başlamışdır.{{sfn|Barsky|1997|p=81}} Bu 4 il ərzində o, [[Pensilvaniya Universiteti]]ndə tələbə kimi qeydiyyatda deyildi, lakin 1955-ci ildə öz transformasianal qrammatika barədə fikirlərini tezis formasında təqdim etdi və buna görə fəlsəfə doktoru adını qazandı. Bu tezisini 1975-ci ildə "Dilçilik nəzəriyyəsinin məntiqi strukturu" kitabının bir hissəsi kimi nəşr etdirənə qədər mikrofilm mütəxəsislərinə gizli formada təqdim etmişdi.{{sfn|Barsky|1997|p=83-85}}{{sfn|Sperlich|2006|p=36}}{{sfn|McGilvray|2014|p=4-5}} [[Harvard Universiteti]]nin professoru Corc Miller Çomskinin bu tezisindən çox təsirlənmiş və onunla riyazi dilçilik sahəsində bir çox iş görmüşdür.{{sfn|Sperlich|2006|p=38}} Doktorluq dərəcəsi qazanması onu 1955-ci ildə başlamalı olan hərbi mükəlləfiyyətdən azad etmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=36}} 1947-ci ildə uşaqlıqdan bəri tanıdığı [[Karol Doris Şatz]]la romantik münasibətə başlayan Çomski onunla 1949-cu ildə evlənmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=18-19}}{{sfn|Barsky|1997|p=13}} Ardıyca [[Harvard Universiteti]]ndə araşdırmaçı olduqdan sonra cütlük [[Boston]]a köçmüş və orada 1965-ci ilə qədər qalmışdır. 1965-ci ildə isə Leksinqton ətrafı bölgəyə köçmüşdürlər.{{sfn|Sperlich|2006|p=20}} 1953-cü ildə cütlük Harvard Universitetinin [[Avropa]]ya səyahət qrantını qazanmış və [[Birləşmiş Krallıq]]dan başlayaraq [[Fransa]] və [[İsveçrə]]dən keçərək [[İtaliya]]ya səyahət etmişdi.{{sfn|Sperlich|2006|pp=20–21}} Bu səyahət əsnasında Çomski 6 həftə [[İsrail]]də Haşomer Hatzair Hazor kibbutzunda qaldı. Səyahətin xoş keçməsinə baxmayaraq, Çomski [[İsrail]]dəki yəhudi millətçiliyindən, antiərəb irqçilikdən və kibbutzların stalisnt sola meyilli olmalarından dəhşətə qapılmışdı.{{sfn|Sperlich|2006|p=20-21}}{{sfn|Barsky|1997|p=82}} [[Nyu-York]]a ziyarətləri zamanı tez-tez [[İdiş dili|İdiş dilli]] anarxist qəzeti olan Fraye Arbeter Ştaym qəzetinin redaksiyasına gedən Çomski bu dövrdə onda [[anarxizm]]lə klassik [[liberalizm]] arasında əlaqə barədə maraq oyadan [[Rudolf Roke]]rə heyran olmuşdur.{{sfn|Barsky|1997|p=24}}{{sfn|Sperlich|2006|p=13}} Çomski həmçinin, digər siyasi [[filosof]]ların əsərlərini oxuyurdu. Bunlara misal olaraq anarxistlərdən [[Mixail Bakunin]]i, [[Dieqo Abad de Santilla]]nı, demokratik-sosialistlərdən [[Bertran Rassel]], [[Corc Oruell]], marksistlərdən [[Roza Lüksemburq]]u, [[Karl Liebnext]]i, [[Karl Korş]]u göstərmək olar.{{sfn|Barsky|1997|pp=24–25}} Bütün bu oxuduqlarından o qənaətə gəlmişdi ki, ən optimal cəmiyyət anarxo-sindikalist cəmiyyətdir. O, anarxo-sindikalist cəmiyyəti [[İspaniyada vətəndaş müharibəsi|İspaniya Vətəndaş müharibəsi]] zamanı yaradılan və Oruellin "Kataloniyaya məhəbbətlə" əsərində bəhs edilən cəmiyyətlər kimi təsəvvür edirdi.{{sfn|Barsky|1997|p=26}} O, [[anarxizm]]ə olan marağını daha da artıran solçu "Siyasət" qəzetini və rəhbəri Paul Mittikin ortodoksluğunu rədd etməsinə baxmayaraq, kommunist qəzeti olan "Yaşayan Marksizm" qəzetini də oxuyurdu.{{sfn|Barsky|1997|pp=34–35}}{{sfn|Barsky|1997|p=36}} O, [[ABŞ]] Leninist Liqası ilə yaxından maraqlanırdı. Qeyd edək ki, antistalinçi ABŞ Leninist Liqası [[İkinci Dünya müharibəsi|II Dünya müharibəsi]]nin qərb ölkələri və SSRİ-nin dövlət kapitalistləri tərəfindən [[Avropa]] [[proletariya]]sını məhv etmək üçün başladıldığını iddia edirdi.{{sfn|Barsky|1997|pp=43–44}} === Kareyerasının ilkin dövrü === Çomski [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu]]nda iki dilçi alimlə dostlaşmışdı - [[Roman Yakobson]] və [[Morris Hall]]. Roman Yakobsan da Çomski kimi [[Rusiya]] əsilli [[yəhudi]] idi və 1955-ci ildə onu özünə professor köməkçisi götürmüşdü. Çomski MTİ-də vaxtının yarısını mexaniki tərcümə layihəsi üzərində, digər yarısını isə dilçilik və fəlsəfə barədə mühazirələr deyərək keçirirdi.{{sfn|Lyons|1978|p=1}}{{sfn|Barsky|1997|p=86-87}}{{sfn|Sperlich|2006|p=38-40}} O, MTİ-ni "heç bir sərt yoxlamalar olmadan eksperimentlərə açıq və azad olan və mənim kimi özünəməxsus maraq dairələri və işləri olan şəxslər üçün məkəmməl bir yer" deyə təsvir etmişdi.{{sfn|Barsky|1997|p=87}} 1957-ci ildə MTİ-də [[dosent]] vəzifəsinə yüksəldi. Həmçinin 1957-1958-ci illərdə [[Kolumbiya Universiteti]]ndə dəvət olunmuş professor kimi də çalışmışdır.{{sfn|Lyons|1978|p=19}}{{sfn|Barsky|1997|p=91}} Elə həmin ildə də Aviva adını verdiyi ilk qızı dünyaya gəlmişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=91}}{{sfn|Sperlich|2006|p=22}} O, həmçinin dilçiliklə bağlı ilk kitabını da o ildə nəşr etdirmişdir. "Sintaktik strukturlar" adlanan kitabında o, hakim [[Harris-Blumfild]] trendinə qarşı sərt formada qarşı çışmışdı.{{sfn|Barsky|1997|p=8891}}{{sfn|Sperlich|2006|p=40}}{{sfn|McGilvray |2014|p=5}} Çomskinin düşüncələrinə cavablar diqqət etməzlikdən düşmənliyə qədər uzanırdı. Onun bu işi bu sahədə fikir ayrılıqlarına və açıq formada intizamsızlığa səbəb oldu.{{sfn|Barsky|1997|pp=88–91}} Sonradan dilçi [[Con Lyons]] bildirmişdi ki, "Sintaktik strukturlar" dilçilik elmində inqilab etmişdir. Çomski 1958-ci ildən 1959-cu ilə qədər Milli Elm Fondunun [[Nyu Cersi]]də yerləşən Qabaqcıl Təhsil İnistitutunda araşdırmaçı kimi çalışmışdır.{{sfn|Barsky|1997|pp=84}}{{sfn|Lyons|1978|pp=82}} 1958-ci ildə B.F. Skinnerin 1957-ci ildə nəşr etdirdiyi "Şifahi nitq" kitabı barədə tənqidi yazısını nəşr etdirən Çomski, burada Skinnerin dilin öyrədilmiş davranış olması fikrinə qarşı çıxmışdır.{{sfn|Sperlich|2006|p=41}}{{sfn|Barsky|1997|pp=96-99}}{{sfn|Lyons|1978|p=6}}{{sfn|McGilvray|2014|p=5}}{{sfn|MacCorquodale|1970|pp=83–99}} Onun yazısı iddia edirdi ki, Skinner dilçilikdəki insan yaradıcılığını görməzlikdən gəlir.{{sfn|Barsky|1997|p=119}} Bu yazı sayəsində Çomski intelektual çevrələrdə xeyli məşhurluq qazana bildi. 1961-ci ildə isə MTİ-nin Müasir Dillər və Dilçilik departamentinin professoru oldu.{{sfn|Sperlich|2006|p=23}}{{sfn|Barsky|1997|pp=101-102}} 1962-ci ildə Massaçusetsdə təşkil edilən IX Dilçilərin Beynəlxalq Konqresinə qatılan Çomski, [[de-fakto]] konqresdə amerikan dilçilərinin sözçüsü rolunu oynadı.{{sfn|Barsky|1997|p=102}}{{sfn|Knight|2018}} [[Fayl:Great Dome, Massachusetts Institute of Technology, Aug 2019 (3 by 2).jpg|thumb|right|Çomskinin 1955-ci ildə [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|MTİ]]-də işə başlayarkən çalışdığı "Böyük Ev"]] Çomski 1963-1965-ci illərdə hərbi qurumların sponsorluq etdiyi layihədə çalışmışdır. Bu layihədə həmkarı, sonradan Çomskinin tələbəsi olan Barbara Parti bu barədə demişdi: {{cquote|''Bu əmr vermək və nəzarət etmək üçün təbii əməliyyat dili yaratmaq üçün idi. Nüvə müharibəsi baş verəcəyi halda, generallar yer altında bəzi komputerlərlə hadisələri idarə etməyə çalışacaqdı. Ehtimal edilirdi ki, generallara proqramı öyrətməkdənsə, [[kompüter]]lərə ingilis dilini öyrətmək daha asan olacaqdır.''}} Chomsky on il ərzində [[dilçili]]k barədə fikirlərini - "Sintaksis nəzəriyyəsinin aspektləri" (1965), "Generativ qrammatika nəzəriyyəsindəki mövzular" (1966) və "Dekartçi dilçilik: rasional düşüncənin tarixində bir fəsil" (1966) - dərc etməyə davam etmişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=103}} Halle ilə birlikdə "Harper və Rou" nəşriyyatı üçün "Dil barədə elm" seria kitablarını redaktə etmişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=104}} Akademik sahədə daha da məşhurlaşdıqdan sonra [[Berkli Kaliforniya Universiteti]]ndə mühazirələr deməyə başlamışdır.{{sfn|Barsky|1997|p=120}}{{sfn|Lyons|1978|p=56}} Onun burada dediyi mühazirələr 1968-ci ildə toplanaraq kitab kimi nəşr edilmişdir. Akademik sahədə nüfuzunun durmadan boyüməsinə baxmayaraq, Çomski ilə keçmiş kolleqalarının və tələbələrinin - Con Ross, Corc Lakov, Ceyms D. Makkevly və s. - daxil olduğu bir qrup alim arasında "dilçilik müharibələri" deyilən qızğın debatlar başlamışdı. Bu mübahisələr daha sonradan dilçilik mübahisələrindən fəlsəfi mübahisələrə çevrildi.{{sfn|Sperlich|2006|pp=60–61}} === Antimüharibə fəaliyyəti və müxaliflik: 1967-1975 === {{Quote box | width = 25em | align = left | quote = [[ABŞ]]-ın [[Vyetnam]]ı işğal etdiyini başa düşmək insandan o qədər də geniş istedad tələb etmir. Və əslində, müasir gerçəkliyi dərk etməyə maneə törədən xəyallar və aldatma sistemlərini ayırmaq fövqəladə bacarıq və anlayış tələb edən bir iş deyildir. Normal skeptisizm və demək olar ki, bütün insanların sahib olduğu analitik bacarıqlarını tətbiq etməyə hazır olmaq tələb olunur. | source = Çomski Vyetnam müharibəsi barədə{{sfn|Barsky|1997|p=114}}<!--Does the secondary source cite the primary source? It would be better to cite the primary source if a direct quotation--> }} Çomski ilk dəfə 1962-ci ildə [[kilsə]]lərdə və evlərdə təşkil edilən toplantılarda kiçik kütlə qarşısında [[ABŞ]]-ın [[Vyetnam]]a daxil olmasını tənqid etməyə başladı.{{sfn|Sperlich|2006|p=78}} 1967-ci ildə ABŞ-ın Vyetnamdakı müharibəsini tənqid edən və "İntelektualların məsuliyyəti" adlı yazısını nəşr etdirdi. Bu məqalə və digər tənqidi yazıları ilə Çomski siyasi dissident oldu.{{sfn|Sperlich|2006|p=83}}{{sfn|Barsky|1997|p=120}} Onun siyasi motivli yazıları 1969-cu ildə çap edilmişdir. Bu kitab Çomskinin siyasi motivli nəşr edilən ilk kitabıdır. Bu kitabın ardıyca Çomski digər siyasi mövzulu kitablarda yazdığı - "Asiya ilə müharibədə" (1971), "Arxa otaq oğlanları" (1973), "Dövlətin səbəbləri üçün" (1973), "Orta Şərqdə sülh ?" (1975) - kitablar Panteon Kitabları nəşriyyatı tərəfindən çap edilmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=83}}{{sfn|Barsky|1997|p=123}}{{sfn|Lyons|1978|p=12}} Bu nəşr edilən kitablar Çomskinin Yeni Amerikan Solu ilə assosasiya edilməsinə səbəb oldu.{{sfn|Barsky|1997|p=123}}{{sfn|Lyons|1978|p=5}} Bu dövrlərdə əsas mətbu orqanlar Çomskini gözməzlikdən gəlirdi.{{sfn|Barsky|1997|pp=162–163}} O, həmçinin sol aktivizmə də qoşulmuşdur. Çomski öz vergilərinin yarısını ödəməkdən boyur qaçırmış və hərbi mükəlləfiyyəti rədd edən, [[Pentaqon]]un qarşısında antimüharibə nümayişi keçirib həbs edilən tələbələri açıq formada dəstəkləmişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=127-129}}{{sfn|Lyons|1978|p=5}} Bu dövrdə Çomski, RESİST antimüharibə kollektivinin Uilyam Sloan Koffin, Deniz Levertov, Mitçel Qudmən və Duayt Makdonaldla birlikdə həmtəsisçisi olmuşdur.{{sfn|Barsky|1997|p=127-129}}{{sfn|Lyons|1978|p=5}} 1968-ci il etirazlarının hədəflərini sorğulamasına baxmayaraq, Çomski xeyli sayda aktivist qrupuna kolleqası Luis Kampfla birlikdə mühazirələr vermişdir.{{sfn|Barsky|1997|pp=121–122, 131}} MTİ-də siyasi elmlər departamentinin mühafizəkar düşüncəli olmasına baxmayaraq, bakalavr tələbələrinə siyasi elmlərdən dərs demişdir.{{sfn|Barsky|1997|pp=121}}{{sfn|Sperlich|2006|p=78}} Tələbə aktivist qrupları [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|MTİ]]-də silah və fövqəladə vəziyyət araşdırmalarının dayandırılmasını tələb edən zaman Çomski buna müsbət yanaşsa da, araşdırmaların MTİ-nin nəzarəti altında qalmasını və yayındırıcılıq və müdafiə sahələrindən başqa digər sahələri əhatə etməməsini müdafiə edirdi.{{sfn|Barsky|1997|pp=121-122}}{{sfn|Albert|2006|pp=98}}{{sfn|Knight|2016|pp=34}} 1970-ci illərdə Asiyanın cənub-şərqinə səfər edib, Vyetnamın Hanoy Elm və Texnologiya Universitetində mühazirə oxuyan Çomski, 1973-cü ildə Müharibə Əleyhdarları Liqasının 50-ci ildönümündə də aktiv iştirak etmişdir.{{sfn|Barsky|1997|pp=153}}{{sfn|Sperlich|2006|p=24-25}} Antimüharibə fəaliyyətinə görə Çomski dəfələrlə həbs edilmiş və nəticədə prezident Niksonun siyasi müxalifləri siyahısına düşmüşdü.{{sfn|Barsky|1997|pp=124}}{{sfn|Sperlich|2006|p=80}} Çomskinin həyat yoldaşı siyasi fəaliyyətinin nə ilə nəticələnə biləcəyindən xəbərdar idi və Çomskinin həbs ediləcəyi halda ailəni dolandırmaq üçün dilçilik sahəsində doktorantura təhsili almağa başlamışdı. Çomskinin akademik sahədəki nüfuzu ona öz inanclarına əsaslanan hərəkatda inzibati iş tutmağa mane olurdu.{{sfn|Barsky|1997|pp=123-124}}{{sfn|Sperlich|2006|p=22}} Dilçilik sahəsindəki işlərini davam etdirərək beynəlxalq səviyyədə nüfuz qazanan Çomski bir çox elm mərkəzinin fəxri doktoru olmuşdu.{{sfn|Barsky|1997|pp=120}} O, [[Kolumbiya Universiteti]], [[Stenford Universiteti]], [[Kembric Universiteti]] kimi yerlərdə ictimaiyyətə açıq mühazirələr oxumuşdu.{{sfn|Barsky|1997|p=156}} 1971-ci ildə [[fransız]] [[Qitə fəlsəfəsi|qitə filosofu]] [[Mişel Fuko]] ilə analitik fəlsəfənin simvolu kimi debata girməsi onu xeyli məşhurlaşdırdı.{{sfn|Greif|2015|pp=312–313}} "Generativ qrammatikada semantika üzrə tədqiqatlar" (1972), "Dil və Ağıl"ın genişlənmiş nəşri (1972), və "Dil haqqında düşüncələr" (1975) adlı kitablarını yazaraq dilçilik mövzusunda araşdırmalarını davam etdirdi.{{sfn|Barsky|1997|p=143}}{{sfn|Sperlich|2006|p=51}} Çomski 1974-cü ildə Britaniya Akademiyasının müxbir üzvü oldu.{{sfn|Barsky|1997|p=156}} === Edvard Herman və Forisson işi: 1976–1980 === [[Fayl:Noam Chomsky (1977).jpg|thumb|left|Çomskinin 1977-ci ildə çəkilmiş fotosu.]] 1970-ci illərin sonları və 1980-ci illərdə Çomski [[dilçilik]] sahəsindəki əvvəlki araşdırmalarını tənqidçilərinə cavab olaraq və öz qrammatika nəzəriyyəsinə görə daha da genişlətdi.{{sfn|Barsky|1997|p=175}} Xüsusilə İsrail hakimiyyəti və onun hərbi əməliyyatları barədə siyasi düşüncələrini dilə gətirməsi tez-tez mübahisə qaynağına çevrilirdi.{{sfn|Barsky|1997|pp=167, 170}} Çomski 1970-ci illərin əvvəllərində ABŞ-ın [[Vyetnam]]dakı hərbi əməliyyatlarının tənqidçisi kimi tanınan Edvard Hermanla çalışmağa başladı.{{sfn|Barsky|1997|p=157}} Onlar birlikdə [[ABŞ]]-ın [[Cənubi Asiya]]dakı hərbi əməliyyatlarını və mətbuatın bunu ört-basdır etməkdəki bacarıqsızlığını tənqid edən "Əksinqilabi şiddət: faktlarda və propaqandalarda qan gölü" kitabını yazdılar. Varner Modular 1973-cü ildə kitabı nəşr etsə də, nəşriyyatın tabe olduğu əsas şirkət kitabın içində yazılanlara görə bütün kitabların məhv edilməsini əmr etdi.{{sfn|Barsky|1997|p=160-162}}{{sfn|Sperlich|2006|p=86}} Yazdıqlarını nəşr etdirmək barədə çətinliklik çəkən Çomski və Edvard nəhayət aktivistlərə yaxınlığı ilə seçilən Albert's South End Press-lə razılaşdılar.{{sfn|Sperlich|2006|p=85}} 1979-cu ildə bu nəşriyyatda Çomski və Edvardın birgə yazdıqları kitab İnsan Haqlarının Siyasi İqtisadiyyatı adı ilə iki cilddə çap edildi.{{sfn|Sperlich|2006|p=86}}{{sfn|Barsky|1997|p=187}} Kitabda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] mətbuatının Kamboca soyqırımı və İndoneziyanın Şərqi Timoru işğal etməsi zamanı verdiyi reaksiya müqayisə edilirdi. Onlar bildirirdilər ki, [[İndoneziya]] [[ABŞ]]-ın müttəfiqi olduğu üçün ABŞ mətbuatı bu hadisəni görməzdən gəlir və Kamboca hadisələrini qabardır, çünki Kamboca ABŞ-ın düşmənidir. Çomski ABŞ mətbuatının bunu ört-basdır etməsinə 2 xarakteristika verirdi: [[BMT]]-nin Dekolonizasiya Xüsusi Komitəsinın fəaliyyəti və Lissabonda qaçqınlarla görüş.{{sfn|Sperlich|2006|p=103}} Marksist elm adamı olan Stiven Luks Çomskini bu nəşr etdirdiklərinə görə anarxist ideallara xəyanət etməkdə və Kamboca lideri Pol Potu müdafiə etməkdə ittiham etdi.{{sfn|Lukes|1980}} Bu münaqişənin Çomskinin nüfuzuna ziyan vurmasından sonra o, tənqidçilərinin onun nüfuzuna xələl gətirmək üçün yalan məlumatlar yaydığını elan etdi.{{sfn|Barsky|1997|pp=187–189}} Çomski uzun müddət idi ki Nasizmi və totalitarizmi tənqid edirdi, lakin onun söz azadlığını müdafiə etməsi Holokostu rədd edən [[fransız]] [[tarixçi]]si Robert Forissonu müadafiə etməsi ilə nəticələndi.{{sfn|Aeschimann|2010|p=184}} Çomskinin xəbəri olmadan onun Forissonun söz azadlığını müdafiə edən nitqi Forisson tərəfindən 1980-ci ildə nəşr edilən kitabında öz söz kimi nəşr edildi.{{sfn|Birnbaum|2010|p=167}} Forissonu müdafiə etməsi Çomskiyə baha başa gəldi. [[Fransızlar|Fransız]] mətbuatınnı əsas orqanları Çomskini Holokostun inkarçısı kimi qələbə verməyə başladı.{{sfn|Barsky|1997|p=78}} Çomskinin mövqeyini tənqid edən sosioloq Verner Kohn sonradan bu barədə "Nifrətdəki tərəfdaşlar: Noam Çomski və Holokost inkarçıları" adlı kitab yazdı. Forisson işi Çomskinin kareyerasına, xüsusilə [[Fransa]]da böyük zərbə vurdu.{{sfn|Barsky|1997|p=184}} === Propaqandanın və beynəlxalq münasibətlərin tənqidi: 1980–2001 === [[Nikaraqua inqilabı]] zamanı [[ABŞ]] Sardinista hökumətinə qarşı olan qüvvələri dəstəkləyirdi. Buna cavab olaraq, Çomski 1985-ci ildə [[Manaqua]]nı ziyarət edərək işçi təşkilatlarıyla, konflikt nəticəsində qaçqın düşmüş şəxslərlə görüşlər keçirdi və onlara siyasi elmlər və [[dilçilik]]lə bağlı ictimai mühazirələr verdi.{{sfn|Sperlich|2006|pp=91, 92}} Bu mühazirələrin çoxu 1987-ci ildə "Güc və ideologiya barədə: Manaqua mühazirələri" adı ilə nəşr edildi.{{sfn|Sperlich|2006|p=91}} Çomski 1983-ci ildə "Taleyüklü üçbucaq" kitabını şər etdirdi. Bu kitabda o, iddia edirdi ki, [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Ərəb-İsrail müharibələri|Ərəb-İsrail münaqişəsi]]ndən öz məqsədlərinə çatmaq üçün istifadə edir. 1988-ci ildə Çomski [[Fələstin]]dəki [[İsrail]] işğalının nəticələri ilə tanış olmaq üçün buranı ziyarət etdi.{{sfn|Sperlich|2006|p=98}} 1988-ci ildə Çomski və Herman "İstehsalat razılığı: Kütləvi mətbuatın siyasi iqtisadiyyatı" adlı kitab yazdılar. Bu kitabda onlar kütləvi mətbuatın propaqanda modellərini izah etməyə çalışırdılar. Onlar iddia edirdilər ki, [[senzura]] olmayan ölkələrdə belə xəbərlər 4 mərhələli senzuradan keçir və bu da xəbərlərin nə haqda və nə cür yazılmasına böyük təsir göstərir. Bu kitab əsasında [[Aleks Karey]]in hazırladığı ssenari əsasında 1992-ci ildə [[film]] çəkilmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=136}} 1989-cu ildə Çomski "Zəruri yalnışlar: demokratik cəmiyyətlərdə düşüncə nəzarəti" kitabını nəşr etdirdi. Bu kitabda o təklif edirdi ki, demokratik düşüncəli və zaman sərf etməyə dəyən demokratiya qurmaq istəyən vətəndaşlar mətbuata və onları nəzartədə saxlamaq istəyən intelektual mədəniyyətə qarşı intelektual özünümüdafiə məsuliyyəti götürməlidir. 1980-ci illərdə Çomskinin tələbələri onun dilçiliklə bağlı nəzəriyyələrini yenidən dəyərləndirən və daha da genişləndirən görkəmli dilçilərə çevrildilər.{{sfn|Sperlich|2006|p=53}} 1990-cı illərdə Çomski siyasi aktivizmlə əvvəlkindən daha çox məşöul olmağa başladı.{{sfn|Barsky|1997|p=214}} O, [[Şərqi Timor]]un müstəqillik qazanmasından sonra 1995-ci ildə [[Avstraliya]]nı ziyarət edərək Şərqi Timor Yardım Cəmiyyəti və Şərqi Timor Sakinlərinin Milli Şurası məsələlərini müzakirə etdi.{{sfn|Sperlich|2006|p=104}} Buradakı mühazirələri 1996-cı ildə "Güclər və ehtimallar" adı altında nəşr edildi.{{sfn|Sperlich|2006|p=104}} Çomskinin bioqrafiyasının müəllifi Volfqanq Sperlix bildirmişdir ki, o, məsələni beynəlxalq səviyyədə işıqlandırmaqla [[Şərqi Timor]]un müstəqilliyinə araşdırmaçı jurnalist Con Pilgerdən sonra ən çox yardım edən ikinci şəxsdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=107}} 1999-cu ildə [[Şərqi Timor]] [[İndoneziya]]dan ayrılaraq müstəqil oldu. Təhlükəsizliyi təmin etmək üçün buraya [[Avstraliya]]nın rəhbərlik etdiyi beynəlxalq qüvvələr yerləşdirildi. Çomski bunu [[Avstraliyanın Antarktika ərazisi|Avstraliyanın]] Timor Boşluğu müqaviləsi əsasında Avstraliyanın Timorun [[neft]] və [[qaz]] ehtiyatlarını mənimsəməsi cəhdi kimi qiymətləndirərək tənqid edirdi.{{sfn|Sperlich|2006|pp=109–110}} === İraq müharibəsini tənqidi və MTİ-dən təqaüdə ayrılması: 2001–2017 === [[Fayl:Noam Chomsky Toronto 2011.jpg|thumb|upright=1.2|left|Çomski 2011-ci ildə "İşğal hərəkatı"nı dəstəkləyən nitqlə çıxış edir.]] 2001-ci ilin 11 sentyabrındakı terror hücumundan sonra Çomski xeyli sayda müsahibələr verdi. Sonradan bu müsahibələr toplandı və nəşr edildi.{{sfn|Sperlich|2006|pp=110–111}} Çomski iddia edirdi ki, terrorla müharibə [[ABŞ]] xarici siyasəti üçün yeni bir şey deyil və onun tarixi ən azından [[Ronald Reyqan|Reyqan]]ın prezidentliyi dövrünə qədər uzanır.{{sfn|Sperlich|2006|p=143}} 2001-ci ildə [[Yeni Dehli]]də D.T. Lakdavala Xatirə Mühazirəsində iştirak etmiş və mühazirə vermişdir.{{sfn|''The Hindu''|2001}} 2003-cü ildə Latın Amerikası Sosioloqlar Birliyinin dəvəti ilə [[Kuba]]ya səfər etmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=120}} Çomski 2003-cü ildə "Hegemoniya və ya sağ qalma" əsərində [[ABŞ]]-ın əsas xarici siyasət strategiyasını imperializm adlandrmış və İraq müharibəsini, terrorla müharibəni tənqid etmişdi.{{sfn|Sperlich|2006|pp=114–118}} Həyatının bu dövründə Çomski müntəzəm formada dünyanın müxtəlif yerlərinə səfərlər etmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=120}} Çomski 2002-ci ildə [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|MTİ]]-dən təqaüdə ayrılsa da, araşdırmalarını davam etdirmiş və tez-tez kampusda emeritus kimi seminarlar vermişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=10}}{{sfn|Weidenfeld|2017}} Həmin ildə [[Türkiyə]]yə səfər etmişdir. Beləki, Türkiyədə bir nəfər Çomskinin kitabını nəşr etməkdə ittiham olunurdu. Onun məhkəməsinə qatılan Çomski özünün də müttəhim kimi məhkəməyə çıxarılmasını istəyirdi.{{sfn|Sperlich|2006|p=25}} Beynəlxalq mətbuat orqanlarının da böyük marağı ilə müşayiət olunan məhkəmə elə ilk gündə müttəhimin təqsiri olmadığını bildirdi.{{sfn|Sperlich|2006|p=25}} Dünya Sosial Forumunun dəstəkçisi kimi 2002 və 2003-cü ildə [[Braziliya]]da və [[Hindistan]]da konfranslarda iştirak etmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|pp=112–113, 120}} Çomski "İşğal hərəkatı"nı dəstəkləmişdir. Hərəkat üzvlərinin düşərgələrində olmuş və hərəkat barədə 2 əsər - "İşğal" (2012) və "İşğal: Sinfi mübarizə, üsyan və həmrəylik barədə düşüncələr" (2013) - 1 ədəd də broşür nəşr etdirmişdir. O, "İşğal hərəkatı"nın böyüməsini [[ABŞ Demokrat Partiyası|Demokratlar partiyas]]ının ağdərili işçi sinfinin maraqlarını qorumaqdan imtina etməsi ilə əlaqələndirirdi.{{sfn|Younge|Hogue|2012}} Çomski 2014-cü ilin mart ayında dünyada nüvə silahlarının məhv edilməsini müdafiə edən təşkilat olan Nüvə Dövrü Sülh Fondunun məsləhətçilər şurasına qoşulmuşdur.{{sfn|NAPF|2014}} 2016-cı ildə "Amerikan arzuları üçün rekviem" sənədli filmində 75 dəqiqəlik taç-inlə kapitalizm və iqtisadi bərabərsizlik barədə olan düşüncələrini ümumiləşdirmişdir.{{sfn|Ferguson}}{{sfn|Gold|2016}} === Arizona Universiteti dövrü: 2017 - davam edir === 2017-ci ildə [[Tukson]]dakı [[Arizona Universiteti]]ndə qısa dövrlük siyasət barədə kurslar verməyə başlamışdır.{{sfn|Harwood|2016}} Sonradan yarı iş vaxtını əhatə etməklə [[dilçilik]] departamentində professor kimi çalışmağa başlamışdır.{{sfn|Ortiz|2017}} Buradakı vəzifəsi ictimai seminarlar vermək və müxtəlif sahələri tədris etməkdir. Onun əməkhaqqısı ictimai ianələr hesabına ödənilir.{{sfn|Mace}} 2018-ci ildə "Xorvatların, Serblərin, Bosniyalıların və Çernoqoriyalıların Ümumi Dili Bəyannaməsi"ni imzalayanlardan biri olmuşdur.{{sfn|Vučić|2018}}{{sfn|Bobanović|2018}} == Dilçilik nəzəriyyəsi == {{Quote box | width = 25em | align = left | quote = Sırf [[dilçilik]] araşdırması olaraq başlayan şeyin siyasi səbəblərə qarışmaq və daha köhnə bir fəlsəfi ənənə ilə eyniləşdirmə yolu ilə insanın ümumi nəzəriyyəsini formalaşdırmaq cəhdinə çevrilməsi az olmamışdır. Bunun kökləri dil nəzəriyyəsində özünü büruzə verir ...Bəşər övladı üçün ümumi olan, lakin yalnız insan irqinə xas olan qavramsal quruluşların kəşfi ötürülə bilinməz insan xüsusiyyətləri barədə düşünməyimizə səbəb olur. | source = [[Edvard Markotte]] Çomskinin dilçilik nəzəriyyəsi barədə{{sfn|Baughman et al.|2006}} }} Çomskinin dilçilik nəzəriyyəsinin əsası [[biolinqivistika]]dır. Bu nəzəriyyə iddia edir ki, dilin struktur prinsipləri bioloji olaraq insan şüurunda yatır və genetik olaraq ötürülür.{{sfn|Lyons|1978|4}}{{sfn|McGilvray|2014|2-3}} Çomski iddia edir ki, bütün insanlar sosio-kültürəl müxtəlifliklər nəzərə alınmadan, eyni dilçilik strukturlarını paylaşırlar.{{sfn|Lyons|1978|p=7}} Bu mövqeni müdafiə edərkən, o, davranışa (danışmaq və düşünmək də daxil olmaqla) orqanizmlər və onların mühitləri arasındakı qarşılıqlı təsirlərin tamamilə öyrənilmiş məhsulu kimi baxan B. F. Skinnerin radikal davranış psixologiyasını rədd edir. Beləliklə, o, dilin insan növünün bənzərsiz bir təkamül inkişafı olduğunu və digər heyvan növləri tərəfindən istifadə edilən ünsiyyət formalarından fərqləndiyini iddia edir.{{sfn|Brain From Top To Bottom}} Çomskinin dil haqqındakı neytivist və internalist düşüncələri fəlsəfi olaraq [[rasionalizm]] cərəyanına uyğun gəlir, fəlsəfi məktəb olaraq emprizm cərəyanına uyğun gələn və dil də daxil olmaqla, bütün biliklərin xarici stimuldan meydana çıxdığını iddia edən antineytivist və eksternalist düşüncə ilə əks qütbləri təşkil edir.{{sfn|Baughman et al.|2006}}{{sfn|McGilvray|2014|p=11}} === Universal qrammatika === 1960-cı illərdən etibarən Çomski sintaktik biliklərin ən azı qismən anadangəlmə olduğunu müdafiə edərək, uşaqların yalnız ana dillərinin müəyyən [[dil]] xüsusiyyətlərini öyrənməli olduqlarını iddia edir. O, arqumentini insanın dilə yiyələnməsi ilə bağlı müşahidələri ilə əsaslandırır. Qeyd edir ki, uşaqların məruz qaldığı dil stimulu ilə əldə etdikləri zəngin dil bilikləri arasında "nəhəng boşluq" mövcuddur.{{sfn|Thornbury|2006|p=234}} Məsələn, uşaqlar özlərinin ilk dillərində çox kiçik həcmdə və sərhədli formada sintaktik variantlarının təsirinə məruz qalsalar da, onlar hər hansısa formada bu dildə sonsuz sayda cümlələr, o cümlədən indiyə kimi söylənməmiş cümlələri başa düşmək və çıxarmaq üçün mütəşəkkil və sistematik bir qabiliyyət əldə edirlər. Bunu izah etmək üçün Çomski bildirirdi ki, ilkin dil qabiliyyəti anadangəlmə dil qabiliyyəti tərəfindən dəstəklənməlidir.{{sfn|Dovey|2015|231}} Bundan əlavə, bir körpə insan və bir pişik balası hər ikisi də induktiv düşünmə qabiliyyətinə malik olduqları halda, eyni linqvistik təsirə məruz qaldıqda, insan həmişə dili anlamaq və istehsal etmək qabiliyyətinə yiyələnəcək, lakin pişik balası bu qabiliyyətlərə heç vaxt yiyələnməyəcəkdir. Çomski əlavə olaraq bildirirdi ki, insan da həmçinin pişiklərin dilini bilmə "cihazından" məhrumdur.{{sfn|Chomsky|213}} O, dilçilərin məqsədlərindən birinin də bu "cihazın" nə olmasını və mövcud olan insan dilləri arasındakı fərqlərə nə cür təsir etməsini öyrənmək olmalı olduğunu bildirirdi. Bütün bu problemlər hamısı birlikdə universal qrammatika nəzəriyyəsini təşkil etmişdir.{{sfn|O'Grady|2015|326}} Bir çox elm adamı universal qrammatika nəzəriyyəsinin dilin genetik əsasının təkamülü baxımından qeyri-mümkünlüyünü, dillər arasında universal xarakteristikanın olmadığını, spesifik dillərin strukturları ilə anadangəlmə/universal strukturlar arasında sübut olunmamış əlaqələri əsas gətirərək bu nəzəriyyəni tənqid etmişdir.{{sfn|Tomasello|2003|p=284}} === Transformasional-generativ qrammatika === Transformasional -generativ qrammatika ana dilində danışan şəxsin dilçilik qabiliyyətini kodlamaq, modelləşdirmək və anlamaq üçün istifadə olunan geniş həcmli nəzəriyyədir.{{sfn|Harlow|2010|p=752}} Bu modellər və ya "formal qrammatikalar" müəyyən dilin abstrakt strukturunun bir digər dildəki strukturla əlaqəli ola biləcəyini göstərir.{{sfn|Harlow|2010|pp=752–753}} Çomski transformasional-generativ qrammatika nəzəriyyəsini 1950-ci illərin ortalarında inkişaf etdirmişdir. Bu nəzəriyyə növbəti 20 il ərzində əsas sintaktika nəzəriyyəsi olmuşdur. Transformasionlar dil daxilindəki sintaktik əlaqələrdən bəhs edir. Məsələn, iki [[cümlə]] arasındakı əlaqədən mövzunun eyni şəxs haqqında olduğu bilinə bilər.{{sfn|Harlow|2010|p=753}} Çomskinin nəzəriyyəsi iddia edir ki, dil həm üzdə olan strukturdan, həm də dərində olan strukturdan ibarətdir: üzdə olans struktur səs barədə fonetik qaydalarla əlaqlə olarkən, dərin struktur sözlər və konseptual mənalarla əlaqəlidir. Transformasional-generativ qrammatika məna və səs (dərin və üzdə olan struktur) arasındakı əlaqəni idarə edən qanunların izahında riyazi işarələr sistemindən istifadə edir. Bu nəzəriyyəyə görə, linqivistik prinsiplər riyazi olaraq bir dildə potensial cümlə strukturları formalaşdıra bilər.{{sfn|Baughman et al.|2006}} Alim Maykl Tomasello Çomskinin nəzəriyyəsini məntiqə əsaslanıb da, emprizmə əsaslanmadığı üçün tənqid etmişdir.{{sfn|Tomasello|1995|p=131}} [[Fayl:Chomsky-hierarchy.svg|thumb|right|upright=0.85|alt=The Chomsky hierarchy|[[Çomski iyerarxiyası]] tərəfindən təsvir olunan daxilolmalar qrupu]] Qrammatikaların bu qaydaya əsaslanan notasiyasına əsasən, Çomski təbii dilləri 4 qrupa və getdikcə daha da mürəkkəbləşən tiplərə bölürdü.{{sfn|Morris|2013|p=189}} Bu "Çomski iyerarxiyası" olaraq bilinir.{{sfn|Butterfield|Ngondi|Kerr|2016}} Bu sinifləndirmə formalaşdırılan dil nəzəriyyəsinin təməlini təşkil edir və mövzuyla əlaqəli nəzəri kompüter elmi, xüsusilə proqramlaşdırma dili nəzəriyyəsi, [[kompilyasiya]] və avtomatika nəzəriyyəsi ilə yaxından əlaqəlidir.{{sfn|Knuth|2002}}{{sfn|Davis|Weyuker|Sigal|1994|p=327}} Transformasional-generativ qrammatikanın 1970-ci illərin ortalarına qədər davam edən qızıl dövründən sonra dilçilər qrammatikaya "minimalist" yanaşmaya üstünlük verməyə başladılar.{{sfn|Harlow|2010|p=752}}{{sfn|Hornstein|2003}} Bu zaman Çomski törəmə nəzəriyyəsini inkişaf etdirdi. Bu araşdırma 1990-cı illərin əvvəllərində üstün araşdırma sisteminə çevrildi və hələ də, təsirli olaraq qalır.{{sfn|Harlow|2010|p=752}} Bu araşdırma uşaqların açıq parametrlərini (universal qrammatika prinsipləri toplusu) dolduraraq hər hansısa [[dil]]i öyrənmə qabiliyyətlərinin prinsiplərinə parametrlərinə fokuslanmışdır. Çomski tərəfindən genişləndirilən minimalist proqram minimal prinsiplər və parametrlər nəzəriyyəsini eleqant, təbii və sadə formada uyğunlaşdırır.{{sfn|Hornstein|2003}}{{sfn|Szabó|2010}} == Siyasi baxışı == {{Quote box | width = 25em | align = right | quote = Çomskinin yaradıcılığındakı mühümlüyünə görə ikinci və onu izləyənlərin, oxuyanların əksəriyyətinin asanlıqla başa düşdüyü sahə onun sosio-siyasi analizləri, siyasi, sosial və iqtisadi tarix barədə əsərləri və hal-hazırki siyasi vəziyyətin tənqidi barədə olan araşdırmalarıdır. Çomskinin fikrinə görə, hakimiyyətdəkilər niyyətlərini gizləməyə və hərəkətlərini vətəndaşların qəbul edə biləcəkləri tərzdə etməyə çalışsalar da, tənqiqi yanaşmaya meyilli olan və reallığı ayırd etməyə qadir şəxslər üçün onların etdiklərini anlamaq çətin deyildir. | source = Ceyms MakQilvrey{{sfn|McGilvray|2014|p=12}} }} Çomski görkəmli siyasi [[dissident]]dir. Onun siyasi düşüncələri uşaqlığından bəri az dəyişikliyə məruz qalmışdır.{{sfn|Barsky|1997|p=95}}{{sfn|McGilvray|2014|p=4}} O, həmin zamanlar yəhudi işçi sinfi arasında kök salmış siyasi aktivizimdən xeyli dərəcədə təsirlənmişdi.{{sfn|Sperlich|2006|p=77}} O, özünü adətən anarxo-sindikalist və ya libertarian sosialist kimi təqdim edir.{{sfn|McGilvray|2014|p=17, 158}}{{sfn|Sperlich|2006|p=14}} O, bu mövqelərə dəqiq siyasi nəzəriyyələr kimi deyil, insanın ən yaxşı ehtiyaclarını qarşılayacağını düşündüyü ideallar: azadlıq, icma və birləşmə azadlığı kimi baxır.{{sfn|McGilvray|2014|p=17, 158}} [[Marksizm|Marksist]]lər kimi bəzi digər sosialistlərdən fərqli olaraq, Çomski, siyasətin elmin kənarında olduğunu düşünür, lakin o, hələ də ideal bir cəmiyyət haqqında fikirlərini empirik məlumatlara və empirik əsaslandırılmış nəzəriyyələrə kökləyir.{{sfn|Sperlich|2006|p=74}}{{sfn|McGilvray|2014|p=16}} Çomskinin fikrincə, siyasi reallıqlar barədə həqiqətlər öz təbliğatını aparmaq üçün korporativ mediadan, reklamdan və beyin mərkəzlərindən istifadə edən elit korporatokratiya tərəfindən sistematik şəkildə təhrif olunur və ya ortadan qaldırılır. Çomski öz işini bu cür [[manipulyasiya]]ları ortaqan qaldırmaq və gizlədilən həqiqətləri ortaya çıxarmaqda gördüyünü bildirmişdir.{{sfn|McGilvray|2014|p=158}}{{sfn|Sperlich|2006|p=8}} O, bu yalan şəbəkəsinin "ümumi idrak"la, tənqidi düşüncə ilə, mənfəət və özünü aldatma rollarının dərk edilməsi ilə sındırıla bilinəcəyinə inanır. Ona görə, intelektuallar öz imtiyazlarını və maliyyə qaynaqlarını itirə biləcəklərinə görə dünyaya həqiqəti demə məsuliyyətindən qaçırlar və bir intelektual olaraq, imtiyazlarından, qaynaqlarından və təhsilindən populyar [[demokratiya]] hərəkatlarına mübarizələrində yardım etməyin özünün borcu olduğunu bildirmişdir.{{sfn|McGilvray|2014|p=159}}{{sfn|McGilvray|2014|p=161}} Etiraz yürüşlərinə və aktivist qruplarının çıxışlarına qatılmasına baxmayaraq, Çomskinin əsas siyasi mübarizə meydanı təhsil və nəşriyyatdır.{{sfn|McGilvray|2014|p=158}} O, insanlarda siyasi şüurun artırılması üçün kütləvi nəşrlərin, pulsuz dərslərin və mühazirələrin keçirilməsinin tərəfdarıdır.{{sfn|Sperlich|2006|p=71}} İddia edir ki, bunlar insanlarda siyasi şüurun yüksəlməsinə səbəb olacaqdır.{{sfn|IWoW biographies}} O, Ümumdünya Sənaye İşçiləri İttifaqının üzvüdür. === ABŞ xarici siyasəti === [[Fayl:Noam Chomsky WSF - 2003.jpg|thumb|left|Çomski əkshegemonik qloballaşma mövzusunda 2003-cü ildə [[Portu-Aleqri|Portu-Aleqri şəhəri]]ndə keçirilən [[Dünya Sosial Forumu]]nda ]] Çomski [[Amerika]] [[imperializm]]inin ən böyük tənqidçilərindən biri hesab edilir.{{sfn|Milne|2009}} O, inanır ki, [[ABŞ|ABŞ xarici siyasəti]]nin əsasını ABŞ tərəfindən siyasi-iqtisadi sahələrdə nəzarət edilən, ABŞ mərkəzli olan və ABŞ biznes mühitini varlandıran "açıq cəmiyyətlər" qurmaq təşkil edir.{{sfn|Sperlich|2006|p=92}} O, iddia edir ki, ABŞ bu ölkələrdə həmişə ABŞ-a yaxınlığı ilə seçilən hakimiyyətlərin olmasınına və [[ABŞ]]-a qarşı olan hər hansısa müqaviməti məhv etməyə çalışır.{{sfn|McGilvray|2014|p=159}} Hal-hazırki hadisələri müzakirə edərkən, o, daha geniş tarixi perespektivdən baxmağı müdafiə edir.{{sfn|McGilvray|2014|p=160}} O, inanır ki, [[ABŞ]] və [[Britaniya]] vaxtilə xristianlığı yayarkən bunu necə xeyirxah əməl kimi qələmə verirdilərsə, indiki əməllərini də bu cür qələmə veririlər və onlara qarşı çıxanları ya zəiflədir, ya da məhv edirlər.{{sfn|McGilvray|2014|p=13}} O, örnək göstərərkən [[Britaniya imperiyası]]nın [[Hindistan]]da, [[Afrika]]da etdiklərini və [[ABŞ]]-ın [[Vyetnam]]da, [[Filippin|Flippində]], [[Latın Amerikası]]nda və [[Orta Şərq]]də etdiklərindən istifadə edir.{{sfn|McGilvray|2014|p=13}} Çosmkinin siyasət haqqındakı işləri əksərən [[ABŞ]]-ın tənqidinə köklənmişdir.{{sfn|McGilvray|2014|p=160}} O, ABŞ-a fokuslanmasını onun bütün həyatı boyunca ABŞ-ın hərbi və iqtisadi olaraq dünyada dominant olması və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın liberal demokratik seçki sisteminin bütün vətəndaşlara hökumət siyasətinə təsir etmə imkanı verməsi ilə əsaslandırır.{{sfn|McGilvray|2014|pp=14, 160}} O, ABŞ xarici siyasətindən təsirlənən əhalini, bir sözlə, ABŞ əhalisini və ABŞ-ın xarici siyasətinin məqsədləri ilə uyğun gəlməyən hərəkətlər edən insanları oyatmağa ümid edir.{{sfn|McGilvray|2014|p=13}} O, insanları öz hökumətlərini hərəkətlərinə, qərarlarına, fikirlərinə görə tənqid etməyə və bunu eynən digər şəxslərə, həmçinin özlərinə də tətbiq etməyə çağırır.{{sfn|McGilvray|2014|p=18}} Çomski sülhpərvər razılaşmaya mane olduğunu iddia edərək, ABŞ-ın [[Ərəb-İsrail müharibələri|İsrail-Fələstin münaqişəsi]]nə daxil olmasını da tənqid etmişdir.{{sfn|McGilvray|2014|p=159}} O, həmçinin ABŞ-ı [[Səudiyyə Ərəbistanı]] ilə olan yaxın münasibətlərini və [[Səudiyyə Ərəbistan]]ının rəhbərliyi ilə [[Yəmən]]ə müdaxiləni tənqid etmişdir. O, Səudiyyə Ərəbistanının "dünyadakı ən iyrənc insan haqları pozuntusuna " yol verdiyini qeyd etmişdir.{{sfn|''Democracy Now!''|2016}} === Kapitalizm və sosializm === Çomski erkən yaşlarından [[kapitalizm]]i və maddi olaraq varlanma istəyini bəyənməmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=15}} Eyni zamanda, o, [[Sovet İttifaqı]]nda hakim olan Marksist-Leninist dövlətlər kimi avtoritar [[sosializm]]ə qarşı da xoş düşüncələrə sahib deyildi.{{sfn|Barsky|1997|p=168}}{{sfn|Sperlich|2006|p=16}} [[ABŞ]] iqtisadçıları arasında iqtisadiyyatın ümumi dövlət mülkiyyəti ilə ümumi fərdi mülkiyyət arasında bir spektrin mövcud olması barədə ortaq fikri qəbul etmək əvəzinə, o, təklif edirdi ki, iqtisadiyyatın ümumi demokratik nəzarəti ilə total avtokratik idarəetmə (istər dövlət, istər özəl) arasında bir spektr olmalıdır.{{sfn|McGilvray|2014|pp=164–165}} O iddia edirdi ki, Qərbin kapitalist dövlətləri həqiqi demokratik deyillər.{{sfn|McGilvray|2014|p=169}} Çünki Çomskiyə görə, həqiqi demokratik cəmiyyətlər bütün insanların ictimai iqtisadiyyat barədə eyni söz haqqına sahib olduğu cəmiyyətlərdir.{{sfn|McGilvray|2014|p=170}} Özünün [[Dünya Bankı]], [[Beynəlxalq Valyuta Fondu]] və Gömrük Tarifləri və Ümumi Ticarət Razılaşması kimi hakim sinfə xidmət edən elit qurumlara qarşı olduğunu bildirmişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=211}} Çomski bildirirdi ki, 1970-ci illərdən etibarən müxtəlif maliyyə qanunlarının və Bretton Vuds maliyyə nəzarəti razılaşmasının qüvvədən salınması ilə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da iqtisadi bərabərsizliyin getdikcə artmışdır.{{sfn|McGilvray|2014|p=14}} O, [[ABŞ]]-ı [[de-fakto]] bir partiyalı sistemə malik dövlət kimi xarakterizə edirdi. İddia edirdi ki, [[Respublikaçılar partiyası|Respublikaçılar]] və [[ABŞ Demokrat Partiyası|Demokratlar partiyaları]]nın hər ikisi əslində korporativ və maliyyə maraqları tərəfindən idarə olunan bir "Biznes partiyası"dır.{{sfn|McGilvray|2014|pp=14–15}} Çomski vurğulayırdı ki, Qərbin kapitalist liberal demokrat dövlətlərində əhalinin ən azı 80 faizi iqtisadi qərarların verilməsində iştirak edə bilmir. Onların əvəzinə bu qərarları idarə edənlər və ya kiçik, zəngin, elit təbəqə verir.{{sfn|McGilvray|2014|p=15}} Belə bir iqtisadi sistemin qurulmasına diqqət çəkən Çomski həmçinin, dəyişikliklər etməyin də mümkün olmasını qeyd edirdi. Bunu etmək üçün problemin nə olduğunu başa düşən və iqtisadiyyatı necə daha bərabər formaya sala biləcəklərini bilən böyük insan kütlələrinin təşkilatlanmasının lazım olduğunu bildirirdi.{{sfn|McGilvray|2014|p=15}} Mətbuatın və hökumətin korporativ hökmranlığı bu sistemdə hər hansı bir əhəmiyyətli dəyişikliyin qarşısını aldığını etiraf etsə də, dəyişikliyi qeyri-mümkün hesab etmirdi. Buna tarixdən quldarlığın əxsaqsızlıq hesab edilərək rədd edilməsini, qadın hüquqularının inkişafını, hüquqi olaraq işğalın qadağan edilməsi kimi optimist dəyişiklikləri misal göstərirdi.{{sfn|McGilvray|2014|p=14}} O, əhalinin rifahının pisləşməsi ilə nəticələnən inqilabı son vasitə kimi qiymətləndirirdi.{{sfn|McGilvray|2014|p=15}} Çomski libertarian sosialist və anarxo-sindikalist ideyaları maarifçilik dövrünün klassik liberal ideyalarının davamçısı kimi qiymətləndirir və öz ideoloji mövqeyinin "insanın libertarian və yaradıcı xarakterini inkişaf etdirici ruhu" ətrafında döndüyünü iddia etmişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=95}}{{sfn|Sperlich|2006|p=89}}{{sfn|McGilvray|2014|p=189}} Çomski ümumi iclaslarda bir yerə gələrək nümayəndələri seçəcək olan işçi şuraları tərəfindən istehsal və hökumət idarələrinə birbaşa nəzarət edən anarxo-sindikalist gələcəyin tərəfdarıdır.{{sfn|McGilvray|2014|p=199}} Ona görə, bu idarəçilik hər bir vətəndaşı [[Tomas Cefferson]]un sözüylə desək, "hökumət işlərinin birbaşa iştirakçısı" edəcəkdir.{{sfn|McGilvray|2014|p=210}} O, inanır ki, belə bir cəmiyyətdə siyasi partiyalara ehtiyyac qalmayacaqdır.{{sfn|McGilvray|2014|p=200}} Fərdlər iş imkanı əldə edəcək, məmnunluq hissi qazanacaqdır, xoş olmayan və məşhur olmayan işlər isə tamamilə avtomatlaşdırılacaqdır.{{sfn|McGilvray|2014|pp=197, 202}}{{sfn|McGilvray|2014|pp=201–202}} === İsrail-Fələstin münaqişəsi === {{Quote box | width = 25em | align = right | quote = İsrail hərbi hava qüvvələri, hərbi donanma gəmiləri, quru qoşunları heç bir hərbi hava qüvvəsi, hava müdafiəsi, ağır silahı, artilleriya birləşməsi, mexaniki silahı, vahid rəhbərliyi, ordusu olmayan fələstinlilərin həddən artıq insanın cəmləşdiyi qaçqın düşərgələrini, məktəbləri, yaşayış bloklarını, məscidləri və gecəqondu məhəllələrini bombalayır. Bu müharibə deyildir, bu qətldir. | source = Çomski İsraili tənqid edərkən{{sfn|Glaser|2012}} }} Çomski [[Ərəb-İsrail müharibələri|İsrail-Fələstin münaqişəsi]] barədə xalqın məlumatını artırmaq üçün müraciət yazmışdır.{{sfn|Gendzier|2017|p=314}} O, uzun müddətdir ki, [[İsrail]] və [[Fələstin]]də həm [[yəhudilər]]in, həm də [[ərəblər]]in yaşayacağı demokratik bir Levant dövlətinin yaradılmasını nəzərdə tutan "bir dövlət həlli" proqramının dəstəkçisidir.{{sfn|Barsky |1997|p=170}}{{sfn| Sperlich |2006|p=76-77}}{{sfn|McGilvray |2014|p=159}} Həmçinin, münaqişənin real vəziyyətini nəzərə alaraq eyni şərtlər altında və bərabər hüquqlarla mövcud olması şərtilə "iki dövlət həlli" proqramını da həll yolu olaraq irəli sürmüşdür.{{sfn|Sperlich |2006|p=97}}{{sfn|McGilvray |2014|p=160}} [[İsrail]] barədə etdiyi tənqidi çıxışlara görə, 2010-cu ildə [[İordan çayının qərb sahili]]nə giriş istəyi [[İsrail]] tərəfindən rədd edilmişdir. Sonradan [[İsrail Xarici İşlər Nazirliyi]]nin mətbuat katibi Çomskinin giriş istəyinin yanlışlıqla rədd edildiyini bildirmişdir.{{sfn|Kalman|2014}} O, [[Birzeyd Universiteti]]ndə mühazirə vermiş və [[Fələstin]]in baş naziri [[Salam Fəyyad]]la görüşmüşdür.{{sfn|Pilkington|2010}}{{sfn|Bronner|2010}}{{sfn|Al Jazeera|2010}}{{sfn|''Democracy Now!''|2010}} === Xəbər mətbuatı və propaqanda === Çomskinin siyasət barədə yazıları böyük ölçüdə [[ideologiya]]ya, sosial və siyasi gücə, mətbuata və dövlət siyasətinə fokuslanmışdır.{{sfn|Rai|1995|p=20}} Ən məşhur əsərlərindən biri olan "İstehsal razılığı" əsərində o, [[mətbuat]]ın əks qütbü marjinallaşdırarkən, mətbuatın siyasi spektrdəki dövlət siyasətlərini cəmiyyətə həzm etdirmə və qəbul etdirmədəki rolundan bəhs edir. Çomski dövlət mərkəzli "sərbəst bazar" tərəfindən tətbiq edilən bu [[senzura]] variantının [[Sovet İttifaqı]]ndaki [[Təbliğat|propaqanda]] sistemi ilə müqayisədə daha güclü olduğunu qeyd etmişdir.{{sfn|Rai|1995|pp=37–38}} O, iddia edir ki, əsas mətbuat yayımı özəl mülklərdir və beləcə, bu sahədə şəxsi və ya şirkət mənfəətləri ön plana çıxır.{{sfn|McGilvray|2014|p=179}} Çomski bir çox amerikaı [[jurnalist]]in öz peşəsini sevən və xoş niyyətli olmasını etiraf etsə də, dövlət mərkəzli sistemin və şəxsi (şirkət) mənfəətlərinin onlara bu peşə ilə normal və düzgün formada məşğul olmağa mane olduğunu iddia edir.{{sfn|McGilvray|2014|p=178}} Yəni, [[jurnalist]] hər hansısa siyasətçini və ya siyasi partiyanı fərdi formada tənqid etsə də, bu siyasətçinin və ya partiyanın geniş dövlət şəbəkəsinin bir hissəsi olduğunu heç vaxt demir.{{sfn|McGilvray|2014|p=189}} Sübut kimi isə [[ABŞ]]-dakı kütləvi mətbuat informasiya vasitələrinin heç birində sosialist siyasi şərhçinin və ya [[jurnalist]]in işləmədiyini göstərir.{{sfn|McGilvray|2014|p=177}} O, [[ABŞ]]-dakı əsas mətbuat qurumlarının görməzdən gəldiyi hadisələrə diqqət çəkir və qeyd edir ki, mətbuat bu hadisələrə çox diqqət ayıra bilməz, çünki bu dövlət tərəfindən pis qarşılana bilər. Belə hadisələrə misal olaraq isə [[FTB]] tərəfindənhəyata keçirildiyi iddia olunan Qara Bəbir prtiyasından Fred Hamptonun qətlini, Nikaraquada ABŞ tərəfindən dəstəklənən qüvvələrin toplu formada həyata keçirdikləri qətliamları, [[Ərəb-İsrail müharibələri|Ərəb-İsrail münaqişəsi]]ndə ölən [[fələstinli]]lərin [[israillilər]]ə nisbətən dəfələrlə çox olmasına baxmayaraq, ölən israillilərin mətbuatda qabardılmasını göstərir.{{sfn|McGilvray|2014|pp=179–182}} Çomski bütün bunların həll yolunu isə ən dərindən demokratik idarəçilikdə və mətbuat nəzarətində görür.{{sfn|McGilvray|2014|p=184}} Çomski konspirologiya nəzəriyyələrini xeyirsiz hesab edir. Çünki bu fərdi [[manipulyasiya]]ların daha geniş sosioloji məcburiyyətlərə nisbətən ikinci dərəcəli olduğu yerlərdə şəxsin inistitutional strukturun siyasi forması barədə düşünməkdən yayındırır.{{sfn|Rai|1995|p=70}} Bu onların işiə mane olmadığı halda, həmçinin oturuşmuş güclə mübarizədə səmərəsiz olur. Öz ideyalarının [[konspirologiya]] nəzəriyyəsi kimi qiymətləndirilməsinə cavab olaraq Çomski bildirmişdir ki, mətbuatın digər biznes sahələri kimi hər hansısa şeyi (mətbuat sahəsində xəbəri) manipulyasiya edərək satması çox rasional hadisədir.{{sfn|Rai|1995|p=42}} == Digər sahələr == Çomski həmçinin, [[İdrak fəlsəfəsi|şüur fəlsəfəsi]], [[dil fəlsəfəsi]] və [[elm fəlsəfəsi]] kimi fəlsəfi sahələrin aktiv araşdırmaçılarından biridir.{{sfn|McGilvray|2014|p=19}} Bu sahələrdə Çomski o dövrki hakim fəlsəfi metodologiya olan məntiqi [[pozitivizm]]i rədd edən və mühüm paradiqma olan "idrak inqilabı" sahəsində tanınmış və [[filosof]]ların dil və şüur barədə düşüncələrini dəyişmişdir.{{sfn|McGilvray|2014|p=19}}{{sfn|Szabó|2010}} O, idrak inqilabının kökünün XVII əsr rasionalist ideallardan gəldiyini düşünür. Onun mövqeyi - şüur özünə xas olan struktura sahibdir və bundan dili, ifadəni və düşüncəni başa düşməkdə istifadə edir - biheviorizmdən çox rasionalizmlə ümumi müddəalara sahidir. Onun ən güclü əsərlərindən biri də "Dekartçi dilçilik: rasionalist düşüncədə bir hissə" (1966) adlanır.{{sfn|Friesen|2017|p=46}}{{sfn|Greif|2015|p=313}} Çomski dil fəlsəfəsi sahəsində xüsusən insan dilindəki məna və əlaqə qavramının tənqidi və zehni təqdimatların işləmə prinsipi və təbiəti barədə düşüncələri ilə tanınır.{{sfn|Cipriani|2016|pp=44–60}} Çomski 1971-ci ildə insan təbiəti mövzusunda [[qitə fəlsəfəsi]] ənənəsinin məşhur nümayəndəsi olan [[Mişel Fuko]]yla debatından sonra analitik fəlsəfənin simvollarından birinə çevrildi.{{sfn|Greif|2015|pp=312–313}} Nəticədə XX əsrin iki böyük filosofu arasında uyuşmaz fərqliliklər ortaya çıxdı. [[Mişel Fuko]]nun mövqeyi tənqidi idi. Çomski isə insan təbiətinin əsaslandığı bəzi universal əxlaqi standartların olduğunu bildirmişdir.{{sfn|Greif|2015|p=315}} Çomski [[postmodernizm]]in və ümumilikdə [[fransız]] fəlsəfəsinin tınqidçisi idi. O iddia edirdi ki, postmodern və solçu filosofların anlaşılmaz dili işçi sinfinə çox az yardım verir. O, həmçinin [[analitik fəlsəfə]]nin nümayəndələri olan [[Uillard van Orman Kuayn]], [[Tayler Burj]], [[Donald Davidson]], [[Maykl Dammet]], [[Saul Kripk]], [[Tomas Neygel]], [[Hilari Putnam]] və [[Con Sörl]]lə də debatlarda iştirak etmişdir.{{sfn|Szabó|2010}} Çomski həmçinin, [[tarix fəlsəfəsi]] ilə də məşğul olmuşdur.{{sfn|Otero|2003|p=416}}{{sfn|McGilvray|2014|p=162}} == Şəxsi həyatı == [[Fayl:Chomsky and others.jpg|thumb|left|Çomski 9ən sağda) və həyat yoldaşı Valeriya (sağdan ikinci) Nüvə Dövrü Sülh Fondundan David və Karol Kriegerlərlə (2014).]] Çomski çox ciddi şəkildə öz şəxsi həyatını dilçi alim və siyasi aktivist kimi olan fəaliyyətindən ayrı tutmuşdur. O, özünü "siyasi düşüncələrini qəti şəkildə sinifdən qıraqda saxlayan şəxs" olaraq təsvir etmişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=121}} Yüksək dərəcədə gizli şəxsi həyatı olan{{sfn|Sperlich|2006|p=7}} Çomski xarici görünüşünə bir o qədər də önəm vermir. Dediyinə görə, şphrət barədə düşünməsə də, işləri ona şöhrət gətirmişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=116}} O, aşağı dərəcədə olsa da, müasir incəsənət və [[musiqi]] ilə maraqlanır.{{sfn|Barsky|1997|pp=206–207}} MakGilvrey bildirir ki, Çomski şöhrət qazanmaq arzusu tərəfindən heç vaxt motivasiya edilməmişdir.{{sfn|McGilvray|2014|p=230}} Özü bildirib ki, başqalarına həqiqəti demə və kömək etmə arzusu onu bu işləri görməyə sövq etmişdir. Çomskinin etiraf etdiyinə əsasən gəliri ona dünyanın əksər əhalisindən daha yaxşı yaşamağa imkan versə də, o, özünü intellektindən istifadə etməyi bacaran "işçi" kimi qəbul edir.{{sfn|Sperlich|2006|p=9}} Gündəlik 4 qəzet oxuyur və [[ABŞ]]-da bu qəzetlərə abunədir: [[The New York Times]], [[Christian Science Monitor]], [[Financial Times]], [[Wall Street]] jurnalı.{{sfn|McGilvray|2014|p=6}}{{sfn|Sperlich|2006|p=121}} Çomski heç bir dini inanca sahib olmasa da, [[azadlıq teologiyası]] kimi dini formaları qəbul etdiyini bildirmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=69}} Çomski hakim siyasi fiqurları "yozlaşmış", "fırıldaqçı" və "faşist" adlandırdığı üçün qalmaqallara səbəb olmuşdur.{{sfn|Barsky|1997|p=199}} Onun kolleqası Stiven Pinker bildirmişdir ki, o, "onunla razılaşmayan insanları alcaldıcı ifadələrdən istifadə edərək axmaq və [[şeytan]] kimi qələmə verir" və bu da tənqidçilərin daha da sərt münasibət göstərməsinə səbəb olur.{{sfn|Jaggi|2001}} Çomski sol yönümlü Sosialist Alimlər Konfransı da daxil olmaqla, akademik konfranslara qatılmaqdanda qaçır və aktivist qruplarına, açıq hava seminarlarındakı tələbələrə seminarlar deməyi daha üstün tutur. Akademik azadlığa yanaşması onun MTİ-dəki akademiklərlə yaxınlaşmasına səbəb olsa da, onların sonrakı davranışları Çomskidə təəssüf doğurmuşdur. 1969-cu ildə [[Vyetnam müharibəsi]]nin əsas memarı Valt Vitmən Rostovun MTİ-dəki keçmiş vəzifəsinə qayıtmaq istədiyini eşitdikdə Çomski Rostovun MTİ-dəki vəzifəsinə qəbul edilməyəcəyi təqdirdə rəhbərliyi ictimai etirazla hədələmişdi.{{sfn|Barsky|1997|p=169}} 1989-cu ildə Pentaqonun məsləhətçisi [[Con Dötç]] MTİ prezidentliyinə namizədliyini irəli sürərkən Çomski onu dəstəkləmişdir. Daha sonra Con Dötçün MKİ-nin rəhbəri olduğunu eşidən zaman bu sözləri demişdir: {{cquote|''O, mənim indiyə qədər gördüyüm adamlar içində ən vicdanlı və heysiyyətli şəxsdir... Əgər kimsə [[MKİ]]-nin rhbəri olmalıdırsa, mən şadam ki, o, Condur. ''}} Çomski 1949-cu ildə Karol ilə ailə həyatı qurmuşdur.{{sfn|Sperlich|2006|p=22}} Cütlük 2008-ci ildə Karolun vəfatına qədər evli qalmış və 3 övlada sahib olmuşdur: [[Aviva Çomski|Aviva]] (d.1957), Diane (d.1960) və Harri (d. 1967).{{sfn|McGilvray|2014|p=6}} Çomski 2014-cü ildə Valeriya Vassermanla ailə həyatı qurmuşdur.{{sfn|''Democracy Now!''|2015}} == Qəbul edilməsi və təsiri == {{Quote box | width = 25em | align = right | quote = Çomskinin səsi [[dilçilik]] və fəlsəfədən də kənardan - kompüter elmlərindən neyro elmlərə qədər, [[antropologiya]]dan tutmuş təhsilə qədər, [[riyaziyyat]]dan tutmuş ədəbiyyat tənqidçiliyinə qədər - eşidilir. Əgər bura Çomskinin siyasi aktivistliyini də əlavə eləsək sərhədlər tamamilə bulanıqlaşar. Bütün bunlardan sonra, heç kimdə Çomskinin müzakirələrdə və hərəkətdə geriçi olan şəxslər tərəfindən 1 nömrəli düşmən adlandırılması şübhə yaratmır. | source = Sperlix{{sfn|Sperlich|2006|p=60}} }} Çomski Qərb sivilizasiyasının XX əsrdə yetişdirdiyi ən böyük intelektuallardan hesab edilir. O, [[dilçilik]], idrak elmi, kompüter elmi, fəlsəfə və psixologiya ilə məşğul olmuşdur.{{sfn|Knight|2016|p=2}} Buna əlavə olaraq, öz dövrünün ən təsirli intelektualı olaraq da bilinir.{{sfn|Flint|1995}} Çomski ikili vəzifə daşımışdır, o, həm [[dilçilik]] sahəsində lider olmuş, həm də siyasi baxımdan müxalifləri maarifləndirən şəxs kimi çıxış etmişdir.{{sfn|Barsky|1997|p=191}} Akademik sahədəki uğurlarına baxmayaraq, onun siyasi aktivistlik fəaliyyəti o qədər də uğurlu olmamışdır. Bi müddətdən sonra əsas mətbuat orqanlarına "qəbul edilmə qabiliyyətinin xaricində" bir şəxs kimi gəlmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=24}} Onun əsərlərinin qəbulu [[Anarxizm|anarxist]], inadkar, [[tarixçi]], [[yəhudi]], [[dilçi]] və [[filosof]] kimi ictimai sifətləri ilə qarışmışdır.{{sfn|Barsky|2007|p=107}} === Akademik sahədə === MakQilvrey bildirir ki, Çomski [[dilçilik]] sahəsində "idrak inqilabı"nın banisidir{{sfn|McGilvray|2014|p=5}} və o, struktural dilçiliyin [[XX əsr]]in ortalarına qədər davam edən prosedural formasının formal, təbii elm kimi formalaşmasına görə xeyli işlər görmüşdür.<nowiki>{{sfn|McGilvray|2014|p=9}}</nowiki> Buna görədir ki, Çomski "müasir dilçiliyin atası" adlandırılır. Dilçi Con Lyonsa görə, yayınlanmasından cəmi 1-2 onillik sonra Çomskiyan dilçilik məktəbi "ən dinamik və ən ətisrli elmi məktəb" ola bilmişdir.{{sfn|Lyons|1978|p=2}}{{sfn|McGilvray|2014|pp=9–10}} 1970-ci illərdəki əsərləri isə [[fəlsəfə]]yə güclü təsir edə bilmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=42}} Minnesota Murhiid Dövlət Universitetinin formalaşdırdığı anketə görə, Çomskinin əsəri olan "Sintaktik strukturlar" idrak elmi sahəsində yeganə ən vacib əsər hesab edilmişdir.{{sfn|MSUM Cognitive Sciences}} Əlavə olaraq, onun avtomat nəzəriyyəsi və Çomski iyerarxiyası kompüter elmlərində xeyli məşhurluq qazandı və bu əsərlərinə görə Çomski hesablamalı dilçilikdə ən çox istinad olunan şəxslərdən biridir.{{sfn|Sperlich|2006|p=39}}{{sfn|Sipser|1997}}{{sfn|Knuth at Stanford University|2003}} Çomskinin [[biheviorizm]]i tənqidi biheviorist psixologiyanın əhəmiyyətli şəkildə zəifləməsinə səbəb oldu.{{sfn|Graham|2019}} Əlavə olaraq, Çomski çoxları tərəfindən koqnitiv elmin banilərindən biri hesab edilir. [[Təkamül psixologiyası]]ndakı bəzi arqumentlər Çomskinin araşdırmalarından qaynaqlanmaqdadır.{{sfn|Harris|2010}}{{sfn|McGilvray|2014|p=19}} [[Kolumbiya Universiteti]]ndə aparılan və heyvanların dil qabiliyyətini araşdıran layihə zamanı təcrübələrin aparıldığı şimpanze Çomskinin dil bacarığının yalnız insana xas və bənzərsiz qabiliyyət olması fikrinə əsasən Nim Çimpski adlandırılmışdı.{{sfn|Radick|2007|p=320}} [[Tüinq mükafatı]] qalibi [[Donald Knut]] bildirmişdir ki, riyaziyyat, dilçilik və kompüter elmləri haqqındakı maraqlarını uyğunlaşdırmaqda Çomskinin işlərindən bəhrələnmişdir.{{sfn|Knuth|2003|p=1}} Digər Turinq mükafatı qalibi və [[IBM]] üzrə kompüter alimi Con Bakkus ilk yüksək səviyyəli proqramlaşdırma dili olan [[Fortran]]ı yaradarkən Çomskinin əsərlərindən istifadə etmişdir.{{sfn|Fulton|2007}} [[Fiziologiya və tibb üzrə Nobel mükafatı|Fiziologiya və ya tibb sahəsin]]də 1984-cü il Nobel mükafatı laureatları Corc J.F. Köhler, Sezar Milşteyn və Nils Kaj Cern insan immun sistemini izah edərkən Çomskinin generativ modelindən istifadə etmişdirlər.{{sfn|Nobel Lecture|1984}} Çomskinin generativ qrammatikası həmçinin, [[musiqi nəzəriyyəsi]] və [[musiqi analizi]] sahələrində də geniş həcimdə istifadə edilir.{{sfn|Jerne|1984}}{{sfn|Steedman|1984|pp=52–77}}{{sfn|Rohrmeier|2007|pp=97–100}} [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|MTİ]]-nun bəyanatına görə, Çomskinin əsərlərinə İncəsənət və Humanitar Elmlər İstinad İndeksində 1980-1992-ci illərdə yaşayan digər bütün alimlərin əsərlərindən daha çox istinad edilmişdir.{{sfn|MIT|1992}} Eyni zamanda Sosial Elmlər İndeksində və Elm İstinad İndeksində də Çomskinin əsərləri ən çox istinad edilənlər siyahısındadır. Çomskinin əsərləri ilə əlaqəli olan kitabxanaçı bildirir ki, "o, ən çox istinad edilən şəxsdir və onun əsərləri müxtəlif elm sahələrindən olan şəxslər tərəfindən istifadə edilir. Belə görünür ki, sən Noam Çomskinin əsərlərindən hər hansısa birinə istinad edilməyən heç bir səhifə oxuya bilmərsən."{{sfn|Knight|2016|p=2}} Bütün bu təsirləri nəticəsində [[dilçilik]] sahəsində alimlərin iki düşərgəsi formalaşmışdır - Çomskiyan və qeyri-Çomskiyan düşərgə. Bu iki düşərgə arasındaki debatlar bəzən xeyli gərginləşə bilir.{{sfn|Boden|2006|p=593}} === Siyasətdə === Çomski yazıların ən çox istinad edilən yaşayan [[alim]]dir. O, bu statusa [[dilçilik]] sahəsindəki yazılarından çox, [[siyasət]] sahəsindəki yazılarına görə yiyələnmişdir.{{sfn|Boden|2006|p=592}} Çomskinin bioqrafi Volfqanq B. Sperlix onu "xalqın müasir çempionlarından biri" kimi xarakterizə etmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=7}} Jurnalist Con Pilqer onu əsl xalqın qəhrəmanı, dünyanın hər tərəfində ən əsas haqq olan və azadlıq olaraq bilinən şey üçün insanları mübarizəyə ilhamlandıran adlandırmışdır.{{sfn|Jaggi|2001}} O, ehtiyyactı olan bütün insanları - aktivistləri, hərəkatçılar - həmişə dəstəkləmişdir. [[Arundati Roy]] Çomskini "dövrümüzün ən möhtəşəm və ən radikal şəxslərindən biri",{{sfn|Sperlich|2006|p=114}} [[Eduard Səid]] isə "ədalətsiz gücə və yalanlara qarşı mübarizə aparan ən möhtəşəm şəxslərdən biri" deyə tərif vermişdir.{{sfn|Jaggi|2001}} Fred Hallidey XXI əsrin əvvəllərində Çomskinin antikapitalist və antiimperialist hərəkatın "[[quru]]"su olduğunu bildirmişdir.{{sfn|Jaggi|2001}}{{efn|"Quru" [[sanskrit]] kökənli bir termin olub, [[hinduizm]] və [[buddizm]] mistisizmində “mürşid”, “ustad” anlamına gəlir.}} Çomskinin Hermanla birgə inkişaf etdirdiyi əsas mətbuatın tənqidi hələ də bu sahədə yazılmış olan ən yaxşı əsərlərdən biri hesab edilir və mətbuatın tənqid edilməsində hələ də istifadə edilir.{{sfn|Sperlich|2006|p=129}} Çomskinin bu işi sonradan alternativ mətubatın [[radio]], [[internet]], [[televiziya]], [[qəzet]] sahələrində formalaşmasına təkan vermişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=142}} Sperlix həmçinin, qeyd etmişdir ki, korperativ maraqlar, xüsusilə əsas mətbuat tez-tez Çomskiyə böhtanlar atmışdır.{{sfn|Sperlich|2006|p=10}} [[Universitet]]lərin tarix və siyasi elmlərlə bağlı departamentləri çox nadir hallarda Çomskinin əsərlərini öz dərs proqramına əlavə edirlər.{{sfn|Barsky|1997|pp=153–154}} Tənqidçiləri iddia edirlər ki, sosial və siyasi sahələrdəki işlərinə baxmayaraq, Çomski bu sahələrin mütəxəsisi hesab edilə bilməz. Bu iddiaya cavab verərəkən Çomski bu sahələrin alimlərin iddia etdiyi qədər də qəliz olmadığını, akademik təhsilinə baxmadan demək olar ki, bütün insanların istəsələr bu elmləri qavraya biləcəklərini bildirmişdir.{{sfn|McGilvray|2014|p=161}} MakQilvreyə görə Çomskinin tənqidçilərinin əksəriyyəti onun yazılarından müəyyən cümlələri götürərək və konteksi nəzərə almayaraq onun sözlərini dəyişdirirlər.{{sfn|McGilvray|2014|p=161}} Çomskinin [[Bosniya müharibəsi]] zamanı baş vermiş [[Srebrenitsa qətliamı]]nı soyqırım olaraq tanımaqdan imtina etmişdi. Bunu [[soyqırım]] sözünü dəyərdən salmaqla əsaslandırırdı.{{sfn|Braun|2018}} O, həmçinin Ed Vulliaminin [[Bosniya]]da həbs düşərgələrinin olması barədə xəbərinin də doğru olmadığını bildirmişdir. Geri çəkilmə kimi qiymətləndirilən şərhlərinin sonrakı redaktor düzəlişləri çoxsaylı [[Balkan yarımadası|Balkan]] izləyiciləri tərəfindən tənqid edildi.{{sfn|Nettelfield|2010|p=142}} Çomskinin [[ABŞ]] xarici siyasətini və ABŞ hakimiyyətinin legitimliyini tənqid edən çıxışları mübahisələrə səbəb olmuşdur. ABŞ-ın informasıya əldə etmə azadlığı haqqında qanunla əldə edilən sənəd göstərmişdir ki, Çomskinin fəaliyyəti uzun illərdir ki, [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi]] tərəfindən izlənilir. Federal qanunların pozulduğu güman edilən yerdə isə Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi onun sənədlərini məhv etmişdi.{{sfn|Hudson|2013}} Çomski MTİ-də və Orta Şərqdəki çıxışlarında gizli polis qorumasından istifadə etsə də, formalı [[polis]] qorumasını həmişə rədd etmişdir.{{sfn|Rabbani|2012}} [[Almanlar|Alman]] qəzeti [[Der Spiegel]] Çomskini "anti-Amerikan düşmənliyin [[Ayətullah]]ı" deyə təsvir etmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=10}} Bu zaman mühafizəkar [[David Horovitz]] onu "ən fırıldaqçı, ən saxtakar və... əsərlərini anti-amerika xəstəliklərlə dolduran, öz ölkəsinə patoloji dərəcədə nifrət edən Amerikadakı ən xain intellekt" adlandırmışdı.{{sfn|Horowitz|2001}} Kommentari jurnalında yazan Conatan Key Çomskini "Amerika liderlərinin dediyi heç nəyə inanmayan, sərt anti-amerikaçı monomanyak" deyə təsvir etmişdir.{{sfn|Kay|2011}} Çomskinin [[İsrail]]i tənqid etməsi [[Yəhudilər|yəhudi xalqı]]na xəyanət etməkdə və anti-semit olmaqda ittiham edilməsi ilə nəticələnmişdir.{{sfn|Sperlich|2006|p=100}} Çomskinin [[Holokost]]u inkar edənləri söz azadlığı baxımından müdafiə etməsi və bunun ifadə azadlığının hər bir istiqamətdə inkişaf etdirilməsi baxımından lazım olduğunu bildirməsi Verner Kohn tərəfindən "neo-nasistlərin ən mühüm rəhbəri" kimi adlandırılmasına səbəb olmuşdur.{{sfn|Cohn|1995|p=37}} Çomskinin fəaliyyətlərini izləməkdə ittiham edilən Böhtanla və İnkarla Mübarizə Liqası Çomskini Holokost inkarçısı və "totalitar və demokratik cəmiyyətlər, zalım ilə qurban arasındakı fərqləri görə bilməyəcək qədər intelektual səfsətə ilə məşğul olan şəxs deyə təsvir etmişdir."{{sfn|Winstanley|2013}}{{sfn|Sperlich|2006|p=101}} Öz növbəsində Çomski Böhtanla və İnkarla Mübarizə Liqasını İsraildəki demokratiyaya qarşı olan "Stalinist qruplar" tərəfindən idarə edildiyini bildirmişdi.{{sfn|Sperlich|2006|p=100}} Hüquqşünas [[Alan Derşovitz]] Çomskini "solun saxta peyğəmbəri" adlandırmışdı.{{sfn|Sperlich|2006|p=101}} Çomski isə Derşovtizi "qatı yalançı" və "həyatını Çomskinin raputasiyasını dağıtmağa həsr etmiş dəli olmuş cihadçı" adlandırmışdı.{{sfn|Barsky|1997|p=170}} 2016-cı ildə [[Türkiyə prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] ictimaiyyət qarşısında Çomski əleyhində çıxış etmişdir.{{sfn|Weaver|2016}} Buna səbəb Çomskinin Ərdoğana terrora qarşı ikili standartlardan imtina etməyi və kürdlərə qarşı mübarizəni dayandırmağı özündə ehtiva edən açıq məktub göndərməsi olmuşdu. Çomski [[Ərdoğan]]ı ikiüzlülükdə ittiham edərək, iddia edirdi ki, o, [[Suriya]]dakı [[Əl-Qaidə]]ni və [[Nusra Cəbhəsi]]ni dəstəkləyir.{{sfn|Sengupta|2015}}{{sfn|Weaver|2016}} === Akademik nailiyyətlər, mükafatlar və təltiflər === [[Fayl:Chomsky and Krieger.jpg|thumb|left|Çomski Nüvə Dövrün Sülh Fondunun prezidenti David Krieger tərəfindən mükafatlandırılır (2014).]] [[London Tayms]] qəzeti 1970-ci ildə Çomskini "XX əsri quranlardan biri" adlandırmışdı.{{sfn|Baughman et al.|2006}} O, 2005-ci ildə Amerikan jurnalı olan [[Foreign Policy]] və Britaniya jurnalı olan Prospekt-in təşkilatçılığı ilə keçirilən Qlobal intelektuallar Anketində dünyanın aparıcı ictimai intelektualı seçilmişdi.{{sfn|''Foreign Policy''|2005}} Nyu Statesman oxucuları 2006-cı ildə Çomskini dünyanın qəhrəmanlarından biri seçmişdilər.{{sfn|Cowley|2006}} O, [[ABŞ]]-da Milli Elmlər Akademiyasının, Amerika İncəsənət və Elm Akademiyasının, Amerika Dilçilik Cəmiyyətinin, Amerika Fəlsəfə Birliyinin və Elmin İnkişafı Amerika Birliyinin üzvüdür. Çomski həmçinin Britaniya Akademiyasının, Britaniya Psixologiya Akademiyasının,{{sfn|Contemporary Authors Online|2016}} Alman Leopoldina Akademiyasının üzvü, Serbiya Elm və İncəsənət Akademiyasının Sosial Elmlər Departamentinin xarici üzvüdür.{{sfn|Contemporary Authors Online|2016}} 0, 1971-ci ildə "Quqqenheym" təqaüdünü, 1984-cü ildə [[Amerika Psixologiya Birliyi]]nin "Psixologiyaya Dəyərli Töhvəyə görə" mükafatını, 1988-ci ildə "Kyoto" prizini, 1996-cı ildə "Helmholtz" medalını, 1999-cu ildə kompüter elminə verdiyi töhfəyə görə "Benjamin Franklin" medalını, 2010-cu ildə "Erix Fromm" mükafatını,{{sfn|Deutsche Presse-Agentur|2010}} 2014-cü ildə dilçilik sahəsindəki fəaliyyətinə görə "Neyl və Sara Smithlər" medalını qazanmışdır.{{sfn|SASA foreign membership|2003}} O, iki dəfə (1987, 1989) "NCTE İctimai Dildə Dürüstlüyə və Düzgünlüyə Tövhəsinə görə" Corc Oruel mükafatına,{{sfn|''Soundings''|2002}} həmçinin [[Asiya Cəmiyyəti]] tərəfindən "Rabindranat Taqor Yüzüncü İl" mükafatına layiq görülmüşdür.{{sfn|MIT Linguistics Program|2002}}{{sfn|Deutsche Presse-Agentur|2010}}{{sfn|Contemporary Authors Online|2016}} Çomski 2004-cü ildə [[Almaniya]]nın Oldenburq şəhəri tərəfindən mətbuat tənqidçilyiinə və siyasi analizlərinə görə "Karl fon Ossietzki" mükafatına layiq görülmüşdür.{{sfn|Inventio Musikverlag}} O, 2005-ci ildə Dublin Universitet Kollecinin Ədəbiyyat və Tarix Cəmiyyətinin mükafatına,{{sfn|Soundtracksforthem: Interview|2005}} 2008-ci ildə [[İrlandiya Qelvey Milli Universiteti]]nin Ədəbiyyat və Debat Cəmiyyətinin "Prezident" medalına layiq görülmüşdür.{{sfn|Desmond Tutu to speak to Litndeb|2009}}{{sfn|Honorary Members of IAPTI}} 2009-cu ildə o, Beynəlxalq Tərcüməçilər və Şərhçilər Birliyinin fəxri üzvlüyünə qəbul edilmişdir.{{sfn|UoW–M|2010}} Həmçinin, Çomski [[Viskonsin Universiteti]] tərəfindən tənqidi elmin inkişafında verdiyi töhfələrə görə A.E. Havens medalına layiq görülmüş,{{sfn|Digital Journal|2011}} İEEE ağıllı sistemlərinin inkişafına verdiyi töhfələrə görə isə mükafatlandırılmışdır. Çomski 4 [[Erdöş ədədi]]nə malikdir.{{sfn|Erdös Number at Oakland Univ|2017}} İnsan haqları, sülh və sosial tənqidçilik sahələrindəki fəaliyyətinə görə 2011-ci ildə "Sidney Sülh" mükafatına, 2017-ci ildə "Siin MakBrayd Sülh" mükafatına və "Doroti Eldridj Sülh Yaradan" mükafatına layiq görülmüşdür.{{sfn|Huxley|2011}}{{sfn|IPB|2017}}{{sfn|MIT Linguistics Program|2002}} Çomski London Universitetinin, [[Çikaqo Universiteti]]nin, Loyola Çikaqo Universitetinin, Svartmur Kollecinin, Bard Kollecinin, [[Dehli Universiteti]]nin, [[Massaçusets|Massaçusets Universiteti]]nin fəxri doktorudur.{{sfn|MIT Linguistics Program|2002}} Onun ictimai mühazirələrinə misal olaraq 1969-cu ildə dediyi Con Lock mühazirələrini, 1975-ci ildə dediyi Vidden mühazirələrini, 1977-ci ildə dediyi Huizinqa mühazirələrini və 1988-ci ildə dediyi Messey mühazirələrini və s. göstərmək olar.{{sfn|Barsky|1997|p=156}}{{sfn|MIT Linguistics Program|2002}} Çomski həyatı boyunca müxtəlif titullar və mükafatlar qazanmışdır. [[Arı]] növlərindən birinə Çomskinin adı verilmişdir.{{sfn|Pensoft (bee)}} Həmçinin, onun adı [[Hindistan]]da yerləşən Camia Millia İslamia Universitetinin bina kompleksinə verilmişdir.{{sfn|JMI|2007}} Aktyor Viqqo Mortensen və gitaraçı Bakithid 2003-cü ildə buraxdıqları "Pandemoniumfromamerica" adlı albomlarını Çomskiyə həsr etmişdirlər.{{sfn|Viggo Mortensen's Spoken Word & Music CDs}} == Seçilmiş biblioqrafiyası == {{Siyahı sütunlarla|3| '''Dilçilik''' * Sintaktik strukturlar (1957) * Dilçilik nəzəriyyəsindəki aktual məsələlər (1964) * Sintaksis nəzəriyyəsinin aspektləri (1965) * Dekartçi dilçilik (1965) * Dil və ağıl (1968) * Morris Halle ilə ingilis səs nümunəsi (1968) * Dil haqqında düşüncələr (1975) * Minimalist proqram (1995) '''Siyasət''' * Amerikan gücü və yeni mandarinlər (1969) * Əksinqilabi şiddət: faktlarda və propaqandalarda qan gölü (1973, Edvard S. Hermann ilə birlikdə) * İnsan haqlarının siyasi iqtisadiyyatı (1979) * Yeni Soyuq müharibəyə doğru (1982) * Taleyüklü üçbucaq (1983) * Quldurlar və imperatorlar (1986) * İstehsal razılığı (1988) * Zəruri Illüziyalar (1989) * Demokratiyanı təyin etmək (1991) * Leksinqtondan məktublar (1993) * Çiçəklənən azlıq və narahat çoxluq (1993) * Köhnı və yeni dünyanın əmrləri (1994) * Obyektivlik və liberal elm (1997) * İnsanlar üzərində qazanc (1999) * 9-11 (2001) * Gücü Anlamaq (2002) * Orta Şərq illüziyaları (2003) * Hegemoniya və ya sağ qalma (2003) * İmperiya ambisiyaları (2005) * Uğursuz dövlətlər: Hakimiyyətdən sui-istifadə və demokratiyaya hücum (2006) * Müdaxilələr (2007) * Böhran içində Qəzzə (2010) * Gələcəyin qurulması (2012) * İşğal et (2012) * Amerika xəyalına görə rekviem (2017) }} == Qeydlər == {{Notelist|2}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinadlar|4}} === Ədəbiyyat === {{Refbegin|20em}} * {{cite news | title = Noam Chomsky: Thorn in America's side | last = Adams | first = Tim | newspaper = the Guardian | url = https://www.theguardian.com/books/2003/nov/30/highereducation.internationaleducationnews | date = November 30, 2003 | access-date = May 8, 2016 | ref = harv }} * {{cite news | title = Chomsky s'est exposé, il est donc une cible désignée | last = Aeschimann | first = Eric | newspaper = Libération | language = fr | url = http://www.liberation.fr/monde/0101638536-chomsky-s-est-expose-il-est-donc-une-cible-designee | date = May 31, 2010 | access-date = June 8, 2010 | quote = {{lang|fr|Chomsky a été violemment blessé du fait qu'une partie des intellectuels français aient pu le croire en accord avec Faurisson, en contradiction avec tous ses engagements et toute sa vie.}} | ref = harv | archive-date = September 26, 2012 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120926104322/http://www.liberation.fr/monde/0101638536-chomsky-s-est-expose-il-est-donc-une-cible-designee | url-status = dead }} * {{Cite book| title = Remembering Tomorrow: From the politics of opposition to what we are for | last = Albert | first = Michael | year = 2006 | publisher = Seven Stories Press | pages = 97–99 | isbn = 978-1583227428 | ref = harv }} * {{Cite book | title = Chomsky and His Critics | url = https://archive.org/details/chomskyhiscritic00anto | editor1-last = Antony | editor1-first = Louise M. | editor2-last = Hornstein | editor2-first = Norbert | year = 2003 | publisher = Blackwell Publishing | location = Malden, MA | page = [https://archive.org/details/chomskyhiscritic00anto/page/n303 295] | isbn = 978-0-631-20021-5 | ref = harv }} *{{cite web | title = Archbishop Desmond Tutu to speak to Litndeb | url = http://www.literaryanddebating.com/press/80-archbishop-desmond-tutu-to-speak-to-litndeb | archive-url = https://web.archive.org/web/20110511134531/http://www.literaryanddebating.com/press/80-archbishop-desmond-tutu-to-speak-to-litndeb | date = January 9, 2009 | access-date = May 10, 2016 | archive-date = May 11, 2011 | ref = {{harvid|Desmond Tutu to speak to Litndeb|2009}} }} *{{cite news | title = Author, activist Noam Chomsky to receive award | publisher = University of Wisconsin–Madison | url = http://www.news.wisc.edu/17889 | date = March 29, 2010 | access-date = May 10, 2016 | ref = {{harvid|UoW–M|2010}} }} *{{Cite book| title = Musical grammars and computer analysis | editor1-last = Baroni | editor1-first = M. | editor2-last = Callegari | editor2-first = L. | year = 1982 | publisher = Leo S. Olschki Editore | location = Firenze | pages = 201–218 | isbn = 978-8822232298 | ref = harv }} *{{cite book | title = Noam Chomsky: A Life of Dissent | url = https://archive.org/details/noamchomskylifeo0000bars | last = Barsky | first = Robert F. | author-link = Robert Barsky | year = 1997 | publisher = MIT Press | location = Cambridge, MA | isbn = 978-0-262-02418-1 | ref = harv }} *{{Cite book | title = The Chomsky Effect: A Radical Works Beyond the Ivory Tower | url = https://archive.org/details/chomskyeffectrad00bars | last = Barsky | first = Robert F. | year = 2007 | publisher = MIT Press | page = [https://archive.org/details/chomskyeffectrad00bars/page/n125 107] | isbn = 978-0262026246 | ref = harv }} *{{Cite book | chapter = Noam Chomsky | title = American Decades | editor1-last = Baughman | editor1-first = Judith S. | editor2-last = Bondi | editor2-first = Victor | editor3-last = Layman | editor3-first = Richard | editor4-last = McConnell | editor4-first = Tandy | editor5-last = Tompkins | editor5-first = Vincent | publisher = Gale (publisher) | location = Detroit, MI | chapter-url = http://link.galegroup.com/apps/doc/K1602000339/BIC?sid=BIC&xid=e006a1d5 | date = 2006 | ref = {{harvid|Baughman et al.|2006}} }} *{{cite news | title = Chomsky à Paris: chronique d'un malentendu | last = Birnbaum | first = Jean | newspaper = Le Monde | language = fr | url = http://www.lemonde.fr/livres/article/2010/06/03/chomsky-a-paris-chronique-d-un-malentendu_1367002_3260.html | date = June 3, 2010 | access-date = June 8, 2010 | quote = {{lang|fr|Le pays de Descartes ignore largement ce rationaliste, la patrie des Lumières se dérobe à ce militant de l'émancipation. Il le sait, et c'est pourquoi il n'y avait pas mis les pieds depuis un quart de siècle.}} | ref = harv }} *{{cite news | title = Chomsky: Hrvati, Srbi i Bošnjaci govore isti jezik | trans-title = Chomsky: Croats, Serbs and Bosniaks Speak the Same Language | last = Bobanović | first = Paula | newspaper = Express.hr | location = Zagreb | language = Serbo-Croatian | url = https://www.express.hr/kultura/chomsky-hrvati-srbi-i-bosnjaci-govore-isti-jezik-14973 | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20180807155526/https://www.express.hr/kultura/chomsky-hrvati-srbi-i-bosnjaci-govore-isti-jezik-14973 | date = April 14, 2018 | access-date = July 9, 2018 | archive-date = August 7, 2018 | ref = harv }} *{{Cite book | title = Mind As Machine: a History of Cognitive Science | url = https://archive.org/details/mindasmachinehis0002bode | last = Boden | first = Margaret A. | year = 2006 | publisher = Oxford University Press | isbn = 978-0199241446 | ref = harv }} *{{cite news | title = Dissident intellectual Noam Chomsky at 90 | last = Braun | first = Stuart | year = 2018 | publisher = Deutsche Welle | url = https://www.dw.com/en/dissident-intellectual-noam-chomsky-at-90/a-46629642 | ref = harv }} *{{cite news | title = British Academy announces 2014 prize and medal winners | publisher = British Academy | url = http://www.britac.ac.uk/news/british-academy-announces-2014-prize-and-medal-winners | date = July 24, 2014 | access-date = July 30, 2017 | ref = {{harvid|British Academy|2014}} }} *{{Cite news | title = Israel Roiled After Chomsky Barred From West Bank | last = Bronner | first = Ethan | newspaper = The New York Times | url = https://www.nytimes.com/2010/05/18/world/middleeast/18chomsky.html | date = May 17, 2010 | access-date = May 4, 2016 | issn = 0362-4331 | ref = harv }} *{{Cite news | title = What the Chomsky-Žižek debate tells us about Snowden's NSA revelations | last = Burris | first = Greg | newspaper = The Guardian | url = https://www.theguardian.com/commentisfree/2013/aug/11/chomsky-zizek-debate-snowden-nsa | date = August 11, 2013 | ref = harv }} *{{Cite book | chapter = Chomsky hierarchy | title = A Dictionary of Computer Science | editor1-last = Butterfield | editor1-first = Andrew | editor2-last = Ngondi | editor2-first = Gerard Ekembe | editor3-last = Kerr | editor3-first = Anne | year = 2016 | publisher = Oxford University Press | chapter-url = http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199688975.001.0001/acref-9780199688975-e-729 | isbn = 978-0-19-968897-5 | ref = harv }} *{{cite web | title = Chomsky | publisher = inventio-musikverlag.de | url = http://www.inventio-musikverlag.de/shop/chomsky/ | access-date = May 11, 2016 | ref = {{harvid|Inventio Musikverlag}} | archive-date = August 5, 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160805050422/http://www.inventio-musikverlag.de/shop/chomsky/ | url-status = dead }} *{{cite web | title = Chomsky Amid the Philosophers | publisher = University of East Anglia | url = http://www.uea.ac.uk/~j108/chomsky.htm | access-date = January 8, 2014 | ref = {{harvid|Amid the Philosophers}} }} *{{Cite news | title = Chomsky Is Citation Champ | newspaper = MIT Tech Talk | volume = 36 | number = 27 | url = https://news.mit.edu/1992/citation-0415 | via = MIT News | date = April 15, 1992 | access-date = September 21, 2019 | ref = {{harvid|''MIT Tech Talk''|1992}} }} *{{cite news | title = Chomsky is Citation Champ | publisher = MIT | url = http://web.mit.edu/newsoffice/1992/citation-0415.html | date = April 15, 1992 | access-date = September 3, 2007 | ref = {{harvid|MIT|1992}} }} *{{cite web | title = The 'Chomskyan Era' (excerpted from The Architecture of Language) | last = Chomsky | first = Noam | website = Chomsky.info | url = https://chomsky.info/architecture01/ | access-date = January 3, 2017 | ref = harv }} *{{Cite book| title = Linguistics and Cognitive Science: Problems and Mysteries | last = Chomsky | first = Noam | year = 1991 | editor-last = Kasher | editor-first = Asa | publisher = Blackwell | location = Oxford | page = 50 | ref = harv }} *{{Cite book| title = Class Warfare: Interviews with David Barsamian | last = Chomsky | first = Noam | year = 1996 | publisher = Pluto Press | pages = 135–136 | isbn = 978-0745311371 | ref = harv }} *{{Cite web | title = Is the US Ready for Socialism? An Interview With Noam Chomsky | last = Chomsky | first = Noam | interviewer = C.J. Polychroniou | website = Truthout | url = https://truthout.org/articles/is-the-us-ready-for-socialism-an-interview-with-noam-chomsky/ | date = May 18, 2016 | access-date = July 19, 2019 | ref = harv }} also available, in part, on [https://chomsky.info/05182016/ chomsky.info]. *{{Cite news | title = Chomsky: Saudi Arabia is the "Center of Radical Islamic Extremism" Now Spreading Among Sunni Muslims | website = Democracy Now! | url = http://www.democracynow.org/2016/5/17/chomsky_saudi_arabia_is_the_center | date = May 17, 2016 | ref = {{harvid|''Democracy Now!''|2016}} }} *{{Cite journal | title = Language as shaped by the brain | last1 = Christiansen | first1 = Morten H. | last2 = Chater | first2 = Nick | author1-link = Morten H. Christiansen | journal = Behavioral and Brain Sciences | date = October 2010 | volume = 31 | issue = 5 | pages = 489–509 | doi = 10.1017/S0140525X08004998 | issn = 1469-1825 | pmid = 18826669 | ref = harv }} *{{cite journal | title = Some reflections on Chomsky's notion of reference | last = Cipriani | first = Enrico | journal = Linguistics Beyond and Within | year = 2016 | volume = 2 | pages = 44–60 | ref = harv }} *{{Cite book| title = Partners in Hate: Noam Chomsky and the Holocaust Deniers | last = Cohn | first = Werner | year = 1995 | orig-year = First published 1985 | publisher = Avukah Press | location = Cambridge, MA | isbn = 978-0-9645897-0-4 | ref = harv }} *{{cite news | title = New Statesman – Heroes of our time – the top 50 | last = Cowley | first = Jason | magazine = New Statesman | url = http://www.newstatesman.com/200605220016 | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20061227165815/http://www.newstatesman.com/200605220016 | date = May 22, 2006 | access-date = December 9, 2015 | archive-date = December 27, 2006 | ref = harv }} *{{cite book | title = Computability, complexity, and languages: fundamentals of theoretical computer science | url = https://archive.org/details/computabilitycom00davi_405 | edition = 2nd | last1 = Davis | first1 = Martin | last2 = Weyuker | first2 = Elaine J. | last3 = Sigal | first3 = Ron | author1-link = Martin Davis (mathematician) | author2-link = Elaine Weyuker | year = 1994 | publisher = Academic Press, Harcourt, Brace | location = Boston | page = [https://archive.org/details/computabilitycom00davi_405/page/n345 327] | isbn = 978-0-12-206382-4 | ref = harv }} *{{cite news | title = Denied Entry: Israel Blocks Noam Chomsky from Entering West Bank to Deliver Speech | website = Democracy Now! | url = http://www.democracynow.org/2010/5/17/denied_entry_israel_blocks_noam_chomsky | date = May 17, 2010 | access-date = May 4, 2016 | ref = {{harvid|''Democracy Now!''|2010}} }} *{{Cite news | title = Noam Chomsky's Theory Of Universal Grammar Is Right; It's Hardwired Into Our Brains | last = Dovey | first = Dana | newspaper = Medical Daily | url = http://www.medicaldaily.com/noam-chomskys-theory-universal-grammar-right-its-hardwired-our-brains-364236 | date = December 7, 2015 | access-date = August 4, 2017 | ref = harv }} *{{cite web | title = The Erdös Number Project | publisher = Oakland University | url = http://www.oakland.edu/enp/erdpaths/ | date = November 21, 2017 | access-date = December 18, 2017 | ref = {{harvid|Erdös Number at Oakland Univ|2017}} }} *{{Cite news | title = Erich-Fromm-Preis: Noam Chomsky in Stuttgart geehrt | newspaper = Stuttgarter Zeitung | language = de | agency = Deutsche Presse-Agentur | url = https://www.stuttgarter-zeitung.de/inhalt.erich-fromm-preis-noam-chomsky-in-stuttgart-geehrt.9bfe6567-b195-45f1-acf4-6d9d19831972.html | date = March 23, 2010 | access-date = August 22, 2019 | ref = {{harvid|Deutsche Presse-Agentur|2010}} }} *{{cite journal | title = The myth of language universals: Language diversity and its importance for cognitive science | url = https://archive.org/details/sim_behavioral-and-brain-sciences_2009-10_32_5/page/429 | last1 = Evans | first1 = Nicholas | last2 = Levinson | first2 = Stephen C. | author1-link = | author2-link = | journal = Behavioral and Brain Sciences | date = October 2009 | volume = 32 | issue = 5 | pages = 429–448 | doi = 10.1017/S0140525X0999094X | issn = 1469-1825 | pmid = 19857320 | ref = harv }} *{{cite web | title = Elsie Chomsky: A Life in Jewish Education | last = Feinberg | first = Harriet | publisher = Brandeis University | location = Cambridge, Mass. | url = http://www.brandeis.edu/hbi/pubs/Feinbergworkingpaper.pdf | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20080511163046/http://www.brandeis.edu/hbi/pubs/Feinbergworkingpaper.pdf | date = February 1999 | access-date = January 10, 2019 | archive-date = May 11, 2008 | ref = harv }} *{{cite news | title = Tickets on sale for Tucson talk on nuclear war with Noam Chomsky, Daniel Ellsberg | last = Ferguson | first = Joe | newspaper = Arizona Daily Star | url = https://tucson.com/news/local/tickets-on-sale-for-tucson-talk-on-nuclear-war-with/article_66bf8396-1b21-5af5-9843-79bcbf551fd0.html | access-date = July 27, 2018 | ref = harv }} *{{cite news | title = Divided Legacy | last = Flint | first = Anthony | newspaper = The Boston Globe | url = http://www.chomsky.info/onchomsky/19951119.htm | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20070926223912/http://www.chomsky.info/onchomsky/19951119.htm | date = November 19, 1995 | access-date = September 4, 2007 | archive-date = September 26, 2007 | ref = harv }} *{{Cite news | title = A Changed Noam Chomsky Simplifies | last = Fox | first = Margalit | newspaper = The New York Times | url = https://www.nytimes.com/1998/12/05/arts/a-changed-noam-chomsky-simplifies.html | date = December 5, 1998 | access-date = February 22, 2016 | issn = 0362-4331 | ref = harv }} *{{cite book| title = The Textbook and the Lecture: Education in the Age of New Media | last = Friesen | first = Norm | author-link = Norm Friesen | publisher = Johns Hopkins University Press | date = December 10, 2017 | isbn = 978-1421424347 | ref = harv }} *{{cite news | title = John W. Backus (1924–2007) | last = Fulton | first = Scott M., III | publisher = BetaNews | url = http://betanews.com/2007/03/20/john-w-backus-1924-2007/ | date = March 20, 2007 | ref = harv }} *{{cite book| chapter = 15: Noam Chomsky and the Question of Palestine/Israel: Bearing Witness | last = Gendzier | first = Irene | year = 2017 | title = The Cambridge Companion to Chomsky | edition = 2nd | editor-last = McGilvray | editor-first = James | publisher = Cambridge University Press | pages = 314–329 | isbn = 978-1316738757 | ref = harv }} *{{Cite web | title = It is not a war. It is murder | last = Glaser | first = John | website = [[antiwar.com]] | url = https://www.antiwar.com/blog/2012/11/18/it-is-not-a-war-it-is-murder/ | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20171108175454/http://www.antiwar.com/blog/2012/11/18/it-is-not-a-war-it-is-murder/ | date = November 18, 2012 | access-date = June 13, 2019 | archive-date = November 8, 2017 | ref = harv }} *{{Cite news | title = Review: Noam Chomsky Focuses on Financial Inequality in 'Requiem for the American Dream' | last = Gold | first = Daniel M. | newspaper = The New York Times | url = https://www.nytimes.com/2016/01/29/movies/review-noam-chomsky-focuses-on-financial-inequality.html | date = January 28, 2016 | access-date = June 1, 2016 | issn = 0362-4331 | ref = harv }} *{{Cite book | title = Official Transcript for Gould's deposition in McLean v. Arkansas | last = Gould | first = S. J. | year = 1981 | url = http://www.antievolution.org/projects/mclean/new_site/depos/pf_gould_dep.htm | ref = harv }} *{{Cite book | chapter = Behaviorism | last = Graham | first = George | title = Stanford Encyclopedia of Philosophy | edition = Spring 2019 | title-link = Stanford Encyclopedia of Philosophy | editor-last = Zalta | editor-first = Edward N. | publisher = Metaphysics Research Lab, Stanford University | chapter-url = https://plato.stanford.edu/archives/spr2019/entries/behaviorism/ | date = 2019 | ref = harv }} *{{Cite book| title = The Age of the Crisis of Man: Thought and Fiction in America, 1933–1973 | title-link = The Age of the Crisis of Man: Thought and Fiction in America, 1933–1973 | last = Greif | first = Mark | author-link = Mark Greif | publisher = Princeton University Press | location = Princeton, N.J. | date = 2015 | isbn = 978-0-691-14639-3 | ref = harv }} *{{cite book | chapter = Extracts form 'An historian's appraisal of the political writings of Noam Chomsky' | last = Harbord | first = Shaun | year = 1994 | title = Noam Chomsky: Critical Assessments, Volumes 2–3 | editor-last = Otero | editor-first = Carlos Peregrín | publisher = Taylor & Francis | chapter-url = https://books.google.com/books?id=MRdIAV5IVgoC&pg=PA487 | page = 487 | isbn = 978-0-415-10694-8 | ref = harv }} *{{Cite book | chapter = Transformational Grammar: Evolution | last = Harlow | first = S. J. | title = Concise Encyclopedia of Philosophy of Language and Linguistics | url = https://archive.org/details/conciseencyclope00barb | editor1-last = Barber | editor1-first = Alex | editor2-last = Stainton | editor2-first = Robert J. | publisher = Elsevier | date = 2010 | pages = [https://archive.org/details/conciseencyclope00barb/page/n774 752]–770 | isbn = 978-0-08-096501-7 | ref = harv }} *{{cite book | chapter = Chomsky's other Revolution | last = Harris | first = R. Allen | year = 2010 | title = Chomskyan (R)evolutions | url = https://archive.org/details/chomskyanrevolut00kibb | editor-last = Kibbee | editor-first = Douglas A. | publisher = John Benjamins Publishing Company | location = Amsterdam and Philadelphia, PA | pages = [https://archive.org/details/chomskyanrevolut00kibb/page/n249 237]–265 | isbn = 978-90-272-1169-9 | ref = harv }} *{{cite news | title = Noam Chomsky to Teach Politics Course In Spring | last = Harwood | first = Lori | newspaper = University of Arizona | url = https://uanews.arizona.edu/story/noam-chomsky-teach-politics-course-spring | date = November 21, 2016 | ref = harv }} *{{cite web | title = Honorary Members of IAPTI | publisher = International Association of Professional Translators and Interpreters | url = https://www.iapti.org/honorary_members/ | access-date = December 26, 2016 | ref = {{harvid|Honorary Members of IAPTI}} | archive-date = January 18, 2017 | archive-url = https://web.archive.org/web/20170118211653/https://www.iapti.org/honorary_members/ | url-status = dead }} *{{cite news | title = Honors & Awards | magazine = Soundings | url = http://web.mit.edu/shass/soundings/issue_02f/dep_honors_02f.html | date = Fall 2002 | access-date = May 12, 2016 | ref = {{harvid|''Soundings''|2002}} }} *{{Cite book | chapter = Minimalist Program | last = Hornstein | first = Norbert | title = International Encyclopedia of Linguistics | publisher = Oxford University Press | chapter-url = http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780195139778.001.0001/acref-9780195139778-e-0686 | date = 2003 | isbn = 978-0-19-513977-8 | ref = harv }} *{{cite web | title = The Sick Mind of Noam Chomsky | last = Horowitz | first = David | website = Salon (website) | url = http://www.salon.com/2001/09/26/treason_2/ | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20130506041118/http://www.salon.com/2001/09/26/treason_2 | date = September 26, 2001 | archive-date = May 6, 2013 | ref = harv }} *{{cite news | title = Exclusive: After Multiple Denials, CIA Admits to Snooping on Noam Chomsky | last = Hudson | first = John | magazine = Foreign Policy | url = https://foreignpolicy.com/2013/08/13/exclusive-after-multiple-denials-cia-admits-to-snooping-on-noam-chomsky/ | date = August 13, 2013 | access-date = December 7, 2016 | ref = harv }} *{{Cite news | title = Sydney Peace Prize goes to Chomsky | last = Huxley | first = John | newspaper = The Sydney Morning Herald | url = http://www.smh.com.au/national/sydney-peace-prize-goes-to-chomsky-20110601-1fgws.html | date = June 2, 2011 | access-date = December 23, 2015 | ref = harv }} *{{cite journal | title = IEEE Computer Society Magazine Honors Artificial Intelligence Leaders | journal = Digital Journal | url = http://www.digitaljournal.com/pr/399442 | date = August 24, 2011 | ref = {{harvid|Digital Journal|2011}} }} *{{cite web | title = Interview: Noam Chomsky Speaks Out On Education and Power | website = Soundtracksforthem | url = http://soundtracksforthem.com/blog/?p=81 | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20110513224447/http://soundtracksforthem.com/blog/?p=81 | date = September 20, 2005 | access-date = May 10, 2016 | archive-date = May 13, 2011 | ref = {{harvid|Soundtracksforthem: Interview|2005}} }} *{{cite news | title = Israel: Chomsky ban 'big mistake' | publisher = Al Jazeera | url = http://www.aljazeera.com/news/middleeast/2010/05/201051904343834346.html | date = May 20, 2010 | access-date = May 4, 2016 | ref = {{harvid|Al Jazeera|2010}} }} *{{cite web | title = IWW Biography | publisher = Industrial Workers of the World | url = http://www.iww.org/en/history/biography | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20160317022105/http://www.iww.org/history/biography | access-date = May 9, 2016 | archive-date = March 17, 2016 | ref = {{harvid|IWoW biographies}} }} *{{cite news | title = Conscience of a nation | last = Jaggi | first = Maya | author-link = Maya Jaggi | newspaper = The Guardian | url = https://www.theguardian.com/books/2001/jan/20/society.politics | archive-url = https://web.archive.org/web/20150111052153/http://www.theguardian.com/books/2001/Jan/20/society.politics | date = January 20, 2001 | access-date = May 11, 2016 | archive-date = January 11, 2015 | ref = harv }} *{{cite web | title = Jamia Millia Islamia named a complex honoring Noam Chomsky | publisher = Jamia Millia Islamia | url = http://jmi.ac.in/bulletinboard/press-releases/latest/Honble_Minister_for_Human_Resource_Development_Shri_Arjun_Singh_visiting_Jamia_Millia_Islamia_on_04_05_2007-459 | date = May 3, 2007 | access-date = May 3, 2007 | ref = {{harvid|JMI|2007}} }} *{{cite journal | title = The Generative Grammar of the Immune System | last = Jerne | first = Niels K. | journal = Science | date = December 8, 1984 | volume = 229 | issue = 4718 | pages = 1057–1059 | url = https://www.nobelprize.org/uploads/2018/06/jerne-lecture.pdf | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20190703225850/https://www.nobelprize.org/uploads/2018/06/jerne-lecture.pdf | archive-date = July 3, 2019 | bibcode = 1985Sci...229.1057J | doi = 10.1126/science.4035345 | pmid = 4035345 | ref = harv }} *{{Cite news | title = Palestinians Divided Over Boycott of Israeli Universities | last = Kalman | first = Matthew | newspaper = The New York Times | url = https://www.nytimes.com/2014/01/20/world/middleeast/palestinians-divided-over-boycott-of-israeli-universities.html | date = January 19, 2014 | issn = 0362-4331 | ref = harv }} *{{Cite web | title = Writer, Creator, Journalist, and Uppity Woman: Ann Nocenti | last = Keller | first = Katherine | website = Sequential Tart | url = http://www.sequentialtart.com/article.php?id=737 | date = November 12, 2007 | ref = harv }} *{{Cite book| title = Decoding Chomsky: Science and Revolutionary Politics | last = Knight | first = Chris | year = 2016 | publisher = Yale University Press | isbn = 978-0300228762 | ref = harv }} *{{Cite news | title = When the Pentagon Looked to Chomsky's Linguistics for their Weapons Systems | last = Knight | first = Chris | website = 3 Quarks Daily | url = http://www.3quarksdaily.com/3quarksdaily/2018/03/when-the-pentagon-looked-to-chomskys-linguistics-for-their-weapons-systems.html | date = March 12, 2018 | ref = harv }} *{{cite book| chapter = Preface | last = Knuth | first = Donald | year = 2002 | title = Selected Papers on Computer Languages | publisher = Center for the Study of Language and Information | isbn = 978-1-57586-381-8 | ref = harv }} *{{cite book | chapter = Preface: a mathematical theory of language in which I could use a computer programmer's intuition | last = Knuth | first = Donald E. | title = Selected Papers on Computer Languages | url = https://archive.org/details/selectedpaperson00knut_374 | date = 2003 | page = [https://archive.org/details/selectedpaperson00knut_374/page/n14 1] | isbn = 1-57586-382-0 | ref = harv }} *{{cite book | title = Knuth: Selected Papers on Computer Languages | year = 2003 | publisher = Stanford University | url = http://www-cs-faculty.stanford.edu/~knuth/cl.html | isbn = 1575863812 | ref = {{harvid|Knuth at Stanford University|2003}} }} *{{cite web | title = Lecture 6: Evolutionary Psychology, Problem Solving, and 'Machiavellian' Intelligence | year = 1996 | publisher = School of Psychology, Massey University | url = http://evolution.massey.ac.nz/lecture6/lect600.htm | archive-url = https://web.archive.org/web/20070117055247/http://evolution.massey.ac.nz/lecture6/lect600.htm | access-date = September 4, 2007 | archive-date = January 17, 2007 | ref = {{harvid|Massey University|1996}} }} *{{cite news | title = Let me introduce myself – leafcutter bee Megachile chomskyi from Texas | publisher = Pensoft | url = https://www.pensoft.net/news.php?n=230 | access-date = May 10, 2016 | ref = {{harvid|Pensoft (bee)}} }} *{{cite book | title = Noam Chomsky | url = https://archive.org/details/noamchomsky0000lyon | edition = revised | last = Lyons | first = John | author-link = | year = 1978 | publisher = Penguin | location = Harmondsworth | isbn = 978-0-14-004370-9 | ref = harv }} *{{Cite journal | title = On Chomsky's review of Skinner's Verbal Behavior | last = MacCorquodale | first = Kenneth | journal = Journal of the Experimental Analysis of Behavior | date = January 1970 | volume = 13 | issue = 1 | pages = 83–99 | doi = 10.1901/jeab.1970.13-83 | issn = 0022-5002 | pmc = 1333660 | ref = harv }} *{{cite news | title = Linguist Noam Chomsky joins University of Arizona faculty | last = Mace | first = Mikayla | newspaper = Arizona Daily Star | url = https://tucson.com/news/linguist-noam-chomsky-joins-university-of-arizona-faculty/article_5e150bc8-1e7d-528b-afe7-eb3faf1c78f4.html | access-date = July 27, 2018 | ref = harv }} *{{Cite news | title = Chomsky refused entry into West Bank | last = Macintyre | first = Donald | newspaper = The Independent | url = https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/chomsky-refused-entry-into-west-bank-1975189.html | date = May 17, 2010 | ref = harv }} *{{cite book| title = Chomsky: Language, Mind, Politics | edition = second | last = McGilvray | first = James | year = 2014 | publisher = Polity | location = Cambridge | isbn = 978-0-7456-4989-4 | ref = harv }} *{{Cite news | title = Noam Chomsky: Truth to power | last = McNeill | first = David | newspaper = The Japan Times | url = https://www.japantimes.co.jp/news/2014/02/22/world/politics-diplomacy-world/noam-chomsky-truth-to-power/ | date = February 22, 2014 | ref = harv }} *{{Cite news | title = 'US foreign policy is straight out of the mafia' <!-- Deny Citation Bot --> | last = Milne | first = Seumas | newspaper = The Guardian | url = https://www.theguardian.com/world/2009/nov/07/noam-chomsky-us-foreign-policy | date = November 7, 2009 | ref = harv }} * <!--see note in [[#Transformational grammars]] {{cite book| chapter = Language Theory | last = Morris | first = Derrick | year = 2013 | title = Concise Encyclopedia of Software Engineering | publisher = Elsevier Science | chapter-url = https://books.google.com/books?id=qv8gBQAAQBAJ&pg=PA189 | page = 189 | isbn = 978-1-4832-8684-6 | ref = harv }}--> *{{cite book | title = Courting Democracy in Bosnia and Herzegovina | last = Nettelfield | first = Lara J. | year = 2010 | publisher = Cambridge University Press | url = https://books.google.com/books?id=7Bl9KT9NME0C&pg=PA142 | isbn = 978-0521763806 | ref = harv }} *{{cite web | title = Noam Chomsky | year = 2002 | publisher = MIT Linguistics Program | url = https://chomsky.info/2002____/ | via = chomsky.info | access-date = January 3, 2017 | ref = {{harvid|MIT Linguistics Program|2002}} }} *{{Cite book | chapter = Noam Chomsky | title = Contemporary Authors Online | title-link = Contemporary Authors Online | publisher = Gale (publisher) | 5 = Gale | location = Detroit, MI | series = Biography in Context | chapter-url = http://link.galegroup.com/apps/doc/H1000017846/BIC?sid=BIC&xid=c79e828a | date = 2016 | ref = {{harvid|Contemporary Authors Online|2016}} }} *{{cite web | title = Noam Chomsky Joins NAPF Advisory Council | publisher = Nuclear Age Peace Foundation | url = https://www.wagingpeace.org/noam-chomsky-joins-napf-advisory-council/ | date = March 1, 2014 | access-date = July 27, 2018 | ref = {{harvid|NAPF|2014}} }} *{{cite news | title = Noam Chomsky on Life & Love: Still Going at 86, Renowned Dissident is Newly Married | website = Democracy Now! | url = http://www.democracynow.org/2015/3/3/noam_chomsky_on_life_love_still | date = March 3, 2015 | access-date = May 11, 2016 | ref = {{harvid|''Democracy Now!''|2015}} }} *{{Cite web | title = The Nobel Prize in Physiology or Medicine: Lecture | publisher = Nobel Foundation | url = https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1984/jerne/lecture/ | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20190703231608/https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/1984/jerne/lecture/ | date = December 8, 1984 | access-date = June 29, 2019 | archive-date = July 3, 2019 | ref = {{harvid|Nobel Lecture|1984}} }} *{{Cite news | title = MIT claims to have found a "language universal" that ties all languages together | last = O'Grady | first = Cathleen | website = [[Ars Technica]] | url = https://arstechnica.com/science/2015/08/mit-claims-to-have-found-a-language-universal-that-ties-all-languages-together/ | date = June 8, 2015 | doi = 10.1073/pnas.1502134112 | ref = harv }} *{{cite web | title = The one hundred most influential works in cognitive science | publisher = Center for Cognitive Sciences, Minnesota State University | url = http://web.mnstate.edu/schwartz/cogsci100.htm | access-date = November 29, 2015 | ref = {{harvid|MSUM Cognitive Sciences}} }} *{{cite news | title = Chomsky joins University of Arizona faculty | last = Ortiz | first = Aimee | newspaper = The Boston Globe | url = https://www.bostonglobe.com/metro/2017/08/28/chomsky-joins-university-arizona-faculty/JYdA9TjGk6OeBwa7Q8fPjJ/story.html | date = August 28, 2017 | ref = harv | access-date = October 14, 2019 | archive-date = December 20, 2018 | archive-url = https://web.archive.org/web/20181220093327/https://www.bostonglobe.com/metro/2017/08/28/chomsky-joins-university-arizona-faculty/JYdA9TjGk6OeBwa7Q8fPjJ/story.html | url-status = dead }} *{{Cite book | contribution = Editor's notes to Selection 4 ("Perspectives on language and mind") | contributor-last = Otero | contributor-first = Carlos Peregrín | last = Chomsky | first = Noam | year = 2003 | title = Chomsky on Democracy & Education | editor-last = Otero | editor-first = Carlos Peregrín | publisher = Psychology Press | contribution-url = https://books.google.com/books?id=3ORu91WxxL4C&pg=PA416 | page = 416 | isbn = 978-0415926324 | ref = harv }} *{{cite book| title = The Blackwell Guide to Ethical Theory | edition = 2nd | editor1-last = Persson | editor1-first = Ingmar | editor2-last = LaFollette | editor2-first = Hugh | year = 2013 | publisher = John Wiley & Sons | isbn = 978-1-118-51426-9 | ref = harv }} *{{cite news | title = Noam Chomsky barred by Israelis from lecturing in Palestinian West Bank | last = Pilkington | first = Ed | newspaper = The Guardian | url = https://www.theguardian.com/world/2010/may/16/israel-noam-chomsky-palestinian-west-bank | date = May 16, 2010 | access-date = May 4, 2016 | ref = harv }} *{{cite web | title = Press release: Séan MacBride Peace Prize 2017 | publisher = International Peace Bureau | location = Berlin | url = http://www.ipb.org/wp-content/uploads/2017/09/Press-release_MacBride-Peace-Prize-2017.pdf | date = September 6, 2017 | access-date = December 9, 2017 | ref = {{harvid|IPB|2017}} }} *{{cite book | title = Narrative, Religion and Science: Fundamentalism Versus Irony, 1700–1999 | url = https://archive.org/details/narrativereligio00pric | last = Prickett | first = Stephen | year = 2002 | publisher = Cambridge University Press | page = [https://archive.org/details/narrativereligio00pric/page/n243 234] | isbn = 978-0-521-00983-6 | ref = harv }} *{{cite magazine | title = Prospect/FP Top 100 Public Intellectuals Results | magazine = Foreign Policy | url = https://foreignpolicy.com/2005/10/15/prospectfp-top-100-public-intellectuals-results | archive-url = https://web.archive.org/web/20051025155541/http://www.foreignpolicy.com/story/cms.php?story_id=3260 | date = October 15, 2005 | access-date = November 30, 2015 | archive-date = October 25, 2005 | ref = {{harvid|''Foreign Policy''|2005}} }} *{{cite journal | title = Reflections on a Lifetime of Engagement with Zionism, the Palestine Question, and American Empire: An Interview with Noam Chomsky | last = Rabbani | first = Mouin | author-link = Mouin Rabbani | journal = Journal of Palestine Studies | year = 2012 | volume = 41 | issue = 3 | pages = 92–120 | url = http://www.palestine-studies.org/journals.aspx?id=11394&jid=1&href=fulltext | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20120803030604/http://www.palestine-studies.org/journals.aspx?id=11394&jid=1&href=fulltext | archive-date = August 3, 2012 | doi = 10.1525/jps.2012.XLI.3.92 | ref = harv }} *{{cite book | title = The Simian Tongue: The Long Debate about Animal Language | last = Radick | first = Gregory | year = 2007 | publisher = University of Chicago Press | url = https://archive.org/details/simiantonguelong00radi | page = 320 | isbn = 978-0226702247 | ref = harv }} *{{cite book | title = Chomsky's Politics | last = Rai | first = Milan | author-link = Milan Rai | publisher = Verso | url = https://archive.org/details/chomskyspolitics00raim | date = 1995 | isbn = 978-1-85984-011-5 | ref = harv }} *{{Cite journal | title = A generative grammar approach to diatonic harmonic structure | last = Rohrmeier | first = Martin | editor1-last = Spyridis | editor1-first = Georgaki | editor2-last = Kouroupetroglou | editor2-first = Anagnostopoulou | journal = Proceedings of the 4th Sound and Music Computing Conference | year = 2007 | pages = 97–100 | url = http://smc07.uoa.gr/SMC07%20Proceedings/SMC07%20Paper%2015.pdf | ref = harv }} *{{Cite journal | title = A biological infrastructure for communication underlies the cultural evolution of languages | last1 = Ruiter | first1 = J. P. de | last2 = Levinson | first2 = Stephen C. | author2-link = Stephen Levinson | journal = Behavioral and Brain Sciences | date = October 2010 | volume = 31 | issue = 5 | page = 518 | doi = 10.1017/S0140525X08005086 | issn = 1469-1825 | ref = harv }} *{{cite web | title = SASA Member | publisher = Serbian Academy of Sciences and Arts | url = http://www.sanu.ac.rs/English/Clanstvo/Clan.aspx?arg=1401, | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20160304111249/http://www.sanu.ac.rs/English/Clanstvo/Clan.aspx?arg=1401, | date = October 30, 2003 | archive-date = March 4, 2016 | ref = {{harvid|SASA foreign membership|2003}} }} *{{cite magazine | title = A Special Supplement: Chomsky's Revolution in Linguistics | last = Searle | first = John R. | magazine = The New York Review of Books | url = http://www.nybooks.com/articles/archives/1972/jun/29/a-special-supplement-chomskys-revolution-in-lingui/ | date = June 29, 1972 | ref = harv }} *{{cite news | title = Turkey and Saudi Arabia alarm the West by backing Islamist extremists the Americans had bombed in Syria | last = Sengupta | first = Kim | newspaper = The Independent | url = https://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/syria-crisis-turkey-and-saudi-arabia-shock-western-countries-by-supporting-antiassad-jihadists-10242747.html | date = May 12, 2015 | ref = harv }} *{{cite book | title = Introduction to the Theory of Computation | last = Sipser | first = Michael | author-link = Michael Sipser | year = 1997 | publisher = PWS Publishing | url = https://archive.org/details/introductiontoth00sips | isbn = 978-0-534-94728-6 | ref = harv }} *{{cite book| title = Time and Psychological Explanation: The Spectacle of Spain's Tourist Boom and the Reinvention of Difference | last = Slife | first = Brent D. | year = 1993 | publisher = SUNY Press | page = 115 | isbn = 978-0-7914-1469-9 | ref = harv }} *{{Cite book | title = Chomsky: Ideas and Ideals | url = https://archive.org/details/chomskyideasidea00smit_676 | last = Smith | first = Neil | author-link = Neil Smith (linguist) | year = 2004 | publisher = Cambridge University Press | page = [https://archive.org/details/chomskyideasidea00smit_676/page/n200 185] | isbn = 978-0521546881 | ref = harv }} *{{cite book | title = Noam Chomsky | last = Sperlich | first = Wolfgang B. | year = 2006 | publisher = Reaktion Books | url = https://archive.org/details/noamchomsky00sper/page/44 | pages = [https://archive.org/details/noamchomsky00sper//44 44–45] | isbn = 978-1-86189-269-0 | ref = harv }} *{{Cite journal | title = A Generative Grammar for Jazz Chord Sequences | last = Steedman | first = Mark J. | journal = Music Perception: An Interdisciplinary Journal | date = October 1, 1984 | volume = 2 | issue = 1 | pages = 52–77 | doi = 10.2307/40285282 | jstor = 40285282 | ref = harv }} *{{cite web | title = The Book That Changed My Life | last = Swartz | first = Aaron | publisher = Raw Thought | url = http://www.aaronsw.com/weblog/epiphany | date = May 15, 2006 | access-date = January 8, 2014 | ref = harv }} *{{cite book | chapter = Chomsky, Noam Avram (1928–) | last = Szabó | first = Zoltán Gendler | year = 2010 | title = The Dictionary of Modern American Philosophers | editor-last = Shook | editor-first = John R. | publisher = Continuum | chapter-url = http://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199754663.001.0001/acref-9780199754663-e-193 | isbn = 978-0-19-975466-3 | ref = harv }} *{{Cite news | title = Noam Chomsky and the Bicycle Theory | last = Tanenhaus | first = Sam | newspaper = The New York Times | url = https://www.nytimes.com/2016/11/06/education/edlife/on-being-noam-chomsky.html | date = October 31, 2016 | access-date = October 31, 2016 | issn = 0362-4331 | ref = harv }} *{{cite book| title = An A–Z of ELT (Methodology) | last = Thornbury | first = Scott | publisher = Macmillan Education | location = Oxford | date = 2006 | page = 234 | isbn = 978-1405070638 | ref = harv }} *{{Cite journal | title = Language is not an instinct | last = Tomasello | first = Michael | author-link = Michael Tomasello | journal = Cognitive Development | date = January 1, 1995 | volume = 10 | issue = 1 | pages = 131–156 | doi = 10.1016/0885-2014(95)90021-7 | issn = 0885-2014 | ref = harv }} *{{cite book| title = Constructing a Language: A Usage-Based Theory of Language Acquisition | last = Tomasello | first = Michael | year = 2003 | publisher = Harvard University Press | location = Cambridge, MA | isbn = 978-0-674-01030-7 | ref = harv }} *{{cite journal | title = Universal grammar is dead | url = https://archive.org/details/sim_behavioral-and-brain-sciences_2009-10_32_5/page/470 | last = Tomasello | first = Michael | journal = Behavioral and Brain Sciences | date = October 2009 | volume = 32 | issue = 5 | pages = 470–471 | doi = 10.1017/S0140525X09990744 | issn = 1469-1825 | ref = harv }} *{{cite web | title = Tool Module: Chomsky's Universal Grammar | work = The Brain From Top To Bottom | publisher = McGill University | url = http://thebrain.mcgill.ca/flash/capsules/outil_rouge06.html | access-date = December 24, 2015 | ref = {{harvid|Brain From Top To Bottom}} }} *{{Cite book | title = Sweet Reason: A Field Guide to Modern Logic | last1 = Tymoczko | first1 = Tom | last2 = Henle | first2 = Jim | publisher = Springer Science & Business Media | url = https://books.google.com/books?id=LQnsSuvP9dAC | date = April 8, 2004 | page = 101 | isbn = 978-0-387-98930-3 | ref = harv }} *{{Cite news | title = U.S., Britain ignored 'culture of terrorism': Chomsky | newspaper = The Hindu | url = http://www.thehindu.com/2001/11/04/stories/0204000j.htm | date = November 4, 2001 | access-date = March 21, 2016 | ref = {{harvid|''The Hindu''|2001}} | archive-date = December 24, 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20161224222947/http://www.thehindu.com/2001/11/04/stories/0204000j.htm | url-status = dead }} *{{cite web | title = Viggo Mortensen's Spoken Word & Music CDs | url = http://www.viggofanbase.com/cds | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20101215194045/http://www.viggofanbase.com/cds | access-date = May 10, 2016 | archive-date = December 15, 2010 | ref = {{harvid|Viggo Mortensen's Spoken Word & Music CDs}} }} *{{cite web | title = Noam Chomsky potpisao Deklaraciju o zajedničkom jeziku | trans-title = Noam Chomsky Has Signed the Declaration on the Common Language | last = Vučić | first = Nikola | language = Serbo-Croatian | publisher = N1 (TV channel) | location = Sarajevo | url = http://ba.n1info.com/a250910/Vijesti/Vijesti/Noam-Chomsky-potpisao-Deklaraciju-o-zajednickom-jeziku.html | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20180501053244/http://ba.n1info.com/a250910/Vijesti/Vijesti/Noam-Chomsky-potpisao-Deklaraciju-o-zajednickom-jeziku.html | date = March 27, 2018 | access-date = June 6, 2018 | archive-date = May 1, 2018 | ref = harv }} *{{Cite news | title = Chomsky hits back at Erdoğan, accusing him of double standards on terrorism | last = Weaver | first = Matthew | newspaper = The Guardian | url = https://www.theguardian.com/us-news/2016/jan/14/chomsky-hits-back-erdogan-double-standards-terrorism-bomb-istanbul | date = January 14, 2016 | access-date = January 14, 2016 | ref = harv }} *{{Cite news | title = Noam Chomsky Is Leaving MIT for the University of Arizona | last = Weidenfeld | first = Lisa | magazine = Boston Magazine | url = https://www.bostonmagazine.com/news/2017/08/29/noam-chomsky-mit-arizona/ | date = August 29, 2017 | access-date = June 10, 2019 | quote = Chomsky has been at MIT since 1955, and retired in 2002. | ref = harv }} *{{Cite news | title = The C.I.A.'s most Important Mission: Itself | last = Weiner | first = Tim | newspaper = The New York Times | url = https://www.nytimes.com/1995/12/10/magazine/the-cia-s-most-important-mission-itself.html | date = December 10, 1995 | issn = 0362-4331 | ref = harv }} *{{cite web | title = Secret files reveal Anti-Defamation League spied on Noam Chomsky | last = Winstanley | first = Asa | publisher = The Electronic Intifada | url = http://electronicintifada.net/blogs/asa-winstanley/secret-files-reveal-anti-defamation-league-spied-noam-chomsky | date = May 17, 2013 | access-date = May 17, 2013 | ref = harv }} *{{Cite news | title = Noam Chomsky: 'The Occupy movement just lit a spark' – video | last1 = Younge | first1 = Gary | last2 = Hogue | first2 = Kat Keene | newspaper = The Guardian | url = https://www.theguardian.com/world/video/2012/jul/06/noam-chomsky-occupy-movement-spark-video | date = July 6, 2012 | access-date = April 22, 2016 | issn = 0261-3077 | ref = harv }} {{Refend}} == Əlavə ədəbiyyat == {{Refbegin|30em}} *{{Cite interview | title = American Socrates | interviewer = Chris Hedges | website = Truthdig | url = http://www.truthdig.com/report/item/american_socrates_20140615 | date = June 15, 2014 }} *{{Cite web | title = Presentation by Robert F. Barsky on ''Noam Chomsky: A Life of Dissent'' | last = Barsky | first = Robert F. | publisher = C-SPAN | url = https://www.c-span.org/video/?88099-1/noam-chomsky-life-dissent | date = July 19, 1997 }} *{{cite journal | title = A Theory of the Epigenesis of Neuronal Networks by Selective Stabilization of Synapses | last1 = Changeux | first1 = Jean-Pierre | last2 = Courrége | first2 = Philippe | last3 = Danchin | first3 = Antoine | journal = Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America | year = 1973 | volume = 70 | issue = 10 | pages = 2974–2978 | bibcode = 1973PNAS...70.2974C | doi = 10.1073/pnas.70.10.2974 | pmc = 427150 | pmid = 4517949 }} *{{cite journal | title = Reviews: ''Verbal behavior'' by B. F. Skinner | last = Chomsky | first = Noam | journal = Language (journal) | year = 1959 | volume = 35 | issue = 1 | pages = 26–58 | url = https://chomsky.info/1967____/ | doi = 10.2307/411334 | jstor = 411334 }} *{{cite journal | title = Human nature and the origins of language | last = Chomsky | first = Noam | journal = Radical Anthropology | date = 2008–2009 | issue = 2 | pages = 19–23 | url = http://radicalanthropologygroup.org/sites/default/files/journal/journal_02.pdf }} *{{Cite news | title = A Brief History of Anarchism | last = Chomsky | first = Noam | newspaper = In These Times | url = http://inthesetimes.com/article/16081/a_history_of_anarchism/ | date = January 9, 2014 }} *{{Cite AV media | title = Noam Chomsky: Electing the President of An Empire | last = Chomsky | first = Noam | interviewer = Abby Martin | website = Telesur | 6 = teleSUR English | url = https://www.youtube.com/watch?v=mBZLnfKSa_k | via = YouTube | date = October 24, 2015b }} *{{cite book | title = Don't Sleep, There Are Snakes: Life and Language in the Amazonian Jungle | last = Everett | first = Daniel L. | author-link = Daniel Everett | year = 2008 | publisher = Pantheon Books | location = New York | url = https://archive.org/details/dontsleeptherear00ever | isbn = 978-0-375-42502-8 }} *{{cite news | title = Noam Chomsky interview | last = Farndale | first = Nigel | newspaper = The Daily Telegraph | url = http://www.telegraph.co.uk/culture/books/7865508/Noam-Chomsky-interview.html | access-date = May 15, 2016 }} *{{Cite news | title = Carol Chomsky, 78, Linguist and Educator, Dies | last = Fox | first = Margalit | author-link = | newspaper = The New York Times | url = https://www.nytimes.com/2008/12/21/us/21chomsky-carol.html | date = December 20, 2008 | access-date = December 10, 2015 | issn = 0362-4331 }} *{{cite journal | title = Teaching Sign Language to a Chimpanzee | last1 = Gardner | first1 = R. A. | last2 = Gardner | first2 = B. T. | journal = Science (journal) | year = 1969 | volume = 165 | issue = 3894 | pages = 664–672 | url = http://www.cog.brown.edu/courses/cg2000/Papers/Chimp69ScienceGardner.pdf | bibcode = 1969Sci...165..664G | citeseerx = 10.1.1.384.4164 | doi = 10.1126/science.165.3894.664 | jstor = 1727877 | pmid = 5793972 | access-date = 2019-10-14 | archive-date = 2019-04-12 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190412103734/http://www.cog.brown.edu/courses/cg2000/Papers/Chimp69ScienceGardner.pdf | url-status = dead }} *{{cite book | title = Teaching Sign Language to Chimpanzees | last1 = Gardner | first1 = R. A. | last2 = Gardner | first2 = B. T. | last3 = Van Cantfort | first3 = Thomas E. | year = 1989 | publisher = SUNY Press | location = Albany, NY | url = http://www.sunypress.edu/p-825-teaching-sign-language-to-chimp.aspx | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20140721030409/http://www.sunypress.edu/p-825-teaching-sign-language-to-chimp.aspx | archive-date = July 21, 2014 | isbn = 978-0-88706-965-9 }} *{{Cite web | title = IWW Interview with Noam Chomsky: Worker Occupations And The Future Of Radical Labor | publisher = International Workers of the World | url = http://www.iww.org/history/library/Chomsky/2009int | date = October 9, 2009 }} *{{cite book| title = From Whitney to Chomsky: Essays in the history of American linguistics | last = Joseph | first = John E. | year = 2002 | publisher = John Benjamins | doi = 10.1075/sihols.103 | isbn = 978-9027275370 }} *{{cite book | chapter = Chomsky's atavistic revolution (with a little help from his enemies) | last = Joseph | first = John E. | year = 2010 | author-mask = 1 | title = Chomskyan (R)evolutions | url = https://archive.org/details/chomskyanrevolut00kibb | editor-last = Kibbee | editor-first = Douglas A. | publisher = John Benjamins | pages = [https://archive.org/details/chomskyanrevolut00kibb/page/n13 1]–18 | doi = 10.1075/z.154.01jos | isbn = 978-9027211699 }} *{{cite journal | title = Théories et politiques de Noam Chomsky | trans-title = Political Theories of Noam Chomsky | last = Joseph | first = John E. | author-mask = 1 | journal = Langages | year = 2011 | volume = 182 | number = 2 | pages = 55–68 | language = French | url = https://www.cairn.info/revue-langages-2011-2-page-55.htm | url-status = live | archive-url = https://web.archive.org/web/20190831211038/https://www.cairn.info/revue-langages-2011-2-page-55.htm | archive-date = August 31, 2019 | doi = 10.3917/lang.182.0055 | issn = 0458-726X }} *{{Cite magazine | title = Noam Chomsky on Where Artificial Intelligence Went Wrong | last = Katz | first = Yarden | magazine = The Atlantic | url = https://www.theatlantic.com/technology/archive/2012/11/noam-chomsky-on-where-artificial-intelligence-went-wrong/261637/?single_page=true | date = November 1, 2012 }} *{{cite journal | title = Education according to Chomsky | last = Knoester | first = Matthew | journal = Mind, Culture, and Activity | year = 2003 | volume = 10 | number = 3 | pages = 266–270 | url = https://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1207/s15327884mca1003_10?needAccess=true | doi = 10.1207/s15327884mca1003_10 }}{{Dead link|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot }} *{{cite book | chapter = Is Linguistics a Branch of Psychology? | last = Laurence | first = Stephen | year = 2003 | title = Epistemology of Language | editor-last = Barker | editor-first = A. | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | chapter-url = http://www.philosophy.dept.shef.ac.uk/papers/IsLingPsych.pdf | pages = 69–106 | isbn = 978-0199250585 }} *{{cite book| chapter = On some current views of the language universal | last = Lehmann | first = Christian | year = 1982 | title = Issues in the Theory of Universal Grammar | editor1-last = Radden | editor1-first = Günter | editor2-last = Dirven | editor2-first = René | publisher = Gunter Narr | location = Tübingen | pages = 75–94 | isbn = 978-3-87808-565-2 }} *{{Cite book | chapter = Noam Chomsky | title = Key Thinkers in Critical Communication Scholarship: From the Pioneers to the Next Generation | editor1-last = Lent | editor1-first = John A. | editor2-last = Amazeen | editor2-first = Michelle A. | publisher = Palgrave Macmillan | pages = 1–12 | chapter-url = https://books.google.com/books?id=fldOCgAAQBAJ&pg=PA1 | url = https://books.google.com/books?id=fldOCgAAQBAJ | date = August 5, 2015 | archive-date = June 3, 2016 | isbn = 978-1-137-46342-5 }} *{{Cite journal | title = AI's Hall of Fame: Computational Linguistics and Cognitive Science | last = Lim | first = Ee-Peng | journal = IEEE Intelligent Systems | year = 2011 | volume = 26 | issue = 4 | page = 12 | url = https://ieeexplore.ieee.org/document/5968105 <!-- Deny Citation Bot --> | doi = 10.1109/MIS.2011.64 }} *{{Cite news | title = The NS Interview: Noam Chomsky | last = McDonald | first = Alyssa | magazine = New Statesman | url = http://www.newstatesman.com/international-politics/2010/09/war-crimes-interview-obama | date = September 2010 }} *{{cite book | chapter = The cognitive foundations for reference in a signing orangutan | last = Miles | first = H. Lyn White | year = 1990 | title = "Language" and intelligence in monkeys and apes: Comparative developmental perspectives | editor1-last = Gibson | editor1-first = Kathleen Rita | editor2-last = Packer | editor2-first = Sue Taylor | publisher = Cambridge University Press | location = Cambridge | url = https://archive.org/details/languageintellig0000unse/page/511 | pages = [https://archive.org/details/languageintellig0000unse//511 511–539] | isbn = 978-0-521-38028-7 }} *{{Cite book | title = Understanding Power: The Indispensable Chomsky | editor1-last = Mitchell | editor1-first = Peter R. | editor2-last = Schoeffel | editor2-first = John | year = 2002 | publisher = New Press | location = New York | url = https://archive.org/details/understandingpow00chom_0 | isbn = 978-1565847033 | oclc = 46936001 }} *{{cite journal | title = The social group of wild chimpanzees in the Mahali Mountains | last = Nishida | first = T. | journal = Primates (journal) | year = 1968 | volume = 9 | issue = 3 | pages = 167–224 | url = http://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/213162/1/yrigk00159.pdf | doi = 10.1007/BF01730971 | hdl = 2433/213162 }} *{{cite book | title = Music, Language, and the Brain | url = https://archive.org/details/isbn_9780195123753 | last = Patel | first = Aniruddh D. | year = 2008 | publisher = Oxford University Press | location = New York | isbn = 978-0-19-512375-3 }} *{{cite book | title = The Education of Koko | url = https://archive.org/details/educationofkoko0000patt_s6p5 | last1 = Patterson | first1 = Francine | last2 = Linden | first2 = Eugene | author1-link = Francine Patterson | author2-link = Eugene Linden (author) | year = 1981 | publisher = Holt, Rinehart & Winston | location = New York, NY | isbn = 978-0-03-046101-9 }} *{{cite book| chapter = Some basic traits of language in wild chimpanzees? | last = Plooij | first = F. X. | year = 1978 | title = Action, Gesture and Symbol: The Emergence of Language | url = https://archive.org/details/actiongesturesym0000unse | editor-last = Lock | editor-first = A. | publisher = Academic Press | location = London | pages = [https://archive.org/details/actiongesturesym0000unse/page/111 111]–131 | isbn = 978-0-12-454050-7 }} *{{cite book| chapter = Noam Chomsky | last = Poole | first = Geoffrey | year = 2005 | title = Key Thinkers in Linguistics and the Philosophy of Language | editor1-last = Routledge | editor1-first = Christopher | editor2-last = Chapman | editor2-first = Siobhan | publisher = Edinburgh University Press | location = Edinburgh | pages = 53–59 | isbn = 978-0-7486-1757-9 }} *{{cite book| title = Public Intellectuals: A Study of Decline | edition = Revised | last = Posner | first = Richard A. | author-link = Richard Posner | year = 2003 | publisher = Harvard University Press | location = Cambridge, MA | isbn = 978-0-674-01246-2 }} *{{cite journal | title = 'Gavagai!' or the future history of the animal language controversy | url = https://archive.org/details/sim_memory-cognition_1985-05_13_3/page/207 | last = Premack | first = D. | journal = Cognition | year = 1985 | volume = 19 | issue = 3 | pages = 207–296 | doi = 10.1016/0010-0277(85)90036-8 | pmid = 4017517 }} *{{cite journal | title = Spontaneous Symbol Acquisition and Communicative Use By Pygmy Chimpanzees (''Pan paniscus'') | last1 = Savage-Rumbaugh | first1 = S. | last2 = McDonald | first2 = K. | last3 = Sevcik | first3 = R. A. | last4 = Hopkins | first4 = W. D. | last5 = Rubert | first5 = E. | journal = Journal of Experimental Psychology: General | year = 1986 | volume = 115 | issue = 3 | pages = 211–235 | url = http://www.cogsci.ucsd.edu/~sereno/170/readings/21-ApeLanguage.pdf | doi = 10.1037/0096-3445.115.3.211 }} *{{cite journal | title = Language learning in two species of apes | url = https://archive.org/details/sim_neuroscience-and-biobehavioral-reviews_winter-1985_9_4/page/653 | last1 = Savage-Rumbaugh | first1 = S. | last2 = Rumbaugh | first2 = D. M. | last3 = McDonald | first3 = K. | author1-link = Sue Savage-Rumbaugh | journal = Neuroscience and Biobehavioral Reviews | year = 1985 | volume = 9 | issue = 4 | pages = 653–665 | doi = 10.1016/0149-7634(85)90012-0 }} *{{Cite magazine | title = Review of Noam Chomsky: A Life of Dissent, by Robert F. Barsky | last = Shalom | first = Stephen | magazine = New Politics (magazine) | issue = 23 | url = http://nova.wpunj.edu/newpolitics/issue23/shalom23.htm | access-date = October 7, 2016 | archive-date = August 8, 2016 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160808085048/http://nova.wpunj.edu/newpolitics/issue23/shalom23.htm | url-status = dead }} *{{cite magazine | title = At the Birth of Language | last = Tattersall | first = Ian | author-link = | magazine = The New York Review of Books | date = August 18, 2016 | volume = LXIII | number = 13 | pages = 27–28 | url = https://www.nybooks.com/articles/2016/08/18/noam-chomsky-robert-berwick-birth-of-language/ | postscript = , }} a review of {{cite book| title = Why Only Us: Language and Evolution | last1 = Berwick | first1 = Robert C. | last2 = Chomsky | first2 = Noam | publisher = MIT Press }} *{{cite book | title = Nim: A Chimpanzee who Learned Sign Language | url = https://archive.org/details/nim0000terr | last = Terrace | first = Herbert S. | year = 1987 | publisher = Columbia University Press | location = New York, NY | isbn = 978-0-231-06341-8 }} {{Refend}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Noam Chomsky}} * {{Official website|https://chomsky.info/ }} * [http://web.mit.edu/linguistics/people/faculty/chomsky/ Noam Çomski [[Massaçusets Texnologiya İnstitutu|MTİ]]-də] * [https://chomsky.arizona.edu/ Noam Çomskinin Arizona Universitetindəki saytı] * [http://arquivo.pt/wayback/20091001220629/http://www.zmag.org/zspace/noamchomsky Noam Çomski Zmaq-da] * {{C-SPAN|Noam Chomsky}} * [https://libcom.org/library/noam-chomsky-reading-guide Libcom's "Noam Chomsky – Reading Guide"] * [https://www.democracynow.org/appearances/noam_chomsky ''Democracy Now!'' proqramındakı iştirakları] * [https://therealnews.com/?s=Noam+Chomsky&pum_form_popup_id=178694 ''The Real News'' proqramındakı iştirakları ] * {{imdb name|159008}} * [http://www.aljazeera.com/programmes/aljazeeraworld/2015/10/noam-chomsky-knowledge-power-151014111029879.html Al Jazeera English kanalının Çomskinin həyatı barədə hazırladığı ''Noam Çomski: Bilik və Güc and Power'' filmi]. * [http://credo.library.umass.edu/view/zoom/muph057-b004-sl024-i012 Library of the University of Massachusetts: Amherst Noam Çomski 1971-ci ildə]. * [http://discovery.ucl.ac.uk/10080589/1/The-Responsibility-of-Intellectuals.pdf ''The Responsibility of Intellectuals – Reflections by Noam Chomsky and others after 50 years'', 'Open Access Book', UCL Press, 2019.] {{xarici istinadlar}} {{Süni intellekt}} [[Kateqoriya:Pensilvaniya Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:ABŞ uzunömürlüləri]] [[Kateqoriya:Süni intellekt tədqiqatçıları]] [[Kateqoriya:Ontoloqlar]] [[Kateqoriya:İdeyalar tarixi]] [[Kateqoriya:Metafiziklər]] [[Kateqoriya:Rasionalistlər]] [[Kateqoriya:Epistemoloqlar]] ejsiksve62ns5lvgp72cpx63ucdj8qq Eldar Hacıyev 0 272444 6564388 6540684 2022-08-05T19:06:30Z NarminAliS 252401 Xalçaçı rəssamın müəllifi olduğu bir çox əsərlərin bədii təhlilləri ilk dəfə olaraq aydın formada aparılmışdır. wikitext text/x-wiki {{Rəssam}} '''Eldar Rasim oğlu Hacıyev''' ({{DVTY}}) - Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının (1997-ci il) üzvü.Azərbaycan xalçaçılığında miniatür nümunələri xalça üzərinə köçürən və xalça toxunulmasında ipəkdən istifadə edən ilk xalçaçı rəssam. == Həyatı == Eldar Rasim oğlu Hacıyev 1962-ci il 03 dekabr tarixində [[Bakı şəhəri]]ndə həkim ailəsində dünyaya göz açmışdır. O, Bakı şəhərində 1969-1979-cu ullərdə 20 saylı orta ümumtəhsil məktəbini bitirmişdir. 1979-1984-cü illər ərzində M.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun "Xalçaçılıq və Bədii toxuculuq" fakültəsinin Xalçaçı-rəssam ixtisasını başa vurur. 1997-ci ildən Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvüdür. Hələ İncəsənət İnstitutunda təhsil aldığı müddət və ondan sonrakı dövrlərdə də Eldar Rasim oğlu Hacıyev Azərbaycan xalçaçılıq irsinin görkəmli nümayəndəsi profesor Xalq rəssamı Lətif Kərimovdan, sənətşünas, professor, sənətçünaslıq üzrə elmlər doktoru Kubra Əliyevadan bu sənətin sirlərinə yiyələnmişdir. O dövr xalça sənətimizin canlı ensiklopediyası L.Kərimovdan mənimsədiyi ilmələrin sirri bu gün Eldar Hacıyevin xalçaçı - rəssam kimi formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Xalçada portret janrının ənələrini davam etdirən E.R.Hacıyevin portret işləri maraq doğurmaya bilməz. == Yaradıcılıq işləri == O portret janrında Ulu Öndər [[Heydər Əliyev]]in, Prezident İlham Əliyevin, Məhəmməd Füzulinin, Bülbülün, Corc Buşun, Putinin, II Aleksinin və digər görkəmli şəxsiyyətlərin portretlərini böyük ustalıqla işləmişdir. Eldar Rasim oğlu Hacıyevin yaradıcılığına xas əsas xüsusiyyətlərdən biri də onun müəllifi olduğu xalçalarının müasir günümüzdə qədim Azərbaycan xalça sənətində qismən az müraciət olunan ipək saplarla toxunulmasıdır. Belə ki, xalçaçı-rəssam E.R.Hacıyevin miniatür, dini mövzulu və süjet xalçalarını məhz ipək saplar üzərində yaratmışdır. Bu xalçalar sırasında "Nizami Gəncəvinin, Ömər Xəyyamın əsərlərinə çəkilmiş miniatürlərə, dini-Pravoslav süjetlərinə, Bibliya tarixinə həsr olunmuş işlərini sadalaya bilərik. Hazırda bu işlərin bəziləri müxtəlif muzey və şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır. == Əsərlərin bədii təhlili == ''"Ağ dəvələr"''.Xalçada qırmızı ornamental fon üzərində ağ dəvələrin təsvir edilməsi və kontras diqqəti cəlb edir.Qırmızı fon üzərində Qarabağın “Xətai”xalçası harmonik tərzdə işlənmişdir.Təntənə ilə bəzədilmiş  iki ağ dəvə üzərində isə təsvir edilən xalçalar “Açma-yumma”və”Butulkalı”Qarabağ xalçalarıdır. Eldar Hacıyev “Açma-Yumma”xalçasının bir bütov,iki yarım gölünü dəvənin üzərində çox böyük təntənə  və olduqca simmetrik formada yerləşdirmişdir.Ənənəvi “Açma-Yumma”Qarabağ xalçalarından fərqli olaraq burdakı xalça daha canlı və işıqlı tərzdə təsvir olunmuşdur. Hər iki dəvənin donqar hissələri bizə milli motivlərdən hesab edilən buta formasını xatırladır.Bir-birilə ümumi bir vəhdət içərisində olan gül-çiçək motivləri və digər ornamentlərin kompozisiya daxilində uğurla həlli diqqəti cəlb edir. Bir xalça kompozisiyası daxilində müxtəlif sujetləri cəmləmək,bir çox xalçaya məxsus ornamentlər və motivlərin bir bütün formada həll edilməsi Eldar Hacıyevin müəllifi olduğu xalçalar üçün  ortaq bir xarekteristik haldır. Bu xalçada arxa fon kimi seçilən Qarabağın”Xətai”xalça kompozisiyasının yaşı 400-dən çoxdur.Toxunulma texnikasına,materialına və ornamentlərinin zənginliyinə görə “Əjdahalı”xalçalara aid edilən bu kompozisiya üzrə toxunulan hər bir nümunə dünya muzeylərində də qorunularaq saxlanılır. ''”Qarabağda toy”''.Eldar Hacıyevin yaradıcılığında Qarabağ adət-ənənələrini,gündəlik həyat tərzini özündə əks etdirən nümunələrdən biri də”Qarabağda toy”adlı xalçadır.Xalça ilk baxışdan parlaq və şux rəngləri ilə diqqəti cəlb edir.Kompozisiyada beş qarabağlı qız təsvir olunmuşdur.Milli geyimlərdə təsvir olunan qızların geyimlərindəki ornamentlərdən əlavə olaraq onların aksesuarlar,kəmərlər və xırda elementlərin zərgərlik dəqiqliyi ilə işlənməsi əsəri daha da baxımlı edir.Qarabağlı üç qız musiqi alətlərində ifa etdiyi halda,digər ikisi milli rəqsimizi nümayiş etdirirlər.Xalça kompozisiyası daxilində divarda asılan xalçanı görürük ki,bu da Qarabağın”Güllü”xalçasıdır.Bundan əlavə olaraq isə otaq,divarlar və yer Qarabağ xalçalarına məxsus ornamentlərlə,tikmələrlə bəzədilmişdir.Yerdə təsvir olunan Qarabağın “Qızılgül kilimi”buna misaldır.Bir-birilə kontras təşkil edən rəng tonlarına üstünlük verilməsi və xalça daxilində yer alan müxtəlif parça teksturalarının uğurla hiss edilməsi kompozisiyanın tamamlanmasında xüsusi rol oynamışdır. ''“Şuşa qızı”''.Eldar Hacıyev yaradıcılığında Şuşaya həsr edilən ən gözəl və al-əlvan nümunələrdən biri də məhz “Şuşa qızı”xalçasıdır.Qara fon üzərində mərkəzdə qüdrətli Qarabağ atı,atın üzərində isə milli geyimi ilə diqqəti cəlb edən Şuşa qızı təsvir edilmişdir.Şuşa qızı sağ əlində Şuşanın,gözəl Qarabağın,uzun illər Qarabağa olan həsrətin,sevginin simvolu olan Xarı bül-bül gülünü,digər əlində isə üzərinə bül-bül qonmuş gül çələngini tutmuşdur.Müəllif Şuşa qızının geyiminin rəng seçimində Azərbaycan Respublikasının Bayrağının rənglərinə- müraciət etmişdir.Şuşa qızının geyimi,geyiminin üzərindəki buta elementləri qədər aksesuarlar,zərgərlik nümunələri də dəqiq formada təsvir edilmişdir. “Şuşa qızı”xalça nümunəsində diqqəti cəlb edən daha bir məqam isə Cəbrayıl xalça motivlərindən istifadə edilərək xalça daxilindəki kompozisiyasının çiçəklərlə çərçivəyə alınmasıdır.“Şuşa qızı”xalçasında müəllif 50-dən çox rənglərdən istifadə etmişdir.Xalça nümunəsində at hərəkət halında verilərək irəliyə doğru addımlayır. == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=LQMMQamFcGk "İlmələrin rəqsi" təqdim edildi] == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan xalçaları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan xalçaçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvləri]] q218x4iwagjto36174x96z081m1fux8 6564468 6564388 2022-08-05T19:50:33Z NarminAliS 252401 /* Əsərlərin bədii təhlili */ wikitext text/x-wiki {{Rəssam|şəkil=Eldar Hacıyev.jpg}} '''Eldar Rasim oğlu Hacıyev''' ({{DVTY}}) - Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının (1997-ci il) üzvü.Azərbaycan xalçaçılığında miniatür nümunələri xalça üzərinə köçürən və xalça toxunulmasında ipəkdən istifadə edən ilk xalçaçı rəssam. == Həyatı == Eldar Rasim oğlu Hacıyev 1962-ci il 03 dekabr tarixində [[Bakı şəhəri]]ndə həkim ailəsində dünyaya göz açmışdır. O, Bakı şəhərində 1969-1979-cu ullərdə 20 saylı orta ümumtəhsil məktəbini bitirmişdir. 1979-1984-cü illər ərzində M.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunun "Xalçaçılıq və Bədii toxuculuq" fakültəsinin Xalçaçı-rəssam ixtisasını başa vurur. 1997-ci ildən Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvüdür. Hələ İncəsənət İnstitutunda təhsil aldığı müddət və ondan sonrakı dövrlərdə də Eldar Rasim oğlu Hacıyev Azərbaycan xalçaçılıq irsinin görkəmli nümayəndəsi profesor Xalq rəssamı Lətif Kərimovdan, sənətşünas, professor, sənətçünaslıq üzrə elmlər doktoru Kubra Əliyevadan bu sənətin sirlərinə yiyələnmişdir. O dövr xalça sənətimizin canlı ensiklopediyası L.Kərimovdan mənimsədiyi ilmələrin sirri bu gün Eldar Hacıyevin xalçaçı - rəssam kimi formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynamışdır. Xalçada portret janrının ənələrini davam etdirən E.R.Hacıyevin portret işləri maraq doğurmaya bilməz. == Yaradıcılıq işləri == O portret janrında Ulu Öndər [[Heydər Əliyev]]in, Prezident İlham Əliyevin, Məhəmməd Füzulinin, Bülbülün, Corc Buşun, Putinin, II Aleksinin və digər görkəmli şəxsiyyətlərin portretlərini böyük ustalıqla işləmişdir. Eldar Rasim oğlu Hacıyevin yaradıcılığına xas əsas xüsusiyyətlərdən biri də onun müəllifi olduğu xalçalarının müasir günümüzdə qədim Azərbaycan xalça sənətində qismən az müraciət olunan ipək saplarla toxunulmasıdır. Belə ki, xalçaçı-rəssam E.R.Hacıyevin miniatür, dini mövzulu və süjet xalçalarını məhz ipək saplar üzərində yaratmışdır. Bu xalçalar sırasında "Nizami Gəncəvinin, Ömər Xəyyamın əsərlərinə çəkilmiş miniatürlərə, dini-Pravoslav süjetlərinə, Bibliya tarixinə həsr olunmuş işlərini sadalaya bilərik. Hazırda bu işlərin bəziləri müxtəlif muzey və şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır. == Əsərlərin bədii təhlili == [[Fayl:"Ağ dəvələr".jpg|thumb|242x242px| '''"Ağ dəvələr"''']] '''''"Ağ dəvələr"''.'''Xalçada qırmızı ornamental fon üzərində ağ dəvələrin təsvir edilməsi və kontras diqqəti cəlb edir.Qırmızı fon üzərində Qarabağın “Xətai”xalçası harmonik tərzdə işlənmişdir.Təntənə ilə bəzədilmiş  iki ağ dəvə üzərində isə təsvir edilən xalçalar “Açma-yumma”və”Butulkalı”Qarabağ xalçalarıdır. Eldar Hacıyev “Açma-Yumma”xalçasının bir bütov,iki yarım gölünü dəvənin üzərində çox böyük təntənə  və olduqca simmetrik formada yerləşdirmişdir.Ənənəvi “Açma-Yumma”Qarabağ xalçalarından fərqli olaraq burdakı xalça daha canlı və işıqlı tərzdə təsvir olunmuşdur. Hər iki dəvənin donqar hissələri bizə milli motivlərdən hesab edilən buta formasını xatırladır.Bir-birilə ümumi bir vəhdət içərisində olan gül-çiçək motivləri və digər ornamentlərin kompozisiya daxilində uğurla həlli diqqəti cəlb edir. Bir xalça kompozisiyası daxilində müxtəlif sujetləri cəmləmək,bir çox xalçaya məxsus ornamentlər və motivlərin bir bütün formada həll edilməsi Eldar Hacıyevin müəllifi olduğu xalçalar üçün  ortaq bir xarekteristik haldır. Bu xalçada arxa fon kimi seçilən Qarabağın”Xətai”xalça kompozisiyasının yaşı 400-dən çoxdur.Toxunulma texnikasına,materialına və ornamentlərinin zənginliyinə görə “Əjdahalı”xalçalara aid edilən bu kompozisiya üzrə toxunulan hər bir nümunə dünya muzeylərində də qorunularaq saxlanılır. [[Fayl:Qarabağda toy.Zərif Qarabağlı qızların rəqsi.jpg|thumb|218x218px|'''"Qarabağda toy"''']] '''''”Qarabağda toy”'''''.Eldar Hacıyevin yaradıcılığında Qarabağ adət-ənənələrini,gündəlik həyat tərzini özündə əks etdirən nümunələrdən biri də”Qarabağda toy”adlı xalçadır.Xalça ilk baxışdan parlaq və şux rəngləri ilə diqqəti cəlb edir.Kompozisiyada beş qarabağlı qız təsvir olunmuşdur.Milli geyimlərdə təsvir olunan qızların geyimlərindəki ornamentlərdən əlavə olaraq onların aksesuarlar,kəmərlər və xırda elementlərin zərgərlik dəqiqliyi ilə işlənməsi əsəri daha da baxımlı edir.Qarabağlı üç qız musiqi alətlərində ifa etdiyi halda,digər ikisi milli rəqsimizi nümayiş etdirirlər.Xalça kompozisiyası daxilində divarda asılan xalçanı görürük ki,bu da Qarabağın”Güllü”xalçasıdır.Bundan əlavə olaraq isə otaq,divarlar və yer Qarabağ xalçalarına məxsus ornamentlərlə,tikmələrlə bəzədilmişdir.Yerdə təsvir olunan Qarabağın “Qızılgül kilimi”buna misaldır.Bir-birilə kontras təşkil edən rəng tonlarına üstünlük verilməsi və xalça daxilində yer alan müxtəlif parça teksturalarının uğurla hiss edilməsi kompozisiyanın tamamlanmasında xüsusi rol oynamışdır. [[Fayl:"Şuşa qızı".jpg|thumb|226x226px|'''"Şuşa qızı"''']] '''''“Şuşa qızı”'''''.Eldar Hacıyev yaradıcılığında Şuşaya həsr edilən ən gözəl və al-əlvan nümunələrdən biri də məhz “Şuşa qızı”xalçasıdır.Qara fon üzərində mərkəzdə qüdrətli Qarabağ atı,atın üzərində isə milli geyimi ilə diqqəti cəlb edən Şuşa qızı təsvir edilmişdir.Şuşa qızı sağ əlində Şuşanın,gözəl Qarabağın,uzun illər Qarabağa olan həsrətin,sevginin simvolu olan Xarı bül-bül gülünü,digər əlində isə üzərinə bül-bül qonmuş gül çələngini tutmuşdur.Müəllif Şuşa qızının geyiminin rəng seçimində Azərbaycan Respublikasının Bayrağının rənglərinə- müraciət etmişdir.Şuşa qızının geyimi,geyiminin üzərindəki buta elementləri qədər aksesuarlar,zərgərlik nümunələri də dəqiq formada təsvir edilmişdir. “Şuşa qızı”xalça nümunəsində diqqəti cəlb edən daha bir məqam isə Cəbrayıl xalça motivlərindən istifadə edilərək xalça daxilindəki kompozisiyasının çiçəklərlə çərçivəyə alınmasıdır.“Şuşa qızı”xalçasında müəllif 50-dən çox rənglərdən istifadə etmişdir.Xalça nümunəsində at hərəkət halında verilərək irəliyə doğru addımlayır. == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=LQMMQamFcGk "İlmələrin rəqsi" təqdim edildi] == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan xalçaları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan xalçaçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvləri]] mbm83s0wqtmjcll1fql02r84w5jzamd Sonuncu şam yeməyi 0 272765 6564473 6368936 2022-08-05T19:52:29Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} '''Sonuncu şam yeməyi'''—[[İsa Məsih]]in çarmıxa çəkilməzdən əvvəl axırıncı dəfə həvariləri ilə yediyi yemək.<ref>"Last Supper. The final meal Christ with His Apostles on the night before the Crucifixion.", Cross, F. L., & Livingstone, E. A. (2005). The Oxford Dictionary of the Christian Church (3rd ed. rev.) (958). Oxford; New York: Oxford University Press.</ref><ref>{{cite book|url = https://books.google.com/books?id=1UWp5pi1SdUC&pg=PA64 |title = Worship and Festivals|publisher=[[Heinemann (publisher)|Heinemann]]|author=Gwyneth Windsor, John Hughes|quote=On the Thursday, which is known as Holy Thursday, Christians remember the Last Supper which Jesus had with His disciples. It was the Jewish Feast of the Passover, and the meal which they had together was the traditional ''Seder'' feast, eaten that evening by the Jews everywhere.|date=21 November 1990|access-date =11 April 2009|isbn = 978-0435302733}}</ref> Bu yeməkdə İsa Məsih [[yevxaristiya|Rəbbin Sürfəsi]] ayinini təsis etmişdir. Bu yeməyə həmçinin "sirli" və ya "gizli" şam yeməyi deyirlər, çünki İsa ilə şagirdləri o gecə yəhudilərin ali məclisi olan Sinedriondan gizlənmək məcburiyyətində idilər. Sonuncu şam yeməyi barədə [[İncil|dörd Müjdə]]nin hər birində yazılmışdır (Matta 26:17–35; Mark 14:12–26; Luka 22:7–39; Yəhya 13–14). Bundan əlavə, həvari Paulun Korinflilərə 1-ci Məktubunda bu yemək haqqında qısaca yazılmışdır (1Kor. 11:23–25). Bütün bu yazılar ümumiyyətlə bir-birinə uyğun gəlir. Cüzi fərqlər müəlliflərin sonuncu şam yeməyini müxtəlif nöqteyi-nəzərlərdən təsvir etdikləri ilə izah edilə bilər. Yəhyanın Müjdəsində əhvalat o biri Müjdələrdən daha uzun şəkildə nəql edilir və fərqli cəhətlərə diqqət yetirilir. Matta, Mark və Lukadan fərqli olaraq, Yəhya [[yevxaristiya]]nın təsis edilməsindən bəhs etməmiş, lakin İsa Məsihin şagirdlərinin ayaqlarının yuması və şagirdləri ilə son söhbəti haqqında təfərrüatlı surətdə yazmışdır. Sonuncu şam yeməyi yəhudilərin [[Pasxa]] bayramı zamanında baş vermişdir. Həm bu şam yeməyi, həm də [[yevxaristiya]] [[Tövrat]]ın dini simvolikası ilə sıx bağlıdır. İnsanların bir-birləri və Uca Tanrı ilə birliyin rəmzi olaraq müqəddəs süfrədə iştirak etmə adəti qədimdən olmuşdur. Yəhudilərin arasında da belə adət-ənənə var idi. [[İsa Məsih]] bu qədim adət-ənənə əsasında müqəddəs "şəriklik süfrəsi", yaxud Rəbbin Süfrəsi və ya sonradan xristian kilsəsində yevxasirtiya kimi qəbul olunan müqəddəs mərasimi təsis etmişdir. Mark Müjdəsində sonuncu şam yeməyinin təsviri: <blockquote>Pasxa quzusu qurban kəsildiyi Mayasız Çörək bayramının ilk günü şagirdləri İsadan soruşdular: "Sənin Pasxa yeməyin üçün haraya gedib hazırlıq görməyimizi istəyirsən?"<br> İsa da şagirdlərindən ikisini göndərdi və dedi: "Şəhərə girin, orada qarşınıza səhənglə su daşıyan bir nəfər çıxacaq. Onun ardınca gedin.<br> O hansı evə girərsə, oranın sahibinə deyin: "Müəllim deyir: ‹Şagirdlərimlə birgə Pasxa yeməyini yeyəcəyim qonaq otağım haradadır?›"<br> Ev sahibi sizə yuxarı mərtəbədə döşənib hazırlanmış böyük bir otaq göstərəcək. Orada bizim üçün hazırlıq işləri görün".<br> Şagirdlər yola çıxıb şəhərə getdilər. Hər şeyin Onun dediyi kimi olduğunu gördülər və Pasxa yeməyi üçün hazırlıq etdilər.<br> Axşam düşəndə İsa On İki şagirdi ilə birlikdə gəldi.<br> Onlar süfrəyə oturub yemək yeyərkən İsa dedi: "Sizə doğrusunu deyirəm: sizlərdən biri – Mənimlə yemək yeyən biri Mənə xəyanət edəcək".<br> Onlar kədərlənməyə başladılar və bir-bir Ondan soruşdular: "Mən deyiləm ki?"<br> İsa onlara dedi: "Siz On İki nəfərdən biridir. Mənimlə birlikdə çörəyini qaba batıran odur.<br> Bəşər Oğlu Özü barəsində yazıldığı kimi gedir. Amma vay o adamın halına ki, Bəşər Oğluna xəyanət edir! O adam heç doğulmasaydı, onun üçün daha yaxşı olardı".<br> Onlar yeyəndə İsa çörək götürdü, şükür duası edib onu böldü və şagirdlərə verərək dedi: "Alın! Bu Mənim bədənimdir".<br> Sonra bir kasa götürdü və şükür edib onu da şagirdlərə verdi və hamısı oradan içdi.<br> İsa onlara dedi: "Bu, Əhdin bağlanması üçün çoxları uğrunda axıdılan Mənim qanımdır.<br> Sizə doğrusunu deyirəm: Allahın Padşahlığında təzəsini içəcəyim günə qədər üzüm ağacının məhsulundan əsla içməyəcəyəm".<br> Onlar ilahi oxuyandan sonra çıxdılar və Zeytun dağına tərəf getdilər.</blockquote> Həvari Paulun Korinflilərə 1-ci Məktubunda sonuncu şam yeməyinin təsviri: <blockquote>Çünki sizə çatdırdığım bu xəbəri Rəbbin Özündən qəbul etmişəm: Rəbb İsa Ona xəyanət edildiyi gecə əlinə çörək götürdü,<br> şükür edib onu böldü və dedi: "Bu Mənim sizin üçün verilən bədənimdir. Bunu Məni xatırlamaq üçün edin".<br> Eləcə də axşam yeməyindən sonra kasanı götürüb dedi: "Bu kasa Mənim qanımla bağladığım Yeni Əhddir. Bunu hər dəfə içəndə Məni xatırlamaq üçün edin".</blockquote> == Həmçinin bax == * [[Sonuncu şam yeməyi (tablo)]] == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} == Mənbə == * Müqəddəs Kitab (Əhdi-Ətiq və Əhdi-Cədid). Müqəddəs Kitab şirkəti. Bakı, 2009 * Мень А. протоиерей "Библиологический словарь в 3-х т.". Москва: Фонд имени Александра Меня, 2002. "Тайная вечеря" {{xristianlıq-qaralama}} [[Kateqoriya:Xristianlıq]] 5a1v2vo8bzcq03rit2jyfj4npmcfbx0 You're My Heart, You're My Soul (Modern Talking) 0 272803 6564397 6254663 2022-08-05T19:11:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Sinql |Başlıq = You're My Heart, You're My Soul |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |İfaçı = [[Tomas Anders]] |Albom = [[The 1st Album (Modern Talking albomu)|The 1st Album]] |Format = [[sinql]] |Yayımlanıb = [[1984]] |Studiya = {{bayraq|Almaniya}} [[Ariola Records]]<br/>[[BMG]] |Janr = [[Sinti pop]] |Dil = [[İngilis dili]] |Müddət = 3:48 |Bəstəkar = |Sözlər = [[Diter Bolen]] |Prodüser = [[Diter Bolen]] |Mahnılar = |Əvvəlki = yoxdur |Əvvəlkinin ili = |Başlıq = "You're My Heart, You're My Soul" |İl = [[1984]] |Sonrakı = "[[You Can Win If You Want (Modern Talking)|You Can Win If You Want]]" |Sonrakının ili = [[1985]] |Səslənməsi = |Səslənmənin izahı = }} '''You're My Heart, You're My Soul''' ({{dil-az|Sən mənim ürəyim, sən mənim ruhum}}) – [[Modern Talking]] qrupunun ikinci albomu [[The 1st Album (Modern Talking albomu)|The 1st Album]] albomunun ilk sinqlıdır.Bu mahnı Almaniya hit-paradında 1-ci yeri tutmuşdur.<ref>[http://www.musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/MODERN+TALKING/?type=longplay. "Chartverfolgung/MODERN TALKING/Longplay". Musicline.com.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160308031616/http://www.musicline.de/de/chartverfolgung_summary/artist/MODERN+TALKING/?type=longplay. |date=2016-03-08 }} Yoxlanılıb 2009-11-21.</ref> == Komplizasiyaların siyahısı == ;7" Single Hansa #You're My Heart, You're My Soul 3:48 #You're My Heart, You're My Soul (Instrumental) 4:01 ;12" Maxi Hansa #You're My Heart, You're My Soul 5:35 #You're My Heart, You're My Soul (Instrumental) 4:01 == Hit-paradlarda tutduğu yerlər == {|class="wikitable sortable" !align="left"|Ölkə !align="center"|Tutduğu yer |- |align="left"|{{bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]]<ref name=a>[http://web.archive.org/web/*/http://www.geocities.com/Hollywood/Heights/8073/charts_1.html Notowania na listach przebojów] </ref> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|Böyük Britaniya}} [[Böyük Britaniya]]<ref name=a/> |align="center"|56 |- |align="left"|{{bayraq|Belçika}} [[Belçika]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|Danimarka}} [[Danimarka]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]]<ref>[http://olis.onyx.pl/listy/index.asp?idlisty=143&lang=en. "Olis: 12 May 2003". OLiS.] Yoxlanılıb 2012-01-16.</ref> |align="center"|2 |- |align="left"|{{bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]]<ref>[http://www.allmusic.com/album/r639121. Universe". Allmusic.] Yoxlanılıb 2009-11-21</ref> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|Fransa}} [[Fransa]]<ref name=a/> |align="center"|3 |- |align="left"|{{bayraq|İsrail}} [[İsrail]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]]<ref name=a/> |align="center"|15 |- |align="left"|{{bayraq|İsveç}} [[İsveç]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]]<ref>{{cite web|title= Indice per Interprete: M |publisher= Hit Parade Italia. Creative Commons|url= http://www.hitparadeitalia.it/indici/per_interprete/am.htm |accessdate= 21 July 2013}}</ref> |align="center"|22 |- |align="left"|{{bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|Türkiyə}} [[Türkiyə]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|Yunanıstan}} [[Yunanıstan]]<ref name=a/> |align="center"|1 |- |align="left"|[[Fayl:Flag of Europe.svg|22px]] European Hot 100 Singles<ref>{{cite web |url= http://musicseek.info/no1hits/1985.htm |title= MusicSeek.info – UK, Eurochart, Billboard & Cashbox No.1 Hits |date= 20060614052216 |df= yes |access-date= 2014-07-24 |archive-date= 2006-06-14 |archive-url= https://web.archive.org/web/20060614052216/http://musicseek.info/no1hits/1985.htm |url-status= dead }}. MusicSeek.info. Yoxlanılıb 4 İyun 2014.</ref> |align="center"|1 |- |align="left"|{{bayraq|CAR}} [[CAR]]<ref>{{cite web|url= http://www.rock.co.za/files/springbok_top_20_(M).html |title= South African Rock Lists Website SA Charts 1969 – 1989 Acts (M) |publisher= Rock.co.za |accessdate= 21 July 2013}}</ref> |align="center"|2 |- |align="left"|{{bayraq|Norveç}} [[Norveç]]<ref name=a/> |align="center"|3 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.moderntalking.org/plagiat.php Kaver veersiyalar Modern Talking] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090303132935/http://moderntalking.org/plagiat.php |date=2009-03-03 }} * [https://web.archive.org/web/20091019213826/http://geocities.com/Hollywood/Heights/8073/charts_frame2.html Modern Talking] {{ref-en}} * [http://mp3forum.ru/lofiversion/index.php/t96021.html Modern Talking — You’re My Heart, you’re My Soul] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090802124514/http://mp3forum.ru/lofiversion/index.php/t96021.html |date=2009-08-02 }} * [http://www.talkingforever.com/systemsinblue/webs/english/history.htm History of System in blue. The true story about Modern Talking] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091028133110/http://www.talkingforever.com/systemsinblue/webs/english/history.htm |date=2009-10-28 }} . * [http://www.sing365.com/music/lyric.nsf/You're-My-Heart-You're-My-Soul-lyrics-Modern-Talking/D65657117B0703494825688F00320727 Sözləri You’re My Heart, You’re My Soul]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090228203820/http://www.sing365.com/music/lyric.nsf/You%27re-My-Heart-You%27re-My-Soul-lyrics-Modern-Talking/D65657117B0703494825688F00320727 |date=2009-02-28 }} {{Modern Talking}} [[Kateqoriya:İngilis dilində mahnılar]] [[Kateqoriya:Modern Talking]] 66w12epnfyhhm2dk3beljn5tnnoz423 Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər 14 277098 6564516 4714335 2022-08-05T20:18:57Z White Demon 75303 White Demon [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] olaraq dəyişdi: ([[VP:KU|KU]] vasitəsilə) wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Scholars by subject}} [[Kateqoriya:Alimlər|*Elmlər]] [[Kateqoriya:Məşğuliyyətlərinə görə şəxslər]] q3p8a9b6mvkctmt7jsrjj8mbg1yxier Williams Tower 0 279379 6564168 6508368 2022-08-05T16:46:45Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hündür tikili}} '''Williams Tower''' ({{dil-az|Uilyam Tauer}}) - Hyustonda yerləşən 275 m hündürlüyü olan binadır. Qüllə Hyuston şəhərinin mərkəzində 1983-cü ildə tikilmişdir. Dünyada hündürlüyünə görə 107-ci yeri tutur. ==Həmçinin bax== *[[Hyustonda ən yüksək binaların siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} ==Xarici keçidlər== {{Vikianbar kateqoriyası|Williams Tower}} * [http://www.hines.com/property/detail.aspx?id=264 Williams Tower]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131029203158/http://www.hines.com/property/detail.aspx?id=264 |date=2013-10-29 }} // Hines Interests * [http://www.emporis.com/en/wm/bu/?id=117714 Williams Tower] // Emporis.com * [http://www.houstonarchitecture.com/Building/542/United_States/Texas/Houston/West_Loop/77056/Williams_Tower.php Williams Tower]// Houston Architecture [[Kateqoriya:Hyustondakı göydələnlər]] 9a0xxndllygeisd7zccb5kc0hcrr46g Zeta sabiti 0 281132 6564507 6223966 2022-08-05T20:08:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Zeta sabiti''' — tam ədədi [[Rieman zeta funksiyası]]nda yerində yazmaqla alınan sabit. == 0 və 1-də Rieman zeta funksiyası == * 0-da Rieman zeta funksiyası aşağıdakı kimidir: : <math>\zeta(0)=B_1=-\frac{1}{2}.</math> * 1-də Rieman zeta funksiyası aşağıdakı kimidir: : <math>\zeta(1)=\infty.\,</math> == Müsbət cüt tam ədədlər == Müsbət cüt [[tam ədədlər]] üçün aşağıdakı kimidir: : <math> \zeta(2n) = (-1)^{n+1}\frac{B_{2n}(2\pi)^{2n}}{2(2n)!} </math> <math>n\ge 1</math> düsturuna əsasən hesablanmış zeta [[funksiya]]sı: : <math>\zeta(2) = 1 + \frac{1}{2^2} + \frac{1}{3^2} + \cdots = \frac{\pi^2}{6} = 1.6449\dots</math>; [[Bazel problemi]] : <math>\zeta(4) = 1 + \frac{1}{2^4} + \frac{1}{3^4} + \cdots = \frac{\pi^4}{90} = 1.0823\dots</math>; [[Fizika]]da [[Ştefan–Boltsman qanunu]] və [[Vyana Yaxınlaşması]] : <math>\zeta(6) = 1 + \frac{1}{2^6} + \frac{1}{3^6} + \cdots = \frac{\pi^6}{945} = 1.0173...\dots</math> : <math>\zeta(8) = 1 + \frac{1}{2^8} + \frac{1}{3^8} + \cdots = \frac{\pi^8}{9450} = 1.00407... \dots</math> : <math>\zeta(10) = 1 + \frac{1}{2^{10}} + \frac{1}{3^{10}} + \cdots = \frac{\pi^{10}}{93555} = 1.000994...\dots</math> : <math>\zeta(12) = 1 + \frac{1}{2^{12}} + \frac{1}{3^{12}} + \cdots = \frac{691\pi^{12}}{638512875} = 1.000246\dots</math> : <math>\zeta(14) = 1 + \frac{1}{2^{14}} + \frac{1}{3^{14}} + \cdots = \frac{2\pi^{14}}{18243225} = 1.0000612\dots</math> Müsbət tam [[ədəd]] üçün olan zeta ilə [[Bernulli ədədləri]] arasındakı əlaqə aşağıdakı kimi yazılır: : <math>0=A_n \zeta(n) - B_n \pi^{n}\,</math> == Müsbət tək tam ədədlər == Buna misal olaraq bir neçəsini göstərmək olar: : <math>\zeta(1) = 1 + \frac{1}{2} + \frac{1}{3} + \cdots = \infty</math> : <math>\zeta(3) = 1 + \frac{1}{2^3} + \frac{1}{3^3} + \cdots = 1.20205\dots </math>; [[Aperi sabiti]] : <math>\zeta(5) = 1 + \frac{1}{2^5} + \frac{1}{3^5} + \cdots = 1.03692\dots </math> : <math>\zeta(7) = 1 + \frac{1}{2^7} + \frac{1}{3^7} + \cdots = 1.00834\dots</math> : <math>\zeta(9) = 1 + \frac{1}{2^9} + \frac{1}{3^9} + \cdots = 1.002008\dots</math> == Zeta Sabitləri Cəmi == Zeta [[Sabit]]ləri [[Cəm]]inin düsturu aşağıdakı kimidir: : <math>\sum_{k=2}^\infty (\zeta(k) -1) = 1 </math> == Xarici keçidlər == * Simon Pluffe "[http://www.lacim.uqam.ca/~plouffe/identities.html Zeta sabiti] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090130142844/http://www.lacim.uqam.ca/~plouffe/identities.html |date=2009-01-30 }}", (1998). * Simon Pluffe "[http://www.lacim.uqam.ca/~plouffe/inspired22.html Zeta sabiti haqqında] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090404003553/http://www.lacim.uqam.ca/%7Eplouffe/inspired22.html |date=2009-04-04 }} * Simon Pluffe "[http://www.lacim.uqam.ca/~plouffe/inspired2.pdf PDF Zeta sabiti]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110926231624/http://www.lacim.uqam.ca/~plouffe/inspired2.pdf |date=2011-09-26 }}" (2006). * Linas Vepstas "[http://www.linas.org/math/plouffe-ram.pdf Simon Pluffi Linas.org]" * [http://arxiv.org/abs/Math.NT/0609775 Math.NT/0609775 Arxiv] (2006). * Vadim Zudilin "ζ(5), ζ(7), ζ(9), ζ(11)'den Biri İrrasional." Uspekhi Mat. Nauk 56, 149–150, 2001. * [http://wain.mi.ras.ru/PS/zeta5-11$.pdf PDF Wain.mi.ras.ru]{{ref-ru}} * [http://wain.mi.ras.ru/PS/zeta5-11$.ps.gz PS Wain.mi.ras.ru]{{ref-ru}} * [http://wain.mi.ras.ru/PS/zeta5-11.pdf PDF Wain.mi.ras.ru]{{ref-ru}} * [http://wain.mi.ras.ru/PS/zeta5-11.ps.gz PS Wain.mi.ras.ru]{{ref-ru}} [[Kateqoriya:Funksiyalar]] s9g313xvyeb55e129gp2o7qd5wnglfl Naxçıvanşahlıq 0 286372 6564379 5865262 2022-08-05T18:58:42Z Aqşin Abbaslı 184065 wikitext text/x-wiki {{Tarixi dövlət | adı = Naxçıvanşahlıq | orijinal_adı = | statusu = Şahlıq | himni = | bayrağı = | bayrağın_izahı = | gerbi = | gerbin_yazısı = | xəritəsi = Azərbaycan XI-XII əsrlərdə.jpg | xəritənin_izahı = Naxçıvanşahlıq dövlətinin ərazisi və qonşuları | s1 = | s1_bayrağı = | quruluş_ili = [[X əsr]]in sonları | süqut_ili = [[XI əsr]]in 60-cı illəri | x1 = | x1_bayrağı = | şüarı = | paytaxtı = [[Naxçıvan]] | ən_böyük_şəhəri = | rəsmi_dilləri = [[ərəb dili]]<br/>[[Azərbaycan dili|türk dili]] | valyutası = [[dirhəm]], [[diniar]] | ərazisi = | təxmini_əhalisi = [[Azərbaycanlılar|türklər]], [[ərəblər]] | idarəetmə_forması = [[Monarxiya]] | sülalə = [[Əbuduləfilər]] | rəhbərin_titulu1 = | hökmdar1 = | hökmdar_hakimiyyət1 = | rəhbərin_titulu2 = | hökmdar2 = | hökmdar_hakimiyyət2 = | rəhbərin_titulu3 = | hökmdar3 = | hökmdar_hakimiyyət3 = | dini = [[Sünni]] ([[İslam]]) }} {{Azərbaycan tarixi}} '''Naxçıvanşahlıq''' və ya '''Əbudüləfilər''' — [[X əsr]]in sonundan [[XI əsr]]in 60–cı illərinə kimi [[Azərbaycan (tarixi ərazi)|Azərbaycan]] ərazisində mövcud olmuş feodal dövlət.<ref name="Şərifli"/> Naxçıvanşahlıq mənbələrdə Əbudüləfilər və Düləfilər kimi bilinən [[ərəblər|ərəb]]<ref name="Şərifli"/> mənşəli sülalə tərəfindən idarə olunmuşdur. == Əbudüləfilər sülaləsi == Əbudüləfilər adına ilk dəfə IX – X əsr ərəb müəlliflərinin - [[Bəlazuri]], [[Təbəri]], İbn ən-Nədim və başqalarının əsərlərində təsadüf edilir. Həmin mənbələrdə qeyd edilir ki, IX əsrdə ərəb xilafəti qoşununa başçılıq edən sərkərdələrdən biri əl-Qasim ibn İsa əl-İcli Əbu Düləf olmuşdur.<ref name="Şərifli"/> Mənbələrdə həm də şair kimi tanınan bu şəxs [[Abbasilər]]in hakimiyyəti dövründə (IX əsrin I rübündə) Ərəb Xilafətinin şimal vilayətlərinə köçən və bu yerlərdə məskunlaşan ərəb nəsillərinin birindən idi.<ref name="Şərifli"/> Təbəri ''“Əbu Düləfin başçılığı altında olan könüllülər”''in [[Babək]]ə qarşı vuruşan ərəblərə qoşulub [[Bəzz qalası]]nın alınmasında iştirak etməsi haqqında məlumat verir.<ref name="Şərifli"/> == Dövlətin əsasının qoyulması == Əbudüləfilər xanədanı [[825]] – [[898]] – ci illərdə [[Həmədan]]la [[İsfahan]] arasında iqamətgahı [[Kərəc]] olan yerlərə sahib idi.<ref name="Vəlixanlı">N. Vəlixanlı – X əsrin ikinci yarısı – XI əsrdə Azərbaycan feodal dövlətlərinin qarşılıqlı münasibətləri və bird daha “Naxçıvanşahlıq” haqqında, AMEA – nın xəbərləri (tarix, fəlsəfə və hüquq seriyası), Bakı, 2001, № 3</ref> [[Sacilər]] sülaləsinin Azərbaycanda hakimiyyəti dövründə (IX əsrin sonu) Əbudüləfilər onlara tabe olmuş və sonrakı illərdə də öz mülklərində yaşamışlar. Təqribən yüz il sonar [[982]] – ci ildə [[Qoğtən]] əmiri adlandırılan və həmin məşhur nəslə mənsub olan Əbu Düləf [[Şəddadilər]]ə məxsus [[Naxçıvan]] və [[Dvin]]i (ərəb dilli mənbələrdə Dəbil) ələ keçirərək Naxçıvanşahlıq dövlətinin əsasını qoyur.<ref name="Vəlixanlı"/> == Siyasi tarixi == [[983]] – cü ildə Əbu Düləf [[Ermənilər|erməni]] feodal nəsil olan [[Artsrunilər]]in xanədanı olan [[Vaspurakan]] (indiki Naxçıvan və qismən Şərqi Anadolu və [[Güney Azərbaycan]]) vilayətinə hücum edir.<ref name="Şərifli"/> 987 – 988 – ci illərdə Əbu Düləfin qoşunu Rəvvadilər sülaləsinin məşhur nümayəndəsi, hələ Salarilərin hakimiyyəti dövründə Azərbaycan feodalları içşərisində ən qüdrətlisi hesab olunan [[Əbülheycə ibn Rəvvad]] tərəfindən məğlubiyyətə uğradılır. Lakin Naxçıvanşahlığın tutulan torpaqları geri qaytarılır.<ref name="Vəlixanlı"/> [[Şəkil:Elmira Şahtaxtinskaya. Qətran Təbrizinin portreti.jpg|thumb|left|140px|Naxçıvan şahlarının sarayında yaşamış [[Qətran Təbrizi]]nin portreti]] 988 – ci ildə Vaspurakana növbəti yürüş zamanı Rəvvadi hökmdarının vəfat etməsi Əbu Düləfin yenidən Naxçıvan və Dvində möhkəmlənməsinə şərait yaradır. [[Asogik]] qeyd edir ki, bu dövrdə Əbu Düləf erməni hökmdarı Smbatla ''“sazişə girərək, dinc yaşamaq haqqında müahidə”''<ref>Степаноса Таронеци Асогик - Всеобщая история, Раб. С. Малхасеанца. СПб., 1885с. 131 — 141</ref> də bağlayır. X əsrin son illərində [[Şəddadilər|Şəddadi]] hökmdarı Arranşah titullu [[I Fəzl]] ([[985]] – [[1031]]) müstəqil hakimlik etməyə çalışan bir çox feodal mülklərini – [[Xaçın Knyazlığı|Xaçın]] və [[Sünik knyazlığı|Sünik]] knyazlıqlarını, [[Gorus]]u, o cümlədən [[Naxçıvan]]ı Şəddadilər dövlətinin tərkibinə qatır, Dvini tutur və qərbə doğru irəliləyərək bir neçə erməni vilayətini də özünə tabe edir.<ref name="Şərifli"/> [[1018]] – [[1021]] – ci illərdə [[Araz]] çayını adlayaraq [[Rəvvadilər]]in tabeliyində olan cənub istiqamətindən [[Arran]] torpaqlarına yürüş edən oğuzlar Naxçıvan, sonra isə Dvinə yürüş edərkən bu ərazilərin Əbudüləfilərdən olan hökmdarı ciddi müqavimət göstərə bilmir.<ref name="Vəlixanlı"/> [[1029]] – cu ildə Rəvvadi hökmdarı [[Vəhsudan]]ın icazəsi ilə [[Güney Azərbaycan]]da məskən salan [[oğuzlar]] tezliklə razılmaşmaya əməl etməyərək [[Marağa]], [[Urmiya]] və başqa böyük şəhərlərə də girirlər. Bu dövrdə Naxçıvanda yaşayan məşhur [[Azərbaycan]] şairi<ref>[http://books.google.az/books?id=ojoPAAAAMAAJ&q=Gatran+Tabrizi&dq=Gatran+Tabrizi&hl=ru&sa=X&ei=nTDgT_fyCsrmtQaV2ZHTCA&ved=0CFUQ6AEwBw Вадим Сергеевич Шефнер - Поэты Азербайджана, "Сов. писатель," Ленингр. отд.-ние, 1970, səh 63]</ref><ref>[http://books.google.az/books?id=FqFMmVbfRfEC&pg=PA204&dq=Gatran+Tabrizi&hl=ru&sa=X&ei=nTDgT_fyCsrmtQaV2ZHTCA&ved=0CEoQ6AEwBQ#v=onepage&q=Gatran%20Tabrizi&f=false Frederik Coene - The Caucasus: An Introduction, səh 204]</ref><ref>Mirza İbrahimov- Azerbaijanian poetry: classic, modern, traditional, Progress Publishers, 1970, səh 482</ref> [[Qətran Təbrizi]] ''“Naxçıvan qalasında düşmənə qalib gələn”''<ref>Qətran Təbrizi - Divan, Bakı, 2006, səh 265</ref> Əbu Düləfi mədh edir. [[Qətran Təbrizi]]nin qəsidələrində Əbu Düləfi şişirtmələrlə ''“şahi Naxçıvan”'' (Naxçıvanşah), ''“Şah Əbu Düləf”'', ''“ədalətli şahənşah”'', ''“bəndəpərvər padşah məlik Əbu Düləf”'' titulları ilə tərifləməsinə baxmayaraq. O, həmin dövrdə yalnız [[Şəddadilər]] dövlətinin tərkibində olan Naxçıvanın hakimi - əmiri olmuşdur.<ref>AMEA, Naxçıvan Ensiklopediyası, Bakı, 2002, Əbudüləfilər məqaləsi, səh 117</ref> Şəddadilərə tabe olan başqa mülk sahibləri kimi Əbudüləfilər də onların xəzinəsinə vergi ödəyir, dövriyyədə olan pullarını işlədir, cümə xütbələrində öz adlarından əvvəl süzerenlərinin adlarını çəkirdilər.<ref name="Vəlixanlı"/> Mənbələrdə Əbudüləfilərin [[Rəvvadilər]] və [[Artsrunilər]]lə qohumluq əlaqələrinə malik olması haqqında məlumatlar vardır.<ref name="Şərifli"/> == Dövlətin süqutu == [[1054]] – [[1055]] – ci illərdə Səlcuq sultanı [[Toğrul]]un Azərbaycana yürüşü zamanı Əbudüləfilərin hakimlik etdikləri Naxçıvan da hücuma məruz qalır. [[1063]] – cü ildə ikinci səlcuq sultanı [[Alp Arslan]] ([[1063]] – [[1072]]) Azərbaycanda [[Səlcuqilər]]in vassalı olan feudal mülklərinin sahibləri üzərində təsir gücünü artırmaq üçün Cənubi Qafqaza yürüş edir. [[Rey]]dən [[Mərənd]]ə, ordan isə [[İbn əl-Əsir]]in (XIII əsr) yazdığına görə, ''"ölkələrin dərələri və sərt dağları ilə Naxçıvana”'' gələn Səlcuq qoşunu sultanın əmri ilə burada ''“Araz çayını keçmək üçün gəmilər”'' hazırlayır. Həmin müəllifin məlumatına görə. Naxçıvanda olarkən ''“sultanın ətrafında saysız – hesabsız hökmdar və əsgər toplandı”''. İbn əl-Əsir səlcuqların ''“müsəlmanların sərhədyanı dayağı”'' olan iki qalanı ([[Sürməli]]ni və [[Qarabağ]]ı) tutduqlarını və ''“əsgərlərlə, sursatla, pulla və silahla təmin edib, Naxçıvan əmirinin səərncamına vermələrini”'' də bildirir. Bu məlumatda əmirin adı çəkilməsə də, tədqiqatçılar [[Alp Arslan]]ın Əbudüləfiləri hakimiyyətdən uzaqlaşdıraraq Naxçıvanşahlığa son qoyduğu və Naxçıvana [[Səlcuqlular]]dan olan əmir təyin etdiyini qeyd edirlər.<ref name="Şərifli">M. X. Şərifli – IX əsrin II yarısı – XI əsrdə Azərbaycan feodal dövlətləri, Bakı, 1978</ref> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://karabakh-doc.azerall.info/ru/articls/artc128az-33.php Rafiq Səfərov - К вопросу об исторической географии Зангезура] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120326213427/http://karabakh-doc.azerall.info/ru/articls/artc128az-33.php |date=2012-03-26 }} == Həmçinin bax == * [[Naxçıvan Muxtar Respublikası]] * [[Naxçıvan şəhərinin tarixi]] * [[Azərbaycan Böyük Səlcuq imperiyasının tərkibində]] {{Naxçıvan Muxtar Respublikası}} [[Kateqoriya:Azərbaycanla bağlı dövlətlər]] [[Kateqoriya:XI əsrdə Azərbaycan]] 47r7n8fcc3iwzyp3rnm8w3ebgcr44ju Tristan-da-Kunya 0 287109 6563863 6402339 2022-08-05T12:47:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Adı = Tristan-da-Kunya |Orijinal adı = {{dil-en|Tristan da Cunha}} |Gerb = Coat of arms of Tristan da Cunha.svg |Gerbin ölçüsü = |Gerbin izahı = |Bayraq = Flag of Tristan da Cunha.svg |Bayrağın ölçüsü = |Bayrağın izahı = |Şəkil = Tristan W coast 45 (3450384900).jpg |Şəklin izahı = |Şəklin ölçüsü = |Ölkə = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |Himn = "Tanrı Kraliçanı Qoru!" <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">[[Fayl:United States Navy Band - God Save the Queen.ogg]]</div> |Status = Müstəmləkə dövlət |Əvvəlki adı = |Daxildir = |Tərkibi = |Paytaxt = [[Yeddi dəniz Edinburqu]] <br> {{Coord|37|4|S|12|19|W|type:city}} |Ən böyük şəhəri = |Ən böyük şəhərləri = |Yaradılıb = 1810 <br> {{small|(İlk məskunlaşma)}} <br> 14 avqust 1816 <br> {{small|(Keyp koloniyasından asılılıq)}} <br> 12 yanvar 1938 <br> {{small|(Müqəddəs Yelenadan asılılığı)}} <br> 1 sentyabr 2009 <br> {{small|(Konstitusiya bərpası)}} |Ləğv edilib = |Vəzifəli şəxs = [[II Elizabet]] |Vəzifənin adı = [[Monarx]] |Vəzifəli şəxs2 = Filip Raşbuk |Vəzifənin adı2 = [[Məmur]] |Vəzifəli şəxs3 = Fiona Klipartik <br> Stiven Taunsend |Vəzifənin adı3 = İdarəçi |ÜDM = |ÜDM illik = |ÜDM-in yeri = |Adambaşına düşən ÜDM = |Adambaşına düşən ÜDM yeri = |Dil = [[İngiliscə]] |Dil tipi = |Əhali = 246<ref>{{cite web |title=Tristan da Cunha Families: Population Update |url=https://www.tristandc.com/population.php |website=Tristan da Cunha Official Webpage |accessdate=8 aprel 2020 |date=28 noyabr 2019 |archive-date=2019-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191128111631/https://www.tristandc.com/population.php |url-status=unfit }}</ref> |Siyahıyaalma ili = 2019 |Əhaliyə görə yer = |Faizi = |Əhalinin sıxlığı = |Sıxlığa görə yer = |Etnik tərkib = Tristiniyalılar |Dini tərkib = [[Xristianlar]] |Sahəsi = 207 |Sahəsinin faizi = |Sahəsinə görə yer = |Maksimal hündürlük = 2062 |Orta hündürlük = |Minimal hündürlük = |Xəritə = Tristan Map.png |Xəritənin ölçüsü = |Xəritənin izahı = |Xəritə2 = |Xəritənin ölçüsü2 = |Xəritənin izahı2 = |Saat qurşağı = [[UTC±00]] |Abreviatura = |ISO = <tt>'''ISO 3166-2:SH'''</tt> |FIPS = |Telefon kodu = +290 |Poçt indeksi = TDCU 1ZZ |İnternet domeni = .sh {{*}} .uk* |Avtomobil nömrəsi = |Sayt = [https://www.tristandc.com/index.php Tristan da Cunha] |Qeydlər = |Əlavə = {{small|*Torpaqlar [[Böyük Britaniya]] müstəmləkəsidir. Bəzi göstəricilər oxşardır.}} |Vikianbar = }} '''Tristan-da-Kunya''' və ya qısaca '''Tristan''' ({{dil-en|Tristan da Cunha}}) — [[Atlantik okeanı]]nın cənubunda yer alan uzaq bir [[vulkanik ada]] qrupudur. [[Cənubi Afrika]]dakı [[Keyptaun]] sahilindən təqribən 1,511 mil (2.416&nbsp;km), [[Müqəddəs Yelena adası]]ndan 1.343 mil (2.161&nbsp;km) və [[Folklend adaları]]ndan 2.166 mil (2.866&nbsp;km) məsafədə yerləşən dünyanın ən ucqar yaşayış adalarıdır.<ref>{{cite web |title=What's the most remote spot on Earth? |url=http://adventure.howstuffworks.com/most-remote-place1.htm |website=HowStuffWorks |accessdate=9 aprel 2020 |language=en |date=25 avqust 2009}}</ref><ref>{{cite web |last1=M. A. |first1=Geography |last2=B. A. |first2=Geography |title=Tristan da Cunha, the World's Most Remote Island |url=https://www.thoughtco.com/tristan-da-cunha-1435571 |website=ThoughtCo |accessdate=9 aprel 2020 |language=en}}</ref> Bu ərazi diametri təxminən 11 kilometr (6,8 mil) olan və sahəsi 98 kvadrat kilometr (38 kvadrat mil) olan Tristan da Kunya adasından, eləcə də [[Qof]] adasının kiçik səhra adalarının vəhşi təbiət qoruqlarından ibarətdir. [[Oktyabr]] [[2018]]-ci il kimi əsas adada Britaniya vətəndaşlığı olan 250 daimi sakin yaşayır. [[Qof]] adasında hava stansiyası heyəti istisna olmaqla, digər adalarda yaşayış yoxdur.<ref>{{cite web |title=Tristan da Cunha Families: Population Update |url=https://www.tristandc.com/population.php |website=www.tristandc.com |accessdate=9 aprel 2020 |date=28 noyabr 2019 |archive-date=2019-11-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191128111631/https://www.tristandc.com/population.php |url-status=unfit }}</ref> Tristan da Cunha, öz konstitusiyasına sahib [[Britaniya]] müstəmləkəsidir.<ref>{{cite web |title=The St Helena, Ascension and Tristan da Cunha Constitution Order 2009 |url=http://www.legislation.gov.uk/uksi/2009/1751/schedule/made |website=www.legislation.gov.uk |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> Əsas adada heç bir hava limanı yoxdur, Buraya gəlmək üçün yeganə yol [[Cənubi Afrika]]dan qayıqla altı günlük səyahətdir. == Tarixçəsi == {{əsas|Tristan-da-Kunya tarixi}} [[Fayl:Tristano da Acugna (Giovio Series) (cropped2).jpg|thumb|left|[[Portuqal]] kəşfiyyatçı və tədqiqatçısı Tristo da Kunya [[1506]]-cı ildə adanı kəşf edən ilk adam olmuşdur.]] Adalar ilk dəfə [[1506]]-cı ildə portuqal tədqiqatçı Tristo da Kunya tərəfindən kəşf edildiyi qeydə alındı, lakin təlatümlü dəniz, tədqiqatçıya burada enməyə mane oldu. Adanın adını öz adı, ''Ilha de Tristão da Cunha'' kimi adlandırmışdır. Sonralar İngilis Dəniz Qüvvələrinin buraya çatması ilə İngilisləşmə prosesi baş vermişdir. Bəzi mənbələr Portuqaliyanın ilk enişinin [[1520]]-ci ildə Ruy Vaz Pereira tərəfindən kəşf edildiyi fikrini irəli sürür.<ref>{{cite book |last1=Faustini |first1=Arnoldo |last2=Carrol |first2=Paul |last3=Nysven |first3=Liz |last4=Conrad |first4=Larry |title=The Annals of Tristan da Cunha |date=14 sentyabr 2003 |location=Tristan-da-Kunya adaları |page=34 |url=http://www.tristan.it/TRISTAN/tristanlibri/tristan_annals.pdf |accessdate=9 aprel 2020 |archive-date=2015-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150510041635/http://www.tristan.it/TRISTAN/tristanlibri/tristan_annals.pdf |url-status=dead }}</ref> İlk mübahisəsiz eniş [[7 fevral]] [[1643]]-cü ildə [[Niderland Ost-Hind Şirkəti]], Klaes Gerrit Bierenbrudsput tərəfindən idarə edilən ''Heemstede'' gəmisi tərəfindən həyata keçirilmişdir. Hollandiyalılar sonrakı 25 ildə adada dörd dəfə dayanmış və [[1656]]-cı ildə arxipelaqın ilk kobud qrafiklərini yaratmışdır.<ref name="Cambridge University Press">{{cite book |last1=Headland |first1=R. K. |title=Chronological List of Antarctic Expeditions and Related Historical Events |date=1989 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-521-30903-5 |url=https://books.google.com/books?id=Sg49AAAAIAAJ&pg=PA63 |accessdate=9 aprel 2020 |language=en}}</ref> Arxipelaqın ilk tam araşdırması [[1767]]-ci ildə [[Fransız]] [[korvet]]i ''Heure du Berger'' qrupu tərəfindən edildi. İlk elmi araşdırma [[1793]]-cü ilin [[yanvar]]ında [[Fransa]]nın [[Brest]] şəhərindən [[Mavritaniya]]ya gedən bir fransız tacir ekspedisiyası zamanı üç gün adada qalan fransız təbiətşünas ''[[Lyus-Meri Aubert du Petit-Tuar]]'' tərəfindən araşdırıldı. Tuar, botanika kolleksiyaları hazırladı və [[XVII əsr]]də böyük ehtimal [[Holland]]lar tərəfindən, [[buxarı]] və əkin sahələri də daxil olmaqla insan yaşayış yerlərinin izlərini bildirdi.<ref name="Cambridge University Press"/> [[Avstriya Ost-Hind şirkəti]]nin komandanlığı ilə [[Avropa]]dan [[Şərqi Afrika]] və [[Hindistan]]a etdiyi səyahətdə, [[Uilliam Bolts]] Tristan-da-Kunya adasında çatmış, [[1777]]-ci il [[2 fevral|fevralın 2]]-də İmperator bayrağını sancaraq, bu və ətraf adaları ''Brabant adaları'' adlandırdı. Əslində şirkət tərəfindən orada heç bir qəsəbə və obyekt qurulmamışdır. İngiltərə Hökumətinin [[1786]]-cı ilin [[sentyabr]]ında [[Yeni Cənubi Uels]]də yaşayış məntəqələrinin salınmasına başlayacağını elan etdikdən sonra, ehtimal ki, [[Aleksandr Dalrimpl]], [[Cənub okeanı]]nda Tristan-da-Kunya, [[Sen-Pol adası|Sen-Pol]] və [[Amsterdam adası|Amsterdam]] adalarında yaşayış məntəqələri üçün özünün alternativ bir təklifi olan bir kitabça nəşr etdi.<ref>{{cite web |title=A serious admonition to the publick, on the intended thief-colony at Botany Bay. |url=http://nla.gov.au/nla.obj-19515009/view?partId=nla.obj-19595227#page/n2/mode/1up |website=nla.gov.au |accessdate=9 aprel 2020 |language=en}}</ref> Kapitan [[Con Blanket]] R.N., [[1786]]-cı ilin [[avqust]] ayında rəhbərlərə Tristan-da-Kunya adasına müstəqil olaraq [[İngilis]] [[qəsəbə]]si qurmaq fikrini irəli sürdü. Nəticə olaraq, admirallıq, [[1789]]-cu ilin [[oktyabr]]ında Hökumətdən [[Atlantik okeanı]]nın cənubunu və [[Cənubi Afrika]]nın sahillərini ümumi araşdırmanın bir hissəsi olaraq adanın araşdırılması üçün əmr aldı. Bu araşdırılma sonradan həyata keçirilməsə də, Tristan, [[Amsterdam adası|Amsterdam]] və [[Sen-Pol adası|Sen-Pol]] adalarına dair araşdırma [[1792]]-ci ilin [[dekabr]]ında və [[1793]]-cü ilin [[yanvar]]ında [[İngiltərə]]nin [[Çin]]dəki ilk səfiri [[Corc Makartney]] tərəfindən həyata keçirildi. [[Çin]]ə etdiyi səfəri zaman [[ada]]ların heç birinin yaşayış məskənlərinin salınması üçün uyğun olmadığını söyləmişdir. === XIX əsr === İlk daimi mühaciri [[1810]]-cu ilin [[dekabr]]ında adaya digər iki adamla, daha sonra üçüncü ilə birlikdə köçmüş [[Massaçusets]], [[ABŞ]]-ın [[Salem]] şəhərindən olan Conatan Lambert olmuşdur. Lambert, adaları öz əmlakı elan etmiş və adaya ''Yeni Ada'' adını qoymuşdur. Dörd nəfərdən üçü [[1812]]-ci ildə ölməsinə baxmayaraq, üç daimi məskunlar arasında yer alan Tomas Kurri adada bir fermer olaraq yaşamağa davam etmişdir.<ref>{{cite book |last1=Lambert |first1=Jonathan |title=Blackwood's Edinburgh Magazine |date=1819 |publisher=William Blackwood |pages=280–285 |url=https://books.google.com/books?id=tt_QAAAAMAAJ |language=en}}</ref> [[14 avqust]] [[1816]]-cı ildə [[İngiltərə]], bu adaları [[Cənubi Afrika]]dakı [[Keyp koloniyası]]ndan asılı vəziyyətə saldı. Bu isə, adaların [[Napoleon Bonapart]]ı [[Müqəddəs Yelena adası|Müqəddəs Yelena]]daki həbsxanasından qaçmasının qarşısını almaq üçün bir tədbir olaraq izah edildi. Həmçinin, buranın işğalı [[ABŞ]]-ın [[1812-ci il müharibəsi]] dövründə dəniz [[kreyser]]ləri üçün bir baza olaraq istifadə etməsinə mane oldu. Qarnizonun bəzi üzvlərinin burada yaşamasına və daimi bir əhalini meydana gətirməyə bünövrə qoymasına baxmayaraq, [[1817]]-ci ilin [[noyabr]]ında ada tərk edildi. [[Ada]]lar [[Britaniya Dəniz Qüvvələri]]nin bir qarnizonu tərəfindən işğal edildi və getdikcə mülki əhalinin sayı artdı. Bervik [[25 mart]] [[1824]]-cü ildə orada dayanmış və 22 kişi və 3 qadından ibarət bir əhalinin olduğunu bildirişdir. ''Cənubi Avstraliya'' yelkənli gəmisi burada [[1836]]-cı il [[18 fevral|18]]-[[20 fevral]] tarixləri arasında qalmışdır. {{sitat|[[15 iyul]], Tristan-da-Kunyanın qarla örtülmüş dağları görünmüş, parlaq bir səhər günəşi ilə işıqlanmış və ada dəniz səviyyəsindən 9-10 min fut hündürlüyə qalxmışdır. Beləliklə, burada məskunlaşma üçün uyğun vəziyyət meydana gəlmişdir.<ref>{{cite web |title=Embassy to the Eastern Courts of Cochin-China, Siam, and Muscat — Viewer — World Digital Library |url=http://www.wdl.org/en/item/7317/view/1/33/ |website=www.wdl.org |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> <br> {{right|[[Edmun Roberts]], adaya araşdırmaya gələn səfir, [[1837]]}} <br />}} [[Balinaovlayan gəmi]], [[Atlantik okeanı]]nın cənubunda əməliyyatların aparılması məqsədilə adalarda baza qurdu. Bununla birlikdə, [[1869]]-cu ildə [[Süveyş kanalı]]nın açılması, yelkənli gəmilərdən kömürlə işləyən buxar gəmilərinə tədricən keçidlə birlikdə, [[Avropa]]dan [[Şərqi Asiya]]ya yelkənli gəmi səyahətləri üçün və ya sığınacaq kimi dayanma limanı olaraq ehtiyac qalmayan adaların izolyasiyasını artırdı. [[1851]]-ci ilin fevralında bir rahib adanı ziyarət etmiş və sonradan Keyptaun yeparxiyasına daxil etmişdir. [[1867]]-ci ildə Edinburq hersoqu və Kraliça Viktoriyanın ikinci oğlu Şahzadə Alfred adaları ziyarət etdi. Adadaki əsas yaşayış məntəqəsi olan [[Yeddi dəniz Edinburqu]], onun ziyarətinin şərəfinə adlandırılmışdır. [[15 oktyabr]] [[1873]]-cü ildə [[Krallıq donanması]]nə məxsus elmi tədqiqat gəmisi ''HMS Çelencer'' Tristanda coğrafi və zooloji tədqiqatlar aparmaq üçün sahilə yanaşdı.<ref>{{cite web |last1=Thomson |first1=C. Wyville |title=Report on the Scientific Results of the Voyage of H.M.S. Challenger During the Years 1873–76 |url=https://archive.org/details/reportonscientif02grearich/page/240 |website=London, UK: Her Majesty's Stationery Office |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> Kapitan [[Corc Nares]], adada yaşayan 15 ailə və 86 fərdini qeyd etmişdir.<ref>{{cite web |title=H.M.S. Challenger Station 135, Tristan da Cunha |url=http://www.foraminifera.eu/challenger135.php= |website=www.foraminifera.eu |accessdate=9 aprel 2020 |archive-date=2020-08-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200810133104/http://www.foraminifera.eu/challenger135.php= |url-status=dead }}</ref> Tristan [[1875]]-ci ilin [[oktyabr]]ında yenidən [[Krallıq|İngilis Krallığı]]ndan asılılığına düşdü.<ref>{{cite web |title=St Helena, Ascension, Tristan da Cunha profiles |url=https://www.bbc.com/news/world-africa-14123532 |website=BBC News |accessdate=9 aprel 2020 |date=14 may 2018}}</ref> === XX əsr === [[1880]]-ci illərdən bəri davam edən çətinliklərdən və [[1906]]-cı ildə xüsusilə sərt qışdan sonra İngilis hökuməti [[1907]]-ci ildə adanın boşaldılmasını təklif etdi. Tristanlılar görüş keçirmiş və gələcəkdə daha da kömək edə bilməyəcəyi xəbərdarlığına baxmayaraq bu təklifi imtina etmək qərarına gəldilər. [[1909]]-cu ildən [[1919]]-cu ilə qədər buraya heç bir gəmi gəlməmişdir. 10 ildən sonra sadəcə ''HMS Yarmouth'' gəmisi, [[I Dünya Müharibəsi]]nin nəticələrini adalılara məlumat vermək üçün dayanmışdır. [[Şeklton-Rouett ekspedisiyası]] [[1922]]-ci ilin [[may]] ayında Tristanda beş gün qalaraq, [[Keyptaun]] şəhərinə geri qayıtmadan geoloji və botanika nümunələri yığdı. Önümüzdəki illərdə ziyarət edilən bir neçə gəmi [[1927]]-ci ildə Krallığın sərnişin layneri olan ''RMS Asturias'', [[1928]]-ci ildə [[Fransa]]nın RMS Empress,<ref>{{cite web |last1=Millington |first1=Peter |title=Tristan da Cunha Stamps |url=http://www.tristandc.com/po/stamps201517.php |website=www.tristandc.com |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> [[1929]]-cu ildə [[Avstraliya]]nın RMS Empressi olmuşdur.<ref>{{cite web |last1=Millington |first1=Peter |title=Tristan da Cunha News: 1920s Lantern Slides of Tristan for Sale on eBay |url=http://www.tristandc.com/news-2018-11-12-eBay-slides.php |website=www.tristandc.com |accessdate=9 aprel 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Tristan Da Cunha - Shipping Today & Yesterday Magazine |url=https://www.shippingtandy.com/features/tristan-da-cunha/ |website=Shipping Today & Yesterday |accessdate=9 aprel 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Daniel F. Kelleher Auctions, LLC |url=http://www.kelleherauctions.com/php/chap_auc.php?site=1&lang=1&sale=4010&chapter=84&page=1 |website=www.kelleherauctions.com |accessdate=9 aprel 2020 |archive-date=2019-01-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190116100452/http://www.kelleherauctions.com/php/chap_auc.php?site=1&lang=1&sale=4010&chapter=84&page=1 |url-status=dead }}</ref> [[1935]]-ci ildə [[London]]un [[The Daily Telegraph]] qəzeti, adada 187 baş iribuynuzlu, 42 at və 167 nəfər olduğunu bildirdi.<ref>{{cite book |last1=Wollenberg |first1=Ken |title=The Bottom of the Map |date=2000 |publisher=Xlibris Corporation |isbn=978-1-4535-6575-9 |page=12 |url=https://books.google.com/books/about/The_Bottom_of_the_Map.html?id=HQOLAAAAQBAJ |accessdate=9 aprel 2020 |language=en}}</ref> [[Fayl:Gough and Inaccessible Islands-113067.jpg|thumb|[[Qof]] və [[İnaksessibl]] adaları [[YUNESKO]] [[Ümumdünya irsi]] siyahısına daxildir.]] [[1937]]-ci ilin [[dekabr]]ından [[1938]]-ci ilin [[mart]]ına qədər bir [[Norveç]] sosioloq olan Piter A. Münih ada mədəniyyəti ekspedisiya məqsədilə buraya ziyarət etdi. Sonradan [[1964]]-[[1965]]-ci illərdə adaya yenidən baş çəkdi. Adaya [[1938]]-ci ildə [[Milli Coğrafiya Cəmiyyəti]]nə hesabat verən U. Robert Foran da buranı dəfələrlə ziyarət etmişdir.<ref>{{cite web |title=Results of the Norwegian Scientific Expedition to Tristan da Cunha, 1937-1938 |url=http://otago.ourheritage.ac.nz/items/show/8301 |website=otago.ourheritage.ac.nz |accessdate=9 aprel 2020 |date=NaN}}</ref> Foranın hesabatı həmin il yayımlandı. [[12 yanvar]] [[1938]]-ci ildə [[məktublar patenti]] yolu ilə Müqəddəs Yelena, Tristan-da-Kunya da daxil olmaqla ətraf adalar [[Britaniya]]dan asılılığı qəbul etdi və burada İngilis Krallıq koloniyası olan [[Müqəddəs Yelena, Yüksəliş və Tristan-da-Kunya adaları]] yaradıldı.<ref>{{cite web |last1=Australia |first1=BY Wireless From R. m s Empress of |title=Royal Gifts Gladden 172 On Lonely Atlantic Island |url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F50716FC355B107A93C6AB1788D85F418385F9&scp=4&sq=R.M.S.%20and%20Canadian%20Pacific&st=cse |website=The New York Times |accessdate=9 aprel 2020 |date=24 mart 1935}}</ref> [[İkinci Dünya Müharibəsi]] dövründə Tristan, [[Krallıq donanması]] tərəfindən daş [[freqat]] ''HMS Atlantik Adası'' istifadəyə verildi və [[Üçüncü Reyx|Nazi]] [[U-Boat|U-gəmi]]lərini və [[Atlantik okeanı]]nın cənubundaki nəqliyyat hərəkətlərini izləmək üçün gizli siqnal kəşfiyyat stansiyası olaraq istifadə edildi.<ref>{{cite web |title=Global Volcanism Program {{!}} Tristan da Cunha |url=http://volcano.si.edu/volcano.cfm?vn=386010 |website=Smithsonian Institution {{!}} Global Volcanism Program |accessdate=9 aprel 2020 |language=en}}</ref><ref>{{cite web |title=Tristan da Cunha Travel Informations |url=http://oxhc.co.uk/A-Voyage-to-Tristan.asp |website=web.archive.org |accessdate=9 aprel 2020 |date=11 sentyabr 2016 |archive-date=2016-09-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160911070030/http://oxhc.co.uk/A-Voyage-to-Tristan.asp |url-status=unfit }}</ref> Bu hava və radio stansiyası adada [[məktəb]], [[xəstəxana]] və [[mağaza]] da daxil olmaqla geniş infrastrukturun qurulmasına səbəb oldu.<ref>{{cite web |title=Tristan da Cunha |url=http://oxhc.co.uk/A-Voyage-to-Tristan.asp |website=oxhc.co.uk |accessdate=9 aprel 2020 |date=11 sentyabr 2016 |archive-date=2016-09-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160911070030/http://oxhc.co.uk/A-Voyage-to-Tristan.asp |url-status=unfit }}</ref> Müharibədən sonra, [[1949]]-cu ildə adada, yerli sakinləri maaş ilə təmin edən ilk konserv zavodu açıldı. [[II Elizabet|Kraliça]]nın həyat yoldaşı [[Filip Mauntbetten|şahzadə Filip]], ''HMY Britannianın'' dünya turu çərçivəsində adalara [[1957]]-ci ildə gəldi.<ref>{{cite web |title=HRH THE DUKE OF EDINBURGH'S ANTARCTIC TOUR. JANUARY 1957, ON BOARD THE ROYAL YACHT BRITANNIA, AND ASHORE ON THE ISLANDS OF THE ATARCTIC REGION. |url=https://www.iwm.org.uk/collections/item/object/205164053 |website=Imperial War Museums |accessdate=9 aprel 2020 |language=en}}</ref> [[Qof]] adası [[1995]]-ci ildə [[YUNESKO]]-nun [[Ümumdünya irsi]] siyahısına əlavə edildi, və "Qof adası vəhşi təbiət qoruğu" adlandırılmağa başlandı. 2004-cü ildə bu siyahıya İnaksessibl adası da əlavə olunaraq, siyahı genişləndirildi. === XXI əsr === [[23 may]] [[2001]]-ci ildə adalar ekstratropik bir [[siklon]] ilə vuruldu və saatda 190 kilometrə (120 mil) qədər küləklər meydana gəldi. Bir sıra tikiliyə ciddi ziyan dəydi və çox sayda mal-qara tələf oldu, sonralar İngilis hökuməti tərəfindən yardım təmin edildi.<ref>{{cite web |last1=Barwick |first1=Sandra |title=120 mph storm devastates Tristan da Cunha |url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1311749/120-mph-storm-devastates-Tristan-da-Cunha.html |website=Telegraph Newspapers |accessdate=9 aprel 2020 |date=6 iyun 2001}}</ref> [[2005]]-ci ildə, sakinlərin onlayn olaraq mal sifariş etmələrini asanlaşdırmaq üçün adalara [[Birləşmiş Krallıq]] poçt kodu (''TDCU 1ZZ'') verildi.<ref>{{cite web |title=Tristan da Cunha Postal Code |url=http://postal-codes.net/tristan-da-cunha/ |website=postal-codes.net |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> [[Fayl:Tristan da Cunha, British overseas territory-20March2012.jpg|thumb|Adanın okeandan 2012-ci ildə görünüşü.]] [[13 fevral]] [[2008]]-ci ildə baş verən yanğın, adanın dörd enerji generatorunu və balıq konservi fabrikini məhv edərək iqtisadiyyata ciddi şəkildə zərər vurdu. [[14 mart]] [[2008]]-ci ildə yeni generatorlar quraşdırıldı və güc bərpa edildi. [[2009]]-cu ilin [[iyul]] ayında yeni bir fabrik açıldı. Əvəzedici fabrik inşa edilərkən, MV Kelso balıq konservi gəmisi adada qalmışdır.<ref>{{cite web |title=Tristan da Cunha Fishing News: Factory Fire on 13th February 2008 |url=http://www.tristandc.com/newsfactoryfire.php |website=www.tristandc.com |accessdate=9 aprel 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=Tristan da Cunha Fishing News: Building a 21st Century Tristan Fishing Factory |url=http://www.tristandc.com/newsfishfactorybuilding.php |website=www.tristandc.com |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> [[Müqəddəs Yelena adası|Müqəddəs Yelena]], [[Yüksəliş adası|Yüksəliş]] və Tristan-da-Kunya adaları [[2009]]-cu ildə Konsitutsiyada mühüm dəyişikliklər olmuş, [[Müqəddəs Yelena]] və Tristan-da-Kunya adalarına bərabər status verilmişdir. [[16 mart]] [[2011]]-ci ildə, MS Oliva adlı yük gəmisi, Nayintqeyl adasında okeana tonlarla yanacaq yağı tökmüşdür. Bunun nəticəsində meydana gələn yağ suları, adanın məşhur pinqvinlərini ciddi təhlükə ilə qarşı-qarşıya qoymuşdu.<ref>{{cite web |title=Tristan da Cunha MS Oliva Shipwreck: The Beginning |url=http://www.tristandc.com/newsmsoliva.php |website=www.tristandc.com |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> Naytinqeyl adasında təmiz su miqdarının ciddi şəkildə azalması nəticəsində, pinqvinlər təmizlik üçün Tristan-da-Kunya adasına nəql edildi.<ref>{{cite web |title=Oil-soaked penguins put in rehab |url=http://news.bbc.co.uk/earth/hi/earth_news/newsid_9438000/9438609.stm |website=British Broadcasting Company News |accessdate=9 aprel 2020 |date=28 mart 2011}}</ref> Ümumi [[günəş tutulması]] [[5 dekabr]] [[2048]]-ci ildə adanın üstündən keçəcəyi təxmin edilir. Həmçinin, adanın 3 dəqiqəlik bir umbra yolunun mərkəzi xəttində olacağı hesablanır.<ref>{{cite web |title=NASA - Total Solar Eclipse of 2048 December 05 |url=http://eclipse.gsfc.nasa.gov/SEsearch/SEsearchmap.php?Ecl=20481205 |website=eclipse.gsfc.nasa.gov |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> == Coğrafiya == {{əsas|Tristan-da-Kunya coğrafiyası}} [[Fayl:Gough island top view.png|thumb|right|[[Qof]] adalarının üstdən görünüşü]] Tristan-da-Kunya aşağıdakı adalardan ibarət olan Tristan-da-Kunya [[arxipelaq]]ının əsas adasıdır: * Tristan-da-Kunya, əsas və ən böyük ada, sahəsi 98 kv. km-dir (37.8 kv. mil).<ref>{{cite web|url=https://www.thoughtco.com/tristan-da-cunha-1435571|website=ThoughtCo|title=Tristan da Cunha|last=Rosenberg|first=Mark|date=6 mart 2017|access-date=5 yanvar 2019}}</ref> ({{coord|37|6|44|S|12|16|56|W|type:isle|name=Tristan da Cunha}}) * [[İnaksessibl|İnaksessibl adası]], sahəsi 14 kv. km-dir (5.4 kv. mil). * [[Naytinqeyl adaları]], sahəsi 3.4 kv. km-dir (1.3 kv. mil). ** [[Naytinqeyl adası]], sahəsi 3.2 kv. km-dir (1.2 kv. mil). ** [[Mərkəzi ada (Tristan-da-Kunya)|Mərkəzi ada]], sahəsi 0.1 kv. km-dir (25 akr). ** [[Stoltenhoff adası]], sahəsi 0.1 kv. km-dir (25 akr). * [[Qof|Qof adası]] (''Dieqo Alvarez''), sahəsi 91 kv. km-dir (35 kv. mil).<ref>{{cite web |url= http://www.sanap.ac.za/sanap_gough/sanap_gough.html |title= Gough Island |publisher= South African National Antarctic Programme |access-date= 25 oktyabr 2012 |url-status= dead |archiveurl= https://web.archive.org/web/20081230015511/http://www.sanap.ac.za/sanap_gough/sanap_gough.html |archivedate= 30 dekabr 2008 |df= dmy-all }}</ref> İnaksessibl adası və Naytinqeyl adaları, müvafiq olaraq əsas adadan 35&nbsp;km (22 mil) Qof adası isə 395 kilometr (245 mil) məsafədə yerləşir. [[Fayl:Tristanfromspace.jpg|thumb|Tristan-da-Kunya, 6 fevral 2013 tarixində, Beynəlxalq Kosmik Stansiyasından görüntü]] Ada əsasən dağlıq relyef formasına malikdir. Yeganə düzənlik ərazi [[Yeddi dəniz Edinburqu]] şəhərinin yerləşdiyi şimal-qərb sahilindədir. Ən yüksək nöqtə, 2,062 metr (6,765 fut) yüksəklikdə yerləşən [[Kuin-Meri-Pik]] adlanan bir vulkan zirvəsidir. [[1956]]-cı ildən bəri [[Cənubi Afrika]] tərəfindən idarə olunan və [[1963]]-cü ildən bəri adanın cənub-şərq sahilindəki Transvaal körfəzinin indiki yerində olan [[Qof]] adasında altı nəfərlik heyəti olan bir hava stansiyası istisna olmaqla qrupun digər adaları məskunlaşmışdır.<ref>{{cite web |last1=Grundy |first1=Richard |title=Tristan da Cunha Gough Island: Gough Island |url=http://www.tristandc.com/gough.php |website=www.tristandc.com |accessdate=9 aprel 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=News |first1=D. X. |title=ZD9A - Gough Island - News - Information |url=https://dxnews.com/zd9a_gough/ |website=dxnews.com |accessdate=9 aprel 2020 |language=en}}</ref> === İqlim === [[Arxipelaq]]da, mülayim temperatur, günəşli saatların sayı az və kəskin yağışlarla [[dəniz iqlimi]] hökm sürür. [[Trevarta təsnifatı]]na əsasən, Tristan-da-Kunya soyuq hava olmaması səbəbindən [[rütubətli subtropik iqlim]]ə malikdir. Yağışlı günlərin sayı, [[şimal yarımkürəsi]]ndə daha yüksək bir enlikdə yerləşən [[Aleut adaları]] ilə, günəşli günlərin saatları isə ekvatordan 20° uzaq olan [[Cuno (Alyaska)|Cuno]], [[Alyaska]] ilə müqayisə edilə bilər. Şaxtanın 500 metr (1600 fut) yüksəkliklərdə olduğu bilinmir, yayın temperaturu da eyni dərəcədə mülayimdir və 25&nbsp;°C-ə çatmır. Şərq sahilindəki Sendi-Point, adaların ən isti və ən quraq yeridir.<ref>{{cite web |title=Tristan da Cunha Sandy Point |url=http://www.tristandc.com/sandypoint.php |website=www.tristandc.com |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> == Əhalisi == Əsas yaşayış məntəqələrindən uzaqda əhalisi olan yeganə arxipelaq adasıdır. Əsas yaşayış məntəqəsi adanın şimal-qərbində yerləşən [[Edinburq of ze Sii]] qəsəbəsidir. Digər yaşayış məntəqələri daimi deyillər və ya elmi bazalardır. Əhalisi 300 nəfərdir. == Hökumət == {{əsas|Tristan-da-Kunya hökuməti}} {{Tristan-da-Kunya siyasəti}} Tristanda heç bir [[siyasi partiya]] və ya [[həmkarlar ittifaqı]] yoxdur. İcra hakimiyyəti, [[Müqəddəs Yelena adası|Müqəddəs Yelena]] idarəçisi tərəfindən ərazidə təmsil olunan [[II Elizabet|Kraliçaya]] həvalə edilmişdir.<ref>{{cite web |title=Saint Helena Dependencies |url=http://www.statoids.com/ush.html |website=www.statoids.com |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> İdarəçi [[Müqəddəs Yelena adası|Müqəddəs Yelena]]da daimi yaşadığı üçün idarəçini adalarda təmsil etmək üçün bir idarəçi təyin olunur. İdarəçi, [[London]] tərəfindən seçilən, yerli hökumət başçısı kimi fəaliyyət göstərən və Tristan-da-Kunya Ada Şurasından məsləhət alan bir məmurdur. [[1998]]-ci ildən bəri seçilən hər bir idarəçi üç illik müddətə xidmət edir.<ref>{{cite web |last1=Grundy |first1=Richard |title=Tristan da Cunha Administrator |url=http://www.tristandc.com/administrator.php |website=www.tristandc.com |accessdate=9 aprel 2020}}</ref> Administrator və Ada şurası adada yeganə iki mərtəbəli bina olan Hökumət binasından işləyir. Bina bəzən "Ağ Zal" və ya "İnzibatçı Binası" adlanır və İdarəetmə İdarəsi, Xəzinədarlıq İdarəsi, İdarəetmə ofisləri və Ada Şurasının iclaslarının keçirildiyi Şura Palatası var. Polis idarəsi bir tam ştatlı polis müfəttişi və üç [[xüsusi konstabil]] tərəfindən həyata keçirilir. Tristan-da-Kunyanın sabit qanunları var, lakin [[Müqəddəs Yelena adası|Müqəddəs Yelena]] qanunları yerli şəraitə uyğun olduğundan və yerli şərtlərə əsasən zərurət yarandıqca dəyişikliklərə məruz qalır. === Ada şurası === Ada Şurası, fevral və ya mart aylarında başlayan üç illik müddətə xidmət edən səkkiz seçilmiş və üç təyin olunmuş üzvdən ibarətdir. Cəmiyyətin siyasi lideri olan baş ada şerifinin seçilməsi üçün ayrıca səsvermə keçirilir. [[Ceyms Qlass]], 16 ildən sonra yenidən vəzifəsinə qayıtmışdır. == İstinadlar == {{istinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.tristandc.com/ Tristan da Kuna — rəsmi sayt] * [https://archive.today/20120630225124/http://www.btinternet.com/~sa_sa/tristan_da_cunha/tristan_history.html ASrxipelağın tarixi] * [http://ags.ou.edu/~bweaver/Ascension/tdc.htm tarixi, fotoçəkillər, xəritəsi] == Həmçinin bax == {{Böyük Britaniya}} {{Subantarktik adalar}} [[Kateqoriya:Tristan-da-Kunya| ]] fxao05basuzw6xv3sabq1vpag4su9c2 İran İslam İnqilabı 0 288017 6564723 6556017 2022-08-06T04:11:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{İnqilab |Adı = İran İslam İnqilabı |Yer = [[İran]] |Tarix = [[Yanvar]] [[1978]] - [[fevral]] [[1979]] |Şəkil = 1979 Iranian Revolution.jpg |Şəklin eni = 250 |Şəkil məlumat = [[1979]]-cu ildə [[Tehran]] şəhərində keçirilən nümayiş |Səbəb = Pəhləvi rejiminin xalq üzərində olan zülmü <br/> [[Ruhullah Musəvi Xomeyni]]nin sürgün edilməsi <br/> sosial ədalətsizlik |Məqsəd = [[Məhəmməd Rza Pəhləvi]]ni devirmək və şah rejiminə son qoymaq |Nəticə = [[Məhəmməd Rza Pəhləvi]] devrildi <br/> [[Ruhullah Musəvi Xomeyni]] sürgündən qayıtdı <br/> [[İran]]da [[İslam]] Respublikası yaradıldı <br/> [[İran-İraq müharibəsi]] başlandı <br/> |Təşkilatçılar = |Hərəkətverici qüvvələr= |İştirakçı sayı = |Əleyhdarları = |Həlak olanlar = 3.164 - 60.000 <ref name=Baghi>[http://www.emadbaghi.com/en/archives/000592.php#more A Question of Numbers Web: IranianVoice.org August 08, 2003 Rouzegar-Now Cyrus Kadivar ]</ref><ref name="ReferenceA">E. Baqi, `Figures for the Dead in the Revolution`, ''Emruz'', July 30, 2003</ref> |Yaralananlar = |Həbs olunanlar = }} {{inqilab sidebar}} '''İran İslam İnqilabı''' ({{lang-fa|انقلاب اسلامی}} — ''Enghelâb-e eslâmi'') - [[1979]]-cu ildə [[İran]]da Şah [[Məhəmməd Rza Pəhləvi]]nin devrilməsi ilə nəticələn inqilab.<ref name = "Chamber">[http://www.iranchamber.com/history/islamic_revolution/islamic_revolution.php Islamic Revolution], Iran Chamber.</ref><ref name = "Encarta">[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588431/Islamic_Revolution_of_Iran.html Islamic Revolution of Iran] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091028082940/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588431/Islamic_Revolution_of_Iran.html |date=2009-10-28 }}, MS Encarta. October 31, 2009.</ref><ref>[http://www.internews.org/visavis/BTVPagesTXT/Theislamicrevolution.html The Islamic Revolution] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090227000031/http://internews.org/visavis/BTVPagesTXT/Theislamicrevolution.html |date=2009-02-27 }}, Internews.</ref><ref>[http://www.iranian.com/revolution.html Islamic Revolution].</ref><ref name = "Jubilee">[http://www.jubileecampaign.org/home/jubilee/iran_profile.pdf Iran Profile] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060806025221/http://www.jubileecampaign.org/home/jubilee/iran_profile.pdf |date=2006-08-06 }}, PDF.</ref><ref>''The Shah and the Ayatollah: Iranian Mythology and Islamic Revolution'' (Hardcover), ISBN 0-275-97858-3, by Fereydoun Hoveyda, brother of [[Amir Abbas Hoveyda]].</ref> İnqilab nəticəsində İranda [[Ruhullah Musəvi Xomeyni]] öndərliyində [[islam]] respublikası yaradılmış və [[şiəlik]] dövlət səviyyəsinə qaldırılmışdır. İran İslam İnqilabının baş verməsinin səbəbləri arasında şahın hərəkətlərinin xalqda böyük qəzəbə səbəb olması və son zamanlar [[Məhəmməd Rza Pəhləvi]]nin [[ABŞ]]-la çox isti münasibətlərə malik olması göstərilmişdir. Görünməmiş xalq etirazlarında İran xalqı inqilaba çağırdı.  İran xalqı Ruhullah Xomeyninin rəhbərlik etdiyi bir İslam Respublikası çağırışı etdi. [[Məşrutə inqilabı]]nın liderlərindən olan [[Səttar xan]] və [[Bağır xan]]ın [[Təbriz]] şəhərindən [[Tehran]] şəhərinə hərəkət etməsi nəticəsində İranda şəriətin yaradılmasının tələb edən mollalar saxlanılmış və Şeyx Fəzullah Nuri edam edilmişdir. Bu hadisələrdən sonra İranda şəritə üsullunun yaradılması barədə olan tələblər bir az səngimişdir. [[Rza şah Pəhləvi]]nin hakimiyyəti dövründədə mollalara qarşı olan sərt münasibət davam etmişdir. Ancaq [[Məhəmməd Rza Pəhləvi]]nin hakimiyyəti zamanı mollalarla qarşı olan bu sərt münasibət nisbətən yumşalmışdır. Əsas məqsəd: kralın zülmünün sonu və kralın qətlinin sonu [[Şəkil:Flag of Iran.svg|İranın İnqilabdan sonrakı bayrağı. [[Ruhullah Musəvi Xomeyni|İmam Xomeyni]]nin əmri ilə şahlığın nişanəsi olan emblem aradan qaldırılmış və '''“Allah”''' yazısı emblem şəklinə gətirilmişdir, ayrıca olaraq inqilabın qələbəyə çatmasının tarixi olan, [[Hicri-şəmsi təqvimi|İran təqviminə]] görə 22 Bəhməni (11 Fevral) işarə edən 22 dəfə '''“Allah-u Əkbər”''' yazısı bayrağa əlavə edilmişdir.|thumb]] == Kütlənin vəziyəti == === Təşkilati əsaslar === Ən əvvəl 1979-cu il inqilabını, onun kütləviliyi və milyonluq kütlələrin ictimai proseslərə təsir faktı səciyyələndirir. Bu təsirin səviyyəsi və dərinliyi ''İran'' tarixi boyu və başqa ölkələrin yaxın tarixlərində əvvəllər görünməmişdir. Bu inqilab, həmişəlik olaraq, kütlələrin burjua sinfinin qüsurlu çevrəsinin, qırılması nümunəsi kimi qalacaqdır. Bundan başqa inqilabi proses kütlələrin özünütəşkilinin çeşidli formalarını ortaya çıxarmışdır. İnqilabın taleyi faktiki olaraq bu milli, fəhlə, qadın, tələbə, kəndli, əsgər şuralarının yayılması və gəlişməsindən asılı idi. Əvvəllər passiv olan kütlələr milli, cinsi, sinfi və başqa haqlar uğrunda birləşirdilər. İşsizlər iş tələb edirdi, tələbələr təhsilin azad olmasını istəyirdi və sairə. Bütün qüsurlarına baxmayaraq, şah rejiminə və əksinqilaba qarşı ən ardıcıl və inadlı mübarizə mərkəzi olan şuralar indi demək olar ki, tamamilə darmadağın olub. Onların “konstitusion” taleyi, İslam Assambleyasına qalıb. Orada isə onların, İslam şuralarına “yardımçı” “həmkar” və sairə formalarda, bossların iştirakı və dövlətin birbaşa nəzarəti altında faktiki olaraq ləğv olunması gözlənilir. Hətta əgər onlar bərpa olunsaydılar belə, onlar şah dövrünün, burjua istismar aləti olan, fəhlə sindikatlarından heç bir şey ilə fərqlənməyəcəkdi. Ancaq indi İslam dövlətinin qanunlarına görə heç bir fəhlə təşkilinə icazə yoxdur. === İqtisadi və sosial nailiyyətlər === Əsas sosial məqsədlərinə görə bu inqilab şahın “Ağ inqilabı”na və onun 70-ci illərdə doğurduğu iqtisadi böhrana qarşı olan bir üsyan idi. O, dərhal, böyük insan kütlələri üçün vacib olan, iqtisadi və sosial dəyişikliklərə səbəb oldu. Fəhlələr tərəfindən iri, xüsusi müəssisələrdə istehsalın, nəzarətin və bölgünün öz əllərinə alması prossesi, geriyə qalmış, oxşar ölkələrin inqilabi tarixində ilk dəfə olaraq belə böyük miqyas aldı. İnqilabi dövrün vacib əlamətlərindən biri kəndlilər tərəfindən ən iri mülkədarların torpaqlarının müsadirəsi, kəndli komitələri tərəfindən torpaqların müstəqil bölüşdürülməsi, kəndli kooperativlərinin təsis olunması, sələmçi və möhtəkirlərlə bütün əlaqələrin qırılması idi. Bu hadisələr şah rejiminin devrilməsindən sonraki inqilabi dinamikanı əks etdirirdi. Ancaq bu nailiyyətlərdən heç birini qorumaq mümkün olmadı. Bu gün artıq açıq bəyan etmək olar ki, heç bir istismar olunan sosial təbəqə bu “inqilabın” nəticəsində nəsə əldə edə bildiyini hiss etmir. Hətta kütlələrin ən əsas nailiyyətləri olan iş həftəsinin qısaldılması, minimal əməkhaqqı, sosial təminatların təkmilləşmiş sistemi, kasıblar üçün yaşayış yerləri ləğv edilib və geriyə atılıb. Bunun əvəzinə isə qarşısıalınmaz inflyasiya, kütləvi işsizlik və evsizlik, kəndlilərin şəhərlərə axınının indiyə kimi görünməyən miqyası, uzadılmış iş həftəsi və sairə. İqtisadi kasıblığın səviyyəsi hətta, əvvəlki üç onilliklə müqayisədə belə görünməyən miqyas alıb. === Demokratik hüquqlar === İran tarixində olan bütün ictimai narazılğın mərkəzində həmişə demokratik hüquqların tələbi durub. Fevral üsyanı, 80 il ərzində uğrunda aparılan, bu tələblərin bir çoxunun əldə edilməsi ilə yadda qaldı. İlk dəfə olaraq geniş kütlələr insan haqlarının elementləri olan, azad seçki, azad mətbuat, məmuru seçmək hüququ, tətil etmək, nümayiş etmək, siyasi təşkilat yaratmaq hüququ əldə etdilər. Bütün bu nailiyyətlər ən qəddar formada ləğv olundu. Onlar heç ''yeni inqilabi'' adlanan ''İslam konstitusiyası''nda öz əksini belə tapmamışdılar. Faktiki mövcud olan və yaxud dövlət tərəfindən tanınan hal-hazırki demokratik hüquqlar, yalnız 20-ci əsrdən öncəki insan hüquqları ilə müqayisə oluna bilər. Ancaq bir “hüquq” tam və şərtsiz olaraq qəbul olunur-molla teokratiyasına tam və şərtsiz tabe olmaq hüququ. İndiki cümhuriyyətçi quruluş, bundan sonra, hakimiyyət sükanının arxasında olan burjua qruplaşmalara, hətta insanların şəxsi həyatına müdaxilə etmək imkanı da yaradır. İnsanlar nəyə inanmalıdır, nə geyməlidir, nə yeməlidir və nə içməlidir bütün bunlar ciddi surətdə dövlət tərəfindən tənzimlənir və nəzarət olunur. ''İran inqilabı''nın əsas məqsədi - insanların elementar hüquqlarının təmin olunması məsələsi, həll olunmamış olaraq qalır. Xalqın suverenliyi əvəzinə biz indi Mühafizlər Şurasını görürük ki, o istədiyi anda İslama zidd olan istənilən qərarı ləğv edə bilər. Əslində ''İran'' son 100 ildə indiki kimi antidemokratik idarə olunmayıb. Şübhəsiz ki, molla rejimi istənilən kapitalist rejimindən daha qəddar bir rejimdir, bunu ''İran'' da qadınlara qarşı olan münasibətdə aydın görmək olar. Qadın hüquqlarına qarşı dini-mürtəce hücumları, ancaq kapitalizmin böhranının nəticəsi kimi izah etmək olmaz. Onların əsasında dini klerikal hücumlardan daha dərin səbəblər yatır. == Dövlətin rekonstruksiyası == === Demokratiya və diktatura === Şah rejiminin əvəzinə gələn və bütün hakimiyyət rıçaqlarını əlinə almış mövcud quruluş, istismar və əzilən kütlələrə qarşı, ən hazır və uyğunlaşmış repressiv və barbar metodları tətbiq edən ən qəddar aparata malik quruluş olmuşdur. ''İran inqilabı''nın əsas vəzifəsi-dövlətin demokratikləşməsi- rejim tərəfindən arxa plana çəkilmişdir. Bu rejim hətta öz yazılı qanunlarında belə bütün hakimiyyəti mülki hüququn nəzarətindən kənarda olan teokratiyaya və şəxsiyyətə həvalə etmişdi. Bu dövlətdə heç bir təmsilçilik orqanı, [[Xomeyni]]nin iradəsi kənarında heç bir qərar qəbul etmək hüququna malik deyil. Baş molla istənilən şəxsin namizədliyini vermək, istənilən seçkinin nəticələrini ləğv etmək, istənilən siyasi və sosial institutu ləğv etmək, istənilən sosial resursu istədiyi və xoşuna gəldiyi kimi istifadə etmək hüququna malikdir. Şah diktaturasının əvəzinə indi hakimiyyət klerikal diktaturanın əlindədir ki, bu diktatura şahdan daha çox ''Allah'' ilə əlaqələrə malikdir və ''Allah'' tərəfindən qəbul edilir. Məscidin dövlətdən ayrılması məsələsi,indi [[Məşrutə|1907-1909-cu illər]]də olduğundan daha əlçatmaz bir perspektivə çevrilib. Kapitalizm öz inkişaf mərhələsində, Pəhləvi dövründə, dini qurumlardan dövlət idarəçiliyi funksiyasını almışdı. İndi isə teokratiya iqtidara gəldikdə, özü bu teokratik formaya əl atdı. İslam Cümhuriyyəti, əslində özünü ''Allah'' tərəfindən göndərilimiş və cəmiyyətin üzərində görən bir təriqətin bu cəmiyyətin taleyini həll etmək üçün məmur edilmiş olduğunu elan edir. İfrat mərkəzçi dövlət, rus inqilabından sonra bolşevizmin təsirini azaltmaq məqsədi ilə, imperialist dövlətlər tərəfindən, mərkəzi millət elan olunan farsların imtiyazları və hegemonluğu və bütün başqa millətlərin haqlarının tapdalanması hesabına başa gəlmişdi. İslam hakimləri heç bir sərhədin və millətin müqəddəsliyini qəbul etmir. Eyni zamanda bu hakimlər Pəhləvi dönəmində olduğu kimi, heç bir millətin haqqını tanımaq belə istəmirlər. Onlar mütəmadi olaraq bu millətlərin haqqını tapdalamaq, onları məhv etmək arzusundadırlar. İran kürdlərinə qarşı repressiyalar davam edir. Kürdlərə qarşı hərbi əməliyyatlar aparılır, onların əkinləri məhv edilir, özləri isə kütləvi halda başqa rayonlara köçürülür. === Repressiv qüvvələr === Dövlətin ideoloji alətə xüsusi diqqət ayırmağına baxmayaraq, dövlətin repressiv aparatı getdikcə qorxunc ölçülər almaqda idi. Şahın məxfi polisinin, hərbi məhkəmələrinin, ordunun ləğv edilməsi inqilabın ən yaxın məqsədlərindən idi. [[Məhəmməd Rza Pəhləvi|Şah]] rejiminin faktiki aşmasına qədər, bu qurumlar kütləvi çıxışların zərbələri altında dağılmaq üzrə idi. Lakin sonralar bu qurumlar dağılmadı, əksinə şah rejiminin dövründə olduğundan da qəddar qurumlarla əvəz olundu. Bərpa olunmuş məxfi polis və ordudan başqa indi, ''inqilabi təsisatların'' bir sıra yeni növü (naadlar) yaradılıb. İslam [[Sepah|pasdarlar]]ının ordusu (SEPAH), imam komitələri (məhəlli polis), hər bir [[fabrik]] və assosiasiyada fəaliyyət göstərən İslam [[əncümən]]ləri, İslam [[məhkəmə]]ləri, [[Hizbullah]] təşkilatı və s. repressiv mexanizmin yaranmasına xidmət edirlər. Son 2 il ərzində molla rejiminin edam etdiyi sosialistlərin sayı, şah rejiminin son 30 ildə edam etdirdiyindən 50 dəfə çoxdur.{{Mənbəsiz}} === Bürokratiya === Xalq mübarizəsinin mərkəzi maddəsi, dövlət bürokratiyasının iqtidarı və böyüklüyü idi. Şahın hakimiyyəti dövründə bu aparat əvvəllər presedenti olmayan ölçülərə qədər artmışdı-(1,5 milyon). İctimai məhsulun böyük hissəsi, faktiki olaraq, bu aparat tərəfindən yeyilirdi. Təsisatların çoxu, “rəsmən” yaradılırdı ki, şah rejiminin sosial bazası “qanuni” şəkildə təmin olunsun. Bu gün, xalqın boynunda oturmuş bu diktaturanın ölçüləri ikiqat artıb. Klerikal idarə üsulunun alətlərinin rekonstruksiya olunmuş burjua dövlətinə inteqrasiyası, geriyə qalmış ölkələr sırasında ən nəhəng bürokratik aparatın yaranmasına səbəb olub. 1,8 milyon adi dövlət məmurlarına, indi 1,3 millyon muzdlu müştəri bazası əlavə olunub. Bundan başqa, 200.000 pasdardan, 300.000 üzvü olan daha ''azad'' təşkilatdan, İslam əncümənlərindən, BƏSİC tipli assosiyasiyalardan təşkil olunan, kütləvi inqilabı bazaya, əlavə olaraq, şiə mollaları, onların qohum-əqrabası və yaxınları, eləcə də bütün məscid və ibadət yerləri xidmətçiləri, ya dövlətin birbaşa ya da dolayısı ilə hesabına dolanmaqdadır. ''İran''ın indiki iqtisadi durumu absurd həddə çatıb: keçən (1982) il neftdən gələn gəlirin əvvəlki yüksək (23 millyard dollar) həddə çatmasına və şah məxfi polisinin açıq-aydın korrupsiya cərəyanlarının ifşa olunmasına baxmayaraq, inkişaf xərcləri inqilabdan öncəki səviyyədən 5 dəfə azalıb, çünki mollaların çeşidli yardım fondlarına ödəmələr, onların mənafeyinə uyğun olaraq iki dəfə artırılıb. == Kapitalist qaydalarının qayıtması == === Yeni kapitalist sinif === “İranda” öncəki inqilablardan fərqli olaraq, bu inqilabın özünəməxsusluğu, onun açıq-aydın sosial, antikapitalist məzmununda idi. Milli kapitalın nəhəng hissəsi bu inqilabdan sonra ekspropriyasiya(müsadirə) olunmuşdur. İnqilabdan 5 il keçməsinə baxmayaraq, “İran” sənayəsinin əsas hissəsi 60% “milliləşdirilmiş” halda qalıb. Kütləvi hərəkatın əzilməsi və börokratik aparatın bərpası tezliklə, daha da korrupsiyalaşmış, daha da qəddar və daha da geriyə qalmış kapitalist “qaydalarının” qayıtmasına şərait yaratdı. Şah ətrafının möhtəkir ünsürünün əvəzinə spekulyantların yeni təbəqəsi gəldi. Bu təbəqə(siyasi və ailə-sosial əlaqələri olduğu) dini xadimlərin və dövlət kanallarının köməyi ilə tez bir zamanda böyük vəsait əldə edə bildi. Bu, öz baxışları ilə geriçi kapitalist təbəqə, bazar ünsüründən əmələ gəlmiş və yığmağa, spekulyasiyaya meyllidir. “Tez varlanmaq” budur bu yeni “milli burjuaziyaının” devizidir. Və bunlar , şah dövründə nail ola bilmədiklərinə, indi çatmaq üçün istənilən barbar üsula əl atmağa hazırdırlar. Ən vacib istehlak məhsullarının defisiti, qarşısıalınmaz inflyasiya, fəhlənin və kəndlinin ifrat istismarı-“yeni islam iqtisadiyyatının” gözaçarpan və yeganə xüsusiyyətidir. İslam bayrağı altında “İran” kapitalizminin ən geriçi xüsusiyyətləri, “müqəddəs” və toxunulmaz elan olunmuşdular. Təqdim olunan yeni əmək məcəlləsi fəhləyə qarşı kapitalistin əl-qolunu açır, bir şərtlə ki, fəhlə özü bu müqaviləyə qol çəkməlidir. 4 millyon işsizi nəzərə alsaq bu ancaq bir şey deməkdir: kapitalizm pərakəndə fəhlədən, gücü çatdığı qədər gəlir çıxara bilər. İstənilən fabrikdə, Əmək Nazirliyinin nümayəndəsi və bosslarla birgə iclas edən fəhlə “nümayəndələri” bu “müqaviləni” də poza bilər. İstənilən kollektiv müqavilə, islam qanunlarına zidd hesab olunur. İslam konstitusiyasının Mühafizlər şurası, bütün kapitalist və xüsusi torpaq mülkiyyətini məhdudiyyətsiz olaraq “müqəddəs” elan edib. Kəndlinin xeyrinə iri mülkədarların torpaqlarının özgələşdirilməsini nəzərdə tutan amma məhdud olah torpaq islahatı qanunlarının şah dövdündə ucadan elan olunmasına baxmayaraq islama zidd olduğuna görə ləğv olundu. Hal-hazırda kəndlilərin, inqilabdan sonra zəbt etdikləri torpaqdan çıxarılması, bu və ya digər dərəcədə artıq başa çatıb. O yerlərdə ki bu mümkün olmayıb, kəndlilərə qarşı, şah islahatdından öncəki, məhsulun bölüşdürülməsi praktikası tətbiq olunub. Başqa, eyni dərəcədə, demoqoqcasına tətbiq olunan , xarici ticarətin milliləşdirilməsi layihəsi, əslində nəinki xarici, daxili ticarətin də, molla iqtidarına qarşı loyal münasibəti ilə seçilən qruplar tərəfindən inhisralaşdırmasına gətirib çıxarmışdır. Xaric ilə ticarət üçün icazə və xaric ilə mübadilə lisenziyası, hakim kapitalist dəstəyə üzv olmağın ən yaxın yoludur. “Rəsmi” mübadilə kursları ilə, faktiki bazar qiymətləri arasında olan fərq istənilən deklassə olunmuş bazar alverçisini maqnata çevirə bilər. Hər- hansı müəyyən kapitalist qrupuna qarşı narazılığı nəzərə almasaq, bütövlükdə kapitalist quruluşa və əksəriyyətin, bir topa mürtəce möhtəkir tərəfindən istismar olunmasına xidmət edən sinfi normalara, Xomeyninin islam rejiminin, gündəlik qulluq etməsini görürük. Hər nə qədər olmasa da, indi mülkiyyətin təmərküzləşməsi və istismar həddi istənilən əvvəlki dönəmdən daha çoxdur. === Antiimperializm === “İran” rejiminin antiimperialist ritorikası, çox diqqət cəlb etdi. Həqiqət isə onu göstərir ki, imperializmdən olan hərbi, iqtisadi, siyasi asılılıq, əvvəlkindən çox olmasa, az da deyil. İslam hakimləri göstərdilər ki, iqtidarda qalmaqdan ötrü, onlar yetərli qədər sözəbaxan, və gərəkli qədər səxavətli ola bilirlər. İmperialist dövlətlər ilə şah rejimi arasında bağlanan bütün qeyri-bərabər və repressiv məxvi anlaşmalardan ancaq, biri xalqa məlum olan və ən çox nifrət doğuran anlaşma doğrudan da ləğv olunub. Amma bu anlaşmanın məzmunu da öz açıq və həqiqi işıqlandırılmasını hələ də gözləyir. Molla rejimi amerikan imperializminə dəstək üçün daha da artıq iş görüb. Eyni zamanda o [[1921]]-ci ildə Sovetlərlə bağladığı, tam başqa məzmunlu, anlaşmanı ləğv edib. Milliləşdirdiyi bütün xarici kapitalın müqabilində, islam rejimi xarici şirkətlərə artıqlaması ilə kompensasiyalar ödədi, baxmayaraq ki, həmin şirkətlər özləri “İrana” külli miqdarda borclu idilər. Eləcədə şahın xarici “dostlarına” verdiyi “borcları” –ından vaz keçdi. Ancaq bunun məbləği 9 millyard dollar təşkil edirdi. O eləcədə ciddi surətdə, şahın ABŞ la bağladığı anlaşma əsasında, qabaqcadan ödənilmiş 20 millyardlıq silahın haqqını geri tələb etmədi. Chase Manhattan Bank daxil olmaqla bir sıra amerikan şirkətinin dözülməz tələblərini yerinə yetirərək, onların 3 millyard borc ödənişlərindən vaz keçdi. Həmçin ehtimal olunur ki, təkcə Tehranda ABŞ səfirliyini işğal etdiyinə görə, “antikapitalist” Xomeyni 9 millyard dollar ödədi. Əsas imperialist ölkələrindən olan idxal, özünün əvvəlki dəyərinə qayıtdı. Ən çox hissəsi, maşınlar yox, xammal və yeyinti məhsulları olmaqla, indi o artıq əvvəlki həcmin 90%təşkil edir. İmperialistlərlə birgə müəssisələr yenə çiçəklənir. İstisnasız olaraq, “İran” da istehsal olunan bütün istehlak məhsulları, şah dövründə olduğu kimi, beynəlxalq inhisarların lisenziyaları ilə buraxılır. Dəyişən üstündəki yarlıqların adlarıdır. Xarici kapitalistlərin çoxu açıq deyirlər ki, “İran”-da yaranan tez və böyük gəlir imkanlarına sevinirlər. Müstəmləkəçilərin ölkəyə açıq müdaxiləsinə, ancaq İraqla savaşdan yaranan qeyri-stabil durum imkan vermirdi. Xomeyni rejiminin imperializmdən aldığı silahlardan asılılığı –indi hamıya bəlli bir faktdır. [[Amerika]] və [[Qərbi Avropa]] təchizatçılarından başqa, indi bu siyahıya İsrail, [[Cənubi Afrika]] və [[Cənubi Koreya]] da daxil olmuşlar. Bu gün o da məlumdur ki, hətta “girovlarla bağlı böhran” vaxtı da amerikan silahının “İrana” axını dayanmamışdı. === Beynəlxalq alyanslar === İran rejiminin xarici siyasətinin ən yaxşı indikatoru-onun beynəlxalq alyanslarıdır. Boş sərsəm ritorikanı qırağa qoysaq, rejimin hər beynəlxalq addımı irticanı qorumaq məqsədi güdmüşdür. O açıq aydın, [[Türkiyə]] və [[Pakistan]]a vahid antikommunist blok təklif etmişdir. İran rejimi artıq bu dövlətlərdən kürd və bəluç xalqlarının azadlıq mübarizəsinə qarşı istifadə edir. O bu iki amerikan imperializminin ən sadiq müttəfiqinə, şah dönəmində mövcud üç dövlət arasında olan ittifaqı bərpa etmək üçün, müəyyən sərfəli, şirnikləndirici ticari əlaqələr də təklif etmişdi. Öz ziddiyətli məqamlarına baxmayaraq“Nə Şərq, nə Qərb” siyasəti, İran rejimini siyasətini Yaxın Şərqdə imperialist güclərin maraqları ilə yaxınlaşdığını göstərir. Buna baxmayaraq, İran bəzi xırda burjua millətçilərinin müəyyən qismi, kommunizm və Sovetlərə qarşı nifrət bəslədikləri kimi, Qərbin “demokratik dəyərlərini” demokratiya daxil olmaqla Şərqə yad hesab edirdilər, və Amerikanın regiona müdaxiləsinə qarşı çıxış edirdilər. Bu meyllərin nəticəsi olaraq, Böyük Şeytana(ABŞ)qarşı təbliğat, onun Yaxın Şərqdəki Səudiyə Ərəbistanında və bəzi başqa müttəfiqlərində amerika əleyhinə meyllərin artmasına səbəb olmuşdur. Ancaq bunu qlobal kontekstdə özünə manevr imkanı yaratmq kimi dəyərləndirmək gərəkdir, lokal mənada isə bunun effekti birbaşa mürtəce və kapitalistlərin xeyrinə idi. Xomeyni rejiminin sonuncu antisömürgəçi örtüyü, regionda Amerikanın müttəfiqi və İsrailin marionetkası hesab edilən İraqa qarşı “cihad” elan olunması idi. Ancaq bu savaş ən çox məhz [[ABŞ]] və İsrailin maraqlarına cavab verirdi, çünki həmin dövlətlər elə həmin bu molla rejimini, ortaqlar vasitəsi ilə silah, sursat və onlara lazım olan ehtiyat hissələri ilə təchiz edirdilər. Amerikan imperializminin regionda mövcudluğu birbaşa bu savaşla bağlıdır. Xomeyni rejiminə görə ABŞ regionda dörd hərbi baza tikdi və əmirliklərdən olan müttəfiqləri ilə birlikdə Körfəzdə mütəmadi olaraq hərbi təlimlər keçirməkdədir. Savaş həm də, şahın devrilməsindən sonra, [[İsrail]]i regionda ABŞ [[imperializm]]inin yeganə strateji müttəfiqi etdi. İranda burjua hakimiyyətin konsolidasiyası, İraqda isə [[BƏƏS]]-çilərin möhkəmlənməsi, savaşın iki mühüm nəticəsidir. İnsan və iqtisadi resursların məhv olunması hər iki ölkəni olduqca zəif duruma saldı, eyni zamanda imperialistlər bu durumdan çox razı qaldılar. Buna görə də, savaşın davam etməsi üçün, hər iki tərəfi silah və sursatla təmin edirlər, ancaq heç birinə strateji üstünlük əldə etmək imkanı verilməyəcək. Savaşın dörd ili köklü surətdə regionda vəziyyətin ABŞ imperializminin xeyrinə dəyişməsinə gətirib çıxardı. Molla rejimi hal-hazırda onun əsas alətidir. Xomeyninin maraqları bu savaşda aydındır. Xalqın gücünü sosial problemlərdən yayındırararq, savaşa cəlb etmək. Sosial həyatın hərbləşdirilməsi, xalqın bütün qanuni tələblərini basdırmaq üçün bir bəhanədir. Rejim daxilində ən sinik fraksiyaların möhkəmləndililməsi, və ən vacibi isə, bütün mümkün mənbədən istifadə etmək məcburiyyəti adı ilə, asılı kapitalist dövləti durumuna qayıtmaq niyyəti. === İnqilabın nəticələri === “İran”-ın indiki durumundan, aydındır ki, kütləvi inqilabi hərəkat yatdı, qarşısını almağa qadir olmadığı əksinqilab isə, rekonstruksiya olunan və daha da güclənən burjua dövlətə arxalanaraq hakimiyyəti tamamilə ələ keçirə bildi. Bu faktlar onu göstərir ki, rejim, dünya imperialist sisteminə daxil olan yeni daha da korrupsiyalaşmış və istismarçı dövlətini bərpası üçün, bütün lazımı şəraiti yaradır. “İran” inqilabı bu nəticəyə necə gəldi? == Əksinqilab == === Əksinqilab “İran”-da === Yeni qurulmuş əksinqilab, faktiki olaraq inqilabdan doğdu. Bu 1979-cu il “İran” inqilabının xüsusiyyətidir. Məhz fevral üsyanına başçılıq edən qüvvələr indi, dövlətin total repressiv mexanizmini təsis etdilər, və indi də “iran” brujuaziyasının və dünya imperialist qüvvələrinin əksinqilabi maraqlarını təmin edirlər. Bunda heç bir şübhə olmamalıdır. İmperialistlər, qovulmuş fraksiyalar, əvvəlki diktaturanın daxili qüvvələri sadəcə olaraq indi əvvəlki siyasəti dolayısı ilə , Xomeyni vasitəsi ilə həyata keçirirlər, o isə “İran” da əksinqilabın lideri olaraq qalmaqdadır. Buna görə molla rejimini, onun guya müstəmləkəçiliyə qarşı olduğuna görə dəstəkləmək, inqilabçılar üçün ciddi səhv olardı. Belə mövqeyin əsl məntiqi, qaçılmaz olaraq, həqiqi və fəal olan əksinqilab qarşısında təslimçilik olardı. İmperiazlimin devrilməsinə gedən həqiqi yol, bu rejimin devrilməsindən ona görə keçmir ki, bu sadəcə olaraq inqilabın qarşısını alıb, ona görə keçir ki, bu rejim birbaşa olaraq həmin bu müstəmləkəçi güclər tərəfindən təsis olunub, onlar tərəfdən hər cürə dəstəklənir və bəslənir. İslam rejimi sadəcə olaraq, bir sıra başqa rejimlər kimi, milli-azadlıq mübarizsəi nəticəsində iqtidara gələn millətçi-burjua rejim deyil, ardıcıl olmasa da(öz sinfi xassiyətinə görə), “antisömürgəç” qüvvədir; o faktiki olaraq Asiyada ilk dəfə olmalı olan və nəticəsi fəhlə dövləti ola biləcək inqilaba qarşı çevrilmiş əksinqilabdır. Əgər kimsə bu əksinqilabi rejimin imperializmə qulluq etmədiyini iddia etsə, onda o bu rejimin imperializmə qulluq etmədiyini, bu rejimin imperializmə maneə olduğunu, və bu rejimdən həmin bu imperialistlərin xeyir götürmədiyini, və bu rejimin qlobal əksinqilabın “İrandaki” nümayəndəliyi olmadığını sübut etməli olacaq. İddia etmək ki, “rejim inqilabdan yaranıb””, imperialistlər və monarxist burjuaziya tərəfindən hələ məğlub edilməyib, və deməli “inqilab” hələ də, olsun lap mutasiya olunmuş halda, davam edir, bu rejimin bərqarar olmasının əksinqilabın ilk və bəlkə də həlledici qələbəsi faktı kimi nəzərə alınmaması olardı. Xomeyni fraksiyası buna başçılıq edirdi. Və indi, bu fraksiya əlində bütün iqtidarı cəməşdirdiyi halda, biz əminliklə deyə bilərik ki, əksinqilab qalib gəldi, və onun başçılığı inqilabdan çıxdı. Və indi həm də tamamilə aydındır və sənədlərlə yetərli qədər təsdiq olunur ki, ali hərbi çevrələr, gizli polis, bürokratiya Xomeyninin ardınca fevral inqilabından çox əvvəllər getmişdi. Amerikan imperializmi şəxsən özü ali hərbi başçılar ilə burjua-klerikal idarəçilər arasında yaranmış ziddiyətləri həll etmək üçün işə qarışdı. Bundan başqa bir sıra iri burjuaziya nümayəndələrinin birbaşa Xomeyniyə, onun “idarəçiliyini” qurmaq üçün maddi yardımını unutmamalıyıq. Hərəkatın kütləviliyini və radikallığını nəzərə alaraq, burjuaziya üçün inqilaba qarşı çıxmağın yeganə yolu bu inqilaba “qoşulmaq” idi. Bunu ancaq şaha qarşı hər hansı müxalif fraksiyalardan birini dəstəkləyərək etmək mümkün idi. Və məhz bu anda, böyük kütlə başında, siyasi səhnəyə Xomeyni çıxdı. Şiə ruhaniləri və özəlliklə Xomeyni fraksiyasının bu iş üçün niyə yaradığı yetərli qədər aydın məsələdir. Ruhanilər həmişə sinfi cəmiyəti və xüsusi mülkiyyəti qorumaq üçün yaxşı hazırlanmış, dövlətin vacib institutu olub. Ən nəticədə şiə iyererxiyası, dövlətin ən əsas ideoloji dayağı idi. Xomeyninin özü 1953-cü il çevrilişi zamanı, hakim sinfə öz loyallığını sübut edən fraksiyanın təkindən çıxmışdı. Eyni zamanda o ən az nifrət doğuran dövlət aləti idi, çünki dayağı olduğu dövlətin rəsmi strukturunda təmsil olunmamışdı. Katoliklikdən fərqli olaraq onunla dövlət arasında həmişə məsafə saxlanılırdı. Özəlliklə bu “Ağ inqilabdan” sonraki kapitalist inkişafı dövrünə aiddir, onda ruhanilər ikinci dərəcəli səviyyəyə endirilmişdir. Məhz buna görə iyererxiya daxilində böyüyən fraksiya, şah rejiminə müxalifətdə olmağa məcbur idi. İndi isə bunu kütləvi hərəkata buraxılış vəsiqəsi kimi istifadə etmək olardı. Burjua siyasi müxalifətinin şah dövründəki azad hərəkat imkanından məhrum olması ilə əlaqədar zəifliyini nəzərə alaraq, məscidlər və mollaların geniş şəbəkəsinə malik olan ruhanilər, narazı kütlələri kortəbii hərəkatını “təşkil” və kanalizə(yönləndirmək) etmək üçün qüvvətli partiyaüstü alətlə təmin etdilər. Ruhanilik həm də bir növ, gizli burjua proqramı ətrafında birləşmək üçün, kütlənin kobud radikal tələblərinə cavab verən, bir növ populist ideologiyaya malik idi. Kütləvi hərəkatın erkən çağlarında şəhər xırda burjua və kənd ünsürünün üstünlüyünü nəzərə alaraq, ruhanilərin “islam ədaləti”, “islam iqtisadiyyatı”, “islam ordusu” və “islam dövləti” çağırışları, dərhal istənilən kütləvi bazanı tapdı. Buna görə də Xomeyninin əksinqilaba tərəf əyilməsini, onun hakimiyyətə gəlmək niyyətlərinə uyğun olmadığını iddia etmək, ən azından indi artıq millyonlarla “iranlıya” tam əminliklə məlum olan faktı danmaq demək olardı. Həmçin hakim siniflərin və onların imperialist havadarlarının əvvəldən buna yardım etməsini inkar etmək, bu inqilabı hadisələrinin əsas yönünü dərk etməmək kimi anlanmalıdır. === Burjua fraksiyalar === Beləliklə, “İran” inqilabını, “[[Burjuaziya|burjua]] millətçi qüvvələr tərəfindən başçılıq edilən, xalq antiimperialist inqilabı" kimi dəyərləndirmək- tamamilə cəfəngiyyatdır. Kütləvi çıxışlar üçün zəmin yaradan [[1976]]-[[1978]]-ci illər siyasi və iqtisadi böhranı, ziddiyyətli faktorlar çeşidinin cəmindən ibarət idi. Bütünlükdə asılı kapitalist şah diktaturasına qarşı olan kütləvi narazılıq hərəkatı ilə yanaşı, burjuaziyanın öz daxilində çox dərin çatlar var idi ki, bunlar həm şahın tərəfdarları həm də əleyhidarları arasında var idi. Şah iqtidarına qarşı olan burjua fraksiyalar inqilabı böhranın yüksəlişi və dərinləşməsi ilə tədricən transformasiyaya uğrayırdılar: əvvəla kapitalist dövlətinin müəyyən müasirləşməsini ,şah ailəsinin mütləq hakimiyyətinin məhdudlaşdırılmasını, və şah dövlətinin içəridən islahat olunması uğrunda “çağdaşçı” burjua elitası var idi. Bu islahatlar sonraki kapitalist inkişaf üçün gərəkli idi. Bu fraksiya, hələ inqilabi böhrandan öncə, yeganə mövcud olan şahçı “Rastaxiz”(İntibah) partiyası daxilində formalaşmışdı. Bu fraksiya texnokratların və bürokratların üst təbəqəsində təmsil olunmuşdular, bundan başqa bu fraksiya amerikan istiblişməntinin nüfuzlu müəyyən hissəsinin dəstəyini almışdı. Böhran dərinləşdikcə bu fraksiya öz müxalifliyində daha da açıq mövqe tutmağa başladı. Bu fraksiya şahla siyasi alverdə, kütləvi narazılıq təhlükəsini bir alət kimi istifadə etməyə başladı. Xoveyda hökumətinin istefası və Amozeqar hökumətinin formalaşması, bu alverin nəticəsində şahın bu fraksiyaya güzəştə getməsi idi. Ancaq kütləvi hərəkatın inkişafı, burjua sinfinin yeni müxalif nümayəndələrini ön plana çəkməkdə idi. Bu fraksiya yaxşı anlayırdı ki, böhran vəziyyətini nəzərə alaraq, şah diktaturası ilə ən az əlaqələrə malik burjua siyasətçilərə ehtiyac var. Heç bir başqa yolla o kütləvi hərəkatda hər hansı bir ciddi dəstəyə nail ola bilməzdi. Meyitin reanimasiyasını “milli cəbhə” adlandırdılar, və yaxın zamanlarda yaradılan burjua liberal qruplaşmaların(məsələn Radikal hərəkat) yüksəlişi bu tendensiya ilə bağlı idi. Şaha qarşı həmdə ənənəvi bazar ünsürü içində, bazarla bağlı orta və xırda burjuaziya(məsələn iri bazar tacirləri, ənənəvi sənayə sahələrinin orta və kiçik nümayəndələri) arasında var idi. “Ağ inqilab” müəyyən dərəcədə bu ənənəvi qrulaşmaların da durumunu yaxşılaşdırmışdı, amma perspektiv baxımından, onlar xarici inhisarlarla bağlı əsas kütləvi istehsal və dövlətin dəstəklədiyi kapital yığımı ilə əlaqəli deyildilər, və buna görə də siyasi mənada demək olar ki, tamamilə hakim siniflərdən kənarlaşdırılmışdılar. 70-ci illərin ortalarında “İranda” yaranmış kapitalizmin struktur böhranı, daxili bazarın mühüm hissəsinə nəzarət edən bu təbəqənin hesabına öz işlərini düzəltmək üçün dövlət tərəfindən hucumları məruz qaldı. Bu təbəqənin mövqeləri zəiflədildikcə, onların sahələrinin bərpası, inhisarlara verilirdi. Beləliklə daxili bazarda istehsalartığı böhranla bağlı çətinliklər həll olunurdu. Sənayeləşməyə(industrializasiya) hesablanmış və texnoloji cəhətdən ondan asılı olan, istehlak malları istehsalı, daxili istehsalda dövlətin bürokratik nəzarətinin böyüməsinə səbəb oldu. Bu təbəqələr üçün şah iqtidarına qarşı müxalifət ölüm-dirim məsələsi idi. Onlar heç cür alayı fraksiyaların təklif etdiyi islahatlarla qane ola bilməzdilər. Onlar hakimiyyət strukturlarında daha qəti dəyişikliklər tələb edirdilər. İslahatçı fraksiyalar, hər hansı radikal dəyişikliyin bütövlükdə hakim sinfin mövqelərinin sarsılması qorxusu altında, hər istənilən radikal atdımdan çəkindikləri halda, bu fraksiya üçün radikal dəyişiklik heç bir təhlükə təşkil etmirdi, onlar ən azından şah hakimiyyətinin devrilməsini istəyirdilər. Kütləvi hərəkat artdıqca, bu fraksiyanın alayı fraksiyalar qarşısında üstünlüyü görünməyə başladı.Bazar iqtisadiyyatının ənənəvi kanalları vasitəsi ilə, bu fraksiya şəhər xırda burjuaziyasını və onunla bağlı olan yoxsul şəhərli kütləsini cəlb edə bilərdi. Bu fraksiya həm də qüdrətli şiyə iyerarxiyası ilə çoxsaylı əlaqələrlə bağlı idi. “Ağ inqilabdan” sonra ənənəvi burjuaziya və şiyə ruhaniləri getdikcə daha da yaxınlaşırdılar. Burjuaziyanın 1953-cü il məğlubiyyətindən öyrəndiyi ən vacib dərs ondan ibarət idi ki, islam ideoloqiyasının və mollaların dəstəyi olmadan, özünün şaha və sollara alternativ kimi göstərən heç bir güc yetərli qədər kütləvi dəstəklə təmin oluna bilməz. Bazarqan və Taleqaninin “Azadlıq hərəkatı” bu meyldə olduğunu göstərirdi. Bu partiyaya burjuaziyanın böhranı anında onu qurtarmaq şansı yarandı. Eləcə də Şərif Emaminin kabinetinin formalaşdırılması, şah rejiminə bu kabinetə getdiyi bütün güzəştlərdə bu fraksiyanı nəzərə almağa sövq etdi. Ancaq, özünü “Milli barışıq hökuməti” adlandıranlar, nə hər iki fraksiyanı qane edə, nə də tədricən geniş vüsət almaqda olan ümumi tətil ilə əlaqədar yenidən dirilən kütləvi hərəkatın qarşısını ala bilməzdi. Bu məqamda Xomeyni çox rəğbət qazanmışdı, çünki görünürdü ki, o şahın devrilməsi tələblərində ardıcıl idi. Ancaq eyni zamanda o rejimlə sövdələşməyə hazırlaşırdı. Məhz həmin bu dönəmdə hakimiyyətdə olan qüvvələrin dəstəyi ilə, Xomeyni kütləvi hərəkatda öz “idarəçiliyini” möhkəmlədirdi. 1978-ci ilin sentyabrına qədər kütləvi hərəkata nəzarətə nail olunandan sonra, yuxarılarda kompromissə imkan yarandı. Amma buna kütləvi tətilin inkişafı mane oldu. Beləliklə, 1978-ci ilin sentyabrından 1979-cu ilin fevralına qədər, çox uğurlu ümumi tətil səbəbindən, şah rejiminin getdikcə daha çox izolyasiyası, ordunun və polisin demoralizə olunması, kütlələrin radikalizaisyası və burjua cəmiyyətinin tam iflic olması ilə qeyd olunan, inqilab üçün zəmin hazırlanırdı. === Bazarqan hökuməti === Amerikan imperializmi və şahçı burjuaziyası, indi kütləvi hərəkata daha çox güzəştə getməyə hazır idilər. Şahın səhnədən getməsi və Bəxtiyar hökumətinin qurulması, özü-özlüyündə diktatura tərəfindən çox radikal güzəşt idi. Bununla, o dövrdə daha mqəbul görünən, islahatçı fraksiyanı gücləndirmək və beləliklə daha radikal fraksiyanı dilə gətirmək ümidi var idi. Ancaq kompromisslər zamanı artıq əldən verilmişdi. Kütləvi hərəkat artıq özünə yetərəli qədər inam qazanmışdı və şahın tamamilə getməsini tələb edən, əhval- ruhiyyə üstünlük təşkil edirdi. Bundan başqa şahla hər-hansı bir kompromissə getməyə hazırlaşan qüvvə, dərhal bütün kütləvi dəstəyi itirirdi, elə buna görə Bəxtiyar hökumətindən hətta Milli Cəbhədən üz döndərdi. Bu Xomeyninin “barışmazlığını” izah edirdi. Bəxtiyarın mövqeyini mühakimə edərək(eyni zamanda o gizlin olaraq, Bəxtiyarla danışıqlar aparırdı), və kütləvi hərəkatı dəstəkləyərək, o eyni zamanda burjuaziyanın hər iki fraksiyası ilə danışıqlar aparırdı. Həmin fraksiyaların ən populyar fiqurlarına öz “idarəçiliyi” qəbul etməyə məcbur edirdi, beləliklə onun nəzarəti olmadan heç bir kompromiss danışıqlar mümkün deyildi. Hərbi çevrələr və imperialistlər də çox şeydən vaz keçməyə hazır idilər. Orduda narazılıq artırdı. Qəti şahçı qruplaşmalar Bəxtiyar hökumətini devirməyə hazırlaşırdılar. Bu tamamilə ordunun dağılmasına, onunla birgə isə burjuaziyanın hakimiyyəti saxlamaq ümidlərini puç edə bilərdi. Aydın oldu ki, Xomeyni ilə kompromissə nail olunub. Və bu doğrudan da belə idi. Tehranda bir tərəfdə Beheşti və Bazarqan, o biri tərəfdə isə ordu və məxfi polis başçıları arasında gizli danışıqlar başladı. Arbitr kimi amerikan nümayəndəsi general Xayzerin vəzifəsi, ordunun öz tərəfindən boynuna götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirməyinə nəzarət etmək idi. Karter müdiriyyətinin dəstəyi ilə hakim sinifin əsas təbəqələri, müxalifətlə hakimiyyəti bölüşdürməyə hazır idilər. Hakimiyyətin Bazarqan hökumətinə hamar keçidi ümidi var idi. Bazarqan məqbul alternativ idi, çünki hər iki burjua fraksiyasından ibarət koalisyon hökumət formalaşdıra bilərdi və eyni zamanda sürətlə qüvvətlənməkdə olan Xomeyni idarəçiliyi ilə sıx əlaqələrə malik idi. Xomeynidə belə dönüşü qəbul etdi, çünki bu onun ruhaniləri iqtidara gətirmək planını yaxşı gizlədirdi. Ruhaniyyat o vaxt siyasi hakimiyyətə açıq iddia edə bilməzdi. Xomeyni burjuaziyanın qorxusunu sovuşdurmaq və kütləvi hərəkat üçün öz namizədliyini açıq saxlamaq üçün, hər dəfə, şah hakimiyyətdən gedəndən sonra, Quma qayıdacağını və orada öz “dini borcunu” yerinə yetirilməsini davam edəcəyini təkrar edirdi. Beləliklə Xomeyniyə xaricdən qayıtmaq icazəsi verildi, və onun təyin etdiyi müvəqqəti hökumət Bəxtiyardan hakimiyyəti qəbul etməyə hazırlaşırdı. Ancaq Fevral üsyanı bu planlara daxil deyildi. Şaha sədaqətini saxlamış bəzi ordu rəhbərləri, ABŞ dəstəklədiyi kompromissə qarşı çıxıb, hadislərin gedişatını dəyişmək, hərbi çevriliş cəhdi etdilər. Bu dərhal kütləvi etiraz və üsyan doğurdu ki, Xomeyni əvvəl bunu dəstəkləmədi. Lakin sonra onun qüvvələri bu narazılığa qoşulmalı oldular, çünki əks halda onlar narazılığa nəzarət imkanını itirə və bununla da dövlət aparatının xilas üçün bütün ümidlərini birdəfəlik itirməli olacaqdılar. Üsyanın yatırılmasının bir yolu var idi ki, bu da həmin üsyana “başçılıq” etmək idi. Hərbi rəhbərlik və bürokratiya Xomeyniyə və İnqilabi İslam Şurasına sadiq olmağa hazır idilər, çünki ancaq onlar bunları üsyankar kütlədən xilas edə bilərdilər. Beləliklə Bazarqanın, özlərinin adlandırdığı kimi müvəqqəti inqilabi hökuməti yarandı ki, bu hökumət Bəxtiyar hakimiyyətini yerinə gəldi. Xomeyninin xeyir-duası beləliklə, xalqın başı üzərindən, yeni kapitalist iqtidarının yaranmasını təmin edirdi. Beləliklə aydındır ki, özünü“İran inqilabının rəhbərliyi” adlandıranlar, lap əvvəldən yuxarıdan istifadə olunaraq sosial qüvvələrin nisbəti imkan verdiyi qədər,xalqın nailiyyətlərini dala atmaq üçün və burjua dövlət aparatını xilas etmək üçün, əksinqilbi burjua siyasi alət rolunu oynayırdı. Hakim sinif hələ , siyasi repressiyalara əl atmaq iqtidarında deyildi. === Ruhanilər === Lakin Xomeyni bütün bu xidmətləri ikinci skripka rolunu oynamaq üçün etmirdi. O sadəcə olaraq bütün siyasi hakimiyyəti birdən almaq üçün daha əlverişli məqam gözləyirdi. O ruhanilərin elə bir fraksiyasını təmsil edirdi ki, Musəddiq dövründən, şiyə iyerarxiyasının dövlətin həyatında ən mühüm rol oynaması üçün çıxış edirdi. Bu fraksiyanın 60-cı illərin əvvəlində gizli polis rəisinin iştirakı ilə iqtidara gəlmək cəhdi uğursuluqla nəticələnmişdi. İndi isə tarix elə bir çans yaratmışdı ki, burjuaziyanın indiki olduqca zəif məqamını nəzərə almaqla, əldən buraxmaq olmazdı. Sonuncular, təhlükəli məqamda özünü xilas etmək üçün, imperialist yiyələrinin icazəsi ilə, özü ruhanilərlə hakimiyyəti bölüşməyi təklif etmişdi. İnqilabdan sonrakını anlamaq üçün, ruhanilərin iqtidara gəlmək niyyətini nəzərə almadan anlamaq mümkün deyil. Əvvəlcə ruhanilər lazım olan siyasi hakimiyyət alətinə malik deyildi. Xomeyni fraksiyası, heç şiyə iyerarxiyasında üstünlüyə malik deyildi. Klerikal rəhbərlərin çoxusu, ruhanilərin siyasi hakimiyyətdə təmsilçiliyinin əleyhinə idi. Mövcud dövlət idarəçilik siteminə də bel bağlamaq olmazdı, çünki onlar klerikallların hakimiyyəti üçün uyğun deyildi. Başqa bir çox səbəblərin içində, onu da nəzərə almaq lazımdı ki, bürokratiya özü klerikalların hakimiyyəti ilə razı deyildi. Hətta, burjua siyasətçilərinin içində ən “islamçı” hesab olunan, baş nazirin özü, hər cürə ruhanilərin dövlətdə təmsil olunmaqlarının qarşı idi. Beləliklə, hazırlıq dövrü lazım idi. Xomeyninin birbaşa dəstəyi ilə, bu fraksiya əvvəlcə İslam Cümhuriyyət Partiyasını yaradtı. Bu sadəcə başqalarının sırasında daha bir partiyanın yaranması kimi qələmə verilirdi. Sonra bu partiya başqalarını sıxışdırıb, yeganə şah partiyasının yerini tutdu. Xomeyniçi mollaların şəbəkəsi vasitəsi ilə bu partiya, lazım olanda monarxist əksinqilabi qüvvələrə qarşı çıxmağa hazır və asayişi qorumaq məqsədi ilə, hökumətə yardım edə biləcək, yerli komitələrin və pasdarların mükəmməl təşkilatını yaratdı. Eləcə də, şah tör-töküntülərinin cəzası üçün, inqilabi islam məhkəmələri yaradıldı. Bu məhkəmələr tezliklə, onun qalan hissəsini xalqın qəzəbindən qorumaq məqsədi ilə, köhnə rejimin ən ifrat tərəfdarlarını edam etdirdi. İmam komitələri, islam məhkəmələri və pasdarlar ordusu tezliklə şahın repressiv aparatını əvəzlədi. Bütün bu addımlar əvvəldən burjuaziya tərəfindən dəstəklənirdi, çünki onlar anlayırdı ki, ancaq bu yolla tezliklə inqilabı qurtarmaq və “rekonstruksiya dövründə” keçmək olar. Yeni yaranmış islam təsisatları, daim ona öz sədaqətinə zəmanət verərək, Bazarqan hökumətinə yaxşı xidmət edirdi. Lakin sonralar onlar, burjua siyasətçilərin hakimiyyətdən uzaqlaşdırılması alətinə və dolayısı ilə dövlət aparatına nəzarət mexanizminə çevrildi. Bundan başqa Xomeyni həmdə, tezliklə dövlətin xarakterini təyin edən, ümuxalq referendumunun keçirilməsinə təkid edirdi ki: bu referendumda xalq ya monarxiyaya ya da islam cümhuriyyətinə səs verməli idi. Burjua xadimlərinin, donquldanmağına baxmayaraq, onlar bu tədbirə getməyə məcbur oldular, çünki əks halda Təsisatlar Məclisi çağırılmalı idi, bu isə burjua hakimiyyəti üçün bir çox təhlükələr törədə bilərdi. Beləliklə referendum keçirildi, və əlbəttə ki, çoxluq gözlənildiyi kimi islam cumhuryyətinə səs verdi. Mollalar bilirdi ki, kütlələr heç vaxt monarxiyaya səs verməyəcəklər! Belə də oldu, çoxluq islam cümhuriyyətinə səs verdi, və deməli Təsisatlar Məclisi, islam qanunlaraın arxalanan “ekspertlər”(xebreqan) şurası ilə əvəz olundu. Mollalardan ibarət, kiçik şura, gözlənilmədən, konstitusya elan elədi və baş ekspert kimi bütün diktator hakimiyyətini Xomeyniyə verdi. Vilayəti-fəqih maddəsini, burjua siyasətçilərin bütün narazılığına baxmayaraq, ABŞ səfirliyi qarşısında toplaşmış kütlənin antiimperilast hisslərini demoqocasına istismar edərək, mollalar sürükləyərək konstitusiyay dürtə bildilər. Kütlələrə elan etdilər ki, indi biz Böyük Şeytanın önündə duraraq bu islam konstitusiyasına səs verməliyik. 40 % səs toplamağına baxmayaraq qanun qəbul olundu. Beləliklə, Xomeyninin klerikal fraksiyası, bütövlükdə hakim sinfin maraqlarını ifadə edən dövlətin dağılmasının qarşısını almaq, inqilabı azdırmaq və yayındırmaq məqsədi ilə, çeşidli burjua qruplaşmalarla əməkdaşlıq edərək, eyni zamanda bu burjua qruplaşmalar üzərində öz üstünlüyünü təmin etmək və nüfuzunu artırmaq üçün, davamlı addımlar atmaqda idi. Öz fraksiya maraqları tələb edəndə, dövlətin iradəsindən yan keçmək üçün, kütləvi hərəkatda öz nüfuzundan istifadə edirdi. Amma o eyni zamanda öz repressiv aparatını da yaradırdı ki, o tədricən başqa fraksiyalarla rəqabəti öz xeyrinə həll edəndən sonra, dövlət aparatına inteqrasiya olmalı idi. == Kütləvi hərəkatın məğlubiyəti == === İnqilabi hərəkat === Xomeyniçi islamçı əksinqilaba baxmayaraq, şahın devrilməsindən sonra kütləvi xalq hərəkatı davam edirdi. Xomeyninin öz məqsədləri və niyyətləri olmaqlarına və onun burjua dövlətin xidmətində olmasına baxmayaraq, kütləvi hərəkatın genişlənməsinə və öz tələblərini irəli sürməsinə mane ola bilmirdi. Xomeyninin kütlələr üzərində mütləq nüfuzu-iran inqilabının növbəti əfsanəsidir. Xomeyninin, hətta onun öz nüfuzunun üsyandan sonraki pik nöqtəsi zamanında, heç bir azad seçkilərə getmək niyyətində olmaması, onun özünün bu əfsanəyə inanmamasına dəlalət edir. Əlbəttə ki, onun özünün kütləvi bazası var idi və bu bazanın nüvəsi başqaları içində ən təşkil olunmuş və kütlələrin ən fəal qismini təşkil edirdi, ancaq bütün bunlar o demək deyil ki, onun bazası bütün hərəkat deməkdir. İnqilabi kütlələrin mütləq əksəriyyəti, şaha qarşı hansı səbəbdən çıxış etdiyini və tələblərinin necə ödənilə biləcəyini bilirdi. İnqilabi tərcümə onların öz qüvvəsini və təşkilatlanmaq ehtiyacını göstərdi. Hətta üsyandan öncə Xomeyninin rəhbərliyini güclə tabe ediləndə belə, onların öz planları var idi. Kütləvi hərəkatı, birmənalı olaraq Xomeyni barədə dolaşıq illüziya dolu düşüncələrdə olmasını iddia etmək, sadəlöhvlük olardı. Xomeyninin baxmayaraq, fəhlələr şuralar təşkil edirdi, o cümlədən imam komitələri tərəfindən təyin olunan, kapitalistləri və onların menecerlərini qovurdular. İnqilbi şuranın qərarını gözləmək tələblərinin əksinə olaraq, kəndlilər torpağı tuturdular. Yeni rejimin açıq repressiyalarına baxmayaraq, milli azlıqlar təşkilatlanmağa başladılar. Xomeyniyə birbaşa müxalif düşüncəli qadınlar, kişilərlə eyni hüquqlar uğrunda nümayişlərə çıxırdılar. “Liderlərin” tələləbələrin məşğələlərə qayıtmaq çağırışlarına baxmayaraq, onlar tədris binalarını zəbt edirdilər. Xomeyninin şəxsi müraciyətinə baxmayaraq, kütlələr silahlarını vermək istəmirdilər. Əskərlər yeni rejimin onların şuralarını buraxmaq cəhdlərinə müqavimət göstərirdilər, özbaşına olaraq ordunu köhnə zabitlərdən təmizləməyə başladılar. Üsyandan artıq bir neçə həftə sonra, Xomeyni rejiminin təyin elədiyi hökumətə qarşı kütləvi nümayişlər keçirilirdi. Birinci sol 1 may nümayişi küçəyə 300000 artıq insan çıxarmışdı. Birinci aylar ərzində kütlələrə elə gəlirdi ki, Xomeynidən solda xalqa yaxın qüvvələr xalq mücahidləri və fədailəri ola bilər. Bu qruplar sürətlə kütləvi bazalarını artırıdılar ki, onlar artıq kütlələrin bəzi vacib dəstələrində xomeyniçilərin fəhlə sinfində olan tərəfdaşlarından çox olmasalar da, az da deyildilər. Hətta burjua liberal qruplaşmalarda öncə önəmli bazaya malik idilər. Beləliklə solların, şübhəsiz ki, kütləvi dəstəyi var idi. Rejimin bütün maxinasiyalarına baxmayaraq, indiyə qədər əslində heç vaxt çoxluğun dəstəyi olmamışdı. İlk prezident seçkilərindən başqa, islam rejiminin təşkil etdiyi bütün başqa seçkilər, elektoratın 60% tərəfindən boykot olunmuşdu. 1979-cu ilin yayına qədər Xomeyni məzlum millətlərin(yəni əhalinin əksəriyyətinin) və sıx məskunlaşmış Şimal bölgələrinin(yəni Azərbaycanın bütün dəstəyini itirmişdi. Red. Tərc.) kimi sənayə şəhərlərində Tehran, Əhvaz Xomeyniyə dəstək minimal idi. Tələbələr arasında yeni rejim ancaq 10-15 faizin dəstəyinə ümid edə bilərdi. Eyni durum aşağı ordu heyəti arasında idi. Prezident Bəni Sədrin qovulmasından 6 ay öncə, xomeyniçi qüvvələrə qarşı çağırış edən qüvvələr Tehranda nümayişə 2 mln. adam çıxarmışdı, eyni zamanda Beheşti alternativ nümayişə 150000 adam çıxara bilmişdi. Xomeyni öz antiamerika demoqoqiyasının zirvəsində, yəni Məclisə seçkilərin birinci mərhələsində, seçki məntəqələrinin nəzarət altında olmasına və bütün manipulyasiyalara baxmayaraq, sollar müstəqil surətdə 1,5 mln səs toplaya bilmişdilər.(Buna mücahidlərin də 2 mln. səsini əlavə etmək olar). Kütlələr doğrudan da Xomeyni barədə illüziyaya malik idilər, amma bu çox çəkmədi, və heç vaxt bunu mübarizələrdə iştirak etmiş xalqın əksər qatları barədə demək olmazdı; hətta rejimin özü belə boynuna almağa məcbur idi ki, o fəhlələrin, yoxsul kəndlilərin, qadınların və milli azlıqların əksəriyyətinin və sairənin, dəstəyinə ehtiyacı var idi. == Kütləvi hərəkatın parçalanması == İnqilbaı hərəkatın zəifliyinin başqa səbəbləri var idi, və məhz onda idi ki, o dərhal Xomeyni rəhbərliyinə münasibətdə ikiyə haçalandı. Nəticə etibarı ilə, iki paralel xətt gəlişirdi, inqilabi xalq qalxınması, və Xomeyni başçılığı ilə islan əksinqilabı. Sonuncusu yaxşı təşkil olunmuşdu, nəinki köhnə rejimə, eyni zamanda inqilabi qüvvələrə qarşı səfərbər olmuş dövlət aparatının yardımına malik idi. Özəlliklə, prosseslər arasında sərhədlər hələ aydın olmayan, həlledici erkən mərhələlərdə, inqilabi kütlələr onların arasında yaranmış təcridşiliyə lazımı dirəniş göstərə bilmədilər. Sol qrupların bu sorunda qırılması, çox şeydən xəbər verir. Xomeyni fraksiyası şaha qarşı özəl şüarlar çıxaranda, sollar etiraz etmədilər.Xomeyni öz Müvəqqəti hökumətini təyin edəndə, fədailər, mücahidlər, Tudə və bir sıra başqa qruplar onu dəstəkləyirdilər. Yeni yaranmış islam məhkəmələri gizli iclaslarında şah rejiminin bəzi nümayəndələrinə qarşı ölüm hökmləri çıxaranda sollar bunu alqışlayırdılar. Rejim” rədd olsun qərb fahişələr(siq)”şüarı ilə, qadın hüquqlarına hucum etməyə başlayanda, sollar bunu ikinci dərəcəli məsələ kimi, buna qarşı“qadın” sorunu kimi, etinasızlıq edirdilər. Mətbuat azadlığı təhlükə altına düşəndə, sollar dirənmədilər, çünki öncələr bu burjua mətbuata aid edilmişdi. Ancaq tezliklə sol mətbuat da bağlandı. İşçi sinfi yeni rejim tərəfindən hucuma məruz qalanda, bu “islam şuraları” adı altında baş verirdi. Xomeyniçi rəhbərliyi altında radikallaşan işçi mübarizlərinin bir çoxu, anlaya bilmirdilər ki, nə baş verir. Onlar bu hucumlara, işçi sinfinin öz daxili hərc-mərcliyi üzündən qarışmırdılar. Vaxtı ilə “vahid” kütləvi işçi hərəkatı barədə xatirələr hələ sağ idi. İslam Cümhuriyyət Partiyası tərəfindən təşkil olunan başkəsən dəstələri nümayişçilərə hucum etməyə başlayanda, buna “dirənişin” ən yayılmış tətbiq forması, “Qələbənin sirri birlik və yekdillikdədir!” şüarlarının səsləndirilməsindən ibarət idi. Bütün olanlardan sonra, onlar yenə də sadəcə olaraq, şaha qarşı mübarizədə iştirak edən insanlar olaraq qalırdı. Sonra, xomeyniçi qüvvələrin əksinqilabi niyyəti hər kəsə məlum olandan sonra, artıq çox gec idi. Xomeyni bu vaxta qədər , öz kütləvi bazasının çox hissəsini artıq itirmişdi lazıin ortada qalan, effektiv təşkil olunmuş qüvvətli repressiya mexanizmi kimi daha yaxşı hazırlanmışdı. Bundan başqa Xomeyni fraksiyaları, heç vaxt öz hakimiyyətinin eroziyasının passiv müşahidəçisi olmayıblar. Onlar idarə etdiyi dövlətin bütün qüvvəsini,(nəzarətində olan KİV-lər, cümə namazları institutu, əmr qaydasında çağırılan nümayişləri), yayqın antiamerikaçı və antiimperialist təbliğatını təşviq etmək üçün istifadə edirdilər. Tehranda ABŞ böyük elçiliyinin zəbt edilməsi də bu üsulun ən yaxşı nümunəsi idi. ABŞ baş elçiliyinin işğalı, Kürdüstandaki məğlubiyyətlərə və inqilabın üstünə ilk 8 aylıq yerimənin qeyri-populyarlığının olduqca artmasına yaxşı örtüklə təmin edə bildi. Bütün məsuliyyəti Bzaraqna hökumətinin amerikapərəst siyasətinə üstünə yıxaraq, Xomeyni fraksiyası dövləti ələ aldı, mollalar ABŞ baş elçiliyi önündə şou nümayiş etdirməklə kütlənin diqqətini həqiqi mübarizədən yayındırdılar. Öz müstəqil şuralar uğrunda mübarizə aparan fəhlələr, başqa fəhlələr tərəfindən işlərini atıb “casus yuvasının” qarşısına, “liberalların” son ifşalarını və Xomeyninin molla-tərəfdarlarını dinləməyə getməyə məcbur ediləndə, dirənmək elə də asan olmurdu. Tədricən, addım- addım, ardıcıl hucum dalğaları ilə, kütlələr məğlub oldu və imamın rəhbərliyini qəbul etməyə məcbur edildi. İnqilabi kütlələrin heç bir rəhbərliyi və birliyi olmadığı halda, xomeynipərəst əksinqilabın qüvvələri, öz sərəncamlarında repressiya və kələkbazlıq alətləri olan, yaxşı təşkil olunmuş və yaxşı yerləşmiş bir mərkəzdən yönləndirilirdilər. Bu mübarizənin nəticəsi məlum idi, xüsüsən də nəzərə alsaq ki, kütlənin marağını ifadə etməyə iddialı olanlar, faktiki olaraq əksinqilabın ruporları idi. === Xomeyninin kütləvi bazası === Xomeyninin öz bazasının sosial tərkibi, kütlələrin basılmasında və məğlub olmasında əsas faktor idi. Xomeyninin repressiv qüvvələri, əhalinin ən çox əzilən və imtiyazsız sosial qatlarından qidalanırdı. “Xomeyni əskərləri” əsasən kənddən gələn şəhər yoxsullarından və yoxsul duruma salınmış xırda burjua kəsimdən təşkil olunurdu. Şahın “Ağ inqilabının” nəticəsində, kəndən şəhərə böyük axın əmələ gəlmişdi, sənayələşmə bu kəndlilərin ancaq məhdud qısmını işlə təmin edə bilirdi. Sənayələşmə nəticəsində bu xırda burjua ünsür çox ağır duruma düşmüşdü və ailədaxili əməklə məşğul olmağa məcbur idi. Belə ailələrdə ortalama olaraq 7,6 üzv olurdu. Bu iki əbəqə repressiya aləti üçün nəhəng rezervuar təşkil edirdilər. Ancaq şəhər yoxsul təbəqəsi bütün şəhərlərin 20% təşkil edirdi. Məsələn 1976-cı ildə, Tehranda bunlar 700000 adam idilər. Xırda burjuaziya isə, İranda ümumiyyətlə ən böyük sosial qat idi. Şah rejimi dövründə bu təbəqələr son dərəcə nüvələşdirilimiş və hər hansı içtimai perspektivdən uzaq idi. Onların sosial ədalət barədə dumanlı təsəvvürləri asanlıqla şiyə demoqoqiyasının təsiri altına düşürdü. Onlarla müqayisədə hətta sənayə proletariatının ən yoxsul qatları belə, imtiyazlı görsənirdilər. Onların sosial statusu, şah bürokratiyasının şəhərlərin kasıb məhəllələrini əhalisini sinifləndirmək üçün icad etdiyi “şəhər kənarından qıraqda” anlayışı ilə müəyyənləşirdi. Şah diktaturası 5 mln. insanı “vətəndaş” cəmiyyəti kənarında saxlamağda maraqlı idi. Belə qatlardan çıxanların çoxusu üçün, Hizbullahın quldur dəstəsinə üzv olmaq belə böyük sosial irəliləyiş idi. Yaraqlı pasdaran olaraq, belə adam “məhəllənin şahına” çevrilirdi. Çeşidli repressiv orqanlar tərəfindən “işə” cəlb olunmaq, onun üçün gedib“bütün imtiyazlı bütpərəstləri” cəhənnəmə göndərmək və buna görə müəyyən muzd almaq imkanı əldə etmək demək idi. Aydındır ki, islam rejimi belə ünsürlərin əksəriyyətinin həyatını yaxşılaşdıra bilmədi. Ancaq hər məhəllədən hətta bir neçə belə adamın irəliyə çıxması, başqaları üçün ümidverici olurdu. Bu qatlar, Xomeyni demoqoqiyasını kütlə arasına daşımaq üçün uzun müddət fəal və fanatik ötürücü oldular. Onların inqilabın tərəfinə cəlb olunmasının yəganə yolu, onların tələblərinin yerinə yetirilməsi üçün daha yaxşı yolun olmasını göstərmək idi. Bu qaçılmaz olaraq, müstəqil təşkilatların yaradılmasına, və onların kapitalist dövlətlə mübarizəsinə gətirib çıxaracaqdı. Bu həmin bu qatlardan çıxa bilməzdi. Onlara nümunə göstərmək gərək idi. Və buna qadir yeganə sinif, inqilabi proletar partiyanın başçılıq etdiyi, işçi sinfi idi. Əgər işçi sinfi dövlətə müqavimətdə və öz durumunun yaxşılaşdırılmasında kütləvi hərəkatda təşəbbüsü öz üzərinə götürsəydi, onda o bu təbəqələrə də yol göstərmiş olardı. Onların Xomeyninin alində alət olması üçün heç bir obyektiv sosial səbəb yox idi. Xüsusi ilə əgər işçi sinfi onların iş və yaşayış yeri tələblərini dəstəkləsəydi. Əslində şah diktaturasının boynunu qıran, ümumi tətilin bütün dörd ayı ərzində, işçi sinfi öz obyektiv qüdrətini və bütün kütləvi hərəkatın lideri olmaq potensialını göstərdi. Ancaq o öz ardınca yoxsul təbəqələri apara bilən özəl ümummilli təşkilatını yaratmadı. Bunun əvəzinə o özü bu təbəqələr tərəfindən süpürüldü. == Solların uğursuzluğu == === İnqilabi partiyanın yoxluğu === “İran” inqilabının məğlubiyyətinin əsas səbəbi, şübhəsiz ki, avanqarda çatdırılası, inqilabi proqramı və strateqiyası olan, inqilabi proletar partiyasının olmamasında idi. Hətta hər hansı, olsun lap təhrif olunmuş formada proqramı olan və inqilabi kütləni aydın, ardıcıl perspektiv ilə təmin edən bir nüfuzlu inqilabi təşkilat yox idi. “İran” inqilabının əsas dərsi o fakstın təsdiqindən ibarətdir ki, əgər belə təşkilat hər hansı inqilabi təlatümün başlamasından öncə olmayıbsa, onun birbaşa inqilabi prossesin başlamasından sonra yaradılması olduqca az ehtimal olunan və bəlkə də imkansızdı. İnqilabi böhranın gəlişmə sürətini, geriyə qalmış ölkələr içində nisbətən gəlişmiş ölkələrin içtimai-sinfi münasibətlərinin və birliklərin gəlizliyini, və burjua qaydaların nisbi gücünü nəzərə alaraq, bilavasitə inqilabdan doğan inqilabi qüvvələrə, əgər onlar öncədən kök atmayıblarsa və kütlə ilə ənənəvi əlaqələrlə bağlı deyillərsə, olduqca çətin olacaq. İnqilabın ilk bir neçə ayında, inqilabi proqram uğrunda mübarizə aparan, hətta sürətlə nüfuzunu və gücünü artıran inqilabi dəstəciklər var idi. Lakin hadisələrin gedişatına təsir etmək üçün, bu olduqca az idi. Hər repressiya dalğası və siyasi durumun qəfil dəyişməsi ilə belə inqilabi qrup qazandığının çox hissəsini itirirdi. Rejimin ilk açıq hucumları isə təslimçi, opportunist meyllərə yol açdı. Birinci il ərzində az qala bütün inqilabi qruplarda parçalanmalar əmələ gəldi. İnqilabi dövrlərin, dönəmində kütləvi təşkilatların inkişafı mümkün olmayan uzun müddətli ciddi repressiyalar ilə əvəz olunan, “İran” kimi ölkələrdə, kütlələrə siyasi və təşkilatı rəhbərlik təklif edən təşkilatın olması, xüsusi ilə önəmlidir. İnqilab başlamazdan öncə kütləvi hərəkatda bazası olmayan heç bir təşkilat, kütlələrin təşkilatlanması üçün qüvvələrini yetərli qədər sürətlə inkişaf etdirə bilməz. Şah rejimi ilə mübarizə aparan yarıstalinçi fədailər və heoradikal burjua mücahidlər, tezliklə böyük ölçülü kütləvi təşkilatlara çevrildilər. Lakin onların heç birində inqilabi rəhbərlik inqilabi strateqiyaya əsaslanmırdı. Onların heç biri, iran inqilabının əsl dinamikasını anlamağa qadir deyildi. Sonda ikisi də inqilab xəyanət ilə qurtardılar. Birincisi, moskvapərəst Tudə partiyasının sinfi kollaborasionist siyasətinin qurbanı oldu, ikincisi isə burjua liberal müxalifətinin tərkibinə öz mənşəyinə qayıtdı. İran inqilabının təcrübəsi bir daha sübut etdi ki, bizim dövrün inqilabi rəhbərliyi fəhlə sinfinin hakimiyyət qazanmaq strateqiyasını ardıcıl olaraq müdafiə etməsə, o qaçılmaz olaraq irtica düşərgəsinə düşəcək. İnqilabi xəyanət, iran inqilabının fatehəsi idi. Antikapitalist proletar strateqiyasız, burjua əksinqilabla kompromisslər qaçılmaz idi. Məzlum və istismar olunan zəhmətkeş kütlənin öz tərəfinə çəkməyin bir yolu varsa o da proletariatın ancaq özünün, hərəkəti ilə burjuaziyanı məğlub etməsinin mümkünlüyünü göstərməkdən ibarətdir. İran solları isə, aydın təsvir olunan sinfi mübarizəni kısırlaştıraraq və çeşidli xırdaburjua və burjua qatlara və demokratik respublika tərəfdarlarına kompromiss təklif edərə, Xomeyninin kütləvi bazasını qazanmağa çalışırdılar.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.revkom.com/za_rubezom/analiz/iran-rev1.htm |access-date=2013-09-28 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305010259/http://www.revkom.com/za_rubezom/analiz/iran-rev1.htm |url-status=dead }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == *{{Cite book |author=Amuzgar, Jahangir |title=The Dynamics of the Islamic Revolution: The Pahlavis' Triumph and Tragedy: 31. |publisher=SUNY Press|year=1991}} *{{Cite book |author=Arjomand, Said Amir |title=Turban for the Crown: The Islamic Revolution in Iran |url=https://archive.org/details/turbanforcrownis0000arjo |publisher=[[Oxford University Press]]|year=1988 |isbn=0-19-504257-3}} *{{Cite book |author=Abrahamian, Ervand |title=Iran between two revolutions|publisher=[[Princeton University Press]]|year=1982 |isbn=0-691-00790-X}} *{{Cite book |author=Bakhash, Shaul |title=Reign of the Ayatollahs'' |url=https://archive.org/details/reignofayatolla00bakh |publisher=Basic Books, |year=1984 |isbn=0-465-06888-X }} *{{Cite book |author=Benard, Cheryl and Khalilzad, Zalmay |title="The Government of God" – Iran's Islamic Republic |url=https://archive.org/details/thegovernmentofg00bena |publisher=[[Columbia University Press]]|year=1984 |isbn=0-231-05376-2}} *{{Cite book |author=Graham, Robert|title=Iran, the Illusion of Power |url=https://archive.org/details/iranillusionofpo0000grah|publisher=St. Martin's Press |year=1980 |isbn=0-312-43588-6}} *{{Cite book |author=Harney, Desmond|title=The priest and the king: an eyewitness account of the Islamic revolution |publisher=I.B. Tauris|year=1998}} *{{Cite book |author=Harris, David|title=The Crisis: the President, the Prophet, and the Shah – 1979 and the Coming of Militant Islam |url=https://archive.org/details/crisispresidentp00harr|publisher=Little, Brown|year=2004 |isbn=0-316-32394-2}} *{{Cite book |author=Hoveyda, Fereydoun|title=The Shah and the Ayatollah: Iranian mythology and Islamic revolution |publisher=Praeger|year=2003 |isbn=0-275-97858-3}} *{{Cite book |author=Kapuscinski, Ryszard |title=Shah of Shahs |publisher=Harcourt Brace, Jovanovich |year=1985 |isbn=0-7043-2473-3}} *{{Cite book |author=Keddie, Nikki |title=Modern Iran: Roots and Results of Revolution |url=https://archive.org/details/moderniranrootsr0000kedd |publisher=Yale University Press|year=2003 |isbn=0-300-09856-1}} *{{Cite book |author=Kepel, Gilles |title=The Trail of Political Islam |publisher=[[Harvard University Press]]|year=2002 |isbn=0-674-00877-4}} *{{Cite book |author=Kurzman, Charles|title=The Unthinkable Revolution in Iran|publisher=Harvard University Press|year=2004 |isbn=0-674-01328-X}} *{{Cite book |author=Mackey, Sandra |title=The Iranians: Persia, Islam and the Soul of a Nation |url=https://archive.org/details/iranianspersiais0000mack |publisher=Dutton |year=1996 |isbn=0-452-27563-6}} *{{Cite book |author=Miller, Judith|title=God Has Ninety Nine Names |url=https://archive.org/details/godhasninetynine00mill_0|publisher=Simon & Schuster |year=1996 |isbn=0-684-83228-3}} *{{Cite book |author=Moin, Baqer |title=Khomeini: Life of the Ayatollah |url=https://archive.org/details/khomeinilifeofay00moin |publisher=Thomas Dunne Books |year=2000 |isbn=0-312-26490-9}} *{{Cite book |author=Roy, Olivier |title=The Failure of Political Islam |url=https://archive.org/details/failureofpolitic00royo | publisher=Harvard University Press |year=1994 |isbn=0-674-29140-9 |unused_data=translated by Carol Volk}} *{{Cite book |author=Ruthven, Malise|title=Islam in the World|url=https://archive.org/details/islaminworld0000ruth|publisher=Oxford University Press|year=2000 |isbn= 0-19-513841-4}} *{{Cite book |author=Schirazi, Asghar |title=The Constitution of Iran |url=https://archive.org/details/constitutionofir0000schi |publisher=Tauris |year=1997 |isbn=1-86064-253-5}} *{{Cite book |author=Shirley, Edward|title=Know Thine Enemy |publisher=Farra|year=1997 |isbn=0-8133-3588-4}} *{{Cite book |author=Taheri, Amir|title=The Spirit of Allah |url=https://archive.org/details/spiritofallahkho0000tahe|publisher=Adler & Adler |year=1985 |isbn=0-09-160320-X}} *{{Cite book |author=Wright, Robin |title=The Last Great Revolution: Turmoil And Transformation In Iran |url=https://archive.org/details/lastgreatrevolut00wrig |publisher=Alfred A. Knopf: Distributed by Random House |year=2000 |isbn=0-375-40639-5}} *{{Cite book |author=Zabih, Sepehr|title=''Iran Since the Revolution |url=https://archive.org/details/iransincerevolut0000zabi|publisher=Johns Hopkins Press |year=1982 |isbn=0-8018-2888-0}} *{{Cite book |author=Zanganeh, Lila Azam (editor) |title=My Sister, Guard Your Veil, My Brother, Guard Your Eyes : Uncensored Iranian Voices |url=https://archive.org/details/mysisterguardyou00lila |publisher=Beacon Press| year=2006 |isbn=0-8070-0463-4}} *{{Cite book |author=Gelvin, James L. |title=The Modern Middle East Second Edition |url=https://archive.org/details/modernmiddleeast0002gelv |publisher=Oxford University Press, Inc| year=2008}} == Əlavə oxu == *Islamic Revolution Portal ''[http://revolution.ir/portal/ The Iran Revolution.]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}'' *Abrahamian, Ervand, 'Mass Protests in the Islamic Revolution, 1977–79’, in [[Adam Roberts (scholar)|Adam Roberts]] and [[Timothy Garton Ash]] (eds.), ''Civil Resistance and Power Politics: The Experience of Non-violent Action from Gandhi to the Present.'' Oxford & New York: Oxford University Press, 2009, pp.&nbsp;162–78. ISBN 978-0-19-955201-6. *{{Cite book|last=Afshar|first=Haleh|title=Iran: A Revolution in Turmoil|location=Albany, New York|publisher=SUNY Press|year=1985| isbn=0-333-36947-5}} *{{Cite book|last=Barthel|first=Günter|title=Iran: From Monarchy to Republic|location=Berlin, Germany|publisher=Akademie-Verlag| year=1983|isbn=}} *{{Cite book|last=Daniel|first=Elton L.|title=The History of Iran|url=https://archive.org/details/historyofiran0000dani|location=Westport, CT|publisher=Greenwood Press|year=2000|isbn= 0-313-30731-8}} *{{Cite book|last=Esposito|first=John L.|title=The Islamic Revolution: Its Global Impact|url=https://archive.org/details/isbn_0813009987|location=Miami, FL|publisher=Florida International University Press|year=1990|isbn=0-8130-0998-7}} *{{Cite book|last=Harris|first=David|title=The Crisis: The President, the Prophet, and the Shah – 1979 and the Coming of Militant Islam|url=https://archive.org/details/crisispresidentp00harr|publisher=New York & Boston: Little, Brown|year=2004|isbn=0-316-32394-2}} *{{Cite book|last=Hiro|first=Dilip|title=Holy Wars: The Rise of Islamic Fundamentalism|url=https://archive.org/details/holywarsriseofis00hiro|location=New York|publisher=Routledge|year= 1989|chapter=Iran: Revolutionary Fundamentalism in Power|isbn=0-415-90208-8}} *[[Ryszard Kapuściński]]. ''[[Shah of Shahs]].'' Translated from Polish by William R. Brand and Katarzyna Mroczkowska-Brand. New York: Vintage International, 1992. *{{Cite book|last=Kahlili|first=Reza|title=A Time to Betray: The Astonishing Double Life of a CIA Agent Inside the Revolutionary Guards of Iran|location=New York|publisher=simon and schuster|year= 2010|isbn=978-1-4391-8903-0}} *[[Charles Kurzman]]. ''The Unthinkable Revolution.'' Cambridge, MA & London: Harvard University Press, 2004. *Habib Ladjevardi (editor), ''Memoirs of Shapour Bakhtiar'', Harvard University Press, 1996. *Kraft, Joseph. "Letter from Iran", ''The New Yorker'', Vol. LIV, #44, Dec. 18, 1978. *Legum, Colin, et al., eds. ''Middle East Contemporary Survey: Volume III, 1978–79.'' New York: Holmes & Meier Publishers, 1980. + *Legum, Colin, et al., eds. ''Middle East Conte *[[Abbas Milani|Milani, Abbas]], ''The Persian Sphinx: Amir Abbas Hoveyda and the Riddle of the Islamic Revolution'', Mage Publishers, 2000, ISBN 0-934211-61-2. *Munson, Henry, Jr. ''Islam and Revolution in the Middle East.'' New Haven: Yale University Press, 1988. *Nafisi, Azar. "Reading Lolita in Tehran." New York: Random House, 2003. *[[Ali Reza Nobari|Nobari, Ali Reza]], ed. ''Iran Erupts: Independence: News and Analysis of the Iranian National Movement.'' Stanford: Iran-America Documentation Group, 1978. *Nomani, Farhad & Sohrab Behdad, ''Class and Labor in Iran; Did the Revolution Matter?'' Syracuse University Press. 2006. ISBN 0-8156-3094-8 *[[Mohammad Reza Pahlavi|Pahlavi, Mohammad Reza]], ''Response to History'', Stein & Day Pub, 1980, ISBN 0-8128-2755-4. *Rahnema, Saeed & Sohrab Behdad, eds. ''Iran After the Revolution: Crisis of an Islamic State.'' London: [[I.B. Tauris]], 1995. *Sick, Gary. ''All Fall Down: America's Tragic Encounter with Iran.'' New York: Penguin Books, 1986. *[[William Shawcross|Shawcross, William]], ''The Shah's last ride: The death of an ally'', Touchstone, 1989, ISBN 0-671-68745-X. *Smith, Frank E. ''[http://www.fsmitha.com/h2/ch29ir.html The Islamic Revolution.]'' 1998. *Society for Iranian Studies, ''Islamic Revolution in Perspective.'' Special volume of Iranian Studies, 1980. Volume 13, nos. 1–4. *[[Time magazine]], January 7, 1980. ''Man of the Year'' (Ayatollah Khomeini). *U.S. Department of State, ''American Foreign Policy Basic Documents, 1977–1980.'' Washington, DC: GPO, 1983. JX 1417 A56 1977–80 REF – 67 pages on Iran. *Yapp, M.E. ''The Near East Since the First World War: A History to 1995.'' London: Longman, 1996. Chapter 13: Iran, 1960–1989. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Iranian Revolution}} *[http://www.iranchamber.com/history/islamic_revolution/revolution_and_iran_after1979_1.php "Iran after the victory of 1979's Revolution,"] on ''Iran Chamber Society'' *[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588431/Islamic_Revolution_of_Iran.html Islamic Revolution of Iran, Encarta]( {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091028082940/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761588431/Islamic_Revolution_of_Iran.html |date=2009-10-28 }} 2009-10-31) *[http://www.britannica.com/eb/article-32981/international-relations The Islamic revolution, Britannica] *[http://books.google.com/books?hl=en&lr=&id=3KL5FvOejKkC&oi=fnd&pg=RA1-PR13&sig=36uCFkknLgj1lLxWODqicBkBxMU&dq=%22Amuzegar%22+%22The+Dynamics+of+the+Iranian+Revolution:+The+Pahlavis%27+…%22+#PPA31,M1 The Dynamics of the Islamic Revolution: The Pahlavis' Triumph and Tragedy] * [http://www.guardian.co.uk/world/audioslideshow/2009/feb/03/iran-iranian-revolution The Islamic revolution: 30 years on, its legacy still looms large] – audio slideshow by ''[[The Guardian]]'' ;Tarixi məqalələr *[http://www.bbc.co.uk/persian/revolution/ The Story of the Revolution] – a detailed web resource from the [[BBC World Service]] Persian Branch *[http://www.bbc.co.uk/radio4/history/reunion/reunion4.shtml The Reunion – The Shah of Iran's Court] – [[BBC Radio 4]] an audio program featuring the pre-Revolutionary elite *[http://www.payvand.com/news/06/mar/1090.html Brzezinski's role in the 1979 Islamic Revolution], Payvand News, March 10, 2006. *[http://www.fsmitha.com/h2/ch29ir.html The Islamic Revolution]. *[http://www.cyberessays.com/History/120.htm The Islamic revolution], Cyber Essays. *[http://www.internews.org/visavis/BTVPagesTXT/Theislamicrevolution.html The Islamic revolution] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090227000031/http://internews.org/visavis/BTVPagesTXT/Theislamicrevolution.html |date=2009-02-27 }}, Internews. ;Analiz tipli məqalələr *Robin Wright, [http://www.nytimes.com/books/first/w/wright-revolution.html?_r=1 "The Last Great Revolution Turmoil and Transformation in Iran,"] ''The New York Times''. *[[Bernard Lewis]], [http://www.nybooks.com/articles/4557 "Islamic Revolution,"], ''The New York Review of Books'' (January 21, 1988). *[http://www.nybooks.com/articles/4444 Islamic Revolution: An Exchange] by [[Abbas Milani]], with reply by Bernard Lewis *[http://www.press.uchicago.edu/Misc/Chicago/007863.html What Are the Iranians Dreaming About?] by [[Michel Foucault]] *[http://www.wpunj.edu/newpol/issue37/Afary37.htm The Seductions of Islamism, Revisiting Foucault and the Islamic Revolution] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20040926063841/http://www.wpunj.edu/newpol/issue37/Afary37.htm |date=2004-09-26 }} by Janet Afary and Kevin B. Anderson, ''New Politics'', vol. 10, no. 1, whole no. 37 (Summer 2004). * Moojan Momen, [http://www.northill.demon.co.uk/relstud/shia.htm "The Religious Background of the 1979 Revolution in Iran"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/19970126220214/http://www.northill.demon.co.uk/relstud/shia.htm |date=1997-01-26 }} * Elmer Swenson, [http://gemsofislamism.tripod.com/khomeini_promises_kept.html What Happens When Islamists Take Power? The Case of Iran], Last Updated: 6-27-2005. *[http://www.marxist.com/iranian-revolution-grant090279.htm The Islamic Revolution] by Ted Grant, "In Defence of Marxism" website, International Marxist Tendency (Friday, February 9, 1979). *[http://www.mtholyoke.edu/courses/sgabriel/iran.htm Class Analysis of the Islamic Revolution of 1979] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140502062641/https://www.mtholyoke.edu/courses/sgabriel/iran.htm |date=2014-05-02 }} by Satya J. Gabriel *[http://www.ccds.charlotte.nc.us/History/MidEast/02/curme/curme.htm The Cause of The Islamic Revolution] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060930053541/http://www.ccds.charlotte.nc.us/History/MidEast/02/curme/curme.htm |date=2006-09-30 }} by Jon Curme *[http://www.marxists.org/archive/hekmat-mansoor/1995/undefeated.htm History of Undefeated, A few words in commemoration of the 1979 Revolution] By Mansoor Hekmat, Communist Thinker and Revolutionary *[http://www.marxist.com/revolution-counterrevolution-iran120903.htm Revolution and Counter-revolution in Iran] by HKS, Iranian Socialist Workers Party ;Şəkillər və video materiallar *[http://www.life.com/image/first/in-gallery/28202/iran-revolution-and-beyond#index/0 Iran: Revolution and Beyond ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090619171514/http://www.life.com/image/first/in-gallery/28202/iran-revolution-and-beyond#index/0 |date=2009-06-19 }} – slideshow by ''[[Life magazine]]'' *[http://www.iranrevolution.com/index_05.html iranrevolution.com] by Akbar Nazemi *[http://www.kargah.com/golestan/revolution/index.php?action=show&picid=3435 Islamic Revolution, Photos] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100306172643/http://www.kargah.com/golestan/revolution/index.php?action=show&picid=3435 |date=2010-03-06 }} by [[Kaveh Golestan]] *[http://www.kavehkazemi.com/english/gallery/detail.php?act=pics&caid=47&coid=ir Photos from Kave Kazemi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181006204231/http://www.kavehkazemi.com/english/gallery/detail.php?act=pics&caid=47&coid=ir |date=2018-10-06 }} *[http://www.irandefence.net/showthread.php?t=449 The Islamic Revolution in Pictures] *[http://news.bbc.co.uk/1/shared/spl/hi/pop_ups/04/middle_east_the_iranian_revolution/html/1.stm Islamic revolution in pictures], BBC World *[http://www.guardian.co.uk/world/audioslideshow/2009/feb/03/iran-iranian-revolution Slideshow with audio commentary of the legacy of Islamic revolution after 30 years] *[http://www.timesonline.co.uk/tol/template/2.0-0/element/pictureGalleryPopup.jsp?id=5694301&offset=0&sectionName=TimesArchive Pictures of Ayatollah Ruhollah Khomeini after the revolution, Shah and wife in Morroco ] *[http://irannegah.com/video_browse.aspx?category=1 Video Archive of Islamic Revolution] *[http://www.youtube.com/watch?v=CDifaCVanaM&feature=related Documentary: Anatomy of a Revolution] * [http://www.youtube.com/watch?v=ot0GSG6LMOA NIGHT AFTER THE REVOLUTION English Version ] [[Kateqoriya:İran tarixi]] [[Kateqoriya:XX əsr inqilabları]] [[Kateqoriya:İslam tarixi]] [[Kateqoriya:1978-ci ildə İran]] [[Kateqoriya:1979-cu ildə İran]] [[Kateqoriya:1978-ci ildəki münaqişələr]] [[Kateqoriya:1979-cu ildəki münaqişələr]] 0ieut2p68s6olh9dp89w4na4m6zn2s3 Emin Əhmədov 0 292273 6563837 6563805 2022-08-05T12:15:23Z Grenzsoldat 202463 /* 2012 London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov [[6 oktyabr]] [[1986]]-cı ildə [[Bakı şəhəri]]ndə zavod işçisi Vidadi Əhmədov və ev xanımı Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub.<ref name=":4" /> Emin Əhmədovun 11 yaşı olanda, yəni 1997-ci ildə, dayısı onu güləşlə məşğul olmağ üçün "Xəzər" İdman Klubuna məşqlərə gətirdi.<ref name=":4" /> Onun şəxsi məşqçisi [[Rəşad Rəşidov]]dur.<ref name=":4" /> Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd qoşunlarında xidmət edib. == Karyerası == Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci yarışına 2002-ci ildə, 15 yaşı olan zaman qatıldı.<ref name=":0">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|title=2002-ci il güləş üzrə yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=4 iyul 2002|archive-date=2016-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412162013/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|url-status=dead}}</ref> [[Ukrayna]]nın [[Odessa|Odessa şəhəri]]ndə baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında o, 15 güləşçi sırasında 5-ci yeri tutdu.<ref name=":0" /> Daha sonra Emin Əhmədov, məşqçilərin ona etimad göstərməməsindən ötrü uzun müddət ciddi uğura nail ola bilmədi. Emin Əhmədovun Azərbaycan yığması ilə ciddi yarışlarda mübarizə aparamasının əsas səbəbi, onunla eyni çəki dərəcəsində [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004 Afina Olimpiadası]]nın çempionu [[Fərid Mansurov]]un olması idi. 7 ildən sonra, 2009-cu ildə Emin Əhmədov Azərbaycan yığması ilə [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirinə qatıldı.<ref name=":1">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Yadigar İmam Kuboku" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=16 mart 2009|archive-date=2014-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20140227135854/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/433198|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində baş tutacaq beynəlxalq turnirdə iştirak edəcəklər. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=18 fevral 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111144/http://azertag.az/xeber/433198|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Həmin yarışlarda 66 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov turnirin bürünc medalını qazandı.<ref name=":1" /><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/434520|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində keçirilən beynəlxalq turnirdə bir qızıl və iki bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=2 mart 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111354/http://azertag.az/xeber/434520|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan "Qran-Pri" beynəlxalq turnirinə qatıldı və yalzınca final görüşündə məğlub olaraq gümüş medala layiq görüldü.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438010|title=Yunan-roma güləşçi və sərbəst güləş üzrə "Qran-Pri" turniri başlanacaqdır. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=11 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091150/http://azertag.az/xeber/438010|archivedate=9 mart 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438493|title=Azərbaycan güləşçiləri Özbəkistanın paytaxtı Daşkənd şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə iki medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=16 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091237/http://azertag.az/xeber/438493|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov 2009-cu ildə sonuncu uğurlarını [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə keçirilən yarışlarda qazandı. O, əvvəlcə iyul ayında [[Azərbaycan]]ın məhrum Prezidenti [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan II "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində bürünc medal qazandı.<ref name=":3">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=27 iyul 2009|archive-date=2014-02-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140226225245/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447000|title="Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirinin final mərhələsində Azərbaycanı 66 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165334/http://azertag.az/xeber/447000|archivedate=2017-04-05|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447243|title=Azərbaycanın yunan-roma güləşi üzrə yığması "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində iki qızıl, bir gümüş və dörd bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=17 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165437/http://azertag.az/xeber/447243|archivedate=9 mart 2017}}</ref> İlin sonunda isə 66 kiloqram çəki dərəcəsində "Azərbaycan Kuboku" turnirinin qalibi oldu.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/463273|title=Güləş üzrə "Azərbaycan Kuboku" turnirinin yeddi qalibi məlum olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=19 dekabr 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170324152538/http://azertag.az/xeber/463273|archivedate=22 mart 2017}}</ref> 2010-cu ildə Emin Əhmədov birinci yarışına [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas|Burqas şəhəri]]ndə baş tutan "Dan Kolov - Nikola Petrov" turniri çərçivəsndə qatıldı.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/469831|title=Azərbaycan yığmasını beynəlxalq turnirdə 14 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=25 fevral 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165630/http://azertag.az/xeber/469831|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Həmin turnirdə o, 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. Mart ayından isə Emin Əhmədov 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparamağa başladı. Emin Əhmədov bu çəki dərəcəsində birinci uğurunu [[Belarus]]un [[Qrodno|Qrodno şəhəri]]ndə keçirilən "Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində qazandı.<ref name=":5">{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/480038|title="Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində 6 medal qazanan Azərbaycan yığması komanda hesabında ikinci olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=24 may 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165637/http://azertag.az/xeber/480038|archivedate=9 mart 2017}}</ref> O, həmin yarışların bürünc medalını qazandı.<ref name=":5" /> İyunda [[Qazaxıstan]]ın paytaxtı [[Astana|Astana şəhəri]]ndə baş tutan "Prezident Kuboku" turnirinə qatılan Emin Əhmədov bu yarışlarda 11 güləşçi sırasında yalnızca 9-cu yeri tuta bildi.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/527094|title=Yunan-roma güləşçilərimiz Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərində baş tutacaq "Prezident Kuboku" turnirində uğrunda mübarizə aparacaqlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyun 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165643/http://azertag.az/xeber/527094|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov növbəti yarışına iyul ayında IV "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində qatıldı. Birinci görüşdə [[Özbəkistan]] güləşçisi Besiki Saldadze ilə üz-üzə gələn Emin Əhmədov qələbə qazandı. Daha sonra isə o, 1/4 final mərhələsində [[Ukrayna]]lı Dimitri Pişkova, təsəlliverici qrupda da [[İran]]lı Hadı Akizadəpurniyah uduzaraq mübarizəni 8-ci pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında [[Türkiyə]]nin [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə, [[2012]]-ci ildə [[Böyük Britaniya|Birləşmiş Krallığ]]ın [[London|London şəhəri]]ndə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı baş tutdu. Həmin yarışda məşqçilər həmin ildəcə Avropa çempionu olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a etimad göstərdi. Amma [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] qoyulan tapşırığın öhdəsindən gələ bilmədi. 2012-ci il isə 26 yaşlı Emin Əhmədovun karyerasında ən uğurlu il oldu. O, əvvəlcə fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirində qüvvəsini sınadı. 3 il əvvəl, 2009-cu ildə həmin yarışların bürünc medalını qazanan Emin Əhmədov analoji uğurunu təkrarladı. 20-22 aprel tarixləri arasında isə [[Bolqarıstan]]ın paytaxtı [[Sofiya|Sofiya şəhəri]]ndə "Avropa Olimpiya təsnifat" turniri keçirildi. Həmin yarışda yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şahin Donat]] yenə daha təcrübəli olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi, amma bu şansdan Hüseynov yenə istifadə edə bilmədi. Bir həftə sonra isə, aprelin 27-də [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in Taiyuan şəhərində "Dünya Olimpiya təsnifat" turniri baş tutdu. 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]un qazana bilmədiyi lisenziyanı, dünyanın müxtəlif dövlətlərini təmsil edən 27 güləşçi sırasında 1-ci yeri tutmaq ilə qazandı. === 2012 London Olimpiadası === Karyerasında birinci dəfə [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]na qatılan Emin Əhmədov, mötəbər yarışdan əvvəl heç bir turnirdə mübarizə aparmadı. Həmdə Dünya və Avropa Çempionatlarında heç vaxt qüvvəsini sınamaması, onun [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan [[Azərbaycan]]a medalsız qayıdacağını düşünənlərin sayının artmasına səbəb oldu. Amma Emin Əhmədov yarışlarda inamla çıxış elədi. O, birinci görüşdə, 1/8 final mərhələsində [[Xorvatiya]] güləşçisi, 2011-ci ilin Dünya Çempionatının finalçısı [[Neven Zuqaj]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin qarşılaşmanın birinci hissəsində Emin Əhmədov 4:0 hesablı inamlı qələbə qazandı. İkinci hissədə [[Neven Zuqaj]]dan daha bir xal alan Emin Əhmədov görüşdən qələbə ilə ayrıldı. 1/4 final mərhələsində Emin Əhmədvun rəqibi [[Gürcüstan]]lı [[Zurab Datunaşvili]] oldu. Həmin görüşün birinci hissəsində Emin Əhmədov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olsada, qarşılaşmada geri dönüş etməyi bacardı. [[Zurab Datunaşvili]] üzərində ikinci hissədə 3:0, üçüncü hissədə isə 4:0 hesablı inamlı qələbə qazanan Emin Əhmədov yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, erməni güləşçisi [[Arsen Julfalakyan]]a 0:2 və 0:3 hesabları ilə uduzdu və bürünc medal uğrunda görüşdə mübarizə apardı. Həlledici qarşılaşmada Emin Əhmədov məhz [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]na lisenziya verən "Dünya Olimpiya təsnifat" turnirinin finalında məğlub etdiyi 2010-cu ilin Avropa çempionu, [[Belarus]]lu Aleksandr Kikiniou ilə qarşılaşdı. Gərgin mübarizə şəraətində keçən görüşün birinci hissəsində Aleksandr Kikiniou 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı. Daha sonra isə, ikinci və həlledici, üçüncü hissələrdə Emin Əhmədov 2:0 hesabları ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalını qazandı. Emin Əhmədov [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]] Prezidenti [[İlham Əliyev]]in [[31 avqust]] [[2012]]-ci il tarixli sərəncamı ilə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı bürünc medala və Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":2" /> [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Emin Əhmədov birinci yarışına 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın paytaxtı [[Madrid|Madrid şəhəri]]ndə qatıldı. "İspaniya Qran-Prisi" turniri çərçivəsində o, uğursuz çıxış etdi və 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. 2014-cü il isə Emin Əhmədov üçün yenə uğursuz alındı. Fevral ayında [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə keçirilən "Vəhbi Əmrə Memorialı" turnirində 9-cu yeri tutan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın paytaxtı [[Tehran|Tehran şəhəri]]ndə baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə yarışın bürünc medalını qazandı. Sentyabr ayında isə Emin Əhmədov karyerası ərzində birinci dəfə Dünya Çempionatında qüvvəsini sınadı. [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan yarışda o, mübarizəyə 1/16 final mərhələsində qoşuldu. Həmin mərhələdə yerli güləşçini, [[Özbəkistan]]lı Rüstəm Sultanovu 5:2 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov növbəti mərhələdə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı [[Litva]]lı Aleksandr Kazakeviçə 0:2 hesabı ilə uduzdu və Dünya Çempionatını 15-ci pillədə başa vurdu. 2016-cı ildə Emin Əhmədov üçün elədə uğurlu olmadı. Cəmi iki beynəlxalq yarışda mübarizə aparan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın [[Şiraz|Şiraz şəhəri]]ndə keçirilən sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə 6-cı yeri tutdu. Noyabr ayında isə o, [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə baş tutan IX "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində sonuncu, 12-ci yeri tutdu. == Uğurları == [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|335x335px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 863qqy2eym32p2nb2eloodzpkgtkrkz 6563844 6563837 2022-08-05T12:20:10Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov [[6 oktyabr]] [[1986]]-cı ildə [[Bakı şəhəri]]ndə zavod işçisi Vidadi Əhmədov və ev xanımı Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub.<ref name=":4" /> Emin Əhmədovun 11 yaşı olanda, yəni 1997-ci ildə, dayısı onu güləşlə məşğul olmağ üçün "Xəzər" İdman Klubuna məşqlərə gətirdi.<ref name=":4" /> Onun şəxsi məşqçisi [[Rəşad Rəşidov]]dur.<ref name=":4" /> Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd qoşunlarında xidmət edib. == Karyerası == Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci yarışına 2002-ci ildə, 15 yaşı olan zaman qatıldı.<ref name=":0">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|title=2002-ci il güləş üzrə yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=4 iyul 2002|archive-date=2016-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412162013/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|url-status=dead}}</ref> [[Ukrayna]]nın [[Odessa|Odessa şəhəri]]ndə baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında o, 15 güləşçi sırasında 5-ci yeri tutdu.<ref name=":0" /> Daha sonra Emin Əhmədov, məşqçilərin ona etimad göstərməməsindən ötrü uzun müddət ciddi uğura nail ola bilmədi. Emin Əhmədovun Azərbaycan yığması ilə ciddi yarışlarda mübarizə aparamasının əsas səbəbi, onunla eyni çəki dərəcəsində [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004 Afina Olimpiadası]]nın çempionu [[Fərid Mansurov]]un olması idi. 7 ildən sonra, 2009-cu ildə Emin Əhmədov Azərbaycan yığması ilə [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirinə qatıldı.<ref name=":1">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Yadigar İmam Kuboku" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=16 mart 2009|archive-date=2014-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20140227135854/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/433198|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində baş tutacaq beynəlxalq turnirdə iştirak edəcəklər. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=18 fevral 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111144/http://azertag.az/xeber/433198|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Həmin yarışlarda 66 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov turnirin bürünc medalını qazandı.<ref name=":1" /><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/434520|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində keçirilən beynəlxalq turnirdə bir qızıl və iki bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=2 mart 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111354/http://azertag.az/xeber/434520|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan "Qran-Pri" beynəlxalq turnirinə qatıldı və yalzınca final görüşündə məğlub olaraq gümüş medala layiq görüldü.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438010|title=Yunan-roma güləşçi və sərbəst güləş üzrə "Qran-Pri" turniri başlanacaqdır. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=11 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091150/http://azertag.az/xeber/438010|archivedate=9 mart 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438493|title=Azərbaycan güləşçiləri Özbəkistanın paytaxtı Daşkənd şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə iki medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=16 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091237/http://azertag.az/xeber/438493|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov 2009-cu ildə sonuncu uğurlarını [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə keçirilən yarışlarda qazandı. O, əvvəlcə iyul ayında [[Azərbaycan]]ın məhrum Prezidenti [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan II "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində bürünc medal qazandı.<ref name=":3">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=27 iyul 2009|archive-date=2014-02-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140226225245/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447000|title="Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirinin final mərhələsində Azərbaycanı 66 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165334/http://azertag.az/xeber/447000|archivedate=2017-04-05|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447243|title=Azərbaycanın yunan-roma güləşi üzrə yığması "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində iki qızıl, bir gümüş və dörd bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=17 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165437/http://azertag.az/xeber/447243|archivedate=9 mart 2017}}</ref> İlin sonunda isə 66 kiloqram çəki dərəcəsində "Azərbaycan Kuboku" turnirinin qalibi oldu.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/463273|title=Güləş üzrə "Azərbaycan Kuboku" turnirinin yeddi qalibi məlum olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=19 dekabr 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170324152538/http://azertag.az/xeber/463273|archivedate=22 mart 2017}}</ref> 2010-cu ildə Emin Əhmədov birinci yarışına [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas|Burqas şəhəri]]ndə baş tutan "Dan Kolov - Nikola Petrov" turniri çərçivəsndə qatıldı.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/469831|title=Azərbaycan yığmasını beynəlxalq turnirdə 14 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=25 fevral 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165630/http://azertag.az/xeber/469831|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Həmin turnirdə o, 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. Mart ayından isə Emin Əhmədov 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparamağa başladı. Emin Əhmədov bu çəki dərəcəsində birinci uğurunu [[Belarus]]un [[Qrodno|Qrodno şəhəri]]ndə keçirilən "Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində qazandı.<ref name=":5">{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/480038|title="Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində 6 medal qazanan Azərbaycan yığması komanda hesabında ikinci olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=24 may 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165637/http://azertag.az/xeber/480038|archivedate=9 mart 2017}}</ref> O, həmin yarışların bürünc medalını qazandı.<ref name=":5" /> İyunda [[Qazaxıstan]]ın paytaxtı [[Astana|Astana şəhəri]]ndə baş tutan "Prezident Kuboku" turnirinə qatılan Emin Əhmədov bu yarışlarda 11 güləşçi sırasında yalnızca 9-cu yeri tuta bildi.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/527094|title=Yunan-roma güləşçilərimiz Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərində baş tutacaq "Prezident Kuboku" turnirində uğrunda mübarizə aparacaqlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyun 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165643/http://azertag.az/xeber/527094|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov növbəti yarışına iyul ayında IV "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində qatıldı. Birinci görüşdə [[Özbəkistan]] güləşçisi Besiki Saldadze ilə üz-üzə gələn Emin Əhmədov qələbə qazandı. Daha sonra isə o, 1/4 final mərhələsində [[Ukrayna]]lı Dimitri Pişkova, təsəlliverici qrupda da [[İran]]lı Hadı Akizadəpurniyah uduzaraq mübarizəni 8-ci pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında [[Türkiyə]]nin [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə, [[2012]]-ci ildə [[Böyük Britaniya|Birləşmiş Krallığ]]ın [[London|London şəhəri]]ndə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı baş tutdu. Həmin yarışda məşqçilər həmin ildəcə Avropa çempionu olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a etimad göstərdi. Amma [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] qoyulan tapşırığın öhdəsindən gələ bilmədi. 2012-ci il isə 26 yaşlı Emin Əhmədovun karyerasında ən uğurlu il oldu. O, əvvəlcə fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirində qüvvəsini sınadı. 3 il əvvəl, 2009-cu ildə həmin yarışların bürünc medalını qazanan Emin Əhmədov analoji uğurunu təkrarladı. 20-22 aprel tarixləri arasında isə [[Bolqarıstan]]ın paytaxtı [[Sofiya|Sofiya şəhəri]]ndə "Avropa Olimpiya təsnifat" turniri keçirildi. Həmin yarışda yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şahin Donat]] yenə daha təcrübəli olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi, amma bu şansdan Hüseynov yenə istifadə edə bilmədi. Bir həftə sonra isə, aprelin 27-də [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in Taiyuan şəhərində "Dünya Olimpiya təsnifat" turniri baş tutdu. 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]un qazana bilmədiyi lisenziyanı, dünyanın müxtəlif dövlətlərini təmsil edən 27 güləşçi sırasında 1-ci yeri tutmaq ilə qazandı. === 2012 London Olimpiadası === Karyerasında birinci dəfə [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]na qatılan Emin Əhmədov, mötəbər yarışdan əvvəl heç bir turnirdə mübarizə aparmadı. Həmdə Dünya və Avropa Çempionatlarında heç vaxt qüvvəsini sınamaması, onun [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan [[Azərbaycan]]a medalsız qayıdacağını düşünənlərin sayının artmasına səbəb oldu. Amma Emin Əhmədov yarışlarda inamla çıxış elədi. O, birinci görüşdə, 1/8 final mərhələsində [[Xorvatiya]] güləşçisi, 2011-ci ilin Dünya Çempionatının finalçısı [[Neven Zuqaj]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin qarşılaşmanın birinci hissəsində Emin Əhmədov 4:0 hesablı inamlı qələbə qazandı. İkinci hissədə [[Neven Zuqaj]]dan daha bir xal alan Emin Əhmədov görüşdən qələbə ilə ayrıldı. 1/4 final mərhələsində Emin Əhmədvun rəqibi [[Gürcüstan]]lı [[Zurab Datunaşvili]] oldu. Həmin görüşün birinci hissəsində Emin Əhmədov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olsada, qarşılaşmada geri dönüş etməyi bacardı. [[Zurab Datunaşvili]] üzərində ikinci hissədə 3:0, üçüncü hissədə isə 4:0 hesablı inamlı qələbə qazanan Emin Əhmədov yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, erməni güləşçisi [[Arsen Julfalakyan]]a 0:2 və 0:3 hesabları ilə uduzdu və bürünc medal uğrunda görüşdə mübarizə apardı. Həlledici qarşılaşmada Emin Əhmədov məhz [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]na lisenziya verən "Dünya Olimpiya təsnifat" turnirinin finalında məğlub etdiyi 2010-cu ilin Avropa çempionu, [[Belarus]]lu Aleksandr Kikiniou ilə qarşılaşdı. Gərgin mübarizə şəraətində keçən görüşün birinci hissəsində Aleksandr Kikiniou 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı. Daha sonra isə, ikinci və həlledici, üçüncü hissələrdə Emin Əhmədov 2:0 hesabları ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalını qazandı. Emin Əhmədov [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]] Prezidenti [[İlham Əliyev]]in [[31 avqust]] [[2012]]-ci il tarixli sərəncamı ilə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı bürünc medala və Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":2" /> [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Emin Əhmədov birinci yarışına 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın paytaxtı [[Madrid|Madrid şəhəri]]ndə qatıldı. "İspaniya Qran-Prisi" turniri çərçivəsində o, uğursuz çıxış etdi və 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. 2014-cü il isə Emin Əhmədov üçün yenə uğursuz alındı. Fevral ayında [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə keçirilən "Vəhbi Əmrə Memorialı" turnirində 9-cu yeri tutan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın paytaxtı [[Tehran|Tehran şəhəri]]ndə baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə yarışın bürünc medalını qazandı. Sentyabr ayında isə Emin Əhmədov karyerası ərzində birinci dəfə Dünya Çempionatında qüvvəsini sınadı. [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan yarışda o, mübarizəyə 1/16 final mərhələsində qoşuldu. Həmin mərhələdə yerli güləşçini, [[Özbəkistan]]lı Rüstəm Sultanovu 5:2 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov növbəti mərhələdə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı [[Litva]]lı Aleksandr Kazakeviçə 0:2 hesabı ilə uduzdu və Dünya Çempionatını 15-ci pillədə başa vurdu. 2016-cı ildə Emin Əhmədov üçün elədə uğurlu olmadı. Cəmi iki beynəlxalq yarışda mübarizə aparan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın [[Şiraz|Şiraz şəhəri]]ndə keçirilən sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə 6-cı yeri tutdu. Noyabr ayında isə o, [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə baş tutan IX "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində sonuncu, 12-ci yeri tutdu. == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|335x335px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] fxiqhn4cc6t9stjp2grfyyppfo8hc0x 6563845 6563844 2022-08-05T12:20:52Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov [[6 oktyabr]] [[1986]]-cı ildə [[Bakı şəhəri]]ndə zavod işçisi Vidadi Əhmədov və ev xanımı Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub.<ref name=":4" /> Emin Əhmədovun 11 yaşı olanda, yəni 1997-ci ildə, dayısı onu güləşlə məşğul olmağ üçün "Xəzər" İdman Klubuna məşqlərə gətirdi.<ref name=":4" /> Onun şəxsi məşqçisi [[Rəşad Rəşidov]]dur.<ref name=":4" /> Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd qoşunlarında xidmət edib. == Karyerası == Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci yarışına 2002-ci ildə, 15 yaşı olan zaman qatıldı.<ref name=":0">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|title=2002-ci il güləş üzrə yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=4 iyul 2002|archive-date=2016-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412162013/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|url-status=dead}}</ref> [[Ukrayna]]nın [[Odessa|Odessa şəhəri]]ndə baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında o, 15 güləşçi sırasında 5-ci yeri tutdu.<ref name=":0" /> Daha sonra Emin Əhmədov, məşqçilərin ona etimad göstərməməsindən ötrü uzun müddət ciddi uğura nail ola bilmədi. Emin Əhmədovun Azərbaycan yığması ilə ciddi yarışlarda mübarizə aparamasının əsas səbəbi, onunla eyni çəki dərəcəsində [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004 Afina Olimpiadası]]nın çempionu [[Fərid Mansurov]]un olması idi. 7 ildən sonra, 2009-cu ildə Emin Əhmədov Azərbaycan yığması ilə [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirinə qatıldı.<ref name=":1">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Yadigar İmam Kuboku" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=16 mart 2009|archive-date=2014-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20140227135854/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/433198|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində baş tutacaq beynəlxalq turnirdə iştirak edəcəklər. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=18 fevral 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111144/http://azertag.az/xeber/433198|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Həmin yarışlarda 66 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov turnirin bürünc medalını qazandı.<ref name=":1" /><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/434520|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində keçirilən beynəlxalq turnirdə bir qızıl və iki bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=2 mart 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111354/http://azertag.az/xeber/434520|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan "Qran-Pri" beynəlxalq turnirinə qatıldı və yalzınca final görüşündə məğlub olaraq gümüş medala layiq görüldü.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438010|title=Yunan-roma güləşçi və sərbəst güləş üzrə "Qran-Pri" turniri başlanacaqdır. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=11 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091150/http://azertag.az/xeber/438010|archivedate=9 mart 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438493|title=Azərbaycan güləşçiləri Özbəkistanın paytaxtı Daşkənd şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə iki medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=16 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091237/http://azertag.az/xeber/438493|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov 2009-cu ildə sonuncu uğurlarını [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə keçirilən yarışlarda qazandı. O, əvvəlcə iyul ayında [[Azərbaycan]]ın məhrum Prezidenti [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan II "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində bürünc medal qazandı.<ref name=":3">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=27 iyul 2009|archive-date=2014-02-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140226225245/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447000|title="Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirinin final mərhələsində Azərbaycanı 66 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165334/http://azertag.az/xeber/447000|archivedate=2017-04-05|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447243|title=Azərbaycanın yunan-roma güləşi üzrə yığması "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində iki qızıl, bir gümüş və dörd bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=17 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165437/http://azertag.az/xeber/447243|archivedate=9 mart 2017}}</ref> İlin sonunda isə 66 kiloqram çəki dərəcəsində "Azərbaycan Kuboku" turnirinin qalibi oldu.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/463273|title=Güləş üzrə "Azərbaycan Kuboku" turnirinin yeddi qalibi məlum olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=19 dekabr 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170324152538/http://azertag.az/xeber/463273|archivedate=22 mart 2017}}</ref> 2010-cu ildə Emin Əhmədov birinci yarışına [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas|Burqas şəhəri]]ndə baş tutan "Dan Kolov - Nikola Petrov" turniri çərçivəsndə qatıldı.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/469831|title=Azərbaycan yığmasını beynəlxalq turnirdə 14 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=25 fevral 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165630/http://azertag.az/xeber/469831|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Həmin turnirdə o, 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. Mart ayından isə Emin Əhmədov 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparamağa başladı. Emin Əhmədov bu çəki dərəcəsində birinci uğurunu [[Belarus]]un [[Qrodno|Qrodno şəhəri]]ndə keçirilən "Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində qazandı.<ref name=":5">{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/480038|title="Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində 6 medal qazanan Azərbaycan yığması komanda hesabında ikinci olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=24 may 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165637/http://azertag.az/xeber/480038|archivedate=9 mart 2017}}</ref> O, həmin yarışların bürünc medalını qazandı.<ref name=":5" /> İyunda [[Qazaxıstan]]ın paytaxtı [[Astana|Astana şəhəri]]ndə baş tutan "Prezident Kuboku" turnirinə qatılan Emin Əhmədov bu yarışlarda 11 güləşçi sırasında yalnızca 9-cu yeri tuta bildi.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/527094|title=Yunan-roma güləşçilərimiz Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərində baş tutacaq "Prezident Kuboku" turnirində uğrunda mübarizə aparacaqlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyun 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165643/http://azertag.az/xeber/527094|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov növbəti yarışına iyul ayında IV "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində qatıldı. Birinci görüşdə [[Özbəkistan]] güləşçisi Besiki Saldadze ilə üz-üzə gələn Emin Əhmədov qələbə qazandı. Daha sonra isə o, 1/4 final mərhələsində [[Ukrayna]]lı Dimitri Pişkova, təsəlliverici qrupda da [[İran]]lı Hadı Akizadəpurniyah uduzaraq mübarizəni 8-ci pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında [[Türkiyə]]nin [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə, [[2012]]-ci ildə [[Böyük Britaniya|Birləşmiş Krallığ]]ın [[London|London şəhəri]]ndə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı baş tutdu. Həmin yarışda məşqçilər həmin ildəcə Avropa çempionu olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a etimad göstərdi. Amma [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] qoyulan tapşırığın öhdəsindən gələ bilmədi. 2012-ci il isə 26 yaşlı Emin Əhmədovun karyerasında ən uğurlu il oldu. O, əvvəlcə fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirində qüvvəsini sınadı. 3 il əvvəl, 2009-cu ildə həmin yarışların bürünc medalını qazanan Emin Əhmədov analoji uğurunu təkrarladı. 20-22 aprel tarixləri arasında isə [[Bolqarıstan]]ın paytaxtı [[Sofiya|Sofiya şəhəri]]ndə "Avropa Olimpiya təsnifat" turniri keçirildi. Həmin yarışda yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şahin Donat]] yenə daha təcrübəli olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi, amma bu şansdan Hüseynov yenə istifadə edə bilmədi. Bir həftə sonra isə, aprelin 27-də [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in Taiyuan şəhərində "Dünya Olimpiya təsnifat" turniri baş tutdu. 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]un qazana bilmədiyi lisenziyanı, dünyanın müxtəlif dövlətlərini təmsil edən 27 güləşçi sırasında 1-ci yeri tutmaq ilə qazandı. === 2012 London Olimpiadası === Karyerasında birinci dəfə [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]na qatılan Emin Əhmədov, mötəbər yarışdan əvvəl heç bir turnirdə mübarizə aparmadı. Həmdə Dünya və Avropa Çempionatlarında heç vaxt qüvvəsini sınamaması, onun [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan [[Azərbaycan]]a medalsız qayıdacağını düşünənlərin sayının artmasına səbəb oldu. Amma Emin Əhmədov yarışlarda inamla çıxış elədi. O, birinci görüşdə, 1/8 final mərhələsində [[Xorvatiya]] güləşçisi, 2011-ci ilin Dünya Çempionatının finalçısı [[Neven Zuqaj]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin qarşılaşmanın birinci hissəsində Emin Əhmədov 4:0 hesablı inamlı qələbə qazandı. İkinci hissədə [[Neven Zuqaj]]dan daha bir xal alan Emin Əhmədov görüşdən qələbə ilə ayrıldı. 1/4 final mərhələsində Emin Əhmədvun rəqibi [[Gürcüstan]]lı [[Zurab Datunaşvili]] oldu. Həmin görüşün birinci hissəsində Emin Əhmədov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olsada, qarşılaşmada geri dönüş etməyi bacardı. [[Zurab Datunaşvili]] üzərində ikinci hissədə 3:0, üçüncü hissədə isə 4:0 hesablı inamlı qələbə qazanan Emin Əhmədov yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, erməni güləşçisi [[Arsen Julfalakyan]]a 0:2 və 0:3 hesabları ilə uduzdu və bürünc medal uğrunda görüşdə mübarizə apardı. Həlledici qarşılaşmada Emin Əhmədov məhz [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]na lisenziya verən "Dünya Olimpiya təsnifat" turnirinin finalında məğlub etdiyi 2010-cu ilin Avropa çempionu, [[Belarus]]lu Aleksandr Kikiniou ilə qarşılaşdı. Gərgin mübarizə şəraətində keçən görüşün birinci hissəsində Aleksandr Kikiniou 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı. Daha sonra isə, ikinci və həlledici, üçüncü hissələrdə Emin Əhmədov 2:0 hesabları ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalını qazandı. Emin Əhmədov [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]] Prezidenti [[İlham Əliyev]]in [[31 avqust]] [[2012]]-ci il tarixli sərəncamı ilə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı bürünc medala və Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":2" /> [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Emin Əhmədov birinci yarışına 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın paytaxtı [[Madrid|Madrid şəhəri]]ndə qatıldı. "İspaniya Qran-Prisi" turniri çərçivəsində o, uğursuz çıxış etdi və 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. 2014-cü il isə Emin Əhmədov üçün yenə uğursuz alındı. Fevral ayında [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə keçirilən "Vəhbi Əmrə Memorialı" turnirində 9-cu yeri tutan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın paytaxtı [[Tehran|Tehran şəhəri]]ndə baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə yarışın bürünc medalını qazandı. Sentyabr ayında isə Emin Əhmədov karyerası ərzində birinci dəfə Dünya Çempionatında qüvvəsini sınadı. [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan yarışda o, mübarizəyə 1/16 final mərhələsində qoşuldu. Həmin mərhələdə yerli güləşçini, [[Özbəkistan]]lı Rüstəm Sultanovu 5:2 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov növbəti mərhələdə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı [[Litva]]lı Aleksandr Kazakeviçə 0:2 hesabı ilə uduzdu və Dünya Çempionatını 15-ci pillədə başa vurdu. 2016-cı ildə Emin Əhmədov üçün elədə uğurlu olmadı. Cəmi iki beynəlxalq yarışda mübarizə aparan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın [[Şiraz|Şiraz şəhəri]]ndə keçirilən sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə 6-cı yeri tutdu. Noyabr ayında isə o, [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə baş tutan IX "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində sonuncu, 12-ci yeri tutdu. == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|328x328px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|328x328px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] tbllbhgcipozh2rqb54us19u84dg8hx 6563847 6563845 2022-08-05T12:22:15Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov [[6 oktyabr]] [[1986]]-cı ildə [[Bakı şəhəri]]ndə zavod işçisi Vidadi Əhmədov və ev xanımı Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub.<ref name=":4" /> Emin Əhmədovun 11 yaşı olanda, yəni 1997-ci ildə, dayısı onu güləşlə məşğul olmağ üçün "Xəzər" İdman Klubuna məşqlərə gətirdi.<ref name=":4" /> Onun şəxsi məşqçisi [[Rəşad Rəşidov]]dur.<ref name=":4" /> Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd qoşunlarında xidmət edib. == Karyerası == Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci yarışına 2002-ci ildə, 15 yaşı olan zaman qatıldı.<ref name=":0">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|title=2002-ci il güləş üzrə yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=4 iyul 2002|archive-date=2016-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412162013/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|url-status=dead}}</ref> [[Ukrayna]]nın [[Odessa|Odessa şəhəri]]ndə baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında o, 15 güləşçi sırasında 5-ci yeri tutdu.<ref name=":0" /> Daha sonra Emin Əhmədov, məşqçilərin ona etimad göstərməməsindən ötrü uzun müddət ciddi uğura nail ola bilmədi. Emin Əhmədovun Azərbaycan yığması ilə ciddi yarışlarda mübarizə aparamasının əsas səbəbi, onunla eyni çəki dərəcəsində [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004 Afina Olimpiadası]]nın çempionu [[Fərid Mansurov]]un olması idi. 7 ildən sonra, 2009-cu ildə Emin Əhmədov Azərbaycan yığması ilə [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirinə qatıldı.<ref name=":1">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Yadigar İmam Kuboku" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=16 mart 2009|archive-date=2014-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20140227135854/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/433198|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində baş tutacaq beynəlxalq turnirdə iştirak edəcəklər. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=18 fevral 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111144/http://azertag.az/xeber/433198|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Həmin yarışlarda 66 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov turnirin bürünc medalını qazandı.<ref name=":1" /><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/434520|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində keçirilən beynəlxalq turnirdə bir qızıl və iki bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=2 mart 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111354/http://azertag.az/xeber/434520|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan "Qran-Pri" beynəlxalq turnirinə qatıldı və yalzınca final görüşündə məğlub olaraq gümüş medala layiq görüldü.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438010|title=Yunan-roma güləşçi və sərbəst güləş üzrə "Qran-Pri" turniri başlanacaqdır. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=11 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091150/http://azertag.az/xeber/438010|archivedate=9 mart 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438493|title=Azərbaycan güləşçiləri Özbəkistanın paytaxtı Daşkənd şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə iki medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=16 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091237/http://azertag.az/xeber/438493|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov 2009-cu ildə sonuncu uğurlarını [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə keçirilən yarışlarda qazandı. O, əvvəlcə iyul ayında [[Azərbaycan]]ın məhrum Prezidenti [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan II "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində bürünc medal qazandı.<ref name=":3">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=27 iyul 2009|archive-date=2014-02-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140226225245/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447000|title="Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirinin final mərhələsində Azərbaycanı 66 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165334/http://azertag.az/xeber/447000|archivedate=2017-04-05|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447243|title=Azərbaycanın yunan-roma güləşi üzrə yığması "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində iki qızıl, bir gümüş və dörd bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=17 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165437/http://azertag.az/xeber/447243|archivedate=9 mart 2017}}</ref> İlin sonunda isə 66 kiloqram çəki dərəcəsində "Azərbaycan Kuboku" turnirinin qalibi oldu.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/463273|title=Güləş üzrə "Azərbaycan Kuboku" turnirinin yeddi qalibi məlum olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=19 dekabr 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170324152538/http://azertag.az/xeber/463273|archivedate=22 mart 2017}}</ref> 2010-cu ildə Emin Əhmədov birinci yarışına [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas|Burqas şəhəri]]ndə baş tutan "Dan Kolov - Nikola Petrov" turniri çərçivəsndə qatıldı.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/469831|title=Azərbaycan yığmasını beynəlxalq turnirdə 14 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=25 fevral 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165630/http://azertag.az/xeber/469831|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Həmin turnirdə o, 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. Mart ayından isə Emin Əhmədov 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparamağa başladı. Emin Əhmədov bu çəki dərəcəsində birinci uğurunu [[Belarus]]un [[Qrodno|Qrodno şəhəri]]ndə keçirilən "Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində qazandı.<ref name=":5">{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/480038|title="Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində 6 medal qazanan Azərbaycan yığması komanda hesabında ikinci olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=24 may 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165637/http://azertag.az/xeber/480038|archivedate=9 mart 2017}}</ref> O, həmin yarışların bürünc medalını qazandı.<ref name=":5" /> İyunda [[Qazaxıstan]]ın paytaxtı [[Astana|Astana şəhəri]]ndə baş tutan "Prezident Kuboku" turnirinə qatılan Emin Əhmədov bu yarışlarda 11 güləşçi sırasında yalnızca 9-cu yeri tuta bildi.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/527094|title=Yunan-roma güləşçilərimiz Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərində baş tutacaq "Prezident Kuboku" turnirində uğrunda mübarizə aparacaqlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyun 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165643/http://azertag.az/xeber/527094|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov növbəti yarışına iyul ayında IV "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində qatıldı. Birinci görüşdə [[Özbəkistan]] güləşçisi Besiki Saldadze ilə üz-üzə gələn Emin Əhmədov qələbə qazandı. Daha sonra isə o, 1/4 final mərhələsində [[Ukrayna]]lı Dimitri Pişkova, təsəlliverici qrupda da [[İran]]lı Hadı Akizadəpurniyah uduzaraq mübarizəni 8-ci pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında [[Türkiyə]]nin [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə, [[2012]]-ci ildə [[Böyük Britaniya|Birləşmiş Krallığ]]ın [[London|London şəhəri]]ndə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı baş tutdu. Həmin yarışda məşqçilər həmin ildəcə Avropa çempionu olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a etimad göstərdi. Amma [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] qoyulan tapşırığın öhdəsindən gələ bilmədi. 2012-ci il isə 26 yaşlı Emin Əhmədovun karyerasında ən uğurlu il oldu. O, əvvəlcə fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirində qüvvəsini sınadı. 3 il əvvəl, 2009-cu ildə həmin yarışların bürünc medalını qazanan Emin Əhmədov analoji uğurunu təkrarladı. 20-22 aprel tarixləri arasında isə [[Bolqarıstan]]ın paytaxtı [[Sofiya|Sofiya şəhəri]]ndə "Avropa Olimpiya təsnifat" turniri keçirildi. Həmin yarışda yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şahin Donat]] yenə daha təcrübəli olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi, amma bu şansdan Hüseynov yenə istifadə edə bilmədi. Bir həftə sonra isə, aprelin 27-də [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in Taiyuan şəhərində "Dünya Olimpiya təsnifat" turniri baş tutdu. 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]un qazana bilmədiyi lisenziyanı, dünyanın müxtəlif dövlətlərini təmsil edən 27 güləşçi sırasında 1-ci yeri tutmaq ilə qazandı. === 2012 London Olimpiadası === Karyerasında birinci dəfə [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]na qatılan Emin Əhmədov, mötəbər yarışdan əvvəl heç bir turnirdə mübarizə aparmadı. Həmdə Dünya və Avropa Çempionatlarında heç vaxt qüvvəsini sınamaması, onun [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan [[Azərbaycan]]a medalsız qayıdacağını düşünənlərin sayının artmasına səbəb oldu. Amma Emin Əhmədov yarışlarda inamla çıxış elədi. O, birinci görüşdə, 1/8 final mərhələsində [[Xorvatiya]] güləşçisi, 2011-ci ilin Dünya Çempionatının finalçısı [[Neven Zuqaj]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin qarşılaşmanın birinci hissəsində Emin Əhmədov 4:0 hesablı inamlı qələbə qazandı. İkinci hissədə [[Neven Zuqaj]]dan daha bir xal alan Emin Əhmədov görüşdən qələbə ilə ayrıldı. 1/4 final mərhələsində Emin Əhmədvun rəqibi [[Gürcüstan]]lı [[Zurab Datunaşvili]] oldu. Həmin görüşün birinci hissəsində Emin Əhmədov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olsada, qarşılaşmada geri dönüş etməyi bacardı. [[Zurab Datunaşvili]] üzərində ikinci hissədə 3:0, üçüncü hissədə isə 4:0 hesablı inamlı qələbə qazanan Emin Əhmədov yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, erməni güləşçisi [[Arsen Julfalakyan]]a 0:2 və 0:3 hesabları ilə uduzdu və bürünc medal uğrunda görüşdə mübarizə apardı. Həlledici qarşılaşmada Emin Əhmədov məhz [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]na lisenziya verən "Dünya Olimpiya təsnifat" turnirinin finalında məğlub etdiyi 2010-cu ilin Avropa çempionu, [[Belarus]]lu Aleksandr Kikiniou ilə qarşılaşdı. Gərgin mübarizə şəraətində keçən görüşün birinci hissəsində Aleksandr Kikiniou 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı. Daha sonra isə, ikinci və həlledici, üçüncü hissələrdə Emin Əhmədov 2:0 hesabları ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalını qazandı. Emin Əhmədov [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]] Prezidenti [[İlham Əliyev]]in [[31 avqust]] [[2012]]-ci il tarixli sərəncamı ilə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı bürünc medala və Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":2" /> [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Emin Əhmədov birinci yarışına 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın paytaxtı [[Madrid|Madrid şəhəri]]ndə qatıldı. "İspaniya Qran-Prisi" turniri çərçivəsində o, uğursuz çıxış etdi və 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. 2014-cü il isə Emin Əhmədov üçün yenə uğursuz alındı. Fevral ayında [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə keçirilən "Vəhbi Əmrə Memorialı" turnirində 9-cu yeri tutan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın paytaxtı [[Tehran|Tehran şəhəri]]ndə baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə yarışın bürünc medalını qazandı. Sentyabr ayında isə Emin Əhmədov karyerası ərzində birinci dəfə Dünya Çempionatında qüvvəsini sınadı. [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan yarışda o, mübarizəyə 1/16 final mərhələsində qoşuldu. Həmin mərhələdə yerli güləşçini, [[Özbəkistan]]lı Rüstəm Sultanovu 5:2 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov növbəti mərhələdə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı [[Litva]]lı Aleksandr Kazakeviçə 0:2 hesabı ilə uduzdu və Dünya Çempionatını 15-ci pillədə başa vurdu. 2016-cı ildə Emin Əhmədov üçün elədə uğurlu olmadı. Cəmi iki beynəlxalq yarışda mübarizə aparan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın [[Şiraz|Şiraz şəhəri]]ndə keçirilən sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə 6-cı yeri tutdu. Noyabr ayında isə o, [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə baş tutan IX "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində sonuncu, 12-ci yeri tutdu. == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|328x328px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|328x328px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] iko9mf1a7v2sj0squbvf9xbogku3bvc 6563848 6563847 2022-08-05T12:24:40Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov [[6 oktyabr]] [[1986]]-cı ildə [[Bakı şəhəri]]ndə zavod işçisi Vidadi Əhmədov və ev xanımı Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub.<ref name=":4" /> Emin Əhmədovun 11 yaşı olanda, yəni 1997-ci ildə, dayısı onu güləşlə məşğul olmağ üçün "Xəzər" İdman Klubuna məşqlərə gətirdi.<ref name=":4" /> Onun şəxsi məşqçisi [[Rəşad Rəşidov]]dur.<ref name=":4" /> Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd qoşunlarında xidmət edib. == Karyerası == Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci yarışına 2002-ci ildə, 15 yaşı olan zaman qatıldı.<ref name=":0">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|title=2002-ci il güləş üzrə yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=4 iyul 2002|archive-date=2016-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412162013/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|url-status=dead}}</ref> [[Ukrayna]]nın [[Odessa|Odessa şəhəri]]ndə baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında o, 15 güləşçi sırasında 5-ci yeri tutdu.<ref name=":0" /> Daha sonra Emin Əhmədov, məşqçilərin ona etimad göstərməməsindən ötrü uzun müddət ciddi uğura nail ola bilmədi. Emin Əhmədovun Azərbaycan yığması ilə ciddi yarışlarda mübarizə aparamasının əsas səbəbi, onunla eyni çəki dərəcəsində [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004 Afina Olimpiadası]]nın çempionu [[Fərid Mansurov]]un olması idi. 7 ildən sonra, 2009-cu ildə Emin Əhmədov Azərbaycan yığması ilə [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirinə qatıldı.<ref name=":1">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Yadigar İmam Kuboku" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=16 mart 2009|archive-date=2014-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20140227135854/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/433198|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində baş tutacaq beynəlxalq turnirdə iştirak edəcəklər. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=18 fevral 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111144/http://azertag.az/xeber/433198|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Həmin yarışlarda 66 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov turnirin bürünc medalını qazandı.<ref name=":1" /><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/434520|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində keçirilən beynəlxalq turnirdə bir qızıl və iki bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=2 mart 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111354/http://azertag.az/xeber/434520|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan "Qran-Pri" beynəlxalq turnirinə qatıldı və yalzınca final görüşündə məğlub olaraq gümüş medala layiq görüldü.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438010|title=Yunan-roma güləşçi və sərbəst güləş üzrə "Qran-Pri" turniri başlanacaqdır. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=11 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091150/http://azertag.az/xeber/438010|archivedate=9 mart 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438493|title=Azərbaycan güləşçiləri Özbəkistanın paytaxtı Daşkənd şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə iki medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=16 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091237/http://azertag.az/xeber/438493|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov 2009-cu ildə sonuncu uğurlarını [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə keçirilən yarışlarda qazandı. O, əvvəlcə iyul ayında [[Azərbaycan]]ın məhrum Prezidenti [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan II "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində bürünc medal qazandı.<ref name=":3">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=27 iyul 2009|archive-date=2014-02-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140226225245/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447000|title="Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirinin final mərhələsində Azərbaycanı 66 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165334/http://azertag.az/xeber/447000|archivedate=2017-04-05|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447243|title=Azərbaycanın yunan-roma güləşi üzrə yığması "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində iki qızıl, bir gümüş və dörd bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=17 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165437/http://azertag.az/xeber/447243|archivedate=9 mart 2017}}</ref> İlin sonunda isə 66 kiloqram çəki dərəcəsində "Azərbaycan Kuboku" turnirinin qalibi oldu.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/463273|title=Güləş üzrə "Azərbaycan Kuboku" turnirinin yeddi qalibi məlum olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=19 dekabr 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170324152538/http://azertag.az/xeber/463273|archivedate=22 mart 2017}}</ref> 2010-cu ildə Emin Əhmədov birinci yarışına [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas|Burqas şəhəri]]ndə baş tutan "Dan Kolov - Nikola Petrov" turniri çərçivəsndə qatıldı.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/469831|title=Azərbaycan yığmasını beynəlxalq turnirdə 14 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=25 fevral 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165630/http://azertag.az/xeber/469831|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Həmin turnirdə o, 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. Mart ayından isə Emin Əhmədov 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparamağa başladı. Emin Əhmədov bu çəki dərəcəsində birinci uğurunu [[Belarus]]un [[Qrodno|Qrodno şəhəri]]ndə keçirilən "Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində qazandı.<ref name=":5">{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/480038|title="Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində 6 medal qazanan Azərbaycan yığması komanda hesabında ikinci olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=24 may 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165637/http://azertag.az/xeber/480038|archivedate=9 mart 2017}}</ref> O, həmin yarışların bürünc medalını qazandı.<ref name=":5" /> İyunda [[Qazaxıstan]]ın paytaxtı [[Astana|Astana şəhəri]]ndə baş tutan "Prezident Kuboku" turnirinə qatılan Emin Əhmədov bu yarışlarda 11 güləşçi sırasında yalnızca 9-cu yeri tuta bildi.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/527094|title=Yunan-roma güləşçilərimiz Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərində baş tutacaq "Prezident Kuboku" turnirində uğrunda mübarizə aparacaqlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyun 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165643/http://azertag.az/xeber/527094|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov növbəti yarışına iyul ayında IV "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində qatıldı. Birinci görüşdə [[Özbəkistan]] güləşçisi Besiki Saldadze ilə üz-üzə gələn Emin Əhmədov qələbə qazandı. Daha sonra isə o, 1/4 final mərhələsində [[Ukrayna]]lı Dimitri Pişkova, təsəlliverici qrupda da [[İran]]lı Hadı Akizadəpurniyah uduzaraq mübarizəni 8-ci pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında [[Türkiyə]]nin [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə, [[2012]]-ci ildə [[Böyük Britaniya|Birləşmiş Krallığ]]ın [[London|London şəhəri]]ndə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı baş tutdu. Həmin yarışda məşqçilər həmin ildəcə Avropa çempionu olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a etimad göstərdi. Amma [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] qoyulan tapşırığın öhdəsindən gələ bilmədi. 2012-ci il isə 26 yaşlı Emin Əhmədovun karyerasında ən uğurlu il oldu. O, əvvəlcə fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirində qüvvəsini sınadı. 3 il əvvəl, 2009-cu ildə həmin yarışların bürünc medalını qazanan Emin Əhmədov analoji uğurunu təkrarladı. 20-22 aprel tarixləri arasında isə [[Bolqarıstan]]ın paytaxtı [[Sofiya|Sofiya şəhəri]]ndə "Avropa Olimpiya təsnifat" turniri keçirildi. Həmin yarışda yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şahin Donat]] yenə daha təcrübəli olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi, amma bu şansdan Hüseynov yenə istifadə edə bilmədi. Bir həftə sonra isə, aprelin 27-də [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in Taiyuan şəhərində "Dünya Olimpiya təsnifat" turniri baş tutdu. 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]un qazana bilmədiyi lisenziyanı, dünyanın müxtəlif dövlətlərini təmsil edən 27 güləşçi sırasında 1-ci yeri tutmaq ilə qazandı. === 2012 London Olimpiadası === Karyerasında birinci dəfə [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]na qatılan Emin Əhmədov, mötəbər yarışdan əvvəl heç bir turnirdə mübarizə aparmadı. Həmdə Dünya və Avropa Çempionatlarında heç vaxt qüvvəsini sınamaması, onun [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan [[Azərbaycan]]a medalsız qayıdacağını düşünənlərin sayının artmasına səbəb oldu. Amma Emin Əhmədov yarışlarda inamla çıxış elədi. O, birinci görüşdə, 1/8 final mərhələsində [[Xorvatiya]] güləşçisi, 2011-ci ilin Dünya Çempionatının finalçısı [[Neven Zuqaj]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin qarşılaşmanın birinci hissəsində Emin Əhmədov 4:0 hesablı inamlı qələbə qazandı. İkinci hissədə [[Neven Zuqaj]]dan daha bir xal alan Emin Əhmədov görüşdən qələbə ilə ayrıldı. 1/4 final mərhələsində Emin Əhmədvun rəqibi [[Gürcüstan]]lı [[Zurab Datunaşvili]] oldu. Həmin görüşün birinci hissəsində Emin Əhmədov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olsada, qarşılaşmada geri dönüş etməyi bacardı. [[Zurab Datunaşvili]] üzərində ikinci hissədə 3:0, üçüncü hissədə isə 4:0 hesablı inamlı qələbə qazanan Emin Əhmədov yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, erməni güləşçisi [[Arsen Julfalakyan]]a 0:2 və 0:3 hesabları ilə uduzdu və bürünc medal uğrunda görüşdə mübarizə apardı. Həlledici qarşılaşmada Emin Əhmədov məhz [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]na lisenziya verən "Dünya Olimpiya təsnifat" turnirinin finalında məğlub etdiyi 2010-cu ilin Avropa çempionu, [[Belarus]]lu Aleksandr Kikiniou ilə qarşılaşdı. Gərgin mübarizə şəraətində keçən görüşün birinci hissəsində Aleksandr Kikiniou 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı. Daha sonra isə, ikinci və həlledici, üçüncü hissələrdə Emin Əhmədov 2:0 hesabları ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalını qazandı. Emin Əhmədov [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]] Prezidenti [[İlham Əliyev]]in [[31 avqust]] [[2012]]-ci il tarixli sərəncamı ilə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı bürünc medala və Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":2" /> [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Emin Əhmədov birinci yarışına 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın paytaxtı [[Madrid|Madrid şəhəri]]ndə qatıldı. "İspaniya Qran-Prisi" turniri çərçivəsində o, uğursuz çıxış etdi və 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. 2014-cü il isə Emin Əhmədov üçün yenə uğursuz alındı. Fevral ayında [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə keçirilən "Vəhbi Əmrə Memorialı" turnirində 9-cu yeri tutan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın paytaxtı [[Tehran|Tehran şəhəri]]ndə baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə yarışın bürünc medalını qazandı. Sentyabr ayında isə Emin Əhmədov karyerası ərzində birinci dəfə Dünya Çempionatında qüvvəsini sınadı. [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan yarışda o, mübarizəyə 1/16 final mərhələsində qoşuldu. Həmin mərhələdə yerli güləşçini, [[Özbəkistan]]lı Rüstəm Sultanovu 5:2 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov növbəti mərhələdə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı [[Litva]]lı Aleksandr Kazakeviçə 0:2 hesabı ilə uduzdu və Dünya Çempionatını 15-ci pillədə başa vurdu. 2016-cı ildə Emin Əhmədov üçün elədə uğurlu olmadı. Cəmi iki beynəlxalq yarışda mübarizə aparan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın [[Şiraz|Şiraz şəhəri]]ndə keçirilən sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə 6-cı yeri tutdu. Noyabr ayında isə o, [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə baş tutan IX "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində sonuncu, 12-ci yeri tutdu. == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|318x318px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] hr0qz768po406r1gmywv4rkrb15lrt7 6564227 6563848 2022-08-05T18:02:13Z Grenzsoldat 202463 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov [[6 oktyabr]] [[1986]]-cı ildə [[Bakı şəhəri]]ndə zavod işçisi Vidadi Əhmədov və ev xanımı Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub.<ref name=":4" /> Emin Əhmədovun 11 yaşı olanda, yəni 1997-ci ildə, dayısı onu güləşlə məşğul olmağ üçün "Xəzər" İdman Klubuna məşqlərə gətirdi.<ref name=":4" /> Onun şəxsi məşqçisi [[Rəşad Rəşidov]]dur.<ref name=":4" /> Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd qoşunlarında xidmət edib. == Karyerası == Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci yarışına 2002-ci ildə, 15 yaşı olan zaman qatıldı.<ref name=":0">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|title=2002-ci il güləş üzrə yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=4 iyul 2002|archive-date=2016-04-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20160412162013/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=1|url-status=dead}}</ref> [[Ukrayna]]nın [[Odessa|Odessa şəhəri]]ndə baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında o, 15 güləşçi sırasında 5-ci yeri tutdu.<ref name=":0" /> Daha sonra Emin Əhmədov, məşqçilərin ona etimad göstərməməsindən ötrü uzun müddət ciddi uğura nail ola bilmədi. Emin Əhmədovun Azərbaycan yığması ilə ciddi yarışlarda mübarizə aparamasının əsas səbəbi, onunla eyni çəki dərəcəsində [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004 Afina Olimpiadası]]nın çempionu [[Fərid Mansurov]]un olması idi. 7 ildən sonra, 2009-cu ildə Emin Əhmədov Azərbaycan yığması ilə [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirinə qatıldı.<ref name=":1">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Yadigar İmam Kuboku" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=16 mart 2009|archive-date=2014-02-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20140227135854/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=6B12863C50134785A26980DA7F91AB37&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/433198|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində baş tutacaq beynəlxalq turnirdə iştirak edəcəklər. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=18 fevral 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111144/http://azertag.az/xeber/433198|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Həmin yarışlarda 66 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov turnirin bürünc medalını qazandı.<ref name=":1" /><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/434520|title=Azərbaycan güləşçiləri İranın Qum şəhərində keçirilən beynəlxalq turnirdə bir qızıl və iki bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=2 mart 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309111354/http://azertag.az/xeber/434520|archivedate=2017-03-09|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan "Qran-Pri" beynəlxalq turnirinə qatıldı və yalzınca final görüşündə məğlub olaraq gümüş medala layiq görüldü.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438010|title=Yunan-roma güləşçi və sərbəst güləş üzrə "Qran-Pri" turniri başlanacaqdır. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=11 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091150/http://azertag.az/xeber/438010|archivedate=9 mart 2017}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/438493|title=Azərbaycan güləşçiləri Özbəkistanın paytaxtı Daşkənd şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə iki medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=16 aprel 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170322091237/http://azertag.az/xeber/438493|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov 2009-cu ildə sonuncu uğurlarını [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə keçirilən yarışlarda qazandı. O, əvvəlcə iyul ayında [[Azərbaycan]]ın məhrum Prezidenti [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan II "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində bürünc medal qazandı.<ref name=":3">{{cite web|last=|first=|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|title=2009-cu il güləş üzrə "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turniri. {{de}}|page=|publisher=www.iat.uni-leipzig.de|year=|accessdate=27 iyul 2009|archive-date=2014-02-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20140226225245/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbfoeldeak/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=3|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447000|title="Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirinin final mərhələsində Azərbaycanı 66 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165334/http://azertag.az/xeber/447000|archivedate=2017-04-05|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/447243|title=Azərbaycanın yunan-roma güləşi üzrə yığması "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində iki qızıl, bir gümüş və dörd bürünc medal qazanmışlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=17 iyul 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165437/http://azertag.az/xeber/447243|archivedate=9 mart 2017}}</ref> İlin sonunda isə 66 kiloqram çəki dərəcəsində "Azərbaycan Kuboku" turnirinin qalibi oldu.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/463273|title=Güləş üzrə "Azərbaycan Kuboku" turnirinin yeddi qalibi məlum olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=19 dekabr 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170324152538/http://azertag.az/xeber/463273|archivedate=22 mart 2017}}</ref> 2010-cu ildə Emin Əhmədov birinci yarışına [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas|Burqas şəhəri]]ndə baş tutan "Dan Kolov - Nikola Petrov" turniri çərçivəsndə qatıldı.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/469831|title=Azərbaycan yığmasını beynəlxalq turnirdə 14 güləşçi təmsil edəcəkdir. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=25 fevral 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165630/http://azertag.az/xeber/469831|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Həmin turnirdə o, 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. Mart ayından isə Emin Əhmədov 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparamağa başladı. Emin Əhmədov bu çəki dərəcəsində birinci uğurunu [[Belarus]]un [[Qrodno|Qrodno şəhəri]]ndə keçirilən "Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində qazandı.<ref name=":5">{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/480038|title="Belarus Güləş Federasiyasının Kuboku" turnirində 6 medal qazanan Azərbaycan yığması komanda hesabında ikinci olmuşdur. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=24 may 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165637/http://azertag.az/xeber/480038|archivedate=9 mart 2017}}</ref> O, həmin yarışların bürünc medalını qazandı.<ref name=":5" /> İyunda [[Qazaxıstan]]ın paytaxtı [[Astana|Astana şəhəri]]ndə baş tutan "Prezident Kuboku" turnirinə qatılan Emin Əhmədov bu yarışlarda 11 güləşçi sırasında yalnızca 9-cu yeri tuta bildi.<ref>{{cite web|last=|first=|url=http://azertag.az/xeber/527094|title=Yunan-roma güləşçilərimiz Qazaxıstanın paytaxtı Astana şəhərində baş tutacaq "Prezident Kuboku" turnirində uğrunda mübarizə aparacaqlar. {{az}}|page=|publisher=www.azertag.az (Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi)|year=|accessdate=14 iyun 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170405165643/http://azertag.az/xeber/527094|archivedate=9 mart 2017}}</ref> Emin Əhmədov növbəti yarışına iyul ayında IV "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində qatıldı. Birinci görüşdə [[Özbəkistan]] güləşçisi Besiki Saldadze ilə üz-üzə gələn Emin Əhmədov qələbə qazandı. Daha sonra isə o, 1/4 final mərhələsində [[Ukrayna]]lı Dimitri Pişkova, təsəlliverici qrupda da [[İran]]lı Hadı Akizadəpurniyah uduzaraq mübarizəni 8-ci pillədə başa vurdu. Sentyabr ayında [[Türkiyə]]nin [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə, [[2012]]-ci ildə [[Böyük Britaniya|Birləşmiş Krallığ]]ın [[London|London şəhəri]]ndə baş tutacaq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı baş tutdu. Həmin yarışda məşqçilər həmin ildəcə Avropa çempionu olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a etimad göstərdi. Amma [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] qoyulan tapşırığın öhdəsindən gələ bilmədi. 2012-ci il isə 26 yaşlı Emin Əhmədovun karyerasında ən uğurlu il oldu. O, əvvəlcə fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum şəhəri]]ndə keçirilən "Yadigar İmam Kuboku" turnirində qüvvəsini sınadı. 3 il əvvəl, 2009-cu ildə həmin yarışların bürünc medalını qazanan Emin Əhmədov analoji uğurunu təkrarladı. 20-22 aprel tarixləri arasında isə [[Bolqarıstan]]ın paytaxtı [[Sofiya|Sofiya şəhəri]]ndə "Avropa Olimpiya təsnifat" turniri keçirildi. Həmin yarışda yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şahin Donat]] yenə daha təcrübəli olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi, amma bu şansdan Hüseynov yenə istifadə edə bilmədi. Bir həftə sonra isə, aprelin 27-də [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in Taiyuan şəhərində "Dünya Olimpiya təsnifat" turniri baş tutdu. 74 kiloqram çəki dərəcəsində mübarizə aparan Emin Əhmədov [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]un qazana bilmədiyi lisenziyanı, dünyanın müxtəlif dövlətlərini təmsil edən 27 güləşçi sırasında 1-ci yeri tutmaq ilə qazandı. === 2012 London Olimpiadası === Karyerasında birinci dəfə [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]na qatılan Emin Əhmədov, mötəbər yarışdan əvvəl heç bir turnirdə mübarizə aparmadı. Həmdə Dünya və Avropa Çempionatlarında heç vaxt qüvvəsini sınamaması, onun [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan [[Azərbaycan]]a medalsız qayıdacağını düşünənlərin sayının artmasına səbəb oldu. Amma Emin Əhmədov yarışlarda inamla çıxış elədi. O, birinci görüşdə, 1/8 final mərhələsində [[Xorvatiya]] güləşçisi, 2011-ci ilin Dünya Çempionatının finalçısı [[Neven Zuqaj]] ilə üz-üzə gəldi. Həmin qarşılaşmanın birinci hissəsində Emin Əhmədov 4:0 hesablı inamlı qələbə qazandı. İkinci hissədə [[Neven Zuqaj]]dan daha bir xal alan Emin Əhmədov görüşdən qələbə ilə ayrıldı. 1/4 final mərhələsində Emin Əhmədvun rəqibi [[Gürcüstan]]lı [[Zurab Datunaşvili]] oldu. Həmin görüşün birinci hissəsində Emin Əhmədov rəqibinə 0:2 hesabı ilə məğlub olsada, qarşılaşmada geri dönüş etməyi bacardı. [[Zurab Datunaşvili]] üzərində ikinci hissədə 3:0, üçüncü hissədə isə 4:0 hesablı inamlı qələbə qazanan Emin Əhmədov yarım-final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, erməni güləşçisi [[Arsen Julfalakyan]]a 0:2 və 0:3 hesabları ilə uduzdu və bürünc medal uğrunda görüşdə mübarizə apardı. Həlledici qarşılaşmada Emin Əhmədov məhz [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]na lisenziya verən "Dünya Olimpiya təsnifat" turnirinin finalında məğlub etdiyi 2010-cu ilin Avropa çempionu, [[Belarus]]lu Aleksandr Kikiniou ilə qarşılaşdı. Gərgin mübarizə şəraətində keçən görüşün birinci hissəsində Aleksandr Kikiniou 2:0 hesabı ilə qələbə qazandı. Daha sonra isə, ikinci və həlledici, üçüncü hissələrdə Emin Əhmədov 2:0 hesabları ilə qələbə qazandı və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalını qazandı. Emin Əhmədov [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]] Prezidenti [[İlham Əliyev]]in [[31 avqust]] [[2012]]-ci il tarixli sərəncamı ilə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı bürünc medala və Azərbaycanda idmanın inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":2" /> [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]ndan sonra Emin Əhmədov birinci yarışına 2013-cü ilin iyul ayında [[İspaniya]]nın paytaxtı [[Madrid|Madrid şəhəri]]ndə qatıldı. "İspaniya Qran-Prisi" turniri çərçivəsində o, uğursuz çıxış etdi və 10 güləşçi sırasında 8-ci yeri tutdu. 2014-cü il isə Emin Əhmədov üçün yenə uğursuz alındı. Fevral ayında [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə keçirilən "Vəhbi Əmrə Memorialı" turnirində 9-cu yeri tutan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın paytaxtı [[Tehran|Tehran şəhəri]]ndə baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə yarışın bürünc medalını qazandı. Sentyabr ayında isə Emin Əhmədov karyerası ərzində birinci dəfə Dünya Çempionatında qüvvəsini sınadı. [[Özbəkistan]]ın paytaxtı [[Daşkənd|Daşkənd şəhəri]]ndə baş tutan yarışda o, mübarizəyə 1/16 final mərhələsində qoşuldu. Həmin mərhələdə yerli güləşçini, [[Özbəkistan]]lı Rüstəm Sultanovu 5:2 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov növbəti mərhələdə [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı [[Litva]]lı Aleksandr Kazakeviçə 0:2 hesabı ilə uduzdu və Dünya Çempionatını 15-ci pillədə başa vurdu. 2016-cı ildə Emin Əhmədov üçün elədə uğurlu olmadı. Cəmi iki beynəlxalq yarışda mübarizə aparan Emin Əhmədov may ayında [[İran]]ın [[Şiraz|Şiraz şəhəri]]ndə keçirilən sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda Azərbaycan yığması ilə birgə 6-cı yeri tutdu. Noyabr ayında isə o, [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə baş tutan IX "Qızıl Qran-Pri" beynəlxalq turnirində sonuncu, 12-ci yeri tutdu. == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|318x318px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 6ybey6gg7apwmjgv4o0y1gt4jzwude3 6564609 6564227 2022-08-05T21:16:50Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov [[6 oktyabr]] [[1986]]-cı ildə [[Bakı şəhəri]]ndə zavod işçisi Vidadi Əhmədov və ev xanımı Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub.<ref name=":4" /> Emin Əhmədovun 11 yaşı olanda, yəni 1997-ci ildə, dayısı onu güləşlə məşğul olmağ üçün "Xəzər" İdman Klubuna məşqlərə gətirdi.<ref name=":4" /> Onun şəxsi məşqçisi [[Rəşad Rəşidov]]dur.<ref name=":4" /> Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd qoşunlarında xidmət edib. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi.<ref name=":M18">{{cite news|title=Все результаты спортсменов Азербайджана на Олимпиаде (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120729031029382.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı.<ref name=":M17">{{cite news|title=Сборная Азербайджана: краткая характеристика|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120728122239247.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":M19">{{cite news|title=Определились первые соперники Байрамова и Ахмедова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120804090406007.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Xorvatiya]] nümayəndəsi [[Neven Zugaj]] ilə üz-üzə gəldi. Neven Zugaj 2011-ci ildə [[İstanbul]]da Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan idmançı idi. Görüşün birinci hissədinə Emin Əhmədov inamlı mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə isə ehtiyalı güləşən Emin Əhmədov, minimal hesabla qalib gəldi. Bununlada ümumi hesabda rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov, 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Zurabi Datunaşvili]] ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Datunaşvili 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə isə Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bununlada o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın yarım-final görüşünə vəsiqə qazandı. Finala gedən yolda Emin Əhmədov Avropa Çempionatının qalibi və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Arsen Culfalahyan]] ilə üz-üzə gəldi. Əhmədov təcrübəli rəqibinə görüşün birinci hissəsində 0:2, növbəti hissəsində isə 0:3 hesabları ilə məğlub oldu və mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam elədi. Həlledici görüşdə o, Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirinin final görüşündə qalib gəldiyi [[Belarus]] təmsilçisi Alexandr Kihinov ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Kihinov 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə də Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bu minvallada Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M20">{{cite news|title=Байрамов - второй, Ахмедов - третий (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120805122905203.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov Azerisport.com idman portalına müsahibəsində bunları bildirdi — ''"bürünc medal mənim üçün super nailiyyətdir. Bir nəfər belə mənə inanmırdı"''.<ref name=":M21">{{cite news|title=Эмин АХМЕДОВ: В меня никто не верил|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120806121955276.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|318x318px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 0domuw3cjqb49vsb0mn8fdru7w65ve6 6564611 6564609 2022-08-05T21:18:06Z Grenzsoldat 202463 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi.<ref name=":M18">{{cite news|title=Все результаты спортсменов Азербайджана на Олимпиаде (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120729031029382.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı.<ref name=":M17">{{cite news|title=Сборная Азербайджана: краткая характеристика|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120728122239247.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":M19">{{cite news|title=Определились первые соперники Байрамова и Ахмедова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120804090406007.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Xorvatiya]] nümayəndəsi [[Neven Zugaj]] ilə üz-üzə gəldi. Neven Zugaj 2011-ci ildə [[İstanbul]]da Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan idmançı idi. Görüşün birinci hissədinə Emin Əhmədov inamlı mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə isə ehtiyalı güləşən Emin Əhmədov, minimal hesabla qalib gəldi. Bununlada ümumi hesabda rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov, 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Zurabi Datunaşvili]] ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Datunaşvili 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə isə Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bununlada o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın yarım-final görüşünə vəsiqə qazandı. Finala gedən yolda Emin Əhmədov Avropa Çempionatının qalibi və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Arsen Culfalahyan]] ilə üz-üzə gəldi. Əhmədov təcrübəli rəqibinə görüşün birinci hissəsində 0:2, növbəti hissəsində isə 0:3 hesabları ilə məğlub oldu və mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam elədi. Həlledici görüşdə o, Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirinin final görüşündə qalib gəldiyi [[Belarus]] təmsilçisi Alexandr Kihinov ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Kihinov 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə də Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bu minvallada Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M20">{{cite news|title=Байрамов - второй, Ахмедов - третий (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120805122905203.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov Azerisport.com idman portalına müsahibəsində bunları bildirdi — ''"bürünc medal mənim üçün super nailiyyətdir. Bir nəfər belə mənə inanmırdı"''.<ref name=":M21">{{cite news|title=Эмин АХМЕДОВ: В меня никто не верил|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120806121955276.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|318x318px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] fi2xiu10tqghmvmuk1jkzqdr1nxio1o 6564613 6564611 2022-08-05T21:22:39Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi.<ref name=":M18">{{cite news|title=Все результаты спортсменов Азербайджана на Олимпиаде (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120729031029382.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı.<ref name=":M17">{{cite news|title=Сборная Азербайджана: краткая характеристика|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120728122239247.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":M19">{{cite news|title=Определились первые соперники Байрамова и Ахмедова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120804090406007.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Xorvatiya]] nümayəndəsi [[Neven Zugaj]] ilə üz-üzə gəldi. Neven Zugaj 2011-ci ildə [[İstanbul]]da Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan idmançı idi. Görüşün birinci hissədinə Emin Əhmədov inamlı mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə isə ehtiyalı güləşən Emin Əhmədov, minimal hesabla qalib gəldi. Bununlada ümumi hesabda rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov, 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Zurabi Datunaşvili]] ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Datunaşvili 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə isə Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bununlada o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın yarım-final görüşünə vəsiqə qazandı. Finala gedən yolda Emin Əhmədov Avropa Çempionatının qalibi və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Arsen Culfalahyan]] ilə üz-üzə gəldi. Əhmədov təcrübəli rəqibinə görüşün birinci hissəsində 0:2, növbəti hissəsində isə 0:3 hesabları ilə məğlub oldu və mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam elədi. Həlledici görüşdə o, Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirinin final görüşündə qalib gəldiyi [[Belarus]] təmsilçisi Alexandr Kihinov ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Kihinov 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə də Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bu minvallada Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M20">{{cite news|title=Байрамов - второй, Ахмедов - третий (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120805122905203.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov Azerisport.com idman portalına müsahibəsində bunları bildirdi — ''"bürünc medal mənim üçün super nailiyyətdir. Bir nəfər belə mənə inanmırdı"''.<ref name=":M21">{{cite news|title=Эмин АХМЕДОВ: В меня никто не верил|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120806121955276.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. 2012-ci ilin sonunda Emin Əhmədov [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi elan edildi.<ref name=":M22">{{cite news|title=Лучшим борцом года признан чемпион Олимпиады|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221042941197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyi (GİN)]] tərəfindən isə o, ilin ən yaxşı 20 idmançısından bii seçildi.<ref name=":M23">{{cite news|title=20 лучших спортсменов Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20121224020552877.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|318x318px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 2fh24wkarkic8dvbrbpfvn6f1urfovl 6564616 6564613 2022-08-05T21:24:09Z Grenzsoldat 202463 /* Fərdi uğurları */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi.<ref name=":M18">{{cite news|title=Все результаты спортсменов Азербайджана на Олимпиаде (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120729031029382.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı.<ref name=":M17">{{cite news|title=Сборная Азербайджана: краткая характеристика|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120728122239247.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":M19">{{cite news|title=Определились первые соперники Байрамова и Ахмедова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120804090406007.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Xorvatiya]] nümayəndəsi [[Neven Zugaj]] ilə üz-üzə gəldi. Neven Zugaj 2011-ci ildə [[İstanbul]]da Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan idmançı idi. Görüşün birinci hissədinə Emin Əhmədov inamlı mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə isə ehtiyalı güləşən Emin Əhmədov, minimal hesabla qalib gəldi. Bununlada ümumi hesabda rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov, 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Zurabi Datunaşvili]] ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Datunaşvili 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə isə Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bununlada o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın yarım-final görüşünə vəsiqə qazandı. Finala gedən yolda Emin Əhmədov Avropa Çempionatının qalibi və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Arsen Culfalahyan]] ilə üz-üzə gəldi. Əhmədov təcrübəli rəqibinə görüşün birinci hissəsində 0:2, növbəti hissəsində isə 0:3 hesabları ilə məğlub oldu və mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam elədi. Həlledici görüşdə o, Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirinin final görüşündə qalib gəldiyi [[Belarus]] təmsilçisi Alexandr Kihinov ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Kihinov 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə də Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bu minvallada Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M20">{{cite news|title=Байрамов - второй, Ахмедов - третий (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120805122905203.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov Azerisport.com idman portalına müsahibəsində bunları bildirdi — ''"bürünc medal mənim üçün super nailiyyətdir. Bir nəfər belə mənə inanmırdı"''.<ref name=":M21">{{cite news|title=Эмин АХМЕДОВ: В меня никто не верил|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120806121955276.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. 2012-ci ilin sonunda Emin Əhmədov [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi elan edildi.<ref name=":M22">{{cite news|title=Лучшим борцом года признан чемпион Олимпиады|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221042941197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyi (GİN)]] tərəfindən isə o, ilin ən yaxşı 20 idmançısından bii seçildi.<ref name=":M23">{{cite news|title=20 лучших спортсменов Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20121224020552877.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|318x318px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi.<ref name=":M24">{{cite news|title=Определился лучший тренер Азербайджана по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221050044115.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 0ja43c3jbfmgvhdthrbfv8r6rmlh47c 6564618 6564616 2022-08-05T21:24:32Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi.<ref name=":M18">{{cite news|title=Все результаты спортсменов Азербайджана на Олимпиаде (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120729031029382.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı.<ref name=":M17">{{cite news|title=Сборная Азербайджана: краткая характеристика|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120728122239247.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":M19">{{cite news|title=Определились первые соперники Байрамова и Ахмедова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120804090406007.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Xorvatiya]] nümayəndəsi [[Neven Zugaj]] ilə üz-üzə gəldi. Neven Zugaj 2011-ci ildə [[İstanbul]]da Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan idmançı idi. Görüşün birinci hissədinə Emin Əhmədov inamlı mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə isə ehtiyalı güləşən Emin Əhmədov, minimal hesabla qalib gəldi. Bununlada ümumi hesabda rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov, 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Zurabi Datunaşvili]] ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Datunaşvili 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə isə Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bununlada o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın yarım-final görüşünə vəsiqə qazandı. Finala gedən yolda Emin Əhmədov Avropa Çempionatının qalibi və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Arsen Culfalahyan]] ilə üz-üzə gəldi. Əhmədov təcrübəli rəqibinə görüşün birinci hissəsində 0:2, növbəti hissəsində isə 0:3 hesabları ilə məğlub oldu və mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam elədi. Həlledici görüşdə o, Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirinin final görüşündə qalib gəldiyi [[Belarus]] təmsilçisi Alexandr Kihinov ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Kihinov 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə də Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bu minvallada Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M20">{{cite news|title=Байрамов - второй, Ахмедов - третий (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120805122905203.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov Azerisport.com idman portalına müsahibəsində bunları bildirdi — ''"bürünc medal mənim üçün super nailiyyətdir. Bir nəfər belə mənə inanmırdı"''.<ref name=":M21">{{cite news|title=Эмин АХМЕДОВ: В меня никто не верил|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120806121955276.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. 2012-ci ilin sonunda Emin Əhmədov [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi elan edildi.<ref name=":M22">{{cite news|title=Лучшим борцом года признан чемпион Олимпиады|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221042941197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyi (GİN)]] tərəfindən isə o, ilin ən yaxşı 20 idmançısından bii seçildi.<ref name=":M23">{{cite news|title=20 лучших спортсменов Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20121224020552877.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|318x318px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi.<ref name=":M24">{{cite news|title=Определился лучший тренер Азербайджана по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221050044115.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 8umzo0jk3j6t1y6z6oqj7h5ii365an4 6564619 6564618 2022-08-05T21:26:17Z Grenzsoldat 202463 Rescuing 24 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = Emin Əhmədov |orijinal adı = |şəkil = Emin Ahmadov (Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Emin Əhmədov 2012-ci ildə [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] zamanı</small> |tam adı = Emin Vidadi oğlu Əhmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 6.10.1986 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1997—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Rəşad Rəşidov]] |boyu = 170 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Güləş |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London]]|74 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Tərəqqi" medalı}} }} '''Emin Vidadi oğlu Əhmədov''' ([[6 oktyabr]] [[1988]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yunan-roma güləşçisi. 2002-ci ildən Azərbaycan yığmasının heyətində çıxış edən Emin Əhmədov, 2012-ci ildə [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərində baş tutan [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. Emin Əhmədov Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805212603/https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220519074852/https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|archivedate=2022-05-19|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805212552/https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805212552/https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193158/https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100313230520/http://azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|archivedate=2010-03-13|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100701120543/http://azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|archivedate=2010-07-01|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110616055827/http://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|archivedate=2011-06-16|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805212553/https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111110132237/http://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|archivedate=2011-11-10|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805212553/https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805212553/https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120428212951/http://azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|archivedate=2012-04-28|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120505221225/http://azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|archivedate=2012-05-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120505221210/http://azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|archivedate=2012-05-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120628085022/http://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|archivedate=2012-06-28|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi.<ref name=":M18">{{cite news|title=Все результаты спортсменов Азербайджана на Олимпиаде (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120729031029382.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211108165550/https://www.azerisport.com/london2012/20120729031029382.html|archivedate=2021-11-08|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı.<ref name=":M17">{{cite news|title=Сборная Азербайджана: краткая характеристика|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120728122239247.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121104152701/http://azerisport.com/london2012/20120728122239247.html|archivedate=2012-11-04|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":M19">{{cite news|title=Определились первые соперники Байрамова и Ахмедова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120804090406007.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120806002812/http://www.azerisport.com/london2012/20120804090406007.html|archivedate=2012-08-06|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Xorvatiya]] nümayəndəsi [[Neven Zugaj]] ilə üz-üzə gəldi. Neven Zugaj 2011-ci ildə [[İstanbul]]da Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan idmançı idi. Görüşün birinci hissədinə Emin Əhmədov inamlı mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə isə ehtiyalı güləşən Emin Əhmədov, minimal hesabla qalib gəldi. Bununlada ümumi hesabda rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov, 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Zurabi Datunaşvili]] ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Datunaşvili 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə isə Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bununlada o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın yarım-final görüşünə vəsiqə qazandı. Finala gedən yolda Emin Əhmədov Avropa Çempionatının qalibi və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Arsen Culfalahyan]] ilə üz-üzə gəldi. Əhmədov təcrübəli rəqibinə görüşün birinci hissəsində 0:2, növbəti hissəsində isə 0:3 hesabları ilə məğlub oldu və mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam elədi. Həlledici görüşdə o, Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirinin final görüşündə qalib gəldiyi [[Belarus]] təmsilçisi Alexandr Kihinov ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Kihinov 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə də Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bu minvallada Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M20">{{cite news|title=Байрамов - второй, Ахмедов - третий (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120805122905203.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121103190912/http://www.azerisport.com/london2012/20120805122905203.html|archivedate=2012-11-03|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov Azerisport.com idman portalına müsahibəsində bunları bildirdi — ''"bürünc medal mənim üçün super nailiyyətdir. Bir nəfər belə mənə inanmırdı"''.<ref name=":M21">{{cite news|title=Эмин АХМЕДОВ: В меня никто не верил|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120806121955276.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121103190917/http://azerisport.com/london2012/20120806121955276.html|archivedate=2012-11-03|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. 2012-ci ilin sonunda Emin Əhmədov [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi elan edildi.<ref name=":M22">{{cite news|title=Лучшим борцом года признан чемпион Олимпиады|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221042941197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805212604/https://www.azerisport.com/wrestling/20121221042941197.html|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyi (GİN)]] tərəfindən isə o, ilin ən yaxşı 20 idmançısından bii seçildi.<ref name=":M23">{{cite news|title=20 лучших спортсменов Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20121224020552877.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130530041310/http://www.azerisport.com/olimpizm/20121224020552877.html|archivedate=2013-05-30|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 2.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/2 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Arsen Culfalahyan]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 30th Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Emin Ahmadov).jpg|thumb|318x318px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Emin Əhmədova [["Tərəqqi" medalı]]nı təqdim edən zaman (31.08.2012-ci il)]] === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 31 avqust 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=31.08.2012|url=https://e-qanun.az/framework/24238|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220321162811/http://e-qanun.az/framework/24238|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> === Fərdi uğurları === * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı yunan-roma güləşçisi.<ref name=":M24">{{cite news|title=Определился лучший тренер Азербайджана по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221050044115.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805212553/https://www.azerisport.com/wrestling/20121221050044115.html|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2012-ci ilin ən yaxşı 20 idmançından biri. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Emin_Ahmadov Emin Əhmədovun] Commonsda olan mediafaylları''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 6qle220jicmdntod5k67djnqbzio1y0 Kateqoriya:Şəxslər:Tibb 14 292878 6564549 4714699 2022-08-05T20:20:53Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Physicians}} [[Kateqoriya:Tibb|*]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər|Tibb]] 62b5v3ph6k64y8cdv2egk5pe0w6duhz Votkinsk 0 293492 6564139 5871031 2022-08-05T16:21:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |rəsmi adı = Votkinsk |şəkli = Votkinsk center.jpg |bayrağı = Flag of Votkinsk (Udmurtia).png |gerbi = Coat of Arms of Votkinsk (Udmurtia).png |Şəhərin xəritəsi = |Bayrağın ölçüsü = 150 |Gerbin ölçüsü = |Xəritənin ölçüsü = |pushpin_map = |pushpin_label_position= |label = |name = |pushpin_mapsize = |latd = |latm = |lats = |latNS = |longd = |longm = |longs = |longEW = |Ölkə = {{RUS}} |Bölgə = [[Udmurtiya]] |Əsası qoyulub = 1759<ref name="gr">{{cite book|title=Энциклопедия Города России|year=2003|publisher=Большая Российская Энциклопедия|location=Moscow|isbn=5-7107-7399-9|pages=94}}</ref> |Əvvəlki adı = |Sahə = |əhalisi = 100034 |siyahıyaalma ili = 2010 |əhalisi sıxlığı = |Nəqliyyat vas. kodu = |Telefon kodu = |Poçt indeksi = |İcra başçısı = |Daxili bölgüsü = |Mer = |İnternet rəsmi_saytıı = http://votkinsk.ru/ }} '''Votkinsk''' ({{Dil-ru|Во́ткинск}}; {{Dil-udm|Вотка}}, ''Votka'') — [[Rusiya]]nın [[Udmurtiya|Udmurtiya Respublikası]]nda sənaye şəhəri. 2010-cu ilin siyahıya alınmasına əsasən şəhərin əhalisi 100 034 nəfərdən ibarət idi<ref>Федеральная служба государственной статистики (Federal State Statistics Service) (2011). [http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/results-inform.php "Предварительные итоги Всероссийской переписи населения 2010 года (Preliminary results of the 2010 All-Russian Population Census)" (in Russian).] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120819154040/http://www.perepis-2010.ru/results_of_the_census/results-inform.php |date=2012-08-19 }} Всероссийская перепись населения 2010 года (2010 All-Russia Population Census). Federal State Statistics Service.Retrieved February 9, 2012.</ref> == Qardaş şəhərlər == *{{USA}} [[Qərbi Cordan]], [[Yuta]] == Tanınmış şəxsiyyətləri == *[[Pyotr Çaykovski]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == {{Vikianbar kateqoriyası|Votkinsk}} {{Rusiya-qaralama}} [[Kateqoriya:Udmurtiya şəhərləri]] ep2u079ginn2d26ewykv2n4tkqjbz01 Page Rank 0 296274 6563814 6562867 2022-08-05T12:03:43Z Esradongel1 253385 qırılan link düzəldildi. wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} '''Page Rank''', Google-un veb səhifələrə 0-dan 10-a qədər verdiyi dəyər şkalasıdır. Bu dəyər ümumi olaraq xüsusi bir məzmuna bağlantı və keçid verən səhifə keyfiyyətinə bağlıdır. Page Rank dəyəri saytınızın Google axtarış mühərrikində internet istifadəçiləri tərəfindən axtarış aparıldığında ilk 10 nəticənin daxilində olmasını təmin edir. Google axtarış mühərriki, Stendford Universitetində doktoranturanı müdafiə edən iki tələbə Larri Peyc və Sergey Brin tərəfindən 1998-ci ildə qurulduğu zaman axtarış nəticələrini patentli Page Rank texnikası üzərində inkişaf etdirdilər, buna görə də Page Rank patenti də Google-a deyil Stendford Universitetinə məxsusdur. Google Page Rank A səhifəsindən B səhifəsinə keçid olduğunda bunu qeyd edər. Eyni zamanda səhifənin haqqının yeyilməməsi üçün bəzi məzmun analizləri də edər. Page Rank yəni səhifə dəyəri saytın təbii quruluşuna və link məzmununa uyğun olaraq saytın dəyərinin bir göstəricisidir. Google, eyni zamanda spam məqsədli saytları Google ban ilə cəzalandırıb bütün indexlərini silərkən, yeni açılan saytlarında sürətli bir şəkildə axtarış nəticələrində yüksəlməsinə maneə törədən Google Sandbox sistemlərini də istifadə etməkdədir. Sandbox-a girən bir veb səhifə 3-6 ay boyunca nə qədər yaxşı olursa olsun, Google tərəfindən sınanır və müəyyən bir müddətin sonunda axtarış nəticələrində daha yaxşı bir yerə gətirilir. Google PageRank Google un istifadə etdiyi alqoritm nəticəsində saytınıza verdiyi qiymətdir.Bu qiymət bir sayta verildiyi kimi saytın səhifələrinə də verilir.Misal üçün: https://ozguraltun.com.tr/seo-nedir PageRank Google da axtarış zamanı saytınızın yerini müəyyən etmək üçün lazımdır.Misal üçün Google da “Azərbaycan“ yazaraq axtarış versək ilk olaraq qarşımıza azerbaijan.az saytı, ikinci yerdə isə tr.wikipedia.org/wikiAzerbaycan səhifəsi gələcək… azerbaijan.az ın PageRank dəyəri – 7 az.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PageRank dəyəri isə – 5 dir. Burada diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki tr.wikipedi.org un (ana səhifənin) PageRank dəyəri 8 dir.Amma burada axtarış sözü “Azərbaycan” olduğu üçün əsas olaraq tr.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PR(PageRank -Bundan sonra PR kimi yazacağıq) dəğəri götürülür… Misallarımızdan aydın olur ki, Google PR dəğəri yüksək olan saytı daha öndə verir.PageRank terminini azərbaycan dilində link populyarlığı kimi düşünmək olar… == Xarici keçidlər == * http://daire.ueuo.com * http://www.webmasterik.com/ * http://www.bilgioxu.com {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210119074248/http://www.bilgioxu.com/ |date=2021-01-19 }} * http://www.websiteworthcheker.com {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20201108101206/https://www.websiteworthcheker.com/ |date=2020-11-08 }} * https://alparslanduygu.com == İstinadlar == * [http://www.webmasterik.com/pagerank-nədir.html PageRank Nədir] [[Kateqoriya:Google]] [[Kateqoriya:Google servisləri]] sftn18zhtl5i8lef9lizh5g0mp7b6a3 6563950 6563814 2022-08-05T13:45:16Z Atakhanli 223224 [[User:Esradongel1|Esradongel1]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Ezgicanyaprak|Ezgicanyaprak]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} '''Page Rank''', Google-un veb səhifələrə 0-dan 10-a qədər verdiyi dəyər şkalasıdır. Bu dəyər ümumi olaraq xüsusi bir məzmuna bağlantı və keçid verən səhifə keyfiyyətinə bağlıdır. Page Rank dəyəri saytınızın Google axtarış mühərrikində internet istifadəçiləri tərəfindən axtarış aparıldığında ilk 10 nəticənin daxilində olmasını təmin edir. Google axtarış mühərriki, Stendford Universitetində doktoranturanı müdafiə edən iki tələbə Larri Peyc və Sergey Brin tərəfindən 1998-ci ildə qurulduğu zaman axtarış nəticələrini patentli Page Rank texnikası üzərində inkişaf etdirdilər, buna görə də Page Rank patenti də Google-a deyil Stendford Universitetinə məxsusdur. Google Page Rank A səhifəsindən B səhifəsinə keçid olduğunda bunu qeyd edər. Eyni zamanda səhifənin haqqının yeyilməməsi üçün bəzi məzmun analizləri də edər. Page Rank yəni səhifə dəyəri saytın təbii quruluşuna və link məzmununa uyğun olaraq saytın dəyərinin bir göstəricisidir. Google, eyni zamanda spam məqsədli saytları Google ban ilə cəzalandırıb bütün indexlərini silərkən, yeni açılan saytlarında sürətli bir şəkildə axtarış nəticələrində yüksəlməsinə maneə törədən Google Sandbox sistemlərini də istifadə etməkdədir. Sandbox-a girən bir veb səhifə 3-6 ay boyunca nə qədər yaxşı olursa olsun, Google tərəfindən sınanır və müəyyən bir müddətin sonunda axtarış nəticələrində daha yaxşı bir yerə gətirilir. Google PageRank Google un istifadə etdiyi alqoritm nəticəsində saytınıza verdiyi qiymətdir.Bu qiymət bir sayta verildiyi kimi saytın səhifələrinə də verilir.Misal üçün: webmasterik.com/forum və ya http://www.webmasterik.com/google.html PageRank Google da axtarış zamanı saytınızın yerini müəyyən etmək üçün lazımdır.Misal üçün Google da “Azərbaycan“ yazaraq axtarış versək ilk olaraq qarşımıza azerbaijan.az saytı, ikinci yerdə isə tr.wikipedia.org/wikiAzerbaycan səhifəsi gələcək… azerbaijan.az ın PageRank dəyəri – 7 az.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PageRank dəyəri isə – 5 dir. Burada diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki tr.wikipedi.org un (ana səhifənin) PageRank dəyəri 8 dir.Amma burada axtarış sözü “Azərbaycan” olduğu üçün əsas olaraq tr.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PR(PageRank -Bundan sonra PR kimi yazacağıq) dəğəri götürülür… Misallarımızdan aydın olur ki, Google PR dəğəri yüksək olan saytı daha öndə verir.PageRank terminini azərbaycan dilində link populyarlığı kimi düşünmək olar… == Xarici keçidlər == * http://daire.ueuo.com * http://www.webmasterik.com/ * http://www.bilgioxu.com {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210119074248/http://www.bilgioxu.com/ |date=2021-01-19 }} * http://www.websiteworthcheker.com {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20201108101206/https://www.websiteworthcheker.com/ |date=2020-11-08 }} * https://alparslanduygu.com == İstinadlar == * [http://www.webmasterik.com/pagerank-nədir.html PageRank Nədir] [[Kateqoriya:Google]] [[Kateqoriya:Google servisləri]] erg66nv4t8e0zsm0fkjijpn804u3tns 6563951 6563950 2022-08-05T13:45:25Z Atakhanli 223224 [[Special:Contributions/Ezgicanyaprak|Ezgicanyaprak]] ([[User talk:Ezgicanyaprak|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6562867 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} '''Page Rank''', Google-un veb səhifələrə 0-dan 10-a qədər verdiyi dəyər şkalasıdır. Bu dəyər ümumi olaraq xüsusi bir məzmuna bağlantı və keçid verən səhifə keyfiyyətinə bağlıdır. Page Rank dəyəri saytınızın Google axtarış mühərrikində internet istifadəçiləri tərəfindən axtarış aparıldığında ilk 10 nəticənin daxilində olmasını təmin edir. Google axtarış mühərriki, Stendford Universitetində doktoranturanı müdafiə edən iki tələbə Larri Peyc və Sergey Brin tərəfindən 1998-ci ildə qurulduğu zaman axtarış nəticələrini patentli Page Rank texnikası üzərində inkişaf etdirdilər, buna görə də Page Rank patenti də Google-a deyil Stendford Universitetinə məxsusdur. Google Page Rank A səhifəsindən B səhifəsinə keçid olduğunda bunu qeyd edər. Eyni zamanda səhifənin haqqının yeyilməməsi üçün bəzi məzmun analizləri də edər. Page Rank yəni səhifə dəyəri saytın təbii quruluşuna və link məzmununa uyğun olaraq saytın dəyərinin bir göstəricisidir. Google, eyni zamanda spam məqsədli saytları Google ban ilə cəzalandırıb bütün indexlərini silərkən, yeni açılan saytlarında sürətli bir şəkildə axtarış nəticələrində yüksəlməsinə maneə törədən Google Sandbox sistemlərini də istifadə etməkdədir. Sandbox-a girən bir veb səhifə 3-6 ay boyunca nə qədər yaxşı olursa olsun, Google tərəfindən sınanır və müəyyən bir müddətin sonunda axtarış nəticələrində daha yaxşı bir yerə gətirilir. Google PageRank Google un istifadə etdiyi alqoritm nəticəsində saytınıza verdiyi qiymətdir.Bu qiymət bir sayta verildiyi kimi saytın səhifələrinə də verilir.Misal üçün: webmasterik.com/forum və ya http://www.webmasterik.com/google.html PageRank Google da axtarış zamanı saytınızın yerini müəyyən etmək üçün lazımdır.Misal üçün Google da “Azərbaycan“ yazaraq axtarış versək ilk olaraq qarşımıza azerbaijan.az saytı, ikinci yerdə isə tr.wikipedia.org/wikiAzerbaycan səhifəsi gələcək… azerbaijan.az ın PageRank dəyəri – 7 az.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PageRank dəyəri isə – 5 dir. Burada diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki tr.wikipedi.org un (ana səhifənin) PageRank dəyəri 8 dir.Amma burada axtarış sözü “Azərbaycan” olduğu üçün əsas olaraq tr.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PR(PageRank -Bundan sonra PR kimi yazacağıq) dəğəri götürülür… Misallarımızdan aydın olur ki, Google PR dəğəri yüksək olan saytı daha öndə verir.PageRank terminini azərbaycan dilində link populyarlığı kimi düşünmək olar… == Xarici keçidlər == * http://daire.ueuo.com * http://www.webmasterik.com/ * http://www.bilgioxu.com {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210119074248/http://www.bilgioxu.com/ |date=2021-01-19 }} * http://www.websiteworthcheker.com {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20201108101206/https://www.websiteworthcheker.com/ |date=2020-11-08 }} * httpI://[[HttpI://www.factoryresets.com|www.factoryresets.com]] == İstinadlar == * [http://www.webmasterik.com/pagerank-nədir.html PageRank Nədir] [[Kateqoriya:Google]] [[Kateqoriya:Google servisləri]] ph6ttzkmioqaq8qt6ffm7j89e3ztv72 6563952 6563951 2022-08-05T13:45:52Z Atakhanli 223224 /* Xarici keçidlər */ wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} '''Page Rank''', Google-un veb səhifələrə 0-dan 10-a qədər verdiyi dəyər şkalasıdır. Bu dəyər ümumi olaraq xüsusi bir məzmuna bağlantı və keçid verən səhifə keyfiyyətinə bağlıdır. Page Rank dəyəri saytınızın Google axtarış mühərrikində internet istifadəçiləri tərəfindən axtarış aparıldığında ilk 10 nəticənin daxilində olmasını təmin edir. Google axtarış mühərriki, Stendford Universitetində doktoranturanı müdafiə edən iki tələbə Larri Peyc və Sergey Brin tərəfindən 1998-ci ildə qurulduğu zaman axtarış nəticələrini patentli Page Rank texnikası üzərində inkişaf etdirdilər, buna görə də Page Rank patenti də Google-a deyil Stendford Universitetinə məxsusdur. Google Page Rank A səhifəsindən B səhifəsinə keçid olduğunda bunu qeyd edər. Eyni zamanda səhifənin haqqının yeyilməməsi üçün bəzi məzmun analizləri də edər. Page Rank yəni səhifə dəyəri saytın təbii quruluşuna və link məzmununa uyğun olaraq saytın dəyərinin bir göstəricisidir. Google, eyni zamanda spam məqsədli saytları Google ban ilə cəzalandırıb bütün indexlərini silərkən, yeni açılan saytlarında sürətli bir şəkildə axtarış nəticələrində yüksəlməsinə maneə törədən Google Sandbox sistemlərini də istifadə etməkdədir. Sandbox-a girən bir veb səhifə 3-6 ay boyunca nə qədər yaxşı olursa olsun, Google tərəfindən sınanır və müəyyən bir müddətin sonunda axtarış nəticələrində daha yaxşı bir yerə gətirilir. Google PageRank Google un istifadə etdiyi alqoritm nəticəsində saytınıza verdiyi qiymətdir.Bu qiymət bir sayta verildiyi kimi saytın səhifələrinə də verilir.Misal üçün: webmasterik.com/forum və ya http://www.webmasterik.com/google.html PageRank Google da axtarış zamanı saytınızın yerini müəyyən etmək üçün lazımdır.Misal üçün Google da “Azərbaycan“ yazaraq axtarış versək ilk olaraq qarşımıza azerbaijan.az saytı, ikinci yerdə isə tr.wikipedia.org/wikiAzerbaycan səhifəsi gələcək… azerbaijan.az ın PageRank dəyəri – 7 az.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PageRank dəyəri isə – 5 dir. Burada diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki tr.wikipedi.org un (ana səhifənin) PageRank dəyəri 8 dir.Amma burada axtarış sözü “Azərbaycan” olduğu üçün əsas olaraq tr.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PR(PageRank -Bundan sonra PR kimi yazacağıq) dəğəri götürülür… Misallarımızdan aydın olur ki, Google PR dəğəri yüksək olan saytı daha öndə verir.PageRank terminini azərbaycan dilində link populyarlığı kimi düşünmək olar. [[Kateqoriya:Google]] [[Kateqoriya:Google servisləri]] oi1p5da5tddua8sak8kwv5uncdqsjth 6563953 6563952 2022-08-05T13:46:11Z Atakhanli 223224 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} '''Page Rank''', Google-un veb səhifələrə 0-dan 10-a qədər verdiyi dəyər şkalasıdır. Bu dəyər ümumi olaraq xüsusi bir məzmuna bağlantı və keçid verən səhifə keyfiyyətinə bağlıdır. Page Rank dəyəri saytınızın Google axtarış mühərrikində internet istifadəçiləri tərəfindən axtarış aparıldığında ilk 10 nəticənin daxilində olmasını təmin edir. Google axtarış mühərriki, Stendford Universitetində doktoranturanı müdafiə edən iki tələbə Larri Peyc və Sergey Brin tərəfindən 1998-ci ildə qurulduğu zaman axtarış nəticələrini patentli Page Rank texnikası üzərində inkişaf etdirdilər, buna görə də Page Rank patenti də Google-a deyil Stendford Universitetinə məxsusdur. Google Page Rank A səhifəsindən B səhifəsinə keçid olduğunda bunu qeyd edər. Eyni zamanda səhifənin haqqının yeyilməməsi üçün bəzi məzmun analizləri də edər. Page Rank yəni səhifə dəyəri saytın təbii quruluşuna və link məzmununa uyğun olaraq saytın dəyərinin bir göstəricisidir. Google, eyni zamanda spam məqsədli saytları Google ban ilə cəzalandırıb bütün indexlərini silərkən, yeni açılan saytlarında sürətli bir şəkildə axtarış nəticələrində yüksəlməsinə maneə törədən Google Sandbox sistemlərini də istifadə etməkdədir. Sandbox-a girən bir veb səhifə 3-6 ay boyunca nə qədər yaxşı olursa olsun, Google tərəfindən sınanır və müəyyən bir müddətin sonunda axtarış nəticələrində daha yaxşı bir yerə gətirilir. Google PageRank Google un istifadə etdiyi alqoritm nəticəsində saytınıza verdiyi qiymətdir.Bu qiymət bir sayta verildiyi kimi saytın səhifələrinə də verilir.Misal üçün: webmasterik.com/forum və ya http://www.webmasterik.com/google.html PageRank Google da axtarış zamanı saytınızın yerini müəyyən etmək üçün lazımdır.Misal üçün Google da “Azərbaycan“ yazaraq axtarış versək ilk olaraq qarşımıza azerbaijan.az saytı, ikinci yerdə isə tr.wikipedia.org/wikiAzerbaycan səhifəsi gələcək… azerbaijan.az ın PageRank dəyəri – 7 az.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PageRank dəyəri isə – 5 dir. Burada diqqətinizə çatdırmaq istəyirəm ki tr.wikipedi.org un (ana səhifənin) PageRank dəyəri 8 dir.Amma burada axtarış sözü “Azərbaycan” olduğu üçün əsas olaraq tr.wikipedia.org/wiki/Azerbaycan səhifəsinin PR(PageRank -Bundan sonra PR kimi yazacağıq) dəğəri götürülür… Misallarımızdan aydın olur ki, Google PR dəğəri yüksək olan saytı daha öndə verir.PageRank terminini azərbaycan dilində link populyarlığı kimi düşünmək olar. {{Qaralama}} [[Kateqoriya:Google]] [[Kateqoriya:Google servisləri]] ne80rpk77tiubk5iqd958mb8n0t7emc Züleyxa Seyidməmmədova 0 309521 6564683 6558049 2022-08-06T00:27:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 11 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Züleyxa Seyidməmmədova |şəkil = Züleyxa Seyidməmmədova.jpeg |titul = Azərbaycan SSR-nin Sosial Təminat naziri |bayraq = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |dövr əvvəl = 1952 |dövr son = 1974 |sələfi = |xələfi = [[Məmməd Qazıyev]] |doğum tarixi = 22.3.1919 |doğum yeri = Bakı |vəfat tarixi = 10.11.1994 |vəfat yeri = Bakı |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|SSRİ}}<br>{{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlılar|azərbaycanlı]] |xidmət illəri = 1941-1945 |mənsubiyyəti = {{flaqifikasiya|SSRİ}} |qoşun növü = {{bayraq|SSRİ|HHQ}} SSRİ Hərbi Hava Qüvvələri |rütbəsi = [[Kapitan]]{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} |rəhbərlik edib = 586-cı qırıcı aviasiya alayı<ref name=":15"/> |döyüşlər = [[İkinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|Şərq cəbhəsindəki döyüşlər]]<br>[[Stalinqrad döyüşü]]<br>[[Kursk döyüşü]]<br>[[Korsun-Şevçenkovski döyüşü]] |partiya = [[Sov.İKP]] |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]<br>[[Jukovksi adına Hərbi Hava Akademiyası]]<br>[[Moskva Ali Partiya Məktəbi]]<br>[[Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyası]] |təltifləri = {{"Lenin" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{"Qırmızı əmək bayrağı" ordeni}}{{2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}}{{"Şərəf nişanı" ordeni}} |vikianbar = Zuleykha Seyidmammadova }} '''Züleyxa Mir Həbib qızı Seyidməmmədova''' ([[22 mart]] [[1919]], [[Bakı]] – [[10 noyabr]] [[1994]], [[Bakı]]) — ilk [[azərbaycanlı]] qadın hərbi pilot,<ref name=":7">{{Cite journal|url=https://irs-az.com/sites/default/files/2020-10/Falcons%20of%20motherland.pdf|title=Falcons of motherland|language=en|publisher=Baku Media Center|year=2019|page=51}}</ref><ref>{{Cite web|title=Səmaların fatehləri: Hərbi Hava Qüvvələrimizin tarixinə qısa baxış|url=https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|website=ordu.az|date=4 sentyabr 2021|archive-date=2022-07-29|accessdate=2021-07-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20220729054450/https://ordu.az/az/news/197016/semalarin-fatehleri--herbi-hava-quvvelerimizin-tarixine-qisa-baxis|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite book|title=Azərbaycanda aviasiyanın tarixi|year=2012|location=Bakı|page=14|author="[[Azərbaycan Hava Yolları]]" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti. [[Milli Aviasiya Akademiyası]]|url=http://anl.az/down/aat.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220730090601/http://anl.az/down/aat.pdf|archive-date=2022-07-30|access-date=2022-08-01|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|newspaper=Xalq qəzeti|title=Qələbənin layiqli varisləri...|author=Yusif Kərimov|date=12 may 2010|issue=9|url=http://anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2010/may/119000.htm}}</ref> [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSRİ]]-nin dövlət xadimi, [[İkinci Dünya müharibəsi]] iştirakçısı. Züleyxa Seyidməmmədova [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.{{Bax|Ali təhsili|1}} O, İkinci Dünya müharibəsində iştirak etmiş və [[Marina Raskova]] tərəfindən yaradılmış 586-cı Qırıcı Aviasiya Alayının [[Şturman (aviasiya)|şturmanı]] olmuşdur. [[Stalinqrad döyüşü|Stalinqrad]], [[Kursk döyüşü|Kursk]], [[Korsun-Sevçenkovski döyüşü|Korsun-Sevçenkovski]] döyüşlərində iştirak edən Seyidməmmədova 500 döyüş uçuşu keçirmiş və bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Bax|Müharibə illəri|1}} Seyidməmmədova [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] II, VI, VII və VIII çağırışları deputatı olmuşdur. O, 1946-1951-ci illərdə [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komtitəsinin katibi, 1951-1974-cü illərdə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri, 1975-ci ildən etibarən isə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsini icra edib.{{Bax|İctimai-siyasi fəaliyyəti|1}} Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni|"Lenin"]], 2-ci dərəcəli [["Vətən müharibəsi" ordeni|"Vətən müharibəsi"]], 2 [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni|"Qırmızı Əmək Bayrağı"]] və 2 [["Şərəf nişanı" ordeni|"Şərəf nişanı"]] ordeni ilə təltif olunmuşdur. == Həyatı == === Erkən illəri === [[Fayl:Зулейха Сеидмамедова.png|left|thumb|194x194px|Z.Seyidməmmədova 1930-1935-ci illərdə.]] Züleyxa Seyidməmmədova 22 mart 1919-cu ildə [[Bakı]] şəhərində anadan olmuşdur.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref name=":0">{{Cite news|newspaper=[[Respublika (qəzet, Azərbaycan)|"Respublika" qəzeti]]|url=http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|date=12 may 2010|title=İlk azərbaycanlı qadın təyyarəçi|last=İlyasoğlu|first=Rauf|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713143434/http://www.anl.az/down/meqale/respublika/2010/may/119090.htm|archive-date=2022-07-13|accessdate=2022-07-13}}</ref> Onun atası Mir Həbib ağa ilk təhsilini dini məktəbdə almış, daha sonra isə [[Bakı real məktəbi|Bakı real məktəbində]] oxumuşdu.<ref name=":2">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi_az/2016/sentyabr/507818.pdf|title=Müsəlman aləmində ilk təyyarəçi qadın|newspaper=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]]|date=29 sentyabr 2016|location=Bakı|last=Dünyaminqızı|first=Qərənfil|archive-date=2022-07-30}}</ref> Mir Həbib ağa [[mühasib]] idi və Bakı milyonçusu [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev|Hacı Zeynalabdin Tağıyevin]] sağ əli sayılırdı.<ref name=":0" /> Uşaqlıqdan Hacı Zeynalabdin Tağıyevlə dostluq edən Mir Həbib ağa Hacıya çox sədaqətli olduğu üçün Hacının ona böyük hörməti var idi. Mir Həbib ağanın [[Mərdəkan|Mərdəkandakı]] əzəmətli mülkü də onun Hacıya olan sədaqətinin nəticəsi idi.<ref name=":2" /> Züleyxa Seyidməmmədovanın anası Mina xanım isə təhsilsiz idi və 11 yaşında evləndirilmişdi. Züleyxa onların nikahından doğulmuş ikinci qız idi.<ref name=":1">{{Cite web|url=https://oxu.az/society/311080|title=Züleyxa Seyidməmmədova: Stalini xilas edən ilk azərbaycanlı qadın pilot|website=oxu.az|date=9 may 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20220713181633/https://oxu.az/society/311080|archive-date=13 iyul 2022|accessdate=13 iyul 2022}}</ref> Züleyxa oxuduğu 16 saylı məktəbdə dərs əlaçısı idi və valideynləri onun ali təhsil alıb neft [[Mühəndislik|mühəndisi]] olmasını istəyirdilər.<ref name=":0" /> Onun yüksəklərə olan marağı hələ uşaqlıqdan yaranmışdı. Seyidməmmədova xatirələrində səmaya olan istəyini, ucalığa can atmasının səbəbini belə izah edirdi: {{Sitat|Mən yüksəkliyi sevirdim. Hər yay ailəmizlə birgə şəhərdən kənarda – Şüvəlan kəndindəki bağımıza köçürdük. Burada əncir və tut ağacları vardı. Mən onların ən yüksəyini seçər, başına dırmaşardım. Evlərin düz damlarına, bağlara, üzümlüklərə, sahili bəyaz ləpədöyən olan dənizə yuxarıdan baxmaq xoşuma gəlirdi...<ref name=":3"></ref> }} Onun bu arzusu məktəb illərində qətiləşir. Belə ki, Züleyxa 7-ci sinifdə oxuyarkən [[fizika]] müəllimi Cümşüd Əfəndiyev onları Bakı təyyarə meydançasına ekskursiyaya aparır. Züleyxa sinifdəki oğlanlarla birlikdə bir neçə dəfə təyyarəyə qalxır, hər şeyə diqqətlə baxır, saysız-hesabsız suallar verir. O, axşam evə qayıdanda bu ekskursiya haqqında anası Mina xanıma həvəslə danışaraq: "Mən təyyarəçi olacam!" - deyir.<ref name=":2" /> === Ali təhsili === [[Fayl:Leyla Mammadbeyova, Sona Nuriyeva and Zuleykha Seyidmammadova.jpg|thumb|227x227px|"Türk pilotlar: yoldaş [[Leyla Məmmədbəyova]], [[Sona Nuriyeva]] və Züleyxa Seyidməmmədova Moskvanın [[Kursk]] dəmir yolu vağzalında". ''[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Şərq qadını" jurnalı]], 1936.'']]1934-cü ildə orta məktəbi əla qiymətlərlə bitirən Züleyxa Seyidməmmədova [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|M.Əzizbəyov adına Azərbaycan Sənaye İnstitutunun]] mədən fakültəsinə daxil oldu.<ref name=":2" /><ref name=":3" /> 1934-cü ilin əvvəllərində<ref name=":4" /> tələbə yoldaşları ilə Bakı təyyarə meydanına gedən Züleyxa ilk dəfə "[[Po-2|U-2]]" təyyarəsi ilə səmaya qalxır. Bu səyahətdən sonra o, tələbə yoldaşları ilə birlikdə institutda aeroklub yaratmağa qərara verir.<ref name=":2" /> Tələbələr öz təqaüdləri hesabına klub üçün bir "U-2" təyyarəsi, həmçinin üç [[planer]] və iki [[paraşüt]] almağa müyəssər olurlar.<ref name=":4">{{Cite book|title=Təyyarəçinin qeydləri|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|year=1969|location=Bakı|lang=ru}}</ref> 1934-cü il yanvarın 6-da klubun açılışı olur.<ref name=":4" /> 1934-cü ilin yazında isə bu aviasiya klubu üçün hökümət tərəfindən [[Zabrat]] qəsəbəsinə yer ayrılır və ərazinin təşkilində tələbələr yaxından kömək edirlər.<ref name=":2" /> Uzunmüddətli məşqlərdən sonra 1934-cü ilin oktyabrında Züleyxa Seyidməmmədova "U-2" təyyarəsi ilə ilk dəfə təkbaşına havaya qalxır.<ref name=":1" /><ref name=":4" /> O, 1934-cü ilin sonlarında aeroklubu əla qiymətlərlə bitirərək sertifikat alır və bununla da pilot adını qazanır.<ref name=":4" /> 1935-ci ilin mayında bir neçə tələbə [[Paraşüt|paraşütlə]] tullanmağı sınaqdan keçirir.<ref name=":4" /> Arıq, çəlimsiz, qarayanız qız olan Züleyxa paraşütlə təyyarədən tullanır və külək onu dənizə atır.<ref name=":4" /> Deyilənlərə görə, onun tullanışını izləyənlər arasında [[Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsi yanında Partiya Tarixi İnstitutu|Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin]] birinci katibi [[Mircəfər Bağırov]] da olmuş və Züleyxanın cəsarətinə heyrətini bildirmişdir.<ref name=":2" /> 1935-ci ilin avqustunda [[Moskva|Moskvada]] Paraşütçülərin Birinci Ümumittifaq toplantısı keçirilir və toplantıda [[Zaqafqaziya|Zaqafqaziyanı]] təmsil edən nümayəndələr arasında yeganə qız Züleyxa olur.<ref name=":2" /> Toplantıda eniş dəqiqliyinə görə Zaqafqaziya komandası birinci yeri tutur.<ref name=":4" /> Təyyarədən paraşütlə 50 dəfə tullandığına görə Seyidməmmədova paraşüt idmanı üzrə təlimatçı vəzifəsinə təyin edilir.<ref name=":3">{{Cite news|url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|title=Alman zabitini diz çökdürən Azərbaycan qızı|date=24 may 2015|newspaper=[[Xalq qəzeti]]|last=Bayramqızı|first=Əfsanə|location=Bakı|archive-date=2022-07-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20220730100652/http://www.anl.az/down/meqale/xalqqazeti/2015/may/439726.htm|accessdate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":4" /> O, Zaqafqaziyadan, eləcə də, [[müsəlman]] şərqindən ilk qadın paraşütçü kimi qatıldığı iclasdan fəxri fərmanla geri dönür.<ref name=":2" /> Şərq, [[müsəlman]] qadınının cəsarətlə paraşütlə tullanması hamıda heyrət doğurur və Seyidməmmədovanın fəaliyyəti [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|sovet]] quruluşunun nailiyyəti kimi qeyd olunaraq mətbuatda geniş şərh edilir.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}} 1936-cı il yanvarın 21-də [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulmasının]] on beş illiyi ilə əlaqədar [[Kreml|Kremldə]] təntənəli qəbul keçirilir və [[Komsomol|komsomolçu]] Züleyxa Seyidməmmədova [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} və qızıl saatla təltif edilir.<ref name=":4" /><ref name=":11">{{Cite book|title=В небе фронтовом|year=1971|publisher=Молодая гвардия|page=366|lang=ru}}</ref>[[Fayl:Training in the Zhukovsky Academy.png|left|thumb|Z.Seyidməmmədova və N.Kondratiyev. Jukovski adına Akademiyada məşq, 1940-cı il.]] Bakıya dönən Züleyxa uçuş klubundakı xüsusi kursları bitirir və pilot təlimatçısı adını alır. Ona təlim keçmək üçün bir qrup [[mühasib]] tapşırılır. Həmin qrupdakı səkkiz nəfərdən biri də onun keçmiş fizika müəllimi Cümşüd Əfəndiyev olur.<ref name=":4" /> Azərbaycan Sənaye İnstitutunun son kursunda oxuyarkən Seyidməmmədova artıq yüz saatadək uçuş keçirmiş, təlimatçı kimi üç il ərzində 75 təyyarəçi, 80 paraşütçü hazırlamışdı.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=52}} O, 1938-ci ildə institutu mühəndis-[[Geologiya|geoloq]] kimi bitirdikdən sonra{{Sfn|Cottam|1997|p=336}} pilot kimi peşəkarlaşmaq üçün [[Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyası|Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasına]] müraciət etsə də, yalnız kişiləri qəbul edən akademiya ona rədd cavabı verir.<ref name=":1" /> O, atasının məsləhəti ilə Mir Cəfər Bağırovun qəbuluna gedir.{{Sfn|Nağıyeva|2010|p=55}} Bağırovun yaddaşında "küləyin dənizə atdığı qız" kimi qalan Züleyxanın müraciəti əsasında Mərkəzi Komitə onun akademiyaya qəbul olunması üçün rəsmi şəkildə [[Moskva|Moskvaya]] məktub göndərir.<ref name=":1" /> 1938-ci ilin avqustunda sınaq imtahanları verərək akademiyanın şturman fakültəsinə qəbul olunanlar içərisində yeganə qız Züleyxa Seyidməmmədova olur.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Pravda (qəzet)|Pravda qəzeti]]|date=1938, 9 avqust|page=6|lang=ru}}</ref> Seyidməmmədova həm də Jukovski Hərbi Hava Akademiyasına qəbul olan ilk azərbaycanlı idi.<ref name=":7" /> Akademiyada təhsil alan Züleyxa bir gün qəfil xəbərlə sarsılır. Fakültə dekanı onu yanına çağıraraq ona atasının kulaq kimi həbs edildiyini, əgər Bakıdan bu məlumatı təsdiqləsələr, akademiyadan uzaqlaşdırılacağını bildirir.<ref name=":2" /> Züleyxa bu xəbər qarşısında son ümid kimi yenə Bağırova üz tutur. O, Bağırova teleqram ünvanlayır:[[Fayl:Students in flight practice in Monino.png|thumb|264x264px|Tələbələr Moninodakı təlim zamanı: sağda Z.Seyidməmmədova. 1940-cı il.]]{{Sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasının birinci katibi yoldaş Bağırova! Xalq düşmənləri mənim atamın saf adını ləkələmək istəyirlər. Təhsil aldığım Hərbi-Hava Akademiyasına yanlış məlumatlar veriblər. Mən respublikanın göndərişi ilə burada oxuyuram. Tələbələr arasında yeganə qızam. Bakıdan məlumat alandan sonra mənim burada oxuyub-oxumamaq məsələmə baxacaqlar. Xahiş edirəm, haqqı, ədaləti qoruyun ki, yanlış məlumat gəlməsin.}} Bağırov tezliklə ölkənin adına xələl gəlməməsi naminə onun atasını həbsdən azad edir və ondan bu barədə heç yerdə danışmaması üçün iltizam alınır. Beləliklə Moskvaya Züleyxaya lazım olan məzmunda məktub gedir: "Yalandır, Mir Həbib Seyidməmmədov evindədir. Hər şey qaydasındadır."<ref name=":1" /> Seyidməmmədova akademiyada oxuduğu dövrdə əvvəl "Duqlas"larla, daha sonra isə orta bombardmançılar, həmçinin uzağa və sürətlə uçan təyyarələrlə səfərə çıxmaq üzrə təlimlər almağa başlayır. O, ölkənin ən güclü şturmanları, Sovet İttifaqı qəhrəmanları [[İvan Spirin|Spirin]] və [[Aleksandr Belyakov|Belyakovdan]] hava gəmilərinin bütün sirlərini öyrənir.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycan qadınının xoşbəxtliyi|last=Sultanova|year=1970|first=Ayna|author-link=Ayna Sultanova|location=Bakı|page=104}}</ref> Birinci kurs müdavimi olan Seyidməmmədovanın şəkli Qureviçin komandirlik etdiyi fakültənin komsomol təşkilatı tərəfindən Akademiyanın "Şərəf lövhəsi"nə vurulur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1938, 29 dekabr|language=ru}}</ref> 1940-cı il fevralın 23-də – [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] günündə Seyidməmmədovaya [[kiçik leytenant]] rütbəsi verilir.<ref name=":4" /> Akademiyanın şturman fakultəsində yeganə qadın olan Züleyxa təhsilini bitirdikdən sonra təlim təyyarə alayında [[Qırıcı|qırıcı təyyarənin]] şturmanı təyin edilir.<ref name=":4" /> === Müharibə illəri === [[Fayl:Operator and navigator of the 586th Fighter Regiment at the regiment's headquarters during the World War II.jpg|thumb|246x246px|left|586-cı qırıcı alayının şturmanı Z.Seyidməmmədova və texnik-leytenant N.Slovoxotova qərargahda çalışarkən. 1943-cü il.]]Seyidməmmədova əsasən akademiya işçilərindən və müdavimlərindən təşkil edilən mayor [[Vyaçeslav Qridnev|Qridnevin]] qırıcı təyyarəçi alayına göndərilir və qırıcı eskadrilyanın şturmanı təyin olunur.<ref name=":10" /><ref name=":12">{{Cite web|url=https://science.gov.az/ru/news/open/16871|website=science.gov.az|title=Böyük Vətən Müharibəsində Azərbaycan qadınlarının rolu|date=7 may 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20220801070017/https://science.gov.az/ru/news/open/16871|archive-date=2022-08-01|accesdate=2022-08-01|accessdate=2022-08-01|url-status=live}}</ref> Alay müharibənin ilk günündən hərbi qaydaya uyğun olaraq Moskvanın müdafiəsinə göndərilir.<ref name=":3" /> Seyidməmmədova həmin günlər haqqında deyirdi:<ref>{{Cite journal|journal=[[Azərbaycan qadını (jurnal)|"Azərbaycan qadını"]] jurnalı|year=1970|page=1|issue=5}}</ref>{{Sitat|"Moskvanın o günlərini heç vaxt unutmaram. Gecələr hava həyəcanını, sıraya düzülüb cəbhəyə yol alan tankların gurultularını..."}} Seyidməmmədova bu dövrdə döyüşlərdə iştirak etməyə qərar verir və [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] üzvü olmaq üçün müraciət edir. Onun müraciəti qəbul edilir.<ref name=":4" /> Müharibənin ilk dövründə sovet aviasiyası böyük itkilər vermişdi. Müharibənin ilk günü 1200 təyyarə məhv edilmişdi ki, onların da böyük əksəriyyətini [[Üçüncü Reyx|almanlar]] elə [[Hava limanı|aerodromlardaca]] bombalamışdılar.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} 1941-ci ilin oktyabrında SSRİ lideri [[İosif Stalin]] [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] [[Marina Raskova|Marina Raskovaya]] qadınlardan ibarət hərbi hissələrin yaradılması ilə bağlı rəsmi əmr göndərir.<ref>{{Cite book|title=NIGHT WITCHES: The Soviet Female Pilots Who Terrified The German Army|last=History Titans|year=2021|pages=74|publisher=Creek Ridge Publishing|url=https://books.google.az/books?id=UX8-EAAAQBAJ|lang=en}}</ref> Əmrə görə tərkibi sırf qadın pliotlardan ibarət olan 3 aviasiya [[Alay|alayı]] yaradılmalı idi: 586-cı qırıcı alay, 587-ci bombardmançı alay və 588-ci gecə bombardmançı alayı. Hər alayda ən az 400 nəfər olmalı idi.<ref>{{Cite book|title=The Soviet Night Witches: Brave Women Bomber Pilots of World War II|last=Dell|first=Pamela|year=2017|url=https://books.google.az/books?id=dVsmDwAAQBAJ|lang=en}}</ref> Bu dövrdə Seyidməmmədovaya Raskovanın onu axtardığını xəbər verirlər. Raskova ona qadın polku yaratmaq ideyasından bəhs edir.<ref name=":4" /> Züleyxa Seyidməmmədova bu haqda deyir:<ref>{{Cite news|newspaper="Yeni Azərbaycan" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010(meqale).pdf|date=21 may 2022|issue=7|title=Çadradan səmaya|archive-date=2022-08-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20220801082734/http://www.anl.az/down/meqale/yeni_az/2022/may/798010%28meqale%29.pdf|accessdate=2022-08-01|url-status=live}}</ref> {{Sitat|Müharibə başlananda Moskvada idim. Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasını lap müharibə ərəfəsində bitirmişdim. Məni akademiyanın qırıcı aviasiya polkuna müavin təyin etmişdilər. Yadımdadır, 1941-ci il oktybarın 20-də dedilər ki, məni axtarırlar. Dedilər ki, qadınlardan ibarət 3 aviasiya polku yaratmaq istəyirlər. Qırıcı aviasiya polkunda sənin də olmağını istəyirik. Əlbəttə, canla-başla razılıq verdim. Mənim üçün uçmaq, döyüşmək əsl xoşbəxtlik idi.}} İdeya tezliklə real həllini tapmağa başlayır. Hərb tarixinin misli görünməmiş ideyası gerçəyə çevrilir: qadın hərbi təyyarə alayları yaradılır.<ref name=":1" /> 1941-ci ilin dekabrında qırıcı alayın komandiri Tamara Kazarinova, onun müavini və alayın şturmanı isə Züleyxa Seyidməmmədova təyin olunur.<ref name=":15">{{Cite book|title=В небе фронтовом|publisher=Молодая гвардия|year=1971|page=365-366|lang=ru}}</ref> O dövr üçün müasir və sürətli "YAK" təyyarələrinin alaya gətirilməsi ilə hərbçi qızlar bu təyyarələrdə uçmağı öyrənməyə başlayır.<ref name=":3" /> {{Şəkil albomu|şəkil1=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-1.jpg|şəkil2=Указ о награждении Зулейхи Сеидмамедовой Орденом Отечественной войны II степени-2.jpg|miqyas1=150|miqyas2=150|alt yazı=Z.Seyidməmmədovanın II dərəcəli "Vətən Müharibəsi" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında sərəncam.}} Onlar ciddi hərbi təlim keçdikdən sonra 1942-ci ilin axırlarında ilk olaraq [[Volqa]] çayının sol sahilinə göndərilirlər.<ref name=":2" /> 1942-ci ilin sonlarında xüsusi əhəmiyyətli təyyarəni qarşılayıb [[Volqoqrad|Stalinqradadək]] müşayiət etmək üçün dörd qırıcı təyyarə göndərilir və bunlardan biri də Seyidməmmədovaya məxsus olur.<ref name=":4" /> Sonralar bu xüsusi təyyarənin ölkənin baş katibi Stalini dağılmış [[Stalinqrad|Stalinqrada]] apardığı məlum olur.<ref name=":1" />{{Efn|Hadisəni Seyidməmmədova şəxsən özü 1975-ci ildə Muzey üçün materiallar toplamaq məqsədilə onun Nizami küçəsi 57-də (Tarqovı, "Buzovnaneft"in binası) yerləşən evinə gedən Rəna Səfərovaya danışıb.}} 1943-cü ilin yazının əvvəlində qırıcı alay [[Voronej|Voronejə]] göndərilir, iyulun 12-də isə [[Kursk|Kurskun]] şimalında və cənubunda əks hücuma keçir. Avqustun 5-də, Kursk döyüşünün başlamasından düz bir ay sonra 586-cı alay Orel və [[Belqrad|Belqrada]] daxil olur. Burada gedən döyüşlərə görə Züleyxa Seyidməmmədova [[2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] ilə təltif olunur.<ref name=":4" /> Payızın sonunda qırıcı polk [[Kiyev|Kiyevə]] uçur. 586-cı alay sonuncu olaraq [[Korsun-Şevçenkovski döyüşü|Korsun-Şevçenkovski döyüşündə]] iştirak edir və oradan [[Buxarest|Buxarestə]] uçaraq öz döyüş yolunu [[Rumıniya|Rumıniyada]] başa vurur.<ref name=":4" /> 586-cı qırıcı alay [[Volqa|Volqadan]] [[Vyana|Vyanayadək]] döyüş yolu keçmiş, 4419 döyüş uçuşu keçirmiş, 125 döyüş aparmış və 38 alman təyyarəsi vurmuşdu. Alayın qoruduğu heç bir obyekt Hitler aviasiyasından zərər çəkməmişdi.<ref>{{Cite book|title=Azərbaycanın qəhrəman qızları|location=Bakı|year=1965.|last=Sarkisov|first=A.}}</ref> Şəxsən 500 döyüş uçuşu keçirən Seyidməmmodova bir neçə alman təyyarəsini vurmuşdu.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}}<ref name=":15" />{{Sfn|Cottam|1997|p=252}} Qələbədən sonra qadınlardan ibarət aviasiya hissələri ləğv edildi. Seyidməmmədova da 1945-ci ilin dekabrında [[Kapitan (hərbi rütbə)|kapitan]] rütbəsində istefaya çıxdı və Azərbaycana qayıtdı.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=277}} O dövrdə bir çox jurnallarda, qəzetlərdə mütəmadi olaraq Seyidməmmədovanın qəhrəmanlıqlarını əks etdirən məqalələr, şeirlər dərc olunur, aşıqlar onu "səma qızı" adlandırırdılar.<ref name=":10">{{Cite news|page=4|newspaper="Vətən üçün" [За Oтечество] qəzeti|date=1944, 6 iyul|lang=ru}}</ref> === İctimai-siyasi fəaliyyəti === Əvvəlcə Bakı şəhər Partiya Komitəsinin təlimatçısı kimi işləyən Seyidməmmədova 1946-cı ilin sentyabrından 1951-ci ilə kimi [[Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqı|Azərbaycan Lenin Kommunist Gənclər İttifaqının]] Mərkəzi Komitəsinin katibi vəzifəsində çalışmışdır.<ref name=":8">{{Cite book|title=Azərbaycan SSRİ Ali Sovetinin deputatları. Səkkizinci çağırış|location=Bakı|publisher=Azərbaycan dövlət nəşriyyatı|year=1973|page=311|url=http://web.anl.az:81/read/page.php?bibid=226972&}}</ref> Elə bu vəzifədə ikən Seyidməmmədova 1947-ci ildə [[Azərbaycan SSR Ali Soveti|Azərbaycan SSR Ali Sovetinin]] deputatı, Rəyasət heyətinin üzvü seçilmişdir. O, 1948-ci ildə Ümumdünya Demokratik Gənclər Federasiyası Şurasının qərarına əsasən fevralın 19-dan 26-dək [[Hindistan|Hindistanın]] [[Kəlkətə|Kəlküttə]] şəhərində keçirilən [[Cənub-Şərqi Asiya]] ölkələri gənclərinin konfransının iştirakçısı olur və "Sovet ittifaqı qadınları" mövzusunda məruzə ilə çıxış edir.<ref>{{Cite book|title=Hindistanda nələr gördüm|page=31|last=Seyidməmmədova|first=Züleyxa|location=Bakı|year=1950}}</ref> Konfrans işini bitirdikdən sonra Seyidməmmədova sovet nümayəndə heyətinin tərkibində Hindistanın [[Dehli]] və [[Qaziabad (Hindistan)|Qaziabad]] şəhərlərində olur. Hindistanda olarkən Seyidməmmədovaya hədiyyə edilmiş əşyalar – [[hindli]] məktəblilərin verdiyi qırmızı plastmas qələm, hind milli ornamentləri ilə bəzədilmiş yasəmən rəngli pambıq parçadan saçaqlı şərf, ağ kətan parçadan tikilmiş uzun qulplu bəzəkli qadın çantası hal-hazırda [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> 1952-ci ildə [[Azərbaycan SSR]]-in sosial təminat naziri seçilən<ref>{{Cite book|last1=Groot|first1=Gerard|last2=Peniston-Bird|first2=Corinna|title=A Soldier and a Woman|year=2014|pages=396 səh.|publisher=Taylor & Francis|url=https://books.google.az/books?id=Bb8eBAAAQBAJ&redir_esc=y}}</ref> Seyidməmmədova 1974-cü ilə qədər bu vəzifəni icra etmişdir.{{Efn|Bəzi mənbələrdə 1975-ci ilə qədər<ref>{{Cite journal|journal=IMPACT Azerbaijan|issue=29|year=2018|page=6}}</ref>}}{{Sfn|Əhmədov|2006|p=276}} O, sosial təminat naziri vəzifəsində çalışan ilk qadın idi.<ref>{{Cite book|title=Mədəni maarifçilik tariximizdə Azərbaycan qadını|last=Məmmədova|first=Nərminə|location=Bakı|year=2019|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=764060&|page=80}}</ref> Seyidməmmədova qiyabi olaraq 17 aprel 1953-cü ildə [[Moskva Ali partiya məktəbi|Moskva Ali partiya məktəbini]], 28 noyabr 1957-ci ildə isə Leninqrad Hərbi Mühəndislik Akademiyasını bitirmişdir.<ref name=":9" /> 1960-cı il martın 8-də Sov.İKP MK, SSRİ Ali Sovetinin Rəyasət Heyəti və [[SSRİ Nazirlər Soveti]] [[Beynəlxalq Qadınlar Günü|Beynəlxalq Qadınlar Gününün]] 50 illiyi şərəfinə ziyafət vermiş, Seyidməmmədova Azərbaycan qadınlarından ibarət nümayəndə heyətinə rəhbərlik etmişdir. O, bu tədbirdə [["Lenin" ordeni]] ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":4" />[[Fayl:Züleyxa_Seyidməmmədova.png|thumb|292x292px]]Züleyxa Seyidməmmədova həmin dövrdə Azərbaycan SSR Ali Sovetinin 6-cı (1965) və 7-ci (1968) çağırışlarının deputatı seçilmiş, sovet Azərbaycanının səlahiyyətli nümayəndəsi kimi dünyanın bir çox ölkələrində, o cümlədən [[Misir|Misirdə]], [[Türkiyə|Türkiyədə]], [[Rumıniya|Rumıniyada]] və ikinci dəfə Hindistanda olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1972, 21 oktyabr|page=2|lang=ru}}</ref> 1966-cı ildə qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin başçısı kimi Hindistanda olarkən hind xalqının dövlət xadimi [[Cəvahirləl Nehru|Cəvahərləl Nehrunun]] qızı, baş nazir [[İndira Qandi]] ilə görüşmüşdür.<ref>{{Cite news|newspaper=[[Bakinski raboçi (qəzet)|Bakinski raboçi]]|date=1972, 15 iyun|page=2}}</ref> Sovet hökuməti qurulduqdan sonra yeni yaranmış hökumət Mirhəbib ağanın Tatarski (indiki Əlimərdan bəy Topçubaşov) küçəsindəki ikimərtəbəli evini və 1915-ci ildə [[Şüvəlan|Şüvəlanda]] tikdirdiyi bağ evini əlindən almışdı.<ref name=":0" /> Seyidməmmədova nazir təyin olunduqdan sonra atasının çox sevdiyi bağ evlərini geri almaq üçün təşəbbüslər göstərmiş, varlı adamlara məxsus, dövlət tərəfindən müsadirə edilmiş evlərin siyahısını çıxararaq atasından onların içərisindən öz evlərini tapmasını istəmişdir. Bu haqda həmin günlərin şahidi olan yazıçı [[Manaf Süleymanov]] "Son bahara çatdıq..." adlı əsərində yazır:<ref name=":2" /> {{Sitat|...bağı komsomolun Mərkəzi Komitəsinin birinci katibi Züleyxa Seyidməmmədovaya verdilər. Əvvəllər bolşeviklər onu müsadirə edib yüksək mənsəb sahiblərinə verirdilər. Bu bağ neçə-neçə yüksək vəzifəlini yola saldı. İndi isə yenidən sahibinə qismət oldu. Atalar boş yerə deməyiblər ki, "halal mal yiyəsinə qayıdar".}} Züleyxa Seyidməmmədovanın dayısı Abid Mirqasımov [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti]] dövründə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti tələbələri|Avropaya ali təhsil almağa göndərilən tələbələrdən]] idi. Bu amil və atası Mir Həbib ağanın H.Z.Tağıyev il yaxın olması səbəb göstərilərək iclasda Seyidməmmədovanın partiyadan çıxarılması təklifi irəli sürülmüşdü. Bu zaman o, ayağa qalxaraq demişdi:<ref name=":2" /> {{Sitat|Birincisi, mənim dayım Parisdə yaşamır, rəhmətə gedib. İkincisi ... partiya biletini mənə siz verməmisiniz ki, alasınız. Mən sizin MK büronuzda heç iştirak etmək istəmirəm".}} Seyidməmmədova bunu deyib əsəbi halda iclası tərk edir. Bu məsələ Moskvaya çatdırılır və onlar Seyidməmmədovannın müharibədəki xidmətlərini nəzərə alaraq onu mühakimə etmir, əksinə, respublikada daha yüksək vəzifə ilə təmin edilməsinə şərait yaradırlar.<ref name=":2" /> Seyidməmmədova 1967 və 1971-ci illərdə "Qırmızı Əmək Bayrağı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu il dekabrın 19-da Züleyxa Moskva şəhər sovetinə deputat seçilmiş və Sov.İKP sıralarına daxil olmuşdur.<ref>{{Cite news|newspaper="Вперед и выше" qəzeti|date=1939, 19 dekabr|page=3|language=ru}}</ref> Seyidmməmədova səhhətində yaranan problemlər səbəbi ilə 1975-ci ildə [[Xarici Ölkələrlə Mədəni Əlaqələr üzrə Ümumittifaq Cəmiyyəti|Xarici Ölkələrlə Dostluq və Mədəni Əlaqələr Cəmiyyəti]] Rəyasət Heyəti sədrinin müavini vəzifəsinə təyin edilib.<ref name=":5">{{Cite book|title=Tarixi yazan xanımlarımız|last=Zeynallı|first=Samirə|location=Bakı|year=2017|publisher=Azərbaycan nəşriyyatı|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=538577&|page=288}}</ref><ref name=":6">{{Cite book|title=Dəyişikliklərə cəsarəti çatan örnək xanımlar|author=Rasional İnkişaf uğrunda Qadınlar Cəmiyyəti|location=Bakı|year=2008|url=http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=63315&|page=51-52}}</ref> Seyidməmmədova ölkənin ictimai işlərində fəal iştirak etmiş, xüsusilə ömrünün sonlarına yaxın dünyanın müxtəlif yerlərində yaşayan 50 milyonluq [[Azərbaycanlılar|Azərbaycan türkünün]] yenidən bir araya gəlməsinə çalışmış və işğal dövründə itirilmiş əlaqələrin barpası ilə ciddi şəkildə məşğul olmuşdur.<ref name=":6" /> Buna baxmayaraq o, pilot kimliyini həmişə qorumuş, 1967-ci ilin sentyabrında [[Sankt-Peterburq|Leninqradda]] Beynəlxalq ictimai təminat assosiasiyasının Baş assambleyasında jurnalistin verdiyi "Siz əmək həyatınızı nə ilə başlamısınız?" sualına "Bakı aeroklubunda təyyarəçi olmuşam. Bu mənim birinci və ən çox sevdiyim vəzifədir" cavabını vermişdi.<ref>{{Cite journal|journal=Sovet qadını [Советская женщина] jurnalı|date=1967|page=27|lang=ru}}</ref> Züleyxa Seyidməmmədova [["Lenin" ordeni]], 2-ci dərəcəli "Vətən müharibəsi", 2 Qırmızı Əmək Bayrağı və 2 "Şərəf nişanı" ordenləri ilə təltif olunmuşdur.<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> === Şəxsi həyatı və ölümü === Züleyxa Seyidməmmədova gec ailə həyatı qurmuş, övlad sahibi ola bilməmişdir. O, qardaşı Kamalın qızı Gülarəni övladlığa götürmüşdü. Seyidməmmədovanın kiçik qardaşı Xəlil isə 39 yaşında vəfat etmiş, Seyidməmmədova onun oğlu Cəmili də öz övladı kimi böyütmüşdü.<ref name=":2" /><ref name=":5" /> Züleyxa Seyidməmədova vəsiyyətində demişdi:<ref name=":5" /> {{Sitat|Mən öləcəm, komissiya təşkil edəcəklər. Deyəcəklər ki, məni Fəxri xiyabanda basdırsınlar. Qoymazsınız. Məni Şüvəlanda ata-anamın yanında dəfn edərsiniz. Mirmövsüm ağa və bizim başqa qohumlarımız da orada torpağa tapşırılıblar.}} Züleyxa Seyidməmmədova 1994-cü ilin{{Efn|Bəzi mənbələrdə Seyidməmmədovanın vəfat tarixi 1999-cu il olaraq da göstərilmişdir.<ref name=":5" /><ref name=":9" /><ref name=":2" /><ref>[http://www.anl.az/down/meqale/novo_vremya/2021/avqust/753035(meqale).pdf "Королева неба"]</ref> Lakin 1995-ci ildə yayımlanan "Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa" filmində rejissor Nazim Rza filmin çəkilişi zamanı Seyidməmmədovanın vəfat etdiyini deyir və bu, müvafiq məlumatı təkzib edir.}}<ref name=":13">{{Cite news|newspaper="Azərbaycan" qəzeti|title=Göylərin cazibəsi çəkirdi onu|date=23 aprel 2010|author=Rəsmiyyə Rzalı|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|page=7|archive-url=https://web.archive.org/web/20220801083138/http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2010/aprel/116668.htm|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01|url-status=live}}</ref><ref name=":14">{{Cite news|newspaper=İki sahil|title=İlk azərbaycanlı hərbi təyyarəçi qadın|author=Sevinc Azadi|date=7 may 2015|page=30|url=http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20220801083448/http://www.anl.az/down/meqale/iki_sahil/2015/may/435806.htm|accessdate=2022-08-01|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite news|title=Выше птиц|author=Рая Аббасова|date=14 noyabr 2015|page=14-15|newspaper="Kaspi" qəzeti|url=http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|accessdate=2022-08-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20220801083727/http://www.anl.az/down/meqale/kaspi/2015/noyabr/463582.htm|archive-date=2022-08-01|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite|author=Тунзаля Касумова|date=7 mart 2019|title=Дочь неба|url=http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|archive-date=2022-08-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20220801083936/http://www.anl.az/down/meqale/azerizv/2019/mart/01.htm|accessdate=2022-08-01|url-status=live}}</ref> 10 noyabrında<ref name=":14" /> vəfat etmiş və vəsiyyətinə uyğun olaraq Şüvəlanda dəfn olunmuşdur.<ref name=":5" /> == Kitabları == Züleyxa Seyidməmmədova Hindistandan Bakıya qayıtdıqdan sonra onun "Hindistanda nələr gördüm" adlı 47 səhifəlik kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> 1969-cu ildə onun "Təyyarəçi qadının qeydləri" kitabı işıq üzü görmüş və rəğbətlə qarşılanmışdır.{{Sfn|Əhmədov|2006|p=275}}<ref>{{Cite book|volume=I: Southeastern and East Central Europe|title=Women and Gender in Central and Eastern Europe, Russia, and Eurasia A Comprehensive Bibliography|last1=Zirin|first1=Mary|last2=Livezeanu|first2=Irina|first3=Christine|last3=D. Worobec|first4=June Pachuta|last4=Farris|url=https://books.google.az/books?id=imisBwAAQBAJ&printsec=frontcover#v=onepage&q&f=false|page=1900|lang=en}}</ref><ref>{{Cite book|title=Red Phoenix: The Rise of Soviet Air Power, 1941-1945|last1=Hardestly|first1=Von|year=1982|pages=288|publisher=Smithsonian Institution Press|url=https://books.google.az/books?id=hCATh13dutIC&|lang=en}}</ref>{{Sfn|Cottam|1997|p=362}} Seyidməmmədova öz kitabında akademiyadakı təhsilindən, [[Valeriy Çkalov]], Marina Raskova və başqa təyyarəçilərlə görüşməsindən, polkun döyüş fəaliyyəti və hərbçi rəfiqələrindən bəhs edirdi.<ref name=":6" /> 1973-cü ildə Seyidməmmədovanın "Pensiya təminatında yeniliklər" kitabı nəşr olunmuşdur.<ref name=":9" /> == İrsi == [[Fayl:Züleyxa Seyidməmmədova envelope.jpg|thumb|229x229px|Üzərində Z.Seyidməmmədovanın şəkli olan 1999-cu ilə aid [[poçt markası]].]] Züleyxa Seyidməmmədovanın 150-dən artıq sənəd, əşya və mükafatları [[Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində]] mühafizə olunur. Onların içərisində şəxsən özünün istifadə etdiyi əşyalar─ Jukovski adına Hərbi Hava Akademiyasında oxuyarkən işlətdiyi loqarifmik xətkeş, 1939, 1941-ci illərə aid 2 ədəd transportir və təyyarəçi eynəyi də var.<ref name=":9">{{Cite book|title=Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi|year=2015|publisher="Elm və təhsil"|location=Bakı|url=https://www.academia.edu/37866799/Milli_Az%C9%99rbaycan_Tarixi_Muzeyi_-_2015|page=170-171}}</ref> Muzeydə 1963-cu ilin iyununda Moskvada Dünya qadınlarının konqresi zamanı Z.Seyidməmmədovaya Braziliya qadınlarının hədiyyə etdikləri boyunbağı və iki bilərzik, 1964-cü ilin martında [[Türkmənistan]] qadınlarının IV qurultayında iştirakı zamanı hədiyyə edilmiş bəzəkli taxtadan metal zəncirli medalyon, həmin ildə Rumıniyada olarkən hədiyyə edilmiş dəstəkləri rumın milli nəqşilə bəzədilmiş taxta qaşıq və çəngəl, 1965-ci ildə Vilnyusda qadınlar qurultayı zamanı bağışlanmış milli ornamentli toxunma kəmər, 1968-ci ildə Konqodan Bakıya gəlmiş qadınlardan ibarət nümayəndə heyətinin hədiyyəsi – göy rəngli pambıq parçadan şərf, 1972-ci ildə Azərbaycan qadınlarının IV qurultayının iştirakçıları olan [[Vyetlər|vyetnamlı]] qadınların hədiyyəsi – vurulub salınmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] təyyarəsinin qalıqlarından düzəldilmiş üzük qorunub saxlanılır.<ref name=":9" /> === Filmoqrafiya === 1974-cü ildə rejissor Eldar Eminbəylinin [[Qanadlara yiyələnərək... (film, 1974)|"Qanadlara yiyələnərək..."]] filmi ekrana çıxarılmışdır. Filmdə Bakı aviaklubunun tarixindən, fəaliyyətindən, burada kursantların müharibə veteranları ilə görüşlərindən, klubda təlim görən təyyarəçilərdən, habelə Züleyxa Seyidməmmədovadan söhbət açılırdı. 1995-ci ildə [[9 May Qələbə Günü|faşizm üzərində qələbənin]] 50 illiyi münasibətilə [[Nazim Rza|Nazim Rza İsrafiloğlunun]] [[Göylər sonsuz bir dənizdir. İkinci film. Züleyxa (film, 1995)|"Göylər sonsuz bir dənizdir"]] kinotrilogiyası çəkilmiş, "Züleyxa" adlanan II filmin çəkilişində Züleyxa Seyidməmmədova özü iştirak etsə də, o, filmin çəkildiyi dövrdə vəfat etmişdir.<ref>{{YouTube|1=https://www.youtube.com/watch?v=ZdpuNrMXOMw|title="Göylər sonsuz bir dənizdir. Züleyxa"|start=54m19s}}</ref> === Musiqi === [[Tofiq Quliyev]] [[Rəşid Behbudov|Rəşid Behbudovun]] təklifi ilə "Züleyxa" adlı mahnı bəstələmişdi.<ref name=":5" /> Behbudovun Moskvaya səfəri ərəfəsində hazır olan "Züleyxa" mahnısı elə müğənninin öz istəyi ilə rus dilində Tofiq Quliyevin müşayiətilə lentə alınmış, sonradan vala yazılan bu mahnı yüksək tirajla satılmışdı.<ref name=":9" /> === Xatirəsi === [[Sabunçu rayonu|Sabunçu rayonunun]] Zabrat qəsəbəsindəki küçələrdən biri Züleyxa Seyidməmmədovanın adının daşıyır.<ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|title=Zabrat qəsəbəsində abadlıq-quruculuq işləri davam etdirilir|website=sabunchu-ih.gov.az|date=10 sentyabr 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20220801064821/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/1174.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01|url-status=live}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|title=Sabunçu rayon İcra Hakimiyyəti başçısının Zabrat qəsəbəsi üzrə nümayəndəliyinin 2018-ci ilin yekunları və 2019-cu ildə qarşıda duran vəzifələrə dair hesabat yığıncağı keçirildi|date=7 yanvar 2019|website=sabunchu-ih.gov.az|archive-url=https://web.archive.org/web/20220801065005/http://sabunchu-ih.gov.az/az/news/817.html|archive-date=2022-08-01|accessdate=2022-08-01|url-status=live}}</ref> == Haqqında fikirlər == [[Azərbaycan SSR xalq şairi|Azərbaycanın xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]] yazırdı:<ref>{{Cite journal|date=1954, mart|page=6|journal=Sovet ittifaqı [Советский Союз] jurnalı|lang=ru}}</ref> {{Sitat|Mən Züleyxa Seyidməmmədovanı ilk dəfə 1936-cı ildə gördüm. Biz böyük nümayəndə heyətinin tərkibində Moskvaya, Kremlə gəldik. Orada Sovet hökuməti rəhbərlərinin təntənəli qəbulunda olduq. O zaman Azərbaycanın ilk idmançıtəyyarəçi qadınlarından biri olan Züleyxa çox gənc idi. Onun qeyri-adi həyatsevərliyi, biliyə, mədəniyyətə sonsuz meyli, insanlara isti münasibəti elə o vaxt şahin baxışlı bu qızın böyük gələcəyi olacağına əminlik yaradırdı.}}Moskavadakı eskadrilyanın adyudantı təyyarəçi nazir Valentina Yendakovanın dediklərindən:<ref name=":11" /> {{Sitat|Biz ilk dəfə Züleyxa Seyidməmmədova ilə 1941-ci ilin oktyabrında Moskvada xüsusi xidmət məktəbindəki toplanma məntəqəsində qarşılaşdıq. Qəşəng, qamətli, hərbi geyimdə qız idi. Xüsusən onun uzun kiprikli qara gözləri qəşəng idi. Lakin o yalnız qəşəng qız deyildi. Onun çiyinləri arxasında aeroklubdakı uçuşlar, institut, Hərbi Hava Akademiyası vardı}} "''Vətən üçün''" ({{Dil-ru|За Oтечество}}) qəzeti Seyidməmmədova haqqında yazırdı:<ref name=":10" /> {{Sitat|Son dərəcə mühüm tapşırıqlar almış bir zabiti birləşmə qərargahına aparmaq lazım idi. Bu iş Z.Seyidməmmədovaya tapşırılmışdı. Hava uçuş üçün pis idi. Meteoroloqlar bu cür havada üçmağı ağılsızlıq sayırdı. Ancaq uçmaq lazım idi. Zabitin vaxtında çatdırılmasından çox şey asılı idi. Züleyxa havaya qalxdı. Buludlar alçaqda olduğu üçün təyyarə lap yerin üstü ilə uçurdu. Get-gedə yağış güclənirdi. Yağışın çəkdiyi pərdədən ətrafda heç nə görünmürdü. Belə uçuş təyyarəçidən son dərəcə diqqətli olmağı tələb edirdi. Gərginlikdən Züleyxanın gözləri sancırdı. Nəhayət, təyyarə çayı keçdi, şəhərin üzəri ilə uçdu, təyyarə meydanında yerə endi. Birləşmə komandiri Z.Seyidməmmədovanı uğurlu uçuşla təbrik etsə də, heyrətini gizlədə bilmədi.}} == Təltif və mükafatları == * 1936 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Şərəf nişanı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Şərəf nişanı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} * 1943 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Vətən müharibəsi" ordeni|II dərəcəli "Vətən müharibəsi" ordeni]] * 1960 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Lenin" ordeni]] * 1971 — {{Bayraq|SSRİ}} [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]]{{Efn|Mənbələrdə Seyidməmmədovanın iki "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni aldığı qeyd olunsa da,<ref name=":0" /><ref name=":3" /><ref name=":12" /><ref name=":13" /><ref name=":14" /> ikinci dəfə hansı tarixdə aldığı haqqında məlumat yoxdur.}} == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} === Ədəbiyyat === * {{Cite book|title=Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət|last=Əhmədov|first=Səbuhi|publisher="Ayna" mətbuat evi|Location=Bakı|year=2006|url=https://www.ebooks.az/view/IDVxYw54.pdf|ref=harv}} * {{Cite book|title=Women in Air War: The Eastern Front of World War II|first=Kazimiera Janina|last=Cottam|year=1997|ref=harv|publisher=Legas|lang=en}} * {{Cite book|title=Azərbaycan aviatorları Böyük Vətən müharibəsi illərində|last=Nağıyeva|year=2010|location=Bakı}} {{İkinci dünya müharibəsində qadın hərbi pilotlar}} [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi iştirakçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan hərbçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanın qadın pilotları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR sosial təminat nazirləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin II çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin məzunları]] 8z08k6gggecoov9w0wnwomn5k2elckn Yamaha 0 310030 6564228 6188107 2022-08-05T18:02:19Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şirkət |adı = Yamaha Corporation |loqotipi = |tipi = |birjada listinqi = |fəaliyyəti = |şüarı = |təsis edilib = [[12 oktyabr]] [[1897]] |təsisçiləri = |ləğv edilib = |yerləşməsi = [[Yaponiya]] |hakim simaları = Hiroyuki Yanagi, Prezident |sahəsi = Avtomobil sənayesi |məhsulu = [[Musiqa alətləri]], [[Motosiklet]]lər, skuterlər, yaşayış xarakterli minik vasitələri, qayıq və katerlər, dənizçilik mühərrikləri, qış nəqliyyat vasitələri, şəxsi su nəqliyyat vasitələri, elektrik enerjili velosipedlər, avtomobil mühərrikləri, qolf maşınları, enerji mənbəyi məhsulları, hovuzlar, kompakt sənaye robotları, təkərli kreslolar, iş geyimləri, şlemlər |gəliri = |əməliyyat mənfəəti = |təmiz mənfəəti = |əməkdaşların sayı = 19472 |ana şirkəti = |budaq şirkətləri = |auditoru = |veb-saytı = [http://www.yamaha.com/ www.yamaha.com]{{ref-en}} }} '''Yamaha Corporation''' ({{dil-ja|ヤマハ株式会社|Я́маха кабусики гайся}}) — musiqi alətləri, səs qurğuları, idman vəsaitləri, nəqliyyat vasitələri və s. istehsal edən [[transmilli şirkət]]. [[Fayl:YAMAHA (headquarters 3).jpg|thumb|left|Şirkətin əsas ofisi]] '''Yamaha''' — əsasən elektronika və motosikllərin istehsalçısı kimi tanınmış yapon şirkəti. İndi o, həm də CD-ROM disklərinə yazma qurğuları və musiqi sintezatorları istehsal edir. == Ədəbiyyat == *İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s. == Xarici keçidlər == * [http://www.global.yamaha.com Şirkətin əsas ofisi]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120511113826/http://www.yamaha.com/index.html |date=2012-05-11 }} [[Kateqoriya:Yamaha]] [[Kateqoriya:İnformatika]] 1544izx6j6f4o2qyyvrxsatozq7kcnd Türk Hava Yollarının uçuş nöqtələri 0 318788 6563917 6492722 2022-08-05T13:32:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''[[Türk Hava Yolları]]''' aşağıdakı istiqamətlərdə uçuşlar həyata keçirir: [[Fayl:Turkish Airlines destinations.svg|thumb|400x400px|right|Türk Hava Yolları'nın istiqamətlərə xəritəsi]] == Afrika == === Səhra-altı === {{bayraq|Anqola}} [[Anqola]] *[[Luanda]] {{bayraq|Benin}} [[Benin]] *[[Kotonu]] {{bayraq|Burkina Faso}} [[Burkina Faso]] *[[Uaqaduqu]] {{bayraq|Cənubi Afrika Respublikası}} [[Cənubi Afrika Respublikası]] *[[Durban]] *[[Keyptaun]] *[[Yohannesburq]] {{bayraq|Cibuti}} [[Cibuti]] *[[Cibuti (şəhər)|Cibuti]] {{bayraq|Çad}} [[Çad]] *[[Ncamena]] {{bayraq|Efiopiya}} [[Efiopiya]] *[[Əddis-Əbəbə]] {{bayraq|Ekvatorial Qvineya}} [[Ekvatorial Qvineya]] *[[Malabo]] {{bayraq|Eritreya}} [[Eritreya]] *[[Əsməra]] {{bayraq|Kamerun}} [[Kamerun]] *[[Duala]] *[[Yaunde]] {{bayraq|Keniya}} [[Keniya]] *[[Mombasa]] *[[Nayrobi]] {{bayraq|Komor adaları}} [[Komor adaları]] *[[Moroni]] {{bayraq|Konqo Demokratik Respublikası}} [[Konqo Demokratik Respublikası]] *[[Kinşasa]] {{bayraq|Konqo Respublikası}} [[Konqo Respublikası]] *[[Point-Noyr]] {{bayraq|Fil Dişi Sahili}} [[Kot-d’İvuar]] *[[Abican]] {{bayraq|Qabon}} [[Qabon]] *[[Librevil]] {{bayraq|Qambiya}} [[Qambiya]] *[[Bancul]] {{bayraq|Qana}} [[Qana]] *[[Akkra]] {{bayraq|Qvineya}} [[Qvineya]] *[[Konakri]] {{bayraq|Madaqaskar}} [[Madaqaskar]] *[[Antananarivu]] {{bayraq|Mali}}[[Mali]] *[[Bamako]] {{bayraq|Mavriki}} [[Mavriki]] *[[Mavriki]] {{bayraq|Mozambik}} [[Mozambik]] *[[Maputu]] {{bayraq|Niger}} [[Niger]] *[[Niamey]] {{bayraq|Nigeriya}} [[Nigeriya]] *[[Abuca]] *[[Kano]] (yalnız yük uçuşlar) *[[Laqos]] *[[Port-Harkort]] {{bayraq|Ruanda}} [[Ruanda]] *[[Kiqali]] {{bayraq|Seneqal}} [[Seneqal]] *[[Dakar]] {{bayraq|Seyşel adaları}} [[Seyşel adaları|Seyşeller]] *[[Seyşel adaları|Mahe]] {{bayraq|Syerra-Leone}} [[Syerra-Leone]] *[[Fritaun]] {{bayraq|Somali}} [[Somali]] *[[Moqadişo]] {{bayraq|Tanzaniya}} [[Tanzaniya]] *[[Dar əs Salam]] *[[Kilimancaro]] *[[Zənzibar]] {{bayraq|Uqanda}} [[Uqanda]] *[[Kampala|Entebbe]] {{bayraq|Zambiya}} [[Zambiya]] *[[Lusaka]] === Şimali Afrika === {{bayraq|Əlcəzair}} [[Əlcəzair]] *[[Əlcəzair (şəhər)|Əlcəzair]] *[[Konstantin]] *[[Oran]] {{bayraq|Cənubi Sudan}} [[Cənubi Sudan]] *[[Cuba]] {{bayraq|Mavritaniya}} [[Mavritaniya]] *[[Nuakşot]] {{bayraq|Mərakeş}} [[Mərakeş]] *[[Kasablanka]] *[[Mərakeş]] {{bayraq|Misir}} [[Misir]] *[[İsgəndəriyyə]] *[[Qahirə]] *[[Hurgada]] *[[Luksor]] *[[Şarm əş-Şeyx]] {{bayraq|Sudan}} [[Sudan]] *[[Xartum]] {{bayraq|Tunis}} [[Tunis]] *[[Tunis (şəhər)|Tunis]] == Amerika == === Cənubi Amerika === {{bayraq|Argentina}} [[Argentina]] *[[Buenos Ayres]] {{bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] *[[San Paulo]] {{bayraq|Ekvador}} [[Ekvador]] *[[Kito]] (yalnız yük uçuşlar) {{bayraq|Kolumbiya}} [[Kolumbiya]] *[[Boqota]] {{bayraq|Venesuela}} [[Venesuela]] *[[Karakas]] === Şimali Amerika === {{bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] *[[Atlanta]] *[[Boston]] *[[Çikaqo]] *[[Dallas]] *[[Hyuston]] *[[Kolumbus (Ohayo)|Kolumbus]] (yalnız yük uçuşlar) *[[Los-Anceles]] *[[Mayami (Florida)|Mayami]] *[[Nyu Cersi|Nevark]] *[[Nyu-York]] *[[San-Fransisko]] *[[Sietl]] *[[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqton]] {{bayraq|Kanada}} [[Kanada]] *[[Toronto]] *[[Vankuver]] *{{bayraq|Kvebek}} [[Kvebek]] **[[Monreal]] {{bayraq|Kuba}} [[Kuba]] *[[Havana]] {{bayraq|Meksika }} [[Meksika]] *[[Kankun]] *[[Mexiko]] {{bayraq|Panama}} [[Panama]] *[[Panama (şəhər)|Panama]] == Asiya == === Cənub-Şərqi Asiya === {{bayraq|Filippin}} [[Filippin]] *[[Manila]] *[[Sebu]] {{bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] *[[Cakarta]] *[[Denpasar]] {{bayraq|Kamboca}}[[Kamboca]] *[[Pnompen]] (yalnız yük uçuşlar) {{bayraq|Malayziya}} [[Malayziya]] *[[Kuala Lumpur]] {{bayraq|Sinqapur}} [[Sinqapur]] *[[Sinqapur]] {{bayraq|Tailand}} [[Tailand]] *[[Banqkok]] *[[Pxuket]] {{bayraq|Vyetnam}}[[Vyetnam]] *[[Hanoy]] *[[Hoşimin|Hoşimin (Sayqon)]] === Cənubi Asiya (Hind yarımqitəsi) === {{bayraq|Banqladeş}} [[Banqladeş]] *[[Dəkkə]] {{bayraq|Hindistan}} [[Hindistan]] *[[Əhmədabad (Qücərat)|Əhmədabad]] (yalnız yük uçuşlar) *[[Banqalor]] (yalnız yük uçuşlar) *[[Çennai|Çennai (Madras)]] (yalnız yük uçuşlar) *[[Dehli]] *[[Heydərabad (Hindistan)|Heydərabad]] (yalnız yük uçuşlar) *[[Mumbay|Mumbay (Bombay)]] {{bayraq|Maldiv adaları}} [[Maldiv adaları]] *[[Male]] {{bayraq|Nepal}} [[Nepal]] *[[Katmandu]] {{bayraq|Pakistan}} [[Pakistan]] *[[İslamabad]] *[[Karaçi]] *[[Lahor]] {{bayraq|Şri-Lanka}} [[Şri-Lanka]] *[[Kolombo]] === Orta Asiya (Mərkəzi Asiya) === {{bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] *[[Aktau]] *[[Almatı]] *[[Karaqanda]] *[[Nur-Sultan|Nur-Sultan (Astana)]] *[[Türkistan şəhəri|Türkistan]] {{bayraq|Qırğızıstan}} [[Qırğızıstan]] *[[Bişkek]] {{bayraq|Özbəkistan}} [[Özbəkistan]] *[[Buxara]] <small>7 iyun 2022-ci il tarixində başlanacaq</small><ref>{{tr}}[https://www.airporthaber.com/thy-haberleri/thynin-yeni-rotasi-belli-oldu-93718.html "THY'nin yeni rotası belli oldu"]</ref> *[[Daşkənd]] *[[Fərqanə]] *[[Navoi]] (yalnız yük uçuşlar) *[[Səmərqənd]] *[[Ürgənc]] {{bayraq|Tacikistan}} [[Tacikistan]] *[[Düşənbə]] {{bayraq|Türkmənistan}} [[Türkmənistan]] *[[Aşqabad]] === Orta Şərq (Ön Asiya, Yaxın Şərq, Qərbi Asiya) === {{bayraq|Əfqanıstan}} [[Əfqanıstan]] *[[Kabil]] *[[Məzari-Şərif]] {{bayraq|Bəhreyn}} [[Bəhreyn]] *[[Manama]] {{bayraq|Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]] *[[Dubay]] **[[Dubay Beynəlxalq Hava Limanı|Dubay]] **[[Dubay|Dubay-Al Maktum]] (yalnız yük uçuşlar) *[[Əbu-Dabi]] *[[Şarja]] {{bayraq|İordaniya}} [[İordaniya]] *[[Aqaba]] *[[Amman]] {{bayraq|İran}} [[İran]] *[[İsfahan]] *[[Məşhəd]] *[[Şiraz]] *[[Tehran]] *[[Təbriz]] *[[Urmiya]] {{bayraq|İraq}} [[İraq]] *[[Bağdad]] *[[Bəsrə (el)|Bəsrə]] *[[Ərbil (şəhər)|Ərbil]] *[[Nəcəf (el)|Nəcəf]] *[[Süleymaniyə mühafəzası|Süleymaniyə]] {{bayraq|İsrail}}[[İsrail]] *[[Tel-Əviv]] {{bayraq|Küveyt}} [[Küveyt]] *[[Küveyt (şəhər)|Küveyt]] {{bayraq|Qətər}} [[Qətər]] *[[Doha]] {{bayraq|Livan}} [[Livan]] *[[Beyrut]] {{bayraq|Oman}} [[Oman]] *[[Maskat]] {{bayraq|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə Ərəbistanı]] *[[Ciddə]] *[[Dammam]] *[[Əl Qasım]] *[[Ər-Riyad]] *[[Mədinə]] *[[Taif]] *[[Yanbu]] === Şərqi Asiya === {{bayraq|Cənubi Koreya}} [[Cənubi Koreya]] *[[Seul]] {{bayraq|Çin}} [[Çin]] *[[Quançjou]] *[[Pekin]] *[[Sian]] *[[Şanxay]] *[[Şençjen]] (yalnız yük uçuşlar) {{bayraq|Honkonq}} [[Honkonq]] *[[Honkonq]] {{bayraq|Makao}} [[Makao]] *[[Makao]] (yalnız yük uçuşlar) {{bayraq|Çin Respublikası}} [[Tayvan]] *[[Taybey]] {{bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] *[[Osaka]] *[[Tokio]] **[[Haneda Hava Limanı|Tokio-Haneda]] **[[Narita Beynəlxalq Hava Limanı|Tokio-Narita]] === Şimali Asiya === {{bayraq|Monqolustan}} [[Monqolustan]] *[[Ulan-Bator]] {{bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] (Asiya ərazisində) *[[Yekaterinburq]] == Avropa == === Balkanlar === {{bayraq|Albaniya}} [[Albaniya]] *[[Tirana]] {{bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] *[[Sofiya]] *[[Varna (Bolqarıstan)|Varna]] {{bayraq|Bosniya və Herseqovina}} [[Bosniya və Herseqovina]] *[[Sarayevo]] {{bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] *[[Dubrovnik]] *[[Zaqreb]] {{bayraq|Kosovo}} [[Kosovo]] *[[Priştina]] {{MKD}} *[[Skopye]] {{bayraq|Moldova}} [[Moldova]] *[[Kişinyov]] {{bayraq|Monteneqro}} [[Monteneqro]] *[[Podqoritsa]] *[[Tivat]] <small>11 iyun 2022-ci il tarixində başlanacaq</small><ref>{{tr}}[https://www.airporthaber.com/havacilik-haberleri/thy-istanbultivat-seferlerine-hazirlaniyor.html "THY İstanbul-Tivat seferlerine hazırlanıyor"]</ref> {{bayraq|Rumıniya}} [[Rumıniya]] *[[Buxarest]] *[[Kluj-Napoka]] *[[Konstansa]] {{bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] *[[Belqrad]] {{bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] *[[Lyublyana]] {{bayraq|Şimali Kipr Türk Respublikası}} [[Şimali Kipr Türk Respublikası|Şimali Kipr]] *[[Şimali Lefkoşa]] {{bayraq|Yunanıstan}} [[Yunanıstan]] *[[Afina]] *[[Saloniki]] === Britaniya adaları === {{bayraq|Böyük Britaniya}} [[Böyük Britaniya|Britaniya]] *{{bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] **[[Birminhem]] **[[London]] ***[[Gatvik hava limanı|London-Gatvik]] ***[[Hitrou Hava Limanı|London-Hitrou]] ***[[London|London-Stansted]] **[[Mançester]] *{{bayraq|Şotlandiya}} [[Şotlandiya]] **[[Edinburq]] {{bayraq|İrlandiya}} [[İrlandiya]] *[[Dublin]] === Cənubi Avropa === {{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] *[[Madrid]] *[[Malaqa]] *[[Valensiya]] *[[Fayl:Flag of the Basque Country.svg|border|25px|Flag of the Basque Country]] [[Basklar ölkəsi|Baskiya]] **[[Bilbao]] *[[Fayl:Flag of Catalonia.svg|border|25px|Flag of Catalonia]] [[Kataloniya]] **[[Barselona]] {{bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]] *[[Bari]] *[[Bolonya]] *[[Milan]] *[[Neapol]] *[[Piza]] *[[Roma]] *[[Turin]] *[[Venesiya]] *[[Fayl:Sicilian Flag.svg|border|25px]] [[Siciliya]] **[[Kataniya]] {{bayraq|Malta}} [[Malta]] *[[Malta]] {{bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] *[[Lissabon]] *[[Portu]] === Qafqazlar === {{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] *[[Bakı]] *[[Gəncə]] *[[Naxçıvan]] {{bayraq|Gürcüstan}} [[Gürcüstan]] *[[Tbilisi]] *[[Fayl:Flag of Adjara.svg|border|25px|Flag of Adjara]] [[Acarıstan Muxtar Respublikası|Acarıstan]] **[[Batumi]] === Qərbi Avropa === {{bayraq|Belçika}} [[Belçika]] *[[Brüssel]] {{bayraq|Fransa}} [[Fransa]] *[[Bordo]] *[[Lion]] *[[Marsel]] *[[Nis|Nitsa]] *[[Paris]] *[[Strasburq]] *[[Tuluza]] {{bayraq|Lüksemburq}} [[Lüksemburq]] *[[Lüksemburq (şəhər)|Lüksemburq]] {{bayraq|Niderland}} [[Niderland]] *[[Amsterdam]] *[[Maastrixt]] (yalnız yük uçuşlar) === Orta Avropa (Mərkəzi Avropa) === {{bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] *[[Berlin|Berlin-Brandenburq]] *[[Bremen]] *[[Düsseldorf]] *[[Frankfurt]] *[[Fridrikshafen]] *[[Hamburq]] *[[Hannover]] *[[Karlsrue]]/[[Baden-Baden]] *[[Köln]]/[[Bonn]] *[[Leypsiq]] *[[Münhen]] *[[Münster]]/[[Osnabrük]] *[[Nürnberq]] *[[Ştutqart]] {{bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] *[[Qras]] *[[Vyana]] *[[Zaltsburq]] {{bayraq|Çexiya}} [[Çexiya]] *[[Praqa]] {{bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] *[[Bazel]] *[[Cenevrə]] *[[Sürix]] {{bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] *[[Budapeşt]] {{bayraq|Polşa}} [[Polşa]] *[[Varşava]] === Şərqi Avropa === {{bayraq|Belarus}} [[Belarus]] *[[Minsk]] {{bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] (Avropa ərazisində) *[[Çelyabinsk]] *[[Kalininqrad]] *[[Krasnodar]] *[[Moskva]] **[[Moskva|Moskva-Domodedovo]] **[[Moskva|Moskva-Vnukovo]] *[[Omsk]] *[[Perm]] *[[Rostov-na-Donu]] *[[Samara]] *[[Sankt-Peterburq]] *[[Soçi]] *[[Tümen|Tümen (Çimke-tora)]] *[[Voronej]] *[[Fayl:Flag of Bashkortostan.svg|border|25px|Flag of Bashkortostan]] [[Başqırdıstan]] **[[Ufa]] *[[Fayl:Flag of Yugra.svg|border|25px|Flag of Yugra]] [[Xantı-Mansi muxtar dairəsi]] **[[Surqut]] *{{bayraq|Tatarıstan}} [[Tatarıstan]] **[[Kazan]] {{bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]] *[[Dnepropetrovsk]] *[[Herson]] *[[Xarkov]] *[[Kiyev]] *[[Lvov]] *[[Nikolayev]] *[[Odessa|Odessa (Hacıbəy)]] *[[Zaporojya]] === Şimali Avropa === {{bayraq|Danimarka}} [[Danimarka]] *[[Billund]] *[[Kopenhagen]] {{bayraq|Estoniya}} [[Estoniya]] *[[Tallin]] {{bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] *[[Helsinki]] *[[Rovaniemi]] {{bayraq|İsveç}} [[İsveç]] *[[Göteborq]] *[[Stokholm]] [[Fayl:Flag of Latvia.svg|border|25px|Flag of Latvia]] [[Latviya]] *[[Riqa]] {{bayraq|Litva}} [[Litva]] *[[Vilnyus]] {{bayraq|Norveç}} [[Norveç]] *[[Oslo]] == Türkiyə == {{bayraq|Türkiyə}} [[Türkiyə]] *[[Adana]] *[[Adıyaman]] *[[Ağrı ili|Ağrı]] *[[Alanya]]/[[Gazipaşa]] *[[Amasya]]/[[Merzifon]] *[[Ankara]] *[[Antalya]] *[[Batman]] *[[Bingöl]] *[[Bodrum]]/[[Milas]] *[[Bursa]]/[[Yenişehir]] *[[Çanaqqala]] *[[Dalaman]] *[[Dənizli ili|Dənizli]] *[[Diyarbəkir]] *[[Edremit]] *[[Elazığ]] *[[Ərzincan]] *[[Ərzurum]] *[[Əskişəhər]] <small>28 may 2022-ci il tarixində başlanacaq</small><ref>{{tr}}[https://www.esgazete.com/thy-eskisehir-icin-tarifeli-ucuslara-basliyor "THY Eskişehir Brüksel uçuşları başlıyor"]</ref> *[[Hakkari]] *[[Hatay ili|Hatay]] *[[İğdır]] *[[İsparta]] *[[İstanbul]] **[[İstanbul Yeni Hava Limanı|İstanbul]] **[[Atatürk Beynəlxalq Hava Limanı|İstanbul-Atatürk]] (yalnız yük uçuşlar) **[[Səbihə Göyçən Beynəlxalq Hava Limanı|İstanbul-Səbihə Göyçən]] *[[İzmir]] *[[Kastamonu]] *[[Kayseri]] *[[Kocaeli ili|Kocaeli]] *[[Konya]] *[[Kütahya]] *[[Qars]] *[[Qaziantep]] *[[Qəhrəmanmaraş]] *[[Malatya]] *[[Mardin]] *[[Muş]] *[[Nevşəhər]] *[[Ordu ili|Ordu]]/[[Girəsun ili|Girəsun]] *[[Rizə ili|Rizə]]/[[Artvin ili|Artvin]] *[[Samsun]] *[[Siirt]] *[[Sinop]] *[[Sivas]] *[[Şanlıurfa]] *[[Şırnak]] *[[Təkirdağ]]/[[Çorlu]] *[[Tokat ili|Tokat]] *[[Trabzon]] *[[Uşak]] *[[Van]] *[[Zonquldak]] == 2022-ci ildə açılması planlaşdırılır == [[A Koruniya]], [[Abha]], [[Asuan]], [[Atırau]], [[Berqamo]], [[Denver]], [[Detroyt]], [[Hargeisa]], [[Kassel]], [[Krakov]], [[Lənkəran]], [[Mahaçqala]], [[Nant]], [[Palermo]], [[Port-Sudan]], [[Sialkot]], [[Volqoqrad]]. == Dayandırılmış uçuşlar == [[Aalborq]], [[Afina|Afina-Ellinikon]], [[Afyonqarahisar]], [[Manisa ili|Akhisar]], [[Ankara|Ankara-Güvercinlik]], [[Aydın ili|Aydın]], [[Balıkəsir ili|Balıkəsir]], [[Balıkəsir ili|Bandırma]], [[Batna]], [[Berlin|Berlin-Şönefeld]], [[Berlin|Berlin-Tegel]], [[Benqazi]], [[Bursa|Bursa-Yunusəli]], [[Dakar|Dakar-Léopold Sédar Senghor]], [[Dəməşq]], [[Doha|Doha-Beynəlxalq]], [[Donetsk]], [[Ədən]], [[Əhvaz]], [[Famaqusta|Famaqusta-Keçidqala]], [[Genuya]], [[Hələb]], [[Həştərxan]], [[Xücənd]], [[İskəndərun]], [[İvano-Frankovsk|İvano-Frankovsk (Daşlı Şəhər)]], [[İzmir|İzmir-Çiğli]], [[Kano]], [[Kaunas]], [[Kirmanşah]], [[Koşitse]], [[Kütahya]], [[Linz]], [[London|London-Luton]], [[Maribor]], [[Milan|Milan-Linate]], [[Misurata]], [[Moskva|Moskva-Domodedovo]], [[Mosul]], [[Nikosiya]], [[Novosibirsk]], [[Oş]], [[Rotterdam]]/[[Haaqa]], [[Sana]], [[Santiaqo de Kompostela|Santyaqo de Kompostela]], [[Sebxa]], [[Simferopol|Simferopol (Ak Məscid)]], [[Stavropol|Stavropol (Şadqala)]], [[Tlemsen vilayəti|Tlemsen]], [[Tripoli]], [[Tripoli|Tripoli-Mitiga]], [[Türkmənabad]], [[Türkmənbaşı]], [[Yalova]] == Dayandırılmış kargo uçuşları == [[Aguadilla]], [[Kampinas]], [[Kürasao]], [[Linz]], [[Lyej]], [[London|London-Luton]], [[Moskva|Moskva-Şeremetyevo]], [[Niş]], [[Paris|Paris-Orli]], [[Saraqosa]], [[Şannon]], [[Tuzla]], [[Vindhuk]], [[Yanqon]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.turkishairlines.com/en-int/ "Türk Hava Yolları" dövlət konsernin rəsmi veb-saytı] * [http://www.turkishairlines.com/download/timetable/2013_summer_general_en.pdf "Türk Hava Yolları" 2013 yay tarifesi]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140404105114/http://www.turkishairlines.com/download/timetable/2013_summer_general_en.pdf |date=2014-04-04 }} * [http://www.ataturkairport.com/en-EN/Pages/Main.aspx “Mustafa Kamal Atatürk adına Beynəlxalq Hava Limanın rəsmi veb-saytı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170110112045/http://www.ataturkairport.com/en-EN/Pages/main.aspx |date=2017-01-10 }} * [http://www.sgairport.com/havaalani/eng/start.asp “Səbihə Göyçən adına Beynəlxalq Hava Limanın rəsmi veb-saytı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130424072758/http://www.sgairport.com/havaalani/eng/start.asp |date=2013-04-24 }} * [https://www.turkishcargo.com.tr/documents/tarife_dokuman/tablo_web(3).pdf "Turkish Cargo destinations"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210907152634/https://www.turkishcargo.com.tr/documents/tarife_dokuman/tablo_web(3).pdf |date=2021-09-07 }} * [https://www.turkishcargo.com.tr/documents/tarife_dokuman/tarife-tablo.pdf "Turkish Cargo destinations - new"] [[Kateqoriya:Türkiyə aviaşirkətləri]] n316mv266a8cwm08eow55bmmj5h8imi Vampirin gündəlikləri (II mövsüm) 0 324000 6564049 6024443 2022-08-05T15:03:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Vampirin gündəlikləri}} {{Telemövsüm |mövsüm_adı = [[Fayl:Tvd logo other.png|150px]] <br/>II Mövsüm |bgcolour = #202F57 |colour text = white |şəkil = [[Fayl:Vampirin gündəlikləri (II mövsüm).jpg|255px|DVD üz şəkli]] |izahı = DVD üz şəkli |ölkə = ABŞ |seriya_sayı = 22 |kanal = The CW TV |ilk_efir = {{Start date|2010|9|09}} |son_efir = {{End date|2011|5|12}} | region_1 = {{Start date|2011|8|30}}<ref name=R1&A/> | region_2 = {{Start date|2011|8|22}}<ref name=R2>{{cite web|last=Parker |first=Evie |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B004DCATH0 |title=Amazon UK Season 2 Blu-ray |publisher=Amazon.co.uk |date= |accessdate=2013-07-01}}</ref> | region_4 = {{Start date|2011|9|7}}<ref name=R4>{{cite web |url=http://www.ezydvd.com.au/item.zml/817934 |title=Vampire Diaries, The - The Complete 2nd Season (5 Disc Set) |publisher=Ezydvd.com.au |date= |accessdate=2013-07-01 |archive-date=2011-08-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110820085336/http://www.ezydvd.com.au/item.zml/817934 |url-status=dead }}</ref> | region_A = {{Start date|2011|8|30}}<ref name=R1&A/> | region_B = {{Start date|2011|8|22}}<ref name=RB/> |əvvəlki_mövsüm = [[Vampirin gündəlikləri (I mövsüm)|I mövsüm]] |sonrakı_mövsüm = [[Vampirin gündəlikləri (III mövsüm)|III mövsüm]] |seriya_siyahısı = [[Vampirin gündəlikləri teleserialının seriyalarının siyahısı|''Vampirin gündəlikləri'' teleserialının seriyaları]] }} '''[[Vampirin gündəlikləri (teleserial, 2009)|Vampirin gündəlikləri]]''' teleserialının II mövsümünün çəkiləcəyi CW tərəfindən [[16 fevral]] [[2010]]-cu ildə elan edilmişdi.<ref name=renewal /> II Mövsümün ilk seriyasının premyerası [[9 sentyabr]] [[2010]]-cu ildə baş tutmuşdur.<ref name="premieres"/> II mövsümdə hadisələr I mövsümün final seriyasında qaldığı yerdən davam etdirilir. Bundan sonra hadisələr davamlı olaraq inkişaf etdirilir.<ref name="2010 schedule">{{Cite web |title=The CW Announces 2010-11 Schedule - TV Ratings, Nielsen Ratings, Television Show Ratings {{!}} TVbytheNumbers.com |url=http://tvbythenumbers.com/2010/05/20/the-cw-announces-2010-11-schedule/51921 |access-date=2013-07-03 |archive-date=2010-05-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100524133357/http://tvbythenumbers.com/2010/05/20/the-cw-announces-2010-11-schedule/51921 |url-status=dead }}</ref> II mövsümdə hadisələr [[Yelena Gilbert]]in ([[Nina Dobrev]]) oxşarı olan [[Ketrin Pirs]]in şəhərə qayıtması ətrafında cərəyan edir, Mistik Folsda [[canavar adam]]lar peyda olur, qədim [[vampir]]lər haqqında mövzuya giriş edilir. Tayler Lokvudun (Maykl Trevino) əmisi Meyson Lokvud (Teylor Kinni) ailə mirası olan Ay daşının axtarışları zamanı Mistik Folsa gəlib çıxır. Daha sonra Tayler Lokvud ailəsinin canavar adam kökləri haqqında öyrənir. Bu arada Keralayn Forbs (Kendis Akkola) Ketrin Pirs tərəfindən öldürülür və qanında [[Deymon Salvatore]]nin ([[Yan Somerhalder]]) qan qatışığı olan Keralayn vampirə çevrilir. Qədim vampirlərdən Elayca (Daniel Gillies) və Klaus Mikaelsonun (Cozef Morqan) şəhərə gəlməsi hadisələri daha da mürəkkəbləşdirir. Vampir-Canavar adam qarışığı hibrid olan Klausa qədim [[cadugər]]lər tərəfindən bəd dua edilib və o, canavar adam gücündən istifadə edə bilmir. Bu cadunu ləğv etmək üçün ona Ay daşının gücündən istifadə etmək lazımdır və şəhərə gələn qədim vampirlərin də həmin daşın axtarışında olduğu məlum olur. Klaus gücünü əldə etmək və özü kimi hibridlər yarada bilmək üçün, bir vampir, bir canavar adam, və oxşarlardan birinin iştirakı ilə bütöv ay gecəsi ritual keçirməli olur. II Mövsüm DVD və Blu-ray formatlarında [[30 avqust]] [[2011]]-ci ildə satışa çıxarılıb.<ref>http://www.thewb.com/blog/comic-con-2011-announcement</ref> == Rollarda == *[[Nina Dobrev]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Yelena Gilbert|Yelena Gilber]] və [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Ketrin Pirs|Ketrin Pirs]] ** (22 seriya) *[[Pol Uizli]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Stefan Salvatore|Stefan Salvatore]] (22 seriya) *[[Yan Somerhalder]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Deymon Salvatore|Deymon Salvatore]] (22 seriya) *[[Stiven R. Makkuin]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Ceremi Gilbert|Ceremi Gilbert]] (17 seriya) *[[Sara Kanning]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Cena Sommers|Cena Sommers]] (15 seriya) *[[Ketrin Grehem]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Boni Bennet|Boni Bennet]] (17 seriya) *[[Kendis Akkola]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Keralayn Forbs|Keralayn Forbs]] (20 seriya) *[[Zak Roerig]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Mett Danovan|Mett Danovan]] (15 seriya) *[[Maykl Trevino]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Tayler Lokvud|Tayler Lokvud]] (15 seriya) *[[Metyu Davis]] - [[Vampirin gündəlikləri teleserialındakı personajların siyahısı#Alarik Zoltsman|Alarik Zoltsman]] (17 seriya) Qeyd: **Dobrev Ketrin rolunu 18 seriyada canlandırıb. == Ssenari xətti == Birinci mövsümün sona çatdığı yerdən davam edən ikinci mövsümün birinci seriyasında evə dönən Yelena Con və Cereminin başına gələnlər haqqında məlumat alır. Öyrənir ki, Ceremi kifayət qədər dərman içmədiyindən ölməyib, üstəlik Annanın qanını da kifayət qədər içmədiyindən vampirə çevrilməmişdi. İkinci mövsümdə hadisələr Yelenanın oxşarı olan Ketrin Pirsin Mistik Fola dönməsi ilə daha da qızışır. Bu arada Yelenanın bioloji valideynləri olan Con Gilbert və İzobel Flemminq də şəhərə qayıdır. Alarikin arvadı olan İzobelin vampirə çevrildiyi məlum olur. İkinci mövsümdə vampirə çevrilən təkcə İzobel olmur. Belə ki, Yelenanın ən yaxın rəfiqələrindən biri Keralayn da vampirə çevrilir. Həmçinin ikinci mövsüm canavar adamların da meydana çıxması ilə əlamətdardır. Belə ki, Lokvudlar ailəsinin canavar köklərinin olduğu məlum olur. Mövsümün ortalarında Talyer Lokvud da Ketrinin qurduğu tələyə düşüb canavar adama çevrilir. İkinci mövsümün sonuna yaxın Mistik Folsa çağırılmamış qonaqlar gəlir. Ketrin yenidən tarixlə üzləşməli olur. Qədim dövrlərin xatirələri canlanır. Qədim vampirlərdən əvvəlcə Elayca, daha sonra isə Klaus şəhərə gəlir. Məlum olur ki, hibrid olan Klaus qədim lənəti aradan qaldırmaq və canavar adam gücünə sahib olmaq üçün ayin keçirmək istəyir. Bunun üçün isə ona canavar adam, vampir və bənzərlərdən birini (yalnız insan olanı) qurban vermək, qanını içərək öldürmək lazım gəlir. Vampir kimi Klaus, Yelenanın xalası Cenadan istifadə edir. O, Cenanı vampirə çevirərək öldürür. Boni Con Gilbert və Yelenanı cadu vasitəsiylə birləşdirərək Yelenanın ölməsinin qarşısını ala bilir, əvəzində Con ölür. Klausun canavar adama çevrilməsi tamamlanır və onlar Elayca ilə birlikdə aradan çıxırlar. Bu arada canavar adama çevrilən Tayler Deymonu ölümcül yaralayır. Onu bu ölümdən xilas etmənin yeganə yolu isə hibridin - Klausun qanından içməkdi. Stefan qardaşını xilas etmək üçün özünü Klausa təslim edir. Əvəzində onun qanından bir qədər alıb Ketrinlə Deymona göndərir. Bu arada Deymonu öldürmək istəyən Şerif Forbs səhvən Ceremini öldürür. Lakin Boni həyatı ilə risk edərək onu yenidən həyata qaytara bilir. Yenidən dirilən Ceremi ölmüş sevgililəri Viki və Annanın ruhlarını görməyə başlayır. == Seriyalar == <onlyinclude> {| class="wikitable plainrowheaders" style="width:100%" |- style="color:white" ! style="background: #202f57;" | <small>No.</small> ! style="background: #202f57;" | # ! style="background: #202f57;"| Başlıq ! style="background: #202f57;"| Rejissor ! style="background: #202f57;"| Ssenarist ! style="background: #202f57;"| İlk efir tarixi ! style="background: #202f57;"| İstehsal<br />kodu ! style="background: #202f57;"| ABŞ-da izləyicilər<br />(milyon) {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=23 |EpisodeNumber2=1 |Title=Dönüş |RTitle= |DirectedBy=J. Miller Tobin |WrittenBy=Kevin Vilyamson & Culi Plek |OriginalAirDate={{Start date|2010|9|9}} |ProdCode=2J5251 |Aux4=3.36<ref name="Early Ratings: 'The Vampire Diaries Down'">{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/09/10/early-ratings-the-vampire-diaries-down-nikita-better-than-supernatural/62807/|title=Broadcast TV Ratings for Thursday, September 9, 2010|last=Seidman|first=Robert|date=September 10, 2010|work=TV By Numbers|accessdate=07 iyul, 2013|archive-date=March 5, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305170539/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/09/10/early-ratings-the-vampire-diaries-down-nikita-better-than-supernatural/62807/|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Birinci mövsümün sona çatdığı yerdən davam edən ikinci mövsümün birinci seriyasında evə dönən Yelena Con və Cereminin başına gələnlər haqqında məlumat alır. Öyrənir ki, Ceremi kifayət qədər dərman içmədiyindən ölməyib, üstəlik Annanın qanını da kifayət qədər içmədiyindən vampirə çevrilməmişdi. Deymon, Boni və Yelena Keralaynın yaşaması üçün Deymonun qanına ehtiyacı olduğu qərarına gəlirlər. Stefan öyrənir ki, Ketrin yenidən Mistik Follsa qayıdıb və şəhərdə Yelenanı təqlid edərək yaşayır. Tayler, əmisi Mayson Lokvudun onu qorumaq üçün şəhərə döndüyünü eşidəndə təəccüblənir. Ketrin və Deymon birlikdə yatırlar, lakin Ketrin ona deyir ki, “mən həmişə Stefanın olaraq qalacam.” Deymon əsəbi halda Yelenanın yanına gəlir və onu öpməyə cəhd edir. Yelenanın da Stefanı sevdiyinə əsəbləşən Deymon Cereminin boynunu sındıraraq onu öldürür. Lakin Ceremi, Gilbertlərin tilsimli üzüyünü taxdığına görə dirilir. Ketrin Pirs hospitala gələrək Keralaynı yastıqla boğub öldürmək istəyir. Keralayn ölməmişdən əvvəl Ketrin ona, Salvatore qardaşlarına çatdırmaq üçün ismarıc söyləyir: “Oyun başlayır.” |LineColor=202f57 }} |- {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=24 |EpisodeNumber2=2 |Title=Cəsarətli Yeni Dünya |RTitle= |DirectedBy= Con Dal |WrittenBy=Brayn Yanq |OriginalAirDate={{Start date|2010|9|16}} |ProdCode=2J5252 |Aux4=3.05<ref>[http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/09/17/tv-ratings-thursday-apprentice-goes-low-vampire-diaries-nikita-fall/63860/ TV Ratings Thursday, September 23, 2010] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160916172312/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/09/17/tv-ratings-thursday-apprentice-goes-low-vampire-diaries-nikita-fall/63860/ |date=September 16, 2016 }} ''TV By The Numbers''. Retrieved: 7 iyul, 2013.</ref> |ShortSummary= Keralayn hospitalda oyanır və qan içmək istədiyini hiss edir. Tayler öyrənir ki, Meyson əslində onların ailə simvolu olan ay daşının axtarışındadır. Deymon Karter adlı bir oğlanı Tayleri əsəbləşdirib yoldan çıxarması üçün hazırlayır. Meyson supernatural güclərindən istifadə edərək üstünlük əldə etməyə çalışır, həmçinin onun canavar adam olduğu üzə çıxır. Deymon Keralayna baş çəkmək üçün xəstəxanaya gəldikdə, onun vampirə çevrildiyini görür və Stefan və yelenanı xəbərdar edir. Stefan, vampirə çevrilməsindən qorxan Keralaynı sakitləşdirərək, onun bu vəziyyətə alışmasına kömk edəcəyinə söz verir. Bu arada Tayler Meysonun axtardığı Ay daşını tapır. Met Keralaynın qərarsız vəziyyətdə olduğunu düşünsə də, özlüyündə onu sevdiyini anlayır. |LineColor=202f57 }} |- {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=25 |EpisodeNumber2=3 |Title=Pis ay çıxışı |RTitle= |DirectedBy=Patrik Norris |WrittenBy=Endryu Çambliss |OriginalAirDate={{Start date|2010|9|23}} |ProdCode=2J5253 |Aux4=3.57<ref>[http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/09/24/tv-ratings-thursday-the-big-bang-theory-scores-at-8pm-greys-anatomy-tops-night-with-young-adults-my-generation-premiere-stalls/64978/ TV ratings Thursday September 30, 2010] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120326165335/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/09/24/tv-ratings-thursday-the-big-bang-theory-scores-at-8pm-greys-anatomy-tops-night-with-young-adults-my-generation-premiere-stalls/64978/ |date=March 26, 2012 }} ''TV By the Numbers''. Retrieved: 7 iyul, 2013</ref> |ShortSummary=İzobelin [[Dyuk Universiteti]]ndəki otağında axtarışa aparan Yelena, Deymon və Alarik müəyyən edir ki, qədim dövrdə vampirlər və canavar adamlar sərbəst şəkildə insanların arasında dolaşırdılar. Lakin şaman onlara cadu edir. Bu caduya görə canavar adamlar ayın xidmətçisi olurlar, vampirlər isə günəşin əsirinə çevrilirlər. Bu arada Stefan Keralayna özünü idarə etməyi və heyvanları ovlamağı öyrədir. Boni Keralayn üçün tilsimli üzük hazırlayır və onun gün işığından yanmasının qarşısını alır. Canavar adama çevrilən Meyson Stefan və Keralayna hücum edir. Tayler [[canavar adam]]a atəş açaraq onları xilas edir, daha sonra Meysonu meşədə yaralı vəziyyətdə tapdıqda əslində nə baş verdiyini anlayır. Hisslərini idarə edə bilməyən keralayn Meti dişləyərək qanını içir. Daha sonra isə gözləri ilə hipnoz edərək, bunları unutdurur, lakin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Metdən ayrılır. Yelenaya axtarışlarında kömək etmək istəyən Deymon Ketrin Pirsin əsl adının Katerina Petrova olduğunu ona söyləyir. Alarik Cenaya onu bəyəndiyini bildirir və Keralayn Ketrinin onun yataq otaöında olduğunu öyrənir. |LineColor=202f57 }} |- {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=26 |EpisodeNumber2=4 |Title=Yaddaş yolu |DirectedBy=Rob Hardi |WrittenBy=Keralayn Drays |OriginalAirDate={{Start date|2010|9|30}} |ProdCode=2J5254 |Aux4=3.18<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.com/2010/10/01/thursday-finals-greys-anatomy-big-bang-theory-my-dad-says-csi-adjusted-up-vampire-diaries-private-practice-apprentice-down/66070|title=Thursday Finals: ''Grey’s Anatomy'', ''Big Bang Theory'', ''$#*! My Dad Says'', ''CSI'' Adjusted Up; ''Vampire Diaries'', ''Private Practice'', ''Apprentice'' Down|work=TV by the Numbers|last=Gorman|first=Bill|date=October 1, 2010|accessdate=7 iyul, 2013|archive-date=June 18, 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/68VA8PYbA?url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/10/01/thursday-finals-greys-anatomy-big-bang-theory-my-dad-says-csi-adjusted-up-vampire-diaries-private-practice-apprentice-down/66070/|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Ketrin Stefana söyləyir ki, əgər onu tərk etsə Yelenanı öldürəcək və Yelana Keralaynın təsir altında Ketrin üçün işlədiyini öyrənir. Yelena və Ketrin nəhayət ki, görüşürlər, lakin Ketrin onun suallarını cavablandırmaqdan boyun qaçırır. Deymon Meysonu gümüş bıçaqla yaralasa da, Meyson gümüşün canavar adamları öldürdüyü yalnızca mifdir. Beləcə onlar açıq düşmənə çevrilirlər. Ketrin [[1864]]-cü ildə Stefan və Deymonun önu qorumaq üçün özlərini necə güllə qarşısına verdiklərini xatırlayır. Stefanı öpür və bir gün nə vaxtsa bəlkə bir yerdə ola biləcəklərini söyləyir. Stefan və Yelena heç kimə zərər vurmadan Ketrinin qarşısını almaq qırarına gəlirlər. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=27 |EpisodeNumber2=5 |Title=Öldürmək yoxsa öldürülmək |DirectedBy=Ceff Vulnaf |WrittenBy=Mayk Deniyels |OriginalAirDate={{Start date|2010|10|7}} |ProdCode=2J5255 |Aux4=3.47<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.com/2010/10/08/thursday-finals-bones-community-grey%E2%80%99s-anatomy-big-bang-theory-my-dad-says-the-office-adjusted-up/67290|title=Thursday Finals: ''Bones'', ''Community'', ''Grey’s Anatomy'', ''Big Bang Theory'', ''$#*! My Dad Says'', ''The Office'' Adjusted Up|work=TV by the Numbers|last=Seidman|first=Robert|date=October 8, 2010|accessdate=7 iyul, 2013|archive-date=June 18, 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/68VA97YOL?url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/10/08/thursday-finals-bones-community-grey%E2%80%99s-anatomy-big-bang-theory-my-dad-says-the-office-adjusted-up/67290/|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Mistik Folls pikniki zamanı, Meyson Lokvud Şerif Liz Forbsa Stefan və Deymon qardaşlarının vampir olduqlarını söyləyir. Liz və ona tabe olan polislər Salvatore qardaşlarına atəş açırlar. Keralayn və Yelena Lizin dəstəsinin onları öldürməsindən əvvəl bunun qarşısını ala bilirlər, lakin, Şerif Liz qızı Keralaynın vampirlərin tərəfində olduğunu anlayır. Liz Keralaynı övladlıqdan çıxarır, Stefan isə gücünü bərpa edə bilmək üçün Yelenanın qanını içir. Keralayn Yelenaya, Ketrinin əgər Yelena və Stefan haqqında xəbərləri ona çatdırmasa Meti öldürəcəyini dediyini bildirir, Yelena Keralaynı bağışlayır. Tayler öyrəndikdə ki, Ceremi lənnət haqqında bilir, onlar arasında münasibət yaranır. Tayler onu öldürmək istəyən qızı yaralayır. Bundan sonra Tayler Meysona ay daşının ona lazım olmadığını deyir və daşı təqdim edir. Aydın olur ki, Meyson da daşı ələ keçirmək istəyən Ketrin üçün çalışır və onlar sevgilidirlər. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=28 |EpisodeNumber2=6 |Title=Plan B |DirectedBy=Cohn Berinq |WrittenBy=Elizabet Kraft & Sara Feyn |OriginalAirDate={{Start date|2010|10|21}} |ProdCode=2J5256 |Aux4=3.62<ref name="season highs">{{cite web|url=http://tvbythenumbers.com/2010/10/22/thursday-finals-greys-anatomy-big-bang-csi-adjusted-up-private-practice-down-plus-nlcs-game-5-ratings/69266|title=Thursday Finals: ''Grey’s Anatomy'', ''Big Bang'', ''CSI'', ''Vampire Diaries'' Adjusted Up; ''Private Practice'' Down; Plus NLCS Game 5 Ratings|work=TV by the Numbers|last=Gorman|first=Bill|date=October 22, 2010|accessdate=7 iyul, 2013|archive-date=June 18, 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/68VA9mU89?url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/10/22/thursday-finals-greys-anatomy-big-bang-csi-adjusted-up-private-practice-down-plus-nlcs-game-5-ratings/69266/|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Liz Keralaynı qəbul edir və Keralayn onun yaddaşışnı təmizləyərək, qızının vampir olması bilgisini silir. Boni Meysona anevrizma verərək onu əsir edir. Deymon Meysonun yanına gələrək ona əziyyət verib, məlumat almağa çalışır. O, Meysona söyləyir ki, Ketrin onu aldadıb və nəhayət onu ürəyini çıxararaq öldürür. Bu arada ay daşının gizlədildiyi yer Boniyə məlum olur. Stefan şəhər suyuna vampirlər üçün öldürücü olan [[Minaçiçəyikimilər|Minaçiçəyi]] qatıldığını öyrənir. Keralayn və Boni Yelenaya Stefanı xilas etməkdə kömək edir və ay daşını qaytarırlar. Ketrin Cenanı özünü bıçaqlamağa məcbur edir. Ketrinin edə biləcəklərindən qorxan Yelena Stefandan ayrılmaq qərarına gəlir. Meysonun ölümündən sonra başqa bir canavar adama ehtiyacı olan Ketrin Meti Tayleri əsəbləşdirməyə məcbur edir ki, Tayler onu öldürsün və beləcə lənətin təsiri ilə canavar adama çevrilsin. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=29 |EpisodeNumber2=7 |Title=Maskarad |DirectedBy=Çarlz Bison |WrittenBy=Kevin Vilyamson & Culi Plel |OriginalAirDate={{Start date|2010|10|28}} |ProdCode=2J5257 |Aux4=3.55<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.com/2010/10/29/thursday-final-ratings-greys-anatomy-big-bang-theory-shrekless-office-adjusted-up-nikita-down-plus-world-series-game-2/70162|title=Thursday Final Ratings: ''Grey’s Anatomy'', ''Big Bang Theory'', ''Shrekless'', ''Office'' Adjusted Up; ''Nikita'' Down; Plus ''World Series'' Game 2|work=TV by the Numbers|last=Gorman|first=Bill|date=October 29, 2010|accessdate=8 iyul, 2013|archive-date=November 1, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101102234/http://tvbythenumbers.com/2010/10/29/thursday-final-ratings-greys-anatomy-big-bang-theory-shrekless-office-adjusted-up-nikita-down-plus-world-series-game-2/70162|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Stefan, Deymon, Boni, Ceremi, Alarik və Keralayn birlikdə Ketrini Lokvudların təşkil etdikləri maskaradda öldürmək qərarına gəlirlər. Ketrin ona Ay daşını ələ keçirməkdə kömək etməsi üçün Lüsi adlı cadugəri çağırır. Ketrinin təsiri ilə Met Taylerlə savaşır. Keralayn mübarizəni dayandırır, lakin Sara Ketrinin təsiri ilə Tayleri bıçaqlayır, Tayler özünü saxlaya bilməyib onun boynunu sınrırır. Lənət işə düşür. Taylerin gözləri bir neçə saniyəlik yaşıl rəng alır. Stefan və Deymon Ketrini öldürməyə çalışırlar, lakin Cereminin Ketrin və Yelenanın cadu ilə bir-birinə bağlandığını və Ketrin yaralandığı halda Yelenanın da yaralandığını xəbər verməsindən sonra onlar dayanırlar. Ketrin bildirir ki, Yelena ilə olan bağlarını qıracaq cadugərə malikdir. Boninin qohumu olan Lusi Ketrinə dəstək olaraq otağa daxil olur. Deymon Ketrini vampirlərin məzarlığına salaraq həbs edir. Yelena evə gələn kimi maskalı biri tərəfindən tutulur. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=30 |EpisodeNumber2=8 |Title=Rouz |DirectedBy=Liz Friedlander |WrittenBy=Brayn Yanq |OriginalAirDate={{Start date|2010|11|4}} |ProdCode=2J5258 |Aux4=3.63<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.com/2010/11/05/thursday-final-ratings-big-bang-theory-the-mentalist-office-vampire-diaries-adjusted-up/71005|title=Thursday Final Ratings: ''Big Bang Theory'', ''The Mentalist'', ''Office'', ''Vampire Diaries'' Adjusted Up|work=TV by the Numbers|last=Gorman|first=Bill|date=November 5, 2010|accessdate=8 iyul, 2013|archive-date=June 18, 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/68VABdNHO?url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/05/thursday-final-ratings-big-bang-theory-the-mentalist-office-vampire-diaries-adjusted-up/71005/|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Yelenanı tutan Trevor adlı vampir onu tərk edilmiş bir evə gətirir, burada Rouz və başqa bir vampirlə görüşür. Tayler Keralaynın bacarıqlarının şahidi olduqda, o, vampir olduğunu Taylerə söyləyir. Yelena Rouz və Trevorun Elayca adlı vampir haqqında danışdıqlarını eşidir. Boni cadudan istifadə edərək Yelenanın yerini müəyyənləşdirir. Yelena nə üçün oğurlanması haqqında Rouzdan məlumat almağa çalışır və öyrənir ki, Elayca qədim vampirlərdən biridir. Rouz və Trevor Yelenanı Ketrinlə bənzər olduğuna görə onun əvəzinə Elaycaya təhvil vermək və əvəzində Rouzun azadlığını almaq istəyirlər. Elayca qayıdır və Rouz ondan üzr istəyərək azadlıqlarının əvəzinə Yelenanı təklif edir. Elayca razılaşır, lakin Trevoru öldürür. Yelena Ay daşşının yerini bildiyini söyləməklə Elaycanı yola gətirməyə çalışır, lakin Elayca onu daşın yerini söyləməyə məcbur edir. Stefan və Deymon oraya gələrək Elayca ilə savaşıb Yelenanı azad edirlər. Yelenanın minaçiçəyi boyunbağısı evdə qalır. Gecə Yelena yatmağa hazırlaşanda Deymon əlində minaçiçəyi boyunbağısı ilə onun otağına gəlir. Deymon Yelenaya deyir ki, onu sevir, lakin özünün yox, Stefanın onun sevgisinə layiq olduğunu düşünür. Daha sonra o, Yelenanı söylədiyi bütün bu sözləri unutmağa məcbur edir və boyunbağısını ona qaytarır. Tərk edilmiş evdə, Elayca sinə soxulmuş taxta nizəni çıxarır və yenidən dirilir. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=31 |EpisodeNumber2=9 |Title=Katerina |DirectedBy=J. Miller Tobin |WrittenBy=Endryu Çambliss |OriginalAirDate={{Start date|2010|11|11}} |ProdCode=2J5259 |Aux4=3.50<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/12/thursday-final-ratings-fringe-community-30-rock-outsourced-the-office-adjusted-down-bones-my-dad-says-adjusted-up/71871|title=Thursday Final Ratings: ''Fringe'', ''Community'', ''30 Rock'', ''Outsourced'', ''The Office'' Adjusted Down; ''Bones'', ''$#*! My Dad Says'' Adjusted Up|work=TV by the Numbers|last=Seidman|first=Robert|date=November 12, 2010|accessdate=8 iyul, 2013|archive-date=April 6, 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/66ijg4DEx?url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/12/thursday-final-ratings-fringe-community-30-rock-outsourced-the-office-adjusted-down-bones-my-dad-says-adjusted-up/71871|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Seriya [[1490]]-cı ildə [[Bolqarıstan]]da Katerina Petrovanın doğması ilə başlayır. Katerinanın övladı qız olur və atası onun ailəsini təhqir etdiyini deyərək uşağı qadınların əlindən alıb aparır. Müasir dövrdə Yelena Ketrinin həbs edildiyi türbəyə gedir və ona qan verərək, əvəzində Petrova nəslindən gələn bənzərlərin lənəti qırmaq üçün lazım olduğunu öyrənir. Katerinanın nəsil xəttindən gəldiyinə görə Yelena da bu lənəti qırmaq üçün istifadə edilə bilərdi. Katerina Petrova qız dünyaya gətirdiyinə görə Bolqarıstandan qovulur və [[İngiltərə]]yə gəlir, burada isə onu Elayca və Trevor tapır. Onlar Katerinanın Petrova xəttindən gəldiyini bilirlər və Elayca onu öldürməyə çalışır, lakin Trevor Katerinanı xilas edir. O məcburən [[vampir]]ə çevrilir ki, ondan lənətin sındırılması üçün istifadə etməsinlər. Katerina Mistik Follsa gəlir ki, Klausa cadunu sındırmaq üçün lazım olan şeyləri: bənzər, cadugər, canavar adam, vampir və Ay daşını təklif etsin. Katerina, bunun əvəzində Klausun onun həyatını bağışlayacağına ümid edirdi. Boni Luka adlı cadugər və onun atası ilə tanış olur, Ceremi isə Boninin onlarla əlaqəsindən narahat olur. Deymon, Rouzla birlikdə onun vampir dostu Slaterdən Klaus haqqında məlumat alırlar, lakin artıq sağalmış Elayca da bunları eşidir. Deymon və Rouz birlikdə yatırlar, Elayca Slateri özünü öldürməyə məcbur edir. Bu arada Luka və atasının Elayca üçün çalışdığı məlum olur. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=32 |EpisodeNumber2=10 |Title=Qurban |DirectedBy=Ralf Hemeker |WrittenBy=Keralayn Drays |OriginalAirDate={{Start date|2010|12|2}} |ProdCode=2J5260 |Aux4=3.46<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/12/03/thursday-final-ratings-private-practice-bones-nikita-adjusted-down/74225|title=Thursday Final Ratings: ‘''Private Practice,''’ ‘''Bones,''’ ‘''Nikita''’ Adjusted Down|work=TV by the Numbers|last=Gorman|first=Bill|date=December 3, 2010|accessdate=8 iyul, 2013|archive-date=April 6, 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/66ijhVwUQ?url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/12/03/thursday-final-ratings-private-practice-bones-nikita-adjusted-down/74225|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Yelena və Rouz bəzi şeyləri soruşmaq üçün slaterin yanına gəlirlər, lakin onun cəsədini tapırlar. Yelena Klausun diqqətini cəlb etmək üçün Slaterin kompyuterindəki informasiyalardan istifadə edir və özünü Klausa təslim etmək fikrində olduğiunu bildirir. Keralayn və Tayler Meysonun gündəliyini və canavar adama çevrildiyini çəkdiyi videonu tapırlar. Boni Ketrinin həbs edildiyi məzarın qapısının açılaraq onun təsirsiz hala gətirilməsi və beləcə Stefanın Ay daşını oradan götürməsini planlaşdırır. Lakin bu plandan xəbərsiz olan Ceremi onlardan əvvəl Ketrinin yanına gedir və Ketrin Ceremini əsir alır. Stefan Ceremini xilas etmək üçün içəri girir lakin, özü məzardan çıxa bilmir. Elayca Lukanın atasından öyrənir ki, Deymon və Stefan Yelenanı ondan qorumağa söz veriblər. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=33 |EpisodeNumber2=11 |Title=Ay işığı altında |DirectedBy=Elizabet Allen |WrittenBy=Mayk Deniyals |OriginalAirDate={{Start date|2010|12|9}} |ProdCode=2J5261 |Aux4=3.16<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/12/10/thursday-final-ratings-bones-fringe-community-30-rock-office-apprentice-adjusted-down-big-bang-theory-walters-oprah-up/75043|title=Thursday Final Ratings: 'Bones,' 'Fringe,' 'Community,' '30 Rock,' 'Office,' 'Apprentice' Adjusted Down; 'Big Bang Theory,' 'Walters: Oprah' Up|work=TV by the Numbers|last=Gorman|first=Bill|date=December 10, 2010|accessdate=9 iyul 2013|archive-date=April 6, 2012|archive-url=https://www.webcitation.org/66ijiDqbb?url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/12/10/thursday-final-ratings-bones-fringe-community-30-rock-office-apprentice-adjusted-down-big-bang-theory-walters-oprah-up/75043|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary= Ayın bəlirlənməsi zamanı Keralayn Taylerə, çevirilməsini həyata keçirməyə kömək edir. Stefan Ketrinə deyir ki, yaxşı niyyətli olduğunu sübut etsin, o isə Klausun harda olduğunu öyrənmək üçün İzobelə müraciət etməyi məsləhət görür. Boni Lukadan Ay daşını məhv etmək üçün kömək istəyir, onlar cadu hazırlayırlar, lakin Luka daşı atasına verir. Meysonun rəfiqəsi olan Culs onu axtararaq gəlib Mistik folsa çıxır. Deymon və Alarik ona [[Qurdboğan kəpənəkçiçək|Qurdboğan]] qatılmış içki içirərək tələyə salmaq istəyirlər. Culs canavar adam olduğunu söyləyir və Deymonu izləyəcəyini bildirir. Bu arada Elayca və Yelena razılığa gəlirlər: belə ki, Yelena mümkün qədər Klausdan uzq gəzməli və qorunmalıdır (beləcə Elayca Yelenadan Klausa qarşı istifadə edə bilərdi), həmçinin Elayca da yelena və onun yaxınlarını qorumalı, həmçinin Stefanı məzardan azad etməlidir. Keralayn taylerin yanına gəlir. Salvatorelərin evində Culs canavar formasında deymona hücum edir, lakin yalnız Rouzun çiynindən dişləyə bilir, Rouz ölümcül yaralanır. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=34 |EpisodeNumber2=12 |Title=Eniş |DirectedBy=Markos Sieqa |WrittenBy=Elizabet Kraft & Sara Feyn |OriginalAirDate={{Start date|2011|01|27}} |ProdCode=2J5262 |Aux4= 3.55<ref>{{cite web|url=http://insidetv.ew.com/2011/01/28/vampire-diaries-nikita-ratings/|title='Vampire Diaries', 'Nikita' return Strong|last=Hibbard|first=James|date=January 28, 2011|work=TV by the Numbers|accessdate=09 iyul, 2013}}</ref> |ShortSummary=Stefan İzobellə əlaqə yaratmağa çalışır və evə qayıtmış Con Gilbertdən məlumat alır. Deymon Culsu tapıb canavar adam dişləməsini necə sağaltmağı soruşmağa çalışdığı müddətdə, Yelena ölümcül yaradan dəliyə çevrilməyə başlayan Rouzla birgə qalır və Rouz onu Ketrinlə dəyişik salıb hücum edir. Bu arada Keralayn və Met bir-birinə sevgilərini etiraf edirlər. Keralaynın alicənablıq və ürəyiaçıqlığı Tayleri təəccübləndirir. Rouz Salvatorelərin evindən qaçaraq insanları öldürüb əylənmək istəyir. Deymon onu tapır və sakit ölməsi üçün şərait yaradır. O, insan olmadan yaşamağın çətinliyini etiraf edir. Culs Taylerə deyir ki, onun və Meysonun canavar adam olduqlarını bilir, həmçinin bir çox canavar adamların da bura gəldiyini bildirir. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=35 |EpisodeNumber2=13 |Title=Ata problemləri |DirectedBy=Yeşua Batler |WrittenBy=Kevin Vilyamson & Culi Plek |OriginalAirDate={{Start date|2011|02|03}} |ProdCode=2J5263 |Aux4=3.22<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/04/thursday-final-ratings-greys-anatomy-vampire-diaries-mentalist-adjusted-up-private-practice-parks-recreation-adjusted-down/81520|title=Thursday Final Ratings: 'Grey's Anatomy,' 'Vampire Diaries,' 'Mentalist' Adjusted Up; 'Private Practice,' 'Parks & Recreation' Adjusted Down|work=TV by the Numbers|last=Gorman|first=Bill|date=February 4, 2011|accessdate=09 iyul, 2013|archive-date=February 7, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110207010421/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/04/thursday-final-ratings-greys-anatomy-vampire-diaries-mentalist-adjusted-up-private-practice-parks-recreation-adjusted-down/81520|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Keralaynın Meysonun ölümünü ondan gizlətməsi Tayleri əsəbləşdirir. Cenanın Con Gilbertin əslində Yelenanın bioloji atası olduğunu söyləməsindən sonra vəziyyət mürəkkəbləşir. Culs yeni canavar sevgilisi Bredi ilə görüşür və ona bu şəhərdən gedərək, Tayleri də özü ilə götürmək istədiyini söyləyir. Culs tərəfindən əsir saxlanan Keralayn həmin müddətdə Taylerə nələrə olduğunu Stefandan soruşur. Culs əsir aldığı Keralaynın yerinə Taylerin onlara verilməsini tələb edir. Stefan məsələni sülh yolu ilə həll etməyə çalısa da, cəhdləri boşa çıxır və Deymon problemi öz “qanlı” üsulu ilə həll edir. Culs daha sonra canavar dostlarını çağırır və orada Stefan və Deymon çoxlu canavar öldürməli olur. Tayler Keralaynı qəfəsdən çıxarır, lakin özü də Culsla gedir. Tayler Bredi və culsa Meysonun Ay daşını ələ keçirdiyinə görə öldürüldüyünü söyləyir. Con söyləyir ki, o, Yelenanı qorumaq üçün gəlmişdir və bunun da yeganə yolu. Qədim vampiri ağ palıddan hazırlanmış nizə ilə vurmaqdır. Həmçinin məlum olur ki, Con hələ də Ketrinlə birgə çalışır və onu məzardan çıxarmaq üçün yol axtarır. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=36 |EpisodeNumber2=14 |Title=Ağlayan canavar |DirectedBy=Devid Von Anken |WrittenBy=Brayan Yanq |OriginalAirDate={{Start date|2011|02|10}} |ProdCode=2J5264 |Aux4=2.78<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/11/thursday-final-ratings-american-idol-vampire-diaries-adjusted-up-private-practice-bones-office-parks-rec-down/82232|title=Thursday Final Ratings: 'American Idol,' 'Vampire Diaries' Adjusted Up; 'Private Practice,' 'Bones,' 'Office,' 'Parks & Rec' Down|work=TV by the Numbers|last=Gorman|first=Bill|date=February 11, 2011|accessdate=10 iyul, 2013|archive-date=February 14, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110214080250/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/11/thursday-final-ratings-american-idol-vampire-diaries-adjusted-up-private-practice-bones-office-parks-rec-down/82232|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Tayler və Bredi tərəfindən izləndiklərindən xəbəri olmayan Yelena və Stefan həftə sonunu birlikdə Gilbertlərin gölkənarı evində keçirirlər. Cena Alarikin onun keçmişinə yaxşı münasibət bəsləməyəcəyindən narahat olur. Culs və Bredi Taylerə Ay və Günəş lənəti haqqında danışırlar və onlara kömək etməsini xahiş edirlər. Boni məlumat ala bilmək üçün Lukanı hipnoz etməli olur. Luka danışaraq bildirir ki, Elayca Yelenanın qurban verilməsi ilə ayin keçirib Klausu zəiflətmək, daha sonra isə öldürmək istəyir. Culs və onun canavar dostları Ay daşını ələ keçirmək üçün gəlmiş Deymonu dövrəyə alaraq ona hücum edirlər, lakin Elayca yetişərək bir çox canavarı öldürür və beləcə Deymonu xilas edir. Stefanı tapan Bredi ona taxta güllədən atəş açır və yaralı Stefana nəzarət etməsi üçün Tayleri onun yanında qoyur. Lakin keçirilən ayin zamanı yelenanın öldürülməsinin planlaşdırıldığını öyrənən Tayler Stefanın getməsinə icaze verir. Stefan Yelenanı qorumaq üçün Bredini öldürür. Bu arada Ceremi və Boni bir-birinə olan hisslərini etiraf edirlər. Yelenanın Elaycanın hazırladığı əsl plan haqqında xəbərdar olduğunu müəyyənləşdirən Stefan, Elaycanın Yelenadan qurban kimi istifadə etmək istədiyini bildirir. Tayler Metə söyləyir ki, onun Keralayna qarşı hissləri var, lakin Keralaynın Meti sevdiyindən xəbəri olduğuna görə ondan uzaq durur. Seriya Culs və Taylerin şəhəri tərk etməsi ilə başa çatır. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=37 |EpisodeNumber2=15 |Title=Nahar qonaqlığı |DirectedBy=Markos Sieqa |WrittenBy=Endryu Çambliss |OriginalAirDate={{Start date|2011|02|17}} |ProdCode=2J5265 |Aux4=3.07<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/18/thursday-final-ratings-american-idol-adjusted-up-parks-recreation-private-practice-adjusted-down/83185|title=Thursday Final Ratings: 'American Idol' Adjusted Up; 'Parks & Recreation,' 'Private Practice' Adjusted Down|work=TV by the Numbers|last=Seidman|first=Robert|date=February 18, 2011|accessdate=10 iyul, 2013|archive-date=February 21, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110221191005/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/18/thursday-final-ratings-american-idol-adjusted-up-parks-recreation-private-practice-adjusted-down/83185|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Yelena Conatan Gilbertin gündəliklərindən birini oxuyur və Stefanın onlara hücum etməsini, bir neçə nəfəri öldürməsini öyrənir. Stefan etiraf edir ki, Leksinin ona insanlığı nümayiş etdirməsi, sevgini öyrətməsinə kimi, o əsl qaniçən, acımasız biri olmuşdur. Elaycanı taxta evdəki nahar qonaqlığına dəvət edən Stefan burada onu öldürməyi planlaşdırır. Conatanın gündəliyindən məlum olur ki, əgər vampir qədim vampiri öldürmək üçün nizədən istifadə edərsə özü də onunla birlikdə ölər. Stefanın xəbərdarlıq etməsindən sonra Alarik Deymonu qabaqlayaraq Elaycanı öldürür, lakin sonradan onun bədəni yoxa çıxır. Yelena gündəlikdən oxuyur ki, əgər qədim vampirin bədəninə sancılmış taxta nizə çıxarılarsa, o, yenidən həyata qayıdacaq. Con Alarikin üzüyünü qaytarmaq üçün onu şantaj edir. Elaycanın gölkənarı evə gəlməsi zamanı Yelena ona söyləyir ki, özünü ödürəcək və ya vampirə çevriləcək ki, onun işinə yaramasın. Elayca onunla danışmağa cəhd etsə də, Yelena özünü bıçaqlayır. Elayca Yelenanın yanına gələrək onu xilas etməyə çalışsa da, Yelana yenidən ona nizə soxub, öldürməyə cəhd edir. Evə dönən Deymon ketrini orada tapır. Elaycanın məcbur etməsindən sonra, o, Elaycaya kömək etməyə razılıq verir. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=38 |EpisodeNumber2=16 |Title=Qonaq evi |DirectedBy=Maykl Katlman |WrittenBy=Keralayn Drays |OriginalAirDate={{Start date|2011|02|24}} |ProdCode=2J5266 |Aux4=2.98<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/25/thursday-final-ratings-greys-anatomy-adjusted-up-the-office-outsourced-and-private-practice-down/83800|title=Thursday Final Ratings: 'Grey's Anatomy' Adjusted Up; 'The Office,' 'Outsourced,' and 'Private Practice' Down|work=TV by the Numbers|last=Seidman|first=Robert|date=February 25, 2011|accessdate=10 iyul, 2013|archive-date=February 28, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110228223241/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/25/thursday-final-ratings-greys-anatomy-adjusted-up-the-office-outsourced-and-private-practice-down/83800|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Ketrinin azad olduğunu eşidən Yelenanın əhvalı təlx olur. Stefan və Boni Cons və Lukanı onlara kömək etməyə razı salmaq üçün çalışsalar da, Cons yenidən Elaycanı diriltməyə cəhd edir. O, bir ritual həyata keçirir və bunun nəticəsində Luka görünməz olur. Luka nizəni Elaycanın bədənindən çıxarmağa çalışsa da, Ketrin onu dayandırır. Luka daha sonra Ketrini nizə ilə vurur, lakin, Deymon aləovdan istifadə edərək Ketrinin öldürülməsinin qarşısını alır, əvəzində Luka yanaraq ölür. Lukanın ölümünün əvəzini almaq istəyən atası Cons Yelenanı öldürmək istəyir. Boni Ceremi ilə olan münasibətləri haqqında Yelenaya danışır və onun xoş münasibət göstərməsindən təəccüblənir. Yelenanı axtaran Cons Mistik Grill bara gəlib çıxır. Boni onu saxlamağa cəhd etsə də, o, Bonini gücsüz hala gətirir, Met müdaxilə etməyə çalşsa da, Cons Meti bıçaqlayır. Keralayn görür ki, Met ölür, öz qanını ona içirməklə Metin həyatını qoruyur. Cons Yelenaya hücum edir, lakin məlum olur ki, onun hücum etdiyi Ketrindir və Ketrin onu dişləyir. Alarik Cenaya onu sevdiyini deyir. Boni Conun onun gücünü qaytardığını görür və ondan Klausu necə öldürməyi soruşur. Keralayn Metə vampir olduğunu desə də, o, xəbəri pis qəbul edir. İzobel Yelenanın evinə gəlir və Cenaya Yelenanın bioloji anası olduğunu söyləyir. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=39 |EpisodeNumber2=17 |Title=Düşməni tanımaq |DirectedBy=Vendi Stanzler |WrittenBy=Mayk Denyels |OriginalAirDate={{Start date|2011|04|07}} |ProdCode=2J5267 |Aux4= 2.73<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/08/thursday-final-ratings-american-idol-big-bang-theory-rules-of-engagement-csi-outsourced-adjusted-up-bones-adjusted-down/88790|title=Thursday Final Ratings: 'American Idol,' 'Big Bang Theory,' 'Rules Of Engagement,' 'CSI,' 'Outsourced' Adjusted Up; 'Bones' Adjusted Down|work=TV by the Numbers|last=Seidman|first=Robert|date=April 8, 2011|accessdate=10 iyul, 2013|archive-date=March 4, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304204112/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/08/thursday-final-ratings-american-idol-big-bang-theory-rules-of-engagement-csi-outsourced-adjusted-up-bones-adjusted-down/88790/|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary= Yelena və Alarik Cenanın İzobelin qayıtması xəbərindən sonra Cona hər şeyi gizlətdiyinə görə əsəbləşirlər. Alarik Klausun yaxını olan cadugər Meddoks tərəfindən əsir alınır. Bu arada Ceremi və Deymonla birgə çalışan Boni öldürülmüş cadugərlərin enerji və gücünü özündə toplamağın yollarını axtarır. Deymon onları cadugərlərin yandırıldığı yerə gətirir. Met bacısı Vikinin başına nə gəldiyini öyrənməyə çalışır. Keralaynın meti danışmağa məcbur etməsindən sonra məlum olur ki, Şerif Forbs ondan vampirlər haqqında məlumat öyrənmək üçün istifadə edir. Metə [[Minaçiçəyikimilər|minaçiçəyi]] içirirlər və bundan sonra onu nəyəsə məcbur etmək olmur. İzobel Yelananı oğurlayır və bu zaman ona zəng edən Meddoks Klausun İzobelə tapşırdığı işi uğurla tamamladığını və indi Yelenanı azad etməsini bildirir. İzobel analıq borcunu heç vaxt yerinə yetirmədiyinə görə Yelenadan üzr istəyir və sehrli üzüyünü çıxararaq gün işığı altında yanıb kül olur. Stefan və Deymon qərara gəlirlər ki, yeni güclər əldə edən Boni onların yeni gizli silahıdır. Ceremi narahat olur ki, həddən artıq güc istifadə edən Boni ölə bilər. İzobelin ölümünə kədərlənən və Meddoks tərəfindən əsir alınan Ketrin ayıldıqda Klausun Alarikin bədənini nəzarətə götürdüyünü görür. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=40 |EpisodeNumber2=18 |Title=Sonuncu rəqs |DirectedBy=Con Berinq |WrittenBy=Maykl Nardukki |OriginalAirDate={{Start date|2011|04|14}} |ProdCode=2J5268 |Aux4=2.81<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/15/thursday-final-ratings-american-idol-vampire-diaries-office-adjusted-up-bones-parks-recreation-adjusted-down/89608|title=Thursday Final Ratings: 'American Idol,' 'Vampire Diaries,' 'Office' Adjusted Up; 'Bones,' 'Parks & Recreation' Adjusted Down|last=Gorman|first=Bill|work=TV by the Numbers|date=April 15, 2011|accessdate=10 iyul, 2013|archive-date=April 17, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110417014536/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/15/thursday-final-ratings-american-idol-vampire-diaries-office-adjusted-up-bones-parks-recreation-adjusted-down/89608|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Klaus (Alarikin bədəninə girmiş) Ketrini məcbur edir ki, onu necə öldürməyi planlaşdırdıqlarını danışsın. O, öyrənir ki, Boni onun həyatı üçün təhlükəli ola biləcək güc əldə edib. Məktəbdə rəqs zamanı Ceremi Bonini Yelena üçün özünü öldürmək qrarına görə tənqid edir və Deymon bunları eşidir. Ceremi kömək üçün Stefanın yanına gedir və Stefan Boninin planını Yelenaya danışır. Yelena nəhayət ki, Alarikin bədənindəki insanın əslində Klaus olduğunu anlayır. Boni öz gücü ilə Klausla savaşır və Klaus onu öldürdüyünü düşünür. Deymon Yelenaya bildirir ki, qoy Klaus Bonini ölmüş bilsin, lakin əslində onun ölümü yalan idi. Boninin öz həyatını təhlükəyə atdığını öyrənən Yelena, Elaycanın yanına gedərək, onun ürəyinə sancılmış nizəni çıxarır. |LineColor=202f57 |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=41 |EpisodeNumber2=19 |Title=Klaus |DirectedBy=Yeşua Batler |WrittenBy=Kevin Vilyamson & Culi Plek |OriginalAirDate={{Start date|2011|04|21}} |ProdCode=2J5269 |Aux4=2.70<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/22/thursday-final-ratings-vampire-diaries-american-idol-adjusted-up-community-parks-recreation-down/90313#comment-814742|title=Thursday Final Ratings: 'Vampire Diaries,' 'American Idol' Adjusted Up; 'Community,' 'Parks & Recreation' Down|last=Seidman|first=Robert|date=April 22, 2011|work=TV by the Numbers|accessdate=10 iyul, 2013|archive-date=March 5, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305140325/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/22/thursday-final-ratings-vampire-diaries-american-idol-adjusted-up-community-parks-recreation-down/90313/#comment-814742|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Yelenanın nizəni çıxarmasından sonra Elayca dirilir və Yelena yenidən onunla razılığa gəlir. Qədim dövrdə İngiltərədə olan hadisələr təsvir edilir. Burada Katerina ilk dəfə Elayca və Nikalausla görüşür. Elayca və Klausun qardaş olduqları ortaya çıxır. Lakin Klaus canavar adam nəslindən gəldiyinə görə anası onun insanlıq üçün təhlükəli olacağından qorxur. Elaycanın atası və ailəsi canavar adamlar və vampirlər arasındakə təfriqə zamanı öldürülmüşdü. [[Vampir]]/[[Canavar adam]] qarışıqlı hibrid olduğuna görə Klausu yalnız [[cadugər]]lər öldürə bilərdilər. Günəş və Ay lənəti əslində yalan idi, real olan lənət isə Klausun canavar adam tərəfi ilə bağlı idi. Cadugərlər Klausun canavar adam gücünü də əldə etməsi üçün xüsusi ayin keçirməsi üçün tilsimləmişdilər. Cena nəhayət ki, Stefan və Klaus/Alarikdən vampirlər haqqında öyrənir. Ketrin isə təsir altında Klausa kömək etməyə başlayır. Deymon Ketrini tapır və Klausun təsirindən qorumaq üçün ona minaçiçəyi yağı verir. Seriyanın sonunda Meddoks və Qreta (Lukanın bacısı) Klausun ruhunu Alarikin bədənindən çıxarıb öz bədəninə qaytarmaq üçün ayin icra edir. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=42 |EpisodeNumber2=20 |Title=Son gün |DirectedBy=J. Miller Tobin |WrittenBy=Endryu Çambliss & Brayn Yanq |OriginalAirDate={{Start date|2011|04|28}} |ProdCode=2J5270 |Aux4=2.68<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/29/thursday-final-ratings-idol-greys-big-bang-csi-adjusted-up-community-down-the-office-parks-rec-finals/90975|title=Thursday Final Ratings: 'Idol,' 'Grey's,' 'Big Bang,' 'CSI' Adjusted Up; 'Community' Down + 'The Office,' 'Parks & Rec' Finals|last=Gorman|first=Bill|work=TV by the Numbers|date=April 29, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=March 3, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303234618/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/29/thursday-final-ratings-idol-greys-big-bang-csi-adjusted-up-community-down-the-office-parks-rec-finals/90975/|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Elayca Yelenaya deyir ki, Klausun lənətini sındırmaq üçün o, ayın, Ay daşı kimi bədirləndiyi gecə bir vampir və bir canavar adamı qurban verməli, daha sonra isə bənzərlərdən birinin qanını içməlidir. Tayler və Culsu şəhərə qayıtmağa məcbur etmək üçün, Meddoks Karol Lokvudu yaralayır, daha sonra isə Keralayn və Tayleri oğurlayır. Özünə gələn Alarik Klausun mesajını çatdırır: lənətin pozulması üçün atin bu gecə olacaq. Bundan sonra Cena onu bağışlayır. Deymon müəyyənləşdirir ki, əgər Klausun canavar adamı olmasa o, ayini həyata keçirə bilməyəcək və deməli növbəti ay bədrlənməsinə kimi gözləməli olacaq, bu da Yelenanın bir ayı olacağı anlamına gəlir. O, Keralayn və Tayleri məzardan xilas edir və Meddoksu öldürür. Tayler çevrilməyə başlayır və Deymona hücum edir, Deymon Keralayn və Metə Lokvudların köhnə maliknələrinin xarabalığında gizlənməyi tapşırır. Yelena və Stefan birlikdə romantik bir gün keçirirlər və Yelena ona deyir ki, heç vaxt vampirə çevrilmək istəmir. Onların evə dönməsindən sonra isə Klaus ayini keçirmək üçün əsir götürür. Deymon Klausa deyir ki, onun ayin üçün hazırladığı vampir və canavar adamı öldürəcək. Lakin Klaus ehtiyyatda başqalarınən da olduğunu bildirir. Ayin keçirilən yerə gəldikdə Yelena görür ki, Klaus Cenanı çevirərək ayin zamanı vampir kimi istifadə edir. Deymon qoluna baxdıqda Taylerin canavar adama çevrildikdən sonra onu dişlədiyini görür. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=43 |EpisodeNumber2=21 |Title= Yenidən günəş çıxır |DirectedBy=Pol M. Sommers |WrittenBy=Keralayn Drays & Mayk Deniyels |OriginalAirDate={{Start date|2011|05|05}} |ProdCode=2J5271 |Aux4=2.84<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/06/thursday-final-ratings-american-idol-big-bang-theory-csi-the-mentalist-community-the-vampire-diaries-adjusted-up-bones-parks-recreation-adjusted-down/91817|title=Thursday Final Ratings: 'American Idol,' 'Big Bang Theory,' 'CSI,' 'The Mentalist,' 'Community,' 'The Vampire Diaries' Adjusted Up; 'Bones,' 'Parks & Recreation' Adjusted Down|work=TV by the Numbers|last=Seidman|first=Robert|date=May 6, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=March 3, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303191220/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/06/thursday-final-ratings-american-idol-big-bang-theory-csi-the-mentalist-community-the-vampire-diaries-adjusted-up-bones-parks-recreation-adjusted-down/91817/|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Canavara çevrilmiş Taylerin hücum etdiyi müddət ərzində Met və Keralayn Lokvudların köhnə malikanıələrinin xarabalığında gizlənirlər. Bu arada Qretanın qanını içən Cena vampirə çevrilməsini tamamlayır. Məlum olur ki, Klaus ailəsini öldürüb, bədənlərini isə dənizdə batırıb. Ayini həyata keçirməyə başlayan Klaus əvvəlcə canavar adam kimi Culsu öldürür. Stefan Cenanı xilas etməyə çalışsa da, Klaus onu da öldürür. Boni iki ruhun gücündən istifadə edərək cadu etməyə çalışır. Bu müddətdə ayini davam etdirən Klaus Yelenanın qanını içir və çevrilməyə başlayır. Deymonun Qretanı öldürür, Boni isə öz gücündən istifadə edərək ayinə maneə olmağa çalışır. Bu zaman Elayca Klausa yaxınlaşaraq onun ürəyini çıxarmalı idi. Lakin Elayca Klausa yaxınlaşdıqda Klaus ailəsinin bədənlərini dənizdə batırmadığını və onu öldürəcəyi halda heç vaxt tapa bilməyəcəyini deyir. Elayca Klausu dinləyir və onunla birlikdə qaçır. Yelena yenidən həyata qayıtdıqda isə Boninin ruhlarını bir birinə bağladığına görə Yelenanın yerinə Con Gilbert ölür. Con və Cenanın dəfnindən sonra Deymon Stefana canavar adamın onu dişlədiyini bildirir və bunu Yelenaya söyləməməyi xahiş edir. |LineColor=202f57 }} {{Episode list/sublist|List of The Vampire Diaries episodes |EpisodeNumber=44 |EpisodeNumber2=22 |Title= Ölmüş kimi uzanaramsa |DirectedBy=Con Berinq |WrittenBy=Turi Meyer & Al Septien & Maykl Nardukki |OriginalAirDate={{Start date|2011|05|12}} |ProdCode=2J5272 |Aux4=2.86<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/13/thursday-final-ratings-american-idol-big-bang-community-rules-mentalist-office-vampire-diariesadjusted-up-bones-adjusted-down/92465/|title=Thursday Final Ratings: ‘American Idol,’ ‘Big Bang,’ ‘Community,’ ‘Rules,’ ‘Mentalist,’ ‘Office,’ ‘Vampire Diaries’ Adjusted Up; ‘Bones’ Adjusted Down|last=Gorman|first=Bill|work=TV by the Numbers|date=May 13, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=May 16, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110516103735/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/13/thursday-final-ratings-american-idol-big-bang-community-rules-mentalist-office-vampire-diariesadjusted-up-bones-adjusted-down/92465/|url-status=dead}}</ref> |ShortSummary=Deymon Yelenadan qanını ona içirdiyinə görə üzr istəyir. Evdə Deymon üzüyünü çıxarıb günəş qarşısına çıxmaqla özünü öldürməyə cəhd edir, lakin Stefan bunun qarşısını alaraq onu evə salır. Canavar adama çevrilməsini tamamlayan Klaus özünə gələn kimi onu gözləyən Elaycanı axtarmağa gedir. O, Klausu etdiyi işləri xatırlamağa məcbur edir, ona deyir ki, Elaycanı ailəsinə qovuşdurmalıdı. Stefan Deymonu sağaltmaq üçün Klausun axtarışına başlayır. Klaus Ketrini dişləyərək onu ölümcül yaralayır, daha sonra isə öz qanını ona içirərək onu sağaldır. Öz qanını Deymona verməyin əvəzinə Klaus Stefandan əvvəlki kimi yırtıcı olmağı və onunla birgə şəhərdən getməyi tələb edir. Stefan özünü təsdiq etmək üçün uzun illərdən sonra ilk dəfə insan qanı içir. Klaus öz qanından bir qədər Ketrinə verir və Stefana aparması üçün onu azad edir. Deymonu öldürmək istəyən Şerif Forbs səhvən onu Stefanın saldığı otaqdan azad edir. Daha sonra ona atəş açmaq istəyən Şerif Forbs Ceremini güllə ilə vuraraq öldürür. Boni ən qədim və güclü cadugərlərə müraciət edərək onlara Ceremini sevdiyini və onu həyata qaytarmaq istədiyini bildirir, cadugərlər belə bir cadunun onun həyatı üçün təhlükəli ola biləcəyini söyləyirlər. Yelena gücsüz Deymonu tapır, evə gətirir və öpür. Klaus Stefana bir adamı öldürməyi söyləyərək onu yoxlayır. Stefanın bunu etməsindən sonra onlar Mistik Folsu tərk edirlər. Boninin yenidən həyata qaytardığı Ceremi Gilbertlərin evində ölmüş vampir sevgililəri Viki və Annanın ruhlarını görür. |LineColor=202f57 |LineColor=202f57 }} |}</onlyinclude> == İstehsalı == [[16 fevral]] [[2010]]-cu ildə , The CW rəsmən serialın 22 seriyadan ibarət ikinci mövsümünün çəkiləcəyini elan etmişdi.<ref name="renewal">[http://blog.zap2it.com/frominsidethebox/2010/02/the-cw-renews-top-model-vampire-diaries-supernatural-gossip-girl-90210.html The CW renews Top Model, Vampire Diaries, Supernatural, Gossip Girl, 90210] Retrieved: 2013-07-13.</ref> İkinci mövsümün ilk seriyasının premyerası, Çərşəmbə günü, [[9 sentyabr]] [[2010]]-cu ildə həyata keçirilmişdir.<ref name="premieres">[http://blog.cwtv.com/2010/06/30/the-cw-network-announces-fall-premiere-dates-2/ The C] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20101102034057/http://blog.cwtv.com/2010/06/30/the-cw-network-announces-fall-premiere-dates-2/ |date=2010-11-02 }} Retrieved: 2013-07-13.</ref> Mövsüm finalı isə [[12 may]] [[2011]]-ci ildə efirə verilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://blog.cwtv.com/2011/02/17/whens-the-season-finale-of-your-favorite-show/|title=WHEN’S THE SEASON FINALE OF YOUR FAVORITE SHOW?|date=February 17, 2011|work=The CW (official website)|accessdate=13 iyul, 2013|archive-date=February 22, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110222073015/http://blog.cwtv.com/2011/02/17/whens-the-season-finale-of-your-favorite-show/|url-status=dead}}</ref> [[9 iyul]] [[2010]]-cu ildə “Entertainment Weekly” jurnalı aktyor Teylor Kinninin, qardaşının ölümündən sonra Mistik Follsa gəlmiş [[canavar adam]], Taylerin əmisi Meyson Lokvud obrazını canlandıracağını elan etmişdi. Ketrin Meysonu Ay daşını tapmaq üçün şəhərə göndərir. Meyson tapşırığı yerinə yetirsə də, Deymon və Stefan onu öldürərək daşı əlindən alırlar. Meyson obrazı “əla” dayı, seksual və atletik biri kimi təsvir edilir.<ref>{{cite web|url=http://insidetv.ew.com/2010/07/09/vampire-diaries-taylor-kinney/|title='Vampire Diaries' scoop: Former 'Trauma' hottie Taylor Kinney cast as [spoiler alert]|last=Ausiello|first=Michael|date=July 9, 2010|work=[[Entertainment Weekly]]|accessdate=13 iyul, 2013}}</ref> Loren Kohan isə ikinci mövsümdə 500 yaşlı [[vampir]] Rouz obrazını canlandırmışdır.<ref>{{cite web|url=http://blog.zap2it.com/frominsidethebox/2010/10/the-vampire-diaries-newest-vamp-supernaturals-lauren-cohan-to-play-rose.html|title='The Vampire Diaries' newest vamp: 'Supernatural's' Lauren Cohan to play Rose|last=MacKenzie|first=Carina|date=October 13, 2010|work=Zap 2 It|accessdate=13 iyul, 2013}}</ref> Mikaella MakManus Meysonun ölümünün səbəblərini araşdırmaq üçün şəhərə gəlmiş canavar adam rolunu canlandırmışdı.<ref>{{cite web|url=http://uk.eonline.com/uberblog/watch_with_kristin/b214268_casting_scoop_meet_newest_vampire.html|title=Casting Scoop: Meet the Newest Vampire Diaries Hottie!|last=Dos Santos|first=Kristin|date=December 3, 2010|work=E! Online|accessdate=14 aprel 2017}}</ref> Briton Ceyms cadugər Luka rolunda görünmüş, onun atası Cons Martini isə Rendi J. Qudvin oynamışdır.<ref name="Ep209">{{cite episode|title=Katerina|series=The Vampire Diaries|credits=J. Miller Tobin (director) Andrew Chambliss (writer)|network=[[The CW Television Network|The CW]]|airdate=2010-11-11|season=2|number=09}}</ref> Cons mövsümün sonuna yaxın Salvatore qardaşları tərəfindən öldürülür.<ref name="Ep214">{{cite episode|title=The House Guest|series=The Vampire Diaries|credits=[[Michael Katleman]] (director) Caroline Dries (writer)|network=[[The CW Television Network|The CW]]|airdate=2011-02-24|season=2|number=16}}</ref> İkinci mövsümün sonunda Klaus üçün işləyən [[cadugər]] rolunu Gino Antoni Pesi canlandırıb. [[18 fevral]] [[2011]]-ci ildə [[Britaniya]] aktyoru [[Cozef Morqan]]la Klaus rolunun canlandırılması haqqında müqavilə imzalandığı elan edilmişdi.<ref>{{cite web|url=http://www.deadline.com/2011/02/vampire-diaries-finds-new-villain-klaus/|title='Vampire Diaries' Finds New Villain Klaus|last=Fleming|first=Mike|date=February 18, 2011|work=Deadline|accessdate=13 iyul, 2013}}</ref> == Qəbulu == “Entertainment Weekly”dən Ken Taker yazır: ''"Vampirin gündəlikləri"nin düyünən qırmızı ürəyi olaraq Deymon və Stefan arasında Yelenanın sevgisinə sahib olmaq uğrunda mübarizə qalmaqdadır.”''<ref name=metacritic/> “Boston Herald”dan Mark A. Periqarda yazır: ''“Üçbucaq-dördbucaq? – hər seriyanın sonunda bu sual olaraq saxlanılır. Həmçinin şiddət, faciə və mifologiya serialı daha baxımlı edir. “Oyna” bu mövsümə ən uyğun gələn sözdür.”'' “TV Guide”dan Met Ruş qeyd edir: ''"Vampirin gündəlikləri elə serialdır ki, mifologiyanın təsiri ilə, burada heç vaxt “öldü demək lazım gəlmir".<ref name=metacritic>[http://www.metacritic.com/tv/the-vampire-diaries/season-2 The Vampire Diaries: Season 2], metacritic.com</ref> Mən bilmirəm, Vampirin gündəlikləri nə qədər çalxalanan hadisələrlə hərarətli izləyici sevgisini saxlaya biləcək, lakin əgər sənin sevdiyin üslubdursa, dişləməmək üçün özünü çətin saxlayacaqsan.”''<ref name=metacritic/> === DVR göstəriciləri === {| class="wikitable" |- style="background:#fff;" ! No. !! Ad !! Efir tarixi !! 18–49 reytinq (Live + SD) !! İzləyici<br />(milyon) artımı !! Ümumi 18-49 artım !! Ümumi izləyicilər<br />(milyon) !! İst |- | style="text-align:center;"|02 || "Cəsarətli Yeni Dünya" || {{Start date|2010|9|16}} || style="text-align:center;"| 1.4 || style="text-align:center;"| 0.91 || style="text-align:center;"| '''1.9''' || style="text-align:center;"| '''3.96''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/10/04/live7-dvr-ratings-parenthood-lie-to-me-cw-shows-lead-pre-season-week-rankings/66470/|title=cw leads pre season week|work=TV by the Numbers|date=October 4, 2010|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=November 4, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121104050528/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/10/04/live7-dvr-ratings-parenthood-lie-to-me-cw-shows-lead-pre-season-week-rankings/66470/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|03 || "Pis Ay çıxışı" || {{Start date|2010|9|23}} || style="text-align:center;"| 1.4 || style="text-align:center;"| 0.92 || style="text-align:center;"| '''1.9''' || style="text-align:center;"| '''4.49''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/10/18/live7-dvr-ratings-modern-family-greys-anatomy-parenthood-hawaii-five-0-top-premiere-week-rankings/68477/|title=hawii-five-0 tops premiere week rankings|work=TV by the Numbers|date=October 18, 2010|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=December 4, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141204094947/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/10/18/live7-dvr-ratings-modern-family-greys-anatomy-parenthood-hawaii-five-0-top-premiere-week-rankings/68477/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|04 || "Yaddaş yolu" || {{Start date|2010|9|30}} || style="text-align:center;"| 1.2 || style="text-align:center;"| 0.95 || style="text-align:center;"|'''1.8''' || style="text-align:center;"| '''4.13''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/10/11/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-90210-hawaii-five-0-top-premiere-week-rankings/67519/|title=hawaii-five-0-top-premiere-week-rankings|work=TV by the Numbers|date=October 17, 2010|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=March 15, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140315155742/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/10/11/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-90210-hawaii-five-0-top-premiere-week-rankings/67519/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|06 || "Plan B" || {{Start date|2010|10|21}} || style="text-align:center;"| 1.7 || style="text-align:center;"| 1.04 || style="text-align:center;"|'''2.2''' || style="text-align:center;"| '''4.66''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/08/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-parenthood-top-weeks-rankings/71093/|title=Live+7 DVR Ratings: Grey's Anatomy, Parenthood Top Week's Rankings|work=TV by the Numbers|date=November 8, 2010|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=December 2, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141202211542/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/08/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-parenthood-top-weeks-rankings/71093/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|07 || "Maskarad" || {{Start date|2010|10|28}} || style="text-align:center;"| 1.7 || style="text-align:center;"| 0.85 || style="text-align:center;"|'''2.2''' || style="text-align:center;"| '''4.40''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/15/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-the-event-parenthood-modern-family-top-weeks-rankings/72059/|title=Live+7 DVR Ratings: Grey's Anatomy, The Event, Parenthood, Modern Family Top Week's Rankings|work=TV by the Numbers|date=November 15, 2010|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=July 14, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714135316/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/15/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-the-event-parenthood-modern-family-top-weeks-rankings/72059/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|08 || "Rouz" || {{Start date|2010|11|04}} || style="text-align:center;"| 1.6 || style="text-align:center;"| 1.12 || style="text-align:center;"|'''2.1''' || style="text-align:center;"| '''4.75''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/22/live7-dvr-ratings-modern-family-greys-anatomy-outlaw-fringe-hawaii-five-0-top-weeks-rankings/73016/|title=Live+7 DVR Ratings: Modern Family, Grey's Anatomy, Outlaw, Fringe, Hawaii Five-0 Top Week's Rankings|work=TV by the Numbers|date=November 22, 2010|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=September 10, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140910120412/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/22/live7-dvr-ratings-modern-family-greys-anatomy-outlaw-fringe-hawaii-five-0-top-weeks-rankings/73016/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|09 || "Katerina" || {{Start date|2010|11|11}} || style="text-align:center;"| 1.6 || style="text-align:center;"| 1.01|| style="text-align:center;"|'''2.0''' || style="text-align:center;"| '''4.51''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/12/20/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-glee-the-good-guys-top-weeks-rankings/76051/|title=Live+7 DVR Ratings: Grey's Anatomy, The Event, Fringe, Hawaii Five-0 Top Week's Rankings|work=TV by the Numbers|date=November 30, 2010|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=November 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141119162740/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/12/20/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-glee-the-good-guys-top-weeks-rankings/76051/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|10 || "Qurban" || {{Start date|2010|12|02}} || style="text-align:center;"| 1.6 || style="text-align:center;"| 1.07|| style="text-align:center;"|'''2.1''' || style="text-align:center;"| '''4.53''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/30/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-the-event-fringe-hawaii-five-0-top-weeks-rankings/73714/|title=Live+7 DVR Ratings: 'Grey's Anatomy,' 'Glee,' 'The Good Guys' Top Week's Rankings|work=TV by the Numbers|date=December 20, 2010|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=July 14, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714153011/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/11/30/live7-dvr-ratings-greys-anatomy-the-event-fringe-hawaii-five-0-top-weeks-rankings/73714/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|11 || "Ay işığı altında" || {{Start date|2010|12|09}} || style="text-align:center;"| 1.3 || style="text-align:center;"| 0.97|| style="text-align:center;"|'''1.7''' || style="text-align:center;"| '''4.13''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/12/27/live7-dvr-ratings-modern-family-fringe-hawaii-five-0-top-weeks-rankings/76645/|title=Live+7 DVR Ratings: 'Modern Family,' 'Fringe,' 'Hawaii Five-0' Top Week's Rankings|work=TV by the Numbers|date=December 27, 2010|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=October 17, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121017032204/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/12/27/live7-dvr-ratings-modern-family-fringe-hawaii-five-0-top-weeks-rankings/76645/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|12 || "Eniş" || {{Start date|2011|01|27}} || style="text-align:center;"| 1.6 || style="text-align:center;"| 1.10 || style="text-align:center;"|'''2.1''' || style="text-align:center;"| '''4.65''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/14/live7-dvr-ratings-american-idol-house-office-the-cape-top-weeks-rankings/82609/|title=Live+7 DVR Ratings: 'Fringe largest dvd increase|work=TV by the Numbers|date=February 14, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=November 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141119175019/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/02/14/live7-dvr-ratings-american-idol-house-office-the-cape-top-weeks-rankings/82609/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|16 || "Qonaq evi" || {{Start date|2011|2|24}} || style="text-align:center;"| 1.3 || style="text-align:center;"| 1.13 || style="text-align:center;"| '''1.8''' || style="text-align:center;"| '''4.11''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/03/14/live7-dvr-ratings-modern-family-sets-another-absolute-gain-top-90210-tops-gains/85603/|title=Live+7 DVR Ratings: big bang theory|work=TV by the Numbers|date=March 14, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=December 2, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141202211354/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/03/14/live7-dvr-ratings-modern-family-sets-another-absolute-gain-top-90210-tops-gains/85603/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|17 || "Düşməni tanımaq" || {{Start date|2011|4|7}} || style="text-align:center;"| 1.2 || style="text-align:center;"| 1.14 || style="text-align:center;"| '''1.7''' || style="text-align:center;"| '''3.87''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/25/live7-dvr-ratings-big-bang-theory-tops-absolute-gains-outsourced-tops-gains/90526/|title=Live+7 DVR Ratings: big bang theory|work=TV by the Numbers|date=April 25, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=November 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141119182449/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/04/25/live7-dvr-ratings-big-bang-theory-tops-absolute-gains-outsourced-tops-gains/90526/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|18 || "Sonuncu rəqs" || {{Start date|2011|4|14}} || style="text-align:center;"| 1.3 || style="text-align:center;"| 1.06 || style="text-align:center;"| '''1.8''' || style="text-align:center;"| '''3.87''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/02/live7-dvr-ratings-modern-family-tops-absolute-gains-fringe-tops-gains/91137//|title=LLive+7 DVR Ratings: 'Modern Family' Tops Absolute Gains, 'Fringe' Tops % Gains|work=TV by the Numbers|date=May 2, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=October 15, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121015214106/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/02/live7-dvr-ratings-modern-family-tops-absolute-gains-fringe-tops-gains/91137/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|19 || "Klaus" || {{Start date|2011|4|21}} || style="text-align:center;"| 1.2 || style="text-align:center;"| 1.35 || style="text-align:center;"| '''1.8''' || style="text-align:center;"| '''4.05''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/09/live7-dvr-ratings-yet-again-modern-family-tops-absolute-gains-fringe-tops-gains/91945/|title=Live+7 DVR Ratings: Yet Again, 'Modern Family' Tops Absolute Gains, 'Fringe' Tops % Gains|work=TV by the Numbers|date=May 9, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=October 17, 2012|archive-url=https://web.archive.org/web/20121017093754/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/09/live7-dvr-ratings-yet-again-modern-family-tops-absolute-gains-fringe-tops-gains/91945/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|20 || "Son gün" || {{Start date|2011|4|28}} || style="text-align:center;"| 1.2 || style="text-align:center;"| 1.34|| style="text-align:center;"| '''1.8''' || style="text-align:center;"| '''4.02''' || style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/16/live7-dvr-ratings-final-carell-office-tops-absolute-gains-again-fringe-tops-gains/92741/|title=Live+7 DVR Ratings|work=TV by the Numbers|date=May 16, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=November 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20141119154443/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/16/live7-dvr-ratings-final-carell-office-tops-absolute-gains-again-fringe-tops-gains/92741/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|21 || "Yenidən günəş çıxır" || {{Start date|2011|5|5}} || style="text-align:center;"| 1.3 || style="text-align:center;"| 1.07 || style="text-align:center;"| '''1.8''' || style="text-align:center;"| '''3.91''' || style="text-align:center;"|<ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/23/live7-dvr-ratings-fringe-finale-nearly-doubles-same-day-ratings-in-post-airdate-dvr-viewing/93605/|title=dvr ratings fringe final nearly doubles|work=TV by the Numbers|date=May 23, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=May 26, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110526202601/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/23/live7-dvr-ratings-fringe-finale-nearly-doubles-same-day-ratings-in-post-airdate-dvr-viewing/93605/|url-status=dead}}</ref> |- | style="text-align:center;"|22 || "Ölmüş kimi uzanaramsa" || {{start date|2011|5|12}} || style="text-align:center;"| 1.4 || style="text-align:center;"| 1.02 || style="text-align:center;"| '''1.9''' || style="text-align:center;"| '''3.88'''|| style="text-align:center;"| <ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/31/live7-dvr-ratings-modern-family-tops-absolute-gains-gossip-girl-tops-gains/94243/|title=dvr ratings modern family tops|work=TV by the Numbers|date=May 30, 2011|accessdate=12 iyul, 2013|archive-date=June 2, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110602185034/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/31/live7-dvr-ratings-modern-family-tops-absolute-gains-gossip-girl-tops-gains/94243/|url-status=dead}}</ref> |- |} === Mükafatlar === İkinci mövsümünə görə [[Vampirin gündəlikləri (teleserial)|"Vampirin gündəlikləri"]] beş “Teen Choice Awards”, bir “People's Choice Award” qazanmış, “[[Saturn mükafatı]]”na nominant göstərilmişdir. == Ev üçün buraxılış == [[30 avqust]] [[2011]]-ci ildə "Vampirin gündəlikləri"nin ikinci mövsümü DVD və Blu-ray disklərdə satışa çıxarılmışdır.<ref name=R1&A>[http://www.thewb.com/blog/comic-con-2011-announcement "Comic Con 2011 Announcement"]. ''TheWB.com''. Retrieved 2013-07-13.</ref> Region B üçün [[22 avqust]] [[2011]]-ci ildən satış başlamışdır.<ref name=RB>[http://www.amazon.co.uk/dp/B004DCATH0 "Amazon UK Season 2 Blu-ray"]. Retrieved 2013-07-13.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Həmçinin bax == [[Vampirin gündəlikləri (teleserial, 2009)|Vampirin gündəlikləri]] {{Vampirin gündəlikləri}} [[Kateqoriya:Vampirin gündəlikləri]] fzw81g5uxhcm38ibuiyby506qu35bbe Yüz ilin tənhalığı 0 325757 6564450 6556666 2022-08-05T19:45:13Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kitab | Adı = Yüz ilin tənhalığı | Orijinal adı = {{lang-es| Cien años de soledad}} | Şəkil = Qabriel Qarsiya Markes. Yüz ilin tənhalığı.jpg | Şəkil ölçüsü = | İmza = | Müəllif = [[Qabriel Qarsiya Markes]] | Janr = | Dil = [[İspanca]] | Orijinalın nəşri = [[1967]] | Tərcüməçi = [[Günel Mövlud]] | Rəssam = | Tərtibat = | Seriya = | Nəşriyyat = [[Qanun nəşriyyatı|Qanun]] | Nəşr = [[2011]] | Səhifə = 486 | Növ = [[roman]] | Tiraj = 1000 | Əvvəlki = | Sonrakı = | isbn = | Lib = }} '''Yüz ilin tənhalığı''' ({{lang-es|Cien años de soledad}}) — Kollumbiyalı yazıçı [[Qabriel Qarsiya Markes]]in [[1967]]-ci ildə nəşr olunmuş romanıdır. Romanda Buendia nəslinin yaran­ma­sı, yük­sə­lişi, qürubu və məhvi əks etdirilmişdir. Roman ədəbiyyatın ən yüksək nailiyyətlərindən biri olaraq göstərilir.<ref>{{cite web|url=https://oedb.org/ilibrarian/50_books_that_changed_the_world/|title=The 50 Most Influential Books of All Time|website=Open Education Database}}</ref><ref>{{cite web|url=https://thegreatestbooks.org/|title=The Greatest Books|website=thegreatestbooks.org}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/books/what-to-read/best-greatest-novels-of-all-time/|title=The 100 greatest novels of all time|website=The Telegraph}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.penguin.co.uk/articles/2018/100-must-read-classic-books/|title=100 must-read classic books, as chosen by our readers|website=Penguin}}</ref> [[Magik realizm|Sehrli realist]] üslubu və tematik mahiyyəti ilə ''Yüz ilin tənhalığı'' üslub baxımından [[modernizm]]<nowiki/>dən və Kuba avanqard ədəbi cərəyanlarından təsirlənən 1960-1970-ci illərin Latın Amerikası Bumunun mühüm təmsilçi romanıdır.<ref>[http://thewalrus.ca/2007-12-books-2/ "One Hundred Years at Forty"] (December 2007) ''The Walrus'', Canada</ref> İlk dəfə 1967-ci ilin may ayında Buenos Ayresdə "Editorial Sudamericana" nəşriyyatı tərəfindən nəşr olunduğu gündən bəri əsər 37 dilə tərcümə edilmiş və 50 milyondan çox nüsxəsi satılmışdır.<ref>{{Cite web|url=https://www.economist.com/news/obituary/21601223-gabriel-garc-m-rquez-latin-americas-literary-colossus-died-april-17th-aged-87|archive-url=https://web.archive.org/web/20170906091425/https://www.economist.com/news/obituary/21601223-gabriel-garc-m-rquez-latin-americas-literary-colossus-died-april-17th-aged-87|url-status=dead|archive-date=2017-09-06|title=The magician in his labyrinth|date=2017-09-06|access-date=2020-04-16}}</ref><ref>[https://www.bbc.com/news/world-latin-america-27073911 "Author Gabriel Garcia Marquez dies" (17 April 2014) BBC]</ref><ref name="Bell">{{cite book |title=Gabriel García Márquez's One Hundred Years of Solitude: A Casebook |last=Bell-Villada |first=Gene H. |authorlink=Gene H. Bell-Villada |year=2002 |publisher=Oxford University Press |location= |isbn=0-19-514455-4 |page= |pages= |url= |accessdate=}}</ref><ref name = "PSinsights">''One Hundred years of Solitude'', by Gabriel García Márquez, 2003, Harper Collins: New York, {{ISBN|0-06-088328-6}}, post-script section entitled: 'P.S. Insights, Interviews & More' pp. 2–12</ref> Qarsiya Markesin şah əsəri sayılan roman həm İspan ədəbiyyatında,<ref>http://www.rae.es/obras-academicas/ediciones-conmemorativas</ref> həm də [[dünya ədəbiyyatı]]<nowiki/>nda ən yaxşı roman olaraq sayılır və öz populyarlığını saxlayır.<ref>{{cite web|url=https://oedb.org/ilibrarian/50_books_that_changed_the_world/|title=The 50 Most Influential Books of All Time|website=Open Education Database}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.telegraph.co.uk/books/what-to-read/best-greatest-novels-of-all-time/|title=The 100 greatest novels of all time|website=The Telegraph}}</ref> == Məzmunu == “Yüz ilin tənhalığı” romanında Buendia nəslinin yaran­ma­sı, yük­sə­lişi, qürubu və məhvi əks etdirilmişdir. Bu nəslin tarixi – hər bir Buendia üzvünün taleyində bu və ya digər şəkildə təzahür edən tən­halıq hekayətidir. Tənhalıq, ailə üzvlərinin bir-birindən aralı düş­­məsi, onların bir-birini anlaya bilməmələri romanda, hə­qi­qətən, mifik xarakter daşıyır. Buendia ailəsinin bir neçə nəs­li­nin ta­rix­çəsinin özü və bununla yanaşı onun xarakterik xüsu­siy­yətləri – insestə meyil və onun lənətlənməsi, qəhrəmanların tale­lə­rinin qabaq­cadan müəyyən edilməsi nəsil mifi xarakteri qazanır. Ro­manda o, Makon­do­nun və bütün Buendia üzvlərinin həlakına bir neçə dəqiqə qalmış bu nəs­lin sanskrit dilində yazılmış tarixçəsini açmış qaraçı Melkiades surətində təcəssüm edir. Eyni zamanda, romanda mif parodiyası da var. Qəsdən yaratdığı mifoloji qur­ma­larda, nəql etmənin adiliyində təzahür edən, hərdən cəfəng və aş­kar fan­tas­tik hadisələrdən danışan müəllifin xüsusi kinayəli gü­lüşü parodiya vasitəsidir. Latın Amerikası nəsrinin mifyaradıcı “mö­cü­zə­nin reallığı”, “magik realizm” romanda Amerikanın tək­rarsız sima­sının yaradılmasının va­cib vasitəsi və eyni zamanda özünə bir pa­ro­diya kimi çıxış edir. Kitabdan sitat: {{cquote|''Adamların özləri birinci dərəcəli vaqonlarda səfər eləyib, kitabları yük vaqonlarında daşımağa başladıqları gün dünyanın axırı olacaq.''}} == Tənqid == Çilili şair Pablo Neruda "Yüz ilin tənhalığı" romanını "Servantesin "Don Kixot"undan sonra yazılmış ən böyük vəhy" adlandırmışdı. Amerikalı yazıçı Uilyam Kennedi isə bu romanı İncildən sonra bəşəriyyətin oxuması üçün vacib olan birinci kitab hesab etmişdi<ref>[http://www.forbes.ru/forbeslife-photogallery/dosug/255287-pervyi-posle-biblii-5-pobed-gabrielya-garsii-markesa/photo/2/ Первый после Библии]</ref>. == Həmçinin bax == * [[XX əsrin 100 kitabı (Le Monde)]] == İstinadlar == <references/> == Xarici keçidlər == * {{cite web|url=http://www.qanun.az/?p=1542|title=Qabriel Qarsiya Markes / Yüz ilin tənhalığı|author=|date=2011-08-02|work=|publisher=qanun.az|accessdate=2014-06-02|language=az|archive-date=2012-05-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20120526013052/http://www.qanun.az/?p=1542|url-status=unfit}} * {{cite web|url=http://www.qanun.az/product/qabriel-qarsia-markes-100-ilin-tənhaligi/|title=Qabriel Qarsia Markes 100 ilin tənhalığı|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2014-06-02|language=az|archive-date=2015-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20151105051647/http://www.qanun.az/product/qabriel-qarsia-markes-100-ilin-t%C9%99nhaligi/|url-status=dead}} [[Kateqoriya:Qabriel Qarsiya Markesin romanları]] [[Kateqoriya:1967-ci ilin romanları]] l68f7hrdr1xxmxwisj1ako5ppq3314w Pirsinq 0 326282 6564661 6561952 2022-08-05T22:54:52Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} <div class="floatright" style="background-color:#EEEEEE;border:1px; font-size:90%; solid #C8C8C8;padding:1em;text-align:center"> [[Fayl:Madonna piercing.jpg|200px]] [[Fayl:Nose piercings.jpg|200px]]<br />''Madonna pirsinqi'' (solda) və ''Burun pirsinqləri'' (sağda)<br /> [[Fayl:StudEarring2.jpg|215px]] [[Fayl:Piercing micro banane.jpg|180px]] <br />''Qulaq pirsinqi ([[sırğa]])'' (solda) və ''Qaş pirsinqi'' (sağda)<br /> [[Fayl:Ouchies (2604096108).jpg|222px]] [[Fayl:Caribicbauch02.jpg|150px]] <br />''[[Döş giləsi pirsinqi]]'' (solda) və ''Göbək pirsinqi'' (sağda) </div > '''Pirsinq''' ({{Dil-en|to pierce}} [{{IPA|pɪəs}}] — "deşmək, dəlik açmaq", bu söz daha erkən dövrlərdə [[köhnə fransız dili]]ndə bir zamanlar işlədilmiş ''percier'', həmçinin [[Loru latındili|loru latın dilindəki]] *''pertusiare'' və [[Latın dili|klassik latın dilindəki]] ''pertundere'', ''pertusus'' sözlərinin köməyi ilə yaranmışdır) – [[bədən modifikasiyası]]nın bir forması, bədənin bir sıra yerlərində deşiyin yaradılması və oraya bəzək və ya zinət əşyalarının taxılması. Pirsinqin edilməsi və ya edilməməsinin bir çox səbəbi ola bilər. Bir sıra insanlar pirsinqi dini və ya mənəvi səbəblərdən, digərləri isə özünüifadə ehtiyacı ilə, estetik dəyərlərlə, öz seksual həyəcanlarını yaxşılaşdırmaqla, özünü hərhansısa bir submədəniyyətə aid etməsi və ya ona etirazı ilə tənzimlənir. Təhsil müəssisələri, işəgötürənlər və dini icmalar adətən pirsinqdən istifadəni məhdudlaşdırırlar. Bir sıra insanlar isə pirsinqin ekstremal növlərini praktikada işlədirlər. [[Ginnesin Rekordlar Kitabı]]nda, bədənində yüzlərlə və hətta minlərlə pirsinq deşiklərinə sahib olan insanların adları qeyd edilib. Əslində pirsinq – invaziv prosedurdur və pirsinq zamanı bədəndə allerqik reaksiya, kəsik və ya çapıq izlərinin yaranması və ümumilikdə orqanizmin görünmədən reaksiya ehtimalı böyükdür. Ancaq müasir qaydalar və ehtiyat kimi tibbi tədbirlər yuxarıda adı çəkilən risklərin yaranmasını minimuma salır. Pirsinq olunan yerin sağalması deşiyin harada olmasından asılıdır: belə ki, genital pirsinqin sağalması 1 aydan az çəkərkən, göbək pirsinqi 2 ilə tam sağalır. == Tarix == {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = üfüqi | başlıq = | başlıq_yer = left | başlıq_arxafon = | şəkil1 = Biigabe1.jpg | alt1 = | miqyas1=300 | izah1 = <center><small>[[Almaniya]]da [[Alemannlar]]a məxsus məzar yerində arxeoloji<br /> qazıntılar zamanı aşkarlanmış b.e. VI-VII əsrlərinə aid<br /> insan qalıqları üzərində sırğa da tapılmışdır.</small></center> | şəkil2 = Toetanchamon.jpg | alt2 = | miqyas2=157 | izah2 = <center>''Misir fironu [[Tutanxamon]]un [[Tutanxamonun maskası|qızıl dəfn maskasında]]<br /> qulaq pirsinqi vardır.''</center> }} Dəriyə, qulaqlara, dodağa və bədənin müxtəlif yerlərinə məqsədli şəkildə edilən pirsinq minilliklər boyunca bir çox xalq və mədəniyyətlər tərəfindən tətbiq olunmuşdur. Zinət əşyaları və təsvirlərin ən erkən nümunələrinin 7000 ilə qədər yaşı var. Bu dekorativ xüsusiyyətli əlavələr [[Etnik qruplar|etnik qrup]] və [[tayfa]]ların dini ritualları zamanı və ya sosial statusun dəyişməsini qeyd edən mərasimlər zamanı istifadə olunurdu. Digər tərəfdən isə, "Korset" və ya "Medison" kimi səthi pirsinqlərin əksəriyyəti, 1990-cı illərin sonunun yeni versiyasını təşkil edirlər. Qazıntılar zamanı adətən pirsinq nümunələri və bəzək əşyaları aşkar edilir və bu əşyalar arxeoloqlar tərəfindən daim ciddi tədqiq olunur<ref name=Angel>{{harv|Angel|2009|p=2}}</ref>. Buna baxmayaraq, pirsinq haqqında müasir məlumatlar entuziast Duq Malloy tərəfindən yaradılan mif və ixtiralar ilə hopmuşdur<ref name=Angel />. 1960-1970-ci illərdə Malloy pirsinqi "tarixi ənənələrin tərkib hissəsi" kimi reklam edirdi. 1960-1970-ci illərdə Duq Malloy müasir bədən pirsinqinə yeni təkan vermişdir. Onun "Müxtəsər bədən və cinsi orqan pirsinqi haqqında" adlı broşüründə pirsinqlə bağlı müasir şəhər əfsanələri – məsələn, [[Frans Avqust Karl Emmanuel|Şahzadə Albert]] [[Prins Albert (pirsinq)|pirsinqinin]] böyük penisinin dar şalvarda görünməsindən utanan şahzadə tərəfindən kəşf olunması və ya [[Qədim Roma|Roma]] [[senturionlar]]ının döş pirsinqini kəşf etməsi yer almışdı<ref>{{harv|Woods|2006}}</ref><ref name="Ward">{{harv|Ward|2004}}</ref>. Malloyun broşüründə yer almış bəzi faktlar sonradan pirsinqin tarixi ilə bağlı nəşrlərdə yer almışdır<ref name=Angel />. === Ənənəvi pirsinqlər === [[Fayl:Thai Earplug 5.jpg|230px|thumbnail|left|[[Myanma]]nın yerli sakinlərindən [[Karenlər]] xalqının nümayəndəsi olan qız ənənəvi qulaq tıxacları ilə.]] Amerikanın, Afrikanın və Asiyanın yerli sakinlərində pirsinq qulağın sırğalığında, burun deşiklərində və burun arakəsməsində, eləcə də dodaqlarda və cinsiyyət orqanlarında edilir. Bu qədim mədəniyyətlərin nümayəndələri pirsinq məmulatlarını ağacdan, kvarsdan, sədəfdən, buynuzdan, balıq və heyvan sümüklərindən və sadə metallardan hazırlayırdılar. Artıq sübut edilmişdir ki, qulağın modifikasiyası (yəni deşilərək zinət əşyasının taxılması) E.ə təxminən [[1550-ci il]]də [[Qədim Misir]]də tətbiq olunmuşdur. Qədim Misir [[firon]]u [[Tutanxamon]]un ölümündən sonra hazırlanmış maskasında qulaq pirsinqinin genişləndirilmiş deşiklərini aydın şəkildə görmək olar. Həmçinin [[buddizm]] dininə aid edilən erkən [[freska]]larda və [[Mərkəzi Amerika]]da böyük imperiya və sivilizasiya yaradan qədim [[Asteklər|astek]] xalqının heykəltəraşlıq nümunələrində qulağın genişləndirilmiş deşikləri daim təsvir olunurdu. Olmek mədəniyyətinə aid edilən daşdan yonulmuş insan başlarında qulağın uzadılmış deşiklərini görmək olar. Bundan başqa, Mezoamerika bölgəsində məskunlaşmış [[purepeça]], [[Sapoteklər|sapotek]] və astek xalqları qulağın və dodaq payalarının deşilməsi, buruna ''Septum'' pirsinqinin yerləşdirilməsini də çox tez-tez təcrübədən keçirirdilər<ref name="Piercing in Deutschland">Anne Schinke: [http://books.google.de/books?id=xErx9RIGbjYC ''Piercing in Deutschland: Eine historisch-analytische Betrachtung''.] Grin Verlag, 2007, ISBN 978-3-638-69180-2.</ref>. [[Efiopiya]]nın cənubunda kompakt yaşayan [[Mursilər|Mursi xalqında]] qulaq sırğalığının deşilməsi, kəsilməsi və genişləndirilməsi, eləcə də alt dodağın səthinə yerləşdirilən böyük lövhələr mükəmməl gözəllik vasitəsi hesab edilirlər. Lövhənin həcmi nə qədər böyük olsa, qadının yaşadığı cəmiyyətdə hörməti bir o qədər də böyük olar. Dodağa yerləşdirilən bu qeyri-adi bəzək əşyası günümüzdə tursitləri cəlb edir və bu bölgənin qeyri-rəsmi görməli yeri hesab edilir<ref>{{Cite web |title=Körpermodifikation bei den Mursi. |url=http://www.wildcat.de/index.php?view=0c-articleshow&id=4815&cat=1 |access-date=2015-12-21 |archive-date=2012-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121225035604/http://www.wildcat.de/index.php?view=0c-articleshow&id=4815&cat=1 |url-status=dead }}</ref>. Hindistanda bəzi qadınlar və kişilər ənənəvi olaraq qulağın müxtəlif hissələrinə və burun deşiklərinə ştekerləri (yəni probkaları) və müxtəlif ölçülü bəzəkləri taxırlar. [[Hinduizm]] dininə əsasən, xəstəliklərdən müdafiə etmək üçün [[Karnavedha]] mərasimi çərçivəsində kiçik uşaqların qulaqları modifikasiya edilir. [[Avropa]]da Orta əsr pirsinq ənənələrinə aid çox az sayda istinad məlumdur. Məsələn [[Keltlər|kelt xalqları]] tərəfindən hazırlanmış 2600 yaşlı tunc maskada naməlum şəxsin hər iki qulağında geniş deşikləri görmək olar. Halştat mədəniyyəti dövründə (Halştat – erkən dəmir dövründə Orta Avropanın cənub hissəsinin tayfalarının arxeoloji mədəniyyəti hesab olunur) yaradılmış bu maska, pirsinq ənənələrinin Avropa xalqları tərəfindən də təcrübədən keçirildiyini tədiqləyən çox nadir eksponat sayılır. === Dini pirsinqlər === [[Fayl:Murzi2.jpg|230px|thumbnail|right|[[Efiopiya]]nın yerli sakinlərindən [[Mursilər|Mursi xalqında]] etnik qrupunun nümayəndəsi olan qadın ənənəvi dodaq pirsinqi ilə.]] {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = üfüqi | başlıq = ''[[Sinqapur]]da [[Hinduizm|hinduist]] dini bayramı olan [[Taypusam]] zamanı festival iştirakçılarının ağır bədən pirsinqləri (əksər hallarda müvəqqəti) etməsi ənənəsi vardır.'' | başlıq_yer = center | başlıq_arxafon = | miqyas = | şəkil1 = Thaipusam – DSCF2898(lr) (3263421916).jpg | miqyas1 = 130 | izah1 = | şəkil2 = Thaipusam – DSC 0433(lr) (3263419076).jpg | miqyas2 = 146 | izah2 = }} Bədəndən axan qana mistik məna verilirdi<ref name="Piercing in Deutschland" />. Qanla bağlı təsəvvürlər insan şüurunda çox dərin iz qoymuşdur. İnsan bədəninin qanla və ya onun surroqatıyla sürtülməsi, həyat gücünü möhkəmləndirirdi. Mayalılar, ancaq, "öz qanını qurban verirdilər". Onlar yanaqları, alt dodaqları "və mail istiqamətdə öz dillərini" deşirdilər. [[Yaşçilan]], [[Çiapas]]da 750-ci ilə aid edilən relyefdə təsvir edilmiş diz çökmüş mayalı dilindən saplı iynə keçirir, onun yanında dayanmış başqa bir fiqur isə lələkli yelpiklə onun ağrılarını uzaqlaşdırmağa çalışır. Bu yolla əldə olunan qan, və ya saç və bədən onların inandıqları tanrıya təhvil verilirdi. Mayalılar üçün qan hətta bədəndən kənarda da diri hesab edilirdi. Onun magiyası cadugərliyin qarşısını alırdı; həmçinin o, Tanrıları minnətdar olmağa oyadırdı. Ümumiyyətlə maya xalqı qan mövzusuna və onun keyfiyyətlərinə çox mübtəla idilər. Hələ həmin dövrdə yaşamış və [[Yukatan]] bölgəsinin baş yepiskopu seçilmiş [[Diyeqo de Landa]] bunları yazırdı: "...Onlar bədənlərinin ən mühüm orqanı sayılan penislərindən qanı çıxartmaq üçün adətən qulaqlarına edilən çapma və ya dərindən kəsmə əməliyyatını həyata keçirir və hətta kişi cinsiyyət orqanının əhəmiyyətli hissəsini parçalayırdılar<ref>{{cite web|url= http://www.goodreads.com/book/show/1185537.The_Aztec_and_Maya_Papermakers|title= The Aztec and Maya Papermakers|author= Victor Wolfgang von Hagen|publisher= Published Dover Publications|date = February 20th 2014}}</ref>. Buna baxan bəzi ispan konkistadorları isə, mayalıların sünnəti təcrübədən keçirdikləri barədə yalnış fikrə dalırdılar". Penisdən axan qan xüsusilə təsirli hesab edilirdi. Başqa bir ispan keşişi bu cür dini mərasimə dəvət olunmuşdur və o, sonralar bunları yazmışdı: "Mən qurbankəsmə mərasimini gördüm. Onlar əvvəlcə iskənəni və taxta çəkici götürür və özünü qurbana gətirmək istəyən məzlumu hamar daş lövhənin üzərinə otuzdururdular. Daha sonra məzlum penisinin orta hissəsinə düym uzunluğunda üç zərbə edirdi, onun ətrafında duran kahinlər isə ovsun oxuyurdular"<ref>{{cite web|url= https://portal.dnb.de/opac.htm;jsessionid=DCD374A207C62B5E6402F7749C2747CC.prod-worker1?method=showFullRecord&currentResultId=%22104198370%22%26any&currentPosition=3| title= Los Mayas / Victor W. von Hagen| author= Von Hagen, Victor Wolfgang, Pérez Jiménez, Irma [Gestalter]|publisher= La Habana : Ed. Gente Nueva|publisher2 = IBA (1989 : Leipzig, Börsenverein der Deutschen Buchhändler)|date = 1988}}</ref>. [[Tailand]]ın [[Pxuket]] şəhərində [[1825-ci il]]dən başlayaraq hər il məşhur "[[Vegetarian festivalı|Doqquz İmperator Tanrılarının Festivalı]]" keçirilir. Çin təqviminin doqquzuncu ayının birinci 9 günü ərzində çoxsaylı iştirakçılar "tanrıların ovsunlanması" çərçivəsində trans vəziyyətlərinə keçirlər və nümayiş zamanı öz yanaqlarını, dil və bədənnin başqa hissələrini böyük qılınclarla, çox iti budaqlarla, dəmir millərlə və ya başqa gündəlik predmetlərlə deşirlər. Trans vəziyyətində onlar 9 qoruyucu ruh kimi hərəkət edir və mərasim zamanı divanə insanlar kimi baxılırlar. Hər il oxşar ənənə yanvar-fevral aylarında Malayziyada, [[Taypusam]] festivalı zamanı keçirilir. İştirakçılar artıq qabaqcadan, aylar ərzində, bayrama müəllimin köməyi ilə hazırlaşmağa başlayırlar; onlar özünü trans vəziyyətinə daxil edir, bədənin müxtəlif hissələrini qarmaqlarla və qılınclarla deşir və bununla andı yerinə yetirmək üçün, eləcə də özünü günahlardan təmizləmək, sağlam və xoşbəxt qalmaq məqsədilə ''Subramaniam'' tanrısının [[məbəd]]inə rəngli bəzənmiş qurbanların müşayiəti ilə təntənəli şəkildə daxil olurlar. Qan bu zaman nisbətən nadir halda yaradan axır, əminlik üçün isə deşilmiş hissə küllə qismən dezinfeksiya edilir. [[Şimali Amerika]] və Böyük düzənliklərdə yaşayan hinduların ən əhəmiyyətli dini mərasimi [[Günəş rəqsi]]dir. Lakota hindularının Günəş mərasimi aşağıdakı qaydada keçirilirdi. Hindular qalın meşədə "həyatın ağacını" axtarırdılar; bu ağac nəticədə mərasimin mərkəzi sütunu kimi istifadə olunurdu<ref name="decwar1">"Whereas sacrilegious "sundances" for non-Indians are being conducted by charlatans and cult leaders who promote abominable and obscene imitations of our sacred Lakota sundance rites; … We hereby and henceforth declare war against all persons who persist in exploiting, abusing, and misrepresenting the sacred traditions and spiritual practices of the Lakota, Dakota and Nakota people." – Mesteth, Wilmer, et al (1993) "[http://www.thepeoplespaths.net/articles/ladecwar.htm Declaration of War Against Exploiters of Lakota Spirituality]."</ref><ref name="taliman">Taliman, Valerie (1993) "[http://www.thepeoplespaths.net/articles/warlakot.htm Article On The 'Lakota Declaration of War']." ''News From Indian Country,'' Indian Country Communications, Inc.</ref>. Daha sonra həmin ağacı kəsmək üçün cəsarətli və ya layiq görülmüş döyüşçü seçilirdi. Ağacın torpağa toxunmasına icazə verilmirdi, onun aşağı budaqları kəsilir və mərasimin keçirildiyi səhnənin ortasında quraşdırılırdı. Günəş rəqsi növbəti günün sabahısı başlayırdı və iştirakçılar yeni doğan günəşə baxırdılar. Mərasimin bu hissəsi dörd gün davam edirdi və bu müddət ərzində özünü qurbana gətirənlər ciddi hazırlıq keçirdilər. Bu insanlar (adətən kişilər, çox nadir hallarda qadınlar) yalnız bir şeyi xüsusilə arzulayırdılar — döyüş və ya ov bacarıqlarını əldə etmək və ya xəstə qohumunun tezliklə sağalması. Səhnənin ətrafında bizonların kəllələri yerləşdirirdi, mərkəzi şüvülə isə [[xam dəri]] materialından hazırlanmış lentlər bağlanılırdı<ref name="LookingHorse1">Looking Horse, Chief Arvol (2003) "[http://www.newagefraud.org/olh3.html Protection of Ceremonies ''O-mini-c'i-ya-pi'']"</ref>. Rəqqaslara sinənin hər iki tərəfində dərin kəsiklər edilirdi. Bu kəsiklərin daxilinə qarmaqvari heyvan sümükləri keçirilir və qayışların köməyi ilə sütuna bərkidilirdi. Həmin an rəqsə start verilir. Rəqsin əsas məqsədi bədəndən həmin heyvan sümüklərini qopartmaq idi. Rəqqaslar sıçrayışlarla geri çəkilərək, öz bədənlərindən dəri və ya ət parçalarını qoparmağa çalışırdılar<ref>Brown, 1996: pp. 34-5; 1994 Mandelbaum, 1975, pp. 14-15; & Pettipas, 1994 p. 210. "A Description and Analysis of Sacrificial Stall Dancing: As Practiced by the Plains Cree and Saulteaux of the Pasqua Reserve, Saskatchewan, in their Contemporary Rain Dance Ceremonies" by Randall J. Brown, Master thesis, University of Manitoba, Winnipeg, 1996. Mandelbaum, David G. (1979). ''The Plains Cree: An ethnographic, historical and comparative study. Canadian Plains Studies No. 9.'' Regina: Canadian Plains Research Center. Pettipas, Katherine. (1994). "Serving the ties that bind: Government repression of Indigenous religious ceremonies on the prairies." Winnipeg: University of Manitoba Press.</ref>. === Pirsinq Qərb mədəniyyətində === [[Fayl:Sir Walter Ralegh by 'H' monogrammist.jpg|190px|thumbnail|right|[[I Elizabet]]in sevimlisi olmuş saray xadimi, şair və tarixçi Ser [[:en:Walter Raleigh|Volter Reli]] qulaq pirsinqinə malik olmuşdur.]] XX əsri başlanğıcında pirsinq Qərbdə öz məşhurluğunu itirir<ref name=Porterfield />. Pirsinq ənənələri [[İkinci dünya müharibəsi]]ndən sonra ilk növbədə [[Homoseksuallıq|gey]]-[[submədəniyyət]]in nümayəndələrinin arasında öz populyarlığını yenidən qazanmağa başladı<ref name=Porterfield />. Bu dövrdə hətta qulaqların deşilməsi qadınlar üçün ictimai cəhətdən qəbuledilməz hesab edilirdi, ancaq, pirsinqin bu nisbətən münasib növü 1960-cı illərdən başlayaraq populyarlığı yenidən yığmağa başladı<ref name=Porterfield />. 1970-ci illərdə tərəfdarları sancaq kimi qeyri-ənənəvi bəzəklərdən istifadə edən [[pank]]-hərəkatın vüsət alması ilə pirsinqlərin yayılması da sürətləndi, Fakir Musafir isə prisinqi müasir [[primitivizm]]in bir növü kimi məşhurlaşdırmağa başladı. Müasir primitivizm tunel açılması praktikası kimi digər mədəniyyətlərə xas elementlərin mənimsənilməsinə əsaslanırdı<ref name=Porterfield>{{cite book |title=Religion and American Cultures: an Encyclopedia of Traditions, Diversity, and Popular Expressions |volume=2 |editors=Gary Laderman and Luis D. Leon |last=Porterfield |first=Amanda |publisher=ABC-CLIO |year=2003 |isbn=1-57607-238-X |page=356 | url = http://books.google.com/books?id=9RYs-Z6AdpQC&printsec=frontcover&dq=isbn:157607238X&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate = 5 December 2009}}</ref>. [[Fayl:Body art.jpg|190px|thumbnail|left|[[Döş giləsi pirsinqi]], [[dodaq pirsinqi]] və [[Tunel (pirsinq)|tunelin]] [[Bodi-art]] yaradılması məqsədi ilə istifadəsi.]] [[ABŞ|Birləşmiş Ştatlarda]] pirsinq bir qrup kaliforniyalı fəal üzv tərəfindən (Malloy və müasir pirsinqin banisi sayılan Cim Vard) çox qısa bir müddət ərzində məşhurlaşdırılmışdı<ref name=Angel5>Angel 2009, p. 15.</ref>. Vard 1975-ci ildə Vest-Hollivudda pirsinq ev salonunu açır, bu isə Outlet İnterprays şirkəti tərəfindən [[1978-ci il]]də "pirsinq və döymə üzrə ixtisaslaşdırılan" birinci peşəkar studiyanın açılışa gətirib çıxarır. Bundan sonra Vard, tərəftaşı sayılan Malloy tərəfindən yazılmış broşürü rəsmiləşdirir və satışa çıxarır. Broşür böyük miqdarda yalan məlumatı özündə cəmləşdirməsinə baxmayaraq, o, pirsinqin ekzotik növlərinə olan əlavə marağı daha da stimullaşdırırdı<ref name=Angel6>Angel 2009, p. 16.</ref>. ABŞ-da çox qısa bir müddət ərzində pirsinqə kütləvi maraq yaranır və bunu görən Vard, Malloy və Musafir birlikdə mövzuya həsr edilmiş ilk çap nəşrin yaradılmasına başlayırlar ("PFIQ" pirsinq azarkeşləri üçün buraxılan rüblük jurnal idi)<ref name=Angel5 />. Hazırda tanıdığımız əsl müasir pirsinqin tarixi 1980-ci illərdə [[Kaliforniya]]da, "müasir ibtidailər" (müasir primitives) hərəkatı ilə başlamışdı. Bu hərəkatda iştirak edən şəxslər şüurlu olaraq ibtidai mədəniyyətlərdən olan ənənələri mənimsəyirdilər. Bu adətlərin bəziləri özündə bədənin modifikasiyasını ({{Dil-en|Body modification}}) nəzərdə tuturdu. O dövrdə modifikasiyaya daha çox bədənə [[Döymə|tatuirovka]] vurmaq, pirsinq, [[Çapıqlama|çapıq-yara]] izləri buraxmaq və hətta bərk qızdırılmış dəmirlərlə dağlamaq aid edilirdi. [[1990-cı il]]lərin əvvəllərində bu hərəkatın izləri demək olar ki, yalnız sadomazo mədəniyyətində qalmışdır. Homoseksual gənclər də artıq 70-ci illərdə pirsinqlə müxtəlif eksperimentlər aparırdılar; belə ki, sağ qulağa taxılmış pirsinq [[LGBT]] cəmiyyətində uzun müddət fərqləndirici nişan kimi istifadə olunurdu<ref>Rolf Wilhelm Brednich, Heinz Schmitt (Hrsg.) [http://books.google.at/books?id=fy2Iq9LPCAUC&pg=PA363&dq=frankfurter+allgemeine+zeitung+schwul&lr=lang_de&num=100&client=opera#PPA363,M1 Symbole – Zur Bedeutung der Zeichen in der Kultur: Deutscher Volkskundekongress in Karlsruhe vom 25. Bis 29.&nbsp;September 1995], Waxmann Verlag, 1997, ISBN 3-89325-550-8, S. 363</ref>. {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = şaquli | başlıq = | başlıq_yer = center | başlıq_arxafon = #BBDD99 | miqyas = 190 | şəkil1 = Britney Spears.jpg | alt1 = | izah1 = [[ABŞ]] müğənnisi [[Britni Spirs]] [[2003]]-cü ildə [[Vaşinqton]]da ictimai konsertdə çıxışı zamanı göbək pirsinqinin olması görünür. | şəkil2 = Fedez crop, Grugliasco (TO), 2015-07-18.jpg | alt2 = | izah2 = İtaliyalı müğənni və repçi [[:en:Fedez|Fedez]] burun, qaş və qulaq pirsinqinə malikdir. }} [[1987-ci il]]də həyata keçirilmiş genişmiqyaslı əməliyyat nəticəsində aralarında məşhur pirsinq ustası Alan Oversbinin də olduğu homoseksuallar qrupunun həbs olunmasından sonra [[İngiltərə]]də bədən pirsinqi sahəsində irəliləyiş baş vermişdi. Onlar on ildən çox davam edən və bədənin deşilməsini də ehtiva edən könüllü [[Sadomazoxiszm|sadomazoxist]] fəaliyyətdə günahlandırılırdılar. Məhkəmə qərara aldı ki, dekorativ pirsinq qeyri-leqal hesab etmək olmaz, ancaq cinsi deşmələr qanundan kənar qoyulmuşdu. Məhkəmə dekorativ pirsinqin qeyri-leqal hesab edilməsinin yolverilməzliyinə dair qərar qəbul etsə də, cinsi orqanlarının deşilməsi qanundan kənar olduğunu bildirmişdi<ref name=Pitts>{{cite book |title=In the Flesh: the Cultural Politics of Body Modification |last=Pitts |first=Victoria |publisher=Palgrave Macmillan |year=2003 |isbn=0-312-29311-9 |page=95 |url=http://books.google.com/books?id=jGU30ca2s7wC&printsec=frontcover&dq=isbn:0312293119&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate = 6 December 2009}}</ref>. Ancaq bir müddət sonra 1992-ci ildə çıxardılmış həmin bu qərara qarşı etiraz qrupu formalaşdırılmışdı. İttihamların əsassız olduğunu bildirən bir qrup şəxs əvvəlcə Kral məhkəmə həyətinə, daha sonra [[Böyük Britaniya Lordlar palatası|Lordlar palatasına]] və nəhayət sonda [[Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi|İnsan Hüquqları üzrə Avropa Məhkəməsinə]] apelyasiya şikayəti edirlər. Ancaq onların bütün cəhdləri müvəffəqiyyətsizliklə nəticələnmişdir<ref name=Camp>{{cite journal |url=http://www.campkc.com/campkc-content.php?Page_ID=748 |title=Past Out—What was Operation Spanner? |date=24 December 2007 |journal=Camp |publisher=Kansas City Anti-Violence Project |accessdate=6 December 2009 |archive-date=6 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606055328/http://www.campkc.com/campkc-content.php?Page_ID=748 |url-status=dead }}</ref>. Həmin qrup üzvlərinin sonrakı ittihamı etiraz etmək cəhdləri də müvəffəqiyyətsizliklə qurtarmasına baxmayaraq, ancaq [[The Times]] qəzeti [[1993-cü il]]də məhkəmənin qərarını "dözülməzliyin cəfəngiyatı" kimi interpretasiya etmişdi<ref name=Camp />. [[1993-cü il]]də keçirilən MTV Video Music Awards mərasimində "ilin videosu" kateqoriyası üzrə [[Aerosmith]] qrupunun "Cryin'" mahnısına çəkilmiş klipə mükafat verilən zaman, böyük ekranda seyircilərə göbəyin deşilmə prosesi nümayiş edilmişdir. Bu öz növbəsində göstərilmiş obrazı yamsılamağı arzu edən yeniyetmə və gənc fanat-qızların yüksək fəallığına səbəb olmuşdur. [[2009-cu il]]də nəşr olunmuş "Pirsinq Bibliyası" kitabına əsasən, bu video "pirsinq xidmətlərinin və onunla yanaşı gedən sənayenin inkişafına təkan verən bir qütb ulduzu idi"<ref>Angel 2009, pp. 15-16.</ref>. Bədəni modifikasiyaetmə mədəniyyəti müxtəlif KİV-lərin köməyi ilə daha da populyarlaşmışdı; belə ki, 2004-cü ildə keçirilən Super Bowl XXXVIII futbol çempionatının keçirilməsi zamanı səhnəyə çıxan [[Canet Cekson]] qəflətən çılpaq soyunaraq, sol döşündəki pirsinqi nümayiş etmişdir<ref name=CM11>{{cite book |title=Tattoos and Body Piercing |url=https://archive.org/details/tattoosbodypierc00curr |last=Currie-McGhee |first=Leanne K. |series=Lucent Overview Series |publisher=Lucent Books |year=2006 |page=[https://archive.org/details/tattoosbodypierc00curr/page/11 11] |isbn=1-59018-749-0}}</ref>. Bu hadisənin mətbuatda geniş işıqlandırması ilə əlaqədar bir çox pirsinq mərkəzlərinin sahibləri pirsinqə sadə vətəndaşlar tərəfindən marağın kəskin artması haqqında məlumat verirdilər<ref name=CM11 />. ==== Yayılması ==== Müasir pirsinq çeşidləri daha çox cavan nəsil tərəfindən aktiv istifadə olunur<ref>[http://www.apotheken-umschau.de/Haut/Piercings-und-Tattoos-Schoen-oder-haesslich-102265.html ''Piercings und Tattoos: Schön oder hässlich?'']{{Dead link|date=December 2020 |bot=InternetArchiveBot }} Umfrage bei apotheken-umschau.de</ref>. [[Almaniya]]nın [[Leypsiq Universiteti]] tərəfindən [[2009-cu il]]də əhali arasında keçirdiyi reprezentativ sorğu nəticəsində bütün qadınların 9 %-i və bütün kişilərin 3 %-i bədənlərin müxtəlif yerlərində pirsinq taxdıqları məlum olmuşdur<ref>{{Cite web |title=Ärzte Zeitung online, 6. Oktober 2009 |url=http://www.aerztezeitung.de/panorama/?sid=569432 |access-date=2015-12-24 |archive-date=2009-10-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20091008131010/http://www.aerztezeitung.de/panorama/?sid=569432 |url-status=dead }}</ref>. 14-24 yaşlı qadınlar arasında pirsinq modifikasiyası 35%, 25-34 yaşlı qadınlar arasında isə daha az, yəni 22,5% təşkil edir. Kişilər pirsinq əşyaları ilə bədənlərini daha çox 25-34 yaşlarında deşirlər (9,3%). [[2008-ci il]]də [[Regensburq]] şəhərində dərc edilmiş tədqiqat<ref>Petra Gutsche, Gottfried Schmalz, Michael Landthaler: [http://www.john-libbey-eurotext.fr/en/revues/medecine/ejd/e-docs/00/04/38/3F/article.phtml ''Prevalence of piercing in a German population''.] In: ''Eur J Dermatol''m 2008&nbsp;m 18 (1), S. 26–28.</ref> (məlumatlar ehtimal ki, 2005-ci ilə aiddirlər) nəticəsində, alman gənclərinin əhəmiyyətli hissəsinin pirsinq modifikasiyasını təcrübədən keçirdikləri məlum olmuşdur (qadınların 12,0%-i və kişilərin 4,1%-i)<ref>Petra Gutsche: ''Statistische Erhebung zur Häufigkeit von Piercings''. Regensburg, Univ., Diss., 2005</ref>. Bununla belə, rəy bildirmiş respondentlərin yarısından çoxu (daha dəqiq 52,8%) 18 yaşdan az idilər. Bu insanlar daha çox qulaq çanağını, burun deşiklərini və göbəyi deşərək, oraya fərqli pirsinq bəzəklərini yerləşdirirlər. 2005-ci ildə İngiltərənin 10 503 sakini arasında keçirilən anketləşdirmə zamanı (respondentlərin hamısı 16 yaşdan yuxarı idilər), sorğulara cavab verən gənclərin təxminən 10%-nin (yəni 1.049 nəfərin) pirsinq bəzəyini qulaq istisna olmaqla bədənlərinin müxtəlif hissələrinə taxdıqları məlum olmuşdur. Pirsinq daşıyıcılarının içərisində yaşı 16-24 arasında dəyişən qadınlar üstünlük təşkil edirdi (sorğu məlumatlarına görə, qadınlar pirsinq sahiblərinin ümumi sayından 46.2 % daha çox idilər)<ref name=BMJ>{{cite journal |title=Body Piercing in England: a Survey of Piercing at Sites Other than Earlobe |work=British Medical Journal |issue=336 |pages=1426–1428 |date=21 June 2008 |doi=10.1136 |url=http://www.bmj.com/cgi/content/full/336/7658/1426#REF5 |last=Bone |first=Angie |coauthors=Fortune Ncube, Tom Nichols, and Norman D Noah |accessdate=6 January 2010 }}</ref>. Bədənin ən deşilən hissələri arasında birinci yeri göbək nahiyəsi tutur — bunu respondentlərin 33 %-i tətbiq edir, həmçinin burun və qulaq pirsinqinin də gənclər arasında çox populyar olduğu bildirilmişdir (bu növ pirsinqi gənclərin müvafiq olaraq 19 % və 13 %-i tətbiq edir). Dilin və döş giləsinin deşmələri respondentlərin 9 %-də qeyd edilmişdir<ref>[http://www.medicalnewstoday.com/articles/111037.php ''Body Piercing Popular In England, But Also Risky''.]</ref><ref>A Sum Bone, F Ncube, T Nichols, ND. Noah: ''Body piercing in England: a survey of piercing at sites other than earlobe.'' In: ''BMJ'', 2008 Jun 21, 336(7658), S. 1426–1428, PMID 18556275.</ref>. Qaşın, dodağın və cinsi orqanların deşmələri respondentlərin müvafiq olaraq 8 %, 4 % və 2 %-də müşayiət olunmuşdur. Sorğuya əsasən, qadınlar arasında daha çox tələbat və maraq qaş və döş giləsi pirsinqinə idi<ref name=BMJ />. Həmçinin burada kişi auditoriyasının daha intim və daha ekstraordinar pirsinq növlərinə meyl göstərdikləri də məlum olmuşdur – sorğuları cavablandıranların içərisində döş giləsi, qaş, qulaq, dil, burun, dodaq və cinsi orqanları deşən gənc oğlanlar da qeydə alınmışdır<ref name=BMJ />. ==== Cari tendensiyalar və dəyişikliklər ==== [[Fayl:Bride by prakhar.jpg|240px|thumbnail|right|[[Hindistan]]da toy zamanı gəlinin bəzədilməsində istifadə edilmiş ənənəvi üz pirsinqləri.]] Pirsinq peşəsi daimi inkişaf və təkmilləşdirmə predmeti hesab olunur. Bütün dünyada minillik ənənəsi olan pirsinq metodlarından (pirsinq Nostril, pirsinq [[Labret]], [[Apadraviya]] və s.) istifadə olunduğu dövrdə, Qərb mədəniyyətində bu metodlar yenidən kəşf olunur, həmçinin yeni [[dəb]] tenensiyalarına uyğun olaraq çoxsaylı yeni pirsinq növləri (məsələn dodaq lenti pirsinqi, Industrial və ya Nefertiti pirsinqləri) və texnikaları (Microdermals) kəşf olunur. Pirsinq ilk növbədə dəbə və tendensiyalara tabe edilmişdir. [[Qaş]], [[dil]] və [[Göbək|göbəyə]] edilən pirsinqin hələ 90-cı illərdə daha geniş kütlə tərəfindən özünüifadə vasitəsi kimi tətbiq etməsinə baxmayaraq, hazırda bu pirsinq növləri dəbdən düşmüş hesab olunaraq daha az tələbatla istifadə olunur. Həmçinin Stiv Hauort tərəfindən 90-cı illərdə dodaq lenti pirsinqi ixtira edilmişdir, ancaq damaq nahiyəsində edilən bu ağrılı deşmə metodu böyük populyarlıq qazana bilməmişdir. Bunun əksinə Traqus, Labret və Septum pirsinqləri, eləcə də qulaq çanağının müxtəlif yerlərinə edilən modifikasiyalar günümüzdə gənclər arasında daha çox təcrübədən keçirilir<ref>{{Cite web |title=Cooler Tunnel im Läppchen |url=http://www.rhein-berg-online.ksta.de/html/artikel/1113407741908.shtml |access-date=2015-12-25 |archive-date=2007-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071116090746/http://www.rhein-berg-online.ksta.de/html/artikel/1113407741908.shtml |url-status=dead }}</ref>. Xüsusi olaraq qadınlar üçün yaradılmış "Madonna" və "Labret" pirsinqləri və həmçinin döş gilələrinə edilən deşmələr sabit olaraq "trend modifikasiya" hesab olunur. Məhz döş nahiyəsinə vurulan pirsinq bir çox dünya ulduzları tərəfindən populyarlaşdırılmışdır və buna görə də o, hal-hazırda Amerika Birləşmiş Ştatlarında ən məşhur pirsinqlərdən birisi hesab olunur<ref>{{cite web| url= http://www.female-piercing.info/female-nipple-piercing-a-new-style-icon.html| title= Female Nipple Piercing – A New Style Icon| date= September 14, 2007| archive-is= 20071102055548| work= Female Nipple Piercing – A New Style Icon| access-date= December 25, 2015| archive-date= November 2, 2007| archive-url= https://archive.is/20071102055548/http://www.female-piercing.info/female-nipple-piercing-a-new-style-icon.html| url-status= dead}}</ref><ref>{{Cite web |title=Janet Jackson’s Bare Breast Stunt Increases Body Piercing Interest |url=http://tattoo.about.com/cs/articles/a/janet_jackson.htm |access-date=2015-12-25 |archive-date=2007-11-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071117164634/http://tattoo.about.com/cs/articles/a/janet_jackson.htm |url-status=dead }}</ref><ref name="zeigen">[http://www.verlagshaus-jaumann.de/inhalt.loerrach-zeigen-dass-man-anders-ist.b2573897-8b5f-4f77-b8f7-607dc6a743c3.html ''Zeigen, dass man anders ist.''] Die Oberbadische</ref>. Yeniyetmələr öz seksual duyğularını daha da kəskinləşdirmək məqsədilə<ref name="Lehnhoff" /> daha çox öz intim orqanlarına pirsinq etməyi üstün tuturlar<ref name="zeigen" /><ref>[http://www.cleankids.de/2013/03/03/piercings-fuer-jugendliche-wenn-der-nachwuchs-dem-trend-erliegt/34845 ''Piercings für Jugendliche: Wenn der Nachwuchs dem Trend erliegt!''] CleanKids Magazin</ref><ref name="bzga">[http://forum.sexualaufklaerung.de/index.php?docid=1425 Intimmodifikationen bei Jugendlichen] – [[:de:Bundeszentrale für gesundheitliche Aufklärung]]</ref>. Bu yalnız pirsinqə marağın ümumi artmasıyla bağlı deyil, KİV-lərin çılpaqlığı və bədənin bu hissəsinin [[Estetçilik|estetizasiyasını]] təbliğ etməsi nəticəsində gənclər bu cür dəyişiklikləri artıq norma kimi qəbul edir və bunun üçün də ilk növbədə öz qasıq və intim bölgələrini epilyasiya edirlər. Psixoloq Ada Borkenhagen cavan insanlar arasında öz cinsi orqanlarını təraş etmələrini "sosial və ictimai tendensiyanın tərkib hissəsi" adlandırmış və son vaxtlar yaranmış bu vəziyyətin artıq kütləvi formaya çevrildiyini bildirmişdir<ref name="bzga" />. Leypsiqdən olan alim Aqlaya Ştirn yaranmış tendensiyanı bu cür şərh etmişdi<ref>[http://idw-online.de/pages/de/news289305 ''Körperhaarentfernung bei immer mehr jungen Erwachsenen im Trend''.] Informationsdienst Wissenschaft der Universität Leipzig</ref>: {{sitat|müəllif=Aqlaya Ştirn|...Və bu təəccüblü deyil ki, daha çox zərif cins nümayəndələri arasında kənardan diqqəti özünə cəlb etmək üçün cərrahlıq yolu ilə cinsiyyət orqanları korreksiya etmək və pirsinq əşyaları ilə bəzəmək marağı artmışdır. Bunun başlıca səbəbi, bədənin məhz bu hissəsinin son zamanlar yad gözlər üçün daha əlçatan olmasıdır...}} Qadınlar arasında intim pirsinqin qasıq sahəsində tətbiq olunan pirsinqlər (məsələn Kristina və yaxud Nefertiti pirsinqləri) daha üstün tutulur<ref name="MA">[http://www.maerkischeallgemeine.de/cms/beitrag/12427369/61009/Seit-sechs-Monaten-pierct-Steffi-Ficht-in-Brandenburg.html ''Durch die Haut''.]{{Dead link|date=December 2020 |bot=InternetArchiveBot }} In: ''[[Märkische Allgemeine]]''</ref><ref name="SZ">[https://www.stuttgarter-zeitung.de/stz/page/detail.php/1717918 ''Der Mensch und sein Metall: eine feste Verbindung. Schockieren kann man mit Piercings kaum noch jemanden – Intimschmuck wird beliebter''.]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} In: ''Stuttgarter Zeitung''</ref><ref>[http://www.spiegel.de/sptv/extra/0,1518,545893,00.html ''Leiden für die Leidenschaft''.] Spiegel TV</ref>, kişilər də seks zamanı daha da çox şəhvət hislərini duymaq məqsədilə, cinsi orqanlara edilən pirsinqdən böyük tələbatla faydalanırlar<ref name="MA" /><ref name="hogan">Hogan, K. Rinard, C. Young, A. Roberts, M. Armstrong, T. Nelius: [http://bjmp.org/files/2010-3-2/bjmp-2010-3-2-315.pdf ''A cross-sectional study of men with genital piercings''.] (PDF; 251&nbsp;kB) In: ''British Journal of Medical Practitioners'', 3 (2) (2010), S. 315–322, {{ISSN|1757-8515}}.</ref>. Ümumiyyətlə demək olar ki, 1990-cı ildən başlayaraq, yəni yeni minilliyin başlanması ilə pirsinq Qərb mədəniyyətinin və [[Avropa]] [[submədəniyyət]]inin özünüidentifikasiyaetmə predmetinin ayrılmaz hissəsinə çevrilmişdir. Keçmişdə pirsinq və digər modifikasiya formaları insanların apardıqları mübarizənin simvolu, eləcə də vizual [[differensiasiya]], [[qiyam]] və kontrmədəniyyət ifadəsi kimi qəbul olunurdu, indiki dövrdə isə, onlar sadəcə gündəlik həyatın tərkib hissəsi və yalnız bədən üçün nəzərdə tutulmuş bəzək elementi hesab olunurlar<ref name="SZ" /><ref>Anne Schinke: ''Piercing in Deutschland: Eine historisch-analytische Betrachtung''. Grin Verlag, 2007, ISBN 3-638-69180-2</ref>. == Gedişat == === Deşmə prosesi === ==== Pirsinq metodları ==== [[Fayl:Getting a tongue piercing.ogv|320px|thumbnail|right|<center>Dil pirsinqi üçün deşmə prosesi</center>]] [[Fayl:Body Piercing Taper Set.jpg|220px|thumbnail|left|Bədənin müxtəlif yerlərində pirsinq deşiklərinin açılması üçün istifadə olunan iynələrin Amerikan standartına uyğun nömrələnməsi.]] İnfeksiyadan qaçmaq üçün pirsinq vurulacaq bədən nahiyəsi əvvəlcə spirtlə dezinfeksiya edilir. Zəruri olduqda, bədəndə və yaxud üzdə olan tüklər qırxılır. İynə kanalının giriş və çıxış nöqtələri adətən xüsusi qələmlə işarələnir və sonra kəlbətin və ya pirsinq qısqaclarla ilə yerinə otuzdurulur və sıxılır. pirsinq iynəsinin dəridə qeyd edilmiş nöqtəni daha asanlıqla deşib keçməsi üçün qısqacların yuxarı hissəsində iki halqaşəkilli sıxma vardır. Avropada pirsinq çox zaman [[Venadaxili kateter|periferik venadaxili kateter]] vasitəsilə dərinin daxilinə yeridilir. Tam təhlükəsizlik üçün iynə plastik və ya teflon örtüyü ilə qorunmuşdur. Lazımi ölçüdə deşik yaradıldıqdan sonra, iynə bədəndən tez bir şəkildə xaric edilir. Deşmə kanalında yalnız iynənin kənarlarında olan plastik örtüklər qalır. Bu örtünün köməyi ilə zərgərlik məmulatları pirsinq deşiyinə daxil edilir və bərkidilir. Dəri örtüyündə lazımsız zədələrin qarşısının alınması, eləcə də dərinin çətinliklə gedilə bilən və dar sahələrinə deşmə zamanı əks-təzyiqin yaradılması və iynənin düzgün fiksasiya edilməsi üçün xüsusi qəbuledici borudan ({{Dil-en|Receiving Tube}}) istifadə olunur. ABŞ-da adətən polad materialdan istehsal olunmuş çox iti cərrahlıq materiallardan və xüsusi boşluğa malik olan pirsinq-iynələrdən istifadə edilir. Pirsinq üçün istifadə olunan zərgərlik məmulatı bilavasitə iynənin ucuna taxılır və daha sonra onun vasitəsilə birləşdirici toxumanı dəlib keçir. Günümüzdə qulaq və burun deşiklərini iynə və ya xüsusi pistoletlə deşmək üçün məhz pirsinq salonlarına üz tutmaq o qədər də önəmli deyil; bu cür prosedurlar [[Zərgərlik|zərgər ustalar]] arasında da tez-tez tətbiq edilir. Nüfuzlu pirsinq salonları bununla belə insanları zərgərlik salonlarına baş çəkməkdən imtina etmələrini məsləhət görürlər; qeyri-professional şəkildə edilmiş pirsinq, [[toxuma]]larda yarıqların əmələ gəlməsinə və ya [[qığırdaq]] nöqtələrinin parçalanmasına gətirib çıxara bilər. Bundan başqa, qulaq və burun pirsinqləri üçün istifadə olunan pistolet bəzən tam şəkildə sterilləşdirilmir. Bundan başqa bu məqsədlə istifadə olunan ştekerlər ilkin istifadə üçün yaramırlar. Pirsinqdə son vaxtlar istifadə olunan baş bir metod "Dermal Punch" adı ilə tanınır<ref>{{cite web|url= https://books.google.az/books?id=D_fRAwAAQBAJ&pg=RA1-PR13&lpg=RA1-PR13&dq=%D0%98%D0%9D%D0%A1%D0%A2%D0%A0%D0%A3%D0%9C%D0%95%D0%9D%D0%A2+DERMAL+PUNCH&source=bl&ots=lJpPGZVzDE&sig=s1vgCL7UmRQVe4nxoDay3bfDtDE&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwinn6mA4_fJAhXG_ywKHU10A9YQ6AEIZjAM#v=onepage&q&f=false|title= Энциклопедия пирсинга: Настольная книга мастера и клиента|author= Элейн Энджел|page= XIII|access-date= 2015-12-25|archive-date= 2016-03-05|archive-url= https://web.archive.org/web/20160305191830/https://books.google.az/books?id=D_fRAwAAQBAJ&pg=RA1-PR13&lpg=RA1-PR13&dq=%D0%98%D0%9D%D0%A1%D0%A2%D0%A0%D0%A3%D0%9C%D0%95%D0%9D%D0%A2+DERMAL+PUNCH&source=bl&ots=lJpPGZVzDE&sig=s1vgCL7UmRQVe4nxoDay3bfDtDE&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwinn6mA4_fJAhXG_ywKHU10A9YQ6AEIZjAM#v=onepage&q&f=false|url-status= dead}}</ref>. Panç və ya dermat (Dermal Punch) dərinin bir hissəsinin biopsiyası üçün istifadə olunan tibbi alətdir. Dəridə deşik açmaq üçün istifadə olunan panç ülgün kimi iti başlıq və plastik dəstək hissədən ibarət olur. Pirsinq iynəsindən fərqli olaraq panç istifadəsi zamanı dərinin bir hissəsi kəsilərək götürülür. Pançın köməyi ilə qulaqda böyük deşiklər yaradılır, nəticə etibarilə böyük ölçülərlə daha ciddi problemlər yaranır. Əgər usta səhv edərsə və yanlış bucağın altında toxumanın böyük hissəsini kəsərsə, bu ciddi problemlərə gətirib çıxara bilər – yaranmış deşik ölçüdən asılı olaraq zamanla çəkilib üstü örtülə bilər, ancaq cərrahiyyə yolu ilə xaric edilmiş qığırdaq daha bərpa olunmur. [[Aborigenlər|Yerli aborigen]] xalqlar pirsinq üçün istifadə olunan öz ənənəvi deşmə əşyalarını [[tikan]] və ya heyvanların iti sümükləri kimi müvafiq təbii materiallardan hazırlayırlar. Məsələn, [[Sakit okean]] adalarında yerli xalqlar pirsinq iynəsi üçün [[Qramafonçiçək batat|şirin kartof]] bitkisinin iti uclarından istifadə edirlər<ref>{{Cite web |title=A History of Body Piercing throughout Society |url=http://www.echeat.com/essay.php?t=32186 |access-date=2015-12-25 |archive-date=2010-02-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100228233416/http://www.echeat.com/essay.php?t=32186 |url-status=dead }}</ref>. ==== Deşmə zamanı yaranan ağrı hissi ==== [[Fayl:Man getting a nipple piercing.jpg|240px|thumbnail|right|[[Döş giləsi pirsinqi]]nin açılması]] İnsanlar daha çox deşik açılması zamanı əmələ gələn ağrılardan çəkinirlər. Ağrıların intensivliyi və deşik açılması zamanı onun qəbul edilməsi insanlardan asılı olaraq çox müxtəlif ola bilir. Müxtəlif pirsinq deşmələri beləliklə, ağrının dərəcəsinə görə bir-birindən kəskin şəkildə fərqlənirlər. Buna bir tərəfdən pirsinq iynəsinin və kanal tikişarasının uzunluğu, digər tərəfdən isə, toxumanın ümumi ağrıya olan həssaslığı təsir göstərir. Uzun kanalı olan pirsinq əşyaları bir qayda olaraq daha ağrılı olurlar. Müvafiq olaraq məsələn, Kristina pirsinqinin tətbiqi, Nefertiti deşməsindən fərqli olaraq daha az ağrı hissi ilə müşayiət olunur, çünki pirsinq ustasının əlində olan iynə bu zaman dərialtı toxuma arasından daha uzun yolu daha yavaş keçməyə məcbur olur. Bundan başqa, burunun qanadları nahiyəsində olan qığırdaq toxumaları və üst dodaq sahəsindəki qığırdaq tərkibli qarışıq toxumalar pirsinq nöqtəeyi-nəzərindən nisbətən ağrılı hesab edilirlər. Buna görə də qulaq qığırdağının yerləşdiyi yerdən edilən pirsinq növləri (məsələn Heliks, Ruk və ya Traqus), klassik sırğalıq bölgəsinə edilən pirsinqdən (Lobe-pirsinq) daha ağrılı və gec sağalan olur. Bədənin adi təmasa olan həssaslığı ilə ağrıya olan həssaslığı qarışdırmaq doğru deyil. Bu qıcıqlandırıcıların müxtəlif növlərinə olan əsəb yollarının və neyron reseptorlarının reaksiyası ilə bağlıdır. Dərinin səthinə normal toxunulmaqla duyulan qıcıqlandırıcılar (məsələn, yüngül toxunma və ya nəvazişlər) mexanoreseptor adı ilə tanınır. Mexaniki reseptorlar hüceyrə membranının mexaniki yerdəyişməsi nəticəsində həyəcanlanır, bu da Na+ ionlarının daxilə nüfuz etmələrinə və əsəb sonluqlarının depolyarizasiyasına səbəb olmağa imkan yaradır. Mexaniki reseptorların əsas vəzifəsi dəri örtüyünün, eləcə də epiderma, oynaq çantaları, periodont, əzələ səthinin bütövlüyünün kontrolunu təmin etməkdir. Toxunma duyğusunun reseptorları bir milyona qədər olmaqla dəri üzərində müxtəlif sıxlıqda səpələnmişdir. Bu nöqtələr dilin ucunda, cinsiyyət orqanları, eləcə də bədənin digər hissələrinə nisbətən daha sıx yerləşmişdir. Duyğuların intensiv&shy;liyi təkcə qıcıqlandırıcının qüvvəsindən və adaptasiya səviyyəsindən asılı deyil, eyni zamanda həmin vaxta başqa qıcıqlandırıcıların hiss üzvlərinə olan təsirlərindən də asılıdır. Pirsinq iynəsinin dəriyə daxil edilməsi ilə başlanılan ağrı hissi əsasən nosiseptor adı ilə tanınan periferik ağrı reseptoru səbəb olur. Nosiseptorların intensiv stimulyasiyası adətən xoşagəlməz hislərə səbəb ola və bəzən orqanizmə ciddi ziyanı vura bilər. Nosiseptorlar əsasən dəridə (dəri nosireseptorları) və ya daxili orqanlarda (intuitiv nosireseptorları) yerləşir<ref>[http://e-learning.studmed.unibe.ch/akupunktur/Glossar/algogen.html Glossar], Universität Bern</ref><ref>Peter Reuter: ''Springer Kompaktwörterbuch Medizin. Concise Medical Dictionary: Deutsch-Englisch.'' Springer, 2005. ISBN 3-540-23780-1, S. 724.</ref><ref>Wolf Erhardt: ''Anästhesie und Analgesie beim Klein- und Heimtier sowie bei Vögeln, Reptilien, Amphibien und Fischen.'' Schattauer Verlag, 2004, ISBN 3-7945-2057-2, S. 405.</ref>. A-mexaniki nosiseptorları şiddətli, bilavasitə iti əşyalarla xaricdən edilən qıcıqlandırmaya reaksiya göstərir və alınan məlumatı tez bir şəkildə beyinə ötürür<ref>{{Cite book | last name = Cvachoušková | first name = Ivana | url = http://www.prozeny.cz/magazin/zdravi-a-zivotni-styl/nase-zdravi/5651-dovolit-detem-pearcing | date = 2009-06-09 | publisher = Seznam.cz, Praha }}{{Dead link|date=December 2020 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> ==== Anesteziya ==== Prinsip etibarilə pirsinqin tətbiqindən əvvəl bədənə anesteziya vurmaq imkanı vardır. Bunu iki yolla həll etmək mümükündür: * [[Regional anesteziya]] – bu zaman pasientin huşu özündə, lakin cərrahi müdaxilə olunacaq nahiyyə tamamilə keyimiş olur və xəstə heçbir ağrı hiss etmir. Aparılma texnikasına və tətbiqinə görə infiltrativ, periferik sinirlərin blokadası, venadaxili regional, spinal, epidural, kaudal anesteziya növləri mövcuddur. Bununla belə, burada bəzi problemlər yarana bilər: inyeksiya yalnız qanuni təyinlər əsasında həkim, tibbi mütəxəssis və ya səhiyyə işçisi tərəfindən aparıla bilər, pirsinq ustasının isə bunu tətbiq etməyə xüsusi icazəsi olmalıdır. Təcrübəsiz pirsinq ustasının etdiyi keyləşdirmə və yaxud uğursuz travmatik punksion cəhdləri nəticəsində güclü ağrılar, allergik reaksiya və hətta [[anafilaktik şok]] baş verə bilər. * Lokal (Yerli) anesteziya – burada məlhəm və ya sprey formasında olan aktiv inqrediyentlər bilavasitə dərinin səthinə sürtülür və ağrılı iynə prosedurlarına ehtiyac qalmır. Bu halda başlıca olaraq [[lidokain]], [[novokain]] və ya [[benzokain]]ə əsaslanan məhsullardan istifadə olunur. Lokal anesteziya ancaq toxumaların selikli qişasına tətbiq oluna bilər, keyləşdirmə toxumanın daha dərin qatlarına çatmır və pirsinq iynəsinin dəriyə daxil eilməsi ciddi ağrı hissi ilə müşayiət oluna bilər. Anesteziyanın müddəti tətbiq olunan preparatın təsir qüvvəsindən, həcmindən, inyeksiyanın dəqiq icra edilməsindən asılı olaraq qısala və uzana bilir. Müdaxilə nahiyəsindən asılı olaraq regional anesteziyanın müxtəlif növlərindən istifadə olunur. Anesteziya prosesinin uzun, əlavə reaksiyalarının baş verə bilmək ehtimalının olduqca yüksək olduğunu nəzərə alan bir çox insanlar, pirsinq zamanı keyləşdirmədən tamamilə imtina edirlər. === Sağalma prosesi === Sağalma zamanı baş verən problemlər çox vaxt deşik yarasının yalnış qulluğu ilə bağlıdır. Çünki deşilmiş yara müxtəlif [[virus]]ların çoxalması üçün çox münbit və əlverişli yerdir. İltihab prosesini əvvəlcədən istisna etmək üçün təzə edilmiş pirsinqin ardıcıl qulluğu tələb olunur. İki həftə ərzində ən azı gündə iki dəfə yaranı xüsusi [[dezinfeksiya]]edici vasitə ilə yumaq, tam sağalmaya qədər yalnız yağsızlaşdırılmış, təmizləyici kremləri istifadə etmək, eləcə də su və ultrabənövşəyi prosedurlardan (məsələn sauna, [[hovuz]], solyarium, təbii çarhovuz və xüsusilə dənizdən – duzlu dəniz suyu sağalmaya mane olur) bir müddət imtina etmək məsləhət görülür. Ağrılaşmalar zamanı (güclü qızartılar və ya ağrılar zamanı) dərhal həkim-dermatoloqa müraciət etmək lazımdır<ref>{{cite web|url= http://www.medkrug.ru/article/show/uhod_za_pirsingom|title= Уход за пирсингом|publisher= MedKrug.ru| date= 30.08.08}}</ref>. Əqər pirsinq deşiyi iltihabsiz başa gəldisə, ilk bəzək əşyasını tam sağalmaya qədər taxmaq lazımdır; əks təqdirdə açıq yaraya düşən çirk sonradan infeksiyanın genişlənməsinə gətirib çıxara bilər. Həmçinin həkim tərəfindən məsləhət görülmüş preparatlardan başqasını istifadə etmək məsləhət görülmür. Bilmək lazımdır ki, hətta peşəkarlıqla edilmiş pirsinq belə cüzi narahatçılığa səbəb ola bilər: * dəridə olan hiperhəssaslıq insanları təxminən 2 həftə boyunca narahat edir; * 2-3 gün boyunca cüzi qanama və ya möhkəm qızartı baş verir; * yara bölgəsindən iki həftə ərzində ağ-sarı maye ifraz oluna bilər. Qulluq üçün insanlar daha çox Mirastimin məhlulundan istifadə edirlər (Mirastimin – geniş təsir spektrinə malik [[Antiseptiklər|antiseptik]] və bakteresid mayedir). Sağalma müddətinin erkən mərhələsində gün ərzində pirsinqi iki dəfə yumaq lazımdı6 səhər və axşam. Bunun üçün miramistində isladılmış pambıqlı çubuq və ya salfet köməyi ilə pirsinq üzərinə yığılmış qan təbəqəsi və limfa qalıqları təmizlənir. Qan qalıqlarını dırnaqla qoyarmaq qətiyyən olmaz. ==== Müalicənin sürətlənməsi üçün tədbirlər ==== * Deşmə yerinə toxunmaq qadağandır. Həmçinin başqa insanlar tərəfindən pirsinq yarasına toxunmağa, öpməyə və ya yalamağa icazə vermək olmaz. * Bəzək əşyasını çıxartmaq olmaz. Pirsinq tipindən asılı olaraq, deşmə kanalının sağalması və tam şəkildə formalaşması üçün 3 aydan – 6 aya qədər vaxt tələb olunur. Bəzək əşyasının çıxardılması və ya yenisi ilə əvəz olunması müalicənin sürətlənməsinə imkan vermir. * Pirsinqə qulluq etmək üçün heç bir halda tərkibində alkoqol saxlayan vasitələrdən, hidrogenin peroksiddən və ya əllər üçün nəzərdə tutulmuş adi sabundan istifadə etməyin. Bu cür vasitələr pirsinq kanalını formalaşdıran incə dəri qatına ziyan vura və kəsik yerində patoloji çapıqların yaranmasına səbəb ola bilər. Çapıqların yaranmasının qarşısının alınması üçün, deşmə prosedurundan əvvəl həkim-[[Dermatologiya|dermatoloqa]] baş çəkmək tövsiyə olunur. Professional həkim dərinin bu cür təzahürlərə nə qədər meylli olduğunu müəyyən edir. Bundan başqa vazelin tərkibli məhlullardan də istifadə etmək məsləhət görülmür, o, çox zəif maddə olduğundan, bakteriyaların və başqa [[mikroorqanizmlər]]in artımının qarşısını ala bilmir. * İlkin sağalma (pirsinq növlərinin əksəriyyəti üçün ~3 həftə boyunca) zamanı alkoqol, narkotik vasitələr, dərmanlar, qəhvə və [[aspirin]]dən istifadəni məhdudlaşdırmaq məsləhət olunur. Öz ağız bölgəsinə (dil, dodaqlar, yüyənlər və s.) edən pirsinq sahiblərindən bir müddət siqaret çəkməmək (eləcə də tütün çeynəməmək), həmçinin kəskin qida və qazlaşdırılmış içkilərdən çəkinmək məsləhət olunur<ref name="Lehnhoff">[http://www.lifeline.de/beauty-und-wellness/piercing-tattoo/mit-frischem-intimpiercing-ist-sex-tabu-id132246.html Nachgefragt bei Martina Lehnhoff, Expertin für Intimpiercings: „Mit frischem Intimpiercing ist Sex tabu“.] – Lifeline</ref>. Coşqun [[seks]] və ya sağalmalar dövründə pirsinqanın istənilən başqa aktiv qıcıqlanması qızartıya və ya qan plazmasının bol ifrazatına gətirib çıxara bilər. Vitamin C (300 mq askorbin turşusu), multivitaminlər və sinkbəsləndirici məhsullar birinci 2 həftə ərzində regenerasiya prosesini sürətləndirir<ref>[http://leben.freenet.de/frauenlifestyle/beautyandwellness/lust-am-intimpiercing_659980_532980.html Lust am Intimpiercing] – Freenet</ref>. Müalicə bitdikdən sonra bəzək əşyasını istənilən vaxt çıxartmaq və ya taxmaq mümkündür. İstirahət və düzgün qidalanma sağalma prosesinə çox müsbət təsir göstərir. ==== Bir sıra pirsinq növlərinin sağalma müddəti ==== Aşağıdakı cədvəldə müxtəlif pirsinqlərin sağalma müddəti haqqında məlumat verilmişdir:<ref>[http://www.sin-a-matic.com/shop/catalog/down/pflege.pdf Body Piercing Info.] (PDF)</ref> {| class="wikitable" |- | [[Fayl:Ampallang cropped.jpg|60px|right]][[Ampallanq]]: 3 – 6 ay | [[Fayl:Fourchette foto.jpg|60px|right]][[Furşet-Pirsinq|Furşet]]: 4 – 6 həftə | [[Fayl:Labret piercing Metalhead64.jpg|60px|right]][[Labret|Dodaq pirsinqi]]: 4 – 8 həftə | [[Fayl:BCR-prince-albert.jpg|60px|right]][[Şahzadə Albert (pirsinq)|Şahzadə Albert]]: 4 – 6 həftə |- | [[Fayl:Titanium Piercing.JPG|60px|right]][[Qaş pirsinqi]]: 6 – 8 həftə | [[Fayl:Brian Guiche by Tommy T.JPG|60px|right]][[Quiş-Pirsinq|Quiş]]: 8 bis 12 həftə | [[Fayl:Lip frenulum piercing closeup.jpg|60px|right]][[Birləşdirən pərdə pirsinqi]]: 1 – 2 həftə | [[Fayl:Pubic piercing.jpg|60px|right]][[Pubic]]: 8 həftə |- | [[Fayl:Erl-piercing.jpg|60px|right]][[:en:Bridge (Piercing)|Bric]]: etwa 8 bis 12 həftə | [[Fayl:Hafada piercing cutout.jpg|60px|right]][[Hafada-Pirsinq|Hafada]]: 4 – 8 həftə | [[Fayl:Bauchnabelpiercing030a.jpg|60px|right]][[Göbək pirsinqi]]: 3 – 6 ay | [[Fayl:Septum.jpg|60px|right]][[Septum-Pirsinq|Septum]]: 4 – 8 həftə |- | [[Fayl:Piercing-Barbell-Nipple.jpg|60px|right]][[Döş giləsi pirsinqi]]: 2 – 6 ay | [[Fayl:Clitoris23.jpg|60px|right]][[Klitor pirsinqi]]: 4 – 6 həftə | [[Fayl:Nose piercing.jpg|60px|right]][[Burun Pirsinqi|Burun pirsinqi]]: 6 – 9 həftə | [[Fayl:Nap08 694.jpg|60px|right]][[Üçbucaq-Pirsinq|Üçbucaq pirsinqi]]: 4 – 8 həftə |- | [[Fayl:Christina pierc.jpg|60px|right]][[Kristina-Pirsinq|Kristina]]: 8 Həftə | [[Fayl:Intimpiercing Frau aeussere.jpg|60px|right]][[Vulva dodaqlarının pirsinqi|Labia Mayora]]: 8 – 12 həftə | [[Fayl:Cartilage Piercing.jpg|60px|right]][[Qulaq pirsinqi]]: 2 – 6 ay | [[Fayl:Labret,meduza, snakebite.jpg|60px|right]][[Labret|Meduza və Sneykbayt pirsinqləri]]: 4 – 8 həftə |- | [[Fayl:Conch-piercing.jpg|60px|right]]Konç pirsinqi: 3 – 4 həftə | [[Fayl:Inner Labia Piercing Rings.jpg|60px|right]][[Vulva dodaqlarının pirsinqi|Labia Minora]]: 4 – 6 həftə | [[Fayl:Circular barbell.jpg|60px|right]][[Sırğalıq pirsinqi]]: 4 – 8 həftə | [[Fayl:Tongue piercing.jpg|60px|right]][[Dil pirsinqi]]: 2 həftə |} === Pirsinqin çıxarılması === Pirsinq dəliklərinin aradan qaldırılması həmin dəliklərin nə qədər professional şəkildə hazırlanması və nə qədər düzgün qulluq edilməsindən asılıdır. Bəzəkdən azad edilmə və müalicə arasında ən azı yarım il vaxt keçməlidir, ona görə də bu müddət ərzində açılmış dəlik ərazisində təbii şəkildə bitişmənin olmasına çalışmaq da olar. Gündə iki dəfə pirsinq deşiyinin olduğu nahiyəni "Kontraktubeks" məhlulu və tərkibində salisil turşusu olan losyonlarla silmək tövsiyə olunur. Epidermisdə reparativ proseslərin sürətlənməsi üçün dəniz duzundan və sıx xamadan hazırlanmış qarışığı həftədə 3 dəfə dəri səthinə sürtmək lazımdır. E vitamin cövhəri ilə zənginləşdirilmiş massaj yağları da çox müsbət nəticə verir. Bitişmənin birinci mərhələsi – mikrodermabraziyadır. O, deşmənin təbii aradan qaldırması üçün lazım olan kollagen hasilini stimullaşdırır. Lazer cilalanmasından sonra pirsinq deşiyi cərrah tərəfindən tikilir. Onun yerində sap qalınlığında olan mikrotikiş qalır. == Bəzək və materiallar == Müasir pirsinq çeşidli material yığımını istifadə edir. Bu materiallardan bəziləri allergik reaksiyaya və ya qopardılmaya səbəb ola bilər. Avropa Birliyinə daxil olan ölkələrdə pirsinqin hazırlanması üçün istifadə edilən materialların siyahısı tərtib edilir və bu siyahı hüquq normaları çərçivəsində işlədilir. İstənilən metaldan hazırlanmış pirsinq bəzəyi yüksək səviyyədə pardaqlanmış olmalıdır. Deşmə ilə əlaqədə olan səth üzü mütləq hamar olmalı və heç bir yad elementə malik olmamalıdır. Aşağıdakı materiallar pirsinq siyahısına daxil edilmişdir: * Paslanmayan polad – kafi biouyğunluğa və legirləşmiş əlavələrə malik paslanmayan polad ərintiləri ([[kobalt]], [[xrom]], [[molibden]]). Tərkibində yüksək konsentrasiyalı nikel və dəmir olduğuna görə (bu elementlər bədəndə allergik reaksiyaya, metalloz və ya iltihabi proseslərin yaranmasına səbəb ola bilər), bu cür material ilkin pirsinq modifikasiyası üçün əlverişli deyil. * İmplantasiyaedici polad – ASTM F-138 standartına cavab verən keyfiyyətli materialdır. Əsəsən protezləmədə və ortopediyada istifadə olunur. Pirsinq mağazalarında son dərəcə nadir hallarda rast gəlinir. İlkin pirsinq üçün istifadə etmək olar. * Titan – pirsinq üçün ASTM F-67 (təmiz titan) və ASTM F-136 (ərinti titan – [[alüminium]]-[[vanadium]]) standartına cavab verən materiallar uyğun gəlir. Yüksək bioloji uyğunluğa malikdir, buna görə də məhz titandan hazırlanmış bəzəkləri ilkin pirsinqdə istifadə etməyi məsləhət olunur. Bundan başqa, anodlaşdırmanın köməyi ilə titana müxtəlif rəngləri vermək olar — bu proses bəzəklərin keyfiyyətinə təsir etmir və orqanizm üçün təhlükəsizdir. * Niobium – təmiz halda təbiətdə rast gəlinmir və filiz yataqlarından tapılır. Təmizlənmiş və emal edilmiş niobium (99,9%) hipoallergen metal sayılır. Ancaq kifayət qədər təmizlənməmiş niobium, insan orqanizmi üçün təhlükə yarada bilən [[Toksiklik|toksik maddəyə]] çevrilir. * Gümüş – bu materialdan hazırlanmış bəzək əşyalarını təzə deşmələrə, eləcə də intensiv tərləmə yerlərinə yerləşdirmək olmaz; gümüş selikli qişa ilə (burun, dil və s.) əlaqədə olmamalıdır. Bioloji mayelərlə əlaqə vaxtı gümüş oksidləşməyə başlayır, bu deşmə nahiyəsində allergik reaksiyanın yaranmasına, ətraf dərinin solğunlaşdırılmasına və hətta zəhərlənməyə gətirib çıxara bilər. * Qızıl – Nikel qarışıq və ya əyarı 14 karatdan aşağı olan qızıl pirsinqlərin istifadəsi məsləhət deyil. Yüksək keyfiyyətli qızıl pirsinqlər 14 və ya 18 əyarlı [[palladium]] qarışıqlı qızıldan istehsal olunur. Qızılın möhkəm strukturu və tez ərimə qabiliyyəti, pirsinq məmulatlarını ən müxtəlif formada hazırlamağa imkan yaradır. 18 karatdan (750 əyarlı qızıldan) böyük bəzəkləri nadir hallarda edirlər, çünki uzun müddətli daşımadan sonra onlar öz formasını dəyişə və deformasiya oluna bilərlər. == Pirsinq növləri == === Qulaq pirsinqi === [[Fayl:Positions of earrings.jpg|190px|thumbnail|right|İnsan qulağında müxtəlif pirsinq ([[sırğa]]) yerləri]] [[Fayl:Shah Abbas I engraving by Dominicus Custos.jpg|210px|thumbnail|left|[[Səfəvi]] şahı [[I Abbas]]ın flamand rəssamı [[:en:Dominicus Custos|Dominik Kustos]] tərəfindən çəkilmiş qravür portretindən şahın qulaq pirsinqi olması görünür.]] Hələ qədim zamanlardan bəri qulaq pirsinqi bütün dünyada, xüsusən də tayfa mədəniyyətlərində geniş yayılmışdı və bunu çoxsaylı arxeoloji tapıntılar təsdiq edir. Qazıntılar zamanı dəfələrlə qulaqlarında deşiklər olan, bədənləri isə mumifikasiya edilən meyitlər aşkar edilmişdir. Belə ki, [[1991-ci il]]də [[Tirol]]un Ötztal Alpındakı ({{Dil-de|Ötztaler Alpen}}) Similaun buzlağında ({{Dil-de|Schnalstal}}) baş vermiş kəskin buz ərintisi nəticəsində Ötzi adı ilə tanınan insan mumiyası tapılmışdı. Mumiyanın mənsub olduğu şəxsin ölüm tarixi [[Radiokarbon tarixləşdirmə üsulu|radiokarbon müayinəsi]] əsasında e.ə. ≈ 3359 və 3105 il, yaşı isə ≈5250 il müəyyən edilmişdir<ref name=Hesse>{{cite book |title=Jewelrymaking through History: an Encyclopedia |link=http://books.google.com/books?id=IVgU0icm948C&printsec=frontcover&dq=isbn:0313335079&cd=1#v=onepage&q=&f=false|series=Handicrafts Through World History |last=Hesse |first=Rayner W. |publisher=Greenwood Publishing Group |year=2007 |isbn=0-313-33507-9 |page=xvii |accessdate = 5 December 2009}}</ref>. Mumiyanın qulaqlarında diametri 7–11&nbsp;mm olan deşiklər edilmişdir (amerikan məftil-kolibr sistemiə əsasən 1 və 000 kalibr arasında). Qulaq pirsinqinin tətbiqini təsdiqləyən ən qədim məzarlıq E.ə 2500 ilə aid edilir. Həmin məzarlıq qədim [[Şumer]] dövlətinin mühüm mərkəzində və Tanrının elçisi [[İbrahim]] peyğəmbərin doğma şəhəri hesab edilən [[Ur]]da aşkar edilmişdir<ref>Hesse 2007, p. 78.</ref>. Sırğalar Bibliyada, Təkvin 35:4-də xatırlanır, Yakov bütlərlə birlikdə evindəkilərin sırğalarını da yandırır. Çıxış 32-də Aaron əridilmiş sırğalardan qızıl daba hazırlayır. Təsniyyə 15:12-17-də qulaq dəliklərinin könüllü şəkildə azadlıqdan imtina etmiş qullarda açıldığı qeyd edilir<ref name="Ohr">{{cite web|first=Yirmiyahu|last=Ullman|title=Hoops on Studs|url=http://ohr.edu/yhiy/article.php/3430|work=Ask the Rabbi|publisher=[[Ohr Somayach]]|date=15 March 2008|accessdate=4 April 2010|archiveurl=https://www.webcitation.org/61AMaYJHh?url=http://ohr.edu/yhiy/article.php/3430|archivedate=24 August 2011|url-status=dead}}</ref>. Həmçinin [[hinduizm]] dininin müqəddəs kitabı sayılan [[Vedalar]]da da qulağa taxılan sırğalar haqqında yada salmalar vardır (bu sırğalar Hindistan cəmiyyətinin ehtiram və sitayiş etdiyi ilahə Lakşmi ilə assosiasiya edilir). Qulaq deşmələri üçün hazırlanmış qədim qızıl sırğalar Rusiya və Çin sərhəddi yaxınlığında yerləşən Ukok yaylasında da tapılmışdır. Tapıntı E.ə 300—400 illərə aid edilir. Qulaqların deşmələri həmçinin qədim Misirdə, daha doğrusu [[On səkkizincı sülalə (Misir)|XVIII sülalənin]] idarəçilik dövründə (E.ə 1550—1292-ci illər) yayılmışdı; o zaman bəzək qismində əksər hallarda qızıl asma üzüklərdən istifadə olunurdu. Qiymətli daşlarla bəzənmiş aspid formalı qızıl sırğalar hər hansı bir şəxsin aristokratiyaya mənsun olduğunu simvolizə edirdi<ref>{{cite book |title=Manners and Customs of the Ancient Egyptians |volume=3 |last=Wilkinson |first=Sir John Gardner |year=1837 | publisher=J. Murray |pages=370–371 |url=http://books.google.com/books?id=Y_UVAAAAYAAJ&printsec=frontcover&dq=Manners+and+Customs+of+the+Ancient+Egyptians&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate = 6 December 2009}}</ref>. [[Qədim Yunanıstan|Qədim yunanlar]] müqəddəs quş və ya yarımallahlar formasında yerinə yetirilmiş sırğa-asmaları daşımağı üstün tuturdular, daha konservativyönümlü qədim romalılar isə əksinə, kiçik və [[qiymətli daşlar]]la bəzənmiş sırğaları taxmağı sevirdilər<ref>Wilkinson 1837, p. 79.</ref>. [[Sakit okean]] sahilinin şimal-qərbində yaşayan [[Tlinkitlər|tlinkit]] tayfasında qulaqların deşmələri alicənablıq və əmin-amanlıq əlaməti hesab edilirdi, çünki bu cür bahalı deşmələr potlaç mərasimi zamanı əldə edilirdi ([[Potlaç]] - ənənəvi hədiyyələrin demonstrativ mübadilə (bəzən həmçinin "artıq" maddi dəyərlərin məhv edilməsi) mərasimidir)<ref>{{cite book |title=Body Marks: Tattooing, Piercing, and Scarification |series=Women at War |last=Gay |first=Kathlyn |coauthors=Christine Whittington |publisher=Twenty-First Century Books |year=2002 |isbn=0-7613-2352-X |page=53 |link=http://books.google.com/books?id=LdjDO67eXuwC&printsec=frontcover&dq=isbn:076132352X&cd=1#v=onepage&q=&f=false|accessdate= 5 December 2009}}</ref>. Avropada böyük həcmli saç düzümlərini etmək və qulaqları gizlədən geyimləri seçmək tendensiyasının meydana çıxması ilə əlaqədar qulaqların deşmələri IV-XVI əsrlər arasında dəbdən düşür. Bir müddət sonra qulaq pirsinqi İtaliya, İspaniya, İngiltərə və Fransa ərazilərində yenidən dəbə qayıtdı, həmçinin [[1930-cu il]]ə ilə qədər [[Şimali Amerika]]ya yayıldı, ancaq yeni dünyada çox keçmədən qulaq [[klipslər]]inin ixtira edilməsi ilə qulaq deşmələrinin məşhurluğu yenidən bir qədər azalmışdır<ref>Wilkinson 1837, pp. 79-80.</ref><ref>{{cite book |title=Jewellery |volume=16 |series=Connoisseur's library |last=Smith |first=Harold Clifford |editor1-last=Davenport |editor1-first=C. |edition=2nd |publisher=Methuen and co. |year=1908 |page=233 |url=http://books.google.com/books?id=pR8oAAAAYAAJ&pg=PA235&dq=male+earring+Shakespeare&lr=&as_brr=3&client=firefox-a#v=onepage&q=male%20earring%20Shakespeare&f=false| accessdate = 6 December 2009}}</ref>. [[İngiltərə]]nin məşhur [[pamflet]]çisi [[Filip Stabbs]] özünün 1581-ci ildə nəşr etdiyi ''Alçalmalarının Anatomiyası'' ({{Dil-en|The Anatomie of Abuses}}) adlı əsərində yazırdı ki, hələ XVI əsrdə kişilər qadınlara nisbətən öz qulaqlarını zinət əşyaları ilə bəzəməyi daha çox üstünlük verirdilər<ref>{{harv|Wilkinson|1837|pp=79–80}}</ref><ref>{{harv|Smith|1908|p=233}}</ref><ref>{{harv|Prisant|2003|p=406}}</ref>. Başqa bir yazıçı, [[Rafael Holinşed]] hələ [[1577-ci il]]də "cəsarətə qiymət qoyanlar" və "ehtiraslı saray ərləri" arasında qulağa edilən təcrübələrin məşhurluğu haqqında yazırdı<ref name=S45>Smith 1908, pp. 234—235.</ref>. Avropalı kişilər arasında qulaqların deşilməsi təcrübəsi İspaniyada yaranmasına baxmayaraq, bu olduqca pikant ənənə əvvəlcə Fransa kralı [[III Henri]]nin saray əhli arasında, daha sonra isə, yəni [[Tüdorlar]] sülaləsinin sonuncu nümayəndəsi olan [[I Elizabet]]in hakimiyyəti dövründə İngiltərəyə kimi yayılmışdır. O dövrdə qulağında sırğanı [[Uilyam Şekspir]], Ser Uoltor Reyli, [[Frensis Dreyk]], [[Robert Karr]], qraf Somerset və kral I Karl kimi bir çox görkəmli şəxsiyyətlər taxırdı<ref>{{harv|Hesse|2007|p=26}}</ref>. Sadə insanlar da sırğa taxmağa meyl göstərirdilər. Hələ [[Orta əsrlər]]də Avropa ölkələrində qulağa taxılan sırğanın görməni yaxşılaşdırdığı haqda mövhumat mövcud idi; hər cür xurafata sadəlövhcəsinə inanan sadə insanlar və xüsusilə də dənizçilər və səyahətçilər bu təcrübəni hər vəcdlə həyata keçirməyə çalışırdılar<ref name=H26>Hesse 2007, p. 26.</ref>. === Burun pirsinqi === [[Fayl:Winter in Leeds.jpg|220px|thumbnail|right|Brayd pirsinq]] Burun pirsinqinin də çox qədim tarixçəsi vardır. E.ə. 1500-cü ilə aid edilən Veda yazıları burnun pirsinq edilməsini Lakşmi tanrısına edilən ehtiram hissi ilə eyniləşdirirdi<ref name=Angel />, ancaq hesab olunur ki, müasir pirsinq təcrübəsi Hindistan ərazisinə XVI əsrdə [[Böyük Moğol imperiyası]] yolu üzrə [[Orta Şərq]]in köçəri tayfaları vasitəsilə yayılmışdır<ref name=DeMello>{{cite book |title=Encyclopedia of Body Adornment |first=Mark |last=DeMello |publisher=Greenwood Publishing Group |year=2007 |isbn=0-313-33695-4 |page=204 |url=http://books.google.com/books?id=mjPYQtxY3sgC&printsec=frontcover&dq=isbn:0313336954&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate=5 December 2009}}</ref>. [[Ayurveda]] tibbində burun deşikləri qadının reproduktiv orqanları ilə assosiasiya edilir<ref>{{cite book |title=The Sociology of Religion: A Substantive and Transdisciplinary Approach |first=George |last=Lundskow |publisher=Pine Forge Press |year=2008 |isbn=1-4129-3721-3 |page=1 | url=http://books.google.com/books?id=yamyod5ySb4C&printsec=frontcover&dq=isbn:1412937213&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate= 5 December 2009}}</ref>, bununla əlaqədar olaraq Hindistanda hədd-buluğa çatmış hindli qadınlar arasında indiyə qədər burunda (adətən sol burun deşiyində) bəzəklərin daşınması geniş yayılmışdır. Bəzən belə deşmələr qızın ərə getməsinə bir gün qalmış edilir<ref name=DeMello />. Burunda dəliklərin yaradılması Orta Şərqdə [[bədəvilər]]də, həmçinin [[bərbərlər]], Afrikada yaşayan [[Beca (xalq)|beca]] xalqında və Avstraliyanın [[Avstraliya aborigeni|yerli aborigen əhalisi]] arasında da geniş yayılmışdır<ref name=Hastings>{{cite book |title=Encyclopedia of Religion and Ethics, Part 17 |first=James |last=Hastings |editor1-first=John A. |editor1-last=Selbie |publisher=Kessinger Publishing |year=2003 |isbn=0-7661-3694-9 |page=397 |chapter=Nose-ornaments | url = http://books.google.com/books?id=K1QaHFbjQoYC&printsec=frontcover&dq=isbn:0766136949&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate = 6 December 2009}}</ref>. Amerikanın və Alyaskanın bir çox yerli tayfaları arasında isə "Septum" adlanan burun arakəsməsinin deşilməsi yayılmışdır. [[Asteklər]], [[Mayya sivilizasiyası|Mayya]] xalqlarında, eləcə də Yeni Qvineya tayfaları arasında burun çəpəri deşildikdən sonra, oraya bəzək əşyası kimi sümük və ya lələk taxılırdı və bu qadınlarda sağlamlığı, kişilərdə isə mərdliyi ifadə edirdi. Burun deşilməsi praktikası [[ne-perse]] tayfasının adının yaranmasına səbəb olmuşdur<ref>{{cite book |title=The Nez Perce |series=First Americans&nbsp;– Group 3 |last=King |first=David C. |publisher=Marshall Cavendish |year=2007 |isbn=0-7614-2680-9 |page=5|url=http://books.google.com/books?id=QgjocX0cFMgC&printsec=frontcover&dq=isbn:0761426809&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate = 6 December 2009}}</ref><ref>{{harv|King|2007|p=5}}</ref>. Mezoamerika xalqları, xüsusən də astek, mayya və inklər burun arakəsməsini deşərək, yaranmış geniş deşməyə qızıl üzük şəklində olan bəzək əşyalarını taxırdılar; bu təcrübə Panamada yaşayan [[Kuna (xalq)|Kuna xalqında]] bu günə kimi qorunub saxlanılmışdır<ref>{{cite web|url= http://info.painfulpleasures.com/help-center/piercing-information/history-body-piercings|title= HISTORY OF BODY PIERCINGS|date= OCT 07, 2013|publisher= Painfulpleasures}}</ref><ref>{{cite web|author= David G. Fitzpatrick|title= Bundi, the culture of Papua New Guinea people|publisher= Ryebuck Publications, Nerang Queensland, Australia|date= 1983}}</ref>. Burun pirsinqi həmçinin [[Pakistan]]da, [[Banqladeş]]də və bir sıra ərəb və [[Yaxın Şərq]] xalqlarında da müşahidə olununr. === Dodaq və dil pirsinqi === [[Fayl:Lip frenulum piercing.jpg|230px|thumbnail|left|Dodaq altı pirsinqi]] Dodaqlarda deşiyin və tunnellərin tətbiqi əsasən qədim Afrika və Amerika tayfa mədəniyyətlərindən qəlir. Dodaqdakı [[Labret|bəzək əşyalarını]] [[tlinkitlər]], həmçinin [[Papua-Yeni Qvineya]] və [[Amazoniya]]da məskunlaşmış yerli aborigen xalqlar taxmağa üstünlük verirdilər. [[Asteklər|Astek]] və [[Mayya sivilizasiyası|Mayyalılar]] da belə bəzək əşyalarını tez-tez istifadə edirdilər, [[Mali]]də yaşayan [[doqonlar]], eləcə də [[Efiopiya]]da yaşayan [[nubiyalılar]] bu məqsədlə böyük halqalardan istifadə edirdilər<ref name=D209>DeMello 2007, p. 209.</ref>. Dodaqlardakı tonellərin boşqab və ya probkaların köməyi ilə uzadılması təcrübəsi hələ Kolumbdan əvvəlki Mərkəzi Amerikada mövcud olmuş sivilizasiyalarda, [[Cənubi Afrika]]da və həmçinin [[Sakit okean]] şimal-qərbinin bəzi tayfaları arasında da aşkar edilmişdir<ref>DeMello 2007, p. 248.</ref>. Malavinin bir sıra regionlarında qadınlar dodaqlarını "pelele" adlanan xüsusi lövhəciklərlə bəzəyirlər. Bu bəzəklərin quraşdırılması üçün, qadınların dodaqlarına hələ uşaqlıq yaşından çoxsaylı deşiklər edilir; bu deşmələr daimi uzatmadan sonra təxminən 10 santimetrə qədər böyüdülür, bu isə bəzi hallarda çənə formasının dəyişikliyinə gətirib çıxara bilər<ref>{{cite book |title=Native Life in East Africa: the Results of an Ethnological Research Expedition |last=Weule |first=Karl |coauthors=Alice Werner |publisher=Sir I. Pitman & Sons, ltd. |year=1909 |pages=55–56 |url=http://books.google.com/books?id=6E4BAAAAMAAJ&pg=PA55&dq=Pelele&client=firefox-a#v=onepage&q=Pelele&f=false | accessdate = 6 December 2009}}</ref><ref>{{cite book |title=The Natural History of Man |volume=1 |last=Wood |first=John George |publisher=Routledge |year=1874 |pages=395–396 |url=http://books.google.com/books?id=0iYOAAAAYAAJ&pg=PA395&dq=Pelele&client=firefox-a#v=onepage&q=Pelele&f=false |accessdate = 6 December 2009}}</ref>. Belə təcrübə bəzi tayfalarda bu günə kimi saxlanılır. Efiopiya tayfaları olan mursilərdə dodaq lövhələrinin diametri hətta 15 sm-ə çata bilir<ref>{{cite book |title=Ethiopia & Eritrea |series=Lonely Planet guidebooks |publisher=Lonely Planet |first=Matt |last=Phillips |coauthors=Jean-Bernard Carillet |edition=3 |year=2006 |isbn=1-74104-436-7 |page=207|url=http://books.google.com/books?id=7barYwB0UWcC&printsec=frontcover&dq=isbn:1741044367&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate = 6 December 2009}}</ref>. Bəzi Kolumbdan əvvəlki və Şimali Amerika mədəniyyətlərində, dodağa yerləşdirilən bəzəklər daşıyıcının statusunu göstərirdi<ref>{{cite book |title=Illustrated Dictionary of Anthropology |editor1-first=Denise |editor1-last=Lawman |chapter=Labrets |publisher=Lotus Press |year=2004 |isbn=818909310X |page=92 | url = http://books.google.com/books?id=bQ7LJ42sZgkC&printsec=frontcover&dq=isbn:818909310X&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate = 6 December 2009}}</ref>. Məsələn, hayda xalqında hələ qədimdən bu cür bəzəklər qadınların yüksək statusunu simvollaşdırırdı, ancaq qərb mədəniyyətinin təsiri ilə əlaqədər, bu praktika zamanla yox oldu<ref>{{cite book |title=The Haida Indians: Cultural Change Mainly between 1876–1970 |year=1974 |isbn=9004039910 |page=71 |volume= |first=Jacob Herman | last = van den Brink |publisher=Brill |location=Leiden | url=http://books.google.com/books?id=9fwUAAAAIAAJ&pg=PP1&dq=%22The+Haida+Indians:+Cultural+Change+Mainly+between+1876%E2%80%931970%22&hl=en&ei=woi7S4e0EoP7lwfn4InkBw&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDkQ6AEwAA#v=onepage&q=&f=false | accessdate = 6 December 2009}}</ref>. Olmeklər, asteklər və mayyalılar dil pirsinqini daha çox ayin mərazimləri zamanı təcrübədən keçirirdilər. Mayyalıların qaya rəsmləri həmin ayinləri təsvir edirlər; rəsmlərdə dillərini tikanlarla deşən tayfanın ən yüksək vəzifəli üzvləri təsvir olunmuşdur. Bununla belə sonda dibinə qan yığılmış ağac maya tanrılarının şərəfinə yandırılırdı<ref>{{cite book |title=365 Awesome Facts & Records about Everything |first=Anne |last=McRae |coauthors=Gill Davies |publisher=Struik |year=2006 |isbn=1-77007-428-7 |page=36 |url=http://books.google.com/books?id=osKJzGe86ZwC&printsec=frontcover&dq=isbn:1770074287&cd=1#v=onepage&q=&f=false |accessdate=6 December 2009 }}{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. Bundan başqa hayda xalqı, kavakiutl və tlinkit tayfaları da dilin deşilməsi təcrübəsindən istifadə etmişdir, [[Orta Şərq|şərqdə]] isə bu təcrübə [[Sufilik|sufilər]] və [[fakir]]lər arasında yayılmışdı<ref name=D209 />. === Göbək, döş giləsi və cinsi orqanların pirsinqi === [[Fayl:Clit Hood Piercing.jpg|190px|thumbnail|right|<center>[[Klitor]] pirsinqi</center>]] Döş, göbək və cinsi orqanlara edilən deşmələrin tarixçəsi müxtəlif dövrlərdə fərqli üsullarla təhrif edilirdi; belə ki, Duq Malloy tərəfindən nəşr olunan ''Bədən pirsinqi haqqında məlumatnamə'' əsəri, özündə çoxlu sayda yalnış məlumat və mifləri ehtiva edirdi<ref name="Ward" /><ref>{{Cite web|url= http://www.amazon.com/The-Piercing-Bible-Definitive-Guide/dp/1580911935|title= The Piercing Bible: The Definitive Guide to Safe Body Piercing|date= March 3, 2009|auhor= Elayne Angel}}</ref>. Malloyun yaxın iş yoldaşı Cim Vard isə, göbək pirsinqinin tarixən hələ qədim Misir dönəminə aid edildiyini və bu deşmə təcrübəsinin ancaq yüksək aristokratiya arasında yayıldığını iddia edirdi<ref name="Ward" />. Bunun nəticəsində bu iddia dəfələrlə təkrarlanırdı<ref>{{cite book |title=The Body Art Book |url=https://archive.org/details/bodyartbookcompl0000mill |last=Miller |first=Jean-Chris |isbn=0-425-19726-3 |publisher=Penguin |year=2004 |page=[https://archive.org/details/bodyartbookcompl0000mill/page/n17 17]}}</ref><ref name="ValeJuno1989">{{cite book|last1=Vale|first1=V.|author2=Andrea Juno|title=Modern primitives: an investigation of contemporary adornment & ritual|year=1989|publisher=Re/Search Publications|isbn=978-0-940642-14-0|page=104}}</ref>. Başqa mənbələr isə, əksinə tarixi keçmişdə göbək deşilməsi haqqında şəhadətnamələrin olmadığını bildirirlər və alimlərin bir çoxu bu növ modifikasiyanın keçmişə söykənməsini qətiyyətlə rədd edirlər<ref name="Parents">{{cite book|title=Parents|url=http://books.google.com/books?id=KF8nAQAAIAAJ|accessdate=7 May 2010|date=1 January 2007|publisher=Stellan Consult Ltd.|page=151|quote=Navel piercing. Unlike the other body piercings, this one has not been recorded in history.}}</ref>. Göbək pirsinqi [[Britni Spirs]], [[Lindsi Lohan]], [[Viktoriya Bekhem]], [[Castin Biber]] və mərhum [[Anna Nikol Smit]] kimi bir çox dünya şöhrətli ulduzlarda vardır. Digər tərəfdən XX əsrə qədər mövcud olmuş müxtəlif mədəniyyətlərin nümayəndələri tərəfindən döş giləsi nahiyəsinə pirsinq etmə təcrübələrini təsdiqləyən çoxsaylı dəlil və sübutlar qorunub saxlanılmışdır<ref name=DeMello /><ref>{{cite book |last=Kern |first=Stephen |title=Anatomy and Destiny: a Cultural History of the Human Body |url=https://archive.org/details/anatomydestiny0000unse |publisher=Bobbs-Merrill |year=1975 |isbn=0-672-52091-5 |page=[https://archive.org/details/anatomydestiny0000unse/page/95 95] |quote=In the late 1890s the "bosom ring" came into fashion briefly and sold in expensive Parisian jewellery shops. These anneaux de sein were inserted through the nipple, and some women wore one on either side.}}</ref>. [[Qupta İmperiyası]]nın yaranması dövründə yazılmış [[Kamasutra]] [[traktat]]ı seksual həyəcanların gücləndirilmələri üçün mil və ya başqa iti əşyaların penisin daxilinə ekstremal şəkildə yeridilməsi təcrübəsini təsvir edir. [[Kalimantan|Borneo adasında]] yaşayan [[Dayaklar|dayak]] xalqının nümayəndələri isə əksinə, seksual fəallığın azalması üçün penisi çox iti sümük qəlpələri ilə deşirdilər<ref name=Rutty>{{cite book |last=Rutty |first=Guy N. |title=Essentials of Autopsy Practice |url=http://books.google.com/books?id=DuNTznUH8ZkC&pg=PA163 |accessdate=4 April 2010 |date=31 January 2004 |publisher=Springer |isbn=978-1-85233-541-0 |page=163 }}</ref>. Döş gilələrinin deşilməsi hələ [[Qədim Roma]] dövründə əsgərlər arasına geniş yayılmışdı və cəsarətin rəmzi hesab edilirdi<ref>{{cite book |title=Tattooing and Body Piercing: Perspectives on Physical Health |last=Graves |first=Bonnie B. |publisher=Capstone Press |year=2000 |isbn=0-7368-0417-X |page=13 |url=http://books.google.com/books?id=C-qN5Fag800C&printsec=frontcover&dq=isbn:073680417X&cd=1#v=onepage&q=&f=false | accessdate = 5 December 2009}}</ref>. Həmçinin döş giləsinə pirsinqetmə ənənəsi, britaniyalı və amerikalı dənizçilər tərəfindən mühüm parallel və meridianların kəsişmə nöqtələrinin şərəfinə edilirdi<ref name=DeMello />. Qərb qadınları hələ XIV əsrin əvvəllərində öz döşlərini və gilələrini rəngləyib deşirdilər, o zaman dəbdə olan alçaq kəsikli paltarlar sayəsində, qadın sinəsi kənar baxışlar üçün açıq qalırdı<ref name=H26 /><ref name=DeMello />. == Variasiyalar == === Pley-pirsinqlər === [[Fayl:Fux-süße-Haut-III-04.jpg|190px|thumbnail|left|Pley-pirsinq nümunəsi]] Pley-pirsinq – özü-özündən məmnun olma məqsədi ilə, müvəqqəti bəzək, daimi daşıma və nadir hallarda müxtəlif şəkillərin yaradılması üçün istifadə edilən pirsinq növüdür. Pley-pirsinqin əsasında [[sırğa]], [[tibbi iynə]], lent və digər atributlar (spirallar, ulduzlar, serpantinlər və sair) vasitəsi ilə hər hansı bir kompozisiyanın yaradılması dayanır. Dərisi üzərində kompozisiya yaradılmış şəxsin istəyindən asılı olaraq bir müddət sonra həmin atributlar çıxarıla (daimi olmayan pley-pirsinq) və ya sırğalar saxlanıla (daimi pley pirsinq) bilər. O, müxtəlif səbəblərə görə (məsələn, dini mərasimin bir hissəsi, özünün mənəvi axtarışı, əyləncə, sərgi və ya şəkil, öz ağrı kəndarının tapılması cəhdi və ya bayağı sıxıntıdan) yaşlı və yeniyetmələr tərəfindən tətbiq edilir<ref>{{cite web|url= http://link.springer.com/article/10.1007%2FBF01541560|title= The association of erotic piercing with homosexuality, sadomasochism, bondage, fetishism, and tattoos|publisher= Archives of Sexual Behavior|date= April 1983|page= Volume 12, Issue 2, pp 167-171}}</ref>. Pley-pirsinq zamanı bütün istifadə edilən materialların [[Sterilizasiya|steril]] və hipoallergen olması son dərəcə əhəmiyyətlidir. Bu cür modifikasiyanın faktiki olaraq adi pirsinqdən heç nə ilə fərqlənmədiyini nəzərə alsaq, deşmə prosesi zamanı [[gigiyena]] və bütün tibbi normalara və standartlara riayət olunmalıdır. Pley-pirsinq əslində pirsinqin kifayət qədər çətin növü sayılır və burada bir neçə müxtəlif texnika istifadə olunur. Onların başlıca fərqi, toxunulan dəri qatlarının sayındadır. Hələ təcrübəsiz gənclərə dərinin yalnız incə qatlarını xüsusi [[insulin]] şprislərinin incə iynələri ilə deşməsi məsləhət görülür (incə iynələr dərini travmaya məruz qoymur və yaralar demək olar ki çapıq izi qoymadan tez bir şəkildə çəkilir. Daha təcrübəli ustalara isə dərinin daha qalın qatlarını deşmək imkanı yaradılır, lakin burada ən vacib məsələ, piy qatının toxunulmamasındadır)<ref>{{cite web | url=http://www.bodymod.ch/index.php?seite=playpiercing | wayback=20100301145111 | title=Play-Piercing}} bei bodymod.ch</ref>. Həmçinin onu da qeyd etmək lazımdır ki, iynələr mütləq bayıra çıxması o qədər də vacib deyil. Çox vaxt iynənin ucu dəridə qalır, bu da əsasən sinə və sağrı nahiyəsinə bəzək qoyulması üçün istifadə edilir. Bundan başqa iynənin qan damara düşməsi qısamüddətli qanaxmaya gətirib çıxara bilər. === Bədənin asılması === {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = şaquli | başlıq = | başlıq_yer = center | başlıq_arxafon = #BBDD99 | miqyas = 220 | şəkil1 = Suspension Moscow 4.jpg | alt1 = | izah1 = [[Moskva]]dakı gecə klublarının birində bədənin asılması | şəkil2 = Boy with body suspension (body modification).jpg | alt2 = | izah2 = Qarmaqların dərinin daxilinə yeridilməsi bəzən insanlarda şok hissi yarada bilər }} Bədənin asılması ({{Dil-en|Body-Suspension}}) – olduqca spesifik və özünəməxsus ayin və mərasimdir. Bu zaman insan bədəni müvəqqəti və ya daimi deşmələrdən keçirilmiş qarmaqlar vasitəsilə yuxarıdan asılır. Bir çoxlarına bu ayin qəribə görünə bilər, amma qeyd etmək lazımdır ki, bədənin asılması bəzən insanların həyatlarını kardinal şəkildə həm müsbət, həm də mənfi tərəfə dəyişə bilər. Asılmaq üçün hazırlıq mərhələsi özündə həm psixoloji köklənməni, həm də fiziki əfvalı özündə birləşdirir<ref>[http://media.www.thenorthernlight.org/media/storage/paper960/news/2005/11/01/Features/BodyPiercing.Team.Hooks.Crowd.With.Performance-2542146.shtml Body-piercing team hooks crowd with performance.]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} By Mary Lochner. Issue date: 11/1/05.</ref>. Ümumiyyətlə bədənin istənilən modifikasiyası zamanı şəxsi təcrübəyə və biliyə əsaslanan qərarı qəbul etmək çox vacibdir. Amma eyni zamanda, heç bir bilik və ya hətta asma prosesinin şəxsi müşahidəsi gerçəkdə insanları asma zamanı hansı hislər duyacağını öncədən hazırlaya bilməz. Fiziki cəhətdən ağrının hiss edilməsi, insanın psixologiyasında uzun illər ərzində toplanmış və onun hətta özünün belə xəbəri olmayan hisslərin büruzə verilməsinə səbəb ola bilər. Asılma bədən üçün zədədir və bunun qarşısını almaq mümkün deyil, insanın nə qədər səbrli olması və ya fiziki cəhətdən sağlan olmasından asılı olmayaraq, hansı müddətdə qarmaqlardan asılı qalması bədən üçün fiziki sınaqdır. Bu o anlama gəlir ki, sizin zehniz (əgər siz [[Dualizm|dualistsinizsə]], deyilsinizsə nəticə daha aydın olacaq) müəyyən bir müddət ərzində prosesin təsiri altında olacaq; asılma elə bir prosesdir ki, sizin zehniniz buna tam hazır deyilsə, bu prosesdə iştirak etməniz məsləhət deyil. Bununla belə, bəzi insanlar hesab edirlər ki, bədənin asılması onlara müəyyən şeylərdə fokuslanmağa kömək edir<ref>Anne Schinke: ''[http://books.google.de/books?id=xErx9RIGbjYC Piercing in Deutschland. Eine historisch-analytische Betrachtung.]'' Grin, München 2007, ISBN 978-3-638-69180-2</ref>. Hər halda, asmaya mənəvi cəhətdən hazırlanmış olmaq üçün, insan hər şeydən əvvəl sakitliyi hiss etməli, nizam-intizama riayət etməli və ən başlıcası, asma haqqında öz motivasiyalarında böyük əminlik hissini duymağı bacarmalıdır. Əhəmiyyətli dərəcədə sadələşdirərək demək olar ki, bədənin asılması zamanı yaranan fiziki hislər təxminən belədir: deşmə yerlərində dartılma, tarımlaşma və azacıq yandırma, eləcə də bütün bədən üzrə yayılan qarışdırılmış ağrı hissi – insanların əksəriyyəti kifayət qədər tez bu cür "xırda şeylərə" alışırlar. Hər ayrı götürülmüş təcrübənin bütövlükdə əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənməsinə baxmayaraq, asma aktını ümumi götürdükdə "[[Eyforiya|üzən eyforiya]]" hissi kimi təsvir etmək olar<ref>{{Cite web | url=http://www.maodes.de/erikasten/Neue_Dateien/PDF/4_suspension_feuerlaufen.pdf | wayback=20070927210328 | title=Suspensionen und Feuerlaufen}} (PDF)</ref>. Təbii ki, asılma aktı zamanı burada həm trans vəziyyətinə daxil olan və ümumiyyətlə ağrıları hiss etməyən şəxslər, həm də fövqəladə kəskin ağrını, ürək bulanmasını və təlaşın hücumlarını hiss edən insanlar iştirak edirlər. İnsanların əksəriyyəti məhz ikinci kateqoriyaya daxil olurlar: qarmaqlar dərini dartan anda, onlar ağrının və eyforiyanın bir-birinə dolaşması ilə bağlı yaranan çaşqınlıq və şok hissinin qurbanı olurlar. Bədənin asılması insan şüurunu bəzək [[Şok|kritik şok]] vəziyyətinə daxil olmağa məcbur edir, bunun əsas səbəbi bədənin fiziki olaraq qeyri-təbii vəziyyətə yerləşdirilməsi və havada "üzən" vəziyyətdə məhdudlaşdırılması ilə bağlıdır. Asma üçün qarmaqlar qismində açıq dənizdə balıq tutma və ov qarmaqları tez-tez istifadə olunur; onların səthindəki kiçik dişciklər qabaqcadan mişarlanır. Həmin qarmaqlar ənənəvi olaraq iynələrin köməyi ilə bədəndə müxtəlif yerlərdə edilmiş deşmələr vasitəsilə dərinin kifayət qədər dərin hissəsindən keçirilir. Qarmaqların sayı adətən insanın çəkisindən və onun təcrübə səviyyəsindən asılıdır. Asma üçün qarmaqların üç növündə istifadə olunur<ref>{{Cite web |url=http://bmezine.com/news/fakir/20031115.html |title=Suspensions & Tensions: Yesterday |author=Fakir Musafar |date=15 november 2003 |publisher=bmezine.com |accessdate=19 october 2013 |archive-date=18 March 2009 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090318140820/http://bmezine.com/news/fakir/20031115.html |url-status=unfit }}</ref>: * Balıq ovu qarmağı; * Qıfıllı qarmaqlar (onlar qarmaq formasında əyilmiş və müxtəlif qalınlığa malik məftillərdən ibarətdir); * Gilson qarmağı Qarmaqlar ipin və ya zəncirin köməyi ilə çərçivəyə möhkəm bərkidilir və beləliklə asılanın çəkisi hər qarmağa bərabər şəkildə bölünür. Bu halda insan xüsusi diskomfort hissi olmadan iplərin köməyi ilə havaya qaldırılır. Asmanın müddəti önəmli ölçüdə asılanın təcrübəsinin səviyyəsi və şəxsi istəyi ilə təyin edilir; bu proses bir neçə dəqiqədən bir neçə saata qədər davam edə bilər. Keçmiş zamanlarda asma ağılın və bədənin dözümünü yoxlamaq və ya hətta sadəcə insanları şoka salmaq üçün istifadə olunurdu. Bəzi yerli avtoxton xalqlar və Hindistanın müxtəlif dini cərəyanları mərasim zamanı bu cür təcrübəni istifadə edirlər. Bu siyahıya həmçinin cənub-şərqi Asiya xalqları tərəfindən təcrübədən keçirilən yanağın bıcalqarla deşilməsi və kürəy rəqsini (pirsinqin köməyi ilə kiçik balaca çəki daşlar dəriyə möhkəm bərkidilir və sonra, yəni rəqs prosesində, yavaş-yavaş qopardılır) daxil etmək olar<ref>{{Cite web | url=http://www.serious-piercing.de/lexikon.php#63 | wayback=20100429174604 | title=serious-piercing.de | access-date=2016-01-01 | archive-date=2010-04-29 | archive-url=https://web.archive.org/web/20100429174604/http://www.serious-piercing.de/lexikon.php#63 | url-status=dead }}</ref>. == Mümkün problemlər və təhlükələr == Peşəkarlıqla tətbiq edilmiş və yaxşı qulluq görmüş pirsinq adətən heç bir problemə səbəb olmur və insan sağlamlığına heç bir təhlükə törətmir. Adları çəkilən problemlərin əksəriyyəti yalnız nadir və xüsusi hadisələr zamanı yarana bilər və onların qarşısını sadə gigiyena qaydalarının köməyi ilə almaq olar. Bununla belə, problemlər və ya sağlamlığın ağırlaşdırılması deşmənin birinci mərhələsində yarana bilər. === Sağlamlıqla problemlər === [[Fayl:Zungenpiercing Roenten ap.jpg|200px|thumbnail|right|Pirsinqli [[İnsanın kəlləsi|insanın kəllə sümüyünün]] [[Rentgen şüaları|rentgen şüasında]] görünüşü]] Əgər pirsinq uyğun şəkildə edilməmişdirsə, bu müxtəlif fəsadların yaranmasına səbəb ola bilər. [[Kofein]], [[alkoqol]] və başqa [[narkotik]]lərin, eləcə də qanı durulaşdıran medikamentlərin təsiri altında edilmiş deşmə nəticəsində qan dövriyyəsi və laxtalaşma prosesi xeyli pisləşə bilər. Pirsinq iynəsinin yanlış olaraq dərinin daha dərin qatlarına yeridilməsi nəticəsində şişkinlik və cüzi miqdarda qanaxma baş verə bilər, ancaq tibbi vasitələrlə vaxtında edilmiş sterilizasiya və dezinfksiya tədbirləri, bu cür şişkinliklərin və mümkün ola biləcək fəsadların qarşısını tez bir şəkildə alır. Qulağın qığırdaqlarında edilmiş pirsinq iltihaba gətirib çıxara bilər. Həmçinin qaş və yaxud burun nahiyəsinə edilən pirsinq zamanı, iti iynə [[üçlü sinir]]ə toxuna və zədələyə bilər (üçlü sinir budaqlarından birinin zədələnməsi nəticəsində, dərin həm də səthi həssaslığın itirilməsi kimi ciddi pozğunluqlar yaranır). Xüsusən üz nahiyəsində tətbiq edilmiş pirsinq müəyyən şəraitdə [[fleqmona]] ilə nəticələnə bilər<ref>[http://www.aerzteblatt.de/v4/archiv/artikel.asp?id=60825 ''Piercing – Unter die Haut: Körperschmuck mit Risiken''.] In: ''Deutsches Ärzteblatt''</ref>. Ağız boşluğunun pirsinqi bəzi zədələnmələrə yol açsa da, bədənin deşilməsindən sonra da xoşagəlməz izlər qala bilər. Bədəndə yerləşməyindən asılı olmayaraq, pirsinq aşağıdakı fəsadlara gətirib çıxıra bilər: * '''Allergik reaksiya''' – bədəndəki deşmələr bəzəklərin bütün materiallarına loyal deyildir: bəzən deşmə yerində ciddi allergik reaksiya inkişaf edir (şişmə, bədənin müəyyən hissəsində ümumi qızartı və iltihab). * '''Yoluxma''' – qanın yoluxması ([[Sepsis]]) pirsinqin ən yayılmış və sıx müşahidə olunan neqativ nəticəsidir. Bu yoluxucu xəstəlik çox ağır formada keçir. Bəzi pirsinq əşyalarının ifraz etdiyi zəhərli maddələr və ya törədici mikroblar sepsisin yaranmasına səbəb olur. Qanın yoluxması zamanı orqanizmdə baş verən güclü [[intoksikasiya]] üzunmüddətli müalicəni tələb edir<ref>H Krause, A Bremerich, M. Sztraka: ''Complications following piercing in the oral and facial region'', Mund Kiefer Gesichtschir., 2000, S. 21–24, PMID 10662915.</ref>. İldırım sürətli sepsis vaxtı, xəstəlik sürətlə inkişaf edir – bu zaman gün ərzində sepsisin bütün simptomlarını müşayiət etmək olur. Sepsisin yenidən təkrarlanan mərhələsi xəstəliyin dalğavarı axınıyla səciyyələnir – xəstələnmiş şəxsin halı vaxtaşırı yaxşılaşır, axşamlar isə nisbətən kəskinləşir<ref name="aerzteblatt">[http://www.aerzteblatt.de/v4/archiv/artikel.asp?id=35718 ''Brustabszess nach Brustwarzenpiercing: Übersicht publizierter Fallberichte und Forderung nach gesundheitspolitischen Konsequenzen''.] In: ''Deutsches Ärzteblatt''</ref>. [[Hepatit]]ə və ya [[QİÇS]]-ə yoluxmuş xəstələr ya öz diaqnozu haqqında bilmir, ya da sadəcə olaraq bilərəkdən bunu pirsinq ustasından gizlədirlər. Bu ciddi virus xəstəliyi də pirsinqin tətbiqi üçün əks göstərişdir. Sterilizasiyanın başdansovma edilməsi, son nəticədə yoluxmanı qaçılmaz edir. Məhz buna görə də bir çox ölkələrdə pirsinq sahibləri donor ola bilmirlər. Artıq demək olar ki bütün dünyaya yayılmış tapança ilə deşmə üsulu, özündə daha da böyük yoluxma təhlükəsini gizlədir. Bu cür pistoletlərin qeyri-steril olması səbəbiylə, professional pirserlər onun tətbiqindən imtina edirlər. Zərərli mikroblar iti alətlərdən, ustanın əllərindən və ya bəzəkdən təzə yaraya düşə bilər və insan orqanizminə təhlükə törədə bilərlər. Nəzərə almaq lazımdır ki, deşmədən sonra pirsinq sahəsi səliqəli və əsaslı şəkildə qulluq edilməlidir. Gündə bir neçə dəfə həmin yer xüsusi dezinfeksiyaedici məhlulla təmizlənməlidir. Yaranın allergik iltihabı ən yayılmış problemdir; onunla pirsinqi öz bədənində tətbiq etməyə qərar verən bir çox insan rastlaşır. Səbəb olduqca sadədir – tamamilə bütün sırğaların tərkibində nikel vardır. Hətta nikelin kiçik qatışığı belə qulaqların sırğalıq sahəsində kəskin allergiyanın yaranması və dəri qıcıqlanması üçün kifayətdir. Həmin açıq yaraya infeksiya düşərsə, bu irinləməyə, islanan yaralara və ya güclü qabıqlanmaya səbəb ola bilər. Əgər göbək deşilmişdirsə, bəzəyin qalınlığını bilmək çox əhəmiyyətlidir. Əgər o yanlış seçilmişdirsə, yara çox uzun müddətə çəkiləcək. Döş pirsinqi süd kanallarını zədələyə bilər və bu qadınlar üçün arzuolunmaz formada nəticələnə bilər. Qulaq çanağının yuxarı hissəsinin nəzarətsiz deşilməsi, sonradan eşitmə qabiliyyətinin pisləşməsinə səbəb ola bilər. Qulağın yuxarı hissəsindəki deşiklərə düşən infeksiya, həssaslıq və hissiyatın tamamilə itməsi ilə nəticələnir. Həmçinin burun nahiyəsinə edilən pərçimləmələr də olduqca təhlükəlidir, çünki infeksiya yerli qan damarları vasitəsilə beyinə yayıla bilər. Ən ciddi təhlükə - qeyri-steril alətlər səbəbindən insan orqanizminə yeridilən infeksiyalardır. QİÇS, [[vərəm]] və [[tetanus]] kimi ölümcül xəstəliklər məhz bu yollarla insana ötürülür. Burada həmçinin digər təhlükələr də mövcuddur. Xarici mütəxəssislər onlarla qəfildən baş vermiş korluq hadisəsinin yaranmasını öyrəndikdən sonra bu nəticəyə gəlmişdilər ki, metal bəzəklərdə olan zəhərli komponentlər tez-tez göz buynuzunun, eləcə də daxili beynin kəskin iltihabına səbəb ola bilər. Ağız boşluğunun pirsinqi diş ətində stomatit xəstəliyinin və kariyesin yaranması riskini artırır və tez-tez dişlərin zədənməsinə gətirib çıxarır. Dil və ağız boşluğunun digər yerlərinə pirsinq edən şəxslər, pirsinq bəzəyi ilə boğulmaq riski, dad hissinin itkisi və ya ümumiyyətlə hiss etmək qabiliyyətinin pozulması, uzunsürən qanaxma, dişlərin xırdalanması və ya tamamilə dağılması, tüpürcəyin həddən artıq ifrazı və onun ağızdan iradəsiz axması, diş ətinin zədələnməsi, nitqin pozulması, nəfəsalmanın, çeynəmənin və udmanın çətinləşməsi kimi bir çox problemlərlə üzləşirlər. Bundan başqa, pirsinq eybəcər çapıqların yaranması ilə də nəticələnə bilər. [[Aralıq]] sahəsində edilmiş pirsinq uzun müddətli oturaq vəziyyət səbəbindən iltihablana bilər, cinsi orqanlara düşən infeksiya isə hətta toxumanın, orqanın və ya bədənin bir hissəsinin [[qanqren|çürüməsinə]] (nekrozuna) da səbəb ola bilər<ref name="PMID15370675">L. Ekelius, H. Björkman u.&nbsp;a.: ''Fournier’s gangrene after genital piercing.'' In: ''Scandinavian journal of infectious diseases.'' Band 36, Nummer 8, 2004, S.&nbsp;610–612, {{ISSN|0036-5548}}. [[doi:10.1080/00365540410017086]]. PMID 15370675.</ref><ref name="PMID16200902">L. Ekelius, J. Fohlman, M. Kalin: ''The risk of severe complications of body piercing should not be underestimated.'' In: ''Läkartidningen.'' Band 102, Nummer 37, 2005 Sep 12-18, S.&nbsp;2560–2, 2564, {{ISSN|0023-7205}}. PMID 16200902.</ref>. == Rekordlar == [[Fayl:Elaine Davidson Front.jpg|thumbnail|[[Eleyn Devidson]] ən çox pirsinqli insan kimi [[Ginnesin Rekordlar Kitabı]]na salınmışdır.]] Bəzi qadınlarda pirsinqə olan ehtiras bütün dərrakəli sərhədləri keçir. Rəsmən "Ən çox pirsinqli qadın" titulunu daşıyan [[şotlandiya]]lı [[Eleyn Devidson]] ən çox permanent pirsinqli insan kimi [[Ginnesin Rekordlar Kitabı]]na salınmışdır<ref>{{cite web|url=http://www.bagnet.org/news/showbiz/9825|title=Элайн Дэвидсон «страдает ради рекорда»|date=26 февраля 2009|publisher=Багнет|accessdate=2012-01-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AVtxJ9mq?url=http://www.bagnet.org/news/showbiz/9825|archivedate=2012-09-08|url-status=live}}</ref>. İlk dəfə onun rekordu 2000-ci ildə qeydə alınmış və bu zaman qeydə alınmış 462 pirsinqdən 192-si baş və üzün ətrafında olmuşdur. 2005-ci ildə Edinburq festivalında o bildirdi ki, hal-hazırda onun bədənində 3950 pirsinq vardır<ref>{{cite web|url=http://arts.guardian.co.uk/pictures/image/0,8543,-11705261445,00.html|title="Elaine Davidson shows off just some of her 3950 body piercings|publisher=Guardian|lang=en|accessdate=2012-01-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AVu1RorP?url=http://arts.guardian.co.uk/pictures/image/0,8543,-11705261445,00.html|archivedate=2012-09-08|url-status=live}}</ref>. 2008-ci ilin may ayında o pirsinq sayını artıq 5920-ə qədər artırmağa nail olur<ref>{{cite news|url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/object/article?f=/g/a/2008/05/16/dip.DTL&o=13|title=Jingle belle|date=16 мая 2008|publisher=[[San Francisco Chronicle]]|lang=en|accessdate=2012-01-05}}</ref>. 2012-ci ildə onun bədənində artıq rekord sayda (təxminən 9 000) pirsinq var idi<ref>{{cite web|url=http://www.elainedavidson.co.uk/about.php|title=Elaine Davidson pierced woman|3=|accessdate=2014-01-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120928070138/http://www.elainedavidson.co.uk/about.php|archivedate=2012-09-28|url-status=dead}}</ref>. Eleynin pirsinq həvəsi hələ 1997-ci ildə başlamışdır; məhz həmin zaman o, üzünü deşərək, oraya iki metal üzüyü yerləşdirmişdi<ref>{{cite web|url=http://www.guinnessworldrecords.com/explore-records/|title=Human Body – Extreme Bodies – Most Pierced Woman.|work=Книга рекордов Гиннесса|lang=en|accessdate=2012-01-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AVu0LnrM?url=http://www.guinnessworldrecords.com/explore-records/|archivedate=2012-09-08|url-status=live}}</ref>. Eleyn o vaxt Braziliyada yaşayırdı. Rekordu keçən Eleyn 10 ildən sonra üzündəki deşmələrin sayını təxminən 10 dəfə artırmağa nail oldu. Bütün bəzəkləri eyni anda geyindikdə, onların çəkisi təxminən 3 kq təşkil edir. Bütün bunlara baxmayaraq, Eleyn tibbi təhsilə malikdir (o, keçmişdə tibb bacısı kimi çalışırdı), heç bir zərərli vərdişi yoxdur və ətirli yağların satışı üzrə kiçik biznesin sahibidir. [[8 iyun]] [[2011-ci il]]də o [[Edinburq]] şəhərində yaşayan Duqlas Uotsona ərə gedir; onun ərinin bədənində heç bir döymə və ya pirsinqi yoxdur<ref>{{cite web|url=http://www.smh.com.au/articles/2003/11/13/1068674283575.html?from=storyrhs|title=Pierced lady scared «to go home»|date=13 ноября 2003|publisher=Reuters|lang=en|accessdate=2012-01-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/6AVu2z9QM?url=http://www.smh.com.au/articles/2003/11/13/1068674283575.html?from=storyrhs|archivedate=2012-09-08|url-status=live}}</ref>. Şəxsi etirafına görə, Devidson öz zahiri görünüşünə görə [[Braziliya]]ya qayıtmağa çox qorxur<ref>{{cite news|url=http://president.org.ua/news/news-230733/|title=ТОП-10 "МОДИФИЦИРОВАННЫХ" ЛЮДЕЙ|date=22.03.2009|publisher=president.org|accessdate=2012-01-05|archive-date=2011-11-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20111106140910/http://president.org.ua/news/news-230733/|url-status=dead}}</ref>. Kişilər arasında [[Almaniya]]da yaşan Rolf Buxhols özünün ekstraordinar görünüşü ilə fərqlənir. Hələ kifayət qədər yetişmiş yaşında (Rolfun o zaman 51 yaşı var idi) o bədənində yüzlərlə bəzək əşyası daşıyırdı<ref>[http://www.focus.de/reisen/arabien/dubai/wegen-schwarzer-magie-meistgepiercter-mann-darf-nicht-nach-dubai-einreisen_id_4065579.html Meistgepiercter Mann darf nicht nach Dubai einreisen] Focus vom 17. August 2014</ref>. Maraqlı xüsusiyyətlərdən birisi ondan ibarətdir ki, pirsinq üçün istifadə olunan top, ştanqa və üzüklərin üçdə ikisi onun cinsi orqanlarında yerləşir. Bundan başqa, onun bədən modifikasiyaları təkcə pirsinqlə məhdudlaşmır: Rolfun bütün dəri örtüyü müxtəlif ölçülü döymələrlə alabəzək edilmişdir, onun başında isə hətta şeytan buynuzları şəklində olan dərialtı implantlar yeridilmişdir. Belə qeyri-insani xarici görünüş təxminən on il ərzində formalaşmışdır, buna görə də onun yaxınlarları öyrəşmək imkanını əldə etmişdilər. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Ədəbiyyat == {{refbegin|colwidth=33em}} *<!--3,000-->{{cite news |title=3,000 Piercings as 9/11 Tributes |date=7 September 2004 |work=[[Daily Times (Pakistan)|Daily Times]] |url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=story_7-9-2004_pg9_4 |accessdate=6 December 2009 |ref={{harvid|''Daily Times''|2004}} }} *<!--Adler, R-->{{cite book |last=Adler |first=Rachel |authorlink=Rachel Adler |title=Engendering Judaism: an inclusive theology and ethics |date=January 1998 |publisher=Jewish Publication Society |isbn=978-0-8276-0584-8 |ref=harv}} *<!--Alvarez, M-->{{cite web |title=Dr. Manny's Health Beat: Do's & Don'ts for Safe Body Piercing |date=17 November 2006 |first=Manny |last=Alvarez |authorlink=Manny Alvarez |publisher=FOX News |url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,230101,00.html |accessdate=6 December 2009 |ref=harv }} *<!--American-->{{cite book |title=Anthropological Papers of the American Museum of Natural History |volume=16 |author=[[American Museum of Natural History]] |year=1921 |ref=harv}} *<!--Angel, E-->{{cite book |ref=harv |title=The Piercing Bible: The Definitive Guide to Safe Body Piercing |first=Elayne |last=Angel |authorlink=Elayne Angel |url=http://books.google.com/?id=uz-84gxdYAgC&printsec=frontcover&dq=isbn=1-58091-193-5&cd=1#v=onepage&q= |publisher=The Crossing Press |year=2009 |isbn=1-58091-193-5 }} *<!--APP-->{{cite web |title=APP Information |publisher=Association of Professional Piercers |accessdate=18 May 2012 |url=http://www.safepiercing.org/piercing/faq/#guns |ref=harv |archive-date=14 January 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120114195410/http://www.safepiercing.org/piercing/faq/#guns |url-status=dead }} *<!--BBC-->{{cite news |author=BBC |title=Parents 'should approve skin piercings for under-16s' |work=[[BBC]] |date=18 October 2011 |url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-politics-15335707 |ref={{harvid|BBC|2011}} }} *<!--Body-->{{cite web |url=http://www.lds.org/manual/true-to-the-faith/body-piercing |title=Body Piercing |publisher=[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints]] |accessdate=14 December 2009 }} <!--no idea what this is supposed to do ref={{harvid|Church of Jesus Christ of Latter-day Saints|2009}}--> *<!--Bone, A-->{{cite journal |title=Body Piercing in England: a Survey of Piercing at Sites Other than Earlobe |work=British Medical Journal |issue=336 |pages=1426–1428 |doi=10.1136/bmj.39580.497176.25 |date=21 June 2008 |url=http://www.bmj.com/cgi/content/full/336/7658/1426#REF5 |last=Bone |first=Angie |author2=Fortune Ncube |author3=Tom Nichols |author4=Norman D Noah |accessdate=6 January 2010 |ref={{harvid|Bone|Ncube|Nichols|Noah|2008}} |volume=336 }} *<!--Brodsky, D-->{{cite book |last=Brodsky |first=David |title=A Bride Without a Blessing: a Study in the Redaction and Content of Massekhet Kallah and its Gemara |year=2006 |publisher=Mohr Siebeck |isbn=978-3-16-149019-4 |ref=harv}} *<!--Brody, J-->{{cite news |title=Fresh Warnings on the Perils of Piercing |last=Brody |first=Jane E. |authorlink=Jane Brody |work=New York Times |date=4 April 2000 |accessdate=6 December 2009 |url=http://www.nytimes.com/2000/04/04/health/personal-health-fresh-warnings-on-the-perils-of-piercing.html?pagewanted=all |ref=harv }} *<!--Children-->{{cite web |url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/wa/consol_act/cacsa2004318/s104a.html |work=Western Australian Consolidated Acts |title=Children and Community Services Act 2004 – SECT 104A |year=2004 |accessdate=3 January 2013 |ref=harv }} *<!--Currie-McGee-->{{cite book |title=Tattoos and Body Piercing |url=https://archive.org/details/tattoosbodypierc00curr |last=Currie-McGhee |first=Leanne K. |series=Lucent Overview Series |publisher=Lucent Books |year=2006 |page=[https://archive.org/details/tattoosbodypierc00curr/page/11 11] |isbn=1-59018-749-0 |ref=harv }} *<!--De Cuyper-->{{cite book |ref=harv |title=Dermatologic Complications with Body Art: Tattoos, Piercings and Permanent Make-Up |url=https://archive.org/details/dermatologiccomp00cuyp |editor1-first=Christa |editor1-last=De Cuyper |editor2-first=Maria Luisa |editor2-last=Pérez-Cotopos |publisher=Springer Books |year=2010 |isbn=978-3-642-03291-2 |chapter=Piercings: Techniques and Complications |last=De Cuyper |first=Christa |first2=Maria Luisa |last2=Pérez-Cotopos |first3=Laura |last3=Cossio |pages=[https://archive.org/details/dermatologiccomp00cuyp/page/n48 43]–52 }} *<!--Department-->{{cite web |url=http://www.public.health.wa.gov.au/cproot/1469/2/Use_of_Ear_Piercing_Guns.pdf |title=Use of Ear Piercing Guns |last=Department of Health, Western Australia |year=2006 |accessdate=3 January 2013 |ref=harv }} *<!--DeMello, M-->{{cite book |ref=harv |title=Encyclopedia of Body Adornment |url=https://archive.org/details/encyclopediaofbo0000deme |first=Margo |last=DeMello |publisher=Greenwood Publishing Group |year=2007 |isbn=0-313-33695-4 }} *<!--DeMello, M-->{{cite book |ref=harv |title=Faces Around the World |first=Margo |last=DeMello |publisher=ABC-Clio |year=2012 |isbn=1-59884-617-5}} *<!--Duff-->{{cite news |title=There's a New 'It' Piercing that Celebrities Love |first=Anna |last=Duff |work=Look |date=5 October 2015 |accessdate=11 October 2015| |ref={{harvid|Duff|2015}}}} *<!--Folkard-->{{cite book |title=Guinness World Records |year=2004 |publisher=Guinness World Records |edition=50 |isbn=1-892051-22-2 |first=Claire |last=Folkard |ref=harv}} *<!--Gay, K.-->{{cite book |title=Body Marks: Tattooing, Piercing, and Scarification |series=Women at War |last=Gay |first=Kathlyn |first2=Christine |last2=Whittington |publisher=Twenty-First Century Books |year=2002 |isbn=0-7613-2352-X |ref=harv}} *<!--Glenday, C-->{{cite book |title=Guinness World Records |year=2009 |last=Glenday |first=Craig |publisher=Random House, Inc. |isbn=0-553-59256-4 |ref=harv}} *<!--Government-->{{cite web |last=Government of Western Australia |first=Department for Child Protection |ref=harv |title=Written consent form for body piercing of a child under 18 years of age |url=http://www.dcp.wa.gov.au/ChildProtection/Documents/Piercing/PiercingConsentForm.pdf |accessdate=3 January 2013 |archive-date=19 April 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130419203855/http://www.dcp.wa.gov.au/ChildProtection/Documents/Piercing/PiercingConsentForm.pdf |url-status=dead }} *<!--Graves, B-->{{cite book |title=Tattooing and Body Piercing: Perspectives on Physical Health |last=Graves |first=Bonnie B. |publisher=Capstone Press |year=2000 |isbn=0-7368-0417-X |ref=harv}} *<!--Hastings, J-->{{cite book |ref=harv |title=Encyclopedia of Religion and Ethics, Part 17 |first=James |last=Hastings |editor1-first=John A. |editor1-last=Selbie |publisher=Kessinger Publishing |year=2003 |isbn=0-7661-3694-9 |page=397 |chapter=Nose-ornaments}} *<!--Hesse, R-->{{cite book |ref=harv |title=Jewelrymaking through History: an Encyclopedia |url=http://books.google.com/books?id=IVgU0icm948C&printsec=frontcover&dq=isbn=0-313-33507-9&cd=1#v=onepage&q=&f=false |series=Handicrafts Through World History |last=Hesse |first=Rayner W. |publisher=Greenwood Publishing Group |year=2007 |isbn=0-313-33507-9 }} *<!--Kern, Stephen-->{{cite book |last=Kern |first=Stephen |title=Anatomy and Destiny: a Cultural History of the Human Body |url=https://archive.org/details/anatomydestiny0000unse |publisher=Bobbs-Merrill |year=1975 |isbn=0-672-52091-5 |ref=harv }} *<!--King, D-->{{cite book |title=The Nez Perce |series=First Americans&nbsp;– Group 3 |last=King |first=David C. |publisher=Marshall Cavendish |year=2007 |isbn=0-7614-2680-9 |ref=harv}} *<!--Koenig, L-->{{cite journal |pmc=1496593 |doi=10.1046/j.1525-1497.1999.00357.x |title=Body Piercing: Medical Concerns with Cutting-Edge Fashion |year=1999 |last1=Koenig |first1=Laura M. |journal=Journal of General Internal Medicine |volume=14 |pages=379–85 |pmid=10354260 |last2=Carnes |first2=M |issue=6 |ref=harv}} *<!--Lawman, D-->{{cite book |title=Illustrated Dictionary of Anthropology |editor1-first=Denise |editor1-last=Lawman |chapter=Labrets |publisher=Lotus Press |year=2004 |isbn=81-89093-10-X |ref={{harvid|Koenig|Carnes|1999}}}} *<!--Levin-->{{cite journal |first=Levin |last=Liran |title=Alveolar Bone Loss and Gingival Recession Due to Lip and Tongue Piercing |journal=N Y State Dent J |volume=73 |issue=4 |pages=48–50 |date=June 2007 |doi= |pmid=17891882 |ref=harv}} *<!--Levin, Zadik-->{{cite journal |first=Levin |last=Liran |author2=Yehuda Zadik |title=Oral Piercing: Complications and Side Effects |journal=Am J Dent |volume=20 |issue=5 |pages=340–344 |date=October 2007 |doi= |pmid=17993034 |ref={{harvid|Levin|Zadik|2007}}}} *<!--Levin, Zadik & Becker-->{{cite journal |last=Liran |first=Levin |author2=Yehuda Zadik |author3=Tal Becker |title=Oral and Dental Complications of Intra-oral Piercing |journal=Dent Traumatol |volume=21 |issue=6 |pages=341–343 |date=December 2005 |pmid=16262620 |doi=10.1111/j.1600-9657.2005.00395.x |url=http://www3.interscience.wiley.com/journal/118672805/abstract?CRETRY=1&SRETRY=0 |accessdate=18 July 2008 |ref={{harvid|Levin|Zadik|Becker|2005}} |archive-date=18 December 2012 |archive-url=https://archive.today/20121218001707/http://www3.interscience.wiley.com/journal/118672805/abstract?CRETRY=1&SRETRY=0 |url-status=dead }} *<!--Lough-->{{cite news |title=It’s official, the nipple piercing is the new ‘it’ piercing – just ask Kendall Jenner and Bella Hadid |first=Kate |last=Lough |work=Evening Standard |url=http://www.standard.co.uk/lifestyle/london-life/it-s-official-the-nipple-piercing-is-the-new-it-piercing-just-ask-kendall-jenner-and-bella-hadid-a3084161.html |date=7 October 2015 |accessdate=11 October 2015 |ref={{harvid|Lough|2015}} }} *<!--Lundskow, G-->{{cite book |ref=harv |title=The Sociology of Religion: A Substantive and Transdisciplinary Approach |first=George |last=Lundskow |publisher=Pine Forge Press |year=2008 |isbn=1-4129-3721-3}} *<!--Mason-->{{cite news |last=Mason |first=Jennifer |title=Tongue Piercing Infection Death Prompts Warning |work=[[Australian Broadcasting Corporation]] |date=18 October 2009 |url=http://www.abc.net.au/news/stories/2009/10/18/2717129.htm |accessdate=6 April 2010 |ref=harv }} *<!--Mayo-->{{cite web |title=Piercings: How to Prevent Complications |author=Mayo Clinic staff |url=http://www.mayoclinic.com/health/piercings/SN00049 |publisher=Mayo Clinic |date=16 February 2008 |accessdate=6 December 2009 |ref=harv }} *<!--McClatchey-->{{cite news |title=Ear stretching: Why is lobe 'gauging' growing in popularity? |first=Carolina |last=McClatchey |work=BBC News Magazine |url=http://www.bbc.com/news/magazine-15771237 |date=21 November 2011 |accessdate=11 October 2015 |ref={{harvid|McClatchey|2015}} }} *<!--McRae, A-->{{cite book |title=365 Awesome Facts & Records about Everything |first=Anne |last=McRae |author2=Gill Davies |publisher=Struik |year=2006 |isbn=1-77007-428-7 |ref={{harvid|McRae|Davies|2006}}}} *<!--Meltzer-->{{cite journal |title=Complications of Body Piercing |journal=American Family Physicians |last=Meltzer |first=Donna I. |date=15 November 2005 |volume=72 |issue=10 |pages=2029–2034 |url=http://www.aafp.org/afp/2005/1115/p2029.html |accessdate=14 December 2009 |ref=harv }} *<!--Miller, J-->{{cite book |title=The Body Art Book |url=https://archive.org/details/bodyartbookcompl0000mill |last=Miller |first=Jean-Chris |isbn=0-425-19726-3 |publisher=Penguin |year=2004 |ref=harv }} *<!--Most-->{{cite web |url=http://www.guinnessworldrecords.com/records/human_body/body_beautiful/most_body_piercings_surgical_needles.aspx |title=Most Body Piercings (surgical needles) |publisher=Guinness World Records |accessdate=15 December 2009 |ref={{harvid|Guinness World Records|2009}} }} *<!--NCSL-->{{cite web |url=http://www.ncsl.org/issues-research/health/tattooing-and-body-piercing.aspx |title=Tattoos and Body Piercings for Minors |author=NCSL |publisher=National Conference of State Legislatures |date=December 2012 |accessdate=3 January 2013 |ref={{harvid|NCSL|2012}} }} *<!--A nose for fashion-->{{cite news |url=http://www.hulldailymail.co.uk/nose-fashion-Septum-piercings-latest-trend/story-27774592-detail/story.html |title=A Nose for Fashion. Septum Piercings are the Latest Trend. |work=Hull Daily Mail |date=13 September 2015 |accessdate=11 October 2015 |ref={{harvid|''Hull Daily'' staff||2015}} |archive-date=26 September 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150926155247/http://www.hulldailymail.co.uk/nose-fashion-Septum-piercings-latest-trend/story-27774592-detail/story.html |url-status=dead }} *<!--Ooi-->{{cite book |title=Southeast Asia: a Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor |volume=1 |last=Ooi |first=Keat Gin |publisher=ABC-CLIO |year=2004 |isbn=1-57607-770-5 |ref=harv}} *<!--Parents-->{{cite book |title=Parents |url=http://books.google.com/?id=KF8nAQAAIAAJ |accessdate=7 May 2010 |date=1 January 2007 |publisher=Stellan Consult Ltd. |ref=harv }} *<!--Past Out-->{{cite journal |url=http://www.campkc.com/campkc-content.php?Page_ID=748 |title=Past Out—What was Operation Spanner? |date=24 December 2007 |journal=Camp |publisher=Kansas City Anti-Violence Project |accessdate=6 December 2009 |ref={{harvid|''Camp''|2007}} |archive-date=6 June 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100606055328/http://www.campkc.com/campkc-content.php?Page_ID=748 |url-status=dead }} *<!--Phillips, M-->{{cite book |title=Ethiopia & Eritrea |url=https://archive.org/details/ethiopiaeritrea0000phil |series=Lonely Planet guidebooks |publisher=Lonely Planet |first=Matt |last=Phillips |author2=Jean-Bernard Carillet |edition=3 |year=2006 |isbn=1-74104-436-7 |ref={{harvid|Phillips|Carillet|2006}} }} *<!--Pitts, V-->{{cite book |title=In the Flesh: the Cultural Politics of Body Modification |url=https://archive.org/details/infleshculturalp2003pitt |last=Pitts |first=Victoria |publisher=Palgrave Macmillan |year=2003 |isbn=0-312-29311-9 |ref=harv }} *<!--Pitts-Taylor, V-->{{cite book |last=Pitts-Taylor |first=Victoria |title=Cultural Encyclopedia of the Body: M-Z |year=2008 |publisher=Greenwood Press |isbn=978-0-313-34147-2 |ref=harv}} *<!--Porterfield-->{{cite book |title=Religion and American Cultures: an Encyclopedia of Traditions, Diversity, and Popular Expressions |volume=2 |editors=Gary Laderman and Luis D. Leon |last=Porterfield |first=Amanda |publisher=ABC-CLIO |year=2003 |isbn=1-57607-238-X |ref=harv}} *<!--Prissant, C-->{{cite book |last=Prisant |first=Carol |title=Antiques Roadshow Collectibles: the Complete Guide to Collecting 20th-century Toys, Glassware, Costume Jewelry, Memorabilia, Ceramics & More |url=https://archive.org/details/antiquesroadshow00caro |date=18 January 2003 |publisher=Workman Publishing |isbn=978-0-7611-2822-9 |ref=harv }} *<!--Romanienko-->{{cite book |last=Romanienko |first=Lisiunia |year=2011 |title=Body Piercing and Identity Construction |url=https://archive.org/details/bodypiercingiden0000roma |publisher=Palgrave Macmillan |isbn=0-230-11032-0 |ref=harv}} *<!--Rutty, G-->{{cite book |last=Rutty |first=Guy N. |title=Essentials of Autopsy Practice |date=31 January 2004 |publisher=Springer |isbn=978-1-85233-541-0 |ref=harv}} *<!--Siegel-->{{cite news |last=Siegel |first=Judy |work=[[Jerusalem Post]] |title=Soldier's Tongue Piercing Causes Fatal Infection |date=23 September 2008 |url=http://www.highbeam.com/doc/1P1-156541113.html |accessdate=6 April 2010 |ref=harv |archive-date=5 November 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121105220441/http://www.highbeam.com/doc/1P1-156541113.html |url-status=dead }} *<!--Smith, H-->{{cite book |ref=harv |title=Jewellery |volume=16 |series=Connoisseur's library |last=Smith |first=Harold Clifford |editor1-last=Davenport |editor1-first=C. |edition=2nd |publisher=Methuen and co. |year=1908}} *<!--Smith, RJ-->{{cite book |ref=harv |editor1=Jonathan Lethem |editor2=Paul Bresnick |title=Da Capo Best Music Writing 2002: The Year's Finest Writing on Rock, Pop, Jazz, Country, and More |year=2002 |publisher=Da Capo Press |isbn=0-306-81166-9 |chapter=The Many Faces of Korla Pandit |url=http://books.google.com/?id=8g9-L3ymrq4C&printsec=frontcover&dq=isbn=0-306-81166-9&cd=1#v=onepage&q= |deadurl=no |accessdate=12 November 2013 }}{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} *<!--Spencer-->{{cite news |url=http://www.graziadaily.co.uk/fashion/trends/septum-piercing-20150849885 |title=Why Septum Piercings Are Trending (And There's No Age Cap) |first=Hayley |last=Spencer |date=10 August 2015 |accessdate=11 October 2015 |work=Grazia Daily |ref={{harvid|Spencer|2015}} }} *<!--Tattoo-->{{cite web |url=http://www.medicalnewstoday.com/articles/41238.php |title=Tattoo, Piercing and Breast Implantation Infections |date=8 April 2006 |accessdate=27 November 2008 |publisher=[[Medical News Today]] |ref={{harvid|Medical News Today|2006}} |archive-date=29 November 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081129134741/http://www.medicalnewstoday.com/articles/41238.php |url-status=dead }} *<!--Tongue-->{{cite web |url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/health/399218.stm |title=Tongue Piercing 'Can Be Fatal' |author= |date=July 21, 1999 |work= |publisher=[[BBC News]] |accessdate=6 April 2010 |ref={{harvid|BBC News|1999}} }} *<!--Ullman, Y.-->{{cite web |ref=harv |first=Yirmiyahu |last=Ullman |title=Hoops on Studs |url=http://ohr.edu/yhiy/article.php/3430 |work=Ask the Rabbi |publisher=Ohr Somayach |date=15 March 2008 |accessdate=4 April 2010 }} *<!--Vale, V-->{{cite book |last1=Vale |first1=V. |author2=Andrea Juno |title=Modern Primitives: an Investigation of Contemporary Adornment & Ritual |year=1989 |publisher=Re/Search Publications |isbn=978-0-940642-14-0 |ref={{harvid|Vale|Juno|1989}}}} *<!--van den Brink, J.-->{{cite book |title=The Haida Indians: Cultural Change Mainly between 1876–1970 |url=https://archive.org/details/haidaindianscult0000brin |year=1974 |isbn=90-04-03991-0 |first=Jacob Herman |last=van den Brink |publisher=Brill |location=Leiden |ref=harv }} *<!--Wagner, S-->{{cite book |first=Stanley M. |last=Wagner |title=Onkelos on the Torah: Understanding the Bible Text |year=2006 |publisher=Gefen Publishing House Ltd |isbn=978-965-229-341-1 |ref=harv}} *<!--Ward, J.-->{{cite web |ref=harv |url=http://www.gauntletenterprises.com/BME/jimward/20040315.html |title=Who was Doug Malloy |last=Ward |first=Jim |authorlink=Jim Ward (body piercer) |date=23 January 2004 |accessdate=7 May 2010 |publisher=[[BMEzine]] |archive-date=8 April 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160408021252/http://gauntletenterprises.com/BME/jimward/20040315.html |url-status=dead }} *<!--Weule, K.-->{{cite book |title=Native Life in East Africa: the Results of an Ethnological Research Expedition |url=https://archive.org/details/dli.granth.91723 |last=Weule |first=Karl |author2=Alice Werner |publisher=Sir I. Pitman & Sons, ltd. |year=1909 |ref={{harvid|Weule|Werner|1909}} }} *<!--White, J.-->{{cite book |ref=harv |title=Ancient Egypt; Its Culture and History |url=https://archive.org/details/ancientegyptitsc00whit |last=White |first=Jon Ewbank Manchip |publisher=Courier Dover Publications |year=1970 |isbn=0-486-22548-8 }} *<!--Wilkinson, J.-->{{cite book |title=Manners and Customs of the Ancient Egyptians |volume=3 |last=Wilkinson |first=Sir John Gardner |year=1837 |publisher=J. Murray |ref=harv}} *<!--Wood, J.-->{{cite book |title=The Natural History of Man |volume=1 |last=Wood |first=John George |publisher=Routledge |year=1874 |ref=harv}} *<!--Woods, S-->{{cite web |ref=harv |url=http://www.esquire.com/women/sex/ESQ020602SEX_50 |title=Why is the Prince Albert Piercing Named after Prince Albert? |last=Woods |first=Stacey Grenrock |date=1 February 2006 |work=[[Esquire (magazine)|Esquire]] |accessdate=5 December 2009 |archive-date=6 January 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130106104140/http://www.esquire.com/women/sex/ESQ020602SEX_50 |url-status=dead }} *<!--World's-->{{cite news |title=World's Most Pierced Woman Adds to Her Collection |date=23 February 2009 |work=[[The Daily Telegraph]] |url=http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/howaboutthat/4786930/Worlds-most-pierced-woman-adds-to-her-collection.html |accessdate=15 December 2009 |ref={{harvid|''Daily Telegraph''|2009}} }} *<!--Zadik-->{{cite journal |last=Zadik |first=Yehuda |author2=Sandler Vadim |title=Periodontal Attachment Loss Due to Applying Force by Tongue Piercing |journal=J Calif Dent Assoc |volume=35 |issue=8 |pages=550–553 |date=August 2007 |pmid=17941300 |doi= |url=http://www.cda.org/page/Library/cda_member/pubs/journal/jour0807/zadik.pdf |format=PDF |accessdate=16 July 2008 |ref={{harvid|Zadik|Sandler|2007}} |archive-date=10 September 2008 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080910170125/http://www.cda.org/page/Library/cda_member/pubs/journal/jour0807/zadik.pdf |url-status=dead }} *<!--Zadik-->{{cite journal |last=Zadik |first=Yehuda |author2=Burnstein Saar |author3=Derazne Estella |author4=Sandler Vadim |author5=Ianculovici Clariel |author6=Halperin Tamar |title=Colonization of Candida: prevalence among tongue-pierced and non-pierced immunocompetent adults |journal=Oral Dis |volume=16 |issue=2 |pages=172–5 |date=March 2010 |pmid=19732353 |ref={{harvid|Zadik|et al.|2010}} |doi=10.1111/j.1601-0825.2009.01618.x}} {{refend}} == Əlavə ədəbiyyat == * Elayne Angel: {{cite web |url= http://piercingbible.com/main.html |wayback= 20101026065212 |title= ''The Piercing Bible: The Definitive Guide to Safe Body Piercing''. |access-date= 2015-12-22 |archive-date= 2010-10-26 |archive-url= https://web.archive.org/web/20101026065212/http://piercingbible.com/main.html |url-status= dead }} Crossing Press, ISBN 1-58091-193-5 * Cornelia Ziegler, Barbara Zoschke u.&nbsp;a.: ''Bodypiercing'', Zsolnay Verlag, Wien 1995 (= VIP-Style), ISBN 3-552-05152-X. * Aglaja Stirn: ''Body piercing. Medical consequences and psychological motivations''. In: ''The Lancet'', 361/9364, 2003, S.&nbsp;1205–1215 (englisch). * Aglaja Stirn: [http://www.swiss-paediatrics.org/paediatrica/vol14/n4/pdf/28-32.pdf ''Piercing – Psychosoziale Perspektiven eines gesellschaftlichen Phänomens''.] (PDF) 2003 * Michael Laukien: ''Alles über Piercing. Geschichte, Kultur, Praxistipps''. 1. Auflage. Huber-Verlag, Mannheim 2003, ISBN 3-927896-10-1. * [[:de:Marcel Feige|Marcel Feige]]: ''Tattoo & Piercing richtig gemacht. Ein Ratgeber für Einsteiger. Alle Infos über Tattoos, Piercings & Studios''. Erw. Neuausg., Schwarzkopf und Schwarzkopf, Berlin 2004, ISBN 3-89602-476-0. * Marcel Feige, Bianca Krause: ''Tattoo- & Piercing-Lexikon. Kult und Kultur der Körperkunst''. 2., erw. Aufl., Schwarzkopf und Schwarzkopf, Berlin 2004, ISBN 3-89602-541-4. * Matthias T. J. Grimme: ''Das Bondage-Handbuch.'' Charon Verlag 2011, ISBN 3-931406-16-4. == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Body piercing}} * [http://www.safepiercing.org/ website of The Association of Professional Piercers (International)] * [http://www.piercing-tips.com/category/ear-piercing/ Ear Piercing] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20121031025955/http://www.piercing-tips.com/category/ear-piercing/ |date=2012-10-31 }} * [http://www.safepiercing.org/ www.safepiercing.org] – APP (Association of Professional Piercers, Internationaler Berufsverband Piercing) * [http://www.opp-ev.de/ www.opp-ev.de] – OPP e.V. (Organisation Professioneller Piercer; Deutscher Berufsverband Piercing) * [http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-27390354.html Mehr als ein Modetrend] – ''Interview mit Medizinerin Aglaja Stirn über die Risiken beim Piercing'' in [[DER SPIEGEL]], Ausgabe 25/2003 * [http://www.sante.gouv.fr/htm/pointsur/hepatitec/ Information hépatite C et piercing] sur le site du ministère de la santé français * [http://www.sppf.eu/ Syndicat des Perceurs Professionnels Français] {{Naviqasiya cədvəli |color =#95B9C7 |ad = Pirsinq |təsvir = [[Fayl:Folsom1.jpg|100px|left]] |başlıq = Pirsinq |əsas_başlıq_stili = {{{titlestyle|}}} |başlıq1 = Pirsinq üçün materiallar |siyahı1 = [[Labret]] {{•}} [[Sırğa]] {{•}} [[Tunel (pirsinq)]] {{•}} [[Ştanqa (bəzək)]] <div> |başlıq2 = Bədənin pirsinqi |siyahı2 = [[Yanaq pirsinqi]] {{•}} [[Üz pirsinqi]] {{•}} [[Qulaq pirsinqi]] {{•}} [[Boyun pirsinqi]] {{•}} [[Korset (pirsinq)]] {{•}} [[Döş giləsi pirsinqi]] {{•}} [[Göbək pirsinqi]] {{•}} <div> |başlıq3 = Qadın genital pirsinqi |siyahı3 = [[Kristina (pirsinq)]] {{•}} [[Klitorun pirsinqi]] {{•}} [[Üçbucaq (pirsinq)]] {{•}} [[Furşet (pirsinq)]] {{•}} [[İzabella (pirsinq)]] {{•}} [[Nefertiti (pirsinq)]] {{•}} [[Albertina (pirsinq)]] <div> |başlıq4 = Kişi genital pirsinqi |siyahı4 = [[Ampallanq]] {{•}} [[Apadravia]] {{•}} [[Havada]] {{•}} [[Skrotum]] {{•}} [[Dərin ştanqa]] {{•}} [[Delfin (pirsinq)]] {{•}} [[Dido]] {{•}} [[Şahzadə Albert (pirsinq)|Şahzadə Albert]] {{•}} [[Giş (pirsinq)]] {{•}} [[Xaya pirsinqi]] <div> }}<noinclude> [[Kateqoriya:Bədənin modifikasiyası]] [[Kateqoriya:Pirsinq| ]] [[Kateqoriya:Bodi art]] [[Kateqoriya:Stomatologiya]] 03f57pp8igelt2i4uruc2ytp56rk5m0 Beşiktaş PFK 0 328941 6564815 6467056 2022-08-06T07:43:18Z EVRRVE. 219485 wikitext text/x-wiki {{futbol klubu |başlıq = {{bayraq|Türkiyə}} Beşiktaş Hakimlərin Futbol Klubu |emblem = BesiktasJK-Logo.svg |klubun tam adı = Beşiktaş Peşəkar Futbol Klubu |ölkə = [[Türkiyə]] |rəngləri = {{rəng qutusu|#FFFFFF}}{{rəng qutusu|#000000}} [[Ağ]]-[[Qara]] |ləqəbi = ''Qara Qartallar'' <br/> |yaranma tarixi = 3.3.1903 |bağlanma tarixi = |stadionu = [[Vodafone Park]] |tutumu = 42.590 |prezidenti = [[Ahmet Nur Çebi]] |baş məşqçisi = [[Valérien Ismaël]] |kapitan = |liqa = [[Türkiyə Super Liqası]] |mövsüm = 2021/2022 |sıra = 6. |sayt = {{URL|www.bjk.com.tr}} |bu mövsüm = 2021-22 Beşiktaş PFK mövsümü |pattern_la1 = _blackborder |pattern_b1 = _besiktas2122h |pattern_ra1 = _blackborder |pattern_sh1 = _adidaswhite |pattern_so1 = _color 3 stripes black |leftarm1 = ffffff |body1 = ffffff |rightarm1 = ffffff |shorts1 = 000000 |socks1 = ffffff |pattern_la2 = |pattern_b2 = _besiktas2122a |pattern_ra2 = |pattern_sh2 = _adidaswhite |pattern_so2 = _color 3 stripes white |leftarm2 = 000000 |body2 = 000000 |rightarm2 = 000000 |shorts2 = 000000 |socks2 = 000000 |pattern_la3 = _besiktas2122t |pattern_b3 = _besiktas2122t |pattern_ra3 = _besiktas2122t |pattern_sh3 = _adidasred |pattern_so3 = _3_stripes_red |leftarm3 = 808080 |body3 = 808080 |rightarm3 = 808080 |shorts3 = 808080 |socks3 = 808080 }} '''Beşiktaş Pəşəkar Futbol Klubu''' ({{Dil-tr|Beşiktaş Profesyonel Futbol Takımı}}) — [[Türkiyə]]nin [[İstanbul]] şəhərini təmsil edən futbol klubudur. [[Türkiyə Super Liqası]]nda mübarizə aparır. [[3 mart]] [[1903]]-cü ildə [[Beşiktaş Gimnastika Klubu]]nun nəznində təsis edilib. [[2013]]-cü ilə qədər öz ev oyunlarını [[Beşiktaş İnönü Stadionu]]nda keçirirdi. 2016-cı ilin Aprel 11-dən bəri oyunlarını artıq yeni tikilmiş [[Vodafone Park]]da keçirməyə başladı. Yeni stadionun tikildiyi müddətdə isə ev oyunlarını [[Atatürk Olimpiya Stadionu]], Başakşehir Fatih Terim Stadionu və Osmanlı Stadionunda oynayırdı. Beşiktaş 16 dəfə [[Türkiyə Super Liqası]], 10 dəfə [[Türkiyə Milli Futbol Kuboku|Türkiyə Kuboku]] və 9 dəfə [[Türkiyə Super Kuboku]]nun Çempionu olub. Beşiktaş 1986/1987 mövsümündə [[UEFA Çempionlar Liqası]]nda 1/4 finala qədər irəlləyə bilmişdi. Bu nəticə Beşiktaşın tarixində Avropa arenasındaki ən yaxşı nəticəsidir.Və Beşiktaş Tək naməğlub türk klubudur (Çempionlar liqası qruplarında) == Tarixi == İlk illər futbola çox meyl göstərilməsə də, 1910-cu illərdə gimnastika ilə məşğul olanlar aralarında futbol oynamağa başladılar. O illərdə Osmanlı İmperatorluğunda futbola meyl artmaqda idi. Beşiktaş ilə birlikdə ''Valideçeşme'' və ''Basiret'' klublarının təşkil edilməsi ilə rəqabət artmışdı. 1911-ci ilin Avqust ayında Valideçeşme klubunun yaradıcısı Şeref Bey Beşiktaş klubuna qoşuldu. Şeref Beyin cəhdləri ilə Basiret klubu da Beşiktaşa qoşuldu. Bunun nəticəsi ilə futbol şöbəsi tam olaraq fəaliyyətə başladı. [[I Dünya Müharibəsi]]nin başlanması ilə futbol fəaliyyətləri tamamilə dayandı. Dünya müharibəsindən sonra klub təkrar fəaliyyətini bərpa etdi və Akaretlər meydançasında məşqlər davam etdirildi. === Yeni Liqanın təşkili === 1920-ci illərdə Beşiktaş iki əzəli rəqibiylə qarşılaşmasa da o dövrün güclü klublarını məğlub etmiş klub idi. 1919-cu ildə liqa tərtib komitəsi klubların liqada iştirak etməsi istəklərini rədd etdi. Şərəf Bəy, buna görə İstanbul Türk İdman Birliyi liqasını təşkil etdi və Beşiktaş burada çempion oldu. İkinci mövsümdə də Beşiktaş finalda Daruşşafakanı məğlub edərək 2-ci çempionluğunu qazandı. === İstanbul liqaları === Cümə və Bazar liqalarının başa çatması ilə Türkiyə Futbol Çempionatı təşkil edildi. İstanbul liqasını qalib bitirən bu çempionatda iştirak hüququ əldə edəcəkdi. İlk mövsümdə bütün oyunlarını qalib bitirən Beşiktaş çempion oldu. 6 Noyabr 1931-ci ildə Fənərbaxça ilə oyunda bu klubunun oynuna çıxmamasına görə Beşiktaş texniki qalibiyyət əldə etdi. Beşiktaş ikinci çempionluğunu 1933-34 mövsümündə əldə etdi. Bu dövrdə Şərəf Bəy Çırağan Sarayının baxçasını klubun futbol sahəsi elan etdi. Lakin sonra yaşanan mübahisələr və baş verən hadisələr kluba yansıdı və bir sonraki çempionluq itirildi. 1937-38 mövsümündə ilk dəfə istifadə edilən top fərqi qaydası ilə çempionluq itirildi. Sonraki mövsüm heyətini dəyişdirməyən Beşiktaş 5 mövsüm ardıcıl çempion oldu və "Yenilməz Batalyon" adını aldı. 1946-cı ildə alınan çempionluqdan sonra bir dəfə 3-cülük, bir dəfə 2-cilikdən sonra heyət yeniləndi. 1950 və 1951 mövsümlərini də çempion başa vurdu. Sonra dəyişdirilən adı ilə İstanbul Peşəkar Liqasında ilk 2 mövsümü çempion olan Beşiktaş sonraki mövsüm qol fərqi ilə çempionluğu itirdi. 1959-cu ildə ilk dəfə 5-ci oldu. === Müasir dövr === [[Şəkil:Avropa Liqası Muzeyi Bakıda 29.jpg|thumb|Klubun forması Avropa Liqası Muzeyində]] 1956-57 mövsümündə təşkil edilən Milli Küme liqasını çempion tamamlayan Beşiktaş, [[Türkiyə Futbol Federasiyası|TFF]] tərəfindən adının UEFA-ya bildirilməsi unudulduğuna görə 1957-58 Çempionlar Kubokunda iştirak hüququnu itirdi. 1957-58 mövsümünü də çempion tamamlayan Beşiktaş bu dəfə 1958-59 mövsümündə [[UEFA Çempionlar Kuboku]]nda iştirak hüququnu əldə etdi. İlk matçda [[Olimpiyakos]] ilə qarşılaşacaq Beşiktaş, rəqibin sahəyə çıxmamasına görə növbəti tura yüksəldi. Sonraki turda [[Real Madrid FK|Real Madrid]] ilə qarşılaşan Beşiktaş, ümumilikdə 3-1 ilə məğlub olaraq kubokdan ələndi. 1959-cu ildən sonra isə müasir [[Türkiyə Super Liqası]] oynanmağa başladı. 2001-ci ildə [[Türkiyə Futbol Federasiyası|TFF]] tərəfindən verilən qərar ilə bu iki çempionluq da Beşiktaşın çempionluğu olaraq qəbul edildi. === Peşəkar Liqalar === 1959-cu ildən etibarən Türkiyə 1. liqası təşkil edildi. İlk Beşiktaşın məşqçisi [[Andrea Kutik]] oldu və 2-ci mövsümdə çempionluq əldə edildi. Sonra məşqçiliyə gələn serb məşqçi [[Lyubişa Spayiç]] ilə 1965-66 və 1966-67 mövsümlərində çempion oldu. 1960-cı və 70-ci illərdə Beşiktaş pis nəticələri ilə fərqləndi və bu illər ərzində 1 [[Türkiyə Kuboku (futbol)|Türkiyə Kuboku]], 2 Başbakanlık Kuboku, 1 də Cumhurbaşkanlığı kuboku qazanıldı. Növbəti çempionluq 15 mövsüm sonra 1981-82 mövsümündə Yuqaslav məşqçi Dorde Miliç ilə əldə edildi. 5-ci və 4-cülükdən sonra 1984-85 mövsümündə top fərqi ilə çempionluq Fənərbaxçaya itirildi. Sonraki mövsüm isə Galatasaraya qarşı top fərqi ilə çempionluq əldə edildi. [[1986-87 UEFA Çempionlar Kuboku]]nda ilk turda Dinamo Tirananı keçdi. 2-ci turda Cənubi Kipr klubu APOEL oyuna çıxmadığına görə növbəti tura yüksəldi və 1/4 finalda [[Dinamo Kiyev FK|Dinamo Kiyev]]ə ümumilikdə 0-7 hesabı ilə məğlub oldu və tarixinin ən yaxşı nəticəsini göstərmiş oldu. === Qordon Milne dövrü === [[Şəkil:Mehmet Özdilek.jpg|150px|thumbnail|right|[[Mehmet Özdilek]] Beşiktaş üçün Super Liqada ən çox qol vuran futbolçudur (130)]] 1984-cü ildə prezident seçilən [[Süleyman Seba]] 1987-ci ildə [[Liverpul FK|Liverpul]] oynamış keçmiş futbolçu [[Qordon Milne]]ni məşqçiliyə gətirdi. İlk 2 mövsüm çempion ola bilməməsinə baxmayaraq, 3-cü mövsümdə həm Türkiyə liqası həm də Türkiyə kuboku qazanıldı və o mövsüm Türkiyə Futbol liqasının ən fərqli qalibiyyəti Adana Demirspora qarşı alınan 10-0-lıq qalibiyyət əldə edildi. Ardıcıl olaraq 3 il çempion olundu və 1991-92 mövsümünü məğlubiyyətsiz çempion tamamladı və bu Türkiyə rekordu idi. Bu dövrün ən uğurlu futbolçuları; [[Feyyaz Uçar]], [[Ali Gültiken]], [[Metin Tekin]], [[Rıza Çalimbay]], [[Mehmet Özdilek]], [[Recep Çetin]], [[Ulvi Güveneroğlu]] idi. === 1990-cu illər === [[Şəkil:Rıza Çalımbay.JPG|150px|thumbnail|left|Rıza Çalımbay Super Liqada ən çox Beşiktaş forması geyinən futbolçudur.]] Qordon Milnedən sonra məşqçiliyə gələn [[Kristof Daum]] ilə 1994-95 mövsümündə çempionluq əldə edildi. Qalatasarayın uğurları ilə keçən 90-cı illərdə Beşiktaş, Qalatasarayın əsas rəqibi idi. 1997-98 mövsümündə ilk dəfə [[UEFA Çempionlar Liqası]]nda mübarizə apardı. === 2000-ci illər === 2000-01 mövsümündə Çempionlar Liqası qruplarında mübarizə aparsa da, qrupdan çıxmağı bacarmadı. Tək yadda qalan isə İstanbulda [[Barselona FK|Barselona]]nın 3-0 məğlub edilməsi idi. [[Şəkil:Мирча Луческу - Mircea Lucescu (22051886529).jpg|150px|thumbnail|right|Mirçea Luçesku, Beşiktaşın 100-ci illində klubu çempion edən baş məşqçidir]] === 100-cü il === 2002-03 mövsümündə 100-cü il olduğuna görə klub rəhbərliyi klubda radikal dəyişikliklər etdi. Məşqçiliyə Mirçea Luçesku təyin edildi. Uğurlu çıxışla və cəmi 1 məğlubiyyət ilə çempion oldu, [[UEFA Kuboku]]nda isə tarixinin ən yaxşı nəticəsi olan 1/4 finala qədər yüksəldi. === Sonraki illər === [[Şəkil:Bobo13.JPG|150px|thumbnail|right|Roceriyo Da Silva Bobo Beşiktaş forması ilə Super Liqada və Avropada ən çox qol vuran futbolçudur]] 2003-04 mövsümündə ilk dövrəni 2-ci Fənərbaxçadan 8 xal üstün bitirsə də ikinci hissədə baş verən hadisələr və itirilən xallar ilə mövsümü Fənərbaxçanın 14 xal gerisində 3-cü pillədə başa vurdu və baş məşqçi Luçesku və prezident Serdar Bilgili istefa verdi. Növbəti mövsüm Prezidentləyə [[Yıldırım Demirören]], baş məşqçiliyə isə [[Visente Del Boske]] seçildi. Ancaq uğursuz nəticələr ilə Del Boske göndərildi və Rıza Çalımbay baş məşqçi təyin olundu. Bu mövsüm Fənərbaxçaya qarşı səfərdə 10 nəfərlə 4-3-lük qalibiyyət yadda qalan hadisə oldu. Növbəti mövsüm baş məşqçiliyə [[Jan Tiqana]] təyin olundu. Həmin mövsüm Qalatasaray və Fənərbaxçanın xeyli gerisində qaldı. 2006-07 mövsümündə isə Fənərbaxça ilə çempionluq mübarizəsi məğlubiyyətlə nəticələndi. 2007-08 mövsümündə baş məşqçiliyə [[Ərtuğrul Sağlam]] təyin edildi yenə çempionluq mübarizəsində 3-cülükdə qaldı və Çempionlar Liqasında isə qrupdan çıxa bilmədi. Liverpula qarşı alınan 8-0 məğlubiyyət ilə Çempionlar liqasının ən pis nəticəsi olaraq yadda qaldı. 2008-09 mövsümündə Ərtuğrul Sağlam istefa verməsi nəticəsində baş məşqçiliyə [[Mustafa Dənizli]] gəldi və o mövsümü Beşiktaş çempion olaraq başa vurdu. 2009-10 mövsümündə uğursuz çıxış nəticəsində Mustafa Dənizli klubdan ayrıldı. 2010-11 mövsümünə böyük ümidlərlə başlayan klub baş məşqçiliyə [[Bernd Şuster]] təyin edildi. Ulduz futbolçular; [[Rikardo Kuarejma]], [[Quti Hernandez]], [[Simao Sabrosa]], [[Hüqo Almeyda]] və [[Manuel Fernandez]] transfer edildi. Lakin çox uğursuz nəticə göstərildi və Şuster istefa verdi mövsüm ortasında baş məşqçiliyə Tayfur Havutçu gəldi. Lakin iyul ayında baş verən "oyun alqı-satqısı"na görə Tayfur Havutçunun həbs olunmasına görə müvəqqəti olaraq məşqçiliyə [[Karlos Karvalyal]] təyin edildi. Lakin bu mövsüm də uğursuzluqla nəticələndi. 2012-ci ildə Yıldırım Demirörənin Türkiyə Futbol Federasiyası prezidentliyinə seçilməsi ilə Beşiktaşın yeni prezidenti [[Fikrət Orman]] oldu. Klubun ciddi borcları nəticəsində bir çox futbolçu klubdan ayrıldı bəziləri isə maaşını azaltmağa məcbur oldu. 2012-13 mövsümündə baş məşqçiliyə [[Samet Aybaba]] təyin edildi və bu mövsüm "FEDA mövsümü" olaraq adlandırıldı. Məhdud heyətinə baxmayaraq mövsümü 3-cü başa vurdu. Bu mövsümün sonundan etibarən [[Beşiktaş İnönü Stadionu]] sökülərək yeni stadion inşaatına başlandı. Növbəti mövsüm baş məşqçiliyə [[Slaven Biliç]] təyin edildi. İlk dövrlər uğurlu çıxış edilsə də sonra çempionluq mübarizəsindən uzaqlaşıldı və mövsümü yenə 3-cü başa vurdu. 2014-15 mövsümündə isə Çelsidən transfer edilən [[Demba Ba]]nın uğurlu çıxışı ilə son 4 tura qədər çempionluq mübarizəsi verilsə də, son 4 oyunda uğursuz nəticə ilə mövsüm 3-cü pillədə başa vurdu. 2015-16 mövsümündə isə baş məşqçi postuna [[Şənol Günəş]] təyin edildi. 2015-16 mövsümünü çempion kimi başa vuran klub, ertəsi mövsüm [[Çempionlar Liqası]]nda iştirak etdi. B qrubunda [[Benfika FK|Benfika]], [[Napoli]] və [[Dinamo Kiyev FK|Dinamo Kiyev]] ilə eyni qrupda mübarizə aparan Beşiktaş, 7 xalla qrubun üçüncü bitirib, [[UEFA Avropa Liqası]]nda mübarizəni davam etdirdi. 1/16 mərhələsində [[İsrail]]in [[Hapoel Ber Şeva]] klubu ilə mübarizəni ümumi hesabda 5-2 qalib bitirib, 1/8 finala yüksəldi. Bu turda [[Yunanıstan]]ın [[Olimpiakos FK|Olimpiakos]] klubunu ümumi hesabda 5-2 məğlub edərək tarixində ikinci dəfə UEFA Avropa Liqasında (əvvəlki adı ilə [[UEFA Kuboku]]) 1/4 finala çıxmağı bacardı. 1/4 final mərhələsində [[Fransa]]nın [[Olimpik Lion FK|Olimpik Lion]] klubu ilə qarşılaşdı. Səfərdə 2-1 məğlub olsa da, evdə 2-1 qalib gəldi və əlavə vaxtda da hesab dəyişmədiyi üçün penalti seriyalarında Lion klubu 7-6 qalib gəldi və Beşiktaş mübarizəni dayandırdı. May ayında klub Türkiyə Super Liqasını da çempion olaraq başa vurdu. 2017-18 mövsümünə klub Konyaspor ilə super kubok matçı ilə başladı. 2-1 məğlub oldu və ardıcıl ikinci dəfə super kubokda qalib ola bilmədi. 2017-18 Çempionlar Liqasında mübarizə aparan klub, [[Monako FK|Monako]], [[Portu FK|Portu]] və Leypsiq ilə G qrubunda mübarizə apardı və qrubu 4 qalibiyyət və iki heç-heçə ilə lider başa vurdu və 1/8 final mərhələsində [[Almaniya]]nın [[Bavariya FK|Bavariya]] klubu ilə mübarizə aparacaq. == Məşqçiləri == [[Şəkil:Bernd Schuster (2007).JPG|200px|thumb|right|Bernd Şuster Beşiktaşda məşqçi işləyən zaman]] <table style="font-size:90%"><tr><td valign="top"> * 1911-1925 [[Şərəf Bəy]] * 1925-1935 [[Zinger]] * 1935-1944 [[Rəfik Osman Top]] * 1944-1946 [[Çarles Hovard]] * 1946-1947 [[Rəfik Osman Top]] * 1947-1948 [[Cuzeppe Meatza]] * 1948-1949 [[Hakkı Yetən]] * 1949-1950 [[Erik Kin]] * 1950-1954 [[Hakkı Yetən]] * 1954-1955 [[Sandro Puppo]] * 1955-1956 [[Cihat Arman]] * 1956-1957 [[Mesaros]] * 1957-1958 [[Əşrəf Bilgiç]] * 1958-1959 [[Leandro Remondini]] </td><td valign="top"> * 1959-1960 [[Andrea Kutik]] * 1960-1961 [[Sandro Puppo]] * 1961-1963 [[Şərəf Görkey]] * 1963-1964 [[Rəcəb Adanır]] – [[Melçihor]] * 1964-1967 [[Lubisa Spayiç]] * 1967-1968 [[Ceyn Yanevski]] * 1968-1969 [[Krum Milyev]] * 1969-1970 [[Milovan Siriç]] * 1970-1971 [[Dimitru Teodoresku]] * 1971-1972 [[Gündüz Qılınc]] * 1972-1974 [[Abdullah Geqic]] * 1974-1975 [[Mətin Türəl]] * 1975-1976 [[Horst Buhtz]] * 1976-1977 [[Gündüz Təkin Onay]] </td><td valign="top"> * 1977-1978 [[Miloş Milutinoviç]] * 1978-1979 [[Doğan Andaç]] * 1979-1980 [[Sərpil Hamdi Tüzün]] * 1980-1981 [[Mətin Türel]] * 1980-1983 [[Dorde Miliç]] * 1983-1984 [[Ziya Tanər]] * 1984-1986 [[Branko Stankoviç]] * 1986-1987 [[Miloş Milutinoviç]] * 1987-1993 [[Qordon Milne]] * 1993-1996 [[Kristof Daum]] * 1996-1997 [[Rasim Qara]] * 1997-1999 [[Con Benjamin Toşak]] * 1999 [[Karl Haynz Feldkamp]] * 1999-2000 [[Hans Peter Brigel]] </td><td valign="top"> * 2000-2001 [[Nevio Skala]] * 2001-2002 [[Kristof Daum]] * 2002-2004 [[Mirçea Luçesku]] * 2004-2005 [[Visente Del Boske]] * 2005-2006 [[Rza Çalımbay]] * 2006-2007 [[Jan Tiqana]] * 2007-2008 [[Ərtoğrul Sağlam]] * 2008-2010 [[Mustafa Dənizli]] * 2010-2011 [[Bernd Schuster]] * 2011 [[Tayfur Havutçu]] * 2011-2012 [[Carlos Charvalhal]] </td><td valign="top"> * 2012 [[Tayfur Havutçu]] * 2012-2013 [[Samet Aybaba]] * 2013-2015 [[Slaven Biliç]] * 2015- [[Şənol Günəş|Şenol Günəş]] </td></tr></table> == Sponsorlar == {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! Mövsüm !! İstehsalçı !! Forma reklamı !! Qol reklamı !! Arxa reklamı !! Şortik Reklamı !! Ayaq Reklamı |- | 1977-78 || - || Pereja || - || - || - || - |- | 1980-81 || - || KİP || - || - || - || - |- | 1981-82 || [[Umbro]] || Umbro || - || - || Adidas || - |- | 1982-83 || [[Umbro]] || Anka || - || - || - || - |- | 1983-84 || [[Umbro]] || Doysan || - || - || - || - |- | 1984-85 || [[Umbro]] || Bağbank || - || - || - || - |- | 1985-86 || Sport || [[Sony]] || - || - || - || - |- | 1986-87 || [[Adidas]] || Beslen Makarna || - || - || - || - |- | 1987-88 || [[Adidas]] || [[Toshiba]], [[Titibank]] || - || - || - || - |- | 1988-89 || [[Adidas]] || Bozkurt Mensucat || - || - || - || - |- | 1989-90 || [[Adidas]] || Demirdöküm, Aygaz || - || - || - || - |- | 1990-91 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1991-92 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1992-93 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1993-94 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1994-95 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1995-96 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1996-97 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1997-98 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1998-99 || [[Reebok]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1999-00 || [[Reebok]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 2000-01 || [[Reebok]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 2001-02 || [[Puma]] || [[Beko]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2002-03 || [[Puma]] || [[Beko]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2003-04 || [[Puma]] || [[Beko]] || [[Turkcell]] || - || - || - |- | 2004-05 || [[Puma]] || [[Turkcell]] || [[Turkcell]] || - || - || - |- | 2005-06 || [[Umbro]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2006-07 || [[Umbro]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2007-08 || [[Umbro]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2008-09 || [[Umbro]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2009-10 || [[Adidas]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2010-11 || [[Adidas]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2011-12 || [[Adidas]] || [[Toyota]] || [[Avea]] || [[Ülker]] || - || - |- | 2012-13 || [[Adidas]] || [[Toyota]] || [[Avea]] || [[Ülker]] || - || - |- | 2013-14 || [[Adidas]] || Toyota || - || [[Kalde]] || Bahçeşehir Koleji || - |- | 2014-15 || [[Adidas]] || [[Vodafone]] || [[Kalde]] || [[Beko]] || - || - |- | 2015-16 || [[Adidas]] || [[Vodafone]] || [[Kalde]] || [[Beko]] ||Coca-Cola|| - |- |} == Formalar == === Ev formaları === {| | {{Football kit | pattern_la = _derbyc0910h | pattern_b = _besiktas1112a | pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color_3_stripes_black | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 1990-91 }} | {{Football kit | pattern_la = _derbyc0910h | pattern_b = _besiktas1112a | pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color_3_stripes_black | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 1992-93 }} | {{Football kit | pattern_la = _derbyc0910h | pattern_b = _besiktas1112a | pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color_3_stripes_black | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 1992-93 }} | {{Football kit | pattern_la = | pattern_b = _bjk9899h | pattern_ra = | pattern_sh = _adidasonwhite | leftarm = FFFFFF | body = 000000 | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 1997-98 }} |} {| | {{Football kit | pattern_la = _besiktas0203h | pattern_b = _besiktas0203h | pattern_ra = _besiktas0203h | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm = | body = | rightarm = | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = 2002-03 }} | {{Football kit | pattern_la = | pattern_b = _besiktas0708h | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = 2007-08 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = _silversides |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = FFFFFF |socks = FFFFFF |title = 2008-09 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910h |pattern_b = _besiktas0910a |pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidasonwhite |pattern_so = _color_3_stripes_black |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 2009-10 }} | {{Football kit | pattern_la = _adidas2010onwhite | pattern_b = _besiktas1011a | pattern_ra = _adidas2010onwhite | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _germany2008 | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 050000 | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2010-11 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910h |pattern_b = _besiktas1112a |pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidasonwhite |pattern_so = _color_3_stripes_black |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 2011-12 }} | {{Football kit | pattern_la = _derbyc0910h | pattern_b = _bjk1213h | pattern_ra = _derbyc0910h | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _color 3 stripes black | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2012-13 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1314h | pattern_b = _bjk1314h | pattern_ra = _bjk1314h | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _color 3 stripes black | leftarm = FFFFFF | body = 000000 | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2013-14 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1415h | pattern_b = _bjk1415h | pattern_ra = _bjk1415h | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _color 3 stripes black | leftarm = FFFFFF | body = 000000 | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2014-15 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1516h | pattern_b = _bjk1516h | pattern_ra = _bjk1516h | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _color 3 stripes black | leftarm = FFFFFF | body = 000000 | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2015-16 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1617h | pattern_b = _bjk1617h | pattern_ra = _bjk1617h | pattern_sh = _adidasblack | pattern_so = _bjk1617h | leftarm = ffffff | body = ffffff | rightarm = ffffff | shorts = ffffff | socks = ffffff | title = 2016-17 }} |} === Səfər formaları === {| | {{Football kit |pattern_la = _besiktas0203a |pattern_b = _besiktas0203a |pattern_ra = _besiktas0203a |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2002-03 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = |socks = |title = 2007-08 }} | {{Football kit |pattern_la = _besiktas0809h |pattern_b = _besiktas0809h |pattern_ra = _besiktas0809h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2008-09 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910a |pattern_b = _besiktas0910h |pattern_ra = _derbyc0910a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _color_3_stripes_white |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2009-10 }} | | {{Football kit | pattern_la = _adidas2010white | pattern_b = _besiktas1011h | pattern_ra = _adidas2010white | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _3 stripes white | leftarm = 000000 | body = FFFFFF | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2010-11 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910a |pattern_b = _besiktas1112h |pattern_ra = _derbyc0910a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _color_3_stripes_white |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2011-12 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1213a | pattern_b = _besiktas1213a | pattern_ra = _bjk1213a | pattern_sh = _adidas white | pattern_so = _color 3 stripes white | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2012-13 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1314a | pattern_b = _bjk1314a | pattern_ra = _bjk1314a | pattern_sh = _bjk1314a | pattern_so = _bjk1314a | leftarm = 0f0f0f | body = 0f0f0f | rightarm = 0f0f0f | shorts = 0f0f0f | socks = 0f0f0f | title = 2013-14 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1415a | pattern_b = _bjk1415a | pattern_ra = _bjk1415a | pattern_sh = _bayer1 | pattern_so = _color 3 stripes red | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2014-15 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1516a | pattern_b = _bjk1516a | pattern_ra = _bjk1516a | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color 3 stripes white | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2015-16 }} |} {| | {{Football kit | pattern_la = _bjk1617a | pattern_b = _bjk1617a | pattern_ra = _bjk1617a | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _bjk1617a | leftarm = ffffff | body = 000000 | rightarm = ffffff | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2016-17 }} |} === 3-cü formalar === {| | {{Football kit |pattern_la = _besiktas0203t |pattern_b = _besiktas0203t |pattern_ra = _besiktas0203t |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = FF0000 |socks = FF0000 |title = 2002-03 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = |socks = |title = 2007-08 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = _besiktas0809t |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = 000000 |body = 696969 |rightarm = 000000 |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2008-09 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910a |pattern_b = _besiktas0910t |pattern_ra = _derbyc0910a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _color_3_stripes_white |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2009-10 }} | | {{Football kit | pattern_la = _adidas2010white | pattern_b = _besiktas1011t | pattern_ra = _adidas2010white | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _3 stripes white | leftarm = 000000 | body = 000004 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2010-11 }} | {{Football kit |pattern_la = _besiktas1112a |pattern_b = _besiktas1112t |pattern_ra = _besiktas1112a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _color_3_stripes_white |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2011-12 }} | {{Football kit | pattern_la =_besiktas1213t | pattern_b =_besiktas1213t | pattern_ra =_besiktas1213t | pattern_sh =_adidaswhite | pattern_so =_color 3 stripes white | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = ba272b | socks = ba272b | title = 2012-13 }} | {{Football kit | pattern_la =_besiktas1314a | pattern_b =_besiktas1314a | pattern_ra =_besiktas1314a | pattern_sh =_besiktas1314a | pattern_so =_besiktas1314a | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = bdbdbd | socks = bdbdbd | title = 2013-14 }} | {{Football kit | pattern_la =_bjk1415t | pattern_b =_bjk1415t | pattern_ra =_bjk1415t | pattern_sh =_adidasredwhite | pattern_so =_color 3 stripes white | leftarm = bdbdbd | body = bdbdbd | rightarm = bdbdbd | shorts = FF0000 | socks = FF0000 | title = 2014-15 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1516t | pattern_b = _bjk1516t | pattern_ra = _bjk1516t | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color 3 stripes white | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2015-16 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1617T | pattern_b = _bjk1617T | pattern_ra = _bjk1617T | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _bjk1617T | leftarm = bf000a | body = bf000a | rightarm = bf000a | shorts = bf000a | socks = bf000a | title = 2016-17 }} |} == Çempionluq və kuboklar == {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size:90%;" |- !Mövsüm ! O !! Q !! B !! M !! A !! Y !!TF.!! P !! Uğur !! [[Türkiyə Super Liqası|Super Liqa]] !! [[Türkiyə Kuboku (futbol)|Türkiyə Kuboku]] !! [[Türkiyə Super Kuboku|Super Kubok]] !colspan=2|Avropa !! Baş məşqçi |- |1959 |align=right|14||align=right| 8||align=right| 2||align=right| 4 |align=right|22||align=right|16||align=right| +6||align=right|'''18''' |{{#expr: 8/14 round 2}}% |align=center|'''2.''' | | | || ||align=left| {{Bayraq|İtaliya}} [[Leandro Remondini|Remondini]] <small>(7 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Hüseyin Sayqun|Sayqun]] <small>(7 Matç)</small> |- |1959-60 |align=right|38||align=right|29||align=right| 7||align=right| 2 |align=right|68||align=right|15||align=right|+53||align=right|'''65''' |{{#expr:29/38 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' | | | || ||align=left| {{Bayraq|HUN}} [[András Kuttik|Kuttik]] <small>(38 Matç)</small> |- |1960-61 |align=right|38||align=right|22||align=right|11||align=right| 5 |align=right|61||align=right|26||align=right|+35||align=right|'''55''' |{{#expr:22/38 round 2}}% |align=center|'''3.''' | | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ITA}} [[Sandro Puppo|Puppo]] <small>(38 Matç)</small> |- |1961-62 |align=right|38||align=right|16||align=right|16||align=right| 6 |align=right|48||align=right|24||align=right|+24||align=right|'''48''' |{{#expr:16/38 round 2}}% |align=center|'''3.''' | | | || || align=left| {{Bayraq|HUN}} [[András Kuttik|Kuttik]] <small>(25 Matç)</small> {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(13 Matç)</small> |- |1962-63 |align=right|42||align=right|29||align=right|10||align=right| 3 |align=right|92||align=right|27||align=right|+65||align=right|'''68''' |{{#expr:29/42 round 2}}% |align=center|'''2.''' | 3-cü Mərhələ | | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(42 Matç)</small> |- |1963-64 |align=right|34||align=right|22||align=right| 8||align=right| 4 |align=right|57||align=right|19||align=right|+38||align=right|'''52''' |{{#expr:22/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' | Yarım Final | | || || align=left| {{Bayraq|AUT}} Ernst Melxior <small>(34 Matç)</small> |- |1964-65 |align=right|30||align=right|16||align=right| 9||align=right| 5 |align=right|47||align=right|17||align=right|+29||align=right|'''41''' |{{#expr:16/30 round 2}}% |align=center|'''2.''' | 6-cı Mərhələ | | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(30 Matç)</small> |- |1965-66 |align=right|30||align=right|20||align=right| 8||align=right| 2 |align=right|52||align=right|16||align=right|+36||align=right|'''48''' |{{#expr:20/30 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' | bgcolor=silver|'''Final''' | bgcolor=silver|'''Final''' | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(30 Matç)</small> |- |1966-67 |align=right|32||align=right|16||align=right|13||align=right| 3 |align=right|44||align=right|15||align=right|+29||align=right|'''45''' |{{#expr:16/32 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' |<small>1/4 Final</small> | bgcolor=gold|'''Çempion''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(32 Matç)</small> |- |1968-69 |align=right|32||align=right|15||align=right|12||align=right| 5 |align=right|42||align=right|24||align=right|+18||align=right|'''42''' |{{#expr:15/32 round 2}}% |align=center|'''2.''' |2-ci mərhələ | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|YUG}} Jane Janevski <small>(29 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Receb Adanır <small>(3 Matç)</small> |- |1968-69 |align=right|30||align=right|14||align=right|10||align=right| 6 |align=right|30||align=right|20||align=right|+10||align=right|'''38''' |{{#expr:14/30 round 2}}% |align=center|'''3.''' |1-ci mərhələ | | || ||align=left| {{Bayraq|YUG}} Milovan Çiriç <small>(30 Matç)</small> |- |1969-70 |align=right|30||align=right|10||align=right|10||align=right|10 |align=right|26||align=right|26||align=right| 0||align=right|'''30''' |{{#expr:10/30 round 2}}% |align=center|'''9.''' |1-ci mərhələ | | || || align=left| [[Şəkil:Flag of Bulgaria.svg|20px]] Krum Milev <small>(22 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Recep Adanır <small>(8 Matç)</small> |- |1970-71 |align=right|30||align=right|10||align=right|13||align=right| 7 |align=right|31||align=right|20||align=right|+11||align=right|'''33''' |{{#expr:10/30 round 2}}% |align=center|'''6.''' |<small>1/4 Final</small> | | || ||align=left| {{Bayraq|ROU}} Dmitru Teoderesku <small>(30 Matç)</small> |- |1971-72 |align=right|30||align=right|12||align=right|10||align=right| 8 |align=right|28||align=right|23||align=right|+ 5||align=right|'''34''' |{{#expr:12/30 round 2}}% |align=center|'''4.''' |<small>1/4 Final</small> | | || ||align=left| {{Bayraq|TUR}} Gündüz Kılıç <small>(29 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Necmi Mutlu <small>(1 Matç)</small> |- |1972-73 |align=right|30||align=right| 9||align=right|13||align=right| 8 |align=right|14||align=right|18||align=right|- 4||align=right|'''31''' |{{#expr: 9/30 round 2}}% |align=center|'''6.''' |2-ci mərhələ | | || ||align=left| {{Bayraq|YUG}} Abdullah Gegiç <small>(30 Matç)</small> |- |1973-74 |align=right|30||align=right|13||align=right|14||align=right| 3 |align=right|34||align=right|19||align=right|+15||align=right|'''40''' |{{#expr:13/30 round 2}}% |align=center|'''2.''' |<small>Yarım Final</small> |bgcolor=gold|'''Çempion''' | || || align=left| {{Bayraq|TUR}} Metin Türel <small>(30 Matç)</small> |- |1974-75 |align=right|30||align=right|11||align=right|11||align=right| 8 |align=right|29||align=right|24||align=right|+ 5||align=right|'''33''' |{{#expr:11/30 round 2}}% |align=center|'''5.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci Mərhələ || align=left| {{Bayraq|TUR}} Metin Türel <small>(9 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Kaya Köstepen <small>(4 Matç)</small> [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] Horst Buhtz <small>(17 Matç)</small> |- |1975-76 |align=right|30||align=right| 5||align=right|17||align=right| 8 |align=right|25||align=right|32||align=right|- 7||align=right|'''27''' |{{#expr: 5/30 round 2}}% |align=center|'''11.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 1-ci Mərhələ || align=left| [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] Horst Buhtz <small>(5 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Gündüz Tekin Onay <small>(25 Matç)</small> |- |1976-77 |align=right|30||align=right|13||align=right| 7||align=right|10 |align=right|35||align=right|24||align=right|+11||align=right|'''33''' |{{#expr:13/30 round 2}}% |align=center|'''4.''' |bgcolor=silver|'''Final''' | | || ||align=left| {{Bayraq|TUR}} Gündüz Tekin Onay <small>(18 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} İsmet Arıkan <small>(12 Matç)</small> |- |1977-78 |align=right|30||align=right|12||align=right| 8||align=right|10 |align=right|33||align=right|29||align=right|+ 4||align=right|'''32''' |{{#expr:12/30 round 2}}% |align=center|'''5.''' |4-cü mərhələ | | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|TUR}} Recep Adanır <small>(3 Matç)</small> {{Bayraq|YUG}} Miloş Milutinoviç <small>(27 Matç)</small> |- |1978-79 |align=right|30||align=right|10||align=right| 9||align=right|11 |align=right|33||align=right|32||align=right|+ 1||align=right|'''29''' |{{#expr:10/30 round 2}}% |align=center|'''9.''' |<small>1/4 Final</small> | | || || align=left| {{Bayraq|TUR}} Doğan Andaç <small>(30 Matç)</small> |- |1979-80 |align=right|30||align=right| 9||align=right|10||align=right|11 |align=right|25||align=right|27||align=right|- 2||align=right|'''29''' |{{#expr: 9/30 round 2}}% |align=center|'''11.''' |6-cı mərhələ | | || || align=left| {{Bayraq|TUR}} Serpil Hamdi Tüzün <small>(30 Matç)</small> |- |1980-81 |align=right|30||align=right|12||align=right| 7||align=right|11 |align=right|27||align=right|23||align=right|+ 4||align=right|'''31''' |{{#expr:12/30 round 2}}% |align=center|'''5.''' |<small>1/4 Final</small> | | || || align=left| {{Bayraq|TUR}} Metin Türel <small>(4 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Enver Katip <small>(3 Matç)</small> {{Bayraq|YUG}} Dorđe Miliç <small>(23 Matç)</small> |- |1981-82 |align=right|32||align=right|14||align=right|16||align=right| 2 |align=right|38||align=right|17||align=right|+21||align=right|'''44''' |{{#expr:14/32 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' |6-cı mərhələ |bgcolor=silver|'''Final''' | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} Dorde Miliç <small>(32 Matç)</small> |- |1982-83 |align=right|34||align=right|16||align=right| 7||align=right|11 |align=right|49||align=right|30||align=right|+19||align=right|'''39''' |{{#expr:16/34 round 2}}% |align=center|'''5.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|YUG}} Dorde Miliç <small>(34 Matç)</small> |- |1983-84 |align=right|34||align=right|17||align=right|10||align=right| 7 |align=right|40||align=right|21||align=right|+19||align=right|'''44''' |{{#expr:19/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' |bgcolor=silver|'''Final''' | | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} Dorde Miliç <small>(28 Matç)</small> {{Bayraq|YUG}} Ziya Taner <small>(6 Matç)</small> |- |1984-85 |align=right|34||align=right|19||align=right|12||align=right| 3 |align=right|49||align=right|19||align=right|+30||align=right|'''50''' |{{#expr:19/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' |Yarım Final | | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 1-ci Mərhələ || align=left| {{Bayraq|YUG}} Branko Stankoviç <small>(34 Matç)</small> |- |1985-86 |align=right|36||align=right|22||align=right|12||align=right| 2 |align=right|65||align=right|21||align=right|+44||align=right|'''56''' |{{#expr:22/36 round 2}}% |align=center bgcolor=Gold|'''Çempion''' |6-cı mərhələ |bgcolor=Gold|'''Çempion''' | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|YUG}} Branko Stankoviç <small>(36 Matç)</small> |- |1986-87 |align=right|36||align=right|23||align=right| 7||align=right| 6 |align=right|67||align=right|26||align=right|+41||align=right|'''53''' |{{#expr:23/36 round 2}}% |align=center|'''2.''' |5-ci Mərhələ | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1/4 Final ||align=left| {{Bayraq|YUG}} Miloş Milutinoviç <small>(36 Matç)</small> |- |1987-88 |align=right|38||align=right|22||align=right|12||align=right| 4 |align=right|68||align=right|29||align=right|+39||align=right|'''78''' |{{#expr:22/38 round 2}}% |align=center|'''2.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(38 Matç)</small> |- |1988-89 |align=right|36||align=right|25||align=right| 8||align=right| 3 |align=right|81||align=right|21||align=right|+60||align=right|'''83''' |{{#expr:25/36 round 2}}% |align=center|'''2.''' |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |bgcolor=Gold|'''Çempion''' | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(36 Matç)</small> |- |1989-90 |align=right|34||align=right|23||align=right| 6||align=right| 5 |align=right|77||align=right|20||align=right|+57||align=right|'''75''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 1-ci Mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(34 Matç)</small> |- |1990-91 |align=right|30||align=right|20||align=right| 9||align=right| 1 |align=right|63||align=right|24||align=right|+39||align=right|'''69''' |{{#expr:20/30 round 2}}% |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |<small>1/4 Final</small> |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(30 Matç)</small> |- |1991-92 |align=right|30||align=right|23||align=right| 7||align=right| - |align=right|58||align=right|20||align=right|+38||align=right|'''76''' |{{#expr:23/30 round 2}}% |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |Yarım Final |bgcolor=Gold|'''Çempion''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(30 Matç)</small> |- |1992-93 |align=right|30||align=right|19||align=right| 9||align=right| 2 |align=right|68||align=right|23||align=right|+45||align=right|'''66''' |{{#expr:16/30 round 2}}% |align=center|'''2.''' |bgcolor=silver|'''Final''' |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci Mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(30 Matç)</small> |- |1993-94 |align=right|30||align=right|16||align=right| 6||align=right| 8 |align=right|58||align=right|30||align=right|+28||align=right|'''54''' |{{#expr:16/30 round 2}}% |align=center|'''4.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 2-ci Mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(15 Matç)</small> [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] [[Kristof Daum|Daum]] <small>(15 Matç)</small> |- |1994-95 |align=right|34||align=right|24||align=right| 7||align=right| 3 |align=right|80||align=right|26||align=right|+54||align=right|'''79''' |{{#expr:24/34 round 2}}% |bgcolor=gold|'''Çempion''' |6-cı mərhələ |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 2-ci Mərhələ || align=left| [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] [[Kristof Daum|Daum]] <small>(34 Matç)</small> |- |1995-96 |align=right|34||align=right|22||align=right| 3||align=right| 9 |align=right|74||align=right|46||align=right|+28||align=right|'''69''' |{{#expr:22/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ ||align=left| [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] [[Kristof Daum|Daum]] <small>(32 Matç)</small> [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] Roland Kox <small>(2 Matç)</small> |- |1996-97 |align=right|34||align=right|22||align=right| 8||align=right| 4 |align=right|88||align=right|26||align=right|+62||align=right|'''74''' |{{#expr:22/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 3-cü mərhələ || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Rasim Kara|Kara]] <small>(34 Matç)</small> |- |1997-98 |align=right|34||align=right|13||align=right| 9||align=right|12 |align=right|56||align=right|40||align=right|+16||align=right|'''48''' |{{#expr:13/34 round 2}}% |align=center|'''6.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup Mərhələsi || align=left| [[Şəkil:Flag of Wales.svg|20px]] [[Con Benjamin Toşak|Toşak]] <small>(34 Matç)</small> |- |1998-99 |align=right|34||align=right|23||align=right| 8||align=right| 3 |align=right|58||align=right|27||align=right|+31||align=right|'''77''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' |bgcolor=silver|'''Final''' || | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 2-ci Mərhələ ||align=left| [[Şəkil:Flag of Wales.svg|20px]] [[Con Benjamin Toşak|Toşak]] (21 Matç) {{Bayraq|TUR}} [[Fuat Yaman|Yaman]] (3 Matç) [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] [[Karl Haynz Feldkamp|Feldkamp]] (10 Matç) |- |1999-00 |align=right|34||align=right|23||align=right| 6||align=right| 5 |align=right|74||align=right|27||align=right|+47||align=right|'''75''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' ||3-cü mərhələ || | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 2-ci mərhələ || align=left| [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] [[Hans-Peter Briqel|Briqel]] <small>(34 Matç)</small> |- |2000-01 |align=right|34||align=right|19||align=right| 7||align=right| 8 |align=right|68||align=right|49||align=right|+20||align=right|'''64''' |{{#expr:19/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' ||Yarım Final || | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup Mərhələsi || align=left| {{Bayraq|ITA}} [[Nevio Skala|Skala]] <small>(23 Matç)</small> [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] [[Christoph Daum|Daum]] <small>(11 Matç)</small> |- |2001-02 |align=right|34||align=right|18||align=right| 8||align=right| 8 |align=right|69||align=right|39||align=right|+30||align=right|'''62''' |{{#expr:18/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |bgcolor=silver|'''Final''' || | || || align=left| [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] [[Kristof Daum|Daum]] <small>(34 Matç)</small> |- |2002-03 |align=right|34||align=right|26||align=right| 7||align=right| 1 |align=right|63||align=right|21||align=right|+42||align=right|'''85''' |{{#expr:26/34 round 2}}% |bgcolor=gold|'''Çempion''' ||<small>1/4 Final</small> || | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1/4 Final || align=left| {{Bayraq|ROU}} [[Mirçea Luçesku|Luçesku]] <small>(34 Matç)</small> |- |2003-04 |align=right|34||align=right|18||align=right| 8||align=right| 8 |align=right|65||align=right|45||align=right|+20||align=right|'''62''' |{{#expr:18/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' ||3-cü mərhələ || | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup Mərhələsi ||align=left| {{Bayraq|ROU}} [[Mirçea Luçesku|Luçesku]] <small>(34 Matç)</small> |- |2004-05 |align=right|34||align=right|20||align=right| 9||align=right| 5 |align=right|70||align=right|39||align=right|+31||align=right|'''69''' |{{#expr:20/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' |3-cü mərhələ | | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || Qrup Mərhələsi || align=left| {{Bayraq|ESP}} [[Visente del Boske|del Boske]] <small>(17 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Rıza Çalımbay|Çalımbay]] <small>(17 Matç)</small> |- |2005-06 |align=right|34||align=right|15||align=right| 9||align=right|10 |align=right|52||align=right|39||align=right|+13||align=right|'''54''' |{{#expr:15/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' || | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || Qrup Mərhələsi ||align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Rıza Çalımbay|Çalımbay]] (9 Matç) {{Bayraq|TUR}} [[Mehmet Ekşi|Ekşi]] (2 Matç) {{Bayraq|FRA}} [[Jan Tiqana|Tiqana]] (23 Matç) |- |2006-07 |align=right|34||align=right|18||align=right| 7||align=right| 9 |align=right|43||align=right|32||align=right|+11||align=right|'''61''' |{{#expr:18/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || Qrup Mərhələsi || align=left| {{Bayraq|FRA}} [[Jan Tiqana|Tiqana]] <small>(32 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Tayfur Havutçu|Havutçu]] <small>(2 Matç)</small> |- |2007-08 |align=right|34||align=right|23||align=right| 4||align=right| 7 |align=right|58||align=right|32||align=right|+26||align=right|'''73''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' ||<small>1/4 Final</small> |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup Mərhələsi || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Ərtuğrul Sağlam|Sağlam]] <small>(34 Matç)</small> |- |2008-09 |align=right|34||align=right|21||align=right| 8||align=right| 5 |align=right|60||align=right|30||align=right|+30||align=right|'''71''' |{{#expr:21/34 round 2}}% |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' | | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Ərtuğrul Sağlam|Sağlam]] <small>(6 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Mustafa Dənizli]] <small>(28 Matç)</small> |- |2009-10 |align=right|34||align=right|18||align=right|10||align=right| 6 |align=right|47||align=right|25||align=right|+22||align=right|'''64''' |{{#expr:18/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' |Qrup Mərhələsi |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup mərhələsi || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Mustafa Dənizli]] (34 Matç) |- |2010-11 |align=right|34||align=right|15||align=right| 9||align=right|10 |align=right|53||align=right|36||align=right|+17||align=right|'''54''' |{{#expr:15/34 round 2}}% |align=center|'''5.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' || | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || 1/32 Mərhələ ||align=left| [[Şəkil:Flag of Germany.svg|20px]] [[Bernd Şuster|Şuster]] <small>(25 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Tayfur Havutçu|Havutçu]] <small>(8 Matç)</small> |- |2011-12 |align=right|34||align=right|15||align=right|10||align=right| 9 |align=right|50||align=right|39||align=right|+11||align=right|'''55''' |{{#expr:15/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' ||4-cü mərhələsi |bgcolor=silver|<s>'''Final'''</s> | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || 1/16 mərhələ || align=left| [[Şəkil:Flag of Portugal.svg|20px]] [[Karlos Karvalyal|Karvalyal]] <small>(33 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Tayfur Havutçu|Havutçu]] <small>(1 Matç)</small> |- |2012-13 |align=right|34||align=right|16||align=right|10||align=right| 8 |align=right|66||align=right|35||align=right|+20||align=right|'''58''' |{{#expr:16/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' ||5-ci mərhələ || | || <s>'''Qadağan'''</s> || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Samet Aybaba|Aybaba]] <small>(34 Matç)</small> |- |2013-14 |align=right|34||align=right|17||align=right|11||align=right| 6 |align=right|63||align=right|49||align=right|+14||align=right|'''62''' |{{#expr:17/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |4-cü mərhələ | | || <s>'''Qadağan'''</s> ||align=left| {{Bayraq|CRO}} [[Slaven Biliç|Biliç]] <small>(34 Matç)</small> |- |2014-15 |align=right|34||align=right|21||align=right| 6||align=right| 7 |align=right|59||align=right|32||align=right|+27||align=right|'''69''' |{{#expr:21/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |1/16 mərhələ | | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || 1/16 mərhələ ||align=left| {{Bayraq|CRO}} [[Slaven Biliç|Biliç]] <small>(34 Matç)</small> |- |2015-16 |align=right|33||align=right|25||align=right| 4||align=right| 4 |align=right|74||align=right|33||align=right|+41||align=right|'''79''' |{{#expr:12/16 round 2}}% |bgcolor=gold|'''Çempion''' |1/4 Final | | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || Qrup Mərhələsi ||align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Şənol Günəş|Günəş]] <small>(33 Matç)</small> |- |2016–17 |align=right|34||align=right|23||align=right| 8||align=right| 3 |align=right|73||align=right|30||align=right|+43||align=right|'''77''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' |1/16 mərhələ |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || 1/4 Final ||align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Şənol Günəş|Günəş]] <small>(54 Matç)</small> |- |2017–18 |align=right| 20||align=right| 10||align=right| 7||align=right| 3 |align=right| 35||align=right| 20||align=right| +15||align=right|'''37''' |{{#expr: 0/34 round 2}}% | '''4.''' |1/4 Final |'''Final''' | [[Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1/8 Final ||align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Şənol Günəş|Günəş]] <small>(32 Matç)</small> |- |} == Azarkeşlər == {{Əsas|Çarşı (tərəfdar qrupu)}} Beşiktaş klubunun tərəfdar qrupu [[Çarşı (tərəfdar qrupu)|Çarşı]]dır. İstanbulun Beşiktaş rayonunun əsas bazarının (çarşısı) adı ilə bağlıdır. 2007-ci ildə [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]] matçında Liverpul ilə oyunda tərəfdarlar insanların yarada biləcəyi səs rekordunu qırmış lakin o anda stadionda [[Ginnesin Rekordlar Kitabı]] üçün müşahidəçi olmadığına görə bu rəsmiləşdirilməmişdir. 22 Sentyabr 2013-cü ildə Qalatasaray ilə oyunda 80 min azarkeş ilə Türkiyə liqası rekordu qırılıb. == Oyunçuları == === Hal-hazırkı heyəti === {{Yenilənib|25 avqust 2018}}<ref>{{cite web |url=http://bjk.com.tr/en/takim/1/ |title=First Team |accessdate=25 August 2018 |df=dmy-all | publisher= Beşiktaş J.K.}}</ref> <section begin=squad /> {{Fs start}} {{Fs player|no= 30|nat=Türkiyə|pos=GK|name=[[Ersin Destanoğlu]]|other=[[Beşiktaş U21 ]]}} {{Fs player|no= 24|nat=Croatia|pos=DF|name=[[Domagoj Vida]]|other=Dynamo Kyiv}} {{Fs player|no= 2|nat=Fransa|pos=DF|name=Valentine Rosier|other=Sporting}} {{Fs player|no= 5|nat=Braziliya|pos=MF|name=[[Josef de Souza]]|other=Ahli}} {{Fs player|no= 7|nat=Fransa|pos=MF|name=[[N'Koudu]]|other=}} {{Fs player|no= 9|nat=ESP|pos=FW|name=[[Alvaro Neqredo]]|other=}} {{Fs player|no=10|nat=TUR|pos=MF|name=[[Oğuzhan Özyakup]]|other=[[Kapitan (futbol)|üçüncü kapitan]]}} {{Fs player|no=11|nat=TUR|pos=FW|name=[[Mustafa Pektemek]]|other=}} {{Fs player|no=12|nat=Çili|pos=DF|name=[[Enzo Roko]]|other=}} {{Fs player|no=13|nat=CAN|pos=MF|name=[[Atiba Hatçinson]]|other=}} {{Fs player|no=14|nat=TUR|pos=DF|name=[[Fatih Aksoy]]|other=}} {{Fs player|no=15|nat=TUR|pos=MF|name=[[Orkan Çınar]]|other=}} {{Fs player|no=17|nat=NLD|pos=MF|name=[[Jermen Lens]]|other=}} {{Fs player|no=18|nat=Almaniya|pos=MF|name=[[Tolqay Arslan]]|other=}} {{fs mid}} {{Fs player|no=19|nat=TUR|pos=FW|name=[[Güvən Yalçın]]|other=}} {{Fs player|no=20|nat=TUR|pos=MF|name=[[Necip Uysal]]|other=[[Kapitan (futbol)|vitse-kapitan]]}} {{Fs player|no=24|nat=CRO|pos=DF|name=[[Domaqoy Vida]]|other=}} {{Fs player|no=26|nat=TUR|pos=MF|name=[[Dorukxan Toköz]]|other=}} {{Fs player|no=28|nat=TUR|pos=FW|name=[[Umut Nayir]]|other=}} {{Fs player|no=29|nat=TUR|pos=GK|name=[[Tolqa Zəngin]]|other=[[Kapitan (futbol)|kapitan]]}} {{Fs player|no=30|nat=TUR|pos=GK|name=Ersin Destanoğlu|other=}} {{Fs player|no=37|nat=TUR|pos=MF|name=Mertcan Açıkgöz|other=}} {{Fs player|no=41|nat=TUR|pos=DF|name=Alpay Çelebi|other=}} {{Fs player|no=55|nat=TUR|pos=MF|name=[[Gökhan Töre]]|other=}} {{Fs player|no=77|nat=TUR|pos=DF|name=[[Gökhan Gönül]]|other=}} {{Fs player|no=88|nat=TUR|pos=DF|name=[[Caner Erkin]]|other=}} {{Fs player|no=95|nat=CAN|pos=FW|name=[[Kayl Larin]]|other=}} {{Fs player|no=97|nat=TUR|pos=GK|name=[[Utku Yuvakuran]]|other=}} {{Fs player|no=99|nat=BRA|pos=FW|name=[[Vaqner Lav]]|other=}} {{fs end}} <section end=squad /> == Statistikalar == === En çox oynayan futbolçular === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkə !! width=150px|Futbolçu !! width=50px|Matç !! width=80px|İllər |- | 1 || 8 ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Rza Çalımbay]] || 602 || 1980-1996 |- | rowspan="2"|2 || 10 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilək]] ||rowspan="2"| 494 || 1988-2001 |- | 5 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ülvi Güvənəroğlu]] || 1979-1994 |- | 4 || 3 || {{Bayraq|TUR}} ||align=left|[[Qadir Ağbulud]] || 432 || 1980-1994 |- | 5 || 11 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mətin Təkin]] || 425 || 1982-1996 |- | 6 || 4 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Gökhan Kəsgin]] || 413 || 1984-1996 |- | 7 || 5 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Səməd Aybaba]] || 400 || 1977-1988 |- | 8 || 19 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[İbrahim Üzülməz]] || 396 || 2000-2011 |- | 9 || 7 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Fəyyaz Uçar]] || 392 || 1982-1994 |- |} === Super Liqa tarixində 300-dən çox oynamış futbolçular === [[Şəkil:Tomáš Sivok in 2009-10 season.jpg|200px|thumbnail|right|[[Tomas Sivok]] 135 oyun ilə Beşiktaş tarixində ən çox oynayan xarici oyuncudur.]] {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkəsi !! width=150px|Futbolçu !! width="50px" |Maç !! width="50px" |Qol !! width=120px|İllər |- | 1 || 8||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Rıza Çalımbay]] || 494 || 41 || 1980-1996 |- | 2 || 4||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ulvi Güveneroğlu]] || 387 || 11 || 1979-1994 |- | 3 ||10||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilek]] || 386 || 130 || 1988-2001 |- | 4 || 3||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Kadir Akbulut]] || 341 || 4 || 1980-1994 |- | 5 ||11||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Metin Tekin]] || 335 || 77 || 1982-1996 |- | 6 || 4||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Gökhan Keskin]] || 334 || 14 || 1984-1996 |- | 7 || 5||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Samet Aybaba]] || 322 || 7 || 1977-1988 |- | 8 || 7||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Feyyaz Uçar]] || 321 || 170 || 1982-1994 |- | 9 || ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Sanlı Sarıalioğlu]] || 314 || 71 || 1961-1975 |- | 10|| ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ahmet Özacar]] || 313 || 98 || 1955-1971 |- |} === Tarixi boyunca ən çox qol vuranlar === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkəsi !! width=150px|Futbolçu !! width=50px|Qol !! width=50px|Matç !! width=50px|Faizi !! width=120px|İllər |- | 1 || 9||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Haqqı Yetən]] || 382 || 439 || {{#expr:382/439 round 2}} || 1931-1948 |- | 2 ||10||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Şərəf Görkey]] || 242 || 295 || {{#expr:170/321 round 2}} || 1930-1950 |- | 3 || 7||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Fəyyaz Uçar]] || 184 || 351 || {{#expr:184/351 round 2}} || 1982-1994 |- | 4 ||10|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilək]] || 148 || 481 || {{#expr:148/481 round 2}} || 1988-2001 |} === 1959-dan bəri ən çox qol vuranlar === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkə !! width=150px|Oyunçu !! width=50px|Qol !! width=50px|Oyun !! width=50px|Faiz !! width=150px|İllər |- | 1 || 7||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Fəyyaz Uçar]] || 170 || 321 || {{#expr:170/321 round 2}} || 1982-1994 |- | 2 ||10|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilək]] || 130 || 386 || {{#expr:130/386 round 2}} || 1988-2001 |- | 3 || ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Əhməd Özacar]] || 98 || 313 || {{#expr: 98/313 round 2}} || 1955-1971 |- | 4 ||9|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Əli Gültikən]] || 91 || 262 || {{#expr: 91/262 round 2}} || 1984-1995 |- | 5 || 6|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ərtuğrul Sağlam]] || 83 || 167 || {{#expr: 83/167 round 2}}0 || 1994-2000 |- | 6 ||11||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mətin Təkin]] || 77 || 340 || {{#expr: 71/335 round 2}} || 1982-1997 |- | 7 || ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Şənol Birol]] || 76 || 230 || {{#expr: 76/230 round 2}} || 1959-1963 |- | rowspan=2|8 ||10|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Sərgən Yalçın]] || 71 || 230 || {{#expr: 71/230 round 2}} || 1991-1997, 2002-2006 |- | 9 ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Sanlı Sarıəlioğlu]] || 71 || 314 || {{#expr: 71/314 round 2}} || 1961-1975 |- | 10|| 9|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Oqtay Dərəlioğlu]] || 69 || 154 || {{#expr: 69/154 round 2}} || 1993-1999 |- |} === Avropa kuboklarında 5-dən çox qol vuran futbolçular === [[Şəkil:Demba Ba BJK'14.JPG|200px|thumbnail|right|Beşiktaşın bir mövsümdə ən çox qol vuran (27) ikinci xarici futbolçusu [[Demba Ba]], həmçinin 18 qol ilə bir mövsümdə Super Liqada Beşiktaş üçün ən çox qol vuran ikinci xarici futbolçudur.]] {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkəsi !! width=150px|Oyunçu !! width=50px|Qol !! width=50px|Oyun !! width=50px|Faiz !! width=150px|İllər |- | 1 || 9||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Oqtay Dərəlioğlu]] || 14 || 26 || {{#expr:14/26 round 2}} || 1993-1999 |- | 2 ||13|| {{Bayraq|BRA}} || align=left|[[Deivson Da Silva Bobo|Bobo]] || 12 || 35 || {{#expr:12/35 round 2}} || 2005-2011 |-style="background:#cfecec;" | 3 || 7|| {{Bayraq|Portugal}} || align=left|'''[[Rikardo Kuarejma]]''' || 11 || 33 || {{#expr:11/33 round 2}} || 2010-2012, 2015— |- | 4 || 9|| {{Bayraq|Romania}} || align=left|[[Daniel Panku]] || 9 || 25 || {{#expr: 9/25 round 2}} || 2002-2005 |- |rowspan=2| 5 || 9|| {{Bayraq|Senegal}} {{Bayraq|Fransa}} || align=left| [[Demba Ba]] || 8 || 12 || {{#expr: 8/12 round 2}} || 2014-2015, 2017 |- | 23|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}|| align=left|[[Cenk Tosun]] || 8 || 27 || {{#expr: 8/27 round 2}} || 2014—2018 |- |rowspan=1| 7 ||10|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilək]] || 7 || 48 || {{#expr:12/36 round 2}} || 1988-2001 |- |rowspan=6|8||8||{{Bayraq|TUR}}||align=left|[[Nihad Qəhvəci]] || 6 || 8 || {{#expr: 6/8 round 2}} || 1997-2002 - 2009-2011 |- | 10|| {{Bayraq|ARG}} {{Bayraq|ITA}} || align=left|[[Matias Emilio Delqado|Delgado]]|| 6 || 20 || {{#expr: 6/20 round 2}} || 2006-2010 |- | 11|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mətin Təkin]] || 6 || 23 || {{#expr: 6/23 round 2}} || 1982-1997 |- | 7|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Fəyyaz Uçar]] || 6 || 22 || {{#expr: 6/22 round 2}} || 1982-1994 |- | 7|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}|| align=left|[[Əhməd Dursun]] || 6 || 22 || {{#expr: 6/22 round 2}} || 1999-2003 / 2005-2006 |- | 9|| {{Bayraq|CMR}} || align=left| [[Vinsent Abubakar]] || 6 || 9 || {{#expr: 6/ 9 round 2}} || 2016-2017 |- |rowspan=6|14 ||21|| {{Bayraq|Fransa}}|| align=left| [[Paskal Numa]] || 5 || 14 || {{#expr: 5/14 round 2}} || 2000-2001 / 2002-2003 |- | 23|| {{Bayraq|Slovakia}} || align=left|[[Filip Holosko]] || 5 || 22 || {{#expr: 5/22 round 2}} || 2008-2014 |- | 9|| {{Bayraq|Portugal}} || align=left|[[Huqo Almeyda]] || 5 || 13 || {{#expr: 5/13 round 2}} || 2011-2014 |- | 6|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ərtuğrul Sağlam]] || 5 || 22 || {{#expr: 5/22 round 2}} || 1994-2000 |- | 3|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}|| align=left|[[Tayfur Havutçu]] || 5 || 37 || {{#expr: 5/37 round 2}} || 1997-2002006 |-style="background:#cfecec;" | 7|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}|| align=left|'''[[Gökhan Törə]]'''|| 5 || 19 || {{#expr: 5/19 round 2}} || 2013— |} === 1959-dan bəri Super Liqada oyuna görə qol ortası === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkəsi !! width=150px|Futbolçu !! width=50px|Faizi !! width=50px|Qol !! width=50px|Matç !! width=140px|İllər |- | 1 || 33|| {{Bayraq|Germany}} || align=left|[[Mario Qomez]] || {{#expr:12/16 round 3}} || 26 || 33 || 2015-2016 |- | 2 || 9 || {{Bayraq|Senegal}} {{Bayraq|FRA}}|| align=left|[[Demba Ba]] || {{#expr: 19/ 31 round 3}} || 19 || 31 || 2014-2015, 2017 |- | 3 || 26|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[İlhan Mansız]] || {{#expr: 36/ 67 round 3}} || 36 || 67 || 2001-2004 |- | 4 || 7 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Feyyaz Uçar]] || {{#expr:170/321 round 3}} || 170 || 321 || 1982-1994 |- | rowspan=3|5 ||9|| {{Bayraq|LCA}} {{Bayraq|ENG}} || align=left|[[Les Ferdinand]] || {{#expr: 13/ 26 round 3}} || 13 || 26 || 1988–1989 |- | 23|| {{Bayraq|GAM}} {{Bayraq|NOR}} || align=left|[[Con Karev]] || {{#expr: 13/ 26 round 3}} || 13 || 26 || 2004-2005 |- | 11|| {{Bayraq|ARG}} || align=left|[[Osvaldo Nartallo]] || {{#expr: 10/ 20 round 3}} || 10 || 20 || 1993–1994 |- | 8 || 6|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ərtuğrul Sağlam]] || {{#expr: 83/167 round 3}} || 83 || 167 || 1994-2000 |- | 9 || 7|| {{Bayraq|YUG}} || align=left|[[Mirsad Kovaçeviç]] || {{#expr: 34/ 70 round 3}} || 34 || 70 || 1984-1986 |- | 10 || 9|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Oktay Derelioğlu]] || {{#expr: 69/154 round 3}} || 69 || 154 || 1993-1999 |- | 11|| 23|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}||align=left|[[Cenk Tosun]] || {{#expr: 41/96 round 3}} || 41 || 96 ||2014-2018 |- | 12|| 9 || {{Bayraq|Portugal}} || align=left|[[Hüqo Almeyda]]|| {{#expr: 36/ 88 round 3}} || 37 || 88 || 2010-2014 |- | 13|| 21|| {{Bayraq|Senegal}} {{Bayraq|FRA}} || align=left|[[Paskal Numa]] || {{#expr: 22/ 55 round 3}} || 22 || 55 || 2000-2001, 2002-2003 |- | 14|| 13|| {{Bayraq|BRA}} || align=left|[[Bobo]] || {{#expr: 57/144 round 3}} || 57 || 144 || 2006-2011 |- |} === Özəl qollar === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Gol!! width=150px|Oyuncu !! width=170px|Oynadığı yıllar |- | '''1.''' || align=left|[[Nazmi Bilge]] || 1954 – 1961 |- | 100. || align=left|[[Ahmet Özacar]] || 1955 – 1971 |- | 200. || align=left|[[Coşqun Ehlidil]] || 1962 – 1967 |- | 300. || align=left|[[Güven Önüt]] || 1960 – 1969 |- | 400. || align=left|[[Faruk Karadoğan]] || 1965 – 1972 |- | 500. || align=left|[[İhsan Büyükbuğdaypınar]] || 1964 – 1969 |- | 600. || align=left|[[Sanlı Sarıalioğlu]] || 1961 – 1975 |- | 700. || align=left|[[Tezcan Ozan]] || 1974 – 1978 |- | 800. || align=left|[[Sava Paunoviç]] || 1977 – 1979 |- | 900. || align=left|[[Özer Umdu]] || 1980 – 1981 |- | '''1000.''' || align=left|[[Cavad Şeçerbeqoviç]] || 1983 – 1985 |- | 1100. || align=left|[[Feyyaz Uçar]] || 1982 – 1994 |- | 1200. || align=left|[[Metin Tekin]] || 1982 – 1998 |- | 1300. || align=left|[[Les Ferdinand]] || 1988 – 1989 |- | 1400. || align=left|[[Metin Tekin]] || 1982 – 1998 |- | 1500. || align=left|[[Zəki Önatlı]] || 1987 – 1993 |- | 1600. || align=left|[[Ali Günçar]] || 1992 – 1998 |- | 1700. || align=left|[[Metin Tekin]] || 1982 – 1998 |- | 1800. || align=left|[[Ərtuğrul Sağlam]] || 1994 – 2000 |- | 1900. || align=left|[[Oktay Derelioğlu]] || 1993 – 1999 |- | '''2000.''' || align=left|[[Daniel Amokaçi]] || 1996 – 1999 |- | 2100. || align=left|[[Tayfur Havutçu]] || 1997 – 2006 |- | 2200. || align=left|[[Nihat Kahveci]] || 1997 – 2002 '''/''' 2009 – 2011 |- | 2300. || align=left|[[Roman Dabrovski]] || 2002 – 2005 |- | 2400. || align=left|[[Mustafa Doğan]] || 2004 – 2008 |- | 2500. || align=left|[[İbrahim Akın]] || 2004 – 2007 |- | 2600. || align=left|[[İbrahim Kaş]] || 2004 – 2008 '''/''' 2009 – 2010 |- | 2700. || align=left|[[Filip Holoşko]] || 2008 – 2015 |- | 2800. || align=left|[[Manuel Fernandes]] || 2011 – 2014 |-style="background:#cfecec;" | 2900. || align=left|'''[[Oğuzhan Özyakup]]''' || 2012 – |-style="background:#cfecec;" |'''3000.'''|| align=left|'''[[Gökhan Töre]]''' || 2013 – |- |} == Uğurları == '''[[Türkiyə Super Liqası]] (16):''' * 1957, 1958, 1960, 1966, 1967, 1982, 1986, 1990, 1991, 1992, 1995, 2003, 2009, 2016, 2017, 2021 '''[[Ziraat Türkiye Kupası|Ziraat Türkiyə Kuboku]] (10):''' * 1975, 1989, 1990, 1994, 1998, 2006, 2007, 2009, 2011, 2021 '''Cumhurbaşkanlığı Kupası / Super kubok (9):''' * 1967, 1974, 1986, 1989, 1992, 1994, 1998, 2006, 2021 '''Başbakanlık Kupası (6):''' * 1944, 1947, 1974, 1977, 1988, 1997 '''Atatürk Kupası (1):''' * 2000 '''Milli Küme (3):''' * 1940-41, 1943-44, 1946-47 '''Türkiyə Futbol Çempionatı (4):''' * 1934, 1951,1985,1988 '''İstanbul Peşəkar Liqası (2):''' * 1951-52, 1953-54 '''● İstanbul Liqası ( Bölgəsəl Liq) (13):''' 1924, 1934, 1939, 1940, 1941, 1942, 1943, 1945, 1946, 1950, 1951, 1952, 1954 '''Sportoto Kuboku (4):''' * 1966, 1968, 1969, 1970 * '''Federasyon Kuboku (2)''' * 1957, 1958 * '''Donanma Kuboku (1)''' * 1985-1986 == Avropa nəaliyyətləri == {| class="wikitable" border="1" ! Müsabaka !! Sezonlar !! Maçlar !! G !! B !! M !! A !! Y |- | [[UEFA Çempionlar Kuboku]] / [[UEFA Çempionlar Liqası]] || 17 || 68 || 22 || 13 || 33 || - || - |- | [[UEFA Kuboklar Kuboku]] || 7 || 20 || 4 || 4 || 12 || - || - |- | [[UEFA Avropa Liqası|UEFA Kuboku]] / [[UEFA Avropa Liqası]] ||16|| 93 || 41 || 19 || 33 || - || - |} == Stadionu == Beşiktaş öz ev oyunlarını 1947-ci ildə inşa olunan [[Beşiktaş İnönü Stadionu|İnönü Stadionunda]] keçirirdi. İnönü Stadionunun tamaşaçı tutumu 32 086 nəfərdir. İnönü Stadionu 2004-cü ildə əsaslı təmir olunub. 11 may 2013-cü ildə Beşiktaş İnönü Stadionunda sonuncu oyununu keçirdi. Ankara təmsilçisi [[Gənclərbirliyi İK|"Gənclərbirliyi"nə]] qarşı keçirilən oyunda Beşiktaş rəqibini 3-0 məğlub etdi. 2013-cü ilin iyun-iyul ayında isə İnönü Stadionu tamam sökülərək yeni [[Vodafone Park]]ın inşa işlərinə başlandı. Beşiktaş İnönü Stadionunun söküntüsündən sonra öz ev oyunlarının əksər hissəsini müvəqqəti olaraq İstanbulda yerləşən və 76 092 tamaşaçı tutumu olan [[Atatürk Olimpiya Stadionu]]nda keçirdi. 2016-cı ildə Vodafone Parkın açılışı keçirildi. Vodafone Parkın tamaşaçı tutumu 41 903 nəfərdir. == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * [http://www.bjk.com.tr/ Rəsmi Sayt] * [http://www.kartalyuvasi.com.tr/ Kartal Yuvası] * [https://www.facebook.com/Besiktas Beşiktaş Facebook-da] * [http://www.uefa.com/teamsandplayers/teams/club=50157/profile/index.html Beşiktaş UEFA səhifəsi] == Həmçinin bax == {{Beşiktaş PFK heyəti}} {{Beşiktaş PFK 100-cü il Çempion heyəti}} [[Kateqoriya:Beşiktaş PFK| ]] eal3mkzf0k7c4t0zkdibtsewkqdosgi 6564820 6564815 2022-08-06T07:46:34Z EVRRVE. 219485 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{futbol klubu |başlıq = {{bayraq|Türkiyə}} Beşiktaş Hakimlərin Futbol Klubu |emblem = BesiktasJK-Logo.svg |klubun tam adı = Beşiktaş Peşəkar Futbol Klubu |ölkə = [[Türkiyə]] |rəngləri = {{rəng qutusu|#FFFFFF}}{{rəng qutusu|#000000}} [[Ağ]]-[[Qara]] |ləqəbi = ''Qara Qartallar'' <br> |yaranma tarixi = 3.3.1903 |bağlanma tarixi = |stadionu = [[Vodafone Park]] |tutumu = 42.590 |prezidenti = [[Ahmet Nur Çebi]] |baş məşqçisi = [[Valérien Ismaël]] |kapitan = |liqa = [[Türkiyə Super Liqası]] |mövsüm = 2021/2022 |sıra = 6. |sayt = {{URL|www.bjk.com.tr}} |bu mövsüm = 2021-22 Beşiktaş PFK mövsümü |pattern_la1 = _blackborder |pattern_b1 = _besiktas2122h |pattern_ra1 = _blackborder |pattern_sh1 = _adidaswhite |pattern_so1 = _color 3 stripes black |leftarm1 = ffffff |body1 = ffffff |rightarm1 = ffffff |shorts1 = 000000 |socks1 = ffffff |pattern_la2 = |pattern_b2 = _besiktas2122a |pattern_ra2 = |pattern_sh2 = _adidaswhite |pattern_so2 = _color 3 stripes white |leftarm2 = 000000 |body2 = 000000 |rightarm2 = 000000 |shorts2 = 000000 |socks2 = 000000 |pattern_la3 = _besiktas2122t |pattern_b3 = _besiktas2122t |pattern_ra3 = _besiktas2122t |pattern_sh3 = _adidasred |pattern_so3 = _3_stripes_red |leftarm3 = 808080 |body3 = 808080 |rightarm3 = 808080 |shorts3 = 808080 |socks3 = 808080 }} '''Beşiktaş Pəşəkar Futbol Klubu''' ({{Dil-tr|Beşiktaş Profesyonel Futbol Takımı}}) — [[Türkiyə]]nin [[İstanbul]] şəhərini təmsil edən futbol klubudur. [[Türkiyə Super Liqası]]nda mübarizə aparır. 3 mart 1903-cü ildə [[Beşiktaş Gimnastika Klubu]]nun nəznində təsis edilib. 2013-cü ilə qədər öz ev oyunlarını [[Beşiktaş İnönü Stadionu]]nda keçirirdi. 2016-cı ilin aprel 11-dən bəri oyunlarını artıq yeni tikilmiş [[Vodafone Park]]da keçirməyə başladı. Yeni stadionun tikildiyi müddətdə isə ev oyunlarını [[Atatürk Olimpiya Stadionu]], Başakşehir Fatih Terim Stadionu və Osmanlı Stadionunda oynayırdı. Beşiktaş 16 dəfə [[Türkiyə Super Liqası]], 10 dəfə [[Türkiyə Milli Futbol Kuboku|Türkiyə Kuboku]] və 9 dəfə [[Türkiyə Super Kuboku]]nun Çempionu olub. Beşiktaş 1986/1987 mövsümündə [[UEFA Çempionlar Liqası]]nda 1/4 finala qədər irəlləyə bilmişdi. Bu nəticə Beşiktaşın tarixində Avropa arenasındaki ən yaxşı nəticəsidir.Və Beşiktaş Tək naməğlub türk klubudur (Çempionlar liqası qruplarında) == Tarixi == İlk illər futbola çox meyl göstərilməsə də, 1910-cu illərdə gimnastika ilə məşğul olanlar aralarında futbol oynamağa başladılar. O illərdə Osmanlı İmperatorluğunda futbola meyl artmaqda idi. Beşiktaş ilə birlikdə ''Valideçeşme'' və ''Basiret'' klublarının təşkil edilməsi ilə rəqabət artmışdı. 1911-ci ilin Avqust ayında Valideçeşme klubunun yaradıcısı Şeref Bey Beşiktaş klubuna qoşuldu. Şeref Beyin cəhdləri ilə Basiret klubu da Beşiktaşa qoşuldu. Bunun nəticəsi ilə futbol şöbəsi tam olaraq fəaliyyətə başladı. [[I Dünya Müharibəsi]]nin başlanması ilə futbol fəaliyyətləri tamamilə dayandı. Dünya müharibəsindən sonra klub təkrar fəaliyyətini bərpa etdi və Akaretlər meydançasında məşqlər davam etdirildi. === Yeni Liqanın təşkili === 1920-ci illərdə Beşiktaş iki əzəli rəqibiylə qarşılaşmasa da o dövrün güclü klublarını məğlub etmiş klub idi. 1919-cu ildə liqa tərtib komitəsi klubların liqada iştirak etməsi istəklərini rədd etdi. Şərəf Bəy, buna görə İstanbul Türk İdman Birliyi liqasını təşkil etdi və Beşiktaş burada çempion oldu. İkinci mövsümdə də Beşiktaş finalda Daruşşafakanı məğlub edərək 2-ci çempionluğunu qazandı. === İstanbul liqaları === Cümə və Bazar liqalarının başa çatması ilə Türkiyə Futbol Çempionatı təşkil edildi. İstanbul liqasını qalib bitirən bu çempionatda iştirak hüququ əldə edəcəkdi. İlk mövsümdə bütün oyunlarını qalib bitirən Beşiktaş çempion oldu. 6 noyabr 1931-ci ildə Fənərbaxça ilə oyunda bu klubunun oynuna çıxmamasına görə Beşiktaş texniki qalibiyyət əldə etdi. Beşiktaş ikinci çempionluğunu 1933–34 mövsümündə əldə etdi. Bu dövrdə Şərəf Bəy Çırağan Sarayının baxçasını klubun futbol sahəsi elan etdi. Lakin sonra yaşanan mübahisələr və baş verən hadisələr kluba yansıdı və bir sonraki çempionluq itirildi. 1937–38 mövsümündə ilk dəfə istifadə edilən top fərqi qaydası ilə çempionluq itirildi. Sonraki mövsüm heyətini dəyişdirməyən Beşiktaş 5 mövsüm ardıcıl çempion oldu və "Yenilməz Batalyon" adını aldı. 1946-cı ildə alınan çempionluqdan sonra bir dəfə 3-cülük, bir dəfə 2-cilikdən sonra heyət yeniləndi. 1950 və 1951 mövsümlərini də çempion başa vurdu. Sonra dəyişdirilən adı ilə İstanbul Peşəkar Liqasında ilk 2 mövsümü çempion olan Beşiktaş sonraki mövsüm qol fərqi ilə çempionluğu itirdi. 1959-cu ildə ilk dəfə 5-ci oldu. === Müasir dövr === [[Fayl:Avropa Liqası Muzeyi Bakıda 29.jpg|thumb|Klubun forması Avropa Liqası Muzeyində]] 1956–57 mövsümündə təşkil edilən Milli Küme liqasını çempion tamamlayan Beşiktaş, [[Türkiyə Futbol Federasiyası|TFF]] tərəfindən adının UEFA-ya bildirilməsi unudulduğuna görə 1957–58 Çempionlar Kubokunda iştirak hüququnu itirdi. 1957–58 mövsümünü də çempion tamamlayan Beşiktaş bu dəfə 1958–59 mövsümündə [[UEFA Çempionlar Kuboku]]nda iştirak hüququnu əldə etdi. İlk matçda [[Olimpiyakos]] ilə qarşılaşacaq Beşiktaş, rəqibin sahəyə çıxmamasına görə növbəti tura yüksəldi. Sonraki turda [[Real Madrid FK|Real Madrid]] ilə qarşılaşan Beşiktaş, ümumilikdə 3–1 ilə məğlub olaraq kubokdan ələndi. 1959-cu ildən sonra isə müasir [[Türkiyə Super Liqası]] oynanmağa başladı. 2001-ci ildə [[Türkiyə Futbol Federasiyası|TFF]] tərəfindən verilən qərar ilə bu iki çempionluq da Beşiktaşın çempionluğu olaraq qəbul edildi. === Peşəkar Liqalar === 1959-cu ildən etibarən Türkiyə 1. liqası təşkil edildi. İlk Beşiktaşın məşqçisi [[Andrea Kutik]] oldu və 2-ci mövsümdə çempionluq əldə edildi. Sonra məşqçiliyə gələn serb məşqçi [[Lyubişa Spayiç]] ilə 1965–66 və 1966–67 mövsümlərində çempion oldu. 1960-cı və 70-ci illərdə Beşiktaş pis nəticələri ilə fərqləndi və bu illər ərzində 1 [[Türkiyə Kuboku (futbol)|Türkiyə Kuboku]], 2 Başbakanlık Kuboku, 1 də Cumhurbaşkanlığı kuboku qazanıldı. Növbəti çempionluq 15 mövsüm sonra 1981–82 mövsümündə Yuqaslav məşqçi Dorde Miliç ilə əldə edildi. 5-ci və 4-cülükdən sonra 1984–85 mövsümündə top fərqi ilə çempionluq Fənərbaxçaya itirildi. Sonraki mövsüm isə Galatasaraya qarşı top fərqi ilə çempionluq əldə edildi. [[1986-87 UEFA Çempionlar Kuboku]]nda ilk turda Dinamo Tirananı keçdi. 2-ci turda Cənubi Kipr klubu APOEL oyuna çıxmadığına görə növbəti tura yüksəldi və 1/4 finalda [[Dinamo Kiyev FK|Dinamo Kiyev]]ə ümumilikdə 0–7 hesabı ilə məğlub oldu və tarixinin ən yaxşı nəticəsini göstərmiş oldu. === Qordon Milne dövrü === [[Fayl:Mehmet Özdilek.jpg|150px|thumbnail|right|[[Mehmet Özdilek]] Beşiktaş üçün Super Liqada ən çox qol vuran futbolçudur (130)]] 1984-cü ildə prezident seçilən [[Süleyman Seba]] 1987-ci ildə [[Liverpul FK|Liverpul]] oynamış keçmiş futbolçu [[Qordon Milne]]ni məşqçiliyə gətirdi. İlk 2 mövsüm çempion ola bilməməsinə baxmayaraq, 3-cü mövsümdə həm Türkiyə liqası həm də Türkiyə kuboku qazanıldı və o mövsüm Türkiyə Futbol liqasının ən fərqli qalibiyyəti Adana Demirspora qarşı alınan 10–0-lıq qalibiyyət əldə edildi. Ardıcıl olaraq 3 il çempion olundu və 1991–92 mövsümünü məğlubiyyətsiz çempion tamamladı və bu Türkiyə rekordu idi. Bu dövrün ən uğurlu futbolçuları; [[Feyyaz Uçar]], [[Ali Gültiken]], [[Metin Tekin]], [[Rıza Çalimbay]], [[Mehmet Özdilek]], [[Recep Çetin]], [[Ulvi Güveneroğlu]] idi. === 1990-cı illər === [[Fayl:Rıza Çalımbay.JPG|150px|thumbnail|left|Rıza Çalımbay Super Liqada ən çox Beşiktaş forması geyinən futbolçudur.]] Qordon Milnedən sonra məşqçiliyə gələn [[Kristof Daum]] ilə 1994–95 mövsümündə çempionluq əldə edildi. Qalatasarayın uğurları ilə keçən 90-cı illərdə Beşiktaş, Qalatasarayın əsas rəqibi idi. 1997–98 mövsümündə ilk dəfə [[UEFA Çempionlar Liqası]]nda mübarizə apardı. === 2000-ci illər === 2000–01 mövsümündə Çempionlar Liqası qruplarında mübarizə aparsa da, qrupdan çıxmağı bacarmadı. Tək yadda qalan isə İstanbulda [[Barselona FK|Barselonan]]ın 3–0 məğlub edilməsi idi. [[Fayl:Мирча Луческу - Mircea Lucescu (22051886529).jpg|150px|thumbnail|right|Mirçea Luçesku, Beşiktaşın 100-cü illində klubu çempion edən baş məşqçidir]] === 100-cü il === 2002–03 mövsümündə 100-cü il olduğuna görə klub rəhbərliyi klubda radikal dəyişikliklər etdi. Məşqçiliyə Mirçea Luçesku təyin edildi. Uğurlu çıxışla və cəmi 1 məğlubiyyət ilə çempion oldu, [[UEFA Kuboku]]nda isə tarixinin ən yaxşı nəticəsi olan 1/4 finala qədər yüksəldi. === Sonraki illər === [[Fayl:Bobo13.JPG|150px|thumbnail|right|Roceriyo Da Silva Bobo Beşiktaş forması ilə Super Liqada və Avropada ən çox qol vuran futbolçudur]] 2003–04 mövsümündə ilk dövrəni 2-ci Fənərbaxçadan 8 xal üstün bitirsə də ikinci hissədə baş verən hadisələr və itirilən xallar ilə mövsümü Fənərbaxçanın 14 xal gerisində 3-cü pillədə başa vurdu və baş məşqçi Luçesku və prezident Serdar Bilgili istefa verdi. Növbəti mövsüm Prezidentləyə [[Yıldırım Demirören]], baş məşqçiliyə isə [[Visente Del Boske]] seçildi. Ancaq uğursuz nəticələr ilə Del Boske göndərildi və Rıza Çalımbay baş məşqçi təyin olundu. Bu mövsüm Fənərbaxçaya qarşı səfərdə 10 nəfərlə 4–3-lük qalibiyyət yadda qalan hadisə oldu. Növbəti mövsüm baş məşqçiliyə [[Jan Tiqana]] təyin olundu. Həmin mövsüm Qalatasaray və Fənərbaxçanın xeyli gerisində qaldı. 2006–07 mövsümündə isə Fənərbaxça ilə çempionluq mübarizəsi məğlubiyyətlə nəticələndi. 2007–08 mövsümündə baş məşqçiliyə [[Ərtuğrul Sağlam]] təyin edildi yenə çempionluq mübarizəsində 3-cülükdə qaldı və Çempionlar Liqasında isə qrupdan çıxa bilmədi. Liverpula qarşı alınan 8–0 məğlubiyyət ilə Çempionlar liqasının ən pis nəticəsi olaraq yadda qaldı. 2008–09 mövsümündə Ərtuğrul Sağlam istefa verməsi nəticəsində baş məşqçiliyə [[Mustafa Dənizli]] gəldi və o mövsümü Beşiktaş çempion olaraq başa vurdu. 2009–10 mövsümündə uğursuz çıxış nəticəsində Mustafa Dənizli klubdan ayrıldı. 2010–11 mövsümünə böyük ümidlərlə başlayan klub baş məşqçiliyə [[Bernd Şuster]] təyin edildi. Ulduz futbolçular; [[Rikardo Kuarejma]], [[Quti Hernandez]], [[Simao Sabrosa]], [[Hüqo Almeyda]] və [[Manuel Fernandez]] transfer edildi. Lakin çox uğursuz nəticə göstərildi və Şuster istefa verdi mövsüm ortasında baş məşqçiliyə Tayfur Havutçu gəldi. Lakin iyul ayında baş verən "oyun alqı-satqısı"na görə Tayfur Havutçunun həbs olunmasına görə müvəqqəti olaraq məşqçiliyə [[Karlos Karvalyal]] təyin edildi. Lakin bu mövsüm də uğursuzluqla nəticələndi. 2012-ci ildə Yıldırım Demirörənin Türkiyə Futbol Federasiyası prezidentliyinə seçilməsi ilə Beşiktaşın yeni prezidenti [[Fikrət Orman]] oldu. Klubun ciddi borcları nəticəsində bir çox futbolçu klubdan ayrıldı bəziləri isə maaşını azaltmağa məcbur oldu. 2012–13 mövsümündə baş məşqçiliyə [[Samet Aybaba]] təyin edildi və bu mövsüm "FEDA mövsümü" olaraq adlandırıldı. Məhdud heyətinə baxmayaraq mövsümü 3-cü başa vurdu. Bu mövsümün sonundan etibarən [[Beşiktaş İnönü Stadionu]] sökülərək yeni stadion inşaatına başlandı. Növbəti mövsüm baş məşqçiliyə [[Slaven Biliç]] təyin edildi. İlk dövrlər uğurlu çıxış edilsə də sonra çempionluq mübarizəsindən uzaqlaşıldı və mövsümü yenə 3-cü başa vurdu. 2014–15 mövsümündə isə Çelsidən transfer edilən [[Demba Ba]]nın uğurlu çıxışı ilə son 4 tura qədər çempionluq mübarizəsi verilsə də, son 4 oyunda uğursuz nəticə ilə mövsüm 3-cü pillədə başa vurdu. 2015–16 mövsümündə isə baş məşqçi postuna [[Şənol Günəş]] təyin edildi. 2015–16 mövsümünü çempion kimi başa vuran klub, ertəsi mövsüm [[Çempionlar Liqası]]nda iştirak etdi. B qrubunda [[Benfika FK|Benfika]], [[Napoli]] və [[Dinamo Kiyev FK|Dinamo Kiyev]] ilə eyni qrupda mübarizə aparan Beşiktaş, 7 xalla qrubun üçüncü bitirib, [[UEFA Avropa Liqası]]nda mübarizəni davam etdirdi. 1/16 mərhələsində [[İsrail]]in [[Hapoel Ber Şeva]] klubu ilə mübarizəni ümumi hesabda 5–2 qalib bitirib, 1/8 finala yüksəldi. Bu turda [[Yunanıstan]]ın [[Olimpiakos FK|Olimpiakos]] klubunu ümumi hesabda 5–2 məğlub edərək tarixində ikinci dəfə UEFA Avropa Liqasında (əvvəlki adı ilə [[UEFA Kuboku]]) 1/4 finala çıxmağı bacardı. 1/4 final mərhələsində [[Fransa]]nın [[Olimpik Lion FK|Olimpik Lion]] klubu ilə qarşılaşdı. Səfərdə 2–1 məğlub olsa da, evdə 2–1 qalib gəldi və əlavə vaxtda da hesab dəyişmədiyi üçün penalti seriyalarında Lion klubu 7–6 qalib gəldi və Beşiktaş mübarizəni dayandırdı. May ayında klub Türkiyə Super Liqasını da çempion olaraq başa vurdu. 2017–18 mövsümünə klub Konyaspor ilə super kubok matçı ilə başladı. 2–1 məğlub oldu və ardıcıl ikinci dəfə super kubokda qalib ola bilmədi. 2017–18 Çempionlar Liqasında mübarizə aparan klub, [[Monako FK|Monako]], [[Portu FK|Portu]] və Leypsiq ilə G qrubunda mübarizə apardı və qrubu 4 qalibiyyət və iki heç-heçə ilə lider başa vurdu və 1/8 final mərhələsində [[Almaniya]]nın [[Bavariya FK|Bavariya]] klubu ilə mübarizə aparacaq. == Məşqçiləri == [[Fayl:Bernd Schuster (2007).JPG|200px|thumb|right|Bernd Şuster Beşiktaşda məşqçi işləyən zaman]] <table style="font-size:90%"><tr><td valign="top"> * 1911–1925 [[Şərəf Bəy]] * 1925–1935 [[Zinger]] * 1935–1944 [[Rəfik Osman Top]] * 1944–1946 [[Çarles Hovard]] * 1946–1947 [[Rəfik Osman Top]] * 1947–1948 [[Cuzeppe Meatza]] * 1948–1949 [[Hakkı Yetən]] * 1949–1950 [[Erik Kin]] * 1950–1954 [[Hakkı Yetən]] * 1954–1955 [[Sandro Puppo]] * 1955–1956 [[Cihat Arman]] * 1956–1957 [[Mesaros]] * 1957–1958 [[Əşrəf Bilgiç]] * 1958–1959 [[Leandro Remondini]] </td><td valign="top"> * 1959–1960 [[Andrea Kutik]] * 1960–1961 [[Sandro Puppo]] * 1961–1963 [[Şərəf Görkey]] * 1963–1964 [[Rəcəb Adanır]] – [[Melçihor]] * 1964–1967 [[Lubisa Spayiç]] * 1967–1968 [[Ceyn Yanevski]] * 1968–1969 [[Krum Milyev]] * 1969–1970 [[Milovan Siriç]] * 1970–1971 [[Dimitru Teodoresku]] * 1971–1972 [[Gündüz Qılınc]] * 1972–1974 [[Abdullah Geqic]] * 1974–1975 [[Mətin Türəl]] * 1975–1976 [[Horst Buhtz]] * 1976–1977 [[Gündüz Təkin Onay]] </td><td valign="top"> * 1977–1978 [[Miloş Milutinoviç]] * 1978–1979 [[Doğan Andaç]] * 1979–1980 [[Sərpil Hamdi Tüzün]] * 1980–1981 [[Mətin Türel]] * 1980–1983 [[Dorde Miliç]] * 1983–1984 [[Ziya Tanər]] * 1984–1986 [[Branko Stankoviç]] * 1986–1987 [[Miloş Milutinoviç]] * 1987–1993 [[Qordon Milne]] * 1993–1996 [[Kristof Daum]] * 1996–1997 [[Rasim Qara]] * 1997–1999 [[Con Benjamin Toşak]] * 1999 [[Karl Haynz Feldkamp]] * 1999–2000 [[Hans Peter Brigel]] </td><td valign="top"> * 2000–2001 [[Nevio Skala]] * 2001–2002 [[Kristof Daum]] * 2002–2004 [[Mirçea Luçesku]] * 2004–2005 [[Visente Del Boske]] * 2005–2006 [[Rza Çalımbay]] * 2006–2007 [[Jan Tiqana]] * 2007–2008 [[Ərtoğrul Sağlam]] * 2008–2010 [[Mustafa Dənizli]] * 2010–2011 [[Bernd Schuster]] * 2011 [[Tayfur Havutçu]] * 2011–2012 [[Carlos Charvalhal]] </td><td valign="top"> * 2012 [[Tayfur Havutçu]] * 2012–2013 [[Samet Aybaba]] * 2013–2015 [[Slaven Biliç]] * 2015- [[Şənol Günəş|Şenol Günəş]] </td></tr></table> == Sponsorlar == {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! Mövsüm !! İstehsalçı !! Forma reklamı !! Qol reklamı !! Arxa reklamı !! Şortik Reklamı !! Ayaq Reklamı |- | 1977–78 || - || Pereja || - || - || - || - |- | 1980–81 || - || KİP || - || - || - || - |- | 1981–82 || [[Umbro]] || Umbro || - || - || Adidas || - |- | 1982–83 || [[Umbro]] || Anka || - || - || - || - |- | 1983–84 || [[Umbro]] || Doysan || - || - || - || - |- | 1984–85 || [[Umbro]] || Bağbank || - || - || - || - |- | 1985–86 || Sport || [[Sony]] || - || - || - || - |- | 1986–87 || [[Adidas]] || Beslen Makarna || - || - || - || - |- | 1987–88 || [[Adidas]] || [[Toshiba]], [[Titibank]] || - || - || - || - |- | 1988–89 || [[Adidas]] || Bozkurt Mensucat || - || - || - || - |- | 1989–90 || [[Adidas]] || Demirdöküm, Aygaz || - || - || - || - |- | 1990–91 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1991–92 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1992–93 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1993–94 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1994–95 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1995–96 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1996–97 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1997–98 || [[Adidas]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1998–99 || [[Reebok]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 1999–00 || [[Reebok]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 2000–01 || [[Reebok]] || [[Beko]] || - || - || - || - |- | 2001–02 || [[Puma]] || [[Beko]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2002–03 || [[Puma]] || [[Beko]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2003–04 || [[Puma]] || [[Beko]] || [[Turkcell]] || - || - || - |- | 2004–05 || [[Puma]] || [[Turkcell]] || [[Turkcell]] || - || - || - |- | 2005–06 || [[Umbro]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2006–07 || [[Umbro]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2007–08 || [[Umbro]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2008–09 || [[Umbro]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2009–10 || [[Adidas]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2010–11 || [[Adidas]] || [[Cola Turka]] || [[Avea]] || - || - || - |- | 2011–12 || [[Adidas]] || [[Toyota]] || [[Avea]] || [[Ülker]] || - || - |- | 2012–13 || [[Adidas]] || [[Toyota]] || [[Avea]] || [[Ülker]] || - || - |- | 2013–14 || [[Adidas]] || Toyota || - || [[Kalde]] || Bahçeşehir Koleji || - |- | 2014–15 || [[Adidas]] || [[Vodafone]] || [[Kalde]] || [[Beko]] || - || - |- | 2015–16 || [[Adidas]] || [[Vodafone]] || [[Kalde]] || [[Beko]] ||Coca-Cola|| - |- |} == Formalar == === Ev formaları === {| | {{Football kit | pattern_la = _derbyc0910h | pattern_b = _besiktas1112a | pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color_3_stripes_black | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 1990-91 }} | {{Football kit | pattern_la = _derbyc0910h | pattern_b = _besiktas1112a | pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color_3_stripes_black | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 1992-93 }} | {{Football kit | pattern_la = _derbyc0910h | pattern_b = _besiktas1112a | pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color_3_stripes_black | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 1992-93 }} | {{Football kit | pattern_la = | pattern_b = _bjk9899h | pattern_ra = | pattern_sh = _adidasonwhite | leftarm = FFFFFF | body = 000000 | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 1997-98 }} |} {| | {{Football kit | pattern_la = _besiktas0203h | pattern_b = _besiktas0203h | pattern_ra = _besiktas0203h | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm = | body = | rightarm = | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = 2002-03 }} | {{Football kit | pattern_la = | pattern_b = _besiktas0708h | pattern_ra = | pattern_sh = | pattern_so = | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = FFFFFF | socks = FFFFFF | title = 2007-08 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = _silversides |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = FFFFFF |socks = FFFFFF |title = 2008-09 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910h |pattern_b = _besiktas0910a |pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidasonwhite |pattern_so = _color_3_stripes_black |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 2009-10 }} | {{Football kit | pattern_la = _adidas2010onwhite | pattern_b = _besiktas1011a | pattern_ra = _adidas2010onwhite | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _germany2008 | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 050000 | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2010-11 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910h |pattern_b = _besiktas1112a |pattern_ra = _derbyc0910h |pattern_sh = _adidasonwhite |pattern_so = _color_3_stripes_black |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = FFFFFF |title = 2011-12 }} | {{Football kit | pattern_la = _derbyc0910h | pattern_b = _bjk1213h | pattern_ra = _derbyc0910h | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _color 3 stripes black | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2012-13 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1314h | pattern_b = _bjk1314h | pattern_ra = _bjk1314h | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _color 3 stripes black | leftarm = FFFFFF | body = 000000 | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2013-14 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1415h | pattern_b = _bjk1415h | pattern_ra = _bjk1415h | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _color 3 stripes black | leftarm = FFFFFF | body = 000000 | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2014-15 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1516h | pattern_b = _bjk1516h | pattern_ra = _bjk1516h | pattern_sh = _adidasonwhite | pattern_so = _color 3 stripes black | leftarm = FFFFFF | body = 000000 | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = FFFFFF | title = 2015-16 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1617h | pattern_b = _bjk1617h | pattern_ra = _bjk1617h | pattern_sh = _adidasblack | pattern_so = _bjk1617h | leftarm = ffffff | body = ffffff | rightarm = ffffff | shorts = ffffff | socks = ffffff | title = 2016-17 }} |} === Səfər formaları === {| | {{Football kit |pattern_la = _besiktas0203a |pattern_b = _besiktas0203a |pattern_ra = _besiktas0203a |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2002-03 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = |socks = |title = 2007-08 }} | {{Football kit |pattern_la = _besiktas0809h |pattern_b = _besiktas0809h |pattern_ra = _besiktas0809h |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2008-09 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910a |pattern_b = _besiktas0910h |pattern_ra = _derbyc0910a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _color_3_stripes_white |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2009-10 }} | | {{Football kit | pattern_la = _adidas2010white | pattern_b = _besiktas1011h | pattern_ra = _adidas2010white | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _3 stripes white | leftarm = 000000 | body = FFFFFF | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2010-11 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910a |pattern_b = _besiktas1112h |pattern_ra = _derbyc0910a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _color_3_stripes_white |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2011-12 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1213a | pattern_b = _besiktas1213a | pattern_ra = _bjk1213a | pattern_sh = _adidas white | pattern_so = _color 3 stripes white | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2012-13 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1314a | pattern_b = _bjk1314a | pattern_ra = _bjk1314a | pattern_sh = _bjk1314a | pattern_so = _bjk1314a | leftarm = 0f0f0f | body = 0f0f0f | rightarm = 0f0f0f | shorts = 0f0f0f | socks = 0f0f0f | title = 2013-14 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1415a | pattern_b = _bjk1415a | pattern_ra = _bjk1415a | pattern_sh = _bayer1 | pattern_so = _color 3 stripes red | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2014-15 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1516a | pattern_b = _bjk1516a | pattern_ra = _bjk1516a | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color 3 stripes white | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2015-16 }} |} {| | {{Football kit | pattern_la = _bjk1617a | pattern_b = _bjk1617a | pattern_ra = _bjk1617a | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _bjk1617a | leftarm = ffffff | body = 000000 | rightarm = ffffff | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2016-17 }} |} === 3-cü formalar === {| | {{Football kit |pattern_la = _besiktas0203t |pattern_b = _besiktas0203t |pattern_ra = _besiktas0203t |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = FF0000 |socks = FF0000 |title = 2002-03 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = |body = |rightarm = |shorts = |socks = |title = 2007-08 }} | {{Football kit |pattern_la = |pattern_b = _besiktas0809t |pattern_ra = |pattern_sh = |pattern_so = |leftarm = 000000 |body = 696969 |rightarm = 000000 |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2008-09 }} | {{Football kit |pattern_la = _derbyc0910a |pattern_b = _besiktas0910t |pattern_ra = _derbyc0910a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _color_3_stripes_white |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2009-10 }} | | {{Football kit | pattern_la = _adidas2010white | pattern_b = _besiktas1011t | pattern_ra = _adidas2010white | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _3 stripes white | leftarm = 000000 | body = 000004 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2010-11 }} | {{Football kit |pattern_la = _besiktas1112a |pattern_b = _besiktas1112t |pattern_ra = _besiktas1112a |pattern_sh = _adidaswhite |pattern_so = _color_3_stripes_white |leftarm = FFFFFF |body = FFFFFF |rightarm = FFFFFF |shorts = 000000 |socks = 000000 |title = 2011-12 }} | {{Football kit | pattern_la =_besiktas1213t | pattern_b =_besiktas1213t | pattern_ra =_besiktas1213t | pattern_sh =_adidaswhite | pattern_so =_color 3 stripes white | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = ba272b | socks = ba272b | title = 2012-13 }} | {{Football kit | pattern_la =_besiktas1314a | pattern_b =_besiktas1314a | pattern_ra =_besiktas1314a | pattern_sh =_besiktas1314a | pattern_so =_besiktas1314a | leftarm = FFFFFF | body = FFFFFF | rightarm = FFFFFF | shorts = bdbdbd | socks = bdbdbd | title = 2013-14 }} | {{Football kit | pattern_la =_bjk1415t | pattern_b =_bjk1415t | pattern_ra =_bjk1415t | pattern_sh =_adidasredwhite | pattern_so =_color 3 stripes white | leftarm = bdbdbd | body = bdbdbd | rightarm = bdbdbd | shorts = FF0000 | socks = FF0000 | title = 2014-15 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1516t | pattern_b = _bjk1516t | pattern_ra = _bjk1516t | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _color 3 stripes white | leftarm = 000000 | body = 000000 | rightarm = 000000 | shorts = 000000 | socks = 000000 | title = 2015-16 }} | {{Football kit | pattern_la = _bjk1617T | pattern_b = _bjk1617T | pattern_ra = _bjk1617T | pattern_sh = _adidaswhite | pattern_so = _bjk1617T | leftarm = bf000a | body = bf000a | rightarm = bf000a | shorts = bf000a | socks = bf000a | title = 2016-17 }} |} == Çempionluq və kuboklar == {| class="wikitable" style="text-align: center; font-size:90%;" |- !Mövsüm ! O !! Q !! B !! M !! A !! Y !!TF.!! P !! Uğur !! [[Türkiyə Super Liqası|Super Liqa]] !! [[Türkiyə Kuboku (futbol)|Türkiyə Kuboku]] !! [[Türkiyə Super Kuboku|Super Kubok]] !colspan=2|Avropa !! Baş məşqçi |- |1959 |align=right|14||align=right| 8||align=right| 2||align=right| 4 |align=right|22||align=right|16||align=right| +6||align=right|'''18''' |{{#expr: 8/14 round 2}}% |align=center|'''2.''' | | | || ||align=left| {{Bayraq|İtaliya}} [[Leandro Remondini|Remondini]] <small>(7 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Hüseyin Sayqun|Sayqun]] <small>(7 Matç)</small> |- |1959–60 |align=right|38||align=right|29||align=right| 7||align=right| 2 |align=right|68||align=right|15||align=right|+53||align=right|'''65''' |{{#expr:29/38 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' | | | || ||align=left| {{Bayraq|HUN}} [[András Kuttik|Kuttik]] <small>(38 Matç)</small> |- |1960–61 |align=right|38||align=right|22||align=right|11||align=right| 5 |align=right|61||align=right|26||align=right|+35||align=right|'''55''' |{{#expr:22/38 round 2}}% |align=center|'''3.''' | | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ITA}} [[Sandro Puppo|Puppo]] <small>(38 Matç)</small> |- |1961–62 |align=right|38||align=right|16||align=right|16||align=right| 6 |align=right|48||align=right|24||align=right|+24||align=right|'''48''' |{{#expr:16/38 round 2}}% |align=center|'''3.''' | | | || || align=left| {{Bayraq|HUN}} [[András Kuttik|Kuttik]] <small>(25 Matç)</small> {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(13 Matç)</small> |- |1962–63 |align=right|42||align=right|29||align=right|10||align=right| 3 |align=right|92||align=right|27||align=right|+65||align=right|'''68''' |{{#expr:29/42 round 2}}% |align=center|'''2.''' | 3-cü Mərhələ | | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(42 Matç)</small> |- |1963–64 |align=right|34||align=right|22||align=right| 8||align=right| 4 |align=right|57||align=right|19||align=right|+38||align=right|'''52''' |{{#expr:22/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' | Yarım Final | | || || align=left| {{Bayraq|AUT}} Ernst Melxior <small>(34 Matç)</small> |- |1964–65 |align=right|30||align=right|16||align=right| 9||align=right| 5 |align=right|47||align=right|17||align=right|+29||align=right|'''41''' |{{#expr:16/30 round 2}}% |align=center|'''2.''' | 6-cı Mərhələ | | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(30 Matç)</small> |- |1965–66 |align=right|30||align=right|20||align=right| 8||align=right| 2 |align=right|52||align=right|16||align=right|+36||align=right|'''48''' |{{#expr:20/30 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' | bgcolor=silver|'''Final''' | bgcolor=silver|'''Final''' | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(30 Matç)</small> |- |1966–67 |align=right|32||align=right|16||align=right|13||align=right| 3 |align=right|44||align=right|15||align=right|+29||align=right|'''45''' |{{#expr:16/32 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' |<small>1/4 Final</small> | bgcolor=gold|'''Çempion''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|YUG}} [[Lyubişa Spayiç|Spayiç]] <small>(32 Matç)</small> |- |1968–69 |align=right|32||align=right|15||align=right|12||align=right| 5 |align=right|42||align=right|24||align=right|+18||align=right|'''42''' |{{#expr:15/32 round 2}}% |align=center|'''2.''' |2-ci mərhələ | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|YUG}} Jane Janevski <small>(29 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Receb Adanır <small>(3 Matç)</small> |- |1968–69 |align=right|30||align=right|14||align=right|10||align=right| 6 |align=right|30||align=right|20||align=right|+10||align=right|'''38''' |{{#expr:14/30 round 2}}% |align=center|'''3.''' |1-ci mərhələ | | || ||align=left| {{Bayraq|YUG}} Milovan Çiriç <small>(30 Matç)</small> |- |1969–70 |align=right|30||align=right|10||align=right|10||align=right|10 |align=right|26||align=right|26||align=right| 0||align=right|'''30''' |{{#expr:10/30 round 2}}% |align=center|'''9.''' |1-ci mərhələ | | || || align=left| [[Fayl:Flag of Bulgaria.svg|20px]] Krum Milev <small>(22 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Recep Adanır <small>(8 Matç)</small> |- |1970–71 |align=right|30||align=right|10||align=right|13||align=right| 7 |align=right|31||align=right|20||align=right|+11||align=right|'''33''' |{{#expr:10/30 round 2}}% |align=center|'''6.''' |<small>1/4 Final</small> | | || ||align=left| {{Bayraq|ROU}} Dmitru Teoderesku <small>(30 Matç)</small> |- |1971–72 |align=right|30||align=right|12||align=right|10||align=right| 8 |align=right|28||align=right|23||align=right|+ 5||align=right|'''34''' |{{#expr:12/30 round 2}}% |align=center|'''4.''' |<small>1/4 Final</small> | | || ||align=left| {{Bayraq|TUR}} Gündüz Kılıç <small>(29 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Necmi Mutlu <small>(1 Matç)</small> |- |1972–73 |align=right|30||align=right| 9||align=right|13||align=right| 8 |align=right|14||align=right|18||align=right|- 4||align=right|'''31''' |{{#expr: 9/30 round 2}}% |align=center|'''6.''' |2-ci mərhələ | | || ||align=left| {{Bayraq|YUG}} Abdullah Gegiç <small>(30 Matç)</small> |- |1973–74 |align=right|30||align=right|13||align=right|14||align=right| 3 |align=right|34||align=right|19||align=right|+15||align=right|'''40''' |{{#expr:13/30 round 2}}% |align=center|'''2.''' |<small>Yarım Final</small> |bgcolor=gold|'''Çempion''' | || || align=left| {{Bayraq|TUR}} Metin Türel <small>(30 Matç)</small> |- |1974–75 |align=right|30||align=right|11||align=right|11||align=right| 8 |align=right|29||align=right|24||align=right|+ 5||align=right|'''33''' |{{#expr:11/30 round 2}}% |align=center|'''5.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci Mərhələ || align=left| {{Bayraq|TUR}} Metin Türel <small>(9 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Kaya Köstepen <small>(4 Matç)</small> [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] Horst Buhtz <small>(17 Matç)</small> |- |1975–76 |align=right|30||align=right| 5||align=right|17||align=right| 8 |align=right|25||align=right|32||align=right|- 7||align=right|'''27''' |{{#expr: 5/30 round 2}}% |align=center|'''11.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 1-ci Mərhələ || align=left| [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] Horst Buhtz <small>(5 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Gündüz Tekin Onay <small>(25 Matç)</small> |- |1976–77 |align=right|30||align=right|13||align=right| 7||align=right|10 |align=right|35||align=right|24||align=right|+11||align=right|'''33''' |{{#expr:13/30 round 2}}% |align=center|'''4.''' |bgcolor=silver|'''Final''' | | || ||align=left| {{Bayraq|TUR}} Gündüz Tekin Onay <small>(18 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} İsmet Arıkan <small>(12 Matç)</small> |- |1977–78 |align=right|30||align=right|12||align=right| 8||align=right|10 |align=right|33||align=right|29||align=right|+ 4||align=right|'''32''' |{{#expr:12/30 round 2}}% |align=center|'''5.''' |4-cü mərhələ | | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|TUR}} Recep Adanır <small>(3 Matç)</small> {{Bayraq|YUG}} Miloş Milutinoviç <small>(27 Matç)</small> |- |1978–79 |align=right|30||align=right|10||align=right| 9||align=right|11 |align=right|33||align=right|32||align=right|+ 1||align=right|'''29''' |{{#expr:10/30 round 2}}% |align=center|'''9.''' |<small>1/4 Final</small> | | || || align=left| {{Bayraq|TUR}} Doğan Andaç <small>(30 Matç)</small> |- |1979–80 |align=right|30||align=right| 9||align=right|10||align=right|11 |align=right|25||align=right|27||align=right|- 2||align=right|'''29''' |{{#expr: 9/30 round 2}}% |align=center|'''11.''' |6-cı mərhələ | | || || align=left| {{Bayraq|TUR}} Serpil Hamdi Tüzün <small>(30 Matç)</small> |- |1980–81 |align=right|30||align=right|12||align=right| 7||align=right|11 |align=right|27||align=right|23||align=right|+ 4||align=right|'''31''' |{{#expr:12/30 round 2}}% |align=center|'''5.''' |<small>1/4 Final</small> | | || || align=left| {{Bayraq|TUR}} Metin Türel <small>(4 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} Enver Katip <small>(3 Matç)</small> {{Bayraq|YUG}} Dorđe Miliç <small>(23 Matç)</small> |- |1981–82 |align=right|32||align=right|14||align=right|16||align=right| 2 |align=right|38||align=right|17||align=right|+21||align=right|'''44''' |{{#expr:14/32 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' |6-cı mərhələ |bgcolor=silver|'''Final''' | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} Dorde Miliç <small>(32 Matç)</small> |- |1982–83 |align=right|34||align=right|16||align=right| 7||align=right|11 |align=right|49||align=right|30||align=right|+19||align=right|'''39''' |{{#expr:16/34 round 2}}% |align=center|'''5.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|YUG}} Dorde Miliç <small>(34 Matç)</small> |- |1983–84 |align=right|34||align=right|17||align=right|10||align=right| 7 |align=right|40||align=right|21||align=right|+19||align=right|'''44''' |{{#expr:19/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' |bgcolor=silver|'''Final''' | | || || align=left| {{Bayraq|YUG}} Dorde Miliç <small>(28 Matç)</small> {{Bayraq|YUG}} Ziya Taner <small>(6 Matç)</small> |- |1984–85 |align=right|34||align=right|19||align=right|12||align=right| 3 |align=right|49||align=right|19||align=right|+30||align=right|'''50''' |{{#expr:19/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' |Yarım Final | | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 1-ci Mərhələ || align=left| {{Bayraq|YUG}} Branko Stankoviç <small>(34 Matç)</small> |- |1985–86 |align=right|36||align=right|22||align=right|12||align=right| 2 |align=right|65||align=right|21||align=right|+44||align=right|'''56''' |{{#expr:22/36 round 2}}% |align=center bgcolor=Gold|'''Çempion''' |6-cı mərhələ |bgcolor=Gold|'''Çempion''' | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|YUG}} Branko Stankoviç <small>(36 Matç)</small> |- |1986–87 |align=right|36||align=right|23||align=right| 7||align=right| 6 |align=right|67||align=right|26||align=right|+41||align=right|'''53''' |{{#expr:23/36 round 2}}% |align=center|'''2.''' |5-ci Mərhələ | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1/4 Final ||align=left| {{Bayraq|YUG}} Miloş Milutinoviç <small>(36 Matç)</small> |- |1987–88 |align=right|38||align=right|22||align=right|12||align=right| 4 |align=right|68||align=right|29||align=right|+39||align=right|'''78''' |{{#expr:22/38 round 2}}% |align=center|'''2.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(38 Matç)</small> |- |1988–89 |align=right|36||align=right|25||align=right| 8||align=right| 3 |align=right|81||align=right|21||align=right|+60||align=right|'''83''' |{{#expr:25/36 round 2}}% |align=center|'''2.''' |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |bgcolor=Gold|'''Çempion''' | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(36 Matç)</small> |- |1989–90 |align=right|34||align=right|23||align=right| 6||align=right| 5 |align=right|77||align=right|20||align=right|+57||align=right|'''75''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 1-ci Mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(34 Matç)</small> |- |1990–91 |align=right|30||align=right|20||align=right| 9||align=right| 1 |align=right|63||align=right|24||align=right|+39||align=right|'''69''' |{{#expr:20/30 round 2}}% |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |<small>1/4 Final</small> |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(30 Matç)</small> |- |1991–92 |align=right|30||align=right|23||align=right| 7||align=right| - |align=right|58||align=right|20||align=right|+38||align=right|'''76''' |{{#expr:23/30 round 2}}% |bgcolor=Gold|'''Çempion''' |Yarım Final |bgcolor=Gold|'''Çempion''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(30 Matç)</small> |- |1992–93 |align=right|30||align=right|19||align=right| 9||align=right| 2 |align=right|68||align=right|23||align=right|+45||align=right|'''66''' |{{#expr:16/30 round 2}}% |align=center|'''2.''' |bgcolor=silver|'''Final''' |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci Mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(30 Matç)</small> |- |1993–94 |align=right|30||align=right|16||align=right| 6||align=right| 8 |align=right|58||align=right|30||align=right|+28||align=right|'''54''' |{{#expr:16/30 round 2}}% |align=center|'''4.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 2-ci Mərhələ ||align=left| {{Bayraq|ENG}} [[Qordon Milne|Milne]] <small>(15 Matç)</small> [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] [[Kristof Daum|Daum]] <small>(15 Matç)</small> |- |1994–95 |align=right|34||align=right|24||align=right| 7||align=right| 3 |align=right|80||align=right|26||align=right|+54||align=right|'''79''' |{{#expr:24/34 round 2}}% |bgcolor=gold|'''Çempion''' |6-cı mərhələ |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 2-ci Mərhələ || align=left| [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] [[Kristof Daum|Daum]] <small>(34 Matç)</small> |- |1995–96 |align=right|34||align=right|22||align=right| 3||align=right| 9 |align=right|74||align=right|46||align=right|+28||align=right|'''69''' |{{#expr:22/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1-ci mərhələ ||align=left| [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] [[Kristof Daum|Daum]] <small>(32 Matç)</small> [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] Roland Kox <small>(2 Matç)</small> |- |1996–97 |align=right|34||align=right|22||align=right| 8||align=right| 4 |align=right|88||align=right|26||align=right|+62||align=right|'''74''' |{{#expr:22/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' |<small>1/4 Final</small> | | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 3-cü mərhələ || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Rasim Kara|Kara]] <small>(34 Matç)</small> |- |1997–98 |align=right|34||align=right|13||align=right| 9||align=right|12 |align=right|56||align=right|40||align=right|+16||align=right|'''48''' |{{#expr:13/34 round 2}}% |align=center|'''6.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup Mərhələsi || align=left| [[Fayl:Flag of Wales.svg|20px]] [[Con Benjamin Toşak|Toşak]] <small>(34 Matç)</small> |- |1998–99 |align=right|34||align=right|23||align=right| 8||align=right| 3 |align=right|58||align=right|27||align=right|+31||align=right|'''77''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' |bgcolor=silver|'''Final''' || | [[UEFA Kuboklar Kuboku|KK]] || 2-ci Mərhələ ||align=left| [[Fayl:Flag of Wales.svg|20px]] [[Con Benjamin Toşak|Toşak]] (21 Matç) {{Bayraq|TUR}} [[Fuat Yaman|Yaman]] (3 Matç) [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] [[Karl Haynz Feldkamp|Feldkamp]] (10 Matç) |- |1999–00 |align=right|34||align=right|23||align=right| 6||align=right| 5 |align=right|74||align=right|27||align=right|+47||align=right|'''75''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' ||3-cü mərhələ || | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || 2-ci mərhələ || align=left| [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] [[Hans-Peter Briqel|Briqel]] <small>(34 Matç)</small> |- |2000–01 |align=right|34||align=right|19||align=right| 7||align=right| 8 |align=right|68||align=right|49||align=right|+20||align=right|'''64''' |{{#expr:19/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' ||Yarım Final || | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup Mərhələsi || align=left| {{Bayraq|ITA}} [[Nevio Skala|Skala]] <small>(23 Matç)</small> [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] [[Christoph Daum|Daum]] <small>(11 Matç)</small> |- |2001–02 |align=right|34||align=right|18||align=right| 8||align=right| 8 |align=right|69||align=right|39||align=right|+30||align=right|'''62''' |{{#expr:18/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |bgcolor=silver|'''Final''' || | || || align=left| [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] [[Kristof Daum|Daum]] <small>(34 Matç)</small> |- |2002–03 |align=right|34||align=right|26||align=right| 7||align=right| 1 |align=right|63||align=right|21||align=right|+42||align=right|'''85''' |{{#expr:26/34 round 2}}% |bgcolor=gold|'''Çempion''' ||<small>1/4 Final</small> || | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1/4 Final || align=left| {{Bayraq|ROU}} [[Mirçea Luçesku|Luçesku]] <small>(34 Matç)</small> |- |2003–04 |align=right|34||align=right|18||align=right| 8||align=right| 8 |align=right|65||align=right|45||align=right|+20||align=right|'''62''' |{{#expr:18/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' ||3-cü mərhələ || | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup Mərhələsi ||align=left| {{Bayraq|ROU}} [[Mirçea Luçesku|Luçesku]] <small>(34 Matç)</small> |- |2004–05 |align=right|34||align=right|20||align=right| 9||align=right| 5 |align=right|70||align=right|39||align=right|+31||align=right|'''69''' |{{#expr:20/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' |3-cü mərhələ | | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || Qrup Mərhələsi || align=left| {{Bayraq|ESP}} [[Visente del Boske|del Boske]] <small>(17 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Rıza Çalımbay|Çalımbay]] <small>(17 Matç)</small> |- |2005–06 |align=right|34||align=right|15||align=right| 9||align=right|10 |align=right|52||align=right|39||align=right|+13||align=right|'''54''' |{{#expr:15/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' || | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || Qrup Mərhələsi ||align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Rıza Çalımbay|Çalımbay]] (9 Matç) {{Bayraq|TUR}} [[Mehmet Ekşi|Ekşi]] (2 Matç) {{Bayraq|FRA}} [[Jan Tiqana|Tiqana]] (23 Matç) |- |2006–07 |align=right|34||align=right|18||align=right| 7||align=right| 9 |align=right|43||align=right|32||align=right|+11||align=right|'''61''' |{{#expr:18/34 round 2}}% |align=center|'''2.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || Qrup Mərhələsi || align=left| {{Bayraq|FRA}} [[Jan Tiqana|Tiqana]] <small>(32 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Tayfur Havutçu|Havutçu]] <small>(2 Matç)</small> |- |2007–08 |align=right|34||align=right|23||align=right| 4||align=right| 7 |align=right|58||align=right|32||align=right|+26||align=right|'''73''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' ||<small>1/4 Final</small> |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup Mərhələsi || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Ərtuğrul Sağlam|Sağlam]] <small>(34 Matç)</small> |- |2008–09 |align=right|34||align=right|21||align=right| 8||align=right| 5 |align=right|60||align=right|30||align=right|+30||align=right|'''71''' |{{#expr:21/34 round 2}}% |bgcolor=gold|'''Çempion''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' | | [[UEFA Avropa Liqası|UK]] || 1-ci mərhələ || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Ərtuğrul Sağlam|Sağlam]] <small>(6 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Mustafa Dənizli]] <small>(28 Matç)</small> |- |2009–10 |align=right|34||align=right|18||align=right|10||align=right| 6 |align=right|47||align=right|25||align=right|+22||align=right|'''64''' |{{#expr:18/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' |Qrup Mərhələsi |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Çempionlar Liqası|ÇL]] || Qrup mərhələsi || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Mustafa Dənizli]] (34 Matç) |- |2010–11 |align=right|34||align=right|15||align=right| 9||align=right|10 |align=right|53||align=right|36||align=right|+17||align=right|'''54''' |{{#expr:15/34 round 2}}% |align=center|'''5.''' |bgcolor=gold|'''Çempion''' || | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || 1/32 Mərhələ ||align=left| [[Fayl:Flag of Germany.svg|20px]] [[Bernd Şuster|Şuster]] <small>(25 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Tayfur Havutçu|Havutçu]] <small>(8 Matç)</small> |- |2011–12 |align=right|34||align=right|15||align=right|10||align=right| 9 |align=right|50||align=right|39||align=right|+11||align=right|'''55''' |{{#expr:15/34 round 2}}% |align=center|'''4.''' ||4-cü mərhələsi |bgcolor=silver|<s>'''Final'''</s> | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || 1/16 mərhələ || align=left| [[Fayl:Flag of Portugal.svg|20px]] [[Karlos Karvalyal|Karvalyal]] <small>(33 Matç)</small> {{Bayraq|TUR}} [[Tayfur Havutçu|Havutçu]] <small>(1 Matç)</small> |- |2012–13 |align=right|34||align=right|16||align=right|10||align=right| 8 |align=right|66||align=right|35||align=right|+20||align=right|'''58''' |{{#expr:16/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' ||5-ci mərhələ || | || <s>'''Qadağan'''</s> || align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Samet Aybaba|Aybaba]] <small>(34 Matç)</small> |- |2013–14 |align=right|34||align=right|17||align=right|11||align=right| 6 |align=right|63||align=right|49||align=right|+14||align=right|'''62''' |{{#expr:17/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |4-cü mərhələ | | || <s>'''Qadağan'''</s> ||align=left| {{Bayraq|CRO}} [[Slaven Biliç|Biliç]] <small>(34 Matç)</small> |- |2014–15 |align=right|34||align=right|21||align=right| 6||align=right| 7 |align=right|59||align=right|32||align=right|+27||align=right|'''69''' |{{#expr:21/34 round 2}}% |align=center|'''3.''' |1/16 mərhələ | | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || 1/16 mərhələ ||align=left| {{Bayraq|CRO}} [[Slaven Biliç|Biliç]] <small>(34 Matç)</small> |- |2015–16 |align=right|33||align=right|25||align=right| 4||align=right| 4 |align=right|74||align=right|33||align=right|+41||align=right|'''79''' |{{#expr:12/16 round 2}}% |bgcolor=gold|'''Çempion''' |1/4 Final | | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || Qrup Mərhələsi ||align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Şənol Günəş|Günəş]] <small>(33 Matç)</small> |- |2016–17 |align=right|34||align=right|23||align=right| 8||align=right| 3 |align=right|73||align=right|30||align=right|+43||align=right|'''77''' |{{#expr:23/34 round 2}}% |align=center bgcolor=gold|'''Çempion''' |1/16 mərhələ |bgcolor=silver|'''Final''' | [[UEFA Avropa Liqası|AL]] || 1/4 Final ||align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Şənol Günəş|Günəş]] <small>(54 Matç)</small> |- |2017–18 |align=right| 20||align=right| 10||align=right| 7||align=right| 3 |align=right| 35||align=right| 20||align=right| +15||align=right|'''37''' |{{#expr: 0/34 round 2}}% | '''4.''' |1/4 Final |'''Final''' | [[Çempionlar Liqası|ÇL]] || 1/8 Final ||align=left| {{Bayraq|TUR}} [[Şənol Günəş|Günəş]] <small>(32 Matç)</small> |- |} == Azarkeşlər == {{Əsas|Çarşı (tərəfdar qrupu)}} Beşiktaş klubunun tərəfdar qrupu [[Çarşı (tərəfdar qrupu)|Çarşı]]dır. İstanbulun Beşiktaş rayonunun əsas bazarının (çarşısı) adı ilə bağlıdır. 2007-ci ildə [[UEFA Çempionlar Liqası|Çempionlar Liqası]] matçında Liverpul ilə oyunda tərəfdarlar insanların yarada biləcəyi səs rekordunu qırmış lakin o anda stadionda [[Ginnesin Rekordlar Kitabı]] üçün müşahidəçi olmadığına görə bu rəsmiləşdirilməmişdir. 22 sentyabr 2013-cü ildə Qalatasaray ilə oyunda 80 min azarkeş ilə Türkiyə liqası rekordu qırılıb. == Oyunçuları == === Hal-hazırkı heyəti === {{Yenilənib|25 avqust 2018}}<ref>{{cite web |url=http://bjk.com.tr/en/takim/1/ |title=First Team |accessdate=25 August 2018 |df=dmy-all | publisher= Beşiktaş J.K.}}</ref> <section begin=squad /> {{Fs start}} {{Fs player|no= 30|nat=Türkiyə|pos=GK|name=[[Ersin Destanoğlu]]|other=[[Beşiktaş U21 ]]}} {{Fs player|no= 24|nat=Croatia|pos=DF|name=[[Domagoj Vida]]|other=Dynamo Kyiv}} {{Fs player|no= 2|nat=Fransa|pos=DF|name=Valentine Rosier|other=Sporting}} {{Fs player|no= 5|nat=Braziliya|pos=MF|name=[[Josef de Souza]]|other=Ahli}} {{Fs player|no= 7|nat=Fransa|pos=MF|name=[[N'Koudu]]|other=}} {{Fs player|no= 9|nat=ESP|pos=FW|name=[[Alvaro Neqredo]]|other=}} {{Fs player|no=10|nat=TUR|pos=MF|name=[[Oğuzhan Özyakup]]|other=[[Kapitan (futbol)|üçüncü kapitan]]}} {{Fs player|no=11|nat=TUR|pos=FW|name=[[Mustafa Pektemek]]|other=}} {{Fs player|no=12|nat=Çili|pos=DF|name=[[Enzo Roko]]|other=}} {{Fs player|no=13|nat=CAN|pos=MF|name=[[Atiba Hatçinson]]|other=}} {{Fs player|no=14|nat=TUR|pos=DF|name=[[Fatih Aksoy]]|other=}} {{Fs player|no=15|nat=TUR|pos=MF|name=[[Orkan Çınar]]|other=}} {{Fs player|no=17|nat=NLD|pos=MF|name=[[Jermen Lens]]|other=}} {{Fs player|no=18|nat=Almaniya|pos=MF|name=[[Tolqay Arslan]]|other=}} {{fs mid}} {{Fs player|no=19|nat=TUR|pos=FW|name=[[Güvən Yalçın]]|other=}} {{Fs player|no=20|nat=TUR|pos=MF|name=[[Necip Uysal]]|other=[[Kapitan (futbol)|vitse-kapitan]]}} {{Fs player|no=24|nat=CRO|pos=DF|name=[[Domaqoy Vida]]|other=}} {{Fs player|no=26|nat=TUR|pos=MF|name=[[Dorukxan Toköz]]|other=}} {{Fs player|no=28|nat=TUR|pos=FW|name=[[Umut Nayir]]|other=}} {{Fs player|no=29|nat=TUR|pos=GK|name=[[Tolqa Zəngin]]|other=[[Kapitan (futbol)|kapitan]]}} {{Fs player|no=30|nat=TUR|pos=GK|name=Ersin Destanoğlu|other=}} {{Fs player|no=37|nat=TUR|pos=MF|name=Mertcan Açıkgöz|other=}} {{Fs player|no=41|nat=TUR|pos=DF|name=Alpay Çelebi|other=}} {{Fs player|no=55|nat=TUR|pos=MF|name=[[Gökhan Töre]]|other=}} {{Fs player|no=77|nat=TUR|pos=DF|name=[[Gökhan Gönül]]|other=}} {{Fs player|no=88|nat=TUR|pos=DF|name=[[Caner Erkin]]|other=}} {{Fs player|no=95|nat=CAN|pos=FW|name=[[Kayl Larin]]|other=}} {{Fs player|no=97|nat=TUR|pos=GK|name=[[Utku Yuvakuran]]|other=}} {{Fs player|no=99|nat=BRA|pos=FW|name=[[Vaqner Lav]]|other=}} {{fs end}} <section end=squad /> == Statistikalar == === En çox oynayan futbolçular === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkə !! width=150px|Futbolçu !! width=50px|Matç !! width=80px|İllər |- | 1 || 8 ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Rza Çalımbay]] || 602 || 1980–1996 |- | rowspan="2"|2 || 10 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilək]] ||rowspan="2"| 494 || 1988–2001 |- | 5 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ülvi Güvənəroğlu]] || 1979–1994 |- | 4 || 3 || {{Bayraq|TUR}} ||align=left|[[Qadir Ağbulud]] || 432 || 1980–1994 |- | 5 || 11 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mətin Təkin]] || 425 || 1982–1996 |- | 6 || 4 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Gökhan Kəsgin]] || 413 || 1984–1996 |- | 7 || 5 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Səməd Aybaba]] || 400 || 1977–1988 |- | 8 || 19 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[İbrahim Üzülməz]] || 396 || 2000–2011 |- | 9 || 7 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Fəyyaz Uçar]] || 392 || 1982–1994 |- |} === Super Liqa tarixində 300-dən çox oynamış futbolçular === [[Fayl:Tomáš Sivok in 2009-10 season.jpg|200px|thumbnail|right|[[Tomas Sivok]] 135 oyun ilə Beşiktaş tarixində ən çox oynayan xarici oyuncudur.]] {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkəsi !! width=150px|Futbolçu !! width="50px" |Maç !! width="50px" |Qol !! width=120px|İllər |- | 1 || 8||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Rıza Çalımbay]] || 494 || 41 || 1980–1996 |- | 2 || 4||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ulvi Güveneroğlu]] || 387 || 11 || 1979–1994 |- | 3 ||10||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilek]] || 386 || 130 || 1988–2001 |- | 4 || 3||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Kadir Akbulut]] || 341 || 4 || 1980–1994 |- | 5 ||11||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Metin Tekin]] || 335 || 77 || 1982–1996 |- | 6 || 4||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Gökhan Keskin]] || 334 || 14 || 1984–1996 |- | 7 || 5||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Samet Aybaba]] || 322 || 7 || 1977–1988 |- | 8 || 7||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Feyyaz Uçar]] || 321 || 170 || 1982–1994 |- | 9 || ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Sanlı Sarıalioğlu]] || 314 || 71 || 1961–1975 |- | 10|| ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ahmet Özacar]] || 313 || 98 || 1955–1971 |- |} === Tarixi boyunca ən çox qol vuranlar === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkəsi !! width=150px|Futbolçu !! width=50px|Qol !! width=50px|Matç !! width=50px|Faizi !! width=120px|İllər |- | 1 || 9||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Haqqı Yetən]] || 382 || 439 || {{#expr:382/439 round 2}} || 1931–1948 |- | 2 ||10||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Şərəf Görkey]] || 242 || 295 || {{#expr:170/321 round 2}} || 1930–1950 |- | 3 || 7||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Fəyyaz Uçar]] || 184 || 351 || {{#expr:184/351 round 2}} || 1982–1994 |- | 4 ||10|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilək]] || 148 || 481 || {{#expr:148/481 round 2}} || 1988–2001 |} === 1959-dan bəri ən çox qol vuranlar === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkə !! width=150px|Oyunçu !! width=50px|Qol !! width=50px|Oyun !! width=50px|Faiz !! width=150px|İllər |- | 1 || 7||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Fəyyaz Uçar]] || 170 || 321 || {{#expr:170/321 round 2}} || 1982–1994 |- | 2 ||10|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilək]] || 130 || 386 || {{#expr:130/386 round 2}} || 1988–2001 |- | 3 || ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Əhməd Özacar]] || 98 || 313 || {{#expr: 98/313 round 2}} || 1955–1971 |- | 4 ||9|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Əli Gültikən]] || 91 || 262 || {{#expr: 91/262 round 2}} || 1984–1995 |- | 5 || 6|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ərtuğrul Sağlam]] || 83 || 167 || {{#expr: 83/167 round 2}}0 || 1994–2000 |- | 6 ||11||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mətin Təkin]] || 77 || 340 || {{#expr: 71/335 round 2}} || 1982–1997 |- | 7 || ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Şənol Birol]] || 76 || 230 || {{#expr: 76/230 round 2}} || 1959–1963 |- | rowspan=2|8 ||10|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Sərgən Yalçın]] || 71 || 230 || {{#expr: 71/230 round 2}} || 1991–1997, 2002–2006 |- | 9 ||{{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Sanlı Sarıəlioğlu]] || 71 || 314 || {{#expr: 71/314 round 2}} || 1961–1975 |- | 10|| 9|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Oqtay Dərəlioğlu]] || 69 || 154 || {{#expr: 69/154 round 2}} || 1993–1999 |- |} === Avropa kuboklarında 5-dən çox qol vuran futbolçular === [[Fayl:Demba Ba BJK'14.JPG|200px|thumbnail|right|Beşiktaşın bir mövsümdə ən çox qol vuran (27) ikinci xarici futbolçusu [[Demba Ba]], həmçinin 18 qol ilə bir mövsümdə Super Liqada Beşiktaş üçün ən çox qol vuran ikinci xarici futbolçudur.]] {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkəsi !! width=150px|Oyunçu !! width=50px|Qol !! width=50px|Oyun !! width=50px|Faiz !! width=150px|İllər |- | 1 || 9||{{Bayraq|TUR}}|| align=left|[[Oqtay Dərəlioğlu]] || 14 || 26 || {{#expr:14/26 round 2}} || 1993–1999 |- | 2 ||13|| {{Bayraq|BRA}} || align=left|[[Deivson Da Silva Bobo|Bobo]] || 12 || 35 || {{#expr:12/35 round 2}} || 2005–2011 |-style="background:#cfecec;" | 3 || 7|| {{Bayraq|Portugal}} || align=left|'''[[Rikardo Kuarejma]]''' || 11 || 33 || {{#expr:11/33 round 2}} || 2010–2012, 2015— |- | 4 || 9|| {{Bayraq|Romania}} || align=left|[[Daniel Panku]] || 9 || 25 || {{#expr: 9/25 round 2}} || 2002–2005 |- |rowspan=2| 5 || 9|| {{Bayraq|Senegal}} {{Bayraq|Fransa}} || align=left| [[Demba Ba]] || 8 || 12 || {{#expr: 8/12 round 2}} || 2014–2015, 2017 |- | 23|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}|| align=left|[[Cenk Tosun]] || 8 || 27 || {{#expr: 8/27 round 2}} || 2014–2018 |- |rowspan=1| 7 ||10|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mehmet Özdilək]] || 7 || 48 || {{#expr:12/36 round 2}} || 1988–2001 |- |rowspan=6|8||8||{{Bayraq|TUR}}||align=left|[[Nihad Qəhvəci]] || 6 || 8 || {{#expr: 6/8 round 2}} || 1997–2002 — 2009–2011 |- | 10|| {{Bayraq|ARG}} {{Bayraq|ITA}} || align=left|[[Matias Emilio Delqado|Delgado]]|| 6 || 20 || {{#expr: 6/20 round 2}} || 2006–2010 |- | 11|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Mətin Təkin]] || 6 || 23 || {{#expr: 6/23 round 2}} || 1982–1997 |- | 7|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Fəyyaz Uçar]] || 6 || 22 || {{#expr: 6/22 round 2}} || 1982–1994 |- | 7|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}|| align=left|[[Əhməd Dursun]] || 6 || 22 || {{#expr: 6/22 round 2}} || 1999–2003 / 2005–2006 |- | 9|| {{Bayraq|CMR}} || align=left| [[Vinsent Abubakar]] || 6 || 9 || {{#expr: 6/ 9 round 2}} || 2016–2017 |- |rowspan=6|14 ||21|| {{Bayraq|Fransa}}|| align=left| [[Paskal Numa]] || 5 || 14 || {{#expr: 5/14 round 2}} || 2000–2001 / 2002–2003 |- | 23|| {{Bayraq|Slovakia}} || align=left|[[Filip Holosko]] || 5 || 22 || {{#expr: 5/22 round 2}} || 2008–2014 |- | 9|| {{Bayraq|Portugal}} || align=left|[[Huqo Almeyda]] || 5 || 13 || {{#expr: 5/13 round 2}} || 2011–2014 |- | 6|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ərtuğrul Sağlam]] || 5 || 22 || {{#expr: 5/22 round 2}} || 1994–2000 |- | 3|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}|| align=left|[[Tayfur Havutçu]] || 5 || 37 || {{#expr: 5/37 round 2}} || 1997–2002006 |-style="background:#cfecec;" | 7|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}|| align=left|'''[[Gökhan Törə]]'''|| 5 || 19 || {{#expr: 5/19 round 2}} || 2013— |} === 1959-dan bəri Super Liqada oyuna görə qol ortası === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Sıra!! width=20px|Forma No!!width=45px|Ölkəsi !! width=150px|Futbolçu !! width=50px|Faizi !! width=50px|Qol !! width=50px|Matç !! width=140px|İllər |- | 1 || 33|| {{Bayraq|Germany}} || align=left|[[Mario Qomez]] || {{#expr:12/16 round 3}} || 26 || 33 || 2015–2016 |- | 2 || 9 || {{Bayraq|Senegal}} {{Bayraq|FRA}}|| align=left|[[Demba Ba]] || {{#expr: 19/ 31 round 3}} || 19 || 31 || 2014–2015, 2017 |- | 3 || 26|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[İlhan Mansız]] || {{#expr: 36/ 67 round 3}} || 36 || 67 || 2001–2004 |- | 4 || 7 || {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Feyyaz Uçar]] || {{#expr:170/321 round 3}} || 170 || 321 || 1982–1994 |- | rowspan=3|5 ||9|| {{Bayraq|LCA}} {{Bayraq|ENG}} || align=left|[[Les Ferdinand]] || {{#expr: 13/ 26 round 3}} || 13 || 26 || 1988–1989 |- | 23|| {{Bayraq|GAM}} {{Bayraq|NOR}} || align=left|[[Con Karev]] || {{#expr: 13/ 26 round 3}} || 13 || 26 || 2004–2005 |- | 11|| {{Bayraq|ARG}} || align=left|[[Osvaldo Nartallo]] || {{#expr: 10/ 20 round 3}} || 10 || 20 || 1993–1994 |- | 8 || 6|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Ərtuğrul Sağlam]] || {{#expr: 83/167 round 3}} || 83 || 167 || 1994–2000 |- | 9 || 7|| {{Bayraq|YUG}} || align=left|[[Mirsad Kovaçeviç]] || {{#expr: 34/ 70 round 3}} || 34 || 70 || 1984–1986 |- | 10 || 9|| {{Bayraq|TUR}} || align=left|[[Oktay Derelioğlu]] || {{#expr: 69/154 round 3}} || 69 || 154 || 1993–1999 |- | 11|| 23|| {{Bayraq|TUR}} {{Bayraq|Germany}}||align=left|[[Cenk Tosun]] || {{#expr: 41/96 round 3}} || 41 || 96 ||2014–2018 |- | 12|| 9 || {{Bayraq|Portugal}} || align=left|[[Hüqo Almeyda]]|| {{#expr: 36/ 88 round 3}} || 37 || 88 || 2010–2014 |- | 13|| 21|| {{Bayraq|Senegal}} {{Bayraq|FRA}} || align=left|[[Paskal Numa]] || {{#expr: 22/ 55 round 3}} || 22 || 55 || 2000–2001, 2002–2003 |- | 14|| 13|| {{Bayraq|BRA}} || align=left|[[Bobo]] || {{#expr: 57/144 round 3}} || 57 || 144 || 2006–2011 |- |} === Özəl qollar === {| class="sortable wikitable" style="text-align: center;" ! width=20px|Gol!! width=150px|Oyuncu !! width=170px|Oynadığı yıllar |- | '''1.''' || align=left|[[Nazmi Bilge]] || 1954 – 1961 |- | 100. || align=left|[[Ahmet Özacar]] || 1955 – 1971 |- | 200. || align=left|[[Coşqun Ehlidil]] || 1962 – 1967 |- | 300. || align=left|[[Güven Önüt]] || 1960 – 1969 |- | 400. || align=left|[[Faruk Karadoğan]] || 1965 – 1972 |- | 500. || align=left|[[İhsan Büyükbuğdaypınar]] || 1964 – 1969 |- | 600. || align=left|[[Sanlı Sarıalioğlu]] || 1961 – 1975 |- | 700. || align=left|[[Tezcan Ozan]] || 1974 – 1978 |- | 800. || align=left|[[Sava Paunoviç]] || 1977 – 1979 |- | 900. || align=left|[[Özer Umdu]] || 1980 – 1981 |- | '''1000.''' || align=left|[[Cavad Şeçerbeqoviç]] || 1983 – 1985 |- | 1100. || align=left|[[Feyyaz Uçar]] || 1982 – 1994 |- | 1200. || align=left|[[Metin Tekin]] || 1982 – 1998 |- | 1300. || align=left|[[Les Ferdinand]] || 1988 – 1989 |- | 1400. || align=left|[[Metin Tekin]] || 1982 – 1998 |- | 1500. || align=left|[[Zəki Önatlı]] || 1987 – 1993 |- | 1600. || align=left|[[Ali Günçar]] || 1992 – 1998 |- | 1700. || align=left|[[Metin Tekin]] || 1982 – 1998 |- | 1800. || align=left|[[Ərtuğrul Sağlam]] || 1994 – 2000 |- | 1900. || align=left|[[Oktay Derelioğlu]] || 1993 – 1999 |- | '''2000.''' || align=left|[[Daniel Amokaçi]] || 1996 – 1999 |- | 2100. || align=left|[[Tayfur Havutçu]] || 1997 – 2006 |- | 2200. || align=left|[[Nihat Kahveci]] || 1997 – 2002 '''/''' 2009 – 2011 |- | 2300. || align=left|[[Roman Dabrovski]] || 2002 – 2005 |- | 2400. || align=left|[[Mustafa Doğan]] || 2004 – 2008 |- | 2500. || align=left|[[İbrahim Akın]] || 2004 – 2007 |- | 2600. || align=left|[[İbrahim Kaş]] || 2004 – 2008 '''/''' 2009 – 2010 |- | 2700. || align=left|[[Filip Holoşko]] || 2008 – 2015 |- | 2800. || align=left|[[Manuel Fernandes]] || 2011 – 2014 |-style="background:#cfecec;" | 2900. || align=left|'''[[Oğuzhan Özyakup]]''' || 2012 – |-style="background:#cfecec;" |'''3000.'''|| align=left|'''[[Gökhan Töre]]''' || 2013 – |- |} == Uğurları == '''[[Türkiyə Super Liqası]] (16):''' * 1957, 1958, 1960, 1966, 1967, 1982, 1986, 1990, 1991, 1992, 1995, 2003, 2009, 2016, 2017, 2021 '''[[Ziraat Türkiye Kupası|Ziraat Türkiyə Kuboku]] (10):''' * 1975, 1989, 1990, 1994, 1998, 2006, 2007, 2009, 2011, 2021 '''Cumhurbaşkanlığı Kupası / Super kubok (9):''' * 1967, 1974, 1986, 1989, 1992, 1994, 1998, 2006, 2021 '''Başbakanlık Kupası (6):''' * 1944, 1947, 1974, 1977, 1988, 1997 '''Atatürk Kupası (1):''' * 2000 '''Milli Küme (3):''' * 1940–41, 1943–44, 1946–47 '''Türkiyə Futbol Çempionatı (4):''' * 1934, 1951,1985,1988 '''İstanbul Peşəkar Liqası (2):''' * 1951–52, 1953–54 '''● İstanbul Liqası (Bölgəsəl Liq) (13):''' 1924, 1934, 1939, 1940, 1941, 1942, 1943, 1945, 1946, 1950, 1951, 1952, 1954 '''Sportoto Kuboku (4):''' * 1966, 1968, 1969, 1970 * '''Federasyon Kuboku (2)''' * 1957, 1958 * '''Donanma Kuboku (1)''' * 1985–1986 == Avropa nəaliyyətləri == {| class="wikitable" border="1" ! Müsabaka !! Sezonlar !! Maçlar !! G !! B !! M !! A !! Y |- | [[UEFA Çempionlar Kuboku]] / [[UEFA Çempionlar Liqası]] || 17 || 68 || 22 || 13 || 33 || - || - |- | [[UEFA Kuboklar Kuboku]] || 7 || 20 || 4 || 4 || 12 || - || - |- | [[UEFA Avropa Liqası|UEFA Kuboku]] / [[UEFA Avropa Liqası]] ||16|| 93 || 41 || 19 || 33 || - || - |} == Stadionu == Beşiktaş öz ev oyunlarını 1947-ci ildə inşa olunan [[Beşiktaş İnönü Stadionu|İnönü Stadionunda]] keçirirdi. İnönü Stadionunun tamaşaçı tutumu 32 086 nəfərdir. İnönü Stadionu 2004-cü ildə əsaslı təmir olunub. 11 may 2013-cü ildə Beşiktaş İnönü Stadionunda sonuncu oyununu keçirdi. Ankara təmsilçisi [[Gənclərbirliyi İK|"Gənclərbirliyi"nə]] qarşı keçirilən oyunda Beşiktaş rəqibini 3–0 məğlub etdi. 2013-cü ilin iyun-iyul ayında isə İnönü Stadionu tamam sökülərək yeni [[Vodafone Park]]ın inşa işlərinə başlandı. Beşiktaş İnönü Stadionunun söküntüsündən sonra öz ev oyunlarının əksər hissəsini müvəqqəti olaraq İstanbulda yerləşən və 76 092 tamaşaçı tutumu olan [[Atatürk Olimpiya Stadionu]]nda keçirdi. 2016-cı ildə Vodafone Parkın açılışı keçirildi. Vodafone Parkın tamaşaçı tutumu 41 903 nəfərdir. == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * [http://www.bjk.com.tr/ Rəsmi Sayt] * [http://www.kartalyuvasi.com.tr/ Kartal Yuvası] * [https://www.facebook.com/Besiktas Beşiktaş Facebook-da] * [http://www.uefa.com/teamsandplayers/teams/club=50157/profile/index.html Beşiktaş UEFA səhifəsi] == Həmçinin bax == {{Beşiktaş PFK heyəti}} {{Beşiktaş PFK 100-cü il Çempion heyəti}} [[Kateqoriya:Beşiktaş PFK| ]] qsj617taihx0qufko900g2l372a8yas Yozef Pilsudski 0 329581 6564402 6476386 2022-08-05T19:12:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{Dövlət xadimi |adı = Yozef Pilsudski |şəklin izahı = Yozef Pilsudski [[marşal]] rütbəsində olarkən |titul = [[Polşa Respublikası (1918-1939)|İkinci Polşa Respublikasının]] Dövlət Başçısı |hakimiyyət müddəti = 29 noyabr 1918 - 14 dekabr 1922 |sələfi = [[Tənzimləmə Şurası (Polşa)|Tənzimləmə Şurası]] |xələfi = [[Qabriel Narutoviç]] |baş nazir = Endjey Moraçevski<br/>İqnasi Yan Paderevski<br/>Leopold Skulski<br/>Vladislav Qrabski<br/>Vinsent Vitos<br/>Antoni Ponikovski<br/>Artur Slivinski<br/>Yulian Novak |vətəndaşlığı = {{bayraq|Rusiya İmperiyası}} [[Rusiya imperiyası]]<br/>{{bayraq|Polşa}} [[Polşa Respublikası (1918-1939)|İkinci Polşa Respublikası]] |milliyyəti = [[polyaklar|polyak]] |vəfat səbəbi = [[qaraciyər xərçəngi]] |sülalə = [[Pilsudskilər]] |həyat yoldaşı = Mariya Pilsudskaya<br/>Aleksandra Pilsudskaya |uşağı = Vanda Pilsudskaya<br/>Yadviqa Pilsudskaya |xidmət illəri = 1914–1923<br/>1926–1935 |mənsubiyyəti = [[İkinci Polşa Respublikası]] |qoşun növü = [[Fayl:Flag_of_the_Polish_Land_Forces.svg|30px]] [[Polşa Quru Qoşunları]] |rütbəsi = [[Fayl:Army-POL-OF-10.svg|20px]] Polşa Ordusunun Marşalı |rəhbərlik edib = [[Polşa Legionu]]<br/>[[Polşa Quru Qoşunları]] |döyüşlər = [[Birinci Dünya müharibəsi]]<br/>[[Polşa-Ukrayna müharibəsi]]<br/>[[Polşa-Litva müharibəsi]]<br/>[[Sovet-Polşa müharibəsi]] |titul_2 = [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]nın Baş Naziri |hakimiyyət müddəti_2 = 2 oktyabr 1926 - 27 iyun 1928 |prezident_2 = [[İqnasi Mosçiçski]] |sələfi_2 = Kazimir Bartel |xələfi_2 = Kazimir Bartel |hakimiyyət müddəti_3 = 25 avqust 1930 - 4 dekabr 1930 |prezident_3 = [[İqnasi Mosçiçski]] |sələfi_3 = Valeri Slavek |xələfi_3 = Valeri Slavek |titul_4 = Silahlı Qüvvələrin Baş Müfəttişi |hakimiyyət müddəti_4 = 16 may 1926 - 12 may 1935 |baş nazir_4 = Kazimir Bartel<br/>özü<br/>Kazimir Svitalski<br/>Valeri Slavek<br/>Aleksandr Pristor<br/>Yanuş Endjiviç<br/>Leon Kozlovski<br/>Marian Zındram-Kosçylkovski |prezident_4 = Maçey Ratay<br/>İqnasi Mosçiçski |sələfi_4 = Yuliuş Tarnava-Malçevski |xələfi_4 = Tadeuş Kaspriçki |titul_5 = Polşanın Hərbi İşlər Naziri |hakimiyyət müddəti_5 = 17 noyabr 1918 - 22 noyabr 1918 |baş nazir_5 = Endjey Moraçevski |sələfi_5 = Yan Vroçinski<br/>Eduard Rıdz-Smiql <small>(Müharibə Naziri)</small> |xələfi_5 = Daniel Konarzevski |hakimiyyət müddəti_6 = 15 may 1926 - 16 dekabr 1930 |baş nazir_6 = Kazimir Bartel<br/>özü<br/>Kazimir Bartel<br/>Kazimir Svitalski<br/>Kazimir Bartel<br/>Valeri Slavek<br/>özü<br/>Valeri Slavek |sələfi_6 = Yan Vroçzinski |xələfi_6 = Yan Vroçzinski |hakimiyyət müddəti_7 = 29 mart 1931 - 12 may 1935 |baş nazir_7 = Valeri Slavek<br/>Aleksandr Pristor<br/>Yanuş Endjiviç<br/>Leon Kozlovski<br/>Valeri Slavek |sələfi_7 = Daniel Konarzevski |xələfi_7 = Tadeuş Kaspriçki |partiya = [[Polşa Sosialist Partiyası]]<br/>yoxdur |təhsili = [[Xarkov Universiteti]] |ixtisası = [[tibb]] |sayt = http://www.jpilsudski.org/ |imzası = Józef Piłsudski Signature.svg |vikianbar = Category:Józef Piłsudski }} '''Yozef Pilsudski''' ({{Dil-pl|Józef Klemens Piłsudski}}; {{DVTY}}) — 1918-1922-ci illərdə [[Polşa]]nın dövlət başçısı və 1920-ci ildən Polşanın Birinci Marşalı olmuş hərbi-siyasi xadim. Hərbi İşlər Naziri olaraq İkinci Polşa Respublikasının de-fakto lideri (1926-1935) hesab olunurdu. [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra Polşa siyasətində güclü təsirə sahib idi və beynəlxalq miqyasda da görkəmli şəxsiyyət hesab olunurdu.<ref>{{harvnb|Plach|2006|p=14}}</ref> 1718-ci ildə [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya-Macarıstan]], [[Prussiya]] və [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] tərəfindən [[Reç Pospolita]]nın sonuncu dəfə bölünməsindən 123 il sonra, 1918-ci ildə qurulan İkinci Polşa Respublikasının atası olaraq qəbul olunur.<ref name="A">{{harvnb|Drozdowski|1995|p=9–11}}</ref><ref>{{harvnb|Lieven|1994|p=159}}</ref><ref>{{harvnb|Lerski|1996|p=441}}</ref><ref>{{harvnb|Held|1992|p=249}}</ref> Özünü [[Reç Pospolita]]nın mədəni irs və ənənələrinin davamçısı olaraq görən Pilsudski çoxetnoslu Polşanı yerli etnik və dini azlıqların da daxil olduğu "xalqların bir vətəni" olduğuna inanırdı.<ref name="B">{{harvnb|Davies|2005|p=10}}</ref> O, eyni zamanda, Polşanın müstəqil [[Ukrayna]] və [[Litva]] dövlətləri ilə sıx birlik əlaqələri qurmalı olduğu düşüncəsini dəstəkləyirdi. Onun əsas siyasi rəqibi olan Milli Demokrat Partiyasının lideri [[Roman Dmovski]] bu yanaşmanın əksinə olaraq, Polşa krallığı ilə məhdudlaşdırılmış [[Polyaklar|polyak milləti]] və [[Roma-Katolik kilsəsi|Roma-Katolik]] kimliyinə əsaslanan bir Polşaya çağırış edirdi. Siyasi karyerasının əvvəllərində Pilsudski [[Polşa Sosialist Partiyası]]nın lideri oldu. O, Polşanın müstəqilliyinin hərbi yolla əldə olunacağına inanaraq Polşa legionlarını yaratmışdır. 1914-cü ildə başlayan [[Birinci Dünya müharibəsi]] zamanı o, [[İttifaq dövlətləri]] və [[Rusiya imperiyası]]nın məğlub olacağını öncədən proqnozlaşdırdı. 1914-cü ildə Birinci Dünya müharibəsi başladıqdan sonra Pilsudskinin legionları [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya-Macarıstan]] orduları ilə birlikdə Rusiya İmperiyasına qarşı döyüşlərə qoşuldu.<ref name="C">{{harvnb|Roos|1966|p=14}}</ref> 1917-ci ildə Rusiya qüvvələrinin zəif şəkildə də olsa irəlilədiyi zamanda, İttifaq dövlətlərinə verdiyi dəstəyini dayandırdı və bu səbəblə də [[Almaniya İmperiyası|almanlar]] tərəfindən [[Maqdeburq]]da həbs olundu. 1918-ci ilin noyabr ayında [[Polşa]] müstəqilliyini əldə etdiyi zaman, 1922-ci ilə qədər Pilsudski Polşanın faktiki dövlət başçısı oldu. 1919-1921-ci illərdə davam edən Polşanın sərhədlərini müəyyənləşdirmək üçün baş verən altı döyüşə rəhbərlik etmişdir. [[Sovet-Polşa müharibəsi]] zamanı ölkə məğlubiyyətin astanasında olarkən 1920-ci ilin avqustunda baş verən [[Varşava döyüşü (1920)|Varşava döyüşü]]ndə [[Qızıl Ordu]] qüvvələrini geri çəkilməyə məcbur etdi. 1923-cü ildə müxaliflərinin, xüsusilə də Milli Demokrat Partiyasının təsiri ilə Pilsudski aktiv siyasətdən çəkildi. Üç il sonra, 1926-cı ilin mayında baş tutan [[May çevrilişi (Polşa)|çevriliş]] nəticəsində yenidən iqtidarı ələ keçirdi və [[Polşa]]nın diktatoru oldu. O dövrdən etibarən 1935-ci ildə ölənə qədər xüsusilə də hərbi və xarici məsələlərlə məşğul olurdu. Bu dövrdəki fəaliyyətləri ilə [[XXI əsr]]ə qədər şəxsiyyəti kult olaraq ayaqda qalmağı bacarmışdır. Beynəlxalq əlaqələrdə Pilsudski [[Polşa]]nın müstəqilliyini qorumaq və milli təhlükəsizliyi möhkəmləndirmək məqsədi ilə bir-birini tamamlayan iki strategiya həyata keçirdi. Bu strategiyalardan birincisi, [[Rusiya imperiyası]], daha sonra isə [[SSRİ]]-ni qurucu xalqlarına parçalamaq istəyən [[prometeizm]] idi. İkincisi isə, Qərb və Şərq imperializminə qarşı xalqının təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədi ilə Orta və Şərqi Avropa ölkələrindən təşkil olunacaq [[Baltik dənizi]]ndən [[Qara dəniz]]ə qədər uzanan [[İntermariyum Federasiyası]] düşüncəsi idi.<ref>{{harvnb|Davies|2005|p=55}}</ref> Tarixçi Pyotr Vandiç Pilsudskini "bəzən polyakları öz axmaqlıq, qorxaqlıq və xidmətçiliklərinə görə qınayan alovlu Polşa vətənpərvəri, özünü Reç Pospolita kimliyi ilə qəbul edən inadkar, ehtiyatlı və hisslərini büruzə verməyə qarşı laqeydlik göstərən" biri olaraq xarakterizə edirdi.<ref>{{harvnb|Wandycz|1990|p=452}}</ref> Çoxları tərəfindən əsir düşərgəsi olaraq qəbul edilən Bereza Kartuşka həbsxanasının qurulması Pilsudski iqtidarının mübahisəli fəaliyyətlərindən biri hesab olunur. Buna baxmayaraq, [[polyaklar]]ın xatirəsində xüsusi hörmətə sahibdir və əsas rəqibi Roman Dmovski ilə birlikdə müasir [[Polşa]]nın qurucusu olaraq qəbul edilir. == İlk illəri == [[Fayl:Piludski w szkole.jpg|thumb|left|250px|Yozef Pilsudski məktəbdə təhsil alarkən.]] Yozef Pilsudski 5 dekabr 1867-ci ildə [[Rusiya imperiyası]]nın Vilnüs Quberniyasının tərkibində olan Zalavas kəndində yerləşən malikanədə dünyaya gəlmişdir.<ref>{{harvnb|Hetherington|2012|p=92}}</ref> Zadəgan əsilli ailənin yaşadığı bu malikanə 1795-cü ildən mövcud idi. Bu torpaqlar əvvəllər [[Reç Pospolita]]nın ərazisinə daxil idi. [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra ərazi yenidən [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]nın tərkibinə daxil oldu və bu dövrdə Yozef Pilsudski artıq Polşanın Baş Naziri idi. [[İkinci dünya müharibəsi]] ərəfəsində ərazi [[SSRİ]]-nin tərkibinə keçdi. Hal-hazırda ərazi [[Litva Respublikası]]nın tabeçiliyindədir. Malikanə varlı Billeviç ailəsinə mənsub olan Pilsudskinin anası Mariyanın cehizi idi.<ref>{{harvnb|Jędrzejewicz|1990|p=3}}</ref><ref>{{harvnb|Hetherington|2012|p=95}}</ref> Pilsudski ailəsi kasıblaşmasına baxmayaraq, hələ də öz polyak adət-ənənələrini qoruyur, eləcə də özlərini polyak və ya keçmiş Reç Pospolitaya mənsub olaraq qəbul edirdilər.<ref name="E">{{harvnb|Pidlutskyi|2004|}}</ref><ref name="D">[https://web.archive.org/web/20060213175243/http://poland.gov.pl/Jozef,Pilsudski,(1867-1935),1972.html "History – Józef Piłsudski (1867–1935)"]. Poland.gov. Archived from [http://poland.gov.pl/Jozef,Pilsudski,(1867-1935),1972.html the original] on 13 February 2006. Retrieved 23 April 2006.</ref><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=13-15}}</ref><ref>{{harvnb|Lerski|1996|p=439}}</ref><ref>{{harvnb|Davies|2005|p=40}}</ref><ref>{{harvnb|Bideleux|1998|p=186}}</ref> Yozef ailənin ikinci oğlu idi. [[Vilnüs]]də yerləşən rus gimnaziyasında təhsil alarkən heç də qabaqcıl göstəricilərə sahib deyildi.<ref>{{harvnb|Roshwald|2001|p=36}}</ref> Bu gimnaziyada həmçinin polyak əsilli [[Feliks Dzerjinski]] də təhsil alırdı. O, sonralar SSRİ-nin ən yüksək səviyyədə rəhbərlərindən biri olaraq Pilsudskinin baş düşməninə çevriləcəkdi.<ref name="F">{{harvnb|Blobaum|1984|p=30}}</ref> Anası onu qardaşları Bronislav, Adam və Yanla birlikdə [[ruslar]] tərəfindən dərc edilmiş Polşa tarixi və ədəbiyyatı ilə tanış etmişdir.<ref>{{harvnb|MacMillan|2003|p=208}}</ref> Atası da özü kimi Yozef adını daşıyırdı və 1863-cü ilin yanvarında baş tutan [[Polşa üsyanı (1863)|Polşa üsyanı]]nda [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] hakimiyyətinə qarşı döyüşmüşdür.<ref name="E" /> Pilsudskilər [[Rusiya imperiyası]]nın ruslaşdırma siyasətinə qarşı idi. Yozef gənclik illərində olarkən [[Rus Pravoslav Kilsəsi]]nə bağlılıqdan imtina etdi<ref name="F" /> və gimnaziyadakı təhsilini Rusiya İmperiyası və Çarına tabe olmadığını, həmçinin öz mədəniyyətinin təhqirinə qarşı olduğunu göstərmək üçün dayandırdı.<ref name="E" /> 1885-ci ildən etibarən Pilsudski hazırda [[Ukrayna]] ərazisində yerləşən Xarkov Universitetində tibb üzrə təhsil almağa başladı. O, burada təhsil alarkən Rusiyada inqilabi düşüncələri ilə tanından [[xalqçılar]] hərəkatının bir qolu olan [[Narodnaya Volya]] təşkilatı ilə əlaqələr qurdu.<ref name="G">Chojnowski, Andrzej. [https://web.archive.org/web/20080503141011/http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3957301 "Piłsudski Józef Klemens"]. Internetowa encyklopedia PWN (in Polish). Archived from [http://encyklopedia.pwn.pl/haslo.php?id=3957301 the original] on 3 May 2008. Retrieved 15 January 2008.</ref> O, təhsilini 1886-cı ildə tələbə mitinqlərində iştirak etdiyi üçün dayandırmalı oldu.<ref name="D" /> Daha sonra təhsilini hazırda [[Estoniya]]nın [[Tartu]] şəhərində yerləşən [[Tartu Universiteti|Doprat Universiteti]]ndə davam etdirmək istəsə də, onun müraciəti siyasi əlaqələrindən xəbərdar olan məsul şəxslər tərəfindən qəbul edilmədi.<ref name="D" /> 22 mart 1887-ci ildə çar məmurları tərəfindən Vilnüs sosialistləri ilə əlbir olaraq [[III Aleksandr|Çar III Aleksandr]]a qarşı sui-qəsd tərtib etməsi ittihamı ilə həbs edildi. Buna baxmayaraq, sui-qəsdin tərtib olunmasındakı əsas əlaqələr 15 il [[Sibir]]də ağır iş şəraitində katorqaya məhkum edilən onun böyük qardaşı Bronislava məxsus idi.<ref>[http://panda.bg.univ.gda.pl/ICRAP/en/BPcv-eng.html "Bronisław Piotr Piłsudski – Calendar of events"]. ICRAP. Retrieved 2 March 2018.</ref><ref name="H">{{harvnb|Urbankowski|1997|p=50}}</ref> [[Fayl:Herb Piłsudski.PNG|250px|thumb|left|[[Pilsudskilər]]in ailə gerbi.]] Yozef daha yüngül sürgün cəzası aldı. O, ümumilikdə 5 il çəkən sürgün cəzasını [[Lena çayı]] sahilində yerləşən [[Kirensk]], sonra isə [[Tunka]]da başa vurdu.<ref name="E" /><ref name="H" /> Bir məhkum qrupu ilə [[Sibir]]ə aparılarkən Pilsudski bir neçə həftə [[İrkutsk]]da həbsxanada saxlanıldı.<ref>Landau, Rom; Dunlop, Geoffrey (1930). Pilsudski, Hero of Poland. Jarrolds. pp. 30–2.</ref> Orada saxlanılarkən məsul şəxslər tərəfindən qiyam olaraq qiymətləndirilən hadisələrə qoşuldu. Məhkumlardan biri həbsxana nəzarətçisini təhqir etdi və üzr istəməkdən imtina etdi. Bu səbəblə çıxan insident zamanı Pilsudski də döyüldü və iki dişini itirdi. İnsidentə qoşulduğu üçün 1888-ci ildə daha 6 ay həbsə məhkum edildi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=62-66}}</ref> Həbsinin ilk gecəsi Sibirin -40 [[Selsi şkalası|°C]] şaxtasına məruz qalan Pilsudski ölümcül dərəcədə ağır xəstələndi. Burada qazandığı xəstəlik onun ömrünün sonuna qədər ağrılar çəkməsinə və sağlamlıq problemləri yaşamasına səbəb oldu.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=68-69}}</ref> Sürgündə olarkən Pilsudski 1863-cü ilin yanvarında baş tutan [[Polşa üsyanı (1863)|Polşa üsyanı]]nın rəhbəri olan Bronislav Şvarçe də daxil olmaqla bir sıra sibiryakla tanış oldu.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=74-77}}</ref><ref>{{harvnb|Jędrzejewicz|1994|p=13}}</ref> Sürgündə seçdiyi iş ilə məşğul olmasına icazə verildi. Burada o, yerli uşaqlara riyaziyyat və xarici dil ([[Rus dili|rusca]] və [[Polyak dili|polyakca]] ilə yanaşı, [[Fransız dili|fransızca]], [[Alman dili|almanca]] və [[Latış dili|latışca]] da bilirdi və daha sonra ingiliscə də öyrənəcəkdi) tədris edirdi.<ref name="E" /> Yerli məmurlar onun bir polyak əsilzadəsi olaraq digər sürgündəkilərin aldığı 10 rubl təqaüdü almaq haqqına sahib olmadığına qərar verdilər.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=71}}</ref> 1892-ci ildə sürgündən geri qayıdan Pilsudski Tenenay yaxınlığındakı Adomavas Manordada yaşamağa başladı.<ref name="D" /><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=88}}</ref> 1893-cü ildə Polşa Sosialist Partiyasına qoşuldu və [[Litva]] şöbəsinin təşkilinə kömək etdi. Əvvəlcə sosialistlərin daha radikal qruplarında təmsil olunsa da sol cərəyanın beynəlmiləlçiliyinə baxmayaraq, Polşa millətçisi olaraq qaldı.<ref name="j">{{harvnb|MacMillan|2003|p=209}}</ref> 1894-cü ildə baş redaktoru olaraq Robotnik (İşçi) qəzetini gizli şəkildə nəşr etdirməyə başladı və həmçinin əsas yazıçılarından birinə çevrildi.<ref name="D" /><ref name="G" /><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=93}}</ref><ref>{{harvnb|Piłsudski|1989|p=12}}</ref> 1895-ci ildə doktrina məsələlərinin əhəmiyyətini vurğulayan bir Polşa Sosialist Partiyası liderinə çevrildi. O, sosialist ideologiyanın millətçiliklə birləşdirilməli olması düşüncəsini müdafiə edirdi və bunun Polşanın müstəqilliyini geri qazanmaq şansını artıracağını düşünürdü.<ref name="G" /> 15 iyul 1899-cu ildə gizli təşkilatçılıq edən Pilsudski sosialist təşkilatçı olan Mariya Koplevskaya ilə evləndi.<ref>{{harvnb|Alabrudzińska|1999|p=99}}</ref><ref>{{harvnb|Garlicki|1995|p=63}}</ref><ref>{{harvnb|Pobóg-Malinowski|1990|p=7}}</ref> Pilsudskinin baş bioqrafı olan Vaslav Yedçeyeviçə görə, evlilik romantiklikdən daha çox praqmatikliyə sahib idi. Hər ikisi də sosialist və azadlıq hərəkatının iştirakçıları idilər. Rabotnik qəzetinin mətbəəsi əvvəlcə [[Vilnüs]]də yerləşirdi, daha sonra isə mətbəə cütlüyün [[Lodz]]da yerləşən evində fəaliyyət göstərmişdir. [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] qanunları qadının ərinin etdiyi işlərə görə cinayət məsuliyyəti daşımasının qarşısını alırdı.<ref>{{harvnb|Jędrzejewicz|1990|p=27-28}}</ref> Cütlüyün münasibətləri getdikcə pisləşdi və bir neçə il sonra Pilsudski başqa bir gənc sosialist olan Aleksandra Sçzerbinskaya ilə münasibət qurdu. 1921-ci ildə Mariyanın ölməsindən sonra Pilsudski həmin ilin oktyabr|oktyabrı]]nda Aleksandra ilə evləndi.<ref name="j" /> O vaxta qədər cütlüyün Vanda və Yadviqa adlı iki qızı dünyaya gəlmişdi. 1900-cü ildə [[ruslar]] Rabotnikin [[Lodz]]da yerləşən məbtəəsini aşkara çıxardıqdan sonra Pilsudski Varşava qəsrində həbs edildi. Bir müddət sonra ruhi xəstəliklərin müşahidə olunması səbəbindən aparıldığı [[Sankt-Peterburq]]dakı xəstəxanadan polyak həkim Vladislav Mazurkiyeviç və digərlərinin köməyi ilə qaçmağı bacardı. Əvvəlcə [[Qalisiya]], oradan [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya-Macarıstan]] və daha sonra da Leytonstona qaçdı. Burada olarkən Leon Vasilevski və ailəsi ilə birlikdə [[London]]da qaldı.<ref name="D" /> Bu müddət ərzində [[Litva]] və [[Polşa]]da yerləşən partiyalar [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] ilə uzlaşdırıcı mövqedən çıxış etməyə başladılar və əsas hədəf olaraq muxtariyyət əldə etmək nəzərdə tutulurdu. Pilsudskinin mövqeyi partiya daxilində Polşanın müstəqilliyi və milli mübarizə mövqeyindən çıxış edən yeganə siyasi gücə çevrilmişdi.<ref name="E" /> [[Rus-yapon müharibəsi]]nin (1904-1905) başlanğıcında, 1904-cü ilin yayında Pilsudski Polşa qiyamına [[Yaponiya]]da dəstək axtarmaq üçün [[Tokio]]ya getdi. Yaponiya tərəfi kömək olaraq kəşfiyyat dəstəyi vəd etdi və müharibə zamanı əsir düşən polyaklardan təşkil olunmuş legion yaradılmasını təklif etdi.<ref name="K">{{harvnb|Urbankowski|1997|p=109-111}}</ref> O, [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]nın parçalanmasına yönəlmiş Prometey layihəsini də təklif etdi.<ref>{{harvnb|Charaszkiewicz|2000|p=56}}</ref> Yamaqata Aritomo ilə görüşərək Polşada partizan müharibəsinə başlamağın Rusiyanın diqqətini yayındıracağını və onlara silahlı dəstək göstərməyin vacibliyini bildirdi. Yapon diplomatı Hayaşi Tadasu planı dəstəkləsə də, Yaponiya hökuməti, o cümlədən Yamaqata bu plana daha şübhə ilə yanaşdı.<ref>{{harvnb|Kowner|2006|p=285}}</ref> Pilsudskinin əzəli rəqibi olan [[Roman Dmovski]] də [[Tokio]]ya gəldi. O, Pilsudskinin planına qarşı çıxaraq Yaponiya hökumətini uğursuzluqla nəticələnəcəyini düşündüyü Polşa inqilabına dəstəkdən yayındırmağa çalışdı.<ref name="K" /><ref name="L">{{harvnb|Zamoyski|1987|p=330}}</ref> Polşalı vətənsevər olan Dmovski Pilsudskinin ömrünün onuna qədər onun baş siyasi düşməni olaraq qalmağa davam etdi. Nəticədə yaponlar Pilsudskiyə gözlədiyindən daha az dəstək göstərdi. O, Polşa Sosialist Partiyası və qruplaşmalara yaponlar tərəfindən silah satışına dəstəyə nail oldu. Əsirlərdən legionların yaradılmasından isə yaponlar imtina etdi.<ref name="D" /><ref name="K" /> 1904-cü ilin payızında Pilsudski [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]ya qarşı silahlı müqavimət göstərmək məqsədi ilə Polşa Sosialist Partiyası Müharibə Təşkilatı və ya başqa adla boyovkanın əsasını qoydu.<ref name="L" /> Yarıhərbi təşkilat olan boyovka xüsusilə də [[Varşava]]da getdikcə artan nümayişlər təşkil etməyə başladı. 28 oktyabr 1904-cü ildə təşkil olunan nümayiş zamanı rus kazak süvarisinin hücum etməsinə qarşılıq olaraq boyovka rus ordusu və milisinə hücumlar təşkil etdi.<ref name="L" /><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=113-116}}</ref> Əvvəlcə diqqətini casus və xəfiyyələrə yönəldən boyovka, sonralar 1905-ci ilin mart ayından etibarən rus milisinin yüksək rütbəli bəzi məmurlarını da hədəf almağa başladı və bombalı hücumlar təşkil etdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=117-118}}</ref> 1905-ci ildə [[Rusiyada 1905-1907-ci illər inqilabı|Rusiya İnqilabı]] ərzində Pilsudski Polşa Konqresindəki proseslərin baş rolunda çıxış edirdi.<ref name="L" /> 1905-ci ilin əvvəllərində Polşa Sosialist Partiyasına bütün ölkəni əhatə edən işçi tətillərinə başlamaq göstərişi verdi. 400000 işçini əhatə edən tətil ruslar tərəfindən yatırılana qədər iki ay davam etdi. 1905-ci ilin iyun ayında Pilsudski yarıhərbi birləşmələrini [[Lodz]]da baş verən bir qiyama dəstək üçün göndərdi. "İyun günləri" olaraq tarixə keçmiş hadisələrdə Pilsudskinin dəstələri ilə Dmovski və Milli Demokratların qüvvələri arasında silahlı toqquşmalar baş verdi.<ref name="L" /> 22 dekabr 1905-ci ildə Pilsudski bütün polşalı işçilərin ayaqlanmasını tələb etsə də, onun çağırışı geniş əks-səda doğurmadı.<ref name="L" /> Milli Demokratların əksinə olaraq, Pilsudski Polşa Sosialist Partiyasına Rusiyanın Birinci Dumasına keçirilən seçkiləri boykot etmək göstərişini verdi.<ref name="L" /> Onun bu qərarı və Polşanın inqilab yolu ilə azadlığının əldə edilməsinə nail olunması düşüncəsi partiya daxilində gərginliyin artmasına səbəb oldu. Nəticədə 1906-cı ilin noyabr ayında Pilsudskinin partiya üzərindəki rəhbər mövqeyi sarsıldı.<ref name="M">{{harvnb|Zamoyski|1987|p=332}}</ref> Onun tərəfdarlarına İnqilabçılar və ya Köhnə Qrup, əleyhdarlarına isə Gənc Qrup, Orta Qrup və ya Sol Cəbhə deyilməyə başlandı. "Gənclər" Polşa və Litva Sosial Demokratlarına rəğbət bəsləyirdilər və inanırdılar ki, çar rejimini devirmək, müstəqillik uğrunda aparılan danışıqları asanlaşdırmaq üçün sosial utopiya yaratmaqda Rusiya inqilabçıları ilə əməkdaşlığa üstünlük verilməlidir.<ref name="G" /> Pilsudski və İnqilab Fraksiyasına daxil olan tərəfdarları isə Polşanın müstəqilliyini əldə etmək üçün [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]ya qarşı inqilab hazırlıqlarına davam etdilər.<ref name="D" /> 1909-cu ilə qədər onun fraksiyası partiyada çoxluq təşkil etməyə davam etdi və [[Birinci Dünya müharibəsi]] başlayana qədər Pilsudski partiyanın əhəmiyyətli liderlərindən biri olaraq qaldı.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=131}}</ref> [[Fayl:Pilsudski wanted.jpg|300px|thumb|right|1928-ci ildə Polşanın müstəqilliyinin 10-cu ildönümündə yayılmış Pilsudskinin ruslar tərəfindən axtarışa verilməsi sənədinin nüsxəsi.]] Pilsudski tezliklə [[Avropa]]nı əhatə edəcək bir müharibənin başlayacağını proqnozlaşdırırdı və o, [[XVIII əsr]]də Polşanı müstəqilliyindən ayıraraq parçalayan 3 imperiyadan tam azadlığı təmin etmək üçün gələcək Polşa ordusunun nüvəsini hazırlamağı lazım bilirdi. 1906-cı ildə Pilsudski [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya]] tərəfinin dəstəyi ilə [[Krakov]]da hərbi birliklərin hazırlanması üçün məktəb qurdu.<ref name="M" /> Təkcə 1906-cı ildə 800 nəfərlik yarıhərbi dəstə və konqresdəki 5 nəfərlik komandanın fəaliyyətləri ilə 336 rus məmuru öldürüldü. Sonrakı illərdə yarıhərbi birliklərin itkiləri daha da azaldı və 1908-ci ildə onların sayı 2000-ə çatdı.<ref name="M" /><ref name="N">{{harvnb|Urbankowski|1997|p=121-122}}</ref> Pilsudskinin dəstələri həmçinin Polşadan Rusiyaya valyuta transferi həyata keçirən tranzit yollarına da hücumlar təşkil etməyə başladılar. 26 sentyabr|26-27 sentyabr|27 sentyab]]r 1908-ci ilin gecəsində [[Varşava]]dan [[Sankt-Peterburq]]a doğru yola düşən və vergi gəlirləri daşıyan poçt qatarını qarət etdilər.<ref name="M" /> Qatara hücum [[Vilnüs]] yaxınlığındakı Bezdanidə həyata keçirilmişdi və Pilsudski burada ələ keçirdiyi vəsaiti hərbi dəstələri maliyyələşdirmək üçün müsadirə etdi. Tək bu uğurlu qarətdən əldə edilən vəsait 200812 rubla bərabər idi ki, bu da Pilsudskinin dəstələrinin son iki ildə əldə etdiyi göstəriciyə bərabər idi.<ref name="L" /><ref name="N" /> 1908-ci ildə Pilsudski üç həmkarı, Vladislav Sikorski, Marian Kukiel və Kazimir Sosnkovski ilə birlikdə Aktiv Mübarizə Birliyinin ({{dil-pl|Związek Walki Czynnej}}) əsasını qoydu.<ref name="L" /> Birliyin əsas məqsədi gələcəkdə qurulacaq Polşa ordusuna hərbi və mülki zabitlər yetişdirmək idi.<ref name="G" /> 1910-cu ildə biri Polşanın [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya]]da yerləşən hissəsi olan [[Lvov]]da (hazırda [[Ukrayna]]nın tərkibinə daxildir), digəri isə [[Krakov]]da olmaqla iki dəstə hərbi təlim gördü. Avstriyalı rəsmilərin icazəsi ilə Pilsudki burada hərbi qüvvələr yetişdirmək üçün bir sıra "idman dərnəkləri" və daha sonra Tüfəngçilər Dərnəyini təsis etdi. 1912-ci ildən etibarən Pilsudski Meçislav adı altında Tüfəngçilər Dərnəyinin baş komandiri oldu. 1914-cü ildə onların sayı 12000 nəfərə çatdı.<ref name="D" /><ref name="L" /> 1914-cü ildə Pilsudski "təkcə bir qılınc millətin gələcəyi üçün tarazlığı saxlaya bilər" demişdir.<ref name="L" /> == Birinci Dünya müharibəsi == [[Fayl:Jozef Pilsudski in 1899.jpg|128px|thumb|left|Yozef Pilsudski. 1899-cu il.]] 1914-cü ildə Pilsudski [[Paris]]də olarkən Polşanın müstəqilliyini əldə edə bilməsi üçün [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]nın [[Üçlər ittifaqı]] tərəfindən məğlub edilməli olmasını, ittifaqın isə öz növbəsində [[Antanta]] ölkələri tərəfindən məğlub edilməsinin zəruri olduğunu elan etmişdir. Bunun əksinə olaraq Pilsudskinin əzəli rəqibi olan [[Roman Dmovski]] vahid və müstəqil Polşanın yaranması üçün tək yolun Üçlər ittifaqına qarşı Antanta ölkələrini dəstəkləmək olduğuna inanırdı.<ref name="AA">{{harvnb|Zamoyski|1987|p=333}}</ref> 3 avqustda [[Birinci Dünya müharibəsi]]nin başlanğıcında olarkən Pilsudski [[Krakov]]da Tüfəngçilər Dərnəyi və Polşa Tüfəngçilər Heyəti əsasında təşkil olunmuş Birinci Heyət Şirkətini qurdu.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=171-172}}</ref> Həmin gün Pilsudski [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] sərhəddinə süvari birliyini 6 avqustda [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya-Macarıstan]] və [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] arasında müharibənin başlamasından əvvəl göndərdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=168}}</ref> Pilsudski strategiyasını rus ordusu müharibə üçün qüvvələrini [[Rusiya]]nın tərkibində olan [[Polşa]] və [[Varşava]] ərazisindən çəkdiyi zaman boş qalmış ərazilərə birliklərini göndərmək və burada inqilab başlatmaq üzərinə qurulmuşdu.<ref name="G" /><ref name="BB">{{harvnb|Cienciala|2002|p=}}</ref> Pilsudski müharibənin ilk günlərində məhdud olan güclərindən istifadə edərək "Xəyali Polşa hökumətinin" əmrləri ilə addımlar atırdı və bu zaman Avstriya tərəfinin onlar üçün müəyyənləşdirdiyi roldan kənara çıxırdılar.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=174-175}}</ref> [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya-Macarıstan]] tərəfi Polşa birlikləri üçün kəşfiyyat və ya ehtiyac olduğu zaman Avstriya ordusunu dəstəkləmək üçün əlavə qüvvələr olaraq dəyərləndirirdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=178-179}}</ref> Həmçinin bu qüvvələr azad olunmuş Polşa qəsəbələrinin qorunmasında milis gücü kimi istifadə olunmalı idi. 12 avqust 1914-cü ildə Pilsudskinin qüvvələri Kielce qəsəbəsini ələ keçirdi, ancaq burada gözlədiyindən daha az dəstək gördü.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=180-182}}</ref> [[Fayl:Józef Piłsudski with Supreme Command of Polish Military Organisation in 1917.PNG|250px|thumb|right|Pilsudski Polşa Hərbi Xidmətinin yüksək rütbəli komandanlığı ilə birlikdə.]] Rəsmi olaraq qurulan Polşa Legionlarının Birinci Briqadanın tərkibinə verilməsindən sonra bir neçə əhəmiyyətli qələbə qazandı.<ref name="D" /><ref name="G" /> O, həmçinin 1914-cü ilin payızında [[İngiltərə]] hökumətinə yazmış olduğu gizli müraciətində legionlarının İngiltərə və Fransaya qarşı mübarizə aparmayacağını və qüvvələrini yanlız [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]ya qarşı yönəldəcəyini bildirdi. Pilsudski [[Böyük Fransa inqilabı]]ndan ilhamlanaraq legionun heyətini Vətəndaşlar olaraq adlandırdı və onlar Komandir tərəfindən idarə olunurdu. Legionlar [[Üçlər ittifaqı]] ilə birlikdə Rusiyaya qarşı 1917-ci ilə qədər mübarizə apardı. Legionlar öz fəaliyyətinə başladıqdan qısa müddət sonra, 1914-cü ildə Pilsudski casusluq və təxribat əməliyyatlarını həyata keçirmələri üçün Polşa Hərbi Xidmətini təşkil etdi.<ref name="BB" /> [[Fayl:Jozef Pilsudski2.jpg|150px|thumb|left|Pilsudski [[Birinci Dünya müharibəsi]] illərində.<br/>1914-cü il.]] 1916-cı ilin ortalarında Polşa Legionlarının da qoşulduğu Kostiçnovka döyüşündə 2000 əsgər itkisi bahasına da olsa strateji zəfərin qazanılmasından sonra Pilsudski [[Üçlər ittifaqı]]ndan Polşanın müstəqilliyinə zəmanət verməsini istədi.<ref>{{harvnb|Rąkowski|2005|p=109-111}}</ref> Bu tələbi möhkəmləndirmək məqsədi ilə özü istifadə etdi və bir neçə Polşa zabiti də onun bu qərarını izlədi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=251-252}}</ref> 5 noyabr 1916-cı ildə Üçlər ittifaqı [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]ya qarşı [[Birinci Dünya müharibəsində Şərq cəbhəsi|şərq cəhbəsi]]nə göndərilə biləcək Polşa birliklərinin sayını artırmaq və [[Almaniya İmperiyası|Almaniya]]nın [[Birinci Dünya müharibəsində Qərb cəbhəsi|qərb cəbhəsi]]ndə işini yüngülləşdirmək məqsədi ilə Polşanın müstəqilliyini elan etdi.<ref name="CC">[https://www.britannica.com/EBchecked/topic/460674 Józef Piłsudski] at the Encyclopædia Britannica.</ref><ref name="DD">{{harvnb|Biskupski|2000|p=}}</ref> Pilsudski [[Üçlər ittifaqı]] tərəfindən formalaşdırılan [[Polşa krallığı (1917-1918)|Polşa krallığı]]nda Hərbi Nazir olaraq xidmət etmək təklifini qəbul etdi və Polşa Krallıq Ordusunun məsuliyyətini öz üzərinə götürdü.<ref name="AA" /> 1917-ci ilin fevralında [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]da fevral inqilabı olduqdan sonra Üçlər ittifaqının vəziyyəti getdikcə pisləşməyə başladı. Bu pisləşməni müşahidə edən Pilsudski məğlub tərəfdə qərar tutmamaq və birliklərinin "alman müstəmləkə qüvvələri" olaraq görülməməsi üçün getdikcə Üçlər ittifaqı ilə uzlaşma əldə etməyən mövqedən çıxış etməyə başladı.<ref>{{harvnb|Rothschild|1990|p=45}}</ref><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=253}}</ref> 1917-ci ilin iyulunda baş verən [[And böhranı]]ndan sonra Pilsudski öz əsgərlərinə Almaniya İmperatoruna qarşı sədaqət andı içməyi qadağan etdi. Bu səbəblə də o, almanlar tərəfindən [[Maqdeburq]]da həbs olundu. Ardınca Polşa tərəfinin hərbi birlikləri ləğv olundu və qüvvələri [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya]] ordusuna cəlb olundu.<ref name="D" /><ref name="BB" /> Bu qərardan sonra Polşa Hərbi Xidmətini təşkil edən qüvvələr alman mövqelərinə hücum etməyə başladı.<ref name="G" /> 11 noyabr 1918-ci ildə imzalanan [[Kоmpyеn sülh sazişi (1918)|Kompyen sülh sazişi]]ndən 2 gün sonra Pilsudski və həmkarı Kazimir Sosnkovski almanlar tərəfindən [[Maqdeburq]] həbsxanasından azad edildilər. Onlar da almanlar tərəfindən özlərindən əvvəl yola salınan [[Vladimir Lenin|Vladmir Lenin]] kimi gizli vaqonla [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]ya göndərildi. [[Birinci Dünya müharibəsi|Müharibə]] nəticəsində çökmüş olan [[Veymar Respublikası|Almaniya]] belə etməklə Polşa ərazisində formalaşacaq hökumətin dostluğunu qazanmağı umurdu.<ref name="BB" /> == Polşanın yenidən qurulması == [[Fayl:Polski automobil pancerny z obrony Lwowa 1918-19.JPG|200px|thumb|right|Yozef Pilsudskinin adını daşıyan zirehli maşın.]] 11 noyabr 1918-ci ildə Pilsudski Polşada Tənzimləmə Şurasının qərası ilə Polşa ordularının komandanı olaraq təyin olundu və müstəqil ölkə üçün yeni hökuməti təşkil etməklə vəzifələndirildi. Həmin gün [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]nın müstəqilliyi elan edildi və hazırda da 11 noyabr [[Milli Müstəqillik Günü (Polşa)|Milli Müstəqillik Günü]] olaraq qeyd edilir.<ref name="BB" /> Həmin həftə Pilsudski alman qarnizonlarının [[Varşava]] və ətrafındakı ərazilərdən çıxarılması üçün danışıqlar apardı. 55 mindən artıq alman əsgəri dinc şəkildə [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]nı tərk etdi və silahlarını təhvil verdi. Növbəti aylarda isə Polşa ərazisini tərk edən alman qüvvələrinin sayı 400 mini keçdi.<ref name="BB" /><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=277-278}}</ref> 14 noyabr 1918-ci ildə Pilsudskidən ölkənin vəziyyətini təftiş etməsi istənildi. 22 noyabrda rəsmi şəkildə Endjey Moraçevskinin Baş Naziri olduğu hökumət buraxıldı və Pilsudski Polşanın Müvəqqəti Dövlət Başçısı titulunu aldı.<ref name="D" /> Müxtəlif polyak hərbi birləşmələri, Tənzimləmə Şurası, İqnasi Daşınskinin rəhbərliyindəki Lubində olan qüvvələr Pilsudskiyə tabe olduğunu bildirdi. Ona tabe olanların çoxu sosialistlər oldu. Aparılan islahatlardan sonra 8 saatlıq iş rejimi, pulsuz məktəb təhsili və qadınlara seçki hüququnun verilməsi kimi böyük narazılıqları azaltmaq üçün lazım olan bir sıra qanunlar qəbul edildi. Bütün bunlara baxmayaraq, Pilsudski belə hesab edirdi ki, dövlət başçısı bütün bu siyasətin daha üstündə bir mövqe sərgiləməlidir.<ref name="G" /><ref name="BB" /> [[Varşava]]ya çatdığı müddətdən bir gün sonra keçmiş dövrlərdən burada olan tanışları ilə görüşdü. Keçmiş tanışları ona sosialist xitabı olan "yoldaş" şəklində müraciət etdərək öz inqilabçı düşüncələrinə dəstək istədilər. O isə keçmiş tanışlarına "Yoldaşlar, sosializmin qırmızı tramvayını azadlıq stansiyasına çatdırdım və artıq enmək vaxtıdır. İstəyirsinizsə, son stansiyaya doğru irəliləyə bilərsiniz, ancaq bundan sonra bir-birimizə "cənab" (sosialist "yoldaş" xitabı yerinə) şəklində müraciət edək" demişdir.<ref name="D" /> Bundan sonra hər hansısa bir partiyanı dəstəkləməkdən imtina etdi, özü də yeni bir siyasi təşkilat formalaşdırmadı. Bunun yerinə koalisiya hökuməti qurulması mövqeyini dəstəklədi.<ref name="BB" /><ref>{{harvnb|Suleja|2004|p=202}}</ref> Bundan əlavə, Pilsudski [[Almaniya İmperiyası|Almaniya]], [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]] və [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya-Macarıstan]] ordularında xidmət etmiş polyak qazilərindən təşkil olunmuş Polşa ordusunu formalaşdırmağa başladı. Müharibədən sonrakı ilk günlərdə Pilsudski parçalanmış ölkədə bir hökumət qurmağa çalışdı. Polşanın [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]nın tabeçiliyində olan hissəsi xüsusilə ağır itkilərlə üzləşmişdi. [[Almaniya İmperiyası|Almanlar]] tərəfindən planlı şəkildə qarət və dağıntılar törədilmişdi. Nəticədə Polşanın bu hissəsinin ümumi zənginliyi 10% nisbətində azalmışdı.<ref name="EE">{{harvnb|MacMillan|2003|p=210}}</ref> 1919-cu ilin yanvar ayında [[Varşava]]nı ziyarətə gələn bir [[İngilislər|ingilis]] diplomatı "heç bir yerdə buradakı qədər səfillik və yoxsulluq görmədim" demişdir.<ref name="EE" /> Bundan əlavə, ölkənin fərqli hissələri [[Almaniya İmperiyası|Almaniya]], [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası|Avstriya-Macarıstan]] və [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]nın tabeçiliyi altında fərqli idarəçilik, iqtisadi və hüquqi sistemlərlə idarə olunduğu üçün ölkədə vahid sistem yaratmaqda çətinliklər meydana çıxırdı. Bir-biri ilə uzlaşdırılması lazım gələn 9 qanun sistemi, 5 pul vahidi və 66 növ dəmiryolu sistemi vardı.<ref name="EE" /> Vaslav Yedçeyeviçə görə, "Pilsudski bir məsələ ilə bağlı mövcud olan bütün məlumatları toplayırdı, sonra onları ölçüb-biçərək vaxt sərf edirdi. Bütün gün və gecə çalışaraq özünü çətinə salırdı. Sadə həyat tərzi keçirir, adi restoranlarda sadə yeməklər yeyirdi.<ref name="EE" /> Polşalıların əksəriyyəti tərəfindən sevilən biri olmasına baxmayaraq, uzun illərin gizli fəaliyyət göstərmək zərurətindən demək olar ki, tək olurdu.<ref name="EE" /> Hər kəsə etimad göstərən biri olaraq digər polyak siyasətçilərdə özünə qarşı qəzəbin formalaşmasına səbəb olmuşdu". Pilsudski və ilk [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]] hökuməti Qərbə şübhə ilə yaxınlaşırdı. Onlar 1914-1917-ci illərdə [[Üçlər ittifaqı]] ilə əməkdaşlıq etmişdilər. Həmçinin Daşınski və Endjey Moraçevski hökumətləri [[Sosializm|sosialist]] idilər.<ref name="BB" /> Dünyaca məşhur pianist və bəstəkar olan İqnasi Yan Paderevski Polşanın Baş Naziri və yeni hökumətin Xarici İşlər Naziri olsa da 1919-cu ilin yanvarına qədər hələ Qərbdə tanınmırdı.<ref name="BB" /> [[Fayl:Roman Dmowski in color.jpg|150px|thumb|right|Yozef Pilsudskinin baş rəqibi olan Roman Dmovski.]] Belə şəraitdə [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]nın qanuni hökuməti olduğunu iddia edən iki qüvvə ortaya çıxmışdı:<ref name="EE" /> [[Varşava]]da Pilsudski, [[Paris]]də isə Dmovski. Polşanın vahid hökumətə sahib olmasını təmin etmək və vətəndaş müharibəsinin qarşısını almaq üçün Pilsudski, Paderevski və Dmovski görüş keçirdi. Dövlət Başçısı və Baş komandan olan Pilsudski Polşanı [[Paris Sülh Konfransı]]nda təmsil edən güclərlə birlik təmin edə bildi.<ref>{{harvnb|MacMillan|2003|p=213-214}}</ref> 28 iyun 1919-cu ildə imzalanan [[Versal sülh müqaviləsi]]nin 87-93-cü maddələri və [[Kiçik Versal müqaviləsi]] ilə Polşa beynəlxalq müstəvidə müstəqil və tamhüquqlu dövlət olaraq tanındı.<ref>[https://web.archive.org/web/20080214175104/http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/partiii.htm "The Versailles Treaty 28 June 1919: Part III"]. The Avalon Project. articles 87–93. Archived from [http://www.yale.edu/lawweb/avalon/imt/partiii.htm the original] on 14 February 2008. Retrieved 15 January 2008.</ref> Pilsudski [[polyaklar]]ın [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]da hakim millət olması və [[Mavi ordu (Polşa)|mavi ordu]]nun Almaniyanın [[Qdansk|Danzinq]] şəhərindən (indiki Qdansk şəhəri) keçərək Polşaya gəlməsi məsələsi ilə bağlı tez-tez Dmovski ilə münaqişə yaşayırdı.<ref>{{harvnb|MacMillan|2003|p=211-214}}</ref><ref>{{harvnb|Boemeke|1998|p=314}}</ref> 5 yanvar 1919-cu ildə Dmovski tərəfdarlarının bəziləri Pilsudski və Baş Nazir Endjey Moraçevskiyə qarşı çevrilişə cəhd göstərsələr də uğursuz oldular.<ref>{{harvnb|Grant|1999|p=114}}</ref> 20 fevral 1919-cu ildə Pilsudski səlahiyyətlərini yeni yığılan Polşa parlamentinə (seym) təhvil verəcəyini elan etdi. Buna baxmayaraq, seym tərəfindən 1919-cu ildə qəbul olunan [[Kiçik konstitusiya]]dan sonra vəzifəsinə davam etməyə başladı. Bu konstitusiyada onun vəzifəsinin adından "müvəqqəti" sözü çıxarıldı və Pilsudski 9 dekabr 1922-ci ildə Qabriel Narutoviç Polşanın prezidenti seçilənə qədər bu vəzifəni icra etdi.<ref name="D" /> Pilsudskinin xarici siyasətdəki əsas təşəbbüsü federasiya qurmaq idi. Onun dənizdən dənizə Polşa ideyasında Baltik dənizindən [[Qara dəniz]]ə qədər latınca İntermariyum adlandırılan federasiyanın qurulması nəzərdə tutulmuşdu. Bu birlik parçalanmış tarixi [[Reç Pospolita]] ərazilərində Polşa, Belarus, Ukrayna və müstəqil Baltikyanı ölkələrin birliyini nəzərdə tuturdu.<ref name="G" /><ref name="BB" /><ref>{{harvnb|Jędrzejewicz|1990|p=93}}</ref> Pilsudskinin bu planı müstəqilliklərini çətinliklə əldə etmiş dövlətlərin birliyinin güc balansına təsir göstərə biləcəyini düşündükləri üçün [[Antanta]] ölkələrinin müxalifliyi ilə qarşılandı.<ref>Szymczak, Robert. [https://web.archive.org/web/20071007194853/http://www.historynet.com/wars_conflicts/20_21_century/3038436.html?featured=y&c=y "Polish-Soviet War: Battle of Warsaw"]. TheHistoryNet. Archived from [http://www.historynet.com/wars_conflicts/20_21_century/3038436.html?featured=y&c=y the original] on 7 October 2007. Retrieved 10 October 2007.</ref> Tarixçi Corc Sanfordun düşüncəsinə görə, Pilsudski İntermariyum layihəsinin bu versiyasının yararsız olduğunu 1920-ci ildən anlamağa başladı.<ref>{{harvnb|Sanford|2002|p=5-6}}</ref> Orta və Şərqi Avropa birliyi düşüncəsinin yerini tezliklə müharibələr aldı. Bu dövrdə [[Polşa-Ukrayna müharibəsi|Polşa-Ukrayna]] (1918-1919) və [[Polşa-Litva müharibəsi|Polşa-Litva]] (1920) müharibələri, eləcə də [[Polşa-Çexoslovakiya sərhəd münaqişəsi]] baş verdi. Xüsusilə də 1919-1921-ci illərdə baş verən [[Sovet-Polşa müharibəsi|Polşa-SSRİ müharibəsi]] bölgə üçün əhəmiyyətli idi.<ref name="G" /> Baş verən bu müharibələrə [[Vinston Çörçill]] "Nəhənglərin müharibəsi başa çatdı, cırtdanların müharibəsi başladı" şərhini vermişdir.<ref>{{harvnb|Hyde-Price|2001|p=75}}</ref> == Polşa-SSRİ müharibəsi == [[Fayl:Josef Pilsudski cph.3b35372.jpg|190px|thumb|left|Yozef Pilsudski 1919-cu ildə.]] [[Birinci Dünya müharibəsi]] başa çatdıqdan sonra bütün [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]] sərhəddində gərginlik hökm sürürdü. Polşanın gələcək sərhədləri ilə bağlı Pilsudki "Qərbdə qazana biləcəyimiz hər şey Antanta ölkələrinin Almaniyanı nə qədər sıxmaq istəməyi ilə bağlıdır. Şərqdə isə açılıb bağlanan qapılar vardır və onları kimin açacağı tətbiq edəcəyi gücdən asılıdır" demişdir.<ref>{{harvnb|MacMillan|2003|p=211}}</ref> 1918-ci ildə Polşa şərq sərhədlərini müəyyənləşdirmək üçün [[Polşa-Ukrayna müharibəsi]]ndə Ukrayna qüvvələri ilə toqquşdu. Pilsudskinin 12 noyabr 1918-ci ildə Polşa ordusunun Baş komandanı olaraq verdiyi ilk əmr [[Lvov]]da mübarizə aparan polyak qüvvələrinə dəstək göstərmək oldu.<ref name="AAA">{{harvnb|Urbankowski|1997|p=281}}</ref> Pilsudski müstəqil [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]nın [[Bolşevizm|bolşevik]]lərin dostu olmadığının və əvvəl-axır onlarla toqquşmanın qaçınılmaz olduğunu başa düşürdü.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=90}}</ref> O, Qərbin irəliləməsini ciddi təhlükə olaraq görürdü, ancaq bolşevikləri [[Ağ ordu|ağ]] rəqiblərindən daha az təhdidkar hesab edirdi.<ref name="BBB">{{harvnb|Kenez|1999|p=37}}</ref> Keçmiş [[Rusiya imperiyası]]nın təmsilçiləri olar ağlar ehtimal ki, keçmiş Konqres Polşasının kiçik sərhədləri daxilində məhdud müstəqilliyinə icazə verməyə istəkli idilər və Pilsudskinin çox əhəmiyyət verdiyi Ukraynanın Polşanın nəzarətində olmasına imkan yaradan [[İntermariyum layihəsi]]nə açıq-aşkar etiraz edirdilər.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=83}}</ref> Bu yanaşma Polşanın bölünmələrinin keçərsiz olduğunu bildirən bolşeviklərin əksinə idi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=291}}</ref> Pilsudski Qərbdən təcrid olunmuş [[SSRİ]]-nin, Rusiya İmperiyasının bərpa olunmasından daha yaxşı versiya olduğunu düşünürdü.<ref name="BBB" /><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=45}}</ref> Pilsudskinin [[Antanta]]nın təzyiqlərinə məhəl qoymayaraq [[Vladimir Lenin|Lenin]]in bolşevik hökumətinə qarşı hücuma keçməməsi ehtimal ki, onu 1919-cu ilin yaz və payızında çöküşdən xilas etdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=92}}</ref> 1918-1919-cu ildə rusların qərbə doğru hücuma keçməsi və Polşanın şərqə doğru irəliləməsi ilə nəticələnən bir sıra hadisələrdən sonra 21 aprel 1920-ci ildə marşal Pilsudski (1920-ci ilin martından [[marşal]] olmuşdur) ukraynalı lider [[Simon Petliura]] ilə [[Varşava müqaviləsi (1920)|Varşava hərbi ittifaq müqaviləsi]]ni bağladı. Polşa-Ukrayna müttəfiqliyinin məqsədi [[Reç Pospolita]] dövründə mövcud olan birlikdə yaşayan, ancaq daxili məsələlərində sərbəst olan ölkələrin birliyini qurmaq idi.<ref>{{harvnb|Davies|2003|p=95}}</ref> Buna baxmayaraq, Simon Petliura Ukrayna millətçiləri tərəfindən [[Qalisiya]]nın qərb ərazilərinə olan iddiadan Polşanın xeyrinə imtina etdiyi üçün qınandı.<ref name="BB" /> [[Fayl:Jozef Pilsudski w Poznaniu.jpg|260px|thumb|right|Yozef Pilsudski [[Poznan]]da.]] Pilsudskinin komandanlığındakı Polşa və Ukrayna orduları Ukrayna ərazisində ruslara qarşı uğurla nəticələnən hücumlara başladı. 7 may 1920-ci ildə kiçik toqquşmadan sonra birləşmiş ordular [[Kiev]]i ələ keçirdi.<ref name="CCC">{{harvnb|Davies|2003|p=}}</ref> [[Bolşevizm|Bolşevik]] rəhbərliyi [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]nın fəaliyyətlərini işğal olaraq dəyərləndirdi.<ref>Figes 1996, p. 699. "Within weeks of Brusilov's appointment, 14,000 officers had joined the army to fight the Poles, thousands of civilians had volunteered for war-work, and well over 100,000 deserters had returned to the Red Army on the Western Front".</ref> Cavab olaraq minlərlə zabit və əsgər [[Qızıl Ordu]]ya qoşuldu. Həmçinin minlərlə mülki vətəndaş müharibə ilə bağlı işlərə könüllü olaraq başladı. Sovetlər Belarus və Ukrayna istiqamətlərində əks-hücuma keçdilər. Hədəf əvvəlcə Polşaya, sonra isə Almaniyaya doğru irəliləmək idi.<ref name="CCC" /> Bu [[Almaniya Kommunist Partiyası]]nı hakimiyyət uğrunda mübarizəyə cəsarətləndirmək üçün nəzərdə tutulmuşdu. Sovetlərin özlərinə inamı artmışdı və [[Qərbi Avropa]]nı ələ keçirmə planlarını açıqladılar.<ref>See Lenin speech on 22 September 1920 at the 9th Conference of the Russian Communist Party. English translation in Pipes 1993, pp. 181–2 and excerpts in Cienciala 2002. The speech was first published in Artizov, Andrey; Usov, R.A. (1992). ""Я прошу записывать меньше: это не должно попадать в печать ...": Выступления В.И.Ленина на IX конференции РКП(б) 22 сентября 1920 г.". Istoricheskii Arkhiv (in Russian). 1 (1). ISSN 0869-6322.</ref> [[Pravda (qəzet)|Pravda]] qəzetində yazılar dərc etdirən kommunist nəzəriyyəçisi [[Nikolay Buxarin]] qüvvələrinin [[Varşava]]dan kənara, "birbaşa London və Parisə" gedəcəyinə ümid edirdi.<ref>{{harvnb|Cohen|1980|p=101}}</ref> Sovet komandanı [[Mixail Tuxaçevski]] 2 iyul 1920-ci ildə vermiş olduğu əmrdə yazırdı:<ref name="BB" /><ref>Lawrynowicz, Witold. [https://web.archive.org/web/20120118065334/http://www.hetmanusa.org/engarticle1.html "Battle of Warsaw 1920"]. Polish Militaria Collector's Association in memory of Andrzej Zaremba. Archived from [http://www.hetmanusa.org/engarticle1.html the original] on 18 January 2012. Retrieved 5 November 2006.</ref> {{sitat|Qərbə! Ağ Polşanın cəsədi üzərində dünya miqyasında toqquşmalara doğru gedən yol var. Martda Vilnüs, Minsk və Varşava üzərinə! Polşanın cəsədi üzərindən Berlinə doğru!|müəllif=}} Polşa seymi 1 iyul 1920-ci ildə sürətlə irəliləyən Sovet hücumlarını nəzərə alaraq, müvəqqəti çıxış yolu kimi Pilsudskinin rəhbərliyində Milli Müdafiə Şurasını formalaşdırdı.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=357-358}}</ref> Buna baxmayaraq, Milli Demokratlar [[bolşeviklər]]in silsilə şəkildə qələbələr qazanmasında Pilsudskini günahlandıraraq istefa etməsini istədilər və hətta onu xainlikdə ittiham etdilər.<ref>{{harvnb|Suleja|2004|p=265}}</ref><ref name="EEE">{{harvnb|Urbankowski|1997|p=341-346}}</ref> 19 iyulda onlar şuraya etimad səsi vermədilər və bu da Dmovskinin şuradan çıxmasına səbəb oldu.<ref name="EEE" /> 12 avqustda Pilsudski Baş Nazir Vinsent Vitosa istefa verməsini və hərbi əməliyyatlar uğursuzluqla nəticələnərsə, günahı üstünə götürməyi təklif etdi.<ref name="EEE" /> Buna baxmayaraq, Vinsent Vitos bu təklifdən imtina etdi. [[Antanta]] ölkələri Polşaya təslim olmaq və bolşeviklərlə müzakirələrə başlamaq üçün təzyiq göstərirdi. Buna baxmayaraq, Pilsudski qətiyyətli şəkildə mübarizəni davam etdirməkdə qərarlı idi. Norman Devis Pilsudskinin bu dövrdə içində olduğu vəziyyət haqqında yazırdı:<ref>{{harvnb|Davies|2003|p=225}}</ref> {{sitat|O vaxtlar hələ xaricdə Pilsudskinin sonradan formalaşacaq prestijindən əsər-əlamət yox idi. Müharibədən əvvəl bir inqilabçı kimi partiyasını çəkişmələr və bölünmələrə səbəb olacaq mübarizə şəraitinə gətirdi. Birinci Dünya müharibəsində Polşa legionlarına komandanlıq etdi və daha sonra orduları ilə polyakların tarixən itirdiyi Vilnüs və Kievi geri aldı. Polşa Sosialist Partiyasından ayrıldı və Üçlər ittifaqı ilə olan müttəfiqliyini ləğv etdi. Daha sonra isə, Antanta ölkələri ilə müttəfiqlik əlaqələri qurmaqdan imtina etdi. Pilsudki Fransa və İngiltərədə Polşanı məhvə sürükləyən xain müttəfiq, Rusiyada isə imperializmin saxtakar nökəri olaraq görülürdü. Lenindən Llyod Corca qədər olan siyasətçilər və Pravdadan Morninq Stara qədər olan qəzetlərin hamısı Pilsudskini hərbi və siyasi baxımdan uğursuz olaraq qiymətləndirirdi. 1920-ci ilin avqustunda hər kəs onun fəlakətli kariyerasının Varşavanın itirilməsi ilə öz zirvəsinə çatacağını düşünürdü.|müəllif=Norman Devis. Ağ qartal, qırmızı ulduz: Polşa-Sovet müharibəsi: 1919-1920. 225 səh.}} [[Fayl:Jozef Pilsudski.jpg|175px|thumb|left|Yozef Pilsudski [[marşal]] formasında.]] Buna baxmayaraq, növbəti bir neçə həftə ərzində 1920-ci ilin avqust ayı boyunca baş verən [[Varşava döyüşü (1920)|Varşava döyüşü]]ndə ənənəvi olmayan və riskli strategiyası ilə Pilsudski [[Qızıl Ordu]]nun irəliləməsini dayandırdı.<ref name="CCC" /> Yozef Pilsudski və Tadeuş Rozvadovski tərəfindən hazırlanmış olan Polyak planı sonralar digərləri tərəfindən daha da inkişaf etdirildi.<ref>{{harvnb|Erickson|2001|p=95}}</ref> Sonralar Pilsudskinin tərəfdarları onun bu planın hazırlanmasındakı rolunu qabardaraq, təkbaşına hazırlaması səviyyəsinə çatdırdığı halda, əleyhdarları onun rolunu ən aza endirməyə çalışacaqdı.<ref name="AAAA">{{harvnb|Lönnroth|1994|p=230}}</ref> Qərbdə uzun müddət gəzən söz-söhbət Polşanın xilaskarının Polşadakı Fransa Hərbi Missiyasının rəhbəri olan general Maksim Veyqand olması şəklində olsa da, çağdaş tarixçilərin araşdırmaları bu rolun minimum səviyyədə olduğunu göstərir.<ref name="BB" /><ref name="AAAA" /><ref>Szczepański, Janusz. [https://web.archive.org/web/20071202074444/http://www.mowiawieki.pl/artykul.html?id_artykul=404 "Kontrowersje Wokół Bitwy Warszawskiej 1920 Roku (Controversies surrounding the Battle of Warsaw in 1920)"]. Mówią Wieki online (in Polish). Archived from [http://www.mowiawieki.pl/artykul.html?id_artykul=404 the original] on 2 December 2007. Retrieved 15 January 2008.</ref> Pilsudskinin planı Polşa ordusunun [[Visla|Visla çayı]] boyunca geri çəkilərək Varşavada yerləşən [[Vepş çayı]]ndakı körpülər daxil olmaqla müdafiə xətti qurması və birliklərin 25%-ni cənub istiqamətinə əks-hücum üçün cəmləməkdən ibarət idi. Planın davamında general Yozef Hallerin komandanlığındakı iki ordunun şərqdən [[Varşava]]ya doğru hücuma keçən [[Qızıl Ordu]] qarşısında geri çəkilməyərək nəyin bahasında olur-olsun öz mövqelərini qorumaları nəzərdə tutulmuşdu. Eyni zamanda, general Vladislav Sikorskinin komandanlığındakı bir ordu Varşavanın şimalında mövqe tutaraq Polşa ordusunun xəttini buradan mühasirəyə almağa çalışan Qızıl Ordunun önünü kəsməli idi. Döyüşdə ən əhəmiyyətli rol isə yeni yığılmış və döyüşlərdə təcrübə qazanmış 20 min nəfərlik Tətil ordusu olaraq da adlandırılan ehtiyat ordunun üzərinə düşürdü. Bu orduya Pilsudski şəxsən komandanlıq edirdi. Ehtiyat ordu Visla-Vepş üçbucağından Polşa kəşfiyyatının müəyyənləşdirdiyi Qızıl Ordunun zəif cinahları olan qərb və cənub-qərb istiqamətlərindən şimala doğru ildırım sürətilə hücuma keçməli idi. Bu hücum Qızıl Ordunun qərb cəbhəsini ehtiyat qüvvələrindən ayrı salacaq və Sovet hücum hərəkatının nizamını pozacaqdı. Ən sonda isə Sikorskinin komandanlığındakı ordu ilə Pilsudskinin komandanlığındakı ehtiyat ordu arasındakı boşluq [[Şərqi Prussiya]] sərhəddinə doğru bağlanacaq və mühasirəyə alınan Qırmızı Ordu yox ediləcəkdi.<ref>{{harvnb|Cisek|2002|p=140-141}}</ref><ref name="BBBB">{{harvnb|Urbankowski|1997|p=346-358}}</ref> [[Fayl:Pilsudski and Rydz-Smigly.jpg|230px|thumb|right|Yozef Pilsudski <small>(solda)</small> və Eduard Ridz-Smiql <small>(sağda)</small> [[Sovet-Polşa müharibəsi]] ərəfəsində.]] Pilsudskinin planı tənqidlərlə üzləşdi, ancaq Polşa ordusunun ümidsiz vəziyyətini nəzərə alan digər komandanlar onun planı ilə razılaşdılar. Şifrələnmiş Sovet radio əlaqəsinin üzə çıxarılması da daxil olmaqla etibarlı kəşfiyyat məlumatlarına əsaslanan bu planı Pilsudskinin rəsmi hərbi təhsilinin yoxluğuna diqqət çəkmək üçün yüksək rütbəli ordu komandanları və hərbi ekspertlər tərəfindən "həvəskar" olaraq qiymətləndirildi. Planın bir nüsxəsi [[Qızıl Ordu]]nun komandanı olan [[Mixail Tuxaçevski]]nin əlinə keçdikdə isə, o bunu hiylə olaraq dəyərləndirdi və məhəl qoymadı.<ref>{{harvnb|Davies|2003|p=197}}</ref> Bunun nəticəsində Qızıl Ordu bir neçə gün sonra [[Varşava]] yaxınlığında ən ağır məğlubiyyətlərindən birini yaşadı.<ref name="CCC" /> Seymdəki Milli Demokratlardan olan vəkil Stanislav Stronski Pilsudskinin "Ukrayna sərgüzəştləri"ni qınadığı halda, [[Qızıl Ordu]]nun məğlubiyyətini ifadə etmək üçün "Varşavadakı möcuzə" ifadəsindən istifadə etmişdir.<ref>Frątczak, Sławomir Z. (2005). [http://glos.com.pl/Archiwum_nowe/Rok%202005/032/strona/Cud.html "Cud nad Wisłą"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170510063137/http://glos.com.pl/Archiwum_nowe/Rok%202005/032/strona/Cud.html |date=2017-05-10 }}. Głos (in Polish) (32). Retrieved 26 June 2009.</ref> Stronskinin Pilsudskiyə yönəlmiş bu ifadəsindəki ironiya niyətindən xəbərsiz olan vətənpərvər və dindar [[polyaklar]] bunu tərif olaraq qəbul etdilər. Fransa Hərbi Missiyasındakı kiçik bir nümayəndə olan [[Şarl de Qoll]] [[Sovet-Polşa müharibəsi]] və Pilsudskinin təcrübəsindəki bəzi məqamlardan özü üçün dərs çıxardı.<ref name="BBBB" /><ref>{{harvnb|Davies|2003|p=935}}</ref> 1921-ci ilin fevralında Pilsudski [[Paris]]ə yollandı və [[Fransa]] Prezidenti [[Aleksandr Milyeran]] ilə görüşdü. Bu görüşdə aparılan müzakirələr həmin ilin sonunda imzalanacaq [[Franko-Polyak hərbi müttəfiqlik müqaviləsi|Franko-Polyak]] hərbi müttəfiqlik müqaviləsinin imzalanmasına gedən yolun əsasını qoydu. 1921-ci ilin martında [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]] ilə SSRİ arasında [[Riqa sülh müqaviləsi (1921)|Riqa sülh müqaviləsi]] imzalandı. Sülh müqaviləsinə görə, Belarus və Ukrayna tərəflər arasında bölüşdürüldü və müharibəyə son qoyuldu.<ref>{{harvnb|Davies|2003|p=399}}</ref> Həmçinin müqavilədə general Lyuqan Jeliqovskinin Vilnüsü litvalıların əlindən almasına gizli şəkildə razılıq verildiyi üçün Pilsudskinin İntermariyum layihəsində nəzərdə tutulan federasiya düşüncəsinə də son qoyuldu.<ref name="G" /> 25 sentyabr]] 1921-ci ildə Pilsudski Şərq Ticarət Sərgisini ziyarət üçün [[Lvov]]a səfər edərkən Ukrayna Müstəqillik Təşkilatı və Ukrayna Hərbi Təşkilatının üzvü olan Stepan Fedakın sui-qəsdi ilə üzləşsə də cəhd uğursuzluqla nəticələndi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=485}}</ref> == Təqaüd və çevriliş == [[Fayl:Narutowicz Pilsudski.jpg|thumb|Belveder sarayında Yozef Pilsudski və Qabriel Narutoviç.|195px|left]] 1921-ci ilin martında qəbul olunan 1921-ci il konstitusiyası (Polşa)|konstitusiya]] ilə dövlət başçısının səlahiyyətləri azaldıldı və istədiyi vaxt müharibə elan etməsi məhdudlaşdırıldı. Bu səbəblə Pilsudski prezident namizədi olmaqdan imtina etdi.<ref name="G" /> 9 dekabr 1922-ci ildə Polşa Milli Məclisi Polşa Xalq Partiyasından olan Qabriel Narutoviçi prezident seçdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=487-488}}</ref> Onun sağçı partiyaların əleyhinə seçilməsi isə xalq arasında iğtişaşların yaranmasına səbəb oldu. 14 dekabrda Belveder Sarayında Pilsudski rəsmi olaraq dövlət səlahiyyətlərini dostu Narutoviçə təhvil verdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=488}}</ref> [[Fayl:Pilsudski in Bristol.jpg|200px|thumb|Yozef Pilsudski Varşavada yerləşən Bristol Hotelində siyasətdən getdiyini açıqlayır. 3 iyul 1923-cü il.]] İki gün sonra, 16 dekabr 1922-ci ildə Narutoviç əvvəlcə Pilsudskini öldürmək istəyən, ancaq Milli Demokratların anti-Narutoviç təbliğatından təsirlənən sağçı rəssam və incəsənət tənqidçisi Eliqiyuş Nevyidomski tərəfindən vurularaq öldürüldü.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=489}}</ref> Bu hadisə Pilsudskini sarsıtdı. Bundan sonra o, Polşanın demokratiya ilə idarə oluna biləcəyinə və onun güclü dəstəyi ilə hökumətin olacağına olan inamını itirdi.<ref>{{harvnb|Suleja|2004|p=300}}</ref><ref>{{harvnb|Davies|1986|p=140}}</ref> Pilsudski Baş Qərərgah Rəisi oldu və Hərbi İşlər Naziri olan Vladislav Sikorski ilə birlikdə nizamı təmin etməyi bacardı və qısa müddət davam edən fövqəladə vəziyyətin öhdəsindən gəldilər.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=489-490}}</ref> Pilsudskinin keçmiş həmkarı Polşa Xalq Partiyasından olan namizəd Stanislav Voyçexovski yeni prezident seçildi və Vinsent Vitos da Baş Nazir oldu. Bununla yanaşı, yeni hökumət Lançkorona paktına görə, Polşa Xalq Partiyası, Xristian Demokratlar və Milli Demokratların koalisiyası şəklində quruldu. Belə olduğu halda Pilsudski Narutoviçin qətlində iştirak edənlərlə bir arada ola bilməyəcəyini başa düşdü. 30 may 1923-cü ildə Pilsudski buna əsasən Baş Qərərgah Rəisi vəzifəsindən istefa etdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=490-491}}</ref> [[Fayl:Dworek w Sulejówku.jpg|200px|thumb|left|Çevrilişdən öncə Polşada keçmiş əsgərləri ilə birlikdə]] Daha sonra general Stanislav Szeptiçki orduya mülki şəxslərin nəzarət etməsini təklif etdi. Bu təklifi Pilsudski ordunun siyasiləşdirilməsi cəhdi olaraq qəbul edərək tənqid etdi və 28 iyunda da son siyasi vəzifəsindən istefa verdi. Elə həmin gün Seymin solçu deputatları qətnaməyə səs verdilər və Pilsudskiyə işlərinə görə təşəkkür etdilər.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=490}}</ref> Pilsudski [[Varşava]]dan kənarda, Suloyovekdə ona əsgərləri tərəfindən təqdim olunan malikanəyə köçərək təqaüdə çıxdı.<ref>{{harvnb|Watt|1979|p=210}}</ref> Orada o, bir sıra siyasi və hərbi xatirələr yazaraq ailəsinə dəstək olmağa qərar verdi.<ref name="C" /> Bu proseslərin baş verdiyi ərəfədə [[Polşa Respublikası (1918-1939)|Polşa]]da iqtisadi qarışıqlıq hökm sürürdü.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=502}}</ref> Hiperinflyasiya ictimai narazılığı şiddətləndirdi, hökumət artan işsizlik və iqtisadi böhrandan çıxış yolu tapa bilmədi. Pilsudskinin müttəfiqləri və dəstəkçiləri ondan yenidən siyasətə dönməsini dəfələrlə istədilər. Polşa Legionları, Polşa Hərbi Təşkilatının keçmiş üzvləri, bəzi ziyalı və solçular partiyalarına əsaslanan yeni bir güc mərkəzi yaratmağa başladı. 1925-ci ildə bir neçə hökumət qısa müddətdə istefa verdikdən və siyasi vəziyyət xaosa büründükdən sonra Pilsudski tədricən hökuməti tənqid etməyə başladı. Ən sonda isə o, Vitos hökumətinin istefasını tələb edən bəyənatlar verdi.<ref name="C" /><ref name="G" /> Pilsudskinin sərt şəkildə tənqid etdiyi Çuyeno-Piast koalisiyası yeni hökumət qurarkən, 12 may|12-14 may 1926-cı il tarixlərində Pilsudski Polşa Sosialist Partiyası, Azadlıq Partiyası, Kəndli Partiyası və hətta Kommunist Partiyasının dəstəklədiyi [[May çevrilişi (Polşa)|çevrilişlə]] yenidən hakimiyyətə qayıtdı.<ref name="G" /><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=515}}</ref> Pilsudski qansız çevriliş gözləyirdi, ancaq hökumət geri çəkilməkdən imtina etdi.<ref>{{harvnb|Suleja|2004|p=343}}</ref> Nəticədə 215 əsgər, 164 dinc sakin öldürüldü və 700-dən çox insan yaralandı.<ref>{{harvnb|Roszkowski|1992|p=53}}</ref> == Hökumətdə == Seym tərəfindən 31 mayda Pilsudski prezident seçildi. Buna baxmayaraq, o prezidentin məhdudlaşdırılmış səlahiyyətlərinin fərqində idi və bundan imtina etdi. Keçmiş dostlarından olan İqnasi Mosçiçski onun yerinə prezident seçildi. Mosçiçski bu müddətdən etibarən 1930-cu ilə qədər 11 ardıcıl qısamüddətli hökumətdə Pilsudskini Hərbi İşlər Naziri olaraq təyin etdi. Bu vəzifələrlə yanaşı, Pilsudski Silahlı Qüvvələrin Baş Müfəttişi və Hərbi Şuranın rəhbəri vəzifələrini də icra edirdi.<ref name="C" /> Pilsudskinin böyük islahat planları yox idi. Tezliklə, o radikal sol dəstəkçilərinin düşüncələrini uzaqlaşdırdı və etdiyi çevrilişin inqilabi nəticələri olmayacağını açıqladı.<ref name="G" /> Hədəfi ölkədə sabitliyi təmin etmək, sui-istifadə və qeyri-məhsuldarlıqda ittiham etdiyi siyasi partiyaların təsir gücünü azaldaraq ordunu gücləndirmək idi.<ref name="G" /><ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=528-529}}</ref> Sonrakı illərdə onun Polşa hökumətindəki fəaliyyətinə diktatorluq və yarı-diktatorluq adları veriləcəkdi.<ref>{{harvnb|Biskupski|2012|p=46}}</ref> === Daxili siyasəti === [[Fayl:5 Warszawa 083.jpg|250px|thumb|right|Belveder sarayı Pilsudskinin qaldığı rəsmi iqamətgah idi.]] Hərbi çevrilişdən sonra Pilsudski tez-tez avtoritar metodlardan istifadə edərək parlament və hökumətin fəaliyyətlərinə məhdudiyyətlər gətirirdi. O, bunu cəmiyyət həyatına əxlaqi nizam gətirmək olaraq adlandırırdı. Hökumət, prezident və Seym Pilsudskinin formal olaraq təklif və təsdiqi ilə seçilirdi. Seymin səlahiyyətləri 2 avqust 1926-cı ildə edilən konstitusiyaya edilən dəyişikliklər nəticəsində məhdudlaşdırıldı.<ref name="C" /> 1926-cı ildən 1930-cu ilə qədər Pilsudski müxalifət liderlərinin təsir gücünü azaltmaq üçün əsasən təbliğatdan istifadə edirdi.<ref name="C" /><ref name="G" /> Pilsudskinin diktatorluq və qanundankənar siyasətlərinin zirvəsi özünü 1930-cu ildə bir sıra müxalifət liderlərinin Brest mühakimələrinə cəlb olunaraq həbs edilməsi və 1934-cü ildəki siyasi məhkumlar üçün Bereza Kartuska düşərgəsinin açılmasında özünü göstərdi.<ref name="G" /><ref name="HGH">{{harvnb|Śleszyński|2003|p=}}</ref> Onun həyata keçirdiyi bu fəaliyyətlər, avtoritar siyasət, müxalifət liderlərinin həbs edilməsi və mühakimələr Polşanın beynəlxalq nüfuzunu zədələdi və dünya ictimaiyyəti tərəfindən bu qınaqla qarşılandı.<ref name="DD"/> [[Fayl:Aleksandra Piłsudska.JPG|250px|thumb|left|Pilsudski və ikinci həyat yoldaşı Aleksandra Pilsudskaya.]] Bu dövrdə Pilsudski qarşılaşdığı problemləri avtoritar üsulla həll etməyə çalışırdı.<ref>{{harvnb|Cohen|1989|p=65}}</ref> Belə ki, Seymdə ona uyğun olmayan hal yaşandığı zaman silanlanmış 90 zabitini ora göndərməsi Polşa demokratiyasının yaranacağına olan inamını itirdiyini göstərirdi.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,787573,00.html "Pilsudski Bros"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130827222003/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,787573,00.html |date=2013-08-27 }}. Time. 7 April 1930.</ref><ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,737985,00.html "Pilsudski v. Daszynski"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130721132026/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,737985,00.html |date=2013-07-21 }}. Time. 11 November 1929.</ref><ref>Perlez, Jane (12 September 1993). [https://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9F0CEFD61430F931A2575AC0A965958260&sec=&spon=&pagewanted=1 "Visions of the Past Are Competing for Votes in Poland"]. The New York Times. Retrieved 15 January 2008.</ref> Daxili siyasətdə Pilsudskinin əsas məqsədlərindən biri də parlamentar sistemin əvəzinə prezident üsul idarəsini gətirmək idi. Bu məqsədini həyata keçirmək üçün 1935-ci ilin aprelində Polşada yenidən konstitusiyaya dəyişiklik edildi və prezidentli idarə sistemi tətbiq olunmağa başlandı. Bu dəyişiklik İkinci dünya müharibəsinə qədər qüvvədə qaldı və daha sonra Polşanın işğal olunması səbəbindən hökumət ölkə xaricinə çıxaraq mühacir fəaliyyətinə davam etməli oldu.<ref name="G" /> [[Fayl:Józef Piłsudski homaging at John III Sobieski tomb, commemorating 250 anniversary of battle of Vienna.PNG|220px|thumb|right|[[Vyana döyüşü]]nün 250-ci ildönümü zamanı Pilsudski kral III Yan Sobiskinin məzarı önündə.]] Pilsudski rejimi zamanı etnik azlıqların vəziyyətində yaxşılaşma müşahidə olunmağa başladı.<ref>{{harvnb|Stachura|2004|p=79}}</ref><ref>[http://encyclopedia2.tfd.com/Poland "Poland"]. Columbia Encyclopedia. Retrieved 29 December 2007.</ref> Pilsudski Milli Demokratlar tərəfindən həyata keçirilmək istənilən "etnik assimilyasiya" siyasətini "dövlət assimilyasiyası" siyasəti ilə əvəzlədi.<ref name="ZZZ">{{harvnb|Snyder|2004|p=144}}</ref><ref name="YYY">{{harvnb|Zimmerman|2004|p=166}}</ref> Belə ki, vətəndaşlar artıq etnik kimliklərinə görə yox, dövlətə qarşı olan sədaqətlərinə görə dəyərləndiriləcəkdi. Milli Demokratların yəhudilər əleyhinə olan mövqeyindən fərqli olaraq, Pilsudski və onun dövründə Baş Nazir olan Kazımir Bartelin yəhudilərə qarşı siyasətləri onlar tərəfindən rəğbətlə qarşılanmışdı.<ref>{{harvnb|Vital|1999|p=788}}</ref><ref>{{harvnb|Payne|1995|p=141}}</ref><ref>{{harvnb|Lieven|1994|p=163}}</ref><ref>{{harvnb|Engelking|2001|p=75}}</ref><ref>{{harvnb|Flannery|2005|p=200}}</ref> Bir çox yəhudi tərəfindən Pilsudski anti-semitizmin önündəki əngəl olaraq görülürdü və bu səbəblə də yəhudilər onun mövqeyini dəstəkləyirdilər.<ref name="ZZZ" /><ref name="YYY" /><ref>{{harvnb|Prizel|1998|p=61}}</ref><ref>{{harvnb|Wein|1990|p=292}}</ref> 1935-ci ildə Pilsudskinin ölümündən sonra Polşa yəhudilərinin həyat standartları aşağı düşməyə başladı.<ref name="YYY" /> 1930-cu illərdə [[Böyük böhran]]dan sonra milli azlıqların gərginliyinin artması, ukrayna millətçilərinin terror hücumlarının yaşanması milli azlıqlarla hökumətin münasibətlərində pisləşməyə səbəb oldu.<ref name="ZZZ" /><ref>{{harvnb|Davies|2005|p=407}}</ref> Etnik azlıqlarla münasibətdə gərginliyin yaşanmasına xarici siyasət faktorları da təsir göstərirdi. Gərginliyi Şərqi [[Qalisiya]]dakı 1800 ukraynalının həbs olunması prosesləri izlədi. Hökumətlə Polşanın alman etnik azlığı arasında xüsusilə də [[Yuxarı Sileziya]] bölgəsi ilə bağlı məsələlərdə problem yaşandı. Hökumətdə anti-semitist çağırışların olmamasına baxmayaraq, böhran dövründə vəziyyətləri pisləşən yəhudilər arasında da gileylər artmağa başladı. Nəticədə Pilsudskinin ölümündən sonra Polşada etnik azlıqlarla münasibətlər getdikcə daha da problemli xarakter daşımağa başladı.<ref>{{harvnb|Leslie|1983|p=182}}</ref> Hərbi sahədə [[Varşava döyüşü (1920)|Varşava döyüşü]]ndəki strategiyası səbəbindən bəyəni qazansa da, daha sonra ancaq şəxsi heyətə fokuslanması və ordunun texniki təchizatında lazımlı modernizasiyanın edilməməsi səbəbindən tənqidlərə məruz qaldı.<ref name="G" /><ref name="VVV">{{harvnb|Garlicki|1995|p=178}}</ref> [[Sovet-Polşa müharibəsi]] zamanındakı təcrübələrinə əsasən süvarilərə əhəmiyyət verməsinə baxmayaraq, zirehli birlik və hərbi hava qüvvələrinə ciddi diqqət yetirmədi.<ref name="VVV" /> Nəticədə bu sahələr əsaslı inkişafdan geri qaldı.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=330-337}}</ref> Polşanın bu dövrdəki hərbi modernizasiyasının məhdud səviyyədə qalması maliyyə problemlərindən daha çox bu faktorlardan təsirləndi. === Xarici siyasəti === Pilsudskinin idarəçiliyi zamanı Polşa qonşu [[Rumıniya]], [[Macarıstan]] və [[Latviya]] ilə yaxşı qonşuluq münasibətlərini davam etdirdi. Buna baxmayaraq, [[Çexoslovakiya]] və [[Litva]] ilə diplomatik münasibətlər daha da pisləşdi.<ref>{{harvnb|Goldstein|2002|p=29}}</ref> [[Üçüncü Reyx|Almaniya]] və [[SSRİ]] ilə diplomatik əlaqələr tez-tez dəyişirdi, ancaq Pilsudski, demək olar ki, tərəfsizliyini qoruya bilmişdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=538-540}}</ref><ref>{{harvnb|Prizel|1998|p=71}}</ref> Pilsudskinin [[SSRİ]]-də yaşayan rus olmayan xalqların millətçilik hərəkatlarını dəstəkləyərək SSRİ-ni daxildən zəiflətməyi hədəfləyən [[Prometeizm]] planı kəşfiyyat zabiti olan Edmund Xaraşkeviçin rəhbərliyində 1927-ci ildən etibarən koordinasiya edildi. Buna baxmayaraq, plan ciddi bir uğur qazana bilmədi.<ref>{{harvnb|Charaszkiewicz|2000|p=56-87}}</ref> Pilsudski ölkəsinin müstəqilliyini beynəlxalq arenada qorumağa çalışırdı. Xarici işlər naziri Yozef Bekin dəstəyi ilə [[Fransa]] və [[İngiltərə]] kimi qərb ölkələr, eləcə də [[Rumıniya]] və [[Macarıstan]] kimi qonşu ölkələrdən ittifaqların qurulmasında kömək istədi. Fransa-Polşa hərbi ittifaqı [[Kiçik Antanta]]nın bir hissəsi olan Polşa-Rumıniya ittifaqının dəstəkçisi olan Pilsudski [[Fransa]] və [[İngiltərə]]nin [[Lokarno sazişləri]] zamanı sərgiləmiş olduğu siyasət qarşısında təəssüf hissi keçirdi. Lokarno sazişləri İngiltərənin Fransa-Almaniya münasibətləri qarşısında Şərqi Avropada yerləşən müttəfiqləri Almaniyanın ümidinə buraxmaq şəklində inkişaf etdi.<ref>{{harvnb|Jordan|2002|p=32}}</ref> Pilsudski bu sazişdən sonra Fransa tərəfindən tək buraxılmaq vəziyyətini daha yaxından hiss etdi.<ref>{{harvnb|Schuker|1999|p=48-49}}</ref> Bu səbəblə [[SSRİ]] və [[Üçüncü Reyx|Almaniya]] ilə daha yaxşı münasibətlər qurmağı qarşısına məqsəd olaraq qoydu. Pilsudskinin əsas qorxusu [[Fransa]]nın [[Üçüncü Reyx|Almaniya]] ilə razılaşaraq Polşanı qurban verəyəci ilə bağlı idi. 1929-cu ildə Fransa [[Paris Sülh Konfransı|Versal müqaviləsi]]ndən nəzərdə tutulandan 5 il daha tez olmaqla Reynland bölgəsindən çəkilməyi qəbul etdi. Həmin il Fransa tərəfi alman sərhəddi boyunca olan [[Majino xətti]] ilə bağlı öz planlarını açıqladı. Ardınca 1930-cu ildən etibarən Majino xəttinin inşa olunmasına başlandı. Bu xətt Almaniyanın Versal müqaviləsi ilə müəyyən olunan sərhədləri üçün bir örtük rolunu oynayırdı.<ref>{{harvnb|Young|1996|p=19-21}}</ref> Bundan sonra Fransanın hərbi siyasətdə müdafiə strategiyasını mənimsədiyi görünürdü. 1921-ci ildə Polşa ilə Fransa arasında hərbi ittifaq bağlandıqdan sonra ehtimal olunan alman hücumu zamanı Reynland və Polşadan Almaniyaya qarşı cavab zərbəsinin endirilməsi nəzərdə tutulmuşdu. Fransanın Reynland bölgəsindən çəkilməsi və Majino xəttini quraraq müdafiə strategiyasını mənimsəməsi Polşanın xarici və müdafiə siyasətlərinin bünövrəsini laxlatdı.<ref>{{harvnb|Young|1996|p=21}}</ref> Bundan sonra Polşa güclü qonşuları ilə 1932-ci ildə Polşa-SSRİ, 1934-cü ildə isə Polşa-Alman paktını imzalamaq məcburiyyətində qaldı. Bunlar Polşanın qonşuları və müttəfiqləri gözündəki yerini qorumaq məqsədi daşıyırdı.<ref name="C" /> 1932-ci ilin iyun ayında keçirilən Lozanna konfransının açılmasından əvvəl, Pilsudski alman kansler Frans fon Papelin Fransa Baş Naziri Eduard Herriota Almaniya-Fransa hərbi ittifaq təklifi edəcəyini bildirdi. Buna cavab olaraq Pilsudski ORP Viçer destroyerini sərbəst şəhər olan [[Qdansk|Danzinq]] limanına göndərdi. Onun bu mövqeyi Fransanın Polşanın Danzinqdəki haqlarını görməzdən gəlməməsinə səbəb oldu və nəticədə Polşa tərəfi limandakı donanmasına çıxışda daha sərbəst imkanlar qazanmış oldu.<ref>{{harvnb|Wandycz|1988|p=237}}</ref> [[Adolf Hitler]] 1933-cü ildə [[Üçüncü Reyx|Almaniya]]da hakimiyyətə gəldikdən sonra, Pilsudski [[Fransa]]ya Almaniyaya qarşı qabaqlayıcı müharibə təklif etdiyi bildirilir. Bu iddia olaraq qalsa belə, Fransa tərəfinin ehtimal ki, buna isti yanaşmaması səbəbindən Pilsudski 1934-cü ildə Almaniya tərəfi ilə hücum etməmə paktına imza atdı.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=317-326}}</ref> Buna baxmayaraq, Fransa və Polşa arxivlərində qabaqlayıcı müharibə təklifinin olmasına dair çox az dəlil tapılıb.<ref>Baliszewski, Dariusz (28 November 2004). [http://www.wprost.pl/ar/?O=70406 "Ostatnia wojna marszałka"]. Wprost (in Polish). Agencja Wydawniczo-Reklamowa "Wprost" (48/2004, 1148). Retrieved 24 March 2005.</ref> [[Adolf Hitler|Hitler]] [[SSRİ]]-yə qarşı dəfələrlə Almaniya-Polşa ittifaqı təklif etdi, ancaq Pilsudski bu təklifdən imtina etdi. Bunun yerinə [[Üçüncü Reyx|Almaniya]] və [[SSRİ]]-yə qarşı müharibəyə hazırlaşa bilmək üçün dəyərli olan vaxt qazanmağa çalışdı. Ölümündən əvvəl Pilsudski xarici işlər naziri olan Yozef Bekə Almaniya ilə tərəfsiz münasibətləri davam etdirmək, Fransa ilə hərbi ittifaqı davam etdirmək və İngiltərə ilə münasibətləri yaxşılaşdırmaq haqqındakı siyasətini bəyan etdi.<ref>{{harvnb|Urbankowski|1997|p=539-540}}</ref> == Dini inancı == Pilsudskinin dini baxışları mübahisəlidir. 15 dekabr 1867-ci ildə Tomas Valinski tərəfindən Povierovka kilsəsində xaç suyuna salınıb. Onu xaç ataları Yozef və Konstans Martinovski Raqalskaya idilər.<ref>Adam Borkiewicz: Źródła do biografii Józefa Piłsudskiego the z lat 1867–1892, Niepodległość. T. XIX. Warszawa: 1939.</ref> 15 iyul 1899-cu ildə Lomza yaxınlığındakı Paproc Duza kəndində boşanmış olan Mariya Yuskiyeviçlə evləndi. Buna baxmayaraq, katolik kilsəsi boşanmanı qəbul etmədiyi üçün protestantlığa keçdi.<ref>Andrzej Garlicki, Józef Piłsudski: 1867–1935, Warsaw, Czytelnik, 1988, ISBN 8307017157, pp. 63–64.</ref> Pilsudski daha sonra Aleksandra ilə evlənmək üçün katolik kilsəsinə yenidən geri döndü. Pilsudski və Aleksandra, Pilsudskinin keçmiş həyat yoldaşı olan Mariyanın boşanmadan imtina etməsi səbəbindən rəsmi nigahla evlənə bilmədilər. Həmin ilin 25 noyabrında Mariyanın vaxtsız ölümündən sonra evlənə bildilər.<ref>Adviser Daria and Thomas, Jozef Pilsudski: Legends and Facts, Warsaw 1987, ISBN 83-203-1967-6, p. 132.</ref><ref>Suleja Vladimir, Jozef Pilsudski, Wroclaw – Warsaw – Kraków 2005, ISBN 83-04-04706-3, pp. 290.</ref> == Ölümü == [[Fayl:Rossa-MATKA I SERCE SYNA.jpg|250px|thumb|right|[[Vilnüs]] şəhərində yerləşən Pilsudskinin anasının məzarı. Böyük qara daşın üzərində "Bir ana və bir oğulun qəlbi" cümləsi həkk olunub.]] 1935-ci ildə xalqa açıqlanmasa da Pilsudskinin sağlamlığında ciddi geriləmələr yaşanırdı. 12 may 1935-ci ildə, [[Varşava]]da yerləşən Belveder sarayında Pilsudski qaraciyər xərçəngindən öldü. Ölümünün elanından yarım saat sonra bununla bağlı düşüncələr ortaya atılmağa başladı. Burada onun tərəfdaşları və əleyhdarları arasında da fikir ayrılığı yaşandı.<ref name="A" /><ref>{{harvnb|Drozdowski|1995|p=5}}</ref> Polşa Kommunist Partiyası dərhal faşist və kapitalist adlandırdığı Pilsudskiyə hücumlara başladı. Onun rəhbərlik etdiyi rejim boyunca silahdaşları, partiyada birgə işlədikləri və sosial demokratlardan olan dostları isə baş sağlıqlarını bildirdilər. Yaşadığı müddətdə onun baş əleyhdarı olan [[Roman Dmovski]]nin rəhbərliyindəki Milli Demokratlar da onun haqqında tənqidi düşüncələrini dilə gətirdilər.<ref name="A" /><ref>[https://books.google.com/books?id=SwMOAAAAQAAJ&pg=PA138&lpg=PA138&dq=%22a+liberal+democrat+in+the+clothes+of+an+old-world+knight.%22&source=bl&ots=wwxy3WRgEl&sig=Ok3awKVR6URUy-YX_7C3M14ENXw&hl=en&ei=PvVrTPeCM4GsOJTuqZ0B&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CBEQ6AEwAA#v=onepage&q=%22a%20liberal%20democrat%20in%20the%20clothes%20of%20an%20old-world%20knight.%22&f=false Ideas into Politics: Aspects of European History, 1880–1950] R. J. Bullen, Hartmut Pogge von Strandmann, A. B. Polonsky, Taylor & Francis, 1984, p. 138</ref> Din xadimləri də baş sağlığı verməkdə gecikmədilər. Polşanın kardinalı olan Avqust Hlond və Pilsudskinin yaxın dostu olan Papa [[XI Piy]] onun ölümünə baş sağlığı bildirdilər. Şərqi pravoslav kilsəsi, Yunan pravoslav kilsəsi, Protestant kilsəsi, yəhudilər və İslam təşkilatlar tolerant baxışları səbəbindən onun ölümünə baş sağlığı verdilər. Onun ölümü "yəhudiləri müdafiə edən" biri olaraq tanıdıqları üçün yəhudi icması üçün şok effekti yaratdı.<ref>[https://books.google.com/books?id=tHjtVJssL3kC&pg=PA116 Dov Weissberg, I remember, page 116]. Google Books. 1 January 1998. ISBN 978-965-294-124-4. Retrieved 24 July 2011.</ref><ref>[http://holocaust.umd.umich.edu/wiener/section001.html "Interview with Holocaust survivor Cyla Wiener"]. Holocaust.umd.umich.edu. 13 July 1992. Retrieved 24 July 2011.</ref> Etnik azlıqlara qarşı da tolerant olması səbəbindən onun ölümü Polşadakı digər etnik azlıq icmalarının nümayəndələri tərəfindən də kədərlə qarşılandı. Buna baxmayaraq, bu icmalara daxil olan kommunistlər və ifrat sağçılar tərəfindən bu qınaqla qarşılandı.<ref name="A" /> Onun ölümünə beynəlxalq miqyasda da reaksiyaların gəlməsi gecikmədi. Papa [[XI Piy]] tərəfindən [[Vatikan]]dakı Müqəddəs Məqamda mərasim təşkil olundu. Cenevrədəki [[Millətlər Liqası]]nın mərkəzindən də baş sağlığı bildirişi yayınlandı. Dövlət və hökumət başçıları da onun ölümünə öz reaksiyalarını bildirdilər. Belə ki, [[Üçüncü Reyx|Almaniya]]dan [[Adolf Hitler]], [[SSRİ]]-dən [[İosif Stalin]], İtaliyadan [[Benito Mussolini]] və kral [[III Viktor Emanuel|III Viktor Emmanuel]], Fransadan [[Alber Lebren]] və [[Pyer-Etyen Flandin]], Avstriyadan [[Vilhelm Miklas]], Yaponiyadan imperator [[Hirohito]], Böyük Britaniyadan isə [[V Georq]] öz baş sağlığı diləklərini çatdırdılar.<ref name="A" /> [[Berlin]]də Pilsudskinin ölümü şərəfinə Adolt Hitler tərəfindən simvolik mərasim təşkil olundu. Mərasimda Polşa bayrağına bükülmüş və qartal simvolu ilə bəzədilmiş simvolik tabutla ayin keçirildi. Bu mərasimin Hitlerin kütlə qarışısında müqəddəs məkanda iştirak etdiyi sonuncu mərasim hesab olunur.<ref>[https://rarehistoricalphotos.com/adolf-hitler-memorial-pilsudski-1935/ Adolf Hitler attending memorial service of the Polish First Marshall Jozef Pilsudski in Berlin, 1935] </ref> Onun ölümünə Polşanın hər yanında böyük kütlələrin iştirakı ilə mərasimlər təşkil olundu. Bir qatarla tabutdakı cənazəsi bütün Polşanı gəzdirildi.<ref>{{harvnb|Humphrey|1936|p=295}}</ref> Ölümünə həsr olunmuş çox sayda açıqca, marka və poçt damğaları dərc olundu. 2 il təşkil olunan mərasimlərdən sonra 1937-ci ildə Polşanın [[Krakov]] şəhərində yerləşən Müqəddəs Vavel kafedralında dəfn olundu. Onun arzusuna uyğun olaraq Pilsudskinin beyni [[Vilnüs Universiteti]], ürəyi isə [[Vilnüs]]dəki Rasos məzarlığında basdırılan anasının mərazında dəfn olundu.<ref name="G" /><ref>{{harvnb|Watt|1979|p=338}}</ref><ref>To, Wireless (26 June 1937). [https://www.nytimes.com/1937/06/26/archives/crowds-urge-poland-to-banish-archbishop-pilsudski-legionnaires-also.html "Crowds urge Poland to banish Archbishop; Pilsudski Legionnaires also Assail Catholic Church on the Removal of Marshal's Body"]. The New York Times. Retrieved 14 December 2009.</ref><ref>{{harvnb|Lerski|1996|p=525}}</ref> == Mirası == Pilsudskinin ölümündən sonra 13 may 1935-ci ildə onun sonuncu istəyi yerinə yetirildi. Polşa hökuməti tərəfindən Eduard Ridz-Smiql ölkənin Baş Naziri və Silahlı Qüvvələrin Baş Müfəttişi təyin olundu. 10 oktyabr 1936-cı ildə Eduard Ridz-Smiql artıq Polşa marşalı olmuşdu və ölkədə prezidentdən sonra ən güclü şəxs hesab olunurdu.<ref>{{harvnb|Jabłonowski|1998|p=13}}</ref><ref>{{harvnb|Jabłonowski|1998|p=5}}</ref> Çoxları tərəfindən o, Polşada Pilsudskinin davamçısı olaraq görülsə belə, heç vaxt onun qədər təsirli ola bilmədi. Polşa hökuməti getdikcə daha mühafizəkar və avtoritar siyasət yeritməyə başladı. Ridz-Smiql daha mülayim siyasət yeritməyə çalışan Dövlət Başçısı İqnasi Mosçiçskiyə qarşı çıxırdı.<ref name="ABC">{{harvnb|Jabłonowski|1998|p=14}}</ref> [[Fayl:Piłsudski statue and honour guards.jpg|200px|thumb|right|[[Varşava]]nın Pilsudski meydanında yerləşən heykəli və fəxri qaravul.]] Pilsudski öldüyü zaman ona simpatiya duymasına baxmayaraq, [[Adolf Hitler|Hitler]] özü getmək əvəzinə [[İoahim fon Ribbentrop]]u rəsmi tədbir üçün [[Krakov]]a yolladı. Alman orduları tərəfindən Krakov ələ keçirildiyi zaman onun göstərişi ilə Pilsudskinin məzarı başında [[Vermaxt]]ın əsgəri fəxri qaravul dayanırdı. Pilsudski 1933-cü ildə keçirilən seçkilərdə qələbə qazandığı zaman rəsmi şəkildə onun tərəfindən təbrik də ünvanlanmışdı.<ref name="ABC" /> [[Fayl:Josef Pilsudski made of salt.jpg|250px|thumb|left|Pilsudskinin qaya duzundan hazırlanmış heykəli.]] [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci dünya müharibəsi]] boyunca və müharibədən sonra Pilsudski haqqında olan düşüncələr birmənalı olmadı. Belə ki, kommunistlər tərəfindən o gündəm mövzusu deyildi və qınanırdı. Buna baxmayaraq, stalinizmin çöküşü və xüsusilə də 1956-cı ildə Polşa Oktyabrının baş verməsindən sonra bu vəziyyət dəyişdi. Polşa tarixçiliyində bu dövrdən etibarən Pilsudskiyə qarşı daha neytral və balanslı mövqe sərgilənilməyə başlanıldı.<ref>Władyka 2005, pp. 285–311; Żuławnik, Małgorzata & Mariusz 2005.</ref> Kommunizmin 1991-ci ildəki çöküşündən sonra Pilsudki yenidən Polşada xalq qəhrəmanı olaraq dəyərləndirilməyə başlandı.<ref>{{harvnb|Roshwald|2002|p=60}}</ref> Ölümünün altmışıncı ildönümündə, 12 may 1995-ci ildə Polşa Seymi Pilsudski bərasində qərar qəbul etdi: "Yozef Pilsudski, ölkəmizin müstəqilliyini bərpa edən və xarici təhdid altında olarkən onu müzəffər bir komandir olaraq qoruyan lider olaraq yaddaşlarımızda qalacaq. Yozef Pilsudski ölkəsinə yaxşı xidmət etdi və əbədi olaraq tariximizə öz adını yazdırdı".<ref>[http://www.bankier.pl/firma/narzedzia/akty-prawne/monitor-polski-1995/pozycja-0297.html Translation of Oświadczenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 12 maja 1995 r]. w sprawie uczczenia 60 rocznicy śmierci Marszałka Józefa Piłsudskiego.</ref> Pilsudskinin siyasi kimliyi isə, mübahisələrə səbəb olmaqda davam edir. Onun 1926-cı il may çevrilişi, Brest mühakimələri və Bereza Kartuska əsir düşərgəsini qurması kimi hadisələr əleyhində səslənən əsas düşüncələrin başında gəlir. Buna baxmayaraq, o, həmçinin 20-ci yüzillikdə Polşada yaşayan etnik azlıqların xilaskarı kimi də qəbul edilir.<ref>{{harvnb|Charaszkiewicz|2002|p=60}}</ref> Pilsudskinin adı bir sıra hərbi qurum və obyektə verilib. Polşa 1-ci Legion Piyada Diviziyası, 51 nömrəli "İlk Marşal" adını daşıyan zirehli qatar, onun adına təsis olunan hərbi mükafat, muzeyi də olan Yozef Pilsudski İnstitutu və onun adını daşıyan yarış atını bu kimi təltiflərə örnək olaraq göstərə bilərik.<ref>[https://web.archive.org/web/20070707232437/http://www.wsp.krakow.pl/geo/krakow/kopiec_p.html "Kopiec Józefa Piłsudskiego"]. Pedagogical University of Kraków (in Polish). Archived from [http://www.wsp.krakow.pl/geo/krakow/kopiec_p.html the original] on 7 July 2007. Retrieved 18 September 2007.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20060615113226/http://pilsudski.org/English/Institute/Welcome.htm "Józef Piłsudski Institute of America Welcome Page"]. Józef Piłsudski Institute of America. Archived from [http://www.pilsudski.org/English/Institute/Welcome.htm the original] on 15 June 2006. Retrieved 26 May 2006.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20050923063522/http://www.menis.gov.pl/menis_en/higher_education/f_wawa.php "Józef Piłsudski Academy of Physical Education in Warsaw"]. Polish Ministry of Education and Science. Archived from [http://www.menis.gov.pl/menis_en/higher_education/f_wawa.php the original] on 23 September 2005. Retrieved 30 May 2006.</ref> [[Krakov]]un dörd böyük rayonundan biri onun adını daşıyır. Bununla yanaşı, demək olar ki, Polşanın hər şəhərində onun adını daşıyan prospektlər vardır. Bunun əksinə olaraq, onun keçmiş siyasi rəqibi olan Roman Dmovskinin adını daşıyan küçə və məkanlar Pilsudski ilə müqayisədə olduqca azlıq təşkil edir. Əksər Polşa şəhərlərində onun heykəli vardır. Bu heykəllərin ən sıx yerləşdiyi bölgə Polşanın paytaxtı Varşavaya təqribən 1,5&nbsp;km məsafədə yerləşən Belveder sarayı, Pilsudskinin evi və Pilsudski meydanındadır. Pilsudski və atı Kastanka bir çox rəsm əsərində də mövzu olublar. Eləcə də Yuli Kaden Bandrovski tərəfindən 1922-ci ildə qələmə alınmış General Barcz və 2007-ci ildə Yasek Dukaj tərəfindən qələmə alınmış Lod (Buz) əsərlərində də prototip olaraq götürülmüş obraz olub. Pilsudskinin həyatına həsr olunmuş Polşa Milli Kitabxanasında 500, ABŞ Konqres Kitabxanasında 300-dən çox kitab vardır.<ref>[https://katalogi.bn.org.pl/discovery/search?query=any,contains,Pi%C5%82sudski&tab=LibraryCatalog&search_scope=MyInstitution&vid=48OMNIS_NLOP:48OMNIS_NLOP&lang=en&offset=0 "Piłsudski (keyword)"]. National Library Of Poland. Retrieved 15 January 2008.</ref> 2001-ci ildə Polşa televiziyasında onun həyatı haqqında çəkilmiş Marşal Pilsudski sənədli filmi yayınlanıb.<ref>[http://imdb.com/title/tt0498138/ ""Marszalek Pilsudski" (2001, mini)"]. IMDb. Retrieved 30 May 2006.</ref> == Ailəsi == Pilsudskinin iki qızı da Polşa sosialistləşdikdən sonra xaricə getdi və 1990-cı ildə sosializmin çöküşündən sonra ölkəyə geri döndülər. Yadviqa Pilsudskayanın qızı Yohanna 1979-cu ildə Polşaya geri qayıtdı. 1983-cü ildə polyak həmrəylik ittifaqı aktivisti olan Yanuş Onişkeviçlə evləndi. Cütlük 1979-1989-cu illərdə Polşanın kommunist sisteminə qarşı aparılan mübarizədə aktiv şəkildə iştirak etdilər.<ref>Lachowicz, Teofil. Karkowska, Julita (ed.). [https://web.archive.org/web/20110723095525/http://www.dziennik.com/www/dziennik/kult/archiwum/01-06-06/pp-03-03-02.html "Droga na szczyty"]. Nowy Dziennik (in Polish). Archived from [http://www.dziennik.com/www/dziennik/kult/archiwum/01-06-06/pp-03-03-02.html the original] on 23 July 2011. Retrieved 24 July 2011.</ref> == Fəxri mükafatları == {{div col|colwidth=40em}} === Polşa Milli Mükafatları === ==== Milli mükafatları ==== * [[Fayl:Order Orla Bialego1.gif|60x60px]] Ağ Qartal Ordeni (1921) * Virtuti Hərbi Ordeni **[[Fayl:POL Virtuti Militari Kawalerski BAR.svg|60x60px]] Cəngavər Xaçı **[[Fayl:POL Virtuti Militari Komandorski BAR.svg|60x60px]] Komandir Xaçı **[[Fayl:POL Virtuti Militari Wielki BAR.svg|60x60px]] Böyük Xaç *[[Fayl:Order Orla Bialego1.gif|60x60px]] Azadlıq Qılıncı Xaçı (6 noyabr 1930) * Polşanın Restituta Ordeni **[[Fayl:POL Polonia Restituta Komandorski ZG BAR.svg|60x60px]] Komandirin Ulduz Xaçı **[[Fayl:POL Polonia Restituta Wielki BAR.svg|60x60px]] Böyük Kordon ==== Hərbi mükafatları ==== *[[Fayl:Krzyz Walecznych Ribbon.png|60x60px]] Cəsarət Xaçı (dörd dəfə) *[[Fayl:POL Złoty Krzyż Zasługi BAR.svg|60x60px]] Qızıl Ləyaqət Xaçı (dörd dəfə) *[[Fayl:Krzyz Zaslugi Wojsk Litwy Srodkowej Ribbon.png|60x60px]] Mərkəzi Litva Ordusunun Ləyaqət Xaçı *[[Fayl:POL Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi BAR.svg|60x60px]] Sileziyanın Cəsarət və Ləyaqət Xaçı *[[Fayl:Znak oficerski "Parasol".jpg|20x20px]] "Parasol" Zabit Nişanı (1912) *[[Fayl:Za wierną służbe 4.jpg|20x20px]] "Sadiqlik" Zabit Nişanı (1916) *[[Fayl:POL Krzyż Kaniowczyków.svg|20x20px]] Kaniovski Xaçı (1929) ==== Digər mükafatları ==== *[[Fayl:Polish Scouts Cross.svg|20x20px]] Skaut Xaçı (1920) * Baş Yanğınsöndürən Briqadalar Birliyinin "Qızıl Həmkarlar İttifaqı" Nişanı * "Yozef Pilsudski Polşa Legion Komandiri" Nişanı (1916) * 1914-1921-ci illərin keçmiş məhbuslarının "Xatirə" Nişanı (1928) === Xarici mükafatları === *[[Fayl:Flag of Austria-Hungary (1869-1918).svg|25x25px]] [[Avstriya-Macarıstan İmperiyası]] **[[Fayl:Ordine imperiale della corona di ferro, austria.png|60x60px]] III dərəcəli Dəmir Xaç Ordeni *{{flag|Belgium}} [[Belçika]] **[[Fayl:Grand Crest Ordre de Leopold.png|60x60px]] Leopold Ordeni *{{flag|Bulgaria}} [[Bolqarıstan]] **[[Fayl:Пластина на орден „Св. Александръ“.jpg|60x60px]] Müqəddəs Aleksandrın Qılıncı Ordeni *{{flag|Brazil}} [[Braziliya]] **[[Fayl:BRA Order of the Southern Cross - Grand Cross BAR.png|60x60px]] Cənub Xaç Ordeninin Böyük Yaxalığı *{{flag|Czechoslovakia}} [[Çexoslovakiya]] **[[Fayl:Czechoslovak War Cross 1918 Bar.png|60x60px]] Çexoslovakiya Müharibə Xaçı (1918) *{{flag|Estonia}} [[Estoniya]] **[[Fayl:EST Order of the Cross of the Eagle 1st Class BAR.png|60x60px]] I dərəcəli Qartal Xaçı Ordeni (1930) **Azadlıq Xaçı ***[[Fayl:EST Cross of Liberty Military Leadership.png|60x60px]] I dərəcəli ***[[Fayl:EST Cross of Liberty Civilian Service.png|60x60px]] III dərəcəli *{{flag|Finland}} [[Finlandiya]] **[[Fayl:FIN Order of the White Rose Grand Cross BAR.png|60x60px]] Findandiyanın Ağ Qızılgülü Böyük Xaçı *{{flag|France}} [[Fransa]] **[[Fayl:Legion Honneur GC ribbon.svg|60x60px]] Fəxri Legion Ordeninin Böyük Xaçı *{{flag|Spain}} [[İspaniya]] **[[Fayl:ESP Gran Cruz Merito Militar (Distintivo Amarillo) pasador.svg|60x60px]] Böyük Xaç - Hərbi Ləyaqət Ordeninin Sarı Dekorasiyası *{{flag|Japan}} [[Yaponiya]] **[[Fayl:JPN Kyokujitsu-sho 1Class BAR.svg|60x60px]] Çıxan Günəş Ordeninin Böyük Kordonu * [[Fayl:Flag of Yugoslavia (1918–1941).svg|25x25px]] [[Yuqoslaviya]] **[[Fayl:Order of the Karađorđe's Star with Swords rib.png|60x60px]] Karadorde Ulduzu Ordeni<ref>Acović, Dragomir (2012). Slava i čast: Odlikovanja među Srbima, Srbi među odlikovanjima. Belgrade: Službeni Glasnik. p. 368.</ref> *{{flag|Latvia}} [[Latviya]] **[[Fayl:Lacplesis Military Order Ribbon.png|60x60px]] I dərəcəli Lakplesis Ordeni *{{flag|Portugal}} [[Portuqaliya]] **[[Fayl:PRT Military Order of the Tower and of the Sword - Grand Cross BAR.png|60x60px]] Qüllə və Qılınc Ordeninin Böyük Xaçı *[[Fayl:Flag_of_Romania.svg|25x25px]] Rumıniya Krallığı **[[Fayl:OrderofCarolI.ribbon.gif|60x60px]] I Karol Ordeninin Böyük Yaxalığı **[[Fayl:Order of Michael the Brave ribbon.svg|60x60px]] I, II, III dərəcəli Cəsur Mixail Ordeni *{{flag|Hungary}} [[Macarıstan]] **[[Fayl:HUN Order of Merit of the Hungarian Rep (military) 1class BAR.svg|60x60px]] Böyük Ləyaqət Xaçı *[[Fayl:Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg|25x25px]] [[İtaliya krallığı]] **[[Fayl:Cavaliere di gran Croce Regno SSML BAR.svg|60x60px]] Müqəddər Mauris və Lazar Ordeninin Böyük Cəngavər Xaçı **[[Fayl:Cavaliere di gran croce OMS BAR.svg|60x60px]] Savoy Hərbi Ordeninin Böyük Cəngavər Xaçı {{div col end}} === Fəxri doktorluqları === * [[Yagellon Universiteti]] 28 aprel 1920 * [[Adam Miçkeviç Universiteti]] 11 noyabr 1933 * [[Varşava Universiteti]] 2 may 1921 * [[Vilnüs Universiteti]] 1921-ci ilin [[sentyabr]]ı == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|3}} === Ədəbiyyat === {{columns-list|3| * {{cite book | title = Kościoły ewangelickie na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej (in Polish). | last = Alabrudzińska | first = Elżbieta | year = 1999 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = The Nicolaus Copernicus University Press | location = Toruń | isbn = 978-83-231-1087-3 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = A History of Eastern Europe: Crisis and Change | last = Bideleux, Robert | first = Jeffries, Ian | year = 1998 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Routledge | location = New York | isbn = 978-0-415-16111-4 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The History of Poland | last = Biskupski | first = Mieczysław B. | year = 2000 | pages = | language = | url = https://books.google.com/?id=QDgaX6q9tycC | volume = | publisher = CT: Greenwood Press | location = Westport | isbn = 978-0-313-30571-9 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Independence Day: Myth, Symbol, and the Creation of Modern Poland | last = Biskupski | first = Mieczysław B. | year = 2012 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | isbn = 9780199658817 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Feliks Dzierzynsky and the SDKPiL: A study of the origins of Polish Communism | last = Blobaum | first = Robert | year = 1984 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/feliksdzierzynsk00robe | volume = | publisher = Oxford University Press | location = Oxford | isbn = 978-0-88033-046-6 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Treaty of Versailles: A Reassessment After 75 Years | last = Boemeke | first = Manfred F. | year = 1984 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/feliksdzierzynsk00robe | volume = | publisher = Cambridge University Press | location = | isbn = 978-0-521-62132-8 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Zbiór dokumentów ppłk. Edmunda Charaszkiewicza [A Collection of Documents by Lt. Col. Edmund Charaszkiewicz] (in Polish). | last = Charaszkiewicz | first = Edmund | year = 2000 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego—Księgarnia Akademicka | location = Kraków | isbn = 978-83-7188-449-8 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = "The Rebirth of Poland (lecture notes)" | last = Cienciala | first = Anna M. | year = 2002 | pages = | language = | url = http://web.ku.edu/~eceurope/hist557/lect11.htm | volume = | publisher = | location = | isbn = | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = "The Foreign Policy of Józef Pi£sudski and Józef Beck, 1926–1939: Misconceptions and Interpretations" | last = Cienciala | first = Anna M. | year = 2011 | pages = 111–51 | language = | url = https://www.jstor.org/stable/41549951 | volume = 56 (1/2) | publisher = The Polish Review | location = | isbn = 41549951 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Kościuszko, We Are Here: American Pilots of the Kościuszko Squadron in Defense of Poland, 1919–1921 | last = Cisek | first = Janusz | year = 2002 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = McFarland | location = Jefferson, NC | isbn = 978-0-7864-1240-2 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Bukharin and the Bolshevik Revolution: A Political Biography, 1888–1938 | last = Cohen | first = Stephen F | year = 1980 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/bukharinbolshevi0000cohe | volume = | publisher = Oxford University Press | location = | isbn = 978-0-19-502697-9 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Small Nations in Times of Crisis and Confrontation | last = Cohen | first = Yohanan | year = 1989 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/smallnationsinti0000cohe | volume = | publisher = State University of New York Press | location = Albany | isbn = 978-0-7914-0018-0 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = White Eagle, Red Star: The Polish-Soviet War, 1919–1920 | last = Davies | first = Norman | year = 2003 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/smallnationsinti0000cohe | volume = | publisher = Pimlico | location = London | isbn = 9780712606943 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Heart of Europe: A Short History of Poland | last = Davies | first = Norman | year = 1986 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/isbn_9780192851529 | volume = | publisher = Oxford University Press | location = | isbn = 978-0-19-285152-9 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Europe: A History | last = Davies | first = Norman | year = 1998 | pages = | language = | url =https://archive.org/details/europehistory00norm | url-access = registration | volume = | publisher = HarperCollins | location = New York | isbn = 978-0-06-097468-8 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Unmaking of Adolf Hitler | last = Davidson | first = Eugene | year = 2004 | pages = | language = | url =https://archive.org/details/unmakingofadolfh0000davi_b7n7 | url-access = registration | volume = | publisher = University of Missouri Press | location = Columbia | isbn = 978-0-8262-1529-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Unmaking of Adolf Hitler | last = Davidson | first = Eugene | year = 2004 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/unmakingofadolfh0000davi_b7n7 | url-access = registration | volume = | publisher = University of Missouri Press | location = Columbia | isbn = 978-0-8262-1529-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = "Przedmowa". Pożegnanie Marszałka: Antologia tekstów historycznych i literackich (in Polish) | last = Drozdowski | first = Marian Marek | year = 1995 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Oficyna Wydawnicza "Typografika" | location = Warsaw | isbn = 978-83-86417-18-6 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Holocaust and Memory: The Experience of the Holocaust and Its Consequences: an Investigation Based on Personal Narratives | last = Engelking | first = Barbara | year = 2001 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Leicester University Press | location = | isbn = 978-0-7185-0159-4 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Soviet High Command: A Military-Political History, 1918–1941 | last = Erickson | first = John | year = 2001 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = Frank Cass | location = Portland | isbn = 978-0-7146-5178-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = A People's Tragedy: The Russian Revolution 1891–1924 | last = Figes | first = Orlando | year = 1996 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = Pimlico | location = London | isbn = 978-0-7126-7327-3 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Anguish of the Jews: Twenty-Three Centuries of Antisemitism | last = Flannery | first = Edward H. | year = 2005 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = Paulist Press | location = Mahwah NJ | isbn = 978-0-8091-4324-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Józef Piłsudski - 1867–1935 | last = Garlicki | first = Andrzej | year = 1995 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = Paulist Press | location = Routledge | isbn = 978-1-85928-018-8 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Beyond Glasnost: The Post-Totalitarian Mind | last = Goldfarb | first = Jeffrey C. | year = 1991 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = University of Chicago Press | location = Chicago | isbn = 978-0-226-30098-6 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The First World War Peace Settlements, 1919–1925 | last = Goldstein | first = Erik | year = 2002 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = Longman | location = New York City | isbn = 978-0-582-31145-9 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Recognition of States: Law and Practice in Debate and Evolution | last = Grant | first = Thomas D. | year = 1999 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = Praeger | location = London | isbn = 978-0-275-96350-7 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = A Low Dishonest Decade: The Great Powers, Eastern Europe, and the Economic Origins of World War II, 1930–1941 | last = Hehn | first = Paul N. | year = 2005 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = Continuum | location = | isbn = 978-0-8264-1761-9 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Columbia History of Eastern Europe in the Twentieth Century | last = Held | first = Joseph | year = 1992 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = Columbia University Press | location = New York | isbn = 978-0-231-07697-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Unvanquished: Joseph Pilsudski, Resurrected Poland, and the Struggle for Eastern Europe | last = Hetherington | first = Peter | year = 2012 | pages = | language = | url = | volume = 3rd ed. | publisher = Pingora Press | location = Houston Tx | isbn = 978-0-9836563-1-9 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Foreign Policy of the Third Reich | last = Hildebrand | first = Klaus | year = 1973 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/foreignpolicyoft0000hild | volume = 3rd ed. | publisher = University of California Press | location = Berkeley | isbn = 978-0-520-02528-8 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Pilsudski: Builder of Poland | last = Humphrey | first = Grace | year = 1936 | pages = | language = | url = https://www.worldcat.org/oclc/775309 | volume = 3rd ed. | publisher = Scott and More | location = New York | isbn = 775309 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Germany and European Order | last = Hyde-Price | first = Adrian | year = 2001 | pages = | language = | url = | publisher = Manchester University Press | location = | isbn = 978-0-7190-5428-0 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Następca komendanta. Edward Śmigły-Rydz. Materiały do biografii (in Polish) | last = Jabłonowski | first = Marek | year = 1998 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku | location = Pułtusk | isbn = 978-83-909208-0-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Piłsudski na łamach i w opiniach prasy polskiej 1918–1989 [Piłsudski as Seen in the Polish Press, 1918–1989] (in Polish) | last = Kossewska | first = Elżbieta | year = 2005 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Oficyna Wydawnicza ASPRA–JR and Warsaw University | location = Warsaw | isbn = 978-83-89964-44-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Pilsudski: A Life For Poland | last = Jędrzejewicz | first = Wacław | year = 1990 | pages = | language = | url = https://books.google.ca/books?id=ngsWAQAAMAAJ | volume = | publisher = Hippocrene Books | location = New York City | isbn = 978-0-87052-747-0 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Kalendarium Życia Józefa Piłsudskiego (in Polish) | last = Cisek | first = Janusz | year = 1994 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Zakład Narodowy im. Ossolińskich | location = Wrocław | isbn = 978-83-04-04114-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Popular Front and Central Europe: The Dilemmas of French Impotence 1918–1940 | last = Jordan | first = Nicole | year = 2002 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Cambridge University Press | location = | isbn = 978-0-521-52242-7 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = A History of the Soviet Union from the Beginning to the End | last = Kenez | first = Peter | year = 1999 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/historyofsovietu00kene | volume = | publisher = Cambridge University Press | location = | isbn = 978-0-521-31198-4 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Hitler, 1936–1945: Nemesis | last = Kershaw | first = Ian | year = 2001 | pages = | language = | url =https://archive.org/details/hitler193645neme00kers | url-access = registration | volume = | publisher = W. W. Norton | location = New York City | isbn = 978-0-393-32252-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Central European Security Concerns: Bridge, Buffer, Or Barrier? | last = Kipp | first = Jacob | year = 1993 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = F. Cass | location = Portland OR | isbn = 978-0-7146-4545-2 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Historical Dictionary of the Russo-Japanese War | last = Kowner | first = Rotem | year = 2006 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = The Scarecrow Press | location = | isbn = 0-8108-4927-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Historical Dictionary of Poland, 966–1945. Editing and emendations by Piotr Wróbel and Richard J. Kozicki | last = Lerski | first = Jerzy Jan | year = 1996 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Greenwood Press | location = Westport, Conn | isbn = 978-0-313-26007-0 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The History of Poland Since 1863 | last = Leslie | first = R. F. | year = 1983 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Cambridge University Press | location = | isbn = 978-0-521-27501-9 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Baltic Revolution: Estonia, Latvia, Lithuania and the Path to Independence | last = Lieven | first = Anatol | year = 1994 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/balticrevolution0000liev | volume = | publisher = Yale University Press | location = New Haven | isbn = 978-0-300-06078-2 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Conceptions of National History: Proceedings of Nobel Symposium 78 | last = Lönnroth | first = Erik | year = 1994 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/conceptionsofnat0000nobe | volume = | publisher = Walter de Gruyter | location = New York City | isbn = 978-3-11-013504-6 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Last European War: September 1939 – December 1941 | last = Lukacs | first = John | year = 2001 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/lasteuropeanwar00john | volume = | publisher = Yale University Press | location = | isbn = 978-0-300-08915-8 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Paris 1919: Six Months That Changed the World (Random House trade paperback ed.) | last = MacMillan | first = Margaret | year = 2001 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/lasteuropeanwar00john | volume = | publisher = Random House Trade Paperbacks | location = New York | isbn = 978-0-375-76052-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Secret City: The Hidden Jews of Warsaw, 1940–1945 | last = Paulsson | first = Gunnar S. | year = 2003 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/secretcityhidden00paul | volume = | publisher = Yale University Press | location = New Haven | isbn = 978-0-300-09546-3 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = A History of Fascism, 1914–1945 | last = Payne | first = Stanley G. | year = 1995 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/isbn_9780299148744 | volume = | publisher = University of Wisconsin Press | location = | isbn = 978-0-299-14874-4 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = "Józef Piłsudski: The Chief who Created Himself a State". Postati XX stolittia [Figures of the 20th century]. | last = Pidlutskyi | first = Oleksa | year = 2004 | pages = | language = | url = http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/329/29435/ | volume = | publisher = Triada-A | location = Kiev | isbn = 978-966-8290-01-5 | ref = harv | authorlink = | access-date = 2020-06-09 | archive-date = 2005-11-26 | archive-url = https://web.archive.org/web/20051126150005/http://www.zerkalo-nedeli.com/nn/show/329/29435/ | url-status = unfit }}* * {{cite book | title = Russia under the Bolshevik Regime | last = Pipes | first = Richard | year = 1993 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/russiaunderbolsh00rich | volume = | publisher = Knopf | location = New York | isbn = 978-0-394-50242-7 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Clash of Moral Nations: Cultural Politics in Pilsudski's Poland, 1926–1935 | last = Plach | first = Eva | year = 2006 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Ohio University Press | location = Ohio | isbn = 978-0-8214-1695-2 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Najnowsza historia polityczna Polski 1864–1945 (in Polish) | last = Pobóg-Malinowski | first = Władysław | year = 1990 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Krajowa Agencja Wydawnicza | location = Warsaw | isbn = 978-83-03-03163-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = National Identity and Foreign Policy: Nationalism and Leadership in Poland, Russia and Ukraine | last = Prizel | first = Ilya | year = 1998 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Cambridge University Press | location = | isbn = 978-0-521-57697-0 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Nuclear Monopoly | last = Quester | first = George H. | year = 2000 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/nuclearmonopoly0000ques | volume = | publisher = Transaction Publishers | location = New Brunswick | isbn = 978-0-7658-0022-0 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Wołyń: przewodnik krajoznawczo-historyczny po Ukrainie Zachodniej | last = Rąkowski | first = Grzegorz | year = 2005 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = | location = Rewasz | isbn = 83-89188-32-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = A History of Modern Poland, from the Foundation of the State in the First World War to the Present Day | last = Roos | first = Hans | year = 1966 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/historyofmodernp00roos | volume = | publisher = Knopf | location = New York | isbn = 396836 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Ethnic Nationalism and the Fall of Empires: Central Europe, the Middle East and Russia, 1914–1923 | last = Roshwald | first = Aviel | year = 2001 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/historyofmodernp00roos | volume = | publisher = Routledge | location = New York | isbn = 978-0-415-24229-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = European Culture in the Great War: The Arts, Entertainment and Propaganda, 1914–1918 | last = Stites | first = Richard | year = 2002 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Cambridge University Press | location = New York | isbn = 978-0-521-01324-6 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Historia Polski 1914–1991 (in Polish) | last = Roszkowski | first = Wojciech | year = 1992 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Wydawnictwo Naukowe PWN | location = Warsaw | isbn = 978-83-01-11014-7 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = East Central Europe Between the Two World Wars | last = Rothschild | first = Joseph | year = 1990 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/eastcentraleurop09jose | volume = | publisher = University of Washington Press | location = Seattle | isbn = 978-0-295-95357-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Democratic Government in Poland: Constitutional Politics Since 1989 | last = Sanford | first = George | year = 2002 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Palgrave Macmillan | location = New York | isbn = 978-0-333-77475-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = "The End of Versailles". In Gordon Martel (ed.). The Origins of the Second World War Reconsidered A.J.P. Taylor and the Historians' | last = Schuker | first = Stephen | year = | pages = pp. 38–56 | language = | url = | volume = | publisher = Routledge | location = London | isbn = 0415163250 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Reconstruction of Nations: Poland, Ukraine, Lithuania, Belarus, 1569–1999 | last = Snyder | first = Timothy | year = 2004 | pages = | language = | url = https://books.google.com/?id=xSpEynLxJ1MC | volume = | publisher = Yale University Press | location = | isbn = 978-0-300-10586-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Sketches from a Secret Warr: A Polish Artist's Mission to Liberate Soviet Ukraine | last = Snyder | first = Timothy | year = 2007 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Yale University Press | location = | isbn = 978-030012599-3 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Poland, 1918–1945: An Interpretive and Documentary History of the Second Republic | last = Stachura | first = Peter D. | year = 2004 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Routledge | location = | isbn = 978-0-415-34358-9 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Józef Piłsudski (in Polish) | last = Suleja | first = Włodzimierz | year = 2004 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Zakład Narodowy im. Ossolińskich | location = Wrocław | isbn = 978-83-04-04706-8 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Nelles Guide Poland | last = Torbus | first = Tomasz | year = 1999 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/poland0000unse_x3c3 | volume = | publisher = Hunter Publishing | location = Munich | isbn = 978-3-88618-088-2 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Józef Piłsudski: Marzyciel i strateg [Józef Piłsudski: Dreamer and Strategist] (in Polish) | last = Urbankowski | first = Bohdan | year = 1997 | pages = | language = | url = | volume = 1–2 | publisher = Wydawnictwo ALFA | location = Warsaw | isbn = 978-83-7001-914-3 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = France and the Origins of the Second World War | last = Young | first = Robert | year = 1996 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/franceoriginsofs0000youn | url-access = registration | volume = | publisher = St. Martin's Press | location = New York | isbn = 0312161867 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = A People Apart: The Jews in Europe, 1789–1939 | last = Vital | first = David | year = 1999 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/peopleapartjewsi00vita | url-access = registration | volume = | publisher = Oxford University Press | location = | isbn = 978-0-19-821980-4 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = "Poland's Place in Europe in the Concepts of Piłsudski and Dmowski" | last = Wandycz | first = Piotr S. | year = 1990 | pages = 451–68. | language = | url = | volume = 4 (3) | publisher = Oxford University Press | location = | isbn = | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Twilight of French Eastern Alliances, 1926-1936: French-Czechoslovak-Polish Relations from Locarno to the Remilitarization of the Rhineland | last = Wandycz | first = Piotr Stefan | year = 1988 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/twilightoffrench0000wand | url-access = registration | volume = | publisher = Princeton University Press | location = Princeton | isbn = 9780691635255 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Bitter Glory. New York City: Simon and Schuster | last = Watt | first = Richard M. | year = 1979 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/bitterglorypolan0000watt | volume = | publisher = | location = | isbn = 978-0-671-22625-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Triumph of Survival: The Story of the Jews in the Modern Era 1650–1990 | last = Wein | first = Berel | year = 1990 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Mesorah | location = Shaar | isbn = 0-89906-498-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Z Drugą Rzeczpospolitą na plecach. Postać Józefa Piłsudskiego w prasie i propagandzie PRL do 1980 roku. In Jabłonowski & Kossewska 2005 | last = Władyka | first = Władysław | year = 2005 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = | location = | isbn = | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = The Polish Way | last = Zamoyski | first = Adam | year = 1987 | pages = | language = | url = https://archive.org/details/polishwaythousa00zamo | volume = | publisher = John Murray | location = London | isbn = 978-0-531-15069-6 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Contested Memories: Poles and Jews During the Holocaust and Its Aftermath | last = Zimmerman | first = Joshua D. | year = 2003 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Rutgers University Press | location = | isbn = 978-0-8135-3158-8 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Poles, Jews, and the Politics of Nationality: The Bund and the Polish Socialist Party in Late Tsarist Russia, 1892–1914 | last = Zimmerman | first = Joshua D. | year = 2004 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = University of Wisconsin Press | location = | isbn = 978-0-299-19464-2 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Józef Piłsudski w prasie oficjalnej i podziemnej 1980–1989 [Return to the Newspapers: Józef Piłsudski in the Official and Underground Press, 1980–1989] | last = Żuławnik | first = Małgorzata | year = 2005 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = | location = | isbn = | ref= harv | authorlink = }} }} ;Əlavə oxu {{columns-list|3| * {{cite book | title = Józef Piłsudski i jego legenda [Józef Piłsudski and His Legend] | last = Czubiński | first = Antoni | year = 1988 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Państowe Wydawnictwo Naukowe PWN | location = Warsaw | isbn = 978-83-01-07819-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Heart of Europe, The Past in Poland's Present | last = Davies | first = Norman | year = 2001 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Oxford University Press | location = New York | isbn = 978-0-19-280126-5 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = "Piłsudski, Józef Klemens". Polish Biographical Dictionary (Polski Słownik Biograficzny) | last = Garlicki | first = Andrzej | year = 1981 | pages = 311–324 | language = | url = | volume = XXVI | publisher = Polska Akademia Nauk | location = Wrocław | isbn = 978-0-8179-1791-3 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = "Józef Piłsudski's Views on the Territorial Shape of the Polish State and His Endeavours to Put them into Effect, 1918–1921". Polish Western Affairs. | last = Przemysław | first = Hauser | year = 1992 | pages = 235–249 | language = | url = https://www.worldcat.org/issn/0032-3039 | volume = | publisher = Komisja Naukowa Zachodniej Agencji Prasowej | location = Poznań | isbn = 0032-3039. | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Józef Piłsudski 1867–1935 | last = Jędrzejewicz | first = Wacław | year = 1989 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Wydawnictwo LTW | location = Wrocław | isbn = 978-83-88736-25-4 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Pilsudski: A Biography by His Wife | last = Piłsudska | first = Aleksandra | year = 1941 | pages = | language = | url = https://www.worldcat.org/oclc/65700731 | volume = | publisher = Dodd, Mead | location = New York | isbn = 65700731 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Joseph Pilsudski, the Memories of a Polish Revolutionary and soldier | last = Piłsudski | first = Józef | year = 1931 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Faber & Faber | location = | isbn = | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Year 1920 and its Climax: Battle of Warsaw during the Polish-Soviet War, 1919–1920, with the Addition of Soviet Marshal Tukhachevski's March beyond the Vistula. | last = Piłsudski | first = Józef | year = 1972 | pages = | language = | url = https://www.amazon.com/dp/B0006EIT3A | volume = | publisher = Józef Piłsudski Institute of America | location = New York | isbn = B0006EIT3A | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Marshal Pilsudski | last = Reddaway | first = William Fiddian | year = 1939 | pages = | language = | url = https://www.worldcat.org/oclc/1704492 | volume = | publisher = Routledge | location = London | isbn = 1704492 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Pilsudski's Coup d'État | last = Rothschild | first = Joseph | year = 1967 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Columbia University Press | location = New York | isbn = 978-0-231-02984-1 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = "Polish Federalism 1919–1920 and its Historical Antecedents". | last = Wandycz | first = Piotr S. | year = 1970 | pages = 25–39 | language = | url = https://www.worldcat.org/issn/0012-8449 | volume = 4 (1) | publisher = East European Quarterly | location = Boulder, Colorado | isbn = 0012-8449 | ref= harv | authorlink = }} * {{cite book | title = Legenda Piłsudskiego w Polskiej literaturze międzywojennej (Piłsudski's Legend in Polish Interwar Literature). | last = Wójcik | first = Włodzimierz | year = 1987 | pages = | language = | url = | volume = | publisher = Śląsk | location = Warsaw | isbn = 978-83-216-0533-3 | ref= harv | authorlink = }} }} == Xarici keçidlər == * [http://www.jpilsudski.org/ A site dedicated to Józef Piłsudski and the prewar Poland] * {{Cite web|author=Patryk Dole|url=http://www.polonica.net/Marshal-Jozef-Pilsudski.htm|archivedate=13 fevral 2005|title="Marshal Józef Piłsudski. Messiah and Central European Federalist"|accessdate=29 may 2006|archiveurl=https://web.archive.org/web/20050213064816/http://www.polonica.net/Marshal-Jozef-Pilsudski.htm}}{{En}} *[http://www.pilsudski.org/ Józef Piłsudski Institute of America] (<small>ing. və pol.</small>) * ''[https://web.archive.org/web/20090423005635/http://monika.univ.gda.pl/~literat/bibula/index.htm Bibuła]'' – Book by Józef Piłsudski {{Pl}} *[https://web.archive.org/web/20090416231707/http://monika.univ.gda.pl/~literat/media/index.htm Historical media] – Recording of short speech by Piłsudski from 1924{{Pl}} *[http://purl.org/pressemappe20/folder/pe/013635 Newspaper clippings about Józef Piłsudski] in the 20th Century Press Archives of the ZBW *[http://jozef-pilsudski.com.pl/ Związek] Piłsudczyków Rzeczypospolitej Polskiej Towarzystwo Pamięci Józefa Piłsudskiego Zarząd Krajowy * Chojnowski A., ''[http://wiadomosci.onet.pl/kiosk/sila-i-bezradnosc-pilsudskiego/6z75k Siła i bezradność Piłsudskiego]'', „Mówią Wieki”, 9 maja 2006 [dostęp 2017-12-21]. * Dzikowski S., ''[http://100lattemu.pl/aktualnosci/z-ziem-polskich/25868-u-brygadyera-pilsudskiego U brygadyera Piłsudskiego]'', J. Piłsudski, „Tygodnik Ilustrowany”, 12 stycznia 1917 [dostęp 2017-12-21]. * Grajda P.W., ''[http://stefanbatoryoceanliner.weebly.com/celebrities-v.html Ojciec nas psuł...; Rozmowa z Wandą Piłsudską, córką Marszałka Józefa Piłsudskiego]'', TS/S Stefan Batory, 1968–1988, Toronto , marzec 1990 [dostęp 2017-12-21]. * Kobos P.M., ''[http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje43/text02p.htm Skazuję was na wielkość; Legenda Józefa Piłsudskiego] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20061023194742/http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje43/text02p.htm |date=2006-10-23 }}'', „Zwoje”, 1992–2005, ISSN 1496-6115, OCLC 5894572204. * Piłsudski J., ''[http://lewicowo.pl/jak-stalem-sie-socjalista/ Jak stałem się socjalistą?]'', „Promień” (8–9), 1903 [dostęp 2017-12-21]. * Piłsudski J., ''[http://web.archive.org/web/20160305034623/http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje14/text01p.htm Przemówienie Piłsudskiego na otwarcie Sejmu Ustawodawczego, 10 lutego 1919]'', „Zwoje”, 1999, ISSN 1496-6115 [dostęp 2017-12-21] [zarchiwizowane z [http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje14/text01p.htm adresu]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160305034623/http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje14/text01p.htm |date=2016-03-05 }} 2016-03-05]. * Piłsudski J., ''[http://www.sbc.org.pl/Content/23900 Walka rewolucyjna w zaborze rosyjskim. Fakty i wrażenia z ostatnich lat dziesięciu. Cz. 1, Bibuła]'', L. Wasilewski (red.), seria J. Piłsudski, Pisma zbiorowe. Wydanie prac dotychczas drukiem ogłoszonych. Tom II, Warszawa: Instytut Józefa Piłsudskiego Poświęcony Badaniu Najnowszej Historii Polski, 1937, s. 54–213 [dostęp 2017-12-21] [zarchiwizowane z adresu]{{Pl}} * Rogowski J., ''[http://www.antoranz.net/BIBLIOTEKA/LEGJONY/TEKSTY/tekst_1.HTM Dzieje Legjonów Polskich w zarysie w dwudziestolecie ich czynu] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181231043048/http://www.antoranz.net/BIBLIOTEKA/LEGJONY/TEKSTY/tekst_1.HTM |date=2018-12-31 }}'', Lwów: Państ. Wyd. Książek Szkoln., 1934, OCLC 903328511 [dostęp 2017-12-21] {{Pl}} * Wandycz P., ''[https://www.wprost.pl/89792/Przewrot-demokratyczny Przewrót demokratyczny]'', „Wprost”, 7 maja 2006 [dostęp 2017-12-21]. *[https://polona.pl/search/?filters=keyword:Pi%C5%82sudski,_J%C3%B3zef,public:1 Józef Piłsudski] w serwisie [https://polona.pl/ Polona.pl] (tu zobacz: [https://polona.pl/item/o-wartosci-zolnierza-legjonow-odczyt-wygloszony-we-lwowie-na-drugim-ogolnym-zjezdzie,NzI1NTMxMzU/8/#info:metadata O wartości żołnierza Legionów, Lwów, 5 sierpnia 1923]) [[Kateqoriya:Litvada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Varşavada vəfat edənlər]] fad02m50hww7pok4pge53brcxeua334 Ataxan Paşayev 0 333428 6564419 6563336 2022-08-05T19:23:21Z Elnur Neciyev 121069 Baş Arxiv İdarəsinin rəisi - Ataxan müəllimin keçmiş müavini, indiki rəis Əsgər Rəsulovdan əldə etdiyimiz məlumata görə Ataxan Paşayevin vəfat tarixi 4 avqust deyil, 19 iyuldur. Özü şəxsən xahiş etdi ki dəyişiklik edək. wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi |bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 4 dekabr 2002 |dövr son = [[2018]] |sələfi = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi = [[Əsgər Rəsulov]] |titul_2 = [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |bayraq_2 = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = 1991 |dövr son_2 = 4 dekabr 2002 |sələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |titul_3 = [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |dövr əvvəl_3 = 1984 |dövr son_3 = 1991 |xələfi_3 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |mükafatları = {{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2013}} |vikianbar = |vəfat tarixi=[[19 iyul]], [[2022]]}} '''Ataxan Əvəz oğlu Paşayev''' ([[1 may]] [[1938]], [[Disər]], [[Ordubad rayonu]] – [[19 iyul]] [[2022]]) — Azərbaycan tarixçisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, [[tarix elmləri doktoru]], professor, [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi. == Həyatı == Ataxan Paşayev 1938-ci ildə [[Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası]]nın [[Culfa rayonu]]nun Başkənd kəndində anadan olub. 1963-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Əmək fəaliyyətnə 1962-ci ildə Oktyabr İnqilabı və Sosialist Quruculuğu arxivində böyük elmi işçi kimi başlayıb. 1963–1965-ci illərdə Arxiv İdarəsinin baş metodisti, 1966–1982-ci illərdə [[Salman Mümtaz adına Azərbaycan Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi|Respublika Mərkəzi Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi]]nin direktoru, 1982–1984-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Politexnik İnstitutunun baş müəllimi işləyib. 1984-cü ildən 2018 ilə qədər Milli Arxiv İdarəsinin rəisi olmuşdur<ref>[http://e-qanun.az/framework/1282 A. Ə. Paşayevin Azərbaycan Respublikasının Milli Arxiv İdarəsinin rəisi təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasi Prezidentinin fərmani]</ref>. == Fəaliyyəti == 1981-ci ildə Tarix İnstitutunun İxtisaslaşdırılmış Müdafiə Şurasında dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri namizədi, 2008-ci ildə isə AMEA-nın A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun Müdafiə Şurasında "XIX-XX əsrlərdə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımları və deportasiyalar" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsi alıb. 1984-cü ildən "Azərbaycan arxivi" jurnalının baş redaktorudur. 1968-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif edilıb. Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisidir (1981). Beynəlxalq Arxivlər Şurasının 7-ci (1972, Moskva), 13-cü (1996, Pekin) və 14-cü (2000, Sevilya), 2004 Vyana konqreslərinin nümayəndəsi olub və bu konqreslərdə Beynəlxalq Arxivlər Şurası Baş assambleyasının üzvü seçilib. Keçmiş SSRİ, Müstəqil Dövlətlər Birliyi habelə Türkiyə Cümhuriyyəti arxiv orqanlarının, tarix qurumlarının keçirdiyi elmi konfranslarda və simpoziumlarda Azərbaycan Respublikasını təmsil edərək, dəfələrlə elmi məruzələrlə çıxış edib. 2013-cü ildə [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edilmişdir<ref>[https://president.az/az/articles/view/7935 A.Ə.Paşayevin "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. === Elmi əsərləri === * Молла Нясряддин. Бакы, "Эянълик", 1982. 148 s. * Кючцрцлмя. Бакы, "Азярняшр", 1995. 40 s. * Ачылмамыш сяхифялярин изи иля. Бакы, "Азярбайjан", 2001. 536 s. * Джумхуриййят Парламентиня гедян йол. Бакы, "Адилоглу", 2005. 88 s. * "Molla Nəsrəddin" jurnalının nəşri tarixindən. Bakı, "Çaşıoğlu", 2009. 356 s. * Ermenilerin Azərbaycan halkına qarşı torpak iddiaları, soyqırımı və təhcirləri (XIX –XX yüzyıl). Ankara, ATİB 2011.138 s. * Ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı torpaq iddiaları, soyqırımı və deportasiyalar (XIX–XX əsrlər). Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 136 s. * XIX–XX əsrlərdə ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı ərazi iddiaları, soyqırımları və deportasiyalar. Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 328 s. * Геноцид, депортации и территориальные претензии армян к азербайджанскому народу (XIX–XX век). Баку, "Эльм ве техсил", 2013. 152 s. * Ötən günlərdən. Bakı, "Elm və təhsil", 2015. 101 s. * Tarixi yaddaşımızın etibarlı saxlanc yeri. Bakı, "Elm və təhsil", 2016. 380 s. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin rəisləri]] 7eny7229rdjq23vg4qsuspk0lbb2jni 6564420 6564419 2022-08-05T19:25:40Z Elnur Neciyev 121069 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi |bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 4 dekabr 2002 |dövr son = [[2018]] |sələfi = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi = [[Əsgər Rəsulov]] |titul_2 = [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |bayraq_2 = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = 1991 |dövr son_2 = 4 dekabr 2002 |sələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |titul_3 = [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |dövr əvvəl_3 = 1984 |dövr son_3 = 1991 |xələfi_3 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |mükafatları = {{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2013}} |vikianbar = |vəfat tarixi=[[19 iyul]], [[2022]]}} '''Ataxan Əvəz oğlu Paşayev''' ([[1 may]] [[1938]], [[Disər]], [[Ordubad rayonu]] – [[19 iyul]] [[2022]]) — Azərbaycan tarixçisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, [[tarix elmləri doktoru]], professor, [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi. == Həyatı == Ataxan Paşayev 1938-ci ildə [[Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası]]nın [[Culfa rayonu]]nun Başkənd kəndində anadan olub. 1963-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Əmək fəaliyyətinə 1962-ci ildə Oktyabr İnqilabı və Sosialist Quruculuğu arxivində böyük elmi işçi kimi başlayıb. 1963–1965-ci illərdə Arxiv İdarəsinin baş metodisti, 1966–1982-ci illərdə [[Salman Mümtaz adına Azərbaycan Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi|Respublika Mərkəzi Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi]]nin direktoru, 1982–1984-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Politexnik İnstitutunun baş müəllimi işləyib. 1984-cü ildən 2018-ci ilə qədər Milli Arxiv İdarəsinin rəisi olmuşdur<ref>[http://e-qanun.az/framework/1282 A. Ə. Paşayevin Azərbaycan Respublikasının Milli Arxiv İdarəsinin rəisi təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasi Prezidentinin fərmani]</ref>. == Fəaliyyəti == 1981-ci ildə Tarix İnstitutunun İxtisaslaşdırılmış Müdafiə Şurasında dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri namizədi, 2008-ci ildə isə AMEA-nın A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun Müdafiə Şurasında "XIX-XX əsrlərdə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımları və deportasiyalar" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsi alıb. 1984-cü ildən "Azərbaycan arxivi" jurnalının baş redaktorudur. 1968-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif edilıb. Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisidir (1981). Beynəlxalq Arxivlər Şurasının 7-ci (1972, Moskva), 13-cü (1996, Pekin) və 14-cü (2000, Sevilya), 2004 Vyana konqreslərinin nümayəndəsi olub və bu konqreslərdə Beynəlxalq Arxivlər Şurası Baş assambleyasının üzvü seçilib. Keçmiş SSRİ, Müstəqil Dövlətlər Birliyi habelə Türkiyə Cümhuriyyəti arxiv orqanlarının, tarix qurumlarının keçirdiyi elmi konfranslarda və simpoziumlarda Azərbaycan Respublikasını təmsil edərək, dəfələrlə elmi məruzələrlə çıxış edib. 2013-cü ildə [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edilmişdir<ref>[https://president.az/az/articles/view/7935 A.Ə.Paşayevin "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. === Elmi əsərləri === * Molla Nəsrədddin. Bakı: Gənclik, 1982. 148 s. * Köçürülmə. Bakı, "Azərnəşr", 1995. 40 s. * Açılmamış səhifələrin izi ilə. Bakı, "Azərbaycan", 2001. 536 s. * Cümhuriyyət parlamentinə gedən yol. Bakı, "Adiloğlu", 2005. 88 s. * "Molla Nəsrəddin" jurnalının nəşri tarixindən. Bakı, "Çaşıoğlu", 2009. 356 s. * Ermenilerin Azərbaycan halkına qarşı torpak iddiaları, soyqırımı və təhcirləri (XIX –XX yüzyıl). Ankara, ATİB 2011.138 s. * Ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı torpaq iddiaları, soyqırımı və deportasiyalar (XIX–XX əsrlər). Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 136 s. * XIX–XX əsrlərdə ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı ərazi iddiaları, soyqırımları və deportasiyalar. Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 328 s. * Геноцид, депортации и территориальные претензии армян к азербайджанскому народу (XIX–XX век). Баку, "Эльм ве техсил", 2013. 152 s. * Ötən günlərdən. Bakı, "Elm və təhsil", 2015. 101 s. * Tarixi yaddaşımızın etibarlı saxlanc yeri. Bakı, "Elm və təhsil", 2016. 380 s. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin rəisləri]] 6h84j5f8on1kx2sao1gbtrkn0niyc89 6564423 6564420 2022-08-05T19:31:42Z Elnur Neciyev 121069 /* Fəaliyyəti */ wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi |bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 4 dekabr 2002 |dövr son = [[2018]] |sələfi = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi = [[Əsgər Rəsulov]] |titul_2 = [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |bayraq_2 = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = 1991 |dövr son_2 = 4 dekabr 2002 |sələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |titul_3 = [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |dövr əvvəl_3 = 1984 |dövr son_3 = 1991 |xələfi_3 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |mükafatları = {{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2013}} |vikianbar = |vəfat tarixi=[[19 iyul]], [[2022]]}} '''Ataxan Əvəz oğlu Paşayev''' ([[1 may]] [[1938]], [[Disər]], [[Ordubad rayonu]] – [[19 iyul]] [[2022]]) — Azərbaycan tarixçisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, [[tarix elmləri doktoru]], professor, [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi. == Həyatı == Ataxan Paşayev 1938-ci ildə [[Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası]]nın [[Culfa rayonu]]nun Başkənd kəndində anadan olub. 1963-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Əmək fəaliyyətinə 1962-ci ildə Oktyabr İnqilabı və Sosialist Quruculuğu arxivində böyük elmi işçi kimi başlayıb. 1963–1965-ci illərdə Arxiv İdarəsinin baş metodisti, 1966–1982-ci illərdə [[Salman Mümtaz adına Azərbaycan Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi|Respublika Mərkəzi Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi]]nin direktoru, 1982–1984-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Politexnik İnstitutunun baş müəllimi işləyib. 1984-cü ildən 2018-ci ilə qədər Milli Arxiv İdarəsinin rəisi olmuşdur<ref>[http://e-qanun.az/framework/1282 A. Ə. Paşayevin Azərbaycan Respublikasının Milli Arxiv İdarəsinin rəisi təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasi Prezidentinin fərmani]</ref>. == Fəaliyyəti == 1981-ci ildə Tarix İnstitutunun İxtisaslaşdırılmış Müdafiə Şurasında dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri namizədi, 2008-ci ildə isə AMEA-nın A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun Müdafiə Şurasında "XIX-XX əsrlərdə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımları və deportasiyalar" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsi alıb. 1984-cü ildən "Azərbaycan arxivi" jurnalının baş redaktorudur. 1968-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif edilıb. Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisidir (1981). Beynəlxalq Arxivlər Şurasının 7-ci (1972, Moskva), 13-cü (1996, Pekin) və 14-cü (2000, Sevilya), 2004 Vyana konqreslərinin nümayəndəsi olub və bu konqreslərdə Beynəlxalq Arxivlər Şurası Baş assambleyasının üzvü seçilib. Keçmiş SSRİ, Müstəqil Dövlətlər Birliyi habelə Türkiyə Cümhuriyyəti arxiv orqanlarının, tarix qurumlarının keçirdiyi elmi konfranslarda və simpoziumlarda Azərbaycan Respublikasını təmsil edərək, dəfələrlə elmi məruzələrlə çıxış edib.<ref>[https://web.archive.org/web/20220805193034/https://525.az/news/7820-azerbaycan-arxivsunasliginin-atlanti Azərbaycan arxivşünaslığının atlantı] - 525-ci qəzet. Əsgər Rəsul. 03.05.2013 </ref> 2013-cü ildə [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edilmişdir<ref>[https://president.az/az/articles/view/7935 A.Ə.Paşayevin "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. === Elmi əsərləri === * Molla Nəsrədddin. Bakı: Gənclik, 1982. 148 s. * Köçürülmə. Bakı, "Azərnəşr", 1995. 40 s. * Açılmamış səhifələrin izi ilə. Bakı, "Azərbaycan", 2001. 536 s. * Cümhuriyyət parlamentinə gedən yol. Bakı, "Adiloğlu", 2005. 88 s. * "Molla Nəsrəddin" jurnalının nəşri tarixindən. Bakı, "Çaşıoğlu", 2009. 356 s. * Ermenilerin Azərbaycan halkına qarşı torpak iddiaları, soyqırımı və təhcirləri (XIX –XX yüzyıl). Ankara, ATİB 2011.138 s. * Ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı torpaq iddiaları, soyqırımı və deportasiyalar (XIX–XX əsrlər). Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 136 s. * XIX–XX əsrlərdə ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı ərazi iddiaları, soyqırımları və deportasiyalar. Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 328 s. * Геноцид, депортации и территориальные претензии армян к азербайджанскому народу (XIX–XX век). Баку, "Эльм ве техсил", 2013. 152 s. * Ötən günlərdən. Bakı, "Elm və təhsil", 2015. 101 s. * Tarixi yaddaşımızın etibarlı saxlanc yeri. Bakı, "Elm və təhsil", 2016. 380 s. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin rəisləri]] gtzpaw8gr4amxj8cbuceaol0aqbt8cd 6564511 6564423 2022-08-05T20:10:20Z Dr.Wiki54 88744 Vikipediya mənbələr əsasında tərtib olunur. Mənbə göstərin zəhmət olmasa wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi |bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 4 dekabr 2002 |dövr son = [[2018]] |sələfi = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi = [[Əsgər Rəsulov]] |titul_2 = [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |bayraq_2 = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = 1991 |dövr son_2 = 4 dekabr 2002 |sələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |titul_3 = [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |dövr əvvəl_3 = 1984 |dövr son_3 = 1991 |xələfi_3 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |mükafatları = {{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2013}} }} '''Ataxan Əvəz oğlu Paşayev''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan tarixçisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, [[tarix elmləri doktoru]], professor, [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi. == Həyatı == Ataxan Paşayev 1938-ci ildə [[Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası]]nın [[Culfa rayonu]]nun Başkənd kəndində anadan olub. 1963-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Əmək fəaliyyətinə 1962-ci ildə Oktyabr İnqilabı və Sosialist Quruculuğu arxivində böyük elmi işçi kimi başlayıb. 1963–1965-ci illərdə Arxiv İdarəsinin baş metodisti, 1966–1982-ci illərdə [[Salman Mümtaz adına Azərbaycan Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi|Respublika Mərkəzi Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi]]nin direktoru, 1982–1984-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Politexnik İnstitutunun baş müəllimi işləyib. 1984-cü ildən 2018-ci ilə qədər Milli Arxiv İdarəsinin rəisi olmuşdur<ref>[http://e-qanun.az/framework/1282 A. Ə. Paşayevin Azərbaycan Respublikasının Milli Arxiv İdarəsinin rəisi təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasi Prezidentinin fərmani]</ref>. == Fəaliyyəti == 1981-ci ildə Tarix İnstitutunun İxtisaslaşdırılmış Müdafiə Şurasında dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri namizədi, 2008-ci ildə isə AMEA-nın A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun Müdafiə Şurasında "XIX-XX əsrlərdə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımları və deportasiyalar" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsi alıb. 1984-cü ildən "Azərbaycan arxivi" jurnalının baş redaktorudur. 1968-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif edilıb. Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisidir (1981). Beynəlxalq Arxivlər Şurasının 7-ci (1972, Moskva), 13-cü (1996, Pekin) və 14-cü (2000, Sevilya), 2004 Vyana konqreslərinin nümayəndəsi olub və bu konqreslərdə Beynəlxalq Arxivlər Şurası Baş assambleyasının üzvü seçilib. Keçmiş SSRİ, Müstəqil Dövlətlər Birliyi habelə Türkiyə Cümhuriyyəti arxiv orqanlarının, tarix qurumlarının keçirdiyi elmi konfranslarda və simpoziumlarda Azərbaycan Respublikasını təmsil edərək, dəfələrlə elmi məruzələrlə çıxış edib.<ref>[https://web.archive.org/web/20220805193034/https://525.az/news/7820-azerbaycan-arxivsunasliginin-atlanti Azərbaycan arxivşünaslığının atlantı] - 525-ci qəzet. Əsgər Rəsul. 03.05.2013 </ref> 2013-cü ildə [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edilmişdir<ref>[https://president.az/az/articles/view/7935 A.Ə.Paşayevin "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. === Elmi əsərləri === * Molla Nəsrədddin. Bakı: Gənclik, 1982. 148 s. * Köçürülmə. Bakı, "Azərnəşr", 1995. 40 s. * Açılmamış səhifələrin izi ilə. Bakı, "Azərbaycan", 2001. 536 s. * Cümhuriyyət parlamentinə gedən yol. Bakı, "Adiloğlu", 2005. 88 s. * "Molla Nəsrəddin" jurnalının nəşri tarixindən. Bakı, "Çaşıoğlu", 2009. 356 s. * Ermenilerin Azərbaycan halkına qarşı torpak iddiaları, soyqırımı və təhcirləri (XIX –XX yüzyıl). Ankara, ATİB 2011.138 s. * Ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı torpaq iddiaları, soyqırımı və deportasiyalar (XIX–XX əsrlər). Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 136 s. * XIX–XX əsrlərdə ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı ərazi iddiaları, soyqırımları və deportasiyalar. Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 328 s. * Геноцид, депортации и территориальные претензии армян к азербайджанскому народу (XIX–XX век). Баку, "Эльм ве техсил", 2013. 152 s. * Ötən günlərdən. Bakı, "Elm və təhsil", 2015. 101 s. * Tarixi yaddaşımızın etibarlı saxlanc yeri. Bakı, "Elm və təhsil", 2016. 380 s. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin rəisləri]] 5yjehcg1lxxlj829dq0lrnzcz8q66l3 6564862 6564511 2022-08-06T08:36:59Z Dr.Wiki54 88744 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi |bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 4 dekabr 2002 |dövr son = [[2018]] |sələfi = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi = [[Əsgər Rəsulov]] |titul_2 = [[Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabineti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |bayraq_2 = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = 1991 |dövr son_2 = 4 dekabr 2002 |sələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |xələfi_2 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |titul_3 = [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] yanında Baş Arxiv İdarəsinin rəisi |bayraq_3 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_3 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_3 = 1984 |dövr son_3 = 1991 |xələfi_3 = ''Vəzifənin adı dəyişdirildi.'' |titul_4 = Azərbaycan SSR Mərkəzi Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinin direktoru |bayraq_4 = COA Azerbaijan SSR.png |bayraq2_4 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_4 = 1966 |dövr son_4 = 1982 |sələfi_4 = ''Vəzifə təsis edildi.'' |mükafatları = {{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|2013}} }} '''Ataxan Əvəz oğlu Paşayev''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan tarixçisi, əməkdar mədəniyyət işçisi, [[tarix elmləri doktoru]], professor, [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin rəisi. == Həyatı == Ataxan Paşayev 1938-ci ildə [[Naxçıvan Muxtar Sovet Sosialist Respublikası]]nın [[Culfa rayonu]]nun Başkənd kəndində anadan olub. 1963-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin Tarix fakültəsini fərqlənmə diplomu ilə bitirib. Əmək fəaliyyətinə 1962-ci ildə Oktyabr İnqilabı və Sosialist Quruculuğu arxivində böyük elmi işçi kimi başlayıb. 1963–1965-ci illərdə Arxiv İdarəsinin baş metodisti, 1966–1982-ci illərdə [[Salman Mümtaz adına Azərbaycan Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi|Respublika Mərkəzi Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi]]nin direktoru, 1982–1984-cü illərdə Azərbaycan Dövlət Politexnik İnstitutunun baş müəllimi işləyib. 1984-cü ildən 2018-ci ilə qədər Milli Arxiv İdarəsinin rəisi olmuşdur<ref>[http://e-qanun.az/framework/1282 A. Ə. Paşayevin Azərbaycan Respublikasının Milli Arxiv İdarəsinin rəisi təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasi Prezidentinin fərmani]</ref>. == Fəaliyyəti == 1981-ci ildə Tarix İnstitutunun İxtisaslaşdırılmış Müdafiə Şurasında dissertasiya müdafiə edərək tarix elmləri namizədi, 2008-ci ildə isə AMEA-nın A.A. Bakıxanov adına Tarix İnstitutunun Müdafiə Şurasında "XIX-XX əsrlərdə ermənilərin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri soyqırımları və deportasiyalar" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edərək tarix elmləri doktoru elmi dərəcəsi alıb. 1984-cü ildən "Azərbaycan arxivi" jurnalının baş redaktorudur. 1968-ci ildə Azərbaycan Respublikası Ali Soveti Rəyasət Heyətinin fəxri fərmanı ilə təltif edilıb. Azərbaycan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisidir (1981). Beynəlxalq Arxivlər Şurasının 7-ci (1972, Moskva), 13-cü (1996, Pekin) və 14-cü (2000, Sevilya), 2004 Vyana konqreslərinin nümayəndəsi olub və bu konqreslərdə Beynəlxalq Arxivlər Şurası Baş assambleyasının üzvü seçilib. Keçmiş SSRİ, Müstəqil Dövlətlər Birliyi habelə Türkiyə Cümhuriyyəti arxiv orqanlarının, tarix qurumlarının keçirdiyi elmi konfranslarda və simpoziumlarda Azərbaycan Respublikasını təmsil edərək, dəfələrlə elmi məruzələrlə çıxış edib.<ref>[https://web.archive.org/web/20220805193034/https://525.az/news/7820-azerbaycan-arxivsunasliginin-atlanti Azərbaycan arxivşünaslığının atlantı] - 525-ci qəzet. Əsgər Rəsul. 03.05.2013 </ref> 2013-cü ildə [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edilmişdir<ref>[https://president.az/az/articles/view/7935 A.Ə.Paşayevin "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı]</ref>. === Elmi əsərləri === * Molla Nəsrədddin. Bakı: Gənclik, 1982. 148 s. * Köçürülmə. Bakı, "Azərnəşr", 1995. 40 s. * Açılmamış səhifələrin izi ilə. Bakı, "Azərbaycan", 2001. 536 s. * Cümhuriyyət parlamentinə gedən yol. Bakı, "Adiloğlu", 2005. 88 s. * "Molla Nəsrəddin" jurnalının nəşri tarixindən. Bakı, "Çaşıoğlu", 2009. 356 s. * Ermenilerin Azərbaycan halkına qarşı torpak iddiaları, soyqırımı və təhcirləri (XIX –XX yüzyıl). Ankara, ATİB 2011.138 s. * Ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı torpaq iddiaları, soyqırımı və deportasiyalar (XIX–XX əsrlər). Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 136 s. * XIX–XX əsrlərdə ermənilərin Azərbaycan xalqına qarşı ərazi iddiaları, soyqırımları və deportasiyalar. Bakı, "Çaşıoğlu", 2011. 328 s. * Геноцид, депортации и территориальные претензии армян к азербайджанскому народу (XIX–XX век). Баку, "Эльм ве техсил", 2013. 152 s. * Ötən günlərdən. Bakı, "Elm və təhsil", 2015. 101 s. * Tarixi yaddaşımızın etibarlı saxlanc yeri. Bakı, "Elm və təhsil", 2016. 380 s. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin rəisləri]] 5f9czidvoerq2viawgwcb0m9romp702 Kateqoriya:Meteoroloqlar 14 340904 6564539 4716743 2022-08-05T20:20:17Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Meteorologists}} [[Kateqoriya:Meteorologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] joqtmpwucwc6qk88m8jv6fsi5ta394j Kateqoriya:Klimatoloqlar 14 340908 6564536 4716745 2022-08-05T20:20:06Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Climatologists}} [[Kateqoriya:Klimatologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] cpvy7r6h90qjzx1doar5og48vyk9u4d Həsən Seyidov (hüquqşünas) 0 344699 6564475 6461199 2022-08-05T19:53:26Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 wikitext text/x-wiki {{Əhəmiyyət}} {{Dövlət xadimi |adı = Həsən Seyidov |şəkil = Həsən Seyidov (hüquqşünas).jpg |titul = [[Azərbaycan Respublikası]] Ədliyyə Nazirinin birinci müavini |bayraq = Coat_of_arms_of_Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag_of_Azerbaijan.svg |titul_2 = [[Naxçıvan MSSR]] Şərur Partiya Komitəsinin birinci katibi |bayraq_2 = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2_2 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |titul_3 = Naxçıvan Vilayət Həmkarlar Şurasının sədri |bayraq_3 = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2_3 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |titul_4 = Naxçıvan MR Ali Məhkəməsinin sədri |bayraq_4 = COA_Azerbaijan_SSR.png |bayraq2_4 = Flag_of_Azerbaijan_SSR.svg |vikianbar = }} '''Həsən Həmid oğlu Seyidov''' ({{DVTY}}) — Naxçıvan MR Ali Məhkəməsinin sədri, Naxçıvan Vilayət Həmkarlar İttifaqı Şurasının sədri, İliç Rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi, Ədliyyə Nazirinin birinci müavini. == Həyatı == Həsən Seyidov 16 may 1923-cü ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının [[Kəngərli rayonu]]nun Şahtaxtı kəndində anadan olmuşdur. 1952-ci ildə İ.Ə.Rəsulzadə adına Bakı Dövlət Universitetinin hüquq fakultəsini bitirmiş, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məhkəməsinin üzvü, sədr müavini, Naxçıvan MR Ali Məhkəməsinin sədri, Naxçıvan Vilayət Həmkarlar İttifaqı Şürasının sədri, Şərur Rayon Partiya Komitəsinin birinci katibi, 1974-cü ildən isə ömrünün sonuna kimi Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyində məshul vəzifələrdə işləmişd, Ədliyyə Nazirinin birinci müavini vəzifəsinə qədər yüksəlmişdir. Azərbaycan Respublikası Ədliyyə Nazirliyinin orqanı olan “Qanunçuluq” jurnalının baş redaktoru olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 14 dekabr 1992-ci il 358 Nömrəli fərmanı ilə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar Hüquqşünası fəxri adına layiq görülmüşdür. 1997-ci il iyun ayının 3-də 74 yaşında [[Bakı şəhəri]]ndə vəfat etmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası İliç Rayon Komitəsinin birinci katibləri]] [[Kateqoriya:Şahtaxtıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Kəngərli rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikasının əməkdar hüquqşünasları]] fu55pa8ctb84dmjpuqg6ix6s4f4b37j Mediaforum.az 0 353043 6564492 5782073 2022-08-05T19:59:43Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 wikitext text/x-wiki {{reklam}} {{Kiçik hərf}} {{Sayt |saytın adı = mediaforum.az |loqotip = |loqo_ölçüsü = |loqo_izahı = |ekran görüntüsü = |ekran görüntüsü_ölçüsü = |şəkilatı yazı = |URL = <span class="plainlinks">[http://www.mediaforum.az/ www.mediaforum.az]</span> |şüar = |kommersiya = |tipi = |qeydiyyat = |dilləri = Azərbaycan, rus və ingilis |istifadəçi = |məzmun lisenziyası = |proqramlaşdırma dili = |sahibi = [[İnternyus-Azərbaycan]] |müəllifi = |redaktoru = '''Baş redaktoru''': [[Azər Qaraçənli]] |açılıb = dekabr [[2004]] |xalis gəlir = |alexa = |ip = |issn = |oclc = |hazırkı statusu = 1 yanvar 2015-ci ildən fəaliyyətini dayandırıb |qeydlər = }} '''mediaforum.az''' — [[Azərbaycan dili]]ndə fəaliyyət göstərən informasiya portalı. == Haqqında == 2004-cü ilin dekabrında İnternyus-Azərbaycan İctimai Birliyinin layihəsi əsasında yaradılıb.<ref>{{Cite web |title=Mediaforum-un veb saytı |url=http://www.mediaforum.az/ |access-date=2021-01-20 |archive-date=2017-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170219084334/http://mediaforum.az/ |url-status=dead }}</ref> Layihəni ABŞ-ın Demokratiyaya Milli Yardım Fondu (National Endowment For Democracy) maliyyələşdirir. Daha çox jurnalist auditoriyası üçün nəzərdə tutulub. Sayt bir çox yerli və beynəlxalq təşkilatlarla tərəfdaşlıq edir.<ref>{{Cite web |title=Mediaforum.az - Tərəfdaşlar |url=http://www.mediaforum.az/az/T%C9%99r%C9%99fda%C5%9Flar/18 |access-date=2021-01-20 |archive-date=2017-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170206184956/http://www.mediaforum.az/az/T%C9%99r%C9%99fda%C5%9Flar/18 |url-status=dead }}</ref> 31 dekabr 2014-cü ildə “Media forum” saytının kollektivi məcburi məzuniyyətə buraxılıb. Bununla bağlı saytda məlumat da yayılıb. Məlumatda deyilir:<br/>"''Bu məcburi məzuniyyətin səbəbini izah etmək üçün öncə bildirmək istərdik ki, 2013 və 2014-cü illərdə ölkədə QHT qanunvericiliyinə bir sıra dəyişikliklər edilib. Həmin dəyişikliklərdən biri də qrant müqavilələrinin qeydiyyata alınması qaydası ilə bağlıdır. Yeni qaydaya görə, qeyri-kommersiya hüquqi şəxslər layihə həyata keçirərkən bağladıqları qrant müqavilələrini Ədliyyə Nazirliyində qeydə aldırmalı və nazirlikdən bunu təsdiqləyən müvafiq bildiriş almalıdır. Layihəsi qeydə alınmayan, yəni bildiriş ala bilməyən təşkilat qrant müqaviləsi üzrə bank əməliyyatı həyata keçirə bilməz. Bu dəyişikliklər “Media forum” saytının da fəaliyyətinə təsirsiz ötüşməyib. Çünki “Media forum” saytı qeyri-kommersiya hüquqi şəxs olan “İnternyus Azərbaycan” İctimai Birliyinin layihəsidir. “İnternyus Azərbaycan” İctimai Birliyi yerli qeyri-hökumət təşkilatıdır, media layihələrini, o cümlədən “Media forum” layihəsini qrant müqavilələri əsasında reallaşdırır. “İnternyus Azərbaycan” İctimai Birliyi öz layihələri ilə bağlı qrant müqavilələrinə Ədliyyə Nazirliyindən bildiriş ala bilmədiyinə görə həmin layihələrin fəaliyyətini dondurmaq məcburiyyətində qalıb. “Media forum” saytının kollektivinin məzuniyyətə buraxılması bu məcburiyyətin tərkib hissəsidir.''"<ref>{{cite news |title=“Media forum” saytının kollektivi məzuniyyətə buraxılıb |author= |url=http://www.mediaforum.az/az/2014/12/31/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-kollektivi-m%C9%99zuniyy%C9%99t%C9%99-burax%C4%B1l%C4%B1b-074902233c00.html |publisher=mediaforum.az |date=2014-12-31 |accessdate=2017-07-20 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151126125825/http://www.mediaforum.az/az/2014/12/31/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-kollektivi-m%C9%99zuniyy%C9%99t%C9%99-burax%C4%B1l%C4%B1b-074902233c00.html#.WYM0EoTyjIU |archivedate=2015-11-26 }}</ref><ref>{{cite news |title="Mediaforum" saytı fəaliyyətini dayandırdı |author= |url=https://www.meydan.tv/az/site/politics/4254/ |publisher=[[Meydan TV|meydan.tv]] |date=2015-01-01 |accessdate=2017-08-03 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170803144109/https://www.meydan.tv/az/site/politics/4254/ |archivedate=2017-08-03 |url-status=live }}</ref> Sayt [[1 yanvar]] [[2015-ci il]]də fəaliyyətini tam dayandırıb.<ref>{{cite news |title=“Media forum” saytının oxucularına |author= |url=http://www.mediaforum.az/az/2015/01/05/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-oxucular%C4%B1na-051454319c00.html |publisher=mediaforum.az |date=2015-01-01 |accessdate=2017-07-20 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151127061528/http://www.mediaforum.az/az/2015/01/05/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-oxucular%C4%B1na-051454319c00.html |archivedate=2015-11-27 }}</ref> == Məqsəd və vəzifələri == * mühüm hadisələrlə bağlı xəbərləri, ekspert rəylərini çatdırmaq; * müxtəlif problemlər ətrafında interaktiv müzakirələr keçirmək; * media sahəsində çalışanları narahat edən məsələləri öyrənmək; * monitorinqlər, araşdırmalar aparmaq, analitik materiallar hazırlamaq; * insanların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsində duran beynəlxalq və yerli təşkilatların hesabatlarını işıqlandırmaqla jurnalistləri vətəndaş cəmiyyətinin təşəbbüslərindən xəbərdar etmək; * məsuliyyətsiz jurnalistikaya qarşı ardıcıl tənqidi mövqe tutmaqla jurnalistikanın keyfiyyətcə inkşafına yardımçı olmaq.<ref>{{Cite web |title=Mediaforum.az - Sayt haqqında |url=http://www.mediaforum.az/az/Sayt-haqq%C4%B1nda/13 |access-date=2021-01-20 |archive-date=2012-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120815122819/http://www.mediaforum.az/az/Sayt-haqq%C4%B1nda/13 |url-status=dead }}</ref> 2005-ci ilin dekabrından sayt Azərbaycan dili ilə yanaşı, rus dilində də yayılır. İngilis dilində isə saytda materialların həftəlik xülasəsi verilir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.mediaforum.az Mediaforumun veb saytı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170219084334/http://mediaforum.az/ |date=2017-02-19 }} * {{facebook|mediaforumaz}} == Həmçinin bax == * [[Azər Qaraçənli]] * [[novator.az]] [[Kateqoriya:Azərbaycan xəbər saytları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan saytları]] [[Kateqoriya:2004-cü ildə Azərbaycanda yarananlar]] l2znr3bk4bxim6gkjwhcsm79ygive2z 6564499 6564492 2022-08-05T20:01:46Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 wikitext text/x-wiki {{sil|M5}} {{reklam}} {{Kiçik hərf}} {{Sayt |saytın adı = mediaforum.az |loqotip = |loqo_ölçüsü = |loqo_izahı = |ekran görüntüsü = |ekran görüntüsü_ölçüsü = |şəkilatı yazı = |URL = <span class="plainlinks">[http://www.mediaforum.az/ www.mediaforum.az]</span> |şüar = |kommersiya = |tipi = |qeydiyyat = |dilləri = Azərbaycan, rus və ingilis |istifadəçi = |məzmun lisenziyası = |proqramlaşdırma dili = |sahibi = [[İnternyus-Azərbaycan]] |müəllifi = |redaktoru = '''Baş redaktoru''': [[Azər Qaraçənli]] |açılıb = dekabr [[2004]] |xalis gəlir = |alexa = |ip = |issn = |oclc = |hazırkı statusu = 1 yanvar 2015-ci ildən fəaliyyətini dayandırıb |qeydlər = }} '''mediaforum.az''' — [[Azərbaycan dili]]ndə fəaliyyət göstərən informasiya portalı. == Haqqında == 2004-cü ilin dekabrında İnternyus-Azərbaycan İctimai Birliyinin layihəsi əsasında yaradılıb.<ref>{{Cite web |title=Mediaforum-un veb saytı |url=http://www.mediaforum.az/ |access-date=2021-01-20 |archive-date=2017-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170219084334/http://mediaforum.az/ |url-status=dead }}</ref> Layihəni ABŞ-ın Demokratiyaya Milli Yardım Fondu (National Endowment For Democracy) maliyyələşdirir. Daha çox jurnalist auditoriyası üçün nəzərdə tutulub. Sayt bir çox yerli və beynəlxalq təşkilatlarla tərəfdaşlıq edir.<ref>{{Cite web |title=Mediaforum.az - Tərəfdaşlar |url=http://www.mediaforum.az/az/T%C9%99r%C9%99fda%C5%9Flar/18 |access-date=2021-01-20 |archive-date=2017-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170206184956/http://www.mediaforum.az/az/T%C9%99r%C9%99fda%C5%9Flar/18 |url-status=dead }}</ref> 31 dekabr 2014-cü ildə “Media forum” saytının kollektivi məcburi məzuniyyətə buraxılıb. Bununla bağlı saytda məlumat da yayılıb. Məlumatda deyilir:<br/>"''Bu məcburi məzuniyyətin səbəbini izah etmək üçün öncə bildirmək istərdik ki, 2013 və 2014-cü illərdə ölkədə QHT qanunvericiliyinə bir sıra dəyişikliklər edilib. Həmin dəyişikliklərdən biri də qrant müqavilələrinin qeydiyyata alınması qaydası ilə bağlıdır. Yeni qaydaya görə, qeyri-kommersiya hüquqi şəxslər layihə həyata keçirərkən bağladıqları qrant müqavilələrini Ədliyyə Nazirliyində qeydə aldırmalı və nazirlikdən bunu təsdiqləyən müvafiq bildiriş almalıdır. Layihəsi qeydə alınmayan, yəni bildiriş ala bilməyən təşkilat qrant müqaviləsi üzrə bank əməliyyatı həyata keçirə bilməz. Bu dəyişikliklər “Media forum” saytının da fəaliyyətinə təsirsiz ötüşməyib. Çünki “Media forum” saytı qeyri-kommersiya hüquqi şəxs olan “İnternyus Azərbaycan” İctimai Birliyinin layihəsidir. “İnternyus Azərbaycan” İctimai Birliyi yerli qeyri-hökumət təşkilatıdır, media layihələrini, o cümlədən “Media forum” layihəsini qrant müqavilələri əsasında reallaşdırır. “İnternyus Azərbaycan” İctimai Birliyi öz layihələri ilə bağlı qrant müqavilələrinə Ədliyyə Nazirliyindən bildiriş ala bilmədiyinə görə həmin layihələrin fəaliyyətini dondurmaq məcburiyyətində qalıb. “Media forum” saytının kollektivinin məzuniyyətə buraxılması bu məcburiyyətin tərkib hissəsidir.''"<ref>{{cite news |title=“Media forum” saytının kollektivi məzuniyyətə buraxılıb |author= |url=http://www.mediaforum.az/az/2014/12/31/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-kollektivi-m%C9%99zuniyy%C9%99t%C9%99-burax%C4%B1l%C4%B1b-074902233c00.html |publisher=mediaforum.az |date=2014-12-31 |accessdate=2017-07-20 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151126125825/http://www.mediaforum.az/az/2014/12/31/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-kollektivi-m%C9%99zuniyy%C9%99t%C9%99-burax%C4%B1l%C4%B1b-074902233c00.html#.WYM0EoTyjIU |archivedate=2015-11-26 }}</ref><ref>{{cite news |title="Mediaforum" saytı fəaliyyətini dayandırdı |author= |url=https://www.meydan.tv/az/site/politics/4254/ |publisher=[[Meydan TV|meydan.tv]] |date=2015-01-01 |accessdate=2017-08-03 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170803144109/https://www.meydan.tv/az/site/politics/4254/ |archivedate=2017-08-03 |url-status=live }}</ref> Sayt [[1 yanvar]] [[2015-ci il]]də fəaliyyətini tam dayandırıb.<ref>{{cite news |title=“Media forum” saytının oxucularına |author= |url=http://www.mediaforum.az/az/2015/01/05/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-oxucular%C4%B1na-051454319c00.html |publisher=mediaforum.az |date=2015-01-01 |accessdate=2017-07-20 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151127061528/http://www.mediaforum.az/az/2015/01/05/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-oxucular%C4%B1na-051454319c00.html |archivedate=2015-11-27 }}</ref> == Məqsəd və vəzifələri == * mühüm hadisələrlə bağlı xəbərləri, ekspert rəylərini çatdırmaq; * müxtəlif problemlər ətrafında interaktiv müzakirələr keçirmək; * media sahəsində çalışanları narahat edən məsələləri öyrənmək; * monitorinqlər, araşdırmalar aparmaq, analitik materiallar hazırlamaq; * insanların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsində duran beynəlxalq və yerli təşkilatların hesabatlarını işıqlandırmaqla jurnalistləri vətəndaş cəmiyyətinin təşəbbüslərindən xəbərdar etmək; * məsuliyyətsiz jurnalistikaya qarşı ardıcıl tənqidi mövqe tutmaqla jurnalistikanın keyfiyyətcə inkşafına yardımçı olmaq.<ref>{{Cite web |title=Mediaforum.az - Sayt haqqında |url=http://www.mediaforum.az/az/Sayt-haqq%C4%B1nda/13 |access-date=2021-01-20 |archive-date=2012-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120815122819/http://www.mediaforum.az/az/Sayt-haqq%C4%B1nda/13 |url-status=dead }}</ref> 2005-ci ilin dekabrından sayt Azərbaycan dili ilə yanaşı, rus dilində də yayılır. İngilis dilində isə saytda materialların həftəlik xülasəsi verilir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.mediaforum.az Mediaforumun veb saytı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170219084334/http://mediaforum.az/ |date=2017-02-19 }} * {{facebook|mediaforumaz}} == Həmçinin bax == * [[Azər Qaraçənli]] * [[novator.az]] [[Kateqoriya:Azərbaycan xəbər saytları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan saytları]] [[Kateqoriya:2004-cü ildə Azərbaycanda yarananlar]] tr7gupv4mwr10jm5fo6sw1s9zg13xru 6564509 6564499 2022-08-05T20:08:48Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 wikitext text/x-wiki {{sil|Ü11}} {{reklam}} {{Kiçik hərf}} {{Sayt |saytın adı = mediaforum.az |loqotip = |loqo_ölçüsü = |loqo_izahı = |ekran görüntüsü = |ekran görüntüsü_ölçüsü = |şəkilatı yazı = |URL = <span class="plainlinks">[http://www.mediaforum.az/ www.mediaforum.az]</span> |şüar = |kommersiya = |tipi = |qeydiyyat = |dilləri = Azərbaycan, rus və ingilis |istifadəçi = |məzmun lisenziyası = |proqramlaşdırma dili = |sahibi = [[İnternyus-Azərbaycan]] |müəllifi = |redaktoru = '''Baş redaktoru''': [[Azər Qaraçənli]] |açılıb = dekabr [[2004]] |xalis gəlir = |alexa = |ip = |issn = |oclc = |hazırkı statusu = 1 yanvar 2015-ci ildən fəaliyyətini dayandırıb |qeydlər = }} '''mediaforum.az''' — [[Azərbaycan dili]]ndə fəaliyyət göstərən informasiya portalı. == Haqqında == 2004-cü ilin dekabrında İnternyus-Azərbaycan İctimai Birliyinin layihəsi əsasında yaradılıb.<ref>{{Cite web |title=Mediaforum-un veb saytı |url=http://www.mediaforum.az/ |access-date=2021-01-20 |archive-date=2017-02-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170219084334/http://mediaforum.az/ |url-status=dead }}</ref> Layihəni ABŞ-ın Demokratiyaya Milli Yardım Fondu (National Endowment For Democracy) maliyyələşdirir. Daha çox jurnalist auditoriyası üçün nəzərdə tutulub. Sayt bir çox yerli və beynəlxalq təşkilatlarla tərəfdaşlıq edir.<ref>{{Cite web |title=Mediaforum.az - Tərəfdaşlar |url=http://www.mediaforum.az/az/T%C9%99r%C9%99fda%C5%9Flar/18 |access-date=2021-01-20 |archive-date=2017-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170206184956/http://www.mediaforum.az/az/T%C9%99r%C9%99fda%C5%9Flar/18 |url-status=dead }}</ref> 31 dekabr 2014-cü ildə “Media forum” saytının kollektivi məcburi məzuniyyətə buraxılıb. Bununla bağlı saytda məlumat da yayılıb. Məlumatda deyilir:<br/>"''Bu məcburi məzuniyyətin səbəbini izah etmək üçün öncə bildirmək istərdik ki, 2013 və 2014-cü illərdə ölkədə QHT qanunvericiliyinə bir sıra dəyişikliklər edilib. Həmin dəyişikliklərdən biri də qrant müqavilələrinin qeydiyyata alınması qaydası ilə bağlıdır. Yeni qaydaya görə, qeyri-kommersiya hüquqi şəxslər layihə həyata keçirərkən bağladıqları qrant müqavilələrini Ədliyyə Nazirliyində qeydə aldırmalı və nazirlikdən bunu təsdiqləyən müvafiq bildiriş almalıdır. Layihəsi qeydə alınmayan, yəni bildiriş ala bilməyən təşkilat qrant müqaviləsi üzrə bank əməliyyatı həyata keçirə bilməz. Bu dəyişikliklər “Media forum” saytının da fəaliyyətinə təsirsiz ötüşməyib. Çünki “Media forum” saytı qeyri-kommersiya hüquqi şəxs olan “İnternyus Azərbaycan” İctimai Birliyinin layihəsidir. “İnternyus Azərbaycan” İctimai Birliyi yerli qeyri-hökumət təşkilatıdır, media layihələrini, o cümlədən “Media forum” layihəsini qrant müqavilələri əsasında reallaşdırır. “İnternyus Azərbaycan” İctimai Birliyi öz layihələri ilə bağlı qrant müqavilələrinə Ədliyyə Nazirliyindən bildiriş ala bilmədiyinə görə həmin layihələrin fəaliyyətini dondurmaq məcburiyyətində qalıb. “Media forum” saytının kollektivinin məzuniyyətə buraxılması bu məcburiyyətin tərkib hissəsidir.''"<ref>{{cite news |title=“Media forum” saytının kollektivi məzuniyyətə buraxılıb |author= |url=http://www.mediaforum.az/az/2014/12/31/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-kollektivi-m%C9%99zuniyy%C9%99t%C9%99-burax%C4%B1l%C4%B1b-074902233c00.html |publisher=mediaforum.az |date=2014-12-31 |accessdate=2017-07-20 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151126125825/http://www.mediaforum.az/az/2014/12/31/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-kollektivi-m%C9%99zuniyy%C9%99t%C9%99-burax%C4%B1l%C4%B1b-074902233c00.html#.WYM0EoTyjIU |archivedate=2015-11-26 }}</ref><ref>{{cite news |title="Mediaforum" saytı fəaliyyətini dayandırdı |author= |url=https://www.meydan.tv/az/site/politics/4254/ |publisher=[[Meydan TV|meydan.tv]] |date=2015-01-01 |accessdate=2017-08-03 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170803144109/https://www.meydan.tv/az/site/politics/4254/ |archivedate=2017-08-03 |url-status=live }}</ref> Sayt [[1 yanvar]] [[2015-ci il]]də fəaliyyətini tam dayandırıb.<ref>{{cite news |title=“Media forum” saytının oxucularına |author= |url=http://www.mediaforum.az/az/2015/01/05/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-oxucular%C4%B1na-051454319c00.html |publisher=mediaforum.az |date=2015-01-01 |accessdate=2017-07-20 |language={{az}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151127061528/http://www.mediaforum.az/az/2015/01/05/Media-forum-sayt%C4%B1n%C4%B1n-oxucular%C4%B1na-051454319c00.html |archivedate=2015-11-27 }}</ref> == Məqsəd və vəzifələri == * mühüm hadisələrlə bağlı xəbərləri, ekspert rəylərini çatdırmaq; * müxtəlif problemlər ətrafında interaktiv müzakirələr keçirmək; * media sahəsində çalışanları narahat edən məsələləri öyrənmək; * monitorinqlər, araşdırmalar aparmaq, analitik materiallar hazırlamaq; * insanların hüquq və azadlıqlarının müdafiəsində duran beynəlxalq və yerli təşkilatların hesabatlarını işıqlandırmaqla jurnalistləri vətəndaş cəmiyyətinin təşəbbüslərindən xəbərdar etmək; * məsuliyyətsiz jurnalistikaya qarşı ardıcıl tənqidi mövqe tutmaqla jurnalistikanın keyfiyyətcə inkşafına yardımçı olmaq.<ref>{{Cite web |title=Mediaforum.az - Sayt haqqında |url=http://www.mediaforum.az/az/Sayt-haqq%C4%B1nda/13 |access-date=2021-01-20 |archive-date=2012-08-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120815122819/http://www.mediaforum.az/az/Sayt-haqq%C4%B1nda/13 |url-status=dead }}</ref> 2005-ci ilin dekabrından sayt Azərbaycan dili ilə yanaşı, rus dilində də yayılır. İngilis dilində isə saytda materialların həftəlik xülasəsi verilir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://www.mediaforum.az Mediaforumun veb saytı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170219084334/http://mediaforum.az/ |date=2017-02-19 }} * {{facebook|mediaforumaz}} == Həmçinin bax == * [[Azər Qaraçənli]] * [[novator.az]] [[Kateqoriya:Azərbaycan xəbər saytları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan saytları]] [[Kateqoriya:2004-cü ildə Azərbaycanda yarananlar]] ieawkf9oj6vvvyf2g1afm4c8ydfp016 Uzurpasiya 0 353969 6564002 5744722 2022-08-05T14:16:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İdarəetmə formaları}} '''Uzurpasiya''' ({{Dil-la|usurpatio}} - yiyələnmək) — hakimiyyətin bir nəfər, bir qurum və ya bir qrup adam tərəfindən zor gücünə, qanunsuz ələ keçirilməsi. Bunun icraçısı isə uzurpator adlanır. Hakimiyyətin bir qanadının digər qanadının səlahiyyətlərini uzurpasiya etmək, hakimiyyətin parçalanmasının qarşısının alınması cəhdi kimi qəbul olunur. Tarixi xronologiyada Qədim Roma və Bizans imperatorları iki qrupa: qanuni imperatorlara və uzurpator imperatorlara bölünür. Roma papaları da bu prinsiplə qanunı papalara və antipapalara bölünürlər. Tarixdə qanuni hakimiyyətə çatmağın yolu sələf-xələf prinsipinə əsaslanır. Qanunsuz yol isə saray çevrilişlərinə, hökmdarın və xələfinin cismən yox edilməsinə, vətəndaş müharibəsi dalğası üzərində hakimiyyətə gəlmə prinsipinə əsaslanır. Parçalanmış dövlətdə bir neçə iddiaçı, ya rəqib hökmdar peyda olarsa, onda qalib gələn hökmdar bir növ "qanuni imperator", yerdə qalanlar isə uzurpator imperatorlar sayılırlar. Lakin istisna hallar da mövcuddur. Misal olaraq [[Flavi Yoann]] 423-425-ci illərdə Qərbi Roma imperatoru olsa da o, uzurpator kimi qəbul olunur. Digər bir misal, 284-cü ilə qədər bir uzurpator kimi Roma imperatoru olmuş [[Diokletian]] rəqibi [[Mark avreli Karin|Karinə]] qalib gələrək, artıq 285-ci ildən qanuni imperator kimi qəbul edilmişdir. V. O. Klyuçevski II Yekaterınanın ıqtıdarı uzurpasıya etməsini belə xarakterizə edirdi: {{Sitat|''Yekaterina hakimiyyəti ikiqat tutmuşdur: ərindən hakimiyyəti almış və onu yeganə xələfi olan oğluna ötürməmişdir<ref name=autogenerated3>Ключевский В. Курс русской истории. Лекция LXXVI</ref>. ''}} == Antik dövr == Tiraniya ({{Dil-el|τυραννίς}} tyrannís ) Antik dövrədə [[Yunanıstan]]da hökmranlıq forması, icraçısı isə [[tiran]] (zor gücünə hakimiyyətə gələnə, zülmkar) uzurpatorun ekvivalenti sayılır. {| class="wikitable float-right" |+ [[Aristotel]]ə görə hökmranlıq sxemi | '''''İqtidar <br>sayı''''' || '''Legitim''' || '''İllegitim''' |- | '''''Tək başına''''' || [[Monarxiya]] || [[Tiraniya]] |- | '''''Qrupun iqtidarı''''' || [[Aristokratiya]] || [[Oliqarxiya]] |- | '''''Çoxluğun iqtidarı''''' || [[Politiya]] || [[Demokratiya]] |} == Uzurpatorlar <ref name="heraldik-wiki.de">[http://heraldik-wiki.de/index.php/Liste_der_r%c3%b6mischen_Kaiser_der_Antike Liste der römischen Kaiser der Antike]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == * [[Qay Yuli Sezar]]<ref>[http://agiw.fak1.tu-berlin.de/Auditorium/RhMusAnt/Kap_5.htm 2. Übung 5, Teil 2: Die politisch-publizistische Kampagne Caesars zur Rechtfertigung seiner gegen die traditionelle römische Verfassung gerichteten Usurpation i. J. 49 v. Chr.]</ref><ref>[http://books.google.de/books?id=BHbRVgstgiAC&pg=PA38&lpg=PA38&dq=Usurpation+Gaius+Iulius+Caesar&source=bl&ots=4Lj42l_TT4&sig=Srb_whfl2_ptOen8_VEniMZbKMs&hl=de&sa=X&ei=5qY-U9T0EoXQObnVgOgN&ved=0CF8Q6AEwBw#v=onepage&q=Usurpation%20Gaius%20Iulius%20Caesar&f=false Usurpation Gaius Iulius Caesar]</ref> ({{e.ə.illər|-99}} — {{e.ə.illər|-43}}) * [[Oktavian Avqust]]<ref>[http://www.stcharlesprep.org/01_parents/oneil_j/Useful%20Links/AP%20Latin%20Assignments/HW/Augustus.pdf Gaius Julius Caesar Octavianus Augustus]</ref><ref>[http://books.google.de/books?id=IMDV4xYDbv0C&pg=PA28&lpg=PA28&dq=Usurpation+Augustus&source=bl&ots=siFgfwI0R3&sig=PEEWZPzBpUylkDFgYo9txh7f56Q&hl=de&sa=X&ei=PqY-U7m2PIuP5ASHsYHIAQ&ved=0CDQQ6AEwAQ#v=onepage&q=Usurpation%20Augustus&f=false Usurpationen in der Spätantike: Akten des Kolloquiums "Staatsstreich und ...]</ref><ref>[http://ancientrome.ru/publik/utchenko/utch04-10.htm Еще французские просветители, для которых Август был узурпатором и душителем республики, отзывались о нем резко отрицательно]</ref>({{e.ə.illər|-62}} — 14) * [[Van Man]] ({{çincə|王莽|王莽|Wáng Măng}}— 9 - 23 cü illərdə Çin imperatoru. Edame edilmiştir. * [[Diokletian]]<ref>[http://w3.mrki.info/split/car.html The Emperor Diocletian ]</ref> ([[284]]— [[305]]) 284 cü ilə qədər bir uzurpator kimi Roma imperatoru olmuşdur. * [[Tiberi]]<ref name="heraldik-wiki.de"/> ({{e.ə.illər|-13}} — [[37]]) * [[Maqn Maksim]] ([[383]] — [[28 avqust]] [[388]]) Edame edilmiştir. [[Maqn Maksim]] senator və keçmiş konsul olmuş, imperator [[Aleksandr Sever]] öldükdən sonra sələf yeni imperator [[I Maksim]]ə sui qəsd hazırlayaraq hakimiyyəti öz əlinə almağa cəhd göstərmiş. * [[Flavi Yevgeni]]<ref>[http://www.manfred-hiebl.de/mittelalter-genealogie/_byzanz/e/eugenius_kaiser_394/eugenius_kaiser_394.html Eugenius, Flavius, Usurpator 392-394 ]</ref> ([[392]] — [[394]]) [[II Valentinian]]ın müəmmalı ölümündən sonra imperatorun dəftərxana rəisi [[Flavi Yevgeni (uzurpator)|Flavi Yevgeni]] hərbi magistr [[Flaviy Arboqast]]ın dəstəyi ilə özünü [[392]] ci ildə [[Qərbi Roma İmperiyası|Qərbi Roma]] imperatoru elan edir. [[Şərqi Roma İmperiyası|Şərqi Romada]] bunu uzurpasiya hesab edirlər. [[Şərqi Roma İmperiyası|Şərqi Roma]] imperatoru [[I Feodosi]] müdaxilə edərək uzurpator [[394]] cü ildə tutularaq edam edilir. * [[Gildo (sərkərdə)|Gildo]] ([[397]] — [[398]]) Afrikada uzurpator. * [[II Yekaterina]]<ref name="autogenerated3"/><ref>[http://gutenberg.spiegel.de/buch/4080/2 Zustand des russischen Reiches und Beziehungen desselben zu den Nachbarstaaten bei Katharinas Regierungsantritt]</ref><ref>{{Cite web |title=власти" |url=http://beloedelo.ru/researches/article/?202%C2%AB |access-date=2022-08-05 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305200355/http://beloedelo.ru/researches/article/?202%C2%AB |url-status= }}</ref> ([[1729]]—[[1796]]) Rusiya imperatriçası * [[Napoleon Bonapart]]<ref>[http://books.google.de/books?id=waYrMe5sVvQC&pg=PA60&lpg=PA60&dq=Usurpation+Napoleon&source=bl&ots=ErujHvgXha&sig=0cib-WRYULky1j1js3n845oH5Zw&hl=de&sa=X&ei=oak-U4zeOsf_ygPgz4Ig&ved=0CDwQ6AEwAg#v=onepage&q=Usurpation%20Napoleon&f=false Napoleon and English Romanticism]</ref><ref>[http://monarhist.info/news/2514 Русским войскам, освободившим Париж от узурпатора Наполеона, установят 3 памятника во Франции]</ref>([[1799]] — [[1815]]) Fransa imperatoru == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Seçkilər]] [[Kateqoriya:Siyasi proseslər]] dmbejy354y5znpmhvha4yicv6k33u20 Yunanıstan əhalisi 0 358111 6564415 6254684 2022-08-05T19:21:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki Bu məqalə [[Yunanıstan]] əhalisinin demoqrafik xüsusiyyətləri haqqındadır. == Əhali sayının dinamikası və gender strukturu == [[Şəkil:Population of Greece since 1961.svg|450px|thumb|right|[[BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı]]nın 2005-ci ildə yayımladığı məlumatlar əsasında 1961-2008-cü illərdə Yunanıstanda əhali sayının dinamikası]] {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Siyahıya-<br/>alınma ili ! colspan="15" | Rəsmi siyahıyaalınmaların yekunlarına<br/>əsasən kişilər, qadınlar və<br/>ümumi əhalinin sayı |- style="background:#e0e0e0;" ! Kişilər ! Qadınlar ! Toplam |- | style="text-align:left;"| '''1861''' | 567 334 | 529 476 | 1 096 810 |- | style="text-align:left;"| '''1870''' | 754 176 | 703 718 | 1 457 894 |- | style="text-align:left;"| '''1879''' | 880 952 | 798 518 | 1 679 470 |- | style="text-align:left;"| '''1889''' | 1 133 625 | 1 053 583 | 2 187 208 |- | style="text-align:left;"| '''1907''' | 1 324 942 | 1 307 010 | 2 631 952 |- | style="text-align:left;"| '''1920''' | 2 497 870 | 2 523 920 | 5 021 790 |- | style="text-align:left;"| '''1928''' | 3 076 235 | 3 128 449 | 6 204 684 |- | style="text-align:left;"| '''1940''' | 3 658 393<ref name="page 142" /> | 3 686 467<ref name="page 142">{{Dil-en|Demographic Yearbook 1948. Prepared by the Statistical Office of the United Nations, Department of Economic and Social Affairs. Lake success, New York, 1949.—>Table of contents—>Tables—>4. Population by age and sex, number and percent-age distribution: latest census, lalest estimate, midyear 1945, page 142;}}{{Dil-fr|Annuaire démographique 1948. Pre'pare' par le Bureau de statistique de I'Organisation des Nations Unies, Departement des affaires economiques et des affaires sociales. Lake success, New York, 1949.—>Table des matieres—>Tableaux—>4. Population par ige et sexe, nombre et pourcent-age de répartition: dernier recensement, derniére estimation et au milieu de l'année 1945, page 142}}</ref> | 7 344 860<ref>{{Dil-en|Demographic Yearbook 1948. Prepared by the Statistical Office of the United Nations, Department of Economic and Social Affairs. Lake success, New York, 1949.—>Table of contents—>Tables—>1. Population, area and density for each area of the world: latest census, and midyear estimates, 1937, 1946, 1947, page 82;}} {{Dil-fr|Annuaire démographique 1948. Pre'pare' par le Bureau de statistique de I'Organisation des Nations Unies, Departement des affaires economiques et des affaires sociales. Lake success, New York, 1949.—>Table des matieres—>Tableaux—>1. Population, superficie et densité pour chaque partie du monde : dernier recensement et estimations au milieu de I'année 1937, 1946, 1947, page 82}}</ref> |- | style="text-align:left;"| '''1951''' | 3 721 648 | 3 911 153 | 7 632 801 |- | style="text-align:left;"| '''1961''' | 4 091 894 | 4 296 659 | 8 388 553 |- | style="text-align:left;"| '''1971''' | 4 280 060 | 4 488 580 | 8 768 640 |- | style="text-align:left;"| '''1981''' | 4 780 570<ref name="UNSY1983-page 210" /> | 4 948 780<ref name="UNSY1983-page 210" /> | 9 729 350<ref name="UNSY1983-page 210">{{Dil-en|Demographic Yearbook 1983. Prepared by the Statistical Office of the United Nations, Department of Economic and Social Affairs. Lake success, New York, 1985.—>Table of contents—>Population—>7. Population by age, sex and urban/rural residence: latest available year, 1974-1983, page 210; }}{{Dil-fr|Annuaire démographique 1983. Pre'pare' par le Bureau de statistique de I'Organisation des Nations Unies, Departement des affaires economiques et des affaires sociales. Lake success, New York, 1985.—>Table des matieres—>Population—>7. Population se!on l'age, Ie sexe et la residence, urbaine/rurale : derniere annee disponible, 1974-1983, page 210}}</ref> |- | style="text-align:left;"| '''1991''' | 5 055 408 | 5 204 492 | 10 259 900 |- | style="text-align:left;"| '''2001''' | 5 413 426 | 5 520 671 | 10 934 097 |- | style="text-align:left;"| '''2011''' | 5 302 703 | 5 512 494 | 10 815 197 |} [[MKİ]]-nin 2014-cü ilə olan təxminlərinə əsasən Yunanıstan Republikası əhalisinin sayına görə dünyada 240 ölkə arasında 81-ci yerdə dayanmaqdadır.<ref name="Country comparison: Population">[https://www.cia.gov/index.html Central Intelligence Agency - CİA] - [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ The World Factbook] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090912045414/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ |date=2009-09-12 }}: [https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryname=Greece&countrycode=gr&regionCode=eur&rank=81#gr Country comparison: Population] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140804124939/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2119rank.html?countryname=Greece&countrycode=gr&regionCode=eur&rank=81#gr |date=2014-08-04 }} <small>(Greece population number: 10,775,557 by July 2014 estimation)</small></ref> Yunanıstan Milli Statistika Xidmətinin 1 yanvar 2013-cü il tarixinə olan rəsmi məlumatına əsasən Yunanıstan əhalisi 11.062.508 nəfərdir.<ref name="Υπολογιζόμενος πληθυσμός κατά φύλο και 5-ετείς ομάδες ηλικιών, την 1η Ιανουαρίου των ετών 2001-2013">[http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE Ελληνική Στατιστική Αρχή] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150213000000/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE |date=2015-02-13 }}: [http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605 Φυσική Κίνηση Πληθυσμού] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120407044256/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605 |date=2012-04-07 }}: [http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605&r_param=SPO18&y_param=2013_00&mytabs=0 Υπολογιζόμενος Πληθυσμός - Σύνοψη Πινάκων Επιβίωσης - 2013] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141114090707/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605&r_param=SPO18&y_param=2013_00&mytabs=0 |date=2014-11-14 }}: [http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A1605/Other/A1605_SPO18_TS_AN_00_2001_00_2013_04_F_BI_0.xls Υπολογιζόμενος πληθυσμός κατά φύλο και 5-ετείς ομάδες ηλικιών, την 1η Ιανουαρίου των ετών 2001-2013] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141115094215/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A1605/Other/A1605_SPO18_TS_AN_00_2001_00_2013_04_F_BI_0.xls |date=2014-11-15 }} ({{Dil-en|Estimated population by sex and five year age groups, on the 1rst of january for the years 2001-2013}}) — yoxlanılıb: 31.05.2014</ref> === Yaş strukturu === [[Şəkil:Pyramide Grece.PNG|450px|thumb|right|[[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin məlumatları əsasında 2005-ci ildə Yunanıstan əhalisinin yaş və cinsi strukturunu əks etdirən piramida]] {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Yaş<br/>qrupu ! colspan="4" | 1 yanvar, 2013-cü il rəsmi təxmininə əsasən<ref name="Υπολογιζόμενος πληθυσμός κατά φύλο και 5-ετείς ομάδες ηλικιών, την 1η Ιανουαρίου των ετών 2001-2013" /> |- style="background:#e0e0e0;" ! Kişilər ! Qadınlar ! Toplam |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 5 413 290 | 5 649 218 | 11 062 508 |- | style="text-align:left;"| '''00 - 04''' | 281 232 | 267 806 | 549 038 |- | style="text-align:left;"| '''05 - 09''' | 275 233 | 262 264 | 537 497 |- | style="text-align:left;"| '''10 - 14''' | 273 787 | 261 700 | 535 487 |- | style="text-align:left;"| '''15 - 19''' | 279 037 | 267 352 | 546 389 |- | style="text-align:left;"| '''20 - 24''' | 321 159 | 304 125 | 625 284 |- | style="text-align:left;"| '''25 - 29''' | 354 607 | 331 660 | 686 267 |- | style="text-align:left;"| '''30 - 34''' | 419 596 | 400 157 | 819 753 |- | style="text-align:left;"| '''35 - 39''' | 416 711 | 408 024 | 824 735 |- | style="text-align:left;"| '''40 - 44''' | 421 467 | 425 112 | 846 579 |- | style="text-align:left;"| '''44 - 49''' | 389 387 | 404 103 | 793 490 |- | style="text-align:left;"| '''50 - 54''' | 360 894 | 387 724 | 748 618 |- | style="text-align:left;"| '''55 - 59''' | 329 424 | 355 791 | 685 215 |- | style="text-align:left;"| '''60 - 64''' | 304 009 | 334 013 | 638 022 |- | style="text-align:left;"| '''65 - 69''' | 275 576 | 307 490 | 583 066 |- | style="text-align:left;"| '''70 - 74''' | 237 244 | 278 668 | 515 912 |- | style="text-align:left;"| '''75 - 79''' | 218 086 | 279 238 | 497 324 |- | style="text-align:left;"| '''80 - 84''' | 155 049 | 209 819 | 364 868 |- | style="text-align:left;"| '''85 +''' | 100 792 | 164172 | 264 964 |} === Təbii artım<ref>B.R. Mitchell. European historical statistics, 1750-1975.</ref><ref name="un1948">{{cite book | url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dybsets/1948%20DYB.pdf | title=Demographic Yearbook 1948 | publisher=United Nations in collaboration with the Department of Social Affairs | author=Statistical Office of the United Nations | year=1949}}</ref><ref>{{Cite web |title=Hellenic Statistical Authority |url=http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605 |access-date=2014-04-18 |archive-date=2012-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120407044256/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-themes?p_param=A1605 |url-status=dead }}</ref> === {| class="wikitable" |- ! width="80pt"|İl ! width="80pt"|Əhali<br/>(x 1000) ! width="80pt"|Diri doğulanlar ! width="80pt"|Ölənlər ! width="80pt"|Təbii artım ! width="80pt"|Diri doğum əmsalı<br/>(1000-ə) ! width="80pt"|Ölüm əmsalı<br/>(1000-ə) ! width="80pt"|Təbii artım əmsalı<br/>(1000-ə) ! width="80pt"|Nəsilvermə əmsalı |- | 1921 | align="right" | 5 050 | align="right" | 107 000 | align="right" | 69 000 | align="right" | 38 000 | align="right" | 21.2 | align="right" | 13.7 | align="right" | 7.5 |- | 1922 | align="right" | 5 097 | align="right" | 110 000 | align="right" | 82 000 | align="right" | 18 000 | align="right" | 21.6 | align="right" | 16.1 | align="right" | 3.5 |- | 1923 | align="right" | 6 010 | align="right" | 113 926 | align="right" | 102 042 | align="right" | 11 884 | align="right" | 19.0 | align="right" | 17.0 | align="right" | 2.0 |- | 1924 | align="right" | 6 000 | align="right" | 117 014 | align="right" | 93 320 | align="right" | 23 694 | align="right" | 19.5 | align="right" | 15.6 | align="right" | 3.9 |- | 1925 | align="right" | 5 958 | align="right" | 156 367 | align="right" | 88 633 | align="right" | 67 734 | align="right" | 26.2 | align="right" | 14.9 | align="right" | 11.4 |- | 1926 | align="right" | 6 042 | align="right" | 181 278 | align="right" | 84 136 | align="right" | 97 142 | align="right" | 30.0 | align="right" | 13.9 | align="right" | 16.1 |- | 1927 | align="right" | 6 127 | align="right" | 176 527 | align="right" | 100 020 | align="right" | 76 507 | align="right" | 28.8 | align="right" | 16.3 | align="right" | 12.5 |- | 1928 | align="right" | 6 210 | align="right" | 189 250 | align="right" | 105 665 | align="right" | 83 585 | align="right" | 30.5 | align="right" | 17.0 | align="right" | 13.5 |- | 1929 | align="right" | 6 286 | align="right" | 181 870 | align="right" | 115 561 | align="right" | 66 309 | align="right" | 28.9 | align="right" | 18.4 | align="right" | 10.5 |- | 1930 | align="right" | 6 367 | align="right" | 199 565 | align="right" | 103 811 | align="right" | 95 754 | align="right" | 31.3 | align="right" | 16.3 | align="right" | 15.0 |- | 1931 | align="right" | 6 463 | align="right" | 199 243 | align="right" | 114 369 | align="right" | 84 874 | align="right" | 30.8 | align="right" | 17.7 | align="right" | 13.1 |- | 1932 | align="right" | 6 544 | align="right" | 185 523 | align="right" | 117 593 | align="right" | 67 930 | align="right" | 28.4 | align="right" | 18.0 | align="right" | 10.4 |- | 1933 | align="right" | 6 625 | align="right" | 189 583 | align="right" | 111 447 | align="right" | 78 136 | align="right" | 28.6 | align="right" | 16.8 | align="right" | 11.8 |- | 1934 | align="right" | 6 727 | align="right" | 208 929 | align="right" | 100 651 | align="right" | 108 278 | align="right" | 31.1 | align="right" | 15.0 | align="right" | 16.1 |- | 1935 | align="right" | 6 837 | align="right" | 192 511 | align="right" | 101 416 | align="right" | 91 095 | align="right" | 28.2 | align="right" | 14.8 | align="right" | 13.3 |- | 1936 | align="right" | 6 936 | align="right" | 193 343 | align="right" | 105 005 | align="right" | 88 338 | align="right" | 27.9 | align="right" | 15.1 | align="right" | 12.7 |- | 1937 | align="right" | 7 029 | align="right" | 183 878 | align="right" | 105 674 | align="right" | 78 204 | align="right" | 26.2 | align="right" | 15.0 | align="right" | 11.1 |- | 1938 | align="right" | 7 122 | align="right" | 184 509 | align="right" | 93 766 | align="right" | 90 743 | align="right" | 25.9 | align="right" | 13.2 | align="right" | 12.7 |- | 1939 | align="right" | 7 222 | align="right" | 178 852 | align="right" | 100 459 | align="right" | 78 393 | align="right" | 24.8 | align="right" | 13.9 | align="right" | 10.9 |- | 1940 | align="right" | 7 319 | align="right" | 179 480 | align="right" | 93 830 | align="right" | 85 670 | align="right" | 24.5 | align="right" | 12.8 | align="right" | 11.7 |- | 1941 | align="right" | 7 370 | align="right" | 134 760 | align="right" | 125 710 | align="right" | 9 050 | align="right" | 18.3 | align="right" | 17.1 | align="right" | 1.2 |- | 1942 | align="right" | 7 350 | align="right" | 132 640 | align="right" | 191 030 | align="right" style="color: red" | -58 390 | align="right" | 18.0 | align="right" | 26.0 | align="right" style="color: red" | -7.9 |- | 1943 | align="right" | 7 280 | align="right" | 122 170 | align="right" | 111 320 | align="right" | 10 850 | align="right" | 16.8 | align="right" | 15.3 | align="right" | 1.5 |- | 1944 | align="right" | 7 300 | align="right" | 145 530 | align="right" | 110 810 | align="right" | 34 720 | align="right" | 19.9 | align="right" | 15.2 | align="right" | 4.8 |- | 1945 | align="right" | 7 310 | align="right" | 183 470 | align="right" | 85 540 | align="right" | 97 930 | align="right" | 25.1 | align="right" | 11.7 | align="right" | 13.4 |- | 1946 | align="right" | 7 430 | align="right" | 209 360 | align="right" | 73 500 | align="right" | 135 860 | align="right" | 28.2 | align="right" | 9.9 | align="right" | 18.3 |- | 1947 | align="right" | 7 520 | align="right" | 206 400 | align="right" | 70 340 | align="right" | 136 060 | align="right" | 27.4 | align="right" | 9.4 | align="right" | 18.1 |- | 1948 | align="right" | 7 500 | align="right" | 210 000 | align="right" | 96 000 | align="right" | 114 000 | align="right" | 28.0 | align="right" | 12.8 | align="right" | 15.2 |- | 1949 | align="right" | 7 480 | align="right" | 139 108 | align="right" | 59 450 | align="right" | 79 658 | align="right" | 18.6 | align="right" | 7.9 | align="right" | 10.6 |- | 1950 | align="right" | 7 554 | align="right" | 151 314 | align="right" | 53 755 | align="right" | 97 559 | align="right" | 20.0 | align="right" | 7.1 | align="right" | 12.9 |- | 1951 | align="right" | 7 646 | align="right" | 155 422 | align="right" | 57 508 | align="right" | 97 914 | align="right" | 20.3 | align="right" | 7.5 | align="right" | 12.8 |- | 1952 | align="right" | 7 733 | align="right" | 149 637 | align="right" | 53 377 | align="right" | 96 260 | align="right" | 19.4 | align="right" | 6.9 | align="right" | 12.4 |- | 1953 | align="right" | 7 817 | align="right" | 143 765 | align="right" | 56 680 | align="right" | 87 085 | align="right" | 18.4 | align="right" | 7.3 | align="right" | 11.1 |- | 1954 | align="right" | 7 893 | align="right" | 151 892 | align="right" | 55 625 | align="right" | 96 267 | align="right" | 19.2 | align="right" | 7.0 | align="right" | 12.2 |- | 1955 | align="right" | 7 966 | align="right" | 154 263 | align="right" | 54 781 | align="right" | 99 482 | align="right" | 19.4 | align="right" | 6.9 | align="right" | 12.5 |- | 1956 | align="right" | 8 031 | align="right" | 156 187 | align="right" | 59 460 | align="right" | 96 727 | align="right" | 19.4 | align="right" | 7.4 | align="right" | 12.0 |- | 1957 | align="right" | 8 096 | align="right" | 155 192 | align="right" | 61 664 | align="right" | 93 528 | align="right" | 19.2 | align="right" | 7.6 | align="right" | 11.6 |- | 1958 | align="right" | 8 173 | align="right" | 155 359 | align="right" | 58 160 | align="right" | 97 199 | align="right" | 19.0 | align="right" | 7.1 | align="right" | 11.9 |- | 1959 | align="right" | 8 258 | align="right" | 160 199 | align="right" | 60 852 | align="right" | 99 347 | align="right" | 19.4 | align="right" | 7.4 | align="right" | 12.0 |- | 1960 | align="right" | 8 334 | align="right" | 157 239 | align="right" | 60 563 | align="right" | 96 676 | align="right" | 18.9 | align="right" | 7.3 | align="right" | 11.6 | align="right" style="color: blue" | 2.28 |- | 1961 | align="right" | 8 398 | align="right" | 150 716 | align="right" | 63 955 | align="right" | 86 761 | align="right" | 17.9 | align="right" | 7.6 | align="right" | 10.3 | align="right" style="color: blue" | 2.19 |- | 1962 | align="right" | 8 448 | align="right" | 152 158 | align="right" | 66 554 | align="right" | 85 604 | align="right" | 18.0 | align="right" | 7.9 | align="right" | 10.1 | align="right" style="color: blue" | 2.23 |- | 1963 | align="right" | 8 480 | align="right" | 148 249 | align="right" | 66 813 | align="right" | 81 436 | align="right" | 17.5 | align="right" | 7.9 | align="right" | 9.6 | align="right" style="color: blue" | 2.22 |- | 1964 | align="right" | 8 510 | align="right" | 153 109 | align="right" | 69 429 | align="right" | 83 680 | align="right" | 18.0 | align="right" | 8.1 | align="right" | 9.8 | align="right" style="color: blue" | 2.31 |- | 1965 | align="right" | 8 551 | align="right" | 151 448 | align="right" | 67 269 | align="right" | 84 179 | align="right" | 17.7 | align="right" | 7.8 | align="right" | 9.8 | align="right" style="color: blue" | 2.30 |- | 1966 | align="right" | 8 614 | align="right" | 154 613 | align="right" | 67 912 | align="right" | 86 701 | align="right" | 17.9 | align="right" | 7.9 | align="right" | 10.1 | align="right" style="color: blue" | 2.38 |- | 1967 | align="right" | 8 686 | align="right" | 162 839 | align="right" | 71 975 | align="right" | 90 864 | align="right" | 18.7 | align="right" | 8.3 | align="right" | 10.4 | align="right" style="color: blue" | 2.55 |- | 1968 | align="right" | 8 741 | align="right" | 160 338 | align="right" | 73 309 | align="right" | 87 029 | align="right" | 18.3 | align="right" | 8.4 | align="right" | 10.0 | align="right" style="color: blue" | 2.53 |- | 1969 | align="right" | 8 773 | align="right" | 154 077 | align="right" | 71 825 | align="right" | 82 252 | align="right" | 17.6 | align="right" | 8.2 | align="right" | 9.4 | align="right" style="color: blue" | 2.50 |- | 1970 | align="right" | 8 793 | align="right" | 144 928 | align="right" | 74 009 | align="right" | 70 919 | align="right" | 16.5 | align="right" | 8.4 | align="right" | 8.1 | align="right" style="color: blue" | 2.34 |- | 1971 | align="right" | 8 831 | align="right" | 141 126 | align="right" | 73 819 | align="right" | 67 307 | align="right" | 16.0 | align="right" | 8.4 | align="right" | 7.6 | align="right" style="color: blue" | 2.30 |- | 1972 | align="right" | 8 889 | align="right" | 140 891 | align="right" | 76 859 | align="right" | 64 032 | align="right" | 15.9 | align="right" | 8.6 | align="right" | 7.2 | align="right" style="color: blue" | 2.32 |- | 1973 | align="right" | 8 929 | align="right" | 137 526 | align="right" | 77 648 | align="right" | 59 878 | align="right" | 15.4 | align="right" | 8.7 | align="right" | 6.7 | align="right" style="color: blue" | 2.28 |- | 1974 | align="right" | 8 962 | align="right" | 144 069 | align="right" | 76 303 | align="right" | 67 766 | align="right" | 16.1 | align="right" | 8.5 | align="right" | 7.6 | align="right" style="color: blue" | 2.39 |- | 1975 | align="right" | 9 047 | align="right" | 142 273 | align="right" | 80 077 | align="right" | 62 196 | align="right" | 15.7 | align="right" | 8.9 | align="right" | 6.9 | align="right" style="color: blue" | 2.33 |- | 1976 | align="right" | 9 167 | align="right" | 146 566 | align="right" | 81 818 | align="right" | 64 748 | align="right" | 16.0 | align="right" | 8.9 | align="right" | 7.1 | align="right" style="color: blue" | 2.35 |- | 1977 | align="right" | 9 269 | align="right" | 143 739 | align="right" | 83 750 | align="right" | 59 989 | align="right" | 15.4 | align="right" | 9.0 | align="right" | 6.4 | align="right" style="color: blue" | 2.28 |- | 1978 | align="right" | 9 395 | align="right" | 146 588 | align="right" | 81 615 | align="right" | 64 973 | align="right" | 15.5 | align="right" | 8.7 | align="right" | 6.9 | align="right" style="color: blue" | 2.29 |- | 1979 | align="right" | 9 534 | align="right" | 147 965 | align="right" | 82 338 | align="right" | 65 627 | align="right" | 15.5 | align="right" | 8.6 | align="right" | 6.9 | align="right" style="color: blue" | 2.26 |- | 1980 | align="right" | 9 643 | align="right" | 148 134 | align="right" | 87 282 | align="right" | 60 852 | align="right" | 15.4 | align="right" | 9.1 | align="right" | 6.3 | align="right" style="color: blue" | 2.23 |- | 1981 | align="right" | 9 729 | align="right" | 140 953 | align="right" | 86 261 | align="right" | 54 692 | align="right" | 14.5 | align="right" | 8.9 | align="right" | 5.6 | align="right" style="color: blue" | 2.10 |- | 1982 | align="right" | 9 790 | align="right" | 137 275 | align="right" | 86 345 | align="right" | 50 930 | align="right" | 14.0 | align="right" | 8.8 | align="right" | 5.2 | align="right" | 2.03 |- | 1983 | align="right" | 9 847 | align="right" | 132 608 | align="right" | 90 586 | align="right" | 42 022 | align="right" | 13.5 | align="right" | 9.2 | align="right" | 4.3 | align="right" | 1.94 |- | 1984 | align="right" | 9 896 | align="right" | 125 724 | align="right" | 88 397 | align="right" | 37 327 | align="right" | 12.7 | align="right" | 8.9 | align="right" | 3.8 | align="right" | 1.82 |- | 1985 | align="right" | 9 934 | align="right" | 116 481 | align="right" | 92 886 | align="right" | 23 595 | align="right" | 11.7 | align="right" | 9.4 | align="right" | 2.4 | align="right" | 1.68 |- | 1986 | align="right" | 9 967 | align="right" | 112 250 | align="right" | 91 469 | align="right" | 20 781 | align="right" | 11.3 | align="right" | 9.2 | align="right" | 2.1 | align="right" | 1.60 |- | 1987 | align="right" | 10 001 | align="right" | 105 899 | align="right" | 95 232 | align="right" | 10 667 | align="right" | 10.6 | align="right" | 9.5 | align="right" | 1.1 | align="right" | 1.50 |- | 1988 | align="right" | 10 037 | align="right" | 107 668 | align="right" | 93 031 | align="right" | 14 637 | align="right" | 10.7 | align="right" | 9.3 | align="right" | 1.5 | align="right" | 1.50 |- | 1989 | align="right" | 10 090 | align="right" | 101 149 | align="right" | 92 717 | align="right" | 8 432 | align="right" | 10.0 | align="right" | 9.2 | align="right" | 0.8 | align="right" | 1.40 |- | 1990 | align="right" | 10 161 | align="right" | 102 229 | align="right" | 94 152 | align="right" | 8 077 | align="right" | 10.1 | align="right" | 9.3 | align="right" | 0.8 | align="right" | 1.39 |- | 1991 | align="right" | 10 257 | align="right" | 102 620 | align="right" | 95 498 | align="right" | 7 122 | align="right" | 10.0 | align="right" | 9.3 | align="right" | 0.7 | align="right" | 1.38 |- | 1992 | align="right" | 10 370 | align="right" | 104 081 | align="right" | 98 231 | align="right" | 5 850 | align="right" | 10.0 | align="right" | 9.5 | align="right" | 0.6 | align="right" | 1.38 |- | 1993 | align="right" | 10 466 | align="right" | 101 799 | align="right" | 97 419 | align="right" | 4 380 | align="right" | 9.7 | align="right" | 9.3 | align="right" | 0.4 | align="right" | 1.34 |- | 1994 | align="right" | 10 553 | align="right" | 103 763 | align="right" | 97 807 | align="right" | 5 956 | align="right" | 9.8 | align="right" | 9.3 | align="right" | 0.6 | align="right" | 1.35 |- | 1995 | align="right" | 10 635 | align="right" | 101 495 | align="right" | 100 158 | align="right" | 1 337 | align="right" | 9.5 | align="right" | 9.4 | align="right" | 0.1 | align="right" | 1.32 |- | 1996 | align="right" | 10 710 | align="right" | 100 718 | align="right" | 100 740 | align="right" style="color: red" | - 22 | align="right" | 9.4 | align="right" | 9.4 | align="right" style="color: red" | -0.0 | align="right" | 1.30 |- | 1997 | align="right" | 10 777 | align="right" | 102 038 | align="right" | 99 738 | align="right" | 2 300 | align="right" | 9.5 | align="right" | 9.3 | align="right" | 0.2 | align="right" | 1.31 |- | 1998 | align="right" | 10 835 | align="right" | 100 894 | align="right" | 102 668 | align="right" style="color: red" | -1 774 | align="right" | 9.3 | align="right" | 9.5 | align="right" style="color: red" | -0.2 | align="right" | 1.29 |- | 1999 | align="right" | 10 883 | align="right" | 100 643 | align="right" | 103 304 | align="right" style="color: red" | -2 661 | align="right" | 9.2 | align="right" | 9.5 | align="right" style="color: red" | -0.2 | align="right" | 1.28 |- | 2000 | align="right" | 10 918 | align="right" | 103 267 | align="right" | 105 219 | align="right" style="color: red" | -1 952 | align="right" | 9.5 | align="right" | 9.6 | align="right" style="color: red" | -0.2 | align="right" | 1.26 |- | 2001 | align="right" | 10 950 | align="right" | 102 282 | align="right" | 102 559 | align="right" style="color: red" | - 277 | align="right" | 9.3 | align="right" | 9.4 | align="right" style="color: red" | -0.0 | align="right" style="color: red" | 1.25 |- | 2002 | align="right" | 10 988 | align="right" | 103 838 | align="right" | 103 915 | align="right" style="color: red" | - 77 | align="right" | 9.5 | align="right" | 9.5 | align="right" style="color: red" | -0.0 | align="right" | 1.27 |- | 2003 | align="right" | 11 024 | align="right" | 104 420 | align="right" | 105 529 | align="right" style="color: red" | -1 109 | align="right" | 9.5 | align="right" | 9.6 | align="right" style="color: red" | -0.1 | align="right" | 1.28 |- | 2004 | align="right" | 11 062 | align="right" | 105 655 | align="right" | 104 942 | align="right" | 713 | align="right" | 9.6 | align="right" | 9.5 | align="right" | 0.1 | align="right" | 1.30 |- | 2005 | align="right" | 11 104 | align="right" | 107 545 | align="right" | 105 091 | align="right" | 2 454 | align="right" | 9.7 | align="right" | 9.5 | align="right" | 0.2 | align="right" | 1.33 |- | 2006 | align="right" | 11 148 | align="right" | 112 042 | align="right" | 105 476 | align="right" | 6 566 | align="right" | 10.1 | align="right" | 9.5 | align="right" | 0.6 | align="right" | 1.40 |- | 2007 | align="right" | 11 193 | align="right" | 111 926 | align="right" | 109 895 | align="right" | 2 031 | align="right" | 10.0 | align="right" | 9.8 | align="right" | 0.2 | align="right" | 1.41 |- | 2008 | align="right" | 11 237 | align="right" | 118 302 | align="right" | 107 979 | align="right" | 10 323 | align="right" | 10.5 | align="right" | 9.6 | align="right" | 0.9 | align="right" | 1.51 |- | 2009 | align="right" | 11 278 | align="right" | 117 933 | align="right" | 108 316 | align="right" | 9 617 | align="right" | 10.5 | align="right" | 9.6 | align="right" | 0.9 | align="right" | 1.51 |- | 2010 | align="right" | 11 290 | align="right" | 114 766 | align="right" | 109 084 | align="right" | 5 682 | align="right" | 10.2 | align="right" | 9.7 | align="right" | 0.5 | align="right" | 1.51 |- | 2011 | align="right" | 10 816 | align="right" | 106 428 | align="right" | 111 099 | align="right" style="color: red" | -4 671 | align="right" | 9.8 | align="right" | 10.3 | align="right" style="color: red" | -0.5 | align="right" | 1.40 |- | 2012<ref>Hellenic Statistical Authority: [http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A1605/PressReleases/A1605_SPO03_DT_AN_00_2012_01_F_EN.pdf Press release — '''Vital statistics 2012''', Piraeus, 1.8.2013] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150924120747/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A1605/PressReleases/A1605_SPO03_DT_AN_00_2012_01_F_EN.pdf |date=2015-09-24 }} — yoxlanılıb: 25.7.2014</ref> | align="right" | 11 123 | align="right" |100 371 | align="right" |116 670 | align="right" style="color: red" |-16 299 | align="right" | 9.1 | align="right" | 10.6 | align="right" style="color: red" | -1.5 | align="right" | 1.34 |- | 2013<ref>[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_PUBLIC/3-10072014-BP/EN/3-10072014-BP-EN.PDF '''Number of births and deaths nearly equal in the EU28 in 2013''' — Eurostat news release. 108/2014 - 10 July 2014] — yoxlanılıb: 25.7.2014</ref> | align="right" | 11 062 | align="right" |94 100 | align="right" |112 100 | align="right" style="color: red" |-17 900 | align="right" | 8.5 | align="right" | 10.2 | align="right" style="color: red" | -1.7 | align="right" | |- | 2014<ref>[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&plugin=1&language=en&pcode=tps00001 '''Eurostat''' – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table: Population on 1 January, 2004-2014] — yoxlanılıb: 25.7.2014</ref> | align="right" | 10 992 | align="right" | | align="right" | | align="right" | | align="right" | | align="right" | | align="right" | | align="right" | |- |} === Vətəndaşlıq üzrə === ==== 2001-ci il siyahıyaalınmasına əsasən ==== [[Şəkil:COB data Greece.PNG|450px|thumb|right|Vətəndaşı olduqları ölkələrə görə Yunanıstandakı əcnəbilər, 1998-ci il]] {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Dövlət ! colspan="3" | 18 mart, 2001-ci il əhalinin siyahıyaalınmasına əsasən Yunanıstanın<br/>de-yuri əhalisinin vətəndaşı olduqları dövlətlərə görə təsnifatı<ref name="Πίνακας 7: Aλλοδαποί κατά υπηκοότητα, φύλο και επίπεδο εκπαίδευσης Σύνολο Ελλάδος και νομοί Απογραφή πληθυσμού της 18ης Μαρτίου 2001">[http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE Ελληνική Στατιστική Αρχή] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150213000000/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE |date=2015-02-13 }}: [http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A1602/Other/A1602_SAM07_TB_DC_00_2001_07_F_GR.pdf Πίνακας 7: Aλλοδαποί κατά υπηκοότητα, φύλο και επίπεδο εκπαίδευσης Σύνολο Ελλάδος και νομοί Απογραφή πληθυσμού της 18ης Μαρτίου 2001] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110428131729/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/A1602/Other/A1602_SAM07_TB_DC_00_2001_07_F_GR.pdf |date=2011-04-28 }}</ref><ref name="Volume 3 - International migration characteristics. Table 4. Population by country of citizenship, sex and urban/rural residence">[https://unstats.un.org/unsd/default.htm United Nations Statistics Division]: [https://unstats.un.org/unsd/demographic/default.htm Demographic and Social Statistics]: [http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/dybcens.htm Special Census Topic 2000 Round (1995 - 2004)]: [http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYBcensus/V3_Table4.pdf Volume 3 - International migration characteristics. Table 4. Population by country of citizenship, sex and urban/rural residence]: each census, 1985 - 2004 (released: 27 March 2006), pages 78-85 / or look here: [http://data.un.org/Data.aspx?d=POP&f=tableCode%3a127 Foreign population (non-citizens) by country of citizenship, age and sex]</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Kişilər ! Qadınlar ! Toplam |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 5 413 426 | 5 520 671 | 10 934 097 |- | style="text-align:left;"| '''[[Yunanıstan]]''' | 4 997 874 | 5 174 032 | 10 171 906 |- | style="text-align:left;"| '''[[Albaniya]]''' | 257 149 | 180 887 | 438 036 |- | style="text-align:left;"| '''[[Bolqarıstan]]''' | 13 888 | 21 216 | 35 104 |- | style="text-align:left;"| '''[[Gürcüstan]]''' | 9 839 | 13 036 | 22 875 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rumıniya]]''' | 12 447 | 9 547 | 21 994 |- | style="text-align:left;"| '''[[ABŞ]]''' | 8 805 | 9 335 | 18 140 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rusiya]]''' | 6 545 | 10 990 | 17 535 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kipr Respublikası|Kipr]]''' | 8 284 | 9 142 | 17 426 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ukrayna]]''' | 3 342 | 10 274 | 13 616 |- | style="text-align:left;"| '''[[Böyük Britaniya]]''' | 5 269 | 7 927 | 13 196 |- | style="text-align:left;"| '''[[Polşa]]''' | 5 876 | 6 955 | 12 831 |- | style="text-align:left;"| '''[[Almaniya]]''' | 4 746 | 7 060 | 11 806 |- | style="text-align:left;"| '''[[Pakistan]]''' | 10 654 | 476 | 11 130 |- | style="text-align:left;"| '''[[Avstraliya]]''' | 4 105 | 4 662 | 8 767 |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkiyə]]''' | 3 998 | 3 883 | 7 881 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ermənistan]]''' | 3 615 | 4 127 | 7 742 |- | style="text-align:left;"| '''[[Misir]]''' | 5 693 | 1 755 | 7 448 |- | style="text-align:left;"| '''[[Hindistan]]''' | 6 722 | 494 | 7 216 |- | style="text-align:left;"| '''[[İraq]]''' | 4 841 | 2 095 | 6 936 |- | style="text-align:left;"| '''[[Filippin]]''' | 1 529 | 4 949 | 6 478 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kanada]]''' | 2 923 | 3 126 | 6 049 |- | style="text-align:left;"| '''[[İtaliya]]''' | 2 757 | 3 068 | 5 825 |- | style="text-align:left;"| '''[[Moldova]]''' | 1 709 | 4 007 | 5 716 |- | style="text-align:left;"| '''[[Suriya]]''' | 4 400 | 1 152 | 5 552 |- | style="text-align:left;"| '''[[Fransa]]''' | 2 136 | 3 131 | 5 267 |- | style="text-align:left;"| '''[[Banqladeş]]''' | 4 686 | 168 | 4 854 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qazaxıstan]]''' | 956 | 1 300 | 2 256 |- | style="text-align:left;"| '''[[İsveç]]''' | 842 | 1 361 | 2 203 |- | style="text-align:left;"| '''[[Nigeriya]]''' | 1 420 | 595 | 2 015 |- | style="text-align:left;"| '''[[Avstriya]]''' | 532 | 892 | 1 424 |- | style="text-align:left;"| '''[[Belçika]]''' | 539 | 793 | 1 332 |- | style="text-align:left;"| '''[[Livan]]''' | 820 | 457 | 1 277 |- | style="text-align:left;"| '''[[Efiopiya]]''' | 363 | 800 | 1 163 |- | style="text-align:left;"| '''[[İran]]''' | 728 | 283 | 1 011 |- | style="text-align:left;"| '''[[Mərakeş]]''' | 309 | 217 | 526 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qana]]''' | 281 | 115 | 396 |- | style="text-align:left;"| '''digər''' | rowspan="2"|12 804 | rowspan="2"|16 364 | rowspan="2"|29 168 |- | style="text-align:left;"| '''Təsniflənməmiş''' |} ==== 2011-ci il siyahıyaalınmasına əsasən ==== {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Dövlət ! colspan="3" | 10-24 may, 2011-ci il əhalinin siyahıyaalınmasına əsasən Yunanıstanın<br/>de-yuri əhalisinin vətəndaşı olduqları dövlətlərə görə təsnifatı<ref name="Πίνακας 3. Απογραφή Πληθυσμού 2011. Μόνιμος Πληθυσμός κατά υπηκοότητα, φύλο και ομάδες ηλικιών Σύνολο χώρας">[http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE Ελληνική Στατιστική Αρχή] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150213000000/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE |date=2015-02-13 }}: [http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-cencus2011tables Πίνακες Απογραφής 2011] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150627221833/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/PAGE-cencus2011tables |date=2015-06-27 }}: [http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/tab_03_nat_sex_age.xls Πίνακας 3. Απογραφή Πληθυσμού 2011. Μόνιμος Πληθυσμός κατά υπηκοότητα, φύλο και ομάδες ηλικιών Σύνολο χώρας ('''xls''')] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140829042041/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE/BUCKET/General/tab_03_nat_sex_age.xls |date=2014-08-29 }} — yoxlanılıb: 31.05.2014</ref><ref name="Announcement of the demographic and social characteristics of the Resident Population of Greece according to the 2011 Population - Housing Census.">Hellenic Statistical Authority: [http://www.enetenglish.gr/resources/article-files/a1602_sam01_dt_dc_00_2011_03_f_en.pdf Announcement of the demographic and social characteristics of the Resident Population of Greece according to the 2011 Population - Housing Census.]</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Kişilər ! Qadınlar ! Toplam |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 5 302 703 | 5 512 494 | 10 815 197 |- | style="text-align:left;"| '''[[Yunanıstan]]''' | 4 835 789 | 5 067 479 | 9 903 268 |- | style="text-align:left;"| '''[[Albaniya]]''' | 255 526 | 225 298 | 480 824 |- | style="text-align:left;"| '''[[Bolqarıstan]]''' | 28 686 | 47 229 | 75 915 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rumıniya]]''' | 21 003 | 25 520 | 46 523 |- | style="text-align:left;"| '''[[Pakistan]]''' | 32 713 | 1 464 | 34 177 |- | style="text-align:left;"| '''[[Gürcüstan]]''' | 9 243 | 18 157 | 27 400 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ukrayna]]''' | 3 601 | 13 405 | 17 006 |- | style="text-align:left;"| '''[[Böyük Britaniya]]''' | 6 528 | 8 858 | 15 386 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kipr Respublikası|Kipr]]''' | 7 295 | 7 151 | 14 446 |- | style="text-align:left;"| '''[[Polşa]]''' | 5 412 | 8 733 | 14 145 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rusiya]]''' | 2 782 | 11 025 | 13 807 |- | style="text-align:left;"| '''[[Hindistan]]''' | 9 030 | 2 303 | 11 333 |- | style="text-align:left;"| '''[[Banqladeş]]''' | 10 299 | 777 | 11 076 |- | style="text-align:left;"| '''[[Almaniya]]''' | 4 136 | 6 642 | 10 778 |- | style="text-align:left;"| '''[[Misir]]''' | 8 044 | 2 411 | 10 455 |- | style="text-align:left;"| '''[[Moldova]]''' | 3 257 | 7 134 | 10 391 |- | style="text-align:left;"| '''[[Filippin]]''' | 2 982 | 6 822 | 9 804 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ermənistan]]''' | 3 507 | 4 606 | 8 113 |- | style="text-align:left;"| '''[[Suriya]]''' | 5 347 | 2 281 | 7 628 |- | style="text-align:left;"| '''[[Əfqanıstan]]''' | 5 575 | 1 336 | 6 911 |- | style="text-align:left;"| '''[[ABŞ]]''' | 2 599 | 3 174 | 5 773 |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkiyə]]''' | 2 625 | 2 532 | 5 157 |- | style="text-align:left;"| '''[[İtaliya]]''' | 2 513 | 2 495 | 5 008 |- | style="text-align:left;"| '''[[Fransa]]''' | 1 779 | 2 459 | 4 238 |- | style="text-align:left;"| '''[[Çin]]''' | 2 076 | 1 781 | 3 857 |- | style="text-align:left;"| '''[[İraq]]''' | 3 029 | 663 | 3 692 |- | style="text-align:left;"| '''[[Serbiya]]''' | 1 298 | 2 264 | 3 562 |- | style="text-align:left;"| '''[[Nigeriya]]''' | 2 089 | 1 196 | 3 285 |- | style="text-align:left;"| '''[[Niderland]]''' | 939 | 1 699 | 2 638 |- | style="text-align:left;"| '''[[Mərakeş]]''' | 1 471 | 439 | 1 910 |- | style="text-align:left;"| '''[[Avstraliya]]''' | 822 | 1 072 | 1 894 |- | style="text-align:left;"| '''[[Efiopiya]]''' | 442 | 1 164 | 1 606 |- | style="text-align:left;"| '''[[İran]]''' | 1 258 | 311 | 1 569 |- | style="text-align:left;"| '''[[Makedoniya Respublikası|Makedoniya]]''' | 667 | 867 | 1 534 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kanada]]''' | 624 | 851 | 1 475 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qazaxıstan]]''' | 408 | 881 | 1 289 |- | style="text-align:left;"| '''[[Avstriya]]''' | 439 | 827 | 1 266 |- | style="text-align:left;"| '''[[İsveç]]''' | 348 | 851 | 1 199 |- | style="text-align:left;"| '''[[Belçika]]''' | 460 | 736 | 1 196 |- | style="text-align:left;"| '''[[Əlcəzair]]''' | 994 | 125 | 1 119 |- | style="text-align:left;"| '''[[İspaniya]]''' | 384 | 598 | 982 |- | style="text-align:left;"| '''[[Şri-Lanka]]''' | 395 | 574 | 969 |- | style="text-align:left;"| '''[[İsveçrə]]''' | 340 | 619 | 959 |- | style="text-align:left;"| '''[[Belorusiya]]''' | 135 | 818 | 953 |- | style="text-align:left;"| '''[[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]]''' | 432 | 478 | 910 |- | style="text-align:left;"| '''[[Livan]]''' | 527 | 349 | 876 |- | style="text-align:left;"| '''[[Somali]]''' | 667 | 196 | 863 |- | style="text-align:left;"| '''[[Çexiya]]''' | 139 | 710 | 849 |- | style="text-align:left;"| '''[[Özbəkistan]]''' | 216 | 632 | 848 |- | style="text-align:left;"| '''[[Macarıstan]]''' | 165 | 583 | 748 |- | style="text-align:left;"| '''[[Sudan]]''' | 624 | 116 | 740 |- | style="text-align:left;"| '''[[Slovakiya]]''' | 112 | 613 | 725 |- | style="text-align:left;"| '''[[Danimarka]]''' | 248 | 456 | 704 |- | style="text-align:left;"| '''[[Braziliya]]''' | 173 | 515 | 688 |- | style="text-align:left;"| '''[[Seneqal]]''' | 615 | 54 | 669 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qana]]''' | 458 | 187 | 645 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tunis]]''' | 501 | 130 | 631 |- | style="text-align:left;"| '''[[İordaniya]]''' | 410 | 155 | 565 |- | style="text-align:left;"| '''[[Litva]]''' | 84 | 435 | 519 |- | style="text-align:left;"| '''[[Finlandiya]]''' | 65 | 453 | 518 |- | style="text-align:left;"| '''[[İrlandiya]]''' | 172 | 309 | 481 |- | style="text-align:left;"| '''[[Norveç]]''' | 153 | 299 | 452 |- | style="text-align:left;"| '''[[Keniya]]''' | 173 | 249 | 422 |- | style="text-align:left;"| '''[[İndoneziya]]''' | 116 | 304 | 420 |- | style="text-align:left;"| '''[[Konqo Respublikası|Konqo]]''' | 184 | 136 | 320 |- | style="text-align:left;"| '''[[Dominikan Respublikası|Dominikan]]''' | 45 | 261 | 306 |- | style="text-align:left;"| '''[[Latviya]]''' | 53 | 248 | 301 |- | style="text-align:left;"| '''[[Bosniya və Herseqovina]]''' | 113 | 169 | 282 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tailand]]''' | 24 | 248 | 272 |- | style="text-align:left;"| '''[[Eritreya]]''' | 127 | 144 | 271 |- | style="text-align:left;"| '''[[Yaponiya]]''' | 64 | 206 | 270 |- | style="text-align:left;"| '''[[Portuqaliya]]''' | 120 | 146 | 266 |- | style="text-align:left;"| '''[[Xorvatiya]]''' | 79 | 164 | 243 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tanzaniya]]''' | 150 | 82 | 232 |- | style="text-align:left;"| '''[[Liviya]]''' | 173 | 53 | 226 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kuba]]''' | 73 | 144 | 217 |- | style="text-align:left;"| '''[[İsrail]]''' | 125 | 91 | 216 |- | style="text-align:left;"| '''[[Syerra Leone]]''' | 132 | 72 | 204 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qvineya]]''' | 176 | 14 | 190 |- | style="text-align:left;"| '''[[Çili]]''' | 86 | 103 | 189 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kamerun]]''' | 112 | 72 | 184 |- | style="text-align:left;"| '''[[Argentina]]''' | 87 | 96 | 183 |- | style="text-align:left;"| '''[[Meksika]]''' | 39 | 141 | 180 |- | style="text-align:left;"| '''[[Venesuela]]''' | 53 | 125 | 178 |- | style="text-align:left;"| '''[[Vyetnam]]''' | 88 | 81 | 169 |- | style="text-align:left;"| '''[[Koreya Respublikası|Koreya]]''' | 76 | 92 | 168 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kolumbiya]]''' | 40 | 123 | 163 |- | style="text-align:left;"| '''[[Peru]]''' | 42 | 112 | 154 |- | style="text-align:left;"| '''[[Mavritaniya]]''' | 122 | 5 | 127 |- | style="text-align:left;"| '''[[Azərbaycan]]''' | 52 | 74 | 126 |- | style="text-align:left;"| '''[[Uqanda]]''' | 43 | 71 | 114 |- | style="text-align:left;"| '''[[Monteneqro]]''' | 53 | 59 | 112 |- | style="text-align:left;"| '''[[Estoniya]]''' | 25 | 83 | 108 |- | style="text-align:left;"| '''[[Kot-d’İvuar]]''' | 85 | 16 | 101 |- | style="text-align:left;"| '''[[Yeni Zelandiya]]''' | 29 | 63 | 92 |- | style="text-align:left;"| '''[[Burkina Faso]]''' | 81 | 7 | 88 |- | style="text-align:left;"| '''[[Sloveniya]]''' | 28 | 57 | 85 |- | style="text-align:left;"| '''[[Komor adaları|Komor]]''' | 60 | 17 | 77 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ruanda]]''' | 61 | 10 | 71 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qırğızıstan]]''' | 10 | 53 | 63 |- | style="text-align:left;"| '''[[Qambiya]]''' | 52 | 8 | 60 |- | style="text-align:left;"| '''[[Səudiyyə Ərəbistanı]]''' | 40 | 18 | 58 |- | style="text-align:left;"| '''[[Zimbabve]]''' | 29 | 28 | 57 |- | style="text-align:left;"| '''[[Panama]]''' | 36 | 19 | 55 |- | style="text-align:left;"| '''[[Ekvador]]''' | 10 | 41 | 51 |- | style="text-align:left;"| '''[[Koreya Xalq Demokratik Respublikası|Şimali Koreya]]''' | 25 | 20 | 45 |- | style="text-align:left;"| '''[[Malta]]''' | 13 | 28 | 41 |- | style="text-align:left;"| '''[[Nepal]]''' | 31 | 10 | 41 |- | style="text-align:left;"| '''[[Paraqvay]]''' | 4 | 36 | 40 |- | style="text-align:left;"| '''[[Lyuksemburq]]''' | 16 | 20 | 36 |- | style="text-align:left;"| '''[[Madaqaskar]]''' | 11 | 22 | 33 |- | style="text-align:left;"| '''[[Burundi]]''' | 26 | 7 | 33 |- | style="text-align:left;"| '''[[Uruqvay]]''' | 17 | 16 | 33 |- | style="text-align:left;"| '''[[Sinqapur]]''' | 6 | 26 | 32 |- | style="text-align:left;"| '''[[Salvador]]''' | 6 | 21 | 27 |- | style="text-align:left;"| '''[[Malaziya]]''' | 7 | 20 | 27 |- | style="text-align:left;"| '''[[Honduras]]''' | 5 | 21 | 26 |- | style="text-align:left;"| '''[[Mavriki]]''' | 6 | 19 | 25 |- | style="text-align:left;"| '''[[Nikaraqua]]''' | 9 | 14 | 23 |- | style="text-align:left;"| '''[[Seyşel adaları|Seyşel]]''' | 3 | 19 | 22 |- | style="text-align:left;"| '''[[Tayvan]]''' | 2 | 20 | 22 |- | style="text-align:left;"| '''[[Türkmənistan]]''' | 6 | 14 | 20 |- | style="text-align:left;"| '''[[İslandiya]]''' | 7 | 13 | 20 |- | style="text-align:left;"| '''Təsniflənməmiş''' | 2 620 | 2 205 | 4 825 |} == Etnik tərkib, dil və etiqad == [[Şəkil:Greece linguistic minorities.svg|300px|thumb|right|Yunanıstandakı linqvistiq azlıqların ənənəvi olaraq əhəmiyyətli dərəcədə olduqları ərazilər]] Yunanıstan çoxdinli və çoxmillətli dövlətdir. 2011-ci ildə gerçəkləşmiş son rəsmi siyahıyaalınmaya əsasən ölkədə rəsmən qeydə alınmış əhalinin 8.43%-ni xarici ölkələrin vətəndaşları təşkil edir. Yunanıstan vətəndaşlarının əksəriyyəti etnik yunanlardan ibarətdir. Yunanlardan başqa bu ölkə vətəndaşları əsasən etnik türklərdən, slavyanlardan, [[arumınlar]]dan və [[albanlar]]dan, qismən isə [[ermənilər]]dən və [[qaraçılar]]dan, az sayda isə digər etnik qruplardan ibarətdir. {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Dil ! colspan="9" | 15-16 may, 1928-ci il əhalinin siyahıyaalınmasına əsasən<ref name="Tableau 12. Répartition de la population de la Grèce par religion et langue (recens, de 1928)">[http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE Ελληνική Στατιστική Αρχή] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150213000000/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE |date=2015-02-13 }}: [http://dlib.statistics.gr/Book/GRESYE_02_0101_00022.pdf Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928 - Πραγματικός πληθυσμός - Τόπος Γεννήσεως - Θρησκεία και Γλώσσα - Υπηκοότης Αθήνα, Εθνικό Τυπογραφείο 1935] {{Dil-fr|Tableau 12. Répartition de la population de la Grèce par religion et langue (recens, de 1928)}}</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Danışanların<br/>ana dili ! % ! Ortodoks<br/>xristianlar ! Katolik<br/>xristianlar ! Protestant<br/>xristianlar ! Müsəlmanlar ! İudaistlər ! Digər<br/>dinlər ! Ateistlər |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 6 204 684<ref group=q>Onlardan [https://web.archive.org/web/20150918193153/http://www.hips.hacettepe.edu.tr/nbd_cilt25/mutlu.pdf 1.105.216] nəfəri müasir Türkiyə ərazisindən bir neçə il öncə mübadilə ilə köçürülmüş əhali idi.</ref> | 100.00 | 5 961 529 | 35 182 | 9 003 | 126 017 | 72 791 | 45 | 117 |- | style="text-align:left;"| '''[[Yunan dili]]''' | 5 759 523 | 92.83 | 5 716 100 | 27 747 | 3 867 | 2 623 | 9 090 | 15 | 81 |- | style="text-align:left;"| '''[[Türk dili]]''' | 191 254 | 3.08 | 103 642 | 327 | 760 | 86 506 | 17 | 1 | 1 |- | style="text-align:left;"| '''[[Makedon dili]]'''<ref group=q>Makedon dili: Yunanıstanda 1928-ci ildə aparılmış sayımda rəsmən '''Makedonslavyan dili''' ({{Dil-el|Μακεδονοσλαβική γλώσσα}}) olaraq, 1951-ci ildə aparılmış sayımda isə rəsmən '''Slavyan dili''' ({{Dil-el|Σλάβικη γλώσσα}}) olaraq qeydə alınıb.</ref> | 81 984 | 1.32 | 81 444 | 68 | 11 | 2 | 58 | 0 | 1 |- | style="text-align:left;"| '''[[İspan dili]]''' | 63 200 | 1.02 | 28 | 58 | 41 | 72 | 62 999 | 0 | 2 |- | style="text-align:left;"| '''[[Erməni dili]]''' | 33 634 | 0.54 | 31 038 | 1 136 | 1 432 | 16 | 10 | 2 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Arumın dili]]'''<ref group=q>Arumın dili: Yunanıstanda 1928-ci və 1951-ci illərdəki sayımlarda rəsmən '''Kutsovlax dili''' ({{Dil-el|Κουτσοβλάχικη γλώσσα}}) olaraq qeydə alınıb.</ref> | 19 703 | 0.32 | 19 679 | 9 | 2 | 3 | 10 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Alban dili]]''' | 18 773 | 0.30 | 95 | 59 | 17 | 18 598 | 3 | 1 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Pomak dili]]'''<ref group=q>Pomak dili: Yunanıstanda 1928-ci ildə aparılmış sayımda rəsmən '''Bolqar dili''' ({{Dil-el|Βουλγαρική γλώσσα}}) olaraq, 1951-ci ildə aparılmış sayımda isə rəsmən '''Pomak dili''' ({{Dil-el|Πομακική γλώσσα}}) olaraq qeydə alınıb.</ref> | 16 775 | 0.27 | 20 | 0 | 0 | 16 755 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Roman dili]]''' | 4 998 | 0.08 | 3 853 | 0 | 1 | 1 130 | 0 | 14 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rus dili]]''' | 3 295 | 0.05 | 3 177 | 49 | 14 | 3 | 40 | 0 | 12 |- | style="text-align:left;"| '''[[İtalyan dili]]''' | 3 199 | 0.05 | 98 | 2 878 | 18 | 1 | 203 | 0 | 1 |- | style="text-align:left;"| '''[[İngilis dili]]''' | 2 098 | 0.03 | 201 | 274 | 1 605 | 1 | 15 | 0 | 2 |- | style="text-align:left;"| '''Digər''' | 6 248 | 0.10 | 1 754 | 2 577 | 1 235 | 307 | 346 | 12 | 17 |} {| class="wikitable" style="text-align: right;" |- style="background:#e0e0e0;" ! rowspan="2" | Dil ! colspan="11" | 7 aprel, 1951-ci il əhalinin siyahıyaalınmasına əsasən<ref name="Αποτελέσματα της απογραφής του πληθυσμού της 7ης Απριλίου 1951">[http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE Ελληνική Στατιστική Αρχή] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20150213000000/http://www.statistics.gr/portal/page/portal/ESYE |date=2015-02-13 }}: [http://dlib.statistics.gr/Book/GRESYE_02_0101_00029.pdf Αποτελέσματα της απογραφής του πληθυσμού της 7ης Απριλίου 1951. Τόμος II. Πίνακες Δημογραφικών και Κοινωνικών Χαρακτηριστικά του πληθυσμού, ] ({{Dil-fr|Resultats du recensement de la population effectue le 7 Avril 1951. Volume II. Tableaux des Caractéristiques Démographiques et Sociales de la Population, Athènes: Imprimerie nationale, 1947. Table des matières —> Tableaux. 7. Population de fait par religion, langue maternelle et sexe, page 184}})</ref><ref name="page XI">'''Minorities in Greece. Aspects of a plural society.''' First published in the United Kingdom by C. Hurst & Co. (Publishers) Ltd, 38 King Street, London WC2E 8.JZ in association with the Centre of Contemporary Greek Studies 2002 selection, editorial material and introduction, Richard Clogg. : Contents —> Notes on the contributors —> İntroduction, page XI</ref> |- style="background:#e0e0e0;" ! Danışanların<br/>ana dili ! % ! Ortodoks<br/>xristianlar ! Katolik<br/>xristianlar ! Protestant<br/>xristianlar ! Monofizit<br/>xristianlar ! Digər<br/>xristianlar ! Müsəlmanlar ! İudaistlər ! Digər<br/>xristian<br/>olmayanlar ! Ateistlər |- | style="text-align:left;"| '''Toplam''' | 7 632 801 | 100.00 | 7 472 559 | 28 430 | 7 034 | 1 205 | 4 438 | 112 665 | 6 325 | 24 | 121 |- | style="text-align:left;"| '''[[Yunan dili]]''' | 7 297 878 | 95.61 | 7 258 657 | 24 965 | 4 954 | 116 | 4 294 | 675 | 4 107 | 13 | 97 |- | style="text-align:left;"| '''[[Türk dili]]''' | 179 895 | 2.36 | 86 838 | 106 | 580 | 59 | 71 | 92 219 | 16 | 0 | 6 |- | style="text-align:left;"| '''[[Makedon dili]]'''<ref group=q>Makedon dili: Yunanıstanda 1928-ci ildə aparılmış sayımda rəsmən '''Makedonslavyan dili''' ({{Dil-el|Μακεδονοσλαβική γλώσσα}}) olaraq, 1951-ci ildə aparılmış sayımda isə rəsmən '''Slavyan dili''' ({{Dil-el|Σλάβικη γλώσσα}}) olaraq qeydə alınıb.</ref> | 41 017 | 0.54 | 40 974 | 34 | 1 | 0 | 0 | 6 | 2 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Arumın dili]]'''<ref group=q>Arumın dili: Yunanıstanda 1928-ci və 1951-ci illərdəki sayımlarda rəsmən '''Kutsovlax dili''' ({{Dil-el|Κουτσοβλάχικη γλώσσα}}) olaraq qeydə alınıb.</ref> | 39 855 | 0.52 | 39 820 | 5 | 13 | 0 | 13 | 4 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Alban dili]]''' | 22 736 | 0.30 | 22 207 | 11 | 13 | 0 | 16 | 487 | 0 | 2 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Pomak dili]]'''<ref group=q>Pomak dili: Yunanıstanda 1928-ci ildə aparılmış sayımda rəsmən '''Bolqar dili''' ({{Dil-el|Βουλγαρική γλώσσα}}) olaraq, 1951-ci ildə aparılmış sayımda isə rəsmən '''Pomak dili''' ({{Dil-el|Πομακική γλώσσα}}) olaraq qeydə alınıb.</ref> | 18 671 | 0.24 | 4 | 0 | 0 | 0 | 0 | 18 667 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Erməni dili]]''' | 8 990 | 0.12 | 7 528 | 283 | 283 | 861 | 17 | 4 | 10 | 0 | 4 |- | style="text-align:left;"| '''[[Roman dili]]''' | 7 429 | 0.10 | 6 774 | 5 | 0 | 156 | 0 | 494 | 0 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rus dili]]''' | 3 815 | 0.05 | 3 771 | 17 | 18 | 1 | 3 | 1 | 4 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Fransız dili]]''' | 2 101 | 0.03 | 639 | 1 204 | 104 | 3 | 3 | 2 | 136 | 0 | 10 |- | style="text-align:left;"| '''[[Rumın dili]]''' | 2 082 | 0.03 | 2 052 | 16 | 8 | 0 | 1 | 0 | 3 | 0 | 2 |- | style="text-align:left;"| '''[[İngilis dili]]''' | 1 456 | 0.02 | 661 | 190 | 572 | 1 | 15 | 0 | 15 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[İspan dili]]''' | 1 339 | 0.02 | 69 | 50 | 0 | 1 | 1 | 0 | 1 218 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[Alman dili]]''' | 1 301 | 0.02 | 421 | 512 | 347 | 0 | 0 | 1 | 20 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[İtalyan dili]]''' | 894 | 0.01 | 147 | 722 | 3 | 0 | 0 | 0 | 22 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''[[İvrit dili]]''' | 853 | 0.01 | 99 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 | 751 | 0 | 0 |- | style="text-align:left;"| '''Digər''' | 2 489 | 0.03 | 1 898 | 307 | 138 | 7 | 4 | 105 | 21 | 9 | 0 |} 1961–ci ildə 8 milyon 387 min nəfər olan Yunanıstan əhalisinin 7 milyon 960 min nəfərini və ya təqribən 95%–ni yunanlar, təqribən 150 min nəfərini slavyan–makedonlar, 115 min nəfərini türklər, 10 min nəfərə qədərini albanlar təşkil edirdi.<ref>Греки. — Общие сведения о стране и народе, стр. 566. // 999 стр.{{oq|ru|Греки — основное население двух государств: Греции и Кипра. В материковой и островной Греции в 1961 г. их насчитывалось 7 млн. 960 тыс. человек из 8 млн. 387 тыс. человек населения страны, т. е. около 95%. Кроме греков, на севере Греции живут славяно-македонцы, албанцы, турки, ар ому ны (валахи, влахи, или куцо-влахи), в городах—армяне и др. Славяно-македонцы (около 150 тыс. человек) живут в номах Флорина и Кастория. Романоязычные аромуны, или влахи, по всей вероятности, являются потомками местного населения (как и славяно-македонцы), смешавшегося с романизированными фракийцами а может быть, и кельтами. Название «влахи» в византийскую эпоху получило пренебрежительный оттенок («влах»—грубый, некультурный человек). Греки их называют куцо-влахи («хромые влахи») намекая на их плохое знание греческого языка. Большинство турок после 1923 г. переехало из Греции в Турцию. Некоторое число турок (115 тыс. человек) живет сейчас во Фракии.}}</ref><ref>Албанцы. — Общие сведения о стране и народе, стр. 515. // 999 стр.{{oq|ru|Южнее государственной границы албанцы компактно расселены в Греции на побережье Ионического моря по направлению к городу Превезе. Сейчас в этой области насчитывается менее 10 тыс. албанцев. }}</ref> == Qeydlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Demographics of Greece}} <div class="references-small"> <references group=q/> </div> == İstinadlar == <div style="height: 300px; overflow: auto">{{İstinad siyahısı|3}}</div> [[Kateqoriya:Yunanıstan əhalisi]] d5zv5n0rzh28f631mw6rcv9dlaszhn5 SEO 0 361244 6563841 6562901 2022-08-05T12:16:15Z 176.43.34.211 wikitext text/x-wiki {{qaralama}} '''SEO''' ({{dil-en|Search Engine Optimization}}; {{dil-az|Axtarış Sistemi Optimizasiyası}}) — axtarış sistemləri üzərindən vebsayta və ya veb səhifəyə yönlənmiş vebsayt trafikinin keyfiyyətinin və kəmiyyətinin bir sıra alqoritmlərlə yaxşılaşdırılması prosesi.<ref>{{cite web |url=https://alparslanduygu.com/seo |title=SEO Nedir? |author= |date= 24 kamin 2022|website=alparslanduygu.com |publisher=Rəqəmsal Marketinq İnstitutu |language=tr |access-date= 9 may 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> [https://ozguraltun.com.tr/seo/ SEO]' nun əsas elementləri: Daxili optimallaşdırma və xarici optimallaşdırma Hərtərəfli SEO-ya gəldikdə, iki eyni dərəcədə vacib sahə var: səhifə içi SEO və səhifədənkənar SEO. Səhifədə SEO, reytinqinizi yaxşılaşdırmaq üçün məlumatların yaradılması, veb proqram təminatı, açar sözlər paylanması və s. Veb sayt proqram təminatı, açar söz paylanması, keyfiyyətli məzmunun yaradılması, saytınızın meta teqləri və başlıqları açar sözlə zəngin və yaxşı yazılmışdır. Səhifədənkənar SEO, geri bağlantılar əldə etmək kimi veb saytınızdan kənarda baş verən optimallaşdırmadır. Tənliyin bu hissəsi əlaqəli veb saytlarla əlaqələr qurmaq və insanların paylaşmaq istədikləri məzmun yaratmaq daxildir. Çox ətraflı araşdırma tələb etsə də, SEO üçün çox vacibdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İnternet terminləri]] 26efh9l5au9fo7pp75vxhlztje8x6a3 6563946 6563841 2022-08-05T13:44:17Z Atakhanli 223224 [[User:176.43.34.211|176.43.34.211]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Ezgicanyaprak|Ezgicanyaprak]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{qaralama}} '''SEO''' ({{dil-en|Search Engine Optimization}}; {{dil-az|Axtarış Sistemi Optimizasiyası}}) — axtarış sistemləri üzərindən vebsayta və ya veb səhifəyə yönlənmiş vebsayt trafikinin keyfiyyətinin və kəmiyyətinin bir sıra alqoritmlərlə yaxşılaşdırılması prosesi.<ref>{{cite web |url=https://alparslanduygu.com/seo |title=SEO Nedir? |author= |date= 24 kamin 2022|website=alparslanduygu.com |publisher=Rəqəmsal Marketinq İnstitutu |language=tr |access-date= 9 may 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İnternet terminləri]] nfshho8ndoquo0c25ks6iw6tsx1x4l9 6563947 6563946 2022-08-05T13:44:41Z Atakhanli 223224 [[Special:Contributions/Ezgicanyaprak|Ezgicanyaprak]] ([[User talk:Ezgicanyaprak|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6562901 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{qaralama}} '''SEO''' ({{dil-en|Search Engine Optimization}}; {{dil-az|Axtarış Sistemi Optimizasiyası}}) — axtarış sistemləri üzərindən vebsayta və ya veb səhifəyə yönlənmiş vebsayt trafikinin keyfiyyətinin və kəmiyyətinin bir sıra alqoritmlərlə yaxşılaşdırılması prosesi.<ref>{{cite web |url=https://alparslanduygu.com/seo |title=SEO Nedir? |author= |date= 24 kamin 2022|website=alparslanduygu.com |publisher=Rəqəmsal Marketinq İnstitutu |language=en |access-date= 9 may 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İnternet terminləri]] bobps4esjep608uu01pue1v420087ho 6563948 6563947 2022-08-05T13:44:49Z Atakhanli 223224 [[Special:Contributions/Ezgicanyaprak|Ezgicanyaprak]] ([[User talk:Ezgicanyaprak|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6562898 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{qaralama}} '''SEO''' ({{dil-en|Search Engine Optimization}}; {{dil-az|Axtarış Sistemi Optimizasiyası}}) — axtarış sistemləri üzərindən vebsayta və ya veb səhifəyə yönlənmiş vebsayt trafikinin keyfiyyətinin və kəmiyyətinin bir sıra alqoritmlərlə yaxşılaşdırılması prosesi.<ref>{{cite web |url=https://alparslanduygu.com/seo |title=SEO Nedir? |author= |date= 24 kamin 2022|website=digitalmarketinginstitute.com |publisher=Rəqəmsal Marketinq İnstitutu |language=en |access-date= 9 may 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İnternet terminləri]] eyxo9pv43gg1pesvcjcsxhiyuck5ee7 6563949 6563948 2022-08-05T13:44:57Z Atakhanli 223224 [[Special:Contributions/Ezgicanyaprak|Ezgicanyaprak]] ([[User talk:Ezgicanyaprak|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6562896 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{qaralama}} '''SEO''' ({{dil-en|Search Engine Optimization}}; {{dil-az|Axtarış Sistemi Optimizasiyası}}) — axtarış sistemləri üzərindən vebsayta və ya veb səhifəyə yönlənmiş vebsayt trafikinin keyfiyyətinin və kəmiyyətinin bir sıra alqoritmlərlə yaxşılaşdırılması prosesi.<ref>{{cite web |url=https://digitalmarketinginstitute.com/blog/what-is-seo |title=What is SEO and how does it work? |author= |date= 21 oktyabr 2019|website=digitalmarketinginstitute.com |publisher=Rəqəmsal Marketinq İnstitutu |language=en |access-date= 9 may 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İnternet terminləri]] 7h80h646b5r6ah23ynggt2l0bh306sm Heyvanıstan 0 361681 6563882 6375325 2022-08-05T12:59:08Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:2011-ci ilin kitabları]] silindi wikitext text/x-wiki {{Kitab | Adı = Heyvanıstan | Orijinal adı = {{Dil-en|Animal Farm}} | Şəkil = Heyvanıstan.jpg | Şəkil ölçüsü = 250 | Şəkil izah = Kitabın [[azərbaycanca]] ilk nəşrinin üz qabığı (Şəkil: [[Molla Nəsrəddin jurnalı]] №30) | Müəllif = [[Corc Oruell]] | Janr = [[Roman]] | Dil = [[İngiliscə]] | Ölkə = {{UK}} | Orijinalın nəşri = [[1945]] | Tərcüməçi = [[Vilayət Quliyev]] | Rəssam = | Tərtibat = | Seriya = | Nəşriyyat = [[Qanun nəşriyyatı|Qanun]] | Nəşr = | Cild = Nazik | Səhifə = 143 | Növ = | Tiraj = 1000 | Əvvəlki = | Sonrakı = | isbn = ISBN 978-9952-26-585-9 | Lib = }} '''''Heyvan''''' ferması Corc Oruell tərəfindənilk dəfə 17 avqust 1945-ci ildə İngiltərədə nəşr edilmiş satirik alleqorik romandır .  Kitab, bir cəmiyyət yaratmaq ümidi ilə öz fermerlərinə qarşı üsyan edən bir qrup ferma heyvanının hekayəsindən bəhs edir. Heyvanlar bərabər, azad və xoşbəxt ola bilər. Nəhayət, başlayır və ferma Napoleon adlı bir donuzun diktaturası altında əvvəlki kimi pis bir vəziyyətə gəlir. Oruellin fikrincə, nağıl 1917-ci il Rusiya İnqilabına və sonra Sovet İttifaqının Stalinizm dövrünə gedən hadisələri əks etdirir .  Demokratik sosialist olan Oruell  İosif Stalinin tənqidçisi və Moskvanın idarə etdiyi stalinizmə düşmən münasibət bəsləyirdi . ispan vətəndaş müharibəsi .  İvon Davetə yazdığı məktubda Oruell təsvir etmişdir ''Heyvan ferması Stalinə qarşı'' satirik bir nağıl kimi (“ ''un conte satirique contre Staline'' ”)  və “ Niyə yazıram” (1946) essesində yazırdı ki, “ ''Heyvanlar'' ferması” tam şüurla oxumağa çalışdığı ilk kitabdır. etdiyi işin "siyasi məqsədi və bədii məqsədi bir bütövlükdə birləşdirmək". Orijinal adı ''Animal Farm: A Fairy Story'' idi , lakin 1946-cı ildə nəşr olunanda ABŞ nəşriyyatları altyazıdan imtina etdilər və Oruellin sağlığında tərcümələrdən yalnız biri, Teluqu versiyası onu saxladı. Digər titul variasiyalara "Satira" və "Müasir Satira" kimi subtitrlər daxildir.  Oruell fransızcaya tərcümə üçün ''Union des républiques socialistes Animales'' başlığını təklif etdi, bu , Rusiyanın simvolu olan latınca "ayı" mənasını verən URSA sözünə qısaldılmışdır . O, həmçinin Sovet İttifaqının Fransız adı, ''Union des républiques socialistes soviétiques'' adı ilə də ifa edilmişdir . Oruell kitabı 1943-cü ilin noyabrından 1944-cü ilin fevralına qədər Böyük Britaniyanın Sovet İttifaqı ilə faşist Almaniyasına qarşı müharibə zamanı ittifaqda olduğu və İngilis ziyalılarının Stalinə böyük hörmət bəslədiyi bir vaxtda yazıb.  Əlyazma əvvəlcə bir sıra Britaniya və Amerika nəşriyyatları tərəfindən rədd edildi,  Oruellin özlərindən biri olan Viktor Qollanc da daxil olmaqla , nəşrini gecikdirdi. Müharibə zamanı ittifaq yerini Soyuq Müharibəyə buraxdığı üçün beynəlxalq münasibətlər qismən dəyişdirildiyi üçün göründüyü zaman böyük bir kommersiya uğuru oldu . ''Time'' jurnalı kitabı ingilisdilli 100 ən yaxşı romandan biri kimi seçdi (1923-2005);  o, həmçinin 20-ci əsrin ən yaxşı romanlarının Müasir Kitabxana Siyahısında 31-ci , və BBC - nin The Big Read sorğusunda 46-cı yerdə göstərilmişdir.  1996-cı ildə Retrospektiv Hüqo Mükafatını qazandı və Qərb Dünyasının Böyük Kitabları seçiminə daxil edilmişdir. == Süjet == İngiltərənin Willingdon yaxınlığındakı zəif idarə olunan Manor Farm , məsuliyyətsiz və alkoqolik fermer cənab Consun laqeydliyi nəticəsində heyvan əhalisinin üsyanına hazırlaşır . Bir gecə uca qaban, Qoca Mayor konfrans keçirir, orada insanları devirməyə çağırır və heyvanlara "İngiltərənin heyvanları " adlı inqilabi mahnını öyrədir . Qoca Mayor öləndə iki gənc donuz, Snowball və Napoleon, əmri öz üzərinə götür və üsyan et, cənab Consu fermadan qovdu və əmlakın adını "Heyvan ferması" adlandırdı. Onlar Animalizmin Yeddi Əmrini qəbul edirlər ki, bunlardan ən mühümü “Bütün heyvanlar bərabərdir”. Tövlənin bir tərəfində fərman iri hərflərlə rənglənib. Qartopu heyvanlara oxumağı və yazmağı öyrədir, Napoleon isə gənc balaları Animalizm prinsipləri ilə öyrədir.. Animal Farm-ın başlanğıcını qeyd etmək üçün Snowball ağ dırnaqlı və buynuzlu yaşıl bayraq qaldırır. Yemək boldur, təsərrüfat rəvan işləyir. Donuzlar özlərini rəhbər vəzifələrə qaldırır və guya şəxsi sağlamlıqları üçün xüsusi yeməklər ayırırlar. Cənab Cons və tərəfdaşlarının fermanı geri almaq üçün uğursuz cəhdindən sonra (sonralar "İnəkxananın döyüşü" adlandırıldı), Snoubol külək dəyirmanı tikərək fermanı modernləşdirmək planlarını açıqlayır . Napoleon bu fikrə qarşı çıxır və Napoleonun itlərinin Snoubolu qovması və Napoleonun özünü ali baş komandan elan etməsi ilə nəticələnən işlər baş verir. Napoleon fermanın idarəetmə strukturunda dəyişikliklər edərək, iclasları fermanı idarə edəcək donuzlardan ibarət komitə ilə əvəz edir. Squealer adlı gənc donuzçu vasitəsilə Napoleon yel dəyirmanı ideyasına borclu olduğunu iddia edərək Snowball-un yalnız heyvanları öz tərəfinə çəkməyə çalışdığını iddia edir. Heyvanlar yel dəyirmanı ilə daha asan həyat vədi ilə daha çox işləyirlər. Heyvanlar şiddətli fırtınadan sonra yel dəyirmanının çökdüyünü görəndə Napoleon və Squealer heyvanları Snowball-un onların layihəsini sabotaj etməyə çalışdığına inandırır və təmizləməyə başlayırlar.Napoleonun köhnə rəqibi ilə yoldaşlıq etməkdə ittiham etdiyi heyvan ferması. Bəzi heyvanlar İnək Tövləsi Döyüşünü xatırlayanda, Napoleon (döyüş zamanı heç bir yerdə tapılmadı) tədricən Snoubolu elə ləkələyir ki, o, cənab Consla əməkdaşlıq edir, hətta Snowballa mükafat verildiyini belə rədd edir. yalandan özünü döyüşün əsas qəhrəmanı kimi təqdim edərkən cəsarət. "İngiltərənin heyvanları" "Heyvan ferması" ilə əvəz olunur, sanki insan həyat tərzini mənimsəyən Napoleonu ("Yoldaş Napoleon") tərənnüm edən himn bəstələnir və oxunur. Napoleon daha sonra ikinci təmizləmə aparır, bu müddətdə Snowball-a süjetlərdə kömək etdiyi iddia edilən bir çox heyvan Napoleonun itləri tərəfindən edam edilir və bu, qalan heyvanları narahat edir. Çətinliklərinə baxmayaraq, Qonşu fermer cənab Frederik bərpa edilmiş yel dəyirmanını partlatmaq üçün partlayıcı tozdan istifadə edərək fermaya hücum edir. Heyvanlar döyüşdə qalib gəlsələr də, bunu çox baha başa gəlirlər , çünki bir çoxları, o cümlədən işçi at Bokser yaralanır. Bundan sağalsa da, Boxer külək dəyirmanında işləyərkən (həmin vaxt demək olar ki, 12 yaşında idi) yıxılır. Onu çubuqla aparırlarnin mikroavtobusu və Benjamin adlı eşşək heyvanları bu barədə xəbərdar edir, lakin Squealer heyvanları mikroavtobusun heyvan xəstəxanası tərəfindən xırdaçıdan satın alındığına və əvvəlki sahibin lövhəsinin yenidən rənglənmədiyinə inandıraraq həyəcan siqnalını tez söndürür. Squealer daha sonra Bokserin ölümünü bildirir və ertəsi gün onu bir festivalla şərəfləndirir. (Bununla belə, Napoleon əslində Bokserin xırdaçıya satılmasını planlaşdırmışdı, ona və onun yaxın ətrafına özlərinə viski almaq üçün pul qazanmağa imkan vermişdi.) İllər keçir, yel dəyirmanı yenidən qurulur və başqa bir külək dəyirmanı tikilir ki, bu da fermaya yaxşı gəlir gətirir. Bununla belə, Snoubolun müzakirə etdiyi ideallar, o cümlədən elektrik işıqlandırması, isitmə və axar su ilə təchiz olunmuş tövlələr unudulur, Napoleon ən xoşbəxt heyvanların sadə həyat sürməsini müdafiə edir. Qartopu, "onu tanıyan bir neçə nəfər istisna olmaqla" Bokserlə birlikdə unudulub. Üsyanda iştirak edən heyvanların çoxu ölü və ya qocadır. Cənab Cons da "ölkənin başqa bir yerində sərxoşlar evində öldüyünü" söyləyərək öldü. Donuzlar dik yeridikcə, qamçı gəzdirdikcə, spirtli içki qəbul etdikcə və paltar geyindikcə insanlara bənzəməyə başlayırlar. Yeddi Əmr yalnız bir ifadə ilə ixtisar edilmişdir: “Bütün heyvanlar bərabərdir, lakin bəzi heyvanlar digərlərindən daha bərabərdir”. Maksim" Napoleon yeni ittifaqı qeyd etdiyi donuzlar və yerli fermerlər üçün şam yeməyi təşkil edir. O, inqilabi ənənələrin praktikasını ləğv edir və "Manor Farm" adını bərpa edir. Kişilər və donuzlar kart oynamağa başlayırlar, oyunda fırıldaq edərkən bir-birlərini yaltaqlayıb tərifləyirlər. Həm Napoleon, həm də fermerlərdən biri olan cənab Pilkinqton eyni vaxtda Ace of Spades oynayır və hər iki tərəf kimin birinci aldatdığı üzərində ucadan mübarizəyə başlayır. Çöldəki heyvanlar donuzlara və insanlara baxdıqda, artıq ikisini bir-birindən ayıra bilmirlər. == Obrazlar == === Donuzlar === * Qoca Mayor – Yaşlı bir mükafat Orta Ağ qaban üsyanı alovlandıran ilham verir. Onu nümayiş etdirərkən Willingdon Beauty də adlandırırlar . O, inqilabın prinsiplərini tərtib etməsi baxımından kommunizmin yaradıcılarından biri olan Karl Marks və Rusiya İnqilabının və ilk Sovet xalqının kommunist lideri Vladimir Leninin alleqorik birləşməsidir . Onun kəllə sümüyünün möhtərəm ictimaiyyətin nümayişinə qoyulması, mumiyalanmış cəsədi qeyri-müəyyən bir yerdə qalan Lenini xatırladır .  Kitabın sonunda kəllə yenidən basdırılır. * Napoleon – “Böyük, olduqca qəddar görünüşlü Berkşir qabanı, fermada yeganə Berkshire qabanı, çox danışan deyil, amma özünəməxsus şəkildə şöhrət qazanmışdır”.  İosif Stalinin alleqoriyası  Napoleon heyvanistanın - ın rəhbəridir. * Qartopu – Napoleonun rəqibi və Consun devrilməsindən sonra fermanın ilkin rəhbəri. Onun həyatı Leon Trotskinin  həyatı ilə paraleldir, lakin həm də Leninin elementlərini birləşdirə bilər. * Squealer - Napoleonun ikinci komandiri və təbliğat naziri kimi xidmət edən, Vyaçeslav Molotovun vəzifəsinə bənzər bir vəzifə tutan kiçik, ağ, kök donuzçu . * Minimus - "İngiltərənin heyvanları" mahnısını oxuduqdan sonra Animal Farm-ın ikinci və üçüncü milli himnlərini yazan poetik donuz qadağandır. Ədəbiyyat nəzəriyyəçisi Con Rodden onu şair Vladimir Mayakovski ilə müqayisə edir . * Donuz balaları - Napoleonun övladları olduqlarına işarə edilir və onun heyvan bərabərsizliyi ideyasına tabe olan heyvanların ilk nəslidir. * Gənc donuzlar - Napoleonun fermanı ələ keçirməsindən şikayətlənən, lakin tez susdurulan və daha sonra edam edilən dörd donuz, Napoleonun ferma təmizliyində öldürülən ilk heyvanlar. Yəqin ki , Qriqori Zinovyev , Lev Kamenev , Nikolay Buxarin və Aleksey Rıkovun Böyük Təmizlənməsinə əsaslanır . * Pinkeye - Yalnız bir dəfə adı çəkilən kiçik donuz; o, Napoleona sui-qəsd cəhdi ilə bağlı şayiələrə cavab olaraq, zəhərlənmədiyinə əmin olmaq üçün Napoleonun yeməyindən nümunə götürən dad testçisidir. === İnsanlar === * Cənab Cons – İçki aludəçisi, Manor Farm-ın, bərbad vəziyyətdə olan fermanın ilk sahibi, tez-tez iş başında çörək verən fermerlər. O , 1917-ci il Fevral İnqilabından sonra taxt-tacdan əl çəkmiş və ailəsinin qalan hissəsi ilə birlikdə bolşeviklər tərəfindən öldürülmüş Rusiya çarı II Nikolayın 17 iyul 1918-ci ildə. Jones içki içdikdən sonra heyvanlar üsyan qaldırır, ertəsi gün aclıqdan qayıdır və onlara tamamilə laqeyd yanaşır. Cons evlidir, lakin həyat yoldaşı kitabda heç bir aktiv rol oynamır. O, deyəsən ərinin sərxoşluğu ilə yaşayır, əri gecəyə qədər içki içib yatarkən yatmağa gedir. Yeganə başqa görünüşündə o, tələsik bir neçə əşyanı səyahət çantasına atır və heyvanların üsyan etdiyini görüb qaçır. Kitabın sonuna yaxın ferma əkinçilərindən biri köhnə bazar paltarını geyinir. * Cənab Frederik – Napoleonla qısa müddət ərzində ittifaqa girən kiçik, lakin baxımlı qonşu ferma olan Pinchfield Farm-ın sərt sahibi.  Animal Farm bir tərəfdə Pinchfield və digər tərəfdən Foxwood ilə torpaq sərhədlərini bölüşür və bu, Animal Farm-ı iki mübahisə edən fermer arasında "bufer zona" edir. Heyvan fermasının heyvanları Frederikdən dəhşətə gəlir, çünki onun heyvanlarını təhqir etməsi və xoruz döyüşməklə əylənməsi barədə şayiələr yayılır.. Napoleon, Pilkinqtonun da axtardığı artıq ağacları satmaq üçün Frederiklə ittifaqa girir, lakin Frederikin ona saxta pul ödədiyini öyrənib qəzəblənir. Fırıldaqdan qısa müddət sonra Frederik və adamları Animal Farm-a hücum edərək çoxlu heyvanları öldürür və yel dəyirmanını məhv edir. Qısa ittifaq və sonrakı işğal Molotov-Ribbentrop Paktı və Barbarossa Əməliyyatına işarə edə bilər . * Cənab Pilkinqton – Alaq otları ilə örtülmüş böyük qonşu ferma olan Foxwood Farm-ın asan gedən, lakin məkrli və varlı sahibi. Pilkinqton Frederikdən daha varlıdır və daha çox torpaq sahibidir, lakin onun təsərrüfatının Frederikin kiçik, lakin daha səmərəli idarə olunan təsərrüfatından fərqli olaraq qayğıya ehtiyacı var. Frederiklə pis münasibətdə olsa da, Pilkinqton Consu devirən heyvan inqilabından da narahatdır və bunun onun da başına gələ biləcəyindən narahatdır. * Cənab Whymper - Napoleon tərəfindən Animal Farm və insan cəmiyyəti arasında əlaqə rolunu oynayan bir adam. Əvvəlcə o, it peçenyesi və parafin mumu kimi təsərrüfatda istehsalı mümkün olmayan ehtiyacları almağa alışsa da, sonradan donuzlar üçün spirt kimi dəbdəbəli şeylər alır. === Atlar === * Boksçu - Sadiq, mehriban, fədakar, son dərəcə güclü, çalışqan və hörmətli araba atı, olduqca sadəlövh və inandırıcı olsa da.  Boksçu fermada fiziki əməyin böyük hissəsini görür. Onun “Napoleon həmişə haqlıdır” inancına sahib olduğu göstərilir. Bir nöqtədə o, Squealerin Snowball-un həmişə fermanın rifahına qarşı olduğu ifadəsinə etiraz etdi və ona Napoleonun itlərinin hücumunu qazandırdı. Lakin Boxer-in böyük gücü hücumu dəf edir, donuzları onların səlahiyyətlərinə qarşı çıxa biləcəyindən narahat edir. Boksçu Staxanovçular hərəkatının çalışqan və həvəsli nümunəsi olan Aleksey Staxanovla müqayisə edilir .  O, “sadiq və güclü” kimi təsvir edilmişdir; daha çox çalışarsa istənilən problemin həll olunacağına inanır.  Boksçu yaralananda, Napoleon özünə viski almaq üçün onu yerli aşçıya satır və Squealer hərəkətli bir hesab verir və Bokserin ölümünü saxtalaşdırır. * Mollie – Çarın süqutundan sonra Rusiyanı tərk edənlərə bənzər tərzdə inqilabdan sonra tez bir zamanda başqa fermaya gedən, özünü düşünən, özünü sevən və boş-boş gənc ağ madyan.  Onun adı yalnız bir dəfə təkrarlanır. * Yonca - Xüsusilə Boksçuya qayğı göstərən, tez-tez özünü çox itələyən incə, qayğıkeş madyan. Clover əlifbanın bütün hərflərini oxuya bilir, lakin "sözləri birləşdirə" bilmir. Deyəsən, o, Napoleon və Squealerin qurduqları hiyləgər hiylələrə və sxemlərə əl atır. * Benjamin – Eşşək, fermanın ən qədim, ən müdrik heyvanlarından biri və düzgün oxuya bilən azsaylı heyvanlardan biridir. O, skeptik, temperamentli və kinlidir: ən çox qeyd etdiyi söz: "Həyat həmişə olduğu kimi davam edəcək - yəni pis". Akademik Morris Dikşteyn “bu məxluqun sonsuz skeptisizmində Oruellin özünə aid bir toxunuş” olduğunu irəli sürdü '' və həqiqətən də dostları Oruell “ Heyvan fermasında'' onun gileylənən eşşəyi Benjaminin adı ilə “Eşşək Corc” adlandırırdılar . === Digər heyvanlar === * Muriel - Təsərrüfatdakı bütün heyvanlarla dost olan müdrik qoca keçi. Benjamin kimi, Muriel də fermada donuz olmayan, lakin oxuya bilən azsaylı heyvanlardan biridir. * Bala - Jessie və Bluebell'in övladları, balaları doğulanda Napoleon götürdü və onun güclü təhlükəsizlik qüvvəsi kimi xidmət etmək üçün böyüdü. * Musa – Qarğa, "Cənab Consun xüsusi ev heyvanı, casus və nağılçı idi, lakin o, həm də ağıllı danışan idi."  Əvvəlcə xanım Consu sürgünə gedəndən sonra o, bir neçə ildən sonra yenidən peyda olur və danışıq, lakin işləmək roluna davam edir. O, Heyvan Təsərrüfatının sakinlərini buludların o tayındakı möcüzəli yerin nağılları ilə sevindirir: "Şəkərli dağı, biz yoxsul heyvanların zəhmətimizdən əbədi istirahət edəcəyi o xoşbəxt ölkə!" Oruell qurulmuş dini “kahinliyin qara qarğası – öləndə səmada tort vəd edən və hakimiyyətdə olan hər kəsə sədaqətlə xidmət edən” kimi təsvir edir. Onun heyvanlara təbliği onları ürəkləndirir və Napoleon Musaya fermada "gündəlik bir pivə giləsi" ilə yaşamağa icazə verir.İkinci Dünya Müharibəsi illərində Rus Pravoslav Kilsəsi . * Qoyunlar - Onlara fərdi adlar və ya şəxsiyyətlər verilmir. Onlar Animalizm və fermanın siyasi ab-havası haqqında məhdud anlayış nümayiş etdirirlər, lakin buna baxmayaraq, onlar Napoleonun ideallarına dəstəklərini Snoubolla çıxışları və görüşləri zamanı cingiltilərlə səsləndirdikləri üçün kor-koranə uyğunluğun Onların davamlı olaraq “dörd ayaq yaxşı, iki ayaq pis” deməsi, Stalin Trotskini boğmaq üçün isterik izdihamdan istifadə etdiyi kimi, Snowball-dan istənilən müxalifəti və ya alternativ fikirləri boğmaq üçün bir vasitə kimi istifadə edildi.  Kitabın sonuna doğru Squealer (təbliğatçı) qoyunlara öz şüarını "dörd ayaq yaxşı, iki ayaq daha yaxşı" olaraq dəyişdirməyi öyrədir. * Toyuqlar – Həmçinin adları açıqlanmayan toyuqlara inqilabın əvvəlində vəd edilir ki, onlardan oğurlanmış yumurtalarını cənab Consun altında saxlamağa nail olacaqlar. Lakin onların yumurtaları Heyvan Farmından kənardan mal almaq şərti ilə tezliklə onlardan alınır. Toyuqlar Napoleona qarşı uğursuz da olsa üsyan edən ilklərdəndir. * İnəklər – Həmçinin adları açıqlanmayan inəklər, südlərinin oğurlanmayacağı, lakin öz buzovlarını yetişdirmək üçün istifadə oluna biləcəyi vədləri ilə inqilaba cəlb olunurlar. Onların südləri daha sonra onları sağmağı öyrənən donuzlar tərəfindən oğurlanır. Süd hər gün donuzların püresinə qarışdırılır, digər heyvanlara isə belə dəbdəbələr verilmir. * Pişik – Adı açıqlanmayan və heç vaxt heç bir iş görməyib, pişik uzun müddət yox idi və bağışlanır, çünki onun bəhanələri çox inandırıcıdır və o, "o qədər mehribanlıqla mırıldanırdı ki, onun yaxşı niyyətinə inanmamaq mümkün deyildi".  O, təsərrüfat siyasəti ilə maraqlanmır və seçkidə iştirak etdiyi kimi qeydə alınan yeganə dəfə onun əslində "hər iki tərəfə səs verdiyi" məlum olur. * Ördəklər – Həmçinin adsızdır. * Xoruzlar – Biri Bokseri erkən oyatmağı təşkil edir, qara biri isə Napoleon üçün truba çalan kimi çıxış edir. * Qazlar - Həm də adsızdır. Bir gander giləmeyvə yeyərək intihar edir. == Janr və üslub == Corc Oruelin ''Heyvandarlıq Təsərrüfatı'' aktuallığı baxımından Orwellin özünə görə "daha geniş tətbiqi" nəzərdə tutulan siyasi satira nümunəsidir.  Stilistik cəhətdən iş Oruellin bəzi digər əsərləri ilə, xüsusilə də ''1984'' -cü ildəki əsərləri ilə çoxlu oxşarlıqları bölüşür , çünki hər ikisi Swiftian Satira əsərləri hesab edilmişdir.  Bundan əlavə, bu iki görkəmli əsər, deyəsən, Oruellin bəşəriyyət üçün gələcəyə qaranlıq baxışını ifadə edir; ''o, Animal Farm'' və ''1984'' -də olanlara bənzər distopiyaların potensial/cari təhlükəsini vurğulayır . Bu cür əsərlərində Oruell İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Avropanın bərbad və travmatik vəziyyətinə aydın şəkildə istinad edir.  Oruellin üslubu və bütövlükdə yazı fəlsəfəsi yazıda həqiqət axtarışı ilə çox məşğul idi.  Oruell siyasətdə aldatmaq və çaşdırmaq üçün sözlərin ümumi istifadə edildiyini hiss etdiyi üçün sadə bir şəkildə ünsiyyət qurmağa sadiq idi.  Bu səbəbdən, o, ''Heyvanlar Təsərrüfatında'' rəvayətçinin qərəzsiz və mürəkkəb olmayan tərzdə danışdığından əmin olmaq üçün diqqətli olur. Fərq heyvanların danışıq və qarşılıqlı əlaqə tərzində görünür, çünki ümumiyyətlə əxlaqlı heyvanlar öz fikirlərini açıq deyirlər, Napoleon kimi fermadakı pis heyvanlar isə dili öz məkrli fikirlərinə cavab verəcək şəkildə bükürlər. arzular.  Bu üslub Oruellin o dövrdə Avropanın üzləşdiyi problemlərə yaxınlığını və Stalinin Sovet Rusiyası haqqında tənqidi şərh vermək əzmini əks etdirir. == Fon == === Mənşəyi və yazısı === Corc Oruell əlyazmanı 1943-cü ilin noyabrından 1944-cü ilin fevralına qədər  İspaniya Vətəndaş Müharibəsi zamanı yaşadıqlarından sonra yazıb və ''bunu Kataloniyaya hörmət'' (1938) əsərində təsvir edib . 1947-ci ildə Ukraynada nəşr olunan ''Animal Farm'' -ın ön sözündə o, İspaniyadakı kommunist təmizləmələrindən qaçmağın ona “totalitar təbliğatın demokratik ölkələrdə maariflənmiş insanların fikrini necə asanlıqla idarə edə biləcəyini” necə öyrətdiyini izah etdi.  Bu, Orueli ilkin sosialist ideallarının Stalinist korrupsiyası kimi gördüyü şeyi ifşa etməyə və şiddətlə qınamağa sövq etdi .  ''Kataloniyaya hörmət'' zəif satıldı; Artur Koestleri gördükdən sonraMoskva məhkəmələri haqqında ən çox satılan ''"Günorta Qaranlıq" əsərində'' Oruell totalitarizmi təsvir etməyin ən yaxşı yolu bədii ədəbiyyat olduğuna qərar verdi. Kitabı yazmazdan dərhal əvvəl Orwell BBC -dən ayrılmışdı . O, İnformasiya Nazirliyinin təbliğatçılar üçün hazırladığı kitabçadan da üzüldü. Kitabçada Sovet İttifaqının ideoloji qorxularını necə yatırtmaq barədə göstərişlər, məsələn, Qırmızı Terrorun nasist təxəyyülünün məhsulu olduğunu iddia etmək göstərişləri var idi. Ön sözdə Oruell kitabın fermada yerləşdirilməsi ideyasının mənbəyini belə təsvir etmişdir: <blockquote>Gördüm ki, on yaşlı, bəlkə də, nəhəng bir at arabasını dar bir cığırla sürür, dönmək istəyəndə onu qamçılayır. Mənə elə gəldi ki, əgər belə heyvanlar öz güclərini bilsəydilər, bizim onlar üzərində gücümüz olmayacaq və insanlar da heyvanları zənginlərin proletariatı istismar etdiyi kimi istismar edirlər.</blockquote>1944-cü ildə alman V-1 uçan bombası onun Londondakı evini dağıdanda əlyazma az qala itmişdi. Orwell səhifələrin toxunulmazlığını tapmaq üçün saatlarla dağıntıları süzdü. == Nəşr == === Nəşr === Oruell əvvəlcə kitabın İngiltərə, ABŞ və Sovet İttifaqı arasında ittifaqı poza biləcəyi qorxusu səbəbindən əlyazmanı çap etməkdə çətinlik çəkdi. ''Dörd naşir Heyvan Təsərrüfatını'' nəşr etməkdən imtina etdi , lakin biri əvvəlcə işi qəbul etdi, lakin İnformasiya Nazirliyi ilə məsləhətləşdikdən sonra ondan imtina etdi .  Nəhayət, Secker və Warburg 1945-ci ildə ilk nəşrini nəşr etdilər. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Orwellə aydın oldu ki, antisovet ədəbiyyatı əksər böyük nəşriyyatların, o cümlədən onun daimi naşiri Qollancın toxunacağı bir şey deyil . O, həmçinin əlyazmanı Faber və Faberə təqdim etdi , burada şair TS Eliot (firmanın direktoru idi) onu rədd etdi; Eliot Oruelə cavab yazaraq kitabın "yaxşı yazısını" və "əsas dürüstlüyünü" təriflədi, lakin bəyan etdi ki, "mən ümumiyyətlə trotskiçi hesab edirəm" baxışına bir qədər rəğbət bəslədikləri təqdirdə onu nəşrə qəbul edəcəklər.". Eliot bu fikrin "inandırıcı olmadığını" söylədi və donuzların fermanı idarə etmək üçün ən yaxşısı olduğunu iddia etdi; o, kiminsə "lazım olanın ... daha çox kommunizm deyil, daha çox ictimai olduğunu" mübahisə edə biləcəyini söylədi. -ruhlu donuzlar".  Oruell 1944-cü ildə Nicholson & Watson-da işləyən André Deutsch -a yazı yazısını oxumağa icazə verdi və Deutsch Nicholson & Watson-un onu nəşr etmək istəyəcəyinə əmin oldu; lakin onlar bunu etmədilər və "mühazirə oxudular. Oruell ''Heyvanlar Təsərrüfatında'' səhvlər kimi qəbul etdiklərinə dair ." ''Partizan Review'' üçün 17 aprel 1944-cü ildə ''London məktubunda'', Oruell yazırdı ki, "indi açıq-aşkar anti-Rusiya mətləbində nəsə çap etmək mümkün deyil. Anti-Rusiya kitabları çıxır, lakin əsasən katolik nəşriyyat firmalarından və həmişə dini və ya açıq şəkildə mürtəce nöqteyi-nəzərdən". ''Əvvəlcə Animal Farm'' -ı qəbul edən naşir Conatan Keyp , Britaniya İnformasiya Nazirliyinin rəsmisi onu xəbərdar etdikdən sonra  kitabı rədd etdi - baxmayaraq ki, əmri verdiyi güman edilən dövlət qulluqçusu sonradan sovet işçisi olduğu məlum oldu. casus.  Leonard Mura yazmaqChristy & Moore ədəbi agentliyinin ortağı, naşir Conatan Keyp qərarın İnformasiya Nazirliyində yüksək vəzifəli bir məmurun məsləhəti ilə qəbul edildiyini izah etdi. Bu cür açıq-aşkar antisovet qərəzliyi qəbuledilməz idi və dominant sinif kimi donuzların seçilməsi xüsusilə təhqiramiz hesab olunurdu. Məntiqli şəkildə güman etmək olar ki, “vacib məmur” Peter Smollett adlı bir adam idi və sonradan sovet agenti kimi üzə çıxarıldı.  Oruell Smollett/Smolkadan şübhələnirdi və o, 1949-cu ildə İnformasiya Tədqiqatları Departamentinə göndərilən Kripto-Kommunistlər və Yoldaşlar siyahısına Oruellin daxil etdiyi adlardan biri olardı . Naşir Orwellə yazaraq deyirdi: <blockquote>Əgər nağıl ümumiyyətlə diktatorlara və bütövlükdə diktaturalara ünvanlansaydı, o zaman nəşr yaxşı olardı, lakin indi gördüyüm kimi, nağıl Rusiya Sovetlərinin və onların iki diktatorunun [Lenin və Stalinin] tərəqqisini o qədər izləyir ki, digər diktaturalar istisna olmaqla, yalnız Rusiyaya şamil edilə bilər. Başqa bir şey: nağılda üstünlük təşkil edən kasta donuzlar olmasaydı, daha az təhqiredici olardı. Düşünürəm ki, hakim kasta kimi donuzların seçilməsi, şübhəsiz ki, bir çox insanı, xüsusən də, şübhəsiz ki, ruslar kimi bir az həssas olan hər kəsi təhqir edəcək.</blockquote>Frederik Uorburq da nəşrə qarşı təzyiqlərlə üzləşdi, hətta öz ofisində olan insanlar və həyat yoldaşı Pamela tərəfindən, Stalinə və Qəhrəman Qırmızı Orduya  qarşı nankorluq zamanı olmadığını düşünən , məğlubiyyətdə böyük rol oynamış [55]. Adolf Hitler . ''“ Posev'' ” qəzetində rusca tərcüməsi çap olundu və “ ''Heyvanlar'' ferması” kitabının rusca tərcüməsinə icazə verərək , Oruell əvvəlcədən bütün qonorarlardan imtina etdi. Almaniyada istehsal olunmuş Ukrayna dilinə tərcümə böyük bir hissəsi Amerika müharibə dövründəki hakimiyyət orqanları tərəfindən müsadirə edilib və Sovet repatriasiya komissiyasına təhvil verilib. 1945-ci ilin oktyabrında Oruell Frederik Uorburqa məktub yazdı və siyasi karikaturaçı Devid Lounun ''Heyvanlar Təsərrüfatını'' təsvir edə biləcəyi ehtimalını izləməkdə maraqlı olduğunu bildirdi . ''Low, " Heyvan Farmında'' yaxşı vaxt keçirdiyini - əla bir satira - bu, mükəmməl şəkildə təsvir edəcəyini " söylədiyi bir məktub yazmışdı . Bundan heç nə alınmadı və 1956-cı ildə Secker & Warburg tərəfindən hazırlanmış və Con Driver tərəfindən təsvir edilmiş sınaq buraxılışı tərk edildi, lakin Folio Society 1984-cü ildə Quentin Blake tərəfindən təsvir edilmiş nəşri və karikaturaçı Ralph Steadman tərəfindən təsvir olunan nəşri Secker & tərəfindən nəşr etdi. 1995-ci ildə Warburg-un ilk nəşrinin əlli illiyini qeyd etmək üçün''Heyvan ferması'' . == Analiz == === Heyvanizm === "Yeddi Əmr" buraya yönləndirir. Noahide kodu üçün Nuhun Yeddi Qanununa baxın . Donuzlar Snowball, Napoleon və Squealer, Old Majorun fikirlərini "tam bir düşüncə sisteminə" uyğunlaşdırırlar, bunu rəsmi olaraq Animalism, Animalism fəlsəfəsi ilə qarışdırmamaq üçün kommunizmə alleqorik istinad adlandırırlar . Tezliklə Napoleon və Squealer Yeddi Əmrin açıq şəkildə qadağan etdiyi insanlarla əlaqəli fəaliyyətlərdə (spirt içmək, çarpayılarda yatmaq, ticarət) iştirak edirlər. Squealer bu humanistləşdirməni izah etmək üçün Yeddi Əmri dəyişdirmək üçün istifadə olunur , Sovet hökumətinin insanların özləri və cəmiyyətləri haqqında inanclarına nəzarət etmək üçün tarixə yenidən baxmasına işarədir.Orijinal əmrlər bunlardır: # İki ayaq üstündə gedən hər şey düşməndir. # Dörd ayaqlı və ya qanadlı hər kəs dostdur. # Heç bir heyvan paltar geyinməməlidir. # Heç bir heyvan yataqda yatmasın. # Heç bir heyvan spirt içməməlidir. # Heç bir heyvan başqa heyvanı öldürməz. # Bütün heyvanlar bərabərdir. Bu əmrlər həm də "Dörd ayaq yaxşı, iki ayaq pis!" Əsasən fermada qoyunlar tərəfindən istifadə olunur, tez-tez Animalizm təbiəti ilə bağlı heyvanlar arasında müzakirələri və fikir ayrılıqlarını pozmaq üçün istifadə olunur. Daha sonra Napoleon və onun donuzları qanunu pozma ittihamlarından təmizlənmək üçün bəzi əmrləri gizlicə nəzərdən keçirirlər. Dəyişdirilmiş əmrlər qalın şriftlə yazılmış dəyişikliklərlə aşağıdakılardır: # Heç bir heyvan çarşaflı çarpayıda '''yatmamalıdır''' . # '''Heç bir heyvan həddindən artıq''' spirt içməməlidir . # Heç bir heyvan başqa bir heyvanı '''səbəbsiz''' öldürməməlidir . Nəhayət, bunlar donuzlar daha çox insanlaşdıqca “Bütün heyvanlar bərabərdir, lakin bəzi heyvanlar digərlərindən daha bərabərdir” və “Dörd ayaq yaxşı, iki ayaq daha yaxşıdır” prinsipləri ilə əvəz olunur. Bu, heyvanları insanlara qarşı birləşdirərək və heyvanların insanların pis vərdişlərinə əməl etmələrinin qarşısını alaraq Heyvan Təsərrüfatında nizam-intizamı təmin etməli olan Yeddi Əmrin orijinal məqsədinə ironik bir bükülmədir. Əmrləri təftiş etməklə, Oruell siyasi dogmanın necə sadə təbliğata çevrilə biləcəyini nümayiş etdirir . == Tərcümə və nəşri == [[Şəkil:Animal Farm - 1st edition.jpg|right|thumb|Kitabın ilk nəşrinin üz qabığı]] Kitab ilk dəfə [[Vilayət Quliyev]] tərəfindən [[azərbaycan dili]]nə tərcümə edilmiş və [[2011]]-ci ildə [[Qanun nəşriyyatı]] tərəfindən nəşr olunmuşdur. [[2013]]-cü ildə kitab təkrar nəşr olunmuşdur. == Xarici keçidlər == * {{cite web|url=http://www.qanun.az/product/corc-oruell-heyvanistan/|title=Corc Oruell Heyvanıstan|author=|date=|work=|publisher=qanun.az|accessdate=2014-05-06|language=az|archive-date=2016-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306100405/http://www.qanun.az/product/corc-oruell-heyvanistan/|url-status=dead}} {{Corc Oruell}} {{İosif Stalin |vəziyyət=collapsed}} [[Kateqoriya:Corc Oruellin əsərləri]] [[Kateqoriya:1943-cü ilin povestləri]] [[Kateqoriya:1945-ci ilin kitabları]] [[Kateqoriya:2013-cü ilin kitabları]] 2zhl09xgtjb2ppx6t88bmrp4h25swqg 6563884 6563882 2022-08-05T12:59:18Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:2013-cü ilin kitabları]] silindi wikitext text/x-wiki {{Kitab | Adı = Heyvanıstan | Orijinal adı = {{Dil-en|Animal Farm}} | Şəkil = Heyvanıstan.jpg | Şəkil ölçüsü = 250 | Şəkil izah = Kitabın [[azərbaycanca]] ilk nəşrinin üz qabığı (Şəkil: [[Molla Nəsrəddin jurnalı]] №30) | Müəllif = [[Corc Oruell]] | Janr = [[Roman]] | Dil = [[İngiliscə]] | Ölkə = {{UK}} | Orijinalın nəşri = [[1945]] | Tərcüməçi = [[Vilayət Quliyev]] | Rəssam = | Tərtibat = | Seriya = | Nəşriyyat = [[Qanun nəşriyyatı|Qanun]] | Nəşr = | Cild = Nazik | Səhifə = 143 | Növ = | Tiraj = 1000 | Əvvəlki = | Sonrakı = | isbn = ISBN 978-9952-26-585-9 | Lib = }} '''''Heyvan''''' ferması Corc Oruell tərəfindənilk dəfə 17 avqust 1945-ci ildə İngiltərədə nəşr edilmiş satirik alleqorik romandır .  Kitab, bir cəmiyyət yaratmaq ümidi ilə öz fermerlərinə qarşı üsyan edən bir qrup ferma heyvanının hekayəsindən bəhs edir. Heyvanlar bərabər, azad və xoşbəxt ola bilər. Nəhayət, başlayır və ferma Napoleon adlı bir donuzun diktaturası altında əvvəlki kimi pis bir vəziyyətə gəlir. Oruellin fikrincə, nağıl 1917-ci il Rusiya İnqilabına və sonra Sovet İttifaqının Stalinizm dövrünə gedən hadisələri əks etdirir .  Demokratik sosialist olan Oruell  İosif Stalinin tənqidçisi və Moskvanın idarə etdiyi stalinizmə düşmən münasibət bəsləyirdi . ispan vətəndaş müharibəsi .  İvon Davetə yazdığı məktubda Oruell təsvir etmişdir ''Heyvan ferması Stalinə qarşı'' satirik bir nağıl kimi (“ ''un conte satirique contre Staline'' ”)  və “ Niyə yazıram” (1946) essesində yazırdı ki, “ ''Heyvanlar'' ferması” tam şüurla oxumağa çalışdığı ilk kitabdır. etdiyi işin "siyasi məqsədi və bədii məqsədi bir bütövlükdə birləşdirmək". Orijinal adı ''Animal Farm: A Fairy Story'' idi , lakin 1946-cı ildə nəşr olunanda ABŞ nəşriyyatları altyazıdan imtina etdilər və Oruellin sağlığında tərcümələrdən yalnız biri, Teluqu versiyası onu saxladı. Digər titul variasiyalara "Satira" və "Müasir Satira" kimi subtitrlər daxildir.  Oruell fransızcaya tərcümə üçün ''Union des républiques socialistes Animales'' başlığını təklif etdi, bu , Rusiyanın simvolu olan latınca "ayı" mənasını verən URSA sözünə qısaldılmışdır . O, həmçinin Sovet İttifaqının Fransız adı, ''Union des républiques socialistes soviétiques'' adı ilə də ifa edilmişdir . Oruell kitabı 1943-cü ilin noyabrından 1944-cü ilin fevralına qədər Böyük Britaniyanın Sovet İttifaqı ilə faşist Almaniyasına qarşı müharibə zamanı ittifaqda olduğu və İngilis ziyalılarının Stalinə böyük hörmət bəslədiyi bir vaxtda yazıb.  Əlyazma əvvəlcə bir sıra Britaniya və Amerika nəşriyyatları tərəfindən rədd edildi,  Oruellin özlərindən biri olan Viktor Qollanc da daxil olmaqla , nəşrini gecikdirdi. Müharibə zamanı ittifaq yerini Soyuq Müharibəyə buraxdığı üçün beynəlxalq münasibətlər qismən dəyişdirildiyi üçün göründüyü zaman böyük bir kommersiya uğuru oldu . ''Time'' jurnalı kitabı ingilisdilli 100 ən yaxşı romandan biri kimi seçdi (1923-2005);  o, həmçinin 20-ci əsrin ən yaxşı romanlarının Müasir Kitabxana Siyahısında 31-ci , və BBC - nin The Big Read sorğusunda 46-cı yerdə göstərilmişdir.  1996-cı ildə Retrospektiv Hüqo Mükafatını qazandı və Qərb Dünyasının Böyük Kitabları seçiminə daxil edilmişdir. == Süjet == İngiltərənin Willingdon yaxınlığındakı zəif idarə olunan Manor Farm , məsuliyyətsiz və alkoqolik fermer cənab Consun laqeydliyi nəticəsində heyvan əhalisinin üsyanına hazırlaşır . Bir gecə uca qaban, Qoca Mayor konfrans keçirir, orada insanları devirməyə çağırır və heyvanlara "İngiltərənin heyvanları " adlı inqilabi mahnını öyrədir . Qoca Mayor öləndə iki gənc donuz, Snowball və Napoleon, əmri öz üzərinə götür və üsyan et, cənab Consu fermadan qovdu və əmlakın adını "Heyvan ferması" adlandırdı. Onlar Animalizmin Yeddi Əmrini qəbul edirlər ki, bunlardan ən mühümü “Bütün heyvanlar bərabərdir”. Tövlənin bir tərəfində fərman iri hərflərlə rənglənib. Qartopu heyvanlara oxumağı və yazmağı öyrədir, Napoleon isə gənc balaları Animalizm prinsipləri ilə öyrədir.. Animal Farm-ın başlanğıcını qeyd etmək üçün Snowball ağ dırnaqlı və buynuzlu yaşıl bayraq qaldırır. Yemək boldur, təsərrüfat rəvan işləyir. Donuzlar özlərini rəhbər vəzifələrə qaldırır və guya şəxsi sağlamlıqları üçün xüsusi yeməklər ayırırlar. Cənab Cons və tərəfdaşlarının fermanı geri almaq üçün uğursuz cəhdindən sonra (sonralar "İnəkxananın döyüşü" adlandırıldı), Snoubol külək dəyirmanı tikərək fermanı modernləşdirmək planlarını açıqlayır . Napoleon bu fikrə qarşı çıxır və Napoleonun itlərinin Snoubolu qovması və Napoleonun özünü ali baş komandan elan etməsi ilə nəticələnən işlər baş verir. Napoleon fermanın idarəetmə strukturunda dəyişikliklər edərək, iclasları fermanı idarə edəcək donuzlardan ibarət komitə ilə əvəz edir. Squealer adlı gənc donuzçu vasitəsilə Napoleon yel dəyirmanı ideyasına borclu olduğunu iddia edərək Snowball-un yalnız heyvanları öz tərəfinə çəkməyə çalışdığını iddia edir. Heyvanlar yel dəyirmanı ilə daha asan həyat vədi ilə daha çox işləyirlər. Heyvanlar şiddətli fırtınadan sonra yel dəyirmanının çökdüyünü görəndə Napoleon və Squealer heyvanları Snowball-un onların layihəsini sabotaj etməyə çalışdığına inandırır və təmizləməyə başlayırlar.Napoleonun köhnə rəqibi ilə yoldaşlıq etməkdə ittiham etdiyi heyvan ferması. Bəzi heyvanlar İnək Tövləsi Döyüşünü xatırlayanda, Napoleon (döyüş zamanı heç bir yerdə tapılmadı) tədricən Snoubolu elə ləkələyir ki, o, cənab Consla əməkdaşlıq edir, hətta Snowballa mükafat verildiyini belə rədd edir. yalandan özünü döyüşün əsas qəhrəmanı kimi təqdim edərkən cəsarət. "İngiltərənin heyvanları" "Heyvan ferması" ilə əvəz olunur, sanki insan həyat tərzini mənimsəyən Napoleonu ("Yoldaş Napoleon") tərənnüm edən himn bəstələnir və oxunur. Napoleon daha sonra ikinci təmizləmə aparır, bu müddətdə Snowball-a süjetlərdə kömək etdiyi iddia edilən bir çox heyvan Napoleonun itləri tərəfindən edam edilir və bu, qalan heyvanları narahat edir. Çətinliklərinə baxmayaraq, Qonşu fermer cənab Frederik bərpa edilmiş yel dəyirmanını partlatmaq üçün partlayıcı tozdan istifadə edərək fermaya hücum edir. Heyvanlar döyüşdə qalib gəlsələr də, bunu çox baha başa gəlirlər , çünki bir çoxları, o cümlədən işçi at Bokser yaralanır. Bundan sağalsa da, Boxer külək dəyirmanında işləyərkən (həmin vaxt demək olar ki, 12 yaşında idi) yıxılır. Onu çubuqla aparırlarnin mikroavtobusu və Benjamin adlı eşşək heyvanları bu barədə xəbərdar edir, lakin Squealer heyvanları mikroavtobusun heyvan xəstəxanası tərəfindən xırdaçıdan satın alındığına və əvvəlki sahibin lövhəsinin yenidən rənglənmədiyinə inandıraraq həyəcan siqnalını tez söndürür. Squealer daha sonra Bokserin ölümünü bildirir və ertəsi gün onu bir festivalla şərəfləndirir. (Bununla belə, Napoleon əslində Bokserin xırdaçıya satılmasını planlaşdırmışdı, ona və onun yaxın ətrafına özlərinə viski almaq üçün pul qazanmağa imkan vermişdi.) İllər keçir, yel dəyirmanı yenidən qurulur və başqa bir külək dəyirmanı tikilir ki, bu da fermaya yaxşı gəlir gətirir. Bununla belə, Snoubolun müzakirə etdiyi ideallar, o cümlədən elektrik işıqlandırması, isitmə və axar su ilə təchiz olunmuş tövlələr unudulur, Napoleon ən xoşbəxt heyvanların sadə həyat sürməsini müdafiə edir. Qartopu, "onu tanıyan bir neçə nəfər istisna olmaqla" Bokserlə birlikdə unudulub. Üsyanda iştirak edən heyvanların çoxu ölü və ya qocadır. Cənab Cons da "ölkənin başqa bir yerində sərxoşlar evində öldüyünü" söyləyərək öldü. Donuzlar dik yeridikcə, qamçı gəzdirdikcə, spirtli içki qəbul etdikcə və paltar geyindikcə insanlara bənzəməyə başlayırlar. Yeddi Əmr yalnız bir ifadə ilə ixtisar edilmişdir: “Bütün heyvanlar bərabərdir, lakin bəzi heyvanlar digərlərindən daha bərabərdir”. Maksim" Napoleon yeni ittifaqı qeyd etdiyi donuzlar və yerli fermerlər üçün şam yeməyi təşkil edir. O, inqilabi ənənələrin praktikasını ləğv edir və "Manor Farm" adını bərpa edir. Kişilər və donuzlar kart oynamağa başlayırlar, oyunda fırıldaq edərkən bir-birlərini yaltaqlayıb tərifləyirlər. Həm Napoleon, həm də fermerlərdən biri olan cənab Pilkinqton eyni vaxtda Ace of Spades oynayır və hər iki tərəf kimin birinci aldatdığı üzərində ucadan mübarizəyə başlayır. Çöldəki heyvanlar donuzlara və insanlara baxdıqda, artıq ikisini bir-birindən ayıra bilmirlər. == Obrazlar == === Donuzlar === * Qoca Mayor – Yaşlı bir mükafat Orta Ağ qaban üsyanı alovlandıran ilham verir. Onu nümayiş etdirərkən Willingdon Beauty də adlandırırlar . O, inqilabın prinsiplərini tərtib etməsi baxımından kommunizmin yaradıcılarından biri olan Karl Marks və Rusiya İnqilabının və ilk Sovet xalqının kommunist lideri Vladimir Leninin alleqorik birləşməsidir . Onun kəllə sümüyünün möhtərəm ictimaiyyətin nümayişinə qoyulması, mumiyalanmış cəsədi qeyri-müəyyən bir yerdə qalan Lenini xatırladır .  Kitabın sonunda kəllə yenidən basdırılır. * Napoleon – “Böyük, olduqca qəddar görünüşlü Berkşir qabanı, fermada yeganə Berkshire qabanı, çox danışan deyil, amma özünəməxsus şəkildə şöhrət qazanmışdır”.  İosif Stalinin alleqoriyası  Napoleon heyvanistanın - ın rəhbəridir. * Qartopu – Napoleonun rəqibi və Consun devrilməsindən sonra fermanın ilkin rəhbəri. Onun həyatı Leon Trotskinin  həyatı ilə paraleldir, lakin həm də Leninin elementlərini birləşdirə bilər. * Squealer - Napoleonun ikinci komandiri və təbliğat naziri kimi xidmət edən, Vyaçeslav Molotovun vəzifəsinə bənzər bir vəzifə tutan kiçik, ağ, kök donuzçu . * Minimus - "İngiltərənin heyvanları" mahnısını oxuduqdan sonra Animal Farm-ın ikinci və üçüncü milli himnlərini yazan poetik donuz qadağandır. Ədəbiyyat nəzəriyyəçisi Con Rodden onu şair Vladimir Mayakovski ilə müqayisə edir . * Donuz balaları - Napoleonun övladları olduqlarına işarə edilir və onun heyvan bərabərsizliyi ideyasına tabe olan heyvanların ilk nəslidir. * Gənc donuzlar - Napoleonun fermanı ələ keçirməsindən şikayətlənən, lakin tez susdurulan və daha sonra edam edilən dörd donuz, Napoleonun ferma təmizliyində öldürülən ilk heyvanlar. Yəqin ki , Qriqori Zinovyev , Lev Kamenev , Nikolay Buxarin və Aleksey Rıkovun Böyük Təmizlənməsinə əsaslanır . * Pinkeye - Yalnız bir dəfə adı çəkilən kiçik donuz; o, Napoleona sui-qəsd cəhdi ilə bağlı şayiələrə cavab olaraq, zəhərlənmədiyinə əmin olmaq üçün Napoleonun yeməyindən nümunə götürən dad testçisidir. === İnsanlar === * Cənab Cons – İçki aludəçisi, Manor Farm-ın, bərbad vəziyyətdə olan fermanın ilk sahibi, tez-tez iş başında çörək verən fermerlər. O , 1917-ci il Fevral İnqilabından sonra taxt-tacdan əl çəkmiş və ailəsinin qalan hissəsi ilə birlikdə bolşeviklər tərəfindən öldürülmüş Rusiya çarı II Nikolayın 17 iyul 1918-ci ildə. Jones içki içdikdən sonra heyvanlar üsyan qaldırır, ertəsi gün aclıqdan qayıdır və onlara tamamilə laqeyd yanaşır. Cons evlidir, lakin həyat yoldaşı kitabda heç bir aktiv rol oynamır. O, deyəsən ərinin sərxoşluğu ilə yaşayır, əri gecəyə qədər içki içib yatarkən yatmağa gedir. Yeganə başqa görünüşündə o, tələsik bir neçə əşyanı səyahət çantasına atır və heyvanların üsyan etdiyini görüb qaçır. Kitabın sonuna yaxın ferma əkinçilərindən biri köhnə bazar paltarını geyinir. * Cənab Frederik – Napoleonla qısa müddət ərzində ittifaqa girən kiçik, lakin baxımlı qonşu ferma olan Pinchfield Farm-ın sərt sahibi.  Animal Farm bir tərəfdə Pinchfield və digər tərəfdən Foxwood ilə torpaq sərhədlərini bölüşür və bu, Animal Farm-ı iki mübahisə edən fermer arasında "bufer zona" edir. Heyvan fermasının heyvanları Frederikdən dəhşətə gəlir, çünki onun heyvanlarını təhqir etməsi və xoruz döyüşməklə əylənməsi barədə şayiələr yayılır.. Napoleon, Pilkinqtonun da axtardığı artıq ağacları satmaq üçün Frederiklə ittifaqa girir, lakin Frederikin ona saxta pul ödədiyini öyrənib qəzəblənir. Fırıldaqdan qısa müddət sonra Frederik və adamları Animal Farm-a hücum edərək çoxlu heyvanları öldürür və yel dəyirmanını məhv edir. Qısa ittifaq və sonrakı işğal Molotov-Ribbentrop Paktı və Barbarossa Əməliyyatına işarə edə bilər . * Cənab Pilkinqton – Alaq otları ilə örtülmüş böyük qonşu ferma olan Foxwood Farm-ın asan gedən, lakin məkrli və varlı sahibi. Pilkinqton Frederikdən daha varlıdır və daha çox torpaq sahibidir, lakin onun təsərrüfatının Frederikin kiçik, lakin daha səmərəli idarə olunan təsərrüfatından fərqli olaraq qayğıya ehtiyacı var. Frederiklə pis münasibətdə olsa da, Pilkinqton Consu devirən heyvan inqilabından da narahatdır və bunun onun da başına gələ biləcəyindən narahatdır. * Cənab Whymper - Napoleon tərəfindən Animal Farm və insan cəmiyyəti arasında əlaqə rolunu oynayan bir adam. Əvvəlcə o, it peçenyesi və parafin mumu kimi təsərrüfatda istehsalı mümkün olmayan ehtiyacları almağa alışsa da, sonradan donuzlar üçün spirt kimi dəbdəbəli şeylər alır. === Atlar === * Boksçu - Sadiq, mehriban, fədakar, son dərəcə güclü, çalışqan və hörmətli araba atı, olduqca sadəlövh və inandırıcı olsa da.  Boksçu fermada fiziki əməyin böyük hissəsini görür. Onun “Napoleon həmişə haqlıdır” inancına sahib olduğu göstərilir. Bir nöqtədə o, Squealerin Snowball-un həmişə fermanın rifahına qarşı olduğu ifadəsinə etiraz etdi və ona Napoleonun itlərinin hücumunu qazandırdı. Lakin Boxer-in böyük gücü hücumu dəf edir, donuzları onların səlahiyyətlərinə qarşı çıxa biləcəyindən narahat edir. Boksçu Staxanovçular hərəkatının çalışqan və həvəsli nümunəsi olan Aleksey Staxanovla müqayisə edilir .  O, “sadiq və güclü” kimi təsvir edilmişdir; daha çox çalışarsa istənilən problemin həll olunacağına inanır.  Boksçu yaralananda, Napoleon özünə viski almaq üçün onu yerli aşçıya satır və Squealer hərəkətli bir hesab verir və Bokserin ölümünü saxtalaşdırır. * Mollie – Çarın süqutundan sonra Rusiyanı tərk edənlərə bənzər tərzdə inqilabdan sonra tez bir zamanda başqa fermaya gedən, özünü düşünən, özünü sevən və boş-boş gənc ağ madyan.  Onun adı yalnız bir dəfə təkrarlanır. * Yonca - Xüsusilə Boksçuya qayğı göstərən, tez-tez özünü çox itələyən incə, qayğıkeş madyan. Clover əlifbanın bütün hərflərini oxuya bilir, lakin "sözləri birləşdirə" bilmir. Deyəsən, o, Napoleon və Squealerin qurduqları hiyləgər hiylələrə və sxemlərə əl atır. * Benjamin – Eşşək, fermanın ən qədim, ən müdrik heyvanlarından biri və düzgün oxuya bilən azsaylı heyvanlardan biridir. O, skeptik, temperamentli və kinlidir: ən çox qeyd etdiyi söz: "Həyat həmişə olduğu kimi davam edəcək - yəni pis". Akademik Morris Dikşteyn “bu məxluqun sonsuz skeptisizmində Oruellin özünə aid bir toxunuş” olduğunu irəli sürdü '' və həqiqətən də dostları Oruell “ Heyvan fermasında'' onun gileylənən eşşəyi Benjaminin adı ilə “Eşşək Corc” adlandırırdılar . === Digər heyvanlar === * Muriel - Təsərrüfatdakı bütün heyvanlarla dost olan müdrik qoca keçi. Benjamin kimi, Muriel də fermada donuz olmayan, lakin oxuya bilən azsaylı heyvanlardan biridir. * Bala - Jessie və Bluebell'in övladları, balaları doğulanda Napoleon götürdü və onun güclü təhlükəsizlik qüvvəsi kimi xidmət etmək üçün böyüdü. * Musa – Qarğa, "Cənab Consun xüsusi ev heyvanı, casus və nağılçı idi, lakin o, həm də ağıllı danışan idi."  Əvvəlcə xanım Consu sürgünə gedəndən sonra o, bir neçə ildən sonra yenidən peyda olur və danışıq, lakin işləmək roluna davam edir. O, Heyvan Təsərrüfatının sakinlərini buludların o tayındakı möcüzəli yerin nağılları ilə sevindirir: "Şəkərli dağı, biz yoxsul heyvanların zəhmətimizdən əbədi istirahət edəcəyi o xoşbəxt ölkə!" Oruell qurulmuş dini “kahinliyin qara qarğası – öləndə səmada tort vəd edən və hakimiyyətdə olan hər kəsə sədaqətlə xidmət edən” kimi təsvir edir. Onun heyvanlara təbliği onları ürəkləndirir və Napoleon Musaya fermada "gündəlik bir pivə giləsi" ilə yaşamağa icazə verir.İkinci Dünya Müharibəsi illərində Rus Pravoslav Kilsəsi . * Qoyunlar - Onlara fərdi adlar və ya şəxsiyyətlər verilmir. Onlar Animalizm və fermanın siyasi ab-havası haqqında məhdud anlayış nümayiş etdirirlər, lakin buna baxmayaraq, onlar Napoleonun ideallarına dəstəklərini Snoubolla çıxışları və görüşləri zamanı cingiltilərlə səsləndirdikləri üçün kor-koranə uyğunluğun Onların davamlı olaraq “dörd ayaq yaxşı, iki ayaq pis” deməsi, Stalin Trotskini boğmaq üçün isterik izdihamdan istifadə etdiyi kimi, Snowball-dan istənilən müxalifəti və ya alternativ fikirləri boğmaq üçün bir vasitə kimi istifadə edildi.  Kitabın sonuna doğru Squealer (təbliğatçı) qoyunlara öz şüarını "dörd ayaq yaxşı, iki ayaq daha yaxşı" olaraq dəyişdirməyi öyrədir. * Toyuqlar – Həmçinin adları açıqlanmayan toyuqlara inqilabın əvvəlində vəd edilir ki, onlardan oğurlanmış yumurtalarını cənab Consun altında saxlamağa nail olacaqlar. Lakin onların yumurtaları Heyvan Farmından kənardan mal almaq şərti ilə tezliklə onlardan alınır. Toyuqlar Napoleona qarşı uğursuz da olsa üsyan edən ilklərdəndir. * İnəklər – Həmçinin adları açıqlanmayan inəklər, südlərinin oğurlanmayacağı, lakin öz buzovlarını yetişdirmək üçün istifadə oluna biləcəyi vədləri ilə inqilaba cəlb olunurlar. Onların südləri daha sonra onları sağmağı öyrənən donuzlar tərəfindən oğurlanır. Süd hər gün donuzların püresinə qarışdırılır, digər heyvanlara isə belə dəbdəbələr verilmir. * Pişik – Adı açıqlanmayan və heç vaxt heç bir iş görməyib, pişik uzun müddət yox idi və bağışlanır, çünki onun bəhanələri çox inandırıcıdır və o, "o qədər mehribanlıqla mırıldanırdı ki, onun yaxşı niyyətinə inanmamaq mümkün deyildi".  O, təsərrüfat siyasəti ilə maraqlanmır və seçkidə iştirak etdiyi kimi qeydə alınan yeganə dəfə onun əslində "hər iki tərəfə səs verdiyi" məlum olur. * Ördəklər – Həmçinin adsızdır. * Xoruzlar – Biri Bokseri erkən oyatmağı təşkil edir, qara biri isə Napoleon üçün truba çalan kimi çıxış edir. * Qazlar - Həm də adsızdır. Bir gander giləmeyvə yeyərək intihar edir. == Janr və üslub == Corc Oruelin ''Heyvandarlıq Təsərrüfatı'' aktuallığı baxımından Orwellin özünə görə "daha geniş tətbiqi" nəzərdə tutulan siyasi satira nümunəsidir.  Stilistik cəhətdən iş Oruellin bəzi digər əsərləri ilə, xüsusilə də ''1984'' -cü ildəki əsərləri ilə çoxlu oxşarlıqları bölüşür , çünki hər ikisi Swiftian Satira əsərləri hesab edilmişdir.  Bundan əlavə, bu iki görkəmli əsər, deyəsən, Oruellin bəşəriyyət üçün gələcəyə qaranlıq baxışını ifadə edir; ''o, Animal Farm'' və ''1984'' -də olanlara bənzər distopiyaların potensial/cari təhlükəsini vurğulayır . Bu cür əsərlərində Oruell İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Avropanın bərbad və travmatik vəziyyətinə aydın şəkildə istinad edir.  Oruellin üslubu və bütövlükdə yazı fəlsəfəsi yazıda həqiqət axtarışı ilə çox məşğul idi.  Oruell siyasətdə aldatmaq və çaşdırmaq üçün sözlərin ümumi istifadə edildiyini hiss etdiyi üçün sadə bir şəkildə ünsiyyət qurmağa sadiq idi.  Bu səbəbdən, o, ''Heyvanlar Təsərrüfatında'' rəvayətçinin qərəzsiz və mürəkkəb olmayan tərzdə danışdığından əmin olmaq üçün diqqətli olur. Fərq heyvanların danışıq və qarşılıqlı əlaqə tərzində görünür, çünki ümumiyyətlə əxlaqlı heyvanlar öz fikirlərini açıq deyirlər, Napoleon kimi fermadakı pis heyvanlar isə dili öz məkrli fikirlərinə cavab verəcək şəkildə bükürlər. arzular.  Bu üslub Oruellin o dövrdə Avropanın üzləşdiyi problemlərə yaxınlığını və Stalinin Sovet Rusiyası haqqında tənqidi şərh vermək əzmini əks etdirir. == Fon == === Mənşəyi və yazısı === Corc Oruell əlyazmanı 1943-cü ilin noyabrından 1944-cü ilin fevralına qədər  İspaniya Vətəndaş Müharibəsi zamanı yaşadıqlarından sonra yazıb və ''bunu Kataloniyaya hörmət'' (1938) əsərində təsvir edib . 1947-ci ildə Ukraynada nəşr olunan ''Animal Farm'' -ın ön sözündə o, İspaniyadakı kommunist təmizləmələrindən qaçmağın ona “totalitar təbliğatın demokratik ölkələrdə maariflənmiş insanların fikrini necə asanlıqla idarə edə biləcəyini” necə öyrətdiyini izah etdi.  Bu, Orueli ilkin sosialist ideallarının Stalinist korrupsiyası kimi gördüyü şeyi ifşa etməyə və şiddətlə qınamağa sövq etdi .  ''Kataloniyaya hörmət'' zəif satıldı; Artur Koestleri gördükdən sonraMoskva məhkəmələri haqqında ən çox satılan ''"Günorta Qaranlıq" əsərində'' Oruell totalitarizmi təsvir etməyin ən yaxşı yolu bədii ədəbiyyat olduğuna qərar verdi. Kitabı yazmazdan dərhal əvvəl Orwell BBC -dən ayrılmışdı . O, İnformasiya Nazirliyinin təbliğatçılar üçün hazırladığı kitabçadan da üzüldü. Kitabçada Sovet İttifaqının ideoloji qorxularını necə yatırtmaq barədə göstərişlər, məsələn, Qırmızı Terrorun nasist təxəyyülünün məhsulu olduğunu iddia etmək göstərişləri var idi. Ön sözdə Oruell kitabın fermada yerləşdirilməsi ideyasının mənbəyini belə təsvir etmişdir: <blockquote>Gördüm ki, on yaşlı, bəlkə də, nəhəng bir at arabasını dar bir cığırla sürür, dönmək istəyəndə onu qamçılayır. Mənə elə gəldi ki, əgər belə heyvanlar öz güclərini bilsəydilər, bizim onlar üzərində gücümüz olmayacaq və insanlar da heyvanları zənginlərin proletariatı istismar etdiyi kimi istismar edirlər.</blockquote>1944-cü ildə alman V-1 uçan bombası onun Londondakı evini dağıdanda əlyazma az qala itmişdi. Orwell səhifələrin toxunulmazlığını tapmaq üçün saatlarla dağıntıları süzdü. == Nəşr == === Nəşr === Oruell əvvəlcə kitabın İngiltərə, ABŞ və Sovet İttifaqı arasında ittifaqı poza biləcəyi qorxusu səbəbindən əlyazmanı çap etməkdə çətinlik çəkdi. ''Dörd naşir Heyvan Təsərrüfatını'' nəşr etməkdən imtina etdi , lakin biri əvvəlcə işi qəbul etdi, lakin İnformasiya Nazirliyi ilə məsləhətləşdikdən sonra ondan imtina etdi .  Nəhayət, Secker və Warburg 1945-ci ildə ilk nəşrini nəşr etdilər. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Orwellə aydın oldu ki, antisovet ədəbiyyatı əksər böyük nəşriyyatların, o cümlədən onun daimi naşiri Qollancın toxunacağı bir şey deyil . O, həmçinin əlyazmanı Faber və Faberə təqdim etdi , burada şair TS Eliot (firmanın direktoru idi) onu rədd etdi; Eliot Oruelə cavab yazaraq kitabın "yaxşı yazısını" və "əsas dürüstlüyünü" təriflədi, lakin bəyan etdi ki, "mən ümumiyyətlə trotskiçi hesab edirəm" baxışına bir qədər rəğbət bəslədikləri təqdirdə onu nəşrə qəbul edəcəklər.". Eliot bu fikrin "inandırıcı olmadığını" söylədi və donuzların fermanı idarə etmək üçün ən yaxşısı olduğunu iddia etdi; o, kiminsə "lazım olanın ... daha çox kommunizm deyil, daha çox ictimai olduğunu" mübahisə edə biləcəyini söylədi. -ruhlu donuzlar".  Oruell 1944-cü ildə Nicholson & Watson-da işləyən André Deutsch -a yazı yazısını oxumağa icazə verdi və Deutsch Nicholson & Watson-un onu nəşr etmək istəyəcəyinə əmin oldu; lakin onlar bunu etmədilər və "mühazirə oxudular. Oruell ''Heyvanlar Təsərrüfatında'' səhvlər kimi qəbul etdiklərinə dair ." ''Partizan Review'' üçün 17 aprel 1944-cü ildə ''London məktubunda'', Oruell yazırdı ki, "indi açıq-aşkar anti-Rusiya mətləbində nəsə çap etmək mümkün deyil. Anti-Rusiya kitabları çıxır, lakin əsasən katolik nəşriyyat firmalarından və həmişə dini və ya açıq şəkildə mürtəce nöqteyi-nəzərdən". ''Əvvəlcə Animal Farm'' -ı qəbul edən naşir Conatan Keyp , Britaniya İnformasiya Nazirliyinin rəsmisi onu xəbərdar etdikdən sonra  kitabı rədd etdi - baxmayaraq ki, əmri verdiyi güman edilən dövlət qulluqçusu sonradan sovet işçisi olduğu məlum oldu. casus.  Leonard Mura yazmaqChristy & Moore ədəbi agentliyinin ortağı, naşir Conatan Keyp qərarın İnformasiya Nazirliyində yüksək vəzifəli bir məmurun məsləhəti ilə qəbul edildiyini izah etdi. Bu cür açıq-aşkar antisovet qərəzliyi qəbuledilməz idi və dominant sinif kimi donuzların seçilməsi xüsusilə təhqiramiz hesab olunurdu. Məntiqli şəkildə güman etmək olar ki, “vacib məmur” Peter Smollett adlı bir adam idi və sonradan sovet agenti kimi üzə çıxarıldı.  Oruell Smollett/Smolkadan şübhələnirdi və o, 1949-cu ildə İnformasiya Tədqiqatları Departamentinə göndərilən Kripto-Kommunistlər və Yoldaşlar siyahısına Oruellin daxil etdiyi adlardan biri olardı . Naşir Orwellə yazaraq deyirdi: <blockquote>Əgər nağıl ümumiyyətlə diktatorlara və bütövlükdə diktaturalara ünvanlansaydı, o zaman nəşr yaxşı olardı, lakin indi gördüyüm kimi, nağıl Rusiya Sovetlərinin və onların iki diktatorunun [Lenin və Stalinin] tərəqqisini o qədər izləyir ki, digər diktaturalar istisna olmaqla, yalnız Rusiyaya şamil edilə bilər. Başqa bir şey: nağılda üstünlük təşkil edən kasta donuzlar olmasaydı, daha az təhqiredici olardı. Düşünürəm ki, hakim kasta kimi donuzların seçilməsi, şübhəsiz ki, bir çox insanı, xüsusən də, şübhəsiz ki, ruslar kimi bir az həssas olan hər kəsi təhqir edəcək.</blockquote>Frederik Uorburq da nəşrə qarşı təzyiqlərlə üzləşdi, hətta öz ofisində olan insanlar və həyat yoldaşı Pamela tərəfindən, Stalinə və Qəhrəman Qırmızı Orduya  qarşı nankorluq zamanı olmadığını düşünən , məğlubiyyətdə böyük rol oynamış [55]. Adolf Hitler . ''“ Posev'' ” qəzetində rusca tərcüməsi çap olundu və “ ''Heyvanlar'' ferması” kitabının rusca tərcüməsinə icazə verərək , Oruell əvvəlcədən bütün qonorarlardan imtina etdi. Almaniyada istehsal olunmuş Ukrayna dilinə tərcümə böyük bir hissəsi Amerika müharibə dövründəki hakimiyyət orqanları tərəfindən müsadirə edilib və Sovet repatriasiya komissiyasına təhvil verilib. 1945-ci ilin oktyabrında Oruell Frederik Uorburqa məktub yazdı və siyasi karikaturaçı Devid Lounun ''Heyvanlar Təsərrüfatını'' təsvir edə biləcəyi ehtimalını izləməkdə maraqlı olduğunu bildirdi . ''Low, " Heyvan Farmında'' yaxşı vaxt keçirdiyini - əla bir satira - bu, mükəmməl şəkildə təsvir edəcəyini " söylədiyi bir məktub yazmışdı . Bundan heç nə alınmadı və 1956-cı ildə Secker & Warburg tərəfindən hazırlanmış və Con Driver tərəfindən təsvir edilmiş sınaq buraxılışı tərk edildi, lakin Folio Society 1984-cü ildə Quentin Blake tərəfindən təsvir edilmiş nəşri və karikaturaçı Ralph Steadman tərəfindən təsvir olunan nəşri Secker & tərəfindən nəşr etdi. 1995-ci ildə Warburg-un ilk nəşrinin əlli illiyini qeyd etmək üçün''Heyvan ferması'' . == Analiz == === Heyvanizm === "Yeddi Əmr" buraya yönləndirir. Noahide kodu üçün Nuhun Yeddi Qanununa baxın . Donuzlar Snowball, Napoleon və Squealer, Old Majorun fikirlərini "tam bir düşüncə sisteminə" uyğunlaşdırırlar, bunu rəsmi olaraq Animalism, Animalism fəlsəfəsi ilə qarışdırmamaq üçün kommunizmə alleqorik istinad adlandırırlar . Tezliklə Napoleon və Squealer Yeddi Əmrin açıq şəkildə qadağan etdiyi insanlarla əlaqəli fəaliyyətlərdə (spirt içmək, çarpayılarda yatmaq, ticarət) iştirak edirlər. Squealer bu humanistləşdirməni izah etmək üçün Yeddi Əmri dəyişdirmək üçün istifadə olunur , Sovet hökumətinin insanların özləri və cəmiyyətləri haqqında inanclarına nəzarət etmək üçün tarixə yenidən baxmasına işarədir.Orijinal əmrlər bunlardır: # İki ayaq üstündə gedən hər şey düşməndir. # Dörd ayaqlı və ya qanadlı hər kəs dostdur. # Heç bir heyvan paltar geyinməməlidir. # Heç bir heyvan yataqda yatmasın. # Heç bir heyvan spirt içməməlidir. # Heç bir heyvan başqa heyvanı öldürməz. # Bütün heyvanlar bərabərdir. Bu əmrlər həm də "Dörd ayaq yaxşı, iki ayaq pis!" Əsasən fermada qoyunlar tərəfindən istifadə olunur, tez-tez Animalizm təbiəti ilə bağlı heyvanlar arasında müzakirələri və fikir ayrılıqlarını pozmaq üçün istifadə olunur. Daha sonra Napoleon və onun donuzları qanunu pozma ittihamlarından təmizlənmək üçün bəzi əmrləri gizlicə nəzərdən keçirirlər. Dəyişdirilmiş əmrlər qalın şriftlə yazılmış dəyişikliklərlə aşağıdakılardır: # Heç bir heyvan çarşaflı çarpayıda '''yatmamalıdır''' . # '''Heç bir heyvan həddindən artıq''' spirt içməməlidir . # Heç bir heyvan başqa bir heyvanı '''səbəbsiz''' öldürməməlidir . Nəhayət, bunlar donuzlar daha çox insanlaşdıqca “Bütün heyvanlar bərabərdir, lakin bəzi heyvanlar digərlərindən daha bərabərdir” və “Dörd ayaq yaxşı, iki ayaq daha yaxşıdır” prinsipləri ilə əvəz olunur. Bu, heyvanları insanlara qarşı birləşdirərək və heyvanların insanların pis vərdişlərinə əməl etmələrinin qarşısını alaraq Heyvan Təsərrüfatında nizam-intizamı təmin etməli olan Yeddi Əmrin orijinal məqsədinə ironik bir bükülmədir. Əmrləri təftiş etməklə, Oruell siyasi dogmanın necə sadə təbliğata çevrilə biləcəyini nümayiş etdirir . == Tərcümə və nəşri == [[Şəkil:Animal Farm - 1st edition.jpg|right|thumb|Kitabın ilk nəşrinin üz qabığı]] Kitab ilk dəfə [[Vilayət Quliyev]] tərəfindən [[azərbaycan dili]]nə tərcümə edilmiş və [[2011]]-ci ildə [[Qanun nəşriyyatı]] tərəfindən nəşr olunmuşdur. [[2013]]-cü ildə kitab təkrar nəşr olunmuşdur. == Xarici keçidlər == * {{cite web|url=http://www.qanun.az/product/corc-oruell-heyvanistan/|title=Corc Oruell Heyvanıstan|author=|date=|work=|publisher=qanun.az|accessdate=2014-05-06|language=az|archive-date=2016-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306100405/http://www.qanun.az/product/corc-oruell-heyvanistan/|url-status=dead}} {{Corc Oruell}} {{İosif Stalin |vəziyyət=collapsed}} [[Kateqoriya:Corc Oruellin əsərləri]] [[Kateqoriya:1943-cü ilin povestləri]] [[Kateqoriya:1945-ci ilin kitabları]] qghl2tvvuxa3osyrewzmqzlfusl08tq 6563890 6563884 2022-08-05T13:04:11Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Kitab | Adı = Heyvanıstan | Orijinal adı = {{Dil-en|Animal Farm}} | Şəkil = Heyvanıstan.jpg | Şəkil ölçüsü = 250 | Şəkil izah = Kitabın [[azərbaycanca]] ilk nəşrinin üz qabığı (Şəkil: [[Molla Nəsrəddin jurnalı]] №30) | Müəllif = [[Corc Oruell]] | Janr = [[Roman]] | Dil = [[İngiliscə]] | Ölkə = {{UK}} | Orijinalın nəşri = [[1945]] | Tərcüməçi = [[Vilayət Quliyev]] | Rəssam = | Tərtibat = | Seriya = | Nəşriyyat = [[Qanun nəşriyyatı|Qanun]] | Nəşr = | Cild = Nazik | Səhifə = 143 | Növ = | Tiraj = 1000 | Əvvəlki = | Sonrakı = | isbn = ISBN 978-9952-26-585-9 | Lib = }} '''''Heyvanıstan''''', '''''Heyvan respublikası'''''<ref>{{cite web |title=Heyvan respublikası |url=https://bakubookcenter.az/product/26254 |website=Baku Book Center |accessdate=5 avqust 2022}}</ref> və ya orijinal adı ilə '''''Heyvan ferması''''' ({{dil-en|Animal Farm}}) – Corc Oruell tərəfindənilk dəfə 17 avqust 1945-ci ildə İngiltərədə nəşr edilmiş satirik alleqorik roman.  Kitab, bir cəmiyyət yaratmaq ümidi ilə öz fermerlərinə qarşı üsyan edən bir qrup ferma heyvanının hekayəsindən bəhs edir. Heyvanlar bərabər, azad və xoşbəxt ola bilər. Nəhayət, başlayır və ferma Napoleon adlı bir donuzun diktaturası altında əvvəlki kimi pis bir vəziyyətə gəlir. Oruellin fikrincə, nağıl 1917-ci il Rusiya İnqilabına və sonra Sovet İttifaqının Stalinizm dövrünə gedən hadisələri əks etdirir .  Demokratik sosialist olan Oruell  İosif Stalinin tənqidçisi və Moskvanın idarə etdiyi stalinizmə düşmən münasibət bəsləyirdi . ispan vətəndaş müharibəsi .  İvon Davetə yazdığı məktubda Oruell təsvir etmişdir ''Heyvan ferması Stalinə qarşı'' satirik bir nağıl kimi (“ ''un conte satirique contre Staline'' ”)  və “ Niyə yazıram” (1946) essesində yazırdı ki, “ ''Heyvanlar'' ferması” tam şüurla oxumağa çalışdığı ilk kitabdır. etdiyi işin "siyasi məqsədi və bədii məqsədi bir bütövlükdə birləşdirmək". Orijinal adı ''Animal Farm: A Fairy Story'' idi , lakin 1946-cı ildə nəşr olunanda ABŞ nəşriyyatları altyazıdan imtina etdilər və Oruellin sağlığında tərcümələrdən yalnız biri, Teluqu versiyası onu saxladı. Digər titul variasiyalara "Satira" və "Müasir Satira" kimi subtitrlər daxildir.  Oruell fransızcaya tərcümə üçün ''Union des républiques socialistes Animales'' başlığını təklif etdi, bu , Rusiyanın simvolu olan latınca "ayı" mənasını verən URSA sözünə qısaldılmışdır . O, həmçinin Sovet İttifaqının Fransız adı, ''Union des républiques socialistes soviétiques'' adı ilə də ifa edilmişdir . Oruell kitabı 1943-cü ilin noyabrından 1944-cü ilin fevralına qədər Böyük Britaniyanın Sovet İttifaqı ilə faşist Almaniyasına qarşı müharibə zamanı ittifaqda olduğu və İngilis ziyalılarının Stalinə böyük hörmət bəslədiyi bir vaxtda yazıb.  Əlyazma əvvəlcə bir sıra Britaniya və Amerika nəşriyyatları tərəfindən rədd edildi,  Oruellin özlərindən biri olan Viktor Qollanc da daxil olmaqla , nəşrini gecikdirdi. Müharibə zamanı ittifaq yerini Soyuq Müharibəyə buraxdığı üçün beynəlxalq münasibətlər qismən dəyişdirildiyi üçün göründüyü zaman böyük bir kommersiya uğuru oldu . ''Time'' jurnalı kitabı ingilisdilli 100 ən yaxşı romandan biri kimi seçdi (1923-2005);  o, həmçinin 20-ci əsrin ən yaxşı romanlarının Müasir Kitabxana Siyahısında 31-ci , və BBC - nin The Big Read sorğusunda 46-cı yerdə göstərilmişdir.  1996-cı ildə Retrospektiv Hüqo Mükafatını qazandı və Qərb Dünyasının Böyük Kitabları seçiminə daxil edilmişdir. == Süjet == İngiltərənin Willingdon yaxınlığındakı zəif idarə olunan Manor Farm , məsuliyyətsiz və alkoqolik fermer cənab Consun laqeydliyi nəticəsində heyvan əhalisinin üsyanına hazırlaşır . Bir gecə uca qaban, Qoca Mayor konfrans keçirir, orada insanları devirməyə çağırır və heyvanlara "İngiltərənin heyvanları " adlı inqilabi mahnını öyrədir . Qoca Mayor öləndə iki gənc donuz, Snowball və Napoleon, əmri öz üzərinə götür və üsyan et, cənab Consu fermadan qovdu və əmlakın adını "Heyvan ferması" adlandırdı. Onlar Animalizmin Yeddi Əmrini qəbul edirlər ki, bunlardan ən mühümü “Bütün heyvanlar bərabərdir”. Tövlənin bir tərəfində fərman iri hərflərlə rənglənib. Qartopu heyvanlara oxumağı və yazmağı öyrədir, Napoleon isə gənc balaları Animalizm prinsipləri ilə öyrədir.. Animal Farm-ın başlanğıcını qeyd etmək üçün Snowball ağ dırnaqlı və buynuzlu yaşıl bayraq qaldırır. Yemək boldur, təsərrüfat rəvan işləyir. Donuzlar özlərini rəhbər vəzifələrə qaldırır və guya şəxsi sağlamlıqları üçün xüsusi yeməklər ayırırlar. Cənab Cons və tərəfdaşlarının fermanı geri almaq üçün uğursuz cəhdindən sonra (sonralar "İnəkxananın döyüşü" adlandırıldı), Snoubol külək dəyirmanı tikərək fermanı modernləşdirmək planlarını açıqlayır . Napoleon bu fikrə qarşı çıxır və Napoleonun itlərinin Snoubolu qovması və Napoleonun özünü ali baş komandan elan etməsi ilə nəticələnən işlər baş verir. Napoleon fermanın idarəetmə strukturunda dəyişikliklər edərək, iclasları fermanı idarə edəcək donuzlardan ibarət komitə ilə əvəz edir. Squealer adlı gənc donuzçu vasitəsilə Napoleon yel dəyirmanı ideyasına borclu olduğunu iddia edərək Snowball-un yalnız heyvanları öz tərəfinə çəkməyə çalışdığını iddia edir. Heyvanlar yel dəyirmanı ilə daha asan həyat vədi ilə daha çox işləyirlər. Heyvanlar şiddətli fırtınadan sonra yel dəyirmanının çökdüyünü görəndə Napoleon və Squealer heyvanları Snowball-un onların layihəsini sabotaj etməyə çalışdığına inandırır və təmizləməyə başlayırlar.Napoleonun köhnə rəqibi ilə yoldaşlıq etməkdə ittiham etdiyi heyvan ferması. Bəzi heyvanlar İnək Tövləsi Döyüşünü xatırlayanda, Napoleon (döyüş zamanı heç bir yerdə tapılmadı) tədricən Snoubolu elə ləkələyir ki, o, cənab Consla əməkdaşlıq edir, hətta Snowballa mükafat verildiyini belə rədd edir. yalandan özünü döyüşün əsas qəhrəmanı kimi təqdim edərkən cəsarət. "İngiltərənin heyvanları" "Heyvan ferması" ilə əvəz olunur, sanki insan həyat tərzini mənimsəyən Napoleonu ("Yoldaş Napoleon") tərənnüm edən himn bəstələnir və oxunur. Napoleon daha sonra ikinci təmizləmə aparır, bu müddətdə Snowball-a süjetlərdə kömək etdiyi iddia edilən bir çox heyvan Napoleonun itləri tərəfindən edam edilir və bu, qalan heyvanları narahat edir. Çətinliklərinə baxmayaraq, Qonşu fermer cənab Frederik bərpa edilmiş yel dəyirmanını partlatmaq üçün partlayıcı tozdan istifadə edərək fermaya hücum edir. Heyvanlar döyüşdə qalib gəlsələr də, bunu çox baha başa gəlirlər , çünki bir çoxları, o cümlədən işçi at Bokser yaralanır. Bundan sağalsa da, Boxer külək dəyirmanında işləyərkən (həmin vaxt demək olar ki, 12 yaşında idi) yıxılır. Onu çubuqla aparırlarnin mikroavtobusu və Benjamin adlı eşşək heyvanları bu barədə xəbərdar edir, lakin Squealer heyvanları mikroavtobusun heyvan xəstəxanası tərəfindən xırdaçıdan satın alındığına və əvvəlki sahibin lövhəsinin yenidən rənglənmədiyinə inandıraraq həyəcan siqnalını tez söndürür. Squealer daha sonra Bokserin ölümünü bildirir və ertəsi gün onu bir festivalla şərəfləndirir. (Bununla belə, Napoleon əslində Bokserin xırdaçıya satılmasını planlaşdırmışdı, ona və onun yaxın ətrafına özlərinə viski almaq üçün pul qazanmağa imkan vermişdi.) İllər keçir, yel dəyirmanı yenidən qurulur və başqa bir külək dəyirmanı tikilir ki, bu da fermaya yaxşı gəlir gətirir. Bununla belə, Snoubolun müzakirə etdiyi ideallar, o cümlədən elektrik işıqlandırması, isitmə və axar su ilə təchiz olunmuş tövlələr unudulur, Napoleon ən xoşbəxt heyvanların sadə həyat sürməsini müdafiə edir. Qartopu, "onu tanıyan bir neçə nəfər istisna olmaqla" Bokserlə birlikdə unudulub. Üsyanda iştirak edən heyvanların çoxu ölü və ya qocadır. Cənab Cons da "ölkənin başqa bir yerində sərxoşlar evində öldüyünü" söyləyərək öldü. Donuzlar dik yeridikcə, qamçı gəzdirdikcə, spirtli içki qəbul etdikcə və paltar geyindikcə insanlara bənzəməyə başlayırlar. Yeddi Əmr yalnız bir ifadə ilə ixtisar edilmişdir: “Bütün heyvanlar bərabərdir, lakin bəzi heyvanlar digərlərindən daha bərabərdir”. Maksim" Napoleon yeni ittifaqı qeyd etdiyi donuzlar və yerli fermerlər üçün şam yeməyi təşkil edir. O, inqilabi ənənələrin praktikasını ləğv edir və "Manor Farm" adını bərpa edir. Kişilər və donuzlar kart oynamağa başlayırlar, oyunda fırıldaq edərkən bir-birlərini yaltaqlayıb tərifləyirlər. Həm Napoleon, həm də fermerlərdən biri olan cənab Pilkinqton eyni vaxtda Ace of Spades oynayır və hər iki tərəf kimin birinci aldatdığı üzərində ucadan mübarizəyə başlayır. Çöldəki heyvanlar donuzlara və insanlara baxdıqda, artıq ikisini bir-birindən ayıra bilmirlər. == Obrazlar == === Donuzlar === * Qoca Mayor – Yaşlı bir mükafat Orta Ağ qaban üsyanı alovlandıran ilham verir. Onu nümayiş etdirərkən Willingdon Beauty də adlandırırlar . O, inqilabın prinsiplərini tərtib etməsi baxımından kommunizmin yaradıcılarından biri olan Karl Marks və Rusiya İnqilabının və ilk Sovet xalqının kommunist lideri Vladimir Leninin alleqorik birləşməsidir . Onun kəllə sümüyünün möhtərəm ictimaiyyətin nümayişinə qoyulması, mumiyalanmış cəsədi qeyri-müəyyən bir yerdə qalan Lenini xatırladır .  Kitabın sonunda kəllə yenidən basdırılır. * Napoleon – “Böyük, olduqca qəddar görünüşlü Berkşir qabanı, fermada yeganə Berkshire qabanı, çox danışan deyil, amma özünəməxsus şəkildə şöhrət qazanmışdır”.  İosif Stalinin alleqoriyası  Napoleon heyvanistanın - ın rəhbəridir. * Qartopu – Napoleonun rəqibi və Consun devrilməsindən sonra fermanın ilkin rəhbəri. Onun həyatı Leon Trotskinin  həyatı ilə paraleldir, lakin həm də Leninin elementlərini birləşdirə bilər. * Squealer - Napoleonun ikinci komandiri və təbliğat naziri kimi xidmət edən, Vyaçeslav Molotovun vəzifəsinə bənzər bir vəzifə tutan kiçik, ağ, kök donuzçu . * Minimus - "İngiltərənin heyvanları" mahnısını oxuduqdan sonra Animal Farm-ın ikinci və üçüncü milli himnlərini yazan poetik donuz qadağandır. Ədəbiyyat nəzəriyyəçisi Con Rodden onu şair Vladimir Mayakovski ilə müqayisə edir . * Donuz balaları - Napoleonun övladları olduqlarına işarə edilir və onun heyvan bərabərsizliyi ideyasına tabe olan heyvanların ilk nəslidir. * Gənc donuzlar - Napoleonun fermanı ələ keçirməsindən şikayətlənən, lakin tez susdurulan və daha sonra edam edilən dörd donuz, Napoleonun ferma təmizliyində öldürülən ilk heyvanlar. Yəqin ki , Qriqori Zinovyev , Lev Kamenev , Nikolay Buxarin və Aleksey Rıkovun Böyük Təmizlənməsinə əsaslanır . * Pinkeye - Yalnız bir dəfə adı çəkilən kiçik donuz; o, Napoleona sui-qəsd cəhdi ilə bağlı şayiələrə cavab olaraq, zəhərlənmədiyinə əmin olmaq üçün Napoleonun yeməyindən nümunə götürən dad testçisidir. === İnsanlar === * Cənab Cons – İçki aludəçisi, Manor Farm-ın, bərbad vəziyyətdə olan fermanın ilk sahibi, tez-tez iş başında çörək verən fermerlər. O , 1917-ci il Fevral İnqilabından sonra taxt-tacdan əl çəkmiş və ailəsinin qalan hissəsi ilə birlikdə bolşeviklər tərəfindən öldürülmüş Rusiya çarı II Nikolayın 17 iyul 1918-ci ildə. Jones içki içdikdən sonra heyvanlar üsyan qaldırır, ertəsi gün aclıqdan qayıdır və onlara tamamilə laqeyd yanaşır. Cons evlidir, lakin həyat yoldaşı kitabda heç bir aktiv rol oynamır. O, deyəsən ərinin sərxoşluğu ilə yaşayır, əri gecəyə qədər içki içib yatarkən yatmağa gedir. Yeganə başqa görünüşündə o, tələsik bir neçə əşyanı səyahət çantasına atır və heyvanların üsyan etdiyini görüb qaçır. Kitabın sonuna yaxın ferma əkinçilərindən biri köhnə bazar paltarını geyinir. * Cənab Frederik – Napoleonla qısa müddət ərzində ittifaqa girən kiçik, lakin baxımlı qonşu ferma olan Pinchfield Farm-ın sərt sahibi.  Animal Farm bir tərəfdə Pinchfield və digər tərəfdən Foxwood ilə torpaq sərhədlərini bölüşür və bu, Animal Farm-ı iki mübahisə edən fermer arasında "bufer zona" edir. Heyvan fermasının heyvanları Frederikdən dəhşətə gəlir, çünki onun heyvanlarını təhqir etməsi və xoruz döyüşməklə əylənməsi barədə şayiələr yayılır.. Napoleon, Pilkinqtonun da axtardığı artıq ağacları satmaq üçün Frederiklə ittifaqa girir, lakin Frederikin ona saxta pul ödədiyini öyrənib qəzəblənir. Fırıldaqdan qısa müddət sonra Frederik və adamları Animal Farm-a hücum edərək çoxlu heyvanları öldürür və yel dəyirmanını məhv edir. Qısa ittifaq və sonrakı işğal Molotov-Ribbentrop Paktı və Barbarossa Əməliyyatına işarə edə bilər . * Cənab Pilkinqton – Alaq otları ilə örtülmüş böyük qonşu ferma olan Foxwood Farm-ın asan gedən, lakin məkrli və varlı sahibi. Pilkinqton Frederikdən daha varlıdır və daha çox torpaq sahibidir, lakin onun təsərrüfatının Frederikin kiçik, lakin daha səmərəli idarə olunan təsərrüfatından fərqli olaraq qayğıya ehtiyacı var. Frederiklə pis münasibətdə olsa da, Pilkinqton Consu devirən heyvan inqilabından da narahatdır və bunun onun da başına gələ biləcəyindən narahatdır. * Cənab Whymper - Napoleon tərəfindən Animal Farm və insan cəmiyyəti arasında əlaqə rolunu oynayan bir adam. Əvvəlcə o, it peçenyesi və parafin mumu kimi təsərrüfatda istehsalı mümkün olmayan ehtiyacları almağa alışsa da, sonradan donuzlar üçün spirt kimi dəbdəbəli şeylər alır. === Atlar === * Boksçu - Sadiq, mehriban, fədakar, son dərəcə güclü, çalışqan və hörmətli araba atı, olduqca sadəlövh və inandırıcı olsa da.  Boksçu fermada fiziki əməyin böyük hissəsini görür. Onun “Napoleon həmişə haqlıdır” inancına sahib olduğu göstərilir. Bir nöqtədə o, Squealerin Snowball-un həmişə fermanın rifahına qarşı olduğu ifadəsinə etiraz etdi və ona Napoleonun itlərinin hücumunu qazandırdı. Lakin Boxer-in böyük gücü hücumu dəf edir, donuzları onların səlahiyyətlərinə qarşı çıxa biləcəyindən narahat edir. Boksçu Staxanovçular hərəkatının çalışqan və həvəsli nümunəsi olan Aleksey Staxanovla müqayisə edilir .  O, “sadiq və güclü” kimi təsvir edilmişdir; daha çox çalışarsa istənilən problemin həll olunacağına inanır.  Boksçu yaralananda, Napoleon özünə viski almaq üçün onu yerli aşçıya satır və Squealer hərəkətli bir hesab verir və Bokserin ölümünü saxtalaşdırır. * Mollie – Çarın süqutundan sonra Rusiyanı tərk edənlərə bənzər tərzdə inqilabdan sonra tez bir zamanda başqa fermaya gedən, özünü düşünən, özünü sevən və boş-boş gənc ağ madyan.  Onun adı yalnız bir dəfə təkrarlanır. * Yonca - Xüsusilə Boksçuya qayğı göstərən, tez-tez özünü çox itələyən incə, qayğıkeş madyan. Clover əlifbanın bütün hərflərini oxuya bilir, lakin "sözləri birləşdirə" bilmir. Deyəsən, o, Napoleon və Squealerin qurduqları hiyləgər hiylələrə və sxemlərə əl atır. * Benjamin – Eşşək, fermanın ən qədim, ən müdrik heyvanlarından biri və düzgün oxuya bilən azsaylı heyvanlardan biridir. O, skeptik, temperamentli və kinlidir: ən çox qeyd etdiyi söz: "Həyat həmişə olduğu kimi davam edəcək - yəni pis". Akademik Morris Dikşteyn “bu məxluqun sonsuz skeptisizmində Oruellin özünə aid bir toxunuş” olduğunu irəli sürdü '' və həqiqətən də dostları Oruell “ Heyvan fermasında'' onun gileylənən eşşəyi Benjaminin adı ilə “Eşşək Corc” adlandırırdılar . === Digər heyvanlar === * Muriel - Təsərrüfatdakı bütün heyvanlarla dost olan müdrik qoca keçi. Benjamin kimi, Muriel də fermada donuz olmayan, lakin oxuya bilən azsaylı heyvanlardan biridir. * Bala - Jessie və Bluebell'in övladları, balaları doğulanda Napoleon götürdü və onun güclü təhlükəsizlik qüvvəsi kimi xidmət etmək üçün böyüdü. * Musa – Qarğa, "Cənab Consun xüsusi ev heyvanı, casus və nağılçı idi, lakin o, həm də ağıllı danışan idi."  Əvvəlcə xanım Consu sürgünə gedəndən sonra o, bir neçə ildən sonra yenidən peyda olur və danışıq, lakin işləmək roluna davam edir. O, Heyvan Təsərrüfatının sakinlərini buludların o tayındakı möcüzəli yerin nağılları ilə sevindirir: "Şəkərli dağı, biz yoxsul heyvanların zəhmətimizdən əbədi istirahət edəcəyi o xoşbəxt ölkə!" Oruell qurulmuş dini “kahinliyin qara qarğası – öləndə səmada tort vəd edən və hakimiyyətdə olan hər kəsə sədaqətlə xidmət edən” kimi təsvir edir. Onun heyvanlara təbliği onları ürəkləndirir və Napoleon Musaya fermada "gündəlik bir pivə giləsi" ilə yaşamağa icazə verir.İkinci Dünya Müharibəsi illərində Rus Pravoslav Kilsəsi . * Qoyunlar - Onlara fərdi adlar və ya şəxsiyyətlər verilmir. Onlar Animalizm və fermanın siyasi ab-havası haqqında məhdud anlayış nümayiş etdirirlər, lakin buna baxmayaraq, onlar Napoleonun ideallarına dəstəklərini Snoubolla çıxışları və görüşləri zamanı cingiltilərlə səsləndirdikləri üçün kor-koranə uyğunluğun Onların davamlı olaraq “dörd ayaq yaxşı, iki ayaq pis” deməsi, Stalin Trotskini boğmaq üçün isterik izdihamdan istifadə etdiyi kimi, Snowball-dan istənilən müxalifəti və ya alternativ fikirləri boğmaq üçün bir vasitə kimi istifadə edildi.  Kitabın sonuna doğru Squealer (təbliğatçı) qoyunlara öz şüarını "dörd ayaq yaxşı, iki ayaq daha yaxşı" olaraq dəyişdirməyi öyrədir. * Toyuqlar – Həmçinin adları açıqlanmayan toyuqlara inqilabın əvvəlində vəd edilir ki, onlardan oğurlanmış yumurtalarını cənab Consun altında saxlamağa nail olacaqlar. Lakin onların yumurtaları Heyvan Farmından kənardan mal almaq şərti ilə tezliklə onlardan alınır. Toyuqlar Napoleona qarşı uğursuz da olsa üsyan edən ilklərdəndir. * İnəklər – Həmçinin adları açıqlanmayan inəklər, südlərinin oğurlanmayacağı, lakin öz buzovlarını yetişdirmək üçün istifadə oluna biləcəyi vədləri ilə inqilaba cəlb olunurlar. Onların südləri daha sonra onları sağmağı öyrənən donuzlar tərəfindən oğurlanır. Süd hər gün donuzların püresinə qarışdırılır, digər heyvanlara isə belə dəbdəbələr verilmir. * Pişik – Adı açıqlanmayan və heç vaxt heç bir iş görməyib, pişik uzun müddət yox idi və bağışlanır, çünki onun bəhanələri çox inandırıcıdır və o, "o qədər mehribanlıqla mırıldanırdı ki, onun yaxşı niyyətinə inanmamaq mümkün deyildi".  O, təsərrüfat siyasəti ilə maraqlanmır və seçkidə iştirak etdiyi kimi qeydə alınan yeganə dəfə onun əslində "hər iki tərəfə səs verdiyi" məlum olur. * Ördəklər – Həmçinin adsızdır. * Xoruzlar – Biri Bokseri erkən oyatmağı təşkil edir, qara biri isə Napoleon üçün truba çalan kimi çıxış edir. * Qazlar - Həm də adsızdır. Bir gander giləmeyvə yeyərək intihar edir. == Janr və üslub == Corc Oruelin ''Heyvandarlıq Təsərrüfatı'' aktuallığı baxımından Orwellin özünə görə "daha geniş tətbiqi" nəzərdə tutulan siyasi satira nümunəsidir.  Stilistik cəhətdən iş Oruellin bəzi digər əsərləri ilə, xüsusilə də ''1984'' -cü ildəki əsərləri ilə çoxlu oxşarlıqları bölüşür , çünki hər ikisi Swiftian Satira əsərləri hesab edilmişdir.  Bundan əlavə, bu iki görkəmli əsər, deyəsən, Oruellin bəşəriyyət üçün gələcəyə qaranlıq baxışını ifadə edir; ''o, Animal Farm'' və ''1984'' -də olanlara bənzər distopiyaların potensial/cari təhlükəsini vurğulayır . Bu cür əsərlərində Oruell İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Avropanın bərbad və travmatik vəziyyətinə aydın şəkildə istinad edir.  Oruellin üslubu və bütövlükdə yazı fəlsəfəsi yazıda həqiqət axtarışı ilə çox məşğul idi.  Oruell siyasətdə aldatmaq və çaşdırmaq üçün sözlərin ümumi istifadə edildiyini hiss etdiyi üçün sadə bir şəkildə ünsiyyət qurmağa sadiq idi.  Bu səbəbdən, o, ''Heyvanlar Təsərrüfatında'' rəvayətçinin qərəzsiz və mürəkkəb olmayan tərzdə danışdığından əmin olmaq üçün diqqətli olur. Fərq heyvanların danışıq və qarşılıqlı əlaqə tərzində görünür, çünki ümumiyyətlə əxlaqlı heyvanlar öz fikirlərini açıq deyirlər, Napoleon kimi fermadakı pis heyvanlar isə dili öz məkrli fikirlərinə cavab verəcək şəkildə bükürlər. arzular.  Bu üslub Oruellin o dövrdə Avropanın üzləşdiyi problemlərə yaxınlığını və Stalinin Sovet Rusiyası haqqında tənqidi şərh vermək əzmini əks etdirir. == Fon == === Mənşəyi və yazısı === Corc Oruell əlyazmanı 1943-cü ilin noyabrından 1944-cü ilin fevralına qədər  İspaniya Vətəndaş Müharibəsi zamanı yaşadıqlarından sonra yazıb və ''bunu Kataloniyaya hörmət'' (1938) əsərində təsvir edib . 1947-ci ildə Ukraynada nəşr olunan ''Animal Farm'' -ın ön sözündə o, İspaniyadakı kommunist təmizləmələrindən qaçmağın ona “totalitar təbliğatın demokratik ölkələrdə maariflənmiş insanların fikrini necə asanlıqla idarə edə biləcəyini” necə öyrətdiyini izah etdi.  Bu, Orueli ilkin sosialist ideallarının Stalinist korrupsiyası kimi gördüyü şeyi ifşa etməyə və şiddətlə qınamağa sövq etdi .  ''Kataloniyaya hörmət'' zəif satıldı; Artur Koestleri gördükdən sonraMoskva məhkəmələri haqqında ən çox satılan ''"Günorta Qaranlıq" əsərində'' Oruell totalitarizmi təsvir etməyin ən yaxşı yolu bədii ədəbiyyat olduğuna qərar verdi. Kitabı yazmazdan dərhal əvvəl Orwell BBC -dən ayrılmışdı . O, İnformasiya Nazirliyinin təbliğatçılar üçün hazırladığı kitabçadan da üzüldü. Kitabçada Sovet İttifaqının ideoloji qorxularını necə yatırtmaq barədə göstərişlər, məsələn, Qırmızı Terrorun nasist təxəyyülünün məhsulu olduğunu iddia etmək göstərişləri var idi. Ön sözdə Oruell kitabın fermada yerləşdirilməsi ideyasının mənbəyini belə təsvir etmişdir: <blockquote>Gördüm ki, on yaşlı, bəlkə də, nəhəng bir at arabasını dar bir cığırla sürür, dönmək istəyəndə onu qamçılayır. Mənə elə gəldi ki, əgər belə heyvanlar öz güclərini bilsəydilər, bizim onlar üzərində gücümüz olmayacaq və insanlar da heyvanları zənginlərin proletariatı istismar etdiyi kimi istismar edirlər.</blockquote>1944-cü ildə alman V-1 uçan bombası onun Londondakı evini dağıdanda əlyazma az qala itmişdi. Orwell səhifələrin toxunulmazlığını tapmaq üçün saatlarla dağıntıları süzdü. == Nəşr == === Nəşr === Oruell əvvəlcə kitabın İngiltərə, ABŞ və Sovet İttifaqı arasında ittifaqı poza biləcəyi qorxusu səbəbindən əlyazmanı çap etməkdə çətinlik çəkdi. ''Dörd naşir Heyvan Təsərrüfatını'' nəşr etməkdən imtina etdi , lakin biri əvvəlcə işi qəbul etdi, lakin İnformasiya Nazirliyi ilə məsləhətləşdikdən sonra ondan imtina etdi .  Nəhayət, Secker və Warburg 1945-ci ildə ilk nəşrini nəşr etdilər. İkinci Dünya Müharibəsi zamanı Orwellə aydın oldu ki, antisovet ədəbiyyatı əksər böyük nəşriyyatların, o cümlədən onun daimi naşiri Qollancın toxunacağı bir şey deyil . O, həmçinin əlyazmanı Faber və Faberə təqdim etdi , burada şair TS Eliot (firmanın direktoru idi) onu rədd etdi; Eliot Oruelə cavab yazaraq kitabın "yaxşı yazısını" və "əsas dürüstlüyünü" təriflədi, lakin bəyan etdi ki, "mən ümumiyyətlə trotskiçi hesab edirəm" baxışına bir qədər rəğbət bəslədikləri təqdirdə onu nəşrə qəbul edəcəklər.". Eliot bu fikrin "inandırıcı olmadığını" söylədi və donuzların fermanı idarə etmək üçün ən yaxşısı olduğunu iddia etdi; o, kiminsə "lazım olanın ... daha çox kommunizm deyil, daha çox ictimai olduğunu" mübahisə edə biləcəyini söylədi. -ruhlu donuzlar".  Oruell 1944-cü ildə Nicholson & Watson-da işləyən André Deutsch -a yazı yazısını oxumağa icazə verdi və Deutsch Nicholson & Watson-un onu nəşr etmək istəyəcəyinə əmin oldu; lakin onlar bunu etmədilər və "mühazirə oxudular. Oruell ''Heyvanlar Təsərrüfatında'' səhvlər kimi qəbul etdiklərinə dair ." ''Partizan Review'' üçün 17 aprel 1944-cü ildə ''London məktubunda'', Oruell yazırdı ki, "indi açıq-aşkar anti-Rusiya mətləbində nəsə çap etmək mümkün deyil. Anti-Rusiya kitabları çıxır, lakin əsasən katolik nəşriyyat firmalarından və həmişə dini və ya açıq şəkildə mürtəce nöqteyi-nəzərdən". ''Əvvəlcə Animal Farm'' -ı qəbul edən naşir Conatan Keyp , Britaniya İnformasiya Nazirliyinin rəsmisi onu xəbərdar etdikdən sonra  kitabı rədd etdi - baxmayaraq ki, əmri verdiyi güman edilən dövlət qulluqçusu sonradan sovet işçisi olduğu məlum oldu. casus.  Leonard Mura yazmaqChristy & Moore ədəbi agentliyinin ortağı, naşir Conatan Keyp qərarın İnformasiya Nazirliyində yüksək vəzifəli bir məmurun məsləhəti ilə qəbul edildiyini izah etdi. Bu cür açıq-aşkar antisovet qərəzliyi qəbuledilməz idi və dominant sinif kimi donuzların seçilməsi xüsusilə təhqiramiz hesab olunurdu. Məntiqli şəkildə güman etmək olar ki, “vacib məmur” Peter Smollett adlı bir adam idi və sonradan sovet agenti kimi üzə çıxarıldı.  Oruell Smollett/Smolkadan şübhələnirdi və o, 1949-cu ildə İnformasiya Tədqiqatları Departamentinə göndərilən Kripto-Kommunistlər və Yoldaşlar siyahısına Oruellin daxil etdiyi adlardan biri olardı . Naşir Orwellə yazaraq deyirdi: <blockquote>Əgər nağıl ümumiyyətlə diktatorlara və bütövlükdə diktaturalara ünvanlansaydı, o zaman nəşr yaxşı olardı, lakin indi gördüyüm kimi, nağıl Rusiya Sovetlərinin və onların iki diktatorunun [Lenin və Stalinin] tərəqqisini o qədər izləyir ki, digər diktaturalar istisna olmaqla, yalnız Rusiyaya şamil edilə bilər. Başqa bir şey: nağılda üstünlük təşkil edən kasta donuzlar olmasaydı, daha az təhqiredici olardı. Düşünürəm ki, hakim kasta kimi donuzların seçilməsi, şübhəsiz ki, bir çox insanı, xüsusən də, şübhəsiz ki, ruslar kimi bir az həssas olan hər kəsi təhqir edəcək.</blockquote>Frederik Uorburq da nəşrə qarşı təzyiqlərlə üzləşdi, hətta öz ofisində olan insanlar və həyat yoldaşı Pamela tərəfindən, Stalinə və Qəhrəman Qırmızı Orduya  qarşı nankorluq zamanı olmadığını düşünən , məğlubiyyətdə böyük rol oynamış [55]. Adolf Hitler . ''“ Posev'' ” qəzetində rusca tərcüməsi çap olundu və “ ''Heyvanlar'' ferması” kitabının rusca tərcüməsinə icazə verərək , Oruell əvvəlcədən bütün qonorarlardan imtina etdi. Almaniyada istehsal olunmuş Ukrayna dilinə tərcümə böyük bir hissəsi Amerika müharibə dövründəki hakimiyyət orqanları tərəfindən müsadirə edilib və Sovet repatriasiya komissiyasına təhvil verilib. 1945-ci ilin oktyabrında Oruell Frederik Uorburqa məktub yazdı və siyasi karikaturaçı Devid Lounun ''Heyvanlar Təsərrüfatını'' təsvir edə biləcəyi ehtimalını izləməkdə maraqlı olduğunu bildirdi . ''Low, " Heyvan Farmında'' yaxşı vaxt keçirdiyini - əla bir satira - bu, mükəmməl şəkildə təsvir edəcəyini " söylədiyi bir məktub yazmışdı . Bundan heç nə alınmadı və 1956-cı ildə Secker & Warburg tərəfindən hazırlanmış və Con Driver tərəfindən təsvir edilmiş sınaq buraxılışı tərk edildi, lakin Folio Society 1984-cü ildə Quentin Blake tərəfindən təsvir edilmiş nəşri və karikaturaçı Ralph Steadman tərəfindən təsvir olunan nəşri Secker & tərəfindən nəşr etdi. 1995-ci ildə Warburg-un ilk nəşrinin əlli illiyini qeyd etmək üçün''Heyvan ferması'' . == Analiz == === Heyvanizm === "Yeddi Əmr" buraya yönləndirir. Noahide kodu üçün Nuhun Yeddi Qanununa baxın . Donuzlar Snowball, Napoleon və Squealer, Old Majorun fikirlərini "tam bir düşüncə sisteminə" uyğunlaşdırırlar, bunu rəsmi olaraq Animalism, Animalism fəlsəfəsi ilə qarışdırmamaq üçün kommunizmə alleqorik istinad adlandırırlar . Tezliklə Napoleon və Squealer Yeddi Əmrin açıq şəkildə qadağan etdiyi insanlarla əlaqəli fəaliyyətlərdə (spirt içmək, çarpayılarda yatmaq, ticarət) iştirak edirlər. Squealer bu humanistləşdirməni izah etmək üçün Yeddi Əmri dəyişdirmək üçün istifadə olunur , Sovet hökumətinin insanların özləri və cəmiyyətləri haqqında inanclarına nəzarət etmək üçün tarixə yenidən baxmasına işarədir.Orijinal əmrlər bunlardır: # İki ayaq üstündə gedən hər şey düşməndir. # Dörd ayaqlı və ya qanadlı hər kəs dostdur. # Heç bir heyvan paltar geyinməməlidir. # Heç bir heyvan yataqda yatmasın. # Heç bir heyvan spirt içməməlidir. # Heç bir heyvan başqa heyvanı öldürməz. # Bütün heyvanlar bərabərdir. Bu əmrlər həm də "Dörd ayaq yaxşı, iki ayaq pis!" Əsasən fermada qoyunlar tərəfindən istifadə olunur, tez-tez Animalizm təbiəti ilə bağlı heyvanlar arasında müzakirələri və fikir ayrılıqlarını pozmaq üçün istifadə olunur. Daha sonra Napoleon və onun donuzları qanunu pozma ittihamlarından təmizlənmək üçün bəzi əmrləri gizlicə nəzərdən keçirirlər. Dəyişdirilmiş əmrlər qalın şriftlə yazılmış dəyişikliklərlə aşağıdakılardır: # Heç bir heyvan çarşaflı çarpayıda '''yatmamalıdır''' . # '''Heç bir heyvan həddindən artıq''' spirt içməməlidir . # Heç bir heyvan başqa bir heyvanı '''səbəbsiz''' öldürməməlidir . Nəhayət, bunlar donuzlar daha çox insanlaşdıqca “Bütün heyvanlar bərabərdir, lakin bəzi heyvanlar digərlərindən daha bərabərdir” və “Dörd ayaq yaxşı, iki ayaq daha yaxşıdır” prinsipləri ilə əvəz olunur. Bu, heyvanları insanlara qarşı birləşdirərək və heyvanların insanların pis vərdişlərinə əməl etmələrinin qarşısını alaraq Heyvan Təsərrüfatında nizam-intizamı təmin etməli olan Yeddi Əmrin orijinal məqsədinə ironik bir bükülmədir. Əmrləri təftiş etməklə, Oruell siyasi dogmanın necə sadə təbliğata çevrilə biləcəyini nümayiş etdirir . == Tərcümə və nəşri == [[Şəkil:Animal Farm - 1st edition.jpg|right|thumb|Kitabın ilk nəşrinin üz qabığı]] Kitab ilk dəfə [[Vilayət Quliyev]] tərəfindən [[azərbaycan dili]]nə tərcümə edilmiş və [[2011]]-ci ildə [[Qanun nəşriyyatı]] tərəfindən nəşr olunmuşdur. [[2013]]-cü ildə kitab təkrar nəşr olunmuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{cite web|url=http://www.qanun.az/product/corc-oruell-heyvanistan/|title=Corc Oruell Heyvanıstan|author=|date=|work=|publisher=qanun.az|accessdate=2014-05-06|language=az|archive-date=2016-03-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20160306100405/http://www.qanun.az/product/corc-oruell-heyvanistan/|url-status=dead}} {{Corc Oruell}} {{İosif Stalin |vəziyyət=collapsed}} [[Kateqoriya:Corc Oruellin əsərləri]] [[Kateqoriya:1943-cü ilin povestləri]] [[Kateqoriya:1945-ci ilin kitabları]] ssgt4mojilol2uo0z4m43u89e0qmp3c Hüseynbala Nemətzadə 0 370522 6564491 6261448 2022-08-05T19:59:06Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 wikitext text/x-wiki {{Əhəmiyyət}} {{Şəxs |adı = Hüseynbala Nemətzadə |orijinal adı = Hüseynbala Nəsir oğlu Nemətzadə |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 1920 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = 1995 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |həyat yoldaşı = Səkinə Nemətzadə |uşağı = Akif Nemətzadə, Sabir Nemətzadə, Yaşar Nemətzadə, Nizami Nemətzadə, Mehman Nemətzadə |atası = Nəsir Nemətzadə |anası = Nurxanım Neymətzadə |dini = |ixtisası = jurnalist |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Universiteti]] |fəaliyyəti = jurnalist-publisist |fəaliyyət illəri = 1943-1995 |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Hüseynbala Nemətzadə''' — SSRİ Jurnalistlər İttifaqının üzvü, [[Qızıl qələm mükafatı]] laureatı, jurnalist-publisist. == Həyatı və fəaliyyəti == Hüseynbala Nəsir oğlu Nemətzadə 1920-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. O eyni zamanda Azərbaycan SSR Jurnalistlər birliyinin üzvü olmuş qabaqcıl maarif xadimi fəxri adına layiq görülmüş, medalla təltif edilmişdir. Azərbaycan Dövlət Universitetinin dil və ədəbiyyat fakültəsini bitirmişdir. Bir müddət pedaqoji fəaliyyət göstərən Nemətzadə 1961-ci ildən ömrünün sonuna qədər "[[Azərbaycan müəllimi (qəzet)|Azərbaycan müəllimi]]", "[[Bakı (qəzet)|Bakı]]", "Баку" qəzetləri və "[[Kirpi (jurnal)|Kirpi]]" jurnalının redaksiyalarında çalışmışdır. Hüseynbala Nemətzadə 1995-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir. Hüseynbala Nemətzadə tanınmış yazıçı-publisist, şair Sabir Nemətzadə və hüquqşünas Mehman Nemətzadənin atasıdır. Hüseynbala Nemətzadə fəlsəfə tarixçisi, pedaqoq, fəlsəfə doktoru [[Səbirə Nemətzadə]]nin, şərqşünas alim, əlyazmaşünas, ilahiyyat üzrə fəlsəfə doktoru [[Səbinə Nemətzadə]]nin əmisidir. == Həmçinin bax == * [[Səbirə Nemətzadə]] * [[Səbinə Nemətzadə]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan publisistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı publisistlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan jurnalistləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı jurnalistlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvləri]] [[Kateqoriya:"Qızıl qələm" mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] qofntrzopiyuj5e71er734lge18xmbu Kateqoriya:Torpaqşünaslar 14 371468 6564550 4718736 2022-08-05T20:20:57Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Soil science}} [[Kateqoriya:Torpaqşünaslıq]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 4r648jm2if2rwlm13a0s9kip48zcy0f Naruhito 0 375710 6564595 6212164 2022-08-05T20:54:38Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Naruhito |orijinal adı = {{dil-ja|皇太子徳仁親王}} |şəkil = Crown Prince Naruhito (2018).jpg |titul = [[Yaponiya]]nın 126-cı [[İmperator]]u |bayraq = Flag of the Japanese Emperor.svg |dövr əvvəl = [[1 may]] [[2019]]-cu ildən |sələfi = [[Akihito]] |həyat yoldaşı = Masako Ovada |uşağı = '''qızları:''' Aiko (Şahzadə Toşi) |atası = [[Akihito]] |anası = Miçiko |vikianbar = }} '''Naruhito''' ({{dil-ja|皇太子徳仁親王}}; d. 23 fevral 1960) — 126-cı [[Yaponiya imperatoru]], 125-ci Yaponiya imperatoru [[Akihito]] ([[Yaponiya imperator evi|Yamato sülaləsi]]ndən) və imperatriçə Miçikonun oğlu. [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra doğulmuş ilk Yaponiya imperatoru. == Uşaqlığı == [[Fayl:Naruhito19610204.jpg|thumb|left|Naruhito 1961-ci ilin fevral ayında]] Naruhito 1960-cı ilin fevral ayında [[Tokio]] imperiya sarayının hospitalında doğulub. Naruhitonun uşaqlığının xoşbəxt keçdiyi bildirilir və onun [[atçılıq]], [[musiqi]] və [[alpinizm]] kimi bir çox hobbisi var idi. Bir gün sarayın ərazisində qədim yolun qalıqlarını tapan Naruhito [[nəqliyyat]] tarixinə maraq duymağa başladı və öz [[bakalavr]] və [[magistr]] dərəcələrini də [[tarix]] fənnindən aldı.<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 76.</ref> O, daha sonra dedi:"Mənim uşaqlıqdan bəri yollara marağım var idi. Yollar səni bilinməyən dünyaya aparırır. Mənim liderlik həyatım olandan bəri küçədə azad gəzmək şansım azdır, demək lazımdır ki, yollar bilinməyən dünyaya dəyərli bir körpüdür".<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 77.</ref> 1974-cü ilin avqust ayında 14 yaşındakı şahzadə [[Avstraliya]]nın [[Melburn]] şəhərinə göndərildi. Naruhitonun atası Akihitonun bir il əvvəlki gəzintisindən sonra bu ərazi haqqında müsbət fikri var idi və o, oğlunu da getməsi üçün dəstəklədi.<ref>Hills, Ben (2006). Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne. London; New York: Jeremy P. Tarcher/Penguin. p. 56. ISBN 1-58542-568-0. OCLC 76074219.</ref> O, Colin Harper adlı biznesmenin ailəsində yaşadı.<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 57.</ref> Şahzadə ev sahibinin uşaqları ilə [[skripka]] çaldı, [[tennis]] oynadı, Lonsdeyl ərazisində [[at]] sürdü və Uluruya dırmaşdı.<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 60–61.</ref> O hətta Avstraliyada önəmli dövlət adamları üçün rəsmi naharda skripka çaldı.<ref name="Hills, Ben p. 60">Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 60.</ref> == Təhsili == Naruhitonun dörd yaşı olanda prestijli Qakuşuin məktəb sistemində qeydiyyata alındı. Bu Yaponiyada elit ailələrin uşaqlarını göndərdiyi məktəb idi.<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 77–78.</ref> Naruhito coğrafiya klubuna qoşuldu.<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 79.</ref> Naruhito [[Qakuşuin]]dan 1982-ci ildə tarix fənnində bakalavr dərəcəsi ilə məzun oldu.<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 81.</ref> O, növbəti ilin iyul ayında [[İngiltərə]]dəki [[Oksford Universiteti]]nin Merton kollecinə daxil olmazdan əvvəl üç ay intensiv [[İngilis dili]] kursuna qatıldı.<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, pp. 142–143, 152.</ref> Naruhito burada 1986-cı ilə qədər qaldı . Naruhito öz ''18-ci əsrdə Yuxarı Temzada naviqasiya və yol hərəkəti tədqiqi'' tezisini 1989-cu ilə qədər yoxlamağa təqdim edə bilmədi.<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p.144–145</ref> O, daha sonra ''The Thames and I--a Memoir of Two Years at Oxford'' kitabında bu üç ilinə geri qayıtdı. Onun getdiyi yerlər arasında Trout Inn və The White Hart kimi yerlərin daxil olduğu 21 tarixi meyxana var.<ref>Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, pp. 145–146.</ref> Naruhito [[Yapon]] cəmiyyətinə və [[Dram]] cəmiyyətinə qoşuldu, [[karate]] və [[cüdo]] cəmiyyətlərinin fəxri prezidenti oldu.<ref name="Hills, Ben p. 150">Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 150.</ref> O, burada [[tennis]] oynadı və Merton komandasında 6 nəfərdən üçüncüsü idi.<ref name="Hills, Ben p. 150"/> Naruhito həm də mütəxəssis kimi [[qolf]] oynayırdı.<ref name="Hills, Ben p. 150"/> Mertondakı ilk üç ilində o, [[Böyük Britaniya]]nın tərkibində olan dövlətlərin ən hündür zirvələrinə dırmaşdı: [[Şotlandiya]]da [[Ben Nevis]], [[Uels]]də [[Snoudon]] və [[İngiltərə]]də [[Scafell Pike]].<ref name="Hills, Ben p. 151">Hills, Ben. Princess Masako: Prisoner of the Chrysanthemum Throne, p. 151.</ref> == Şəxsi həyatı == 9 iyun 1993-cü ildə Naruhito Masako Owada ilə evlənmişdir. Cütlüyün 1 dekabr 2001-ci il təvəllüdlü Aiko adlı bir qızları var. 8 ildən sonra doğulan qız ilə taxta qadınların da keçməsini icazə verən qanunun çıxarılması önə sürülmüşdür.<ref>[http://search.japantimes.co.jp/cgi-bin/nn20070327i1.html "Life in the Cloudy Imperial Fishbowl,"] ''Japan Times.'' 27 March 2007.</ref> Çünki imperator [[Akihito]]nun qardaşı Şahzadə Hitaçinin övladı yox idi, imperatorun əmisi Şahzadə Mikasanın oğlan nəvəsi yox idi və Şahzadə Katsura heç evlənməmişdi. Ancaq Naruhitonun qardaşının oğlu olması ilə imperatorluq taxtının varisi bəlli oldu. == Mükafatları == === Fəxri dərəcələri === * [[Oksford Universiteti]] === Fəxri vəzifələri === * Yaponiyanın [[Qırmızı Xaç Komitəsi]]nin fəxri vitse-prezidenti * [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]nın baş katibinin Su və Sanitariyaya görə məşvərətçi şurasının fəxri prezidenti == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Vəliəhd şahzadə Naruhito}} * [http://www.kunaicho.go.jp/e-about/activity/activity02.html Kunaicho | Their Imperial Highnesses Crown Prince Naruhito and Crown Princess Masako] * [http://www.kunaicho.go.jp/e-okotoba/02/press/kaiken-h25az.html Kunaicho | Press Conference on the occasion of His Imperial Highness the Crown Prince's Birthday (2013)] {{şəxs-qaralama}} {{siyasətçi-qaralama}} {{Yaponiya imperator və imperatriçaları}} {{Yaponiya şahzadələri}} [[Kateqoriya:Yaponlar]] [[Kateqoriya:Çiyodada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tokioda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Yaponiya imperatorları]] mvdbp36wtklq3sot5j621g64vgeuq5g Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr 4 381696 6563815 6563789 2022-08-05T12:05:01Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 /* Azərbaycanın ilk sakinləri */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) iszn3qugoj8fdu74liuchnpjr4f1wvf 6563906 6563815 2022-08-05T13:23:00Z Patriot Kor 55347 /* Şahin Məhərrəmov */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) ov54palf0k2dh2oshfyrcvwkyby6ezk 6563907 6563906 2022-08-05T13:26:16Z Patriot Kor 55347 /* İrəvanda 3 məscid */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) jrie25s32r7oxbqs9kvwiul75x5d5sg 6563916 6563907 2022-08-05T13:32:04Z Patriot Kor 55347 /* Vaqif Əbdülqasımov */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) 5ly59opv6e27kjci23wld8ihufjrdd4 6563921 6563916 2022-08-05T13:35:17Z Patriot Kor 55347 /* Erkin Məmmədov */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) 8dvks7lmvhvf5e1q2rqd80wq3zynxyp 6563930 6563921 2022-08-05T13:37:41Z Patriot Kor 55347 /* Emil Babayev */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) iytsahhsps2sk46l1wtqrfdnp3dxnhm 6563931 6563930 2022-08-05T13:38:11Z Patriot Kor 55347 /* Fatma Hacıyeva */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) 82cbjxnj12u8vl3wya0zdj50aodaeeg 6563932 6563931 2022-08-05T13:39:27Z Patriot Kor 55347 /* Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) 5aqxri4ahpva5b6fg6ex3g14hdn8kzk 6563935 6563932 2022-08-05T13:40:20Z Patriot Kor 55347 /* Natiq Quliyev (müəllim) */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) avjkfn08cap8dcco5zsdhjnw48o7asj 6563936 6563935 2022-08-05T13:40:46Z Patriot Kor 55347 /* Rəqəmlər */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) 8quvz0dn64ohnq6j8186jtd9gzyg0nw 6563938 6563936 2022-08-05T13:41:55Z Patriot Kor 55347 /* "İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) o4tbw3vbbcc9ctro6oox7qn6tj0bz3z 6563941 6563938 2022-08-05T13:42:21Z Patriot Kor 55347 /* Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) ku370fs78ktnrimhe026emlere5a5s7 6563943 6563941 2022-08-05T13:42:41Z Patriot Kor 55347 /* AMEA Təhsil Şöbəsi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) kauy61gs8cusl9sa2e97s0ybzhh5v5c 6563944 6563943 2022-08-05T13:43:04Z Patriot Kor 55347 /* SAYAT İctimai Birliyi */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:43, 5 avqust 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) 844zchj4ya3v3hnvoi79dac6gl5kum2 6564192 6563944 2022-08-05T17:27:40Z Samral 29509 /* Şablon:Şəxs2 */ yeni bölmə wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:43, 5 avqust 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) == Şablon:Şəxs2 == Bu şablon niyə var anlamadım. Dil keçidi də yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:27, 5 avqust 2022 (UTC) ntteqk8ux291192cyu3qo4t8e4z6qh1 6564194 6564192 2022-08-05T17:29:49Z Samral 29509 /* Azərbaycanın ilk sakinləri */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:43, 5 avqust 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], [[VP:SSK]] qaydalarına əsasən müəllif hüquqları pozuntusu olan məqalə dərhal, müzakirəsiz silinməlidir. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:29, 5 avqust 2022 (UTC) == Şablon:Şəxs2 == Bu şablon niyə var anlamadım. Dil keçidi də yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:27, 5 avqust 2022 (UTC) 1mrsfkf1kzzsulptgxvqupxvhimnfz7 6564196 6564194 2022-08-05T17:30:56Z Samral 29509 /* Şablon:Şəxs2 */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:43, 5 avqust 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], [[VP:SSK]] qaydalarına əsasən müəllif hüquqları pozuntusu olan məqalə dərhal, müzakirəsiz silinməlidir. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:29, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Şablon:Şəxs2]] == Bu şablon niyə var anlamadım. Dil keçidi də yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:27, 5 avqust 2022 (UTC) le91c460v88bmkw4qt94pap32j58ky3 6564199 6564196 2022-08-05T17:34:00Z Samral 29509 /* Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:43, 5 avqust 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) *:::'''Silinsin:''' [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) *:@[[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]], SNS etdiyiniz məqalələrə <nowiki>{{silinməyə namizəd}}</nowiki> şablonu qoymağı unutmayın. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:34, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], [[VP:SSK]] qaydalarına əsasən müəllif hüquqları pozuntusu olan məqalə dərhal, müzakirəsiz silinməlidir. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:29, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Şablon:Şəxs2]] == Bu şablon niyə var anlamadım. Dil keçidi də yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:27, 5 avqust 2022 (UTC) qxdx4jzcbnkkxzejitvvkrr4gewz8wx 6564203 6564199 2022-08-05T17:37:00Z Samral 29509 /* Yaşıl Elm */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:43, 5 avqust 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) *:@[[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]], SNS etdiyiniz məqalələrə <nowiki>{{silinməyə namizəd}}</nowiki> şablonu qoymağı unutmayın. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:34, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], [[VP:SSK]] qaydalarına əsasən müəllif hüquqları pozuntusu olan məqalə dərhal, müzakirəsiz silinməlidir. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:29, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Şablon:Şəxs2]] == Bu şablon niyə var anlamadım. Dil keçidi də yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:27, 5 avqust 2022 (UTC) bgc9u8z1b8brrvp0aj8qgtg5gmdp9um 6564715 6564203 2022-08-06T01:43:58Z Patriot Kor 55347 /* AYAFE */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:43, 5 avqust 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 01:43, 6 avqust 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) *:@[[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]], SNS etdiyiniz məqalələrə <nowiki>{{silinməyə namizəd}}</nowiki> şablonu qoymağı unutmayın. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:34, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], [[VP:SSK]] qaydalarına əsasən müəllif hüquqları pozuntusu olan məqalə dərhal, müzakirəsiz silinməlidir. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:29, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Şablon:Şəxs2]] == Bu şablon niyə var anlamadım. Dil keçidi də yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:27, 5 avqust 2022 (UTC) a2zj4bnxntcd5s5bum96yxi27mr97sz 6564716 6564715 2022-08-06T01:44:26Z Patriot Kor 55347 /* AYAPE */ wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:SNS|VP:SNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} == [[:Şahin Məhərrəmov]] == {{Mənbə axtar|Şahin Məhərrəmov}} SSK-yə görə silinməlidir [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 15:33, 18 iyun 2022 (UTC) :{{Şərh}} mən silinməsi tərəfdarıyam, amma indiki qaydalarla şəxs qala bilər, qaralama şablonu ilə qala bilər məncə. müəyyən əlavələr edib saxlamaq olar. amma ümumiyyətlə şəhidlər haqda qərar tez qəbul olunsaydı kaş. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 16:01, 18 iyun 2022 (UTC) ::{{cavab}} {{U|Atakhanli}}, belə məqalələr çoxdur. Əslində, gec də olsa, razılılıq əldə olunub ([[Vikipediya:Səsvermə/Ensiklopedik əhəmiyyətlilik (şəxslər)/Hərbçilər (3-cü dəfə)|qayda 3-cü cəhdə qəbul edilib]], bu il ərzində KM-da 2 dəfə bu barədə müzakirə açılıb, 4-5 istifadəçidən başqa fikir bildirən olmayıb, görünür yeni müzakirə lazımdır), ancaq icra edə bilən yoxdur təəssüf ki. Oda məlumunuz olar, bilərsiniz niyəsini. Başından bəri qaydalar olsaydı, indi vəziyyət belə olmayacaqdı. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 00:25, 24 iyul 2022 (UTC) ::{{Qalsın}} mənim fikrimcə qalması məqsədə uyğundur ikili standartların pozulmaması üçün ensklopetik baxımından da hələ ki qalmalıdı. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:43, 22 iyul 2022 (UTC) : <s>{{qalsın}} — [[İstifadəçi:Orxan Zakir|Orxan Zakir]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orxan Zakir|müzakirə]]) 21:22, 25 iyun 2022 (UTC)</s> {{səs ovu}} :::{{Şərh}} Təəssüf ki, sırf şəhid məqalələrində çıxılmaz vəziyyətdə qalırıq. Şəxsin ensiklopedikliyi sadəcə onun şəhid olması ilə bağlı ola bilər. Bu da nə dərəcədə düzgündür bilmirəm. Amma heç bir dövlət təltifi və xüsusi fəaliyyəti yoxdur.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:22, 5 avqust 2022 (UTC) == İrəvanda 3 məscid == Caliber.az-ın böyük əks-səda doğurmuş [https://caliber.az/en/post/77457/ reportajında] deyilir ki, [[Abbas Mirzə məscidi]], [[Şah Abbas məscidi (İrəvan)]] və [[Sərdar məscidi (İrəvan)]] əslində 1 məsciddir. Reportajın azərbaycancası ilə [https://report.az/region-xeberleri/caliber-az-ermenistanda-azerbaycan-medeni-irsinin-dagidilmasi-ile-bagli-reportaj-hazirlayib/ buradan] tanış ola bilərsiz. Təklif edirəm, bu mözvuda məlumatı olanlar bu məsələni dəqiqləşdirib, həll edək: ''İrəvan qalasında, Sərdar (Xan) sarayının yaxınlığında yerləşən “Abbas-Mirzə” və “Şah Abbas” kimi də tanınan “Sərdar məscidi”nin taleyi bundan az kədərli deyil. Mənbələrdə müxtəlif adların çəkilməsinə baxmayaraq, söhbət XVI əsrə aid eyni memarlıq abidəsindən – “Sərdar məscidi”ndən gedir.'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 16:49, 25 iyun 2022 (UTC) :Başqa mənbə var mı? - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 09:51, 27 iyun 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], elə [[Sərdar məscidi (İrəvan)|bu məqaləyə]] baxın. Məqalənin özündə qeyd edilir ki, ''İrəvan qalasının çar Rusiyası işğalı dövrünə aid bəzi sənədlərdə bu məscidin adı Abbas Mirzə məscidi kimi hallandırılır... 1864-cü ildə İrəvan qalasından rus qoşunlarının hərbi-istehkam məqsədilə istifadəsinə son qoyulduqdan sonra qaladakı tarixi-memarlıq abidələri, o cümlədən Sərdar, yaxud Abbas Mirzə məscidi ciddi dağıntılara məruz qalmışdır...'' <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:43, 1 iyul 2022 (UTC) :::Tam araşdırmağa vaxtım yoxdur, amma ilk iki adın intervikisi var. Sizin yazdığınızda da haqq var. Amma konkret bir şey deyə bilmirəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:54, 2 iyul 2022 (UTC) ::::{{u|Samral}} [https://kayzen.az/blog/Az%C9%99rbaycan-tarixi/17259/s%C9%99rdar-m%C9%99scidi-ir%C9%99van-xanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1.html Kayzen] də eyni məscid olduğunu qeyd edir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:43, 13 iyul 2022 (UTC) :::::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], bəli haqlısız. O yazı [https://iravan.preslib.az/meschidler.html buradan] götürülüb. Akademik mənbələrlə bu bir daha qeyd edilib o məqalədə. Əgər etiraz yoxdursa mən 3 məqaləni birləşdirim. Düşünürəm ki, Şah Abbas və Sərdar məscidi məqalələrini dil keçidi daha çox olan və məzmunu da daha geniş olan [[Abbas Mirzə məscidi|Abbar Mirzə məscidi]] məqaləsinə birləşdirmək daha düzgün olar. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:33, 21 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} nəsə qarışıq məsələdir. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 13:23, 26 iyul 2022 (UTC) :Hörmətli həmkarlar, @[[İstifadəçi:Samral|Samral]], @[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]], @[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], @[[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] yekun rəyiniz hansı istiqamətdədir? [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:54, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Burocan]] birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:45, 29 iyul 2022 (UTC) ::{{birləşdirilsin}} @[[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] bu işi mən görə bilərəm. Sadəcə gərək məqalələrin tarixçəsi və dil keçidləri də birləşdirilsin. Bunu bacarmıram. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 14:15, 29 iyul 2022 (UTC) {{şərh}} Bu üç məscid məsələsi məndə kifayət qədər sual doğurur. Bir məscidin üç adla adlandırılması xatirimdə o qədər də yoxdur. Üstəlik bu üç addan ikisi şəxs adı olarsa. Tutalım ki Sərdar adı Abbas Mirzəni əhatə edir. Bəs elə isə Şah Abbas nədir? Üstılik də əgər Sərdar məscidi Abbas Mirzə məscidirsə, ikisinin də tikinti tarixi Abbas Mirzədən əvvələ təsadüf edir. Bəs onda adı niyə Abbas Mirzədir? Xalq cahil idi ona görə elə ad vermişdi variantı olmaz. Qeyd etmək istəyirəm ki, məscid adlandırmaları müsəlmanlar üçün ən dəqiqləşdirilməsi vacib olan adlandırmalardandır. Xülasə məncə bu məsələni dəqiq bilən mütəxəssis rəyinə ehtiyac vardır. Azərbaycanda belə bir mütəxəssis mövcud olmalıdır. Ən azı buna ümid edərdim. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:18, 1 avqust 2022 (UTC) :Mənə görə hər üç məscidin məqaləsi qalmalıdır. Çünki tikilmə tarixlərində fərqliliklər görünür. Sadəcə hər üç məqalədə kiçik bir cümlə ilə "filan məscidlə eyni olduğu iddia olunur" və s. kimi önəmli qeyd yazmaq olar. [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:26, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Fərhad Cabbarov]] == {{Mənbə axtar|Fərhad Cabbarov}} {{qapalı}} Elmlər namizədidir və Tarix muzeyinin icraçı direktorudur. Amma M5 olduğunu hesab edirəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:08, 6 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Yuxarıdakı fikrlərlə razıyam ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:21, 17 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} İcraçı direktor ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:20, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Salam. Elmlər doktorudur və bu barədə link də vermişəm.Bundan başqa xeyli kitabları və TV müsahibələri var, sənədli filmlərdə çəkilib.Gələcəkdə daha etibarlı istinadlar əlavə ediləcək.Ümidvaram silinməz.Təşəkkürlər {{imzasız|Shafa Movsumov}} :{{Silinsin}} direktor deyil, icraçı direktordur və elmlər doktorluğu/fəlsəfə doktorluğu ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:08, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:39, 5 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[:Vaqif Əbdülqasımov]] == {{Mənbə axtar|Vaqif Əbdülqasımov}} * {{silinsin}} fəlsəfə doktorluğu (elmlər namizədliyi) ensiklopedikliyi təmin etmir <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:15, 8 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} mənbə azlığı ola bilər ancaq şəxs baxımından ensklopetikdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:00, 22 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{u|Toghrul R}}-nin fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:14, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} Musiqi sferasını əhatə edən bəzi mənbələrdə adını görmək olur. Lakin {{u|Toghrul R}}-un fikiri ilə də razılaşmamaq olmur. Amma əməkdar incəsənət xadimi olması isə məni qalsın deməyə sövq etdi. ([https://e-qanun.az/framework/15402 Burada]) — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:31, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Erkin Məmmədov]] == {{Mənbə axtar|Erkin Məmmədov}} M5 hesab edirəm, amma müzakirəyə çıxarılsa daha yaxşıdır. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 10:40, 13 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} kimya elmləri doktoru, professordur. Mənbələr əlavə edilib saxlanılmalıdır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:49, 13 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir ← [[İstifadəçi:Gladiator000|<span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#234675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Gladiator'''<sup></sup></span>]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Gladiator000|müzakirə]]) 06:20, 17 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} Məqalədə mənbə və istinadlar yoxdur.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:50, 25 iyul 2022 (UTC) :{{qalsın}} ensiklopedik şəxsdir.Nüfuzlu jurnalda elmi əsərləri və araşdırmaları var ← [[İstifadəçi:Shafa Movsumov]] *{{şərh}} Fəaliyyətinə baxanda ensiklopedik olduğunu demək olar. Lakin heç bir əsaslı mənbə yoxdur. Mənbələr əlavə edə bilən olsa saxlamaq olar. Əks halda silinməsi tərəfdarı olacağam. — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:35, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Hesab edirəm ki, qeyri-ensiklopedikdir. [[VP:M5]]-dən sürətli silinsin. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 17:54, 19 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.[[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 18:14, 19 iyul 2022 (UTC) :<s>{{Silinsin}}</s> mənbə tapa bilmədim əgər şəxsin özü ensiklopedik olma ehtimalı var idisə belə. indiki halı ilə mütləq ki, silinməlidir. məqalə 2011-də yaradılıb. 2011-lərin məqalələrin əksəriyyəti belədir. axtarılsa çox çıxacaq. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:44, 20 iyul 2022 (UTC) ::Adı [https://525.az/?name=xeber&news_id=136715 burada] çəkilir. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 11:09, 23 iyul 2022 (UTC) :::Təkcə adının çəkilməsi yetərli deyil. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 15:43, 23 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir haqqında məlumat yox dərəcəsindədir -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:50, 23 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli qalsın}} [https://xeber.media/news/16558760/babamizin-savasi-ii-yazi-qafqazdan-berlinedek-tokulen-azerbaycanli-qani-tarixi-arasdirma], [https://www.azerbaijan-news.az/view-189021/1941-1945-ci-iller-muharibesinde-fasizm-uzerinde-qelebede-azerbaycan-xalqinin-rolu], [https://quizlet.com/552231286/az%C9%99rbaycan-ssr-ii-dunya-muharib%C9%99si-dovrund%C9%99-flash-cards/], [http://www.anl.az/down/meqale/525/2020/mart/706571.htm] bu tapdıqlarımda sadəcə adı çəkilir. İkinci dünya müharibəsində iştirak etmiş azərbaycanlı xanımlar haqqında əlimdə bir neçə mənbə var, onlarda böyük ehtimal əhəmiyyyətli məlumat tapacam. Amma əgər tərtibata görə silinəcəksə silinə bilər. Ensiklopedik olduğunu düşünsəm yenidən tərtib edərəm. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:30, 24 iyul 2022 (UTC) :::Rus dili mənbələrdən birində haqqında əhatəli məlumat mövcuddur: [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 13:47, 24 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir.— [[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{qalsın}} Ensiklopedikdir. Haqqında məlumat da var [https://topwar.ru/69024-geroi-osvobozhdeniya-rostova.html] [https://www.molodguard.ru/heroes460.htm] Tərcümeyi halı da kifayət qədər maraq doğurandı. — [[İstifadəçi:NKOzi|'''<font face="Azeri Arabia"><font color="black">NKO</font></font>''']]<sup>[[İstifadəçi müzakirəsi: NKOzi|'''<font face="Wide Latin"></font><font color ="#ff00ff"> '''zi'''</font>]]</sup> 05:40, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Sürətli qalsın}} məncə üzərində işlənilsə ''yaxşı məqalə'' statuslu məqalə də çıxarmaq olar ortaya. indiki halda isə ''şəxs-qaralama'' şablonu ilə qalsın. ümid edirəm üzərində işləniləcək. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:17, 29 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], məqalə üzərində çalışacaqsınızsa, məqaləni saxlamaqla müzakirəni yekunlaşdırım. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 11:50, 29 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Burocan]] işləyəcəm. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 12:44, 29 iyul 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''': Müzakirədən hasil olan nəticəyə əsasən məqalənin saxlanılmasına qərar verildi. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:30, 29 iyul 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Zaur Əliyev (politoloq)]] == {{Mənbə axtar|Zaur Əliyev (politoloq)}} {{qapalı}} VP:EƏEX-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:02, 24 iyul 2022 (UTC) :: {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedikdir. :[[User:Kadı|<span style="1px 1px 2px #708090;font-size:105%;color:#708090">'''Kadı'''</span>]] [[User talk:Kadı|<span style="1px 1px 2px #003366;color:#003366;">'''<small>Message</small>'''</span>]] 21:21, 24 iyul 2022 (UTC) : {{Silinsin}} şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 06:36, 25 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} qeyri ensiklopedik -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:11, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:31, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Vüsal Şərifov]] == {{qapalı}} {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi sübut olunmayıb. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:18, 25 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}} Şəxs ensiklopedik deyil. [[İstifadəçi:EVRRVE.|EVRRVE.]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|müzakirə]]) 17:52, 25 iyul 2022 (UTC) * Bu məqaləni artıq dəyəsən 10-cu dəfədir sns-də görürəm. - '''[[İstifadəçi:Onyeddi|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">Onyeddi</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Onyeddi|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> 19:43, 25 iyul 2022 (UTC) *:Xeyir 2-ci dəfədir, sadəçə olaraq konsensus qəbul olunmadığı üçün saxlanılmışdır. Əhəmiyyətli şəxs deyil ensiklopediya üçün. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:49, 25 iyul 2022 (UTC) *::{{silinsin}} -- qeyri ensiklopedik şəxs -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:10, 31 iyul 2022 (UTC) {{ykn|Müzakirə nəticəsində məqalənin silinməsinə qərar verilmişdir.— [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:33, 3 avqust 2022 (UTC)}} {{qapalı-son}} == [[Emil Babayev]] == {{silinsin}} ensiklopedik rejissor deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:32, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} rejissor-qaralama şablonu ilə qalsın, viki məqaləsi olan filmlərin rejissorudur, həmçinin digərlərinin. qalmasında problem görmürəm, amma sözsüz ki, məqalə genişləndirilməlidir. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 11:57, 27 iyul 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Fikirimcə dövlət layihələrində rejissorluq etdiyinə görə qalmalıdır. Lakin məqlənin vəziyyəti ürəkaçan deyil.— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:37, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fatma Hacıyeva]] == {{silinsin}} ensiklopedik şəxs olması üçün, fəaliyyəti kifayət qədər deyil. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:40, 25 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} reklam - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:38, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci]] == Bu məqalənin indiki vəziyyəti heç ürək açan deyil məlumat azlığı var həmçinin məlumatlar köhnədir. İstinadlara nəzər yetirmək istədim mümkün olmadı xəta bildirişi vardı. Ensklopetik olub olmamsı ilə bağlı tam bir fikrə gələ bilmədim -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 17:57, 26 iyul 2022 (UTC) :Kollecin özünə müraciət ünvanlayıb əldə olunan məlumatlara əsasən redaktələr olsa məncə daha doğru olar. internetdən müraciət formasın tapdım. daha bilmirəm cavab verirlərmi ya yox. telefon vasitəsi ilə əlaqə də saxlamaq olar. məqalənin isə silinməsinin tərəfdarı deyiləm. {{Şərh}}{{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:06, 27 iyul 2022 (UTC) * {{qalsın}} Saxlamaq olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:55, 27 iyul 2022 (UTC) *{{qalsın}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:39, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Natiq Quliyev (müəllim)]] == {{silinsin}} Şəxsin ensiklopedikliyi şübhə altındadır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 19:23, 26 iyul 2022 (UTC) ::''" 1994- cü ildən Baki Dövlət Universitetində "Differensial və inteqral tənliklər", "Ümumi riyaziyyat" və "İnformatika" kafedralarinda saat hesabi ilə '''dərs aparmişam,''' " ''məqalə hazır vörd faylı ilə yaradılıb deyəsən. məqaləyə redaktələr vacibdir. məqalə isə məncə qalsın. dərslik kitabları və digər formada fəaliyyəti var. {{Qalsın}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:01, 27 iyul 2022 (UTC) :::Fikrinizə hörmətlə yanaşıram amma sadaladığınız məlumatlar şəxsin ensiklopedikliyi üçün kifayət etmir. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:53, 27 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:09, 31 iyul 2022 (UTC) {{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Rəqəmlər]] == [[Ədəd]] səhifəsinə birləşdirilməlidir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 19:13, 27 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Lehinə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 04:50, 28 iyul 2022 (UTC) *Birləşdirilə bilər. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:39, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:40, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|"İntellektli və Sağlam Gənclər" İctimai Birliyi}} Q/e təşkilat [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 13:15, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} ensiklopediya üçün əhəmiyyətli deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 14:46, 28 iyul 2022 (UTC) *:analoqu n qədər ictimai birlik məqələləri var.bizim məqsədimiz reklam deyil.ictimai birliyimiz yetərincə tanınır. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) *:hmət olmazsa əsaslandırın.digər ictimai birlik məqələlərinin hansı kriteriyaları bu məqalədə yoxdur?ə [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:33, 28 iyul 2022 (UTC) :buyurun müzakirə edə bilərsiniz.amma nəzərə alın ki məqalə reklam məqsədilə deyil.ictimai birliyin veb səyfəsinə və sosial şəbəkə səhifələrinə baxa bilərsiniz. üstəlik respublika səviyyəsində layihə və təbirlər var.istəyimizi odur ki obyektib qərar verilsin [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 15:31, 28 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]] ödənilmir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:17, 28 iyul 2022 (UTC) *::azertac , gencler idman nazirliyinin resmi sehifesinde ve s adi kecir ictimai birliyin. ustelik milli umum respublika turnirininin teskilatcilarindandir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 06:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:::{{şərh}} @[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] hər hansı səhifədə adı keçməyi məqaləni ensklopetik etmir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:08, 31 iyul 2022 (UTC) *::::mən ictimai birliklər üçün eəşt i oxudum ona görə şərh yazdım. *::::-Fəaliyyətlərinin miqyası milli və ya beynəlxalqdır. *::::-Təşkilat haqqında, təşkilatdan asılı olmayan bir çox etibarlı mənbələrdə əhəmiyyətli məlumat(lar) var. *::::indi əhəmiyyətsiz məlumatdır ki milli intellektual oyun yaradıb onu respublikas səviyyəsinə çıxarmaq? başka ölkələr belə yeniliklərə dəstəklərin göstərirlər.ensklopedik sayılmaq üçün nə lazımdı zəhmət olmazsa deyin. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:35, 31 iyul 2022 (UTC) *::::qeyd edim ki respublikas səviyyəsinə çıxartdığımız "Bilici" intellektual oyunu sırf "İntellektli və Sağlam Gənclər " ictimai birliyinin məhsuludur. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 17:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] reklam xarakterli məqalədir. reklam tipli məqalələr Vikipediya qaydalrına ziddir. Həmçini sizi [[VP:EƏŞT]] ilə bir daha tanış olmağa dəvət edirəm -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:32, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::məndə sizi ictimai birliyimizlə tanış olmaqa dəvət edirəm.reklama ehtiyacımız olsa google adv də verərik.biz biznes qurmamışıq reklam edək. ümumiyyətlə fikir bildirdiyiniz bu ictimai birliyin işləriylə tanış olmusunuz? reklam edəcək nə var orda? sadəcə görülən işləri qeyd etmişik.necə ki digər ictimai birliklər qeyd edib.bütün vikidə mövcud olan ictimai birliklərin məqalələri belə tiplidir. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:37, 31 iyul 2022 (UTC) *:::::::{{Şərh}}@[[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] birlik barədə mənim yetərincə məlumatım var. Məqalənin reklam tipli olması tam olaraq reklam etmək anlamına gəlmir. [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 19:48, 31 iyul 2022 (UTC) *::::::::reklam tipli olan hissələrinin hansı olduqunu düşünürsüzsə redaktə etmə imkanınız var.biz qarşı deyilik.buyurub redaktə edə bilərsiniz.reklam tipli bir hissə görmədiyimiz üçün redaktə etmirik.ola bilsin gözümüzdən yayınıb. [[İstifadəçi:Cavid994|Cavid994]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavid994|müzakirə]]) 19:52, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:41, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti]] == {{Mənbə axtar|Virtual Elektron Fəaliyyət Cəmiyyəti}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 19:16, 28 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} əhəmiyyətli olduğun düşünmürəm.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 05:37, 29 iyul 2022 (UTC) :*:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:38, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:AMEA Təhsil Şöbəsi]] == {{Mənbə axtar|AMEA Təhsil Şöbəsi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:13, 28 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} Qeyri-ensiklopedik məzmun.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 07:05, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:19, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}} — [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[:SAYAT İctimai Birliyi]] == {{Mənbə axtar|SAYAT İctimai Birliyi}} [[VP:EƏŞT]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 20:19, 28 iyul 2022 (UTC) :*[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) :*:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 13:43, 5 avqust 2022 (UTC) == [[AYAFE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:fikirlərinizlə qismən razıyam, amma qrant almaq üçün QHT rəsmi olaraq dövlət qeydiyyatından keçməlidir, o da ki, təsdiqlənməsi filan çox çətin məsələdir. dövlət qeydiyyatından da indiyə kimi maksimum 3500 QHT keçib. bu da elə də çox say deyil, xarici ölkələrdə qat-qat çoxdur. məqaləyə gəldikdə isə [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *Necə keçiblər, nə qədərdilər onun vikiyə dəxli yoxdur əslində. Amma [[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:34, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:15, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 01:43, 6 avqust 2022 (UTC) == [[AYAPE]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Sürətli qalsın}} Ukrayna (https://uk.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE), rus (https://ru.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) və türk dilli (https://tr.m.wikipedia.org/wiki/AYAPE) Vikipediyada haqqında məqalə var. Əgər onlarda varsa, məncə qalması məsləhətdir. Hörmətlə [[İstifadəçi: Həsən İmanov|Həsən İmanov]] ([[İstifadəçi müzakirəsi: Həsən İmanov|müzakirə]]) 14:20, 4 avqust 2022 (UTC) *:Hansısa vikidə olması ensiklopedikliyə zəmanət vermir. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 11:18, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Silinsin}}— [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Patriot Kor|müzakirə]]) 01:44, 6 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Avropa Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:22, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:05, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Xüsusi Xidmət Orqanlarının Veteranları İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:internetdə bir sıra mənbələrdə haqqında xəbər keçir, amma düşünürəm ki, [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:31, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Silinsin}} yuxarıdakı fikrilərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan İntellektual Oyunlar Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 21:50, 28 iyul 2022 (UTC) *:[[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:23, 29 iyul 2022 (UTC) *[[VP:EƏŞT]] əsasən {{silinsin}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:35, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Bir çox turnirində iştirak etsəm də, heç vaxt müəyyən kütlənin maraq dairəsindən qırağa çıxa bilməyən təşkilatdır.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:38, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Turan İntellektual Oyunlar Klubu]] == {{Mənbə axtar|Turan İntellektual Oyunlar Klubu}} * {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 08:24, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:28, 29 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:16, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:02, 31 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Azərbaycanda bu cür intellektual klublar çoxdu. Tez-tez turnirlər keçirsələr də, sadəcə məhdud kütlə tərəfindən tanınırlar.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:44, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Qarapapaq Türkləri İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* indiki halı ilə {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:52, 30 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:16, 31 iyul 2022 (UTC) :Fəaliyyəti ilə konkret mənbələr yoxdur. Nə axtarış nəticələrində, nə məqalənin özündə. {{Silinsin}}— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:46, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Hərbçi Jurnalistlər Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Xəzər İntellektual Gənclər Klubu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:51, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Milliyyətçi Gənclər Təşkilatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Müasir İnkişaf İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:14, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:50, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:02, 31 iyul 2022 (UTC) == [[Odlar Yurdu (ictimai birlik)]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} Azərbaycanın ən böyük və ən məşhur QHT-lərindəndir. Azərbaycanda böyük layihələr icra edib, böyük əməkdaşlıqları var. Beynəlxalq layihələrdə tərəfdaş olub. tam ensiklopedik təşkilatdır. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işləyəcəm. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:49, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} Kimə görə nəyə görə? [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:03, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Silinməsi istiqamətində bildirilən rəylərlə həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:17, 31 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Azərbaycanda aktiv fəaliyyətdə olan, tutarlı 5-6 QHT var, onlardan ən böyüklərindən biri də budur. internetdə xeyli mənbələrdə adı çəkilir, dövlət qurumları ilə əməkdaşlığı var, hazırda fəaliyyətdədir, beynəlxaq və milli bir sıra layihələr keçirib. rəsmi qeydiyyata alınıb. xeyli üzvü var. QHT üçün başqa gözləntiləriniz nələrdir? {{imzasız|Atakhanli|23:48, 31 iyul 2022 (UTC)}} == [[Respublika Təhsil Şurası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} adı xeyli mənbələrdə çəkilir, dövlət saytlarında belə adı keçir. hal-hazırda fəaliyyətdədir. amma saytları heç ürəkaçan deyil. üzərində işlənilsə ensiklopedikdir. qaralama şablonu ilə qalmalıdır məncə. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:54, 30 iyul 2022 (UTC) *:{{Qalsın}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 04:56, 31 iyul 2022 (UTC) *{{silinsin}} razıyam deyilənlərlə.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 16:16, 29 iyul 2022 (UTC) == [[Şahmar Ədəbi Məclisi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:* [[VP:EƏŞT]] əsasən {{Silinsin}} [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:44, 30 iyul 2022 (UTC) * {{silinsin}} [[VP:EƏŞT]]-yə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:04, 31 iyul 2022 (UTC) :{{Silinsin}} Sadəcə təsis olunması barədə mənbələrlə qarşılaşdım, fəaliyyəti işıqlandırılmayıb.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 18:41, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{silinsin}} mənbə azlığı vardı -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Respublikası Təhsil Cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} məqalə daha öncə SNS-ya çıxarılıb. QHT-də Azərbaycan QHT-ləri içərisində ən köklü QHT-lərdəndir: yaranma tarixi - 1990. və hal-hazırda da fəaliyyətdədir. adını da zaman-zaman bəzi mənbələrdə görürəm. müxtəlif böyük layihələrdə pay sahibi olub. qalmasında problem görmürəm. 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 30 iyul 2022 (UTC) *{{Silinsin}} Respublikada bu qəbildən olan yüzlərlə QHT var. İstənilən təşkilatın sırf təsis tarixi onun köklü qurum olduğuna dəlalət etmir. Bununla yanaşı, mətbuatda QHT-lərin fəaliyyəti barədə bir neçə cümlədən ibarət çoxsaylı xəbərlər dərc olunur. Ensiklopedik əhəmiyyətlilik nöqteyi-nəzərindən əsas məsələ isə fəaliyyətin mahiyyəti, habelə onun fərqləndirici cəhətləridir. Qeyd etdiyim arqumentlərin fonunda, məqalənin ensiklopedik olmadığı qənaətindəyəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 17:13, 31 iyul 2022 (UTC) *:{{silinsin}} Fikrimcə Qeyri Ensiklopedikdir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 20:45, 1 avqust 2022 (UTC) == [[Yaşıl Elm]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 15:20, 29 iyul 2022 (UTC) *:{{Sürətli qalsın}} fəaliyyətini aktiv izlədiyim və çox sevdiyim təşkilatdır. aktiv fəaliyyyətdədirlər və öz kütləsi tərəfindən də tanınır. ciddi sayılacaq qədər də kütləsi var. hətta kitablar da dərc edib. indiki məqalənin vəziyyəti heç yaxşı deyil, razıyam. QHT-nin özü ilə əlaqə saxlayıb üzərində işlər aparacam. qalsın. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:35, 30 iyul 2022 (UTC) *::{{Qalsın}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 05:01, 31 iyul 2022 (UTC) * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] qaydalarına əsasən qeyri-ensiklopedik. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (iqtisadçı)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (iqtisadçı)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:06, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} yuxarıdakı fikrə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:33, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Qeyri ensiklopedik olduğu üçün.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:42, 31 iyul 2022 (UTC) == [[:Əli Əliyev (filoloq)]] == {{Mənbə axtar|Əli Əliyev (filoloq)}} {{silinsin}} [[VP:EƏEX]]-nin ödənildiyini düşünmürəm. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 10:07, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} Fəlsəfə doktoru ensiklopedik deyil.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:36, 31 iyul 2022 (UTC) :{{silinsin}} q/e [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 23:43, 31 iyul 2022 (UTC) ::{{sürətli silinsin}} Qeyri Ensiklopedikdir -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:02, 2 avqust 2022 (UTC) == [[:Alfa Şirazi]] == {{Mənbə axtar|Alfa Şirazi}} {{qapalı}} Şəxs qəti şəkildə ensiklopedik deyil. Fəaliyyəti partizanlıqdan o yana getmir. Yüzlərlə, minlərlə belə şəxs var. Hamısı haqda axtarsan, belə məlumat tapmaq 2x2-di. Mövqeyim [[VP:M5]]-ə əsasən sürətli silinməsi yönündədir. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 05:19, 1 avqust 2022 (UTC) :{{Cavab}} [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Alfa Şirazi|məqalənin saxlanılmasına qərar verilib.]] [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:02, 1 avqust 2022 (UTC) ---- '''Yekunlaşdırma''' Əvvəlki müzakirəyə əsasən məqalə saxlanılır. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 20:36, 1 avqust 2022 (UTC) {{Qapalı-son}} == [[:Xalid Ağalıyev]] == {{Mənbə axtar|Xalid Ağalıyev}} M5. məqalə daha öncədən silinib. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 09:37, 1 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} silinmiş məqalə ancaq BNS-dən keçməlidir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 20:03, 1 avqust 2022 (UTC) :{{sürətli silinsin}} əgər sns ilə silinbsə, müzakirəyə ehtiyac yoxdur. Bərpa üçün BNS-yə müraciət lazımdır. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:37, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:İldırım Əkbəroğlu]] == {{Mənbə axtar|İldırım Əkbəroğlu}} {{silinsin}} qeyri-ensiklopedik [[İstifadəçi:Gabbani|<font color="black" size="2"><u>'''gab'''bani</u></font>]] '''∆''' [[İstifadəçi müzakirəsi:Gabbani|<font color="black" size="2">mesaj</font>]] 14:56, 1 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} kifayət qədər tanınmış şəxsdir haqqından bir çox mənbələrdə məlumat vardı həmçinin ensklopetik şəxs kimi hesab etmək olar -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:35, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Babadərviş]] == [[Babadərviş qəbir abidəsi]] və [[Babadərviş qəbirləri]] məqalələri [[Babadərviş]] məqaləsinə birləşdirilsin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 07:48, 2 avqust 2022 (UTC) :{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 08:01, 2 avqust 2022 (UTC) == [[Əfqan Xəlilli]] == Məqalə daha əvvəl 2 dəfə SNS olub. 1-ci dəfə silinib, 2-ci dəfə konsensus əldə edilməyib. Mən məqaləyə baxdım, oxudum. Nəsə şəxsin ensiklopedikliyinə tam əmin ola bilmədim. Məqalədəki istinadların demək olar ki, yarısı [http://hispaniya.com/%c9%99laq%c9%99-contacto/haqq%c4%b1m%c4%b1zda '''öz'''] (hispaniya.com) saytındandır. Həmçinin məqalədə [[Namus (film, 1925)|ilk erməni bədii filmini]] subtitrlə tərcümə etməsi barədə çox ciddi iddia olsa da bu barədə etibarlı mənbə yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 10:05, 2 avqust 2022 (UTC) *{{silinsin}} {{U|Samral}}-ın fikrinə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:59, 2 avqust 2022 (UTC) *:{{silinsin}} yuxarıdakı fikrlərə əsasən -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:33, 4 avqust 2022 (UTC) == [[:Mirzə Ələkbər Elxanov]] == {{Mənbə axtar|Mirzə Ələkbər Elxanov}} e/ə [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 05:24, 3 avqust 2022 (UTC) ==[[Ziya Ordubadi]] və [[Ziyai Ordubadi]]== Ayırd etməkdə çətinlik çəkdim. Eyni məqalədisə birləşdirək. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 07:24, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} Eyni məqalədir.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 11:27, 3 avqust 2022 (UTC) *{{birləşdirilsin}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 09:32, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev]] == Nazir müavini ensiklopedikdir? Müzakirəyə ehtiyac olduğunu düşünürəm. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 10:52, 4 avqust 2022 (UTC) :{{qalsın}} Fikrimcə aldığı mükafatı şəxsi ensklopetik edir. -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 11:24, 4 avqust 2022 (UTC) ::Aldığı mükafat dövlət qulluğunda fərqlənməyə görə verilən medaldır, bu medalıda 10il əmək stajı olan dövlət işçilərinə verirlər. @[[İstifadəçi:Togrul R|Togrul R]] daha yaxşı bilir medalların təfərruatlarını. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:12, 4 avqust 2022 (UTC) :{{Qalsın}} Nazir müavini vəzifəsi olduqca əhəmiyyətli icraedici funksiyaları ehtiva edir. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 13:55, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Samir Vəliyev (professor)]] == Şəxsin professor olması ilə əlaqədar hər hansısa mənbəyə rast gəlmədim, məqalədə məndə və istinadlar göstərilməyib, məqaləni yaradan şəxsin adı ilə sözü gedən şəxsin adı eynidir, özü öz haqqında yaradıb çox güman ki, məqaləsini. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:29, 4 avqust 2022 (UTC) == [[İmran Məcidov]] == {{silinsin}} Ensiklopedik əhəmiyyəti hiss olunmur, məqalədə mənbə və istinad yoxdur. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 18:48, 4 avqust 2022 (UTC) :{{silinsin}} haqqında google də belə məlumat olan mənbələr demək olar ki yoxdur. Fikrimcə qeyri ensiklopedik şəxsdir. -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 18:58, 4 avqust 2022 (UTC) == [[Yeni Yazarlar və Sənətçilər Qurumu]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Tarixi Şəcərə cəmiyyəti]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanlı Tələbələr və Məzunlar Platforması]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Dalğa Gənclər Hərəkatı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Fəlsəfi Maarifçilik Assosiasiyası]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Turan Araşdırma Mərkəzi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Təhsil İşçiləri Azad Həmkarlar İttifaqı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) *:@[[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]], SNS etdiyiniz məqalələrə <nowiki>{{silinməyə namizəd}}</nowiki> şablonu qoymağı unutmayın. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:34, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Aşıq Şəmşir Mədəniyyət ocağı]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycan Naşirlər və Poliqrafçılar İctimai Birliyi]] == * {{Silinsin}} [[VP:EƏŞT]] əsasən məqalə əhəmiyyətli deyil. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən yüzlərlə, hətta minlərlə QHT var. Hər biri də yaradılandan 4-5 il sonra unudulur. Yaradılan QHT-lərin geniş hissəsi qrantlara görə yaradılır (digər məsələlər məlumdur, sadəcə mövzuya aidiyyatı yoxdur deyə yazmıram). '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:42, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Azərbaycanın ilk sakinləri]] == [https://copyvios.toolforge.org/?lang=az&project=wikipedia&title=Az%C9%99rbaycan%C4%B1n+ilk+sakinl%C9%99ri&oldid=&action=search&use_engine=1&use_links=1&turnitin=0 Müəllif hüquqları pozuntusu]. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 11:37, 5 avqust 2022 (UTC) * {{bitərəf}} bəzi məlumatları başqa məqalə ilə əlaqələndirmək olar.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 12:04, 5 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]], [[VP:SSK]] qaydalarına əsasən müəllif hüquqları pozuntusu olan məqalə dərhal, müzakirəsiz silinməlidir. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:29, 5 avqust 2022 (UTC) == [[Şablon:Şəxs2]] == Bu şablon niyə var anlamadım. Dil keçidi də yoxdur. <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 17:27, 5 avqust 2022 (UTC) rae026rzbp17ao2vyspatj2fnrwjc5d Məhyəddin Məhərrəmoğlu 0 383963 6564575 3897868 2022-08-05T20:38:33Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 wikitext text/x-wiki {{sil|M5}} {{vikiləşdirmək}} [[Şəkil:Mehyeddin.jpg|thumbnail]] '''Məhyəddin Məhərrəmoğlu İsmayılov''' — Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvü, “Qızıl Qələm” mükafatçısı == Həyatı == Məhyəddin Məhərrəmoğlu 1 may 1942-ci ildə Kəlbəcər rayonunun Bağlıpəyə kəndində anadan olmuşdur. 1953-cü ildə doğma kəndlərindəki ibtidai məktəbi bitirdikdən sonra Qılınclı kənd orta məktəbində təhsilini davam etdirməklə orta tehsil almışdır. 1960-1962-ci illərdə istehsalatda işləmiş, 1964-cü ildə Həsən bəy Zərdabi adına Kirovabad Pedoqoji İnstitutunun (indiki Gəncə Dövlət Universiteti) dil-ədəbiyyat fakultəsinin qiyabi şöbəsinə qəbul olmuş, və buranı bitirmişdir. 1965-ci ilin sentyabr ayında Ağdaban kənd yeddillik məktəbində Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimi kimi fəaliyyətə başlamış, iki ildən sonra Şurtan kənd məktəbində ixtisası üzrə işləmiş, bundan sonra Kəlbəcər rayon Şorbulaq kənd orta məktəbinə direktor təyin edilmiş, rayonun işğalına qədər bu təhsil ocağına rəhbərlik etmişdir. O Kəlbəcərdə fəaliyyət göstərən “Dəlidağın nəğmələri! ədəbi birliyinin fəal üzvü olmuşdur. Kəlbəcərin işğalından sonra Mingəçevirdə məskunlaşmış ,1997-ci ilə qədər 26 saylı rayon köçkün orta məktəbinde müəllim işləmiş, həmin ildən etibarən rayonun 118 saylı orta məktəbinə rəhbərlik etmişdir. Orta məktəbin aşağı siniflərində oxuduğu illərdə şeirlər yazmış, “Yenilik” qəzetində dərc olunan “Onsuz da yanmalıyam” adlı ilk əsəriylə ədəbiyyat aləminə qədəm qoymuşdur. Sonrakı illərdə, xüsusilə de ali məktəbdə oxuduğu zaman və ondan sonrakı dövrlərdə Gəncədə çıxan Kirovabad Kommunisti qəzetlərdə və respublika mətbuatında müntəzəm olaraq şeirləri dərc olunmuşdur. 2006-cı ildən Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvüdür. 2013-cü ildə Azərbaycan Kütləvi İnformasiya Vasitələri İşçiləri Həmkarlar İttifaqının fərdi üzvü kimi “Qızıl Qələm” mükafatçısıdır. == Kitabları == *“Ağlı-qaralı dünyam”- “Azərnəşr” – 1999,192 səh.3000 nüsxə. *“Dünya həmin dünyadı” – “Adiloğlu” – 2007,284 səh.1000 nüsxə. == Şeirləri== '''Azərbaycan – Türkiyə dostluğuna''' :Millətimin öz eli, :Millətimin öz dili, :Millətimin sağ əli :Böyük qardaş, Türkiyə! :Nəyaxşı ki, sən varsan. :Qeyrətimdi, qeyrətim :Şöhrətimdi şöhrətin, :Zəhmətimdi zəhmətin :Böyük qardaş, Türkiyə! :Nə yaxşı ki, sən varsan. :Haqq yoludu yolumuz, :Əyilməzdi qolumuz, :Düşməndi sağ solumuz :Böyük qardaş, Türkiyə! :Nə yaxşı ki, sən varsan. :Sözün doğru,əhdin düz :Səndə gördüm bircə üz, :Tükənməzdir eşqimiz :Böyük qardaş, Türkiyə! :Nə yaxşı ki, sən varsan. :Ucalırsan, ucallam, :Bac alarsan, bac allam, :Hərvaxt yanında ollam :Böyük qardaş, Türkiyə! :Nə yaxşı ki, sən varsan. :Kontraktlar bağladıq :Düşmən qəlbin dağladıq :Bir Millətik, bir adıq :Böyük qardaş, Türkiyə! :Nə yaxşı ki, sən varsan. '''Bu dünyadan küsmüşəm''' :Çox hoqqabaz şeşələnib :Qarşısından əsməmişəm, :Əzilmişəm düz söz üstə :Haqq səsimi kəsməmişəm :Nazilanə nazilmişəm, :Anlamaza çox gülmüşəm... :Hamını doğma bilmişəm, :Yıxılanı kəsməmişəm. :Gəl toxunma Məhyəddinə, :Daşa dəyib dönə-dönə :Çox zülm edib dövran mənə, :Bu dünyadan küsməmişəm. '''Məni''' :Ötəri bir həvəs bilmə eşqimi, :Bənzətmə vədasız qonağa məni. :Sənin işıq saçan qara gözlərin :Bağlayıb o qaymaq dodağa məni. :Bənövşə qoxuyur canan – buxağın, :Lalə qönçəsidi yoxsa yanağın :Şərbət çeşməsidi dilin – dodağın, :Qadağan etmisən bulağa məni. :Nəfəsindən gəlir cənnət havası, :Yıxdı Məhyəddini eşqin havası, :Ay bizim yerlərin nazlı sonası :Axır ki, gətirdin qınağa məni. '''Get desən getmərəm''' :Qadanı al – desəm almağa nə var, :Eşqinlə bulud tək dolmağa nə var, :Sənin həsrətindən ölməyə nə var, :Qal desən qalaram, öl – desən ölləm. :Bu naz – qəmzən ilə yaman durmusan, :Bu dünya üstündə dünya qurmusan, :Ay zalım, qadanı hər zaman inan – :Al desən alaram, böl desən bölləm. :Könlüm nalə çəkib coşub – çağlayır, :Çiçəklər göz yaşın sübhə saxlayır. :Tale Məhyəddinlə ülfət bağlayır, :Get desən getmərəm, gəl desən gəlləm. '''Düşsün''' :Sənin eşqin Məni kül edəcəkdi, :Qoy deyim söhbətim ellərə düşsün. :Əlindən çəkdiyim qüssələr, qəmlər :Şirin nəğmə kimi dillərə düşsün. :Bizim bu eşqimiz möcüzə nağıl, :Dağılıb başımdan çıxıbdı ağıl, :Ay zalım, dərdimə özün çarə qıl – :Qoyma ki, işimiz əllərə düşsün. :Fikirlər dolanır başımda min – min, :Daha usanmışam əlindən qəmin. :Qıyma ki canından bezib Məhyəddin – :Sənsiz baş götürüb çöllərə düşsün. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri]] [[Kateqoriya:"Qızıl qələm" mükafatı laureatları]] pa4qrsfxnhkip9rrncuowa7nhe3l0w0 Kikinin çatdırma xidməti 0 386098 6565062 5988498 2022-08-06T11:55:04Z Innovative120 63803 /* Film musiqiləri */ wikitext text/x-wiki {{Animanqa/Başlıq |başlıq = Kikinin çatdırma xidməti |şəkil = |şəkilölçü = |şəkilizah = Filmin posteri |janradı = |janradıt = |janr = [[fentezi]], [[Macəra filmi|macəra]], [[Dram filmi|dram]], ailə }} {{Animanqa/Film |başlıq = |başlıq_small = |director = [[Hayao Miyazaki]] |writer = [[Hayao Miyazaki]] |producer = [[Hayao Miyazaki]]<br>[[Toşio Suzuki]] |music = [[Co Hisayşi]] |studio = [[Studio Ghibli]] |licensor = |release_date = [[1989]] |runtime = 102 dəqiqə }} {{Animanqa/Son}} {{Nihonqo|'''''Kikinin çatdırma xidməti'''''<ref>{{cite web|title=Yapon Filmləri Həftəsinin keçirilməsi haqqında məlumat|url=http://www.az.emb-japan.go.jp/itpr_ja/00_000023.html|website=[[Yaponiyanın Azərbaycan səfirliyi|Yaponiyanın Azərbaycan Respublikasındakı Səfirliyi]]|accessdate=10 oktyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161010161300/http://www.az.emb-japan.go.jp/itpr_ja/00_000023.html|archivedate=10 oktyabr 2016|language=azərbaycanca|date=16 fevral 2016}}</ref>|魔女の宅急便|Majo no Takkyūbin}} — [[1989]]-cu ildə [[Studio Ghibli]] tərəfindən [[Hayao Miyazaki]]nin rejissorluğu ilə [[1985]]-ci ildə [[Yaponlar|Yaponiyalı]] yazıçı Eiko Kadanonun eyni adlı romanı əsasında çəkilmiş anime filmi.<ref>http://www.nausicaa.net/miyazaki/interviews/kiki_foreword.html</ref> Bu [[Studio Ghibli]] tərəfindən hazırlanmış dördüncü filmdir. Miyazakinin fikrincə yapon gəncləri uşaqlıq dövrünü başa vurduqdan sonra ailə bağlılığı və azadlıq arasında sıxışıb qalırlar. Bu film onlara həyatta istədiyini qazanmaq üçün güclü olmağı, çox çalışmalı və özlərini kəşf etməyi göstərir. Film eyni zamanda [[Walt Disney Pictures]] ilə birgə hazırlanan ilk Studio Ghibli filmidir. [[1997]]-ci ildə ingilis dilində dublaj olduqdan sonra ''Beynəlxalq Seattle Film Festivalı''-nda nümayiş olunmuşdur. == Məzmun == Kiki on üç yaşlı cadugərdir. Qaydalara görə on üç yaşı tamam olmuş hər bir cadugar, cadugarlıq praktikası üçün evdən ayrıəlaraq bir il tək yaşamalıdır. Kiki pişiyi Cici ilə birlikdə anasının verdiyi süpürgəyə minərək cadugar olmayan başqa şəhərə gedir. Kikinin sadəcə uçmaq bacarığı olduğu üçün özünə məxsus bir çatdırma xidməti verən bir iş yaratmaq istəyir. İlk gündə bir dükandakı qadına kömək edərkən elə həmin qadının yanında yaşamağa və istədiyi işi görməyə başlayan Kiki, bu şəhərdə dostlarda qazanır. Lakin bir gün xəstələndikdən sonra uçmaq gücünün itdiyini anlayır və gücünü yenidən qazanmaq üçün dostu ilə birgə bir müddət şəhərdən aralanaraq meşəyə gedir. Ancaq digər dostunun həyatı üçün təhlükə yarananda nə edəcəyini bilməyən Kiki, bu işlərin arasında bir də onu xilas etməyə çalışacaq. == Film musiqiləri == {{Musiqi albomu |Başlıq = Kikinin çatdırma xidməti: Film musiqisi |Şəkil = Kikinin çatdırma xidməti - filmin musiqisi.jpg |Şəklin ölçüsü = |Şəklin izahı = |İl = [[25 avqust]] [[1989]] |Yayımlanıb = [[1989]] |Yazılıb = |Janr = |Müddət = 41:45 |Leybl = Tokuma Japan Communications |Prodüser = |Əvvəlki = |Əvvəlkinin ili = |Başlıq = |İl = |Sonrakı = |Sonrakının ili = }} Filmin mahnıları bəstəkar [[Co Hisayşi]] tərəfindən hazırlanmışdır. # Hareta Hi ni…(On a Clear Day…)&nbsp;— 2:16 # Tabidachi (Departure)&nbsp;— 2:53 # Umi no Mieru Machi (A Town with an Ocean View)&nbsp;— 3:00 # Sota Tobu Takkyuubin (Flying Delivery Service)&nbsp;— 2:09 # Pan-ya no Tetsudai (Helping the Baker)&nbsp;— 1:04 # Shigoto Hajime (Starting the Job)&nbsp;— 2:15 # Migawari Jiji (Substitute Jiji)&nbsp;— 2:46 # Jyefu (Jeff)&nbsp;— 2:30 # Ooisogashi no Kiki (Very Busy Kiki)&nbsp;— 1:17 # Paatii ni Maniawanai (Late for the Party)&nbsp;— 1:07 # Osono-san no Tanomigoto… (Osono’s Request)&nbsp;— 3:01 # Puropera Jitensha (Propeller Bicycle)&nbsp;— 1:42 # Tobenai! (I Can’t Fly!)&nbsp;— 0:46 # Shoushin no Kiki (Heartbroken Kiki)&nbsp;— 1:11 # Urusura no Koya he (To Ursula’s Cabin)&nbsp;— 2:05 # Shimpi naru E (A Mysterious Painting)&nbsp;— 2:20 # Bou-Hikou no Jiyuu no Bouken Gou (The Adventure of Freedom, Out of Control)&nbsp;— 1:06 # Ojii-san no Dekki Burasshu (The Old Man’s Deck Brush)&nbsp;— 1:59 # Dekki Burasshu de Rendezvous (Rendezvous on the Deck Brush)&nbsp;— 1:02 # Ryuuju no Dengon (Message of Rouge)&nbsp;— 1:45 # Yasashisa ni Tsutsumareta nara (If I’ve Been Enveloped by Tenderness)&nbsp;— 3:09 == Mükafatlar == {| class="wikitable" |- ! İl ! Mükafat ! Kateqoriya ! Nəticə ! Mükafatı alan |- | rowspan=7|1990 | rowspan=3|12th Anime Grand Prix | Best Anime | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti''<ref>http://animage.jp/old/gp/gp_1990.htm</ref> |- | Best Female Character | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | Best Anime Theme Song | {{won}} | ''Yasashisa ni Tsutsumaretanara'' |- | 44th Mainichi Film Award | ''Best Animated Film'' | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | Kinema Junpo Awards | Readers' Choice Award | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | rowspan=2| 13th Japan Academy Prize | Special Award | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti''<ref>http://www.japan-academy-prize.jp/prizes/?t=13</ref> |- | Popularity Award | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | | 7th Annual Golden Gross Award | Gold, Japanese Film | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | | The Movie's Day | Special Achievement Award | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | | The Erandole Award | Special Award | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | rowspan=2| | rowspan=2|Japan Cinema Association Award | Best Film | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | Best Director | {{won}} | [[Hayao Miyazaki]] |- | | Japanese Agency of Cultural Affairs | Best Film | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | | Tokyo Metropolitan Cultural Honor | Best Film | {{won}} | ''Kikinin çatdırma xidməti'' |- | | 7th Annual Money Making Director's Award | Best Director | {{won}} | [[Hayao Miyazaki]]<ref>http://www.nausicaa.net/miyazaki/kiki/credits.html#awards</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://movies.disney.com/kikis-delivery-service// Filmin rəsmi saytı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141209031304/http://movies.disney.com/kikis-delivery-service |date=2014-12-09 }} * {{IMDb title|0097814|Kikinin Çatdırma Xidməti}} {{Hayao Miyazakinin animeləri}} {{Ən yaxşı animeyə görə Animage mükafatı}} {{Mayniçi Film Mükafatı - Animasiya filmi mükafatı}} [[Kateqoriya:Hayao Miyazakinin animeləri]] [[Kateqoriya:Yaponca filmlər]] [[Kateqoriya:Studio Ghibli]] [[Kateqoriya:1989-cu ilin anime filmləri]] [[Kateqoriya:Alternativ tarix filmləri]] [[Kateqoriya:Fentezi anime və manqaları]] [[Kateqoriya:Yaponiya romanlarına əsaslanan filmlər]] [[Kateqoriya:Gallop]] [[Kateqoriya:Cadugərlik haqqında anime və manqalar]] 1gsrdwj66cb38lt5tz5sxtnieeus2q4 İstifadəçi:White Demon/Töhfə şablonu 2 393890 6564734 6561500 2022-08-06T05:09:12Z White Demon 75303 /* Başlatdığım məqalələr */ wikitext text/x-wiki <div style="float:left; width:48%;"> == Başlatdığım məqalələr == <div style="height: 250px; width: 400px; overflow: auto; padding: 16px;text-align: left; border:solid 1px;"> # [[Minşuku]] # [[Sato Nobuhiro]] # [[Naotake Sato]] # [[Satomura Coha]] # [[Sato İssay]] # [[Uri Seqal]] # [[Cerard Svoup]] # [[Mişa Titiyev]] # [[Messi (puma)]] # [[Tualetdə ölən şəxslərin siyahısı]] # [[Yaponiyada yəhudilər]] # [[Toşidama]] # [[Seybo]] # [[Sato Haçiro]] # [[Satake Yoşiatsu]] # [[Sasaki Takayuki]] # [[Yaponiyada mobil telefon mədəniyyəti]] # [[Sasaki Takauci]] # [[Sasaki Takatsuna]] # [[Takaoki Sasaki]] # [[Sasaki Soiçi]] # [[Nobutsuna Sasaki]] # [[Saruqaku]] # [[Con Saris]] # [[Santo Kyoden]] # [[Sano Tsunetami]] # [[Sano Manabu]] # [[Sanconişi Sanetaka]] # [[Marqaret Senqer]] # [[Ubasute]] # [[Sanco Sanetomi]] # [[Sakura Soqoro]] # [[Sakuma Kanae]] # [[Sakimori]] # [[Keqon]] # [[Yaponiyada kosmetika]] # [[Qokoku məbədi]] # [[Qinkaku məbədi]] # [[Qanqo məbədi]] # [[Cuku]] # [[Coruri məbədi]] # [[Comon dulusçuluğu]] # [[Tençuqumi insidenti]] # [[Kirayəçi-fermer mübahisələri (Yaponiya)]] # [[Tenpyo mədəniyyəti]] # [[Tenpo aclığı]] # [[Yoşimasu Todo]] # [[Yoşioka Yayoy]] # [[Nobuko Yoşiya]] # [[Urumi]] # [[Üçlər müdaxiləsi]] # [[Toranomon insidenti]] # [[Göbələk ketçupu]] # [[Mamiya Rinzo]] # [[Azərbaycan milli minifutbol komandası]] # [[Çəmbərəkənd parkı]] # [[Rusiyanın Yaponiya ekspedisiyası (1792)]] # [[Adam Laksman]] # [[Kaba dağı insidenti]] # [[Hokkaydo Koloniyalaşdırma Komissiyası]] # [[Toyohiko Kaqava]] # [[Yaponiyada protestantlıq]] # [[Aray Osui]] # [[Qara əjdaha cəmiyyəti]] # [[Li Kotomi]] # [[Market adamı]] # [[Qumluqdakı qadın]] # [[Nikolay Rezanov]] # [[1881-ci il böhranı]] # [[Mizu şobay]] # [[Tenrikyo]] # [[Tenday]] # [[Tempura]] # [[Qenpey müharibəsi]] # [[Sey Şonaqon]] # [[Saraşina Nikki]] # [[Bernard Liç]] # [[Yapon lak məmulatı]] # [[Düyü üsyanları (1918)]] # [[Anton Portman]] # [[Tanrıya qarşı məhkəmə işləri]] # [[Nikki (janr)]] # [[Qayrayqo]] # [[Maeda Toşiie]] # [[Uğurlu əjdaha insidenti]] # [[Yapon riyaziyyatı]] # [[Vasan (ədəbiyyat)]] # [[Artur Veyli]] # [[Vaynay Sadayuki]] # [[Qotfrid Vaqener]] # [[Hitobaşira]] # [[Hitodama]] # [[Cakuren]] # [[Vaşi]] # [[Qion Nankay]] # [[Riçard Koks]] # [[Uşaqlar günü (Yaponiya)]] # [[Pol Klodel]] # [[Şamaxı şəhər stadionu]] # [[Meybutsu]] # [[Azərbaycanda qəhvə]] # [[Yaponiyada qəhvə]] # [[Azərbaycanda pivə]] # [[Yaponiyada pivə]] # [[Atom bombası ədəbiyyatı]] # [[Tsin Şupey]] # [[Suy He]] # [[Döş formalı təpə]] # [[Postsovet ölkələrində tarakanların depopulyasiyası]] # [[Bakı Kitab Sərgisi]] # [[Lü Ven (model)]] # [[İzmir parkı]] # [[Min Si]] # [[Qreysi Karvalyo]] # [[Alissa Yaqi]] # [[Cun Haseqava]] # [[Nikol Fucita]] # [[Rosa Kato]] # [[Reyna Trindl]] # [[Rola (model)]] # [[Kozue Akimoto]] # [[Yun Yon Pe]] # [[Nozomi Sasaki (model)]] # [[Yuka Mannami]] # [[Ay Tominaqa]] # [[Tao Okamoto]] # [[Ho Yon Çon]] # [[Vivi (jurnal)]] # [[Non-no]] # [[Keyko Kitaqava]] # [[Rila Fukuşima]] # [[Love Berry]] # [[Vera Vonq]] # [[JJ (jurnal)]] # [[Tsubasa Honda]] # [[Nikol Abe]] # [[Happie Nuts]] # [[I Love Mama]] # [[AneCan]] # [[Perm Dövlət Universiteti qətliamı]] # [[Lolita dəbi]] # [[Rey Kavakubo]] # [[Saya İçikava]] # [[Suqino Yoşiko]] # [[Hanae Mori]] # [[Misako Aoki]] # [[Sayo Hayakava]] # [[Tsumori Çisato]] # [[Arvad daşıma yarışı]] # [[Xarab qan insidenti]] # [[Haqi qəsri]] # [[Kanazava qəsri]] # [[Xylaria longipes]] # [[Fuşimi qəsri]] # [[Leksi Lü]] # [[Azuçi qəsri]] # [[Qatıq muzeyi]] # [[Qombe şimpanze müharibəsi]] # [[Proxodna mağarası]] # [[Travel (Mamamoo EP-i)]] # [[Ağ ayı dustaqxanası]] # [[Cuniçi Vada]] # [[Stanislava Valaseviç]] # [[Yatkayed gölü]] # [[Böyükşor bulvarı]] # [[Gənclik parkı]] # [[Tayka islahatı]] # [[Fucivara no Kamatari]] # [[Kano Eytoku]] # [[Eysay]] # [[Rebekka (yenot)]] # [[Lenni Robinson]] # [[Spagetti ağacı mistifikasiyası]] # [[Atlı xalq nəzəriyyəsi]] # [[İylənmiş corab]] # [[Panda pornoqrafiyası]] # [[Sibirdə narıncı qar (2007)]] # [[İnuyama qəsri]] # [[Osaka qəsri]] # [[Edvard Morze]] # [[İmabari qəsri]] # [[Hikone qəsri]] # [[Matsumoto qəsri]] # [[Hiroşima qəsri]] # [[İçiyo Hiquçi]] # [[Corc Herbert Volker Buşun brokkoli şərhləri]] # [[Dolbear qanunu]] # [[Kapitol Hillin sirli soda avtomatı]] # [[Liquriya bayrağı]] # [[Liquriya dili]] # [[Qırğızıstan–Yaponiya münasibətləri]] # [[Qazaxıstan–Yaponiya münasibətləri]] # [[Əjdaha adamı]] # [[Alev Alatlı]] # [[Türkmənistan–Yaponiya münasibətləri]] # [[Özbəkistan–Yaponiya münasibətləri]] # [[Mərkəzi Asiya üstəgəl Yaponiya]] # [[Türkiyə–Yaponiya münasibətləri]] # [[Yaponiyada feminizm]] # [[Sarutahiko]] # [[Kusanaqi (qılınc)]] # [[Yaponiyada pişiklər]] # [[Maria Luz insidenti]] # [[Səssiz zona]] # [[Kitabxana pişiyi]] # [[İstanbul Wildcats]] # [[Faker]] # [[Dacare]] # [[Yaponiyada tualetlər]] # [[Mən-roman]] # [[Tip 95 Ha-Qo yüngül tankı]] # [[Çiyo Uno]] # [[Sevinc Cəfərzadə]] # [[Qırmızı bayraq insidenti]] # [[Minako Oba]] # [[Tayko Hirabayaşi]] # [[Fumiko Hayaşi (yazıçı)]] # [[Fumiko Ençi]] # [[Yaponiya İslam Mərkəzi]] # [[Yaponiya türkləri]] # [[Yarasa (xüsusi təyinatlı dəstə)]] # [[Kərtənkələ (komiks)]] # [[Suda yaşayanlar ölkəsində]] # [[Yaponiyada evlilik]] # [[Diana Abqar]] # [[Konohanasakuya]] # [[Ame-no-Vakahiko]] # [[Səpələnmiş ölümlər arasında (film, 2020)]] # [[Yaponlarla yəhudilərin qohumluq nəzəriyyəsi]] # [[Sayonara, Zetsubou-Sensei]] # [[Çedvik Bouzman]] # [[Fate/stay night: Heaven's Feel III. spring song]] # [[Fate/stay night: Heaven's Feel II. lost butterfly]] # [[Fate/stay night: Heaven's Feel I. presage flower]] # [[Re:Zero -Starting Life in Another World- (I mövsüm)]] # [[Bibliyanın yapon dilinə tərcüməsi]] # [[Hue (video oyun)]] # [[Yaponiyada Kit Katlar]] # [[So Fucimoto]] # [[Cişu məbədi]] # [[Fumi-e]] # [[Ekiben]] # [[Yayoi Kusama]] # [[Ka (kana)]] # [[A (kana)]] # [[Yamada Toraciro]] # [[Nimann-Pik xəstəliyi]] # [[Qo Şoutsin]] # [[Norveç–Yaponiya münasibətləri]] # [[Stefani Topalyan]] # [[Koriya-del-Rio]] # [[Vulstorp malikanəsi]] # [[Rezerford Alkok]] # [[Şuri qəsri]] # [[Dil ordu və donanmalı dialektdir]] # [[Yaponiyada gender bərabərsizliyi]] # [[Ainu Times]] # [[Hörümçək toru qalası (film, 1957)]] # [[Yaşamaq (film, 1952)]] # [[Sərxoş mələk (film, 1948)]] # [[Habuşu]] # [[Monogatari seriyalarının siyahısı]] # [[Yaponiya Qılınc Muzeyi]] # [[Karnival Rou (teleserial, 2019)]] # [[Seks tərbiyəsi (teleserial, 2019)]] # [[Dəyişdirilmiş karbon (teleserial, 2018)]] # [[Quadalkanal dəniz döyüşü]] # [[Pounamu]] # [[Coren şəlaləsi]] # [[Akiu şəlaləsi]] # [[Namekava şəlaləsi]] # [[Miniso]] # [[Manfred fon Rixthofen]] # [[Fudo şəlaləsi]] # [[Matsumi şəlaləsi]] # [[Sankay şəlaləsi]] # [[Nanatsu şəlaləsi]] # [[Şirayto şəlaləsi (Yamaqata)]] # [[Yasu şəlaləsi]] # [[Hottay şəlaləsi]] # [[Nanataki şəlaləsi]] # [[Çaqama şəlaləsi]] # [[Hibiya hadisəsi]] # [[Ueno zooparkı]] # [[Toyo Yamavaki]] # [[Yaoya Oşiçi]] # [[Koçno daşı]] # [[Yufu dağı]] # [[Dayo vasabi ferması]] # [[Kyoto Animation qətliamı]] # [[Çiune Suqihara]] # [[Sarubobo]] # [[Aimer]] # [[Tor (film, 2011)]] # [[Havay adaları yaponları]] # [[Bilgəh çimərliyi]] # [[Dəmir adam 2 (film, 2010)]] # [[Qibli muzeyi]] # [[Yapon dilində holland mənşəli sözlər]] # [[Azərbaycanda orqan transplantasiyası]] # [[SSRİ-də yapon müharibə əsirləri]] # [[2019 G-20 Osaka sammiti]] # [[Yaponiyanın nüvə silahı proqramı]] # [[Yabusame]] # [[Nişiki çayı]] # [[Emili Qrin Bolç]] # [[Cek (pavian)]] # [[S****miş dünyanın sonu (teleserial, 2017)]] # [[Kornell metodu]] # [[Zaro Ağa]] # [[Hayırsızada it qətliamı]] # [[Elektro (Marvel Comics)]] # [[Stimpank]] # [[Altron]] # [[Çindoqu]] # [[Fukivare şəlalələri]] # [[İzakaya]] # [[Elina Hacıyevanın ölümü]] # [[Tanabata]] # [[Unaqi]] # [[Bekdel testi]] # [[Reyva erası]] # [[The Seven Deadly Sins: Prisoners of the Sky]] # [[Adam Rayner]] # [[Disney-in 21st Century Fox-u satın alması]] # [[Aquatic Language]] # [[Yamato nadeşiko]] # [[Tomokazu Tokoro]] # [[Tensay Okamura]] # [[Nakaba Suzuki]] # [[Lissabon mərkəzi məscidi]] # [[Şiqeki Tanaka]] # [[The Seven Deadly Sins (manqa)]] # [[Zeyqarnik effekti]] # [[Kunoiçi]] # [[Patolli]] # [[Booster Fuels]] # [[Yaponiyada mobil telefon sənayesi]] # [[BIGLOBE]] # [[Television Kanagawa]] # [[Tsutsumu]] # [[Barbados 4-2 Qrenada (1994)]] # [[Şinden-zukuri]] # [[Klassik Mayya sivilizasiyasının süqutu]] # [[Metakomet]] # [[Norveçdə həbsxanalar]] # [[Almaniyada həbsxanalar]] # [[Hidrogen qatarı]] # [[Narniya xronikaları: Şir, cadugər və paltar şkafı (film, 2005)]] # [[Şir, cadugər və paltar şkafı]] # [[Sehrbazın qardaşı oğlu]] # [[Narniya xronikaları]] # [[Kərgədan (komiks)]] # [[Gümüş samur]] # [[Klinqon dili]] # [[Elf dilləri (Orta Dünya)]] # [[Cottage Medi-Clinic]] # [[Svakopmund]] # [[La-Şo-de-Fon]] # [[Ava rəqs festivalı]] # [[Momotaro]] # [[Red Moon (EP)]] # [[Kodokuşi]] # [[4-Koma Nano Ace]] # [[Kadomatsu]] # [[Fukubukuro]] # [[Yekaterina Mediçi]] # [[Kronotski]] # [[Kasato Maru]] # [[Bonkey]] # [[Esanbe Hanakita Ko adası]] # [[Misir–Yaponiya münasibətləri]] # [[İrezumi]] # [[Tosa Nikki]] # [[Kanko erası]] # [[Zori]] # [[A Silent Voice (anime)]] # [[Yohannesburq Yapon Məktəbi]] # [[CAR yaponları]] # [[Qızılağac Milli Parkı]] # [[Der Werwolf: The Annals of Veight]] # [[Skeleton Knight in Another World]] # [[Sayqo Takamori]] # [[Kayfuso]] # [[Vadokayçin]] # [[Şoci]] # [[Eyr Aoy]] # [[Asa çayı]] # [[Courage (mahnı)]] # [[Innocence (mahnı)]] # [[Sword Art Online II seriyalarının siyahısı]] # [[Sword Art Online seriyalarının siyahısı]] # [[Vivian Mayer]] # [[Heyan dövrü ədəbiyyatı]] # [[Manyoşu]] # [[She and Her Cat]] # [[Kociki]] # [[Topaz (bukmeyker)]] # [[Sangatsu Manga]] # [[Punainen jättiläinen]] # [[Battle Angel Alita dünyası]] # [[Everett Şinn]] # [[Cəhənnəm Atəşi Klubu]] # [[Vikipediyada gender bərabərsizliyi]] # [[Battle Angel Alita personajlarının siyahısı]] # [[Japonica Polonica Fantastica]] # [[Battle Angel Alita: Holy Night and Other Stories]] # [[Battle Angel Alita: Mars Chronicle]] # [[World End]] # [[Battle Angel Alita fəsillərinin siyahısı]] # [[Alita: Döyüş mələyi (film, 2019)]] # [[Yukito Kişiro]] # [[Battle Angel (OVA)]] # [[Battle Angel Alita]] # [[Fate/Extra Last Encore]] # [[Zabrat Hava Limanı]] # [[Frankfurt Kitab Sərgisi]] # [[Tsundoku]] # [[Dədə Qorqud parkı]] # [[Səməd Vurğun bağı]] # [[Sahil bağı]] # [[Kinq (şir)]] # [[Qayola adası]] # [[Nankin qırğını]] # [[Attika meşə yanğınları (2018)]] # [[Eççi]] # [[Yaponiyada anomal istilər (2018)]] # [[Yamato Yamamoto]] # [[Takaya Kaqami]] # [[KonoSuba personajlarının siyahısı]] # [[Seraph of the End]] # [[2018 FİFA Dünya Kuboku açılış mərasimi]] # [[Antonio Qarsiya Konexo]] # [[Əbdül Hüseyn Sərdari]] # [[Dorodanqo]] # [[Çaqqal Karlos]] # [[Qalaktika mühafizəçiləri (film, 2014)]] # [[Yaşamayanlar (teleserial, 2018)]] # [[Mycoplasma genitalium]] # [[Oqi]] # [[Kaşima (Saqa)]] # [[Elmira Kazımzadə]] # [[Karatsu]] # [[Kanzaki]] # [[İmari]] # [[Tələ effekti]] # [[Panda çayı]] # [[Mes que un club]] # [[Anison]] # [[Hatsune Miku]] # [[Katsuko Saruhaşi]] # [[Kuril adaları problemi]] # [[Ota Benqa]] # [[AGLAE]] # [[Kardaşev şkalası]] # [[Stiv Ditko]] # [[Klüver-Büsi sindromu]] # [[Mpemba effekti]] # [[Dollo qanunu]] # [[İstehzalı proseslər nəzəriyyəsi]] # [[Yaohnanen]] # [[Bungo Stray Dogs]] # [[Sivilizasiya sərdabəsi]] # [[Atsuşi Nakacima]] # [[Qalaktus]] # [[Doktor Dum]] # [[İpək (komiks)]] # [[Qara pişik (komiks)]] # [[Qara şimşək]] # [[Şipot şəlaləsi]] # [[Məşum altılıq]] # [[Hörümçək-qadın (Qven Steysi)]] # [[Azadlıq meydanı (İrəvan)]] # [[Sirxan Məmmədov]] # [[İzmirCon]] # [[Tualet Tarixi Muzeyi]] # [[Misterio]] # [[Doktor Osminoq]] # [[İsekay]] # [[Aeroqrafiya]] # [[200 manatlıq əsginas]] # [[Qalaktika mühafizəçiləri (2008)]] # [[Qisasçılar (komiks)]] # [[Şahin (komiks)]] # [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti əhalisi]] # [[Pyer Brasso]] # [[Rezin ördək (heykəl)]] # [[Qara pantera (komiks)]] # [[Tanos]] # [[Etz Hayyim sinaqoqu]] # [[AzeCON]] # [[Zorge parkı]] # [[Stenford həbsxana eksperimenti (film, 2015)]] # [[Mutsuhiro Vatanabe]] # [[Şərqi Avropada narıncı qar (2018)]] # [[Baylovo]] # [[Dobri Dobrev]] # [[Kumecima Prefektural Təbiət Parkı]] # [[Fövqəladə dərə]] # [[Kataloniyaya məhəbbətlə]] # [[The Last of the Real Ones]] # [[Tatami daşları]] # [[Takaçiho dərəsi]] # [[Kitano]] # [[Kobe məscidi]] # [[Matsumae qəsri]] # [[Kuşşi]] # [[Tokio məscidi]] # [[2312 (roman)]] # [[Yedek dili]] # [[Kağız ev (teleserial, 2017)]] # [[Şirayto şəlaləsi]] # [[Kuşşaro gölü]] # [[Azərbaycanda elmi fantastika]] # [[Kornuoll dondurması]] # [[Albalı dondurması]] # [[Skinner qutusu]] # [[Karhenc]] # [[Şokoladlı pizza]] # [[Nihonryori Ryugin]] # [[Bento]] # [[Karri çörəyi]] # [[Sushi Nakazawa]] # [[Rafute]] # [[Arkad (krater)]] # [[Yalkr (krater)]] # [[Har (krater)]] # [[Adlinda (krater)]] # [[Tindr (krater)]] # [[Kiilut (krater)]] # [[Kleyn şüşəsi]] # [[Alyaska zəlzələsi (2018)]] # [[Enigmatic Feeling]] # [[abnormalize]] # [[Akira Amano]] # [[Psycho-Pass 2 seriyalarının siyahısı]] # [[Psycho-Pass seriyalarının siyahısı]] # [[Legends Never Die (League of Legends mahnısı)]] # [[Saadabad]] # [[Blood Blockade Battlefront]] # [[Qumqapı]] # [[Şeytanın ulduzu]] # [[Kafkaokur]] # [[Büşra Yılmaz]] # [[Türkel TV]] # [[Treyser (Overwatch)]] # [[Kaliforniya Azərbaycan Dostluq Assosiasiyası]] # [[AVIC AG600]] # [[Heymdall (komiks)]] # [[Hela (komiks)]] # [[Loki (komiks)]] # [[Robert Landsburq]] # [[Yu Nesbö]] # [[Yaroslav Rona]] # [[Hatsuyume]] # [[Yeni Yəhudi qəbiristanlığı (Praqa)]] # [[Ross 128 b]] # [[Frans Kafka heykəli]] # [[Frans Kafka muzeyi]] # [[Frans Kafkanın başı]] # [[Şova Memorial Parkı]] # [[Mavi göl (Yaponiya)]] # [[Farm Tomita]] # [[Ləkə (Azərbaycan komiksi)]] # [[Kuşim]] # [[Yuval Noy Harari]] # [[Taycin kyofuşo]] # [[Şincuku Qyoen]] # [[Kuryenrahka Milli Parkı]] # [[Kauhaneva-Pohyankanqas Milli Parkı]] # [[Vilho Lampi]] # [[Human Race (mahnı)]] # [[Les Gardiens du Silence]] # [[Yarkon parkı]] # [[Fleşforvard]] # [[Daşkənd zooparkı]] # [[Hər şeyi riktırlamaq]] # [[İnemuri]] # [[Rik və Morti]] # [[Patrik Braxner]] # [[Amezayku]] # [[Porsuq çayı]] # [[Bosfor Film Festivalı]] # [[Lusail]] # [[Kavaquçi gölü]] # [[Cek Sərçə]] # [[Qara cəngavər peyki]] # [[Şorkənd-Beştalı-Bankə-Şirvanlı avtomobil yolu]] # [[Palçıq Vulkanları Dövlət Təbiət Qoruğu]] # [[Ştam]] # [[Kürdüstanın müstəqilliyi üzrə referendum (2017)]] # [[Erik Lafforq]] # [[Mekanlar]] # [[Lifa]] # [[Tianji dağları]] # [[Parco (pərakəndəçi)]] # [[Akdəniz heykəli]] # [[Balaca Albert təcrübəsi]] # [[Asuna (Sword Art Online)]] # [[abec]] # [[Sword Art Online: Ordinal Scale]] # [[Sanzigen]] # [[Fall Out Boy]] # [[Barski meşəsi]] # [[CinemaPlus]] # [[Park Cinema]] # [[Toronto bayrağı]] # [[Oser faciəsi]] # [[Sibay hava limanı]] # [[Syun çayı]] # [[Şiniçiro Otsuka]] # [[Nijnekamsk su anbarı ]] # [[Holzi]] # [[Axmerovski meşəsi]] # [[Kodansha Box]] # [[Monogatari]] # [[Kaleida]] # [[Re:Re:]] # [[Xeres-de-la-Frontera kafedralı]] #[[Lopadotemachoselachogaleokranioleipsanodrimhypotrimmatosilphioparaomelitokatakechymenokichlepikossyphophattoperisteralektryonoptekephalliokigklopeleiolagoiosiraiobaphetraganopterygon|Lopadotemachoselachogaleokranioleipsano<br>drimhypotrimmatosilphioparaomelitokatakechyme<br>nokichlepikossyphophattoperisteralektryonoptekephall<br>iokigklopeleiolagoiosiraiobaphetraganopterygon]] # [[Yoşida məbədi]] # [[Myth & Roid]] # [[Btooom!]] # [[Azekurazukuri]] # [[Kapitan Amerika heykəli]] # [[Meyci məbədi]] # [[Kehi məbədi]] # [[Lethe diana]] # [[Takamura Koun]] # [[Meoto İva]] # [[Birlik 90/Yaşıllar]] # [[Müharibə maşını]] # [[Dudelanj radio qülləsi]] # [[Müqəddəs Georgi kilsəsi]] # [[Kevin Fayqi]] # [[Paris və Londonda qara qəpiksiz]] # [[Riçard Kuklinski]] # [[Kris Evans (aktyor)]] # [[Beautiful Bones: Sakurako's Investigation]] # [[Ojisan and Marshmallow]] # [[Tiv (illüstrator)]] # [[Grimgar of Fantasy and Ash]] # [[Warriors (Imagine Dragons mahnısı)]] # [[Amerika tanrıları (teleserial, 2017)]] # [[Dorote Elmicer]] # [[PelleK]] # [[Uilyam Somerset Moemin əsərlərinin siyahısı]] # [[Hay Day]] # [[F&F Tower]] # [[Omar Bonqo Universiteti]] # [[Harenna meşəsi]] # [[Eyni ulduzun altında]] # [[Qranit palıdı]] # [[Puberfoniya]] # [[Pambıq ağacı (Syerra-Leone)]] # [[İtmiş ağac]] # [[Rəqs edən meşə]] # [[Doktor Strenc]] # [[Akiqava çayı]] # [[The New Gate]] # [[The Empty Box and the Zeroth Maria]] # [[Ayumi Tsuci]] # [[Şizuka İşiqami]] # [[Söz bağçası]] # [[Shinchosha]] # [[Poco's Udon World]] # [[Spike Chunsoft]] # [[Danganronpa: Trigger Happy Havoc]] # [[Shimoneta]] # [[Gin Tama]] # [[Amagi Brilliant Park]] # [[İbar qayaları]] # [[Silver Link]] # [[Monthly Comic Gene]] # [[Black Bullet]] # [[Comp Ace]] # [[Fate/Apocrypha]] # [[Unbreakable Machine-Doll]] # [[Qualidea Code]] # [[Your Name (albom)]] # [[Sənin adın (roman)]] # [[Sənin adın]] # [[Accel World: Infinite Burst]] # [[Tappey Naqatsuki]] # [[Çinatsu Akasaki]] # [[Knight's & Magic]] # [[Magical Girl Raising Project]] # [[Is It Wrong to Try to Pick Up Girls in a Dungeon?]] # [[Satomi Aray]] # [[Yumi Uçiyama]] # [[Yukivo]] # [[Noucome]] # [[MyAnimeList]] # [[Manfra]] # [[Yuusuke Kobayaşi]] # [[Danshi Koukousei de Urekko Light Novel Sakka wo Shiteiru keredo, Toshishita no Classmate de Seiyuu no Onnanoko ni Kubi wo Shimerareteiru.]] # [[Rias Qremori]] # [[Bones (studiya)]] # [[Restaurant to Another World]] # [[Taku İvasaki]] # [[Masahiro Yokotani]] # [[Noragami]] # [[İnori Minase]] # [[5 batlıq sikkə]] # [[10000 yenlik əsginas]] # [[Eritreya nakfası]] # [[Is This a Zombie? ]] # [[Hitaçinaka]] # [[Çikusey]] # [[Bando (şəhər)]] # [[Cukki Hanada]] # [[Love, Chunibyo & Other Delusions]] # [[Science Adventure]] # [[Akimine Kamicyo]] # [[Code:Breaker]] # [[Crunchyroll]] # [[Re:Zero -Starting Life in Another World- personajlarının siyahısı]] # [[Manga Time Kirara Carat]] # [[Fumihiko Şimo]] # [[Houbunsha]] # [[New Game!]] # [[Yonkoma]] # [[Crossing Field]] # [[LiSA]] # [[Akame ga Kill! fəsillərinin siyahısı]] # [[Sailor Moon SuperS Plus - Ami's First Love]] # [[Ichijinsha]] # [[Masamune-kun's Revenge]] # [[Mamare Tono]] # [[Log Horizon]] # [[The Isolator]] # [[Studio Fantasia]] # [[My Teen Romantic Comedy SNAFU]] # [[Doga Kobo]] # [[David Production]] # [[Sword Art Online (teleserial)]] # [[Quaruja FK]] # [[Quaruja]] # [[Plastic Memories]] # [[Studio Deen]] # [[God Eater (anime)]] # [[Arturo (ağ ayı)]] # [[Gate (ranobe)]] # [[Fate/stay night: Heaven's Feel]] # [[Re:Zero -Starting Life in Another World- cildlərinin siyahısı]] # [[Re:Zero -Starting Life in Another World- seriyalarının siyahısı]] # [[Fate/Zero seriyalarının siyahısı]] # [[Fate/Zero]] # [[KonoSuba]] # [[Yen Press]] # [[Ero kavaiy]] # [[One (manqaka)]] # [[One-Punch Man]] # [[Hand Shakers]] # [[Bessatsu Shōnen Magazine]] # [[Sweet Poolside]] # [[Dengeki G's Comic]] # [[Angel Beats! musiqisi]] # [[Psycome]] # [[Overlord (ranobe)]] # [[Fujiya Hotel]] # [[Charlotte (anime)]] # [[Monthly Shōnen Sirius]] # [[Clockwork Planet]] # [[Skopye gerbi]] # [[Dünya turizm reytinqləri]] # [[Varberq FK]] # [[Angel Beats! seriyalarının siyahısı]] # [[Shōsetsuka ni Narō]] # [[Motosu gölü]] # [[Kill la Kill]] # [[GotoP]] # [[Yakobun yuxusu]] # [[Zafkiel]] # [[Accel World]] # [[Angel Beats!]] # [[Production IMS]] # [[Harem (janr)]] # [[Monthly Dragon Age]] # [[Fujimi Shobo]] # [[Date A Live]] # [[Adidas Beau Jeu]] # [[Reki Kavahara]] # [[Dengeki Maoh]] # [[2022]] # [[London pivə seli]] # [[Sword Art Online]] # [[Assassination Classroom fəsillərinin siyahısı]] # [[Urava Komaba stadionu]] # [[Omiya Ardiya FK]] # [[Young Ace]] # [[Future Diary]] # [[Imagin (studiya)]] # [[Zaqreb kafedralı]] # [[Yaponiya animasiya studiyalarının siyahısı]] # [[Asread]] # [[Viçi Lhamtes Nokten]] # [[Another]] # [[İçiro Sakaki]] # [[P.A. Works]] # [[Xorvat ensiklopediyası]] # [[Wit Studio]] # [[Banos]] # [[Zexcs]] # [[A.C.G.T]] # [[8-Bit (studiya)]] # [[Feel (şirkət)]] # [[Good! Afternoon]] # [[Outbreak Company]] # [[Rebekka Matte Bello]] # [[Qorodki]] # [[Tereza de la Parra]] # [[Talavera-de-la-Reyna dulusçuluğu]] # [[Qədim Havana]] # [[Sugar Soldier]] # [[Pedru Ameriku]] # [[Baure dili]] # [[Riketts Dərəsi Ştat Parkının şəlalələri]] # [[Yurakare dili]] # [[Kanayma Milli Parkı]] # [[Lerche (studiya)]] # [[Onejskoye Pomorye Milli Parkı]] # [[Sui-qəsd sinfi: Məzuniyyət (film, 2016)]] # [[Sui-qəsd sinfi (film, 2015)]] # [[Varabimoçi]] # [[Assassination Classroom]] # [[Soçi Milli Parkı]] # [[Sword Art Online: Infinity Moment]] # [[Beringiya Milli Parkı]] # [[Waneko]] # [[Uqra Milli Parkı]] # [[Robotics;Notes]] # [[Həsəndağ]] # [[Codename: Sailor V]] # [[Snejka dağı]] # [[A-1 Pictures]] # [[Ukobax]] # [[Blue Exorcist]] # [[Trigger (şirkət)]] # [[Kiznaiver]] # [[Vizual roman]] # [[2039]] # [[Soroki qalası]] # [[Buçeqi dağları]] # [[GoHands]] # [[İynəada Subasar Meşələri Milli Parkı]] # [[K (anime)]] # [[Zaslavl]] # [[Guilty Crown]] # [[Platelyay gölü]] # [[Sora Amamiya]] # [[Srebırna (təbiət qoruğu)]] # [[Lyura Milli Parkı]] # [[Laslo Paal]] # [[Kemeri Milli Parkı]] # [[Mərmər mağara (Kosovo)]] # [[Akame ga Kill!]] # [[Yulemiste gölü]] # [[Pakri adaları]] # [[Mikri-Prespa gölü]] # [[Bunderşpits]] # [[Ignite (mahnı)]] # [[Ultra Jump]] # [[The Girl Who Leapt Through Time]] # [[Your Lie in April]] # [[Tayyaki]] # [[Occultic;Nine]] # [[Yuu Kamiya]] # [[No Game No Life]] # [[Belçikada holokost]] # [[Monthly Shōnen Ace]] # [[Kurisu Makise]] # [[Monthly Comic Blade]] # [[Mag Garden]] # [[Monthly Comic Alive]] # [[Media Factory]] # [[White Fox]] # [[5pb.]] # [[Nitroplus]] # [[Kadokawa Shoten]] # [[Klaudskeyp fotoqrafiya]] # [[Steins;Gate: Fuka Ryōiki no Déjà vu]] # [[Docikko]] # [[Avengers Confidential: Black Widow & Punisher]] # [[Steins;Gate seriyalarının siyahısı]] # [[Rojer de Flor]] # [[Steins;Gate 0]] # [[Re:Zero -Starting Life in Another World-]] # [[Hacking to the Gate]] # [[Serveri de Jirona]] # [[Steins;Gate]] # [[II Berenqer de Palou]] # [[Ferrer Bassa]] # [[İrəvan bayrağı]] # [[Jan de Roktayad]] # [[Bernat Desklot]] # [[Ramon Muntaner]] # [[Cutie Honey FX]] # [[Re: Cutie Honey]] # [[Ergo Proxy seriyalarının siyahısı]] # [[Qravitasiya dalğalarının kəşfi]] # [[Ergo Proxy]] # [[Benqal (personaj)]] # [[İsrailli Nobel mükafatı laureatlarının siyahısı]] # [[Lego Marvel's Avengers]] # [[Nişimuro (qəza)]] # [[Susami]] # [[Mello (Death Note)]] # [[Kanamara Matsuri]] # [[Code Geass: Lelouch of the Rebellion seriyalarının siyahısı]] # [[Spaun (personaj)]] # [[Takase çayı]] # [[Ozu qəsri]] # [[Tatami (yapon zirehi)]] # [[Fullmetal Alchemist fəsillərinin siyahısı]] # [[Maki mağarası]] # [[Fritz Bartoloma]] # [[Maks Bröske]] # [[Otto Libinq]] # [[Vadi Ram]] # [[Takaşi Mizuno]] # [[Maruqame]] # [[Qara Ay]] # [[İnsan övladı (rəsm əsəri)]] # [[Fantastic Girl]] # [[Mahatma Qandi Dəniz Milli Parkı]] # [[Skamyada oturmuş qadın]] # [[No 1 (kral qırmızısı və mavi)]] # [[Yaramaz pişik Şərafəddin]] # [[Şuxov qülləsi]] # [[100 (teleserial, 2014)]] # [[Qızılı beş]] # [[No. 61 (pas və mavi)]] # [[Qəzəbli quşlar (film, 2016)]] # [[Maman (heykəl)]] # [[Yorkşir Heykəl Parkı]] # [[Berterit]] # [[Ceyms Bruks (rəssam)]] # [[Fukan meteoriti]] # [[Malurus elegans]] # [[Qaranlıq Krallıq]] # [[Seylor Mun (I mövsüm)]] # [[Kayzu]] # [[Haşima]] # [[Guco]] # [[Ena (şəhər)]] # [[Beltes çayı]] # [[Ariqiin çayı]] # [[Cessika Cons (teleserial, 2015)]] # [[Hida]] # [[Qalisiya Atlantik Adaları Milli Parkı]] # [[Qero]] # [[Uilqan çayı]] # [[Üür çayı]] # [[Zavxan çayı]] # [[Jeltura çayı]] # [[Bande-Amir Milli Parkı]] # [[Kabrera Arxipelaqı Milli Parkı]] # [[Makalu Barun Milli Parkı]] # [[Tarvaqatay çayı]] # [[Tamir çayı]] # [[Parisdə terror hadisələri (noyabr, 2015)]] # [[Dikson adası]] # [[Nampxo]] # [[Soraksan Milli Parkı]] # [[Nino Konis Santana Milli Parkı]] # [[Qarmo dağı]] # [[Ulu Temburonq Milli Parkı]] # [[Qampaha]] # [[Frumsenq Milli Parkı]] # [[İnya gölü]] # [[Mahodand gölü]] # [[Endau-Rompin Milli Parkı]] # [[Akan Milli Parkı]] # [[Gümüş Minillik]] # [[Bessatsu Friend]] # [[Aria (jurnal)]] # [[Evening (jurnal)]] # [[Monthly Afternoon]] # [[Kodansha]] # [[Nakayoshi]] # [[Pişiklər (Seylor Mun)]] # [[Shunkan Sentimental]] # [[Mefona (peyk)]] # [[Seylor Mun (IV mövsüm)]] # [[Endimion (krater)]] # [[Again (Yui mahnısı)]] # [[Taksedo Mask]] # [[Sailor Moon SuperS Shin Shuyaku Soudatsusen]] # [[Sailor Moon: La Luna Splende]] # [[Sailor Star Song]] # [[Yevgeni Polivanov]] # [[Seylor Mun (V mövsüm)]] # [[Meyson (Nyu-Hempşir)]] # [[Quqllamaq]] # [[Dəmir adam (film, 2008)]] # [[Azərsun Arena]] # [[Periscope]] # [[Seylor Mun (personaj)]] # [[Naoko Takeuçi]] # [[Moonlight Densetsu]] # [[Uildket Den Ştat Parkı]] # [[Rarotonqa Beynəlxalq Hava Limanı]] # [[Kaze mo Sora mo Kitto...]] # [[Seylor Saturn]] # [[274301 Vikipediya]] # [[Seylor Uran]] # [[Seylor Neptun]] # [[Kuk adaları milli futbol komandası]] # [[Çibiusa]] # [[Kuk adaları bayrağı]] # [[Seylor Pluton]] # [[Kuk adaları mədəniyyəti]] # [[Fred Rompelberq]] # [[Sailor Moon Crystal seriyalarının siyahısı]] # [[Moon Pride]] # [[Seylor Venera]] # [[Seylor Mars]] # [[Seylor Yupiter]] # [[Seylor Merkuri]] # [[Təkirdağspor FK]] # [[Cizrəspor FK]] # [[Payasspor FK]] # [[Düzcəspor FK]] # [[Milli idman növü]] # [[Çəhrayı göl]] # [[Kakapo]] # [[Konqo DR bayrağı]] # [[Qannon Universiteti]] # [[Fantastik dördlük (film, 2015)]] # [[USS Lawrence (1813)]] # [[Uorner teatrı]] # [[Sammit gölü]] # [[Voterton-Leyks Milli Parkı]] # [[İkar (mifologiya)]] # [[Qaspe yarımadası]] # [[FIFA 16]] # [[Eri (Pensilvaniya)]] # [[GRB 970508]] # [[Qalaktik il]] # [[Torn]] # [[Caner Ərkin]] # [[Gözqamaşdırıcı]] # [[DC Comics]] # [[Emma Frost]] # [[Koloss (personaj)]] # [[Emirates kuboku 2015]] # [[Xüsusi festbol]] # [[İlulissat]] # [[Femisto (peyk)]] # [[Elizabet Olsen]] # [[Dedpul (film, 2016)]] # [[Qambit (personaj)]] # [[Acanthaster planci]] # [[Şimal porsuğu (personaj)]] # [[Türkiyə Milli Liqası 1959]] # [[Qaziantepspor FK]] # [[Paravani gölü]] # [[Vani]] # [[Gürcüstan şəhərləri ilə qardaşlaşmış şəhərlərin siyahısı]] # [[Yeni Afon]] # [[Yeni Afon mağarası]] # [[Vətəndaş müharibəsi (komiks)]] # [[Abxaziya coğrafiyası]] # [[Lonseston]] # [[Qara dul (Natalya Romanova)]] # [[Halifaks]] # [[Fırtına (personaj)]] # [[Qarışqa-adam (film, 2015)]] # [[Raunq]] # [[Çorox çayı]] # [[Görünməz qadın]] # [[Eşşək arısı (personaj)]] # [[Matkot]] # [[Göy qulaq (personaj)]] # [[Şokçu (personaj)]] # [[Fənərbaxça PFK 2015-16 mövsümü]] # [[Duşeti]] # [[Tomas Pollok Anşuts]] # [[Amber şahmat turniri]] # [[Çixura FK]] # [[Qalisiya taxıl anbarı]] # [[Pedro Madruqa]] # [[Böyük İrmandinya üsyanı]] # [[Ankarafantsika Milli Parkı]] # [[Beyt Quvrin Milli Parkı]] # [[Tor (Marvel Comics)]] # [[Kuttinirpaak Milli Parkı]] # [[Auyuittuk Milli Parkı]] # [[San Sibra de Las qalası]] # [[Rakiura Milli Parkı]] # [[Doodle Jump]] # [[Halk (personaj)]] # [[Manu Milli Parkı]] # [[İspaniya metanol zəhərlənməsi]] # [[Follas novas]] # [[Uaskaran Milli Parkı]] # [[Emirates kuboku 2013]] # [[Zzzaks]] # [[Qalisiya sarışını]] # [[Rudar Plevlya FK]] # [[Sil kanyonu]] # [[Sittard]] # [[Kapitan Amerika]] # [[Anadolu Səlcuqspor FK]] # [[Qloriya portiki]] # [[Esmorqa]] # [[San Martin de Mondonedo bazilikası]] # [[Qetter Yaani]] # [[Ramon Pineyro]] # [[Amerika Kuboku 2015]] # [[Taskmaster]] # [[Amed İK]] # [[Roça Forte qalası]] # [[Vikinqlər Qalisiyada]] # [[Pindo dağı]] # [[Pedro Pardo de Sela]] # [[Müqəddəs Dominika kilsəsi]] # [[Kalbarri Milli Parkı]] # [[Hatt-River Knyazlığı]] # [[Irmandades da Fala]] # [[Karboeyro monastırı]] # [[Qalisiya Muxtariyyət Əsasnaməsi (1936)]] # [[Gələcəyə qayıdış 2 (film, 1989)]] # [[Undara Vulkanik Milli Parkı]] # [[243 İda]] # [[Enkelad (peyk)]] # [[Fənərbaxça 6-0 Qalatasaray]] # [[Secret Wars (komiks, 2015)]] # [[Henk Pim]] # [[Polyaris (personaj)]] # [[Triton (peyk)]] # [[2012 Yay Olimpiya Oyunlarında futbol]] # [[Bunyodkor stadionu]] # [[Akçabük (Türkeli)]] # [[Sergey Biryuzov]] # [[Nina Sublatti]] # [[Şahingöz (personaj)]] # [[Knin]] # [[Ay cəngavəri]] # [[Elektra (personaj)]] # [[Bandırmaspor FK]] # [[Lev Dovator]] # [[Baron Zemo (personaj)]] # [[Vijn (personaj)]] # [[Vasili Kazakov]] # [[Dəmir adam (personaj)]] # [[Daredevil (personaj)]] # [[Civə (personaj)]] # [[Buz adam (personaj)]] # [[Psaylok (personaj)]] # [[Qırmızı cadugər (personaj)]] # [[Suteska Milli Parkı]] # [[Kozara Milli Parkı]] # [[Alaycı quş (personaj)]] # [[Una Milli Parkı]] # [[Lior Refaelov]] # [[Laos bayrağı]] # [[Cubili (personaj)]] # [[Dubısari]] # [[İkinci dünya müharibəsi Zəfər medalı]] # [[Zevqma mozaika muzeyi]] # [[Toktar Əbubəkirov]] # [[Enola Gay]] # [[Boeing B-29 Superfortress]] # [[Caldapara Milli Parkı]] # [[Ş-213]] # [[MV Çankaya]] # [[Hideki Todzyo]] # [[Amtkel gölü]] # [[Qreqori Mertens]] # [[Ritsa gölü]] # [[Zebra Dağı Milli Parkı]] # [[Dilican Milli Parkı]] # [[Noyzidler gölü]] # [[Tirana Universiteti]] # [[Belovejskaya Puşça Milli Parkı]] # [[Kaşık adası]] # [[Severni Velebit Milli Parkı]] # [[Azərbaycanda telekommunikasiya]] # [[Kumu muzeyi]] # [[Kirirom Milli Parkı]] # [[Podıyi Milli Parkı]] # [[Basketbol üzrə Avropa çempionatı 1987]] # [[Ruslan Ponomariov]] # [[Triqlav Milli Parkı]] # [[Spiş qalası]] # [[Cüro Kurepa]] # [[Qazprom]] # [[Polşa milli parkları]] # [[Retezat Milli Parkı]] # [[Slovinski Milli Parkı]] # [[Tiraspol FK]] # [[Pelister Milli Parkı]] # [[Baradla mağarası]] # [[Aukştaytiya Milli Parkı]] # [[Qauya Milli Parkı]] # [[Yevdokiya Kadi]] # [[Krka Milli Parkı]] # [[Borjomi-Xaraqauli Milli Parkı]] # [[Lahemaa Milli Parkı]] # [[Erməni muflonu]] # [[Qisasçılar: Altron dövrü (film, 2015)]] # [[Kotor körfəzi]] # [[Edin Ceko]] # [[Moziya]] # [[Borisov Arena]] # [[Ernst Happel stadionu]] # [[Naim Fraşeri]] # [[Qazaxıstan vilayətləri]] # [[Türk dilindəki ən uzun söz]] # [[Amsterdam Arena]] # [[Ansiklopediya]] # [[Börqefel Milli Parkı]] # [[Pomosa məbədi]] # [[Madriddə 2 may 1808]] # [[Bandipur Milli Parkı]] # [[Xose Madraso]] # [[Fer adası]] # [[Madriddə 3 may 1808]] # [[Uluabat gölü]] # [[Nir Biton]] # [[Dismorfofobiya]] # [[Friksel gölü]] # [[Vostok gölü]] # [[Abxaziya apsarı]] # [[Transport Tycoon]] # [[Ceyms Forrest]] # [[Orkney adaları]] # [[Haim Revivo]] # [[İvrit əlifbası]] # [[Stemford Bric]] # [[Onderdalen Milli Parkı]] # [[Hiperion (Saturnun peyki)]] # [[Monument (London)]] # [[Ceyms Dyuar]] # [[Kuh-i-Nur]] # [[Alqonkin xalqları]] # [[Con Ambroz Fleminq]] # [[Benua Furneron]] # [[Rodop dağları]] # [[Pinqvin (jurnal)]] # [[Google Doodle]] # [[Sent-Lüsiya bayrağı]] # [[Zeytun dağı]] # [[Georq Avqust Qoldfus]] # [[İlya Meçnikov]] # [[Naftali Herts İmber]] # [[Şimali Kipr Türk Respublikası ilçələrinin siyahısı]] # [[Siril Norman Hinşelvud]] # [[İstanbul Aşkenazi sinaqoqu]] # [[Dulok Krallığı]] # [[Qrünvald gölü]] # [[Florida puması]] # [[Britaniya Hind okeanı əraziləri]] # [[Ölüm Dərəsi Milli Parkı]] # [[Asiya ölkələrinin siyahısı]] # [[Laz əlifbası]] # [[Viktoriya memorialı (London)]] # [[Dananq]] # [[Holland parkı (London)]] # [[Kallisto (Yupiterin peyki)]] # [[Pioner 10]] # [[London müqaviləsi (1604)]] # [[Korintian FK]] # [[Oroboros]] # [[London körpüsü]] # [[Zənzibar]] # [[Ağcaqayın yarpağı]] # [[Novarupta dağı]] # [[London zooparkı]] # [[Uitni dağı]] # [[Kanyonlends Milli Parkı]] # [[Con Bardin]] # [[Zayon Milli Parkı]] # [[Skvoş]] # [[Quşcənnəti Milli Parkı]] # [[Mixail VIII Paleoloq]] # [[Deezer]] # [[Ağrı Dağı Milli Parkı]] # [[Haleakala Milli Parkı]] # [[Çannel Adaları Milli Parkı]] # [[Güllük Dağı Milli Parkı]] # [[Krater gölü]] # [[Pepin gölü]] # [[Rangel-Sent-Elayas Milli Parkı və Qoruğu]] # [[Kaliforniya Çannel adaları]] # [[Amerikan Samoası Milli Parkı]] # [[ABŞ milli parklarının siyahısı]] # [[Uşuaya]] # [[Aclıq oyunları]] # [[Ləkəli salamandra]] # [[Cəzalandırıcı (personaj)]] # [[MAR şəhərləri]] # [[Paolo Sorrentino]] # [[Struma faciəsi]] # [[Devis Quggenhaym]] # [[Corco Morandi]] # [[Quqolpleks]] # [[Aston Villa FK]] # [[Edmonton]] # [[Kadis]] # [[Puent-Nuar]] # [[Havr]] # [[Konstantin (şəhər)]] # [[Əliqulu Cabbardar]] # [[Yeddi Zirvə]] # [[Dipkarpaz]] # [[Kanpur]] # [[Emirates kuboku 2011]] # [[Emirates kuboku 2010]] # [[Emirates kuboku 2009]] # [[Baçço Bandinelli]] # [[Şahmat Olimpiadası]] # [[Emirates kuboku 2008]] # [[Ben Nikolson]] # [[Emirates kuboku 2007]] # [[Emirates kuboku]] # [[Şimonoseki]] # [[Vanern gölü]] # [[İstanbul Müasir İncəsənət Muzeyi]] # [[Hobart]] # [[Uffitsi qalereyası]] # [[Görəmə Milli Parkı]] # [[Kandidu Pontinari]] # [[Dieqo Rivera]] # [[Bernardo Daddi]] # [[Con Sinqer Sarcent]] # [[Leon Bonna]] # [[Alber Qlez]] # [[Aşdod]] # [[Hendrik Averkamp]] # [[Kaskina döyüşü (rəsm əsəri)]] # [[Müqəddəs Antoninin əzabları]] # [[Anton fon Verner]] # [[Anton Möller (rəssam)]] # [[Çarlz Demut]] # [[Yuxusuzlar]] # [[Rişon LeZion]] # [[Alen de Botton]] # [[Banu Avar]] # [[Enid Blayton]] # [[Gilbert Kit Çesterton]] # [[Ejen İonesko]] # [[Samsunspor FK]] # [[Dritero Aqolli]] # [[Komo gölü]] # [[Arundati Roy]] # [[Görəsən necə? (roman)]] # [[Kom FK]] # [[Erix Kestner]] # [[Uçan sinif (roman)]] # [[Kürklü Venera (roman)]] # [[Qamaşma (roman)]] # [[Yohanna Spiri]] # [[Effi Bryest (roman)]] # [[Eden (roman)]] # [[Taras Bulba (roman)]] # [[Bramsı sevirsiz? (roman)]] # [[Meyv Binçi]] # [[Beatris Potter]] # [[Nəfəs nəfəsə (roman)]] # [[Karlos Ruis Safon]] # [[Tuve Yanson]] # [[Helen Fildinq]] # [[Edmon Rostan]] # [[Deşil Hemmet]] # [[Elvin Uayt]] # [[Sirakuz (ABŞ)]] # [[Rod Serlinq]] # [[Alan Mur]] # [[PEN]] # [[Abraham Merrit]] # [[Peyami Safa]] # [[Sidneyə 714 nömrəli reys]] # [[Şənbə (roman)]] # [[Enn Rays]] # [[İncə Məmməd (roman)]] # [[Metro 2034 (roman)]] # [[Amiri Baraka]] # [[Çarli və şokolad fabriki (roman)]] # [[Li Çayld]] # [[Milçəklər kralı (roman)]] # [[Yakob Qrimm]] # [[Müəllimimizə sevgilərimizlə (roman)]] # [[Suzanna Tamaro]] # [[Alessandro Boriçço]] # [[Con Börcer]] # [[Metro 2033 (roman)]] # [[Sultanı öldürmək (roman)]] # [[Ahmet Ümit]] # [[Şahmat (roman)]] # [[Anbardaki kömür]] # [[Frank Miller]] # [[Sirli ulduz]] # [[Tintin SSRİ-də]] # [[Tintin Konqoda]] # [[E.ə. 930]] # [[Borduriya]] # [[Andromeda ştamı]] # [[Suzanna Klark]] # [[Lourens Stern]] # [[Tintin macəraları]] # [[Osamu Dazay]] # [[İsrail tarixi]] # [[Belveder sarayı]] # [[Ağ it (film, 1982)]] # [[Samuel Fuller]] # [[Harpa (konsert zalı)]] # [[Oslo Opera Evi]] # [[Köpenik sarayı]] # [[Doppel kilsəsi]] # [[Sent-Corcs kafedralı]] # [[Toledo kafedralı]] # [[Berlin kafedralı]] # [[Aaxen kafedralı]] # [[Bazilika]] # [[Bonn kafedralı]] # [[Gülüstan sarayı (Tehran)]] # [[Florensiya kafedralı]] # [[Renzo Piano]] # [[Ksiaz qəsri]] # [[Massandra qəsri]] # [[Pentomino]] # [[Caber qalası]] # [[Müasir Memarlıq üçün Avropa Birliyi mükafatı]] # [[Berlin Olimpiya Stadionu]] # [[Prizren qalası]] # [[Buxarest Parlament Sarayı]] # [[Darul Aman sarayı]] # [[Livadiya sarayı]] # [[Şönbrun sarayı]] # [[Eqeskov qəsri]] # [[Addinqton sarayı]] # [[Bendzin qəsri]] # [[Liza Maytner]] # [[Kevin Filips]] # [[Abbey teatrı]] # [[Berndəki körpülərin siyahısı]] # [[Nideqq körpüsü]] # [[İsveçrə Federal sarayı]] # [[Klisson qalası]] # [[Odeon]] # [[Qlüksburq qəsri]] # [[Holon]] # [[Arapgir kafedralı]] # [[Bran qalası]] # [[Bayburt qalası]] # [[Lixtenşteyn qəsri]] # [[AİK FK]] # [[Tudela]] # [[Rafael Moneo]] # [[Ninqbo muzeyi]] # [[Berlin zooparkı]] # [[XXI əsr Müasir İncəsənət Muzeyi]] # [[Kursaal sarayı]] # [[Hans Hollyayn]] # [[Abteyberq muzeyi]] # [[Qlenn Mörkatt]] # [[Mamont Mağarası Milli Parkı]] # [[Ştutqart FK]] # [[Adana Arxeologiya Muzeyi]] # [[Əcyad qalası]] # [[Sverre Fen]] # [[İstanbul yaqutu (göydələn)]] # [[Versal sarayı]] # [[Beynek Nadir Kitablar və Əlyazmalar Kitabxanası]] # [[Architectural Record (jurnal)]] # [[Şərf]] # [[Bilyard şarı]] # [[Norman Foster]] # [[Kasa Mila]] # [[Famihiko Maki]] # [[Ceyms Sterlinq]] # [[Qordon Banşaft]] # [[Aldo Rossi]] # [[Sütun]] # [[Portik]] # [[Riçard Meyer]] # [[Luis Barraqan]] # [[Are Şaron]] # [[Paul Bonatz]] # [[Uilyam Adam (memar)]] # [[Nasist memarlığı]] # [[Qudriç qəsri]] # [[Mükəmməl Dünya]] # [[Dolbadarn qəsri]] # [[Edvard Qraham Paley]] # [[Ma Yansun]] # [[Friz]] # [[Kokos Adası Milli Parkı]] # [[Kahuzi-Bieqa Milli Parkı]] # [[Los-Katios Milli Parkı]] # [[Karlsbad Mağaraları Milli Parkı]] # [[Everqleyds Milli Parkı]] # [[Lord-Hau adası]] # [[Ninqalu sahili]] # [[Sindao]] # [[Lunenburq]] # [[Teyde Milli Parkı]] # [[Tay Milli Parkı]] # [[Salonqa Milli Parkı]] # [[Donana Milli Parkı]] # [[Puerto-Prinsesa Yeraltı Çayı Milli Parkı]] # [[Ucanq Kulon Milli Parkı]] # [[Maykl Kollins]] # [[Qaramba Milli Parkı]] # [[Durmitor Milli Parkı]] # [[Kaziranqa Milli Parkı]] # [[Plitviçka Gölləri Milli Parkı]] # [[Komoye Milli Parkı]] # [[Virunqa Milli Parkı]] # [[Sanqay Milli Parkı]] # [[Lorents Milli Parkı]] # [[Saninşan Dağı Milli Parkı]] # [[Pirin Milli Parkı]] # [[Los-Anceles Leykers]] # [[Yosemit Milli Parkı]] # [[Purnululu Milli Parkı]] # [[Serra da Kapivara Milli Parkı]] # [[Noel Kempf Merkado Milli Parkı]] # [[Uluru-Kata Tyuta Milli Parkı]] # [[Kakadu Milli Parkı]] # [[Miquaşa Milli Parkı]] # [[Qros Morn Milli Parkı]] # [[Vud Buffalo Milli Parkı]] # [[Nahanni Milli Parkı]] # [[Tinqvedlir]] # [[Levuka]] # [[Simien Milli Parkı]] # [[Nimba dağı]] # [[Manova Qounda Sent-Floris Milli Parkı]] # [[Nelspreyt]] # [[Ace of Base]] # [[Şimal Burun əyaləti]] # [[Hot-doq]] # [[Nineva]] # [[Ellora mağaraları]] # [[Derri]] # [[Laodikeya]] # [[KLM]] # [[TAROM]] # [[Spanair]] # [[Estonian Air]] # [[Skandinaviya Hava Yolları]] # [[Kopenhagen Hava Limanı]] # [[Mersenn ədədi]] # [[Anazarb]] # [[Farenheyt 451]] # [[Sinopspor]] # [[Çəhrayı göllər]] # [[Neja Bidouane]] # [[Aksum Krallığı]] # [[Sinofobiya]] # [[Spinozavr]] # [[Tip və Top]] # [[Karkarodontozavr]] # [[Urnes kilsəsi]] # [[Futbol tarixi]] # [[Nəhənglər keçidi]] # [[Kernave]] # [[Ağ həkim xalatı]] # [[Veqa arxipelaqı]] # [[Malavi Gölü Milli Parkı]] # [[Futbol klubu]] # [[Mayduquri]] # [[Dropa diskləri]] # [[Ourang Medan]] </div> </div><div style="float:right; width:48%;"> == Yaratdığım bəzi şablonlar == </center><div style="height: 250px; width: 400px; overflow: auto; padding: 16px;text-align: left; border:solid 1px;"> # {{tl|Attraksion}} # {{tl|Video oyun oyunçusu}} # {{tl|İdman klubu}} # {{tl|Dini qrup}} # {{tl|Ox Kainatının krossover epizodu}} # {{tl|Komiks təşkilatı}} # {{tl|Basketbol liqası}} # {{tl|Milli voleybol komandası}} # {{tl|Cinayətkar}} # {{tl|Şintoizm məbədi}} # {{tl|Futbol hakimi}} # {{tl|Velosipedçi}} # {{tl|Sikkə}} # {{tl|Əsginas}} # {{tl|Basketbol klubu}} # {{tl|İdman yarışı}} # {{tl|Tanınmış heyvan}} # {{tl|Üzüm sortu}} # {{tl|Tikili}} # {{tl|Florbol klubu}} # {{tl|Süxur}} # {{tl|Xalq nağılı}} # {{tl|Üzgüçü}} # {{tl|Regionun mədəniyyəti}} # {{tl|Simpsonlar seriyası}} # {{tl|Seylor Mun düşmən qrupu}} # {{tl|YM-Yaponiya}} # {{tl|Disney personajı}} # {{tl|Pokemon məlumat qutusu}} # {{tl|Qamma partlayışı}} # {{tl|Komiksçi}} # {{tl|Səfirlik}} # {{tl|Komiks hekayəsi}} # {{tl|Qiymətli daş}} # {{tl|İdman növü}} # {{tl|Komiks personajı}} # {{tl|Animanqa personajı}} </div> </div><br clear="all" /> <div style="float:left; width:48%;"> == Seçilmiş məzmun == <div style="height: 250px; width: 400px; overflow: auto; padding: 16px;text-align: left; border:solid 1px;"> # [[ABŞ milli parklarının siyahısı]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] # [[Aston Villa FK]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Madriddə 3 may 1808]] {{YM-məqalə}} # [[Asiya ölkələrinin siyahısı]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] # [[Polşa milli parkları]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] # [[GRB 970508]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Eri (Pensilvaniya)]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Kuk adaları mədəniyyəti]] {{YM-məqalə}} # [[Seylor Mun]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Pikaçu]] {{YM-məqalə}} # [[Seylor Yupiter]] {{YM-məqalə}} # [[Dəmir adam (film, 2008)]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Malurus elegans]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Fullmetal Alchemist fəsillərinin siyahısı|FMA fəsillərinin siyahısı]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] # [[Yaponiya]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Code Geass: Lelouch of the Rebellion seriyalarının siyahısı]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] # [[Mello (Death Note)]] {{YM-məqalə}} # [[Qara cəngavər (film, 2008)]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Steins;Gate]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Belçikada holokost]] {{YM-məqalə}} # [[No Game No Life]] {{YM-məqalə}} # [[Angel Beats!]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Charlotte (anime)]] {{YM-məqalə}} # [[Fate/Zero seriyalarının siyahısı]] [[Fayl:Feat lists.png|16px|link=Vikipediya:Seçilmiş siyahılar|Seçilmiş siyahı]] # [[LiSA]] {{YM-məqalə}} # [[Re:Zero -Starting Life in Another World-]] {{YM-məqalə}} # [[Söz bağçası]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Riketts Dərəsi Ştat Parkının şəlalələri]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Frans Kafka]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Psycho-Pass]] {{YM-məqalə}} # [[Hörümçək-adam]] [[Fayl:Cscr-featured.svg|20px|link=Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|Seçilmiş məqalə]] # [[Sword Art Online]] {{YM-məqalə}} # [[Murasaki Şikibu]] {{YM-məqalə}} </div> </div><div style="float:right; width:48%;"> == [[Vikipediya:Vikipe-tan|Vikipe-tan]] == [[Fayl:{{#switch:{{#expr:{{NUMBEROFEDITS:R}} mod (8 + 1)}} |0=Simple Wikipe tan by Kasuga39.png |1=Angry Wikipe-tan.png |2=Wikipe-tan good article.png |3=Wikipe-tan in navy uniform2 transparent.png |4=AngryWikipe-tan.png |5=Wikipe-tan coaching - square crop.png |6=Neko Wikipe-tan.png |7=Wikipe-tan crying.svg |8=Wikipe-tan angel.png }}|280px|]]<br /><br /><big>{{#switch:{{#expr:{{NUMBEROFEDITS:R}} mod (8 + 1)}} |0=Ha-ha-ha! Bəli, hamısını mən yazmışam! |1=Nə boş-boş baxırsan? Redaktə et! |2=Keyfiyyət həmişə güldürür! |3=Buyurun, [[Vikipediya:İdarəçilər|kapitan]] sizi eşidir! |4=Necə yəni aktivlik aşağı düşüb?! |5=Bir az da məşq etsən, aslan kimi vikipediyaçı olarsan. |6=Bax, [[mən bir pişiyəm]]! Nyan nyan! |7=Mənə də bir az ulduz verin, nolar... |8=Qaydalara riayət edən istənilən istifadəçi<br>gözümdə bir mələkdir! }}</big> </div> </div><br clear="all" /><noinclude>[[Kateqoriya:Şablonlar:İstifadəçi şablonları]]</noinclude> __NOTOC__ 3m1xqfkz5p54y7hv8j6szvatb5jmemy Məbəd dağı 0 397052 6564726 5877455 2022-08-06T04:48:14Z Hatselate 247044 wikitext text/x-wiki {{Dağ |Adı = Məbəd dağı |Yerli adı = |Şəkil = Israel-2013(2)-Aerial-Jerusalem-Temple Mount-Temple Mount (south exposure).jpg |Şəklin izahı = |CoordScale = |Ölkə = İsrail |Ölkə 1 = Fələstin |Region = |Vilayət = |Rayon = [[Köhnə şəhər]], [[Qüds]] |Dağ sistemi = İudeya dağları |Dağ silsiləsi = |Növü = Dağ |Mütləq hündürlüyü = 740<ref>[http://www.mountain-forecast.com/peaks/Temple-Mount/forecasts/740 Temple Mount Forecast]</ref> |Nisbi hündürlüyü = |İlk fəthi = |Marşrutu = |Yer xəritəsi = |Yer xəritəsi 1 = |Yer xəritəsi qeydləri = |Vikianbar = }} '''Məbəd dağı''' ({{dil-ar|الحرم القدسي الشريف}}; {{dil-he|הַר הַבַּיִת‎}}) — [[Qüds]]də olan [[köhnə şəhər]]in ən əsas dini məkanlarından biridir. [[Əl-Əqsa məscidi]] burada yerləşir. ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} {{Qüds şəhərində yerləşən tarixi səmtlər}} [[Kateqoriya:Qüds]] [[Kateqoriya:İsrail dağları]] d0pt1ask3r2wgsuxeedqhspiagunpf8 6564727 6564726 2022-08-06T04:56:35Z Hatselate 247044 wikitext text/x-wiki {{Dağ |Adı = Məbəd dağı |Yerli adı = |Şəkil = Israel-2013(2)-Aerial-Jerusalem-Temple Mount-Temple Mount (south exposure).jpg |Şəklin izahı = |CoordScale = |Ölkə = İsrail |Ölkə 1 = Fələstin |Region = |Vilayət = |Rayon = [[Köhnə şəhər]], [[Qüds]] |Dağ sistemi = İudeya dağları |Dağ silsiləsi = |Növü = Dağ |Mütləq hündürlüyü = 740<ref>[http://www.mountain-forecast.com/peaks/Temple-Mount/forecasts/740 Temple Mount Forecast]</ref> |Nisbi hündürlüyü = |İlk fəthi = |Marşrutu = |Yer xəritəsi = |Yer xəritəsi 1 = |Yer xəritəsi qeydləri = |Vikianbar = }} '''Məbəd dağı''' ({{dil-ar|الحرم القدسي الشريف}}; {{dil-he|הַר הַבַּיִת‎}}) — [[Qüds]]də olan [[köhnə şəhər]]in ən əsas dini məkanlarından biridir. [[Əl-Əqsa məscidi]] burada yerləşir.<ref>[https://www.itraveljerusalem.com/ent/al-aqsa-mosque/ https://www.itraveljerusalem.com/al-aqsa-mosque]</ref> ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı|2}} {{Qüds şəhərində yerləşən tarixi səmtlər}} [[Kateqoriya:Qüds]] [[Kateqoriya:İsrail dağları]] 8vd5r6torvtdbqsrevsx9g4822urxhq Ceyms Hetton 0 398752 6564555 6078015 2022-08-05T20:23:37Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Ceyms Hetton |orijinal adı = James Hutton |digər adları = |şəkil = Hutton James portrait Raeburn.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 3.6.1726 |doğum yeri = [[Edinburq]] {{SCO}} |vəfat tarixi = 26.3.1797 |vəfat yeri = [[Edinburq]] {{SCO}} |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{UK}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[Geologiya]] , [[Kimya]] |elmi dərəcəsi = |elmi adı = |iş yeri = [[Edinburq Universiteti]] , [[Paris Universiteti]] |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = Müasir geologiya elminin banisi, Plutonizm nəzəriyyəsinin yaradıcısı. |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Ceyms Hetton''' ({{Dil-en|James Hutton}}; [[3 iyun]] [[1726]] – [[26 mart]] [[1797]]) — [[şotlandlar|şotland]] əsilli [[geologiya|geoloq]], [[həkim]], [[kimya]]çı və [[Təbiət elmləri|təbiyyətşünas]]. Müasir [[geologiya]]nın və [[geoxronolgiya]]nın banisi olan Hetton, həmdə [[aktualizm]] və [[plutonizm]] nəzəriyyəsinin yaradıcısı hesab olunur.<ref>[http://www.newyorker.com/magazine/2004/10/11/northern-lights-3 "James Hutton"] "Northern Lights". "How modern life emerged from eighteenth-century Edinburgh"</ref> == Həyatı == Ceyms Hetton 1726-cı ildə Şotlandiyanın Edinburq şəhərində anadan olmuşdur. Atasını tez itirən Hatton Edinburq Kral məktəbini bitirmiş və 14 yaşında Edinburq universitetinin hüquq fakultəsinə daxil olmuş. 18 yaşında fizika labaratoriyasında assistent olmuş, sonra [[Paris]]ə gedərək orda üç il yaşamışdır. 1749-cü ildə [[Leyden Universiteti]]ndə tibb elimləri doktoru olmuş. 1750-ci ildə sonra Hetton kənd təsarrüfatı və geologiya ilə maraqlanmağa başladı. 1768-ci ildə şəxsi fermasını kirayəyə verərək Hatton geologiya ilə ciddi maraqlanmağa başladı. Ceyms Hetton Şotlandiyanın tanınmış alimləri olan [[Ceyms Vatt]] və [[Adam Smit]] ilə yaxın dost idi. == Elmi fəaliyyəti == Ceyms yüksək müşahidə qabiliyyətin malik idi. Onun əldə etdiyi ən mühüm nəticələrdən biri qranit və bazaltların maqmatik mənşəli olması qənaətinə gəlməsidir. Bununla da o, plutonizm nəzəriyyəsinin əsasını qoyur. O, bu nəzəriyyəsi barədə əvvəlcə Edinburq kral elmi cəmiyyətdə məruzə edir. Sonra isə həmin məruzəni cəmiyyətin jurnalda dərc etdirir. Hetton Yerin tsiklik inkişaf modelini verir: {{sitat|Bizim planet dinamiki tarazlıq vəziyyətindədəir. Vulkanların püskürməsi sayəsində planetimiz daim daxili hərəkətlərdən azad olur və qurunun qalxması hadisəsi baş verir. Dənizlərdə çıküntülər əmələ gəlir. Yerin mənzərəsi kataklizmlər nəticəsində deyil, tədricən dəyişir. Təbiətdə baş verən bütün hadisələr sabit xarakterlidir...<ref>Geologiya. Bakı. Şərq-Qərb. 2008.s.50.</ref>}} [[Fayl:Trans Royal Society of Edinburgh cover.jpg|thumbnail|right|Edinburq Kral Cəmiyyətinın jurnalın üz qabığı. Bu nömərədə Ceyms Hettonun "Yer nəızəriyyəsi" əsəri çap olunubu]] Hetton elmə uniformizm (aktualizm) adlanan "geoloji proseslərin saxlanması" prinsipini gətirmişdir. Sonralar bu fikiri onun varisi [[Çarlz Layel]] inkişaf etdirmişdir. Bu nəzəriyyə üzərində Hetton uzun müddət işlədikdən sonra ikicildlik " Yer nəzəriyyəsi" traktatı işıq üzü görür.<ref>[http://www.krugosvet.ru/enc/Earth_sciences/geologiya/GETTON_DZHEMS.html ГЕТТОН, ДЖЕЙМС]</ref> Lakin öz həmkarlarının müsbət rəyini eşitməmiş Hetton dünyasını dəyişir. == Əsərləri == * ''Kömürün təbəti''. (Nature of Coal, 1777) * ''Yağış nəzəriyyəsi''. (Theory of Rain, 1784) * ''Elmın araşdırma prinsipləri''.(Investigations of the Principles of Knowledge, 1794) * ''İşıq, istilik və od fəlsəfəsi traktatı''.(A Dissertation on the Philosophy of Heat, Light and Fire, 1794) * ''Təbiət tarixinın müxtəlif cisimlərfi haqqında traktat''. (Dissertations on Different Subjects in Natural History, 1792) * ''Yer nəzəriyyəsi''.(Theory of the Earth, 1788) == Şərəfinə adlanıb == 1970-ci ildə Beynəlxalq astronomiya cəmiyyəti [[Ay]]ın görünməyən tərəfində olan bir [[krater]]i Hettonun adı ilə adlandırmş. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Şotlandiya alimləri]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] lvl6el84fl9l6h6bitm4qwba5vhxao9 Zəncir altındakı Məryəm Ana kilsəsi 0 400756 6564690 6043385 2022-08-06T00:35:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |adı = Zəncir altındakı Məryəm Ana kilsəsi |orijinal adı = Kostel Panny Marie pod řetězem |şəkil = [[Fayl: Kostel Panny Marie pod řetězem.jpg|305px]] |şəkil_izah = |ölkə = {{CZE}} |şəhər = [[Fayl:Praha CoA CZ small.svg|25px]] [[Praqa]] |yerləşir = [[Mala Strana]] |aidiyyatı = [[Katolisizm]] (Hospitalyerlər ordeni) |tikilmə_tarixi =[[1158]]—[[1182]] |memar = Karlo Luraqo, Covanni Battista Spinetti |vəziyyəti = fəaliyyət göstərir |üslubu = [[Qotika]], [[İntibah memarlığı]], [[Barokko]] |nişanlama2 = ÇMİ |nişanlama2_vaxtı = |nişanlama2_rəsmiadı = |nişanlama2_tipi = |nişanlama2_kriteriya = |nişanlama2_nömrəsi = [http://monumnet.npu.cz/pamfond/list.php?hledani=1&CiRejst=38927/1-493 1-493] |nişanlama2_hissəsi = |nişanlama2_sərbəst1ad = |nişanlama2_sərbəst1dəyər = |nişanlama2_sərbəst2ad = Kateqoriya |nişanlama2_sərbəst2dəyər = |nişanlama2_sərbəst3ad = |nişanlama2_sərbəst3dəyər = |Commons kateqoriyası = Kostel Panny Marie pod řetězem |Xəritəsi = {{Yer xəritəsi|Çexiya Praqa |label=<small>Zəncir altındakı Məryəm Ana kilsəsi</small>|lat=50.086667|long= 14.406667|marksize=15 |position=right |width=300 |float=right |mark=Locator Dot2.gif |caption= }} }} '''Zəncir altındakı Məryəm Ana kilsəsi''' ({{Dil-cs|Kostel Panny Marie pod řetězem}}, {{Dil-de|Kirche der Jungfrau Maria unter der Kette am Ende der Brücke}}<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.maltezskyrad.cz/o_kostele.html |access-date=2015-03-28 |archive-date=2016-03-17 |archive-url=https://www.webcitation.org/6g4xjUa5N?url=http://www.maltezskyrad.cz/o_kostele.html |url-status=dead }}</ref>) — [[Praqa]] şəhərinin [[Mala Strana]] rayonunda və Lazenska küçəsində ([[Praqa 1]]) yerləşən [[katolisizm|katolik]] [[monastır]] kilsəsi. Kilsənin fasadı, portal ilə birlikdə gecikmiş [[İntibah dövrü|İntibah üslubunda]], frontonu isə erkən [[barokko]] memarlıq üslubunda hazırlanıb. Kilsə [[Malta ordeni]]nin cəngavərlərinə məxsus Böyük Çex prioratlığının monastır kompleksinin tərkibinə daxildir{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem}}. Malta ordeninə məxsus qonşu binalarla birlikdə, kilsə Çex Respublikasının mədəniyyət abidəsi kimi qorunur<ref>[http://monumnet.npu.cz/pamfond/list.php?IdReg=150936/ Publisher and editor Monumnet.npu.cz (2011-02-13)]</ref> ==Adının mənşəyi== Zəncir altındakı Məryəm Ana kilsəsinin adının mənşəyi barədə vahid fikir mövcud deyil. Versiyalardan birinə görə, kilsədə boynu zəncirlə bəzədilmiş Məryəm Ananın heykəli yerləşirdi. Digər versiya kilsənin yanında keçmiş [[Yuditin körpüsü]]nün (hazırki [[Karl körpüsü]]nün sələfi) olması ilə bağlıdır. Üçüncü, daha inandırıcı izah isə belədir ki, məbəd Praqaya gələn ticarət gəmilərinin lövbər saldığı [[Vltava]] sahili ilə üzbəüz yerləşir. Bu məlumat həm də yaxında Řetězová (Rjetezova - zəncir mənasını verir) küçəsinin yerləşməsi ilə təsdiqlənir{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem}}. ==Kilsənin tarixi== [[Fayl:Malteserkirche der Jungfrau Maria unter der Kette1.JPG|thumb|200px|left|Kilsənin əsas altarını Karel Şkreta tərəfindən 1651-ci ildə hazırlanmış "Lepanto yanında döyüşə gedən Malta ordeninin cəngavərlərinə xeyir-dua verən Madonna" rəsm əsəri bəzəyir]] Hospitalyer ordeninin cəngavərləri Çex knyazı [[II Vratislav]]ın himayəsi altında 1156-1159-cu illərdə [[Praqa]] şəhərində məskunlaşmışdılar. Ordenin ilk [[Komturluq|komturluğu]] Mala Stranadakı yepiskop sarayından cənubda, Vltava çayı üzərindən salınmış Yuditin körpüsünün yaxınlığında yaradılmışdı. Həmin ərazidə hospitalyer monastırının əsası [[1158-ci il]]də qoyulmuşdu. Haradasa 1169 və 1182-ci illər arasında, burada Bakirə Məryəmə həsr olunmuş kilsə tikilmişdi. Məbədin tikintisinə vəsait kansler, [[Vışehrad kapitulu]]nun [[probst]]u Gervasi, daha sonralar isə onun nəvəsi və Vışehradın sədr müavini Martinin maliyyə köməkliyi ilə həyata keçirilmişdi. İnşa edilmiş müqəddəs Məryəm kilsəsi roman üslublu və üç [[nef]]li [[bazilika]] görkəmini əldə etmişdi. Həmin bazilikanın cənub divarlarının qalıqları günümüzədək mühafizə olunmuşdu. [[1182-ci il]]də hospitalyer ordeninə kilsənin hüquqları papa tərəfindən rəsmən təhvil verilmişdi{{sfn|Řád maltézských rytířů v českých zemích}}{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem konce mosta}}. [[1314-cü il]]də Yerusəlim Müqəddəs İoann Ordeni kilsənin uzunillik [[qotik]] üslublu yenidənqurma işlərinə başlayır; burada çox güman ki, məşhur memar [[Peter Parler]] də sonradan öz töhfəsini vermişdi. Roman bazilika demək olar ki, tamamilə sökülür və bundan sonra qotik nefin tikintisinə başlanılır, lakin təəssüflər olsun ki, onu başa çatdırmaq mümkün olmur. Kilsə prisviterisinə riznitsa birləşdirilmişdi, zirzəmidə isə günümüzə qədər qorunub saxlanılmış kripta təşkil olunmuşdu. Kilsənin divarları qotik freskalarla bəzədilmişdi. Şimal tərəfdən olan presviterinin əsas sütun arkadaları yan nefə köçürülmüş, qərb tərəfdən isə zəng qüllələrinin tikintisinə başlanılmışdı. Elə həmin ərazidə qotik kafedralın tikintisi nəzərdə tutulurdu, lakin qəflətən [[Yan Qus]] tərəfdarları tərəfindən keçirilən [[Qusçular hərəkatı]] buna mane olur. Kilsənin həyətində qəbiristanlıq qurulmuşdu. Bizə qədər gəlib çatmış olan kilsə, faktiki olaraq [[XVI əsr]]in 2-ci yarısında bir neçə yenidənqurma zamanı [[İntibah memarlığı|İntibah üslubunda]] genişləndirilən binadır və tikintisi bir zamanlar planlaşdırılan prisviterinin bir hissəsidir. Bu yenidənqurmanın aparılması zamanı indiki xor fligelinin yerləşdiyi qərb meydançası yaradılmışdı{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem}}. Müqəddəs Məryəm Ana kilsəsi XIV əsrin ikinci yarısında baş vermiş hadisələrlə və bir neçə məşhur şəxsiyyətlərlə bağlıdır. [[1378-ci il]]də burada vəfat etmiş imperator IV Karl Lüksemburqun meyiti bir neçə gün ziyarətçilərə nümayiş olunurdu. [[20 mart]] [[1393-cü il]]də isə, burada kral [[IV Vatslav]] və [[Praqa arxiyeparxiyası|Praqa arxiyepiskopu]] Yenşteynli Yanın görüşü zamanı Baş vikari Nepomutslu Yan yaxalanaraq, həbsxanaya salınmışdı və bir müddət sonra, o şəhidliyi qəbul edərək [[Karl körpüsü|Praqa körpüsündən]] Vltava çayına atılmışdı{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem}}. XVII əsrdə kilsə o zaman dəbdə olan barokko üslubunda sonuncu dəfə yenidənqurma işlərinə məruz qalır və bunun nəticəsində o özünün hazırki görkəmini əldə etmiş olur. Rekonstruksiya işləri əsasən italiyalı memar Karlo Luraqo və daşçı Covanni Battista Spinetti tərəfindən aparılırdı. Həmin vaxt presviterinin yanında tövlə əlavə olunmuşdu{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem konce mosta}}{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem}}. 2004-cü ildə kilsənin əvvəlki prixod statusu "monastırla" əvəz olunmuşdu{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem}}. ==İnteryer== [[Fayl:Kostel Panny Marie pod Retezem.jpg|thumb|right|250px|Lazenska küçəsindən monastır kompleksinə giriş]] Kilsənin kafedrası barokko üslubunda hazırlanıb, kafedranın qapısında isə "Yerusəlimli Müqəddəs İoann Ordeni Qüdsü fəth edir" mövzusunda relyef yerləşdirilib. Kilsənin heykəltəraşlıq və dekorasiya müəllifi çox güman ki, Yan Petr Vendadır. Cənub nefləri arasındakı [[Arkada|arkada sırasında]] heykəltəraş Emanuel Maks tərəfindən [[1850-ci il]]də hazırlanmış Malta ordeninin böyük prioru, qraf Rudolf Kolloredo-Valdzenin mərmər heykəli durur{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem konce mosta}}{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem}}. Kilsənin əsas altarını Karel Şkreta tərəfindən [[1651-ci il]]də barokko üslubunda hazırlanmış "Lepanto yanında döyüşə gedən Malta ordeninin cəngavərlərinə xeyir-dua verən Madonna" rəsm əsəri bəzəyir. Əsər [[7 oktyabr]] [[1571-ci il]]də [[Patras körfəzi]]ndə Müqəddəs liqa və [[Osmanlı imperiyası]]nın donanmaları arasında baş vermiş dəniz döyüşü haqqda bəhs edir. Bundan başqa, rəsm əsərində ordenin böyük magistri Jan Parizo de la Valett də əks etdirilib. Rəsm əsəri ağır və massiv çərçivənin daxilinə yerləşdirilib; çərçivənin qarmaq hissəsində "Günəş şüaları altında əyləşən Madonna" adlı lepka yerləşdirilib. Divardan sallanan iki mələk heykəli altarın hər iki tərəfini qoruyurlar{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem konce mosta}}{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem}}. Cənub künc nefində üç kiçik altar yerləşir ki, onlardan biri də [[Karel Şkreta]]nın "[[Varvara|Müqəddəs Varvaranın]] başının kəsilməsi" əsəri bəzəyir, ikinci altar Bakirə Məryəm və [[Macarıstanlı Yelizaveta|Müqəddəs Yelezavetaya]], üçüncü altar isə Köməkçi Məryəmə həsr edilib. Sonuncu altar həmçinin Çenstoxovalı Tanrı Anasının ikona surəti ilə bəzədilib. Cənub divarındakı xorların aşağısında müqəddəs Xaç altarı yerləşir. Şimal künc nefdə müqəddəs Nepomutslu Yanın kapellası yerləşir və o həm müqəddəs Yanın, həm də Çexiyanın digər müqəddəs himayədarlarının təsviri ilə bəzədilib. Yaxınlıqda Vəftizçi İoannın kapellası yerləşir. Vəftizçi İoann kapellasının yuxarı hissəsi "İsa Peyğəmbərin Xaç Suyuna Salma" təsviri ilə bəzədilmişdir (rəsm əsərinin müəllifi Antonin Stivensdir). Onun yaxınlığında isə kədərli müqəddəs Məryəm kapellası yerləşir. Xor kapellasının altındakı altarda Məryəmin taxta heykəli yerləşir, barokko tərzində hazırlanmış heykəl çox güman ki, surətdir. Kədərli Müqəddəs Məryəm altarı XVIII əsrin birinci yarısında hazırlanmış "Müqəddəs Fransiskin stiqmatizasiyası" adlı rəsm əsəri ilə bəzədilib{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem konce mosta}}{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem}}. ==Dəfnlər== Monastır arealında 24 qəbir qorunub saxlanılmışdır; onlardan ən köhnəsi [[1404-cü il]]ə aid edilir və malta ordeninin komandoru Pyotra məxsusdur. Müqəddəs Məryəm kilsəsinin arealında dəfn edilənlərin arasında malta ordeninin bir neçə böyük prioru və digər üzvləri vardır, məsələn: böyük prior və qraf Ferdinand fon Althan, qraf Vatslav Çeyka Olbramovitz (XVIII əsr), knyaz Qundaker Poppo fon Ditrixşteyn (1672-1737) və digərləri{{sfn|Kostel Panny Marie pod řetězem konce mosta}}. == Ədəbiyyat == * {{cite book | url = | title = Umělecké památky Prahy. Malá Strana | author = Pavel Vlček | date = 1999 | work = | publisher = Academia, Praha | accessdate = | lang = cs | archiveurl = | archivedate = }} * {{cite book | url = | title = Encyklopedie českých klášterů | author = Pavel Vlček, Petr Sommer, Dušan Foltýn | date = 1997 | work = | publisher = Libri, Praha | accessdate = | lang = cs | archiveurl = | archivedate = }} * {{cite book | url = | title = Praha středověká: čtvero knih o Praze: architektura, sochařství, malířství, umělecké řemeslo. | author = Emanuel Poche | date = 1983 | work = | publisher = Panorama, Praha | accessdate = | lang = cs | archiveurl = | archivedate = }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Kostel Panny Marie pod řetězem}} * [http://www.maltezskyrad.cz/o_kostele.html Kostel Panny Marie]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160315233715/http://www.maltezskyrad.cz/o_kostele.html |date=2016-03-15 }} na stránkách řádu maltézských rytířů * {{cite web |url=http://www.prague.eu/cs/objekt/mista/462/kostel-panny-marie-pod-retezem |title=Kostel Panny Marie pod řetězem |author= |ref=Kostel Panny Marie pod řetězem|publisher=Pražská informační služba|work=Официальный туристический портал столичного города Прага|accessdate=2014-12-14 |lang=cs}} * {{cite web |url=http://www.maltezskyrad.cz/historie_cechy.html |title=Řád maltézských rytířů v českých zemích |author=Buben, Milan |date= |publisher=Řád maltézských rytířů. České velkopřevorství |ref=Řád maltézských rytířů v českých zemích |accessdate=2014-12-14 |lang=cs |archive-date=2016-03-17 |archive-url=https://www.webcitation.org/6g4Zc58Tf?url=http://www.maltezskyrad.cz/historie_cechy.html |url-status=dead }} * {{cite web |url=http://www.maltezskyrad.cz/o_kostele.html# |title=Kostel Panny Marie pod řetězem konce mosta |author=Skřivánek, František |date= |publisher=Řád maltézských rytířů. České velkopřevorství |ref=Kostel Panny Marie pod řetězem konce mosta |accessdate=2014-12-14 |lang=cs |archive-date=2016-03-17 |archive-url=https://www.webcitation.org/6g4xjUa5N?url=http://www.maltezskyrad.cz/o_kostele.html |url-status=dead }} {{Mala Strana}} [[Kateqoriya:Praqa kilsələri]] [[Kateqoriya:1158-ci ildə yarananlar]] 407xiwbpena3whe2axk1d4eot3uegjg Zakir Naik 0 402834 6564482 6274268 2022-08-05T19:55:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 10 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Zakir Naik |orijinal adı = {{dil-en|Zakir Naik}} |şəkil = Dr Zakir Naik.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = 2010-cu il Maldiv adaları. |digər adı = |doğum tarixi = 18.10.1965 |doğum yeri = [[Mumbay]], [[Hindistan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = hindistanlı |həyat yoldaşı = Farhat Naik<ref name=Ramanujan/><ref name="Minivan2">{{cite news |author=Aishath Aniya |date=May 29, 2010 |url=http://minivannewsarchive.com/society/comment-an-evening-with-mrs-naik-7590 |title=Comment: An evening with Mrs Naik |publisher=[[Minivan News]] – Archive}}</ref> |uşağı = Farik Naik<ref name="Malaysiakini1"/><ref>{{cite web | url=http://www.themalaymailonline.com/malaysia/article/zakir-naiks-son-warns-of-powerful-lies-against-islam-by-the-media | title=Zakir Naik's son warns of powerful lies against Islam by the media (VIDEO) | publisher=[[Malay Mail]] | date=16 April 2016 | accessdate=18 July 2016 | author=Mok, Opalyn}}</ref><ref>{{cite web | url=http://www.economictimes.com/news/politics-and-nation/zakir-naiks-son-fariq-now-under-mumbai-police-scanner/articleshow/53218260.cms | title=Zakir Naik's son Fariq now under Mumbai police scanner | publisher=[[The Economic Times|Economic Times]] | work=ET Bureau | date=15 July 2016 | accessdate=18 July 2016 | author=Kumar, Krishna}}</ref><br/>Ruşdə Naik<ref name="Malaysiakini1">{{cite web | url=https://www.malaysiakini.com/news/337626 | title=Your KiniGuide to Muslim scholar Zakir Naik | publisher=[[Malaysiakini]] | date=12 April 2016 | accessdate=18 July 2016}}</ref> |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = ilahiyyatçı |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = [http://www.irf.net/ IRF.net] [http://www.peacetv.tv/ PeaceTV.tv] |vikianbar = }} '''Zakir Əbdül Kərim Naik'''<ref>{{cite web|url=http://www.hindustantimes.com/india-news/dodging-mumbai-police-zakir-naik-cancels-return-to-mumbai-may-issue-video-message/story-4gUCc8T9TMV48Z9KBaIrnJ.html|title=Zakir Naik to leave for African tour|publisher=Hindustan Times|date=|accessdate=2016-07-12}}</ref>({{dil-en|Zakir Abdul Karim Naik}}; {{comment|d.|doğum}} [[18 oktyabr]], [[1965]], [[Mumbay]], [[Hindistan]]) — hind əsilli [[islam]] təbliğatçısı,<ref name="Theresa">Hope, Christopher. [http://www.telegraph.co.uk/news/politics/7836557/Home-secretary-Theresa-May-bans-radical-preacher-Zakir-Naik-from-entering-UK.html "Home secretary Theresa May bans radical preacher Zakir Naik from entering UK"]. ''[[The Daily Telegraph]]''. 18 June 2010. Retrieved 7 August 2011. {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111223231604/http://www.telegraph.co.uk/news/politics/7836557/Home-secretary-Theresa-May-bans-radical-preacher-Zakir-Naik-from-entering-UK.html |date=23 December 2011 }} 7 August 2011.</ref><ref name="Shukla">Shukla, Ashutosh. [http://www.dnaindia.com/mumbai/report_muslim-group-welcomes-ban-on-preacher_1399601 "Muslim group welcomes ban on preacher"]. ''[[Daily News and Analysis]]''. 22 June 2010. Retrieved 16 April 2011. {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120113101139/http://www.dnaindia.com/mumbai/report_muslim-group-welcomes-ban-on-preacher_1399601 |date=13 January 2012 }} 7 August 2011.</ref> İslam Tədqiqatları Vəqfinin qurucusu və başcısı.<ref name="IRF">[http://www.irf.net/index.php?option=com_content&view=article&id=120&Itemid=74 "Dr. Zakir Naik"]. Islamic Research Foundation. Retrieved 16 April 2011. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20100106064624/http://www.irf.net/index.php?option=com_content&view=article&id=120&Itemid=74 |date=6 January 2010 }}</ref><ref name="wpzn">{{cite web|last1=[[Washington Post]]|title=This Islamic preacher might have influenced one of the Dhaka terrorists. Now Indians want him banned.|url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/07/06/did-an-indian-islamic-tv-evangelist-inspire-one-of-the-dhaka-terrorists-many-indians-say-the-preacher-must-be-banned/|accessdate=16 July 2016}}</ref><ref name=":0">{{cite web |url=http://www.irf.net/ |title=Islamic Research Foundation |publisher=Irf.net |date= |accessdate=2013-12-03 |archive-date=2009-03-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090317084754/http://www.irf.net/ |url-status=dead }}</ref> Naik, həmçinin 200 milyon izləyici sayına çatmış Peace TV kanalının qurucusudur.<ref name="Zakir">{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=uiGLo7bQup0&t=1m1s|title=IS PEACE TV AN ILLEGAL CHANNEL? DR ZAKIR NAIK|last=Zakir Naik|first=|date=15 July 2016|website=|publisher=Official Youtube Channel of DR ZAKIR NAIK|archive-url=|archive-date=|dead-url=|accessdate=18 January 2018}}</ref><ref name="RASHID">{{cite news|url=http://www.arabnews.com/news/458683|title=Peace TV network crosses 200 million viewership|last=RASHID|first=|date=21 July 2013|newspaper=Arab News|accessdate=18 January 2018|archive-url=|archive-date=|dead-url=}}</ref> O, ''"müqayisəli dinlər üzrə səlahiyyətli"'',<ref name="dna">{{cite news|title=Indian Islamic scholar Zakir Naik receives Saudi prize for service to Islam|url=http://www.dnaindia.com/india/report-indian-islamic-scholar-zakir-naik-receives-saudi-prize-for-service-to-islam-2065527|newspaper=[[Daily News and Analysis]]|date=2 March 2015|agency=PTI|accessdate=2 July 2015}}</ref> ''"[[Hindistan]]<nowiki/>daki ən təsirli [[Sələfilik|Sələfi]] ideoloq''",<ref name="Swami 2011 61">{{cite book|first=Praveen|last=Swami|editor-first=Kulbhushan|editor-last=Warikoo|year=2011|title=Religion and Security in South and Central Asia|chapter=Islamist terrorism in India|publisher=Taylor & Francis|location=London, England|page=61|isbn=9780415575904|url=https://books.google.com/books?id=spGlo1WbpAoC&pg=PA61|quote=To examine this infrastructure, it is useful to consider the case of Zakir Naik, perhaps the most influential Salafi ideologue in India.}}</ref> ''"tele-evenqalizmin rok ulduzu və müasir islamın müdafiəçisi"'', və "''dünya aparıcı Sələfi evanqelisti"'' olaraq adlandırılır. Digər islam təbliğatçılarının əksinə, mühazirələrini nə [[urdu dili]]<nowiki/>ndə nə də [[ərəb dili]]<nowiki/>ndə<ref name=bad-news/> deyil, [[ingilis dili]]<nowiki/>ndə, adi söhbət qaydasında aparır və adətən kostyum geyinir və qalstuk bağlayır.<ref name=nyt-2-3-15/> İctimai spiker olmadan əvvəl, [[həkim]] ixtisası üzrə təhsil aldı. Naik islam və müqayisəli dinlər üzrə mühazirələrini kitabça versiyasında nəşr etdirdi. İslamdaki [[sekta]]raianizmi açıq olaraq rədd etsə də, [[Sələfilik|Sələfi]] ideologiyası üzrə <ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/home/sunday-times/deep-focus/Wahabi-versus-Sufi-social-media-debates/articleshow/48128165.cms?|title=Wahabi versus Sufi: social media debates|work=[[The Times of India]]}}</ref> və vəhabizmi təbliğ edən radikal islamçı <ref>{{cite news|last1=[[BBC News]]|title=Bangladesh to ban Islamic TV channel, Peace TV|url=http://www.bbc.com/news/world-asia-36761486|accessdate=15 July 2016|date=11 July 2016}}</ref> tele-evrnqalist göstəricisi hesab olunur.<ref name="Mao2">{{cite news|author=Stephen Schwartz|date=27 March 2015|url=http://www.huffingtonpost.com/stephen-schwartz/zakir-naik-radical-islami_b_6945990.html?ir=India|title=Zakir Naik, Radical Islamist Video Evangelist|publisher=The Huffington Post}}</ref><ref name="hate">{{cite news|url=http://www.hindustantimes.com/india-news/why-do-muslims-hate-dr-zakir-naik/article1-350222.aspx|title=Why do Muslims hate Dr Zakir Naik?|author1=M. Hasan|author2=Sweta Ramanujan-Dixit|newspaper=[[Hindustan Times]]|date=November 9, 2008|access-date=January 26, 2018|archive-date=April 20, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150420073750/http://www.hindustantimes.com/india-news/why-do-muslims-hate-dr-zakir-naik/article1-350222.aspx|url-status=dead}}</ref><ref name="moneylife.in" /><ref name="IndiaTodayPrize" /> Onun təbliğatları hazırda [[Hindistan]], [[Banqladeş]], [[Kanada]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da qadağan edilmişdir.<ref name="livemint.com">{{cite web|last1=[[Livemint]]|title=Zakir Naik’s colourful, controversial past|url=http://www.livemint.com/Politics/nEgC4RcrRkydW33OMxbvdN/Zakir-Naiks-controversial-past.html|accessdate=16 July 2016|date=7 July 2016}}</ref><ref name="hp10">{{cite web|last1=[[Huffington Post]]|title=10 Times Zakir Naik Proved That He Promoted Anything But Peace|url=http://www.huffingtonpost.in/2016/07/07/zakir-naik_n_10851550.html|accessdate=16 July 2016|date=7 July 2016}}</ref><ref>{{cite web|last1=[[NDTV]]|title=Foreign Media On Zakir Naik, 'Doctor-Turned-Firebrand Preacher'|url=http://www.ndtv.com/india-news/foreign-media-on-zakir-naik-doctor-turned-firebrand-preacher-1431875|accessdate=16 July 2016|date=15 July 2016}}</ref> == Bioqrafiyası == Zakir Naik [[Hindistan]] [[Mumbay]], [[Maxaraştra]]<nowiki/>da doğuldu. O, Kişinçanad Çellaram Kollecini və Topiuala Milli Tibb Kollecini sonra isə tibb və cərrahiyyə bakalavriyyat dərəcəsini əldə etdiyi [[Mumbay Universiteti]]<nowiki/>ni bitirdi.<ref name=IRF/><ref>{{cite news |last1=Sekaran |first1=Kohilah |title=8 facts you need to know about controversial preacher Dr Zakir Naik [UPDATED] |url=http://english.astroawani.com/malaysia-news/8-facts-you-need-know-about-controversial-preacher-dr-zakir-naik-updated-101971 |publisher=[[Astro Awani]] |date=11 April 2016 |accessdate=18 May 2016}}</ref> 1991-ci ildə ''"islama dəvət"'' sahəsində işləməyə və İslam Tədqiqatları Vəqfini qurmağa başladı.<ref name="BAILII">[http://www.bailii.org/ew/cases/EWHC/Admin/2010/2825.html "Dr Zakir Naik vs (1) The Secretary of State for the Home Department (2) Entry Clearance Officer, Mumbai, India"]. [[British and Irish Legal Information Institute]]. 5 November 2010. Retrieved 21 July 2011.</ref> Naikin həyat yoldaşı Fərhad Naik İslam Araşdırmaları Vəqfininin qadınlar üçün olan şöbəsində fəaliyyət göstərir.<ref name="Ramanujan">Ramanujan, Sweta. [http://www.expressindia.com/news/fullstory.php?newsid=33845 "Beyond veil: Am I not a normal Muslim girl?"]. expressindia.com. [[Indian Express Group]]. 16 July 2004. Retrieved 16 April 2011. {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120324092617/http://www.expressindia.com/news/fullstory.php?newsid=33845 |date=24 March 2012 }} 16 April 2011.</ref><ref name="Minivan2" /> 2006-cı ildə Naik islam təbliğatçısı, 1987-ci ildə tanış olduğu [[Əhməd Didat]]<nowiki/>dan ilham aldığını demişdi.<ref name="Wahab">Wahab, Siraj. [http://arabnews.com/?page=9&section=0&article=84659&d=8&m=7&y=2006 "Spreading God's Word Is His Mission"]. ''[[Arab News]]''. 1 July 2006. Retrieved 16 April 2011. 7 August 2011.</ref> Naik [[Mumbay]]<nowiki/>da İslam Beynəlxalq Məktəbini və möhtac və kasıb müsəlman gənclərə təqaüd verən Birləşmiş İslami Yardımlaşama təşkilatını qurdu. O, həmçinin ''IERA'''''-'''nın (''[[İngilis dili|ing]]''.Islamic Education and Research Academy, [[Azərbaycan dili|az]]. İslami Təhsil və Tədqiqat Akademiyası) idarə heyətinin üzvü və məsləhətçisidir. İslam Tədqiqatları Vəqfi Naikı ''"ideoloq və Peace TV-nin arxasındaki hərəkət verici qüvə"'' kimi xarakterizə edir.<ref name="irf.net">{{cite web|title=Dr Zakir Naik - President, IRF|url=http://www.irf.net/drzakirnaik.html|website=IRF.net|accessdate=2 July 2015|archive-date=2 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150702143056/http://www.irf.net/drzakirnaik.html|url-status=dead}}</ref> Naikın kanalı ''"bəşəriyyət üçün ədalət, əxlaq, harmoniya və hikmət"''-i təşviq etdiyini öz veb səhifəsində xatırladır.<ref name="hp10" /><ref name="The Times of India">{{Cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/zakir-naiks-passport-revoked-hes-now-a-stateless-person/articleshow/59657352.cms|title=Zakir Naik’s passport revoked, he’s now a stateless person - Times of India|work=The Times of India|access-date=2017-07-19}}</ref> 2012-ci ildə [[Hindistanın dövlət quruluşu|Hindistan dövləti]] Peace TV-ni qadağan etdi.<ref>{{cite news |url= http://www.dailymail.co.uk/indiahome/indianews/article-2243584/Government-puts-24-foreign-hate-channels-notice-showing-anti-India-TV-shows-intelligence-alert.html |title= Government puts 24 foreign 'hate channels' on notice for showing anti-India TV shows after intelligence alert}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.arabnews.com/news/597351 |title=Ban on Peace TV will be lifted soon: Zakir Naik |publisher=Arab News |date=2014-07-06 |accessdate=2015-05-29}}</ref> 2015-ci il [[The New York Times|''Nyu-York Tayms'']] görə, anonim bir hind jurnalistə istinadən; Naikin konferanslar təşgil etməsini Mumbay polisi məhdudlaşdırdı ''"çünki o, mübahisələrə səbəb olur"'' və Hindistan peyk provayderləri Peace TV kanalını yayımlamaqdan imtina etdilər.<ref name="nyt-2-3-15">{{cite news |last1=Hubbard|first1=Ben|title=Saudi Award Goes to Muslim Televangelist Who Harshly Criticizes U.S. |url=https://www.nytimes.com/2015/03/03/world/middleeast/saudi-award-goes-to-dr-zakir-naik-a-muslim-televangelist-who-harshly-criticizes-us.html?_r=0 |newspaper=The New York Times |date=2 March 2015 |accessdate=1 July 2015}}</ref> 2016-cı ildə mətbuat konfransı zamanı Naik özünü qeyri-rezident hindli olduğunu iddia etdi.<ref name="tfp">{{cite web|last1=[[The Free Press Journal]]|title=‘NRI’ Zakir Naik Has No Plans To Return|url=http://www.freepressjournal.in/mumbai/nri-zakir-naik-has-no-plans-to-return/890676|accessdate=16 July 2016}}</ref> Qeyri-kommersiya təşkilatı olan ''Yaxın Şərq Monitoru"-''nun xəbərinə istinadən Naika, [[Səudiyyə Ərəbistanı]] tərəfindən vətəndaşlıq verildi.''<ref>{{cite news|title=Indian preacher granted Saudi citizenship|url=https://www.middleeastmonitor.com/20170519-indian-terror-suspect-granted-saudi-citizenship/|accessdate=20 May 2017|work=[[Middle East Monitor]]|date=19 May 2017}}</ref> '' 2017-ci il 18 iyul ayında ''Milli İstintaq Təşkilatının'' (''[[İngilis dili|ing.]]''National Investigation Agency NİA) tövsiyyəsinə əsasən, [[Hindistan]] Naikin pasportunu ləğv etmişdir.<ref name="The Times of India" /> 28 İyul 2017-ci ildə NİA, Naiki cinayətkar elan etmiş və əmlakına əl qoymaq üçün proses başlatmışdır.<ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/zakir-naik-declared-proclaimed-offender-nia-starts-prop-attachment/articleshow/59812853.cms|title=Zakir Naik declared proclaimed offender, NIA starts prop attachment|date=2017-07-28|work=The Economic Times|access-date=2017-07-29}}</ref> Naik hazırda daimi-rezidentə sahib olduğu [[Malayziya]]<nowiki/>da yaşamaqadadır.<ref>{{cite web|title=Hardline preacher finds refuge in Malaysia as politicized Islam grows|url=https://www.reuters.com/article/us-malaysia-islam/hardline-preacher-finds-refuge-in-malaysia-as-politicized-islam-grows-idUSKBN1D2064|website=Reuters|accessdate=3 November 2017}}</ref> == Mühazirələri və Debatları == Naik çoxlu debatlar və mühazirələr keçirmişdir<ref name="Gambia1">{{cite web | url=http://allafrica.com/stories/201410081498.html | title=Gambia: Renowned Scholar Dr. Zakir Naik Arrives Gambia Today | publisher=[[AllAfrica.com]] | work=[[The Daily Observer]] | date=8 October 2014 | accessdate=18 July 2016 | author=Ndow, Musa}}</ref><ref name="Irfunderscanner">{{cite web|url=http://www.thehindu.com/news/national/zakir-naiks-foundation-under-the-scanner/article8829130.ece|title=Zakir Naik's UK-registered Foundation under scanner|publisher=[[The Hindu]]|date=10 July 2016|accessdate=18 July 2016|pages=Pandey, Devesh K.}}</ref> .O, ''"dünya ətrafında 2000<ref name="Gulftimes">{{cite web|url=http://www.gulf-times.com/story/494384/Stage-set-for-Dr-zakir-Naik|title=Gulgtimes : Stage set for Dr Zakir Naik|publisher=[[Gulf Times]]|date=22 May 2016|accessdate=18 July 2016|pages=Nangiana, Umer}}</ref>/4000<ref>{{cite web|url=http://www.thehindu.com/news/national/4000-speeches-counting-fans-swear-by-naik/article8825001.ece|title=4,000 speeches & counting, fans swear by Zakir Naik|publisher=[[The Hindu]]|date=9 July 2016|accessdate=18 July 2016|author=Vyas, Sharad}}</ref>-dən çox mühazirənin keçirdiyini"'' demişdir. [[Antropologiya|Antropolog]] Tomas Blom Hansen, Naikın müxtəlif [[hədis]] və [[quran]] ədəbiyyatını əzbərləmə üslubunu və onunla bağlı missionerlik fəallığının onu müsəlman çevrələrdə populyarlaşdırması haqda yazmışdı. Debatlarının çoxu lentə yazılır, geniş şəkildə onlayn və DVD şəklində paylanır. Onun danışıqları [[ingilis dili]]<nowiki/>ndə yayına alınmış və həftə sonları Mumbay Müsəlman məhəllələrində bir neçə kabel şəbəkəsində və birgə istehsal etdiyi Peace TV kanalında yayınlanmışdır.<ref name="Mazumdar">Mazumdar, Sudip. [http://www.msnbc.msn.com/id/10854375/site/newsweek/ "Beaming In Salvation"]. [[MSNBC]]. 23 January 2006. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060118131623/http://www.msnbc.msn.com/id/10854375/site/newsweek/|date=18 January 2006}} 18 January 2006.</ref><ref>Ahmad, Syed Neaz. [http://www.saudigazette.com.sa/index.php?option=com_content&task=view&id=25960&Itemid=146 "Peace TV Reaching 50 Million Viewers&nbsp;– Dr. Zakir Naik"]. ''[[Saudi Gazette]]''. 23 February 2007. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070707211833/http://www.saudigazette.com.sa/index.php?option=com_content&task=view&id=25960&Itemid=146|date=7 July 2007}} 7 July 2007.</ref> Danışdığı mövzulardır; ''"İslam və müasir elm"'', ''"İslam və Xristianlıq"'' və ''"İslam və Sekulyarizm"''. Onun ilk debatı 1994-cü ildə mövzu başlığı ''"Dini fundamentalizm ifadə azadlığına əngəlmidir?"'' olan yazıçı Taslima Nasrinin görüşləri və onun islam üzərinə yazdığı ''Lajja'' adlı kitabı üzrə oldu, debat "Mumbai Marathi Patrakar Sangh"-da təşkil olundu. Dörd jurnalistin iştiraki ilə debat bir saat dəvam etdi. Aprel 2000-ci ildə Naik [[Çikaqo]]<nowiki/>da Uliam Kampbell ilə ''"Quran və Bibilya:Elmin İşığında"'' mövzusunda debat etdi, bu debat onun ən çox səs gətirən debatlarından bir idi. 21 yanvar 2006-cı ildə Naik, [[Banqalor]]<nowiki/>da Sri Sri Ravi Şankar ilə [[İslam]] və [[hinduizm]]<nowiki/>də Tanrı konsepsiyası haqqında dinlərarası dialoq keçirdi. Fevral 2011-ci ildə Naik, [[Hindistan]]<nowiki/>dan video bağlantı vasitəsi ilə Oksford Birliyinə müraciət etdi. 2007-ci ilin noyabr ayından etibarən hər il Naik [[Sion, Mumbai|Sion, Mumbayda]] 10 günlük Sülh Konfransı keçirdi. İslam üzrə Naik və digər iyrimi islami məruzəçilər tərəfindən mühazirələr təqdim olundu. === Avustralya 2004 və Uels 2006 === 2004-cü ildə Naik "İslami İnformasiya və Avstraliya Xidmətlər Şəbəkəsi" tərəfindən dəvəti ilə, yalnız İslamın qadınlara əsl bərabərlik verdiyini iddia etdiyi [[Melburn Universiteti|Melbrun Universiteti]]<nowiki/>ndə bir görüş keçirdi. O dedi ki, daha çox ''"qərb geyimlərinin ortaya çıxması"'' qadınları təcavüzə daha da həssaslaşdırır. ''The Age'' qəzetindən Suşi Das ''"Naik islamın əxlaqi və mənəvi üstünlüyünü ucaltdı və ümumiyyətlə digər dinləri və qərbi alçaltdı."'' eləcə də Naikın ifadələrinə ''"Parçalanmanı təşviq etdi və xurafatı gücləndirdi"'' şərhini etdi. 2006-cı ildə Naik [[Kardiff]]<nowiki/>i konfrans üçün ziyarət etdi. David Deyvis adlı bir millət vəkilinin onun görünüşünü ləğv etməyə çağırdığında bu mübahisələrə səbəb oldu. O, Naikin "nifaqçı" olduğunu və onun fikirlərinin ictimai platformaya layiq olmadığını söylədi. Ancaq, Kardiffdəki müsəlmanlar, Naikin şəhərdə danışıq aparması hüququnu müdafiə etdi. Uels Müsəlmanlar Şurasının baş katibi Salim Kiduai Deyvisi Naik ilə şəxsən müzakirə etməsi üçün konfransa dəvət edərkən, ərz etdi, ''"onu tanıyan [Naiki] insanlar bilir ki, o, tapa biləcəyiniz ən mübahisəsiz şəxslərdən biridir. O, dinlər arasında olan oxşarlıqlardan və onların aralarında necə ortaq təməl qurmağımızdan danışır"''. Konfrans kardiff məclisi onun ekstremist görüşlərinin təbliğ etməyəcəyindən əmin olduqdan sonra dəvam etdi. === Böyük Britaniyaya və Kanadaya girişin qadağan olunması, 2010 === Naik iyul 2010-cu ildə [[Kanada]] və [[Britaniya İmperiyası|Britanya]]<nowiki/>ya daxil olması qadağan edildi.<ref name="bbc1">[http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/10349564.stm "Indian preacher Zakir Naik is banned from UK"]. [[BBC News]]. 18 June 2010. Retrieved 7 August 2011.</ref><ref name="Carlson">Carlson, Kathryn Blaze. [http://news.nationalpost.com/2010/06/22/controversial-muslim-televangelist-zakir-naik-banned-from-toronto-conference/ "Controversial Muslim televangelist Zakir Naik banned from Toronto conference"]. ''[[National Post]]''. 22 June 2010. Retrieved 7 August 2011. {{webarchive |url=https://archive.is/20120716225500/http://news.nationalpost.com/2010/06/22/controversial-muslim-televangelist-zakir-naik-banned-from-toronto-conference/ |date=16 July 2012 }} 7 August 2011.</ref> Naikin Kanadaya girişi Müsəlman Kanada Konqresinin qurucusu Tarek Fatahın millət vəkillərini onun görüşləri barədə xəbərdar etdikdən sonra qadağan olundu.<ref name=Carlson/> Nayik Londonda və Şeffilddə danışıq aparmağı təşgil etdikdən sonra Britaniyaya girişi daxili işlər katibi Tereza Mey tərəfindən qadağan edildi.<ref>{{cite web|url=http://blogs.tribune.com.pk/story/163/banning-dr-zakir-naik/|title=Banning Dr Zakir Naik|first=Jahanzaib|last=Haque|date=20 June 2010|website=blogs.tribune.com.pk|access-date=22 July 2018|archive-date=18 June 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150618174900/http://blogs.tribune.com.pk/story/163/banning-dr-zakir-naik/|url-status=dead}}</ref> Təcrid əmrindən bəhs edən Mey "Dr. Naik tərəfindən edilən çoxsaylı şərhlər onun mənə qəbul edilə bilməz davranışının dəlilidir" dedi.<ref name=bbc1/> Naik daxili işlər katibinin qanuni deyil, siyası bir qərar qəbul etdiyini müdafiə etdi və onun vəkili qərarın "barbar və qeyri-insani" olduğunu söylədi. Həmçinin şərhlərinin kontekst xaricində olduğunu iddia etdi.<ref>Pinglay, Prachi. [https://www.bbc.co.uk/news/10381210 "Lawyers condemn UK-India Muslim preacher ban"]. [[BBC News]]. 22 June 2010. Retrieved 16 April 2011. *[[Press Trust of India]]. [http://www.zeenews.com/news635880.html "UK ban politically motivated decision: Zakir Naik"]. [[Zee News]]. 23 June 2010. Retrieved 7 August 2011. [https://web.archive.org/web/20120603130032/http://zeenews.india.com/news/nation/uk-ban-politically-motivated-decision-zakir-naik_635880.html Archived] 7 August 2011.</ref> Rejisor Maheş Bhat qadağanın ifadə azadlığı üzərinə bir hücüm tərtib etdiyini deyərək Naikə dəstək oldu.<ref name="dnazakir">Akshay Deshmane [http://www.dnaindia.com/mumbai/report_zakir-naik-will-fight-back-as-canada-bans-him-too_1400073 "Zakir Naik will fight back as Canada bans him too"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100901013929/http://www.dnaindia.com/mumbai/report_zakir-naik-will-fight-back-as-canada-bans-him-too_1400073 |date=1 September 2010 }}</ref> Naik, Ali Məhkəmədə verilən qərara etiraz etməyə çalışacağını bildirdi.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk/10357263.stm "Legal challenge to ban on Muslim preacher Zakir Naik"]. [[BBC News]]. 19 June 2010. Retrieved 16 April 2011.</ref> Onun müraciəti 5 noyabr 2010-cu il tarixində rədd edildi.<ref name=BAILII/> === Qambiya 2014 === 2014-cü ildə Naik Qambiyanı prezident [[Yəhya Cammeh]]<nowiki/>in dəvəti ilə Qambiya İnqilabının 20-ci il dönümündə iştirak etmək üçün ziyarət etdi.<ref name="Gambia1"/><ref name="Gambia2"/> Orada 11 və 22 oktyabr arası dörd mühazirə keçirdi.<ref name="Gambia1"/><ref name="Gambia2"/><ref name="Gambia4"/><ref name="Gambia5"/> Mühazirələr Qambiya Universitetində, Cənnət Suit otelinin Pança Mi salonunda, prezident qəsəbəsi olan Kanilai, Foni Kansala və Kololi Kairaba Çimərlik otelində keçirildi. Qambiya kabinent nazirləri, dini liderlər, tələbələr və minlərlə insan onun "Terorizm və cihad: İslam baxımından", "Din doğru perspektivdən", "Dəvət ya da Məhv" və "İslam haqqında yanlış fikirlər" başlıqlı mühazirələrini dinləmək üçün iştirak etdilər.<ref name="Gambia2"/><ref name="Gambia5">{{cite web | url=http://www.ummid.com/news/2014/October/24.10.2014/pastor-convert-to-islam.html | title=Female pastor converts to Islam after Dr Zakir Naik's lecture in Gambia | publisher=Ummid.com | work=[[The Daily Observer]] | date=24 October 2014 | accessdate=18 July 2016}}</ref> Eyni zamanda, o, Qambiya Yüksək İslam Şurası ilə birlikdə, [[Yəhya Cammeh]]<nowiki/>lə də görüşdü və Qambiya İmamları ilə birlikdə islami konfrans keçirdi.<ref name="Gambia2">{{cite web | url=http://allafrica.com/stories/201410091096.html | title=Gambia: Dr Zakir Naik Arrives, Says Ready for Series of Lectures | publisher=[[AllAfrica.com]] | work=[[The Daily Observer]] | date=9 October 2014 | accessdate=18 July 2016 | author=Musa Ndow, Omar Wally}}</ref><ref name="Gambia4">{{cite web | url=http://allafrica.com/stories/201410141271.html | title=Gambia: Jammeh holds talk with Dr. Zakir Naik | publisher=[[AllAfrica.com]] | work=[[The Daily Observer]] | date=14 October 2014 | accessdate=18 July 2016 | author=Musa, Ndow}}</ref> === Maleyziya 2012 və 2016 === 2012-ci il boyunca Naik Maleyziyada dörd mühazirə keçirdi. Mühazirələr [[Cohor Baru]], MARA Texnologiya Universiteti, Sahah Alma,<ref>{{cite web |url=https://www.eventbrite.com/e/dr-zakir-naik-malaysian-tour-2012-pwtc-tickets-4124703098|title=Dr Zakir Naik Malaysian Tour 2012 ( PWTC ) Tickets, Kuala Lumpur|publisher=Eventbrite|date=|accessdate=3 December 2013}}</ref> Kuantan və [[Kuala-Lumpur|Kuala Lumpur]] Putra Dünya Ticarət Mərkəzində keçirildi, ''HHFQ'' ( ''Hind Hüquqları Fəaliyyət Qüvvəsi'') üzvləri tərəfindən etirazlara baxmayaraq, fərqli yerlərdə görkəmli şəxslər və bir neçə min adam mühazirələrə qatıldı.<ref>{{cite news |url=https://www.freemalaysiatoday.com/category/nation/2012/09/26/stay-away-from-msia-zakir/ |title=Stay away from M'sia, Zakir |publisher=Free Malaysia Today |date=26 September 2012 |accessdate=3 December 2013 |archive-date=28 September 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120928020727/http://www.freemalaysiatoday.com/category/nation/2012/09/26/stay-away-from-msia-zakir/ |url-status=dead }}</ref> Naikin çıxışlarını təşkil edənlər, məqsədlərinin müxtəlif dinlərin insanları arasında harmoniyanın təşviq edilməsi olduğunu söylədilər.<ref>{{cite news|url=http://www.malaysia-today.net/mtcolumns/newscommentaries/51683-zakir-naiks-host-defends-invite|title=Zakir Naik's host defends invite|publisher=Malaysia-today.net|date=19 September 2012|accessdate=3 December 2013|archive-date=2 December 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20131202224156/http://www.malaysia-today.net/mtcolumns/newscommentaries/51683-zakir-naiks-host-defends-invite|url-status=dead}}</ref> Naik aprel 2016-cı ildə başqa altı mühazirə daha keçirdi. Onlardan ikisi Maleyziyada ''"İslam və Hinduzim arasındaki oxşarlqlar"'' və ''"Quran tanrının sözüdürmü?"'' başlıqlı, ''HHFQ'' və digər ''[[Qeyri-hökumət təşkilatı|QHT]]-''ları tərəfindən irqçi gərginliyə səbəb ola bilər əsası ilə etirzla qarşılandı. Hökumət orqanının ilkin dəstəyi ilə tədbir planlaşdırıldığı kimi davam etdi.<ref>{{Cite web|url=http://www.themalaymailonline.com/malaysia/article/in-zakir-naiks-kl-lecture-four-more-leave-faith-for-islam|title=In Zakir Naik’s KL lecture, four more leave faith for Islam|first=Kamles|last=Kumar|website=[[Malay Mail]]|date=April 17, 2016}}</ref><ref>{{cite news|last1=[[The Hindu]]|title=Understanding the controversy surrounding Zakir Naik|url=http://www.thehindu.com/news/national/understanding-the-controversy-surrounding-zakir-naik/article8828631.ece|accessdate=9 July 2016|work=thehindu.com|date=9 July 2016}}</ref><ref>{{cite web|last1=[[NDTV]]|title=Bangladesh Investigating Zakir Naik's Islamist Links: Minister|url=http://www.ndtv.com/world-news/bangladesh-investigating-zakir-naiks-islamist-links-minister-1429623|website=ndtv.com|accessdate=9 July 2016}}</ref> == Görüşləri == Naik hədəfinin. ''"öz dinləri üzündən üzrülü olan və dininin köhnəlmiş olduğunu hiss etməyə başlayan təhsili müsəlman gənclərinə fokus olmaq"'' olduğunu bildirdi.<ref name="Hansen">{{cite book|author=Thomas Blom Hansen|title=Wages of Violence: Naming and Identity in Postcolonial Bombay|url=https://books.google.com/books?id=-y3iNt0djbQC&pg=PA177|year=2001|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0-691-08840-2|page=177}}</ref> O, hesab edir ki, hər bir müsəlman islam haqqında qəbul olunmuş yanlış düşüncələrə və [[11 sentyabr terror aktları|11 sentyabr]] hadisəsindən sonra qərb mediasının anti-islam təbliğatına qarşı olması vəzifəsi halına gəlməlidir.<ref>Hassan, Javid; Rasooldeen, Mohammed. [http://www.arabnews.com/?page=1&section=0&article=71409&d=9&m=10&y=2005&pix=kingdom.jpg&category=Kingdom "Media Urged to Counter Anti-Muslim Bias"]. ''[[Arab News]]''. 9 October 2005. Retrieved 7 August 2011. 7 August 2011.</ref> Naik dedi; ''"kəskin anti-islami yürüşlərə baxmayaraq, Amerikada 34000 insan sentyabr 2001-dən iyul 2002-yə qədər islam ehtiva etdi".'' Naikə görə islam, ağıl və məntiq elmidir və [[quran]] elmlə bağlı olan 1000 ayəni özündə ehtiva edir.<ref>Ghafour, P. K. Abdul. "New Muslims on the rise in US after Sept. 11". ''[[Arab News]]''. 3 November 2002. [https://web.archive.org/web/20030917025426/http://www.arabnews.com/services/print/print.asp?artid=20066&d=3&m=11&y=2002&hl=New+Muslims+on+the+rise+in+US+after+Sept.+11 Archived] 17 September 2003.</ref> Onun bəzi məqaləri ''Islamic Voice kimi'' jurnallarda çap olunur.<ref>See, for example: [http://www.islamicvoice.com/march.99/zakir.htm "Questions Commonly Asked by Non-Muslims&nbsp;– VI: Prohibition of Alcohol"], [http://islamicvoice.com/august.99/zakir.htm "Was Islam Spread by the Sword?"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080530130819/http://www.islamicvoice.com/august.99/zakir.htm |date=2008-05-30 }}, [http://islamicvoice.com/august.2004/zakir.htm "Are Ram and Krishna Prophets of God?"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080630193506/http://www.islamicvoice.com/august.2004/zakir.htm |date=2008-06-30 }}.</ref> === İslami üstünlük === Naik islamın "ən yaxşı" din olduğunu deyir, çünki, quran bunu iddia edir və bu faktı nə başqa dini mətnlər nə də müqəddəs kitablar iddia etmir.<ref name="hp10" /><ref name="th1">{{cite web|last1=[[The Hindu]]|title=Zakir Naik claims he never promoted terrorist strikes|url=http://www.thehindu.com/news/national/zakir-naik-says-he-did-not-inspire-any-terrorist/article8853980.ece|accessdate=16 July 2016}}</ref> O, əlavə edir, ''İslam dözülməyən din olaraq göstərilir və həqiqətdir, lakin korrupsiya, ayrı-seçkilik, ədalətsizlik, zina, alkoqolizm və bütün pis şeylərə qarşıdır.İslam insani dəyərlərin təşviq etdirilməsi baxımından ən "tolerant" dindir.''<ref name="Khaleej">{{cite web | url=http://www.khaleejtimes.com/ramadan-2016/ramadan-news/islam-is-being-damaged-by-media-dr-zakir | title=Islam is being damaged by media: Dr Zakir | publisher=[[Khaleej Times]] | date=17 June 2016 | accessdate=20 July 2016 | author=Shaaban, Ahmed}}</ref> === Musiqi === Naik musiqini içki ilə eyniləşdirir və hər ikisinin təbiətən sərxoş edici olduğunu deyir. O, rəqs etmək və mahnı oxumağa qarşıdır, çünki bunlar islamda qadağandır.<ref name="hp10"/> === Oğurluğa görə cəzalandırma === Naik deyir ki, günahgarlar mütləq cəzalandırılmalıdır və o, oğurluğa görə əllərin kəsilməsini qəbul edir. O, həmçinin [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın cinayətkarlığı azaltmaq üçün bu üsulu tətbiq etməsini tövsiyə etmişdir.<ref name="hp10"/> === Qadın hüquqları mübahisələri === Naik əri tərəfindən arvadının "yüngülcə" döyülməsəni doğru hesab edir.<ref name="hp10" /> O, iddia edir ki, ''"ailə əsas olduğu müddətcə, kişi ailənin başçısıdır. Beləliklə, o doğrudur", ancaq o arvadını "yüngülcə" döyə bilər."'' O, həmçinin müsəlmanların müharibə əsiri olan qadınlarla cinsi əlaqəyə girə biləcəyini doğru hesab etdiyini demişdir<ref name=IndiaTodayPrize>{{cite news |url=http://indiatoday.intoday.in/story/zakir-naik-known-for-controversial-remarks-gets-big-saudi-prize/1/422034.html|title=Zakir Naik, who said Muslims can have sex with female slaves, gets Saudi Arabia's highest honour|date=3 March 2015|work=India Today|accessdate=24 January 2016}}</ref><ref name="hp10" /><ref name=TarekFatahSexWithCaptives>{{cite web|url=http://tarekfatah.com/everything-you-wanted-to-know-about-having-sex-with-your-slaves-but-were-too-afraid-to-ask/|title=Indian cleric Zakir Naik defends Islamic Law permitting rape of female POWs. Justifies Islamic slavery by comparing it to Gitmo|work=tarekfatah.com|author=Tarek Fatah|date=13 November 2013|access-date=3 February 2018|archive-date=21 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150721203851/http://tarekfatah.com/everything-you-wanted-to-know-about-having-sex-with-your-slaves-but-were-too-afraid-to-ask/|url-status=dead}}</ref><ref name=WashingtonPostPrize>{{cite news |url=https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2015/03/04/the-saudi-king-gave-a-prize-to-an-islamic-scholar-who-says-911-was-an-inside-job/|title=The Saudi king gave a prize to an Islamic scholar who says 9/11 was an 'inside job'|work=[[The Washington Post]]|date=4 March 2015|first=Ishaan|last=Tharoor}}</ref><ref>{{cite news|title=Zakir Naik, from being a liberal Muslim to Islamist|url=http://www.newindianexpress.com/nation/Zakir-Naik-from-being-a-liberal-Muslim-to-Islamist/2016/07/14/article3529083.ece|accessdate=15 July 2016|publisher=[[The New Indian Express]]|date=14 July 2016}}</ref> === Homoseksualizm === Naik [[LGBT]] icmasına ''"ruhi xəstəlikdən əziyyət çəkən günahkar olaraq"'' istinad edir və deyir ki, ''"çünki, onlar [[Pornoqrafiya|pornoqrafiq filmlər]]ə baxırlar. Bundan televiziya kanalları günahlandırılmalıdır"''<ref name="hp10"/> "[[Quran]] və [[sünnə]]yə əsasən"<ref name="indiatoday"/> Naik [[Homoseksuallıq|homoseksual]]<nowiki/>lara ölüm cəzasını tövsiyə edir.<ref name="indiatoday">{{cite web | url=http://indiatoday.intoday.in/story/ten-controversial-statements-by-zakir-naik/1/709374.html | title=Ten controversial statements by Zakir Naik | publisher=[[India Today]] | date=6 July 2016 | accessdate=20 July 2016}}</ref><ref name="wsj1">{{Cite web |title=Trouble with Dr. Zakir Naik{{!}}The Wall Street Journal |url=https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748704365204575317833268479268?mod=asia_opinion%7Ctitle%3DThe |access-date=24 August 2018 |archive-date=29 June 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110629055704/http://online.wsj.com/article/SB10001424052748704365204575317833268479268.html?mod=asia_opinion |url-status= }}</ref> === Bioloji təkamül === Naik Darvinin [[Təkamül|Təkamül Nəzəriyyəsi]]<nowiki/>nə qarşı çıxaraq<ref name="hp10"/> deyir ki, "[[təkamül]] nəzəriyyəsi sadəcə olaraq bir hipotez və ən doğru halda isbat olunmamış bir fərziyyədir".<ref>Attaullah, Munir. [http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2007\03\21\story_21-3-2007_pg3_4 "View: The Muslim predicament II"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20080222065912/http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2007 |date=22 February 2008 }}. ''[[Daily Times (Pakistan)|Daily Times]]'' (Pakistan). 21 March 2007. Retrieved 21 July 2011.</ref> Naikə görə bir çox elm adamları "nəzəriyyəni dəstəkləyir, ona görə yox ki o doğrudur, ona görə ki, o bibliyaya qarşı çıxır".<ref name="institutealislam.com">[http://www.institutealislam.com/quran-and-modern-science-conflict-or-conciliation-part-two-by-dr-zakir-naik/ Quran and Modern Science&nbsp;– Conflict or Conciliation?]&nbsp;– Part Two&nbsp;– by Dr. Zakir Naik</ref> Naik, elmi nəzəriyyələrin Quranda yazılı olduğunu müdafiə edir. Misal üçün, Naik Quranın müəyyən ayələrinin embrioloji inkişafı dəqiqliklə açıqladığını iddia edir.<ref>Samuel, Geoffrey; Rozario, Santi. [http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09584935.2010.526196 "Contesting science for Islam: the media as a source of revisionist knowledge in the lives of young Bangladeshis"] {{Subscription required}}. ''[[Contemporary South Asia]]'' [[Taylor & Francis|Taylor & Francis Online]] '''18''' (4): 427–441. December 2010. {{doi|10.1080/09584935.2010.526196}}.</ref> Naik deyir ki, ''"Darvinin dediyi şey sadəcə "nəzəriyyə" idi. "Təkamül faktı" deyən heç bir kitab yoxdur. Bütün kitablar Təkamül nəzəriyyəsi”dir. "Hələ ki, quranda elmin yanlış olduğunu sübut etdiyi tək bir bəyanət belə yoxdur. Hipotezlər Qurana qarşı çıxır - nəzəriyyələr Qurana qarşı çıxır. Quraşdırılmış elmə qarşı çıxan tək bir elmi fakt quranda yoxdur- Ola bilər ki, nəzəriyyə ilə ziddiyət təşkil etsin."''<ref name="hp10" /> === Kütləvi informasiya vasitələrinin tənqidi === Naik kütləvi informasiya vasitələrini belə adlandırır; ''"Ən əhəmiyətli vasitə olduğu qədər, ağı qaraya, alçağı qəhramana çevirən dünyadakı ən təhlükəli silahdır "''. O təklif etdi ki, ''"Biz eyni kütləvi informasiya vasitəsindən istifadə etməliyik ki, islam haqqında yanlış konsepsiyaları, yanlış fikirləri, yanlış şərhləri və səhv göstərişləri qaldıraq"''.<ref name="Khaleej"/> O iddia etdi ki, qərb dünyası və kütləvi informasiya vasitələri müsəlmanları [[Ekstremizm|ekstremist]] və [[Fundamentalizm|fundamentalist]] olaraq təsvir edərək islamı pisləyən ikili standard strategiyasını oynayırlar.<ref name="Khaleej"/><ref name="Gambia3"/> === Digər dinlər === ==== Mürtədlik ==== Naik inanır ki, islamdan üz çevirənə mütləq ölüm hökmü verilməməlidir, ancaq islam qanunları çərçivəsində islamı tərk edən və öz qeyri-islamı inancını təbliğ edən və islama qarşı danışan adam öldürülməlidir.<ref name="hp10"/><ref name="apostat4">[http://www.haveeru.com.mv/news/30405 "Maldivian renounces Islam, gets attacked by Zakir Naik audience"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130827113937/http://www.haveeru.com.mv/news/30405 |date=27 August 2013 }} May 2010. Retrieved 7 August 2011. [https://web.archive.org/web/20110810011235/http://www.haveeru.com.mv/english/details/30855 Archived] 2011-08-07.</ref><ref>[http://minivannews.com/files/2010/05/Dr_Zakir_Naik_and_Nazim-1.pdf Minivan News] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20130908221122/http://minivannews.com/files/2010/05/Dr_Zakir_Naik_and_Nazim-1.pdf |date=8 September 2013 }}'s response to Mohamed Nazim; Location: Maafaanu stadium, Male', 10:30 pm Friday 28 May 2010, p. 4.</ref> Başqa bir mənbəyə görə Naik belə sitat edir "Mürtəd yeni inancını təbliğ etməyə başlayayana qədər ona islamda ölüm hökmü yoxdur."<ref name=bad-news/> ==== İslam ölkələrində fərqli inancların təbliği ==== Naik fərqli inanca sahib insanların öz ölkələrində müsəlmanların islam dinini sərbəst şəkildə təbliğ etmələrinə yol verməsini təqdir edərkən, islam dövlətlərində digər dinlərin yayılmasının qadağan edilməli olduğunu deyir, çünki o, digər inancların yalan olduğuna inanır və onların təbliğinin riyyaziyyat müəllimin "2+2=4" yerinə "2+2=6"-nı öyrətməsi qədər səhv olduğunu qeyd edir.<ref name="hp10"/> Eyni şəkildə, Naik deyir ki, ''"biz (müsəlmanlar) onların inancının və ibadətlərinin yanlış olduğunu bilərək, kilisələr və məbədlər tikməsinə necə yol verə bilərik?"''<ref>{{cite web|title=Why do many Muslim countries disallow the propagation of other Religions in their country?|url=https://www.youtube.com/watch?v=l5sJxtvwJXA|publisher=Dr Zakir Naik Youtube Channel|accessdate=12 July 2016}}</ref><ref>[http://www.indianexpress.com/news/whos-responsible-for-the-stereotypes-of-islam/27206/2 "Who's responsible for the stereotypes of Islam?"] by [[Sudheendra Kulkarni]]; ''[[The Indian Express]]'', 1 April 2007</ref> Naik [[müsəlman dünyası]]<nowiki/>nda ''"missionerlər bibliya ayələrini ərəbcə kalliqrafiya ilə məsələn "tanrı sevgidir" kimi, yazıb müsəlmanları öz toruna salırlar. Peace Tv-də məsələn, biz belə bir hiyləgərlik işlətmirik."'' deyərək, xristian missionerlərin fəaliyyətini tənqid edir.<ref name="Khaleej"/> === Cihad === Qambiya Universitetində verdiyi bir mühazirədə<ref name="Gambia2"/><ref name="Gambia4"/><ref name="Gambia3"/> Naik cihad adına dünyada baş vermiş zülümləri kəskin bir şəkildə qınadı, hansı ki, günahsız insanlar həyatını itirmişdi. O, dedi; "''Cihad qeyri-müsəlman və müsəlmanlar tərəfindən səhv başa düşülür, cihadın mənası cəmiyyəti daha da irəlilətmək üçün səy göstərmək və mübarizə aparmaqdır. Cihadın ən yaxşı forması qeyri-müsəlmanlara qarşı, quran təlimlərini istifadə edərək mübarizə aparmaqdır; Qüdrətli Allaha və onun elçisinə salam olsun ki, islam sülh dinidir."''<ref name="Gambia3"/> Naikə görə günahsız insanları öldürmək istər, müsəlman olsun istər yox, islam tərəfindən qadağan olunmuşdur, qərb qüvələri və kütləvi informasiya vasitələri ikili-standartları qınayarkən müsəlmanları ekstremist və fundamentalist olaraq təsvir edir. Naik, islami cihadda bir adamın nə vaxt və necə öldürülməsinə dair qaydalar olduğunu və hazırda dünyada cihad adına döyüşdüyünü iddia edən bəzi qruplar tərəfindən baş verən hadisələrin bununla tamami ilə ziddiyət təşkil etdiyini deyib.<ref name="Gambia3">{{cite web | url=http://allafrica.com/stories/201410132942.html | title=Gambia: Dr. Zakir Naik Condemns Atrocities Committed in the Name of Jihad | publisher=[[AllAfrica.com]] | work=[[The Daily Observer]] | date=13 October 2014 | accessdate=18 July 2016 | author=Ceesay, Alieu}}</ref> Dubayi Al-Khawaneej-da verdiyi mühazirədə Naik sitat gətirdi ki, ''islamdakı qeyri-müsəlmanlar və hətta müsəlmanlar tərəfindən çətin anlaşılan və çətin tərcümə olunan söz cihaddır, hansı ki, o dedi, "müqəddəs müharibə"nin bununla yaxından uzaqdan bir əlaqəsi yoxdur və heç vaxt quran və hədislərdə istifadə olunmayıb, ilk dəfə xristianlıq adına milyonlarla insanı öldürən xaçlılar tərəfindən istifadə edilib''. O, cihad sözünün pisliyə qarşı müqavimət və ya mübarizə aparmaqla, cəmiyyəti daha da yaxşılaşdırmaq, döyüş meydanında özünü qorumaq və zülümə qarşı durmaq mənasına gəldiyini əlavə etdi.<ref name="Khaleej"/> ==== 11 sentyabr hücumu və Üsmə bin Laden ==== 2008-ci il 31 iyulda Peace TV-də baş tutan verlişdə Naik [[11 sentyabr terror aktları|11 sentyabr hadisələri]]<nowiki/>nə rəy bildirdi: ''"bu açıq aşkardır ki, ekiz qüllələrə hücumun [[Corc Uoker Buş|Corc Buş]]<nowiki/>un özü tərəfindən həyata keçirilməsi üstü açıq sirdir"''.<ref name="Bush11Sep">[http://www.memritv.org/clip/en/1846.htm "Indian Muslim Cleric Zakir Naik: 9/11 Was Carried Out by George Bush Himself"](video of lecture). [[Middle East Media Research Institute]]. {{subscription required}}. referring to various [[9/11 Conspiracy Theories]] [http://memri.org/bin/latestnews.cgi?ID=SD204708 Transcript]. [https://web.archive.org/web/20101008032911/http://www.memri.org/report/en/0/0/0/0/0/0/3133.htm Archived] 7 August 2011. *See also: Leppard, David. [http://www.timesonline.co.uk/tol/news/politics/article7140235.ece "Muslim preacher of hate is let into Britain"]. ''[[The Times]]''. 30 May 2010. Retrieved 7 August 2011.</ref> O, həmçinin dedi, ''"hətta bir axmaq da bilər" 11 sentyabr hücumu [[Corc Uoker Buş|Corc Buş]] tərəfindən "daxildən təşkil" olundu.''<ref name=bad-news>{{cite web |url=http://scroll.in/article/712341/why-a-saudi-award-for-televangelist-zakir-naik-is-bad-news-for-indias-muslims |title=Why a Saudi award for televangelist Zakir Naik is bad news for India's Muslims|last1=Daniyal |first1=Shoaib |date=10 March 2015|accessdate=2013-12-03}}</ref><ref name="moneylife.in">{{cite web |date=19 January 2015 |url=http://www.moneylife.in/article/why-muslims-protested-against-zakir-naik-at-the-iicc-in-delhi/40200.html |title=Why Muslims protested against Zakir Naik at the IICC in Delhi |publisher=Moneylife |access-date=25 May 2018 |archive-date=1 May 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150501230949/http://www.moneylife.in/article/why-muslims-protested-against-zakir-naik-at-the-iicc-in-delhi/40200.html |url-status=dead }}</ref><ref name=IndiaTodayPrize/><ref name=AFP-1-3-15>{{cite news |title=Saudi Arabia gives top prize to cleric who blames George Bush for 9/11|url=https://www.theguardian.com/world/2015/mar/02/saudi-arabia-gives-top-prize-to-cleric-who-blames-george-bush-for-911 |agency=Agence France-Presse |newspaper=The Guardian |date=1 March 2015 |accessdate=1 July 2015}}</ref> Onun 11 sentyabr hadisəsi üzərinə olan görüşləri [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da qınandı, [[Böyük Britaniya|Böyük Britanya]] və [[Kanada]]<nowiki/>ya mühazirə vəzifəsi aparması və girişi qadağan olundu.<ref name="bbc1"/><ref name="Carlson"/> Onun [[terrorizm]] üzərinə olan görüşləri və ifadələri tez-tez medyada tənqid olundu. [[Üsamə bin Laden|Üsmə bin Laden]]<nowiki/>dən bəhs edərkən, Naika onun terrorist olub olmadığı soruşulduğunda, Naik, onunla tanış olmayana qədər və sorğuya çəkməyənə qədər onun dost ya da düşmən olub-olmaması haqqında rəyi olmadığını dedi.<ref name="CIF">[http://www.islamicpluralism.org/2585/zakir-naik-more-hype-than-hope-for-muslims Zakir Naik: More Hype than Hope for Muslims] by Muhammad Shafeeque; [[Center for Islamic Pluralism]]; July 15, 2016</ref><ref>{{cite web|title=YouTube video of topic|url=https://www.youtube.com/watch?v=M-fNo8cDCt8&feature=youtu.be&t=88}}</ref> Bununla belə, Naik sözünü dəvamında bu sitatı gətirdi; ''"Əgər o, islamın düşməni ilə döyüşürsə, mən onun tərəfindəyəm, Mən onun şəxsiyyətini bilmirəm, Əgər o, böyük terrorist olan [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Amerika]]<nowiki/>ya qarşı terrror törədirsə, mən onunlayam. Hər müsəlman terrorist ola bilər. Məsələ burasındadır ki, əgər o terroristə qarşı terror edirsə [[islam]]ın yolundadır"''<ref name="wpzn"/><ref name="livemint.com"/><ref name="hp10"/> === Terrorizm, cinayətlər və sui-qəst bombardımanları === Naik terrorizm ilə əlaqəli olan rəylərin kontekst xaricinə çıxaraq sitat gətirdi: ''"Mən müsəlmanlara deyirəm ki, hər bir müsəlman terorist olmalıdır.... Terrorist sözünün mənası nədir? Tərifi ilə desək, terrorist terror fəaliyyəti ilə məşğul olan deməkdir, yəni bu kontekstə görə hər bir müsəlman bütün anti-sosyal elementlərə qarşı terror etməlidir. Agaham ki, terrorist sözü ümumi olaraq günahsız insanlara qarşı terror edən insanları təyin etmək üçün istifadə olunur. Və bu kontekstə görə heç bir müsəlman tək bir günahsız insana qarşı belə terror etməməlidir."''<ref name="hp10"/><ref>{{cite web|title=Original video entitled Is Terrorism A Muslim Monopoly? - by Dr. Zakir Naik (8/17)|url=https://www.youtube.com/watch?v=M-fNo8cDCt8&feature=youtu.be&t=88}}</ref><ref>Deshmane, Akshay. [http://www.dnaindia.com/mumbai/report_zakir-naik-will-fight-back-as-canada-bans-him-too_1400073 "Zakir Naik will fight back as Canada bans him too"]. ''[[Daily News & Analysis]]''. 23 June 2010. Retrieved 7 August 2011. [https://web.archive.org/web/20100901013929/http://www.dnaindia.com/mumbai/report_zakir-naik-will-fight-back-as-canada-bans-him-too_1400073 Archived] 7 August 2011.</ref> Naik dedi, ''"[[Adolf Hitler|Hitler]] hansı ki, müsəlman deyildi və 46 milyon [[Yəhudilər|yəhudi]]<nowiki/>ni məhv edən ən böyük terroristdir."''<ref name="Khaleej"/> Qətlə dair fikirlərini sorşduqlarında, Naik dedi, ''"[[quran]] bildirir ki, əgər kimsə istər müsəlman olsun istər qeyri-müsəlman, günahsız birini öldürürsə, o sanki bütün bəşəriyyəti öldürmüş kimidir. Belə ki, hər hansı müsəlman günahsız birini necə öldürə bilər?"''<ref name="Gambia3"/><ref name="ISIS"/>. ''"Bir insanı öldürmək yalnızca o şəkildə yol veriləndir hansı ki, həmin adam ölkədə fəsad törədir ya da başqa kimsəni öldürmüşdür"'' deyə Naik bildirir. O, həmçinin medyanı ''"quran ayələrindən və hədislərdən kontekst xaricində, islamı zorakılığı və qətli təşviq edən bir din"'' kimi göstərdiyinə görə tənqid etdi.<ref name="Khaleej"/> Naik dedi ki, ''"İslam tənqidçiləri [[quran]]ın [[tövbə surəsi]]<nowiki/>nin 9-cu ayəsini islamı səhv göstərmək üçün oxuyurlar: "kafirləri harada tapsanız öldürün", halbuki, bu döyüş meydanında bir əmr idi və [[islam]] döyüş əsnasında daima ən yaxşı seçənək olaraq sülhü təşviq edir."''<ref name="Khaleej"/> Bir mətbuat konfransında [[skype]] vasitəsi ilə Naikə süi-qəst bombardımanları barədə rəyi soruşulduqda o, bunun [[islam]]<nowiki/>da icazə verildiyini cavabladı və belə dedi ''"Günahsız insanlar öldürülürsə haramdır. Ancaq, əgər sui-qəst bombardımanları bir döyüş taktikası olaraq istifadə edilirsə, onda ona icazə verilə bilər. Misal üçün, [[Yaponiya]], [[İkinci Dünya müharibəsi]]<nowiki/>ndə sui-qəst bombalamasından bir növ döyüş taktikası kimi istifadə etdi.''"<ref name="th1"/><ref>{{cite web|last1=Times of India|title=No plans to return to India this year: Zakir Naik|url=http://timesofindia.indiatimes.com/india/No-plans-to-return-to-India-this-year-Zakir-Naik/articleshow/53227699.cms|accessdate=16 July 2016|date=15 July 2016}}</ref><ref>{{cite web|last1=The Economic Times|title=Zakir Naik rejects terror charges, says no plans to return to India this year|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/politics-and-nation/zakir-naik-rejects-terror-charges-says-no-plans-to-return-to-india-this-year/articleshow/53223570.cms|accessdate=16 July 2016|date=15 July 2016}}</ref><ref>{{cite web|last1=Firstpost|title=Suicide bombing is haram in Islam: Only Salafist ideologues like Zakir Naik view it as a war tactic|url=http://m.firstpost.com/india/suicide-bombing-is-haram-in-islam-only-salafist-ideologues-like-zakir-naik-view-it-as-a-war-tactic-2898840.html|accessdate=17 July 2016|date=17 July 2016}}</ref> ==== Nacibullah Zazi ==== Nacibullah Zazi, əfqan-amerikalı [[Əl-Qaidə]] ilə əlaqəli olan və 2009 [[Nyu-York metropoliteni|Nyu-York metropoliten]]<nowiki/>ində və [[Böyük Britaniya|Böyük Britanya]]<nowiki/>da teror cəhdində təqsirkar bilinən terrorist hansı ki, o Naikın xütbələrinin ''"pərəstişkarı"'' idi.<ref name="wpzn"/> [[Time (jurnal)|Time]] jurnalı Naikın təbliğləri Nacibullah Zazinin terorist fəaliyyətlərinə ilham verə bilərdi dediyində, Naik : ''"Mən hər vaxt terrorizmi qınamışam, çünki müqəddəs qurana görə günahsız bir insanı öldürmək bütün bəşəriyyəti öldürməyə bərabərdir."'' deyərək təkzib etdi.<ref name="zazi">[[David Von Drehle|Von Drehle, David]]; [[Bobby Ghosh|Ghosh, Bobby]]: [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1927280,00.html "An Enemy Within: The Making of Najibullah Zazi"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120504223125/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1927280,00.html |date=2012-05-04 }}. ''[[Time (magazine)|Time]]''. p. 2. 1 October 2009. Retrieved 16 April 2011.</ref> ==== İŞİD ==== Naik, [[İraq Şam İslam Dövləti]]<nowiki/>ni "Anti-islami İraq Şam Dövləti" adlandırdı və qeyd etdi ki, islam düşmənləri [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]]-i dəstləkləyir. O, həmçinin əlavə etdi, ''"[[Quran]] deyir ki, hər kimsə istər müsəlman olsun istər qeyri-müsəlman, günahsız bir insanı öldürsə bütün bəşəriyyəti öldürmüş kimidir. Belə ki, bir müsəlman günahsız bir insanı necə öldürə bilər?.. Biz İŞİD deməməliyik, biz AİŞİD deməliyik. Çünki, onlar anti-islamidir. Mən dünya müsəlmanlarından, eyni zamanda da müsəlman medyasından xaiş edirəm, islam düşmənlərinin islama hücum etməsinə kömək etməyin."'' O, yenə əlavə etdi ''"Əgər təsdiq etdinizsə, mən tamami ilə terrorizmə qarşıyam. Mən tamami ilə günahsız insanların öldürülməsinə qarşıyam."''<ref name="Khaleej"/><ref name="ISIS">{{cite web | url=http://indianexpress.com/article/india/india-news-india/isis-anti-islamic-he-says-in-fresh-video-from-mecca-2902413/ | title='ISIS anti-Islamic', he says in fresh video from Mecca. | publisher=[[The Indian Express]] | date=9 July 2016 | accessdate=16 July 2016}}</ref><ref>{{cite web|last1=Daccan Chornicle|title=Preacher Zakir Naik, followed by Dhaka attackers, calls ISIS ‘un-Islamic’|url=http://www.deccanchronicle.com/nation/current-affairs/060716/preacher-zakir-naik-who-was-followed-by-dhaka-attackers-calls-isis-un-islamic.html|accessdate=17 July 2016|date= 6 July 2016}}</ref> O, Amerika Dövləti tərəfindən [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]]-ə qarşı [[Suriya]] və [[İraq]]<nowiki/>da başladılan hücumlarla əlaqəli görüşlərini ifadə etdi, Naik kəskin şəkildə [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]]-in fəaliyyətini qınayır, amma eyni zamanda da hücumun amerikalılar tərəfindən başladılmasını bərabər şəkildə dəstəkləmir.<ref name="Gambia3"/> ==== 2016 Orlando gecə klubu gülləbaranı ==== Naik medyanı [[2016 Orlando gecə klubu gülləbaranı|Orlando hadisələri]]<nowiki/>ni "islamla əlaqələndirdiyinə" görə tənqid etdi. O "ikili-standart strategyası"nı tədbiq etdiyinə görə medyanı günahkarlandırdı, O deyir ki, " Orlandoda 50-dən artıq geyi öldürən adamla eyni şey baş verir (ikili-standart strategiyası), onu islamla əlaqələndirirlər, halbuki o adamın islamla heç bir əlaqəsi yoxdur."<ref name="Khaleej"/> == Qəbulu, mükafatları və titulları == Naik ''The Indian Express'' qazetinin "2010 Hindistanın ən güclü adamı" siyahısında 89-cu sırada oldu.<ref>[http://www.indianexpress.com/news/the-most-powerful-indians-in-2010-no.-8190/575690/0 "The most powerful Indians in 2010: No. 81-90"]. ''[[The Indian Express]]''. 5 February 2010. Retrieved 7 August 2011. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110113021101/http://www.indianexpress.com/news/the-most-powerful-indians-in-2010-no.-8190/575690/0|date=13 January 2011}} 7 August 2011.</ref> Qazetin 2009-cu il nəşrində 82-ci sırada idi.<ref>[http://www.indianexpress.com/news/the-most-powerful-indians-in-2009-8084/432810/0 "The most powerful Indians in 2009: 80–84"]. ''[[The Indian Express]]''. 9 March 2009. Retrieved 7 August 2011. {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110512151330/http://www.indianexpress.com/news/the-most-powerful-indians-in-2009-8084/432810/0|date=12 May 2011}} 7 August 2011.</ref> Pərvin Suamiyə görə Naik bəlkə də ''"Hindistandakı ən təsir edici [[Sələfilik|sələfi]] idioloqdur"''.<ref name="ps">{{cite book|first=Praveen|last=Swami|editor-first=Kulbhushan|editor-last=Warikoo|year=2011|title=Religion and Security in South and Central Asia|chapter=Islamist terrorism in India|publisher=Taylor & Francis|location=London, England|pages=52, 61–64|isbn=9780415575904|url=https://books.google.com/books?id=spGlo1WbpAoC&pg=PA61}}</ref> Sənjiv Batu deyir ki, ''Naik islam üzərində səlahiyyətli olaraq qəbul edilir, amma digər dinlər haqqında mənfi rəy bildirməklə tanınır''.<ref name=bbc1/> Sadanand Dum yazır ki, ''Naik mülayim davranışı, kostyum geyinməsi və qalustuk bağlaması və digər dinlərin müqəddəs mətnlərindən sitat gətirməsinə görə "diqqətlicə hazırlaşmış təvəzökarlıq imicinə" sahibdir.''<ref>[[Sadanand Dhume|Dhume, Sadanand]]. [https://www.wsj.com/articles/SB10001424052748704365204575317833268479268?mod=asia_opinion "The Trouble with Dr. Zakir Naik"]. ''[[The Wall Street Journal]]''. 20 June 2010. Retrieved 7 August 2011. {{cite web|url=http://online.wsj.com/article/SB10001424052748704365204575317833268479268.html?mod=asia_opinion|title=Archived copy|accessdate=2010-07-06|deadurl=bot: unknown|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110629055704/http://online.wsj.com/article/SB10001424052748704365204575317833268479268.html?mod=asia_opinion|archivedate=29 June 2011|df=dmy-all}} 7 August 2011.</ref> O, həmçinin ''Hörmətlə istinad edilən ən təsir edici 500 müsəlman'' kitabının 2009, 2010, 2011, 2012 və 2013/2014<ref name="list-manage20132">{{cite book|editor-first=Prof. S. Abdallah|editor-last=Schleifer|url=http://themuslim500.us3.list-manage2.com/subscribe/confirm?u=f73afca651dc3f0919bc88c32&id=e9b0d7c23a&e=866393bcbd|title=The 500 Most Influential Muslims In The World|year=2013–2014}}</ref>-cü il nəşrlərində siyahıya alınmışdır.<ref name="list-manage20132"/><ref name="themuslim13">{{cite web|url=http://themuslim500.com/download|title=The Muslim 500|publisher=[[Royal Islamic Strategic Studies Centre]]}}</ref>. * İyul 2013-cü ildə Naik İlin İslamı Şəxsiyyəti adlandırıldı bu 17-ci [[Dubay Beynəlxalq Müqəddəs Quran Mükafatı]] tərəfindən elan edildi.<ref>{{cite news|date=29 July 2013|url=http://tribune.com.pk/story/583546/zakir-naik-named-dubais-islamic-personality-of-the-year/|title=Zakir Naik named Dubai's Islamic Personality of the Year|newspaper=The Express Tribune|accessdate=2013-12-03}}</ref><ref>{{cite news|url=http://gulfnews.com/news/gulf/uae/zakir-naik-named-islamic-personality-of-the-year-1.1214199|title=Zakir Naik named Islamic Personality of the Year|publisher=GulfNews.com|date=2013-07-29|accessdate=2013-12-03}}</ref><ref>{{cite news|title=Zakir Naik named Islamic Personality of the Year|url=http://gulfnews.com/news/gulf/uae/zakir-naik-named-islamic-personality-of-the-year-1.1214199|publisher=[[Gulf News]]|accessdate=3 February 2014}}</ref><ref>{{cite news|title=Zakir Naik named Dubai's Islamic Personality of the Year|url=http://tribune.com.pk/story/583546/zakir-naik-named-dubais-islamic-personality-of-the-year/|newspaper=[[The Express Tribune]]|accessdate=3 February 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.ummid.com/news/2013/November/09.11.2013/malaysias-award-for-zakir-naik.html|title=Dr. Zakir Naik conferred Malaysia's top award|last=|first=|date=2013-11-09|work=|access-date=2015-11-17}}</ref> Mükafat [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri]], Dubayın Sədr müavini, Maliyyə və Sənaye Naziri Həmdəm Bin Rəşid Əl-Məktum tərəfindən verildi.<ref>{{cite news|title=Islamic personality award to be given to Zakir Naik|url=http://www.khaleejtimes.com/kt-article-display-1.asp?xfile=data/ramadannews/2013/July/ramadannews_July144.xml&section=ramadannews|publisher=[[Khaleej Times]]|accessdate=3 February 2014|archive-date=20 February 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140220182233/http://www.khaleejtimes.com/kt-article-display-1.asp?xfile=data%2Framadannews%2F2013%2FJuly%2Framadannews_July144.xml&section=ramadannews|url-status=dead}}</ref> *2013-cü il 5 noyabr tarixində Malezya İslam İnkişaf Departamenti Naikə ''İlin Seçilmiş Şəxsiyyəti'' mükafatını təqdim etdi.<ref>{{cite news|author=Cetak Emel Kawan|url=http://www.bharian.com.my/bharian/articles/AbdulHamid_ZakirNaikdipilihTokohMaalHijrah2013/Article/?bh|title=Berita Harian &#124; Abdul Hamid, Zakir Naik dipilih Tokoh Maal Hijrah 2013|publisher=Bharian.com.my|date=5 November 2013|accessdate=2013-12-03|archive-date=2013-11-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20131105072831/http://www.bharian.com.my/bharian/articles/AbdulHamid_ZakirNaikdipilihTokohMaalHijrah2013/Article/?bh|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.thestar.com.my/News/Nation/2013/11/05/tokoh-maal-hijrah-2013/|title=Abdul Hamid is national-level Tokoh Maal Hijrah 2013|last=|first=|date=2013-11-05|work=|access-date=2015-01-19}}</ref> Putrajaya Beynəlxalq Konqres Mərkəzində keçirilən mərasimdə mükafatı Maleyzyanın dövlət başçısı [[Yanq di-Pertuan Aqonq]] təqdim etdi. *2 fevral 2015-ci ildə Naikə islama etdiyi xidmətlərinə görə [[Beynəlxalq Kral Feyzal Mükafatı]] verildi.<ref name=SPAPrize>{{cite news|title=الأمير خالد الفيصل يعلن أسماء الفائزين بجائزة الملك فيصل العالمية (Cultural: Prince Khaled Al-Faisal announce the winners of the King Faisal International Prize)|url=http://www.spa.gov.sa/cdetails.php?id=1324209&catid=8&lite|publisher=Saudi Press Agency|date=3 February 2015|accessdate=1 June 2016|archive-date=24 September 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924104321/http://www.spa.gov.sa/cdetails.php?id=1324209&catid=8&lite|url-status=dead}}<br>{{cite news|title=Prince Khalid Al-Faisal Announces Winners of King Faisal International Prize|url=http://www.spa.gov.sa/viewstory.php?lang=en&newsid=1324225|publisher=Saudi Press Agency|date=3 February 2015|accessdate=1 June 2016|archive-date=19 September 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160919235135/http://www.spa.gov.sa/viewstory.php?lang=en&newsid=1324225|url-status=dead}}</ref><ref name=dna/><ref name=afc-KFIPSI>{{cite news |title=Zakir Naik wins Saudi prize for service to Islam|url=http://www.dawn.com/news/1166900 |agency=AFP |newspaper=[[Dawn (newspaper)|Dawn]] |date=2 March 2015 |accessdate=30 June 2015}}</ref> *O ''Hörmətlə istinad edilən ən təsir edici 500 müsəlman'' kitabının 2009<ref name="autogenerated20093">{{cite book|url=http://www.yale.edu/worldfellows/fellows/documents/500MostInfluentialMuslims.pdf|publisher=[[Royal Islamic Strategic Studies Centre]]|title=The 500 Most Influential Muslims In The World|year=2009}}</ref>, 2010, 2011, 2012 və 2013/2014-cü il nəşrlərində siyahıya alındı<ref name="list-manage20132"/><ref name="themuslim13"/>. {| class="wikitable" |- ! Mükafatın ili !! Mükafatın adı !! Mükafat verən dövlət ya da organizasya |- | 2013 | Şarja Mükafatı Könüllü İşlərə görə 2013<ref>{{cite news|url= http://www.khaleejtimes.com/article/20130730/ARTICLE/307309950/1002|title= Mohammed presents Islamic personality award to Dr Zakir Naik|last= |first= |date= 2013-07-30|work= |access-date= 2015-11-17|archive-date= 2016-01-11|archive-url= https://web.archive.org/web/20160111104056/http://www.khaleejtimes.com/article/20130730/ARTICLE/307309950/1002|url-status= dead}}</ref> | Sultan bin Mühəmməd Əl-Qasimi Şarja şahzadəsi və Sədr müavini |- | 2014 | Qambiya Respublikası Milli Ordusunun komandir təltifi<ref>{{cite news|url= http://www.irf.net/gambia_news.html|title= Dr Yahya Jammeh, Honorable President of the Republic of The Gambia, presented the Highest National Award in The Gambia|last= |first= |date= 2014-10-20|work= |access-date= 2015-11-17|archive-date= 2016-01-11|archive-url= https://web.archive.org/web/20160111104057/http://www.irf.net/gambia_news.html|url-status= dead}}</ref> |[[Yəhya Cammeh]] Qambiya prezidenti |- | 2014 | 'Humanitar Məktublar Doktoru (Honoris Causa)<ref>{{cite news|url= http://www.irf.net/gambia_news.html|title= Honorary Doctorate — 'Doctor of Humane Letters' (Honoris Causa)|last= |first= |date= 2014-10-20|work= |access-date= 2015-11-17|archive-date= 2016-01-11|archive-url= https://web.archive.org/web/20160111104057/http://www.irf.net/gambia_news.html|url-status= dead}}</ref> |Qambiya Universiteti |- |} == Tənqidlər və mübahisələr == Bir neçə tədqiqatçı Naik ilə terorizm arasındakı əlaqəni araşdırmışlar. Yazıçı Pərvin Suami Naikı, islamçı siyasi məqsədləri irləlilətmək üçün kalibr edilən cihad olaraq təyin etdiyi "səbrli cihad"-ı qidalandırmaq üçün yaradılan ideoloji infrastrukturun bir parçası olduğunu hesab edir.<ref name="ps"/> Suami iddia edir ki, Naikın bəzi təlimləri, ''zorakılığı müdafiə edən bəzi orqanizasiyalarınkına oxşardır baxmayaraq ki, Naikın özü terrorizmi qəti şəkildə rədd edir''.<ref name="lashkar">[http://www.hindu.com/2007/07/08/stories/2007070856741000.htm Shattered certitudes and new realities emerge in terror link investigation] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081017102114/http://www.hindu.com/2007/07/08/stories/2007070856741000.htm |date=2008-10-17 }} by Praveen Swami, [[The Hindu]], 8 July 2007 (paragraph 14)</ref> Suamiyə görə Naikın İslam Araşdırmaları Fəqfi, Ləşkər-i Tayibbə ilə əlaqəli şəxslər üçün bir "maqnit" olduğunu sübut etdi, onun mesajı isə zorakı müsəlmanları ovsunladı və onun çalışmaları ''"hind əsgərlərinin cihada səfərbər olmasının motivasiyanı qavramasına kömək edir"''.<ref name="ps"/> [[Nyu-York]]<nowiki/>da yerləşən Geytsston İnustutu həmçinin bildirmişdir ki,''"Naik birbaşa terrorizmlə əlaqəli deyil ,"amma deyildiyinə görə təbliğləri vasitəsi ilə bir çox insanı terrorizmə çəkməyə ilham vermişdir".''<ref name="FP">{{cite web|last1=[[Firstpost]]|title=Indian Muslims bitterly divided over Zakir Naik but it is still a healthy sign|url=http://www.firstpost.com/india/indian-muslims-bitterly-divided-over-zakir-naik-but-it-is-still-a-healthy-sign-2893016.html|accessdate=15 July 2016}}</ref> ''Hindistan Time'' qazeti, Naikın [[Böyük Britaniya]]<nowiki/>ya gəlişinin qadağan edilməsindən sonra onun haqqında "Mübahisəli təbliğatçı" başlıqlı bir yazı yayınladı. ==== Ölüm təhdidləri ==== == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == *[[YouTube]]-dakı [https://www.youtube.com/user/Drzakirchannel Rəsmi kanalı] [[Kateqoriya:Hindistanda doğulanlar]] 0h2enz5fok6x40sn46vxa7zodzg07cx Möhsün Nağısoylu 0 406478 6564807 6357249 2022-08-06T07:32:05Z 212.47.143.138 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Alim}} '''Nağısoylu Möhsün Zellabdin oğlu''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan alimi, Filologiya elmləri doktoru, Professor, [[Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]]nun direktoru (2015–2021)<ref>[https://science.gov.az/az/news/open/18575 Humanitar və İctimai Elmlər Bölməsinin onlayn Ümumi yığıncağı keçirilib.] ''science.gov.az'' saytı — 28.10.2021</ref>, AMEA-nın müxbir üzvü (2014), AMEA-nın həqiqi üzvü (2017).<ref>[http://www.science.gov.az/news/open/5580 AMEA-nın həqiqi və müxbir üzvlüyünə keçirilən seçkilərin nəticələri açıqlanıb]</ref>, AMEA-nın müşaviri == Həyatı == Möhsün Nağısoylu [[1946]]-cı il [[1 sentyabr|sentyabrın 1-də]] [[Naxçıvan MR]] [[Şərur rayonu]]nun [[Xok]] kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini burada aldıqdan sonra [[1963]]-cü ildə indiki [[BDU]]-nun şərqşünaslıq fakültəsinin İran filologiyası şöbəsinə daxil olmuş və [[1971]]-ci ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. [[1972]]-ci ildən Azərbaycan Elmlər Akademiyası Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda elmi fəaliyyətə başlamışdır. [[1976]]-[[1980]]-ci illərdə kiçik elmi işçi, [[1981]]-[[1988]]-ci illərdə böyük elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır.1988-2015-ci illərdə “Farsdilli əlyazmaların tədqiqi” şöbəsinin müdiri olmuşdur. İnstitutda işlədiyi müddətdə əsasən farsdilli və türkdilli əlyazmaların tədqiqi sahəsində çalışmışdır.Hazırladığı elmi təsvirlər farsdilli əlyazmalar kataloqunun 1, 2 və 3-cü cildlərinə daxil edilmişdir. Rus dilində nəşr olunmuş farsdilli əlyazmalar kataloqunun 2-ci və 3-cü cildlərinin elmi redaktorudur. M.Z.Nağısoylu [[1979]]-cu ildə “XVI əsr Azərbaycan tərcümə əsəri “Şühədanamə” (paleoqrafiya, orfoqrafiya və tərcümə məsələləri)” mövzusunda namizədlik və 1994-cü ildə “XV-XVI əsrlər Azərbaycan tərcümə abidələri (tekstoloji tədqiqi və dil xüsusiyyətləri)” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. M.Z.Nağısoylu 48 kitab və monoqrafiyanın müəllifi, tərtibçisi və tərcüməçisidir. Onun “Orta əsrlərdə Azərbaycanda tərcümə sənəti”(Bakı, 2000), “M.Füzulinin “Hədiqətüs-süəda”əsəri”(Bakı, 2002), “XVI əsr Azərbaycan tərcümə abidəsi “Şühədanamə” (Bakı, 2003), “Şirazinin “Gülşəni-raz” tərcüməsi” (Bakı, 2004), “Əhmədinin “Əsrarnamə” tərcüməsi” (Bakı, 2005), “Həzininin “Hədisi-ərbəin” tərcüməsi” (Bakı, 2008), "XVI əsr Azərbaycan tərcümə əsəri “Kəvamilüt-təbir” (Bakı, 2011) kitabları milli Azərbaycan humanitar elminin inkşafında mühüm rol oynamış, elmi ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Elmi araşdırmaları, əsasən, orta yüzilliklərdə fars dilindən Azərbaycan türkcəsinə edilmiş tərcümə əlyazmalarının mətnşünaslıq və dilçilik baxımından tədqiqinə həsr olunmuşdur.M.Z.Nağısoylu Azərbaycan tərcümə tarixi problemlərinə və yazılı abidələrə dair 350-dən çox elmi və elmi-kütləvi məqalənin müəllifidir. Bir sıra Beynəlxalq elmi konfranslarda elmi məruzələrlə çıxış etmişdir. Məqalələri Tehran, Kabil, Sankt-Peterburq, İrəvan, Qazan, Ankara,   Lefkoşa, İstanbul, Berlin, Drezden, Budapeşt, Buxarest, Sarayevo, Astana, Konya şəhərlərində nəşr olunan elmi toplularda çapdan çıxmışdır. Tərtibçisi olduğu “Nizami. İncilər” kitabı  və “Şirazi ve onun Gülşeni-raz tercümesi” monoqrafiyası  Türkiyədə, “Farsca əlyazmalar kataloqu” kitabı isə İranda nəşr olunmuşdur.Abuturiyentlər üçün “Azərbaycan dili” (1999), “Ədəbiyyat” (2000), “Azərbaycan dili və ədəbiyyat” (2003) dərs vəsaitlərinin də müəllifi, M.Füzulinin “Hədiqətüs-süəda” (1993), M.Nəsirinin “Lisanüt-teyr” (2000), “Şeyx Səfi təzkirəsi” (2006) əsərlərini ilk dəfə tərtib və çap edənlərdən biridir. Rəhbərlik etdiyi  20 dissertant namizədlik dissertasını müdafiə etmişdir. Fars dilindən tərcümə etdiyi üç kitabı nəşr olunub: S.Bəlaği. “Quran qissələri”; Ə.Bəxşayişi. “Sidiqiye-Tahirə”; Şeyx Mahmud Şəbüstəri. “Gülşəni-raz”. Bu kitablardan birincisi İranda da iki dəfə işıq üzü görmüşdür. Azərbaycan MEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu nəzdindəki ixtisaslaşdırılmış müdafiə şurasının sədridir. "Dilçilik İnstitutunun əsərləri" jurnalının redaktoru, "Türkologiya" jurnalının redaktor müavinidir. 2005-2009-cu illərdə Sumqayıt Dövlət Universitetinin xarici ölkələr ədəbiyyatı kafedrasının professoru olmuşdur. 1967-1970, 1972-1975 və 1982-1986-cı illərdə Əfqanıstanda fars dili tərcüməçisi işləmişdir. Hazırda eyni zamanda Azərbaycan Dillər Universitetinin Azərbaycanşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyasında aparıcı elmi işçi vəzifəsində (əvəzçiliklə) çalışır. [[Metafizika (jurnal)|“METAFİZİKA” beynəlxalq fəlsəfi və fənlərarası araşdırmalar jurnalının]] 14-cü sayından jurnalın “Filologiya və Pedaqogika” üzrə redaksiya heyətinin üzvüdür.<ref>{{Cite web |title=“Metafizika” jurnalının redaksiya heyətinin üzvləri |url=http://metafizikajurnali.az/az/redaksiya-heyetinin-uzvleri/5 |access-date=2022-01-01 |archive-date=2022-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220312061536/http://metafizikajurnali.az/az/redaksiya-heyetinin-uzvleri/5 |url-status=dead }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == # {{cite web|url=http://aydinyol.az/az/posts/id:322|title=Azərbaycan tərcüməçiliyinin yaşı və yaddaşı — '''aydinyol.az'''|publisher=|accessdate=22 may 2015|archive-date=25 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150725125629/http://aydinyol.az/az/posts/id:322|url-status=dead}} # {{cite web|url=http://www.dilcilik.az/185.htm|title=Quruplaşmalar, intiriqalar mənlik deyil — |publisher=|accessdate=16 fevral 2016}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:AMEA-nın müxbir üzvləri]] [[Kateqoriya:Filologiya elmləri doktorları]] [[Kateqoriya:Professorlar]] [[Kateqoriya:AMEA-nın həqiqi üzvləri]] 2efatpcog6caufal95yewdyfzc352ju 6564808 6564807 2022-08-06T07:33:05Z 212.47.143.138 wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Alim}} '''Nağısoylu Möhsün Zellabdin oğlu''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan alimi, Filologiya elmləri doktoru, Professor, [[Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu]]nun direktoru (2015–2021)<ref>[https://science.gov.az/az/news/open/18575 Humanitar və İctimai Elmlər Bölməsinin onlayn Ümumi yığıncağı keçirilib.] ''science.gov.az'' saytı — 28.10.2021</ref>, AMEA-nın müxbir üzvü (2014), AMEA-nın həqiqi üzvü (2017)<ref>[http://www.science.gov.az/news/open/5580 AMEA-nın həqiqi və müxbir üzvlüyünə keçirilən seçkilərin nəticələri açıqlanıb]</ref>, AMEA-nın müşaviri (2021). == Həyatı == Möhsün Nağısoylu [[1946]]-cı il [[1 sentyabr|sentyabrın 1-də]] [[Naxçıvan MR]] [[Şərur rayonu]]nun [[Xok]] kəndində anadan olmuşdur. Orta təhsilini burada aldıqdan sonra [[1963]]-cü ildə indiki [[BDU]]-nun şərqşünaslıq fakültəsinin İran filologiyası şöbəsinə daxil olmuş və [[1971]]-ci ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. [[1972]]-ci ildən Azərbaycan Elmlər Akademiyası Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda elmi fəaliyyətə başlamışdır. [[1976]]-[[1980]]-ci illərdə kiçik elmi işçi, [[1981]]-[[1988]]-ci illərdə böyük elmi işçi vəzifələrində çalışmışdır.1988-2015-ci illərdə “Farsdilli əlyazmaların tədqiqi” şöbəsinin müdiri olmuşdur. İnstitutda işlədiyi müddətdə əsasən farsdilli və türkdilli əlyazmaların tədqiqi sahəsində çalışmışdır.Hazırladığı elmi təsvirlər farsdilli əlyazmalar kataloqunun 1, 2 və 3-cü cildlərinə daxil edilmişdir. Rus dilində nəşr olunmuş farsdilli əlyazmalar kataloqunun 2-ci və 3-cü cildlərinin elmi redaktorudur. M.Z.Nağısoylu [[1979]]-cu ildə “XVI əsr Azərbaycan tərcümə əsəri “Şühədanamə” (paleoqrafiya, orfoqrafiya və tərcümə məsələləri)” mövzusunda namizədlik və 1994-cü ildə “XV-XVI əsrlər Azərbaycan tərcümə abidələri (tekstoloji tədqiqi və dil xüsusiyyətləri)” mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. M.Z.Nağısoylu 48 kitab və monoqrafiyanın müəllifi, tərtibçisi və tərcüməçisidir. Onun “Orta əsrlərdə Azərbaycanda tərcümə sənəti”(Bakı, 2000), “M.Füzulinin “Hədiqətüs-süəda”əsəri”(Bakı, 2002), “XVI əsr Azərbaycan tərcümə abidəsi “Şühədanamə” (Bakı, 2003), “Şirazinin “Gülşəni-raz” tərcüməsi” (Bakı, 2004), “Əhmədinin “Əsrarnamə” tərcüməsi” (Bakı, 2005), “Həzininin “Hədisi-ərbəin” tərcüməsi” (Bakı, 2008), "XVI əsr Azərbaycan tərcümə əsəri “Kəvamilüt-təbir” (Bakı, 2011) kitabları milli Azərbaycan humanitar elminin inkşafında mühüm rol oynamış, elmi ictimaiyyət tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. Elmi araşdırmaları, əsasən, orta yüzilliklərdə fars dilindən Azərbaycan türkcəsinə edilmiş tərcümə əlyazmalarının mətnşünaslıq və dilçilik baxımından tədqiqinə həsr olunmuşdur.M.Z.Nağısoylu Azərbaycan tərcümə tarixi problemlərinə və yazılı abidələrə dair 350-dən çox elmi və elmi-kütləvi məqalənin müəllifidir. Bir sıra Beynəlxalq elmi konfranslarda elmi məruzələrlə çıxış etmişdir. Məqalələri Tehran, Kabil, Sankt-Peterburq, İrəvan, Qazan, Ankara,   Lefkoşa, İstanbul, Berlin, Drezden, Budapeşt, Buxarest, Sarayevo, Astana, Konya şəhərlərində nəşr olunan elmi toplularda çapdan çıxmışdır. Tərtibçisi olduğu “Nizami. İncilər” kitabı  və “Şirazi ve onun Gülşeni-raz tercümesi” monoqrafiyası  Türkiyədə, “Farsca əlyazmalar kataloqu” kitabı isə İranda nəşr olunmuşdur.Abuturiyentlər üçün “Azərbaycan dili” (1999), “Ədəbiyyat” (2000), “Azərbaycan dili və ədəbiyyat” (2003) dərs vəsaitlərinin də müəllifi, M.Füzulinin “Hədiqətüs-süəda” (1993), M.Nəsirinin “Lisanüt-teyr” (2000), “Şeyx Səfi təzkirəsi” (2006) əsərlərini ilk dəfə tərtib və çap edənlərdən biridir. Rəhbərlik etdiyi  20 dissertant namizədlik dissertasını müdafiə etmişdir. Fars dilindən tərcümə etdiyi üç kitabı nəşr olunub: S.Bəlaği. “Quran qissələri”; Ə.Bəxşayişi. “Sidiqiye-Tahirə”; Şeyx Mahmud Şəbüstəri. “Gülşəni-raz”. Bu kitablardan birincisi İranda da iki dəfə işıq üzü görmüşdür. Azərbaycan MEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu nəzdindəki ixtisaslaşdırılmış müdafiə şurasının sədridir. "Dilçilik İnstitutunun əsərləri" jurnalının redaktoru, "Türkologiya" jurnalının redaktor müavinidir. 2005-2009-cu illərdə Sumqayıt Dövlət Universitetinin xarici ölkələr ədəbiyyatı kafedrasının professoru olmuşdur. 1967-1970, 1972-1975 və 1982-1986-cı illərdə Əfqanıstanda fars dili tərcüməçisi işləmişdir. Hazırda eyni zamanda Azərbaycan Dillər Universitetinin Azərbaycanşünaslıq Elmi-Tədqiqat laboratoriyasında aparıcı elmi işçi vəzifəsində (əvəzçiliklə) çalışır. [[Metafizika (jurnal)|“METAFİZİKA” beynəlxalq fəlsəfi və fənlərarası araşdırmalar jurnalının]] 14-cü sayından jurnalın “Filologiya və Pedaqogika” üzrə redaksiya heyətinin üzvüdür.<ref>{{Cite web |title=“Metafizika” jurnalının redaksiya heyətinin üzvləri |url=http://metafizikajurnali.az/az/redaksiya-heyetinin-uzvleri/5 |access-date=2022-01-01 |archive-date=2022-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220312061536/http://metafizikajurnali.az/az/redaksiya-heyetinin-uzvleri/5 |url-status=dead }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == # {{cite web|url=http://aydinyol.az/az/posts/id:322|title=Azərbaycan tərcüməçiliyinin yaşı və yaddaşı — '''aydinyol.az'''|publisher=|accessdate=22 may 2015|archive-date=25 July 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20150725125629/http://aydinyol.az/az/posts/id:322|url-status=dead}} # {{cite web|url=http://www.dilcilik.az/185.htm|title=Quruplaşmalar, intiriqalar mənlik deyil — |publisher=|accessdate=16 fevral 2016}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Azərbaycan alimləri]] [[Kateqoriya:AMEA-nın müxbir üzvləri]] [[Kateqoriya:Filologiya elmləri doktorları]] [[Kateqoriya:Professorlar]] [[Kateqoriya:AMEA-nın həqiqi üzvləri]] q51rq2hkkw5iqo91ean2a69qypymnm1 Valmiera 0 407014 6564048 5688275 2022-08-05T15:02:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|Valmiera|Şəhər|ölkə = Latviya |orijinal_adı = {{lang-lv|Valmiera}} |tabesində = |ölkə = Latviya |şəkli = |gerbi = COA LV Valmiera.svg |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = Bandera Valmieras.png |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |lat_deg= 57 |lat_min= 32 |lat_sec=17 |lon_deg= 25 |lon_min= 25 |lon_sec=23 |CoordAddon = |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = Vidzeme |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 18,18 |quru sahəsi = |su sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 27040<ref>[http://www.pmlp.gov.lv/lv/statistika/dokuments/2011/ISPV_Pasvaldibas_iedzivotaju_skaits_pagasti.pdf Численность жителей в самоуправлениях. 01.01.2011] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111226130131/http://www.pmlp.gov.lv/lv/statistika/dokuments/2011/ISPV_Pasvaldibas_iedzivotaju_skaits_pagasti.pdf |date=2011-12-26 }}{{ref-lv}}</ref> |siyahıyaalma ili = 2011 |sıxlığı = 1487,3 |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkibi = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = (+371) 642 |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = LV-4201, LV-4204<ref>[http://www.pasts.lv/lv/uzzinas/Indeksu_gramata/novadi/Novadi_aprilis_2011.xls Книга почтовых индексов Латвии] - апрель 2011 {{ref-lv}}</ref> |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Valmiera?uselang=az |rəsmi_saytı = |saytın dili = |diaqramm = |diaqramm izah = |xəritə1 = {{Yer xəritəsi |Latviya |label=Valmiera |lat_dir = N|lat_deg = 57|lat_min = 32|lat_sec = 17 |lon_dir = E|lon_deg = 25|lon_min = 25|lon_sec = 23|position=left |width=300 |float=center }} }} '''Valmiera''' ({{lang-lv|Valmiera}}) — [[Latviya]]nın [[Vidzeme]] diyarında yerləşən şəhər. == Qardaş şəhərləri == * {{SWE}}, [[Solna]] (1991)<ref name="Solna twinnings">{{cite web|url=http://www.solna.se/Global/Om%20Solna/Internationellt/Network,%20town-twinnings%20and%20partnerships.pdf|title=Networks, town twinning and partnerships|accessdate=2013-08-04|work=City of Solna|archive-date=2013-08-04|archive-url=https://web.archive.org/web/20130804213519/http://www.solna.se/Global/Om%20Solna/Internationellt/Network,%20town-twinnings%20and%20partnerships.pdf|url-status=dead}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Latviya-qaralama}} {{Şəhər-qaralama}} [[Kateqoriya:Latviya şəhərləri]] [[Kateqoriya:Vidzeme]] eo5iyox3pm06v51ztj0d9dwxn24e02a Qaralama:Daməd İmanov 118 407176 6564147 6486872 2022-08-05T16:24:28Z Sortilegus 1617 Sortilegus [[Daməd İmanov]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Qaralama:Daməd İmanov]] olaraq dəyişdi wikitext text/x-wiki {{Silinməyə namizəd}} {{Dövlət xadimi | azərbaycan dilində adı = Daməd İmanov | adın orijinalı = Daməd Bahadur oğlu İmanov | portret = Daməd_İmanov.jpg | portretin ölçüsü = 250px | izah = | titul = [[Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|"Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti sədrinin birinci müavinin müşaviri]] | bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg | bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg | dövr əvvəl = 1 yanvar 2017 | dövr son = indi | sələfi = | xələfi | doğum tarixi = 15.04.1959 | doğum yeri = {{SSRİ}} {{AzSSR}}, [[Füzuli rayonu]], [[Horadiz]] | ölüm tarixi = | ölüm yeri = | sülaləsi = | atası = Bahadur İmanov | anası = | həyat yoldaşı = | uşaqları = | təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası]] - "Gəmiçilik və gəmilərin hərəkətinin idarə edilməsi"(2010-da bitirib), [[Mahaçqala]] İdarəetmə və Biznes İnstitutu (1999-da bitirib) | mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} {{"Gəmiçilik_sahəsində_xidmətlərə_görə"_medalı}} | imzası = İmza_Daməd_İmanov.png }} '''Daməd İmanov''' — [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi kollektivinin]] üzvü və [[Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|"Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti sədrinin birinci müavinin müşaviri]], uzaq səfərlər [[kapitan]]ı,<ref>{{Cite web |title=AXDG QSC sədrinin 1-ci müavinin müşaviri |url=http://seanews.az/2017/10/yuks%C9%99k-mukafatlar-sahibl%C9%99rin%C9%99-t%C9%99qdim-edilib/ |access-date=2019-01-11 |archive-date=2019-01-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190101195548/http://seanews.az/2017/10/yuks%C9%99k-mukafatlar-sahibl%C9%99rin%C9%99-t%C9%99qdim-edilib/ |url-status=dead }}</ref> == Həyatı == İmanov Daməd Bahadur oğlu 1959-cu ildə [[Füzuli rayonu]] [[Horadiz]] kəndində anadan olub. 1976-cı ildə [[Bakı]] Politexnik texnikumunun qiyabi şöbəsinə qəbul olur və eyni zamanda [[Horadiz]] qəsəbəsində "RTS"-də [[çilingər]] kimi əmək fəaliyyətinə başlayır. 1979-cu ildə hərbi xidmətini bitirdikdən sonra [[Xəzər Dəniz Neft Donanması]] idarəsində, [[matros]] köməkçisi, II dərəcəli [[matros]], I dərəcəli [[matros]] və [[baş matros]]-bosman vəzifələrində işləyir. 1986-cı ildə [[Bakı şəhəri]] [[Qafur Məmmədov]] adına dənizçilik məktəbinin gəmi sürücüsü fakultəsini bitirib, [[kapitan]]ın III- köməkçisi vəzifəsinə təyin edilir. Az sonra [[kapitan]]ın II- köməkçisi və baş köməkçisi vəzifəsinə keçir. 1988-ci ildə XDND idarəsində Kapitan diplomu alıb və [[Gəmi kapitanı]] vəzifəsində çalışır. 1996-cı ildə yaxşı işinə görə XDND idarəsində şöbə rəisi vəzifəsinə təyin edilir. Həmin XDND rəisinin "Dənizdə təhlükəsiz üzmə" üzrə müavini vəzifəsinə keçirilir. 1999-cu ildə [[Mahaçqala]] şəhərində İdarəetmə və Biznes İnstitutunu bitirib, yenə [[kapitan]] vəzifəsinə qayıdır və XDND idarəsinin "Kür" [[Gəmi kapitanı]] işini davam etdirir. 2006-cı ildə [[Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası]]nın "Gəmiçilik və gəmilərin hərəkətinin idarə edilməsi" fakultəsinə qəbul olmuş və 2010-cu ildə [[Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası]]nı bitirmişdir. 2007-ci ildən 2014-cü ilə kimi [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti]], [[Xəzər Dəniz Neft Donanması]]nın Abşeron rayon Dəniz Neft Donanma İdarəsi rəisi vəzifəsində işləmişdir. İşlədiyi vaxt ərzində kollektiv arasında böyük hörmət və rəğbət qazanmışdır.<ref>{{Cite web|url=http://mir-azerbaydjana.az/arxiv/index.php?lang=az&sectionid=46&sect=408&action=full|title=Azərbaycan Dunyası jurnalı - Фонд "Dədə Qorqud"|website=mir-azerbaydjana.az}}</ref> [[YAP]] Pirallahı Rayon Təşkilatının sədr müavini.<ref>{{Cite web|url=http://ikisahil.az/post/67820-news-67820|title=YAP Pirallahı rayon təşkilatının Şura iclası|website=ikisahil.az}}</ref> 2014-cü ildə [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]]-nin Təhlükəsiz üzmə departamenti üzrə rəis müavini, 2016-cı ildən isə [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]]-nin [[Xəzər Dəniz Neft Donanması]] rəisinin birinci müavi vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 2017-ci ilin yanvar ayından [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]] sədrinin 1-ci müavinin müşaviridir. ==Ailəsi== General [[Bəşir İmanov]]un əmisi nəvəsidir. == Mükafatları, təltifləri və fəxri adları == {{Qalereya |Ad = |Miqyas = 300 |Yeri = right |Çərçivə = grey |Margin_sol = 1em |Fayl:Daməd_İmanov_və_Rauf_Vəliyev.jpg|[[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]]-nin sədri [[Rauf Vəliyev]] [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin Sərəncamı ilə Azərbaycanda dəniz nəqliyyatının inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilmiş Daməd İmanovu təbrik edib, mükafatı təqdim edərkən çəkilən fotoşəkil. }} * 2010-cu ildə Azərbaycan Kütləvi İnformasiya Vasitələri İşçiləri Həmkarlar İttifaqı Rəyasət Heyətinin Qərarı ilə '''"İnam şərəf"''' diplomuna layiq görülmüşdür. * 2011-ci ildə isə '''H.Z.Tağıyev''' adına Xeyriyyə Cəmiyyəti 20№li Sərəncam ilə diplom və ordenə layiq görülmüşdür. * 2013-cü ildə "Azərbaycan Dünyası" beynəlxalq jurnal və Dədə Qorqud Ali Şurası Qərarıyla '''Qızıl Ürək''' Ordeninə layiq görülmüşdür.<ref>{{Cite web|url=http://www.mir-azerbaydjana.az/arxiv/index.php?lang=ru&sectionid=5&sect=462&action=full|title=Azərbaycan Dunyası jurnalı - Фонд "Dədə Qorqud"|website=www.mir-azerbaydjana.az}}</ref> * 2016-cı il 25 iyun tarixində səmərəli əmək fəaliyyətinə görə və "DƏNİZÇİ GÜNÜ" peşə bayramı münasibətilə '''"DONANMANIN FƏXRİ İŞÇİSİ"''' döş nişanı ilə təltif olunmuşdur.<ref>{{Cite web|url=https://asco.az/application/uploads/2018/07/D-N-Z-30-iyun-2016.pdf|title="Donanmanın Fəxri İşçisi" döş nişanı ilə təltif olunmuşdur|access-date=2019-01-04|archive-date=2020-07-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20200720132331/https://asco.az/application/uploads/2018/07/D-N-Z-30-iyun-2016.pdf|url-status=dead}}</ref> * 2017-ci il 23 iyun tarixində [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin Sərəncamı ilə Azərbaycanda dəniz nəqliyyatının inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://president.az/az/articles/view/24403|title=Azərbaycan Respublikasının dəniz nəqliyyatı işçilərinin “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi|website=president.az}}</ref> * 2018-ci il 20 oktyabr tarixində [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin Sərəncamı ilə Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin 160 illik yubileyi münasibətilə [["Gəmiçilik sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://president.az/az/articles/view/30383|title=Azərbaycan Respublikasının dəniz nəqliyyatı işçilərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi|website=president.az}}</ref> == Mənbə == *Ərşad Namazalı. HORADİZ, SƏNİ UNUTMADIM… "Müəllim" nəşriyyatı, Bakı: 2012, 410 səhifə.<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2017/06/Azf-296088.pdf HORADİZ, SƏNİ UNUTMADIM… "Müəllim" nəşriyyatı, Bakı: 2012, 410 səhifə.(332-ci səhifədə haqqında yazılıb)] {{az}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2013/iyun/313438.htm Daməd İmanov, Abşeron Rayon Dəniz Neft Donanma İdarəsinin rəisi ] * [http://vyshka.azeurotel.com/arxiv/2012/19/index.htm GƏMİÇİLƏR MÜRƏKKƏB TAPŞIRIQLARIN ÖHDƏSİNDƏN UĞURLA GƏLİR] * [http://yap.org.az/az/view/regions/90#tab2 Yeni Azərbaycan Partiyası Pirallahı Rayon Təşkilatı İdarə Heyətinin üzvləri] * [https://web.archive.org/web/20161019164949/http://elshadiman.com/news/61 Elşad İman: "Elshad Iman tells about his former boss – he is not keen on sitting in the office – it is a fact."{{en}}] — '''elshadiman.com''' saytı (Yayımlanıb: 30 May 2015) [[Kateqoriya:Füzuli rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Yeni Azərbaycan Partiyasının üzvləri]] [[Kateqoriya:"Tərəqqi" medalı ilə təltif edilənlər]] 1ba73c4uyf7fq3cjxoil2th7hdd5ji6 6564152 6564147 2022-08-05T16:30:33Z Sortilegus 1617 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi | azərbaycan dilində adı = Daməd İmanov | adın orijinalı = Daməd Bahadur oğlu İmanov | portret = Daməd_İmanov.jpg | portretin ölçüsü = 250px | izah = | titul = [[Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|"Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti sədrinin birinci müavinin müşaviri]] | bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg | bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg | dövr əvvəl = 1 yanvar 2017 | dövr son = indi | sələfi = | xələfi | doğum tarixi = 15.04.1959 | doğum yeri = {{SSRİ}} {{AzSSR}}, [[Füzuli rayonu]], [[Horadiz]] | ölüm tarixi = | ölüm yeri = | sülaləsi = | atası = Bahadur İmanov | anası = | həyat yoldaşı = | uşaqları = | təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası]] - "Gəmiçilik və gəmilərin hərəkətinin idarə edilməsi"(2010-da bitirib), [[Mahaçqala]] İdarəetmə və Biznes İnstitutu (1999-da bitirib) | mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} {{"Gəmiçilik_sahəsində_xidmətlərə_görə"_medalı}} | imzası = İmza_Daməd_İmanov.png }} '''Daməd İmanov''' — [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi kollektivinin]] üzvü və [[Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|"Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti sədrinin birinci müavinin müşaviri]], uzaq səfərlər [[kapitan]]ı,<ref>{{Cite web |title=AXDG QSC sədrinin 1-ci müavinin müşaviri |url=http://seanews.az/2017/10/yuks%C9%99k-mukafatlar-sahibl%C9%99rin%C9%99-t%C9%99qdim-edilib/ |access-date=2019-01-11 |archive-date=2019-01-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190101195548/http://seanews.az/2017/10/yuks%C9%99k-mukafatlar-sahibl%C9%99rin%C9%99-t%C9%99qdim-edilib/ |url-status=dead }}</ref> == Həyatı == İmanov Daməd Bahadur oğlu 1959-cu ildə [[Füzuli rayonu]] [[Horadiz]] kəndində anadan olub. 1976-cı ildə [[Bakı]] Politexnik texnikumunun qiyabi şöbəsinə qəbul olur və eyni zamanda [[Horadiz]] qəsəbəsində "RTS"-də [[çilingər]] kimi əmək fəaliyyətinə başlayır. 1979-cu ildə hərbi xidmətini bitirdikdən sonra [[Xəzər Dəniz Neft Donanması]] idarəsində, [[matros]] köməkçisi, II dərəcəli [[matros]], I dərəcəli [[matros]] və [[baş matros]]-bosman vəzifələrində işləyir. 1986-cı ildə [[Bakı şəhəri]] [[Qafur Məmmədov]] adına dənizçilik məktəbinin gəmi sürücüsü fakultəsini bitirib, [[kapitan]]ın III- köməkçisi vəzifəsinə təyin edilir. Az sonra [[kapitan]]ın II- köməkçisi və baş köməkçisi vəzifəsinə keçir. 1988-ci ildə XDND idarəsində Kapitan diplomu alıb və [[Gəmi kapitanı]] vəzifəsində çalışır. 1996-cı ildə yaxşı işinə görə XDND idarəsində şöbə rəisi vəzifəsinə təyin edilir. Həmin XDND rəisinin "Dənizdə təhlükəsiz üzmə" üzrə müavini vəzifəsinə keçirilir. 1999-cu ildə [[Mahaçqala]] şəhərində İdarəetmə və Biznes İnstitutunu bitirib, yenə [[kapitan]] vəzifəsinə qayıdır və XDND idarəsinin "Kür" [[Gəmi kapitanı]] işini davam etdirir. 2006-cı ildə [[Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası]]nın "Gəmiçilik və gəmilərin hərəkətinin idarə edilməsi" fakultəsinə qəbul olmuş və 2010-cu ildə [[Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası]]nı bitirmişdir. 2007-ci ildən 2014-cü ilə kimi [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti]], [[Xəzər Dəniz Neft Donanması]]nın Abşeron rayon Dəniz Neft Donanma İdarəsi rəisi vəzifəsində işləmişdir. İşlədiyi vaxt ərzində kollektiv arasında böyük hörmət və rəğbət qazanmışdır.<ref>{{Cite web|url=http://mir-azerbaydjana.az/arxiv/index.php?lang=az&sectionid=46&sect=408&action=full|title=Azərbaycan Dunyası jurnalı - Фонд "Dədə Qorqud"|website=mir-azerbaydjana.az}}</ref> [[YAP]] Pirallahı Rayon Təşkilatının sədr müavini.<ref>{{Cite web|url=http://ikisahil.az/post/67820-news-67820|title=YAP Pirallahı rayon təşkilatının Şura iclası|website=ikisahil.az}}</ref> 2014-cü ildə [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]]-nin Təhlükəsiz üzmə departamenti üzrə rəis müavini, 2016-cı ildən isə [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]]-nin [[Xəzər Dəniz Neft Donanması]] rəisinin birinci müavi vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 2017-ci ilin yanvar ayından [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]] sədrinin 1-ci müavinin müşaviridir. ==Ailəsi== General [[Bəşir İmanov]]un əmisi nəvəsidir. == Mükafatları, təltifləri və fəxri adları == {{Qalereya |Ad = |Miqyas = 300 |Yeri = right |Çərçivə = grey |Margin_sol = 1em |Fayl:Daməd_İmanov_və_Rauf_Vəliyev.jpg|[[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]]-nin sədri [[Rauf Vəliyev]] [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin Sərəncamı ilə Azərbaycanda dəniz nəqliyyatının inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilmiş Daməd İmanovu təbrik edib, mükafatı təqdim edərkən çəkilən fotoşəkil. }} * 2010-cu ildə Azərbaycan Kütləvi İnformasiya Vasitələri İşçiləri Həmkarlar İttifaqı Rəyasət Heyətinin Qərarı ilə '''"İnam şərəf"''' diplomuna layiq görülmüşdür. * 2011-ci ildə isə '''H.Z.Tağıyev''' adına Xeyriyyə Cəmiyyəti 20№li Sərəncam ilə diplom və ordenə layiq görülmüşdür. * 2013-cü ildə "Azərbaycan Dünyası" beynəlxalq jurnal və Dədə Qorqud Ali Şurası Qərarıyla '''Qızıl Ürək''' Ordeninə layiq görülmüşdür.<ref>{{Cite web|url=http://www.mir-azerbaydjana.az/arxiv/index.php?lang=ru&sectionid=5&sect=462&action=full|title=Azərbaycan Dunyası jurnalı - Фонд "Dədə Qorqud"|website=www.mir-azerbaydjana.az}}</ref> * 2016-cı il 25 iyun tarixində səmərəli əmək fəaliyyətinə görə və "DƏNİZÇİ GÜNÜ" peşə bayramı münasibətilə '''"DONANMANIN FƏXRİ İŞÇİSİ"''' döş nişanı ilə təltif olunmuşdur.<ref>{{Cite web|url=https://asco.az/application/uploads/2018/07/D-N-Z-30-iyun-2016.pdf|title="Donanmanın Fəxri İşçisi" döş nişanı ilə təltif olunmuşdur|access-date=2019-01-04|archive-date=2020-07-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20200720132331/https://asco.az/application/uploads/2018/07/D-N-Z-30-iyun-2016.pdf|url-status=dead}}</ref> * 2017-ci il 23 iyun tarixində [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin Sərəncamı ilə Azərbaycanda dəniz nəqliyyatının inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://president.az/az/articles/view/24403|title=Azərbaycan Respublikasının dəniz nəqliyyatı işçilərinin “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi|website=president.az}}</ref> * 2018-ci il 20 oktyabr tarixində [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin Sərəncamı ilə Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin 160 illik yubileyi münasibətilə [["Gəmiçilik sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://president.az/az/articles/view/30383|title=Azərbaycan Respublikasının dəniz nəqliyyatı işçilərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi|website=president.az}}</ref> == Mənbə == *Ərşad Namazalı. HORADİZ, SƏNİ UNUTMADIM… "Müəllim" nəşriyyatı, Bakı: 2012, 410 səhifə.<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2017/06/Azf-296088.pdf HORADİZ, SƏNİ UNUTMADIM… "Müəllim" nəşriyyatı, Bakı: 2012, 410 səhifə.(332-ci səhifədə haqqında yazılıb)] {{az}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2013/iyun/313438.htm Daməd İmanov, Abşeron Rayon Dəniz Neft Donanma İdarəsinin rəisi ] * [http://vyshka.azeurotel.com/arxiv/2012/19/index.htm GƏMİÇİLƏR MÜRƏKKƏB TAPŞIRIQLARIN ÖHDƏSİNDƏN UĞURLA GƏLİR] * [http://yap.org.az/az/view/regions/90#tab2 Yeni Azərbaycan Partiyası Pirallahı Rayon Təşkilatı İdarə Heyətinin üzvləri] * [https://web.archive.org/web/20161019164949/http://elshadiman.com/news/61 Elşad İman: "Elshad Iman tells about his former boss – he is not keen on sitting in the office – it is a fact."{{en}}] — '''elshadiman.com''' saytı (Yayımlanıb: 30 May 2015) 9ca1brp9gsd1cjym1p7z8i4h25e1tci 6564153 6564152 2022-08-05T16:31:11Z Sortilegus 1617 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi | azərbaycan dilində adı = Daməd İmanov | adın orijinalı = Daməd Bahadur oğlu İmanov | portret = Daməd_İmanov.jpg | portretin ölçüsü = 250px | izah = | titul = [[Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|"Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti sədrinin birinci müavinin müşaviri]] | bayraq = Coat of arms of Azerbaijan.svg | bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg | dövr əvvəl = 1 yanvar 2017 | dövr son = indi | sələfi = | xələfi | doğum tarixi = 15.04.1959 | doğum yeri = {{SSRİ}} {{AzSSR}}, [[Füzuli rayonu]], [[Horadiz]] | ölüm tarixi = | ölüm yeri = | sülaləsi = | atası = Bahadur İmanov | anası = | həyat yoldaşı = | uşaqları = | təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası]] - "Gəmiçilik və gəmilərin hərəkətinin idarə edilməsi"(2010-da bitirib), [[Mahaçqala]] İdarəetmə və Biznes İnstitutu (1999-da bitirib) | mükafatları = {{"Tərəqqi" medalı}} {{"Gəmiçilik_sahəsində_xidmətlərə_görə"_medalı}} | imzası = }} '''Daməd İmanov''' — [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi kollektivinin]] üzvü və [[Azərbaycan Dövlət Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi|"Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyəti sədrinin birinci müavinin müşaviri]], uzaq səfərlər [[kapitan]]ı,<ref>{{Cite web |title=AXDG QSC sədrinin 1-ci müavinin müşaviri |url=http://seanews.az/2017/10/yuks%C9%99k-mukafatlar-sahibl%C9%99rin%C9%99-t%C9%99qdim-edilib/ |access-date=2019-01-11 |archive-date=2019-01-01 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190101195548/http://seanews.az/2017/10/yuks%C9%99k-mukafatlar-sahibl%C9%99rin%C9%99-t%C9%99qdim-edilib/ |url-status=dead }}</ref> == Həyatı == İmanov Daməd Bahadur oğlu 1959-cu ildə [[Füzuli rayonu]] [[Horadiz]] kəndində anadan olub. 1976-cı ildə [[Bakı]] Politexnik texnikumunun qiyabi şöbəsinə qəbul olur və eyni zamanda [[Horadiz]] qəsəbəsində "RTS"-də [[çilingər]] kimi əmək fəaliyyətinə başlayır. 1979-cu ildə hərbi xidmətini bitirdikdən sonra [[Xəzər Dəniz Neft Donanması]] idarəsində, [[matros]] köməkçisi, II dərəcəli [[matros]], I dərəcəli [[matros]] və [[baş matros]]-bosman vəzifələrində işləyir. 1986-cı ildə [[Bakı şəhəri]] [[Qafur Məmmədov]] adına dənizçilik məktəbinin gəmi sürücüsü fakultəsini bitirib, [[kapitan]]ın III- köməkçisi vəzifəsinə təyin edilir. Az sonra [[kapitan]]ın II- köməkçisi və baş köməkçisi vəzifəsinə keçir. 1988-ci ildə XDND idarəsində Kapitan diplomu alıb və [[Gəmi kapitanı]] vəzifəsində çalışır. 1996-cı ildə yaxşı işinə görə XDND idarəsində şöbə rəisi vəzifəsinə təyin edilir. Həmin XDND rəisinin "Dənizdə təhlükəsiz üzmə" üzrə müavini vəzifəsinə keçirilir. 1999-cu ildə [[Mahaçqala]] şəhərində İdarəetmə və Biznes İnstitutunu bitirib, yenə [[kapitan]] vəzifəsinə qayıdır və XDND idarəsinin "Kür" [[Gəmi kapitanı]] işini davam etdirir. 2006-cı ildə [[Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası]]nın "Gəmiçilik və gəmilərin hərəkətinin idarə edilməsi" fakultəsinə qəbul olmuş və 2010-cu ildə [[Azərbaycan Dövlət Dəniz Akademiyası]]nı bitirmişdir. 2007-ci ildən 2014-cü ilə kimi [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Neft Şirkəti]], [[Xəzər Dəniz Neft Donanması]]nın Abşeron rayon Dəniz Neft Donanma İdarəsi rəisi vəzifəsində işləmişdir. İşlədiyi vaxt ərzində kollektiv arasında böyük hörmət və rəğbət qazanmışdır.<ref>{{Cite web|url=http://mir-azerbaydjana.az/arxiv/index.php?lang=az&sectionid=46&sect=408&action=full|title=Azərbaycan Dunyası jurnalı - Фонд "Dədə Qorqud"|website=mir-azerbaydjana.az}}</ref> [[YAP]] Pirallahı Rayon Təşkilatının sədr müavini.<ref>{{Cite web|url=http://ikisahil.az/post/67820-news-67820|title=YAP Pirallahı rayon təşkilatının Şura iclası|website=ikisahil.az}}</ref> 2014-cü ildə [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]]-nin Təhlükəsiz üzmə departamenti üzrə rəis müavini, 2016-cı ildən isə [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]]-nin [[Xəzər Dəniz Neft Donanması]] rəisinin birinci müavi vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 2017-ci ilin yanvar ayından [[Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyi QSC]] sədrinin 1-ci müavinin müşaviridir. ==Ailəsi== General [[Bəşir İmanov]]un əmisi nəvəsidir. == Mükafatları, təltifləri və fəxri adları == * 2010-cu ildə Azərbaycan Kütləvi İnformasiya Vasitələri İşçiləri Həmkarlar İttifaqı Rəyasət Heyətinin Qərarı ilə '''"İnam şərəf"''' diplomuna layiq görülmüşdür. * 2011-ci ildə isə '''H.Z.Tağıyev''' adına Xeyriyyə Cəmiyyəti 20№li Sərəncam ilə diplom və ordenə layiq görülmüşdür. * 2013-cü ildə "Azərbaycan Dünyası" beynəlxalq jurnal və Dədə Qorqud Ali Şurası Qərarıyla '''Qızıl Ürək''' Ordeninə layiq görülmüşdür.<ref>{{Cite web|url=http://www.mir-azerbaydjana.az/arxiv/index.php?lang=ru&sectionid=5&sect=462&action=full|title=Azərbaycan Dunyası jurnalı - Фонд "Dədə Qorqud"|website=www.mir-azerbaydjana.az}}</ref> * 2016-cı il 25 iyun tarixində səmərəli əmək fəaliyyətinə görə və "DƏNİZÇİ GÜNÜ" peşə bayramı münasibətilə '''"DONANMANIN FƏXRİ İŞÇİSİ"''' döş nişanı ilə təltif olunmuşdur.<ref>{{Cite web|url=https://asco.az/application/uploads/2018/07/D-N-Z-30-iyun-2016.pdf|title="Donanmanın Fəxri İşçisi" döş nişanı ilə təltif olunmuşdur|access-date=2019-01-04|archive-date=2020-07-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20200720132331/https://asco.az/application/uploads/2018/07/D-N-Z-30-iyun-2016.pdf|url-status=dead}}</ref> * 2017-ci il 23 iyun tarixində [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin Sərəncamı ilə Azərbaycanda dəniz nəqliyyatının inkişafında xidmətlərinə görə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://president.az/az/articles/view/24403|title=Azərbaycan Respublikasının dəniz nəqliyyatı işçilərinin “Tərəqqi” medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi|website=president.az}}</ref> * 2018-ci il 20 oktyabr tarixində [[Azərbaycan Respublikası Prezidenti]]nin Sərəncamı ilə Azərbaycan Xəzər Dəniz Gəmiçiliyinin 160 illik yubileyi münasibətilə [["Gəmiçilik sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edilmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://president.az/az/articles/view/30383|title=Azərbaycan Respublikasının dəniz nəqliyyatı işçilərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi|website=president.az}}</ref> == Mənbə == *Ərşad Namazalı. HORADİZ, SƏNİ UNUTMADIM… "Müəllim" nəşriyyatı, Bakı: 2012, 410 səhifə.<ref>[http://anl.az/el/Kitab/2017/06/Azf-296088.pdf HORADİZ, SƏNİ UNUTMADIM… "Müəllim" nəşriyyatı, Bakı: 2012, 410 səhifə.(332-ci səhifədə haqqında yazılıb)] {{az}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.anl.az/down/meqale/azerbaycan/2013/iyun/313438.htm Daməd İmanov, Abşeron Rayon Dəniz Neft Donanma İdarəsinin rəisi ] * [http://vyshka.azeurotel.com/arxiv/2012/19/index.htm GƏMİÇİLƏR MÜRƏKKƏB TAPŞIRIQLARIN ÖHDƏSİNDƏN UĞURLA GƏLİR] * [http://yap.org.az/az/view/regions/90#tab2 Yeni Azərbaycan Partiyası Pirallahı Rayon Təşkilatı İdarə Heyətinin üzvləri] * [https://web.archive.org/web/20161019164949/http://elshadiman.com/news/61 Elşad İman: "Elshad Iman tells about his former boss – he is not keen on sitting in the office – it is a fact."{{en}}] — '''elshadiman.com''' saytı (Yayımlanıb: 30 May 2015) kng0vo4cbsalhuk3b49vqjmi2dpl1e6 İrina Zaretska 0 411871 6564837 6559289 2022-08-06T08:14:57Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və turniri 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosporus Open" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboju |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>20.</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>36.</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>6.</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>18.</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>6.</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>30.</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>30.</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>6.</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>18.</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>24.</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>18.</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>12.</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>12.</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>6.</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>12.</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] pdxuq7usq3qm9o3tdxzs98y1wi501la 6564838 6564837 2022-08-06T08:15:20Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və turniri 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboju |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>20.</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>36.</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>6.</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>18.</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>6.</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>30.</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>30.</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>6.</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>18.</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>24.</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>18.</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>12.</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>12.</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>6.</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>12.</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] no463dkqgdplj7zg4jrivj4cahg96n4 6564850 6564838 2022-08-06T08:28:10Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu. İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi. O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı. Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu. === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboju |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>20.</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>36.</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>6.</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>18.</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>6.</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>30.</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>30.</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>6.</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>18.</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>24.</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>18.</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>12.</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>12.</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>6.</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>12.</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 96avd330z2smmuzakdb2k4602n8kg6f 6564858 6564850 2022-08-06T08:36:05Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi. === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboju |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>20.</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>36.</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>6.</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>18.</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>6.</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>30.</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>30.</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>6.</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>18.</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>24.</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>18.</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>12.</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>12.</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>6.</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>12.</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 1qrpnp49iis7xxe1d1zk6f5w5s42vtv 6564859 6564858 2022-08-06T08:36:48Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboju |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>20.</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>36.</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>6.</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>18.</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>6.</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>30.</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>30.</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>6.</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>18.</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>24.</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>18.</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>12.</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>12.</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>6.</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>12.</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] cxcujnrs64vv7q2gemtotwtyxolal5i 6564876 6564859 2022-08-06T08:45:19Z Grenzsoldat 202463 /* Görüşlərinin siyahısı */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboju |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>20.</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>36.</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>6.</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>18.</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>6.</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>30.</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>30.</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>6.</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>18.</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>24.</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>18.</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>12.</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>12.</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>6.</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>12.</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- | | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- | | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] crs6q662afhmre5282ou0nru2t94eoj 6564893 6564876 2022-08-06T08:50:51Z Grenzsoldat 202463 /* Görüşlərinin siyahısı */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboju |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>20.</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>36.</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>6.</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>18.</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>6.</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>30.</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>30.</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>6.</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>18.</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>24.</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>18.</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>12.</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>12.</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>6.</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərajeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türjiyə]] |<center>12.</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 9llcj3mycpnnpro532cwktfo69bze87 6564907 6564893 2022-08-06T09:00:07Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>20.</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>36.</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>6.</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>18.</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>6.</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>30.</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>30.</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>6.</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>18.</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>24.</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>18.</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>12.</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>12.</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>6.</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>12.</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] isjrst1m75eo5bep6lwfet7dvx5cgz7 6564908 6564907 2022-08-06T09:00:29Z Grenzsoldat 202463 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>'''—'''</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>20.</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>8.</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>36.</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>6.</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>18.</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>6.</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>30.</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>30.</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>6.</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>18.</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>24.</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>18.</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>12.</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>12.</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>12.</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>6.</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>12.</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] jzax4t2nxi6lays56yoajj45552fufb 6564936 6564908 2022-08-06T09:10:12Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 6s1c3eb7pk8i5zkud1nrpm92ayw5gy1 6564939 6564936 2022-08-06T09:15:21Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Bronze|'''3.'''}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|PAT}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] tm6e6z8a9vosii0ypuwnnrpw0aq9vzt 6564942 6564939 2022-08-06T09:16:01Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#000000" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Bronze|'''3.'''}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|PAT}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] srvgedkbbwi6tqtzzp9437nww4og2r9 6564945 6564942 2022-08-06T09:16:17Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Bronze|'''3.'''}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|PAT}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] tovqtfs533dvwsxftytbj778ogh6m7i 6564951 6564945 2022-08-06T09:18:35Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#FFFFFF}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] braj6yw746zzh1sk1ou5s2zbj3qlbz2 6564953 6564951 2022-08-06T09:20:15Z Grenzsoldat 202463 /* Uğurları */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medalına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|254x254px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] fyzfojr52ryn6prsyy5xuk10rw5xms3 6564967 6564953 2022-08-06T09:28:17Z Grenzsoldat 202463 /* Görüşlərinin siyahısı */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 3u7ikx322eft7480jlqco29vimwc6de 6564970 6564967 2022-08-06T09:30:09Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] gg8ql2r5n351xu6jycaaln42359z6xq 6564997 6564970 2022-08-06T09:44:29Z Grenzsoldat 202463 /* Həmçinin bax */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» Україна - це моя батьківщина Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі І зараз в мене болить за нашу країну... Болить за війну! За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... ⠀ А все через одного відморозка #ПутинХуйло І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... ⠀ Це наша земля! Наша країна! В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=İrina Zaretska|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 7iw7tr5kad72jhok6fa7632cuarx4d2 6565000 6564997 2022-08-06T09:48:26Z Grenzsoldat 202463 /* İctimai mövqeyi */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":M09">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» Україна - це моя батьківщина Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі І зараз в мене болить за нашу країну... Болить за війну! За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... ⠀ А все через одного відморозка #ПутинХуйло І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... ⠀ Це наша земля! Наша країна! В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] ckxel52aos3jttpxyzgj0nyy7m6skzg 6565012 6565000 2022-08-06T10:02:37Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi. Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» Україна - це моя батьківщина Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі І зараз в мене болить за нашу країну... Болить за війну! За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... ⠀ А все через одного відморозка #ПутинХуйло І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... ⠀ Це наша земля! Наша країна! В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] bgyo4f4m5l3ewpxzicese923w36imny 6565014 6565012 2022-08-06T10:04:25Z Grenzsoldat 202463 /* İctimai mövqeyi */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna|Ujrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu. Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi. Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» <br><br> Україна - це моя батьківщина <br> Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі <br> І зараз в мене болить за нашу країну... <br> Болить за війну! <br> За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … <br> Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... <br><br> А все через одного відморозка #ПутинХуйло <br> І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... <br><br> Це наша земля! Наша країна! <br> В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) <br> Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] l66ioi3o8zthzhfodraqqij00wh9blv 6565015 6565014 2022-08-06T10:08:07Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq|Lühsemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə Türjiyə təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":2015-05A" /> Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":2015-06A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-06A" /> Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-06A" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":2015-06A" /><ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» <br><br> Україна - це моя батьківщина <br> Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі <br> І зараз в мене болить за нашу країну... <br> Болить за війну! <br> За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … <br> Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... <br><br> А все через одного відморозка #ПутинХуйло <br> І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... <br><br> Це наша земля! Наша країна! <br> В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) <br> Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] cnu4toqixzz2w1plssglv24y43wbt61 6565016 6565015 2022-08-06T10:12:06Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":2015-05A" /> Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":2015-06A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-06A" /> Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-06A" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":2015-06A" /><ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» <br><br> Україна - це моя батьківщина <br> Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі <br> І зараз в мене болить за нашу країну... <br> Болить за війну! <br> За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … <br> Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... <br><br> А все через одного відморозка #ПутинХуйло <br> І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... <br><br> Це наша земля! Наша країна! <br> В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) <br> Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] qirxqvvm5rmh11zlxdogret1jzakprj 6565051 6565016 2022-08-06T11:22:28Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":2015-05A" /> Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":2015-06A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-06A" /> Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-06A" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":2015-06A" /><ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Avstriya]]nın [[Zalsburq]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində çıxış elədi.ref name=":2015-07A" /> İrina Zaretska turnirin birinci görüşündəcə [[İtaliya]] nümayəndəsi Silviya Semeranoya 0:6 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni dayandırdı.ref name=":2015-07A" /> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» <br><br> Україна - це моя батьківщина <br> Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі <br> І зараз в мене болить за нашу країну... <br> Болить за війну! <br> За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … <br> Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... <br><br> А все через одного відморозка #ПутинХуйло <br> І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... <br><br> Це наша земля! Наша країна! <br> В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) <br> Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] bvbdcyin3dejudvn9vxqdk91jrk2hzh 6565052 6565051 2022-08-06T11:22:48Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":2015-05A" /> Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":2015-06A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-06A" /> Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-06A" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":2015-06A" /><ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Avstriya]]nın [[Zalsburq]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində çıxış elədi.<ref name=":2015-07A" /> İrina Zaretska turnirin birinci görüşündəcə [[İtaliya]] nümayəndəsi Silviya Semeranoya 0:6 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni dayandırdı.<ref name=":2015-07A" /> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» <br><br> Україна - це моя батьківщина <br> Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі <br> І зараз в мене болить за нашу країну... <br> Болить за війну! <br> За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … <br> Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... <br><br> А все через одного відморозка #ПутинХуйло <br> І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... <br><br> Це наша земля! Наша країна! <br> В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) <br> Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] ihlgczuzi6tj5n5uw3921mzz75th2xc 6565053 6565052 2022-08-06T11:25:04Z Grenzsoldat 202463 /* Görüşlərinin siyahısı */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":2015-05A" /> Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":2015-06A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-06A" /> Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-06A" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":2015-06A" /><ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Avstriya]]nın [[Zalsburq]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində çıxış elədi.<ref name=":2015-07A" /> İrina Zaretska turnirin birinci görüşündəcə [[İtaliya]] nümayəndəsi Silviya Semeranoya 0:6 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni dayandırdı.<ref name=":2015-07A" /> === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 World Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 World Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» <br><br> Україна - це моя батьківщина <br> Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі <br> І зараз в мене болить за нашу країну... <br> Болить за війну! <br> За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … <br> Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... <br><br> А все через одного відморозка #ПутинХуйло <br> І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... <br><br> Це наша земля! Наша країна! <br> В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) <br> Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 33qlhq7fx8jgw6v1vdncw72to4aua2l 6565055 6565053 2022-08-06T11:30:07Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":2015-05A" /> Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":2015-06A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-06A" /> Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-06A" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":2015-06A" /><ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Avstriya]]nın [[Zalsburq]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində çıxış elədi.<ref name=":2015-07A" /> İrina Zaretska turnirin birinci görüşündəcə [[İtaliya]] nümayəndəsi Silviya Semeranoya 0:6 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni dayandırdı.<ref name=":2015-07A" /> İrina Zaretska 2015-ci ildə sonuncu turnirinə 12-15 noyabrda [[İndoneziya]]da baş tutan U-21 Dünya Çempionatı çərçivəsində qatıldı. Çempionatın birinci görüşündə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi Maya Suzuhi üzərində 7:5 hesabı ilə qələbə qazandı. Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Venesuela]] təmsilçisi Marian Kuervo Bateni 2:0, 1/4 final mərhələsində [[Fransa]] nümayəndəsi İman Hassunini 2:0, 1/2 final mərhələsində isə [[İngiltərə]] təmsilçisi Ameliya Jayne Harveyi 4:1 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, [[Misir]] nümayəndəsi Nada Məhəmməd ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə rəqibinə 0:3 hesabı ilə məğlub olan İrina Zaretska, U-21 Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. İrina Zaretska 2015-ci il ərzində 9 turnirdə mübarizə və onların 2-də qızıl medala, 2-də gümüş medala, 1-də isə bürünc medala sahib oldu. === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 World Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 World Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» <br><br> Україна - це моя батьківщина <br> Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі <br> І зараз в мене болить за нашу країну... <br> Болить за війну! <br> За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … <br> Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... <br><br> А все через одного відморозка #ПутинХуйло <br> І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... <br><br> Це наша земля! Наша країна! <br> В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) <br> Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 3aeylwvoynq823uiozaket9x2ytpkyu 6565056 6565055 2022-08-06T11:32:37Z Grenzsoldat 202463 /* 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":2015-05A" /> Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":2015-06A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-06A" /> Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-06B" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":2015-06B" /><ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Avstriya]]nın [[Zalsburq]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində çıxış elədi.<ref name=":2015-07A" /> İrina Zaretska turnirin birinci görüşündəcə [[İtaliya]] nümayəndəsi Silviya Semeranoya 0:6 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni dayandırdı.<ref name=":2015-07A" /> İrina Zaretska 2015-ci ildə sonuncu turnirinə 12-15 noyabrda [[İndoneziya]]da baş tutan U-21 Dünya Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2015-08A" /> Çempionatın birinci görüşündə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi Maya Suzuhi üzərində 7:5 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":2015-08A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Venesuela]] təmsilçisi Marian Kuervo Bateni 2:0, 1/4 final mərhələsində [[Fransa]] nümayəndəsi İman Hassunini 2:0, 1/2 final mərhələsində isə [[İngiltərə]] təmsilçisi Ameliya Jayne Harveyi 4:1 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-08A" /> Həlledici görüşdə o, [[Misir]] nümayəndəsi Nada Məhəmməd ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-08B" /> Həmin görüşdə rəqibinə 0:3 hesabı ilə məğlub olan İrina Zaretska, U-21 Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":2015-08B" /> İrina Zaretska 2015-ci il ərzində 9 turnirdə mübarizə və onların 2-də qızıl medala, 2-də gümüş medala, 1-də isə bürünc medala sahib oldu. === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 World Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 World Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» <br><br> Україна - це моя батьківщина <br> Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі <br> І зараз в мене болить за нашу країну... <br> Болить за війну! <br> За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … <br> Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... <br><br> А все через одного відморозка #ПутинХуйло <br> І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... <br><br> Це наша земля! Наша країна! <br> В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) <br> Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.is/AMn0U|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 5zkn1frhqzyb54kvj08bb0zds546ufo 6565060 6565056 2022-08-06T11:53:14Z Grenzsoldat 202463 Rescuing 14 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{İdmançı |adı = İrina Zaretska |orijinal adı = |şəkil = Irina Zaretska at the 2020 Summer Olympics, awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 260px |şəklin izahı = <small>İrina Zaretska 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olanda (7 avqust 2021-ci il)</small> |tam adı = İrina İqorevna Zaretska |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 04.3.1996 |doğum yeri = [[Odessa]], [[Ukrayna]] |karyera illəri = 2005—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Denis Morozov]] |boyu = 172 sm. (5 ft 6 in) |idman növü = Karate |komandası = |görüşlərinin nəticələri = '''Görüşlərinin nəticələri''' |qələbə = 202 dəfə (75.75 %) |məğlubiyyət = 66 dəfə (24.25 %) |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|+61 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2014 Bremen]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2018 Madrid]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|2021 Dubay]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|68 Kq.}} {{Gümüşmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|[[Karate üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Bürüncmedal|[[2014 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2014 Tampere]]|Komanda}} {{Qızılmedal|[[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016 Monpelye]]|Komanda}} {{Gümüşmedal|[[2018 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2018 Novi-Sad]]|68 Kq.}} {{Qızılmedal|[[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021 Poreç]]|68 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{"Şöhrət" ordeni}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''İrina İqorevna Zaretska''' (d. [[4 mart]] [[1996]]; [[Odessa]], [[Ukrayna]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən karateçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda gümüş medala sahib olub. İrina Zaretska 2018-ci ildə [[İspaniya]]nın [[Madrid]] şəhərində baş tutan [[2018 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2021-ci ildə [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|Birləşmiş Ərəb Əmirliyi]]nin [[Dubay]] şəhərində baş tutan [[2021 Karate üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, Karate üzrə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]]lı qadın idmançı olub. İrina Zaretska 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın gümüş medalına sahib olub. İrina Zaretska həmçinin [[2016 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2016]]-cı ildə [[Fransa]]da və [[2021 Karate üzrə Avropa Çempionatı|2021]]-ci ildə [[Xorvatiya]]da Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. İrina Zaretska 2014-cü ildən [[Dünya Karate Federasiyası|Dünya Karate Federasiyasının (WKF)]] "Karate-1" Pemyer Liqasında mübarizə aparır. 9 mövsüm ərzində o, 10 dəfə Premyer Liqanın qalibi olub. İrina Zaretska ümumi olaraq 21 dəfə (10 qızıl, 6 gümüş və 5 bürünc) Premyer Liqanın medallarına sahib olub — [[BƏƏ Premyer Liqası]]nda 4 medala (2017-ci və 2022-ci illərdə qızıl, 2019-cu ildə gümüş, 2020-ci ildə bürünc), [[Niderland Premyer Liqası]]nda 3 medala (2014-cü və 2017-ci illərdə qızıl, 2016-cı ildə bürünc), [[Almaniya Premyer Liqası]]nda 2 medala (2016-cı ildə qızıl, 2018-ci ildə gümüş), [[Fransa Premyer Liqası]]nda 2 medala (2017-ci ildə gümüş, 2020-ci ildə qızıl), [[Türjiyə Premyer Liqası]]nda 2 medala (2015-ci ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Karate üzrə Rusiya Premyer Liqası|Rusiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl, 2021-ci ildə bürünc), [[Misir Premyer Liqası]]nda 1 medala (2015-ci ildə gümüş), Mərajeş Premyer Liqasında 1 medala (2018-ci ildə gümüş), [[Yaponiya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[İspaniya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2019-cu ildə qızıl), [[Avstriya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2020-ci ildə bürünc) və [[Portuqaliya Premyer Liqası]]nda 1 medala (2022-ci ildə gümüş) sahib olub. İrina Zaretska Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref>, 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 69 beynəlxalq yarışa qatılan İrina Zaretska onların 17-də qızıl medal, 13-də gümüş medal, 8-də isə bürünc medal qazanıb. O, həmçinin Karate üzrə Dünya və Avropa Çempionatlarının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısıdır. == Həyatı == İrina İqorevna Zaretska 1996-cı il martın 4-də [[Odessa]] şəhərində anadan olub. [[Odessa Milli Hüquq Universiteti]]ndə ali təhsil alıb. 1999-cu ildə Sergey Slavutun məşqçiliyi altında idmanla məşğul olmağa başlayıb. 2005-ci ildən isə o, [[Denis Morozov]]un rəhbərliyi altında məşq edir. == Karyerası == === 2012-ci il: Yeniyetmələr arasında Avropa çempionluğu === İrina Zaretska beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2012-ci ilin fevralında [[Azərbaycan]]da baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2012-01A" /> 1/16 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Liliya Bespalayanı 4:0, 1/8 final mərhələsində [[Lüksemburq]] təmsilçisi Pola Ciorcettini 1:0, 1/4 final mərhələsində [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Aytac Əliyevanı 6:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Türkiyə]] təmsilçisi Umay Tohcanı 1:0 hesabları ilə məğlub edən İrina Zaretska, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2012-01A" /> Həlledici görüşdə isə o, [[Fransa]] nümayəndəsi Sandi Serfati ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2012-01A" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 8:0 hesabı ilə qələbə qazanan 15 yaşlı İrina Zaretska, yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":2012-01A" /> === 2012-ci il: Gənclər arasında Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2014-cü il: Dünya Çempionatında bürünc medal === {{Başlıq genişləndir}} === 2015-ci il: Azərbaycana gəlişi və Avropa Oyunlarında zəfər === Martda [[Azərbaycan Milli Karate Federasiyası|Azərbaycan Milli Karate Federasiyası (AMKF)]] tərəfindən İrina Zaretskaya Azərbaycan yığmasının heyətində mübarizə aparmaq üçün müraciət olundu. O, həmin müraciətə müsbət cavab verdi. İrina Zaretska Azərbaycan yığmasının heyətində beynəlxalq səviyyədə birinci nüfuzlu turnirə 18-22 martda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M01">{{cite news|title=Рафаэль Агаев намерен вернуть звание чемпиона Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.03.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150316130426032.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150417120908/http://azerisport.com/karate/20150316130426032.html|archivedate=2015-04-17|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatının birinci görüşündə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi İnqa Şeroziyanı 1:0, növbəti görüşündə isə [[Ukrayna]] təmsilçisi İrina Kaminshanı 4:0 hesabı ilə məğlub eləsə də, 1/4 final mərhələsində [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviça 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və çempionatı 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":2015-05A" /> Avropa Çempionatından sonra o, 1-4 mayda [[İstanbul]]da baş tutan "Bosphorus Open" beynəlxalq turnirində də mübarizə apardı.<ref name=":M02">{{cite news|title=Азербайджан заявил нового легионера на Босфор Опен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.04.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150430124230027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151019012028/http://azerisport.com/karate/20150430124230027.html|archivedate=2015-10-19|url-status=live}}</ref> 2015-ci ilin əsas turnirlərindən biri isə 12-28 iyunda [[Azərbaycan]]da baş tutan [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]] oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Состав сборной Азербайджана по каратэ на Евроиграх|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806115256/https://www.azerisport.com/baku2015/20150507122051727.html|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref><ref name=":M04">{{cite news|title=На Евроиграх примут уастие 96 каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.05.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806115257/https://www.azerisport.com/baku2015/20150508112949368.html|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref><ref name=":M05">{{cite news|title=Весь состав сборной Азербайджана на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806115256/https://www.azerisport.com/baku2015/20150607021106904.html|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> İrina Zaretska [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda iyunun 14-də çıxış elədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Евроигры. День третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150615025847/http://www.azerisport.com/baku2015/20150614001730184.html|archivedate=2015-06-15|url-status=live}}</ref> O, qrup mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer, [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez və [[Yunanıstan]] nümayəndəsi Vasilihi Panetsidou ilə birgə "A" qrupunda mübarizə apardı.<ref name=":M07">{{cite news|title=Соперники азербайджанских каратистов во второй день Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806115258/https://www.azerisport.com/baku2015/20150612190816094.html|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> Birinci görüşdə İrina Zaretska [[İspaniya]] təmsilçisi Kristina Vizcaino Qonzalez üzərində 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı. Növbəti görüşdə isə o, martda [[İstanbul]]da Avropa Çempionatının qalibi olan [[Avstriya]] nümayəndəsi Alisa Buçinqer ilə üz-üzə gəldi və rəqibinə 0:4 hesabı ilə məğlub oldu. Qrupun mərhələsinin sonuncu görüşündə İrina Zaretska, [[Yunanıstan]] təmsilçisi Vasilihi Panetsidou ilə qarşılaşdı. Həmin görüşdə rəqibi üzərində 1:0 hesabı ilə qələbə qazanan İrina Zaretska, qrup mərhələsini uğurla adladı və yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı. Bu mərhələdə o, martda Avropa Çempionatında məğlub olduğu [[Monteneqro]] nümayəndəsi Marina Rahoviç ilə üz-üzə gəldi. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşün nəticəsində, İrina Zaretska 1:0 hesabı ilə qalib gəldi və [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın finalına vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, qrup mərhələsində məğlub olduğu [[Avstiya]] təmsilçisi Alisa Buçinqer ilə qarşılaşdı. [[Bakı Kristal Zalı|Kristal Zalı]]nda baş tutan final görüşündə yerli tamaşaçılar qarşısında İrina Zaretska təcrübəli və titullu rəqibi üzərində 8:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı. Bununlada o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi oldu.<ref name=":M08">{{cite news|title=Еще один золотой дубль от азербайджанских каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150625032518/http://www.azerisport.com/baku2015/20150614133322916.html|archivedate=2015-06-25|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":Z01">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180414200147/http://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|archivedate=2018-04-14|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra İrina Zaretska 6-10 sentyabrda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində mübarizə apardı. Birinci görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Nurcan Çiçeki 8:0 hesabı ilə məğlub elədi.<ref name=":2015-06A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Braziliya]] nümayəndəsi Letisiya Silveriya Britonu 3:0, 1/4 final mərhələsində [[Avstriya]] təmsilçisi Alisa Buçinqeri 4:0, 1/2 final mərhələsində isə [[Finlandiya]] nümayəndəsi Titta Keinaneni 4:2 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-06A" /> Həlledici görüşdə o, [[Latviya]] təmsilçisi Vihtoriya Rzayeva ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-06B" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə İrina Zaretska 4:3 hesabı ilə qalib gəldi və İstanbul Premyer Liqasının qalibi oldu.<ref name=":2015-06B" /><ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729214421/https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Avstriya]]nın [[Zalsburq]] şəhərində baş tutan Premyer Liqa turnirində çıxış elədi.<ref name=":2015-07A" /> İrina Zaretska turnirin birinci görüşündəcə [[İtaliya]] nümayəndəsi Silviya Semeranoya 0:6 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni dayandırdı.<ref name=":2015-07A" /> İrina Zaretska 2015-ci ildə sonuncu turnirinə 12-15 noyabrda [[İndoneziya]]da baş tutan U-21 Dünya Çempionatı çərçivəsində qatıldı.<ref name=":2015-08A" /> Çempionatın birinci görüşündə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi Maya Suzuhi üzərində 7:5 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":2015-08A" /> Daha sonra İrina Zaretska 1/8 final mərhələsində [[Venesuela]] təmsilçisi Marian Kuervo Bateni 2:0, 1/4 final mərhələsində [[Fransa]] nümayəndəsi İman Hassunini 2:0, 1/2 final mərhələsində isə [[İngiltərə]] təmsilçisi Ameliya Jayne Harveyi 4:1 hesabları ilə məğlub elədi və turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":2015-08A" /> Həlledici görüşdə o, [[Misir]] nümayəndəsi Nada Məhəmməd ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":2015-08B" /> Həmin görüşdə rəqibinə 0:3 hesabı ilə məğlub olan İrina Zaretska, U-21 Dünya Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":2015-08B" /> İrina Zaretska 2015-ci il ərzində 9 turnirdə mübarizə və onların 2-də qızıl medala, 2-də gümüş medala, 1-də isə bürünc medala sahib oldu. === 2016-cı il: Berlin Premyer Liqasında qələbə === {{Başlıq genişləndir}} === 2017-ci il: Gənclər arasında Avropa çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2018-ci il: Madriddə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2019-cu il: Premyer Liqada ardıcılı qələbələr === {{Başlıq genişləndir}} === 2020-ci il: 2-ci dəfə Dünya çempionluğu === {{Başlıq genişləndir}} === 2021-ci il: Olimpiya Oyunlarında uğur === {{Başlıq genişləndir}} === 2022-ci il: === {{Başlıq genişləndir}} == Uğurları == <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#FFFFFF" | {{*}} {{Rəng qutusu|Gold|'''1.'''|#000000}} — qızıl medal / {{*}} {{Rəng qutusu|Silver|'''2.'''|#000000}} — gümüş medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#CC9966|'''3.'''|#000000}} — bürünc medal / {{*}} {{Rəng qutusu|#FFFFFF|PAT|#000000}} mübarizə apardı |} </center> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2012</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2013</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>3</center> |Gənclərin Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>4</center> | rowspan="7" |<center>2014</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>5</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>6</center> |Karate-1 Dünya Kuboku |{{Bayraq|Sloveniya}} [[Sloveniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>7</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>8</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>9</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>10</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="9" |<center>2015</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>12</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İsveçrə}} [[İsveçrə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] |<center>PAT</center> |- |<center>14</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Misir}} [[Misir]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>15</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>16</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>19</center> |U-21 Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İndoneziya}} [[İndoneziya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>20</center> | rowspan="7" |<center>2016</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Kipr}} [[Kipr]] |<center>PAT</center> |- |<center>21</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |<center>5.</center> |- |<center>23</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>5.</center> |- |<center>24</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>25</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>27</center> | rowspan="9" |<center>2017</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>28</center> |U-21 Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>29</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Niderland}} [[Niderland]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>31</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>32</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>33</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>34</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>35</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>36</center> | rowspan="8" |<center>2018</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>37</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>39</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>40</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>41</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] |<center>PAT</center> |- |<center>42</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>43</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>5.</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>44</center> | rowspan="12" |<center>2019</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] |<center>PAT</center> |- |<center>45</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] |<center>PAT</center> |- |<center>47</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>PAT</center> |- |<center>48</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>PAT</center> |- |<center>49</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>50</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |<center>PAT</center> |- |<center>51</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>52</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>53</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |<center>PAT</center> |- |<center>54</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>55</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>56</center> | rowspan="4" |<center>2020</center> |Karate-1 Seriya A |{{Bayraq|Çili}} [[Çili]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>57</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>58</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>59</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Avstriya}} [[Avstriya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>60</center> | rowspan="6" |<center>2021</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>61</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |<center>PAT</center> |- |<center>62</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Xorvatiya}} [[Xorvatiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>63</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>64</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>65</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>66</center> | rowspan="5" |<center>2022</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|BƏƏ}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>67</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Portuqaliya}} [[Portuqaliya]] |bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>68</center> |Karate-1 Premyer Liqası |{{Bayraq|Morocco}} [[Mərakeş]] |<center>5.</center> |- |<center>69</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>PAT</center> |- |<center>70</center> |Dünya Oyunları |{{Bayraq|İngiltərə}} [[İngiltərə]] |<center>5.</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Nailiyyətləri === [[Fayl:Ilham Aliyev and Irina Zaretska.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] İrina Zaretskaya [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]]ni təqdim edən zaman (29 iyun 2015-ci il)]] * Karate idman növü üzrə [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2015). * Karate üzrə Komanlararası Avropa Çempionatının qalibi olan birinci Azərbaycan idmançılarından biri (2016). * Karate üzrə Avropa Çempionatının finalında mübarizə aparan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2018). * Karate idman növü üzrə 2 dəfə [[Avropa Oyunları]]nın medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2019). * Karate üzrə Avropa Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate idman növü üzrə Olimpiya Oyunlarının medalına sahib olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). * Karate üzrə 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci və yeganə qadın Azərbaycan idmançısı (2021). === Dövlət təltifləri === * [[Fayl:AZ Shohrat Order ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)|"Şöhrət" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə İrina İqorevna Zaretska [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin yanvar ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Аскеров против четырех конкурентов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729214253/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170131101658707.html|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Аскеров опередил Зарецку и Сафарли|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729214253/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170205111840356.html|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin fevral ayının ən yaxşı 2-ci idmançı (15 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Чемпионка против десяти призеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726171038/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170302002404678.html|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Мамедъяров - лучший|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.03.2017|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813070757/http://www.azerisport.com/heroofthemonth/20170305105812055.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2018-ci ilin ən yaxşı üçüncü idmançı.<ref name=":C5">{{cite news|title=Герои спортивного года в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.12.2018|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729221653/https://www.azerisport.com/olimpizm/20181230135201873.html|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının versiyasına görə 2020-ci ilin ən yaxşı altıncı idmançı.<ref name=":C6">{{cite news|title=Лучшие спортсмены Азербайджана 2020 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.12.2020|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210306011417/https://www.azerisport.com/olimpizm/20201222141753577.html|archivedate=2021-03-06|url-status=live}}</ref> === Görüşlərinin siyahısı === [[Fayl:K1PL Berlin 2018-09-16 Female Kumite –68 kg 39.jpg|thumb|235x235px|alt=|Berlin Premyer Liqası çərçivəsində İrina Zaretska (göy geyimdə) və Eda Eltemur (qırmızı geyimdə) arasında görüş. (16 sentyabr 2018-ci il)]] * <small>'''''Qeyd:''' 2013-cü il Gənclərin Dünya Çempionatı, 2014-cü il Niderland Premyer Liqası və 2014-cü il Slovenia Open turnirlərinin nəticələri qeyd olunmayıb ''</small> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" | {{*}} {{Rəng qutusu|#9CEE99}} Qəl. - Qalib gəldi / {{*}} {{Rəng qutusu|#FF9273}} Məğ. - Məğlub oldu / {{*}} {{Rəng qutusu|}} Heç-heçə bitən görüşlərdə qalib fəallığa görə müəyyən edilib |} </center> <center> {| class="wikitable sortable" style="font-size:90%" | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Nəticə'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Rəqib'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Hesab'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''Mərhələ'''</center> | bgcolor="#E6E6FA" |<center>'''İst.'''</center> |- |<center>1.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |10/02/2012 |{{Bayraq|Rusiya}} Liliya Bespalaya |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Azerbaijan 2012 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2012-02-10|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203605/https://www.yumpu.com/it/document/read/16465542/39th-ekf-juniorcadet-karate-champ-4th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>2.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Pola Ciorcetti |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>3.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} Aytac Əliyeva |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>4.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Umay Tohcan |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>5.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sandi Serfati |<center>8:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2012-01A" /> |- |<center>6.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/02/2013 |{{Bayraq|İtaliya}} Kolantuno V. |<center>4:0</center> | rowspan="4" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A">{{cite news|title=Junior & Cadet European Karate Championships — Konya 2013 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2013-02-08|url=https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220726230017/https://www.yumpu.com/it/document/read/26510131/40th-ekf-juniorcadet-karate-champ-5th-under-21-sport24ee|archivedate=2022-07-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>7.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Simano A. |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>8.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:8</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>9.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Prehoviç J. |<center>1:2</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2013-01A" /> |- |<center>10.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |07/02/2014 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} Delfina Tadiç |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Gənclərin Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Portugal 2014 (Draw and pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-02-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/set-online/popup_mitschrift_main.php?popup_action=mitschriftcatxml&catid=20&verid=2|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>11.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Sara Corceviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>12.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Emili Aplebi |<center>8:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>13.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Marion Fransozi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>14.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Kati Floryançiç |<center>4:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2014-01A" /> |- |<center>15.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/05/2014 |{{Bayraq|Niderland}} Vanessa Tanya Nortan |<center>0:3</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Finland 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-05-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830135702/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/3/49th_European_Senior_Championships_2014_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>16.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |06/09/2014 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>5:2</center> | rowspan="3" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-06|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1324/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>17.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Kelnanen |<center>3:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>18.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2014-05A" /> |- |<center>19.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |27/09/2014 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Brozulatto |<center>0:3</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hanau 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-09-27|url=https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203620/https://www.sportdata.org/karate/ausschreibungen/1325/draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>20.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/11/2014 |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203202/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>21.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:8</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2014-07A" /> |- |<center>22.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Kavar |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B">{{cite news|title=World Karate Championships — Bremen 2014 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2014-11-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831203158/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/5/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>23.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Mariya Veiss |<center>1:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>24.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Fatma Alzəhra Mahmud |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2014-07B" /> |- |<center>25.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |23/01/2015 |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065022/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>26.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>27.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamiya Matub |<center>1:4</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-01A" /> |- |<center>28.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Sonya Fromaqer |<center>4:3</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — France 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-01-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/28/Karate1_Premier_League_-_Paris_2015__repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>29.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2015-01B" /> |- |<center>30.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |06/02/2015 |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:5</center> | rowspan="4" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-02A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065026/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>31.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championship — Zurich 2015 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/33/Repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>32.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Yaroslava Banasova |<center>8:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>33.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2015-02B" /> |- |<center>34.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |14/02/2015 |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>3:8</center> |Karate-1 Niderland Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Netherlands 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065030/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/29/Draw-records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>35.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |28/02/2015 |{{Bayraq|Misir}} Yasmin Qərib |<center>2:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Misir Premyer-Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>36.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>2:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>37.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Marrah Ebdelnabi |<center>4:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-04A" /> |- |<center>38.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Egypt 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065031/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/30/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>39.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |19/03/2015 |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A">{{cite news|title=European Karate Championships — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830102611/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/34/Draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>40.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} İrina Kaminsha |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>41.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>0:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-05A" /> |- |<center>42.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/06/2015 |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>6:1</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>43.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>44.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>1:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>45.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>46.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>8:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' | |- |<center>47.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/09/2015 |{{Bayraq|TUR}} Nurcan Çiçej |<center>8:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer-Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>48.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Letisiya Silveriya Brito |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>49.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>50.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Finlandiya}} Titta Keinanen |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-06A" /> |- |<center>51.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Latviya}} Vihtoriya Rzayeva |<center>4:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2015-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-09-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/39/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2015_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>52.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |17/10/2015 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:6</center> |Karate-1 Avstriya Premyer-Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2015-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Austria 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-10-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/43/Karate1_Premier_League_-_Salzburg_2015_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>53.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |12/11/2015 |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>7:5</center> | rowspan="5" |U-21 Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 World Karate Championships — Indonesia 2015 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203622/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Draw_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>54.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>55.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} İman Hassuni |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>56.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2015-08A" /> |- |<center>57.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2015-08B">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 World Karate Championships — Indonesia 2015 (Pool winners records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2015-11-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203618/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/44/Poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>58.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |05/02/2016 |{{Bayraq|İspaniya}} Selin Roza Zamora |<center>6:0</center> | rowspan="2" |U-21 Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A">{{cite news|title=Junior, Cadet & U21 European Karate Championships — Limassol 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-02-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/69/43rd_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>59.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>0:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-01A" /> |- |<center>60.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |19/03/2016 |{{Bayraq|DEN}} Məryəm Zaqomi |<center>4:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>61.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Mandi Besselinq |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>62.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Polşa}} Kamila Varda |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>63.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-02A" /> |- |<center>64.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-02B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>65.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Vihtoriya Pillarova |<center>1:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2016-02C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-03-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065032/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/64/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>66.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |08/04/2016 |{{Bayraq|İran}} İlahə Rezazadə |<center>2:1</center> | rowspan="4" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>67.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>68.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-03A" /> |- |<center>69.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:2</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-04-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/65/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>70.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |05/05/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093725/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Draw_Records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>71.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} İvana Çomaqiç |<center>6:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>72.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>4:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>73.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-04A" /> |- |<center>74.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:4</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-04B">{{cite news|title=European Karate Championships — Montpellier 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-05-05|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830093722/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/76/Repechage_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>75.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="4" |03/09/2016 |{{Bayraq|TUR}} Büşra Şeyda Turan |<center>1:9</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>76.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Ven Fenq |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>77.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Seray Saniye Koçali |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2016-05A" /> |- |<center>78.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:1</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2016-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2016 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-03|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/70/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2016_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>79.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |23/09/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065033/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Draw%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>80.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:1</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>81.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} İnqa Şeroziya |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>82.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çili}} Lorena Salamana |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>83.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2016-06A" /> |- |<center>84.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2016-06B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Hamburg 2016 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/72/Poolwinner%20Records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>85.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |26/10/2016 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2016-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Linz 2016 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2016-10-26|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200831202754/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/74/WKF_World_Senior_Championships_2016_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-31|url-status=live}}</ref> |- |<center>86.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |27/01/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>87.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Xeyra Belal |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>88.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>7:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>89.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Maya Suzuhi |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-01A" /> |- |<center>90.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamiya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-01-27|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065036/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/109/Karate1_Premier_League_-_Paris_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>91.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2017-01B" /> |- |<center>92.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |17/02/2017 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Antia Zisinatsi |<center>8:0</center> | rowspan="5" |U-21 Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>93.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Bolqarıstan}} Qabriela Qoranova |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>94.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Naila Qataullina |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>95.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Laura Fondevila |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-02A" /> |- |<center>96.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Portuqaliya}} Alexandra Silva |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-02B">{{cite news|title=U21 European Karate Chammpionships — Sofia 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-02-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/118/44th_EKF_Junior__Cadet_and_U21_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>97.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/03/2017 |{{Bayraq|SVK}} Veroniha Semanihova |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Niderland Premyer Liqası |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>98.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>99.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>1:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>100.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Kseniya Maliuta |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-03A" /> |- |<center>101.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rotterdam 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/110/Karate1_Premier_League_-_Rotterdam_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>102.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-03B" /> |- |<center>103.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |31/03/2017 |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>104.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>105.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>106.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>2:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-04A" /> |- |<center>107.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2017-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2017 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-03-31|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065037/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/111/Karate1_Premier_League_-_Dubai_2017_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>108.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/04/2017 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Safiya Din |<center>4:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>109.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|LUX}} Laura Zantis |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>110.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Yara Həmzə |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>111.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2017-05A" /> |- |<center>112.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>0:3</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2017-05B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2017 (Reperchage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-04-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/112/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>113.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |04/05/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Ameliya Jayne Harvey |<center>3:0</center> | rowspan="3" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A">{{cite news|title=European Karate Chammpionships — Kocaeli 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-05-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200830091905/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/120/52nd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2020-08-30|url-status=live}}</ref> |- |<center>114.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Niderland}} Şerilin Vold |<center>0:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>115.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Kristina Vizcaino Qonzalez |<center>2:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2017-06A" /> |- |<center>116.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |08/09/2017 |{{Bayraq|Yaponiya}} Misa İvato |<center>1:1</center> |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Halle/Leipzig 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065038/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/113/Karate1_Premier_League_-_Halle_Leipzig_2017_draw_records.compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>117.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="7" |23/09/2017 |{{Bayraq|İtaliya}} Laura Pasqua |<center>2:0</center> | rowspan="7" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>118.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Belarus}} Anastasiya Dyaçhova |<center>2:0</center> |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>119.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Gizem Özdemir |<center>2:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>120.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>2:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2017-08A" /> |- |<center>121.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Fəridə Abıyeva]] |<center>6:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2017 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-09-23|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/114/Karate1_Series_A_-_Istanbul_2017_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>122.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Anna Miccu |<center>0:0</center> |4-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>123.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Merve Çoban |<center>2:1</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2017-08B" /> |- |<center>124.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |07/10/2017 |{{Bayraq|İngiltərə}} Natalie Villiams |<center>0:0</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/64 final mərhələsi |<ref name=":2017-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2017 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2017-10-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/116/Karate1_Series_A_-_Salzburg_2017_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>125.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/04/2018 |{{Bayraq|Əlcəzair}} Çaima Midi |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>126.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Xorvatiya}} İvana Bebe |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>127.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Hafsa Şeyda Burucu |<center>2:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-01A" /> |- |<center>128.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Lamya Matub |<center>3:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-01B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-04-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065041/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/166/Karate1_Premier_League_-_Rabat_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>129.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>0:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-01B" /> |- |<center>130.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |10/05/2018 |{{Bayraq|Bosniya və Herseqovina}} İvona Cavar |<center>1:0</center> | rowspan="6" |Avropa Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105000/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_draw_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>131.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Sloveniya}} Lina Pusni |<center>0:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>132.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveç}} Lisa Rasmusson |<center>3:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>133.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>134.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>7:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-02A" /> |- |<center>135.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-02B">{{cite news|title=European Karate Championships — Novi Sad 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-05-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220601105001/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/167/53rd_EKF_Senior_Championships_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-06-01|url-status=live}}</ref> |- |<center>136.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |08/06/2018 |{{Bayraq|Kamerun}} Blandin Ancama Mendo |<center>1:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>137.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstraliya}} Rebessa Sulivan |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>138.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-03A" /> |- |<center>139.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>2:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-03B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>140.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:1</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-03C">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2018 (Repechage records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-06-08|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/171/Karate1_Premier_League_-_Istanbul_2018_repechage_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>141.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/09/2018 |{{Bayraq|Tailand}} Kanovan Kvanvonq |<center>3:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Almaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025053649/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>142.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>2:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>143.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-04A" /> |- |<center>144.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-04B">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Berlin 2018 (Pool winner records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025050944/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/181/Karate1_Premier_League_-_Berlin_2018_poolwinner_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>145.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>4:7</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2018-04B" /> |- |<center>146.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |21/09/2018 |{{Bayraq|Çili}} Andrea Pinto Perez |<center>?:?</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-09-21|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201025143332/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/182/Karate1_Series_A_-_Santiago_2018_draw_records.pdf|archivedate=2020-10-25|url-status=live}}</ref> |- |<center>147.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Venesuela}} Marian Kuervo Bate |<center>?:?</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-05A" /> |- |<center>148.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |12/10/2018 |{{Bayraq|İngiltərə}} Keyt Karvaçinshi |<center>1:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-10-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/183/Karate1_Premier_League_-_Tokyo_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>149.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Li Avazeri |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>150.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-06A" /> |- |<center>151.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |06/11/2018 |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>4:3</center> | rowspan="6" |Dünya Çempionatı |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A">{{cite news|title=World Karate Championships — Madrid 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-11-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126042620/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/188/ResultBook_188_20190309_072813-compressed.pdf|archivedate=2020-11-26|url-status=live}}</ref> |- |<center>152.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UZB}} Dildor Annadurdiyeva |<center>4:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>153.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>5:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>154.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>155.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>156.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>1:1</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2018-07A" /> |- |<center>157.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |07/12/2018 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Seriya A — Şanxay |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2018-08A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Shanghai 2018 (Draw records)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2018-12-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/187/Karate1_Series_A_-_Shanghai_2018_draw_records.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>158.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Cənubi Koreya}} Junq Şin Su |<center>1:0</center> |1-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>159.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>1:0</center> |2-ci təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>160.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Katerina Biniç |<center>3:0</center> |3-cü təsəlliverici görüş |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>161.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |'''5-ci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2018-08A" /> |- |<center>162.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/01/2019 |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>0:1</center> |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-01-25|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624211009/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/262/ResultBook_262_20190127_164600.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>163.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |15/02/2019 |{{Bayraq|Rusiya}} Vihtoriya İsayeva |<center>4:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-02-15|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624210921/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/263/ResultBook_263_20190217_170834.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>164.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>3:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>165.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Nada Məhəmməd |<center>3:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>166.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>167.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-02A" /> |- |<center>168.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |01/03/2019 |{{Bayraq|MEX}} Saçiho Ramos Ahita |<center>3:3</center> |Karate-1 Seriya A — Zalsburq |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-03A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Salzburg 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-01|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065042/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/269/ResultBook_269_20190303_181830-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>169.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |28/03/2019 |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>4:5</center> |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Guadalajara 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-03-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200829122053/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/254/ResultBook_EKF_Seniors_2019.pdf|archivedate=2020-08-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>170.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |19/04/2019 |{{Bayraq|Sloveniya}} Kiti Smilyan |<center>8:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-04-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210510225524/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/264/Result_Book_K1_Rabat_2019.pdf|archivedate=2021-05-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>171.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Almaniya}} Yohanna Kner |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-05A" /> |- |<center>172.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |17/05/2019 |{{Bayraq|BEL}} Luana Debatti |<center>8:0</center> | rowspan="6" |Karate-1 Seriya A — İstanbul |1/32 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Istanbul 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-05-17|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/270/ResultBook_270_20190601_073837-compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>173.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|ABŞ}} Çeril Murfi |<center>1:0</center> |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>174.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>175.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>1:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>176.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>0:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>177.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>2:4</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2019-06A" /> |- |<center>178.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |07/06/2019 |{{Bayraq|CAR}} Denielle Van Vi |<center>10:2</center> | rowspan="2" |Karate-1 Çin Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Shanghai 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-06-07|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624212056/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/265/ResultBook_Shanghai_2019.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>179.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>0:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-07A" /> |- |<center>180.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> | rowspan="5" |29/06/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> | rowspan="5" |Avropa Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>181.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>7:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>182.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>6:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>183.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>184.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:5</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>185.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |06/09/2019 |{{Bayraq|Serbiya}} Marina Radiçeviç |<center>5:3</center> | rowspan="5" |Karate-1 Yaponiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Tojio 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-06|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065043/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/266/ResultBook_266_20190908_172310_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>186.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>187.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>188.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>189.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-08A" /> |- |<center>190.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="2" |20/09/2019 |{{Bayraq|İtaliya}} Mariya Kiara Qurrado |<center>9:0</center> | rowspan="2" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-09-20|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/272/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>191.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>1:4</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-09A" /> |- |<center>192.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |04/10/2019 |{{Bayraq|Braziliya}} Nataliya Spiqolon |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-10-04|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20191006232805/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/267/ResultBook_267_20191006_172401.pdf|archivedate=2019-10-06|url-status=live}}</ref> |- |<center>193.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>194.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>6:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>195.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Monteneqro}} Marina Rahoviç |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>196.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>5:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-10A" /> |- |<center>197.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |29/11/2019 |{{Bayraq|Belarus}} Marina Alehseyeva |<center>3:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 İspaniya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Madrid 2019 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2019-11-29|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/268/ResultBook_268_20191201_170649_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>198.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Əlcəzair}} Lamya Matub |<center>4:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>199.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>200.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Kanada}} Melissa Bratiç |<center>+:-</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>201.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>2:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2019-11A" /> |- |<center>202.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |10/01/2020 |{{Bayraq|CAR}} Danielle Van Vi |<center>9:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Seriya A — Santyaqo |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A">{{cite news|title=Karate-1 Series A — Santiago 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-10|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/375/ResultBook_Santiago_2020.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>203.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>204.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>1:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>205.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:1</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2020-01A" /> |- |<center>206.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |24/01/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Fransa Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Paris 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-01-24|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201021022137/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/377/ResultBook_377_20200126_170747.pdf|archivedate=2020-10-21|url-status=live}}</ref> |- |<center>207.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Serbiya}} Andriana Vasoviç |<center>8:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>208.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>209.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>5:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>210.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2020-02A" /> |- |<center>211.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |14/02/2020 |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Guzaliya Qafurova |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Dubai 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-14|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205831/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/380/ResultBook_K1_Dubai2020.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>212.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|MKD}} Angela Mojsovsa |<center>9:1</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>213.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Eda Eltemur |<center>5:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>214.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>215.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>3:3</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-03A" /> |- |<center>216.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |28/02/2020 |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>2:1</center> | rowspan="5" |Karate-1 Avstriya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Salzburg 2020 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2020-02-28|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210624205706/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/381/ResultBook_381_20200301_172438_compressed.pdf|archivedate=2021-06-24|url-status=live}}</ref> |- |<center>217.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>218.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TPE}} Jou Çao |<center>6:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>219.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>5:12</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>220.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Linq Tanq |<center>4:0</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2020-04A" /> |- |<center>221.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |12/03/2021 |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:2</center> | rowspan="4" |Karate-1 İstanbul Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Istanbul 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-03-12|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/470/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>222.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>223.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:5</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>224.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>10:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-01A" /> |- |<center>225.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="3" |30/04/2021 |{{Bayraq|İsveçrə}} Anna Hirt |<center>8:0</center> | rowspan="3" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Lisbon 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-04-30|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/468/ResultBook_Lisbon_2021_compressed.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>226.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Norveç}} Andrine Hilton |<center>7:2</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>227.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>1:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-02A" /> |- |<center>228.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |19/05/2021 |{{Bayraq|Kipr}} Teodosiya Qiamuhi |<center>5:0</center> | rowspan="5" |Avropa Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A">{{cite news|title=European Karate Championships — Porec 2018 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-05-19|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210611183430/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/473/ResultBook.pdf|archivedate=2021-06-11|url-status=live}}</ref> |- |<center>229.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>230.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>5:2</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>231.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|DEN}} Katrin Pedersen |<center>3:0</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>232.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yunanıstan}} Vasilihi Panetsidou |<center>3:0</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-03A" /> |- |<center>233.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="6" |07/08/2021 |{{Bayraq|Yaponiya}} Ayumi Uehusa |<center>4:1</center> | rowspan="6" |Olimpiya Oyunları |Qrup mərhələsi | |- |<center>234.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:2</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>235.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Qazaxıstan}} Sofiya Berultseva |<center>4:5</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>236.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|TUR}} Meltem Hocaoğlu |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi | |- |<center>237.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Çin}} Li Qonq |<center>7:2</center> |1/2 final mərhələsi | |- |<center>238.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:2</center> |'''gümüş medal qazandı''' | |- |<center>239.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="4" |02/10/2021 |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>1:0</center> | rowspan="4" |Karate-1 Rusiya Premyer Liqası |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Moscow 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-10-02|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065048/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/482/ResultBook_K1_PL_Moscow_2021.pdf|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>240.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>6:3</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>241.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>242.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İspaniya}} Adriana Qil Alvarez |<center>3:2</center> |'''bürünc medal qazandı''' |<ref name=":2021-04A" /> |- |<center>243.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |16/11/2021 |{{Bayraq|BEL}} Nəzrin Buqrin |<center>5:1</center> | rowspan="5" |Dünya Çempionatı |1/16 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A">{{cite news|title=World Karate Championships — Dubai 2021 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2021-11-16|url=https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707063759/https://www.sportdata.org/wkf/ausschreibungen/483/ResultBook.pdf|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> |- |<center>244.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>2:0</center> |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>245.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Anna Prezzoti |<center>4:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>246.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Avstriya}} Alisa Buçinqer |<center>10:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>247.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>3:3</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2021-05A" /> |- |<center>248.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |18/02/2022 |{{Bayraq|Almaniya}} Madelina Şroter |<center>2:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 BƏƏ Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Fujairah 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-02-18|url=https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/04ca3c11-efd8-4df0-9d3e-b9be3ca50241/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>249.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Yaponiya}} Kayo Someya |<center>4:3</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>250.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>1:1</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>251.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>4:1</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>252.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>5:2</center> |'''qızıl medal qazandı''' |<ref name=":2022-01A" /> |- |<center>253.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |22/04/2022 |{{Bayraq|Yunanıstan}} Kiriahi Kidonahi |<center>1:0</center> | rowspan="5" |Karate-1 Portuqaliya Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Matosinhos 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-04-22|url=https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728065049/https://ucarecdn.com/b50a976c-1bc0-4a2f-af04-0eb213f666b2/|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> |- |<center>254.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>4:0</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>255.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|SVK}} Miroslava Kopunova |<center>3:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>256.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>3:2</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>257.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>0:0</center> |'''gümüş medal qazandı''' |<ref name=":2022-02A" /> |- |<center>258.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |13/05/2022 |{{Bayraq|İsveç}} Alexandra Haaq |<center>6:4</center> | rowspan="5" |Karate-1 Rabat Premyer Liqası |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A">{{cite news|title=Karate-1 Premier League — Rabat 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-13|url=https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220729203619/https://www.fijlkam.it/images/eventi/files/Result%20book%20RABAT%202022%20PL.pdf|archivedate=2022-07-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>259.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|SVK}} Sara Krivdova |<center>3:4</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>260.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|Braziliya}} Barbara Hellen Rodriqes |<center>5:0</center> |1/4 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>261.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Morocco}} Nisrin Bruh |<center>3:4</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>262.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Misir}} Feryal Abdeləziz |<center>0:0</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-03A" /> |- |<center>263.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |25/05/2022 |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>1:3</center> |Avropa Çempionatı |1/8 final mərhələsi |<ref name=":2022-04A">{{cite news|title=European Karate Championships — Gaziantep 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-05-25|url=https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220529131947/https://ucarecdn.com/d03cb6fd-5ad5-43b0-864c-f08e1e001d43/|archivedate=2022-05-29|url-status=live}}</ref> |- |<center>264.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> | rowspan="5" |09/07/2022 |{{Bayraq|İsveçrə}} Yelena Kuirici |<center>9:1</center> | rowspan="5" |Dünya Oyunları |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A">{{cite news|title=World Games — Birmingham 2022 (Results)|author=World Karate Federation (WKF)|newspaper=www.sportdata.org|date=2022-07-09|url=https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|accessdate=24.07.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220710031759/https://swog2022.sportresult.com/hide/en/Root/ViewPdf/KTEWKUMITE68----------------------_C76B_3.0.pdf|archivedate=2022-07-10|url-status=live}}</ref> |- |<center>265.</center> | bgcolor="#9CEE99"|<center>Qəl.</center> |{{Bayraq|UKR}} Qalina Melni |<center>5:1</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>266.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:7</center> |Qrup mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>267.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|İtaliya}} Silviya Semerano |<center>1:3</center> |1/2 final mərhələsi |<ref name=":2022-05A" /> |- |<center>268.</center> | bgcolor="#FF9273"|<center>Məğ.</center> |{{Bayraq|Fransa}} Alizi Aqiyer |<center>4:8</center> |'''beşinci pillənin sahibi oldu''' |<ref name=":2022-05A" /> |} </center> == İctimai mövqeyi == İrina Zaretska 2022-ci il martın 1-də özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] səhifəsində [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğalı eləməsi]]nə münasibət bildirdi. O, ''"Rusiya hərbi gəmiləri, cəhənnəm ol!"'' başlıqlı paylaşımında [[Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]i tənqid elədi və insanların ölümündə onu günahlandırdı.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Arial">Моя професійна кар'єра це одне, але моя громадянська позиція така: «Русский военный корабль, иди нахуй !» <br><br> Україна - це моя батьківщина <br> Я тут народилася і живу. Тут мій дім, моя родина, мої друзі <br> І зараз в мене болить за нашу країну... <br> Болить за війну! <br> За кров і сльози тисячі людей що проливаються щоденно. За постріли, за вибухи ракет. За страх людей і ночі у холодних підвалах і бомбосховищах. За дітей … <br> Болить за весь той жах на який перетворилось життя моїх рідних і близьких... <br><br> А все через одного відморозка #ПутинХуйло <br> І сотні людей які підтримують його агресію або мільйони, що просто мовчать... <br><br> Це наша земля! Наша країна! <br> В нас найсильніші люди у світі ( і ми це не раз доводили у своїх поєдинках ) <br> Наразі у нас новий бій і будьте впевнені ми його обов’язково вистоїмо і переможемо.</div>}}|author=Ирина Зарецка|newspaper=www.instagram.com|date=01.03.2022|url=https://www.instagram.com/p/CaiShm7Luir/|accessdate=06.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220806115257/https://www.instagram.com/accounts/login/?next=/p/CaiShm7Luir/|archivedate=2022-08-06|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Irina_Zaretska İrina Zaretskanın] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/irinazaretska_/ İrina Zaretskanın] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Karate üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya karateçiləri]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında karateçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] erbjuz3srvbvuwq1l8wajqmiudarewv Eldar 0 412089 6564835 6246771 2022-08-06T08:07:48Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Ad}} '''Eldar''' — [[kişi]] [[ad]]ı. {{Adaşlar}} *[[Eldar Qasımov]] — azərbaycanlı müğənni, *[[Eldar Hacıyev]] — Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının (1997-ci il) üzvü. *[[Eldar Mamayev]] — rusiya futbolçusu, müdafiəçi. *[[Eldar Məmmədbəyli]] — *[[Eldar Qasımov (alim)]] — Tibb elmləri doktoru, professor *[[Eldar Zülfüqarov]] — professor, Azərbaycan Kooperasiya Universitetinin rektoru (2000-2011-ci illər). *[[Eldar Şəfiyev]] — Rəssamlar İttifaqının üzvü *'''[[Eldar Əliyev]]''' :*[[Eldar Əliyev (aktyor)|Eldar Əliyev]] — aktyor. :*[[Eldar Əliyev (balet ustası)|Eldar Əliyev]] — balet ustası. :*[[Eldar Əliyev (həkim)]] — həkim, alim. *[[Eldar İsmayıl]] — şair. *[[Eldar Həsənli]] — şair. *[[Eldar Fətəliyev]] — *[[Eldar Məsimov]] — *[[Eldar Ələkbərov]] — *[[Eldar Cangirov]] — *[[Eldar Süleymanov]] — ;Digər *[[Eldar armudu]] — == Həmçinin bax == *[[Eldarlı]] *[[Eldarov]] *[[Eldarzadə]] [[Kateqoriya:Kişi adları]] mcet4mmfrzkh7q0of3g9mbp3t0y481b Vani 0 414870 6564051 6403318 2022-08-05T15:05:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = Şəhər |rəsmi_adı = Vani |orijinal_adı = {{dil-ka|ვანი}} |tabesində = |ölkə = Gürcüstan |şəkli = Vani, Tavisupleba str..JPG |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = 60 |lat_dir = N|lat_deg = 42|lat_min = 05|lat_sec = 02 |lon_dir = E|lon_deg = 42|lon_min = 30|lon_sec = 43 |CoordAddon = type:city |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = 250 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = Diyar |region = İmereti |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = Bələdiyyə |icma = Vani |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = 1981 (şəhər növüu) |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = Gürcü dili |əhalisi = 3744 |siyahıyaalma ili = 2014 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkibi = xristianlar |etnoxronim = |saat qurşağı = +4 |DST = |telefon_kodu = 995 432 |poçt_indeksi = 1900 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = Vani, Georgia |rəsmi_saytı = |saytın dili = }} '''Vani''' ({{dil-ka|ვანი}}) — [[Gürcüstan]]ın [[İmereti diyarı]]nda, Sulori çayının sahilində (Rioni çayının qolu), [[Kutaisi]] şəhərinin 41&nbsp;km cənub-qərbində yerləşən şəhər. [[2014]]-ci ilin siyahıalmasına görə şəhərin əhalisi 3744 nəfərdir. Vani şəhəri 40 kənddən ibarət Vani bələdiyyəsinin (sahəsi 557&nbsp;km<sup>2</sup>, əhalisi 24.512 (2014)) mərkəzidir. == Tarixi == [[1947]]-ci ildə Vani şəhəri ətrafında aparılan arxeoloji qazıntı işləri zamanı (N.Xoştariya və O. Lortkifanidze) qədim [[Kolxida]] şəhərinə aid yaşayış məntəqəsi ilə bağlı artifaktlar tapılmışdır. Bu şəhərin adı məlum olmasa da, tarixi 4 dövrə ayrılır. E.ə. VII-VIII əsrlərdə Vani şəhərinin mədəni mərkəz olduğu fərz edilir. Vanin e.ə VII-VI əsrlərdəki tarixi qədim mədni qatlarla, taxta məmulatlarla, qurbangahlarla, qəbiristanlıqlarla təmsil olunur. Vaninin [[Kolxida]] şəhərinin siyasi mərkəzi olduğu güman olunur. E.ə. III-IV əsrlərdə Vani şəhərində xeyli qurbangah və daş tikili tikilmişdir. Müasir Vani şəhəri statusunu [[1981]]-ci ildə əldə etmişdir. Şəhərdə [[1985]]-ci ildə açılan tarix muzeyində Kolxidanın qədim tarixinə aid artifaktlar sərgilənir. == Qardaş şəhərlər == * {{bayraq|ABŞ}} Fallon, [[Nevada]], [[ABŞ]]<ref>{{cite web | title = Sister Cities International – 2013 Membership Directory | url = http://sister-cities.org/interactive-map/Vani%20Municipality,%20Georgia | access-date = 2015-07-29 | archive-date = 2016-03-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160303231819/http://sister-cities.org/interactive-map/Vani%20Municipality,%20Georgia | url-status = dead }}</ref> * {{bayraq|İsrail}} Aşkelon, [[İsrail]], [[2000]] <ref>{{cite web | title = Municipality of Vani | url = http://vani.org.ge/files/upload-file/pdf/sisters.pdf | access-date = 2015-07-29 | archive-date = 2013-08-20 | archive-url = https://web.archive.org/web/20130820015312/http://vani.org.ge/files/upload-file/pdf/sisters.pdf | url-status = unfit }}</ref> * {{bayraq|ABŞ}} Prosser, Vaşinqton, [[ABŞ]], [[2010]] <ref>{{cite web | title = Municipality of Vani | url = http://sister-cities.org/interactive-map/Vani%20Municipality,%20Georgia | access-date = 2015-07-29 | archive-date = 2016-03-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20160303231819/http://sister-cities.org/interactive-map/Vani%20Municipality,%20Georgia | url-status = dead }}</ref> * {{bayraq|Ukrayna}} Amvrosievka, [[Ukrayna]], [[2011]] <ref>{{cite web | title = Municipality of Vani | url = http://vani.org.ge/media/id/52 | access-date = 2015-07-29 | archive-date = 2012-04-25 | archive-url = https://web.archive.org/web/20120425235742/http://vani.org.ge/media/id/52 | url-status = unfit }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Sulori Vani FC]] == Xarici keçidlər == * [http://www.museum.ge/web_page/index.php?id=6 Otar Lordkipanidze Vani Arxeologiya Muzeyi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110721030850/http://www.museum.ge/web_page/index.php?id=6 |date=2011-07-21 }} * [http://www.archaeological.org/webinfo.php?page=10037&entrynumber=140 Vani ABŞ Arxeologiya İnsititutunun saytında] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070313225515/http://www.archaeological.org/webinfo.php?page=10037&entrynumber=140 |date=2007-03-13 }} {{Gürcüstan şəhərləri}} [[Kateqoriya:Gürcüstan şəhərləri]] 6zdkgjchua7zbgz5f7zuoilw3rjx9md Kateqoriya:Kriptoqraflar 14 414950 6564537 3333411 2022-08-05T20:20:10Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Kriptoqrafiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] rhmajht9wst4vm7gdqupx5gd72zpr3g AEK Larnaka FK 0 418008 6564070 6547892 2022-08-05T15:19:22Z EVRRVE. 219485 Loqo əlavə edildi wikitext text/x-wiki {{futbol klubu | klubun tam adı = ''Αθλητική Ένωση Κίτιον'' | ölkə = {{CYP}} | başlıq = {{bayraq|Kipr}} AEK Larnaka FK | emblem =AEK Larnaka FK loqo.png | rəngləri = | ləqəbi = | yaranma tarixi = [[1994]] | stadionu = | tutumu = | prezidenti = | baş məşqçisi = [[İmanyol İdyakez]] | liqa = First Division (I) | mövsüm = 2021/22 | sıra = 2. | pattern_la1 = _aeklarnaca2122h | pattern_la2 = _pumaligastriped2122wb | pattern_la3 = | pattern_b1 = _aeklarnaca2122h | pattern_b2 = _pumaligastriped2122wb | pattern_b3 = | pattern_ra1 = _aeklarnaca2122h | pattern_ra2 = _pumaligastriped2122wb | pattern_ra3 = | pattern_sh1 = | pattern_sh2 = | pattern_so1 = | pattern_so2 = | leftarm1 = DDFF00 | leftarm2 = FFFFFF | body1 = DDFF00 | body2 = | rightarm1 = DDFF00 | rightarm2 = FFFFFF | shorts1 = 009150 | shorts2 = 000000 | shorts3 = | socks1 = DDFF00 | socks2 = FFFFFF | socks3 = |ölçü=0.80}} '''AEK Larnaka FK''' – [[Kipr]]in futbol klubu. == Tarixi == == İstinadlar == [[Kateqoriya:Kipr futbol klubları]] [[Kateqoriya:1994-cü ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə futbol klubları]] <references />{{futbol klubu-qaralama}} 995bz8rul2tbhfz2lh1og6lla2qjeif Yevgeni Polivanov 0 421363 6564386 6010299 2022-08-05T19:04:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı}} '''Yevgeni Dmitriyeviç Polivanov''' ({{Dil-ru|Евге́ний Дми́триевич Полива́нов}}; {{DVTY}}) — rus [[dilçi]], [[şərqşünas]] və [[poliqlot]]. Əsərlərini [[Yapon dili|yapon]], [[Çin dili|çin]], [[Özbək dili|özbək]] və [[Dunqan dili|dunqan]] dillərində yazmışdır. Əsərlərində nəzəri [[dilçilik]] və poetika kimi mövzulara yer vermişdir. Polivanov SSRİ torpaqlarında yaşayan xalqların dillərinin yazı sistemlərinin inkişaf etdirilməsində iştirak etmişdir. [[Yapon dili]]nin kirilləşdirilməsi üçün tərtib etdiyi [[Polivanov sistemi]] [[SSRİ]]-də rəsmi olaraq qəbul edilmişdi. Polivanov sistemindən hələ də müasir Rusiyada rəsmən istifadə olunur. Polivanov həmçinin Manas dastanını qırğız dilindən rus dilinə tərcümə etmişdir. Polivanov yapon dilini və onun dialektlərini öyrənmişdir. [[1917]]-ci ildə Rusiya vətəndaş müharibəsində əvvəlcə menşeviklərin tərəfində olmuş, daha sonra bolşeviklərin tərəfinə keçmişdir. O, [[1917]]-[[1918]]-ci illərdə Xarici İşlər Komissarlığında, 1921-ci ildə Kominterndə işləmişdir.<ref>[http://www.orinst.ox.ac.uk/research/jap-ling/files/uwano.talk.pdf] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110930052101/http://www.orinst.ox.ac.uk/research/jap-ling/files/uwano.talk.pdf |date=2011-09-30 }} Uwano, Zendo. 2009. On the Reconstruction of Japanese Accents. Talk given at the Research Centre for Japanese Language and Linguistics, University of Oxford</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Dilçilik-qaralama}} {{xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Rusiya dilçiləri]] 1bp59q3bqlt07x04zebrpqfs97p95ml Şen Ko 0 422451 6564552 6544637 2022-08-05T20:22:53Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Şen Ko''' və ya '''Şen Kuo''' (Çin dilində:沈括 Shěn Kuò, 1031–1095) — İntibah dövründə yaşamış, ensiklopedik biliyə malik Çin alimi. Onun elmi fəaliyyəti riyaziyyat, astronomiya, meteorologiya, geologiya, zoologiya, botanika, farmakologiya, aqronomluq, etnoqrafiya və kartoqrafiya kimi elm sahələrini əhatə etmişdi. Şen Ko eyni zamanda özünü diplomat, general, maliyyə naziri, dövlət müfəttişi, hidromeliorasiya sahəsində mühəndis, ixtiraçı, şair və musiqiçi kimi də göstərmişdi.<ref name="needham 1986 volume 4 part 2 33">Needham (1986), Volume 4, Part 2, 33.</ref> == Gənclik illəri == Şen Konun anasının böyük qardaşı hərbi işlər üzrə mütəxəssis, Xu Tsyan Tszin ("Hərbi rəislər üçün traktat", 《虎钤经》) əsərinin müəllifi Syuy Dun (許洞/许洞, ок. 976 — ок. 1016) idi. Şen Ko heç vaxt məşhur dayısını görməmişdi, lakin dayısının evinə gəlməsi bu gənc üçün xüsusilə faydalı oldu, o, bütün günlərini dayısının zəngin kitabxanasında keçirirdi. Bu kitabxanada həm də Syuy Dunun əlyazmaları saxlanılırdı. Şen Konun anası gözəl təhsil almışdı və o, oğlunun təlim və tərbiyəsi iə müntəzəm olaraq məşğul olurdu. Şen Konun atası Şen Çjou (沈周, 978–1051), əyalət məmuru idi. 1040-cı ildən başlayaraq Şen Çjou Sıçyan əyalətində, sonralar isə Aomın əyalətində çalışmışdı. Ailəsi onunla birlikdə yaşayış yerini dəyişirdi və balaca Şen Ko müxtəlif səviyyəli məişət və təbiət şəraitini müşahidə etmək imkanına malik idi. Uşaqlıqda zəif orqanizmə malik olan Şen Ko hələ erkən yaşlarında farmakologiya ilə, Cənubi Çinin müxtəlif landşaftı ilə tanışlıq isə topoqrafiya ilə maraqlanmağa başlamışdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * Шэнь Ко Записи бесед в Мэнси. Пер. фрагментов с кит. и примеч. И. А. Алимова //Петербургское востоковедение. СПб., 2002. Вып. 10. С.60–74. * Алимов И. А. Шэнь Ко и его сборник "Записи бесед в Мэнси" //Петербургское востоковедение. СПб., 2002. Вып. 10. С.50–59. * Anderson, James A. (2008). "'Treacherous Factions': Shifting Frontier Alliances in the Breakdown of Sino-Vietnamese Relations on the Eve of the 1075 *Border War," in Battlefronts Real and Imagined: War, Border, and Identity in the Chinese Middle Period, 191–226. Edited by Don J. Wyatt. New York: Palgrave MacMillan. ISBN 978-1-4039-6084-9. * Barnhart, Richard. "Marriage of the Lord of the River: A Lost Landscape by Tung Yüan," Artibus Asiae. Supplementum (Volume 27, 1970): 3–5, 7, 9, 11–60. * Biderman, Shlomo and Ben-Ami Scharfstein. (1989). Rationality in Question: On Eastern and Western Views of Rationality. Leiden: E.J. Brill. ISBN 90-04-09212-9. * Bielenstein, Hans. (1986). "Wang Mang, the Restoration of the Han Dynasty, and Later Han," in The Cambridge History of China: Volume I: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220, 223–290. Edited by Denis Twitchett and Michael Loewe. Cambridge: [[Cambridge University Press]]. ISBN 0-521-24327-0. * Bodde, Derk (1991). Chinese Thought, Society, and Science: The Intellectual and Social Background of Science and Technology in Pre-modern China. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-1334-5 == Xarici keçidlər == * [http://www.chinaculture.org/gb/en_madeinchina/2003-09/24/content_72415.htm {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070409190926/http://www.chinaculture.org/gb/en_madeinchina/2003-09/24/content_72415.htm |date=2007-04-09 }} Shen Kuo at Chinaculture.org] * [http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Printonly/Shen_Kua.html Shen Kuo at MacTutor] * [http://rosettastone.wordpress.com/2006/04/30/shen-kuos-bamboo-shoots/ Shen Kuo's "Bamboo Shoots"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20061119091209/http://rosettastone.wordpress.com/2006/04/30/shen-kuos-bamboo-shoots/ |date=2006-11-19 }} [[Kateqoriya:1031-ci ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:1095-ci ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Metafiziklər]] [[Kateqoriya:Çin alimləri]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] 2pmfmjsp55g1ce6xnin7uk28732mmrl Azərbaycan Quru Qoşunlarının inventarı 0 423063 6563856 6563735 2022-08-05T12:36:18Z Smorkach 24 250539 /* Zirehli transportyor */ wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90|T-90S]] || {{RUS}} || [[Şəkil:Т-90М.jpg|220px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80BV.jpg|220px]] |[[Tank]]||15 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72|T-72 Aslan]]<br />[[T-72|T-72 SIM-2]]<br />[[T-72|T-72B]] || {{SSRİ}}<br />{{AZE}}<br />{{ISR}}|| [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|220px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-64BV mod.1987.jpg|220px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|220px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3|BMP-3M]] || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2|BMP-2M]] || {{SSRİ}}<br />{{RUS}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1|BMP-1K]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|220px]] |Desantın döyüş maşını |41 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80#Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]]<br />[[BTR-70|BTR-70M]] || {{SSRİ}}<br />{{UKR}} || [[Şəkil:BTR-70D Kyiv 2018.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra|Otokar Kobra 2]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:070225-M-4393H-041.jpg|220px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[BRM-1K]] |{{USSR}} |[[Fayl:TB2015ExhibitionP2-36.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |20 | |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} ===Yük maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} === Mühəndis istehkam qurğuları === {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya və taktiki raketlər == === Taktiki və Ballistik Raketlər === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |} === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[Trlg-230|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |20 | |- |[[LAR-160|Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:רקטת כידון קסום.jpg|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[LAR-160]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|150x150px]] |30 | |- |[[BM-21 Qrad|KRL-122]] |{{PAK}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Baku military parade krl 122.jpg|150x150px]] |Naməlum |Ural yük maşınına quraşdırılmışdır |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |Naməlum<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2022-03-23 PA ATMOS 001.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[2S7 Pion]] |{{SSRİ}}<br />{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[Cardom]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:Stryker fie 120.jpg|150x150px]] |Naməlum | |- |[[SPEAR MK2]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] siplbj09ei1bx32n7j5i7jlj1zmh56m 6564118 6563856 2022-08-05T16:03:20Z Smorkach 24 250539 /* MRAP */ wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90|T-90S]] || {{RUS}} || [[Şəkil:Т-90М.jpg|220px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80BV.jpg|220px]] |[[Tank]]||15 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72|T-72 Aslan]]<br />[[T-72|T-72 SIM-2]]<br />[[T-72|T-72B]] || {{SSRİ}}<br />{{AZE}}<br />{{ISR}}|| [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|220px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-64BV mod.1987.jpg|220px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|220px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3|BMP-3M]] || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2|BMP-2M]] || {{SSRİ}}<br />{{RUS}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1|BMP-1K]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|220px]] |Desantın döyüş maşını |41 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80#Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]]<br />[[BTR-70|BTR-70M]] || {{SSRİ}}<br />{{UKR}} || [[Şəkil:BTR-70D Kyiv 2018.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra#Cobra II|Otokar Kobra II]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:070225-M-4393H-041.jpg|220px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[BRM-1K]] |{{USSR}} |[[Fayl:TB2015ExhibitionP2-36.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |20 | |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} ===Yük maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} === Mühəndis istehkam qurğuları === {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya və taktiki raketlər == === Taktiki və Ballistik Raketlər === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |} === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[Trlg-230|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |20 | |- |[[LAR-160|Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:רקטת כידון קסום.jpg|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[LAR-160]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|150x150px]] |30 | |- |[[BM-21 Qrad|KRL-122]] |{{PAK}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Baku military parade krl 122.jpg|150x150px]] |Naməlum |Ural yük maşınına quraşdırılmışdır |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |Naməlum<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2022-03-23 PA ATMOS 001.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[2S7 Pion]] |{{SSRİ}}<br />{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[Cardom]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:Stryker fie 120.jpg|150x150px]] |Naməlum | |- |[[SPEAR MK2]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] 6xhlcd4sxel2t15kn1mu7b5tj2w8u1s 6564276 6564118 2022-08-05T18:25:32Z Smorkach 24 250539 /* Tanklar */ wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90|T-90S]] || {{RUS}} || [[Şəkil:Т-90М.jpg|220px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80BV.jpg|220px]] |[[Tank]]||15 ||Ukraynadan alınıb.Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72|T-72 Aslan]]<br />[[T-72|T-72 SIM-2]]<br />[[T-72|T-72B]] || {{SSRİ}}<br />{{AZE}}<br />{{ISR}}|| [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|220px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-64BV mod.1987.jpg|220px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|220px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3|BMP-3M]] || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2|BMP-2M]] || {{SSRİ}}<br />{{RUS}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1|BMP-1K]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|220px]] |Desantın döyüş maşını |41 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80#Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]]<br />[[BTR-70|BTR-70M]] || {{SSRİ}}<br />{{UKR}} || [[Şəkil:BTR-70D Kyiv 2018.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra#Cobra II|Otokar Kobra II]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:070225-M-4393H-041.jpg|220px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[BRM-1K]] |{{USSR}} |[[Fayl:TB2015ExhibitionP2-36.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |20 | |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} ===Yük maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} === Mühəndis istehkam qurğuları === {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya və taktiki raketlər == === Taktiki və Ballistik Raketlər === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |} === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[Trlg-230|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |20 | |- |[[LAR-160|Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:רקטת כידון קסום.jpg|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[LAR-160]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|150x150px]] |30 | |- |[[BM-21 Qrad|KRL-122]] |{{PAK}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Baku military parade krl 122.jpg|150x150px]] |Naməlum |Ural yük maşınına quraşdırılmışdır |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |Naməlum<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2022-03-23 PA ATMOS 001.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[2S7 Pion]] |{{SSRİ}}<br />{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[Cardom]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:Stryker fie 120.jpg|150x150px]] |Naməlum | |- |[[SPEAR MK2]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] 9biszwvrwyr645f62rierq0lg1wjy6o 6564289 6564276 2022-08-05T18:40:04Z Smorkach 24 250539 /* Döyüş texnikası */ wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90|T-90S]] || {{RUS}} || [[Şəkil:Т-90М.jpg|220px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80BV.jpg|220px]] |[[Tank]]||15 ||Ukraynadan alınıb.Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72|T-72 Aslan]]<br />[[T-72|T-72 SIM-2]]<br />[[T-72|T-72B]] || {{SSRİ}}<br />{{AZE}}<br />{{ISR}}|| [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|220px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-64BV mod.1987.jpg|220px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|220px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3|BMP-3M]] || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2|BMP-2M]] || {{SSRİ}}<br />{{RUS}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1|BMP-1K]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|220px]] |Desantın döyüş maşını |41 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80#Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]]<br />[[BTR-70|BTR-70M]] || {{SSRİ}}<br />{{UKR}} || [[Şəkil:BTR-70D Kyiv 2018.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra#Cobra II|Otokar Kobra II]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:070225-M-4393H-041.jpg|220px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[BRM-1K]] |{{USSR}} |[[Fayl:TB2015ExhibitionP2-36.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |20 | |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} == Yük maşınları == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} == Mühəndis istehkam qurğuları == {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya və taktiki raketlər == === Taktiki və Ballistik Raketlər === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |} === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[Trlg-230|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |20 | |- |[[LAR-160|Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:רקטת כידון קסום.jpg|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[LAR-160]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|150x150px]] |30 | |- |[[BM-21 Qrad|KRL-122]] |{{PAK}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Baku military parade krl 122.jpg|150x150px]] |Naməlum |Ural yük maşınına quraşdırılmışdır |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |Naməlum<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2022-03-23 PA ATMOS 001.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[2S7 Pion]] |{{SSRİ}}<br />{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[Cardom]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:Stryker fie 120.jpg|150x150px]] |Naməlum | |- |[[SPEAR MK2]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] 7rbdjq8qxzhbp7f5d6cfiq5k94p1ub1 6564303 6564289 2022-08-05T18:42:11Z Smorkach 24 250539 /* Artileriya və taktiki raketlər */ wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90|T-90S]] || {{RUS}} || [[Şəkil:Т-90М.jpg|220px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80BV.jpg|220px]] |[[Tank]]||15 ||Ukraynadan alınıb.Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72|T-72 Aslan]]<br />[[T-72|T-72 SIM-2]]<br />[[T-72|T-72B]] || {{SSRİ}}<br />{{AZE}}<br />{{ISR}}|| [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|220px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-64BV mod.1987.jpg|220px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|220px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3|BMP-3M]] || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2|BMP-2M]] || {{SSRİ}}<br />{{RUS}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1|BMP-1K]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|220px]] |Desantın döyüş maşını |41 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80#Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]]<br />[[BTR-70|BTR-70M]] || {{SSRİ}}<br />{{UKR}} || [[Şəkil:BTR-70D Kyiv 2018.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra#Cobra II|Otokar Kobra II]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:070225-M-4393H-041.jpg|220px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[BRM-1K]] |{{USSR}} |[[Fayl:TB2015ExhibitionP2-36.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |20 | |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} == Yük maşınları == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} == Mühəndis istehkam qurğuları == {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya və taktiki raketlər == === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[Trlg-230|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |20 | |- |[[LAR-160|Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:רקטת כידון קסום.jpg|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[LAR-160]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|150x150px]] |30 | |- |[[BM-21 Qrad|KRL-122]] |{{PAK}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Baku military parade krl 122.jpg|150x150px]] |Naməlum |Ural yük maşınına quraşdırılmışdır |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |Naməlum<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2022-03-23 PA ATMOS 001.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[2S7 Pion]] |{{SSRİ}}<br />{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[Cardom]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:Stryker fie 120.jpg|150x150px]] |Naməlum | |- |[[SPEAR MK2]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |} == Taktiki raketlər == {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] 3tnrpja9q3wqbz9hotz0aom4tremx5l 6564307 6564303 2022-08-05T18:42:32Z Smorkach 24 250539 wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90|T-90S]] || {{RUS}} || [[Şəkil:Т-90М.jpg|220px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80BV.jpg|220px]] |[[Tank]]||15 ||Ukraynadan alınıb.Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72|T-72 Aslan]]<br />[[T-72|T-72 SIM-2]]<br />[[T-72|T-72B]] || {{SSRİ}}<br />{{AZE}}<br />{{ISR}}|| [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|220px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-64BV mod.1987.jpg|220px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|220px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3|BMP-3M]] || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2|BMP-2M]] || {{SSRİ}}<br />{{RUS}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1|BMP-1K]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|220px]] |Desantın döyüş maşını |41 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80#Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]]<br />[[BTR-70|BTR-70M]] || {{SSRİ}}<br />{{UKR}} || [[Şəkil:BTR-70D Kyiv 2018.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra#Cobra II|Otokar Kobra II]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:070225-M-4393H-041.jpg|220px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[BRM-1K]] |{{USSR}} |[[Fayl:TB2015ExhibitionP2-36.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |20 | |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} == Yük maşınları == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} == Mühəndis istehkam qurğuları == {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |Zirehli buldozer |- |[[Tosun]] |{{TUR}} | |15 |Zirehli buldozer |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} | |20 |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} | |10 |Zirehli avtomobillə atılan körpü |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |Mühəndis maşını |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |Zirehli körpü layneri |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |Mina təmizləmə maşını |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} | |18 |Zirehli təmir və bərpa maşını |} == Artileriya == === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[Trlg-230|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |20 | |- |[[LAR-160|Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:רקטת כידון קסום.jpg|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[LAR-160]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|150x150px]] |30 | |- |[[BM-21 Qrad|KRL-122]] |{{PAK}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Baku military parade krl 122.jpg|150x150px]] |Naməlum |Ural yük maşınına quraşdırılmışdır |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |Naməlum<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2022-03-23 PA ATMOS 001.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[2S7 Pion]] |{{SSRİ}}<br />{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[Cardom]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:Stryker fie 120.jpg|150x150px]] |Naməlum | |- |[[SPEAR MK2]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |} == Taktiki raketlər == {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] 4388cv7y8tfmx7nfta5mfqj18nqu0yi 6564333 6564307 2022-08-05T18:45:04Z Smorkach 24 250539 wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90|T-90S]] || {{RUS}} || [[Şəkil:Т-90М.jpg|220px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80BV.jpg|220px]] |[[Tank]]||15 ||Ukraynadan alınıb.Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72|T-72 Aslan]]<br />[[T-72|T-72 SIM-2]]<br />[[T-72|T-72B]] || {{SSRİ}}<br />{{AZE}}<br />{{ISR}}|| [[Şəkil:Russia Arms Expo 2013 (531-07).jpg|220px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-64BV mod.1987.jpg|220px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|220px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3|BMP-3M]] || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2|BMP-2M]] || {{SSRİ}}<br />{{RUS}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1|BMP-1K]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|220px]] |Desantın döyüş maşını |41 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80#Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]]<br />[[BTR-70|BTR-70M]] || {{SSRİ}}<br />{{UKR}} || [[Şəkil:BTR-70D Kyiv 2018.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra#Cobra II|Otokar Kobra II]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:070225-M-4393H-041.jpg|220px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[BRM-1K]] |{{USSR}} |[[Fayl:TB2015ExhibitionP2-36.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |20 | |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:BRDM2 VS 2008 2.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|150px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Paradbaku98.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|150x150px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|153x153px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|148x148px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|150x150px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} == Yük maşınları == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} == Mühəndis istehkam qurğuları == {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Qeydlər !Şəkil !Sayı |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |Zirehli buldozer |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |- |[[Tosun]] |{{TUR}} |Zirehli buldozer | |15 |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi | |20 |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} |Zirehli avtomobillə atılan körpü | |10 |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |Mühəndis maşını |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |Zirehli körpü layneri |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |Mina təmizləmə maşını |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} |Zirehli təmir və bərpa maşını | |18 |} == Artileriya == === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[Trlg-230|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |20 | |- |[[LAR-160|Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:רקטת כידון קסום.jpg|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[LAR-160]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|150x150px]] |30 | |- |[[BM-21 Qrad|KRL-122]] |{{PAK}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Baku military parade krl 122.jpg|150x150px]] |Naməlum |Ural yük maşınına quraşdırılmışdır |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |Naməlum<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2022-03-23 PA ATMOS 001.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[2S7 Pion]] |{{SSRİ}}<br />{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[Cardom]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:Stryker fie 120.jpg|150x150px]] |Naməlum | |- |[[SPEAR MK2]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |} == Taktiki raketlər == {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] shvj1sntvhrdmlacdva6geguoipml07 6564411 6564333 2022-08-05T19:17:27Z Smorkach 24 250539 /* Döyüş texnikası */ wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90|T-90S]] || {{RUS}} || [[Şəkil:Т-90М.jpg|220px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-80BV.jpg|220px]] |[[Tank]]||15 ||Ukraynadan alınıb.Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-72|T-72 Aslan]]<br />[[T-72|T-72 SIM-2]]<br />[[T-72|T-72B]] || {{SSRİ}}<br />{{AZE}}<br />{{ISR}}|| [[Şəkil:TankBiathlon2016opening-26.jpg|220px]] |[[Tank]]||613 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- |[[T-62]],[[T-64]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T-64BV mod.1987.jpg|220px]] |[[Tank]]||100 ||Silahlanmadan yığışdırılıb.<ref>https://m.lenta.ru/news/2010/10/18/t72/</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|220px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3|BMP-3M]] || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2|BMP-2M]] || {{SSRİ}}<br />{{RUS}} || [[Şəkil:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1|BMP-1K]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|220px]] |Desantın döyüş maşını |41 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80#Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]]<br />[[BTR-70|BTR-70M]] || {{SSRİ}}<br />{{UKR}} || [[Şəkil:BTR-70D Kyiv 2018.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra#Cobra II|Otokar Kobra II]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:070225-M-4393H-041.jpg|220px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[BRM-1K]] |{{USSR}} |[[Fayl:TB2015ExhibitionP2-36.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |20 | |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:Interpolitex 2010 (333-54).jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|220px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 24.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|220px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|220px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|220px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} == Yük maşınları == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} == Mühəndis istehkam qurğuları == {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Qeydlər !Şəkil !Sayı |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |Zirehli buldozer |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |- |[[Tosun]] |{{TUR}} |Zirehli buldozer | |15 |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi | |20 |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} |Zirehli avtomobillə atılan körpü | |10 |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |Mühəndis maşını |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |Zirehli körpü layneri |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |Mina təmizləmə maşını |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} |Zirehli təmir və bərpa maşını | |18 |} == Artileriya == === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[Trlg-230|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |20 | |- |[[LAR-160|Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:רקטת כידון קסום.jpg|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[LAR-160]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|150x150px]] |30 | |- |[[BM-21 Qrad|KRL-122]] |{{PAK}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Baku military parade krl 122.jpg|150x150px]] |Naməlum |Ural yük maşınına quraşdırılmışdır |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |Naməlum<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2022-03-23 PA ATMOS 001.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[2S7 Pion]] |{{SSRİ}}<br />{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[Cardom]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:Stryker fie 120.jpg|150x150px]] |Naməlum | |- |[[SPEAR MK2]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |} == Taktiki raketlər == {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] gsxgdjj59fbvsr48lfazzswfvkrdacj 6564647 6564411 2022-08-05T22:17:30Z Seryozniy442 252410 /* Döyüş texnikası */ wikitext text/x-wiki '''Azərbaycan Silahlı Qüvvələri Quru Qoşunları''' — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin tərkib hissəsi. Hazırda Azərbaycanda Quru Qoşunları mövcud olsa da bu qoşunların vahid komandanlığı yoxdur. [[Azərbaycan Quru Qoşunları|Quru Qoşunları]] beş ordu korpusundan və bilavasitə Müdafiə Nazirliyinə tabe olan briqadalardan ibarətdir. == Piyada silahı == === Tapançalar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Zigana]]|| {{TUR}}/{{AZE}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Zigana.jpg|150px]] || Azərbaycan [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|MSN]] ilə imzalanmış müqavilə çərçivəsində TİSAŞ Lİsenziyası əsasında MODİAR(Azərbaycan) və TİSAŞ(Türkiyə) şirkətlərinin birgə istehsalı. Zigana K və Zigana F modelləri «nou-hau» olaraq Azərbaycanda Zəfər, Zəfər-K, İnam adı altında istehsal olunur.<ref>https://ordu.az/az/news/161906/zefer-yaxin-doyusun-qorxunc-silahidir</ref> |- |[[Glock 19]] |{{AUT}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Glock 19.JPG|center|140x140px]] |2013-cü ildə 160 ədəd alınıb.<ref>https://kaspi.az/az/avstriya-azerbaycana-160-eded-glock-tapancasi-satib/</ref> |- |[[Jericho 941]] |{{ISR}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Jericho 941F.jpg|center|155x155px]] | |- |[[Beretta 92]] |{{ITA}} |[[Tapança]] |[[Fayl:Beretta-92FS.jpg|146x146px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə edilir.Həmçinin [[Türkiyə]]də lisenzya alınaraq istehsal edilən [[Yavuz 16]] versiyası mövcuddur. |- | [[Makarov PM]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Пистолет Макарова.png|150px]] || Ordunun standart tapançası. Azərbaycan istehsalı tapançalarla əvəz olunacaq. |- |[[SPP-1]] |{{USSR}} |[[Tapança|Sualtı tapança]] |[[Fayl:4,5-мм подводный пистолет СПП-1М - 70-летию победы в Сталинградской битве на территории ФГУП "ЦНИИТОЧМАШ" 01.jpg|150x150px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə edilirlər.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[Steçkin avtomatik tapançası]] || {{SSRİ}} || [[Tapança]] || [[Şəkil:Stechkin APS.jpg|150px]] || Məhdud sayda istifadə olunur<ref>https://ordu.az/az/news/163391</ref> |- | [[AK-74|AK-74U]] || {{SSRİ}} || [[Karabin]] || [[Şəkil:Aks74u.png|150px]] || Ordunun standart avtomatik silahı |- | [[MP5|Heckler & Koch MP5]] || {{GER}}{{TUR}} {{AZE}} | [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:MP5.jpg|150px]] | [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarma]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlılar]] tərəfindən istifadə olunur. Türkiyə Almanyadan lisenziya alaraq bu silahları istehsal etmişdir.Azərbaycan isə Türkiyədən bu silahların istehsalı üçün lisenziya almışdır. |- | [[Uzi|IMI Uzi]] || '''{{ISR}}'''|| [[Avtomatik silah]] || [[Şəkil:Uzi_1.jpg|150px]] || 2008-ci ildən [[İsrail]]<nowiki/>dən digər texnika və silahlarla bərabər 9 mm-lik “Uzi” tapança-pulemyotları da əldə olunub. Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin əsasən [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Bölmələri]] tərəfindən istifadə olunur. |} === Hücum tüfəngi === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[EM-14]] || {{AZE}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:EM-14.jpg|150px]] || Azərbaycanda istehsal olunan ilk [[NATO]] kalibrlı (5.56x45mm) avtomat.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309035655/http://az.azeridefence.com/em-14-az%C9%99rbaycan-nato-kalibrli-avtomatin-istehsalina-baslayir-foto/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[AZTEX AR-15]] |{{AZE}} |[[Hücum silahı]] | |[[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi Nazirliyinin]] AZTEX şirkəti tərifindən istehsal olunur.[[Amerika Birləşmiş Ştatları]] İstehsalı AR-15 avtomatına əsaslanır.<ref>https://ordu.az/ru/news/153357/azerbaycan-silahli-quvvelerinin-yerli-ar-15-aztex-tufengi-ekspert-</ref> |- | [[Xəzri (avtomat)|Xəzri]]|| {{RUS}}{{AZE}}|| [[Hücum silahı]] || | Xəzri adı verilən bu silah, [[AK-74|AK-74M]]-in təkmilləşdirilmiş versiyasıdır və Rusiyadan lisenziyası alınaraq Azərbaycanda istehsal olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309040947/http://az.azeridefence.com/nazir-az%C9%99rbaycan-ak-74-d%C9%99n-imtina-etm%C9%99y%C9%99c%C9%99k/ |url-status=dead }}</ref> |- | [[AK-74]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Ak74assault.jpg|150px]] ||Ordunun standart hücum silahı. |- | [[AKM]] || {{SSRİ}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:AKM automatkarbin - 7,62x39mm.jpg|150px]] || |- |[[APS]] |{{USSR}} |[[Hücun silahı|Sualtı hücum silahı]] |[[Fayl:APS underwater rifle REMOV.jpg|155x155px]] |Dəniz piyadaları tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- | [[IMI Tavor TAR-21]] || {{ISR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:Tavor-21-CTAR-pic001.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi təyinatlılar]] və Polis dəstələri tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |access-date=2015-10-22 |archive-date=2016-03-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160308222400/http://www.ssm.gov.tr/home/quick/press/Documents/200808.pdf |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Tavor X95]] |{{ISR}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:Tavor X-95S-SMG (7321761154).jpg|152x152px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] və [[Dəniz piyadası]] tərəfindən istifadə edilir. |- | [[M16]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:M16a4lh6.jpg|150px]] || [[XTD]] və [[Azərbaycan sülhməramlı qüvvələri|Sülhməramlılar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[M4]] || {{USA}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:PEO_M4_Carbine_RAS_M68_CCO.png|150px]] || Xüsusi təyinatlılar tərəfindən istifadə olnur. |- |[[AK-105]] |{{RUS}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:AK-105 Avtomat Kalashnikova.jpg|152x152px]] |[[AK-74M]]-in karabina versiyası.[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>http://www.smallarmsreview.com/display.article.cfm?idarticles=1301</ref> |- | [[Heckler & Koch G36|Heckler & Koch G3]] || {{GER}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:DCB Shooting G3 pictures.jpg|150px]] || [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur.Türkiyədən satın alınıb. |- | [[MPT-76]] || {{TUR}} || [[Hücum silahı]] || [[Şəkil:MKEK MPT-76.png|150px]] || Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur. |- |[[SİG SG 552 Commando]] |{{SWI}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:SIG-552-p1030041.jpg|143x143px]] |[[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istehsal olunur. |- |[[Zastava M21]] |{{SRB}} |[[Hücum silahı]] |[[Fayl:M21 Zastava.png|144x144px]] |Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr tərəfindən istifadə olunur.<ref>https://balkanmonitor.wordpress.com/2011/02/24/zastava-arms-signs-30-million-tech-transfer-deal-with-azerbaijan/</ref> |} === Pulemyotlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[HP-7.62]] || {{AZE}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:HP-7.62.jpg|150px]] || PKM-in bir növü.<ref name=":0">http://www.armyrecognition.com/idef_2013_news_coverage_report_pictures_video/azerbaijan_machine_guns_up-7.62_and_hp-7.62_will_be_demonstrated_at_idef_2013_0205134.html</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |access-date=2015-10-23 |archive-date=2015-10-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151020072659/http://az.azeridefence.com/hp-7-62-azerbaycanin-milli-hucum-pulemyotu-fotolar/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[IWI Negev]] |{{ISR}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:IWI-Negev-Zachi-Evenor-01-black.jpg|151x151px]] |Ordunun standart yüngül pulemyotu. |- |[[FN Minimi]] |{{BEL}} |[[Yüngül pulemyot]] |[[Fayl:Minimi.jpg|148x148px]] | |- | [[RPK|RPK-74]]|| {{SSRİ}} || [[Yüngül pulemyot]] || [[Şəkil:Soviet RPK-74.JPEG|150px]] || Ordunun standart pulemyotu. |- | [[PK (silah)|PK pulemyotu]] || {{SSRİ}} || [[Ağır pulemyot|Pulemyot]] || [[Şəkil:7,62_KK_PKM_Helsinki_2012.JPG|150px]] || Azərbaycan istehsalı pulemyotlarla əvəz olunması planlaşdırılır. |- |[[MG 3]] |{{GER}} {{TUR}} |[[Yüngül pulemyot|Pulemyot]] |[[Fayl:BundeswehrMG3 noBG.png|148x148px]] |Türkiyədən az miqdarda alınıb. |- |[[M60 (pulemyot)]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:MPAC Mk 3 M60 Machine Gun.jpg|148x148px]] | |- |[[M2 Browning]] |{{USA}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:Browning M2 VS.jpg|148x148px]] |Çoxu [[MRAP|MRAPlara]] quraşdırılıb. |- | [[DŞK]]|| {{SSRİ}}|| [[Ağır pulemyot]] || [[Fayl:Afghan dshk.jpg|150x150px]]|| |- |[[NSV pulemyotu]] |{{SSRİ}} |[[Ağır pulemyot]] |[[Fayl:NSV machine gun-02.jpg|148x148px]] |Ordunun standart ağır pulemyotu. |} === Snayper tüfəngləri === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[Yırtıcı (snayper tüfəngi)|Yırtıcı]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yırtıcı (snayper tüfəngi).jpg|150px]] || Yarı avtomatik snayper tüfəngi. |- | [[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Yalquzaq-azeri.jpg|150px]] || Ordunun əsas qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[Vaşaq(Snayper)]] |{{AZE}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Yalquzaq (snayper tüfəngi)|Yalquzaq]] ailəsinin yeni nümunəsi olaraq hazırlanmışdır.<ref>https://ordu.az/az/news/122165/azerbaycan-vasaq-snayperini-teqdim-etdi-foto</ref> |- | [[Kalekalıp KNT-308]] || {{TUR}}/{{AZE}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:KNT 308 Scope.jpg|150px]] || Lisenziya altında Azərbaycanda istehsal olunur. |- | [[JNG-90]] || {{TUR}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Bora-12 (MKEK JNG-90).jpg|150px]] || Sərhəd keşikçiləri və [[Jandarma (Azərbaycan)|Jandarmalar]] tərəfindən istifadə olunur. |- | [[Draqunov snayper tüfəngi|Draqunov]] || {{SSRİ}}|| [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:SVD Dragunov.jpg|150px]] || Azərbaycan istehsalı snayperlərlə əvəz olunacaq. |- | [[VSS Vintorez]] || {{RUS}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:51AirborneRegiment49.jpg|150px]] || |- |[[Orsis T-5000]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ORSIS T-5000 (11).jpg|152x152px]] | |- |[[RPA Rangemaster]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Rangemaster .50 tactical rifle.jpg|129x129px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9">https://ordu.az/az/news/153418/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-i-yazi</ref><ref name=":10">https://ordu.az/az/news/153419/dsx-nin-silahlanmasinda-movcud-olan-snayper-tufengleri-herbi-ekspert-ii-yazi</ref> |- |[[Accuracy International Arctic Warfare]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Accuracy International AW .338 LM 4thNovSniperCompetition21.jpg|border|151x151px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Accuracy International AW 50]] |{{GBR}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:AW50.png|163x163px]] |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Edge 308 LKRM]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] | | |- |[[Barrett M82]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Şəkil:Barrett-M82-latrun-exhibition-1.jpg|151x151px]] | |- |[[Chey TAC M300]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:CheyTacIntervention.jpg|151x151px]] | |- | [[Remington Model 700]] || {{USA}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Remington Model 700.jpg|150px]] || Xüsusi təyinatlıların standart snayper tüfəngi. |- |[[M110 Snayper tüfəngi|M110]] |{{USA}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:M110 ECP Left.jpg|149x149px]] |<ref>http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[Steyr SSG M1]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- |[[Steyr SSG 08]] |{{AUT}} |[[Snayper tüfəngi]] |[[Fayl:Interpolitex 2011 (405-8).jpg|border|147x147px]] | |- | [[PSL]] || {{ROM}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:PSL_rifle.jpg|150px]] || |- |[[OM 50 Nemesis]] |{{SWI}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] və [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur. |- |[[MACS M4]] |{{HRV}} |[[Snayper tüfəngi]] | |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti və]] [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr]] tərəfindən istifadə olunur<ref name=":9" /><ref name=":10" /> |- | [[Sako TRG]] || {{FIN}} || [[Snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Sako TRG-42.jpg|150px]] || |- | [[İstiqlal (snayper tüfəngi)|İstiqlal]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Istiglal.jpg|150px]] || Ordudakı standart [[14.5×114mm]] və [[12.7x108mm]] [[giliz]]li anti-material snayper tüfəngi. |- | [[Mübariz (snayper tüfəngi)|Mübariz]] || {{AZE}} || [[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] || [[Şəkil:Mübariz (silah).jpg|150px]] || Qurmalı snayper tüfəngi. |- |[[OSV-96]] |{{RUS}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:ОСВ-96 12,7-мм снайперская винтовка - МАКС-2009 02.jpg|152x152px]] | |- |[[NTW-20]] |{{ZAF}} |[[Snayper tüfəngi|Anti-material snayper tüfəngi]] |[[Fayl:NTW-20 rifle.jpg|152x152px]] | |} === Qumbaraatan === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !! Qeydlər |- | [[RBG]] || {{SRB}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:Rgb.JPG|150px]] || <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |access-date=2021-12-08 |archive-date=2021-12-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211208184812/https://az.info-about.net/423308/1/rbg.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Milkor MGL]] |{{ZAF}}/{{AZE}} |Qumbaraatan |[[Fayl:Milkor MGL.jpg|border|150x150px]] | |- | [[AGS-30]] || {{RUS}}/{{AZE}} || Qumbaraatan || [[Şəkil:AGS-30 maks2009.jpg|150px]] || |- |[[AGS 17]] |{{USSR}} |Qumbaraatan |[[Fayl:AGS-17 at Tank Biathlon 2014 02.jpg|150x150px]] | |- |[[GP-25]] |{{USSR}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-25 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |- |[[GP-30]] |{{USSR}} {{RUS}} |Lüləli qumbaraatan |[[Fayl:GP-30 at Tula State Museum of Weapons.jpg|149x149px]] |Əsasən avtomatlara quraşdırılır.<ref name=":12">http://cast.ru/products/articles/sily-spetsialnykh-operatsiy-azerbaydzhana.html</ref> |} === Tank əleyhinə silahlar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Növü !! Şəkil !Sayı!! Qeydlər |- | [[Qaya (qumbaraatan)|Qaya]]|| {{AZE}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:Qaya.jpg|150px]] | || RPG-7-nin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Qaya qumbaraatanı silahlanmaya qəbul edilmişdir.Müxtəlif ölkələrə ixrac edilib. |- | [[RPG-7]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qumbaraatanı]]|| [[Şəkil:RPG-7 detached.jpg|150px]] | || |- |[[RPG-26]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə əl qubaraatanı]] |[[Fayl:Tula State Museum of Weapons (79-59) (cropped) RPG-26.jpg|border|150x150px]] | | |- | [[9K111 Fagot]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:9M111 AT-4 Spigot.jpg|150px]] | || "TƏİR" (Tank əleyhinə idarəolunan raket kompleksi) olaraq da tanınır. |- | [[9M113 Konkurs]]|| {{SSRİ}}|| [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Flickr - Israel Defense Forces - Russian-Made Missile Found in Hezbollah Hands.jpg|150px]] | || |- |[[9K115 Metis]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Metis-M1 (2).jpg|151x151px]] | | |- | [[B-300]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]]|| [[Şəkil:Shipon001.jpg|150px]] | || Yenidən başlatma qurğusu məhdud saydadır.<ref name=":5">http://armstrade.sipri.org/armstrade/page/trade_register.php</ref> |- |[[AT-1K Raybolt]] |{{KOR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] | |70 |70 ədəd başlatma qurğusu və raketlər çatdırılıb. |- |[[Lahat TƏİR|Lahat]] |{{ISR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Şəkil:LAHAT.jpg|150px]] |100 |[[Mil Mi-17]]<nowiki/>lərə quraşdırılıb. |- |[[MILAN]] |{{FRA}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:MILAN-VBLB.jpg|151x151px]] | |Məhdud saydadır. |- |[[Skif]] |{{UKR}} {{BLR}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] |[[Fayl:Skif ATGM.jpg|152x152px]] |100 | |- | [[9M133 Kornet]]|| {{RUS}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:9M133 Kornet.JPG|150px]] |Təxminən 100 ədəd|| 2009-2010-cu illərdə Rusiyadan satın alınıb. |- | [[Spayk (TƏİR)|Spike]]|| {{ISR}} || [[Tank əleyhinə idarəolunan raket]] || [[Şəkil:SPIKE ATGM.jpg|150px]] |350 Spike-LR 250 Spike-NLOS |Bəziləri [[Mil Mi-17]] və Plasan Sand Catlara quraşdırılıb. |- |[[Xrizantema (TƏRK)]] |{{RUS}} |[[Tank əleyhinə idarəolunan raket|Tank əleyhinə özüyeriyən raket kompleksi]] |[[Fayl:Khrizantema 1.jpg|149x149px]] |37 |2014-cü ildə 10 ədəd Xrinzantema-S sifariş verildi.2015-ci ilin iyununda ilk partiya təhvil verildi.2017-ci ildə 12 ədəd Xrinzantema-S partiyası təhvil verildi. |- |[[MT-12 Rapira]] |{{USSR}} |[[Tank əleyhinə top]] |[[Fayl:Недельное 20180510 151522 v1.jpg|151x151px]] |72 |2002-də {{UKR}}-dan alındılar. |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{USSR}} |[[Divizion topu]] |[[Fayl:Д-44 Краснослободск.jpg|149x149px]] |100 | |} == Döyüş texnikası == === Tanklar === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[T-90|T-90S]] || {{RUS}} || [[Şəkil:T-90A 12april Alabino 01.jpg|220px]] |[[Tank]]|| 200 ||2011-ci ildə "Rosoboroneksport"la bağlanmış müqavilə əsasında 100 ədəd tank alındı.Daha sonra müqavilə uzadıldı və rəsmi olmayan məlumatlara görə 100 ədəd daha tank alındı.<ref>https://virtualaz.org/bugun/64835</ref><ref>http://tass.ru/politika/1208918</ref> |- | [[T-72|T-72 Aslan]]<br />[[T-72|T-72 SIM-2]]<br />[[T-72|T-72B]] || {{SSRİ}}<br />{{AZE}}<br />{{ISR}}|| [[Şəkil:TankBiathlon2016opening-26.jpg|220px]] |[[Tank]]||~600 ||Ümumilikdə Sovet mirasından başqa 261 ədəd T-72 tipli tank satın alınıb: <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref>İsrailin Elbyt Systems şirkəti tərəfindən modernləşdirilib. Tank, GPS/INS naviqasiyası, müasir atış idarə sistemi, [[zireh]] və s. ilə təchiz olunub.2020 Qarabağ müharibəsində Ermənistanın 79 T-72 tankı ələ keçirilib.<ref>https://sputnik.az/20201201/Ermnistann-mhv-ediln-v-qnimt-gtrln-texnikalarn-siyahisi-aciqlandi-425612334.html</ref> |- | [[T-55]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:T55 Afghanistan.JPG|220px]] |[[Tank]]|| 150 ||1993-1994-cü illərdə Ukraniyadan alınıb, itkilər məlum olmasa da hal-hazırda aktiv deyil.Tank parkında ehtiyatdadır. <ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref name=":7">http://www.armyrecognition.com/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_forces_uk/azerbaijan_azerbaijani_army_land_ground_armed_defense_forces_military_equipment_armored_vehicle_inte.html </ref>[[İkinci Qarabağ müharibəsi]] dövründə modernizə edilmiş və müasir nişangahlarla təchiz edilmiş T-55 tanklarının hərəkətli artileriya qurğusu kimi istifadə edildiyinə dair sosial şəbəkələrdə görüntülər mövcuddur.<ref>https://modern.az/az/news/283381/qarabagda-tanklarinin-boyuk-qismini-itiren-ermenistan-kohne-t-55-leri-telime-cixardi</ref> |} === Piyada döyüş maşınları === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil ! Növü!! Sayı !! Qeydlər |- | [[BMP-3|BMP-3M]] || {{RUS}} || [[Şəkil:BMP-3 - ETIF-2010 (5).jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 118 || Vesna-K termal görüşü ilə birlikdə.2013-cü ildəki müqaviləyə əsasən 119 ədəd çatmalı idi.<ref>https://baku.ws/politics/100706</ref> |- | [[BMP-2|BMP-2M]] || {{SSRİ}}<br />{{RUS}} || [[Şəkil:BMP-2 of Russian Ground Forces.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 30+ || 200+ BMP-2 sərhəd qoşunları tərəfindən istifadə edilir.İsrailin Elbit Systems şirkəti ilə modernləşdirilmişdir.30+ istifadədə geri qalanlar strateji ehtiyatlar anbarında |- | [[BMP-1|BMP-1K]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Bmp-1-DMSC9112086 JPG.jpg|220px]] |[[Piyadanın döyüş maşını]]|| 43 || 80 ədəd strateji ehtiyatlar anbarında. |- |[[BMD-1|BMD-1]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Bmd-1 ifv.jpg|220px]] |Desantın döyüş maşını |41 | |} === Zirehli transportyor === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[BTR-80#Rusiya istehsalı olan BTR-82A zirehli transportyoru|BTR-82A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Interpolitex 2011 (402-41).jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |230 |2013-2018-ci illərdə 230 ədəd alınıb. |- |[[BTR-80|BTR-80A]] |{{RUS}} |[[Şəkil:Military parade in Baku on an Army Day.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |187 |2007-2008-ci illərdə 70<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>,2008-2010-cu illərdə isə 117 ədəd alınıb<ref>https://armstrade.org/pages/main/databases/index.shtml</ref>. |- | [[BTR-80]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Russian BTR-80 APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |210 |Ukrayna və Belarusdan alınıb. |- | [[BTR-3]] || {{UKR}} || [[Şəkil:BTR-3, Kyiv 2021, 11.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 3 || |- | [[BTR-70]]<br />[[BTR-70|BTR-70M]] || {{SSRİ}}<br />{{UKR}} || [[Şəkil:BTR-70D Kyiv 2018.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 259<ref>https://iz.ru/1066374/leonid-nersisian/protivostoianie-chto-izvestno-o-boevom-potentciale-vs-armenii-i-azerbaidzhana</ref> || [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi|Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] və Cənubi Afrika Respublikasının EWT şirkəti tərəfindən "Şimşək" sistemi ilə modernləşdirilib. Sistemə silah yuvası, elektro-optik nişangah, sursat qutusu, əl ilə idarəetmə pultu, idarəetmə paneli, komanda mərkəzi və s. daxildir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-07-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140705061347/http://az.apa.az/xeber_Azerbaycanin_Ukraynadan_aldigi_BTR-70__230000.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[BTR-60]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:BTR-60PB NVA.JPG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |25 | |- | [[BTR-D]] || {{SSRİ}} || [[Şəkil:Btr-d Belarus.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]]|| 11 || |- |[[MT-LB]] |{{SSRİ}} |[[Şəkil:Soviet MT-LB.JPEG|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |336 | |} === MRAP === {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !! Şəkil !Növü!! Sayı !! Qeydlər |- |[[Tufan zirehli maşını|Tufan]] |{{AZE}} | [[Şəkil:tufan zirehli masini1.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |<ref>https://ted.az/az/view/news/26202/ordumuzun-istifadesinde-olan-tufan-zirehli-herbi-avtomobilinin-texniki-gostericilerinbsp</ref> |- |[[İldırım zireh|İldırım]] |{{AZE}}{{ZAF}} |[[Şəkil:ILDIRIM-MRAP-personnel-carrier-EDM-May-21-2018-600x411.webp|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum |[[Mobile Land System]] və [[MODİAR]]<nowiki/>ın birgə istehsalıdır.<ref>https://axar.az/news/gundem/110677.html</ref> |- |[[Marauder]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Parad 878.jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Matador]] |{{ZAF}}{{AZE}} |[[Şəkil:Day of the Armed Forces of Azerbaijan 2011 (2).jpg|220px]] |[[MRAP]] |110<ref name=":5" /> |Lisenziya ilə Azərbaycanda istehsal olunur. |- |[[Otokar Kobra#Cobra II|Otokar Kobra II]] |{{TUR}} |[[Şəkil:OtokarCobraII.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |- |[[Cougar]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:070225-M-4393H-041.jpg|220px]] |[[MRAP]] |4 |Sülhməramlılar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":4">http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-ordularinda-yeni-[[zireh]]li-n%C9%99qliyyat-vasit%C9%99l%C9%99ri-arasdirma/{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> |- |[[BPM-97]] |{{RUS}} |[[Fayl:BPM-97.jpg|220px]] |[[MRAP]] |Naməlum | |} === Döyüş kəşfiyyat maşınları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Növü !Sayı !Qeydlər |- |[[BRM-1K]] |{{USSR}} |[[Fayl:TB2015ExhibitionP2-36.jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |20 | |- |[[BRDM-2]] |{{USSR}} |[[Fayl:Interpolitex 2010 (333-54).jpg|220px]] |[[Zirehli kəşfiyyat-keşik maşını]] |88 |Müdafiə Sənayesi Nazirliyi tərəfindən modernizasiya edilən BRDM-2, ZKDM olaraq da tanınır.<ref>{{cite web|url=http://survincity.com/2012/06/ronaldo-azerbaijani-modernization-brdm-2/|title=«Ronaldo» — Azerbaijani modernization BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://warfaretech.blogspot.com/2014/11/azerbaijans-brdm-2-upgrade-zkdm.html|title=Azerbaijan's BRDM-2 Upgrade: ZKDM|publisher=|accessdate=6 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|title=Azerbaijan maintains modernization of BTR-70 and BRDM-2|publisher=|accessdate=6 December 2015|archive-date=27 December 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151227050324/http://en.azeridefence.com/azerbaijan-maintains-modernization-of-btr-70-and-brdm-2/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] [[Gürzə patrul maşını|Gürzə]] 2 |{{AZE}} |[[Şəkil:Gürzə.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |30+ |«Gürzə» patrul maşınının xüsusi təyinatlı qüvvələr üçün yanlarda 7,62&nbsp;mm, üzərində 12.7mm çaplı pulemyotla silahlandırılmış modifikasiyası ilə yanaşı, tank əleyhinə idarə olunan raket kompleksləri ilə silahlandırılmış «Bəbir» və avtomatik qumbaraatanlarla silahlandırılmış «Əqrəb» adlı iki ayrı modifikasiyası da var.Gürzə <ref>{{cite web|url=http://xebersayti.com/2013/04/17/az%C9%99rbaycan-istehsali-h%C9%99rbi-masin-gurz%C9%99/|title=Azərbaycan istehsalı Gürzə patrul maşını|accesstime=06 December 2015}}</ref><ref>{{cite web|url=http://liderxeber.az/1383.html|title=Azərbaycanda istehsal olunan «Gürzə» patrul maşını üzərinə Türkiyə şirkətinin döyüş modulu quraşdırılır|accesstime=06 December 2015|access-date=6 December 2015|archive-date=4 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304105349/http://liderxeber.az/1383.html|url-status=dead}}</ref>Gürzə 2-nin sələfindən əsas fərqi [[ASELSAN]] şirkətinin istehsal etdiyi [[SARP]] döyüş modulundan istifadə etməsidir.<ref>https://ordu.az/az/news/127013/azerbaycanin-zirehli-masinlari--gurze-2-taktiki-kesfiyyat-patrul-masini-–-herbi-ekspert-fotolar</ref> |- |[[AZCAN Huron APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan Huron Azerbaijan APC.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.<ref>https://news.milli.az/country/566463.html</ref> |- |[[AZCAN Sentry APC]] |{{AZE}}{{CAN}} |[[Şəkil:AzCan sentry Apc.png|220px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |Azərbaycan-Kanada Korparasiyası olan AZCAN Defence Solutions tərəfindən istehsal edilmişdir.İlk dəfə [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Qarabağ]]<nowiki/>a səfəri zamanı görüntüləniblər.Bəzi mənbələr [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər Nazirliyi]] tərəfindən istifadə olunduğunu bildirir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |access-date=2021-12-25 |archive-date=2021-12-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20211225135636/https://mediapost.az/prezidentin-cebrayil-yollarinda-idare-etdiyi-avtomobil-haqda-ekspert |url-status=dead }}</ref> |- |[[Titan D]] |{{CAN}} |[[Şəkil:Titan-D_APC_4x4_armoured_vehicle_personnel_carrier_INKAS_UAE_defense_industry_925_001.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Titan S]] |{{CAN}} |[[Şəkil:New Titan-S 6x6-APC from Inkas Vehicles from United Arab Emirates 925 001.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |Naməlum |İşğaldan azad olunmuş ərazilərdə aktiv xidmətdədir.<ref name=":11">https://defencehub.live/threads/inkas-titan-s-4×4-apc-enters-service-with-azerbaijani-state-border-service-in-karabakh.5629/</ref> |- |[[Otokar Kobra]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 24.jpg|220px]] |[[Zirehli transportyor]] |350 |<ref name=":3">http://www.today.az/view.php?id=86202</ref> |- |[[Otokar ZPT|Otokar APV]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory Parade 7.jpg|Military_vehicles_of_Azerbaijan_at_the_2020_Victory_Parade_7|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |200 |<ref name=":3" /> |- |[[Otokar Engerek]] |{{TUR}} |[[Şəkil:Military vehicles of Azerbaijan at the 2020 Victory parade 35.jpg|220px]] |[[Zirehli maşın]] |? |[[Çevik Hərəkat Dəstəsi]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>Maron [@Maron1918] (10 December 2020). "Azerbaycan Devlet Sınır Servisi Çevik Harekat (ÇHD) personelleri ağır makineli tüfek DŞK ve 7.62 mm PKM ile donatılmış Otokar Engerek taktik araçla. t.co/1Fr32i4mdD" (Tweet) (in Turkish). Retrieved 30 October 2021 – via Twitter.</ref> |- |[[Sand Cat]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Military parade 2018 22.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |120 |Silahlanmada müxtəlif versiyalarından istifadə edilir<ref>https://ordu.az/az/news/147456</ref> |- |[[Storm Rider]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Plasan-New-StormRider-2021_01_mail-copy-scaled.jpg|220px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>https://azeridefence.com/azərbaycan-israildən-stormrider-zirehli-masinlari-alib/</ref> |- |[[Humvee]] |{{ABŞ}} |[[Şəkil:060322-N-5438H-018 U.S. Army soldiers assigned to the Bravo Battery 3rd Battalion 320th Field Artillery Regiment along with Iraq Army soldiers from the 1st Battalion 1st Brigade 4th Division perform a routine patrol.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |100+ |Sülhməramlılar və daxili qoşunlar tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1" /> |- |[[Renault Sherpa 2]] |{{FRA}} |[[Şəkil:Festival automobile international 2012 - Renault Sherpa light Scout - 008.jpg|frameless|220px]] |[[Zirehli maşın]] |Naməlum |<ref>http://www.euracom.ru/news/page663.php</ref> |- |[[AIL Storm]] |{{ISR}} |[[Şəkil:02252 парад.jpg|frameless|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |80 |[[Azərbaycan Respublikası Daxili Qoşunları|Daxili Qoşunlar]] tərəfindən ən çox istifadə olunanur.<ref name=":2">http://vk.com/military_az?z=photo-2466663_309045007%2Falbum-2466663_00%2Frev</ref> |- |[[AIL Abir]] |{{ISR}} |[[Şəkil:Abir2.jpg|frameless|220px]] |[[Yüngül yük maşını]] |30 |<ref>https://ordu.az/az/news/169287/silahlanmamizda-movcud-olan-israil-istehsali-m462--abir-dar-kucelerde-manevr-ustunluyu</ref> |- |[[Land Rover Defender]] |{{GBR}} |[[Şəkil:Land Rover Defender 110 patrol vehicles.jpg|frameless|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |110 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160315150859/http://en.trend.az/azerbaijan/politics/2016577.html |url-status=dead }}</ref> |- |[[Land Rover Wolf]] |{{GBR}} |[[Fayl:Land Rover Wolf 90 right after release.jpg|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum | |- |[[UAZ 469]] |{{USSR}} |[[Fayl:UAZ-469 new.jpg|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |Naməlum |Bəziləri [[Gəncə Avtomobil Zavodu]]<nowiki/>dunda yığılıb. |- |[[Mercedes-Benz G-Class]] |{{GER}} |[[Şəkil:Bundeswehr MB Wolf.jpg|frameless|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |43 |[[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] tərəfindən istifadə olunur.<ref name=":1">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/39235 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304052543/http://news.az/articles/politics/39235 |url-status=dead }}</ref> |- |[[Tarpan Honker]] |{{POL}} |[[Şəkil:PL Tarpan Honker MIL car.JPG|frameless|220px]] |[[Yolsuzluq maşını]] |3 | [[ANAMA]] tərəfindən istifadə olunur.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.apa.az/news/286541 |access-date=2015-12-08 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309172732/http://az.apa.az/news/286541 |url-status=dead }}</ref> |} == Yük maşınları == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Qeydlər |- |[[Kamaz 6560]] |{{RUS}} |[[Fayl:Interpolitex2015part2-31.jpg|147x147px]] | |- |[[Kamaz 4310|Kamaz 6350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KamAZ-6350 truck, 2011.jpg|150x150px]] | |- |[[Kamaz 5350]] |{{RUS}} |[[Fayl:KAMAZ-5350 military truck of Russia.jpg|149x149px]] | |- |[[Kamaz 4326]] |{{RUS}} |[[Fayl:Bangladesh Police Kamaz 4326 truck (25939663853).jpg|148x148px]] | |- |[[Qaz 3308]] |{{RUS}} |[[Fayl:GAZ truck in Azerbaijan.JPG|150x150px]] | |- |[[Unimog]] |{{GER}} |[[Fayl:2009-07-04 Unimog U4000-ÖBH - 12. Jägerbataillon.jpg|149x149px]] |Türkiyədən alınıb.Piyadaların daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Mersedes-Benz Atego]] |{{GER}} |[[Fayl:MB1725-EA.jpg|150x150px]] |Piyada və silah-sursat daşınmasında istifadə olunur. |- |[[Ural 4320]] |{{USSR}} |[[Fayl:Ural-4320, 12. Internationales Maritimes-Fahrzeugtreffen, Ribnitz-Damgarten ( 1060471).jpg|150x150px]] | |} == Mühəndis istehkam qurğuları == {| class="wikitable" |+ !Adı !İstehsalçı !Qeydlər !Şəkil !Sayı |- |[[FNSS Kunduz]] |{{TUR}} |Zirehli buldozer |[[Fayl:Kunduz (2).jpg|152x152px]] |15 |- |[[Tosun]] |{{TUR}} |Zirehli buldozer | |15 |- |[[MEMATT]] |{{TUR}} |Uzaqdan idarə olunan minatəmizləmə vasitəsi | |20 |- |[[FNSS Samur]] |{{TUR}} |Zirehli avtomobillə atılan körpü | |10 |- |[[BREM-1M]] |{{RUS}} |[[T-90]] şassisi üzərində qurulmuş zirehli təmir və bərpa maşını |[[Fayl:BREM-1M armoured repair and recovery vehicle.JPG|153x153px]] |? |- |[[IMR-3M]] |{{RUS}} |Mühəndis maşını |[[Fayl:Obstacle clearing vehicle IMR-3 during the "Armiya 2021" exhibition.jpg|155x155px]] |? |- |[[MTU-90]] |{{RUS}} |Zirehli körpü layneri |[[Fayl:MTU-90 3.jpg|153x153px]] |? |- |[[IMR-2]] |{{USSR}} |T-72 şassisi üzərində qurulmuş mühəndislik maşını |[[Fayl:IMR, Инженерная машина разграждения ИМР, Saint-Petersburg pic2.JPG|153x153px]] |? |- |[[TMM-6]] |{{USSR}} |Ağır mexanikləşdirilmiş körpü |[[Fayl:TMM-6 bridgelayer 01.jpg|152x152px]] |? |- |[[Aardvark JSFU]] |{{GBR}} |Mina təmizləmə maşını |[[Fayl:Aardvark demining vehicle.JPEG|153x153px]] |10 |- |[[BTS-5B]] |{{UKR}} |Zirehli təmir və bərpa maşını | |18 |} == Artileriya == === Reaktiv Yaylım Atəş Sistemləri === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Polonez RYAS|Polonez]] |{{BLR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Polonez MLRS (05).jpg|frameless|150x150px]] |10 | |- |[[TOS-1]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|Odsaçan]] |[[Şəkil:Azeri TOS-1, parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151007002708/http://en.apa.az/xeber_russia_to_deliver_another_batch_of_tos-1_211838.html |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.vestnik-rm.ru/news-4-5037.htm</ref> |- |[[Smerç (silah)|BM-30 Smerç]] |{{RUS}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri "Smerch", parade in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |50 |<ref>http://sputniknews.com/military/20130618/181729816/Russia-Shipping-Arms-Worth-1-Bln-to-Azerbaijan--Report.html</ref> https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |- |[[T-122 Sakarya]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RoketsanIDEF2015 (7).JPG|frameless|150x150px]] |40 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151130114236/http://az.azeridefence.com/naxcivanda-t-122-sakarya-raketleri-ile-atislar-kecirilib/ |url-status=dead }}</ref><ref>http://musavat.com/news/son-xeber/azerbaycan-yeni-raket-sistemi-alib_126855.html?welcome=1</ref> |- |[[T-300 Qasırğa]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Kasirga rocket system from Roketsan at IDEF2015 (cropped).JPG|frameless|150x150px]] |20 |<ref>http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycan-turkiy%C9%99d%C9%99n-uzaq-m%C9%99nzilli-raket-sisteml%C9%99ri-alib/{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2015-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151116154010/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-ordusunun-dusmeni-qorxuya-salan-artilleriya-sistemleri-fotolar/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-09-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160925205632/http://az.azeridefence.com/az%C9%99rbaycanin-qasirgasi-hazir/ |url-status=dead }}</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |access-date=2015-12-09 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309163120/http://az.azeridefence.com/ilk-qasirga-az%C9%99rbaycana-t%C9%99hvil-verildi-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[Trlg-230|TRLG-230]] |{{TUR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |20 | |- |[[LAR-160|Extra]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Military parade in Baku 2013 10.JPG|frameless|150x150px]] |30 |Lynx MRL üçün 50 ədəd "Extra" mərmisi alınıb.<ref name=":5" /> |- |[[LAR-160|LYNX]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:רקטת כידון קסום.jpg|frameless|150x150px]] |80 |<ref>http://www.military-today.com/artillery/azerbaijan_lynx.htm</ref> |- |[[LAR-160]] |{{ISR}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Azeri LAR-160, parade in Baku, 2013.JPG|150x150px]] |30 | |- |[[BM-21 Qrad|KRL-122]] |{{PAK}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Baku military parade krl 122.jpg|150x150px]] |Naməlum |Ural yük maşınına quraşdırılmışdır |- |[[Qrad (silah)|BM-21 Qrad]] |{{SSRİ}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:BM-21.JPG|frameless|150x150px]] |126 | |- |[[RM-70|RM-70 Vampir]] |{{CZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:RM-70 Vampire 4D.jpg|150px]] |30 |<ref>https://www.evnreport.com/spotlight-karabakh/arms-supplies-to-armenia-and-azerbaijan</ref> <ref>{{cite web|url=http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|title=Azərbaycan yeni artilleriya sistemlərini təlimdə sınaqdan çıxarır|publisher=Azeri Defence|date=18 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017|archive-date=2017-09-23|archive-url=https://archive.today/20170923104750/http://az.azeridefence.com/azerbaycan-yeni-artilleriya-sistemlerini-telimde-sinaqdan-cixarir-foto/|url-status=dead}}</ref> |- |[[Leysan (silah)|Leysan]] |{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] |[[Şəkil:Leysan silahı.png|frameless|150x150px]] |Naməlum<ref>http://oxu.az/war/93016?fb_comment_id=896103633810181_896128033807741#f90702f3a7e78a</ref> | |- |[[TR-107|TBR-107]] |{{TUR}}<br/>{{AZE}} |[[Reaktiv yaylım atəş sistemi|RYAS]] | |30<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.313news.net/news/a-2531.html |access-date=2015-12-12 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305032740/http://az.313news.net/news/a-2531.html |url-status=dead }}</ref> | |} === Özüyeriyən Artilleriya Qurğuları === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[T-155 Fırtına]] |{{TUR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Firtina obus kzlsngr.JPG|frameless|150x150px]] |36 |<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news/196551 |access-date=2015-12-10 |archive-date=2014-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140309174652/http://en.apa.az/news/196551 |url-status=dead }}</ref> |- |[[ATMOS 2000]] |{{ISR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2022-03-23 PA ATMOS 001.jpg|frameless|150x150px]] |5 | |- |[[152mm Sph DANA|SpGH DANA]] |{{CZE}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Akce Cihelna 2014 H06. Dana.jpg|150px]] |100 |<ref>{{cite web|url=http://mod.gov.az/az/news/genismiqyasli-telimlerin-doyus-atisli-merhelesi-icra-olunub-20030.html|title=Genişmiqyaslı təlimlərin döyüş atışlı mərhələsi icra olunub|publisher=[[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]|date=21 sentyabr 2017|accessdate=22 sentyabr 2017}}</ref> |- |[[2S31 Vena]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S31 Vena at "Engineering Technologies 2010" forum (2).jpg|frameless|150x150px]] |18<ref name=":8" /> | |- |[[2S19 Msta-S]] |{{RUS}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S19, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |18 |<ref name=":8">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://news.az/articles/politics/80559 |access-date=2015-12-11 |archive-date=2013-06-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130622031448/http://news.az/articles/politics/80559 |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S9 Nona S]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:2S9 Nona in Saint-Petersburg.jpg|frameless|150x150px]] |19 | |- |[[2S7 Pion]] |{{SSRİ}}<br />{{BLR}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S7, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |15 |<ref>[http://today.az/news/politics/75210.html http://today.az/news/politics/75210.htmlhttp://today.az/news/politics/75210.html]</ref> |- |[[2S3 Akatsiya]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:Azeri 2S3, parad in Baku, 2013.JPG|frameless|150x150px]] |83 |<ref name=":6">{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |access-date=2015-12-11 |archive-date=2016-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160309204237/http://az.azeridefence.com/c%C9%99nubi-qafqaz-dovl%C9%99tl%C9%99ri-ukraynanin-silah-satisinda-analiz-ekskluziv/ |url-status=dead }}</ref> |- |[[2S1 Gvozdika]] |{{SSRİ}} |[[Özüyeriyən haubitsa]] |[[Şəkil:M1974-sp-howitzer-19910304.jpg|frameless|150x150px]] |70 |<ref name=":6" /> |} === Haubitsalar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[D-30]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:Artilleryman of the Afghan National Army.jpg|frameless|150x150px]] |129<ref>The Military Balance 2014. — P. 172.</ref> |[[Ukrayna]] və [[Belarus]]<nowiki/>iyadan alınıb. |- |[[D-20]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M84 Nora A.jpg|frameless|150x150px]] |30<ref>The Military Balance 2010. — P. 176.</ref> | |- |[[2A36 Giasint B]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:152-мм пушка Гиацинт-Б (1).jpg|frameless|150x150px]] |26<ref>The Military Balance 2013. — P. 217.</ref> | |- |[[M-46]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:M-46-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |36<ref>The Military Balance 2012. — P. 92.</ref> | |- |[[85 mm D-44 diviziya topu|D-44]] |{{SSRİ}} |[[Haubitsa]] |[[Şəkil:D-44-beyt-hatotchan-1.jpg|frameless|150x150px]] |72 | |} === Minaatanlar === {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Növü !Şəkli !Sayı !Qeydlər |- |[[Cardom]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:Stryker fie 120.jpg|150x150px]] |Naməlum | |- |[[SPEAR MK2]] |{{ISR}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[MO-120-RT-61]] |{{FRA}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:JGSDF 120mm mortar RT-transport(20080113).JPG|frameless|150x150px]] |19<ref name=":7" /> |MODIAR lisenziyası ilə istehsal olunmuşdur. |- |[[2B14 Podnos]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:2B14 Podnos at "Engineering Technologies 2010" forum.jpg|frameless|150x150px]] |400 | |- |[[2B11 Sani]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:LT 2B11.jpg|frameless|150x150px]] |600 | |- |[[RM-38]] |{{SSRİ}} |[[Minaatan]] |[[Şəkil:50mm Company Mortar M1938 (RM-38).jpg|frameless|150x150px]] |30 | |- |[[20N6MT Komando]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |- |[[Aşırım-5]] |{{AZE}} |[[Minaatan]] | |Naməlum | |} == Taktiki raketlər == {| class="wikitable" |- ! Adı !! İstehsalçı !Növü!! Şəkil !! Sayı !! Qeydlər |- |[[LORA (raket)|LORA]] |{{ISR}} |[[Ballistik raket]] |[[Şəkil:Military parade in Baku June 26, 2018 (1).jpg|frameless|150x150px]] |4 |[[İsrail Aerokosmik Sənayesi]] tərəfindən istehsal olunan kvasiballistik raket. 400 km atış məsafəsi olan bu raketin məhv etmə dəqiqliyi 10 metrə bərabərdir. Həm gəmidən, həm də qurudan atəş açmaq qabiliyyətinə malikdir |- | [[Toçka (taktiki raket kompleksi)|Toçka U]] || {{SSRİ}} |[[Ballistik raket]]|| [[Şəkil:Military parade in Baku 2013 12.JPG|frameless|150x150px]] || 4 || 8 ədəd mərmi var.https://www.csis.org/analysis/air-and-missile-war-nagorno-karabakh-lessons-future-strike-and-defense |} == Peyk == {| class="wikitable" !Adı !İstehsalçı !Şəkil !Sayı !Qeydlər |- |[[Azerspace-1]] |[[Orbital Sciences Corporation]] |[[Şəkil:Azerspace-1.jpg|frameless|208x208px]] |1 |Peyk vasitəsi ilə düşmən mövqelərinin koordinatlarını tapmaq mümkündür.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan kosmosdan Ermənistanın hərbi obyeklərini izləyəcək (VİDEO) |url=http://www.anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |access-date=2015-12-06 |archive-date=2014-04-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140404170456/http://anspress.com/index.php?a=2&lng=az&nid=187802 |url-status=dead }}</ref> |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} {{Azərbaycan Silahlı Qüvvələri}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın hərbi texnikası]] nw5iq3bdrh389xtzdruvxgi4ztt7zzo Yeni ərazilər 0 424925 6564376 6301507 2022-08-05T18:55:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Yeni ərazilər''' ([[Çin dili]]ndə: 新界; [[ingilis dili]]ndə:New Territories, kanton dilində: san<ref>Robertson, C.L. (1997). International Politics Since World War II: A Short History. M. E. Sharpe Incorporated. p. 299. ISBN 9780765636362. Retrieved 2014–12-07</ref> gaai<ref>"2011 Population Census Fact Sheet Hong Kong". Census2011.gov.hk. Retrieved 2012–07-31</ref> — hazırda [[Honkonq]] və Koulun adalarını da əhatə edən və [[Honkonq]]un xüsusi inzibati rayonlarının üçdə bir hissəsini əhatə edən ərazilər. Yeni ərazilərin əhalisi 3 691 093 nəfərdir (2006)<ref>{{cite web|title=2011 Population Census Fact Sheet Hong Kong|url=http://www.census2011.gov.hk/en/district-profiles/dcd-nt.html|publisher=Census2011.gov.hk|accessdate=7/31/2012|archive-date=2013-10-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20131003145410/http://www.census2011.gov.hk/en/district-profiles/dcd-nt.html|url-status=dead}}</ref>. Əhalinin sıxlığı hər km²-ə 3,8 min nəfərdir<ref>{{cite web|last=Cox|first=Wendell|title=The Evolving Human Form: Hong Kong|publisher=http://www.newgeography.com/content/002708-the-evolving-urban-form-hong-kong|accessdate=2012-07-31}}</ref> . Sahəsi 952 km²-ə yaxındır. == İnzibati bölgü == Yeni ərazilərə daxil olan dairələr: *Kxuayçxin (Kvay-Tsinq) (Kwai Tsing, 葵青區) — əhalisi 524 min nəfər, ərazisi 23,34 km². Kvay-Tsinq 1985-ci ildə Çxyunvan dairəsinin tərkibindən ayrılması nəticəsində təşkil olunmuşdur. İlk vaxtlar dairə Kvay-Çunq və Tsinq-İ, 1988-ci ildən Kvay-Tsinq adlandırılmışdır. *Çxyunvan (Tsin-Van) (Tsuen Wan, 荃灣區) — əhalisi 289 min nəfər, ərazisi 61,71 km². Tsin-Van dairəsi 1982-ci ildə təşkil olunmuşdur, lakin 1985-ci ildə ondan ayrılmış ərazilərdə yeni Kxuayçxin dairəsi təşkil olunmuşdur. *Txyunmun (Tyun-Mun) (Tuen Mun, 屯門區) — əhalisi 502 min nəfər, ərazisi 82,89 km². 1970-ci ilə kimi dairə Tsin-Şan adlandırılmışdır. *Yunlon (Yun-Lonq) (Yuen Long, 元朗區) — əhalisi 534 min nəfər, ərazisi 138,46 km². *Şimal (North, 北區) — əhalisi 281 min nəhər, ərazisi 136,61 km². *Taynou (Tay-Po) (Tai Po, 大埔區) — əhalisi 294 min nəfər, ərazisi 136,15 km².<ref>{{Cite web |title=Tai Po District Council |url=http://www.districtcouncils.gov.hk/tp/english/welcome.htm |access-date=2015-11-06 |archive-date=2003-08-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20030808094931/http://www.districtcouncils.gov.hk/tp/english/welcome.htm |url-status=dead }}</ref> *Satxin (Şa-Tin) (Sha Tin, 沙田區) — əhalisi 608 min nəfər, ərazisi 168,71 km².<ref>{{Cite web |title=Sha Tin District Council |url=http://www.districtcouncils.gov.hk/st/english/welcome.htm |access-date=2015-11-06 |archive-date=2003-06-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20030619162812/http://www.districtcouncils.gov.hk/st/english/welcome.htm |url-status=dead }}</ref>. *Saykun (Say-Kunq) (Sai Kung, 西貢區) — əhalisi 407 min nəfər, ərazisi 129,65 km². *Aylends (Islands, 離島區) — əhalisi 137 min nəfər, ərazisi 175,12 km². == Mənbə == *Hill, R. D., Kathy Ng, and Tse<!--Tse is family name--> Pui Wan. "[http://ebook.lib.hku.hk/CADAL/B38632111.pdf The Suburbanization of Rural Villages in the New Territories, Hong Kong]." (Working Paper No. 38) ( {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131224103715/http://ebook.lib.hku.hk/CADAL/B38632111.pdf |date=2013-12-24 }}) [[University of Hong Kong]] Centre of Urban Studies & Urban Planning (CUSUP, 城市研究及城市規劃中心). April 1989. * {{cite book |title= A Tale of Two Villages: The Story of Changing Village Life in the New Territories|last1= Lee |first1= Ho Yin |last2= DiStefano|first2= Lynne Delehanty |authorlink= |coauthors= |year= 2002|publisher= [[Oxford University Press]]|location= |isbn= 978-0-19-592859-4|page= |pages= |url= |accessdate=}} *Иванов П.М. Гонконг. История и современность. — Москва: Наука. Главная редакция восточной литературы, 1990. == Xarici keşid == *[http://www.info.gov.hk/yearbook/2003/english/chapter21/21_03.html Lease of the New Territories] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20041211200207/http://www.info.gov.hk/yearbook/2003/english/chapter21/21_03.html |date=2004-12-11 }} *[http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/0/06cb20f78512760748256648002f8720?OpenDocument Cap 1 Sched 5A — Area of the New Territories] *[http://www.districtcouncils.gov.hk District Councils] *[http://www.districtcouncils.gov.hk/north/english/welcome.htm North District District Council] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20030808100737/http://www.districtcouncils.gov.hk/north/english/welcome.htm |date=2003-08-08 }} == İstinadlar == [[Kateqoriya:Honkonq]] cpboubc3dckcp0l1xsxn58b9u6g8b6l Coğrafi kəşflər 0 426216 6564664 6461663 2022-08-05T23:17:33Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki [[Fayl:Eertvelt, Santa Maria.jpg|thumb|200px|[[Xristofor Kolumb]] Santa Maria adlı gəmisi ilə "Qərbi Hind" adlarını kəşf etmişdir.]] [[Fayl:Columbus Taking Possession.jpg|thumb|200px| [[Xristofor Kolumb]]un yeni kəşf olunan sahilləri gəzməsi.]] '''Böyük coğrafi kəşflər''' və ya sadəcə '''Coğrafi kəşflər''' — XV–XVI əsrlərdə [[Avropa]]lılar tərəfindən yeni [[ticarət]] yollarının axtarılması məqsədi ilə başladılan və yeni okeanların, qitələrin kəşf edilməsi ilə nəticələnən tarixi prosesdir. Avropada olan səyyah və dənizçilərdə olan böyük maraq coğrafi kəşflərin başlanmasına böyük təkan vermişdir. Digər tərəfdə orta əsrlərdə Avropada iqtisadi vəziyyətin gərgin olması, insanların yeni zəngin torpaqlar axtarması həvəsini daha da sürətləndirirdi. İlk coğrafi kəşflər [[Atlantik okeanı]] və [[Afrika]] sahillərindən, fransız və cenoalı gəmiçilər tərəfindən başladılmışdır. [[Kanar adaları]] və [[Azor adaları]]nın kəşf edilməsi, bu səyahətlər nəticəsində mümkün olmuşdur. == Böyük coğrafi kəşflərə hazırlıq dövrü == Böyük coğrafi kəşflərin ilkin mərhələsində bir sıra səbəblər üzündən İspaniya və Portuqaliya və İspaniya digər ölkələrlə müqayisədə qarşıda duran mürəkkəb vəzifələrin yerinə yetirilməsinə daha çox hazır idilər. Məhz bu iki Pireney ölkəsinin səyyahları bir neçə onilliklərdə Afrikanın ətrafını dolanmaqla Şərq ölkələrinə və Amerikaya gedən yolları kəşf etmişlər, Şərq yolunun axtarışı ilə onlar Hindistanı və Qərb yolunun axtarışı ilə isə iki böyük materiki — Şimali və Cənubi Amerikanı kəşf etdilər və öyrəndilər. Lakin XVI əsrin ortalarından başlayaraq Pireney ölkələri zəbt etdikləri sərvətlər ilə məhdudlaşaraq, yeni torpaqlar axtarışından imtina etdilər və əsas diqqəti tutuqları yerləri əldə saxlamağa yönəltdilər. Göstərilən vaxtdan sonra onların yerinə daha güclü olan İngiltərə və Hollandiya gəldi. Deməli, Böyük Coğrafi kəşfləri ilkin hazırlayan və həyata keçirən iki Pireney dövləti- İspaniya və Portuqaliya olmuşdur. Böyük coğrafi kəşflər dövrü [[Xristofor Kolumb|X.Kolumb]] və [[Fernan Magellan|F.Magellanın]] adları ilə bağlı olsa da, bu bir həqiqətdir ki, həmin dövrdə uzaq dəniz səyahətlərinin elmi və texniki bazasını böyük təkid və həvəslə hazırlayan Portuqaliya şahzadəsi '''Henrix Dənizçi''' (1395–1460) olmuşdur. Dənizçi ləqəbi Henrixə XIX əsrdə verilmişdir. Bu adı almasına baxmayaraq, çoxlu ekspedisiyalar təşkil etsə də, onun özü heç bir dəniz səyahətinə çıxmamışdır. O, hələ gənc ikən 1415-ci ildə [[Şimali Afrika]] limanı olan [[Suyta|Suyetanın]] Portuqaliya tərəfindən alınmasında iştirak etmişdir. Hələ orada olarkən öyrənir ki, bu şəhərdən cənuba — Böyük səhranı kəsib keçən və qızılla zəngin olan ölkələrə karvan yolu uzanır. Odur ki, Henrix Dənizçi Afrikanın qərb sahili boyu gəmilər göndərib bu zəngin ölkələrə çatmağa can atırdı. O, bütün ömrünü belə məqsədlərin həyata keçirilməsinə həsr etmişdir. Henrix Avropanın ən qərb burnu olan [[San-Visente-del-Raspeç|San-Visente]]<nowiki/>də rəsədxana, kosmoqrafiya və dənizçilik məktəbləri təşkil edir və Avropanın hər yerindən buraya ən yaxşı kartoqrafları, astronomları, naviqasiya cihazlarından başı çıxan mütəxəssisləri dəvət edir. Səyahətlər zamanı səmt küləkləri, dəniz axınları, burunlar və adalar haqqında toplanan ən yeni məlumatlar burada qeydiyyata alınırdı. Hindistana dəniz yolu axtarmaq üçün Henrix məktəbi tərəfindən ilbəil Afrikanın sahilləri boyuna Portuqaliya gəmiləri göndərilirdi. Okean qarşısında qorxu hissi ermənilərdə hələ böyük idi və hətta bəzən heç nə ilə nəzərə çarpmayan adi bir burun keçilməz maneəyə çevrilirdi. Henrix Dənizçi adamları məcbur edirdi ki, bu qorxunu aradan qaldırsınlar, o əsl dənizçilər tərbiyə edirdi. Elə Afrikanın cənub ucqarındakı Ümid burnunu keçməyin qorxu xofunu məhz onun yetişdirdiyi dənizçilər aradan qaldırdılar. Portuqaliyalılar hələ lap qədim zamanlardan başlayaraq Afrikanın qərb sahillərini qarış-qarış öyrənirdilər. Henrix Dənizçinin yetişdirmələri isə bu prosesi sürətləndirirdilər. Tezliklə '''Alvize de Kadamosto''' Yaşıl Burun adalarını kəşf edir. Afrika sahilləri ilə cənuba hərəkət edən Perri di Sintra 1462-ci ildə lap sahilə yaxın hündür dağlar görür, onun buludlarda gizlənən zirvəsindən pələng nərəsi eşidir və ona görə də bu dağa [[Syerra-Leone]] (Pələng dağı) adını verir. 1470–1473-cü illərdə portuqaliyalılar [[Qvineya körfəzi]]nin sahillərini mənimsəməyə başlayırlar və bu zəngin yerlərə müxtəlif adlar verirlər: [[Fil Dişi Sahili]], Qızıl sahil, Kölə sahil və s. İlk dəfə 1441-ci ildə buradan Avropaya aparılan qara qul əsl sensasiya doğurur. Sonrakı illərdə portuqaliyalıların təşkil etdikləri bir çox ekspedisiyaların başlıca məqsədi rüsvayçı və qeyri-insanı qul ovu idi, belə ki, qul alveri böyük gəlir gətirirdi. Qvineya körfəzindən cənuba hərəkət edən portuqaliyalılar sahilin görkəmli yerlərində daş sütunlar-padranlar qoyurdular. Onun yuxarı hissəsi xaç şəklində olurdu, üzərində isə Portuqaliya kralının və həmin sahilə ilk dəfə çıxan dəniz səyyahının adı yazılırdı. Padranlar gələcək dəniz səyahətləri üçün oriyentir (mayak) rolunu oynayırdı və Portuqaliyanın bu yerlərin kəşflərində olan üstünlüklərini sübualı hesab olunan Hind okeanına çıxır. Lakin güclü fırtınalar onun gəmilərini əldən elə salır ki, o, həmən burnu "Fırtına burnu" adlandırır. Amma indi biz coğrafiya xəritələrində bu ada rast gəlmirik, ona görə ki, Portuqaliya Kralı II Juan "Fırtına burnu"nu "[[Ümid burnu]]" adlandırmağı əmr edir. Çünki Diaşın kəşfi portuqaliyalılara zəngin Hindistana dəniz yolu ilə gedib çıxmaq ümidini verirdi və doğrudan da bundan on il sonra Vasko da Qamanın səyahəti bu ümidi doğrultdu. Portuqaliyalılar Afrikanın sahilləri ilə hərəkət etdikləri bir vaxtda, digər yerdə Hindistana və Çinə qərb dəniz yolunun axtarılması ideyası yetişirdi. Bu ideya antik coğrafların ideyaları ilə tanışlıq əsasında yaranan ümumi coğrafi baxışlar idi. == Xristofor Kolumb == [[Fayl:Christopher_Columbus_.PNG|thumb|thumb|[[Xristofor Kolumb]]]] * Avropada coğrafiya elminin daha geniş öyrənilməsi və gəmiçilik təcrübələrinin genişlənməsi, [[kompas]]ın kəşfi. * Yerli əhalinin [[Avropa]]da olmayan ancaq başqa dünyalarda (qitələrdə) mövcud olmasından xəbərdar olduqları ədviyyatlar. * [[İspaniya]] və [[Portuqaliya]] dövlətləri tərəfindən yeni mədənlərin kəşf edilməsi üçün gəmiçilərin dəstəklənməsi. * [[Xristianlıq]] dinin və Avropa mədəniyyətinin digər dünyalarda yaşayan insanlar arasında yayılmaq istənməsi. * Elm sahəsində əldə olunan uğurlardan sonra, başqa ərazilərdə yaşayan insanların öyrənilməsinə marağın artması. * Uzun məsafəyə hərəkət etməsi üçün nəzərdə tutulmuş mümkün olan gəmilərin hazırlanması. * [[Kompas]]ın kəşf edilməsi. [[Xristofor Kolumb]] (1451–1506), 1492-ci ildə [[Amerika qitəsi]]ni kəşf edərkən, ucuz və qısa bir yolla [[Asiya]]ya getmək istəyirdi. Orta əsrlərdə yaşayan bir dənizçi və səyyahların əsas məqsədləri [[Hindistan]]a gedən dəniz yollarını tapmaq və həmin ölkə ilə ticarət əlaqələri qurmaq olmuşdur. [[Hindistan]]a quru yolu ilə gedən yol [[Anadolu]] və [[Qafqaz]] ərazilərindən keçirdi. Həmin dövrdə bu ərazilər [[Osmanlı imperiyası]]nın nəzarəti altında olduğundan [[Venesiya]]lı tacirlərdən yüksək gömrük vergisi alınırdı. Bu səbəbdən Avropalı tacirlər alternativ ticarət yollarının axtarılması ilə məşğul idilər. XV əsrdə Avropada belə bir təsəvvür yaranmışdı ki, [[Hindistan]]a çatan hər bir dənizçi və ya tacir dərhal varlanacaq. XV–XVI əsrlərdə ipək parça, baharat və ədviyyat kimi dəyərli məmulatlar yalnız [[Hindistan]]da mövcud idi və belə mallara [[Avropa]]da böyük təlabat vardı. Portuqal səyyahı [[Bartolomeu Diaş]]ın [[Ümid burnu]]nu kəşf etməsi, [[Hindistan]]a gedən yolun tapılması istiqamətində böyük irəliləyişə səbəb oldu. Ancaq [[Bartolomeu Diaş]]ın gəmi heyəti tropik qızdırma xəstəliyinə yoluxduğundan onun Hindistana getməsi baş tutmamışdır. Digər bir portuqal səyyahı [[Vasko da Qama]] 1498-ci ildə aylarla davam edən səyahətin ardından sonunda [[Hindistan]]a çatdı. [[Fernan Magellan]] 1519–1522-ci il dünya səyahətində dünyanın yuvarlaq şəkildə olduğunu sübut etmiş oldu. [[Venesiya]]lı səyyah [[Marko Polo]] [[Asiya]] qitəsinə səyahəti zamanı burada gördükləri əsasında ''Marko Polonun kitabını'' yazdı. Bu kitab vasitəsi ilə Avropalıların Asiya və Şərq xalqları haqqında məlumatları daha da genişləndi. == Coğrafi kəşflərin nəticələri == Coğrafi kəşflər Avropada yaşayan yerli xalqın xammal məmulatları ilə daha yaxşı təmin olunması ilə nəticələndi. Kəşf olunan ərazilərdə yaşayan xalqlar, Avropalılara nisbətdə texnika və hərb sahəsində çox geri qalırdılar. Bu səbəbdən kəşf olunan ərazilərdə yaşayan xalqlar asanlıqla, Avropalıların əsarətinə düşürdülər. Bununla da müstəmləkəçilik adı verilən əsarət forması başlamış oldu. Avropalılar kəşf olunan ərazilərə başlıça olarak 3 qrup şəxs göndərirdilər. Bunlardan biri [[rahib]]lər idi. [[Rahib]]lərin işi yerli əhalini [[xristianlıq]]laşdırmaqdan ibarət olmuşdur. Cəngavərlər yerli əhalinin mübarizə əzmini qırmağa, tacirlər isə daha əlverişli ticarət yollarını axtarılması ilə məşğul olurdu. Coğrafi kəşflərin bir çoxu yerli əhali üçün faciə ilə nəticələnmişdir. İspan [[konkistador]] [[Ernan Kortes]]in [[Meksika]]da yaşayan yerli [[asteklər|astek]] xalqını çoğrafi kəşflər adı ilə məhv etməsini buna misal göstərmək olar. [[Fransisko Pizarro]] isə [[Peru]]da yaşayan yerli [[ink]] xalqının kralını əsir almış və əvəzində isə böyük miqdarda qızıl tələb etmişdir. Qızılı aldıqdan sonra isə kralı öldürülməsinə əmr vermişdir. Coğrafi kəşflərdə uğurların əldə olunmasının əsas səbəblərindən biridə, Avropalıların bu kəşflərə yaxşı şəkildə hazırlanmaları olmuşdur. XV əsrdə taxta olmuş [[Portuqaliya]] kralı Henri tərəfindən açılmış dənizçilik məktəbi [[Vasko da Qama]] və [[Bartolomeu Diaş|Barlatemo Dias]] kimi dənizçiləri yetişdirmişdir. == Böyük coğrafi kəşflər == [[Fayl:Vasco_da_Gama_(without_background).jpg|thumb|[[Vasko da Qama]]]] XV əsrin ikinci yarısından XVII əsrin ortalarınadək Böyük coğrafi kəşflər zamanı [[Avropa]] dənizçiləri və səyyahları əvvəllər məlum olmayan dənizləri və okeanları, adaları və materikləri kəşf etdilər, ilk dünya səyahətinə çıxdılar, [[Yer]]in kürə şəklində olmasını əməli surətdə sübuta yetirdilər. Naməlum ölkələrin axtarılması üçün əsas stimul əsrlər boyu [[Şərq]] malları almaq üçün Avropadan Şərqə axan qızıla hərisliyin olması idi. Bundan başqa, Şərqə gedən quru [[ticarət]] yolları Osmanlı imperiyasının əlində idi. Buna görə də Avropa [[dənizçi]]ləri özlərinin Hindistana və Çinə gedən yollarını axtarmağa başladılar. Həm də dəniz yolları quru yollara nisbətən daha əlverişli və təhlükəsiz idi. İlk dəfə Hindistana gedən yolları [[Portuqaliya]] dənizçiləri axtarmağa başladılar. 1486–87-ci illərdə Bartolomeu Diaşın ekspedisiyası Afrikanın cənub ucqarlarına çatmışdı. Diaş Afrikanı cənubdan ötüb-keçmiş ilk avropalıdır. Geri qayıdarkən Ümid burnunu kəşf etmişdir (1488). 1492-ci ildə [[Kolumb]]un ispan kralı tərəfindən maliyyələşdirilən üç ekspedisiyası sayəsində [[Amerika]] kəşf və tədqiq olundu. 1498-ci ildə Afrikanı ötüb-keçən [[Vasko da Qama]] [[Hindistan]]a çatdı. 1513-cü ildə ispan konkistadoru Nunyes Balboa [[Panama bərzəxi]]ni keçərək [[Sakit okean]]ı kəşf etdi. 1519–22-ci illərdə Fernando Magellan dənizlə ilk dövr-aləm səyahətinə çıxdı. 1642–44-cü illərdə [[holland]] dənizçisi [[Abel Tasman]] [[Tasmaniya]], [[Yeni Zelandiya]] adalarını və yeni Avstraliya materikini kəşf etdi. 1648-ci ildə rus dənizçisi Semyon Dejnyov [[Şimal Buzlu okean]]ı boyunca [[Qərbi Asiya]]ya [[səyahət]] etdi və [[Asiya]]nı [[Amerika]]dan ayıran [[boğaz]]ı (sonralar Berinq boğazı adlandırılmışdır) kəşf etdi. Böyük coğrafi kəşflər avropalıların geniş müstəmləkələr tutmasının əsasını qoydu, Avropada əmtəə istehsalının artmasına təsir etdi, dünya [[ticarət]]inin meydana çıxmasına səbəb oldu. == Ədəbiyyat == {{Siyahı sütunlarla|3| * {{cite book|last=Castillo|first=Bernal Díaz del, John Michael Cohen|title=The conquest of New Spain|publisher=Penguin Classics|orig-year=1632|year=1963|isbn=0-14-044123-9|url=https://books.google.com/books?id=3pZbrgiQICkC&lpg=1|ref=Castillo 1963|authorlink=Bernal Díaz del Castillo|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Galvano|first=Antonio|title=The Discoveries of the World from Their First Original Unto the Year of Our Lord 1555, issued by the Hakluyt Society|publisher=Kessinger Publishing|orig-year=1563year=2004|url=https://books.google.com/?id=XivHTiZoMycC&lpg=1|isbn=0-7661-9022-6|ref=Galvano 1563|authorlink=António Galvão|accessdate=2011-06-16|date=2004-03-01}} * {{cite book|last=Linschoten|first=Jan Huyghen van|title=Voyage to Goa and Back, 1583–1592, with His Account of the East Indies: From Linschoten's Discourse of Voyages, in 1598|publisher=New Delhi, AES|orig-year=1598|year=2004|url=|isbn=81-206-1928-5|ref=Linschoten 1598|authorlink=Jan Huyghen van Linschoten}} * {{cite book|last=Pires|first=Tomé, Armando Cortesão, Francisco Rodrigues|title=The Suma oriental of Tome Pires: an account of the East, from the Red Sea to China, written in Malacca and India in 1512–1515; and, The book of Francisco Rodrigues: Pilot-Major of the armada that discovered Banda and the Moluccas|publisher=Asian Educational Services|orig-year=1512|year=1990|url=https://books.google.com/?id=h82D-Y0E3TwC&lpg=1|isbn=81-206-0535-7|ref=Pires 1512|authorlink=Tomé Pires|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Mancall|first=Peter C.|title=Travel narratives from the age of discovery: an anthology|publisher=Oxford University Press US|year=2006|url=https://books.google.com/?id=hNUROuYfFb4C&lpg=1|isbn=0-19-515597-1|ref=Mancall 2006|accessdate=2011-06-16}} * {{cite web|title=Real Cédula aprobando la capitulación concedida por Carlos V a Francisco Pizarro para la conquista y población del Perú|publisher=Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes|url=http://www.cervantesvirtual.com/historia/CarlosV/9_9.shtml|accessdate=17 June 2010|ref=Cervantes web|language=es}} * {{cite book|last=Abu-Lughod|first=Janet|title=Before European Hegemony: the world system a.d. 1250–1350|publisher=Oxford University Press US|year=1991|isbn=0-19-506774-6|url=https://books.google.com/?id=rYlgGU2SLiQC&lpg=PP1&dq=1|ref=Abu-Lughod 1991|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Anderson|first=James Maxwell|title=The history of Portugal|publisher=Greenwood Publishing Group|year=2000|isbn=0-313-31106-4|url=https://books.google.com/?id=UoryGn9o4x0C&lpg=1|ref=Anderson 2000|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Arciniegas|first=Germán|title=Amerigo and the New World: The Life & Times of Amerigo Vespucci|publisher=Octagon Books|year=1978|isbn=0-374-90280-1|url=https://archive.org/details/amerigonewworldl0000arci|url-access=registration|ref=Arciniegas 1978}} * {{cite book|last=Armesto|first=Felipe Fernandez|title=Pathfinders: A Global History of Exploration|publisher=W.W. Norton & Company|year=2006|url=https://archive.org/details/pathfindersgloba00fern|url-access=registration|isbn=0-393-06259-7|ref=Fernandez-Armesto 2006}} * {{cite book|last=Arnold|first=David|title=The Age of Discovery, 1400–1600, Lancaster pamphlets|publisher=Routledge|year=2002|isbn=0-415-27996-8|url=https://books.google.com/?id=YGufteqeJA4C&lpg=1|ref=Arnold 2002|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Boxer|first=Charles Ralph|title=The Portuguese Seaborne Empire 1415–1825|publisher=Hutchinson|year=1969|isbn=0-09-131071-7|authorlink=C. R. Boxer|url=https://books.google.com/?id=BChmAAAAMAAJ|ref=Boxer 1969|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Boxer|first=Charles Ralph|title=The Dutch seaborne empire, 1600–1800|publisher=Taylor & Francis|year=1977|isbn=0-09-131051-2|url=https://books.google.com/?id=Fx4OAAAAQAAJ&lpg=1|ref=Boxer 1977|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Braudel|first=Fernand|title=The Wheels of Commerce, vol. II of Civilization and Capitalism 15th–18th Century|publisher=University of California Press|orig-year=1979|year=1992|isbn=0-520-08115-3|url=https://books.google.com/?id=WPDbSXQsvGIC&lpg=PP1&pg=1|ref=Braudel 1979|authorlink=Fernand Braudel|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Braudel|first=Fernand|title=The perspective of the world|publisher=University of California Press|orig-year=1985|year=1992|isbn=0-520-08116-1|url=https://books.google.com/?id=xMZI2QEer9QC&lpg=1|ref=Braudel 1985|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Brook|first=Timothy|title=The Confusions of Pleasure: Commerce and Culture in Ming China|publisher=University of California Press|year=1998|isbn=0-520-22154-0|url=https://books.google.com/?id=YuMcHWWbXqMC&lpg=1|ref=Brook 1998|authorlink=Timothy Brook (historian)|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Burns|first=William E.|title=The scientific revolution: an encyclopædia|publisher=ABC-CLIO|year=2001|isbn=0-87436-875-8|url=https://books.google.com/?id=59ITUOLbVkoC&lpg=1|ref=Burns 2001|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Butel|first=Paul|title=The Atlantic|publisher=Routledge|year=1999|isbn=0-415-10690-7|url=https://books.google.com/?id=GL83BE8oVcwC&lpg=1|ref=Butel 1999|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Cole|first=Juan Ricardo|title=Sacred Space and Holy War|publisher=I.B.Tauris|year=2002|isbn=1-86064-736-7|url=https://books.google.com/?id=ntarP5hrza0C&lpg=1|ref=Cole 2002|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Cook|first=Noble David|title=Born to die: disease and New World conquest, 1492–1650|publisher=Cambridge University Press|year=1998|isbn=0-521-62730-3|url=https://books.google.com/?id=dvjNyZTFrS4C&lpg=1|ref=Cole 2002|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Crosby|first=Alfred W., Jr|title=The Columbian Exchange: Biological and Cultural Consequences of 1492;30th Anniversary Edition|publisher=Greenwood Publishing Group|orig-year=1972|year=2003|isbn=0-275-98092-8|url=https://books.google.com/?id=7yClMF7IQt8C&lpg=1|ref=Crosby 1972|authorlink=Alfred W. Crosby|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Cromer|first=Alan|title=Uncommon Sense: The Heretical Nature of Science|publisher=Oxford University Press US|year=1995|isbn=0-19-509636-3|url=https://books.google.com/?id=8cT2C87tb-sC&pg=PA117&dq=Zheng+He+voyages|ref=Cromer 1995|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Crow|first=John A.|title=The Epic of Latin America|publisher=University of California Press|year=1992|isbn=0-520-07723-7|url=https://books.google.com/?id=KiNrOAh9BbkC&pg=PA136|ref=Crow 1992|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Daus|first=Ronald|authorlink=|title=Die Erfindung des Kolonialismus|publisher=Peter Hammer Verlag|year=1983|location=Wuppertal/Germany|url=|isbn=3-87294-202-6|ref=Daus 1983}} * {{cite book|last=Davenport|first=Frances Gardiner|title=European Treaties Bearing on the History of the United States and Its Dependencies to 1648|publisher=Washington, D.C.: Carnegie Institute of Washington|year=1917|isbn=|url=https://books.google.com/?id=uLILAAAAIAAJ&printsec=frontcover#PPA107|ref=Davenport 1917|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=De Lamar|first=Jensen|title=Renaissance Europe: age of recovery and reconciliation|url=https://archive.org/details/renaissanceeurop00dela|publisher=D.C. Heath|year=1992|isbn=0-669-20007-7|ref=DeLamar 1992|authorlink=De Lamar Jensen}} * {{cite book|last=Diffie|first=Bailey|title=Foundations of the Portuguese Empire, 1415–1580|publisher=University of Minnesota Press|year=1977|isbn=0-8166-0782-6|url=https://books.google.com/?id=vtZtMBLJ7GgC|ref=Diffie 1977|authorlink=Bailey W. Diffie|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Diffie|first=Bailey|title=Prelude to empire: Portugal overseas before Henry the Navigator|publisher=University of Nebraska Press|year=1960|isbn=0-8032-5049-5|url=https://books.google.com/?id=IjBfEorbZWAC&lpg|ref=Diffie 1960|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Dymytryshyn|first=Basil, E. A. P. Crownhart-Vaughan, Thomas Vaughan|title=Russia's conquest of Siberia, 1558–1700: a documentary record|publisher=Western Imprints, The Press of the Oregon Historical Society|year=1985|isbn=0-8032-5049-5|url=http://www.rulex.ru/01220001.htm|language=Russian|ref=Dymytryshyn 1985|accessdate=2016-02-10}} * {{cite book|last=Donkin|first=R. A.|title=Between east and west: the Moluccas and the traffic in spices up to the arrival of Europeans|publisher=Memoirs of the American Philosophical Society, DIANE Publishing|year=2003|isbn=0-87169-248-1|url=https://books.google.com/?id=B4IFMnssyqgC&lpg=1|ref=Donkin 2003|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Dunn|first=Ross E.|title=The adventures of Ibn Battuta, a Muslim traveler of the fourteenth century|year=2004|publisher=University of California Press|isbn=0-520-24385-4|url=https://books.google.com/?id=Js8qHFVw2gEC&lpg=1|ref=Dunn 2004|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Dunton|first=Larkin|authorlink=|title=The World and Its People|url=https://archive.org/details/worldanditspeop05duntgoog|publisher=Silver, Burdett|series=|year=1896|ref=Dunton 1896}} * {{cite book|last=Ebrey|first=Patricia Buckley, Anne Walthall, James B. Palais|title=East Asia: A Cultural, Social, and Political History|publisher=Houghton Mifflin|year=2006–2008|isbn=0-618-13384-4|url=https://books.google.com/?id=I7Pf-X2VuokC&lpg|ref=Ebrey 2006|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Fisher|first=Raymond H.|title=The Voyage of Semen Dezhnev in 1648|publisher=The Hakluyt Society|year=1981|url=https://archive.org/details/voyageofsemendez0000unse|isbn=0-904180-07-7|ref=Fisher 1981}} * {{cite book|last=Fiske|first=John|title=The Discovery of America: With Some Account of Ancient America and the Spanish Conquest|publisher=Houghton Mifflin|year=1892–2009|url=https://books.google.com/?id=bG1kIHQn_6wC&lpg|isbn=1-110-32015-9|ref=Fiske 1892|authorlink=John Fiske (philosopher)|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Forbes|first=Jack D.|title=Africans and Native Americans: the language of race and the evolution of Red-Black peoples|url=https://books.google.com/?id=6aLAeB5QiHAC&lpg=1|publisher=University of Illinois Press|isbn=0-252-06321-X|ref=Forbes 1993|year=1993|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Gernet|first=Jacques|title=Daily life in China, on the eve of the Mongol invasion, 1250–1276|publisher=Stanford University Press|year=1962|url=https://books.google.com/?id=k5xpXOYxxEEC&lpg=1|isbn=0-8047-0720-0|ref=Gernet 1962|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Gitzen|first=Garry|title=Francis Drake in Nehalem Bay 1579, Setting the Historical Record Straight|publisher=Fort Nehalem|year=2011|url=http://www.FortNehalem.net|ref=Gitzen 2011|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Goodrich|first=Luther Carrington, Chao-ying Fang, Ming Biographical History Project Committee -Association for Asian Studies.|title=Dictionary of Ming biography, 1368–1644|publisher=Columbia University Press|year=1976|isbn=0-231-03833-X|ref=AAS 1976}} * {{cite book|last=Gutierrez|first=Ramon A, and Richard J. Orsi|title=Contested Eden: California before the Gold Rush|publisher=University of California Press|year=1998|url=https://books.google.com/?id=nWXbXmUQ8ZUC&lpg=1|isbn=978-0-520-21274-9|ref=Gutierrez 1998|accessdate=2011-06-16}} * {{cite journal|last=Hacquebord|first=Louwrens|title=In Search of ''Het Behouden Huys'': A Survey of the Remains of the House of Willem Barentsz on Novaya Zemlya|journal=Arctic|volume=48|issue=3|date=September 1995|page=250|url=http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic48-3-248.pdf|accessdate=2009-03-08|ref=Hacquebord 1995|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090327084815/http://pubs.aina.ucalgary.ca/arctic/Arctic48-3-248.pdf|archivedate=27 March 2009 <!--DASHBot-->|deadurl=no|doi=10.14430/arctic1246}} * {{cite book|last=Hochstrasser|first=Julie|title=Still life and trade in the Dutch golden age|publisher=Yale University Press|year=2007|url=https://archive.org/details/stilllifetradein0000hoch|isbn=0-300-10038-8|ref=Hochstrasser 2007}} * {{cite book|last=Howard|first=David and John Ayers|title=China for the West: Chinese Porcelain and other Decorative Arts for Export, Illustrated from the Mottahedeh Collection|publisher=London and New York: Sotheby Parke Bernet|year=1978|url=https://archive.org/details/chinaforwestchin0000howa|isbn=|ref=Howard 1978}} * {{cite book|last=Lach|first=Donald F., Edwin J. Van Kley|title=Asia in the Making of Europe, Volume III: A Century of Advance. Book 3: Southeast Asia|publisher=University of Chicago Press|year=1998|url=https://books.google.com/books?id=M4t8S7BfgeIC&lpg=PA1397&dq=ternate%20tidore%20portuguese%20spanish%20conflict&pg=PA1397#v=onepage&q&f=false|isbn=0-226-46768-6|ref=Lach 1998|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Lawson|first=Edward W.|title=The Discovery of Florida and Its Discoverer Juan Ponce de Leon|publisher=Kessinger Publishing|year=2007|url=|isbn=1-4325-6124-3|ref=Lawson 2007}} * {{cite book|last=Lincoln|first=W. Bruce|title=The Conquest of a Continent: Siberia and the Russians|publisher=Cornell University Press|orig-year=1994|year=2007|url=https://books.google.com/?id=a7JrTvgU4yMC&lpg=1|isbn=0-8014-8922-9|ref=Lincoln 1994|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Lokk|first=Con|title=The works of John Locke: in nine volumes, Volume 9" The history of navigation|publisher=C. and J. Rivington|year=1824|url=https://books.google.com/?id=eMl8Np7zLiQC&dq=1|ref=Locke 1824|authorlink=John Locke|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Mancall|first=Peter C.|title="The Age of Discovery" in The Challenge of American History, ed. Louis Masur|publisher=Johns Hopkins University Press|year=1999|url=https://books.google.com/?id=DpDCdaB_ruIC&lpg=PP1&pg=PA26#v=onepage&q|isbn=0-8018-6222-1|ref=Mancall 1999|authorlink=Peter C. Mancall|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Medina|title=El Piloto Juan Fernandez descubridor de las islas que ilevan su hombre, y Juan Jufre, armador de la expedicion que hizo en busca de otras en el mar del zur|publisher=Gabriela Mistral|orig-year=1918|year=1974|isbn=0-313-32043-8|ref=Medina 1918|language=es}} * {{cite book|last=Milton|first=Giles|authorlink=Giles Milton|title=Nathaniel's Nutmeg|publisher=Sceptre|year=1999|location=London|isbn=978-0-340-69676-7|ref=Milton 1999}} * {{cite book|last=Morison|first=Samuel Eliot|title=Admiral of the Ocean Sea: The Life of Christopher Columbus|publisher=Read Books|orig-year=1942|year=2007|isbn=1-4067-5027-1|url=https://books.google.com/?id=T5x5xjsJtlwC&lpg=1|ref=Morison 1942|authorlink=Samuel Eliot Morison|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Mutch|first=T. D.|title=The First Discovery of Australia|publisher=Journal of the Royal Australian Historical Society|year=1942|location=Sydney|url=http://gutenberg.net.au/ebooks06/0600631h.html|ref=Mutch 1942|accessdate=2011-06-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110629102750/http://gutenberg.net.au/ebooks06/0600631h.html|archivedate=29 June 2011 <!--DASHBot-->|deadurl=no}} * {{cite book|last=Newitt|first=Malyn D.D.|title=A History of Portuguese Overseas Expansion, 1400–1668|publisher=Routledge|year=2005|isbn=0-415-23979-6|url=https://books.google.com/?id=vpteLQcx6J4C|ref=Newitt 2005|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Nowell|first=Charles E.|title=The Discovery of the Pacific: A Suggested Change of Approach|publisher=The Pacific Historical Review'' (Volume XVI, Number 1)|year=1947|isbn=|ref=Nowell 1947}} * {{cite book|last=Otfinoski|first=Steven|title=Vasco Nuñez de Balboa: explorer of the Pacific|publisher=Marshall Cavendish|year=2004|url=https://books.google.com/?id=a90qy5P8UnsC&lpg=1|isbn=0-7614-1609-9|ref=Otfinoski 2004|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Pacey|first=Arnold|title=Technology in world civilization: a thousand-year history|publisher=MIT Press|year=1991|isbn=0-262-66072-5|url=https://books.google.com/?id=X7e8rHL1lf4C&lpg=1|ref=Pacey 1991|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Paine|first=Lincoln P.|title=Ships of discovery and exploration|publisher=Houghton Mifflin Harcourt,|year=2000|isbn=0-395-98415-7|url=https://books.google.com/?id=J9W4QO1b_A8C&lpg=1|ref=Paine 2000|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Parry|first=J.H.|title=The age of reconnaissance|publisher=University of California Press|year=1981|url=https://books.google.com/books?id=6l5rXRkpkFgC&lpg=1|isbn=0-520-04235-2|ref=Parry 1963|authorlink=J. H. Parry|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Parry|first=J.H.|title=The Discovery of the Sea|publisher=University of California Press|year=1981|url=https://books.google.com/?id=kCREcRCFD0QC&lpg=1|isbn=0-520-04237-9|ref=Parry 1981|authorlink=J. H. Parry|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Penrose|first=Boies|title=Travel and Discovery in the Renaissance:1420–1620|publisher=Harvard University Press|year=1955|isbn=0-689-70153-5|ref=Penrose 1955}} * {{cite book|last=Pfoundes|first=C.|title=Notes on the History of Eastern Adventure, Exploration, and Discovery, and Foreign Intercourse with Japan|publisher=Transactions of the Royal Historical Society (Volume X)|year=1882|isbn=|ref=Pfoundes 1882}} * {{cite book|last=Restall|first=Matthew|title=Seven Myths of the Spanish Conquest|publisher=Oxford University Press|year=2004|isbn=0-19-517611-1|url=https://books.google.com/?id=7MU12foNm9MC&lpg=1|ref=Restall 2004|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Russell-Wood|first=A. J. R.|title=The Portuguese empire, 1415–1808: a world on the move|publisher=JHU Press|year=1998|url=https://books.google.com/?id=JTVH7PZU1hUC&lpg=1|isbn=0-8018-5955-7|ref=Russell-Wood 1998|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Spence|first=Jonathan D.|title=The Chan's Great Continent: China in Western Minds|publisher=W.W. Norton & Co.|year=1999|url=|isbn=0-393-31989-X|ref=Spence 1999}} * {{cite book|last=Spufford|first=Peter|title=Money and its Use in Medieval Europe|publisher=Cambridge, UK: Cambridge University Press|year=1989|url=https://books.google.com/?id=G5ThrCQiTOEC&lpg=1|isbn=0-521-37590-8|ref=Spufford 1989|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Bagrow|first=Leo, R. A. Skelton|title=History of cartography|publisher=Transaction Publishers, 2009|year=1964|url=https://books.google.com/books?id=OBeB4tDmJv8C&lpg=1|isbn=1-4128-1154-6|ref=Bagrow 1964|authorlink=Leo Bagrow|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Synge|first=J.B.|title=A Book of Discovery|url=http://www.mainlesson.com/display.php?author=synge&book=discoverybook&story=_contents&PHPSESSID=458b6ee0d|orig-year=1912|year=2007|publisher=Yesterday's Classics|isbn=1-59915-192-8|ref=Synge 1912|accessdate=2011-06-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110610050434/http://www.mainlesson.com/display.php?author=synge&book=discoverybook&story=_contents&PHPSESSID=458b6ee0d|archivedate=10 June 2011 <!--DASHBot-->|deadurl=no}} * {{cite book|last=Tamura|first=Eileen H.|author2=Linda K. Mention|author3=Noren W. Lush|author4=Francis K.C. Tsui|author5=Warren Cohen|title=China: Understanding Its Past|publisher=University of Hawaii Press|year=1997|isbn=0-8248-1923-3|url=https://books.google.com/?id=O0TQ_Puz-w8C&pg=PA70&dq=Zheng+He+voyages|ref=Tamura 1997|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Tracy|first=James D.|title=Handbook of European History 1400–1600: Late Middle Ages, Renaissance, and Reformation|publisher=Boston: Brill Academic Publishers|year=1994|url=|isbn=90-04-09762-7|ref=Tracy 1994}} * {{cite book|last=Tsai|first=Shih-Shan Henry|title=Perpetual Happiness: The Ming Emperor Yongle|publisher=University of Washington Press|year=2002|url=https://books.google.com/?id=aU5hBMxNgWQC&pg=PA201&dq=Zheng+He+voyages|isbn=978-0-295-98124-6|ref=Tsai 2002|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Volker|first=T.|title=Porcelain and the Dutch East India Company: as recorded in the Dagh-registers of Batavia Castle, those of Hirado and Deshima and other contemporary papers, 1602–1682|publisher=E. J. Brill,|year=1971|isbn=|ref=Volker 1971}} * {{cite book|last=Walton|first=Timothy R.|title=The Spanish Treasure Fleets|publisher=Pineapple Press (FL)|year=1994|isbn=1-56164-049-2|url=https://books.google.com/?id=1cW22CKF2UMC&lpg=1|ref=Walton 1994|accessdate=2011-06-16}} * {{cite book|last=Weddle|first=Robert S.|title=Spanish Sea: the Gulf Of Mexico in North American Discovery, 1500–1685|publisher=Texas A&M University Press|year=1985|isbn=0-89096-211-1|ref=Weddle 1985}} * {{cite book|last=Wilford|first=John Noble|title=The Mapmakers, the Story of the Great Pioneers in Cartography from Antiquity to Space Age|url=https://archive.org/details/mapmakers0000wilf|publisher=Vintage Books, Random House|year=1982|isbn=0-394-75303-8|ref=Wilford 1982}} * {{cite book|last=Zweig|first=Stefan|title=Conqueror of the Seas–The Story of Magellan|publisher=Read Books|orig-year=1938|year=2007|url=https://books.google.com/?id=tLoWg9mMh04C&lpg=1|isbn=1-4067-6006-4|ref=Zweig 1938|authorlink=Stefan Zweig|accessdate=2011-06-16}} }} == Digər saytlarda oxşar axtarışlar == {{Vikianbar kateqoriyası|Age of Discovery}} * [https://kayzen.az/blog/co%C4%9Frafiya-tarixi/26/b%C3%B6y%C3%BCk-co%C4%9Frafi-k%C9%99%C5%9Ffl%C9%99r%C9%99-haz%C4%B1rl%C4%B1q-d%C3%B6vr%C3%BC-xv-%C9%99sr.html Böyük coğrafi kəşflərə hazırlıq dövrü (XV əsr)] * [https://kayzen.az/blog/co%C4%9Frafiya-tarixi/23/b%C3%B6y%C3%BCk-co%C4%9Frafi-k%C9%99%C5%9Ffl%C9%99r-d%C3%B6vr%C3%BC-xv-xvii-%C9%99srl%C9%99r.html Böyük coğrafi kəşflər dövrü (XV–XVII əsrlər) — kayzen.az] * [https://kayzen.az/blog/orta-%C9%99srl%C9%99r-tarixi/1562/b%C3%B6y%C3%BCk-co%C4%9Frafi-k%C9%99%C5%9Ffl%C9%99r-v%C9%99-m%C3%BCst%C9%99ml%C9%99k%C9%99%C3%A7ilik-eras%C4%B1n%C4%B1n-ba%C5%9Flanmas%C4%B1.html Böyük coğrafi kəşflər və müstəmləkəçilik erasının başlanması — kayzen.az] {{Coğrafiyanın bölmələri}} [[Kateqoriya:Coğrafi kəşflər| ]] [[Kateqoriya:Coğrafiya tarixi]] lykkwc7kl38oito8yifawsbif4madd7 Şri-Lankanın dövlət quruluşu 0 427419 6563870 6263394 2022-08-05T12:51:29Z Toghrul R 147643 [[Şri-Lanka]] səhifəsinə birləşdirilir wikitext text/x-wiki #redirect[[]] 2lqft5nfnbpcpd4updr5th8hum7ej1q 6563871 6563870 2022-08-05T12:51:38Z Toghrul R 147643 [[Şri-Lanka]] səhifəsinə istiqamətləndirilir wikitext text/x-wiki #redirect[[Şri-Lanka]] 25t2zdp7n7b3567rkiqspbawtwc3wex Hacı Əliyev 0 427941 6564076 6562983 2022-08-05T15:28:10Z Grenzsoldat 202463 /* XXXI Yay Olimpiya Oyunları */ wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə namizədi}}{{İdmançı |adı = Hacı Əliyev |orijinal adı = |şəkil = Haji Aliyev at the 2016 Summer Olympics, Men's Freestyle Wrestling 57 kg awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = <small>Hacı Əliyev 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib olanda (20 avqust 2016-cı il)</small> |tam adı = Hacı Azər oğlu Əliyev |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 21.4.1991 |doğum yeri = [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Elman Əzimzadə]] |boyu = 170 sm. (5 ft 7 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro]]|57 kq.}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Qızılmedal|[[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2014 Daşkənd]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2017 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2017 Paris]]|61 kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Qızılmedal|[[2014 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2014 Vantaa]]|61 kq.}} {{Bürüncmedal|[[2016 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2016 Riqa]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2018 Xəzərli]]|65 kq.}} {{Qızılmedal|[[2019 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2019 Buxarest]]|65 kq.}} {{Gümüşmedal|[[2022 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2022 Budapeşt]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} {{"Tərəqqi" medalı}} {{"Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı}} <br> {{"Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı}} {{"Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} ---- '''Hərbi rütbəsi''' ---- {{Kapitan|Azərbaycan DSX}} }} '''Hacı Azər oğlu Əliyev''' ([[21 aprel]] [[1991]]; [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən sərbəst güləşçi. Hacı Əliyev 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medal, 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda isə gümüş medala sahib olub. Hacı Əliyev həmçinin 2014-cü ildə [[Özbəkistan]]ın [[Daşkənd]] şəhərində baş tutan [[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın, 2015-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2017-ci ildə [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan [[2017 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, üç dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]] güləşçisi olub. Hacı Əliyev 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına sahib olub. Hacı Əliyev həmçinin [[2014 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2014]], [[2018 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2018]] və [[2019 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2019]]-cu illərdə Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. Hacı Əliyev Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə,<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref> 22 avqust 2016-cı il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə,<ref name=":05">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin "Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu" ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=01.09.2016|url=https://e-qanun.az/framework/33581|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174612/http://e-qanun.az/framework/33581|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref> 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 47 beynəlxalq yarışa qatılan Hacı Əliyev onların 14-də qızıl medal, 10-da gümüş medal, 14-də isə bürünc medal qazanıb. Hacı Əliyev həmçinin [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin zabitidir. == Həyatı == Hacı Azər oğlu Əliyev 1991-ci il aprelin 21-də [[Naxçıvan]] şəhərində anadan olub. 1997-2008-ci illərdə [[Naxçıvan]] şəhərində 12 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Hacı Əliyev, 2008-2012-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin Sərhəd Qoşunlarının sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. Hacı Əliyevin atası Azər Əliyev [[Naxçıvan]]da sərbəst güləş üzrə məşqçi olaraq çalışırdı. Məhz atası oğlunun güləşçi olmasını arzulayırdı. Məhz buna görə də Hacı Əliyev 1999-cu ildə qardaşı [[Yaşar Əliyev (güləşçi)|Yaşar Əliyev]] ilə birgə sərbəst güləşlə məşğul olmağa başladı. Əliyevlər ailəsində birinci uğura 2013-cü ildə Avropa Çempionatının bürünc medalçısı olmağla [[Yaşar Əliyev (güləşçi)|Yaşar Əliyev]] imza atsa da, qardaşı Hacı Əliyev növbəti illərdə daha ciddi nailiyyətlər qazanaraq dünya şöhrətli güləşçi oldu. Hacı Əliyev 2004-cü ildən [[Elman Əzimzadə]]nin rəhbərliyi altında məşq edir. 2014-cü ildə ailə həyatı quran Hacı Əliyevin 2015-ci ilin avqust ayında qızı Aişə dünyaya gəldi. Hacı Əliyev [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci ildə Las-Veqasda baş tutan Dünya Çempionatı]]nda qazandığı çempionluğu məhz qızı Aişəyə həsr elədi. == Karyerası == Hacı Əliyev 2007-ci ilin iyun ayında [[Dağıstan]]da baş tutan yeniyetmələrin beynəlxalq yarışında mübarizə apardı və qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":K1">{{cite news|title=Семь медалей из Дагестана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2007|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20070619021734774.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723152217/https://www.azerisport.com/wrestling/20070619021734774.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, iyul ayında [[Trabzon]] şəhərində baş tutan I Qara dəniz Oyunlarında qüvvəsini sınadı. [[Rumıniya]] və [[Moldova]] güləşçilərini məğlub edən 16 yaşlı Hacı Əliyev, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":K2">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Азербайджанские вольники громят румын|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706022614811.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723153330/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706022614811.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K3">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Два вольника уже в финале|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706032009035.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723153307/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706032009035.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Vladimir Yaxovlev üzərində 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı və I Qara dəniz Oyunlarının qalibi oldu.<ref name=":K4">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Последнее слово за Гаджи Алиевым|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706085815191.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723155203/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706085815191.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> === 2008—2013-cü illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === Hacı Əliyev 2008-ci ilin may ayında [[Antalya]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında beynəlxalq turnirdə mübarizə və yarışın bürünc medalının sahibi oldu. Bu uğurdan sonra o, beynəlxalq səviyyədə birinci nailiyyətinə imza atdı. Hacı Əliyev 2008-ci ilin iyun ayında [[Latviya]]nın [[Dauqavpils]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının medalına sahib oldu.<ref name=":K5">{{cite news|title=Три золота из Латвии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.06.2008|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20080626022122599.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723160022/https://www.azerisport.com/wrestling/20080626022122599.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> O, final görüşündə [[Gürcüstan]] güləşçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]]yə məğlub oldu və çempionatın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K5" /> Daha sonra o, 2009-cu ilin fevral ayında Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və final görüşündə Ağahüseyn Muradova məğlub olaraq çempionatının gümüş medalçısı oldu. Mart ayında [[Latviya]]nın [[Riqa]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə beşinci pillənin sahibi olan Hacı Əliyev, həmin ilin sonlarında [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]], güləş məşqçisi [[Əliyar Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan gənclər arasında turnirdə və Azərbaycan Kubokunda mübarizə apardı və yarışların qalibi oldu.<ref name=":K6">{{cite news|title=Определились лучшие вольники страны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.10.2009|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091011064633586.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193156/https://www.azerisport.com/wrestling/20091011064633586.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K7">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.12.2009|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193158/https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2010-cu ilin əvvəlində İvan Yarıginin xatirəsinə həsr olunan Qran-Pridə və [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq yarışda mübarizə aparsa da, uğur qazana bilmədi.<ref name=":K8">{{cite news|title=Лидеры азербайджанской борьбы не поехали в Россию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.01.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100126044453248.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193509/https://www.azerisport.com/wrestling/20100126044453248.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K9">{{cite news|title=Чемпион Европы едет в Киев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100217032048434.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193510/https://www.azerisport.com/wrestling/20100217032048434.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 12-18 aprelində [[Azərbaycan]]ın ev sahibliyində güləş üzrə Avropa Çempionatı baş tutdu.<ref name=":K10" /> [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] və sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən Avropa Çempionatında mübarizə aparacaq sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində son Avropa Çempionatının qalibi [[Zəlimxan Hüseynov]]a etimad göstərilməsi qərara alındı.<ref name=":K10" /> Amma çempionatın başlamasına bir gün qala, [[Zəlimxan Hüseynov]] xəstələndiyinə görə məşqçilər təcili olaraq onu əvəzləməli oldular.<ref name=":K10" /> Məşqçilər tərəfindən çempionatda mübarizə aparmaq şansı Hacı Əliyevə verildi.<ref name=":K10">{{cite news|title=Срочная замена в сборной Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100412054853953.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194432/https://www.azerisport.com/wrestling/20100412054853953.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> 18 yaşlı Hacı Əliyev aprelin 14-də [[Heydər Əliyev adına İdman Arenası]]nda [[Güləş üzrə Avropa çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":K11" /> O, birinci görüşdə [[Almaniya]] güləşçisi Tim Şleyqer ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K11">{{cite news|title=Соперники Азербайджана во второй день Евро 2010|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100413065232949.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194440/https://www.azerisport.com/wrestling/20100413065232949.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K12">{{cite news|title=Чемпионат Европы 2010: СНГовские медали, но без нас (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100414101017330.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194443/https://www.azerisport.com/wrestling/20100414101017330.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin görüşün birinci hissəsində Hacı Əliyev 0:1 hesabı ilə məğlub olsa da, növbəti hissələrdə 3:0 və 3:1 hesabları ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":K12" /> Bu mərhələdə o, [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Perpelita ilə qarşılandı.<ref name=":K12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev birinci hissədə 4:5 hesabı ilə rəqibinə məğlub olsa da, növbəti hissədə 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":K12" /> Həlledici hissədə isə Andrey Perpelita 5:0 hesabı ilə rəqibindən üstün oldu.<ref name=":K12" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatında mübarizəni dayandırdı və çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":K12" /> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev iyul ayında Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı və birinci görüşdəcə məğlub olaraq mübarizəni dayandırdı.<ref name=":K13">{{cite news|title=Самурай для Фарида Мансурова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.07.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100715031457637.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200013/https://www.azerisport.com/wrestling/20100715031457637.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K14">{{cite news|title=Три золота Азербайджана на Золотом Гран-при (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.07.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100716111458941.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200014/https://www.azerisport.com/wrestling/20100716111458941.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Beynəlxalq turnirlərdə uğursuz nəticələr qazansa da, 2010-cu ilin sonlarında o, "Hünər meydanı" turnirində və [[Gəncə]] şəhərində baş tutan İsax Cəfərovun xatirəsinə həsr olunan turnirdə qalib olmağı bacardı. Hacı Əliyev 2011-ci ilə fevral ayında [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas]] şəhərində baş tutan Dan Kolovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirlə start verdi.<ref name=":K15">{{cite news|title=Азербайджанские борцы едут в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.02.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110222122750917.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200040/https://www.azerisport.com/wrestling/20110222122750917.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. May ayında isə Hacı Əliyev [[Dağıstan]]ın [[Mahaçqala]] şəhərində baş tutan Əli Əliyevin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bu səfərdə medalçılar sırasına düşə bilmədi.<ref name=":K16">{{cite news|title=Кубинец дебютирует за Азербайджан в России (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.05.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110518042627254.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200042/https://www.azerisport.com/wrestling/20110518042627254.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Beynəlxalq turnirlərdə ardıcıl uğursuz nəticələrdən sonra Hacı Əliyev ciddi uğura imza atmağı bacardı. O, 2011-ci ilin iyun ayında [[Serbiya]]nın [[Zrenyanin]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":K17">{{cite news|title=Азербайджан выходит на старт Чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110620013546842.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724071803/https://www.azerisport.com/wrestling/20110620013546842.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Final görüşündə Ömər Uzana məğlub olan Hacı Əliyev, gənclər arasında Avropa Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K18">{{cite news|title=Три медали в первый день Чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.06.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110622120109457.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724071852/https://www.azerisport.com/wrestling/20110622120109457.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu uğurdan sonra o, iyul ayında Qızıl Qran-Pridə mübarizə aparsa da, medalçılar sırasına düşə bilmədi.<ref name=":K19">{{cite news|title=Финальный смотр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.07.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110708120008460.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072018/https://www.azerisport.com/wrestling/20110708120008460.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> 2011-ci ildə Hacı Əliyev növbəti uğura [[Çeçenistan]]ın [[Qroznı]] şəhərində baş tutan Ramzan Kadırovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə imza atdı.<ref name=":K20">{{cite news|title=Азербайджанцы едут на Мемориал Кадырова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.10.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111008031750728.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072040/https://www.azerisport.com/wrestling/20111008031750728.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, həlledici görüşdə [[Rusiya]] nümayəndəsi Əhməd Çaxayevə məğlub oldu və gümüş medalın sahibi oldu.<ref name=":K21">{{cite news|title=Азербайджанец упустил 20 000 долларов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.10.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111011024708746.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072326/https://www.azerisport.com/wrestling/20111011024708746.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2012-ci ilə [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":K30">{{cite news|title=Азербайджан примет участие в турнире в Киеве|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.02.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120213124101449.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080524/https://www.azerisport.com/wrestling/20120213124101449.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, [[Ağahüseyn Mustafayev]] ilə birgə həmin turnirin bürünc medallarına sahib oldu.<ref name=":K31">{{cite news|title=11 медалей из Киева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120217121637643.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080535/https://www.azerisport.com/wrestling/20120217121637643.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> May ayında isə Hacı Əliyev və [[Ağahüseyn Mustafayev]] [[Azərbaycan]]ın ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda mübarizə aparacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldılar.<ref name=":K22">{{cite news|title=На Кубок мира Азербайджан заявляет пять олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120509020057220.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074740/https://www.azerisport.com/wrestling/20120509020057220.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> [[Saypulla Absaidov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda [[Belarus]], [[Bolqarıstan]], [[Qazaxıstan]] və [[Rusiya]] yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":K27">{{cite news|title=Кубок Мира: Определились все финалисты Кубка мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512120846095.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724075545/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512120846095.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K23">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан всухую разгромил Россию (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512122932126.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074828/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512122932126.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alexander Boqamayevi 1:0 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":K23" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Bolqarıstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":K24">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан разгромил и Болгарию (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013850552.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074831/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013850552.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K24" /> Komandanın heyətində bu səfər Hacı Əliyev əvəzinə [[Ağahüseyn Mustafayev]] mübarizə apardı və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":K24" /> Qrup mərhələsinin üçüncü görüşündə Azərbaycan pəhləvanları Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K25">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан не оставил шанса Казахстану (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013955676.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074841/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013955676.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması tam üstün nəticə göstərdi və 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K25" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev də qələbə qazanan güləşçilərdən oldu.<ref name=":K25" /> Qrup mərhələsinin son görüşündə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K26">{{cite news|title=Кубок Мира: Исаев подвел Азербайджан (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512014022509.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074852/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512014022509.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyevin qələbədə pay sahibi olduğu görüşdə Azərbaycan pəhləvanları 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı və final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":K26" /><ref name=":K27" /> Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K28">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан проиграл Ирану в финале Кубка мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120513115222555.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080130/https://www.azerisport.com/wrestling/20120513115222555.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan güləşçiləri İran yığmasına 3:4 hesabı ilə məğlub oldu və sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K28" /> Komandanın heyətində qələbə qazanan güləşçilər Hacı Əliyev, [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] və [[Camaləddin Məhəmmədov]] oldu.<ref name=":K28" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığları bütün görüşlərdə qalib gələn Hacı Əliyev və [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]].<ref name=":K29">{{cite news|title=Иранская подножка для Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120514120339201.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080130/https://www.azerisport.com/wrestling/20120514120339201.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Dünya Kubokunda gümüş medala sahib olan sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması may ayında [[Qəbələ]]də təlim-məşq toplanışında oldu.<ref name=":K32">{{cite news|title=Вольники начали сбор в Габале|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120525122420756.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724165817/https://www.azerisport.com/wrestling/20120525122420756.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İyun ayında isə sərbəst güləşçilər [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":K33">{{cite news|title=Судьба путевки на Олимпиаду решится в Дортмунде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.06.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120625075842664.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170048/https://www.azerisport.com/wrestling/20120625075842664.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Almaniya Qran-Prisində dörd dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Rusiya]] nümayəndəsi Kuduxova məğlub oldu və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":K34">{{cite news|title=Алиев проиграл Кудухову|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.07.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120701112603758.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170057/https://www.azerisport.com/wrestling/20120701112603758.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı və bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanaraq turnirin qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":K35">{{cite news|title=Девять медалей Азербайджана в первый день финала Золотого Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.09.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120921073409337.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170443/https://www.azerisport.com/wrestling/20120921073409337.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İlin sonunda isə Hacı Əliyev Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":K36">{{cite news|title=Газюмов выиграл чемпионат Азербайджана, Гасанов проиграл (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.12.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221080036355.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170449/https://www.azerisport.com/wrestling/20121221080036355.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə o, [[Ağahüseyn Mustafayev]]i məğlub elədi və Azərbaycan Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":K36" /> [[Fayl:Ilham Aliyev received winners and prize-winners in the 27th Summer Universiade in Kazan.jpg|thumb|342x342px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] XXVII Universiada Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Hacı Əliyev sağdan birinci / 24 iyul 2013-cü il)]] Hacı Əliyev 2013-cü ilə Yaşar Doğunun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə bürünc medalına sahib olmaqla start verdi.<ref name=":K37">{{cite news|title=Азербайджан выступит на Мемориале Догу без олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130205070028889.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172821/https://www.azerisport.com/wrestling/20130205070028889.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref><ref name=":K38">{{cite news|title=Азербайджан завоевал золотую медаль Мемориала Догу (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.02.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130210034528761.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172819/https://www.azerisport.com/wrestling/20130210034528761.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Artıq Azərbaycan yığmasının aparıcı üzvlərindən biri hesab olunan Hacı Əliyev, 18-24 martda [[Gürcüstan]]ın [[Tbilisi]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan Avropa Çempinatına yollanacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldı.<ref name=":K39">{{cite news|title=На Евро без олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130312063808689.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172819/https://www.azerisport.com/wrestling/20130312063808689.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Çempionatdan əvvəl "Azerisport" idman portalına müsahibə verən sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının baş məşqçisi [[Saypulla Absaidov]], Hacı Əliyevdən uğur gözlədiyini bildirdi.<ref name=":K40">{{cite news|title=Сайпулла Абсаидов: Азербайджан планирует завоевать три-четыре медали чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130317025048484.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174015/https://www.azerisport.com/wrestling/20130317025048484.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Avropa Çempionatında martın 20-də mübarizə apardı.<ref name=":K41">{{cite news|title=Определились соперники азербайджанских борцов во второй день чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130319011931754.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174037/https://www.azerisport.com/wrestling/20130319011931754.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Yozef Molnar ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (5:0, 4:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K42">{{cite news|title=Яшар Алиев завоевал бронзу Чемпионата Европы (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130319082436614.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174056/https://www.azerisport.com/wrestling/20130319082436614.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> 1/4 final mərhələsində isə Hacı Əliyev [[Gürcüstan]] güləşçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":K42" /> Gərgin idman mübarizə şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Xinçeqaşvili 1:0 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":K42" /> Növbəti görüşdə isə Əliyev 5:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K42" /> Həlledici hissədə isə Xinçeqaşvili 3:1 hesabı ilə üstün oldu və nəticədə Hacı Əliyev Avropa Çempionatında mübarizəni dayandırdı.<ref name=":K42" /> Hacı Əliyev Avropa Çempionatından sonra may ayında [[Dağıstan]]da baş tutan Əli Əliyevin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":K43">{{cite news|title=Азербайджан завоевал еще 2 золотые медали на Мемориале Алиева в Дагестане (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.05.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130527060820295.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174754/https://www.azerisport.com/wrestling/20130527060820295.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İyun ayından isə sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması [[Belarus]]da təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":K44">{{cite news|title=Азербайджанские борцы начали подготовку к Универсиаде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.06.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130624084606294.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174800/https://www.azerisport.com/wrestling/20130624084606294.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Toplanışın əsas məqsədi Universiada Oyunlarına hazırlıq idi.<ref name=":K44" /> Hacı Əliyevin də mübarizə apardığı XXVII Universiada Oyunları 6-16 iyulda [[Rusiya]]nın [[Kazan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":K45">{{cite news|title=От Христова до Ибрагимова. Состав сборной Азербайджана на Универсиаду|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.07.2013|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20130703095452593.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20130709094837/http://www.azerisport.com/olimpizm/20130703095452593.html|archivedate=2013-07-09|url-status=live}}</ref><ref name=":K46">{{cite news|title=79 шансов на медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.07.2013|url=https://www.azerisport.com/kazan2013/20130704090528544.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174813/https://www.azerisport.com/kazan2013/20130704090528544.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Universiadanın birinci görüşündə [[Fransa]] nümayəndəsi Antuan Massida üzərində 4:0 hesabı ilə qələbə qazansa da, növbəti görüşdə [[İran]] təmsilçisi Bəhnam Ehsanpura 0:3 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni təsəlliverici qrupda davam elədi.<ref name=":K47">{{cite news|title=Гасанов выиграл серебро Универсиады, бронза у Алиева (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.07.2013|url=https://www.azerisport.com/kazan2013/20130711070638251.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180056/https://www.azerisport.com/kazan2013/20130711070638251.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Monqolustan]] güləşçisi Nemexbayar Batsayxan ilə üz-üzə gəldi və 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":K47" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyevin rəqibi [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Stefan İvanov oldu.<ref name=":K47" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə qələbə qazanan Hacı Əliyev, XXVII Universiada Oyunlarının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":K47" /> İyulun 24-də isə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] [[Kazan]] şəhərində baş tutan XXVII Universiada Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul elədi. Onlara [[Azərbaycan bayrağı]]nı dalğalandırdığları üçün minnətdarlığını bildirdi və yeni uğurlar arzuladı. Universiada Oyunlarından sonra Hacı Əliyevi ciddi sınaq gözləyirdi. O, 16-22 sentyabrda [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutacaq Dünya Çempionatında [[Azərbaycan]]ı təmsil edirdi.<ref name=":K49">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана по борьбе на Чемпионате Мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130910064109869.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180258/https://www.azerisport.com/wrestling/20130910064109869.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, Dünya Çempionatına Məhəmməd Əliömərovun rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması ilə birgə [[Quba]] şəhərində hazırlaşdı.<ref name=":K48">{{cite news|title=Сборная Азербайджана начинает подготовку в Губе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.07.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130724073719997.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180246/https://www.azerisport.com/wrestling/20130724073719997.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Amma debüt Dünya Çempionatı 22 yaşlı Hacı Əliyev üçün uğurlu olmadı. O, birinci görüşdəcə [[İran]] güləşçisi Məsud İsmayılpura məğlub oldu və Dünya Çempionatını 30-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":K50">{{cite news|title=Представители сборной Азербайджана проведут схватки с борцами Ирана, Казахстана и Мексики|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130916054226962.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180539/https://www.azerisport.com/wrestling/20130916054226962.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref><ref name=":K51">{{cite news|title=Магомедов остановился в двух шагах от бронзы Чемпионата Мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130917051714416.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180549/https://www.azerisport.com/wrestling/20130917051714416.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında üzləşdiyi uğursuzluğdan sonra Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı.<ref name=":K52">{{cite news|title=Азербайджан завершает Золотое Гран-при с 11 медалями (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.11.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20131124105221313.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724182844/https://www.azerisport.com/wrestling/20131124105221313.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, final görüşünə qədər bütün rəqibləri üzərində qələbə qazansa da, həlledici görüşdə Azərbaycan yığmasının digər üzvü Əhmədnəbi Qvarzatilova məğlub oldu və Qızıl Qran-Prinin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K52" /> Hacı Əliyev həmçinin 2013-cü ildə Azərbaycan Çempionatının da qalibi oldu.<ref name=":K53">{{cite news|title=Севдимов, Родригес и другие чемпионы Азербайджана (ФОТОРЕПОРТАЖ)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=23.12.2013|url=https://www.azerisport.com/photostory/20131223095245155.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724182840/https://www.azerisport.com/photostory/20131223095245155.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> === 2014—2016-ci illər: Dünya çempionluğları və Olimpiadanın bürüncü === Hacı Əliyev 2014-cü ilin yanvar ayında sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[Dubay]] şəhərinə təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":D1">{{cite news|title=Сборная Азербайджана начала дубайские сборы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.01.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140107010000998.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060200/https://www.azerisport.com/wrestling/20140107010000998.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həmin toplanışların nəticəsi özünü Hacı Əliyevin 2014-cü il ərzində qazandığı uğurlarda göstərdi. Hacı Əliyev fevral ayında [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Dan Kolovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":D2">{{cite news|title=Олимпийский чемпион уехал в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.02.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140218104731123.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060805/https://www.azerisport.com/wrestling/20140218104731123.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Turnirdə bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanan Hacı Əliyev, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D3">{{cite news|title=Алиев показал Шарифову, как побеждать в Болгарии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.02.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140222010055569.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060916/https://www.azerisport.com/wrestling/20140222010055569.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, Munir Rəcəb Ağdaşdan üstün oldu və beynəlxalq turnirin qızıl medalına sahib oldu. Bu qələbə onun 2012-ci ildə Qızıl Qran-Pri çempionluğundan sonra beynəlxalq turnirlərdə qazandığı birinci qızıl medal idi. Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) mart ayında açıqladığı reytinq cədvəlinə əsasən Hacı Əliyev üçüncü pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D4">{{cite news|title=Борцы Азербайджана улучшили свое положение в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140312111345243.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725062038/https://www.azerisport.com/wrestling/20140312111345243.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2014-cü ildə birinci ciddi sınağına 1-6 apreldə [[Finlandiya]]nın [[Vantaa]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":D5">{{cite news|title=Азербайджан сделал предварительную заявку на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140317073620894.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063423/https://www.azerisport.com/wrestling/20140317073620894.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":D6">{{cite news|title=Азербайджан на ЕВРО. Тогрул Аскеров попал в состав|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140327012344301.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063430/https://www.azerisport.com/wrestling/20140327012344301.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev aprelin 2-də mübarizə apardı.<ref name=":D7">{{cite news|title=Галиб Алиев может стартовать на ЕВРО со схватки против Гарика Барсегяна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.04.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140401082736414.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063441/https://www.azerisport.com/wrestling/20140401082736414.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Almaniya]] güləşçisi Alexander Semisorov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D7" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev rəqibi üzərində 14:4 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D8">{{cite news|title=Алиев хочет стать чемпионом, Багомедова может стать третьей|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140402034414621.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063454/https://www.azerisport.com/photostory/20140402034414621.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":D10" /> Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] güləşçisi Bexa Lomtadze ilə qarşılaşdı.<ref name=":D10">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом Европы !|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140402121228739.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063509/https://www.azerisport.com/wrestling/20140402121228739.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Hacı Əliyev 2:4 hesabı ilə məğlub vəziyyətdə olsa da, fasilədən sonra inamla mübarizə apardı və 12:6 hesabı ilə görüşdə qalib gəldi.<ref name=":D10" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D10" /> Finala gedən yolda o, [[Ukrayna]] nümayəndəsi Vasili Şuptar ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 10:8 hesabı ilə qalib gəldi və Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D10" /> Həlledici görüşdə o, [[Rusiya]] güləşçisi, 2013-cü il Dünya Çempionatının qalibi Bəyxan Qoyqereyev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D10" /> Təcrübəli rəqiqi ilə gərgin görüşdə Hacı Əliyev inamla mübarizə apardı və nəticədə 12:5 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":D10" /> Bu minvallada Hacı Əliyev Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D9">{{cite news|title=Гаджи Алиев - новый чемпион Европы !|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140402111015571.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063504/https://www.azerisport.com/photostory/20140402111015571.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) may və iyun ayları üçün açıqladığı reytinq cədvəlinə əsasən birinci pillədə qərarlaşmışdı. <ref name=":D11">{{cite news|title=Гаджи Алиев лидирует в рейтинге ФИЛА|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.05.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140503023926767.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140506011211/http://www.azerisport.com/wrestling/20140503023926767.html|archivedate=2014-05-06|url-status=live}}</ref><ref name=":D12">{{cite news|title=Из двух чемпионов Европы лишь Алиев возглавил мировой рейтинг|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140603043418768.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102093350/http://www.azerisport.com/wrestling/20140603043418768.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev sentyabrda baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmağa başladı. İyun ayında o, Azərbaycan yığması ilə birgə [[Bolqarıstan]] təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":D13">{{cite news|title=Тогрул Аскеров со сборниками поехал в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140612111855011.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140615160455/http://azerisport.com/wrestling/20140612111855011.html|archivedate=2014-06-15|url-status=live}}</ref> İyun ayının sonlarına isə [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":D14">{{cite news|title=Четверо борцов поедут на Гран-при в Дортмунд|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140625013025668.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140702054525/http://azerisport.com/wrestling/20140625013025668.html|archivedate=2014-07-02|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə Hacı Əliyev [[Ermənistan]] güləşçisi David Səfəryanı məğlub elədi və Almaniya Qran-Prisinin qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D15">{{cite news|title=Три победы Азербайджана на Гран-при в Дортмунде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140629113520996.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102084228/http://www.azerisport.com/wrestling/20140629113520996.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Almaniya Qran-Prisindən sonra Hacı Əliyev, iyul ayında [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":D16">{{cite news|title=На Золотой Гран-при Азербайджан заявил 49 борцов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=23.07.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140723120632704.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729025951/http://azerisport.com/wrestling/20140723120632704.html|archivedate=2014-07-29|url-status=live}}</ref> O, final görüşündə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov üzərində qələbə qazandı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":D17">{{cite news|title=13 медалей Азербайджана в первый день Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.07.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140725115459187.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729064143/http://www.azerisport.com/wrestling/20140725115459187.html|archivedate=2014-07-29|url-status=live}}</ref> Bundan sonra bütün diqqətlər sentyabrda baş tutacaq Dünya Çempionatına yönəldi. 8-14 sentyabrda [[Özbəkistan]]ın [[Daşkənd]] şəhərində [[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|güləş üzrə Dünya Çempionatı]] baş tutdu.<ref name=":D19">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал состав на чемпионат мира по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.09.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140903114957052.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102080908/http://www.azerisport.com/wrestling/20140903114957052.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> İl ərzində [[Bolqarıstan]]da "Dan Kolov" turnirinin, [[Finlandiya]]da Avropa Çempionatının, [[Almaniya]]da Almaniya Qran-Prisinin, [[Azərbaycan]]da isə Qızıl Qran-Prinin qalibi olan Hacı Əliyev, Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən Dünya Çempionatının bir nömrəli favoriti hesab olunurdu.<ref name=":D18">{{cite news|title=Алиев является фаворитом Чемпионата Мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.08.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140826021247314.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140827191713/http://azerisport.com/wrestling/20140826021247314.html|archivedate=2014-08-27|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında sentyabrın 9-da mübarizə apardı.<ref name=":D20">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом мира, Хетаг Газюмов взял серебро|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.09.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140909085044355.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170718113829/http://www.azerisport.com/wrestling/20140909085044355.html|archivedate=2017-07-18|url-status=live}}</ref> O, 1/16 final mərhələsində [[Ukrayna]] nümayəndəsi Vasil Şuptar ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D20" /> Əliyev Şuptarı aprel ayında [[Vantaa]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfərdə qalib gələn tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D20" /> O, rəqibi üzərində 12:4 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D20" /> Bu mərhələdə o, [[Polşa]] güləşçisi Kristof Bienxovsxi ilə qarşılaşdı.<ref name=":D20" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 10:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D20" /> Bu mərhələdə o, [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Prepelita ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D20" /> Bu görüşdə bundan əvvəl olan görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev bu səfər də rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 11:0.<ref name=":D20" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D20" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Kuba]] güləşçisi Yovlis Bonne ilə qarşılaşdı.<ref name=":D20" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 4:2 hesabı ilə qalib gəldi və Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D20" /> Həlledici görüşdə onun rəqiqi [[İran]] təmsilçisi Məsud İsmayılpur oldu.<ref name=":D20" /> İsmayılpur bir il əvvəl baş tutan Dünya Çempionatında məhz Əliyevi məğlub eləmişdi. Buna görə də Hacı Əliyev üçün bu görüş prinsipial əhəmiyyət daşıyırdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 12:7 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D20" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D21">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.09.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140909071514499.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140911020215/http://azerisport.com/photostory/20140909071514499.html|archivedate=2014-09-11|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Arif Abdullayev]], [[Xetaq Qazyumov]] və [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]]dan sonra Dünya Çempionatının qalibi olan dördüncü [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi oldu. 2014-cü il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarının qalibi olan Hacı Əliyev, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi elan edildi.<ref name=":D22">{{cite news|title=Федерация борьбы Азербайджана назвала лучших за 2014-й год|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.12.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20141215204313576.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://www.azerisport.com/wrestling/20141215204313576.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D23">{{cite news|title=Объявлены лучшие спортсмены Азербайджана по итогам 2014 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.12.2014|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20141224191514714.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151017120615/http://azerisport.com/olimpizm/20141224191514714.html|archivedate=2015-10-17|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2015-ci ilə [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan Fransa Qran-Prisində mübarizə aparmaqla başladı.<ref name=":D25">{{cite news|title=Тогрул Аскеров, Шариф Шарифов и еще 23 борца выступят на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.01.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150129114658231.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161101102832/http://www.azerisport.com/wrestling/20150129114658231.html|archivedate=2016-11-01|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, Fransa Qran-Prisinin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D26">{{cite news|title=Шарифов, Муслимов и Мурсалиев побеждают на Гран-При|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150131234945564.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082655/http://www.azerisport.com/wrestling/20150131234945564.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) yanvar ayı üçün açıqladığı reytinq cədvəlində Hacı Əliyev 2-ci pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D27">{{cite news|title=Алиев и Газюмов – вторые в мире|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.02.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150204104432052.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170326/https://www.azerisport.com/wrestling/20150204104432052.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Fransa Qran-Prisindən sonra Hacı Əliyev [[Belarus]]da baş tutan Alexander Medvedin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":D28">{{cite news|title=Азербайджан заявил на Гран-при Медведя олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150302102836536.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150717225415/http://azerisport.com/wrestling/20150302102836536.html|archivedate=2015-07-17|url-status=live}}</ref> Bu səfərdə o, ümidləri doğrultmadı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":D29">{{cite news|title=Газюмов и Шарифов сдали минский экзамен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.03.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150308000230112.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082155/http://www.azerisport.com/wrestling/20150308000230112.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Məhz bu uğursuzluğa görə o, Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) mart ayı üçün açıqladığı reytinq cədvəlində on pillə gerilədi və 12-ci pillədə qərarlaşdı.<ref name=":D30">{{cite news|title=Газюмов идет вторым, Алиев выбыл из десятки|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150402102954696.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150406130548/http://azerisport.com/wrestling/20150402102954696.html|archivedate=2015-04-06|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Ilham Aliyev met athletes who will represent Azerbaijan in the first European Games 4.jpg|thumb|340x340px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə aparacaq güləş üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (9 iyun 2015-ci il)|left]] Aprel ayında Hacı Əliyev [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Los-Anceles]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda mübarizə aparacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldı.<ref name=":D31">{{cite news|title=Азербайджан определил состав на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150402122311553.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081012/http://www.azerisport.com/wrestling/20150402122311553.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> [[Saypulla Absaidov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Belarus, İran və Türkiyə yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":D32">{{cite news|title=Азербайджан и Турция начнут в полпятого утра|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150410105021950.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081746/http://www.azerisport.com/wrestling/20150410105021950.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D33">{{cite news|title=Азербайджан победил Турцию и Беларусь на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150412101836310.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082710/http://www.azerisport.com/wrestling/20150412101836310.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Munir Rəcəb Ağdaşı 17:4 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":D33" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":D33" /> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində 6:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D33" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Denis Maximovu 12:2 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":D33" /> Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan pəhləvanları İran yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D34">{{cite news|title=Азербайджан победил Россию, став третьим на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150413002424729.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150716060427/http://azerisport.com/wrestling/20150413002424729.html|archivedate=2015-07-16|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə İran yığması tam üstün nəticə göstərdi və Azərbaycan güləşçiləri üzərində 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D34" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Bəhram Ehsanpurla mübarizəsi 5:5 hesabı ilə başa çatsa da, son xalı Ehsanpur qazandığı üçün Əliyev məğlub oldu.<ref name=":D34" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən İran yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":D34" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi.<ref name=":D34" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D34" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığı bütün görüşlərdə qalib gələn [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] və sadəcə bir görüşdə əlavə göstəricilərə əsasən məğlub olan Hacı Əliyev oldu. Dünya Kubokundan sonra güləş üzrə Azərbaycan yığmasının bütün diqqəti [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]na yönəldi. 12-28 iyunda baş tutacaq [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə aparacaq güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyəti iyunun 8-də açıqlandı.<ref name=":D35">{{cite news|title=Борцы назвали состав на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150608111525561.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063344/https://www.azerisport.com/baku2015/20150608111525561.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Heyətdə Avropa və Dünya Çempionatının qalibi Hacı Əliyevdə yer aldı.<ref name=":D35" /> 2014-cü ilin Dünya çempionu [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi olmağa iddialı güləşçilərdən biri idi. Hacı Əliyev iyunun 18-də [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə apardı.<ref name=":D36">{{cite news|title=Алиев, Дибиргаджиев и Магомедов завоевали бронзы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150618094650771.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150622071514/http://azerisport.com/baku2015/20150618094650771.html|archivedate=2015-06-22|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsində [[Ermənistan]] nümayəndəsi Valodya Franqulyan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> [[Heydər Əliyev adına İdman Arenası]]nda yerli tamaşaçılar qarşısında Hacı Əliyev rəqibi üzərində 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D36" /> Bu mərhələdə o, [[Slovakiya]] təmsilçisi Mixola Bolotnux ilə qarşılaşdı.<ref name=":D36" /> Bu görüşdə də Hacı Əliyev inamlı qələbə qazandı — 11:0.<ref name=":D36" /> Bununla da o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":D36" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Rusiya]] nümayəndəsi Alexander Boqomayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Əliyev Boqomayevə 2:5 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":D36" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Hacı Əliyev [[Türkiyə]] təmsilçisi Munir Rəcəb Ağdaş ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> Həmin görüşdə o, rəqibi üzərində 10:2 hesabı ilə inamlı qəbələ qazandı.<ref name=":D36" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D36" /> Görüşdən sonra "Azerisport" idman portalına müsahibə verən Hacı Əliyev, yarışdan bir gün əvvəl zəhərləndiyini, buna görə də özünü yaxşı hiss eləmədiyini bildirdi.<ref name=":D37">{{cite news|title=Гаджи Алиев: Я вчера ночью отравился, но понимал, что надо выйти на ковер|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150618202900622.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063344/https://www.azerisport.com/baku2015/20150618202900622.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":D38">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180414200147/http://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|archivedate=2018-04-14|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra bütün diqqətlər Dünya Çempionatına yönəldi.<ref name=":D39">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав борцов на чемпионат мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.08.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150826111358575.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082749/http://www.azerisport.com/wrestling/20150826111358575.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":D40">{{cite news|title=Алиев стал двукратным чемпионом мира, Хатиев и Газюмов завоевали олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150911064047815.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151116051042/http://azerisport.com/wrestling/20150911064047815.html|archivedate=2015-11-16|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında sentyabrın 11-də mübarizə apardı.<ref name=":D40" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Prepelita ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D40" /> Əliyev Prepelitanı bundan əvvəl bir neçə dəfə məğlub eləmişdi. Bu səfərdə qalib gələn tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D40" /> O, rəqibi üzərində 11:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D40" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] güləşçisi Masazu Kamoi ilə qarşılaşdı.<ref name=":D40" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 6:2 hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D40" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D40" /> Əliyev Dubovu da bundan əvvəl dəfələrlə məğlub eləmişdi. Bu görüşdə bundan əvvəl olan görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev bu səfər də rəqibi üzərində qələbə qazandı — 6:2.<ref name=":D40" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D40" /> Həlledici görüşdə onun rəqiqi [[Monqolustan]] təmsilçisi Batboldin Nomin oldu.<ref name=":D40" /> Finala qədər inamla qələbələr qazanan Hacı Əliyev, bu görüşdə də üstün tərəf oldu.<ref name=":D40" /> O, Nomin üzərində 11:0 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D40" /> Bu minvalla da o, növbəti dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D40" /> Hacı Əliyev həmçinin 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi adını qazandı. [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nda 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]na lisenziya qazansa da, Hacı Əliyevin mübarizə apardığı 57 kq. Olimpiya Oyunlarının proqramında yer almadığı üçün o, [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]ya qədər 57 kq. və ya 65 kq.-da mübarizə aparmağa başlamalı idi.<ref name=":D40" /> 65 kq.-da [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın qalibi [[Toğrul Əsgərov]]un mübarizə apardığı üçün, Hacı Əliyevin bundan sonra 57 kq.-da çıxış edəcəyi ehtimal olunurdu. Dünya Çempionatından sonra Hacı Əliyev Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":D41">{{cite news|title=Азербайджан заявит четырех чемпионов Олимпиады и мира на Золотой Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151122140459995.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063407/https://www.azerisport.com/wrestling/20151122140459995.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref><ref name=":D42">{{cite news|title=Азербайджан заявил 58 борцов на финал Золотого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151126111416353.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082308/http://www.azerisport.com/wrestling/20151126111416353.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Yaponiya]] nümayəndəsi Şinqo Arimotonu 10:0 hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D43" /> Bu mərhələdə isə Hacı Əliyev [[Gürcüstan]] güləşçisi Bexa Lomitadze üzərində 11:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":D43" /> Finala gedən yolda o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Alexander Boqomayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D43" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 3:2 hesabı ilə qalib gəldi və final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D43" /> Həlledici görüşdə isə o, [[İran]] güləşçisi İman Sadıq ilə qarşılaşdı və 8:2 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D43" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirinin qalibi oldu.<ref name=":D43">{{cite news|title=Алиев, Гасанов и Гостиев победили, олимпийские чемпионы проиграли Финал Золотого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151127101132040.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081114/http://www.azerisport.com/wrestling/20151127101132040.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 2015-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri seçildi.<ref name=":D44">{{cite news|title=Министерство молодежи и спорта назвало лучших спортсменов года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.12.2015|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20151224190759817.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160414010211/http://azerisport.com/olimpizm/20151224190759817.html|archivedate=2016-04-14|url-status=live}}</ref> Həmçinin o,[[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi də elan edildi.<ref name=":D45">{{cite news|title=Федерация назвала лучших за 2015-й год и объявила количество завоеванных медалей|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=28.12.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151228000239751.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102093530/http://www.azerisport.com/wrestling/20151228000239751.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2016-cı ilə Yaşar Doğunun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":D46">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Шариф Шарифов едут в Стамбул|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.02.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160203114614187.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102084436/http://www.azerisport.com/wrestling/20160203114614187.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 5-8 fevralda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan turnirdə o, beşinci pillənin sahibi olub.<ref name=":D46" /> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən açıqlanan yanvar ayı üçün olan reytinq cədvəlində Hacı Əliyev birinci pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D47">{{cite news|title=Гаджи Алиев по-прежнему первый в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.02.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160203183708150.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160513061935/http://azerisport.com/wrestling/20160203183708150.html|archivedate=2016-05-13|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2016-cı ilin birinci ciddi turnirinə mart ayında baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":D48">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав на ЕВРО по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.03.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160301105816039.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170708134106/http://www.azerisport.com/wrestling/20160301105816039.html|archivedate=2017-07-08|url-status=live}}</ref> 8-14 martda [[Latviya]]nın [[Riqa]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2016 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]nda Hacı Əliyev əsas favoritlərdən biri olaraq göstərilirdi.<ref name=":D49">{{cite news|title=Гасанов взял серебро на ЕВРО, Алиев завоевал бронзу, одолев Франгуляна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.03.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160310095700336.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160514210951/http://azerisport.com/wrestling/20160310095700336.html|archivedate=2016-05-14|url-status=live}}</ref> O, martın 10-da mübarizə apardı və birinci görüşdə [[Litva]] nümayəndəsi Sarunas Yursis ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D49" /> 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 11:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D49" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Vladimir Dubov ilə qarşılaşdı.<ref name=":D49" /> Bundan əvvəl dəfərlərə məğlub elədiyi Dubovu, Əliyev bu səfər də məğlub elədi — 11:0.<ref name=":D49" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D49" /> Bu mərhələdə o, prinsipial rəqiblərindən biri olan [[Gürcüstan]] nümayəndəsi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D49" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 2:4 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":D49" /> Mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam edən Hacı Əliyev, bu mərhələdə bir il əvvəl [[2015 Avropa Oyunları|Avropa Oyunları]]nda məğlub elədiyi [[Ermənistan]] güləşçisi Valodya Franqulyan ilə qarşılaşdı.<ref name=":D49" /> Bu səfərdə görüşdə üstün tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D49" /> O, görüşdə 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D49" /> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən açıqlanan mart ayı üçün olan reytinq cədvəlində Hacı Əliyev birinci pillədə qərarlaşmağa davam edirdi.<ref name=":D50">{{cite news|title=Гаджи Алиев по-прежнему лидирует в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160505001716816.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160709110428/http://azerisport.com/wrestling/20160505001716816.html|archivedate=2016-07-09|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]ndan əvvəl 2-4 iyulda [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":D51">{{cite news|title=Азербайджанские «вольники» поборются за медали немецкого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160629144922152.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200921002500/https://www.azerisport.com/wrestling/20160629144922152.html|archivedate=2020-09-21|url-status=live}}</ref> O, həlledici görüşdə [[Polşa]] nümayəndəsi Kristof Bienxovsxini məğlub elədi və Almaniya Qran-Prisinin qalibi oldu.<ref name=":D52">{{cite news|title=Три золотые и одна серебреная медали второго дня Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.07.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160703115242006.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161008122801/http://www.azerisport.com/wrestling/20160703115242006.html|archivedate=2016-10-08|url-status=live}}</ref> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən Olimpiadadan əvvəl açıqlanan reytinq cədvəlinə əsasən Hacı Əliyev dünyanın ən güclü güləşçisi olmağa davam edirdi.<ref name=":D53">{{cite news|title=Гаджи Алиев - лидер мирового рейтинга|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.07.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160707000550443.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161012090541/http://www.azerisport.com/wrestling/20160707000550443.html|archivedate=2016-10-12|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyevin mübarizə apardığı 61 kq. Olimpiya Oyunlarının proqramında olmadığı üçün o, Olimpiada da 57 kq.-da çıxış elədi. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:2016 Summer Olympics, Men's Freestyle Wrestling 57 kg awarding ceremony 5.jpg|thumb|328x328px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: gümüş medalçı [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Rei Hiquçi]], qızıl medalçı [[Gürcüstan]] nümayəndəsi [[Vladimir Xinçeqaşvili]], bürünc medalçılar [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Hacı Əliyev və [[İran]] nümayəndəsi [[Həsən Rəhimi]] (20 avqust 2016-cı il)]] {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":D54">{{cite news|title=14 лучших борцов Азербайджана готовы к Рио|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.07.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160717103300033.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063407/https://www.azerisport.com/rio2016/20160717103300033.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Güləş idman növü üzrə yarışlar isə 14-22 avqustda Carioca Arenada baş tutdu.<ref name=":D54" /> Sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nda ulduz heyətlə mübarizə apardı.<ref name=":D54" /> Heyətə 2014 və 2015-ci illərin Dünya Çempionatının qalibi Hacı Əliyev (57 kq.), [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Toğrul Əsgərov]] (65 kq.), 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan [[Cəbrayıl Həsənov]] (74 kq.), [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] (86 kq.), 2008 və 2012-ci illərdə Olimpiadaların bürünc medallarına sahib olan [[Xetaq Qazyumov]] (97 kq.) və son Dünya Çempionatının finalçısı [[Camaləddin Məhəmmədov]] (125 kq.) daxil edildi.<ref name=":D54" /> Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 19-da mübarizə apardı.<ref name=":D55">{{cite news|title=Определились первые соперники Гаджи Алиева и Джабраила Гасанова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.08.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160818213954231.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160821091159/http://azerisport.com/rio2016/20160818213954231.html|archivedate=2016-08-21|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun Jun-Si ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D55" /> Karyerası ərzində ciddi uğurlara nail ola bilməyən 25 yaşlı Yun Jun-Si ilə qarşılaşma, Hacı Əliyev üçün asan oldu. Əliyev Jun-Si üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D56">{{cite news|title=Алиев и Гасанов завоевали еще две медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.08.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160819092657945.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707103044/https://www.azerisport.com/rio2016/20160819092657945.html|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə o, prinsipial rəqiblərindən olan və cəmi beş ay əvvəl [[Latviya]]da Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub olduğu [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D56" /> Görüşün birinci hissəsindən sonra Hacı Əliyev 1:0 hesabı ilə üstün tərəf idi.<ref name=":D56" /> Amma görüşün növbəti dəqiqələri gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":D56" /> Nəticədə [[Vladimir Xinçeqaşvili]] 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D56" /> Növbəri mərhələdə də o, qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Hacı Əliyev təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":D56" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə Hacı Əliyev [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Nurislam Sanayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D56" /> Həmin görüşdə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Nəticədə Hacı Əliyev 10:8 hesabı ilə qələbə qazandı və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":D56" /> Bu mərhələdə o, dəfələrlə qalib gəldiyi [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov ilə qarşılaşdı.<ref name=":D56" /> Görüşün əvvəllərində üstünlüyü Vladimir Dubov ələ aldı, məhz bunun nəticəsində hesabda 4:0 öndə idi.<ref name=":D56" /> Amma Hacı Əliyev tədricən görüşdə təşəbbüsü ələ aldı və hesabı 2:4 elədi.<ref name=":D56" /> Görüşün sonlarında isə Hacı Əliyev inamlı fənd tətbiq elədi və nəticədə Vladimir Dubov üzərində vaxtından əvvəl təmiz qələbə qazandı.<ref name=":D56" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D56" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":D57">{{cite news|title=Ильхам Алиев наградил Радика Исаева и ряд олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.09.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160901184351315.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211022190344/https://www.azerisport.com/rio2016/20160901184351315.html|archivedate=2021-10-22|url-status=live}}</ref> === 2017—2021-ci illər: Üçüncü dəfə Dünya çempionluğu === [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Hacı Əliyev beynəlxalq səviyyəli birinci turnirinə 2017-ci ilin fevral ayında qatıldı. O, sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Kirmanşah]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":H1">{{cite news|title=Азербайджан заявил на Кубок мира 12 борцов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170214234725197.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170602053658/http://www.azerisport.com/wrestling/20170214234725197.html|archivedate=2017-06-02|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Gürcüstan]] və [[Rusiya]] yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":H2">{{cite news|title=Азербайджан на Кубке мира стартует с матча с Россией|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170214115639035.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170430182629/http://www.azerisport.com/wrestling/20170214115639035.html|archivedate=2017-04-30|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H3">{{cite news|title=Азербайджан обыграл Россию и Грузию на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170216100213032.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622110618/http://www.azerisport.com/wrestling/20170216100213032.html|archivedate=2017-06-22|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi.<ref name=":H3" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alan Qoqayevi 2:1 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":H3" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Gürcüstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":H3" /><ref name=":H3" /><ref name=":H3" /> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Komandanın heyətində Hacı Əliyev İverixo Culaxidzeni 12:0 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan pəhləvanları ABŞ yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H4">{{cite news|title=Проиграв США, Азербайджан разгромил Турцию и стал третьим на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170217001534037.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712043021/http://www.azerisport.com/wrestling/20170217001534037.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən ABŞ təmsilçiləri qalib gəldi.<ref name=":H4" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən ABŞ yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":H4" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":H4" /> Qələbədə pay sahibi olanlardan biri də Mustafa Kaya üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazanan Hacı Əliyev oldu.<ref name=":H4" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":H4" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığı bütün görüşlərdə qalib gələn Hacı Əliyev oldu.<ref name=":H5">{{cite news|title=Гаджи Алиев - лучший на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170219132036335.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712070346/http://www.azerisport.com/wrestling/20170219132036335.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Wrestling at the 2017 Islamic Solidarity Games 8 (cropped).jpg|thumb|256x256px|alt=|Hacı Əliyev [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Əlibəy Osmanov üzərində qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qalibi olan zaman. (20 may 2017-ci il)|left]] Hacı Əliyev növbəti uğurunu 2017-ci ilin may ayında baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nda qazandı.<ref name=":H6">{{cite news|title=Сборные Азербайджана определились с составами на Исламиаду|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170513120749554.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170616223914/http://www.azerisport.com/islamiada/20170513120749554.html|archivedate=2017-06-16|url-status=live}}</ref> 12-22 mayda baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın əsas favoriti, məhz Əliyev hesab olunurdu. Hacı Əliyev birinci görüşdə [[Türkmənistan]] nümayəndəsi Saparmurad Muradov ilə üz-üzə gəldi və 10:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H7" /> Bu mərhələdə o, [[Tacikistan]] güləşçisi Tacəddin Hocayev ilə qarşılaşdı.<ref name=":H7" /> Bu görüşdə də Hacı Əliyev inamlı qələbə (9:0) və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H7" /> Bu mərhələdə isə onun rəqibi [[İran]] nümayəndəsi Məsud İsmayılpur oldu.<ref name=":H7" /> Bu görüşdə digər görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev 8:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H7" /> Həlledici görüşdə o, [[Qırğızıstan]] güləşçisi Əlibəy Osmanov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H7" /> Finala gedən yolda bütün rəqibləri üzərində inamlı qələbələr qazanan Hacı Əliyev, final görüşündə də rəqibindən birbaşa üstün oldu.<ref name=":H7" /> Əliyev Osmanov üzərində 10:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H7">{{cite news|title=Алиев и Магомедов взяли золото, Муслимов – серебро, Шарифов – бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170520001334882.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622162745/http://www.azerisport.com/islamiada/20170520001334882.html|archivedate=2017-06-22|url-status=live}}</ref> Təltifetmə mərasimi zamanı Hacı Əliyevə [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qızıl medalını [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] təqdim etdi. İl ərzində beynəlxalq turnirlərdə çıxış eləməyən Hacı Əliyev 2017-ci ilin 20-28 avqustunda [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H8">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав на ЧМ по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170815133804111.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727022004/http://www.azerisport.com/wrestling/20170815133804111.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> İdeal formada olan Əliyev, Dünya Çempionatının favoritlərindən biri olaraq göstərilmirdi. Hacı Əliyev Dünya Çempionatının 1/16 final mərhələsində [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Əlibəy Osmanov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал трехкратным чемпионом мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170825002153708.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180303094135/http://www.azerisport.com/wrestling/20170825002153708.html|archivedate=2018-03-03|url-status=live}}</ref> Beş ay əvvəl [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın final görüşündə məğlub elədiyi rəqibini, o, bu səfər də məğlub elədi — 8:0.<ref name=":H9" /> Bununla da Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H9" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] təmsilçisi Rinya Nahamura ilə qarşılaşdı.<ref name=":H9" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 10:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":H9" /> 1/4 final mərhələsində isə o, [[Slovakiya]] nümayəndəsi Mixola Bolotnux ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9" /> Hacı Əliyev üçüncü görüşündə də asan qələbə qazandı — 10:0.<ref name=":H9" /> Bununla da o, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H9" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Kuba]] təmsilçisi Yovlis Bonne ilə qarşılaşdı.<ref name=":H9" /> Həmin görüşdə o, vaxtından əvvəl 10:0 hesabı ilə təmiz qələbə qazandı.<ref name=":H9" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev üçüncü dəfə Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H9" /> Həlledici görüşdə o, 2016-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rusiya]] nümayəbdəsi Hacımurad Rəşidov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9" /> Çempionat ərzində möhtəşəm mübarizə aparan Hacı Əliyev, final görüşündə də rəqibindən birbaşa üstün tərəf idi.<ref name=":H9" /> Nəticədə Hacı Əliyev Hacımurad Rəşidov üzərində vaxtından əvvəl 7:1 hesabı ilə təmiz qələbə qazandı.<ref name=":H9" /> Bu minvalla da o, üçüncü dəfə Dünya Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":H9" /> Hacı Əliyev üç dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci [[Azərbaycan]] güləşçisi olaraq tarixi nailiyyətə imza atdı.<ref name=":H10">{{cite news|title=Гаджи Алиев повторил достижение Махяддина Аллахвердиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170825220031049.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180303095316/http://www.azerisport.com/wrestling/20170825220031049.html|archivedate=2018-03-03|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2018-ci ilə fevral ayında [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":H11">{{cite news|title=Азербайджан заявил 31 борца на киевский турнир|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180220140623143.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729014836/http://www.azerisport.com/wrestling/20180220140623143.html|archivedate=2018-07-29|url-status=live}}</ref><ref name=":H12">{{cite news|title=Семь шансов Азербайджана на золото киевского турнира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180223111620418.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235846/http://www.azerisport.com/wrestling/20180223111620418.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə o, [[Polşa]] nümayəndəsi Məhəmmədrəsul Hacıyevə məğlub oldu və gümüş medalın sahibi oldu.<ref name=":H13">{{cite news|title=Пять золотых медалей Азербайджана и еще восемь финалов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180224122353560.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727011748/http://www.azerisport.com/wrestling/20180224122353560.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> Daha sonra Hacı Əliyev ilin birinci nüfuzlu turnirinə qatıldı. O, sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın Ayova şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":H14">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал состав на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180403101200088.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809220342/http://www.azerisport.com/wrestling/20180403101200088.html|archivedate=2018-08-09|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Kuba, Monqolustan və Qazaxıstan yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":H15">{{cite news|title=Азербайджан узнал соперника на Кубке мира, который заменил Россию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180404003152487.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809223706/http://www.azerisport.com/wrestling/20180404003152487.html|archivedate=2018-08-09|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Kuba güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 8:2 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H16">{{cite news|title=Азербайджан разгромил Кубу на старте Кубка мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180407100138720.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712060528/http://www.azerisport.com/wrestling/20180407100138720.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alexandro Valdesə 2:8 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi.<ref name=":H16" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":H17">{{cite news|title=Азербайджан одолел Монголию и в финале Кубка мира встретится с США|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180408003451591.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235856/http://www.azerisport.com/wrestling/20180408003451591.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 9:1.<ref name=":H17" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Sayadbəy Oğasovu 7:1 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":H17" /> Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Monqolustan güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:3 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H17" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyevin əvəzinə [[Ağahüseyn Mustafayev]] mübarizə apardı.<ref name=":H17" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H17" /> Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması ABŞ güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H18">{{cite news|title=США не позволили Азербайджану выиграть Кубок мира в третий раз|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180409093321159.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180715232015/http://www.azerisport.com/wrestling/20180409093321159.html|archivedate=2018-07-15|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə ABŞ güləşçiləri 6:4 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":H18" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H18" /> Dünya Kubokundan sonra Hacı Əliyev 30 aprel-8 mayda [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H19">{{cite news|title=Сборная Азербайджана по вольной борьбе обнародовала состав на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180427101821213.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235122/http://www.azerisport.com/wrestling/20180427101821213.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":H20">{{cite news|title=Борцы Азербайджана узнали соперников в пятый день ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180503181426271.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808111942/http://www.azerisport.com/wrestling/20180503181426271.html|archivedate=2018-08-08|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Qabriel Yanaş ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 10:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H21" /> Bu mərhələdə o, [[Türkiyə]] güləşçisi Səlahəddin Kılıçsallayan ilə qarşılaşdı.<ref name=":H21" /> Həmin görüşdə 9:2 hesabı ilə qələbə qazanan Hacı Əliyev, Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H21" /> Finala gedən yolda o, [[Sloveniya]] nümayəndəsi David Habat ilə üz-üzə gəldi və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H21" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H21">{{cite news|title=Манолова проиграла финал, Алиев и Эдишерашвили будут бороться за золото|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180504002822645.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727013654/http://www.azerisport.com/wrestling/20180504002822645.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, [[Rusiya]] güləşçisi İlyas Bəybulatov ilə qarşılaşdı.<ref name=":H22">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Гиорги Эдишерашвили покорили Каспийск|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180505001919262.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813044254/http://www.azerisport.com/wrestling/20180505001919262.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 8:7 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H22" /> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev, sentyabr ayında [[Belarus]]da baş tutan Alexander Medvedin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":H23">{{cite news|title=Азербайджан заявил боевой состав на Мемориал Медведя|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180914102738436.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180914102738436.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Final görüşündə o, Vasil Şuptara məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H24">{{cite news|title=Трое борцов Азербайджана вышли в финал Мемориала Медведя|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180914193836916.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180914193836916.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref><ref name=":H25">{{cite news|title=Четыре медали в Беларуси и еще три финала Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180916001509273.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180916001509273.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> 2018-ci ilin əsas turniri [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":H26">{{cite news|title=Определились соперники борцов Азербайджана во второй день ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.10.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20181020181955694.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20181020181955694.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Üç dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, bu səfər ümidləri doğrulda bilmədi. O, birinci görüşdəcə [[Kuba]] nümayəndəsi Alexandro Valdesə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatında mübarizəsini dayandırdı.<ref name=":H27">{{cite news|title=Джабраил Гасанов вышел в финал ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.10.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20181021002026143.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063410/https://www.azerisport.com/wrestling/20181021002026143.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Dünya Çempionatında uğursuz nəticədən sonra Hacı Əliyev altı ay beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmadı. Nəhayət o, 2019-cu ilin 8-14 aprelində [[Rumıniya]]nın [[Buxarest]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H28">{{cite news|title=Сборные Азербайджана назвали составы на ЕВРО по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=28.03.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190329104900698.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190329104900698.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Son Avropa Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, birinci görüşdə [[Belarus]] nümayəndəsi Hüseyn Şahbazovu 7:2 hesabı ilə məğlub elədi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29">{{cite news|title=ЕВРО. Алиев, Мустафаев и Гасанов вышли в финал|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190408081502127.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190408123647/https://www.azerisport.com/wrestling/20190408081502127.html|archivedate=2019-04-08|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi Valodya Franqulyan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, minimal hesablı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29" /> Bu mərhələdə isə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Naçın Kuular ilə qarşılaşdı.<ref name=":H29" /> Bu görüşdə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu, nəticədə Hacı Əliyev 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29" /> Finala gedən yolda o, [[Moldova]] güləşçisi Maxim Saçultan üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":H29" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev növbəti dəfə Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H29" /> Həlledici görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Səlahəddin Kılıçsallayan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H29" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 7:0 inamlı qələbə qazanaraq üçüncü dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H30">{{cite news|title=Суперстарт на ЕВРО: Два золото, одно серебро и две бронзы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409082453298.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409082453298.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Namiq Abdullayev]] və [[Xetaq Qazyumov]]dan sonra üç dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi oldu.<ref name=":H31">{{cite news|title=Азербайджанские борцы повторили результат Абдуллаева и Газюмова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409200802306.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409200802306.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> O, Avropa Çempionatında qazandığı qələbəni, 2016-cı ildə [[Aprel döyüşləri]] zamanı şəhid olanlara həsr elədi.<ref name=":H32">{{cite news|title=Гаджи Алиев: Победу посвящаю памяти шехидам|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409203129896.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409203129896.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Üçüncü dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, iyun ayında [[Belarus]]un ev sahibliyində baş tutan [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nda mübarizə apardı.<ref name=":H33">{{cite news|title=Азербайджан изменил состав борцов на Евроигры: Тогрул Аскеров остался дома|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190620120920891.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190620120920891.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> 4 il əvvəl [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına sahib olan Hacı Əliyev, bu səfər [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olmağı hədəfləmişdi. 14 güləşçinin mübarizə apardığı yarışın 1/8 final mərhələsində Hacı Əliyevin rəqibi [[Ermənistan]] nümayəndəsi Valodya Franqulyan oldu.<ref name=":H34" /> Dəfələrlə Franqulyan üzərində qələbə qazanan Əliyev, bu səfər də rəqibini məğlub elədi (6:0) və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H34" /> Bu mərhələdə o, [[Belarus]] təmsilçisi Georgi Koliyev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 7:5 hesabı ilə qalib gəldi və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H34" /> Finala gedən yolda o, [[Ukrayna]] nümayəndəsi Qor Oqanesyan ilə qarşılaşdı.<ref name=":H34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatdı.<ref name=":H34" /> Qaydalara əsasən görüşün hesabı heç-heçə olsa, son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunur. Nəticədə Hacı Əliyev son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":H34" /> Bununla da o, [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın final görüşünə adladı.<ref name=":H34">{{cite news|title=Амирасланов взял золото Евроигр, Гаджиев и Магомедов завоевали бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.06.2019|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20190626002526035.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190627130454/https://www.azerisport.com/olimpizm/20190626002526035.html|archivedate=2019-06-27|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə Hacı Əliyev əzəli və prinsipial rəqibi olan [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H35" /> Final görüşünün əvvəlindən üstün tərəf Hacı Əliyev idi. Birinci hissənin 2:10-cu dəqiqəsində Əliyev fənd tətbiq elədi və hesabda irəli çıxdı — 4:0. Xinçeqaşvilinin məşqçisi bu fəndə etirazını bildirsə də, referilər tərəfindən etiraz qəbul edilmədi və Hacı Əliyevə daha bir xal verildi. Görüşün birinci hissəsindən sonra Əliyev 5:0 hesabı ilə öndə idi. Görüşün 3:35-ci və 4:15-ci dəqiqələrində Xinçeqaşvili xallar qazanaraq hesab arasında fərqi üçə endirdi — 2:5. Bundan sonra Əliyev görüşdə fəallığı artırdı. O, görüşün 4:50-ci dəqiqəsində 2 xal, 5:10-cu dəqiqəsində 1 xal, 5:28-ci dəqiqəsində isə daha 2 xal qazandı. Nəticədə Hacı Əliyev [[Vladimir Xinçeqaşvili]]i 10:2 hesabı ilə məğlub elədi və [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H35">{{cite news|title=Алиев побеждает Хинчегашвили в финале Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.06.2019|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20190627002304695.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190627130607/https://www.azerisport.com/olimpizm/20190627002304695.html|archivedate=2019-06-27|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Mariya Stadnik]] və [[Xetaq Qazyumov]]da sonra həm Dünya Çempionatının, həm Avropa Çempionatının, həm də Avropa Oyunlarının qalibi olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]] güləşçisi oldu. [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]ndan sonra bütün diqqətlər Dünya Çempionatına yönəldi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutacaq [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı 12-22 sentyabrda [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":H36">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал составы борцов на ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190906115804608.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev birinci görüşdə [[Rusiya]] nümayəndəsi Hacımurad Rəşidov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H37">{{cite news|title=Гаджи Алиев начнет ЧМ схваткой против российского борца|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190918134413234.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 3:2 hesabı ilə Rəşidov öndə idi. Görüşün sonuna 1:04 saniyə qala Əliyev fənd tətbiq elədi və referilər hesabın 4:3 olduğunu elan elədi. Daha sonra Rusiya tərəfinin məşqçiləri referilərə etirazını bildirdi və həmin epizoda bir daha baxıldı. Nəticədə referilər öz qərarını ləğv elədi və görüşdə Hacımurad Rəşidovun 4:2 hesabı ilə qalib gəldiyini bildirdi.<ref name=":H38" /> Bundan sonra Hacı Əliyev masanın üzərində olan xal lövhələrini götürdü və görüşün referilərinin üstünə tullandı.<ref name=":H39">{{cite news|title=Скандал в схватке Гаджи Алиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919100455928.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığmasının məşqçisi [[Arif Abdullayev]] və mühafizəçilərin müdaxiləsidən sonra davanın qarşısı alındı və o, zaldan çıxarıldı.<ref name=":H39" /> Mübahisə zamanı həmçinin referilər tərəfindən Hacı Əliyevə qırmızı vərəqə göstərildi və o, Dünya Çempionatından uzaqlaşdırıldı. Amma Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) Referilər Komitəsinin günorta saatlarında verdiyi qərara əsasən Hacı Əliyevin qırmızı vərəqəsi ləğv edildi.<ref name=":H40">{{cite news|title=СК UWW принял решение по поводу дисквалификации Гаджи Алиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919123155137.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bu da onun təsəlliverici qrupda mübarizə aparmasına icazə verdi.<ref name=":H38">{{cite news|title=Манолова стала третьей, Амирасланов и Алиев получили шанс бороться за бронзу ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919002058416.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə Hacı Əliyev [[Misir]] güləşçisi Əmr Reda Hüseyn ilə üz-üzə gəldi və 10:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H41" /> Növbəti görüşdə isə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi Tahuto Otoquro ilə qarşılaşdı.<ref name=":H41">{{cite news|title=Гаджи Алиев и еще трое борцов упустили шанс завоевать олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190920002801884.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 9:11 hesabı ilə rəqibinə məğlub oldu və Dünya Çempionatını 12-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":H41" /> 2020-ci ilin əvvəlindən etibarən bütün dünyanı cənginə alan [[COVID-19 pandemiyası|COVID-19 pandemiyası]] ilə bağlı bir sıra turnirlər təxirə salındı. Təxirə salınan turnirlər sırasında mart ayında baş tutmalı olan Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri və may ayında baş tutmalı olan Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri də var idi. Nəhayət 2020-ci il martın 24-də [[Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi|Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi (BOK)]] tərəfindən 2020-ci ilin iyul-avqust aylarında baş tutması nəzərdə tutulan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın 2021-ci ilə təxirə salınması barədə qərar qəbul edildi. Hacı Əliyev 2020-ci ilin sonlarında [[Serbiya]]nın [[Belqrad]] şəhərində baş tutması nəzərdə tutulan Dünya Çempionatında mübarizə aparmalı idi.<ref name=":H42">{{cite news|title=Азербайджан заявил 20 борцов на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201210171300075.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Amma Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) İcraiyyə Komitəsi tərəfindən həmin il Dünya Çempionatının baş tutmaması qərara alındı. Əsas səbəblərdən biri ABŞ, Gürcüstan, Kuba, Qazaxıstan və Yaponiya yığmalarının bu turnirdə mübarizə aparmaqdan imtina eləməsi oldu. Turnirin adı və brendi isə dəyişdirildi və Fərdi Dünya Kuboku adlandırıldı. Hacı Əliyev bu turnirin 1/8 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Hacımurad Rəşidovu 4:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Qırğızıstan]] güləşçisi Elnəzər Əhmədəliyevi 6:4 hesabları ilə məğlub elədi və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H43">{{cite news|title=Гаджи Алиев получил шанс взять реванш за скандальное поражение|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201215172732403.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":H44">{{cite news|title=Гварзатилов вышел в финал КМ, Алиева ждет встреча за медаль|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201217002131637.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə isə o, [[Macarıstan]] nümayəndəsi İsmayıl Musuxayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H44" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev rəqibinə 6:7 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":H44" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə o, [[Fransa]] güləşçisi İlman Muxtarovu 10:4 hesabı ilə məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":H45">{{cite news|title=Гварзатилов проиграл финал, Алиев завоевал бронзу Кубка мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201218002427562.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Üç qat Dünya və üç qat Avropa çempionu Hacı Əliyevi 2021-ci ilə ciddi sınaqlar gözləyirdi. O, əvvəlcə mart ayında [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya qazanmalı, sonra isə avqust ayında Olimpiada da uğurlu mübarizə aparmalı idi. Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri 18-22 martda [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":H46">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав борцов на лицензионный турнир|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210312154757114.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Qaydalara əsasən 1-ci və 2-ci pillələrin sahibi olan idmançılara Olimpiya lisenziyası verildi. Hacı Əliyev turnirin 1/8 final mərhələsində [[Birləşmiş Krallıq]] nümayəndəsi Corc Ramı 13:2, 1/4 final mərhələsində [[Türkiyə]] güləşçisi Səlahəddin Kılıçsallayanı 5:2, 1/2 final mərhələsində isə [[Moldova]] nümayəndəsi Maxim Saçultanı 5:1 hesabları ilə məğlub elədi və final görüşünə vəsiqə qazandı. Bununla da Hacı Əliyev Olimpiya lisenziyasına təmin elədi.<ref name=":H47">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Гаджимурад Гаджиев завоевали олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.03.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210318003136197.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Heç bir əhəmiyyətə sahib olmayan həlledici görüşdə isə o, [[Ermənistan]] güləşçisi Vazqen Tevanyana 0:9 hesabı ilə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Olimpiadadan əvvəl Hacı Əliyev iyun ayında [[Polşa]]nın [[Varşava]] şəhərində baş tutan Vaslav Zelxovsxinin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":H48">{{cite news|title=Азербайджанские борцы-олимпийцы могут хорошо заработать в Польше|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.06.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210602161216592.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":H49">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал третьим в чемпионате Польши|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.06.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210608103705218.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bundan sonra bütün diqqətlər Olimpiadaya yönəldi. ==== XXXII Yay Olimpiya Oyunları ==== [[Fayl:FS 65 Kg Podium gold Otoguro T. (JPN), Silver Aliyev H. (AZE), Bronze Rashidov G. (ROC), Bajrang B. (IND).jpg|thumb|330x330px|alt=|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: gümüş medalçı Azərbaycan nümayəndəsi Hacı Əliyev, qızıl medalçı [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Tahuto Otoquro]], bürünc medalçılar [[Rusiya Olimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi [[Hacımurad Rəşidov]] və [[Hindistan]] nümayəndəsi [[Punia Bajranq]] (7 avqust 2021-ci il)]] {{Əsas|Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]] 24 iyul-8 avqustda [[Yaponiya]]nın ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":H50">{{cite news|title=Окончательный состав Азербайджана на Олимпиаду-2020|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210706192940127.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Güləş idman növü üzrə yarışlar isə 1-8 avqustda Mahuhari Messe Arenada baş tutdu. Sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması ötən Olimpiada ilə müqayisə də bu səfər cəmi üç güləşçi ilə mübarizə apardı.<ref name=":H50" /> Heyətə [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı, üç qat Dünya və üç qat Avropa çempionu Hacı Əliyev (65 kq.), son Avropa Çempionatının finalçısı [[Turan Bayramov]] (74 kq.) və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] (86 kq.) daxil edildi. Azərbaycan yığmasının əsas medal ümid məhz Hacı Əliyev idi.<ref name=":H50" /> Hacı Əliyev [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 6-da mübarizə apardı.<ref name=":H51">{{cite news|title=Токио-2020. Оршуш для Стадник, Алиев против сенегальца, Шарифов против Садулаева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210805085323643.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə yeddi dəfə qitə çempionatının qalibi olan [[Seneqal]] nümayəndəsi Adama Diatta ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H52" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H52" /> Bu mərhələdə isə o, üç dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] güləşçisi Daulet Niyazbəyov ilə qarşılaşdı.<ref name=":H52" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 9:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və Olimpiadanın 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H52" /> Bu mərhələdə o, [[Hindistan]] nümayəndəsi Punia Bajranq ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H52" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 12:5 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın həlledici görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H52">{{cite news|title=Токио-2020. Алиев вышел в финал, Стадник проиграла в полуфинале, Шарифов получил шанс|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210806000118386.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Olimpiadanın final görüşündə Hacı Əliyevin rəqibi [[Yaponiya]] güləşçisi [[Tahuto Otoquro]] oldu.<ref name=":H53" /> 2 il əvvəl [[Nur-Sultan]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda Əliyev, məhz [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya gərgin görüşün nəticəsində 9:11 hesabı ilə məğlub olmuşdu. Buna görə də görüş Hacı Əliyev üçün prinsipial əhəmiyyətli idi. Görüşün 55-ci saniyəsində Əliyev fənd tətbiq eləməyə çalışsa da, özü fəndə düşdü. Nəticədə [[Tahuto Otoquro]] görüşdə 2:0 hesabı ilə önə çıxdı. Birinci hissənin başa çatmasına 8 saniyə qala Hacı Əliyev növbəti dəfə fənd tətbiq elədi və bu səfər uğurlu alındı. Nəticədə görüşün birinci hissəsi 2:2 hesabı ilə başa çatdı. Görüşün növbəti hissəsinin birinci dəqiqələrində həm Əliyev, həm də Otquro ehtiyatlı güləşçi. Görüşün başa çatmasına bir dəqiqə qala isə gərgin idman mübarizəsi yaşandı. Əliyev rəqibin ayağlarından tutaraq fənd tətbiq eləməyə çalışsa da, [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] 10 saniyə ərzində çətin vəziyyətdən çıxmağı bacardı və Əliyevin özünü fəndə saldı. Bu səfər isə Əliyev özü müdafiə olunan tərəf oldu. Nəticədə 30 saniyə ərzində nə Əliyev, nə də [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] fənd tətbiq edə bilmədi və görüş ayaqüstə davam elədi. Görüşün sonuna 20 saniyə qala [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] Əliyevin ayağından tutaraq fənd tətbiq eləməyə çalışdı. Əliyev bu zaman vəziyyət çıxmaq üçün rəqibi üzərindən aşırmağı bacarsa da, [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] cəld fəndi tətbiq elədi. Nəticədə [[Tahuto Otoquro]] görüşdə 4:2 hesabı ilə önə çıxdı. Bundan sonra Azərbaycan yığmasının baş məşqçisi [[Namiq Abdullayev]] Hacı Əliyevin rəqibi üzərindən aşırmasına görə, ona xal vermədiyi üçün referilərə etirazını bildirdi. Referilər tərəfindən həmin epizoda baxıldığdan sonra [[Namiq Abdullayev]]in etirazı qəbul edilmədi və qarşı tərəfə əlavə bir xal verildi. Görüşün son 10 saniyəsində [[Tahuto Otoquro]] rəqibin həmlələrindən yayınmağa çalışdı. Məhz buna görə də görüşün sonuna 7.4 saniyə qala [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya sarı vərəqə verildi və Əliyevin hesabına əlavə bir xal yazıldı. Görüşün sonuna 4.0 saniyə qala da eyni vəziyyət yarandı. [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya növbəti dəfə sarı vərəqə verildi və Əliyevin hesabına əlavə daha bir xal yazıldı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş elə bununla da başa çatdı. Nəticədə Hacı Əliyev [[Tahuto Otoquro]]ya 4:5 hesabı ilə məğlub oldu və [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H53">{{cite news|title=Токио-2020. Алиев проиграл финал, Стадник стала третьей, Шарифов уступил бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210807000014526.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":H54">{{cite news|title=Ильхам Алиев наградил азербайджанских олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210812171351938.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> === 2022-ci illər: Olimpiadadan sonra yeni uğurlar === [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Hacı Əliyev birinci beynəlxalq turnirə 2022-ci ilin mart-aprel aylarında qatıldı. O, [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında qüvvəsini sınadı. Hacı Əliyev Avropa Çempionatının 1/4 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Türkiyə]] nümayəndəsi Münir Rəcəb Ağdaş ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə o, 12:6 hesabı ilə qalib gəldi və çempionatın 1/2 final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Moldova]] təmsilçisi Maxim Saçultan ilə üz-üzə gəldi və 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq dördüncü dəfə Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, [[Macarıstan]] nümayəndəsi İsmayıl Musuxayev ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Hacı Əliyev rəqibinə 1:12 hesabı ilə məğlub oldu və Avropa Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2008</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Latviya}} [[Latviya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>16.</center> |- |<center>4</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |"Dan Kolov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>6</center> |"Ramzan Kadırov" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>7</center> | rowspan="4" |<center>2012</center> |Kiyev beynəlxalq turniri |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>8</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="5" |<center>2013</center> |"Yaşar Doğu" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>12</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Gürcüstan}} [[Gürcüstan]] |<center>8</center> |- |<center>13</center> |Universiada Oyunları |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>14</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>30.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>16</center> | rowspan="5" |<center>2014</center> |"Dan Kolov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>19</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>21</center> | rowspan="6" |<center>2015</center> |Paris Qran-Prisi |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |"Alexander Medved" turniri |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>8.</center> |- |<center>23</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>24</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>25</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>27</center> | rowspan="4" |<center>2016</center> |"Yaşar Doğu" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>28</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Latviya}} [[Latviya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>29</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>31</center> | rowspan="3" |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>32</center> |İslam Həmrəyliyi Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>33</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> | rowspan="5" |<center>2018</center> |Kiyev beynəlxalq turniri |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>35</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>36</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>37</center> |"Alexander Medved" turniri |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>25.</center> |- |<center>39</center> | rowspan="3" |<center>2019</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rumıniya}} [[Rumıniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>40</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>41</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>12.</center> |- |<center>42</center> |<center>2020</center> |Fərdi Dünya Kuboku |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>43</center> | rowspan="3" |<center>2021</center> |Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>44</center> |"Vaslav Zelxovsxi" turniri |{{Bayraq|Polşa}} [[Polşa]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>45</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> | rowspan="2" |<center>2022</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>47</center> |"Matteo Pellisone" turniri |{{Bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 31st Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Haji Aliyev).jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Hacı Əliyevə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (2 sentyabr 2020-ci il)]] [[Fayl:Ilham Aliyev attended a ceremony to award sportsmen and specialists in accordance with results of 2014 at the National Olympic Committee.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Avropa və Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyevə yeni mənzilin orderini təqdim edən zaman. (22.12.2014)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZE 100Years of the Azerbaijan Democratic Republic (1918-2018) Jubilee Medal BAR.svg|55x55px]] [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 27 may 2019-cu il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan]]ın ictimai-siyasi həyatında xüsusi xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı]] ilə təltif edildi. * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> * [[Fayl:AZ 100th Anniversary of the Border Service Medal ribbon.svg|55x55px]] [["Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı]] — [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin rəisi [[Elçin Quliyev (general-polkovnik)|Elçin Quliyev]]in əmrinə əsasən Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi münasibətilə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin baş leytenantı Hacı Azər oğlu Əliyev [["Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı]] ilə təltif edildi. * [[Fayl:AZ For the Services in the Field of Military Cooperation Medal ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] — [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin rəisi [[Elçin Quliyev (general-polkovnik)|Elçin Quliyev]]in əmrinə əsasən [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin baş leytenantı Hacı Azər oğlu Əliyev [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edildi. * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin "Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu" ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=01.09.2016|url=https://azertag.az/xeber/988953|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723145131/https://azertag.az/xeber/988953|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2014-cü ilin aprel ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (17 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Апрель-2014: кто ?|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.05.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140501125504138.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063950/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140501125504138.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Апрель-2014: Араз|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140505125658309.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063959/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140505125658309.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2014-cü ilin sentyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (14 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Сентябрь-2014: кто ?|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.10.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141001000716065.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725064235/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141001000716065.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Сентябрь-2014: Марина Дурунда|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.10.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141006003719305.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725064238/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141006003719305.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2015-ci ilin sentyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (7 % səslə). * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2015-ci ilin noyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (18 % səslə). * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2016-cı ilin ən yaxşı 25 idmançından biri. * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin avqust ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (19 % səslə). * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2017-ci ilin ən yaxşı 12 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2019-cu ilin ən yaxşı 11 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]] sərbəst güləşçisi (2015). * 3 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]] sərbəst güləşçisi (2017). == İctimai fəaliyyəti == Hacı Əliyev 2017-ci ildən [[Azərbaycan Milli Anti-Dopinq Agentliyi|Azərbaycan Milli Anti-Dopinq Agentliyinin (AMADA)]] İdmançılar Məsləhətçi Komissiyasının üzvüdür. 2020-ci ilin sentyabr-noyabr aylarında [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti|Dağlıq Qarabağ]] və ətraf rayonlarda aparılan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|hərbi əməliyyatlar]] zamanı Hacı Əliyev [[Azərbaycan Ordusuna Yardım Fondu]]na 2.500 [[Azərbaycan manatı|manat]] məbləğində ianə eləmişdi. Hacı Əliyev 2021-ci ilin noyabrda özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] hesabında [[Qadın zorakılığına qarşı beynəlxalq mübarizə günü|25 noyabr — Qadın Zorakılığına qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü]] ilə bağlı paylaşım elədi və insanları ''#QadınaQarşıZorakılığaSon !'' deməyə səslədi.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Calibri">Heç bir vəziyyət zorakılıqla nəticələnməli deyil. "Neftçi" Futbol Klubu daha gözəl nəticələr naminə 27 noyabrda "Bakcell Arena"da baş tutacaq matça narıncı rəngdə formalarda çıxacaq və #ZorakılığaSon deyəcək ! Bu mübarizəyə mən də qoşulur və qadınlara qarşı zorakılığa son deyirəm.</div>}}|author=Hacı Əliyev|newspaper=www.instagram.com|date=26.01.2021|url=https://www.instagram.com/p/CWvhl1MIZLO/|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220725125630/https://www.instagram.com/p/CWvhl1MIZLO/|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":P1">{{cite news|title=25 noyabr — Qadın Zorakılığına qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günüdür|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=25.11.2015|url=https://azertag.az/xeber/25_noyabr___Qadin_Zorakiligina_qarsi_Beynelxalq_Mubarize_Gunudur-905378|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220725153003/https://azertag.az/xeber/25_noyabr___Qadin_Zorakiligina_qarsi_Beynelxalq_Mubarize_Gunudur-905378|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Haji_Aliyev Hacı Əliyevin] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/haci_aliyev_65/ Hacı Əliyevin] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 6zqo5iepjnr28wip0aunfbk24bkq16p 6564077 6564076 2022-08-05T15:28:27Z Grenzsoldat 202463 /* XXXII Yay Olimpiya Oyunları */ wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə namizədi}}{{İdmançı |adı = Hacı Əliyev |orijinal adı = |şəkil = Haji Aliyev at the 2016 Summer Olympics, Men's Freestyle Wrestling 57 kg awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = <small>Hacı Əliyev 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib olanda (20 avqust 2016-cı il)</small> |tam adı = Hacı Azər oğlu Əliyev |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 21.4.1991 |doğum yeri = [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Elman Əzimzadə]] |boyu = 170 sm. (5 ft 7 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro]]|57 kq.}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Qızılmedal|[[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2014 Daşkənd]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2017 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2017 Paris]]|61 kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Qızılmedal|[[2014 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2014 Vantaa]]|61 kq.}} {{Bürüncmedal|[[2016 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2016 Riqa]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2018 Xəzərli]]|65 kq.}} {{Qızılmedal|[[2019 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2019 Buxarest]]|65 kq.}} {{Gümüşmedal|[[2022 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2022 Budapeşt]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} {{"Tərəqqi" medalı}} {{"Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı}} <br> {{"Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı}} {{"Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} ---- '''Hərbi rütbəsi''' ---- {{Kapitan|Azərbaycan DSX}} }} '''Hacı Azər oğlu Əliyev''' ([[21 aprel]] [[1991]]; [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən sərbəst güləşçi. Hacı Əliyev 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medal, 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda isə gümüş medala sahib olub. Hacı Əliyev həmçinin 2014-cü ildə [[Özbəkistan]]ın [[Daşkənd]] şəhərində baş tutan [[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın, 2015-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2017-ci ildə [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan [[2017 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, üç dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]] güləşçisi olub. Hacı Əliyev 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına sahib olub. Hacı Əliyev həmçinin [[2014 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2014]], [[2018 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2018]] və [[2019 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2019]]-cu illərdə Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. Hacı Əliyev Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə,<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref> 22 avqust 2016-cı il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə,<ref name=":05">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin "Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu" ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=01.09.2016|url=https://e-qanun.az/framework/33581|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174612/http://e-qanun.az/framework/33581|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref> 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 47 beynəlxalq yarışa qatılan Hacı Əliyev onların 14-də qızıl medal, 10-da gümüş medal, 14-də isə bürünc medal qazanıb. Hacı Əliyev həmçinin [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin zabitidir. == Həyatı == Hacı Azər oğlu Əliyev 1991-ci il aprelin 21-də [[Naxçıvan]] şəhərində anadan olub. 1997-2008-ci illərdə [[Naxçıvan]] şəhərində 12 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Hacı Əliyev, 2008-2012-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin Sərhəd Qoşunlarının sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. Hacı Əliyevin atası Azər Əliyev [[Naxçıvan]]da sərbəst güləş üzrə məşqçi olaraq çalışırdı. Məhz atası oğlunun güləşçi olmasını arzulayırdı. Məhz buna görə də Hacı Əliyev 1999-cu ildə qardaşı [[Yaşar Əliyev (güləşçi)|Yaşar Əliyev]] ilə birgə sərbəst güləşlə məşğul olmağa başladı. Əliyevlər ailəsində birinci uğura 2013-cü ildə Avropa Çempionatının bürünc medalçısı olmağla [[Yaşar Əliyev (güləşçi)|Yaşar Əliyev]] imza atsa da, qardaşı Hacı Əliyev növbəti illərdə daha ciddi nailiyyətlər qazanaraq dünya şöhrətli güləşçi oldu. Hacı Əliyev 2004-cü ildən [[Elman Əzimzadə]]nin rəhbərliyi altında məşq edir. 2014-cü ildə ailə həyatı quran Hacı Əliyevin 2015-ci ilin avqust ayında qızı Aişə dünyaya gəldi. Hacı Əliyev [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci ildə Las-Veqasda baş tutan Dünya Çempionatı]]nda qazandığı çempionluğu məhz qızı Aişəyə həsr elədi. == Karyerası == Hacı Əliyev 2007-ci ilin iyun ayında [[Dağıstan]]da baş tutan yeniyetmələrin beynəlxalq yarışında mübarizə apardı və qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":K1">{{cite news|title=Семь медалей из Дагестана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2007|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20070619021734774.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723152217/https://www.azerisport.com/wrestling/20070619021734774.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, iyul ayında [[Trabzon]] şəhərində baş tutan I Qara dəniz Oyunlarında qüvvəsini sınadı. [[Rumıniya]] və [[Moldova]] güləşçilərini məğlub edən 16 yaşlı Hacı Əliyev, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":K2">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Азербайджанские вольники громят румын|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706022614811.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723153330/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706022614811.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K3">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Два вольника уже в финале|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706032009035.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723153307/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706032009035.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Vladimir Yaxovlev üzərində 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı və I Qara dəniz Oyunlarının qalibi oldu.<ref name=":K4">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Последнее слово за Гаджи Алиевым|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706085815191.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723155203/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706085815191.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> === 2008—2013-cü illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === Hacı Əliyev 2008-ci ilin may ayında [[Antalya]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında beynəlxalq turnirdə mübarizə və yarışın bürünc medalının sahibi oldu. Bu uğurdan sonra o, beynəlxalq səviyyədə birinci nailiyyətinə imza atdı. Hacı Əliyev 2008-ci ilin iyun ayında [[Latviya]]nın [[Dauqavpils]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının medalına sahib oldu.<ref name=":K5">{{cite news|title=Три золота из Латвии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.06.2008|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20080626022122599.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723160022/https://www.azerisport.com/wrestling/20080626022122599.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> O, final görüşündə [[Gürcüstan]] güləşçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]]yə məğlub oldu və çempionatın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K5" /> Daha sonra o, 2009-cu ilin fevral ayında Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və final görüşündə Ağahüseyn Muradova məğlub olaraq çempionatının gümüş medalçısı oldu. Mart ayında [[Latviya]]nın [[Riqa]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə beşinci pillənin sahibi olan Hacı Əliyev, həmin ilin sonlarında [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]], güləş məşqçisi [[Əliyar Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan gənclər arasında turnirdə və Azərbaycan Kubokunda mübarizə apardı və yarışların qalibi oldu.<ref name=":K6">{{cite news|title=Определились лучшие вольники страны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.10.2009|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091011064633586.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193156/https://www.azerisport.com/wrestling/20091011064633586.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K7">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.12.2009|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193158/https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2010-cu ilin əvvəlində İvan Yarıginin xatirəsinə həsr olunan Qran-Pridə və [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq yarışda mübarizə aparsa da, uğur qazana bilmədi.<ref name=":K8">{{cite news|title=Лидеры азербайджанской борьбы не поехали в Россию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.01.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100126044453248.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193509/https://www.azerisport.com/wrestling/20100126044453248.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K9">{{cite news|title=Чемпион Европы едет в Киев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100217032048434.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193510/https://www.azerisport.com/wrestling/20100217032048434.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 12-18 aprelində [[Azərbaycan]]ın ev sahibliyində güləş üzrə Avropa Çempionatı baş tutdu.<ref name=":K10" /> [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] və sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən Avropa Çempionatında mübarizə aparacaq sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində son Avropa Çempionatının qalibi [[Zəlimxan Hüseynov]]a etimad göstərilməsi qərara alındı.<ref name=":K10" /> Amma çempionatın başlamasına bir gün qala, [[Zəlimxan Hüseynov]] xəstələndiyinə görə məşqçilər təcili olaraq onu əvəzləməli oldular.<ref name=":K10" /> Məşqçilər tərəfindən çempionatda mübarizə aparmaq şansı Hacı Əliyevə verildi.<ref name=":K10">{{cite news|title=Срочная замена в сборной Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100412054853953.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194432/https://www.azerisport.com/wrestling/20100412054853953.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> 18 yaşlı Hacı Əliyev aprelin 14-də [[Heydər Əliyev adına İdman Arenası]]nda [[Güləş üzrə Avropa çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":K11" /> O, birinci görüşdə [[Almaniya]] güləşçisi Tim Şleyqer ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K11">{{cite news|title=Соперники Азербайджана во второй день Евро 2010|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100413065232949.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194440/https://www.azerisport.com/wrestling/20100413065232949.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K12">{{cite news|title=Чемпионат Европы 2010: СНГовские медали, но без нас (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100414101017330.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194443/https://www.azerisport.com/wrestling/20100414101017330.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin görüşün birinci hissəsində Hacı Əliyev 0:1 hesabı ilə məğlub olsa da, növbəti hissələrdə 3:0 və 3:1 hesabları ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":K12" /> Bu mərhələdə o, [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Perpelita ilə qarşılandı.<ref name=":K12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev birinci hissədə 4:5 hesabı ilə rəqibinə məğlub olsa da, növbəti hissədə 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":K12" /> Həlledici hissədə isə Andrey Perpelita 5:0 hesabı ilə rəqibindən üstün oldu.<ref name=":K12" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatında mübarizəni dayandırdı və çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":K12" /> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev iyul ayında Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı və birinci görüşdəcə məğlub olaraq mübarizəni dayandırdı.<ref name=":K13">{{cite news|title=Самурай для Фарида Мансурова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.07.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100715031457637.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200013/https://www.azerisport.com/wrestling/20100715031457637.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K14">{{cite news|title=Три золота Азербайджана на Золотом Гран-при (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.07.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100716111458941.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200014/https://www.azerisport.com/wrestling/20100716111458941.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Beynəlxalq turnirlərdə uğursuz nəticələr qazansa da, 2010-cu ilin sonlarında o, "Hünər meydanı" turnirində və [[Gəncə]] şəhərində baş tutan İsax Cəfərovun xatirəsinə həsr olunan turnirdə qalib olmağı bacardı. Hacı Əliyev 2011-ci ilə fevral ayında [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas]] şəhərində baş tutan Dan Kolovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirlə start verdi.<ref name=":K15">{{cite news|title=Азербайджанские борцы едут в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.02.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110222122750917.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200040/https://www.azerisport.com/wrestling/20110222122750917.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. May ayında isə Hacı Əliyev [[Dağıstan]]ın [[Mahaçqala]] şəhərində baş tutan Əli Əliyevin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bu səfərdə medalçılar sırasına düşə bilmədi.<ref name=":K16">{{cite news|title=Кубинец дебютирует за Азербайджан в России (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.05.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110518042627254.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200042/https://www.azerisport.com/wrestling/20110518042627254.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Beynəlxalq turnirlərdə ardıcıl uğursuz nəticələrdən sonra Hacı Əliyev ciddi uğura imza atmağı bacardı. O, 2011-ci ilin iyun ayında [[Serbiya]]nın [[Zrenyanin]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":K17">{{cite news|title=Азербайджан выходит на старт Чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110620013546842.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724071803/https://www.azerisport.com/wrestling/20110620013546842.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Final görüşündə Ömər Uzana məğlub olan Hacı Əliyev, gənclər arasında Avropa Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K18">{{cite news|title=Три медали в первый день Чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.06.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110622120109457.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724071852/https://www.azerisport.com/wrestling/20110622120109457.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu uğurdan sonra o, iyul ayında Qızıl Qran-Pridə mübarizə aparsa da, medalçılar sırasına düşə bilmədi.<ref name=":K19">{{cite news|title=Финальный смотр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.07.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110708120008460.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072018/https://www.azerisport.com/wrestling/20110708120008460.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> 2011-ci ildə Hacı Əliyev növbəti uğura [[Çeçenistan]]ın [[Qroznı]] şəhərində baş tutan Ramzan Kadırovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə imza atdı.<ref name=":K20">{{cite news|title=Азербайджанцы едут на Мемориал Кадырова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.10.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111008031750728.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072040/https://www.azerisport.com/wrestling/20111008031750728.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, həlledici görüşdə [[Rusiya]] nümayəndəsi Əhməd Çaxayevə məğlub oldu və gümüş medalın sahibi oldu.<ref name=":K21">{{cite news|title=Азербайджанец упустил 20 000 долларов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.10.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111011024708746.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072326/https://www.azerisport.com/wrestling/20111011024708746.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2012-ci ilə [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":K30">{{cite news|title=Азербайджан примет участие в турнире в Киеве|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.02.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120213124101449.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080524/https://www.azerisport.com/wrestling/20120213124101449.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, [[Ağahüseyn Mustafayev]] ilə birgə həmin turnirin bürünc medallarına sahib oldu.<ref name=":K31">{{cite news|title=11 медалей из Киева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120217121637643.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080535/https://www.azerisport.com/wrestling/20120217121637643.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> May ayında isə Hacı Əliyev və [[Ağahüseyn Mustafayev]] [[Azərbaycan]]ın ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda mübarizə aparacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldılar.<ref name=":K22">{{cite news|title=На Кубок мира Азербайджан заявляет пять олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120509020057220.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074740/https://www.azerisport.com/wrestling/20120509020057220.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> [[Saypulla Absaidov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda [[Belarus]], [[Bolqarıstan]], [[Qazaxıstan]] və [[Rusiya]] yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":K27">{{cite news|title=Кубок Мира: Определились все финалисты Кубка мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512120846095.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724075545/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512120846095.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K23">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан всухую разгромил Россию (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512122932126.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074828/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512122932126.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alexander Boqamayevi 1:0 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":K23" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Bolqarıstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":K24">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан разгромил и Болгарию (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013850552.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074831/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013850552.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K24" /> Komandanın heyətində bu səfər Hacı Əliyev əvəzinə [[Ağahüseyn Mustafayev]] mübarizə apardı və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":K24" /> Qrup mərhələsinin üçüncü görüşündə Azərbaycan pəhləvanları Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K25">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан не оставил шанса Казахстану (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013955676.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074841/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013955676.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması tam üstün nəticə göstərdi və 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K25" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev də qələbə qazanan güləşçilərdən oldu.<ref name=":K25" /> Qrup mərhələsinin son görüşündə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K26">{{cite news|title=Кубок Мира: Исаев подвел Азербайджан (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512014022509.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074852/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512014022509.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyevin qələbədə pay sahibi olduğu görüşdə Azərbaycan pəhləvanları 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı və final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":K26" /><ref name=":K27" /> Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K28">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан проиграл Ирану в финале Кубка мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120513115222555.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080130/https://www.azerisport.com/wrestling/20120513115222555.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan güləşçiləri İran yığmasına 3:4 hesabı ilə məğlub oldu və sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K28" /> Komandanın heyətində qələbə qazanan güləşçilər Hacı Əliyev, [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] və [[Camaləddin Məhəmmədov]] oldu.<ref name=":K28" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığları bütün görüşlərdə qalib gələn Hacı Əliyev və [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]].<ref name=":K29">{{cite news|title=Иранская подножка для Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120514120339201.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080130/https://www.azerisport.com/wrestling/20120514120339201.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Dünya Kubokunda gümüş medala sahib olan sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması may ayında [[Qəbələ]]də təlim-məşq toplanışında oldu.<ref name=":K32">{{cite news|title=Вольники начали сбор в Габале|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120525122420756.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724165817/https://www.azerisport.com/wrestling/20120525122420756.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İyun ayında isə sərbəst güləşçilər [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":K33">{{cite news|title=Судьба путевки на Олимпиаду решится в Дортмунде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.06.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120625075842664.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170048/https://www.azerisport.com/wrestling/20120625075842664.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Almaniya Qran-Prisində dörd dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Rusiya]] nümayəndəsi Kuduxova məğlub oldu və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":K34">{{cite news|title=Алиев проиграл Кудухову|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.07.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120701112603758.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170057/https://www.azerisport.com/wrestling/20120701112603758.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı və bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanaraq turnirin qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":K35">{{cite news|title=Девять медалей Азербайджана в первый день финала Золотого Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.09.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120921073409337.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170443/https://www.azerisport.com/wrestling/20120921073409337.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İlin sonunda isə Hacı Əliyev Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":K36">{{cite news|title=Газюмов выиграл чемпионат Азербайджана, Гасанов проиграл (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.12.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221080036355.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170449/https://www.azerisport.com/wrestling/20121221080036355.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə o, [[Ağahüseyn Mustafayev]]i məğlub elədi və Azərbaycan Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":K36" /> [[Fayl:Ilham Aliyev received winners and prize-winners in the 27th Summer Universiade in Kazan.jpg|thumb|342x342px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] XXVII Universiada Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Hacı Əliyev sağdan birinci / 24 iyul 2013-cü il)]] Hacı Əliyev 2013-cü ilə Yaşar Doğunun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə bürünc medalına sahib olmaqla start verdi.<ref name=":K37">{{cite news|title=Азербайджан выступит на Мемориале Догу без олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130205070028889.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172821/https://www.azerisport.com/wrestling/20130205070028889.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref><ref name=":K38">{{cite news|title=Азербайджан завоевал золотую медаль Мемориала Догу (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.02.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130210034528761.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172819/https://www.azerisport.com/wrestling/20130210034528761.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Artıq Azərbaycan yığmasının aparıcı üzvlərindən biri hesab olunan Hacı Əliyev, 18-24 martda [[Gürcüstan]]ın [[Tbilisi]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan Avropa Çempinatına yollanacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldı.<ref name=":K39">{{cite news|title=На Евро без олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130312063808689.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172819/https://www.azerisport.com/wrestling/20130312063808689.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Çempionatdan əvvəl "Azerisport" idman portalına müsahibə verən sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının baş məşqçisi [[Saypulla Absaidov]], Hacı Əliyevdən uğur gözlədiyini bildirdi.<ref name=":K40">{{cite news|title=Сайпулла Абсаидов: Азербайджан планирует завоевать три-четыре медали чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130317025048484.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174015/https://www.azerisport.com/wrestling/20130317025048484.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Avropa Çempionatında martın 20-də mübarizə apardı.<ref name=":K41">{{cite news|title=Определились соперники азербайджанских борцов во второй день чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130319011931754.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174037/https://www.azerisport.com/wrestling/20130319011931754.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Yozef Molnar ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (5:0, 4:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K42">{{cite news|title=Яшар Алиев завоевал бронзу Чемпионата Европы (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130319082436614.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174056/https://www.azerisport.com/wrestling/20130319082436614.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> 1/4 final mərhələsində isə Hacı Əliyev [[Gürcüstan]] güləşçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":K42" /> Gərgin idman mübarizə şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Xinçeqaşvili 1:0 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":K42" /> Növbəti görüşdə isə Əliyev 5:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K42" /> Həlledici hissədə isə Xinçeqaşvili 3:1 hesabı ilə üstün oldu və nəticədə Hacı Əliyev Avropa Çempionatında mübarizəni dayandırdı.<ref name=":K42" /> Hacı Əliyev Avropa Çempionatından sonra may ayında [[Dağıstan]]da baş tutan Əli Əliyevin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":K43">{{cite news|title=Азербайджан завоевал еще 2 золотые медали на Мемориале Алиева в Дагестане (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.05.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130527060820295.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174754/https://www.azerisport.com/wrestling/20130527060820295.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İyun ayından isə sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması [[Belarus]]da təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":K44">{{cite news|title=Азербайджанские борцы начали подготовку к Универсиаде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.06.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130624084606294.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174800/https://www.azerisport.com/wrestling/20130624084606294.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Toplanışın əsas məqsədi Universiada Oyunlarına hazırlıq idi.<ref name=":K44" /> Hacı Əliyevin də mübarizə apardığı XXVII Universiada Oyunları 6-16 iyulda [[Rusiya]]nın [[Kazan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":K45">{{cite news|title=От Христова до Ибрагимова. Состав сборной Азербайджана на Универсиаду|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.07.2013|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20130703095452593.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20130709094837/http://www.azerisport.com/olimpizm/20130703095452593.html|archivedate=2013-07-09|url-status=live}}</ref><ref name=":K46">{{cite news|title=79 шансов на медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.07.2013|url=https://www.azerisport.com/kazan2013/20130704090528544.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174813/https://www.azerisport.com/kazan2013/20130704090528544.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Universiadanın birinci görüşündə [[Fransa]] nümayəndəsi Antuan Massida üzərində 4:0 hesabı ilə qələbə qazansa da, növbəti görüşdə [[İran]] təmsilçisi Bəhnam Ehsanpura 0:3 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni təsəlliverici qrupda davam elədi.<ref name=":K47">{{cite news|title=Гасанов выиграл серебро Универсиады, бронза у Алиева (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.07.2013|url=https://www.azerisport.com/kazan2013/20130711070638251.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180056/https://www.azerisport.com/kazan2013/20130711070638251.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Monqolustan]] güləşçisi Nemexbayar Batsayxan ilə üz-üzə gəldi və 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":K47" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyevin rəqibi [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Stefan İvanov oldu.<ref name=":K47" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə qələbə qazanan Hacı Əliyev, XXVII Universiada Oyunlarının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":K47" /> İyulun 24-də isə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] [[Kazan]] şəhərində baş tutan XXVII Universiada Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul elədi. Onlara [[Azərbaycan bayrağı]]nı dalğalandırdığları üçün minnətdarlığını bildirdi və yeni uğurlar arzuladı. Universiada Oyunlarından sonra Hacı Əliyevi ciddi sınaq gözləyirdi. O, 16-22 sentyabrda [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutacaq Dünya Çempionatında [[Azərbaycan]]ı təmsil edirdi.<ref name=":K49">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана по борьбе на Чемпионате Мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130910064109869.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180258/https://www.azerisport.com/wrestling/20130910064109869.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, Dünya Çempionatına Məhəmməd Əliömərovun rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması ilə birgə [[Quba]] şəhərində hazırlaşdı.<ref name=":K48">{{cite news|title=Сборная Азербайджана начинает подготовку в Губе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.07.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130724073719997.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180246/https://www.azerisport.com/wrestling/20130724073719997.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Amma debüt Dünya Çempionatı 22 yaşlı Hacı Əliyev üçün uğurlu olmadı. O, birinci görüşdəcə [[İran]] güləşçisi Məsud İsmayılpura məğlub oldu və Dünya Çempionatını 30-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":K50">{{cite news|title=Представители сборной Азербайджана проведут схватки с борцами Ирана, Казахстана и Мексики|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130916054226962.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180539/https://www.azerisport.com/wrestling/20130916054226962.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref><ref name=":K51">{{cite news|title=Магомедов остановился в двух шагах от бронзы Чемпионата Мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130917051714416.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180549/https://www.azerisport.com/wrestling/20130917051714416.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında üzləşdiyi uğursuzluğdan sonra Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı.<ref name=":K52">{{cite news|title=Азербайджан завершает Золотое Гран-при с 11 медалями (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.11.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20131124105221313.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724182844/https://www.azerisport.com/wrestling/20131124105221313.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, final görüşünə qədər bütün rəqibləri üzərində qələbə qazansa da, həlledici görüşdə Azərbaycan yığmasının digər üzvü Əhmədnəbi Qvarzatilova məğlub oldu və Qızıl Qran-Prinin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K52" /> Hacı Əliyev həmçinin 2013-cü ildə Azərbaycan Çempionatının da qalibi oldu.<ref name=":K53">{{cite news|title=Севдимов, Родригес и другие чемпионы Азербайджана (ФОТОРЕПОРТАЖ)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=23.12.2013|url=https://www.azerisport.com/photostory/20131223095245155.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724182840/https://www.azerisport.com/photostory/20131223095245155.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> === 2014—2016-ci illər: Dünya çempionluğları və Olimpiadanın bürüncü === Hacı Əliyev 2014-cü ilin yanvar ayında sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[Dubay]] şəhərinə təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":D1">{{cite news|title=Сборная Азербайджана начала дубайские сборы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.01.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140107010000998.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060200/https://www.azerisport.com/wrestling/20140107010000998.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həmin toplanışların nəticəsi özünü Hacı Əliyevin 2014-cü il ərzində qazandığı uğurlarda göstərdi. Hacı Əliyev fevral ayında [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Dan Kolovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":D2">{{cite news|title=Олимпийский чемпион уехал в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.02.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140218104731123.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060805/https://www.azerisport.com/wrestling/20140218104731123.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Turnirdə bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanan Hacı Əliyev, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D3">{{cite news|title=Алиев показал Шарифову, как побеждать в Болгарии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.02.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140222010055569.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060916/https://www.azerisport.com/wrestling/20140222010055569.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, Munir Rəcəb Ağdaşdan üstün oldu və beynəlxalq turnirin qızıl medalına sahib oldu. Bu qələbə onun 2012-ci ildə Qızıl Qran-Pri çempionluğundan sonra beynəlxalq turnirlərdə qazandığı birinci qızıl medal idi. Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) mart ayında açıqladığı reytinq cədvəlinə əsasən Hacı Əliyev üçüncü pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D4">{{cite news|title=Борцы Азербайджана улучшили свое положение в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140312111345243.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725062038/https://www.azerisport.com/wrestling/20140312111345243.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2014-cü ildə birinci ciddi sınağına 1-6 apreldə [[Finlandiya]]nın [[Vantaa]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":D5">{{cite news|title=Азербайджан сделал предварительную заявку на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140317073620894.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063423/https://www.azerisport.com/wrestling/20140317073620894.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":D6">{{cite news|title=Азербайджан на ЕВРО. Тогрул Аскеров попал в состав|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140327012344301.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063430/https://www.azerisport.com/wrestling/20140327012344301.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev aprelin 2-də mübarizə apardı.<ref name=":D7">{{cite news|title=Галиб Алиев может стартовать на ЕВРО со схватки против Гарика Барсегяна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.04.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140401082736414.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063441/https://www.azerisport.com/wrestling/20140401082736414.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Almaniya]] güləşçisi Alexander Semisorov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D7" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev rəqibi üzərində 14:4 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D8">{{cite news|title=Алиев хочет стать чемпионом, Багомедова может стать третьей|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140402034414621.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063454/https://www.azerisport.com/photostory/20140402034414621.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":D10" /> Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] güləşçisi Bexa Lomtadze ilə qarşılaşdı.<ref name=":D10">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом Европы !|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140402121228739.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063509/https://www.azerisport.com/wrestling/20140402121228739.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Hacı Əliyev 2:4 hesabı ilə məğlub vəziyyətdə olsa da, fasilədən sonra inamla mübarizə apardı və 12:6 hesabı ilə görüşdə qalib gəldi.<ref name=":D10" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D10" /> Finala gedən yolda o, [[Ukrayna]] nümayəndəsi Vasili Şuptar ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 10:8 hesabı ilə qalib gəldi və Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D10" /> Həlledici görüşdə o, [[Rusiya]] güləşçisi, 2013-cü il Dünya Çempionatının qalibi Bəyxan Qoyqereyev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D10" /> Təcrübəli rəqiqi ilə gərgin görüşdə Hacı Əliyev inamla mübarizə apardı və nəticədə 12:5 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":D10" /> Bu minvallada Hacı Əliyev Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D9">{{cite news|title=Гаджи Алиев - новый чемпион Европы !|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140402111015571.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063504/https://www.azerisport.com/photostory/20140402111015571.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) may və iyun ayları üçün açıqladığı reytinq cədvəlinə əsasən birinci pillədə qərarlaşmışdı. <ref name=":D11">{{cite news|title=Гаджи Алиев лидирует в рейтинге ФИЛА|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.05.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140503023926767.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140506011211/http://www.azerisport.com/wrestling/20140503023926767.html|archivedate=2014-05-06|url-status=live}}</ref><ref name=":D12">{{cite news|title=Из двух чемпионов Европы лишь Алиев возглавил мировой рейтинг|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140603043418768.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102093350/http://www.azerisport.com/wrestling/20140603043418768.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev sentyabrda baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmağa başladı. İyun ayında o, Azərbaycan yığması ilə birgə [[Bolqarıstan]] təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":D13">{{cite news|title=Тогрул Аскеров со сборниками поехал в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140612111855011.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140615160455/http://azerisport.com/wrestling/20140612111855011.html|archivedate=2014-06-15|url-status=live}}</ref> İyun ayının sonlarına isə [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":D14">{{cite news|title=Четверо борцов поедут на Гран-при в Дортмунд|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140625013025668.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140702054525/http://azerisport.com/wrestling/20140625013025668.html|archivedate=2014-07-02|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə Hacı Əliyev [[Ermənistan]] güləşçisi David Səfəryanı məğlub elədi və Almaniya Qran-Prisinin qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D15">{{cite news|title=Три победы Азербайджана на Гран-при в Дортмунде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140629113520996.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102084228/http://www.azerisport.com/wrestling/20140629113520996.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Almaniya Qran-Prisindən sonra Hacı Əliyev, iyul ayında [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":D16">{{cite news|title=На Золотой Гран-при Азербайджан заявил 49 борцов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=23.07.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140723120632704.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729025951/http://azerisport.com/wrestling/20140723120632704.html|archivedate=2014-07-29|url-status=live}}</ref> O, final görüşündə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov üzərində qələbə qazandı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":D17">{{cite news|title=13 медалей Азербайджана в первый день Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.07.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140725115459187.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729064143/http://www.azerisport.com/wrestling/20140725115459187.html|archivedate=2014-07-29|url-status=live}}</ref> Bundan sonra bütün diqqətlər sentyabrda baş tutacaq Dünya Çempionatına yönəldi. 8-14 sentyabrda [[Özbəkistan]]ın [[Daşkənd]] şəhərində [[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|güləş üzrə Dünya Çempionatı]] baş tutdu.<ref name=":D19">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал состав на чемпионат мира по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.09.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140903114957052.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102080908/http://www.azerisport.com/wrestling/20140903114957052.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> İl ərzində [[Bolqarıstan]]da "Dan Kolov" turnirinin, [[Finlandiya]]da Avropa Çempionatının, [[Almaniya]]da Almaniya Qran-Prisinin, [[Azərbaycan]]da isə Qızıl Qran-Prinin qalibi olan Hacı Əliyev, Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən Dünya Çempionatının bir nömrəli favoriti hesab olunurdu.<ref name=":D18">{{cite news|title=Алиев является фаворитом Чемпионата Мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.08.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140826021247314.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140827191713/http://azerisport.com/wrestling/20140826021247314.html|archivedate=2014-08-27|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında sentyabrın 9-da mübarizə apardı.<ref name=":D20">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом мира, Хетаг Газюмов взял серебро|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.09.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140909085044355.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170718113829/http://www.azerisport.com/wrestling/20140909085044355.html|archivedate=2017-07-18|url-status=live}}</ref> O, 1/16 final mərhələsində [[Ukrayna]] nümayəndəsi Vasil Şuptar ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D20" /> Əliyev Şuptarı aprel ayında [[Vantaa]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfərdə qalib gələn tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D20" /> O, rəqibi üzərində 12:4 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D20" /> Bu mərhələdə o, [[Polşa]] güləşçisi Kristof Bienxovsxi ilə qarşılaşdı.<ref name=":D20" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 10:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D20" /> Bu mərhələdə o, [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Prepelita ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D20" /> Bu görüşdə bundan əvvəl olan görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev bu səfər də rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 11:0.<ref name=":D20" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D20" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Kuba]] güləşçisi Yovlis Bonne ilə qarşılaşdı.<ref name=":D20" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 4:2 hesabı ilə qalib gəldi və Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D20" /> Həlledici görüşdə onun rəqiqi [[İran]] təmsilçisi Məsud İsmayılpur oldu.<ref name=":D20" /> İsmayılpur bir il əvvəl baş tutan Dünya Çempionatında məhz Əliyevi məğlub eləmişdi. Buna görə də Hacı Əliyev üçün bu görüş prinsipial əhəmiyyət daşıyırdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 12:7 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D20" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D21">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.09.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140909071514499.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140911020215/http://azerisport.com/photostory/20140909071514499.html|archivedate=2014-09-11|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Arif Abdullayev]], [[Xetaq Qazyumov]] və [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]]dan sonra Dünya Çempionatının qalibi olan dördüncü [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi oldu. 2014-cü il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarının qalibi olan Hacı Əliyev, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi elan edildi.<ref name=":D22">{{cite news|title=Федерация борьбы Азербайджана назвала лучших за 2014-й год|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.12.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20141215204313576.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://www.azerisport.com/wrestling/20141215204313576.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D23">{{cite news|title=Объявлены лучшие спортсмены Азербайджана по итогам 2014 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.12.2014|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20141224191514714.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151017120615/http://azerisport.com/olimpizm/20141224191514714.html|archivedate=2015-10-17|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2015-ci ilə [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan Fransa Qran-Prisində mübarizə aparmaqla başladı.<ref name=":D25">{{cite news|title=Тогрул Аскеров, Шариф Шарифов и еще 23 борца выступят на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.01.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150129114658231.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161101102832/http://www.azerisport.com/wrestling/20150129114658231.html|archivedate=2016-11-01|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, Fransa Qran-Prisinin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D26">{{cite news|title=Шарифов, Муслимов и Мурсалиев побеждают на Гран-При|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150131234945564.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082655/http://www.azerisport.com/wrestling/20150131234945564.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) yanvar ayı üçün açıqladığı reytinq cədvəlində Hacı Əliyev 2-ci pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D27">{{cite news|title=Алиев и Газюмов – вторые в мире|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.02.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150204104432052.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170326/https://www.azerisport.com/wrestling/20150204104432052.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Fransa Qran-Prisindən sonra Hacı Əliyev [[Belarus]]da baş tutan Alexander Medvedin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":D28">{{cite news|title=Азербайджан заявил на Гран-при Медведя олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150302102836536.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150717225415/http://azerisport.com/wrestling/20150302102836536.html|archivedate=2015-07-17|url-status=live}}</ref> Bu səfərdə o, ümidləri doğrultmadı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":D29">{{cite news|title=Газюмов и Шарифов сдали минский экзамен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.03.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150308000230112.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082155/http://www.azerisport.com/wrestling/20150308000230112.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Məhz bu uğursuzluğa görə o, Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) mart ayı üçün açıqladığı reytinq cədvəlində on pillə gerilədi və 12-ci pillədə qərarlaşdı.<ref name=":D30">{{cite news|title=Газюмов идет вторым, Алиев выбыл из десятки|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150402102954696.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150406130548/http://azerisport.com/wrestling/20150402102954696.html|archivedate=2015-04-06|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Ilham Aliyev met athletes who will represent Azerbaijan in the first European Games 4.jpg|thumb|340x340px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə aparacaq güləş üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (9 iyun 2015-ci il)|left]] Aprel ayında Hacı Əliyev [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Los-Anceles]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda mübarizə aparacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldı.<ref name=":D31">{{cite news|title=Азербайджан определил состав на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150402122311553.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081012/http://www.azerisport.com/wrestling/20150402122311553.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> [[Saypulla Absaidov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Belarus, İran və Türkiyə yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":D32">{{cite news|title=Азербайджан и Турция начнут в полпятого утра|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150410105021950.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081746/http://www.azerisport.com/wrestling/20150410105021950.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D33">{{cite news|title=Азербайджан победил Турцию и Беларусь на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150412101836310.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082710/http://www.azerisport.com/wrestling/20150412101836310.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Munir Rəcəb Ağdaşı 17:4 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":D33" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":D33" /> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində 6:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D33" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Denis Maximovu 12:2 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":D33" /> Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan pəhləvanları İran yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D34">{{cite news|title=Азербайджан победил Россию, став третьим на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150413002424729.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150716060427/http://azerisport.com/wrestling/20150413002424729.html|archivedate=2015-07-16|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə İran yığması tam üstün nəticə göstərdi və Azərbaycan güləşçiləri üzərində 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D34" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Bəhram Ehsanpurla mübarizəsi 5:5 hesabı ilə başa çatsa da, son xalı Ehsanpur qazandığı üçün Əliyev məğlub oldu.<ref name=":D34" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən İran yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":D34" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi.<ref name=":D34" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D34" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığı bütün görüşlərdə qalib gələn [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] və sadəcə bir görüşdə əlavə göstəricilərə əsasən məğlub olan Hacı Əliyev oldu. Dünya Kubokundan sonra güləş üzrə Azərbaycan yığmasının bütün diqqəti [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]na yönəldi. 12-28 iyunda baş tutacaq [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə aparacaq güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyəti iyunun 8-də açıqlandı.<ref name=":D35">{{cite news|title=Борцы назвали состав на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150608111525561.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063344/https://www.azerisport.com/baku2015/20150608111525561.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Heyətdə Avropa və Dünya Çempionatının qalibi Hacı Əliyevdə yer aldı.<ref name=":D35" /> 2014-cü ilin Dünya çempionu [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi olmağa iddialı güləşçilərdən biri idi. Hacı Əliyev iyunun 18-də [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə apardı.<ref name=":D36">{{cite news|title=Алиев, Дибиргаджиев и Магомедов завоевали бронзы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150618094650771.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150622071514/http://azerisport.com/baku2015/20150618094650771.html|archivedate=2015-06-22|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsində [[Ermənistan]] nümayəndəsi Valodya Franqulyan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> [[Heydər Əliyev adına İdman Arenası]]nda yerli tamaşaçılar qarşısında Hacı Əliyev rəqibi üzərində 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D36" /> Bu mərhələdə o, [[Slovakiya]] təmsilçisi Mixola Bolotnux ilə qarşılaşdı.<ref name=":D36" /> Bu görüşdə də Hacı Əliyev inamlı qələbə qazandı — 11:0.<ref name=":D36" /> Bununla da o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":D36" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Rusiya]] nümayəndəsi Alexander Boqomayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Əliyev Boqomayevə 2:5 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":D36" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Hacı Əliyev [[Türkiyə]] təmsilçisi Munir Rəcəb Ağdaş ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> Həmin görüşdə o, rəqibi üzərində 10:2 hesabı ilə inamlı qəbələ qazandı.<ref name=":D36" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D36" /> Görüşdən sonra "Azerisport" idman portalına müsahibə verən Hacı Əliyev, yarışdan bir gün əvvəl zəhərləndiyini, buna görə də özünü yaxşı hiss eləmədiyini bildirdi.<ref name=":D37">{{cite news|title=Гаджи Алиев: Я вчера ночью отравился, но понимал, что надо выйти на ковер|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150618202900622.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063344/https://www.azerisport.com/baku2015/20150618202900622.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":D38">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180414200147/http://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|archivedate=2018-04-14|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra bütün diqqətlər Dünya Çempionatına yönəldi.<ref name=":D39">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав борцов на чемпионат мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.08.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150826111358575.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082749/http://www.azerisport.com/wrestling/20150826111358575.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":D40">{{cite news|title=Алиев стал двукратным чемпионом мира, Хатиев и Газюмов завоевали олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150911064047815.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151116051042/http://azerisport.com/wrestling/20150911064047815.html|archivedate=2015-11-16|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında sentyabrın 11-də mübarizə apardı.<ref name=":D40" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Prepelita ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D40" /> Əliyev Prepelitanı bundan əvvəl bir neçə dəfə məğlub eləmişdi. Bu səfərdə qalib gələn tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D40" /> O, rəqibi üzərində 11:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D40" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] güləşçisi Masazu Kamoi ilə qarşılaşdı.<ref name=":D40" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 6:2 hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D40" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D40" /> Əliyev Dubovu da bundan əvvəl dəfələrlə məğlub eləmişdi. Bu görüşdə bundan əvvəl olan görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev bu səfər də rəqibi üzərində qələbə qazandı — 6:2.<ref name=":D40" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D40" /> Həlledici görüşdə onun rəqiqi [[Monqolustan]] təmsilçisi Batboldin Nomin oldu.<ref name=":D40" /> Finala qədər inamla qələbələr qazanan Hacı Əliyev, bu görüşdə də üstün tərəf oldu.<ref name=":D40" /> O, Nomin üzərində 11:0 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D40" /> Bu minvalla da o, növbəti dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D40" /> Hacı Əliyev həmçinin 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi adını qazandı. [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nda 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]na lisenziya qazansa da, Hacı Əliyevin mübarizə apardığı 57 kq. Olimpiya Oyunlarının proqramında yer almadığı üçün o, [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]ya qədər 57 kq. və ya 65 kq.-da mübarizə aparmağa başlamalı idi.<ref name=":D40" /> 65 kq.-da [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın qalibi [[Toğrul Əsgərov]]un mübarizə apardığı üçün, Hacı Əliyevin bundan sonra 57 kq.-da çıxış edəcəyi ehtimal olunurdu. Dünya Çempionatından sonra Hacı Əliyev Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":D41">{{cite news|title=Азербайджан заявит четырех чемпионов Олимпиады и мира на Золотой Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151122140459995.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063407/https://www.azerisport.com/wrestling/20151122140459995.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref><ref name=":D42">{{cite news|title=Азербайджан заявил 58 борцов на финал Золотого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151126111416353.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082308/http://www.azerisport.com/wrestling/20151126111416353.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Yaponiya]] nümayəndəsi Şinqo Arimotonu 10:0 hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D43" /> Bu mərhələdə isə Hacı Əliyev [[Gürcüstan]] güləşçisi Bexa Lomitadze üzərində 11:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":D43" /> Finala gedən yolda o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Alexander Boqomayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D43" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 3:2 hesabı ilə qalib gəldi və final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D43" /> Həlledici görüşdə isə o, [[İran]] güləşçisi İman Sadıq ilə qarşılaşdı və 8:2 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D43" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirinin qalibi oldu.<ref name=":D43">{{cite news|title=Алиев, Гасанов и Гостиев победили, олимпийские чемпионы проиграли Финал Золотого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151127101132040.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081114/http://www.azerisport.com/wrestling/20151127101132040.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 2015-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri seçildi.<ref name=":D44">{{cite news|title=Министерство молодежи и спорта назвало лучших спортсменов года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.12.2015|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20151224190759817.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160414010211/http://azerisport.com/olimpizm/20151224190759817.html|archivedate=2016-04-14|url-status=live}}</ref> Həmçinin o,[[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi də elan edildi.<ref name=":D45">{{cite news|title=Федерация назвала лучших за 2015-й год и объявила количество завоеванных медалей|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=28.12.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151228000239751.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102093530/http://www.azerisport.com/wrestling/20151228000239751.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2016-cı ilə Yaşar Doğunun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":D46">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Шариф Шарифов едут в Стамбул|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.02.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160203114614187.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102084436/http://www.azerisport.com/wrestling/20160203114614187.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 5-8 fevralda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan turnirdə o, beşinci pillənin sahibi olub.<ref name=":D46" /> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən açıqlanan yanvar ayı üçün olan reytinq cədvəlində Hacı Əliyev birinci pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D47">{{cite news|title=Гаджи Алиев по-прежнему первый в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.02.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160203183708150.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160513061935/http://azerisport.com/wrestling/20160203183708150.html|archivedate=2016-05-13|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2016-cı ilin birinci ciddi turnirinə mart ayında baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":D48">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав на ЕВРО по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.03.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160301105816039.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170708134106/http://www.azerisport.com/wrestling/20160301105816039.html|archivedate=2017-07-08|url-status=live}}</ref> 8-14 martda [[Latviya]]nın [[Riqa]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2016 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]nda Hacı Əliyev əsas favoritlərdən biri olaraq göstərilirdi.<ref name=":D49">{{cite news|title=Гасанов взял серебро на ЕВРО, Алиев завоевал бронзу, одолев Франгуляна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.03.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160310095700336.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160514210951/http://azerisport.com/wrestling/20160310095700336.html|archivedate=2016-05-14|url-status=live}}</ref> O, martın 10-da mübarizə apardı və birinci görüşdə [[Litva]] nümayəndəsi Sarunas Yursis ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D49" /> 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 11:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D49" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Vladimir Dubov ilə qarşılaşdı.<ref name=":D49" /> Bundan əvvəl dəfərlərə məğlub elədiyi Dubovu, Əliyev bu səfər də məğlub elədi — 11:0.<ref name=":D49" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D49" /> Bu mərhələdə o, prinsipial rəqiblərindən biri olan [[Gürcüstan]] nümayəndəsi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D49" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 2:4 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":D49" /> Mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam edən Hacı Əliyev, bu mərhələdə bir il əvvəl [[2015 Avropa Oyunları|Avropa Oyunları]]nda məğlub elədiyi [[Ermənistan]] güləşçisi Valodya Franqulyan ilə qarşılaşdı.<ref name=":D49" /> Bu səfərdə görüşdə üstün tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D49" /> O, görüşdə 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D49" /> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən açıqlanan mart ayı üçün olan reytinq cədvəlində Hacı Əliyev birinci pillədə qərarlaşmağa davam edirdi.<ref name=":D50">{{cite news|title=Гаджи Алиев по-прежнему лидирует в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160505001716816.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160709110428/http://azerisport.com/wrestling/20160505001716816.html|archivedate=2016-07-09|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]ndan əvvəl 2-4 iyulda [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":D51">{{cite news|title=Азербайджанские «вольники» поборются за медали немецкого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160629144922152.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200921002500/https://www.azerisport.com/wrestling/20160629144922152.html|archivedate=2020-09-21|url-status=live}}</ref> O, həlledici görüşdə [[Polşa]] nümayəndəsi Kristof Bienxovsxini məğlub elədi və Almaniya Qran-Prisinin qalibi oldu.<ref name=":D52">{{cite news|title=Три золотые и одна серебреная медали второго дня Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.07.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160703115242006.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161008122801/http://www.azerisport.com/wrestling/20160703115242006.html|archivedate=2016-10-08|url-status=live}}</ref> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən Olimpiadadan əvvəl açıqlanan reytinq cədvəlinə əsasən Hacı Əliyev dünyanın ən güclü güləşçisi olmağa davam edirdi.<ref name=":D53">{{cite news|title=Гаджи Алиев - лидер мирового рейтинга|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.07.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160707000550443.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161012090541/http://www.azerisport.com/wrestling/20160707000550443.html|archivedate=2016-10-12|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyevin mübarizə apardığı 61 kq. Olimpiya Oyunlarının proqramında olmadığı üçün o, Olimpiada da 57 kq.-da çıxış elədi. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:2016 Summer Olympics, Men's Freestyle Wrestling 57 kg awarding ceremony 5.jpg|thumb|328x328px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: gümüş medalçı [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Rei Hiquçi]], qızıl medalçı [[Gürcüstan]] nümayəndəsi [[Vladimir Xinçeqaşvili]], bürünc medalçılar [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Hacı Əliyev və [[İran]] nümayəndəsi [[Həsən Rəhimi]] (20 avqust 2016-cı il)]] {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":D54">{{cite news|title=14 лучших борцов Азербайджана готовы к Рио|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.07.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160717103300033.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063407/https://www.azerisport.com/rio2016/20160717103300033.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Güləş idman növü üzrə yarışlar isə 14-22 avqustda Carioca Arenada baş tutdu.<ref name=":D54" /> Sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nda ulduz heyətlə mübarizə apardı.<ref name=":D54" /> Heyətə 2014 və 2015-ci illərin Dünya Çempionatının qalibi Hacı Əliyev (57 kq.), [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Toğrul Əsgərov]] (65 kq.), 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan [[Cəbrayıl Həsənov]] (74 kq.), [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] (86 kq.), 2008 və 2012-ci illərdə Olimpiadaların bürünc medallarına sahib olan [[Xetaq Qazyumov]] (97 kq.) və son Dünya Çempionatının finalçısı [[Camaləddin Məhəmmədov]] (125 kq.) daxil edildi.<ref name=":D54" /> Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 19-da mübarizə apardı.<ref name=":D55">{{cite news|title=Определились первые соперники Гаджи Алиева и Джабраила Гасанова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.08.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160818213954231.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160821091159/http://azerisport.com/rio2016/20160818213954231.html|archivedate=2016-08-21|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun Jun-Si ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D55" /> Karyerası ərzində ciddi uğurlara nail ola bilməyən 25 yaşlı Yun Jun-Si ilə qarşılaşma, Hacı Əliyev üçün asan oldu. Əliyev Jun-Si üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D56">{{cite news|title=Алиев и Гасанов завоевали еще две медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.08.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160819092657945.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707103044/https://www.azerisport.com/rio2016/20160819092657945.html|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə o, prinsipial rəqiblərindən olan və cəmi beş ay əvvəl [[Latviya]]da Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub olduğu [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D56" /> Görüşün birinci hissəsindən sonra Hacı Əliyev 1:0 hesabı ilə üstün tərəf idi.<ref name=":D56" /> Amma görüşün növbəti dəqiqələri gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":D56" /> Nəticədə [[Vladimir Xinçeqaşvili]] 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D56" /> Növbəri mərhələdə də o, qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Hacı Əliyev təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":D56" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə Hacı Əliyev [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Nurislam Sanayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D56" /> Həmin görüşdə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Nəticədə Hacı Əliyev 10:8 hesabı ilə qələbə qazandı və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":D56" /> Bu mərhələdə o, dəfələrlə qalib gəldiyi [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov ilə qarşılaşdı.<ref name=":D56" /> Görüşün əvvəllərində üstünlüyü Vladimir Dubov ələ aldı, məhz bunun nəticəsində hesabda 4:0 öndə idi.<ref name=":D56" /> Amma Hacı Əliyev tədricən görüşdə təşəbbüsü ələ aldı və hesabı 2:4 elədi.<ref name=":D56" /> Görüşün sonlarında isə Hacı Əliyev inamlı fənd tətbiq elədi və nəticədə Vladimir Dubov üzərində vaxtından əvvəl təmiz qələbə qazandı.<ref name=":D56" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D56" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":D57">{{cite news|title=Ильхам Алиев наградил Радика Исаева и ряд олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.09.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160901184351315.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211022190344/https://www.azerisport.com/rio2016/20160901184351315.html|archivedate=2021-10-22|url-status=live}}</ref> === 2017—2021-ci illər: Üçüncü dəfə Dünya çempionluğu === [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Hacı Əliyev beynəlxalq səviyyəli birinci turnirinə 2017-ci ilin fevral ayında qatıldı. O, sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Kirmanşah]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":H1">{{cite news|title=Азербайджан заявил на Кубок мира 12 борцов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170214234725197.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170602053658/http://www.azerisport.com/wrestling/20170214234725197.html|archivedate=2017-06-02|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Gürcüstan]] və [[Rusiya]] yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":H2">{{cite news|title=Азербайджан на Кубке мира стартует с матча с Россией|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170214115639035.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170430182629/http://www.azerisport.com/wrestling/20170214115639035.html|archivedate=2017-04-30|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H3">{{cite news|title=Азербайджан обыграл Россию и Грузию на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170216100213032.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622110618/http://www.azerisport.com/wrestling/20170216100213032.html|archivedate=2017-06-22|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi.<ref name=":H3" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alan Qoqayevi 2:1 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":H3" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Gürcüstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":H3" /><ref name=":H3" /><ref name=":H3" /> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Komandanın heyətində Hacı Əliyev İverixo Culaxidzeni 12:0 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan pəhləvanları ABŞ yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H4">{{cite news|title=Проиграв США, Азербайджан разгромил Турцию и стал третьим на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170217001534037.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712043021/http://www.azerisport.com/wrestling/20170217001534037.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən ABŞ təmsilçiləri qalib gəldi.<ref name=":H4" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən ABŞ yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":H4" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":H4" /> Qələbədə pay sahibi olanlardan biri də Mustafa Kaya üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazanan Hacı Əliyev oldu.<ref name=":H4" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":H4" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığı bütün görüşlərdə qalib gələn Hacı Əliyev oldu.<ref name=":H5">{{cite news|title=Гаджи Алиев - лучший на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170219132036335.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712070346/http://www.azerisport.com/wrestling/20170219132036335.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Wrestling at the 2017 Islamic Solidarity Games 8 (cropped).jpg|thumb|256x256px|alt=|Hacı Əliyev [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Əlibəy Osmanov üzərində qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qalibi olan zaman. (20 may 2017-ci il)|left]] Hacı Əliyev növbəti uğurunu 2017-ci ilin may ayında baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nda qazandı.<ref name=":H6">{{cite news|title=Сборные Азербайджана определились с составами на Исламиаду|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170513120749554.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170616223914/http://www.azerisport.com/islamiada/20170513120749554.html|archivedate=2017-06-16|url-status=live}}</ref> 12-22 mayda baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın əsas favoriti, məhz Əliyev hesab olunurdu. Hacı Əliyev birinci görüşdə [[Türkmənistan]] nümayəndəsi Saparmurad Muradov ilə üz-üzə gəldi və 10:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H7" /> Bu mərhələdə o, [[Tacikistan]] güləşçisi Tacəddin Hocayev ilə qarşılaşdı.<ref name=":H7" /> Bu görüşdə də Hacı Əliyev inamlı qələbə (9:0) və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H7" /> Bu mərhələdə isə onun rəqibi [[İran]] nümayəndəsi Məsud İsmayılpur oldu.<ref name=":H7" /> Bu görüşdə digər görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev 8:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H7" /> Həlledici görüşdə o, [[Qırğızıstan]] güləşçisi Əlibəy Osmanov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H7" /> Finala gedən yolda bütün rəqibləri üzərində inamlı qələbələr qazanan Hacı Əliyev, final görüşündə də rəqibindən birbaşa üstün oldu.<ref name=":H7" /> Əliyev Osmanov üzərində 10:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H7">{{cite news|title=Алиев и Магомедов взяли золото, Муслимов – серебро, Шарифов – бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170520001334882.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622162745/http://www.azerisport.com/islamiada/20170520001334882.html|archivedate=2017-06-22|url-status=live}}</ref> Təltifetmə mərasimi zamanı Hacı Əliyevə [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qızıl medalını [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] təqdim etdi. İl ərzində beynəlxalq turnirlərdə çıxış eləməyən Hacı Əliyev 2017-ci ilin 20-28 avqustunda [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H8">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав на ЧМ по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170815133804111.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727022004/http://www.azerisport.com/wrestling/20170815133804111.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> İdeal formada olan Əliyev, Dünya Çempionatının favoritlərindən biri olaraq göstərilmirdi. Hacı Əliyev Dünya Çempionatının 1/16 final mərhələsində [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Əlibəy Osmanov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал трехкратным чемпионом мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170825002153708.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180303094135/http://www.azerisport.com/wrestling/20170825002153708.html|archivedate=2018-03-03|url-status=live}}</ref> Beş ay əvvəl [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın final görüşündə məğlub elədiyi rəqibini, o, bu səfər də məğlub elədi — 8:0.<ref name=":H9" /> Bununla da Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H9" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] təmsilçisi Rinya Nahamura ilə qarşılaşdı.<ref name=":H9" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 10:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":H9" /> 1/4 final mərhələsində isə o, [[Slovakiya]] nümayəndəsi Mixola Bolotnux ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9" /> Hacı Əliyev üçüncü görüşündə də asan qələbə qazandı — 10:0.<ref name=":H9" /> Bununla da o, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H9" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Kuba]] təmsilçisi Yovlis Bonne ilə qarşılaşdı.<ref name=":H9" /> Həmin görüşdə o, vaxtından əvvəl 10:0 hesabı ilə təmiz qələbə qazandı.<ref name=":H9" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev üçüncü dəfə Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H9" /> Həlledici görüşdə o, 2016-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rusiya]] nümayəbdəsi Hacımurad Rəşidov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9" /> Çempionat ərzində möhtəşəm mübarizə aparan Hacı Əliyev, final görüşündə də rəqibindən birbaşa üstün tərəf idi.<ref name=":H9" /> Nəticədə Hacı Əliyev Hacımurad Rəşidov üzərində vaxtından əvvəl 7:1 hesabı ilə təmiz qələbə qazandı.<ref name=":H9" /> Bu minvalla da o, üçüncü dəfə Dünya Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":H9" /> Hacı Əliyev üç dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci [[Azərbaycan]] güləşçisi olaraq tarixi nailiyyətə imza atdı.<ref name=":H10">{{cite news|title=Гаджи Алиев повторил достижение Махяддина Аллахвердиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170825220031049.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180303095316/http://www.azerisport.com/wrestling/20170825220031049.html|archivedate=2018-03-03|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2018-ci ilə fevral ayında [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":H11">{{cite news|title=Азербайджан заявил 31 борца на киевский турнир|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180220140623143.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729014836/http://www.azerisport.com/wrestling/20180220140623143.html|archivedate=2018-07-29|url-status=live}}</ref><ref name=":H12">{{cite news|title=Семь шансов Азербайджана на золото киевского турнира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180223111620418.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235846/http://www.azerisport.com/wrestling/20180223111620418.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə o, [[Polşa]] nümayəndəsi Məhəmmədrəsul Hacıyevə məğlub oldu və gümüş medalın sahibi oldu.<ref name=":H13">{{cite news|title=Пять золотых медалей Азербайджана и еще восемь финалов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180224122353560.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727011748/http://www.azerisport.com/wrestling/20180224122353560.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> Daha sonra Hacı Əliyev ilin birinci nüfuzlu turnirinə qatıldı. O, sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın Ayova şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":H14">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал состав на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180403101200088.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809220342/http://www.azerisport.com/wrestling/20180403101200088.html|archivedate=2018-08-09|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Kuba, Monqolustan və Qazaxıstan yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":H15">{{cite news|title=Азербайджан узнал соперника на Кубке мира, который заменил Россию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180404003152487.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809223706/http://www.azerisport.com/wrestling/20180404003152487.html|archivedate=2018-08-09|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Kuba güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 8:2 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H16">{{cite news|title=Азербайджан разгромил Кубу на старте Кубка мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180407100138720.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712060528/http://www.azerisport.com/wrestling/20180407100138720.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alexandro Valdesə 2:8 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi.<ref name=":H16" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":H17">{{cite news|title=Азербайджан одолел Монголию и в финале Кубка мира встретится с США|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180408003451591.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235856/http://www.azerisport.com/wrestling/20180408003451591.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 9:1.<ref name=":H17" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Sayadbəy Oğasovu 7:1 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":H17" /> Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Monqolustan güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:3 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H17" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyevin əvəzinə [[Ağahüseyn Mustafayev]] mübarizə apardı.<ref name=":H17" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H17" /> Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması ABŞ güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H18">{{cite news|title=США не позволили Азербайджану выиграть Кубок мира в третий раз|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180409093321159.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180715232015/http://www.azerisport.com/wrestling/20180409093321159.html|archivedate=2018-07-15|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə ABŞ güləşçiləri 6:4 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":H18" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H18" /> Dünya Kubokundan sonra Hacı Əliyev 30 aprel-8 mayda [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H19">{{cite news|title=Сборная Азербайджана по вольной борьбе обнародовала состав на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180427101821213.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235122/http://www.azerisport.com/wrestling/20180427101821213.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":H20">{{cite news|title=Борцы Азербайджана узнали соперников в пятый день ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180503181426271.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808111942/http://www.azerisport.com/wrestling/20180503181426271.html|archivedate=2018-08-08|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Qabriel Yanaş ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 10:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H21" /> Bu mərhələdə o, [[Türkiyə]] güləşçisi Səlahəddin Kılıçsallayan ilə qarşılaşdı.<ref name=":H21" /> Həmin görüşdə 9:2 hesabı ilə qələbə qazanan Hacı Əliyev, Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H21" /> Finala gedən yolda o, [[Sloveniya]] nümayəndəsi David Habat ilə üz-üzə gəldi və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H21" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H21">{{cite news|title=Манолова проиграла финал, Алиев и Эдишерашвили будут бороться за золото|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180504002822645.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727013654/http://www.azerisport.com/wrestling/20180504002822645.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, [[Rusiya]] güləşçisi İlyas Bəybulatov ilə qarşılaşdı.<ref name=":H22">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Гиорги Эдишерашвили покорили Каспийск|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180505001919262.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813044254/http://www.azerisport.com/wrestling/20180505001919262.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 8:7 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H22" /> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev, sentyabr ayında [[Belarus]]da baş tutan Alexander Medvedin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":H23">{{cite news|title=Азербайджан заявил боевой состав на Мемориал Медведя|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180914102738436.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180914102738436.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Final görüşündə o, Vasil Şuptara məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H24">{{cite news|title=Трое борцов Азербайджана вышли в финал Мемориала Медведя|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180914193836916.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180914193836916.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref><ref name=":H25">{{cite news|title=Четыре медали в Беларуси и еще три финала Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180916001509273.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180916001509273.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> 2018-ci ilin əsas turniri [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":H26">{{cite news|title=Определились соперники борцов Азербайджана во второй день ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.10.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20181020181955694.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20181020181955694.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Üç dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, bu səfər ümidləri doğrulda bilmədi. O, birinci görüşdəcə [[Kuba]] nümayəndəsi Alexandro Valdesə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatında mübarizəsini dayandırdı.<ref name=":H27">{{cite news|title=Джабраил Гасанов вышел в финал ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.10.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20181021002026143.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063410/https://www.azerisport.com/wrestling/20181021002026143.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Dünya Çempionatında uğursuz nəticədən sonra Hacı Əliyev altı ay beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmadı. Nəhayət o, 2019-cu ilin 8-14 aprelində [[Rumıniya]]nın [[Buxarest]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H28">{{cite news|title=Сборные Азербайджана назвали составы на ЕВРО по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=28.03.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190329104900698.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190329104900698.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Son Avropa Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, birinci görüşdə [[Belarus]] nümayəndəsi Hüseyn Şahbazovu 7:2 hesabı ilə məğlub elədi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29">{{cite news|title=ЕВРО. Алиев, Мустафаев и Гасанов вышли в финал|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190408081502127.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190408123647/https://www.azerisport.com/wrestling/20190408081502127.html|archivedate=2019-04-08|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi Valodya Franqulyan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, minimal hesablı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29" /> Bu mərhələdə isə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Naçın Kuular ilə qarşılaşdı.<ref name=":H29" /> Bu görüşdə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu, nəticədə Hacı Əliyev 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29" /> Finala gedən yolda o, [[Moldova]] güləşçisi Maxim Saçultan üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":H29" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev növbəti dəfə Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H29" /> Həlledici görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Səlahəddin Kılıçsallayan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H29" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 7:0 inamlı qələbə qazanaraq üçüncü dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H30">{{cite news|title=Суперстарт на ЕВРО: Два золото, одно серебро и две бронзы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409082453298.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409082453298.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Namiq Abdullayev]] və [[Xetaq Qazyumov]]dan sonra üç dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi oldu.<ref name=":H31">{{cite news|title=Азербайджанские борцы повторили результат Абдуллаева и Газюмова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409200802306.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409200802306.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> O, Avropa Çempionatında qazandığı qələbəni, 2016-cı ildə [[Aprel döyüşləri]] zamanı şəhid olanlara həsr elədi.<ref name=":H32">{{cite news|title=Гаджи Алиев: Победу посвящаю памяти шехидам|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409203129896.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409203129896.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Üçüncü dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, iyun ayında [[Belarus]]un ev sahibliyində baş tutan [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nda mübarizə apardı.<ref name=":H33">{{cite news|title=Азербайджан изменил состав борцов на Евроигры: Тогрул Аскеров остался дома|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190620120920891.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190620120920891.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> 4 il əvvəl [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına sahib olan Hacı Əliyev, bu səfər [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olmağı hədəfləmişdi. 14 güləşçinin mübarizə apardığı yarışın 1/8 final mərhələsində Hacı Əliyevin rəqibi [[Ermənistan]] nümayəndəsi Valodya Franqulyan oldu.<ref name=":H34" /> Dəfələrlə Franqulyan üzərində qələbə qazanan Əliyev, bu səfər də rəqibini məğlub elədi (6:0) və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H34" /> Bu mərhələdə o, [[Belarus]] təmsilçisi Georgi Koliyev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 7:5 hesabı ilə qalib gəldi və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H34" /> Finala gedən yolda o, [[Ukrayna]] nümayəndəsi Qor Oqanesyan ilə qarşılaşdı.<ref name=":H34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatdı.<ref name=":H34" /> Qaydalara əsasən görüşün hesabı heç-heçə olsa, son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunur. Nəticədə Hacı Əliyev son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":H34" /> Bununla da o, [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın final görüşünə adladı.<ref name=":H34">{{cite news|title=Амирасланов взял золото Евроигр, Гаджиев и Магомедов завоевали бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.06.2019|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20190626002526035.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190627130454/https://www.azerisport.com/olimpizm/20190626002526035.html|archivedate=2019-06-27|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə Hacı Əliyev əzəli və prinsipial rəqibi olan [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H35" /> Final görüşünün əvvəlindən üstün tərəf Hacı Əliyev idi. Birinci hissənin 2:10-cu dəqiqəsində Əliyev fənd tətbiq elədi və hesabda irəli çıxdı — 4:0. Xinçeqaşvilinin məşqçisi bu fəndə etirazını bildirsə də, referilər tərəfindən etiraz qəbul edilmədi və Hacı Əliyevə daha bir xal verildi. Görüşün birinci hissəsindən sonra Əliyev 5:0 hesabı ilə öndə idi. Görüşün 3:35-ci və 4:15-ci dəqiqələrində Xinçeqaşvili xallar qazanaraq hesab arasında fərqi üçə endirdi — 2:5. Bundan sonra Əliyev görüşdə fəallığı artırdı. O, görüşün 4:50-ci dəqiqəsində 2 xal, 5:10-cu dəqiqəsində 1 xal, 5:28-ci dəqiqəsində isə daha 2 xal qazandı. Nəticədə Hacı Əliyev [[Vladimir Xinçeqaşvili]]i 10:2 hesabı ilə məğlub elədi və [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H35">{{cite news|title=Алиев побеждает Хинчегашвили в финале Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.06.2019|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20190627002304695.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190627130607/https://www.azerisport.com/olimpizm/20190627002304695.html|archivedate=2019-06-27|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Mariya Stadnik]] və [[Xetaq Qazyumov]]da sonra həm Dünya Çempionatının, həm Avropa Çempionatının, həm də Avropa Oyunlarının qalibi olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]] güləşçisi oldu. [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]ndan sonra bütün diqqətlər Dünya Çempionatına yönəldi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutacaq [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı 12-22 sentyabrda [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":H36">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал составы борцов на ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190906115804608.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev birinci görüşdə [[Rusiya]] nümayəndəsi Hacımurad Rəşidov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H37">{{cite news|title=Гаджи Алиев начнет ЧМ схваткой против российского борца|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190918134413234.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 3:2 hesabı ilə Rəşidov öndə idi. Görüşün sonuna 1:04 saniyə qala Əliyev fənd tətbiq elədi və referilər hesabın 4:3 olduğunu elan elədi. Daha sonra Rusiya tərəfinin məşqçiləri referilərə etirazını bildirdi və həmin epizoda bir daha baxıldı. Nəticədə referilər öz qərarını ləğv elədi və görüşdə Hacımurad Rəşidovun 4:2 hesabı ilə qalib gəldiyini bildirdi.<ref name=":H38" /> Bundan sonra Hacı Əliyev masanın üzərində olan xal lövhələrini götürdü və görüşün referilərinin üstünə tullandı.<ref name=":H39">{{cite news|title=Скандал в схватке Гаджи Алиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919100455928.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığmasının məşqçisi [[Arif Abdullayev]] və mühafizəçilərin müdaxiləsidən sonra davanın qarşısı alındı və o, zaldan çıxarıldı.<ref name=":H39" /> Mübahisə zamanı həmçinin referilər tərəfindən Hacı Əliyevə qırmızı vərəqə göstərildi və o, Dünya Çempionatından uzaqlaşdırıldı. Amma Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) Referilər Komitəsinin günorta saatlarında verdiyi qərara əsasən Hacı Əliyevin qırmızı vərəqəsi ləğv edildi.<ref name=":H40">{{cite news|title=СК UWW принял решение по поводу дисквалификации Гаджи Алиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919123155137.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bu da onun təsəlliverici qrupda mübarizə aparmasına icazə verdi.<ref name=":H38">{{cite news|title=Манолова стала третьей, Амирасланов и Алиев получили шанс бороться за бронзу ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919002058416.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə Hacı Əliyev [[Misir]] güləşçisi Əmr Reda Hüseyn ilə üz-üzə gəldi və 10:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H41" /> Növbəti görüşdə isə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi Tahuto Otoquro ilə qarşılaşdı.<ref name=":H41">{{cite news|title=Гаджи Алиев и еще трое борцов упустили шанс завоевать олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190920002801884.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 9:11 hesabı ilə rəqibinə məğlub oldu və Dünya Çempionatını 12-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":H41" /> 2020-ci ilin əvvəlindən etibarən bütün dünyanı cənginə alan [[COVID-19 pandemiyası|COVID-19 pandemiyası]] ilə bağlı bir sıra turnirlər təxirə salındı. Təxirə salınan turnirlər sırasında mart ayında baş tutmalı olan Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri və may ayında baş tutmalı olan Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri də var idi. Nəhayət 2020-ci il martın 24-də [[Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi|Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi (BOK)]] tərəfindən 2020-ci ilin iyul-avqust aylarında baş tutması nəzərdə tutulan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın 2021-ci ilə təxirə salınması barədə qərar qəbul edildi. Hacı Əliyev 2020-ci ilin sonlarında [[Serbiya]]nın [[Belqrad]] şəhərində baş tutması nəzərdə tutulan Dünya Çempionatında mübarizə aparmalı idi.<ref name=":H42">{{cite news|title=Азербайджан заявил 20 борцов на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201210171300075.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Amma Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) İcraiyyə Komitəsi tərəfindən həmin il Dünya Çempionatının baş tutmaması qərara alındı. Əsas səbəblərdən biri ABŞ, Gürcüstan, Kuba, Qazaxıstan və Yaponiya yığmalarının bu turnirdə mübarizə aparmaqdan imtina eləməsi oldu. Turnirin adı və brendi isə dəyişdirildi və Fərdi Dünya Kuboku adlandırıldı. Hacı Əliyev bu turnirin 1/8 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Hacımurad Rəşidovu 4:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Qırğızıstan]] güləşçisi Elnəzər Əhmədəliyevi 6:4 hesabları ilə məğlub elədi və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H43">{{cite news|title=Гаджи Алиев получил шанс взять реванш за скандальное поражение|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201215172732403.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":H44">{{cite news|title=Гварзатилов вышел в финал КМ, Алиева ждет встреча за медаль|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201217002131637.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə isə o, [[Macarıstan]] nümayəndəsi İsmayıl Musuxayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H44" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev rəqibinə 6:7 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":H44" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə o, [[Fransa]] güləşçisi İlman Muxtarovu 10:4 hesabı ilə məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":H45">{{cite news|title=Гварзатилов проиграл финал, Алиев завоевал бронзу Кубка мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201218002427562.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Üç qat Dünya və üç qat Avropa çempionu Hacı Əliyevi 2021-ci ilə ciddi sınaqlar gözləyirdi. O, əvvəlcə mart ayında [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya qazanmalı, sonra isə avqust ayında Olimpiada da uğurlu mübarizə aparmalı idi. Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri 18-22 martda [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":H46">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав борцов на лицензионный турнир|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210312154757114.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Qaydalara əsasən 1-ci və 2-ci pillələrin sahibi olan idmançılara Olimpiya lisenziyası verildi. Hacı Əliyev turnirin 1/8 final mərhələsində [[Birləşmiş Krallıq]] nümayəndəsi Corc Ramı 13:2, 1/4 final mərhələsində [[Türkiyə]] güləşçisi Səlahəddin Kılıçsallayanı 5:2, 1/2 final mərhələsində isə [[Moldova]] nümayəndəsi Maxim Saçultanı 5:1 hesabları ilə məğlub elədi və final görüşünə vəsiqə qazandı. Bununla da Hacı Əliyev Olimpiya lisenziyasına təmin elədi.<ref name=":H47">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Гаджимурад Гаджиев завоевали олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.03.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210318003136197.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Heç bir əhəmiyyətə sahib olmayan həlledici görüşdə isə o, [[Ermənistan]] güləşçisi Vazqen Tevanyana 0:9 hesabı ilə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Olimpiadadan əvvəl Hacı Əliyev iyun ayında [[Polşa]]nın [[Varşava]] şəhərində baş tutan Vaslav Zelxovsxinin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":H48">{{cite news|title=Азербайджанские борцы-олимпийцы могут хорошо заработать в Польше|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.06.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210602161216592.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":H49">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал третьим в чемпионате Польши|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.06.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210608103705218.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bundan sonra bütün diqqətlər Olimpiadaya yönəldi. '''XXXII Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:FS 65 Kg Podium gold Otoguro T. (JPN), Silver Aliyev H. (AZE), Bronze Rashidov G. (ROC), Bajrang B. (IND).jpg|thumb|330x330px|alt=|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: gümüş medalçı Azərbaycan nümayəndəsi Hacı Əliyev, qızıl medalçı [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Tahuto Otoquro]], bürünc medalçılar [[Rusiya Olimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi [[Hacımurad Rəşidov]] və [[Hindistan]] nümayəndəsi [[Punia Bajranq]] (7 avqust 2021-ci il)]] {{Əsas|Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]] 24 iyul-8 avqustda [[Yaponiya]]nın ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":H50">{{cite news|title=Окончательный состав Азербайджана на Олимпиаду-2020|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210706192940127.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Güləş idman növü üzrə yarışlar isə 1-8 avqustda Mahuhari Messe Arenada baş tutdu. Sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması ötən Olimpiada ilə müqayisə də bu səfər cəmi üç güləşçi ilə mübarizə apardı.<ref name=":H50" /> Heyətə [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı, üç qat Dünya və üç qat Avropa çempionu Hacı Əliyev (65 kq.), son Avropa Çempionatının finalçısı [[Turan Bayramov]] (74 kq.) və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] (86 kq.) daxil edildi. Azərbaycan yığmasının əsas medal ümid məhz Hacı Əliyev idi.<ref name=":H50" /> Hacı Əliyev [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 6-da mübarizə apardı.<ref name=":H51">{{cite news|title=Токио-2020. Оршуш для Стадник, Алиев против сенегальца, Шарифов против Садулаева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210805085323643.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə yeddi dəfə qitə çempionatının qalibi olan [[Seneqal]] nümayəndəsi Adama Diatta ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H52" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H52" /> Bu mərhələdə isə o, üç dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] güləşçisi Daulet Niyazbəyov ilə qarşılaşdı.<ref name=":H52" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 9:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və Olimpiadanın 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H52" /> Bu mərhələdə o, [[Hindistan]] nümayəndəsi Punia Bajranq ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H52" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 12:5 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın həlledici görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H52">{{cite news|title=Токио-2020. Алиев вышел в финал, Стадник проиграла в полуфинале, Шарифов получил шанс|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210806000118386.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Olimpiadanın final görüşündə Hacı Əliyevin rəqibi [[Yaponiya]] güləşçisi [[Tahuto Otoquro]] oldu.<ref name=":H53" /> 2 il əvvəl [[Nur-Sultan]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda Əliyev, məhz [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya gərgin görüşün nəticəsində 9:11 hesabı ilə məğlub olmuşdu. Buna görə də görüş Hacı Əliyev üçün prinsipial əhəmiyyətli idi. Görüşün 55-ci saniyəsində Əliyev fənd tətbiq eləməyə çalışsa da, özü fəndə düşdü. Nəticədə [[Tahuto Otoquro]] görüşdə 2:0 hesabı ilə önə çıxdı. Birinci hissənin başa çatmasına 8 saniyə qala Hacı Əliyev növbəti dəfə fənd tətbiq elədi və bu səfər uğurlu alındı. Nəticədə görüşün birinci hissəsi 2:2 hesabı ilə başa çatdı. Görüşün növbəti hissəsinin birinci dəqiqələrində həm Əliyev, həm də Otquro ehtiyatlı güləşçi. Görüşün başa çatmasına bir dəqiqə qala isə gərgin idman mübarizəsi yaşandı. Əliyev rəqibin ayağlarından tutaraq fənd tətbiq eləməyə çalışsa da, [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] 10 saniyə ərzində çətin vəziyyətdən çıxmağı bacardı və Əliyevin özünü fəndə saldı. Bu səfər isə Əliyev özü müdafiə olunan tərəf oldu. Nəticədə 30 saniyə ərzində nə Əliyev, nə də [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] fənd tətbiq edə bilmədi və görüş ayaqüstə davam elədi. Görüşün sonuna 20 saniyə qala [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] Əliyevin ayağından tutaraq fənd tətbiq eləməyə çalışdı. Əliyev bu zaman vəziyyət çıxmaq üçün rəqibi üzərindən aşırmağı bacarsa da, [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] cəld fəndi tətbiq elədi. Nəticədə [[Tahuto Otoquro]] görüşdə 4:2 hesabı ilə önə çıxdı. Bundan sonra Azərbaycan yığmasının baş məşqçisi [[Namiq Abdullayev]] Hacı Əliyevin rəqibi üzərindən aşırmasına görə, ona xal vermədiyi üçün referilərə etirazını bildirdi. Referilər tərəfindən həmin epizoda baxıldığdan sonra [[Namiq Abdullayev]]in etirazı qəbul edilmədi və qarşı tərəfə əlavə bir xal verildi. Görüşün son 10 saniyəsində [[Tahuto Otoquro]] rəqibin həmlələrindən yayınmağa çalışdı. Məhz buna görə də görüşün sonuna 7.4 saniyə qala [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya sarı vərəqə verildi və Əliyevin hesabına əlavə bir xal yazıldı. Görüşün sonuna 4.0 saniyə qala da eyni vəziyyət yarandı. [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya növbəti dəfə sarı vərəqə verildi və Əliyevin hesabına əlavə daha bir xal yazıldı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş elə bununla da başa çatdı. Nəticədə Hacı Əliyev [[Tahuto Otoquro]]ya 4:5 hesabı ilə məğlub oldu və [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H53">{{cite news|title=Токио-2020. Алиев проиграл финал, Стадник стала третьей, Шарифов уступил бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210807000014526.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":H54">{{cite news|title=Ильхам Алиев наградил азербайджанских олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210812171351938.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> === 2022-ci illər: Olimpiadadan sonra yeni uğurlar === [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Hacı Əliyev birinci beynəlxalq turnirə 2022-ci ilin mart-aprel aylarında qatıldı. O, [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında qüvvəsini sınadı. Hacı Əliyev Avropa Çempionatının 1/4 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Türkiyə]] nümayəndəsi Münir Rəcəb Ağdaş ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə o, 12:6 hesabı ilə qalib gəldi və çempionatın 1/2 final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Moldova]] təmsilçisi Maxim Saçultan ilə üz-üzə gəldi və 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq dördüncü dəfə Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, [[Macarıstan]] nümayəndəsi İsmayıl Musuxayev ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Hacı Əliyev rəqibinə 1:12 hesabı ilə məğlub oldu və Avropa Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2008</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Latviya}} [[Latviya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>16.</center> |- |<center>4</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |"Dan Kolov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>6</center> |"Ramzan Kadırov" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>7</center> | rowspan="4" |<center>2012</center> |Kiyev beynəlxalq turniri |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>8</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="5" |<center>2013</center> |"Yaşar Doğu" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>12</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Gürcüstan}} [[Gürcüstan]] |<center>8</center> |- |<center>13</center> |Universiada Oyunları |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>14</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>30.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>16</center> | rowspan="5" |<center>2014</center> |"Dan Kolov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>19</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>21</center> | rowspan="6" |<center>2015</center> |Paris Qran-Prisi |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |"Alexander Medved" turniri |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>8.</center> |- |<center>23</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>24</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>25</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>27</center> | rowspan="4" |<center>2016</center> |"Yaşar Doğu" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>28</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Latviya}} [[Latviya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>29</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>31</center> | rowspan="3" |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>32</center> |İslam Həmrəyliyi Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>33</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> | rowspan="5" |<center>2018</center> |Kiyev beynəlxalq turniri |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>35</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>36</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>37</center> |"Alexander Medved" turniri |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>25.</center> |- |<center>39</center> | rowspan="3" |<center>2019</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rumıniya}} [[Rumıniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>40</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>41</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>12.</center> |- |<center>42</center> |<center>2020</center> |Fərdi Dünya Kuboku |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>43</center> | rowspan="3" |<center>2021</center> |Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>44</center> |"Vaslav Zelxovsxi" turniri |{{Bayraq|Polşa}} [[Polşa]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>45</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> | rowspan="2" |<center>2022</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>47</center> |"Matteo Pellisone" turniri |{{Bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 31st Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Haji Aliyev).jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Hacı Əliyevə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (2 sentyabr 2020-ci il)]] [[Fayl:Ilham Aliyev attended a ceremony to award sportsmen and specialists in accordance with results of 2014 at the National Olympic Committee.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Avropa və Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyevə yeni mənzilin orderini təqdim edən zaman. (22.12.2014)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZE 100Years of the Azerbaijan Democratic Republic (1918-2018) Jubilee Medal BAR.svg|55x55px]] [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 27 may 2019-cu il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan]]ın ictimai-siyasi həyatında xüsusi xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı]] ilə təltif edildi. * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> * [[Fayl:AZ 100th Anniversary of the Border Service Medal ribbon.svg|55x55px]] [["Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı]] — [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin rəisi [[Elçin Quliyev (general-polkovnik)|Elçin Quliyev]]in əmrinə əsasən Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi münasibətilə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin baş leytenantı Hacı Azər oğlu Əliyev [["Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı]] ilə təltif edildi. * [[Fayl:AZ For the Services in the Field of Military Cooperation Medal ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] — [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin rəisi [[Elçin Quliyev (general-polkovnik)|Elçin Quliyev]]in əmrinə əsasən [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin baş leytenantı Hacı Azər oğlu Əliyev [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edildi. * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin "Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu" ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=01.09.2016|url=https://azertag.az/xeber/988953|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723145131/https://azertag.az/xeber/988953|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2014-cü ilin aprel ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (17 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Апрель-2014: кто ?|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.05.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140501125504138.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063950/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140501125504138.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Апрель-2014: Араз|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140505125658309.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063959/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140505125658309.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2014-cü ilin sentyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (14 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Сентябрь-2014: кто ?|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.10.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141001000716065.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725064235/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141001000716065.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Сентябрь-2014: Марина Дурунда|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.10.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141006003719305.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725064238/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141006003719305.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2015-ci ilin sentyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (7 % səslə). * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2015-ci ilin noyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (18 % səslə). * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2016-cı ilin ən yaxşı 25 idmançından biri. * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin avqust ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (19 % səslə). * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2017-ci ilin ən yaxşı 12 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2019-cu ilin ən yaxşı 11 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]] sərbəst güləşçisi (2015). * 3 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]] sərbəst güləşçisi (2017). == İctimai fəaliyyəti == Hacı Əliyev 2017-ci ildən [[Azərbaycan Milli Anti-Dopinq Agentliyi|Azərbaycan Milli Anti-Dopinq Agentliyinin (AMADA)]] İdmançılar Məsləhətçi Komissiyasının üzvüdür. 2020-ci ilin sentyabr-noyabr aylarında [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti|Dağlıq Qarabağ]] və ətraf rayonlarda aparılan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|hərbi əməliyyatlar]] zamanı Hacı Əliyev [[Azərbaycan Ordusuna Yardım Fondu]]na 2.500 [[Azərbaycan manatı|manat]] məbləğində ianə eləmişdi. Hacı Əliyev 2021-ci ilin noyabrda özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] hesabında [[Qadın zorakılığına qarşı beynəlxalq mübarizə günü|25 noyabr — Qadın Zorakılığına qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü]] ilə bağlı paylaşım elədi və insanları ''#QadınaQarşıZorakılığaSon !'' deməyə səslədi.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Calibri">Heç bir vəziyyət zorakılıqla nəticələnməli deyil. "Neftçi" Futbol Klubu daha gözəl nəticələr naminə 27 noyabrda "Bakcell Arena"da baş tutacaq matça narıncı rəngdə formalarda çıxacaq və #ZorakılığaSon deyəcək ! Bu mübarizəyə mən də qoşulur və qadınlara qarşı zorakılığa son deyirəm.</div>}}|author=Hacı Əliyev|newspaper=www.instagram.com|date=26.01.2021|url=https://www.instagram.com/p/CWvhl1MIZLO/|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220725125630/https://www.instagram.com/p/CWvhl1MIZLO/|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":P1">{{cite news|title=25 noyabr — Qadın Zorakılığına qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günüdür|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=25.11.2015|url=https://azertag.az/xeber/25_noyabr___Qadin_Zorakiligina_qarsi_Beynelxalq_Mubarize_Gunudur-905378|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220725153003/https://azertag.az/xeber/25_noyabr___Qadin_Zorakiligina_qarsi_Beynelxalq_Mubarize_Gunudur-905378|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Haji_Aliyev Hacı Əliyevin] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/haci_aliyev_65/ Hacı Əliyevin] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] fp4eyrsandwh7mx2p96lfuetnmo5xk4 6564226 6564077 2022-08-05T18:02:09Z Grenzsoldat 202463 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə namizədi}}{{İdmançı |adı = Hacı Əliyev |orijinal adı = |şəkil = Haji Aliyev at the 2016 Summer Olympics, Men's Freestyle Wrestling 57 kg awarding ceremony.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = <small>Hacı Əliyev 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib olanda (20 avqust 2016-cı il)</small> |tam adı = Hacı Azər oğlu Əliyev |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 21.4.1991 |doğum yeri = [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |karyera illəri = 1999—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Elman Əzimzadə]] |boyu = 170 sm. (5 ft 7 in) |idman növü = Güləş |komandası = [[Neftçi İK|"Neftçi" İK]] |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|65x65px]] <br> [[Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro]]|57 kq.}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]}} {{Qızılmedal|[[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2014 Daşkənd]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015 Las-Veqas]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2017 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2017 Paris]]|61 kq.}} {{Medal yarışları|[[Avropa Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2015 Avropa Oyunları|2015 Bakı]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2019 Avropa Oyunları|2019 Minsk]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|[[Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]}} {{Qızılmedal|[[2014 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2014 Vantaa]]|61 kq.}} {{Bürüncmedal|[[2016 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2016 Riqa]]|61 kq.}} {{Qızılmedal|[[2018 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2018 Xəzərli]]|65 kq.}} {{Qızılmedal|[[2019 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2019 Buxarest]]|65 kq.}} {{Gümüşmedal|[[2022 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2022 Budapeşt]]|65 kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} {{"Tərəqqi" medalı}} {{"Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918-2018)" yubiley medalı}} <br> {{"Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı}} {{"Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı}} <br> {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}} ---- '''Hərbi rütbəsi''' ---- {{Kapitan|Azərbaycan DSX}} }} '''Hacı Azər oğlu Əliyev''' ([[21 aprel]] [[1991]]; [[Naxçıvan]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən sərbəst güləşçi. Hacı Əliyev 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda bürünc medal, 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda isə gümüş medala sahib olub. Hacı Əliyev həmçinin 2014-cü ildə [[Özbəkistan]]ın [[Daşkənd]] şəhərində baş tutan [[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın, 2015-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutan [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın və 2017-ci ildə [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan [[2017 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nın qalibi olub. Bununla da o, üç dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci və yeganə [[Azərbaycan]] güləşçisi olub. Hacı Əliyev 2015-ci ildə [[Azərbaycan]]da [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına, 2019-cu ildə [[Belarus]]da isə [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına sahib olub. Hacı Əliyev həmçinin [[2014 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2014]], [[2018 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2018]] və [[2019 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|2019]]-cu illərdə Avropa Çempionatının qızıl medallarını qazanıb. Hacı Əliyev Azərbaycan idmanında xidmətlərinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [["Tərəqqi" medalı]] ilə,<ref name=":04">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.06.2015|url=https://e-qanun.az/framework/30270|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174611/http://e-qanun.az/framework/30270|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref> 22 avqust 2016-cı il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə,<ref name=":05">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin "Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu" ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=01.09.2016|url=https://e-qanun.az/framework/33581|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20161221174612/http://e-qanun.az/framework/33581|archivedate=2016-12-21|url-status=live}}</ref> 12 avqust 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən isə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edilib.<ref name=":06">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=12.08.2021|url=https://e-qanun.az/framework/48090|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723150453/https://e-qanun.az/framework/48090|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Karyerası ərzində 47 beynəlxalq yarışa qatılan Hacı Əliyev onların 14-də qızıl medal, 10-da gümüş medal, 14-də isə bürünc medal qazanıb. Hacı Əliyev həmçinin [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin zabitidir. == Həyatı == Hacı Azər oğlu Əliyev 1991-ci il aprelin 21-də [[Naxçıvan]] şəhərində anadan olub. 1997-2008-ci illərdə [[Naxçıvan]] şəhərində 12 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Hacı Əliyev, 2008-2012-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin Sərhəd Qoşunlarının sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. Hacı Əliyevin atası Azər Əliyev [[Naxçıvan]]da sərbəst güləş üzrə məşqçi olaraq çalışırdı. Məhz atası oğlunun güləşçi olmasını arzulayırdı. Məhz buna görə də Hacı Əliyev 1999-cu ildə qardaşı [[Yaşar Əliyev (güləşçi)|Yaşar Əliyev]] ilə birgə sərbəst güləşlə məşğul olmağa başladı. Əliyevlər ailəsində birinci uğura 2013-cü ildə Avropa Çempionatının bürünc medalçısı olmağla [[Yaşar Əliyev (güləşçi)|Yaşar Əliyev]] imza atsa da, qardaşı Hacı Əliyev növbəti illərdə daha ciddi nailiyyətlər qazanaraq dünya şöhrətli güləşçi oldu. Hacı Əliyev 2004-cü ildən [[Elman Əzimzadə]]nin rəhbərliyi altında məşq edir. 2014-cü ildə ailə həyatı quran Hacı Əliyevin 2015-ci ilin avqust ayında qızı Aişə dünyaya gəldi. Hacı Əliyev [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|2015-ci ildə Las-Veqasda baş tutan Dünya Çempionatı]]nda qazandığı çempionluğu məhz qızı Aişəyə həsr elədi. == Karyerası == Hacı Əliyev 2007-ci ilin iyun ayında [[Dağıstan]]da baş tutan yeniyetmələrin beynəlxalq yarışında mübarizə apardı və qızıl medalın sahibi oldu.<ref name=":K1">{{cite news|title=Семь медалей из Дагестана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2007|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20070619021734774.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723152217/https://www.azerisport.com/wrestling/20070619021734774.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, iyul ayında [[Trabzon]] şəhərində baş tutan I Qara dəniz Oyunlarında qüvvəsini sınadı. [[Rumıniya]] və [[Moldova]] güləşçilərini məğlub edən 16 yaşlı Hacı Əliyev, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":K2">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Азербайджанские вольники громят румын|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706022614811.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723153330/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706022614811.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K3">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Два вольника уже в финале|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706032009035.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723153307/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706032009035.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Vladimir Yaxovlev üzərində 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı və I Qara dəniz Oyunlarının qalibi oldu.<ref name=":K4">{{cite news|title=Игры Черноморских Стран: Последнее слово за Гаджи Алиевым|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2007|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706085815191.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723155203/https://www.azerisport.com/olimpizm/20070706085815191.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> === 2008—2013-cü illər: Qazanılan birinci nailiyyətlər === Hacı Əliyev 2008-ci ilin may ayında [[Antalya]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında beynəlxalq turnirdə mübarizə və yarışın bürünc medalının sahibi oldu. Bu uğurdan sonra o, beynəlxalq səviyyədə birinci nailiyyətinə imza atdı. Hacı Əliyev 2008-ci ilin iyun ayında [[Latviya]]nın [[Dauqavpils]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatının medalına sahib oldu.<ref name=":K5">{{cite news|title=Три золота из Латвии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.06.2008|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20080626022122599.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723160022/https://www.azerisport.com/wrestling/20080626022122599.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> O, final görüşündə [[Gürcüstan]] güləşçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]]yə məğlub oldu və çempionatın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K5" /> Daha sonra o, 2009-cu ilin fevral ayında Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və final görüşündə Ağahüseyn Muradova məğlub olaraq çempionatının gümüş medalçısı oldu. Mart ayında [[Latviya]]nın [[Riqa]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə beşinci pillənin sahibi olan Hacı Əliyev, həmin ilin sonlarında [[Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı]], güləş məşqçisi [[Əliyar Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan gənclər arasında turnirdə və Azərbaycan Kubokunda mübarizə apardı və yarışların qalibi oldu.<ref name=":K6">{{cite news|title=Определились лучшие вольники страны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.10.2009|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091011064633586.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193156/https://www.azerisport.com/wrestling/20091011064633586.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K7">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.12.2009|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193158/https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2010-cu ilin əvvəlində İvan Yarıginin xatirəsinə həsr olunan Qran-Pridə və [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq yarışda mübarizə aparsa da, uğur qazana bilmədi.<ref name=":K8">{{cite news|title=Лидеры азербайджанской борьбы не поехали в Россию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.01.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100126044453248.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193509/https://www.azerisport.com/wrestling/20100126044453248.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K9">{{cite news|title=Чемпион Европы едет в Киев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100217032048434.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723193510/https://www.azerisport.com/wrestling/20100217032048434.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 12-18 aprelində [[Azərbaycan]]ın ev sahibliyində güləş üzrə Avropa Çempionatı baş tutdu.<ref name=":K10" /> [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] və sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən Avropa Çempionatında mübarizə aparacaq sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində son Avropa Çempionatının qalibi [[Zəlimxan Hüseynov]]a etimad göstərilməsi qərara alındı.<ref name=":K10" /> Amma çempionatın başlamasına bir gün qala, [[Zəlimxan Hüseynov]] xəstələndiyinə görə məşqçilər təcili olaraq onu əvəzləməli oldular.<ref name=":K10" /> Məşqçilər tərəfindən çempionatda mübarizə aparmaq şansı Hacı Əliyevə verildi.<ref name=":K10">{{cite news|title=Срочная замена в сборной Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100412054853953.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194432/https://www.azerisport.com/wrestling/20100412054853953.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> 18 yaşlı Hacı Əliyev aprelin 14-də [[Heydər Əliyev adına İdman Arenası]]nda [[Güləş üzrə Avropa çempionatı|Avropa Çempionatları]]nda debüt elədi.<ref name=":K11" /> O, birinci görüşdə [[Almaniya]] güləşçisi Tim Şleyqer ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K11">{{cite news|title=Соперники Азербайджана во второй день Евро 2010|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100413065232949.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194440/https://www.azerisport.com/wrestling/20100413065232949.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K12">{{cite news|title=Чемпионат Европы 2010: СНГовские медали, но без нас (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.04.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100414101017330.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723194443/https://www.azerisport.com/wrestling/20100414101017330.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin görüşün birinci hissəsində Hacı Əliyev 0:1 hesabı ilə məğlub olsa da, növbəti hissələrdə 3:0 və 3:1 hesabları ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":K12" /> Bu mərhələdə o, [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Perpelita ilə qarşılandı.<ref name=":K12" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev birinci hissədə 4:5 hesabı ilə rəqibinə məğlub olsa da, növbəti hissədə 1:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":K12" /> Həlledici hissədə isə Andrey Perpelita 5:0 hesabı ilə rəqibindən üstün oldu.<ref name=":K12" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatında mübarizəni dayandırdı və çempionatını 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":K12" /> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev iyul ayında Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı və birinci görüşdəcə məğlub olaraq mübarizəni dayandırdı.<ref name=":K13">{{cite news|title=Самурай для Фарида Мансурова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.07.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100715031457637.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200013/https://www.azerisport.com/wrestling/20100715031457637.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref><ref name=":K14">{{cite news|title=Три золота Азербайджана на Золотом Гран-при (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.07.2010|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100716111458941.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200014/https://www.azerisport.com/wrestling/20100716111458941.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Beynəlxalq turnirlərdə uğursuz nəticələr qazansa da, 2010-cu ilin sonlarında o, "Hünər meydanı" turnirində və [[Gəncə]] şəhərində baş tutan İsax Cəfərovun xatirəsinə həsr olunan turnirdə qalib olmağı bacardı. Hacı Əliyev 2011-ci ilə fevral ayında [[Bolqarıstan]]ın [[Burqas]] şəhərində baş tutan Dan Kolovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirlə start verdi.<ref name=":K15">{{cite news|title=Азербайджанские борцы едут в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.02.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110222122750917.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200040/https://www.azerisport.com/wrestling/20110222122750917.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Həmin turnirdə o, 8-ci pillənin sahibi oldu. May ayında isə Hacı Əliyev [[Dağıstan]]ın [[Mahaçqala]] şəhərində baş tutan Əli Əliyevin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bu səfərdə medalçılar sırasına düşə bilmədi.<ref name=":K16">{{cite news|title=Кубинец дебютирует за Азербайджан в России (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.05.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110518042627254.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220723200042/https://www.azerisport.com/wrestling/20110518042627254.html|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> Beynəlxalq turnirlərdə ardıcıl uğursuz nəticələrdən sonra Hacı Əliyev ciddi uğura imza atmağı bacardı. O, 2011-ci ilin iyun ayında [[Serbiya]]nın [[Zrenyanin]] şəhərində baş tutan gənclər arasında Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":K17">{{cite news|title=Азербайджан выходит на старт Чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110620013546842.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724071803/https://www.azerisport.com/wrestling/20110620013546842.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Final görüşündə Ömər Uzana məğlub olan Hacı Əliyev, gənclər arasında Avropa Çempionatının gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K18">{{cite news|title=Три медали в первый день Чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.06.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110622120109457.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724071852/https://www.azerisport.com/wrestling/20110622120109457.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu uğurdan sonra o, iyul ayında Qızıl Qran-Pridə mübarizə aparsa da, medalçılar sırasına düşə bilmədi.<ref name=":K19">{{cite news|title=Финальный смотр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.07.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110708120008460.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072018/https://www.azerisport.com/wrestling/20110708120008460.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> 2011-ci ildə Hacı Əliyev növbəti uğura [[Çeçenistan]]ın [[Qroznı]] şəhərində baş tutan Ramzan Kadırovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə imza atdı.<ref name=":K20">{{cite news|title=Азербайджанцы едут на Мемориал Кадырова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.10.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111008031750728.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072040/https://www.azerisport.com/wrestling/20111008031750728.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, həlledici görüşdə [[Rusiya]] nümayəndəsi Əhməd Çaxayevə məğlub oldu və gümüş medalın sahibi oldu.<ref name=":K21">{{cite news|title=Азербайджанец упустил 20 000 долларов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.10.2011|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111011024708746.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724072326/https://www.azerisport.com/wrestling/20111011024708746.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2012-ci ilə [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":K30">{{cite news|title=Азербайджан примет участие в турнире в Киеве|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.02.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120213124101449.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080524/https://www.azerisport.com/wrestling/20120213124101449.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, [[Ağahüseyn Mustafayev]] ilə birgə həmin turnirin bürünc medallarına sahib oldu.<ref name=":K31">{{cite news|title=11 медалей из Киева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120217121637643.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080535/https://www.azerisport.com/wrestling/20120217121637643.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> May ayında isə Hacı Əliyev və [[Ağahüseyn Mustafayev]] [[Azərbaycan]]ın ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda mübarizə aparacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldılar.<ref name=":K22">{{cite news|title=На Кубок мира Азербайджан заявляет пять олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120509020057220.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074740/https://www.azerisport.com/wrestling/20120509020057220.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> [[Saypulla Absaidov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda [[Belarus]], [[Bolqarıstan]], [[Qazaxıstan]] və [[Rusiya]] yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":K27">{{cite news|title=Кубок Мира: Определились все финалисты Кубка мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512120846095.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724075545/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512120846095.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K23">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан всухую разгромил Россию (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512122932126.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074828/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512122932126.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alexander Boqamayevi 1:0 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":K23" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Bolqarıstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":K24">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан разгромил и Болгарию (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013850552.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074831/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013850552.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K24" /> Komandanın heyətində bu səfər Hacı Əliyev əvəzinə [[Ağahüseyn Mustafayev]] mübarizə apardı və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":K24" /> Qrup mərhələsinin üçüncü görüşündə Azərbaycan pəhləvanları Qazaxıstan yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K25">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан не оставил шанса Казахстану (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013955676.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074841/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512013955676.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması tam üstün nəticə göstərdi və 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K25" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev də qələbə qazanan güləşçilərdən oldu.<ref name=":K25" /> Qrup mərhələsinin son görüşündə Azərbaycan yığması Belarus güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K26">{{cite news|title=Кубок Мира: Исаев подвел Азербайджан (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120512014022509.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724074852/https://www.azerisport.com/wrestling/20120512014022509.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyevin qələbədə pay sahibi olduğu görüşdə Azərbaycan pəhləvanları 6:1 hesabı ilə qələbə qazandı və final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":K26" /><ref name=":K27" /> Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması İran güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":K28">{{cite news|title=Кубок Мира: Азербайджан проиграл Ирану в финале Кубка мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120513115222555.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080130/https://www.azerisport.com/wrestling/20120513115222555.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Azərbaycan güləşçiləri İran yığmasına 3:4 hesabı ilə məğlub oldu və sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K28" /> Komandanın heyətində qələbə qazanan güləşçilər Hacı Əliyev, [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] və [[Camaləddin Məhəmmədov]] oldu.<ref name=":K28" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığları bütün görüşlərdə qalib gələn Hacı Əliyev və [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]].<ref name=":K29">{{cite news|title=Иранская подножка для Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120514120339201.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724080130/https://www.azerisport.com/wrestling/20120514120339201.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Dünya Kubokunda gümüş medala sahib olan sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması may ayında [[Qəbələ]]də təlim-məşq toplanışında oldu.<ref name=":K32">{{cite news|title=Вольники начали сбор в Габале|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.05.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120525122420756.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724165817/https://www.azerisport.com/wrestling/20120525122420756.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İyun ayında isə sərbəst güləşçilər [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":K33">{{cite news|title=Судьба путевки на Олимпиаду решится в Дортмунде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.06.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120625075842664.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170048/https://www.azerisport.com/wrestling/20120625075842664.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Almaniya Qran-Prisində dörd dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan [[Rusiya]] nümayəndəsi Kuduxova məğlub oldu və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":K34">{{cite news|title=Алиев проиграл Кудухову|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.07.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120701112603758.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170057/https://www.azerisport.com/wrestling/20120701112603758.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Daha sonra o, [[Azərbaycan]]da baş tutan Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı və bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanaraq turnirin qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":K35">{{cite news|title=Девять медалей Азербайджана в первый день финала Золотого Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.09.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120921073409337.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170443/https://www.azerisport.com/wrestling/20120921073409337.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İlin sonunda isə Hacı Əliyev Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":K36">{{cite news|title=Газюмов выиграл чемпионат Азербайджана, Гасанов проиграл (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.12.2012|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20121221080036355.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724170449/https://www.azerisport.com/wrestling/20121221080036355.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə o, [[Ağahüseyn Mustafayev]]i məğlub elədi və Azərbaycan Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":K36" /> [[Fayl:Ilham Aliyev received winners and prize-winners in the 27th Summer Universiade in Kazan.jpg|thumb|342x342px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] XXVII Universiada Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul edən zaman. (Hacı Əliyev sağdan birinci / 24 iyul 2013-cü il)]] Hacı Əliyev 2013-cü ilə Yaşar Doğunun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə bürünc medalına sahib olmaqla start verdi.<ref name=":K37">{{cite news|title=Азербайджан выступит на Мемориале Догу без олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.02.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130205070028889.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172821/https://www.azerisport.com/wrestling/20130205070028889.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref><ref name=":K38">{{cite news|title=Азербайджан завоевал золотую медаль Мемориала Догу (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.02.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130210034528761.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172819/https://www.azerisport.com/wrestling/20130210034528761.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Artıq Azərbaycan yığmasının aparıcı üzvlərindən biri hesab olunan Hacı Əliyev, 18-24 martda [[Gürcüstan]]ın [[Tbilisi]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan Avropa Çempinatına yollanacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldı.<ref name=":K39">{{cite news|title=На Евро без олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130312063808689.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724172819/https://www.azerisport.com/wrestling/20130312063808689.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Çempionatdan əvvəl "Azerisport" idman portalına müsahibə verən sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının baş məşqçisi [[Saypulla Absaidov]], Hacı Əliyevdən uğur gözlədiyini bildirdi.<ref name=":K40">{{cite news|title=Сайпулла Абсаидов: Азербайджан планирует завоевать три-четыре медали чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130317025048484.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174015/https://www.azerisport.com/wrestling/20130317025048484.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Avropa Çempionatında martın 20-də mübarizə apardı.<ref name=":K41">{{cite news|title=Определились соперники азербайджанских борцов во второй день чемпионата Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130319011931754.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174037/https://www.azerisport.com/wrestling/20130319011931754.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Macarıstan]] nümayəndəsi Yozef Molnar ilə üz-üzə gəldi və 2:0 (5:0, 4:0) hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K42">{{cite news|title=Яшар Алиев завоевал бронзу Чемпионата Европы (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.03.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130319082436614.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174056/https://www.azerisport.com/wrestling/20130319082436614.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> 1/4 final mərhələsində isə Hacı Əliyev [[Gürcüstan]] güləşçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə qarşılaşdı.<ref name=":K42" /> Gərgin idman mübarizə şəraitində baş tutan görüşün birinci hissəsində Xinçeqaşvili 1:0 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":K42" /> Növbəti görüşdə isə Əliyev 5:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":K42" /> Həlledici hissədə isə Xinçeqaşvili 3:1 hesabı ilə üstün oldu və nəticədə Hacı Əliyev Avropa Çempionatında mübarizəni dayandırdı.<ref name=":K42" /> Hacı Əliyev Avropa Çempionatından sonra may ayında [[Dağıstan]]da baş tutan Əli Əliyevin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanaraq turnirin qalibi oldu.<ref name=":K43">{{cite news|title=Азербайджан завоевал еще 2 золотые медали на Мемориале Алиева в Дагестане (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.05.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130527060820295.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174754/https://www.azerisport.com/wrestling/20130527060820295.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> İyun ayından isə sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması [[Belarus]]da təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":K44">{{cite news|title=Азербайджанские борцы начали подготовку к Универсиаде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.06.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130624084606294.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174800/https://www.azerisport.com/wrestling/20130624084606294.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Toplanışın əsas məqsədi Universiada Oyunlarına hazırlıq idi.<ref name=":K44" /> Hacı Əliyevin də mübarizə apardığı XXVII Universiada Oyunları 6-16 iyulda [[Rusiya]]nın [[Kazan]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":K45">{{cite news|title=От Христова до Ибрагимова. Состав сборной Азербайджана на Универсиаду|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.07.2013|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20130703095452593.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20130709094837/http://www.azerisport.com/olimpizm/20130703095452593.html|archivedate=2013-07-09|url-status=live}}</ref><ref name=":K46">{{cite news|title=79 шансов на медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.07.2013|url=https://www.azerisport.com/kazan2013/20130704090528544.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724174813/https://www.azerisport.com/kazan2013/20130704090528544.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Universiadanın birinci görüşündə [[Fransa]] nümayəndəsi Antuan Massida üzərində 4:0 hesabı ilə qələbə qazansa da, növbəti görüşdə [[İran]] təmsilçisi Bəhnam Ehsanpura 0:3 hesabı ilə məğlub oldu və mübarizəni təsəlliverici qrupda davam elədi.<ref name=":K47">{{cite news|title=Гасанов выиграл серебро Универсиады, бронза у Алиева (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.07.2013|url=https://www.azerisport.com/kazan2013/20130711070638251.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180056/https://www.azerisport.com/kazan2013/20130711070638251.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə o, [[Monqolustan]] güləşçisi Nemexbayar Batsayxan ilə üz-üzə gəldi və 4:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":K47" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyevin rəqibi [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Stefan İvanov oldu.<ref name=":K47" /> Həmin görüşdə rəqibi üzərində 4:0 hesabı ilə qələbə qazanan Hacı Əliyev, XXVII Universiada Oyunlarının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":K47" /> İyulun 24-də isə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] [[Kazan]] şəhərində baş tutan XXVII Universiada Oyunlarının qaliblərini və medalçılarını qəbul elədi. Onlara [[Azərbaycan bayrağı]]nı dalğalandırdığları üçün minnətdarlığını bildirdi və yeni uğurlar arzuladı. Universiada Oyunlarından sonra Hacı Əliyevi ciddi sınaq gözləyirdi. O, 16-22 sentyabrda [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutacaq Dünya Çempionatında [[Azərbaycan]]ı təmsil edirdi.<ref name=":K49">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана по борьбе на Чемпионате Мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130910064109869.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180258/https://www.azerisport.com/wrestling/20130910064109869.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, Dünya Çempionatına Məhəmməd Əliömərovun rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması ilə birgə [[Quba]] şəhərində hazırlaşdı.<ref name=":K48">{{cite news|title=Сборная Азербайджана начинает подготовку в Губе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.07.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130724073719997.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180246/https://www.azerisport.com/wrestling/20130724073719997.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Amma debüt Dünya Çempionatı 22 yaşlı Hacı Əliyev üçün uğurlu olmadı. O, birinci görüşdəcə [[İran]] güləşçisi Məsud İsmayılpura məğlub oldu və Dünya Çempionatını 30-cu pillədə başa vurdu.<ref name=":K50">{{cite news|title=Представители сборной Азербайджана проведут схватки с борцами Ирана, Казахстана и Мексики|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130916054226962.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180539/https://www.azerisport.com/wrestling/20130916054226962.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref><ref name=":K51">{{cite news|title=Магомедов остановился в двух шагах от бронзы Чемпионата Мира (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.09.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20130917051714416.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724180549/https://www.azerisport.com/wrestling/20130917051714416.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında üzləşdiyi uğursuzluğdan sonra Qızıl Qran-Pridə mübarizə apardı.<ref name=":K52">{{cite news|title=Азербайджан завершает Золотое Гран-при с 11 медалями (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.11.2013|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20131124105221313.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724182844/https://www.azerisport.com/wrestling/20131124105221313.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> O, final görüşünə qədər bütün rəqibləri üzərində qələbə qazansa da, həlledici görüşdə Azərbaycan yığmasının digər üzvü Əhmədnəbi Qvarzatilova məğlub oldu və Qızıl Qran-Prinin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":K52" /> Hacı Əliyev həmçinin 2013-cü ildə Azərbaycan Çempionatının da qalibi oldu.<ref name=":K53">{{cite news|title=Севдимов, Родригес и другие чемпионы Азербайджана (ФОТОРЕПОРТАЖ)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=23.12.2013|url=https://www.azerisport.com/photostory/20131223095245155.html|accessdate=24.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220724182840/https://www.azerisport.com/photostory/20131223095245155.html|archivedate=2022-07-24|url-status=live}}</ref> === 2014—2016-ci illər: Dünya çempionluğları və Olimpiadanın bürüncü === Hacı Əliyev 2014-cü ilin yanvar ayında sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[Dubay]] şəhərinə təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":D1">{{cite news|title=Сборная Азербайджана начала дубайские сборы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.01.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140107010000998.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060200/https://www.azerisport.com/wrestling/20140107010000998.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həmin toplanışların nəticəsi özünü Hacı Əliyevin 2014-cü il ərzində qazandığı uğurlarda göstərdi. Hacı Əliyev fevral ayında [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində baş tutan Dan Kolovun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":D2">{{cite news|title=Олимпийский чемпион уехал в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.02.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140218104731123.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060805/https://www.azerisport.com/wrestling/20140218104731123.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Turnirdə bütün rəqibləri üzərində qələbə qazanan Hacı Əliyev, final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D3">{{cite news|title=Алиев показал Шарифову, как побеждать в Болгарии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.02.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140222010055569.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725060916/https://www.azerisport.com/wrestling/20140222010055569.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, Munir Rəcəb Ağdaşdan üstün oldu və beynəlxalq turnirin qızıl medalına sahib oldu. Bu qələbə onun 2012-ci ildə Qızıl Qran-Pri çempionluğundan sonra beynəlxalq turnirlərdə qazandığı birinci qızıl medal idi. Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) mart ayında açıqladığı reytinq cədvəlinə əsasən Hacı Əliyev üçüncü pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D4">{{cite news|title=Борцы Азербайджана улучшили свое положение в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140312111345243.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725062038/https://www.azerisport.com/wrestling/20140312111345243.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2014-cü ildə birinci ciddi sınağına 1-6 apreldə [[Finlandiya]]nın [[Vantaa]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":D5">{{cite news|title=Азербайджан сделал предварительную заявку на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140317073620894.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063423/https://www.azerisport.com/wrestling/20140317073620894.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":D6">{{cite news|title=Азербайджан на ЕВРО. Тогрул Аскеров попал в состав|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.03.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140327012344301.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063430/https://www.azerisport.com/wrestling/20140327012344301.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev aprelin 2-də mübarizə apardı.<ref name=":D7">{{cite news|title=Галиб Алиев может стартовать на ЕВРО со схватки против Гарика Барсегяна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.04.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140401082736414.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063441/https://www.azerisport.com/wrestling/20140401082736414.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Almaniya]] güləşçisi Alexander Semisorov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D7" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev rəqibi üzərində 14:4 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D8">{{cite news|title=Алиев хочет стать чемпионом, Багомедова может стать третьей|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140402034414621.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063454/https://www.azerisport.com/photostory/20140402034414621.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":D10" /> Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] güləşçisi Bexa Lomtadze ilə qarşılaşdı.<ref name=":D10">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом Европы !|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140402121228739.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063509/https://www.azerisport.com/wrestling/20140402121228739.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Hacı Əliyev 2:4 hesabı ilə məğlub vəziyyətdə olsa da, fasilədən sonra inamla mübarizə apardı və 12:6 hesabı ilə görüşdə qalib gəldi.<ref name=":D10" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D10" /> Finala gedən yolda o, [[Ukrayna]] nümayəndəsi Vasili Şuptar ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D10" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 10:8 hesabı ilə qalib gəldi və Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D10" /> Həlledici görüşdə o, [[Rusiya]] güləşçisi, 2013-cü il Dünya Çempionatının qalibi Bəyxan Qoyqereyev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D10" /> Təcrübəli rəqiqi ilə gərgin görüşdə Hacı Əliyev inamla mübarizə apardı və nəticədə 12:5 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":D10" /> Bu minvallada Hacı Əliyev Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D9">{{cite news|title=Гаджи Алиев - новый чемпион Европы !|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140402111015571.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063504/https://www.azerisport.com/photostory/20140402111015571.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) may və iyun ayları üçün açıqladığı reytinq cədvəlinə əsasən birinci pillədə qərarlaşmışdı. <ref name=":D11">{{cite news|title=Гаджи Алиев лидирует в рейтинге ФИЛА|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.05.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140503023926767.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140506011211/http://www.azerisport.com/wrestling/20140503023926767.html|archivedate=2014-05-06|url-status=live}}</ref><ref name=":D12">{{cite news|title=Из двух чемпионов Европы лишь Алиев возглавил мировой рейтинг|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140603043418768.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102093350/http://www.azerisport.com/wrestling/20140603043418768.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev sentyabrda baş tutacaq Dünya Çempionatına hazırlaşmağa başladı. İyun ayında o, Azərbaycan yığması ilə birgə [[Bolqarıstan]] təlim-məşq toplanışına yollandı.<ref name=":D13">{{cite news|title=Тогрул Аскеров со сборниками поехал в Болгарию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140612111855011.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140615160455/http://azerisport.com/wrestling/20140612111855011.html|archivedate=2014-06-15|url-status=live}}</ref> İyun ayının sonlarına isə [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":D14">{{cite news|title=Четверо борцов поедут на Гран-при в Дортмунд|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140625013025668.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140702054525/http://azerisport.com/wrestling/20140625013025668.html|archivedate=2014-07-02|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə Hacı Əliyev [[Ermənistan]] güləşçisi David Səfəryanı məğlub elədi və Almaniya Qran-Prisinin qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D15">{{cite news|title=Три победы Азербайджана на Гран-при в Дортмунде|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140629113520996.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102084228/http://www.azerisport.com/wrestling/20140629113520996.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Almaniya Qran-Prisindən sonra Hacı Əliyev, iyul ayında [[Azərbaycan]]da Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":D16">{{cite news|title=На Золотой Гран-при Азербайджан заявил 49 борцов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=23.07.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140723120632704.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729025951/http://azerisport.com/wrestling/20140723120632704.html|archivedate=2014-07-29|url-status=live}}</ref> O, final görüşündə [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov üzərində qələbə qazandı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":D17">{{cite news|title=13 медалей Азербайджана в первый день Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.07.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140725115459187.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140729064143/http://www.azerisport.com/wrestling/20140725115459187.html|archivedate=2014-07-29|url-status=live}}</ref> Bundan sonra bütün diqqətlər sentyabrda baş tutacaq Dünya Çempionatına yönəldi. 8-14 sentyabrda [[Özbəkistan]]ın [[Daşkənd]] şəhərində [[2014 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|güləş üzrə Dünya Çempionatı]] baş tutdu.<ref name=":D19">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал состав на чемпионат мира по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.09.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140903114957052.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102080908/http://www.azerisport.com/wrestling/20140903114957052.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> İl ərzində [[Bolqarıstan]]da "Dan Kolov" turnirinin, [[Finlandiya]]da Avropa Çempionatının, [[Almaniya]]da Almaniya Qran-Prisinin, [[Azərbaycan]]da isə Qızıl Qran-Prinin qalibi olan Hacı Əliyev, Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən Dünya Çempionatının bir nömrəli favoriti hesab olunurdu.<ref name=":D18">{{cite news|title=Алиев является фаворитом Чемпионата Мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.08.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140826021247314.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140827191713/http://azerisport.com/wrestling/20140826021247314.html|archivedate=2014-08-27|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında sentyabrın 9-da mübarizə apardı.<ref name=":D20">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом мира, Хетаг Газюмов взял серебро|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.09.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20140909085044355.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170718113829/http://www.azerisport.com/wrestling/20140909085044355.html|archivedate=2017-07-18|url-status=live}}</ref> O, 1/16 final mərhələsində [[Ukrayna]] nümayəndəsi Vasil Şuptar ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D20" /> Əliyev Şuptarı aprel ayında [[Vantaa]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub eləmişdi. Bu səfərdə qalib gələn tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D20" /> O, rəqibi üzərində 12:4 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D20" /> Bu mərhələdə o, [[Polşa]] güləşçisi Kristof Bienxovsxi ilə qarşılaşdı.<ref name=":D20" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 10:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D20" /> Bu mərhələdə o, [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Prepelita ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D20" /> Bu görüşdə bundan əvvəl olan görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev bu səfər də rəqibi üzərində inamlı qələbə qazandı — 11:0.<ref name=":D20" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D20" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Kuba]] güləşçisi Yovlis Bonne ilə qarşılaşdı.<ref name=":D20" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 4:2 hesabı ilə qalib gəldi və Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D20" /> Həlledici görüşdə onun rəqiqi [[İran]] təmsilçisi Məsud İsmayılpur oldu.<ref name=":D20" /> İsmayılpur bir il əvvəl baş tutan Dünya Çempionatında məhz Əliyevi məğlub eləmişdi. Buna görə də Hacı Əliyev üçün bu görüş prinsipial əhəmiyyət daşıyırdı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 12:7 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D20" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D21">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал чемпионом мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.09.2014|url=https://www.azerisport.com/photostory/20140909071514499.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140911020215/http://azerisport.com/photostory/20140909071514499.html|archivedate=2014-09-11|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Arif Abdullayev]], [[Xetaq Qazyumov]] və [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]]dan sonra Dünya Çempionatının qalibi olan dördüncü [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi oldu. 2014-cü il ərzində Avropa və Dünya Çempionatlarının qalibi olan Hacı Əliyev, [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi elan edildi.<ref name=":D22">{{cite news|title=Федерация борьбы Азербайджана назвала лучших за 2014-й год|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.12.2014|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20141215204313576.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://www.azerisport.com/wrestling/20141215204313576.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Həmçinin [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri, məhz Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D23">{{cite news|title=Объявлены лучшие спортсмены Азербайджана по итогам 2014 года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.12.2014|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20141224191514714.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151017120615/http://azerisport.com/olimpizm/20141224191514714.html|archivedate=2015-10-17|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2015-ci ilə [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan Fransa Qran-Prisində mübarizə aparmaqla başladı.<ref name=":D25">{{cite news|title=Тогрул Аскеров, Шариф Шарифов и еще 23 борца выступят на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.01.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150129114658231.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161101102832/http://www.azerisport.com/wrestling/20150129114658231.html|archivedate=2016-11-01|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, Fransa Qran-Prisinin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D26">{{cite news|title=Шарифов, Муслимов и Мурсалиев побеждают на Гран-При|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=31.01.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150131234945564.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082655/http://www.azerisport.com/wrestling/20150131234945564.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) yanvar ayı üçün açıqladığı reytinq cədvəlində Hacı Əliyev 2-ci pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D27">{{cite news|title=Алиев и Газюмов – вторые в мире|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.02.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150204104432052.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170326/https://www.azerisport.com/wrestling/20150204104432052.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> Fransa Qran-Prisindən sonra Hacı Əliyev [[Belarus]]da baş tutan Alexander Medvedin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":D28">{{cite news|title=Азербайджан заявил на Гран-при Медведя олимпийских чемпионов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.03.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150302102836536.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150717225415/http://azerisport.com/wrestling/20150302102836536.html|archivedate=2015-07-17|url-status=live}}</ref> Bu səfərdə o, ümidləri doğrultmadı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":D29">{{cite news|title=Газюмов и Шарифов сдали минский экзамен|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.03.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150308000230112.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082155/http://www.azerisport.com/wrestling/20150308000230112.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Məhz bu uğursuzluğa görə o, Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) mart ayı üçün açıqladığı reytinq cədvəlində on pillə gerilədi və 12-ci pillədə qərarlaşdı.<ref name=":D30">{{cite news|title=Газюмов идет вторым, Алиев выбыл из десятки|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150402102954696.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150406130548/http://azerisport.com/wrestling/20150402102954696.html|archivedate=2015-04-06|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Ilham Aliyev met athletes who will represent Azerbaijan in the first European Games 4.jpg|thumb|340x340px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə aparacaq güləş üzrə Azərbaycan yığmasının üzvləri ilə görüşən zaman. (9 iyun 2015-ci il)|left]] Aprel ayında Hacı Əliyev [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Los-Anceles]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda mübarizə aparacaq Azərbaycan yığmasının heyətində yer aldı.<ref name=":D31">{{cite news|title=Азербайджан определил состав на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150402122311553.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081012/http://www.azerisport.com/wrestling/20150402122311553.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> [[Saypulla Absaidov]]un rəhbərliyi altında Azərbaycan yığması "A" qrupunda Belarus, İran və Türkiyə yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":D32">{{cite news|title=Азербайджан и Турция начнут в полпятого утра|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150410105021950.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081746/http://www.azerisport.com/wrestling/20150410105021950.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D33">{{cite news|title=Азербайджан победил Турцию и Беларусь на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150412101836310.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082710/http://www.azerisport.com/wrestling/20150412101836310.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Munir Rəcəb Ağdaşı 17:4 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":D33" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Belarus yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":D33" /> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində 6:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D33" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Denis Maximovu 12:2 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":D33" /> Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan pəhləvanları İran yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D34">{{cite news|title=Азербайджан победил Россию, став третьим на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.04.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150413002424729.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150716060427/http://azerisport.com/wrestling/20150413002424729.html|archivedate=2015-07-16|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə İran yığması tam üstün nəticə göstərdi və Azərbaycan güləşçiləri üzərində 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":D34" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Bəhram Ehsanpurla mübarizəsi 5:5 hesabı ilə başa çatsa da, son xalı Ehsanpur qazandığı üçün Əliyev məğlub oldu.<ref name=":D34" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən İran yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":D34" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi.<ref name=":D34" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D34" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığı bütün görüşlərdə qalib gələn [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] və sadəcə bir görüşdə əlavə göstəricilərə əsasən məğlub olan Hacı Əliyev oldu. Dünya Kubokundan sonra güləş üzrə Azərbaycan yığmasının bütün diqqəti [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]na yönəldi. 12-28 iyunda baş tutacaq [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə aparacaq güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyəti iyunun 8-də açıqlandı.<ref name=":D35">{{cite news|title=Борцы назвали состав на Евроигры|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150608111525561.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063344/https://www.azerisport.com/baku2015/20150608111525561.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Heyətdə Avropa və Dünya Çempionatının qalibi Hacı Əliyevdə yer aldı.<ref name=":D35" /> 2014-cü ilin Dünya çempionu [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın qalibi olmağa iddialı güləşçilərdən biri idi. Hacı Əliyev iyunun 18-də [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda mübarizə apardı.<ref name=":D36">{{cite news|title=Алиев, Дибиргаджиев и Магомедов завоевали бронзы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150618094650771.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150622071514/http://azerisport.com/baku2015/20150618094650771.html|archivedate=2015-06-22|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsində [[Ermənistan]] nümayəndəsi Valodya Franqulyan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> [[Heydər Əliyev adına İdman Arenası]]nda yerli tamaşaçılar qarşısında Hacı Əliyev rəqibi üzərində 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D36" /> Bu mərhələdə o, [[Slovakiya]] təmsilçisi Mixola Bolotnux ilə qarşılaşdı.<ref name=":D36" /> Bu görüşdə də Hacı Əliyev inamlı qələbə qazandı — 11:0.<ref name=":D36" /> Bununla da o, [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":D36" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Rusiya]] nümayəndəsi Alexander Boqomayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Əliyev Boqomayevə 2:5 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":D36" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə Hacı Əliyev [[Türkiyə]] təmsilçisi Munir Rəcəb Ağdaş ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D36" /> Həmin görüşdə o, rəqibi üzərində 10:2 hesabı ilə inamlı qəbələ qazandı.<ref name=":D36" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D36" /> Görüşdən sonra "Azerisport" idman portalına müsahibə verən Hacı Əliyev, yarışdan bir gün əvvəl zəhərləndiyini, buna görə də özünü yaxşı hiss eləmədiyini bildirdi.<ref name=":D37">{{cite news|title=Гаджи Алиев: Я вчера ночью отравился, но понимал, что надо выйти на ковер|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150618202900622.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063344/https://www.azerisport.com/baku2015/20150618202900622.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":D38">{{cite news|title=Президент Азербайджана наградил Мехрибан Алиеву, Азада Рагимова и чемпионов Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2015|url=https://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180414200147/http://www.azerisport.com/baku2015/20150629192148132.html|archivedate=2018-04-14|url-status=live}}</ref> [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]ndan sonra bütün diqqətlər Dünya Çempionatına yönəldi.<ref name=":D39">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав борцов на чемпионат мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.08.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150826111358575.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082749/http://www.azerisport.com/wrestling/20150826111358575.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 2016-cı ildə [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərində baş tutacaq [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]] 6-12 sentyabrda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Las-Veqas]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":D40">{{cite news|title=Алиев стал двукратным чемпионом мира, Хатиев и Газюмов завоевали олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20150911064047815.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151116051042/http://azerisport.com/wrestling/20150911064047815.html|archivedate=2015-11-16|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev Dünya Çempionatında sentyabrın 11-də mübarizə apardı.<ref name=":D40" /> O, 1/8 final mərhələsində [[Moldova]] nümayəndəsi Andrey Prepelita ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D40" /> Əliyev Prepelitanı bundan əvvəl bir neçə dəfə məğlub eləmişdi. Bu səfərdə qalib gələn tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D40" /> O, rəqibi üzərində 11:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D40" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] güləşçisi Masazu Kamoi ilə qarşılaşdı.<ref name=":D40" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 6:2 hesabı ilə qələbə qazandı və Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":D40" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D40" /> Əliyev Dubovu da bundan əvvəl dəfələrlə məğlub eləmişdi. Bu görüşdə bundan əvvəl olan görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev bu səfər də rəqibi üzərində qələbə qazandı — 6:2.<ref name=":D40" /> Bu minvalla da o, Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D40" /> Həlledici görüşdə onun rəqiqi [[Monqolustan]] təmsilçisi Batboldin Nomin oldu.<ref name=":D40" /> Finala qədər inamla qələbələr qazanan Hacı Əliyev, bu görüşdə də üstün tərəf oldu.<ref name=":D40" /> O, Nomin üzərində 11:0 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D40" /> Bu minvalla da o, növbəti dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":D40" /> Hacı Əliyev həmçinin 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi adını qazandı. [[2015 Güləş üzrə Dünya Çempionatı|Dünya Çempionatı]]nda 1-6-cı pillələrin sahibi olan güləşçilər [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]na lisenziya qazansa da, Hacı Əliyevin mübarizə apardığı 57 kq. Olimpiya Oyunlarının proqramında yer almadığı üçün o, [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Olimpiada]]ya qədər 57 kq. və ya 65 kq.-da mübarizə aparmağa başlamalı idi.<ref name=":D40" /> 65 kq.-da [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]nın qalibi [[Toğrul Əsgərov]]un mübarizə apardığı üçün, Hacı Əliyevin bundan sonra 57 kq.-da çıxış edəcəyi ehtimal olunurdu. Dünya Çempionatından sonra Hacı Əliyev Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı.<ref name=":D41">{{cite news|title=Азербайджан заявит четырех чемпионов Олимпиады и мира на Золотой Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=22.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151122140459995.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063407/https://www.azerisport.com/wrestling/20151122140459995.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref><ref name=":D42">{{cite news|title=Азербайджан заявил 58 борцов на финал Золотого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151126111416353.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102082308/http://www.azerisport.com/wrestling/20151126111416353.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsində [[Yaponiya]] nümayəndəsi Şinqo Arimotonu 10:0 hesabı ilə məğlub elədi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D43" /> Bu mərhələdə isə Hacı Əliyev [[Gürcüstan]] güləşçisi Bexa Lomitadze üzərində 11:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və yarım-final mərhələsinə adladı.<ref name=":D43" /> Finala gedən yolda o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Alexander Boqomayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D43" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 3:2 hesabı ilə qalib gəldi və final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":D43" /> Həlledici görüşdə isə o, [[İran]] güləşçisi İman Sadıq ilə qarşılaşdı və 8:2 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D43" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev üçüncü dəfə Qızıl Qran-Pri beynəlxalq turnirinin qalibi oldu.<ref name=":D43">{{cite news|title=Алиев, Гасанов и Гостиев победили, олимпийские чемпионы проиграли Финал Золотого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.11.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151127101132040.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102081114/http://www.azerisport.com/wrestling/20151127101132040.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 2015-ci ildə Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı 10 idmançısından biri seçildi.<ref name=":D44">{{cite news|title=Министерство молодежи и спорта назвало лучших спортсменов года|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.12.2015|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20151224190759817.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160414010211/http://azerisport.com/olimpizm/20151224190759817.html|archivedate=2016-04-14|url-status=live}}</ref> Həmçinin o,[[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyası (AGF)]] tərəfindən ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi də elan edildi.<ref name=":D45">{{cite news|title=Федерация назвала лучших за 2015-й год и объявила количество завоеванных медалей|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=28.12.2015|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20151228000239751.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102093530/http://www.azerisport.com/wrestling/20151228000239751.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2016-cı ilə Yaşar Doğunun xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":D46">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Шариф Шарифов едут в Стамбул|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.02.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160203114614187.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161102084436/http://www.azerisport.com/wrestling/20160203114614187.html|archivedate=2016-11-02|url-status=live}}</ref> 5-8 fevralda [[İstanbul]] şəhərində baş tutan turnirdə o, beşinci pillənin sahibi olub.<ref name=":D46" /> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən açıqlanan yanvar ayı üçün olan reytinq cədvəlində Hacı Əliyev birinci pillədə qərarlaşmışdı.<ref name=":D47">{{cite news|title=Гаджи Алиев по-прежнему первый в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.02.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160203183708150.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160513061935/http://azerisport.com/wrestling/20160203183708150.html|archivedate=2016-05-13|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2016-cı ilin birinci ciddi turnirinə mart ayında baş tutan Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":D48">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав на ЕВРО по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.03.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160301105816039.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170708134106/http://www.azerisport.com/wrestling/20160301105816039.html|archivedate=2017-07-08|url-status=live}}</ref> 8-14 martda [[Latviya]]nın [[Riqa]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan [[2016 Güləş üzrə Avropa Çempionatı|Avropa Çempionatı]]nda Hacı Əliyev əsas favoritlərdən biri olaraq göstərilirdi.<ref name=":D49">{{cite news|title=Гасанов взял серебро на ЕВРО, Алиев завоевал бронзу, одолев Франгуляна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.03.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160310095700336.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160514210951/http://azerisport.com/wrestling/20160310095700336.html|archivedate=2016-05-14|url-status=live}}</ref> O, martın 10-da mübarizə apardı və birinci görüşdə [[Litva]] nümayəndəsi Sarunas Yursis ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D49" /> 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 11:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D49" /> Bu mərhələdə o, [[Bolqarıstan]] güləşçisi Vladimir Dubov ilə qarşılaşdı.<ref name=":D49" /> Bundan əvvəl dəfərlərə məğlub elədiyi Dubovu, Əliyev bu səfər də məğlub elədi — 11:0.<ref name=":D49" /> Bununla da o, Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D49" /> Bu mərhələdə o, prinsipial rəqiblərindən biri olan [[Gürcüstan]] nümayəndəsi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D49" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, 2:4 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":D49" /> Mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam edən Hacı Əliyev, bu mərhələdə bir il əvvəl [[2015 Avropa Oyunları|Avropa Oyunları]]nda məğlub elədiyi [[Ermənistan]] güləşçisi Valodya Franqulyan ilə qarşılaşdı.<ref name=":D49" /> Bu səfərdə görüşdə üstün tərəf Hacı Əliyev oldu.<ref name=":D49" /> O, görüşdə 7:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və Avropa Çempionatının bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D49" /> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən açıqlanan mart ayı üçün olan reytinq cədvəlində Hacı Əliyev birinci pillədə qərarlaşmağa davam edirdi.<ref name=":D50">{{cite news|title=Гаджи Алиев по-прежнему лидирует в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160505001716816.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160709110428/http://azerisport.com/wrestling/20160505001716816.html|archivedate=2016-07-09|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]ndan əvvəl 2-4 iyulda [[Almaniya]]nın [[Dortmund]] şəhərində baş tutan Almaniya Qran-Prisində mübarizə apardı.<ref name=":D51">{{cite news|title=Азербайджанские «вольники» поборются за медали немецкого Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.06.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160629144922152.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200921002500/https://www.azerisport.com/wrestling/20160629144922152.html|archivedate=2020-09-21|url-status=live}}</ref> O, həlledici görüşdə [[Polşa]] nümayəndəsi Kristof Bienxovsxini məğlub elədi və Almaniya Qran-Prisinin qalibi oldu.<ref name=":D52">{{cite news|title=Три золотые и одна серебреная медали второго дня Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.07.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160703115242006.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161008122801/http://www.azerisport.com/wrestling/20160703115242006.html|archivedate=2016-10-08|url-status=live}}</ref> Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) tərəfindən Olimpiadadan əvvəl açıqlanan reytinq cədvəlinə əsasən Hacı Əliyev dünyanın ən güclü güləşçisi olmağa davam edirdi.<ref name=":D53">{{cite news|title=Гаджи Алиев - лидер мирового рейтинга|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.07.2016|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20160707000550443.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161012090541/http://www.azerisport.com/wrestling/20160707000550443.html|archivedate=2016-10-12|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyevin mübarizə apardığı 61 kq. Olimpiya Oyunlarının proqramında olmadığı üçün o, Olimpiada da 57 kq.-da çıxış elədi. '''XXXI Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:2016 Summer Olympics, Men's Freestyle Wrestling 57 kg awarding ceremony 5.jpg|thumb|328x328px|alt=|[[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: gümüş medalçı [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Rei Hiquçi]], qızıl medalçı [[Gürcüstan]] nümayəndəsi [[Vladimir Xinçeqaşvili]], bürünc medalçılar [[Azərbaycan]] nümayəndəsi Hacı Əliyev və [[İran]] nümayəndəsi [[Həsən Rəhimi]] (20 avqust 2016-cı il)]] {{Əsas|Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]] 5-22 avqustda [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":D54">{{cite news|title=14 лучших борцов Азербайджана готовы к Рио|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.07.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160717103300033.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063407/https://www.azerisport.com/rio2016/20160717103300033.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Güləş idman növü üzrə yarışlar isə 14-22 avqustda Carioca Arenada baş tutdu.<ref name=":D54" /> Sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nda ulduz heyətlə mübarizə apardı.<ref name=":D54" /> Heyətə 2014 və 2015-ci illərin Dünya Çempionatının qalibi Hacı Əliyev (57 kq.), [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Toğrul Əsgərov]] (65 kq.), 2 dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan [[Cəbrayıl Həsənov]] (74 kq.), [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] (86 kq.), 2008 və 2012-ci illərdə Olimpiadaların bürünc medallarına sahib olan [[Xetaq Qazyumov]] (97 kq.) və son Dünya Çempionatının finalçısı [[Camaləddin Məhəmmədov]] (125 kq.) daxil edildi.<ref name=":D54" /> Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 19-da mübarizə apardı.<ref name=":D55">{{cite news|title=Определились первые соперники Гаджи Алиева и Джабраила Гасанова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.08.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160818213954231.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160821091159/http://azerisport.com/rio2016/20160818213954231.html|archivedate=2016-08-21|url-status=live}}</ref> O, birinci görüşdə [[Cənubi Koreya]] nümayəndəsi Yun Jun-Si ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D55" /> Karyerası ərzində ciddi uğurlara nail ola bilməyən 25 yaşlı Yun Jun-Si ilə qarşılaşma, Hacı Əliyev üçün asan oldu. Əliyev Jun-Si üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":D56">{{cite news|title=Алиев и Гасанов завоевали еще две медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.08.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160819092657945.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220707103044/https://www.azerisport.com/rio2016/20160819092657945.html|archivedate=2022-07-07|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə o, prinsipial rəqiblərindən olan və cəmi beş ay əvvəl [[Latviya]]da Avropa Çempionatının yarım-final mərhələsində məğlub olduğu [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D56" /> Görüşün birinci hissəsindən sonra Hacı Əliyev 1:0 hesabı ilə üstün tərəf idi.<ref name=":D56" /> Amma görüşün növbəti dəqiqələri gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu.<ref name=":D56" /> Nəticədə [[Vladimir Xinçeqaşvili]] 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":D56" /> Növbəri mərhələdə də o, qələbə qazanıb, finala vəsiqə qazandığı üçün Hacı Əliyev təsəlliverici qrupda mübarizə apardı.<ref name=":D56" /> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə Hacı Əliyev [[Qazaxıstan]] nümayəndəsi Nurislam Sanayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":D56" /> Həmin görüşdə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu. Nəticədə Hacı Əliyev 10:8 hesabı ilə qələbə qazandı və bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":D56" /> Bu mərhələdə o, dəfələrlə qalib gəldiyi [[Bolqarıstan]] nümayəndəsi Vladimir Dubov ilə qarşılaşdı.<ref name=":D56" /> Görüşün əvvəllərində üstünlüyü Vladimir Dubov ələ aldı, məhz bunun nəticəsində hesabda 4:0 öndə idi.<ref name=":D56" /> Amma Hacı Əliyev tədricən görüşdə təşəbbüsü ələ aldı və hesabı 2:4 elədi.<ref name=":D56" /> Görüşün sonlarında isə Hacı Əliyev inamlı fənd tətbiq elədi və nəticədə Vladimir Dubov üzərində vaxtından əvvəl təmiz qələbə qazandı.<ref name=":D56" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":D56" /> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":D57">{{cite news|title=Ильхам Алиев наградил Радика Исаева и ряд олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.09.2016|url=https://www.azerisport.com/rio2016/20160901184351315.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211022190344/https://www.azerisport.com/rio2016/20160901184351315.html|archivedate=2021-10-22|url-status=live}}</ref> === 2017—2021-ci illər: Üçüncü dəfə Dünya çempionluğu === [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Hacı Əliyev beynəlxalq səviyyəli birinci turnirinə 2017-ci ilin fevral ayında qatıldı. O, sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[İran]]ın [[Kirmanşah]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":H1">{{cite news|title=Азербайджан заявил на Кубок мира 12 борцов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170214234725197.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170602053658/http://www.azerisport.com/wrestling/20170214234725197.html|archivedate=2017-06-02|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "A" qrupunda [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Gürcüstan]] və [[Rusiya]] yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":H2">{{cite news|title=Азербайджан на Кубке мира стартует с матча с Россией|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170214115639035.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170430182629/http://www.azerisport.com/wrestling/20170214115639035.html|archivedate=2017-04-30|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Rusiya güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H3">{{cite news|title=Азербайджан обыграл Россию и Грузию на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170216100213032.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622110618/http://www.azerisport.com/wrestling/20170216100213032.html|archivedate=2017-06-22|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən Azərbaycan güləşçiləri qalib gəldi.<ref name=":H3" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alan Qoqayevi 2:1 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":H3" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Gürcüstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":H3" /><ref name=":H3" /><ref name=":H3" /> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 5:3. Komandanın heyətində Hacı Əliyev İverixo Culaxidzeni 12:0 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu. Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan pəhləvanları ABŞ yığması ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H4">{{cite news|title=Проиграв США, Азербайджан разгромил Турцию и стал третьим на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170217001534037.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712043021/http://www.azerisport.com/wrestling/20170217001534037.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatsa da, görüşlərdə toplanan hesablara əsasən ABŞ təmsilçiləri qalib gəldi.<ref name=":H4" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən ABŞ yığması final görüşünə, Azərbaycan yığması üçün bürünc medal uğrunda görüşə vəsiqə qazandı.<ref name=":H4" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə Azərbaycan yığması Türkiyə güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":H4" /> Qələbədə pay sahibi olanlardan biri də Mustafa Kaya üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazanan Hacı Əliyev oldu.<ref name=":H4" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":H4" /> Ümumi olaraq isə turnir ərzində Azərbaycan yığmasının heyətində fərqlənin güləşçilər, mübarizə apardığı bütün görüşlərdə qalib gələn Hacı Əliyev oldu.<ref name=":H5">{{cite news|title=Гаджи Алиев - лучший на Кубке мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.02.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170219132036335.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712070346/http://www.azerisport.com/wrestling/20170219132036335.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Wrestling at the 2017 Islamic Solidarity Games 8 (cropped).jpg|thumb|256x256px|alt=|Hacı Əliyev [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Əlibəy Osmanov üzərində qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qalibi olan zaman. (20 may 2017-ci il)|left]] Hacı Əliyev növbəti uğurunu 2017-ci ilin may ayında baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nda qazandı.<ref name=":H6">{{cite news|title=Сборные Азербайджана определились с составами на Исламиаду|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=13.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170513120749554.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170616223914/http://www.azerisport.com/islamiada/20170513120749554.html|archivedate=2017-06-16|url-status=live}}</ref> 12-22 mayda baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın əsas favoriti, məhz Əliyev hesab olunurdu. Hacı Əliyev birinci görüşdə [[Türkmənistan]] nümayəndəsi Saparmurad Muradov ilə üz-üzə gəldi və 10:0 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H7" /> Bu mərhələdə o, [[Tacikistan]] güləşçisi Tacəddin Hocayev ilə qarşılaşdı.<ref name=":H7" /> Bu görüşdə də Hacı Əliyev inamlı qələbə (9:0) və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H7" /> Bu mərhələdə isə onun rəqibi [[İran]] nümayəndəsi Məsud İsmayılpur oldu.<ref name=":H7" /> Bu görüşdə digər görüşlərdən fərqlənmədi və Hacı Əliyev 8:1 hesabı ilə qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H7" /> Həlledici görüşdə o, [[Qırğızıstan]] güləşçisi Əlibəy Osmanov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H7" /> Finala gedən yolda bütün rəqibləri üzərində inamlı qələbələr qazanan Hacı Əliyev, final görüşündə də rəqibindən birbaşa üstün oldu.<ref name=":H7" /> Əliyev Osmanov üzərində 10:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H7">{{cite news|title=Алиев и Магомедов взяли золото, Муслимов – серебро, Шарифов – бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170520001334882.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170622162745/http://www.azerisport.com/islamiada/20170520001334882.html|archivedate=2017-06-22|url-status=live}}</ref> Təltifetmə mərasimi zamanı Hacı Əliyevə [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qızıl medalını [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] təqdim etdi. İl ərzində beynəlxalq turnirlərdə çıxış eləməyən Hacı Əliyev 2017-ci ilin 20-28 avqustunda [[Fransa]]nın [[Paris]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H8">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав на ЧМ по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170815133804111.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727022004/http://www.azerisport.com/wrestling/20170815133804111.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> İdeal formada olan Əliyev, Dünya Çempionatının favoritlərindən biri olaraq göstərilmirdi. Hacı Əliyev Dünya Çempionatının 1/16 final mərhələsində [[Qırğızıstan]] nümayəndəsi Əlibəy Osmanov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал трехкратным чемпионом мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170825002153708.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180303094135/http://www.azerisport.com/wrestling/20170825002153708.html|archivedate=2018-03-03|url-status=live}}</ref> Beş ay əvvəl [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|İslamiada]]nın final görüşündə məğlub elədiyi rəqibini, o, bu səfər də məğlub elədi — 8:0.<ref name=":H9" /> Bununla da Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H9" /> Bu mərhələdə o, [[Yaponiya]] təmsilçisi Rinya Nahamura ilə qarşılaşdı.<ref name=":H9" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 10:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və növbəti mərhələyə adladı.<ref name=":H9" /> 1/4 final mərhələsində isə o, [[Slovakiya]] nümayəndəsi Mixola Bolotnux ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9" /> Hacı Əliyev üçüncü görüşündə də asan qələbə qazandı — 10:0.<ref name=":H9" /> Bununla da o, Dünya Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H9" /> Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Kuba]] təmsilçisi Yovlis Bonne ilə qarşılaşdı.<ref name=":H9" /> Həmin görüşdə o, vaxtından əvvəl 10:0 hesabı ilə təmiz qələbə qazandı.<ref name=":H9" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev üçüncü dəfə Dünya Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H9" /> Həlledici görüşdə o, 2016-cı il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rusiya]] nümayəbdəsi Hacımurad Rəşidov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H9" /> Çempionat ərzində möhtəşəm mübarizə aparan Hacı Əliyev, final görüşündə də rəqibindən birbaşa üstün tərəf idi.<ref name=":H9" /> Nəticədə Hacı Əliyev Hacımurad Rəşidov üzərində vaxtından əvvəl 7:1 hesabı ilə təmiz qələbə qazandı.<ref name=":H9" /> Bu minvalla da o, üçüncü dəfə Dünya Çempionatının qalibi oldu.<ref name=":H9" /> Hacı Əliyev üç dəfə Dünya Çempionatının qızıl medalına sahib olan birinci [[Azərbaycan]] güləşçisi olaraq tarixi nailiyyətə imza atdı.<ref name=":H10">{{cite news|title=Гаджи Алиев повторил достижение Махяддина Аллахвердиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.08.2017|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20170825220031049.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180303095316/http://www.azerisport.com/wrestling/20170825220031049.html|archivedate=2018-03-03|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 2018-ci ilə fevral ayında [[Kiyev]] şəhərində baş tutan beynəlxalq turnirdə mübarizə aparmaqla start verdi.<ref name=":H11">{{cite news|title=Азербайджан заявил 31 борца на киевский турнир|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180220140623143.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180729014836/http://www.azerisport.com/wrestling/20180220140623143.html|archivedate=2018-07-29|url-status=live}}</ref><ref name=":H12">{{cite news|title=Семь шансов Азербайджана на золото киевского турнира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180223111620418.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235846/http://www.azerisport.com/wrestling/20180223111620418.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə o, [[Polşa]] nümayəndəsi Məhəmmədrəsul Hacıyevə məğlub oldu və gümüş medalın sahibi oldu.<ref name=":H13">{{cite news|title=Пять золотых медалей Азербайджана и еще восемь финалов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.02.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180224122353560.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727011748/http://www.azerisport.com/wrestling/20180224122353560.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> Daha sonra Hacı Əliyev ilin birinci nüfuzlu turnirinə qatıldı. O, sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətində [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın Ayova şəhərinin ev sahibliyində baş tutan sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunda çıxış elədi.<ref name=":H14">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал состав на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180403101200088.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809220342/http://www.azerisport.com/wrestling/20180403101200088.html|archivedate=2018-08-09|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması "B" qrupunda Kuba, Monqolustan və Qazaxıstan yığmaları ilə mübarizə apardı.<ref name=":H15">{{cite news|title=Азербайджан узнал соперника на Кубке мира, который заменил Россию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180404003152487.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180809223706/http://www.azerisport.com/wrestling/20180404003152487.html|archivedate=2018-08-09|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığması birinci görüşdə Kuba güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 8:2 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H16">{{cite news|title=Азербайджан разгромил Кубу на старте Кубка мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180407100138720.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180712060528/http://www.azerisport.com/wrestling/20180407100138720.html|archivedate=2018-07-12|url-status=live}}</ref> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Alexandro Valdesə 2:8 hesabı ilə məğlub olsa da, Azərbaycan yığmasının qələbəsinə təsir göstərmədi.<ref name=":H16" /> Növbəti görüşdə Azərbaycan güləşçiləri Qazaxıstan yığması ilə qarşılaşdı.<ref name=":H17">{{cite news|title=Азербайджан одолел Монголию и в финале Кубка мира встретится с США|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180408003451591.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235856/http://www.azerisport.com/wrestling/20180408003451591.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref> Bu görüşdə də Azərbaycan yığması rəqibi üzərində qələbə qazandı — 9:1.<ref name=":H17" /> Komandanın heyətində Hacı Əliyev Sayadbəy Oğasovu 7:1 hesabı ilə məğlub elədi və qələbədə pay sahibi oldu.<ref name=":H17" /> Qrup mərhələsinin sonuncu görüşündə Azərbaycan yığması Monqolustan güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi və 7:3 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H17" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyevin əvəzinə [[Ağahüseyn Mustafayev]] mübarizə apardı.<ref name=":H17" /> Qrup mərhələsinin nəticələrinə əsasən Azərbaycan yığması final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H17" /> Həlledici görüşdə Azərbaycan yığması ABŞ güləşçiləri ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H18">{{cite news|title=США не позволили Азербайджану выиграть Кубок мира в третий раз|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180409093321159.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180715232015/http://www.azerisport.com/wrestling/20180409093321159.html|archivedate=2018-07-15|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə ABŞ güləşçiləri 6:4 hesabı ilə qələbə qazandı.<ref name=":H18" /> Bununla da Azərbaycan yığması sərbəst güləş üzrə Dünya Kubokunun gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H18" /> Dünya Kubokundan sonra Hacı Əliyev 30 aprel-8 mayda [[Rusiya]]da baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H19">{{cite news|title=Сборная Азербайджана по вольной борьбе обнародовала состав на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.04.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180427101821213.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180803235122/http://www.azerisport.com/wrestling/20180427101821213.html|archivedate=2018-08-03|url-status=live}}</ref><ref name=":H20">{{cite news|title=Борцы Азербайджана узнали соперников в пятый день ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180503181426271.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180808111942/http://www.azerisport.com/wrestling/20180503181426271.html|archivedate=2018-08-08|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev 1/8 final mərhələsində [[Avstriya]] nümayəndəsi Qabriel Yanaş ilə üz-üzə gəldi və rəqibi üzərində 10:0 hesabı ilə qələbə qazanaraq 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H21" /> Bu mərhələdə o, [[Türkiyə]] güləşçisi Səlahəddin Kılıçsallayan ilə qarşılaşdı.<ref name=":H21" /> Həmin görüşdə 9:2 hesabı ilə qələbə qazanan Hacı Əliyev, Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H21" /> Finala gedən yolda o, [[Sloveniya]] nümayəndəsi David Habat ilə üz-üzə gəldi və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H21" /> Bununla da Hacı Əliyev Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H21">{{cite news|title=Манолова проиграла финал, Алиев и Эдишерашвили будут бороться за золото|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180504002822645.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180727013654/http://www.azerisport.com/wrestling/20180504002822645.html|archivedate=2018-07-27|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə isə o, [[Rusiya]] güləşçisi İlyas Bəybulatov ilə qarşılaşdı.<ref name=":H22">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Гиорги Эдишерашвили покорили Каспийск|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180505001919262.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180813044254/http://www.azerisport.com/wrestling/20180505001919262.html|archivedate=2018-08-13|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 8:7 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H22" /> Avropa Çempionatından sonra Hacı Əliyev, sentyabr ayında [[Belarus]]da baş tutan Alexander Medvedin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":H23">{{cite news|title=Азербайджан заявил боевой состав на Мемориал Медведя|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180914102738436.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180914102738436.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Final görüşündə o, Vasil Şuptara məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H24">{{cite news|title=Трое борцов Азербайджана вышли в финал Мемориала Медведя|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180914193836916.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180914193836916.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref><ref name=":H25">{{cite news|title=Четыре медали в Беларуси и еще три финала Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20180916001509273.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20180916001509273.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> 2018-ci ilin əsas turniri [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatı oldu.<ref name=":H26">{{cite news|title=Определились соперники борцов Азербайджана во второй день ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.10.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20181020181955694.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063346/https://www.azerisport.com/wrestling/20181020181955694.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Üç dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, bu səfər ümidləri doğrulda bilmədi. O, birinci görüşdəcə [[Kuba]] nümayəndəsi Alexandro Valdesə 0:2 hesabı ilə məğlub oldu və Dünya Çempionatında mübarizəsini dayandırdı.<ref name=":H27">{{cite news|title=Джабраил Гасанов вышел в финал ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.10.2018|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20181021002026143.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063410/https://www.azerisport.com/wrestling/20181021002026143.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Dünya Çempionatında uğursuz nəticədən sonra Hacı Əliyev altı ay beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmadı. Nəhayət o, 2019-cu ilin 8-14 aprelində [[Rumıniya]]nın [[Buxarest]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında mübarizə apardı.<ref name=":H28">{{cite news|title=Сборные Азербайджана назвали составы на ЕВРО по борьбе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=28.03.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190329104900698.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190329104900698.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Son Avropa Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, birinci görüşdə [[Belarus]] nümayəndəsi Hüseyn Şahbazovu 7:2 hesabı ilə məğlub elədi və 1/8 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29">{{cite news|title=ЕВРО. Алиев, Мустафаев и Гасанов вышли в финал|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190408081502127.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190408123647/https://www.azerisport.com/wrestling/20190408081502127.html|archivedate=2019-04-08|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə o, [[Ermənistan]] güləşçisi Valodya Franqulyan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H29" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev, minimal hesablı qələbə qazandı və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29" /> Bu mərhələdə isə o, [[Rusiya]] nümayəndəsi Naçın Kuular ilə qarşılaşdı.<ref name=":H29" /> Bu görüşdə gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutdu, nəticədə Hacı Əliyev 5:3 hesabı ilə qələbə qazandı və Avropa Çempionatının 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H29" /> Finala gedən yolda o, [[Moldova]] güləşçisi Maxim Saçultan üzərində 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı.<ref name=":H29" /> Bu minvalla da Hacı Əliyev növbəti dəfə Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H29" /> Həlledici görüşdə o, [[Türkiyə]] nümayəndəsi Səlahəddin Kılıçsallayan ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H29" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 7:0 inamlı qələbə qazanaraq üçüncü dəfə Avropa Çempionatının qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H30">{{cite news|title=Суперстарт на ЕВРО: Два золото, одно серебро и две бронзы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409082453298.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409082453298.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Namiq Abdullayev]] və [[Xetaq Qazyumov]]dan sonra üç dəfə Avropa Çempionatının qalibi olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]]lı sərbəst güləşçi oldu.<ref name=":H31">{{cite news|title=Азербайджанские борцы повторили результат Абдуллаева и Газюмова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409200802306.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409200802306.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> O, Avropa Çempionatında qazandığı qələbəni, 2016-cı ildə [[Aprel döyüşləri]] zamanı şəhid olanlara həsr elədi.<ref name=":H32">{{cite news|title=Гаджи Алиев: Победу посвящаю памяти шехидам|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=09.04.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190409203129896.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190409203129896.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> Üçüncü dəfə Avropa Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyev, iyun ayında [[Belarus]]un ev sahibliyində baş tutan [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nda mübarizə apardı.<ref name=":H33">{{cite news|title=Азербайджан изменил состав борцов на Евроигры: Тогрул Аскеров остался дома|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.06.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190620120920891.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220728063347/https://www.azerisport.com/wrestling/20190620120920891.html|archivedate=2022-07-28|url-status=live}}</ref> 4 il əvvəl [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nın bürünc medalına sahib olan Hacı Əliyev, bu səfər [[Avropa Oyunları]]nın qalibi olmağı hədəfləmişdi. 14 güləşçinin mübarizə apardığı yarışın 1/8 final mərhələsində Hacı Əliyevin rəqibi [[Ermənistan]] nümayəndəsi Valodya Franqulyan oldu.<ref name=":H34" /> Dəfələrlə Franqulyan üzərində qələbə qazanan Əliyev, bu səfər də rəqibini məğlub elədi (6:0) və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H34" /> Bu mərhələdə o, [[Belarus]] təmsilçisi Georgi Koliyev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 7:5 hesabı ilə qalib gəldi və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H34" /> Finala gedən yolda o, [[Ukrayna]] nümayəndəsi Qor Oqanesyan ilə qarşılaşdı.<ref name=":H34" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş 4:4 hesabı ilə başa çatdı.<ref name=":H34" /> Qaydalara əsasən görüşün hesabı heç-heçə olsa, son xalı qazanan güləşçi görüşün qalibi hesab olunur. Nəticədə Hacı Əliyev son xalı qazandığı üçün görüşdə qalib gəldi.<ref name=":H34" /> Bununla da o, [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın final görüşünə adladı.<ref name=":H34">{{cite news|title=Амирасланов взял золото Евроигр, Гаджиев и Магомедов завоевали бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.06.2019|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20190626002526035.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190627130454/https://www.azerisport.com/olimpizm/20190626002526035.html|archivedate=2019-06-27|url-status=live}}</ref> Həlledici görüşdə Hacı Əliyev əzəli və prinsipial rəqibi olan [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Vladimir Xinçeqaşvili]] ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H35" /> Final görüşünün əvvəlindən üstün tərəf Hacı Əliyev idi. Birinci hissənin 2:10-cu dəqiqəsində Əliyev fənd tətbiq elədi və hesabda irəli çıxdı — 4:0. Xinçeqaşvilinin məşqçisi bu fəndə etirazını bildirsə də, referilər tərəfindən etiraz qəbul edilmədi və Hacı Əliyevə daha bir xal verildi. Görüşün birinci hissəsindən sonra Əliyev 5:0 hesabı ilə öndə idi. Görüşün 3:35-ci və 4:15-ci dəqiqələrində Xinçeqaşvili xallar qazanaraq hesab arasında fərqi üçə endirdi — 2:5. Bundan sonra Əliyev görüşdə fəallığı artırdı. O, görüşün 4:50-ci dəqiqəsində 2 xal, 5:10-cu dəqiqəsində 1 xal, 5:28-ci dəqiqəsində isə daha 2 xal qazandı. Nəticədə Hacı Əliyev [[Vladimir Xinçeqaşvili]]i 10:2 hesabı ilə məğlub elədi və [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]nın qızıl medalına sahib oldu.<ref name=":H35">{{cite news|title=Алиев побеждает Хинчегашвили в финале Евроигр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.06.2019|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/20190627002304695.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190627130607/https://www.azerisport.com/olimpizm/20190627002304695.html|archivedate=2019-06-27|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev [[Mariya Stadnik]] və [[Xetaq Qazyumov]]da sonra həm Dünya Çempionatının, həm Avropa Çempionatının, həm də Avropa Oyunlarının qalibi olmağı bacaran üçüncü [[Azərbaycan]] güləşçisi oldu. [[2019 Avropa Oyunları|II Avropa Oyunları]]ndan sonra bütün diqqətlər Dünya Çempionatına yönəldi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutacaq [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya verən Dünya Çempionatı 12-22 sentyabrda [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":H36">{{cite news|title=Азербайджан обнародовал составы борцов на ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190906115804608.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Hacı Əliyev birinci görüşdə [[Rusiya]] nümayəndəsi Hacımurad Rəşidov ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H37">{{cite news|title=Гаджи Алиев начнет ЧМ схваткой против российского борца|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190918134413234.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə 3:2 hesabı ilə Rəşidov öndə idi. Görüşün sonuna 1:04 saniyə qala Əliyev fənd tətbiq elədi və referilər hesabın 4:3 olduğunu elan elədi. Daha sonra Rusiya tərəfinin məşqçiləri referilərə etirazını bildirdi və həmin epizoda bir daha baxıldı. Nəticədə referilər öz qərarını ləğv elədi və görüşdə Hacımurad Rəşidovun 4:2 hesabı ilə qalib gəldiyini bildirdi.<ref name=":H38" /> Bundan sonra Hacı Əliyev masanın üzərində olan xal lövhələrini götürdü və görüşün referilərinin üstünə tullandı.<ref name=":H39">{{cite news|title=Скандал в схватке Гаджи Алиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919100455928.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Azərbaycan yığmasının məşqçisi [[Arif Abdullayev]] və mühafizəçilərin müdaxiləsidən sonra davanın qarşısı alındı və o, zaldan çıxarıldı.<ref name=":H39" /> Mübahisə zamanı həmçinin referilər tərəfindən Hacı Əliyevə qırmızı vərəqə göstərildi və o, Dünya Çempionatından uzaqlaşdırıldı. Amma Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) Referilər Komitəsinin günorta saatlarında verdiyi qərara əsasən Hacı Əliyevin qırmızı vərəqəsi ləğv edildi.<ref name=":H40">{{cite news|title=СК UWW принял решение по поводу дисквалификации Гаджи Алиева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919123155137.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bu da onun təsəlliverici qrupda mübarizə aparmasına icazə verdi.<ref name=":H38">{{cite news|title=Манолова стала третьей, Амирасланов и Алиев получили шанс бороться за бронзу ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190919002058416.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Təsəlliverici qrupun birinci görüşündə Hacı Əliyev [[Misir]] güləşçisi Əmr Reda Hüseyn ilə üz-üzə gəldi və 10:1 hesabı ilə qalib gəldi.<ref name=":H41" /> Növbəti görüşdə isə o, [[Yaponiya]] nümayəndəsi Tahuto Otoquro ilə qarşılaşdı.<ref name=":H41">{{cite news|title=Гаджи Алиев и еще трое борцов упустили шанс завоевать олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.09.2019|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20190920002801884.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 9:11 hesabı ilə rəqibinə məğlub oldu və Dünya Çempionatını 12-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":H41" /> 2020-ci ilin əvvəlindən etibarən bütün dünyanı cənginə alan [[COVID-19 pandemiyası|COVID-19 pandemiyası]] ilə bağlı bir sıra turnirlər təxirə salındı. Təxirə salınan turnirlər sırasında mart ayında baş tutmalı olan Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri və may ayında baş tutmalı olan Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri də var idi. Nəhayət 2020-ci il martın 24-də [[Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi|Beynəlxalq Olimpiya Komitəsi (BOK)]] tərəfindən 2020-ci ilin iyul-avqust aylarında baş tutması nəzərdə tutulan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın 2021-ci ilə təxirə salınması barədə qərar qəbul edildi. Hacı Əliyev 2020-ci ilin sonlarında [[Serbiya]]nın [[Belqrad]] şəhərində baş tutması nəzərdə tutulan Dünya Çempionatında mübarizə aparmalı idi.<ref name=":H42">{{cite news|title=Азербайджан заявил 20 борцов на Кубок мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201210171300075.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Amma Ümümdünya Güləş Birliyinin (UWW) İcraiyyə Komitəsi tərəfindən həmin il Dünya Çempionatının baş tutmaması qərara alındı. Əsas səbəblərdən biri ABŞ, Gürcüstan, Kuba, Qazaxıstan və Yaponiya yığmalarının bu turnirdə mübarizə aparmaqdan imtina eləməsi oldu. Turnirin adı və brendi isə dəyişdirildi və Fərdi Dünya Kuboku adlandırıldı. Hacı Əliyev bu turnirin 1/8 final mərhələsində [[Rusiya]] nümayəndəsi Hacımurad Rəşidovu 4:0, 1/4 final mərhələsində isə [[Qırğızıstan]] güləşçisi Elnəzər Əhmədəliyevi 6:4 hesabları ilə məğlub elədi və 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H43">{{cite news|title=Гаджи Алиев получил шанс взять реванш за скандальное поражение|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201215172732403.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":H44">{{cite news|title=Гварзатилов вышел в финал КМ, Алиева ждет встреча за медаль|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=17.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201217002131637.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bu mərhələdə isə o, [[Macarıstan]] nümayəndəsi İsmayıl Musuxayev ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H44" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev rəqibinə 6:7 hesabı ilə məğlub oldu.<ref name=":H44" /> Bürünc medal uğrunda görüşdə isə o, [[Fransa]] güləşçisi İlman Muxtarovu 10:4 hesabı ilə məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":H45">{{cite news|title=Гварзатилов проиграл финал, Алиев завоевал бронзу Кубка мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.12.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20201218002427562.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Üç qat Dünya və üç qat Avropa çempionu Hacı Əliyevi 2021-ci ilə ciddi sınaqlar gözləyirdi. O, əvvəlcə mart ayında [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]na lisenziya qazanmalı, sonra isə avqust ayında Olimpiada da uğurlu mübarizə aparmalı idi. Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri 18-22 martda [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutdu.<ref name=":H46">{{cite news|title=Азербайджан назвал состав борцов на лицензионный турнир|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.03.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210312154757114.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Qaydalara əsasən 1-ci və 2-ci pillələrin sahibi olan idmançılara Olimpiya lisenziyası verildi. Hacı Əliyev turnirin 1/8 final mərhələsində [[Birləşmiş Krallıq]] nümayəndəsi Corc Ramı 13:2, 1/4 final mərhələsində [[Türkiyə]] güləşçisi Səlahəddin Kılıçsallayanı 5:2, 1/2 final mərhələsində isə [[Moldova]] nümayəndəsi Maxim Saçultanı 5:1 hesabları ilə məğlub elədi və final görüşünə vəsiqə qazandı. Bununla da Hacı Əliyev Olimpiya lisenziyasına təmin elədi.<ref name=":H47">{{cite news|title=Гаджи Алиев и Гаджимурад Гаджиев завоевали олимпийские лицензии|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.03.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210318003136197.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Heç bir əhəmiyyətə sahib olmayan həlledici görüşdə isə o, [[Ermənistan]] güləşçisi Vazqen Tevanyana 0:9 hesabı ilə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Olimpiadadan əvvəl Hacı Əliyev iyun ayında [[Polşa]]nın [[Varşava]] şəhərində baş tutan Vaslav Zelxovsxinin xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı və bürünc medalın sahibi oldu.<ref name=":H48">{{cite news|title=Азербайджанские борцы-олимпийцы могут хорошо заработать в Польше|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.06.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210602161216592.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref><ref name=":H49">{{cite news|title=Гаджи Алиев стал третьим в чемпионате Польши|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.06.2021|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20210608103705218.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Bundan sonra bütün diqqətlər Olimpiadaya yönəldi. '''XXXII Yay Olimpiya Oyunları''' [[Fayl:FS 65 Kg Podium gold Otoguro T. (JPN), Silver Aliyev H. (AZE), Bronze Rashidov G. (ROC), Bajrang B. (IND).jpg|thumb|330x330px|alt=|[[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın medalçıları: gümüş medalçı Azərbaycan nümayəndəsi Hacı Əliyev, qızıl medalçı [[Yaponiya]] nümayəndəsi [[Tahuto Otoquro]], bürünc medalçılar [[Rusiya Olimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi [[Hacımurad Rəşidov]] və [[Hindistan]] nümayəndəsi [[Punia Bajranq]] (7 avqust 2021-ci il)]] {{Əsas|Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]] 24 iyul-8 avqustda [[Yaponiya]]nın ev sahibliyində baş tutdu.<ref name=":H50">{{cite news|title=Окончательный состав Азербайджана на Олимпиаду-2020|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.07.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210706192940127.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Güləş idman növü üzrə yarışlar isə 1-8 avqustda Mahuhari Messe Arenada baş tutdu. Sərbəst güləş üzrə Azərbaycan yığması ötən Olimpiada ilə müqayisə də bu səfər cəmi üç güləşçi ilə mübarizə apardı.<ref name=":H50" /> Heyətə [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro Olimpiadası]]nın bürünc medalçısı, üç qat Dünya və üç qat Avropa çempionu Hacı Əliyev (65 kq.), son Avropa Çempionatının finalçısı [[Turan Bayramov]] (74 kq.) və [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012 London Olimpiadası]]nın qalibi [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] (86 kq.) daxil edildi. Azərbaycan yığmasının əsas medal ümid məhz Hacı Əliyev idi.<ref name=":H50" /> Hacı Əliyev [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 6-da mübarizə apardı.<ref name=":H51">{{cite news|title=Токио-2020. Оршуш для Стадник, Алиев против сенегальца, Шарифов против Садулаева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210805085323643.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə yeddi dəfə qitə çempionatının qalibi olan [[Seneqal]] nümayəndəsi Adama Diatta ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H52" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 4:0 hesabı ilə qalib gəldi və 1/4 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H52" /> Bu mərhələdə isə o, üç dəfə Asiya Çempionatının qalibi olan [[Qazaxıstan]] güləşçisi Daulet Niyazbəyov ilə qarşılaşdı.<ref name=":H52" /> Həmin görüşdə Hacı Əliyev 9:1 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və Olimpiadanın 1/2 final mərhələsinə adladı.<ref name=":H52" /> Bu mərhələdə o, [[Hindistan]] nümayəndəsi Punia Bajranq ilə üz-üzə gəldi.<ref name=":H52" /> Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüşdə Hacı Əliyev 12:5 hesabı ilə inamlı qələbə qazandı və [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın həlledici görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":H52">{{cite news|title=Токио-2020. Алиев вышел в финал, Стадник проиграла в полуфинале, Шарифов получил шанс|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210806000118386.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> Olimpiadanın final görüşündə Hacı Əliyevin rəqibi [[Yaponiya]] güləşçisi [[Tahuto Otoquro]] oldu.<ref name=":H53" /> 2 il əvvəl [[Nur-Sultan]] şəhərində baş tutan Dünya Çempionatının təsəlliverici qrupunda Əliyev, məhz [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya gərgin görüşün nəticəsində 9:11 hesabı ilə məğlub olmuşdu. Buna görə də görüş Hacı Əliyev üçün prinsipial əhəmiyyətli idi. Görüşün 55-ci saniyəsində Əliyev fənd tətbiq eləməyə çalışsa da, özü fəndə düşdü. Nəticədə [[Tahuto Otoquro]] görüşdə 2:0 hesabı ilə önə çıxdı. Birinci hissənin başa çatmasına 8 saniyə qala Hacı Əliyev növbəti dəfə fənd tətbiq elədi və bu səfər uğurlu alındı. Nəticədə görüşün birinci hissəsi 2:2 hesabı ilə başa çatdı. Görüşün növbəti hissəsinin birinci dəqiqələrində həm Əliyev, həm də Otquro ehtiyatlı güləşçi. Görüşün başa çatmasına bir dəqiqə qala isə gərgin idman mübarizəsi yaşandı. Əliyev rəqibin ayağlarından tutaraq fənd tətbiq eləməyə çalışsa da, [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] 10 saniyə ərzində çətin vəziyyətdən çıxmağı bacardı və Əliyevin özünü fəndə saldı. Bu səfər isə Əliyev özü müdafiə olunan tərəf oldu. Nəticədə 30 saniyə ərzində nə Əliyev, nə də [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] fənd tətbiq edə bilmədi və görüş ayaqüstə davam elədi. Görüşün sonuna 20 saniyə qala [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] Əliyevin ayağından tutaraq fənd tətbiq eləməyə çalışdı. Əliyev bu zaman vəziyyət çıxmaq üçün rəqibi üzərindən aşırmağı bacarsa da, [[Tahuto Otoquro|Otoquro]] cəld fəndi tətbiq elədi. Nəticədə [[Tahuto Otoquro]] görüşdə 4:2 hesabı ilə önə çıxdı. Bundan sonra Azərbaycan yığmasının baş məşqçisi [[Namiq Abdullayev]] Hacı Əliyevin rəqibi üzərindən aşırmasına görə, ona xal vermədiyi üçün referilərə etirazını bildirdi. Referilər tərəfindən həmin epizoda baxıldığdan sonra [[Namiq Abdullayev]]in etirazı qəbul edilmədi və qarşı tərəfə əlavə bir xal verildi. Görüşün son 10 saniyəsində [[Tahuto Otoquro]] rəqibin həmlələrindən yayınmağa çalışdı. Məhz buna görə də görüşün sonuna 7.4 saniyə qala [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya sarı vərəqə verildi və Əliyevin hesabına əlavə bir xal yazıldı. Görüşün sonuna 4.0 saniyə qala da eyni vəziyyət yarandı. [[Tahuto Otoquro|Otoquro]]ya növbəti dəfə sarı vərəqə verildi və Əliyevin hesabına əlavə daha bir xal yazıldı. Gərgin idman mübarizəsi şəraitində baş tutan görüş elə bununla da başa çatdı. Nəticədə Hacı Əliyev [[Tahuto Otoquro]]ya 4:5 hesabı ilə məğlub oldu və [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":H53">{{cite news|title=Токио-2020. Алиев проиграл финал, Стадник стала третьей, Шарифов уступил бронзу|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210807000014526.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":H54">{{cite news|title=Ильхам Алиев наградил азербайджанских олимпийцев|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.08.2021|url=https://www.azerisport.com/olimpizm/tokio-2020/20210812171351938.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=|url-status=live}}</ref> === 2022-ci illər: Olimpiadadan sonra yeni uğurlar === [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]ndan sonra Hacı Əliyev birinci beynəlxalq turnirə 2022-ci ilin mart-aprel aylarında qatıldı. O, [[Macarıstan]]ın [[Budapeşt]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında qüvvəsini sınadı. Hacı Əliyev Avropa Çempionatının 1/4 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Türkiyə]] nümayəndəsi Münir Rəcəb Ağdaş ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə o, 12:6 hesabı ilə qalib gəldi və çempionatın 1/2 final mərhələsinə adladı. Finala gedən yolda Hacı Əliyev [[Moldova]] təmsilçisi Maxim Saçultan ilə üz-üzə gəldi və 12:2 hesabı ilə inamlı qələbə qazanaraq dördüncü dəfə Avropa Çempionatının final görüşünə vəsiqə qazandı. Həlledici görüşdə o, [[Macarıstan]] nümayəndəsi İsmayıl Musuxayev ilə üz-üzə gəldi. Həmin görüşdə Hacı Əliyev rəqibinə 1:12 hesabı ilə məğlub oldu və Avropa Çempionatının gümüş medalına sahib oldu. == Uğurları == {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2008</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Latviya}} [[Latviya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2010</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>16.</center> |- |<center>4</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |"Dan Kolov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> |Gənclərin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>6</center> |"Ramzan Kadırov" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>7</center> | rowspan="4" |<center>2012</center> |Kiyev beynəlxalq turniri |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>8</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>9</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>11</center> | rowspan="5" |<center>2013</center> |"Yaşar Doğu" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>12</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Gürcüstan}} [[Gürcüstan]] |<center>8</center> |- |<center>13</center> |Universiada Oyunları |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>14</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>30.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>16</center> | rowspan="5" |<center>2014</center> |"Dan Kolov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Finlandiya}} [[Finlandiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>18</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>19</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>20</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>21</center> | rowspan="6" |<center>2015</center> |Paris Qran-Prisi |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>22</center> |"Alexander Medved" turniri |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] |<center>8.</center> |- |<center>23</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>24</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>25</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>26</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>27</center> | rowspan="4" |<center>2016</center> |"Yaşar Doğu" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>5.</center> |- |<center>28</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Latviya}} [[Latviya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>29</center> |Almaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|Almaniya}} [[Almaniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>30</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>31</center> | rowspan="3" |<center>2017</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>32</center> |İslam Həmrəyliyi Oyunları |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>33</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Fransa}} [[Fransa]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>34</center> | rowspan="5" |<center>2018</center> |Kiyev beynəlxalq turniri |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>35</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|ABŞ}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>36</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>37</center> |"Alexander Medved" turniri |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>38</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] |<center>25.</center> |- |<center>39</center> | rowspan="3" |<center>2019</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Rumıniya}} [[Rumıniya]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>40</center> |Avropa Oyunları |{{Bayraq|Belarus}} [[Belarus]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>41</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>12.</center> |- |<center>42</center> |<center>2020</center> |Fərdi Dünya Kuboku |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>43</center> | rowspan="3" |<center>2021</center> |Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>44</center> |"Vaslav Zelxovsxi" turniri |{{Bayraq|Polşa}} [[Polşa]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>45</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Yaponiya}} [[Yaponiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>46</center> | rowspan="2" |<center>2022</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Macarıstan}} [[Macarıstan]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>47</center> |"Matteo Pellisone" turniri |{{Bayraq|İtaliya}} [[İtaliya]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |} {{sütun/son}} <hr> === Dövlət təltifləri === [[Fayl:Ilham Aliyev met with athletes who competed in 31st Summer Olympic Games (Ilham Aliyev and Haji Aliyev).jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Hacı Əliyevə [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]]nu təqdim edən zaman (2 sentyabr 2020-ci il)]] [[Fayl:Ilham Aliyev attended a ceremony to award sportsmen and specialists in accordance with results of 2014 at the National Olympic Committee.jpg|thumb|300x300px|alt=|[[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]] Avropa və Dünya Çempionatının qalibi olan Hacı Əliyevə yeni mənzilin orderini təqdim edən zaman. (22.12.2014)]] * [[Fayl:AZE Progress Medal (2009) BAR.svg|55x55px]] [["Tərəqqi" medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2015 Avropa Oyunları|I Avropa Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":01">{{cite news|title=I Avropa Oyunları qaliblərinin və Azərbaycan idmanında xidmətləri olan şəxslərin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 29 iyun 2015-ci il tarixli 1299 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=29.06.2015|url=https://azertag.az/xeber/867914|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723144715/https://azertag.az/xeber/867914|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZE 100Years of the Azerbaijan Democratic Republic (1918-2018) Jubilee Medal BAR.svg|55x55px]] [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 27 may 2019-cu il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan]]ın ictimai-siyasi həyatında xüsusi xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illiyi (1918–2018)" yubiley medalı]] ilə təltif edildi. * [[Fayl:AZ For Service to the Fatherland Order ribbon.svg|54x54px]] [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Olimpiya Oyunları|XXXII Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":03">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 12 avqust 2021-ci il tarixli 2856 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=12.08.2021|url=https://azertag.az/xeber/1851187|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220725170327/https://azertag.az/xeber/1851187|url-status=live|archive-date=2022-07-25}}</ref> * [[Fayl:AZ 100th Anniversary of the Border Service Medal ribbon.svg|55x55px]] [["Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı]] — [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin rəisi [[Elçin Quliyev (general-polkovnik)|Elçin Quliyev]]in əmrinə əsasən Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi münasibətilə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin baş leytenantı Hacı Azər oğlu Əliyev [["Azərbaycan Sərhəd Mühafizəsinin 100 illiyi (1919-2019)" yubiley medalı]] ilə təltif edildi. * [[Fayl:AZ For the Services in the Field of Military Cooperation Medal ribbon (2nd version).svg|55x55px]] [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] — [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin rəisi [[Elçin Quliyev (general-polkovnik)|Elçin Quliyev]]in əmrinə əsasən [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin baş leytenantı Hacı Azər oğlu Əliyev [["Hərbi əməkdaşlıq sahəsində xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edildi. * [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] — [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2016 Yay Olimpiya Oyunları|XXXI Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Hacı Azər oğlu Əliyev [[Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu|Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu]] ilə təltif edildi.<ref name=":02">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Olimpiya Komandasının üzvlərinin "Azərbaycan Prezidentinin fəxri diplomu" ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 1 sentyabr 2016-cı il tarixli 2292 nömrəli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=01.09.2016|url=https://azertag.az/xeber/988953|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220723145131/https://azertag.az/xeber/988953|archivedate=2022-07-23|url-status=live}}</ref> === Fərdi uğurları === * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2014-cü ilin aprel ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (17 % səslə).<ref name=":C1">{{cite news|title=Апрель-2014: кто ?|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.05.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140501125504138.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063950/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140501125504138.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":C2">{{cite news|title=Апрель-2014: Араз|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.05.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140505125658309.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725063959/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20140505125658309.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2014-cü ilin sentyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (14 % səslə).<ref name=":C3">{{cite news|title=Сентябрь-2014: кто ?|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=01.10.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141001000716065.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725064235/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141001000716065.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":C4">{{cite news|title=Сентябрь-2014: Марина Дурунда|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.10.2014|url=https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141006003719305.html|accessdate=25.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=https://archive.today/20220725064238/https://www.azerisport.com/heroofthemonth/20141006003719305.html|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2014-cü ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2015-ci ilin sentyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (7 % səslə). * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2015-ci ilin noyabr ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (18 % səslə). * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı 10 idmançından biri. * [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] versiyasına görə 2015-ci ilin ən yaxşı sərbəst güləşçisi. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2016-cı ilin ən yaxşı 25 idmançından biri. * Azerisport.com idman portalının oxucularına görə 2017-ci ilin avqust ayının ən yaxşı üçüncü idmançı (19 % səslə). * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2017-ci ilin ən yaxşı 12 idmançından biri. * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman Nazirliyinin (GİN)]] versiyasına görə 2019-cu ilin ən yaxşı 11 idmançından biri. === Nailiyyətləri === * 2 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]] sərbəst güləşçisi (2015). * 3 dəfə Dünya Çempionatının qalibi olan birinci [[Azərbaycan]] sərbəst güləşçisi (2017). == İctimai fəaliyyəti == Hacı Əliyev 2017-ci ildən [[Azərbaycan Milli Anti-Dopinq Agentliyi|Azərbaycan Milli Anti-Dopinq Agentliyinin (AMADA)]] İdmançılar Məsləhətçi Komissiyasının üzvüdür. 2020-ci ilin sentyabr-noyabr aylarında [[Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti|Dağlıq Qarabağ]] və ətraf rayonlarda aparılan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|hərbi əməliyyatlar]] zamanı Hacı Əliyev [[Azərbaycan Ordusuna Yardım Fondu]]na 2.500 [[Azərbaycan manatı|manat]] məbləğində ianə eləmişdi. Hacı Əliyev 2021-ci ilin noyabrda özünün rəsmi [[Instagram|instagram]] hesabında [[Qadın zorakılığına qarşı beynəlxalq mübarizə günü|25 noyabr — Qadın Zorakılığına qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günü]] ilə bağlı paylaşım elədi və insanları ''#QadınaQarşıZorakılığaSon !'' deməyə səslədi.<ref name=":S">{{cite news|title={{sitat qutusu|quote=<div style="font-family: Calibri">Heç bir vəziyyət zorakılıqla nəticələnməli deyil. "Neftçi" Futbol Klubu daha gözəl nəticələr naminə 27 noyabrda "Bakcell Arena"da baş tutacaq matça narıncı rəngdə formalarda çıxacaq və #ZorakılığaSon deyəcək ! Bu mübarizəyə mən də qoşulur və qadınlara qarşı zorakılığa son deyirəm.</div>}}|author=Hacı Əliyev|newspaper=www.instagram.com|date=26.01.2021|url=https://www.instagram.com/p/CWvhl1MIZLO/|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220725125630/https://www.instagram.com/p/CWvhl1MIZLO/|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref><ref name=":P1">{{cite news|title=25 noyabr — Qadın Zorakılığına qarşı Beynəlxalq Mübarizə Günüdür|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=25.11.2015|url=https://azertag.az/xeber/25_noyabr___Qadin_Zorakiligina_qarsi_Beynelxalq_Mubarize_Gunudur-905378|accessdate=24.07.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20220725153003/https://azertag.az/xeber/25_noyabr___Qadin_Zorakiligina_qarsi_Beynelxalq_Mubarize_Gunudur-905378|archivedate=2022-07-25|url-status=live}}</ref> == Mənbələr == === Keçidlər === {{Columns-list|1| * [[Fayl:Commons-logo-square.png|20x20px]] '''[https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Haji_Aliyev Hacı Əliyevin] Commonsda olan mediafaylları''' * [[Fayl:Instagram logo 2016.svg|20x20px]] '''[https://www.instagram.com/haci_aliyev_65/ Hacı Əliyevin] rəsmi [[Instagram]] səhifəsi''' }} === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)}} {{Güləş üzrə Dünya Çempionatının qalibi olan Azərbaycan idmançıları}} [[Kateqoriya:Azərbaycanın Olimpiya güləşçiləri]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarında güləşçilər]] [[Kateqoriya:Olimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:Olimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2016 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Olimpiya Oyunlarının medalçıları]] 9feypezpb5wdsa643c1ewlz5e9mr3el Yeni Torpaq 0 430002 6564344 6056080 2022-08-05T18:50:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Arxipelaq |Adı = Yeni Torpaq |Yerli adı = {{dil-ru|Новая Земля}} |Şəkil =Novaya Zemlya.ru.svg |Şəklin izahı = |Arxipelaq = |lat_dir = N|lat_deg = 74|lat_min = 00|lat_sec = 00 |lon_dir = E|lon_deg = 56|lon_min = 00|lon_sec = 00 |region = |CoordScale = |Ölkə = Rusiya |Ölkə 1 = |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Region = |Rayon = |Arxipelaq = |Arxipelaq 1 = |Akvatoriya = Şimal Buzlu okean |Akvatoriya 1 = |Adaların sayı = |Ən böyük adası = |Ümumi sahəsi = 83000 |Hündür nöqtəsi = 1547 |Əhali = 2149 |Əhali il = 2013 |Yer xəritəsi = Yeni Torpaq |Yer xəritəsi 1 = |Yer xəritəsi qeydləri = |Vikianbar = }}'''Yeni Torpaq''' — [[Şimal Buzlu okean]]da yerləşən arxipelaq. [[Kara dənizi]] və [[Barens dəniz]]ləri arasında qərar tutur. İnzibati cəhətdən [[Rusiya]]nın [[Arxangelsk vilayəti]] «Novaya Zemlya» rayonuna daxildir. == Coğrafiya və iqlim == Arxipelaq iki iri adadadan və bir sıra xırda adalardan ibarətdir. [[Şimal adası (Yeni Torpaq)|Şimal adası]] və [[Cənub adası (Yeni Torpaq)|Cənub adası]] ən iriləri olub aralarında ən ensiz yeri 2&nbsp;km olan [[Matoçkin Şar boğazı]] yerləşir. Kiçik adalar arasında ən irisi [[Mejduşarski adası]]dır. Şimal adasının şərq qutaracağında [[Avropa]]nın adada yerləşən ən ucqar nöqtəsi olan [[Flissinqski burnu]] yerləşir. Arxipelaq cənub-qərbdən şimal-şərq qutaracağına qədər 925&nbsp;km məsafədə uzanır. Arxipelaqın ucqar şimalı [[Böyük Oranski adaları]]dır. Cənub qutaracağı [[Petuxov arxipelaqı]], şərq qutracağı [[Qusinaya Zemlya]] yarımadasında yerləşən adsız burun, şərq qutaracağı isə Şimal adasında yerləşən Flissinqski burnunda yerləşir. Adaların ümumi sahəsi 83 min. km²; Şimal adasının eni 123&nbsp;km, Cənub adasının eni isə 143&nbsp;km təşkil edir. Arxipelaq cənubdan [[Kara darvazası (boğaz)|Kara Darvazası boğazı]] (eni 50&nbsp;km) ilə [[Vayqaç]] adasından ayrılır. Arktik iqlimə malikdir və soyuqdur. Küləklər davamlı olur. Küləklərin sürəti 40–50&nbsp;m/s təşkil edir. Bəzən ədəbiyyatda «Küləklər ölkəsi» adlandırılır. Şaxtalar daimidir və tempetaur −40 °S olur. Ən isti ayların orta temperaturu şimalda 2,5 °S, cənubda isə 6,5 °S təşkil edir. Burada Kara dənizin suyu ilə Barens dənizinin suyu arasında temperatur fərqi 5° təşkil edir. Adalarda çoxlu sayda kiçik göllər vardır. Cənub hissələrdə göllərin suyu 18 °S qədər qıza bilir. Şimal adasında 20 000&nbsp;km² sahəsi olan Ledyanaya şapka buzlağı yerləşir. Onun uzunluğu 400&nbsp;km, eni 70–75&nbsp;km məsafədə yerləşir. Buzlaqların qalınlığı bəzən 300 m təşkil edir. Arxipelaqda yerləşən buzlaqların ümumi sahəsi 29 767&nbsp;km², bunun isə 92 % səth buzlağıdırsa, 7,9 % dağ buzlağıdır. Cənub adasının böyük qismi Arktik tundradır. == Faydalı qazıntıları == Arxipelaqda faydalı qazıntıların olması məlumdur. Burada qara və əlvan metal filizləri aşkarlanmışdır. Burada Rusiyada əb böyük marqans yatağı vardır. Marqansın ümumi ehtiyatları 260 milyon t olaraq qiymətləndirilir. Üstəlik ərazi zəngin [[Gümüş]] ehtiyyalarına sahibdir. Bu filizi ancaq açıq üsulla hasil etmək olar. Arxipelaqın şelf sularında zəngin neft və qaz yataqları vardır. Hələdə bu ehtiyatlarla bağlı araşdırmalar aparılır. == Tarixi == Yeni Torpaq adasında elmə məlum olmayan qəbilənin izləri aşkarlanmışdır. Bu tapıntılar Ust-Poluy mədəniyyətinə aid edilir. [[Nenlər]]lin mifologiyasında onlar [[sirtya]] adlandırılır. Yeni Torpaq arxipelaqı [[XII əsr|XII]]—[[XIII əsr|XIII]] əsrlərdə Novqorod taçirləri tərəfindən aşkarkanması ehtimal redilir. Bunu sübüt edən sənədli faktlar yoxdur. Skandinaviyalıların adaları kəşf etməsi haqqında da belə məlumat yoxdur. [[1594]]-ci ildə Barensin ekspedisiyası Stoqanovoy körfəzində sinka xəstəliyindən tələf olmuş rus yaşayış məntəqəsi aşkarlayır. Ekspedisiya üzvləri arxipelaqın qərb sahillərində bir necə yaşayış məntəqəsinin qalıqlarını aşkarlayırlar. Görünür XV—XVI əsrlərdə Yeni Sibir adalarında ruslar tərəfindən dəniz canlılarının ovu həyata keçirilirdi<ref>{{Cite web |title=Физико-географический очерк Новой Земли В. Д. Александрова и А. И. Зубков |url=http://geolmarshrut.ru/biblioteka/catalog.php?ELEMENT_ID=334 |access-date=2015-12-07 |archive-date=2021-02-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210208171522/http://geolmarshrut.ru/biblioteka/catalog.php?ELEMENT_ID=334 |url-status=dead }}</ref>. Qərbi Avropa ölkələrindən olan səyyahlarda ilk gələn ingilis dənizçi Hyo Uillobi [[VI Eduard]]un göstərişi ilə (1547—1553) [[Şimal dəniz yolu]]nun aşkarlanması məqsədi ilə bölgəyə ekspedisiya təşkil etmişdir. Herard Merkatorun tərtib etdiyi ([[1595]]) xəritədə arxipelaq yarmada kimi və bitişik formada təsfir edilir. Holland səyyahı [[Villem Barens]] [[1596]]-ci ildə Şimal adasının şimal qutaracağını keçərək adanın şərq sahilində qışlayır. [[1871]]-ci ildə norveç Ellinq Karlsen [[Şimal Qütbü]]nə ekspedisiya təşkil edərkən qışlama daxmasını aşkarlayır və burada naviqasiya alətləri, dəmir pullar, qab-qacaq, divar saatı və silahlar aşkarlayır. Holland alim və araşdırmaçısı [[Nikolaas Vitsen]] «Şimali və Şərqi Tatarıstan» (1692) kitabında arxipelaq haqqında məlumat vermiş və [[I Pyotr]]un burada hərbi baza inşa etməsini düşündüyünü bildirirdi. Adalarda ilk rus araşdırmaçısı şturman Fedor Rozmıslov ([[1768]]—[[1769]]) olmuşdur. [[XIX əsr]]də Yeni Torpaq faktiki olaraq heç kəs tərəfindən məskunlaşılmır. Ancaq [[Pomorlar]] və Norveçlər adaların sahillərində balıqçılıqla məşğul olurdular. Daimi yaşayış məntəqələri isə olmamışdır. Bununla belə adaya qonşu dövlətlər iddiа edirdilər. Hətta dəfələrlə siyası konfliktrə gətirib çıxarırdı. Bununla belə [[Rusiya imperiyası]] dəfələrlə ərazinin ona mənsub olduğunu bildirirdi. Ruslar adada yaşaya bilmirdilər bu səbəbdən əraziyə almanlar köçürülür. [[1869]] ildə ilk əhali yerləşdirilir. [[1877]]-ci ildə Cənub adasında Malıye Karmakul yaşayış məntəqəsi salınmışdır. [[1901]]-ci ildə Yeni Torpaq arxipelaqına arktika təsirlərini çəkən rəssam Aleksandr Aleksandr Borisoviç gəlir. Onun köməkçisi nenes Tıko Vilka onunla birlikdə hərəkət edirdi. Bir müddət sonra Boris köməkçisinin böyük yetənəyə sahib olduğunu müəyyənləşdirir. Sonradan adalara ([[1903]]) digər rəssam Stepan Pisaxov gəlir və Tıkonun bacarığını qiymətləndirir. Geri qayıdarkən isə ona rənglər və karandaş verir. [[1909]]-ci ildə qütb araşdırmaçısı Vladimir Rusanov, Tıko Vilka və Qriqori Pospelov arxipelaqın dəqiq kartoqrafik xəritəsini tərtib edirlər. [[1961]]-ci ilin 30 oktyabırında dünya tarixinin bu vaxta qədər test elədiyi ən dəhşətli,ən təhlükəli,ən ölümcül silah test edildi adı [[Çar bombası]] əvvəl 100 meqaton gücdə idi ama çox təhlükəli və zərərli olacağı üçün yarı yəni 50 [[meqaton]]a düşürüldü test vaxtı onan uzaqda olan evlərin şüşələr qırılmışdır tərkibi azotdan idi.<ref>https://www.bbc.com/future/article/20170816-the-monster-atomic-bomb-that-was-too-big-to-use</ref><ref>https://www.bbc.com/azeri/region/2015/08/150819_russia_h_bomb_show</ref> == Əhalisi == İnzibati cəhətdən [[Arxangelsk vilayəti]] ərazisində yerləşir. Arxipelaqın yerli əhalisi [[Nenlər]] olmuşdur. Atom poliqonu yaradılarkən onlar köçürülmüşdür<ref name="arh-hist">{{cite web|url=http://arhangelsk.allnw.ru/novayazemlya/nlhistory.html|title=Новая Земля — история заселения|publisher=arhangelsk.allnw.ru|accessdate=2013-01-30|archiveurl=https://www.webcitation.org/6E6a7mVy2?url=http://arhangelsk.allnw.ru/novayazemlya/nlhistory.html|archivedate=2013-02-01|url-status=live}}</ref><ref name="arh-geo">{{cite web|url=http://arhangelsk.allnw.ru/novayazemlya/newlandgeogr.html|title=Географическая характеристика Новой земли|publisher=arhangelsk.allnw.ru|accessdate=2013-01-30|archiveurl=https://www.webcitation.org/6E6a9jV92?url=http://arhangelsk.allnw.ru/novayazemlya/newlandgeogr.html|archivedate=2013-02-01|url-status=live}}</ref><ref name="Pravda1">{{cite web|url=http://www.pravda.ru/society/2004/8/26/80/18746_monah.html|title=Отец Иннокентий, монах-полярник. Житие на Новой Земле|author=Музыкина В.|date=2004-12-31|publisher=pravda.ru|accessdate=2013-01-30|archiveurl=https://www.webcitation.org/6EFHwTe9V?url=http://www.pravda.ru/districts/northwest/arhangelsk/31-12-2004/49072-monah-0/|archivedate=2013-02-07|url-status=live}}</ref>. [[2010]]-ci il siyahıya alınmasına görə arxipelaqda 2429 nəfər yaşayır. Onlar əsasən Beluşya Quba və Roqaçevo qəsəbələrində yaşayırlar<ref>{{cite web|url=http://www.arhangelskstat.ru/surveys/vpn2010/DocLib1/Информационные%20материалы%20о%20предварительных%20итогах%20Всероссийской%20переписи%20населения%202010%20года/численность.htm|title=Численность населения населённых пунктов Архангельской области] по результатам Всероссийская перепись населения (2010), Архангельскстат|publisher=Архангельскстат (arhangelskstat.ru)|accessdate=2013-01-30|archiveurl=https://www.webcitation.org/6E6aWCLX1?url=http://www.arhangelskstat.ru/surveys/vpn2010/DocLib1/%D0%98%D0%BD%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B5%20%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D1%8B%20%D0%BE%20%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B4%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8%25|archivedate=2013-02-01|url-status=live}}</ref>. == Flora və fauna == Ərazi əsasən arktik səhralardan ibarətdir. Cənub adasında isə Artik tundradır<ref name="eko1">{{cite web|url=http://www.biodat.ru/doc/biodiv/part1a.htm|title=Экосистемы полярных пустынь, тундр и лесотундр|work=Информационные ресурсы BioDat|publisher=biodat.ru|accessdate=2013-01-30|archiveurl=https://www.webcitation.org/6E6adYRva?url=http://biodat.ru/doc/biodiv/part1a.htm|archivedate=2013-02-01|url-status=live}}</ref>. Əsasən mamır və şibyələrlə örtülü olur. Onların hündürlüyü bəzən 3-4 sm olur. Burada bir illik bitkilərə rast gəlinir. Burada [[Sürünən söyüd]] (Salix polaris), Saxifraga oppositifolia və b yayılmışdır. Cənub ərazilərdə [[Betula nana]], [[Mamır]], Ot bitir. Göl və körfəzlərin sahillərində göbələklərə rast gəlinir. Ən böyük gölü olan Qusinoyedə bir çox balıq növlərini görmək olar. Burada heyvanlar aləminin [[Qütb tülküsü]], [[Lemminq]], [[Ağ kәklik]], [[Şimal maralı]], [[Ağ ayı]], [[Pagophilus]], [[Halqaşəkilli suiti]], [[Saqqallı suiti]], [[Morj]], [[Balina]] kimilərə rast gəlinir. Adalarda quş koloniyaları çoxdur. Onların çoxu [[Qağayılar]]<ref name=zver1>{{cite web|url=http://evrozveri.ru/|title=Звери Европы. Колгуев, Вайгач и Новая Земля|publisher=evrozveri.ru|accessdate=2009-07-27|description=Недоступная ссылка заменена архивной|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090727032045/http://evrozveri.ru/|archivedate=2009-07-27|url-status=unfit}}</ref> kimi quşlardan təşkil olunmuşdur. == Atom paliqonu == [[Şəkil:Arkady Bakhin 02.jpg|thumb|290px]] [[17 sentyabr]] [[1954]] ildə adalarda Beluşya körfəsində atom paliqonu yaradılır. Paliqon üç ərazidə həyata keçirilmişdir: * [[Çornaya körfəzi]] — 1955—1962 illər. * [[Matoçkin Şar boğazı]] — 1964—1990 illər.(yeraltı sınaq) * Suxoy Nos yarımadasında — 1957—1962 illər. Arxipelaqın digər ərazilərində də sınaqlar həyata keçirilmişdir. [[1963]] ildə SSRİ və ABŞ arasında Kosmos, su məkanlarında və açıq havada atom sınaqlarını qadağan edən müqavilə imzalanmışdır. 80-ci illərdə siyasətdə aşkarlıqdan sonra arxipelaqda həyata keçirilən atom sınaqları haqqında məlumat hamıya məlum olur. [[Qrinpis]]in fəalları oktyabr 1990 ildə arxipelaqda həyata keçirilən atom sınaqlarına qarşı etiraz aksiyası həyata keçirirlər<ref>{{cite web|url=http://www.greenpeace.org/russia/en/about/history/The-early-history-of-Greenpeace-Russia/|title=The early history of Greenpeace Russia|publisher=greenpeace.org|accessdate=2011-08-25|lang=en|description=Недоступная ссылка заменена архивной|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110825100159/http://www.greenpeace.org/russia/en/about/history/The-early-history-of-Greenpeace-Russia/|archivedate=2011-08-25|url-status=unfit}}</ref>. [[1990]] 8 oktyabr tarixli gecə saatlarında fəallar «Qrinpis» gəmisində [[SSRİ]] sərhəddini keçərək əraziyə daxil olurlar. Sonradan onlar həbs edilir və [[Murmansk]]a gətirilirlər. Sonradan isə onlar azad edilmişdir<ref>{{Cite web |title=Ядерные испытания в Арктике |url=http://www.iss-atom.ru/ksenia/YI_t2/ch2_08.htm |access-date=2015-12-07 |archive-date=2011-09-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110915002230/http://www.iss-atom.ru/ksenia/YI_t2/ch2_08.htm |url-status=dead }}</ref><ref name=autogenerated>[http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/2278/ Идем на Новую Землю. Часть I]</ref><ref>[http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/2269/ Идем на Новую Землю.. Часть II]</ref>. == Radioaktiv tullantılar == Ərazidə xüsusi ilə şərq sahillərində 1957—1992 illərdə həyata keçirilən atom sınaqları səbəbindən sonradan radioktiv tullantıların qəbirsanlığına çevrilir. İstər maye istərsə bərk atom tullantıları adalara yerləşdirilmişdir.<ref>[http://www.ibrae.ac.ru/images/stories/ibrae/arktika_magazine/70-81_sarkisov.pdf А. А. Саркисов, В. Л. Высоцкий, Ю. В. Сивинцев, В. С. Никитин. «Проблемы радиационной реабилитации арктических морей, способы и пути их решения».]</ref> Bu tip tullantı qəbistanlıqları əsasən Sedov, Oqa, Sivolki, Stepovoq, Abrosimov, Blaqopoluçnaya, Yeçeniya körfəzləridir. [[1981]]-ci ildə «K-27» (Stepovok körfəzi), [[1967]]-ci ildə Lelin atom buzqıran gəmisinin atom bölməsi (Sivolki körfəzi)<ref>[http://nuclearno.ru/text.asp?4018 Радиоактивный след «Ленина»]</ref><ref>{{Cite web |title=На ледоколе «Ленин» случилось как минимум две аварии |url=http://www.anti-atom.ru/ab/node/1065 |access-date=2015-12-07 |archive-date=2014-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140203235107/http://www.anti-atom.ru/ab/node/1065 |url-status=dead }}</ref> və digər sualtı qayıqların atom bölmələri atılmışdır. Bu bölgədə 2002 ildən Rusiya Fövqəladə Nazirliyi tərəfindən monitorinq aparılır<ref>{{Cite web |title=МЧС России — Федеральное государственное казённое учреждение «Аварийно-спасательная служба по проведению подводных работ специального назначения» (ГОСАКВАСПАС) |url=http://www.mchs.gov.ru/document/219245 |access-date=2015-12-07 |archive-date=2014-01-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140127083623/http://www.mchs.gov.ru/document/219245 |url-status=dead }}</ref>. 1992—1994 illərdə Rusiya və Norveçin bölgədəki ekoloji vəziyyətlə bağlı ekspedisiyaları təşkil edilmişdir<ref>[http://www.rg.ru/2012/08/21/reg-szfo/radiaziya-anons.html Российско-норвежская экспедиция изучит радиацию в Карском море]</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * ''Сакс В. Н.'' [http://www.evgengusev.narod.ru/nov/saks.html Четвертичные отложения Новой Земли]. / Геология СССР. — Т. XXVI, Острова Советской Арктики. 1947. * ''Робуш М. С''. [http://www.memoirs.ru/rarhtml/Robush_IV90_10.htm По Ледовитому океану. (Из путевых заметок)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190415210738/http://memoirs.ru/rarhtml/Robush_IV90_10.htm |date=2019-04-15 }} // ''Исторический вестник''. — 1890. — Т. 42. — № 10. — С. 83—118, [http://www.memoirs.ru/rarhtml/Robush_IV90_12.htm № 12] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190415200036/http://memoirs.ru/rarhtml/Robush_IV90_12.htm |date=2019-04-15 }}. — С. 671—709. * ''Югаров И. С''. [http://www.memoirs.ru/rarhtml/Ugar_IV89_36_4.htm Журнал для Новой Земли (климату) на 1881 год и на 1882 год] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190916141134/http://www.memoirs.ru/rarhtml/Ugar_IV89_36_4.htm |date=2019-09-16 }} / Извлеч. и коммент. М. С. Робуша // ''Исторический вестник''. — 1889. — Т. 36. — № 4. — С. 117—151. — Под загл.: Год на Новой Земле. == Mənbə == * «[http://yaranga.su/svedenia-novaya-zemla-1/ Şimal Torpağı haqqında məlumat]» [[Kateqoriya:Yeni Torpaq]] ki8ii0w7gaq84jzmag2tos7ulm2mt37 İradə Əliyeva (atlet) 0 430904 6564971 6554125 2022-08-06T09:30:09Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] İradə Əliyeva [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = Irada Aliyeva. Athletics at the 2016 Summer Paralympics – Women's javelin throw F13 16 (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |tam adı = İradə Azad qızı Əliyeva |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 27.12.1991 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yüngül atletika |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}}{{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni|2016}} {{!!}} {{!}}} {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]]}} {{Gümüşmedal|[[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|2016 Rio]]|Nizə atma}} {{Turnir|Dünya Çempionatı}} {{Qızılmedal|2015 Doha|Nizə atma}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''İradə Əliyeva''' (d. [[27 dekabr]] [[1991]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. İradə Əliyeva, 2016-cı ildə baş tutan [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Paralimpiadası]]nda gümüş medal qazanıb. == Həyatı == İradə Əliyeva [[1991]]-ci il [[27 dekabr]]da [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə anadan olub. == Karyerası == İradə Əliyeva, [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|XV Yay Paralimpiya Oyunları]]nın son günündə çıxış etdi.<ref name=":29">{{cite web|last=|first=|url=http://www.azerisport.com/rio2016/20160917100111435.html|title=Паралимпиада Рио-2016: Ирада Алиева завоевала 11-ю медаль сборного Азербайджана на Паралимпийских Играх. {{Ru}}|page=|publisher=www.azerisport.com|year=|accessdate=18 sentyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170907214345/http://www.azerisport.com/rio2016/20160917100111435.html|archivedate=2017-09-07|url-status=live}}</ref> F12/F13 yarışların əsas favoriti o, olsa da, F13 növündə mübarizə aparan [[Özbəkistan]] nümayəndəsi [[Nozimaxon Kayumova]], 44.58 metr nəticə ilə yarışların qızıl medalını qazandı.<ref name=":29" /> F12 növündə çıxış edən İradə Əliyeva isə, 42.58 metr nəticəyə imza ataraq, həm [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|XV Yay Paralimpiya Oyunları]]nın gümüş medalına sahib oldu, həmdə yeni Paralimpiya rekordunu müəyyənləşdirdi.<ref name=":29" /> == Həmçinin bax == {{Portal|Azərbaycan idmanı}} * [[Azərbaycan 2015 Avropa Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında-1}} {{Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında}} [[Kateqoriya:2015 Avropa Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 2015 Avropa Oyunlarında]] [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] 4e6mogpxneq50p5avdia8txl52xhnyy We Can Do It! 0 432566 6564166 6206953 2022-08-05T16:45:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Seçilmiş məqalə}} {{digər məna|We Can Do It (dəqiqləşdirmə)}} {{Rəsm əsəri |şəkil = We Can Do It!.jpg |şəkil məlumat = |şəkil miqyası = 250px |adı = We Can Do It! |orijinal adı = |rəssamı = [[C. Hovard Miller]] |ölkə = {{USA}} |şəhər = |tarixi = [[1943]] |sifarişçi = [[Westinghouse Electric]] |üslubu = [[Plakat]] |texnikası = |saxlanıldığı yer = [[ABŞ Milli Tarix Muzeyi]] |vəziyyəti = |saytı = }} "'''We Can Do It!'''" ({{dil-az|Biz bunu edə bilərik!}}) — [[1943]]-cü ildə [[ABŞ]]-da [[İkinci dünya müharibəsi|müharibə]] dövrü "[[Westinghouse Electric]]"də işləyən işçilərin əhvalının artırmaq üçün [[C. Hovard Miller|C.Hovard Miller]] tərəfindən yaradılmış plakat. Plakatın ümumiyyətlə [[Ceraldin Doyl|Ceraldin Hoff]] adlı [[Miçiqan]] fabrik işçisinin xəbər agentliyinin ağ-qara fotoşəklinə əsaslandığı iddia olunur. Plakata [[İkinci dünya müharibəsi]] zamanı çox az rast gəlinirdi. Plakat erkən 1980-ci illərdə yenidən tapıldı və geniş miqyasda bir çox formalarda reproduksiya olundu. Plakat çox vaxt "We Can Do It!" adlandırılsa da, bəzən "[[Çəkicvuran Rozi]]" adlandırılırdı. 1980-ci illərdə plakat [[feminizm]] və digər siyasi məsələlərin təşviq edilməsində istifadə olunurdu.<ref name=MythMisconception2006>{{cite journal |first1=James J. |last1=Kimble |first2=Lester C. |last2=Olson |title=Visual Rhetoric Representing Rosie the Riveter: Myth and Misconception in J. Howard Miller's 'We Can Do It!' Poster |url=http://www.mendeley.com/catalog/visual-rhetoric-representing-rosie-riveter-myth-misconception-j-howard-millers-we-it-poster/ |work=Rhetoric & Public Affairs |volume=9 |number=4 |date=Winter 2006 |pages=533–569 }} Also available through [http://www.highbeam.com/doc/1P3-1223963451.html Highbeam.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131011080654/http://www.highbeam.com/doc/1P3-1223963451.html |date=2013-10-11 }}</ref> Şəkil [[1994]]-cü ildə ''"[[Smithsonian]]"'' jurnalının ön səhifəsində və [[1999]]-cu ildə ABŞ-ın birinci sinif poçta markası kimi istifadə olunub. [[2008]]-ci ildə plakat bir neçə Amerikan siyasətçisi üçün təşviqat materiallarında təsis edilmişdi, [[2010]]-cu ildə isə [[Avstraliya]]nın ilk baş nazirinin qadın olması rəssam tərəfindən əks edilmişdir. Plakat [[Milli Arxiv və Yazılar Administrasiyası]]ndan ən çox tələb olunan 10 şəkillərdən biridir.<ref name=MythMisconception2006 /> Plakatın yenidən tapılmasından sonra, müşahidəçilər çox vaxt plakatı qadın işçiləri ruhlandırmaq üçün müharibə cəhdlərinə qoşulması yönündə işləndiyini iddia edirlər. Lakin müharibə zamanı plakat, yalnız 1943-cü ilin fevralında "Westinghouse"a daxilində istifadə olunmuşdur.<ref name=Design4Victory>{{cite book |url=http://books.google.com/books?id=SSNo6on0F8EC&pg=PA78 |page=78 |title=Design for Victory: World War II posters on the American home front |first1=William L. |last1=Bird |first2=Harry R. |last2=Rubenstein |publisher=Princeton Architectural Press |year=1998 |isbn=1-56898-140-6}}</ref> Feministlər və başqaları plakatı bir çox müxtəlif formalarda, o cümlədən kampaniya təşviqi, reklam və parodiyalarda istifadə etmişdi. == Tarixi == [[Fayl:TOGETHER WE CAN DO IT - KEEP `EM FIRING - NARA - 515856.jpg|thumb|upright|"[[General Motors]]"un 1942-ci ildə yaratdığı propaqanda plakatı]] [[Yaponiya]]nın [[Pörl Harbora hücum]]undan sonra, ABŞ hökuməti istehsalçıları müharibə mallarını böyük miqdarda istehsal etməyə çağırdı. 1930-cu illər ərzində idarə və həmkarlar ittifaqları arasında inşa narazılıq olduğundan, böyük zavodlarında iş atmosferi çox vaxt gərgin idi. [[General Motors]] (GM) kimi şirkətlərin direktorları gərginliyi azaltmaq üçün işçiləri həvəsləndirmək istəyirdi. [[1942]]-ci ildə GM tez bir təbliğat plakatı istehsal etdi — müharibə istehsalının sabit dərəcəsi saxlanılmasına doğru qollarını pıxtalaşdıran işçilər. Plakatda "Together We Can Do It!" ({{dil-az|Biz bunu birlikdə edə bilərik!}}) və "Keep 'Em Firing!" ({{dil-az|Onları Güllə Kimi Vur!}}) yazılmışdı.<ref name=BirdRubenstein58>Bird/Rubenstein 1998, [http://books.google.com/books?id=gaRRtWEH2pgC&pg=PA58 p. 58].</ref> Belə plakatların yaradılması, korporasiyalarda müharibə əhval-ruhiyyəsini qaldırıb, hasilatı artırmaq üçün lazım idi.<ref name=BirdRubenstein58 /> === Westinghouse Electric === [[Fayl:Any Questions About Your Work - poster.jpg|thumb|upright|left|[[C. Hovard Miller]]in eyni seriyadan başqa bir "We Can Do It!" plakatı]] 1942-ci ildə [[Westinghouse Electric]]-in Müharibə İstehsalı Əlaqələndirmə Komitəsi reklam agentliyi vasitəsilə, şirkətin işçilərini plakatda göstərmək üçün [[Pittsburq]] rəssamı [[C. Hovard Miller|C.Hovard Milleri]] cəlb etdi.<ref name=MythMisconception2006 /><ref>{{cite book |url=http://books.google.com/books?id=7h4T1DWEECUC&pg=PA62 |page=62 |title=Smokey, Rosie, and You! |first1=David A. |last1=Ehrlich |first2=Alan R. |last2=Minton |first3=Diane |last3=Stoy |publisher=Hillcrest Publishing Group |year=2007 |isbn=1-934248-33-9}}</ref> Plakat layihəsinin məqsədi, işçiləri ruhlandırması, davamsızlığın azaldılması, əmək iğtişaşlarının və ya fabrik tətillərinin ehtimalını aşağı salmaq idi. Miller tərəfindən hazırlanmış 42-dən çox plakat hər iki həftədən bir fabrikdə nümayiş olunub, sonra sıra növbəti plakatla əvəz olunurdu. Plakatların əksəriyyətində kişilər nümayiş olunmuşdu; plakatlar kişilər və qadınlar üçün ənənəvi rolları vurğulayırdı. Plakatların birində gülümsəyən kişi meneceri "Any Questions About Your Work?&nbsp;... Ask your Supervisor." ({{dil-az|İş haqqında suallarınız?... Nəzarətçinizdən soruşun.}}) mesajı ilə təsvir olunmuşdu.<ref name=MythMisconception2006 /><ref name=Design4Victory /> 559 x 432&nbsp;mm ölçüsündə olan "We Can Do It!" plakatı 1800 nüsxədən artıq çap edilməmişdir.<ref name=MythMisconception2006 /> İlkin olaraq plakat [[İst Pittsburq, Pensilvaniya]], və Midvestin bir neçə "Westinghouse" fabriklərindən kənarda görünməmiş, 1943-cü il [[15 fevral]]dan başlayaraq iki beşgünlük iş həftəsi üçün nümayişi planlaşdırılırdı.<ref name=MythMisconception2006 /><ref>{{cite book |title=Posters American Style |last=Heyman |first=Therese Thau |publisher=National Museum of American Art, Smithsonian Institution, in association with Harry N. Adams, Inc |location=New York |year=1998 |isbn=0-8109-3749-2 |page=106}}</ref><ref name=loc>{{cite web |url=http://www.loc.gov/rr/program/journey/rosie-transcript.html |title=Rosie the Riveter: Real Women Workers in World War II |last=Harvey |first=Sheridan |work=Journeys & Crossings |publisher=Library of Congress |date=July 20, 2010 |accessdate=January 23, 2012}}</ref><ref>{{cite journal |title=Work—Fight—Give: Smithsonian World War II Posters of Labor, Government, and Industry |work=Labor's Heritage |year=2002 |publisher=George Meany Memorial Archives |volume=11 |number=4 |page=49}}</ref><ref>{{cite web |url=http://collections.si.edu/search/results.htm?print=yes&q=nmah_538122 |title=We Can Do It! |publisher=Smithsonian Institution |accessdate=May 25, 2012}}</ref> Hədəfdə olan fabriklər "Micarta" ilə hopdurulmuş və plastiklənmiş dəbilqə içliyini hazırlayırdı. Müəssisədə məşğul olan qadınların əksəriyyəti, müharibə ərzində təxminən 13 milyon dəbilqə içliyi istehsal etmişdi.<ref name=CushingDrescher2009>{{cite web |url=http://www.docspopuli.org/articles/RosieTheRiveter.html |title='Rosie the Riveter' is ''not'' the same as 'We Can Do It!' |publisher=Docs Populi |accessdate=January 23, 2012 |archive-date=October 25, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121025173043/http://www.docspopuli.org/articles/RosieTheRiveter.html |url-status=dead }} Excerpted from:<br />{{cite book |title=Agitate! Educate! Organize!: American Labor Posters |url=https://archive.org/details/agitateeducateor00cush |year=2009 |first1=Lincoln |last1=Cushing |first2=Tim |last2=Drescher |publisher=ILR Press/Cornell University Press |isbn=0-8014-7427-2 }}</ref> "We Can Do It!" şüarı fabrik işçiləri tərəfindən təkcə qadınların gücləndirilməsi kimi edilməmişdir; plakatlar idarə səlahiyyətinin nəzarəti, işçi qabiliyyəti və şirkətin birlik təşviqi kimi istifadə olunurdu.<ref name=MythMisconception2006 /> Şəkildə optimist əməkdaş, əhval-ruhiyəni artırmaq və geriləmə hasilatını saxlamaq üçün incə təbliğat kimi xidmət etmişdir.<ref name=Secrets2011>{{cite journal |url=http://lisawadedotcom.files.wordpress.com/2011/02/sharp-wade-2011-secrets-of-a-feminist-icon.pdf |last1=Sharp |first1=Gwen |last2=Wade |first2=Lisa |date=January 4, 2011 |title=Sociological Images: Secrets of a feminist icon |work=Contexts |volume=10 |number=2 |pages=82–83 |issn=1536-5042}}</ref> Şəkildə əks olunan qırmızı, ağ və mavi geyim rəngləri, korporativ müharibə istehsal komitələrində vətənpərvərliyi artırmaq üçün tez-tez istifadə olunan taktikalardan biri idi.<ref name=MythMisconception2006 /><ref name=Design4Victory /> == Çəkicvuran Rozi == {{əsas|Çəkicvuran Rozi}} [[İkinci dünya müharibəsi]] dövründə "We Can Do It!" plakatı 1942-ci ilin "Rosie bu Riveter" mahnısına və ya [[Norman Rokvell]]in [[Çəkicvuran Rozi]] rəsminə bağlı deyil idi. Müharibə dövrünün filmləri, qəzetləri, şəkilləri və plakatlarında “Rozi”nin göstərilməsi ilə qadınların böyük işçi qüvvəsi olmasının vətənpərvərlik baxımından müstəsna əhəmiyyəti vurğulanırdı.<ref name=latimes /><ref>{{cite book |url=http://books.google.com/books?id=YjbR9EXABPEC&pg=PA606 |page=606 |title=World War II and the Postwar Years in America: A Historical and Cultural Encyclopedia |volume=1 |first1=William H. |last1=Young |first2=Nancy K. |last2=Young |publisher=ABC-CLIO |year=2010 |isbn=0-313-35652-1}}</ref> “Rozi” bəzən feminist qadın obrazı kimi qəbul edilsə də, bu obrazın mesajı hamıya aydın idi. “Rozi”nin portretinin üzərində “Biz bunu edə bilərik!” sözlərinin yazılması təkcə qadınlarda özünə inam deyil, okeanın o tayında, eləcə də [[Asiya]]da milyonlarla [[ABŞ amerikalıları|amerikalının]] döyüşdüyü müharibədə qələbəyə inam mesajı göndərirdi.<ref name=Secrets2011 /> Rokvellin simvolik "Çəkicvuran Rozi" rəsmi [[ABŞ Xəzinədarlıq Departamenti]] tərəfindən plakatlar və müharibə istiqrazlar təşviq kampaniyalarında istifadə olunmuşdur. Müharibədən sonra, müəllif hüquqlarına görə Rokvellin rəsmi tədricən ictimai yaddaşdan çıxdı. Bu qorunma orijinal rəsmin dəyər qazanması ilə nəticələndi — 2002-ci ildə rəsm təxminən $5 milyon ABŞ dollarına satıldı.<ref>{{cite book |url=http://books.google.com/books?id=F5wukQLkavoC&pg=PA399 |page=399 |title=American Women during World War II: an encyclopedia |last=Weatherford |first=Doris |publisher=Taylor & Francis |isbn=0-415-99475-6 |year=2009}}</ref> "We Can Do It!" rəsminin qorunmaması "Çəkicvuran Rozi" rəsminin dirçəlişdə yaşama səbəblərindən biridir.<ref name=loc /> == Ceraldin Hoffun fotosu == [[Fayl:Geraldine Hoff Doyle.jpg|[[Ceraldin Hoff]]un 1942-ci ildə fotosu|thumb|right|upright]] İddia olunur ki, Miller "We Can Do It!" plakatını 1942-ci ildə [[Ann Arbor, Miçiqan]]da fabrika işçisi olan 17 yaşlı [[Ceraldin Hoff]]un fotoşəklindən əsaslandırmışdı.<ref name=latimes /><ref name=NYT2010>{{cite news |url=http://www.nytimes.com/2010/12/30/us/30doyle.html |title=Geraldine Doyle, Iconic Face of World War II, Dies at 86 |date=December 29, 2010 |last=Williams |first=Timothy |work=The New York Times }}</ref><ref name=NPR>{{cite web|last=Memmot |first=Mark |url=http://www.npr.org/blogs/thetwo-way/2010/12/30/132484640/michigan-woman-who-inspired-wwii-rosie-poster-has-died |title=Michigan Woman Who Inspired WWII 'Rosie' Poster Has Died |publisher=NPR |date=December 31, 2010 |accessdate=January 23, 2012}}</ref> Fotoda başında polka-nöqtəli [[bandana]] olan Hoffun, metal-ştamplama maşın üzərində əyilib və əlləri ilə cihazı möhkəm idarə olunması əks olunub.<ref name=NPR /> Hoff publik fotoşəkil çəkildiyindən sonra zavod işini tərk etmişdir; O, metal damğalama maşının əvvəlki operatorın əlini yaralamasını eşitmişdi və [[violonçel]] çalmaq bacarığını itirmək istəmirdi.<ref name=latimes>{{cite news |first=Dennis |last=McLellan |url=http://www.latimes.com/news/obituaries/la-me-geraldine-hoff-doyle-20101231,0,1376340.story |title=Geraldine Hoff Doyle dies at 86; inspiration behind a famous wartime poster |work=Los Angeles Times |date=December 31, 2010}}</ref> Hoff digər fabrikada [[tabelçi]] kimi yeni bir işə düzəlmişdi.<ref>{{cite journal |work=Michigan History Magazine |volume=78 |pages=54–55 |year=1994 |title=Geraldine Hoff Doyle |last=Schimpf |first=Sheila |publisher=Michigan Department of State}}</ref> Miller plakatda yeni təfsir yaratmaq üçün Hoffun sağ əlində sıxdığı yumruq, onun sol əliylə sağ qolundakı köynəyin qolunu qatlaması kimi çəkmişdir. Miller Hoffun başını izləyicələrə çevirib, onu daha əzələli etdi. O, həmçinin onun yaxasına "Westinghouse" əməkdaş şəxsiyyət nişanı qoymuşdu.<ref name=MythMisconception2006 /><ref>{{cite web |url=http://thesocietypages.org/socimages/2011/01/04/myth-making-and-the-we-can-do-it-poster/ |last=Sharp |first=Gwen |date=January 4, 2011 |title=Myth-Making and the 'We Can Do It!' Poster |work=The Society Pages |accessdate=January 23, 2012}}</ref> Hoff bu haqqda heç bir şey bilmirdi; O, Millerin plakat yaratmasından xəbərsiz idi.<ref name=latimes /> Hoff 1943-də evləndi və Ceraldin Doyl oldu.<ref name=latimes /> "Westinghouse" tarixçisi Çarlz A. Ruxun sözlərinə görə, O, rəsmin Doyla bağlantısına şübhə ilə yanaşır. O, Millerin fotoşəkillərdən deyil, əksinə canlı modellərdən iş yaratmağı sevirdi. "''Rosie the Riveter: Women working on the home front in World War II''" kitabının müəllifi Penni Kolmanın sözlərinə görə, O və Rux, Millerin Doylu fotoşəkildə olub-olmadığını müəyyən edə bilməmişdilər.<ref>{{cite web |url=http://www.pennycolman.com/my-books/rosie-the-riveter-image/ |title=Rosie the Riveter Image |date=December 30, 2010 |last=Coleman |first=Penny |publisher=PennyColeman.com |accessdate=January 24, 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110428052725/http://www.pennycolman.com/my-books/rosie-the-riveter-image/ |archivedate=April 28, 2011 |url-status=dead }}</ref> == Yenidən tapıntısı == [[Fayl:We Can Do It water bottles.jpg|thumb|left|Plakatın su şüşə avtomatlarında kommersiya üçün istifadə nümunəsi]] [[1982]]-ci ildə "We Can Do It!" plakatı "Poster Art for Patriotism's Sake" məqaləsi [[Washington Post Magazine]] jurnalında dərc olunmuşdur.<ref>{{cite journal |first=Patricia |last=Brennan |title=Poster Art for Patriotism's Sake |work=[[The Washington Post|Washington Post Magazine]] |date=May 23, 1982 |page=35}}</ref> Doyl [[1984]]-cü ilə qədər "We Can Do It!" plakatının modeli olduğunu bilmirdi; O, özünü [[AARP The Magazine|''Modern Maturity'']] jurnalının məqaləsində görmüşdü.<ref name="nbcnews">{{cite news|last=Chuck|first=Elizabeth|title=Geraldine Doyle, inspiration for 'Rosie the Riveter,' dies at 86|url=http://fieldnotes.msnbc.msn.com/_news/2010/12/30/5738254-geraldine-doyle-inspiration-for-rosie-the-riveter-dies-at-86|accessdate=July 1, 2015|work=Field Notes from NBC News|date=December 30, 2010|archive-date=January 1, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110101123212/http://fieldnotes.msnbc.msn.com/_news/2010/12/30/5738254-geraldine-doyle-inspiration-for-rosie-the-riveter-dies-at-86|url-status=}}</ref> Doyl əvvəl özünü görməsə də, plakatda özünü tanımışdı.<ref name=NYT2010 /> Sonrakı illərdə, plakat [[feminizm]]i təşviq etmək üçün yenidən mənimsənilmişdi. Feministlər rəsmi qadın səlahiyyətlərin təcəssümü kimi görürdülər.<ref>{{cite book |url=http://books.google.com/books?id=KlxHgYqgDswC&pg=PA601 |page=601 |chapter=Rosie the Riveter |last=Endres |first=Kathleen L. |title=American icons: an encyclopedia of the people, places, and things |editor=Dennis Hall, Susan G. Hall |publisher=Greenwood |year=2006 |volume=1 |isbn=0-275-98429-X}}</ref> Tarix professor Ceremiah Akselrod rəsmi qadınlığın kişilik kompoziyası və bədən dili ilə birləşməsi kimi izah etmişdir.<ref>{{cite book|editor=Diederik Oostdijk, Markha G. Valenta |chapter=The Noir War: American Narratives of World War II and Its Aftermath |last=Axelrod |first=Jeremiah B.C. |title=Tales of the Great American Victory: World War II in Politics and Poetics |url=http://books.google.com/books?id=cZvvAAAAMAAJ |year=2006 |publisher=VU University Press |page=81|isbn=978-90-5383-976-8 }}</ref> "[[Smithsonian]]" jurnalı 1994-cü il [[mart]] ayında oxucuları müharibə plakatlar haqqında məqaləyə cəlb etmək üçün rəsmi ön səhifəsinə yerləşdirmişdi. Fevral 1999-cu ildə [[ABŞ Poçt Servisi]] rəsm əsasında, "Qadın Dəstəyi Müharibə Cəhdlərində" ifadəsini əlavə edib, 33 ¢ poçt markası yaratmışdır.<ref>{{cite web |url=http://www.rosietheriveter.org/hilite.htm |title=1999–2000 Highlights |work=Rosie The Riveter Memorial Project |location=Richmond, California |date=April 2003 |publisher=Rosie the Riveter Trust |accessdate=January 24, 2012 |archive-date=March 28, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120328001039/http://www.rosietheriveter.org/hilite.htm |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.usstampgallery.com/view.php?id=1352aaaa8d4396c687fbde59ce0e09035b7c418a |title=Women Support War Effort |publisher=United States Postal Service |accessdate=January 24, 2012}}</ref><ref>{{cite web |url=http://about.usps.com/publications/pub512.pdf |title=Women On Stamps (Publication 512) |date=April 2003 |publisher=United States Postal Service |accessdate=January 24, 2012}}</ref> 1943-cü ilin plakatı [[Amerika tarixi milli muzeyi]]ndə, 1930-cu və 1940-cı illərin əşyaları kimi sərgilənmişdir.<ref>{{cite web |url=http://americanhistory.si.edu/exhibitions/small_exhibition.cfm?exkey=143&key=1267&pagekey=246 |title=Treasures of American History: The Great Depression and World War II |publisher=National Museum of American History |accessdate=January 24, 2012}}</ref> Doylun populyarlığı rəsmlə əlaqədar olduğundan məşhurlaşmışdır. O, zaman zaman [[Miçiqan Qadın Şöhrəti Zal]]ına gedib, plakatlarda öz imzasını yazırdı. Doylun sözlərinə görə, onun gəncliyində özünün tanınmaması yaxşı hal idi: ''"Mən bu qədər həyəcana dözə bilməzdim"''.<ref name=latimes /> == Miras == [[Fayl:American Woman by Holley Swegle (2010 Army Digital Photography Contest 5547473479).jpg|right|thumb|upright|Plakatın müasir fotoqrafiya formalarından biri.]] Hal-hazırda plakat İkinci Dünya müharibəsi zamanı müəyyən məqsədini keçib, çox tanınmış olmuşdur. Plakat bəzəkli köynək, döymə, qəhvə fincan və soyuducu maqnitlərə kimi işlənib, [[Vaşinqton Post (qəzet)|Vaşinqton Post]] bunu [[Vaşinqton şəhəri|Vaşinqtonda]] "ən çox məruz olunan" suvenir adlandırıb.<ref name=MythMisconception2006 /> 2008-ci ildə ABŞ-da seçkiləri zamanı plakat müxtəlif regionlarda [[Sara Peylin]], [[Ron Pol]] və [[Hillari Klinton]]un təbliğatında istifadə edilmişdir.<ref name=CushingDrescher2009 /> 2010-cu il iyunda [[Culiya Qillard]] [[Avstraliya]]nın ilk qadın baş naziri olduğundan sonra, "Phoenix" adlı [[Melburn]] küçə rəssamı Qillardın üzünü "We Can Do It!" plakatının qara-ağ versiyasına yerləşdirmişdi.<ref>{{cite web |url=http://www.flickr.com/photos/phoenixthestreetartist/4748630334/ |date=June 29, 2010 |title=We Can Do It! |author=Phoenix |publisher=[[Flickr]] |accessdate=October 5, 2012}}</ref> [[Another Magazine]] jurnalı həmin plakatın fotoşəkilini 2010-cu il iyulda dərc etmişdir.<ref>{{cite journal |url=http://www.anothermag.com/current/view/348/Australian_President_Julia_Gillard |title=Australian President, Julia Gillard |archiveurl=http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:v3jSEN5VM78J:www.anothermag.com/current/view/348/Australian_President_Julia_Gillard+&cd=1&hl=en&ct=clnk&gl=us |archivedate=September 27, 2012 |date=July 27, 2010 |work=[[AnOther Magazine]] |first=David |last=Hellqvist |accessdate=October 5, 2012}}</ref><ref>{{cite web |url=http://damadesign.tumblr.com/post/866607274/julia-gillard-former-president-of-australia-as |archiveurl=https://archive.is/20121225140121/http://damadesign.tumblr.com/post/866607274/julia-gillard-former-president-of-australia-as |archivedate=December 25, 2012 |date=July 8, 2010 |title=Julia Gillard |author=Dama Design |publisher=[[Tumblr]] |accessdate=October 5, 2012 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.flickr.com/photos/phoenixthestreetartist/5523564006/ |date=March 12, 2011 |title=We Can Do It! |author=Phoenix |publisher=[[Flickr]] |accessdate=October 5, 2012}}</ref> [[2011]]-ci il martda "Phoenix" həmin rəsmin rəngli versiyasını yaradıb, plakata "She Did It!" ({{dil-az|O, Etdi!}}) sözlərini,<ref>{{cite web |url=http://www.flickr.com/photos/phoenixthestreetartist/4759196620/in/photostream// |date=July 2, 2010 |title=We Can Do It! |author=Phoenix |publisher=[[Flickr]] |accessdate=October 5, 2012}}</ref> [[2012]]-ci il yanvarda isə diaqonalca "Too Sad" ({{dil-az|Çox Qəmgin}}) ifadəsini artırıb, Avstraliya siyasətinə qarşı məyusluq fikrini ifadə etmişdi.<ref>{{cite web |url=http://www.flickr.com/photos/phoenixthestreetartist/6808410971/ |date=January 23, 2012 |title=She Did It! (TOO SAD) |author=Phoenix |publisher=[[Flickr]] |accessdate=October 5, 2012}}</ref> [[Utne Reader]] jurnalı [[Marc Simpson]]u "We Can Do It!" jurnalın Yanvar-Fevral 2011 nəşrində parodiya kimi dərc etmişdir.<ref>{{cite web |url=http://www.utne.com/table-of-contents-january-february-2011.aspx |title=Table of Contents |date=January–February 2011 |work=Utne Reader |accessdate=January 24, 2012 |archive-date=August 31, 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120831085555/http://www.utne.com/table-of-contents-january-february-2011.aspx |url-status=dead }}</ref> 2011-ci ildə [[Birinci qisasçı (film, 2011)|Birinci qisasçı]] filminin sonu üçün, "We Can Do It!" plakatının [[stereoskopiya|stereoskop]] (3D) versiyası yaradılmışdır.<ref>{{cite web |title=Captain America: The First Avenger |url=http://www.artofthetitle.com/title/captain-america-the-first-avenger/ |work=Art of the Title |first=Lola |last=Landekic |date=August 30, 2011 |accessdate=February 17, 2012}}</ref> [[Ad Council]]-un iddiasına görə, plakat 1942-ci ildə Müharibə Reklam Komitəsi tərəfindən, "iki milyon qadını" müharibə istehsal cəlb etmək üçün yaradılmışdır.<ref>{{cite web |url=http://www.adcouncil.org/timeline.html |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070216085055/http://www.adcouncil.org/timeline.html |title=The Story of the Ad Council |publisher=Ad Council |archivedate=February 16, 2007 |accessdate=September 24, 2012 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.adcouncil.org/About-Us/Frequently-Asked-Questions |title=Frequently Asked Questions |publisher=Ad Council |accessdate=September 24, 2012 |quote=Working in tandem with the Office of War Information, the Ad Council created campaigns such as Buy War Bonds, Plant Victory Gardens, 'Loose Lips Sink Ships,' and Rosie the Riveter's 'We Can Do it.'}}</ref><ref name=Conlon>{{cite news |url=http://www.huffingtonpost.com/peggy-conlon/happy-birthday-ad-council_b_1269338.html |last=Conlon |first=Peggy |title=Happy Birthday Ad Council! Celebrating 70 Years of Public Service Advertising |newspaper=Huffington Post |date=February 13, 2012 |accessdate=September 24, 2012}}</ref> 2012-ci il fevralda Ad Council-un 70 illik yubileyi qeyd olmasına aid, "Rosify Yourself" ({{dil-az|Özünü Rozi Elə}}) adlı [[Feysbuk]] Platformasını yaratmışdı.<ref>{{cite web |url=http://www.helpsgood.com/post/17615327499/helpsgood-develops-rosify-yourself-app-for-ad?ad313a00 |title=HelpsGood Develops 'Rosify Yourself' App for Ad Council's 70th Birthday |date=February 2012 |publisher=HelpsGood |accessdate=September 24, 2012}}</ref> "Today" televiziya verilişinin işçiləri, aparıcılar [[Mett Loyer]] və [[Enn Karri]] "Rozi"ləşmiş şəkillərini öz saytına yerləşdirmişdilər.<ref>{{cite news |url=http://allday.today.com/_news/2012/02/13/10395999-plaza-sign-of-the-day-matt-as-rosie-the-riveter |title=Plaza sign of the day: Matt as Rosie the Riveter |last=Veres |first=Steve |date=February 13, 2012 |work=Today |publisher=MSN Allday Today |accessdate=September 24, 2012}}</ref> Lakin, [[Seton Holl Universiteti]]nin professoru Ceyms C.Kimbl və [[Pittsburq Universiteti]]nin professoru Lester C.Olsonun araşdarmalarına görə, plakat nə Ad Council tərəfindən, nə də müharibə istehsal cəlb etmək üçün yaradılmışdır.<ref name=MythMisconception2006 /> == İstinadlar == <div style="height:30em; overflow:auto; border: 2px solid #088"> {{İstinad siyahısı|3}} </div> == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|We Can Do It}} *[http://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_538122 "We Can Do It!" posteri ABŞ Milli Tarix Muzeyində] [[Kateqoriya:Təbliğat]] [[Kateqoriya:Personajlar]] [[Kateqoriya:ABŞ İkinci Dünya müharibəsində]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsinin mədəni tarixi]] [[Kateqoriya:1943-cü ilin əsərləri]] [[Kateqoriya:ABŞ incəsənəti]] [[Kateqoriya:Təbliğat plakatları]] [[Kateqoriya:Feminizm]] [[Kateqoriya:İngilis dilində sözlər və ifadələr]] cjiz2rua50fek5052w9zlbifzuq6tb0 Yapon əntəri 0 433023 6564251 6452348 2022-08-05T18:09:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Taxobox | name = Yapon əntəri | image file = JapaneseMacaqueM2218.jpg | regnum = Heyvanlar | phylum = [[Xordalılar]] | classis = [[Məməlilər]] | ordo = [[Primatlar]] | familia = [[Əntərmeymunlar]] | genus = [[Əntərlər]] | species = '''Yapon əntəri''' | latin = {{btname|Macaca fuscata| <br />([[Blyth]], [[1875]])}} | wikispecies = Macaca fuscata | section name = Yarımnövləri | section text = * ''Macaca fuscata fuscata'' * ''Macaca fuscata yakui'' | itis = | ncbi = | range map = Japanese Macaque area.svg }} '''Yapon əntəri'''<ref>[http://oxforddictionaries.com/view/entry/m_en_us1265048#m_en_us1265048 macaque] pronunciation by Oxford Dictionaries</ref> ({{lang-la|Macaca fuscata}}) — [[Əntərlər]] cinsinə aid olan meymun növü. [[Yakuşima]] adasında yaşayan əntərlər qısa xəzə malik olmaları ilə yanaşı özünü aparma mədəni xüsusiyyətlərinin formalaşması ilə seçilirlər. Bu səbəbdən onlar ayrı yarımnöv<ref>Groves, C.P. (2005). Wilson, D.E.; Reeder, D.M., eds. Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd ed.). Baltimore: Johns Hopkins University Press. p. 162. OCLC 62265494. ISBN 0-801-88221-4.</ref> (''Macaca fuscata yakui'') hesab edilir == Xariçi görünüşü == Erkəklərin hündürlüyü 80—95 sm, kutleləri 12—14 kq, dişilər istər ölçü istərsə çəki baxımından erkəklərdən geri qalır. Meymunlar qırmızı dəriyə və tünd boz xəzə malik olurlar. Bədəni burun və əllər istisna olmaqla qəhvəyi ləkələrlə örtülüdür. Quyruqları qısa olur və 10 santımetri keçmir. [[Boğazlıq]] dövrü 170—180 gün davam edir. Yeni doğulan körpə 500 q çəkiyə malik olur. İki və daha artıq balanın doğulması nadir hallarda baş verir. Əntərlər ortalama 25—30 il, nadir hallarda çox yaşayırlar. == Arealı == Bu əntərlər dünyanın şimala yaxın yeganə meymunlarıdırlar<ref>[http://myoko-nagano.com/snow_monkeys/ Jigokudani Monkey Park, Nagano: Explore the Heart of Japan]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20091024032104/http://geocities.com/Tokyo/Bay/9166/jmprof.htm Profile of Japanese macaques by Masahiro Minami, Simon Fraser University; Masui, K. (1988), Nihonzaru no fudo, Climatology of Japanese Macaque, Tokyo: Yuzankaku; Nakagawa, N., Iwamoto, T., Yokota, N., & Soumah, A.G. (1996). Inter-regional and inter-seasonal variations of food quality in Japanese macaques: constraints of digestive volume and feeding time. In J.E. FA., & D.G. Lindburg (Eds.), Evolution and ecology of macaque societies (pp. 207-234). New York,] NY: [[Cambridge University Press]].</ref>. Əsasən [[Honşu]] adasının şimalında yayılmış meymunlar bu baxımından seçilirlər. Bununla belə [[1972]]-ci ildə [[Texas]]da bu növün nümayəndələri açıq təbiətə buraxılmışlar. Yapon əntərləri istənilən növ meşələrdə yaşaya bilərlər. Bəzi meşələrdə yarpaqlar, [[cücülər]], bitki kökləri, kiçik onurğalılar və quş yumurtaları ilə qidalanırlar. Onlar hətta su sahələrində [[balıqlar]], [[Xərçəngkimilər|xərçənglər]] və molyusklarla qidalanırlar. [[Yaponiya]]nın şimal hissələrində hardaki, qar beş ay müddətində yerdə qalır, üstəlik orta temperatur -5° olarkən meymunlar adalarda yerləşən isti mənbələrə üz tuturlar. Daha soyuq vaxtlarda isti su mənbələrinə girərək günlərini orada keçirirlər. Qida dalınca gedərkən yaş bədənləri daha güçlü donmağa məruz qalır. Bunu aradan qaldırmaq üçün bu növün özünə məxsus sistemi vardır. Beləki dəstənin iki üzvü suya girmir. Onlar qida təminatı ilə məşgul olurlar<ref>[http://lifeglobe.net/blogs/details?id=810 Yapon əntərləri - şimala ən yaxın yamayan meymunlar]</ref> Yapon əntərləri 10-dan 100-ə qədər üzvdən ibarət olan qruplarda birləşirlər. Bu qruplara həm dişilər həmdə erkəklər birgə yaşayırlar. == Qalereya == <gallery> Fayl:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 002.jpg| Fayl:Jigokudani hotspring in Nagano Japan 001.jpg| Fayl:Японский макак I.jpg| Fayl:Японский макак II.jpg| Fayl:Японский макак III.jpg| Fayl:Японский макак IIII.jpg| Fayl:Японский макак V.jpg| Fayl:Japanese Macaque Fuscata Image 370 (cropped).jpg| </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://hao.ru/archives/477 Обезьяна-морж. Yapon əntərləri qış ayları göldə yaşayırlar (foto)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080311174009/http://hao.ru/archives/477 |date=2008-03-11 }} * [http://www.jigokudani-yaenkoen.co.jp/frameset.html Jigokudani Yaen-Koen] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20061014010708/http://www.jigokudani-yaenkoen.co.jp/frameset.html |date=2006-10-14 }} {{ref-ja}} * [http://www.yudanaka-shibuonsen.com/snow_monkeys_jigokudani_monkey_park Guide around Snow Monkey park] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081229013937/http://www.yudanaka-shibuonsen.com/snow_monkeys_jigokudani_monkey_park |date=2008-12-29 }} {{ref-en}} {{Taksonbar}} [[Kateqoriya:Asiya məməliləri]] [[Kateqoriya:Yaponiya endemikləri]] aqbxj5s5t5w5s74exr374k3jolydauf Mamoru Şiqemitsu 0 433913 6564231 6048883 2022-08-05T18:03:01Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Yaponiyanın xariçi işlər nazirləri]] → [[Kateqoriya:Yaponiyanın xarici işlər nazirləri]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Mamoru Şiqemitsu |orijinal adı = {{dil-ja|重光 葵}} |şəkil = Shigemitsu Mamoru.jpg |titul = [[Yaponiya]]nın xariçi işlər naziri |bayraq = Merchant flag of Japan (1870).svg |doğum tarixi = 29.7.1887 |doğum yeri = [[Oita prefekturası]]nın Ono qəzası, Mie qəsəbəsi |vəfat tarixi = 26.1.1957 |vəfat yeri = [[Kanaqava prefekturası]] |vikianbar = }} '''Mamoru Şiqemitsu''' ({{dil-ja|重光 葵}}) ([[29 iyul]] [[1887]] — [[26 yanvar]] [[1957]]) — yapon diplomatı, xariçi işlər naziri, [[Yaponiya]]nın [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]ndakı ilk nümayəndəsi. == Bioqrafiyası == Şiqemitsu [[Oita prefekturası]]nın Ono qəzası, Mie qəsəbəsində anadan olmuşdur. [[Tokio Universiteti]]ndə<ref>[http://ww2db.com/person_bio.php?person_id=284 World War II database, accessed March 3, 2007]</ref> hüquq fakultəsində təhsil almışdır. Bir müddət sonra isə XİN-də işə qəbul olunmuşdur. [[1919]]-cu ildə [[Paris Sülh Konfransı]]nda yapon nümayəndə heyətinin tərkibində iştirak etmişdir. [[Almaniya]]da səfir, Portlandda isə konsul işləmişdir. [[Çin]]də diplomatik xidmətlərini (1931—1932) yerinə yetirərkən bir koreyalı tərəfindən hücuma məruz qalır və ayağını itirir. [[1933]]-[[1936]] illərdə Xariçi İşlər Nazirinin müavini vəzifəsində işləmişdir. Siyasətçilərə [[Çin]]ə qarşı sərt olmağı əmr etmişdir. [[1936]]-ci ildə [[Moskva]]da səfir qismində işləmişdir. [[28 dekabr]] [[1936]] - [[29 dekabr]] [[1937]] illəri əhatə etmiş balıqçılıqla bağlı anlaşmanın imzalanmasında iştirak etmişdir. 10 iyul [[1938]] ildə [[SSRİ]]-də olan [[Yaponiya]]<ref>Toland, The Rising Sun. Random House, New York (1970)</ref> səfiri olaraq bu ölkənin bütün mübahisəli tirpaqlardan çıxmasını tələb etmişdir. SSRİ rəhbərliyi isə ona [[1886]]-cı il Xunçun anlaşmasını göstərərək ərazinin onlara mənsubluğunu bildirmişdir. [[20 iyul]] 1938 ildə SSRİ hökumətinə Yaponiyanın ikinci notasını təqdim etmişdir. 29 iyulda [[Xasan göl döyüşü]] başlayır. Döyüş 11 avqust tarixində döyüş bitmişdir. 10 avustda başlanan sülh danışığında iştiraak etmişdir<ref>Хасан // Советская военная энциклопедия (в 8 тт.) / под ред. А. А. Гречко. — М.: Воениздат, 1976. — с.366-367</ref>. 1938—1941 illərdə [[Böyük Britaniya]]da səfir kimi fəaliyyət göstərir. Sonradan geri çağrılır. Geri qayıdarkən iki həftə ərzində [[ABŞ]] ərazisində olur və burada səfir Kitisaburo Nomura ilə konsultasiya edir. Yaponiyanın Amerika ərazisinə hücumundan oyuncaq nankin hökumətinə səfir təyin edilmişdir. === Xariçi İşlər Naziri === [[20 aprel]] [[1943]] il tarixində baş nazir [[Hideki Todzio]] Mamoru Şiqemitsunu və Masayuki Tanini xariçi işlər naziri təyin edilirlər. Onun [[Almaniya]] və [[SSRİ]] arasında sülh danışıqları aparmaq cədhi bir nəticə verməmişdir. Yaponiyanın danışıqsız təslim olma sənədinə [[2 sentyabr]] [[1945]] ildə Missuri linkorunda yapon hökuməti adından qol çəkmişdir. === Məhkəmə === Beynəlxalq hərbi tribulala verilir. Hərbi cinayətkar olması bildirilərək [[12 noyabr]] [[1948]] ildə 7 illik həbsxanaya cəzası verilir. 4 il 7 ay həbsxanada qaldıqdan sonra [[1950]]-ci azadlığa buraxılmışdır. == Müharibədən sonrakı fəaliyyəti == [[1952]]-ci ildən partiya üzvlüyünə qəbul olunur. Demokratik partiyanın məsul şəxsi olur. İtiro Hatoyamanın hökumətində xariçi işlər naziri işləmişdir. SSRİ ilə sülh danışıqları aparmaq cəhdi [[Kuril adaları]] səbəbindən iflasa uğramışdır. Bu danışıqların uğursuzluqla bitməsibdə ABŞ hökumətininddə az rolu olmamışdır. Dövlət katibi Con Foster Yaponiya hökumətinə aşka şəkildə bəyan etmişdir ki, əgər onlar Kuril adalarının SSRİ dövlətinə verilməsinə razı olsalar o zaman ABŞ [[Ryukyu adaları]]nı (o cümlədən [[Okinava adası]]nı) öz ərazisi elan edəcək. 1955 ildə ABŞ ərazisində olarkən iki ölkə arasında təhlükəsizlik haqqında anlaşmanı imzalamışdır. Mamoru Siqemitsu [[Yaponiya]]nın [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]ndakı ilk nümayəndəsi ([[18 dekabr]] [[1956]]) olmuşdur. [[23 dekabr]]da formalaşan hökumətdə onu Nobusuke Kisi əvəzləmişdir. Mamoru Şiqemitsu [[26 yanvar]] [[1957]] ildə 69 yaşında ürək çatışmamazlığından vəfat etmişdir. == Mənbə == [http://sovmusic.ru/download.php?fname=dalnevos Sovmusic.ru] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Yaponiyanın Birləşmiş Millətlər Təşkilatındaki Daimi nümayəndələri]] [[Kateqoriya:Yaponiyanın Çindəki səfirləri]] [[Kateqoriya:Yaponiyanın SSRİ-dəki səfirləri]] [[Kateqoriya:Yaponiyanın Birləşmiş Krallıqdakı səfirləri]] [[Kateqoriya:Tokio Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:Yaponiyanın xarici işlər nazirləri]] gshb9mgeiw9rmze6u5xjrmtvmge9gzn Kateqoriya:Yaponiyanın xarici işlər nazirləri 14 433918 6564230 4723970 2022-08-05T18:02:59Z White Demon 75303 White Demon [[Kateqoriya:Yaponiyanın xariçi işlər nazirləri]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Kateqoriya:Yaponiyanın xarici işlər nazirləri]] olaraq dəyişdi: ([[VP:KU|KU]] vasitəsilə) wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Ministers for Foreign Affairs of Japan}} [[Kateqoriya:Yaponiya nazirləri]] 8syjo3xmm2b0rnjfojt8dmo5qna53ja Alan Rikman 0 434078 6564776 6367171 2022-08-06T06:18:33Z Ədəbiyyat sevər 243450 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Alan Rikman |orijinal adı = {{Dil-en|Alan Rickman}} |digər adları = |şəkil = Alan Rickman after Seminar (3).jpg |şəklin ölçüsü = 230 |şəklin izahı = ''Alan Rikman 2011-ci ilin noyabrında Con Qolden Teatrında seminardan sonra'' |fəaliyyəti = |ilk adı = Alan Sidni Patrik Rikman |ləqəbi = |doğum tarixi = 21.2.1946 |doğum yeri = [[London]], [[Birləşmiş Krallıq]]<ref>[http://www.biography.com/people/alan-rickman-20687617 Alan Rickman Biography], biography.com, İstifadə tarixi:14 yanvar 2016</ref> |vəfat tarixi = 14.1.2016<ref name="death">{{cite web|title=Alan Rickman, giant of British film and theatre, dies at 69|url=http://www.theguardian.com/film/2016/jan/14/alan-rickman-giant-of-british-film-and-theatre-dies-at-69|publisher=The Guardian|accessdate=14 yanvar 2016}}</ref><ref>{{cite web|title=Actor Alan Rickman 'dies aged 69'|url=http://www.bbc.co.uk/news/entertainment-arts-35313604|publisher=BBC News|accessdate=14 yanvar 2016}}</ref> |vəfat yeri = London, Birləşmiş Krallıq |vəfat səbəbi = [[Xərçəng xəstəliyi]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{GB}} |milliyyəti = ingilis |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = Rima Horton (2012-2016) |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = [[aktyor]], [[rejissor]], [[film prodüsseri]], [[ssenari müəllifi]] |fəaliyyət illəri= 1978-2016 |istiqaməti = [[Dram (janr)|dram]], [[fantaziya]], [[Macəra(janr)|macəra]], [[Komediya filmi|komediya]] |tanınır = [[Severus Sneyp]] |təhsili = |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = "[[Qızıl Qlobus Mükafatı]]" (1997) <br />"[[Emmi mükafatı]]" (1996) <br />[[Britaniya Akademiya Film mükafatı|BAFTA]] (1992) |imdb_id = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Alan Sidni Patrik Rikman''' ({{Dil-en|Alan Sidney Patrick Rickman}}, {{DVTY}}) - teatr tamaşaları və filmlərdə daha çox antoqonist xüsusiyyətli obrazları ilə yadda qalmış ingilis aktyor olmuşdur. Rikman klassik və modern teatr tamaşaları təqdim edən [[Kral Şekspir kompaniyası]]nın üzvü olmuşdur. Televiziyada ilk dəfə [[1982]]-ci ildə görünsə də, Kristofer Hemptonun "''[[Təhlükəli əlaqələr (pyes)|Təhlükəli əlaqələr]]''" pyesinin [[1985]]-ci il teleadaptasiyasında canlandırdığı Vikomt de Valmont obrazı ilə məşhurlaşmış və bu roluna görə [[Toni mükafatı]]na namizəd göstərilmişdir. Rikman ''"[[Məğlubedilməz (film, 1988)|Məğlubedilməz]]"'' filmində yaratdığı Hans Qruber və ''"[[Harri Potter (filmlər seriyası)|Harri Potter]]"'' filmlər seriyasında yaratdığı [[Severus Sneyp]] obrazları ilə daha çox diqqət çəkmişdir. Rikman ''"[[Robin Hud:Oğrular şahzadəsi (film, 1991)|Robin Hud:Oğrular şahzadəsi]]"'' filmində [[Notingem şerifi]], ''"[[Həqiqətən, dəlicəsinə, dərindən (film, 1991)|Həqiqətən, dəlicəsinə, dərindən]]"'' filmində Ceymi, [[Enq Li]]nin ''"[[Ağıl və hiss (film, 1995)|Ağıl və hiss]]"'' filmində Kolonel Brendon, [[Gerçək sevgi (film, 2003)|"Gerçək sevgi"]] filmində Harri, ''"[[Dəhşətli böyük macəra (film, 1995)|Dəhşətli böyük macəra]]"'' filmində P.L. O'Hara, ''"[[Qalaktika axtarışında (film, 1999)|Qalaktika axtarışında]]"'' filmində Aleksandr Deyn, Stiven Sondhaymın myuziklı əsasında çəkilmiş ''"[[Svini Tod: Flit küçəsinin şeytan bərbəri (film, 2007)|Suini Todd:Flit-stritdən olan şeytan bərbər]]"'' filmində Hakim Turpin obrazlarını yaratmışdır. 1995-ci ildə ''"[[Rasputin (film, 1995)|Rasputin]]"'' filmində yaratdığı [[Rasputin]] obrazına görə [[Qızıl Qlobus Mükafatı|Qızıl Qlobus]], [[Emmi mükafatı|Emmi]] və [[Ekran Aktyorları Gildiyasının mükafatı]]na layiq görülmüşdür. ''"Robin Hud"'' filmindəki roluna görə, Rikman [[Britaniya Akademiya Film mükafatı]]nı qazanmışdır. Aktyor [[Tom Byörk]]un xaç atasıdır.<ref>[http://www.thesundaytimes.co.uk/sto/Magazine/article1379636.ece/ Relative Values: Little did I know my boy would become a Musketeer] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160303182037/http://www.thesundaytimes.co.uk/sto/Magazine/article1379636.ece |date=2016-03-03 }}, thesundaytimes.co.uk; accessed 14 yanvar 2016.</ref> Rikman [[14 yanvar]] [[2016]]-cı ildə 69 yaşında [[xərçəng xəstəliyi]]ndən vəfat etmişdir.<ref>{{Cite news|title = Alan Rickman, actor who brought dynamic menace to ‘Die Hard’ and ‘Harry Potter,’ dies at 69|url = https://www.washingtonpost.com/entertainment/alan-rickman-actor-who-brought-dynamic-menace-to-die-hard-and-harry-potter-dies-at-69/2016/01/14/f94d1c8e-bac1-11e5-99f3-184bc379b12d_story.html|newspaper = The Washington Post|date = 14 January 2016|access-date = 14 yanvar 2016|issn = 0190-8286|language = en-US|first = Adam|last = Bernstein}}</ref> == Həyatı == === Erkən dövr və təhsili === Rikman [[Akton (London)|Akton]], [[London]]da<ref>[http://www.biography.com/people/alan-rickman-20687617 Profile], biography.com; accessed 1 fevral 2016.</ref><ref>{{cite book|last1=Paton|first1=Maureen|title=Alan Rickman: the unauthorised biography|date=1996|publisher=Virgin|location=London|isbn=1852276304|url=http://www.amazon.com/Alan-Rickman-The-Unauthorized-Biography/dp/1852276304}}</ref> işçi ailəsində dünyaya gəlmişdir. Evdar xanım olmuş Marqaret Dorin Rouz (Barlett) və fabrika işçisi olmuş Bernard Rikmanın övladıdır.<ref name=ref1>{{cite news|last=Solway|first=Diane|title=Profile: Alan Rickman|publisher=European Travel and Life|date=August 1991|url=http://www.alan-rickman.com/articles/profile.html|accessdate=1 fevral 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071006174932/http://www.alan-rickman.com/articles/profile.html|archivedate=6 October 2007|deadurl=dead}}</ref> Onun nəsil şəcərəsində [[İngilislər|ingilis]], [[İrlandlar|irland]] və [[uels]]lilər daxil olmuş<ref>{{cite web|last=White|first=Hilary A.|url=http://www.independent.ie/entertainment/movies/movie-news/alan-rickman-a-workingclass-hero-at-the-court-of-versailles-31133352.html|title=Alan Rickman – A working-class hero at the court of Versailles|website=Independent.ie|date=13 April 2015|accessdate=1 fevral 2016}}</ref>, atası [[Katolisizm|katolik]], anası isə [[Metodizm|metodist]] olmuşdur.<ref name=ref2>{{cite news|last=Mackenzie|first=Suzie|title=Angel with Horns|work=The Guardian|location=UK|date=3 January 1998|url=http://www.alan-rickman.com/articles/angel.html|accessdate=1 fevral 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071006004652/http://www.alan-rickman.com/articles/angel.html|archivedate=6 October 2007|deadurl=dead}}</ref><ref>{{IMDb name|614|section=bio}}</ref> Onun Devid adlı özündən böyük (doğ.[[1944]]) qardaşı qrafik dizayner, Maykl adlı kiçik qardaşı (doğ. [[1947]]) tennis hakimidir. Şeyla (doğ. [[1950]]) adlı kiçik bacısı da vardır.<ref name=ref2/><ref>''England & Wales births 1837–2006.'' General Register Office. ''England and Wales Civil Registration Indexes.'' London, England: General Register Office. Print.</ref> Alan Aktondakı Deruonuoter İbtidai Məktəbində təhsilə başlamış, daha sonra isə təhsilini [[montessori metodu]] ilə davam etdirmişdir.<ref name=Biography>{{cite book|year=1996|author=Maureen Paton|isbn=0-7535-0754-4|title=Alan Rickman – The Unauthorised Biography|publisher=[[Virgin Books]]}}</ref> Rikmanın səkkiz yaşı olduqda atası vəfat etmiş və anası onları tək böyütməli olmuşdur. Bir müddət sonra anası yenidən evlənsə də, üç il sonra boşanmışdır. Rikman sonradan anasını xatırlayaraq qeyd edirdi ki, ''“Onun həyatında yalnız bir sevgi olmuşdur.”''<ref name=ref2/> Rikman [[kalliqrafiya]] və [[akvarel]] istedadı ilə fərqlənmişdir. Rikman Deruonuoter Kiçik Məktəbinə daxil olmuş, daha sonra təhsilini Latimer Yuxarı Məktəbində davam etdirmişdir. Burada o, [[Dram (janr)|dram]] ilə maraqlanmağa başlamışdır. Latimer məktəbini bitirdikdən sonra Alan təhsilini [[Çelsi Sənət Kolleci]]ndə, daha sonra isə Kral Sənət Kollecində davam etdirmişdir. Bu təhsil Alana “Nottinq Hill Herald” üçün qrafik dizayner fəaliyyətinə başlamağa kömək etmiş və Rikman bu işi aktyorluqdan daha sabit iş hesab etmişdir. ''“18 yaşlı gənc üçün dram məktəbi ağıllı seçim deyildi.”''<ref>{{cite web|url=http://www.btinternet.com/~sc.i/devil_in.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20010422224203/http://www.btinternet.com/~sc.i/devil_in.htm|title=THE DEVIL IN MR RICKMAN|archivedate=22 April 2001|work=btinternet.com}}</ref> Təhsilini başa vurduqdan sonra, Rikman bir neçə dostu ilə birlikdə “Graphiti” adlı qrafik dizayn studiyası açır, lakin, üç illik uğurlu fəaliyyətdən sonra, Rikman, nəhayət ki, peşəkar aktyorluqla məşğul olmaq qərarına gəlir. O, [[Kral Dram Sənəti Akademiyası]]na (RADA) müraciət edir<ref>{{cite web|url=http://www.alan-rickman.com/articles/evil_elegance.html|title=Interview: Evil Elegance|publisher=Alan-rickman.com|accessdate=1 fevral 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110707103303/http://www.alan-rickman.com/articles/evil_elegance.html|archivedate=7 July 2011|deadurl=dead}}</ref> və [[1972]]-[[1974]]-cü illərdə burada təhsil alır. [[Şekspir]]i öyrəndiyi müddətdə Rikman Ser [[Naycel Hotorn]] və Ser [[Ralf Riçardson]] üçün geyim hazırlayan (səhnə dərzisi) işləyir.<ref>[http://abouthp.free.fr/interviewsar1.htm Interview Alan Rickman], abouthp.free.fr; İstifadə tarixi:1 fevral 2016.</ref> === Şəxsi həyatı === [[1965]]-ci ildə 19 yaşlı Alan 18 yaşlı Rima Hortonla tanış olur və bu gənc xanım, Rikmanın ilk qız dostu olur. Sonradan Rima Horton Kensinqton və Çelsi London Boro Şurasının [[Leyboristlər Partiyası (Böyük Britaniya)|Leyboristlər Partiyasının]] müşaviri ([[1986]]-[[2006]]) olur, həmçinin [[Kensinqton Universiteti]]ndə iqtisadiyyatla bağlı mühazirələr oxuyur.<ref name=guardian-death/><ref>{{cite news|url=http://living.scotsman.com/features/A-man-for-all-seasons.2796621.jp|title=A man for all seasons|work=[[The Scotsman]]|location=[[Edinburgh]]|first=Jackie|last=McGlone|date=31 July 2006|accessdate=1 fevral 2016}}</ref> [[2015]]-ci ildə Rikman onların [[2012]]-ci ildə [[Nyu-York]]da gizli mərasimlə evləndiklərini açıqlamışdır. Onlar [[1977]]-ci ildən [[2016]]-cı ilin yanvarında Rikman vəfat edənə kimi birlikdə yaşamışlar.<ref>{{cite web|last=Chiu|first=Melody|url=http://www.people.com/article/alan-rickman-married-rima-horton|title=Alan Rickman and Longtime Love Rima Horton Secretly Wed 3 Years Ago|work=[[People (jurnal)|People]]|date=23 April 2015|accessdate=1 fevral 2016}}</ref> “Üzlərin Saxlanması” tədqiqat fondunun rəhbəri olmuş<ref>{{cite web|author=Staff|url=http://www.savingfaces.co.uk/news-media/latest-news/590-alan-rickman-14-jan|title=Our Beloved Patron Alan Rickman Passed Away Today|website=Saving Faces|date=14 January 2016|accessdate=1 fevral 2016|archive-date=9 February 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180209002856/http://www.savingfaces.co.uk/news-media/latest-news/590-alan-rickman-14-jan|url-status=dead}}</ref> Rikman həm də, bütün dünyada kasıblıqdan əziyyət çəkən artistlərə kömək edən Beynəlxalq Artistlərə Yardım Təşkilatının fəxri rəhbəri olmuşdur.<ref>{{cite web|last=Rickman|first=Alan|url=http://ipat.org.uk/trustees/a-message-from-the-president/|title=A message from the President|website=IPAT|accessdate=1 fevral 2016|archive-date=2017-11-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20171107111203/http://ipat.org.uk/trustees/a-message-from-the-president/|url-status=dead}}</ref> Siyasətdən danışarkən Rikman demişdi ki, o, ''“Leyboristlər Partiyasının kart-daşıyan üzvü kimi doğulub.”''<ref name=Guardian14Jan2016>{{cite news|last=Shoard|first=Catherine|title=Alan Rickman, giant of British screen and stage, dies at 69|url=http://www.theguardian.com/film/2016/jan/14/alan-rickman-giant-of-british-film-and-theatre-dies-at-69| date=14 January 2016|newspaper=[[The Guardian]]|location=[[London]]|accessdate=1 fevral 2016}}</ref> Rikman aktyor [[Tom Byörk]]un [[xaç atası]] olmuşdur.<ref>{{cite web|last=Amer|first=Matthew|url=http://www.officiallondontheatre.co.uk/news/backstage-pass/article/item149086/my-place-tom-burke/|title=My place: Tom Burke|website=Official London Theatre|date=26 July 2012|accessdate=1 fevral 2016}}</ref> === Xəstəliyi və vəfatı === 2015-ci ilin avqustunda Rikman kiçik [[insult]] keçirmiş, lakin, həkim baxış zamanı onda [[mədəaltı vəzi xərçəngi]] olduğunu da aşkarlamışdır. Yaxın ətrafı istisna olmaqla, aktyor hər kəsdən ağır xəstə olduğunu gizlətmişdir.<ref>{{cite news|last=Friedman|first=Roger|url=http://www.showbiz411.com/2016/01/15/source-alan-rickman-had-pancreatic-cancer-and-not-for-very-long-came-to-ny-in-december|title=Source: Alan Rickman Had Pancreatic Cancer, And Not For Very Long{{nbsp}}– Came to NY in December|work=[[Showbiz411]]|date=15 January 2016|accessdate=1 fevral 2016}}</ref> [[14 yanvar]] [[2016]]-cı ildə Rikman dostları və qohumlarının əhatəsində London hospitalında vəfat etmişdir.<ref name=BBC>{{cite news|author=Staff|url=http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-35313604|title=Alan Rickman, ''Harry Potter'' and ''Die Hard'' actor, dies aged 69|work=[[BBC News]]|date=14 January 2016|accessdate=14 yanvar 2016}}</ref> Aktyorun ölümündən sonra onun fanatları Londonun Kral Xaçı Dəmir Yolu Stansiyasındakı ''"[[9¾ Platforması]]"''-na çiçəklər gətirməyə başlamışlar.<ref>{{cite web|last=Gettell|first=Oliver|url=http://www.ew.com/article/2016/01/14/alan-rickman-dies-harry-potter-tribute-platform-9-34|title=''Harry Potter'' fans honor Alan Rickman at Platform 9¾|work=[[Entertainment Weekly]]|date=14 January 2016|accessdate=1 fevral 2016}}</ref> Rikmanın xəstəliyi hər kəsdən gizlədildiyi üçün onun vəfatı da gözlənilməz olmuş, bir çox həmkarları və müasirləri bu hadisədən təəssüfləndiklərini bildirmişlər. [[Ralf Fayns]] ''“onun getdiyinə inana bilmirəm”'', [[Ceyson Ayzek]] isə ''“dəhşətli xəbərdir”'' deyə qeyd etmişlər.<ref name=guardian-death/> [[Harri Potter (romanlar seriyası)|Harri Potter romanlar seriyasının]] müəllifi olan yazıçı [[Coan Roulinq]] Rikmanın ''“möhtəşəm aktyor və gözəl insan”'' olduğunu demişdir. [[Emma Uotson]] yazır: ''“Bu cür xüsusi insan və aktyorla bir yerdə işlədiyimə görə çox xoşbəxtəm. Mən həqiqətən də bizim söhbətlərimiz üçün darıxacam.”'' [[Deniel Redkliff]] isə qeyd edir ki, ''“Mən əmin idim, o, London və Nyu-York səhnələrində elədiyim hər şeyi izləyir. O, bunu eləməli deyildi.”''<ref name=CBS>{{cite news|last=Park|first=Andrea|url=http://www.cbsnews.com/news/stars-mourn-alan-rickman-on-social-media/|title=Stars mourn Alan Rickman on social media|work=[[CBS News]]|date=14 January 2016|accessdate=1 fevral 2015}}</ref> [[Evanna Linç]] deyir ki, ''“Rikmanın canladırdığı [[Severus Sneyp|Sneyp]] obrazı ilə qarşılaşmaq çox qorxulu idi, lakin Sneyp olmadığı vaxt o, çox xeyirxah və səxavətli idi.”''<ref>{{cite tweet|author=Lynch, Evanna|user=Evy_Lynch|number=687688221493362688|date=14 January 2016|title=I'll also never forget how scary it was to accidentally bump into him as Snape{{nbsp}}...|accessdate=1 fevral 2016}}{{abzas|3}}{{cite tweet|author=Lynch, Evanna|user=Evy_Lynch|number=687687504447709184|date=14 January 2016|title=Am not prepared for a world without Alan Rickman{{nbsp}}...|accessdate=14 January 2016}}</ref><!-- Linçin təsdiqlənmiş hesabı; mübahisə mövzusu ola bilməz. --> [[Rupert Qrint]] deyir ki, ''“hətta getmiş olsa belə, mən həmişə onun səsini eşidəcəyəm.”''<ref name=guardian-death>{{cite news|last1=Shoard|first1=Catherine|last2=Spencer|first2=Liese|last3=Wiegand|first3=Chris|last4=Groves|first4=Nancy|last5=Beaumont-Thomas|first5=Ben|url=http://www.theguardian.com/film/2016/jan/14/alan-rickman-death-movies-actor-harry-potter-snape|title='We are all so devastated': acting world pays tribute to Alan Rickman|work=[[The Guardian]]|location=[[London]]|date=14 January 2016|accessdate=1 fevral 2016}}</ref> London Film Tənqidçiləri Dairəsi Mükafatının təqdimetmə mərasimində göz yaşları içində nitq söyləyən [[Keyt Uinslet]] Rikmanı isti və səxavətli sözlərlə yad etmişdir.<ref>{{cite news|last=Shahrestani|first=Vin|url=http://www.telegraph.co.uk/news/celebritynews/12105861/Kate-Winslet-tearfully-remembers-Alan-Rickman-at-awards.html|title=Kate Winslet tearfully remembers Alan Rickman at awards|work=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]|date=18 January 2016|accessdate=1 fevral 2016|archive-date=4 July 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170704201428/http://www.telegraph.co.uk/news/celebritynews/12105861/Kate-Winslet-tearfully-remembers-Alan-Rickman-at-awards.html|url-status=dead}}</ref> [[Helen Mirren]] deyir ki, ''“onun səsi bal və ya stiletto ülgüc təklif edə bilərdi”''.<ref name=guardian-death/> [[Emma Tompson]] bildirir ki, ''“Barışmazlıq, bir çox şeyi, o cümlədən məni aydın gördüyü... təsvir edilməz və sinik ağlı onu böyük aktyor etmişdi ... Mən ondan çox şey öyrənmişdim.”''<ref name=CBS/> ''“The Hollywood Reporter”-''ə verdiyi müsahibədə [[Kolin Fört]] qeyd etmişdi ki, ''“bir aktyor kimi Rikman müəllim idi”''.<ref>{{cite web|last=Westbrook|first=Caroline|url=http://metro.co.uk/2016/01/20/colin-firth-pays-touching-tribute-to-alan-rickman-saying-he-was-in-awe-of-the-actor-5634428/|title=Colin Firth pays touching tribute to Alan Rickman, saying he was ‘in awe’ of the actor|website=[[Metro.co.uk]]|date=20 January 2016|accessdate=1 fevral 2016}}</ref> ''“[[Məğlubedilməzlər (film, 1983)|Məğlubedilməz]]”'' filminin rejissoru [[Con MakTirnan]] qeyd edir ki, Rikman ''“ekranda daha çox məşhur olduğu mənfi obrazların antitezisi olmuşdur.”''<ref>{{cite news|last=McTiernan|first=John|url=http://www.hollywoodreporter.com/news/die-hard-director-john-mctiernan-857256|title=''Die Hard'' Director John McTiernan on Alan Rickman: 'He Had a Gift for Playing Terrifying People'|work=[[The Hollywood Reporter]]|date=19 January 2016|accessdate= 1 fevral 2016}}</ref> [[Ser]] [[Yan MakKellen]] yazır: ''“[Rikmanın] sevincli olduğu qədər gözəl olan kədərli üzünün arxasında axtarıcı və nail, super-qəhrəman, təvazökar, lakin ölümcül effektiv olan super-aktiv ruh yaşayırdı.”'' <ref name=CBS/> == Fəaliyyəti == === Teatr === [[Fayl:Alan Rickman after Seminar (1).jpg|180px|thumbnail|left|Alan Rikman Brodveyin Con Qolden Teatrı, [[11 noyabr]] 2011]] RADA-da təhsilini başa vurduqdan sonra, Britaniya repertuarı üzərində aktiv çalışan Rikman, eksperimental teatr truppası ilə birlikdə [[Anton Çexov|Çexovun]] ''“[[Qağayılar (pyes)|Qağayılar]]”'' və [[Snu Uilson]]un ''“Şən dul”'' pyeslərinin [[Royal-Kort Teatrı]]nda səhnələşdirilməsində iştirak etmiş, üç dəfə [[Edinburq Beynəlxalq Festivalı]]nda iştirak etmişdir. [[1978]]-ci ildə Kort Dram Qrupu ilə ''“[[Romeo və Cülyetta]]”'' və ''"Körpüdən görünüş”'' pyesləri də daxil olmaqla bir neçə əsərin səhnələşdirilməsində iştirak etmişdir. [[Kral Şekspir Kompaniyası]]nda (RSC) işlədiyi müddətdə o, ''“[[Sizə necə xoşdursa]]”'' tamaşasında iştirak etmişdir. Həmin dövrdə [[BBC]]-nin istehsalı ilə [[Entoni Trollop]]un ilk iki [[Barçester romanları]]nın ekranlaşdırılmasında iştirak etmişdir. Bunlar ''“Barçester xronikaları”'' (1982) və ''“Möhtərəm Obadiya Slop”'' əsərləridir.<ref name=Guardian14Jan2016/><ref name=RTE14Jan2016>{{cite web|title= British actor Alan Rickman dies aged 69| url= http://www.rte.ie/ten/news/2016/0114/760145-british-actor-alan-rickman-has-dies-aged-69|author=Staff|date=14 January 2016|website= RTÉ.ie|accessdate=2 fevral 2016}}</ref> [[1985]]-ci ildə Rikman Kral Şekspir Kompaniyasında [[Hovard Devis]]in rejissorluğu ilə hazırlanmış [[Kristofer Hempton]]un ''“Təhlükəli əlaqələr”'' ({{Dil-fr|Les Liaisons Dangereuses}}) adaptasiyasında əsas kişi rolu olan Vikomt de Valmont obrazını canlandırmışdır.<ref>{{cite news|url=http://theater.nytimes.com/mem/theater/treview.html?res=9B0DE7DE1130F932A35756C0A961948260|title=Stage: Carnal abandon in ''Les Liaisons Dangereuses''|work=[[The New York Times]]|last=Rich|first=Frank|date=1 May 1987|accessdate=2 fevral 2016}}</ref> Kral Şekspir Kompaniyası istesalının [[1987]]-ci ildə [[Brodvey]]ə köçürülməsindən sonra, Rikman bu roluna görə [[Toni mükafatı]]na və [[Drama Desk mükafatı]]na namizəd göstərilmişdir.<ref>{{cite web|last=Brooks|first=Katherine|url=http://www.huffingtonpost.com/entry/alan-rickman-theater-actor_5697dc10e4b0778f46f872fa|title=Alan Rickman Was A Great Film Actor, But He Was A Master Of Theater First|work=[[The Huffington Post]]|date=14 January 2016|accessdate=2 fevral 2016}}</ref> Alan Rikman Noel Kauardın romantik-komediya tamaşası olan ''“Şəxsi həyatlar”'' pyesinin səhnələşdirilməsində rol almışdır. [[2002]]-ci ildə Londonun [[Alberi Teatrı]]nda tamaşanın göstərişi uğurla başa çatdıqdan sonra, o, Brodveyə transfer olunmuşdur. [[Toni mükafatı]]na layiq görülmüş bu səhnələşdirmədə Rikman “Təhlükəli oyunlar” tamaşasında bir yerdə çalışdıqları rejissor Hovard Devis və aktyor Lindsi Dunkanla yenidən bir araya gəlmişdir. Onun növbəti səhnə performansı ''“Antoni və Kleopatra”'' tamaşasında Antoni obrazı olmuşdur. [[Kral Milli Teatrı]]nın Londonun [[Oliver Teatrı]]nda səhnələşdirdiyi bu tamaşa [[20 oktyabr]]-[[3 dekabr]] [[1998]]-ci ildə göstərilmişdir. [[Viktoriya Vud]]un [[BBC]]-də yayımlanmış ''“Viktoriya Vud bütün haşiyələrlə birlikdə”'' adlı xüsusi Milad buraxılışında rola alan Rikman Hanisakl Uilksin obrazı ilə əlaqəsini qırmalı olmuş Vaterlo döyüşünün yaşlı polkovnikini canlandırmışdır.<ref name="imdb"/> [[Fayl:Alan Rickman BAM 2011-01-11 n1.jpg|250px|thumbnail|right|Rikman, "Con Qabriel Brukman" tamaşasının premyerasından sonra Bruklin Musiqi Akademiyası qarşısında, [[11 yanvar]] 2011]] [[1995]]-ci ildə Rikman Londonun [[Almeida Teatrı]]nda ''“Qış qonağı”'' pyesinin səhnələşdirilməsində rejissor kimi iştirak etmiş, həmin tamaşa əsasında Rikmanın rejissorluğu ilə çəkilmiş, baş rollarını Emma Tompson və onun həyatda da anası olan Fillida Lavın canlandırdığı film isə 1997-ci ildə çıxarılmışdır.<ref>{{cite news|title=Film: Em and Phyllida keep it in the family|url=http://www.independent.co.uk/life-style/film-em-and-phyllida-keep-it-in-the-family-1137560.html|publisher=The Independent|date=15 January 2015|access-date=2 February 2016|archive-date=5 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305093320/http://www.independent.co.uk/life-style/film-em-and-phyllida-keep-it-in-the-family-1137560.html|url-status=dead}}</ref> Rikmanın Ketrin Vaynerlə birgə baş rolları bölüşdüyü ''“Mənim adın Raşel Korridir”'' tamaşasının açılışı [[2005]]-ci ilin aprelində Royal-Kort Teatrında baş tutmuşdur. Həm də tamaşanın rejissoru olan Rikman Ən Yaxşı Rejissor nominasiyasında Teatra Gələnlərin Seçimi Mükafatına layiq görülmüşdür. Korri ailəsi ilə dostlaşmış Rikman onların etibarını qazanmış və tamaşa 2005-ci ildə Londonda çox yaxşı qəbul edilmişdir. Lakin, növbəti il, tamaşanın Nyu-York premyerası onda “Anti-İsrail agit-prop” görənlərin boykot ehtimalı nəzərə alınaraq təxirə salınmışdır. Rikman bildirmişdi ki, ''“senzura qorxudan doğur”''. Toni Kuşner, Harold Paynter, Vanessa Redqreyv və başqaları tamaşanın təxirə salınmasına etiraz etmişdilər. Növbəti ilə tamaşa başqa bir teatrda səhnələşdirilmiş və bu günə kimi dünyanın müxtəlif teatrlarında səhnələşdirilməkdədir.<ref name=WPost>{{cite news|title=Alan Rickman, actor who brought dynamic menace to ''Die Hard'' and ''Harry Potter'', dies at 69|url=https://www.washingtonpost.com/entertainment/alan-rickman-actor-who-brought-dynamic-menace-to-die-hard-and-harry-potter-dies-at-69/2016/01/14/f94d1c8e-bac1-11e5-99f3-184bc379b12d_story.html|newspaper=[[The Washington Post]]|date=14 January 2016|accessdate=14 January 2016|issn=0190-8286|language=en-US|first=Adam|last=Bernstein}}</ref> 2009-cu ildə Rikman [[Dublin Universitet Kolleci]]nin Ədəbiyyat və Tarix Cəmiyyətinin Ceyms Coy Mükafatına layiq görülmüşdür.<ref name=RTE14Jan2016/> 2010-cu ilin oktyabr-noyabr aylarında Rikman Dublinin Abbey Teatrında Lindsi Dunkan və Diona Şou ilə birlikdə [[Henrik İbsen]]in ''“Con Qabriel Brukman”'' tamaşasında Con obrazını canlandırmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.abbeytheatre.ie/whats_on/event/1299|title=Abbey Theatre – Amharclann na Mainistreach|publisher=Abbeytheatre.ie|accessdate=2 fevral 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110716112232/http://www.abbeytheatre.ie/whats_on/event/1299|archivedate=16 July 2011|deadurl=dead}}</ref> "Irish Independent” qəzeti Rikmanın performansını “''nəfəskəsən''” adlandırmışdı.<ref>{{cite news|author=Staff|url=http://www.independent.ie/entertainment/stars-set-stage-alight-in-ibsens-dark-tale-2383120.html|title=Stars set stage alight in Ibsen's dark tale|work=The Irish Independent|accessdate=2 fevral 2016|date=17 October 2010}}</ref> [[21 noyabr]] 2011-ci ildə Brodveyin [[Con Qolden Teatrı]]nda Tereza Rebekin eyniadlı pyesi əsasında Alan Rikmanın əsas rolu canlandırdığı “''Seminar''” tamaşası təqdim edilmişdir.<ref>{{cite news|url=http://theater.nytimes.com/2011/11/21/theater/reviews/seminar-by-theresa-rebeck-with-alan-rickman-review.html|title=Shredding Egos, One Semicolon at a Time — 'Seminar' by Theresa Rebeck, a review|first=Ben|last=Brantley|work=The New York Times|date=20 November 2011|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> Tamaşanı [[1 aprel]]də tərk etmiş Rikman Sevilən Aktyor nominasiyasında “Broadway.com”-un İzləyicilərin Seçimi Mükafatına layiq görülmüş<ref>{{cite news|url=http://www.broadway.com/buzz/161907/alan-rickmans-broadwaycom-audience-choice-award-win-brings-back-memories-of-a-very-good-time-in-seminar|title=Alan Rickman's Broadway.com Audience Choice Award Win Brings Back Memories of a 'Very Good Time' in Seminar|first=Ben|last=Brantley|work=Broadway.com|date=15 May 2012|accessdate=4 fevral 2016}}</ref>, həmçinin, Dram Liqası Mükafatına namizəd göstərilmişdir.<ref>{{cite news|url=http://broadwayworld.com/article/2012-Drama-League-Nominations-Announced-20120424|title=2012 Drama League Award Nominations Announced!|first=Ben|last=Brantley|work=Broadwayworld.com|date=24 April 2012|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> === Kino === [[Fayl:Alan Rickman 2011.jpg|180px|thumbnail|left|Rikman ''"[[Harri Potter və Ölüm Hədiyyələri. II hissə (film, 2011)|Harri Potter və Ölüm Hədiyyələri. II hissə]]"'' filminin [[Nyu-York]] premyerasında, iyul, 2011]] Rikmanın fəaliyyəti çoxşaxəli olmuşdur. O, “''Eşq və Yaşam''” (1995) filmində Kolonel Brendon, ''"Həqiqətən, dəlicəsinə, dərindən"'' (1991) filmində Ceymi kimi romantik qəhrəman rollarını, ''"Məğlubedilməz"'' (1988) filmində alman terrorist Hans Qruber obrazını, ''"Robin Hud: Oğrular Şahzadəsi"'' (1991) filmində Nottingem Şerifi kimi müxtəlif böyük büdcəli [[Hollivud]] filmlərində mənfi qəhrəmanları canlandırmış, [[1996]]-cı ildə çəkilmiş ''“Rasputin”'' filmində canlandırdığı Rasputin obrazına görə [[Qızıl Qlobus mükafatı|Qızıl Qlobus]] və [[Emmi mükafatı|Emmi]] mükafatlarını qazanmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.emmys.com/celebrities/alan-rickman|title=Alan Rickman|work=Television Academy}}</ref> Rikmanın ''“[[Məğlubedilməz (film, 1988)|Məğlubedilməz]]”'' filmində canlandırdığı Hans Qruber obrazı “AFİ-nin 100 il...100 Qəhrəman və Xəbis” siyahısında film tarixinin 46-cı ən yaxşı xəbisi kimi qeyd edilmiş, lakin, o, bir daha bu cür rol oynamayacağını bəyan edərək ''“Məğlubedilməz”'' kimi filmlərdə çəkilmək istəmədiyini açıqlamışdır.<ref>{{cite web|url=http://guru.bafta.org/alan-rickman-a-life-in-pictures-highlights|title=Alan Rickman: A Life in Pictures Highlights|website=BAFTA Guru|accessdate=2 fevral 2016}}</ref> ''“Robin Hud: Oğrular şahzadəsi”'' filmində canlandırdığı Nottingem Şerifi obrazı isə onun filmlərdə mənfi qəhrəman canlandıran ən yaxşı aktyorlardan biri olduğunu sübut etmişdir.<ref>[http://edition.cnn.com/2007/SHOWBIZ/Movies/10/25/top10.britishvillains/ The Screening Room's Top 10 British Villains], CNN.com; İstifadə tarixi:2 fevral 2016.</ref><ref>[http://www.ew.com/ew/article/0,,315063,00.html Pop Culture News TOUGH ACTOR TO FOLLOW] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080709005846/http://www.ew.com/ew/article/0,,315063,00.html |date=2008-07-09 }}, ew.com; İstifadə tarixi:2 fevral 2016</ref> Rikman həmişə qəddar adamlar olmaqdan çəkinilməli olunduğunu desə də, yaratdığı ''“sevilməyən obrazlar”''la yadda qalmışdır.<ref name=ObitSMH>{{cite news|title=Alan Rickman, Obituary|url=http://www.smh.com.au/entertainment/movies/alan-rickman-obituary-from-a-council-estate-childhood-to-hollywood-fame-20160115-gm6bea.html|accessdate=2 fevral 2016|work=The Sydney Morning Herald|date=16 January 2016}}</ref> Onun [[Harri Potter (filmlər seriyası)|Harri Potter filmlər seriyasında]] ([[2001]]-[[2011]]) yaratdığı qaranlıq [[Severus Sneyp]] obrazının motivasiyası erkən filmlərdə bəlli deyildi.<ref>{{cite web|last=Berman|first=Craig|url=http://www.today.com/id/19718440/ns/today-today_books/t/potters-foe-severus-snape-good-or-evil/#.VphYl_HJA4o|title=Is Potter's foe, Severus Snape, good or evil?|work=[[Today (U.S. TV program)|TODAY]]|date=16 July 2007|accessdate=2 fevral 2016}}</ref> Yaradıcılığı boyunca Rikman ''“Qalaktika axtarışında”'' (1999) filmində Ser Aleksandr Deyn/Dr. Lazarus, ''“Doqma”'' (1999) filmində Tanrının səsi olan mələk [[Metatron]], [[Milad]] mövzulu Britaniya komediya filmi olan ''“Həqiqətən sevgi”'' filmində (2003) Emma Tomsonun axmaq əri Harri, ''“Avtostopla qalaktikada”'' filmində (2005) Paronoik android Mervin, ''“Nobelin oğlu”'' filmində (2007) [[Nobel mükafatı]] qazanmış eqoist ata kimi komedik obrazlar da yaratmışdır.<ref name="imdb">{{IMDb name|id=0000614}}</ref> [[Fayl:Severus Snape.jpg|200px|thumbnail|right|Rikman [[Severus Sneyp]] rolunda]] [[HBO]]-nun ''“Tanrının yaratdığı”'' (2004) filmində canlandırdığı Dr. Alfred Blalok obrazına görə Rikman [[Emmi mükafatı]]na namizəd göstərilmişdir. Rikman, Siqurni Uiver və Kerri-Enn Mossla birlikdə Berlin Beynəlxalq Film Festivalında debüt etmiş ''“Qar Piroqu”'' (2006) filmi və Tom Tikverin rejissorluğu ilə çəkilmiş ''“Parfümer”'' filmi kimi müstəqil filmlərdə də rol almışdır. Rikman, Harri Potter filmlərində də rol almış [[Helena Bonem Karter]] və [[Timoti Spal]]la birlikdə [[Tim Börton]]un tənqidçilər tərəfindən çox yaxşı qarşılanmış ''“[[Svini Tod: Flit küçəsinin şeytan bərbəri (film, 2007)|Svini Todd:Flit-stritdən olan şeytan bərbər]]”'' filmində qəddar Hakim Turpin obrazını canlandırmışdır. Bundan sonra isə Börtonun ''“Alisiya möcüzələr ölkəsində”'' filmində [[Soxulcan Absolem]] obrazını səsləndirmişdir.<ref name="imdb"/><ref name=GuardianObit>{{cite news|last=Coveney|first=Michael|title=Alan Rickman obituary|url=http://www.theguardian.com/film/2016/jan/14/alan-rickman-obituary|date=14 January 2016|newspaper=[[The Guardian]]|location=London, UK|accessdate=2 fevral 2016}}</ref> [[2011]]-ci ildə Rikman Harri Potter filmlər seriyasından olan ''“Harri Potter və Ölüm Hədiyyələri. II hissə”'' filmində yenidən Severus Sneyp rolunu canlandırmışdır. Bu seriyadan olan bütün filmlərdə onun yaratdığı obraz tənqidçilər tərəfindən müsbət qəbul edilmişdir.<ref>{{cite news|last=Singh|first=Anita|url=http://www.telegraph.co.uk/culture/harry-potter/8622336/Daniel-Radcliffe-Alan-Rickman-deserves-Oscar-nomination-for-Severus-Snape.html|title=Daniel Radcliffe: Alan Rickman deserves Oscar nomination for Severus Snape|work=[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]|date=7 July 2011|accessdate=4 fevral 2016|location=[[London]]}}</ref> “Los Angeles Times”dan Kennet Turan qeyd edir ki, ''“həmişəki kimi Rikman ən uzunmüddətli təəssüratı yaradır”.''<ref name=DH2-LATimes>{{cite news|url=http://www.latimes.com/entertainment/news/la-et-harry-potter-20110714,0,4612921.story|title=Movie review: 'Harry Potter and the Deathly Hallows — Part 2'|last=Turan|first=Kenneth|authorlink=Kenneth Turan|date=13 July 2011|work=[[Los Angeles Times]]|publisher=Tribune Company|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> ''“Rolling Stone”'' jurnalından Piter Travers isə Rikmanı ''“sərt simanın arxasında qayğıkeş ürəyi gizlədən...Sneypin maskasını yaxşı daşımış”'' aktyor adlandırır.<ref name=DH2-RS>{{cite news|url=http://www.rollingstone.com/movies/reviews/harry-potter-and-the-deathly-hallows-part-2-20110713|title=Harry Potter and the Deathly Hallows, Part 2|last=Travers|first=Peter|authorlink=Peter Travers|date=13 July 2011|work=[[Rolling Stone]]|publisher=[[Jann Wenner|Wenner Media]]|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> Mətbuatda Rikmanın Sneyp rolunu canlandırmasının [[Ən yaxşı ikinci plan kişi roluna görə "Oskar" mükafatı|Ən Yaxşı İkinci dərəcəli rola görə Oskar mükafatına]] layiq olması qeyd edilmişdir.<ref name=Oscar>{{cite news|url=http://moviesblog.mtv.com/2011/11/09/harry-potter-and-the-deathly-hallows-for-your-consideration-oscars-ad-launched/|title='Harry Potter And The Deathly Hallows' For Your Consideration Oscars Ad Launched|last=Schwartz|first=Terri|date=9 November 2011|work=[[MTV]]|accessdate=4 fevral 2016}}{{Abzas|3}}{{cite news|url=http://newyork.ibtimes.com/articles/180872/20110715/harry-potter-and-the-deathly-hallows-part-2-alan-rickman-oscar-nomination.htm|title=Harry Potter: Alan Rickman Destined for Oscar Nomination?|last=|first=|date=15 July 2011|work=[[International Business Times]]|publisher=The International Business Times Inc.|accessdate=4 fevral 2016|archive-date=19 September 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110919051840/http://newyork.ibtimes.com/articles/180872/20110715/harry-potter-and-the-deathly-hallows-part-2-alan-rickman-oscar-nomination.htm|url-status=dead}}{{Abzas|3}}{{cite news|url=http://www.hitfix.com/blogs/awards-campaign/posts/alan-rickman-may-be-harry-potters-best-shot-at-oscar|title=Alan Rickman may be 'Harry Potter's' best shot at Oscar|last=Ellwood|first=Gregory|date=17 July 2011|work=[[HitFix]]|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> Bu roluna görə ən yaxşı ikinci dərəcəli rol aktyoru kimi o, 2011 Qadın Film Jurnalistləri Assosasiyasının mükafatına, 2011 [[Saturn mükafatı]]na, 2011 Skrim mükafatına, 2011 Sent Luis Geytvey Film Tənqidçiləri Assosasiyasının mükafatına namizəd göstərilmişdir.<ref name=AWFJA>{{cite web|url=http://moviecitynews.com/2011/12/nominees-for-alliance-of-women-film-journalists-2011-awfj-eda-awards|title=Alliance of Women Film Journalists Awards 2011|publisher=Movie City News|accessdate=4 fevral 2016|archive-date=2018-02-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20180210002212/http://moviecitynews.com/2011/12/nominees-for-alliance-of-women-film-journalists-2011-awfj-eda-awards/|url-status=dead}}</ref> 2012-ci ildə Rikman [[Kolin Fört]] və [[Kameron Diaz]]la birlikdə Maykl Hoffmanın “''Qambit''” filminə çəkilmişdir. Film 1966-cı ilə aid [[Qambit (film, 1966)|eyni adlı film]]in remeyki idi.<ref>{{cite news|url=http://www.nytimes.com/2014/04/28/movies/gambit-stars-colin-firth-and-cameron-diaz.html|title=A Caper by the Coens, With a Fake Monet|work=The New York Times|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> 2013-cü ildə Harri Potter filmlərində bir yerdə işlədikləri [[Rupert Qrint]]lə birlikdə Rikman, “CBGB” filmində İst-Vilic pank-rok qrupu CBGB-nin banisi Hilli Kristalı canlandırmışdır.<ref>{{cite news|url=http://artsbeat.blogs.nytimes.com/2012/05/16/alan-rickman-to-play-cbgb-founder-in-biopic|editor=The New York Times|title=Alan Rickman to Play CBGB Founder in Biopic|date=12 September 2012|first=Borys|last=Kit}}</ref> ==== Filmoqrafiyası ==== {| class="collapsible collapsed" style="width:75%; border:1px solid #cedff2; background:#F5FAFF" |- ! style="text-align:left;"| Filmlərin xronoloji ardıcıllıqla siyahısı |- | {| class="wikitable sortable" |- ! İl ! Ad ! Rol ! class="unsortable" | Qeydlər |- |1978 |''[[BBC Televiziyası Şekspir#Romeo və Cülyetta|Romeo və Cülyetta]]'' |[[Tibalt]] |[[BBC Televiziyası Şekspir]] |- | 1980 |''Tereza Raken'' |Vidal |BBC serial |- | 1980 |''[[Şelli (teleserial, 1979-1984)|Şelli]]'' |Klayv |Seriya No. 1.7 |- |1982 |''Çökmüş'' |Saymon |BBC TV film |- |1982 |''Smaylinin adamları'' |Mr Braunlou |Seriya No. 1.2 |- |1982 |''Barçester xronikaları'' |Revd Obadiyaa Slop |BBC serialı |- | 1985 |''Yay mövsümü'' |Krup |BBC serialı |- | 1985 |''Qızlar zirvədə'' |Dimitri / RADA-nın səsi |CIT TV serialı |- |1988 |''[[Məğlubedilməz (film, 1988)|Məğlubedilməz]]'' |Hans Qruber | |- | 1989 |''İnqlab şahidi'' |Jak Rua |BBC TV qısa |- | 1989 |''[[Yanvar adamı (film, 1989)|Yanvar adamı]]'' |Rəssam Ed | |- | 1989 |''Ssenari'' |İsrael Yets |BBC TV serialı |- |1990 |''[[Kuiqli Avstraliyada (film, 1990)|Kuiqli Avstraliyada]]'' |Elliot Marston | |- | 1991 |''[[Həqiqətən, dəlicəsinə, dərindən (film, 1991)|Həqiqətən, dəlicəsinə, dərindən]]'' |Ceymi | |- | 1991 |''[[Robin Hud:Oğrular şahzadəsi (film, 1991)|Robin Hud:Oğrular şahzadəsi]]'' |[[Nottingem Şerifi]] | |- | 1991 |''[[Gözlərimi yum (film, 1991)|Gözlərimi yum]]'' |Sinkleir Brayant | |- | 1991 |''[[Qapalı ölkə (film, 1991)|Qapalı ölkə]]'' |İnterroqator | |- |1992 |''[[Bob Roberts (film, 1992)|Bob Roberts]]'' |Lukas Hart III | |- |1993 |''[[Düşən mələklər (teleserial, 1993-1995)|Düşən mələklər]]'' |Dvayt Billinqs |teleserial |- |1994 |''[[Mesmer (film, 1994)|Mesmer]]'' |[[Frans Mesmer]] | |- | 1995 |''[[Dəhşətli böyük macəra (film, 1995)|Dəhşətli böyük macəra]]'' |P.L. O'Hara | |- | 1995 |''[[Eşq və Yaşam (film, 1995)|Eşq və Yaşam]]'' |[[Colonel Brendon]] | |- | 1996 |''[[Rasputin (film, 1996)|Rasputin]]'' |[[Qriqori Rasputin]] | |- | 1996 |''[[Maykl Kollins (film, 1996)|Maykl Kollins]]'' |[[İmon de Valera]] | |- | 1996 |''İrlandiyanın ruhlar qəsri'' |Tid |Sənədli film |- |1997 |''[[Qış qonağı (film, 1997)|Qış qonağı]]'' |Küçədə dayanmış kişi (titrlərdə göstərilmir) |Həm də filmin rejissoru və ssenari həmmüəllifidir. |- | 1998 |''[[İudanın öpüşü (film, 1998)|İudanın öpüşü]]'' |Detektiv Devid Fraydmen | |- | 1998 |''[[Qaranlıq liman (film, 1998)|Qaranlıq liman]]'' |Devid Veynberq | |- | 1999 |''[[Doqma (film, 1999)|Doqma]]'' |[[Metatron]] | |- | 1999 |''[[Qalaktika axtarışında (film, 1999)|Qalaktika axtarışında]]'' |Aleksandr Deyn/Dr Lazarus | |- |2000 |''[[Kömək edin! Mən balığam (cizgi filmi, 1999)|Kömək edin! Mən balığam]]'' |Co (səs) | |- | 2001 |''[[Bekket filmdə#Tamaşa|Tamaşa]]'' |Men | |- | 2001 |''Qurutma'' |Fil Allen | |- | 2001 |''Mammotların torpağı'' |Ovçu Kro Maqnon |Sənədli film |- | 2001 |''[[Con Gissinq üçün axtarış (film, 2001)|Con Gissinq üçün axtarış]]'' |John Gissing | |- | 2001 |''[[Harri Potter və Fəlsəfə Daşı (film, 2001)|Harri Potter və Fəlsəfə Daşı]]'' |[[Severus Sneyp]] |Həm də ''Harri Potter və Sehrbaz Daşı'' adıyla çıxarılıb |- | 2002 |''[[Harri Potter və Sirlər Otağı (film, 2002)|Harri Potter və Sirlər Otağı]]'' |Severus Sneyp | |- | 2002 |''[[Dağ kralı (cizgi serialı, 1997-2010)|Dağ kralı]]'' |Kral Filip (səs) |Seriya: "Sadəcə qadın kimi" |- |2003 |''[[Gerçək sevgi (film, 2003)|Gerçək sevgi]]'' |Harri | |- | 2004 |''[[Tanrının yaratdığı (film, 2004)|Tanrının yaratdığı]]'' |Dr Alfred Blalok | |- | 2004 |''Harri Potter və Azkaban Məhbusu (film, 2004)'' |Severus Sneyp | |- |2005 |''Harri Potter və Alov Kuboku (film, 2005)'' |Severus Sneyp | |- |2005 |''[[Avtostopla qalaktikada (film, 2005)|Avtostopla qalaktikada]]'' | Paranoyik android Marvin (səs) | |- | 2006 |''[[Parfümer (film, 2006)|Parfümer]]'' |Antuan Rişis | |- | 2006 |''[[Qar piroqu (film, 2006)|Qar piroqu]]'' |Aleks Hyugs | |- | 2007 |''[[Nobelin oğlu (film, 2007)|Nobelin oğlu]]'' |Eli Mayklson | |- | 2007 |''[[Harri Potter və Simurq Ordeni (film, 2007)|Harri Potter və Simurq Ordeni]]'' |Severus Snape | |- | 2007 |''[[Suini Todd:Flit-stritdən olan şeytan bərbər (film, 2007)|Suini Todd:Flit-stritdən olan şeytan bərbər]]'' |[[Hakim Turpin]] | |- |2008 |''[[Butulka şoku (film, 2008)|Butulka şoku]]'' |[[Steven Spurrier (şərab)|Steven Spurrier]] | |- |2009 |''[[Harri Potter və Mələz Şahzadə (film, 2009)|Harri Potter və Mələz Şahzadə]]'' |Severus Sneyp | |- | 2010 |''[[Alisa möcüzələr ölkəsində (film, 2010)|Alisa möcüzələr ölkəsində]]'' | [[Soxulcan (Alisa Möcüzələr ölkəsində)|Soxulcan]] (səs) | |- | 2010 |''[[Harri Potter və Ölüm Hədiyyələri. I hissə (film, 2010)|Harri Potter və Ölüm Hədiyyələri. I hissə]]'' |Severus Sneyp | |- | 2010 |''[[Vəhşi arzu (film, 2010)|Vəhşi arzu]]'' |[[Noel Odell]] (səs) | National Geographic sənədli filmi |- | 2010 |''Nahar nəğməsi'' | O |BBC Drama Production<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/pressoffice/pressreleases/stories/2010/09_september/16/song_of_lunch3.shtml |title=The Song Of Lunch – Alan Rickman |publisher=BBC |date=16 September 2010 |accessdate27 yanvar 2016}}</ref> |- | 2011 |''[[Harri Potter və Ölüm Hədiyyələri. II hissə (film, 2011)|Harri Potter və Ölüm Hədiyyələri. II hissə]]'' |Severus Sneyp | |- |2011 |''Köpükdə oğlan'' |Hekayəçi |Qısa animasiya filmi |- |2011 |''Axıra qayıtma'' |General Elien |Seriya: "Elienlər" |- |2012 |''[[Qambit (film, 2012)|Qambit]]'' |Lord Şahbəndər | |- |2013 |''[[Eşikağası (film, 2013)|Eşikağası]]'' |[[Ronald Reyqan]] | |- | 2013 |''[[Vədə (film, 2013)|Vədə]]'' |Karl Hoffmeyster | |- | 2013 |''[[CBGB (film, 2013)|CBGB]]'' |[[Hilli Kristal]] | |- |2013 |''Toz'' |Todd | |- |2015 |''[[Kiçik xaos (film, 2015)|Kiçik xaos]]'' |[[XIV Lüdovik]] |Həmçinin rejissor və ssenari həmmüəllifidir. |- |2015 |''[[Səmadakı göz (film, 2015)|Səmadakı göz]]'' |Frank Benson |Kinoteatr çıxışı: 8 aprel 2016<ref name=2films>{{cite news|last=Loughrey|first=Clarisse|url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/news/alan-rickman-dead-his-two-films-yet-to-be-released-a6812046.html|title=Alan Rickman movies: Late actor has two more films out this year|work=[[The Independent]]|date=14 January 2016|accessdate=27 aprel 2016}}</ref> |- |2016 |''[[Alisiya güzgüdə (film, 2016)|Alisiya güzgüdə]]'' |Soxulcan Absolem (səs) |Kinoteatr çıxışı: 27 may 2016<ref name=2films/> (ölümündən sonra) |} |} == Mükafat və nominasiyaları == {{main|Alan Rikmanın aldığı mükafat və nominasiyaların siyahısı}} == Mediada == [[Fayl:Kate Winslet, Alan Rickman 2014 TIFF.png|220px|thumbnail|left|Rikman və [[Keyt Uinslet]] 2014 Toronto Beynəlxalq Film Festivalında.]] [[1995]]-ci ildə “[[Empire (jurnal)|Empire]]” jurnalının “Film tarixinin 100 ən seksual ulduzu” siyahısında Rikman 34-cü yerdə qərarlaşdırılmışdır. [[1997]]-ci ilin oktyabrında həmin jurnalın “Bütün zamanların Top 100 film ulduzu” siyahısında isə Rikman 59-cu yerdə qərarlaşdırılmışdır. [[2009]]-[[2010]]-cu illərdə Rikman yenidən iki dəfə “Empire” jurnalının 100 Ən Seksual Ulduz siyahısına salınmış, hər dəfə seçilmiş 50 aktyor arasında 8-ci yerdə qərarlaşdırılmışdır. [[1993]]-cü ildə Rikman [[Kral Dram Sənəti Akademiyası]] (RADA) Şurasına seçilmişdir; o, RADA-nın sədr müavini, Bədii Məşvərət və Təhsil komitələrinin, həmçinin İnkişaf Kollegiyasının üzvü olmuşdur.<ref name=RADA14Jan2016>{{cite web|title=Alan Rickman, 1946–2016|url= https://www.rada.ac.uk/about/news-and-press/1819|author=Staff|date=14 January 2016|website=[[Royal Academy of Dramatic Art]]|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> “Empire” jurnalının keçirdiyi “50 yaşından yuxarı yaşayan Ən böyük film ulduzları” sorğusu nəticəsində Alan Rikman 19-cu yerə layiq görülmüşdür. Rikman iki dəfə Ən Yaxşı Aktyor (tamaşada) kimi [[Brodvey]]in [[Toni mükafatı]]na namizəd göstərilmişdir: [[1987]]-ci ildə ''“Təhlükəli əlaqələr”'' və [[2002]]-ci ildə Noel Kauardın ''“Şəxsi həyatlar”'' tamaşalarında canlandırdığı obrazlara görə. “[[The Guardian]]” qəzetinin heç vaxt [[Oskar mükafatı]]na namizəd olmamış ən yaxşı aktyorlar siyahısında Alan Rikman ''“fəxri qeyd”'' kimi xüsusi vurğulanmışdır.<ref>{{cite news|url=http://www.guardian.co.uk/film/filmblog/2009/feb/19/best-actors-never-nominated-for-oscars|title=Oscars: the best actors never to have been nominated|work=The Guardian|date=19 February 2009|location=London, UK|first=Leigh|last=Singer}}</ref> [[Linqvistika|Linqvist]] və səs mühəndisi olan iki müstəqil tədqiqatçı 50 səs nemunəsi əsasına Rikman və [[Ceremi Ayron]]un ''“mükəmməl kişi səsi”''nə malik olduqlarını açıqlamışlar.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/7426923.stm|title=Formula 'secret of perfect voice'|work=BBC News|date=30 May 2008|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> Adam Leonard tərəfindən bəstələnmiş "Not Alan Rickman" mahnısı da daxil olmaqla aktyor bir neçə musiqi əsərinin mövzusu olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://themessagetapes.wordpress.com/how-music-soundss/albums/leonardism-2007|title=Leonardism (2007)|publisher=Themessagetapes.com (Adam Leonard's website)|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> Mayk Oldfildin “Tubular Bells II” (1992) albomuna daxil olan “The Bell” musiqisində aktyor "Master of Ceremonies" hissəsini ifa etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://tubular.net/discography/TubularBellsII.shtml|title=''Tubular Bells II''|publisher=Tubular.net|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> Rikman “When Love Speaks” (2002) albomunda Şekspir sonetlərini səsləndirmiş aktyorlardan biri olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.talktalk.co.uk/entertainment/film/biography/artist/alan-rickman/biography/2?page=7|title=Biography of Alan Rickman|publisher=Dominic Wills/Talktalk.co.uk|accessdate=4 fevral 2016}}</ref> Alan Rikman Texas qrupunun 2000-ci ildə MTV telekanalında təqdim edilmiş “In Demand” musiqi videosunda yer almışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * {{IMDb name|0000614}} * {{IBDB name|57772}} * [http://www.emmys.com/celebrities/alan-rickman Alan Rikman] [[Emmi mükafatl|Emmi]]də {{İkinci dərəcəli aktyora görə BAFTA mükafatı}} {{Miniserialda əsas aktyora görə Emmi mükafatı}} {{Miniserialda əsas aktyor üçün Qızıl Qlobus mükafatı}} {{İlin ən yaxşı Britaniya aktyoru üçün London Film Tənqidçiləri Dairəsinin mükafatı}} {{Miniserialda ən yaxşı aktyor üçün Peyk mükafatı}} {{Mini serialda ən yaxşı aktyor üçün Ekran Aktyorları Gildiyasının mükafatı}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Xərçəngdən ölənlər]] [[Kateqoriya:BAFTA mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Qızıl Qlobus mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Britaniya aktyorları]] [[Kateqoriya:Emmi mükafatı laureatları]] jogs1rx6dsrdhhfuf8jh5e3zoxnbek7 Yaponiya İmperiya donanması 0 434544 6564254 6037606 2022-08-05T18:11:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |title = Yaponiya İmperiya donanması |orijinal = |şəkil = Naval Ensign of Japan.svg |şəklin ölçüsü = 240 |caption = |illər = 1867 – 1947 |ölkə = [[Yaponiya imperiyası]] |tabeçilik = Dəniz nazirliyi |daxildir = |növü = hərb |tərkibi = |vəzifəsi = |sayı = |struktur vahidi = |yerləşməsi = |ləqəbi = |şüarı = |rəngləri = |marşı = |tilsimi = |təchizatı = |müharibələr = |döyüşlər = |fərqlənmə nişanları = |indiki komandiri = |məşhur komandirləri = [[İto Sukeyoki]] <br /> [[Heyhatiro Toqo]]<br /> [[İsoroku Yamamoto]] … }} '''Yaponiya İmperiya donanması''' ({{dil-ja|大日本帝國海軍}}) — [[Yaponiya imperiyası]]nın hərbi-dəniz qüvvələri. Bu silahli birləşmələr [[1869]]-cu ildən [[1947]]-ci ilə qədər mövcud olmuşdur. Donanma rəsmən «Birləşmiş donanma» adını almışdır. [[1894]]-cü ildə «Daimi hazırlıq donanması» və «Qərb donanması» birləşirilərək «Birləşmiş donanma» adlandırılmışdır. == Tarixi == === Asiya ərazisində iştirakı === * [[Boşin müharibəsi]]: [[Hakodate körfəz döyüşü]] * [[Çin–yapon müharibəsi (1894–1895)]] * [[Bokusçular üsyanı]] === Rus-Yapon müharibəsi === * [[Heyharito Toqo]] * [[Kamikura Hikonoce]] Birləşmiş donanmada 6 müasir zirehli eskadra gəmisi və 8 zirehli kreyser, rus donanmasında isə 7 zirehli eskadra gəmisi və 4 zirehli kreyseri iştirak etmişdir * [[Çemulpo döyüşü]] — yanvar 1904. * Yaponiyaya məxsus «Hasuse» və «Yaşima» qəmirilərinin batırılması— may 1904. * [[Sarı dəniz döyüşü]] — iyul 1904 . * [[Tsusima döyüşü]] — may 1905 . Yapon donanması ilk dəfə aktiv şəkildə döyüşdə radioəlaqədən istifadə edir. === Birinci Dünya müharibəsi və sonrakı dövr === 1914 ildə ilk dəfə Sindaoda uğurlu avia zərbə həyata keçirilir<ref>[http://www.globalsecurity.org/military/world/japan/wakamiya-av.htm IJN Wakamiya Seaplane Carrier]{{ref-en}}</ref> 1922 — Yaponiya ilk dəfə Hose [[aviadaşıyıcı]]sını istifadəyə verir * [[Vaşinqton anlaşması (1922)]] — Yaponiyaya Böyük Britaniya və ABŞ donanmasının 60% qədər donanma saxlamaq hüququ əldə edirdi. * [[London dəniz anlaşması (1930)]] === İkinci dünya müharibəsi === * [[İsoroku Yamamoto]] * [[Tyoiti Naquma]] Müharibənin əvvəllərində Yaponiyanın 9 aviadaşıyısı olduğu halda ABŞ donanmasında isə cəmi 7 avia daşıyıcı vardı. Üstəlik onun dördü [[Atlantik okean]]da yerləşirdi<ref>[http://www.ibiblio.org/pha/pha/misc/forces.html Pearl Harbor Attack Hearings, Pt. 15, p. 1901-06]{{ref-en}}</ref>. Yaponiya hərbi sənaye baxımından amerikadan olduqca geri qalırdı<ref>[http://www.combinedfleet.com/economic.htm Yaponiya hansı səbəbdən müharidədə məğlub olmuşdur]{{ref-en}}</ref>. * [[İkinci dünya müharibəsində Sakit okean cəbhəsi]] ** [[Pörl Harbora hücum]] — dekabr 1941. ** [[Kuanton döyüşü]] — dekabr 1941. tarixdə ilk dəfə sualtı qayıqlar tərəfindən aviadaşıyıcının batırılması. ** HMS Hermes (95), Kornuoll və Dorsetşir kreyserlərinin batırılması — aprel 1942. ** [[Mərcan dənizi döyüşü]] — may 1942. ** [[Miduey döyüşü]] — iyun 1942. ** [[Savo adasında döyüş]] — avqust 1942. ** [[Santa-Krus adasındakı döyüş]] — oktyabr 1942. ** [[Quadakanal döyüşü]] — noyabr 1942. ** [[Komandor adaları döyüşü]] — mart 1943. ** [[Sent-Corc burnundakı döyüş]] — noyabr 1943. ** Truk adasındakı məğlubiyyət — fevral 1944. ** [[Marian adaları döyüşü]] — iyun 1944. ** [[Leyte körfəz döyüşü]] — oktyabr 1944. ** [[Ten-Qo əməliyyatı]] — aprel 1945. ** [[Daxili Yapon dənizi]]də donanmanın darmadağın edilməsi — iyul 1945. 1947 ildə. donanma tamamən ləğv edilir. 1954 ildə [[Yaponiyanın Dəniz Özünü Müdafiə Qüvvələri]] yaradılır. == Bayraqları == <gallery> Fayl:Standard of Admiral of Imperial Japanese Navy.svg|donanma admiralı Fayl:Standard of Vice Admiral of Imperial Japanese Navy.svg| vitse-admiral Fayl:Standard of Rear Admiral of Imperial Japanese Navy.svg| Kontr-admiral Fayl:Standard of Commodore of Imperial Japanese Navy.svg| </gallery> == Rütbələr == === Ali komanda heyyəti === {| class="prettytable" ! Kateroriya ! [[İmperator]] {{dil-ja|天皇}} ! colspan="4" | [[Admiral]] {{dil-ja|将官}} ! colspan="6" | [[Zabit]] {{dil-ja|士官}} |-align="center" | |[[Fayl:OF-10 - Kaigun Daigensui.gif|50px]] |rowspan="2" | Admiral<br />[[Fayl:元帥徽章.svg|50px]] |[[Fayl:OF-8_-_Kaigun_Taisho.gif|50px]] |[[Fayl:OF-7_-_Kaigun_Chujo_(collar).gif|50px]] |[[Fayl:OF-6 - Kaigun Shosho (collar).gif|50px]] |[[Fayl:OF-5_-_Kaigun_Taisa_(Collar).gif|50px]] |[[Fayl:OF-4 - Kaigun Chusa.gif|50px]] |[[Fayl:OF-3 - Kaigun Shosa (collar).gif|50px]] |[[Fayl:OF-2 - Kaigun Taii (collar).gif|50px]] |[[Fayl:OF-1b - Kaigun Chui (coll).gif|50px]] |[[Fayl:OF1a - Kaigun Shoi (collar).gif|50px]] |- align="center" | |[[Fayl:Generalissimo sleeve insignia (IJN).jpg|50px]] |[[Fayl:Japan-navy-1931-1944-sleeve 30-1-.gif|50px]] |[[Fayl:OF-7 - Kaigun Chujo (cuff).gif|50px]] |[[Fayl:OF-6 - Kaigun Shosho (cuff).gif|50px]] |[[Fayl:OF-5 - Kaigun Taisa (Cuff).gif|50px]] |[[Fayl:OF-4 - Kaigun Chusa (cuff).gif|50px]] |[[Fayl:OF-3 - Kaigun Shosa (cuff).gif|50px]] |[[Fayl:OF-2 - Kaigun Taii (cuff).gif|50px]] |[[Fayl:OF-1b - Kaigun Chūi (CUFF).gif|50px]] |[[Fayl:OF-1a - Kaigun Shōi (cuff).gif|50px]] |- | rütbə | {{dil-ja|大元帥}} | {{dil-ja|元帥}} | {{dil-ja|大将}} | {{dil-ja|中将}} | {{dil-ja|少将}} | {{dil-ja|大佐}} | {{dil-ja|中佐}} | {{dil-ja|少佐}} | {{dil-ja|大尉}} | {{dil-ja|中尉}} | {{dil-ja|少尉}} |- | səslənmə | ''dayqensuy'' | ''qansuy'' | ''tayce:'' | ''tyo:ce:'' | ''se:se:'' | ''taysa'' | ''tyu:sa'' | ''se:sa'' | ''tayi'' | ''tyu:i'' | ''se:i'' |- style="font-size:small;" | tərcümə |generalissimus |donanma admiralı |admiral |vitse-admiral |kontr-admiral |kapitan 1-ci ranq |kapitan 2-ci ranq |kapitan 3-ci ranq |kapitan-leytenant |leytenant |kiçik leytenant |- | ingiliscə | Generalissimo | Fleet Admiral | Admiral | Vice Admiral | Rear Admiral | Captain | Commander | Lieutenant Commander | Lieutenant | Lieutenant (JG) | Ensign |} === Aşağı komanda heyyəti və matroslar === {| class="prettytable" ! Kateqoriya ! Miçman {{dil-ja|准士官}} ! colspan="3" | Gizir {{dil-ja|下士官}} ! colspan="4" | Matros {{dil-ja|水兵}} |- align="center" | |? |[[Fayl:Rank insignia of jōtōheisō of the Imperial Japanese Navy.svg|50px]] |[[Fayl:Rank insignia of ittōheisō of the Imperial Japanese Navy.svg|50px]] |[[Fayl:Rank insignia of nitōheisō of the Imperial Japanese Navy.svg|50px]] |[[Fayl:Rank insignia of suiheichō of the Imperial Japanese Navy.svg|50px]] |[[Fayl:Rank insignia of jōtōsuihei of the Imperial Japanese Navy.svg|50px]] |[[Fayl:Rank insignia of ittōsuihei of the Imperial Japanese Navy.svg|50px]] |[[Fayl:Rank insignia of nitōsuihei of the Imperial Japanese Navy.svg|50px]] |- style="background-color:lightgrey" | rütbətələr '''(1942 ilə qədər)''' | {{dil-ja|兵曹長}} | {{dil-ja|一等兵曹}} | {{dil-ja|二等兵曹}} | {{dil-ja|三等兵曹}} | {{dil-ja|一等水兵}} | {{dil-ja|二等水兵}} | {{dil-ja|三等水兵}} | {{dil-ja|四等水兵}} |-style="background-color:lightgrey" | səslənmə | ''heyso:te:'' | ''itto: heyso:'' | ''nito: heyso:'' | ''santo: heyso:'' | ''itto: suyhey'' | ''nito: suyhey'' | ''santo: suyhey'' | ''ento: suyhey'' |- style="background-color:lightgrey" | Tərcümə |miçman |gizir 1-ci dərəcə |gizir 2-ci dərəcə |gizir 3-ci dərəcə |matros 1-ci klas |matros 2-ci klas |matros 3-ci klas |matros 4-ci klas (matros) |- style="background-color:lightgrey" | İngiliscə | Warrant Officer | Petty Officer 1st Class | Petty Officer 2nd Class | Petty Officer 3rd Class | Seaman 1st Class | Seaman 2nd Class | Seaman 3rd Class | Seaman 4th Class |- | rütbələr '''(1942 ildən sonra)''' | {{dil-ja|兵曹長}} | {{dil-ja|上等兵曹}} | {{dil-ja|一等兵曹}} | {{dil-ja|二等兵曹}} | {{dil-ja|水兵長}} | {{dil-ja|上等水兵}} | {{dil-ja|一等水兵}} | {{dil-ja|二等水兵}} |- | səslənmə | ''heyso:te:'' | ''ce:to: heyso:'' | ''itto: heyso:'' | ''nito: heyso:'' | ''suyheyte:'' | ''ce:to: suyhey'' | ''itto: suyhey'' | ''nito: suyhey'' |- style="font-size:small;" | Tərcümə |miçman |Böyük gizir |gizir 1-ci ranq |gizir 2-ci ranq |böyük matros |matros ali klas |matros 1-ci klass |matros 2-ci ranq (matros) |- | İngiliscə | Warrant Officer | Superior Petty Officer | Petty Officer 1st Class | Petty Officer 2nd Class | Leading Seaman | Superior Seaman | Seaman 1st Class | Seaman 2nd Class |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * ''Османов Е. М.'' [http://search.rsl.ru/ru/catalog/record/2745841 История становления японской императорской армии и флота : 1868-1894] : диссертация ... кандидата исторических наук : 07.00.03. - Санкт-Петербург, 2005. - 306 с. == Mənbə == * [http://kaigun.dn.farlep.net/ Yaponiya İmperiya donanması İkinci dünya müharibəsində] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20081015033107/http://kaigun.dn.farlep.net/ |date=2008-10-15 }} * [http://www.combinedfleet.com/kaigun.htm Imperial Japanese Navy Page ]{{ref-en}} * [http://homepage2.nifty.com/nishidah/e/index.htm Imperial Japanese Navy]{{Vebarxiv|url=https://archive.today/20130104063042/http://homepage2.nifty.com/nishidah/e/stc0332.htm |date=2013-01-04 }}{{ref-en}} * [http://www.youtube.com/watch?v=_RaUdub_djU&feature=related Yaponiya İmperiya donanması. Video] [[Kateqoriya:Yaponiya hərbi-dəniz donanması]] 5mn1ax95z11nag5gb9ztyxhqmca82zp Messenat Holding 0 435455 6564250 5322641 2022-08-05T18:08:53Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{əhəmiyyət}} {{mənbə azlığı}} {{Şirkət |adı = | Adı = | Loqotipi = | Növü = [[MMC]] | ISIN = | Yaranma tarixi = [[2006]] | Bağlanma tarixi = | Bağlanma səbəbi = | Baş qərargahı = | Rəhbərlik = [[Tofiq İsayev]] | Filialları = | İşçiləri = | Gəliri = | Qazancı = | Dövriyyəsi = | İstiqaməti = [[Sənaye]] | Məhsulu = | Kapitalı = | Saytı = http://www.messenat.az |Baş qərargahı = {{AZE}} [[Bakı]] }} '''Messenat Holdinq''' — [[2006]]-cı ildən fəaliyyətə başlamışdır. == Haqqında == 2006-cı ildə fəaliyyətə başlayan '''Messenat Holding şirkətlər qrupu''' MMC müxtəlif sənaye, xidmət, ticarət, kənd təsərrüfatı və s. şirkətləri birləşdirir. == Şirkətlər == # Həbibli MMC # Bəhrəmtəpə Çınqıl ASC # Muğan Su Elektrik Stansiyası ASC # Titanik Restoran və Mehmanxana # Arbiltr-Konsaltinq MMC [[Kateqoriya:Azərbaycan şirkətləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan holdingləri]] [[Kateqoriya:2006-cı ildə yarananlar]] o33imo4k8b7bsfavqk6c9w5k92l3eat Aqop Dilaçar 0 437283 6564780 6206614 2022-08-06T06:26:40Z 91.191.201.243 /* Atatürk soyadını icad etdiyi iddiası */ wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Aqop Dilaçar Martayan''' ({{DVTY}}) — [[Türk dili]] üzrə mütəxəssis, dilçi, [[Erməni]] əsilli [[Türkiyə]] vətəndaşıdır. Türk Dili Tədqiq Cəmiyyətinin (TDTC, sonra "Türk Dil Qurumu") ilk baş katibidir. Türk-dili əlaqəli apardığı araşdırmalara görə [[Mustafa Kamal Atatürk]] ona “Dilaçar” soyadını verib. Erməni və Türk dillərindən əlavə [[İngilis dili|İngilis]], [[Yunan dili|Yunan]], [[İspan dili|İspan]], [[Latın dili|Latın]], [[Alman dili|Alman]], [[Rus dili|Rus]] və [[Bolqar dili|Bolqar]] dillərini bilirdi. 1915-ci ildə Robert Kollecnin məzunu olmuşdur. [[Birinci Dünya Müharibəsi]]ndə [[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya Müharibəsi)|Qafqaz Cəbhəsi]]ndə ehtiyatda olan zabit kimi vəzifə almışdır. 1919-cu ildən Robert Kollecndə İngilis-dili müəllimi kimi işləməyə başladı. == İşləri == Müharibədən sonra [[Beyrt]]uda bir Erməni məktəbində müdir vəzifəsində işlədi və Beyrut Erməni dilində çap edilən ilk qəzet olan “Luys”-un baş redaktoru oldu. Yoldaşı Meline ilə birlikdə getdiyi [[Sofia]]da Qədim Türk-dili və Qədim Uyğur Türk-dili dərslərini deyirdilər və ilk kitabını çap etdirdi. 22 sentyabr 1932-ci ildə Mustafa Kamal Atatürkün sədrliyi ilə keçirilən 1-ci Türk Dili Konfransına Stepan Qurdikyan və Kevork Simşekyan ilə birlikdə dil mütəxəssisi kimi dəvət edildi. 1934-cü ildə Türk-dilinin inkişaf etdirilməsindəki fəaliyyətinə görə Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən Aqop Martayana “Dilaçar” soyadı verilir. Türk Tarixi Tezisi və Günəş Dil Nəzəriyyəsi araşdırmaları ilə, Türk millətinin və Türk-dilinin mənşəsinin ortaya çıxarılmasında önəmli məlumatlar ortaya çıxartdı. 1936-1952-ci illərdə Ankara Universitetində dil-tarix və Türkologiya üzrə dərs dedi. Türk diliylə bağlı önəmli araşdırmalar etdi. Latın hərfi ilə yeni Türk hərfinin yaradılması istiqamətində işlərə qatıldı. 1942-1960-cı illərdə Türk Ensiklopediyasının hazırlanması işlərində baş məsləhətçi kimi çalışıb. Türk Dil Qurumundakı vəzifəsi və dilçiliklə bağlı araşdırmaları 1979-cu ilə qədər ölümünə kimi davam etdi. == Atatürk soyadını icad etdiyi iddiası == Bəzi kəslər, Qazi Mustafa Kamala "Atatürk" soyadının Dilaçar tərəfindən verildiyini iddia etmişdir. Gerçəkdə isə Atatürk soyadını Dilaçarın yanında Konya millət vəkili Naim Onatın icad etdiyi iddiası da həqiqəti əks etdirmir və Türk Dili Tədqiq Cəmiyyəti sədri Saffet Arıkanın 26 sentyabr 1934 tarixində 2-ci Dil Bayramı açılış çıxışında dilə gətirdiyi "''Ulu Öndərimiz Ata Türk Mustafa Kamal''" xitabı Atatürk soyadına əsin qaynağı olmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20120320030651/http://www.haberturk.com/yasam/haber/592222-gazi-onerilen-14-soyadini-kabul-etmis "Qazi, təklif edilən 14-cü soyadını qəbul etmiş!"], Habertürk qəzeti {{tr}}</ref> Yalandir bu ! Osturaqa basmayin! == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyə erməniləri]] 04zkobeeuyqb3u2ynocc6b4tisq6936 6564840 6564780 2022-08-06T08:18:04Z Dr.Wiki54 88744 [[Special:Contributions/91.191.201.243|91.191.201.243]] ([[User talk:91.191.201.243|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6564780 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Aqop Dilaçar Martayan''' ({{DVTY}}) — [[Türk dili]] üzrə mütəxəssis, dilçi, [[Erməni]] əsilli [[Türkiyə]] vətəndaşıdır. Türk Dili Tədqiq Cəmiyyətinin (TDTC, sonra "Türk Dil Qurumu") ilk baş katibidir. Türk-dili əlaqəli apardığı araşdırmalara görə [[Mustafa Kamal Atatürk]] ona “Dilaçar” soyadını verib. Erməni və Türk dillərindən əlavə [[İngilis dili|İngilis]], [[Yunan dili|Yunan]], [[İspan dili|İspan]], [[Latın dili|Latın]], [[Alman dili|Alman]], [[Rus dili|Rus]] və [[Bolqar dili|Bolqar]] dillərini bilirdi. 1915-ci ildə Robert Kollecnin məzunu olmuşdur. [[Birinci Dünya Müharibəsi]]ndə [[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya Müharibəsi)|Qafqaz Cəbhəsi]]ndə ehtiyatda olan zabit kimi vəzifə almışdır. 1919-cu ildən Robert Kollecndə İngilis-dili müəllimi kimi işləməyə başladı. == İşləri == Müharibədən sonra [[Beyrt]]uda bir Erməni məktəbində müdir vəzifəsində işlədi və Beyrut Erməni dilində çap edilən ilk qəzet olan “Luys”-un baş redaktoru oldu. Yoldaşı Meline ilə birlikdə getdiyi [[Sofia]]da Qədim Türk-dili və Qədim Uyğur Türk-dili dərslərini deyirdilər və ilk kitabını çap etdirdi. 22 sentyabr 1932-ci ildə Mustafa Kamal Atatürkün sədrliyi ilə keçirilən 1-ci Türk Dili Konfransına Stepan Qurdikyan və Kevork Simşekyan ilə birlikdə dil mütəxəssisi kimi dəvət edildi. 1934-cü ildə Türk-dilinin inkişaf etdirilməsindəki fəaliyyətinə görə Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən Aqop Martayana “Dilaçar” soyadı verilir. Türk Tarixi Tezisi və Günəş Dil Nəzəriyyəsi araşdırmaları ilə, Türk millətinin və Türk-dilinin mənşəsinin ortaya çıxarılmasında önəmli məlumatlar ortaya çıxartdı. 1936-1952-ci illərdə Ankara Universitetində dil-tarix və Türkologiya üzrə dərs dedi. Türk diliylə bağlı önəmli araşdırmalar etdi. Latın hərfi ilə yeni Türk hərfinin yaradılması istiqamətində işlərə qatıldı. 1942-1960-cı illərdə Türk Ensiklopediyasının hazırlanması işlərində baş məsləhətçi kimi çalışıb. Türk Dil Qurumundakı vəzifəsi və dilçiliklə bağlı araşdırmaları 1979-cu ilə qədər ölümünə kimi davam etdi. == Atatürk soyadını icad etdiyi iddiası == Bəzi kəslər, Qazi Mustafa Kamala "Atatürk" soyadının Dilaçar tərəfindən verildiyini iddia etmişdir. Gerçəkdə isə Atatürk soyadını Dilaçarın yanında Konya millət vəkili Naim Onatın icad etdiyi iddiası da həqiqəti əks etdirmir və Türk Dili Tədqiq Cəmiyyəti sədri Saffet Arıkanın 26 sentyabr 1934 tarixində 2-ci Dil Bayramı açılış çıxışında dilə gətirdiyi "''Ulu Öndərimiz Ata Türk Mustafa Kamal''" xitabı Atatürk soyadına əsin qaynağı olmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20120320030651/http://www.haberturk.com/yasam/haber/592222-gazi-onerilen-14-soyadini-kabul-etmis "Qazi, təklif edilən 14-cü soyadını qəbul etmiş!"], Habertürk qəzeti {{tr}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyə erməniləri]] 0rt5yz5t6mv7ziimxm9eljga5yh6ot5 6564841 6564840 2022-08-06T08:18:14Z Dr.Wiki54 88744 Dr.Wiki54 [[Aqop Dilaçar Martayan]] səhifəsinin adını [[Aqop Dilaçar]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Aqop Dilaçar Martayan''' ({{DVTY}}) — [[Türk dili]] üzrə mütəxəssis, dilçi, [[Erməni]] əsilli [[Türkiyə]] vətəndaşıdır. Türk Dili Tədqiq Cəmiyyətinin (TDTC, sonra "Türk Dil Qurumu") ilk baş katibidir. Türk-dili əlaqəli apardığı araşdırmalara görə [[Mustafa Kamal Atatürk]] ona “Dilaçar” soyadını verib. Erməni və Türk dillərindən əlavə [[İngilis dili|İngilis]], [[Yunan dili|Yunan]], [[İspan dili|İspan]], [[Latın dili|Latın]], [[Alman dili|Alman]], [[Rus dili|Rus]] və [[Bolqar dili|Bolqar]] dillərini bilirdi. 1915-ci ildə Robert Kollecnin məzunu olmuşdur. [[Birinci Dünya Müharibəsi]]ndə [[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya Müharibəsi)|Qafqaz Cəbhəsi]]ndə ehtiyatda olan zabit kimi vəzifə almışdır. 1919-cu ildən Robert Kollecndə İngilis-dili müəllimi kimi işləməyə başladı. == İşləri == Müharibədən sonra [[Beyrt]]uda bir Erməni məktəbində müdir vəzifəsində işlədi və Beyrut Erməni dilində çap edilən ilk qəzet olan “Luys”-un baş redaktoru oldu. Yoldaşı Meline ilə birlikdə getdiyi [[Sofia]]da Qədim Türk-dili və Qədim Uyğur Türk-dili dərslərini deyirdilər və ilk kitabını çap etdirdi. 22 sentyabr 1932-ci ildə Mustafa Kamal Atatürkün sədrliyi ilə keçirilən 1-ci Türk Dili Konfransına Stepan Qurdikyan və Kevork Simşekyan ilə birlikdə dil mütəxəssisi kimi dəvət edildi. 1934-cü ildə Türk-dilinin inkişaf etdirilməsindəki fəaliyyətinə görə Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən Aqop Martayana “Dilaçar” soyadı verilir. Türk Tarixi Tezisi və Günəş Dil Nəzəriyyəsi araşdırmaları ilə, Türk millətinin və Türk-dilinin mənşəsinin ortaya çıxarılmasında önəmli məlumatlar ortaya çıxartdı. 1936-1952-ci illərdə Ankara Universitetində dil-tarix və Türkologiya üzrə dərs dedi. Türk diliylə bağlı önəmli araşdırmalar etdi. Latın hərfi ilə yeni Türk hərfinin yaradılması istiqamətində işlərə qatıldı. 1942-1960-cı illərdə Türk Ensiklopediyasının hazırlanması işlərində baş məsləhətçi kimi çalışıb. Türk Dil Qurumundakı vəzifəsi və dilçiliklə bağlı araşdırmaları 1979-cu ilə qədər ölümünə kimi davam etdi. == Atatürk soyadını icad etdiyi iddiası == Bəzi kəslər, Qazi Mustafa Kamala "Atatürk" soyadının Dilaçar tərəfindən verildiyini iddia etmişdir. Gerçəkdə isə Atatürk soyadını Dilaçarın yanında Konya millət vəkili Naim Onatın icad etdiyi iddiası da həqiqəti əks etdirmir və Türk Dili Tədqiq Cəmiyyəti sədri Saffet Arıkanın 26 sentyabr 1934 tarixində 2-ci Dil Bayramı açılış çıxışında dilə gətirdiyi "''Ulu Öndərimiz Ata Türk Mustafa Kamal''" xitabı Atatürk soyadına əsin qaynağı olmuşdur.<ref>[https://web.archive.org/web/20120320030651/http://www.haberturk.com/yasam/haber/592222-gazi-onerilen-14-soyadini-kabul-etmis "Qazi, təklif edilən 14-cü soyadını qəbul etmiş!"], Habertürk qəzeti {{tr}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyə erməniləri]] 0rt5yz5t6mv7ziimxm9eljga5yh6ot5 6564848 6564841 2022-08-06T08:26:52Z Dr.Wiki54 88744 wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Aqop Dilaçar Martayan''' ({{DVTY}}) — [[Türk dili]] üzrə mütəxəssis, dilçi, [[Erməni]] əsilli [[Türkiyə]] vətəndaşıdır. [[Türk Dil Qurumu|Türk Dili Tədqiq Cəmiyyətinin]] ilk baş katibidir. Türk-dili əlaqəli apardığı araşdırmalara görə [[Mustafa Kamal Atatürk]] ona “Dilaçar” soyadını vermişdir. Erməni və Türk dillərindən əlavə [[İngilis dili|ingilis]], [[Yunan dili|yunan]], [[İspan dili|ispan]], [[Latın dili|latın]], [[Alman dili|alman]], [[Rus dili|rus]] və [[Bolqar dili|bolqar]] dillərini bilirdi. == Həyatı == 1915-ci ildə Robert Kollecindən məzunu olmuşdur. [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndə [[Qafqaz cəbhəsi (Birinci Dünya müharibəsi)|Qafqaz Cəbhəsində]] ehtiyatda olan zabit kimi vəzifə almışdır. 1919-cu ildən Robert Kollecində ingilis dili müəllimi kimi işləməyə başlamışdlr. == Fəaliyyəti == Müharibədən sonra [[Beyrut]]da erməni məktəbində müdir vəzifəsində işləmiş və orada ermənicə çap edilən ilk qəzetin, yəni “Luys”-un baş redaktoru olmuşdur. Həyat yoldaşı Meline ilə birlikdə getdiyi [[Sofiya]]da Qədim Türk dili və Qədim Uyğur Türk dili dərslərini tədris etmiş və ilk kitabını çap etdirmişdi. 22 sentyabr 1932-ci ildə [[Mustafa Kamal Atatürk]]ün sədrliyi ilə keçirilən I Türk Dili Konfransına Stepan Qurdikyan və Kevork Simşekyan ilə birlikdə dil mütəxəssisi kimi dəvət edilmişdir. 1934-cü ildə türk dilinin inkişaf etdirilməsindəki fəaliyyətinə görə Mustafa Kamal Atatürk tərəfindən Aqop Martayana “Dilaçar” soyadı verilmişdir. Türk Tarixi Tezisi və Günəş Dil Nəzəriyyəsi araşdırmaları ilə türk millətinin və türk dilinin mənşəyinin ortaya çıxarılmasında vacib məlumatlar ortaya çıxartmışdır. 1936-1952-ci illərdə Ankara Universiteti Dil, tarix və coğrafiya fakültəsində dil-tarix və türkologiya üzrə dərs demişdir. Latın hərfi ilə yeni əlifbanın yaradılması istiqamətində işlərə qatılmışdır. 1942-1960-cı illərdə Türk Ensiklopediyasının hazırlanması işlərində baş məsləhətçi kimi çalışmışdır. Türk Dil Qurumundakı vəzifəsi və dilçiliklə bağlı araşdırmaları 1979-cu ilə qədər ölümünə kimi davam etmişdir. == Atatürk soyadının müəllifi olma iddiası == Bəzi tarixçilər Mustafa Kamala "Atatürk" soyadının Dilaçar tərəfindən verildiyini iddia etmişdir. Bəzi tarixçilərə isə Konya millətvəkili Naim Onatın "Atatürk" soyadını icad etdiyini iddia etmişdir. Bəzi tarixçilər isə bu iddianı da rədd edir və Türk Dili Tədqiq Cəmiyyəti sədri Saffet Arıkanın 26 sentyabr 1934 tarixində 2-ci Dil Bayramı açılış çıxışında dilə gətirdiyi "''Ulu Öndərimiz Ata Türk Mustafa Kamal''" xitabın Atatürk soyadının mənbəyi olduğunu iddia etmişdir.<ref>[https://web.archive.org/web/20120320030651/http://www.haberturk.com/yasam/haber/592222-gazi-onerilen-14-soyadini-kabul-etmis "Qazi, təklif edilən 14-cü soyadını qəbul etmiş!"], Habertürk qəzeti {{tr}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyə erməniləri]] 6903sfgx9mth7iipti9dj2qimry5vmz Oloxan Musayev 0 437316 6564974 6463536 2022-08-06T09:30:21Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] Oloxan Musayev [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = Olokhan Musayev at 2008 Paralympics.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = |tam adı = Oloxan İsa oğlu Musayev |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 30.5.1979 |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]]}} {{Qızılmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Nüvə itələmə, F56}} {{Turnir|Dünya Çempionatı}} {{Qızılmedal|2007 Taybey|Nüvə itələmə, F56}} {{Qızılmedal|2007 Banqalor|Nüvə itələmə, F56}} {{Qızılmedal|2011 Şarja|Nüvə itələmə, F56}} {{Gümüşmedal|2011 Şarja|Lövhə atma, F56}} {{Turnir|Avropa Çempionatı}} {{Qızılmedal|2014 Suonsi|Lövhə atma, F56}} {{Turnir|[[İslam Həmrəyliyi Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|2017 Bakı]]|Nüvə itələmə, F56}} {{Bürüncmedal|[[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|2017 Bakı]]|Lövhə atma, F56}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)}} {{!!}} [[Fayl:Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Diplomu.jpg|25x25px]]{{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Oloxan Musayev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. Oloxan Musayev, [[Azərbaycan]] bayrağı altında [[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin Paralimpiadası]]nın qızıl medalını qazanıb. O, həmdə [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nda qızıl və bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Oloxan Musayev [[30 may]] [[1979]]-cu ildə [[Balakən rayonu]]nun [[Katex|Katex kəndi]]ndə anadan olub. Milliyyətcə avar ailəsində anadan olan Oloxan Musayev anadan gəlmə əlildir, (Onurğa beyninin zədəsi). Oloxan Musayev ailəlidir, 2 övladı var. == Karyerası == Karyerası ərzində Oloxan Musayev, [[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin Paralimpiadası]]nın qızıl medalına sahib oldu. Oloxan Musayev, 2008-ci ildə Çinin Pekin şəhərində baş tutan XXIII Yay Paralimpiya Oyunlarının final mərhələsində O, həmdə 2007, 2009 və 2011-ci illərdə Dünya, 2014-cü ildə isə Avropa çempionu adını qazanıb. Oloxan Musayev 2017-ci ildə [[Azərbaycan]] bayrağı altında [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]na qatılıb. Nüvə itələmə F56 yarışlarının final mərhələsində o, 11.86 metr nəticə ilə 1-ci yeri tutdu və [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın qızıl medalına sahib oldu. Lövhə atma F56 yarışlarının final mərhələsində isə o, 40.49 metr nəticə ilə 3-cü yeri tutdu və [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] {{Portal|Azərbaycan idmanı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında-1}} {{Gənclər və İdman Nazirliyinin "İlin yaxşıları" mükafatının laureatları}} [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:Paralimpiya qızıl medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu ilə təltif edilənlər]] jn8j4e43dismhisdavde7k38xlxonqq Azərbaycan Respublikasının Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi 0 438945 6564856 5965019 2022-08-06T08:33:34Z Dr.Wiki54 88744 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət qurumu}} '''Azərbaycan Respublikasının Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi''' (tam adı: '''S.Mümtaz adına Azərbaycan Respublikasının Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi''', qısaca: '''ARDƏİA''') — [[Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]]nin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumlardan və Azərbaycan Respublikasının dövlət arxivlərindən biri<ref name="NKq-2011-57">[http://www.e-qanun.az/framework/21605 Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2011-ci il 25 aprel tarixli 57 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmiş, Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsinin strukturuna daxil olmayan tabeliyindəki qurumların SİYAHISI]. [[e-qanun.az]] {{az}}</ref>. Bu arxivdə ədəbiyyat və incəsənət əsərlərinin saxlanılır. Bakıda yerləşir. == Tarixi == Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1965-ci il 17 iyul tarixli qərarı ilə yaradılmış, 1966-cı ilin yanvar ayından fəaliyyət göstərir. İlk adı '''Azərbaycan SSR Mərkəzi Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivi''' olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 sentyabr 1996-cı il tarixli Sərəncamı ilə arxivə Azərbaycan ədəbiyyatı qarşısında xidmətlərini nəzərə alaraq görkəmli ədəbiyyatşünas [[Salman Mümtaz]]ın adı verilmişdir<ref name="14.06.1998">[http://www.anl.az/down/he_serencamlar.pdf Azərbaycan Dövlət Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinə Salman Mümtazın adının verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 13 sentyabr 1996-cı il tarixli '''Sərəncamı'''] — '''anl.az''' saytı</ref>. == Arxivin fondu == Arxivdə 19 əsrin sonları — 2005-ci illərə aid 717 fond üzrə 98215 iş saxlanılır. Arxiv Azərbaycan ədəbiyyatı və incəsənəti tarixinə aid sənədlərin aşkar edilməsi, toplanması, elmi-texniki cəhətdən işlənilib qaydaya salınması, hərtərəfli mühafizəsi və istifadəsinin təşkili istiqamətində fəaliyyət göstərir. Arxivdə Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin, Azərbaycan SSR Xalq Komissarları (Nazirlər) Soveti İncəsənət İşləri İdarəsinin, Azərbaycan SSR D"vlət Kinematoqrafıya Komitəsinin, Cəfər Cabbarlı adına " Azərbaycanfılm" kinostudiyasının, mədəniyyət sahəsindəki ali və orta ixtisas təhsili məktəblərinin, yaıadıcılıq ittifaqlarının, teatr və musiqi təşkilatlarınm qəzet və jurnal redaksiyalarının və digər yaradıcılıq təşkilatlarının 50-dən artıq fondu mühafizə olunur. Arxivdə 660-a yaxın görkəmli ədəbiyyat, incəsənət xadiminin, o cümlədən, ədabiyyat sahəsində ([[Hüseyn Cavid]], [[Əliağa Vahid]], [[Abdulla Şaiq]], [[Mir Cəlal Paşayev]], [[Süleyman Rüstəm]], [[Mirvarid Dilbazi]], [[Əziz Şərif]], [[Abbas Zamanov]] və b.), teatr sahəsində ([[Ələsgər Ələkbərov]], [[Sidqi Ruhulla]], [[Mirzağa Əliyev]], [[İsmayıl Osmanlı]], [[Ağasadıq Gəraybəyli]], [[Fatma Qədri]], [[Mehdi Məmmədov]], [[Aleksandr Tuqanov]], [[Şəmsi Bədəlbəyli]], [[Əli Zeynalov]], [[Bəşir Səfəroğlu]], [[Rza Əfqanlı]] və b.), musiqi sahəsində ([[Müslüm Maqomayev]], [[Fikrət Əmirov]], [[Soltan Hacıbəyov]], [[Tofiq Quliyev]], [[Əfrasiyab Bədəlbəyli]], [[Səid Rüstəmov]], Nazim Rzayev, [[Qənbər Hüseynli]], [[Fatma Muxtarova]], [[Xan Şuşinski]], [[Şövkət Ələkbərova]], [[Sara Qədimova]], [[Rübabə Muradova]] və b.), memarlıq və təsviri sənət sahəsində ([[Mikayıl Hüseynov]], [[Mikayıl Abdullayev]], [[Səttar Bəhlulzadə]], [[Kazım Kazımzadə]], [[Fuad Əbdürrəhmanov]], [[Maral Rəhmanzadə]], [[Bədurə Əfqanlı]] və b.), kino sahəsində ([[Rza Təhmasib]], [[Ağarza Quliyev]], [[Hüseyn Seyidzadə]], [[Lətif Səfərov]], [[Həsən Seyidbəyli]] və b.) çalışan xadimlərin şəxsi fondkırı mühafizə olunur. Arxivdəki şəxsi fondlarda [[Mirzə Fətəli Axundzadə]], Mirzə Ələkbər Sabir, Cəlil Məmmədquluzadə, [[Həsən bəy Zərdabi]], [[Nəriman Nərimanov]], [[Üzeyir Hacıbəyov]], [[Abbas Səhhət]], [[Mikayıl Müşfiq]], [[Maksim Qorki]] [[Nazim Hikmət]] və b. sənət adamlarının moklublan, avtoqrafiarı, habelə həyat və yaradıcılıqlarına aid nadir sənədlər var. Əziz Şərifin arxivdə mühafizə olunan şəxsi fondu təxminən 100 ildən artıq Azərbaycan ədəbiyyatı və mədəniyyəti tarixi haqqında qiymətli məlumatlarla zəngindir. Burada onun 1910–1987 illər arasında yazdığı gündəlikləri, atası Qurbanəli Şərifzadənin Cəlil Məmmədquluzadə, [[Mirzə Ələkbər Sabir]], Hüseyn Cavid, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, [[Ömər Faiq Nemanzadə]], Məmmədağa Şahtaxtlı və b. ilə, Əziz Şərifin özünün isə Cəlil Məmmədquluzadə, [[Məmməd Səid Ordubadi]], Səməd Vurğun, [[Mehdi Hüseyn]], [[Mirzə İbrahimov]], [[Süleyman Rəhimov]], [[Tağı Şahbazi]] və b. ilə yazışmaları, eləcə də "[[Molla Nəsrəddin]]" "[[Dəbistan (jurnal)|Dəbistan]]", "Füyuzat", "Gələcək", "Plamya" , "Dan ulduzu" və s. nadir qəzet və jurnalların komplektləri saxlanılır. Arxiv mühacirətdə yazıb yaratmış Əlibəy Hüseynzadə, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, [[Ceyhun Hacıbəyli]], [[Ümmülbanu]], [[Almas İldırım]], Səlim Turan və başqalarının sənədləri ilə də komplektləşdirilmişdir. Arxivdə saxlanılan sənəd və materiallar əsasında bir sıra kitab və toplular hazırlanaraq nəşr olunmuşdur. == Direktorları == * [[Ataxan Paşayev]] — 1966–1982 * [[Maarif Teymur]] — 1987–?<ref>Qaliboğlu E. "Kino sənəti hazırda biznes mahiyyəti kəsb edir": [Kinoşünas Aydın Kazımzadə və Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinin direktoru Maarif Teymurun fikirləri] //Xalq cəbhəsi.- 2008.- 2 avqust.- S. 14.</ref><ref>Uğur. Azərbaycan kino sənəti: tarixdən gerçəkliyə: Esmira Şükürova: "Çağdaş dönəmdə şeirin ümumi məzmunu mübarizliyə, döyüşkənliyə köklənir": [Ədəbiyyat və İncəsənət Arxivinin direktoru Maarif Teymur və Kinoşünas Aydın Kazımzadənın kino sənəti ilə bağlı fikirləri] //Xalq cəbhəsi.- 2013.- 3 avqust.- S.14.</ref> * Könül Nəsibova — ?–indiyədək. == Maliyyələşməsi == [[Azərbaycan Respublikasının dövlət büdcəsi]]ndən maliyyələşir<ref name="NKq-2011-57"/>. == Mənbə == * Azərbaycan Milli Ensiklopediyası. Elmi Mərkəzi. Bakı-2007. səh.730. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Azerbaijan National State Archive of Literature and Art named after Salman Mumtaz}} [[Kateqoriya:1965-ci ildə Azərbaycanda yarananlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan arxivləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi]] edtrnxrvk2f8x7aawk1xgxky3i8qzxs Yakan burnu 0 440922 6564212 6262580 2022-08-05T17:57:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Burun | Adı = Yakan burnu | Təsvir = | Akvatoriyası = Çukot dənizi |lat_dir = N|lat_deg =69 |lat_min =35|lat_sec =28 |lon_dir = E|lon_deg =177|lon_min =28|lon_sec =30 | Yer xəritəsi= Rusiya Çukotka Muxtar Dairəsi | Sahəsi = | Ölkə = Rusiya }} '''Yakan burnu''' — [[Lonq boğazı]] sahillərində, Ekaenmıvaam çayı mənsəbi yaxınlığında yerləşir. Şmidt Burnu qəsəbəsindən 140&nbsp;km aralıda qərarlaşır. Çukotca Yakan «istfadə etmək, yararlanmaq»<ref>''Леонтьев В. В., Новикова К. А.'' Топонимический словарь северо-востока СССР. — Магадан : Магаданское книжное издательство, 1989, стр 443—444</ref> mənasını verir. Burundan [[Şərqi Sibir dənizi]] ilə [[Çukot dənizi]] arasında sərhədin başlanğıcını təşkil edir. Hündürlüyü 40-50 metr təşkil edir<ref>[http://global.wetlands.org/WatchRead/tabid/56/articleType/ArticleView/articleId/1339/Default.aspx Водно-болотные угодья России. Том 4. Водно-болотные угодья Северо-Востока России] (сост. А. В. Андреев). — М.: Wetlands International, 2001. — 296 с ISBN 90-5882-986-3</ref>. == Həmçinin bax == * [[Kibera burnu]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.aari.nw.ru/projects/ECIMOt/Docs/reports/21/html/page_2.html Arktik zonanın adaları]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090419221242/http://www.aari.nw.ru/projects/ECIMOt/Docs/reports/21/html/page_2.html |date=2009-04-19 }} [[Kateqoriya:Çukot dənizi burunları]] [[Kateqoriya:Şərqi Sibir dənizi burunları]] [[Kateqoriya:Çukot Muxtar Dairəsi burunları]] 7gwvmmzbfv01yzqkhvn0uv52zbmmxb0 Zaqreb funikulyoru 0 447221 6564495 6491906 2022-08-05T20:01:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Zagrebacka uspinjaca.jpg|thumb|upright|Zaqreb Funikulyoru]] [[Fayl:Funicular de Zagreb, Croacia, 2014-04-13, DD 01.JPG|thumb|upright]] '''Zaqreb funikulyoru''' ({{lang-hr|Zagrebačka uspinjača}}) — [[Funikulyor]] [[Xorvatiya]]nın paytaxtı olan [[Zaqreb]]də yerləşir. Funikulyor Tomisa və İlisa küçəsini Ştrosmayer prospekti ilə birləşdirir. Zaqreb funikulyorunun operator funksiyasını Zaqreb tramvay şirkəti (ZET) həyata keçirir. Funikulyorun istifadədə olan uzunluğu cəmi 66 metr təşkil edir. Bu xüsusiyyətinə görə funikulyor dünyanın ən qısa xəttə malik nəqliyyat vastəsidir<ref name="ZET">{{cite web | title=Funicular | url=http://www.zet.hr/english/funicular.aspx | work= | publisher=ZET | date= | accessdate=10 may 2015 | archive-date=27 August 2013 | archive-url=https://www.webcitation.org/6JBxtAsbr?url=http://www.zet.hr/english/funicular.aspx | url-status=dead }}</ref>. Zaqreb funikulyorunun tikintisinə [[1890]]-cı ildən başlanmışdır. Tikinti işləri [[1893]]-cü ilin [[23 aprel]]ində başa çatdırılır. İlk əvvəllər buxar mühərriklərindən istifadə edilmişdir. [[1934]]-cü ildə isə buxar mühərrikləri elektrikli mühərriklə əvəzlənmişdir<ref>{{cite web | title=Zagreb Funicular:Yesterday | url=http://www.funimag.com/funimag16/Zagreb02.htm | work= | publisher= Funimag| date= | accessdate=10 may 2015}}</ref>. Zaqreb funikulyoru öz ilkin görünüşünü qoruyub saxlamışdır. Hətta texniki xarakteristikasını qoruduğundan onu Xorvatiya paytaxtının mədəni abidələri siyahısına daxil edir<ref name="ZET" />. Yeni funikulyor 1974-cü ildə istifadəyə verilmişdir. Bundan sonra isə hər il funukulyor təmir edilir. [[2005]]-ci ildə isə yuxarı və aşağı stansiyalar təmir edilmişdir. == Texniki xüsusiyyətlər == Sərnişinlər iki kiçik vaqonlar vastəsi ilə daşınır. Hər vaqonda 28 sərnişin daşına bilir (16-sı oturaraq, 12-si isə ayaqüstə). Vaqonlar 5,640 metr uzunluğa malikdirlər. Vaqonun ümumi çəkisi 5,05 tondur. Dəmir kəndirlərin hər biri 2240 kq yükü dartma güçünə malikdir. Elektrik mühərrik funikulyorun şimal girişində (yuxarı başında) yerləşir. Mühərrikin güçü 28,5 kVt təşkil edir. Mühərrik 400 V güçü ilə işləyir. Bir dəqiqədə fırlanma güçü 700-dür. Reylslər arasında məsafə 1200&nbsp;mm təşkil edir. Reyslərin ümumi uzunluğu 66 metrdir. Funikulyor qısa olmaqla yanaşı həmdə dünyanın mayilliliyi olan funikulyorudur. Vaqonlar 1,5&nbsp;m/s sürəti ilə hərəkət edirlər. Vaqonun yuxarıdan aşağıya cəmi 55 saniyəyə enir<ref>{{cite web | title=Zagreb Funicular:Technical | url=http://www.funimag.com/funimag16/Zagreb04.htm | work= | publisher= Funimag| date= | accessdate=10 may 2015}}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.zet.hr/english/funicular.aspx ''Funicular'', Zagrebački holding, ZET]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20140805132351/http://www.zet.hr/english/funicular.aspx |date=2014-08-05 }} {{coord|45|48|51|N|15|58|24|E|region:HR-21_type:landmark|display=title}} [[Kateqoriya:Zaqrebdə nəqliyyat]] [[Kateqoriya:Funikulyor]] rny0wuv4i24sdest5h0rvb6dwhlbpvz Mahir Emreli 0 447476 6565020 6554417 2022-08-06T10:23:23Z EVRRVE. 219485 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə +[[Kateqoriya:Bakı FK oyunçuları]]; +[[Kateqoriya:Azərbaycan Premyer Liqası oyunçuları]]; +[[Kateqoriya:Polşada legioner futbolçular]][[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Futbolçu |adı = Mahir Emreli |orijinal adı = |tam adı = |ləqəbi = |şəkil = Mahir Emreli 2021.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = Mahir Emreli 2021-ci ildə |boyu = 188 |çəkisi = 75 |əsas ayağı = Sol |mövqeyi = [[Hücumçu (futbol)|Hücumçu]] |indiki klubu = {{bayraq|Xorvatiya}} [[Dinamo Zaqreb FK|Dinamo Zaqreb]] |nömrəsi = 11 |gənclər klubları = |klublar = {{futbol karyerası |2014–2015|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Bakı FK|Bakı]]|17 (0) |2015-2021|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Qarabağ FK|Qarabağ FK]]|126 (59) |2021-2022|{{bayraq|Polşa}} [[Legiya Varşava FK|Legiya Varşava]]|15 (2) |2022-h.h.| {{bayraq|Xorvatiya}} [[Dinamo Zaqreb FK|Dinamo Zaqreb]]|5 (2) }} |milli yığma = {{futbol karyerası|2013-h.h.|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan milli futbol komandası|Azərbaycan]]|29 (4)}} |vikianbar = Mahir Emreli |klub haqqında məlumatların yenilənməsi = 04.10.2021 |yığma haqqında məlumatların yenilənməsi = 15.04.2022 |vətəndaşlığı={{AZE}}}} '''Mahir Mahir oğlu Emreli''' (əvvəlki adı '''Mahir Anar oğlu Mədətov'''; {{DVTY}}) — [[Azərbaycanlılar|Azərbaycanlı]] futbolçu. 2022–23 mövsümündən etibarən [[Xorvatiya]]nın [[Dinamo Zaqreb FK]] klubunda və [[Azərbaycan milli futbol komandası]]nda [[Hücumçu (futbol)|hücumçu]] mövqeyində çıxış edir. [[Bakı FK|Bakı Futbol Klubunun]] yetirməsi olan Mahir Emreli uzun müddət klubun aşağı yaş qruplarında və əvəzedici heyətində oynayıb. 2015-ci ildən [[Qarabağ FK|Qarabağda]] çıxış edən futbolçu 4 dəfə [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nın və 1 dəfə Azərbaycan Kubokunun qalibi olub. == Həyatı == Mahir Emreli 1 iyul 1997-ci ildə [[Rusiya]]nın [[Tver]] şəhərində anadan olub.<ref>{{Cite news|title=Mahir "Sport7"yə alman klublarının maraq dairəsinə necə düşməsindən danışdı|url=http://www.sport7.az/az/view/3788/mahir-sport7ye-alman-klublarnn-maraq-dairesine-nece-dsmesinden-dansd/?|publisher=Sport7.az|date=13 March 2013|access-date=25 sentyabr 2021|archive-date=25 sentyabr 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20210925232546/http://www.sport7.az/az/view/3788/mahir-sport7ye-alman-klublarnn-maraq-dairesine-nece-dsmesinden-dansd/|url-status=live}}</ref> Orta təhsilini 47 nömrəli tam orta məktəbdə tamamlamışdır. Futbola 2007-ci ildə 10 yaşında [[Bakı FK|Bakı Futbol Klubu]]nda başlamış, 2014-cü ilə qədər də Bakı FK-nın müxtəlif yaş qruplarında və əsas heyətində oynamışdır. Aşağı yaş qruplarında oynayarkən Bakı FK-nın Atletiko Madrid və Lans klubları ilə əməkdaşlıqları çərçivəsində bu klubların futbol akademiyalarında olmuş və məşqlərdə iştirak etmişdir.<ref>{{cite web |url=http://www.fcbaku.com/index.php?page=news&view=590 |title=Mahir Mədətov Atletiko Madrid və Lans Akademiyasında |author=Bakı FK |date=8 yanvar 2014 |publisher=fcbaku.com |accessdate=2016-05-08 |language=az |archive-date=2016-10-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161029112246/http://www.fcbaku.com/index.php?page=news&view=590 |url-status=dead }}</ref> == Klub karyerası == === Bakı FK === 2014/15 mövsümünü "Bakı"nın heyətində çıxış edib. Daha əvvəllər Bakı klubunun aşağı yaş qruplarında çıxış etsədə peşəkar olaraq 2014-cü ildən əsas heyətdə oynamağa başlayıb. Bakı klubunun əsas komandasında debüt oyunu 27 sentyabr 2014-cü il Premyer Liqada Araz Naxçıvanla oyuna təsadüf edib.<ref>{{cite web |url=http://www.fcbaku.com/index.php?page=news&view=845 |title=Gənclər danışdı |author=Rafael İbadov |date=30 sentyabr 2014 |publisher=fcbaku.com |accessdate=2016-05-08 |language=az |archive-date=2016-12-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161220074225/http://www.fcbaku.com/index.php?page=news&view=845 |url-status=dead }}</ref> Əsas heyətdə cəmi 19 oyun keçirib və 1 qol vurub. Bakı klubunda yarımmüdafiəçi mövqeyində oynayıb. === Qarabağ FK === Bakı klubunda və 19 yaşlılardan ibarət milli komandanın heyətində "Valentin Qranatkinin xatirəsinə həsr olunmuş beynəlxalq turnir"də sərgilədiyi oyunla Qarabağ klubunun məşqçilər heyətinin xüsusilə də Qurban Qurbanovun diqqətini cəlb edən Mahir Emreli 2015-ci ildə Qarabağ klubuna transfer olunub.<ref>{{cite web |url=http://www.qafqazinfo.az/idman-9/meshur-produserin-oglu-qarabag-a-transfer-olundu-118148|title=Məşhur Prodüserin oğlu Qarabağa transfer olundu |author=qafqazinfo |date=16.07.2015 |publisher=qafqazinfo.az |accessdate=2016-05-08 |language=az }}</ref> İlk oyunlarda ehtiyatda qalan Mahir daha sonra əsas heyətdə meydana çıxmağa başlayıb və Qarabağın heyətində rəsmi görüşlərdə debüt oyunu 23 avqust 2015-ci il tarixində Azal ilə Premyer Liqa oyununa təsadüf edib. Meydana çıxdığı ilk oyundaca rəqib qapısına yol tapmağı bacarıb.<ref>{{cite web |url=http://rekord.az/news/p:29357 |title=Mahir Mədətovun Qarabağda ilk qolu |author=rekord.az |date=24.08.2015 |publisher=rekord.az |accessdate=2016-05-08 |language=az |archive-date=2015-09-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150913112606/http://rekord.az/news/p:29357 |url-status=dead }}</ref> Bakı klubunda daha çox yarımmüdafiəçi mövqeyində çıxış edən futbolçu Qarabağda Qurban Qurbanov tərəfindən hücumçu mövqeyində oynadılır. Mahir Emreli "[[Qarabağ FK|Qarabağ]]" klubunun "[[Arsenal FK|Arsenal]]" klubuna qarşı keçirtdiyi və [[Azərbaycan milli futbol komandası]]nın [[Malta milli futbol komandası]]na qarşı keçirtdiyi matçda qol epizodlarından yararlana bilmədiyi üçün hər iki matçda azərkeşlər tərəfindən fitə basılmışdır.<ref name="oxu">{{cite news |url=https://oxu.az/sport/279939?fbclid=IwAR0tVExq9Mbkxv_Fdnmtqpgii_ZglBdbgejGXtNtlKfhL4_tM9m88SL4WI4 |last=Musayev |first=Səbuhi |title=Mahir Mədətov fitə basılmasından danışdı – VİDEO |work=oxu.az |date=16 oktyabr 2018 |archiveurl=https://archive.today/20190322205424/https://oxu.az/sport/279939?fbclid=IwAR0tVExq9Mbkxv_Fdnmtqpgii_ZglBdbgejGXtNtlKfhL4_tM9m88SL4WI4 |archivedate=2019-03-22 |language=az |accessdate=23 mrt 2019 |url-status=live }}</ref><ref name="cavab">{{cite news |url=https://news.milli.az/sport/694949.html |title=Mahir Mədətov tənqidlərə cavab verdi – "Özümü kiməsə sübut etmək fikrim yoxdur" |work=news.milli.az |publisher=Milli.az |date=16 oktyabr 2018 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181103192001/https://news.milli.az/sport/694949.html |archivedate=3 noyabr 2018 |language=az |accessdate=23 mart 2019}}</ref> O, [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nın [[Azərbaycan Premyer Liqası 2017/2018|2017/2018 mövsümü]]ndə çox təriflənsə də növbəti mövsümdən bəri azərkeşlərin sərt tənqidlərinə məruz qalır. "''1news.az''" saytının redaktoru Emrelinin "yay fasiləsindən sonra sanki şişdi"yini bildirib. Onun fikrinə görə, Emreli 2018/2019 mövsümündə "irəli addım atmaq əvəzinə tələbkarlığı azaltdı".<ref name="1news">{{cite news |url=http://www.1news.az/az/news/mahir-medetov-dilemmasi-ne-ucun-azarkesler-azerbaycan-yigmasinin-hucumcusunu-fite-basdi |title=Mahir Mədətov dilemması: Nə üçün azarkeşlər Azərbaycan yığmasının hücumçusunu fitə basdı? |date=17 oktyabr 2018 |accessdate=23 mart 2019 |language=az |archiveurl=https://archive.today/20190322205256/http://www.1news.az/az/news/mahir-medetov-dilemmasi-ne-ucun-azarkesler-azerbaycan-yigmasinin-hucumcusunu-fite-basdi |archivedate=2019-03-22 |work=www.1news.az |publisher=1News |url-status=live }}</ref> === Legiya Varşava FK === 2021-ci ilin yayında Emreli [[Polşa]]nın "Legiya" klubuna azad agent kimi keçib. Mahir Emreli "Legiya" ilə 3 illik müqavilə imzalayıb. Qeyri-rəsmi xəbərə görə, Emreli Legiyada ilinə 300 min avro maaş alır. 2021–2022 mövsümünün başlanğıcında ilk 18 oyunda 10 qol vuraraq Varşava klubundakı uğurlu oyununa görə Emrelinin transfer qiyməti 1 milyon 200 min avro məbləğində artaraq 2 milyon avroya çatıb. Nəticədə M.Emreli Polşa Liqasının ən bahalı oyunçuları sırasında 10-cu pillədə yer alıb.<ref>[https://qol.az/news/165454-mahirin-transfer-qiymeti-artdi Mahirin transfer qiyməti artdı]</ref> Ümumilikdə, M.Emreli 2021/2022 mövsümünün ilk yarısına aid statistik göstəricilərinə görə Varşava təmsilçisinin ən yaxşı oyunçusu olub. O, həmin dövrdə bütün turnirlər daxil olmaqla, 11 qol vurub və 2 qolun ötürməsini verib. Mahir klubda bu mövsüm ən çox qol vuran futbolçu olub.<ref>[https://qol.az/news/167889-mahir-quotlegiyaquotnin-en-yaxsi-oyuncusudur Mahir "Legiya"nın ən yaxşı oyunçusudur]</ref> Lakin "Legiya" fanatları [[Ekstraklasa]]nın 18-ci turunda "Visla"ya 0:1 hesablı məğlubiyyətdən sonra komandanın futbolçularına hücum edib. Nəticədə Mahir Emreli başından xəsarət alıb. O, hadisədən sonra Varşava təmsilçisində oyuna və məşqlərə çıxmır. ABŞ-dan hüquqşünas tapan hücumçu müqaviləsinin qarşılıqlı razılıq əsasında pozulmasına kömək istəyib və belə bir addımı atmasında "Legiya"nı günahlandırıb. Forvard azarkeşlərin məlum hücumu nəticəsində psixoloji zərbə aldığını deyərək, avtobus insidentindən sonra Varşava komandasında çıxışını davam etdirməsini qeyri-mümkün sayıb.<ref>[https://report.az/futbol-xeberleri/legiya-mahir-emrelini-cezalandira-biler/ "Legiya" Mahir Emrelini cəzalandıra bilər]</ref> === Dinamo Zaqreb FK === Polşa "Legiya"sı ilə müqaviləsini qarşılıqlı razılaşma ilə pozan forvard 2022-ci ilin fevral ayında Xorvatiyanın Dinamo Zaqreb klubu ilə 4,5 illik sözləşmə imzalayıb. Yeni klubunda onun illik maaş 500 min avro razılaşdırılıb.<ref>[https://offsideplus.az/liqalar/dig%C9%99r/51904-mahir-emreli-dinamo-da-bu-q%C9%99d%C9%99r-maa%C5%9F-alacaq Mahir Emreli "Dinamo"da bu qədər maaş alacaq]</ref> === Statistika === Mənbə:<ref>{{cite web |url=http://www.pfl.az/files/0oyuncu23.pdf |title=Oyunçu Statistikası 2014/15 |author=PFL |date=29.05.2015 |publisher=pfl.az |accessdate=2016-05-08 |language=az }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.pfl.az/games?tur=33 |title=Oyunlar 2015/16 |author=PFL |date=29.05.2015 |publisher=pfl.az |accessdate=2016-05-08 |language=az }}</ref> {| class="wikitable sortable" ! rowspan="2" |Klub ! rowspan="2" |Çempionat ! rowspan="2" |Mövsüm ! colspan="2" |Liqa ! colspan="2" |Kubok ! colspan="2" |Avropa ! colspan="2" |CƏMİ |- !Oyun !Qol !Oyun !Qol !Oyun !Qol !Oyun !Qol |- |Bakı FK |Azərbaycan Çempionatı |2014/15 |17 |0 |3 |1 |0 |0 |20 |1 |- | rowspan="6" |Qarabağ FK | rowspan="6" |Azərbaycan Çempionatı |2015/16 |16 |7 |5 |1 |1 |0 |22 |8 |- |2016/17 |21 |3 |5 |3 |5 |0 |31 |6 |- |2017/18 |24 |8 |2 |0 |11 |1 |37 |9 |- |2018/19 |27 |16 |4 |0 |14 |0 |45 |16 |- |2019/20 |16 |7 |2 |1 |12 |2 |30 |10 |- |2020/21 |22 |18 |3 |2 |6 |2 |31 |22 |- | Legiya Varşava FK | Ekstraklasa |2021/22 |10 |2 |2 |1 |12 |7 |24 |10 |} == Milli komanda karyerası == UEFA yarışlarında milli komanda səviyyəsində debüt oyunu 19 oktyabr 2012-ci iidə 17 yaşlılardan ibarət millimizin İspaniya ilə oyununda qeydə alınıb.<ref>{{cite web |url=http://www.uefa.com/under21/season=2017/teams/player=250056341/ |title=UEFA yarışlarında debüt |author=UEFA |date=19.10.2012 |publisher=uefa.com |accessdate=2016-05-08 |language=az }}</ref> Bakı klubunda göstərdiyi oyunla 19 yaşlılardan ibarət millinin baş məşqçisi Nikolay Adamın diqqətini cəlb edən Mahir Emreli 24 iyul 2014-cü ildə milliyə dəvət olunur.<ref>{{cite web |url=http://www.fcbaku.com/index.php?page=news&view=819 |title=U19-a dəvət |author=Bakı FK |date=24 iyul, 2014 |publisher=fcbaku.com |accessdate=2016-05-08 |language=az }}{{dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> U19 Azərbaycan millisinin heyətində 2014 və 2015-ci illər Avropa Çempionatı Seçmə mərhələsində, 2014-cü ildə Avropa Çempionatı Elit Roundda həmçinin Valentin Qranatkinin xatirəsinə həsr olunmuş turnirdə çıxış edib. Mahir Emrelinin U19 millisinin heyətində ilk rəsmi debüt oyunu ''10 noyabr 2014-cü il'' Macarıstanla oyunda qeydə alınıb.<ref>{{cite web |url=http://www.affa.az/index.php/matches/azrbaycan-u-19/54940?mt=latest |title=Macarıstan U19-Azərbaijan U19 |author=AFFA |date=10.11.2014 |publisher=affa.az |accessdate=2016-05-08 |language=az }}</ref> 2014-cü il Avropa Çempionatı Seçmə Mərhələsində U19 Azərbaycan millisi Slovakiyanın ardından qrupda 2-ci yerə sahib olaraq elit round mərhələsinə vəsiqə qazanır.<ref>{{cite web |url=http://www.affa.az/index.php/milli-komandalar/azrbaycan-u-19/sem-mrhllr/a-nin-ilkin-sem-mrhlsi/2778# |title=U19 Avropa Çempionatı Seçmə Mərhələ 2014 |author=AFFA |date=15.11.2015 |publisher=affa.az |accessdate=2016-05-08 |language=az }}</ref> Bu seçmə mərhələdə bütün oyunlarda meydanda olan Mahir Emreli 1 qol vurmağa da müvəffəq olur. Elit round mərhələsində isə bütün oyunlarda millimizi meydana kapitan sarğısı ilə çıxardır.<ref>{{cite web |url=http://www.affa.az/index.php/milli-komandalar/azrbaycan-u-19/oyunular/967 |title=U19 Oyunlar,Nəticələr |author=AFFA |date=08.05.2015 |publisher=affa.az |accessdate=2016-05-08 |language=az }}</ref> Mahir Emrelinin ulduzu Valentin Qranatkin Beynəlxalq Turnirində parlamağa başlayır. Bu turnirdə özünü yaxşı tərəfdən göstərir. 6 oyunda 2 qol vurmağı bacarır və sürəti, texnikası ilə bir çox klubların maraq dairəsinə düşür. 2015-ci ildə Qarabağa transfer olunduqdan sonra öz parlaq çıxışını davam etdirən Mahir bu dəfə 21 yaşlılardan ibarət Azərbaycan milli komandasına dəvət olunur. U21 millisinin heyətində debüt oyunu ''24 mart'' 2016-cı ildə Avropa Çempionatı 2017 Seçmə mərhələsi çərçivəsində Rusiyalı həmyaşıdları ilə oyuna təsadüf edir. Mahir Emreli U21 millisinin heyətində də elə ilk oyununda qol vurmağı bacarır.<ref>{{cite web |url=http://www.affa.az/index.php/matches/azrbaycan-u-21/54822?mt=latest |title=Russiya U21-Azərbaycan U21 |author=AFFA |date=24.03.2016 |publisher=affa.az |accessdate=2016-05-08 |language=az }}</ref> Mahir Emreli,hazırda Azərbaycan millisinin əsas heyətində çıxışını davam etdirir. {| class="wikitable" !Milli !Turnir !Mövsüm !Oyun !Qol |- | rowspan="4" |Azərbaycan U19 |Avropa Çempionatı Seçmə Mərhələsi 2014 |2014/15 |3 |1 |- |Avropa Çempionatı Elit Round |2015/16 |3 |0 |- |Valentin Qranatkin Beynəlxalq Turniri |2014/15 |5 |2 |- |Avropa Çempionatı Seçmə Mərhələsi 2015 |2015/16 |2 |0 |- |Azərbaycan U21 |Avropa Çempionatı Seçmə Mərhələsi 2017 |2016/17 |2 |2 |- |Azərbaycan U23 |İslam Həmrəyliyi Oyunları 2017 |2017 |5 |2 |} == Uğurları == [[Qarabağ FK]] * [[Azərbaycan Premyer Liqası]] Qalib(4): 2015/16 , 2016/17, 2017/18, 2018/19 * Bombardir(1): 2018/19 * [[Azərbaycan Kuboku]] Qalib(2): 2015/16 , 2016/17 * [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları]] == Şəxsi həyatı == Mahir Emrelinin valideynləri prodüser Anar Mədətov və Elmira Emrelidir, onun həmçinin Ayşə adında bacısı da var. 2019-cu ildə Mahir atası Anar Mədətov anasından boşanmamış, başqa xanımla ailə həyatı qurmağa hazırlaşdığını görə atasının adı və soyadından imtina edərək anasının soyadını götürüb və Mahir Mədətov əvəzinə Mahir Emreli olaraq soyadını dəyişib.<ref>[http://sport7.az/mahir-medetov-soyadini-deyisdi/ Mahir "Mədətov" soyadını dəyişdi]</ref> Mahirdən sonra bacısı da eyni addımı ataraq soyadını dəyişib.<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/mahirden-sonra-bacisi-da-soyadini-deyisdi-foto-253077 Mahirdən sonra bacısı da soyadını dəyişdi]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Vikianbar kateqoriyası|Mahir Mədətov}} {{Azərbaycan Premyer Liqasının bombardirləri}} [[Kateqoriya:Qarabağ Ağdam FK oyunçuları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan futbolçuları]] [[Kateqoriya:Legioner Azərbaycan futbolçuları]] [[Kateqoriya:Bakı FK oyunçuları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Premyer Liqası oyunçuları]] [[Kateqoriya:Polşada legioner futbolçular]] cw42xd8hnajp6pw7ey9coxa6dli2vap 2022 0 450660 6564633 6560770 2022-08-05T21:47:45Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir. 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro ştatı]]nın dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 171 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|[[Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Monkeypox By Country.svg|thumb|220x220px|[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki [[Saratoqa otelində partlayış]] baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo şəhərində kütləvi atışma (2022)|Buffalo şəhərində kütləvi atışma]] oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı İrəvan şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40–43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınında istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:July 2022 European heat wave week 1.png|thumb|219x219px|[[3 iyul|3]] — [[9 iyul|9 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin qətli]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən az 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier-NPS.jpg|thumb|213x213px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:AUT vs. TUR 2016-03-29 (224).jpg|thumb|210x210px|[[Əhməd Çalık]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Louie Andersen 2001.jpg|thumb|225x225px|[[Lui Anderson]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]], belçikalı astronom ** [[Riçard Liki]], keniyalı paleoantropoloq * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]], türkmən yazıçı, şair ** [[Viktor Saneyev]], gürcü atlet, Olimpiya çempionu ** [[Beatris Mintz]], amerikalı embrioloq * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]], amerikalı aktyor ** [[Piter Boqdanoviç]], amerikalı rejissor ** [[Fransisko Sionil Xose]], filippinli yazıçı * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]], rus ağır atlet, Olimpiya çempionu * [[9 yanvar|9 Yanvar]] ** [[Tosiki Kayfu]], Yaponiya baş naziri ''(50-ci)'' ** [[Bob Saqet]], amerikalı komediyaçı, aktyor * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]], türk futbolçu ** [[David Sassoli]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' ** [[Ernest Şonekan]], Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]], amerikalı müğənni * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]], fransız kinorejissor * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]], türk siyasətçi, yazıçı ** [[Rikardo Bofill]], ispan memar * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Ömər Okçu]], türk yazıçı * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]], türk aktyor, rejissor ** [[Nusret Dişo Ülkü]], türk yazıçı, şair ** [[İbrahim Bubakar Keyta]], Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]], ingilis pedaqoq ** [[Pako Gento]], ispan futbolçu ** [[Andre Leon Telli]], amerikalı moda jurnalisti, stilist * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]], alman aktyor ** [[Qaspar Ulyel]], fransız aktyor ** [[Hans-Yürqer Dörner]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]], amerikalı müğənni, aktyor ** [[Haydi Bibl]], alman xizəkçi ** [[Elza Suares]], braziliyalı müğənni * [[21 yanvar|21 Yanvar]] ** [[Lui Anderson]], amerikalı komediyaçı, aktyor ** [[Səlahəddin Bəyazid]], türk iş adamı, "Qalatasaray" FK Prezidenti * [[22 yanvar|22 Yanvar]] ** [[Rəsmi Cəbrayılov]], rus aktyor ** [[Thit Nyan Han]], vyetnamlı yazıçı, buddist rahib * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]], gürcü oxatan, Olimpiya çempionu ** [[Tyerri Müqler]], fransız modelyer * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]], türk aktrisa ** [[Ayberk Pekcan]], türk aktyor ** [[Silvestr Çollan]], macar idmançı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]], türk rəssam ** [[Vim Yansen]], holland futbolçu * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Ertunç Şenkay]], türk rejissor * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]], türk aktrisa * [[30 yanvar|30 Yanvar]] ** [[Leonid Kuravlyov]], rus aktyor ** [[Çesli Krist]], amerikalı model === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:Borislav Ivkov 1963.jpg|thumb|212x212px|[[Borislav İvkov]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]], Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]], italyan aktrisa * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]], türk rejissor, ssenarist ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]], terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' ** [[Xristos Sardzetakis]], Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Anxelika Qorodişer]], argentinalı yazıçı ** [[Viktor Buturlin]], rus rejissor * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]], hind müğənni ** [[Corc Kram]], amerikalı bəstəkar ** [[Ronni Helström]], isveçli futbolçu * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]], fransız virusoloq * [[9 fevral|9 Fevral]] — [[Abun Antonios]], Eritreya Ortodoks Tevahedo Kilsəsinin Patriarxı ''(3-cü)'' * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]], türk psixiatr, yazıçı, seksoloq ** [[Manuel Eskivel]], Belize baş naziri ''(2-ci)'' * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]], türk aktyor ** [[Ayvan Raytman]], kanadalı rejissor * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]], serb şahmat qrossmeysteri * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]], türk müğənni ** [[Yuzef Zapendzki]], polyak atıcı * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]], Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Mate Fenvesi]], macar futbolçu * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]], türk şair ** [[Den Qrem]], amerikalı vizual rəssam, yazıçı ** [[Kakuyçi Mimura]], yapon futbolçu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]], ukraynalı üzgüçü * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]], türk caz trubaçısı ** [[Mark Laneqan]], amerikalı musiqiçi, bəstəkar * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[İvanka Xristova]], bolqar güllə atıcısı * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Ayten Erman]], türk aktrisa * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]], Liviya baş naziri ''(18-ci)'' === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:Madeleine Albright before STS 88.jpg|thumb|227x227px|[[Madlen Olbrayt]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]], rus xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. 1930) * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]], türk futbolçu (d. 1936) ** [[Hüseyn Elmalıpınar]], türk aktyor (d. 1971) ** [[Din Vuds]], avstraliyalı velosipedçi, Olimpiya çempionu (d. 1966) * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]], türk müğənni, aktrisa (d. 1954) ** [[Şeyn Uorn]], avstraliyalı kriketçi (d. 1966) * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell]], irland futbolçu (d. 1947) ** [[Cüzeppe Uilson]], italyan futbolçu (d. 1969) * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]], Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' (d. 1929) * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]], meksikalı futbolçu (d. 1951) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]], alman futbolçu (d. 1944) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]], Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. 1937) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Karl Offmann]], Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' (d. 1940) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]], amerikalı aktyor (d. 1950) * [[14 mart|14 Mart]] ** [[Stiven Uilhayt]], amerikalı kompüter alimi (d. 1948) ** [[Çarlz Qrin]], amerikalı sprinter, Olimpiya çempionu (d. 1945) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]], amerikalı fizik (d. 1927) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]], yapon yarışçı, motosikletçi (d. 1940) * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]], türk rejissor (d. 1948) ** [[Kristofer Aleksander]], amerikalı memar, dizayner (d. 1936) ** [[Entoni Neş]], ingilis bobsledder, Olimpiya çempionu (d. 1936) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Adiz Kusayev]], çeçen şair, yazıçı (d. 1938) * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]], Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' (d. 1930) * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]], türk futbolçu (d. 1941) ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]], Mali baş naziri ''(16-cı)'' (d. 1954) * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt|Madlen Olbrayt,]] ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' (d. 1937) * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]], türk jurnalist (d. 1941) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]], amerikalı musiqiçi (d. 1972) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Aleksandra Zabelina]], rus qılınoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1937]]) * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]], türk pianoçu (d. [[1935]]) ** [[Naci Erdem]], türk futbolçu (d. [[1931]]) * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]], polyak qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]], Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' (d. [[1933]]) ** [[Patrik Demarşele]], fransız fotoqraf (d. [[1943]]) ** [[Rıdvan Bolatlı]], türk futbolçu (d. [[1928]]) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]], türk aktyor (d. [[1959]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]], çilili futbolçu (d. [[1936]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]], braziliyalı yazıçı (d. [[1918]]) * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]], Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' (d. [[1948]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]], amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1939]]) ** [[Byarni Triqqvason]], kanadalı kosmonavt (d. [[1945]]) ** [[Yozef Panaçek]], çex güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]], rus dövlət xadimi, siyasətçi (d. [[1946]]) * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]], Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1927]]) * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]], ingilis yazıçı (d. [[1929]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]], türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı (d. [[1938]]) * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]], fransız aktyor (d. [[1925]]) ** [[Freddi Rinkon]], kolumbiyalı futbolçu (d. [[1966]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Mayk Bossi]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1957]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Çalrz Henri Plamb]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1925]]) ** [[Bernhard Qermeshauzen]], alman bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]], rumıniyalı pianoçu (d. [[1945]]) * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]], ingilis bəstəkar (d. [[1934]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]], yapon uzunömürlü (d. [[1903]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]], amerikalı aktyor (d. [[1931]]) * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]], Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1931]]) ** [[Jak Perren]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1941]]) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Qi Laflör]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1951]]) * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]], alman musiqiçi, bəstəkar (d. [[1947]]) ** [[Aykut Sözeri]], türk aktyor, rejissor (d. [[1950]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]], türk güləşçi (d. [[1933]]) * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]], türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist (d. [[1932]]) * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]], italyan futbol agenti (d. [[1967]]) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vangelis, 26 July 2012.jpg|thumb|195x195px|[[Vangelis]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]], bosniyalı futbolçu (d. [[1941]]) * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]], ingilis F1 pilotu (d. [[1932]]) ** [[Stanislav Şuşkeviç]], Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]], rus qrossmeyster (d. [[1922]]) * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]], rus xizəkçi (d. [[1931]]) * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]], Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]], BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' (d. [[1948]]) ** [[Teresa Berqansa]], ispan mezzo-soprano (d. [[1933]]) ** [[Ben Roy Mottelson]], amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı ([[1926]]) * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1975]]) * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]], yunan bəstəkar, musiqiçi (d. [[1943]]) * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]], İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Endi Fletçer]], ingilis musiqiçi (d. [[1961]]) ** [[Rey Liotta]], amerikalı aktyor (d. [[1954]]) ** [[Alan Uayt]], ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi (d. [[1949]]) * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]], Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' (d. [[1927]]) * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]], San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) ** [[Buyar Nişani]], Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' (d. [[1966]]) * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]], sloveniyalı yazıçı (d. [[1913]]) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]], türk aktyor (d. [[1940]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]], türk karikaturaçı rəssam (d. [[1961]]) * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]], rus kosmonavt (d. [[1939]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]], amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu d. [[1936]]) * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]], ingilis vizual rəssam (d. [[1935]]) * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1944]]) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]], norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1930]]) * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]], Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1935]]) * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]], isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1943]]) ** [[Yüri Tarmak]], estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1946]]) * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]], holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]], italyan iş adamı (d. [[1935]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]], türk aktyor (d. [[1937]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]], amerikalı musiqişünas (d. [[1945]]) * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]], ingilis rejissor (d. [[1925]]) * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]], amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1933]]) * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]], OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' (d. [[1959]]) ** [[Arne Ahman]], isveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1925]]) * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]], amerikalı aktyor (d. [[1940]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]], Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]], Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' (d. [[1954]]) ** [[Joze Eduardu duş Santuş]], Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' (d. [[1942]]) ** [[Luis Eçeverria]], Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' (d. [[1922]]) * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]], Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' (d. [[1921]]) ** [[İvana Tramp]], amerikalı iş adamı, modelyer (d. [[1949]]) * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]], amerikalı heykəltəraş (d. [[1929]]) * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]], alman futbolçu (d. [[1936]]) * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]], Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. [[1944]]) * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Ceyms Lavlok]], ingilis aliim, ekoloq (d. [[1919]]) * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Yelizaveta Dementyeva]], rus kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1928]]) * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Yuris Hartmanis]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1928]]) * [[31 iyul|31 İyul]] ** [[Fidel Valdes Ramos]], Flippin Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Bill Rassell]], amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1934]]) ** [[Ayman əl-Zəvahiri]], Əl-Qaidə lideri ''(2-ci)'' (d. [[1951]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} * [[5 avqust|5 Avqust]] — [[Reymond Damadyan]], amerikalı həkim, ixtiraçı (d. [[1936]]) == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022| ]] kz2e4h6z476bexfboiq5doioj15ei1t 6564634 6564633 2022-08-05T21:52:03Z Qraf061 242998 [[User:5.197.200.91|5.197.200.91]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir. 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro ştatı]]nın dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 171 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|[[Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Monkeypox By Country.svg|thumb|220x220px|[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki [[Saratoqa otelində partlayış]] baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo şəhərində kütləvi atışma (2022)|Buffalo şəhərində kütləvi atışma]] oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı İrəvan şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40–43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınında istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:July 2022 European heat wave week 1.png|thumb|219x219px|[[3 iyul|3]] — [[9 iyul|9 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin qətli]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən az 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier-NPS.jpg|thumb|213x213px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:AUT vs. TUR 2016-03-29 (224).jpg|thumb|210x210px|[[Əhməd Çalık]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Louie Andersen 2001.jpg|thumb|225x225px|[[Lui Anderson]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]] — belçikalı astronom ** [[Riçard Liki]] — keniyalı paleoantropoloq * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]] — türkmən yazıçı, şair ** [[Viktor Saneyev]] — gürcü atlet, Olimpiya çempionu ** [[Beatris Mintz]] — amerikalı embrioloq * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]] — amerikalı aktyor ** [[Piter Boqdanoviç]] — amerikalı rejissor ** [[Fransisko Sionil Xose]] — filippinli yazıçı * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]] — rus ağır atlet, Olimpiya çempionu * [[9 yanvar|9 Yanvar]] ** [[Tosiki Kayfu]] — Yaponiya baş naziri ''(50-ci)'' ** [[Bob Saqet]] — amerikalı komediyaçı, aktyor * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]] — türk futbolçu ** [[David Sassoli]] — Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' ** [[Ernest Şonekan]] — Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]] — amerikalı müğənni * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]] — fransız kinorejissor * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]] — türk siyasətçi, yazıçı ** [[Rikardo Bofill]] — ispan memar * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Ömər Okçu]] — türk yazıçı * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]] — türk aktyor, rejissor ** [[Nusret Dişo Ülkü]] — türk yazıçı, şair ** [[İbrahim Bubakar Keyta]] — Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]] — ingilis pedaqoq ** [[Pako Gento]] — ispan futbolçu ** [[Andre Leon Telli]] — amerikalı moda jurnalisti, stilist * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]] — alman aktyor ** [[Qaspar Ulyel]] — fransız aktyor ** [[Hans-Yürqer Dörner]] — alman futbolçu, Olimpiya çempionu * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]] — amerikalı müğənni, aktyor ** [[Haydi Bibl]] — alman xizəkçi ** [[Elza Suares]] — braziliyalı müğənni * [[21 yanvar|21 Yanvar]] ** [[Lui Anderson]] — amerikalı komediyaçı, aktyor ** [[Səlahəddin Bəyazid]] — türk iş adamı, "Qalatasaray" FK Prezidenti * [[22 yanvar|22 Yanvar]] ** [[Rəsmi Cəbrayılov]] — rus aktyor ** [[Thit Nyan Han]] — vyetnamlı yazıçı, buddist rahib * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]] — gürcü oxatan, Olimpiya çempionu ** [[Tyerri Müqler]] — fransız modelyer * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]] — türk aktrisa ** [[Ayberk Pekcan]] — türk aktyor ** [[Silvestr Çollan]] — macar idmançı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]] — türk rəssam ** [[Vim Yansen]] — holland futbolçu * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Ertunç Şenkay]] — türk rejissor * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]] — türk aktrisa * [[30 yanvar|30 Yanvar]] ** [[Leonid Kuravlyov]] — rus aktyor ** [[Çesli Krist]] — amerikalı model === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:Borislav Ivkov 1963.jpg|thumb|212x212px|[[Borislav İvkov]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]] — Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]] — italyan aktrisa * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]] — türk rejissor, ssenarist ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] — terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' ** [[Xristos Sardzetakis]] — Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Anxelika Qorodişer]] — argentinalı yazıçı ** [[Viktor Buturlin]] — rus rejissor * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]] — hind müğənni ** [[Corc Kram]] — amerikalı bəstəkar ** [[Ronni Helström]] — isveçli futbolçu * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]] — fransız virusoloq * [[9 fevral|9 Fevral]] — [[Abun Antonios]] — Eritreya Ortodoks Tevahedo Kilsəsinin Patriarxı ''(3-cü)'' * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]] — türk psixiatr, yazıçı, seksoloq ** [[Manuel Eskivel]] — Belize baş naziri ''(2-ci)'' * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]] — türk aktyor ** [[Ayvan Raytman]] — kanadalı rejissor * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]] — serbiyalı şahmat qrossmeysteri * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]] — türk müğənni ** [[Yuzef Zapendzki]] — polyak atıcı * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]] — Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Mate Fenvesi]] — macar futbolçu * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]] — türk şair ** [[Den Qrem]] — amerikalı vizual rəssam, yazıçı ** [[Kakuyçi Mimura]] — yapon futbolçu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]] — ukraynalı üzgüçü * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]] — türk caz trubaçısı ** [[Mark Laneqan]] — amerikalı musiqiçi, bəstəkar * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[İvanka Xristova]] — bolqar güllə atıcısı * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Ayten Erman]] — türk aktrisa * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]] — Liviya baş naziri ''(18-ci)'' === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]] — rus xizəkçi, Olimpiya çempionu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]] — türk futbolçu ** [[Hüseyn Elmalıpınar]] — türk aktyor ** [[Din Vuds]] — avstraliyalı velosipedçi * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]] — türk müğənni, aktrisa ** [[Şeyn Uorn]] — avstraliyalı kriketçi ** [[Maryan Visneski]] — fransız futbolçu * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell|Frenk OFarrell]] — irland futbolçu ** [[Cüzeppe Uilson]] — italyan futbolçu * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]] — meksikalı futbolçu * [[9 mart|9 Mart]] ** [[Murat Özer]] — türk tənqidçi ** [[Castis Kristofer]] — nigeriyalı futbolçu * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]] — alman futbolçu * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]] — Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' * [[12 mart|12 Mart]] ** [[Tacettin Ergürsel]] — türk futbolçu ** [[Karl Offmann]] — Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]] — amrikalı aktyor * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]] — amerikalı fizik * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]] — yapon yarışçı, motosikletçi * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]] — türk rejissor ** [[Kristofer Aleksander]] — amerikalı memar, dizayner * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaim Kanevski]] — israilli ravvin ** [[Adiz Kusayev]] — çeçen şair, yazıçı * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]] — Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' * [[20 mart|20 Mart]] — [[Reyne Visell]] — isveçli yarış pilotu * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]] — türk futbolçu ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]] — Mali baş naziri ''(16-cı)'' * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt]] — ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]] — türk jurnalist * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]] — amerikalı musiqiçi * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' ** [[Titus Bubernik]] — slovak futbolçu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]] — türk pianoçu ** [[Naci Erdem]] — türk futbolçu * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]] — polyak qılıncoynadan * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]] — Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' ** [[Patrik Demarşele]] — fransız fotoqraf ** [[Rıdvan Bolatlı]] — türk futbolçu === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]] — türk aktyor * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]] — çilili futbolçu * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]] — braziliyalı yazıçı * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]] — Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]] — amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı ** [[Byarni Triqqvason]] — kanadalı kosmonavt ** [[Bobbi Raydel]] — amerikalı müğənni, aktyor * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]] — rus dövlət xadimi, siyasətçi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]] — Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]] — ingilis yazıçı * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]] — türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]] — fransız aktyor ** [[Freddi Rinkon]] — kolumbiyalı futbolçu * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Balkan Naci İslimyeli]] — türk rəssam * [[15 aprel|15 Aprel]] — [[Çalrz Henri Plamb]] — Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]] — rumıniyalı pianoçu * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]] — ingilis bəstəkar * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]] — yapon uzunömürlü ''(119 yaşında vəfat edib)'' * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]] — amerikalı aktyor * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]] — Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' ** [[Jak Perren]] — fransız aktyor, rejissor * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]] — alman musiqiçi, bəstəkar ** [[Aykut Sözeri]] — türk aktyor, rejissor * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]] — türk güləşçi * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]] — türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]] — italyan futbol agenti === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Šuškievič bchd.jpg|thumb|207x207px|[[Stanislav Şuşkeviç]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]] — bosniyalı futbolçu * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]] — ingilis F1 pilotu ** [[Stanislav Şuşkeviç]] — Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]] — rus qrossmeyster * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]] — rus xizəkçi * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]] — Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]] — BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' ** [[Teresa Berqansa]] — ispan mezzo-soprano ** [[Ben Roy Mottelson]] — amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]] — avstraliyalı kriketçi * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]] — yunan bəstəkar, musiqiçi * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]] — İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' ** [[Endi Fletçer]] — ingilis musiqiçi ** [[Rey Liotta]] — amerikalı aktyor ** [[Alan Uayt]] — ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]] — Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]] — San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' ** [[Buyar Nişani]] — Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]] — sloveniyalı yazıçı === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]] — türk aktyor * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]] — türk karikaturaçı rəssam * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]] — rus kosmonavt * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]] — amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]] — ingilis vizual rəssam * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]] — alman futbolçu, Olimpiya çempionu * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]] — norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]] — fransız aktyor, rejissor * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]] — Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]] — isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu ** [[Yüri Tarmak]] — estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]] — holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]] — italyan iş adamı * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]] — türk aktyor === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]] — amerikalı musiqişünas * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]] — ingilis rejissor * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]] — amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]] — OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' ** [[Arne Ahman]] — isveçli atlet, Olimpiya çempionu * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]] — amerikalı aktyor * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]] — Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] — Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' ** [[Joze Eduardu duş Santuş]] — Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' ** [[Luis Eçeverria]] — Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]] — Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' ** [[İvana Tramp]] — amerikalı iş adamı, modelyer * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]] — amerikalı heykəltəraş * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]] — alman futbolçu * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]] — Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı == Həmçinin bax == * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] * [[XXI əsr]] * [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]] [[Kateqoriya:2022| ]] 1flpykebz9ymgaftm2f7wudfnug6qf0 6564819 6564634 2022-08-06T07:46:30Z 5.197.200.91 [[Special:Contributions/Qraf061|Qraf061]] ([[User talk:Qraf061|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6564634 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir. 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro ştatı]]nın dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 171 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|[[Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Monkeypox By Country.svg|thumb|220x220px|[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki [[Saratoqa otelində partlayış]] baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo şəhərində kütləvi atışma (2022)|Buffalo şəhərində kütləvi atışma]] oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı İrəvan şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40–43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınında istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:July 2022 European heat wave week 1.png|thumb|219x219px|[[3 iyul|3]] — [[9 iyul|9 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin qətli]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən az 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier-NPS.jpg|thumb|213x213px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:AUT vs. TUR 2016-03-29 (224).jpg|thumb|210x210px|[[Əhməd Çalık]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Louie Andersen 2001.jpg|thumb|225x225px|[[Lui Anderson]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]], belçikalı astronom ** [[Riçard Liki]], keniyalı paleoantropoloq * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]], türkmən yazıçı, şair ** [[Viktor Saneyev]], gürcü atlet, Olimpiya çempionu ** [[Beatris Mintz]], amerikalı embrioloq * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]], amerikalı aktyor ** [[Piter Boqdanoviç]], amerikalı rejissor ** [[Fransisko Sionil Xose]], filippinli yazıçı * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]], rus ağır atlet, Olimpiya çempionu * [[9 yanvar|9 Yanvar]] ** [[Tosiki Kayfu]], Yaponiya baş naziri ''(50-ci)'' ** [[Bob Saqet]], amerikalı komediyaçı, aktyor * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]], türk futbolçu ** [[David Sassoli]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' ** [[Ernest Şonekan]], Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]], amerikalı müğənni * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]], fransız kinorejissor * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]], türk siyasətçi, yazıçı ** [[Rikardo Bofill]], ispan memar * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Ömər Okçu]], türk yazıçı * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]], türk aktyor, rejissor ** [[Nusret Dişo Ülkü]], türk yazıçı, şair ** [[İbrahim Bubakar Keyta]], Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]], ingilis pedaqoq ** [[Pako Gento]], ispan futbolçu ** [[Andre Leon Telli]], amerikalı moda jurnalisti, stilist * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]], alman aktyor ** [[Qaspar Ulyel]], fransız aktyor ** [[Hans-Yürqer Dörner]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]], amerikalı müğənni, aktyor ** [[Haydi Bibl]], alman xizəkçi ** [[Elza Suares]], braziliyalı müğənni * [[21 yanvar|21 Yanvar]] ** [[Lui Anderson]], amerikalı komediyaçı, aktyor ** [[Səlahəddin Bəyazid]], türk iş adamı, "Qalatasaray" FK Prezidenti * [[22 yanvar|22 Yanvar]] ** [[Rəsmi Cəbrayılov]], rus aktyor ** [[Thit Nyan Han]], vyetnamlı yazıçı, buddist rahib * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]], gürcü oxatan, Olimpiya çempionu ** [[Tyerri Müqler]], fransız modelyer * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]], türk aktrisa ** [[Ayberk Pekcan]], türk aktyor ** [[Silvestr Çollan]], macar idmançı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]], türk rəssam ** [[Vim Yansen]], holland futbolçu * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Ertunç Şenkay]], türk rejissor * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]], türk aktrisa * [[30 yanvar|30 Yanvar]] ** [[Leonid Kuravlyov]], rus aktyor ** [[Çesli Krist]], amerikalı model === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:Borislav Ivkov 1963.jpg|thumb|212x212px|[[Borislav İvkov]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]], Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]], italyan aktrisa * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]], türk rejissor, ssenarist ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]], terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' ** [[Xristos Sardzetakis]], Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Anxelika Qorodişer]], argentinalı yazıçı ** [[Viktor Buturlin]], rus rejissor * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]], hind müğənni ** [[Corc Kram]], amerikalı bəstəkar ** [[Ronni Helström]], isveçli futbolçu * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]], fransız virusoloq * [[9 fevral|9 Fevral]] — [[Abun Antonios]], Eritreya Ortodoks Tevahedo Kilsəsinin Patriarxı ''(3-cü)'' * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]], türk psixiatr, yazıçı, seksoloq ** [[Manuel Eskivel]], Belize baş naziri ''(2-ci)'' * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]], türk aktyor ** [[Ayvan Raytman]], kanadalı rejissor * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]], serb şahmat qrossmeysteri * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]], türk müğənni ** [[Yuzef Zapendzki]], polyak atıcı * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]], Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Mate Fenvesi]], macar futbolçu * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]], türk şair ** [[Den Qrem]], amerikalı vizual rəssam, yazıçı ** [[Kakuyçi Mimura]], yapon futbolçu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]], ukraynalı üzgüçü * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]], türk caz trubaçısı ** [[Mark Laneqan]], amerikalı musiqiçi, bəstəkar * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[İvanka Xristova]], bolqar güllə atıcısı * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Ayten Erman]], türk aktrisa * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]], Liviya baş naziri ''(18-ci)'' === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:Madeleine Albright before STS 88.jpg|thumb|227x227px|[[Madlen Olbrayt]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]], rus xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. 1930) * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]], türk futbolçu (d. 1936) ** [[Hüseyn Elmalıpınar]], türk aktyor (d. 1971) ** [[Din Vuds]], avstraliyalı velosipedçi, Olimpiya çempionu (d. 1966) * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]], türk müğənni, aktrisa (d. 1954) ** [[Şeyn Uorn]], avstraliyalı kriketçi (d. 1966) * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell]], irland futbolçu (d. 1947) ** [[Cüzeppe Uilson]], italyan futbolçu (d. 1969) * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]], Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' (d. 1929) * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]], meksikalı futbolçu (d. 1951) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]], alman futbolçu (d. 1944) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]], Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. 1937) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Karl Offmann]], Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' (d. 1940) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]], amerikalı aktyor (d. 1950) * [[14 mart|14 Mart]] ** [[Stiven Uilhayt]], amerikalı kompüter alimi (d. 1948) ** [[Çarlz Qrin]], amerikalı sprinter, Olimpiya çempionu (d. 1945) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]], amerikalı fizik (d. 1927) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]], yapon yarışçı, motosikletçi (d. 1940) * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]], türk rejissor (d. 1948) ** [[Kristofer Aleksander]], amerikalı memar, dizayner (d. 1936) ** [[Entoni Neş]], ingilis bobsledder, Olimpiya çempionu (d. 1936) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Adiz Kusayev]], çeçen şair, yazıçı (d. 1938) * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]], Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' (d. 1930) * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]], türk futbolçu (d. 1941) ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]], Mali baş naziri ''(16-cı)'' (d. 1954) * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt|Madlen Olbrayt,]] ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' (d. 1937) * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]], türk jurnalist (d. 1941) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]], amerikalı musiqiçi (d. 1972) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Aleksandra Zabelina]], rus qılınoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1937]]) * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]], türk pianoçu (d. [[1935]]) ** [[Naci Erdem]], türk futbolçu (d. [[1931]]) * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]], polyak qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]], Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' (d. [[1933]]) ** [[Patrik Demarşele]], fransız fotoqraf (d. [[1943]]) ** [[Rıdvan Bolatlı]], türk futbolçu (d. [[1928]]) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]], türk aktyor (d. [[1959]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]], çilili futbolçu (d. [[1936]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]], braziliyalı yazıçı (d. [[1918]]) * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]], Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' (d. [[1948]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]], amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1939]]) ** [[Byarni Triqqvason]], kanadalı kosmonavt (d. [[1945]]) ** [[Yozef Panaçek]], çex güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]], rus dövlət xadimi, siyasətçi (d. [[1946]]) * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]], Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1927]]) * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]], ingilis yazıçı (d. [[1929]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]], türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı (d. [[1938]]) * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]], fransız aktyor (d. [[1925]]) ** [[Freddi Rinkon]], kolumbiyalı futbolçu (d. [[1966]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Mayk Bossi]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1957]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Çalrz Henri Plamb]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1925]]) ** [[Bernhard Qermeshauzen]], alman bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]], rumıniyalı pianoçu (d. [[1945]]) * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]], ingilis bəstəkar (d. [[1934]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]], yapon uzunömürlü (d. [[1903]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]], amerikalı aktyor (d. [[1931]]) * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]], Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1931]]) ** [[Jak Perren]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1941]]) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Qi Laflör]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1951]]) * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]], alman musiqiçi, bəstəkar (d. [[1947]]) ** [[Aykut Sözeri]], türk aktyor, rejissor (d. [[1950]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]], türk güləşçi (d. [[1933]]) * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]], türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist (d. [[1932]]) * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]], italyan futbol agenti (d. [[1967]]) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vangelis, 26 July 2012.jpg|thumb|195x195px|[[Vangelis]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]], bosniyalı futbolçu (d. [[1941]]) * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]], ingilis F1 pilotu (d. [[1932]]) ** [[Stanislav Şuşkeviç]], Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]], rus qrossmeyster (d. [[1922]]) * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]], rus xizəkçi (d. [[1931]]) * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]], Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]], BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' (d. [[1948]]) ** [[Teresa Berqansa]], ispan mezzo-soprano (d. [[1933]]) ** [[Ben Roy Mottelson]], amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı ([[1926]]) * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1975]]) * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]], yunan bəstəkar, musiqiçi (d. [[1943]]) * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]], İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Endi Fletçer]], ingilis musiqiçi (d. [[1961]]) ** [[Rey Liotta]], amerikalı aktyor (d. [[1954]]) ** [[Alan Uayt]], ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi (d. [[1949]]) * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]], Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' (d. [[1927]]) * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]], San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) ** [[Buyar Nişani]], Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' (d. [[1966]]) * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]], sloveniyalı yazıçı (d. [[1913]]) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]], türk aktyor (d. [[1940]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]], türk karikaturaçı rəssam (d. [[1961]]) * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]], rus kosmonavt (d. [[1939]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]], amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu d. [[1936]]) * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]], ingilis vizual rəssam (d. [[1935]]) * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1944]]) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]], norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1930]]) * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]], Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1935]]) * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]], isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1943]]) ** [[Yüri Tarmak]], estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1946]]) * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]], holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]], italyan iş adamı (d. [[1935]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]], türk aktyor (d. [[1937]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]], amerikalı musiqişünas (d. [[1945]]) * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]], ingilis rejissor (d. [[1925]]) * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]], amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1933]]) * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]], OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' (d. [[1959]]) ** [[Arne Ahman]], isveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1925]]) * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]], amerikalı aktyor (d. [[1940]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]], Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]], Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' (d. [[1954]]) ** [[Joze Eduardu duş Santuş]], Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' (d. [[1942]]) ** [[Luis Eçeverria]], Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' (d. [[1922]]) * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]], Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' (d. [[1921]]) ** [[İvana Tramp]], amerikalı iş adamı, modelyer (d. [[1949]]) * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]], amerikalı heykəltəraş (d. [[1929]]) * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]], alman futbolçu (d. [[1936]]) * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]], Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. [[1944]]) * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Ceyms Lavlok]], ingilis aliim, ekoloq (d. [[1919]]) * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Yelizaveta Dementyeva]], rus kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1928]]) * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Yuris Hartmanis]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1928]]) * [[31 iyul|31 İyul]] ** [[Fidel Valdes Ramos]], Flippin Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Bill Rassell]], amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1934]]) ** [[Ayman əl-Zəvahiri]], Əl-Qaidə lideri ''(2-ci)'' (d. [[1951]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} * [[5 avqust|5 Avqust]] — [[Reymond Damadyan]], amerikalı həkim, ixtiraçı (d. [[1936]]) == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022| ]] kz2e4h6z476bexfboiq5doioj15ei1t 6564832 6564819 2022-08-06T07:58:50Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir. 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro ştatı]]nın dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 171 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|[[Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Monkeypox By Country.svg|thumb|220x220px|[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki [[Saratoqa otelində partlayış]] baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo şəhərində kütləvi atışma (2022)|Buffalo şəhərində kütləvi atışma]] oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı İrəvan şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40–43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınında istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:July 2022 European heat wave week 1.png|thumb|219x219px|[[3 iyul|3]] — [[9 iyul|9 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin qətli]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən az 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier-NPS.jpg|thumb|213x213px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:AUT vs. TUR 2016-03-29 (224).jpg|thumb|210x210px|[[Əhməd Çalık]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Louie Andersen 2001.jpg|thumb|225x225px|[[Lui Anderson]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]], belçikalı astronom ** [[Riçard Liki]], keniyalı paleoantropoloq * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]], türkmən yazıçı, şair ** [[Viktor Saneyev]], gürcü atlet, Olimpiya çempionu ** [[Beatris Mintz]], amerikalı embrioloq * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]], amerikalı aktyor ** [[Piter Boqdanoviç]], amerikalı rejissor ** [[Fransisko Sionil Xose]], filippinli yazıçı * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]], rus ağır atlet, Olimpiya çempionu * [[9 yanvar|9 Yanvar]] ** [[Tosiki Kayfu]], Yaponiya baş naziri ''(50-ci)'' ** [[Bob Saqet]], amerikalı komediyaçı, aktyor * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]], türk futbolçu ** [[David Sassoli]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' ** [[Ernest Şonekan]], Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]], amerikalı müğənni * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]], fransız kinorejissor * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]], türk siyasətçi, yazıçı ** [[Rikardo Bofill]], ispan memar * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Ömər Okçu]], türk yazıçı * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]], türk aktyor, rejissor ** [[Nusret Dişo Ülkü]], türk yazıçı, şair ** [[İbrahim Bubakar Keyta]], Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]], ingilis pedaqoq ** [[Pako Gento]], ispan futbolçu ** [[Andre Leon Telli]], amerikalı moda jurnalisti, stilist * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]], alman aktyor ** [[Qaspar Ulyel]], fransız aktyor ** [[Hans-Yürqer Dörner]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]], amerikalı müğənni, aktyor ** [[Haydi Bibl]], alman xizəkçi ** [[Elza Suares]], braziliyalı müğənni * [[21 yanvar|21 Yanvar]] ** [[Lui Anderson]], amerikalı komediyaçı, aktyor ** [[Səlahəddin Bəyazid]], türk iş adamı, "Qalatasaray" FK Prezidenti * [[22 yanvar|22 Yanvar]] ** [[Rəsmi Cəbrayılov]], rus aktyor ** [[Thit Nyan Han]], vyetnamlı yazıçı, buddist rahib * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]], gürcü oxatan, Olimpiya çempionu ** [[Tyerri Müqler]], fransız modelyer * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]], türk aktrisa ** [[Ayberk Pekcan]], türk aktyor ** [[Silvestr Çollan]], macar idmançı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]], türk rəssam ** [[Vim Yansen]], holland futbolçu * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Ertunç Şenkay]], türk rejissor * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]], türk aktrisa * [[30 yanvar|30 Yanvar]] ** [[Leonid Kuravlyov]], rus aktyor ** [[Çesli Krist]], amerikalı model === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:Borislav Ivkov 1963.jpg|thumb|212x212px|[[Borislav İvkov]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]], Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]], italyan aktrisa * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]], türk rejissor, ssenarist ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]], terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' ** [[Xristos Sardzetakis]], Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Anxelika Qorodişer]], argentinalı yazıçı ** [[Viktor Buturlin]], rus rejissor * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]], hind müğənni ** [[Corc Kram]], amerikalı bəstəkar ** [[Ronni Helström]], isveçli futbolçu * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]], fransız virusoloq * [[9 fevral|9 Fevral]] — [[Abun Antonios]], Eritreya Ortodoks Tevahedo Kilsəsinin Patriarxı ''(3-cü)'' * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]], türk psixiatr, yazıçı, seksoloq ** [[Manuel Eskivel]], Belize baş naziri ''(2-ci)'' * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]], türk aktyor ** [[Ayvan Raytman]], kanadalı rejissor * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]], serb şahmat qrossmeysteri * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]], türk müğənni ** [[Yuzef Zapendzki]], polyak atıcı * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]], Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Mate Fenvesi]], macar futbolçu * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]], türk şair ** [[Den Qrem]], amerikalı vizual rəssam, yazıçı ** [[Kakuyçi Mimura]], yapon futbolçu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]], ukraynalı üzgüçü * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]], türk caz trubaçısı ** [[Mark Laneqan]], amerikalı musiqiçi, bəstəkar * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[İvanka Xristova]], bolqar güllə atıcısı * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Ayten Erman]], türk aktrisa * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]], Liviya baş naziri ''(18-ci)'' === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:Madeleine Albright before STS 88.jpg|thumb|227x227px|[[Madlen Olbrayt]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]], rus xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. [[1930]]) * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]], türk futbolçu (d. [[1936]]) ** [[Hüseyn Elmalıpınar]], türk aktyor (d. [[1971]]) ** [[Din Vuds]], avstraliyalı velosipedçi, Olimpiya çempionu (d. [[1966]]) * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]], türk müğənni, aktrisa (d. [[1954]]) ** [[Şeyn Uorn]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1966]]) * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell]], irland futbolçu (d. [[1947]]) ** [[Cüzeppe Uilson]], italyan futbolçu (d. [[1969]]) * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]], Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' (d. [[1929]]) * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]], meksikalı futbolçu (d. [[1951]]) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]], alman futbolçu (d. [[1944]]) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]], Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1937]]) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Karl Offmann]], Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1940]]) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]], amerikalı aktyor (d. [[1950]]) * [[14 mart|14 Mart]] ** [[Stiven Uilhayt]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1948]]) ** [[Çarlz Qrin]], amerikalı sprinter, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]], amerikalı fizik (d. [[1927]]) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]], yapon yarışçı, motosikletçi (d. [[1940]]) * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]], türk rejissor (d. [[1948]]) ** [[Kristofer Aleksander]], amerikalı memar, dizayner (d. [[1936]]) ** [[Entoni Neş]], ingilis bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Adiz Kusayev]], çeçen şair, yazıçı (d. [[1938]]) * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]], Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1930]]) * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]], türk futbolçu (d. [[1941]]) ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]], Mali baş naziri ''(16-cı)'' (d. [[1954]]) * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt|Madlen Olbrayt,]] ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' (d. [[1937]]) * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]], türk jurnalist (d. [[1941]]) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]], amerikalı musiqiçi (d. [[1972]]) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Aleksandra Zabelina]], rus qılınoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1937]]) * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]], türk pianoçu (d. [[1935]]) ** [[Naci Erdem]], türk futbolçu (d. [[1931]]) * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]], polyak qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]], Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' (d. [[1933]]) ** [[Patrik Demarşele]], fransız fotoqraf (d. [[1943]]) ** [[Rıdvan Bolatlı]], türk futbolçu (d. [[1928]]) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]], türk aktyor (d. [[1959]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]], çilili futbolçu (d. [[1936]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]], braziliyalı yazıçı (d. [[1918]]) * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]], Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' (d. [[1948]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]], amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1939]]) ** [[Byarni Triqqvason]], kanadalı kosmonavt (d. [[1945]]) ** [[Yozef Panaçek]], çex güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]], rus dövlət xadimi, siyasətçi (d. [[1946]]) * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]], Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1927]]) * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]], ingilis yazıçı (d. [[1929]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]], türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı (d. [[1938]]) * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]], fransız aktyor (d. [[1925]]) ** [[Freddi Rinkon]], kolumbiyalı futbolçu (d. [[1966]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Mayk Bossi]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1957]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Çalrz Henri Plamb]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1925]]) ** [[Bernhard Qermeshauzen]], alman bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]], rumıniyalı pianoçu (d. [[1945]]) * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]], ingilis bəstəkar (d. [[1934]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]], yapon uzunömürlü (d. [[1903]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]], amerikalı aktyor (d. [[1931]]) * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]], Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1931]]) ** [[Jak Perren]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1941]]) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Qi Laflör]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1951]]) * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]], alman musiqiçi, bəstəkar (d. [[1947]]) ** [[Aykut Sözeri]], türk aktyor, rejissor (d. [[1950]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]], türk güləşçi (d. [[1933]]) * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]], türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist (d. [[1932]]) * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]], italyan futbol agenti (d. [[1967]]) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vangelis, 26 July 2012.jpg|thumb|195x195px|[[Vangelis]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]], bosniyalı futbolçu (d. [[1941]]) * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]], ingilis F1 pilotu (d. [[1932]]) ** [[Stanislav Şuşkeviç]], Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]], rus qrossmeyster (d. [[1922]]) * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]], rus xizəkçi (d. [[1931]]) * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]], Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]], BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' (d. [[1948]]) ** [[Teresa Berqansa]], ispan mezzo-soprano (d. [[1933]]) ** [[Ben Roy Mottelson]], amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı ([[1926]]) * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1975]]) * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]], yunan bəstəkar, musiqiçi (d. [[1943]]) * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]], İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Endi Fletçer]], ingilis musiqiçi (d. [[1961]]) ** [[Rey Liotta]], amerikalı aktyor (d. [[1954]]) ** [[Alan Uayt]], ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi (d. [[1949]]) * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]], Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' (d. [[1927]]) * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]], San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) ** [[Buyar Nişani]], Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' (d. [[1966]]) * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]], sloveniyalı yazıçı (d. [[1913]]) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]], türk aktyor (d. [[1940]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]], türk karikaturaçı rəssam (d. [[1961]]) * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]], rus kosmonavt (d. [[1939]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]], amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu d. [[1936]]) * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]], ingilis vizual rəssam (d. [[1935]]) * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1944]]) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]], norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1930]]) * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]], Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1935]]) * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]], isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1943]]) ** [[Yüri Tarmak]], estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1946]]) * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]], holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]], italyan iş adamı (d. [[1935]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]], türk aktyor (d. [[1937]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]], amerikalı musiqişünas (d. [[1945]]) * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]], ingilis rejissor (d. [[1925]]) * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]], amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1933]]) * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]], OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' (d. [[1959]]) ** [[Arne Ahman]], isveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1925]]) * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]], amerikalı aktyor (d. [[1940]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]], Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]], Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' (d. [[1954]]) ** [[Joze Eduardu duş Santuş]], Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' (d. [[1942]]) ** [[Luis Eçeverria]], Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' (d. [[1922]]) * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]], Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' (d. [[1921]]) ** [[İvana Tramp]], amerikalı iş adamı, modelyer (d. [[1949]]) * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]], amerikalı heykəltəraş (d. [[1929]]) * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]], alman futbolçu (d. [[1936]]) * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]], Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. [[1944]]) * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Ceyms Lavlok]], ingilis aliim, ekoloq (d. [[1919]]) * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Yelizaveta Dementyeva]], rus kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1928]]) * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Yuris Hartmanis]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1928]]) * [[31 iyul|31 İyul]] ** [[Fidel Valdes Ramos]], Flippin Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Bill Rassell]], amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1934]]) ** [[Ayman əl-Zəvahiri]], Əl-Qaidə lideri ''(2-ci)'' (d. [[1951]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Reymond Damadyan]], amerikalı həkim, ixtiraçı (d. [[1936]]) == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022| ]] rbm3fhx7hjpv5gdamt3xztj8o8axq6e 6564846 6564832 2022-08-06T08:24:02Z 5.197.200.91 /* Fevral */ wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir. 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro ştatı]]nın dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 171 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|[[Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Monkeypox By Country.svg|thumb|220x220px|[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki [[Saratoqa otelində partlayış]] baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo şəhərində kütləvi atışma (2022)|Buffalo şəhərində kütləvi atışma]] oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı İrəvan şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40–43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınında istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:July 2022 European heat wave week 1.png|thumb|219x219px|[[3 iyul|3]] — [[9 iyul|9 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin qətli]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən az 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier-NPS.jpg|thumb|213x213px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:AUT vs. TUR 2016-03-29 (224).jpg|thumb|210x210px|[[Əhməd Çalık]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Louie Andersen 2001.jpg|thumb|225x225px|[[Lui Anderson]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]], belçikalı astronom ** [[Riçard Liki]], keniyalı paleoantropoloq * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]], türkmən yazıçı, şair ** [[Viktor Saneyev]], gürcü atlet, Olimpiya çempionu ** [[Beatris Mintz]], amerikalı embrioloq * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]], amerikalı aktyor ** [[Piter Boqdanoviç]], amerikalı rejissor ** [[Fransisko Sionil Xose]], filippinli yazıçı * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]], rus ağır atlet, Olimpiya çempionu * [[9 yanvar|9 Yanvar]] ** [[Tosiki Kayfu]], Yaponiya baş naziri ''(50-ci)'' ** [[Bob Saqet]], amerikalı komediyaçı, aktyor * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]], türk futbolçu ** [[David Sassoli]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' ** [[Ernest Şonekan]], Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]], amerikalı müğənni * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]], fransız kinorejissor * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]], türk siyasətçi, yazıçı ** [[Rikardo Bofill]], ispan memar * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Ömər Okçu]], türk yazıçı * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]], türk aktyor, rejissor ** [[Nusret Dişo Ülkü]], türk yazıçı, şair ** [[İbrahim Bubakar Keyta]], Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]], ingilis pedaqoq ** [[Pako Gento]], ispan futbolçu ** [[Andre Leon Telli]], amerikalı moda jurnalisti, stilist * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]], alman aktyor ** [[Qaspar Ulyel]], fransız aktyor ** [[Hans-Yürqer Dörner]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]], amerikalı müğənni, aktyor ** [[Haydi Bibl]], alman xizəkçi ** [[Elza Suares]], braziliyalı müğənni * [[21 yanvar|21 Yanvar]] ** [[Lui Anderson]], amerikalı komediyaçı, aktyor ** [[Səlahəddin Bəyazid]], türk iş adamı, "Qalatasaray" FK Prezidenti * [[22 yanvar|22 Yanvar]] ** [[Rəsmi Cəbrayılov]], rus aktyor ** [[Thit Nyan Han]], vyetnamlı yazıçı, buddist rahib * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]], gürcü oxatan, Olimpiya çempionu ** [[Tyerri Müqler]], fransız modelyer * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]], türk aktrisa ** [[Ayberk Pekcan]], türk aktyor ** [[Silvestr Çollan]], macar idmançı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]], türk rəssam ** [[Vim Yansen]], holland futbolçu * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Ertunç Şenkay]], türk rejissor * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]], türk aktrisa * [[30 yanvar|30 Yanvar]] ** [[Leonid Kuravlyov]], rus aktyor ** [[Çesli Krist]], amerikalı model === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:LataMangeshkar10.jpg|thumb|187x187px|[[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:Borislav Ivkov 1972.jpg|thumb|210x210px|[[Borislav İvkov]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]], Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' (d. 1932) * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]], italyan aktrisa (d. 1931) * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]], türk rejissor, ssenarist (d. 1937) ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]], terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' (d. 1976) ** [[Xristos Sardzetakis]], Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' (d. 1929) * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Donald Conston]], İƏİT Baş katibi ''(4-cü)'' (d. 1936) ** [[Boris Melnikov]], rus qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. 1938) * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]], hind müğənni (d. 1929) ** [[Ronni Helström]], isveçli futbolçu (d. 1949) * [[7 fevral|7 Fevral]] — [[Duqlas Trambal]], amerikalı rejissor (d. 1942) * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]], fransız virusoloq, Fiziologiya və ya Tibb üzrə Nobel mükafalı laureatı (d. 1932) * [[9 fevral|9 Fevral]] — [[Abun Antonios]], Eritreya Ortodoks Tevahedo Kilsəsinin Patriarxı ''(3-cü)'' * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]], türk psixiatr, yazıçı, seksoloq (d. 1930) ** [[Manuel Eskivel]], Belize baş naziri ''(2-ci)'' (d. 1940) * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]], türk aktyor (d. 1955) ** [[Ayvan Raytman]], kanadalı rejissor (d. 1946) * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]], serb şahmat qrossmeysteri (d. 1933) * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]], türk müğənni (d. 1941) ** [[Yuzef Zapendzki]], polyak güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. 1929) * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]], Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. 1945) * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]], türk şair (d. 1950) ** [[Qeri Bruker]], ingilis müğənni, pianoçu (d. 1945) ** [[Kakuyçi Mimura]], yapon futbolçu (d. 1931) * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]], ukraynalı üzgüçü, Olimpiya çempionu (d. 1960) * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]], türk caz trubaçısı (d. 1930) ** [[Mark Laneqan]], amerikalı musiqiçi, bəstəkar (d. 1964) * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[İvanka Xristova]], bolqar güllə atıcısı (d. 1941) ** [[Ayten Erman]], türk aktrisa (d. 1935) * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]], Liviya baş naziri ''(18-ci)'' (d. 1944) === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:Madeleine Albright before STS 88.jpg|thumb|227x227px|[[Madlen Olbrayt]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]], rus xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. [[1930]]) * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]], türk futbolçu (d. [[1936]]) ** [[Hüseyn Elmalıpınar]], türk aktyor (d. [[1971]]) ** [[Din Vuds]], avstraliyalı velosipedçi, Olimpiya çempionu (d. [[1966]]) * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]], türk müğənni, aktrisa (d. [[1954]]) ** [[Şeyn Uorn]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1966]]) * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell]], irland futbolçu (d. [[1947]]) ** [[Cüzeppe Uilson]], italyan futbolçu (d. [[1969]]) * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]], Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' (d. [[1929]]) * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]], meksikalı futbolçu (d. [[1951]]) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]], alman futbolçu (d. [[1944]]) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]], Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1937]]) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Karl Offmann]], Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1940]]) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]], amerikalı aktyor (d. [[1950]]) * [[14 mart|14 Mart]] ** [[Stiven Uilhayt]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1948]]) ** [[Çarlz Qrin]], amerikalı sprinter, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]], amerikalı fizik (d. [[1927]]) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]], yapon yarışçı, motosikletçi (d. [[1940]]) * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]], türk rejissor (d. [[1948]]) ** [[Kristofer Aleksander]], amerikalı memar, dizayner (d. [[1936]]) ** [[Entoni Neş]], ingilis bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Adiz Kusayev]], çeçen şair, yazıçı (d. [[1938]]) * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]], Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1930]]) * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]], türk futbolçu (d. [[1941]]) ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]], Mali baş naziri ''(16-cı)'' (d. [[1954]]) * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt|Madlen Olbrayt,]] ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' (d. [[1937]]) * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]], türk jurnalist (d. [[1941]]) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]], amerikalı musiqiçi (d. [[1972]]) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Aleksandra Zabelina]], rus qılınoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1937]]) * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]], türk pianoçu (d. [[1935]]) ** [[Naci Erdem]], türk futbolçu (d. [[1931]]) * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]], polyak qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]], Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' (d. [[1933]]) ** [[Patrik Demarşele]], fransız fotoqraf (d. [[1943]]) ** [[Rıdvan Bolatlı]], türk futbolçu (d. [[1928]]) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]], türk aktyor (d. [[1959]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]], çilili futbolçu (d. [[1936]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]], braziliyalı yazıçı (d. [[1918]]) * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]], Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' (d. [[1948]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]], amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1939]]) ** [[Byarni Triqqvason]], kanadalı kosmonavt (d. [[1945]]) ** [[Yozef Panaçek]], çex güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]], rus dövlət xadimi, siyasətçi (d. [[1946]]) * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]], Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1927]]) * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]], ingilis yazıçı (d. [[1929]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]], türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı (d. [[1938]]) * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]], fransız aktyor (d. [[1925]]) ** [[Freddi Rinkon]], kolumbiyalı futbolçu (d. [[1966]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Mayk Bossi]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1957]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Çalrz Henri Plamb]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1925]]) ** [[Bernhard Qermeshauzen]], alman bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]], rumıniyalı pianoçu (d. [[1945]]) * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]], ingilis bəstəkar (d. [[1934]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]], yapon uzunömürlü (d. [[1903]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]], amerikalı aktyor (d. [[1931]]) * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]], Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1931]]) ** [[Jak Perren]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1941]]) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Qi Laflör]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1951]]) * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]], alman musiqiçi, bəstəkar (d. [[1947]]) ** [[Aykut Sözeri]], türk aktyor, rejissor (d. [[1950]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]], türk güləşçi (d. [[1933]]) * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]], türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist (d. [[1932]]) * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]], italyan futbol agenti (d. [[1967]]) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vangelis, 26 July 2012.jpg|thumb|195x195px|[[Vangelis]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]], bosniyalı futbolçu (d. [[1941]]) * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]], ingilis F1 pilotu (d. [[1932]]) ** [[Stanislav Şuşkeviç]], Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]], rus qrossmeyster (d. [[1922]]) * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]], rus xizəkçi (d. [[1931]]) * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]], Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]], BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' (d. [[1948]]) ** [[Teresa Berqansa]], ispan mezzo-soprano (d. [[1933]]) ** [[Ben Roy Mottelson]], amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı ([[1926]]) * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1975]]) * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]], yunan bəstəkar, musiqiçi (d. [[1943]]) * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]], İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Endi Fletçer]], ingilis musiqiçi (d. [[1961]]) ** [[Rey Liotta]], amerikalı aktyor (d. [[1954]]) ** [[Alan Uayt]], ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi (d. [[1949]]) * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]], Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' (d. [[1927]]) * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]], San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) ** [[Buyar Nişani]], Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' (d. [[1966]]) * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]], sloveniyalı yazıçı (d. [[1913]]) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]], türk aktyor (d. [[1940]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]], türk karikaturaçı rəssam (d. [[1961]]) * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]], rus kosmonavt (d. [[1939]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]], amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu d. [[1936]]) * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]], ingilis vizual rəssam (d. [[1935]]) * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1944]]) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]], norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1930]]) * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]], Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1935]]) * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]], isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1943]]) ** [[Yüri Tarmak]], estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1946]]) * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]], holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]], italyan iş adamı (d. [[1935]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]], türk aktyor (d. [[1937]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]], amerikalı musiqişünas (d. [[1945]]) * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]], ingilis rejissor (d. [[1925]]) * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]], amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1933]]) * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]], OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' (d. [[1959]]) ** [[Arne Ahman]], isveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1925]]) * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]], amerikalı aktyor (d. [[1940]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]], Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]], Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' (d. [[1954]]) ** [[Joze Eduardu duş Santuş]], Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' (d. [[1942]]) ** [[Luis Eçeverria]], Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' (d. [[1922]]) * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]], Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' (d. [[1921]]) ** [[İvana Tramp]], amerikalı iş adamı, modelyer (d. [[1949]]) * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]], amerikalı heykəltəraş (d. [[1929]]) * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]], alman futbolçu (d. [[1936]]) * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]], Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. [[1944]]) * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Ceyms Lavlok]], ingilis aliim, ekoloq (d. [[1919]]) * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Yelizaveta Dementyeva]], rus kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1928]]) * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Yuris Hartmanis]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1928]]) * [[31 iyul|31 İyul]] ** [[Fidel Valdes Ramos]], Flippin Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Bill Rassell]], amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1934]]) ** [[Ayman əl-Zəvahiri]], Əl-Qaidə lideri ''(2-ci)'' (d. [[1951]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Reymond Damadyan]], amerikalı həkim, ixtiraçı (d. [[1936]]) == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022| ]] idc7dxcjrmualjorz8h21iraw5zuipg 6564869 6564846 2022-08-06T08:39:25Z 5.197.200.91 /* Fevral */ wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir. 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro ştatı]]nın dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 171 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|[[Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Monkeypox By Country.svg|thumb|220x220px|[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki [[Saratoqa otelində partlayış]] baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo şəhərində kütləvi atışma (2022)|Buffalo şəhərində kütləvi atışma]] oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı İrəvan şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40–43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınında istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:July 2022 European heat wave week 1.png|thumb|219x219px|[[3 iyul|3]] — [[9 iyul|9 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin qətli]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən az 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier-NPS.jpg|thumb|213x213px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:AUT vs. TUR 2016-03-29 (224).jpg|thumb|210x210px|[[Əhməd Çalık]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Louie Andersen 2001.jpg|thumb|225x225px|[[Lui Anderson]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]], belçikalı astronom ** [[Riçard Liki]], keniyalı paleoantropoloq * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]], türkmən yazıçı, şair ** [[Viktor Saneyev]], gürcü atlet, Olimpiya çempionu ** [[Beatris Mintz]], amerikalı embrioloq * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]], amerikalı aktyor ** [[Piter Boqdanoviç]], amerikalı rejissor ** [[Fransisko Sionil Xose]], filippinli yazıçı * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]], rus ağır atlet, Olimpiya çempionu * [[9 yanvar|9 Yanvar]] ** [[Tosiki Kayfu]], Yaponiya baş naziri ''(50-ci)'' ** [[Bob Saqet]], amerikalı komediyaçı, aktyor * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]], türk futbolçu ** [[David Sassoli]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' ** [[Ernest Şonekan]], Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]], amerikalı müğənni * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]], fransız kinorejissor * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]], türk siyasətçi, yazıçı ** [[Rikardo Bofill]], ispan memar * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Ömər Okçu]], türk yazıçı * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]], türk aktyor, rejissor ** [[Nusret Dişo Ülkü]], türk yazıçı, şair ** [[İbrahim Bubakar Keyta]], Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]], ingilis pedaqoq ** [[Pako Gento]], ispan futbolçu ** [[Andre Leon Telli]], amerikalı moda jurnalisti, stilist * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]], alman aktyor ** [[Qaspar Ulyel]], fransız aktyor ** [[Hans-Yürqer Dörner]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]], amerikalı müğənni, aktyor ** [[Haydi Bibl]], alman xizəkçi ** [[Elza Suares]], braziliyalı müğənni * [[21 yanvar|21 Yanvar]] ** [[Lui Anderson]], amerikalı komediyaçı, aktyor ** [[Səlahəddin Bəyazid]], türk iş adamı, "Qalatasaray" FK Prezidenti * [[22 yanvar|22 Yanvar]] ** [[Rəsmi Cəbrayılov]], rus aktyor ** [[Thit Nyan Han]], vyetnamlı yazıçı, buddist rahib * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]], gürcü oxatan, Olimpiya çempionu ** [[Tyerri Müqler]], fransız modelyer * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]], türk aktrisa ** [[Ayberk Pekcan]], türk aktyor ** [[Silvestr Çollan]], macar idmançı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]], türk rəssam ** [[Vim Yansen]], holland futbolçu * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Ertunç Şenkay]], türk rejissor * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]], türk aktrisa * [[30 yanvar|30 Yanvar]] ** [[Leonid Kuravlyov]], rus aktyor ** [[Çesli Krist]], amerikalı model === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:LataMangeshkar10.jpg|thumb|187x187px|[[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:2018 Procol Harum - Gary Brooker - by 2eight - 8SC9048 (cropped).jpg|thumb|199x199px|[[Qeri Bruker]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]], Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' (d. [[1932]]) * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]], italyan aktrisa (d. [[1931]]) * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]], türk rejissor, ssenarist (d. [[1937]]) ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]], terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' (d. [[1976]]) ** [[Xristos Sardzetakis]], Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1929]]) * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Donald Conston]], İƏİT Baş katibi ''(4-cü)'' (d. [[1936]]) ** [[Boris Melnikov]], rus qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]], hind müğənni (d. [[1929]]) ** [[Ronni Helström]], isveçli futbolçu (d. [[1949]]) * [[7 fevral|7 Fevral]] — [[Duqlas Trambal]], amerikalı rejissor (d. [[1942]]) * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]], fransız virusoloq, Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafalı laureatı (d. [[1932]]) * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]], türk psixiatr, yazıçı, seksoloq (d. [[1930]]) ** [[Manuel Eskivel]], Belize baş naziri ''(2-ci)'' (d. [[1940]]) * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]], türk aktyor (d. [[1955]]) ** [[Ayvan Raytman]], kanadalı rejissor (d. [[1946]]) ** [[Zinaida Kirienko]], rus aktrisa, müğənni (d. [[1933]]) * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]], serb şahmat qrossmeysteri (d. [[1933]]) * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]], türk müğənni (d. [[1941]]) ** [[Yuzef Zapendzki]], polyak güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1929]]) * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]], Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1945]]) * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]], türk şair (d. [[1950]]) ** [[Qeri Bruker]], ingilis müğənni, pianoçu (d. [[1945]]) ** [[Kakuyçi Mimura]], yapon futbolçu (d. [[1931]]) * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]], ukraynalı üzgüçü, Olimpiya çempionu (d. [[1960]]) * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]], türk caz trubaçısı (d. [[1930]]) ** [[Mark Laneqan]], amerikalı musiqiçi, bəstəkar (d. [[1964]]) * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[İvanka Xristova]], bolqar güllə atıcısı (d. [[1941]]) ** [[Ayten Erman]], türk aktrisa (d. [[1935]]) * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]], Liviya baş naziri ''(18-ci)'' (d. [[1944]]) === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:Madeleine Albright before STS 88.jpg|thumb|227x227px|[[Madlen Olbrayt]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]], rus xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. [[1930]]) * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]], türk futbolçu (d. [[1936]]) ** [[Hüseyn Elmalıpınar]], türk aktyor (d. [[1971]]) ** [[Din Vuds]], avstraliyalı velosipedçi, Olimpiya çempionu (d. [[1966]]) * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]], türk müğənni, aktrisa (d. [[1954]]) ** [[Şeyn Uorn]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1966]]) * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell]], irland futbolçu (d. [[1947]]) ** [[Cüzeppe Uilson]], italyan futbolçu (d. [[1969]]) * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]], Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' (d. [[1929]]) * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]], meksikalı futbolçu (d. [[1951]]) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]], alman futbolçu (d. [[1944]]) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]], Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1937]]) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Karl Offmann]], Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1940]]) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]], amerikalı aktyor (d. [[1950]]) * [[14 mart|14 Mart]] ** [[Stiven Uilhayt]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1948]]) ** [[Çarlz Qrin]], amerikalı sprinter, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]], amerikalı fizik (d. [[1927]]) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]], yapon yarışçı, motosikletçi (d. [[1940]]) * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]], türk rejissor (d. [[1948]]) ** [[Kristofer Aleksander]], amerikalı memar, dizayner (d. [[1936]]) ** [[Entoni Neş]], ingilis bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Adiz Kusayev]], çeçen şair, yazıçı (d. [[1938]]) * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]], Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1930]]) * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]], türk futbolçu (d. [[1941]]) ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]], Mali baş naziri ''(16-cı)'' (d. [[1954]]) * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt|Madlen Olbrayt,]] ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' (d. [[1937]]) * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]], türk jurnalist (d. [[1941]]) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]], amerikalı musiqiçi (d. [[1972]]) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Aleksandra Zabelina]], rus qılınoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1937]]) * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]], türk pianoçu (d. [[1935]]) ** [[Naci Erdem]], türk futbolçu (d. [[1931]]) * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]], polyak qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]], Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' (d. [[1933]]) ** [[Patrik Demarşele]], fransız fotoqraf (d. [[1943]]) ** [[Rıdvan Bolatlı]], türk futbolçu (d. [[1928]]) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]], türk aktyor (d. [[1959]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]], çilili futbolçu (d. [[1936]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]], braziliyalı yazıçı (d. [[1918]]) * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]], Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' (d. [[1948]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]], amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1939]]) ** [[Byarni Triqqvason]], kanadalı kosmonavt (d. [[1945]]) ** [[Yozef Panaçek]], çex güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]], rus dövlət xadimi, siyasətçi (d. [[1946]]) * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]], Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1927]]) * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]], ingilis yazıçı (d. [[1929]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]], türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı (d. [[1938]]) * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]], fransız aktyor (d. [[1925]]) ** [[Freddi Rinkon]], kolumbiyalı futbolçu (d. [[1966]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Mayk Bossi]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1957]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Çalrz Henri Plamb]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1925]]) ** [[Bernhard Qermeshauzen]], alman bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]], rumıniyalı pianoçu (d. [[1945]]) * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]], ingilis bəstəkar (d. [[1934]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]], yapon uzunömürlü (d. [[1903]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]], amerikalı aktyor (d. [[1931]]) * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]], Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1931]]) ** [[Jak Perren]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1941]]) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Qi Laflör]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1951]]) * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]], alman musiqiçi, bəstəkar (d. [[1947]]) ** [[Aykut Sözeri]], türk aktyor, rejissor (d. [[1950]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]], türk güləşçi (d. [[1933]]) * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]], türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist (d. [[1932]]) * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]], italyan futbol agenti (d. [[1967]]) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vangelis, 26 July 2012.jpg|thumb|195x195px|[[Vangelis]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]], bosniyalı futbolçu (d. [[1941]]) * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]], ingilis F1 pilotu (d. [[1932]]) ** [[Stanislav Şuşkeviç]], Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]], rus qrossmeyster (d. [[1922]]) * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]], rus xizəkçi (d. [[1931]]) * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]], Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]], BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' (d. [[1948]]) ** [[Teresa Berqansa]], ispan mezzo-soprano (d. [[1933]]) ** [[Ben Roy Mottelson]], amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı ([[1926]]) * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1975]]) * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]], yunan bəstəkar, musiqiçi (d. [[1943]]) * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]], İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Endi Fletçer]], ingilis musiqiçi (d. [[1961]]) ** [[Rey Liotta]], amerikalı aktyor (d. [[1954]]) ** [[Alan Uayt]], ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi (d. [[1949]]) * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]], Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' (d. [[1927]]) * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]], San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) ** [[Buyar Nişani]], Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' (d. [[1966]]) * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]], sloveniyalı yazıçı (d. [[1913]]) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]], türk aktyor (d. [[1940]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]], türk karikaturaçı rəssam (d. [[1961]]) * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]], rus kosmonavt (d. [[1939]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]], amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu d. [[1936]]) * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]], ingilis vizual rəssam (d. [[1935]]) * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1944]]) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]], norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1930]]) * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]], Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1935]]) * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]], isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1943]]) ** [[Yüri Tarmak]], estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1946]]) * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]], holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]], italyan iş adamı (d. [[1935]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]], türk aktyor (d. [[1937]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]], amerikalı musiqişünas (d. [[1945]]) * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]], ingilis rejissor (d. [[1925]]) * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]], amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1933]]) * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]], OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' (d. [[1959]]) ** [[Arne Ahman]], isveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1925]]) * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]], amerikalı aktyor (d. [[1940]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]], Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]], Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' (d. [[1954]]) ** [[Joze Eduardu duş Santuş]], Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' (d. [[1942]]) ** [[Luis Eçeverria]], Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' (d. [[1922]]) * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]], Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' (d. [[1921]]) ** [[İvana Tramp]], amerikalı iş adamı, modelyer (d. [[1949]]) * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]], amerikalı heykəltəraş (d. [[1929]]) * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]], alman futbolçu (d. [[1936]]) * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]], Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. [[1944]]) * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Ceyms Lavlok]], ingilis aliim, ekoloq (d. [[1919]]) * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Yelizaveta Dementyeva]], rus kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1928]]) * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Yuris Hartmanis]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1928]]) * [[31 iyul|31 İyul]] ** [[Fidel Valdes Ramos]], Flippin Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Bill Rassell]], amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1934]]) ** [[Ayman əl-Zəvahiri]], Əl-Qaidə lideri ''(2-ci)'' (d. [[1951]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Reymond Damadyan]], amerikalı həkim, ixtiraçı (d. [[1936]]) == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022| ]] bis1eyq1pcw2m51m2e3e4r69tvmezte 6564903 6564869 2022-08-06T08:59:10Z 5.197.200.91 /* Yanvar */ wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir. 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro ştatı]]nın dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 171 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|[[Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Monkeypox By Country.svg|thumb|220x220px|[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki [[Saratoqa otelində partlayış]] baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo şəhərində kütləvi atışma (2022)|Buffalo şəhərində kütləvi atışma]] oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı İrəvan şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40–43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınında istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:July 2022 European heat wave week 1.png|thumb|219x219px|[[3 iyul|3]] — [[9 iyul|9 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin qətli]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən az 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier-NPS.jpg|thumb|213x213px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:AUT vs. TUR 2016-03-29 (224).jpg|thumb|210x210px|[[Əhməd Çalık]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]], belçikalı astronom (d. 1936) ** [[Riçard Liki]], keniyalı paleoantropoloq (d. 1944) * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]], türkmən yazıçı, şair (d. 1947) ** [[Viktor Saneyev]], gürcü atlet, Olimpiya çempionu (d. 1945) ** [[Beatris Mintz]], amerikalı embrioloq (d. 1921) * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]], amerikalı aktyor (d. 1927) ** [[Piter Boqdanoviç]], amerikalı rejissor (d. 1939) ** [[Fransisko Sionil Xose]], filippinli yazıçı (d. 1924) * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]], rus ağır atlet, Olimpiya çempionu (d. 1954) * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[Tosiki Kayfu]], Yaponiya baş naziri ''(48-ci)'' (d. 1931) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]], türk futbolçu (d. 1994) ** [[David Sassoli]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' (d. 1956) ** [[Ernest Şonekan]], Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' (d. 1936) * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]], amerikalı müğənni (d. 1943) * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]], fransız kinorejissor (d. 1946) * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]], türk siyasətçi, yazıçı (d. 1942) ** [[Rikardo Bofill]], ispan memar (d. 1939) * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Ömər Okçu]], türk yazıçı (d. 1932) * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]], türk aktyor, rejissor (d. 1935) ** [[İbrahim Bubakar Keyta]], Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' (d. 1945) * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]], ingilis pedaqoq (d. 1924) ** [[Pako Gento]], ispan futbolçu (d. 1933) ** [[Andre Leon Telli]], amerikalı moda jurnalisti, stilist (d. 1948) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]], alman aktyor (d. 1928) ** [[Qaspar Ulyel]], fransız aktyor (d. 1984) ** [[Hans-Yürqer Dörner]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. 1951) * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]], amerikalı müğənni, aktyor (d. 1947) ** [[Haydi Bibl]], alman xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. 1941) * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Reks Kouli]], amerikalı atlet, Olimpiya çempionu (d. 1940) * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Thit Nyan Han]], vyetnamlı yazıçı, buddist rahib (d. 1926) * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]], gürcü oxatan, Olimpiya çempionu (d. 1949 ** [[Tyerri Müqler]], fransız modelyer (d. 1948) * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]], türk aktrisa (d. 1942) ** [[Silvestr Çollan]], macar gimnast, Olimpiya çempionu (d. 1970) * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]], türk rəssam (d. 1945) ** [[Vim Yansen]], holland futbolçu (d. 1946) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Çarancit Sinqh]], hind xokkeyçi, Olimpiya çempionu (d. 1931) * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]], türk aktrisa (d. 1937) * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Leonid Kuravlyov]], rus aktyor (d. 1936) === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:LataMangeshkar10.jpg|thumb|187x187px|[[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:2018 Procol Harum - Gary Brooker - by 2eight - 8SC9048 (cropped).jpg|thumb|199x199px|[[Qeri Bruker]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]], Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' (d. [[1932]]) * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]], italyan aktrisa (d. [[1931]]) * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]], türk rejissor, ssenarist (d. [[1937]]) ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]], terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' (d. [[1976]]) ** [[Xristos Sardzetakis]], Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1929]]) * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Donald Conston]], İƏİT Baş katibi ''(4-cü)'' (d. [[1936]]) ** [[Boris Melnikov]], rus qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]], hind müğənni (d. [[1929]]) ** [[Ronni Helström]], isveçli futbolçu (d. [[1949]]) * [[7 fevral|7 Fevral]] — [[Duqlas Trambal]], amerikalı rejissor (d. [[1942]]) * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]], fransız virusoloq, Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafalı laureatı (d. [[1932]]) * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]], türk psixiatr, yazıçı, seksoloq (d. [[1930]]) ** [[Manuel Eskivel]], Belize baş naziri ''(2-ci)'' (d. [[1940]]) * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]], türk aktyor (d. [[1955]]) ** [[Ayvan Raytman]], kanadalı rejissor (d. [[1946]]) ** [[Zinaida Kirienko]], rus aktrisa, müğənni (d. [[1933]]) * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]], serb şahmat qrossmeysteri (d. [[1933]]) * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]], türk müğənni (d. [[1941]]) ** [[Yuzef Zapendzki]], polyak güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1929]]) * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]], Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1945]]) * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]], türk şair (d. [[1950]]) ** [[Qeri Bruker]], ingilis müğənni, pianoçu (d. [[1945]]) ** [[Kakuyçi Mimura]], yapon futbolçu (d. [[1931]]) * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]], ukraynalı üzgüçü, Olimpiya çempionu (d. [[1960]]) * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]], türk caz trubaçısı (d. [[1930]]) ** [[Mark Laneqan]], amerikalı musiqiçi, bəstəkar (d. [[1964]]) * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[İvanka Xristova]], bolqar güllə atıcısı (d. [[1941]]) ** [[Ayten Erman]], türk aktrisa (d. [[1935]]) * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]], Liviya baş naziri ''(18-ci)'' (d. [[1944]]) === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:Madeleine Albright before STS 88.jpg|thumb|227x227px|[[Madlen Olbrayt]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]], rus xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. [[1930]]) * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]], türk futbolçu (d. [[1936]]) ** [[Hüseyn Elmalıpınar]], türk aktyor (d. [[1971]]) ** [[Din Vuds]], avstraliyalı velosipedçi, Olimpiya çempionu (d. [[1966]]) * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]], türk müğənni, aktrisa (d. [[1954]]) ** [[Şeyn Uorn]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1966]]) * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell]], irland futbolçu (d. [[1947]]) ** [[Cüzeppe Uilson]], italyan futbolçu (d. [[1969]]) * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]], Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' (d. [[1929]]) * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]], meksikalı futbolçu (d. [[1951]]) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]], alman futbolçu (d. [[1944]]) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]], Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1937]]) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Karl Offmann]], Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1940]]) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]], amerikalı aktyor (d. [[1950]]) * [[14 mart|14 Mart]] ** [[Stiven Uilhayt]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1948]]) ** [[Çarlz Qrin]], amerikalı sprinter, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]], amerikalı fizik (d. [[1927]]) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]], yapon yarışçı, motosikletçi (d. [[1940]]) * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]], türk rejissor (d. [[1948]]) ** [[Kristofer Aleksander]], amerikalı memar, dizayner (d. [[1936]]) ** [[Entoni Neş]], ingilis bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Adiz Kusayev]], çeçen şair, yazıçı (d. [[1938]]) * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]], Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1930]]) * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]], türk futbolçu (d. [[1941]]) ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]], Mali baş naziri ''(16-cı)'' (d. [[1954]]) * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt|Madlen Olbrayt,]] ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' (d. [[1937]]) * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]], türk jurnalist (d. [[1941]]) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]], amerikalı musiqiçi (d. [[1972]]) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Aleksandra Zabelina]], rus qılınoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1937]]) * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]], türk pianoçu (d. [[1935]]) ** [[Naci Erdem]], türk futbolçu (d. [[1931]]) * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]], polyak qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]], Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' (d. [[1933]]) ** [[Patrik Demarşele]], fransız fotoqraf (d. [[1943]]) ** [[Rıdvan Bolatlı]], türk futbolçu (d. [[1928]]) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]], türk aktyor (d. [[1959]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]], çilili futbolçu (d. [[1936]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]], braziliyalı yazıçı (d. [[1918]]) * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]], Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' (d. [[1948]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]], amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1939]]) ** [[Byarni Triqqvason]], kanadalı kosmonavt (d. [[1945]]) ** [[Yozef Panaçek]], çex güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]], rus dövlət xadimi, siyasətçi (d. [[1946]]) * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]], Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1927]]) * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]], ingilis yazıçı (d. [[1929]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]], türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı (d. [[1938]]) * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]], fransız aktyor (d. [[1925]]) ** [[Freddi Rinkon]], kolumbiyalı futbolçu (d. [[1966]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Mayk Bossi]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1957]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Çalrz Henri Plamb]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1925]]) ** [[Bernhard Qermeshauzen]], alman bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]], rumıniyalı pianoçu (d. [[1945]]) * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]], ingilis bəstəkar (d. [[1934]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]], yapon uzunömürlü (d. [[1903]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]], amerikalı aktyor (d. [[1931]]) * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]], Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1931]]) ** [[Jak Perren]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1941]]) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Qi Laflör]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1951]]) * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]], alman musiqiçi, bəstəkar (d. [[1947]]) ** [[Aykut Sözeri]], türk aktyor, rejissor (d. [[1950]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]], türk güləşçi (d. [[1933]]) * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]], türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist (d. [[1932]]) * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]], italyan futbol agenti (d. [[1967]]) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vangelis, 26 July 2012.jpg|thumb|195x195px|[[Vangelis]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]], bosniyalı futbolçu (d. [[1941]]) * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]], ingilis F1 pilotu (d. [[1932]]) ** [[Stanislav Şuşkeviç]], Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]], rus qrossmeyster (d. [[1922]]) * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]], rus xizəkçi (d. [[1931]]) * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]], Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]], BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' (d. [[1948]]) ** [[Teresa Berqansa]], ispan mezzo-soprano (d. [[1933]]) ** [[Ben Roy Mottelson]], amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı ([[1926]]) * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1975]]) * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]], yunan bəstəkar, musiqiçi (d. [[1943]]) * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]], İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Endi Fletçer]], ingilis musiqiçi (d. [[1961]]) ** [[Rey Liotta]], amerikalı aktyor (d. [[1954]]) ** [[Alan Uayt]], ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi (d. [[1949]]) * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]], Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' (d. [[1927]]) * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]], San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) ** [[Buyar Nişani]], Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' (d. [[1966]]) * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]], sloveniyalı yazıçı (d. [[1913]]) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]], türk aktyor (d. [[1940]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]], türk karikaturaçı rəssam (d. [[1961]]) * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]], rus kosmonavt (d. [[1939]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]], amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu d. [[1936]]) * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]], ingilis vizual rəssam (d. [[1935]]) * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1944]]) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]], norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1930]]) * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]], Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1935]]) * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]], isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1943]]) ** [[Yüri Tarmak]], estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1946]]) * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]], holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]], italyan iş adamı (d. [[1935]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]], türk aktyor (d. [[1937]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]], amerikalı musiqişünas (d. [[1945]]) * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]], ingilis rejissor (d. [[1925]]) * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]], amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1933]]) * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]], OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' (d. [[1959]]) ** [[Arne Ahman]], isveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1925]]) * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]], amerikalı aktyor (d. [[1940]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]], Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]], Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' (d. [[1954]]) ** [[Joze Eduardu duş Santuş]], Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' (d. [[1942]]) ** [[Luis Eçeverria]], Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' (d. [[1922]]) * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]], Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' (d. [[1921]]) ** [[İvana Tramp]], amerikalı iş adamı, modelyer (d. [[1949]]) * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]], amerikalı heykəltəraş (d. [[1929]]) * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]], alman futbolçu (d. [[1936]]) * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]], Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. [[1944]]) * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Ceyms Lavlok]], ingilis aliim, ekoloq (d. [[1919]]) * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Yelizaveta Dementyeva]], rus kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1928]]) * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Yuris Hartmanis]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1928]]) * [[31 iyul|31 İyul]] ** [[Fidel Valdes Ramos]], Flippin Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Bill Rassell]], amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1934]]) ** [[Ayman əl-Zəvahiri]], Əl-Qaidə lideri ''(2-ci)'' (d. [[1951]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Reymond Damadyan]], amerikalı həkim, ixtiraçı (d. [[1936]]) == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022| ]] 7sxmabkguijhmxbgmgsdb25wib0en7h 6565007 6564903 2022-08-06T09:55:19Z 5.197.200.91 /* Yanvar */ wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir. 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro ştatı]]nın dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 171 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|[[Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu stansiyasına raket hücumu]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Monkeypox By Country.svg|thumb|220x220px|[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki [[Saratoqa otelində partlayış]] baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo şəhərində kütləvi atışma (2022)|Buffalo şəhərində kütləvi atışma]] oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı İrəvan şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40–43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınında istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:July 2022 European heat wave week 1.png|thumb|219x219px|[[3 iyul|3]] — [[9 iyul|9 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin qətli]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən az 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün 2011-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier.jpg|thumb|190x190px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Gaspard Ulliel César 2018.jpg|thumb|198x198px|[[Qaspar Ulyel]]]] [[Fayl:Meat Loaf (48474210742).jpg|thumb|197x197px|[[Mit Louf]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]], belçikalı astronom (d. [[1936]]) ** [[Riçard Liki]], keniyalı paleoantropoloq (d. [[1944]]) * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]], türkmən yazıçı, şair (d. [[1947]]) ** [[Viktor Saneyev]], gürcü atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) ** [[Beatris Mintz]], amerikalı embrioloq (d. [[1921]]) * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]], amerikalı aktyor (d. [[1927]]) ** [[Piter Boqdanoviç]], amerikalı rejissor (d. [[1939]]) ** [[Fransisko Sionil Xose]], filippinli yazıçı (d. [[1924]]) * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]], rus ağır atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1954]]) * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[Tosiki Kayfu]], Yaponiya baş naziri ''(48-ci)'' (d. [[1931]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]], türk futbolçu (d. [[1994]]) ** [[David Sassoli]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' (d. [[1956]]) ** [[Ernest Şonekan]], Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' (d. [[1936]]) * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]], amerikalı müğənni (d. [[1943]]) * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]], fransız kinorejissor (d. [[1946]]) * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]], türk siyasətçi, yazıçı (d. [[1942]]) ** [[Rikardo Bofill]], ispan memar (d. [[1939]]) * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[İsmayıl Həkimoğlu]], türk yazıçı (d. [[1932]]) * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]], türk aktyor, rejissor (d. [[1935]]) ** [[İbrahim Bubakar Keyta]], Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' (d. [[1945]]) * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]], ingilis pedaqoq (d. [[1924]]) ** [[Pako Gento]], ispan futbolçu (d. [[1933]]) ** [[Andre Leon Telli]], amerikalı moda jurnalisti, stilist (d. [[1948]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]], alman aktyor (d. [[1928]]) ** [[Qaspar Ulyel]], fransız aktyor (d. [[1984]]) ** [[Hans-Yürqer Dörner]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]], amerikalı müğənni, aktyor (d. [[1947]]) ** [[Haydi Bibl]], alman xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. [[1941]]) * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Reks Kouli]], amerikalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1940]]) * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Thit Nyat Han]], vyetnamlı yazıçı, buddist rahib (d. [[1926]]) * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]], gürcü oxatan, Olimpiya çempionu (d. [[1949]]) ** [[Tyerri Müqler]], fransız modelyer (d. [[1948]]) * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]], türk aktrisa (d. [[1942]]) ** [[Silvestr Çollan]], macar gimnast, Olimpiya çempionu (d. [[1970]]) * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]], türk rəssam (d. [[1945]]) ** [[Vim Yansen]], holland futbolçu (d. [[1946]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Çarancit Sinqh]], hind xokkeyçi, Olimpiya çempionu (d. [[1931]]) * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]], türk aktrisa (d. [[1937]]) * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Leonid Kuravlyov]], rus aktyor (d. [[1936]]) === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:LataMangeshkar10.jpg|thumb|187x187px|[[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:2018 Procol Harum - Gary Brooker - by 2eight - 8SC9048 (cropped).jpg|thumb|199x199px|[[Qeri Bruker]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]], Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' (d. [[1932]]) * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]], italyan aktrisa (d. [[1931]]) * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]], türk rejissor, ssenarist (d. [[1937]]) ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]], terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' (d. [[1976]]) ** [[Xristos Sardzetakis]], Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1929]]) * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Donald Conston]], İƏİT Baş katibi ''(4-cü)'' (d. [[1936]]) ** [[Boris Melnikov]], rus qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]], hind müğənni (d. [[1929]]) ** [[Ronni Helström]], isveçli futbolçu (d. [[1949]]) * [[7 fevral|7 Fevral]] — [[Duqlas Trambal]], amerikalı rejissor (d. [[1942]]) * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]], fransız virusoloq, Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafalı laureatı (d. [[1932]]) * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]], türk psixiatr, yazıçı, seksoloq (d. [[1930]]) ** [[Manuel Eskivel]], Belize baş naziri ''(2-ci)'' (d. [[1940]]) * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]], türk aktyor (d. [[1955]]) ** [[Ayvan Raytman]], kanadalı rejissor (d. [[1946]]) ** [[Zinaida Kirienko]], rus aktrisa, müğənni (d. [[1933]]) * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]], serb şahmat qrossmeysteri (d. [[1933]]) * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]], türk müğənni (d. [[1941]]) ** [[Yuzef Zapendzki]], polyak güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1929]]) * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]], Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1945]]) * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]], türk şair (d. [[1950]]) ** [[Qeri Bruker]], ingilis müğənni, pianoçu (d. [[1945]]) ** [[Kakuyçi Mimura]], yapon futbolçu (d. [[1931]]) * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]], ukraynalı üzgüçü, Olimpiya çempionu (d. [[1960]]) * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]], türk caz trubaçısı (d. [[1930]]) ** [[Mark Laneqan]], amerikalı musiqiçi, bəstəkar (d. [[1964]]) * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[İvanka Xristova]], bolqar güllə atıcısı (d. [[1941]]) ** [[Ayten Erman]], türk aktrisa (d. [[1935]]) * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]], Liviya baş naziri ''(18-ci)'' (d. [[1944]]) === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:Madeleine Albright before STS 88.jpg|thumb|227x227px|[[Madlen Olbrayt]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]], rus xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. [[1930]]) * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]], türk futbolçu (d. [[1936]]) ** [[Hüseyn Elmalıpınar]], türk aktyor (d. [[1971]]) ** [[Din Vuds]], avstraliyalı velosipedçi, Olimpiya çempionu (d. [[1966]]) * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]], türk müğənni, aktrisa (d. [[1954]]) ** [[Şeyn Uorn]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1966]]) * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell]], irland futbolçu (d. [[1947]]) ** [[Cüzeppe Uilson]], italyan futbolçu (d. [[1969]]) * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]], Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' (d. [[1929]]) * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]], meksikalı futbolçu (d. [[1951]]) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]], alman futbolçu (d. [[1944]]) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]], Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1937]]) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Karl Offmann]], Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1940]]) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]], amerikalı aktyor (d. [[1950]]) * [[14 mart|14 Mart]] ** [[Stiven Uilhayt]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1948]]) ** [[Çarlz Qrin]], amerikalı sprinter, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]], amerikalı fizik (d. [[1927]]) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]], yapon yarışçı, motosikletçi (d. [[1940]]) * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]], türk rejissor (d. [[1948]]) ** [[Kristofer Aleksander]], amerikalı memar, dizayner (d. [[1936]]) ** [[Entoni Neş]], ingilis bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Adiz Kusayev]], çeçen şair, yazıçı (d. [[1938]]) * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]], Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1930]]) * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]], türk futbolçu (d. [[1941]]) ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]], Mali baş naziri ''(16-cı)'' (d. [[1954]]) * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt|Madlen Olbrayt,]] ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' (d. [[1937]]) * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]], türk jurnalist (d. [[1941]]) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]], amerikalı musiqiçi (d. [[1972]]) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Aleksandra Zabelina]], rus qılınoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1937]]) * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]], türk pianoçu (d. [[1935]]) ** [[Naci Erdem]], türk futbolçu (d. [[1931]]) * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]], polyak qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]], Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' (d. [[1933]]) ** [[Patrik Demarşele]], fransız fotoqraf (d. [[1943]]) ** [[Rıdvan Bolatlı]], türk futbolçu (d. [[1928]]) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]], türk aktyor (d. [[1959]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]], çilili futbolçu (d. [[1936]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]], braziliyalı yazıçı (d. [[1918]]) * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]], Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' (d. [[1948]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]], amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1939]]) ** [[Byarni Triqqvason]], kanadalı kosmonavt (d. [[1945]]) ** [[Yozef Panaçek]], çex güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]], rus dövlət xadimi, siyasətçi (d. [[1946]]) * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]], Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1927]]) * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]], ingilis yazıçı (d. [[1929]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]], türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı (d. [[1938]]) * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]], fransız aktyor (d. [[1925]]) ** [[Freddi Rinkon]], kolumbiyalı futbolçu (d. [[1966]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Mayk Bossi]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1957]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Çalrz Henri Plamb]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1925]]) ** [[Bernhard Qermeshauzen]], alman bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]], rumıniyalı pianoçu (d. [[1945]]) * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]], ingilis bəstəkar (d. [[1934]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]], yapon uzunömürlü (d. [[1903]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]], amerikalı aktyor (d. [[1931]]) * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]], Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1931]]) ** [[Jak Perren]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1941]]) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Qi Laflör]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1951]]) * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]], alman musiqiçi, bəstəkar (d. [[1947]]) ** [[Aykut Sözeri]], türk aktyor, rejissor (d. [[1950]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]], türk güləşçi (d. [[1933]]) * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]], türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist (d. [[1932]]) * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]], italyan futbol agenti (d. [[1967]]) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vangelis, 26 July 2012.jpg|thumb|195x195px|[[Vangelis]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]], bosniyalı futbolçu (d. [[1941]]) * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]], ingilis F1 pilotu (d. [[1932]]) ** [[Stanislav Şuşkeviç]], Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]], rus qrossmeyster (d. [[1922]]) * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]], rus xizəkçi (d. [[1931]]) * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]], Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]], BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' (d. [[1948]]) ** [[Teresa Berqansa]], ispan mezzo-soprano (d. [[1933]]) ** [[Ben Roy Mottelson]], amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı ([[1926]]) * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1975]]) * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]], yunan bəstəkar, musiqiçi (d. [[1943]]) * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]], İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Endi Fletçer]], ingilis musiqiçi (d. [[1961]]) ** [[Rey Liotta]], amerikalı aktyor (d. [[1954]]) ** [[Alan Uayt]], ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi (d. [[1949]]) * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]], Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' (d. [[1927]]) * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]], San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) ** [[Buyar Nişani]], Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' (d. [[1966]]) * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]], sloveniyalı yazıçı (d. [[1913]]) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]], türk aktyor (d. [[1940]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]], türk karikaturaçı rəssam (d. [[1961]]) * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]], rus kosmonavt (d. [[1939]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]], amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu d. [[1936]]) * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]], ingilis vizual rəssam (d. [[1935]]) * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1944]]) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]], norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1930]]) * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]], Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1935]]) * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]], isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1943]]) ** [[Yüri Tarmak]], estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1946]]) * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]], holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]], italyan iş adamı (d. [[1935]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]], türk aktyor (d. [[1937]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]], amerikalı musiqişünas (d. [[1945]]) * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]], ingilis rejissor (d. [[1925]]) * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]], amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1933]]) * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]], OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' (d. [[1959]]) ** [[Arne Ahman]], isveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1925]]) * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]], amerikalı aktyor (d. [[1940]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]], Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]], Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' (d. [[1954]]) ** [[Joze Eduardu duş Santuş]], Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' (d. [[1942]]) ** [[Luis Eçeverria]], Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' (d. [[1922]]) * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]], Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' (d. [[1921]]) ** [[İvana Tramp]], amerikalı iş adamı, modelyer (d. [[1949]]) * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]], amerikalı heykəltəraş (d. [[1929]]) * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]], alman futbolçu (d. [[1936]]) * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]], Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. [[1944]]) * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Ceyms Lavlok]], ingilis aliim, ekoloq (d. [[1919]]) * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Yelizaveta Dementyeva]], rus kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1928]]) * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Yuris Hartmanis]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1928]]) * [[31 iyul|31 İyul]] ** [[Fidel Valdes Ramos]], Flippin Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Bill Rassell]], amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1934]]) ** [[Ayman əl-Zəvahiri]], Əl-Qaidə lideri ''(2-ci)'' (d. [[1951]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Reymond Damadyan]], amerikalı həkim, ixtiraçı (d. [[1936]]) == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022| ]] f4xvyrit6geoka9lp58f1k9tfj2x4ss 6565054 6565007 2022-08-06T11:26:20Z 5.197.200.91 /* Hadisələr */ wikitext text/x-wiki {{il naviqasiyası|2022}} {{Təqvim illəri}} '''2022''' ([[Rum rəqəmləri|MMXXII]]) — Qriqorian təqviminə görə Şənbə günü başlayan ildir. Bizim Era və Miladi tarixin 2022-ci ilidir. III minilliyin və XXI əsrin 22-ci ilidir. 2020-ci illərin 2-ci ilidir. 2022-ci ildə [[COVID-19 pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]nın davam etməsi [[Qlobal inflyasiya artımı (2021-2022)|qlobal inflyasiya artımı]]na təsir göstərdi. 2020-ci ildə başlayan [[COVID-19 vaksini|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]]nın qlobal yayılması davam etdi. [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVİD-19]] ilə bağlı məhdudiyyətlər ləğv edildi və beynəlxalq sərhədlər yenidən açıldı [[Fevral]] ayından etibarən [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] beynəlxalq qınaqlara, yüzlərlə şirkətin [[Rusiya]]dan çıxarılmasına, sanksiyalara, 16.8 milyon ukraynalının qaçqın düşməsinə və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndən sonra [[Avropa]]da ən böyük silahlı münaqişəyə səbəb oldu == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:2022 Kazakhstan protests — Aqtobe, January 4 (01).jpg|thumb|220x220px|[[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]]] [[Fayl:09 janvier 2022 Lancement CAN 2021-3.jpg|thumb|220x220px|[[2021 Afrika Millətlər Kuboku]]]] [[Fayl:2022 CIMSS 07S Ana visible infrared satellite loop.gif|thumb|220x220px|[["Ana" tropik fırtınası]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — Dünyanın ən böyük azad ticarət zonası olan [[Regional Hərtərəfli İqtisadi Tərəfdaşlıq]] qüvvəyə mindi * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Janaozen|Jana]][[Janaozen|ozen]] vilayətində qazın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları başladı ** [[Sudan Baş naziri|Sudan baş naziri]] [[Abdullah Hamduk]] etirazlar fonunda istefa verdi * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı|Alma]][[Almatı|tı]], [[Janaozen]], [[Aktau]] və [[Mangistau vilayəti|Mangistau]] vilayətlərində yanacağın bahalaşmasına qarşı etiraz aksiyaları oldu * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: Bütün [[Qazaxıstan]] ərazisində fövqəladə vəziyyət elan edildi. [[Qazaxıstan baş nazirlərinin siyahısı|Qazaxıstan Baş naziri]] [[Askar Mamin]] etirazlar fonunda istefa verdi. Keçmiş [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Nursultan Nazarbayev]] [[Qazaxıstanın Təhlükəsizlik Şurası]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Dünyada sutkalıq yoluxma sayı ilk dəfə olaraq 2 milyonu keçdi * [[6 yanvar|6 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]]in xahişi ilə ölkəyə sülhməramlılar göndərdi * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 300 milyonu keçdi * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[6 fevral|6 Fevral]] — [[2021 Afrika Millətlər Kuboku]] ([[Kamerun]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Donuzdan insana ilk uğurlu ürək transplantasiyası həyata keçirildi ([[Baltimor]], [[Merilend]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[Qazaxıstan Prezidenti]] [[Qasım-Comərd Tokayev|Qasım-Jomart Tokayev]] asayişin bərpa olunduğunu və etirazların bitdiyini elan etdi. [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılmasına başlandı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Tonqa]]da [[Hunqa Tonqa vulkanı|Hunqa Tonqa]] adlı sualtı vulkan püskürdü. [[Avstraliya]] , [[Kanada]], [[Çili]], [[Fici]], [[Yaponiya]], [[Yeni Zelandiya]], [[Samoa]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da sunami xəbərdarlığı edildi * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Avstraliya Federal Məhkəməsi]] dünyada bir nömrəli tennisçi olan [[Novak Cokoviç]]in vizasını ləğv etdi və onu 3 il müddətində [[Avstraliya]]dan deportasiya etdi. [[Novak Cokoviç]] COVİD-19 infeksiyasına qarşı peyvənd olunmadığı üçün belə qərar verildi * [[18 yanvar|18 Yanvar]] — [[Microsoft]] şirkəti [["Activision Blizzard"|Activision Blizzard]] şirkətini 68,7 milyard dollar dəyərində sövdələşmə ilə alacağını elan etdi. Bu sövdələşmə bir texnologiya şirkətinin tarixdəki ən böyük alışıdır * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Barbados]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Mia Mottli]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Qazaxıstan etirazları (2022)|Qazaxıstan etirazları]]: [[KTMT]] sülhmərahlılarının [[Qazaxıstan]]dan çıxarılması başa çatdı. Ölkədə fövqəladə vəziyyət bitdi * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]da [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVI]][[COVID-19 qarşı peyvənd|D-19 peyvəndi]] və karantin qaydalarına qarşı çıxan yük maşını sürücüləri tərəfindən etirazlar başladı * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Mozambik]], [[Malavi]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [[“Ana” tropik fırtınası]] bir sıra dağıntılara, 88 nəfərin ölümünə səbəb oldu ** [[Ermənistan]] Prezidenti [[Armen Sarkisyan]] istefa verdi ** [[Burkina-Faso]]da hərbi çevriliş oldu * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — [[İtaliya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Serco Mattarella]] yenidən Prezident seçildi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal vaksinasiya sayı 10 milyardı keçdi * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Portuqaliya]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Antoniu Kosta]] yenidən baş nazir seçildi === Fevral === [[Fayl:Anti Media Convoy, Feb 5th, 2022 (51863319012).jpg|thumb|220x220px|[[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]]] [[Fayl:Putin attended the opening ceremony of 2022 Beijing Winter Olympics (4).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Qış Olimpiya Oyunları]]]] [[Fayl:18 02 2022 Sobrevoo e reunião de trabalho sobre medidas emergenciais do Governo Federal para a cidade de Petrópolis (51888295177).jpg|thumb|219x219px|[[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]]] [[Fayl:Житловий будинок на вул. Лобановського, 6-А після обстрілу.jpg|thumb|292x292px|[[Kiyev]] şəhərində raket hücumu nəticəsində dağıdılmış bina]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada]]nın Paytaxtı [[Ottava]] şəhərində [[Parlament Təpəsi]] qarşısında karantin əleyhinə kütləvi etirazlar keçirildi ** "[[Sony Mobile Communications|Sony]]" şitkəti 3,6 milyard dollarlıq sövdələşmə ilə [["Bungie"]] video oyun studiyasını satın aldı * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] qüvvələrinin keçirdiyi əməliyyat nəticəsində [[İraq Şam İslam Dövləti|İŞİD]] xəlifəsi [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]] öldürüldü ([[İdlib]], [[Suriya]]) ** [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: [[Hindistan]] 500 min ölüm sayını keçən 3-cü ölkə oldu ''(ABŞ və Braziliyadan sonra)'' * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Rusiya]] və [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] [[NATO]]-nun genişlənməsinə, [[AUKUS]] təşkilatının yaranmasına qarşı narahatlıqlarını ifadə edən bəyanat yaydı * [[4 fevral|4]] — [[20 fevral|20 Fevral]] — [[2022 Qış Olimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) ** '''1''' ''-'' [[Norveç]] ''(37 medal)'' ** '''2''' ''-'' [[Almaniya]] ''(27 medal)'' ** '''3''' ''-'' [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] ''(15 medal)'' * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cənubi Afrika Respublikası|CAR]], [[Mavriki]], [[Reünyon]] və [[Madaqaskar]]da tüğyan edən [["Batsiray" siklonu]] bir sıra dağıntılara, 13 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] kraliçası [[II Elizabet|II Yelizaveta]] taxta çıxdığı günün 70 illiyini qeyd etdi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(I tur)'' * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 400 milyonu keçdi * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Almaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Frank-Valter Ştaynmayer]] yenidən Prezident seçildi * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları (2022)|Kanada "Azadlıq Konvoyu" etirazları]]: [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]] karantin əleyhinə kütləvi etirazlar səbəbindən ölkə tarixində ilk dəfə fövqəladə vəziyyət rejimi elan etdi * [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Petropolis sel fəlakəti (2022)|Petropolis sel fəlakəti]]: [[Braziliya]]nın [[Rio-de-Janeyro ştatı|Rio-de-Janeyro]] ştatının dağlıq ərazisində yerləşən [[Petropolis]] şəhərində güclü yağışların səbəb olduğu torpaq sürüşməsi, daşqınlar və sel oldu. 231 nəfər öldü * [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Rusiya-Ukrayna böhranı (2021-2022)|Rusiya-Ukrayna böhranı]]: [[Rusiya]] [[Ukrayna]] ərzisindəki [[Donetsk Xalq Respublikası]] və [[Luqansk Xalq Respublikası]]nın müstəqilliyini tanıdı * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Almaniya]], [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiyalar tətbiq etməyə başladı * [[23 fevral|23 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa İttifaqı]] [[Rusiya]]ya qarşı sanksiya tətbiq etdərək, ölkənin maliyyə bazarlarına çıxışını məhdudlaşdırdı * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Ukrayna]]ya genişmiqyaslı işğala başladı ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Zmeynıy adası]]nı ələ keçirdi * [[25 fevral|25 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğal etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhran]][[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|ı]]: [[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|UEFA Çempionla]][[UEFA Çempionlar Liqası 2021/2022|r Liqası]]nın finalı [[Rusiya]]nın [[Sankt-Peterburq]] şəhərindən alınaraq, [[Fransa]]nın paytaxtı [[Paris]] şəhərinə verildi * [[26 fevral|26 Fevral]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Avropa İttifaqı|Aİ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]]nın bir sıra banklarını [[Swift|SWIFT]] qlobal maliyyə sistemindən kənarlaşdırmaq, habelə [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]nə cavab olaraq [[Rusiya Mərkəzi Bankı]]na qarşı məhdudlaşdırıcı tədbirlər tətbiq etmək barədə razılığa gəldi * [[27 fevral|27 Fevral]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya prezidenti]] [[Vladimir Putin]] [[Rusiya]] ordusuna nüvə qüvvələrini xüsusi hazırlıq vəziyyətinə gətirməyi əmr etdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Avropa]] ölkələri öz hava məkanlarını [[Rusiya]] üçün bağladı ** [[Belarus]]un nüvəsiz statusunu ləğv edən yeni konstitusiyası qəbul edildi * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 500 mindən çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb === Mart === [[Fayl:2022 Russian invasion of Ukraine.svg|thumb|220x220px|[[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]]] [[Fayl:Bucha massacre aftermath, c. April 2022.jpg|thumb|[[Buça]] şəhəri işğaldan azad edildikdən sonra]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Melitopol|Metitopol]] şəhərini işğal etdi ** [[Belarus]] qoşunları [[Ukrayna]]nın [[Çerniqov vilayəti]]nə daxil oldu. [[Belarus]] müharibəyə qoşuldu ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]ni pisləyən, [[Rusiya]] qoşunlarının dərhal [[Ukrayna]]dan çıxarılmasını tələb edən qətnamə qəbul etdi * [[2 mart|2 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Xerson]] şəhərini işğal etdi ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] bildirir ki, 1 milyondan çox qaçqın [[Ukrayna]]dan qonşu ölkələrə qaçıb ** [[Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsi]] [[Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]] ilə bağlı təhqiqata başladı * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Zaporojye AES]] vuruldu, stansiyada yanğın başladı ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[SAP şirkəti|SAP]], [[IKEA]], [[Volkswagen]] şirkətləri və [[Oracle]] korporasiyası [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı ** [[Ermənistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Vaaqn Xaçaturyan]] Prezident seçildi * [[4 fevral|4]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[2022 Qış Paralimpiya Oyunları]] ([[Pekin]], [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] qüvvələri [[Enerhodar]] şəhərini işğal etdi ** [[BBC]], [[CCN]] və digər xarici xəbər agentlikləri [[Rusiya]]da reportajlarını dayandırdı * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] müvəqqəti atəşkəs elan etdi. Mülki əhalinin [[Mariupol]] və [[Volnovaxa]] şəhərlərini tərk etməsinə icazə vermək üçün "humanitar dəhlizlər"in açılmasını elan etdi. Bununla belə, atışmaların davam etdiyi bildirdi ** [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Visa]], [[Mastercard]] şirkətləri və [[Heineken]] konserni [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[6 mart|6 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: ** [[Rusiya]] [[Vinnitsa Beynəlxalq Hava Limanı]]nı raket zərbələri ilə tamamilə məhv etdi ** [[TikTok]] [[Rusiya]]da fəaliyyətini dayandırdı * [[7 mart|7 Mart]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal ölüm sayı 6 milyonu keçdi * [[8 mart|8 Mart]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: ** [[Shell|"Shell" şirkəti]] [[Rusiya]]dan neft və qaz almağı dayandırdı ** [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] [[Rusiya]] neftinə qadağa qoyduqlarını, [[Avropa İttifaqı|Aİ]] isə [[Rusiya]] qazına olan tələbatı üçdə iki nisbətində azaltdığını elan etdi ** [[McDonald's|McDonalds]], [[Koka-Kola|Coco-Cola]], [[Pepsi]], [[Starbucks]] və digər qlobal brendlər [[Rusiya|Rusiy]][[Rusiya|a]]da satışları dayandırdı * [[9 mart|9 Mart]] — [[Cənubi Koreya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Yun Sok-Yol]] Prezident seçildi * [[11 mart|11 Mart]] — [[Qabriel Boriç]] 36-cı [[Çili Prezidenti]] olaraq vəzifəyə başladı və [[Çili]] tarixində ən gənc prezident oldu * [[12 mart|12 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Buça]] şəhərini işğal etdi * [[13 mart|13 Mart]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] [[Polşa]] ilə sərhəddə yerləşən [[Ukrayna]]nın [[Lvov vilayəti|Lvo]][[Lvov vilayəti|v vilayəti]]nin [[Yavorov]] poliqonundakı hərbi bazanı raket zərbələri ilə vurdu ** [[İran]] [[İraq]]ın [[Ərbil şəhərinə raket hücumu (2022)|Ərbil şəhərinə raket hücumu]] etdi * [[14 mart|14 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərinin yarısını işğal etdi * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka]]da böyük müxalifət partiyası olan [[Birləşmiş Xalq Cəbhəsi Partiyası]]nın on minlərlə tərəfdarı Prezidentin istefasını tələb edərək etiraz aksiyaları keçirdi ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] bir sıra [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Kanada]] rəsmilərinə sanksiya tətbiq etdi. [[ABŞ Prezidenti]] [[Co Bayden]], [[ABŞ Müdafiə naziri]] [[Lloyd Ostin]], keçmiş [[ABŞ dövlət katibi]] [[Hillari Klinton]] və [[Kanada Baş naziri|Kanada baş naziri]] [[Castin Trüdo]]nun [[Rusiya|Rus]][[Rusiya|iya]]ya girişi qadağan edildi * [[16 mart|16 Mart]] — [[Yaponiya]]nın [[Fukuşima prefekturası]]nın sahillərində 7,4 bal gücündə zəlzələ baş verdi. 4 nəfər öldü, 225 nəfər xəsarət aldı * [[24 mart|24 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[NATO]] [[Ukrayna]]dakı vəziyyətlə əlaqədar potensial kimyəvi, bioloji və nüvə təhlükələrinə qarşı öz müdafiələrini gücləndirdi. Bundan əlavə, [[NATO]] liderləri [[Rumıniya]], [[Bolqarıstan]], [[Macarıstan]] və [[Slovakiya]]da 4 taktiki qrup yerləşdirməklə alyansın şərq qanadını gücləndirmək barədə razılığa gəldilər * [[26 mart|26 Mart]] — [[Malta]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Robert Abela]] yenidən baş nazir seçildi * [[28 mart|28 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[İrpen]] şəhərini işğaldan azad etdi * [[31 mart|31 Mart]] — [[Rusiyanın Ukraynanı istila etməsi (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Çernobıl AES]] və [[Buça]] şəhərini işğaldan azad etdi === Aprel === [[Fayl:Volodomyr Zelensky's speech on the Russian massacre of Bucha, c. April 2022.ogg|thumb|[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] [[Buça qətliamı]] haqqında danışır]] [[Fayl:Bucha civilians massacred by Russian soldiers, c. April 2022 - 02.jpg|thumb|[[Rusiya]] qüvvələri tərəfindən öldürülən insanlar ([[Buça qətliamı]])]] [[Fayl:Kramatorsk railway bombing 2022 April 8 (1).jpg|thumb|Kramatorsk dəmir yolu stansiyası raket hücumundan sonra]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] ordusu Kiyev yaxınlığındakı ərazilərdən geri çəkildikdən sonra [[Buça]] şəhərində cəsədlər aşkarlandı. [[Rusiya]] ordusunun [[Buça]] şəhərində qətliam törətdiyi məlum oldu * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Buça]] şəhərinin küçələrində mülki geyimli cəsədləri göstərən xəbərlər və videolar yayıldı. Tapılan bəzi cəsədlərin əlləri bağlı olub. Hesablamalara görə 300-dən çox dinc sakin qətlə yetirilib * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: *** [[Buça qətliamı]] [[Ukrayna]] tərəfindən müharibə cinayəti adlandırıldı *** [[Ukrayna]] qüvvələri [[Konotop]] şəhərini işğaldan azad etdi ** [[Serbiya]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Aleksandr Vuçiç]] yenidən Prezident seçildi ** [[Macarıstan]]da parlament seçkiləri keçirildi. [[Viktor Orban]] yenidən baş nazir seçildi ** [[Kosta-Rika]]da ümumi seçkilər keçirildi ''(II tur)''. [[Rodriqo Çaves Robles]] Prezident seçildi * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]]da hökumət əleyhinə böyük etirazlar başladı * [[7 aprel|7 Aprel]] ** [[Rusiya]] [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]] İnsan Haqları Şurasından xaric edildi ** [[Yəmən Prezidenti]] [[Əbül Rəbbuh Mənsur Əl Hadi|Əbül Rəbbuh Məbsur Əl Hadi]] [[Yəmən Vitse-prezidenti|Vitse-prezident]] [[Əli Möhsün Əl Əhmər]]i vəzifəsindın kənarlaşdırdı və istefa verdi. Bütün səlahiyyətləri [[Rəşad Əl Alimi]]nin sədrliyi ilə yaradılmış [[Yəmən Prezident Rəhbərlik Şurası|Prezident Rəhbərlik Şurası]]na verdi * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Donetsk vilayəti]]ndə [[Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu (2022)|Kramatorsk dəmir yolu sitansiyanına raket hücumu]] etdi. 57 nəfər öldü, 109 nəfər yaralandı ** [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]]-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına əsasən, 2022-ci ilin mart ayında dünya ərzaq qiymətləri 1990-cı ildən görünməmiş artım nəticəsində ən yüksək səviyyəyə çatıb * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] [[İmran Xan]] vəzifəsindən kənarlaşdırıldı * [[10 aprel|10 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(I tur)'' keçirildi * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Şahbaz Şərif]] [[Pakistan Baş naziri|Pakistan baş naziri]] seçildi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 500 milyonu keçdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[9 oktyabr|9 Oktyabr]] — [[2022 Floriade Expo]] ([[Almere]], [[Niderland]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Ukrayna]] qüvvələri [[Rusiya]]nın [[“Moskva” kreyseri|"Mo]][[“Moskva” kreyseri|skva" kreyseri]]ni [[“Neptun” raketləri|"Nep]][[“Neptun” raketləri|tun" raketləri]] ilə vuraraq batırdı. [[“Moskva” kreyseri]] [[Ukrayna]] ilə müharibədə ruslar üçün ən bahalı itki oldu * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Fransa]]da prezident seçkiləri ''(II tur)'' keçirildi. [[Emmanuel Makron]] yenidən Prezident seçildi * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Erməni]][[Ermənistan etirazları (2022)|stan etirazları]]: [[Ermənistan parlamenti|Ermənistan Parlamenti]]nin qarşısında etiraz aksiyası keçirildi === May === [[Fayl:Hotel Saratoga - 16 May 2022.jpg|thumb|220x220px|Saratoqa oteli partlayışdan sonra]] [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 1 - Ukraine - Kalush Orchestra (02).jpg|thumb|220x220px|[[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]]]] [[Fayl:Metropolrizesh namayekolli.jpg|thumb|Abadan şəhərində çökən bina]] * [[4 may|4 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] sakini xəstəliyin endemik olduğu [[Nigeriya]]ya səfər etdi və orada olarkən xəstəliyə yoluxdu. Daha sonra həmin [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar aşkarlandı * [[6 may|6 May]] ** [[Saratoqa oteli partlayışı (2022)|Saratoqa oteli partlayışı]]: [[Kuba]]nın [[Havana]] şəhərindəki Saratoqa otelində qaz sızması nəticəsində partlayış baş verdi. 47 nəfər öldü və 52 nəfər yaralandı ** [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da meymunçiçəyi xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] sakinində başlayan [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi * [[9 may|9 May]] ** [[Filippin]]də prezident seçkiləri keçirildi. [[Bonqbonq Markos]] Prezident seçildi ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka baş naziri]] [[Mahinda Racapaksa]] etirazlar fonunda istefa verdi. 3 gün sonra [[Ranil Vikramasinqhe]] baş nazir təyin edildi * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** '''1''' ''-'' [[Ukrayna]] ''(631 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] ''(466 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[İspaniya]] ''(459 xal)'' * [[12 may|12 May]] — [[Hadisə Üfüqü Teleskopu|Hadisə Üfüqü Teleskopu (HÜT)]] [[Süd Yolu]]nun mərkəzindəki "[[Sagittarius A* qara dəliyi|Sagittarius A*]]" superkütləvi qara dəliyinin ilk şəklini çəkdi * [[13 may|13 May]] — [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] 3-cü [[BƏƏ Prezidenti]] seçildi * [[14 may|14 May]] — [[Buffalo şəhərində atışma (2022)|Buffalo şəhərində atışma]]: [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Nyu-York]] ştatının [[Buffalo]] şəhərində süpermarketdə kütləvi atışma oldu. 10 nəfər öldü və 3 nəfər yaralandı * [[15 may|15 May]] — [[Somali]]də prezident seçkiləri keçirildi. Keçmiş Prezident [[Həsən Şeyx Mahmud]] yenidən Prezident seçildi * [[16 may|16 May]] — [[Rusiyanın Ukraynanı işğalı (2022)|Rusiyanın Ukraynanı işğal etməsi]]: [[Rusiya]] qüvvələri [[Mariupol]] şəhərini işğal etdi * [[18 may|18 May]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: Etirazçılar [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində metronun hərəkətini dayandırdılar * [[20 may|20 May]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] meymunçiçəyinin yayılmasını müzakirə etmək üçün onlarla ölkədə iclas keçirdi * [[21 may|21 May]] — [[Avstraliya]]da federal seçkilər keçirildi. [[Entoni Albaniz]] baş nazir seçildi * [[23 may|23 May]] — [[Abadan şəhərində bina çökməsi (2022)|Abadan şəhərində bina çökməsi]]: [[İran]]<nowiki/>ın [[Xuzistan ostanı|Xuzistan]] ostanının [[Abadan]] şəhərində 10 mərtəbəli Metropol binası tikilməkdə olan zaman çökdü. 41 nəfər öldü və 37 nəfər yaralandı * [[29 may|29 May]] — [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' === İyun === [[Fayl:2022 Armenian protest, Yerevan, 11 June 2022.png|thumb|220x220px|[[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]]] [[Fayl:G7 leaders on Day 1 roundtable meeting at Scholss Elmau Summit (2).jpg|thumb|220x220px|[[48-ci G7 sammiti]]]] * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənist]][[Ermənistan etirazları (2022)|an etirazları]]: [[Ermənistan]]ın paytaxtı [[İrəvan]] şəhərində etirazçılarla polis arasında toqquşma oldu * [[4 iyun|4 İyun]] ** [[Albaniya]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Bayram Beqay]] Prezident seçildi ** [[Sitakunda yanğını (2022)|Sitakunda yanğını]]: [[Banqladeş]]<nowiki/>in [[Çittaqonq]] rayonunun [[Sitakunda]] şəhərində konteyner anbarında yanğın oldu. Sonrakı partlayışlar nəticəsində təxminən 47 nəfər öldü və 450 nəfər yaralandı * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Ovo kilsəsində terror (2022)|Ovo kilsəsində terror]]: [[Nigeriya]]nın [[Ondo ştatı]]nın [[Ovo]] şəhərində katolik kilsəsində kütləvi atışma və bombalı hücum baş verdi. Ən azı 50 nəfər öldü * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Cənubi Xorasan qatar qəzası (2022)|Cənubi Xorasan qatar qəzası]]: [[İran]]<nowiki/>ın [[Cənubi Xorasan ostanı|Cənubi Xorasan]] ostanında qatar ekskavatorla toqquşma nəticəsində resldən çıxdı. 22 nəfər öldü və 87 nəfər yaralandı * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(I tur)'' ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: Avropanın əksər hissəsində 40-43 °C temperatur qeydə alındı və bütün qitədə yüzlərlə gündəlik, aylıq və bütün zamanların temperatur rekordları qırıldı * [[14 iyun|14 İyun]] ** [[Viski müharibəsi]]: [[Kanada]] və [[Danimarka]] [[Hans adası|Hans adas]][[Hans adası|ı]]nı təxminən yarıya bölərək ərazi iddialarına son qoydular. [[Viski müharibəsi]] başa çatdı ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənistan etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti xalq dəstəyini qazana bilmədikdən sonra baş nazir [[Nikol Paşinyan]]ın devrilməsinə yönəlmiş etirazları dayandırmaq qərarını açıqladı * [[19 iyun|19 İyun]] ** [[Kolumbiya]]da prezident seçkiləri keçirildi ''(II tur)''. [[Qustavo Petro]] Prezident seçildi ** [[Ermənistan etirazları (2022)|Ermənista]][[Ermənistan etirazları (2022)|n etirazları]]: [[Ermənistan]] müxalifəti hökumət əleyhinə etirazları dayandırdı ** [[Fransa]]da parlament seçkiləri keçirildi ''(II tur)'' * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Əfqanıstan]] və [[Pakistan]] arasındakı [[Dürand xətti]]ndə 6,1 bal gücün zəlzələ baş verdi. Ən azı 1000 nəfər öldü * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Qrenada]]da ümumi seçkilər keçirildi. [[Dikon Mitçell]] baş nazir seçildi * [[26 iyun|26 İyun]] — [[Rusiya iqtisadi böhranı (2022)|Rusiya iqtisadi böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Kanada]] və [[Yaponiya]] [[Rusiya]]dan qızıl idxalına qadağa qoydu * [[26 iyun|26]] — [[28 iyun|28 İyun]] — [[48-ci G7 sammiti]] ([[Bavariya]], [[Almaniya]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Texas]] ştatının [[San-Antonio]] şəhərində yük maşınının qoşqusunda istidən ölmüş 53 nəfərin meyiti tapıldı * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Tulua həbsxana üsyanı]]: [[Kolumbiya]]<nowiki/>nın [[Tulua]] şəhərində həbsxanada iğtişaşlar baş verdi. Sonrakı yanğın nəticəsində 52 nəfər öldü və 34 nəfər yaralandı * [[28 iyun|28]] — [[30 iyun|30 İyun]] — [[Madrid sammiti (2022)|Madrid sammiti]] ([[Madrid]], [[İspaniya]]) === İyul === [[Fayl:Webb's First Deep Field.jpg|thumb|224x224px|[[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk fotosu]] [[Fayl:Wcmax1 20220717 20220723 Europe.png|thumb|219x219px|[[17 iyul|17]] — [[23 iyul|23 İyul]] tarixlərində [[Avropa isti dalğaları]]]] [[Fayl:Monkeypox Cases by Country 29 July 2022.svg|thumb|[[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Yair Lapid]] [[Naftali Benet]]i əvəz edərək [[İsrailin Baş naziri|İsrail baş naziri]] oldu. [[Naftali Benet]] isə [[Yair Lapid]]i əvəz edərək [[alternativ İsrail baş naziri]] oldu * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Böyük Britaniya hökumət böhranı (2022)|Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]]da [[Conson hökuməti]]nin bir neçə nazirinin istefası ilə hökumət böhranı başladı ** [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[İtaliya]]da [[Padan ovalığı]]nda baş verən şiddətli quraqlığa cavab olaraq 5 şimal bölgəsində fövqəladə vəziyyət elan edildi. Bu son 70 ilin ən pisi idi * [[6 iyul|6]] — [[31 iyul|31 İyul]] — [[UEFA Qadınlar Avro 2022]] ([[İngiltərə]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Böyük Britaniya hökumət böhranı]]: [[Böyük Britaniya baş naziri]] [[Boris Conson]] [[Mühafizəkarlar Partiyası (Böyük Britaniya)|Mühafizəkarlar Partiyası]]nın lideri vəzifəsindın istefa vermək niyyətinin olduğunu açıqladı * [[7 iyul|7]] — [[17 iyul|17 İyul]] — [[2022 Dünya Oyunları]] ([[Birminqem (Alabama)|Birminqem]], [[Alabama]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]) * [[8 iyul|8 İyul]] — [[Şinzo Abenin qətli|Sindzo Abenin öldürülməsi]]: Keçmiş [[Yaponiya Baş naziri|Yaponiya baş naziri]] [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]] [[Yaponiya]]<nowiki/>nın [[Nara (şəhər)|Nara]] şəhərində seçki kampaniyası zamanı çıxış edərkən 2 dəfə atəş açılmaqla sui-qəsd nəticəsində öldürüldü * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] və [[Şri-Lanka baş naziri|baş nazir]] [[Ranil Vikramasinqhe]] istefa verməyə razılaşırlar * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Ceyms Vebb teleskopu|Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu]] ilə çəkilən [[SMACS J0723.3-7327|SMACS 0723]] qalaktika klasterinin ilk görüntüsü ictimaiyyətə açıqlandı * [[13 iyul|13 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] ölkəni tərk etdi və [[Maldiv adaları]]na qaçdı * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Şri-Lanka Prezidenti]] [[Qotabaya Racapaska]] e-poçt vasitəsilə istefa verdi. [[Ranil Vikramasinqhe]] müvəqqəti Prezident oldu ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 1-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezident]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etmədi * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Hindistan]]da prezident seçkiləri keçirildi. [[Draupadi Murmu]] Prezident seçildi * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Avropa isti dalğaları (2022)|Avropa isti dalğaları]]: [[Avropa]]nın böyük hissəsində baş verən anormal istilər böyük meşə yanğınlarına, səyahətlərin pozulmasına, bir çok ölkədə rekord yüksək temperaturlara və ən azı 3600 nəfərin ölümünə səbəb oldu * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Şri-Lanka etirazları (2022)|Şri-Lanka etirazları]]: [[Ranil Vikramasinqhe|Ranil V]][[Ranil Vikramasinqhe|ikramasinqhe]] [[Şri-Lanka Parlamenti]] tərəfindən Prezident seçildi * [[21 iyul|21 İyul]] ** [[İtaliya hökumət böhranı (2022)|İtaliya hökumət böhranı]]: [[İtaliya baş naziri]] [[Mario Dragi|Mario Draqi]] 2-ci dəfə istefa verdi. [[İtaliya prezidentlərinin siyahısı|İtaliya Prezidenti]] [[Serco Mattarella|Serco Matarella]] istefanı qəbul etdi, [[İtaliya parlamenti|Parlament]]i buraxdı və növbəti 70 gün ərzində yeni seçkilərin keçirilməsi əmr etdi ** [[Avropa Mərkəzi Bankı|Avropa Mərkəzi Bankı (ECB)]] artan [[inflyasiya]] ilə mübarizə üçün [[2011]]-ci ildən bəri ilk dəfə faizlərini artırmağa qərar verdi. Faiz dərəcələrini gözləniləndən daha çox — 50 bənd artırıldı və mənfi faiz dövrü də başa çatdı * [[23 iyul|23 İyul]] — [[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)|Meymunçiçəyi epidemiyası]]: Qlobal yoluxma sayı 75 ölkədə 17000-i keçdi, nəticədə [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)]] qlobal sağlamlıq vəziyyətində fövqəladə vəziyyət elan etdi * [[28 iyul|28 İyul]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2022 Birlik Oyunları]] ([[Birminhem|Birminqem]], [[İngiltərə]]) * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Ayman əl-Zəvahirinin öldürülməsi]]: 2-ci [[Əl-Qaidə]] lideri [[Ayman əl-Zəvahiri]] [[Əfqanıstan]]<nowiki/>ın paytaxtı [[Kabil]] şəhərində [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-ın [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi]] tərəfindən hava hücumu nəticəsində öldürüldü === Avqust === * [[9 avqust|9 Avqust]] — [[Keniya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[2022 Asiya Kuboku]] ([[Şri-Lanka]]) === Sentyabr === * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[İsveç]]də ümumi seçkilər keçiriləcək === Oktyabr === * [[2 oktyabr|2 Oktyabr]] — [[Braziliya]]da ümumi seçkilər keçiriləcək === Noyabr === * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[İsrail]]də parlament seçkiləri keçiriləcək * [[15 noyabr|15]] — [[16 noyabr|16 Noyabr]] — [[17-ci G20 sammiti]] ([[Bali (əyalət)|Bali]], [[İndoneziya]]) * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[8 dekabr|8 Dekabr]] — [[2022 FİFA Dünya Kuboku]] ([[Qətər]]) === Dekabr === == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sidney Poitier.jpg|thumb|190x190px|[[Sidni Puatye]]]] [[Fayl:Ibrahim Boubacar Keïta par Claude Truong-Ngoc décembre 2013 (cropped).jpg|thumb|210x210px|[[İbrahim Bubakar Keyta]]]] [[Fayl:Gaspard Ulliel César 2018.jpg|thumb|198x198px|[[Qaspar Ulyel]]]] [[Fayl:Meat Loaf (48474210742).jpg|thumb|197x197px|[[Mit Louf]]]] [[Fayl:Fatma Girik....jpg|thumb|207x207px|[[Fatma Girik]]]] * [[2 yanvar|2 Yanvar]] ** [[Erik Valter Elst]], belçikalı astronom (d. [[1936]]) ** [[Riçard Liki]], keniyalı paleoantropoloq (d. [[1944]]) * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Oraz Yağmur]], türkmən yazıçı, şair (d. [[1947]]) ** [[Viktor Saneyev]], gürcü atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) ** [[Beatris Mintz]], amerikalı embrioloq (d. [[1921]]) * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[Sidni Puatye]], amerikalı aktyor (d. [[1927]]) ** [[Piter Boqdanoviç]], amerikalı rejissor (d. [[1939]]) ** [[Fransisko Sionil Xose]], filippinli yazıçı (d. [[1924]]) * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Viktor Mazin]], rus ağır atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1954]]) * [[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[Tosiki Kayfu]], Yaponiya baş naziri ''(48-ci)'' (d. [[1931]]) * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Əhməd Çalık]], türk futbolçu (d. [[1994]]) ** [[David Sassoli]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(16-cı)'' (d. [[1956]]) ** [[Ernest Şonekan]], Nigeriya Prezidenti ''(9-cu)'' (d. [[1936]]) * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ronni Spektor]], amerikalı müğənni (d. [[1943]]) * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Jan-Jak Beneks]], fransız kinorejissor (d. [[1946]]) * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Aykut Edibali]], türk siyasətçi, yazıçı (d. [[1942]]) ** [[Rikardo Bofill]], ispan memar (d. [[1939]]) * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[İsmayıl Həkimoğlu]], türk yazıçı (d. [[1932]]) * [[16 yanvar|16 Yanvar]] ** [[Bozkurt Kuruç]], türk aktyor, rejissor (d. [[1935]]) ** [[İbrahim Bubakar Keyta]], Mali baş naziri ''(6-cı)'' və Prezidenti ''(5-ci)'' (d. [[1945]]) * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Devid Koks]], ingilis pedaqoq (d. [[1924]]) ** [[Pako Gento]], ispan futbolçu (d. [[1933]]) ** [[Andre Leon Telli]], amerikalı moda jurnalisti, stilist (d. [[1948]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] ** [[Hardi Krüqer]], alman aktyor (d. [[1928]]) ** [[Qaspar Ulyel]], fransız aktyor (d. [[1984]]) ** [[Hans-Yürqer Dörner]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[20 yanvar|20 Yanvar]] ** [[Mit Louf]], amerikalı müğənni, aktyor (d. [[1947]]) ** [[Haydi Bibl]], alman xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. [[1941]]) * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Reks Kouli]], amerikalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1940]]) * [[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Thit Nyat Han]], vyetnamlı yazıçı, buddist rahib (d. [[1926]]) * [[23 yanvar|23 Yanvar]] ** [[Ketevan Losaberidze]], gürcü oxatan, Olimpiya çempionu (d. [[1949]]) ** [[Tyerri Müqler]], fransız modelyer (d. [[1948]]) * [[24 yanvar|24 Yanvar]] ** [[Fatma Girik]], türk aktrisa (d. [[1942]]) ** [[Silvestr Çollan]], macar gimnast, Olimpiya çempionu (d. [[1970]]) * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** [[Sami Kutlular]], türk rəssam (d. [[1945]]) ** [[Vim Yansen]], holland futbolçu (d. [[1946]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] — [[Çarancit Sinqh]], hind xokkeyçi, Olimpiya çempionu (d. [[1931]]) * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Diler Saraç]], türk aktrisa (d. [[1937]]) * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Leonid Kuravlyov]], rus aktyor (d. [[1936]]) === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Monica Vitti (1965) (cropped).jpg|thumb|194x194px|[[Monika Vitti]]]] [[Fayl:LataMangeshkar10.jpg|thumb|187x187px|[[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]]]] [[Fayl:Luc Montagnier-press conference Dec 06th, 2008-6.jpg|thumb|202x202px|[[Lük Montanye]]]] [[Fayl:2018 Procol Harum - Gary Brooker - by 2eight - 8SC9048 (cropped).jpg|thumb|199x199px|[[Qeri Bruker]]]] * [[1 fevral|1 Fevral]] — [[Sintaro İsihara]], Yaponiya Qubernatoru ''(14-cü və 17-ci)'' (d. [[1932]]) * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Monika Vitti]], italyan aktrisa (d. [[1931]]) * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[İrfan Atasoy]], türk rejissor, ssenarist (d. [[1937]]) ** [[Əbu İbrahim Əl-Haşimi Əl-Qureyşi]], terrorist lider, İŞİD xəlifəsi ''(2-ci)'' (d. [[1976]]) ** [[Xristos Sardzetakis]], Yunanıstan Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1929]]) * [[5 fevral|5 Fevral]] ** [[Donald Conston]], İƏİT Baş katibi ''(4-cü)'' (d. [[1936]]) ** [[Boris Melnikov]], rus qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Lata Mangeşkar|Lata Manqeşkar]], hind müğənni (d. [[1929]]) ** [[Ronni Helström]], isveçli futbolçu (d. [[1949]]) * [[7 fevral|7 Fevral]] — [[Duqlas Trambal]], amerikalı rejissor (d. [[1942]]) * [[8 fevral|8 Fevral]] — [[Lük Montanye]], fransız virusoloq, Fiziologiya və ya tibb üzrə Nobel mükafalı laureatı (d. [[1932]]) * [[10 fevral|10 Fevral]] ** [[Haydar Dümen]], türk psixiatr, yazıçı, seksoloq (d. [[1930]]) ** [[Manuel Eskivel]], Belize baş naziri ''(2-ci)'' (d. [[1940]]) * [[12 fevral|12 Fevral]] ** [[Cemil Özbayer]], türk aktyor (d. [[1955]]) ** [[Ayvan Raytman]], kanadalı rejissor (d. [[1946]]) ** [[Zinaida Kirienko]], rus aktrisa, müğənni (d. [[1933]]) * [[14 fevral|14 Fevral]] — [[Borislav İvkov]], serb şahmat qrossmeysteri (d. [[1933]]) * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Arif Şentürk]], türk müğənni (d. [[1941]]) ** [[Yuzef Zapendzki]], polyak güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1929]]) * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Amos Soyer]], Liberiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1945]]) * [[19 fevral|19 Fevral]] ** [[Sina Akyol]], türk şair (d. [[1950]]) ** [[Qeri Bruker]], ingilis müğənni, pianoçu (d. [[1945]]) ** [[Kakuyçi Mimura]], yapon futbolçu (d. [[1931]]) * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Aleksandr Sidorenko]], ukraynalı üzgüçü, Olimpiya çempionu (d. [[1960]]) * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Ahmet Muvaffak Falay]], türk caz trubaçısı (d. [[1930]]) ** [[Mark Laneqan]], amerikalı musiqiçi, bəstəkar (d. [[1964]]) * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[İvanka Xristova]], bolqar güllə atıcısı (d. [[1941]]) ** [[Ayten Erman]], türk aktrisa (d. [[1935]]) * [[28 fevral|28 Fevral]] — [[Abuzid Ömər Dorda]], Liviya baş naziri ''(18-ci)'' (d. [[1944]]) === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Alevtina Kolchina Grenoble 1968 001.jpg|thumb|225x225px|[[Alevtina Kolçina]]]] [[Fayl:History of Violence 002 (7271227040).jpg|thumb|223x223px|[[Vilyam Hört|Uilyam Hört]]]] [[Fayl:Madeleine Albright before STS 88.jpg|thumb|227x227px|[[Madlen Olbrayt]]]] [[Fayl:FoosLollBerlin190917-21 (cropped).jpg|thumb|209x209px|[[Teylor Hokins]]]] * [[1 mart|1 Mart]] — [[Alevtina Kolçina]], rus xizəkçi, Olimpiya çempionu (d. [[1930]]) * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Şenol Birol]], türk futbolçu (d. [[1936]]) ** [[Hüseyn Elmalıpınar]], türk aktyor (d. [[1971]]) ** [[Din Vuds]], avstraliyalı velosipedçi, Olimpiya çempionu (d. [[1966]]) * [[4 mart|4 Mart]] ** [[Akrep Nalan]], türk müğənni, aktrisa (d. [[1954]]) ** [[Şeyn Uorn]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1966]]) * [[6 mart|6 Mart]] ** [[Frenk O'Farrell]], irland futbolçu (d. [[1947]]) ** [[Cüzeppe Uilson]], italyan futbolçu (d. [[1969]]) * [[7 mart|7 Mart]] — [[Məhəmməd Rafiq Tarar]], Pakistan Prezidenti ''(9-cu)'' (d. [[1929]]) * [[8 mart|8 Mart]] — [[Tomas Boy]], meksikalı futbolçu (d. [[1951]]) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Yürqen Qrabovski]], alman futbolçu (d. [[1944]]) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Rupiya Banda]], Zambiya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1937]]) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Karl Offmann]], Mavriki Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1940]]) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Vilyam Hört|Uilyam Hört]], amerikalı aktyor (d. [[1950]]) * [[14 mart|14 Mart]] ** [[Stiven Uilhayt]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1948]]) ** [[Çarlz Qrin]], amerikalı sprinter, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Yucin Parker]], amerikalı fizik (d. [[1927]]) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Konimitsu Takahasi]], yapon yarışçı, motosikletçi (d. [[1940]]) * [[17 mart|17 Mart]] ** [[Kunt Tulger]], türk rejissor (d. [[1948]]) ** [[Kristofer Aleksander]], amerikalı memar, dizayner (d. [[1936]]) ** [[Entoni Neş]], ingilis bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Adiz Kusayev]], çeçen şair, yazıçı (d. [[1938]]) * [[19 mart|19 Mart]] — [[Şahabuddin Əhməd]], Banqladeş Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1930]]) * [[21 mart|21 Mart]] ** [[Fevzi Zemzem]], türk futbolçu (d. [[1941]]) ** [[Sumeylu Bubeye Mayqa]], Mali baş naziri ''(16-cı)'' (d. [[1954]]) * [[23 mart|23 Mart]] — [[Madlen Olbrayt|Madlen Olbrayt,]] ABŞ dövlət katibi ''(64-cü)'' (d. [[1937]]) * [[24 mart|24 Mart]] — [[Aydın Engin]], türk jurnalist (d. [[1941]]) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Teylor Hokins]], amerikalı musiqiçi (d. [[1972]]) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Aleksandra Zabelina]], rus qılınoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1937]]) * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Tomris Öziş]], türk pianoçu (d. [[1935]]) ** [[Naci Erdem]], türk futbolçu (d. [[1931]]) * [[30 mart|30 Mart]] — [[Eqon Franke]], polyak qılıncoynadan, Olimpiya çempionu (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Qeorqi Atasanov]], Bolqarıstan baş naziri ''(39-cu)'' (d. [[1933]]) ** [[Patrik Demarşele]], fransız fotoqraf (d. [[1943]]) ** [[Rıdvan Bolatlı]], türk futbolçu (d. [[1928]]) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Bjarni V Tryggvason.jpg|thumb|210x210px|[[Byarni Triqqvason]]]] [[Fayl:Владимир Жириновский (25-09-2021) (cropped).jpg|thumb|196x196px|[[Vladimir Jirinovski]]]] [[Fayl:Robert Morse at PaleyFest 2014.jpg|thumb|210x210px|[[Robert Mors]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[İbrahim Gündoğan]], türk aktyor (d. [[1959]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] — [[Leonel Sançes]], çilili futbolçu (d. [[1936]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Lijiya Faqundes Telles]], braziliyalı yazıçı (d. [[1918]]) * [[4 aprel|4 Aprel]] — [[Canqo Sissoko]], Mali baş naziri ''(müvəqqəti)'' (d. [[1948]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Sidni Oltmen]], amerikalı bioloq, professor, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1939]]) ** [[Byarni Triqqvason]], kanadalı kosmonavt (d. [[1945]]) ** [[Yozef Panaçek]], çex güllə atıcısı, Olimpiya çempionu (d. [[1936]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] — [[Vladimir Jirinovski]], rus dövlət xadimi, siyasətçi (d. [[1946]]) * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Duşan Çkreviç]], Serbiya baş naziri ''(55-ci)'' və Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1927]]) * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[Cek Hiqqins]], ingilis yazıçı (d. [[1929]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Zekeriya Beyaz]], türk sosioloq, yazıçı, ilahiyyatçı (d. [[1938]]) * [[13 aprel|13 Aprel]] ** [[Mişel Buke]], fransız aktyor (d. [[1925]]) ** [[Freddi Rinkon]], kolumbiyalı futbolçu (d. [[1966]]) * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Mayk Bossi]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1957]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Çalrz Henri Plamb]], Avropa Parlamenti Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1925]]) ** [[Bernhard Qermeshauzen]], alman bobsledder, Olimpiya çempionu (d. [[1951]]) * [[17 aprel|17 Aprel]] — [[Radu Lupu]], rumıniyalı pianoçu (d. [[1945]]) * [[18 aprel|18 Aprel]] — [[Harrison Börtuistl]], ingilis bəstəkar (d. [[1934]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Kane Tanaka]], yapon uzunömürlü (d. [[1903]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Robert Mors]], amerikalı aktyor (d. [[1931]]) * [[21 aprel|21 Aprel]] ** [[Mvai Kibaki]], Keniya Prezidenti ''(3-cü)'' (d. [[1931]]) ** [[Jak Perren]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1941]]) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Qi Laflör]], kanadalı xokkeyçi (d. [[1951]]) * [[26 aprel|26 Aprel]] ** [[Klaus Şultse]], alman musiqiçi, bəstəkar (d. [[1947]]) ** [[Aykut Sözeri]], türk aktyor, rejissor (d. [[1950]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[İsmail Oqan]], türk güləşçi (d. [[1933]]) * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Agah Özgüç]], türk yazıçı, tənqidçi, jurnalist (d. [[1932]]) * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[Mino Rayola]], italyan futbol agenti (d. [[1967]]) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vangelis, 26 July 2012.jpg|thumb|195x195px|[[Vangelis]]]] [[Fayl:Bujar Nishani (03-10-2016).jpg|thumb|208x208px|[[Buyar Nişani]]]] * [[1 may|1 May]] — [[İvisa Osim]], bosniyalı futbolçu (d. [[1941]]) * [[3 may|3 May]] ** [[Toni Bruks]], ingilis F1 pilotu (d. [[1932]]) ** [[Stanislav Şuşkeviç]], Belarus Ali Soveti Sədri ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[7 may|7 May]] — [[Yuri Averbah]], rus qrossmeyster (d. [[1922]]) * [[8 may|8 May]] — [[Mariya Qusakova]], rus xizəkçi (d. [[1931]]) * [[10 may|10 May]] — [[Leonid Kravçuk]], Ukrayna Prezidenti ''(1-ci)'' (d. [[1934]]) * [[13 may|13 May]] ** [[Xəlifə bin Zayed Al Nəhyan]], BƏƏ Prezidenti ''(2-ci)'' (d. [[1948]]) ** [[Teresa Berqansa]], ispan mezzo-soprano (d. [[1933]]) ** [[Ben Roy Mottelson]], amerikalı fizik, Fizika üzrə Nobel mükafatı laureatı ([[1926]]) * [[14 may|14 May]] — [[Endrü Saymonds]], avstraliyalı kriketçi (d. [[1975]]) * [[17 may|17 May]] — [[Vangelis]], yunan bəstəkar, musiqiçi (d. [[1943]]) * [[26 may|26 May]] ** [[Çiriako De Mita]], İtaliya baş naziri ''(47-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Endi Fletçer]], ingilis musiqiçi (d. [[1961]]) ** [[Rey Liotta]], amerikalı aktyor (d. [[1954]]) ** [[Alan Uayt]], ingilis nağara ifaçısı, musiqiçi (d. [[1949]]) * [[27 may|27 May]] — [[Ancelo Sodano]], Müqəddəs Taxt-Tacın Dövlət Katibi ''(54-cü)'' (d. [[1927]]) * [[28 may|28 May]] ** [[Evaristo Karvalyo]], San-Tome və Prinsipi baş naziri ''(5-ci)'' və Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) ** [[Buyar Nişani]], Albaniya Prezidenti ''(7-ci)'' (d. [[1966]]) * [[30 may|30 May]] — [[Boris Pahor]], sloveniyalı yazıçı (d. [[1913]]) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Jean-Louis Trintignant Cannes 2012.jpg|thumb|202x202px|[[Jan-Lui Trentinyan]]]] [[Fayl:Cüneyt Arkın (II).jpg|thumb|187x187px|[[Cüneyt Arkın]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Sönməz Yıkılmaz]], türk aktyor (d. [[1940]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Lətif Dəmirçi]], türk karikaturaçı rəssam (d. [[1961]]) * [[6 iyun|6 İyun]] — [[Valeriy Ryumin]], rus kosmonavt (d. [[1939]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[İsaak Berqer]], amerikalı ağır atlet, Olimpiya çempionu d. [[1936]]) * [[8 iyun|8 İyun]] — [[Paula Reqo]], ingilis vizual rəssam (d. [[1935]]) * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Bernd Branş]], alman futbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1944]]) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Steynar Amundsen]], norveçli kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1945]]) * [[17 iyun|17 İyun]] — [[Jan-Lui Trentinyan]], fransız aktyor, rejissor (d. [[1930]]) * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Draqan Tomiç]], Serbiya Prezidenti ''(müvəqqəti)'' (d. [[1935]]) * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[Yonni Nilsson]], isveçli sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1943]]) ** [[Yüri Tarmak]], estoniyalı atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1946]]) * [[23 iyun|23 İyun]] — [[Kristina Bas-Kayser]], holland sürətli konkisürən, Olimpiya çempionu (d. [[1938]]) * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Leonardo Del Vekkio]], italyan iş adamı (d. [[1935]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Cüneyt Arkın]], türk aktyor (d. [[1937]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Shinzō Abe April 2014.jpg|thumb|215x215px|[[Şinzo Abe|Sindzo Abe]]]] [[Fayl:Ivana Trump.jpg|thumb|206x206px|[[İvana Tramp]]]] * [[1 iyul|1 İyul]] — [[Riçard Taruski]], amerikalı musiqişünas (d. [[1945]]) * [[2 iyul|2 İyul]] — [[Piter Bruk]], ingilis rejissor (d. [[1925]]) * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Robert Körl]], amerikalı kimyaçı, Kimya üzrə Nobel mükafatı laureatı (d. [[1933]]) * [[5 iyul|5 İyul]] ** [[Məhəmməd Barkindo]], OPEC Baş katibi ''(28-ci)'' (d. [[1959]]) ** [[Arne Ahman]], isveçli atlet, Olimpiya çempionu (d. [[1925]]) * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Ceyms Kaan]], amerikalı aktyor (d. [[1940]]) * [[7 iyul|7 İyul]] — [[Ceykob Nena]], Mikroneziya Prezidenti ''(4-cü)'' (d. [[1941]]) * [[8 iyul|8 İyul]] ** [[Şinzo Abe|Sindzo Abe]], Yaponiya baş naziri ''(57-ci)'' (d. [[1954]]) ** [[Joze Eduardu duş Santuş]], Anqola Prenzidenti ''(2-ci)'' (d. [[1942]]) ** [[Luis Eçeverria]], Meksika Prezidenti ''(57-ci)'' (d. [[1922]]) * [[14 iyul|14 İyul]] ** [[Fransisko Morales Bermudes]], Peru baş naziri ''(112-ci) ''və Prezidenti ''(51-ci)'' (d. [[1921]]) ** [[İvana Tramp]], amerikalı iş adamı, modelyer (d. [[1949]]) * [[18 iyul|18 İyul]] — [[Klas Oldenburq]], amerikalı heykəltəraş (d. [[1929]]) * [[21 iyul|21 İyul]] — [[Uve Zeeler]], alman futbolçu (d. [[1936]]) * [[25 iyul|25 İyul]] — [[Devid Trimbl]], Şimali İrlandiya birinci naziri ''(1-ci)'', Nobel Sülh mükafatı laureatı (d. [[1944]]) * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Ceyms Lavlok]], ingilis aliim, ekoloq (d. [[1919]]) * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Yelizaveta Dementyeva]], rus kanoeçi, Olimpiya çempionu (d. [[1928]]) * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Yuris Hartmanis]], amerikalı kompüter alimi (d. [[1928]]) * [[31 iyul|31 İyul]] ** [[Fidel Valdes Ramos]], Flippin Prezidenti ''(12-ci)'' (d. [[1928]]) ** [[Bill Rassell]], amerikalı basketbolçu, Olimpiya çempionu (d. [[1934]]) ** [[Ayman əl-Zəvahiri]], misirli terrorçu, Əl-Qaidə lideri ''(2-ci)'' (d. [[1951]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Reymond Damadyan]], amerikalı həkim, ixtiraçı (d. [[1936]]) == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022| ]] doompncb1wcq29ncvrtlp9ogsqj656i 500 və daha çox qol vuran futbolçuların siyahısı 0 452034 6564740 6557228 2022-08-06T05:24:06Z 181.176.120.68 wikitext text/x-wiki '''500 və daha çox qol vuran futbolçuların siyahısına''' — Klub və milli peşəkar futbol oyunlarında 500 və ya daha çox qol vuran futbolçuların adları daxildir. Siyahıda RSSSF tərəfindən açıqlanan məlumatlardan istifadə olunmuşdur. Bu günə qədər 51 futbolçu 500-dən çox qol vurmuşdur.<ref>{{cite web | first=AMC |last=Best |title=Prolific Scorers Data: Best Goalscorers All-Time (Official Matches) |publisher=[[Rec.Sport.Soccer Statistics Foundation]] |date=4 February 2022 |url=http://www.rsssf.com/players/prolific.html |accessdate=4 February 2022}}</ref> == Sıralama == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" |- ! Yer ! width="200"|Oyunçu ! width="80"|Ümumi qol sayı ! width="80"|Ümumi oyun sayı ! width="80"|Nisbət ! width="120"|İllər |- ! 1 | align="left" |{{bayraq|GER}} {{Sortname|Ervin|Helmxen}} | 982 | 575 | {{#expr:+982/575 round 2}} | 1924–1951 |- ! 2 | align="left" |{{bayraq|AUT}} {{bayraq|Czechoslovakia}} [[Yozef Bitsan]] | 948 | 621 | {{#expr:+948/621 round 2}} | 1930–1957 |- ! 3 | align="left" |{{bayraq|POR}}'''[[Kriştiano Ronaldo]]''' | 833 | 1158 | 0.72 | '''2001 - indiyədək''' |- ! 4 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Ferents|Puşkaş}} | 808 | 794 | {{#expr:808/794 round 2}} | 1943–1967 |- ! 5 | align="left"|{{bayraq|ARG}} '''[[Lionel Messi]]''' |797 |1030 |0.77 |'''2003 indiyədək''' |- ! 6 | align="left"|{{bayraq|HUN}} [[Ferents Deak (futbolçu)|Ferents Deak]] | 794 | 510 | {{#expr:794/510 round 2}} | 1939–1959 |- ! 7 | align="left" |{{bayraq|BRA}} [[Romario]] | 780 | 1000 | {{#expr:780/1000 round 2}} | 1985–2009 |- ! 8 | align="left" |{{bayraq|BRA}} [[Pele]] | 775 | 841 | {{#expr:775/841 round 2}} | 1956–1977 |- ! 9 | align="left" |{{bayraq|GER}} {{Sortname|Gerd|Müller}} | 735 | 793 | {{#expr:735/793 round 2}} | 1958–1981 |- ! 10 | align="left" |{{bayraq|NED}} {{Sortname|Abe|Lenstra}} | 710 | 752 | {{#expr:+710/752 round 2}} | 1936–1963 |- ! 11 | align="left" |{{bayraq|NIR}} {{Sortname|Co|Bembrik}} | 678 | 565 | {{#expr:+678/565 round 2}} | 1926–1939 |- ! 12 | align="left" |{{bayraq|NIR}} [[Cimmi Cons (futbolçu)|Cimmi Cons]] | 673 | 635 | {{#expr:+673/635 round 2}} | 1946–1965 |- ! 13 | align="left" |{{bayraq|POL}} {{bayraq|GER}} [[Ernst Villimovski]] | 663 | 474 | {{#expr:+663/474 round 2}} | 1934–1955 |- ! 14 | align="left" |{{bayraq|ENG}} [[Tommi Louton]] | 657 | 742 | {{#expr:+657/742 round 2}} | 1933–1956 |- ! 15 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Ferents|Bene}} | 630 | 946 | {{#expr:630/946 round 2}} | 1961–1979 |- ! 16 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Dyula|Jengeller}} | 611 | 641 | {{#expr:611/645 round 2}} | 1935–1953 |- ! 17 | align="left"|{{bayraq|POL}}'''[[Robert Levandovski]]''' |609 |878 |0.70 |'''2005 indiyədək''' |- ! 18 | align="left" |{{bayraq|POR}} {{Sortname|Fernando|Peyroteu}} | 597 | 369 | {{#expr:597/369 round 2}} | 1937–1949 |- ! 19 | align="left" |{{bayraq|POR}} [[Eysebio]] | 591 | 631 | {{#expr:+591/631 round 2}} | 1957–1980 |- ! 20 | align="left"|{{bayraq|GER}} {{Sortname|Uve|Zeeler}} | 582 | 686 | {{#expr:582/686 round 2}} | 1946–1972 |- ! 21 | align="left"|{{bayraq|SWE}}'''[[Zlatan İbrahimoviç]]''' |579 |994 |0.58 |'''1999 - indiyədək''' |- ! 22 | align="left"|{{bayraq|BRA}} {{Sortname|Tulio|Kosta}} | 575 | 838 | {{#expr:575/838 round 2}} | 1988–2019 |- ! 23 | align="left" |{{bayraq|GER}} {{Sortname|Frits|Valter}} | 574 | 572 | {{#expr:+574/572 round 2}} | 1928–1959 |- ! rowspan=2|24 | align="left" |{{bayraq|AUT}} {{Sortname|Franz|Binder}} | 569 | 430 | {{#expr:+569/430 round 2}} | 1930–1949 |- | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Imre|Schlosser}} | 569 | 458 | {{#expr:569/458 round 2}} | 1905–1928 |- ! 26 | align="left" |{{bayraq|England}} [[Jimmy Greaves]] | 567 | 812 | {{#expr:567/812 round 2}} | 1955–1980 |- ! 27 | align="left" |{{bayraq|NIR}} {{Sortname|Glenn|Ferguson}} | 563 | 1058 | {{#expr:563/1058 round 2}} | 1987–2011 |- ! 28 | align="left" |{{bayraq|MEX}} {{Sortname|Hugo|Sánchez}} | 562 | 956 | {{#expr:562/956 round 2}} | 1972–1997 |- ! 29 | align="left" |{{bayraq|POR}} [[José Torres (footballer, born 1938)|José Torres]] | 561 | 615 | {{#expr:561/615 round 2}} | 1953–1980 |- ! 30 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Sándor|Kocsis}} | 556 | 537 | {{#expr:556/537 round 2}} | 1945–1965 |- ! 31 | align="left" |{{bayraq|NIR}} [[Fred Roberts (footballer, born 1905)|Fred Roberts]] | 554 | 427 | {{#expr:554/427 round 2}} | |- ! 32 | align="left" |{{bayraq|SCO}} {{Sortname|James|McGrory}} | 549 | 545 | {{#expr:549/545 round 2}} | 1918–1935 |- ! 33 | align="left" |{{bayraq|BRA}} [[Ziko]] | 545 | 797 | {{#expr:545/797 round 2}} | 1960–1994 |- ! 34 | align="left" |{{bayraq|HUN}} [[Ferenc Szusza]] | 541 | 594 | {{#expr:541/594 round 2}} | 1941–1960 |- ! 35 | align="left" |{{bayraq|NIR}} [[Jimmy Kelly (footballer, born 1954)|Jimmy Kelly]] | 538 | 951 | {{#expr:+538/951 round 2}} | 1926–1956 |- ! 36 | align="left" |{{bayraq|ESP}} [[Isidro Lángara]] | 534 | 433 | {{#expr:+534/433 round 2}} | 1930–1948 |- ! 37 | align="left" |{{bayraq|ENG}} [[Dixie Dean]] | 531 | 577 | {{#expr:531/577 round 2}} | 1923–1940 |- ! 38 | align="left" |{{bayraq|URU}} '''[[Luis Suarez]]''' |527 |872 |0.60 |'''2005 indiyədək''' |- ! 39 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|Nándor|Hidegkuti}} | 526 | 678 | {{#expr:526/678 round 2}} | 1942–1958 |- ! 40 | align="left" |{{bayraq|NIR}} {{Sortname|Boy|Martin}} | 521 | 465 | {{#expr:+521/465 round 2}} | 1930–1947 |- ! rowspan=2|41 | align="left" |{{bayraq|HUN}} {{Sortname|József|Takács}} | 518 | 505 | {{#expr:518/505 round 2}} | 1917–1934 |- | align="left"|{{bayraq|AUT}} {{Sortname|Hans|Krankl}} | 518 | 725 | {{#expr:518/725 round 2}} | 1970–1989 |- ! 43 | align="left" |{{bayraq|BRA}} {{Sortname|Roberto|Dinamite}} | 517 | 852 | {{#expr:517/852 round 2}} | 1969–1993 |- ! 44 | align="left" |{{bayraq|ARG}} {{bayraq|ESP}} {{Sortname|Alfredo|Di Stefano}} | 513 | 703 | {{#expr:513/703 round 2}} | 1945–1966 |- ! 45 | align="left"|{{bayraq|SWE}} {{Sortname|Qunnar|Nordal}} | 510 | 587 | {{#expr:510/587 round 2}} | 1937–1960 |- ! 46 | align="left"|{{bayraq|BEL}} {{Sortname|Joseph|Mermans}} | 509 | 634 | {{#expr:509/634 round 2}} | 1932–1967 |- ! 47 | align="left"|{{bayraq|SCO}} [[Hughie Gallacher]] | 507 | 657 | {{#expr:507/657 round 2}} | 1921–1939 |- ! 48 | align="left"|{{bayraq|HUN}} [[György Sárosi]] | 507 | 592 | {{#expr:507/592 round 2}} | 1930–1948 |- ! 49 | align="left"|{{bayraq|ENG}} [[Steve Bloomer]] | 505 | 753 | {{#expr:+505/753 round 2}} | 1894–1914 |- ! 50 | align="left"|{{bayraq|CMR}} [[Roger Milla]] | 503 | 905 | {{#expr:503/905 round 2}} | 1967–1996 |- ! 51 | align="left"|{{bayraq|HUN}} [[Lajos Tichy]] | 500 | 610 | {{#expr:500/610 round 2}} | 1953–1971 |} ;Açar {{†}} Təsdiq edilə bilməyən məlumatlar futbolçu məlumatlarına daxil edilməmişdir.<br> Tünd rəngli hərfli futbolçular 30 iyun 2021-cı il etibarı ilə aktiv futbolçulardır.<ref>{{cite web |title=Matches of Cristiano Ronaldo |publisher=Soccerway | url=http://uk.soccerway.com/players/cristiano-ronaldo-dos-santos-aveiro/382/matches/ |accessdate=18 May 2022}}</ref><ref>{{cite web |title=Matches of L. Messi |publisher=Soccerway | url=http://uk.soccerway.com/players/lionel-andres-messi/119/matches/ |accessdate=18 May 2022}}</ref> == Birkomandaya == {|class="wikitable" style="text-align:center" !Yer ! width="200"|Oyunçu ! width="50"|Qol ! width="50"|Oyun ! width="50"|Nisbət ! width="120"|İllər ! width="200"|Komanda |- !1 |align="left" |{{bayraq|ARG}}[[Lionel Messi]] |672 |778 |0.86 |2003-2021 |align="left" |{{bayraq|ESP}}[[Barselona FK|Barselona]] |- !2 |align="left" |{{bayraq|NED}}[[Abe Lenstra]] |517 |571 |0.91 |1933-1955 |align="left" |{{bayraq|NED}}[[Herenven]] |- !3 |align="left" |{{bayraq|BRA}}[[Pele]] |504 |496 |1.02 |1956-1974 |align="left" |{{bayraq|BRA}}[[Santos FK|Santos]] |- !4 |align="left" |{{bayraq|POR}}[[Kriştiano Ronaldo]] |450 |438 |1.03 |2009-2018 |align="left" |{{bayraq|ESP}}[[Real Madrid FK|Real Madrid]] |- !5 |align="left" |{{bayraq|GER}}[[Uve Zeeler]] |404 |476 |0.85 |1953-1972 |align="left" |{{bayraq|GER}}[[Hamburq]] |- !6 |align="left" |{{bayraq|AUT}}[[Yozef Bitcan]] |403 |211 |1.91 |1937-1948 |align="left" |{{bayraq|CZE}}[[Slaviya Praga FK|Slaviya Praga]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Futbolçu siyahıları]] [[Kateqoriya:Futbol statistikaları və rekordları]] kyfg07xeqtlzl9f55eerld55yebpjpv Şablon:Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi) 10 453336 6564219 5148104 2022-08-05T18:00:09Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Olimpiya Oyunlarında (illər üzrə) |title = Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Olimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Olimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Olimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Olimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • [[Azərbaycan 1998 Qış Olimpiya Oyunlarında|1998]] • [[Azərbaycan 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında|2002]] • [[Azərbaycan 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında|2006]] • [[Azərbaycan 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında|2010]] • [[Azərbaycan 2014 Qış Olimpiya Oyunlarında|2014]] • [[Azərbaycan 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında|2018]] • [[Azərbaycan 2022 Qış Olimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|50x50px]] <hr> '''[[Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Olimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal olympic.svg|20x20px]] |list4 = [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Namiq Abdullayev]] • [[Fərid Mansurov]] • [[Elnur Məmmədli]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[Radik İsayev]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal olympic.svg|20x20px]] |list5 = [[Namiq Abdullayev]] • [[Rövşən Bayramov]] (2) • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Rüstəm Orucov]] • [[Elmar Qasımov (cüdoçu)|Elmar Qasımov]] • [[Valentin Demyanenko]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Xetaq Qazyumov]] • [[Lorenso Sotomayor]] • [[Rafael Ağayev]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[İrina Zaretska]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal olympic.svg|20x20px]] |list6 = [[Vüqar Ələkbərov (boksçu)|Vüqar Ələkbərov]] • [[İradə Aşumova]] • [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Fuad Aslanov]] • [[Ağası Məmmədov]] • [[Mövlud Mirəliyev]] • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Xetaq Qazyumov]] (2) • [[Şahin İmranov]] • [[Emin Əhmədov]] • [[Yuliya Ratkeviç]] • [[Teymur Məmmədov (boksçu)|Teymur Məmmədov]] • [[Məhəmmədrəsul Məcidov]] • [[Sabah Şəriəti]] • [[İnna Osipenko-Radomska]] • [[Rəsul Çunayev]] • [[Patimat Abakarova]] • [[Kamran Şahsuvarlı]] • [[Nataliya Sinişin]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[Cəbrayıl Həsənov]] • [[Milad Beygi]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[İrina Kindzerskaya]] • [[Loren Alfonso]] • [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] |list7 = <center><small>[[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] — bu işarə həmin məqalənin [[Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|"Seçilmiş" məqalə statusu]]na layiq görüldüyünü bildirir</small></center> }} c1rugkgh3ja190kvi65k1pt8oye7n2t 6564220 6564219 2022-08-05T18:00:26Z Grenzsoldat 202463 Grenzsoldat [[Şablon:Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (illər üzrə)]] səhifəsinin adını [[Şablon:Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Olimpiya Oyunlarında (illər üzrə) |title = Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Olimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Olimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Olimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Olimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • [[Azərbaycan 1998 Qış Olimpiya Oyunlarında|1998]] • [[Azərbaycan 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında|2002]] • [[Azərbaycan 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında|2006]] • [[Azərbaycan 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında|2010]] • [[Azərbaycan 2014 Qış Olimpiya Oyunlarında|2014]] • [[Azərbaycan 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında|2018]] • [[Azərbaycan 2022 Qış Olimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|50x50px]] <hr> '''[[Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Olimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal olympic.svg|20x20px]] |list4 = [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Namiq Abdullayev]] • [[Fərid Mansurov]] • [[Elnur Məmmədli]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[Radik İsayev]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal olympic.svg|20x20px]] |list5 = [[Namiq Abdullayev]] • [[Rövşən Bayramov]] (2) • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Rüstəm Orucov]] • [[Elmar Qasımov (cüdoçu)|Elmar Qasımov]] • [[Valentin Demyanenko]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Xetaq Qazyumov]] • [[Lorenso Sotomayor]] • [[Rafael Ağayev]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[İrina Zaretska]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal olympic.svg|20x20px]] |list6 = [[Vüqar Ələkbərov (boksçu)|Vüqar Ələkbərov]] • [[İradə Aşumova]] • [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Fuad Aslanov]] • [[Ağası Məmmədov]] • [[Mövlud Mirəliyev]] • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Xetaq Qazyumov]] (2) • [[Şahin İmranov]] • [[Emin Əhmədov]] • [[Yuliya Ratkeviç]] • [[Teymur Məmmədov (boksçu)|Teymur Məmmədov]] • [[Məhəmmədrəsul Məcidov]] • [[Sabah Şəriəti]] • [[İnna Osipenko-Radomska]] • [[Rəsul Çunayev]] • [[Patimat Abakarova]] • [[Kamran Şahsuvarlı]] • [[Nataliya Sinişin]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[Cəbrayıl Həsənov]] • [[Milad Beygi]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[İrina Kindzerskaya]] • [[Loren Alfonso]] • [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] |list7 = <center><small>[[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] — bu işarə həmin məqalənin [[Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|"Seçilmiş" məqalə statusu]]na layiq görüldüyünü bildirir</small></center> }} c1rugkgh3ja190kvi65k1pt8oye7n2t 6564222 6564220 2022-08-05T18:00:41Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Olimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Olimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Olimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Olimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Olimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • [[Azərbaycan 1998 Qış Olimpiya Oyunlarında|1998]] • [[Azərbaycan 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında|2002]] • [[Azərbaycan 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında|2006]] • [[Azərbaycan 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında|2010]] • [[Azərbaycan 2014 Qış Olimpiya Oyunlarında|2014]] • [[Azərbaycan 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında|2018]] • [[Azərbaycan 2022 Qış Olimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|50x50px]] <hr> '''[[Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Olimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal olympic.svg|20x20px]] |list4 = [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Namiq Abdullayev]] • [[Fərid Mansurov]] • [[Elnur Məmmədli]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[Radik İsayev]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal olympic.svg|20x20px]] |list5 = [[Namiq Abdullayev]] • [[Rövşən Bayramov]] (2) • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Rüstəm Orucov]] • [[Elmar Qasımov (cüdoçu)|Elmar Qasımov]] • [[Valentin Demyanenko]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Xetaq Qazyumov]] • [[Lorenso Sotomayor]] • [[Rafael Ağayev]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[İrina Zaretska]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal olympic.svg|20x20px]] |list6 = [[Vüqar Ələkbərov (boksçu)|Vüqar Ələkbərov]] • [[İradə Aşumova]] • [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Fuad Aslanov]] • [[Ağası Məmmədov]] • [[Mövlud Mirəliyev]] • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Xetaq Qazyumov]] (2) • [[Şahin İmranov]] • [[Emin Əhmədov]] • [[Yuliya Ratkeviç]] • [[Teymur Məmmədov (boksçu)|Teymur Məmmədov]] • [[Məhəmmədrəsul Məcidov]] • [[Sabah Şəriəti]] • [[İnna Osipenko-Radomska]] • [[Rəsul Çunayev]] • [[Patimat Abakarova]] • [[Kamran Şahsuvarlı]] • [[Nataliya Sinişin]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[Cəbrayıl Həsənov]] • [[Milad Beygi]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[İrina Kindzerskaya]] • [[Loren Alfonso]] • [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] |list7 = <center><small>[[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] — bu işarə həmin məqalənin [[Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|"Seçilmiş" məqalə statusu]]na layiq görüldüyünü bildirir</small></center> }} 04prsgnmz30l5qxud6hjbxdtlwasrc3 6564405 6564222 2022-08-05T19:14:14Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Olimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Olimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Olimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Olimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • [[Azərbaycan 1998 Qış Olimpiya Oyunlarında|1998]] • [[Azərbaycan 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında|2002]] • [[Azərbaycan 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında|2006]] • [[Azərbaycan 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında|2010]] • [[Azərbaycan 2014 Qış Olimpiya Oyunlarında|2014]] • [[Azərbaycan 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında|2018]] • [[Azərbaycan 2022 Qış Olimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|50x50px]] <hr> '''[[Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Olimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal olympic.svg|20x20px]] |list4 = [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Namiq Abdullayev]] • [[Fərid Mansurov]] • [[Elnur Məmmədli]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[Radik İsayev]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal olympic.svg|20x20px]] |list5 = [[Namiq Abdullayev]] • [[Rövşən Bayramov]] (2) • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Rüstəm Orucov]] • [[Elmar Qasımov (cüdoçu)|Elmar Qasımov]] • [[Valentin Demyanenko]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Xetaq Qazyumov]] • [[Lorenso Sotomayor]] • [[Rafael Ağayev]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[İrina Zaretska]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal olympic.svg|20x20px]] |list6 = [[Vüqar Ələkbərov (boksçu)|Vüqar Ələkbərov]] • [[İradə Aşumova]] • [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Fuad Aslanov]] • [[Ağası Məmmədov]] • [[Mövlud Mirəliyev]] • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Xetaq Qazyumov]] (2) • [[Şahin İmranov]] • [[Emin Əhmədov]] • [[Yuliya Ratkeviç]] • [[Teymur Məmmədov (boksçu)|Teymur Məmmədov]] • [[Məhəmmədrəsul Məcidov]] • [[Sabah Şəriəti]] • [[İnna Osipenko-Radomska]] • [[Rəsul Çunayev]] • [[Patimat Abakarova]] • [[Kamran Şahsuvarlı]] • [[Nataliya Sinişin]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[Cəbrayıl Həsənov]] • [[Milad Beygi]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[İrina Kindzerskaya]] • [[Loren Alfonso]] • [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] |list7 = <center><small>[[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] — bu işarə həmin məqalənin [[Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|"Seçilmiş" məqalə statusu]]na layiq görüldüyünü bildirir</small></center> }} jt7hoio1its8o9zhp4t89mwbqe3xkl7 6564623 6564405 2022-08-05T21:28:31Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Olimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Olimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Olimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Olimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Olimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Olimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Olimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • [[Azərbaycan 1998 Qış Olimpiya Oyunlarında|1998]] • [[Azərbaycan 2002 Qış Olimpiya Oyunlarında|2002]] • [[Azərbaycan 2006 Qış Olimpiya Oyunlarında|2006]] • [[Azərbaycan 2010 Qış Olimpiya Oyunlarında|2010]] • [[Azərbaycan 2014 Qış Olimpiya Oyunlarında|2014]] • [[Azərbaycan 2018 Qış Olimpiya Oyunlarında|2018]] • [[Azərbaycan 2022 Qış Olimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:Olympic rings without rims.svg|50x50px]] <hr> '''[[Olimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Olimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal olympic.svg|20x20px]] |list4 = [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Namiq Abdullayev]] • [[Fərid Mansurov]] • [[Elnur Məmmədli]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[Radik İsayev]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal olympic.svg|20x20px]] |list5 = [[Namiq Abdullayev]] • [[Rövşən Bayramov]] (2) • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Rüstəm Orucov]] • [[Elmar Qasımov (cüdoçu)|Elmar Qasımov]] • [[Valentin Demyanenko]] • [[Toğrul Əsgərov]] • [[Xetaq Qazyumov]] • [[Lorenso Sotomayor]] • [[Rafael Ağayev]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[İrina Zaretska]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal olympic.svg|20x20px]] |list6 = [[Vüqar Ələkbərov (boksçu)|Vüqar Ələkbərov]] • [[İradə Aşumova]] • [[Zemfira Meftahətdinova]] • [[Fuad Aslanov]] • [[Ağası Məmmədov]] • [[Mövlud Mirəliyev]] • [[Mariya Stadnik]] (2) • [[Xetaq Qazyumov]] (2) • [[Şahin İmranov]] • [[File:Green star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Yaxşı" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Emin Əhmədov]] • [[Yuliya Ratkeviç]] • [[Teymur Məmmədov (boksçu)|Teymur Məmmədov]] • [[Məhəmmədrəsul Məcidov]] • [[Sabah Şəriəti]] • [[İnna Osipenko-Radomska]] • [[Rəsul Çunayev]] • [[Patimat Abakarova]] • [[Kamran Şahsuvarlı]] • [[Nataliya Sinişin]] • [[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] [[Hacı Əliyev]] • [[Cəbrayıl Həsənov]] • [[Milad Beygi]] • [[Şərif Şərifov (güləşçi)|Şərif Şərifov]] • [[İrina Kindzerskaya]] • [[Loren Alfonso]] • [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]] |list7 = <center><small>[[File:Yellow star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Seçilmiş" məqalə statusuna layiq görülüb]] — bu işarə həmin məqalənin [[Vikipediya:Seçilmiş məqalələr|"Seçilmiş" məqalə statusu]]na layiq görüldüyünü bildirir <br> [[File:Green star unboxed.svg|10x10px|Bu məqalə "Yaxşı" məqalə statusuna layiq görülüb]] — bu işarə həmin məqalənin [[Vikipediya:Yaxşı məqalələr|"Yaxşı" məqalə statusu]]na layiq görüldüyünü bildirir</small></center> }} hk416q0o1gs7kutbv36oegehbfsl566 Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhd (2016) 0 454266 6563939 6333020 2022-08-05T13:42:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi münaqişə |münaqişə = |aiddir = |şəkil = [[Fayl:After coup nightly demonstartion of president Erdogan supporters at Taksim square. Istanbul, Turkey, Eastern Europe and Western Asia. 19 July,2016.jpg|325px]] |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Çevriliş əleyhinə küçələrə bayraqlarla doluşan insanlar |tarixi = [[15 iyul|15]]—[[16 iyul]] [[2016]] |yeri = [[Ankara]]<ref>{{cite web |title=Halka ateş açıldı! Yaralılar var... |url=http://www.haber7.com/guncel/haber/2047378-halka-ates-acildi-yaralilar-var |website=Haber7 |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> {{*}} [[İstanbul]]<ref>{{cite web |title=İstanbul'da polis ve asker çatışıyor |url=http://www.hurriyet.com.tr/istanbulda-polis-ve-asker-catisiyor-40148814 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> {{*}} [[Malatya]]<ref>{{cite web |title=Malatya 2. Ordu Komutanlığı'nda hareketli saatler - 2 tank halka ateş açtı |url=http://www.karar.com/gundem-haberleri/malatyada-tanklar-halka-ates-acti-188532 |website=www2.karar.com |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> {{*}} [[Muğla]]<ref>{{cite web |title=Marmaris’te Erdoğan'ın oteli vuruldu! |url=http://www.milliyet.com.tr/marmaris-te-helikopterden-ates-gundem-2278703/ |website=Milliyet |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> |səbəbi = [[AKP—Gülən hərəkatı qarşıdurması]] |vəziyyəti = |nəticəsi = ● Ordu qüvvələri və polis arasında gərgin qarşıdurma olmuş, mülki şəxslər həlak olmuşdur.<ref>{{cite web |title=İstanbul'da Polis ve Asker Çatışıyor |url=http://www.haberler.com/ibb-onunde-polis-ve-asker-catisti-8613868-haberi/ |website=Haberler.com |accessdate=20 may 2020 |location=İstanbul |language=tr}}</ref> <br> ● [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi]] bombalanmışdır.<ref>{{cite web |title=TBMM bombalandı |url=http://www.hurriyet.com.tr/tbmm-bombalandi-40148612 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● Ölkə daxilində çevrilişcilərə qarşı həbslər və araşdırmalar başladı.<ref>{{cite web |title=Darbecilere soruşturma başlatıldı {{!}} STAR |url=http://haber.star.com.tr/guncel/darbecilere-sorusturma-baslatildi/haber-1125709 |website=Star.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=http://www.milliyet.com.tr/tum-turkiye-de-darbecilere-gozalti-gundem-2278776/ |url=http://www.milliyet.com.tr/tum-turkiye-de-darbecilere-gozalti-gundem-2278776/ |website=Milliyet |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● Ümumilikdə 83.045 nəfər [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri]]ndən çıxarıldı.<ref>{{cite web |title='KHK'lerle toplam 2 bin 614 kurum kapatıldı' - Gazete Şûjin |url=https://www.gazetesujin.net/tr/2017/07/khklerle-toplam-2-bin-614/ |website=Gazetesujin.net |accessdate=20 may 2020 |language=tr |date=22 iyul 2017 |archive-date=22 July 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170722185104/https://www.gazetesujin.net/tr/2017/07/khklerle-toplam-2-bin-614/ |url-status=unfit }}</ref> <br> ● 2 ay müddətində, üç aylıq dövrdə 7 dəfə fövqəladə vəziyyət elan edildi.<ref>{{cite web |title=Erdoğan: 3 ay süreyle OHAL ilan edildi |url=http://www.birgun.net/haber-detay/erdogan-3-ay-sureyle-ohal-ilan-edildi-120887.html |website=birgun.net |accessdate=20 may 2020 |language=Tr}}</ref><ref>{{cite web |title=OHAL bir kez daha uzatıldı |url=http://www.birgun.net/haber-detay/ohal-bir-kez-daha-uzatildi-141851.html |website=birgun.net |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=MGK'dan OHAL kararı |url=http://www.ntv.com.tr/turkiye/mgkdan-ohal-karari,lHdf-32FA02xd8B5vME6Qw |website=www.ntv.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● Hökumət siyasətinə qarşı çıxan müxtəlif bölmələr tərəfindən çevrilişci olduğu iddia edilən insanların təsviyyəsi, fövqəladə vəziyyət rejimində hökumət tərəfindən genişləndirilmiş və müxtəlif anti-hökumət qruplarına qarşı tədbirlər görülmüşdür.<ref>{{cite web |title=Darbe Girişimi Gerekçesiyle Başlatılan Haksız Açığa Almalara Son Verilmeli, Eğitimde Sözleşmeli İstihdamdan Vazgeçilmelidir! |url=http://egitimsen.org.tr/haksiz-aciga-almalara-son-verilmeli-egitimde-sozlesmeli-istihdamdan-vazgecilmelidir/ |website=Eğitim Sen |accessdate=20 may 2020 |language=tr-TR}}</ref><ref>{{cite web |title=Kılıçdaroğlu: "Darbe Biliniyordu; Bu Darbeden Fırsat Çıkardılar |url=https://m.bianet.org/bianet/siyaset/187382-kilicdaroglu-darbe-biliniyordu-bu-darbeden-firsat-cikardilar |website=Bianet |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |last1=Erem |first1=Onur |title=15 Temmuz Türkiye'de siyaseti nasıl değiştirdi? |url=http://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-40593176 |website=BBC News Türkçe |accessdate=20 may 2020 |language=tr |date=14 iyul 2017}}</ref><ref>{{cite web |last1=Kucuksahin |first1=Sukru |title=Kurds become new target of Ankara’s post-coup purges |url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2016/09/turkey-kurds-become-new-target-of-post-coup-purges.html |website=Al-Monitor |accessdate=20 may 2020 |language=en |date=12 sentyabr 2016}}</ref> |ərazi = |tərəf1 = <center>[[Yurdda Sülh Şurası]]</center> |tərəf2 = <center>{{bayraq|Türkiyə}} 65-ci Hökumət</center> |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = ● [[Fətullah Gülən]] {{small|(iddia)}} <br> ● [[Adil Öksüz]] <br> ● [[Səmih Tərzi]] <br> ● Məhməd Dişli<ref>{{cite web |title=Tümgeneral Mehmet Dişli gözaltına alındı (2) (YENİDEN) |url=http://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/ankara-haberleri/tumgeneral-mehmet-disli-gozaltina-alindi-2-y_310655/ |website=Hürriyet |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● Muharrem Kösə<ref>{{cite web |title=Darbeyi planlayanlardan Albay Muharrem Köse’nin cebindeki atama listesi ortaya çıktı |url=http://www.sozcu.com.tr/2016/gundem/darbeyi-planlayanlardan-albay-muharrem-kosenin-cebindeki-atama-listesi-ortaya-cikti-1318850/ |website=www.sozcu.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● Akın Öztürk {{small|(iddia)}}<ref>{{cite web |title=‘Cunta liderliği’ suçlamasıyla gözaltına alınan Orgeneral Akın Öztürk’e ters kelepçe |url=http://t24.com.tr/haber/cunta-liderligi-suclamasiyla-gozaltina-alinan-orgeneral-akin-ozturke-ters-kelepce,350431 |website=T24 |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> |komandan2 = ● [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] <br> ● [[Binəli Yıldırım]] <br> ● [[Ümid Dindar]]<ref>{{cite web |title=Genelkurmay'dan ilk açıklama: Darbe girişimi engellendi |url=http://www.hurriyet.com.tr/genelkurmaydan-ilk-aciklama-darbe-girisimi-engellendi-40149178 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● [[Zekai Aksakallı]]<ref>{{cite web |last1=Gazetesi |first1=Evrensel |title=Genelkurmay Özel Kuvvetler Komutanı: Duruma hakimiz |url=https://www.evrensel.net/haber/285176/genelkurmay-ozel-kuvvetler-komutani-duruma-hakimiz |website=Evrensel.net |accessdate=20 may 2020 |language=tr-TR}}</ref> |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = ● [[1-ci ordu (Türkiyə)|1-ci ordu]]dan bir qrup əsgər<ref>{{cite web |title=1. Ordu Komutanı'ndan askeri kalkışma açıklaması |url=http://www.ensonhaber.com/1-ordu-komutanindan-askeri-kalkisma-aciklamasi-2016-07-16.html |website=Ensonhaber |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● [[2-ci ordu (Türkiyə)|2-ci ordu]]dan bir qrup əsgər <br> ● [[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]]ndən bir qrup əsgər<ref>{{cite web |title=Genelkurmay Başkanı Vekili Dündar: Kendi vatandaşına kurşun sıkan grubun cinneti |url=http://www.diken.com.tr/orgeneral-akar-kendi-vatandasina-kursun-sikan-bir-grubun-cinnetidir/ |website=Diken |accessdate=20 may 2020 |date=15 iyul 2016}}</ref> <br> ● [[Türk Dəniz Qüvvələri]]ndən bir qrup əsgər<ref>{{cite web |title=Deniz Kuvvetleri’nde darbe girişimi gecesi! Boğazları kapatacaklarmış... |url=http://www.milliyet.com.tr/deniz-kuvvetleri-nde-darbe-gundem-2279333/ |website=Milliyet |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● [[Jandarma (Türkiyə)|Jandarma Ümumi Komandirliyi]]ndən bir qrup əsgər <br> '''Dəstəkləyənlər:''' <br> ● [[Gülənçilik|Gülən hərəkatı]] {{small|(iddia)}} <br> ● [[Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsi|CIA]] {{small|(iddia, [[ABŞ]] tərəfindən rədd edildi)}}<ref>{{cite web |title=Turkish prosecutor claims CIA, FBI trained coup plotters |url=https://www.rt.com/news/353963-cia-fbi-turkey-coup/ |website=RT International |accessdate=20 may 2020 |language=en}}</ref><ref>{{cite web |last1=Arango |first1=Tim |last2=Yeginsu |first2=Ceylan |title=Turks Can Agree on One Thing: U.S. Was Behind Failed Coup |url=http://www.nytimes.com/2016/08/03/world/europe/turkey-coup-erdogan-fethullah-gulen-united-states.html?_r=1 |website=The New York Times |accessdate=20 may 2020 |language=en |date=2 avqust 2016}}</ref> <br> ● {{UAE}} {{small|(iddia)}}<ref>{{cite web |last1=Arab |first1=The New |title=Abu Dhabi links with Israel exposed in leaked emails |url=https://www.alaraby.co.uk/english/news/2017/6/3/abu-dhabi-links-with-israel-exposed-in-leaked-emails |website=alaraby |accessdate=20 may 2020 |language=en}}</ref><ref>{{cite web |title=UAE ambassador's hacked emails 'show' alleged role in Turkey coup |url=https://news.sol.org.tr/uae-ambassadors-hacked-emails-show-alleged-role-turkey-coup-172356 |website=soL InternationaL |accessdate=20 may 2020 |language=en |date=4 iyun 2017}}</ref> <br> ● {{flaqifikasiya|Misir}} {{small|(iddia)}}<ref>{{cite web |last1=Stack |first1=Liam |title=In Egypt, Many Leaders Quietly Cheered Turkish Coup Plotters |url=https://www.nytimes.com/2016/07/19/world/middleeast/egypt-turkey-erdogan-coup.html?mcubz=1 |website=The New York Times |accessdate=20 may 2020 |language=en |date=18 iyul 2016}}</ref> |qüvvə2 = ● [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri]] yüksək vəzifəliləri<ref>{{cite web |title=Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Kalın: TSK'nın komuta kademesi görevinin başında {{!}} STAR |url=http://haber.star.com.tr/guncel/cumhurbaskanligi-sozcusu-kalin-tsknin-komuta-kademesi-gorevinin-basinda/haber-1125752 |website=Star.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● [[Türkiyə polisi|Ümumi Təhlükəsizlik Müdirliyi]]<ref>{{cite web |title=Darbecilere müdahaleyi neden ordu değil de polis yaptı? |url=http://www.sozcu.com.tr/2016/yazarlar/can-atakli/darbecilere-mudahaleyi-neden-ordu-degil-de-polis-yapti-1317971/ |website=www.sozcu.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● [[Milli Kəşfiyyat Təşkilatı (Türkiyə)|Milli Kəşfiyyat Təşkilatı]]<ref>{{cite web |title=MİT’ten açıklama: Genelkurmay Başkanı görevinin başındadır |url=http://www.ntv.com.tr/turkiye/mitten-aciklamagenelkurmay-baskani-gorevinin-basindadir,40idhwEqWEexMJUdwRwwUw |website=www.ntv.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> <br> ● Mülki şəxslərin dəstəyi<ref>{{cite web |title=Halk darbeye karşı meydanlarda |url=http://aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/millet-darbeye-karsi-meydanlara-toplaniyor/609197 |website=www.aa.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = ● 36 ölü<ref>{{cite web |title=Başbakan açıkladı: Kaç darbeci öldürüldü ? |url=http://www.iha.com.tr/haber-basbakan-acikladi-kac-darbeci-olduruldu-580952/ |website=İhlas Haber Ajansı |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref><ref>{{cite web |title=FETÖ'nün darbe girişiminde şehit sayısı 246'ya yükseldi |url=http://aa.com.tr/tr/info/infografik/1478 |website=Anadolu Ajansı |accessdate=20 may 2020}}</ref> <br> ● 22 həbsdə ölüm<ref>{{cite web |last1=Arab |first1=The New |title=Turkish colonel arrested following coup found dead in cell |url=https://www.alaraby.co.uk/english/news/2016/11/5/turkish-colonel-arrested-following-coup-found-dead-in-cell |website=alaraby |accessdate=20 may 2020 |language=en}}</ref> <br> ● 49 yaralı <br> ● [[Sikorski UH-60]] [[vertolyot]]u<ref>{{cite web |title=Dakika dakika darbe girişimi - 15-16 Temmuz 2016 |url=http://mobil.hurriyet.com.tr/dakika-dakika-darbe-girisimi-15-16-temmuz-2016-40149409 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> |itkilər2 = 248 ölü {{small|(180 mülki şəxs, 62 polis, 6 əsgər)}}<ref>{{cite web |title=Darbe girişimi 12-13 Kasım {{!}} 15 Temmuz'da yaralanan yurttaş yaşamını yitirdi |url=http://www.diken.com.tr/darbe-girisimi-15-temmuzda-yaralanan-yurttas-yasamini-yitirdi/ |website=Diken |accessdate=20 may 2020 |date=12 noyabr 2016}}</ref><ref>{{cite web |title=Astsubay Dağdaş’ı FETÖ’cüler şehit etmiş |url=http://www.hurriyet.com.tr/astsubay-dagdasi-fetoculer-sehit-etmis-40305704 |website=www.hurriyet.com.tr |accessdate=20 may 2020 |language=tr}}</ref> |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = {{Location map many | Turkey | width = 310 | lat1_deg = 39.875 | lon1_deg = 32.833 | label1 = Ankara | lat2_deg = 41.005 | lon2_deg = 28.977 | label2 = Istanbul | lat3_deg = 36.51 | lon3_deg = 28.16 | label3 = Marmaris | lat4_deg = 38.21 | lon4_deg = 38.18 | label4 = Malatya | lat5_deg = 40.37 | lon5_deg = 43.06 | label5 = Kars }} <br> ● Ümumilikdə 1539 yaralı<ref>{{cite web |title=FETÖ'nün darbe girişiminde şehit sayısı 246'ya yükseldi |url=http://aa.com.tr/tr/info/infografik/1478 |website=Anadolu Ajansı |accessdate=20 may 2020 |location=Türkiye |language=tr}}</ref> <br> ● Bəzi ictimai binalar bombalanaraq ziyan gördü<ref>{{cite web |last1=Keskin |first1=Kemal |title=Darbe Teşebbüsünde Bombalı Saldırıya Uğrayan Kamu Binaları |url=http://www.gayrimenkulhaber.com/guncel/darbe-tesebbusunde-bombali-saldiriya-ugrayan-kamu-binalari/ |website=Gayrimenkul Haber |accessdate=20 may 2020 |location=Türkiye |language=tr |date=17 iyul 2016 |archive-date=17 July 2016 |archive-url=https://archive.today/20160717203421/http://www.gayrimenkulhaber.com/guncel/darbe-tesebbusunde-bombali-saldiriya-ugrayan-kamu-binalari/ |url-status=dead }}</ref> |vikianbar = }} '''Türkiyədə dövlət çevirlişinə cəhd''' — [[2016]]-cı il [[15 iyul]] tarixində [[İstanbul]] və [[Ankara]]da baş vermiş dövlət çevrilişi cəhdi. Çevrilişə cəhd edənlərin məqsədi Türkiyədə mövcud hakimiyyəti devirmək idi. Özünü Yurdda Sülh Konseyi adlandıran bir qrup Türk Silahlı Qüvvələrinin rəsmi internet saytında və TRT-də yayımlanan bildirişdə ordunun dövlət idarəçiliyini ələ aldığını, ölkədə fövqəladə vəziyyət və küçəyəçıxma qadağası tətbiq edildiyini elan etdi. İlk növbədə Ankarada polis akademiyası partladıldı. Daha sonra İstanbulda Atatürk Hava Limanı, TRT, AKP-nin Ankara qərargahı zəbt olundu. Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargah rəisi [[Hulusi Akar]] və ordunun komanda heyətinə daxil olan bəzi generallar, eləcə də prezidentin baş katibi əsir alındı. Türkiyə Böyük Millət Məclisi havadan atəşə tutuldu. Küçələrə tanklar çıxarıldı. Ölkənin hava limanları, körpü və magistral yolları nəzarət altına alındı. TRT telekanalı, ardınca da Doğan Media Mərkəzi ələ keçirildi. AKP hökumətinin fəaliyyət imkanları iflic edildi. Türkiyədə baş vermiş hərbi çevrilişə cəhdin qarşısını almaq üçün keçirilən əməliyyat zamanı 265 nəfər, o cümlədən 104 qiyamçı hərbçi və 161 mülki şəxs şəhid oldu, yüzlərlə insan yaralandı. Hərbi çevrilişə cəhd edənlər arasında həbs olunan hərbçilərin sayı 3000-ə çatdı. Hadisə ilə əlaqədar 34 general, yüzlərlə hərbçi, hakim, prokuror saxlanıldı. İstanbuldaki [[Boğaziçi köprüsü|Boğaziçi]] və [[Fatih Sultan Mehmet köprüsü]]nün jandarma tarafından bağlanılması ilə başlayan vaxda, TBMM başqanı İsmail Kahraman və təxmini 50-yə qədər millətvəkilinin məclistə olduğu vaxd [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon|F-16]] döyüş təyyarələri məclis üzərində uçuş edərək parlamenti dörd dəfə bombaladı. Ankaranın [[Beştepe, Yenimahalle|Beştepe]] səmptində yerləşən [[Cumhurbaşkanlığı Sarayı (Türkiye)|Cumhurbaşkanlığı Sarayı]]na bombalama cəhdi olsada da uğurlu olmamışdır, [[Muğla]]'nın [[Marmaris]] bölgəsində bir oteldə olan prezident [[Recep Tayyip Erdoğan]]a qarşı suiqəsdə cəhd olundu. Baş qərargah rəisi [[Hulusi Akar]], Quru Qoşunları komandiri [[Salih Zeki Çolak]], Hava Qüvvələri komandiri [[Abidin Ünal]] ve Jandarma Baş komandiri [[Galip Mendi]] çevrilişi gerçəkləştirən əsgərlər tərəfindən girov götürüldü. Hadisələr bağlı olaraq Prezident [[Recep Tayyip Erdoğan]], [[CNN Türk]]də [[FaceTime]] vasitəsi ilə etdiyi müraciətdə xuntaya heç bir imkanın verilməyəcəyini bildirərək xalqı meydanlara çıxıb çevrilişə qarşı çıxmağa çağırdı. Bununlada ölkənin bir çox şəhərlərində mitinqlər təşkil edildi. 16 iyul səhərinə kimi ordu və polisin şərikli əməliyuatları nəticəsində çevriliş basdırıldı.Bu hadisələr nəticəsində 104-ü çevrilişçi əsgərlər olmaqla 300-dən artıq insan həyatını itirdi,1491 nəfər isə yaralandı. Istanbul Bakırköy Respublika Baş Prokurorluğu,Anadolu Respublika Baş Prokurorluğu tərəfindən Türkiyə Cinayət Məcəlləsinin "hökuməti aradan qaldırmaq","prezidentə qarşı sui-qəsd","əhalini üsyana təhrik etmək" və s. digər maddələr əsasında cinayət işi qaldırıldı. Aparılan araşdırmalar nəticəsində müxtəlif rütbəli 8036 hərbiçi həbs edildi. Həbs edilənlər yalnız əsgərlər deyildi. Bura professorlar,müəllimlər,idmançılar və digər peşə sahibləri var idi. Onların sayı günü-gündən artdı. Konstitusiyaya əsasən ölkədə 3 aylıq fövqəladə vəziyyət elan edildi. Çevrilişdə səbabkarı kimi uzun illərdir ABŞ-da yaşayan dini xadim Fətullah Gülən və tərafdarının adı çəkilir (Fətullahçı Terror Təşkilatı). Hərbi çevrilişə cəhd 1962, 1963, 1969 və 1971-dən sonra uğursuz olan 5-ci müdaxilə kimi tarixə keçdi. == Hadisələr == * [[İstanbul]]da [[Boğaziçi körpüsü]] və [[Fateh Sultan Mehmet körpüsü]] bir qrup jandarma tərəfindən nəqliyyat hərəkəti dayandırıldı. * [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri]]ndən bütün mətbuat mərkəzlərinə ''Ölkə idarəsinə bütünlüklə əl qoyuldu'' şəklində mesaj göndərildi.Bu mesaj TSQ-ın internet saytında da yayımlandı. * [[TRT]] ələ keçirildi və aparıcı Yurdda Sülh Konseyinin imzası olan bir bəyanatı oxumağa məcbur edildi. * Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi [[Hulusi Akar]] girov götürüldü. * [[Atatürk Beynəlxalq Hava Limanı]]na tanklar yeridildi və işi dayandırıldı. Burada 47 şəxsi hərəkatçı F-16-dan buraxılan bombalar nəticəsində həyatını itirdi. * [[İstanbul]] və [[Sakarya ili|Sakarya]]da etiraz edən xalqa atəş açıldı, İstanbulda 2, Sakaryada 8 nəfər yaralandı. * 1. Ordu komandanı orgeneral [[Ümid Dündar]] ''Bu TSQ-nin dəstəkləmədiyi bir hərəkətdir'' şəklində açıqlama verdi. * [[Türkiyə]]nin müxtəlif yerlərində gecə boyunca [[azan]] oxuduldu. * [[Ankara]]da yerləşən [[Milli İstihbarat Təşkilatı]]nda atışma oldu. * [[Türkiyə]]nin baş naziri [[Binəli Yıldırım]] çevrilişçilərin hərbi helikopterlə vurulacağını bildirdi. * 1. Ordu komandanı orgeneral [[Ümid Dündar]] bir müddətliyinə Türkiyə Respublikası Silahlı Qüvvələri Baş Qərargah rəisi vəzifəsini icra etdi. * [[Boğaziçi körpüsü]]ndə hərəkəti dayandıranlardan 50 nəfər təslim oldu. * [[Ankara]]da 60 nəfərin həyatını itirdiyi açıqlandı. * 754 TSQ əsgəri həbs olundu. 5 general, 29 polkovnik vəzifəsindən uzaqlaşdırıldı. * Baş Qərargahdan bayıra çıxarılan [[tank]]lar barikada məqsədi ilə kamazların olduğu əraziyə atəş açdı. * 16 əsgərin ölü tapıldığı, 200 nəfərin həbs olunduğu açıqlandı. * Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah rəisi [[Hulusi Akar]] xilas edildi. == Reaksiyalar == Prezident [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]]: * "Mən hazırda ölkəmin Ali Baş Komandanı olaraq bunu çox açıq şəkildə deyirəm, qurucusu olduğum partiyanın bütün üzvlərini, milli iradəsi olan cümhurun özünü, xüsusilə şəhərlərdə insanları meydanlara çağırıram. Bu çevrilişi edənlərə layiqli dərsi verəcəyik". * "Türkiyə Silahlı Qüvvələrində olan xainlər üzə çıxdı. Hamısı bir-bir təmizlənəcək. Bunun əvəzini çox ağır ödəyəcəklər". * "Millətin silahı ilə milləti vururlar". Baş Nazir [[Binəli Yıldırım]]: * "Bunu edənlər ən ağır şəkildə əvəzini ödəyəcəklər". İstanbul valisi [[Vasip Şahin]]: *"Türkiyədə hərbi çevriliş planı uğursuz oldu". ==İstinadlar== {{istinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:2016-cı ildə Türkiyə]] [[Kateqoriya:Dövlət çevrilişləri]] [[Kateqoriya:Türkiyədə dövlət çevrilişinə cəhd (2016)]] tn1kfz5d0lw907qozq5sev656beexkp Joze Qratsiano da Silva 0 456568 6564562 6318067 2022-08-05T20:26:33Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Joze Qratsiano da Silva |orijinal adı = {{lang-pt|José Graziano da Silva}} |şəkil = Jose graziano.jpg |şəklin ölçüsü = 260 |titul = [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]nın [[BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı|Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının]] Baş direktoru |bayraq = FAO logo.svg |dövr əvvəl = [[1 yanvar]] [[2012]] |dövr son = -dən |sələfi = [[Jak Diuf]] |doğum tarixi = 17.11.1949 |təhsili = [[San-Paulu Universiteti]] |vikianbar = }} '''Joze Qratsiano da Silva''' ({{lang-pt|José Graziano da Silva}}; d. [[17 noyabr]] [[1949]]) — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]nın [[BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı|Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının]] Baş direktoru. ==Həyatı== [[17 noyabr]] [[1949]]-cu ildə anadan olmuşdur. Joze Qratsiano da Silva bir müddət [[Braziliya]]nın [[Kampinas Dövlət Universiteti]]ndə dərs demiş və İqtisadiyyat İnstitutunun İqtisadi İnkişaf və Ətraf Mühit üzrə Magistr və Doktorluq Proqramlarına rəhbərlik etmişdir<ref name="apa.az">[http://m.apa.az/az/sosial_xeberler/bmt-nin-erzaq-ve-kend-teserrufati-teskilatinin-bas-direktoru-bdu-nun-fexri-doktoru-olub-fotosessiya BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının baş direktoru BDU-nun fəxri doktoru olub - FOTOSESSİYA]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}. apa.az, 25.05.2015 {{az}}</ref>. O, 30 ildən artıq ərzaq təhlükəsizliyi və kənd təsərrüfatı məsələləri sahəsində çalışmışdır<ref name="apa.az"/>. 2001-ci ildə Braziliyanın "Sıfır Aclıq" proqramını hazırlayan komandaya rəhbərlik etmişdir<ref name="apa.az"/>. 2003-cü ildə Braziliyada Ərzaq Təhlükəsizliyi və Aclıqla Mübarizə üzrə xüsusi nazir olmuşdur<ref name="apa.az"/>. 26 iyun 2011-ci ildə 26 üzv ölkənin nümayəndələrindən ibarət konfransda [[BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı]]nın baş direktoru vəzifəsinə seçilmiş və 2012-ci ildə baş direktor mandatını qəbul edəndən bəri təşkilatın daxilində böyük transformasiya dəyişikliklərinə rəhbərlik etmişdir<ref name="apa.az"/>. ==Mükafatları== [[25 may]] [[2015]]-ci ildə ona [[Bakı Dövlət Universiteti]]nin Fəxri doktoru adı verilmişdir<ref name="apa.az"/>. ==İstinadlar== {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:San-Paulu Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:Bakı Dövlət Universitetinin fəxri doktorları]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] i02fdqi5m5w4nd76xtbv6fnfbmgon4r 2007 Ağır atletika üzrə Dünya Çempionatı – Kişilər 62 kq 0 462514 6564952 6417904 2022-08-06T09:18:41Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Atletlər]] silindi; [[Kateqoriya:Ağır atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{2007 Ağır atletika üzrə Dünya Çempionatı}} {{main|2007 Ağır atletika üzrə Dünya Çempionatı}} '''2007 Ağır atletika üzrə Dünya Çempionatı – Kişilər 62 kq''' — Kişilərin [[ağır atletika]]dakı çəki dərəcəsində ikinci müsabiqəsi olub, maksimum bədən çəkisi 62 kiloqram olaraq təyin edilmişdir. Turnir 18-19 sentyabr 2007-ci ildə [[2007 Ağır atletika üzrə Dünya Çempionatı]]nın baş tutduğu [[Tailand]]ın [[Çianqmey]] şəhərində keçirilmişdir. == Qrafik == {|class = "wikitable" style="text-align:center;" ! width=150|Tarix ! width=50|Vaxt ! width=80|Yarış |- | rowspan=3|18 Sentyabr 2007 || 09:30 || D Qrupu |- | 12:00 || C Qrupu |- | 14:30 || B Qrupu |- | 19 Sentyabr 2007 || 14:30 || bgcolor=ffffcc|A Qrupu |} == Medalçılar == {| {{Medal cədvəli|type=Yarış|columns=2|width=250|labelwidth=100}} |- | Birdən |{{flagathlete|[[Yanq Fan (ağır atlet)|Yanq Fan]]|CHN}} || 142 kq |{{flagathlete|[[İm Yonq-su]]|PRK}} || 142 kq |{{flagathlete|[[İvaylo Filev]]|BUL}} || 138 kq |- | Təkanla |{{flagathlete|[[Yanq Fan (ağır atlet)|Yanq Fan]]|CHN}} || 173 kq |{{flagathlete|[[İm Yonq-su]]|PRK}} || 173 kq |{{flagathlete|[[İvaylo Filev]]|BUL}} || 163 kq |- | Ümumi |{{flagathlete|[[Yanq Fan (ağır atlet)|Yanq Fan]]|CHN}} || 315 kq |{{flagathlete|[[İm Yonq-su]]|PRK}} || 315 kq |{{flagathlete|[[İvaylo Filev]]|BUL}} || 301 kq |} == Rekordlar == {{Dünya Ağır atletika rekordu | world_athlete1 = {{flagathlete|[[Şi Ziyonq (ağır atlet)|Şi Ziyonq]]|CHN}} | world_mark1 = 153 | world_place1 = [[İzmir]], [[Türkiyə]] | world_date1 = 28 İyun 2002 | world_athlete2 = {{flagathlete|[[Le Maoşenq]]|CHN}} | world_mark2 = 182 | world_place2 = [[Busan]], [[Cənubi Koreya]] | world_date2 = 2 Oktyabr 2002 | world_athlete3 = Dünya Standartı | world_mark3 = 325 | world_place3 = — | world_date3 = 1 Yanvar 1998 }} == Nəticələr == {|class = "wikitable" style="text-align:center;" ! rowspan=2 width=40|Sıra ! rowspan=2 width=250|Atlet ! rowspan=2 width=50|Qrup ! rowspan=2 width=60|Bədən çəkisi !colspan=4| Birdən (kq) !colspan=4| Təkanla (kq) !rowspan=2 width=60| Ümumi |- ! width=40|1 ! width=40|2 ! width=40|3 ! width=40|Sıra ! width=40|1 ! width=40|2 ! width=40|3 ! width=40|Sıra |- | {{1}} ||align=left| {{flagathlete|[[Yanq Fan (ağır atlet)|Yanq Fan]]|CHN}}|| A || 61.65 || 139 || '''142 || <s>144</s> || {{1}} || 169 || 172 || '''173 || {{1}} || '''315 |- | {{2}} ||align=left| {{flagathlete|[[İm Yonq-su]]|PRK}}|| A || 61.79 || 137 || 140 || '''142 || {{2}} || 168 || <s>172</s> || '''173 || {{2}} || '''315 |- | {{3}} ||align=left| {{flagathlete|[[İvaylo Filev]]|BUL}}|| A || 61.86 ||134 || 136 || '''138 || {{3}} ||161 || '''163 || <s>164</s> || {{3}} || '''301 |- | 4 ||align=left| {{flagathlete|[[Oskar Fiqueroa (ağır atlet)|Oskar Fiqueroa]]|COL}}|| A || 61.75 || '''135 || <s>140</s> || <s>140</s> || 6|| <s>160</s> || '''160 || <s>165</s> || 8 || '''295 |- | 5 ||align=left| {{flagathlete|[[Umurbek Bazarbayev]]|TKM}}|| A || 61.96 || '''132 || <s>136</s> || <s>137</s> || 8|| 157 ||'''162 || <s>165</s> || 5 || '''294 |- | 6 ||align=left| {{flagathlete|[[Dieqo Salazar]]|COL}}|| A || 61.45 || 130 || '''133 || <s>135</s> || 7|| 155|| <s>160</s> || '''160 || 7 || '''293 |- | 7 ||align=left| {{flagathlete|[[Triyatno]]|INA}}|| A || 61.86 || <s>131</s> ||'''131 ||<s>137</s> || 9 || '''160 || <s>170</s> ||<s>170</s> || 9 || '''291 |- | 8 ||align=left| {{flagathlete|[[Yasen Stoyanov]]|BUL}}|| A || 61.86 || 124 || <s>128</s> || '''128 || 11 || 157 || <s>163</s> || '''163 || 4 || '''291 |- | 9 ||align=left| {{flagathlete|[[Nguyen Man Thanq]]|VIE}}|| B || 61.61 || 130 || '''135 || <s>137</s> || 5|| <s>155</s>|| '''155 || <s>160</s> || 15 || '''290 |- | 10 ||align=left| {{flagathlete|[[Genadzi Makveyeniya]]|BLR|1995}}|| A || 61.81 ||'''127 || <s>132</s> || <s>132</s> || 13 || <s>155</s> || 155 || '''161 || 6|| '''288 |- | 11 ||align=left| {{flagathlete|[[Nivat Kritpet]]|THA}}|| B || 61.48 || 122 || <s>126</s>|| '''126 || 14|| 155|| <s>157</s>|| '''158 || 11|| '''284 |- | 12 ||align=left| {{flagathlete|[[Mohamed Abdeltavab]]|EGY}}|| B || 61.68 || 125 || '''127|| <s>130</s> || 12 || 153 || <s>157</s>|| '''157 || 13|| '''284 |- | 13 ||align=left| {{flagathlete|[[Yanq Şenq-hsiunq]]|TPE}}|| C || 61.50 || 120 || <s>125</s> || '''125 || 16 || 152 || '''158 ||<s>162</s> || 12 || '''283 |- | 14 ||align=left| {{flagathlete|[[Sərdar Həsənov]]|AZE}}|| B || 61.59 || 125 || 128|| '''130 || 10 || '''150 || <s>155</s>|| <s>155</s> || 23|| '''280 |- | 15 ||align=left| {{flagathlete|[[Vladimir Popov (ağır atlet)|Vladimir Popov]]|MDA}}|| A || 61.65 || '''126 || <s>130</s> || <s>130</s> || 15 || '''154 || <s>159</s> || <s>159</s> || 18 || '''280 |- | 16 ||align=left| {{flagathlete|[[Lii Çanq-ho (ağır atlet)|Lii Çanq-ho]]|KOR}}|| B || 61.97 ||'''120 || <s>123</s>||<s>123</s> || 31 || 155 || '''160||<s>165</s> || 10|| '''280 |- | 17 ||align=left| {{flagathlete|[[Xesus Lopez (ağır atlet)|Xesus Lopez]]|VEN}}|| C || 61.90 || 117 || 121|| '''123 || 18|| 150 || <s>155</s>|| '''155 || 16|| '''278 |- | 18 ||align=left| {{flagathlete|[[Tolkunbek Hudaybergenov]]|TKM}}|| B || 61.84 || '''120 || <s>125</s>|| <s>125</s> || 30|| 151|| '''156||<s>160</s> || 14|| '''276 |- | 19 ||align=left| {{flagathlete|[[Zülfüqar Süleymanov]]|AZE}}|| B || 61.14 || 117 || '''122|| <s>124</s> || 20 || '''152 || <s>159</s>||<s>159</s> || 20|| '''274 |- | 20 ||align=left| {{flagathlete|[[Samson Ndikka]]|FRA}}|| B || 61.99 || <s>123</s> || '''123|| <s>126</s> || 19 || 148 || <s>151</s>|| '''151 || 21|| '''274 |- | 21 ||align=left| {{flagathlete|[[Oleq Şirgi]]|MDA}}|| B || 60.96 || 114 || 118||'''120 || 26||'''152||<s>158</s>||<s>158</s> || 19|| '''272 |- | 22 ||align=left| {{flagathlete|[[Antoniu Buki]]|ROU}}|| C || 61.80 || 116 || 120|| '''122 || 21 || 145 || <s>150</s>|| '''150 || 25|| '''272 |- | 23 ||align=left| {{flagathlete|[[Toşio İmamura]]|JPN}}|| C || 61.58 || 117 || '''120||<s>121</s> || 28 || 144 || 148|| '''150 || 22|| '''270 |- | 24 ||align=left| {{flagathlete|[[Katsuhiko Ueçi]]|JPN}}|| C || 61.80 ||113 || 117||'''120 || 29 || 145 || '''150 ||<s>153</s> || 24 || '''270 |- | 25 ||align=left| {{flagathlete|[[Naharudin Mahayudin]]|MAS}}|| C || 61.83 || 116 || 120 || '''125 || 17 || '''145 || <s>150</s> ||<s>150</s> || 30 || '''270 |- | 26 ||align=left| {{flagathlete|[[Yinka Ayenuva]]|NGR}}|| C || 61.91 || 107 || 112|| '''115 || 37 || 151 || '''155|| <s>160</s> || 17|| '''270 |- | 27 ||align=left| {{flagathlete|[[Tom Goegebuer]]|BEL}}|| B || 61.17 || '''121 || <s>126</s>||<s>126</s> || 23 || <s>147</s> || '''147 || <s>151</s> || 27 || '''268 |- | 28 ||align=left| {{flagathlete|[[Culiano Kornetta]]|ITA}}|| C || 61.81 || 115 || 119||'''121 || 25|| '''145 || <s>150</s> ||<s>150</s> || 29|| '''266 |- | 29 ||align=left| {{flagathlete|[[Dimitris Minasidis]]|CYP}}|| C || 61.17 || <s>117</s> || '''117||<s>120</s> || 33 || 145 || '''148|| <s>151</s> || 26|| '''265 |- | 30 ||align=left| {{flagathlete|[[Çatçay Punsombat]]|THA}}|| C || 61.04 || 112 || '''117||<s>120</s> || 32 || 140 ||<s>145</s> ||'''145 || 28 || '''262 |- | 31 ||align=left| {{flagathlete|[[Aurelian Bakiu]]|ROU}}|| D || 61.82 || 111 || 115 || '''117 || 34 ||135 ||'''141 || <s>145</s> || 32 || '''258 |- | 32 ||align=left| {{flagathlete|[[Casvir Sinx]]|CAN}}|| D || 61.44 ||109 || '''113|| <s>116</s> || 38 || '''143 || <s>148</s>|| <s>148</s> || 31|| '''256 |- | 33 ||align=left| {{flagathlete|[[Bekzat Osmonaliev]]|KGZ}}|| D || 60.95 || 110 || '''115|| <s>120</s> || 35|| 132|| '''140|| <s>143</s> || 33|| '''255 |- | 34 ||align=left| {{flagathlete|[[İvan Qarsiya (ağır atlet)|İvan Qarsiya]]|ESP}}|| D || 61.60 || 107 || 110|| '''115 || 36 || 132 || '''137|| <s>142</s> || 35|| '''252 |- | 35 ||align=left| {{flagathlete|[[Kevin Stüart (ağır atlet)|Kevin Stüart]]|GBR}}|| D || 61.84 ||107 || '''112|| <s>115</s> || 39|| <s>130</s>|| 130|| '''135 || 37|| '''247 |- | 36 ||align=left| {{flagathlete|[[David Mendoza (ağır atlet)|David Mendoza]]|HON}}|| D || 61.52 ||<s>100</s> || '''100|| <s>105</s> || 41 || 130 || '''135|| <s>137</s> || 36|| '''235 |- | 37 ||align=left| {{flagathlete|[[Bronko Deyranauv]]|NRU}}|| D || 61.58 ||95 || '''100|| <s>105</s> || 42 || 121 || <s>130</s>|| '''130 || 38|| '''230 |- | 38 ||align=left| {{flagathlete|[[Rakeş Ranciit]]|NEP}}|| D || 61.82 ||<s>100</s> || '''100|| <s>107</s> || 43 || '''130 || <s>136</s>|| <s>136</s> || 39|| '''230 |- | — ||align=left| {{flagathlete|[[Qiu Le]]|CHN}}|| A || 61.39 || '''137 || <s>141 || <s>141 || 4 || — || — || — || — || — |- | — ||align=left| {{flagathlete|[[Amirul Hamizan İbrahim]]|MAS}}|| C || 61.93 || <s>120 || '''122 || <s>126 || 22 || <s>150 || <s>150 || <s>150 || — || — |- | — ||align=left| {{flagathlete|[[Çinthana Vidanage]]|SRI}}|| B || 61.75 || '''121 || <s>125 || <s>125 || 24 || <s>160 || <s>160 || <s>160 || — || — |- | — ||align=left| {{flagathlete|[[Ruslan Alpanov]]|UZB}}|| B || 61.58 || '''120 || <s>125 || <s>125 || 27 || <s>145 || <s>145 || <s>145 || — || — |- | — ||align=left| {{flagathlete|[[Yusufcon Yoqubov]]|TJK}}|| D || 61.87 || 100 || '''105 || <s>106 || 40 || <s>140 || — || — || — || — |- | — ||align=left| {{flagathlete|[[Kim Kum-sok]]|PRK}}|| A || 61.94 || <s>135 || <s>135 || <s>135 || — || <s>165 || <s>165 || <s>165 || — || — |- | — ||align=left| {{flagathlete|[[Adan Rosales]]|CUB}}|| B || 61.82 || <s>122 || <s>122 || <s>122 || — || <s>159 || — || — || — || — |- | — ||align=left| {{flagathlete|[[Petr Slabi]]|CZE}}|| D || 61.98 || <s>108 || <s>108 || <s>108 || — || <s>140 || '''140 || <s>145 || 34 || — |-bgcolor=pink | DQ ||align=left| {{flagathlete|[[Marvan Abdulhamiid]]|YEM}}|| D || 61.14 || 110 || 115 || <s>120 || — || 140 || <s>145 || <s>145 || — || — |} == İstinadlar == *[http://www.iwf.net/results/results-by-events/?event=11 Results] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161024152410/http://www.iwf.net/results/results-by-events/?event=11 |date=2016-10-24 }} [[Kateqoriya:2007 Ağır atletika üzrə Dünya Çempionatı]] [[Kateqoriya:Ağır atletlər]] awcgi87uqqcjao7qv1f6cmu7ze17the Yeni Zelandiya Hava Yolları reys 901 0 463284 6564360 6099743 2022-08-05T18:51:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Aviasiya qəzası |adı = Yeni Zelandiya Hava Yolları reys 901 |şəkil = Air New Zealand Flight 901.jpg |şəklin izahı = Şəkil 2004-cü ildə çəkilib. |tarix = [[28 noyabr]] [[1979-cu il]] |qəza növü = İdarəli uçuş zamanı yerlə toqquşma |yer = [[Erebus vulkanı|Erebus dağı]], [[Antarktida]] |koordinatlar = {{coord|77|25|30|S|167|27|30|E|type:event|display=inline,title}} |qalxma yeri = Oklend Havalimanı, [[Yeni Zelandiya]] |istiqamət = |sərnişin sayı = 237 |komanda = 20 |yaralı sayı = 0 |ölü sayı = 257 |model = McDonnell Duqlas DC-10 |havayolu şirkəti = Yeni Zelandiya Hava Yolları |uçuş nömrəsi = 901 |qeydiyyat nömrəsi = ZK-NZP |aviasiya növü = təyyarə }} '''Yeni Zelandiya Hava Yolları 901 səfər saylı uçuşu''', [[Yeni Zelandiya]]nın Oklend Beynəlxalq Havalimanı ilə [[Antarktida]] arasında gediş-dönüş səfərləri edən, əsas funksiyası sərnişinlərə [[Antarktida]] gəzintisi təqdim edən sərnişin daşıma xidməti olmuşdur. Bu xidmət, McDonnell Duqlas DC-10-30 təyyarəsinin istismarı ilə fevral [[1977-ci il]]dən başladılmışdı, [[1979-cu il]]ədək xidmət göstərmişdir. == Qəza == [[28 noyabr]] [[1979-cu il]]dəki uçuş əsnasında, "İdarəli uçuş zamanı yerlə toqquşma" qəzası reallaşdı və uçuş heyəti də daxil olmaqla təyyarədəki bütün sərnişinlər (ümumi 257 adam) həyatını itirdi.<ref>{{en icon}} [http://aviation-safety.net/database/record.php?id=19791128-0 Accident description for ZK-NZP] at the Aviation Safety Network. 24 Avqust 2011.</ref><ref>{{en icon}} [https://web.archive.org/web/20121105190105/http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1979/1979%20-%204557.html "DC-10 playbacks awaited".] Flight International: 1987. 15 Dekabr 1979. Arxivləşdirilib: 24 Yanvar 2013.</ref> == Sərnişin və ekipaj üzvlərinin milliyətləri == Bu qəza baş verənə qədər [[Yeni Zelandiya]] heç bir qəzada və hadisədə sərnişinini itirməmişdi.<ref>{{en icon}} Robertson, David. Air NZ likely to switch to 747s. [https://en.wikipedia.org/wiki/The_Sydney_Morning_Herald The Sydney Morning Herald]: 30 Noyabr 1979, (səhifə 2).</ref> Aşağıdakı siyahıda sərişinlərin və təyyarənin ekipaj üzvlərinin milliyəti ilə tanış ola bilərsiniz.<ref>{{en icon}} [https://web.archive.org/web/20130116090810/http://christchurchcitylibraries.com/Kids/NZDisasters/Erebus.asp "Mt Erebus Plane Crash: DC-10 ZK-NZP, Flight 901"]. Christchurch City Libraries. [http://library.christchurch.org.nz/kids/nzdisasters/erebus.asp Original mənbədən Arxivləşdirilib] 24 Yanvar 2013.</ref><ref>{{en icon}} [http://www.erebus.co.nz/MemorialandAwards/RollofRemembrance.aspx "Erebus Roll of Remembrance"]. 5 Noyabr 2009.</ref> {| class="wikitable" |- ! Ölkə ! Sərnişinlər ! Ekipaj !Ümumi |- | {{NZL}} | 180 | 20 | 200 |- | {{JPN}} | 24 |0 | 24 |- | {{ABŞ}} | 22 |0 | 22 |- | {{UK}} | 6 |0 | 6 |- | {{CAN}} | 2 |0 | 2 |- | {{AUS}} | 1 |0 | 1 |- | {{FRA}} | 1 |0 | 1 |- | {{SWI}} | 1 |0 | 1 |- | '''Ümumi''' | '''237''' | '''20''' | '''257''' |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Aviasiya qəzaları və insidentləri (1979)}} [[Kateqoriya:Yeni Zelandiya tarixi]] [[Kateqoriya:Antarktidada aviasiya olayları]] ppagebrq3lphjn6km2rroovo5ieh7wi Yunayted Hava Yolları reys 93 0 466557 6564416 4997084 2022-08-05T19:22:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Aviasiya qəzası |adı = Yunayted Hava Yolları reys 93 |şəkil = UA93 path.svg |şəklin izahı = AA 77-in Nyu Cersi ilə Pensilvaniya arasındakı uçuş xətti |tarix = [[11 sentyabr]] [[2001-ci il]] |qəza növü = [[Terrorizm]], Suiqəsd, Hava piratlığı |yer = Stonikrek, Somerset, [[Pensilvaniya]], [[Amerika Birləşmiş Ştatları]] |koordinatlar = |qalxma yeri = Nyuark Beynəlxalq Havalimanı |istiqamət = |sərnişin sayı = 37 (4 terrorçu da daxil olmaqla) |komanda = 7 |yaralı sayı = 0 |ölü sayı = 44 nəfər (4 terrorçu da daxil olmaqla) |model = Boeing 757–222 |havayolu şirkəti = Yunayted Hava Yolları |uçuş nömrəsi = 93 |qeydiyyat nömrəsi = N591UA<ref>{{en icon}} [http://registry.faa.gov/aircraftinquiry/NNum_Results.aspx?NNumbertxt=N591UA "FAA Registry".] Federal Aviation Administration.</ref> |aviasiya növü = təyyarə }} '''Yunayted Hava Yolları reys 93''', [[Amerika Birləşmiş Ştatları]]nda daxili uçuşu həyata keçirən və [[əl-Qaidə]] terror qruplaşması tərəfindən, [[11 sentyabr]] [[2001-ci il]]də baş vermiş hücumlar zamanı qaçırılmış sərnişin [[təyyarə]]si. Qaçırılmanın ardından, tam olaraq hədəf bilinməsə də iddialara görə [[Vaşinqton şəhəri]]ndəki [[Ağ Ev]] və ya Amerika Konqres Binası hədəf alınmışdı.<ref>{{en icon}} "'We Have Some Planes'". 9/11 Commission Report. National Commission on Terrorist Attacks Upon the United States. 2004</ref> Lakin sərnişinlərin terrorçulara müdaxiləsi səbəbiylə təyyarənin rotası dəyişmiş [[Pensilvaniya]] əyalətinin Somerset, Stonikrek qəsəbəsində olan Daymond. T mədəni yaxınlarına düşmüşdü.<ref>{{en icon}} [http://edition.cnn.com/2002/ALLPOLITICS/09/11/ar911.king.cheney/ "Cheney recalls taking charge from bunker"]. CNN. September 11, 2002</ref> 4 hava piratı daxil olmaqla 44 adamda həyatını itirmiş, [[təyyarə]]nin düşdüyü bölgədə ölən ya da yaralanan olmamışdı. Bu uçuş [[Amerika Hava Yolları reys 11]], [[Yunayted Hava Yolları reys 175]] və [[Amerika Hava Yolları reys 77]] uçuşlarından fərqli olaraq hədəfinə çata bilməyən tək reys olmuşdu. [[Təyyarə]]nin düşdüyü bölgədə bir müddət sonra, həyatını itirənlərin xatirəsinə həs olunmuş "Uçuş 93 Milli Abdəsi" (və ya "Reys 93 Milli Abdəsi") inşa edilmişdi. == Təyyarədə olan insanların milliyətləri == '''Qeyd:''' Təyyarədə olan 4 nəfər terrorçu bu siyahıya daxil deyil. {|class="wikitable" |- style="background:#ccf;" !|Milliyət|||Sərnişinlər|||Ekipaj|||Ümumi |- valign=top |{{ABŞ}}||30||7||37 |- valign=top |{{GER}}||1||0||1 |- valign=top |{{JPN}}||1||0||1 |- valign=top |{{NZL}}||1||0||1 |- valign=top |'''Ümumi'''||'''33'''||'''7'''||'''40''' |} == Qalereya == <gallery> File:Flight93Crash.jpg| Yunayted 93-ün düşdüyü ərazi. File:UA93 fuselage debris.jpg| Qəza ərazisindən tapılan təyyarənin bir parçası. Flight 93 site 091110.jpg| Birinci xanım [[Mişel Obama]] və sabiq birinci xanım [[Lora Buş]]un Yunayted 93-ün düşdüyü ərazi ilə tanışlığı. [[11 sentyabr]], [[2010-cu il]], [[Pensilvaniya]]. </gallery> == Həmçinin bax == * [[Amerika Hava Yolları reys 11]] * [[Yunayted Hava Yolları reys 175]] * [[Amerika Hava Yolları reys 77]] == İstinadlar == <references/> == Xarici keçidlər == * {{en icon}} [http://i.a.cnn.net/cnn/2006/images/04/12/flight93.transcript.pdf Kokpit danığlarının transkripti]- {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160922155155/http://i.a.cnn.net/cnn/2006/images/04/12/flight93.transcript.pdf |date=2016-09-22 }} {{11 sentyabr terror hücumu}} {{Aviasiya qəzaları və insidentləri (2001)}} [[Kateqoriya:Aviasiya hadisələri]] [[Kateqoriya:11 sentyabr terror aktları]] [[Kateqoriya:ABŞ-da aviasiya olayları]] 5h9ydl991ym7j3ngow5myixvu1pqbod Xan-Yunis 0 466726 6564175 6451897 2022-08-05T16:57:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = Şəhər |rəsmi_adı = Xan-Yunis |orijinal_adı = {{lang-ar|خان يونس}} |şəkli = |tabesində = |ölkə = Fələstin |gerbi = |bayrağı = |gerb yazısı = |bayraq yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağın_ölçüsü = |lat_dir=N|lat_deg=31|lat_min=21|lat_sec=00 |lon_dir=E|lon_deg=34|lon_min=18|lon_sec=00 |CoordAddon = |CoordScale = |regionun növü = |region = [[Qəzzə zolağı]] |cədvəldə region = |rayonun növü = Vali |rayon = Xan-Yunis |cədvəldə rayon = |icmanın növü = |icma = |cədvəldə icma = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 3.2 |quru sahəsi = |su sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = Ərəb dili |əhalisi = 142637 (2007) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = +2 |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = Khan Yunis |rəsmi_saytı = |saytın dili = }} '''Xan-Yunis''' <ref>Египет. Справочная карта (масштаб 1:2 000 000). — ГУКГ, 1981</ref> ({{lang-ar|خان يونس}}) — Fələstin milli administrasiyası tərkibində yerləşən, [[Qəzzə zolağı]]na daxil olan şəhərdir. Eyni adlı əyalətin inzibati mərkəzidir. == Tarixi == Şəhərin adı gələcəkdə əmir olan, 1389-cu ild şəhərdə xan karvansarasının və məscidin əsasını qoymuş ən-Nurizi Yunisin adıyla bağlıdır. Sonra onun inşa etdirdikləri qəsəbə şəklində yaradıldı.<ref>{{cite web|url=https://eleven.co.il/article/14448|title=Хан-Юнис|publisher=Электронная еврейская энциклопедия|accessdate=2013-07-24|archiveurl=https://www.webcitation.org/6JPfi6OZP?url=http://www.eleven.co.il/article/14448|archivedate=2013-09-05|url-status=live}}</ref> 1516-cı ildə Osmanlı-Məmlük müharibəsinin gedişatında Xan-Yunisin ətraflarında döyüş baş verdi. Hadim Sinan Paşanın başçılıq etdiyi Osmanlı qoşunu bu şəhər üzərinə hücuma keçdi. Nəticədə Osmanlı ordusu və gücü hesabına Misir məmlüklərinə qalib gəldi. == Coğrafi mövqeyi == Şəhər sektorun cənub hissəsindədir. [[Aralıq dənizi]]nin sahilinə yaxın, Qəzzə zolağından isə təxminən 20 kilometr cənub-qərbdə yerləşmişdir. Ən yüksək yeri dəniz səviyyəsindən 73 m hündürlükdədir.<ref name="fallingrain">{{cite web|url=http://www.fallingrain.com/world/GZ/00/Khan_Yunis.html|title=Khan Yunis, Gaza Strip Page|publisher=Fallingrain Global Gazetteer|lang=en|accessdate=2013-07-24|archiveurl=https://www.webcitation.org/6JPfjkIV5?url=http://www.fallingrain.com/world/GZ/00/Khan_Yunis.html|archivedate=2013-09-05|url-status=live}}</ref> == Demoqrafiya == Fələstin Muxtariyyətinin Mərkəzi Statistik bürosunun məlumatına görə 2007-ci ildə Xan-Yunisin əhalinin sayı 142 637 insan təşkil edirdi. Kişilər əhalinin 51 %-ini, qadınlar isə 49 %-ini təşkil edir. 22 569 ev bu şəhərdə yerləşmişdir. Bu halda ev təsərrüfatının orta ölçüsü 6,3 insan təşkil edir.<ref name="pcbs">{{cite web|url=http://www.pcbs.gov.ps/Portals/_pcbs/census2007/ind_loca_09.pdf|title=Localities in Khan Yunis Governorate by Type of Locality and Selected Indicators, 2007|publisher=Palestinian Central Bureau of Statistics|lang=ar|access-date=2016-11-01|archive-date=2010-03-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20100331191251/http://www.pcbs.gov.ps/Portals/_pcbs/census2007/ind_loca_09.pdf|url-status=unfit}}</ref> == İnfrastruktur == Şəhərdə 2007-ci ildə baş verən qarşıdurmalara görə evlərin sayı 25781 olmuşdur. Onlardan 16 422-si bina, 3282 isə müəssisə və təşkilat xaarkterli binalardır. == Qardaş şəhərlər == Xan-Yunis şəhəri aşağıdakı şəhərlərlə qardaşlaşmışdır: *{{bayraq|Norveç}} [[Hamar]], [[Norveç]] *{{bayraq|İspaniya}} [[Almunekar]], [[İspaniya]] *{{bayraq|Fransa}} [[Evri]], [[Fransa]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Bioqrafiya == {{Refbegin}} *{{cite book | editor =Barron, J. B. | title =Palestine: Report and General Abstracts of the Census of 1922 | url =https://archive.org/details/PalestineCensus1922 | publisher =Government of Palestine | year =1923 }} *{{cite book|title=Village Statistics, April, 1945|url=http://web.nli.org.il/sites/nli/Hebrew/library/Pages/BookReader.aspx?pid=856390|author=Department of Statistics|year=1945|publisher=Government of Palestine}} *{{cite book|last=Derori|first=Zeʼev|title=Israel's reprisal policy, 1953-1956: the dynamics of military retaliation |year =2005 |publisher=[[Routledge]]|ISBN=0714685518 }} *{{cite book|last=Feldman|first=Ilana|title=Governing Gaza: Bureaucracy, Authority, and the Work of Rule, 1917–1967|url=https://books.google.com/books?id=D0bEoa0a_YsC|year=2008|publisher=[[Duke University Press]]|ISBN=0822342405}} *{{cite book|last=Guérin|first=Victor|authorlink=Victor Guérin|title=Description Géographique Historique et Archéologique de la Palestine|url=https://archive.org/details/descriptiongog02gu|volume=1: Judee, pt. 2|year=1869|publisher=L'Imprimerie Nationale|location=Paris|language=French}} *{{cite book|title=Village Statistics of 1945: A Classification of Land and Area ownership in Palestine|url=http://www.palestineremembered.com/Articles/General-2/Story3150.html|first1=Sami|last1=Hadawi|authorlink=Sami Hadawi|year=1970|publisher=Palestine Liberation Organization Research Center}} *{{cite book|title=The Politics of Households in Ottoman Egypt: The Rise of the Qazdaglis|last=Hathaway|first=Jane|url=https://books.google.com/books?id=QtlY011yusEC|year=2002|publisher=Cambridge University Press|isbn=0521892945}} *{{cite book|title=Israeli Elite Units since 1948 |last=Katz |first = Samuel M. | year=1988|publisher= [[Osprey Publishing]]|ISBN =0-85045-837-4 }} *{{cite journal|author = Karmon, Y.|title = An Analysis of Jacotin's Map of Palestine|url = http://www.jchp.ucla.edu/Bibliography/Karmon,_Y_1960_Jacotin_Map_(IEJ_10).pdf|journal = [[Israel Exploration Journal]]|volume = 10|issue = 3,4|year = 1960|pages = 155–173; 244–253|access-date = 2016-11-01|archive-date = 2019-12-22|archive-url = https://web.archive.org/web/20191222063351/http://jchp.ucla.edu/Bibliography/Karmon,_Y_1960_Jacotin_Map_(IEJ_10).pdf|url-status = dead}} *{{cite book | editor = Mills, E. | title = Census of Palestine 1931. Population of Villages, Towns and Administrative Areas | url = https://ia800304.us.archive.org/18/items/CensusOfPalestine1931.PopulationOfVillagesTownsAndAdministrativeAreas/PalestineCensus1931.pdf | publisher = Government of Palestine | location = Jerusalem | year = 1932 }} *{{cite book|last=Morris|first=Benny|authorlink=Benny Morris |title= Israel's Border Wars, 1949-1956: Arab Infiltration, Israeli Retaliation, and the Countdown to the Suez War |year=1993|publisher= [[Oxford University Press]]|ISBN= 0-19-829262-7 }} *{{cite book|last=Sacco|first=Joe|authorlink=Joe Sacco|title=[[Footnotes in Gaza]]|year=2009|publisher=Metropolitan Books|location=New York|isbn=0-8050-7347-7}} *{{cite book|title=Corpus Inscriptionum Arabicarum Palaestinae, B-C|url=https://books.google.com/books?id=EPFDU8POrXIC|first1=Moshe|last1=Sharon|year=1999|volume=2|publisher=BRILL|ISBN=9004110836}} *{{cite book | first = Derek | last = Varble | title = The Suez Crisis 1956 | url = https://books.google.com/books?id=MrP3kgd4sf8C | publisher = Osprey Publishing | location = London | year = 2003 | ISBN = 1841764183 }} {{Refend}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Khan Yunis}} *[http://www.unrwa.org/tags.php?tag_id=49 Khan Younis] *[http://www.palestineremembered.com/GeoPoints/Khan_Yunis_1354/index.html Welcome To The City of Khan Yunis] *[http://www.lib.utexas.edu/maps/middle_east_and_asia/gazastrip91.jpg close-up map of Gaza] 8g2qxbcf5kw0nsymwp8ql2twekz5617 6564701 6564175 2022-08-06T01:00:53Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{YM |növü = Şəhər |rəsmi_adı = Xan-Yunis |orijinal_adı = {{lang-ar|خان يونس}} |şəkli = |tabesində = |ölkə = Fələstin |gerbi = |bayrağı = |gerb yazısı = |bayraq yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağın_ölçüsü = |lat_dir=N|lat_deg=31|lat_min=21|lat_sec=00 |lon_dir=E|lon_deg=34|lon_min=18|lon_sec=00 |CoordAddon = |CoordScale = |regionun növü = |region = [[Qəzzə zolağı]] |cədvəldə region = |rayonun növü = Vali |rayon = Xan-Yunis |cədvəldə rayon = |icmanın növü = |icma = |cədvəldə icma = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 3.2 |quru sahəsi = |su sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = Ərəb dili |əhalisi = 142637 (2007) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = +2 |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = Khan Yunis |rəsmi_saytı = |saytın dili = }} '''Xan-Yunis''' <ref>Египет. Справочная карта (масштаб 1:2 000 000). — ГУКГ, 1981</ref> ({{lang-ar|خان يونس}}) — Fələstin milli administrasiyası tərkibində yerləşən, [[Qəzzə zolağı]]na daxil olan şəhərdir. Eyni adlı əyalətin inzibati mərkəzidir. == Tarixi == Şəhərin adı gələcəkdə əmir olan, 1389-cu ild şəhərdə xan karvansarasının və məscidin əsasını qoymuş ən-Nurizi Yunisin adıyla bağlıdır. Sonra onun inşa etdirdikləri qəsəbə şəklində yaradıldı.<ref>{{cite web|url=https://eleven.co.il/article/14448|title=Хан-Юнис|publisher=Электронная еврейская энциклопедия|accessdate=2013-07-24|archiveurl=https://www.webcitation.org/6JPfi6OZP?url=http://www.eleven.co.il/article/14448|archivedate=2013-09-05|url-status=live}}</ref> 1516-cı ildə Osmanlı-Məmlük müharibəsinin gedişatında Xan-Yunisin ətraflarında döyüş baş verdi. Hadim Sinan Paşanın başçılıq etdiyi Osmanlı qoşunu bu şəhər üzərinə hücuma keçdi. Nəticədə Osmanlı ordusu və gücü hesabına Misir məmlüklərinə qalib gəldi. == Coğrafi mövqeyi == Şəhər sektorun cənub hissəsindədir. [[Aralıq dənizi]]nin sahilinə yaxın, Qəzzə zolağından isə təxminən 20 kilometr cənub-qərbdə yerləşmişdir. Ən yüksək yeri dəniz səviyyəsindən 73 m hündürlükdədir.<ref name="fallingrain">{{cite web|url=http://www.fallingrain.com/world/GZ/00/Khan_Yunis.html|title=Khan Yunis, Gaza Strip Page|publisher=Fallingrain Global Gazetteer|lang=en|accessdate=2013-07-24|archiveurl=https://www.webcitation.org/6JPfjkIV5?url=http://www.fallingrain.com/world/GZ/00/Khan_Yunis.html|archivedate=2013-09-05|url-status=live}}</ref> == Demoqrafiya == Fələstin Muxtariyyətinin Mərkəzi Statistik bürosunun məlumatına görə 2007-ci ildə Xan-Yunisin əhalinin sayı 142 637 insan təşkil edirdi. Kişilər əhalinin 51 %-ini, qadınlar isə 49 %-ini təşkil edir. 22 569 ev bu şəhərdə yerləşmişdir. Bu halda ev təsərrüfatının orta ölçüsü 6,3 insan təşkil edir.<ref name="pcbs">{{cite web|url=http://www.pcbs.gov.ps/Portals/_pcbs/census2007/ind_loca_09.pdf|title=Localities in Khan Yunis Governorate by Type of Locality and Selected Indicators, 2007|publisher=Palestinian Central Bureau of Statistics|lang=ar|access-date=2016-11-01|archive-date=2010-03-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20100331191251/http://www.pcbs.gov.ps/Portals/_pcbs/census2007/ind_loca_09.pdf|url-status=unfit}}</ref> == İnfrastruktur == Şəhərdə 2007-ci ildə baş verən qarşıdurmalara görə evlərin sayı 25781 olmuşdur. Onlardan 16 422-si bina, 3282 isə müəssisə və təşkilat xaarkterli binalardır. == Qardaş şəhərlər == Xan-Yunis şəhəri aşağıdakı şəhərlərlə qardaşlaşmışdır: *{{bayraq|Norveç}} [[Hamar]], [[Norveç]] *{{bayraq|İspaniya}} [[Almunekar]], [[İspaniya]] *{{bayraq|Fransa}} [[Evri]], [[Fransa]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Bioqrafiya == {{Refbegin}} *{{cite book | editor =Barron, J. B. | title =Palestine: Report and General Abstracts of the Census of 1922 | url =https://archive.org/details/PalestineCensus1922 | publisher =Government of Palestine | year =1923 }} *{{cite book|title=Village Statistics, April, 1945|url=http://web.nli.org.il/sites/nli/Hebrew/library/Pages/BookReader.aspx?pid=856390|author=Department of Statistics|year=1945|publisher=Government of Palestine}} *{{cite book|last=Derori|first=Zeʼev|title=Israel's reprisal policy, 1953-1956: the dynamics of military retaliation |year =2005 |publisher=[[Routledge]]|ISBN=0714685518 }} *{{cite book|last=Feldman|first=Ilana|title=Governing Gaza: Bureaucracy, Authority, and the Work of Rule, 1917–1967|url=https://books.google.com/books?id=D0bEoa0a_YsC|year=2008|publisher=[[Duke University Press]]|ISBN=0822342405}} *{{cite book|last=Guérin|first=Victor|authorlink=Victor Guérin|title=Description Géographique Historique et Archéologique de la Palestine|url=https://archive.org/details/descriptiongog02gu|volume=1: Judee, pt. 2|year=1869|publisher=L'Imprimerie Nationale|location=Paris|language=French}} *{{cite book|title=Village Statistics of 1945: A Classification of Land and Area ownership in Palestine|url=http://www.palestineremembered.com/Articles/General-2/Story3150.html|first1=Sami|last1=Hadawi|authorlink=Sami Hadawi|year=1970|publisher=Palestine Liberation Organization Research Center}} *{{cite book|title=The Politics of Households in Ottoman Egypt: The Rise of the Qazdaglis|last=Hathaway|first=Jane|url=https://books.google.com/books?id=QtlY011yusEC|year=2002|publisher=Cambridge University Press|isbn=0521892945}} *{{cite book|title=Israeli Elite Units since 1948 |last=Katz |first = Samuel M. | year=1988|publisher= [[Osprey Publishing]]|ISBN =0-85045-837-4 }} *{{cite journal|author = Karmon, Y.|title = An Analysis of Jacotin's Map of Palestine|url = http://www.jchp.ucla.edu/Bibliography/Karmon,_Y_1960_Jacotin_Map_(IEJ_10).pdf|journal = [[Israel Exploration Journal]]|volume = 10|issue = 3,4|year = 1960|pages = 155–173; 244–253|access-date = 2016-11-01|archive-date = 2019-12-22|archive-url = https://web.archive.org/web/20191222063351/http://jchp.ucla.edu/Bibliography/Karmon,_Y_1960_Jacotin_Map_(IEJ_10).pdf|url-status = dead}} *{{cite book | editor = Mills, E. | title = Census of Palestine 1931. Population of Villages, Towns and Administrative Areas | url = https://ia800304.us.archive.org/18/items/CensusOfPalestine1931.PopulationOfVillagesTownsAndAdministrativeAreas/PalestineCensus1931.pdf | publisher = Government of Palestine | location = Jerusalem | year = 1932 }} *{{cite book|last=Morris|first=Benny|authorlink=Benny Morris |title= Israel's Border Wars, 1949-1956: Arab Infiltration, Israeli Retaliation, and the Countdown to the Suez War |url=https://archive.org/details/israelsborderwar0000morr|year=1993|publisher= [[Oxford University Press]]|ISBN= 0-19-829262-7 }} *{{cite book|last=Sacco|first=Joe|authorlink=Joe Sacco|title=[[Footnotes in Gaza]]|year=2009|publisher=Metropolitan Books|location=New York|isbn=0-8050-7347-7}} *{{cite book|title=Corpus Inscriptionum Arabicarum Palaestinae, B-C|url=https://books.google.com/books?id=EPFDU8POrXIC|first1=Moshe|last1=Sharon|year=1999|volume=2|publisher=BRILL|ISBN=9004110836}} *{{cite book | first = Derek | last = Varble | title = The Suez Crisis 1956 | url = https://books.google.com/books?id=MrP3kgd4sf8C | publisher = Osprey Publishing | location = London | year = 2003 | ISBN = 1841764183 }} {{Refend}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Khan Yunis}} *[http://www.unrwa.org/tags.php?tag_id=49 Khan Younis] *[http://www.palestineremembered.com/GeoPoints/Khan_Yunis_1354/index.html Welcome To The City of Khan Yunis] *[http://www.lib.utexas.edu/maps/middle_east_and_asia/gazastrip91.jpg close-up map of Gaza] 5xx3b13nyddxfrn7768yqmfv23q16ia Otokar Cobra 0 472381 6564089 6543924 2022-08-05T15:44:33Z Smorkach 24 250539 wikitext text/x-wiki {{Silah |adı= Otokar Cobra |şəkil= Paradbaku98.jpg |izah= Sərhəd Qoşunlarına məxsus Otokar Cobra hərbi parad zamanı |mənşəyi= {{TUR}} |növü= Zirehli döyüş maşını <!--Növ seçimi--> |is_ranged= |is_bladed= |is_explosive= |is_artillery= |is_vehicle= yes |is_missile= |is_UK= <!--İstismar tarixçəsi--> |istismar= 1997 - davam edir |istifadə_edən_ölkə(lər)= |istifadə_edildiyi_müharibə(lər)= [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)]] [[Türkiyə-PKK mübahisəsi]] [[Kosovo müharibəsi]] <!--İstehsal tarixçəsi--> |konstruktor= [[Otokar]] |konstruksiya_tarixi= |istehsalçı= [[Otokar]] |istehsal_xərci= |istehsal_tarixi= |cəmi_istehsal= |variantları= <!--Ümumi xüsusiyyətləri--> |spec_label= |ağırlığı= 6200 kq |uzunluğu= 5.23 m |hissələrin_uzunluğu= |eni= 2.22 m |hündürlüyü= 2.1 m |diametri= |ekipaj= 1+8 <!--Uzaqdan atılan silah xüsusiyyətləri--> |giliz= |kalibr= |lülə= |atış_tipi= |atəş_tezliyi= |güllənin_başlanğıc_sürəti= |effektiv_məsafə= |maksimum_məsafə= |güllə_ötürmə_sistemi= |nişangah= <!--Artileriya xüsusiyyətləri--> |breech= |geri_təpmə_sistemi= |daşıma_sistemi= |nişangah_bucağı= |üfüqi_dönüş_bucağı= <!--Kəsici silah xüsusiyyətləri--> |tiyə_növü= |qəbzə_növü= |qın_növü= |əzici_növü= |sap_növü= <!--Partlayıcı xüsusiyyətləri--> |partlayıcı_maddə_növü= |partlayıcı_ağırlığı= |fitil= |güc= <!--Maşın/raket xüsusiyyətləri--> |zireh= |əsas_silahı= 1 ədəd 7.62 mm və ya 12.7 mm pulemyot |köməkçi_silahı= |motoru= General Motors V-8 |motor_gücü= 190 AG |güc_nisbəti= |ötürücü= |döyüş_başlığı= |yerdən_yüksəklik= |qanad_genişliyi= |itələyici= |yanacaq_tutumu= 145 litr |maksimum_məsafə= 752 km |maksimum_yüksəklik= |yüksəklik= |itələmə_gücü= |sürəti= 115 km/s |yönləndirmə_sistemi= |manevr= |dəqiqlik= |atış_platforması= |daşıma= }} '''Otokar Cobra''' [[Otokar]]ın araşdırma və inkişaf etdirmə qrupu tərəfindən silahlı qüvvələrin zirehli təkərli vasitə ehtiyacı istiqamətində ən uyğun həlli təmin etmək üzrə inkişaf etdirilmişdir. Cobra, yaxşı bir ballistik qoruma ilə yanaşı, eyni platformanın fərqli vəzifələrə adaptiv olması ilə tanınır. Oxşar gövdə və infrastruktur üzərinə hazırlandığı üçün bir çox model və tip üçün baxım və xidmətdə böyük asanlıq təmin etməkdədir. Fərqli istifadə məqsədləri üçün çıxarılmış fərqli maşınlarlarda belə ana quruluşun eyni qalması baxım, təmir və ehtiyat hissədə də böyük qənaət təmin etməsi, Cobranı bir çox ordunun seçim etdiyi zirehli nəqliyyat vasitəsi etməkdədir. İlk dəfə 2008-ci ildə [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]]ndə [[Gürcüstan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən istifadə edilmişdir. ==Cobra II== [[Fayl:OtokarCobraII.jpg|thumb|center|300px|Otokar Cobra II IDEF 2019-da]] Mövcud Cobra-nın daha da inkişafı olan Cobra II (türk. Kobra II) Türkiyənin Otokar şirkəti tərəfindən dizayn edilmiş və istehsal edilmiş həvəskar taktiki avtomobildir. Cobra II 4x4 təkərli zirehli avtomobildir və sürücü və komandir daxil olmaqla doqquz personal üçün tutumuna malikdir. O, əldəqayırma partlayıcı qurğular və minalardan gələn təhlükələrə qarşı yüksək səviyyədə qorunma xüsusiyyətinə malikdir. Onun müxtəlif funksiyaları arasında təhlükəsizlik və sülhməramlı əməliyyatlar və sərhəd mühafizəsi var. Kadr daşıyıcısı modul dizaynı sayəsində istifadəçinin müxtəlif təhlükəsizlik tələblərinə uyğun olaraq müxtəlif versiyalarda istehsal edilə bilər. Taktiki personal daşıyıcısının ümumi uzunluğu 5,6 m (18 fut), eni 2,5 m (8 fut 2 düym) və hündürlüyü 2,2 m (7 fut 3 düym) təşkil edir. Run flat, CTIS, kondisioner sistemi, işıqlandırma sistemi və yedəkləmə gözü avtomobilin standart avadanlıqları arasındadır. O, əlavə olaraq özünü bərpa edən bucurqad, KBRN filtrasiya dəsti, avtomatik yanğınsöndürmə sistemi, naviqasiya sistemi, domofon sistemi və köməkçi enerji bloku ilə təchiz oluna bilər. O, isteğe bağlı olaraq 30 mm-ə qədər pulemyot və ya qumbaraatandan ibarət uzaqdan idarə olunan silah sistemi (RCWS) ilə təchiz oluna bilər. Türkiyə Silahlı Qüvvələrində və təhlükəsizlik qüvvələrində xidmət edir. O, həmçinin bir sıra digər ölkələr və BMT tərəfindən sülhməramlı missiyalarda istifadə olunur. Suriya-Türkiyə səddində patrul etmək üçün istifadə edilən zirehli maşının hazırlanması Avropa İttifaqı tərəfindən maliyyələşdirilib. İlk dəfə 2013-cü ilin may ayında təqdim edildi. İlk dəfə IDEF 2013 sərgisində nümayiş etdirilən Cobra II Cobra-nın daha ağır zirehli varisidir. Cobra II, sələfindən təxminən iki dəfə çox olan döyüş çəkisinə malikdir və bir qədər geniş, daha uzun və hündürdür. Standart avadanlığa arxa görüntü kamerası, termal ön kamera, kondisioner sistemi, işıqlandırma sistemi, çox nöqtəli təhlükəsizlik kəmərləri, radio qurğuları və yedəkləmə gözü daxildir. O, isteğe bağlı olaraq özünü bərpa edən bucurqad, nüvə, bioloji və kimyəvi filtrasiya dəsti, avtomatlaşdırma yanğınsöndürmə sistemi, domofon sistemi, naviqasiya sistemi və köməkçi enerji bloku ilə təchiz oluna bilər. APC konfiqurasiyasında avtomobil doqquz personal daşıya bilər və ekipaj tərəfindən idarə olunan pulemyotlar və qısa mənzilli yer-hava raketləri və qumbaraatanlarla silahlanmış uzaq silah stansiyaları da daxil olmaqla bir sıra müxtəlif silahlarla silahlana bilər. Cobra II 6,7 litr həcmli, altı silindrli, su ilə soyudulan, turbo yüklü, ümumi relsli, avtomatik sürət qutusu ilə birləşdirilmiş dizel mühərriki (altı irəli və bir geri) ilə təchiz edilmişdir. O, 2650 rpm-də 360 at gücü (269 kVt) güc və 1400 rpm-də 1100 Nm fırlanma anı istehsal edir. Mühərrik həmçinin F-34 və F-54 yanacağı ilə uyğun gəlir. Onun maksimal sürəti 110 km/saat (68 mil/sa) və 700 km (430 mil) məsafədə işləyə bilər. Otokar Cobra II üçün həm açıqlanmayan müştəridən, həm də Türkiyə Silahlı Qüvvələrindən sifariş alıb. 2015-ci ilin sonlarında Türkiyə Silahlı Qüvvələri 52 milyon dollar dəyərində 82 Cobra II avtomobili və müvafiq sistemlər, texniki xidmət və dəstək sifariş edib. 2016-cı ilin iyun ayında Türkiyə Silahlı Qüvvələri 120,8 milyon dollar dəyərində açıqlanmayan sayda Cobra II avtomobilləri ilə yanaşı müvafiq sistemlər, texniki xidmət və dəstək sifariş edib. 2015-ci il sifarişi ilə eyni dəyərin nəqliyyat vasitələrinə nisbətini fərz etsək, bu, təxminən 180 nəqliyyat vasitəsinin sifarişini nəzərdə tutur. ===İstifadə edən ölkələr=== * {{AZE}} * {{BAN}} * {{GHA}} * {{TUR}} * {{TUN}} ==İstifadə edən ölkələr== [[Fayl:Otokar Cobra operators.png|thumb|300px|Otokar Cobra istifadəçi ölkələri]] *{{AZE}} - 350<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://en.apa.az/news.php?id=142490 |access-date=2016-12-24 |archive-date=2012-03-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120325182425/http://en.apa.az/news.php?id=142490 |url-status=dead }}</ref> * {{ALG}} - 600<ref name="Export">[http://www.ssm.gov.tr/EN/savunmasanayiimiz/ihracurunleri/Pages/default.aspx Undersecretariat for Defense Industries.]</ref> * {{BHR}} - N/A<ref name="Export"/> * {{BGD}} - 24 Cobra 2007-2008 illərində test üçün alındı. 2010-ci ildə Banqladeş Polisi 7 Cobra aldı<ref>[http://www.bdmilitary.com/index.php?option=com_content&view=article&id=120&Itemid=97 BDMilitary.com | Otokar Cobra APC]{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> * {{GEO}} - 300 Cobra, ümumi $58 milyon. * {{KAZ}} - 30+ Cobra vasitəsi * {{KOS}} - 100 Cobra * {{MAS}} - 257 Cobra sifarişi alındı. * {{MDV}} - 5 Cobra<ref name="Cobra">[http://www.army-technology.com/projects/cobra/ Army Technology Cobra Page.]</ref> * {{NGA}} - 193 Cobra * {{SLO}} - 10 Cobra,<ref name="Export1">[http://www.rtvslo.si/modload.php?&c_mod=rnews&op=sections&func=read&c_menu=1&c_id=176034 Slovenian paper]</ref> * {{PAK}} - N/A<ref name="Export1"/> * {{PER}} - Görüşlər davam edir<ref name="ref458">[http://www.ssm.gov.tr/EN/savunmasanayiimiz/ssurunleri/urunkara/Pages/cobra.aspx Cobra.]</ref> * {{TUR}} - 1213 Cobra * {{UAE}} - N/A<ref name="ref458" /> ==İstinadlar== {{istinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi texnika]] kd2m3ruevgria8cxr0fqc4d140eryqa Zülfüqar Əhmədzadə 0 474105 6564684 6355803 2022-08-06T00:29:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 8 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |vəfat yeri = [[Marinsk]], [[Kemerovo vilayəti]], [[Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası|Rusiya SFSR]], [[SSRİ]] |vəfat səbəbi = [[Repressiya]] |milliyyəti = [[azərbaycanlı]]<br>[[talış]] |uşağı = [[Rüfət Əhmədzadə]] }} '''Zülfüqar Əhməd oğlu Əhmədzadə''' ({{DVTY}}) — [[Talış]] [[şair]], [[publisist]], [[tərcüməçi]] və ictimai-siyasi xadim. [["Sıə tolış" qəzeti]]nin redaktoru.<ref name="titr.az Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə">{{cite web|url=http://titr.az/news/11327/sexsiyyetler-zuelfueqar-ehmedzade|title=Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə|author=|date=21.11.2017|work=|publisher=[http://titr.az/ titr.az]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200325161104/http://titr.az/news/11327/sexsiyyetler-zuelfueqar-ehmedzade|accessdate=|language=az}}</ref><ref name="ru.openlist.wiki Ахмед-заде Зульфугар Ахмед оглы (1898)">{{Cite web|url=https://ru.openlist.wiki/%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B5%D0%B4-%D0%B7%D0%B0%D0%B4%D0%B5_%D0%97%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1898)|title=Ахмед-заде Зульфугар Ахмед оглы (1898)|publisher=ru.openlist.wiki|lang=ru|accessdate=2019-11-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200325223223/https://ru.openlist.wiki/%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B5%D0%B4-%D0%B7%D0%B0%D0%B4%D0%B5_%D0%97%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%84%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%90%D1%85%D0%BC%D0%B5%D0%B4_%D0%BE%D0%B3%D0%BB%D1%8B_(1898)}}</ref><ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı">{{cite web|url=http://www.miq.az/az/ser-zulfuqar-talislarin-ruslarin-ve-ingilislerin-tanidii/|title=Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı|author=Aydın Canıyev|date=11.12.2018|work=|publisher=[http://www.miq.az/ www.miq.az]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200323185940/http://www.miq.az/az/ser-zulfuqar-talislarin-ruslarin-ve-ingilislerin-tanidii/|archivedate=2020-03-23|accessdate=|language=az|url-status=unfit}}</ref><ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib">{{cite web|title="Əksinqilabi fəaliyyət" ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib|url=https://sputnik.az/culture/20181109/417813340/milli-edebiyyatimizin-tereqqiperver-simasi.html|publisher=[https://sputnik.az/ sputnik.az]|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200326084904/https://sputnik.az/culture/20181109/417813340/milli-edebiyyatimizin-tereqqiperver-simasi.html|archivedate=25.03.2020}}</ref> 1918-ci ildə "[[Hümmət]]" təşkilatının üzvü olub. 1920–1922-ci illərdə [[Lerik rayonu]] (Zuvand) [[Qosmalıan]] kəndində İcraiyyə Komitəsinin sədri, 1922–1923-cü illərdə [[Lənkəran qəzası]]nda Torpaq şöbəsinin müdiri işləyib. 1923–1925-ci illərdə Lənkəran Maarif Şöbəsinin müdiri, 1925–1926-cı illərdə Laçın, 1926–1928-ci illərdə Zaqatala, 1928–1929-cu illərdə isə Ağdam icraiyyə komitələrində çalışıb. 1929–1930-cu illərdə Lənkəran Rayon Pedoqoji Texnikumunun direktoru vəzifəsinə təyin edilib.<ref name="LƏNKƏRAN DÖVLƏT HUMANITAR KOLLECI">{{cite web|title=LƏNKƏRAN DÖVLƏT HUMANITAR KOLLECI|url=https://www.glunis.com/AZ/Lankaran/1609279539129383/L%C9%99nk%C9%99ran-D%C3%B6vl%C9%99t-Humanitar-Kolleci|publisher=www.glunis.com|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200325163236/https://www.glunis.com/AZ/Lankaran/1609279539129383/L%C9%99nk%C9%99ran-D%C3%B6vl%C9%99t-Humanitar-Kolleci|archivedate=2020-03-25|url-status=dead}}</ref> 1930-cu ildə isə o, Mərkəzi Komitəya çağrılıb və Astara Rayonu İcraiyyə Komitəsinin sədri təyin edilib.<ref name="titr.az Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə"/><ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/> 1930-cu illərdə Talış ədəbi dilinin formalaşmasında müstəsna xidmətləri olub.<ref name="titr.az Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə"/><ref name="tolish">{{cite web|title=30-cu illərin represiya qurbanları: Zülfüqar Əhmədzadə|url=http://www.talish.org/news/30_cu_ill_rin_represiya_qurbanlari_zulfuqar_hm_dzad/2012-02-11-885|website=www.talish.org|publisher=www.talish.org|accessdate=7 yanvar 2017|archiveurl=http://www.talish.org/news/30_cu_ill_rin_represiya_qurbanlari_zulfuqar_hm_dzad/2012-02-11-885|archivedate=7 yanvar 2017}}</ref> İlk dəfə olaraq [[latın qrafikası]] ilə [[Talış əlifbası]]nın yaradılması onun adı ilə bağlıdır.<ref name="titr.az Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə"/><ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/><ref name="tolish"/> 1932-ci ildə bir müddət Respublika Mərkəzi İcraiyyə Komitəsində işləyib. 1933–1935-ci illərdə [[Azərbaycan Xalq Maarif Komissarlığı]]nda Ali Məktəblər idarəsinin rəisi, 1935–1938-ci illər ərzində Azərnəşrdə "Azlıqda Qalan Xalqlar" şöbəsinin müdiri işləyib.<ref name="LƏNKƏRAN DÖVLƏT HUMANITAR KOLLECI"/> 15 mart 1938-ci ildə əksinqilabi fəaliyyətlərdə günahlandırılıb və evində tapıldığı iddia edilən tapancaya görə həbs edilib.<ref name="Книга памяти репрессированных бакинцев: А">{{cite web|title=АХМЕДЗАДЕ Зульфугар|url=https://www.ourbaku.com/index.php/%D0%9A%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%B8_%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%B1%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D0%BD%D1%86%D0%B5%D0%B2:_%D0%90|publisher=www.ourbaku.com|accessdate=|archiveurl=|archivedate=}}</ref> == Bioqrafiyası == === Erkən illəri === Zülfüqar Əhmədzadə 29 oktyabr 1898-ci ildə [[Astara rayonu]]nun [[Pensər]] kəndində anadan olub.<ref name="tolish"/> Dindar bir ailədə doğulduğuna görə atası və anası ilk növbədə dini təhsil alması məqsədi ilə Zülfüqarı müsəlman məktəbinə qoyublar. Zülfüqar müsəlman məktəbini bitirdikdən sonra ibtidai rusdilli kənd məktəbində təhsilini davam etdirib. Rus məktəbində aldığı təhsil, eyni zamanda onun [[rus dili]]ni və [[klassik rus ədəbiyyatı]]nı yaxşı bilməsi üçün vacib rol oynayıb.<ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ">{{cite web|url=http://tolisakina.blogspot.com/2015/06/zulfuqar-hmdzad.html|title=ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ|author=Aytən Eyvazon, Gülya Əbilova, Zümrüyyə Vəliyeva|date=08.06.2015|work=|publisher=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200325163726/http://tolisakina.blogspot.com/2015/06/zulfuqar-hmdzad.html|archivedate=25.03.2020|accessdate=|language=az}}</ref> 14 yaşında olarkən Zülfüqar bir çox tanınmış müəllimlərin yanında dərslər alaraq, [[fars]], [[ərəb]], [[türk]] və rus dillərində mükəmməl yazıb-oxumaqla yanaşı, danışmağı da bacarıb. Şeirlər yazmağa başlayıb. Rəsmlər çəkib və hətta çəkdiyi rəsmlərin bir çoxu çoxu [[Lənkəran şəhəri]]ndə baha qiymətə satılıb.<ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib"/> 1911–1912-ci illərdə Zülfüqar Lənkərana təyinatla göndərilmiş bir müəllimin yanında 19 ay fərdi məşğələlər keçərək [[riyaziyyat]], [[təbiətşünaslıq]], [[ədəbiyyat]], [[coğrafiya]] və [[fizika]] fənlərini mükəmməl öyrənib.<ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib"/> 1912-ci ildə [[Çar Rusiyası]]nın yerli bölgə nümayəndəsi [[Mir Əhməd xan Talışinski]]nin torpaq mülkiyyətçilərinin mülklərini əllərindən alması, kəndlilərə qarşı zülm və istismarı gündən-günə artırması və yerli ruhanilərin də xana dəstək verməsi [[Lənkəran qəzası]]nın [[Bütəsər]] ''([[Pensər]])'' kəndini üsyanın ən qaynar siyasi ocağına çevirib. Mir Əhməd xana qarşı olan bu üsyan tezliklə qonşu kəndlərə də yayılıb və 14 yaşında olan Zülfüqar üsyanın gənc fəallarından biri olub. Bir müddət sonra üsyan yatırılıb.<ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib"/> === 1918–1920: [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|AXC]] dövrü === Zülfüqar Əhmədzadə 1918-ci ildə imperiya əlehinə fəal çıxışlar edib və [[Azərbaycan]]da və bütün islam dünyasında ilk milli sosial-demokrat təşkilatı olan [[Hümmət|Hümmət Sosial-Demokrat Müsəlman Təşkilatı]]na üzv olub. 1918–1919-cu illərdə [["Ədalət" inqilabi fəhlə təşkilatı]]nın üzvü olub.<ref name="ru.openlist.wiki Ахмед-заде Зульфугар Ахмед оглы (1898)"/> 1920-ci ildə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulana qədər təşkilatlarda fəaliyyət göstərən digər siyasi xadimlərlə birgə çalışıb.<ref name="titr.az Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə"/><ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/><ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/> === 1920–1937: [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] dövrü === Zülfüqar Əhmədzadə Azərbaycanda sovet hakimiyyəti qurulandan sonra bir çox məsul vəzifələrdə işləmişdir. 1920–1922-ci illərdə [[Lerik rayonu]] ''([[Zuvand]])'' [[Qosmalıan]] kəndində icraiyyə komitəsinin sədri, 1922–1923-cü illərdə [[Lənkəran qəzası]]nda Torpaq şöbəsinin müdiri işləmişdir. 1923–1925-ci illərdə [[Lənkəran rayonu]] Maarif Şöbəsinin müdiri, 1925–1926-cı illərdə [[Laçın rayonu]]nun, 1926–1928-ci illərdə Zaqatalanın, 1928–1929-cu illərdə isə Ağdamın icraiyyə komitələrində çalışmışdır. 1929–1930-cu illərdə Lənkəran Rayon Pedoqoji Texnikumunun direktoru vəzifəsinə təyin edilmişdir.<ref name="LƏNKƏRAN DÖVLƏT HUMANITAR KOLLECI"/> 1930-cu ildə isə o, Mərkəzi Komitəya çağrılıb və Astara Rayonu İcraiyyə Komitəsinin sədri təyin edilib.<ref name="titr.az Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə"/><ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/><ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/> 1930-cu illərin əvvəllərində Azərbaycanda kolxoz quruculuğu dövründə Astara Rayon Daxili İşlər İdarəsinin işçiləri Astara əhalisini səbəbsiz incidir və kəndlilərin [[İran]]a qaçmasına səbəb olurmuşlar. Zülfüqar Əhmədzadə Astara Rayonu İcraiyyə Komitəsinin sədri təyin edildikdən sonra vəzifəsindən istifadə edərək kəndlərə gedir, əhalinin sosial-iqtisadi vəziyyəti ilə tanış olur və əhaliyə divan tutan [[NKVD]] işçilərini həbs etdirməyə, İrana qaçmış kəndliləri isə geri qaytarmağa müvəffəq olur.<ref name="titr.az Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə"/><ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/><ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/> 1932-ci ildə Zülfüqar Əhmədzadə bir müddət Azərbaycan Sovet Respublikası Mərkəzi İcraiyyə Komitəsində işləmişdir və həmin ildə komitədə Mərkəzi Komitənin katibi [[Vladimir Polonski]], Azərbaycan SSR Xalq Komissarları Sovetinin sədri [[Mir Cəfər Bağırov]], [[Mir Cəfər Bağırov]]la arası yaxşı olmayan Respublikanın ikinci katibi [[Yusif Qasımov]] və Zülfüqar Əhmədzadə də daxil bir sıra məsul vəzifəlilərin iştirakı ilə fəalların yığıncağı keçirilmişdir. Yığıncaqda [[Mir Cəfər Bağırov]]la [[Vladimir Polonski]], [[Yusif Qasımov]]un işdən azad olunması üçün ona qarşı çıxışlar edirlər. Yığıncaqda söz növbəsi çatan Zülfüqar Əhmədzadə özünün ona qarşı "xalq düşməni" kompaniyasına səbəb olacaq tarixi çıxışını edir:{{sitat|Azərbaycan Kommunist Partiyasına uzun müddətdir ki, Rubinlər,{{Efn|[[Ruben Rubenov|Ruben Qukasi Rubenov Mkrtçyan]]ı nəzərdə tutur.}} Polonskilər,{{Efn|[[Vladimir Polonski]]ni nəzərdə tutur.}} Mirzayanlar{{Efn|[[Levon Mirzoyan]]nı nəzərdə tutur.}} başçılıq edirlər. Mərkəzi Komitədə cəmi 9% azərbaycanlı işləyir, qalanı erməni, rus, yəhudilər və gürcülərdir. Azərbaycanın məgər elə bir oğlu, kadrosu yoxmudur ki, rəhbər işləsin? Üstəlik Qasımovu da bəyənmirsiz...<ref name="titr.az Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə"/><ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/><ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/> }} Məhz bu çıxışdan sonra Zülfüqar Əhmədzadə haqqında "Xalq Düşməni" planı işə düşməyə başlayır çox keçmədən Azərbaycan Sovet Respublikası Mərkəzi İcraiyyə Komitəsindəki vəzifəsindən azad olunaraq Zaqafqaziya Mərkəzi Komitəsinə işə göndərilir.<ref name="tolish"/> Komitə onu [[Ermənistan SSR]]-nin Vedi rayonuna İcraiyyə Komitəsinin sədri vəzifəsinə təyin edir. 1932–1933-cü illərdə Vedi rayonuna İcraiyyə Komitəsinin sədri kimi çalışır. Zülfüqar Əhmədzadə çıxışını və çıxışdan sonrakı bu təyinatı bir beyt şeirdə cəmləşdirərək yazır:{{sitat|Atdığım daş idi, düşdü bostana,<br>İndi çək cəzanı, get "[[Ermənistan|Hayıstan]]a".<ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib"/>}} 1933-cü ildə Zülfüqar Əhmədzadə yenidən təyinatını öz vətəninə alır və 1935-ci ilə qədər Azərbaycan Xalq Maarif Komissarlığında Ali Məktəblər idarəsinin rəisi işləyir.<ref name="titr.az Şəxsiyyətlər-Zülfüqar Əhmədzadə"/><ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/><ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib"/> 1935-ci ildən etibarən artıq Zülfüqar Əhmədzadənin yüksək vəzifələrdən uzaqlaşdırılması siyasəti başlanır. Lakin həmin dövrdə Azərbaycanın xalq maarifi komissarı çalışan [[Ağa Sultanov]], [[Məmməd Cuvarlinski]]dən Zülfüqar Əhmədzadəni Bakıya gətirməsini tapşırır və Zülfüqar Əhmədzadə [[Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı]]da "Azlıqda Qalan Xalqlar" şöbəsinin müdiri vəzifəsinə təyin edilir. 1938-ci ilədək Zülfüqar Əhmədzadə [[Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı]]da "Azlıqda Qalan Xalqlar" şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır.<ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/><ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib"/><ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/> === 1938–1942: [[Repressiya]] və ölümü === Zülfüqar Əhmədzadənin repressiya olunması ilə bağlı bir çox qarışıq mənbələr vardır. Tarixi sənədlərdə rast gəlinməyən bir çox mənbələrdə qeyd olunur ki, Zülfüqar Əhmədzadə 1937-ci ildə [[Məmməd Cuvarlinski]] ilə birlikdə saxta ittihamlarla həbs olunub.<ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/><ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/> Lakin sənədlərdən məlumdur ki, [[Məmməd Cuvarlinski]] 13 oktyabr 1937-ci ildə güllələnir, Zülfüqar Əhmədzadə isə 1938-ci ilə qədər [[Azərbaycan Dövlət Nəşriyyatı]]da "Azlıqda Qalan Xalqlar" şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışır.<ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/> Tarixi sənədlər sübut edir ki, Zülfüqar Əhmədzadə 1938-cü ildə "Əksinqilabi fəaliyyətdə ittiham olunaraq və evində tapıldığı iddia edilən tapancaya görə mart ayının 15-dən 16-na keçən gecə SSRİ cinayət məcəlləsinin 64-cü maddəsinə əsasən "vətənə xəyanət" və "Sovet hökumətinə qarşı silahlı mübarizə aparan təşkilatın üzvü kimi" həbs edilib. Məhkəmə prossesi zamanı, [[Lənkəran rayonu]]nun [[Girdəni]] kəndindən olan köhnə inqilabçı [[Şirəli Axundov]] ağır işgəncə səbəbindən Zülfüqar Əhmədzadənin əlehinə ifadələr verir. İlk əvvəl ifadə vermək istəməyən Şirəli Axundovun sağ ayağının dərisini soyurlar. Ağrılara tab gətirə bilməyən Şirəli Axundov ifadəsində yazır:{{sitat|Mən 1936-cı ildə Z.Əhmədzadə ilə təsadüfən rastlaşdım. O, mənə [[Böyükağa Mirsalayev]]in başçılıq etdiyi gizli təşkilata üzv olduğunu və məni də bura üzv etmək istədiyini bildirdi. Bir neçə gündən sonra yenə də Z.Əhmədzadə ilə təsadüfən görüşdüm. Zülfüqar mənə iki gənci təbliğat üçün Talış rayonlarına göndərdiyini bildirdi və bunun məqsədi Talış ərazisini Azərbaycandan ayırmaq olduğunu dedi.}} Bu ifadədən sonra Zülfüqar Əhmədzadənin Sibirə sürgünü rəsmiləşir. Lakin Şirəli Axundov yaraları sağaldıqdan bir müddət sonra Zülfüqar Əhmədzadənin əlehinə verdiyi ifadələrin ağrılardan qurtulmaq üçün olduğunu yazılı sürətdə bildirir:{{sitat|Məni işgəncələr ilə Əhmədzadənin üzünə durmağa məcbur etdilər, istintaqda verdiyim ifadə yalandır.}} Şirəli Axundovun bu yazılı ifadəsindən sonra Zülfüqar Əhmədzadənin günahsız olduğu sübuta yetirilir. 1938-ci il mayın 12-də cinayət məcəlləsinin 64-cü maddəsiylə irəli sürülən ittiham rəsmən Zülfüqar Əhmədzadənin üzərindən götürülür və onun azad olması vərəqinə imza atılır. Lakin o, həbsdən buraxılmır. 23 avqust 1938-ci ildə haqqında məhkəmə qərarı çıxır<ref name="ru.openlist.wiki Ахмед-заде Зульфугар Ахмед оглы (1898)"/> və 1938-ci il sentyabrın 21-də heç bir maddə göstərilmədən Moskva Xüsusi İdarəsinin qərarıyla "əks-inqilabi dəstəylə əlaqəsi olduğuna görə" 5 il azadlıqdan məhrum edilir.<ref name="Ser... Zülfüqar! – talışların, rusların və ingilislərin tanıdığı"/><ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/> Zülfüqar Əhmədzadə 1938-ci ilin mart ayında həbs edilsə də, ailəsinə ilk məktubu 1938-ci ilin 15 oktyabrında Daşkənddən göndərə bilir.<ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib"/> Məktubunda müraciətlə yazır:{{sitat|müəllif=Sənin: Z.Əhmədzadə 15/10/38 il.<ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib"/>|"Əzizim Əyyub!{{Efn|Oğlu}} Çox təəssüf, Bakıdan çıxarkən sənlə görüşə bilmədim. Mənim kefim yaxşıdır, fəqət paltar və pulum yoxdur. Oktyabrın 14-də Daşkəndə varid oldum. Buradan isə Vladivastoka gedəcəyəm. Oradan sənə ünvan yazaram. Oğlum darıxma.<br>Hüriyə{{Efn|Həyat yoldaşı}}uşaqlara yaxşı bax, onlara ürək ver. Özün də ağıllı dolan. Mənim iki il işim qalıb.{{Efn|Əslində 4 il}} Sağlıq olsun, lap yaxın zamanda görüşərik. Hər vaxt axırıncı ünvanımı alsaz, mənə ətraflı kağız yazarsan. Öz işindən, uşaqlardan və kənddən yaz. Əhədə{{Efn|Dayısı oğlu}} de ki, uşaqlara yardım etsin.<br>Əyyub Bakıda pis keçirsə, uşaqları ya kəndə ya da [[Balakən|Balaqana]] apar, fəqət harada olsalar da, onlara köməklik et Əyyub can.<br>Hüriyə, yazdığım paltarları və pulu ünvanımı alan kimi göndərərsən. Məlahətin{{Efn|Qızı}} və [[Rüfət Əhmədzadə|Rüfətin]]{{Efn|Oğlu}} üzünü mənim əvəzimdən öp. Heç darıxma, Əhədə, nənəyə və Lalazara{{Efn|Bacısı}} salam göndər. Mən heç gözləmədən Bakıdan çıxdım, yoxsa vaxtında xəbər verərdim. Öpürəm səni."}} Zülfüqar Əhmədzadə [[Sibir]]də həbs düşərgəsində olarkən ədəbi yaradıcılıqla məşğul olur və düşərgə qəzetinin redaktoru təyin olunur. Şeirlərinin bir qismini də düşərgədə yazır. Eyni zamanda [[xalq şairi]] [[Səməd Vurğun]]a bir neçə dəfə şeirlə məktub göndərir. 15 yanvar 1940-ci ildə Səməd Vurğuna yazdığı bir şeirdə Sibirin dəhşətindən və öz taleyindən belə bəhs edir: {{sitat|Salamımı qəbul et, uzaq qarlı Sibirdən,|Hiddətli, bəd rəftarlı, sərt rüzgarlı Sibirdən.|Günahsız bir məhbusun bir ləhzə halına qal,|İstər Şair, dililə sənə etsin ərzi-hal: Ey şən [[Qazax]] elinin ənbər saçan bir gülü,|Azərbaycan xalqının xoş nəğməli bülbülü!|İki ildir məhrumam sənin xoş avazından,|Şeirlə yaratdığın gülşənindən,yazından! İki ildir bu yerdə nə gül, nə yaz görürəm,|Nə bizim aşıqları,nə telli saz görürəm…|Eşitmirəm haçandır tarın şaqraq səsini,|Lətif qoşa zurnanın ilahi nəfəsini… Burda çəməndə bitməz zanbaq,bənövşə,lalə,|Zümrüd yamacdan axmaz büllur kimi şəlalə…|Gördüyüm ancaq mənim vışkalardır,süngüdür,|Daşıdığım dərdi-qəm min karvanın yüküdür… Tale məni tulladı bu buzlar ölkəsinə,|Haçandır hay verilməz günahsızlar səsinə…|İki ildir ədalət ötməz mənim yanımdan,|Hər şey qaçır kənara vulkanlı əfqanımdan…”<ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/>}} Zülfüqar Əhmədzadənin sürgündən qaytarılması üçün Səməd Vurğun şəxsən Mircəfər Bağırovdan xahiş edir. Lakin Mircəfər Bağırov: — ''"Get Səməd, get, yoxsa səni də onun yanına göndərərəm."'' deyə cavabında deyir.<ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/> Zülfüqar Əhmədzadə həbs düşərgəsində bir müddət çörəkbölüşdürən təyin olunur. O, neft tapıb, bu nefti yanacaq kimi çay qoymaq üçün istifadə edir. Dustaqlardan biri rəhbərliyə xəbər verir ki, guya Əhmədzadə buranı neftlə yandırmaq istəyir. Bundan sonra Zülfüqar Əhmədzadənin otağında axtarış aparılır və neft maddi sübut kimi götürülür. Əhmədzadəni 10 sutkalıq, boğaza qədər su ilə dolu "karserə"{{Efn|Məhbusların cəza məqsədi ilə müvəqqəti saxlandığı biradamlıq otaq}} salırlar. Cəza bitdikdən sonra Zülfüqar Əhmədzadənin ayağı axsamağa, tez-tez xəstələnməyə və saçı tökülməyə başlayır. Azadlığa buraxılmasına bir il qalmış, 9 iyun 1942-ci ildə<ref name="ru.openlist.wiki Ахмед-заде Зульфугар Ахмед оглы (1898)"/> Zülfüqar Əhmədzadə Kemerovo vilayətinin Mariinsk Şəhər Xəstəxanasında ağır dərəcəli "kataral [[pnevmaniya]]" xəstəliyindən dünyasını dəyişib. Həmin ay dünyasını dəyişdiyinə dair ailəsinə son məktubu göndərilib.<ref name="Əksinqilabi fəaliyyət ittihamı ilə 5 il azadlıqdan məhrum edilərək Sibirə sürgün edilib"/> Zülfüqar Əhmədzadənin ölümündən sonra yazıçı [[Mehdi Hüseyn]] onun ailəsi ilə yaxından maraqlanmışdır. 9 avqust 1956-cı ildə ölümündən sonra bəraət alıb.<ref name="ru.openlist.wiki Ахмед-заде Зульфугар Ахмед оглы (1898)"/> == Ədəbi fəaliyyəti == Zülfüqar Əhmədzadə ictimai-siyasi xadim olmaqla bərabər həmdə böyük şair və yazıçı olub. Zülfüqar Əhmədzadə ilk öncə mədrəsədə oxuduğu vaxtlarda dini motivlərdə şeirlər və mərsiyələr yazmağa başlayıb. Özünün ilk böyül əsəri olan "Toloşi jimon" poemasını 1931-ci ildə yazıb.<ref name="Zülfiqar Əhmədzadə – Həyat və yaradıcılığı">{{cite web|title="Zülfiqar Əhmədzadə – Həyat və yaradıcılığı|url=https://avestatalysh.com/2017/10/30/zulfiqar-%c9%99hm%c9%99dzad%c9%99-h%c9%99yat-v%c9%99-yaradiciligi/|publisher=|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200326103420/https://avestatalysh.com/2017/10/30/zulfiqar-%c9%99hm%c9%99dzad%c9%99-h%c9%99yat-v%c9%99-yaradiciligi/|archivedate=2020-03-26|url-status=unfit}}</ref> Şairin ana dilində yazdığı bu poemada Talış xalqının maddi-mənəvi mədəniyyəti, milli-məişəti, adət-ənənələri əks olunur. Şairin daha bir ana dilində yazdığı "Dəvardə rujon" poeması əsasən şahidlərin xatirələrindən yazılıb. Talış xanlarının əsasən də [[Mir Abbas bəy]]in hakimiyyəti dövründə talışın faciəli həyatından, çətin yaşayışından bəhs olunur. Zülfüqar Əhmədzadənin növbəti poeması "Arktika dastanı" doğma azərbaycanca yazılmışdır. Bu poema 1934-cü ildə ədəbi yaradıcılıq konkursunda birinci yerə layiq görülmüş və 5 min rubl mükafatı şairə təqdim olunmuşdur. Həmin tədbirdə iştirak edən [[Səməd Vurğun]] şairi qucaqlayaraq təbrik etmişdir.<ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/> Müsabiqədə müəlliflər ləqəblə iştirak edirdilər və Zülfüqar Əhmədzadə "Göyərçin" ləqəbi ilə qalib gəlib. Aparıcı xahiş edirik "Göyərçin" tribunaya çıxsın, dedikdə Zülfüqar Əhmədzadə irəli çıxır və bu zaman bütün zal ayağa qalxaraq qalibi alqışlayır. Bu hadisədən sonra zalda əyləşən [[Mikayıl Müşfiq]] talış şairləri haqqında dediyi ifadəyə görə Zülfüqar Əhmədzadədən üzr istəyir.<ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/><ref name="Zülfiqar Əhmədzadə – Həyat və yaradıcılığı"/> Mikayıl Müşfiq bu hadisədən bir neçə il qabaq öz şeirlərinin birində yazır: {{sitat|Talışlardan şair olmaz,|Olsa da mahir olmaz!<ref name="tolisakina.blogspot.com ZÜLFÜQAR ƏHMƏDZADƏ"/><ref name="Zülfiqar Əhmədzadə – Həyat və yaradıcılığı"/>}}Ehtimal olunur ki, şair Mikayıl Müşfiq bu sözləri zarafatyana söyləmişdir. Lakin Mikayıl Müşfiq talışlara qarşı sərt ifadələrini daha bir poemasında işlədir. 1933-cü ildə özünün "Mənim Dostum" adlı pomeasında şair dostu [[Saday Mirzə]]nin Zuvanda təyinatından və oradakı vəziyyətindən yazır. Mikayıl Müşfiq poemanın əvvəllərində dostunun fırıldaqçılığından və Zuvandda məktəbdə etdiyi oğruluqdan da söz açır:{{sitat|Onun yapmadığı кələк qalmamış,|Boş yеrə "afеrist" namı almamış.}}{{sitat|– Doğrudan da yaman fırıldaqçıdır;|Öylə yaşayışdan ölüm yaхşıdır!|Müəllimliк hara, oğurluq hara?|Atdılar rabfaкdan onu bayıra.|Nеçə yol məкtəbdən şеy-şüy aparmış,|Məкtəbdən nə isə yеnə qoparmış.|Nəhayət haqlayıb tutmuşlar onu;|Bütün məкtəb bilir oğurluğunu.}}Daha sonra şair Zuvandda maarif müfəttişi işləyən dostunun xatirələrini belə qələmə alır:{{sitat|– Məкtəblər nеcədir?|– Canım, nə məкtəb!|Hеç varmı məкtəbi еləyən tələb.|Oхumuş nolacaq avam talışdan,|Başını götürməz hisli balışdan,|Кöhnələr dеmiş кi, talış, ay talış;|Ağzına gələni danış, ay danış!<ref>{{cite web|title="Mikayıl Müşfiq, Seçilmiş Əsərləri|url=http://anl.az/el/m/mm_se.pdf|publisher=anl.az|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170809035146/http://www.anl.az/el/m/mm_se.pdf|archivedate=2017-08-09|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web|title="Mənim Dostum|url=http://azkurs.org/mikayil-musfiq-secilmis.html?page=12|publisher=azkurs.org|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200326105318/http://azkurs.org/mikayil-musfiq-secilmis.html?page=12|archivedate=2020-03-26|url-status=unfit}}</ref>}}Bütün bunlardan belə məlum olur ki, Mikayıl Müşfiqin talışlar haqqında işlətdiyi ifadələr bir qədər yarı-zarafat, bir qədər də yarı-ciddi olmuşdur. Çünki Mikayıl Müşviq poemasında bu yerləri "cahillər vilayəti" adlandırır:{{sitat|– Hara, Zuvandmı?|Orası cahillər vilayətidir,|Özü də dünyanın nəhayətidir.}} Şairin ilk pyesi "Tolışə Kinə" adlanır. Bununla yanaşı Zülfüqar Əhmədzadə neçə-neçə poemanın, kitabların, məktəblilər üçün dərsliklərin, elmi məqalələrin, publisist əsərlərin müəllifidir. Şairin "KIRINQO" adlı uşaq şeirləri kitabı [[Hilal Məmmədov]] tərəfindən nəşr olunmuşdur. Dostu Səməd Vurğuna həsr etdiyi "And" adlı əsərləri memuar janrındadır. == Əsərləri == === Azərbaycanca === * 1934. "Arktika dastanı" ''(poema)'' * 1940. "Sibir" ''(roman)'' * ????. "Köylü qızı" ''(pyes)'' * ????. "And" === Talışca === {{columns-list|2| * 1930. "Iştə zınəy və kən" ''(bo kam əzınon)'' * 1930. "Zəhmət iyən məktəb" ''(...dərsə kitob)'' * 1931. "Toloşi jimon" ''(poema)'' * 1931. "Jimoni ro" ''(bo besəvodon vəsait)'' * 1931. "Seynə sor" ''(bo kolxoə məktəbono)'' * 1932. "Zərbəyn" ''(bo kam əzıno)'' * 1932. "Tojə jimon” ''(... qıraətə kitob)'' * 1932. "Sıə kolxoz" ''(bo besəvodono)'' * 1933. "Handə kitob” ''(bo yolono)'' * 1933. "Əlifbo" * 1933. "Handə kitob" ''(bo III dərsə soriyo)'' * 1933. "Handə kitob" ''(bo II dərsə soriyo)'' * 1934. "Tolışə zıvon" ''(qramer iyən nıvıştə ğaydon)'' * 1934. "Handə kitob" ''(...məktəbi navnə qurupiyo)'' * 1935. "Handə kitob" ''(bo yolono)'' * ????. "Dəvardə rujon" ''(poema)'' * ????. "Tolışə Kinə" ''(pyes)'' * ????. "Kırınqo" }} == Tərcümələri == === Azərbaycan dilinə === === Talış dilinə === * 1935. [[Daniel Defo]] — Çı "Robinzon Qruzo" Heyrətinə Zımon iyən Çəy Macəron'' ([[Robinzon Kruzo]])<ref>{{cite web|title=Daniel Defo-Çı "Robinzon Qruzo" Heyrətinə Zımon iyən Çəy Macəron ''(Talış dilinə tərcümə olunmuş roman. 1935)''|url=http://www.kitabxana.net/files/books/file/1470395193.pdf|publisher=www.kitabxana.net|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200325075432/http://www.kitabxana.net/files/books/file/1470395193.pdf|archivedate=2020-03-25|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web|title=“Robinzo Kruzo” romanı. Talış dilində (1935)|url=https://avestatalysh.com/2016/05/12/robinzo-kruzo-romani-talis-dilind%c9%99-1935/|publisher=|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200326085511/https://avestatalysh.com/2016/05/12/robinzo-kruzo-romani-talis-dilind%c9%99-1935/|archivedate=2020-03-26|url-status=unfit}}</ref> == Xatirəsi == * Doğulduğu Pensər kəndindəki 2 saylı tam orta məktəb Zülfüqar Əhmədzadənin adını daşıyır.<ref name="astara.edu.gov.az kitabxana.net">{{cite web|title=Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Astara Rayon Təhsil Şöbəsi - Ümumtəhsil müəssisələri|url=http://astara.edu.gov.az/az/page/2185?csrf=d2f5f9022bdbd4484b8e02bd58981393&filter=384&search_v=|publisher=[http://astara.edu.gov.az/ astara.edu.gov.az]|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200325155850/http://astara.edu.gov.az/az/page/2185?csrf=d2f5f9022bdbd4484b8e02bd58981393&filter=384&search_v=|archivedate=2020-03-25|url-status=unfit}}</ref><ref name="Təhsil naziri 104 məktəbə direktor təyin etdi">{{cite web|title=Təhsil naziri 104 məktəbə direktor təyin etdi|url=https://reyting.az/slayd/12806-tehsil-naziri-104-mektebe-direktor-teyin-etdi.html|publisher=[http://reyting.az/ reyting.az]|accessdate=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200325160346/https://reyting.az/slayd/12806-tehsil-naziri-104-mektebe-direktor-teyin-etdi.html|archivedate=2020-03-25|url-status=unfit}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Yusif Qasımov (siyasətçi)|Yusif Qasımov]] * [[Şirəli Axundov]] * [[Böyükağa Mirsalayev]] * [[Rüfət Əhmədzadə]] * [[Zülfüqar Rüfətoğlu]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Qeydlər == {{Notelist}} {{Azərbaycanda Sovet repressiyaları}} [[Kateqoriya:Repressiya qurbanları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan publisistləri]] [[Kateqoriya:Talış şairlər]] [[Kateqoriya:Talış dilində yazan şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində yazan şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan talışları]] [[Kateqoriya:Astara Rayon Xalq Deputatları Soveti İcraiyyə Komitəsinin sədrləri]] [[Kateqoriya:Ədalət Partiyasının üzvləri (Azərbaycan, 1916)]] [[Kateqoriya:Talış tərcüməçilər]] h6ert0io8n0gxc37ihtya31gkw5xw58 Yarəziz (Takab) 0 475888 6564257 5657143 2022-08-05T18:13:01Z Azərbaycan qızı , göylərin ulduzu 205513 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yarəziz |orijinal_adı = {{lang-fa|يارعزيز}} |ölkə = İran |şəkli = Yaraziz.jpg |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddo |lat_dir = N|lat_deg = 36|lat_min =39|lat_sec = 08 |lon_dir = E|lon_deg = 47|lon_min =08|lon_sec = 05 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = Qərbi Azərbaycan ostanı |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = Təkab şəhristanı |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi =291 |siyahıyaalma ili = 2006 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = [[Azərbaycanlılar]] |dini tərkibi = [[Şiə]] [[müsəlman]]lar |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = Fars |xəritə1 = }} '''Yarəziz''' ({{lang-fa|يارعزيز}}) - [[İran]]ın [[Qərbi Azərbaycan ostanı]]nın [[Takab şəhristanı]] ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == [[2006]]-cı il məlumatına görə kənddə 291 nəfər<ref>{{Cite web |title=Kəndin əhalisi |url=http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/04.xls |access-date=2011-11-14 |archive-date=2011-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111114233307/http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/04.xls |url-status=dead }}</ref> yaşayır (61 ailə) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Təkab şəhristanı}} [[Kateqoriya:Təkab şəhristanının kəndləri]] 1v8l8uy0d3arr2b4lx5c1xpmmvbfxjy 6564265 6564257 2022-08-05T18:21:58Z Azərbaycan qızı , göylərin ulduzu 205513 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yarəziz |orijinal_adı = {{lang-fa|يارعزيز}} |ölkə = İran |şəkli = Yaraziz.jpg |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddo |lat_dir = N|lat_deg = 36|lat_min =39|lat_sec = 08 |lon_dir = E|lon_deg = 47|lon_min =08|lon_sec = 05 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = Qərbi Azərbaycan ostanı |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = Təkab şəhristanı |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi =291 |siyahıyaalma ili = 2006 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = [[Azərbaycanlılar]] |dini tərkibi = [[Şiə]] [[müsəlman]]lar |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = Fars |xəritə1 = }} '''Yarəziz''' ({{lang-fa|يارعزيز}}) - [[İran]]ın [[Qərbi Azərbaycan ostanı]]nın [[Takab şəhristanı]] ərazisinə daxil olan kənd. ==Tarix== Kənd [[1980]]-ci illərdə bölgədə fəaliyyət göstərən radikal [[Kürd]] terrorçuları tərəfindən etnik təmizləmə məqsədi ilə yandırılaraq; dinc əhali atəşə tutulmuşdur. Vaxtilə miliyyətçi Kürd terrorçuları tərəfindən bölgədə məqsədyönlü biçimdə yaradılmış təhlükələrə baxmayaraq; kəndin Türk kökənli əhalisi müqavimət göstərərək yurdlarını qoruya bilmişlər.<ref>[https://irandehyar.com/1399/02/17/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2/ İran Dehyar: Yarəziz kəndi]</ref> == Əhalisi == [[2006]]-cı il məlumatına görə kənddə 291 nəfər<ref>{{Cite web |title=Kəndin əhalisi |url=http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/04.xls |access-date=2011-11-14 |archive-date=2011-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111114233307/http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/04.xls |url-status=dead }}</ref> yaşayır (61 ailə) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Təkab şəhristanı}} [[Kateqoriya:Təkab şəhristanının kəndləri]] s6opep26h87nrvdpceshyhfk8d6umcz 6564279 6564265 2022-08-05T18:27:13Z Azərbaycan qızı , göylərin ulduzu 205513 /* Əhalisi */ wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yarəziz |orijinal_adı = {{lang-fa|يارعزيز}} |ölkə = İran |şəkli = Yaraziz.jpg |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddo |lat_dir = N|lat_deg = 36|lat_min =39|lat_sec = 08 |lon_dir = E|lon_deg = 47|lon_min =08|lon_sec = 05 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = Qərbi Azərbaycan ostanı |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = Təkab şəhristanı |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi =291 |siyahıyaalma ili = 2006 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = [[Azərbaycanlılar]] |dini tərkibi = [[Şiə]] [[müsəlman]]lar |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = Fars |xəritə1 = }} '''Yarəziz''' ({{lang-fa|يارعزيز}}) - [[İran]]ın [[Qərbi Azərbaycan ostanı]]nın [[Takab şəhristanı]] ərazisinə daxil olan kənd. ==Tarix== Kənd [[1980]]-ci illərdə bölgədə fəaliyyət göstərən radikal [[Kürd]] terrorçuları tərəfindən etnik təmizləmə məqsədi ilə yandırılaraq; dinc əhali atəşə tutulmuşdur. Vaxtilə miliyyətçi Kürd terrorçuları tərəfindən bölgədə məqsədyönlü biçimdə yaradılmış təhlükələrə baxmayaraq; kəndin Türk kökənli əhalisi müqavimət göstərərək yurdlarını qoruya bilmişlər.<ref>[https://irandehyar.com/1399/02/17/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C-%DB%8C%D8%A7%D8%B1-%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2/ İran Dehyar: Yarəziz kəndi]</ref> == Əhalisi == [[2006]]-cı il məlumatına görə kənddə 291 nəfər<ref>{{Cite web |title=Kəndin əhalisi |url=http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/04.xls |access-date=2011-11-14 |archive-date=2011-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111114233307/http://www.amar.org.ir/DesktopModules/FTPManager/upload/upload2360/newjkh/newjkh/04.xls |url-status=dead }}</ref> yaşayır (61 ailə) == Görüntülər == <gallery caption="" Mode="packed-hover" heights="110px"> DJI 0354 (Copy) (2).jpg| DJI 0713 (Copy) (2).jpg| Planet rusta.jpg Dji export 1635347403042.jpg </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Təkab şəhristanı}} [[Kateqoriya:Təkab şəhristanının kəndləri]] j62lzdqoe2q54sceol1j9dtsu1t9pb5 Kateqoriya:Aqronomlar 14 476930 6564568 4730095 2022-08-05T20:32:17Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Agronomists}} [[Kateqoriya:Aqronomiya]] [[Kateqoriya:Peşələrinə görə şəxslər]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 4uzgzvc891v7epve47tl1v6328kk7we Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında üzgüçülər 14 478345 6564928 3832977 2022-08-06T09:06:35Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında üzgüçülər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında üzgüçülər]] im6axipuj6ma8wky0rfff4hnmm233sg Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında üzgüçülər 14 478349 6564920 3832984 2022-08-06T09:03:21Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında üzgüçülər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında üzgüçülər]] 5qwa4sxpt37h3d79ye4d9saoe4kr0qf Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında üzgüçülər 14 478350 6564900 6129861 2022-08-06T08:55:59Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında üzgüçülər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında üzgüçülər]] pm8p0x5qfzeu8c38q5w6731jzcug7pk Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar 14 478366 6565001 3833042 2022-08-06T09:48:28Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Medallarına görə paralimpiya idmançıları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunları]] [[Kateqoriya:Medallarına görə paralimpiya idmançıları]] dz6r9jh51b5v5dlvf84eavklwwa30zz Kamil Əliyev (atlet) 0 478389 6564972 6530345 2022-08-06T09:30:13Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{Eyni ad-soyadlı|Kamil Əliyev}}{{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] Kamil Əliyev [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = [[Fayl:Kamil Aliyev at the 2016 Summer Paralympics – Men's long jump (T12) 15.jpg|200px]] |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Kamil Xıdırilyas oğlu Əliyev |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 15.10.1991 |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]]}} {{Gümüşmedal|[[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|2016 Rio]]|Uzunluğa tullanma}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni|2016}} {{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Kamil Xıdırilyas oğlu Əliyev''' (d. 15 oktyabr 1991) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. Kamil Əliyev [[Azərbaycan]] bayrağı altında [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|2016 Rio-de-Janeyro Paralimpiadası]]nın gümüş medalını qazanıb. == Həyatı == Kamil Əliyev 1991-ci il 15 oktyabrda anadan olub. Kamil Əliyev milliyətcə ləzgidir. == Karyerası == Kamil Əliyev [[Paralimpiya Oyunları]]nda birinci uğurunu [[Azərbaycan]] bayrağı altında 2016-cı ildə baş tutan [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Paralimpiadası]]nda qazandı. Kamil Əliyev bu yarışlarda uzunluğa tullanmada 7.05 metr nəticə ilə gümüş medal qazandı. Kamil Əliyev [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|XV Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı yüksək nailiyyətlərə, habelə Azərbaycan idmanının inkişafındakı xidmətlərinə görə [[Azərbaycan]] Prezidenti [[İlham Əliyev]]in 21 sentyabr 2016-cı il tarixli sərəncamı ilə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|"Vətənə xidmətə görə" III dərəcəli ordeni]] ilə təltif edilib. == İstinadlar == {{Portal|Azərbaycan idmanı}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında-1}} {{Gənclər və İdman Nazirliyinin "İlin yaxşıları" mükafatının laureatları}} [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:Paralimpiya gümüş medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] bxj1pn4nylnhmnwdh5i1pcwfdd1r63s Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər 14 478394 6564913 6129857 2022-08-06T09:01:55Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] oty94r1lpnsh3kxoae5fpo7jv6xci4d 6564955 6564913 2022-08-06T09:20:41Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] silindi; [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] a54gwl6az1q4qeoar1klonptalvafgz 6564968 6564955 2022-08-06T09:30:04Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] olaraq dəyişdi: redakə ([[VP:KU|KU]] vasitəsilə) wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] a54gwl6az1q4qeoar1klonptalvafgz Yelena Çebanu 0 478395 6564975 6007528 2022-08-06T09:30:25Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yelena Çebanu [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Yelena İvan qızı Çebanu |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 4.1.1981 |doğum yeri = [[Xarkov]], [[Ukrayna]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]] → <br/> {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}}{{2-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} {{!!}} {{!}}} {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]]}} {{Gümüşmedal|[[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|2016 Rio]]|100 m.}} {{Bürüncmedal|[[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|2016 Rio]]|200 m.}} {{Gümüşmedal|[[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|2016 Rio]]|Uzunluğa tullanma}} {{Turnir|Dünya Çempionatı}} {{Gümüşmedal|2015 Doha|100 m.}} {{Bürüncmedal|2015 Doha|200 m.}} {{Turnir|[[İslam Həmrəyliyi Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|2017 Bakı]]|100 m.}} {{Qızılmedal|[[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|2017 Bakı]]|200 m.}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Yelena İvanovna Çebanu''' (d. [[4 yanvar]] [[1981]]; [[Xarkov]], [[Ukrayna]]) — [[Ukrayna]] əsilli [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. Yelena Çebanu, 2016-cı ildə baş tutan [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Paralimpiadası]]nda 2 gümüş və 1 bürünc medal, 2017-ci ildə baş tutan [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nda isə 2 qızıl medal qazanıb. == Həyatı == Yelena Çebanu [[1981]]-ci il [[4 yanvar]]da [[Ukrayna]]nın [[Xarkov|Xarkov şəhəri]]ndə anadan olub. == Karyerası == Yelena Çebanu, 2007-ci ildə baş tutan Universiada Oyunlarında bir gümüş və bir bürünc medal qazandı. Daha sonra Yelena Çebanu, 2015-ci ildə para-atletlərin Dünya Çempionatında mübarizə apararaq, bir gümüş və bir bürünc medala sahib oldu. [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|XV Yay Paralimpiya Oyunları]]nda dörd yarışda çıxış edən Yelena Çebanu, birinci olaraq 100 metr məsafəyə T12 qaçış yarışlarında mübarizə apardı.<ref name=":24">{{cite web|last=|first=|url=http://www.azerisport.com/rio2016/20160908092449589.html|title=Паралимпиада Рио-2016: Елена Чебану вышла в полуфинал Паралимпийских Игр. {{Ru}}|page=|publisher=www.azerisport.com|year=|accessdate=8 sentyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170907213405/http://www.azerisport.com/rio2016/20160908092449589.html|archivedate=2017-09-07|url-status=live}}</ref><ref name=":25">{{cite web|last=|first=|url=http://www.azerisport.com/rio2016/20160909093644424.html|title=Паралимпиада Рио-2016: Елена Чебану завоевала серебряную медаль Паралимпийских Игр. {{Ru}}|page=|publisher=www.azerisport.com|year=|accessdate=10 sentyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170907213412/http://www.azerisport.com/rio2016/20160909093644424.html|archivedate=2017-09-07|url-status=live}}</ref> O, bələdçisi [[Hakim İbrahimov]] ilə birgə, təsnifat mərhələsində 12.24 saniyə nəticə göstərdi və birinci yeri tutaraq yarım-final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":24" /><ref name=":25" /> Həmin mərhələdə Yelena Çebanu, finiş həddini 11.81 saniyəyə qət etdi və birinci yeri tutaraq həlledici, final mərhələsinə adladı.<ref name=":25" /> 9 sentyabrda baş tutan final qaçışında isə Yelena Çebanu, 11.71 saniyə nəticə göstərdi və qızıl medal qazanan [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|London Paralimpiadası]]nın 2 qat çempionu, [[Kuba]] nümayəndəsi [[Omara Durand]]dan sonra, 2-ci pilləni tutaraq [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Paralimpiadası]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":25" /> Yelena Çebanu həmdə, 11.71 saniyə nəticə ilə yeni Avropa rekordunu müəyyənləşdirdi.<ref name=":25" /> Daha sonra Yelena Çebanu, 200 metr məsafəyə T12 qaçış yarışlarında qüvvəsini sınadı.<ref name=":26">{{cite web|last=|first=|url=http://www.azerisport.com/rio2016/20160912095203389.html|title=Паралимпиада Рио-2016: Елена Чебану завоевала бронзовую медаль Паралимпийских Игр. {{Ru}}|page=|publisher=www.azerisport.com|year=|accessdate=12 sentyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170907213418/http://www.azerisport.com/rio2016/20160912095203389.html|archivedate=2017-09-07|url-status=live}}</ref> O, təsnifat mərhələsində finiş həddini 24.16 saniyəyə qət etdi və dörd atlet sırasında birinci yeri tutaraq həlledici, final mərhələsinə vəsiqə qazandı.<ref name=":26" /> 12 sentyabrda baş tutan final qaçışında isə Yelena Çebanu, 23.80 saniyə nəticə göstərdi və yarışların çempion olan [[Kuba]]lı [[Omara Durand]]dan, habelə [[Ukrayna]]lı Oksana Boturçukdan sonra, 3-cü yeri tutaraq [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|XV Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalını qazandı.<ref name=":26" /> Sentyabrın 13-də Yelena Çebanu, uzunluğa tullanma T12 yarışlarında mübarizə apardı.<ref name=":27">{{cite web|last=|first=|url=http://www.azerisport.com/rio2016/20160913113113897.html|title=Паралимпиада Рио-2016: Елена Чебану выиграла свою третью медаль Паралимпийских Игр. {{Ru}}|page=|publisher=www.azerisport.com|year=|accessdate=14 sentyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170907213423/http://www.azerisport.com/rio2016/20160913113113897.html|archivedate=2017-09-07|url-status=live}}</ref> O, 5.56 metr nəticəyə imza ataraq 2-ci pilləni tutdu və [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|Rio-de-Janeyro Paralimpiadası]]nın gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":27" /> Sentyabrın 15-də isə Yelena Çebanu, 400 metr məsafəyə T12 qaçış yarışlarında qüvvəsini sınadı.<ref name=":28">{{cite web|last=|first=|url=http://www.azerisport.com/rio2016/20160915133658170.html|title=Паралимпиада Рио-2016: Елена Чебану стала второй в своем гите и не прошла финал Паралимпийских Игр. {{Ru}}|page=|publisher=www.azerisport.com|year=|accessdate=15 sentyabr 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170907213428/http://www.azerisport.com/rio2016/20160915133658170.html|archivedate=2017-09-07|url-status=live}}</ref> O, təsnifat mərhələsində finiş həddini 56.53 saniyəyə qət etdi və üç atlet sırasında, [[Kuba]] nümayəndəsi [[Omara Durand]]dan sonra 2-ci pilləni tutaraq həlledici, final mərhələsinə vəsiqə qazana bilmədi.<ref name=":28" /> Bununla da, 35 yaşlı Yelena Çebanu, [[2016 Yay Paralimpiya Oyunları|XV Yay Paralimpiya Oyunları]]nı qazandığı 2 gümüş və 1 bürünc medalla başa vurdu.<ref name=":28" /> == Həmçinin bax == {{Portal|Azərbaycan idmanı}} * [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında-1}} {{Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında}} [[Kateqoriya:2008 Yay Olimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] [[Kateqoriya:2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında medal qazananlar]] qgv24z9qvfgswvwad9h0ntkahvpzm9k Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular 14 478498 6564912 6129858 2022-08-06T09:01:41Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] 4dcau9l5jfs63mzbr2j0ouhnzy2pglf Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular 14 478499 6564916 3833824 2022-08-06T09:02:28Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] rp5pexrsxxn8m9wtejr39933v0ojk2x Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər 14 478513 6564921 5182804 2022-08-06T09:03:33Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki <br /> [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] nr27o194nbpl1lzdh0t1aodnil0bxdo Elçin Muradov 0 478515 6564969 6210228 2022-08-06T09:30:05Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] Elçin Muradov [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = [[Fayl:Elchin Muradov at the 2008 Summer Paralympics 4.jpg|180px]] |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Elçin Tofiq oğlu Muradov |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 1.9.1989 |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]]}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London]]|4 x 100 m., estafet}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{"Tərəqqi" medalı}} {{!!}} {{Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu}}{{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Elçin Tofiq oğlu Muradov''' (d. [[1 sentyabr]] [[1989]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. Elçin Muradov [[Azərbaycan]] bayrağı altında [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London Paralimpiadası]]nın bürünc medalını qazanıb. Elçin Muradov həmdə [[Azərbaycan]]ı 2008, 2012 və 2016-cı illərdə [[Paralimpiya Oyunları]]nda təmsil edib. == Həyatı == Elçin Muradov [[1989]]-cu il [[1 sentyabr]]da anadan olub. == Karyerası == Elçin Muradov [[Paralimpiya Oyunları]]nda birinci uğurunu [[Azərbaycan]] bayrağı altında [[2012]]-cı ildə baş tutan [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|London Paralimpiadası]]nda qazandı. Elçin Muradov bu yarışlarda 4 x 100 metr estafetdə [[Rza Osmanov]], [[Oleq Panyutin]] və [[Vladimir Zaytsev]] ilə birgə bürünc medal qazandı. Elçin Muradov [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|XIV Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı yüksək nailiyyətlərə, habelə Azərbaycan idmanının inkişafındakı xidmətlərinə görə [[Azərbaycan]] Prezidenti [[İlham Əliyev]]in 14 sentyabr 2012-ci il tarixli sərəncamı ilə [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edilib. == İstinadlar == {{Portal|Azərbaycan idmanı}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında-1}} [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:Paralimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu ilə təltif edilənlər]] bpcidvsoczw0r2in9p3wcmhiazcls8n Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər 14 478516 6564925 3833937 2022-08-06T09:05:19Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] ndt4inmk9bhzesu3fvjxw5ndtfo5m2x Kateqoriya:Yüngül atletika üzrə dünya çempionatları 14 479361 6564949 4730166 2022-08-06T09:17:38Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yüngül atletika]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|World Championships in Athletics}} [[Kateqoriya:Dünya çempionatları]] [[Kateqoriya:Yüngül atletika]] sk9iqlmt0pzo21xxijdsofm5nkxsdws Yevgeni Paxomov 0 484951 6564385 6241688 2022-08-05T19:04:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Yevgeni Paxomov |orijinal adı = {{Dil-ru|Евгений Александрович Пахомов}} |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 1880 |doğum yeri = [[Stavropol]], [[Rusiya imperiyası]] |vəfat tarixi = 1965 (85 yaşında) |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|Rusiya İmperiyası}}<br/>{{flaqifikasiya|SSRİ}} |milliyyəti = |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[numizmatika]], [[arxeologiya]] |elmi dərəcəsi = [[elmlər doktoru]] |elmi adı = [[professor]], [[AMEA]]-nın müxbir üzvü |iş yeri = [[Bakı Dövlət Universiteti]] |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = {{Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi|1955}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Yevgeni Aleksandroviç Paxomov''' ({{Dil-ru|Евгений Александрович Пахомов }}; 1880, [[Stavropol]] — 1965, [[Bakı]]) — tanınmış sovet [[Numizmatika|numizmat]]ı və [[Arxeologiya|arxeoloq]], Gürcüstan və Azərbaycan numizmatikasının  tədqiqatçısı.  == Həyatı == Yevgeni Aleksandroviç Stavropolda doğulub, 1896-cı ildə Tiflisdə məktəbi bitirib. 1900-cu ildə Sankt-Peterburq Arxeologiya İnstitutu , 1902-ci ildə isə Texnologiya İnstitutunu bitirmişdir. 1920-ci ildə Bakıya köçmüşdür, burada Azərbaycan Tarixi Muzeyin təşkilatçılarından biri oldu, elmi fəaliyyəti ərzində bu muzeylə əlaqəsini kəsmədi. Tezliklə [[Bakı Dövlət Universiteti|Azərbaycan Dövlət Universiteti]]<nowiki/>ndə işə daxil oldu ki, burada 1922-ci ildən 1930-cu ilə qədər numizmatika şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. Faktiki olaraq Azərbaycan numizmatikasının banisi olmuşdur, ona qədər bu sahədə tədqiqatlar ciddi səviyyədə aparılmırdı. 1941-ci ildə Bakı Universitetinin dosenti, 1945-ci ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə edərək professor elmi adını qazanmışdır. 1947-dən 1953-dək axeologiya kafedrasının müdiri kimi fəaliyyət göstərirdi. 1955-ci ildə Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimi adına layiq görülmüşdür. 1962-ci ildə [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|Azərbaycan SSRİ Elmlər Akademiyası]]<nowiki/>nın müxbir üzvü seçildi. Yevgeni Aleksandroviç Paxomov öz sahəsinin ən nüfuzlu alimlərindən biri idi. Çoxlu arxeoloji ekspedisiyaları etdi, xəzinələrin təsvirini verdi və Qafqaz numizmatikasına həsr olunmuş bir çox əsərlər yaratdı. Elmi fəaliyyətinin bir çox istiqamətlərində ilk tədqiqatçı kimi çıxış etdi. Paxomovun nadir sikkə toplusu [[Sankt-Peterburq|Leninqrad]], Tiflis və Bakı muzeylərinin fondlarına daxil oldu, kolleksiyanın bir hissəsi Ermənistan muzeyinə, o biri hissəsi isə fərdi kolleksiyaçılara qaldı. Paxomovun məqalələri rəqəmliləşdirmə prosesindədir və [https://moscowstate.academia.edu/AlexanderAkopyan/Heritage-of-E-A-Pakhomov akademia.edu] səhifəsində xüsusi səhifəyə yüklənir. == Mənbələr == * [https://www.academia.edu/7220467/Evgeny_Alexandrovich_Pakhomov_1880-1965_._Bibliography_of_E._A._Pakhomovs_scientific_works._In_Russian ''Акопян А. В.'' Евгений Александрович Пахомов (1880—1965). Библиография научных работ Е. А. Пахомова // Эпиграфика Востока. Вып. 30. М.: Институт востоковедения РАН, 2013. C. 310—329.] * ''Фенглер Х., Гироу Г., Унгер В.'' Словарь нумизмата: Пер. с нем. М. Г. Арсеньевой / Отв. редактор В. М. Потин. — 2-е изд., перераб. и доп. — <abbr>М.</abbr>: Радио и связь, 1993. — С. 245. — 408 с. — 50 000 экз. — [[Служебная:Источники книг/5256003178|ISBN 5-256-00317-8]]. * [http://info.charm.ru/authors/Pakhomov-ru.htm Библиография]. <small> {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20111117084736/http://info.charm.ru/authors/Pakhomov-ru.htm |date=2011-11-17 }}.</small> * Пачкалов А. В. О научном наследии выдающегося нумизмата-востоковеда Е. А. Пахомова // XXIV «Крупновские чтения» по археологии Северного Кавказа. Нальчик, 2006. * Кулиев Т. А. Нумизматика Азербайджана в исследованиях Е. А. Пахомова. Автореферат диссертации на соискание ученой степени кандидата исторических наук. Специальность: 07.00.06- Археология. Баку-2005 г., 20 с. [[Kateqoriya:Stavropolda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə alimlər]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə arxeoloqlar]] [[Kateqoriya:Rusiya arxeoloqları]] [[Kateqoriya:SSRİ arxeoloqları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan arxeoloqları]] [[Kateqoriya:XX əsrin arxeoloqları]] [[Kateqoriya:Tarix elmləri doktorları]] [[Kateqoriya:AMEA-nın müxbir üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR əməkdar elm xadimləri]] 095w2lxd37ztg71gwswm2jtvzmuu462 Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı 0 485653 6563918 6402801 2022-08-05T13:32:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yer xəritəsi+|Asiya | alt= | width = 500 | float = right | caption = Asiya xəritəsində Türk dünyası mədəniyyət paytaxtlarının yeri. {{legend|#B00000|Əvvəlki paytaxtlar}} {{legend|#00A500|Hazırki paytaxt}} {{legend|#1560BD|Növbəti paytaxt}} | places = {{Yer xəritəsi~|Asiya|lat_deg=51|lat_min=11|lon_deg=71|lon_min=24|label=[[Astana]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~|Asiya|lat_deg=39|lat_min=47|lon_deg=30|lon_min=31|label=[[Əskişəhər]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~|Asiya|lat_deg=55|lat_min=47|lon_deg=49|lon_min=07|label=[[Kazan]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~|Asiya|lat_deg=37|lat_min=36|lon_deg=61|lon_min=50|label=[[Marı]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~|Asiya|lat_deg=41|lat_min=11|lon_deg=47|lon_min=10|label=[[Şəki]]|position=right}} {{Yer xəritəsi~|Asiya|mark=Green pog.svg|lat_deg=43|lat_min=18|lon_deg=68|lon_min=14|label='''[[Türkistan şəhəri]]'''|position=right}} }} '''Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı''' — [[TÜRKSOY]]-un təşəbbüsü ilə türkdilli dövlət, yaxud regionların şəhərlərindən hər il birinin Türk dünyasının mədəniyyət mərkəzi seçilməsi. Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı seçilmiş şəhərlərdə il ərzində Türk dünyasının mədəni tədbirləri keçirilir. TÜRKSOY-un üzv-şəhərlərindən hər il birinin illik olaraq Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi barədə qərar 2010-cu ildə türkdilli ölkə başçılarının X sammitində qəbul olunmuşdur. Türk dünyasının birinci mədəniyyət paytaxtı 2012-ci ildə TÜRKSOY şurası tərəfindən [[Qazaxıstan]] paytaxtı [[Astana]] seçilmişdir<ref>{{Cite news|title=Astana to be Culture Capital of Turkic World - World Bulletin|url=http://www.worldbulletin.net/haber/85923/astana-to-be-culture-capital-of-turkic-world|work=World Bulletin|accessdate=2016-12-22}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.turkkon.org/icerik.php?no=114|title=Türk Dili Konusan Ülkeler Isbirligi Konseyi - “2012 ASTANA TÜRK DÜNYASI KÜLTÜR BAŞKENTİ” açılış töreni yapıldı.|date=2012-10-24|accessdate=2016-12-22|archive-date=2012-10-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20121024055726/http://www.turkkon.org/icerik.php?no=114|url-status=unfit}}</ref>. Daha sonra [[Əskişəhər]], [[Kazan]], [[Marı]]<ref>{{Cite web|url=http://www.turkmenistan.ru/en/articles/17819.html|title=Turkmenistan’s city of Mary declared cultural capital of Turkic world for 2015 {{!}} Turkmenistan.ru|publisher=www.turkmenistan.ru|accessdate=2016-12-22}}</ref>, [[Şəki]]<ref>{{Cite web|url=http://www.turksoy.org/tr/news/2015/11/26/2016-turk-dunyasi-kultur-baskenti-seki|title=2016 Türk Dünyası Kültür Başkenti: Şeki :: TÜRKSOY|author=turksoy.org|publisher=www.turksoy.org|accessdate=2016-12-22}}</ref> və [[Türkistan şəhəri|Türkistan]]<ref>{{Cite web|url=http://www.trtavaz.com.tr/haber/turk-dunyasinin-2017-kultur-baskenti-turkistan-oldu/3/5840240d8a58c9048422c8b0|title=Türk dünyasının 2017 kültür başkenti Türkistan oldu + Avrasya&rsquo;dan + Haber + TRT Avaz|publisher=TRT Avaz|lang=tr-TR|accessdate=2016-12-22}}</ref> şəhərləri də növbə ilə Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtları seçilib. == Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtlarının siyahısı == {| class="wikitable sortable" ! İl !! Şəhər !! Ölkə/Region |- | 2012 || [[Astana]] || {{Flaqifikasiya|Qazaxıstan}} |- | 2013 || [[Əskişəhər]] || {{Flaqifikasiya|Türkiyə}} |- | 2014 || [[Kazan]] || {{Flaqifikasiya|Tatarıstan}} |- | 2015 || [[Marı]] || {{Flaqifikasiya|Türkmənistan}} |- | 2016 || [[Şəki]] || {{Flaqifikasiya|Azərbaycan}} |- |2017 |[[Türkistan şəhəri|Türkistan]] |{{Flaqifikasiya|Qazaxıstan}} |} == Həmçinin bax == * [[Avropanın mədəniyyət paytaxtı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türk xalqları]] [[Kateqoriya:Mədəniyyət siyahıları]] [[Kateqoriya:Türk mədəniyyəti]] ll8af9fqcrbl40xzap29lofwtt3l8am I Karl (İngiltərə kralı) 0 486305 6564136 6397689 2022-08-05T16:20:40Z 82.194.27.65 wikitext text/x-wiki {{adaş|I Karl}}{{Dövlət xadimi |adı = I Karl |şəkil = King Charles I after original by van Dyck.jpg |şəklin ölçüsü = 300 |titul = [[İngiltərə krallığı|İngiltərə]] və [[İrlandiya]]nın [[kral]]ı |dövr əvvəl = [[27 mart]] [[1625]] |dövr son = [[30 yanvar]] [[1649]] |sələfi = [[I Ceyms]] |xələfi = [[II Karl (İngiltərə kralı)|II Karl]] (de-yure)<br>''İngiltərə parlamenti (de-fakto)'' |həyat yoldaşı = [[Henretta Mariya]] |uşağı = [[II Karl (İngiltərə kralı)|II Karl]]<br>[[Mariya Stüart (1631-1660)|Mariya Stüart]]<br>[[II Ceyms]]<br>Elizabet Stüart<br>Anna Stüart<br>[[Henri Stüart (Qloster hersoqu)|Henri Stüart]]<br>[[Henretta Stüart]] |atası = [[I Ceyms]] |anası = [[Danimarkalı Anna]] |titul_2 = [[Şotlandiya krallığı|Şotlandiya]] [[kral]]ı |dövr əvvəl_2 = [[27 mart]] [[1625]] |dövr son_2 = [[30 yanvar]] [[1649]] |sələfi_2 = [[I Ceyms|VI Ceyms]] |xələfi_2 = [[II Karl (İngiltərə kralı)|II Karl]] |vikianbar = }}'''I Karl''' ({{dil-en|Charles I of England}}) ({{DVTY}}) — [[İngiltərə]], [[Şotlandiya]] və [[İrlandiya]] [[kral]]ı. [[Stüartlar|Stüart ailəsin]]ə mənsub olub, [[Şotlandiya krallığı|Şotlandiya kralı]] [[I Ceyms|VI Ceymsin]] oğlu olaraq Danfermlin sarayında dünyaya gəldi. 1603-cü ildə atasının taxta çıxmasıyla [[İngiltərə krallığı|İngiltərə]]yə gətirildi və bundan sonrakı həyatını burada yaşadı. [[Uels Şahzadəsi|Uels şahzadəsi]] olan qardaşı [[Henri Frederik]]in tifus xəstəliyi səbəbilə vəfatının ardından 1612-ci ildə [[İngiltərə krallığı|İngiltərə]], [[İrlandiya]] və [[Şotlandiya krallığı|Şotlandiya]] taxtlarının varisi elan olundu. 1623-cü ildə baş tutan və 8 ay davam edən [[İspaniya]] səyahəti əsnasında kralın bacısı [[Mariya Anna]] ilə evlənməsi müzakirə edilsə də, bu cəhd nəticəsiz qaldı. Səyahətdən 2 il sonra [[Burbonlar|Burbon ailəsind]]ən [[Henretta Mariya]] ilə evləndirildi. 1625-ci ildə taxta keçdikdən sonra monarxın səlahiyyətlərini məhdudlaşdıran [[Böyük Britaniya parlamenti|İngiltərə parlamenti]] ilə münasibətləri pisləşdi. I Karl ölkəni öz vicdanıyla idarə etmək arzusunda idi və bu səbəblə ölkəni ikiyə ayırdı. [[Roma-Katolik kilsəsi|Katolik]] bir xanımla evlənməsi və [[Roma-Katolik kilsəsi|katolik]] məzhəbinə bəzi dini azadlıqlar verməsi ölkədəki digər dini qrupları qorxuya saldı. Buna baxmayaraq, onun səltənəti dönəmində bir çox adlı-sanlı [[Anqlikan kilsəsi|Anqlikan]] din adamı yetişmişdir. 1642-ci ildə başlayan [[İngiltərə burjua inqilabı|İngiltərə vətəndaş müharibəsi]] boyunca I Karl parlament orduları ilə mübarizə apardı. 1645-ci ildə [[Şotlandlar|şotland]] qoşunlarına məğlub olan kral [[Böyük Britaniya parlamenti|İngiltərə parlamentin]]ə təhvil verildi. Həbsi əsnasında [[Monarxiya|konstitusional monarxiyan]]ı qəbul etməsi şərtilə azad buraxılacağı təklif edilsə də, bu təklifi qəbul etmədi və 1647-ci ilin [[Noyabr|noyabrında]] qısa müddətliyinə də olsa azadlığa buraxıldı. Ardından [[Vayt adası]]na həbs olunan I Karl [[Şotlandiya krallığı|Şotlandiya]] ilə ittifaq qurmağa çalışsa da, [[Oliver Kromvel]]in 1648-ci ilin sonunda topladığı yeni tip ordu ölkənin idarəsini ələ aldı. 1649-cu ilin yanvarında məhkəməyə çıxarılan I Karl vətənə xəyanətlə təqsirləndirilərək edam olundu. [[Monarxiya]] ləğv edildi və İngiltərədə [[respublika]] elan olundu. İngiltərədə [[monarxiya]] yalnız [[II Karl (İngiltərə kralı)|II Karl]] dönəmində geri qaytarıldı. == Həyatı == === Uşaqlıq illəri === [[Şotlandiya krallığı|Şotlandiya kralı]] [[I Ceyms|VI Ceymsin]] və xanımı [[Danimarkalı Anna]]nın ikinci oğlu olan Karl 19 noyabr 1600-cü ildə Danfermlin sarayında dünyaya gəldi. 23 dekabrda [[Edinburq]]dakı Holirud sarayında baş tutan [[Protestantlıq|protestan]] mərasimiylə Ross yepiskopu tərəfindən [[vəftiz]] edildi və ənənəyə görə, [[Şotlandiya krallığı|Şotlandiya kralları]]nın ikinci oğullarına verilən Albani hersoqluğu ilə təltif olundu. Atası [[I Ceyms|VI Ceyms]] [[İngiltərə krallığı|İngiltərə kraliçası]] [[I Elizabet]]in həyatda qalan yeganə kişi qohumu idi (onun babası [[V Ceyms]] kraliçanın bibisi oğlu idi) və bu səbəblə kraliça 1603-cü ilin martında vəfat etdikdən sonra [[I Ceyms]] adıyla İngiltərə taxtına əyləşdi. Ardından bütün ailəsiylə birlikdə aprel ayında [[London]]a gələn [[I Ceyms]], o ərəfədə hələ 3 yaşında olan kiçik oğlu Karlı həssas səhhəti səbəbilə [[Şotlandiya krallığı|Şotlandiya]]dakı yaxın dostu Aleksandr Setona əmanət etdi. 1604-cü ilin iyulunda yetəricə böyüyən və artıq yeriməyə başlayan Karl doğulduğu Danfermlin sarayından həyatının geri qalanını keçirəcəyi [[London]]a doğru yola çıxdı. Burada saray mənsublarından Robert Kareyin xanımı Leydi Elizabetin himayəsinə verildi. Danışma qabiliyyəti olduqca zəif idi və həyatı boyunca kəkələməyə davam etdi. 1605-ci ilin yanvarında ənənəyə uyğun olaraq, [[İngiltərə krallığı|İngiltərə kralı]]nın ikinci oğlu olması səbəbilə [[Qüdrətli Hamam ordeni|Bat cəngavəri]] və [[York hersoqu]] ünvanlarını aldı. [[Kalvinizm|Kalvinist]] bir şotland olan Tomas Murey balaca uşağa müəllim təyin edildi və din, riyaziyyat, ədəbiyyat və fərqli dillər üzrə dərslər almağa başladı. 1611-ci ildə [[Bant ordeni|Müqəddəs Qarter ordeni]] ilə təltif olundu. Sarayda aldığı dərslərin ardından əsl şahzadə kimi böyüsə də, böyük qardaşı [[Uels Şahzadəsi|Uels şahzadəsi]] [[Henri Frederik]] qədər məşhur və nüfuzlu deyildi. Ancaq 1612-ci ilin noyabrında qardaşı anidən vəfat etdi. Ölüm səbəbi olaraq tifus epidemiyası göstərilir. Bundan 2 həftə sonra 12 yaşına qədəm qoyan Karl İngiltərə taxtının yeganə varisi elan olundu. Kralın ən böyük oğlu olması səbəbilə Karl avtomatik olaraq bir çox ünvan aldı. 4 il sonra 1616-cı ilin noyabrında [[Uels Şahzadəsi|Uels şahzadəsi]] və [[Çester]] qrafı elan edildi. === Vəliəhd illəri === 1613-cü ildə Karlın bacısı [[Elizabet Stüart (1596-1662)|Elizabet]] alman elektor [[V Frederik]]lə evləndi və [[Heydelberq]]ə köçdü. 1617-ci ildə [[katolik]] olan [[Avstriya hersoqluğu|Avstriya hersoqu]] [[II Ferdinand (Müqəddəs Roma imperatoru)|Ferdinand]]ın [[Bohemiya krallığı|Bohemiya kralı]] seçilməsi bölgədəki [[Protestantlıq|protestant]]-[[Roma-Katolik kilsəsi|katolik]] qarşıdurmasını daha da alovlandırdı. Belə ki, ertəsi il Bohemiyalılar [[katolik]] rəhbərlərinə qarşı ayaqlandılar. Nəticədə 1619-cu ilin avqustunda Bohemiya parlament məclisi [[V Frederik]]i [[Bohemiya krallığı|Bohemiya kralı]], 2 gün sonra isə [[II Ferdinand (Müqəddəs Roma imperatoru)|Ferdinand]]ı [[Müqəddəs Roma imperatorlarının siyahısı|Müqəddəs Roma imperatoru]] olaraq seçdi. [[V Frederik|Frederikin]] [[imperator]]a qarşı çıxaraq onun taxtını əlindən alması [[Otuzillik müharibə]] adlanacaq uzun qarışıqlıq dövrünün başlanğıcı oldu. İlk illərdə yalnız [[Bohemiya krallığı|Bohemiya taxt-tacı]] uğrunda gedən döyüşlər daha sonra [[Böyük Britaniya parlamenti|İngiltərə parlamentinin]] də bölgədə nüfuz qazanma niyyəti səbəbilə bütöv [[Avropa]]nı əhatə etdi. 1620-ci ildə [[V Frederik]] [[Praqa]] yaxınlığında məğlub edildi və onun ata-baba torpaqları [[Habsburqlar]] tərəfindən işğal olundu. [[I Ceyms]] isə bütün bunları uzaqdan izləyirdi və yenicə [[Uels Şahzadəsi|Uels şahzadəsi]] olan oğlu Karlla [[İspaniya]] [[İnfant|infanta]]sı olan [[Mariya Anna]] arasında siyasi evlilik planlaşdırırdı. Eyni zamanda [[imperator]] [[II Ferdinand (Müqəddəs Roma imperatoru)|II Ferdinand]]ın bacısı qızı olan [[Mariya Anna]] ilə baş tutacaq nigah [[Avropa]]da başlayan bu müharibənin ən qısa diplomatik həlli yolu idi. Ancaq təəssüf ki, [[I Ceyms]] nə [[İspaniya]] sarayında, nə də öz sarayında bu fikrinə yetərincə dəstəkçi toplaya bilmədi. [[Böyük Britaniya parlamenti|İngiltərə parlamenti]] qəti [[Roma-Katolik kilsəsi|katolik]] və [[İspanlar|ispan]] düşmənçiliyini davam etdirirdi və bu səbəblə, 1621-ci ildə yenidən çağırılan [[Böyük Britaniya parlamenti|parlament]] [[vəliəhd]]in [[Protestantlıq|protestant]] bir xanımla evlənməsini və [[İspaniya]]ya qarşı yeni bir dəniz səfərinin təşkil edilməsi fikrini irəli sürdü. Lord-kansler [[Frensis Bekon]] [[Böyük Britaniya Lordlar palatası|Lordlar palatası]] önündə [[korrupsiya]] ilə mühakimə olundu və bu [[impiçment]] 1459-cu ildən bəri [[kral]]ın rəsmi sanksiyası olmadan edilən ilk mühakimə idi. Bu hadisə sonrakı illərdə Karl və onun dəstəkçilərinə — [[Bukingem hersoqluğu|Bukingem hersoqu]] [[Corc Villers]], [[Arxiyepiskop]] [[Uilyam Laud]] və [[Stafford qraflığı|Stafford qrafı]] [[Tomas Venvort]]a qarşı sui-istifadə edildi. [[I Ceyms]] hər nə qədər buna etiraz etsə də, [[Böyük Britaniya parlamenti|parlament]] [[Uels Şahzadəsi|Uels şahzadəsi]]nin dərhal [[İspaniya]]ya qarşı yeni bir hərbi səfərə göndərilməsini tələb etdi. Ancaq onların bu tələbi Karl tərəfindən də hədsizlik olaraq qəbul edildi. 1622-ci ilin yanvarında [[I Ceyms]] parlament üzvlərinin özbaşınalığı və krala qarşı çıxışlarını bəhanə göstərərək [[Böyük Britaniya parlamenti|parlamenti]] istehfaya göndərdi. 1623-cü ilin fevralında Karl, [[Bukingem hersoqluğu|Bukingem hersoqu]] və vəliəhdin yaxın adamlarından biri [[İspaniya]] ilə planlaşdırılan siyasi evlilik məsələsini müzakirə etmək məqsədilə gizlicə [[İspaniya]]ya getdilər. Ancaq onların bu gizli səyahəti uğursuzluqla nəticələndi. Belə ki, [[İnfant|infanta]] Karlın öz inancına görə kafir olduğunu, bu evliliyin əsas şərti olaraq İngiltərə vəliəhdinin [[Roma-Katolik kilsəsi]]nə dönməsini tələb etdi. Bundan başqa, [[ispanlar]] İngiltərədəki [[Roma-Katolik kilsəsi|katolik inancı]]nın bərpasını və baş tutacaq nigahın ardından gəlinin [[İngiltərə]]yə getməyəcəyini irəli sürdülər. Müzakirələr əsnasında [[Bukingem hersoqluğu|Bukingem hersoqu]] ilə dönəmin [[İspaniya]] baş naziri arasında münasibətlərin pisləşməsinin ardından müzakirələr bilavasitə Karl tərəfindən aparıldı. Həmin ilin oktyabrında heç bir nəticə əldə edə bilməyən Karl və adamları [[London]]a geri döndülər və döndükdən sonra, [[I Ceyms]]ə [[İspaniya]]ya müharibə elan etmək üzrə təzyiq göstərməyə başladılar. 1624-cü ildə [[I Ceyms]] [[Protestantlıq|protestant]] müşavirlərinin məsləhətiylə [[Böyük Britaniya parlamenti|İngiltərə parlamentini]] yenidən çağırdı. Məqsəd isə hazırlıq görülən yeni müharibədə hökumətdən maliyyə subsidiyası almaq idi. Ancaq qurulan yeni hökumətin maliyyə naziri [[Lionel Qranfild]] yaranacaq maliyyə məsrəfləri səbəbilə müharibə təklifini qəbul etmədi və onun bu qərarı vəzifədən alınmasına səbəb oldu. Ernst von Mansfeld idarəsindəki zəif təchizatlı ordu [[V Frederik]]in işğal edilmiş mülklərini azad etmək üçün yola çıxsa da, [[Niderland|Hollandiya]] sahillərindən irəli gedə bilmədi. O illərdə səhhəti və yaşlılığı səbəbilə [[Böyük Britaniya parlamenti|parlamentl]]ə mübarizə apara bilməyən [[I Ceyms]] 1625-ci ilin martında vəfat etdiyi əsnada Karl və [[Bukingem hersoqluğu|Bukingem hersoqu]] çoxdan real hakimiyyəti əlinə almışdı. === Səltənət illəri === [[İspaniya]]nın etirazından sonra I Karl və yaxın müşaviri [[Bukingem hersoqluğu|Bukingem hersoqu]] gözünü [[Fransa]]ya dikdi. Bu dəfəki gəlin namizədi isə [[Fransa krallığı|Fransa kralı]] [[XIII Lüdovik|XIII Lüdoviqin]] bacısı [[Henretta Mariya]] idi. Karl 15 yaşlı qızı [[İspaniya]] səfəri əsnasında görmüşdü. Cütlüyün nigahı 1 may 1625-ci ildə [[Paris Notr-Dam kilsəsi]]ndə qiyabi olaraq baş tutdu. Evli cütlük ilk dəfə 13 iyun 1625-ci ildə Kanterburidə bir araya gəldilər. Karl çağıracağı ilk parlamenti, evliliyə etiraz etməmələri üçün toy mərasimindən sonraya təxirə salmışdı. [[İcmalar palatası|Parlamentin İcmalar palatası]]ndakı bir çox üzvü İngiltərə kilsəsinə zərər verəcəyi və ölkədəki katolik nüfuzunun artacağı qorxusuyla, kralın bir katoliklə evlənməsinə qarşı çıxırdı. Karl parlamentə ölkədəki dini nizam-intimazın pozulmaması barədə təminat versə də, qaynı olan [[XIII Lüdovik|XIII Lüdoviql]]ə bağladığı gizli nigah sazişində bunun tam əksini irəli sürürdü. Üstəlik, bu sazişə əsasən İngiltərə donanmasına aid 7 döyüş gəmisi fransızlara [[La Roşel]]də çıxan protestant üsyanınn yatırılmasında kömək edəcəkdi. I Karlın tacqoyma mərasimi 2 fevral 1626-cı ildə [[Vestminster abbatlığı|Vestminster abbadlığı]]nda keçirildi. Ancaq xanımı [[Protestantlıq|protestant]] dini mərasimində iştirak etməkdən imtina etdi. == Mənbə == == Həmçinin baxın == * [[I Karlın atlı portreti]] == İstinadlar == gkgevtzqrfo1lqgnkmy09ys6ywcp0gl Yamantau dağı 0 486676 6564229 6452259 2022-08-05T18:02:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dağ |lat_dir = N|lat_deg = 54|lat_min =15 |lat_sec =18 |lon_dir = E|lon_deg = 58|lon_min =6 |lon_sec = 7.2 |Adı = Yamantau dağı |Yerli adı = {{lang-ba|Яман тау}} |Şəkil = Yamantau.JPG |Şəklin izahı = |CoordScale = |Ölkə = Başqırdıstan |Dağ silsiləsi = |Mütləq hündürlüyü = 1638 |Nisbi hündürlüyü = |Yer xəritəsi 1 = |Yer xəritəsi = Rusiya |Vikianbar = }} '''Yamantau''' ({{lang-ba|Яман тау}} — «pis (zalım) dağ») — [[Cənubi Ural]]da yerləşən yüksək nöqtə. İnzibati cəhətdən [[Rusiya]] Federasiyasının [[Başqırdıstan]] Respublikası Beloteski rayonu ərazisində yerləşir. Şimal qərbə uzanır. Uzunluğu 3&nbsp;km, eni isə 5&nbsp;km təşkil edir. Əsas zirvələri [[Böyük Yamatau]] (1640 m) və [[Kiçik Yamatau]] (1510 m) zirvələridir. Cənubi-Ural qoruğu ərazisində yerləşir. İllik yağıntının miqdarı 700 – 1100&nbsp;mm təşkil edir. Qar örtüyü 80—100 sm qalınlığına mslik ola bilir. Üstəlik onun qalma müddəti 180-205 gün təşkil edir. Parçalı relyefə sahibdir. Yanvar ayının orta temperaturu -14...-17&nbsp;°C, iyun ayının isə +9...+16&nbsp;°C təşkil edir. == Toponim == [[Başqırdlar]] coğrafi obyeklərin adlarına böyük əhəmiyyət verirdilər. «Zalım dağ» adının verilməsi əbəs yerə verilməmişdir. Belə ki, dağın ətraf ərazilərı bataqlıqlaşmış bölgədən ibarətdir. Bu isə burada heyvandarlığın inkişaf etdirməyi mümkünsüz edir. Üsləlik yerli başqırdlar dağa gedənlərin sağ qayıtmadığını bilirdilər. Səbəb isə dağlarda çoxlu sayda ayının olması idi. Pyotr İvanoviç Rıçkov özünün «Orenburq coğrafiyası» kitabında yazır: {| | <blockquote> Yan Tau, Noqay yollarında elə həmin qəzəbli dağdır ki, burada pislik oturur… </blockquote> |} Digər məlumat: # Dağın ilkin adı "Yameletau" olmuşdur. Hazır ki ad ondan tprəmişdir; # «Yam» — yerli dialekdə fərqli məna kəsb edir; Dağın şərəfinə [[Ufa]] şəhərində Yamantau küçəsi vardır. == Mejqore == Yamantaudan 10&nbsp;km qərbdə Mejqore şəhəri yerləşir. Təstiqlənməmiş məlumatlara görə burada geniş miqyaslı gizli yeraltı inşa işləri aparılır<ref>УЛЯНА ПЕТРОВА [http://new.monitor.bg/article?id=154948 Ноевият ковчег на руския президент]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{cite web | url = http://www.fas.org/news/russia/1996/druma104_s96004.htm | title = What Is That There Under the Mountain? | publisher = «Белорецкий рабочий», 24 марта 1996 | accessdate = 19 мая 2009 | archive-date = 2000-12-10 | archive-url = https://web.archive.org/web/20001210032600/http://www.fas.org/news/russia/1996/druma104_s96004.htm | url-status = unfit }} {{ref-en}}</ref><ref>[http://www.nytimes.com/1996/04/16/world/despite-cold-war-s-end-russia-keeps-building-a-secret-complex.html?scp=139&sq=&st=nyt Despite Cold War’s End, Russia Keeps Building a Secret Complex. The New York Times]{{ref-en}}</ref>. Hal-hazırds burada qorunma elədə böyük deyildir. Ərazisə ordu hissələri yerləşdirilmişdir. == Qalereya == {|class="graytable" style="text-align:center" |+ |width="25%"|[[Fayl:Лес вокруг г.Ямантау.jpg|center|250px]] |width="25%"|[[Fayl:Туманы с горы Караташ.jpg|center|230px]] |width="25%"| |- |} == Ədəbiyyat == * ''Рычков П. И.'' Топография Оренбургская. СПб., 1762. С. 243. == Mənbə == * [http://www.globalsecurity.org/wmd/world/russia/yamantau.htm Ямантау] {{ref-en}} * [http://www.viewzone.com/yamantau.html Что происходит на Ямантау?] {{ref-en}} * [http://i-beloret.narod.ru/istoria5.htm История выбора: Иримель или Ямантау. 60-е годы прошлого века.] * [http://www.southural.ru/region/80.html О самой высокой горе Южного Урала — Ямантау] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Başqırdıstanda dağ zirvələri]] [[Kateqoriya:Başqırdıstanda turizm]] 3ixqfzoirnh9zh7bzwknc4u7zkwm0qv BMP-2 0 487424 6563838 6004819 2022-08-05T12:15:53Z Smorkach 24 250539 wikitext text/x-wiki {{digər məna|BMP}} {{Silah |adı= BMP-2 |şəkil= [[Fayl:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|300px]] |izah= |mənşəyi= {{USSR}} |növü= [[Piyadanın döyüş maşını]] <!--Növ seçimi--> |is_ranged= |is_bladed= |is_explosive= |is_artillery= |is_vehicle=yes |is_missile= |is_UK= <!--İstismar tarixçəsi--> |istismar= 1980 - davam edir |istifadə_edən_ölkə(lər)= |istifadə_edildiyi_müharibə(lər)= <!--İstehsal tarixçəsi--> |konstruktor= |konstruksiya_tarixi= |istehsalçı= [[Kurqanmaşzavod]] |istehsal_xərci= |istehsal_tarixi= 1980 - 2008 |cəmi_istehsal= |variantları= <!--Ümumi xüsusiyyətləri--> |spec_label= |ağırlığı= 14.3 ton |uzunluğu= 6.72 m |hissələrin_uzunluğu= |eni= 3.15 m |hündürlüyü= 2.45 m |diametri= |ekipaj= 3 (+7 sərnişin) <!--Uzaqdan atılan silah xüsusiyyətləri--> |giliz= |kalibr= |lülə= |atış_tipi= |atəş_tezliyi= |güllənin_başlanğıc_sürəti= |effektiv_məsafə= |maksimum_məsafə= |güllə_ötürmə_sistemi= |nişangah= <!--Artileriya xüsusiyyətləri--> |breech= |geri_təpmə_sistemi= |daşıma_sistemi= |nişangah_bucağı= |üfüqi_dönüş_bucağı= <!--Kəsici silah xüsusiyyətləri--> |tiyə_növü= |qəbzə_növü= |qın_növü= |əzici_növü= |sap_növü= <!--Partlayıcı xüsusiyyətləri--> |partlayıcı_maddə_növü= |partlayıcı_ağırlığı= |fitil= |güc= <!--Maşın/raket xüsusiyyətləri--> |zireh= 33 mm<ref>[http://www.fas.org/man/dod-101/sys/land/row/bmp-2.htm info about BMP-2]. Fas.org. İstifadə tarixi: 24 iyun 2017.</ref> |əsas_silahı= 30 mm avtomatik top (2A42)<br/>[[9M113 Konkurs]] [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|TƏİR]] |köməkçi_silahı= 7.62 mm [[PK (silah)|PKTM]] pulemyotu |motoru= UTD-20/3 dizel |motor_gücü= 300 ag (225 kVt) |güc_nisbəti= 21 ag/ton |ötürücü= |döyüş_başlığı= |yerdən_yüksəklik= |qanad_genişliyi= |itələyici= |yanacaq_tutumu= |maksimum_məsafə= 600 km |maksimum_yüksəklik= |yüksəklik= |itələmə_gücü= |sürəti= 65 km/s (yolda)<br/>45 km/s (yolsuzluq şəraitində)<br/>7 km/s (suda) |yönləndirmə_sistemi= |manevr= |dəqiqlik= |atış_platforması= |daşıma= }} '''BMP-2''' (''Boyevaya Mashina Pekhoty'', [[Rus dili|rus]]: ''Боевая Машина Пехоты''; [[İngilis dili|ing]]: infantry combat vehicle) — [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] istehsalı, ikinci nəsil [[piyadanın döyüş maşını]]<nowiki/>dır (PDM).<ref>[https://web.archive.org/web/20050511182011/http://milparade.com/Soderzhaniye.pdf Soderzhaniye]. Web.archive.org (11 May 2005). İstifadə tarixi: 24 iyun 2017.</ref> 1960-cı ildə istehsal olunan [[BMP-1]]-in ardıcılı olan bu maşının istehsalına 1980-ci ildə başlanmışdır. İstehsalçı ölkə: [[SSRİ]]/[[Rusiya]] İstehsalçı firma: Kurqanmaşzavod Tip: [[Piyadanın döyüş maşını]] İstehsal tarixi: 1980 – 2008 Xidmətə giriş ili: 1980 – davam edir Ağırlıq: 14.3 ton Ekipaj: 3 nəfər Desant: 7 nəfər ==İstifadə edən ölkələr== ==Ölçülər== Uzunluğu: 6.73 m Lülənin uzunluğu: 3 m Eni: 3.15 m Hündürlüyü: 2.45 m Klirens: 0.42 m ==Müdafiə== Zireh qalınlığı: 33&nbsp;mm yayılmış homogen polad 81&nbsp;mm sis bombaları ==Performans== Zəminə təzyiq: 0,66 kq/sm ² Dalış dərinliyi: üzən Xəndək keçmə: 2.5 m Divar dağıtmaq: 0.7 m Qalxma dərəcəsi: 35º Motor: UTD-20S1 dizel [[At gücü]]: 300 a.g. Maksimal sürət: 65&nbsp;km/saat Mənzili: 600&nbsp;km Dayandırılması: 1-2 və 6 ikitərəfli hidravlik teleskopik amartizatorlar və fərdi burulma bar ==Silahlanma== – 30&nbsp;mm 2A42 avtomatik top qurğusu Kalibr: 30&nbsp;mm Mərmi: 30x165 mm Atış tezliyi: 800 atış/dəqiqədə Güllənin başlanğıc sürəti: 1120 metr/saniyə Lülənin qalxma bucağı: –5º... +74º Atəş məsafəsi: 1.5&nbsp;km (Texnikalara qarşı); 2&nbsp;km (Helikopterlərə qarşı); 4&nbsp;km (Maksimal atəş məsafəsi). – 7.62&nbsp;mm PKT pulemyotu Kalibr: 7.62&nbsp;mm Mərmi: 7.62×54mm R Atış tezliyi: 750 atış/dəqiqədə Güllənin başlanğıc sürəti: 855 metr/saniyə Atəş məsafəsi: 1.5&nbsp;km Maksimal atəş məsafəsi: 4&nbsp;km Bundan əlavə 4 ədəd “Faqot” və ya “Konkurs” tank əleyhinə idarə olunan raketlət ilə silahlanır. 120&nbsp;mm-lik “Faqot” tank əleyhinə idarə olunan raket Kalibr: 120&nbsp;mm Atəş məsafəsi: 2.5&nbsp;km 135&nbsp;mm-lik “Konkurs” tank əleyhinə idarə olunan raket Kalibr: 135&nbsp;mm Atəş məsafəsi: 4&nbsp;km == Xidmət tarixi == [[Sovet Ordusu]]<nowiki/>nda BMP-lər tipik olaraq motoatıcı taborların tank alaylarında xidmət edirdi. Tipik motoatıcı bölmədə bir motoatıcı alay BMP-lərdən, digər iki alay isə [[BTR-60|BTR]]-lərdən təşkil olunurdu. [[Almaniya Demokratik Respublikası|Şərqi Almaniya]] Ordusunun bəzi motoatıcı bölmələrinin isə hər üç alayı BMP-lərdən təşkil olunurdu. [[Rumıniya]] və [[Bolqarıstan]] Ordusunun isə elə bölmələri var idi ki, onların heç biri BMP-lərlə təchiz olunmamışdı. === Döyüş keçmişi === * 1975-2002: [[Anqola Vətəndaş Müharibəsi]] * 1979-1989: [[Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)|Əfqanıstan müharibəsi]] * 1980-1988: [[İran-İraq müharibəsi]] * 1988-1993: [[Gürcüstan Vətəndaş müharibəsi]] * 1988-1994: [[Qarabağ müharibəsi]] * 1990-1991: [[Körfəz müharibəsi]] * 1992-1997: [[Tacikistan Vətəndaş müharibəsi]] * 1994: Yəmən Vətəndaş müharibəsi * 1994-1996: [[Birinci çeçen müharibəsi|Birinci Çeçen müharibəsi]] * 1998: [[Abxaziya müharibəsi]] * 1998: [[İkinci Konqo müharibəsi]] * 1999: [[İkinci çeçen müharibəsi]] * 2001-davam edir: [[Əfqanıstan müharibəsi (2001)|Əfqanıstan müharibəsi]] * 2003: [[İraq müharibəsi (2003-2011)|İkinci Körfəz müharibəsi]] * 2004: [[İran-PJAK döyüşləri]] * 2008: [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]] * 2011-davam edir: [[Suriya müharibəsi|Suriya Vətəndaş müharibəsi]] * 2014-davam edir: [[Donbass müharibəsi]] * 2015-davam edir: [[Yəmən Vətəndaş müharibəsi]] * 2016: [[Aprel döyüşləri]] *2020-İkinci"Qarabağ döyüşü" == Həmçinin bax == * [[Piyadanın döyüş maşını]] * [[BMP-1]] * [[BMP-3]] * [[Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri]] * [[Azərbaycan Quru Qoşunları]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|BMP-2}} [[Kateqoriya:Hərb]] [[Kateqoriya:SSRİ-nin hərbi texnikası]] cb3pym200q5up0xdtagoggdq8fnw769 6563850 6563838 2022-08-05T12:25:23Z Smorkach 24 250539 /* İstifadə edən ölkələr */ wikitext text/x-wiki {{digər məna|BMP}} {{Silah |adı= BMP-2 |şəkil= [[Fayl:BMP-2 military parade rehearsal.jpg|300px]] |izah= |mənşəyi= {{USSR}} |növü= [[Piyadanın döyüş maşını]] <!--Növ seçimi--> |is_ranged= |is_bladed= |is_explosive= |is_artillery= |is_vehicle=yes |is_missile= |is_UK= <!--İstismar tarixçəsi--> |istismar= 1980 - davam edir |istifadə_edən_ölkə(lər)= |istifadə_edildiyi_müharibə(lər)= <!--İstehsal tarixçəsi--> |konstruktor= |konstruksiya_tarixi= |istehsalçı= [[Kurqanmaşzavod]] |istehsal_xərci= |istehsal_tarixi= 1980 - 2008 |cəmi_istehsal= |variantları= <!--Ümumi xüsusiyyətləri--> |spec_label= |ağırlığı= 14.3 ton |uzunluğu= 6.72 m |hissələrin_uzunluğu= |eni= 3.15 m |hündürlüyü= 2.45 m |diametri= |ekipaj= 3 (+7 sərnişin) <!--Uzaqdan atılan silah xüsusiyyətləri--> |giliz= |kalibr= |lülə= |atış_tipi= |atəş_tezliyi= |güllənin_başlanğıc_sürəti= |effektiv_məsafə= |maksimum_məsafə= |güllə_ötürmə_sistemi= |nişangah= <!--Artileriya xüsusiyyətləri--> |breech= |geri_təpmə_sistemi= |daşıma_sistemi= |nişangah_bucağı= |üfüqi_dönüş_bucağı= <!--Kəsici silah xüsusiyyətləri--> |tiyə_növü= |qəbzə_növü= |qın_növü= |əzici_növü= |sap_növü= <!--Partlayıcı xüsusiyyətləri--> |partlayıcı_maddə_növü= |partlayıcı_ağırlığı= |fitil= |güc= <!--Maşın/raket xüsusiyyətləri--> |zireh= 33 mm<ref>[http://www.fas.org/man/dod-101/sys/land/row/bmp-2.htm info about BMP-2]. Fas.org. İstifadə tarixi: 24 iyun 2017.</ref> |əsas_silahı= 30 mm avtomatik top (2A42)<br/>[[9M113 Konkurs]] [[Tank əleyhinə idarəolunan raket|TƏİR]] |köməkçi_silahı= 7.62 mm [[PK (silah)|PKTM]] pulemyotu |motoru= UTD-20/3 dizel |motor_gücü= 300 ag (225 kVt) |güc_nisbəti= 21 ag/ton |ötürücü= |döyüş_başlığı= |yerdən_yüksəklik= |qanad_genişliyi= |itələyici= |yanacaq_tutumu= |maksimum_məsafə= 600 km |maksimum_yüksəklik= |yüksəklik= |itələmə_gücü= |sürəti= 65 km/s (yolda)<br/>45 km/s (yolsuzluq şəraitində)<br/>7 km/s (suda) |yönləndirmə_sistemi= |manevr= |dəqiqlik= |atış_platforması= |daşıma= }} '''BMP-2''' (''Boyevaya Mashina Pekhoty'', [[Rus dili|rus]]: ''Боевая Машина Пехоты''; [[İngilis dili|ing]]: infantry combat vehicle) — [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] istehsalı, ikinci nəsil [[piyadanın döyüş maşını]]<nowiki/>dır (PDM).<ref>[https://web.archive.org/web/20050511182011/http://milparade.com/Soderzhaniye.pdf Soderzhaniye]. Web.archive.org (11 May 2005). İstifadə tarixi: 24 iyun 2017.</ref> 1960-cı ildə istehsal olunan [[BMP-1]]-in ardıcılı olan bu maşının istehsalına 1980-ci ildə başlanmışdır. İstehsalçı ölkə: [[SSRİ]]/[[Rusiya]] İstehsalçı firma: Kurqanmaşzavod Tip: [[Piyadanın döyüş maşını]] İstehsal tarixi: 1980 – 2008 Xidmətə giriş ili: 1980 – davam edir Ağırlıq: 14.3 ton Ekipaj: 3 nəfər Desant: 7 nəfər ==İstifadə edən ölkələr== [[Şəkil:BMP-2 operators.PNG|thumb|center|500px|BMP-2 istifadə edən ölkələr]] *{{AZE}} [[Azərbaycan Quru Qoşunları]]-33 BMP-2M [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]-268 [[BMP-1]]/BMP-2 ==Ölçülər== Uzunluğu: 6.73 m Lülənin uzunluğu: 3 m Eni: 3.15 m Hündürlüyü: 2.45 m Klirens: 0.42 m ==Müdafiə== Zireh qalınlığı: 33&nbsp;mm yayılmış homogen polad 81&nbsp;mm sis bombaları ==Performans== Zəminə təzyiq: 0,66 kq/sm ² Dalış dərinliyi: üzən Xəndək keçmə: 2.5 m Divar dağıtmaq: 0.7 m Qalxma dərəcəsi: 35º Motor: UTD-20S1 dizel [[At gücü]]: 300 a.g. Maksimal sürət: 65&nbsp;km/saat Mənzili: 600&nbsp;km Dayandırılması: 1-2 və 6 ikitərəfli hidravlik teleskopik amartizatorlar və fərdi burulma bar ==Silahlanma== – 30&nbsp;mm 2A42 avtomatik top qurğusu Kalibr: 30&nbsp;mm Mərmi: 30x165 mm Atış tezliyi: 800 atış/dəqiqədə Güllənin başlanğıc sürəti: 1120 metr/saniyə Lülənin qalxma bucağı: –5º... +74º Atəş məsafəsi: 1.5&nbsp;km (Texnikalara qarşı); 2&nbsp;km (Helikopterlərə qarşı); 4&nbsp;km (Maksimal atəş məsafəsi). – 7.62&nbsp;mm PKT pulemyotu Kalibr: 7.62&nbsp;mm Mərmi: 7.62×54mm R Atış tezliyi: 750 atış/dəqiqədə Güllənin başlanğıc sürəti: 855 metr/saniyə Atəş məsafəsi: 1.5&nbsp;km Maksimal atəş məsafəsi: 4&nbsp;km Bundan əlavə 4 ədəd “Faqot” və ya “Konkurs” tank əleyhinə idarə olunan raketlət ilə silahlanır. 120&nbsp;mm-lik “Faqot” tank əleyhinə idarə olunan raket Kalibr: 120&nbsp;mm Atəş məsafəsi: 2.5&nbsp;km 135&nbsp;mm-lik “Konkurs” tank əleyhinə idarə olunan raket Kalibr: 135&nbsp;mm Atəş məsafəsi: 4&nbsp;km == Xidmət tarixi == [[Sovet Ordusu]]<nowiki/>nda BMP-lər tipik olaraq motoatıcı taborların tank alaylarında xidmət edirdi. Tipik motoatıcı bölmədə bir motoatıcı alay BMP-lərdən, digər iki alay isə [[BTR-60|BTR]]-lərdən təşkil olunurdu. [[Almaniya Demokratik Respublikası|Şərqi Almaniya]] Ordusunun bəzi motoatıcı bölmələrinin isə hər üç alayı BMP-lərdən təşkil olunurdu. [[Rumıniya]] və [[Bolqarıstan]] Ordusunun isə elə bölmələri var idi ki, onların heç biri BMP-lərlə təchiz olunmamışdı. === Döyüş keçmişi === * 1975-2002: [[Anqola Vətəndaş Müharibəsi]] * 1979-1989: [[Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)|Əfqanıstan müharibəsi]] * 1980-1988: [[İran-İraq müharibəsi]] * 1988-1993: [[Gürcüstan Vətəndaş müharibəsi]] * 1988-1994: [[Qarabağ müharibəsi]] * 1990-1991: [[Körfəz müharibəsi]] * 1992-1997: [[Tacikistan Vətəndaş müharibəsi]] * 1994: Yəmən Vətəndaş müharibəsi * 1994-1996: [[Birinci çeçen müharibəsi|Birinci Çeçen müharibəsi]] * 1998: [[Abxaziya müharibəsi]] * 1998: [[İkinci Konqo müharibəsi]] * 1999: [[İkinci çeçen müharibəsi]] * 2001-davam edir: [[Əfqanıstan müharibəsi (2001)|Əfqanıstan müharibəsi]] * 2003: [[İraq müharibəsi (2003-2011)|İkinci Körfəz müharibəsi]] * 2004: [[İran-PJAK döyüşləri]] * 2008: [[Rusiya-Gürcüstan müharibəsi (2008)|Rusiya-Gürcüstan müharibəsi]] * 2011-davam edir: [[Suriya müharibəsi|Suriya Vətəndaş müharibəsi]] * 2014-davam edir: [[Donbass müharibəsi]] * 2015-davam edir: [[Yəmən Vətəndaş müharibəsi]] * 2016: [[Aprel döyüşləri]] *2020-İkinci"Qarabağ döyüşü" == Həmçinin bax == * [[Piyadanın döyüş maşını]] * [[BMP-1]] * [[BMP-3]] * [[Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələri]] * [[Azərbaycan Quru Qoşunları]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|BMP-2}} [[Kateqoriya:Hərb]] [[Kateqoriya:SSRİ-nin hərbi texnikası]] 41h2rdty013c5emvsrjvcz53ioas0j2 Azərbaycan 2021 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında 0 487954 6564809 6359716 2022-08-06T07:36:56Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {{Ölkələr idman oyunlarında |MOK = AZE |MOK_adı = [[Fayl:National Olympic Committee of the Azerbaijani Republic logo.png|20x20px]] [[Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi]] |il = |başlama_tarixi = - |bitmə_tarixi = - |idman oyunları = [[İslam Həmrəyliyi Oyunları]] |idman oyunları_keçid = 2021 İslam Həmrəyliyi Oyunları |ölkə = [[İstanbul]], {{Bayraq|Türkiyə}} [[Türkiyə|Türкiyə]] |iştirakçılar = 0 idmançı |idman növləri = 0 |bayraqdar = |qızıl = 0 |gümüş = 0 |bürünc = 0 |yer = - |oyunlar = * [[Azərbaycan 2005 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında|2005]] * [[Azərbaycan 2010 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında|<s>2010</s>]] * [[Azərbaycan 2013 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında|2013]] * [[Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında|2017]] * ''2021'' }} '''[[Azərbaycan]]''' [[2021]]-ci ildə [[Türkiyə]]nin [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə baş tutması nəzərdə tutulan [[2021 İslam Həmrəyliyi Oyunları|'''V İslam Həmrəyliyi Oyunları'''nda]]. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == {{Azərbaycan İslam Həmrəyliyi Oyunlarında}} [[Kateqoriya:2021-ci ildə Azərbaycanda idman]] [[Kateqoriya:Azərbaycan İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] if7osbhhst9qf32aonao5xcggjigt6y 6564810 6564809 2022-08-06T07:40:25Z Grenzsoldat 202463 Səhifənin məzmunu '{{İş gedir}} == Məlumat == === Medalçıların siyahısı === == Nəticələri == == İstinadlar ==' yazısı ilə dəyişdirildi wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} == Məlumat == === Medalçıların siyahısı === == Nəticələri == == İstinadlar == ktibk3dh9v1t5y7k7dczr9amidcx5ht 6564813 6564810 2022-08-06T07:42:07Z Grenzsoldat 202463 /* Nəticələri */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} == Məlumat == === Medalçıların siyahısı === == Nəticələri == === Üzgüçülük === '''Kişilər''' '''Qadınlar''' == İstinadlar == mdyz2dlpsg1ss5cdl6n2ldv63mlpbjf 6564814 6564813 2022-08-06T07:42:43Z Grenzsoldat 202463 /* Üzgüçülük */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} == Məlumat == === Medalçıların siyahısı === == Nəticələri == === Üzgüçülük === '''Kişilər''' {| class="wikitable" |+ ! rowspan="2" | ! rowspan="2" | ! colspan="2" | ! colspan="2" | |- ! ! ! ! |- | | | | | | |} '''Qadınlar''' == İstinadlar == tt8ko23fgrlpqnkfh70vyy6of9mwb6a 6564818 6564814 2022-08-06T07:45:15Z Grenzsoldat 202463 /* Nəticələri */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} == Məlumat == === Medalçıların siyahısı === == Nəticələri == === Üzgüçülük === {{Əsas|Üzgüçülük 2021 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında}} '''Kişilər''' {| class="wikitable" ! rowspan="2" |İdmançı ! rowspan="2" |Yarış ! colspan="2" |Təsnifat mərhələsi ! colspan="2" |Final |- !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer |- |[[Abdurrahman Rüstəmov]] | | | | | |- |[[Nihad Yusibov]] | | | | | |- |[[Ramil Vəlizadə]] | | | | | |- |[[Rəşad Əliquliyev]] | | | | | |- |[[Vəli İsrafilov]] | | | | | |} '''Qadınlar''' == İstinadlar == p9s1hj75ipe3nmpqgedh9q92i68i97z 6564822 6564818 2022-08-06T07:48:16Z Grenzsoldat 202463 /* Üzgüçülük */ wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} == Məlumat == === Medalçıların siyahısı === == Nəticələri == === Üzgüçülük === {{Əsas|Üzgüçülük 2021 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında}} '''Kişilər''' {| class="wikitable" ! rowspan="2" |İdmançı ! rowspan="2" |Yarış ! colspan="2" |Təsnifat mərhələsi ! colspan="2" |Final |- !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer |- |[[Abdurrahman Rüstəmov]] | | | | | |- |[[Nihad Yusibov]] | | | | | |- |[[Ramil Vəlizadə]] | | | | | |- |[[Rəşad Əliquliyev]] | | | | | |- |[[Vəli İsrafilov]] | | | | | |} '''Qadınlar''' {| class="wikitable" ! rowspan="2" |İdmançı ! rowspan="2" |Yarış ! colspan="2" |Təsnifat mərhələsi ! colspan="2" |Final |- !Nəticə !Yer !Nəticə !Yer |- |[[Ayan Kələntərova]] | | | | | |- |[[Aysel Səfərova]] | | | | | |- |[[Fatimə Alkərəmova]] | | | | | |- |[[İlahə Rəciyeva]] | | | | | |- |[[Məryəm Şeyxəlizadəxangah]] | | | | | |- |[[Selcan Abdurrahmanlı]] | | | | | |} == İstinadlar == 0targ4uvfq19ue6jb2qo1yn5u5j1n15 6564831 6564822 2022-08-06T07:58:37Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Ölkələr idman oyunlarında |MOK = AZE |MOK_adı = [[Fayl:National Olympic Committee of the Azerbaijani Republic logo.png|20x20px]] [[Azərbaycan Milli Olimpiya Komitəsi]] |il = |başlama_tarixi = - |bitmə_tarixi = - |idman oyunları = [[İslam Həmrəyliyi Oyunları]] |idman oyunları_keçid = 2021 İslam Həmrəyliyi Oyunları |ölkə = [[İstanbul]], {{Bayraq|Türkiyə}} [[Türkiyə|Türкiyə]] |iştirakçılar = 0 idmançı |idman növləri = 0 |bayraqdar = |qızıl = 0 |gümüş = 0 |bürünc = 0 |yer = - |oyunlar = * [[Azərbaycan 2005 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında|2005]] * [[Azərbaycan 2010 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında|<s>2010</s>]] * [[Azərbaycan 2013 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında|2013]] * [[Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında|2017]] * ''2021'' }} '''[[Azərbaycan]]''' [[2021]]-ci ildə [[Türkiyə]]nin [[İstanbul|İstanbul şəhəri]]ndə baş tutması nəzərdə tutulan [[2021 İslam Həmrəyliyi Oyunları|'''V İslam Həmrəyliyi Oyunları'''nda]]. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2020 Yay Olimpiya Oyunlarında]] == Mənbələr == {{Azərbaycan İslam Həmrəyliyi Oyunlarında}} [[Kateqoriya:2021-ci ildə Azərbaycanda idman]] [[Kateqoriya:Azərbaycan İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] 0e71kix8kxmzp7lacara6uk55lgrgpj Oleq Panyutin 0 502107 6564973 6008060 2022-08-06T09:30:17Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] Oleq Panyutin [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = Oleg Panyutin at 2008 Paralympics 2.jpg |şəklin ölçüsü = 280px |şəklin izahı = |tam adı = Oleq Viktor oğlu Panyutin |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 10.5.1983 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004).svg|20x20px]]}} {{Qızılmedal|[[2004 Yay Paralimpiya Oyunları|2004 Afina]]|Uzunluğa tullanma, F12}} {{Bürüncmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Uzunluğa tullanma, F12}} {{Qızılmedal|[[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London]]|Üçtəkanla tullanma, F12}} {{Bürüncmedal|[[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London]]|4 x 100 m., estafet}} {{Turnir|[[İslam Həmrəyliyi Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|2017 Bakı]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background: transparent" {{!}}{{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)}} {{!!}} [[Fayl:Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fəxri Diplomu.jpg|25x25px]]{{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Oleq Panyutin''' (d. [[10 may]] [[1983]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. Oleq Panyutin, [[Azərbaycan]] bayrağı altında [[2004 Yay Paralimpiya Oyunları|2004 Afina Paralimpiadası]]nın qızıl medalını, [[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin Paralimpiadası]]nın bürünc medalını, [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London Paralimpiadası]]nın isə qızıl və bürünc medalını qazanıb. O, həmdə [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Karyerası == Karyerası ərzində Oleq Panyutin, [[2004 Yay Paralimpiya Oyunları|2004 Afina Paralimpiadası]]nın qızıl medalına, [[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin Paralimpiadası]]nın bürünc medalına, [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London Paralimpiadası]]nın isə qızıl və bürünc medalına sahib oldu. Oleq Panyutin 2017-ci ildə [[Azərbaycan]] bayrağı altında [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]na qatıldı. Uzunluğa tullanma T12 yarışlarının final mərhələsində o, 6.78 metr nəticə ilə 3-cü yeri tutdu və [[2017 İslam Həmrəyliyi Oyunları|IV İslam Həmrəyliyi Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında]] * [[Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında-1}} {{Gənclər və İdman Nazirliyinin "İlin yaxşıları" mükafatının laureatları}} [[Kateqoriya:Paralimpiya qızıl medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:Paralimpiya bürünc medalına sahib Azərbaycan idmançıları]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan 2017 İslam Həmrəyliyi Oyunlarında]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fəxri diplomu ilə təltif edilənlər]] mhnz7czn9l0j7hvc4op0o0jh3ogc1tb Alanyaspor 0 504512 6564803 6556773 2022-08-06T07:23:36Z EVRRVE. 219485 Mövsüm və sıra yeniləndi wikitext text/x-wiki {{futbol klubu | başlıq = {{bayraq|Türkiyə}} Alanyaspor | klubun tam adı = Alanyaspor PFK | emblem = Alanyaspor loqo.png | rəngləri = {{colorbox|orange}}{{colorbox|green}} Narıncı-Yaşıl | ləqəbi = | yaranma tarixi = [[1948]]-ci il | stadionu = {{bayraq|Türkiyə}} Bağçaşəhər Okulları Stadionu, [[Alanya]], [[Antalya]] | tutumu = 10.842 nəfər | prezidenti = Həsən Çavuşoğlu | baş məşqçisi = Sərgən Yalçın | liqa = [[Türkiyə Super Liqası]] | mövsüm = 2021-2022 | sıra = 5 | sayt= [http://www.alanyaspor.org.tr/ Rəsmi veb-səhifə] |pattern_la1 = _alanyaspor1819h |pattern_b1 = _alanyaspor1819h |pattern_ra1 = _alanyaspor1819h |leftarm1 = FC5A0E |body1 = FC5A0E |rightarm1 = FC5A0E |shorts1 = FC5A0E |socks1 = FC5A0E |pattern_la2 = _alanyaspor1819t |pattern_b2 = _alanyaspor1819t |pattern_ra2 = _alanyaspor1819t |leftarm2 = FFFFFF |body2 = FFFFFF |rightarm2 = FFFFFF |shorts2 = FFFFFF |socks2 = FFFFFF |pattern_la3 = _alanyaspor1819a |pattern_b3 = _alanyaspor1819a |pattern_ra3 = _alanyaspor1819a |leftarm3 = 148736 |body3 = 148736 |rightarm3 = 148736 |shorts3 = 148736 |socks3 = 148736 }} '''Alanyaspor''' — [[Antalya|Antalyanın]] [[Alanya]] ilçəsinin futbol klubudur. Rəngləri narıncı və yaşıldır. Oyunlarını 10.842 nəfərlik Bağçaşəhər Okulları Stadionunad oynayır. 2015–16 mövsümündə 1-ci Liqada mübarizə aparan Alanyaspor, play-off matçlarının nəticəsi 2016–17 mövsümündə Super Liqada mübarizə etməyə haqq qazanmasına səbəb olmuşdur. == Tarixçə == Alanyaspor klubu 1948-ci ildə doktor Əli Nazim Kösəoğlu və bir qrup gənc tərəfindən yaradılıb. Klubun adı əvvəl Alanya Qalaspor, daha sonra isə Qala Gənçlikspor olaraq dəyişdirilmişdir. İlk forma rəngi mavi-ağ olmuşdur. 1966-cı ilə qədər yarı-klub statusunda davam edən klub, 1965–66 mövsümündə artıq statusa qovuşmuşdur. Eyni ildə ilk dəfə Antalya Həvəskar Çempionatına qırmızı-ağ rənglərlə iştirak edib. 1982-ci ilin may ayında yeni hakimiyyət başındakı Hüseyn Arıkan rəhbərliyi altında aparılan nizamnamə dəyişikliyi sonrası komanda bugünkü rəngi olan narıncı-yaşıl rəngləri götürüldü və adı Alanyaspor olaraq dəyişdirildi. 1984–85 mövsümündə Türkiyə 3-cü liqalarının yaradılması ilə Alanyaspor 3-cü Liqada yarışmağa başlayıb. Beləliklə, Alanya peşəkar liqasında oynayan ilk futbol komandası oldu.<ref>{{cite web |title=Alanyaspor 2018/2019 Fikstür |url=http://www.mackolik.com/Team/Default.aspx?id=619&season=2008/2009 |website=Maçkolik |accessdate=5 may 2019}}</ref> 1987–1988 mövsümündə klub 3-cü Liqada qrupunda çempionu olaraq ilk dəfə Nəcati Azakoğlunun rəhbərliyi altında 2-ci Liqaya yüksəlib. 1993–94 mövsümündə Türkiyə Çempionatında 6-cı tura qədər çıxaraq uğur göstərdi.<ref>{{cite web |title=Alanyaspor tarihçesi |url=http://www.alanyaspor.org.tr/haber/detay/815 |website=Alanyaspor Futbol Takımı resmi |accessdate=5 may 2019 |archive-date=8 July 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130708235709/http://www.alanyaspor.org.tr/haber/detay/815 |url-status=dead }}</ref> 2016–17 mövsümündə sponsorluq müqaviləsinə görə klub adı ''Aytemiz Alanyaspor'' olaraq dəyişdirilib.<ref>{{cite web |title=Galatasaray vs. Alanyaspor maçından sonra Alanyaspor. |url=http://haberevet.com/haber/20130106/667752/alanyaspor-galatasaray-maci-2-6-genis-mac-ozeti-ozet-golleri-gol-videosu-06-ocak-2013.html |website=Haberevet |accessdate=5 may 2019 |language=tr |archive-date=11 January 2013 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130111012703/http://www.haberevet.com/haber/20130106/667752/alanyaspor-galatasaray-maci-2-6-genis-mac-ozeti-ozet-golleri-gol-videosu-06-ocak-2013.html |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |title=Alanyaspor'a Albimo sponsor oldu! - Milliyet Haber |url=http://www.milliyet.com.tr/alanyaspor-a-albimo-sponsor-oldu----1926949-skorerhaber/ |website=Skorer Haber |accessdate=5 may 2019 |date=19 avqust 2014 |archive-date=19 August 2014 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140819090643/http://www.milliyet.com.tr/alanyaspor-a-albimo-sponsor-oldu----1926949-skorerhaber/ |url-status=unfit }}</ref> 2018–19 mövsümünün 30-cu həftəsində [[Kayserispor]] debütündə 1–1 bərabərə qalan Alanyaspor dəstəsindəki futbolçulardan Kolker, Dlayma, Baiano, Kisse, Velinton, Sakey və Sural ilə birlikdə [[Alanya]]ya qayıtmaq üçün mikroavtobus icarəyə götürdü. [[Kayseri|Kayseridən]] yola çıxan mikroavtobus, Antalya-Alanya quru yolunda, şəhər mərkəzinə 5 kilometr qala Dinək ilçəsinin ərazisində yoldan çıxaraq aşdı. Qəzada yaralanan 7 futbolçu, sanitar maşınlarla [[Alanya|Alanyadakı]] xüsusi bir xəstəxanaya aparıldı. Yaralı futbolçulardan İosif Sural əməliyyata alındı lakin bütün müdaxilələrə baxmayaraq həyatını itirdi.<ref>{{cite web |title=Alanyaspor'da Mesut Bakkal dönemi sona erdi - Spor Haberleri |url=https://www.sabah.com.tr/spor/futbol/2018/11/06/son-dakika-alanyasporda-mesut-bakkal-donemi-sona-erdi |website=Sabah Haber |accessdate=5 may 2019 |date=16 noyabr 2018 |archive-date=16 November 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181116064823/https://www.sabah.com.tr/spor/futbol/2018/11/06/son-dakika-alanyasporda-mesut-bakkal-donemi-sona-erdi |url-status=unfit }}</ref> == Azarkeşlər == 1998-ci ildə qeyri rəsmi olaraq yaradılan və 2000-ci ildən rəsmi olaraq fəaliyyət göstərən ALTAD (Alanyaspor Azarkeşlər Cəmiyyəti) klubun ən böyük azarkeş qrupudur. Cəmiyyət dövrün hakimiyyətinin başçısı Çingiz Gökçə, Alanyaspor sədri Həsən Hacıincə və idarə heyətinin üzvləri Mövlütxan Çavuşoğlu və Turan Görgünün səyləri ilə yaradılıb. Cəmiyyətin qurucu üzvləri Uğur Veysəl Okşar, Şeyxmus Altundal, Yusif Qoca, Mustafa İldırım, İbrahim Ərdoğan, Əli Mərcan, Kamal Sevindik, Məhmətşah Çiçək, Məhəmməd Özmən və Məmməd Uyardır. == Heyəti == {{Fs start}} {{Fs player | no= 1 | pos=GK | nat=TUR | name=Haydar Yılmaz}} {{Fs player | no= 2 | pos=MF | nat=GHA | name=İsaak Sakey}} {{Fs player | no= 6 | pos=MF | nat=TUR | name=Ceyhun Gülsalam}} {{Fs player | no= 7 | pos=MF | nat=TUR | name=Efecan Karaca}} {{Fs player | no= 9 | pos=FW | nat=CMR | name=Mbilla Etame}} {{Fs player | no= 11 | pos=MF | nat=TUR | name=Ozan Tufan}} {{Fs player | no= 14 | pos=DF | nat=BRA | name=Baiano}} {{Fs player | no= 18 | pos=FW | nat=SEN | name=Papiss Demba Cisse}} {{Fs player | no= 19 | pos=MF | nat=ARG | name=Lukas Villafanez}} {{Fs player | no= 20 | pos=MF | nat=TUR | name=Həsən Ayaroğlu}} {{Fs player | no= 21 | pos=DF | nat=COD | name=Fabrike N'Skala}} {{Fs mid}} {{Fs player | no= 23 | pos=DF | nat=BRA | name=Velinton}} {{Fs player | no= 30 | pos=FW | nat=Anqola | name=Djalma Kampos}} {{Fs player | no= 31 | pos=DF | nat=Yunanıstan | name=Georgiyos Tzavellas}} {{Fs player | no= 35 | pos=GK | nat=TUR | name=Üfüq Ceylan}} {{Fs player | no= 42 | pos=MF | nat=NGA | name=Col Obi}} {{Fs player | no= 44 | pos=DF | nat=ENG | name=Stivın Kolker}} {{Fs player | no= 78 | pos=FW | nat=Çili | name=Cunior Fernandez}} {{Fs player | no= 88 | pos=MF | nat=TUR | name=Taha Yalçıner}} {{Fs player | no= 91 | pos=MF | nat=TUR | name=Hakan Erçəlik}} {{Fs player | no= 97 | pos=GK | nat=TUR | name=İsmail Ünal}} {{Fs player | no= 99 | pos=MF | nat=TUR | name=Cenk Akkılınc}} {{Fs end}} == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} s8ha3thpzzw1k8avtny3r47u78lb46k Eldar İsmayılov 0 508257 6564364 6304619 2022-08-05T18:53:15Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlılar}} * [[Eldar İsmayılov (tarixçi)]] — tarixçi alim. * [[Eldar İsmayılov (siyasətçi)]] — siyasətçi. * [[Eldar İsmayılov (jurnalist)]] — jurnalist. * Eldar İsmayılov — Azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, xeyriyyəçi-mesenat, türkoloq və jurnalist-publisist == Həmçinin bax == * [[Eldar]] * [[İsmayılov]] * [[Eldar İsmayıl]] adw7xyj9qlv81lz9wlimokkzk147z2c Bakı şəhəri 286 nömrəli tam orta məktəb 0 510174 6564917 5903857 2022-08-06T09:02:31Z 212.47.139.9 286 nomreli məktəbin terbiki wikitext text/x-wiki {{Məktəb |ad = Bakı şəhəri 286 nömrəli tam orta məktəb |rəsmi_adı = |şəkil = |şəkil_adı = |şəkil_ölçüsü = |şəklin_izahı = |şüar = |yaranma = [[1992]]<ref name="dddd">{{cite web|url=https://bakimektebleri.edu.az/286/az/about_us/|title=286 №-Lİ TAM ORTA MƏKTƏB|publisher=bakimektebleri.edu.az|archiveurl=http://baku.edu.gov.az/az/page/231?page=9|archivedate=2017-08-14}}</ref> |tip = |direktor = Samir Mehdizadə |müəllim_sayı = 251 |şagird_sayı = 2408<ref name=dddd/> |şəhər = [[Bakı]] |ölkə = {{AZE}} |koordinat = |ünvan = [[Dadaş Bünyadzadə küçəsi (Bakı)|Dadaş Bünyadzadə küçəsi]], 1.<ref name="bbbb">{{cite web|url=http://baku.edu.gov.az/az/page/231?page=9|title=Ümumtəhsil məktəbləri|publisher=bakimektebleri.edu.az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161110202106/http://baku.edu.gov.az/az/page/231?page=9|archivedate=2017-08-14}}</ref> |vebsayt = }} '''Bakı şəhəri 286 nömrəli tam orta məktəb''' — [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[Bakı şəhəri]]ndə ([[Yeni Yasamal]]) ümumi təhsil müəssisəsi. Tərkibi (qaqaşlar, coollar) == Haqqında == 1992-ci ildən fəaliyyət göstərir. Məktəbdə 2 bölmə, Azərbaycan və Rus bölmələri fəaliyyət göstərir. Məktəb 2008-ci ildə [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Təhsil Nazirliyi]] tərəfindən təmir edilmişdir. 2009/2010-cu tədris ilində keçirilmiş [["Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi" müsabiqəsi qaliblərinin siyahısı (2010)|"Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi" müsabiqəsi]]nin qaliblərindən olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.e-qanun.az/framework/19795|title=2009/2010-cu tədris ilində keçirilmiş "Ən yaxşı ümumtəhsil məktəbi" müsabiqəsinin qaliblərinin mükafatlandırılması haqqında|publisher=E-qanun.az|accessdate=2021-04-18|lang=az}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{facebook|286nomrelitamortamekteb}} {{məktəb-qaralama}} [[Kateqoriya:Azərbaycan ümumi təhsil müəssisələri]] [[Kateqoriya:Bakı məktəbləri]] tpfa8cwtpv55r53qitdtgavv05ithp2 Xaybulla rayonu 0 513813 6564183 6451989 2022-08-05T17:10:40Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı =Xaybulla rayonu |Xəritə =Location of Khaybullinskiy rayon (Bashkortostan).svg |Daxildir = |Sahəsi =3911,66<ref name='80_8006001'>{{Cite web |title=Республика Башкортостан. Общая площадь земель муниципального образования |url=http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst80/DBInet.cgi?pl=8006001 |access-date=2017-09-05 |archive-date=2020-05-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200528025215/https://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst80/DBInet.cgi?pl=8006001 |url-status=dead }}</ref> |Əhali = |Əhali sıxlığı = |Avtomobil nömrəsi = |Telefon kodu = 34758 |Poçt indeksi = |Tərkibi= |Vəzifəli şəxs = |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt = http://www.haibulla.ru/ }}'''Xaybulla rayonu''' ({{lang-ba|Хәйбулла районы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayonun inzibati mərkəzi Akyar kəndidir. Yaşayış məntəqəsi [[Ufa]]dan 337&nbsp;km aralıda yerləşir. == Coğrafiyası == [[Fayl:Haibullinskiy.jpg|thumb|left]] [[Fayl:Пески в Хайбуллинском районе РБ.jpg|left|thumb|Xaybulla rayon qumluğu |220 px]] Xaybulla rayonuBaşqırdıstanın cənub-şərqində yerləşir. Şimaldan Bağqırdıstanın [[Baymak rayonu|Baymak]] və [[Yılayır rayonu|Yılayır]], qərbdən [[Ziançurinski rayonu|Ziançur rayonları]], cənubdan isə [[Orenburq vilayəti]] ilə sərhəddə yerləşir. Rayon Başqırdıstanımn ən quraq regionlarındandır. Burada qış vahə mədəniyyəti yayılmışdı. Rayonun şimal-şərqindən Bolşaya Urtazımka çayı keçir. Şərq ərazisinin yarısı çöllükdür. Burada qara-şorakət torpaqlar yayılmışdır. Qərbində isə meşəçöl və dağ meşələri yayılmışdır. == Tarix == [[Fayl:Водопад в Хайбуллинском районе РБ.JPG|thumb|Xaybulla rayonunda şəlalə|220 px]] Xaybulla rayonu [[20 avqust]] [[1930]]-cu ildə Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikası kantonları ləğv edərək yerində 48 rayon təşkil etməsi ilə təsis edilmişdir. İlk əvvəllər rayon mərkəzi Xaybulla kəndi olmuşdur. Hazırda isə Akray kəndi adlanır. Rayon 1950-ci illərdə güçlü şəkildə inkişaf edirdi. Bu dövrdən Ufa və Selinski qəsəbələri qalmışdır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002 !2008<ref name="2003—2008">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf Подготовка к проведению всероссийской переписи населения на территории городского округа г. Уфа] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170517082952/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf |date=2017-05-17 }} {{ref-ru}}</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> !2012 !2013<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов)]{{ref-ru}}. 16 noyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 16 noyabr 2013 tarixində.</ref> |- | 33 072 || {{Azalış}}32 512 |{{Azalış}}32 427 |{{Artış}}33 398 |{{Azalış}}32 975 |{{Azalış}}32 637 |- !2014<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года]{{ref-ru}}. 2 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 avqust 2014 tarixində.</ref> !2015<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года]{{ref-ru}}. 6 avqust 2015 tarixində yoxlanılmışdır. 6 avqust 2015 tarixində.</ref> !2016<ref>Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года {{ref-ru}}</ref> !2017<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года] (31 iyul 2017). 31 iyul 2017 tarixində yoxlanıldı. 31 iyul 2017 tarixində [http://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Arxivləşdirildi].</ref> |- |{{Azalış}}32 176 |{{Azalış}}31 735 |{{Azalış}}31 419 |{{Azalış}}31 112 | | |} Ümumrusiya siyahıya alınmasına Başqırdıstan Respublikası Xaybulla rayonu ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 77,6 %, [[ruslar]] — 17,8 %, digər millər — 4,6 %<ref name="ВПН-2010">{{cite web|url=http://www.bashstat.ru/perepis2010/pub_work/Итоги%20Всероссийской%20переписи%20населения%202010%20года%20по%20Республике%20Башкортостан.pdf|title=Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан|format=pdf|publisher=Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан|accessdate=2013-03-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/6EzC0FMGq?url=http://www.bashstat.ru/perepis2010/pub_work/%D0%98%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B8%20%D0%92%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%25|archivedate=2013-03-09|url-status=live}}</ref>. == İnzibati-ətazi vahidləri == Ziançurinski ayonunda 14 kənd inzibati vahidliyinə 57 yaşayış məntəqəsi daxildir<ref name="RBzak_izm">[http://www.gsrb.ru/MainLeftMenu/ZakonoTvorch/Zakoni/49-2008.php Закон Республики Башкортостан «Об изменениях в административно-территориальном устройстве Республики Башкортостан в связи с объединением отдельных сельсоветов и передачей населённых пунктов» (Принят Государственным Собранием — Курултаем Республики Башкортостан 18 ноября 2008 года)]</ref> == İqtisadiyyat == Rayon ərazisində dəmir, qızıl, kvars, tikinti daşı, əhəng, kərpiç xammalı, qum kimi faydalı qazıntılar vardır. Ərazisinin 302,4 min ha əkinə yararlıdır. 82,8 ha ərazi otlaq kimi istifadə edilir. 2015-ci ildə respublika ərazisində ilk günəş elektrik stansiyası olan Buribayev GES istifadəyə verilmişdir <ref>[http://ufa.mk.ru/articles/2015/11/25/pervaya-solnechnaya-elektrostanciya-nachala-vyrabatyvat-energiyu.html Первая солнечная электростанция начала вырабатывать энергию. Башкирия «обладает высоким уровнем солнечной радиации»] // Московский комсомолец, Уфа, 25 ноября 2015 года</ref>.. == Nəqliyyat == Rayonla əlaqə [[Sibay]] — [[Akyar]], Yudıbaeva — Akrar — Sara yolu ilə təmin edilir. Əvvəllər Akyarda hava limanı fəaliyyət göstərmişdir. == Sosial sfera == Rayon ərazisində 55 ümumtəhsil mərkəzi, 24 orta məktəb, musiqi məktəbi, 28 kütləvi kitabxana, 48 klub, 4 xəstəxana fəaliyyət göstərir. Burada rus və başqırd dilində «Xaybulla xəbərləri» — «Хәйбулла хәбәрзәре». adlı qəzet buraxılır. == Tanınmış sakinləri == * Abdulla Kəmaləddinoviç Adiqamov — partiya və dövlət xadimi, Başqırdıstan Respublikasının üzvü. * Kayam Həbibrəhmanoviş Axmetşin — Sovet İttifaqı qəhrəmanı. * Abraşit İlyasoviç Bikbavov — dövlət və ictimai xadim, Başqırd ordusunun adyudantı. * Zaynulla Baqişaey — rusiyalı dövlət və ictimai xadim. * Muxamet İdrisov — rəqqas, RSFSR xalq artisti. * Yumabay İsyanbayev — musiqiçi, BMSSR xalq artisti. * Qaynetdin Mulatov — ilk başqırd dirijor, pedaqoq, BMSSR xalq artisti (1969), RSFSR əməkdar incəsənət xadimi (1980). * Minniahmet Mulatov — geoloq-geokimyaçı, geologiya-minerologiya elmlər namizədi (1961). * Sergey Çekmaryov (1909/1910—1933) — sovet şairi. * Pavel Çumaçenko (1904—1949) — Qırmızı Ulduz ordenli.. * Qilman Yakupov — Xaybulla rayon KPMİK raynom müavini (1962—1980), Əmək İttifaqı Qəhrəmanı == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.haibulla.ru/ RAYONUN RƏSMİ SAYTI] {{Başqırdıstan Respublikası}} [[Kateqoriya:Xaybulla rayonu| ]] [[Kateqoriya:Başqırdıstan rayonları]] l0urirdd2nxvt556uyj5qzt21vl0kln Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri 0 514402 6564674 6346327 2022-08-05T23:55:24Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |adı = Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri |orijinal adı = |şəkil = Badge of the Pakistan Air Force.svg |şəklin ölçüsü = 180 |şəkil_izah = |illər = [[14 avqust]] [[1947]] - günümüzə |ölkə = {{PAK}} |tabeçilik = [[Pakistan Silahlı Qüvvələri]] |daxildir = |növü = [[Hərbi hava qüvvələri|Hərbi Hava Qüvvələri]] |tərkibi = |vəzifəsi = Pakistanın hava məkanının müdafiə olunması. Döyüş şəraitində digər hərbi birləşmələrə havadan dəstək verilməsi. |sayı = 65,000 nəfər tam heyət<br>10,000 nəfər ehtiyat qüvvə |struktur vahidi = |yerləşməsi = [[İslamabad]], [[Pakistan]] |ləqəbi = |himayədarı = |şüarı = [[Urdu dili|Urdu]]: ''قوم کے لیے فخر کی علامت'' <br>''"Xalq üçün qürur rəmzi"'' |rəngləri = |marşı = |tilsimi = |təchizatı = |müharibələr = [[Birinci Hindistan-Pakistan müharibəsi]]<br>[[İkinci Hindistan-Pakistan müharibəsi]]<br>[[Üçüncü Hindistan-Pakistan müharibəsi]]<br>[[Yom Kippur müharibəsi]]<br>[[Əfqanıstan müharibəsi (1979-1989)|Əfqanıstan müharibəsi]]<br>[[Kargil müharibəsi]] |döyüşlər = |fərqlənmə nişanları = [[Fayl:Roundel of Pakistan.svg|60px]] [[Fayl:Roundel of Pakistan – Low Visibility.svg|60px]] <br> [[Fayl:Flag of Pakistan.svg|60px|border]] [[Fayl:Fin Flash of Pakistan – Low Visibility.svg|60px]] |indiki komandiri = [[Aviasiya marşalı]] [[Sohail Aman]] |məşhur komandirləri = Aviasiya marşalı [[Nur Xan]] }} '''Pakistan Hərbi Qüvvələri''' ({{Dil-ur|{{Nastaliq|پاک فِضائیہ}}}}—{{transl|ur|''Pāk Fizāʾiyah''}}) [[Pakistan Silahlı Qüvvələri]]<nowiki/>nə tabe olan xüsusi hərbi birləşmədir. Əsas vəzifəsi [[Pakistan]]ın hava məkanını mühafizə etmək, döyüş şəraitində isə Silahlı Qüvvələrin digər hərbi birləşmələrini hava dəstəyi ilə təmin etməkdir.<ref name="AIr Force ISPR">{{cite web|last1=PAF|title=History of PAF|url=http://www.paf.gov.pk/history.html|publisher=AIr Force ISPR|accessdate=8 sentyabr 2017|archive-date=2019-05-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20190530164931/http://paf.gov.pk/history.html|url-status=dead}}</ref> Pakistan HHQ-nin aktiv şəxsi heyəti 65,000 nəfər (3 min nəfəri pilot olmaqla), ehtiyat qüvvələrinin sayı 10,000 nəfərdir.<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=https://www.themeshnews.com/top-10-countries-with-best-air-force-in-the-world-2016/ |access-date=2017-09-08 |archive-date=2018-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180425042414/http://www.themeshnews.com/top-10-countries-with-best-air-force-in-the-world-2016/ |url-status=dead }}</ref> 1947-ci ildə əsası qoyulan HHQ indiyə qədər bir çox döyüş əməliyyatlarında iştirak etmişdir. Pakistan Konstitusiyasının 243-cü maddəsinə görə, Hərbi Hava Qüvvələrinin mülki komandanı Pakistan prezidentidir. HHQ komandanı baş nazir tərəfindən təsdiq olunduqdan sonra ölkə prezidenti tərəfindən təyin olunur.<ref>{{cite web|title=Article 243|url=http://www.pakistani.org/pakistan/constitution/part12.ch2.html|accessdate=8 sentyabr 2017|archive-date=2012-02-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205071402/http://www.pakistani.org/pakistan/constitution/part12.ch2.html|url-status=dead}}</ref> Pakistan HHQ-nin hazırkı komandanı aviasiya marşalı [[Sohail Aman]]<nowiki/>dır.<ref name="Aman 01">{{cite web|title=Air Chief Marshal Sohail Aman takes over charge of PAF|url=http://arynews.tv/en/air-chief-marshal-sohail-aman-takes-over-charge-of-paf/|accessdate=8 sentyabr 2017}}</ref> == Tarix == === 1959 Hindistan hava hücumu === 10 aprel 1959-cu ildə Pakistanda [[Ramazan bayramı]] qeyd edilərkən [[Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri]]<nowiki/>nin 106-cı eskadrilyasına məxsus "English Electric Canberra" təyyarəsi Pakistanın hava məkanına daxil olaraq kəşfiyyat çəkilişi aparmışdır. Həyəcan siqnalı verildikdən sonra Pakistan HHQ-nin 15-ci eskadrilyasına məxsus iki ədəd F-86F döyüş təyyarələri bu kəşfiyyat təyyarəsini [[Ravalpindi]] vilayətinin [[Ravat]] şəhəri üzərində vurmuşdur. Bu hadisə Pakistan HHQ-nin ilk qələbəsi hesab olunur. Hindistana məxsus kəşfiyyat təyyarəsinin hər iki pilotu təyyarə vurulmazdan əvvəl katapult etdiyinə görə, sağ qalmış, lakin pakistanlılar tərəfindən əsir götürülmüş bir müddət saxlanıldıqdan sonra azad buraxılmışdır.<ref>"History of the Pakistan Air Force 1947–1982", Pakistan Air Force Book Club, 1982</ref> === Birinci Hindistan-Pakistan müharibəsi === Müharibə ərəfəsində Pakistan HHQ 12 ədəd [[Lockheed F-104 Starfighter]], təqribən 120 ədəd [[North American F-86 Sabre]] və 20 ədəd B-57 "Kanberra" bombardmançı təyyarələrindən ibarət olmuşdur.<ref name="Pakistan's Air Power, by John Fricker (page 89)">{{citation |first=John |last=Fricker |title=Pakistan's Air Power |work=Flight International |year=1969 |page=89 |url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1969/1969%20-%200111.html?search=Pakistan%20Mirage%205 |accessdate=8 sentyabr 2017 |archive-date=2012-01-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120114183912/http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1969/1969%20-%200111.html?search=Pakistan%20Mirage%205 |url-status=dead }}</ref> Pakistan tərəfi müharibənin başlamasının ikinci günündən etibarən döyüş ərazisində hava üstünlüyünün tam şəkildə ələ keçirildiyini açıqlamışdır.<ref name="Pakistan's Air Power, by John Fricker (page 90)">{{citation |first=John |last=Fricker |title=Pakistan's Air Power |work=Flight International |year=1969 |page=90 |url= http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1969/1969%20-%200112.html |accessdate=8 sentyabr 2017}}</ref> Buna cavab olaraq, Hindistan HHQ komandanı aviasiya marşalı Arcan Sindh müharibə dövründə üç gün hava üstünlüyünün öz tərəflərində olduğunu açıqlamışdır.<ref>http://zeenews.india.com/news/india/1965-war-we-achieved-air-superiority-in-three-days-says-air-force-marshal-arjan-singh_1805797.html</ref> Hindistan mənbələrinin verdiyi məlumata görə, Hindistan tərəfi öz təyyarələrinin əksər hissəsini yerdə itirdiyi halda, Pakistan tərəfinə məxsus təyyarələr daha çox hava döyüşlərində vurulmuşdur.<ref name="bb">{{cite web |url=http://orbat.com/site/cimh/iaf/IAF_1965war_kills.pdf |title=Archived copy |accessdate=8 sentyabr 2017 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20101127234125/http://orbat.com/site/cimh/iaf/IAF_1965war_kills.pdf |archivedate=27 noyabr 2010 |df=dmy-all }} IAF and PAF combat kills 1965 War by B. Harry</ref> Hər iki ölkə müharibə ərzində aviasiya itkiləri ilə bağlı ziddiyyətli iddialar irəli sürmüş, yalnız bir neçə neytral mənbə hər iki ölkənin iddialarını təsdiqləmişdir. Pakistan tərəfi Hindistana məxsus 104 döyüş təyyarəsini vurduğunu və özünə məxsus 19 təyyarəni itirdiyini iddia etsə də, Hindistan tərəfi qarşı tərəfə məxsus 73 təyyarə vurduğunu və özlərinə məxsus 59 təyyarəni itirdiklərini iddia etmişdir.<ref>http://www.bbc.com/news/world-asia-india-33815204</ref> Müstəqil mənbələrin apardığı araşdırmaya əsasən, müharibə ərzində Pakistan HHQ təqribən 20 döyüş təyyarəsi itirdiyi halda, Hindistan HHQ-də bu göstərici 60–75 aralığında olmuşdur.<ref name="Encyclopedia of the developing world">{{cite book|author = Thomas M. Leonard | title = Encyclopedia of the developing world|url=https://books.google.com/books?id=pWRjGZ9H7hYC&pg=PA806|accessdate=8 sentyabr 2017 | year=2006|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0-415-97663-3|pages=806–}}</ref> === İkinci Hindistan-Pakistan müharibəsi === Şərqi Pakistan bölgəsinin müstəqillik əldə etmə istəyi 1971-ci ilin sonlarından etibarən Hindistan və Pakistanı yenidən qarşı-qarşıya gətirmişdir. 22 noyabr 1971-ci il tarixində, müharibə başlamazdan 10 gün əvvəl Pakistan HHQ-nə məxsus dörd F-86 qırıcısı Hindistan ərazisində yerləşən [[Mukti Bahini]] qruplaşmasının mövqelərinə aviasiya zərbələri endirmiş, döyüş nəticəsində dörd təyyarədən ikisi vurulmuş, biri qismən zədələnmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.bharat-rakshak.com/IAF/History/1971War/Sabres.html |title=Boyra Encounter – 22nd November 1971 |author=Jagan Pillarisetti |publisher=Bharat Rakshak |accessdate=8 sentyabr 2017 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111118130237/http://bharat-rakshak.com/IAF/History/1971War/Sabres.html |archivedate=18 noyabr 2011 }}</ref> 3 dekabrda Hindistanın Pakistana müharibə elan etməsindən sonra Pakistan Çingiz xan əməliyyatını həyata keçirmiş, Srinaqar, Ambala, Sirsa, Halvara ərazilərində yerləşən hərbi qərargahlara önləyici zərbələr endirmişdir.<ref>{{cite journal |date=20 dekabr 1971|title=Newsweek : the international newsmagazine: US edition |journal=Newsweek |page=34 |issn=0028-9604 |quote=Trying to catch the Indian Air Force napping, Yahya Khan, launched a Pakistani version of Israel's 1967 air blitz in hopes that one quick blow would cripple India's far superior air power. But India was alert and Yahya's strategy of scattering his thin air force over a dozen air fields failed!}}</ref> 15 dekabr<nowiki/>da [[Dəkkə]] şəhərinin işğal olunmasından sonra, 17 dekabr yerli vaxtla saat 14:30-da döyüşlərin bitdiyi rəsmən açıqlanmışdır.<ref name="Encyclopedia of the Developing World, Volume 3">{{cite book|last1=M. Leonard|first1=Thomas|title=Encyclopedia of the Developing World|url=https://books.google.com/books?id=gc2NAQAAQBAJ&pg=PA806&dq=pakistan+lost+aircrafts+1965&hl=en&sa=X&ei=d8abVfLbKpGOuATu1qi4BA&ved=0CBkQ6AEwAw#v=onepage&q=pakistan%20lost%20seventy%20five&f=false|accessdate=2015-07-13|year=2006|publisher=Taylor & Francis|isbn=978-0415976640|page=806}}</ref> === 1973 Yom Kippur müharibəsi === Müharibə ərzində Pakistan HHQ-nin 16 pilotu [[Misir]] və [[Suriya]] tərəfindən İsrailə qarşı döyüşlərdə iştirak etmişdir. Belə pilotlardan biri olan [[leytenant]] [[Səttar Alvi]] Suriya HHQ-nə məxsus [[MiQ-21]] döyüş təyyarəsi ilə [[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri|İsrail HHQ]]-nə məxsus [[Miraj F-1|Miraj]] qırıcısını vurmuş və Suriya hökuməti tərəfindən mükafata layiq görülmüşdür.<ref name="Chengappa2004">{{cite book|author=Bidanda M. Chengappa|title=Pakistan: Islamisation Army And Foreign Policy|url=https://books.google.com/books?id=iDoMlBd4dYsC&pg=PA42|accessdate=8 sentyabr 2017|date=1 yanvar 2004|publisher=APH Publishing|isbn=978-81-7648-548-7|pages=42–}}</ref> === 1979–1988 Əfqanıstan müharibəsi === 1979-cu ildə Hərbi Hava Qüvvələri komandanı, aviasiya marşalı [[Ənvər Şamim]]<nowiki/>in həmin dövrdə Ordu generalı vəzifəsində xidmət edən [[Məhəmməd Ziyaülhaqq]]<nowiki/>a verdiyi məlumata görə, Hindistan hökuməti Pakistanın [[Kahuta]] şəhərində yerləşən nüvə obyektinə hücum etməyi planlaşdırırdı. Kahuta sərhədə yaxın yerləşdiyinə görə, Hindistana məxsus təyyarələr 3 dəqiqə ərzində bu əraziyə çata biləcəyi halda, Pakistana məxsus qırıcılar buradan daha uzaq məsafədə yerləşdiyinə görə, onlar əraziyə yalnız 8 dəqiqə ərzində çata bilərdilər. Buna görə də Pakistan hökuməti bu geriliyi aradan qaldırmaq məqsədilə öz döyüş aviasiyasını yeniləməyi qərara alır. Bununla da Hindistanın Kahutaya hücum edəcəyi halda, onlar da Hindistanın [[Trombay]] ərazisində yerləşən nüvə obyektinə zərbə endirməyi planlaşdırırdı. Pakistan ən uyğun seçim olan [[ABŞ]] istehsalı [[F-16]] döyüş təyyarəsini almağı qərara alır. 1983-cü ildə F-16 qırıcılarının ilk partiyası Pakistana çatdırıldıqdan sonra, Hindistana cavab zərbəsi endirmək imkanları artmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.dawn.com/wps/wcm/connect/dawn-content-library/dawn/the-newspaper/national/threat-to-destroy-indian-nplant-stopped-attack-on-kahuta-book-850 |title=Threat to destroy Indian N-plant stopped attack on Kahuta |last=Khan |first=Iftikhar A. |date=28 may 2010 |work=Dawn.com |publisher=The Dawn Media Group |accessdate=8 sentyabr 2017 |location=Pakistan |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100530072007/http://www.dawn.com/wps/wcm/connect/dawn-content-library/dawn/the-newspaper/national/threat-to-destroy-indian-nplant-stopped-attack-on-kahuta-book-850 |archivedate=30 may 2010 |df=dmy }}</ref><ref>{{cite book|last=Shamim|first=M. Anwar|title=Cutting Edge PAF: A Former Air Chief's Reminiscences of a Developing Air Force|url=https://archive.org/details/cuttingedgepafre0000sham|year=2010|publisher=Vanguard Books|isbn=978-969-402-540-7 }}</ref> 1981-ci ildə ABŞ-la Pakistan arasında 28 F-16A və 12 F-16B döyüş təyyarəsinin çatdırılması ilə bağlı müqavilə imzalanmışdır. ''Sülh qapısı I'' və ''Sülh qapısı II'' adını alan müqavilələrə əsasən, ABŞ Pakistana ümumilikdə 40 F-16 Blok-15 qırıcısı satmışdır. Bu müqaviləyə bağlı olan sonuncu döyüş təyyarələri 1987-ci ildə Pakistana çatdırılmışdır.<ref name="autogenerated1">{{cite web|url=http://www.f-16.net/f-16_users_article14.html |title=F-16 Air Forces&nbsp;— Pakistan |publisher=F-16.net |date= |accessdate=8 sentyabr 2017}}</ref><ref name="globalsecurity1">{{cite web|author=John Pike |url=http://www.globalsecurity.org/military/systems/aircraft/f-16-fms.htm |title=F-16 Fighting Falcon |publisher=Globalsecurity.org |date= |accessdate=8 sentyabr 2017}}</ref> 1986–1988-ci illəri aralığında Pakistan F-16-ları Əfqanıstan ərazisində ən azı 8 [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet]] təyyarəsi vurmuşdur.<ref>{{cite web |url=http://www.pafwallpapers.com/PAF_afghan_war-1.htm |title=PAF F-16 squadron pilots & crew during Soviet/Afghan War 1979–1988. |access-date=2017-09-08 |archive-date=2012-01-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120106005100/http://www.pafwallpapers.com/PAF_afghan_war-1.htm |url-status=dead }}</ref> Bunlardan ilk üçü [[Su-22]] və [[An-26]] təyyarələri olmuşdur. 14-cü eskadrilyanın pilotları isə daha 5 ədəd (ikisi Su-22, ikisi [[MiQ-23]], biri [[Su-25]]) düşmən təyyarəsi vurmuşdur.<ref>[http://www.pafwallpapers.com/kill_illustrations.htm] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120115121441/http://www.pafwallpapers.com/kill_illustrations.htm |date=2012-01-15 }}. PAF F-16 air kills illustrations.</ref> 29 aprel 1987-ci ildə dörd Sovet MiQ-23 qırıcısı ilə iki F-16 arasında baş verən döyüş nəticəsində bir F-16 vurulmuşdur. Pilot leytenant Şahid Xan katapult edərək sağ qalmışdır.<ref>[http://www.f-16.net/f-16_users_article14.html F-16 Air Forces – Pakistan]. F-16.net.</ref> === 1990–2001 === 6 oktyabr 1990-cı ildə Pakistan nüvə silahı proqramını davam etdirdiyi bəhanəsi ilə ABŞ bu ölkəyə silah satışına embarqo qoymuşdur. Nəticədə müasir texnologiyalara sahib olan döyüş təyyarəsinin alınması məqsədilə bir çox ölkə ilə danışıqlar aparılmışdır. 1990–1993-cü illər aralığında Pakistan Avropa ölkələrinin birgə istehsal etdiyi [[Panavia Tornado]] qırıcısını almaqdan imtina etmişdir. Polşadan [[MiQ-29]] və [[Su-27]]-nin satılması ilə bağlı təklif gəlsə də qəbul olunmur. 1992-ci ildə əsas diqqət Fransa istehsalı [[Miraj 2000]] qırıcısına yönəlir. 1980-ci illərin əvvəllərində də bu təyyarələr üçün təklif göndərilsə də, Fransa siyasi səbəblərə görə bu satışdan imtina etmişdi. 1994-cü ilin avqustunda İsveç [[Saab JAS 39 Gripen|JAS-39 Gripen]] döyüş təyyarəsini təqdim etsə də, istehsalçı SAAB şirkətinin səhmlərinin 20%-nin ABŞ-a məxsus olduğu üçün satış baş tutmamışdır.<ref>[http://www.southasiaanalysis.org/papers2/paper166.htm How China keeps the PAF flying] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110728044058/http://www.southasiaanalysis.org/papers2/paper166.htm |date=2011-07-28 }}. Southasiaanalysis.org.</ref> 1992-ci ilin ortalarında Pakistan Fransa ilə 40 ədəd Miraj 2000 qırıcısının satışı ilə bağlı razılaşmağa yaxın olsa da, satış baş tutmamışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1992/1992%20-%201317.html?search=Pakistan%20F-7 |title=lockheed &#124; 1992 &#124; 1317 &#124; Flight Archive |publisher=Flightglobal.com|accessdate=8 sentyabr 2017}}</ref> 1994-cü ildə Rusiyanın Suxoy və Mikoyan şirkətləri Su-27 və MiQ-29-ların satılmasının mümkün olduğunu bildirmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1994/1994%20-%201938.html?search=Pakistan%20F-7 |title=1994 &#124; 1938 &#124; Flight Archive |publisher=Flightglobal.com |accessdate=8 sentyabr 2017}}</ref> Lakin, Pakistan hökuməti bu təklifdən imtina edərək Miraj 2000–5 döyüş təyyarələrinin satın alınması ilə bağlı danışıqlara başlamışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1994/1994%20-%202448.html?search=Pakistan%20F-7 |title=McDonnell Douglas Flight Archive |publisher=Flightglobal.com |accessdate=8 sentyabr 2017}}</ref> Danışıqların təqribən 40 təyyarə üçün aparıldığı bildirilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1994/1994%20-%202857.html?search=Pakistan%20F-7 |title=1994 Flight Archive |publisher=Flightglobal.com |accessdate=8 sentyabr 2017}}</ref> === Şimal-qərbi Pakistanda anti-terror əməliyyatları === Pakistan Ordusu 2009-cu ildə [[Taliban]] terror qruplaşmasına qarşı hücum əməliyyatına başladıqdan sonra müəyyən problemlərlə üzləşmişdir. Hücum əməliyyatlarının başlandığı elan olunduqdan sonra 2 milyona yaxın pakistanlı qaçqın düşərgələrinə köçməyə məcbur olmuşdur. Evini tərk etmək məcburiyyətində qalan məcburi köçkünlərin öz evlərinə mümkün qədər tez qayıda bilməsi üçün hərbi əməliyyatlar sürətləndirilmişdir. Pakistan HHQ terrorçulara qarşı ilk olaraq helikopterlərdən istifadə etməyə başlamışdır. Çünki, Pakistan HHQ bu vaxta qədər müharibə üçün təlim keçirdi və yeni qəbul olunmuş "anti-terror doktrinası"na hələ ki uyğunlaşma baş verməmişdi. 2009–2010-cu illərdə baş tutan ''Saffron Bandit'' adlı təlimlərdə əsas diqqət terrorizmə qarşı mübarizəyə yönəlmişdir. HHQ-nin silahlanmasına yeni qəbul edilən silahlar ordunun kəşfiyyat və müşahidə imkanlarını yüksəltmişdir.<ref>[https://www.reuters.com/article/idUSTRE62S4V620100329 U.S. hopes to give Pakistan drones within a year]. Reuters.</ref> [[C-130]] hərbi-nəqliyyat təyyarələri modernizasiya olunaraq imkanları artırılmışdır. Pakistan HHQ [[Vəziristan|Cənubi Vəziristan]]<nowiki/>da yerləşən terrorçu mövqelərinə zərbə endirilməsində 200 və 900 kq-lıq aviabombalardan istifadə etmişdir. == Komandanları == * Aviasiya vitse-marşalı Alan Perri-Kin * Aviasiya vitse-marşalı Riçard Atçerli * Aviasiya vitse-marşalı Lesli Vilyam Kannon * Aviasiya vitse-marşalı Artur Makdonald * Aviasiya marşalı Əsgər Xan * Aviasiya marşalı Nur Xan * Aviasiya marşalı Əbdül Rəhim Xan * Aviasiya marşalı Zəfər Çaudri * Baş aviasiya marşalı Zülfüqar Əli Xan * Baş aviasiya marşalı Ənvər Şamim * Baş aviasiya marşalı Camal Xan * Baş aviasiya marşalı Həkimullah xan Durrani * Baş aviasiya marşalı Faruq Firuzə Xan * Baş aviasiya marşalı Abbas Xattak * Baş aviasiya marşalı Pərviz Mehdi Qureşi * Baş aviasiya marşalı Muşaf Əli Mir * Baş aviasiya marşalı Kəlim Saadat * Baş aviasiya marşalı Tanvir Mahmud Əhməd * Baş aviasiya marşalı Rao Qəmər Süleyman * Baş aviasiya marşalı Tahir Rafiq Butt * Baş aviasiya marşalı Sohail Aman == Həmçinin bax == * [[Pakistan]] * [[Pakistan Silahlı Qüvvələri]] *[[JF-17 Thunder]] * == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Pakistan Air Force}} *{{Official website|http://www.paf.gov.pk}} * [http://www.paffalcons.com/ PAF Falcons – Second to None] * [http://www.airrecognition.com/index.php?option=com_content&task=view&id=850 Pakistani Air Force aircraft and equipment of Pakistan(Air recognition)] [[Kateqoriya:Pakistan Silahlı Qüvvələri]] [[Kateqoriya:14 avqustda yarananlar]] [[Kateqoriya:1947-ci ildə yarananlar]] ohet3eii9b8b5tn7ohuz4sa27jnyjw4 Ağasəlim Bağırov 0 515546 6564708 6548246 2022-08-06T01:09:28Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |şəkil = |şəklin ölçüsü = |titul = [[Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti]]nin başçısı |bayraq = Coat of arms of Baku.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 15 aprel 1992 |dövr son = 4 iyul 1992 |sələfi = [[Sənan Əlizadə]] |xələfi = [[Rauf Gülməmmədov]] |titul_2 = Azərbaycan Respublikasının ticarət naziri |bayraq_2 = Coat of arms of Azerbaijan.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = 5 fevral 1991 |dövr son_2 = 15 aprel 1992 |sələfi_2 = ''qurumun adı dəyişdirilib |xələfi_2 = [[Rizvan Hüseynov (dövlət xadimi)|Rizvan Hüseynov]] |titul_3 = Azərbaycan SSR ticarət naziri |bayraq_3 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_3 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_3 = 22 aprel 1989 |dövr son_3 = 5 fevral 1991 |sələfi_3 = [[Yaşar Qaraxanov]] |xələfi_3 = ''qurumun adı dəyişdirilib |təltifləri = + }} '''Ağasəlim Yaqub oğlu Bağırov''' — Azərbaycan dövlət xadimi, Azərbaycanın ticarət naziri (1989–1992), [[Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti]]nin başçısı (1992), iqtisad elmləri namizədi. == Həyatı == Ağasəlim Yaqub oğlu Bağırov 1940-cı ildə anadan olmuşdur.<ref name="who">{{cite book|title= Who Was Who in the Soviet Union|url= https://archive.org/details/whowaswhoinsovie0000unse|chapter= The Ministries of the Republic of Azerbaijan|year= 1992|language= en|location= München; London; New York; Paris|publisher= [[:d:Q324303|K. G. Saur]]|page= [https://archive.org/details/whowaswhoinsovie0000unse/page/115 115]|isbn= 3-598-10810-9}}</ref> İxtisasca əmtəəşünasdır.<ref name="kom89">{{məqalə|başlıq= Ағасәлим Јагуб оғлу Бағыров|yarımbaşlıq= Азәрбајҹан ССР тиҹарәт назири|qəzet= [[Xalq qəzeti|Коммунист]]|tarix= 23 апрел 1989-ҹу ил|nömrə= 95|say= 20863|səhifə= 1|dil= az-cyrl}}</ref> Əmək fəaliyyətinə "Qızıl Şərq" mətbəəsində başlamış, Azərbaycan SSR Ət və Süd Sənayesi Nazirliyində iqtisadçı-mühəndis vəzifəsində işləmişdir. Sonra 13 il ərzində ərzində Azərbaycan SSR Ticarət Nazirliyi sistemində müxtəlif vəzifələrdə çalışmış, "Azərittifaq"ın universal topdansatış bazasının direktoru, Azərbaycan SSR Dövlət Plan Komitəsinin şöbə müdiri olmuşdur.<ref name="kom89"/> Ağasəlim Bağırov 1985-ci ildə [[Azərbaycan İstehlak Cəmiyyətləri İttifaqı|Azərbaycan İstehlak Kooperasiyasının]] XVI qurultayında "Azərittifaq"ın idarə heyəti sədrinin müavini seçilmişdir. 1988-ci ildən Azərbaycan SSR Dövlət Plan Komitəsinin ticarət və ictimai iaşə şöbəsinin rəisi vəzifəsində işləmiş, 1989-cu ilin aprel ayında Azərbaycan SSR ticarət naziri təyin edilmişdir.<ref name="kom89"/> O, bu vəzifədə 1992-ci ilin aprel ayınadək işləmiş, həmin ilin aprel–iyul aylarında [[Bakı Şəhər İcra Hakimiyyəti]]nin başçısı olmuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan SSR hökuməti (1985–1991)]] * [[I Azərbaycan hökuməti]] {{Bakı şəhərinin rəhbərləri}} [[Kateqoriya:Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətinin başçıları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR xalq komissarları və nazirləri]] 3bw2dxk02ru70reyltv265isnoz2if6 Uçalı rayonu 0 516366 6564006 6451071 2022-08-05T14:18:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 6 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid |Status = Rayon |Adı =Uçalı rayonu |Xəritə =Location of Uchalinskiy rayon (Bashkortostan).svg |Daxildir = |Sahəsi =4549 |Əhali = |Əhali sıxlığı = |Avtomobil nömrəsi = 02, 102 |Telefon kodu = |Poçt indeksi = |Tərkibi= |Vəzifəli şəxs = |Vəzifənin adı = İcra başçısı |Sayt =https://uchaly.bashkortostan.ru }}[[Fayl:Urals river Bashkortostan.JPG|thumb|300px|right|Ural çayı üzərində körpü]] '''Uçalı rayonu''' ({{lang-ba|Учалы районы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın ərazisinə daxil olan inzibati rayon. Rayonun inzibati mərkəzi [[Uçalı]] şəhəridir. == Coğrafiyası == Uçalı rayonu Başqırd önuralının şimalında yerləşir. Şimalqərbdən Başqırdıstanın [[Belores rayonu|Belores]] və [[Abzelil rayonu|Abzelil]], şimal-şərqdən isə Çelyabinsk vilayətinin Verxneuralski, Zlatoustovski, Satkinski və Çebarkulski rayomları ilə sərhədə malikdir. Rayon ərazisindən [[Miass]] - [[Uçalı]] - Mejozyornı dəmir yolu və [[Beloretsk]] - Uçalı - Miass, Uçalı - Xuunovo - Karaqay avtomağistralı keçir. İqlimi kontinentaldır. Qərbdən nisbətən hündürlük silsilələrlə hava axını üçün bağlı olması, şimaldan və şərqdən isə arktik havanın daxil olması üçün maneənin olmaması iqliminə böyük təsir göstərir. == Tarix == Uçalı rayonu 1919-cu ilə qədər Orenburq vilayətinin Verxneuralski və Troyski qəzaları ərazisinə daxil idi. 23 mart [[1919]]-cu ildən etibarən isə Rusiyanın ilk milli muxtariyyatı olan Başqırdıstan MSSR tərkibinə qatılmışdır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002 !2008<ref name="2003—2008">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf Подготовка к проведению всероссийской переписи населения на территории городского округа г. Уфа] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170517082952/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/7e37de804db875be9239d3356f373569/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%BB+1.pdf |date=2017-05-17 }} {{ref-ru}}</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> !2012 !2013<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2013 года. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33. Численность населения городских округов, муниципальных районов, городских и сельских поселений, городских населённых пунктов, сельских населённых пунктов)]{{ref-ru}}. 16 noyabr 2013 tarixində yoxlanılmışdır. 16 noyabr 2013 tarixində.</ref> |- | 35 649 || {{Artış}}76 725 |{{Artış}}77 125 |{{Azalış}}73 268 |{{Azalış}}73 247 |{{Azalış}}73 114 |- !2014<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2014/bul_dr/mun_obr2014.rar Таблица 33. Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2014 года]{{ref-ru}}. 2 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 avqust 2014 tarixində.</ref> !2015<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2015/bul_dr/mun_obr2015.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года]{{ref-ru}}. 6 avqust 2015 tarixində yoxlanılmışdır. 6 avqust 2015 tarixində.</ref> !2016<ref>Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года {{ref-ru}}</ref> !2017<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года] (31 iyul 2017). 31 iyul 2017 tarixində yoxlanıldı. 31 iyul 2017 tarixində [http://web.archive.org/web/20170731141731/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2017/bul_dr/mun_obr2017.rar Arxivləşdirildi].</ref> |- |{{Azalış}}72 663 |{{Azalış}}71 963 |{{Azalış}}71 539 |{{Azalış}}71 291 | | |} Ümumrusiya siyahıya alınmasına Başqırdıstan Respublikası Ziançurinski rayonu ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 64,3 %, [[ruslar]] — 18,2 %, [[tatarlar]] — 15,9 %, digər millər — 1,6 %<ref name="ВПН-2010">{{cite web|url=http://www.bashstat.ru/perepis2010/pub_work/Итоги%20Всероссийской%20переписи%20населения%202010%20года%20по%20Республике%20Башкортостан.pdf|title=Итоги Всероссийской переписи населения по Республике Башкортостан|format=pdf|publisher=Территориальный орган Федеральной службы государственной статистики по Республике Башкортостан|accessdate=2013-03-05|archiveurl=https://www.webcitation.org/6EzC0FMGq?url=http://www.bashstat.ru/perepis2010/pub_work/%D0%98%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B8%20%D0%92%D1%81%D0%B5%D1%80%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B5%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%B8%20%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%25|archivedate=2013-03-09|url-status=live}}</ref>. == İnzibati-ətazi vahidləri == Uçalı ayonunda 1 şəhər və 14 kənd inzibati vahidliyinə 88 yaşayış məntəqəsi daxildir == İqtisadiyyat == Aqrar-sənaye rayonudur. Rayon ərazisində dəmir, qızıl, kvars, tikinti daşı, əhəng, kərpiç xammalı, qum kimi faydalı qazıntılar vardır. Ərazisinin 196,2 min ha əkinə yararlıdır (bu isə rayon ərazisinin 43,5 %). 75,3 ha ərazi otlaq kimi istifadə edilir. == Sosial sfera == Rayon ərazisində 65 ümumtəhsil mərkəzi, 20 orta məktəb, 33 kütləvi kitabxana, 63 klub, 5 sahə xəstəxanası fəaliyyət göstərir. Burada rus və başqırd dillərində «Uçalinskaya» (əvvəllər «oraq və çəkiç») və «Yayık» adlı qəzetlər buraxılır. == Tanınmış sakinləri == * Bepenya Toropberdin — 1735-1740-cu illər Basqırd üsyanlarının lideri. * Najiya Hibatovna Allayarova — müğənni, RSFSR əməkdar artisti. * Hakimyan Rəhimoviç Əhmədqalın — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı. * Yuri Petroviç Batalin — SSRİ Tikinti Komitəsinin sədri. * Aleksandr Matveyeviç Matrosov — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı, Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı. * Flora Axmetşeyevna Kildiyarova — aktrisa, RSFSR əməkdar artisti. * Aleksandr Qeorqieviç Serebryannikov — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı. * Abdulla Afzaloviç Sultanov — Başqırd müğənnisi, Başqırd MSSR-nin əməkdar mədəniyyət işçisi (1986), Başqırdıstanın xalq artisti (1996). * Zavdat Gumurdakoviç Sunaqatullin — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı. * Marsel Calileviç Yusupov — idmançı, güləşçi, iki dəfə Avropa çempionu, Rusiya çempionu. * Salavat Ahmadieviç Nizamutdinov — bəstəkar, əməkdar xadim. * Nizametdinov Rais Javdatoviç — Başqırdıstan Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi (2005), Ş.Babiç adına Başqırdıstan Respublikasının dövlət mükafatı laureatı (2000), tanınmış rəqqas, xoreoqraf, səhnə rejissoru, kurasteist, * İldus Barieviç Abdrahmanov — Kimya elmləri doktoru, akademik, Başqırdıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının Kimya və Texnoloji Elmlər Bölməsinin katibi. * İmuxamet Qilmutdinoviç Qalyautdinov — 2000-ci ildən 2013-cü ilə qədər Zaqir İsmagilov adına Ufa Dövlət Rəssamlıq Akademiyasının rektoru, Rusiya Federasiyasının Əməkdar mədəniyyət işçisi (1986), BMSSR (1986) filologiya elmləri doktoru, professor (1994). * Vil Bareeviç Qaleev — Texniki elmlər doktoru (1988), professor (1990). * Qalib Barievi Qaliev — Fizika-riyaziyyat elmləri doktoru (2004). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://uchaly.bashkortostan.ru RAYONUN RƏSMİ SAYTI] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190410064739/https://uchaly.bashkortostan.ru/ |date=2019-04-10 }} {{Başqırdıstan Respublikası}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonu]] [[Kateqoriya:Başqırdıstan rayonları]] k59ec9erb6gwonv73sz8e6tw5sjtyhb Urtayılqa (Baltas) 0 516582 6563978 6451032 2022-08-05T13:52:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=Urtayılqa|orijinal_adı={{Dil-ru|Урта-Елга}} <br> {{Dil-ba|Уртайылға}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=56|lat_min=7|lat_sec=34|lon_dir=E|lon_deg=55|lon_min=57|lon_sec=30|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 46|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[başqırdlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452982|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''Urtayıqla''' ({{Dil-ru|Урта-Елга}}, {{Dil-ba|Уртайылға}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 46 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 15 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]<nowiki/>ndan isə 52 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |52 |{{Azalış}}50 |{{Azalış}}46 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (67%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/nacharovo.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] azojwzntb1vjcsi22a2ndghsmtrhkx3 Usman (Baltas) 0 516672 6563980 6451041 2022-08-05T13:56:00Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=Usman|orijinal_adı={{Dil-ru|Усманово}} <br> {{Dil-ba|Уҫман}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=55|lat_min=55|lat_sec=7|lon_dir=E|lon_deg=55|lon_min=47|lon_sec=18|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 151|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[başqırdlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452983|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''Usman''' ({{Dil-ru|Усманово}}, {{Dil-ba|Уҫман}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 151 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 14 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]<nowiki/>ndan isə 78 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |189 |{{Azalış}}168 |{{Azalış}}151 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (91%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/usmanovo.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] lqxnpe5es0opomvud2hnoxnpucz4ccu Tuzlubino (Baltas) 0 516674 6563899 6450167 2022-08-05T13:11:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=Tuzlubino|orijinal_adı={{Dil-ru|Тузлубино}} <br> {{Dil-ba|Тоҙлоуба}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=55|lat_min=59|lat_sec=16|lon_dir=E|lon_deg=55|lon_min=57|lon_sec=28|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 245|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[başqırdlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452980|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''Tuzlubino''' ({{Dil-ru|Тузлубино}}, {{Dil-ba|Тоҙлоуба}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 245 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 3 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]<nowiki/>ndan isə 73 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |235 |{{Artış}}274 |{{Azalış}}245 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[marilər]] (72%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/tuzlubino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] 18e0vo2tpm0d2slpiowx4luz1q6s2uy Tuktay (Baltas) 0 516678 6563878 6450036 2022-08-05T12:56:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=Tuktay|orijinal_adı={{Dil-ru|Туктаево}} <br> {{Dil-ba|Туҡтай}}<br> {{Dil-chm|Токтай-Марий}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=55|lat_min=48|lat_sec=53|lon_dir=E|lon_deg=56|lon_min=11|lon_sec=16|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 115|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[marilər]], [[başqırdlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452980|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''Tuktay''' ({{Dil-ru|Туктаево}}, {{Dil-ba|Туҡтай}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baltas rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 115 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 9 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]ndan isə 78 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |141 |{{Artış}}143 |{{Azalış}}115 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[marilər]] (67%) və [[başqırdlar]] (29%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/tuktaevo.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] n4trkm5fd66jucdeu8r8xy6j34ux4l2 İştirək (Baltas) 0 516724 6564765 6454552 2022-08-06T05:40:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=İştirək|orijinal_adı={{Dil-ru|Иштиряково}} <br> {{Dil-ba|Иштирәк}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=55|lat_min=52|lat_sec=32|lon_dir=E|lon_deg=55|lon_min=57|lon_sec=3|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 201|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[başqırdlar]], [[tatarlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452988|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''İştirək''' ({{Dil-ru|Иштиряково}}, {{Dil-ba|Иштирәк}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 201 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 15 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]<nowiki/>ndan isə 84 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |269 |{{Azalış}}267 |{{Azalış}}201 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (73%) və [[tatarlar]] (26%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/ishtiryakovo.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] pkvpbx7k5yfbuzmhp231hkeycm6en89 Tuşqır (Baltas) 0 516726 6563900 6450290 2022-08-05T13:12:31Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM|növü=kənd|rəsmi_adı=Tuşqır|orijinal_adı={{Dil-ru|Тошкурово}} <br> {{Dil-ba|Тушҡыр}}|şəkli=|şəkilin_izahı=|tabesində=|ölkə=Rusiya|gerbi=|bayrağı=|gerb yazısı=|bayraq yazısı=|gerbin_ölçüsü=|bayrağın_ölçüsü=|lat_dir=N|lat_deg=56|lat_min=06|lat_sec=15|lon_dir=E|lon_deg=56|lon_min=04|lon_sec=52|CoordAddon=|CoordScale=|regionun növü=Respublika|region={{Bayraq|Başqırdıstan}} [[Başqırdıstan|Başqırdıstan Respublikası]]|cədvəldə region=[[Rusiya respublikaları]]|rayonun növü=Rayon|rayon=[[Rayon]]|cədvəldə rayon=[[Baltas rayonu]]|icmanın növü=Kənd şurası|icma=Nijnekarışev kənd şurası|cədvəldə icma=|daxili bölgüsü=|başçı növü=|icra başçısı=|yaranma tarixi=|ilk məlumat=|əvvəlki adı=|statuslu=|sahəsi=|quru sahəsi=|su sahəsi=|hündürlük növü=|YM mərkəzinin hündürlüyü=|iqlimi=|rəsmi dili=|əhalisi={{Azalış}} 436|siyahıyaalma ili=2010|sıxlığı=|aqlomerasiya=|milli tərkibi=[[başqırdlar]]|dini tərkib=|etnoxronim=|saat qurşağı=+5|DST=+6|telefon_kodu=|poçt_indeksi=452986|poçt indeksləri=|nəqliyyat_kodu=|identifikasiya növü=|identifikasiya ədədi=|Commons kateqoriyası=|rəsmi_saytı=|saytın dili= }} '''Tuşqır''' ({{Dil-ru|Тошкурово}}, {{Dil-ba|Тушҡыр}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baltas rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd, [[Nijnekarışev kənd şurası]]nın tərkibindədir. [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu ildə keçirilən Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndin əhalisi 436 nəfərdir.<ref name=":0">[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> == Tarixi == Tuşqır kəndi, [[XVII əsr]]in sonlarında və ya [[XVIII əsr]]in əvvəllərində [[başqırdlar]] tərəfindən qurulmuşdur.<ref>{{BE|Tuşqır}}</ref> == Coğrafi mövqe == Kənd, rayon mərkəzindən 17 [[kilometr]], ən yaxın [[Dəmiryol stansiyası|dəmiryolu stansiyası]]ndan isə 81 [[kilometr]] uzaqlıqdadır.<ref name=":1" /> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref name=":0" /> |- |522 |{{Artış}}530 |{{Azalış}}436 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (94%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{BE|Tuşqır}} * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonu]] 4stsisut5wsx44m9y9ova8gm1xdybz1 Yuxarı Əbdrəş (Əbyəlil) 0 516894 6564445 6452747 2022-08-05T19:41:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Əbdrəş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Әбдрәш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52|lat_min = 57|lat_sec = 5 | lon_deg = 58|lon_min = 45|lon_sec = 53 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 458 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453614 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Əbdrəş''' ({{Dil-ba|Үрге Әбдрәш}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Alməhəmməd kənd sovetliyinə daxil olan kənd. Yuxarı Əbdrəş və Aşağı Əbdrəş Əbyəlil rayonunun ən qədim yaşayış məntəqələrindən biridir. Yuxarı Nuqay və Aşağı Nuqay adı ilə ilk dəfə [[XVI əsr]]də<ref>[http://www.oprb.ru/template/guest/school/index.php?id=13846 МОБУ СОШ д. Верхнее Абдряшево]</ref> adı çəkilir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- | 313|| {{Artış}}440 |{{Artış}}499 |{{Azalış}}458 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Əbdrəş kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 56&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Selin): 7&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Alməhəmməd stansiyası): 10&nbsp;km. == Küçələri == * Əbdrəş Batır<ref>[http://www.zip-code.ru/reg-020530000140003.htm Индексы России — Абдряш Батыр ул. ]</ref>; * Kureya adına; * Kizil; * Nuqay; * Salavat Yalaley; * Şkolnaya; * Verxnederevanskaya. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] dkno7vgxq7f4xd4xy6j4danhni9n50j Yəlembət (Əbyəlil) 0 516958 6564457 6452857 2022-08-05T19:48:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yəlembət kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Йәлембәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 30 |lat_sec = 33 | lon_deg = 58 |lon_min = 39 |lon_sec = 33 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 371 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453622 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yəlembət kəndi''' ({{lang-ba|Йәлембәт}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Taştimer kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |346||{{Artış}}382 |{{Azalış}}377 |{{Azalış}}371 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yəlembət kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 99 %<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 30&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Mixaylovka): 8&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqporsk stansiyası): 36&nbsp;km. == Şəxsiyyətləri == * Safa Qaliulloviç İstamqalin - Sosialist Əmək Qəhrəmanı. SSRİ Ali Sovetinin 9-cu çağırış deputatı (1974-1979). Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] 4n44ugixjy2jn3ix1z13x5chcrdhorz Yənekəy (Əbyəlil) 0 516960 6564460 6452862 2022-08-05T19:49:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yənekəy kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Йәнекәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 45 |lat_sec = 59 | lon_deg = 58 |lon_min = 47 |lon_sec = 2 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 293 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453611 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yənekəy kəndi''' ({{lang-ba|Йәнекәй}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Bayım kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |311||{{Azalış}}301 |{{Artış}}334 |{{Azalış}}293 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yənekəy kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 99 %<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 74&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Bayım): 7&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Murakayev stansiyası): 36&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] pw0hmwbtosnq6s38xfxr0cjvfxiyfic Zelyonaya Polyanka (Əbyəlil) 0 516984 6564504 6452989 2022-08-05T20:06:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Zelyonaya Polyanka kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Зелёная поляна}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 36|lat_sec = 26 | lon_deg = 58|lon_min = 37|lon_sec = 45 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 136 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453613 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Zelyonaya Polyanka kəndi''' ({{lang-ba|Зелёная поляна}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Taşbulat kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |155||{{Azalış}}102 |{{Artış}}136 |- |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] scauhsg0kmsi59m22soktfc4vry252x İzəş-Kuskar (Əbyəlil) 0 516986 6564743 6454481 2022-08-06T05:32:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İskak kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Исҡаҡ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 29 |lat_sec = 55 | lon_deg = 58 |lon_min = 20 |lon_sec = 42 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 203 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453614 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İskak kəndi''' ({{lang-ba|Исҡаҡ}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Burqanqol kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |50||{{Artış}}165 |{{Artış}}201 |{{Artış}}203 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası İskak kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 99 %<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 45&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Burqanqol): 3&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Murakayev stansiyası): 92&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] 1pmci2ajqstul0wi8uci1xxe8e7ywa5 İşkilde (Əbyəlil) 0 517062 6564759 6454543 2022-08-06T05:38:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşkilde kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Ишкилде}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 25 |lat_sec = 43 | lon_deg = 58 |lon_min = 17 |lon_sec = 7 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 234 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453628 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşkilde kəndi''' ({{lang-ba|Ишкилде}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Burqanqul kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |182||{{Artış}}195 |{{Artış}}212 |{{Artış}}234 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası İşkilde kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 37&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Burqanqul): 7&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqporsk stansiyası): 82&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] cjntz8g6l0ppmnm5a9buez179sitbgr İşkol (Əbyəlil) 0 517113 6564760 6454544 2022-08-06T05:38:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşkol kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Ишҡол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 9 |lat_sec = 54 | lon_deg = 58 |lon_min = 32 |lon_sec = 57 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 1257 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453626 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşk0l kəndi''' ({{lang-ba|Ишҡол}}) — [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Ravil kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |785||{{Artış}}1080 |{{Artış}}1274 |{{Azalış}}1257 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası İşkol kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 99 %<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 22 km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqporsk stansiyası): 70 km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале "Генеалогия и Архивы"] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] nsm3aghe8d3syum0hx5gqr4m6xnlv64 Bayan qəbirləri 0 517199 6563963 5976668 2022-08-05T13:49:10Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki '''Bayan qəbirləri''' — [[Azərbaycan Respublikası]] [[Daşkəsən rayonu]]nun Bayan kəndi yaxınlığında e.ə. I minilliyin əvvəllərinə aid qəbirlər. == Xüsusiyyətləri == Qəbirstanlıq yaşayış məntəqəsinin yuxarı hissəsindəki təpəlik üzərində salınmışdır. 1901-ci ildə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı E.A.Resler ərazidə 32 daş qutu qəbir aşkar etmişdir.<ref>{{AME|3|302.}}</ref> Bu məzarlıqdakı iri sənduqə tipli qəbirlər, sal sinə daşları üzərində oyulmuş zəngin nəbati naxışlar, müxtəlif işarələr və xaç şəkilləri qəbirlərin [[İslam|İslamdan]] əvvəlki dövrə aid olduğunu göstərir.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://dashkesen-ih.gov.az/az/news/422.html|title=Dağlara sığınan Bayan kəndi|date=25 dekabr 2018|author=Azərbaycan Respublikası Daşkəsən Rayon İcra Hakimiyyəti}}</ref> Qəbirlərdə ölülər əsasən böyrü üstə bükülü, yaxud oturdulmuş vəziyyətdə dəfn edilmiş, iki qəbirdə isə yandırılmışdı. Kişi və qadın qəbirləri avadanlığına görə fərqlənir. Həndəsi naxışlar və heyvan rəsmləri ilə bəzədilmiş cilalı qara gil qablar, [[tunc]] [[xəncər]]lər, bıçaqlar, [[biz]]lər, [[iynə]]lər, kəmərlər, [[bilərzik]]lər, [[sırğa]]lar, muncuqlar və s. (yalnız bir qəbirdən dəmir bıçaq) tapılmışdır. Bayan qəbirləri [[Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti]]nin səciyyəvi abidəsidir.<ref name=":0" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan arxeologiyası]] [[Kateqoriya:Azərbaycan qəbiristanlıqları]] [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonu]] n9q6zxbcyv19t04exyxohljo0x4py8k 6563966 6563963 2022-08-05T13:50:23Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki '''Bayan qəbirləri''' — [[Azərbaycan Respublikası]] [[Daşkəsən rayonu]]nun Bayan kəndi yaxınlığında e.ə. I minilliyin əvvəllərinə aid qəbirlər. == Xüsusiyyətləri == Qəbirstanlıq yaşayış məntəqəsinin yuxarı hissəsindəki təpəlik üzərində salınmışdır. 1901-ci ildə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı E.A.Resler ərazidə 32 daş qutu qəbir aşkar etmişdir.<ref>{{AME|3|302.}}</ref> Bu məzarlıqdakı iri sənduqə tipli qəbirlər, sal sinə daşları üzərində oyulmuş zəngin nəbati naxışlar, müxtəlif işarələr və xaç şəkilləri qəbirlərin [[İslam|İslamdan]] əvvəlki dövrə aid olduğunu göstərir.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://dashkesen-ih.gov.az/az/news/422.html|title=Dağlara sığınan Bayan kəndi|date=25 dekabr 2018|author=Azərbaycan Respublikası Daşkəsən Rayon İcra Hakimiyyəti}}</ref> Qəbirlərdə ölülər əsasən böyrü üstə bükülü, yaxud oturdulmuş vəziyyətdə dəfn edilmiş, iki qəbirdə isə yandırılmışdı. Kişi və qadın qəbirləri avadanlığına görə fərqlənir. Həndəsi naxışlar və heyvan rəsmləri ilə bəzədilmiş cilalı qara gil qablar, [[tunc]] [[xəncər]]lər, bıçaqlar, bizlər, [[iynə]]lər, kəmərlər, bilərziklər, [[sırğa]]lar, muncuqlar və s. (yalnız bir qəbirdən dəmir bıçaq) tapılmışdır. Bayan qəbirləri [[Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti]]nin səciyyəvi abidəsidir.<ref name=":0" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan arxeologiyası]] [[Kateqoriya:Azərbaycan qəbiristanlıqları]] [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonu]] 0if4m2v5qs7ug51vpcxwp70hpu9f6wq 6563971 6563966 2022-08-05T13:51:29Z Sura Shukurlu 169201 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki '''Bayan qəbirləri''' — [[Azərbaycan Respublikası]] [[Daşkəsən rayonu]]nun Bayan kəndi yaxınlığında e.ə. I minilliyin əvvəllərinə aid qəbirlər. == Xüsusiyyətləri == Qəbirstanlıq yaşayış məntəqəsinin yuxarı hissəsindəki təpəlik üzərində salınmışdır. 1901-ci ildə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı E.A.Resler ərazidə 32 daş qutu qəbir aşkar etmişdir.<ref>{{AME|3|302.}}</ref> Bu məzarlıqdakı iri sənduqə tipli qəbirlər, sal sinə daşları üzərində oyulmuş zəngin nəbati naxışlar, müxtəlif işarələr və xaç şəkilləri qəbirlərin [[İslam]]dan əvvəlki dövrə aid olduğunu göstərir.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://dashkesen-ih.gov.az/az/news/422.html|title=Dağlara sığınan Bayan kəndi|date=25 dekabr 2018|author=Azərbaycan Respublikası Daşkəsən Rayon İcra Hakimiyyəti}}</ref> Qəbirlərdə ölülər əsasən böyrü üstə bükülü, yaxud oturdulmuş vəziyyətdə dəfn edilmiş, iki qəbirdə isə yandırılmışdı. Kişi və qadın qəbirləri avadanlığına görə fərqlənir. Həndəsi naxışlar və heyvan rəsmləri ilə bəzədilmiş cilalı qara gil qablar, [[tunc]] [[xəncər]]lər, bıçaqlar, bizlər, [[iynə]]lər, kəmərlər, bilərziklər, [[sırğa]]lar, muncuqlar və s. (yalnız bir qəbirdən dəmir bıçaq) tapılmışdır. Bayan qəbirləri [[Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti]]nin səciyyəvi abidəsidir.<ref name=":0" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan qəbiristanlıqları]] [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonunun abidələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycandakı arxeoloji abidələr]] pvmernnj5va35pfyc2rciao4fruit6j 6563976 6563971 2022-08-05T13:52:00Z Sura Shukurlu 169201 wikitext text/x-wiki '''Bayan qəbirləri''' — [[Azərbaycan Respublikası]] [[Daşkəsən rayonu]]nun [[Bayan (Daşkəsən)|Bayan kəndi]] yaxınlığında e.ə. I minilliyin əvvəllərinə aid qəbirlər.<ref name=":1" /> == Xüsusiyyətləri == Qəbirstanlıq yaşayış məntəqəsinin yuxarı hissəsindəki təpəlik üzərində salınmışdır. 1901-ci ildə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı E.A.Resler ərazidə 32 daş qutu qəbir aşkar etmişdir.<ref name=":1">{{AME|3|302.}}</ref> Bu məzarlıqdakı iri sənduqə tipli qəbirlər, sal sinə daşları üzərində oyulmuş zəngin nəbati naxışlar, müxtəlif işarələr və xaç şəkilləri qəbirlərin [[İslam]]dan əvvəlki dövrə aid olduğunu göstərir.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://dashkesen-ih.gov.az/az/news/422.html|title=Dağlara sığınan Bayan kəndi|date=25 dekabr 2018|author=Azərbaycan Respublikası Daşkəsən Rayon İcra Hakimiyyəti}}</ref> Qəbirlərdə ölülər əsasən böyrü üstə bükülü, yaxud oturdulmuş vəziyyətdə dəfn edilmiş, iki qəbirdə isə yandırılmışdı. Kişi və qadın qəbirləri avadanlığına görə fərqlənir. Həndəsi naxışlar və heyvan rəsmləri ilə bəzədilmiş cilalı qara gil qablar, [[tunc]] [[xəncər]]lər, bıçaqlar, bizlər, [[iynə]]lər, kəmərlər, bilərziklər, [[sırğa]]lar, muncuqlar və s. (yalnız bir qəbirdən dəmir bıçaq) tapılmışdır. Bayan qəbirləri [[Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti]]nin səciyyəvi abidəsidir.<ref name=":0" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan qəbiristanlıqları]] [[Kateqoriya:Daşkəsən rayonunun abidələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycandakı arxeoloji abidələr]] f1zw9r1im3famm0f39ix9e5yt81rpe6 Tübənqe Əbdrəş (Əbyəlil) 0 517524 6563912 6450623 2022-08-05T13:28:00Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tübənqe Əbdrəş kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Түбәнге Әбдрәш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 56 |lat_sec = 6 | lon_deg = 58 |lon_min = 45 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453605 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tübənqe Əbdrəş kəndi''' ({{lang-ba|Түбәнге Әбдрәш}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Alməhəmməd kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |171||{{Azalış}}71 |{{Artış}}78 |{{Azalış}}67 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Tübənqe Əbdrəş kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 98%<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 58&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Alməhəmməd): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Alməhəmməd stansiyası):12&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] oak1xtou1kjffrglpg4p8yi21b9ndap Yeni Balapan (Əbyəlil) 0 517537 6564293 6452436 2022-08-05T18:41:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Balapan kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Яңы Балапан}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 44 |lat_sec = 44 | lon_deg = 58 |lon_min = 45 |lon_sec = 8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453611 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Balapan kəndi''' ({{lang-ba|Яңы Балапан}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Bayım kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |277||{{Artış}}384 |{{Artış}}442 |{{Azalış}}417 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yeni Balapan kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askorovo): 76&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Bayım): 9&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Morakay stansiyası): 5&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] s8qczo5nm947vpx1aarvdhpyzvko9jl Yəngel (Əbyəlil) 0 517673 6564461 6452863 2022-08-05T19:49:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yəngel kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Йәнгел}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 15|lat_sec = 22 | lon_deg = 58|lon_min = 47|lon_sec = 57 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 1332 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453623 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yəngel kəndi''' ({{lang-ba|Йәнгел}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Yəngel kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |695||{{Artış}}1235 |{{Artış}}1266 |{{Artış}}1332 |- |} == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 37&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqorsk stansiyası): 44&nbsp;km. * Maqnitaqorsk:40&nbsp;km; * Beloresk: 123&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] h9v9o5alqp90c51eh15fdrtgo0gsmxe Tirmən (Əbyəlil) 0 517713 6563820 6449553 2022-08-05T12:05:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tirmən kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Тирмән}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min =16 |lat_sec =41.8 | lon_deg = 58 |lon_min =22 |lon_sec =2.9 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453620 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tirmən kəndi''' ({{lang-ba|Тирмән}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Askar kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |110||{{Azalış}}13 |{{Azalış}}7 |{{Artış}}13 |- |} 10 srntyabr 2007-ci ilə qədər Melkombinat kəndi<ref>[http://lawrussia.ru/texts/legal_216/doc216a316x255.htm Правительство Российской Федерации. Постановление от 10 сентября 2007 г. N 572]</ref> adlanırdı. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 15&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Askar): 15&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Taşbulat stansiyası): 62&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] fu364zxp53ft9f12yuae7cxat7mp1oe Tuyış (Əbyəlil) 0 517714 6563898 6450165 2022-08-05T13:11:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tuyış kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Туйыш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 43 |lat_sec = 4 | lon_deg = 58 |lon_min = 49 |lon_sec = 56 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453611 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tuyış kəndi''' ({{lang-ba|Туйыш}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Bayım kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |367||{{Artış}}442 |{{Artış}}511 |{{Azalış}}475 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yənekəy kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 66&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Bayım): 1&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Taşbulat stansiyası): 9&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] pkt9j3myb495rds51kpi5q6ekivqv8l Tupak (Əbyəlil) 0 517718 6563883 6450043 2022-08-05T12:59:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Tupak}} {{YM |növü = |rəsmi_adı = Tupak kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Тупаҡ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 26 |lat_sec = 22 | lon_deg = 58 |lon_min = 39 |lon_sec = 16 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453622 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tupak kəndi''' ({{lang-ba|Тупаҡ}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Taştimer kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- | 556 || {{Artış}}684 |{{Artış}}706 |{{Artış}}718 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Tupak kənd ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 99 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 26&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Mixaylovka): 3&nbsp;km., == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] hl4xj31g58o8ctfzmn2hytkriodjneh Utəqən (Əbyəlil) 0 517723 6563991 6451051 2022-08-05T14:04:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Utəqən kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Үтәгән}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 23 |lat_sec = 39 | lon_deg = 58 |lon_min = 19 |lon_sec = 8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453625 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Utəqən kəndi''' ({{lang-ba|Үтәгән}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Amangildin kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == 1 yanvar [[2009]]-cu il məlimatına görə kənddə 491 nəfər<ref name='справочник'>Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> yaşayır. {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- | 445 || {{Azalış}}428 |{{Artış}}491 |{{Azalış}}447 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Utəqən kənd ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 99 % == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 30&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Amangildin): 5&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitoqorsk): 82&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/abdulgazino.html Абдулгазино на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] p916uabe8rcd8xfu0gwe310ukjugvc8 Xəmit (Əbyəlil) 0 517736 6564205 6452162 2022-08-05T17:44:24Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Xəmit kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Хәмит}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 30 |lat_sec = 15 | lon_deg = 57 |lon_min = 59 |lon_sec = 7 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 676 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453627 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Xəmit kəndi''' ({{lang-ba|Хәмит}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Xəmit kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |457||{{Artış}}699 |{{Artış}}761 |{{Azalış}}676 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Xəmit kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100%<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 70&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Alməhəmməd stansiyası): 117&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] duejhteu4ubqehi1rkhwncmjqqe8947 Yuldaş (Əbyəlil) 0 517805 6564409 6452570 2022-08-05T19:16:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuldaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Юлдаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = | lat_deg = 53 |lat_min = 17 |lat_sec = 7 | lon_deg = 58 |lon_min = 36 |lon_sec = 43 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 340 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453614 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuldaş''' ({{Dil-ba|Юлдаш}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Qusev kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |295|| {{Azalış}}272 |{{Artış}}373 |{{Azalış}}340 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yuldaş kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 99 %<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 13&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Qusev): 9&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqorsk stansiyası): 55&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] k7k1bulhkuhxypcnzwf83v2mnao5v0z Yaykar (Əbyəlil) 0 517826 6564273 6452408 2022-08-05T18:24:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yaykar kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Яйҡар}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 47 |lat_sec = 49 | lon_deg = 58 |lon_min = 51 |lon_sec = 49 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453611 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yaykar''' ({{lang-ba|Күсем}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Bayım kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |185||{{Artış}}187 |{{Azalış}}183 |{{Azalış}}157 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yaykar kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 99 %<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 75&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Bayım): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Taşbulat stansiyası): 18&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. * [http://ufagen.ru/places/abzelilovskiy/aumyshevo.html Аумышево на портале «Генеалогия и Архивы»] [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] 9zr6ga8v1yufb6hxzgovbasu3yobuwe Yaktı Kul (Əbyəlil) 0 517827 6564214 6452231 2022-08-05T17:58:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yaktı Kul kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Яҡты Күл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 34 |lat_sec = 24 | lon_deg = 58 |lon_min = 37 |lon_sec = 10 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453612 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yaktı Kul kəndi''' ({{lang-ba|Яҡты Күл}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Taşbulat kənd sovetliyinə daxil olan kənd. [[Bannoye gölü]]nün qərb sahilində yerləşir. Turistlər arasında xüsusi ilə «Metalurq-Maqnitaqorsk» və bir necə istirahət evi tanınır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |254||{{Artış}}439 |{{Azalış}}421 |{{Azalış}}418 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yaktı Kul kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] (60%), [[ruslar]] (27%)<ref name="справочник"/>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] 36f3c7mbuvo9tsbnq97ipgu4lw7smra Yanauıl (Əbyəlil) 0 517874 6564239 6452287 2022-08-05T18:05:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yanauıl kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Яңауыл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 19 |lat_sec = 17 | lon_deg = 58 |lon_min = 40 |lon_sec = 58 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453624 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yanauıl kəndi''' ({{lang-ba|Яңауыл}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Dövlət kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |236||{{Artış}}239 |{{Artış}}314 |{{Azalış}}311 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yanauıl kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 99%<ref name="справочник"/>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 16&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Dövlət): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitaqorsk stansiyası): 38&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] gsydrwdtr7lffxcif9zs27br67fpvyv Yarlıkap (Əbyəlil) 0 517880 6564263 6452386 2022-08-05T18:16:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Yarlıkap kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Ярлыҡап}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 15 |lat_sec = 46 | lon_deg = 58 |lon_min = 26 |lon_sec = 38 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453620 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yarlıkap kəndi''' ({{lang-ba|Ярлыҡап}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Əbyəlil rayonu]] Aksar kənd sovetliyinə daxil olan kənd. Adının mənası başqırd dilindən tərcümədə ''Ayğır batan'' mənasını verir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !1968 !2002 !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- | 314 || {{Azalış}}64 |64 |{{Azalış}}54 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yarlıkap kənd ərazisin milli tərkibi: [[başqırdlar]] — 100 %. == Məşhur yerlilər == * Amir Mirasoviç İstamqulov (5 iyun 1931 — 3 avqust 2009) — "Qırmızı Başqırdıstan" dövlət təsərrüfatının Samara filialının taxılçılıq üzrə rəhbəri, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı. * Marat Aksanoviç İlqamov ([[8 aprel]] [[1934]]) — mexanik, elmlər doktoru, Rusiya Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1991), Başqırdıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının akademiki (1998), fizika-riyaziyyat elmləri doktoru. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askar): 11&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Askar): 11&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Maqnitoqorsk): 58&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] cygcqa91uapkgql76i7ilhxwkirwm39 Vəlit (Xaybulla) 0 518111 6564157 5658004 2022-08-05T16:39:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vəlit kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Вәлит}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 52 |lat_min = 10 |lat_sec = 28 |lon_deg = 58 |lon_min = 29 |lon_sec = 37 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 268 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453806 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Buzaulık kəndi''' ({{lang-ba|Быҙаулыҡ}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Selin kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |243||{{Artış}}268 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Vəlit kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 48&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Selin): 20&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 73&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] rj8enysvof8x1j8sj5qalt36o48w2lw Vozdvijenka (Xaybulla) 0 518117 6564144 5658005 2022-08-05T16:22:49Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vozdvijenka kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Воздвиженка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 52 |lat_min = 7 |lat_sec = 12 |lon_deg = 58 |lon_min = 21 |lon_sec = 37 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453806 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vozdvijenka kəndi''' ({{lang-ba|Воздвиженка}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Makan kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |331||{{Azalış}}302 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Vozdvijenka kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] (49%), [[ruslar]] (41%) == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 36&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Makan): 24&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 94&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] fkb7k6ryuin4bs6kysmjbmvmgjejin0 İohan Karl Erenfrid Kegel 0 518297 6564556 5527785 2022-08-05T20:24:32Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = İoqan Karl Erenfrid Keqel |orijinal adı = |şəkil = Johann K E Kegel.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 1784 |doğum yeri = Almaniya |vəfat tarixi = 1863 |vəfat yeri = Odessa |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''İoqan Karl Erenfrid Keqel''' ({{DVTY}}) —[[Almanlar|alman]] coğrafiyaçısı. == Həyatı == Almaniyanın Mansfeld şəhərində anadan olub. 1841-1847-ci illlərdə [[Rusiya|Rusiyaya]] dəvət olunur. O burada [[Kamçatka marmotu|Kamçatkaya]] gələrək adanın kömür mədənin inşası üçün vacib olmasını araşdırdı. Çoxtərəfli hesablamalarla yanaşı [[Sosial qrup|sosial]] ve iqtisadi tərəfinin də proqnozunu vermişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{şəxs-qaralama}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Coğrafiyaşünaslar]] [[Kateqoriya:Almaniyada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Odessada vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] p6usl6zuzmbbxsmx6hn9agcmnovg29j Yeni Petrovski (Xaybulla) 0 518323 6564329 6154861 2022-08-05T18:44:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Yeni Petrovski kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Яңы Петровский}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 51 |lat_min = 56 |lat_sec = 23 | lon_deg = 57 |lon_min = 50 |lon_sec = 53 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453812 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Petrovski kəndi''' ({{lang-ba|Яңы Петровский}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] İvanovka kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Tarixi == 2008-ci ildə Antinqan kənd sovetliyindən İvanovka kənd sovetliyinə verilmişdir.<ref>[http://zakon.scli.ru/ru/legal_texts/list_statutes/index.php?do4=document&id4=fe43f574-6f48-4a23-9ef4-919febb71a4b Закон Республики Башкортостан 19 ноября 2008 года № 50-з]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. <small>20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır.</small> <small>20 avqust 2014 tarixində.</small></ref> |- |86||{{Azalış}}44 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yeni Petrovski kəndinin milli tərkibi: [[ruslar]] (50 %), [[başqırdlar]] (50 %) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] plslczsbn71ki05d86z0ihbdp71ab2r Yeni Petrovka (Xaybulla) 0 518329 6564325 5658021 2022-08-05T18:44:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Petrovka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı = Yeni Petrovka kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Яңы Петровка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 52 |lat_min = 9 |lat_sec = 3 |lon_deg = 58 |lon_min = 13 |lon_sec = 31 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453803 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Petrovka kəndi''' ({{lang-ba|Яңы Петровкa}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Ufa kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |335||{{Azalış}}302 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yeni Petrovka kəndinin milli tərkibi: [[ruslar]] (54 %), [[başqırdlar]] (29 %) == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 34&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Antinqan): 10&nbsp;km * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 90&nbsp;km. Tanalık çayının sahilində yerləşir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] h1nbtz1rf0vquth8eaid2z0n5w2i4ss Yeni Yergən (Xaybulla) 0 518337 6564357 5658023 2022-08-05T18:51:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Yeni Yergən kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Яңы Ергән}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 51 |lat_min = 48 |lat_sec = 3 | lon_deg = 58 |lon_min = 17 |lon_sec = 49 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453808 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Yergən''' ({{lang-ba|Яңы Ергән}}) — [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Yeni Yergən kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |601||{{Artış}}629 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yeni Yergən kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar):11&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 60&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] cggg9ao2mlm16koz9oh51f7y045bvwu Urazbay (Xaybulla) 0 518564 6563959 5658042 2022-08-05T13:48:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urazbay kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Ураҙбай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 51 |lat_min = 58 |lat_sec = 3 |lon_deg = 57 |lon_min = 26 |lon_sec = 40 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453814 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Urazbay kəndi''' ({{lang-ba|Ураҙбай}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Akyul kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |233||{{Azalış}}147 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Urazbay kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 % == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 70&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Qəliəhməd): 9&nbsp;km * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 126&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] qrdvop3pb855h7dbd84i5ypzm7pg7su Urnək (Xaybulla) 0 518672 6563970 5658053 2022-08-05T13:51:28Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urnək kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Үрнәк}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 51 |lat_min = 50 |lat_sec = 12 |lon_deg = 57 |lon_min = 38 |lon_sec = 22 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453813 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Urnək kəndi''' ({{lang-ba|Үрнәк}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Əbeş kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |169||{{Azalış}}149 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Urnək kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 99 % == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 48&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Böyük Əbeş): 18&nbsp;km * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 105&nbsp;km. == Tanınmış şəxsləri == * Farzana Fatihovna Akbulatova (1 fevral 1960) — Basşqırd yazıçısı, jurnalist, Başqırdıstan Yazarlar Birliyinin üzvü (1995), Rusiya Yazıçılar Birliyinin üzvü, Başqırdıstan Jurnalistlər İttifaqının üzvü (1999), Ş Babiç adına görə ədəbi mükafat laureatı (1996). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] 4vg8ai0j2w8jmt44efh8p4vl1bxe76i Xvorostayanka (Xaybulla) 0 518689 6564202 5658062 2022-08-05T17:34:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Xvorostayanka kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Хворостянка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 52 |lat_min = 6 |lat_sec = 9 |lon_deg = 58 |lon_min = 8 |lon_sec = 33 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453803 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Xvorostayanka kəndi''' ({{lang-ba|Өфө}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Samar kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |263||{{Azalış}}230 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Xvorostayanka kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] (60 %), [[ruslar]] (37 %). == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 35&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Samar): 10&nbsp;km * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 90&nbsp;km. Tanalık çayının sahilində yerləşir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] rn3t6dt2jx47juw6nlkans7tkhdnqz7 Yulbarıs (Xaybulla) 0 518694 6564408 5658064 2022-08-05T19:16:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Yulbarıs |orijinal_adı = {{lang-ba|Юлбарыҫ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 52 |lat_min = 3 |lat_sec = 53 |lon_deg = 57 |lon_min = 59 |lon_sec = 50 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 326 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453816 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yulbarıs''' ({{lang-ba|Юлбарыҫ}}) — [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Samar kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |361||{{Azalış}}326 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yulbarıs kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 34&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Samar): 15&nbsp;km * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 97&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] hovjzx5hmmvcrqrfwoyup6tel6ed271 Yakovlevka (Xaybulla) 0 518695 6564213 5658065 2022-08-05T17:58:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Yakovlevka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yakovlevka kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Яковлевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 51 |lat_min = 58 |lat_sec = 40 |lon_deg = 57 |lon_min = 59 |lon_sec = 58 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453816 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yakovlevka kəndi''' ({{lang-ba|Яковлевка}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Tatır Uzyək kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |337||{{Azalış}}301 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yakovlevka kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] (62%), [[ruslar]] (29%). == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 27&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Tatır Uzyak): 15&nbsp;km * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 85&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] dqrsm1usu57chudtta7ieqe2o3ek6z3 Yənteş (Xaybulla) 0 518700 6564463 5658066 2022-08-05T19:49:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yənteş kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Йәнтеш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 51 |lat_min = 53 |lat_sec = 15 |lon_deg = 57 |lon_min = 43 |lon_sec = 45 | |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 489 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453812 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yənteş kəndi''' ({{lang-ba|Атингән}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Xaybulla rayonu]] Ətinqən kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Başqırdıstan Respublikasının bələdiyyə bölgələrinin vahid elektron kataloqu — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls Excel formatında tətbiq].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayəş məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |496||{{Azalış}}489 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yənkeş kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100 %. == Tanınmış şəxsləri == * Qaynetdin Xayretdinoviç Mutalov (18 dekabr 1929 — 1 iyun 2011) — dirijor, Rusiya Federasiyasının əməkdar artisti, BMSSR xalq artisti (1969). == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Akyar): 36&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Ətinqən): 12&nbsp;km * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sara stansiyası): 96&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası]. [[Kateqoriya:Xaybulla rayonunun kəndləri]] b6ow9yea40m1zwnztaw0z5tl6z84n92 Yuxarı İvanay 0 518720 6564443 6452738 2022-08-05T19:41:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı İvanay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Иванай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 56 |lat_sec = 38 |lon_deg = 56 |lon_min = 0 |lon_sec = 47 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452990 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı İvanay''' ({{Dil-ru|Верхнеиванаево}}, {{Dil-chm|Йыванай}}, {{Dil-ba|Үрге Иванай}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Kuntuquş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 11&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Aşağı İvanay): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 78&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |295 |{{Artış}}332 |{{Azalış}}296 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[marilər]] (83 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] bpd7h61ntbt9pk0ly87a181s0xwugtm Yuxarı Qansöyər 0 518725 6564433 6452724 2022-08-05T19:37:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Qansöyər kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Ҡанһөйәр}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 56 |lat_min = 0 |lat_sec = 41 |lon_deg = 55 |lon_min = 43 |lon_sec = 55 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452985 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Qansöyər''' ({{Dil-ru|Верхнекансиярово}}, {{Dil-ba|Үрге Ҡанһөйәр}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Tusıbay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 20&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Tusıbay): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 91&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |274 |{{Azalış}}245 |{{Azalış}}211 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (81%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] fl8wb0x71qp0uzlrp8kro9ceb0hnmdd Yuxarı Qarış (Baltas) 0 518746 6564434 6452726 2022-08-05T19:37:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Qarış (dəqiqləşdirmə)}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Qarış kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Юғары Ҡарыш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 48 |lat_sec = 34 |lon_deg = 55 |lon_min = 59 |lon_sec = 5 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452994 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Qarış''' ({{Dil-ru|Верхнекарышево}}, {{Dil-ba|Юғары Ҡарыш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Aşağı Qarış kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 22&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 92&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |523 |{{Artış}}547 |{{Azalış}}439 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[Başqırdlar]] (71 %), [[tatarlar]] (28 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Filarit Abdulqazimoviç Bakirov (1950—2013) — teatr aktyoru, Başqırdıstanın Respublikası Xalq Artisti (1995). Teatr İşçiləri Birliyinin üzvü (1976). * Flora Davletxanovna Axmerova (1928—2004) — yazıçı, diyarşunas, müəllim. RSFSR xalq təhsilində əla işçi (1964). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] 98mmi8424xnv46gv1c29kzh6chi3mb5 Yuxarı Yanaqtay (Baltas) 0 518747 6564440 6452733 2022-08-05T19:40:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Yanaqtay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Янахтай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 57 |lat_sec = 16 |lon_deg = 55 |lon_min = 56 |lon_sec = 15 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452988 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Yanaqtay''' ({{Dil-ru|Верхнеянактаево}}, {{Dil-ba|Үрге Янахтай}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Yuxarı Yanaqtay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 6&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Yeni Yamurza): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 76&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |201 |201 |{{Azalış}}171 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[Marilər]] (88%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] 3m4xazv4174wevypu19hvo5d1fwiz22 Yeni Baltas (Baltas) 0 518856 6564294 6452437 2022-08-05T18:41:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Baltas kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Балтас}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 56 |lat_min = 3 |lat_sec = 5 |lon_deg = 56 |lon_min = 1 |lon_sec = 21 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452986 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Baltas''' ({{Dil-ru|Новобалтачево}}, {{Dil-ba|Яңы Балтас}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Tuşqır kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 9&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Tuşqır): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 75&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |411 |{{Azalış}}381 |{{Azalış}}337 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] mbepe43fu33d8dwvs1ok13ttw2n3c7g Yeni Durtekəy (Baltas) 0 518874 6564302 6452446 2022-08-05T18:42:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Durtekəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Дүртекәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 56 |lat_sec = 54 |lon_deg = 55 |lon_min = 45 |lon_sec = 11 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452984 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Durtekəy''' ({{Dil-ru|Новодюртюкеево}}, {{Dil-ba|Яңы Дүртекәй}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Səytək kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 13&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Səytək): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 88&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |76 |{{Azalış}}72 |{{Azalış}}57 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (86%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] km66aaqip5ny247s3ct0z4w5r5w7arx Yeni Soltanqoy (Baltas) 0 518877 6564339 6452478 2022-08-05T18:49:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Soltanqoy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Солтанғол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55.911774 |lon_deg = 56.248362 |CoordAddon = source:yandexmaps_type:city_region:RU-BA |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452991 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Soltanqoy''' ({{Dil-ru|Новосултангулово}}, {{Dil-ba|Яңы Солтанғол}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Köhnə Yanbay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 28&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Köhnə Yanbay): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 86&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |4 |{{Artış}}8 |{{Azalış}}0 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (50%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] 3jk8aucwfd0mf69ruvwiykpt8sxtsni Yeni Tuşqır (Baltas) 0 518891 6564349 6452489 2022-08-05T18:50:40Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Tuşqır kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Тушҡыр}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 56 |lat_min = 2 |lat_sec = 6 |lon_deg = 56 |lon_min = 7 |lon_sec = 34 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452989 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Tuşqır''' ({{Dil-ba|Яңы Тушҡыр}}, {{Dil-ru|Новотошкурово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Ştənde kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 23&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Ştənde): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 88&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |22 |{{Azalış}}8 |{{Azalış}}2 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (86 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] tv53cc52zyhgjfnhbjb37cqvu61p8dy Yeni Urazay (Baltas) 0 518892 6564351 6452491 2022-08-05T18:50:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Urazay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Солтанғол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 55 |lat_min = 57 |lat_sec = 42 | lon_deg = 56 |lon_min = 6 |lon_sec = 51 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452990 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Urazay''' ({{Dil-ru|Новоуразаево}}, {{Dil-ba|Яңы Уразай}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baltas rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd, [[Kuntuquş kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 19&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Aşağı İvanay): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 87&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |54 |54 |{{Azalış}}44 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (57%), [[marilər]] (30 %)üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] cdw4mn46z7tw2aksxh7rhzhdz0l1kuk Yeni Yaxşıy (Baltas) 0 518895 6564356 6452496 2022-08-05T18:51:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Yaxşıy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Яҡшый}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 56|lat_min = 7|lat_sec = 47 |lon_deg = 55|lon_min = 51|lon_sec = 5 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452982 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Yaxşıy''' ({{Dil-ba|Яңы Яҡшый}}, {{Dil-ru|Новоякшеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baltas rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd, [[Aşağı Sikeyaz kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 23&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Aşağı Sikeyaz): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 55&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |50 |{{Azalış}}34 |{{Artış}}40 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (82 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] 5xury34qs5olj52v50gs3q2u203r179 Yeni Yamurza (Baltas) 0 518896 6564354 6452494 2022-08-05T18:51:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Yamurza kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Ямурҙа}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 55 |lat_sec = 0 |lon_deg = 55 |lon_min = 56 |lon_sec = 1 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452988 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Yamurza''' ({{Dil-ba|Яңы Ямурҙа}}, {{Dil-ru|Новоямурзино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Yanakta kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 10&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 79&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |346 |{{Artış}}373 |{{Azalış}}297 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[marilər]] (54 %), [[başqırdlar]] (39 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] 9j7odq0z4acm2ykrpnj1kgp1dsrj0pw Yeni Yanbay (Baltas) 0 518900 6564355 6452495 2022-08-05T18:51:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Yanbay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Янбай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 59 |lat_sec = 4 |lon_deg = 56 |lon_min = 12 |lon_sec = 17 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452992 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Yanbay''' ({{Dil-ba|Яңы Янбай}}, {{Dil-ru|Новоянбаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Köhnə Yanbay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 28&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Köhnə Yanbay): 12&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 75&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |32 |{{Azalış}}8 |{{Azalış}}2 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (69%), [[tatarlar]] (31%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] ovq5w8az1t3i58g7mbyjmwp7z7kglt4 Tutaqas (Baltas) 0 518929 6563896 6450143 2022-08-05T13:10:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tutaqas kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Тутағас}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 56 |lat_min = 5 |lat_sec = 4 |lon_deg = 55 |lon_min = 57 |lon_sec = 43 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452982 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tutaqas''' ({{Dil-ba|Тутағас}}, {{Dil-ru|Староякшеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Aşağı Sikeyaz kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 10&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Aşağı Sikeyaz): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 55&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |364 |{{Artış}}370 |{{Azalış}}308 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (95%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] nzf5quiwxdke8102rckalf89dknmgzs Tusıbay (Baltas) 0 518932 6563895 6450141 2022-08-05T13:09:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tusıbay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Тусыбай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 59 |lat_sec = 14 |lon_deg = 55 |lon_min = 42 |lon_sec = 6 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452984 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tusıbay''' ({{Dil-ba|Тусыбай}}, {{Dil-ru|Тучубаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Tusıbay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 22&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 90&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |464 |{{Azalış}}440 |{{Azalış}}381 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatar]] (84 %), [[başqırdlar]] (16%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] c5t4wvvjyg3opfywv9kl6ivg1b38o01 Urazay (Baltas) 0 518935 6563958 6451016 2022-08-05T13:48:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urazay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Уразай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 54 |lat_sec = 27 |lon_deg = 56 |lon_min = 6 |lon_sec = 13 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452991 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Urazay''' ({{Dil-ba|Уразай}}, {{Dil-ru|Уразаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Köhnə Yanbay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 19&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Köhnə Yanbay): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 86&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |452 |{{Azalış}}449 |{{Azalış}}420 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (55%), [[başqırdlar]] (44%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] 4sb18a29iugnbcb1psoji0acucmx51s Yauyazı (Baltas) 0 518958 6564269 6452405 2022-08-05T18:22:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yauyazı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яуъяҙы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 56 |lat_min = 06 |lat_sec = 20 |lon_deg = 56 |lon_min = 14 |lon_sec = 16 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452989 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yauyazı''' ({{Dil-ru|Явьязы}}, {{Dil-ba|Яуъяҙы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Ştənde kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 25&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Ştənde): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 87&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |3 |{{Azalış}}0 |0 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] 6tcc1r6i7w0bpvkqplhhnytfblmp71x Yəqəfər (Baltas) 0 518966 6564470 6452869 2022-08-05T19:50:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yəqəfər kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йәғәфәр}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 56|lat_min = 5|lat_sec = 49 |lon_deg = 55|lon_min = 59|lon_sec = 28 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452982 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yəqəfər ''' ({{Dil-ru|Ягафаровка}}, {{Dil-ba|Йәғәфәр}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Aşağı Sikay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 12&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Aşağı Sikay): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 35&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |5 |{{Azalış}}1 |{{Azalış}}0 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] 7hvzwc4ym648dzm1z3jn41ac0fnj2s2 Yakunin (Baltas) 0 519007 6564215 6452232 2022-08-05T17:59:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yakunin kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Якунин}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 56 |lat_sec = 13 |lon_deg = 56 |lon_min = 19 |lon_sec = 40 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 452992 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yakunin''' ({{Dil-ba|Якунин}}, {{Dil-ru|Якунино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Yalanqas kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 37&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Yalanqas): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 104&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |95 |{{Azalış}}90 |{{Azalış}}70 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] 18my5b9rcbtm4x62ew6j6t42ehmwz3k Yalanqas (Baltas) 0 519040 6564217 6452236 2022-08-05T17:59:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yalanqas kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яланғас}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 57 |lat_sec = 8 |lon_deg = 56 |lon_min = 17 |lon_sec = 14 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 452992 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yalanqas''' ({{Dil-ba|Яланғас}}, {{Dil-ru|Ялангачево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd, [[Yalanqas kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 34&nbsp;km., * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 101&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |245 |{{Azalış}}216 |{{Azalış}}211 |} == Tanınmış şəxsləri == * Fanqat Xamatoviç Xaziyev - torpaqşunas, agrokimyaçı, agroekoloq, Başqırdıstan Respublikası Elmlər Akademiyasının müxbir üzvü (1991), Bioloji elmlər doktoru (1983), professor (1989), Rusiya Federasiyasının əməkdar elm xadimi (1997), BMSSR əməkdar elm xadimi (1985) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] ssrpbyx0yuzcolmcy6rsww10ji9usjr Yəntimer (Baltas) 0 519041 6564464 6452865 2022-08-05T19:50:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yəntimer kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йәнтимер}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 58 |lat_sec = 24 |lon_deg = 56 |lon_min = 8 |lon_sec = 16 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452990 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yəntimer''' ({{Dil-ba|Йәнтимер}}, {{Dil-ru|Янтимирово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baltas rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kutunquş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Starobaltas): 17&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Aşağı İvanay): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 71&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |220 |{{Artış}}230 |{{Azalış}}205 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[marilər]] (94%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] {{Baltas rayonunun yaşayış məntəqələri}} [[Kateqoriya:Baltas rayonunun kəndləri]] s1xkl3j1ghcf0mva4m4uu82kpiuif3h Vaşyazı (Askın) 0 519155 6564074 6451212 2022-08-05T15:24:19Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vaşyazı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Вашъяҙы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 18 |lat_sec = 26 | lon_deg = 56 |lon_min = 27 |lon_sec = 47 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452885 |poçt indeksləri = 34771 |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vaşyazı''' ({{Dil-ba|Вашъяҙы}}, {{Dil-ru|Ваш-Язы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Askın rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Kışlauyılqa kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 52&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kışlauyılqa): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Çernuşka stansiyası): 67&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |48 |{{Azalış}}21 |{{Azalış}}16 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (94 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] 9uefe2ucf2vaigwo8p4qxxfky0awzv2 Yuxarı Nikolski (Askın) 0 519158 6564432 6452722 2022-08-05T19:37:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Nikolski kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Никольский}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 14 |lat_sec = 56 | lon_deg = 56 |lon_min = 38 |lon_sec = 19 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452894 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Nikolski''' ({{Dil-ba|Үрге Никольский}}, {{Dil-ru|Верхненикольское}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Askın kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 32&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Yeni Burma): 24&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Şuçe Ozera stansiyası): 30&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |20 |{{Azalış}}45 |{{Azalış}}9 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[marilər]] (60 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] gbkpwl5qytch6pz79pebuuf0mu6xks4 Yaubulək (Askın) 0 519167 6564268 6452404 2022-08-05T18:22:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yaubulək kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яубүләк}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 55 |lat_min = 59 |lat_sec = 42 | lon_deg = 56 |lon_min = 30 |lon_sec = 44 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452896 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yaubulək''' ({{Dil-ba|Яубүләк}}, {{Dil-ru|Евбуляк}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yaubulək kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 12&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 121&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |101 |{{Artış}}161 |{{Azalış}}86 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (46%), [[ruslar]] (41%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] kp60cz0yzm8a8mlfedkm39zvu84q10v Yırmayalan (Askın) 0 519170 6564454 6452791 2022-08-05T19:46:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yırmayalan kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йырмаялан}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 7 |lat_sec = 54 | lon_deg = 56 |lon_min = 24 |lon_sec = 17 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452880 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yırmayalan''' ({{Dil-ba|Йырмаялан}}, {{Dil-ru|Ерма-Елань}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Pertropavlovsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 16&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Petropavlovsk): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 94&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |113 |{{Azalış}}107 |{{Azalış}}85 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (94 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] 68r7svlnzafpgcf1fse8upkfjm80zoq Yeni Borma (Askın) 0 519295 6564299 6452442 2022-08-05T18:41:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Borma kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Борма}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 9 |lat_sec = 33 | lon_deg = 56 |lon_min = 40 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452880 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Borma''' ({{Dil-ba|Яңы Борма}}, {{Dil-ru|Новая Бурма}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Askın kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 8&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Çernuşka stansiyası): 122&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |246 |{{Azalış}}206 |{{Azalış}}189 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə milli tərkib baxşmından ruslar (44%), [[başqırdlar]] (46%)<ref name=":2" /> üstünlük təşkil edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] foff6lrmdwuz58bcgodjuthdbqw6rrk Yeni Kara (Askın) 0 519298 6564308 6452451 2022-08-05T18:42:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Kara kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Борма}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 7 |lat_sec = 52 | lon_deg = 56 |lon_min = 15 |lon_sec = 22 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452887 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Kara''' ({{Dil-ba|Яңы Ҡара}}, {{Dil-ru|Новая Кара}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kazançi kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 46&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Starıye Kazançi): 11&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 89&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |202 |{{Azalış}}172 |{{Azalış}}167 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə milli tərkib baxşmından [[başqırdlar]] (99%)<ref name=":2" /> üstünlük təşkil edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] arok12vsl8l87vq7xg6wzhfxt1iwptk Yeni Kuskilde (Askın) 0 519299 6564317 6452460 2022-08-05T18:43:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Kuskilde kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Күскилде}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 5 |lat_sec = 11 | lon_deg = 56 |lon_min = 51 |lon_sec = 24 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452891 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Kuskilde''' ({{Dil-ba|Яңы Күскилде}}, {{Dil-ru|Новокочкильдино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Urmiyaz kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 25&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Urmiyaz): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 132&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |391 |{{Azalış}}328 |{{Artış}}330 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] b2t66f0w94eachpt4p0v96skgmduezo Yeni Baqazı (Askın) 0 519300 6564296 6452439 2022-08-05T18:41:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Baqazı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Бағаҙы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56|lat_min = 0|lat_sec = 12 | lon_deg = 56|lon_min = 42|lon_sec = 11 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452880 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Baqazı''' ({{Dil-ba|Яңы Бағаҙы}}, {{Dil-ru|Новые Багазы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Askın kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 12&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 126&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |364 |{{Azalış}}294 |{{Azalış}}277 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə milli tərkib baxşmından [[başqırdlar]] (98%)<ref name=":2" /> üstünlük təşkil edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] rpw38np5a925chs9ksaj1sjz0p34p7k Yeni Kazansı (Askın) 0 519301 6564312 6452455 2022-08-05T18:43:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Kazansı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Ҡаҙансы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 16 |lat_sec = 57 | lon_deg = 56 |lon_min = 16 |lon_sec = 48 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452885 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Kazansı''' ({{Dil-ba|Яңы Бағаҙы}}, {{Dil-ru|Новые Багазы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kışlauyılqa kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 53&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kışlauyılqa): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Çernuşkan stansiyası): 67&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |401 |{{Azalış}}395 |{{Artış}}443 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə milli tərkib baxşmından [[başqırdlar]] (95%)<ref name=":2" /> üstünlük təşkil edir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] iy9mwxlg4x387o8d2dczef43zy3d8px Yeni Kartkiçək (Askın) 0 519322 6564309 6452452 2022-08-05T18:42:52Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Kartkiçək kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Ҡарткиҫәк}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 55 |lat_min = 58 |lat_sec = 3 | lon_deg = 56 |lon_min = 31 |lon_sec = 3 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452896 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Kartkiçək''' ({{Dil-ba|Яңы Ҡарткиҫәк}}, {{Dil-ru|Новый Карткисяк}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yaybulək kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 16&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Yaybulək): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 134&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |79 |{{Azalış}}73 |{{Azalış}}58 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (86%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] ewm2q7gy3i2os1755hiql8ejk389ye6 Yeni Kubıyaz (Askın) 0 519324 6564316 6452459 2022-08-05T18:43:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Kubıyaz kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Ҡубыяҙ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 9 |lat_sec = 1 | lon_deg = 56 |lon_min = 26 |lon_sec = 55 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452880 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Kubıyaz''' ({{Dil-ba|Яңы Ҡубыяҙ}}, {{Dil-ru|Новый Кубияз}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Petropavlovka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 5&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Petropavlovka): 12&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 87&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |0 |0 |0 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] na2uwvf970vy8q2j7rj7k7xuy5j6n4d Yeni Mutabaş (Askın) 0 519326 6564322 6452468 2022-08-05T18:44:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Mutabaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Мутабаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 15 |lat_sec = 3 | lon_deg = 56 |lon_min = 21 |lon_sec = 40 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452886 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Mutabaş''' ({{Dil-ba|Яңы Мутабаш}}, {{Dil-ru|Новый Мутабаш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Mutabaş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 42&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Starıy Mutabaş): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Çernuşka stansiyası): 60&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |65 |{{Azalış}}53 |{{Azalış}}45 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (97%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] fgjmilu1f0mt4wflof9gtm3sejlnqsu Yeni Şöyöş (Askın) 0 519343 6564371 6452517 2022-08-05T18:55:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Şöyöş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Сөйөш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 0 |lat_sec = 37 | lon_deg = 56 |lon_min = 59 |lon_sec = 4 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452892 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Söyöş''' ({{Dil-ba|Яңы Сөйөш}}, {{Dil-ru|Новый Суюш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kaşka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 42&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kaşka): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Çernuşka stansiyası): 138&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |190 |{{Azalış}}141 |{{Azalış}}127 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] catjchbwe4e9nr5bz06c7hl8l3ditn8 İqor Qorbenko 0 519387 6564977 6008742 2022-08-06T09:30:42Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] İqor Qorbenko [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = İqor Aleksandroviç Qorbenko |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]]}} {{Bürüncmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Üçtəkanla tullanma}} {{Gümüşmedal|[[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|2000 Sidney]]|Uzunluğa tullanma}} {{Bürüncmedal|[[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|2000 Sidney]]|Üçtəkanla tullanma}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}}{{II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{Ukrayna Prezidentinin fəxri fərqlənmə nişanı}} {{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''İqor Qorbenko''' — [[Ukrayna]]nı təmsil edən yüngül atlet. İqor Qorbenko, [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta Paralimpiadası]]nda bürünc medal, [[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|2000 Sidney Paralimpiadası]]nda isə gümüş və bürünc medal qazanıb. == Karyerası == İqor Qorbenko, [[1996]]-cı ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Atlanta|Atlanta şəhəri]]ndə baş tutan [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|X Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. F11 tipində üçtəkanla tullanma yarışlarında o, bürünc medal qazandı. Daha sonra İqor Qorbenko, [[2000]]-ci ildə [[Avstraliya]]nın [[Sidney|Sidney şəhəri]]ndə baş tutan [[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|XI Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. O, F12 tipində uzunluğa tullanma yarışlarında gümüş medala, F12 tipində üçtəkanla tullanma yarışlarında isə bürünc medala sahib oldu. İqor Qorbenko, 1996-cı ildə [[Ukrayna Prezidentinin fəxri fərqlənmə nişanı]] ilə, 2000-ci ildə isə [["Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)|II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni]] ilə təltif edildi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] 80a1sr6wb9d6hv4ih8lpsr60ydm4qlv 6564980 6564977 2022-08-06T09:32:44Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] İqor Qorbenko [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = İqor Aleksandroviç Qorbenko |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]]}} {{Bürüncmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Üçtəkanla tullanma}} {{Gümüşmedal|[[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|2000 Sidney]]|Uzunluğa tullanma}} {{Bürüncmedal|[[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|2000 Sidney]]|Üçtəkanla tullanma}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}}{{II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{Ukrayna Prezidentinin fəxri fərqlənmə nişanı}} {{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''İqor Qorbenko''' — [[Ukrayna]]nı təmsil edən yüngül atlet. İqor Qorbenko, [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta Paralimpiadası]]nda bürünc medal, [[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|2000 Sidney Paralimpiadası]]nda isə gümüş və bürünc medal qazanıb. == Karyerası == İqor Qorbenko, [[1996]]-cı ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Atlanta|Atlanta şəhəri]]ndə baş tutan [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|X Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. F11 tipində üçtəkanla tullanma yarışlarında o, bürünc medal qazandı. Daha sonra İqor Qorbenko, [[2000]]-ci ildə [[Avstraliya]]nın [[Sidney|Sidney şəhəri]]ndə baş tutan [[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|XI Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. O, F12 tipində uzunluğa tullanma yarışlarında gümüş medala, F12 tipində üçtəkanla tullanma yarışlarında isə bürünc medala sahib oldu. İqor Qorbenko, 1996-cı ildə [[Ukrayna Prezidentinin fəxri fərqlənmə nişanı]] ilə, 2000-ci ildə isə [["Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)|II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni]] ilə təltif edildi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] rt6qwpqm8e20zr0ocftkrw34xtb0ymk 6564983 6564980 2022-08-06T09:33:34Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] İqor Qorbenko [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = İqor Aleksandroviç Qorbenko |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]]}} {{Bürüncmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Üçtəkanla tullanma}} {{Gümüşmedal|[[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|2000 Sidney]]|Uzunluğa tullanma}} {{Bürüncmedal|[[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|2000 Sidney]]|Üçtəkanla tullanma}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}}{{II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{Ukrayna Prezidentinin fəxri fərqlənmə nişanı}} {{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''İqor Qorbenko''' — [[Ukrayna]]nı təmsil edən yüngül atlet. İqor Qorbenko, [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta Paralimpiadası]]nda bürünc medal, [[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|2000 Sidney Paralimpiadası]]nda isə gümüş və bürünc medal qazanıb. == Karyerası == İqor Qorbenko, [[1996]]-cı ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Atlanta|Atlanta şəhəri]]ndə baş tutan [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|X Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. F11 tipində üçtəkanla tullanma yarışlarında o, bürünc medal qazandı. Daha sonra İqor Qorbenko, [[2000]]-ci ildə [[Avstraliya]]nın [[Sidney|Sidney şəhəri]]ndə baş tutan [[2000 Yay Paralimpiya Oyunları|XI Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. O, F12 tipində uzunluğa tullanma yarışlarında gümüş medala, F12 tipində üçtəkanla tullanma yarışlarında isə bürünc medala sahib oldu. İqor Qorbenko, 1996-cı ildə [[Ukrayna Prezidentinin fəxri fərqlənmə nişanı]] ilə, 2000-ci ildə isə [["Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)|II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni]] ilə təltif edildi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] eax89c4e8wto1v61c05yx6jww69jzkr Vasili Lişinski 0 519388 6564965 6007601 2022-08-06T09:27:32Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] silindi; [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Vasili Lişinski [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Vasili Viktoroviç Lişinski |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 18.3.1964 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 29.11.2015 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]]}} {{Qızılmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Nüvə itələmə}} {{Gümüşmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Lövhə atma}} {{Bürüncmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Nüvə itələmə}} {{Qızılmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Lövhə atma}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London]]|Lövhə atma}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}}{{III dərəcəli "İgidliyə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{III dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Vasili Lişinski''' ({{DVTY}}) — [[Ukrayna]]nı təmsil edən yüngül atlet. Vasili Lişinski, [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta Paralimpiadası]]nda bir qızıl və bir gümüş medal, [[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin Paralimpiadası]]nda bir qızıl və bir bürünc medal, [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London Paralimpiadası]]nda isə bir gümüş medal qazanıb. == Karyerası == Vasili Lişinski, [[1996]]-cı ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Atlanta|Atlanta şəhəri]]ndə baş tutan [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|X Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. O, F11 tipində nüvə itələmə yarışlarında qızıl medala, F11 tipində lövhə atma yarışlarında isə gümüş medala qazandı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] s24lnp8zahqdahtdl0j79mnddwl1l0a 6564966 6564965 2022-08-06T09:27:46Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] silindi; [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Vasili Lişinski [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Vasili Viktoroviç Lişinski |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 18.3.1964 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 29.11.2015 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]]}} {{Qızılmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Nüvə itələmə}} {{Gümüşmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Lövhə atma}} {{Bürüncmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Nüvə itələmə}} {{Qızılmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Lövhə atma}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London]]|Lövhə atma}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}}{{III dərəcəli "İgidliyə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{III dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Vasili Lişinski''' ({{DVTY}}) — [[Ukrayna]]nı təmsil edən yüngül atlet. Vasili Lişinski, [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta Paralimpiadası]]nda bir qızıl və bir gümüş medal, [[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin Paralimpiadası]]nda bir qızıl və bir bürünc medal, [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London Paralimpiadası]]nda isə bir gümüş medal qazanıb. == Karyerası == Vasili Lişinski, [[1996]]-cı ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Atlanta|Atlanta şəhəri]]ndə baş tutan [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|X Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. O, F11 tipində nüvə itələmə yarışlarında qızıl medala, F11 tipində lövhə atma yarışlarında isə gümüş medala qazandı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] h6k5qxiqgeiyj8hjb3tvt0k6ujnkll2 6564978 6564966 2022-08-06T09:30:46Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Vasili Lişinski [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Vasili Viktoroviç Lişinski |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 18.3.1964 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 29.11.2015 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]]}} {{Qızılmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Nüvə itələmə}} {{Gümüşmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Lövhə atma}} {{Bürüncmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Nüvə itələmə}} {{Qızılmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Lövhə atma}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London]]|Lövhə atma}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}}{{III dərəcəli "İgidliyə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{III dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Vasili Lişinski''' ({{DVTY}}) — [[Ukrayna]]nı təmsil edən yüngül atlet. Vasili Lişinski, [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta Paralimpiadası]]nda bir qızıl və bir gümüş medal, [[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin Paralimpiadası]]nda bir qızıl və bir bürünc medal, [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London Paralimpiadası]]nda isə bir gümüş medal qazanıb. == Karyerası == Vasili Lişinski, [[1996]]-cı ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Atlanta|Atlanta şəhəri]]ndə baş tutan [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|X Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. O, F11 tipində nüvə itələmə yarışlarında qızıl medala, F11 tipində lövhə atma yarışlarında isə gümüş medala qazandı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] 2g6m5whhn9ut6w5viy9ynaqkjovicwy 6564984 6564978 2022-08-06T09:33:37Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] → [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] wikitext text/x-wiki {{İdmançı |piktoqram = |adı = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Vasili Lişinski [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] |orijinal adı = |doğum adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Vasili Viktoroviç Lişinski |ləqəbi = |milliyyəti = |doğum tarixi = 18.3.1964 |doğum yeri = |vəfat tarixi = 29.11.2015 |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |boyu = |çəkisi = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Ukrayna}} [[Ukrayna]] |idman növü = [[Fayl:Athletics pictogram (Paralympics).svg|20x20px]] Yüngül atletiкa |idman dərəcəsi = |ağırlıq dərəcəsi = |məşqçisi = |komandası = |bacarıqları = |hərbi rütbəsi = |təhsili = |ixtisası = |karyera illəri = |medalları = {{Turnir|[[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]] [[Paralimpiya Oyunları]] [[Fayl:IPC logo (2004-2019).svg|20x20px]]}} {{Qızılmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Nüvə itələmə}} {{Gümüşmedal|[[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta]]|Lövhə atma}} {{Bürüncmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Nüvə itələmə}} {{Qızılmedal|[[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin]]|Lövhə atma}} {{Gümüşmedal|[[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London]]|Lövhə atma}} {{Turnir|Dövlət təltifləri}} {{{!}} style="background:transparent" {{!}}{{III dərəcəli "İgidliyə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{II dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{III dərəcəli "Xidmətlərə görə" ordeni (Ukrayna)}} {{!!}} {{!}}} |saytı = |vikianbar = |yeniləmə = }} '''Vasili Lişinski''' ({{DVTY}}) — [[Ukrayna]]nı təmsil edən yüngül atlet. Vasili Lişinski, [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|1996 Atlanta Paralimpiadası]]nda bir qızıl və bir gümüş medal, [[2008 Yay Paralimpiya Oyunları|2008 Pekin Paralimpiadası]]nda bir qızıl və bir bürünc medal, [[2012 Yay Paralimpiya Oyunları|2012 London Paralimpiadası]]nda isə bir gümüş medal qazanıb. == Karyerası == Vasili Lişinski, [[1996]]-cı ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|Birləşmiş Ştatlar]]ın [[Atlanta|Atlanta şəhəri]]ndə baş tutan [[1996 Yay Paralimpiya Oyunları|X Yay Paralimpiya Oyunları]]na qatıldı. O, F11 tipində nüvə itələmə yarışlarında qızıl medala, F11 tipində lövhə atma yarışlarında isə gümüş medala qazandı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] 4znohgbnrvmhpr1cgi69bq9zyiqv9c3 Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər 14 519418 6564934 6129865 2022-08-06T09:08:56Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] rc4dvoa7l63ohdodngmerhugj3d3uwa 6564960 6564934 2022-08-06T09:24:03Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] silindi; [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] n1fmshpwjqwxmdcum6fxc6t4671cc8o 6564982 6564960 2022-08-06T09:33:33Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] olaraq dəyişdi: redakə ([[VP:KU|KU]] vasitəsilə) wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] n1fmshpwjqwxmdcum6fxc6t4671cc8o Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər 14 519419 6564931 6129850 2022-08-06T09:07:55Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] 6zpucr8zugjn0pwv7ktvtrekvxth7io 6564959 6564931 2022-08-06T09:23:46Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] silindi; [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] kfe129ea3o9pndilchu12pq7pn66in3 6564979 6564959 2022-08-06T09:32:43Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] olaraq dəyişdi: redakə ([[VP:KU|KU]] vasitəsilə) wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] kfe129ea3o9pndilchu12pq7pn66in3 Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər 14 519420 6564929 6129853 2022-08-06T09:06:54Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] bomy0cgvcxs7wo37sv96j03t8cfvib1 6564957 6564929 2022-08-06T09:22:23Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] silindi; [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] 3eprlbbqckyx4oorc9ss8dzymhxejf0 6564976 6564957 2022-08-06T09:30:40Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında atletlər]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] olaraq dəyişdi: redakə ([[VP:KU|KU]] vasitəsilə) wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] 3eprlbbqckyx4oorc9ss8dzymhxejf0 Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar 14 519426 6565003 6129901 2022-08-06T09:49:23Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Medallarına görə paralimpiya idmançıları]] silindi wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] eesn6310mr84eu9o1zun1eemt2wi17b 6565005 6565003 2022-08-06T09:50:20Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] 484kticcvm5bba6ackke9emg0lcww6c Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar 14 519427 6565002 6129907 2022-08-06T09:49:07Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Medallarına görə paralimpiya idmançıları]] silindi wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] 4gmh13n3urll12fcc6e8097a29qmwbw 6565004 6565002 2022-08-06T09:50:08Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] qbk7463jgix0cfawkpqk36zmbnzwiy3 Tölqözbaş (Askın) 0 519550 6563908 6450618 2022-08-05T13:27:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tölqözbaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Төлгөҙбаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 14 |lat_sec = 1 | lon_deg = 56 |lon_min = 29 |lon_sec = 2 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452894 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tölqözbaş''' ({{Dil-ba|Төлгөҙбаш}}, {{Dil-ru|Тульгузбаш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Askın kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 18&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Çernuşka stansiyası): 79&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |267 |{{Artış}}303 |{{Azalış}}265 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (56%), [[tatarlar]] (43%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Salimzyan Qalimzyanoviç Qalimzyanov — Sovet İttifaqı Qəhrəmanı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] tdip6yrxvyai36p2p6548igz1691cap Töprəle (Askın) 0 519551 6563909 6450619 2022-08-05T13:27:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Töprəle kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Төпрәле}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 14 |lat_sec = 46 | lon_deg = 56 |lon_min = 18 |lon_sec = 0 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452886 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Töprəle''' ({{Dil-ba|Төпрәле}}, {{Dil-ru|Тупралы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Mutabaş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 40&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Starıy Mutabaş): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Çernuşka stansiyası): 61&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |64 |{{Azalış}}44 |{{Azalış}}41 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (95%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] h25hi25a77v4kh5ihvrsxtmvo4ysp9c Töy (Askın) 0 519552 6563910 6450621 2022-08-05T13:27:45Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Töy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Төй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 15 |lat_sec = 40 | lon_deg = 56 |lon_min = 37 |lon_sec = 21 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452894 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Töy''' ({{Dil-ba|Төй}}, {{Dil-ru|Тюйск}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Askın kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 28&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Keuda stansiyası): 131&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |385 |{{Azalış}}280 |{{Azalış}}257 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə ruslar (33 %), [[başqırdlar]] (28 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tarix == Kənd XIX əsrin sonlarında qurulmuşdur. Tyuinskoy kəndi sakinləri tərəfindən salınmışdır. 1896-cı ildə beş həyətdə 45 nəfər yaşayırdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] o026zoy4djkfcu4fel98e0lcbdmu3ze Urmankul (Askın) 0 519562 6563965 6451023 2022-08-05T13:49:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urmankul kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Урманкүл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 13 |lat_sec = 16 | lon_deg = 56 |lon_min = 11 |lon_sec = 55 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452887 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Urmankul''' ({{Dil-ba|Урманкүл}}, {{Dil-ru|Урманкуль}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kazansı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 37&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köhnə Kazansı): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 73&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |169 |{{Azalış}}165 |{{Azalış}}147 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (55 %), [[tatarlar]] (44 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] 3zqy7secgbvi99mzj8z83s45x6dprsm Urmiyaz (Askın) 0 519563 6563968 6451027 2022-08-05T13:51:19Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urmiyaz kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Урмияҙ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 5 |lat_sec = 14 | lon_deg = 56 |lon_min = 53 |lon_sec = 1 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452891 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Urmiyaz''' ({{Dil-ba|Урмияҙ}}, {{Dil-ru|Урмиязы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Askın rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Urmiyaz kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 20&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Şuçe Ozera stansiyası): 60&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |684 |{{Azalış}}599 |{{Azalış}}583 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] t0qetkxye4e1krjy2ib9wqbtmvr1ddb Urşize (Askın) 0 519577 6563979 6451040 2022-08-05T13:55:28Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urşize kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үршиҙе}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 8 |lat_sec = 59 | lon_deg = 57 |lon_min = 4 |lon_sec = 52 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452891 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Urşize''' ({{Dil-ba|Үршиҙе}}, {{Dil-ru|Уршады}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Askın rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Urmiyaz kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 40&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sat stansiyası): 50&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |325 |{{Artış}}361 |{{Azalış}}276 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/baltachevskiy/bigildino.html "Genealogiya və Arxivləri" portalında] [[Kateqoriya:Askın rayonunun kəndləri]] i3uwg1ot2uay2heoxhdv5552tnclwrl Yanauıl (Askın) 0 519668 6564237 6452285 2022-08-05T18:05:13Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yanauıl kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Яңауыл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 12 |lat_sec = 47 | lon_deg = 56 |lon_min = 16 |lon_sec = 10 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452886 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yanauıl kəndi''' ({{lang-ba|Яңауыл}}) — [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Askın rayonu]] Mutabaş kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |58||{{Azalış}}56 |{{Azalış}}53 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yanauıl kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 95%. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 36 km., * kənd sovetliyindən (Mutabaş): 2 km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 80 km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] lejbg7at4b2b5z259w9ngsrdiehb6jj Yənkiçək (Askın) 0 519670 6564462 6452864 2022-08-05T19:49:45Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yənkiçək kəndi |orijinal_adı = {{lang-ba|Йәнкиҫәк}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 56 |lat_min = 10 |lat_sec = 43 | lon_deg = 56 |lon_min = 19 |lon_sec = 19 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452886 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yənkiçək kəndi''' ({{lang-ba|Йәнкиҫәк}}) - [[Rusiya]]nın [[Başqırdıstan]] Respublikası [[Askın rayonu]] Mutabaş kənd sovetliyinə daxil olan kənd. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhalinin sayı !2002<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref> !2009<ref>[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> !2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf Всероссийская перепись населения 2010 года. Численность населения по населённым пунктам Республики Башкортостан]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |58||{{Azalış}}50 |{{Azalış}}47 |- |} 2002-ci il ümumrusiya siyahıya alınmasına görə Başqırdıstan Respublikası Yənkiçək kəndinin milli tərkibi: [[başqırdlar]] 100%. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Askın): 27&nbsp;km., * kənd sovetliyindən (Köhnə Mutabaş): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kueda stansiyası): 86&nbsp;km. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://www.asmo-rb.ru Совет муниципальных образований Республики Башкортостан]. [[Kateqoriya:Əbyəlil rayonunun kəndləri]] eu1gf5gpjtzcopd3rbnei5qthj5jyfv Yuxarı Ləkənde (Avurğazı) 0 519847 6564429 6452718 2022-08-05T19:36:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Ləkənde kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Ләкәнде}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 6|lat_sec = 37 | lon_deg = 56|lon_min = 14|lon_sec = 3 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 72 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453499 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Ləkənde''' ({{Dil-ba|Үрге Ләкәнде}}, {{Dil-ru|Верхние Леканды}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Nuğazağı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 27&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tatar Nuğazağı): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Nuğazağı stansiyası): 4&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |82 |{{Azalış}}74 |{{Azalış}}72 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (65%), tatarlar (35%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 1nxv16jyi2c10llfdscj6y7yaric1xp Yuxarı Bəgənəş (Avurğazı) 0 519849 6564424 6452710 2022-08-05T19:34:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Bəgənəş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Бәгәнәш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53.8246|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 55.6027|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu =2-61(62) |poçt_indeksi =453493 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Bəgənəş''' ({{Dil-ba|Үрге Бәгәнәш}}, {{Dil-ru|Верхний Бегеняш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Avurğazı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Semenkin kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 32&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Semenkin): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 37&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |105 |{{Azalış}}101 |{{Azalış}}95 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (98%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] qxikq7qhl9u8nyxbqvfkqo9vefakrk9 Veselovka (Avurğazı) 0 519850 6564084 6451222 2022-08-05T15:36:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Veselovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Веселовка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.0517|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 56.1599|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453484 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Veselovka''' ({{Dil-ba|Веселовка}}, {{Dil-ru|Веселовка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Terəpə kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 24&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Terəpə): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 13&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |63 |{{Artış}}72 |{{Artış}}77 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] tgyafzjtdw02ggccu61hy8vpu70282x Volkov (Avurğazı) 0 519852 6564132 6451456 2022-08-05T16:15:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Volkov kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Волково}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.2044|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 55.6912|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453489 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Volkov''' ({{Dil-ba|Волков}}, {{Dil-ru|Волково}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Avurğazı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Tukay kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 30&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tukay): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Şöngəkgöl stansiyası): 50&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |26 |{{Azalış}}13 |{{Azalış}}11 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[ruslar]] (88%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] jrkfx61j09h1381of1rvnlq8ufwjta1 Vyazovka (Avurğazı) 0 519854 6564149 6451557 2022-08-05T16:27:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vyazovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Вязовка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53.8451|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 55.866|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453491 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vyazovka''' ({{Dil-ba|Вязовка}}, {{Dil-ru|Вязовка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Məsəli kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 20&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Məsəli): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 30&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |25 |{{Azalış}}16 |{{Artış}}34 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[ruslar]] (32%), çuvaşlar (64%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] e34tvmwyunv98193072gdq4qkqihnzg Yermolayevka (Avurğazı) 0 519934 6564382 6452526 2022-08-05T19:00:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yermolayevka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ермолаевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 54|lat_sec = 41 | lon_deg = 56|lon_min = 3|lon_sec = 16 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 3<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]</ref> |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453485 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yermolayevka''' ({{Dil-ba|Ермолаевка}}, {{Dil-ru|Ермолаевка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Çuvaş Qaramalı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 20&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Çuvaş Qaramalı): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 17&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180127222827/http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf |date=2018-01-27 }} {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [https://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw?url=http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/Численность+населения+по+нас Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |5 |{{Azalış}}1 |{{Artış}}3 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] qq51v3hesd4kh7djtvhl23rekdizqla Zəyit (Avurğazı) 0 519937 6564692 6453202 2022-08-06T00:42:44Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Zəyit kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Зәйет}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 5|lat_sec = 16 | lon_deg = 56|lon_min = 9|lon_sec = 13 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453484 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Zəyit''' ({{Dil-ba|Зәйет}}, {{Dil-ru|Заитово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Terəpə kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 21&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Terəpə): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 16&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |200 |{{Azalış}}172 |{{Artış}}178 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (42%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 31djzme1klh1ayr667g2iigqgf0qnwl İşli (Avurğazı) 0 519945 6564761 6454546 2022-08-06T05:39:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşli kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ишле}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 11|lat_sec = 51 | lon_deg = 55|lon_min = 54|lon_sec = 14 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 884 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453471 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşli''' ({{Dil-ba|Ишле}}, {{Dil-ru|Ишлы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşli kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 19&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 43&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |1108 |{{Artış}}1115 |{{Azalış}}884 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə tatarlar (89%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Qatfan Qizetdinoviç Safin (20 may 1920 — 2012) — BMSSR-nin Auırqazı rayonundakı "Uzian" kolxozunun kompleks briqadasının traktor operatoru, Sosialist Əmək Qəhrəmanı, Böyük Vətən Müharibəsi iştirakçısı. * Abdulla-Əmin Fəhirəyev Zubairov (18 mart 1891 — 23 may 1963) — Başqırd Dövlət Dram Teatrının aktyoru, BASSR (1935) xalq artisti, RSFSR xalq artisti (1949). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 7b910m66qj4j1woojm9ezfjlnrveiee Yeni Atyetər (Avurğazı) 0 520078 6564292 6452433 2022-08-05T18:40:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Atyetər kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Атйетәр}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 59 |lat_sec = 55 | lon_deg = 56 |lon_min = 2 |lon_sec = 4 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453483 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Atyetər''' ({{Dil-ba|Яңы Атйетәр}}, {{Dil-ru|Новоадзитарово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Batır kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 14&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 15&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |407 |{{Azalış}}375 |{{Azalış}}372 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (73%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] m0k5p1qmlm5gekdhzos93ndjzyi0fzs Yeni Qurovka (Avurğazı) 0 520079 6564332 6452472 2022-08-05T18:44:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Qurovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Гуровка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 5 |lat_sec = 52 | lon_deg = 56 |lon_min = 10 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453484 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Qurovka''' ({{Dil-ba|Яңы Гуровка}}, {{Dil-ru|Новогуровка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Avurğazı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Terəpə kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 26&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Terəpə): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 16&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |104 |{{Azalış}}94 |{{Azalış}}93 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (75%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] l515jdlyrotsywiig7fyqv5qzvp9qrp Yeni Etekəy (Avurğazı) 0 520104 6564304 6452447 2022-08-05T18:42:15Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Etekəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңа Этекәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 1 |lat_sec = 39 | lon_deg = 55 |lon_min = 57 |lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453483 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Köyəzəbaş''' ({{Dil-ba|Яңы Этекәй}}, {{Dil-ru|Новоитикеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Batır kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 5&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 21&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |419 |{{Artış}}430 |{{Azalış}}425 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (61 %), [[tatarlar]] (37 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] mpkb9ckltk5frmfvvdt6ry3hupwar5j Yeni Mustafa (Avurğazı) 0 520106 6564321 6452467 2022-08-05T18:44:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Mustafa kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Мостафа}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 2|lat_sec = 17 | lon_deg = 56|lon_min = 6|lon_sec = 42 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453483 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Mustafa''' ({{Dil-ba|Яңы Мостафа}}, {{Dil-ru|Новомустафино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Batır kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 17&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köyəzebaş): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 22&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |64 |{{Azalış}}52 |{{Azalış}}49 |} 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə başqırdlar (73%), tatarlar (27 %), [[başqırdlar]] (34 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] s8yakrswwt0yde5lvuk3dai1bvuc7ke Yeni Timeşkə (Avurğazı) 0 520107 6564342 6452483 2022-08-05T18:49:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Timeşkə kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Тимешкә}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 12 |lat_sec = 7 | lon_deg = 55 |lon_min = 59 |lon_sec = 14 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453497 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Timeşkə''' ({{Dil-ba|Яңы Тимешкә}}, {{Dil-ru|Новотимошкино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İsmayıl kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 24&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Dövləkən stansiyası): 43&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |204 |{{Azalış}}187 |{{Azalış}}144 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə tatarlar (91 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] eu9m60r7drf3twoovakk2dgrav0q18e Yeni Troiski (Avurğazı) 0 520110 6564346 6452486 2022-08-05T18:50:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Troiski kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Троицкий}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 2|lat_sec = 46 | lon_deg = 56|lon_min = 8|lon_sec = 8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453484 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Troiski''' ({{Dil-ba|Яңы Троицкий}}, {{Dil-ru|Малый Нагадак}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Avurğazı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Terəpə kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 18&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Terəpə): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 10&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |5 |{{Azalış}}0 |0 |} 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə çuvaşlar (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] fmadcykobj5li06xzjk4hr55wzizpyj Yeni Fedorovka (Avurğazı) 0 520112 6564305 6452448 2022-08-05T18:42:21Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Fedorovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Федоровка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 6|lat_sec = 50 | lon_deg = 56|lon_min = 4|lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453472 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Fedorovka''' ({{Dil-ba|Яңы Федоровка}}, {{Dil-ru|Новофёдоровка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İbray kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 17&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 28&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |821 |{{Artış}}833 |{{Azalış}}799 |} ==Təhsil== Kənddə orta məktəb vardır. Burada 130 nəfər təhsil alır. Kənd uşaq bağcasına və kənd kitabxanasına sahibdir. ==İndfrastruktur== Kənd 11 küçədən ibarətdir: Pervomayskaya, Sovetskaya, Komsomolskaya, Ufa, Bolşevistskaya, Oktyabrskaya, Krasnı Vostok, Molodyojnaya, Mesnaya, Sadovaya. Kənddə Böyük Vətən müharibəsinə aid abidə komplleksi ucaldılmışdır.. 2016-cı ilin avqustunda kilsə istifadəyə verilmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 24bw85o2rw6t609ilm7c2vshf4cxe45 Yeni Çılatqan (Avurğazı) 0 520197 6564366 6452509 2022-08-05T18:54:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Çılatqan kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Сылатҡан}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 55 |lat_sec = 58 | lon_deg = 56 |lon_min = 6 |lon_sec = 38 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453485 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Çılatqan''' ({{Dil-ba|Яңы Сылатҡан}}, {{Dil-ru|Новочелатканово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Çuvaş Qaramalı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 26&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Çuvaş Qaramalı): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 12&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |91 |{{Azalış}}70 |{{Azalış}}59 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] khrql661rv4nydpv4xir4jt2yjsstdq Yeni Kəlsir (Avurğazı) 0 520198 6564318 6452461 2022-08-05T18:43:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Kəlsir kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Кәлсер}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 4 |lat_sec = 32 | lon_deg = 55 |lon_min = 53 |lon_sec = 40 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453474 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Kəlsir''' ({{Dil-ba|Яңы Кәлсер}}, {{Dil-ru|Новый Кальчир}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yeni Kəlsir kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. 10 sentyabr 2007-ci ilə qədər Starotrumbet<ref>[http://lawrussia.ru/texts/legal_216/doc216a316x255.htm Правительство Российской Федерации. Постановление от 10 сентября 2007 г. N 572]</ref> adlanırdı. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 6&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 36&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |176 |{{Artış}}182 |{{Artış}}187 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (58%), [[başqırdlar]] (40%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 7po21crz1o3t1nhlmk62ds56o0wf9wa Tolmaçevka (Avurğazı) 0 520433 6563839 6449633 2022-08-05T12:15:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tolmaçevka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Толмачевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 2 |lat_sec = 54 | lon_deg = 56 |lon_min = 11 |lon_sec = 7 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453484 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tolmaçevka''' ({{Dil-ba|Толмачевка}}, {{Dil-ru|Толмачевка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Terəpə kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 20&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Terəpə): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 12&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |50 |{{Azalış}}40 |{{Artış}}45 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] basyql18oickbjvan693658vjrceqd7 Trudovka (Avurğazı) 0 520434 6563868 6450003 2022-08-05T12:50:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Trudovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Трудовка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 56 |lat_sec = 42 | lon_deg = 55 |lon_min = 59 |lon_sec = 8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453486 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Trudovka''' ({{Dil-ba|Трудовка}}, {{Dil-ru|Трудовка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kəbəç kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Tolbazı): 13&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kəbəç): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 24&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |25 |{{Azalış}}20 |{{Artış}}22 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (64 %), [[ruslar]] (36 %)üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] b81bxyawtyizoteundtvu7ygvqwsvl1 Tukay (Avurğazı) 0 520436 6563874 6450028 2022-08-05T12:56:04Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tukay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Туҡай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 12|lat_sec = 52 | lon_deg = 55|lon_min = 49|lon_sec = 18 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453489 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tukay''' ({{Dil-ba|Туҡай}}, {{Dil-ru|Тукаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tukay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 26&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 50&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |547 |{{Azalış}}492 |{{Artış}}547 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (76%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Divaev Raşit Mansuroviç (1929 — 2010) — BMSSR-nin Auırqazı rayonunda "Octyabr" kolxozunun baş aqronomu, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] eae19oql06cnbg1qb48j3h73e9nky0h Tursuəli (Avurğazı) 0 520437 6563893 6450139 2022-08-05T13:08:28Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tursuəli kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түрһәгәҙе}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 58 |lat_sec = 42 | lon_deg = 55 |lon_min = 43 |lon_sec = 4 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453495 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tursuəli''' ({{Dil-ba|Түрһәгәҙе}}, {{Dil-ru|Турсугали}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Daştamaq kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 14&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Daştamaq): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 43&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |174 |{{Artış}}193 |{{Azalış}}175 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (94%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] qomo9axsr5itljklig6n4hs2dtogli7 Tübək (Avurğazı) 0 520439 6563911 6450622 2022-08-05T13:27:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tübək kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Төбәк}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 11 |lat_sec = 36 | lon_deg = 55 |lon_min = 42 |lon_sec = 52 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453489 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tübək''' ({{Dil-ba|Төбәк}}, {{Dil-ru|Тюбяково}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tukay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 27&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tukay): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 50&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |188 |{{Artış}}187 |{{Azalış}}176 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[tatarlar]] (93%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] ckog9t6axbnxikrnf88fmmossyh0hqi Utargöl (Avurğazı) 0 520523 6563990 6451048 2022-08-05T14:03:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Utargöl kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Утаркүл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 56 |lat_sec = 49 | lon_deg = 55 |lon_min = 57 |lon_sec = 44 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453486 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Utargöl''' ({{Dil-ba|Утаркүл}}, {{Dil-ru|Утаркуль}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kəbəç kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 11&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kəbəç): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 25&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |68 |{{Artış}}70 |{{Azalış}}68 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlarlar]] (81%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] iubwzbgyd0mxtfwkmw8nvzicev18uk9 Yulaman (Avurğazı) 0 520628 6564407 6452567 2022-08-05T19:16:13Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yulaman kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Юламан}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 1|lat_sec = 38 | lon_deg = 55|lon_min = 49|lon_sec = 39 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 407 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453480 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yulaman''' ({{Dil-ba|Юламан}}, {{Dil-ru|Юламаново}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Talbazı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 4&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 34&nbsp;km. == Tarixi == 1993—2008-ci illərdə keçmik Yulaman kənd şurasının mərkəzi olmuşdur. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |488 |{{Azalış}}274 |{{Artış}}407 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (96%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == Aleksandr Sergeyeviç Savelyev-Sas (26 sentyabr 1932) — çuvaş çairi və yazıçısı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 4b93gi88lhzbbqaos0m906dm7chl6z2 Yoldaş (Avurğazı) 0 520629 6564391 6452548 2022-08-05T19:08:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Yoldaş}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yoldaş kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Юлдаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 54|lat_sec = 42 | lon_deg = 55|lon_min = 39|lon_sec = 4 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 60 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453492 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yoldaş''' ({{Dil-ba|Юлдаш}}, {{Dil-ru|Юлдашево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Semenkin kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 20&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 43&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |91 |{{Azalış}}72 |{{Azalış}}60 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (98%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 5eyw5z2yyssodm37kdqven5127lp0nh Yaxtı Yol (Avurğazı) 0 520630 6564270 6452406 2022-08-05T18:23:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yaxtı Yol kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Яҡты Юл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 9 |lat_sec = 51 | lon_deg = 55 |lon_min = 52 |lon_sec = 42 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453471 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yaxtı Yol''' ({{Dil-ba|Яҡты Юл}}, {{Dil-ru|Якты-Юл}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Avurğazı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşli kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Talbazı): 4&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İşli): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ağ Göl stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |62 |{{Azalış}}58 |{{Azalış}}52 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə tatarlar (97%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Avurğazı rayonunun kəndləri]] 8cwsq4fcpy4war09nkc2e4erb63c5ke Vasilevka (Arxangel) 0 520863 6564064 6451204 2022-08-05T15:16:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Vasilyevka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vasilevka kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Васильевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 22 |lat_sec = 0 | lon_deg = 56 |lon_min = 42 |lon_sec = 37 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =45303 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vasilevka''' ({{Dil-ba|Васильевка}}, {{Dil-ru|Васильевка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Arxangel rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd Qızıl Ezem kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 7&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Qızıl Ezem): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Rriural stansiyası): 13&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |28 |{{Azalış}}17 |{{Artış}}18 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[ruslar]] (61%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 3296spa40ntsuxa5vn4p89vk9q6vma1 Yuxarı Irnışki (Arxangel) 0 520866 6564427 6452714 2022-08-05T19:35:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Irnışki kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Үрге ЫрныҡшыВасильевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 24 |lat_sec = 58 | lon_deg = 56 |lon_min = 38 |lon_sec = 16 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 85 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453034 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Irnışki''' ({{Dil-ba|Үрге Ырныҡшы}}, {{Dil-ru|Верхние Ирныкши}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Abzan kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 10&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Abzan): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Rriural stansiyası): 19&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |102 |{{Azalış}}81 |{{Azalış}}85 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[ruslar]] (57%), başqırdlar (37%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 0efb2vbmkyynrhyqy2312s7lla7ym2w Yuxarı Ləməz (Arxangel) 0 520872 6564430 6452719 2022-08-05T19:36:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Ləməz kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Ләмәҙ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 37 |lat_sec = 6 | lon_deg = 57 |lon_min = 11 |lon_sec = 33 | |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 105 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =45303 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Ləməz''' ({{Dil-ba|Үрге Ләмәҙ}}, {{Dil-ru|Верхние Лемезы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İnzer kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 50&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Mışatkan): 11&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Rriural stansiyası): 56&nbsp;km. Kənd ərazisindən İnzer çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |139 |{{Artış}}141 |{{Azalış}}105 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (93%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 6c153zwdr3tqce0hbcimz8nivqmc9xz Yuxarı Frolovka (Arxangel) 0 520874 6564426 6452712 2022-08-05T19:35:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Frolovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Фроловка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 36 |lat_sec = 24 | lon_deg = 57 |lon_min = 7 |lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 28 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =45303 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Frolovka''' ({{Dil-ba|Үрге Фроловка}}, {{Dil-ru| Верхний Фроловский}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İnzer kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 44&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Mışatkan): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 50&nbsp;km. Kənd ərazisindən İnzer çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |59 |{{Azalış}}51 |{{Azalış}}28 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kəndidə [[başqırdlar]] (58%), [[ruslar]] (39%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 5ho7l6vdsuc12b8kelknf5bd9g80t6d Zəyet (Arxangel) 0 520882 6564691 6453201 2022-08-06T00:42:40Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Zəyet kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Зәйет}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 18 |lat_sec = 45 | lon_deg = 56 |lon_min = 42 |lon_sec = 8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 238 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =45303 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Zəyet''' ({{Dil-ba|Зәйет}}, {{Dil-ru|Заитово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Arxangel rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Qızıl Ezem kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 15&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Qızıl Ezem): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 18&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |289 |{{Artış}}323 |{{Azalış}}238 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (52%), [[tatarlar]] (46%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] fmai7pm8qg3usnjm4med5q65hj73r19 Zarya (Arxangel) 0 520883 6564500 6452959 2022-08-05T20:02:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Zarya kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Заря}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 16 |lat_sec = 44 | lon_deg = 56 |lon_min = 48 |lon_sec = 51 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 294 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453032 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Zarya''' ({{Dil-ba|Заря}}, {{Dil-ru|Заря}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Arx-Latış kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 18&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 3&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |364 |{{Artış}}384 |{{Azalış}}294 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (76%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] gwmm3cneyskpuvzx6ehkkmc53nfnj0t Yeni Şişmə (Arxangel) 0 521474 6564369 6452514 2022-08-05T18:54:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Şişmə kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Благовещенка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 30 |lat_sec = 25 | lon_deg = 56 |lon_min = 42 |lon_sec = 0 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453036 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Şişmə''' ({{Dil-ba|Яңы Шишмә}}, {{Dil-ru|Новочишма}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Lipov kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 28&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 35&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |166 |{{Artış}}175 |{{Azalış}}166 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (79%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] jfbdz59xd8s5t0pfnrw94wf7j83jvh0 Yeni Şərəy (Arxangel) 0 521475 6564373 6452520 2022-08-05T18:55:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Şərəy kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Яңы Шәрәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 31 |lat_sec = 42 | lon_deg = 56 |lon_min = 41 |lon_sec = 14 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453036 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Şərəy''' ({{Dil-ba|Яңы Шәрәй}}, {{Dil-ru|Новошареево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Lipov kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 28&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 36&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |287 |{{Azalış}}258 |{{Azalış}}223 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (69%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] ipy7c3zlssbuck6476xd3vg9vy6yl2d Yeni Sart (Arxangel) 0 521476 6564336 6452475 2022-08-05T18:48:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Sart kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Яңы һарт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 30 |lat_sec = 39 | lon_deg = 56 |lon_min = 40 |lon_sec = 38 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453036 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Sart''' ({{Dil-ba|Яңы һарт}}, {{Dil-ru|Новые Сарты}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Lipov kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 25&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 33&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |38 |{{Azalış}}36 |{{Azalış}}28 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (47%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] ls0r86an707cdbtb0lzp2j5s07ha2of Tirəkle (Arxangel) 0 521507 6563821 6449554 2022-08-05T12:06:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tirəkle kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Тирәкле}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 25 |lat_sec = 52 | lon_deg = 56 |lon_min = 57 |lon_sec = 26 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453039 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tirəkle''' ({{Dil-ba|Тирәкле}}, {{Dil-ru|Тереклы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Arxangel rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd "Bakaldı kənd şurası"nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 14&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bakaldı): 4&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 20&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |577 |{{Artış}}602 |{{Azalış}}520 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə başqırdlar (96%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] he83aalp7jh5sjgjc89ckaabsredlxw Troiski (Arxangel) 0 521508 6563866 6449997 2022-08-05T12:49:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Troiski kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Троицкий}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 37 |lat_sec = 40 | lon_deg = 56 |lon_min = 41 |lon_sec = 1 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453037 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Troiski''' ({{Dil-ba|Троицкий}}, {{Dil-ru|Троицкое}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Arxangel rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Krasnokurt kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 28&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Şakir): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 42&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }}{{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |90 |{{Azalış}}71 |{{Azalış}}93 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə ruslar (52 %), [[çuvaşlar]] (39 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 3l2mh3d173nd4zidcsrkwl9a0b1jrcs Tukmaklı (Arxangel) 0 521533 6563875 6450031 2022-08-05T12:56:13Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tukmaklı kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Туҡмаҡлы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 35 |lat_sec = 11 | lon_deg = 56 |lon_min = 48 |lon_sec = 37 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453037 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tukmaklı''' ({{Dil-ba|Туҡмаҡлы}}, {{Dil-ru|Тукмаклы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Krasnokurt kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 30&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Şakir): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 20&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |90 |{{Azalış}}91 |{{Azalış}}76 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə tatarlar (47%), [[başqırdlar]] (41%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Qilman Vildanoviç Niqmacanov - Başqırdıstan Respublikasının görkəmli dövlət xadimi, BMSSR Ali Sovetinin Rəyasət Heyətinin sədri (1946-1950), Başqırd MSSR Dövlət Planlaşdırma Komitəsinin sədri, 2, 4, 5, 6, 7, 8 çağırışlar üzrə Respublika Ali Sovetinin deputatı, İkinci çağırış SSRİ Ali Sovetinin deputatı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 74iqu2x3y847xkn840sr8x879lqax60 Uzunlar (Arxangel) 0 521536 6564001 6451066 2022-08-05T14:14:52Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Uzunlar}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Uzunlar kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Оҙондар}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_dir = N | lat_deg = 54 |lat_min = 31 |lat_sec = 8 | lon_deg = 56 |lon_min = 56 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453030 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Uzunlar''' ({{Dil-ba|Оҙондар}}, {{Dil-ru|Узунларово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Uzunlar kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 25&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ravtau stansiyası): 14&nbsp;km. * Ufadan olan məsfə: 10&nbsp;km. Kənd ərazisindən İnzer çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |525 |{{Azalış}}524 |{{Azalış}}415 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 3kgndv4vdsvpel000f1l4b6iccdvw80 Uçaklı (Arxangel) 0 521537 6564003 6451069 2022-08-05T14:17:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Uçaklı kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Уҫаҡлы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 21 |lat_sec = 57 | lon_deg = 57 |lon_min = 3 |lon_sec = 47 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453039 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Uçaklı''' ({{Dil-ba|Уҫаҡлы}}, {{Dil-ru|Усаклы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bakaldı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 28&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bakaldı): 15&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 30&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |226 |{{Artış}}265 |{{Azalış}}217 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə başqırdlar (49%), [[ruslar]] (40%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 5hhk1k7lw8rto8jx1f1egjtl6841x9y Uspenka (Arxangel) 0 521539 6563983 6451042 2022-08-05T13:56:19Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Uspenka kəndi |orijinal_adı ={{Dil-ba|Успенка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 37 |lat_sec = 34 | lon_deg = 56 |lon_min = 41 |lon_sec = 32 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453037 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Uspenka''' ({{Dil-ba|Успенка}}, {{Dil-ru|Успенка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Krasnokurt kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Arxangel): 36&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Şakir): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Priural stansiyası): 42&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |117 |{{Azalış}}97 |{{Azalış}}87 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə ruslar (38 %), [[çuvaşlar]] (54 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] 814y8cgtl3vgalvyqy2babdinzbqxtf Yarkinski (Arxangel) 0 521610 6564261 5914890 2022-08-05T18:16:24Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yarkinski kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яркинский}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.592661 |lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 57.127511 |lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =45303 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yarkinski''' ({{Dil-ba|Яркинский}}, {{Dil-ru|Яркинский}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Arxangel rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İnzer kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafiyası == Kənd ərazisindən Beliş çayı axır. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 1920 ! 2006 ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |134 |{{Azalış}}1 |{{Azalış}}0 |} === Tarixi === Kənd 1895-ci ildə salınmışdır. 1896-cı ildə kənddə 1 həyət mövcud olmuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Arxangel rayonunun kəndləri]] pgtk5ysy93d0c90zysfip27iyg4ysku Yuxarı İzris (Baymak) 0 521880 6564444 6452739 2022-08-05T19:41:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı İzris kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Иҙрис}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 57 |lat_sec = 4 | lon_deg = 58 |lon_min = 5 |lon_sec = 5 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 412 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453662 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı İzris''' ({{Dil-ba|Үрге Иҙрис}}, {{Dil-ru|Бурзян-Елга}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kolsora kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 47&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kolsora): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 87&nbsp;km. Sakmara çayınınn sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |443 |{{Artış}}467 |{{Azalış}}412 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxslər == * Qabıt Bikmuxametoviç Arqınbayev (1861 — 1923) — susen-improvizator, kurist, başqırd folklorunun toplayıcısı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] hzd0otpdogkv19zroolglv6tq9v7zdu Yuxarı Məmbət (Baymak) 0 521881 6564431 6452721 2022-08-05T19:36:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Məmbət kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Мәмбәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 31 |lat_sec = 11 | lon_deg = 58 |lon_min = 12 |lon_sec = 8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 162 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453676 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Məmbət''' ({{Dil-ba|Үрге Мәмбәт}}, {{Dil-ru|Верхнемамбетово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Akmoron kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 8,3&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Akmoron): 14&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 48&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |180 |{{Artış}}182 |{{Azalış}}162 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (97%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] pgzaspyp5dskismerdsk9qz75dkycva Yuxarı Taulıkay (Baymak) 0 521882 6564438 6452731 2022-08-05T19:39:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Taulıkay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Таулыkай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 42 |lat_sec = 2 | lon_deg = 58 |lon_min = 5 |lon_sec = 2 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 616 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453678 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Taulıkay''' ({{Dil-ba|Үрге ТаулыkайБ}}, {{Dil-ru|Верхнетавлыкаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Taulıkay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 22&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 67&nbsp;km. Sakmara çayınınn sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |677 |{{Artış}}722 |{{Azalış}}616 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] sp9r0zgqzs3mzuiz1107jpqrbp8bavm Yuxarı Tahir (Baymak) 0 521883 6564437 6452730 2022-08-05T19:39:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Tahir kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Таһир}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 2 |lat_sec = 51 | lon_deg = 58 |lon_min = 10 |lon_sec = 45 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 99 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453665 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Beterə''' ({{Dil-ba|Бетерә}}, {{Dil-ru|Верхнетагирово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Teməs kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 65&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Teməs): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 110&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |90 |{{Artış}}140 |{{Azalış}}99 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Salah Qulubəy (1910-1976) — Başqırd yazıçısı, Başqırd MSSR Yazıçılar Birliyinin üzvü (1934), Başqırd MSSR-nin əməkdar mədəniyyət işçisi (1969). == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 734iu9dvt91xkrxhtl703360q7fm7n8 Yuxarı Yayıkbay (Baymak) 0 521884 6564442 6452734 2022-08-05T19:40:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Yayıkbay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Яйыкбай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 46 |lat_sec = 29 | lon_deg = 57 |lon_min = 59 |lon_sec = 58 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi =390 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453665 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Yayıkbay''' ({{Dil-ba|Үрге Яйыкбай}}, {{Dil-ru|Верхнеяикбаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Niqəmət kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. Kənddə 6 küçə, 120 ev vardır. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 36&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Niqəmət): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 81&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |431 |{{Azalış}}415 |{{Azalış}}390 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] kjurekmacb6ztbp3f08871yc497mqdt Yılım (Baymak) 0 521888 6564453 6452790 2022-08-05T19:46:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yılım kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йылым}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 35 |lat_sec = 32 | lon_deg = 57 |lon_min = 41 |lon_sec = 12 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 254 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453677 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yılım''' ({{Dil-ba|Йылым}}, {{Dil-ru|Зелимово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baymak rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[İşbirzə kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 57&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İşbirzə): 13&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 98&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |317 |{{Azalış}}263 |{{Azalış}}254 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] n7gm1zq0wg7y3y7jj3qgjdnrx0qy3y0 İçənbət (Baymak) 0 521961 6564754 6454516 2022-08-06T05:34:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçənbət kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫәнбәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 55 |lat_sec = 30 | lon_deg = 58 |lon_min = 22 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 204 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453644 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçənbət''' ({{Dil-ba|Иҫәнбәт}}, {{Dil-ru|Исянбетово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kusəy kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 53&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İşmirzə): 13&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 28&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |208 |{{Azalış}}205 |{{Azalış}}204 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxslər == * Əşrəf Əhmədoviç Fətxullin (10 mart 1927 - 26 dekabr 2004) - Üçalinski mədən və emal kombinatının mədən işçisi, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] a8mu9a4a78lgnm1v2ls6nngyhou16uj İçən (Baymak) 0 521966 6564753 6454515 2022-08-06T05:34:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçən kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫән}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52|lat_min = 49|lat_sec = 9 | lon_deg = 58|lon_min = 14|lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 176 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453665 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçən''' ({{Dil-ba|Иҫән}}, {{Dil-ru|Исяново}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Niqəmət kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == [[Fayl:RUS-02-BM Isyanovo and lake Talkas.jpg|thumb|left]] Kənd [[Talkas]] gölünün sahilində yerləşir. * kənd sovetliyinin mərkəzindən (Niqəmət): 14&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 75&nbsp;km. Kəndi Baymak şəhəri ilə asfalt yol birləşdirir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |181 |{{Artış}}197 |{{Azalış}}176 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (97%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] oohrgltj43dezdeqzw19ncs1tlmk79v İşbirzə (Baymak) 0 521994 6564756 6454536 2022-08-06T05:38:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşbirzə kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ишбирҙе}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 28 |lat_sec = 58 | lon_deg = 57 |lon_min = 39 |lon_sec = 35 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 638 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453677 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşbirzə''' ({{Dil-ba|Ишбирҙе}}, {{Dil-ru|Ишберда}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşbirzə kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 56&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 97&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |679 |{{Azalış}}666 |{{Azalış}}638 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Ernst Faizrəhmanoviç İşberdin - şərqşünaslıq kafedrasının professoru, TÜRKSOY Beynəlxalq Akademiyasının akademiki,Başqırdıstan Respublikasının əməkdar elm xadimi ([[1995]]) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] gj6x752g3ghmo76er76rwy7s5jdaka2 İşəy (Baymak) 0 521996 6564767 6454562 2022-08-06T05:41:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ишәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 57 |lat_sec = 35 | lon_deg = 57 |lon_min = 50 |lon_sec = 51 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 326 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453665 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşəy''' ({{Dil-ba|Ишәй}}, {{Dil-ru|Ишей}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Baymak rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Teməs kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 75&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Teməs): 30&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 130&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |363 |{{Azalış}}140 |{{Artış}}326 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (94%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] qeachlfaik0442jpwy3isktj8nawbl2 İşmirzə (Baymak) 0 521998 6564762 6454547 2022-08-06T05:39:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşmirzə kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ишмурзино}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 26 |lat_sec = 51 | lon_deg = 58 |lon_min = 9 |lon_sec = 56 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 254 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453655 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşmirzə''' ({{Dil-ba|Ишмырҙа}}, {{Dil-ru|Ишмурзино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşmirzə kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 22&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 63&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |339 |{{Azalış}}301 |{{Azalış}}254 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Radis Nurislamoviç Tutmanov (1953) - Xalq rəqs ansamblının solisti, Başqırdıstan Respublikasının Xalq Artisti (1994) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası] * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] i1n9x3jnxv7ylycgo4hnsumhpl7k7i3 İşməhəmməd (Baymak) 0 522019 6564763 6454548 2022-08-06T05:39:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşməhəmməd kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ишмөхәмәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 23 |lat_sec = 17 | lon_deg = 58 |lon_min = 28 |lon_sec = 1 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 526 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453652 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşmirzə''' ({{Dil-ba|Ишмөхәмәт}}, {{Dil-ru|Ишмухаметово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşməhəmməd kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 31&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 60&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |562 |{{Azalış}}618 |{{Azalış}}526 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Minsılu Qubaytovna Usmanova Radis (1 may 1950) - Başqırd dilçi, pedaqoq-metodist, filologiya elmləri doktoru, professor. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] efbtwciwj0q04kjklz8vv1o580ie5w1 Tuktaqol (Baymak) 0 522755 6563876 6450033 2022-08-05T12:56:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tuktaqol kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Туҡтағол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 0 |lat_sec = 30 | lon_deg = 58 |lon_min = 23 |lon_sec = 50 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453644 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tuktaqol''' ({{Dil-ba|Күсей}}, {{Dil-ru|Кусеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kusəy kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 87&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kusəy): 13&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 49&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |15 |{{Azalış}}11 |{{Artış}}13 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] ndq199o420lz1o4uosymb2y8vev2pzq Çingiz (Baymak) 0 522892 6564710 6555836 2022-08-06T01:19:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Çingiz}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Çingiz kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Сыңғыҙ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 39 |lat_sec = 12 | lon_deg = 58 |lon_min = 0 |lon_sec = 28 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 573 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453656 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Çingiz''' ({{Dil-ba|Сыңғыҙ}}, {{Dil-ru|Чингизово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tatlıbay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 23&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tatlıbay): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 68&nbsp;km. Kənd Samkara çayının sağ sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |578 |{{Artış}}622 |{{Azalış}}573 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" />|0 == Tanınmış şəxsləri == * Xusain Faizulloviç Akhmetov (1914-1993) — XX əsrin başqırd bəstəkarı. * Rəşidə Qilmutdinovna Tuysina (10 may 1942) — rəqqasə, Rusiyanın əməkdar artisti. * Ənvər Zakiroviç Asfəndiyarov (15 may 1934) Sovet və rus tarixçisi, tarix elmləri namizədi, professor, Salavat Yulayev ordenli. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] m2w3nn0tupxo0h1jqyfb5l1a90tz46c Yulık (Baymak) 0 522969 6564412 6452580 2022-08-05T19:19:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yulık kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Юлыҡ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 31 |lat_sec = 9 | lon_deg = 57 |lon_min = 47 |lon_sec = 43 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 470 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453675 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yulık''' ({{Dil-ba|Юлыҡ}}, {{Dil-ru|Юлук}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yomaş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 41&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Yomaş): 9&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 82&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |544 |{{Azalış}}522 |{{Azalış}}470 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə tatarlar (39%), [[başqırdlar]] (57%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Zakir Sadıkoviç Ramev - Tatar ədəbiyyatı tanınmış klassiki, xeyriyyəçi. * Bəşir İskandaroviç Ramev - Sovet ixtiraçı-alim və , ilk sovet kompüterini hazırlayan. Zakir Rameyevin nəvəsi. * Habibullah Abdelkadiroviç Qabitov - Yulukskoe mədrəsəsində müəllim * Mirhaydar Mustafoviç Faizullin - dramaturq, şair və jurnalist, kitabxanaçı (1919-1922). * Raif Lutfulloviç Qabitov - başqırd bəstəkar, BMSSR Bəstəkarlar İttifaqının üzvü (1941), Böyük Vətən müharibəsi iştirakçısı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 2uk20r6hu3pr9v8r5w1rv3ea2l39p2s Yanqazi (Baymak) 0 522971 6564248 6452305 2022-08-05T18:06:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yanqazi kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңғаҙы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 21 |lat_sec = 19 | lon_deg = 58 |lon_min = 29 |lon_sec = 9 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453652 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yanqazi''' ({{Dil-ba|Яңғаҙы}}, {{Dil-ru|Янгазино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşməhəmməd kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == * rayon mərkəzindən (Baymak): 35&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İşməhəmməd): 4&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 57&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |11 |{{Artış}}173 |{{Azalış}}130 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} * [http://urgaza.ru/historical-background/people-and-years/232/2093/ Историческая справка по указанному населенному пункту на сайте Историко-краеведческого портала Ургаза.ру] [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] erwmnry83y688rptrvh4m9fov9ewj7e Yənyeqet (Baymak) 0 523047 6564465 6452866 2022-08-05T19:50:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yənyeqet kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йәнйегет}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 37 |lat_sec = 13 | lon_deg = 58 |lon_min = 35 |lon_sec = 26 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 362 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453656 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yənyeqet''' ({{Dil-ba|Йәнйегет}}, {{Dil-ru|Янзигитово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tatlıbay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 34&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tatlıbay): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 15&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |392 |{{Artış}}406 |{{Azalış}}362 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" />|0 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://www.baimak.ru/ Официальный сайт Баймакского района Башкортостана] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20090522081343/http://www.baimak.ru/ |date=2009-05-22 }} [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 2qfg9ezeak19c72o3oh5jm3reenteql Yarat (Baymak) 0 523048 6564259 6452384 2022-08-05T18:15:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yarat kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ярат}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 33 |lat_sec = 58 | lon_deg = 57 |lon_min = 57 |lon_sec = 50 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453673 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yarat''' ({{Dil-ba|Ярат}}, {{Dil-ru|Яратово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yarat kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. 1980-ci ilə qədər 1-ci Etkol kənd şurasına daxil idi. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Baymak): 27&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sibay stansiyası): 71&nbsp;km. Yarat kəndi Samkara çayının sağ sahilində yerləşir. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |599 |{{Artış}}613 |{{Azalış}}516 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] kjggu6es1y1ntlhch3mfp88ygvrkl1z Yarməhəmməd (Baymak) 0 523049 6564264 6452387 2022-08-05T18:16:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yarməhəmməd kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йәрмөхәмәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 52 |lat_min = 36 |lat_sec = 30 | lon_deg = 57 |lon_min = 49 |lon_sec = 35 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453673 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yarməhəmməd''' ({{Dil-ba|Йәрмөхәмәт}}, {{Dil-ru|Ярмухаметово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Baymak rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yarat kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. 1980-ci ilə qədər 1-ci Etkol kənd şurasına daxil idi. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |205 |{{Artış}}223 |{{Azalış}}182 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Baymak rayonunun kəndləri]] 7ro8n6xqlytf6a3kq1mrh7zud1i3646 Yuxarı Troiski (Bakalı) 0 523413 6564439 6452732 2022-08-05T19:39:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yuxarı Troiski kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Троицкий}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 14 |lat_sec = 2 |lon_deg = 53 |lon_min = 48 |lon_sec = 30 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452675 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yuxarı Troiski''' ({{Dil-ba|Үрге Троицкий}}, {{Dil-ru|Верхнетроицкое}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Köhnə Şərəle kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 10&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köhnə Şərəle): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 85&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |24 |{{Azalış}}19 |{{Azalış}}16 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (42%), kuryaşenlər (37%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] mxu0i3s7y61tpfhdwygw2v2v4n8d604 Vesyolaya Polyanka (Bakalı) 0 523414 6564085 6451223 2022-08-05T15:37:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vesyolaya Polyanka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Веселая Поляна}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 10 |lat_sec = 13 |lon_deg = 53 |lon_min = 26 |lon_sec = 22 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452667 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vesyolaya Polyanka''' ({{Dil-ba|Веселая Поляна}}, {{Dil-ru|Весёлая Поляна}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Bakalı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Köhnə Kəstəy kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 29&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 102&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |11 |{{Azalış}}7 |{{Azalış}}5 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (82%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] n1unr77xxvjr4knhjx3r5v9wpkfonbz Vorsinka (Bakalı) 0 523415 6564137 6451501 2022-08-05T16:21:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vorsinka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ворсинка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 17 |lat_sec = 8 |lon_deg = 54 |lon_min = 2 |lon_sec = 18 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452673 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vorsinka''' ({{Dil-ba|Ворсинка}}, {{Dil-ru|Ворсинка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Starıe Matı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 25&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 100&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |21 |{{Azalış}}15 |{{Azalış}}11 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə Kuryaşlar (67%), [[ruslar]] (33%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] chkxtmtrt6dhfkhb0uysayk4nx75q4t Vilyan 0 523663 6564108 5951691 2022-08-05T15:56:19Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Vilyan |orijinal_adı = {{dil-nl|Oost-Vlaanderen}} |tabesində = |ölkə = Latviya |şəkli = Viļānu novada karte.png |gerbi = Viļānu novads COA.svg |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = 40 |lat_dir = N|lat_deg = 51|lat_min = 00|lat_sec = |lon_dir = E|lon_deg = 3|lon_min = 45|lon_sec = |CoordAddon = type:city |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |regionun növü = |region = |cədvəldə region = |rayonun növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icmanın növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = Viļānu novada karte.png |region xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |rayon xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 285,1 |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = Mülayim |rəsmi dili = |əhalisi = 6026 |siyahıyaalma ili = 2011 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkibi = |etnoxronim = |saat qurşağı = I |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = }} '''Vilyan''' ({{lang-lv|Viļānu novads}})-[[Latviya]]<nowiki/>nın şərqində inzibati ərazi vahididir. 3 hissədən və 1 şəhərdən ibarətdir. Varaklyan, Rezeknens və Riebinsk əyalətləri ilə sərhədlənir. Bura 1 iyul 2009-cu ildə [[Latviya]] inzibati ərazi vahidi kimi Rezeknens rayonuna daxil edilib.<ref> [http://www.pmlp.gov.lv/lv/statistika/dokuments/2009/3ISPV_Pasvaldibas_iedzivotaju_skaits.pdf Численность населения в самоуправлениях на 01.01.2010] (латыш.). Управление по делам гражданства и миграции.  26 апреля 2012 года.</ref> == Əhali == 2015-ci ildə əhalinin sayı 6026 nəfər olmuşdur. 1 yanvar 2010-cu ildə isə 7168 nəfər əhali qeydə alınmışdır. Ərazisinin sahəsi- 285,1 кm²-dir. == Həmçinin bax == * [[Latviya]] == İstinadlar == q1b3i339rm0j0cp8etiu0wda88tqbtf Çakreşvari-Siva məbədi 0 524592 6564693 4570706 2022-08-06T00:45:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Məbədlər|dini=Hinduizm|tip=hinduizm|adı=Çakreşvari-Siva|orijinal adı={{lang-or|ଚକ୍ରେଶ୍ଵରୀ ଶିବ}}|təsviri=|təsvir_miqyas=|təsvir_izah=|xəritəsi={{Yer xəritəsi |Hindistan |label=<small>Çakreşvari-Siva məbədi</small>|label_size=100 |lat=20.240833|long=85.836667 |mark=Locator Dot2.gif |marksize=15 |position=bottom |width=300 |float=center |caption=}}|xəritə_miqyas=250|xəritə_izah=|titulu=|statusu=|ölkə=[[Hindistan]]|bölgə=[[Orissa]]|şəhər=[[Bhubaneşvar]]|kənd=|yerləşdiyi ərazi=|yeparxiya=|başçısı=|başlanma_tarix=[[X əsr|X]]|bitmə_tarix=[[XI əsr]]|sökülüb=|bərpa_tarix=|ləğvi=|memarlığı=[[Kalinqa memarlığı]]|binası=|memarı=|tikdirəni=|dövr=|ilahi gücü=[[Şiva]]|xeyirdua_tarix=|xeyirdua_verən=|mərasimi=|rəmzləri=|himayəsi=|vəziyyəti=|saytı=|əhəmiyyəti=|commons=}} '''Çakreşvari-Siva''' ({{lang-hi|चक्रेश्वरी शिव}}, {{lang-or|ଚକ୍ରେଶ୍ଵରୀ ଶିବ}}) — [[Hindistan]]ın [[Orissa]] ştatının [[Bhubaneşvar]] şəhərində yerləşən [[Hinduizm|hindu]] məbədi. Məbəd [[X əsr|X]]–[[XI əsr]]<nowiki/>lərdə tikilən məbəd, [[Hinduizm|hindu]] tanrısı [[Şiva]]<nowiki/>ya həsr olunmuşdur. Məbud [[linqam]] məbədin içərisində, dairəvi bir ''yoni-pitha''da yerləşir. Məbəd şəxsi yaşayış tikililəri ilə əhatə olunmuşdur. Məbəd böyük əhəmiyyət kəsb edir. Buna görə də, ''Sivaratri'', ''[[Divali]]'' və ''[[Sankranti]]'' kimi müxtəlif rituallar burada müşahidə olunur. Məbəd həmçinin, ''Rudrabhiseka'' və ''Çandrabhiseka'' mərasimləri üçün müqəddəs bir yerdir.<ref>{{cite book|first=Sadasiba|last=Pradhan|authorlink=|title=Lesser Known Monuments of Bhubaneswar|year=2006|location=|publisher=|url=http://dkprintworld.com/product-detail.php?pid=1280856440|isbn=81-7375-164-1|access-date=2017-11-05|archive-date=2012-04-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20120402170605/http://dkprintworld.com/product-detail.php?pid=1280856440|url-status=unfit}}</ref> == Memarlıq == Məbəd alçaq bir platformada yerləşir. Plana əsasən məbədin ''[[vimana]]''sı və rekonstruksiya edilmiş bir giriş eyvanı var. ''Vimana'' ({{Dil-az|ibadətgah}}) ''pançaratha'' və giriş eyvanından ibarətdir. Yüksəkliyində, ''vimana'' ''rekha'' qaydası ilə ''pabhaqa''dan ''kalasa''ya qədər uzanır. Aşağıdan yuxarıya məbədin ''bada''sı, ''qandi''si və ''mastaka''sı var. Məbəddə 3 mərtəbəli ''bada'', yəni ''triaqa bada'' var. Məbədin aşağı hissəsində yerləşən ''pabhaqa''nın dörd qəlibləməsinin ''xura'', ''xumba'', ''pata'' və ''basanta''sı var. === Digər xüsusiyyətlər === ''Lalatabimba''da, ''Qaca-laksmi''nin həmişəki yerində, dörd-qollu hindu tanrısı [[Qaneşa]]<nowiki/>nın heykəli var. ''Lalatabimba'' [[Qaneşa]] və [[Sarasvati]]<nowiki/>nin rəsmləri ilə əhatə olunmuşdur. Məbədin qarşısında, [[Parvati]] və [[Kartikeya]]<nowiki/>nın şəkilləri, cənubunda isə bir ''amlaka'' daşı var. === Dekorativ xüsusiyyətlər === Qapının yan taxtaları xaricdən və daxildən ''puspa saxa'', ''nara'', ''saxa'' və ''patra saxa'' kimi manuskript əsərlərdən ibarət üç şaquli zolaqla bəzədilmişdir. Qapının yan taxtalarının təməlində, hər iki tərəfdə də dvarapala nişləri var. Nişlər sağ əllərində trident, sol əllərində isə ''varada'' saxlayan iki-əlli ''[[Şivaizm|Saivite]] dvrapala'' saxlayır. Qapının yan taxtalarının üzərində yerləşən arxitrav nişli Navaqrahalarla gözəl şəkildə oyulmuşdur. [[Surya]] əllərində bir şanagüllə, [[Rahu]] aypara, [[Ketu]] isə ilan quyruğu saxlayır. == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hindistan məbədləri]] nb6eiimb8ejm6n7yc7ui9z3ioe7z7z4 Sipiso-piso şəlaləsi 0 524736 6564772 6101597 2022-08-06T06:04:31Z Murad Mammedov 253451 /* growthexperiments-addlink-summary-summary:3|0|0 */ wikitext text/x-wiki {{Şəlalə |Adı = Sipiso-piso |Yerli adı = {{dil-id|Air terjun Sipiso-Piso}} |Şəkil = Sipiso-Piso Falls Front View.jpg |Şəklin izahı = |lat_dir = N|lat_deg =2 |lat_min =55 |lat_sec = |lon_dir = E|lon_deg =98 |lon_min =32 |lon_sec = |CoordScale = |Ölkə = İndoneziya |Ölkə 1 = |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Region = Şimali Sumatra |Region 1 = |Region 2 = |Region 3 = |Region 4 = |Vilayət = |Vilayət 1 = |Vilayət 2 = |Vilayət 3 = |Vilayət 4 = |Əyalət = |Əyalət 1 = |Əyalət 2 = |Əyalət 3 = |Əyalət 4 = |Rayon = |Rayon 1 = |Rayon 2 = |Rayon 3 = |Rayon 4 = |Şəhər = |Kənd = |Çay = |Vulkanlar = Sibayak |Dağlar = |Göllər = Tabo |Hündürlüyü = 120 |Eni = |Su sərfi = |Yer xəritəsi = |Yer xəritəsi 1 = |Sərgi = |Sərgi 1 = |Vəziyyəti = |UNESCO = |Ümumdünya irsi = |Saytı = |Yer xəritəsi qeydləri = |Commonsda kateqoriya = }} '''Sipiso-piso''' ({{Dil-id|Air terjun Sipiso-Piso}}, "Bıçaq kimi şəlalə"), ({{Dil-en|Sipisopiso waterfall}}) — [[İndoneziya]]da şəlalə. Şəlalə [[Sumatra]] adasının şimalında yerləşir. Berastagi şəhərindən 45 km qərbdə yerləşən şəlalə yeraltı çayın [[Karo yaylası]] kənarından səthə çıxması nəticəsində meydana gəlmişdir. Şəlalənin şimal hissəsində böyük [[kalder]] gölü [[Toba]] yerləşir. hündürlüyü 120 metr olan şəlalənin suyu sonda Toba gölünə tökülür. İllik yağıntının yüksək olması nəticəsində şəlalənin suyu il boyu bol sulu olur. Ətraf ərazi tropik meşələrlə və dik qayalarla əhatələnib. == Ümumi məlumat == ''Sipiso-pisonun'' unikallığı yeraltı çayın [[yayla]] kənarından bir başa səthə çıxmasıdır. Yaxınlıqda son yüz min il əvvəl dünyanın ən böyük [[vulkan püskürməsi]]nin kalderi yerləşir. Bu kalderin çuxurunda isə [[Toba gölü]] formalaşıb<ref>По мнению вулканолога ''Билла Роуза'' ({{Dil-en|William I. Rose}}), профессора Мичиганского технологического университета, активно исследовавшего кальдеру вулкана Тоба</ref>. Batak əfsanələrində şəlalə yeraltı çay əjdahası ilə Toba gölündə yaşayan əcaib məxluq arasında olan döyüş nəticəsində meydana gəlib. Bölgədə üç müşahidə meydançası var. Birinci meydança dərənin əks tərəfində yerləşir. İkincisi şəlalənin dibinə doğru gedən yolun tən ortasında, üçüncüsü isə dərənin nisbətən aşağısında yerləşir. Yuxarı meydançadan eyni zamanda həm şəlalənin, həm gölü, həm də Sibayk vulkanını müşahidə etmək mümkündür. Sipiso-piso İndoneziyanın ən hündür şəlaləsidir. Əraziyə giriş pulludur: uşaqlara 2000 rupi, böyüklərə isə 4000 rupidir (2014-cü ilin məlumatı). Şəlalə ətrafında onlarca kiçik suvenir satan mağaza mövcuddur. Yaxın yaşayış məntəqələrindən (əsasən Medan şəhəri) çoxlu turist gəlir.<ref>https://travel-to-parks.ru/sipiso-piso-samyj-vysokij-vodopad-v-indonezii/#15/2.9161/98.5223</ref> Nəticədə ətraf ərazi yetərincə müxtəlif tullantı məhsulları ilə çirklənir. == Ərazi == [[Karo yaylası]] etnik bataklara məxsus bir neçə kəndlə diqqəti cəlb edir: ''Linqa'' ({{Dil-id|''Lingga''}}), ''Kampunq Peseren'' ({{Dil-id|''Kampung Peceren''}}) və ''Dokan'' ({{Dil-id|''Dokan''}}). Yaylada çoxlu [[Termal su|mineral bulaqlar]] və Sibayak vulkanına gedən mənzərəli yol mövcuddur. ({{Dil-id|''Gunung Sibayak''}}). Turistləri cəlb edən əsas obyektlərdən biri də, Toba gölüdür. Toba dünyada adada yerləşən ən böyük [[Vulkan gölü|vulkan göldür]].<ref>http://www.worldlakes.org/lakedetails.asp?lakeid=8367</ref> Uzunluğu 100 km, orta dərinliyi isə 450 metrdir. Gölün sahəsi 1100 км².<ref name="multiple">{{cite web |url = http://www.ilec.or.jp/database/asi/asi-10.html |title = International Lake Environment Committee (ILEC) |publisher = |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/664n21oO5?url=http://www.ilec.or.jp/database/asi/asi-10.html |archivedate = 2012-03-11 |access-date = 2017-11-06 |url-status = dead }}</ref> Gölün ölçüsü o qədər böyükdür ki, onun haqqında ilk dəfə 1929-cu ildə verilən məlumatdan (''Hermann Neubronner Van der Tuuk'') 82 il sonra çuxurun kalder olduğu təyin edilmişdir. Göldə [[Samosir adası]] yerləşir. Sahəsi 640 km² olan bu ada [[ekoturizm]] üçün əlverişli məkandır<ref name="multiple" />. == Nəqliyyat == * ''Bemo'' mikroavtobus reysləri({{Dil-id|''bemo''}}) Berastaqidən Kabanjaya kimi. Sonra digər''bemo'' ilə ''Merek'' yaşayış məntəqəsinə kimi. Şəlalə əsas yoldan 3 km aralıda və mototaksi olan ''odjek''lə beş dəqiqləlik məsafədə yerləşir ({{Dil-id|''ojek''}}) * Sürücü ilə avtomobil kirayəsini ''PT Pesiar Tour & Travel'' turizm şirkəti təşkil edir. == Şəkillər == <gallery> Sipiso-Piso Falls Bottom View.jpg|Şəlalənin aşağı müşahidə meydançadan görüntüsü Sipisopiso waterfall North Sumatra Indonesia.jpg|Şəlalənin yuxarıdan görünüşü Sipiso-Piso Falls Danau Toba View.jpg|Tabo gölü </gallery> == Ədəbiyyat == * Indonesia, Lonely Planet Publications, 2007, — ISBN 978-1-74104-435-5 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{cite web |last = |first = |authorlink = |coauthors = |datepublished = |url = http://ngm.nationalgeographic.com/ngm/0503/resources_who.html |title = Joel Achenbach, Who Knew (How Toba's eruption changed life on Earth) |format = |work = |publisher = nationalgeographic.com |accessdate = |lang = en |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/66w93kkMs?url=http://ngm.nationalgeographic.com/ngm/0503/resources_who.html |archivedate = 2012-04-15 |url-status = live }} * {{cite web |last = |first = |authorlink = |coauthors = |datepublished = |url = http://yorick.fishup.ru/albums/p/gid/939441/lid/90 |title = Waterfalls of Southeast Asia (фотографии) |format = |work = |publisher = fishup.ru |accessdate = |lang = ru |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/66vpoXhsa?url=http://www.fishup.ru/albums/p/gid/939441/lid/90 |archivedate = 2012-04-15 |url-status = dead }} * {{cite web |last = |first = |authorlink = |coauthors = |datepublished = |url = http://www.geo.mtu.edu/~raman/papers/ChesnerGeology.pdf |title = Chesner, C.A., Westgate, J.A., Rose, W.I., Drake, R., Deino, A. «Eruptive history of Earth's largest Quarternary caldera (Toba, Indonesia)» |format = |work = |publisher = Michigan Tech. University |accessdate = |lang = en |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/66w94LWyr?url=http://www.geo.mtu.edu/~raman/papers/ChesnerGeology.pdf |archivedate = 2012-04-15 |url-status = dead }} * {{cite web |last = |first = |authorlink = |coauthors = |datepublished = |url = http://www.geo.mtu.edu/~raman/index/Bill_Roses_Web_Info.html |title = Bill Rose's Web Info |format = |work = |publisher = geo.mtu.edu |accessdate = |lang = en |description = |deadlink = 404 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100602145452/http://www.geo.mtu.edu/~raman/index/Bill_Roses_Web_Info.html |archivedate = 2010-06-02 |url-status = dead }} * {{cite web |last = |first = |authorlink = |coauthors = |datepublished = |url = http://vodapotokom.com/whatis_tv.html |title = Типы водопадов |format = |work = |publisher = vodapotokom.com |accessdate = |lang = ru |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/66vprnBFS?url=http://vodapotokom.com/whatis_tv.html |archivedate = 2012-04-15 |url-status = dead }} * {{cite web |last = |first = |authorlink = |coauthors = |datepublished = |url = http://www.neubronnerweb.com/wst_page11.html |title = Neubronners' in the Far East |format = |work = |publisher = neubronnerweb.com |accessdate = |lang = en |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/66w94od29?url=http://www.neubronnerweb.com/wst_page11.html |archivedate = 2012-04-15 |url-status = live }} * {{cite web |last = |first = |authorlink = |coauthors = |datepublished = |url = http://www.sumatraecotourism.com/laketoba.html |title = Sumatra Eco-Tourism Web Portal |format = |work = |publisher = sumatraecotourism.com |accessdate = |lang = en |description = |archiveurl = https://www.webcitation.org/66w95UnzU?url=http://www.sumatraecotourism.com/laketoba.html |archivedate = 2012-04-15 |url-status = live }} [[Kateqoriya:İndoneziya coğrafiyası]] osd8m5fth7pd59stbok8tbstmic06x0 Yaxşı terrorçu (roman) 0 524807 6564271 6254567 2022-08-05T18:23:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{yaxşı məqalə}} {{Kitab | Adı = Yaxşı terrorçu | Orijinal adı = {{dil-en|The Good Terrorist}} | Şəkil = Xeyirxah terrorçu.jpg | Şəklin ölçüsü = | Şəklin izahı = | Müəllif = [[Doris Lessinq]] | Janr = Siyasi roman | Orijinalın dili = [[İngilis dili]] | Yazılma tarixi = | Orijinalın nəşr ili = | Tərcüməçi = | Rəssam = | Tərtibat = | Seriya = | Nəşriyyat = Conatan Keyp, [[Böyük Britaniya]]; Knopf, [[ABŞ]]. | Nəşr = 1985 | Səhifə = 370 səh. | Növ = | Tiraj = | Əvvəlki = | Sonrakı = | isbn = [https://en.wikipedia.org/wiki/Special:BookSources/0-224-02323-3 0-224-02323-3] | Elektron versiya = }} '''Yaxşı terrorçu''' — [[1985]]-ci ildə ingilis yazıçısı [[Doris Lessinq]] tərəfindən yazılmış siyasi roman. Kitab ilk dəfə həmin il [[İngiltərə]]də Conatan Keyp və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da Alfred Knopf tərəfindən nəşr edilmişdir. Kitabın baş qəhrəmanı [[London]]da radikal bir qrupa qoşularaq terrorist fəaliyyətlərinə cəlb edilən və sadə və səfil həyat tərzi keçirən Alisadir. Lessinqi bu əsəri yazmağa [[1983]]-cü ildə İrlandiyanın Respublika Ordusunun [[London]]dakı [[Harrods]] mağazasının bombalanması təşviq etdi. O, Britaniya Kommunist Partiyasının üzvü olub, lakin [[1956]]-cı ildə Macarıstanda baş verən üsyandan sonra oradan ayrılıb. Bəzi tənqidçilər romanı satirik üslubda yazılmış roman adlandırdılar, lakin Lessinq onu heyrətləndirici və yumoristik hesab edirdi. Əsərin adı Alisanın ikitərəfli təbiətini təsvir edir.  "Yaxşı terrorçu" əsəri tənqidçilərin fikirlərini ikiyə ayırdı. Bəzi tənqidçilər əsərin əsas ideyasını və qəhrəmanlarını yüksək qiymətləndirdilər, digərləri onu süjet xəttinin sadə, qəhrəmanlarının isə mənasız və darıxdırıcı olduğu üçün tənqid etdilər. Bir tənqidçi Lessinqin “güclü təsviri nəsr bacarıqlarını və personajlarının dəqiq və real xarakteristikaları”-nı qiymətləndirərkən,<ref name=":25">Gross, Bonnie (29 September 1985). [http://articles.sun-sentinel.com/1985-09-29/features/8502110039_1_alice-mellings-doris-lessing-book "'Terrorist' Broadens Lessing's Appeal"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141107110103/http://articles.sun-sentinel.com/1985-09-29/features/8502110039_1_alice-mellings-doris-lessing-book |date=2014-11-07 }}. ''Sun-Sentinel''. Retrieved 7 November 2014.</ref> digəri onu “kifayət qədər sadə məzmunlu”<ref name=":6">Freeman, Judith (13 October 1985). [http://articles.latimes.com/1985-10-13/books/bk-15762_1_doris-lessing "The Good Terrorist by Doris Lessing"]. ''Los Angeles Times''. Retrieved 7 November 2014.</ref> və qəhrəmanlarını isə “mənasız və ya özünü xülyaları ilə aldadan” adlandırdı.<ref name=":7">Kuehn, Robert E. (29 September 1985). [http://articles.chicagotribune.com/1985-09-29/entertainment/8503060085_1_alice-mellings-doris-lessing-commune-members "Doris Lessing 'Terrorist' Fails in the Execution"]. ''Chicago Tribune''. Retrieved 7 November 2014.</ref> "Yaxşı terrorçu" əsərinin Buker mükafatı üçün namizədliyi irəli sürüldü və Mondello Mükafatı və U.H. Smit Ədəbi Mükafatını qazandı. Həmçinin, [[Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı|Ədəbiyyat üzrə Nobel Mükafatı]]na layiq görülmüşdür. ==Süjet xülasəsi == "Yaxşı terrorçu" bir icmadan digərinə qovulan 33-37 yaş arasındakı siyasət və iqtisadiyyat fakültəsinin məzunu olan işsiz Alisanın mövqeyindən üçüncü şəxsdə yazılmışdır. Alisa daha sonralar 15 il yaşadığı tələbə yataqxanasından tanıdığı Casper ilə sevgi münasibəti yaşayır. Alisanın ona vurulmağının əsas səbəbləri xarici görünüşünə heyran olması və homoseksuallıqdan qurtulmaq istəyi idi. O, özünü inqilabçı və “faşist imperializmi” əleyhinə mübarizə aparan bir insan hesab edirdi,<ref>Lessing 2013, p. 58.</ref> lakin hələ də hörmətsizlik elədiyi valideynlərindən asılı idi. [[1980]]-ci illərin əvvəllərində [[London]]da tərk edilmiş bir evdə bir qrup təhlükəli şəxslərə qoşulur.<ref>Lessing 2013, p. 8.</ref> Bu qrupun digər üzvlərinə qrupun bacarıqsız lideri Bert və lezbiyan cütlük olan Roberta və Fey daxildir.<ref>Scanlan 1990, p. 190.</ref> Tərk edilmiş ev təmirsiz vəziyyətdə idi və Şəhər Şurası tərəfindən sökülməli binalar siyahısında idi. Digər otaq yoldaşlarından fərqli olaraq Alisa qərara aldı ki, evi təmizləsin və mümkün olduğu qədər təmir etsin. O, həmçinin aidiyyatı şəxslər ilə danışaraq elektrik enerjisinin və suyun bərpasını da təmin etdi. Alisa evdə “ana” vəzifəsində oldu və ev işlərinə nəzarət etmək, qrup üzvlərini yaşadıqları evdən uzaqlaşdırmağa çalışan polislərlə mübarizə aparmaq kimi öhdəlikləri öz üzərinə götürdü. Beynəlxalq Kommunistlər Birliyinə daxil olan cinayətkar qrupun üzvləri mitinq və nümayişlərdə iştirak etməyə başladılar. Alisa da bəzən bu fəaliyyətlərə qoşulurdu, lakin vaxtının çoxunu ev işlərinə həsr edirdi. Mübarizədə daha yaxından iştirak etmək üçün Casper və Bert öz xidmətlərini İrlandiyanın Respublikaçılar Ordusuna və SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsinə təqdim etmək məqsədilə İrlandiyaya və [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]]na yola düşdülər, lakin geri qaytarıldılar. Daha mütəşəkkil inqilabçılar qrupu onların yaxınlığında yaşamağa başladı və Alisanın evini silah üçün anbar kimi istifadə etdi.<ref>Lessing 2013, p. 304.</ref> Müəmmalı qonşular daha sonralar Alisanın qrupunu ziyarət edir və onların məqsədləri ilə maraqlanırdılar.<ref name=":8">Rogers, Jane (3 December 2005). [https://www.theguardian.com/books/2005/dec/03/fiction.dorislessing "Dark times"]. ''The Guardian''. Retrieved 7 November 2014.</ref> Qrup sonunda özünü “Azad Britaniya Kommunistləri” adlandıraraq öz fəaliyyətinə başlamağı qərar aldı.<ref>Lessing 2013, p. 376.</ref> Partlayıcıları və bombaları sınaqdan keçirməyə başladılar. Alisa ilk olaraq bu fəaliyyətə müsbət yanaşmadı, lakin qrupun qərarını dəstəkləməyə məcbur oldu. Onlar Naytsbridcdə fəaliyyətdə olmayan bir oteli hədəfə aldılar və ilk sınağı burada keçirdilər. Lakin eksperimentlərinin sonunda bombanın qəfil partlaması nəticəsində Fey və digər iştirakçılar öldü. Yerdə qalan qrup üzvləri hadisənin şokundan sarsılmış vəziyyətdə qrupu tərk etdilər və parçalanmağa qərar verdilər. Casper tərəfindən atılan Alisa onunla getmədi, artıq bağlandığı və böyük zəhmət çəkdiyi evini tərk etmədi. Hadisənin onu çox sarsıtmağına baxmayaraq Alisa bunu digərlərinə də izah etmək, özüvə və digər qrup üzvlərinə haqq qazandırmaq istədi, lakin bunun mənasız olacağını anladı, çünki “insanlar sadəcə onu anlamaya bilməyəcəklər”.<ref>Lessing 2013, p. 392.</ref> Alisa başa düşürdü ki, o, artıq bir terroristdir, lakin bunun nə vaxt baş verdiyini anlamırdı.<ref>Lessing 2013, p. 393.</ref> == Tarixi == [[Fayl:Doris Lessing 3.jpg|left|thumb|250x250px|Doris Lessinq [[2006]]-cı ildə [[Almaniya]]da keçirilən [[Köln]] ədəbiyyat festivalında çıxış edərkən.]] Doris Lessinqin siyasətə marağı [[1940]]-cı illərdə Cənubi Rodesiyada (indiki [[Zimbabve]]) yaşadığı zaman başlamışdı.<ref name=":0">Lessing, Doris May; Pickering, Jean (2003). "Doris Lessing: A Brief Chronology". [https://books.google.com/books?id=5twsK0hVK2MC&pg=PA27 ''A Home for the Highland Cattle and The Antheap'']. Broadview Press. p. 27. <nowiki>ISBN 1-55111-363-5</nowiki>.</ref> O, kommunistlərin qrupuna cəlb edilir və Salisberidə (indiki [[Harare]]) Solçu Kitab Klubunun bölməsinə qoşulur.<ref name=":0" /> Sonralar Doris o dövrlərdə Rodesiyada irqi ayrı-seçkiliklərlə bağlı qalxan münaqişələrə təşviq edilərək, həmçinin, Cənubi Rodesiya Əmək Partiyasına da üzv olur.<ref name=":1">[https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2007/bio-bibl.html "Doris Lessing: Biobibliographical Notes"]. NobelPrize.org. Retrieved 17 February 2016.</ref> Lessinq [[1949]]-cu ildə [[London]]a köçür və burada yazıçılıq karyerasına başlayır. O, [[1950]]-ci illərin əvvəllərində Britaniya Kommunist Partiyasının üzvü olur və nüvə silahlarının istifadəsinə qarşı aktiv mübarizə aparır.<ref name=":1" /> [[1964]]-cü ildə, Lessinq altı roman çap edir, lakin o, [[1956]]-cı ildə [[Macarıstan]]da baş verən üsyan zamanı Kommunizmdən uzaqlaşır və İdris Şahın “Sufilər” əsərini oxuduqdan sonra diqqətini [[İslam]] dininin qollarından biri olan [[Sufizm]]ə yönəldir.<ref name=":2">Hazelton, Lesley (25 July 1982). [https://www.nytimes.com/books/99/01/10/specials/lessing-space.html?_r=1 "Doris Lessing on Feminism, Communism and 'Space Fiction'"]. ''The New York Times''. Retrieved 7 November 2014.</ref><ref>Lessing, Doris (7 December 1996). [https://web.archive.org/web/19990915162237/http://www.telegraph.co.uk/et?ac=001301712421770&rtmo=qMuJX999&atmo=99999999&pg=%2Fet%2F96%2F12%2F7%2Febshah07.html "Idries Shah"]. ''The Daily Telegraph''. Archived from [http://www.telegraph.co.uk/et?ac=001301712421770&rtmo=qMuJX999&atmo=99999999&pg=/et/96/12/7/ebshah07.html the original] on 15 September 1999. Retrieved 7 November 2014.</ref> Bu onu beş cildlik “fəza ədəbiyyatı” seriyası olan<ref name=":2" /> və Sufilərə həsr olunan “Arqolarda Kanopus” əsərini yazmağa təşviq edir. Əsər oxucuları tərəfindən yaxşı qarşılanmır<ref name=":2" /> və hesab edirlər ki, əsər onu “şüurlu dünyagörüşünü” –ndən uzaqlaşdırır.<ref>Galin, Müge (1997). [https://books.google.com/books?id=EbHys4CzN0YC&lpg=PP1&pg=PP1 ''Between East and West: Sufism in the Novels of Doris Lessing'']. Albany, New York: State University of New York Press. p. 21. <nowiki>ISBN 0-7914-3383-8</nowiki>.</ref> "Yaxşı terrorçu" Lessinqin “Arqolarda Kanopus” əsərindən sonra çap etdirdiyi ilk kitabıdır və bəzi tənqidçilər bunu belə qiymətləndirdilər: “Lessinq yenidən Yerə qayıtdı”<ref name=":3">Donoghue, Denis (22 September 1985). [https://www.nytimes.com/books/99/01/10/specials/lessing-terrorist.html "Alice, The Radical Homemaker"]. ''The New York Times''. Retrieved 7 November 2014.</ref> və “Lessinq yenidən reallığa qayıtdı”.<ref>[https://www.kirkusreviews.com/book-reviews/doris-lessing/good-terrorist/ "The Good Terrorist"]. ''Kirkus Reviews''. 15 August 1985. Retrieved 7 November 2014.</ref> Lessinq bəzi tənqidçilərin "Yaxşı terrorçu" əsərini satira adlandırmasını<ref name=":9">Greene 1997, p. 208.</ref><ref name=":10">Watkins, Susan (20 October 2011). [https://books.google.com/books?id=yPcsTaPysocC&pg=PT160 "The 'Jane Somers' Hoax: Aging, Gender and the Literary Marketplace"]. In Ridout, Alice; Watkins, Susan. ''Doris Lessing: Border Crossings''. London: A & C Black. p. 160. <nowiki>ISBN 978-1-4411-9264-6</nowiki>.</ref><ref name=":11">Yelin 1998, p. 94.</ref> gülməli hesab edirdi. O, deyirdi:  {{sitat|“Bu kitabda siyasi fikirlər yer almamışdır. Bu yalnız zəngin cəmiyyətlərin yetişdirə biləcəyi inqilabçı şəxs haqqındadır. Ani dəyişiklik baş verən cəmiyyətlərdə həddindən artıq inqilabi hərəkətlərdə iştirak edəcəyinizi düşünmürəm”.<ref name=":3" />.}} Lessinq deyirdi ki, onu "Yaxşı terrorçu" əsərini yazmağa [[1983]]-cü ildə [[London]]da [[Harrods]] univermağında İrlandiyanın Respublikaçılar Ordusunun partlayış etməsi təhrik etmişdir.<ref name=":4">Frick, Thomas (1988). [http://www.theparisreview.org/interviews/2537/the-art-of-fiction-no-102-doris-lessing "Interview: Doris Lessing, The Art of Fiction No. 102"]. ''The Paris Review''. Retrieved 7 November 2014.</ref> Həmçinin qeyd edir: “KİV bu hadisəni sadəcə həvəskar insanların fəaliyyəti kimi qələmə alırdı. Lakin mən sonralar fikirləşməyə başladım ki, belə bir hadisəni həvəskarlar törədə bilərdilərmi?<ref name=":3" /> və başa düşdüm ki, “hələ öz hərəkətlərini dərk etməyən bir uşağı və ya yeniyetməni terror qrupunun daxilinə cəlb edilmək daha asan olar”.<ref name=":4" /> Lessinq artıq Alisa personajını öz təxəyyülündə mərkəzi fiqur kimi formalaşdırmışdı: “Mən Alisa kimi bir an içində heç düşünmədən çox sayda insanları öldürə biləcək bir neçə insan tanıyırdım”. O, Alisanı “tamamilə yumoristik” obraz kimi təsvir etmişdi,<ref name=":3" /> çünki o, başdan-ayağa ziddiyyətlərlə dolu idi”.<ref name=":3" /> Lessinq düşünürdü ki, bəzi zəif xarakterli və narkotik düşkünü olan personajların (Alisanın sevgilisi Casperdən başqa) “məhv olmuş fərd”-dən inkişaf etmiş şəxsə çevrilə biləcəyi təəccüblüdür.<ref name=":4" /> ==Janrı == "Yaxşı terrorçu" kitabı Nyu-York Revyus of Bukz jurnalının tənqidçisi Alison Löri daxil olmaqla bir sıra nəşriyyatçılar və bəzi tənqidçilər tərəfindən “siyasi roman”<ref>[http://www.harpercollins.com.au/9780007498789/the-good-terrorist "The Good Terrorist by Doris Lessing"]. ''HarperCollins''. Retrieved 18 March 2015.</ref> adlandırılmışdır.<ref name=":5">Lurie, Alison (19 December 1985). [http://www.nybooks.com/articles/1985/12/19/bad-housekeeping/ "Bad Housekeeping"]. ''The New York Review of Books''. Retrieved 17 February 2016. (Subscription required (help)).</ref> Löri bildirir ki, siyasi janr kimi bu əsər [[Cozef Konrad]]ın “Gizli Agent” əsərindən sonra terroristlərin daxili dünyası<ref name=":5" /> barəsində yazılan ən yaxşı romanlardan biridir, lakin ''The Hadson Revyu'' jurnalının tənqidçisi Uilyam Pritçard yazır ki, Kondarın əsəri ilə müqayisədə<ref name=":5" /> "Yaxşı terrorçu" əsəri “məzmunsuz”-dur.<ref>Pritchard, William H. (1985). "Looking Back at Lessing". ''The Hudson Review''. The Hudson Review, Inc. '''48''' (2): 323. JSTOR [https://www.jstor.org/stable/3851830 3851830]. (Subscription required (help)).</ref> Bir neçə şərhçilər bu əsəri siyasi romandan çox siyasət haqqında olan roman adlandırdılar.<ref>Janik, Del Ivan (1 January 2002). [https://books.google.com/books?id=RKkxuhw7kowC&pg=PA202 "Doris Lessing 1919–"]. In Janik, Vicki K.; Janik, Del Ivan; Nelson, Emmanuel Sampath. ''Modern British Women Writers: An A-to-Z Guide''. Santa Barbara, California: Greenwood Publishing Group. p. 202. <nowiki>ISBN 978-0-313-31030-0</nowiki>.</ref> “İmperiyanın qaydaları” əsərində belə yazılır: “Kristina Stid, Doris Lessinq, Nadin Qordimer, Luis Yelin kitabı siyasi roman deyil, siyasət haqqında kitab kimi təsvir edirlər”.<ref name=":12">Yelin 1998, p. 92.</ref> "Yaxşı terrorçu" kitabı həmçinin satira da adlandırılmışdır. Qeln Qrin öz Doris Lessinq: Dəyişiklilərin poetikası əsərində onu “bir qrup inqilabçının satirası” adlandırır<ref name=":9" /> və Susan Votkinsin Doris Lessinq: Sərhədləri keçərkən əsərində "Yaxşı terrorçu" əsərini “solçuların qrupuna daxil olan bir qadının quru və satirik təhlili” kimi təsvir edir.<ref name=":10" /> [[2007]]-ci ildə [[Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]]na layiq görülərməsi münasibətilə [[İsveç Akademiyası]] üçün yazdığı avtobioqrafiyasında  Lessinq "Yaxşı terrorçu" əsərini mütləq hakimiyyətin əldə edilməsi üçün müasir solçuların ehtiyaclarının və qadın qəhrəmanının yanlış istiqamətləndirilmiş fədakarlığı və itaətsizliyinin satirik təsviri” adlandırmışdı.<ref name=":1" /> Yelin əsəri “satira və nostolgiya arasında roman” adlandırdı.<ref name=":11" /> Akademik Robert Kuen bu əsərin satirik roman olmadığını iddia etdi və qeyd etdi ki,<ref name=":7" /> “Lessinqin heç bir yumor hissi yoxdur, o, öz əsəridə hadisələri istehza ilə təsvir edir".<ref name=":7" /> Virciniya Skott romanı fantaziya adlandırdı. [[Luis Kerroll]]un “[[Alisa möcüzələr ölkəsində]]” əsəri ilə müqayisə edərək bildirib ki, “Alisanın bir qrup inqilabçı ilə yaşadığı macəralar Kerrollun əsərindəki Alisanın başına gələnlər ilə müəyyən mənada uyğun gəlir”. Hər ikisində Alisa evə daxil olur və burada bir sıra imkansız problemlərlə qarşılaşır: Kerrollun Alisası evə sığa bimək üçün kiçilməli olduğu halda, Lessinqin Alisası sökülmək üçün nəzərdə tutulan bir evdə yaşamalı olur.<ref name=":13">Scott, Virginia (1989). [https://journals.lib.unb.ca/index.php/IFR/article/view/13995 "Doris Lessing's Modern Alice in Wonderland: The Good Terrorist as Fantasy"]. ''The International Fiction Review''. '''16''' (2).</ref> Hər iki əsərdə Alisa personajları öz görünüşləri dəyişə bilərlər: Kerrollun Alisası öz ehtiyaclarını təmin etmək üçün öz fiziki ölçüsünü dəyşməyi bacarır, Lessinqin  Alisası isə başqalarından istədiklərini əldə etmək üçün öz davranışlarını dəyişir.<ref name=":13" /> Skot qeyd edir ki, "Yaxşı terrorçu" əsərinin bir nöqtəsində Fey Alisaya “Alisa möcüzələr ölkəsində” deyə xitab edir,<ref>Lessing 2013, p. 87.</ref> beləcə "Alisa möcüzələr ölkəsində" əsəri xatırlanır.<ref name=":13" /> ==Mövzuları == [[Fayl:Harrods, London - June 2009.jpg|thumb|302x302px|İrlandiyanın Respublika Ordusunun [[London]]dakı [[Harrods]] mağazasının bombalanması Lessinqi "Yaxşı terrorçu" əsərini yazmağa təşviq etdi.]] Amerika yazıçısı Cudit Friman yazır ki, "Yaxşı terrorçu" əsərinin ümumi mövzusu öz “şəxsi vicdanını”<ref name=":6" /> qorumaqla müəyyən bir qrupun içində öz şəxsiyyətinini qoruyub saxlamağı bacarmaqdır. Belə ki, əgər biz müəyyən bir mühitə uyğunlaşmağa məcbur ediliriksə, bu zaman problemlər yaranmağa başlayır.<ref name=":6" /> Friman qeyd edir ki, “Alisa öz yaşıdlarının təsiri altında piş vərdişləri qəbul edən, lakin daxilən təmizqəlbli balaca bir qızdır”.<ref name=":6" /> Digər bir mövzu isə məskən saldıqları evin simvolik xüsusiyyətləridir. Marqaret Skanlan qeyd edir ki, “[[Mansfild parkı]]” və “[[Ceyn Eyr (roman)|Ceyn Eyr]]” kimi romanlarda olduğu kimi "Yaxşı terrorçu" əsərində də “qadın öz evinin xanımı kimi təsvir edilib”.<ref name=":14">Scanlan 1990, p. 193</ref> Katerin Fişbörn Roman əsərlərinin tədqiqatları jurnalında yazır ki, Lessinq “onların yaşadıqları evi tez-tez psixoloji və ontoloji dəyişikliklərin simvolu” kimi təsvir edir”<ref name=":15">Fishburn 1988, p. 199.</ref> və burada “ev işləri Alisanın vəzifələrinə daxildir”.<ref name=":15" /> Yelin "Yaxşı terrorçu" əsərini “İngiltərədə yaşayış evinin yeni distopik versiyası” kimi təsvir edir. Bildirir ki, əsəri oxuyarkən Londonda evlərə baxaraq ingilis üslubunu görmək olar.<ref name=":12" /> Doris Lessinqin "Yaxşı terrorçu" əsəri ilə əlaqədar “Qadın istismarını siyasəti: Siyasi təzyiq və kişilərin hakimiyyəti” adlı əsər yazan Lalbaxs və Yəhya<ref name=":16">Lalbakhsh & Yahya 2012, p. 54.</ref>  qeyd edirlər ki, əsərdə olan ev və “zülmkar münasibətlər” cəmiyyətin özündəki oxşar təzqiyli münasibətləri əks etdirir.<ref name=":16" /> Bəzi tənqidçilər "Yaxşı terrorçu" əsərində analıq mövzusunu daha çox önə çəkdilər. “Analar və qızlar/yaşlanmaları və vəfatları” əsərində Klara Spraq yazır ki, Lessinq əsərlərində anaların davranışlarının qızlarına ötürülməsindən  və həmçinin, anaları ilə mübarizə aparan qızlardan bəhs edir.<ref>Sprague, Claire (January 2003). [https://books.google.com/books?id=DLyKm3M-0VsC&pg=PA173 "Mothers and Daughters/Aging and Dying"]. In Bloom, Harold. ''Doris Lessing''. Infobase Publishing. p. 173. <nowiki>ISBN 978-0-7910-7441-1</nowiki>.</ref> İngilis yazıçısı Ceyn Roqers "Yaxşı terrorçu" əsərində analıq və analar haqqında radikal fikirlər olmasından<ref name=":8" /> və burada analıq hissinin dəhşətli təsvir edilməsindən bəhs edir.<ref name=":8" /> O, qeyd edir ki, Alisanın anası daimi öz eqoist qızının tələblərinə dözməli olur və Alisanın himayədarlıq etdiyi sevgilisi Casper ilə də eyni münasibətləri mövcuddur. Roqers əlavə edir ki, əsərdə analıq hissi yalnız zəifləri qorumaq zamanı daha qabarıq ifadə olunur.<ref name=":8" /> "Yaxşı terrorçu" əsərinin mövzularından biri də feminizm və qadınların istismarıdır. Skanlan qeyd edir ki,kitabda təsvir olunan qrup üzvlərinin əksəriyyəti qadın olsa da, siyasi fəaliyyətləri onların mövqelərinə təsir etmir və onlar itaət etməli olduqları patriarxiyanın əhatəsindən çıxa bilmirlər”.<ref name=":14" /> Yelin əsərdəki feminizm mövzusundan bəhs edərkən yazır ki, Lessinq burada yalnız Beynəlxalq Kommunistlər Birliyinin fəaliyyətini ələ salmır, həmçinin, “kişilərin hakimiyyətdə üstünlük təşkil etdiyi siyasi təşkilatlarda fəaliyyət göstərməyə razı olan və beləcə onların üstünlüyünü qəbul edən” qadınları da tənqid edir.<ref name=":17">Yelin 1998, p. 96.</ref> O, əlavə edir ki, “cəmiyyətdə kişilərin üstün hakimiyyətini dəstəkləyən və belə kişilərə qarşı emosional bağlılıq hiss edən” qadınları daima tənqid edən Lessinq əsərdə Casperin homoseksuallığına kinayə ilə yanaşır,<ref name=":17" /> lakin “heteroseksual patriarxal quruluşlardakı qadınların daha aşağı mövqelərə sahib olması” faktı qarşısında səssiz qalır.<ref name=":17" /> Lalbaxs və Yəhya Lessinqin əsərdə Alisanı öz ailəsinə qayğı ilə yanaşan “tipik bir ev qadını” kimi təsvir etdiyini qeyd edirlər,<ref>Lalbakhsh & Yahya 2012, pp. 55–56.</ref> lakin yenə də Alisaya digər məsələlərdə etibar edilmir. Onlar belə bir nəticəyə gəlirlər ki, Alisanın taleyi möhürlənmişdir, çünki ingilis sosialist feminist yazıçı Culiet Mitşelə görə, qadınlar “insan cəmiyyətinin təməlidir,<ref name=":18">Lalbakhsh & Yahya 2012, pp. 56–57.</ref> lakin onların cəmiyyətdəki iqtisadi, sosial və siyası mövqeləri hələ də marjinaldır”.<ref name=":18" /> ==Tənqidi analizi == Bir sıra tənqidçilər "Yaxşı terrorçu" əsərinin adını oksimoron adlandırırlar. Robert Boşman bildirir ki, əsər Alisanın “ziddiyyətli şəxsiyyətinin “ simvoludur<ref name=":19">Boschman 2003, p. 95.</ref> – o, məhv olmağa doğru gedən cəmiyyətdə xarabalıqlar arasında tapdıqları bir evi yenidən canlandırır.<ref name=":19" /> Corc Kirns yazır ki, əsərin adı ironiya ilə seçilmişdir.<ref name=":20">Kearns 1986, p. 122.</ref> Oxucu əsəri oxumağa başlayanda Alisanın “yaxşı terrorçu” olduğunu zənn edir, lakin bu iki mənada başa düşülə bilər.<ref name=":20" /> Birincisi Alisanın yaxşı insan olmasıdır, ikinci mənası isə Alisanın “artıq öz işini peşəkar görməyi bacaran bir terrorçu” olmasıdır. Müasir dünyanın ədəbiyyatı jurnalında Mona Knapp belə bir nəticəyə gəlir ki, Lessinqin qəhrəmanı nə yaxşı insandır, nə də yaxşı inqilabçıdır.<ref name=":21">Knapp, Mona (1986). "''The Good Terrorist'' by Doris Lessing". ''World Literature Today''. University of Oklahoma. '''60''' (3): 470–471. doi:[https://doi.org/10.2307%2F40142299 10.2307/40142299]. JSTOR [https://www.jstor.org/stable/40142299 40142299]. (Subscription required (help)).</ref> O, köhnə evləri yenidən canladırmağı və insanları özünə necə yönəltməyi bacarır, amma o, işsizdir və dolanmaq üçün valideynlərindən pul alır.<ref name=":21" /> Əsl inqilabçılar evi silah anbarı kimi istifadə etməyə başlayanda o, qorxur və yoldaşlarının arxasınca gedir,<ref name=":21" /> aidiyyatı qurumları xəbərdar etmək üçün telefonla zəng edir.<ref name=":15" /> Knap Alisanı “pis terrorçu və sürünən bəşər övladı” adlandırır.<ref name=":21" /> Fişbörn iddia edir ki, əsərdəki “yaxşı terrorçu” Lessinqin özüdür, burada Lessinq Alisa personajında özünü təsvir etmişdir, lakin onunku “siyasi terrorrizmin ədəbi növüdür”.<ref name=":15" /> Kuen Alisanı “yaxşı niyyətli, qəddar və bəzən də sevimli” biri kimi təsvir edir,<ref name=":7" /> lakin o, 36 yaşında olmasına baxmayaraq hələ də böyüməyib və öz valideynlərindən asılıdır.<ref name=":7" /> Yelin Alisanın “daimi yetkinlik dövründə” olduğunu<ref name=":12" /> və onun hər kəsə analıq etmək ehtiyacının “həddindən artıq psixoloji geriləmə və ya uğursuzluq halında olan bir vəziyyət" adlandırır.<ref>Yelin 1998, p. 97.</ref> Qrin yazır ki, Alisanın " öz dünyasında yaratdığı humanitarizmi gülüncdür"<ref>Greene 1997, p. 211.</ref> və onu “özü ilə qəzəbli şəkildə rəftar edən” biri kimi təsvir edir, çünki baş verənləri başa düşmək üçün mənəvi olaraq tam böyüməmişdir və onun hərəkətləri faydalı və eyni zamanda da təhlükəli ola bilər.<ref>Greene 1997, p. 205.</ref> Boşman əsəri “istehzalı” adlandırır,<ref name=":22">Boschman 2003, p. 101.</ref> çünki əsərdə Alisanın kim olduğu ilə özünün kim olduğunu düşünməsi arasında ziddiyyətlər və onun mübarizəsi önə çəkilir.<ref name=":22" /> Alisa “analıq fəaliyyətlərinin”<ref name=":23">Boschman 2003, pp. 102–103.</ref> anasının razılığını qazanmaq arzusundan irəli gəldiyini danırdı<ref name=":23" /> və anasının ona xəyanət etdiyinə və onu tərk etdiyinə inanırdı. O, "özü və dünyası haqqında öz inanclarını qoruyub saxlamaq üçün" Casperə daha çox bağlanmağa çalışırdı.<ref name=":23" /> Casper Alisanın ona qarşı olan hisslərindən istifadə edərək onu aldatmağa çalışsa da, Alisa yenə də onu sevməyə davam edirdi, çünki o, Casperin insani keyfiyyətlərini olduğu kimi deyil, özü görmək istədiyi təsvir edirdi, beləliklə, həqiqəti inkar edir və özünü aldadırdı.<ref>Boschman 2003, p. 103.</ref> Casperin sonradan homoseksual olduğunu qəbul etməsi belə qəbul etmirdi və hesab edirdi ki, bu onun “emosional həyatının”<ref>Lessing 2013, p. 34.</ref> müəyyən psixoloji çətinlikləri ilə bağlıdır. Kuen Alisanı "xəyalpərəst" adlandırırdı.<ref>Boschman 2003, p. 104.</ref> Knapp bildirir ki, Lessinq əsərlərində təsvir etdiyi üsyançı gəncləri “cəmiyyətin orta təbəqəsinin düşüncəsiz və doğru yolda olmayan”<ref name=":21" /> nümayəndəsi kimi göstərsə də, onların müəyyən bir dəyişikliyə nail ola biləcəklərinə inanır.<ref name=":21" /> Lessinq daima öz əsərlərində işçi sinfini istismar edən<ref name=":21" /> və evsiz insanlara qarşı etinazıqlıq göstərən müəssisələri qınayır.<ref name=":21" /> Knapp həmçinin qeyd edir ki, Lessinq bu problemlərin həll edilməsi üçün heç bir yol göstərmir, o, sadəcə dövlətin və bu vəziyyəti həll etmək istəyən digər səlahiyyətlilərin uğursuzluqlarını vurğulayır. Skanlan Lessinqin əsərindəki terrorçuları E. Rubersteynin “İnqilabın kimyaçıları: Müasir dünayda terrorizm” əsərindəki terroristlərlə müqayisə edir.<ref>Scanlan 1990, p. 185.</ref> Rubensteyn yazırdı ki, “iddialı idealistlərin” “özləri üçün ideal hesab edə biləcəkləri heç bir sələfləri və ya onlarla birgə etiraz edən aşağı təbəqənin nümayəndəli olmadıqda”, onlar mübarizələrində fəlakətə sürüklənirlər.<ref>Rubenstein, Richard E. (1987). [https://books.google.com/books?id=uYvmAAAAIAAJ ''Alchemists of Revolution: Terrorism in the Modern World'']. Basic Books. p. 79. <nowiki>ISBN 978-0-465-00095-1</nowiki>.</ref> ==Tənqidçilərin mövqeyi == Tənqidçilərin “Yaxşı terrorist” əsəri ilə bağlı fərqli fikiləri mövcuddur. Elizabet Lori ''London Review of Books'' jurnalında Lessinqin əsərini cansıxıcı adlandıraraq onu kəskin şəkildə tənqid etdi və öz fikrini qətiyyətlə müdafiə etdi.<ref name=":24">Lowry, Elizabeth (22 March 2001). "Yeti". ''London Review of Books''. '''23''' (6): 29–30.</ref> İrlandiyalı ədəbi tənqidçi Denis Donofe romanın üslubunun “tamamilə darıxdırıcı”,<ref name=":3" /> Kuen isə Lessinqin mətnlərinin “olduqca sadə” olduğunu bildirdi.<ref name=":7" /> İngilis akademiki Klara Henson “Yaxşı terrorçu” əsərini müdafiə etdiyini bildirdi. Henson romanın cansıxıcı olmasını onun mövzusu ilə izah etdi.<ref name=":24" /> Friman isə kitabı “zərif və tamamlanmış hekayə”  adlandırdı<ref name=":6" /> və “terrorist fəaliyyətləri ilə məşğul olan şəxslərin daxili dünyasının möhtəşəm təsviri”-ni vurğuladı.<ref name=":6" /> Los-Anceles Taymz jurnalında yazan Friman Lessinqi “insan münasibətlərini qeyri-adi şəkildə təsvir etməyi bacaran” “ən yaxşı yazıçılarımızdan biri” adlandırdı.<ref name=":6" /> San-Sentinel jurnalına müsahibə verərkən Bonnie Qross qeyd edird ki, bu kitab Lessinq bu günə kimi yazdığı ən gözəl və anlaşılan romanlarından biridir və onun “personajların dəqiq və real xüsusiyyətlərini əks etdirmək bacarığı” kitabı daha “möhtəşəm” və “oxunaqlı” etdi. Qross əsərdəki qadın personajları daha mükəmməl hesab edirdi.<ref name=":25" /> Amanda Sebastyan “Yaxşı terrorçu” əsərini ilk oxuduqda süjet xəttinin sadə göründüyünü yazırdı.<ref name=":26">Sebestyen, Amanda (1986). "Mixed Lessing". ''The Women's Review of Books''. Old City Publishing, Inc. '''3'''(5): 14–15. doi:[https://doi.org/10.2307%2F4019871 10.2307/4019871]. JSTOR [https://www.jstor.org/stable/4019871 4019871]. (Subscription required (help)).</ref> Lakin müəyyən bir hissəsindən sonra Lessinqin romanlarında olan özünəməxsus üslubu görmək olar.<ref name=":26" /> O, müəyyən bir qrupun gündəlik yaşayışını ən gözəl tərzdə təsvir etmişdir<ref name=":26" />. Sebastyan Alisa personajının ədəbi təsvirini də yüksək qiymətləndirərək bildirmişdir ki, bu personaj gənc nəslin xüsusiyyətlərini mükəmməl şəkildə özündə cəmləşdirir.<ref name=":26" /> Amerikanın feminist yazıçısı Vikki Leonard “Yaxşı terrorçu” əsərini “çox yaxşı yazılmış”  və “maraqli kitab”, personajları isə “həyəcan verici” və “realist” hesab edirdi.<ref name=":27">Leonard, Vickie (1987). "''The Good Terrorist'' by Doris Lessing". ''off our backs''. off our backs, inc. '''17''' (3): 20. JSTOR [https://www.jstor.org/stable/25795599 25795599]. (Subscription required (help)).</ref> Leonard həmçinin əlavə edirdi ki, kitabdakı Alisa personajı feminist deyil, sadəcə yazıçı burada “qadınlara və onların nailiyyətlərinə qarşı heyranlığını bildirir”.<ref name=":27" /> Roqers Qardian qəzetində “Yaxşı terrorçu” əsərini “cəmiyyəti fərdlərin gözü ilə araşdıran” bir roman kimi təsvir edir. O, bildirdi ki, “roman insanların ağılsız və dağıdıcı fəaliyyətlərinə” qarşıdır və Londonda son zamanlarda baş verən terror hücumlarını özündə əks etdirə bilməmişdir. Kirkus Reviews jurnalında çalışan bir tənqidçi Alisanın hekayəsini “fövqəladə sayəhət — intiqamla gerçək olan psixoloji bir portret" adlandırdı. Həmçinin əlavə etdi ki, Alisa əsərdə “daima özünü aldadan və sevilməyən” bir personaj olsa da, romanı güclü edən onun qəhrəmanları və onların siyasi motivasiyalarıdır.   Donofe Nyu-York Taymz qəzetində qeyd etmişdi ki, o, Alisa və onun yoldaşlarının başlarına nə gələcəyi ilə maraqlanmır. Hesab edirdi ki, Lessinq Alisa personajını çox mükəmməl yaratmağa çalışıb.<ref name=":3" /> Kuen əsərdəki personajalrın təsirli olmadıqlarını bildirdi. O, qeyd etdi ki, Lessinq əsərdə real maraqları olan qəhrəmanları canlandırsa da, personajlar “mənasızdırlar və əksər hallarda özlərini öz xülyaları ilə aldadırlar”.<ref name=":7" /> “Yaxşı terrorçu” kitabı [[1985]]-ci ildə Buker mükafatı üçün namizəd görülmüş<ref>[http://themanbookerprize.com/fiction/1985 "The Man Booker Prize 1985"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170425032409/http://themanbookerprize.com/fiction/1985 |date=2017-04-25 }}. Man Booker Prize. Retrieved 24 April 2017.</ref> və [[1986]]-cı ildə Mondello mükafatını və U. H. Smit Əbəbiyyat mükafatını qazanmışdır.<ref>Bloom, Harold (January 2003). [https://books.google.com/books?id=DLyKm3M-0VsC&pg=PA258 ''Doris Lessing'']. Infobase Publishing. p. 258. <nowiki>ISBN 978-0-7910-7441-1</nowiki>.</ref> [[2007]]-ci ildə Lessinq [[Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı]]na alyiq görülmüşdür.<ref>Wästberg, Per (10 December 2007). [https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/literature/laureates/2007/presentation-speech.html "Doris Lessing: Award Ceremony Speech"]. NobelPrize.org. Retrieved 2 February 2016.</ref> [[2013]]-cü ildə Lessinqin vəfatından sonra Qardian qəzeti “Yaxşı terrorçu” əsərini Lessinqin kitabları içərisində ilk beşliyə daxil etmişdir.<ref>[https://www.theguardian.com/books/2013/nov/18/doris-lessing-five-best-novels "Doris Lessing: Her five best books"]. ''The Guardian''. 18 November 2013.  from the original on 2 February 2016. Retrieved 2 February 2016.</ref> Hindistanlı yazıçı Nil Mukherje [[2015]]-ci ildə Qardian qəzetində nəşr etdiyi məqaləsində romanı “inqilabçılar haqqında yazılan ən gözəl 10 kitab” siyahısına daxil etmişdir.<ref>Mukherjee, Neel (14 January 2015). [https://www.theguardian.com/books/2015/jan/14/neel-mukherjee-top-10-books-about-revolutionaries "Neel Mukherjee's top 10 books about revolutionaries"]. ''The Guardian''.  from the original on 2 February 2016. Retrieved 2 February 2016.</ref>  ==Nəşr edilməsi == "Yaxşı terrorçu" ilk dəfə [[1985]]-ci ilin sentyabr ayında  Conatan Keyp tərəfindən  [[Böyük Britaniya]]da, daha sonralar isə Alfred Knopf tərəfindən [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-da nəşr etdirilib. Kitab bir il sonra [[1986]]-cı ilin sentyabr ayında  Qrafton tərəfindən Böyük Britaniyada nəşr edilmişdir. Audio kitab forması Nadia Mey tərəfindən 13 saat ərzində hazırlanmışdır və [[1999]]-cu ildə Blackstone Audio səsyazma studiosunda buraxılmışdır.<ref>[https://www.fantasticfiction.com/l/doris-lessing/good-terrorist.htm "The Good Terrorist"]. FantasticFiction. Retrieved 7 February 2016.</ref> Roman katalan, çin, fransız, alman, italyan, ispan və isveç dilləri də daxil olmaqla bir sıra dillərdə tərcümə edilmişdir.<ref name=":1" /><ref>[http://www.worldcat.org/title/good-terrorist/oclc/764531471/editions?sd=desc&referer=di&se=yr&qt=facet_all_ln%3A&editionsView=true&fq= "All editions for The Good Terrorist"]. WorldCat. Retrieved 1 February 2016.</ref><ref>Lessing, Doris; Castagnone, Maria Giulia (1987). [https://books.google.com/books?id=Gc5OBAAAQBAJ&pg=PP1 ''La brava terrorista'']. Feltrinelli Editore. <nowiki>ISBN 978-88-588-1838-1</nowiki>.</ref>  == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * Boschman, Robert (January 2003). "Excrement and 'Kitsch' in Doris Lessing's 'The Good Terrorist'". In Bloom, Harold. [https://books.google.com/books?id=DLyKm3M-0VsC&pg=PA87 ''Doris Lessing'']. New York City:  Infobase Publishing. pp. 87–106. ISBN 978-0-7910-7441- * Fishburn, Katherine (1988). "Wor(l)ds Within Words: Doris Lessing as Meta-fictionist and Meta-physician". ''Studies in the Novel''. University of North Texas. '''20''' (2): 186–205. JSTOR [https://www.jstor.org/stable/29532567 29532567]. (Subscription required (help)). * Greene, Gayle (1997). [https://books.google.com/books?id=glrpi8bRqVQC&printsec=frontcover ''Doris Lessing: The Poetics of Change'']. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. * Kearns, George (1986). "Revolutionary Women and Others". ''The Hudson Review''. The Hudson Review, Inc. '''39''' (1): 121–134. * Lessing, Doris (2013) [1985]. ''The Good Terrorist''. London: Fourth Estate. * Scanlan, Margaret (1990). "Language and the Politics of Despair in Doris Lessing's ''The Good Terrorist''". ''Novel: A Forum on Fiction''. Duke University Press. '''23''' (2): 182–198. * Yelin, Louise (1998). [https://www.questia.com/read/103712632/from-the-margins-of-empire-christina-stead-doris ''From the Margins of Empire: Christina Stead, Doris Lessing, Nadine Gordimer'']. Ithaca, New York: Cornell University Press. == Xarici keçidlər == * [http://www.dorislessing.org/theterrorist.html "Yaxşı terrorçu" dorislessing.org saytında] * [http://www.isfdb.org/cgi-bin/title.cgi?184901 İnternetdə spekulyativ bədii məlumat bazasında "Yaxşı terrorçu" əsəri] [[Kateqoriya:İngilis dilində romanlar]] [[Kateqoriya:İngilis dilində kitablar]] [[Kateqoriya:1985-ci ilin kitabları]] qpbfovzm70pzxohupf4n7yzdqo3bljx Hanava Hokiiçi 0 524988 6564573 6563072 2022-08-05T20:37:50Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Kokuqaku alimləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Hanava Hokiiçi''' ([[Yaponca|yap.]] 塙 保己; {{DVTY}})- [[Yaponiya|Yaponiyanın]] tanınmış kor mütəfəkkiri, tarix, ədəbiyyat, tibb elmləri və hüquq biliklərinə yiyələnən Edo dövrünün tanınmış elm xadimi və buddist keşişi. == Haqqında == * Hanava Hokiiçi [[1746|1746-cı il]] [[23 iyun|iyun ayının 23-]]<nowiki/>də Yaponiyanın Musaşi əyalətinin Hokino kəndində (hazırda Saytama Prefekturasında Xondzyo şəhəri) anadan olub. * O, Edo dövrünün tanınmış kor elm xadimi və buddist keşişi idi. Hokiiçi 7 yaşı olanda kor qalmışdır. 15 yaşı olanda Edoya gəlmişdir. Burada o, Ametomi Kengyoda şagird olur. * Bir neçə ustaddan tarix, ədəbiyyat, tibb elmləri və hüquq biliklərini öyrənmişdir. Onlardan biri və ən məşhuru Kamo Mabuçi (Kamo no Mabuçi) idi. * 34 yaşında o, Yaponiyanın milli tarixini yazmağa başlamağa qərar verir. Lakin, 41 yaşından sonra bu layihəsinə başladı və bu böyük işini başa çatdrımışdır. Hokiiçi "Qunşo Ruicyu" (ing. hərflərilə "Gunsho Ruijyu", yap. 群書類従) – adlı "Qədim/köhnə sənədlərin/ Yaponiya əsərlərinin böyük toplusu"nu tərtib etmişdir. 666 cilddən ibarətdir. * O həm də Vaqaku Kodanshonun yaradıcısıdır. Bu institut [[1793|1793-cü ildə]] Yapon klassikasının tədqiqi üçün yaradılmış institutdur. Kor alim Hanava "Yaponiya Araşdırmaları Məktəbi"ni qurmuş, bu məktəbdə Yaponiya tarixi dərsləri və tarixşünaslıq ilə maraqlanmış və kokugakunun (Yaponiyanın Edo dövrünün ortalarında sıx maraq görmüş elm sahəsi) pozitivist budağını meydana gətirmişdir.<ref>Japan Encyclopedia, Harvard University, 2002, p. 285.</ref> * [[1937|1937-ci ildə]] Helen Keller (Helen Adams Keller – amerikalı kor-kar yazıçı, müəllim və ictimai xadim) Yaponiyaya gəldi və Hokiiçi’nin xatirə evini ziyarət etdi. O, təəssüratlarında qeyd etmişdi: {{sitat|Uşaqkən anam mənə dedi ki, cənab Hanava sənin rol modelindir. Buranı ziyarət etmək və onun heykəlinə toxunmaq Yaponiyaya səfər zamanı mənim üçün ən əlamətdar hadisə idi. Onun adının su axarı kimi nəsildən-nəslə keçəcəyinə inanıram}} Hanava Hokiiçi [[1821|1821-ci il]], 7 oktyabr tarixində vəfat edib. == Həmçinin bax == * [[Hakaru Haşimoto]] * [[Hisasige Tanaka]] * [[Yoşinori Oşumi]] == Xarici keçidlər == * [http://www.onkogakkai.com/english_page.htm Hanava Hokiiçi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170715070254/http://www.onkogakkai.com/english_page.htm |date=2017-07-15 }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Yaponiya filosofları]] [[Kateqoriya:Kokuqaku alimləri]] lzd6ivm98ksyczktmy7i1oo7xwfy2xo Valazçayı 0 525402 6564024 5925567 2022-08-05T14:46:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Çay |Adı = Valazçayı |Yerli adı = |Şəkil = |Şəklin izahı = |Ölkə = Rusiya |Ölkə 1 = Kareliya Respublikası |Ölkə 2 = |Ölkə 3 = |Ölkə 4 = |Şəhər = Kaleval |Şəhər 1 = Loux |Şəhər 2 = |Mənbəyi = Reqoyavri |Mənsəbi = [[Top gölü]] |Xəritə = |Xəritənin ölçüsü = |Xəritənin adı = |Hövzəsi = |Qolunun hövzəsi = |Uzunluğu = 48 |Hövzəsinin sahəsi = 64 kv.km |Çayın meyilliyi = |Mənbəyinin yüksəkliyi = 181 m |Mənsəbinin yüksəkliyi = 109,5 m |Vəziyyəti = |Məhvolma = |UNESCO = |Ümumdünya irsi = |Meşələr = |Flora = |Fauna = |Qoruq = |Göl = |Sayt = |Yer xəritəsi qeydləri={{Yer xəritəsi+|Rusiya Kareliya Respublikası|width=300|float=center|caption=Valaz çayı [[Kareliya Respublikası]]nın fiziki xəritəsində:<br /> [[Fayl:Blue 0080ff pog.svg|7px|]] {{coord|65.490818|N|31.335447|E|name=Valaz çayı mənbəyi}}<br /> [[Fayl:Blue pog.svg|7px|]] {{coord|65.669536|N|31.583447|E|namee=Valaz çayı mənsəbi}}|places= {{Yer xəritəsi~|Rusiya Kareliya Respublikası|lat_deg=65.490818|lat_min=|lon_deg=31.335447|lon_min=|mark=Blue 0080ff pog.svg|marksize=7|label_size=80|label=mənbəyi}} {{Yer xəritəsi~|Rusiya Kareliya Respublikası|lat_deg= 65.669536|lat_min=|lon_deg=31.583447|lon_min=|mark =Blue pog.svg|marksize=7||label_size=80|label=mənsəbi}} }} }} '''Valazçayı''' - [[Rusiyanın dövlət quruluşu|Rusiyanın]] [[Kareliya Respublikası|Kareliya respublikası]]nın Kareval və Loux rayonları ərazisindən axan çaydır. == Ümumi məlumat == [[Çay (coğrafiya)|Çay]] mənbəyini Kareval rayonunda yerləşən Paloyarvi gölündən götürür. Çay Varakyulya gölünü keçərək şimala Top gölünə tökülür. Uzunluğu 48&nbsp;km, hövzəsinin sahəsi isə 614&nbsp;km²-dir. Varakyulya gölündən yuxarıda çay Loqovaraka, aşağı hissəsində isə Valazçayı adlanır. Çayın 15&nbsp;km-də Sofporoq və Yeni Sofporoq şəhərləri yerləşir. Çayın 1&nbsp;km qərb hissəsində isə Kalevala-Tunqozera magistral yolu keçir<ref>[http://textual.ru/gvr/index.php?card=155655 Государственный водный реестр РФ: Валаз-река (Логоваракка)].  14 июля 2012 года.</ref>. == Qolları == * Rolanqa (sol) * 27&nbsp;km — Şurin (sol) * Şoppi (sağ, Şoppiyarvi gölü) * 45&nbsp;km — Kokkoy (sol) == Su reests == [[Rusiya Federasiyası]]nın məlumatına əsasən çay [[Barens dənizi|Barens]] və [[Ağ dəniz]] hövzələrinə aiddir. == Həmçinin bax == * [[Top gölü]] * [[Kizçayı]] == İstinad == [[Kateqoriya:Rusiya çayları]] 3cqi4ku013knu8h1qlwpik1bf0xxa5x Şincuku Qyoen 0 525508 6564626 4877401 2022-08-05T21:35:41Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Park |adı = Şincuku Qyoen |orijinal adı = {{dil-ja|新宿御苑}} |şəkil = Shinjuku Gyoen National Garden - sakura 3.JPG |şəkil ölçüsü = |şəkil izah = |tipi = |yerləşməsi = Şincuku və Şibuya, Tokio, {{JPN}} |koordinatları = |sahəsi = |yaranması = |tabeçilik = |ziyarətçi = |statusu = |nəqliyyat = |saytı = }} {{nihonqo|'''Şincuku Qyoen'''|新宿御苑|Shinjuku Gyoen}} – [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərinin [[Şincuku]] və [[Şibuya]] rayonlarında yerləşən böyük park və bağ. [[Edo dövrü]]ndə Nayto ailəsinə məxsus idi. Daha sonra [[Yaponiya İmperatorluq Sarayı Agentliyi]]nin rəhbərliyi altında parka çevrilmişdir. İndi isə Yaponiya Ətraf Mühit Nazirliyinin nəzarəti altında milli parkdır. == Tarixi == [[Şəkil:Shinjukugyoen-map2010.svg|thumb|left|Bağın xəritəsi.]] [[Şəkil:Shinjuku Gyoen(Shinjuku Imperial Garden) - 新宿御苑 - panoramio (18).jpg|thumb|Körpü]] [[Şəkil:Autumn leaves in Tokyo.JPG|thumb|Düşmək]] [[Şəkil:2006 Hanami at Gyoen.jpg|thumb|[[Hanami]]]] Şoqun bu əraziləri [[Edo dövrü]]ndə [[1772]]-ci ildə buradakı bağı tamamlayan Tsuruqalı Lord Naytoya miras qoymuşdu.<ref name="Mansfield. Page 15">Mansfield. Page 15.</ref> [[Meyci islahatı]]ndan sonra ev və torpaq təcrübi kənd təsərrüfatı mərkəzinə çevrilmişdir.<ref name="Mansfield. Page 15"/> [[1879]]-cu ildə imperiya bağına çevrilənə qədər [[botanika bağı]] olmuşdur. Bağ indiki halını [[1906]]-cı ildə almışdır. Bağ [[İkinci dünya müharibəsi]] zamanı hava hücumları üzündən məhv olmuşdur. Müharibədən sonra bərpa olunmuşdur. [[Tokio İmperiya Sarayı]]nın bağı və Kioto imperiya bağı üzərində səlahiyyət [[1947]]-ci ildə Sağlamlıq və Rifah Nazirliyinə (indiki Sağlamlıq, Əmək və Rifah Nazirliyi) verilmişdir. [[21 may]] [[1949]]-cu ildə park ictimaiyyətə açılmışdır. [[2001]]-ci ilin yanvarında isə Ətraf Mühit Nazirliyinin nəzarəti altına keçmişdir. [[1989]]-cu ildə bağ [[İmperator Şova]]nın dəfn olunması üçün nəzərdə tutulmuş yerlərdən biri kimi seçilmiş, lakin imperator [[Musaşi İmperiya Məzarlığı]]nda dəfn olunmuşdur. == Xüsusiyyətlər == Bağın sahəsi 58,3 ha təşkil edir, çevrəsinin uzunluğu 3,5 kilometrdir və 3 müxtəlif fərqli üslubdan ibarətdir: şimalda Fransız bağçası və [[ingilis parkı]], cənubda ənənəvi yapon bağı. Burada ənənəvi Yaponiya çay evlərini görə bilərsiniz. Bağ məşhur hanami yerlərindən biridir. Sakura mövsümündə bir çox insan bu bağa axışır. === Flora === [[Şəkil:Shinjuku Gyoen National Garden - sakura 2.JPG|thumb|Bağdakı sakura ağacları.]] Bağda 20.000-dən çox ağac var. Bu ağaclardan təxminən 1.500-ü sakura ağacıdır. Onlar mart-aprel aylarında çiçəkləyirlər. Bağdakı digər ağac növləri: bağdakı ən hündür ağac növü [[Himalay sidri]], lalə ağacı, [[sərv]] və [[çinar]]. [[1892]]-ci ildən bəri bağdakı parniklərdə bağçılıq işləri aparılır. Hazırkı parnik [[1950]]-ci illərdə tikilmişdir, 1700 növ tropik və subtropik bitki növünü özündə saxlayır. == Giriş == Bağa üç yerdən girmək mümkündür: Şincuku darvazası, Okido darvazası və Sendaqaya darvazası. Şincuku Qyoen saat 9:30-dan 16:30-a qədər açıq olur. Bazar ertəsi günləri bağ bağlı olur, lakin sakura və payızgülü mövsümlərində istisna olur: martın sonu - aprelin sonu və noyabr ayı. Bu dövrlərdə bağ həftənin yeddi günü də açıq olur. Parnik isə saat 9:30-dan 16:00-a qədər açıq olur. == Məkan == Bağa Tokio metropoliteninin Marunoçi xəttindəki Şincuku-qyoemmae stansiyası və ya Çuuo-Sobu xəttindəki Sendaqaya stansiyası vasitəsilə çatmaq olar. Bundan əlavə, Şincuku-sançome stansiyası yaxınlığındakı Tokio metropoliteninin Fukutoşin xətti vasitəsilə də bağa getmək mümkündür. Şincuku Qyoen [[Nişi-Şincuku]]da yerləşən Tokio Metropolitan Hökumət Binasının arxasındakı [[Şincuku Mərkəzi Parkı]] ilə qarışdırılmamalıdır. == Populyar mədəniyyətdə == [[2013]]-cü il istehsalı ''"[[Söz bağçası]]"'' anime filmində hadisələrin müəyyən hissəsi bu bağda baş verir.<ref>{{cite web|url=http://www.spoon-tamago.com/2016/03/14/the-city-of-tokyo-as-seen-through-the-animated-film-the-garden-of-words/|title=Tokyo as Seen Through the Animated Film The Garden of Words|author=Johnny|date=14 March 2016|website=Spoon & Tamago|accessdate=20 noyabr 2017}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.beyondthecartoons.com/review-garden-of-words/|title='The Garden of Words'|website=Beyond the Cartoons|date=4 October 2016|accessdate=20 noyabr 2017}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == *{{cite book | author = Mansfield, Stephen |title = Japan's Master Gardens - Lessons in Space and Environment | url = https://archive.org/details/japansmastergard0000mans | location = Tokyo, Rutland, Singapore | publisher = Tuttle| year = 2011 | type = Hardback| isbn=978-4-8053-1128-8}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Shinjuku Gyoen National Garden|Şincuku Qyoen}} * {{Rəsmi saytı|www.env.go.jp/garden/shinjukugyoen/english/index.html}} {{Coord|35.68533|N|139.70850|E|source:placeopedia|display=title}} [[Kateqoriya:Tokio parkları və bağları]] [[Kateqoriya:Yaponiyada hanami yerləri]] [[Kateqoriya:Şincuku]] rshdpmqg2wvudxi3d7wgz06lrkp9mx8 Kateqoriya:Afrikada basketbol 14 530183 6564161 4168665 2022-08-05T16:41:59Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Qitələrə görə basketbol]] → [[Kateqoriya:Qitələrinə görə basketbol]] wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Qitələrinə görə basketbol]] s8c61otwx26fplzc2iute62eaaaye1g Kateqoriya:Qitələrinə görə basketbol 14 530184 6564160 4786160 2022-08-05T16:41:58Z White Demon 75303 White Demon [[Kateqoriya:Qitələrə görə basketbol]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Kateqoriya:Qitələrinə görə basketbol]] olaraq dəyişdi: ([[VP:KU|KU]] vasitəsilə) wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Basketbol]] [[Kateqoriya:Qitələrə görə idman növləri kateqoriyaları|Basketbol]] te7904sun8fp1kt1fsop17hm6vsdbok Elvin Həsənov (əsgər, 1994) 0 534534 6564773 6436656 2022-08-06T06:15:51Z 212.47.139.196 wikitext text/x-wiki [[thumb (əsgər, 1994)|thumb]] {{Hərbi xadim |adı = Elvin Həsənov |orijinal adı = Elvin Çingiz oğlu Həsənov |digər adı = |şəkil = Elvin Həsənov (şəhid).jpg |şəklin ölçüsü = 250 |şəklin izahı = |doğum adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 24.4.1994 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 16.3.2014 |vəfat yeri = [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |milliyyəti = |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |hissə = |komandanlıq etməsi= |vəzifəsi = |döyüşlər = |əlaqələr = |istefada = |təltifləri = {{"Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" III dərəcəli medalı}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Elvin Çingiz oğlu Həsənov'''<ref>[https://oxu.az/society/17719 Əsgərimiz şəhid oldu]</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=1WHwOeW5-rk Vətən Uğrunda — Elvin Həsənov]</ref><ref>[https://mod.gov.az/az/news/sehid-esger-hesenov-elvin-cingiz-oglu-defn-edilib-11950.html Şəhid əsgər Həsənov Elvin Çingiz oğlu dəfn edilib]</ref> (d. 24 aprel 1994; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] — ö. 16 mart 2014; [[Füzuli]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri. 2014-cı ildə erməni silahlı bölmələrinin atəşkəs rejimini pozması nəticəsində şəhid olumuşdur. Ölümündən sonra [["Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı|"Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" III dərəcəli medalı]] ilə təltif edilmişdir. == Həyatı == Həsənov Elvin 1994-cı ilin 24 aprel tarixində [[Sumqayıt|Sumqayıt şəhəri]]ndə anadan olmuşdur. 2013-cü ildə [[Sumqayıt|Sumqayıt şəhəri]]ndə yerləşən 34 saylı tam orta məktəbi bitirən Elvin Həsənov hərbi xidmətə getmişdir. == Hərbi xidməti == Əsgər Elvin Həsənov 2014-cı ilin mart ayında [[Azərbaycan]]-[[Ermənistan]] təmas xəttində baş verən atışma zamanı qəhrəmancasına şəhid olduşdur. Martın 18-i isə Elvin Həsənov doğulduğu [[Sumqayıt|Sumqayıt şəhəri]]nin Şəhidlər Xiyabanında son mənzilə yola salınmışdır. Dəfn mərasiminə yüzlərlə şəhər sakini ilə yanaşı, şəhidin qulluq etdiyi hərbi hissənin əsgər, zabitləri və Müdafiə Nazirliyinin nümayəndəsi polkovnik Abdulla Qurbanidə qatılmışdır. Dəfn mərasiminin sonunda yaylım atəşi açılmış və əsgər Həsənov uğrunda şəhid olduğu torpağa tapşırılmışdır. Elvin Həsənov ölümündən sonra göstərdiyi qəhrəmanlığa görə [[Azərbaycan|Azərbaycan Respublikası]]nın Müdafiə Naziri [[Zakir Həsənov]]un sərəncamı ilə [["Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" medalı|"Hərbi xidmətdə fərqlənməyə görə" III dərəcəli medalı]] ilə təltif edilmişdir. == Şəkilləri == <center><gallery> Elvin Həsənov (şəhid) 1.jpg| Elvin Həsənov (şəhid) 2.jpg| </gallery> </center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Sumqayıtda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Sumqayıtda dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Sumqayıt Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunanlar]] 6annjr1wg59m4jh3krlkwbja40k8vlu Almaniya mətbəxi 0 535917 6564685 6112068 2022-08-06T00:29:33Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Almaniya mətbəxi''' ({{Dil-de|deutsche Küche}}) - [[Almanlar]]ın mətbəxi. == Tarixi == Alman mətbəxinin çox zəngin və maraqlı tarixi var<ref name="Sevin Sevin 2010 p. 81">{{cite book|last=Sevin|first=D.|last2=Sevin|first2=I.|title=Wie geht's?|publisher=Cengage Learning|year=2010|isbn=978-1-133-16897-3|url=https://books.google.com/books?id=gQgJAAAAQBAJ&pg=PA81|access-date=November 30, 2017|page=81}}</ref>. Onun kulinar ənənələri ölkənin regionlarınlardan asılı olaraq fərqlənir. Vahid alman mətbəxi anlayışı XIX əsrin ikinci yarısında Alman torpaqların bir ölkəyə birləşməsi ilə eyni zamanda ortaya çıxdı<ref>{{cite web|url=http://www.viamichelin.com/web/Restaurants/Restaurants-Germany|title=Michelin Guide restaurants for Germany|publisher=|accessdate=26 January 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://in.reuters.com/article/2007/11/14/us-germany-food-idINL1447732320071114|title=German cuisine beats Italy, Spain in gourmet stars|publisher=Reuters|accessdate=19 March 2011|date=28 March 2011|archive-date=17 November 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20151117021928/http://in.reuters.com/article/2007/11/14/us-germany-food-idINL1447732320071114|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.dw.de/dw/article/0,,2914502_page_0,00.html|title=Schnitzel Outcooks Spaghetti in Michelin Guide|work=Deutsche Welle|accessdate=6 April 2012|date=15 November 2007}}</ref>. == Kartof məhsulları == [[Şəkil:MashedPotatoes.jpg|thumb|180x180px|Kartof püresi]] Alman mətbəxində [[kartof]]un bir çox hazırlama üsülü var: kartofu duxovkada bişirmək, yağda qızartmaq və ya soyuq salatlara əlavə etmək olar. Almanlılar [[kartof püresi]]ni o qədər də sevmir; onlar əriştəyə üstünlük verir. Ləzzətli və bol alman yeməyin misalı kimi Ayntopfu göstərmək olar – tamdəyərli naharı əvəz edən böyük küpədə bişirilən yemək. İstifadə olunan inqrediyentlərdən asılı olaraq, o, şorba, pörtlənmiş xörək və ya qulyaşı xatırlayır. Əlinizin altında olan məhsullardan bu yeməyə qata bilərsiniz. Desertlərin arasında ən çox seviləni başlanğıcını Avstriyadan götürən Afeıştrudel – isti isti verilən alma piroqudur<ref>{{cite web|url=http://germanjewishcuisine.com/2013/09/24/bloch-falk-a-special-wurst-sausage-store/|title=Bloch & Falk: A Special Wurst (sausage) Store|first=Sonya|last=Aesther|date=24 September 2013|work=German-Jewish Cuisine}}</ref><ref>{{cite web|url=https://de.statista.com/statistik/daten/studie/36573/umfrage/pro-kopf-verbrauch-von-fleisch-in-deutschland-seit-2000/|title=Fleischkonsum pro Kopf in Deutschland in den Jahren 1991 bis 2015 (in Kilogramm)|publisher=Statista.com|accessdate=2016-10-11}}</ref>. == Regional ənənələr == [[Qərbi Almaniya]]<nowiki/>nın [[Qara meşə|Şvarsvald]] və [[Baden-Vürtemberq]] regionunda qonşu [[İsveçrə]] və [[Fransa]]<nowiki/>nın güclü təsirini duymaq olar. Bu mətbəxdə tərəvəzlərin çox böyük rolu var. Cənubə yaxın, xüsusilə [[Bavariya]]da, daha yağlı yeməklərdən istifadə olunur. Ola bilər ki, bu səbəbdən Alman mətbəxi illlər boyu çox yağlı hesab olunub və dünyada öz populyarlığını qazanmayıb. Buna baxmayaraq, o, çox incə mətbəxlərdən biri olaraq, Almaniyadan xaricdə yaxşı tanınır<ref name="Walker 2014 p. 64">{{cite book|last=Walker|first=I.|title=Germany|publisher=Mason Crest|series=Major European Union Nations|year=2014|isbn=978-1-4222-9267-9|url=https://books.google.com/books?id=4GjTBAAAQBAJ&pg=PT64|access-date=November 30, 2017|page=64}}</ref><ref>{{cite book|title=New Home Economics|publisher=Forbes|issue=v. 34|year=1988|url=https://books.google.com/books?id=uLxOAAAAYAAJ|access-date=November 30, 2017|page=4}}</ref>. == Almansayağı şorbalar == [[Şorba]]lar Almaniyada çox populyar deyil; ən məşhur olan şorbalar ''Gulaschsuppe'' adlanan [[macarlar]]ın qulyaşına oxşar şorba və fransız qırmızı soğan şorbasına oxşar ''Bohnensuppe'' və ''Zwiebelsuppe'' şorbalarıdır. Şərq Almanlar tez-tez solyanka – doğranılmış sosiska ilə ədvalı Ukrayna şorbasını bişirirlər. Sadalanlılardan daha populyar əriştəli şorbalardır – məsələn, ''Leberknödelsuppe'' adlanan Bavariya şorbası. Qalan qəlyanaltılar sadədir. Onlar paştet, salat və ya soyuq ətlərdən ibarət ola bilər. Cənubda balıq və dəniz məhsullardan daha çox istifadə olunur. Alabalıq Almanlıların ən çox sevdıkləri balıq hesab olunur<ref>{{cite book|title=GLOBEFISH Research Programme|publisher=Food and Agriculture Organization of the United Nations, Fishery Industries Division|series=GLOBEFISH Research Programme|issue=v. 1-3|year=1989|url=https://books.google.com/books?id=LUkcAQAAIAAJ|language=de|access-date=November 30, 2017|page=4}}</ref><ref name="MacVeigh 2008 p. 166">{{cite book|last=MacVeigh|first=J.|title=International Cuisine|publisher=Cengage Learning|year=2008|isbn=978-1-111-79970-0|url=https://books.google.com/books?id=6VwGAAAAQBAJ&pg=PA166|access-date=November 30, 2017|page=166}}</ref>. ==Ət yeməkləri== [[Şəkil:Wurst (Bruehwurst).jpg|thumb|180x180px|[[Kolbasa]] Almaniyanın bütün regionlarının sevimli yeməyidir]] Almaniyada, təkcə, [[kolbasa]] və [[sosiska]]nın 1500 növü var<ref>{{Cite web |title=Guide to German Sausages & Meat Products |url=http://www.foodfromgermany.org/consumer/facts/guidetosausages.cfm |access-date=2018-02-27 |archive-date=2008-03-07 |archive-url=https://archive.is/20080307163116/http://www.foodfromgermany.org/consumer/facts/guidetosausages.cfm |url-status=dead }}</ref><ref>"Wurst" is best: German cold cuts. (2008, 05). German Review</ref>. Ayntopf (almanca: Eintopf - quru şorba) alman mətbəxinin əsas yeməklərindən sayılır.Alman mətbəxi olduqca doyumlu və yüksək kalorili, lakin çox ləzzətlidir. Ət, xüsusilə bir çox üsüllarla bişirilən donuz əti, çox populyardır. Orta yaşlı alman il ərzində 84 kq ət yeyir<ref>[http://www.zmp.de/presse/pressemitteilungen/2007/PDF/Praesentation-Laemmer.pdf Zentrale Markt- und Preisberichtstelle für Erzeugnisse der Land-, Forst- und Ernährungswirtschaft GmbH]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. Yer səthində Alman sosiskaları, məs. [[Hot-doq|hotdoq]] kimi tanınan frankfurters haqqında eşitməmiş adamı tapmaq qeyri-mümkündür. Alman mətbəxinin ənənəvi ət yeməkləri içərisində [[şnitsel]] xüsusi yer tutur. == Turş kələm == Almaniyada kələmin bütün növləri çox sevilir: bişirilmiş, yağda qızardılmış və ya turş. Bu ən’ənə öz başlanğıcını çoxdan bəri götürür, lakin öz əhəmiyyətini indiyə qədər itirməyib. Təzə kələm marinada qoyulur və Saurekraut, qırmızı kələm isə alma ilə bişirilərək Apfelrotkohl adlanır. Almanlar mərəçüyüdü çox sevir. Mərəçüyüd mövsumu apreldə başlayır və iyunda bitir. Bu mövsum ərzində bütün restoranlar xüsusi mərəçüyüd menyularını təqdim edir. == İçkilər == [[Şəkil:Weizenbier-ukko.jpg|thumb|197x197px|Alman pivəsi]] [[Qəhvə]] Almaniyada [[Çay (içki)|çaydan]] çox sevilən içkidir<ref name="Tucker 2017 p. 65">{{cite book|last=Tucker|first=C.M.|title=Coffee Culture: Local Experiences, Global Connections|publisher=Taylor & Francis|series=Routledge Series for Creative Teaching and Learning in Anthropology|year=2017|isbn=978-1-317-39225-5|url=https://books.google.com/books?id=-i0lDwAAQBAJ&pg=PA65|access-date=November 30, 2017|page=65}}</ref>. Almanlar "''Kaffeekuchen"'' adlandıran yemək qəhvə ilə istənilən [[pirojna]]dan ibarətdir. Almanlar bütün növ ailə bayramlarını, hətta ailə üzvləri ilə birqə yeyilən sadə yeməkləri çox sevir<ref>{{cite book|title=The Black Forest (Rough Guides Snapshot Germany)|publisher=Rough Guides|series=Rough Guides|year=2015|isbn=978-0-241-23481-5|url=https://books.google.com/books?id=cuLtBgAAQBAJ&pg=PT101|access-date=November 30, 2017|page=pt101}}</ref>. Almanlar [[pivə]] içməyi çox sevirlər, və bu içki orada nömrə bir içkisi sayılır<ref name="Fuller 2005 p. 195">{{cite book|last=Fuller|first=S.|title=Fuller's Fans Guide to German Stadiums|publisher=Stuart Fuller|year=2005|isbn=978-0-9551425-1-2|url=https://books.google.com/books?id=19LyC0BajosC&pg=PA195|access-date=November 30, 2017|page=195}}</ref>. Bu səbəbdən Almaniyaların hətta Oktoberfest adlanan populyar pivə festivalı vardır. Ən məşhur pivə növləri arasında: ''pils'' – ənənəvi acı pivə və ''wizen'' – fermentasiya prosesində ağ rənğı əldə edən 50 % buğda mayası olan pivədir. Oktoberfest festival zamanı çoxlu miqdarda soyuq ətlər və donuz ayağları yeyilir<ref>[http://www.vg-dudenhofen.de/vg_dudenhofen/daten/Schankgefaesse.pdf Merkblatt über Schankgefäße - Eichrechtliche Vorschriften (instruction sheet regarding calibration of drinking vessels) {{de_icon}}]</ref>. == Çörək == Bretzel - Almaniyanın Bavariya əyalətində diametri 10-15 sm olan çörək növüdür. == Qida sənayesi == Almaniya qida sənayesinə görə [[Avropa İttifaqı]]nda üçüncü ən böyük yerdədir<ref name="Ibp 2009 p. 29">{{cite book|last=Ibp|first=I.|title=Doing Business and Investing in Germany Guide Volume 1 Strategic and Practical Information|publisher=International Business Publications USA|year=2009|isbn=978-1-4387-1049-5|url=https://books.google.com/books?id=QggABwAAQBAJ&pg=PA29|access-date=November 30, 2017|page=29}}</ref>. 2013-cü ildə Almaniyada qida istehsalı təxminən 66 milyard [[avro]] olmuşdur<ref>[https://www.bmel.de/EN/Agriculture/Market-Trade-Export/_Texte/Zahlen-Fakten-Agrarexport.html Facts and figures on German agricultural exports] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180823114429/https://www.bmel.de/EN/Agriculture/Market-Trade-Export/_Texte/Zahlen-Fakten-Agrarexport.html |date=2018-08-23 }} Federal Ministry of Food and Agriculture</ref>. Bir çox qida məhsulları beynəlxalq tanınmış brendlərdir<ref name="Fraser Hoffmann 2006 p. 145">{{cite book|last=Fraser|first=C.C.|last2=Hoffmann|first2=D.O.|title=Pop Culture Germany!: Media, Arts, and Lifestyle|publisher=ABC-CLIO|series=Pop Culture Germany!: Media, Arts, and Lifestyle|year=2006|isbn=978-1-85109-733-3|url=https://books.google.com/books?id=YGgaLBLodH0C&pg=PA145|access-date=November 30, 2017|page=145}}</ref>.<gallery mode="packed"> File:Gummi Bears in Action 55.JPG|Marmelad ayıcıqlar File:Jägermeister.jpg|[[Likör]] File:Dinkelbrezelchen.jpg|Mini [[bretzel]]lər File:Ritter Sport - english.png|[[Şokolad]] File:German Marzipan Lübecker Vielfalt.jpg|Lübek marzepanı </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book|editor=Alan Davidson|title=National & Regional Styles of Cookery: Oxford Symposium 1981, Proceedings|year=1981|publisher=Prospect Books|isbn=978-0-907325-07-9|author=Sarah Kelly|chapter=Specialty Baking in Germany, Austria, and Switzerland|chapterurl=https://books.google.com/books?id=zcNdB_sl2JkC&lpg=PP1&pg=PA148}} * {{cite book|editor=|title=Beyond Bratwurst. A History of Food in Germany|url=https://archive.org/details/beyondbratwursth0000hein|year=2014|publisher=Reaktion Books|isbn=9781780232720|author=Ursula Heinzelmann|chapter=|chapterurl=}} * {{cite book|last=Bach|first=V.|title=The Kitchen, Food, and Cooking in Reformation Germany|publisher=Rowman & Littlefield Publishers|series=Historic Kitchens|year=2016|isbn=978-1-4422-5128-1|url=https://books.google.com/books?id=XrewDQAAQBAJ&pg=PA153|access-date=November 30, 2017|page=153}} * Metzger, Christine (ed.) ''Culinaria Germany''. Cambridge: Ullmann, 2008. == Xarici keçidlər == {{portal|Almaniya}}{{Vikianbar kateqoriyası|Cuisine of Germany}} * [http://kayzen.az/blog/kulinariya/19440/alman-m%C9%99tb%C9%99xi.html Alman mətbəxi kayzen.az] saytında * [http://www.college-hq.com/az/eda-v-germanii-kulturnye-osobennost/ Almaniyada yemək, mədəniyyətlər və mətbəxi] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180117053929/http://www.college-hq.com/az/eda-v-germanii-kulturnye-osobennost/ |date=2018-01-17 }} * [http://germanfoods.org/ GermanFoods.org] [[Kateqoriya:Almaniya mətbəxi| ]] ohikufw576t7knel7p78svkfkffnq7h Xvadjon 0 537776 6564201 6304918 2022-08-05T17:34:40Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Korean pancake-Jindallae hwajeon-03.jpg|thumb|Чиндаллэ-хваджон]] '''Xvadjon ''', xvacon (kor. 화전, 花煎, hwadʑʌn) - şirin [[koreya]] [[desert]]dir. [[Un]] və [[şəkər]] tozu ilə bişirilir. [[Xəmir]] [[azaliya]] və [[payızgülü]] formasında kəsilib və sobaya qoyulur. Koreya dilində sözün hərfi mənası "güllü con" deməkdir<ref>[http://www.foodinkorea.org/eng_food/korfood/korfood8_2.jsp Ttuk, Hangwa : Kinds of Rice Cakes] ''Pan-fried Rice Cake''  (недоступная ссылка — [https://web.archive.org/web/*/http://www.foodinkorea.org/eng_food/korfood/korfood8_2.jsp ''история''] Korea Agro-Fisheries Trade Corporation. Проверено 28 июня 2008. [https://web.archive.org/20080123101322/www.foodinkorea.org/eng_food/korfood/korfood8_2.jsp Архивировано] 23 января 2008 года.</ref><ref>''Chʻoe Sang-su.'' [https://books.google.com/books?id=Idc5AAAAMAAJ&q=hwajeon&dq=hwajeon&lr=&pgis=1 Hanʾguk ŭi sesi pʻungsok] Kyŏnggi Taehak Minsokhak Yŏnʼguso : Koryŏ Sŏjŏk Chusik Hoesa, 1960. — P. 54.</ref><ref>[http://100.empas.com/dicsearch/pentry.html?s=K&i=263451&v=42 화전 (花煎)] (Korean). Empas / EncyKorea. Проверено 23 июня 2008.</ref>. == Xvadjon nori == [[Fayl:Korean Rhododendron Rhododendron mucronulatum 'Wheeldon Pink' Flowers.jpg|thumb|Чиндаллэ (рододендрон остроконечный)]] "Xvadjon" adətən ənənəvi olaraq "xvadjon nori" (화전놀이) adlanır<ref>[http://www.aks.ac.kr/glossary/glossary_detail.asp?g_code=13545&page=1&c_code=&search_field=all&keyword=hwajeon&order=g_korean&kanada= 화전놀이 (花煎놀이), Hwajeon nori]The Academy of Korean Studies. Проверено 28 июня 2008. 17 сентября 2012 года.</ref>. [[Koreya]] imperiyası mövcud olduğu ildən (918-1392) bu desert bişirilir<ref>[http://www.foodinkorea.org/eng_food/korfood/korfood9_2.jsp Kind of Eumcheongryu] ''Hwachae (Honeyed juice mixed with fruits)''  (недоступная ссылка — [https://web.archive.org/web/*/http://www.foodinkorea.org/eng_food/korfood/korfood9_2.jsp ''история'']). Korea Agro-Fisheries Trade Corporation. Проверено 28 июня 2008. [https://web.archive.org/20080123101333/www.foodinkorea.org/eng_food/korfood/korfood9_2.jsp Архивировано] января 2008 года.</ref>. O dövrdə bu desert "güllü alod oyunu" adlanırdı. O zaman [[qadınlar]] piknikə gedəndə bu [[şirniyyat]]ı aparırdılar. Qadınlar təbii [[güllər]]dən yığır və xvadjon bişirirdilər<ref>[http://100.empas.com/dicsearch/pentry.html?s=K&i=263413&v=43 Jindallae hwachae (진달래화채 ──花菜] (Korean). Empas / EncyKorea. Проверено 28 июня 2008.</ref><ref>''Lee E-hwa.'' [https://books.google.com/books?id=HcsMRc6pbQoC&pg=PA170&dq=jung+yangjeol&ei=fmA4SJS3JIuOywTW0pSCBQ&sig=EXns-_iyp9WVyyKgLQddyJrIlkE Korea's pastimes and customs: A Social History] Homa & Sekey Books, 2006. — P. 170–172. — <nowiki>ISBN 1931907382</nowiki>.</ref>. Xvadjon həmçinin "cindalle xvacxe" (진달래화전), "tuqyon xvadjon" (xanqıl: 두견화전, xanca: 杜鵑花煎) adlandırırdılar<ref>''Shin Najeong (신나정).'' [http://ics1.mk.co.kr/icsView30.php?community_cd=mm147_v1&no=1&field=&key=&start=120&programCode=429 ''Interesting Food Story (Yuja)'' (재밌는 푸드 이야기 (유자)](Korean). MBN Radio (6 декабря 2007). Проверено 24 мая 2008. 17 сентября 2012 года.</ref><ref>[http://english.visitkorea.or.kr/enu/SI/SI_EN_3_6.jsp?gotoPage=1&cid=258922 (Korean Food Culture Series - Part 3) Special Food for Seasonal Occasions]Korea Tourism Organization. Проверено 24 мая 2008. 17 сентября 2012 года.</ref>. [[Payız]]da [[koreyalılar]] xrizantemlı xvadjonu bişirilir (gül və yarpaq formasında). Bu formasını koreyalılar "kuk xvadju" (국화주) və ya "yuca xvance" (yudzunu xvacxesi). "Kukxvadjon" həmçinin "Çunqu" festivalı ilə də əlaqədardır (중구, 重九, həmçinin ''Çunyadjol'', 중양절). Bu bayram adətən [[sentyabr]]ın 9-da keçirilir. == Növləri == Çundilla xvadjon və kuk xvadjon güllərdən asılı olaraq dəyişilir: "xvajon" (이화전, 梨花煎, asiya armudu), ''pookot xvadjon'' (벚꽃화전, с сакурой), ''çebikkot xvadjon (제비꽃화전 yasəmənli) yazda, çanmi xvadjon (장미화전) qızılgüllü yayda, Mendrami xvadjon (맨드라미화전) — payıdza bişirilir<ref>''Christian Roy.'' [https://books.google.com/books?id=IKqOUfqt4cIC&pg=PA116&dq=junggu+custom&as_brr=3&ei=0GE4SKSOFZCkzgS_8uG9Ag&sig=tPCkkkFyQ0Ml-hckl_9_GmiKZiA Traditional Festivals: A Multicultural Encyclopedia] ABC-CLIO, 2005. — P. 116. — <nowiki>ISBN 1576070891</nowiki>.</ref>. == Xarici keçid == * [http://www.lifeinkorea.com/culture/festivals/festivals.cfm?Subject=Samjinnal Xvadjonun resepti] * [http://www.hani.co.kr/arti/education/witheducation/117907.html Xvadjon resepti] == İstinad == [[Kateqoriya:Şirniyyatlar]] spe7a0f0ib91n4lo9umysdys1o7p3je Yeni Şərəli (Bakalı) 0 538522 6564372 6452518 2022-08-05T18:55:10Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Şərəli kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Шәрәшле}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55|lat_min = 13|lat_sec = 5 |lon_deg = 53|lon_min = 43|lon_sec = 0 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452675 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Şərəli''' ({{Dil-ba|Яңы Шәрәшле}}, {{Dil-ru|Новые Шарашли}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Köhnə Şərəli kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 10&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köhnə Şərəli): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 85&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |48 |{{Azalış}}41 |{{Azalış}}36 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə ruslar (95 %) üstünlük təşkil edir<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] 7zx0zl78wkr3v5j0czpp9awrt0r2lax Yeni Əlmət (Bakalı) 0 538577 6564374 6452521 2022-08-05T18:55:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Əlmət kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Әлмәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 17 |lat_sec = 15 |lon_deg = 53 |lon_min = 44 |lon_sec = 12 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452672 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} ''' Yeni Əlmət''' ({{Dil-ba|Яңы Әлмәт}}, {{Dil-ru|Новоальметьево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kiləy kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 19&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kiləy): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 98&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |174 |{{Azalış}}155 |{{Azalış}}134 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (95 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] n33jmff2ygx4j0bi8vtsijyy37rxoc0 Yeni Qusev (Bakalı) 0 538624 6564334 6452473 2022-08-05T18:45:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Qusev kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Гусев}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 5 |lat_sec = 17 |lon_deg = 54 |lon_min = 7 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452656 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Qusev''' ({{Dil-ba|Яңы Гусев}}, {{Dil-ru|Новогусево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Bakalı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Köhnə Quruçev kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 31&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köhnə Qusev): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 103&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |15 |15 |{{Azalış}}14 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (80%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] tdlzyqvca9r07fu2xwu3glw5r1zdt5q Yeni Əzməy (Bakalı) 0 538626 6564375 6452522 2022-08-05T18:55:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Əzməy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Әзмей}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 9 |lat_sec = 46 |lon_deg = 53 |lon_min = 37 |lon_sec = 39 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452660 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Əzməy''' ({{Dil-ba|Яңы Әзмей}}, {{Dil-ru|Новое Азмеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Bakalı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Diyaşev kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr:Яңы Әзмей * rayon mərkəzindən (Bakalı): 23&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Diyaşev): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 75&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |92 |{{Azalış}}85 |{{Azalış}}77 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (94%), [[ruslar]] (6%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] pvoopo28k5g4niweug3x6wr8ogjv3wn Yeni İlek (Bakalı) 0 538630 6564368 6452510 2022-08-05T18:54:19Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni İlek kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Илек}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 20 |lat_sec = 38 |lon_deg = 53 |lon_min = 53 |lon_sec = 5 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452672 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni İlek''' ({{Dil-ba|Яңы Илек}}, {{Dil-ru|Новоиликово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kilevski kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 20&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 95&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |429 |{{Azalış}}404 |{{Azalış}}369 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə kryaşenlər (86 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] fn3o9ao8i31wzdrkvmz0fba6vb762vd Yeni Katay (Bakalı) 0 538631 6564311 6452454 2022-08-05T18:43:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni İlek kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Ҡатай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 11 |lat_sec = 4 |lon_deg = 53 |lon_min = 56 |lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452671 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Katay''' ({{Dil-ba|Яңы Ҡатайк}}, {{Dil-ru|Новокатаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yeni Katay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 10&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 83&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |514 |{{Azalış}}483 |{{Azalış}}425 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə başqırdlar (91 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] oazx1j2217qvt17db9nh8fe0h15ph6o Yeni Kəstəy (Bakalı) 0 538633 6564319 6452462 2022-08-05T18:44:00Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Kəstəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Кәстәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55|lat_min = 13|lat_sec = 5 |lon_deg = 53|lon_min = 43|lon_sec = 0 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452675 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritəKəstəy1 = }} '''Yeni Kəstəy''' ({{Dil-ba|Яңы Кәстәй}}, {{Dil-ru|Новокостеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Köhnə Şərəli kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 10&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köhnə Şərəli): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 85&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |1 |{{Azalış}}0 |{{Artış}}2 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə kryaşenlər (100 %) üstünlük təşkil edir<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] 010hroffkqw5oni83p0aw2mauh04pbi Yeni Koros (Bakalı) 0 538718 6564315 6452458 2022-08-05T18:43:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Koros kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Ҡорос}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 4 |lat_sec = 33 |lon_deg = 54 |lon_min = 2 |lon_sec = 28 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452654 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Koros''' ({{Dil-ba|Яңы Ҡорос}}, {{Dil-ru|Новокуручево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Köhnə Koros kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 25&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köhnə Koros): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 105&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |112 |{{Azalış}}92 |{{Azalış}}72 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə başqırdlar (56%), tatarlar (44%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] kfevwhmpk5x3q3xacv4sydzvw0jz0xi Yeni Ostankov (Bakalı) 0 538753 6564323 6452469 2022-08-05T18:44:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Ostankov kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Останков}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 2 |lat_sec = 3 |lon_deg = 54 |lon_min = 6 |lon_sec = 21 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452656 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Ostankov''' ({{Dil-ba|Яңы Останков}}, {{Dil-ru|Новоостанково}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Köhnə Quruçev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 35&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köhnə Qusev): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 110&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |28 |{{Azalış}}13 |{{Azalış}}12 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (86%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == Tanınmış şəxsləri == * Mixail Sokolov (12 yanvar 1925 — 14 yanvar 2003) — Ukrayna 1-ci cəbhəsinin, 13-cü ordu 112-ci arıcı diviziyasının 416-cı atıçı alayının komandiri, Sovet İttifaqı qəhrəmanı, BMSSR əməkdar aqranomu. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] o2mt808fcpmo8bn9w9v71qpelnjitfr Yeni Sasıkkul (Bakalı) 0 538755 6564337 6452476 2022-08-05T18:49:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Sasıkkul kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы һаҫыккүл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 0 |lat_sec = 2 |lon_deg = 53 |lon_min = 26 |lon_sec = 36 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452663 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Sasıkkul''' ({{Dil-ba|Яңы һаҫыккүл}}, {{Dil-ru|Новосасыкуль}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kuştirək kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 43&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kuştirək): 3&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 88&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |166 |{{Azalış}}157 |{{Azalış}}129 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (59%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] dow99brhrfwzos2bkul6udf14dqnya0 Yeni Troiski (Bakalı) 0 538756 6564347 6452487 2022-08-05T18:50:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Troiski kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Троицкий}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 14 |lat_sec = 33 |lon_deg = 53 |lon_min = 48 |lon_sec = 49 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452675 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Troiski''' ({{Dil-ba|Яңы Троицкий}}, {{Dil-ru|Новотроицкое}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Köhnə Şərəli kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 7&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Köhnə Şərəli): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 82&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |14 |{{Azalış}}8 |{{Artış}}11 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə ruslar (86%) üstünlük təşkil edir<ref name="справочник">Единый электронный справочник муниципальных районов Республики Башкортостан — [http://www.asmo-rb.ru/engine/data/attach/1/spravochnik.xls приложение в формате Excel].</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] nqnsv3ygp6nybltd3ip05hzbktesq7x Yeni Ursay (Bakalı) 0 538758 6564352 6452492 2022-08-05T18:50:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Ursay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Урсай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 55 |lat_min = 8 |lat_sec = 13 | lon_deg = 53 |lon_min = 24 |lon_sec = 27 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452669 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Ursay''' ({{Dil-ba|Яңы Урсай}}, {{Dil-ru|Новоурсаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yeni Ursay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 40&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 85&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |495 |{{Artış}}496 |{{Azalış}}418 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə tatarlar (65%), başqırdlar (31%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] lvkz3u7rjd6okektpx1iemkql8drots Yeni Balıqlı (Bakalı) 0 538830 6564295 6452438 2022-08-05T18:41:20Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Balıqlı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Балыҡлы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 8 |lat_sec = 0 |lon_deg = 53 |lon_min = 46 |lon_sec = 36 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Balıqlı''' ({{Dil-ba|Яңы Останков}}, {{Dil-ru|Яңы Балыҡлы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bakalı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 7&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bakalı): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 80&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |569 |{{Azalış}}351 |{{Artış}}493 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (44%), [[kryaşlar]] (44%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] 9vlinlwu0zqpffvkvq133u2q3krh5ls Yeni Usı (Bakalı) 0 538842 6564353 6452493 2022-08-05T18:51:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Usı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Уҫы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon = |lat_deg = 55 |lat_min = 6 |lat_sec = 17 |lon_deg = 53 |lon_min = 22 |lon_sec = 39 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452669 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Usı''' ({{Dil-ba|Яңы Уҫы}}, {{Dil-ru|Новые Усы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yeni Ursay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 40&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Yeni Ursay): 20&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 82&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |13 |{{Azalış}}4 |{{Artış}}8 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə ruslar (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] mrytons0x3d79a5y1ymdkbhzd8pqdri Yeni Tumıtık (Bakalı) 0 538847 6564348 6452488 2022-08-05T18:50:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Tumıtık kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Тымытык}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 2 |lat_sec = 18 |lon_deg = 53 |lon_min = 21 |lon_sec = 58 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452663 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Tumıtık''' ({{Dil-ba|Яңы Тымытык}}, {{Dil-ru|Новый Тумутук}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kuştirək kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 45&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kuştirək): 5&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 87&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |244 |{{Azalış}}198 |{{Azalış}}190 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (81%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] iwroi23a77pdfwvvyd6wcredyjm7a1c Yeni Şuqan (Bakalı) 0 538849 6564370 6452515 2022-08-05T18:54:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Şuqan kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Шыуған}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 0 |lat_sec = 11 |lon_deg = 53 |lon_min = 53 |lon_sec = 24 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452657 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Şuqan''' ({{Dil-ba|Яңы Шыуған}}, {{Dil-ru|Новый Шуган}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Mixaylovka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 32&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Mixaylovka): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 107&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |152 |{{Azalış}}146 |{{Azalış}}124 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə tatarlar (49%), [[ruslar]] (41%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] 5ph0nuj7dq6tf8ntkx1bdjgme3dc4xn Urmanay (Bakalı) 0 539336 6563964 6451022 2022-08-05T13:49:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urmanay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Урманай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 54 |lat_min = 55 |lat_sec = 36 |lon_deg = 53 |lon_min = 31 |lon_sec = 45 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452668 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Urmanay''' ({{Dil-ba|Урманай}}, {{Dil-ru|Урманаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. == Tarixi == 10 sentyabr 2007-ci ilə qədər Əlillər Evi kəndi olaraq adlanırdı<ref>[http://lawrussia.ru/texts/legal_216/doc216a316x255.htm Правительство Российской Федерации. Постановление от 10 сентября 2007 г. N 572]</ref>. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı):39&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 79&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |273 |{{Azalış}}270 |{{Azalış}}256 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] c4xvjay9mstzbifdpc0acylpx6unry5 Tuktaqul (Bakalı) 0 539348 6563877 6450034 2022-08-05T12:56:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tuktaqul kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Туҡтағол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon |lat_deg = 55 |lat_min = 13 |lat_sec = 25 |lon_deg = 54 |lon_min = 11 |lon_sec = 43 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452655 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tuktaqul''' ({{Dil-ba|Туҡтағол}}, {{Dil-ru|Тактагулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Bakalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tuktaqul kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Bakalı): 34&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 112&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |459 |{{Artış}}476 |{{Azalış}}409 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə başqırdlar (93 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Bakalı rayonunun kəndləri]] dvx5h61gguz7d4fnl6f9ipsjvhcjbe2 Uşaqlara Yardım Bürosu 0 543584 6564010 6547591 2022-08-05T14:25:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Təşkilat |tam adı = Uşaqlara Yardım Bürosu |originalın dilindəki adı = |abreviatura = |emblemi = |şəkil = |Şəklin izahı= |növü = [[Qeyri-hökumət təşkilatı]] |yaranma tarixi = 1918 |dağılma tarixi = 1920 |dili = |mərkəz = [[Bakı]] |sədri = [[Yevsey Gindes]] |üzvləri =[[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]] <br> [[Ağa Musa Nağıyev]] <br> [[Şəmsi Əsədullayev]] |rəsmi saytı = }} '''Uşaqlara Yardım Bürosu''' — [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Cümhuriyyəti]] dövründə fəaliyyət göstərmiş qeyri-hökumət xeyriyyə təşkilatı. Təşkilat [[Mart soyqırımı]]ndan sonra kimsəsiz qalmış uşaqlara və eləcə də ölkədə yaşayan yardıma ehtiyacı olan digər uşaqlara yardım məqsədilə yaradılıb.{{Bax|#Yaradılması|2}} Büronun sərəncamında bir neçə uşaq sığınacağı olub. Fəaliyyətlərinə [[Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti|Azərbaycan Cümhuriyyəti]] ilə yanaşı ölkədə yaşayan milyonçu xeyriyyəçilər də dəstək veriblər.{{Bax|#Yaradılması|2}} [[Aprel işğalı]]<nowiki/>ndan sonra büronun fəaliyyəti dayandırılıb.{{Bax|#Fəaliyyəti|2}} == Tarixi == === Yaradılması === [[Fayl:Yevsey Gindes.gif|150px|thumb|right|Azərbaycan Cümhuriyyətinin Xalq Səhiyyəsi naziri [[Yevsey Gindes]]]] [[Mart soyqırımı]]ndan sonra kimsəsiz qalmış və eləcə də soyqırımdan əziyyət çəkmiş uşaqlara yardım məqsədilə 1918-ci ilin sentyabr ayında o zaman fəaliyyət göstərən ən iri xeyriyyə təşkilatı olan Mərkəzi Ev Komitəsinin nəzdində Uşaqlara Yardım Bürosu yaradılır.<ref name=":0" /><ref>{{cite book|author=Gülzar İbrahimova|title=The women’s rights in the period of Azerbaijan Democratic Republic|year=|location=[[Nevşehir]]|publisher=The Journal of International Civilization Studies|url=https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1353050|page=274|access-date=2022-06-24|archive-date=2021-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20210303165707/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1353050|url-status=unfit}}</ref> Büronun sədri [[Yevsey Gindes]], müavini isə Liza Muxtarova təyin edilir. <ref name=":1">{{cite web|url=https://525.az/news/133629-cumhuriyyetde-usaq-xeyriyyeciliyi-meseleleri|archiveurl=https://archive.today/20220624131239/https://525.az/news/133629-cumhuriyyetde-usaq-xeyriyyeciliyi-meseleleri|archivedate=2022-06-24|title=Cümhuriyyətdə uşaq xeyriyyəçiliyi məsələləri|author=Şəlalə Bağırova|date=6 fevral 2020|publisher=[[525-ci qəzet]]|accessdate=24 iyun 2022|language=az|url-status=live}}</ref> Büronun fəaliyyəti və binalarının tikintisinə bir sıra milyonçular da dəstək göstərirdilər. Onların arasında [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]], [[Ağa Musa Nağıyev]], [[Şəmsi Əsədullayev]] var. Bundan başqa büroya ayrı-ayrı şəxslər də ianələr verirdilər. Bu xeyriyyəçilərin sırasında İsabəy Sadıxbəyov, Hənifə Zeynalabdin oğlu Tağıyev, [[Bakı Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti|Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyəti]]<nowiki/>nin sədri Qasım Qasımov, Tağı Nağıyev, Zeynəb xanım Səlimxanova və digərləri də var.<ref name=":1" /> === Fəaliyyəti === Əsas məqsədi kimsəsiz qalmış, küçələrə atılmış uşaqlara yardım etmək olan büro, fəaliyyətə başladığı ilk dövrlər əsasən sığınacaqların təşkilinə çalışırdı. Lakin vəsait çatışmazlığına görə çətinliklər yaranırdı. Buna görə də, müvafiq dövlət strukturları büronun işinə dəstək məqsədilə əhaliyə müraciət etmişdi. Həmin dövrdə nəşr edilən [[Azərbaycan (qəzet, Azərbaycan)|Azərbaycan qəzeti]]<nowiki/>ndə bunlar yazılıb<ref name=":1" />: {{sitat|Uşaqlara verilən ən adi oyuncağın belə anlamı böyük idi... Bu uşaqlar cəmiyyətdən çıxmışdılar və cəmiyyətə də qayıdacaqdılar, buna görə də onların cəmiyyətin yardımına, köməyinə tam hüquqları vardı...}} Büronun sərəncamında ilk vaxtlar minə qədər uşağın yerləşəcəyi 5 sığınacaq var idi. Sığınacaqlardan biri dekabr ayında Liza Muxtarovanın yardımı ilə kimsəsiz uşaqlar üçün açılmış "Körpələr evi" idi. Bu sığınacaq 1895-ci ildən 1917-ci ilə qədər fəaliyyət göstərmiş "Körpələr evi" əsasında açılmışdı. O zaman sədr doktor Gindes, maliyyəçi isə [[Hacı Zeynalabdin Tağıyev]] idi. H.Z.Tağıyev sonralar büronun fəxri üzvü seçilmişdi. Bu "Körpələr evi"nin inşasına 1898-ci ildə başlanılmışdı. Lakin vəsait çatışmazlığına görə tikinti yarımçıq qalır. Sonradan [[Ağa Musa Nağıyev|Ağamusa Nağıyev]] və [[Şəmsi Əsədullayev]] sığınacağın tikintisi üçün pul ayırıb onu sona çatdırırlar. XIX əsrə aid bu bina Süleyman Rüstəm və Mikayıl Rəfili küçələrinin kəsişməsində yerləşir.<ref name=":1" /> [[Fayl:Liza Muxtarova.jpg|150px|thumb|left|Liza Muxtarova]]Öz övladı olmayan Liza Muxtarova maarifçilik və tərbiyəçilik işində fəallıq göstərir. O, öz şəxsi mülkündə (indiki [[Səadət Sarayı|Səadət sarayı]]<nowiki/>nda) pansion təşkil edərək yoxsul ailələrdən olan və valideynlərini itirmiş qızları himayəsinə götürmüşdü<ref name=":1" />. İşləri genişləndirmək məqsədilə 1918-ci ilin noyabrın 26-da yerli ictimai və milli təşkilatların üzvlərindən ibarət geniş iclas keçirilir. Burada kollegial orqan yaradılır, bütün milli, ictimai və xeyriyyə təşklatlarından üzvlər seçilir. Mərkəzi Ev Komitəsindən A.Leontoviç, Y.Gindes, Q.Bron, [[Rus Xeyriyyə Cəmiyyəti]]<nowiki/>ndən Krılova və mühəndis Krivoşein, Yəhudi Milli Komitəsindən Y.Varşavskiy, Müsəlman Xeyriyyə Cəmiyyətindən Liza Muxtarova, Müsəlman sığınacağından Vasilyevskaya, "Körpələr evi"ndən Radzinskaya, "Uşaq evləri"ndən Koritskaya və digərləri büroya üzv seçilirlər. Doktor Allahverdiyev isə uşaqların sağlamlığının qorunmasını öz öhdəsinə götürür<ref name=":1" />. [[Musa bəy Rəfiyev]]<nowiki/>in rəhbərlik etdiyi sosial müdafiə nazirliyi ərzaq şöbəsini maliyyələşdirirdi. Nazirin müavini [[Rüstəm xan Xoyski]] Bakının dağlıq hissəsinə, [[Suraxanı]], [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] və [[Ramana]]<nowiki/>da yaşayan müsəlman əhaliyə, xüsusilə də qida məntəqələrinə gələ bilməyən qadınlara quru ərzaqlar daşıyan paylama məntəqələrinin açılmasında kömək edirdi. Nahar əsasən pulsuz, ya da bir-iki qəpiyə verilirdi. <ref>{{cite web|url=https://ikisahil.az/post/news-48923|archiveurl=https://archive.today/20220624131248/https://ikisahil.az/post/news-48923|archivedate=2022-06-24|title=Azərbaycan qadınları müstəqil dövlətimizin inkişafına böyük töhfələr verirlər|author=|date=7 mart 2018|publisher=[[İki sahil (qəzet)]]|accessdate=24 iyun 2022|language=az|url-status=live}}</ref> Büro müsəlman uşaq sığınacağına yardım göstərirdi. Xeyriyyə tədbirləri də keçirilirdi: ucuz ağ çörək bişirilərək, onun satışından gələn gəlir, milliyətindən asılı olmayaraq, yetimxanalara sərf edilirdi. Yay vaxtlannda Büro "Nina" barjasını icarəyə götürərək, vərəmdən əziyyət çəkən 130-dək uşağını səhhətinin yaxşılaşmasına şərait yaratmışdı. 1918-ci ilin sonu – 1919-cu ilin əvvəllərində Bakıda yatalaq epidemiyası zamanı Büro şəhərin fəhlə rayonlarında uşaqlar üçün gündüz evləri açmışdı. Uşaqlar saat 8-dən 18-ə qədər həmin evlərdə yeməklə təmin edilir, xəstələndikdə onlara tibbi yardım göstərilirdi.<ref name=":1" /> [[Aprel işğalı]]ndan sonra Uşaqlara Yardım Bürosunun fəaliyyəti dayandırılıb.<ref name=":0">{{AXCE|2|421}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Uşaqları Mühafizə Cəmiyyəti]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətində qeyri-hökumət təşkilatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan təşkilatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda xeyriyyə təşkilatları]] 8xpfeyw159djv809ayr5nv7e1wqgw9k Başlıbel faciəsi 0 544331 6564938 6408964 2022-08-06T09:14:56Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{Orijinal tədqiqat}} {{coord|39|58|33|N|46|07|48|E|display=title}} {{Terror hücumu |Adı = Başlıbel faciəsi |Münaqişə = |Şəkil = Başlıbel faciəsi.jpg |Şəkil miqyası = 300 |İmza = |Hücum üsulu = kütləvi qətllər |Hücum yeri = [[Başlıbel|Başlıbel kəndi]], [[Kəlbəcər rayonu]] |Koordinatlar = {{coord|39|58|33|N|46|07|48|E|region:AZ|display=inline}} |Hücum hədəfi = [[azərbaycanlılar]] |Tarix = [[2 aprel]] – [[avqust]] [[1993]] |Vaxt = |Girov sayı = 19 |Girovlar = |Həlak olanlar = 27 |Yaralılar = |Terrorçu sayı = |Terrorçular = |Qatil sayı = |Qatillər = |Təşkilatçılar = [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]] |Təşkilat növü = |Şübhəlilər = |Silah = |commons = }} '''Başlıbel faciəsi''' və ya '''Başlıbel qırğını''' — [[Kəlbəcər rayonu]]nun işğalı zamanı [[ermənilər]] tərəfindən [[azərbaycanlılar]]a qarşı törədilmiş qırğın.<ref name=":0">{{Cite web |title=Başlıbel faciəsindən 25 il ötdü ''- Şahidlər danışır...'' |url=http://www.moderator.az/news/221712.html |access-date=2018-04-19 |archive-date=2018-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180420024344/http://www.moderator.az/news/221712.html |url-status=dead }}</ref><ref name=":1">[https://azertag.az/xeber/Baslibel_faciesi_ermeni_vehsilikleri_sahidlerin_dili_ile_kitabinin_teqdimati_kechirilmisdir-30994 “Başlıbel faciəsi: erməni vəhşilikləri şahidlərin dili ilə” kitabının təqdimatı keçirilmişdir]</ref> == Haqqında == [[1993]]-cü ilin [[aprel]] ayının əvvəllərində [[Kəlbəcər rayonu]] [[ermənilər]] tərəfindən işğal olundu. Bu zaman 2 minə yaxın əhalisi olan [[Başlıbel]] kəndinin 73 nəfər sakini evlərini vaxtında tərk edə bilmədilər. [[Aprel]]in 2-də kənd sakinlərinin bir qrupu mühasirədən çıxmağa çalışsalar da, buna nail ola bilməyiblər. Bu zaman sakinlərdən 9 nəfər yolda qətlə yetirilib, 5 nəfər girov götürülüb. Digər 62 nəfər isə dağlara çəkilərək kahalara sığınmaqla özlərini qorumağa çalışıblar.<ref name=":0" /><ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=NfxfHwIgKEg |title=Башлыбельская трагедия |author=CBC TV |date= 18.04.2022|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2022-04-18 |language=ru }}</ref> == Başlıbelə hücum == Amma onlar cəmi 18 gün gizli yaşaya bildilər. [[Aprel]]in 18-də [[erməni]] silahlı birləşmələri dinc sakinlərin sığındığı kahaların yerini aşkarladıqdan sonra onların üzərinə silahlı hücuma keçdilər. Həmin gecə kənddən bir qədər yuxarıda yerləşən “Portda” kahalarına sığınmış sakinlərin üzərinə amansız hücum zamanı dinc sakinlərdən 14 nəfər girov götürülüb, 18 nəfər qətlə yetirilib.<ref name=":0" /> Sağ qalan 30 nəfər isə sığınacaq yerlərini kəndin ərazisindəki digər kahalara dəyişərək mühasirə həyatını davam etdirib. Onlar 113 gündən sonra – [[iyul]]un 17-də sığınacağı tərk edərək yalnız gecələr hərəkət etməklə gizli dağ yolları vasitəsilə [[Ermənistan ordusu]]nun mühasirəsindən çıxa biliblər. 93 yaşlı ''Ələsgər Kazımov'' isə doğma kəndini tərk etməyərək sığınacaqda mühasirə həyatını davam etdirib.<ref name=":1" /> == Şahid ifadələri == ''Başlıbel faciəsi''nin şahidlərindən olan ''İsmət Əzizov'' 113 günlük mühasirə həyatı barədə xatirələrini bölüşüb:<ref name=":0" />{{cquote|''[[Aprel]]in 4-də saat 15-16 radələrində [[ermənilər]]in kəşfiyyat qrupu “UAZ” markalı maşınla [[Başlıbel|Başlıbel kəndi]]ni yoxlayıb geri qayıtdılar. Ertəsi gün [[ermənilər]] daha böyük qüvvə ilə [[Başlıbel]]ə soxulmuşdular. Turbinlə baxıb [[ermənilər]]in kəndə gələn maşınların bir-bir nəzərdən keçirirdik - 1 ədəd ZİL-131, 1 ədəd QAZ-66, 1 ədəd UAZ vardı. Kənddən tüstü qalxanda əmin olduq ki, evləri yandırırlar. Bir az yuxarı qalxanda gördük ki, kəndi tüstü bürüdü. Qərara gəldik ki, gedib camaatla məsləhətləşək, ermənilər kənddən çıxandan sonra axşam qaranlıq vaxtı hamımız “Portda” kahalarına yığışaq. Əslində hələ [[aprel]]in 3-də kənddə olarkən “Portda” kahalarına sığınmaq barədə qərar verilmişdi. Ağsaqqallar uzaq olduğuna görə “Nəbinin kahası”na getmək təşəbbüsümüzü bəyənməmişdilər, demişdilər ki, “Portda”ya getmək lazımdır. [[Aprel]]in 5-də silahlı [[erməni]] quldurları 3 maşınla kəndə daxil olarkən əvvəlcə Kamal Əzimovun evini qarət edib yandırdılar, bir qədər sonra Muxtarov Qocanın evinə od vurdular. Bundan sonra onlar evlərə girərək xalçaları yığışdırmağa başladılar.''}} 113 gün [[Başlıbel|Başlıbel kəndi]]ndə [[Ermənistan ordusu]]nun mühasirəsində qalmış 62 nəfərdən ibarət dəstənin daha bir üzvü Elşad Əzizov isə deyib ki, [[aprel]]in 18-dən 19-na keçən gecə ermənilər kahalara sığınmış adamlardan 14 nəfəri girov aparmış, 18 nəfəri qətlə yetirmişdi:<ref name=":0" /> {{cquote|''Qəfil çovğun başlayandan sonra, gecə saat 1-in yarısında silahlı [[erməni]] quldurlarının əsas hissəsi “Portda” kahalarının ətrafından geri çəkilib kəndə tərəf qayıtmağa başladılar. Amma köməksiz vəziyyətdə kahalara sığınmış dinc sakinlərə qarşı törətdikləri vəhşiliklərdən doymamışdılar. Girov götürdüklərini qabaqlarına qatıb aparan quldur dəstələri həmin gecə [[Başlıbel]] kənd orta məktəbinin binasını yandırdılar. “Portda”da isə atışma davam edirdi. Hələ sağ qalanların kahalarda gizləndiyindən şübhələnən 4 quldur [[PK (silah)|PK pulemyotu]] ilə atəş açaraq irəliləyirdi. Kahada sağ qalan əliyalın sakinləri qorumağa çalışan zərdablı Vüqar əsil qəhrəmanlıq göstərirdi. O, son nəfəsinə qədər döyüşərək [[ermənilər]]in kahada gizlənənlərin yerini müəyyənləşdirməyə imkan vermirdi. Bir an içərisində cəsarətlə kahanın ağzına çıxan Vüqar Abdullayev quldurların dördünü də yerə sərdi. Yenidən əvvəlki mövqeyinə doğru qaçarkən quldurlardan birinin atdığı qumbara onu kahanın 3-4 metrliyində haqladı. Vüqar da həmin gecə şəhid oldu.''}} [[Qarabağ müharibəsi|Qarabağ döyüşlərində]] tankçı olan [[Ağdam]] sakini Məzahir Abbasquliyev hadisəni belə xatırlayır:<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=fShDTeQQv2k |title=Başlıbel kəndində ermənilərin törətdiyi qətliamdan 28 il ötür |author=ATV |date= 18.04.2021|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2021-04-19 |language=az }}</ref> {{cquote|''İki ayağı olmayan, iki çəliklə yeriyən Hüseyn kişini Mədəniyyət evində yandırmışdılar. Körpə uşaqların və qadınların əzabları gözümüzün qarşısında olub. Görən olmasın deyıə, gecə yol gəlirdik. Körpülərin hamısında erməni postları olduğu üçün məcburən çaydan keçməli idik. 4-5 nəfər qol-qola tutaraq çaydan keçdik. Özümüzlə kəndir götürmüşdük. Hər iki tərəfdən ağaca bağladıq və qadınları, uşaqları çiynimizdə keçirdik.''}} ==Mədəniyyətdə== [[2017]]-ci ilin [[aprel]]indən başlayaraq [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası]]nın dəstəyi ilə ''Regional İnsan Hüquqları və Media Mərkəzi'' tərəfindən ''Başlıbel faciəsi: erməni vəhşilikləri şahidlərin dili ilə'' layihəsinin icrasına başlanılmışdır.<ref name=":1" /> Layihə çərçivəsində [[Azərbaycan dili|Azərbaycan]] və [[İngilis dili|ingilis dilləri]]ndə ''Başlıbel faciəsi: erməni vəhşilikləri şahidlərin dili ilə'' kitabı nəşr edilmişdir. Kitabda [[ermənilər]]in xalqımıza qarşı törətdikləri vəhşiliklərdən biri – Başlıbel faciəsi ilə bağlı məlumatlar əksini tapmışdır. Nəşrdə [[Başlıbel]] kəndində törədilmiş qırğının canlı şahidlərinin fikirləri yer almış, mühasirədə qalan uşaq, qoca qadınların həyatını xilas etmək üçün böyük fədakarlıq göstərmiş şəxslərin xatirələri qeyd edilmişdir.<ref name=":1" /> == Həmçinin bax == *[[Xocalı soyqırımı]] *[[Qarabağ müharibəsi]] *[[Qaradağlı soyqırımı]] == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [[Elxan Salahov]], Qanlı Kaha: Başlıbelin mühasirə gündəliyi, sənədli-publisistik povest * [http://www.anl.az/down/meqale/525/2019/mart/640259.htm Erməni zülmünün Başlıbel - "Qanlı kaha" səhifəsi] * [[Fayl:YouTube Logo 2017.svg|65px|link=YouTube]] [https://www.youtube.com/watch?v=BM8J8FPpqz0&ab_channel=%C4%B0CT%C4%B0MA%C4%B0TV Ermənilərin “Tunel”də başlayıb “Başlıbel”də bitirdikləri qətliam] {{Qarabağ münaqişəsi}} [[Kateqoriya:Azərbaycanlılara qarşı törədilən poqromlar]] [[Kateqoriya:Qarabağ müharibəsi]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] irzzadzwcioieqvh1h3fdomk56gu1w2 6564940 6564938 2022-08-06T09:15:44Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Buzdux dağı (Kəlbəcər rayonu)]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Orijinal tədqiqat}} {{coord|39|58|33|N|46|07|48|E|display=title}} {{Terror hücumu |Adı = Başlıbel faciəsi |Münaqişə = |Şəkil = Başlıbel faciəsi.jpg |Şəkil miqyası = 300 |İmza = |Hücum üsulu = kütləvi qətllər |Hücum yeri = [[Başlıbel|Başlıbel kəndi]], [[Kəlbəcər rayonu]] |Koordinatlar = {{coord|39|58|33|N|46|07|48|E|region:AZ|display=inline}} |Hücum hədəfi = [[azərbaycanlılar]] |Tarix = [[2 aprel]] – [[avqust]] [[1993]] |Vaxt = |Girov sayı = 19 |Girovlar = |Həlak olanlar = 27 |Yaralılar = |Terrorçu sayı = |Terrorçular = |Qatil sayı = |Qatillər = |Təşkilatçılar = [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]] |Təşkilat növü = |Şübhəlilər = |Silah = |commons = }} '''Başlıbel faciəsi''' və ya '''Başlıbel qırğını''' — [[Kəlbəcər rayonu]]nun işğalı zamanı [[ermənilər]] tərəfindən [[azərbaycanlılar]]a qarşı törədilmiş qırğın.<ref name=":0">{{Cite web |title=Başlıbel faciəsindən 25 il ötdü ''- Şahidlər danışır...'' |url=http://www.moderator.az/news/221712.html |access-date=2018-04-19 |archive-date=2018-04-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180420024344/http://www.moderator.az/news/221712.html |url-status=dead }}</ref><ref name=":1">[https://azertag.az/xeber/Baslibel_faciesi_ermeni_vehsilikleri_sahidlerin_dili_ile_kitabinin_teqdimati_kechirilmisdir-30994 “Başlıbel faciəsi: erməni vəhşilikləri şahidlərin dili ilə” kitabının təqdimatı keçirilmişdir]</ref> == Haqqında == [[1993]]-cü ilin [[aprel]] ayının əvvəllərində [[Kəlbəcər rayonu]] [[ermənilər]] tərəfindən işğal olundu. Bu zaman 2 minə yaxın əhalisi olan [[Başlıbel]] kəndinin 73 nəfər sakini evlərini vaxtında tərk edə bilmədilər. [[Aprel]]in 2-də kənd sakinlərinin bir qrupu mühasirədən çıxmağa çalışsalar da, buna nail ola bilməyiblər. Bu zaman sakinlərdən 9 nəfər yolda qətlə yetirilib, 5 nəfər girov götürülüb. Digər 62 nəfər isə dağlara çəkilərək kahalara sığınmaqla özlərini qorumağa çalışıblar.<ref name=":0" /><ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=NfxfHwIgKEg |title=Башлыбельская трагедия |author=CBC TV |date= 18.04.2022|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2022-04-18 |language=ru }}</ref> == Başlıbelə hücum == Amma onlar cəmi 18 gün gizli yaşaya bildilər. [[Aprel]]in 18-də [[erməni]] silahlı birləşmələri dinc sakinlərin sığındığı kahaların yerini aşkarladıqdan sonra onların üzərinə silahlı hücuma keçdilər. Həmin gecə kənddən bir qədər yuxarıda yerləşən “Portda” kahalarına sığınmış sakinlərin üzərinə amansız hücum zamanı dinc sakinlərdən 14 nəfər girov götürülüb, 18 nəfər qətlə yetirilib.<ref name=":0" /> Sağ qalan 30 nəfər isə sığınacaq yerlərini kəndin ərazisindəki digər kahalara dəyişərək mühasirə həyatını davam etdirib. Onlar 113 gündən sonra – [[iyul]]un 17-də sığınacağı tərk edərək yalnız gecələr hərəkət etməklə gizli dağ yolları vasitəsilə [[Ermənistan ordusu]]nun mühasirəsindən çıxa biliblər. 93 yaşlı ''Ələsgər Kazımov'' isə doğma kəndini tərk etməyərək sığınacaqda mühasirə həyatını davam etdirib.<ref name=":1" /> == Şahid ifadələri == ''Başlıbel faciəsi''nin şahidlərindən olan ''İsmət Əzizov'' 113 günlük mühasirə həyatı barədə xatirələrini bölüşüb:<ref name=":0" />{{cquote|''[[Aprel]]in 4-də saat 15-16 radələrində [[ermənilər]]in kəşfiyyat qrupu “UAZ” markalı maşınla [[Başlıbel|Başlıbel kəndi]]ni yoxlayıb geri qayıtdılar. Ertəsi gün [[ermənilər]] daha böyük qüvvə ilə [[Başlıbel]]ə soxulmuşdular. Turbinlə baxıb [[ermənilər]]in kəndə gələn maşınların bir-bir nəzərdən keçirirdik - 1 ədəd ZİL-131, 1 ədəd QAZ-66, 1 ədəd UAZ vardı. Kənddən tüstü qalxanda əmin olduq ki, evləri yandırırlar. Bir az yuxarı qalxanda gördük ki, kəndi tüstü bürüdü. Qərara gəldik ki, gedib camaatla məsləhətləşək, ermənilər kənddən çıxandan sonra axşam qaranlıq vaxtı hamımız “Portda” kahalarına yığışaq. Əslində hələ [[aprel]]in 3-də kənddə olarkən “Portda” kahalarına sığınmaq barədə qərar verilmişdi. Ağsaqqallar uzaq olduğuna görə “Nəbinin kahası”na getmək təşəbbüsümüzü bəyənməmişdilər, demişdilər ki, “Portda”ya getmək lazımdır. [[Aprel]]in 5-də silahlı [[erməni]] quldurları 3 maşınla kəndə daxil olarkən əvvəlcə Kamal Əzimovun evini qarət edib yandırdılar, bir qədər sonra Muxtarov Qocanın evinə od vurdular. Bundan sonra onlar evlərə girərək xalçaları yığışdırmağa başladılar.''}} 113 gün [[Başlıbel|Başlıbel kəndi]]ndə [[Ermənistan ordusu]]nun mühasirəsində qalmış 62 nəfərdən ibarət dəstənin daha bir üzvü Elşad Əzizov isə deyib ki, [[aprel]]in 18-dən 19-na keçən gecə ermənilər kahalara sığınmış adamlardan 14 nəfəri girov aparmış, 18 nəfəri qətlə yetirmişdi:<ref name=":0" /> {{cquote|''Qəfil çovğun başlayandan sonra, gecə saat 1-in yarısında silahlı [[erməni]] quldurlarının əsas hissəsi “Portda” kahalarının ətrafından geri çəkilib kəndə tərəf qayıtmağa başladılar. Amma köməksiz vəziyyətdə kahalara sığınmış dinc sakinlərə qarşı törətdikləri vəhşiliklərdən doymamışdılar. Girov götürdüklərini qabaqlarına qatıb aparan quldur dəstələri həmin gecə [[Başlıbel]] kənd orta məktəbinin binasını yandırdılar. “Portda”da isə atışma davam edirdi. Hələ sağ qalanların kahalarda gizləndiyindən şübhələnən 4 quldur [[PK (silah)|PK pulemyotu]] ilə atəş açaraq irəliləyirdi. Kahada sağ qalan əliyalın sakinləri qorumağa çalışan zərdablı Vüqar əsil qəhrəmanlıq göstərirdi. O, son nəfəsinə qədər döyüşərək [[ermənilər]]in kahada gizlənənlərin yerini müəyyənləşdirməyə imkan vermirdi. Bir an içərisində cəsarətlə kahanın ağzına çıxan Vüqar Abdullayev quldurların dördünü də yerə sərdi. Yenidən əvvəlki mövqeyinə doğru qaçarkən quldurlardan birinin atdığı qumbara onu kahanın 3-4 metrliyində haqladı. Vüqar da həmin gecə şəhid oldu.''}} [[Qarabağ müharibəsi|Qarabağ döyüşlərində]] tankçı olan [[Ağdam]] sakini Məzahir Abbasquliyev hadisəni belə xatırlayır:<ref>{{cite web |url=https://www.youtube.com/watch?v=fShDTeQQv2k |title=Başlıbel kəndində ermənilərin törətdiyi qətliamdan 28 il ötür |author=ATV |date= 18.04.2021|work= |publisher=[http://youtube.com Youtube.com] |accessdate=2021-04-19 |language=az }}</ref> {{cquote|''İki ayağı olmayan, iki çəliklə yeriyən Hüseyn kişini Mədəniyyət evində yandırmışdılar. Körpə uşaqların və qadınların əzabları gözümüzün qarşısında olub. Görən olmasın deyıə, gecə yol gəlirdik. Körpülərin hamısında erməni postları olduğu üçün məcburən çaydan keçməli idik. 4-5 nəfər qol-qola tutaraq çaydan keçdik. Özümüzlə kəndir götürmüşdük. Hər iki tərəfdən ağaca bağladıq və qadınları, uşaqları çiynimizdə keçirdik.''}} ==Mədəniyyətdə== [[2017]]-ci ilin [[aprel]]indən başlayaraq [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurası]]nın dəstəyi ilə ''Regional İnsan Hüquqları və Media Mərkəzi'' tərəfindən ''Başlıbel faciəsi: erməni vəhşilikləri şahidlərin dili ilə'' layihəsinin icrasına başlanılmışdır.<ref name=":1" /> Layihə çərçivəsində [[Azərbaycan dili|Azərbaycan]] və [[İngilis dili|ingilis dilləri]]ndə ''Başlıbel faciəsi: erməni vəhşilikləri şahidlərin dili ilə'' kitabı nəşr edilmişdir. Kitabda [[ermənilər]]in xalqımıza qarşı törətdikləri vəhşiliklərdən biri – Başlıbel faciəsi ilə bağlı məlumatlar əksini tapmışdır. Nəşrdə [[Başlıbel]] kəndində törədilmiş qırğının canlı şahidlərinin fikirləri yer almış, mühasirədə qalan uşaq, qoca qadınların həyatını xilas etmək üçün böyük fədakarlıq göstərmiş şəxslərin xatirələri qeyd edilmişdir.<ref name=":1" /> == Həmçinin bax == *[[Xocalı soyqırımı]] *[[Qarabağ müharibəsi]] *[[Qaradağlı soyqırımı]] == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [[Elxan Salahov]], Qanlı Kaha: Başlıbelin mühasirə gündəliyi, sənədli-publisistik povest * [http://www.anl.az/down/meqale/525/2019/mart/640259.htm Erməni zülmünün Başlıbel - "Qanlı kaha" səhifəsi] * [[Fayl:YouTube Logo 2017.svg|65px|link=YouTube]] [https://www.youtube.com/watch?v=BM8J8FPpqz0&ab_channel=%C4%B0CT%C4%B0MA%C4%B0TV Ermənilərin “Tunel”də başlayıb “Başlıbel”də bitirdikləri qətliam] {{Qarabağ münaqişəsi}} [[Kateqoriya:Azərbaycanlılara qarşı törədilən poqromlar]] [[Kateqoriya:Qarabağ müharibəsi]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Buzdux dağı (Kəlbəcər rayonu)]] fm7gbgc1oo0x7il0rm2s2msgprir9zg Şahin (Marvel Comics) 0 546333 6564771 5667548 2022-08-06T05:48:15Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Şahin (dəqiqləşdirmə)}} {{Komiks personajı |adı = Şahin |orijinal adı = {{Dil-en|Falcon}} |şəkil = [[Şəkil:TheFalcon.jpg|230px]] |şəkil məlumat = |color = #E9311E |color text = #FFFFFF |nəşriyyat = [[Marvel Comics]] |yayın tarixi = ''[[Captain America (komiks)|Captain America]]'' #117 (sentyabr 1969) |yaradan = [[Sten Li]]<br />[[Cin Koland]] |məlumat = Bioqrafiya |əsl adı = Samuel Tomas "Sem" Uilson |boyu = |çəkisi = |göz rəngi = |saç rəngi = |növü = |milliyyəti = |komandaları = [[Qisasçılar (komiks)|Qisasçılar]]<br>[[SHIELD]]<br>[[Müdafiəçilər (komiks)|Müdafiəçilər]]<br>[[Qüdrətli Qisasçılar]]<br>[[Muzdlu qəhrəmanlar]]<br>[[Əsrarəngiz Qisasçılar]] |partnerləri = [[Stiv Rocers]]<br>[[Qırmızıqanad (Marvel Comics)|Qırmızıqanad]]<br>[[Nomad (komiks)|Nomad]] |köməkçiləri = |düşmənləri = |ləqəbləri = Qaraqanad, Qaraquş, Kapitan Amerika |gücləri = Möhtəşəm quş təlimçisi<br>Bacarıqlı döyüş ustası və gimnast<br>Mexaniki qanadlarla uçmaq<br>Ev şahini ilə empati qurmaq<br>Quşlar üzərində məhdud nəzarət<br>Quşlar kimi iti baxmaq qabiliyyəti |silahları = }} '''Şahin''' ({{Dil-en|Falcon}}) və ya əsl adı ilə '''Samuel Tomas "Sem" Uilson''' ({{Dil-en|Samuel Thomas "Sam" Wilson}}) – [[Marvel Comics]] nəşriyyatı tərəfindən 1969-cu ildə yaradılmış komiks personajı. [[Sten Li]] və [[Cim Koland]] tərəfindən yaradılmış və ilk dəfə ''"Captain America"'' komiksinin 117-ci sayında peyda olmuşdur. "Şahin" ləqəbindən istifadə edən Sem Uilson mexaniki qanadları ilə sərbəst uçmaq və quşlarla telepatiya qurmaq bacarıqlarına malikdir. Stiv Rocersin yaxın köməkçisi olan Sem Uilson onun superqəhrəmanlıq karyerasını bitirməsindən sonra yeni [[Kapitan Amerika]] və Qisasçıların lideri olmuşdur. Sem Uilsonun dayısı oğlu Cim Uilson [[Halk (komiks)|Halk]]ın yaxın köməkçisi olmuşdur. Cimin atası Qideon Uilson Qamma korpusuna qoşulmuşdur. Semin Pol və Derleyn Uilson adlı valideynləri və Sara Kasper adlı bacısı var. Şahin [[Marvel Kinematoqrafiya Kainatı]]nın personajlarından biridir. Entoni Maki personajı "Birinci qisasçı: Başqa müharibə" (2014), "Qisasçılar: Altron dövrü" (2015), "[[Qarışqa-adam (film, 2015)|Qarışqa-adam]]" (2015), "Birinci qisasçı: Qarşıdurma" (2016), "[[Qisasçılar: Sonsuzluq savaşı (film, 2018)|Qisasçılar: Sonsuzluq savaşı]]" filmlərində canlandırmışdır. == Yaradılması == [[Şəkil:Captain America Vol 1 117.jpg|thumb|left|Şahinin göründüyü ilk buraxılış. ''"Captain America"'' #117.]] Şahin əsas ABŞ komikslərində peyda olan ilk afroamerikalı superqəhrəman, həmçinin superqəhrəman adında "qara" sözü olmayan ilk qaradərili superqəhrəmandır.<ref name="BlackHistory">Brothers, David. [http://marvel.com/news/story/15240/a_marvel_black_history_lesson_pt_1#ixzz1QFnuw5Yi "A Marvel Black History Lesson Pt. 1"], [[Marvel Comics|Marvel.com]], February 18, 2011.. Quoting Marvel Senior Vice President of Publishing Tom Brevoort: "The Falcon was the very first African-American super hero, as opposed to The Black Panther, who preceded him, but wasn't American."</ref><ref name=gcd117>{{cite web|url=http://www.comics.org/issue/22963/|title=GCD :: Issue :: Captain America #117|publisher=}}</ref> İlk dəfə ''"[[Captain America (komiks)|Captain America]]"'' komiksinin 117-ci sayında (sentyabr 1969) peyda olmuşdur. ''[[Marvel Comics]]'' ondan öncə uydurma [[Afrika]] ölkəsi Vakandadan olan [[Qara pantera (komiks)|Qara pantera]] personajını təqdim etmişdi. Ümumiyyətlə götürdükdə, komikslərdə ilk qaradərili personaj Dell Comics tərəfindən 1965-ci ildə təqdim olunan Lobo personajıdır. Personaj əvvəlcə [[Nyu-York]]un [[Harlem]] rayonunda Qırmızıqanad adlı şahin saxlayan adsız sakin kimi təqdim olunmuşdu (Sem Uilson adı növbəti buraxılışın 5-ci səhifəsinə qədər çəkilməmişdir). 1970-ci illər boyunca [[Kapitan Amerika]] və Şahin bir komanda olmuşdurlar və "Captain America" komiksinin #134–192 və 194–222 (fevral 1971 – iyun 1978) sayları ''"Captain America and the Falcon"'' başlığı ilə buraxılmışdır.<ref>[http://www.comics.org/series/1860/covers/ ''Captain America'' cover scans, page 1] to [http://www.comics.org/series/1860/covers/?page=4 page 4], at the Grand Comics Database</ref> 186-cı sayda yazıçı [[Stiv İngelhart]] personajın keçmişini yeniləmişdir.<ref>{{cite web |url=http://www.newsarama.com/comics/avengers-lineup-revealed-marvel-now.html |title=UPDATED: 1st Look at Marvel NOW! AVENGERS Lineup |last=Ching |first=Albert |work=[[Newsarama]] |date=September 4, 2012}}</ref> Şahin 62–64-cü saylarda (avqust-oktyabr 1978) Müdafiəçilər komandası, 183–194-cü saylarda (may 1979 – aprel 1980) Qisasçılar komandasına qoşulmuşdur. O, həmçinin 2012-ci ildə [[Marvel NOW!]] yenilənməsi zamanı Qisasçıların üzvü idi. 16 iyul 2014-cü ildə Sem Uilsonun yeni [[Kapitan Amerika]] olacağı açıqlanmışdır.<ref>{{cite web|url=http://www.nydailynews.com/entertainment/theater-arts/new-captain-america-african-american-article-1.1869686|work=[[New York Daily News]]|title=New Captain America will be African-American, as the Falcon takes over the star-spangled mantle in the comic books|first=Ethan|last=Sacks|date=July 17, 2014}}</ref> 2015-ci ilin oktyabrında Sem Uilsonun Kapitan Amerika olduğu yeni komiks seriyası başlamışdır.<ref>{{cite web|title = Sam Wilson, Captain America Soars Higher than Ever {{!}} News {{!}} Marvel.com|url = http://marvel.com/news/comics/25135/sam_wilson_captain_america_soars_higher_than_ever|website = marvel.com|accessdate = 2015-11-09}}</ref> == Bioqrafiya == Samuel Tomson Uilson [[Nyu-York]]un [[Harlem]] rayonunda tanınmış nazir Pol Uilson və Derleyn Uilsonun oğlu kimi dünyaya gəlib. Uşaqlığı şən keçir və quşlara xüsusi marağı olur. [[Göyərçin]]lərə təlim keçməyə başlayır və Harlemdə ən böyük göyərçin qəfəsinə sahib olur.<ref name="Lee, Stan 1969">Lee, Stan ''Captain America'' #117–119 (Sept.–Nov. 1969)</ref> Buna baxmayaraq, gəncliyində tez-tez irqçiliklə qarşılaşır.<ref>Englehart, Steve. ''Captain America'' #186</ref> 16 yaşında kilsəyə qoşulmaqdan imtina edir və düşünür ki, dini adamlar olan valideynləri ona qarşı çıxacaqlar. Lakin valideynləri etiraz etmək əvəzinə onu [[din]]i və teoloji kitablarla təmin edirlər. Növbəti gecə məhəllədəki bir döyüşə girişən atası öldürülür.<ref>''Captain America'' #277</ref> İki il sonra anası bir soyğunçu tərəfindən qətlə yetirilir. Keçmişini unutmaq üçün Sem cəmiyyət könüllüsü olmaqdan imtina edir. [[Los-Anceles]]ə gedir və qanqster üzvi və cinayətkar olur.<ref>Johns, Geoff. ''Avengers'' volume 3, #64</ref><ref>Priest, Christopher J. ''Captain America and the Falcon'' #7</ref> [[Rio-de-Janeyro]] şəhərinə uçarkən təyyarəsi Sürgün adasında qəzaya uğrayır.<ref>Priest, Christopher J. ''Captain America and the Falcon'', #11</ref> Bu ada [[İkinci dünya müharibəsi]]ndə Qırmızı kəllə ilə əməkdaşlıq etmiş Sürgünlər tərəfindən idarə olunan adadır. Onlar Qırmızı kəllənin xəyanətinə məruz qalırlar və bu adada gizlənməyə məcbur olurlar. Uilson adada güclü əlaqə qurduğu [[Qırmızıqanad (komiks)|Qırmızıqanad]] adlı şahinlə qarşılaşır.<ref>''Captain America'' #186</ref> Kapitan Amerikaya qarşı gələn Qırmızı kəllə reallığı dəyişdirə bilən Kosmik kubdan istifadə edir və nəticədə Uilson quşları kontrol etmək bacarığına malik olur.<ref>Englehart, Steve. ''Captain America'' #186 (June 1975).</ref><ref>Johns, Geoff. ''The Avengers'' #475 / vol. 3, #60 (Jan. 2003).</ref> Daha sonra Uilsonun cinayətkar kimi keçmişini silir. [[Kapitan Amerika]] Uilson ilə dostlaşır və onu Şahin adı ilə döyüşməyə razı sala bilir. Stiv Rocers və Sem Uilson Sürgünləri və Qırmızı kəlləni məğlub etmək üçün birlikdə xeyli məşq edirlər.<ref name="Lee, Stan 1969"/> Beləliklə, Şahin [[Kapitan Amerika]]nın ən yaxın silahdaşına çevrilir, onunla birlikdə döyüşməyə başlayır,<ref>''Captain America'' #133</ref> hətta Kapitan Amerikanın öldüyünə inandığında onun şəxsiyyətini götürür.<ref>''[[Captain America|Captain America: Sentinel of Liberty]]'' #8–9 (April–May 1999)</ref> Daha sonra Şahin [[Qara pantera (komiks)|Qara pantera]]dan kömək alır və Qara pantera uçması üçün ona qanadlar düzəldir.<ref>Englehart, Steve, and Mike Friedrich. ''Captain America'' #170 (Feb. 1974)</ref> == Güclər == Peyda olduğu ilk illərdə Şahin quşu Qırmızıqanad ilə güclü zehni əlaqəsinin olduğu göstərilmişdir. ''"Captain America"'' komiksinin 174-cü sayında [[Professor İks]] tərəfindən bu əlaqənin telepatik olduğu deyilmişdir.<ref>Englehart, Steve. ''Captain America'' #186. Marvel Comics, 1975</ref> Daha sonra məlum olmuşdur ki, bu telepatik əlaqənin səbəbkarı [[Kosmik kub]]dan istifadə edən Qırmızı kəllədir.<ref>Johns, Geoff. ''Avengers'' vol. 3 #60. Marvel Comics, 2003</ref> Şahin sadəcə Qırmızıqanad ilə deyil, digər quşlarla da əlaqə saxlaya bilir. Bunlardan əlavə, quşların yaddaşını oxuya bilir, [[keçmiş]]də nələr gördüklərini görə bilir.<ref>Brubaker, Ed. ''Captain America'' vol. 5 #35. Marvel Comics, 2008</ref> Şahin həmçinin döyüş sənətləri ustasıdır. [[Stiv Rocers]] tərəfindən cüdo<ref>''Captain America and the Falcon'' vol 1 #163 (July 1973)</ref> və karate<ref>''Captain America'' vol 1 #118 (October 1969)</ref> təlimi alıb. [[Kapitan Amerika]]nın qalxanından istifadə edəcək qədər bacarıqlıdır. Şahinin orijinal qanadları jetlə dəstəklənmiş, çıxarıla bilən, yüngül titaniumdan hazırlanmış qanadlardır. Qanadların üstündə yerləşən günəş panelləri günəş enerjisini elektrikə çevirir. Qanadlar ''"Captain America and the Falcon"'' komiksinin 2-ci sayında məhv edilmişdi (2004). == Digər mediada == === Televiziya === [[Şəkil:Anthony Mackie as Falcon.jpg|thumb|[[Entoni Maki]] "Birinci qisasçı: Başqa müharibə" filmində Şahin rolunda.]] * ''[[Qisasçılar: Birlikdə onlar güclüdürlər]]'' * ''[[Superqəhrəman heyəti şousu]]''<ref>{{cite web|url=http://www.comicscontinuum.com/stories/0907/28/voices.htm |title=Marvel Super Hero Squad Voice Cast |publisher=Comics Continuum |date=2009-07-28 |accessdate=2011-01-10}}</ref> * ''[[Qisasçılar: Yerin ən qüdrətli qəhrəmanları]]'' * ''[[Qisasçılar, birləşin]]''<ref>Sands, Rich (June 12, 2012). [http://spinoff.comicbookresources.com/2012/06/12/avengers-assemble-closely-echoes-tone-of-movie-marvel-confirms/ "Exclusive: Marvel Assembles New Animated Series for the Hulk and Avengers"]. ''[[TV Guide]]''.</ref><ref>{{cite web |url=http://www.superherohype.com/news/articles/173171-nycc-marvel-to-premiere-avengers-assemble-a-agents-of-smash-next-summer |title=NYCC: Marvel to Premiere Avengers Assemble & Agents of S.M.A.S.H. Next Summer |work=Superhero Hype |date=October 13, 2012 |accessdate=March 30, 2013}}</ref> * ''[[Mükəmməl Hörümçək-adam|Mükəmməl Hörümçək-adam: Tor döyüşçüləri]]''<ref name="Avenging Spider-Man, Part 1">{{cite web|title=Avenging Spider-Man|date=2012|work=[[Ultimate Spider-Man (TV series)|Ulimate Spider-Man]]}}</ref> * ''[[Lego Marvel Super Heroes: Maksimum yüklənmə]]'' * ''[[Marvel Disk Wars: The Avengers]]'' === Film === * Şahin [[Marvel Kinematoqrafiya Kainatı]] personajlarından biridir. [[Entoni Maki]] personajı "[[Birinci qisasçı: Başqa müharibə (film, 2014)|Birinci qisasçı: Başqa müharibə]]" (2014),<ref name="Mackie">{{cite web|url=http://www.variety.com/article/VR1118056643 |title=Mackie mulls Falcon in 'Captain America' |first=Marc |last=Graser |publisher=Variety |date=July 16, 2012 |accessdate=July 16, 2012 |archiveurl=https://www.webcitation.org/69DyO1q9R?url=http://www.variety.com/article/VR1118056643 |archivedate=July 17, 2012 |deadurl=no |df= }}</ref><ref name="Mackie2">{{cite web |url=http://splashpage.mtv.com/2012/09/17/anthony-mackie-captain-america-winter-soldier-falcon/ |title='Captain America' Actor Anthony Mackie Hasn't Seen His Falcon Costume Yet |date=September 17, 2012 |accessdate=September 17, 2012 |publisher=MTV Splash Page |first=Josh |last=Wigler |archivedate=September 17, 2012 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6AklBQ0sH?url=http://splashpage.mtv.com/2012/09/17/anthony-mackie-captain-america-winter-soldier-falcon/ |deadurl=yes |df= }}</ref> "[[Qisasçılar: Altron dövrü (film, 2015)|Qisasçılar: Altron dövrü]]" (2015),<ref>{{cite web|url=http://www.slashfilm.com/the-gangs-all-here-in-the-official-avengers-age-of-ultron-poster/ |title=The Gang's All Here in the Official 'Avengers: Age of Ultron' Poster [UPDATED] |last=Lussier |first=Germain |publisher=[[/Film]] |date=February 24, 2015 |accessdate=February 24, 2015 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6Wamlu3ih?url=http://www.slashfilm.com/the-gangs-all-here-in-the-official-avengers-age-of-ultron-poster/ |archivedate=February 24, 2015 |deadurl=no |df= }}</ref> "[[Qarışqa-adam (film, 2015)|Qarışqa-adam]]" (2015),<ref>{{cite web|url=http://comicbook.com/2015/07/04/falcon-appears-in-new-ant-man-tv-spot/|title=New Ant-Man TV Spot Reveals Avenger Guest Star In New Costume|author=Jay Jayson|work=Comicbook.com}}</ref> "[[Birinci qisasçı: Qarşıdurma (film, 2016)|Birinci qisasçı: Qarşıdurma]]" (2016)<ref>{{cite web|last1=Fleming Jr|first1=Mike|title=Daniel Bruhl To Play Villain In 'Captain America: Civil War'|url=https://deadline.com/2014/11/daniel-bruhl-captain-america-robert-downey-jr-chris-evans-1201284648/|website=Deadline|publisher=Deadline|accessdate=November 17, 2014|ref=29}}</ref><ref name="VarietyAug2015">{{cite web|url=https://variety.com/2015/film/news/captain-america-civil-war-concept-art-hawkeye-black-widow-1201579801/ |title='Captain America: Civil War' Concept Art Shows Where Each Avenger's Loyalties Lie |last=Kroll |first=Justin |work=[[Variety (magazine)|Variety]] |date=August 27, 2015 |accessdate=August 27, 2015 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6b6MaETh4?url=http://variety.com/2015/film/news/captain-america-civil-war-concept-art-hawkeye-black-widow-1201579801/ |archivedate=August 27, 2015 |deadurl=no |df= }}</ref> və "[[Qisasçılar: Sonsuzluq savaşı (film, 2018)|Qisasçılar: Sonsuzluq savaşı]]" (2018).<ref>{{cite web|last1=Peters|first1=Megan|title=Anthony Mackie Teases Falcon’s Fate After Avengers: Infinity War|url=http://comicbook.com/marvel/2017/03/23/anthony-mackie-avengers-infinity-war-falcon-lives|website=ComicBook.com|publisher=ComicBook.com|accessdate=14 June 2017}}</ref> Qırmızıqanad "Birinci qisasçı: Qarşıdurma" filmində robotik dron kimi peyda olmuşdur.<ref>{{cite web|url=http://www.ew.com/article/2015/08/15/marvel-d23-expo-civil-war |title=Marvel brings Captain America: Civil War to Disney's D23 Expo |last=Breznican |first=Anthony |work=[[Entertainment Weekly]] |date=August 15, 2015 |accessdate=August 15, 2015 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6ao5MAC8Q?url=http://www.ew.com/article/2015/08/15/marvel-d23-expo-civil-war |archivedate=August 15, 2015 |deadurl=no |df= }}</ref> === Video oyun === * ''[[Marvel Super Hero Squad (video oyun)|Marvel Super Hero Squad]]'' və onun sikveli ''[[Marvel Super Hero Squad: The Infinity Gauntlet]]'' * ''[[Marvel Super Hero Squad: Comic Combat]]'' * ''[[Marvel Super Hero Squad Online]]'' * ''[[Lego Marvel Super Heroes]]''<ref>[https://c1.eb-cdn.com.au/website/images/packshots/lego_marvel_dlc_large.jpg Cl.eb-cdn.com.au]</ref> * ''[[Marvel: Avengers Alliance]]''<ref>Zalben, Alex (March 8, 2014). [http://www.mtv.com/news/articles/1723787/marvel-avengers-alliance-captain-america-winter-soldier-guardians-of-the-galaxy.jhtml "Exclusive: Marvel's 'Avengers Alliance' Gets 'Winter Soldier' And 'Guardians of The Galaxy' Upgrade"]. [[MTV]].</ref> * ''[[Marvel Heroes (video oyun)|Marvel Heroes]]''<ref>[https://forums.marvelheroes.com/discussion/77978/team-up-hero-faq "Team-Up Heroes FAQ (Page 1)"] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140326012333/https://forums.marvelheroes.com/discussion/77978/team-up-hero-faq |date=2014-03-26 }}</ref> * ''[[Disney Infinity: Marvel Super Heroes]]''<ref>{{cite web|work=[[Variety (magazine)|Variety]]|url=https://variety.com/2014/digital/games/guardians-of-the-galaxy-breaks-records-for-disney-infinity-exclusive-1201302907/|title='Guardians of the Galaxy' to Break Records for 'Disney Infinity'|date=September 11, 2014|first=Marc|last=Graser}}</ref> * ''[[Marvel: Future Fight]]''<ref>{{cite web|url=http://heavy.com/games/2015/05/marvel-future-fight-tips-tricks-cheats-guide-ios-android-mobile-games/|title='Marvel Future Fight': Top 10 Tips & Cheats You Need to Know|first=Elton|last=Jones|date=May 15, 2015|work=Heavy.com}}</ref> * ''Playmation: Avengers''<ref>{{cite web|url=http://www.playmation.com/avengers/falcon|title=Marvel's Falcon|work=Playmation}}</ref> * ''[[Marvel Avengers Academy]]''<ref>{{cite web|url=http://www.comicbookresources.com/article/john-cena-colton-haynes-alison-brie-lend-voices-marvel-avengers-academy|title=John Cena and Colton Haynes Lend Voices to 'Marvel Avengers Academy'|date=February 4, 2016|work=Comic Book Resources}}</ref> * ''[[Marvel Puzzle Quest]]''<ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://marvel.com/news/video_games/24982/piecing_together_marvel_puzzle_quest_sam_wilson_captain_america |access-date=2018-05-18 |archive-date=2015-11-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151103164938/http://marvel.com/news/video_games/24982/piecing_together_marvel_puzzle_quest_sam_wilson_captain_america |url-status=dead }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://worldofblackheroes.com/2010/06/02/falcon-samuel-wilson/ Qara qəhrəmanlar dünyası: Şahin bioqrafiyası] * {{Marvelwiki|Falcon_(Sam_Wilson)|Falcon (Sam Wilson)}} {{Kapitan Amerika}} {{Qisasçılar}} {{Qara dul}} [[Kateqoriya:Kapitan Amerika]] [[Kateqoriya:1969-cu ildə tanıdılan komiks personajları]] [[Kateqoriya:Marvel Comics superqəhrəmanları]] rc3k129720z47mfmgfzlote11i4r73s Türkiyədə krım tatarları 0 547958 6563940 5698868 2022-08-05T13:42:15Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Türkiyədə krım tatarları''' — Türkiyə vətəndaşı olub onun ərazisində yaşayan krımtatarları və onların törəmələri. Krım tatarlarının XX əsrə qədər Türkiyəyə miqrasiyası 3 dalğa ilə baş vermişdir: birinci Krımın Rusiya tərəfindən işğalı, ikinci [[Krım müharibəsi]], üçüncü [[Rusiya-Osmanlı müharibəsi (1877-1878)|1877-1878-ci illər Rusiya-Osmanlı müharibəsi]]. == Krımtatar diasporunun Türkiyədə tarixi == Osmanlı İmperatorluğunda [[Krımtatar diasporu]]nun formalaşması fenomeni dünya tarixində bu cür hadisələr arasında ən azı iki cəhətdən unikaldır<ref>{{Cite web|url=http://avdet.org/ru/2016/07/10/krymskie-tatary-v-obshhestvenno-politicheskoj-zhizni-osmanskoj-imperii/|title=Крымские татары в общественно-политической жизни Османской империи|author=Нариман Абдульваапов|website=Крымскотатарская газета|date=|publisher=avdet.org|lang=ru-RU|accessdate=2017-05-14}}</ref>: * Müasir Türkiyədə "Krım tatarlarının demoqrafik resursu" kəmiyyət baxımından tarixi vətənləri olan Krımdakıdan olduqca böyükdür. * Krım tatarlarının Osmanlı İmperiyasının və Türkiyənin ictimai-siyasi, iqtisadi, mədəni və təhsil həyatında iştirakı bu ölkələrin inkişafında əhəmiyyətli və bəzən həlledici əhəmiyyətə malik idi. === Osmanlı imperiyasında Krımtatar diasporu === Osmanlı imperiyasında daima krımtatar diasporu mövcud olmuşdur. Səbəb isə iki ölkə arasında gözəl əlaqələrin olması idi. [[XIV əsr|XIV]]–[[XV əsr]]lərdə osmanlılar Doburcanı koloniyalaşdırmışdırlar. Burada əsasən Bucakdan olan krım tatarları yaşayırdı. [[1593]] və [[1595]]-ci illərdə onları Doburcaya köçürürlər. Tatarların bir hissəsi Osmanlı Yunanıstanına və Osmanlı Türkiyəsinə köçür. Ancaq Rusiyanın Krımı ilhaq etməsindən sonra yeni diaspor dalğası meydana gəlmişdir. Krımtatarların ali təbəqəsi sayılan mirzə və mollalar təqibə məruz qalmışdır. Onlar canlarını qurtarmaq məqsədi ilə [[Şimali Qafqaz]]a qaçmalı olurdu. Ancaq onlar vətənləri ilə əlaqəni kəsməmişdilər. Onların ümumi sayı 8 min nəfər təşkil edir. Onların yenidən Krıma dönə biləcək ümüdi 1859-cu ilə qədər davam etmişdir. Bu zaman Qafqaz ruslar tərəfindən işğal edilmişdir. [[1877]]-[[1878]]-ci illərdə [[krım tatarları]], [[çeçenlər]] və çərkəzlər Rusiya tərəfindən Anadoluya köçürülmüşdür. Bu köçlər zamanı 1 milyon müsəlman Anadoluya köçmək məcburiyyətində qalmışdır. Krımın işğalından sonra 4 min tatar Oçakov qalasına sığınmışdı. Krım müharibəsindən sonra yeni köç dalğası meydana gəlmişdir. Rusiya onları daxili təhlükə sayırdı. Bu səbəbdən yeni köç dalğaları baş vermişdir. İkinci Dünya müharibəsindən sonra Türkiyə ərazisinə Rumınya və Bolqarıstanda sosializm qurulduqdan sonra krım tatarları köç etməyə məcbur olmuşdur. Türkiyədə günümüzdə 1 milyon krım tatarı yaşayır. Ancaq onların böyük qismi özlərini krım əsilli türk adlandırır<ref>{{Cite web|url=http://www.vatankirim.net/bahcesaray/?p=129|title=BAHÇESARAY Dergisi » Blog Archive » TÜRKİYE’DEKİ QIRIM TATAR MİLLİY AREKETİNİÑ SEYRİ|date=2009-07-17|accessdate=2017-02-27|archive-date=2009-07-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20090717045609/http://www.vatankirim.net/bahcesaray/?p=129|url-status=unfit}}</ref> === Elm və incəsənət === Krım tatarları osmanlı elminə böyük töhfə vermişlər — riyaziyyat, kimya, hərbi iş, tibb, islam hüququ. Krım tatarları arasından bir çox yazıçı, şair və tarixçi çıxmışdır. Türkiyədə [[XVIII əsr]]in sonu, [[XIX əsr]]in əvvələrində həyata keçirilən təhsil islahatları alim-riyaziyyatçı, dövlət xadimi əslən krım tatarı olan Cədid Hüseyn Rivki Paşanın adı ilə bağlıdır. == Krım tatarlarının Türkiyəyə immiqrasiyası (XX əsr) == XIX1 əsrin son rübündə [[Osmanlı imperiyası]]nın zəyifləməsi ilə, Krım tatarlarının əksəriyyəti Anadoluya köç etmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Peter Alford Andrews, Rüdiger Benninghaus. Ethnic groups in the Republic of Turkey. — Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag, 1989. — Т. 2. — ISBN 3-88226-418-7 * Peter Alford Andrews. Türkiye'de Etnik Gruplar. — Aralık: ANT Yayınları, 1992. — ISBN 975-7350-03-6. [[Kateqoriya:Krım tatarları]] penchqllafqr2ipl6t7kgtcv7nmon68 Ziqen 0 549471 6564680 5658806 2022-08-06T00:08:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı = Ziqen |orijinal_adı = Siegen |şəkli = |şəkilin_izahı = |tabesində = |ölkə = Almaniya |gerbi = Wappen_Siegen.svg |bayrağı = |gerb yazısı = |bayraq yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağın_ölçüsü = |lat_dir = N|lat_deg = 50|lat_min = 52|lat_sec = 32 |lon_dir = E|lon_deg = 8|lon_min = 01|lon_sec = 00 |CoordAddon = |CoordScale = |regionun növü = Torpaq (Almaniya) |region = Şimali Reyn-Vestfaliya |cədvəldə region = |rayonun növü = Rayon |rayon = Ziqen-Vittgenştayn rayonu |cədvəldə rayon = |icmanın növü = |icma = |cədvəldə icma = |daxili bölgüsü = 23 şəhər rayonundan ibarət 6 şəhər dairəsi |başçı növü = başçı |icra başçısı = Şteffen Myus ([[Xristian Demokrat İttifaqı (Almaniya)|XDİ]]) |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 114,67 |quru sahəsi = |su sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = 216 — 499 |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 103 555 |siyahıyaalma ili = 2010 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = +01:00 |DST = |telefon_kodu = +49 271 |poçt_indeksi = 57001-57080 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = SI |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = https://www.siegen.de/ |saytın dili = de }} '''Ziqen''' ({{Lang-de|Siegen}}) — [[Almaniya]] şəhəri, [[Şimali Reyn-Vestfaliya]] [[Torpaq (Almaniya)|torpağ]]ına aid edilir. [[Arnsberq (inzibati dairə)|Arnsberq]] inzibati dairəsinə aid olan [[Ziqen-Vittgenştayn rayonu|Ziqen-Vittgenştayn]] rayonunun mərkəzi. Əhalisi 103 555 nəfərdir. Şəhərin ərazisindən [[Ziq]] çayı axır. Zigerland filiz rayonunun mərkəzi. Barokko dövrünün məşhur rəssamı [[Piter Paul Rubens]]<nowiki/>in doğum yeri. == Coğrafiyası == === Coğrafi mövqeyi === Ziqenə yaxın iri şəhərlər arasında [[Hagen]] (65&nbsp;km), [[Frankfurt-Mayn]] (120&nbsp;km), [[Koblents]] (65&nbsp;km) və [[Köln]] (75&nbsp;km) var. === İqlimi === Ziqenin hündürlükdə yerləşməsi onun iqliminə çox təsir göstərir. İl ərzində orta hesabla 1160,8&nbsp;mm yağıntı düşür. Beləliklə, yağıntının miqdarına görə Ziqen Almaniyanın iri şəhərlərinin arasında [[Vuppertal]]<nowiki/>dan sonra ikinci yeri tutur. Ən nəmli ay dekabr (137,5&nbsp;mm yağıntı), ən quru isə apreldi (80,3&nbsp;mm yağıntı). Orta illik temperatur 8,6&nbsp;°C təşkil edir. Ən isti ay iyul (17,1&nbsp;°C), ən soyuq isə yanvardı (0,5&nbsp;°C)<ref>[http://www.dwd.de/bvbw/appmanager/bvbw/dwdwwwDesktop?_nfpb=true&_pageLabel=_dwdwww_klima_umwelt_klimadaten_deutschland&T82002gsbDocumentPath=Navigation%2FOeffentlichkeit%2FKlima__Umwelt%2FKlimadaten%2Fkldaten__kostenfrei%2Fausgabe__mittelwerte__akt__node. Ausgabe der Klimadaten - Mittelwerte bezogen auf den aktuellen Standort](DE). Deutscher Wetterdienst. 19 fevral 2012-ci il</ref>. == Siyasət == === Gerbi === Şəhərin gerbində gümüş meydanda olan qapı ilə dişli divar əks olunub, qapının ətrafında alçaq itiuclu qalalar var. Qapının üstündə riza adlanan mavi xələt, mavi mitre və gümüşlü örtükdə yepiskop təsvir olunub, onun sağ əlində gümüşlü əsa, sol əlində isə açıq kitab var. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə yaşayış məntəqələri]] [[Kateqoriya:Almaniya şəhərləri]] [[Kateqoriya:Şimali Reyn-Vestfaliya şəhərləri]] rajmjm4x6iwg45z06xzg0aubuit6rsg Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular 14 550088 6564918 4330537 2022-08-06T09:02:40Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] ervibt96jacyf9j6eqr8zr4v5rkm8x6 Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular 14 550089 6564906 6129859 2022-08-06T09:00:00Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] qt7irhqjk8t3rtcg6qfrfam9tez1cx6 Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular 14 550090 6564932 4330545 2022-08-06T09:08:05Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] d9dl362f2orh8bftxjzf4hv7xypsfbl Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular 14 550091 6564930 4330546 2022-08-06T09:07:10Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] 7mmev1yonve98lu7rupeoehv7op5ze9 Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular 14 550092 6564927 4330547 2022-08-06T09:06:00Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında futbolçular]] fevw17b8dapzc2rqfhvd48fq8ka04at WebCite 0 550604 6564167 6540920 2022-08-05T16:45:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{vikiləşdirmək}} {{Sayt | saytın adı = WebCite | loqotip = WebCite.png | URL = https://www.webcitation.org/ | kommersiya = Yox | tipi = arxiv | dilləri = ingilis | sahibi = Toronto Universiteti | açılıb = 1998 | hazırkı statusu = onlayn }} '''WebCite''' — tələb olunan veb-səhifə arxivini yerinə yetirən bir internet xidmətidir. Sonradan, arxivləşdirilmiş səhifəyə url vasitəsilə istinad edilə bilər. İstifadəçilər hər hansı bir zamanda və heç bir məhdudiyyət olmadan arxiv səhifəsini əldə edə bilərlər. Belə arxivləşmə akademik baxımdan xüsusilə vacibdir. WebCite redaktorlar tərəfindən dəstəklənən və pulsuz olaraq istəyən hər kəs tərəfindən istifadə edilə bilən qeyri-kommersiya konsorsiumudur. "İnternet Arxivi" layihəsindən fərqli olaraq, WebCite robotları avtomatik olaraq bütün səhifələri arxivləşdirmək üçün istifadə etmir. WebCite arxivləri yalnız birbaşa istifadəçi sorğusu ilə saxlayır. ==Tarixi== [[1997]]-ci ildə Günter Eysenbax tərəfindən qəbul edilən WebCite, İnternet xidmətinin keyfiyyətinə nəzarət məqalələri veb - səhifələrə istinadən intensivliyi ölçə biləcəyi bir məqalə olduğu zaman açıqlandı. Eyni ildə webcite.net saytında bir pilot xidmətə başlandı. Bundan çox sonra, Google və İnternet Arxivi bazara gəldi, bu da WebCite tipli bir xidmətə ehtiyacın azaldığını göstərir. WebCite ideyası 2003-cü ildə Science jurnalında dərc edilən bir tədqiqat veb səhifələrin arxivləşdirilməsi üçün kifayət qədər uyğun və düzgün bir həll olmadığını təsdiqlədi. İnternet Arxivi və Google da "tələbsiz" arxiv təmin etmir və qeyd olunan linklərin avtomatik olaraq arxivləşdirilməsinə imkan verəcək elmi jurnallar və yayıncılar üçün lazımi bir interfeys yoxdur. 2008-ci ildə 200-dən çox jurnal hər gün WebCite-dən istifadə etməyə başladı. Müəlliflik hüququ və texnologiya mövzusunu tədqiq edən Amerikalı akademik Lavrens Lessiq, WebCite- dan istidafe etdi ve bu Amerika Birləşmiş Ştatlarının Ali Məhkəməsində baxılmışdır. ===Maliyyələşdirmə və mümkün bağlanma problemləri=== 2013-cü ildə layihə maliyyə çətinlikləri yaşayırdı və fandreyzinq elan etdi. Əgər tələb olunan məbləği (22,5 min dollar) toplaya bilmirsə, WebCite [[2013]]-cü ilin dekabrından arxivi dayandıracaq. ==Biznes və model== WebCite sözü qeydə alınmış ticarət nişanıdır. WebCite xidmətin hər hansı bir istifadəçisindən pul almır. WebCite, "nəşrlərinin təhlili və veb arxivindən alınması" istəyən redaktorlar tərəfindən edilən bağışlardan gəlir əldə edir. WebCite, işinin başında Toronto Universitetindən pul qazandı. 2013-cü ilin payızında WebCite bazasında kommersiya xidməti yaratma imkanı ilə bağlı danışıqlar aparıldı. ==Arxivləşdirmə prosesi== WebCite tələbi arxivləşdirməyə imkan verir. O veb - brauzerlərdən istifadə etmir, səhifələr yalnız istifadəçinin birbaşa sorğusuna arxivlənir. Digər, qısaldılmış formada orijinal URL və tarix yoxdur, lakin uzun formadan əhəmiyyətli dərəcədə qısadır. Həm uzun və qısa forma eyni səhifəyə istinad edir. ==Müəllif hüquqları problemi== WebCite, ardıcıllığının ədalətli istifadəsi və nəzərdə tutulan lisenziyası ilə icazə verdiyi hüquqi mövqeyini dəstəkləyir. Ədalətli istifadə haqqında arqumentləri dəstəkləmək üçün WebCite veb səhifələrin arxiv surətlərinin transformasiya edildiyini, elmi araşdırmalar üçün sosial cəhətdən faydalı olduğunu və hər hansı bir müəllif hüquqları ilə qorunan əsərin bazar dəyərinə zərər vermədiyini bildirir. WebCite, veb səhifələrin arxivlenmesinin müəllif hüquqlarının pozulması kimi qəbul edilə bilməyəcəyini vurğulayır, çünki arxivləşdirilmiş səhifənin müəlliflik hüququ sahibi həmişə bu səhifənin silinməsini tələb edə bilər. 19 yanvar 2009-cu il tarixində Alan - Google məhkəməsi (CV-S-04-0413-RCJ- LRL) keçirilib. Nəticədə, ABŞ-da Nevada Rayon Məhkəməsinin qərarı ilə veb səhifələrin önə çəkilməsi müəllif hüquqlarının pozulması deyil. ==Əlaqələrin kəsilməsi== '''2009-cu ilin iyun-iyul aylarında əlaqələrin kəsilməsi''' 2009-cu ilin iyun ayında WebCite arxivinə yeni səhifələr əlavə edilməsi prosesi dayandı. WebCite-in yaradıcısı 19 iyunda bəyan etdi ki, serverlərin üzərindəki yükün artması İngilis Vikipediyasında işləyən bot WebCiteBOT'un nəticəsidir. Buna görə, WebCite yeni bir serverə köçürülüb. 2009-cu ilin iyunun sonunadək WebCite tamamilə işləməyib, əvvəlcədən arxivlənmiş səhifələrə keçidlər işləməyib. Tam bərpa 2009- cu ilin iyul ayının ikinci həftəsində baş vermişdir. '''2013-ci ildə kəsilmə''' 2013-ci ilin avqust ayında sayt bir neçə gün işləməyib. '''2014-cü il bağlanması''' Yanvar ayının sonunda və 2014-cü ilin fevral ayının ilk yarısında sayt işləməyib. Dekabr ayında köhnə əlaqələr mövcud idi, lakin yeni yerlərin yığılması boş yer olmaması ilə mümkün deyildi. Ilin sonunda problem həll edildi və xidmət normal rejimdə işlədildi. == Həmçinin bax == *[[Internet Archive]] ==Mənbə== #http://www.alexa.com/siteinfo/webcitation.org {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20181226130534/https://www.alexa.com/siteinfo/webcitation.org |date=2018-12-26 }} #http://www.bmj.com/cgi/content/full/317/7171/1496 #http://www.sciencemag.org/cgi/content/summary/302/5646/787 #http://www.jmir.org/2005/5/e60 #https://www.nytimes.com/2007/01/29/technology/29wikipedia.html #https://fundrazr.com/campaigns/aQMp7 #https://www.webcitation.org/license {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20080725040851/http://www.webcitation.org/license |date=2008-07-25 }} #https://www.webcitation.org/members {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180625035837/http://webcitation.org/members |date=2018-06-25 }} #https://www.webcitation.org/faq {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110929005708/http://www.webcitation.org/faq |date=2011-09-29 }} #http://www.givewell.org/files/conversations/Webcite%20conversation%20notes%20(public).pdf #https://www.webcitation.org/policy.php {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20211211005237/https://www.webcitation.org/policy.php |date=2021-12-11 }} #https://twitter.com/eysenbach/status/2244531076 [[Kateqoriya:2004-cü ildə yaranan saytlar]] 1p8j1zmmjpcf5cr2cpcc1imjr7tne3m Əfşar imperiyası 0 551807 6564735 6507463 2022-08-06T05:09:47Z Safaviazeri 253448 iran wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} {{Tarixi dövlət | adı = Əfşarlar İmperiyası Iranli | orijinal_adı = الدولة الأفشارية<br>Əddəulət-u Əfşar<br>Xanədan-i Persian <ref>T. C. BAŞBAKANLIK DEVLET ARŞİVLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı Yayın Nu: 136,I MAHMUD-NADİR ŞAH MEKTUPLAŞMALARI, 3 Numaralı Nâme-i Hümâyûn Defteri ( Transkripsiyon / Tıpkıbasım ),İSTANBUL 2014, s.180</ref> | statusu = İmperiya | himni = | bayrağı = Nadir_Shah_Flag.svg | gerbi = Nadir Shah-seal-lion and sun.png | xəritəsi = Afsharid dynasty (greatest extent).svg | xəritənin_izahı = [[Nadir şah]]ın dövründə Əfşarlar dövlətinin ərazisi 3.800.000<ref>{{cite web |url=http://www.iranicaonline.org/articles/nader-shah |title=NĀDER SHAH – Encyclopaedia Iranica }}</ref><ref>{{cite book|first=Svat|last=Soucek|title=A History of Inner Asia|url=https://archive.org/details/historyofinneras00souc|page=[https://archive.org/details/historyofinneras00souc/page/179 179]|publisher=Cambridge University Press|year=2000|isbn=9780521657044|quote=In 1740 Nadir Shah, the new ruler of Iran, crossed the Amu Darya and, accepting the submission of Muhammad Hakim Bi which was then formalized by the acquiescence of Abulfayz Khan himself, proceeded to attack Khiva. When rebellions broke out in 1743 upon the death of Muhammad Hakim, the shah dispatched the ataliq’s son Muhammad Rahim Bi, who had accompanied him to Iran, to quell them.}}</ref> | s1 = Səfəvilər dövləti | s1_bayrağı = Safavid Flag.svg | s2 = Hotaki | s2_bayrağı = Black_flag.svg | quruluş_ili = [[1736]] | süqut_ili = [[1796]] | x1 = Zəndlər sülaləsi | x1_bayrağı = Zand Dynasty flag.svg | x2 = Dürranilər İmperiyası | x2_bayrağı = Flag_of_the_Durrani_Empire.svg | x3 = Qacarlar dövləti | x3_bayrağı = Tricolour_Flag_of_Iran_(1886).svg | paytaxtı = [[Məşhəd]] <ref>Riyahi M. Ə. «Aləm Ara-ye Naderi»yə əsərinə müqəddimə, c. I, Tehran, 1358, s. 42.</ref><ref>Şəbani R. Tarix-e ectemai-ye İran dər əsr-e Əfşariyye. Tehran, 1371, s. 151, 153.</ref><ref>Axworthy, Michael (2006). The Sword of Persia . I.B. Tauris. pp. 5, 45, 70, 80, 157, 279. ISBN 1-84511-982-7</ref> | rəsmi_dilləri = [[Azərbaycan dili|Türk dili]], [[fars dili]] <ref>[http://www.iranicaonline.org/articles/historiography-vii "HISTORIOGRAPHY vii. AFSHARID AND ZAND PERIODS – Encyclopaedia Iranica" ]</ref><ref>Katouzian, Homa (2003). Iranian History and Politics . Routledge. p. 128. ISBN 0-415-29754-0 .</ref> | idarəetmə_forması = [[Mütləq monarxiya]] | rəhbər_titulu = Şahənşah | rəhbər1 = [[Nadir şah Əfşar|I Nadir]] | rəhbər_il1 = ([[1736]]–[[1747]]) | rəhbər2 = [[Adil şah|I Adil]] | rəhbər_il2 = ([[1747]]-[[1747]]) | rəhbər3 = [[İbrahim şah Qırxlı-Avşar|I İbrahim]] | rəhbər_il3 = ([[1747]]–[[1748]]) | rəhbər4 = [[Şahrux şah Qırxlı-Avşar|I Şahrux]] | rəhbər_il4 = ([[1748]]–[[1796]]) | rəhbər5 = [[II Nadir şah Qırxlı-Avşar|II Nadir]] | rəhbər_il5 = ([[1797]]-[[1803]]) | dini = [[İslam]] ([[Şiəlik]]) | indi = {{bayraq|Özbəkistan}} [[Özbəkistan]]<br>{{bayraq|İran}} [[İran]]<br>{{bayraq|Türkmənistan}}[[Türkmənistan]]<br>{{bayraq|Tacikistan}} [[Tacikistan]]<br>{{bayraq|Qırğızıstan}} [[Qırğızıstan]]<br>{{bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]]<br>{{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]]<br>{{bayraq|Gürcüstan}} [[Gürcüstan]]<br>{{bayraq|Əfqanıstan}} [[Əfqanıstan]]<br>{{bayraq|Pakistan}} [[Pakistan]]<br>{{bayraq|Hindistan}} [[Hindistan]]<br>{{bayraq|İraq}} [[İraq]]<br>{{bayraq|Küveyt}} [[Küveyt]]<br>{{bayraq|Türkiyə}} [[Türkiyə]]<br>{{bayraq|Çin}} [[Çin]]<br>{{bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]]<br>{{bayraq|Oman}} [[Oman]]<br>{{bayraq|Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri}} [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|B.Ə.Ə]]<br>{{bayraq|Bəhreyn}} [[Bəhreyn]] <br> {{bayraq|Suriya}} [[Suriya]] | demonimi = | area_km2 = 5.300000 km2 | area_rank = | GDP_PPP = | GDP_PPP_year = | HDI = | HDI_year = | today = }} '''Əfşarlar imperiyası''' (1736-1796) — [[Səfəvilər dövləti]] dağıldıqdan sonra meydana gəldi. [[Nadir şah Əfşar]] [[dövlət]]in banisi olduğu tarixi [[Iran]] dövləti. [[II Təhmasib]] Nadir xanın nüfuzunun dövlətdə artdığını görüb öz nüfuzunu artırmaq məqsədi ilə 1731-ci ildə [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]lara qarşı yürüşə keçdi. Lakin döyüşdə məğlub olduqdan sonra [[İrəvan]] [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]ların əlinə keçdi. [[Nadir xan Əfşar|Nadir xan]] 1732-ci ildə [[II Təhmasib]]i hakimiyyətdən uzaqlaşdıraraq onun yerinə oğlu [[III Abbas]]ı hakimiyyətə gətirdi. == Əfşarlar sülaləsinin mənşəyi == {{əsas|Əfşar boyu}} İlk olaraq deyək ki Nadir şah bir ömürlük imperiyanı idarə edib. [[Fəzlullah Rəşidəddin]] və Əbülqazi Bahadır xan Xivəliyə görə əfşar adının mənası "işlərini cəld görən və ova həvəslidir". Bəzi müəlliflər isə bu adı əsərlərində "toplayıcı" və ya "əfsər, zabit" kimi açıqlayır. K.Nemət isə əfşar adının "avşı" feilindən yarandığı, "itaətli" mənasını verdiyini yazır. Türkoloq [[Mahmud Kaşğari]] "Divani-Lüğət-it-türk" əsərində 22 oğuz tayfalarından birini Əfşarlar qeyd etmişdir. Bu boy Boz oxlardan, Oğuz Xaqanın oğlu Ulduz xanın dörd oğlundan ən böyüyü olan Əfşarın soyundan gəlir.<ref>Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar.s.29.</ref> Əfşarlar [[Orta Asiya]]da, Dədə Qorqud dastanlarında Oğuz eli deyilən [[Sırdərya]] bölgəsində yaşamışdılar. Böyük köç ilə [[Xuzistan]], [[Xorasan]] yolu ilə Azərbaycana, bir qismi isə [[İraq]], [[Suriya]] yolu ilə [[Anadolu]]ya gəlmişdilər və İrana, İraq Suriyasına, və [[Əfqanıstan]]a da yayılmışlar. Əfşarlar Oğuzun o biri nəvələri Qınıqlar və Sürüşülər kimi dövlət qurmuş, böyük hökmdarlar və sülalələr yetişdirmişlər.<ref name=":1">Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar.s.30.</ref> Bu adın əfşar Azərbaycan-türk mənşəli etnonimdən yaranması şübhə doğurmur. Əfşarlar Azərbaycan xalqı və dilinin formalaşmasında əsas rol oynayan və Azərbaycan ərazisində toponimlərin yaranmasında fəal iştirak edən etnos olmuşlar. Avşar etnonimi İran ərazisində də çox yayılmışdır. Türk xalqlarının abidələrində bu tayfanın adı çəkilir.<ref>Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar.s.29–30.</ref> Əfşarların İranda geniş ərazidə yayıldığını V.İ.Savina qeyd edir: ''"Əfşarlar İranın türk əhalisinin arasında hazırkı dönəmdə böyük qrupları vardır. [[Səfəvilər]]ə qədər Azərbaycanda (Cağatu çayından şərqdə), sonra demək olar ki, hər tərəfə yayıldılar. İndi onlara Azərbaycanda rast gəlmək mümkündür."'' Əfşarların 1071-ci il [[Malazgird döyüşü]]ndə Anadolunun türk yurdu halına gəlməsində Qayılar, Qınıqlar kimi ilk sıralarda yer aldıqlarını göstərən mənbələr mövcuddur. Onlar, türk ulusu içərində bir boy olduğuna baxmayaraq türk topluluğu arasında əfşarların adı çox çəkilir. Əfşarlar Oğuzların islamdan öncəki tarixində də əhəmiyyətli rol oynamış boylardan biridir.<ref name=":1"/> Tarixi araşdırmalardan birində Əfşar boyunun Şahsevən boyundan yaranması və Kerman vilayətində yerləşməsi qeyd olunur. Məlumdur ki, Şahsevən boyu da türk boyudur və əfşarlar bu boydan yaranması haqqında ciddi faktlar yoxdur. Əfşarların Kerman vilayətində yaşamasını isə tarixi ədəbiyyatda Səfəvi dövrü ilə bağlılığı və əfşarların Kerman ətrafına [[Şah İsmayıl]] tərəfindən köçürülməsi təsdiqlənir. O da bildirilir ki, ''"Kerman ətrafında hazırda da əfşarlar yaşamaqda davam edirlər. Ancaq onların çoxu fars əhalisi ilə assimliyasiya olunmuş və çox az bir hissəsi hazırda ana dilində danışa bilir."''<ref name=":2">Mehman Süleymanov.s.8.</ref> Nadir şah haqqında irihəcmli tədqiqat əsərinin müəllifi olan Əbuturab Sərdadvər öz kitabında Əfşar boyunun ilkin olaraq Qafqazda və Azərbaycan məskunlaşdıqlarını təsdiq edir. Və sonra da bu boyun sırf İran boyu olduğunu iddia edir. Müəllif əlavə edir ki, bu boyun yalnız dili [[Azərbaycan dili]]dir. Qalan bütün xüsusiyyətləri isə İranla bağlıdır. Başqa bir İran təqdiqatçısı Əlirza Əfşar Cəm də [[Əfşar boyu]]nu tamamilə İranla bağlayır və onun türklərə ümumiyyətlə heç bir aidliyi olmadığını irəli sürür. Onun iddiasına görə Əfşarlar qədim İranın qədim tayfalarından olmaqla part irqinə mənsubdurlar. Müəllif yazır ki, yalnız monqol hücumları başlayarkən onlar [[Türküstan]]dan hərəkət edib [[Qərbi Azərbaycan]]a köç etmişlər.<ref name=":2"/><ref>Cahangir Hüseyn Əfşar.s.34.</ref> L.Lokkart da bu fikri təsdiq edir. Onun yazdıqlarına görə, əfşarlar Mərkəzi Asiyadan monqol hücumları nəticəsində sıxışdırılaraq Azərbaycana köçmüş və sonra da buradan İranın bütün ərazisinə yayılmışlar. Lokkartın istinad etdiyi fikrə görə, əfşarların Mərkəzi Asiyadan Azərbaycana doğru hərəkət etməsi XVI əsrdə baş vermişdir.<ref name=":2"/> == Nadir şah (1736–1747) == {{Əsas|Nadir şah Əfşar}} == Əfşar sülaləsinin hakimiyyətə gəlməsi == [[Nadir şah Əfşar|Nadirqulu xan Əfşar]] 1730–1736-cı illərdə [[Səfəvi İmperiyası]]nın ali baş komandanı, 1732–1736-cı illərdə isə şahın qəyyumu idi. 1732–1736-cı illərdə [[Səfəvilər dövləti]]nin itirilmiş bütün ərazilərini geri qaytaran [[Nadir şah Əfşar|Nadir]] 1736-cı ilin əvvəllərində özünü şah elan etmək üçün münasib şərait yaratdı. Əvvəlcədən hazırlanmış plana görə [[III Şah Abbas]]ın qəflətən ölümündən istifadə edərək, 1736-cı ilin martın 21-də Suqovuşan adlanan yer olan [[Qalağayın|Qalaqayın]]da<ref>{{cite book|author=[[Şahin Fazil|Şahin Fərzəliyev]] - tarix elmləri doktoru, professor.|title= Quba xanlığı: əhali tarixi və azadlıq mücadiləsi.|date=2012|publisher=Elm|page=336|isbn=978-9952-453-43-0}}{{oq|az|«Nadir dövlətin hər bucağına,qılınc gücünə tutulmuş bütün əyalətlərə qabaqcadan fərmanlar göndərmiş,hakimlər,vilayət rəisləri,əyyan və üləmalar Quzey Azərbaycana-Muğana qurultaya çağırılmışdılar.Bir də buyurmuşdu ki,Kür ilə Arazın qovuşduğu yerdə,Cavad keçidi yaxınlığında ağac və qarğıdan 12 min ev tikilsin,ayrıca karvansara,məscid və imarətlər qurulsun.Tezliklə bura 100 minə kimi adam toplandı.Bu qurultay hal-hazırda Sabirabad rayonunun ərazisində yerləşən Qalaqayın kəndinidə keçirilmişdir. »}}</ref> (indiki [[Sabirabad]] şəhərində Kürlə Arazın qovuşduğu yer) toplanmış [[Muğan]] qurultayında [[Nadir şah Əfşar|Nadir xan]] özünü şah elan etdi.<ref>Yaqub M. Mahmudov,Kərim K.Şükürov. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər və diplomatiya tarixi, Dövlətlərarası müqavilələr və digər xarici siyasət aktları 1639–1828. Dörd cilddə. Birinci cild, Bakı 2009. səh 95</ref> Beləliklə, əslində [[Səfəvilər sülaləsi]]nin hakimiyyətinə son qoyuldu və [[İran]]la [[Azərbaycan]]da yeni [[türk]]-[[müsəlman]] sülaləsi olan [[Əfşarlar sülaləsi]] hakimiyyətə gəldi.<ref>Azərabycan Tarixi (9-cu sinif üçün dərslik). Bakı. "Aspoliqraf". 2005. səh. 66</ref> == Dağıstanda Əfşarlar əleyhinə üsyanlar == {{Əsas|Nadirin Dağıstan yürüşləri}} == Nadir şahın fəthləri == {{Əsas|Nadirin Əfqanıstan yürüşləri|Karnal döyüşü}} [[Nadir şah]] ömrünün təqribən 37 ilini müxtəlif döyüşlərdə at belində keçirib, xarici işğalçılara qarşı 120-dən artıq irili-xırdalı müharibələr aparmışdır. Onların çox azında məğlub olsa da, bu uğursuzluqların heç biri onu ruhdan salmamış, əksinə o, məğlubiyyətin səbəblərini dərindən öyrənib daha ciddi, daha möhkəm hazırlıqla hücuma keçib, düşmənlərinin məğlub etmişdir.Bu misilsiz sərkərdə öz polad iradəsi, cəsarəti, mətanəti, möhkəm səbri, ağıllı tədbirləri, hədsiz rəşadəti və şücaəti ilə qarşıya çıxan çətinlikləri mərdliklə aradan qaldırıb, daxili və xarici düşmənlərin öhdəsindən layiqincə gəlirdi. Get-gedə Nadirin əhatəsi və şöhrəti böyüdü. 1719–1720-ci illərdə Nadir [[Kelat]]a hücum etdi və oranı tutdu. Kelat qalasının hakimini və onun qoşunlarını əsir aldı. Nadir 1727-ci ildə [[Bağdad]]dakı [[əfqanlar]]ı və qiyamçılarını qılıncdan keçirtdi. [[Nadir şah|Nadir]] 500 nəfərlə 4 gün içərisində əfqanların içərisinə elə bir vəlvələ saldı ki, əfqanlar [[Herat]]a doğru geri çəkildilər. O, 1729-cu ildə əfqanları [[Bəstan]]da, Mehmandüştanda, Xar dərəsində darmadağın etdi. 1729-cu il 26 oktyabrda isə İsfahan şəhərini əfqanlardan təmizlədi. Tezliklə Nadir Şiraza doğru hücum edib, əfqan ordusunu darmadağın etdi. Əfqan ordusunun başçısı Əşrəf xan [[Sistan]]ndə öldürüldü Əşrəfin öldürülməsi ilə əfqanlar üzərində 1730-cu ildə qəti qələbə çalındı. 1729-cu ildə Qəndahar şəhərində, Dəludustanda əfqan qüvvələri tamamilə darmadağın edildi. Nadir [[Qəndəhar]]ı tutmaqla [[Səfəvi]] ordusunun şərəfini və eyni zamanda Səfəvilərin əldən getmiş torpaqlarını geri qaytardı.<ref>M.H.Qüddusi. Nadir şah. Bakı, 1999, s.102.</ref> Nadir 1730-cu ilin mart ayında 25 min atlı və xeyli sayda qoşunla Həmədana doğru irəlilədi. Nadir qəflətən [[Nəhavənd]]də [[Osmanlı]] qoşunlarını darmadağın etdi və osmanlı ordusunun baş komandanı Osman paşa [[Həmədan]]a qaçdı. Nadir irəliləyərək daha sonra 50 minlik [[Osmanlı]] ordusuna ağır zərbə vurdu və Osmanlı ordusu məğlub olub [[Bağdad]]a çəkildi. Çoxlu sayda silah, at və cəbbəxana sursatları Nadirin əlinə keçdi. Nadir tezliklə Həmədanı tutub Kirmanşaha hücum etdi. Osmanlı ordusunun baş komandanı Həsən paşa [[Kirmanşah]]ı buraxıb, [[Həmədan]]a qaçdı. [[Nadir şah]] [[Azərbaycan]]ı osmanlılardan təmizləmək üçün [[Gürcüstan]]dan Azərbaycan ərazisinə keçdi. Bu xəbəri eşidən Osmanlı sultanı 1730-cu ilin 24 iyulunda Səfəvilərə rəsmi müharibə elan etdi. Nadir Miyandaba şəhərində toplaşan [[Osmanlı]] qoşunlarına hücum etdi, 100 minlik Nadiri nqoşunu qarşısında Osmanlı ordusu [[Marağa]]ya doğru qaçdı. [[Nadir şah]] onları təqib edib, Marağanı və onun ətrafını osmanlılardan azad etdi. Nadir iki gün Marağada qaldıqdan sonra [[Təbriz]]i azad etmək üçün Təbrizə doğru hücuma keçib, Rüstəm paşa və Mustafa paşanın ordularını darmadağın edib, 17 avqust 1730-cu ildə Təbrizi osmanlılardan azad etdi. Nadirin dalbadal qələbələri osmanlıları narahat etdi. Osmanlılar elə zənn edirdilər ki, ruslar Nadirə kömək edirlər. O dövrün fransız səfiri '''Şevalye Qerqan 1730-cu ildə İsfahandan Fransaya gedərkən yazır: "Bəsrədən Bağdada, Hələb darvazalarına qədər hamı Nadir xanın adı gələndə tir-tir əsirdi".''''<ref>Mərvi Məhəmməd Kazım. "Aləm Ara-ye Naderi" Tehran, I c. s 468.</ref>[[II Şah Təhmasib]] 1731-ci ildə osmanlılarla müharibəyə başladı. Lakin [[II Şah Təhmasib]]in ordusu [[Həmədan]] yaxınlığında Qurcanda [[osmanlılar]]la döyüşdə məğlub oldu və yenidən osmanlılar Əli paşanın başçılığı ilə [[Azərbaycan]]a yürüş edib, [[Təbriz]]i, [[Marağa]]nı tutdu. 11 yanvar 1732-ci ildə Təhmasib şah osmanlılar ilə sülh müqaviləsi(Kirmanşah müqaviləsi) bağlamalı oldu. 1732-ci ildə [[Nadir Şah]] Təhmasibi hakimiyyətdən kənarlaşdırıb, 8 aylıq [[III Şah Abbas]]ı Səfəvi şahı elan etdi. Tezliklə Nadir 1732-ci ildə Kirmanşahı osmanlılardan azad etdi. Daha sonra o, [[Kərkük]] və [[Van]] şəhərlərinə hücum edib, [[osmanlı]] ordusundan azad etdi. [[Bağdad]]a doğru hücuma keçdi, tezliklə o, [[Kərbəla]], [[Nəcəf]] və köhnə [[Bağdad]] şəhərini tutdu. Osmanlı imperatoru Bağdadın vəziyyətinin çətin olduğunu görüb, görkəmli sərkərdəsi [[Topal Osman Paşa|Topal Osman paşanı]] 100 minlik qoşunla [[Bağdad]]a göndərdi. Bu döyüşdə Osman paşa öldürüldü. Nadir tezliklə [[Təbriz]]i də azad etdi və yenidən 30 minlik ordu ilə [[Bağdad]]a qayıtdı. Bir neçə gündən sonra [[Osmanlı]] ordusuna rəhbərlik edən Əhməd paşa Nadirin yanına adam göndərib, sülh müqaviləsi bağlamasını təklif etdi. Tutduqları bütün [[Səfəvi]] torpaqlarını geri qaytaracaqlarını vəd etdi. 1733-cü ilin qışında [[osmanlılar]]la sülh müqaviləsi imzalandı. Müqaviləyə əsasən Səfəvi əsirləri və işğal olunmuş Səfəvi torpaqları geri qaytarıldı. Bundan sonra Nadirin qoşunları 1734-cü ilin 21 martında [[Novruz bayramı]]nı [[Şiraz]]da təntənə ilə qeyd etdi və [[Osmanlı dövləti]]nə xəbərdarlıq etdi ki, [[Araz çayı]]nın şimalındakı [[Azərbaycan]] torpaqlarını geri qaytarsınlar. Tezliklə Nadir anladı ki, [[Osmanlı dövləti]] Bağdad sülhünə əsasən [[Araz çayı]]nın şimalında olan [[Azərbaycan]] torpaqlarını qaytarmaq istəmir. Nadir rus hökumətinin səfiri Kaluşkindən Xəzərboyu əyalətlərdən əl çəkməyi tələb etdi. Nadir [[Şamaxı]]ya hücum edib (bu taktiki siyasi addım idi) rus dövlətini qorxuya saldı, həmçinin gürcü çarı VI Vaxtanq Nadirin qorxusundan ruslara itaət etməkdən əl çəkib, Nadirə itaət etdi. 1735-ci il noyabrın 10-da [[Gəncə]]də bağlanan müqaviləyə əsasən rus qoşunları zəbt etdikləri Xəzəryanı ərazini Nadirin hücumundan qorxub tamamilə tərk etdilər. 1735-ci ilin yazında Nadir, demək olar ki, Azərbaycanın qərb torpaqlarını – Gəncəni, [[Borçalı]]nı, İrəvanı, həmçinin [[Gürcüstan]]ı, [[osmanlılar]]dan azad etdi. 1735-ci ildə [[Qars]]ı mühasirəyə aldı, may ayının 15-də [[Qars]]ı və onun ətrafını ələ keçirtdi. [[Nadir şah|Nadirin]] qoşunları [[Osmanlı]] ərazisində [[Ərzurum]], [[Qars]], [[Van]] əyalətlərini və bir sıra şimal bölgələrini yenidən öz imperiyasının tərkibinə qatdı. Bundan sonra o, qoşununu cənuba – [[Fars körfəzi]]nin əyalətlərinə çəkib, tezliklə [[Bəsrə]]ni, Bəhreyni ələ keçirdiyi [[Fars körfəzi]]ndə apardığı müharibələrdə dəniz donanmasının da yaranmasına böyük əhəmiyyət verdi.<ref>Mərvi Məhəmməd Kazım. "Aləm Ara-ye Naderi" Tehran,s.421,224.</ref><ref>M.H.Qüddusi. Nadir şah. Bakı, 1999, s.98.</ref> 1741-ci ildə [[Dərbənd]]dən [[Osmanlı dövləti]]nə tərəf geri qayıtdı. [[Dərbənd]]də olarkən o, [[Xəzər dənizi]]ndə də donanma təşkil etmək və gələcəkdə türklərin əzəli torpağı olan Həştərxan və Volqaboyu əraziləri də ələ keçirtmək niyyətində idi. Lakin osmanlılarla gedən müharibə onu bu fikrindən daşındırdı. [[Fayl:Nadir Shah at the sack of Delhi - Battle scene with Nader Shah on horseback, possibly by Muhammad Ali ibn Abd al-Bayg ign Ali Quli Jabbadar, mid-18th century, Museum of Fine Arts, Boston.jpg|250px|thumbnail|[[Nadir şah]]ın [[Hindistan]]a yürüşü]] [[Nadir şah]] Rusiya və Osmanlı dövlətləriylə əlaqələri nizama saldıqdan sonra Hindistana üz tutur. [[Nadir şah]]ın Hindistana yürüşünün səbəbi bu ölkənin ərazisində sığınacaq tapan qiyamçı əfqanlara qarşı [[Hindistan]] sarayının qətiyyətli mövqe tutmaması ilə əlaqələndirilir. İstər şimaldakı əbdali əfqanları, istərsə cənubda gilzayi əfqanları mütəmadi olaraq qiyamçı yürüşlər edib mərkəzi dövlətin möhkəmlənməsinə zərbə vurdular. Hakimiyyətinin möhkəmləndirilməsi üçün ciddi narahatçılıq mənbəyi olan əfqan qiyamçılarının əsas qüvvələrinin bir dəfəlik susdurulması [[Nadir şah]]ın arzularından biri idi. Amma əfqanlar Nadir şahın qoşunlarının təqibindən qaçıb [[Hindistan]] ərazisində sığınacaq tapa bilirdilər. Nadir şah Hindistan padşahı Məhəmməd şah Gurganinin nəzərinə çatdırdı ki, Qəndəharın gilzayi əfqanlarından təmizlənməsi üçün lazımi tədbirlər həyata keçirəcəkdir. Bu zaman əfqanlar [[Kabul]]a və oradan da [[Hindistan]]a geri çəkiləcəklər. Nadir şah buna yol verməmək üçün sərhədlərin bağlanmasını xahiş edirdi. Nadirin göndərdiyi elçinin Məhəmməd şah qayıtmasına izin vermədi. Nadir bundan qəzəblənib, 1738-ci ilin yazında [[Qəznə]] və [[Kabul]]a hərəkətə keçdi. 1738-ci ilin 14 iyununda Nadirin qoşunları [[Qəznə]]yə çatdı. Oradan [[Kabul]]a keçdi. Kabul hakimi Nəsir xan [[Dehli]]dən kömək istədi. Lakin onlardan heç bir kömək gəlmədi. Tezliklə Kabul təslim oldu və Nadirin qoşunu Hindistanın paytaxtı Dehliyə doğru hücuma başladı. Onu da vurğulayıram ki, [[Nadir şah]] Məhəmməd şaha bir neçə dəfə müraciət etsə də, Məhəmməd şah ona cavab verməmişdi. Nadir də bu soyuqqanlılıqdan sonra Məhəmməd şahın üzərinə hücum etmək qərarına gəlimişdi. Tezliklə [[Pişəvər]], [[Lahor]] əyalətləri Nadir tərəfindən zəbt olunur. Nadirin ordusu çətin dağ aşırımlarından, çaylardan keçərək, Yəminabadın, Abadı, [[Kəşmir]]i, Xornalı və [[Hindistan]]ın başqa şəhərlərini ələ keçirtdi. [[Nadir şah]]ın qoşunları Hindistanın qərb hissəsini fəth edib, [[Dehli]]yə yaxınlaşdılar. 1739-cu ilin 24 fevralında Məhəmməd şahın qoşunları Nadirin qoşunları ilə Dehlinin yaxınlığında, Karnal deyilən ərazidə qarşılaşdılar. Mənbələrə görə, hind qoşunlarının sayı 350 min nəfər, [[Nadir şah]]ın qoşunlarının sayı isə 160 min nəfər idi. Hind qoşunlarının əhatə etdiyi ərazi 50 hektarlıq bir sahə idi. Bu üstünlüklərə baxmayaraq, tezliklə Nadirin ordusu özündən qat-qat güclü olan hind ordusunu darmadağın etdi. Məhəmməd şah sülh müqaviləsi bağlamağa məcbur qaldı. 31-də ordusu ilə birgə Nadirə təslim oldu. Məhəmməd şah da türk-soylu sülalədən olan bir şah idi. Ona görə [[Nadir şah]] onun şahlığını əlindən almadı bu mərhəmət müqabilində 150 (75 milyon) kurur tümən müharibə xərci kimi Hindistan tərəfindən ödənildi. Eyni zamanda müqavilədə hansı ərazilərin əfşarlar dövlətinin tərkibinə qatılması da dəqiqləşdirildi. Bu ərazilər aşağıdakılar idi: Ətək çayının və [[Sind çayı]]nın Absind və Nalasəng qalalarından qərbdə olan ərazilər, yəni, [[Pişavər]], [[Kabul]] əyaləti, [[Qəzni]], [[Əfqanıstan]], hezarələr yaşayan ərazilər və s. Bir sözlə Ətək çayının qərbindən başlayaraq keçmiş Səfəvi sərhədlərinə qədər olan ərazilər [[Azərbaycan]]a verilməli idi. Həmin ərazilərin idarə edilməsi Nadir şah sarayının ixtiyarna verilirdi. [[Hindistan]] daxilindəki işləri nizama saldıqdan, çoxlu sayda sərvət ələ keçirdikdən və istirahət üçün zəruri olan vaxt başa çatdıqdan sonra Nadir şah geri qayıtmaq qərarına gəldi. "Tarix-e Cahanqoşaye Naderi"nin yazdığına görə, Nadir şah Hindistanda 57 gün qaldı<ref>M.H.Qüddusi. Nadir şah. Bakı, 1999, s.67,78.</ref> Hindistandakı işləri qaydaya salandan sonra [[Nadir şah]] [[Türküstan]]a yürüşə hazırlaşır. [[Türküstan]]a yürüş başlanmasının əsas səbəbi [[Türküstan]] xanı İlbars xanın [[Nadir şah]]a qarşı saymazyanalığı, dəfələrlə [[Xorasan]] vilayətinə basqınlar etməsi, Xorasana növbəti müdaxilələrin qarşısının birdəfəlik alınması istəyi idi. 1740-cı ilin yazında Türküstana doğru yürüşə başladı. Nadirin [[Türküstan]]a yürüşü yerli xalqlar tərəfindən çox sevinclə qarşılandı. Hətta bəzi qala qapıları yerli insanlar tərəfindən Nadirin qoşunlarının üzünə açılırdı. Tezliklə Nadirin qoşunları 1740-cı il avqustun 20-də Kərki məntəqəsinə daxil oldular. Türküstan xanı Əbülfəz [[Əmir Teymur]]a məxsus olan qılıncı, [[Çingiz xan]]a məxsus olan dəbilqə və zirehi və çoxsaylı hədiyyələri, eyni zamanda bütün xəzinəsini Nadir şaha hədiyyə etdi. Nadir də öz növbəsində, Hindis tandan gətirdiyi qiymətli hədiyyələrdən Əbülfəz xanı və digər ona tabe olan əyyanları mükafatlandırdı. Əbülfəz xan ilə barışıq sazişi əldə edildikdən sonra [[Nadir şah]] Əbülfəz xanı yenidən Türküstan xanı elan etdi(vassal olaraq). 1740-cı il oktyabr ayın 17-də [[Türküstan]]ın şahlıq tacını ona qaytardı. 1740-cı il noyabr ayının 14-də İlbars xan məğlub edilərək öldürüldü və tezliklə Buxara, Səmərqənd istiqamətində olan ərazilər də Nadirin hakimiyyətini qəbul etdilər. Nadir şah tezliklə [[Xivə]]də, [[Xarəzm]]də öz hakimiyyətini bərqərar etdi. [[Nadir şah]] [[Hindistan]]ı və [[Türküstan]]ı fəth etdikdən sonra [[Məşhəd]]ə qayıtdı. Daxili idarəçilik və qoşunların nizamlanması ilə məşğul oldu. [[Türküstan]]ın fəthindən sonra qardaşı İbrahimin qisasını almaqdan ötrü Dağıstana yürüş etməli idi. Həmçinin bu yürüş İbrahim xanın qisasının alınmasından başqa Dağıstan ərazisini və rus qoşunlarının da [[Şimali Qafqaz]]a girməsinin qarşısını almaq idi. 1741-ci il mart ayının 14-də [[Nadir şah]]ın qoşunları [[Məşhəd]]dən [[Dağıstan]]a doğru istiqamət götürdülər. 1742-ci ilin mayında [[Tabasaran]]da Nadir böyük əməliyyat keçirdib həmin əraziləri itaət altına aldı. Nadir [[Dağıstan]]da, Qumuxda, Qaraqayıtda və [[Tabasaran]]da çox ciddi müqavimətə rast gəldi. Nadir belə bir qərara gəldi ki, burada hücumlarını dayandırsın. [[Dağıstan]]ın nüfuzlu əyyanlarından olan Üsmi Əhməd xan Qürreyş qalasında Nadirə ciddi müqavimət göstərdi, lakin Nadirin qoşunları tezliklə Qürreyş qalasını da ələ keçirtdi. Üsmi Əhmət xan gizlincə qaladan qaçaraq Avara üz tutdu. Nadirin əmri ilə Qürreyş qalası yerlə yeksan edildi. Döyüşlərin son dərəcə ağır getməsinə baxmayaraq, Nadir şahın qoşunları [[Dağıstan]]ın böyük bir hissəsini nəzarət altına ala bildi. 1742-ci ilin oktyabrında [[Samurçay]] ətrafında məskunlaşan və [[Nadir şah]]a itaətini bəyan edən dağlılar Nadir şah tərəfindən bahalı hədiyyələrə layiq görüldü. [[Fayl:Afsharid_Azerbaijan_Dynasty.jpeg|250px|thumb|left| Əfşar İmperiyasının süvarisi]] == Parçalanması və dağılması == Hicri-qəməri tarixi ilə 1160-cı il Cəmadül-Sani ayının 11-i axşamı (bazar gecəsi) Xəbuşan yaxınlığındakı Fəthabadda qurulan düşərgədə Məhəmməd bəy Qacar İrəvani, Musa bəy Əmirli Əfşar, Qoca bəy Kəndirli Əfşar, Saleh xan Qırxlının, keşikçibaşı Məmmədqulu xan Əfşarın və bir sıra digər həmişəkeşiyin dəstəyi ilə gecə yarı [[Nadir şah Əfşar|Nadir şahın]] çadırına daxil oldular, Nadir şahı qətlə yetirdilər.<ref>Aləm Ara-ye Naderi, c.III, … s.1196</ref> [[Adil şah|Əliqulu xan]] Nadir şahın qətli xəbərini alan kimi dərhal [[Məşhəd]]ə yola düşdü və Nadir şahın öldürülməsindən 16 gün sonra özünü [[Məşhəd]]də ölkə şahı elan etdi. Əliqulu xanın əmri ilə [[Kelat]]da Rzaqulu Mirzə və Nadir şahın övlad və nəvələrindən daha 16 nəfəri qətlə yetirildi.<ref>Aləm Ara-ye Naderi, c.III, … s. 1197–1198</ref> Qətlə yetirilənlər arasında Nadir şahın kiçik yaşlı övladları və nəvələri var idi. Ədalətli şah olacağını qabartmaq üçün Əliqulu xan adını da dəyişdirdi və [[Adil şah]] adını öz üzərinə götürdü. Ona bəzən Əli şah kimi də müraciət olunurdu. 1748-ci ilin iyulunda [[Adil şah]] qardaşı [[İbrahim şah Əfşar|İbrahim]] tərəfindən məğlub edilərək öldürüldü.<ref>Tarix-e Cahanqoşa-ye Naderi, … s. 546</ref> Nadir şahın həyatına qəsd edən Adil şahın şahlığı cəmi bir il çəkdi. [[İbrahim şah Əfşar|İbrahim xan]] özünü şah elan etdi və adına sikkə zərb etdirdi. 1748-ci ildə [[İbrahim şah Əfşar]] ölkədə çox böyük gücə malik olan Əmiraslan xanı [[Marağa]] yaxınlığında məğlub edəndən sonra bütün hakimiyyəti öz əlində birləşdirdi.Əmiraslan xan məğlubiyyətə uğradıqdan sonra [[Azərbaycan]]da, [[Gürcüstan]]da, Luristanda, Xuzistanda, Farsda və [[Fars körfəzi]]ndə, habelə [[Kirman]]da olan [[Nadir şah]] qoşunlarının qalıqları, habelə [[Əfqanlar|əfqan]] və [[Özbəklər|özbək]] tayfaları onun tərəfinə keçdilər. Eyni zamanda adları çəkilən vilayətlər də onun nəzarəti altına düşdülər. Mənbələrin verdiyi məlumata görə, İbrahim xanın tabeliyində olan qoşunların ümumi sayı 120 min nəfərə çatdı . İbrahim şah isə [[Şahrux şah Əfşar|Şahrux Mirzə]] tərəfindən öldürüldü.<ref>M.H.Qüddusi. Nadir şah. Bakı, 1999, s.417.</ref><ref>Cahanqoşa-ye Naderi, … s. 549</ref> Şahrux şahın da hakimiyyəti uzun sürmədi. Bir müddətdən sonra [[Sultan Hüseyn|Şah Sultan Hüseynin]] bacısının əri, [[II Süleyman şah Səfəvi|Seyid Məhəmməd]] adlı birisi Şahrux şahı sünniliklə bağlı olması bəhanəsi ilə ona qarşı təbliğata başladı və ətrafına xeyli adam toplaya bildi. Onun tərəfdarları o qədər çoxaldı ki, hətta Şahrux şahın üzərinə qoşun da çəkdi. Seyid Məhəmməd öz tərəfdarları ilə birlikdə Şahrux şaha üstün gəldi. Şahrux şah həbs edilib gözləri çıxardıldı. Seyid Məhəmməd özünü Süleyman şah adı ilə şah elan etdi. Bununla da əslində, ölkə daxilində yenidən hərc-mərclik yaranmasına rəvac verildi. Çox keçmədi ki, Şahrux Mirzənin sərkərdələrindən olan Yusifəli adlı birisi Süleyman şahın üstünə qoşun çəkdi. Onu öldürdü və [[Şahrux şah Əfşar|Şahrux şah]] yenidən şah elan edildi. Qısa müddətdən sonra [[Xorasan]]da güclənən çəkişmələr nəticəsində Şahrux Mirzə bir daha taxt tacdan uzaqlaşdırıldı. Əhməd xan Əbdali Dürraninin rəhbərliyi altında olan əfqanlar hücumla Məşhədi tutub Şahrux şahı yenə taxta çıxardılar. Ölkədə qızışan daxili çəkişmələr [[Şahrux şah Əfşar|Şahrux şah]]ın hakimiyyətini yalnız [[Xorasan]] vilayəti ilə məhdudlaşdırırdı. Digər vilayətlərin hakimləri isə Şahrux Mirzə hakimiyyətini tanımaq istəmirdilər. 1796-cı ildə Xorasan vilayəti də Ağa Məhəmməd xan Qacarın hücumuna məruz qaldı. [[Ağa Məhəmməd şah Qacar|Ağa Məhəmməd xan]] Şahruxu taxtdan saldı və öldürdü.<ref>Larudi N., … s.247–248</ref> Şahrux şahın oğlu [[II Nadir şah]] əfqanların köməyi ilə 1800-cü ildə [[Xorasan]]da özünü hakim elan etdi. 1805-ci ildə o, [[Fətəli şah Qacar]] tərəfindən qətlə yetirildi. Bununla, Nadir şahın ölümündən 58 il sonra onun sülaləsinə də son qoyuldu. == Əfşarların mənşəyi == ''"Əfşar" – yəni "ovda çevik olan".Onlar Oğuz xanın oğlu Ulduz xanın övladlarıdır.''<ref>Tarix-i Qezelbaşan, Vivo-Book.com [[Bakı]] — 2015 səh.32.</ref> Əfşar boyu [[Oğuz Xaqan]] dastanına görə oğuzların 24 boyundan biri<ref name="Iranica">[[Encyclopædia Iranica]]. Статья: [http://www.iranicaonline.org/articles/afsar-one-of-the-twenty-four-original-guz-turkic-tribes-t AFŠĀR]</ref> və [[Mahmud Kaşğari]]yə görə "Divanü Lüğat-it-Türk"dəki iyirmi iki [[oğuz]] bölümündən altıncısıdır.<ref>Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't — Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975 16–0405-2 , Cilt I, sayfa 56</ref><ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.avsarotagi.org/2016/02/07/avsar-turkleri-hakkinda-bilgiler/ |access-date=2018-07-08 |archive-date=2018-07-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180720044706/http://www.avsarotagi.org/2016/02/07/avsar-turkleri-hakkinda-bilgiler/ |url-status=dead }}</ref> Bu boy Boz oxlardan, Oğuz Xaqanın oğlu Ulduz xanın dörd oğlundan ən böyüyü olan Əfşarın(Afşarın) soyundan gəlir. Əfşarlar [[Orta Asiya]]da, [[Dədə Qorqud]] dastanlarında Oğuzeli deyilən Sırdərya bölgəsində yaşamışdılar. Böyük köç ilə [[Xuzistan]], [[Xorasan]] yolu ilə [[Azərbaycan]]a, bir qismi isə [[İraq]], [[Suriya]] yolu ilə [[Anadolu]]ya gəlmişdilər və [[İran]]a, İraq Suriyasına, və [[Əfqanıstan]]a da yayılmışlar. Əfşarlar Oğuzun o biri nəvələri Qınıqlar və Sürüşülər kimi dövlət qurmuş, böyük hökmdarlar və sülalələr yetişdirmişlər.Türklük şuurları olduqca güçlü bir boydur.<ref>http://www.azadliq.info/12240.html</ref> [[Azərbaycan]]da Əfşarların birinci dalğası 1399–1400-cü ildə [[Əmir Teymur]] tərəfindən, Qorgin Bəy Usalu (Qurd Osalu) adında birini bu bölgənin ([[Urmiya]]nın) valisi təyin edən zaman yerləşmişdir.<ref>B. Nikitin, "Urmiya Avşarları", 1929</ref> == Əfşar şahları == {| class="wikitable" ! colspan=2|Adı ! Portreti ! Atası ! Həyatı ! Hakimiyyətinin başlanğıcı ! Hakimiyyətinin sonu |- ! style="background-color:White" | 1 | [[Nadir şah]] | [[Fayl:Nader Shah Afshar.jpg|80px]] | [[İmamqulu bəy Əfşar]] | 1688–1747 | 21 mart 1736 | 19 iyun 1747 |- ! style="background-color: White" | 2 | [[Adil şah]] | | [[İbrahim xan Əfşar]] | 1719–1748 | 17 iyun 1747 | iyul 1748 |- ! style="background-color: White" | 3 | [[İbrahim şah Qırxlı-Avşar|İbrahim şah]] | | [[İbrahim xan Əfşar]] | 1717–1748 | iyul 1748 | sentyabr 1748 |- ! style="background-color: White" | 4 | [[Şahrux şah Qırxlı-Avşar|Şahrux şah]] | | [[Rzaqulu mirzə Avşar|Rzaqulu xan Əfşar]] | 1734–1796 | sentyabr 1748 | 1749 (1796) |- ! style="background-color: White" | 5 | [[II Nadir şah Qırxlı-Avşar|II Nadir şah]] | | [[Şahrux şah Qırxlı-Avşar]] | ?–1803 | noyabr 1797 | aprel 1803 |} == Ədəbiyyat == * Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar. ''Avşar eli və Avşarlar''. Bakı: "Şuşa" nəşriyyatı, 2008. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Həmçinin bax == * [[Əfşar boyu]] * [[Urmiya xanlığı]] [[Kateqoriya:Əfşarlar imperiyası]] [[Kateqoriya:Əfşar boyu]] [[Kateqoriya:1736-cı ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:İran sülalələri]] 91vzw9uw2xtx700pxpgbcf8462mc1p1 Sultan Rəşad türbəsi 0 552037 6564696 6503438 2022-08-06T00:48:03Z A.Savin 33823 şəkil wikitext text/x-wiki [[Fayl:Istanbul asv2021-11 img20 Tomb of Mehmed V.jpg|thumb|300px]] '''Sultan Rəşad türbəsi''' — [[İstanbul]]un [[Əyyubsultan]] ilçəsində yerləşən XX əsrə aid türbə. == Haqqında == [[Osmanlı sultanlarının siyahısı|35-ci Osmanlı sultanı]] olan [[V Mehmed|Sultan Mehmed Rəşad]] [[3 iyul]] [[1918]]-ci ildə vəfat etdi və vəsiyyətinə uyğun olaraq daha əvvəl öz adına inşa etdirdiyi türbəyə dəfn olundu. Türbənin memarı Memar Kəmaləddin Əfəndidir. Bəzi mənbələrdə inşaatın [[1912]]-ci ildə bitdiyi söylənsə də, türbənin içindəki bir xəttat yazısında [[1914]]-cü il qeyd edilib. [[İstanbul]]<nowiki/>da inşa olunan sonuncu Osmanlı türbəsi olan bu türbə eyni zamanda, şəhər mərkəzindən kənarda yerləşən yeganə [[sultan]] türbəsi olaraq digərlərindən fərqlənir. Türbənin yanında yenə sultanın istəyilə məktəb binası da inşa edilmişdir. [[Neoklassik memarlığı|Neoklassik]] üsluba uyğun olan türbə səkkizbucaqlı formasında olub, 10 pillə üzərində inşa edilmişdir. Türbənin hər üzündə yuxarıda 2, aşağıda 1 olmaqla ümumilikdə 14 pəncərəsi var. Giriş qapısının üzərində xəttat Ömər Vasfi Əfəndi tərəfindən [[Sad surəsi]]<nowiki/>nin 50-ci ayəsi işlənmişdir. Türbənin daxili interyeri isə klassik Osmanlı türbələrində olduğu kimi çinilərlə örtülmüşdür. Türbənin daxilində [[V Mehmed|Sultan Rəşad]]ın, xanımlarından [[Kamurəs Qadınəfəndi|Kamurəs xanım]]ın və oğlu [[Mahmud Nəcməddin Əfəndi|Nəcməddin Əfəndi]]<nowiki/>nin məzarları yerləşir. Türbənin həyətindəki kiçik məzarlıqda isə aşağıdakı şəxslər dəfn edilib: * [[V Mehmed|Sultan Rəşad]]ın oğlu [[Mehmed Ziyayəddin Əfəndi|Ziyayəddin Əfəndi]]<nowiki/>nin övladları Mehmed Nazim Əfəndi, Ömər Fövzi Əfəndi, [[Mihrimah Sultan (Mehmed Ziyayəddin Əfəndinin qızı)|Mihrimah Sultan]] və [[Lütfiyə Sultan]] * [[V Mehmed|Sultan Rəşad]]ın oğlu [[Ömər Hilmi Əfəndi]]<nowiki/>nin qızı [[Əminə Mukbilə Sultan]] və onun [[V Murad|Sultan Murad]]ın nəslindən olan əri [[Əli Vasib Əfəndi]] * [[V Mehmed|Sultan Rəşad]]ın bəzi xidmətkarları. == Qalereya == <gallery> |[[Türbə]]<nowiki/>nin həyətindəki kiçik məzarlıq |[[Türbə]]<nowiki/>yə aid məktəb binası |[[V Mehmed|Sultan Rəşad]]ın nəvəsi Əminə Mukbilə Sultanın məzarı |[[V Mehmed|Sultan Rəşad]]ın nəvəsi Lütfiyə Sultanın məzarı |[[V Mehmed|Sultan Rəşad]]ın nəvəsi Mehmed Nazim Əfəndinin məzarı |[[V Mehmed|Sultan Rəşad]]ın nəvəsi Ömər Fövzi Əfəndinin məzarı </gallery> == Mənbə == * Recep Akakuş, Eyyüb Sultan ve Mukaddes Emanetler, İstanbul 1973, s. 234-237; * Gönül Öney, Türk Çini Sanatı, İstanbul 1976, s. 105; * Yavuz Yıldırım, Mimar Kemalettin ve Birinci Ulusal Mimarlık Dönemi, Ankara 1981, s. 136-141; * Oktay Aslanapa, Osmanlı Devri Mimârisi, İstanbul 1986, s. 472; * Tahsin Ömer Tahaoğlu, İstanbul’da Osmanlı Türbelerinin Tipolojisi (doktora tezi, 1988), İÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü; Yıldız Demiriz, Eyüp’te Türbeler, Ankara 1989, s. 75-77; * a.mlf., “Mehmed V Türbesi”, DBİst.A, V, 349; * Hakkı Önkal, Osmanlı Hanedan Türbeleri, Ankara 1992, s. 282-284; * Mehmet Nermi Haskan, Eyüp Tarihi, İstanbul 1993, I, 260-262. * http://www.tas-istanbul.com/portfolio-view/eyup-sultan-v-mehmet-resat-turbesi/ {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180703132607/http://www.tas-istanbul.com/portfolio-view/eyup-sultan-v-mehmet-resat-turbesi/ |date=2018-07-03 }} [[Kateqoriya:Osmanlı türbələri]] g6py4tvu1trdo6zyhoqz78mxb6np60i Xoca Mərcanlı bulağı 0 552837 6564188 6452051 2022-08-05T17:18:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |adı = Xoca Mərcanlı bulağı |orijinal adı = |şəkil = Xoca Mərcanlı bulağı.jpg |şəkil_izah = Bulağın 2015-ci ildə çəkilmiş şəkili |ölkə = {{flaqifikasiya|Azərbaycan}} |şəhər = [[Şuşa]] |yerləşir = Mir Möhsün Nəvvab küçəsi<ref>{{cite web|url=https://kataloq.gomap.az/az/all-poi/culture/spring/940fb718d56611e0ad4900226424597d|archiveurl=https://archive.today/20220218084606/https://kataloq.gomap.az/az/all-poi/culture/spring/940fb718d56611e0ad4900226424597d|archivedate=February 18, 2022|title=Xoca Mərcanlı bulağı|publisher=gomap.az|accessdate=February 18, 2022|language=az|url-status=live}}</ref> |aidiyyatı = |memar = |sifarişçi = |tikilmə_tarixi = XVIII əsr |üslubu = |vəziyyəti = |Commons kateqoriyası = }} '''Xoca Mərcanlı bulağı''' — [[Şuşa]]<nowiki/>nın [[Xoca Mərcanlı məhəlləsi]]<nowiki/>ndə [[Xoca Mərcanlı məscidi]]<nowiki/>nin yanında yerləşir. Bulaq XVIII əsrdə tikilib.<ref>{{cite book|author=Nazim Məmmədov|title=Azərbaycan Respublikasının Şuşa şəhərinin tarixi|year=2016|location=[[Bakı]]|publisher=Avropa nəşriyyatı|url=https://www.ebooks.az/view/VgulzNcr.pdf|page=563}}</ref><ref>{{cite book|author=|title=Qarabağ abidələri|year=2009|location=[[Bakı]]|publisher=Günəş nəşriyyatı|url=http://anl.az/el/emb/D.QARABAQ/pdf/Azf-257301.pdf|page=43|isbn=978-9952-440-47-8|access-date=2022-02-18|archive-date=2020-10-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20201019021122/http://anl.az/el/emb/D.QARABAQ/pdf/Azf-257301.pdf|url-status=unfit}}</ref> 1992-ci ilin 8 may tarixində Şuşa işğal edildikdən sonra bulaq baxımsız qalıb. Nəticədə bulağın suyu quruyub, özü isə baxımsız vəziyyətə düşüb. == Haqqında == Əsası XVIII əsrdə qoyulan Şuşa 17 məhəllədən ibarətdir. Hər məhəllənin özünün məscidi, bulağı və hamamı olub.<ref>{{cite book|author= |title=Qarabağ: folklor da bir tarixdir: X kitab: Zəngilan və Şuşa rayonlarından toplanmış folklor örnəkləri|year=2018|location=[[Bakı]]|publisher=Elm və təhsil|url=https://www.ebooks.az/view/zLCS8bex.pdf|page=4|isbn=9-789952-810851}}</ref> Bu məhəllələrdən biri olan Xoca Mərcanlı məhəlləsinin də tarixi şəhərin tarixi ilə üst üstə düşür.<ref>{{cite book|title=Şuşa - qədim Azərbaycan diyarı|year=2009|location=[[Bakı]]|url=https://www.ebooks.az/view/RcX39YDy.pdf|page=4}}</ref> Xoca Mərcanlı məhəlləsi Şuşanın mərkəzində yerləşən yuxarı məhəllələrdən biridir.<ref>{{cite web|url=https://science.gov.az/az/news/open/19723 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220202191135/https://science.gov.az/az/news/open/19723|archivedate=02.02.2022|title=Şuşa toponiminin etimologiyası və onun məhəllələrinin tarixi|author=Elnurə Hüseynova|date=02.02.2022|publisher=science.gov.az|accessdate=18.02.2022|language=az}}</ref> Məhəllə salındığı dövrdə burada məscidlə yanaşı bulaq da tikilib. 1992-ci ilin 8 may tarixində Şuşa işğal edildikdən sonra bulaq baxımsız qalıb, məscid<ref>{{cite web|url=https://525.az/news/2960-isgal-edilmis-erazilerde-ermeni-vandalizmi|archiveurl=https://archive.today/20220218121516/https://525.az/news/2960-isgal-edilmis-erazilerde-ermeni-vandalizmi|archivedate=2022-02-18|title=İşğal edilmiş ərazilərdə erməni vandalizmi|author=Sevinc Mürvətqızı|date=22.11.12|publisher=[[525-ci qəzet]]|accessdate=18.02.2022|language=az|url-status=live}}</ref> və məhəllədəki digər tikililər dağıdılıb. Bulağın suyu quruyub, özü isə baxımsız vəziyyətə düşüb. == Həmçinin bax == * [[Xoca Mərcanlı məscidi]] * [[Xoca Mərcanlı məhəlləsi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu}} [[Kateqoriya:Şuşa abidələri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan bulaqları]] [[Kateqoriya:Şuşa bulaqları]] nse7mafnz6f24yq7jnhhq4sz5q0anw2 XIII Klement 0 557425 6564169 6262204 2022-08-05T16:48:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = '''XIII Klement''' |orijinal adı = Carlo della Torre di Rezzonico |şəkil = Anton Raphael Mengs (1728-1779) - Portret van paus Clemens XIII (1758) - Bologna Pinacoteca Nazionale - 26-04-2012 9-53-03.jpg |şəklin ölçüsü = 290 |titul = [[Papa|Roma papası]] |dövr əvvəl = [[6 iyul]] [[1758]] |dövr son = [[2 fevral]] [[1769]] |sələfi = [[XIV Benedikt]] |xələfi = [[XIV Klement]] |dini = [[Katolik]] |doğum tarixi = 7.3.1693 |doğum yeri = [[Venesiya]], [[Venesiya Respublikası]] |vəfat tarixi = 2.2.1769 |dəfn yeri = [[Müqəddəs Pyotr bazilikası]] |atası = Giovanni Battista Rezzonico |anası = Vittoria Barbarigo |vikianbar = }}'''XIII Klement''' ([[Latın dili|Latınca]]: ''Clemens XIII'') (d. [[7 mart]] [[1693]] - ö. [[2 fevral]] [[1769]]) — [[Papa|Roma papası]]. == Həyatı == == Mənbə == * http://www2.fiu.edu/~mirandas/bios1737.htm#Rezzonico{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130719044956/http://www2.fiu.edu/~mirandas/bios1737.htm#Rezzonico |date=2013-07-19 }} * Smith, Sydney (1908). [http://www.newadvent.org/cathen/04032a.htm "Pope Clement XIII"]. In Herbermann, Charles. ''[[:en:Catholic Encyclopedia|Catholic Encyclopedia]]'' * Chisholm, Hugh, ed. (1911). [[wikisource:1911 Encyclopædia Britannica/Clement /Clement XIII|"Clement /Clement XIII"]]. ''[[Britannika Ensiklopediyası|Encyclopædia Britannica]]'' (11th ed.). Cambridge University Press. p.&nbsp;487 * https://books.google.co.uk/books?id=zxrygMcR8fcC&pg=PA102&dq=%22honestest+man+in+the+world%22+intitle:register&hl=en&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=%22honestest%20man%20in%20the%20world%22%20intitle%3Aregister&f=false {{Roma Papaları}} 020pl2rmuy0zeqcn56incs05vsvv8ye Vasilevka (Şaran) 0 560209 6564066 6451206 2022-08-05T15:17:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Vasilyevka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vasilevka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Васильевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 55 |lat_min = 0 |lat_sec = 45 | lon_deg = 54 |lon_min = 3 |lon_sec = 33 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452644 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vasilevka''' ({{Dil-ba|Васильевка}}), {{Dil-ru|Васильевка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Pisarev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 35&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Pisarev): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 65&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |21 |{{Azalış}}14 |{{Azalış}}11 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (86%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 1dhjan52f3wp8kdwvd4b2m96k5cxh98 Urqe Taşlı (Şaran) 0 560210 6563974 6451029 2022-08-05T13:51:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urqe Taşlı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Ташлы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 55 |lat_sec = 54 | lon_deg = 53 |lon_min = 44 |lon_sec = 41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452645 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Urqe Taşlı''' ({{Dil-ba|Үрге Ташлы}}, {{Dil-ru|Верхние Ташлы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tubənqe Taşlı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 36&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tubənqe Taşlı): 16&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 43&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |278 |{{Artış}}293 |{{Azalış}}248 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (71%), [[tatarlar]] (29%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 8abgvwytqgra0gbexoz8qndw4toz2tb Vladimirovka (Şaran) 0 560213 6564128 6451442 2022-08-05T16:10:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Vladimirovka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vladimirovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Владимировка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 58 |lat_sec = 7 | lon_deg = 54 |lon_min = 2 |lon_sec = 6 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452644 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vladimirovka''' ({{Dil-ba|Владимировка}}), {{Dil-ru|Владимировка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Pisarev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 13&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Pisarev): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 62&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |32 |{{Artış}}36 |{{Artış}}37 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (72%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] ixzqqq2r83r6t0ze5nljtr2c9v0f2pj Yılançıqbaş (Şaran) 0 560323 6564452 6452764 2022-08-05T19:45:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yılançıqbaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йылансыкбаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 58 |lat_sec = 5 | lon_deg = 54 |lon_min = 13 |lon_sec = 14 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yılançıqbaş''' ({{Dil-ba|Йылансыкбаш}}, {{Dil-ru|Еланчикбаш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 28&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 70&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |56 |{{Artış}}76 |{{Azalış}}58 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (95%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] e53hszy4qhsa6dl3jvi9dnovixhpz4f Yılanyılqa (Şaran) 0 560325 6564451 6452762 2022-08-05T19:45:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yılanyılqa kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йыланйылға}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 55 |lat_sec = 10 | lon_deg = 54 |lon_min = 2 |lon_sec = 1 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452636 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yılanyılqa''' ({{Dil-ba|Йыланйылға}}, {{Dil-ru|Елань-Елга}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İçke Tombaqoş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 17&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İçke Tombaqoş): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 49&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |29 |{{Artış}}33 |{{Azalış}}26 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (79%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 64reex67geabqt8pf1ksrxgtmu1okzh Yəmmət (Şaran) 0 560349 6564459 6452858 2022-08-05T19:48:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yəmmət kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йәммәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 45 |lat_sec = 2 | lon_deg = 54 |lon_min = 14 |lon_sec = 3 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452633 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yəmmət''' ({{Dil-ba|Йәммәт}}, {{Dil-ru|Емметово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Nürəy kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 35&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Nürəy): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |412 |{{Artış}}439 |{{Azalış}}395 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (99 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] cgwfnysenvi0lf09t1tv88kt91ztbsx Yənəxmət (Şaran) 0 560350 6564467 6452867 2022-08-05T19:50:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yənəxmət kəndi |orijinal_adı ={{lang-chm|Янахмат}} {{lang-ba|Йәнәхмәт}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 49 |lat_sec = 18 | lon_deg = 54 |lon_min = 13 |lon_sec = 37 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452633 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yənəxmət''' ({{lang-chm|Янахмат}} {{lang-ba|Йәнәхмәт}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Nürəy kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 35&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Nürəy): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |451 |{{Artış}}460 |{{Azalış}}416 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (91 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] otupvz4bvynvvl39jxs8s22pgneo35u Yərəmkə (Şaran) 0 560351 6564471 6452871 2022-08-05T19:50:49Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yərəmkə kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йәрәмкә}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 45 |lat_sec = 45 | lon_deg = 53 |lon_min = 45 |lon_sec = 20 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452630 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yərəmkə''' ({{Dil-ba|Yərəmkə}}, {{Dil-ru|Еремкино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Durtüylü kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 17&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Durtüylü): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 24&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |329 |{{Azalış}}311 |{{Azalış}}292 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (69%), [[tatarlar]] (28%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] bfffxzimeibn60x0sm94qdgta5qwxfp Zaqornıye Kletya (Şaran) 0 560356 6564494 6452956 2022-08-05T20:00:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Zaqornıye Kletya kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Загорные Клетья}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 52 |lat_sec = 21 | lon_deg = 53 |lon_min = 49 |lon_sec = 45 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452630 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Zaqornıye Kletya''' ({{Dil-ba|Загорные Клетья}}, {{Dil-ru|Загорные Клетья}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Dimitriyevo Polyanka kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 23&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Dimitriyevo Polyanka): 18&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 55&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |130 |{{Azalış}}116 |{{Azalış}}94 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (56%), [[ruslar]] (31%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] er4bjn3e74cmf8cog1hyxnz1izx1moc İzem (Şaran) 0 560412 6564741 6454429 2022-08-06T05:29:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İzem kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Изем}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 47|lat_sec = 25 | lon_deg = 54|lon_min = 12|lon_sec = 8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452633 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İzem''' ({{Dil-ba|Изем}}, {{Dil-ru|Изимка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Nürəy kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 30&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 35&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |80 |{{Artış}}94 |{{Azalış}}70 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (75 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 12o2tmtq5mwxkunxjnxksfap31chp28 Yeni Sbrodovka (Şaran) 0 560797 6564338 6452477 2022-08-05T18:49:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Sbrodovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Сбродовка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 54 |lat_sec = 44 | lon_deg = 54 |lon_min = 1 |lon_sec = 13 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452636 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Sbrodovka''' ({{Dil-ba|Яңы Сбродовка}}, {{Dil-ru|Новая Сбродовка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İçke Tombaqoş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 19&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İçke Tombaqoş): 12&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 47&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |24 |{{Azalış}}21 |{{Azalış}}15 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (75%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 3t4p98sd4rki7vkqgebw8sv6wnrbxh7 Yeni Aleksandrovka 0 560799 6564290 6452432 2022-08-05T18:40:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Aleksandrovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Новоалександровка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 58 |lat_sec = 30 | lon_deg = 54 |lon_min = 4 |lon_sec = 7 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452644 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Aleksandrovka''' ({{Dil-ba|Яңы Александровка}}), {{Dil-ru|Новоалександровка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Pisarev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 35&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Pisarev): 9&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 65&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |13 |{{Azalış}}12 |{{Azalış}}11 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (92%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] exvcg55ylvfcbbmnds8ome27n37owos Yeni Troisk (Şaran) 0 560803 6564345 6452485 2022-08-05T18:50:12Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Troisk kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Троицк}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 57 |lat_sec = 9 | lon_deg = 54 |lon_min = 15 |lon_sec = 57 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Troisk''' ({{Dil-ba|Яңы Троицк}}, {{Dil-ru|Новотроицк}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Şaran rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 34&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 16&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 76&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |36 |{{Azalış}}25 |{{Azalış}}17 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] khfzrn9n8srs56ti0v4yg4iq0lepqph Yeni Bayqilde (Şaran) 0 560834 6564297 6452440 2022-08-05T18:41:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Bayqilde kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Байгилде}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 59 |lat_sec = 00 | lon_deg = 54 |lon_min = 14 |lon_sec = 56 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Bayqilde''' ({{Dil-chm|У Пайгелде}}; {{Dil-ba|Яңы Байгилде}}, {{Dil-ru|Новобайгильдино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 30&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 12&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 72&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |68 |{{Azalış}}58 |{{Azalış}}55 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (95 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] i8byxftxt9r9zrcjf79ufjim53622yo Yeni Bəyki (Şaran) 0 560837 6564300 6452444 2022-08-05T18:41:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Bəyki kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Бәйки}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 59 |lat_sec = 44 | lon_deg = 54 |lon_min = 14 |lon_sec = 20 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Bəyki''' ({{Dil-ba|Яңы Бәйки}}, {{Dil-ru|Новобайкиево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 29&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 11&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası):31&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |36 |{{Artış}}39 |{{Azalış}}38 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (97 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] inl8blf093y6evuuaoh6nde8slbfs3i Yeni Knyazev (Şaran) 0 560839 6564314 6452457 2022-08-05T18:43:18Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Knyazev kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Князев}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 59 |lat_sec = 19 | lon_deg = 54 |lon_min = 2 |lon_sec = 56 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452644 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Knyazev''' ({{Dil-ba|Яңы Князев}}), {{Dil-ru|Новокнязево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Pisarev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 33&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Pisarev): 7&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 63&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |118 |{{Azalış}}115 |{{Azalış}}105 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (91 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] lrod45zilf55ytv2hexc4fzlwcr08a4 Yeni Petrovka (Şaran) 0 560840 6564327 6452471 2022-08-05T18:44:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Petrovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Петровка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 57 |lat_sec = 58 | lon_deg = 54 |lon_min = 21 |lon_sec = 6 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Petrovka''' ({{Dil-ba|Яңы Петровка}}, {{Dil-ru|Новопетровка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 35&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 17&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası):77&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |43 |{{Artış}}51 |{{Azalış}}40 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (91 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] j98vdxu2ziyk9og3sk6tyd82951yqj0 Yeni Taular (Şaran) 0 560841 6564341 6452482 2022-08-05T18:49:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Taular kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Таулар}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 53 |lat_sec = 6 | lon_deg = 54 |lon_min = 10 |lon_sec = 56 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452634 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Taular''' ({{Dil-ba|Яңы Таулар}}), {{Dil-ru|Новотавларово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Akbaris kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 14&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Akbaris): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 48&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |250 |{{Artış}}254 |{{Azalış}}219 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (61%), [[tatarlar]] (38%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] hxl3ls3o54h92dcvruhfq9y5twj3hzn İstifadəçi:Rüfət Həsənli 2 560933 6564080 6313068 2022-08-05T15:33:06Z Rüfət Həsənli 159472 wikitext text/x-wiki {{ambox |type=discussion |style={{{style|}}} |image=[[Fayl:Sun01.svg|40px|Günəş]] |text=Bu istifadəçi hal-hazırda [[Vikipediya:Vikitətil|vikitətildədir]] və mesajlarınıza cavab verməyə bilər. |text-small=Gözlənilən geri dönüş vaxtı: '''{{{1|{{{date|~Avqust-Sentyabr 2022}}}}}}'''{{{2|{{{ps|.}}}}}} }} [[Fayl:Welcomebanner.gif]] [[{{CURRENTDAY}} {{CURRENTMONTHNAMEGEN}}]] [[{{CURRENTYEAR}}]]-cu il,<br/> [[{{CURRENTDAYNAME}}]] {{Dünya saatı}} <br /><inputbox> type=create width=45 </inputbox><br />{{İstifadəçi məlumatı |Adı Soyadı = Rüfət Rauf oğlu Həsənli |Şəkli = |İstifadəçi adı = Rüfət Həsənli |Yaşadığı ölkə = {{Flaqifikasiya|Azərbaycan}} |Milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |Doğum tarixi = [[31 mart]] [[2005]] |Doğum yeri = [[Bakı şəhəri]] |Vikipediyada fəaliyyəti = Vikipediyada bəzi yeni məqalələrin yaradılması, məqalələrin genişləndirilməsi, yeni istifadəçilərin müzakirə səhifələrində {{tlx|Xoşgəldiniz}} şablonlarının qoyulması, çoxsaylı interviki seçkilərində iştirak və s. Həmçinin digər dillərdə olan Vikipediyalarda Azərbaycanın və digər türk xalqlarının tanıdılması |Töhfələri = [[https://xtools.wmflabs.org/globalcontribs/R%C3%BCf%C9%99t%20H%C9%99s%C9%99nli|Qlobal redaktələri]] |Instagram = hasanli_rufat rufat.hasanli |Facebook = Rüfət Həsənli |Twitter = @Rufat__Hasanli @RufatHasanli1 |VK = yoxdur |E-mail = [[Xüsusi:EmailUser/Rüfət Həsənli|rufatgr@mail.ru]] |Vikiİmzası ='''[[İstifadəçi:Rüfət Həsənli|Rüfət]] [[İstifadəçi müzakirəsi:Rüfət Həsənli|Həsənli]]''' |Sayt/Bloq = https://rufathasanli.wordpress.com/ }} {{İstifadəçiqutusuyuxarı}} |- !{{#babel:az|tr|en-4|crh-3|uz-3|ru-2|tk-2|kk-1|ky-1|}} !{{User Azərbaycanlı Türk 1}} {{User Wikipedian For|il=2018|ay=08|gün=18}} {{İstifadəçi yaşı|gün=31|ay=03|il=2005}} {{Avtopatrul}}{{Təcrübəli istifadəçi}} {{İstifadəçi təvazökarlığı|60}} {{Töhfə|1500}} !{{Töhfə SUL|2500}} {{Elektron poçt}} {{Bürclər:Qoç}} {{İstifadəçi Vikiqnom}} {{İstifadəçi Vikipediyaqoliq}} {{İstifadəçi Yaşıl Vikipediya}} |- !{{İstifadəçi Kiril}} !{{İstifadəçi Latın}} !{{Krım-tatar Kirilcəsi}} |- !{{Krım-tatar Latıncası}} !{{Kişi}} !{{İstifadəçi şagird}} |- !{{İstifadəçi su}} !{{İstifadəçi Şahmat sevən}} !{{User Windows XP}} |- !{{Şablon:İstifadəçi Windows 10}} !{{Şablon:İstifadəçi Wordpress}} !{{Maraqlar:Fəlsəfə}} |- !{{Maraqlar:Biologiya}} !{{Maraqlar:Kimya}} !{{Maraqlar:Fizika}} |- !{{Maraqlar:Türklər}} !{{Maraqlar:Klassik musiqi}} !{{Hobbi:Den Braun}} |- !{{User Yeni istifadəçilərə kömək}} !{{Maraqlar:Elm}} !{{Maraqlar:Maraqlı faktlar}} |- !{{User Google}} !{{Hobbi:Azərbaycan filmləri}} !{{Vərdişlər:Kitab oxuyan}} {{İstifadəçiqutusuaşağı}} '''Həsənli Rüfət Rauf oğlu''' [[Vikipediya]]<nowiki/>ya [[18 avqust]] [[2018]]-ci [[il]]<nowiki/>dən etibarən qoşulmuşdur. ==Digər dillərdə olan istifadəçi hesabları== * [[:crh:Qullanıcı:Rüfət_Həsənli|Qullanıcı:Rüfət Həsənli]] * [[:tr:Kullanıcı:Rüfət_Həsənli|Kullanıcı:Rüfət Həsənli]] * [[:en:User:Rüfət_Həsənli|User:Rüfət Həsənli]] {{Türkdilli Vikipediyalar}} [[tr:Kullanıcı:Rüfət Həsənli]] [[en:User:Rüfət Həsənli]] {{Türk dilində vikipediyalardakı məqalə sayı}} {{Məqalə sayına görə ilk 10 vikipediya}} {{Vikipediya qaydaları}}{{İstifadəçi:NMW03/Vacib linklər}} hanlv0m5yfm3pafs2ni0lvm6bphc1aq Yeni Tombaqoş (Şaran) 0 560961 6564343 6452484 2022-08-05T18:49:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Tombaqoş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Томбағош}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 53 |lat_sec = 12 | lon_deg = 54 |lon_min = 0 |lon_sec = 55 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452636 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Tombaqoş''' ({{Dil-ba|Яңы Томбағош}}, {{Dil-ru|Новотумбагушево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Şaran rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd İçke Tombaqoş kənd şurasının tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 8&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İçke Tombaqoş): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 43&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |155 |{{Artış}}168 |{{Azalış}}136 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (93%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] b8qj6ckzj3xm1856j68a0ewo96eq451 Yeni Tırbıy (Şaran) 0 560971 6564350 6452490 2022-08-05T18:50:44Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Tırbıy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Тырбый}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 57 |lat_sec = 1 | lon_deg = 54 |lon_min = 9 |lon_sec = 50 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Tırbıy''' ({{Dil-ba|Яңы Тырбый}}, {{Dil-ru|Новотурбеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 20&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 62&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |50 |{{Artış}}56 |{{Azalış}}48 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] szlr4r33d06pb58lsembugarfn1kfk3 Yeni Çikəy (Şaran) 0 561025 6564365 6452506 2022-08-05T18:54:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Çikəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Сикәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 55 |lat_min = 1 |lat_sec = 3 | lon_deg = 54 |lon_min = 11 |lon_sec = 28 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Çikəy''' ({{Dil-ba|Яңы Сикәй}}, {{Dil-ru|Новочикеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 31&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 13&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 73&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |52 |{{Azalış}}39 |{{Azalış}}34 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (65%), [[başqırdlar]] (29%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" />. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] qoub9k0k67vqwt4k1gqwat4ok8czsl4 Yeni Yuzəy (Şaran) 0 561068 6564359 6452498 2022-08-05T18:51:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Yuzəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Йүзәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 58 |lat_sec = 4 | lon_deg = 53 |lon_min = 44 |lon_sec = 42 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452645 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Yuzəy''' ({{Dil-ba|Яңы Йүзәй}}, {{Dil-ru|Новоюзеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tubənqe Taşlı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 41&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Tubənqe Taşlı): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 48&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |131 |{{Artış}}136 |{{Azalış}}119 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (70%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] ses2dpxsxmq0pjvknm2exdj0lhflz3n Yeni Yomaş (Şaran) 0 561069 6564358 6452497 2022-08-05T18:51:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Yomaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Йомаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 57 |lat_sec = 16 | lon_deg = 54 |lon_min = 11 |lon_sec = 39 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Yomaş''' ({{Dil-ba|Яңы Йомаш}}, {{Dil-ru|Новоюмашево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 23&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 65&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |340 |{{Artış}}354 |{{Azalış}}295 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (93%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" />. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 6xbcg0mwgyid6cdjv5w4w0oq5txn5u8 Yeni Karyauzı (Şaran) 0 561071 6564310 6452453 2022-08-05T18:42:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Karyauzı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Ҡаръяуҙы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 54 |lat_sec = 29 | lon_deg = 54 |lon_min = 6 |lon_sec = 52 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Karyauzı''' ({{Dil-ba|Яңы Ҡаръяуҙы}}, {{Dil-ru|Новые Карьявды}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 13&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 55&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |145 |{{Artış}}147 |{{Azalış}}118 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (67%), [[başqırdlar]] (27%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" />. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 4ue2hratv23pltxh5u4t33vnc54y308 Yeni Keçkenəş (Şaran) 0 561073 6564313 6452456 2022-08-05T18:43:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Keçkenəş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Кескенәш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 53 |lat_sec = 55 | lon_deg = 54 |lon_min = 1 |lon_sec = 59 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452636 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Keçkenəş''' ({{Dil-ba|Яңы Кескенәш}}, {{Dil-ru|Новый Кичкиняш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İçke Tombaqoş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 9&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İçke Tombaqoş): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 45&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |53 |{{Artış}}119 |{{Azalış}}39 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (98%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] d4bthmox82avdtwawabsp9jyrontbtf Yeni Tamyan (Şaran) 0 561075 6564340 6452481 2022-08-05T18:49:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Tamyan kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Тамъян}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min =43 |lat_sec =31.1 | lon_deg = 54|lon_min = 6|lon_sec =2.4 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452632 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Tamyan''' ({{Dil-ba|Яңы Тамъян}}), {{Dil-ru|Новый Тамьян}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bazqıya kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 19&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bazqıya): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 18&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |228 |{{Azalış}}214 |{{Azalış}}173 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (56%), [[başqırdlar]] (36%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 2ksl1pvaevu29u0ln5gj3uypu5okaoy İçke Draj (Şaran) 0 561150 6564745 6454483 2022-08-06T05:34:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçke Draj kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫке Драж}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 57 |lat_sec = 24 | lon_deg = 53 |lon_min = 52 |lon_sec = 8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452644 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçke Draj''' ({{Dil-ba|Иҫке Драж}}), {{Dil-ru|Стародражжево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Pisarev kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 21&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Pisarev): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 51&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |164 |{{Azalış}}145 |{{Azalış}}118 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (69%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] sugsumv7uahw58gmm2bypeq9c665wjf İçke Tombaqoş (Şaran) 0 561152 6564748 6454503 2022-08-06T05:34:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçke Tombaqoş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫке Томбағош}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 52 |lat_sec = 35 | lon_deg = 54 |lon_min = 2 |lon_sec = 2 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452636 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçke Tombaqoş''' ({{Dil-ba|Иҫке Томбағош}}, {{Dil-ru|Старотумбагушево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İçke Tombaqoş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 7&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 43&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |316 |{{Artış}}339 |{{Azalış}}289 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (90%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] cvmzam3yuujz5yz1o2ra8yqwjueh73v İçke Tırbıy (Şaran) 0 561156 6564749 6454504 2022-08-06T05:34:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçke Tırbıy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫке Тырбый}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 55 |lat_sec = 59 | lon_deg = 54 |lon_min = 6 |lon_sec = 46 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçke Tırbıy''' ({{Dil-ba|Иҫке Тырбый}}, {{Dil-ru|Старотурбеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 15&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 57&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |224 |{{Artış}}241 |{{Azalış}}96 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (73%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 4m8rkd1ewyhsbfjbka1x57r7r6rfy7p İçke Çikəy (Şaran) 0 561158 6564750 6454505 2022-08-06T05:34:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçke Çikəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫке Сикәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 55 |lat_min = 1 |lat_sec = 31 | lon_deg = 54 |lon_min = 16 |lon_sec = 40 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçke Çikəy''' ({{Dil-ba|Иҫке Сикәй}}, {{Dil-ru|Старочикеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 33&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 15&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 75&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |245 |{{Azalış}}244 |{{Azalış}}218 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (97%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 5qobtcyfoldsw3y7zc9e5g6myd8qs61 İşke Teləule (Şaran) 0 561193 6564757 6454541 2022-08-06T05:38:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşke Teləule kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫке Теләүле}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 45 |lat_sec =21.1 | lon_deg = 54 |lon_min =8 |lon_sec =28.9 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452632 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşke Teləule''' ({{Dil-ba|Иҫке Теләүле}}), {{Dil-ru|Старые Тлявли}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bazqıya kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 25&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bazqıya): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 25&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |313 |{{Artış}}341 |{{Azalış}}265 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (59%), [[tatarlar]] (40%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] j2s8krecpf37xbeaq7iromwdoocb2cg İçke Keçkenəş (Şaran) 0 561198 6564746 6454501 2022-08-06T05:34:13Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçke Keçkenəş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Старый Кичкиняш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 54|lat_sec =13 | lon_deg = 54 |lon_min =4 |lon_sec =38.4 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452636 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçke Keçkenəş''' ({{Dil-ba|Иҫке Кескенәш}}, {{Dil-ru|Старый Кичкиняш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İçke Tombaqoş kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 16&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İçke Tombaqoş): 9&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 47&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |128 |{{Azalış}}52 |{{Artış}}103 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[marilər]] (97%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 8s4l5qdg3xa2z8japeb4do4xzyuivm4 İçke Tamyan (Şaran) 0 561201 6564747 6454502 2022-08-06T05:34:18Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçke Tamyan kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫке Тамъян}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min =45 |lat_sec =31.3 | lon_deg = 54 |lon_min =6 |lon_sec =37.8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452632 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçke Tamyan''' ({{Dil-ba|Иҫке Тамъян}}), {{Dil-ru|Старый Тамьян}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Bazqıya kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 25&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bazqıya): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 25&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |218 |{{Azalış}}194 |{{Azalış}}156 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (85%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] q3s4yyw4mllrw8yv0mgn3rioo2e352n Timer (Şaran) 0 561229 6563813 6449540 2022-08-05T12:01:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Timer kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Тимер}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min =56 |lat_sec = 54.6 | lon_deg = 54 |lon_min = 12|lon_sec = 41.8 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Timer''' ({{Dil-ba|Тимер}}, {{Dil-ru|Тимирово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 26&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 8&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 68&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |91 |{{Azalış}}88 |{{Azalış}}81 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (86%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" />. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] gaeq5r7act9wot9932wgqchnwcpc02z Tri Klyuça (Şaran) 0 561232 6563862 6449951 2022-08-05T12:42:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tri Klyuça kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Три Ключа}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 58 |lat_sec = 44 | lon_deg = 54 |lon_min = 18 |lon_sec = 12 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tri Klyuça''' ({{Dil-ba|Три Ключа}}, {{Dil-ru|Три Ключа}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 31&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 13&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 73&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |101 |{{Artış}}114 |{{Azalış}}107 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (85%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" />. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] qmmsobh5vpc6s5kz0flhzsw045gr1vl Tuqərək (Şaran) 0 561336 6563885 6450050 2022-08-05T12:59:49Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tuqərək kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Түгәрәк}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 46 |lat_sec = 35 | lon_deg = 54 |lon_min = 15 |lon_sec = 44 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452633 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tuqərək''' ({{Dil-ba|Түгәрәк}}, {{Dil-ru|Тугаряк}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Nürəy kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 35&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Nürəy): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kandrı stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |8 |{{Azalış}}3 |3 |} == Tarix == Kənd 1952-ci ildə<ref>[https://sharan.bashkortostan.ru/about/districts/302580/ История Нуреевского сельсовета]</ref> təşkil edilmişdir. 1982-ci ildə xəritəyə salımnan kənddə 60 nəfər yaşayırdı. 1989-cu ildə kəndə 19 nəfər (7 kişi, 12 qadın), 2002-ci ildə 8 nəfər (3 kişi, 5 qadın, [[başqırdlar]] (100 %)), 2010-cu ildə isə 3 nəfər (1 kişi, 2 qadın) yaşayırdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] dpl2kzrlvjxdc8ax170ohx8ixq99fjl Ursay (Şaran) 0 561341 6563977 6451031 2022-08-05T13:52:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Ursay kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Урсай}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 50 |lat_sec = 44 | lon_deg = 54 |lon_min = 7 |lon_sec = 20 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452634 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Ursay''' ({{Dil-ba|Урсай}}, {{Dil-ru|Урсаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Akbaris kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 8&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |99 |{{Artış}}111 |{{Azalış}}106 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[Marilər]] (98%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 0e1u1159acsitu7q0eotghu7quvgsor Uyal (Şaran) 0 561343 6563993 6451055 2022-08-05T14:06:34Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Uyal kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Уял}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 50 |lat_sec = 6 | lon_deg = 54 |lon_min = 7 |lon_sec = 9 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452634 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Uyal''' ({{Dil-ba|Уял}}, {{Dil-ru|Уялово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Akbaris kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 8&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |159 |{{Artış}}177 |{{Azalış}}159 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[Marilər]] (94%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 91nlnyhvkb5p9gzpiytla2dfqmgdndo Çalmalı (Şaran) 0 561344 6564694 6453228 2022-08-06T00:46:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Çalmalı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Салмалы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 45 |lat_sec = 57 | lon_deg = 53 |lon_min = 54 |lon_sec = 19 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452648 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Çalmalı''' ({{Dil-ba|Салмалы}}, {{Dil-ru|Чалмалы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Çalmalı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 8&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 33&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |591 |{{Azalış}}589 |{{Azalış}}563 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (68%), [[tatarlar]] (29%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] gpsaguzubq29qesmjb6n1vrqku0vgku Yomazıdaş (Şaran) 0 561350 6564394 6452554 2022-08-05T19:09:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yomazıdaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йомазыбаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 44 |lat_sec = 7 | lon_deg = 53 |lon_min = 58 |lon_sec = 35 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452648 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yomazıdaş''' ({{Dil-ba|Йомазыбаш}}, {{Dil-ru|Юмадыбаш}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Çalmalı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 15&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Çalmalı): 15&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 40&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |622 |{{Azalış}}588 |{{Azalış}}519 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[tatarlar]] (76%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] kzbk39ky7notxycflgilqzzvbe4fjmw Yunost (Şaran) 0 561351 6564418 6452616 2022-08-05T19:22:59Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yunost kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Юность}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 58|lat_sec =25.1 | lon_deg = 54 |lon_min =15 |lon_sec =9 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452635 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yunost''' ({{Dil-ba|Юность}}, {{Dil-ru|Юность}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Şaran rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Miçurinsk kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 28&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Miçurinsk): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 70&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |114 |114 |{{Azalış}}106 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[çuvaşlar]] (74%) üstünlük təşkil edir<ref name=":2" />. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 6synp2blj56k9srziq8mhlovj5q0cep Yanauıl (Şaran) 0 561353 6564238 6452286 2022-08-05T18:05:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yanauıl kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңауыл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 53 |lat_sec = 51 | lon_deg = 54 |lon_min = 13 |lon_sec = 40 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =452634 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yanauıl''' ({{Dil-ba|Яңауыл}}, {{Dil-ru|Янгаулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Şaran rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Akbaris kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 20&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Akbaris): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Tuymazı stansiyası): 50&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |264 |{{Azalış}}250 |{{Azalış}}204 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[Marilər]] (87%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Şaran rayonunun kəndləri]] 8z2fhfnnxzoap21u55coqxxzwvrmool Voznesenka (Uçalı) 0 561644 6564145 6451510 2022-08-05T16:22:55Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Voznesenka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Вознесенка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 38 |lat_sec = 43 | lon_deg = 59 |lon_min = 35 |lon_sec = 13 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453712 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Voznesenka''' ({{Dil-ba|Вознесенка}}, {{Dil-ru|Вознесенка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Polyankov kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 65&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Polyankov): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kuramino stansiyası): 20&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |450 |{{Azalış}}443 |{{Azalış}}410 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[ruslar]] (59 %), [[başqırdlar]] (37 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] 40o7kintooy7jjna3dvyyt3aotxwqyv İşken (Uçalı) 0 561678 6564758 6454542 2022-08-06T05:38:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşken kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ишкиново}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 10 |lat_sec = 3 | lon_deg = 59 |lon_min = 10 |lon_sec = 15 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 186 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453742 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşken''' ({{Dil-ba|Ишкен}}, {{Dil-ru|Ишкиново}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Uralsk kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 42&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bələbəy Kazakkol): 6&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ural-Tau stansiyası): 49&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |235 |{{Azalış}}209 |{{Azalış}}186 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] 5d82zccbgwaesolo22ykkdx304fgh1f İşməkəy (Uçalı) 0 561680 6564764 6454549 2022-08-06T05:39:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşməkəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ишмәкәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 12 |lat_sec = 9 | lon_deg = 59 |lon_min = 7 |lon_sec = 4 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 251 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453741 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşməkəy''' ({{Dil-ba|Ишмәкәй}}, {{Dil-ru|Галиахмерово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Uraz kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 37&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Bələbəy Kazakkol): 9&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ural Tau stansiyası): 38&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |291 |{{Artış}}296 |{{Azalış}}251 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (98 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] 93ulocxc89mcvrx9uomzxep7zso4sb2 Yeni Bayramqol (Uçalı) 0 562131 6564298 6452441 2022-08-05T18:41:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Bayramqol kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Байрамғол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 6 |lat_sec = 1 | lon_deg = 59 |lon_min = 2 |lon_sec = 5 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453743 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Bayramqol''' ({{Dil-ba|Яңы Байрамғол}}, {{Dil-ru|Новобайрамгулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Yeni Bayramqol kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 70&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Yeni Bayramqol): 60&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ural-Tau stansiyası): 65&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |512 |{{Azalış}}499 |{{Azalış}}444 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] cr8q4kosrr4bvm7gc3pxq3z8cpn8z1g Yeni Hüseyn (Uçalı) 0 562132 6564306 6452450 2022-08-05T18:42:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Hüseyn kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Хөсәйен}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 32 |lat_sec = 55 | lon_deg = 59 |lon_min = 5 |lon_sec = 37 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453725 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Hüseyn''' ({{Dil-ba|Яңы Хөсәйен}}, {{Dil-ru|Кирябинскоe}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[Uçalı rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Kirəbe kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 52&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kirəbe): 12&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Uçalı stansiyası): 44&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |2 |2 |2 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100%) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] bzd61me7iqs5zzoclh0i3xvr5te6e4i Yeni Ozonqul (Uçalı) 0 562133 6564324 6452470 2022-08-05T18:44:31Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yeni Ozonqul kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Яңы Оҙонгүл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 57 |lat_sec = 7 | lon_deg = 58 |lon_min = 51 |lon_sec = 4 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453746 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yeni Ozonqul''' ({{Dil-ba|Яңы Оҙонгүл}}, {{Dil-ru|Озёрный}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Mindyak kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 75&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ural-Tau stansiyası): 27&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |429 |{{Artış}}438 |{{Azalış}}404 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] rx5xuohujn2exudwhdktt9vi6g3563k İçke Bayramqol (Uçalı) 0 562227 6564744 6454482 2022-08-06T05:34:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçke Bayramqol kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫке Байрамғол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 43 |lat_sec = 47 | lon_deg = 59 |lon_min = 42 |lon_sec = 24 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 281 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453712 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçke Bayramqol''' ({{Dil-ba|Иҫке Байрамғол}}, {{Dil-ru|Старобайрамгулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tunqatar kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 73&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kuramino stansiyası): 33&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |362 |{{Azalış}}354 |{{Azalış}}281 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] d6ua3xm2h33s2mlrmbou1wz6djomqmk Tunqatar (Uçalı) 0 562419 6563881 6450040 2022-08-05T12:58:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Tunqatar kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Туңғатар}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 36 |lat_sec = 04 | lon_deg = 59 |lon_min = 43 |lon_sec = 44 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453712 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Tunqatar''' ({{Dil-ba|Туңғатар}}, {{Dil-ru|Тунгатарово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tunqatar kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 42&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Komsomolsk): 1&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Kuramino stansiyası): 7&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |562 |{{Artış}}602 |{{Azalış}}504 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] hibjlxccg2395yavkn3qeypokosamvr Uzungöl (Uçalı) 0 562429 6564000 6451065 2022-08-05T14:14:41Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Uzungöl kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Оҙонгүл}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 56 |lat_sec = 30 | lon_deg = 58 |lon_min = 49 |lon_sec = 2 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453746 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Uzungöl''' ({{Dil-ba|Оҙонгүл}}, {{Dil-ru|Узунгулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Mindyak kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 80&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Mindyak): 10&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ural-Tau stansiyası): 24&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |230 |{{Artış}}237 |{{Azalış}}198 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] kwx3amvhdfbjzg39w29fi7qj4eei0xt Uraz (Uçalı) 0 562447 6563956 6451015 2022-08-05T13:48:02Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Uraz kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ураҙ}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 15 |lat_sec =59 | lon_deg = 59 |lon_min = 7 |lon_sec =41 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453741 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Uraz''' ({{Dil-ba|Ураҙ}}, {{Dil-ru|Уразово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Uraz kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 25&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Ural Tau stansiyası): 30&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |1128 |{{Artış}}1222 |{{Azalış}}1051 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (98 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] pfwffpidn1xxzdo6flpdrw32ddaxw33 Uçalı (kənd) 0 562553 6564004 6451070 2022-08-05T14:17:27Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Uçalı kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Учалы}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54|lat_min = 22|lat_sec = 8 | lon_deg = 59|lon_min = 26|lon_sec = 3 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453732 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Uçalı''' ({{Dil-ba|Учалы}}, {{Dil-ru|Учалы}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Uçalı kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 12&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Uçalı stansiyası): 0&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |6102 |{{Artış}}6597 |{{Azalış}}6049 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] gv4joqrn4ir9u5gzdndndabli53a7wf Yoldaş (Uçalı) 0 562590 6564392 6452549 2022-08-05T19:08:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yoldaş kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Юлдаш}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54.445 | lon_deg = 59.1911 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 683 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453740 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yoldaş''' ({{Dil-ba|Юлдаш}}, {{Dil-ru|Юлдашево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Kunakbay kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 16&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Kunakbay): 9&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Uçalı stansiyası): 21&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |670 |{{Artış}}781 |{{Azalış}}683 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] qf6urhs14p6sztkq3e0p1yo7oosxa3v Yəquzə (Uçalı) 0 562591 6564469 6452868 2022-08-05T19:50:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yəquzə kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Йәһүҙә}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 1 |lat_sec = 33 | lon_deg = 59 |lon_min = 4 |lon_sec = 50 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 26 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = 453747 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yəquzə''' ({{Dil-ba|Йәһүҙә}}, {{Dil-ru|Ягудино}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Naurız kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Şaran): 63&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Naurız): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Şatrım stansiyası): 73&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |27 |{{Azalış}}21 |{{Artış}}26 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (100 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] c33pst2sa2a4l0yq62rod65riyptucv Yalsıqol (Uçalı) 0 562593 6564224 6452243 2022-08-05T18:01:24Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yalsıqol kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ялсығол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 54 |lat_min = 43 |lat_sec = 24 | lon_deg = 59 |lon_min = 40 |lon_sec = 26 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453712 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yalsıqol''' ({{Dil-ba|Ялсығол}}, {{Dil-ru|Яльчигулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Uçalı rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Tunqatar kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (Uçalı): 69&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Korama stansiyası): 39&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |78 |{{Artış}}92 |{{Azalış}}75 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99 %) üstünlük təşkil edir.<ref name=":2" /> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:Uçalı rayonunun kəndləri]] 6kzpt7k76bcye6hbj8i65n625mvli6w Vasilevka (İşembay) 0 563156 6564065 6451205 2022-08-05T15:17:07Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Vasilyevka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vasilevka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Васильевка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | флаг = | lat_deg = 53.626905|lat_min = |lat_sec = | lon_deg = 56.472664|lon_min = |lon_sec = |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453230 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vasilevka''' ({{Dil-ba|Васильевка}}, {{Dil-ru|Васильевка}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Petrovski kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 42&nbsp;km, * paytaxdan (Ufa): 165&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 40&nbsp;km. == Küçələri == {| | valign="top" | * Blyuxer | valign="top" | * V. Jukov | valign="top" | * Dünya | valign="top" | * Gənclik | valign="top" | * Sadovnaya | valign="top" | * Mərkəzi | valign="top" | * Cənubi |} == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |760 |{{Artış}}791 |{{Azalış}}729 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] 5kc16334lul2q14xau891i6caqpjz35 Urqe Ərmet (İşembay) 0 563297 6563975 6451030 2022-08-05T13:51:53Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urqe Ərmet kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Әрмет}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 41 |lat_sec = 00 | lon_deg = 56 |lon_min = 30 |lon_sec = 00 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453238 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Urqe Ərmet''' ({{Dil-ba|Үрге Әрмет}}, {{Dil-ru|Верхнеарметово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Ərmet kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 49&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Aşağı Ərmet): 2&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 47&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |534 |{{Azalış}}477 |{{Artış}}382 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] hlsd98ba6p3zqdpxc39utnd8ijpba7s Urqe Etkol (İşembay) 0 563335 6563973 6451028 2022-08-05T13:51:44Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Urqe Etkol kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Үрге Этҡол}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 22 |lat_sec = 33 | lon_deg = 56 |lon_min = 20 |lon_sec = 25 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453224 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Aznay''' ({{Dil-ba|Үрге Этҡол}}, {{Dil-ru|Верхнеиткулово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Etkol kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Küçələri == * Drujba * Zəki Vəlidi * Zelyonaya * Kaqılçan * Lesnaya * May * Molodyojnaya * Noyabr * Seleuk * Sentralnaya * Şkolnaya == Tanınmış şəxsləri == * Alfiya Aktubina (9 oktyabr 1955) — Başqırd jurnalist və tərcüməçi, Başqırdıstan Respublikası Əməkdar Mədəniyyət işçisi (1997). * Dina Arslanova (27 iyul 1953) — jurnalist, Başqırdıstan Respublikası Əməkdar Mədəniyyət işçisi (1998), SSRİ jurnalistlər ittifaqının üzvü (1978), RF, BR. * Mavletbay Qaynetdinov (14 may 1938 — 6 iyun 2014) — başqırd estrada müğənnisi, BR xalq artisti (1993), BMSSR əməkdar artisti (1984). * Rinat Yulmuxammedov (17 yanvar 1957) — Sovet və Rusiya riyaziyyatçısı, fizika-riyaziyyat elmləri dokoru (1987), professor (1993). == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |879 |{{Artış}}923 |{{Azalış}}888 |} == Ədəbiyyat == * Сныткина, М. «Здоровая семья – основа нации»: женсовет село Иткулово / М. Сныткина // Восход (газета).- 2010.- 24 дек.- С.2. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} * [http://ufagen.ru/places/ishimbayskiy/itkulovo.html Etkol kəndi] [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] lsvo0xzx9xsphmnpcqxp19tcfwoupt5 Verxotor (İşembay) 0 563337 6564082 6451221 2022-08-05T15:36:05Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =Verxotor kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Верхотор}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min = 11|lat_sec = 32 | lon_deg = 56|lon_min = 16|lon_sec = 20 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453228 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Verxotor''' ({{Dil-ba|Верхотор}}, {{Dil-ru|Верхотор}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Verxotor kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 42&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Salavat stansiyası): 50&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |756 |{{Artış}}870 |{{Azalış}}818 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] 1opsvl8tysblmz1cna6kupvi3u6e0yp Vostok (İşembay) 0 563338 6564138 6451504 2022-08-05T16:21:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Vostok}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Vostok kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Восток}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53|lat_min =38 |lat_sec = 17 | lon_deg = 56|lon_min = 4|lon_sec = 52 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453235 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Vostok''' ({{Dil-ba|Восток}}, {{Dil-ru|Восток}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[İşəy kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 23&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (İşəy): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 10&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |190 |{{Artış}}209 |{{Artış}}223 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] ffw2w7dizrh4792obafluc52g8zuuw9 Yekaterinovka (İşembay) 0 563443 6564285 6452418 2022-08-05T18:35:43Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Yekaterinovka}} {{YM |növü = |rəsmi_adı =Yekaterinovka kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Екатериновка}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min =39|lat_sec =35 | lon_deg = 56 |lon_min =21|lon_sec =36 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453237 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''Yekaterinovka''' ({{Dil-ba|Үрге Әрмет}}, {{Dil-ru|Верхнеарметово}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[İşembay rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[Yənırıs kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 40&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Yənırıs): 3&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası):36&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |19 |{{Artış}}36 |{{Azalış}}21 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] s0a0yg2ahtrhw8ktz6sfeityt65vp2g İçkəsək (İşembay) 0 563452 6564751 6454506 2022-08-06T05:34:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçkesək kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫкесәк}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 29 |lat_sec = 55 | lon_deg = 56 |lon_min = 29 |lon_sec = 59 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 68 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453234 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçkesək''' ({{Dil-ba|Иҫкесәк}}, {{Dil-ru|Искисяково}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Küzən kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 53&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Küzən): 9&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 53&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |38 |{{Artış}}87 |{{Azalış}}68 |} === Milli tərkibi === == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] ml11qi4maidc4d4t0hisek2zotky5di İçəkəy (İşembay) 0 563453 6564752 6454514 2022-08-06T05:34:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 4 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İçəkəy kəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Иҫәкәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min = 40 |lat_sec = 35 | lon_deg = 56 |lon_min = 35 |lon_sec = 17 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 251 (2010) |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453232 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İçəkəy''' ({{Dil-ba|Иҫәкәй}}, {{Dil-ru|Исякаево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[İşembay rayonu]]<nowiki/>nda yerləşən kənd. Kənd [[Makarov kənd şurası]]<nowiki/>nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 56&nbsp;km, * kənd sovetliyindən (Makarov): 5&nbsp;km. * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 54&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı]{{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində.</ref> |- |247 |{{Artış}}265 |{{Azalış}}251 |} === Milli tərkibi === 2002-ci ildə keçirilən [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2002)|Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınmasına]] əsasən kənddə [[başqırdlar]] (99%) üstünlük təşkil edir == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] 7zh291almxli773tvmbvu4e015kqyjy İşəy (İşembay) 0 564994 6564768 6454563 2022-08-06T05:42:06Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü = |rəsmi_adı =İşəykəndi |orijinal_adı = {{Dil-ba|Ишәй}} |ölkə = Rusiya |şəkli = |gerbi = |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = |CoordAddon | lat_deg = 53 |lat_min =37 |lat_sec =05 | lon_deg = 56 |lon_min =08 |lon_sec = 23 |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |ölkə xəritəsinin miqyası = 0 |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |region növü = |region = |cədvəldə region = |rayon növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icma növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = |region xəritəsi = |rayon xəritəsi = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = |siyahıyaalma ili = |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi =453235 |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = |xəritə1 = }} '''İşəy''' ({{Dil-ba|Ишәй}}, {{Dil-ru|Ишеево}}) — [[Başqırdıstan Respublikası]]nın [[İşembay rayonu]]nda yerləşən kənd. Kənd [[İşəy kənd şurası]]nın tərkibindədir. == Coğrafi yerləşməsi == Məsafələr: * rayon mərkəzindən (İşembay): 30&nbsp;km, * ən yaxın dəmiryol stansiyasından (Sterlitamak stansiyası): 14&nbsp;km. == Əhali == {| class="wikitable" |+ Əhali ! 2002<ref name=":1">[http://www.perepis2002.ru/ct/doc/1_TOM_01_04.xls Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более]{{ref-ru}}. 3 fevral 2012 tarixində.</ref> ! 2009<ref name=":2">[http://www.gks.ru/bgd/regl/B09_109/IssWWW.exe/Stg/d01/tabl-21-09.xls Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, посёлкам городского типа и районам на 1 января 2009 года] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls |date=2013-05-16 }} {{ref-ru}}. 2 yanvar 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 2 yanvar 2014 tarixində [https://web.archive.org/web/20130516221108/http://www.gks.ru/bgd/regl/b09_109/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Cd01/tabl-21-09.xls Arxivləşdirilmişdir].</ref> ! 2010<ref>[http://bashstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/bashstat/resources/2f055a804e303140ba45fe3bf8d20d64/%D0%A7%D0%B8%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F+%D0%BF%D0%BE+%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%BC+%D0%BF%D1%83%D0%BD%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%BC+%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8+%D0%91%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD.pdf 2010-cu il Ümumrusiya əhalisinin siyahıya alınması. Başqırdıstan Respublikası yaşayış məntəqələrində əhalinin sayı] {{ref-ru}}. 20 avqust 2014 tarixində yoxlanılmışdır. 20 avqust 2014 tarixində [http://www.webcitation.org/6Rxi3K6iw Arxivləşdirilmişdir].</ref> |- |986 |{{Artış}}1096 |{{Azalış}}1000 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{rəsmi saytı|http://www.asmo-rb.ru|Başqırdıstan Respublikası Bələdiyyələr Şurası|lang=ru}} [[Kateqoriya:İşembay rayonunun kəndləri]] outh7c1pbk06qqtld9j2b2alxdtydru Çeju Beynəlxalq Hava Limanı 0 566821 6564703 4466050 2022-08-06T01:01:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hava limanı | adı = Çeju Beynəlxalq Hava Limanı | hərbi-dəniz_bayrağı = | hərbi-dəniz_bayrağının_ölçüsü = | hərbi-dəniz_bayrağı_alt = | orijinal_adı = {{nobold|{{lang|ko|제주국제공항}}}}<br>{{nobold|{{lang|ko|濟州國際空港}}}} | orijinal_adı-a = | orijinal_adı-r = Jeju Gukje Gonghang <br> Cheju Kukche Konghang | şəkil = Jeju International Airport Logo.png | şəklin_eni = 250 | şəkil_alt = | izah = | şəkil2 = Jeju International Airport.jpg | şəklin2_eni = 250 | şəklin2_alt = | izah2 = | IATA = CJU | ICAO = RKPC | FAA = | TC = | LID = | GPS = | WMO = | tipi = İctimai | sahibkar-oper = | sahibkar = | operator = Korea Airports Corporation | xidmət_etdiyi şəhər = [[Çejudo adası]] | yeri = [[Çeju]], [[Çejudo adası]], Cənubi Koreya | açılıb = 1968 | bağlanıb = | sərnişin_xidmətlərinin_dayandırılması = | qovşaq = <div> *[[Jeju Air]]</div> | əsas_şəhər = <div> *[[Air Busan]] *[[Asiana Airlines]] *[[Eastar Jet]] *[[Jin Air]] *[[Korean Air]] *[[T'way Airlines]]</div> | vaxt_zonası = | utc = | yay = | utcs = | yüksəklik-f = | yüksəklik-m = 36 | metrik-yüksəklik = yes |lat_dir =N |lat_deg =33 |lat_min =30 |lat_sec = 41 |lon_dir =E |lon_deg =126 |lon_min =29 |lon_sec =35 | sayt = {{URL|http://www.airport.co.kr/jejueng/main.do}} | xəritənin_şəkli = | xəritənin_şəklinin_ölçüsü = | xəritənin_şəkli_alt = | xəritənin_şəklinin_izahı = | xəritə1 = Cənubi Koreya | xəritənin1_ölçüsü = 240 | xəritə1_alt = | xəritənin1_izahı = Aeroportun Cənubi Koreya xəritəsində yeri | xəritə1_relyef = | xəritə_şəkli = | xəritə1_nişanı = CRJ | xəritə1_nişanının_vəziyyəti = right | xəritənin1_işarəsi = | xəritənin1_işarəsinin_ölçüsü = | r1-nömrə = 07/25 | r1-uzunluq-f = 10,433 | r1-uzunluq-m = 3,180 | r1-səth = [[Asfalt]] | r2-nömrə = 13/31 | r2-uzunluq-f = 6,266 | r2-uzunluq-m = 1,910 | r2-səth = Asfalt | metric-uez = | stat-il = 2015 | stat1-başlıq = Təyyarə hərəkətləri | stat1-verilənlər = 158,691 | stat2-başlıq = Beynəlxalq sərnişin daşıma | stat2-verilənlər = 1,993,851 | stat3-başlıq = Ölkədaxili sərnişin daşıma | stat3-verilənlər = 24,243,711 | stat4-başlıq = Ümumi sərnişin daşıma | stat4-verilənlər = 26,237,562 | qeydlər = Mənbələr: World Aero Data<ref>{{WAD|RKPC}}</ref><br>Korea Airports Corporation<ref name="statistics">{{cite web|url=http://www.airport.co.kr/user/wwweng/3197/stats/airportStats/jsp/LayOutPage.do|title=KAC 한국공항공사|publisher=|accessdate=7 May 2016|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151220084111/http://www.airport.co.kr/user/wwweng/3197/stats/airportStats/jsp/LayOutPage.do|archivedate=20 December 2015|df=dmy-all}}</ref> | Commons kateqoriyası = Jeju International Airport }} '''Çeju Beynəlxalq Hava Limanı''' ([[Hanqıl]]: 제주국제공항, [[Hanca]]: 濟州國際空港) {{Airport codes|CJU|RKPC}} sərnişin daşıma və təyyarə hərəkətlərinə görə [[İnçxon]] şəhərində yerləşən [[İnçxon Hava Limanı|İnçxon Beynəlxalq Hava Limanından]] sonra [[Cənubi Koreya|Cənubi Koreyanın]] ikinici ən böyük hava limanı. [[Çeju]] şəhərində yerləşir. Rəsmi olaraq 1958-ci ildə Çeju aerodromu olaraq qurulmuş, 1968-ci ildə beynəlxalq hava limanı statusu almışdır. Çeju Beynəlxalq Hava Limanı [[Cənubi Koreya|Cənubi Koreyada]] çoxsaylı materik istiqamətləri ilə yanaşı [[Çin]], [[Honkonq]], [[Yaponiya]], [[Tayvan]], [[Tayland]] və [[Malaziya]] kimi beynəlxalq istiqmətlərə də xidmət göstərir. 2015-ci ildə 26.237.562 sərnişin hava limanından istifadə etmişdir. Hava limanından istifadə edən çox sayda sərnişin və onun məhdud gücü səbəbi ilə cənub şəhəri [[Soqvipxo]] yaxınlığında adada 3.8 milyard dollarlıq bir investisiyaya malik ikinci bir hava limanı inşa ediləcəyi açıqlandı. 2025-ci ildə fəaliyyətə başlaması gözlənilir.<ref>{{Cite news|url=http://www.ytn.co.kr/_ln/0102_201511100924260399|title=The second Jeju international airport will be open in 2025. |last=Kim|first=jong-wook|date=2015-11-10|work=|access-date=|via=}}</ref> ==Tarixi== 1940-cə illərdə [[İkinci dünya müharibəsində Sakit okean cəbhəsi|Sakit Okean müharibəsi dövründə]] yaponlar tərəfindən hava limanı kimi hazırlanan uçuş zolağını istifadə edərək 1948-ci ilin may ayından mülki aviasiya fəaliyyətə başlamışdır və 1958-ci ilin yanvar ayında hökumət tərəfindən akreditə edilmiş və rəsmi olaraq Çeju Hava Limanı kimi təsis edilmişdir. Koreya-Yaponiya Aviasiya Müqaviləsinin imzalanmasından sonra, Jeju və Osaka arasındakı marşrut yeni qurulduğu üçün, marşrut 1968 - ci ilin aprelində beynəlxalq aeroporta yüksəldi. Koreya-Yaponiya Aviasiya Müqaviləsinin imzalanmasından sonra Çeju ilə Osaka arasında 1968-ci ilin aprel ayında yeni marşrut qurulduğu üçün beynəlxalq hava limanı statusu aldı.<ref>{{Cite web|url=http://newslibrary.naver.com/viewer/index.nhn?articleId=1968030500209207027&editNo=2&printCount=1&publishDate=1968-03-05&officeId=00020&pageNo=7&printNo=14273&publishType=00020 | title =제주비행장을 국제공항으로|publisher=동아일보 | date = 1968-03-05 }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://newslibrary.naver.com/viewer/index.nhn?articleId=1968030500099203021&editNo=1&printCount=1&publishDate=1968-03-05&officeId=00009&pageNo=3&printNo=605&publishType=00020| title =제주·오사카 간 신설|publisher=매일경제 | date = 1968-03-05}}</ref> Hava limanı 1979-cu ildən 1983-cü ilə qədər genişləndirildi və indiki ofis binası 1983-cü ildə tamamlandı. Artan sərnişin sayının tələbatını ödəmək üçün sərnişin terminalı 1991-1992-ci illərdə genişləndirildi. 2000-ci ilin avqust ayında ildə 320.000 ton yük qabiliyyətinə malik karqo terminalı tikildi. 2002-ci ilin dekabr ayında Koreya ilk dəfə olaraq ölkə daxili üçüşlar üçün duty-free mağaza istifadəyə verildi. Mövcud sərnişin daşınma qabiliyyətini aşan sərnişinlərin yerləşdirilməsi məqsədilə mövcud sərnişin terminalının sağ tərəfində 17 oktyabr 2006-cı il tarixində qısa müddətli hava limanı genişləndirilməsi siyasətinin bir hissəsi kimi yeni bir sərnişin terminalı qurulmuşdur. Yeni terminal 17 may 2007-ci il tarixində açılmış və 2012-ci ilin iyul ayında mövcud ofis binasının yenidən modellənməsindən sonra illik sərnişin daşıma həcmi 25.470.000 nəfərə çatmışdır.<ref name="능력">[http://news.naver.com/main/read.nhn?mode=LSD&mid=sec&sid1=101&oid=018&aid=0002624514 제주공항 확장사업 5년 만에 완료] 이데일리, 2012.7.6.</ref> ==Hava yolları və istiqamətləri== {{Hava limanı uçuş siyahısı <!-- --> | [[Air Busan]] | [[Qimhe Beynəlxalq Hava Limanı|Busan]], [[Tequ Beynəlxalq Hava Limanı|Tequ]],<ref>[https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/267420/air-busan-adds-new-routes-from-daegu-in-16q3/ Air Busan Adds New Routes from Daegu in 16Q3] Routesonline. 14 June 2016.</ref> [[Qimpo Beynəlxalq Hava Limanı|Seul–Qimpo]] <!-- --> | [[Air China]] | '''Mövsümü:''' [[Pekin Beynəlxalq Hava Limanı|Pekin–Paytaxt]], [[Xançjou Xiaoşan Beynəlxalq Hava Limanı|Xançjou]] <!-- --> | [[Air Pohang]] | [[Pxoxan Hava Limanı|Pxoxan]] <!-- --> | [[AirAsia X]] | [[Kuala-Lumpur Beynəlxalq Hava Limanı|Kuala-Lumpur–Beynəlxalq]] <!-- --> | [[Asiana Airlines]] | [[Qimhe Beynəlxalq Hava Limanı|Busan]], [[Çxondju Beynəlxalq Hava Limanı|Çxondju]], [[Tequ Beynəlxalq Hava Limanı|Tequ]], [[Kvanju Hava Limanı|Kvanju]], [[Saçxon Hava Limanı|Çinju]], [[Qimpo Beynəlxalq Hava Limanı|Seul–Qimpo]], [[Yosu Hava Limanı|Yosu]] <!-- --> | [[Cathay Dragon]] | [[Honkonq Beynəlxalq Hava Limanı|Honkonq]] <!-- --> | [[China Eastern Airlines]] | [[Şanxay Pudun Beynəlxalq Hava Limanı|Şanxay–Pudun]]<br>'''Mövsümü:''' [[Nankin Luku Beynəlxalq Hava Limanı|Nankin]], [[Ninbo Lişe Beynəlxalq Hava Limanı|Ninbo]] <!-- --> | {{nowrap|[[China Southern Airlines]]}} | '''Mövsümü:''' [[Çançun Luntszya Beynəlxalq Hava Limanı|Çançun]], [[Çansa Xuanqhua Beynəlxalq Hava Limanı|Çansa]], [[Dalyan Çjouşuyz Beynəlxalq Hava Limanı|Dalyan]], [[Quançjou Bayyun Beynəlxalq Hava Limanı|Quançjou]], [[Harbin Taypin Beynəlxalq Hava Limanı|Harbin]], [[Şenyan Taosyan Beynəlxalq Hava Limanı|Şenyan]], [[Şençjen Baoan Beynəlxalq Hava Limanı|Şençjen]], [[Uhan Tyanhe Beynəlxalq Hava Limanı|Uhan]], [[Çjençjou Sinçjen Beynəlxalq Hava Limanı|Çjençjou]] <!-- --> | [[Eastar Jet]] | [[Suvarnabhumi Hava Limanı|Banqkok–Suvarnabhumi]], [[Qimhe Beynəlxalq Hava Limanı|Busan]], [[Çxondju Beynəlxalq Hava Limanı|Çxondju]], [[Kunsan Hava Limanı|Kunsan]], [[Qimpo Beynəlxalq Hava Limanı|Seul–Qimpo]], [[Taoyuan Beynəlxalq Hava Limanı|Taybey–Taoyuan]]<ref>{{cite web|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/280571/eastar-jet-adds-jeju-taipei-route-from-late-sep-2018/|title=Eastar Jet adds Jeju – Taipei route from late-Sep 2018|publisher=routesonline|accessdate=17 September 2018}}</ref> <!-- --> | [[HK Express]] | [[Honkonq Beynəlxalq Hava Limanı|Honkonq]] <!-- --> | [[Far Eastern Air Transport]] | [[Taoyuan Beynəlxalq Hava Limanı|Taybey–Taoyuan]] <ref>https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/280992/far-eastern-air-transport-resumes-taipei-jeju-in-oct-2018/</ref> <!-- --> | [[Jeju Air]] | [[Qimhe Beynəlxalq Hava Limanı|Busan]], [[Çxondju Beynəlxalq Hava Limanı|Çxondju]], [[Tequ Beynəlxalq Hava Limanı|Tequ]], [[Kvanju Hava Limanı|Kvanju]], [[Qimpo Beynəlxalq Hava Limanı|Seul–Qimpo]]<br>'''Mövsümü:''' [[Honkonq Beynəlxalq Hava Limanı|Honkonq]],<ref>[https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/278892/jeju-air-adds-jeju-hong-kong-route-in-3q18/ Jeju Air adds Jeju – Hong Kong route in 3Q18] Routesonline. 31 May 2018.</ref> [[Fukuoka Hava Limanı|Fukuoka]] <!-- --> | [[Jin Air]] | [[Qimhe Beynəlxalq Hava Limanı|Busan]], [[Çxondju Beynəlxalq Hava Limanı|Çxondju]], [[Kvanju Hava Limanı|Kvanju]], [[Qimpo Beynəlxalq Hava Limanı|Seul–Qimpo]], [[Şanxay Pudun Beynəlxalq Hava Limanı|Şanxay–Pudun]]<br>'''Mövsümü:''' [[Suvarnabhumi Hava Limanı|Banqkok–Suvarnabhumi]], [[Sian Syanyan Beynəlxalq Hava Limanı|Sian]] <!-- --> | [[Korean Air]] | [[Pekin Beynəlxalq Hava Limanı|Pekin–Paytaxt]], [[Qimhe Beynəlxalq Hava Limanı|Busan]], [[Çxondju Beynəlxalq Hava Limanı|Çxondju]], [[Tequ Beynəlxalq Hava Limanı|Tequ]], [[Quiyan Lundunbao Beynəlxalq Hava Limanı|Quiyan]], [[Kunsan Hava Limanı|Kunsan]], [[Kvanju Hava Limanı|Kvanju]], [[Saçxon Hava Limanı|Çinju]], [[Kansay Beynəlxalq Hava Limanı|Osaka–Kansay]], [[Qimpo Beynəlxalq Hava Limanı|Seul–Qimpo]], [[Narita Beynəlxalq Hava Limanı|Tokio–Narita]], [[Vondju Hava Limanı|Vondju]], [[Yosu Hava Limanı|Yosu]] <!-- --> | [[Loong Air]] | [[Sian Syanyan Beynəlxalq Hava Limanı|Sian]]<ref>{{cite web|url=https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/280790/loong-airlines-adds-xian-jeju-from-sep-2018/|title=Loong Airlines adds Xi’An – Jeju from Sep 2018|publisher=routesonline|accessdate=2 October 2018}}</ref> <!-- --> | [[Philippine Airlines]] | '''Mövsümü:''' [[Ninoy Akino Beynəlxalq Hava Limanı|Manila]] <!-- --> | [[Shenzhen Airlines]] | '''Mövsümü:''' [[Nantun Sindun Hava Limanı|Nantun]], [[Şençjen Baoan Beynəlxalq Hava Limanı|Şençjen]]<ref>[https://www.routesonline.com/news/38/airlineroute/254179/shenzhen-airlines-adds-new-routes-to-jeju-from-late-april-2016/ Shenzhen Airlines Adds New Routes to Jeju from late-April 2016] Routesonline. 8 April 2016.</ref> <!-- --> | [[Spring Airlines]] | [[Xançjou Xiaoşan Beynəlxalq Hava Limanı|Xançjou]], [[Harbin Taypin Beynəlxalq Hava Limanı|Harbin]], [[Ninbo Lişe Beynəlxalq Hava Limanı|Ninbo]], [[Şanxay Pudun Beynəlxalq Hava Limanı|Şanxay–Pudun]], [[Şenyan Taosyan Beynəlxalq Hava Limanı|Şenyan]], [[Şitszyaçjuan Çjendin Beynəlxalq Hava Limanı|Şitszyaçjuan]], [[Tyantszin Binxay Beynəlxalq Hava Limanı|Tyantszin]], [[Yançjou Tayçjou Beynəlxalq Hava Limanı|Yançjou]] <!-- --> | [[T'way Airlines]] | [[Tequ Beynəlxalq Hava Limanı|Tequ]], [[Kvanju Hava Limanı|Kvanju]], [[Muan Beynəlxalq Hava Limanı|Muan]], [[Kansay Beynəlxalq Hava Limanı|Osaka–Kansay]], [[Qimpo Beynəlxalq Hava Limanı|Seul–Qimpo]], [[Narita Beynəlxalq Hava Limanı|Tokio–Narita]] <!-- --> | [[Tianjin Airlines]] | '''Mövsümü:''' [[Tyantszin Binxay Beynəlxalq Hava Limanı|Tyantszin]] <!-- --> | [[Tigerair Taiwan]] | [[Taoyuan Beynəlxalq Hava Limanı|Taybey–Taoyuan]] }} == Qəzalar və hadisələr == 10 avqust 1994-cü ildə [[Korean Air|Korean Air reys 2033]] Çeju Beynəlxalq Hava Limanına enməyə cəhd edərkən uçuş zolağından kənara çıxdı. Təyyarədəki 160 nəfərin hamısı qəzadan qurtuldu.<ref>{{Cite web|url=http://aviation-safety.net/database/record.php?id=19940810-0|title=ASN Aircraft accident Airbus A300B4-622R HL7296 Cheju Airport (CJU)|last=Ranter|first=Harro|website=aviation-safety.net|access-date=2018-07-15}}</ref> 28 iyul 2011-ci ildə [[Asiana Airlines reys 991]] uçuş zamanı yanğınla üzləşdi və Çejuya yönəlmək istəyərkən qəzaya uğradı. Hər iki pilot öldü.<ref>{{Cite web|url=http://www.macleans.ca/article.jsp?content=w7624512|title=Official: Pilot on crashed South Korean cargo plane reported fire in final moments {{!}} Macleans.ca - Canada - Features|date=2014-01-25|access-date=2018-07-15|archive-date=2014-01-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20140125130708/http://www.macleans.ca/article.jsp?content=w7624512|url-status=unfit}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.airport.co.kr/jejueng/main.do Rəsmi sayt] {{Cənubi Koreya hava limanları}} [[Kateqoriya:Cənubi Koreya hava limanları]] n6r2j1zz71qov5d98qtg1km44uztl88 Adolf Hitlerin rəsmləri 0 574732 6564638 6457552 2022-08-05T22:07:04Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki [[Şəkil:Adolf_Hitler_-_Wien_Oper.jpg|400px|thumb|''Vyana Dövlət Opera Evi'', Adolf Hitler, 1912]] [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsi]] əsnasında və sonraki illərdə [[Almaniya|Almanya]]<nowiki/>daki [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|Nazi Partiyası]]<nowiki/>na rəhbərlik edən [[Adolf Hitler]] həmçinin bir rəssam idi.<ref name="ColottiMariani5">{{cite book|author1=Enzo Colotti|author2=Riccardo Mariani|title=The water colours of Hitler: recovered art works : homage to Rodolfo Siviero ; with texts|url=https://books.google.com/books?id=pzp134mHZ_sC|accessdate=4 March 2012|date=30 June 2005|publisher=Fratelli Alinari spa|isbn=978-88-7292-054-1|page=5}}</ref> O, [[Vyana]] dövrü əsnasında (1908–13) yüzlərlə əsər yaradıb və dolanışığını təmin etmək üçün rəsmlərini və poçt kartlarını satırdı. Onun bir çox rəsm əsərləri [[İkinci Dünya müharibəsi]]<nowiki/>ndən sonra bərpa edildi və on minlərlə dollarlıq hərraclarda satıldı. == Hitlerin tərzi və təsirləri == Hitlerin tərzi onun əsərlərində memarlığı təmsil edərkən çoxlu hesablanmışdır. Bəddi təsirində ilərləmək yerinə, əsərləri 19-cu əsrin və ondan əvvəlki rəssamları yamsılayırdı.<ref>Owens Zalamaps, ''Adolf Hitler'', 23.</ref> O əsərlərinin bir çox rəssamlıq cərəyanların sintezi olduğunu iddia edirdi ancaq, Yunan-Roma klasisizmindən, İtalyan Renesansından və Noklasisizmdən çəkirdi. O, bu cərəyanların rəssamlarının texniki qabiliyyətini, eləcə də başa düşülən simvolizmi sevirdi.<ref>Price, ''Hitler: The Unknown Artist''.</ref> O, Rudolf von Altı ən yaxşı müəllimi adlandırırdı. Hər ikisinin rəsm əsərlərində oxşar mövzu və rəng tədbiqləri müşahidə olunsa da Alt cəlb edici mənzərələr sərgiləyən təbiət və ətraf mühitə memarlıqdan çox olmasa da eyni dərəcədə əhəmiyyət verirdi. == Tarixi == === Rəssamlıq ambisyası === Hitler avtobioqrafiq əsəri olan ''[[Mein Kampf]]''da gəncliyində necə peşəkar rəssam olmaq istəməsindən lakin, ''Vyana İncəsənət Akademiyasına'' girə bilməyib xəyalarının puça çıxmasından danışır.<ref name="HitlerDomarus2007">{{cite book|author1=Adolf Hitler|author2=Max Domarus|title=The essential Hitler: speeches and commentary|url=https://books.google.com/books?id=0Y0UULmcFt0C&pg=PA15|accessdate=4 March 2012|date=1 April 2007|publisher=Bolchazy-Carducci Publishers|isbn=978-0-86516-627-1|pages=15–}}</ref> Hitler akademiyaya iki dəfə, 1907-ci və 1908-ci ildə qəbul ola bilmədi.<ref name=Monster>{{cite web |url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-1164780/Face-monster-Self-portrait-Hitler-painted-just-21-revealed-auction.html |title=Face of a monster: Self-portrait of Hitler painted when he was just 21 revealed at auction |first=David |last=Wilkes |date=25 March 2009 |accessdate=13 March 2012 |work=[[Daily Mail]]}}</ref> İlk imtahanında o, ilkin hissədən keçmişdi; hər biri üç saatdan ibarət olan iki sessiyada təsvir edilmiş ikonik və ya İncildəki səhnələrdən iki rəsm çəkməli idi. İkinci hissə isə imtahan verənlərin əvvəl hazırladıqları portfellerin yoxlanılması idi. Hitler ikinci hissədən keçə bilmədi. İnstitut Hitlerin rəsm əsərlərini bəyənmədi<ref>Owens Zalampas, Adolf Hitler, 16.</ref> və onun rəssamlıqdan çox memarlıq sahəsində istedadı olduğunu hesab etdi. Hitlerin istedadlı olduğuna inanan müəllimlərindən biri, onun akademiyanın memarlıq məktəbinə daxil olmasını məsləhət bildi. Ancaq, bunun üçün yarımçıq qoyub buraxdığı məktəbə geri qayıtmalı idi, hansı ki, o bunu etməyə könülsüz yanaşırdı. ''İngilis Müharibəsi Mavi Kitbında'' yayınlanan 1939-cu il, avqust ayında, İkinci Dünya Müharibəsinin başlanğıcı ərəfəsində baş tutmuş bir müsahibəyə görə, Hitler ingilis səfir Nevil Hendersona demişdir; ''Mən bir sənətkaram, siyasətçi deyiləm. Polşa məsələsi həll edildikdən sonra həyatımı sənətkar kimi başa çatdırmaq istəyirəm.''<ref name="HitlerDomarus2007"/><ref name="gunther1940">{{cite book | url=https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.149663/2015.149663.Inside-Europe#page/n23/mode/2up | title=Inside Europe | publisher=Harper & Brothers | author=Gunther, John |location=New York|authorlink=John Gunther| year=1940 | pages=1-2}}</ref> === Vyana dövrü === 1908-1913-cü illər arası Hitler dolanışığını təmin etmək üçün poç kartları rəngləyirdi və ev boyamaq işi ilə məşğul olurdu. 1910-cu ildə 21 yaşında özünün ilk portretini çəkdi. Bu rəsm və Hitler tərəfindən hazırlanmış on iki digər əsər, 1945-ci ildə [[Essen]] şəhərində, ABŞ ordusunun başçavuşu Uill C. MkKenna tərəfindən aşkar edilmişdir.<ref name=Monster/> [[Şəkil:Adolf Hitler - Mary with Jesus (1913).jpg|thumb|''Məryəm ana və müqəddəs İsa məsih'' Adolf Hitler 1913-cü il <ref>{{Cite web|url=http://www.sundayobserver.lk/2015/09/20/spe-art-01.asp|title=Hitler's art|website=www.sundayobserver.lk|access-date=2016-03-02|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305055827/http://www.sundayobserver.lk/2015/09/20/spe-art-01.asp|archivedate=2016-03-05}}</ref>]] Vyana dövründə Avstriyalı bir iş adamı və gənc Hitlerin iş ortağı olan Samuel Morqenstern, gənc Hitlerin bir çox rəsmini satın aldı. Morqensternin sözlərinə görə, Hitler 1910-cu iin başlanğıcında, ya 1911-ci il, ya da 1912-ci ildə ilk dəfə onun yanına gəldi. Hitler Morqensternin şüşəsalan mağazasına ilk dəfə gəldikdə Morgensternə üç əsərini təqdim etdi. Morqenstern, müştərilərinin məlumat bazasını saxladı, bu sayəsində gənc Hitler rəsmlərinin alıcılarını tapmaq mümkün idi. Sonra müəyyən olundu ki, alıcıların əksəriyyəti yəhudi imiş. Josef Feingold adına bir hüquqşünas olan Morgenşternin əhəmiyyətli bir müştərisi, Hitlerin köhnə Vyananı təsvir etdiyi şəkillər seriyasını satın almışdı.<ref name="HamannMommsen2010">{{cite book|author1=Brigitte Hamann|author2=Hans Mommsen|title=Hitler's Vienna: A Portrait of the Tyrant as a Young Man|url=https://books.google.com/books?id=AUBhhKDkn1sC&pg=PA356|accessdate=4 March 2012|date=3 August 2010|publisher=Tauris Parke Paperbacks|isbn=978-1-84885-277-8|page=356}}</ref> === Birinci Dünya Müharibəsi === Hitler 1914-cü il 25 yaşında [[Birinci Dünya müharibəsi|Birinci Dünya Müharibəsi]]<nowiki/>ndə xidmətdə olduğu zaman rəsmlərini cəbhəyə aparırdı və boş vaxtlarını sənətlə məşğul olaraq keçirdi. Bu dövrdə çəkdiyi əsərlər siyasətçi olmağından əvvəl sonuncu əsərləri idi. Müharibə dövründə çəkilmiş rəsm əsərləri arasında fermerlərin evləri, soyunma stansiyası kimi mövzulu rəsmlər var idi. === Hərraclıq satışlar === İkinci Dünya Müharibəsindən sonra ABŞ ordusu tərəfindən Hitlerin bir neçə rəsm əsəri ələ keçirildi. Digər ələ keçirilmiş materiallar ilə birlikdə ABŞ-a aparılıb və hələ də nümayiş olunmasına icazə verməyən ABŞ hökuməti tərəfindən saxlanılır.<ref>Marc Fisher, "The Art of Evil; Half a century later, the paintings of Adolf Hitler are still a federal case", ''The Washington Post'', Apr. 21, 2002, p. W.26</ref> Digər rəsmlər şəxsi kolleksiyalarda saxlanılır. 2000-ci ildə bu rəsmlərin bir hissəsi hərracda satılmağa başlandı.<ref name="LA">{{cite web |url=http://latimesblogs.latimes.com/culturemonster/2012/01/would-you-buy-this-painting-by-adolf-hitler.html |title=Would you buy this painting by Adolf Hitler? |first=David |last=Ng|date=30 January 2012 |accessdate=13 March 2012 |work=[[Los Angeles Times]]}}</ref> 2009-cu ildə ''Mudokun Shropshire'' [[auksion]] evi Hitlerin 15 rəsm əsərini ümumilikdə 143358,0 [[ABŞ dolları]]na,<ref>{{cite news|title=Mullocks auction house claims art by Adolf Hitler sold for $143K |url=http://www.nydailynews.com/news/money/mullocks-auction-house-claims-art-adolf-hitler-sold-143k-article-1.361151|accessdate=5 February 2015|work=New York Daily News |agency=Associated Press|date=24 April 2009}}</ref> ''Ludloun Şorpşayr'' auksionu isə 13 əsəri 100000,0 [[avro]]ya satdı.<ref>{{cite web |url=http://www.dw.de/dw/article/0,,4201589,00.html |title=Hitler paintings sold at British auction house |date=24 April 2009 |accessdate=13 March 2012 |publisher=Deutsche Welle}}</ref> 2012-ci ildə Slovakiyadakı bir auksion evində Hitlerin bir rəsm əsəri 32000,0 avroya satıldı.<ref>{{cite news|title=Hitler painting fetches 32,000 euros in Slovak auction|url=http://www.thehindu.com/todays-paper/tp-national/hitler-painting-fetches-32000-euros-in-slovak-auction/article2843477.ece|accessdate=5 February 2015|work=The Hindu|agency=Agence France-Presse|date=30 January 2012}}</ref> 2014-cü il 18 noyabrda Münhendəki köhnə qeydiyyat şöbəsinin Hitler tərəfindən çəkilmiş akvarel rəsm əsəri [[Nürnberq]]dəki auksionda 130000,0 [[avro]]ya satıldı. Akvarellə birlikdə Albert Borman tərəfindən imzalanmış bir məktub və bir satış fakturası da satılırdı ki, bunun da rəsmin nisbətən yüksək qiymətə satılmasına təsir göstərdiyi ehtimal edilir.<ref>{{cite news|last1=Ziv|first1=Stav|title=Watercolor Painting by Adolf Hitler Sells for $161,000|url=http://www.newsweek.com/watercolor-painting-adolf-hitler-sells-161000-286414|accessdate=5 February 2015|work=Newsweek|date=22 November 2014}}</ref> 2017-ci ilin iyulunda, Mullok auksionu Hitlerin iki nadir yağlı boya rəsm əsərini satdı. Onlardan biri dağlıq fonda ev və yanında göl təsviri olan rəsm əsəri idi.<ref>https://www.mullocksauctions.co.uk/lot-702659-adolf_hitler_attributed_oil_painting_dated_1910_depicts.html</ref> [[File:Hitler Haus am See.jpg|thumb|Hitlerin 1910-cu ildə çəkdiyi yağlı boya rəsm əsəri]] Bir qrup tədqiqatçı hesab edir ki, Hitlerin həyatı boyunca yaratdığı cəmi 300 ədəd tamamlanmış rəsm əsəri var, ancaq Hitler özünün [[Mənim mübarizəm]] kitabında Vyanada yaşadığı müddətdə gündə iki-üç rəsm əsəri yaratdığını yazır. Hitler Vyanada keçirdiyi illər ərzində gündə bir portret yaratmış olsaydı, bu rəqəm 600-dən çox olardı. Hitlerin sənətindəki ən əhəmiyyətli mütəxəssislərdən biri olan Peter Cen Hitlerlə iki müsahibəsi olduğunu bildirir. Müsahibələrinin birində Hitler 1908-ci ildən 1914-cü ilə kimi Vyana və Münhendə keçirdiyi altı il ərzində minlərlə rəsm əsəri yaratdığını, onlardan bir neçəsinin 1911-ci ildə yaratdığı "Cığırdakı ağaclar" rəsmi kimi yağlı boya üslubunda çəkilmiş rəsm əsərləri olduğunu deyib. [[File:Baum am Weg eines Sees.jpg|thumb|Cığırdakı ağaclar, Adolf Hitler (1911)]] Jahn 1938-ci il Hitlerin [[Anşluss|Avstriyanı Almanyaya birləşdirməsi]]<nowiki/>ndən əvvəl Şulte Strathaus tərəfindən təyin olunmuş insanlardan biri idi. Starthaus 1936-cı ildə Hitler tərəfindən onun 1907-ci ildən 1912-ci ilə və 1921-ci ildən 1922-ci ilə çəkdiyi rəsmləri tapmaq və satın almaq üçün təyin edilmişdir. Jahn təxminən dörd il Hitlerin hərbi xidmətə çağrılmasına qədər onun erkən əsərlərini izləyib.<ref name="ReferenceA">Snyder, ''The Real Deal – Adolf Hitler Original Artworks''.</ref> Jahn 1937-ci ildə Almaniyanın Vyanadakı səfirliyində sənət müşaviri oldu hansı ki, bununla o Hitlerin əsərlərinin bir çoxunu deyilənə görə kimi məhv etmək məqsədiylə axtaracaq və satın alacaq və toplayacaqdı. Jahn hazırda Hitler sənətinin təxminən 18 ədədə qədər olan ən böyük kolleksiyalarından birini satmaqdadır, orta satış qiyməti isə 50000 [[ABŞ dolları|$]] təşgil edir.<ref name="ReferenceA"/> Hitlerin sənətinin ən geniş şəxsi kolleksiyalarından biri [[Massaçusets]] ştatının Natik şəhərində ''Beynəlxalq İkinci Dünya Müharibəsi Muzeyi''ndə yerləşdirilib.<ref>{{cite web|url=http://www.metrowestdailynews.com/article/20140227/NEWS/140226937|title=Natick exhibit: Hitler, 'the failed artist'|access-date=June 29, 2016}}</ref> == Tənqidi analiz == Hitlerin Vyana İncəsənət akademiyasına verdiyi rəsmləri gördükdən sonra Con Günter ''Avropanın içində'' adlı kitabında yazmışdır: "''Onlar ritm, rəng, hissi və ya mənəvi təsəvvürdən tamamilə məhrum və bayağıdır. Onlar memarın eskizləridir: ağrı verici və dəqiq xətləmələr, başqa heç nə. Vyana professorlarının Hitlerə memarlıq məktəbinə getməsini və saf sənətdən ümidsizcəsinə imtina etməsini demələri heç də təəccüblü deyil''."<ref name="gunther19402">{{cite book|url=https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.149663/2015.149663.Inside-Europe#page/n23/mode/2up|title=Inside Europe|publisher=Harper & Brothers|author=Gunther, John|location=New York|authorlink=John Gunther|year=1940|pages=1-2}}</ref> Bir müasir sənət tənqidçisindən Hitlerin bəzi rəsmlərini, onları kimin çəkdiyi və "olduqca yaxşı" olaraq dəyərləndirildiyi deyilmədən nəzərdən keçirməsi xahiş edildi. Tənqidçi deyib ki, insan fiqurlarını çəkdiyi fərqli üslubu onun insanlara qarşı dərin maraqsızlığını təmsil edir.<ref>Spotts, Frederic ''Hitler and the Power of Aesthetics'' (Overlook TP, 2004), {{ISBN|978-1-58567-507-4}}, p. 172. See also [http://www.bytwerk.com/gpa/hitlerpaintings.htm Adolf Hitler's Paintings]</ref> Fratelli Alinari tərəfindən hazırlanan ''Hitlerin Akvareli: Bərpa Olunan Sənət Əsərləri: Rodolfo Sivieroya hörmətlə'' başlıqlı bir hesabata görə Hitlerin akvareli onun bir rəssam olaraq "amansız" olduğunu isbat edir.<ref name="ColottiMariani5"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Mənbələr == * Barron, Stephanie, ''Degenerate art: The Fate of the Avant-Garde in Nazi Germany'' (Los Angeles, Calif.: Los Angeles County Museum of Art, 1991). * Hitler, Adolf, and Ralph Manheim, ''Mein Kampf'' (Boston: Houghton Mifflin Company, 1943). * Price, Billy, ''Hitler: The Unknown Artist'' (Houston, Texas: Billy F. price Publishing Co., 1983). * Snyder, Charles, "[http://snyderstreasures.com/pages/real_deal.htm#(12) The Real Deal - Adolf Hitler Original Artworks] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190218050144/http://snyderstreasures.com/pages/real_deal.htm#(12) |date=2019-02-18 }}", retrieved 10 June 2014. * Zalampas, Sherree Owens, ''Adolf Hitler: A Psychological Interpretation of his Views on Architecture, Art, and Music'' (Bowling Green, Ohio: Bowling Green University Popular Press, 1990). {{ISBN|978-0879724870}} == Əlavə oxu == * {{Cite book|title=The Art of Adolf Hitler: A Study of His Paintings and Drawings|author=Pastore, Stephen R.|publisher=Grand Oak Books|year=2013}} * {{Cite book|title=Adolf Hitler: The Unknown Artist|author=Price, Billy F.|publisher=Stephen Cook|year=1984}} * {{Cite book|title=Adolf Hitler als Maler und Zeichner : ein Werkkatalog der Ölgemälde, Aquarelle, Zeichnungen und Architekturskizzen|author=Price, Billy F.|publisher=Gallant Verlag|year=1983}} * {{Cite book|title=Hitler and the Power of Aesthetics|url=https://archive.org/details/hitlerpowerofaes0000spot_l9v0|author=Spotts, Frederic|publisher=[[The Overlook Press]]|year=2004}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası}} * [http://www.bytwerk.com/gpa/hitlerpaintings.htm Hitlerin rəsm əsəsrləri] Alman təbliğat arxivində * [http://www.tracesofevil.com/2008/01/munich-hofbrauhaus.html Hitlerin Münih rəsmləri sərgilər və bu gün] * [http://www.bartfmdroog.com/droog/niod/] {{Adolf Hitler}} [[Kateqoriya:Rəssamlarına görə rəsm əsərləri]] qjd674uyzz057o7n410n5n6jy2szjfw Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi 0 578040 6564197 6158484 2022-08-05T17:32:30Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{silinməyə namizəd}} [[Şəkil:DFJD.jpg|250px|thumb|right|İctimai birliyin loqosu]] '''Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi''' — [[Azərbaycan tarixi|Azərbaycan tarixini]], [[Azərbaycan mədəniyyəti|mədəniyyətini]], milli-mənəvi dəyələrini xaricdə təbliğ edən ictimai birlik<ref>{{Cite web |title=Diasporla bağlı QHT dövlət qeydiyyatına alınıb |url=http://palitranews.az/news.php?id=85530 |access-date=2019-01-31 |archive-date=2020-09-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200918170011/http://palitranews.az/news.php?id=85530 |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web |url=http://1905.az/bizim-diaspor-bizim-media/ |title=Diasporumuzun fəaliyyətinin mediada inikası mövzusunu Diasporla iş üzrə Dövlət Komitəsinin analitik-informasiya şöbəsinin müdiri Elşad Miraləm, Diaspor Jurnalistlər Birliyinin sədri Fuad Hüseynzadə, Karabakhinfo.com beynəlxalq elektron jurnalından Zaur Əliyev |author= |date= |website= |publisher=1905.az |language=az |access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == Haqqında == Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi (DFJD) Azərbaycan mediasının diaspor mövzusuna diqqətinin daha da artırılması, xaricdəki azərbaycanlı və əcnəbi jurnalistlərlə əlaqələrin qurulması, Azərbaycan tarixinin<ref>{{cite web |url=http://thefortress.com.pk/armenias-vandalism-on-national-and-universal-values/ |title=Armenia’s Vandalism on National and Universal Values |author= |date= |website= |publisher= thefortress.com.pk|language=en |access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>, mədəniyyətinin, milli-mənəvi dəyələrinin xaricdə daha da geniş yayılmasını təşkil etmək məqsədi ilə 1 yanvar 2014-cü il tarixində təsis edilib. DFJD İB Ədliyyə Nazirliyi tərəfindən 16 fevral 2018-ci il tarixində dövlət qeydiyyatına alınıb. Təşkilatın ətrafında Azərbaycanda, eləcə də xaricdə dövlət və dövlətçiliyimizi təbliğ edən vətənpərvər jurnalistlər toplanıb. Təşkilatın rəhbəri araşdırmaçı-jurnalist Fuad Hüseynzadədir DFJD İB tərəfindən bu müddətdə 20 ölkənin 50-dan çox nüfuzlu mediasında Azərbaycan<ref>{{cite web |url=https://www.utrop.no/nyheter/verden/208308/ |title= Fremmer fred og forsoning mellom Aserbajdsjan og Armenia|author= |date= |website= |publisher= utrop.no|language=en |access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>, eləcə də Dağlıq Qarabağ həqiqətləri ilə bağlı məqalələr dərc etdirilib. Azərbaycanda ilk dəfə Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistləri Dəstəyi İctimai Birliyi tərəfindən könüllü şəkildə “Diaspor dərs”ləri layihəsi Təhsil Nazirliyinin müvafiq icazəsi ilə orta və ali məktəblərdə həyata keçirilmişdir<ref>{{cite web |url=https://republic-underground.com/complex-of-khudavang-monastery-called-temple-of-god/ |title=Complex of Khudavang monastery called “Temple of God” |author= |date= |website= |publisher=republic-underground.com |language=en |access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Eyni zamanda təşkilat üzvləri təbliğat və təşviqatda, informasiya müharibəsində dünya azərbaycanlıları ilə əməkdaşlıq çərçivəsində aktiv iştirak edirlər<ref>{{cite web|url= https://turkustan.info/2020/11/19/az%C9%99rbaycanciliq-ideyasi-dunya-az%C9%99rbaycanlilarinin-istinad-m%C9%99nb%C9%99yi-adli-kitab-n%C9%99sr-olunub/|title= “Azərbaycançılıq ideyası – dünya azərbaycanlılarının istinad mənbəyi” adlı kitab nəşr olunub|author= |date= |website= |publisher= turkustan.info|language= az|access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. 2020-ci ildə Diaspor Fəaliyyətinə Jurnalistlərin Dəstəyi İctimai Birliyi tərəfindən Prezident yanında Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Şurasının dəstəyi ilə "Azərbaycançılıq ideyasının dünya azərbaycanlıları arasında təbliği mövzusunda tədbirlərin keçirilməsi" layihəsi icra olunub<ref>{{cite web |url= http://fikr.uz/blog/ziyonet_simpozium/rukovodstvo-armenii-popytalos-otvetit-na-muzykalnyj-festival-kharybjulbjul-svoej-bezobraznoj-politikoj.html|title=Руководство Армении попыталось ответить на музыкальный фестиваль “Харыбюльбюль” своей безобразной политикой |author= |date= |website= |publisher=fikr.uz |language= uz|access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Layihə çərçivəsində xaricdəki soydaşlarımıza, o cümlədən məktəblilərə əyani vəsait olaraq “Azərbaycançılıq ideyası - dünya azərbaycanlılarının istinad mənbəyi” adlı kitab nəşr olunub<ref>{{cite web |url= https://publicystyka.ngo.pl/rola-wspolnot-narodowych-i-organizacji-spolecznych-w-umacnianiu-przyjazni-polsko-azerbejdzanskiej|title=Wspólnoty narodowe i organizacje społeczne umacniają przyjaźń polsko-azerbejdżańską |author= |date= |website= |publisher= publicystyka.ngo.pl|language=pl |access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. 2021-ci ildə DFJD tərəfindən Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə “Azərbaycan həqiqətləri dünya mediasında” layihəsi icra olunub. Layihə çərçivəsində Azərbaycan həqiqətləri, milli-mədəni dəyərlərimiz, Vətən müharibəsində ölkəmizin uğurları<ref>{{cite web |url=https://nayrouz.com/article/206519 |title= سياسة أرمينيا العدوانية ضد السكان المدنيين|author= |date= |website= |publisher= nayrouz.com|language= ar|access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>, işğaldan azad edilmiş ərazilərin tarixi-turizm potensialı, o cümlədən erməni yalanları və vandalizmi ilə bağlı məqalələr müxtəlif ölkələrin KİV-lərində işıqlandırılıb<ref>{{cite web |url=http://www.rbgmedia.ru/post.php?id=12202 |title= В Азербайджане всегда был и будет большой потенциал для туризма!|author= |date= |website= |publisher=rbgmedia.ru |language=ru |access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Bu kimi fəaliyyətlərinə görə, DFJD İB sədri Fuad Hüseynzadə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 15 iyul 2015-ci il tarixli sərəncamına əsasən “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunub. 2016-cı ilin oktyabr ayında Fuad Hüseynzadənin 5 qitədəki soydaşlarımızdan xəbər verən “Dünya azərbaycanlılarının palitrası” kitabı işıq üzü görüb<ref>{{cite web |url=https://azertag.az/xeber/Ukraynada_Dunya_azerbaycanlilarinin_palitrasi_kitabinin_teqdimati_olub-1194251 |title= Ukraynada “Dünya azərbaycanlılarının palitrası” kitabının təqdimatı|author= |date= |website= |publisher=azertag.az |language=az |access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Kitabın 13 ölkədə təqdimatı olub<ref>{{cite web|url= http://baau.edu.az/az/news/537?fbclid=IwAR2EDTKMp-NFvmSgkuh15_yYGT3HpyWuTTNOaV1j-6hDg8BQnxEp-6I_cbc|title= Universitetdə “Diaspor dərsi”|author= |date= |website= |publisher= baau.edu.az|language= az|access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }}{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan diasporu]] * [[Diaspor]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [http://olaylar.az/news/sosial/283637 Diaspor təşkilatı sədri jurnalistləri təltif edib] * {{cite web |url=https://az.trend.az/azerbaijan/karabakh/3272700.html |title=Ermənistanın Tovuz istiqamətindəki təxribatları dünya mediasının gündəmində |author= |date= |website= |publisher=az.trend.az |language= az|access-date= 28 may 2021|archive-url= |archive-date= }} [[Kateqoriya:Azərbaycan ictimai təşkilatları]] [[Kateqoriya:Jurnalistlər birlikləri]] 8rdzjxfw1sq428ikjmmei5vrl2o0rmx Harold Qodvinson 0 579480 6564191 6216117 2022-08-05T17:22:59Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Harold Qodvinson''' ({{dil-en|}}) və ya '''II Harold''' ({{DVTY}}) — [[İngiltərə]]nin son [[anqlosakslar|anqlosaks]] kralı. II Harold hakimiyyəti 6 yanvar 1066-cı il tarixindən həmin ilin oktyabr ayında, [[Norman istilası (1066)|normanların İngiltərəni işğalı]] dövründə gerçəkləşən [[Hastinqs döyüşü]]ndə [[I Vilhelm (İngiltərə)|Fateh Vilhelm]] rəhbərliyindəki [[normanlar|norman]] hücumçularla vuruşarkən həlak olana qədər davam etmişdir. II Harold güclü bir yarl və [[Böyük Knud]]la qohumluq əlaqəsi olan [[Qodvinlər sülaləsi|əhəmiyyətli bir anqlosaks ailəsi]]nin üzvü idi. Yeznəsi kral [[Keşiş Eduard]] 5 yanvar 1066-cı ilsə vəfat etdikdən sonra [[Vitenaqemot]] çağırılmış, onlar isə Harold Qodvinsonu yeni kral seçmişdilər. Onun tacqoyma mərasimi [[Vestminster abbatlığı]]nda keçirilmişdir. Sentyabr ayının axırlarında rəqib iddiaçı norveçli [[III Sərt Harald]]ın ordusunu darmadağın etmiş və öz ordusunu cənuba, Fateh Uilyamla döyüşə aparmışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İngiltərə kralları]] c1oo75nv9xx4h3oz28dspr562xz9jb8 Vikipediya:Bərpa üçün namizəd səhifələr 4 581334 6564148 6556223 2022-08-05T16:26:39Z Sortilegus 1617 wikitext text/x-wiki {{Qısayol|VP:BNS|VP:BNM}} {{Yeni başlıqlı şərh|tarix göstərmə=1}} {{/Giriş}} ==[[Ceyhun Musaoğlu]]== {{qapalı}} *{{Bərpa olunsun}} Ceyhun Musaoğlu- məqaləsi 9 avqust 2019-cu ildə SNS-yə çıxarılıb. Lakin, məqalə doğru-dürüst arqumentlər gətirilmədən səs vermə yolu ilə silinmişdir. Bu səbəbdəndir ki, məqalənin yenidən müzakirə olunmasını vacib görürəm. Nəzərə alsaq ki, '''Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 15 iyul 2015-ci il tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan​Respublikasında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin inkişafındakı xidmətlərinə görə "Tərəqqi" Medalına layiq görülmüşdür'''. Bir-başa Prezident tərəfindən mükafatlandırılmış şəxs düşünürəm ki, qeyri-ensiklopedik ola bilməz. — [[İstifadəçi:Khidirzada|Khidirzada]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Khidirzada|müzakirə]]) 12:49, 27 aprel 2022 (UTC) *:{{bərpa olunsun }} yuxarıda göstərilən fikirlərlə razıyam -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 12:41, 13 iyul 2022 (UTC) * {{Bərpa olunsun}} namizədlik göstərilən zaman verilən arqumentlər əsasında. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 13:40, 27 aprel 2022 (UTC) * {{Bərpa olunsun}} Ceyhun Musaoğlu ölkədə tanınmış jurnalistdir. Onun adı axtarışa verilərsə, haqqında ətraflı məlumat çıxacaq. Təltif olunub. Üstəlik, kitab müəllifidir. --► Hörmətlə: — [[İstifadəçi:Cavadxan1804|Cavadxan1804]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Cavadxan1804|müzakirə]]) 20:34, 28 aprel 2022 (UTC) * Tərəqqi medalı ensiklopedikləyə zəmanət vermir. Minlərlə belə şəxs var. Kitab müəllifi olan yüzlərlə şəxs var. Yaxşı olardı ki, qaralama fəzasında məqalə yaradılsın baxaq görək nədir nə deyil. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 18:46, 3 may 2022 (UTC) ::: {{u|Dr.Wiki54}} Qaralama: ad fazasında bərpa etdim. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:33, 4 may 2022 (UTC) * {{Əleyhinə}} Şahbaz Quliyevlə olan insidentdən başqa, demək olar ki, heç bir nəzərə çarpacaq fəaliyyəti yoxdur. Şəxsin hazırda olan tərcüməyi halının göstəriciləri ilə 100-lərlə şəxs məqaləsinin bərpa olunması və ya yaradılmasını tələb edə bilər. — [[İstifadəçi:Rövşən İşık|İrövşən]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Rövşən İşık|müzakirə]]) 11:43, 4 may 2022 (UTC) * {{Əleyhinə}} Tərəqqi medalı şəxsi ensiklopedik etmir. Məqalədə başqa bir ciddi uğur da görmədim. — [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Drabdullayev17|müzakirə]]) 07:47, 21 may 2022 (UTC) * {{Əleyhinə}} - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 08:34, 21 may 2022 (UTC) * {{Bərpa olunsun}} yetəri qədər ensiklopedikdir — [[İstifadəçi:Nuray95|Nuray95]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Nuray95|müzakirə]]) 05:08, 28 may 2022 (UTC) * {{Əleyhinə}} Əleyhinə rəy bildirmiş yoldaşlarla həmfikirəm. — [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 14:01, 29 may 2022 (UTC) <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:E.Imanoff|Elşad İman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verified">''verified''</font> [[File:Ponishare-verified.png|16px]]</sup> 17:31, 19 mart 2022 (UTC) ---- :'''Yekunlaşdırma:''' {{y}} Məqalənin bərpa olunmasını istəyən istifadəçilərin arqumentləri daha tutarlıdır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 18:33, 19 iyul 2022 (UTC) {{qapalı-son}} == [[Qaralama:Mirmehdi Ağaoğlu|Mirmehdi Ağaoğlu]] == {{Bərpa olunsun}} Salam, əziz həmkarlar. Mirmehdi Ağaoğlu səhifəsi ötən il haqlı səbəblər göstərilərək müzakirə əsasında silinmişdi. Düşünürəm ki, köhnə versiya məqalə kimi qənaətbəxş hazırlanmamışdı. Şəxsin ensiklopedikliyini və tanınmış yazıçı olduğunu nəzərə alaraq zənginləşdirərək məqalənin [https://az.m.wikipedia.org/wiki/Qaralama:Mirmehdi_Ağaoğlu qaralama versiyasını] yaratdım. Mirmehdi Ağaoğlu son 15 ildə ədəbi mühitdə və mediada kifayət qədər müzakirə olunmuş, təsdiqini tapmış imzadır. Sizdən xahişim, məqalənin qaralama versiyası ilə tanış olun və səhifənin bərpası üçün müzakirədə iştirak edin. Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 13:14, 13 iyun 2022 (UTC) : {{Bərpa olunsun}} Əvvala Mirmehdi Ağaoğlu tanınmış Azərbaycan yazıçısıdı. Bunu məqalənin qaralama versiyasından da görmək mümkündü. Doğrudu silinərkən məqalə yaxşı vəziyyətdə deyildi. Amma indiki versiyası ilə bərpa etmək olar. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 05:55, 15 iyun 2022 (UTC) {{Şərh}} {{U|Samral}}, {{U|Solavirum}}, {{U|Cavadxan1804}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Nuray95}}, {{U|İrövşən}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Burocan}}, {{U|Qızılbaş}} əziz həmkarlar, müzakirədə iştirak etməyinizi rica edirəm. [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 10:31, 8 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} {{U|Toghrul R}}, {{U|Dancewithdevil}}, {{U|White Demon}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Azerifactory}}, {{U|Xeyal}}, {{U|C Mirəli2001}} əziz həmkarlar, müzakirədə iştirak etməyinizi rica edirəm. [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 13:48, 8 iyul 2022 (UTC) == [[Qaralama:Azərbaycan müxalifəti|Azərbaycan müxalifəti]] == Belə ciddi və əhəmiyyətli bir mövzudakı məqalə necə qeyri-ensiklopedik hesab edilə və silinə bilər? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 01:51, 4 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]], əlimizdə müxaliflik möhürü var? Anoloji məqalə göstərin başqa vikilərdə deyim hə. Bu mücərrəd və ucu açıq mövzudur. Azərbaycanda müxalifət, parlament müxalifəti hüquqi anlayış deyil və heç bir hüquqi əsası yoxdur. Məsələn, [[Ana Vətən Partiyası]] və [[Azərbaycan Demokratik Maarifçilik Partiyası]]na da müxalif deyirlər amma hər ikisi özünü iqtidaryönlü elan edib vaxtilə. Sizin həvəsinizi anlayıram, amma son zamanlar açdığınız müzakirələr çoxu vaxt itkisinə səbəb olur. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 08:47, 5 iyul 2022 (UTC) ::@[[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ilə həmfikirəm. Bununla yanaşı, digər dillərdə bu qəbildən olan məqalələr X, Y, Z partiyası ətrafında deyil, institutsional əsaslara görə tərtib olunub (Məs.: [https://en.wikipedia.org/wiki/Her_Majesty%27s_Most_Loyal_Opposition_(United_Kingdom) Birləşmiş Krallıqda]). Ona görə də bərpa üçün təqdim olunan məqalə ensiklopedik mahiyyət daşımadığı kimi, əlavə polemikalara da zəmin yarada bilər. [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Burocan|müzakirə]]) 01:15, 8 iyul 2022 (UTC) *{{Əleyhinə}} yuxarıdakı şərhimə əsasən. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:40, 29 iyul 2022 (UTC) *{{Əleyhinə}} Arqumentə əsasən.— <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:04, 30 iyul 2022 (UTC) == [[Fərid Hüseyn]] == {{qapalı}} {{Bərpa olunsun}} Salam, əziz həmkarlar. Fərid Hüseyn səhifəsi ötən il haqlı səbəblər göstərilərək müzakirə əsasında silinmişdi. Zənnimcə, şəxs yetərincə ensiklopedik olsa da, silinən versiya istinad cəhətdən kasad idi və Stil kitabçasına uyğun hazırlanmamışdı. Şəxsin ensiklopedikliyini və tanınmış şair olduğunu nəzərə alaraq məqaləni zənginləşdirdim, [https://az.m.wikipedia.org/wiki/Qaralama:Fərid_Hüseyn qaralama versiyasını] yaratdım. Fərid Hüseyn son 15 ildə ədəbi mühitdə və mediada yetəri qədər müzakirə olunmuş, təsdiqini tapmış imzadır. Düşünürəm ki, onun fəaliyyəti, yaradıcılığı və uğurları məqalənin bərpasına imkan verir. Sizlərdən xahişim məqalənin qaralama versiyası ilə tanış olmağınız və səhifənin bərpası üçün müzakirədə iştirak etməyinizdir. Təşəkkürlər! [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 10:09, 8 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} {{U|Samral}}, {{U|Solavirum}}, {{U|Cavadxan1804}}, {{U|Dr.Wiki54}}, {{U|Araz Yaquboglu}}, {{U|Nuray95}}, {{U|İrövşən}}, {{U|Qolcomaq}}, {{U|Burocan}}, {{U|Qızılbaş}} əziz həmkarlar, müzakirədə iştirak etməyinizi rica edirəm. [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 10:31, 8 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} {{U|Toghrul R}}, {{U|Dancewithdevil}}, {{U|White Demon}}, {{U|Turkmen}}, {{U|Babək Akifoğlu}}, {{U|Azerifactory}}, {{U|Xeyal}}, {{U|C Mirəli2001}} əziz həmkarlar, müzakirədə iştirak etməyinizi rica edirəm. [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 13:47, 8 iyul 2022 (UTC) * {{Bərpa olunsun}} Fərid Hüseyn kifayət qədər tanınmış yazardır. AYB-də vəzifəsi də olmalıdır. Mütəmadi çap olunması, tərcümələri ilə daha çox tanınır. — [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Araz Yaquboglu|müzakirə]]) 10:36, 8 iyul 2022 (UTC) * {{Bərpa olunsun}} Məqaləyə baxan kimi hiss olunur ki, şəxs birmənalı şəkildə ensiklopedikdir. Məqalə də çox gözəl şəkildə işlənib. Hiss olunur ki, xeyli əziyyət çəkilib məqalə üzərində. Məncə heç müzakirəyə və ya gözləməyə belə ehtiyac yoxdur.— <font color="green">'''[[İstifadəçi:Samral|samral]]'''</font> <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Samral|''müzakirə'']]</sup> 11:14, 8 iyul 2022 (UTC) * {{şərh}} Hörmətli həmkar, məqalənin bərpa-olunub olunmaması ilə bağlı mövqe bildirmək istəmirəm, amma məqaləyə baxanda [[:en:Wikipedia:Citation overkill|istinadların hədsiz çoxluğu]] hiss olunur. Böyük əksərinə heç gərək yoxdur. Hörmətlə, <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 13:50, 8 iyul 2022 (UTC) * {{Bərpa olunsun}} Ensiklopedik şəxsdir. --[[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Babək Akifoğlu|müzakirə]]) 17:59, 9 iyul 2022 (UTC) *:{{bərpa olunsun }} -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; tex55t-shado0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup> 061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 12:43, 13 iyul 2022 (UTC) *::Mənbələr ifrat istifadə olunub. Həmçinin eyni xəbərlərin əlavə olunması xoş hal deyil. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 12:48, 13 iyul 2022 (UTC) {{Şərh}} Dəyərli həmkarlar, istinadlarla bağlı iradlarınızı nəzərə aldım. Düzü, bunun problem olacağını düşünmürdüm. Zənnimcə, bərpa üçün şəxsin ensiklopedikliyi və məqalənin tərtibatı əsas götürülməlidir. Amma hər halda bu, qaralama versiyadır və çatışmayan cəhətləri sizin də rəylərinizi nəzərə alaraq aradan qaldırmağa çalışıram. Məqalədən 60 istinadı sildim. Müzakirədə iştirak etdiyiniz üçün minnətdaram. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Orkhan Juvarli|Orkhan Juvarli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Orkhan Juvarli|müzakirə]]) 22:07, 13 iyul 2022 (UTC) <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:E.Imanoff|Elşad İman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verified">''verified''</font> [[File:Ponishare-verified.png|16px]]</sup> 17:31, 19 mart 2022 (UTC) ---- :'''Yekunlaşdırma:''' {{y}} Məqalənin bərpa olunmasını istəyən istifadəçilərin arqumentləri tutarlıdır. — [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 18:33, 19 iyul 2022 (UTC) {{qapalı-son}} == [[Qaralama:Daməd İmanov|Daməd İmanov]] == Məqalənin [https://az.wikipedia.org/wiki/Vikipediya:Silinm%C9%99y%C9%99_namiz%C9%99d_s%C9%99hif%C9%99l%C9%99r/Arxiv/2022_%C4%B0yun#Dam%C9%99d_%C4%B0manov SNS tarixçəsinə] baxanda, qərarın mübahisəli olduğunu düşünürəm çünki məqalə tez yekunlaşdırılıb, cəmi bir nəfər fikir bildirib. Məqalə Türk dilindədə mövcuddur. Şəxs ensiklopedik hesab olunur. İki dövlət medalı olan gəmi kapitanıdır, Azərbaycanın tanınmış üzaq səfərlər kapitanıdır. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:33, 25 iyul 2022 (UTC) :{{Əleyhinə}} Hansısa vikidə olması onu ensiklopedik etmir. Sədrin birinci müavinin müşavirliyi isə heç etmir. Medallarının xüsusi ensiklopedik yükü yoxdur. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 05:41, 29 iyul 2022 (UTC) :{{Əleyhinə}} ensiklopedik deyil. Məqalə ondan qabaq da müzakirə edilib silinib. Envikidə də müzakirə nəticəsində silinməsinə qərar verilib. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 08:57, 29 iyul 2022 (UTC) ::Ensiklopedik deyilsə onda müzakirəni yekunlaşdırın zəhmət olmasa, qoy silinsin. Nə vaxt ensiklopedik olar onda bərpa edərik. <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;"> [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|E.Iman]]</span><sup><font face="Tahoma" color="verifi">''verified''</font> [[File:Twitter Verified Badge.svg|17px|link=|Verified]]</sup> 17:06, 30 iyul 2022 (UTC) * {{şərh}} Mən məqaləni qaralama olaraq bərpa elədim. Səs verəcək vikipediyaçıların işini asanlaşdırmaq üçün.— [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Sortilegus|müzakirə]]) 16:26, 5 avqust 2022 (UTC) gabl8fsui2tk8dxes9w3gxgaxfilu8i Vladimir Bruxti 0 582782 6564125 5499184 2022-08-05T16:08:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Futbolçu |adı = Vladimir Bruxti |tam adı = Vladimir Petroviç Bruxti |ləqəbi = |şəkil = |şəkil miqyası = |şəkil məlumat = |doğum tarixi = 11.6.1945 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] |vətəndaşlığı = {{USSR}} →<br />{{AZE}} |vəfat tarixi = 16.7.2004 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |boyu = 1.83 |çəkisi = |əsas ayağı = |mövqeyi = [[Müdafiəçi (futbol)|müdafiəçi]] |indiki klubu = |vəzifəsi = |nömrəsi = |gənclər klubları = {{futbol karyerası ||{{bayraq|SSRİ}} [[Neftçi PFK|Neftyanik]]| }} |klublar = {{futbol karyerası |1963—1972|{{bayraq|SSRİ}} [[Neftçi PFK|Neftçi]]|258 (2) }} |milli yığma = {{futbol karyerası}} |məşqçisi olduğu klublar = {{futbol karyerası |1992—1993|{{bayraq|Ukrayna}} [[Vorskla Poltava FK|Vorskla Poltava]]| |1993—1995|{{bayraq|Ukrayna}} [[Krivbas FK|Krivbas]]}}} |medallar = |vikianbar = }} '''Vladimir Bruxti''' ({{dil-ru|Владимир Брухтий}}; [[11 iyun]] [[1945]], [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] — [[16 iyul]], [[2004]], [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) — [[sovet]] futbolçusu, [[Müdafiəçi (futbol)|müdafiəçi]]. SSRİ idman ustası. == Karyerası == Vladimir Bruxti [[1963]]-cü ildən [[1972]]-ci ilədək [[Bakı]]nın "[[Neftçi PFK|Neftçi]]" klubunda çıxış edib. Onun heyətində 258 oyun keçirib və 2 qol vurub. [[1966-cı il futbol üzrə SSRİ çempionatı|1966-cı il mövsümü]]ndə "[[Neftçi PFK|Neftçi]]"nin heyətində [[Futbol üzrə SSRİ çempionatı|çempionat]]ın bürünc medalını qazanıb. Növbəti mövsümdə isə SSRİ-nin 33 ən yaxşı futbolçu siyahısına daxil olub. Karyerasını bitirdikdən sonra Bruxti Azərbaycanın gənclərdən ibarət komandalarını çalışdırıb. [[1990-cı illər]]in əvvəllərində isə [[Ukrayna]]nın "[[Vorskla Poltava FK|Vorskla Poltava]]" və "[[Krivbas FK|Krivbas]]" klublarına başçılıq edib. Ömrünün son illərində [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası]]nda dərs deyib.<ref>{{cite web|url=http://www.echo.az/archive/2004_07/874/sport09.shtml|title=Ушел из жизни Владимир Брухтий|publisher=Эхо|accessdate=2014-06-25|lang=ru|archive-date=2015-09-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20150923233231/http://www.echo.az/archive/2004_07/874/sport09.shtml|url-status=unfit}}</ref> [[Sabunçu qəbiristanlığı]]nda dəfn edilib. == Nailiyyətləri == * [[Futbol üzrə SSRİ çempionatı|SSRİ çempionatı]]nın bürünc mükafatçısı (1966) * SSRİ-də mövsümün ən yaxşı 33 oyunçusu siyahısında (1967) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == *[http://footballfacts.ru/players/105651-bruhtij-vladimir-petrovich ''FootballFacts.ru'' saytında profili] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:SSRİ futbolçuları]] [[Kateqoriya:Neftçi PFK oyunçuları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan futbol məşqçiləri]] [[Kateqoriya:SSRİ idman ustaları]] 7kjgiksocxpbbo576hvw3yan30f8vuo Vyaçeslav Semiqlazov 0 582800 6564150 5499189 2022-08-05T16:28:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Futbolçu |adı = Vyaçeslav Semiqlazov |orijinal adı = |tam adı = Vyaçeslav Andreyeviç Semiqlazov |ləqəbi = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum tarixi = 1.1.1941 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] |vətəndaşlığı = {{USSR}} →<br />{{AZE}} |vəfat tarixi = 29.5.1995 |vəfat yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |boyu = |çəkisi = |əsas ayağı = |mövqeyi = [[Müdafiəçi (futbol)|müdafiəçi]] |indiki klubu = |vəzifəsi = |nömrəsi = |gənclər klubları = {{futbol karyerası ||{{bayraq|SSRİ}} Leninneft| }} |klublar = {{futbol karyerası |1960—1961|{{bayraq|SSRİ}} [[Neftçi PFK|Neftçi]]|55 (2) |1962—1964|{{bayraq|SSRİ}} [[ÇSKA Moskva PFK|ÇSKA Moskva]]|79 (0) |1964—1972|{{bayraq|SSRİ}} [[Neftçi PFK|Neftçi]]|186 (7) }} |milli yığma = {{futbol karyerası}} |medallar = |vikianbar = }} '''Vyaçeslav Semiqlazov''' ({{dil-ru|Вячеслав Семиглазов}}; [[1 yanvar]] [[1941]], [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] — [[29 may]], [[1995]], [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) — [[sovet]] futbolçusu, [[Müdafiəçi (futbol)|müdafiəçi]]. == Karyerası == Bakının "Leninneft" klubunun yetirməsidir. Karyerası ərzində "[[Neftçi PFK|Neftçi]]" və "[[ÇSKA Moskva PFK|ÇSKA Moskva]]" komandalarında çıxış edib. [[1962]]-ci ildə SSRİ-nin 33 ən yaxşı futbolçusu siyahısına daxil olub.<ref>{{cite web|url=http://allfutbolist.ru/players/1238|title=Семиглазов Вячеслав Андреевич|publisher=Allfutbolist.ru|lang=ru|access-date=2019-03-09|archive-date=2014-04-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20140419013314/http://allfutbolist.ru/players/1238|url-status=unfit}}</ref> Karyerasını bitirdikdən sonra bir sıra Uşaq Gənclər İdman Məktəbinin və Azərbaycanın bir neçə həvəskar klublarının məşqçisi olub. == Nailiyyətləri == * [[Futbol üzrə SSRİ çempionatı|SSRİ çempionatı]]nın bürünc mükafatçısı (1962, 1966). * SSRİ-də mövsümün ən yaxşı 33 oyunçusu siyahısında — 3-cü yer. 1962-ci ildə. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == *[http://footballfacts.ru/players/107662-semiglazov-vyacheslav-andreevich ''FootballFacts.ru'' saytında profili] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Bakıda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:SSRİ futbolçuları]] [[Kateqoriya:Neftçi PFK oyunçuları]] 8wa4xzuhr436llkpzbhkvfslr26a76b Arpad Gents 0 587080 6564554 6560859 2022-08-05T20:23:29Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Arpad Gents |orijinal adı = {{dil-hu|Árpád Göncz}} |titul = Macarıstanın ilk prezidenti |bayraq = Flag of Hungary.svg |dövr əvvəl = [[2 may]] 1990 |dövr son = [[4 avqust]] 2000 |vikianbar = }} '''Arpad Gents''' ({{dil-hu|Árpád Göncz}}, {{DVTY}}) — Macar dövlət xadimi, Macarıstanın ilk prezidenti. O, həmçinin 1956-cı ildə baş verən macar inqilabının iştirakçılarından biri olmuşdur. == Həyatı == Arpad Gents [[10 fevral]] 1922-ci ildə [[Budapeşt]]də zadəgan ailəsində anadan olmuşdur. Atası Layoş Gents poçt işçisi anası İliona Hayman isə evdar xanım idi. Bunda başqa atası Layoş Gents məşhur tennis oyunçusu olmuş və 1924-cü i yay olimpiya oyunlarında Macarıstanı təmsil etmişdi. Ilk təhsilini 4 illik məktəbdə aldıqdan sonra təhsilini 1932-ci ildə Verbösi orta məktəbində davam etdirmişdir. Orta məktəbi bitirən Gents 1944-cü ildə [[Budapeşt]] Pamani Piter adına İncəsənət Universitetinə daxil olmuşdur. Həmin il- 1944-cü ilin 19 mart tarixində [[Macarıstan]] almanların hücumuna məruz qaldı. Arpad Gents hələ təhsil aldığı üçün orduya çağırışdan azad edilmişdi. Lakin tezliklə 1944-cü ilin dekabr ayında o müharibəyə çağırıldı. 1944-cü ilin sonlarında [[Macarıstan]] [[Qızıl Ordu]] tərəfindən mühasirə edildikdə Gents də şəhərdə idi.  Müharibədən sonra o, [[kənd təsərrüfatı]] üzrə təhsil almağa başlamışdır. Arpad Gents 1947-ci ilin yanvar ayının 11-də Maria Susanna ilə ailə həyatı qurmuş, bu evlilikdən 4 övladı dünyaya gəlmişdir. == Siyasi fəaliyyəti == Arpad Gents siyasi karyerasına  dövrün anti-[[Kommunizm|kommunist]] partiyası Xırda Mülkiyyətçilər partiyasına üzv olmaqla başlamışdır. O cümlədən [[Macar inqilabı (1956)|1956-cı il Macar inqilabın]]ın fəallarından olan Gents, İnqilabda iştirakına görə ömürlük həbs cəzasına məhkum olunmuşdur. Həbsd keçən 7 ildən sonra [[amnistiya]] alaraq azadlığa buraxılan siyasətçi [[1988]]-ci ildə yenidən siyasi arena geri qayıtmışdır. == Vəfatı == Arpad Gents 6 oktyabr 2015-ci ildə, 93 yaşında vəfat etmişdir <ref>[https://turkinfo.hu/guncel-tr/filmler/macaristan-eski-cumhurbaskanlarindan-arpad-goncz-oldu/ Macaristan eski cumhurbaşkanlarından Árpád Göncz öldü]</ref>. == Mükafatları == * 1991: {{ITA}}- "[["İtaliya qarşısında xidmətlərə görə" ordeni|İtaliya qarşısında xidmətlərə görə"]] Böyük Xaç ordeni * 1994: {{GBR}}- ''"Müqəddəs Maykıl və Müqəddəs Corc"'' ordeni * 1994: {{POL}}– Polşa Respublikasının xidmətlərə görə "''Bəyaz Qartal''" ordeni * 1995: {{MLT}}– "''Malta qarşısında xidmətlərinə görə"'' döş nişanı (9 fevral 1995) * 1999: {{EST}} – ''Terra Mariana'' döş nişanı * 1999: {{LTU}} – ''Böyük Vytautas'' ordeni (19 may 1999) * 1999: {{NOR}}– ''Müqəddəs Olav'' Böyük Komandor Xaçı ordeni * 1999: {{GBR}}– Baz Böyük Xaç nişanı * 2000: {{DEU}}– [[Almaniya]] Federativ Respublikasının Böyük Xaç nişanı * 2003: {{CZE}} – "''Ağ Aslan''" ordeni (7 mart 2003)<sup id="cite_ref-160" class="reference">[160]</sup> * 2003: [[Korvinus Universiteti|Budapeşt Korvinus Universiteti]] mükafatı * 2009: Beynəlxalq Adalbert sülh mükafatı == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Aqronomlar]] s3qwju9bvrh34muvflbjkwe2ibpnfxv Backlink 0 587876 6564326 6117370 2022-08-05T18:44:41Z Erturkali 253431 /* İstinadlar */ mənbə əlavə edib. wikitext text/x-wiki {{qaralama}}'''Backlink''' — [[SEO]] (axtarış mühərriki optimizasiyası) edilərkən istifadə olunan və dünyada ən çox istifadə olunan söz. Qısa desək, bir veb saytdan digərinə verilmiş bir keçiddir. Google kimi axtarış motorları sıralama faktorlarından biri olaraq backlinklərdən istifadə edir. veb sayt nə qədər çox yüksək DA (Domain Authority) malik backlinki olarsa istifadəçilər üçün o qədər faydalı olduğuna inanırlar. Yüksək keyfiyyətli yəni yüksək DA reytinqinə malik backlinklər bir veb saytın sıralama mövqeyini və axtarış motorları nəticələrində (SERP- Search Engine Result Page) görünməsini artırmağa və ilk sıralarda çıxmasına kömək edə bilər. Backlinklər üçün istifadə olunan ​​mətnə anchor text deyilir. Xüsusi açarsözləri axtarış motorlarında üst sıralarsa çıxarmağa çalışdığınız zaman, anchor texlərin böyük köməyi olur. == Backlinklərin növləri == Backlinklərin iki əsas növü var və biri digərindən daha vacibdir: Nofollow və Dofollow backlink. [[Fayl:Backlinklerin-novleri.jpg|thumb|301x301px]] '''Nofollow''' etiketi axtarış motorlarına linki görməməyi tapşırır. Bir saytdan digərinə heç bir dəyər ötürmürlər. Yəni, ümumiyyətlə axtarış sıralamalarınıza və ya irəliləməyinizə köməkçi olmurlar. '''Dofollow''' backlinklər hər kəsin istədiyi backlink növüdür. Yalnız yüksək DA malik veb saytlardan gələn backlinklərin ən çox dəyər verdiyini unutmayın. Bu cür backlinklər axtarış motorlarında veb saytınızın reytinqini yaxşılaşdırmağa kömək edə bilər. Bununla yanaşı pis və ya ‘zərərli’ hesab olunan backlinklər də mövcuddur. Bu tip backlinkər şübhəli, spam veb saytlardan gəlir və ya axtarış motorlarının xidmət şərtlərini pozaraq əldə edilir. Bu tip backlinklər Google’un saytınızı cərimələməsinə və ya hətta Google indeksindən silinməsinə səbəb ola bilər. Unutmayın ki, əsas şərt backlinklərin sayı deyil, sıralamada fərq qoyan backlinklərin keyfiyyətidir. == Necə backlink əldə etmək olar?. == # [[Sosial media]] profillərinizdə saytınızı paylaşmaq. # Sıralamada yer alan bir məqalənizi Google-da axtarın və sonra həmin məqaləni inkişaf etdirin və ya genişləndirin. # Siyahı yazıları yazın, “necə hazırlanır” tipli məqalələrə üstünlük verin, infoqrafiklər və ya məqaləniz haqda maraqlı videolar yaradın. Bu formatda yazılar daha çox backlink almanıza kömək edir. # Bələdçi (Guide) məqalələri yazın. Bunlar bir neçə min sözdən ibarət çox uzun yazılardır və mövzunun hər tərəfini əhatə edir. # Digər blog və veb saytlarda qonaq mesajları yazın # Nişinizdə (niche – saytın mövzusu) və ya sənayenizə təsir edənlərlə əlaqə saxlayın və saytınızdakı məqalələr barədə məlumat verin. Bəlkə onlardan veb saytınıza backlink aldınız. == İstinadlar == [https://ilhambabayev.com/backlink-nedir-ve-nece-alinir/ Backlink nədir və necə alınır?] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200206080000/https://ilhambabayev.com/backlink-nedir-ve-nece-alinir/ |date=2020-02-06 }} [https://alparslanduygu.com/backlink-nedir Backlink nədir?] [[Kateqoriya:İnternet terminləri]] dkzt3c1k03h5icekhmsanlym9x1yxkz Türk Aerokosmik Sənayesi 0 588811 6563915 6402797 2022-08-05T13:31:25Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şirkət |adı = Türk Aerokosmik Sənayesi |orijinal adı = {{dil-tr|Türk Havacılık ve Uzay Sanayii}} |loqotipi = Türk Aerokosmik Sənayesi.png |loqotipin ölçüsü = 240px |loqotip izahı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəkil izahı = |tipi = [[Səhmdar cəmiyyəti]] |birjada listinqi = |təsis edilib = [[1973]]-cü il, [[Ankara]] |təsisçiləri = |ləğv edilib = |bağlanma səbəbi = |varis = |köhnə adı = |yerləşməsi = {{flaqifikasiya|Türkiyə}}, [[Ankara]] |hakim simaları = |sahəsi = [[Aviasiya]] <br> [[Müdafiə]] <br> [[Telekommunikasiya]] |məhsulu = Təyyarə layihələri <br> Aviasiya yüksəltmələri <br> Müdafiə sistemləri |gəliri = {{artış}} 1,459 milyard [[Türk lirəsi|TL]] (2011) |kapitallaşdırma = |bölmələr = |əməliyyat mənfəəti = |təmiz mənfəəti = {{artış}} 273,435 milyon [[Türk lirəsi|TL]] (2011) |ümumi aktivlər = |ümumi kapital = |sahibkar = |əməkdaşların sayı = 4.533 nəfər <small>(2015-ci ildən etibarən)</small> |ana şirkəti = |tərəfdaşlar = |auditoru = |veb-saytı = [https://www.tai.com.tr/ Rəsmi səhifəsi] |vikianbar = }} '''Türk Aerokosmik Sənayesi, TUSAŞ'''<ref>{{cite web |title=TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş |url=https://www.tusas.com.tr/tr |website=TUSAŞ |accessdate=4 may 2019 |date=25 mart 2016 |archive-date=25 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160325032238/https://www.tusas.com.tr/tr |url-status=unfit }}</ref> ({{dil-tr|Türk Havacılık ve Uzay Sanayii}}) — [[Türkiyə|Türkiyədə]] hava qurğularının layihələndirilməsi, təkmilləşdirilməsi, istehsalı, tamamlanması, yenilənməsi və satış sonrası xidmət sahələrində texnologiya mərkəzi. Şirkət dünyanın ən böyük sərnişin təyyarəsi [[Airbus A380]]-ə və [[hərbi nəqliyyat təyyarəsi]] [[Airbus A400M]]-ə parça istehsal edir. Bundan başqa, şirkət [[2013]]-cü ildə ilk uçuşunu həyata keçirən [[Airbus A380|Airbus A350]]-yə qanad istehsal etməyə başlamışdır.<ref>{{cite web |title=Türk Üretimi Uçak Yolda |url=http://www.trthaber.com/haber/turkiye/turk-uretimi-ucak-yolda-42584.html |website=TRT Haber |accessdate=4 may 2019}}</ref> == Tarixçəsi və müasir vəziyyəti == Mənşəyi [[1973]]-cü ildə Türk Aviasiya Sənayesinin qurulmasına qədər gedir. Türk Aviasiya Sənayesi və Türk Aerokosmik Sənaye Aviasiya və Kosmos Sənayesi şirkətləri [[28 aprel]] [[2005]] tarixində TAI adı altında birləşmiş olub, Türk Aerokosmik Sənayesi, dizayn, istehsal infrastrukturu ilə insan resursları baxımından olduqca təsirli bir güc yaradacaq və "Aviasiya Mərkəzi" olaraq xidmət göstərəcəkdir. [[12 yanvar]] [[2005]] tarixində TUSAŞ obyektlərində imzalanan "Pay Satış Müqaviləsi" ilə TAİ-nin sahib olduğu [[Lockheed Martin F-35 Lightning II|Lockheed Martin of Turkey]] (%42) və [[General Electric İnternational]] (%7) şirkətlərinə məxsus səhmlər Türk Aerokosmik Sənayesi tərəfindən satın alınmışdır. Türk Aerokosmik Sənayesi, [[1984]]-cü ildə macərasına çox az adamla başladı, hərbi layihələrdən əldə etdiyi təcrübələri ticari layihələrə çatdıraraq, bu gün 3000-dən çox yüksək səviyyəli əməkdaşı və 50-yə yaxın fərqli layihəsi ilə bir Dünya Şirkəti olma hədəfinə çatıb.<ref>{{cite web |title=Turkish Aerospace Industries (TAI) - Turkey |url=http://www.airframer.com/direct_detail.html?company=114248 |website=Airframer |accessdate=4 may 2019}}</ref> Türk Aerokosmik Sənayesi həmçinin, Milli Sənaye Təşkilatı kimi [[Airbus Military]] şirkəti ilə birgə olub, [[Fransa]], [[Almaniya]], [[İtaliya]], [[Birləşmiş Krallıq]], [[İspaniya]], [[Belçika]] və [[Cənubi Afrika Respublikası]] aviasiya şirkətləri ilə birlikdə [[Airbus A400M|A400M]] təyyarəsinin dizayn və inkişaf etdirmə fəaliyyətlərinə davam edir.<ref>{{cite web |title=TAI Information |url=http://www.tagesschau.de/aktuell/meldungen/0,1185,OID3980682_REF1_NAV,00.html |website=Tagesschau |accessdate=4 may 2019}}</ref> Dünyadakı son texnoloji prosesləri yaxından izləyərək aviasiya sahəsində aparıcı təşkilatlar arasında yer almağa qərarlı olan Türk Aerokosmik Sənayesi, Türkiyədə [[XXI əsr|XXI əsrdə]] yeni üfüqlər açmağı qarşısına məqsəd qoymuşdur. Türk Aerokosmik Sənayesi, [[3 noyabr]] [[2005]]-ci ildə RUAG Aerospace (RA) ilə imzalanan bir müqaviləyə əsasən, [[Airbus A380]] təyyarəsi üçün D-Nose Panel Dartma Qabıqlarını [[Türkiyə|Türkiyədə]] öz müəssisələrində istehsal edəcəkdir. Türk Aerokosmik Sənayesi tərəfindən son illərdə artıq Türkiyə üçün xarici mənbələrdən müstəqil özünəməxsus dizayn hava vasitələri də idxal edilməyə başlanmışdır. Türk Aviasiyanın ən inkişaf etmiş hissələrindən biri olan Türk Aerokosmik Sənayesi, eyni zamanda sektorun lokomotivi mövqeyindədir. Türkiyənin aviasiya inteqrasiya mərkəzi mövqeyindəki Türk Aerokosmik Sənayesi, bu sahədəki rəqabət gücünü hər keçən gün artırır. == Görüş və vəzifələri == ''Türk Aerokosmik Sənayesinin görüşü''; Hər növ hava və kosmos vasitəsinin dizaynı, istehsalını və dəstəyini təmin edəcək qabiliyyətə çataraq dünya markası olmaqdır. ''Türk Aerokosmik Sənayesinin vəzifəsi''; Türkiyənin və xarici müştərilərin hərbi və mülki aviasiya, kosmos sistem ehtiyaclarını ödəyəcək layihələr daxil olmaqla texnologiya və qabiliyyətləri inkişaf etdirmək; Daim inkişafla qlobal rəqabət şəraitində bazar payını artırmaq; Ölkəsi, müştəriləri, tərəfdaşları, tədarükçüləri və əməkdaşları üçün dəyər yaratmaqdır. == Layihələri və dizaynları == * [[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon|F-16 təyyarələri]] üçün elektron hərbi sistemi gücləndirmək və yenidənqurma işləri aparmaq,<ref>{{cite web |title=F-16 Air Forces - Turkey |url=http://www.f-16.net/f-16_users_article21.html |website=F-16 |accessdate=4 may 2019}}</ref> * [[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri|Pakistan Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus 42 ədəd [[General Dynamics F-16 Fighting Falcon|F-16]] Blok-15 Blok-50 səviyyəsinə yüksəldilməsi işi,<ref>{{cite web |title="Turkish Aerospace Industries to upgrade 42 F-16 jets" |url=http://www.defence.pk/20080820/turkish-aerospace-industries-to-upgrade-42-f-16-jets/ |website=Defendence Pakistan |accessdate=4 may 2019 |archive-date=3 March 2011 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110303092414/http://www.defence.pk/20080820/turkish-aerospace-industries-to-upgrade-42-f-16-jets/ |url-status=dead }}</ref> * [[Airbus A380|Airbus A350]] sərnişin təyyarələrinin qanadcıqlarının dizayn və emalı,<ref>{{cite web |title=Savunma Sanayii Müsteşarlığı |url=http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/projeler/Sayfalar/proje.aspx?projeID=147 |website=Hüriyyet Gazetesi |accessdate=4 may 2019 |date=6 mart 2016 |archive-date=6 March 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160306045349/http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/projeler/Sayfalar/proje.aspx?projeID=147 |url-status=unfit }}</ref> * [[Airbus A380|Airbus A320]] təyyarələrinin 18 və 19 nömrəli gövdə panelinin istehsalı,<ref>{{cite web |title=Yazarlar Gazete Yazarları Milliyet Köşe Yazarları |url=http://www.milliyet.com.tr/Ekonomi/HaberDetay.aspx?aType=HaberDetayArsiv&ArticleID=1024809&Kategori=ekonomi&b= |website=Milliyet Haber |accessdate=4 may 2019}}</ref> * [[Airbus A380|Airbus A330]] quyruq sükanı və s.<ref>{{cite web |title=Airbus'ın gövdesindeki Türk imzası büyüyor - Hürriyet EKONOMİ |url=http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/28872506.asp |website=Hüriyyet Gazetesi |accessdate=4 may 2019 |date=11 may 2015 |archive-date=11 May 2015 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150511021659/http://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/28872506.asp |url-status=unfit }}</ref> == İstinadlar == {{istinad siyahısı|2}} 8j4kr5mkemghzfyytyiwmfdnrgsum3w Yak-141 0 591214 6563985 5123935 2022-08-05T13:56:29Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Uçan aparatlar}} '''Yakovlev Yak-141''', [[Yak-38]] modelinin təkmilləşdirilmiş versiyası olan Yak-41 təyyarələrinin yerini alması üçün prototip işləri həyata keçirilmiş olan [[Rusiya]] istehsalı [[Hərbi təyyarələr|döyüş təyyarəsidir]]. [[Qırıcı təyyarələr üçün NATO kod adları siyahısı|NATO kod adı]] Freestyle olmuşdur. [[1991]]-ci ildən sonra layihə [[SSRİ]]-də büdcə problemləri səbəbinə görə dayandırılmışdır. İlk uçuşunu [[9 mart]] [[1987]]-ci ildə həyata keçirmişdir. [[Şəkil:Yakovlev Yak-141 at 1992 Farnborough Airshow (2).jpg|thumb|300px|Yakovlev Yak-141 təyyarəsi 1992-ci ildə Farnborough aviaşousunda]] Yak-141 dünyanın ilk [[süpersonik]] (səsdən iti) [[VTOL]]/[[CTOL]] [[hərbi təyyarələr|döyüş təyyarəsidir]]. İlk uçuşunu [[1989]]-cu ildə həyata keçirmişdir. Üç turbofanla hərəkət edən [[təyyarə]]nin əsas [[mühərrik]]i hərəkət edə bilən [[İşlənmiş qazın çıxması sistemi|eqzosları]] sayəsində həm dırmanmağa kömək edir, həm də normal uçuş zamanı istifadə edilirdi. Buna əlavə yalnız təyyarənin havaya qalxması zamanı istifadə edilən və [[pilot kabinəsi|kokpitin]] həmən arxasında yerləşən düz şəkildə yerləşdirilmiş iki ədəd kiçik [[reaktiv mühərrik]]i də vardır. Bu motorlar sayəsində Yak-141 15800 kq ağırlığa qədər VTOL dırmanma edə bilir. Ayrıca olaraq 19500 kq ağırlıqda 60 ilə 120 metrəlik qısa pistlərdən də (enmə-qalxma zolağı) STOL dırmanmaya qadirdir. Ancaq əsas motorda “[[afterburner]]” olmaması böyük bir qüsurdur. OKB Yakovlev, böyük oxşarlıqlar göstərməsi səbəbi ilə “JSF” layihəsində Lockheed ilə ortaq işlərdə iştirak etmişdir. [[Kateqoriya:SSRİ təyyarələri]] [[Kateqoriya:Yakovlev təyyarələri]] eadqgyg3jwt7idoncvhvd1p3tme1ltm Yak-38 0 591217 6563989 4808432 2022-08-05T13:59:54Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Uçan aparatlar}} '''Yakovlev Yak-38''' ([[Qırıcı təyyarələr üçün NATO kod adları siyahısı|NATO kod adı]]: '''Forger''') [[SSRİ]] donanmasında istifadə edilmiş olan birinci və sonuncu [[VTOL]] [[çoxməqsədli qırıcı|çoxməqsədli]] [[qırıcı-bombardmançı təyyarə|qırıcı-bombardmançı]] [[Hərbi təyyarələr|döyüş təyyarəsidir]]. İlk uçuşunu [[1971]]-ci ildə etmişdir. [[1976]]-cı ildə silahlanmaya qəbul edilmiş və [[1991]]-ci ildə silahlanmadan çıxarılmışdır. SSRİ Hərbi Dəniz Qüvvələrindən başqa [[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] tərəfindən də istifadə edilmişdir. Ümumi olaraq 231 ədəd istehsal edilmiş olan bu təyyarələr [[Yak-36]] təyyarələrinin baza modeli əsasında hazırlanmışdır. Prototip VM-01 [[10 aprel]] [[1970]]-ci ildə bitirilmişdir. İlkin olaraq xarici görünüşünə görə ingilis istehsalı olan Harrier döyüş təyyarəsinə oxşayırdı. == Qaleriya == <gallery> Şəkil:Yak-38 Forger CVHG Minsk.jpg Şəkil:Yak-38 Forger wings folded.jpg </gallery> [[Kateqoriya:SSRİ təyyarələri]] [[Kateqoriya:Yakovlev təyyarələri]] h26c59anx5vjuczebiolugx49ptw6w6 Yak-36 0 591219 6563988 4808429 2022-08-05T13:59:50Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{uçan aparatlar}} '''Yakovlev Yak-36''' ([[Rusca]]: Яковлев Як-36; [[Qırıcı təyyarələr üçün NATO kod adları siyahısı|NATO kod adı]]: Freehand), Yakovlev tərəfindən buraxılmış olan [[SSRİ]] istehsalı [[VTOL]] [[reaktiv təyyarə|reaktiv]] [[qırıcı]] prototipi<ref>Gordon, Yefim; Dmitry Komissarov; Sergey Komissarov (2005). OKB Yakovlev (1st bas.). Hinkley: Midland publishing. ISBN 1-85780-203-9.</ref> olmuşdur. Təyyarə sınaq məqsədi ilə istehsal edilmiş, qüsurları müəyyənləşdirildikdən sonra onun yerinə [[Yak-38]] təyyarələri yaradılmışdır. İlk uçuşunu [[9 yanvar]] [[1963]]-cü ildə<ref>Gordon, Yefim (2008). Yakovlev Yak-36, Yak-38 & Yak-41. Red Star. 36. Midland publishing. ss. 9–30. ISBN 978-1-85780-287-0.</ref> həyata keçirmişdir. [[Şəkil:Yakovlev Yak-36 in July 1967 (3).jpg|thumb|300px|Yakovlev Yak 36 [[VTOL]] [[reaktiv təyyarə|reaktiv]] [[qırıcı]] prototipi [[1967]]-ci ilin [[iyul]] ayında]] ==Texniki xüsusiyyətləri<ref>Gordon, Yefim (2008). Yakovlev Yak-36, Yak-38 & Yak-41. Red Star. 36. Midland publishing. ss. 9–30. ISBN 978-1-85780-287-0.</ref> == * '''Ekipaj:''' 1 * '''Uzunluq:''' 17 m * '''Qanad uzunluğu:''' 10 m * '''Hündürlük:''' 4.5 m * '''Qanad sahəsi:''' 17 m² * '''Boş çəkisi:''' 5,300nbsp;kg * '''Maksimum yükgötürmə qabiliyyəti:''' 8,900nbsp;kg * '''Motor:''' 2 ədəd Tumansky R-27-300 turboreaktiv mühərrik * '''Silahlar:''' ** 1 ədəd 23&nbsp; mm-lik GŞ-23L topu ==İstinadlar== [[Kateqoriya:SSRİ təyyarələri]] [[Kateqoriya:Yakovlev təyyarələri]] a7dqpl673g8pnipkowyw8d1ro83bqf5 Xertvisi 0 595511 6564186 4798721 2022-08-05T17:13:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə |orijinal adı = {{Dil-ka|ხერთვისის ციხე}} |yerləşir = [[Samtsxe-Cavaxeti]] |tikilmə_tarixi = e.ə. II əsr (ilk) <br /> X əsr (yenidən) |üslubu = [[Gürcüstan memarlığı]] |Xəritəsi = {{Yer xəritəsi|Gürcüstan |label=<small>Xertvisi qalası</small>|lat=41.2836 |long=43.179| |marksize=15 |position=right |width=300 |float=right |mark=Belgian road sign S32.svg |caption= }} }} '''Xertvisi qalası''' ({{Dil-ka|ხერთვისის ციხე}}, {{comment|translit.|transliterasiya|transliterasiya}} ''xertvisis tsixe'') — [[Gürcüstan|Gürcüstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Samtsxe-Cavaxeti|Samtsxe-Cavaxeti diyarı]]<nowiki/>nda qədim dövrlərə aid qala. Bu, Gürcüstandakı ən qədim qalalardan biridir və [[Gürcüstan tarixi|Gürcüstandakı feodal dövrü]] boyunca istifadə edilmişdir. Xertvisi qalası Gürcüstan tarixində əsrlər boyu əhəmiyyətli bir rola malik olmuşdur. Qala 24 oktyabr 2007-ci il tarixindən bəri [[UNESCO|YUNESKO]] [[Ümumdünya irsi]] siyahısındadır.<ref>{{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5236/ |title=Vardzia-Khertvisi |website=whc.unesco.org |publisher=[[UNESCO|YUNESKO]] [[Ümumdünya irsi]] |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190703065128/http://whc.unesco.org/en/tentativelists/5236/ |archivedate=July 3, 2019 |accessdate=July 5, 2019 |language=en }}</ref> == Coğrafiyası == Xertvisi qalası [[Gürcüstan|Gürcüstan Respublikası]]<nowiki/>nın [[Samtsxe-Cavaxeti|Samtsxe-Cavaxeti diyarı]]<nowiki/>nda, qədim [[Mesxetiya|Mesxetiya vilayəti]]<nowiki/>ndə yerləşir. Qala [[Kür]] və [[Paravani çayı|Paravani]] çaylarının kəsişdiyi dar [[kanyon]]<nowiki/>dakı yüksək qayalıq təpənin üzərində yerləşir. == Tərkibi == Qalanın daxilində tikilmiş bir neçə tikili mövcuddur. Qalanın daxilində bir kilsə, və bir neçə güclü qüllələr var. Qalanın su mənbəyi şimal-qərbindəki tuneldir. == Tarixi == Qala ilk dəfə e.ə. II əsrdə inşa edilmişdir. Qalanın daxilində yerləşən kilsə 985-ci ildə, mövcud sədd isə 1354-cü ildə inşa edilmişdir. Xertvisi qalası bir əfsanəyə görə, [[Makedoniyalı İsgəndər|Böyük İsgəndər]] tərəfindən məhv edilir. Qala X{{endash}}XI əsrlərdə [[Mesxetiya|Mesxetiya vilayəti]]<nowiki/>nin inzibati-mərkəzi idi. Bu qala XII əsrdə qəsəbəyə çevrilir, ancaq XIII əsrdə [[Monqol İmperiyası|monqollar]] tərəfindən məhv edilir və XV əsrdə qədər öz gücunu itirir. Qalanın nəzarəti XV əsrdə Mesxetiya vilayətinin hökmdar sülaləsi olan [[Cakeli|Cakeli xanədanı]] tərəfindən ələ alınır. [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı imperiyası]] XIV əsrdə Gürcüstanın cənub bölgələrinə soxulur və o əraziləri ələ keçirir. Qlanın nəzarətiö nvbəti 300 ildə Osmanlı imperiyasının əlində qalır. XIX əsrin axırlarında [[Gürcüstan Silahlı Qüvvələri|gürcü]] və [[Rusiya Silahlı Qüvvələri|rus]] orduları itirilmiş əraziləri Osmanlı imperiyasından geri alır, Xertvisi isə Rusiya və Gürcüstan qoşunlarının hərbi bazasına çevrilir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |first=G. |last=Maraqaşvili |chapter=მარსაგიშვილი, „ხერთვისის ციხის წმინდა გიორგის ეკლესია“ |title=// „ახალციხისა და ტაო-კლარჯეთის ეპარქია“, (რედ. ვალერი ასათიანი) |year=2013 |page=500{{endash}}505 |language=en }} * {{cite book |author=Vaxuşti |title=„აღწერა სამეფოსა საქართველოსა“ |location=[[Tbilisi]] |year=1941 |page=129{{endash}}130 |language=ka }} * {{cite book |first=E. |last=Takayşvili |title=МАК XII |location=[[Sankt-Peterburq]] |year=1909 |language=ka }} * {{cite book |author=Vaxuşti |title=„საქართველოს ისტორია“ |location=[[Tbilisi|Tiflis]] |year=1885 |page=146 |language=ka }} * {{cite book |author=D. Bakradze, D. Bercenişvili, N. Vaçeyşvili, İ. Elizbaraşvili, T. Çaçxunaşvili |title=„ისტორიულ ხუროთმოძღვრული გზამკვლევი“ |location=[[Tbilisi]] |year=2000 |page=105{{endash}}107 |language=ka }} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Khertvisi fortress|Xertvisi qalası}} * {{cite web |url=http://www.tourism.gov.ge/geo/side.php?id=27 |title=Khertvisi |access-date=2019-07-04 |archive-date=2007-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20070927122911/http://www.tourism.gov.ge/geo/side.php?id=27 |url-status=unfit }} — ''www.tourism.gov.ge'' saytında. {{ref-en}} * {{cite web |url=http://www.friends-partners.org/partners/georgia/khertvis.htm |title=Khertvisi fortress |access-date=2019-07-04 |archive-date=2016-04-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160424231806/http://www.friends-partners.org/partners/georgia/khertvis.htm |url-status=unfit }} — ''www.tourism.gov.ge'' saytında. {{ref-en}} * {{cite web |url=http://www.iatt-online.org/index/excursions/0-207 |title=Khertvisi fortress |access-date=2019-07-04 |archive-date=2016-04-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160415031607/http://www.iatt-online.org/index/excursions/0-207 |url-status=unfit }} — ''www.iatt-online.org'' saytında. {{ref-en}} [[Kateqoriya:Gürcüstan qalaları]] [[Kateqoriya:Gürcüstanın Milli Əhəmiyyətli Daşınmaz Mədəni Abidələri]] 4pd96y1onxbskmp310sfhj0gz9c6duw Tor (film, 2011) 0 595858 6563849 5906977 2022-08-05T12:25:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Tor |orijinal adı = {{dil-en|Thor}} |digər adı = |şəkil = Thor film poster.jpg |şəklin ölçüsü = 230 |şəklin izahı = Filmin posteri. |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = 230 |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Kennet Brana]] |ssenarist = [[Eşli Edvard Miller]], [[Zak Stents]], [[Don Peyn]] |əsərin müəllifi = [[Sten Li]], [[Larri Liber]] və [[Cek Körbi]]nin "Tor" komiksləri |prodüser = [[Kevin Fayqi]] |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = [[Patrik Doyl]] |rollarda = [[Kris Hemsvort]], [[Natali Portman]], [[Tom Hiddlston]], [[Stellan Skarsqard]], [[Kolm Fiori]], [[Rey Stivenson]], [[İdris Elba]], [[Ket Denninqs]], [[Rene Russo]], [[Entoni Hopkins]] |operator = |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = superqəhrəmanlıq |ilk baxış = 17 aprel 2011 (Sidney)<br>6 may 2011 (ABŞ) |dil = ingilis |ölkə = {{USA}} |istehsalçı = [[Marvel Studios]]<br><small>'''Distribüter:'''</small><br>[[Paramount Pictures]]{{refn|name=Distributor|group=N|2013-cü ilin iyulunda filmin yayım haqqları [[Paramount Pictures]]-dən [[Walt Disney Studios]]-da keçmişdir.<ref>{{cite news|last=Tadena|first=Nathalie|title=Disney Acquires Distribution Rights to Four Marvel Films From Paramount|url=https://online.wsj.com/article/BT-CO-20130702-709529.html|newspaper=The Wall Street Journal|accessdate=July 2, 2013}}</ref><ref>{{cite news|last=Finke|first=Nikki|title=Disney Completes Purchase of Marvel Home Entertainment Distribution Rights|url=http://www.deadline.com/2013/07/disney-completes-all-marvel-home-distribution-rights-from-paramount/|accessdate=July 2, 2013|newspaper=Deadline Hollywood|date=July 2, 2013}}</ref><ref>{{cite news|last=Palmeri|first=Christopher|title=Disney Buys Rights to Four Marvel Movies From Viacom's Paramount|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-07-02/disney-buys-rights-to-four-marvel-movies-from-viacom-s-paramount.html|accessdate=July 2, 2013|newspaper=Bloomberg|date=July 2, 2013}}</ref>}} |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = |vaxt = 114 dəq.<ref name="runtime">{{cite news|url=http://www.bbfc.co.uk/BFF275252 |title=''Thor'' |publisher=British Board of Film Classification |archiveurl=https://www.webcitation.org/5yMhn9Okf?url=http://www.bbfc.co.uk/BFF275252 |archivedate=May 1, 2011 |deadurl=no |df= }}</ref> |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = |büdcə = 150 milyon $<ref name="rewrite">{{cite news |author=Vaughn, Matthew |title=My Week: Matthew Vaughn |work=[[The Guardian]] |date=October 7, 2007 |url=http://film.guardian.co.uk/news/story/0,,2185548,00.html |accessdate=October 8, 2007 |location=London |authorlink=Matthew Vaughn }}. [https://web.archive.org/web/20110509214331/http://www.guardian.co.uk/media/2007/oct/07/film.filmnews WebCitation archive].</ref> |gəlir = 449,3 milyon $<ref name="BoxOfficeMojo">{{cite web|url=http://boxofficemojo.com/movies/?id=thor.htm |title=Thor (2011) |publisher=[[Box Office Mojo]] |accessdate=September 6, 2011 |archiveurl=https://www.webcitation.org/5zxsfDE7J?url=http://boxofficemojo.com/movies/?id=thor.htm |archivedate=July 6, 2011 |deadurl=no |df= }}</ref> |əvvəlki = |sonrakı = [[Tor: Zülmət dünyası (film, 2013)|Tor: Zülmət dünyası]] |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''''Tor''''' ({{dil-en|Thor)}} – [[Marvel Studios]] tərəfindən istehsal olunmuş, [[Tor (Marvel Comics)|eyniadlı Marvel Comics personajı]]nın komikslərinə əsaslanan 2011-ci il ABŞ superqəhrəmanlıq filmi. [[Marvel Kinematoqrafiya Kainatı]]nın 4-cü filmidir. [[Kennet Brana]]nın rejissorluğu, [[Eşli Edvard Miller]], [[Zak Stents]]in və [[Don Peyn]]in ssenaristlikləri ilə çəkilmiş filmin əsas rollarında [[Kris Hemsvort]], [[Natali Portman]], [[Tom Hiddlston]], [[Stellan Skarsqard]], [[Kolm Fiori]], [[Rey Stivenson]], [[İdris Elba]], [[Ket Denninqs]], [[Rene Russo]] və [[Entoni Hopkins]] çıxış edirlər. Filmdə Tor buz nəhənglərinə qarşı özbaşına müharibə başlatdığı üçün [[Asqard (komiks)|Asqard]]dan Yerə sürgün edilir, güclərindən və çəkici [[Myolnir (komiks)|Myolnir]]dən məhrum edilir. [[Loki (Marvel Comics)|Loki]] Asqard taxtını ələ keçirməyə cəhd edir, Tor isə Lokini dayandırıb taxta layiq olmağa çalışır. Tor üçün ilk film adaptasiyası konsepsiyasını 1991-ci ildə [[Sem Reymi]] inkişaf etdirmişdir, lakin tezliklə layihə tərk edilmiş, bir neçə il boyunca "inkişaf cəhənnəmi"ndə qalmışdır. Bu zaman ərzində filmin müəllif hüquqları müxtəlif studiyalarda olmuş, nəhayət 2006-cı ildə Marvel layihəni inkişaf etdirməsi üçün [[Mark Protoseviç]]lə müqavilə imzalamış və filmi Paramount vasitəsilə maliyyələşdirib buraxmağı planlaşdırmışdır. İlk buraxılış tarixi 2010-cu il olan filmin rejissorunun [[Mettyü Von]] olması planlaşdırılsa da, o, 2008-ci ildə layihədən ayrılmış, onu Brana əvəz etmiş, filmin yeni buraxılış tarixi 2011-ci il olmuşdur. Əsas personajları canlandıracaq şəxslər 2009-cu ildə seçilmiş, filmin çəkilişləri isə 2010-cu ilin yanvarından mayına kimi [[Kaliforniya]] və [[Nyu-Meksiko]]da baş tutmuşdur. İstehsal sonrası prosesdə film 3D formata uyğunlaşdırılmışdır. ''"Tor"'' filminin premyerası 17 aprel 2011-ci ildə [[Sidney]]də, 6 may 2011-ci ildə ABŞ-da baş tutmuşdur. Film yaxşı gəlir əldə etmiş, aktyor heyətinin performansı bəyənilmişdir, lakin filmin Yerlə bağlı elementləri bir az tənqid edilmişdir. İki sikvel — ''"[[Tor: Zülmət dünyası (film, 2013)|Tor: Zülmət dünyası]]"'' və ''"[[Tor: Raqnarök (film, 2017)|Tor: Raqnarök]]"'', uyğun olaraq, 8 noyabr 2013-cü il və 3 noyabr 2017-ci il tarixlərində buraxılmışdır. 5 noyabr 2021-ci ildə ''"Tor: Sevgi və şimşək"'' adlı üçüncü sikveli də buraxılacaq. == Məzmun == 965-ci ildə [[Asqard (komiks)|Asqard]] kralı [[Odin (Marvel Comics)|Odin]] [[Yotunhaym]]ın [[Nəhənglər (Marvel Comics)|buz nəhəngləri]]nə və onların lideri Lafiyə qarşı müharibə başladaraq onların Yerdən başlayaraq doqquz krallığı işağl etmələrinin qarşısını alır. Asqard döyüşçüləri buz nəhənglərini [[Norveç]]in [[Tonsberq]] bölgəsinə məğlub edirlər, onların güclərinin mənbəyi olan [[Qədim Qışların mücrüsü]]nü ələ keçirirlər. İndiki vaxtda{{refn|name=Timeline|group=N|Filmdəki hadisələr ''"[[İnanılmaz Halk (film, 2008)|İnanılmaz Halk]]"'' (2008) və ''"[[Dəmir adam 2 (film, 2010)|Dəmir adam 2]]"'' (2010),<ref name="Phase1Timeline">{{cite web|url=http://www.cinemablend.com/news/1652489/why-marvel-movies-dont-overlap-like-they-used-to-according-to-kevin-feige |title=Why Marvel Movies Don’t Overlap Like They Used To, According To Kevin Feige |last=Eisenberg |first=Eric |publisher=CinemaBlend |date=April 27, 2017 |accessdate=April 28, 2017 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6q49CQQNK?url=http://www.cinemablend.com/news/1652489/why-marvel-movies-dont-overlap-like-they-used-to-according-to-kevin-feige |archivedate=April 28, 2017 |deadurl=no |df= }}</ref> filmləri ilə eyni vaxtda baş verir. "Dəmir adam 2" filmində isə hadisələr ''"[[Dəmir adam (film, 2008)|Dəmir adam]]"'' (2008) filmindəki hadisələrdən 6 ay sonra baş verir.<ref name="IM2Timeline">{{cite web|url=https://www.wired.com/2010/05/10-things-parents-should-know-about-iron-man-2/|title=10 Things Parents Should Know About Iron Man 2|last=Cornelius|first=Doug|work=[[Wired (magazine)|Wired]]|date=May 8, 2010|accessdate=July 13, 2017|archiveurl=https://www.webcitation.org/6rvnQIX3d?url=https://www.wired.com/2010/05/10-things-parents-should-know-about-iron-man-2/|archivedate=July 13, 2017|deadurl=no|df=mdy-all}}</ref>}} Odinin oğlu [[Tor (Marvel Kinematoqrafiya Kainatı)|Tor]] Asqard taxtına çıxmağa hazırlaşır, amma mərasim buz nəhənglərinin mücrünü ələ keçirmək cəhdinə görə yarımçıq qalır. Tor atasının əmrinə qarşı gələrək qardaşı [[Loki (Marvel Comics)|Loki]], uşaqlıq dostu [[Sif (komiks)|Sif]] və [[Üç döyüşçü]] — [[Volstaqq]], [[Fandral]] və [[Hoqun]] ilə birlikdə Yotunhayma gedir. Buz nəhəngləri ilə döyüş başlayır, Odin gəlib asqardlıları xilas edir, iki irq arasında sülh pozulur. Torun təkəbbürünə görə Odin ondan güclərini və [[Myolnir (komiks)|Myolnir]]i əlindən alır, Yerə ölümlü biri kimi sürgün edir. Myolniri də Yerə göndərir, ancaq ona layiq olan biri tərəfindən qaldırılması üçün sehirləyir. [[Nyu-Meksiko]] ştatında astrofizik [[Ceyn Foster]], köməkçisi Dersi Lyuis və məsləhətçi [[Erik Selviq]] Toru tapırlar. Yerli əhali Myolniri tapır, Q.A.L.X.A.N. casusu [[Fil Kolson]] Toru Yerə gətirən soxulcan dəliyi haqqındakı dataları zorla Fosterdən alandan sonra Myolniri də müsadirə edir. Tor çəkicin ətrafında Q.A.L.X.A.N. tərəfindən tikilən tikiliyə daxil olub Myolniri geri götürmək istəsə də, onu qaldıra bilmir və həbs olunur. Selviqin köməyi ilə o azad olur, Yerdə sürgün həyatına davam etməyə qərar verir, Fosterlə romantik münasibət qurur. Loki Lafinin bioloji oğlu olduğunu, müharibənin sonunda Odin tərəfindən övladlığa götürüldüyünü öyrənir. Odinlə mübahisə edən zaman Odin gücünü toplamaq üçün dərin "Odin yuxusu"na dalır. Loki Odinin əvəzinə taxta çıxır, Lafiyə Odini öldürməyi və mücrünü götürməyi təklif edir. Lokinin hakimiyyətindən məmnun olmayan Sif və Üç döyüşçü Toru sürgündən qaytarmaq üçün dünyalar arası səyahət vasitəsi olan Bifrostun gözətçisi [[Heymdall (komiks)|Heymdall]]ı onları Yerə göndərməsinə razı sala bilirlər. Bundan xəbərdar olan Loki məhvedilməz avtomat olan [[Məhvedici (Tor)|Məhvedici]]ni Toru tapmaq və öldürmək üçün göndərir. Döyüşçülər Toru tapırlar, amma Məhvedici onlara hücum edib onları məğlub edir. Tor dostlarını xilas etmək üçün özünü qabağa verir. Məhvedici tərəfindən ölümcül yaralanan Tor fədakarlığına görə Myolnirə layiq olduğunu sübut edir. Çəkic ona qayıdır, güclərini yenidən qazanır və Məhvedicini məğlub edir. Tor Fosteri öpub geri qayıdacağına and içir, dostları ilə birlikdə Loki ilə üzləşmək üçün Asqarda qayıdır. Asqardda Loki Lafiyə xəyanət edib onu öldürür. Məlum olur ki, Lokinin əsl planı ögey atasına layiq olduğunu sübut etmək üçün Lafinin Odini öldürmək cəhdindən bəhanə kimi istifadə edərək [[Bifrost]] körpüsü vasitəsilə Yotunhaymı məhv etməkdir. Tor Loki ilə döyüşür və onun planını dayandırır. Odin oyanır və Loki ilə Toru körpünün məhv edilməsi zamanı yaranan uçuruma düşməkdən xilas edir. Lakin Odin Lokinin təsdiq üçün etdiyi xahişi rədd edəndən sonra özünü uçurumdan atıb intihar edir. Torla Odinin arası düzəlir, Tor hələ də kral olmağa hazır olmadığını bildirir. Bu zaman Yerdə Foster və komandası Asqarda portal açmaq üçün yol axtarırlar. Titrlərdən sonrakı səhnədə Selviq bir Q.A.L.X.A.N. binasına aparılır, burada [[Nik Furi]] portfeli açıb ondan sirli kubşəkilli cismi{{refn|name=CosmicCube|group=N|[[Kosmik kub]] kimi təqdim olunmuşdur.<ref name="CosmicCube">{{cite web|last=Franich |first=Darren |date=May 7, 2011 |title='Thor' post-credits scene: What the heck WAS that thing? |url=http://popwatch.ew.com/2011/05/07/thor-cosmic-cube-post-credits-scene/ |work=[[Entertainment Weekly]] |accessdate=November 5, 2013 |archiveurl=https://www.webcitation.org/6Ku623xws?url=http://popwatch.ew.com/2011/05/07/thor-cosmic-cube-post-credits-scene/ |archivedate=November 5, 2013 |deadurl=no |df= }}</ref>}} öyrənməyi xahiş edir. Görünməz Loki Sleviqi razılaşmağa məcbur edir. == Qeydlər == {{Reflist|group=N}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikisitat}} * {{Rəsmi saytı|thor.marvel.com/}} * {{IMDb title|0800369|Tor}} * {{Rotten Tomatoes|thor|Tor}} {{Tor}} {{Marvel Kinematoqrafiya Kainatı}} {{Marvel Comics filmləri}} [[Kateqoriya:2011-ci ilin filmləri]] [[Kateqoriya:İngiliscə filmlər]] [[Kateqoriya:2010-cu illərin döyüş filmləri]] [[Kateqoriya:2010-cu illərin fentezi filmləri]] [[Kateqoriya:2010-cu illərin elmi fantastika filmləri]] [[Kateqoriya:2010-cu illərin superqəhrəman filmləri]] [[Kateqoriya:ABŞ-ın fentezi-macəra filmləri]] [[Kateqoriya:ABŞ-ın elmi-fantastik döyüş filmləri]] [[Kateqoriya:Skandinav mifologiyasına əsaslanan filmlər]] [[Kateqoriya:Los-Ancelesdə çəkilmiş filmlər]] [[Kateqoriya:IMAX filmləri]] [[Kateqoriya:Marvel Kinematoqrafiya Kainatı filmləri]] [[Kateqoriya:CGI istifadə edilmiş filmlər]] [[Kateqoriya:Uydurmada soxulcan dəlikləri]] [[Kateqoriya:Video oyunlara adaptasiya edilmiş filmlər]] pkeysw2a7uwli3ff33pf5g9ayx0rclt X Yuhənna 0 599363 6564171 6443326 2022-08-05T16:51:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''X Yuhənna''' ({{lang-ar|يوحنا العاشر}}; {{d.}}{{DVTY}}) — [[Antioxiya Pravoslav Kilsəsi]]nin indiki patriarxı (2013-cü ildən). ==Həyatı== X Yuhənna 1955-ci ildə [[əl-Laziqiyyə]]də dünyaya gəlmişdir. [[Tişrin Universiteti]], [[Bələmənd Universiteti|əl-Bələmənd Universiteti]] və [[Saloniki Aristotel Universiteti]]ni bitirib. 17 dekabr 2012-ci ildə Antioxiya Pravoslav Kilsəsinin patriarxı seçilmişdir.<ref>{{Cite web|year=2012|url=http://sana-syria.com/eng/22/2012/12/17/457784.htm|title=Metropolitan Bishop of Europe Youhana Yazigi Elected Patriarch of Antioch and All the East|language=en|access-date=2019-08-15|archive-date=2013-02-03|archive-url=https://archive.is/20130203215307/http://sana-syria.com/eng/22/2012/12/17/457784.htm|url-status=unfit}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Patriarxlar]] 9mu3mz95voxbrtws3mw01v0e4nklza8 Gülnar Sərvətian 0 599800 6564056 5728955 2022-08-05T15:10:13Z Hamid Hassani 86003 kkiçik redaktə wikitext text/x-wiki {{Rəssam |adı = Gülnar Sərvətian |orijinal adı = {{dil-fa|گلنار ثروتیان}} |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum tarixi = 5.9.1977 |doğum yeri = [[Təbriz]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{IRN}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |fəaliyyəti = Karikatura <br/>Kitab illüstratorluğu |təhsili = |janrı = |stili = |tanınmış işləri = |hamiləri = |tələbəsi = |təsirlənib = |təsir edib = |mükafatları = |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = http://www.golnarservatian.com/ |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Gülnar Sərvətian''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan]] əsilli [[İran]] karikaturaçısı və kitab illüstratoru. == Həyatı == Gülnar Sərvətian 1977-ci ildə [[Təbriz şəhəri]]<nowiki/>ndə anadan olmuşdur. Atası [[Bəhruz Sərvətian]] [[fars dili]] və [[Fars ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]] üzrə ixtisaslaşmış alim olmuş və universitetdə [[professor]] vəzifəsində çalışmışdır. Gülnar Sərvətian kareyerasına qrafik dizayner və karukaturaçı kimi başlamışdır. 2006-cı ildən bu işlə peşəkar səviyyədə məşğul olmağa başlamışdır. O, [[İran]] daxilində təxminən 50 uşaq kitabı üçün illüstratorluq etmiş və müxtəlif nəşriyyatlarla çalışmışdır. Karikaturaçılıqdan və kitab illüstratorluğundan əlavə həvəskar səviyyədə rəsm əsərləri çəkməklə, hekayələr və poemalar yazmaqla da məşğuldur.<ref>[http://www.wonderlandgroup.ir/news/interview-19.html WonderlandGroup.ir]</ref><ref>[http://www.golnarservatian.com/about/ Official Website/about]</ref> == Kareyerası == Gülnar Sərvətian [[Çin]]də keçirilən Biennial Karikatura və Xəyal festivalında [[Braziliya|Braziliy]]a, [[Rusiya]], [[Polşa]], [[Türkiyə]], [[Meksika]] və [[İtaliya]] nümayəndələri ilə yarışda qalib gəlmişdir.<ref>Mehr News [https://www.mehrnews.com/news/630152 یک معلم کرجی موفق به کسب سه جایزهٔ بین‌المللی شد]</ref> O, həmçinin 2016-cı ildə "VII Beynəlxalq Karikatura Yarışı"nda "Berlin Oxuçu Mükafatı və Sertifikatı"na layiq görülmüşdür.<ref>{{Cite web |title=7th International Cartoon Competition, Berlin, 2016 |url=http://www.cartoonberlin.de/ |access-date=2019-08-20 |archive-date=2019-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190421200756/http://www.cartoonberlin.de/ |url-status=dead }}</ref><ref>IRNA [http://www.irna.ir/alborz/fa/News/82177163 معلم البرزی حائز رتبهٔ منتخب در جشنوارهٔ بین‌المللی برلین شد]</ref> Gülnar Sərvətian əsərləri XVI İtaliya Teatr Təsviri sərgisində fransalı, italiyalı, meksikalı və amerikalı rəssamların əsərləri ilə yanaşı nümayiş etdirilən 3 iranlı rəssamdan biridir.<ref>[https://www.flickr.com/photos/teatrio/6226150691 Flickr]</ref><ref>IBNA [http://www.ibna.ir/fa/doc/report/132196 افق‌های تازه در برابر تصویرگران ایرانی]</ref><ref>KhabarOnline [https://www.khabaronline.ir/news/57664 موفقیت تصویرگران ایرانی در ایتالیا]</ref><ref>IranCartoon [http://art.irancartoon.ir/content/جایزه-مردمی-جشنواره-برلین-به-گلنار-ثروتیان-رسید/ جایزهٔ مردمی جشنوارهٔ برلین به گلنار ثروتیان رسید]</ref> == Festivallar və mükafatları == * "VII Beynəlxalq Karikatura Müsabiqəsi"ndə "Oxuçu Mükafatı və Sertifikatı" * "Beynəlxalq Əskişəhər Karikatura festivalı"nda seçilən əsər mükafatı * "I Beynəlxalq Mərhəmətin peyğəmbəri Məhəmməd festivalı"nda ikinci yer * "Şur və Şourda poster dizaynı festivalı"nda birinci yer * "XIV Vizual İncəsənət festivalı"nda birinci yer * "XIII Vizual İncəsənət festivalı"nda birinci yer * "IV Beynəlxalq İdmanda Yumoristik Rəsmlər festivalı"nda seçilən əsər mükafatı * "Beynəlxalq Karikatura Yarışı"nda seçilən başlıq mükafatı * "Beynəlxalq Biennial Karikatura və İllüstrasiya Master Kuboku"nda seçilmiş mükafat * "Belqrad İllüstratorlar Festivalı"nda seçilən əsər mükafatı<ref>[http://kozyurt.blogspot.com/2007/11/uluslararas-master-cup-bienali-sonuland.html?m=1 Kozyurt.blogspot.com]</ref><ref>[http://www.cartoonblues.com/forum/viewtopic.php?t=2764 CartoonBlues.com 1]</ref><ref>[http://w.cartoonblues.com/forum/viewtopic.php?f=59&t=2764 CartoonBlues.com 2]</ref><ref>[https://www.evepla.com/TR/Eskisehir/303450806499520/Eskisehir-Cartoonfest Evepla.com]</ref><ref>{{Cite web |title=CartoonBerlin.de |url=http://www.cartoonberlin.de/ |access-date=2019-08-20 |archive-date=2019-04-21 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190421200756/http://www.cartoonberlin.de/ |url-status=dead }}</ref> == Nəşrlər == Sərvətian 40-dan çox uşaq kitabının və jurnalının illüstratoru olmuşdur. Bu kitablar arasında yazıçı və illüstratoru olduğu bu kitablar da vardır: * Mūrcheh ( {{dil-az|Qarışqa}} ), Tehran: Maşgh-e Honar, 2012 * Būzīneh ( {{dil-az|Meymun}} ), Tehran: Maşgh-e Honar, 2012 * Parvāneh ( {{dil-az|Kəpənək}} ), Tehran: Maşgh-e Honar, 2012 * Gāv ( {{dil-az|İnək}} ), Tehran: Mashgh-e Honar, 2012 * Efrīt va Bāzargān ( {{dil-az|Şeytan və tacir}} ), Tehran: Maşgh-e Honar, 2012 * Fīl-hā va Parastū-hā ( {{dil-az|Fillər və qaranquşlar}} ), Tehran: Maşgh-e Honar, 2012 * Golparī, Tehran: Maşgh-e Honar, 2012 * Hodhod ( {{dil-az|Şanapipik}} ), Tehran: Mashgh-e Honar, 2012 * Mār ( {{dil-az|İlan}} ), Tehran: Maşgh-e Honar, 2012 * Ankabūt ( {{dil-az|Hörümçək}} ), Tehran: Maşgh-e Honar, 2012 * Nahang ( {{dil-az|Balina}} ), Tehran: Maşgh-e Honar, 2012 O, həmçinin bu orta məktəb dərsliklərinin həmmüəllifidir: * Tarrāhi-e Nešāneh, Tasvīrgari-e Ketāb-e Kūdak va Nezārat-e Čāp ( {{dil-az|İşarələrin, uşaq kitablarının illüstrasiyası və çap nəzarəti layihələndirilməsi}} ), III çap, səhifə:79-140ref>[http://chap.sch.ir/books/5416 Chap.sch.ir: ''طراحیِ نشانه، تصویرگری کتاب کودک و نظارتِ چاپ'']</ref> * Rāhnamā-ye Honarāmūz; Tarrāhi-e Nešāneh, Tasvīrgari-e Ketāb-e Kūdak va Nezārat bar Čāp( {{dil-az|Təlimat kitabçası; İşarələrin, uşaq kitablarının illüstrasiyası və çap nəzarəti layihələndirilməsi}} ).<ref>[http://chap.sch.ir/books/5827 Chap.sch.ir: ''راهنمای هنرآموز؛ طراحیِ نشانه، تصویرگری کتاب کودک و نظارت بر چاپ'']</ref> == Həmçinin bax == * [[İran azərbaycanlılarının siyahısı]] * [[Cənubi Azərbaycan]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Cənubi azərbaycanlılar]] 59b761zmtamb5i92a4dxnonamtqe0fq İşyorskaya 0 605829 6564766 5864338 2022-08-06T05:40:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM |növü=Kənd }} '''İşerskaya''' ([[Çeçen dili|Çeçen]]. Ищёрская<ref>Карасаев А. Т., Мациев А. Г. Русско-чеченский словарь. — М.: Русский язык, 1978. — 728 с. — С. 728.</ref>) kəndi [[Çeçenistan Respublikası]]nın [[Naurski rayonu|Naurski]] rayonunda yerləşir. İşerski kənd yaşayış məntəqəsinin inzibati mərkəzidir.<ref>[http://www.chechen.vybory.izbirkom.ru/download/normakt_20_4204001133486.rtf?vrn=4204001133486 Закон Чеченской республики № 47-РЗ от 14.07.08] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20141006122127/http://www.chechen.vybory.izbirkom.ru/download/normakt_20_4204001133486.rtf?vrn=4204001133486 |date=2014-10-06 }} — Об образовании муниципального образования Наурский район и муниципальных образований, входящих в его состав, установлении их границ и наделении их соответствующим статусом муниципального района и сельского поселения.</ref> == Coğrafiya == Kənd Tersko-Kum ovalığında, [[Terek]] çayının sol sahilində yerləşir. Kənd, [[Naurskaya]] kəndinin regional mərkəzindən 15&nbsp;km qərbdə, Çeçenistan Respublikasının [[Stavropol diyarı]] ilə inzibati sərhədindən 4&nbsp;km məsafədə yerləşir. == Tarixi == İşerskaya kəndinin təməlinin dəqiq tarixi məlum deyil. İlk qeyd kəndin daxil olduğu [[Mozdok]] kazak xəttinin təşkil edildiyi 1771-ci ilə aiddir. 1772-ci ildə İşerskayanı ziyarət edən [[Yemelyan Puqaçov]] kənd kazakları tərəfindən maşların ayrılması tələbi ilə Moskvaya göndərilmişdi, lakin o, artıq Mozdokdakı bir postda tutulmuşdu (sonradan həbsdən qaça bildi).<ref>[http://www.vostlit.info/Texts/Dokumenty/Russ/XVIII/1760-1780/Pugachev/Sbornik/framepril1.htm Протокол показаний Е. И. Пугачёва на допросе в Моздокской комендантской канцелярии]</ref> 1926-cı ildən etibarən, İşerskaya kəndi [[Şimali Qafqaz]] bölgəsinin Naurski rayonunun İşerski kənd sovetinə aid idi. 1926-cı il siyahıyaalınmasına görə kənddə 4.312 nəfər yaşayırdı ki, bunlardan 2.255 nəfəri [[ruslar]] idi.<ref>[http://vivaldi.dspl.ru/bx0000120/details Поселенные итоги переписи 1926 года по Северо-Кавказскому краю. Ростов-на-Дону. 1929. С. 320.]</ref> 1990-cı illərdə, o cümlədən Çeçenistanda, İşerskaya, eləcə də Naurski bölgəsinin digər yaşayış məntəqələrində mülki şəxslərə qarşı cinayətlər baş verdi. Xüsusilə, 1995 və 1999-cu illərdə kəndin yaxınlığında , 1992-ci ilin yazında xüsusi təşkil edilmiş düşərgədə, Çeçenistan Respublikasının [[İçkeriya]] silahlı tərəfdarları tərəfindən federal hökumətə simpatiya və Dudayev rejiminə etinasızlıq səbəbindən məhv edilmiş Naurski və Şelkovski rayonlarının sakinlərinin kütləvi məzarlıqları aşkar edildi.<ref>{{Cite web |title=Геноцид русского населения в Чечне: 1991—1992 // СКФО Новости, 11.03.2010 |url=http://skfonews.info/article/20 |access-date=2019-10-21 |archive-date=2013-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130607054105/http://skfonews.info/article/20 |url-status=dead }}</ref> Cinayətlər İkinci Çeçen Döyüşü zamanı Çeçenistanda hərbi əməliyyatların aktiv fazası bitdikdən sonra kənddə davam etdi.<ref>[http://www.businesspress.ru/newspaper/article_mId_493_aId_16368.html Чеченские бандиты начали безжалостно расправляться с заложниками // Деловая пресса, № 25, 07.12.1999]</ref> Beləliklə, 2003-cü ildə yaraqlılar [[ataman]]ı və yerli administrasiya rəhbərinin müavini Nikolay Lojkini qətlə yetirdilər, bununla əlaqədar bölgənin rus əhalisinin nümayəndələri Rusiya Federasiyasının prezidenti, prezidentin səlahiyyətli nümayəndəsi Kazantsevə və Çeçenistan rəhbərliyinə respublikanın rusları üçün reabilitasiya proqramının qəbul edilməsinə dair tələblərini səsləndirdilər, alternativ yalnız rusların bölgədən tam çıxarılması ola bilərdi.<ref>[http://www.ng.ru/caucasus/2003-01-21/5_chechnia.html Александр Шаповалов. Голодная смерть или бандитская пуля // Независимая газета, 21.01.2003]</ref> Medianın yazdığına görə, atamanın öldürülməsi Çeçenistanın rusdilli əhalisinin etibarsızlığının əyani sübutu idi və bu da respublikanın güc strukturlarında rusların təmsilçiliyinin azaldığını göstərirdi. == Əhali == [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu il Ümumrusiya Əhali siyahıyaalmasına görə]] kəndin milli tərkibini 72,42 % [[çeçenlər]], 15,72 % [[türklər]], 10,84 % ruslar və 1,02 % digərləri təşki edir.<ref>{{Cite web |title=Том 4 книга 1 «Национальный состав и владение языками, гражданство»; таблица 1 «Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населённым пунктам, сельским населённым пунктам с численностью населения 3000 человек и более» |url=https://chechenstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chechenstat/resources/569d2180426303a6ae5bee2d59c15b71/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+4.ZIP |access-date=2019-10-21 |archive-date=2015-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150929072457/http://chechenstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chechenstat/resources/569d2180426303a6ae5bee2d59c15b71/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+4.ZIP |url-status=dead }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} rpsjnpnd7aw4hwuk7x8jz4wlsc24r23 Tolstoy-Yurt 0 605930 6563840 5760226 2022-08-05T12:16:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{YM}} '''Tolstoy-Yurt''' ([[Çeçen dili|çeçen]]. Девкар-Эвла<ref>[http://daymohk-gazet.ru/ry Нохчийн маттахь яртийн цӏерш] газета "Даймохк" (2015).</ref>) kəndi [[Çeçenistan Respublikası|Çeçenistan Respublikasının]] [[Qroznı rayonu|Qroznı]] rayonunda yerləşir. Tolstoy-Yurt kənd yaşayış məntəqəsinin inzibati mərkəzidir.<ref>[http://www.chechen.vybory.izbirkom.ru/download/normakt_20_4204001133468.rtf?vrn=4204001133468 Закон Чеченской республики № 12-РЗ от 20.02.09] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20131101031230/http://www.chechen.vybory.izbirkom.ru/download/normakt_20_4204001133468.rtf?vrn=4204001133468 |date=2013-11-01 }} — Об образовании муниципального образования Грозненский район и муниципальных образований, входящих в его состав, установлении их границ и наделении их соответствующим статусом муниципального района и сельского поселения. Дата обращения 20 декабря 2009.</ref> <ref>[http://www.ocato.ru/okato.php?code=96207855000 Толстой-Юртовская сельский округ (сельсовет)* Грозненский район]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> Tolstoy-Yurt kəndində, Qroznı bələdiyyəsinin idarəsi yerləşir, mahalın inzibati mərkəzi [[Qroznı]] şəhəridir.<ref>[http://www.grozraion.ru/contacts Контакты на официальном сайте Администрации Грозненского муниципального района Чеченской Республики.)]</ref> == Coğrafiya == Kənd Qroznı şəhərindən 12 [[Km|km]] şimal-şərqdə Terski silsiləsinin şimal ətəyində yerləşir. Ən yaxın yaşayış məntəqələri: şimalda Nikolayev kəndi və Naberejnıy kəndi, şimal-şərqdə Vinoqradnoye kəndi, cənub-şərqdə Petropavlovskaya kəndi, cənubda Qoryaçeistoçnenskaya kəndi, cənub-qərbdə Alxan-Çurt kəndi (Qroznı şəhərinin bir hissəsi) ) və şimal-qərbdə - Pravoberejnoye kəndidir.<ref>[http://artofwar.ru/img/z/zagorulxko_w_a/text_0330-1/ Карта Чечни]</ref> == Tarix == "ЭСБЕ"-yə görə, Tolstoy-Yurt (Köhnə Yurt) kəndi 1705-ci ildə qurulmuşdur. [[Rusiya İmperiyası|Rusiya imperiyasının]] bir hissəsi olaraq, Terek bölgəsinin Qroznı şöbəsinə aid idi.<ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%AE%D1%80%D1%82-%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B9 Юрт-Старый]//[https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C_%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B3%D0%B0%D1%83%D0%B7%D0%B0_%D0%B8_%D0%95%D1%84%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0 Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона :]в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.</ref> 1934-cü il avqustun 1-nə qədər Köhnə Yurt kəndi [[Nadterek rayonu|Nadterek]] rayonunun tərkibində idi.<ref>[http://www.consultant.ru/cons/cgi/online.cgi?req=doc;base=ESU;n=4917#04227376104940803 Об образовании нового Грозненского района]</ref> 1 Avqust 1934-cü ildə Ümumrusiya Mərkəzi İcraiyyə Komitəsi Çeçen-İnquş Muxtar Vilayətinin Qroznı şəhərində, o cümlədən sərhədləri daxilində yeni bir Qroznı bölgəsi yaratmaq qərarına gəldi. 1944-cü ildən 1958-ci ilə qədər [[Çeçenlər|Çeçenlərin]] və [[İnquşlar|İnquşların]] qovulması və [[Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası|Çeçen-Inquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının]] ləğvi zamanı kənd Tolstovo adlandırıldı.<ref>{{Cite web |title=Краткая историческая справка об административно-территориальном делении Чечено-Ингушетии |url=http://chechenorg.zama.fm/?p=598 |access-date=2019-10-22 |archive-date=2018-11-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181108184414/http://chechenorg.zama.fm/?p=598 |url-status=dead }}</ref> <ref>Ведомости Верховного Совета РСФСР № 5 1958</ref> 1977-ci ildə [[RSFSR]] Silahlı Qüvvələri Rəyasət Heyətinin fərmanı ilə Tolstoy-Yurt kəndi adlandırıldı.<ref>Указ президиума ВС РСФСР от 24.08.1977 г. "О переименовании некоторых населенных пунктов в Чечено-Ингушской АССР" // Ведомости Верховного Совета РСФСР. — 1977. — № 35 (сентябрь).</ref> Kənd, müsəlman təbliğçisi Dokku (Əbdül-Əziz) Şaptukayevin doğulduğu yer və fəaliyyət göstərdiyi məkan olaraq bilinir.<ref>{{Cite web |title=Докку-шейх из Толстой-Юрта |url=http://an-nur.ru/news/722-2014-09-05-06-22-07.html |access-date=2019-10-22 |archive-date=2019-10-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191022061022/http://an-nur.ru/news/722-2014-09-05-06-22-07.html |url-status=dead }}</ref> <ref>{{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://gi.elcos.ru/main.mhtml?Part=11&PubID=54258 |access-date=2019-10-22 |archive-date=2015-10-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151002113127/http://gi.elcos.ru/main.mhtml?Part=11 |url-status=dead }}</ref>Həmçinin, Tostoy-Yurt kəndi [[Rusiya|rus]] siyasətçisi Ruslan Xasbulatovun doğma yeri və Aslan Masxadovun ölüm yeri kimi tanınır. 1990-cı illərdə Çeçen qarşıdurması zamanı Tolstoy-Yurt mediada yayılan məlumatlarda tez-tez xatırlanırdı.<ref>[https://www.newsru.com/russia/10mar2005/aslan_new.html Новости NEWSru.com :: Масхадова привезли в Толстой-Юрт уже мертвым, уверены жители села]</ref> == Əhali == [[Ümumrusiya əhalinin siyahıya alınması (2010)|2010-cu il Ümumrusiya Əhali siyahıyaalmasına görə]] Tolstoy-Yurt kəndinin əhali tərkibini 99,48 % çeçenlər, 0,52 % isə digərləri təşkil edir.<ref>{{Cite web |title=Том 4 книга 1 "Национальный состав и владение языками, гражданство"; таблица 1 "Национальный состав населения Чечни по городским округам, муниципальным районам, городским населенным пунктам, сельским населенным пунктам с численностью населения 3000 человек и более" |url=https://chechenstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chechenstat/resources/569d2180426303a6ae5bee2d59c15b71/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+4.ZIP |access-date=2019-10-22 |archive-date=2015-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150929072457/http://chechenstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/chechenstat/resources/569d2180426303a6ae5bee2d59c15b71/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+4.ZIP |url-status=dead }}</ref> == Din == Rusiyalı politoloq Sergey Kurqinyanın fikrincə, Tolstoy-Yurt qəsəbəsinin ərazisi inanclı çeçenlər arasında [[Nəqşibəndilik|nəqşibəndilik]] təriqəsının yayılması zonasıdır.<ref>[http://bookscafe.net/read/kurginyan_sergey-soderzhatelnoe_edinstvo_1994_2000-220802.html#p1 Содержательное единство 1994-2000 - Кургинян Сергей :: Читать онлайн в BooksCafe.Net]</ref> == Təhsil == Tolstoy-Yurt Bələdiyyəsi 1 nömrəli orta məktəb<ref>[https://www.k-agent.ru/catalog/2004006039-1092034000706 МОУЧ СОШ N 1 с. Толстой-Юрт]</ref><br> Tolstoy-Yurt Bələdiyyəsi 2 nömrəli orta məktəb<ref>[https://www.k-agent.ru/catalog/2004006046-1092034000717 МОУЧ СОШ N2 с. Толстой-Юрт]</ref> == Məşhur yerli sakinlər == '''Tatayev Vaxa Əhmədoviç''' (1914-1977) - Çeçen-Inquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının xalq artisti, [[Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikası]] Ali Sovetinin deputatı, Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının mədəniyyət naziri<ref>[https://www.sakharov-center.ru/asfcd/auth/?t=author&i=1475 Татаев Ваха Ахмедович (1914-1977)]</ref><br> '''Umxanov Şarip İsayeviç''' (1981) - Rus müğənnisi<ref>[https://uznayvse.ru/znamenitosti/biografiya-sharip-umhanov.html Шарип Умханов, биография, новости, фото ]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} se9feh8xehv2oto727s9bqzqbnz423m Vladimir Bukovski 0 606973 6564126 6473428 2022-08-05T16:08:09Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Siyasətçi |adı = Vladimir Konstantinoviç Bukovski |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}<br>{{GBR}} <small>(с 1976)</small><br>{{RUS}} <small>([[1992]]—[[2014]])</small> |milliyyəti = |dini = |atası = Bukovski Konstantin İvanoviç |təhsili = |peşəsi = |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |partiyalılığı = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Vladimir Konstantinoviç Bukovski''' ({{DVTY}}) — sovet və rus hüquq müdafiəçisi, yazıçı, [[publisist]] və ictimai xadim<ref name=":0">{{Cite news|accessdate=2019-10-29|date=2019-10-28|title=Владимир Буковский: "Не быть участником преступления и частью режима"|url=https://www.bbc.com/russian/news-50203904}}</ref>. [[SSRİ|SSRİ-də]] disedent hərəkatının fəal yaradıcılarından və iştirakçılarından biri<ref name=":0" />. [[SSRİ|SSRİ-də]] disedentlərə qarşı cəza kimi [[psixiatriya]] təcrübəsini ictimailəşdirməsi onu Qərbdə tanıtmışdı<ref name="bbc_buk">[https://www.bbc.com/news/world-europe-50206084 Vladimir Bukovsky: Soviet-era dissident dies in UK], BBC, 28.10.2019</ref>. Ümumilikdə həyatının 12 ilini həbsxanalarda və məcburi müalicədə keçirmişdir. 1976-cı ildə Sovet hakimiyyəti Bukovskini [[Çili]] kommunistlərinin lideri Luis Corvalana dəyişdirdi. Bundan sonra Bukovski [[Kembric]]ə köçdü. Bir neçə kitabın, o cümlədən "Geri qayıdan külək", "Rus səyyahın məktubları", "Bir qala qurmaq" və bir çox məqalə ilə oçerklərin müəllifidir<ref name=":0" />. 2008-ci il prezident seçkilərində iştirak etmək istəsə də, namizədliyi qeydə alınmamışdır. 2008-ci ildə "Həmrəylik" siyasi hərəkatının yaradılmasında iştirak etmişdir. 2014-cü ildə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi Bukovskinin [[Rusiya|Rusiya vətəndaşlığı]] verilməsinə rədd cavabı vermişdir<ref name=autogenerated3>[http://www.vedomosti.ru/politics/articles/2014/11/28/grazhdanstvo-ne-zasluzhil МИД не подтвердило гражданство диссидента Владимира Буковского]</ref>. == Bioqrafiya == === Uşaqlığı === Balabəy şəhərində ([[Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikası]]) müharibə illərində təxliyə (evakuasiya) zamanı anadan olub <ref name="ветер"/>. Məşhur sovet yazıçısı və [[jurnalist]]i Konstantin Bukovskinin oğludu<ref>[http://www.grad-kirsanov.ru/persons.php?id=bukov Константин Буковский] в КЛЭ. Т. 9. М., 1978. С. 158.</ref>. Anası tərəfindən tərbiyə edilmişdir. Ailəsi evakuasiyadan qayıtdıqdan sonra [[Moskva]]da təhsil almışdır<ref name="ветер"/>. N. Xruşovun [[Stalin]]in cinayətləri ilə bağlı məruzəsini dinlədikdən sonra, on dörd yaşlı Bukovski [[kommunist ideologiyası]]na nifrət bəsləməyə başlamışdır. Onun hakimiyyətlə ilk qarşıdurması 1959-cu ildə baş vermişdir. Belə ki, əlyazma jurnalının nəşrində iştirak etdiyi üçün o, məktəbdən qovulmuşdur (N.V. Qoqolun adına 59 saylı məktəb). Təhsilini axşam məktəbində davam edirməli olmuşdur <ref>{{Cite web|url=https://www.dw.com/ru/%D1%81%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BA%D0%B0-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BC%D0%B8%D1%80-%D0%B1%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9/a-3009384|title=Справка: Владимир Буковский {{!}} DW {{!}} 17.12.2007|author=Deutsche Welle (www.dw.com)|publisher=DW.COM|lang=ru-RU|accessdate=2019-10-28}}</ref>. === Mayakovka === [[1960|1960-cı ildə]] Yuri Qalanskov, Eduard Kuznetsov və başqaları ilə birlikdə [[Moskva]]nın mərkəzindəki [[şair]] Mayakovskinin abidəsi önündə (Mayakovka və ya Mayak adlandırılırdı<ref name="ветер"/>) gənclərin müntəzəm görüşlərinin təşkilatçılarından biri olur. "Mayakovka" fəalları içərisində ən gənci o idi. Bir neçə "Mayakovka" fəalının həbsindən sonra Bukovskinin evində axtarış aparıldı və [[komsomol]]un demokratikləşməsinin zəruriliyi mövzusunda hazırladığı yazı tapılıb müsadirə edildi (sonradan bu sənəd istintaq işinə "Komsomolun dağılması ilə bağlı tezislər" şəklində daxil edildi). [[Moskva Dövlət Universiteti]]nin biologiya fakültəsinə qəbul olan Bukovskiyə sessiya imtahanlarında iştirak etmək icazəsi verilmədi və 1961-ci ilin sonunda o, [[universitet]]dən qovuldu. 1962-ci ildə A. V. Snejnevski Bukovskiyə "ləng şizofreniya" diaqnozu qoyur(lakin sonradan Bukovski Qərb psixiatrları tərəfindən müayinə edilərkən diaqnoz təsdiqlənmir) 1962-ci ildə "Mayakovka" fəallarının məhkəməsi zamanı onun barəsində cinayət işinin açılması təhlükəsi yarandığından o, altı aylığına [[Sibir]]ə geoloji ekspedisiyaya gedir. === 1963 və 1965-ci illərdəki həbslər === [[1963|1963-]]cü ildə, o, [[SSRİ|SSRİ-də]] qadağan edilmiş [[Yuqoslaviya]] yazıçısı Milovan Djilasın "Yeni sinif"<ref name="Подрабинек">{{Kitab3|автор=Подрабинек А.П.|заглавие=Карательная медицина|ссылка=http://www.imwerden.info/belousenko/books/kgb/podrabinek_karat_med.htm|место=Нью-Йорк|издательство=Хроника|год=1979|страницы=|страниц=223|isbn=0897200225|deadlink=да|archiveurl=https://www.webcitation.org/6OJBuMkj9?url=http://www.cchr.spb.ru/wp-content/uploads/podrabinek_karatelnaya_meditsina_1979_text%5b1%5d.pdf|archivedate=2014-03-24}} {{Vebarxiv|url=https://www.webcitation.org/6OJBuMkj9?url=http://www.cchr.spb.ru/wp-content/uploads/podrabinek_karatelnaya_meditsina_1979_text%5b1%5d.pdf |date=2014-03-24 }}</ref> kitabının iki fotosürətini hazırladığına görə həbs edildi. Psixi xəstə sayılaraq, Leninqrad Xüsusi Psixiatriya Xəstəxanasında məcburi müalicəyə göndərildi <ref name="Подрабинек"/>. Orada o, hakimiyyətin gözündən düşmüş general Pyotor Qriqorenko ilə tanış oldu və sonradan onu dissident hərəkatına cəlb etdi. Bukovski həbsdən [[1965]]-ci ilin fevralında buraxıldı. 1965-ci ilin dekabr ayının əvvəlində Andrey Sinyavski və Julius Danielin müdafiəsi üçün "təbliğat mitinqi"nin təşkilatçılarından biri olduğundan yenidən həbs edildi və zorla Lyuberts Psixiatriya Xəstəxanasına yerləşdirildi. Bir neçə aydan sonra 8 ay yatdığı Serbski İnstitutuna göndərildi. Burada ekspert komissiyasının üzvləri onun ruhi vəziyyəti ilə bağlı yekdil bir fikrə gələ bilmədilər: iki komissiya üzvü Bukovskinin xəstə olduğunu, ikisi isə tamamilə sağlam olduğunu bildirdi. Qərbdə Bukovskiyə dəstək üçün geniş bir kampaniya təşkil edildi. 1966-cı ilin avqustunda Moskvaya gələn [[Amnesty International|"Amnesty İnternational"]] beynəlxalq təşkilatının nümayəndəsi onun sərbəst buraxılmasına nail oldu <ref name="Казнимые">{{Kitab3|автор=|заглавие=Казнимые сумасшествием: Сборник документальных материалов о психиатрических преследованиях инакомыслящих в СССР|ссылка=http://antisoviet.narod.ru/samizdat_kaznim.pdf|ответственный=Редакторы: А. Артемова, Л. Рар, М. Славинский|место=Франкфурт-на-Майне|издательство=Посев|год=1971|страницы=|страниц=508|isbn=|deadlink=да|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100923133309/http://antisoviet.narod.ru/samizdat_kaznim.pdf|archivedate=2010-09-23}}</ref>. === 1967-ci ildəki həbs === Üçüncü dəfə həbs olunmasının səbəbi 1967-ci il 22 yanvarında [[Moskva]]nın Puşkin meydanında Aleksandır Qinzburq, Yuri Qalanskov və dostlarının saxlanılmasına etiraz nümayişini təşkil etməsi oldu. Bu dəfə o, tam sağlam (əqli cəhətdən) sayıldı. Moskva Şəhər Məhkəməsindəki məhkəmədə (30 avqust - 1 sentyabr 1967-ci ildə Bukovski ilə birlikdə nümayişin digər iştirakçıları da mühakimə olundu - Vadim Delone və Evqeni Kuşev) Bukovski nəinki günahını etiraf etdi, hətta sərt bir tənqidi çıxış etdi. Onun son sözü dissedent dairələrində geniş yayıldı. Məhkəmə [[RSFSR]] Cinayət Məcəlləsinin 190.3 maddəsinə əsasən onu üç il müddətinə düşərgədə olmaqla azadlıqdan məhrum etdi (ictimai qaydaları qrup şəklində pozmaq)<ref name="Подрабинек"/>. 1970-ci ilin yanvarında həbs müddətini başa vurduqdan sonra, Bukovski [[Moskva]]ya qayıtdı və dərhal olmadığı illərdə yaranan gələn müxalif dissedent dairələrin liderlərindən biri oldu. Qısa müddətdə azadlıqda olduğu vaxt (bir ildən bir qədər çox) o, ədəbi katib kimi fəaliyyət göstərdi. Onu işəgötürənlər arasında yazıçı Vladimir Maksimov da var idi. === Cəza psixiatriyası === Bukovski [[Qərb]] müxbirlərinə bir neçə müsahibə verərək, siyasi məhbusların psixiatrik [[repressiya]]lara məruz qaldığını açıqlamış və [[SSRİ|SSRİ-də]] tətbiq olunan cəza [[psixiatriya]]sını ictimailəşdirmişdir. O, [[SSRİ|SSRİ-də]] [[insan hüquqları]]nın pozulması barədə məlumatların Qərbə ötürülməsini dayandırmayacağı halda, cinayət məsuliyyətinə cəlb olunacağı barədə təhdid və rəsmi xəbərdarlıq alırdı. O, açıq şəkildə daim izlənirdi<ref>[http://www.memo.ru/history/diss/chr/ Хроника текущих событий] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170315041649/http://www.memo.ru/history/diss/chr/ |date=2017-03-15 }}. [http://www.memo.ru/history/diss/chr/chr23.htm Выпуск 23] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20110131030048/http://memo.ru/history/diss/chr/chr23.htm |date=2011-01-31 }} 5 января 1972</ref>. Bütün bunlara baxmayaraq, [[1971-ci il]]də o, xarici psixiatrlara açıq məktubla müraciət etmişdir. Məktuba [[SSRİ|SSRİ-də]] [[psixiatriya]]nın siyasi məqsədlər üçün sui-istifadəsini təsdiqləyən 150 sənəd də əlavə etmişdir <ref name="От политических">{{kitab3|müəllif=Ван Ворен Р.|başlıq=От политических злоупотреблений психиатрией до реформы психиатрической службы|link=http://www.mif-ua.com/archive/article/36250|nəşr=Вестник Ассоциации психиатров Украины|il=2013}}</ref>. Bukovskinin xaricə ötürdüyü sənədlərə altı tanınmış dissedentin, SSRİ-də ruhi xəstə kimi tanınan: Pyotr Qriqorenko, Natalia Qorbanevskaya, Valeria Novodvorskaya və s.məhkəmə-psixiatrik müayinələrinin nəticələrinin surətləri daxil idi. Nəticədə, Qərb psixiatrları ilk dəfə sovet psixiatrları tərəfindən qoyulmuş psixiatrik diaqnozların surətlərini öyrənmək fürsəti əldə etdilər. Onlar həmçinin sovet psixiatrlarının diaqnostik metodlarının xüsusiyyətlərini də tədiqiq imkanına malik oldular. Bu sənədlər əsasında bir qrup ingilis psixiatr bu altı şəxsin diaqnozunun yalnız siyasi səbəblərə görə edildiyi qənaətinə gəldi <ref name="От политических"/>. === 1971-ci ildəki həbs === [[Fayl:DemoBoekovskiAmsterdam1975.jpg|250px|thumb|left|Bukovskinin həbsdən azad edilməsi üçün mitinq (Amsterdam, 1975-ci il, 4 yanvar)]] 1971-ci il martın 29-da Bukovski dördüncü dəfə həbs edildi <ref>{{kitab3|автор={{nobr|Макаров, А. А.}}|часть=No 3. 18.06.1971. Записка No 1572-Ч заместителя председателя КГБ при СМ СССР В. М. Чебрикова в ЦК КПСС об аресте В. К. Буковского и ходе следствия|ссылка часть=|заглавие=Власть и диссиденты. Из документов КГБ и ЦК КПСС|ссылка=http://www.mhg.ru/files/012/Vlastdis.pdf|викитека=|ответственный=Подготовка текста и комментарии: А. А. Макаров, Н. В. Костенко, Г. В. Кузовкин|издание=|место=М.|издательство=Московская Хельсинкская группа|год=2006|том=|страницы=24|страниц=282|столбцы=|серия=|isbn=5-98440-034-0|тираж=|ref=}} {{Cite web |title=Arxivlənmiş surət |url=http://www.mhg.ru/files/012/Vlastdis.pdf |access-date=2019-11-05 |archive-date=2013-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130306215833/http://www.mhg.ru/files/012/Vlastdis.pdf |url-status=unfit }}</ref>. Həbsdən əvvəl [[Pravda (qəzet)|"Pravda"]] qəzetində hüquq müdafiəçisinin "sovet əleyhinə fəaliyyət göstərən zərərli xuliqan" kimi təsvir olunduğu məqalə dərc edilmişdi. On milyon nüsxə tirajı olan qəzetdəki bir məqalə Bukovskiyə ümumittifaq şöhrəti qazandırdı<ref>{{cite web|url=http://gazeta.aif.ru/online/aif/1211/10_01|title=Владимир Буковский. Ворчание последнего диссидента|author=Тутина, Юлия|work=|quote=Четвертый и последний арест — в марте 1971-го. Ему предшествовала обличительная статья в газете „Правда“, в которой он был назван злостным хулиганом, занимающимся антисоветской деятельностью. Приговорен к 7 годам заключения и 5 годам ссылки|description=|date=2004-01-14|format=|publisher=Аргументы и факты № 02 (1211)|lang=|deadlink=|accessdate=2014-11-30|archiveurl=https://archive.is/20141129221945/http://gazeta.aif.ru/online/aif/1211/10_01|archivedate=2014-11-29}}</ref>. Статья в газете, тираж которой тогда исчислялся десятками миллионов экземпляров, принесла Буковскому всесоюзную известность<ref name="autogenerated2">[http://www.livelib.ru/author/182576 Владимир Буковский. Биография]</ref>. Bukovski üzərində məhkəməsi 5 yanvar 1972-ci ildə [[Moskva]] Şəhər Məhkəməsində keçirildi. "Sovet höküməti əleyhinə təbliğat və təbliğata görə" ona 7 il iş kəsildi. O,7 ilin ilk 2 ilini həbsdə, qalan 5 ilini isə sürgündə keçirməli idi<ref name="Зубарев">{{cite web|url=http://antology.igrunov.ru/authors/bukovsky/|title=Буковский Владимир Константинович|author=Зубарев Д., Кузовкин Г.|publisher=[http://antology.igrunov.ru/ Антология самиздата]}}</ref><ref>{{cite news|title=70-летие Владимира Буковского|url=http://grani.ru/Society/m.209985.html|publisher=Грани.Ру|date=2012-12-30}}</ref> — максимальный срок наказания по [[s:Уголовный кодекс РСФСР 1960 года/Особенная часть. Глава 1|статье 70.1]] УК РСФСР<ref name="Зубарев"/>. Qeyd edək ki, bu - [[RSFSR]] Cinayət Məcəlləsinin 70.1-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş ən yüksək cəza idi. Cəza müddətinin əvvəlini o, Vladimir həbsxanasında, qalanını isə [[Perm|Perm-36]] koloniyasında keçirdi. Həbsdə olduğu müddətdə məhbus yoldaşı psixiatr Semyon Qluzman ilə birlikdə [[Dissident|“Dissedentlər]] üçün psixiatriya haqqında vəsait” yazdı. Kitab təlimat şəklində idi və hakimiyyətin ruhi xəstə elan etməyə çalışdığı insanlara kömək üçün hazırlanmışdı.<ref name="Пособие">{{məqalə|автор=Буковский В., Глузман С.|заглавие=Пособие по психиатрии для инакомыслящих|ссылка=http://antisoviet.narod.ru/h_z_p_13_1975.pdf|издание=Хроника защиты прав в СССР|год=январь-февраль 1975|номер=13|pages=36—61}}</ref>. Bu kitab üzündən 1974-cü ildə Bukovski "rejimin zərərli pozucusu" olaraq, yenidən Vladimir həbsxanasına qaytarıldı. Yazıçı V. Nabokov "Observer" qəzetinə göndərdiyi məktubda yazırdı: "Bukovskinin məhkəmə prosesində azadlığın müdafiəsi üçün etdiyi qəhrəman nitqi və iyrənc psixiatrik həbsxanada çəkdiyi beş il əzab, ona bu cəzanı verənlər yox olduqdan sonra da xatırlanacaqdır" <ref name="bbc_buk"/><ref name="Б.Носик1995">{{kitab3|автор=Борис Носик.|заглавие=Мир и дар Набокова|ссылка=https://books.google.co.il/books?id=VFtgAAAAMAAJ|место=М.|издательство=Пенаты|год=1995|страницы=532|страниц=550|isbn=5-7480-0012-1}}</ref>. Bu dövrdə S. V. Kallistratova V.Bukovskinin dəstəyinə açıq məktub yazaraq onu "Vətənə sədaqətli, ruhi və kəskin vicdanlı bir insan" olaraq xarakterizə etmişdir <ref>[http://lib.web-malina.com/getbook.php?bid=5700&page=15 Отрывок из открытого письма] С. В. Каллистратовой в поддержку В. Буковского</ref>. Bir qrup hüquq müdafiəçisi isə "Literaturnaya qazeta" nın səhifələrində böhtana qarşı üçün açıq məktub ünvanlamışdır <ref>Интервью А. Я. Суларева. Литературная газета № 43, 27 октября 1976</ref><ref>Т. Великанова, Т. Ходорович-Алексеева, А. Гинзбург, П. Григоренко, Ю. Орлов, М. Ланда, В. Слепак, А. Щаранский. [http://www.mhg.ru/history/145CD09 Заявление по поводу интервью в «Литературной газете»] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070928014758/http://www.mhg.ru/history/145CD09 |date=2007-09-28 }}</ref>. === Siyasi məhbusların dəyişdirilməsi və mühacirət həyatı === 1976-cı ilin 18 dekabrında Bukovski məşhur [[Çili]] [[siyasi məhbus]]u - [[Çili]] Kommunist Partiyasının lideri Luis Corvalanla dəyişdirildi. Bu münasibətlə Vadim Delonun dediyi məşhur meyxana da populyar idi: “Xuliqanı Luis Corvalana dəyişdik. Bəs [[Leonid Brejnev|Brejnevlə]] dəyişəcək birisini hardan tapaq?! ”<ref>{{cite web|url=http://ru.rfi.fr/rossiya/20120825-khuligan-i-balaklava/|title=Хулиган и балаклава|author=Гусейнов, Гасан|authorlink=|work=|subtitle=Общество|quote=Но и 5 лет спустя, снова объявив известным и никому не нужным „хулиганом“, Буковского обменяли на лидера компартии Чили Луиса Корвалана. Тогда-то в народ и пошла частушка: „Обменяли хулигана на Луиса Корвалана. Где б найти такую б…, чтоб на Брежнева сменять“|description=|date=2012-11-01|format=|publisher=RFI|lang=|deadlink=|accessdate=2014-11-30|archiveurl=https://archive.is/20141129222035/http://ru.rfi.fr/rossiya/20120825-khuligan-i-balaklava/|archivedate=2014-11-29}}</ref>. Siyasi məhbusların dəyişdirilməsi [[İsveçrə]]də [[Sürix]] [[hava limanı]]nda baş tutdu. Bukovski ora xüsusi təyinatlı “Alfa” qrupunun ilk komandiri Vitali Bubenin rəhbərliyi altında xüsusi müşayəti və mühafizəsi ilə qandallanmış vəziyyətdə gətirildi <ref>{{cite web|url=http://www.newsru.com/russia/18dec2006/xchange.html|title=30 лет назад советского диссидента Владимира Буковского обменяли на лидера чилийской компартии Луиса Корвалана|work=|quote=Обмен произошёл в Швейцарии, куда Буковский был привезён. По словам командира группы „А“ („Альфа“) Героя Советского Союза генерал-майора Виталия Бубенина, обмен выглядел так: „Мы обеспечивали боевое прикрытие спецоперации по обмену Генерального секретаря ЦК КП Чили Луиса Корвалана на советского диссидента Владимира Буковского. В СССР даже пели частушку с задорным припевом: „Обменяли Корвалана на простого хулигана…“|description=|date=2006-12-18|format=|publisher=NEWSru.com|lang=|deadlink=|accessdate=2014-11-30|archiveurl=https://archive.is/20141129222120/http://www.newsru.com/russia/18dec2006/xchange.html|archivedate=2014-11-29}}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/19991019001409/http://www.hro.org/editions/karta/nr21/bukov2.htm Интервью с В. Буковским]; впервые опубликовано в «Газете выборчей» («Gazeta wyborcza»), март 1998, Варшава. Пер. с пол. Ю. Середы.</ref><ref>''Буковский В.'' [http://www.rtvi.ru/anons/i/bukovsky1_a В Нью-Йорке с Виктором Топаллером] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070507053942/http://www.rtvi.ru/anons/i/bukovsky1_a |date=2007-05-07 }}</ref><ref>{{kitab3|müəllif=Сварцевич В. |başlıq=Никто, кроме «Альфы» |link=http://www.alfa.org.ua/?r=pub&id=5 |nəşr=Aргументы и факты |il=28 июля 2004}} {{ref-ru}}</ref><ref>[http://politzeki.mypeople.ru/users/politzeki/wiki/vladimir_bukovskii/ Владимир Буковский] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070225043722/http://politzeki.mypeople.ru/users/politzeki/wiki/vladimir_bukovskii/ |date=2007-02-25 }}.</ref><ref>''Глазов Ю.'' [http://magazines.russ.ru/novyi_mi/1998/1/rec06-pr.html Так где же мы ошиблись?] // Новый мир : журнал. — 1998. — № 1.</ref>. [[Fayl:SacharovCongres1987.jpg|250px|thumb|right|Bukovskiy (soldan ikinci) beşinci Saxorov konqresində 1987-ci il Amsterdam]] SSRİ-dən qovulduqdan az sonra, Bukovski Ağ Evdə ABŞ prezidenti J. Carter tərəfindən qəbul edildi. O, [[İngiltərə]]də məskunlaşdı və [[Kembric Universiteti]]ndən [[Neyrofiziologiya|“neyrofiziologiya”]] ixtisası ilə məzun oldu. Bir çox dildə nəşr edilən <ref name="ветер">{{kitab3|müəllif=Буковский В.|başlıq=И возвращается ветер…|link=http://www.vehi.net/samizdat/bukovsky.html|yer=М.|nəşriyyat=Захаров|год=2007|səhifə=400|seriya=Биографии и мемуары|isbn=978-5-8159-0749-2}}</ref> "Geri qayıdan külək" (1978) adlı bir xatirə və Qərbdəki həyat təəssüratlarına və Sovet rejimi ilə müqayisəsinə həsr olunmuş "Rusiyalı bir səyyahın məktubları" (1980) kitabını yazdı. Bukovski fəal şəkildə siyasi fəaliyyətlə məşğul olmağa davam etdi, o [[Moskva]] [[Olimpiada|Olimpiadası-80-nin]] [[boykot]] kampaniyanın təşkilatçılarından biri oldu. 1983-cü ildə Bukovski yazıçı Vladimir Maksimov, keçmiş siyasi məhbus Eduard Kuznetsov və kubalı dissident Armando Valladares ilə birlikdə prezidenri seçildiyi “İnternatsionala müqavimət” beynəlxalq anti-kommunist təşkilatının yaradılmasında iştirak etmişdir (İdarə Heyətinin sədri isə amerikalı sahibkar və keçmiş Strateji Xidmətlər İdarəsinin əməkdaşı Albert Joli (Jolis) idi.). 1979-cu ilin dekabrında Sovet qoşunlarının [[Əfqanıstan]]a daxil olmasına qarşı etirazların təşkilində iştirak etmişdir <ref>{{kitab3|başlıq=Интернационал сопротивления. Интервью с Владимиром Буковским|link=http://www.panorama.ru/gazeta/1-30/p30buk.html|nəşr=Панорама|il=декабрь 1991(30)}}</ref>. 1991-ci ilin aprelində [[RSFSR]] Ali Şurasının Sədri [[Boris Yeltsin|B.N.Yeltsinin]] dəvəti ilə Bukovski [[deportasiya]]dan sonra ilk dəfə [[Moskva]]ya gəldi. 1991-ci ilin sentyabrında yenidən [[SSRİ|SSRİ-yə]] səfər etdi və [[DTK|DTK-nin]] sədri V. Bakatin tərəfindən qəbul edildi və özünün etirafına görə o, keçmiş [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin binasından]] 3000-dən artıq səfifəsi olan gizli sənədlər çıxartdı. 1991-ci ilin 11 sentyabrında o, R. G. Pixoy ilə "[[SSRİ]] Partiya təşkilatlarının və dövlət təhlükəsizlik orqanlarının fəaliyyətinin öyrənilməsi üzrə beynəlxalq komissiya haqqında" saziş imzaladılar. Sazişə əsassən komissiyanın tərkibinə “Hoover İnstitutu”, “Amerika Müəssisələr İnstitutu”, [[Azadlıq Radiosu]]nun Tədqiqat Şöbəsi , Rusiya Dövlət Humanitar Universiteti və “Memorial” mərkəzi daxil olmalı idi. === SSRİ dağıldıqdan sonra === Rusiyanın yeni hakimiyyətinin dəvəti ilə Vladimir Bukovski Konstitusiya Məhkəməsinin rəsmi eksperti kimi R[[Rusiya Federasiyası|usiya Federasiyasının Konstitusiya Məhkəməsində]] (İyul - Oktyabr 1992) [[Sov.İKP]] [[Boris Yeltsin|Yeltsinə]] qarşı məhkəmə prosesində iştirak etmişdir<ref>[http://2004.novayagazeta.ru/nomer/2004/93n/n93n-s43.shtml Я вооружился копиями. Правящие партии всегда скрывают свои документы] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20060921211529/http://2004.novayagazeta.ru/nomer/2004/93n/n93n-s43.shtml |date=2006-09-21 }}, интервью Владимира Буковского Новой газете, Дмитрий Хмельницкий, № 93, 20 декабря 2004</ref>. Məhkəmə iclaslarına hazırlıq zamanı Bukovski, [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Federasiyası Prezidentinin Arxivindən]] (xüsusi qovluq) [[Sov.İKP MK]], [[DTK]] və digərlər təşkilatların gizli sənədlərinə giriş əldə etmişdi. Bukovski bu sənədlərin bəzilərinin sürətini çıxardaraq kompüterinə köçürmüş, sonradan yayımlamışdır<ref>{{Cite web|url=http://psi.ece.jhu.edu/kaplan1/IRUSS/BUK/GBARC/buk-rus.html|title=V.Bukovsky, Soviet Archive|publisher=psi.ece.jhu.edu|accessdate=2019-10-28|archive-date=2019-10-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20191007211150/http://psi.ece.jhu.edu/kaplan1/IRUSS/BUK/GBARC/buk-rus.html|url-status=dead}}</ref>; hazırda Bukovskinin tərtib etdiyi arxivin yalnız bir nüsxəsi məlumdur<ref>[https://books.google.co.il/books/yup?vid=ISBN9780300106817 The KGB File of Andrei Sakharov] / Ed. J. Rubenstein, A. Gribanov. New Haven: Yale University Press, 2005. ISBN 0-300-10681-5</ref><ref>[http://www.yale.edu/annals/sakharov/sakharov_list.htm The KGB File of Andrei Sakharov] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070521130856/http://www.yale.edu/annals/sakharov/sakharov_list.htm|date=2007-05-21}}{{ref-en}}{{ref-ru}}</ref>. Toplanmış arxiv materialları Bukovskinin "Moskva Prosesi" (1996) kitabına daxil edilmişdir. 1992-ci ilin yayında Bukovski [[Moskva]] Sovetinin bir qrup deputatı tərəfindən Moskva merinə namizəd kimi irəli sürülsədə, sonradan namizədliyini geri götürmüşdür. 1992-ci ildə, [[Boris Yeltsin|Yeltsin]] tərəfindən ona və bir çox dissidentlərə qaytarılmış [[Rusiya]] vətəndaşlığından imtina etməyə cəhd etdi. Bukovski bunu [[Boris Yeltsin|Yeltsinin]] siyasətinə, xüsusən də həddən artıq avtoritar gördüyü [[Rusiya]]nın yeni konstitusiya layihəsinə etiraz olaraq etməyə çalışdı. Vətəndaşlıqdan imtina qəbul edilmədi, Bukovski imtinanın həyata keçirilməsi üçün əlavə qanuni addımlar atmadı. 1996-cı ildə Bukovski açıq şəkildə [[İngiltərə]] pasportu ilə [[Rusiya]] ərazisinə girməyə cəhd etdi, lakin bunun üçün ona [[Rusiya]] vizası verilmədi <ref name=autogenerated2 /><ref>[https://web.archive.org/web/20071221024604/http://www.hro.org/editions/karta/nr21/bukov2.htm Интервью с Буковским] Human Rights</ref>. 1993-cü ilin oktyabrında Xalq Deputatları Qurultayının və [[Rusiya]] Ali Sovetinin qovulmasını dəstəkləyərək, bildirmişdir ki, - "onun (Yeltsinin) qərarı tamamilə haqlı və məcbiridir və bu heç bir şübhə doğurmur. Çünki, onun siyasi rəqibləri heç bir siyasi səhv etməmişdilər – onlar cinayət törətmişdilər" <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=GxaCiWtkHDg Вести (РТР, 06.10.1993) — YouTube<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref><ref>{{Cite web |title=«Расстрел парламента»: мифы и факты октября 93-го {{!}} Солидарность<!-- Заголовок добавлен ботом --> |url=http://www.rusolidarnost.ru/vladimir-kara-murza-ml/2013-10-03-rasstrel-parlamenta-mify-i-fakty-oktyabrya-93-go |access-date=2019-11-05 |archive-date=2014-05-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140504135637/http://www.rusolidarnost.ru/vladimir-kara-murza-ml/2013-10-03-rasstrel-parlamenta-mify-i-fakty-oktyabrya-93-go |url-status=unfit }}</ref>. 2007-ci ildə Bukovskiyə yenilənmiş [[Rusiya]] pasportu təqdim edildi <ref>[http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=792822 Владимир Буковский получил новый российский паспорт] Коммерсантъ, 3 сентября 2007</ref><ref>[http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=792828 Владимир Буковский готов к президентской кампании] Коммерсантъ, 4 сентября 2007</ref>. === 2000-ci illər === 2002-ci ildə Dövlət Dumasındakı Sağçı Qüvvələrin İttifaqı fraksiyasının lideri [[Boris Nemtsov]] Bukovski ilə görüşmək və [[Rusiya]] müxalifətinin gələcək planlarını müzakirə etmək üçün Kembricə gəldi. Mətbuatda yayılan məlumatlara görə, Bukovski Nemtsova [[Vladimir Putin]]ə qarşı radikal mövqe sərgiləməyi təklif etdi. [[Boris Nemtsov]]la görüşdə Bukovski belə demişdir <ref>[http://www.sps.ru/?id=42440 Не забывая о наших корнях…] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20030917154545/http://www.sps.ru/?id=42440 |date=2003-09-17 }} СПС</ref>: {{sitat|müəllif=Vladimir Bukovski|“Bu gün Rusiyanı yeni yaranan totalitar rejimdən qurtarmaq və yeni bir nəslin normal həyat sürməsinə imkan yaratmaq üçün yeganə şans mövcud rejimə qarşı güclü bir demokratik müxalifət yaratmaqdır. Bu olmadan mən tamamilə əminəm ki, Rusiyanın sadəcə gələcək perspektivi mövcud deyil. Həqiqətən, ümid edirəm ki, Sağçı Qüvvələrin İttifaqı Putinə qarşı belə bir müxalifətə çevrilə bilər, çünki əks halda Rusiya sadəcə məhvə məhkumdur. Əgər buna hazırsınızsa, sizə uğurlar və qələbə arzulayıram.}} 2004-cü ildə Vladimir Bukovski, “Komitet-2008:Azad seçki” adlı ictimai-siyasi hərəkatın həmtəsisçisi oldu: bura [[Harri Kasparov|Hari Kasparov]], [[Boris Nemtsov]], Vladimir Kara-Murza (kiçik), Yevgeni Kiselev və [[Rusiya]]dakı digər müxalif siyasi xadimlər də daxil. 2005-ci ildə Bukovski, RTVi televiziya şirkətinin "Azadlığı seçirlər" sənədli filmindəki personajlardan biri oldu. === Prezidentliyə namizəd === 2007-ci il mayın 28-də Bukovski, 2008-ci il seçkilərində demokratik müxalifətdən [[Rusiya Federasiyası]]nın prezidentliyə namizədi olaraq irəli sürüldü və eyni gündə o, namizəd olmağa hazır olduğunu buldirdi<ref>[http://newsru.com/russia/28may2007/bukovsky.html Советский диссидент Владимир Буковский согласен баллотироваться на пост президента России] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20191105161928/https://www.newsru.com/russia/28may2007/bukovsky.html |date=2019-11-05 }} // NEWSru, 28 мая 2007</ref><ref>[http://prima-news.ru/news/news/2007/6/22/38509.html Хроника выдвижения Владимира Буковского кандидатом в президенты России на выборах 2008 г.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070625083053/http://prima-news.ru/news/news/2007/6/22/38509.html |date=2007-06-25 }} Прима-News, июнь-июль 2007</ref>. Bukovskinin prezidentliyə namizəd kimi irəli sürülməsi üçün təşəbbüs qrupuna Rusiyanın tanınmış siyasətçiləri və ictimai xadimləri, o cümlədən akademik Yuri Rıjov, jurnalist Vladimir Qara-Murza (kiçik), publisist Andrey Piontkovski, politoloq Vladimir Pribylovski, hüquq müdafiəçisi Aleksandr Podrabinek, yazıçı Viktor Şenderoviç və başqaları daxil idi <ref>[http://www.prima-news.ru/news/news/2007/5/28/38274.html Заявление Инициативной группы по выдвижению В. К. Буковского кандидатом в президенты РФ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070703232536/http://www.prima-news.ru/news/news/2007/5/28/38274.html |date=2007-07-03 }} Прима-News, 28 мая 2007</ref><ref>[http://www.prima-news.ru/news/news/2007/6/8/38395.html Виктор Шендерович и Юрий Шмидт поддержали кандидатуру Владимира Буковского] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20070927002823/http://www.prima-news.ru/news/news/2007/6/8/38395.html |date=2007-09-27 }} // Прима-News, 8 июня 2007</ref><ref>[http://www.echo.msk.ru/programs/razvorot/53743/index.phtml Интервью В. Буковского] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20071208221440/http://www.echo.msk.ru/programs/razvorot/53743/index.phtml |date=2007-12-08 }} для Эхо Москвы</ref>. 2007-ci il dekabrın 16-da Bukovskinin namizədliyini dəstəkləyən təşəbbüs qrupunun iclası keçirildi və bu müddətdə namizədin [[Rusiya]] Federasiyasının Mərkəzi Seçki Komissiyasında qeydiyyata alınması üçün lazım olan 500 ilə 823 imza toplandı <ref>[http://www.echo.msk.ru/news/413021.html Кандидатура советского диссидента Владимира Буковского выдвинута на пост президента] Эхо Москвы, 16 декабря 2007</ref>. Dekabrın 18-də Bukovski sənədlərini MSK-ya təqdim etdi <ref>[http://www.newsru.com/russia/18dec2007/buk.html Буковский успел сдать документы в ЦИК для регистрации кандидатом в президенты России] Новости России, 18 декабря 2007</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/hi/russian/russia/newsid_7150000/7150634.stm ЦИК принял документы у Владимира Буковского] // Русская служба Би-би-си, 18 декабря 2007</ref>. Mərkəzi Seçki Komissiyası Bukovskinin iddia ərizəsini rədd etdi. Səbəb kimi isə son 10 ildə Bukovskinin [[Rusiya Federasiyası]]ndan kənarda yaşamasını və nə işlə məşğul olması haqda sənədlərin olmamasını əsas götürdü <ref>[http://www.gazeta.ru/news/lastnews/2007/12/22/n_1156082.shtml ЦИК не пустил Буковского на выборы] // Газета.ру, 22 декабря 2007</ref><ref>[http://www.newsru.com/russia/22dec2007/samo.html ЦИК отказал самовыдвиженцам в регистрации кандидатами в президенты] NEWSru, 22 декабря 2007</ref>. Ali Məhkəmə Bukovskinin şikayətindən sonra imtinanın qanuniliyini təsdiqlədi <ref>[http://bukovsky2008.ucoz.ru/news/2007-12-28-50 Верховный Суд отказал Буковскому в удовлетворении жалобы на постановление ЦИК. Заявление адвоката Вадима Прохорова] Инициативная группа, 28 декабря 2007</ref><ref>[http://bukovsky2008.ucoz.ru/news/2008-01-15-54 Верховный суд окончательно отказал Буковскому в регистрации] // Инициативная группа (на ucoz.ru), 15 января 2008</ref>. === 2010-cu illər === 2010-cu il martın 10-da Bukovski, Rusiya müxalifətinin Rusiya vətəndaşlarına "Putin tərk etməlidir" müraciətinə imza atdı. 2011-ci ilin yazında Bukovski, [[London]] məhkəməsində [[Mixail Qorbaçov]]un [[İngiltərə]]dən getməsinin qadağan edilməsini tələb edərək, onun Bakıda, [[Tiflis]]də və [[Vilnüs]]də [[Sov.İKP MK|Sov.İKP-nin]] baş katibi vəzifəsində işlədiyi zaman edilən cinayətlərə görə mühakimə olunması ilə əlaqədar iddia qaldırdı. Lakin bu səylər uğursuz oldu <ref>[http://www.echo.msk.ru/news/762305-echo.html Суд Лондона не стал запрещать Михаилу Горбачеву выезд из Великобритании] // «Эхо Москвы», 01.04.2011</ref><ref>[http://www.echo.msk.ru/blog/bukovski/764485-echo/ Владимир Буковский, писатель, политический деятель / Горбачев] // «Эхо Москвы» :: Блоги, 1.04.2011</ref><ref>http://www.echo.msk.ru/att/element-764485-misc-Gorbachev-VS-Bukovski-v2.pdf</ref>. 2014-cü ilin mart ayında Rusiyanın Londondakı səfirliyinin konsulluq şöbəsi Bukovskinin xarici pasportunu dəyişdirmək istədiyi zamanı (vaxtı 2012-ci ildə bitmişdi) onun həqiqi [[Rusiya Federasiyası]] vətəndaşı olması faktını yoxlamağa başladı. Bununla əlaqədar Dövlət Dumasının deputatı Dmitri Qudkov Rusiya Xarici İşlər Naziri [[Sergey Lavrov]]a sorğu göndərdi<ref>Таисия Бекбулатова. [http://kommersant.ru/doc/2603465 В российское гражданство вкрались ошибки 90-х] Газета «Коммерсантъ» № 199 от 05.11.2014</ref>. Rusiyanın Londondakı səfirliyi Bukovskinin vətəndaşlığını təsdiq edə bilmədi və ona [[Britaniya]] pasportu ilə Rusiya vizasını almağı tövsiyə etdi <ref>[http://echo.msk.ru/news/1431718-echo.html Известному диссиденту Владимиру Буковскому отказались выдать российский паспорт] «Эхо Москвы», 05.11.2014</ref>. 2014-cü ilin noyabrında [[Rusiya Federasiyasının Xarici İşlər Nazirliyi]], Londondakı Rusiya səfirliyinin Bukovskiyə yeni pasport verməkdən imtinasını əsaslı saydı və onun Rusiya vətəndaşı hesab edilməsinin mümkün olmadığını bildirdi<ref name=autogenerated3 />. BBC-yə görə, Bukovski Birləşmiş Krallıq İstiqlal Partiyasının (UKIP, Birləşmiş Krallıq) ideoloqlarından biri idi <ref>[https://www.bbc.com/russian/radio/radio_bbseva/2009/06/090608_bbseva_bukovski.shtml Владимир Буковский о вреде Евросоюза]</ref>. İngiltərədəki [[Avropa Parlamenti]]nə keçirilən seçkilərin nəticələrindən sonra ikinci yerdə qərarlaşan UKIP, ölkənin [[Avropa birliyi|Avropa Birliyindən]] çıxmasının əsas tərəfdarlarından olmuşdur. 2014-cü il mayın 22-də olan seçkilərdə bu partiya sensasiyalı şəkildə 27.49% səs toplayaraq [[Avropa Parlamenti]]ndə 24 yer qazanmışdı. Bukovski UKİP-in "AB və [[Sovet İttifaqı]] - oxşarlıqlar" adlı videoçarxda da iştirak etmişdir<ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=Ooh8QaFl9Dg|title=Буковский о распаде СССР и Евросоюзе|author=Kasey Vonebersberg|date=2013-08-20|accessdate=2016-07-28}}</ref>. === Uşaq pornoqrafiyasının əldə etməsi və yayması ittihamı === 2014-cü ilin oktyabrında Britaniya polisi uşaq pornoqrafiyası olan saytların evdəki kompüterdən daxil olunması səbəbi ilə Bukovskinin Kembricdəki evinə basqın etdi. Bukovskinin evindəki elektron cihazlarda yetkinlik yaşına çatmayanların iyirmi minə yaxın foto və videosu tapıldı <ref name="bbc-bukovsky">Вендик Ю. [https://www.bbc.com/russian/news-38294178 В Кембридже начался суд над Владимиром Буковским] // Русская служба BBC, 12.12.2016</ref><ref name="ria-bukovsky">[https://ria.ru/incidents/20161213/1483429943.html Буковский рассказал, зачем собирал непристойные фото детей — события в России и мире: темы дня] // РИА Новости, 13.12.2016</ref>. 2015-ci il aprelin 25-də İngiltərə Kral Prokurorluğu Bukovskiyə qarşı uşaq pornoqrafiyasını saxlamaq və "yaymaq" (saytlardan yükləmək) ittihamı irəli sürdü <ref name="bbcrus20161214">{{cite web |url= https://www.bbc.com/russian/news-38316753|title= Владимир Буковский госпитализирован, суд над ним отложен|author= Вендик Ю.|date= 2016-12-14|work= |publisher= Русская служба Би-би-си|accessdate=2016-12-14}}</ref><ref>[http://www.cps.gov.uk/news/latest_news/vladimir_bukovsky_to_be_prosecuted_over_indecent_images_of_children/ Vladimir Bukovsky to be prosecuted over indecent images of children] // 27 апреля 2015{{ref-en}}</ref>. Elə bu zaman Bukovski ciddi bir xəstəliyi olduğunu elan etdi <ref>[http://www.newsru.com/world/27apr2015/bukovsky.html Заявление Буковского: «Шансы на выздоровление у меня совершенно неопределённые»] // newsru.com, 27 апреля 2015</ref> və 2015-ci il may ayının 7-də ağır ürək əməliyyatı keçirdi. Onun ürəyinin iki klapanı dəyişdirildi<ref>[https://www.rosbalt.ru/main/2015/05/07/1396104.html Диссидент Буковский перенес операцию на сердце] // Росбалт, 07.05.2015 {{Cite web |http://web.archive.org/web/20160826041230/http://www.rosbalt.ru/main/2015/05/07/1396104.html|2016-08-26}}</ref><ref name=":7">{{Cite web|url=https://tvrain.ru/teleshow/interview/bukovskiy-409627/|title=Владимир Буковский: «Я объявил голодовку не для России»|website=tvrain.ru|access-date=22 May 2016}}</ref>. 2015-ci ilin avqustunda Bukovski, Britaniya Prokurorluğunu böhtan atmaqda ittiham edərək məhkəməyə verdi <ref>[http://ru.rfi.fr/evropa/20160421-vladimir-bukovskii-menya-namerenno-lishayut-vozmozhnosti-zashchishchatsya Владимир Буковский: «Меня намеренно лишают возможности защищаться»] // RFI</ref>. 2016-cı il aprelin 20-də Bukovski, İngilis hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən irəli sürülən ittihamların götürülməsini tələb edərək aclıq aksiyasına başladı <ref>[http://echo.msk.ru/blog/bukovski/1751288-echo/ Я объявляю голодовку] // «Эхо Москвы» :: Блоги</ref>. 2016-cı il iyulun 28-də [[London]] Ali Məhkəməsi Bukovskinin Kral Prokurorluğuna qarşı ittihamını əvvəllər, məhkəmənin təsbit etdiyi kimi, onun birbaşa uşaqlara münasibətdə cinsi hərəkətlərdə iştirak etdiyini elan etmədiyindən, həmçinin bu cür hərəkətlərin olduğu yerdə və ya bu hərəkətlərin fotoşəkillərini çəkmədiyi səbəbindən rədd etdi. Prokurorluğun nümayəndəsi məhkəmədə izah etdi ki, Bukovski "bu cinayətlərin elementlərini törətməkdə" ittiham olunur <ref name="rbc">[http://www.rbc.ru/rbcfreenews/579a17759a7947de1b7b9534?from=newsfeed Лондонский суд отклонил жалобу Буковского на королевскую прокуратуру] // РБК, 28 июля 2016 года.</ref>. Bukovskinin özü Ali Məhkəmənin qərarını qəbuledilməz adlandırdı: “''Bu sadəcə olaraq, saxtakarlıqdır. Prokurorun mənə qarşı ittihamları mediada dəfələrlə tirajlandı, bütün dünyanı şoka saldı, nüfuzumu korladı - və indi mənə deyirlər ki, bəs belə etməyiblər! [...] indi də səhflərinin düzəltməyə çalışmırlar, yenə də tam olaraq eyni şeylər saytlarında yerləşdirilib. Məhkəmə iclasında onların istehsalında iştirak etmədiyim müəyyən olunsa da, yenə də məni bu görüntüləri "yaratmaq" və yaymaqda ittiham edirlər''"<ref name="rbc"/><ref name="novayagazeta160728">{{cite web|title=Буковский проиграл суд прокурорской службе Британии по делу о клевете|url=http://www.novayagazeta.ru/news/1705611.html|date=2016-07-28|publisher=Новая газета|accessdate=2016-07-28}}</ref>. 2016-cı il dekabrın 12-də [[Kembric]]də bu iş üzrə məhkəmə başladı. Elə birinci məhkəmə iclasında, uşaq pornoqrafiyasını ehtiva edən və Bukovskinin kompüterində olan sənədlərin əksəriyyətinin heç vaxt video pleyerlərdə baxılmadığı və ya foto izləyən tətbiqlərdə açılmadığı məlum oldu. Prokuror bildirdi ki, Bukovski polisə 1990-cı illərin sonlarında İnternetdəki nəzarət və senzura problemi, o cümlədən uşaq pornoqrafiyasının yayılması ilə əlaqəli maraqlandığını və bu məsələnin araşdırılması çərçivəsində uşaq pornosu olan saytların mövcudluğu və məzmununu araşdırdığını söyləyib. Zaman keçdikcə isə bu maraq onun üçün hobbiyə çevrilmişdi və "marka toplamağa" bənzəyirdi <ref name="bbc-bukovsky"/><ref name="ria-bukovsky"/>. Bukovskinin məhkəməsi onun səhhəti ilə əlaqədar bir neçə dəfə təxirə düşdü. Məhkəmə 2017-ci ilin iyul ayından 2018-ci ilin fevral ayına qədər təxirə salındı. 2018-ci il fevral ayının 12-də isə Bukovskinin səhhəti ilə əlaqədar məhkəmə prosesi dayandırıldı ​​<ref>{{cite web | url = http://tass.ru/proisshestviya/4951566 | title = Британский суд прекратил процесс по делу Буковского | publisher = ТАСС | date = 2018-02-12 }}</ref>. === Ölümü və dəfni === 2019-cu il oktyabrın 27-də Vladimir Bukovski [[İngiltərə]]nin [[Kembric]] şəhərində, saat 09.30-da Adenbruks Xəstəxanasında ürək çatışmazlığından vəfat etmişdir<ref>https://www.bbc.com/russian/news-50203904</ref><ref>Кислов А. [https://ura.news/news/1052404856 Скончался легендарный советский диссидент, выдвигавшийся в президенты России] // Ura.ru, 27.10.2019</ref>. Noyabrın 19-da Londondakı "Highgate" qəbiristanlığında dəfn edilmişdir <ref>[https://www.vladimirbukovsky.com/obit Vladimir Bukovsky 1942—2019]</ref>. == Siyasi baxışları və ifadələri == Liberal iqtisadi və siyasi baxışlara malik idi <ref name="autogenerated1">[http://shevv.ru/video/cato.html Выступление Владимира Буковского 4 сентября 2008]</ref>. İngilis Mühafizəkar-Liberal Analitik Mərkəzinin - Azadlıq Dərnəyinin fəxri vitse-prezidenti idi <ref>{{cite web|url=http://www.tfa.net/about-us/council-and-supporters/|title=Council & Management Comittee|publisher=The Freedom Association|accessdate=2013-05-02|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GW3x5wZe?url=http://www.tfa.net/about-us/council-and-supporters/|archivedate=2013-05-10}}</ref>. 2007-ci ildə bir müsahibəsində "sosializm dərin böhrandadı və gələcəkdə təmamilə yox olacaqdır” fikrini ifadə etmişdir <ref>{{cite web|url=http://www.fontanka.ru/2007/11/30/040/|title=Владимир Буковский: Большинство может быть не право|work= Фонтанка.ру|accessdate=2013-04-22|archiveurl=https://www.webcitation.org/6GCqqZJ2R?url=http://www.fontanka.ru/2007/11/30/040/|archivedate=2013-04-28}}</ref>. === SSRİ DTK-sı haqqında === Bukovskinin sözlərinə görə, SSRİ DTK-sının nümayəndələri ilə heç bir güzəştə getmək mümkün deyil: {{sitat|müəllif=Vladimir Bukovski|“DTK - xüsusi bir cinsdi [...]. "Xeyr" kəlməsini başa düşmürlər, onlarla razılaşmaq olmur, özləri də güzəştə getmirlər və rəqibin güzəştini zəiflik kimi qəbul edirlər. Əgər sən DTK-nı başından etməmisənsə, deməli özünə böyük bir problem yaratmısan. Bu o deməkdir ki, səni əməkdaşlığa cəlb edənə qədər təzyiq göstərəcəklər. DTX-nin yalnız iki tərəfi var: ya sən onların düşmənisən, ya da sən onların agentisən. Bu iki arasında daha heç nə yoxdur. -“Vladimir Bukovski:“ Gəlib [[Pyotr Poroşenko|Poroşenkoya]] [[Putin]]i başından etmək üçün təlim verməyə hazıram. Yaxşı təcrübəm var ""}} === [[Rusiya]]nın gələcəyi haqqında === Bukovskinin fikrincə, [[Rusiya]] regional parçalanma dövrünü yaşamalıdır <ref name="Buk">{{Cite web |url=http://evroua.com/vladimir-bukovskij-ya-gotov-priexat-i-obuchit-poroshenko-posylat-putina-u-menya-xoroshij-opyt/ |title=«Владимир Буковский: „Я готов приехать и обучить Порошенко посылать Путина. У меня хороший опыт“» |accessdate=2014-09-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140912211116/http://evroua.com/vladimir-bukovskij-ya-gotov-priexat-i-obuchit-poroshenko-posylat-putina-u-menya-xoroshij-opyt/ |archivedate=2014-09-12 |deadlink=yes }}</ref>: {{sitat|müəllif=Vladimir Bukovski|[[Rusiya]] parçalanma dövrünü yaşamalıdır, Putinin qarşısını aldığı regional özünüidarəetmə tətbiq olunmalıdır. Bunsuz bu nəhəng ölkənin mövcudluğu şübhə altındadır. Ya həmişə mərkəzləşdirilmiş bir diktatura və ya hər şeyin yuxarıda göstərilən qaydada deyil, razılaşdırılmış şəkildə qarşılıqlı qərarların qəbul edildiyi bir növ federasiya olacaqdır. [...]. Federasiyanın ayrı-ayrı subyektləri öz hökumətlərini yenidən qura bildikdə, o zaman konfederasiya barədə razılığa gələ biləcəklər. Bu baş verməyincə, iyerarxik sərt bir idarəetmə əbədi bir cazibə olacaqdır. Bu sistem demokratiyaya dözümlü deyil. [...] Parçalanma və federallaşma prosesi xeyli vaxt aparacaqdır.}} === SSRİ dissedentləri haqqında === Bukovskinin fikrincə, [[SSRİ|SSRİ-də]] dissident hərəkətinin siyasi yox, mənəvi səbəbləri var idi<ref name="Buk" />. {{sitat|müəllif=Vladimir Bukovski|Biz hamımız, bütün dissedentlər deyirdik ki, siyasət əxlaqlı olmalıdır. Biz siyasi bir hərəkat olaraq meydana çıxmadıq. Mənəvi bir hərəkat idik. Əsas impulsumuz Rusiyanı yeniləmək deyil, sadəcə cinayətin iştirakçısı olmamaq idi. İstəyimiz rejimin bir hissəsi kimi tanınmamaq olmuşdu. Bizim üçün bundan güclü motiv mövcud deyildi. SSRİ də bu cür fikir ayrılığına dözümlü olmadığı üçün, bizimlə döyüşməyə qərar verdi.}} Biz hamımız, bütün dissedentlər deyirdik ki, siyasət əxlaqlı olmalıdır. Biz siyasi bir hərəkat olaraq meydana çıxmadıq. Mənəvi bir hərəkat idik. Əsas impulsumuz Rusiyanı yeniləmək deyil, sadəcə cinayətin iştirakçısı olmamaq idi. İstəyimiz rejimin bir hissəsi kimi tanınmamaq olmuşdu. Bizim üçün bundan güclü motiv mövcud deyildi. SSRİ də bu cür fikir ayrılığına dözümlü olmadığı üçün, bizimlə döyüşməyə qərar verdi. == Biblioqrafiya == * Буковский В., Геращенко И, Ледин М., Ратушинская И. Золотой эшелон. — М.: Гудьял-Пресс, 2001. — 256 с. — (Собрание). — 4000 экз. — ISBN 5-8026-0082-9. * Буковский В. К. И возвращается ветер. — М.: Новое изд-во, 2007. — 348 с. — (Свободный человек). — 1000 экз. — ISBN 978-5-98379-090-2. * Буковский В. К. Московский процесс. — М. ; Париж: МИК : Рус. мысль, 1996. — 525 с. — ISBN 5-87902-071-1. * Буковский В. К. На краю. Тяжелый выбор России. — М.: Алгоритм, 2015. — 224 с. — (Третий путь). — 1500 экз. — ISBN 978-5-906798-82-4. * Буковский В. К. Наследники Лаврентия Берия. Путин и его команда. — М.: Алгоритм, 2013. — 240 с. — (Власть в тротиловом эквиваленте). — 6000 экз. — ISBN 978-5-4438-0337-1. * Буковский В. К. Письма русского путешественника / Вступ. ст. В. Штепы. — СПб.: Нестор-История, 2008. — 232 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-98187-242-6. * Буковский В. К. Тайная империя Путина. Будет ли «дворцовый переворот»?. — М.: Алгоритм, 2014. — 224 с. — (Проект «Путин»). — 4000 экз. — ISBN 978-5-4438-0880-2. === Xarici dillərdə === * Rapport från en rysk resenär // Vladimir Bukovskij; Övers. av Katarina Wahlgren Stockholm Norstedt, Cop. 1982—1983. — ISBN 91-1-823102-0 == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:XX əsr Rusiya yazıçıları]] [[Kateqoriya:Rusiya memuarçıları]] [[Kateqoriya:Rus məhbuslar və məhkumlar]] bz3d8k8oot987v5ryey2rbsyhu5uwi0 Yunan-İran müharibəsi (e.ə. 480-e.ə. 479) 0 607820 6564414 6413230 2022-08-05T19:20:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi münaqişə |münaqişə = [[Yunanıstan|Yunanıstana]] ikinci fars hücumu |aiddir = [[Yunan-İran müharibələri]] |şəkil = Second Persian Invasion.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tarixi = [[e.ə. 480]]-[[e.ə. 479]] |yeri = [[Yunanıstan]] |səbəbi = |vəziyyəti = |nəticəsi = Yunanların həlledici qələbəsi |ərazi = |tərəf1 = [[Afina (qədim)|Afina]] və [[Sparta|Spartanın]] rəhbərliyi ilə Yunan şəhər dövlətləri |tərəf2 = [[Fayl:Standard of Cyrus the Great.svg|22x22px]][[Əhəmənilər dövləti]] |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = [[Femistokl]] <br> I Leonid <br>[[Pavsani (sərkərdə)|Pavsani]]<br/>II Leotixid<br/> Evribiad |komandan2 = [[I Kserks]] <br> I Artemisiya <br>[[Mardoni]] <br> kiçik Hidarn<br>Artifius <br> Sogdianalı Azanes <br> I Artabaz |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = '''Quru qüvvələri''': <br>10,000 [[Sparta]] <br>9,000 [[Afina]] <br>5,000 Korinf <br>2,000 Fokid ittifaqı <br>1,000 Fespiya <br>30,000 Arkadiya, Yeqina, Eretriya və [[Plateya]] daxil olmaqla diger Yunan şəhər-dövlətləri <br><br>'''Dəniz qüvvələri''': <br>400 triyera <br>6,000 marinera <br>68,000 avarçəkənlər, <br><br>'''Ümumi''': <br>125,000 adam <br>400 gəmi |qüvvə2 = '''Quru qüvvələri''': 80,000{{sfn|Shahbazi|2012|p=129}}–100,000 soldiers or less (müasir qiymətləndirmə) '''Dəniz qüvvələri''': 600{{sfn|Shahbazi|2012|p=129}}–1200 [[gəmi]] (müasir qiymətləndirmə) <br>'''Ümumi''': <br>200,000{{sfn|Shahbazi|2012|p=129}}<br/>300,000–500,000(müasir qiymətləndirmə) |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = |itkilər2 = |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''e.ə 480-479-cu illər Yunan-İran müharibəsi''' — Əhəməni imperatoru [[I Kserks|I Kserksin]] [[Yunanıstan|Yunanıstanı]] istila üçün ikinci [[Fars]] səfəri. [[Yunan-İran müharibələri|Yunan-İran müharibələrinin]] ikinci hissəsi olaraq qəbul edilir. I Daranın e.ə [[492]]-[[490]]-cı illərdə I Fars səfərində [[Marafon döyüşü]]və fars məğlubiyyətinin bir yenilənməsi idi. Hazırlıqları [[I Dara]] tərəfindən başladılan bu səfər atasının ölümündən sonra taxta çıxan oğlu [[I Kserks]] tərəfindən davam etdirildi.[[I Kserks]] bu hazırlıqların sonunda güclü bir [[donanma]] yarada bilmişdi. [[Afina]] və [[Sparta|Spartanın]] rəhbərliyi ilə [[70]]-ə qədər [[Yunan]] şəhər-dövləti vahid ittifaqda birləşmişdi. Lakin [[Yunanıstan|Yunanıstandakı]] bir çox şəhər-dövləti ya bitərəf qalmış, ya da [[I Kserks|I Kserksə]] boyun əymişdi. [[Yunanıstan|Yunanıstana]] doğru Əhəməni istilası [[E.ə. 480|e.ə 480]]-ci ilin yazında Əhəməni ordusunun [[Dardanel boğazı|Dardanel boğazından]] uzərək [[Frakiya]] və [[Şimali Makedoniya|Şimali Makedoniyanı]] keçərək [[Fessaliya|Fessaliyaya]] girməsi ilə başladı.Əhəməni ordusunun irəliləməsi Marafonda Sparta kralı I Leonidin rəhbərliyi altında [[Yunan]] qüvvələri tərəfindən qısa müddətə dayandırılmışdır. Elə həmin günlərdə Yunan ittifaqının donanması ilə Əhəməni donanması Artemis boğazında qarşılaşdı. [[Fermopil vuruşması|Fermopil vuruşmasında]] yunanlar iki gün boyunca Əhəməni ordusunu dayandırmağı bacardılar. Yalniz bir dağ keçidindən istifadə edən [[fars]] qüvvələri,burada maneələrə rast gələrək geri çəkilməyə məcbur oldular. Kral Leonidin qüvvələri burada darmadağın edildi. Yunan dəniz qüvvələri də iki gün müddətində öz müqavimətini qorudu. Bu vaxt Artemis dəniz döyüşü hər iki tərəf üçün qəti bir qələbə təmin etmədi, ancaq [[Yunan]] Donanmasının itkiləri ağır oldu. Üstəlik, [[Fermopil vuruşması|Fermopil vuruşmasındakı]] məğlubiyyət xəbəri alındı. Bunun üzərinə donanma Artemisiyadan Saronik körfəzinə tərəf çəkildi. Fermopil keçidi ilə hərəkət edən Əhəməni ordusu bütün [[Beotiya]] və [[Attika|Attikanı]] işğal etdi. Sonra təxliyə olunan [[Afina]] alındı və yandırıldı. Yunan İttifaqı qoşunları dar [[Korinf bərzəxi|Korinf bərzəxini]] müdafiə edərək [[Peloponnes]] yarımadasına geri çəkildi. İşğalın bu mərhələsində hər iki tərəf müharibənin gedişatını dəyişdirəcək bir [[dəniz]] qələbəsinə güvənirdi. Afinalı [[general]] [[Femistokl]] Əhəməni dəniz donanmasını müharibə aldatması ilə dar [[Salamin]] [[Boğaz (coğrafiya)|boğazına]] çəkə bildi. Çox sayda fars döyüş gəmisi oradakı [[Salamin döyüşü]] zamanı nizamını itirdi və Yunan Dəniz ittifaqı qüvvələri tərəfindən ağır məğlubiyyətə düçar oldu. [[Salamin|Salamində]] donanmanın məğlub edilməsi [[Yunanıstan|Yunanıstanı]] işğal ümidlərini puç etdi.Digər tərəfdən, [[Dardanel boğazı|Dardanel boğazında]] üzən gəmilərin dəniz hücumu ilə qarşılaşacağından ehtiyat edən [[I Kserks]] ordunun əksəriyyəti ilə [[Anadolu|Anadoluya]] geri çəkildi. [[Yunanıstan|Yunanıstanın]] istilasını başa çatdırmaq üçün [[general]] [[Mardoni|Mardonininin]] komandanlığı altında seçmə qoşunlarını qoydu. Növbəti ilin yazında [[Mardoni]] qüvvələrini məhv etmək üçün [[Yunan]] ittifaqının yaratdığı güclü bir [[ordu]] [[Şimal|şimala]] doğru yürüdü. [[Plateya döyüşü]] zamanı fars qüvvələri ağır məğlubiyyətə uğradı və qarşıdurmalarda general Mardonius öldürüldü. Eyni gündə Yunan İttifaqı donanması Əhəməni ordusunu, Əhəməni donanmasından geriyə qalanlarını məhv etdi. Bu son iki məğlubiyyət [[Əhəməni imperiyası|Əhəməni imperiyasının]] [[Yunanıstan|Yunanıstana]] hücum cəhdlərinin qəti sonu oldu. Digər tərəfdən [[Egey dənizi|Egey dənizindəki]] fars hökmranlığı sona çatdı. İndi yunanlar hücum edən tərəf idi və farsların qüvvələrini [[Avropa]], [[Egey adaları (desentralizasiya idarəsi)|Egey adaları]] və [[İoniya|İoniyadan]] qovdular. [[Yunan-İran müharibələri]] beləliklə e.ə [[479]]-cu ildə başa çatdı. == Antik mənbələr == [[Yunan-İran müharibələri]] haqqındakı ilkin mənbələr demək olar ki,[[yunan]] mənbələridir. [[Fars]] tarixçilərindən günümüzə heç bir məlumat gəlib çatmamışdır. Bunun nəticəsi olaraq,[[Yunan-İran müharibələri]] və [[Farslar]] haqqında bilgilərimizin az və ya çox "qərəzli" olduğunu qəbul etmək lazımdır.<ref name="lse">{{cite web |url =http://languages.siu.edu/classics/Johnson/GreekCiv/alia/Persian.html |archiveurl =https://web.archive.org/web/20121029210507/http://languages.siu.edu/classics/Johnson/GreekCiv/alia/Persian.html |archivedate =2012-10-29 |title =languages.siu.edu |author = |date = |publisher = |accessdate =2019-11-15 |language =en |url-status =dead }}</ref> [[Yunan-İran müharibələri]] haqqında ilkin mənbə Yunan tarixçisi [[Herodot|Herodotun]] əsərləridir. "Tarixin atası" olaraq bilinən<ref>Cicero, On the Laws I, 5</ref> [[Herodot]],e.ə.484-cü ildə Farsların hakim olduğu Halikarnasda anadan olmuşdur. [[Herodot]] ''Tarix'' əsərini e.ə.[[440]]-[[430]]-cu illər arasında yazmışdı. Bu əsərində [[Yunan-İran müharibələri]] haqqında məlumat toplamışdı.Bu müharibələrin eramızdan əvvəl [[450]]-ci ildə başa çatdığını nəzərə alsaq, [[Herodot|Herodotun]] əsəri,mövzu olan hadisələrlə çağdaş sayılır.<ref name = hxvi/> Herodotun üslubu tamamilə [[povest]] janrında idi və heç olmasa Qərb cəmiyyətlərində məlum olan bir tarixi [[povest]] olaraq görülürdü.<ref name = hxvi/> Herodotun, digər tərəfdən tanrıların istək və şıltaqlıqlarına arxalanmadan hadisələrə nisbətən obyektiv dəyər verməsi, bir [[tarixçi]] üçün axtarılan keyfiyyətlər toplusu olaraq qəbul edilir.<ref name = hxvi>Holland, Sh.: ''xvi'' - ''xvii''.</ref> [[Herodot|Herodotdan]] sonrakı [[Fukidid]] kimi tarixçilər hər nə qədər onun izi ilə getsələrdə,[[tənqid]] etməkdən yayınmadılar.<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0200&layout=&loc=1.22 I, 22|archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0200&redirect=true |archivedate = 2019-11-15 |title =Thucydides, History of the Peloponnesian War, e.g |author = |date = |publisher = |accessdate = 2019-11-15 |language =en }}</ref><ref name = Fin15>Finley, Sh.: 15.</ref> Bununla birlikdə [[Fukidid]] öz tarixində [[Herodot|Herodotun]] buraxdığı yerdən Sestos [[Mühasirə|mühasirəsindən]] başlamağı seçdi. Yəqin ki, Herodotun əsərinin düzəldilməsinin və ya yenidən yazılmasının lazım olmadığını düşünürdü.<ref name = Fin15/> Məsələn, [[Plutarx]] [[Herodot|Herodotu]] yazılarından birində kifayət qədər [[yunan]] tərəfdarı olmamaqda günahlandırdı.<ref>Holland, Sh.: ''xxiv''.</ref> [[İntibah]] [[Avropa|Avropasında]] geniş oxunmasına davam edilsə də, [[Herodot|Herodota]] qarşı mənfi rəy var idi.<ref>{{cite web |url =http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm |archiveurl =https://web.archive.org/web/20071227170138/http://www.loyno.edu/history/journal/1998-9/Pipes.htm |archivedate =2007-12-27 |title =''Herodotus, Father of History, Father of Lies'' |author =David Pipes |date = |publisher = |accessdate =2019-11-15 |language = |url-status =unfit }}</ref> Ancaq [[XIX əsr|XIX əsrdə]] [[Herodot|Herodotun]] dəyəri bəzi arxeoloji tapıntılar tərəfindən dəfələrlə dəstəklənəndə qəbul edildi.<ref name = h377>Holland, Sh.: 377.</ref> Bugünkü populyar görüş [[Herodot|Herodotun]] əsərinin çox qiymətli tarixi bir qeyd olmasıdır. Ancaq xüsusilə qoşun içərisində olanlar və tarixlərdəki təfərrüatlar bəzən şübhə ilə qarşılanır.<ref name = h377/> Digər tərəfdən, bir çox [[tarixçi]] hələ də [[Herodot|Herodotun]] povestinin fars əleyhinə bir meyl olduğuna və hadisələrin dramatik bir təsir yaratmaq üçün şişirdilmiş və ya bəzədilmiş olduğuna inanır.<ref>Fehling, Sh.: 1 - 277.</ref> Yunan mənşəli [[Siciliya|Siciliyalı]] tarixçi [[Diodor]] ''Tarix Kitabxanası'' adlı əsərində özündən əvvəlki yunan tarixçisi [[Efor|Efordan]] yararlanaraq e.ə.[[I əsr|I əsrdə]] [[Yunan-İran müharibələri]] haqqında bəzi məlumatlar vermişdi.Bu məlumatlar Herodotun verdiyi məlumatlarla tam uyğun gəlir.<ref>{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0084&layout=&loc=11.28 |archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0084&redirect=true |archivedate = 2019-11-15 |title =Bibliotheca Historica |author = Diodorus Siculus|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-15 |language =en }}</ref> Yunan-İran müharibələri [[Plutarx]],Ktesi kimi bir çox antik tarixçilər və [[Esxil]] kimi dramaturqların əsərlərində ətraflı olaraq verilməmişdir.[[İlanlı sütun]] kimi bəzi arxeoloji sənədlər də Herodotun povestini dəstəkləyir.<ref>{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D81%3Asection%3D1 |archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D9:chapter%3D81:section%3D1 |archivedate = 2019-11-15 |title =Dipnot |author = Herodot|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-15 |language =en }}</ref> == Arxa plan == {{həmçinin bax|Yunan-İran müharibələri}} [[Fayl:Map Greco-Persian Wars-en.svg|thumb|right|İşğal zamanı Yunan dünyasını göstərən bir [[xəritə]]]] [[Afina (qədim)|Afina]] və Eretriya kimi Yunan şəhər dövlətləri e.ə. 499-444-cü illərdə [[I Dara|I Daranın]] [[Əhəməni imperiyası|Əhəməni imperiyasına]] qarşı uğursuz ''İon üsyanını'' dəstəklədilər. Əhəməni imperiyası hələ nisbətən gənc idi və tabe xalqları arasında üsyanlara meylli idi.<ref name = h47>Holland, p. 47&ndash;55</ref> Üstəlik [[I Dara]] qəsbkar idi,onun hakimiyyətinə qarşı üsyanların yatırılmasına xeyli vaxt sərf edirdi. ''İon üsyanı'' onun imperiyasının bütövlüyünə təhlükə yaratdı və [[I Dara]] bununla əlaqəli olanları cəzalandıracağına söz verdi (xüsusilə imperiyanın tərkib hissəsi olmayanları).<ref>Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=5.105 V, 105]</ref><ref name = h171/> I Dara da imperatorluğunu Qədim Yunanıstan hesabına genişləndirmək fürsətini gördü. [[Mardoni|Mardoninin]] e.ə. 492-ci ildə Yunanıstana quru yolu ilə yaxınlaşması üçün edilən ilk ekspedisiyası [[Frakiya|Frakiyanın]] yenidən fəthi ilə başa çatdı və Makedoniyanı Əhəməni imperiyasına tam tabe olan bir səltənət hissəsi olmağa məcbur etdi. Daha əvvəl e.ə. VI əsrin əvvəllərində vassal idi, lakin muxtariyyətə sahib idi və hələ tam tabe deyildi.<ref>Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;layout=;query=chapter%3D%23946;loc=6.43.1 VI, 44]</ref>{{sfn|Roisman|Worthington|2011|pp=135-138, 342-345}} [[Fayl:Spartians throw Persian envoys into a well.jpg|thumb|left|Spartalılar fars elçilərini bir quyuya atırlar.]] E.ə. 491-ci ildə, I Dara, Yunan şəhərlərinin hamısına elçilər göndərdi və onlardan ''yer və su'' hədiyyə istədi.<ref name = "h178">Holland, pp. 178&ndash;179</ref> Bir il əvvəl gücünü nümayiş etdirərək,Yunan şəhərlərinin əksəriyyətini özünə borclandırdı. [[Afina (qədim)|Afinada]], elçilər mühakimə olundu və sonra edam edildi; [[Sparta|Spartada]], onlar sadəcə bir quyuya atıldılar.<ref name = "h178"/> Bu o demək idi ki, [[Sparta]] da indi Əhəmənilərlə müharibə aparır.<ref name = "h178"/> Lakin Əhəmənilər padşahını bir qədər sakitləşdirmək üçün iki spartalı könüllü olaraq fars qasidlərinin edamı üçün kəffarə içində Suza göndərildi.<ref>{{cite book |title=LacusCurtius Herodotus Book VII: Chapter 134 |url=http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Herodotus/7B*.html}}</ref> Beləliklə I Dara, [[E.ə. 490|e.ə 490]]-ci ildə [[Datis]] və II Artaferin başçılığı ilə iddialı hərbi qüvvələrini yığdı,digər tərəfdən Kiklad adalarını almadan əvvəl, Naksosa hücum etdi. Qüvvələr mühasirəyə alıb,məhv etdiyi Eretriya üzərinə hərəkət etdi.<ref>Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231007;layout=;loc=6.100.1 VI, 101]</ref> Nəhayət, [[Afina (qədim)|Afinaya]] hücum etdilər,Afinalı bir ordu tərəfindən qarşılandıqları Marafon körfəzinə endilər. Sonrakı [[Marafon döyüşü|Marafon döyüşündə]] Afinalılar Əhəməni ordusunun [[Asiya|Asiyaya]] çəkilməsi ilə nəticələnən əla bir qələbə qazandılar.<ref>Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=6.113 VI, 113]</ref> Buna görə I Dara Yunanıstanı tamamilə tabe etmək üçün böyük bir yeni bir ordu yığmağa başladı, lakin,[[E.ə. 486|e.ə.486]]-cı ildə Misir xalqı üsyan qaldırdı,ona görə də hər hansı bir Yunan ekspedisiyasını qeyri-müəyyən müddətə təxirə saldı. Bundan sonra [[I Dara]] Misirə yürüşə hazırlaşarkən öldü və Əhəməni taxtına oğlu [[I Kserks]] oturdu.<ref>Holland, pp. 206&ndash;207</ref> [[I Kserks]] Misir üsyanını darmadağın etdi və Yunanıstanın işğalı üçün hazırlıqlara tez zamanda başladı. == Yaxın keçmiş == Yunan şəhər dövlətləri [[Afina]] və Eretriya, [[İon]] şəhər dövlətinin e.ə. [[499]] və [[494]]-cü illər arasında baş verən Fars hökmranlığına qarşı hərbi qiyamını dəstəklədilər.O dövrdə [[Əhəməni imperiyası]] öz ərazisini çox sürətlə genişləndirən bir [[imperiya]] idi. E.ə [[550]]-ci ildən sonra Lidiya Krallığını ələ keçirdikdən sonra ərazilərini şimalda [[Xəzər dənizi|Xəzər dənizinə]] və şərqdə [[Hindistan|Hindistana]] qədər genişləndirdilər. Qısa müddətdən sonra [[e.ə. 538]]-ci ildə [[Babil]] İmperatorluğunu darmadağın edərək, [[Mesopotamiya|Mesopotamiyaya]] və bütün [[Levant|Levanta]] hücum edərək tutdular, [[E.ə. 525|e.ə 525]]-ci ildə [[Misir|Misiri]] işğal edtdilər. Bu zaman onun hakimiyyəti altında olan torpaqlardakı xalqlar yenə də [[Üsyan|üsyana]] meyl edirdilər. Digər tərəfdən İmperator [[I Dara]] taxtı ələ keçirdikdən sonra,hakimiyyətdə olduğu müddətin çoxunu demək olar ki,təbəəliyində olan [[Xalq|xalqların]] üsyanını yatırmağa sərf etdi<ref name = h47/>. [[İon]] üsyanı da imperiyanın bütövlüyü üçün təhlükə idi və xaricdəndə dəstəklənməsi gələcəkdə yenidən baş qaldırmasına dair narahatlıq doğururdu. Digər tərəfdəndə Afina və Eretriya sərt bir şəkildə cəzalandırılmalı idi<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D105%3Asection%3D2 Herodot, 5.105.2|archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D5:chapter%3D105:section%3D2 |archivedate = 2019-11-15 |title = |author = Herodot|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-15 |language = en}}</ref><ref name = h171/>.Digər tərəfdən,[[I Kserks]] imperiyanın sərhədlərini [[Avropa|Avropaya]] qədər uzatmaq istəyirdi. Qədim Yunan dünyasının siyasi birliyinin olmaması, [[I Dara|I Daranın]] işini asanlaşdırırdı<ref name = h171>Holland, Sh.: 171 - 178</ref> .[[Yunanıstan|Yunanıstana]] quru yolu ilə səfər etməyə qərar verən [[I Dara]] e.ə 492-ci ildə kürəkəni [[Mardoni|Mardoninin]] komandanlığı altında bir ordu və dəniz qüvvələrini [[Trakya]] və [[Makedoniya|Makedoniyaya]] göndərdi. Bu səfərdə [[Trakya]] yenidən [[Əhəməni imperiyası|Əhəməni imperiyasının]] torpaqlarına qatıldı,[[Makedoniyalı İsgəndər|Makedoniyalı İsgəndərin]] krallığını [[Əhəməni imperiyası|Əhəməni imperiyasına]] bağlı bir krallıq etdi<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D105%3Asection%3D2 Herodot, 6.44.1|archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D5:chapter%3D105:section%3D2 |archivedate = 2019-11-15 |title = |author = Herodot|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-15 |language = en}}</ref>. Lakin sonrakı dəniz fəlakəti ekspedisiyanın əsas hədəfinə - [[Yunanıstan|Yunanıstana]] çata bilməmişdən əvvəl başa çatdırmağa məcbur etdi. E.ə.491-ci ildə [[I Dara]]Yunan şəhər dövlətlərinə elçilər göndərərək və simvolik olaraq itaətlərini ifadə edən "su və çörək" tələb etdi. Bir il əvvəl [[Trakya]] və [[Makedoniya|Makedoniyadakı]][[Əhəməni imperiyası|Əhəməni İmperiyasının]] gücünün təsiri altında olan bir çox Yunan şəhər dövləti bu tələbə müsbət cavab verdi. Lakin [[Afina]] öncə səfirləri [[ittiham]] etdi,daha sonra isə [[edam]] etdi. [[Sparta|Spartaya]] gedən səfirlər isə dərin bir çuxura atılaraq öldürüldülər. Hər iki [[Yunan]] şəhər dövlətinin bu hərəkəti Əhəməni imperiyasına qarşı açıq şəkildə müharibə elan etməkdi. Bunun ardınca [[I Dara]] Sard satrapı Artafernesin oğlu Artafernes və [[Madaylar]] generalı Datisi bir ordu,donanma ilə [[Egey dənizi|Egey dənizinə]] göndərdi<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D105%3Asection%3D2 Herodot, 6.94.2|archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D5:chapter%3D105:section%3D2 |archivedate = 2019-11-15 |title = |author = Herodot|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-15 |language = en}}</ref>. Bu tapşırıq qrupu,öncə Naksos, ardından da Kiklad adalarının şəhərlərini tabe edəcədi,daha sonra isə Yunanıstanı istila edəcəkdi. Naksosu mühasirəyə alan Əhəməni ordusu tez bir zamanda buranı talan etdi və şəhərə atəş etdi<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D105%3Asection%3D2 Herodot, 6.96|archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D5:chapter%3D105:section%3D2 |archivedate = 2019-11-15 |title = |author = Herodot|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-15 |language = en}}</ref>. . Kiklad şəhərləridə tabe olduqdan sonra,Əhəməni ordusu Yunanıstana doğru yönəldi. Marafon körfəzində qapalı qalan Əhəməni ordusu, [[Marafon döyüşü|Marafon döyüşündə]] [[Afina]] ordusuna ağır bir məğlubiyyətə uğradı. Marafon məğlubiyyəti bu səfərə son verdi və Əhəməni Ordusu [[Yunanıstan|Yunanıstandan]] geri çəkildi<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D5%3Achapter%3D105%3Asection%3D2 Herodot, 6.116.1|archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D5:chapter%3D105:section%3D2 |archivedate = 2019-11-15 |title = |author = Herodot|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-15 |language = en}}</ref>. Qısa müddət sonra [[I Dara]] yeni bir ordu və donanma hazırlamağa girişdi. Lakin e.ə.486-cı ildə [[Qədim Misir|Misirdə]] qiyam baş verdi. Bunun üzərinə [[Yunanıstan]] səfəri qısa müddətə təxirə salındı<ref name = h203>Holland, Sh.: 203</ref>. [[Qədim Misir|Misirdəki]] qiyamı yatırtmaq cəhdi hazırlıqları zamanı, [[I Dara]] ölüncə yerinə oğlu [[I Kserks]] keçdi<ref>Holland, Sh.: 206 - 207</ref>. Misir üsyanını yatırtdıqdan sonra [[I Kserks]] atasının qaldığı yerdən Yunanıstan səfərinə hazırlıqlarına başladı. == e.ə. V əsrdə Şərqi Aralıq dənizindəki döyüşlər== === Quru döyüşləri === [[Yunan-İran müharibələri]] zamanı hər iki tərəf əsasən nizəli piyada qüvvələr və yüngül oxatan qüvvələrdən istifadə etdilər. [[Yunan]] qüvvələri əsasən ağır piyada qoşunlarından istifadə edirdilər, Fars ordusunda isə yüngül qoşun birləşmələri üstünlük təşkil edirdi<ref name = L23/><ref name = L256/>. ==== Əhəməni qüvvələri ==== [[Fayl:Persiansparabara.jpg|thumb|320px|sağ|Əhəmənilərdə ön sıra piyadasi]] [[Fars]] ordusu imperiyanın geniş ərazilərindən və müxtəlif cəmiyyətlərdən gələn insanlardan ibarət idi. Yenə də [[Herodot|Herodota]] görə, orduda ən azı silah və döyüş tərzinə görə vahid bir sistem və uyğunluq vardı<ref name = L23>Lazenby, Sh.: 23 - 29</ref>. Bunların bir qismi hərbi öhdəlikliklərlə imperatora bağlı olan imperator təbəələrindən toplanan əsgərlər idi. Bəziləri müttəfiq krallıqlardan gələn qoşunlar və muzdlu əsgərlər idi. Bu birliklər [[Fars]]-Med piyada ve süvari qoşunları tərəfindən dəstəklənirdi. Bunlar İmperiyanın nizami qoşunu idi. Bu qüvvələr [[Ordu|orduya]] öz [[Texnika|texnikası]] və [[Silahlar|silahları]] ilə qoşuldular və öz yolu ilə vuruşdular. Peşəkar [[Əsgərlər|əsgərlərin]] nizami qoşunları,ölümsüzlər kimi, vahid avadanlıqlara sahib idilər.Köçəri icmalardan [[ox]], [[yay]], [[nizə]]ilə silahlanmış əsgərlər,döyüşməyən işçi batalyonları-həyat yoldaşları,[[hərəm]] və [[Qullar|qulları]] [[Fars]] hərbi qarnizonlarında və düşərgələrində görünən izdihamı təşkil edirdilər<ref>{{Cite web |title=''The Early Achaemenid Persian Army'' |url=http://members.ozemail.com.au/~ancientpersia/index.html |access-date=2019-11-12 |archive-date=2008-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080914180812/http://members.ozemail.com.au/~ancientpersia/index.html |url-status=dead }}</ref>. Qoşunlar əsasən yay oxları, qısa [[nizə]], [[qılınc]] və ya [[balta]] ilə silahlanmış və həsir qalxanını daşıyırdılar. [[Əsgərlər]] dəri sinə [[Zireh|zirehi]] geyirdilər<ref name = L23/><ref name="Holland, Sh.: 196">Holland, Sh.: 196</ref>. Lakin daha yüksək təbəqənin insanları [[metal]] sinə [[Zireh|zirehləri]] geyinərək daha yaxşı qorunurdular. Fars ordusu əvvəlcə düşmənlərini ox atəşi ilə yormaq,ardından zərbəni endirmək üçün [[nizə]] və [[Qılınc|qılınclarla]] sinə-sinəyə [[Döyüş|döyüşə]] girmək şəklində bir [[döyüş]] tərzi izləyirdilər<ref name = L23/>. Sparabara adlanan [[fars]] piyada qoşunlarının ilk xətti ox və [[yay]] daşımırdı, daha böyük həsir qalxanları və daha uzun (2 metrə yaxın)[[nizə]] tuturdu. Fars ordusunun onurğasını meydana gətirən bu quruluş, digər qoşunları qarşı tərəfin oxlarından qoruyaraq cəbhə xəttində "qalxan divarı" yaratdı. Lakin onların əsas funksiyası ondadır ki, "düşmən" ilə ilk əlbəyaxa qarşıdurma aparacaq birliklər olmalarıdır<ref>Farrokh, Sh.: 76</ref>. Fars [[süvari]] qoşunları əsasən yüngül oxatan [[süvari]] qoşun idi.Piyada qoşunlar kimi atlı qoşunlarda İmperiyanın müxtəlif yerlərindən təchiz olunmuş müxtəlif [[Xalq|xalqlardan]] ibarət idi. [[Hind]] atlı qoşunları [[atlar]] və ya vəhşi [[Eşşək|eşşəklər]] qoşulmuş arabalarda vuruşurdular. Bütün [[Liviya]] süvariləri döyüş arabalarında vuruşur. [[Ərəb]] qoşunları [[at]] əvəzinə [[Dəvələr|dəvələrdən]] istifadə edirlər.Bütün Liviya süvariləri döyüş arabalarında vuruşur. [[Ərəb]] qoşunları at əvəzinə dəvələrdən istifadə edirlər. Saqartiya süvarilərinin əsas silahları kəmənd idi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D86%3Asection%3D1 Herodot, 7.86.1 - 2]</ref>. ==== Yunan qüvvələri ==== [[Fayl:Greek soldiers of Greco–Persian Wars.png|thumb|sağ|250px|Yunan əskərləri]] [[Fayl:Agrianian3.jpg|thumb|left|150px|Bir peltast]] [[Fayl:Makedonische phalanx.png|thumb|300px|Makedoniya tipi falanqa]] Yunan şəhər-dövlətləri arasındakı döyüş tərzi əsasən oxatanlar və sapancılar tərəfindən dəstəklənən [[Hoplitlər|hoplitlərin]] [[Falanqa (hərb)|falanqa]] qaydasına əsaslanır. Hoplitlər,əsasən mübarizə aparmaq üçün lazımi avadanlıqla təmin etmək imkanına sahib olan orta səviyyəli insanlardan təşkil olunurdu. Afinalılar bu sinifə ''"zevgitlər"'' deyirdilər<ref name="Holland, Sh.: 217">Holland, Sh.: 217</ref> . Zevgitlər əkinçilər,sənətkar və tacirlər kimi azad vətəndaşlar idi. Bu insanlar təpələr arasındakı tək bir [[Vadi|vadidən]] artıq olmayan şəhər torpaqlarında öz paylarını qorumaq üçün çox vaxt güclü birlik içində olurdular. Bu sinifdən olan hər bir yetkin kişi vətəndaş (əsasən mülk sahibi) öz təchizatını təmin etməklə şəhər ordusuna xidmət etməyə borclu idi. Bu adamlar orduda piyada kimi xidmət etməli idilər. Çünki onsuz da məhdud olan şəhərin ərazisində atların yemlənməsi üçün kifayət qədər otlaq ayırmaq mümkün deyildi<ref name="hwh">[http://www.historyworld.net/wrldhis/PlainTextHistories.asp?gtrack=pthc&ParagraphID=bhu#bhu Hoplit] Historyworld</ref>. Hoplitlərin silahları çiyindən ombaya qədər enən,sinə hissəsi dəri bronz olan zireh,qarının alt hissəsini qoruyan geniş bir kəmər,dizliklər,alından burun ucuna qədər uzanan dar körpüsü tunc hoplondan,böyük, dəyirmi,dəmirlə möhkəmləndirilmiş taxta qalxandan ibarət idi<ref name = L256>Lazenby, Sh.: 256</ref><ref name="hwh"/>. Hoplitlərin əsas silahları dori adını verdikləri uzun nizədir. Bu nizə fars əsgərlərindəki nizə ilə müqayisədə xeyli uzundur. Hər iki tərəfdə də "xifos" deyilən iti bir dəmir [[qılınc]] gəzdirdilər<ref name = L256/><ref name="hwh"/> . Ağır [[zireh]] və uzun bir [[nizə]] yunanlara sinə ilə mübarizədə əhəmiyyətli bir üstünlük verir və uzun məsafəyə atıla bilən silahlardan ciddi qorunma təmin edir<ref name = L256/>. Bu cür silahları (silah və donanma baxımından) dövrün digər qoşunlarında da asanlıqla görmək olur<ref name="hwh"/>. Əsasən [[hoplit]] geniş coğrafiyada tanınan ağır bir piyada idi. Yunan ordusunun həqiqi gücünü təşkil edən hoplit deyil,hoplitlərin birlikdə və müəyyən bir qaydada döyüşməsinə səbəb [[Falanqa (hərb)|falanqalar]] idi<ref name="hwh"/>. Əslində bu döyüş ənənəsi [[Mesopotamiya|Mesopotamiyada]] meydana gəlmişdi<ref name="hwh"/>. Falanqanın ən uğurlu tərəfi döyüş bölgəsində şəhər-əyalət döyüşçüləri arasında güclü həmrəylik olması idi. Müəyyən dərəcədə bu həmrəyliyin nəticəsi olaraq, müharibədəki cəsarət və atılqanlıq kollektivdə də əksini tapırdı<ref>{{cite web |url =http://gsf.baskent.edu.tr/duyuru/eskiyunan.doc |archiveurl =https://web.archive.org/web/20150210232959/http://gsf.baskent.edu.tr/duyuru/eskiyunan.doc |archivedate =2015-02-10 |title =''Eski Yunan Uygarlığı, Yunan Ordusu'' |author = |date = |publisher = |accessdate =2019-12-28 |language =tr |url-status =dead }}</ref>. Falanqa kəskin kənarları olan silahlarla ağır irəliləyən,amma qarşı gəlinməsi çətin olan hərbi qüvvə idi<ref name="hwh"/>. Adətən və standart şəkildə 8 xətt dərinliyi ilə əmələ gələn və hər xətt mümkün qədər digərlərinə yaxın olan falanqa, insanlardan ibarət olan möhkəm bir kütlədir. Falanqa ilk üç xəttinin uzun nizələrini üfüqi olaraq irəli uzadırdı. Beləliklə, bu üç xəttin nizələri özündən öncəki xəttdin irəlisinə uzanmış olurdu<ref name="hwh"/>. Arxa cərgədəki əsgərlər nizələrini yuxarıya doğru dik,hazırda tutarlar<ref name="hwh"/>. Falanqanın,xüsusilə ön hissəsində yer alan hoplitlərin qallxanları bədənlərini xüsusilə örtər,qismən açıq qalan sağ tərəf isə sağ yanlarındakı hoplitin qalxanı ardına çəkilərək örtülür<ref name="hwh"/>. Bu zərurət falanqanı daha da möhkəmləndirir,cünki heç bir əsgər sağındakından uzaqlaşmaq istəməzdi<ref name="hwh"/>. Falanqa hücumu, ağır silahlar səbəbiylə yavaş sayıla biləcək qaçışla başlayır. Bu vaxt mənəvi güc üçün yüksək səslər çəxarırdılar. Əks tərəfin [[Falanqa (hərb)|falanqa]] olub olmamasından asılı olmayaraq,döyüş şiddətli olurdu. Hər bir hoplit nizəsini qarşı tərəfdəki əsgərə,zirehin qorumadığı bir nöqtəyə sancmaq məqsədində idi. Qarşı tərəfin qalxan divarı parçalanarsa, bu dəfə [[Nizə|nizələr]] atılaraq,qarşıdurma [[Qılınc|qılıncla]] davam edir və zirehi olmayan tərəfə tez-tez ayaqlar və qollarla zərbələr endirilir<ref name="hwh"/>. Daha yoxsul vətəndaşlar,yəni mülkü olmayanlar,orduya daha yüngül təchizatla qoşulurdular <ref name="hwh"/>. "Peltast" və "Psiloi" adlı yüngül piyada qüvvələridə də Yunan qüvvələrinin bir hissəsini təşkil edirdi. Yunan ordularında bu birləşmələrin əhəmiyyəti və yeri getdikcə artırdı. Məsələn, [[Plateya döyüşü|Plateya döyüşündə]] ordunun yarıdan çoxu ''psiloi'' qüvvələrindən ibarət idi<ref>Lazenby, Sh.: 227–228</ref>. [[Zireh]], [[Dəbilqə|dəbilqə]] və güclü qalxan ala bilməyən yoxsullardan yetkinlik həddinə çatmış kişilər bu şəkildə müharibələrdə iştirak edə bilirdilər<ref name="hwh"/>. === Dəniz döyüşləri === [[Fayl:Greek Galleys.jpg|thumb|right|325px|Bir [[triyera]] donanmasının təmsili rəsmi]] [[Fayl:Trireme 1.jpg|thumb|right|250px|Günümüzde orijinalına uyğun inşa edilmiş bir başqa [[triyera]]]] [[E.ə. V əsr|E.ə. V əsrdə]] [[Aralıq dənizi|Aralıq dənizində]] dəniz döyüşlərində istifadə edilən ən geniş yayılmış döyüş gəmiləri [[Triyera|triyeralar]] idi. Uzunluğu 36-40 metr və eni 6 metr olan bu gəmilərin üç sıra avarçəkmə dəsti var idi. [[Külək]] olduğu halda, [[175]] kvadrat metrlik bir yelkənli heyət ilə hərəkət edə bilirdilər<ref name="ba2">Belkan Ağar, Sh.: 2</ref>. Ancaq [[külək]] olmadıqda avarçəkənlər hərəkət edirdi. Döyüşlərdə, lazımi manevrləri yerinə yetirmək üçün avarçəkən komandaya güvənməli idilər. Bu gəmilərdə 170 avarçəkən də daxil olmaqla 200 ekipaj üzvü çalışırdı<ref name="ba2">Belkan Ağar, Sh.: 2</ref>. Dənizçi olaraq kapitandan başqa digər önəmli işçi düməncidir. Ayaq tərəfdə [[Gəmi|gəmiyə]] iki dümənlə yön verirdi, usta bir dümənci [[Müharibə|müharibənin]] uğurunda mühüm rol oynayırdı<ref name="bxviii">B. Strauss, Sh.: xviii</ref>. [[Yunan-İran müharibələri]] zamanı Yunan [[Triyera|triyerasında]] [[10]] döyüşçü və [[4]] oxatan vardı. Əhəməni triyeralarında 40 döyüşçü və oxatan var idi. Burada gəmi kapitanlarından yalnız [[30]]-a yaxını fars idi,yerdə qalan döyüşçülər [[saklar]] idi. [[Gəmi|Gəmilər]], avarçəkənlər və digər döyüşçülər asılı dövlətlər tərəfindən təmin olunurdu. Silahlı şəxslərin Fars və [[Saklar]] olması yunandilli ekipajın döyüş əsnasında tərəfləri dəyişməsinə mane olurdu. Yunan Donanmasında bütün gəmilər, avarçəkənlər və döyüşçülər [[yunan]] idi<ref>B. Strauss, Sh.: xix</ref>. O,dövrdə [[Aralıq dənizi|Aralıq dənizindəki]] dəniz döyüşünün əsas taktikası, gəmilərin yayında olan və gəminin yayından 2 metrdən bir qədər çox uzanan üç tərəfi kəskin ''mahmızdan'' istifadə edərək düşmən [[Gəmi|gəmisini]] batırmaq idi. Əgər bu mümkün olmasaydı, [[triyera]] düşmən gəmisini mümkün qədər yaxınlaşdırmağa və bir tərəfdəki kürəkləri qıraraq gəmini manevr edəməyəcək hala gətirirdilər. Digər bir manevr düşmən gəmisinə minib döyüşçüləri çıxarmaq idi. Bu dəfə düşmənin gəmisinin göyərtəsində şiddətli bir [[toqquşma]] olurdu, bu, demək olar ki, hər hansı bir torpaq münaqişəsi ilə eyni şərtlərdəki kimi idi. Hər iki tərəfin döyüş gəmilərində belə bir qarşıdurma üçün qoşunları var idi. Yunan İttifaqı Donanmasında tam silahlanmış [[hoplitlər]] və Əhəməni Donanmasında yüngül [[piyadalar]] olurdu<ref name="h761-80"/>. İdarə heyətinin məqsədi "düşmən" gəmisini təbii şəkildə ələ keçirməkdir<ref name = L34>Lazenby, Sh.: 34 - 37</ref>. Hər iki tərəf üçün, ekipaj manevr etməyi bacarırsa, [[Gəmi|gəmiyə]] çıxmaq üçün yetərli deyilsə, fırıldaq etməyi seçmək lazımdır<ref name="bxviii"/>. [[E.ə. VI əsr|E.ə VI əsrdən]] əvvəl döyüş gəmilərinə dair heç bir dəlil yoxdur. Mahmızlı döyüş gəmilərinə dair ilk dəlil, [[E.ə. VI əsr|e.ə. VI əsrin]] ortalarında [[Herodot|Herodotun]] qeydlərində rast gəlinir<ref>Belkan Ağar, Sh.: 28</ref>. Mahmız,düşmən gəmisinin lövhəsini qırmaq üçün [[tunc]] örtüklə möhkəmləndirilmişdir. Buna görə gəminin ən bahalı hissəsidir. Mahmızlı gəmilər, hər şeydən əvvəl, toqquşmanın təsirinə tab gətirmək üçün kifayət qədər güclü qurulmalı idi. Üstəlik mahmız üçün tələb olunan [[tunc]] çox baha idi,[[Tunc|tuncun]] tökülməsi üçün peşəkar mütəxəsislərə ehtiyac duyulurdu. Mahmızlama yüksək bacarıqlı bir manevrdir,düzgün istiqamətdə aparılmalı və və müvafiq vuruşa mümkün qədər ən yüksək sürətlə tez davam etməlidir. Bu [[sürət]] saatda [[9]]-[[10]] dəniz mili olaraq hesablanır. Bu anda avarçəkənlərə sifariş verilir və sürət azalır. Bu atış sürəti yaxşı müəyyənləşdirilməlidir, təsirli bir vuruş etmək kifayətdir və zərbədən sonra düşmən gəmisindən xilas olmaq üçün bir sürət olmalıdır. Əks təqdirdə düşmən gəmisinə vurulacaqdı. Bu, hər iki gəminin eyni taleyi paylaşmasına səbəb olacaqdır. Bu səbəblə,dalğalanmadan həmən sonra,kürək çəkənlərə verilən əmrlə geriyə kürək çəkilirdi. Daha təcrübəli donanma ''"diekplous"'' adlı manevr həyata keçirməyə başladı. Bu manevrdə düşmən xətti bir hissədə güc yığaraq parçalanmağa çalışılırdı. Bu vaxt, düşmən gəmiləri xəttdəki boşluqları silməyə və yan tərəfdən hücum etməyə başlayırdı. Əhəməni donanması əsasən [[Finikiya]], [[Qədim Misir]], [[Kilikiya]] və [[Kipr]] gəmilərindən ibarət idi. [[Əhəməni imperiyası|Əhəməni imperiyasının]] digər sahil əraziləri döyüş zamanı gəmilər kimi kömək göstərirdilər<ref>{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D89%3Asection%3D1 Herodot, 7.89.1 - 3 |archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D7:chapter%3D89:section%3D1 |archivedate = 2019-11-17 |title =The Histories |author =Herodotus, A. D. Godley, Ed. |date = |publisher = |accessdate = 2019-11-17 |language =en }}</ref>. == Tərəflər == === Əhəmənilər === ==== Hazırlıqlar və toplanma ==== Yunanıstanın işğalı üçün hazırlıqlar uzunmüddətli planlaşdırma və geniş hazırlıq tələb edirdi. İşğal yolunda böyük istehkamlarında qurulması əvvəlcədən planlaşdırılırdı. [[I Kserks]] ordusunu [[Dardanel boğazı|Dardanel boğazından]] keçərək cəmi [[600]] qayıqdan istifadə edərək inşa edilən iki üzən körpüdən keçməsini və dəniz donanmasını [[Afon]] yarımadası ətrafında dolaşmadan qazdıracağı bir kanaldan keçməyi hesabladı. [[Herodot|Herodotun]] təxminən 2.2 km uzunluğunda olduğu qeyd etdiyi [[bərzəx]]hissəsində qazıntı işlərinə başlanılmışdı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D22%3Asection%3D1 Herodot, 7.22 - 23]</ref>. Yarımadanı dolaşmanın qarşısı alınmalı idi, çünki general Marsinousun təşəbbüsü zamanı e.ə. 492-ci ildə bir fars donanması [[Fırtına|fırtınaya]] tutulmuş və demək olar ki, tamamilə əldən çıxmışdı<ref name = h213/> . Hər iki istehkam layihələri bugünkü dövlətləri belə çətinliyə salacaq layihələrdir<ref name = h213>Holland, Sh.: 213 - 214</ref>. Lakin [[Qədim Misir|Misirdən]] başqa [[Babil|Babildə]] də baş verən bir üsyan səfəri bir ildə gecikdirdi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D7%3Asection%3D1 Herodot, 7.7]</ref>Herodot sadəcə Misirdəki üsyandan söz etmişdi.</ref>. Bu iki üsyan Yunan dünyası üçün böyük bir şans olaraq görülürdü. Beləliklə, fars ekspedisiyası təxirə salındı və [[Afina (qədim)|Afinada]], e.ə 486-cı ildə Laureion bölgəsində yeni, böyük bir gümüş yataqdan<ref>Plutarch, Themistocles, 4</ref> güclü bir donanma qurmaq üçün vaxt var idi<ref name="lse"/>. [[Femistokl]],Afinalıları Afinanın bütün Yunan şəhər dövlətləri içərisində ən güclü donanmaya sahib olmaq istiqamətində bu mədəndən istifadə etməyə inandırdı. Əvvəlki qərar gümüş mədəninin gəlirlərini bütün [[Afina (qədim)|Afinanın]] azad vətəndaşlarına bərabər paylamaq idi<ref name="jt">John Thorley, ''Athenian Democracy'' Sh.: 62</ref>. Femistoklun səyləri ilə qurulan donanmanın Yegina donanmasına qarşı istifadəsi nəzərdə tutulurdu<ref name = h219>Holland, Sh.: 219 - 222.</ref>. Yegina donanması o tarixlərdə Afina donanmasından qat-qat güclü idi<ref name="jt"/>. Ancaq nəticədə [[Artemision|Artemisionda]] Əhəməni Donanmasına qarşı və [[Salamin|Salamini]] məğlub etmək üçün istifadə edilmişdir. Bu gümüş mədənindən istifadə edərək Afina donanması [[200]] [[Triyera|triyeradan]] ibarət hərbi qüvvəyə çevrildi<ref name="hwgpw">[http://www.historyworld.net/wrldhis/plaintexthistories.asp?historyid=ab69 The Greco-Persian Wars] Historyworld</ref>. Sonda 4 il davam edən hazırlıqlar tamamlandı,üsyanlar yatırıldı və I Kserksin qoşunları toplama nöqtələrinə keçməyə başladı. [[Herodot]] yazır ki, I Kserksin ordusu 46 [[etnik qrup|etnik qrupdan]] ibarət idi<ref name="h761-80">{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D61%3Asection%3D1 Herodot, 7.61 - 80 |archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/invalidquery.jsp?doc=null: |archivedate = 2019-11-26 |title = |author =Herodot |date = |publisher = |accessdate = 2019-11-26 |language = en}}</ref>. Əhəməni ordusu bizim [[E.ə. 481|e.ə. 481]]-ci ilin yaz və payız aylarında [[Anadolu|Anadoluda]] toplanmışdı. Şərq satraplıqlarından olan qoşunlar [[Kapadokya|Kapadokyadakı]] Kritalaya toplanmış, I Kserksın komandanlığı altında e.ə. 482-481-ci illərin qışını keçirmək üçün satraplığın paytaxtı Sarda aparıldı. Bütün ordunun toplaşdığı yer bura seçildi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D26%3Asection%3D1 Herodot, 7.26.1]</ref> . Kritala, ehtimal ki, [[Niğde]] düzənliyindəki Tyana şəhərinin yaxınlığındadır<ref>W. M. Ramsay ''The Historical Geography of Asia Minor'' Sh.: 41</ref> . Kserks Sarddan "torpaq və su" istəyilə [[Afina (qədim)|Afina]] və [[Sparta|Spartadan]] başqa bütün Yunan şəhər dövlətlərinə elçilər göndərdi. Ordu artıq Sardda toplaşmışdı və bu, [[Yunanıstan|Yunanıstana]] hücum etmək niyyətini açıq şəkildə nümayiş etdirirdi<ref name="h732"/>. Payızda hücuma keçən ordu qərb satraplıqlarının orduları ilə birləşdi və Abidos üzərində irəlilədi<ref name="Herodot, 7.37.1">{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D37%3Asection%3D1 Herodot, 7.37.1 |archiveurl = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/invalidquery.jsp?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book=7:chapter=37:section=1%20Herodot,%207.37.1|archivedate = 2019-11-26 |title = |author = Herodot |date = |publisher = |accessdate = 2019-11-26 |language = en }}</ref>. Ordunun [[Dardanel boğazı]] üzərindən qarşıya keçməsində istifadə olunan üzən körpülər toplamda [[670]] təknənin birləşdirməklə inşa edilmişdir<ref name="h7361">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D36%3Asection%3D1 Herodot, 7.36.1]</ref>. Gəmilər bir-birinə axıntıya perpendikulyar bağlandı, lakin axıntıya qarşı çox böyük [[Lövbər|lövbərlər]] [[Dəniz|dənizə]] atıldı<ref name="h7361"/>. Gəmilərdən ibarət olan bu [[Körpü|körpüdə]] taxtalar uzadılmış və bağlanmışdır və sonra taxta döşəmə qoyulmuşdur. Torpaq bu taxta bazaya qoyulmuşdu. Nəhayət, heyvanların dənizdən qorxmasının qarşısını almaq üçün hər iki tərəfdə zəminlər inşa edilmişdir. Gəmilərin təmizlənməsi üçün körpülərdə üç açılış vardı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D36%3Asection%3D5 Herodot, 7.36.4 - 5]</ref>. [[Əsgər]] və [[Material|materiallar]] üzən körpülər üzərindən nəql olunduqca bu açıqlıqlar, ehtimal ki, çəkilmiş iplərin köməyi ilə bağlanırdı<ref name="sd24"/>. ==== Qüvvələr ==== ===== Ordu ===== [[Fayl:Xerxes all ethnicities.jpg|thumb|400px|[[I Kserks|I Kserksin]] bütün millətlərdən ibarət əsgərləri<ref>[http://www.iranicaonline.org/uploads/files/Clothing/v5f7a014_f1_300.jpg Soldiers with names], after Walser</ref> I Kserksin [[Nəqşi-Rüstəm|Nəqşi- Rüstəmdəki]] türbəsində.<ref>The Achaemenid Empire in South Asia and Recent Excavations in Akra in Northwest Pakistan Peter Magee, Cameron Petrie, Robert Knox, Farid Khan, Ken Thomas [https://repository.brynmawr.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1082&context=arch_pubs p.713]</ref><ref>{{cite book |title=NAQŠ-E ROSTAM – Encyclopaedia Iranica |url=http://www.iranicaonline.org/articles/naqs-e-rostam |language=en}}</ref>]] [[I Kserks|I Kserksin]] topladığı ordu sonsuz müzakirələr mövzusu olmuşdu. Həqiqətən, bu mövzuda qədim mənbələrdə verilən rəqəmlər,şişirdilmiş rəqəmlərdir. [[Herodot]] 2,5 milyon əsgər olduğunu qeyd edir<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D186%3Asection%3D1 Herodot, 7.186.1]</ref> . Bu orduya bərabər sayda köməkçi qoşunların qoşulduğuda qeyd olunur. Müasir sayıla biləcək Simonid 4 milyon,Ktesi isə Fars qeydlərinə istinadən köməkçi qüvvələr istisna olmaqla 800 min rəqəmini verir<ref name = ctes>Ctesias, [http://www.livius.org/ct-cz/ctesias/photius_persica2.html Persica] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20100304162827/http://www.livius.org/ct-cz/ctesias/photius_persica2.html |date=2010-03-04 }}</ref>. Herodotun bu rəqəmi Əhəməni imperiyasının rəsmi qeydləri əsasında verdiyi iddia edilir. Ancaq bugünkü tarixçilər əhəməni hərbi sistemi və maddi-texniki imkanları barədə biliklərinə əsaslanaraq bu rəqəmlərə şübhə ilə yanaşırlar.  Fikirləşilir ki, səfər boyunca bu qədər böyük miqyaslı bir ordu təmin edilə bilməz. Bundan əlavə, [[Yunan]] torpaqlarının talan edildiyi halda bu sayda əsgəri yedirə biləcəyi şübhə altındadır<ref name=souza/>. Bu səbəblərə görə bugünkü tarixçilər və tədqiqatçılar qədim mənbələrdə verilən rəqəmlərin hesablama səhvinə əsaslandığını və ya [[Yunanlar|Yunanların]] qələbəsini şişirtmək yönündə olduğunu düşünürlər<ref name = h237/>. Çox müzakirə olunan bu mövzuda günümüzdə gəinən nəticə Əhəməni ordusunda [[300]]-[[500]] min əsgər olduğu qənaətindədir<ref name=souza>de Souza, Sh.: 41</ref><ref name = h237>Holland, Sh.: 237</ref>. Əslində ordunun say tərkibi necə olursa olsun,[[I Kserks]] müvəffəqiyyətli bir səfərə zəmanət vermək üçün çox böyük bir quru ordusu ilə bir donanma hazırladığı aşikardı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D115%3Asection%3D1 Herodot, 8.115.1 - 4]</ref>. Herodot, Fars ordusunun Doriskosda dayandırıldığını və [[I Kserks]] tərəfindən yoxlanıldığını, əsgərlərin yenidən təyin edildiyini yazırdı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D59%3Asection%3D1 Herodot, 7.59.2]</ref>. Dəstəkçi heyətinin iki dəfə çox olduğunu qeyd edir və bütün ordunun 5,283,200-ə bərabər olduğunu vurğulayır<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D186%3Asection%3D2 Herodot, 7.186.2]</ref>. Digər qədim mənbələrdə oxşar rəqəmlər verilir. Herodot, [[Frakiya|Frakiyadan]] keçərkən ordu və donanmanın I Kserks tərəfindən yoxlanılması üçün Doriskosda dayandırıldığını söyləyir;o,qoşundakı əsgərlərini təkrarən sayır<ref>Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231123;layout=;loc=7.60.1 VII, 59]</ref>: {| class="wikitable" border="3" |- !rowspan=1 width="650"|'''Bölmələr''' !rowspan=1 width="100"|'''Saylar''' |- |12 [[Etnik qrup|etnik qrupdan]] 200 nəfərlik komanda ilə 1.207 [[triyera]]: "Fələstin Suriyalıları" ilə birlikdə [[Finikiyalılar]] (ehtimal ki, [[Yəhudilər]]), Misirlilər<ref name="vii=89">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.89.1 VII, 89]</ref>, [[Kipr yunanları]]<ref name="vii-90">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.90.1 VII 90]</ref>, [[Kilikiya|Kilikiyalılar]], Pamfiliyalılar, [[Likiya|Likyalılar]], Asiya [[Dorilər|Doriləri]], [[Kariya|Kariyalılar]], [[İoniyalılar|Ioniyalılar]],Egeylər, Eolidalılar, [[Pont]] Yunanları |241,400<ref name="vii-184">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.184 VII, 184]</ref> |- |[[Madaylar]], [[Saklar]], Farslardan ibarət hər triyeraya 30 [[dəniz piyadası]]{{r|group=Qeyd|a}} |36,210<ref name="vii-184"/> |- |50 qayıqlı pantekonter (80 nəfərlik heyət),30 qayıqlı gəmi, yüngül qaleralar və ağır süvari nəqliyyat vasitələridə daxil olan 3000 qalera{{r|group=Qeyd|b}} |240,000<ref name="vii-184"/><sup>b</sup> |- | |'''Gəmi əlavələrinin ümumi sayı''' | '''517,610'''<ref name="vii-184"/> |- | 47 etnik qrupdan olan piyadalara,{{r|group=Qeyd|c}}[[Madaylar]], [[Xuzistan ostanı|Xuzistanlılar]], Hirkanlılar,<ref name="vii-62">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.62.1 VII, 62]</ref> [[Assuriyalılar]],Xaldeylər,<ref name="vii-63">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.63.1 VII, 63]</ref> [[Baktriya|Baktriyalılar]], [[Saklar]],<ref name="vii-64">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.64.1 VII, 64]</ref> Hindlilər,<ref name="vii-65">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.65.1 VII, 65]</ref> Arianlar, Parfiyalılar, [[Xarəzm|Xarəzmlər]], [[Soqdiana|Soqdianalılar]], Qandharalılar, Daradaslılar,<ref name="vii-66">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.66.1 VII, 66]</ref> [[Kaspilər]], [[Drangiana|Drangianalılar]], [[Puştunlar]],<ref name="vii-67">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.67.1 VII, 67]</ref> Utilər, Makalılar, [[Bəlucistan|Bəlucistanlılar]] ,<ref name="vii-68">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.68.1 VII, 68]</ref> [[Ərəblər]], [[Efiopiya|Efiopiyalılar]],<ref name="vii-69">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.69.1 VII, 69]</ref> [[Sistan və Bəlucistan ostanı|Sistan və Bəlucistanlılar]],<ref name="vii-70">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.70.1 VII, 70]</ref> [[Liviyalılar]],<ref name="vii-71">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.71.1 VII, 71]</ref> Paflaqoniyalılar, [[Kutaisi|Kutaisilər]], Matienalılar, [[Vifiniya|Vifiniyalılar]], [[Kappadokiya|Kappadokiyalılar]],<ref name="vii-72">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.72.1 VII, 72]</ref> [[Frigiyalılar]],<ref name="vii-73">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.73.1 VII, 73]</ref> Lidiyalılar, Misiyalılar,<ref name="vii-74">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.74.1 VII, 74]</ref> Asiya [[Vifiniya|Vifiniyalıları]],<ref name="vii-75">Herodotus, [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.75.1 VII, 75]</ref> Pisidialılar,<ref name="vii-77">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.77.1 VII, 77]</ref> Muşkilər, Tabalılar, Makronlar, Mossinoykilər,<ref name="vii-78">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.78.1 VII, 78]</ref> [[Trabzon|Trabzonlular]], [[Kolxida|Kolxidalılar]], [[Urartu|Urartular]], [[Kürdlər]]<ref name="vii=79">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.79.1 VII, 79]</ref> and [[Qırmızı dəniz]] adalarından oalnlar daxil idi.<ref name="vii-80">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.80.1 VII, 80]</ref> | 1,700,000<ref name="vii-60">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.60 VII, 60]</ref> |- | [[Farslar]],<ref name="vii-84">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.84.1 VII, 84]</ref> Saqartiyalılardan,<ref name="vii-85">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.85.1 VII, 85]</ref> [[Madaylar]], [[Xuzistan ostanı|Xuzistanlılar]], [[Hindilər]], [[Kaspilər]] və [[Bəlucistan|Bəlucistanlılardan]].<ref name="vii-86">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.86.1 VII, 86]</ref> ibarət süvarilər | 80,000<ref name="vii-87">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.87 VII, 87]</ref> |- | [[Ərəb]] dəvə qoşunları və [[Liviya]] döyüş arabaları | 20,000<ref name="vii-184"/> |- | |'''Asiya quru və dəniz qüvvələrinin cəmi'''{{r|group=Qeyd|d}} |'''2,317,610'''<ref name="vii-61">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.61.1 VII, 61]</ref> |- | Frakiya yunanlarından və ona yaxın olan adalardan 200 nəfərlik ekipaj ilə 120 nəfər. | 24,000<ref name="vii-185">Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126&layout=&loc=7.185.1 VII, 185]</ref> |- | 13 etnik qrupdan: Avropa [[Frakiya|frakiyalıları]], Peoniyalılar, Eordiyalılar, Bottieyalılar, Halkidikililər, Briqiyalılar, [[Makedoniyalılar]], Perrhaebi, Eniyalılar, Dolopeslilər, Magneziyalılar ibarət olan Balkan piyadası | 300,000<ref name="vii-185"/> |- | |'''Ümumi sayı''' | '''2,641,610''' |} {{reflist |group=Qeyd |refs= <ref name=a>30 dəniz piyadasına əlavə olaraq 200 nəfərlik heyətlə gəmilərdə verildi.</ref> <ref name=b>Herodotun hesablarında bəzi ziddiyyətlər var. 240.000 rəqəmi 3000 pentekonterdən irəli gəlir.</ref> <ref name=c>47-ci etnik qrup Herodotun mətnində yoxdur.</ref> <ref name=d>"Asiyalılar" termini Herodota məxsusdur, lakin bu müddətdə o, ərəblər və şimalı afrikalıları da "Asiyalılar" hesab edirdi.</ref> }} [[Fayl:Xerxes crossing the Hellespont.jpg|upright=1.5|thumb|I Kserksin böyük ordusu ilə Hellespontu keçməsi]] Klassik Yunanıstan mövzusunda parlaq əsərlər yazan [[XIX əsr]] İngilis tarixçisi George Qrote, belə böyük sayları qəbul etməyin tamamilə mümkün olmadığını iddia edir<ref name = grote>Grote, ch. 38</ref>. [[Herodot]] bu rəqəmləri tamamilə rədd etməməklə bərabər, üç illik ərzaq tədarükünü göstərən qeydləri incələmişdir.  Ancaq bu vaxt o, qədim mənbələrdəki ziddiyyətlərədə diqqət çəkmişdi.Əhəməni ordusunun təchizatında ən böyük problem su təchizatı idi. Bu məsələni ilk qaldıran [[İngilis]] [[General|generalı]] ser Frederik Maurisi idi<ref name = Mau>Maurice (1930)</ref>. Maurisi, Yunanıstanın hər hansı bir bölgəsindəki [[Çay|çayların]] yalnız 200.000 [[insan]] və 70.000 heyvanın su ehtiyacını ödəyə biləcəyini irəli sürmüşdü. Daha sonra [[Herodot|Herodotun]] [[Fars dili|fars dilində]] işləyərkən bir sıfır xətası ilə belə böyük və şişirdilmiş bir rəqəmə çatdığını iddia etdi<ref name = Mau/>.Digər tədqiqatçılar, Əhəməni ordusunda [[Qədim Dünya|qədim dünyanın]] dəstəkləyə biləcəyi təchizat sistemləri əsasında 100 min və ya daha az [[Əsgər|əsgərin]] ola biləcəyini hesabladılar <ref>Delbrück (1920)</ref><ref>Warry (1998)</ref><ref>Engels (1978)</ref><ref name=Scott>Scott (1915)</ref><ref>von Fischer</ref><ref>Cohen, Sh.: 164</ref><ref>W. W. Tarn (1908)</ref><ref>Ernst Obst (1914)</ref>. [[Herodot]], Əhəməni ordusunun əsas təməl birləşmələrindən olan baivabaram komandirlərindən 29-un adını verdi. Bu birliklər təxminən 10.000 qoşun təşkil edir<ref>Papademetriou (2005)</ref><ref>Sekunda & Chew (1992)</ref>. [[Herodot|Herodotu]] tərcümə edən tarixçi J. A. R. Munro və Reginald Valter Makan Əhəməni ordusu üçün mövcud rəqəmin 300 min rəqəminin real olacağını irəli sürmüşdülər<ref>Munro (1929)</ref><ref>Lazenby, Sh.: 90</ref> . Mövzu ilə bağlı başqa təkliflər 250 min ilə 700 min arasında dəyişir<ref>{{cite web |url =http://www.metrum.org/perwars/persize.htm The size of the Persian Army |archiveurl =http://www.metrum.org/perwars/persize.htm |archivedate = 2019-11-26 |title =THE SIZE OF THE PERSIAN ARMY |author = |date = |publisher = |accessdate = 2019-11-26 |language = en}}</ref>. ===== Donanma ===== [[Fayl:Illustrerad Verldshistoria band I Ill 117.png|thumb|right|250px|Bir pentekonter [[Rəsm|rəsmi]]]] [[Fayl:Trireme.jpg|thumb|right|300px|[[Yunan]] [[Triyera|triyerası]]]] Fars Hərbi Dəniz Qüvvələrindəki gəmilərin sayı Fars Ordusu məsələsi qədər olmasa da fərqli görüşlərə məruz qaldı<ref name = h394>Holland, Sh.: 394</ref>. Herodotun sözlərinə görə, Fars Donanmasında 1,207 [[triyera]] və 3000-ə yaxın nəqliyyat və dəstək gəmisi vardı. Bunlardan bir qismi pentekonteralardır. Pantekonteralar, hər iki tərəfdən bir [[Cərgə|cərgədə]] cəmi [[50]] avarçəkən tərəfindən daşınan [[Gəmi|gəmilər]] idi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D97%3Asection%3D1 Herodot, 7.97]</ref>. Herodot, eyni zamanda fars triyeları haqqında da ətraflı məlumat vermişdi. Herodotun verdiyi bu say, [[Salamin döyüşü|Salamin döyüşündə]] iştirak edən Fars donanmalarındakı gəmilərin sayı idi. Əvvəllər Evbeya adası və Artemisiya döyüşündə baş verən fırtınalarda böyük [[gəmi]] itkiləri olmuşdur.O, fırtınaların vurduğu itkilərin qarşılığının [[Materik|materikdən]] və [[Trakya]] [[Yunanıstan]] adalarından gələn gəmilər tərəfindən qarşılandığını iddia edir.Ancaq möhkəmləndirilmiş [[120]] [[Triyera|triyeradan]] danışır. Döyüşlərdə iştirak edən [[Esxil]] yazır ki, onlardan mini [[triyera]],[[207]]-si sürətli gəmi olmaq üzərə, [[1207]] [[gəmi]] ilə mübarizə aparmışdır<ref name = Aesch>Aeschylus, ''The Persians''</ref>. [[Herodot]], fars [[Triyera|triyeralarını]] milliyyətinə görə detallı bir şəkildə bölüşdürür<ref>{{cite book |last1=Romm |first1=James |title=Histories |date=2014 |publisher=Hackett Publishing |isbn=9781624661150 |page=381 |url=https://books.google.com/books?id=JK7xAgAAQBAJ&pg=PA381 |language=en}}</ref>: {| class="wikitable" !|Bölgə!!Gəmilərin <br /> sayı|!!Bölgə!!Gəmilərin <br /> sayı|!!Bölgə!!Gəmilərin <br />sayı |- | [[Finikiya]] <br> and [[Suriya]] || 300 || [[Qədim Misir|Misir]] || 200 || [[Kipr]] || 150 |- | [[Kilikiya]] || 100 || [[İoniya]] || 100 || [[Pont]] || 100 |- | [[Kariya]] || 70 || Eyolida || 60 || [[Likiya]] || 50 |- | Pamfiliya || 30 || [[Kiçik Asiya|Kiçik Asiyadan]] <br> [[Dorilər]] || 30 || Kiklad adaları || 17 |- | || || || ||'''Ümumi'''||'''1207''' |} [[Diodor]]<ref>Diodorus Siculus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0084&layout=&loc=11.3 XI, 3]</ref> və Lisiy<ref>Lysias II, 27</ref> Dorikosdan ayrılarkən donanmada 1200 gəminin olduğunu yazırlar. İzokrat Dorikos üçün 1300, [[Salamin]] üçün 1.200<ref>Isocrates, Oration VII, 49</ref><ref>Isocrates, Oration IV, 93</ref>, tələbəsi [[Efor]] isə ilkin rəqəm olaraq 1.207 məlumatını verir<ref>Ephorus, Universal History</ref>. Ktesi min, [[Platon]] isə min və daha çox rəqəmlər verir<ref>Plato, ''Laws'' III, 699</ref>. Bu rəqəmlər bir-birinə yaxındır və 1.200 rəqəmi məqbuldur. Bugünkü [[Tarixçi|tarixçilər]] və tədqiqatçıların bəziləri bu rəqəmi qəbul edirlər. Ancaq [[Salamin döyüşü|Salamin döyüşündə]] daha az sayda [[fars]] gəmisinin iştirak etdiyi ehtimal edilir<ref>Köster (1934)</ref><ref>Holland, Sh.: 320</ref><ref name = L93>Lazenby, Sh.: 93 - 94</ref>.[[Yunan-İran müharibələri]] ilə bağlı digər araşdırmalar, [[İliada|İliadadakı]] [[Yunan]] donanması üçün rəqəmləri müqayisə edərək 1,207 rəqəmini məqbul hesab etmir.[[Əhəməni imperiyası|Əhəməni imperiyasının]] [[Egey dənizi|Egeydə]] səfərbər edə biləcəyi donanmanın [[600]]-dən çox döyüş gəmisinin ola biləcəyi [[iddia]] edilir<ref name = L93/><ref>Green, Sh.: 61</ref><ref>Burn, Sh.: 331</ref>. === Yunanlar === [[Fayl:Vix crater hoplite circa 500 BCE.jpg|thumb|upright|Ehtimal olunan Spartalı [[Hoplit]],Viks ([[Kelt]] Nekropolu) eramızdan 500 il əvvəl]] Farslar kimi, [[Afina (qədim)|Afina]] da [[E.ə. 480|e.ə. 480]]-ci illərin ortalarından başlayaraq [[Müharibə|müharibəyə]] hazırlaşırdı. Bu hazırlıqların ən vacib hissəsi [[E.ə. 482|e.ə 482]]-ci ildə yeni [[triyera]] donanmasının yaradılması qərarı idi. [[Femistokl|Femistokulun]] bu donanma ilə bağlı qərarın qəbul edilməsində rolu böyük olmuşdu. [[Femistokl]] Afinalıları inandırdı ki, [[Farslar|farslarla]] döyüşmək üçün güclü bir donanma lazımdır<ref name = "h217">Holland, Sh.: 217 - 223</ref>. Lakin [[Afina (qədim)|Afina]] həm quruda, həm də dənizdə mübarizə aparmaq üçün kifayət qədər insan qüvvəsinə sahib deyildi.Buna görə digər [[Yunan]] şəhər dövlətləri ilə bir ittifaq lazım idi. Bu vaxt, e.ə 481-ci ildə [[I Kserks]][[Sparta]] və [[Afina]] xaric digər yunan şəhər dövlətlərinə Sarddan elçilər göndərərək boyun əymələrini tələb etdi<ref name="h732">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D32%3Asection%3D1 Herodot, 7.32]</ref>. [[Yunanıstan|Yunanıstanın]] [[şimal]] hissəsindəki bir çox şəhər dövləti, Əhəməni ərazisinə yaxın olduqları üçün bu istəyi qəbul etdi<ref name="lse"/>. Bu təşəbbüs [[Yunanıstan|Yunanıstanın]] cənub hissəsinə mənfi təsir göstərdi və yetmiş şəhər dövləti [[Afina (qədim)|Afina]] və [[Sparta]] ətrafında birlik yaratmağa başladı. === Yunan ittifaqı === e.ə.[[481]]-ci ildə [[Yunan]] şəhər dövlətləri arasında ittifaq yaratmağa başlayan Korinf şəhərində şəhər dövlətlərinin nümayəndələri arasında bir [[qurultay]] çağırıldı<ref>{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc |archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/invalidquery.jsp?doc=null: |archivedate = 2019-10-31 |title =The Histories A. D. Godley, Ed. |author =Herodotus |date = |publisher = |accessdate = 2019-10-31 |language =en }}</ref>.Bu Yunan şəhər dövlətlərinin sayının [[İlanlı sütun|İlanlı sütuna]] həkk olunmuş saydan [[31]] olduğunu başa düşürük<ref name="f332">Fine, Sh.: 332</ref>.Bu ittifaqın kömək istəmək üçün şəhər dövlətlərinə səfir göndərmək,[[qurultay]] olduqda üzv şəhər dövlətlərindən müdafiə nöqtələrinə qüvvələr göndərmək səlahiyyəti var idi. [[Herodot]] bu ittifaqa konkret bir ad vermədi. [[Afina]] və [[Sparta]] şəhər dövlətləri qurultayda lider idilər, lakin müdafiə strategiyasında bütün iştirak edən şəhər dövlətlərinin maraqları nəzərə alınırdı. [[Qurultay|Qurultayın]] daxili prosesləri və danışıqlar barədə məlumatlar çox məhduddur. Ancaq məlumdur ki, [[Yunanıstan|Yunanıstanın]] [[700]]şəhər dövlətindən yalnız [[70]]-i konqresin qurultayına nümayəndə göndərmişdirlər. Buna baxmayaraq, bu rəqəm diqqətəlayiqdir, çünki bir çox şəhər dövlətləri bir-biri ilə [[müharibə]] aparırdılar<ref name = h226>Holland, Sh.: 226</ref>. Digər şəhər dövlətləri, gedişatın nə yöndə inkişafına baxaraq,tərəfsiz neytral qalmağı seçdilər<ref name="Holland, Sh.: 225">Holland, Sh.: 225</ref>. Fiv şəhər dövləti qurultaya qatılmamışdı. Bu şəhər dövləti Yunanistana çatmaqda fars qüvvələrinə hətta kömək etməkdə şübhəli bilinən bir yunan şəhər dövləti olaraq da hesab edilirdi<ref name="Holland, Sh.: 225"/><ref name = h263>Holland, Sh.: 263</ref>. Buna baxmayaraq, [[400]] Fivli [[hoplit]] silahları ilə bu Yunan ittifaqına sadiq qalaraq [[Fermopil vuruşması|Fermopildə]] qaldı. Ən məşhur fars tərəfdarı şəhər dövləti [[Arqos]] idi. Ancaq [[Arqos]] ordusu e.ə.[[495]]-ci ildə I Kleomenin başçılığı altında [[Sparta]] ordusu tərəfindən Sepieya döyüşündə son əsgərinə qədər oldürüldükdən sonra məğlub olduqda gücsüz vəziyyətə düşür. === Yunan qüvvələri === [[Yunan]] [[şəhər]] dövlətlərinin daimi bir ordusu yox idi və buna gərək də duyulmurdu. Öz torpaqlarında vuruşduqları üçün ehtiyac olduqda bir ordu çıxardılar. Bu səbəblə Əhəmənilərlə [[Müharibə|müharibənin]] müxtəlif dövrlərində müxtəlif ölçülü [[yunan]] qoşunları görülür. Buna gərə də müharibə ilə bağlı çatışmalarda [[yunan]] qüvvələrinin mövcudluğu daima mübahisəlidir. == Trakya,Makedoniya,Fessaliya (e.ə.480-ci ilin yazı) == [[Fayl:Xerxes lash sea.JPG|thumb|sağ|200px|[[I Kserks]] Boğazın sularının çırpılmasında şəxsən iştirak edir. bir animasiyadan)]] Aynorozdakı kanalın və [[Dardanel boğazı|Dardanel boğazındakı]] körpülərin tamamlandığı xəbəri gəlincə, yazda ordu Sardisdən Abidosa yürüdü<ref name="Herodot, 7.37.1"/>. Əhəməni ordusu [[Dardanel boğazı|Dardanel boğazının]] sahilində toplanaraq, Abidosdan (indiki Nara Burnu) Sestosa (indiki Akbas Limanı) qədər uzanan üzən körpülərdən keçərək [[Avropa]] torpaqlarına keçdilər<ref name="sd24">Suna Doğaner, Sh.: 24</ref><ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D55%3Asection%3D1 Herodot, 7.55.1|archiveurl = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D7:chapter%3D55:section%3D1|archivedate = 2019-11-17 |title =Herodotus, The Histories |author = A. D. Godley, Ed. |date = |publisher = |accessdate = 2019- 11-17 |language = en }}</ref>. Ordunun [[Dardanel boğazı|Dardanel boğazını]] keçməsi, ehtimal ki,e.ə. 480-ci ilin martına təsadüf edir<ref>Joseph Cummins, ''Why Some Wars Never End'' Sh.: 20</ref>. Ancaq ilk körpülər tamamlandıqda,püskürən bir soba, hər iki körpünü yararsız hala gətirdi. Hiddətlənən [[I Kserks]] mühəndislərin başçısını öldürtdü. Boğazın sularına [[I Kserks|I Kserksın]] əmri ilə [[300]] qamçıda vuruldu<ref>George Grote, ''A History of Greece'' Sh.: 206</ref>. Sonra yenidən inşasına başlandı. [[Fayl:Persian fort at Eion seen from Amphipolis.jpg|thumb|left|Eiondakı qədim Əhəmənilər qalası (sola təpə) və Strimon çayının ağzı (sağda), Amfipoldan görüldü.]] Əhəməni ordusu [[E.ə. 480|e.ə. 480]]-ci ilin aprelində [[Gelibolu yarımadası|Gelibolu yarımadasından]] Yunanıstan üzərinə irəliləməyə başladı. Yürüş xətti üzərində beş əsas təchizat mərkəzi yaradıldı. Bunlar Dardanel boğazının Trakya tərəfindəki Lefki Akti,Biston gölündəki Tiroz Doriskos, Eretriya yaxınlığındakı Eiyon, [[Saloniki]] yaxınlığındakı Sermedir. Bu təchizat mərkəzlərinə səfərə hazırlıq illərində ərzaq yığılmışdı. İmperatorluğun hakimiyyəti altında olan hər bir xalq üçün doldurmaqda məcburiyyətində olduğu depolar təyin olunmuşdu. Yürüş Doriskosda Donanmanın gəlməsi üçün dayandırılmışdı. Burada [[I Kserks]] qoşunlarını yenidən təşkil etdi,etnik qrupların yerinə taktiki bir nizam meydana gətirdi<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D55%3Asection%3D1 Herodot, 7.100.1|archiveurl = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D7:chapter%3D55:section%3D1|archivedate = 2019-11-17 |title =Herodotus, The Histories |author = A. D. Godley, Ed. |date = |publisher = |accessdate = 2019- 11-17 |language = en }}</ref>. Əhəməni Ordusunun [[Dardanel boğazı]] sahillərindən Sermeye qədər olan yürüşü təxminən [[600]] km məsafəyə, 3 aya qət edildi. Digər tərəfdən,[[E.ə. 480|e.ə. 480]]-ci ilin yazında Yunan İttifaqı qurultayı bir daha toplandı. Qurultayda Teselya heyəti,Əhəməni ordusunun Olimp dağı ilə Osso dağı arasındakı ''Məbəd Vadisindən'' keçə biləcəyini təxmin edərək bu keçidin tutulmasını irəli sürdülər<ref name = "h248">Holland, 248 - 249</ref> . Bu təklif qəbul edildi və [[Sparta]] kralı Eunetus və [[Femistokl|Femistoklun]] komandanlığı altında 10.000 nəfərlik bir dəstə keçidə göndərildi.Ancaq keçidə çatdıqdan bir neçə gün sonra [[Makedoniyalı İsgəndər|Makedoniyalı İsgəndərin]] elçiləri düşərgəyə gəldilər. Bu elçilər Əhəməni Ordusunun və Donanmasının böyüklüyünü təsvir edərək "ayaqlar altında tapdalamamaq" üçün oradan ayrılmağı məsləhət gördülər<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D55%3Asection%3D1 Herodot, 7.173.3|archiveurl = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D7:chapter%3D55:section%3D1|archivedate = 2019-11-17 |title =Herodotus, The Histories |author = A. D. Godley, Ed. |date = |publisher = |accessdate = 2019- 11-17 |language = en }}</ref>. Bu vaxt, ''Məbəd Vadisinin'', [[Fessaliya|Fessaliyaya]] gedən yeganə yol olmadığı,[[Makedoniya çarlığı|Makedoniyanın]] dağlıq bölgəsindən keçən başqa bir yolun olduğu kəşf olundu<ref name="h71734">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D173%3Asection%3D4 Herodot, 7.173.4]</ref> . Bu vəziyyətdə Əhəməni ordusu keçiddən istifadə etmədən Sarantoporo keçidindən keçə biləcəyi, Yunan qüvvələrini arxasına sararaq bu [[Ordu|ordunu]] məhv edəcəyi aydın idi. Bunun üzərinə [[Dərə|dərəni]] tutmaq üçün göndərilən yunan qüvvələri geri çəkildi<ref name="h71734"/>. Bir qədər sonra Əhəməni Ordusunun [[Dardanel boğazı|Dardanel boğazını]] keçməsi xəbəri gəldi<ref name="h71741">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D174%3Asection%3D1 Herodot, 7.174.1]</ref>. Keçidin tərk edilməsi,Yunanıstanın şimal-şərq hissəsindəki bir çox şəhər dövlətləri kimi, [[Fessaliya|Fessaliyanında]] Əhəməni iradəsinə tabe olması demək idi. Əslində fessaliyalılar könüllü [[I Kserks|I Kserksə]] boyun əydilər,[[müharibə]] boyunca Əhəməni ordusuna mühüm xidmətlər göstərdilər<ref name="h71741"/>. Bu zaman [[Femistokl]] ikili strategiya irəli sürdü. Yunanıstanın; Beotiya, [[Attika]],[[Peloponnes|Peloponnesin]] içərilərinə doğru girmək üçün Əhəməni Ordusu dar Fermopil keçidindən istifadə etməli idi. Əhəməni Ordusunun çox sayda üstünlüyünə baxmayaraq, bu keçid asanlıqla bir az qüvvə ilə tutula bilərdi. Bundan əlavə farsların Fermopili dənizdən keçməsini, Fermopilə qoşun çıxarmasını önləmək üçün,Yunan İttifaqı Donanmasıda [[Artemision]] [[Boğaz (coğrafiya)|boğazını]] tutmalı idi. Bu ikili [[strategiya]] [[qurultay]] tərəfindən qəbul edildi<ref name = "h255">Holland Sh.: 255 - 257</ref><ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D55%3Asection%3D1 Herodot, 7.175.1|archiveurl = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D7:chapter%3D55:section%3D1|archivedate = 2019-11-17 |title =Herodotus, The Histories |author = A. D. Godley, Ed. |date = |publisher = |accessdate = 2019- 11-17 |language = en }}</ref>. Digər tərəfdən, [[Peloponnes]] şəhər dövlətləri [[Femistokl|Femistoklun]] planından geri çəkilərək, [[Korinf bərzəxi|Korinf bərzəxini]] müdafiə etmək üçün hərəkətə keçdi<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D55%3Asection%3D1 Herodot, 8.40.2|archiveurl = http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D7:chapter%3D55:section%3D1|archivedate = 2019-11-17 |title =Herodotus, The Histories |author = A. D. Godley, Ed. |date = |publisher = |accessdate = 2019- 11-17 |language = en }}</ref>. == Fermopil və Artemisiya (e.ə.480-ci ilin avqustu) == {{həmçinin bax|Fermopil vuruşması}} [[Fayl:Battle of Thermopylae and movements to Salamis, 480 BC.gif|thumb|right|[[Fermopil vuruşması]] və [[Salamin]],e.ə 480-cı il]] Bu vaxt Əhəməni Ordusu, Olimp dağı ətrafındakı keçidləri keçərək Fermopilə çatdı. Ancaq həm [[Olimpiya Oyunları]], həm də [[Sparta|Spartanın]] Karneiya festivalı o vaxt keçirilirdi və hər iki bayramda mübarizə müqəddəs dəyərlərə hörmətsizlik sayılacaqdı<ref name = h257>Holland, Sh.: 257 - 259</ref>. Buna baxmayaraq, Kral Leonidas I Yunanıstan üçün təhlükənin ciddiliyini nəzərə alaraq 300 kral mühafizəçisi ilə hərəkətə keçdi. Təbii olaraq fərqlənən bu 300 elit döyüşçü yerinə, hələ uşaqları olan [[əsgərlər]], kral qoruyucuları kimi silahlanmışdılar. Buna baxmayaraq, Kral I Leonid [[Yunanıstan]] üçün təhlükənin ciddiliyini nəzərə alaraq [[300]] kral mühafizəçisi ilə hərəkətə keçdi<ref name = h257/>. Leonidin 300 nəfərlik qüvvəsi Fermopilə gedən yolda [[Peloponnes|Peloponnesdəki]] [[Sparta]] müttəfiqi və oradakı şəhər dövlətlərindən qovulmuş qoşunlarla gücləndirildi. Yolda Peloponnes xaricindəki digər şəhər dövlətlərindəndə qoşulmalar oldu<ref name = h257/>. Bu birləşmiş qüvvə Fermopil keçidinə girdi və Fokidalıların keçidin ən dar yerində inşa edtdikləri müdafiə divarını tutaraq,Əhəməni ordusunun gəlməsini gözləməyə başladılar<ref name = h262>Holland, Sh.: 262 - 264</ref>. Əhəməni ordusu avqustun ortalarında Fermopilə çatdı. Ancaq [[I Kserks]] dərhal hücuma keçmədi və Yunan qüvvələrinin dağılacağını düşünərək üç gün gözlədi. Ancaq Yunan qüvvələrinin döyüşməyə qərarlı olduğunu biləndə əsgərlərinə hücum etmək əmrini verdi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D210%3Asection%3D1 Herodot, 7.210.1]</ref>. Döyüş meydanında yunan qoşunlarının mövqeyi [[hoplitlər]] üçün demək olar ki, ideal idi. Bu xəttə hücum edən fars qoşunları məğlub oldu<ref>Holland, Sh.: 274</ref>. Döyüşün ilk iki günü ərzində I Kserks dəfələrlə hücumları yeniləsə də, Yunan İttifaqı qüvvələri öz xətlərini uğurla müdafiə etdilər. Ancaq ikinci günün sonunda Efialtes adlı bir yerli öz xalqına xəyanət etdi və əhəmənilərə dağ yolunun mövcudluğu barədə məlumat verdi. Bu dağ yolu Fermopil aşırımından kənara çıxaraq arxadakı əraziyə aparırdı.I Kserks bu yoldan istifadə edərək müdafiəçilərin arxasına çıxa bilərdi. Bunun üzərinə Əhəməni sarayının mühafizəçiləri, Ölümsüzlərdən ibarət bir dəstə göndərildi. Əhəməni dəstəsi gecə cığırla irəliləyərkən, Leonid vəziyyət barədə xəbər alır. Mühasirəyə alınacağını bilən Kral Yunan İttifaqı qüvvələrinin çoxunu geri göndərir. Əmri altında 300 Spartalı,700 Fespiyalı,400 Terebiyalı və başqa dəstələrdən bir neçə yüzünü keçiddə tutdu. Məqsəd qoşunların əsas hissəsi etibarlı şəkildə geri çəkilərkən keçidi qorumaq idi. Döyüşün üçüncü günündə Leonid qüvvələri divardan qalxdı və bacardıqları qədər Əhəməni döyüşçülərini öldürməyə çalışdılar<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D223%3Asection%3D4 Herodot, 7.223.4]</ref>. Lakin sonda Leonid və adamları [[Mühasirə|mühasirəyə]] alındı, tamamilə məhv edildi və Fermopi keçidi Əhəməni ordusu qarşısında açıldı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D225%3Asection%3D3 Herodot, 7.225.3]</ref>. [[Fayl:Thermopylae ancient coastline large.jpg|300px|left|thumb|Müasir dövrdə Fermopil keçidi]] Fermopildə döyüşərkən Artemisiya boğazında 271 [[Triyera|triyeradan]] ibarət Yunan İttifaqı Donanması müdafiədə idi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D2%3Asection%3D1 Herodot, 8.2.1]</ref> . Əhəməni Hərbi Dəniz Qüvvələri Artemisiya boğazına çatmazdan bir qədər əvvəl, Maqneziya sahildən fırtınaya tutuldu və bir çox gəmi itirildi. Ancaq döyüşdə iştirak etmək üçün [[800]]-dən çox döyüş gəmisi var idi<ref name = h276>Holland, Sh.: 276 - 281</ref>. Artemisiya döyüşünün ilk günü, eyni zamanda Fermopil döyüşünün ilk günü idi; Əhəmənilər ən davamlı gəmilərindən 200-ü dəstəsini meydana gətirdilər və Evbeya adasının şərq sahillərinə göndərdilər. Bu dəstənin vəzifəsi Evbeyanın şərq sahilləri boyunca cənuba üzmək, Evbeya boğazının cənub çıxışında Yunan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin geri çəkilməsi təchizatı və möhkəmləndirici xətlərini kəsmək idi<ref name = h276/>. Bu vaxt, Əhəməni Hərbi Dəniz Qüvvələri ilə Yunan Birliyi Dəniz Qüvvələrinin qalan hissəsi günortadan sonra toqquşdu. Bu qarşıdurmada Yunan Donanması daha müvəffəq oldu və 30 fars gəmisi ələ keçirildi<ref name = h276/>. Eyni axşam, Evbeya sahillərində Əhəməni dəstəsi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D13%3Asection%3D1 Herodot, 8.13]</ref> yeni bir fırtınaya düşdü,gəmilərin çoxu məhv oldu<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D14%3Asection%3D1 Herodot, 8.14.1]</ref>. [[Fayl:Achaemenid king killing a Greek hoplite.jpg|thumb|right|Əhəmənilər padşahı bir yunan [[Hoplit|hoplitini]] öldürdü. [[E.ə. 500|E.ə 500]]-475-ci illər [[I Kserks|I Kserksin]] dövrü. [[Metropoliten muzeyi]]]] Döyüşün ikinci günündə Yunanıstan Hərbi Dəniz Qüvvələri axşam fırtınası nəticəsində çəkilmə xətlərinin artıq təhlükəsiz olduğu xəbərini aldı. Olduqları yerdə qalmağı qərara aldılar. Qalmaq qərarı ilə, vuruş və qaçış taktikası ilə bəzi [[Kilikiya]] gəmilərinə hücum etdilər.Bu gəmilər ələ keçirildi və ya batırıldı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D14%3Asection%3D2 Herodot, 8.14.2]</ref>. Əhəməni komandanlığının reaksiyası sərt oldu. Üçüncü gün Əhəməni donanması bütün gücü ilə hücum etdi. Şiddətli qarşıdurmalarla günün sonunda Yunan Donanması öz statusunu qoruya bildi. Lakin ciddi itkilərə dözüldü<ref name="h8163">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D16%3Asection%3D3 Herodot, 8.16.3]</ref>. Əslində [[Afina (qədim)|Afina]] donanmasının yarısı itirildi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D18%3Asection%3D1 Herodot, 8.12]</ref>. Əhəməni donanmasının itkiləri də təxminən eyni idi<ref name="h8163"/>. Eyni axşam Fermopilə I Leonid və yanındakılarının öldürüldüyü və keçidin Əhəməni ordusunun qarşısında açıldığı barədə xəbərlər gəldi. Gün ərzindəki qarşıdurmalarda ciddi itkilər oldu. Digər tərəfdən Artemisiya boğazını tutmaq üçün heç bir səbəb qalmamışdı. Bu iki vəziyyət Hərbi Dəniz Qüvvələrinin döyüş bölgəsindən çəkilmək qərarına səbəb oldu<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D21%3Asection%3D2 Herodot, 8.21.2]</ref>. Donanma [[Salamin]] [[Ada|adasına]] geri çəkildi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D1%3Asection%3D3 Herodot, 8.21.3]</ref>. == Salamin (e.ə.480-ci ilin avqustu) == {{həmçinin bax|Salamin döyüşü}} [[Fayl:The Capture of the Acropolis by the Persians.jpg|thumb|left|I Kserksin ordusu tərəfindən vurulmuş və yandırılmış Afina [[Akropol|Akropolunda]] bir neçə Afinalı müqavimət göstərdi.]] [[Fayl:Foundations of the Old Athena Temple (foreground).jpg|thumb|Afinanın dağıdılması zamanı [[I Kserks]] qoşunları tərəfindən dağıdılmış [[Akropol|Akropoldakı]] Köhnə Afina məbədinin qalıqları]] Fermopil keçidinin açılması ilə Kserksın ordusu Boeotiyaya girdi.Təslim olmayan iki şəhər<ref>[http://militaryhistory.about.com/od/navalbattlesto1200/p/Persian-Wars-Battle-Of-Salamis.htm Military History]</ref> Fespiya və [[Plateya]] dağıdılıb,talan edildi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D50%3Asection%3D1 Herodot, 8.50.1]</ref>. Bundan sonra Əhəməni ordusu [[Attika|Attikaya]] irəliləyəcəkdi. Afinada qalan əhalinin təxliyəsi,Salaminə gedən donanmanın köməyi ilə tamamlandı.Beləliklə, [[Afina (qədim)|Afina]] Əhəmənilərə verildi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D41%3Asection%3D1 Herodot, 8.41.1]</ref>. Bu vaxt Pelopennislilər, [[Korinf bərzəxi|Korinf bərzəxində]] bir müdafiə xətti üçün,hazırlıqlara başladılar. Attikanın cənubundakı Meqaradan gedən yol dağıldı, bərzəxdə bir müdafiə divar quruldu<ref>Holland, Sh.: 300</ref>. Akropolu qorumaq üçün qalan bir neçə afinalı da təlxis edildi. Tutulan şəhər Kserksin əmri ilə yandırıldı<ref>Holland, Sh.: 305 - 306</ref>. [[Fayl:Perserschutt.gif|thumb|right|upright|Arxeoloji qalıqların bir hissəsi ''Perserschutt'', ya da "Fars dağıntıları" adlanır: Afinanın Kserks orduları tərəfindən dağıdılması qalıqları. Qazıntıdan dərhal sonra [[1866]]-cı ildə çəkilmiş fotoşəkil.]] Nəticədə Əhəmənilər Yunanıstanın materik hissəsinin çox hissəsini ələ keçirdi. [[I Kserks]], ehtimal ki, yunanlardan belə bir müqavimət gözləmirdi. Onun öncəliyi işğalı qısa müddətə başa çatdırmaq idi<ref name = h327>Holland, Sh.: 327 - 329</ref>. Belə bir ordunun təchizatını uzun müddət davam etdirmək mümkün deyildi<ref name = h308>Holland, Sh.: 308 - 309</ref>. Digər tərəfdən Fermopil təcrübəsi, yaxşı təşkil olunmuş bir Yunan qüvvəsinə qarşı ön hücumun nəticəsiz qalacağını göstərdi. İndi yunanlar [[Bərzəx|bərzəxdə]] bir istehkam qurmuşdular. İndi Yunanıstanın geri qalanını dənizdən ediləcək hər hansı bir əməliyyat ilə işğal etməyə cəhd böyük çətinliklər gətirəcəkdi. Ancaq Fermopil təcrübəsindən göründüyü kimi, yunanlar mühasirəyə alınsa, onsuz da kiçik qoşunları məhv etmək mümkündür<ref name="Holland, Sh.: 294">Holland, Sh.: 294</ref><ref name = L157/>. Bu şəkildə bərzəxi müdafiə edən Yunan qüvvələrini mühasirəyə almaq üçün Əhəməni donanmasını [[Attika|Attikaya]] aparılmalıdır. Ancaq ilk növbədə Yunan donanması bir dəniz döyüşü ilə dağıdılmalı idi<ref name = h308/><ref name = L157>Lazenby, Sh.: 157 - 161</ref>. Kserks yay aylarında Yunan donanmasını dağıda bilsəydi; Yunan şəhər-dövlətlərinin təslim olmasına səbəb ola biləcək güclü bir vəziyyətə gələ bilərdi. Bu səfərin uğurla nəticələnməsi üçün yeganə ümid yolu bu idi<ref name = h308/>. Digər tərəfdən, yunanlar üçün işğalın qarşısını almağın yeganə yolu Əhəməni donanmasına ağır zərbə vurmaq idi. [[Femistokl|Femistoklun]] məqsədi bu idi və buna görə güclü bir donanma qurmaq fikrini müdafiə etdi. Nəticədə, hər iki tərəf bütün qüvvələrini hərbi döyüşə aparacaq, burada müharibənin gedişatını dəyişdirəcək dəqiq nəticə əldə edə biləcəyini hesablayırdı<ref name = h303>Holland, Sh.: 303</ref>. Bu səbəblə Yunan donanması Əhəməni donanmasının bölgəyə çatması an məsələsi olmasına qarşılıq bütün sentyabr ayı boyunca Salamin sahillərində qaldı. Afinanın süqutundan sonrada Əhəməni donanmasını mübarizəyə çəkmək üçün bölgədə qalmışdılar<ref name = h303/><ref>Holland, Sh.: 319</ref>. Ancaq bu tamamilə [[Femistokl|Femistoklun]] səyləri ilə olmuşdu. Əslində, Yunan komandirləri [[Korinf bərzəxi|Korinf bərzəxini]] tərk edərək şəhərlərin müdafiəsi üçün geri çəkilmək qərarına gəlmişdilər. Qismən, [[Femistokl]] tərəfindən təşkil edilən müharibə hiyləsi nəticəsində Əhəməni Dəniz Qüvvələri Salamin boğazının dar sularında müharibəni qəbul etdi<ref name = h310>Holland, Sh.: 310 - 315</ref>. Quru ilə əhatəli bir dənizdə tələyə düşən Əhəməni döyüş gəmilərinin qaydaları pozmadan hər hansı bir manevr edə bilmələri mümkünsüz idi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D89%3Asection%3D2 Herodot, 8.89.2]</ref>. Bu fürsətdən istifadə edən Yunan donanması hücum etdi və döyüş sahəsində qəti nəticələr əldə etdi. Nəticədə ən az 200 Əhəməni döyüş gəmisi ələ keçirildi və ya batırıldı. Bu qələbə [[Peloponnes]] yarımdasının müdafiəsi üçün hər hansı mühasirəni önləmiş oldu<ref name = h320>Holland, Sh.: 320 - 326</ref>. Əhəməni donanmasının dənizdəki hakim gücünü itirməsi,[[I Kserks|I Kserksin]] Çanaqqala boğazındakı ponton körpülərini qoruya bilməməsi narahatlığına səbəb oldu<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D97%3Asection%3D1 Herodot, 8.97.1]</ref> . Herodot yazır ki, general [[Mardoni]] könüllü olaraq Yunanıstanda qalmaq və işğalı başa çatdırmaq istədi. General, Asiyaya çəkilməyə qərar verərsə, 300.000 nəfərlik elit qoşunlardan ibarət bir ordunu öz sərəncamına buraxacağını irəli sürdü<ref name="h81005">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D100%3Asection%3D5 Herodot, 8.100.5]</ref> . Deyəsən, Kserks bu təklifi qəbul etdi və bütün Əhəməni ordusu [[Attika|Attikadan]] çəkildi. 45 gün içində ordusu ilə sərt bir yürüşlə [[Dardanel boğazı]] sahillərinə çatdı. Yol boyu ordu ətrafdakı yaşayış məntəqələrini qarət etdi, yeyilə bilən hər şeyi, otu, hətta ağac qabıqlarını belə qırıb aparırdı. Herodotun məlumatına görə orduda böyük aclıq hökm sürürdü. Herodot, orduda vəba və dizenteriyanın yayıldığını da yazırdı.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D115%3Asection%3D1 Herodot, 8.115.1 - 3]</ref>. General [[Mardoni]] qüvvələri qışı keçirtmək üçün Boeotiya və [[Fessaliya|Fessaliyada]] qaldılar. Əhəməni ordusu geri çəkildikdə Afinalılar yanmış şəhərlərinə qayıtdılar<ref name="h327" />. == e.ə.480-479-cu illərin payızı və qışı == [[Fayl:Macedonian Kingdom.jpg|thumb|right|300px|[[Halkidiki yarımadası]]]] [[Herodot|Herodotun]] məlumatına gırə,[[I Kserks|I Kserksdən]] imtina edən general I Artemisiya 60.000 adamı ilə geri dönərək, [[Fessaliya|Fessaliyada]] general [[Mardoni|Mardoninin]] qüvvələrinə qatılacağını bildirdi. Bu ordu artıq [[general]] [[Mardoni|Mardoninin]] qüvvələrindən ayrılmışdı və geri dönəcək tapşırıq qüvvəsi idi<ref name="h8126">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D126%3Asection%3D1 Herodot, 8.126.1 - 3]</ref> . Ancaq I Artemisiya [[Halkidiki yarımadası|Halkidikiyə]] yaxınlaşdıqda,[[I Kserks|I Kserksin]] komandanlığı altında qoşunların geri çəkilməsi zamanı bölgədən keçdikləri zaman üsyan edən [[Halkidiki yarımadası|Halkidiki]] xalqını sürgün etmək qərarına gəldi<ref name="h8126"/>. === Potideyanın mühasirəsi === Potideya, Pallana (indiki [[Kassandra yarımadası]]) yamacında bir şəhərdir. Mühasirəyə alınan Potideyanı ələ keçirmək üçün bir generalın xəyanətindən istifadə edilməyə calışıldı<ref>{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D128%3Asection%3D1 |archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D8:chapter%3D128:section%3D1 |archivedate = 2019-11-17 |title =Herodotus, The Histories |author = A. D. Godley, Ed.|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-17 |language =en }}</ref>. Ancaq vəziyyət bir müddət sonra ortaya çıxdı. Bu vəziyyətdən yararlana bilinmədiyi üçün [[Mühasirə|mühasirəyə]] hələ üç ay davam edilməli oldu<ref name="h81291">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D129%3Asection%3D1 Herodot, 8.123.1]</ref>. Bundan sonra [[Qabarma və çəkilmə|qabarma və çəkilmələrdən]] faydalanmaq istəyən farslar [[bərzəx]] üzərindən irəliləyərək şəhərə [[yarımada]] dərinliyindən hücum etməyə çalışdılar. [[Qabarma və çəkilmə]] ilə dəniz o qədər çəkilmişdi ki, ərazi [[Bataqlıq|bataqlığa]] çevrilmişdi<ref name="h81291"/>. [[Yarımada|Yarımadanın]] daxilinə doğru irəliləyərək şəhəri mühasirəyə alacaqdılar. Lakin [[Qabarma və çəkilmə|qabarma və çəkilmələr]] misli görünməmiş sürətlə artdığı üçün, bunun üçün getməli olduqları məsafənin yarısından çoxunu keçəndə çoxları boğuldu və sağ qalanlar kiçik qayıqlarda Potideyalılər tərəfindən hücuma məruz qalaraq öldürüldü<ref>{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D129%3Asection%3D2 Herodot, 8.129.2 |archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D8:chapter%3D128:section%3D1 |archivedate = 2019-11-17 |title =Herodotus, The Histories |author = A. D. Godley, Ed.|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-17 |language =en }}</ref>. Şəhəri almaq ümidi qalmayınca general Artabazis [[Mühasirə|mühasirəni]] qaldırdı və qalan ordusu ilə [[Mardoni|Mardoninin]] əsas düşərgəsinə qayıtdı<ref>{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D129%3Asection%3D2 Herodot, 8.129.3 |archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0126:book%3D8:chapter%3D128:section%3D1 |archivedate = 2019-11-17 |title =Herodotus, The Histories |author = A. D. Godley, Ed.|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-17 |language =en }}</ref>. === Olintusun mühasirəsi === Potideyanın mühasirəsi davam edərkən, general Artabazis, eyni zamanda fars zülmünə qarşı baş qaldıran [[Halkidiki yarımadası|Halkdikinin]] başqa bir şəhəri olan Olintusu mühasirəyə almağa qərar verdi<ref name="h8127">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D127%3Asection%3D1 Herodot, 8.127]</ref> . [[Tunc dövrü|Tunc dövründə]] tərk edilmiş şəhər Makedoniyadan sürgün edilmiş Bottiayen qəbiləsi tərəfindən məskunlaşmışdı<ref name="h8127"/>. Yaşayış məntəqəsi ələ keçirildi və müdafiəçilər bir gölün kənarına aparılaraq, boğazları kəsilərək öldürüldü. Daha sonra şəhər [[Halkidiki yarımadası|Halkdikiyə]] geri verildi. Beləliklə Bottiayen [[Qəbilə|qəbiləsi]] yox edilmiş oldu<ref name="h8127"/>. == Plateya və Mikale (e.ə 479-cu ilin iyunu) == {{həmçinin bax|Plateya döyüşü|Mikale döyüşü}} [[Fayl:Scene of the Battle of Plataea.jpg|thumb|250px|right|[[Plateya döyüşü]]]] Qış boyunca Yunan İttifaqında bəzi gərginliklərin olduğu aydın idi. Xüsusilə Afina, [[Bərzəx|bərzəxdəki]] müdafiədən kənarda qalırdı. Bununla birlikdə, [[Peloponnes]] yarımadasının təhlükəsizliyi təmin edən Yunan İttifaqı donanmasında Afina donanmasını əhəmiyyətli bir rola sahib idi. Bu şəraitdə, Afina Yunan İttifaqından növbəti il şəhərin təhlükəsizliyi üçün Afinaya bir ordu göndərməsini istədi<ref name = h333>Holland, Sh.: 333 - 335</ref>. Yaz aylarında Afina İttifaqı üzvlərinin bu tələbi yerinə yetirməməsinə cavab olaraq Afina Yunan İttifaq donanmasına qoşulmaqdan imtina etdi<ref name = h336/>. Əhəməni donanması Samos ətrafında olarkən Sparta kralı Leonidin komandanlığı altında Yunan donanması Delos adasında lövbər saldı<ref name = h336/>. Hər iki tərəf döyüş risklərindən qaçmağa meyl edirdilər. Quruda olan general [[Mardoni]]qışda [[Korinf bərzəxi|Korinf bərzəxinə]] hücumun heç bir nəticə verməyəcəyini başa düşərək qışı [[Fessaliya|Fessaliyada]] keçirdi<ref name = h333/>. General [[Mardoni]], durğunluğun Yunanıstanın işğalını tamamlamağa kömək etməyəcəyini bilirdi. Yunan ittifaqını bölmək üçün [[Makedoniyalı İsgəndər]] vasitəsilə [[Afina (qədim)|Afinaya]] sülh təklif etdi.Bu təklif Afinanın müstəqilliyini və ərazisinin genişlənməsini vəd edirdi<ref name = h336>Holland, Sh.: 336 - 338</ref> . Afina bu təklifdən Spartanın xəbəri olduğunu bilərək bu təklifi qəbul etməkdən imtina etdi<ref name = h336/>. Bu imtina cavabsız qalmayacağı üçün Afina yenidən [[Salamin|Salaminə]] təxliyə edildi. Əhəməni qüvvələri cənuba yürüş edir,Afinanı geri alır<ref name = h336/>. Afinanın Salaminə təxliyəsi e.ə.479-cu ilin mayına,general [[Mardoni|Mardoninin]] Afinanı tutması iyun ayına təsadüf edir<ref>Herodotos, Sh.: 687 (dipnot)</ref>. General Mardoni daha sonra sülh təklifini təzələdi. Ancaq yenə rədd edildi. Şəhərlərindən didərgin düşmüş afinalıla [[Meqаrа]] və [[Plateya]] ilə [[Sparta|Spartaya]] elçilər göndərdilər və kömək istədilər. Əgər yardım göstərilməssə,Əhəmənilərin istəklərinin qəbul edilməsi ilə şantaj etdilər<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D6%3Asection%3D1 Herodot, 9.6]</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D7%3Asection%3D1 Herodot, 9.7]</ref>. O vaxt, Sünbül Festivalı Spartada qeyd olunurdu, buna görə on gün qərar qəbul etməkdə gecikirdilər<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D8%3Asection%3D1 Herodot, 9.8.1]</ref>. Spartada sözü keçən bir əcnəbinin təşəbbüsü ilə bir ordu göndərməyə qərar verildi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D9%3Asection%3D2 Herodot, 9.9.2]</ref>. 35000 [[ilotlar]] və 5000 Spartalı əsgərdən ibarət bir ordu (yerli, azad, lakin vətəndaş hüquqları olmayan yerli xalq) dərhal təşkil edildi, [[Pavsani (sərkərdə)|Pavsaninin]] komandanlığı altında Əhəməni qüvvələrinə qarşı yürüş edildi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D10%3Asection%3D1 Herodot, 9.10.1]</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D11%3Asection%3D3 Herodot, 9.11.3]</ref>. Yunan qüvvələrinin üzərinə gəldiyini eşidən general Mardoni <ref name="h81005"/> [[Beotiya|Boeotiyadakı]] Plateya yaxınlığında 300 min nəfərlik ordusunu geri çəkdi. Yenə xəbəri alanda [[Afina (qədim)|Afinada]] idi. Afinalıların şərtlərini qəbul edəcəyinə ümid etdiyindən şəhərə zərər vermədi, ancaq geri çəkiləndə şəhəri yandırdı və adamlarının qurduğu tikililəri dağıtdı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D11%3Asection%3D3 Herodot, 9.13.1 - 2]</ref> . Mardoninin Plateyaya geri çəkilməsində məqsədi, süvarilərindən səmərəli istifadə edə biləcəyi yerə Yunan qüvvələrini cəlb etmək idi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D13%3Asection%3D3 Herodot, 9.13.3]</ref>. Bununla belə, [[Herodot|Herodotun]] fikrincə, orduda olan fars zadəganlar uğur qazanmaq üçün ümidli deyildilər<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D16%3Asection%3D1 Herodot, 9.16]</ref>. [[Fayl:Battle of Plataea part 2.PNG|thumb|250px|left|Plateyada əsas döyüş.Yunanların geri çəkilməsi qeyri-mütəşəkkil olur və Əhəmənilər hücum üçün Asopusdan keçirlər.]] Müxtəlif şəhər dövlətlərdən toplanmış Yunan ordusuna Sparta sərkərdəsi [[Pavsani (sərkərdə)|Pavsani]] komandanlıq edirdi. Pavsani, süvari taktikasından yayınmaq üçün qüvvələrini yüksək ərazidə saxladı<ref name = h342>Holland, Sh.: 342 - 349</ref>. [[Herodot]] Yunan qüvvələrindəki [[hoplit]] sayını 38700 olaraq verir. Ordunun tərkib hissəsində 35000 [[İlotlar|ilotlarla]] birgə, Spartanın xaricindəki, şəhər dövlətlərdən gələn hər hoplitin yanında yüngül silahlı şəxslə cəmi 34500 əsgər var idi. Bu vəziyyətdə Yunan ordusundakı əsgərlərin ümumi sayı 108200 idi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D29%3Asection%3D1 Herodot, 9.29]</ref>. Herodot Fespialı döyüşçüləridə daxil etməklə bu rəqəmi 110 min olaraq qeyd etmişdir<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D30%3Asection%3D1 Herodot, 9.30]</ref>. Yunan qüvvələrinin düzənliyə enmədiyini görən general Mardoni süvarilərinə hücum əmrini verdi. Əhəməni süvarilərinin hissələr şəklində etdiyi hücumlar Yunan qüvvələrinə ağır itkilər verdi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D20%3Asection%3D1 Herodot, 9.20]</ref>. Lakin süvarilərin hücumları uğursuz oldu və hücum zamanı Əhəməni süvarilərinin komandiri Masisto öldürüldü. Atı oxla vuruldu,amma zırlarına görə asanlıqla məğlub edilmədi. Nəhayət,gözündən vurularaq öldürüldü<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D22%3Asection%3D1 Herodot, 9.22.1 - 2]</ref> . Bu qarşıdurmalar zamanı Yunan ordusu Əhəməni düşərgəsinə yaxınlaşmaq üçün dağlıq ərazilərdən irəlilədilər. Olduqları yerdə su qıt olduğu üçün, düzənlikdə mövqe tutdular. Bu vəziyyətdə yunanlara ərzaq təchizatıda başlandı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D25%3Asection%3D2 Herodot, 9.25.2 - 3]</ref>. Əhəməni süvariləri bu vəziyyətdən yararlandı və yunanlara olan ərzaq təchizatını kəsməyə başladılar. Bu arada ciddi qarşıdurma olmadan on gün vaxt keçdi və yunanlara yeni qüvvələr qoşulmaqda idi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D38%3Asection%3D2 Herodot, 9.38.2]</ref>. General [[Mardoni]] süvari basqınlarını yenidən davam etdirdi. Bu cəhdlərlə qoşunların su təchizatı dayandırıldı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D49%3Asection%3D2 Herodot, 9.49.2]</ref> . Ordu susuz idi,ərzaq təchizatı kəsilmişdi,Əhəməni yüngül süvariləri ox və nizə hücumları ilə gücdən düşürdü<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D50%3Asection%3D1 Herodot, 9.50]</ref>. Gecə düşəndə artıq son dərəcə əlverişsiz hal almış bir vəziyyətdən,əvvəlki vəziyyətə çəkilmək qərarı alındı. On birinci günün gecəsində yaxınlıqdakı çayın olduğu adaya geri çəkilinəcək...<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D51%3Asection%3D1 Herodot, 9.51.1 - 4]</ref>   Bu çəkilmə qoşunların dağılmasına səbəb oldu. [[Afina (qədim)|Afina]], [[Sparta]] və [[Tegenaria|Tegenarialılar]] fərqli təpələrə çatdılar.Digər qoşunlar [[Plateya|Plateyaya]] çox yaxın idilər. General Mardoni bütün qoşunlarına hücum əmri verdi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D59%3Asection%3D1 Herodot, 9.59.1]</ref><ref name = h350>Holland, Sh.: 350 - 355</ref>. Qoşunların dağılması zamanı ayrılıqda olan spartalılar və [[Tegenaria|tegenarialılar]] Əhəməni süvariləri tərəfindən sıxışdırıldı. Mardoninin əsas qoşunları da onların üstünə gəldi. Ayrı düşmüş afinalılardan kömək istədilər. Lakin onlar kömək üçün irəliləyərkən,Əhəmənilər tərəfində vuruşan yunan qüvvələri tərəfindən yolları kəsildi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D60%3Asection%3D1 Herodot, 9.60.1 - 3]</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D61%3Asection%3D1 Herodot, 9.61.1 - 3]</ref>. [[Sparta]] və [[Tegenaria]] qüvvələri sıx bir Əhəməni oxatanları hücumu altında zorlandılar və hücuma keçdilər. Bunun sayəsində ox yağışından qurtula bildilər. Əhəməni qalxanlarının qarşısındakı qarşıdurma uzun sürdü, lakin sonda qalxan divarı dağıldı. Qarşısında qalxan divarı olmayan Əhəməni əsgərləri cəsarətlə vuruşdular. Lakin donanması qorunmadığı üçün, ağır yunan piyadalarına ([[Hoplit|hoplitlərə]]) qarşı demək olar ki, "çılpaq" idilər<ref>Herodot, 61, 62, 63</ref>. [[Fayl:Disposition of Achaemenid troops at the Battle of Plataea 479 BCE.jpg|thumb|right|250px|[[Plateya döyüşü|Plateya döyüşündə]] Əhəməni qoşunları:[[Yunanlar]],[[Saklar]],Hindistanlılar,[[Baktriya]],[[Midiya]],[[Farslar]] General Mardoninin rəhbərliyi altında]] Bu toqquşmalar zamanı spartalılar general Mardoninin mühafizəsini yararaq generala çatdılar və onu öldürdülər. Mardoninin ölümü Əhəmənilərin müqavimətini xeyli dərəcədə qırmış oldu<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D63%3Asection%3D2 Herodot, 9.63.2]</ref> . General Mardoniyə çatan spartalı əsgərin adı Herodot tərəfindən Aeimnestus olaraq verilir<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D64%3Asection%3D2 Herodot, 9.64.2]</ref> . [[Plutarx (Afinalı)|Plutarxın]] sözlərinə görə, bu əsgər Mardoninin başına daş ataraq öldürdü<ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Plutarch/Lives/Aristides*.html Plutarkhos, ''The Parellel Lives – Aristides''] 19.1</ref>.Mardoninin cəsədi döyüşdən bir gün sonra dəfn olundu<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D84%3Asection%3D1 Herodot 9.84.1]</ref>. Başçısız qalınca,Əhəməni qüvvələrinin müqaviməti qırıldı. Qırx min insan [[Fessaliya|Fessaliyaya]] geri çəkildi. Bu qrup general Artobazın nəzarəti altındakı qüvvələr idi və döyüş zamanı artıq geri çəkilməyə başlamışdılar<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D66%3Asection%3D3 Herodot, 9.66.3]</ref>. Digərləri düşərgəyə sığınarkən, mühasirəyə alındı və qırıldı<ref name = h350/><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D65%3Asection%3D1 Herodot, 9.65]</ref>. Daha əvvəl Ksanfipinin komandanlığı altında Afina Donanması Yunan Donanmasına qoşulmuşdu<ref name = h357/> . İndi Əhəməni Donanması ilə hesablaşmaq mümkün idi. Bunun üzərinə Samos adasına, Əhəməni donanması üzərinə yelkən açıldı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D96%3Asection%3D1 Herodot, 9.96.1]</ref> . Bütün fars gəmilərinin təmirə ehtiyacı var idi. Bu vəziyyətdə döyüşdən qaçmaq qərarına gələrək dəniz qüvvələrini Mikale sahillərinə çəkdilər. [[I Kserks|I Kserksin]] tərk etdiyi 60.000 nəfərlik qüvvə burada düşərgə saldı. Qumsala çəkilən gəmiləri qorumaq üçün sahilə və düşərgə ətrafına taxta müdafiə xətti çəkilmişdi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D96%3Asection%3D3 Herodot, 9.96.3]</ref> . Əhəməni donanmasının quruya çəkildiyini görən Leotixid Yunan donanması əsgərləri ilə düşərgəyə hücum etmək qərarına gəldilər<ref name = h357/>. Herodotun sözlərinə görə, [[Plateya döyüşü|Plateya döyüşünün]] qələbə xəbəri, günortadan sonra [[İoniya]] sahilindəki Mikale(Samsun)dağı sahilindəki Yunan İttifaqı Donanmasına çatdırıldı<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D100%3Asection%3D1 Herodot, 9.100.1]</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0084%3Abook%3D11%3Achapter%3D35%3Asection%3D2 Diodorus, 11.35.2]</ref>. Mənəvi baxımdan böyük güc qazanan Yunan qüvvələri daha çox güclə mübarizə apardılar. Hücuma keçən yunan qüvvələrinin sayı azlığından cəsarətlənən əhəmənilər düşərgədən çıxdılar. Ancaq [[hoplitlər]] qarşısında müqavimətsiz qaldılar. Çatışmada çoxu qılıncdan keçirildi<ref name = h357/>. Əhəməni gəmiləri yunanlara tərk edildi,bir qismi yandırıldı. Bununla da Yunan qüvvələri Mikale döyüşündə qətiyyətli bir qələbə qazandılar<ref name = h357>Holland, Sh.: 357 - 358</ref>. Məğlubiyyət, I Kserksin dəniz gücünə ağır zərbə oldu, Egey dənizində Yunanların üstünlüyü qurulmuşdu<ref name = h357/>. == Yunan İttifaqının yayılması == Xüsusilə [[Mikale döyüşü]] [[Egey dənizi]] və Qərbi [[Anadolu|Anadoludan]] 31 şəhər dövlətin Yunan İttifaqında iştirakını təmin etdi. Başda Samos, [[Xios]] və [[Lesbos]] olmaq üzərə, eləcə də digər Egey adaları və bəzi [[İon]] şəhərləri İttifaqa qoşuldu<ref name="f332"/>. Plateya və Mikale döyüşləri ilə Yunanıstana ikinci Əhəməni hücumu sona çatdı. [[I Kserks|I Kserksin]] Yunanıstanda artıq bir ordusu yox idi və Egey dənizindəki donanması da məhv edilmişdi. Ancaq Yunanıstan üçün gələcəkdə yeni bir fars hücumu təhlükəsi tamamilə aradan qaldırılmadı. Yunan şəhər-dövlətləri bu narahatlığı uzun müddət yaşasalar da, Yunanıstanın işğalına dair fars qətiyyəti zaman keçdikcə zəiflədi və azaldı. Bir çox cəhətdən [[Mikale döyüşü]] [[Yunan-İran müharibələri|Yunan-İran müharibələrində]] yeni bir dövrün başlanğıcı idi. Bu tarixdən etibarən yunanlar hücum edən tərəf olacaqdı<ref>Lazenby, Sh.: 247</ref>. [[Plateya döyüşü|Plateya döyüşündə]] hücum edən tərəf yunanlardı. Ancaq bu [[döyüş]] Yunanıstan ərazisində baş verdi. Lakin [[Mikale döyüşü]] Egey sahillərində baş verdi, Yunanıstandan xaricdəki yunan qüvvələrinin hücumudur. === Sestosun mühasirəsi === === Kipr === Mövcud Yunan İttifaqının şərtləri əsasında, e.ə. 478-ci ildə naməlum sayda əsgər daşıyan 20 [[Peloponnes]] və 30 [[Afina (qədim)|Afina]] gəmisindən ibarət bir donanma General Pavsaninin baş komandanlığı altında hərəkətə keçdi<ref name="f331"/>. [[Fukidid|Fukididin]] sözlərinə görə, bu donanma [[Kipr|Kiprə]] yola düşdü və "adanın daha böyük bir hissəsini nəzarətdə saxladı"<ref name="t194">{{cite web |url =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Thuc |archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Thuc |archivedate = 2019-11-26 |title =Thucydides, History of the Peloponnesian War |author = Thomas Hobbes, Ed.|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-26 |language = en}} </ref>. Lakin Fukididin bununla nə demək istədiyi bəlli deyil. Bu görüşə görə bu səfər əsasən [[Kipr|Kiprdəki]] Fars qarnizonunu qaldırmaq və mümkün qədər müharibə qənimətlərini ələ keçirmək idi<ref name = Sea242>Sealey, Sh.: 242</ref>. Yunan qüvvələrinin adanı ələ keçirmək cəhdi barədə hər hansı bir mənbə yoxdur. Qısa müddət sonra onsuzda [[Bizantion|Bizantiona]] yollandılar. [[E.ə. 478|E.ə.478]]-ci ildə [[Afina dəniz ittifaqı]] tərəfindən adaya yürüş təşkil edilmişdi. Bu səfərdə [[Ada|adada]] yunan qarnizonunun olmadığı görüldü.Oldusa belə qısa müddət əezində çıxarılmışdır. === Bizantion === Yunan donanması [[Bizantion|Bizantiona]] çatdıqdan sonra, e.ə. 478-ci ildə<ref name="ma53">{{cite web |url =http://tarih.edebiyat.akdeniz.edu.tr/_dinamik/18/637.pdf,Sh.: 53 |archiveurl =http://tarih.edebiyat.akdeniz.edu.tr/_dinamik/18/637.pdf |archivedate = 2019-11-26 |title =Pausanias'ın Byzantion Hakimiyeti ve Komplo Teorisi |author = Murat Arslan|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-26 |language =tr }}</ref> mühasirədən sonra şəhəri ələ keçirdilər<ref name="t194"/>. Sestos və [[Bizantion|Bizantionun]] fəthi Yunanları [[Asiya|Asiyanı]] [[Avropa|Avropaya]] bağlayan bu iki vacib boğaz üzərində nəzarəti təmin etdi və ticarət sahələrini [[Qara dəniz|Qara dənizə]] qədər genişləndirmək imkanı verdi<ref name="f331">Fine, Sh.: 331</ref>. Bu gün Bizantionda baş verənlər dəqiq bilinmir<ref name="f331"/> . [[Fukidid]] çox az məlumat verdi. Sonrakı tarixçilər isə bir çox qorxunc göstərişlər verirlər. Bütün təkəbbürlü və özbaşınalığı ilə (Fukidid bunu "zorbalıq" adlandırır) General Pausaniyas bir çox müttəfiqinin reaksiyasına səbəb oldu. Pausaniyas ətrafında çevrilən bu hadisələr, [[Afina (qədim)|Afina]] və [[Sparta]] arasındakı Bizantion şəhəri üzərində mübahisədən ibarət idi. Afinalı tarixçinin anlatdıqlarını izləyən digər Yunan yazıçılarının<ref>Muzaffer Demir Sh.: 6</ref><ref group=>Cornelius Neposun anlatımı üçün baxın{{cite web|url = http://www.egeweb2.ege.edu.tr/tid/dosyalar/XVIII-1_2003/TIDXVIII-1_2003-06.pdf ''Aristides ve Pausanias''|archiveurl = https://web.archive.org/web/20160305035502/http://www.egeweb2.ege.edu.tr/tid/dosyalar/XVIII-1_2003/TIDXVIII-1_2003-06.pdf|archivedate = 2016-03-05|title = Aristides ve Pausanias|author = |date = |publisher = |accessdate = 2019-11-26|language = tr|url-status = dead}}</ref> verdiyi məlumatlarda, Bizantia üzərində nəzarəti saxlamaq üçün, [[Afina (qədim)|Afinanın]] istifadə etdiyi bəhanələr olaraq görülməsi təklif olunur. Bu vəziyyətdə Pausaniyasın e.ə 476 və 469 illəri arasında fars gücündən dəstək alaraq daha [[7]] il ərzində şəhəri nəzarəti altında saxdığı iddia edilə bilər<ref>{{cite web |url =http://akademik.mu.edu.tr/data/06020000/resim/file/02-06%20muzaffer%20demir.pdf ''Pausanias' Actions in Byzantion After the Victory at Plataea |archiveurl =https://web.archive.org/web/20130314190526/http://akademik.mu.edu.tr/data/06020000/resim/file/02-06%20muzaffer%20demir.pdf |archivedate =2013-03-14 |title = |author =Muzaffer Demir |date = |publisher = |accessdate =2019-11-26 |language =tr |url-status =dead }}</ref>. Fukididin Pausaniyası dəstək üçün [[I Kserks|I Kserksə]] məktub göndərdiyi və ondan müsbət cavab aldığını iddia edilir. [[Fukidid|Fukididin]] dediyinə görə, [[İon]] şəhərləri və başqaları Afinanın hərəkata başçılıq etməsini istədilər və Afina da komandanlığı öz üzərinə götürdü<ref name="TI95">{{cite web |url =http://proje.akdeniz.edu.tr/fef/tarih/istanbul/files/publication.pdf ''İstanbul'un Antikçağ Tarihi'' |archiveurl = http://proje.akdeniz.edu.tr/fef/tarih/istanbul/files/publication.pdf%20''İstanbul'un%20Antikçağ%20Tarihi'|archivedate = 2019-11-26 |title =''İstanbul'un Antikçağ Tarihi'' |author =Murat Arslan |date = |publisher = |accessdate = 2019-11-26 |language =tr }}</ref>. Bununla birlikdə, Pausaniyasın şəhəri zalımlıqla idarə etməsi,ələ keçirilən çox sayda əsr arasında fars soylularının və [[I Kserks|I Kserksın]] qohumlarının olmasıda iddia edilir<ref name="ma53"/>. [[Sparta]] bu gedişatı öyrənincə və general Pausaniyanı görəvindən geri aldılar. [[General]] daha sonra düşmənlə iş birliyində günahlandırılaraq həbs edildi. Nəhayət [[bəraət]] qazansada, nüfuzu korlandı. Yenidən [[general]] təyin olunmadı<ref name = "TI95"/>. Bu vaxt Sparta general Dorkisi komandanlığı müttəfiq qüvvələrdən geri almaq üçün [[Bizantion|Bizantiona]] göndərdi. Ancaq Müttəfiq qüvvələrin artıq [[Sparta]] rəhbərliyini qəbul etmək istəmədiyini görərək [[ölkə|ölkəsinə]] qayıtdı<ref name = "TI95"/>. İdarəçiliyin Afinanın əlində qalması nəticəsində [[Bizantion]] [[Afina dəniz ittifaqı|Afina dəniz ittifaqının]] ilk üzvlərindən biri oldu. E.ə. 420-ci illərin ortalarında [[Afina (qədim)|Afina]] [[Bizantion|Bizantionun]] ticarətini məhdudlaşdırmağa və öz [[ticarət]] maraqları istiqamətində istiqamətləndirməyə başlamışdı<ref>Murat Arslan, ''İstanbul'un Antikçağ Tarihi, Sh.: 11</ref>. == Nəticə == [[Fayl:Snake column Hippodrome Constantinople 2007.jpg|thumb|right|115px|[[İlanlı sütun]].Qalib müttəfiqlərə həsr olunmuş bir [[abidə]].]] {{əsas|Yunan-İran müharibələri}} Plateya və Mikalenin əkiz qələbələri ilə Yunanıstanın ikinci fars işğalı sona çatdı. Üstəlik, gələcək istilah təhdidinə son qoyuldu; yunanlar [[I Kserks|I Kserksin]] yenidən cəhd edəcəyindən narahat olduqlarına baxmayaraq, zaman keçdikcə Əhəmənilərin Yunanıstanı ələ keçirmək istəyinin azaldığı məlum oldu. [[Mikale döyüşü|Mikale]], bir çox cəhətdən yeni bir Yunan-İran müharibəsi mərhələsinin, qarşıdurmasının başlanmasını önləmiş oldu<ref>Lazenby, p. 247</ref>. [[Mikale döyüşü|Mikaledəki]] qələbədən sonra Müttəfiq donanması ponton körpülərini qırmaq üçün Hellesponta yollandı, ancaq bunun artıq edildiyini gördü<ref name = IX114>Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231570;layout=;loc=9.115.1 IX, 114]</ref>. Peloponnesilər evlərinə doğru üzdülər, Afinalılar hələ Əhəmənilər tərəfindən tutulan [[Gelibolu yarımadası|Gelibolu yarımadasına]] hücum etdilər<ref name = IX114/>.Bölgədəki Əhəmənilər və müttəfiqləri Afinalıların mühasirəyə aldıqları bölgənin ən güclü şəhəri olan Sestos üçün; uzadılmış mühasirədən sonra Afinalıların əlinə keçdi. [[Herodot]], Sistos mühasirəsindən sonra ''Tarixini'' başa çatdırdı. Sonrakı 30 il ərzində yunanlar, ilk növbədə Afinanın hakim olduğu [[Afina dəniz ittifaqı]], Əhəməniləri Makedoniya, [[Frakiya]], Egey adaları və [[İoniya|İoniyadan]] qovacaqdılar<ref name = h359>Holland, pp. 359&ndash;363</ref>. Əhəmənilər Yunanıstanda, Frakiyada, e.ə.465-ci ilə qədər güclü varlıqlarını qorudular.E.ə 477-455-ci illərdə, [[Fukidid|Fukididin]] bildirdiyinə görə, müttəfiqlər Struma çayının ağzında yerləşən Eion şəhərinə qarşı hərəkət etdilər<ref name = TI98>Thucydides [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0200;query=chapter%3D%2398;layout=;loc=1.97.1 I, 98]</ref>. Eion Dorisk ilə birlikdə ikinci Əhəməni istilası zamanı və sonrası Frakiyada qalan Əhəmənilər qarnizonlarından biri idi<ref name = VII107>Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126;query=chapter%3D%231171;layout=;loc=7.108.1 VII, 107]</ref> . Bundan sonra [[Herodot]], bir sıra uğursuz cəhdlərə, ehtimal ki [[Afina (qədim)|Afinaya]], Dorisk qubernatoru Maskamedən ayrılmaq üçün işarə edir<ref name = VII107/>. Əhəmənilər nəhayət ki, e.ə.465-ci ildə Dorisk dövründəki Maskame və onların qarnizonunu çıxardılar. E.ə. 449-cu ildə Əhəmənilərlə ''Kali sülhü'' imzalanaraq, nəhayətki, yarım əsr davam edən müharibə başa çatdı.   == Taktiki təhlil == {{əsas|Hoplit|Falanqa (hərb)}} [[Fayl:Hoplite1.gif|thumb|130px|right|Yunan [[Hoplit|hoplitinin]] silahlanmasının yenidən qurulması diaqramı]] Yunan tipli müharibə əvvəlki əsrlər boyunca formalaşmış və inkişaf etmişdir<ref name = L256/><ref name = h69>Holland, Sh.: 69 - 72</ref>. Bu müharibə tərzi əsasən [[Hoplit|hoplitlərə]] əsaslanır. O dövrün ən güclü silahları olan Hoplit avadanlığı yalnız onları almağa imkan tapan orta sinif vətəndaşlar tərəfindən əldə edilə bilərdi. Buna görə orta sinif vətəndaşlar hoplit kimi silahlanaraq müharibələrdə iştirak etdilər<ref name="Holland, Sh.: 217"/>. Hoplitlər, dövrün standartlarına uyğun hazırlanmış dəri və ya tuncdan hazırlanmış sinə zirehləri, dizdən aşağısını qoruyanvə dizliklərlə qurşanır,geniş, yuvarlaq qalxanlar daşıyırdılar<ref name = L256/>. Hoplitlərin silahları Əhəmənilərin [[Nizə|nizələri]] ilə müqayisədə daha uzun [[nizə]] və [[Qılınc|qılınclar]] idi<ref name = L256/>. Hoplitlər [[Falanqa (hərb)|falanqa]] qaydasında döyüşürdülər. Falanqada çiyin-çiyinə düzülmüşdülər və beləliklə qalxanlardan bir divar meydana gətirirdilər.İrəliyə uzanan nizələr düşmənlərinə tərəf yönəlmiş silahlar idi<ref name = h69/>. Düzgün qurulmuş bir [[Falanqa (hərb)|falanqa]] olduqca təsirli bir hücum və müdafiə qüvvəsidir<ref name = L39>Lazenby, Sh.: 39 - 41</ref><ref>Holland, Sh.: 74</ref>. Əhəmənilərə qarşı döyüşlərdə göründüyü kimi, özündən daha böyük olan, lakin yüngül piyada dəstələrindən ibarət olan qüvvələrə qarşı uğur qazanırdılar. Ağır zireh və uzun nizə, hoplitləri üz-üzə döyüşdə son dərəcə güclü bir döyüşçü halına gətirir<ref name = L256/>. Digər tərəfdən, [[dəbilqə]], sinə zirehləri və geniş qalxanlar,[[Ox|ox]] və nizə qarşı effektiv qoruma təmin edir<ref name = L256/>. Bununla birlikdə, falanqa süvarilərin açıq ərazidə qanadlarlardan əhatələnməsi təhlükəsinə məruz qoyur<ref>Holland, Sh.: 187 - 192</ref>. Əhəməni ordusu imperiya ərazisinin müxtəlif yerlərindən yığılmış müxtəlif etnik qruplardan ibarət qoşunlardan ibarət idi. Ancaq Herodotun fikrincə həm silahlarda, həm də döyüş üslubunda ən azı ümumi uyğunluq var idi<ref name = L23>Lazenby, Sh.: 23 - 29</ref>. Piyadalar, ümumiyyətlə, qısa nizə və [[qılınc]], ox və [[Yay|yayla]], saman qalxan və [[zireh]] kimi dəri "yelek" ilə silahlanmışdı<ref name = L23/><ref name="Holland, Sh.: 196"/>. İstisna olaraq, Əhəməni piyada qüvvələri sinə və boyun nahiyələrinə bir növ zireh geyirdilər<ref name = L23/>. Fərqli silahlanan etnik qruplarda Əhəməni ordusunun bir hissəsidir<ref name = L23/>. Məsələn, məşhur Sak balta əsgərləri<ref>Holland, Sh.: 17 - 18</ref> . Əhəməni ordusunun elit bölmələri [[Fars]], [[Midiya]], [[Saklar|Sak]] və [[Xuzistan]] xalqlarından ibarət idi. Piyadaların ən seçilmişləri isə ''Ölümsüzlər'' adlanan kral mühafizləri idi. Onlar da yenə də müəyyən edilmiş tərzdə silahlanmışdı<ref name = L23/><ref name = h274>Holland, Sh.: 274 - 275</ref>. Süvarilər [[Fars]], [[Midiya]], [[Baktriya]], [[Xuzistan]] və [[Saklar|Saklardan]] ibarət idi. Onların əksəriyyəti yüngül süvarilər hesab olunur<ref name = L23/>. Əhəmənilərin döyüç üslubu heç olmasa döyüşün əvvəlində son zərbəni qılınc və nizə ilə vurmazdan əvvəl düşməni oxla və buna bənzər silahlarla gücdən salmaq, yaxın döyüşlərdən çəkinmək prinsipinə əsaslanırdı<ref name = L23/>. [[Fayl:Archers frieze Darius palace Louvre AOD487.jpg|thumb|left|Əhəməni əsgərləri, bəlkə də Ölümsüzlər, Suzdakı [[I Dara]] sarayında bir [[friz]]. e.ə 510-cu ilə aid şüşəli kərpic. [[Luvr]]]] Əhəməni qüvvələrinin hoplitlərlə ilk toqquşması Efes döyüşündə baş verdi. Bu döyüşdə Əhəməni süvariləri uzun yürüşdən sonra yəqin yorulmuş hoplitləri asanlıqla dəf etdilər<ref>Holland, Sh.: 160 - 161</ref> . Daha sonra Yunanıstanda ilk fars hücumu zamanı [[Marafon döyüşü|Marafon döyüşündə]] Afina qüvvələri döyüşə Əhəməni süvarilərinin qatılmamasından yararlanaraq Əhəməni piyadaları üzərində açıq bir üstünlük qazandılar<ref>Holland, Sh.: 192 - 197</ref> . Bu təcrübələrə baxmayaraq,Əhəmənilərin öz hakimiyyəti altında olan yunanların məskunlaşdığı bölgələrdən, xüsusən də [[İoniya|İoniyadan]] hoplit toplaya bilməmələri çox maraqlıdır. Eyni şəkildə, [[Herodot]],Misir dənizçilərinin yaxşı silahlandığını və Yunan dənizçilərinə qarşı olduqca müvəffəqiyyətlə mübarizə apara bildiklərini yazırdı. Lakin, yaxşı silahlanmış olsalar da, Əhəməni ordusunda Misirlilər yox idi. Daha sonra gəmilərdən götürülərək və general [[Mardoni|Mardoninin]] ordusuna qoşulmuş və [[Plateya|Plateyada]] döyüşmüşdülər<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D32%3Asection%3D2 Herodot, 9.32.2]</ref> . Bunun səbəbi Əhəməni Sarayının İonlara və Misirlilərə etibar etməməsi ilə izah edilə bilər. Hər iki topluluq yaxın keçmişdə Əhəməni hakimiyyətinə qarşı üsyan qaldırmış və bu üsyanlar şiddətlə yatırılmışdı. Ancaq,donanmada həm Misir,həm də yunan birlikləri xidmət göstərmişdi. Əslində yunanlar, Əhəməni Sarayında onlardan daha çox şübhə yaratmaq üçün bəzi cəhdlər etmişdilər<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D22%3Asection%3D1 Herodot, 8.22.1]</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D98%3Asection%3D4 Herodot, 9.98.4]</ref> .Lakin,müəyyən dərəcədə həqiqətdir ki, ionlar və misirlilər, xüsusən də Əhəməni donanmasında yaxşı çıxış etmişdilər<ref name = L23/>. Nəticədə misirlilər və ionların donanmada işə götürülmələrinin nəticəsi olaraq,orduya daxil ola bilmədikləri söylənilir. Digər tərəfdən, görünür, [[İmperiya|İmperiyanın]] sahilyanı hissələrindən heç biri orduda deyildi<ref name = L23/>. Əhəməni istilasının ən böyük və həlledici iki döyüşündə Yunan taktikası fars üstünlüyünü və süvarilərini zərərsizləşdirdi. Bu taktikalar [[Fermopil vuruşması|Fermopildə]] dar bir keçiddə müdafiə olunaraq, [[Plateya döyüşü|Plateyanın]] möhkəm ərazilərində döyüşməyi seçərək özünü göstərmişdi<ref>Holland, Sh.: 343</ref>.Fermopildə, Yunan müdafiəsini əhatə edən manevrəyə qədər, Əhəməni taktikaları uğurlu alınmadı. Leonidin seçdiyi döyüş sahəsi Əhəmnilərin hücumu üçün heç bir seçim buraxmamışdı<ref name = h274/><ref>Lazenby, Sh.: 138</ref>.[[Plateya döyüşü|Plateya döyüşündü]] yunan qüvvələrinə qarşı yönələn süvari hücumlarının taktikası uğurlu taktika idi. Lakin daha sonrakı piyada döyüşü Əhəməni ordusu və [[General]] [[Mardoni]] üçün fəlakətlə nəticələndi<ref name = L254/>.Oxşar hadisələr [[Mikale döyüşü|Mikale döyüşündə]] də baş verdi. Əhəməni piyada qüvvələrinin açıq sahədə [[Hoplitlər|hoplitlərlə]] döyüşməsi onların məğlubiyyəti ilə nəticələndi. Bütün bunlara baxılaraq, [[Yunan-İran müharibələri|Yunan-İran müharibələrində]] mürəkkəb taktikaların tətbiqi barədə çox məlumat olmadığı iddia edildi. Yunan taktikaları heç də mürəkkəb deyildi, hoplitlərin effektiv avadanlıqlarına və falanqasının gücünə güvənirdilər. Əhəməni tərəfi isə yunan falanqasının gücünü açıqca qiymətləndirmədi. Bu güclə qarşılaşmaq üçün taktika inkişaf etdirilmədi,bu vəziyyət Əhəmənilərin məğlubiyyəti ilə nəticələndi<ref name = L23/>. == Strateji təhlil == [[Fayl:Xerxes detail Scythian.jpg|thumb|upright|[[Skiflər]] ([[Saklar]])Əhəmənilər ordusunun böyük bir hissəsini təşkil edirdilər. [[I Kserks|I Kserksin]]türbəsindən bir detal.[[Nəqşi-Rüstəm]] e.ə.480-cı il.]] İşğalın əvvəlində Əhəməni qüvvələri açıq bir üstünlüyə sahib idi<ref name = L248>Lazenby, Sh.: 248 - 253</ref>. Əvvəla əsgər və gəmi sayı baxımından böyük üstünlüyə sahib idilər<ref name = souza/><ref>Lazenby, Sh.: 29</ref>. Lakin bu say üstünlüyü, bir yerdə Əhəmənilərin zəif yönünə işarədir. Donanma sayının artması, dəniz donanmasının fırtına vəziyyətində sığınacağı bölgədə bir limanın olmaması ilə əlaqədardır<ref name="h74915">[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D49%3Asection%3D1 Herodot, 7.49.1 - 5]</ref> . Belə bir fırtınada donanmanın bir hissəsi qaçılmaz olaraq əldən çıxacaqdı. Bundan əlavə, bütün donanmanı döyüşə aparmaq meyli qaçılmaz bir tendensiyadır. Əslində [[Salamin döyüşü|Salamin]] dəniz döyüşündə bütün donanma müharibəyə sürülüncə dağıntılara yol açılmış oldu. Ordunun sayca şişirdilməsi, təchizat problemlərində də özünü göstərir. Təchizat anbarlarından uzaqlaşdıqca tədarük çətinliyi getdikcə artacaqdır<ref name="h74915"/>. Ən sadəsi, [[Dardanel boğazı]] sahillərinə gəlməzdən əvvəl içməli su olmaması idi<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D43%3Asection%3D1 Herodot, 7.43.1]</ref>. Əhəməni qüvvələrində heç də mürəkkəb olmayan bir idarəçilik sistemi var idi, hər kəs şah qarşısında cavabdeh idi<ref>Lazenby, Sh.: 21</ref>. Onların yüksək inkişaf etmiş bürokratik quruluşları da mürəkkəb və uğurlu planlar hazırlamağa imkan verirdi<ref name = h213/><ref>Lazenby, Sh.: 17 - 18</ref><ref>Lazenby, Sh.: 30</ref> . Digər tərəfdən, [[Əhəməni imperiyası|Əhəməni imperiyasının]] qurulmasından bəri 80 ildən çox müddətdə fars generalları döyüş bölgələrində böyük təcrübə qazanmışdılar<ref>Lazenby, Sh.: 31</ref>. Həm də [[diplomatiya]] və [[Kəşfiyyat|kəşfiyyatdan]] müharibə üçün istifadə etməkdə çox uğurlu idilər. Bu strategiyalardan Yunanıstana hücum etmək üçün istifadə etdilər. Məsələn, e.ə.499-cu ildə Naksos mühasirəsi zamanı şəhəri içdən xəyanət nəticəsində ələ keçirdilər<ref>Lazenby, Sh.: 29 - 30</ref><ref>Holland, Sh.: 311 - 313</ref><ref>Holland, Sh.: 344 - 345</ref>. Digər tərəfdən, Yunanıstanın siyasi birliyinin olmaması səbəbindən Əhəməni istilasına fəal müqavimət göstərən 30-a yaxın şəhər dövləti var idi. Bu dövlətlər arasında keçmişdən gələn ziddiyətlər var idi<ref>Lazenby, Sh.: 21 - 22</ref>. Bu şəhər dövlətləri kiçik miqyaslı yerli müharibələrdən başqa genişmiqyaslı müharibələrdə təcrübə qazanmamışdılar<ref>Lazenby, Sh.: 33</ref>. Komandirlər müharibə təcrübəsi və peşəkarlığı ilə deyil, əsasən siyasi və sosial vəziyyətləri ilə müəyyən edilirdi<ref>Lazenby, Sh.: 37 - 38</ref>. Əhəmənilərin yayılma strategiyası [[e.ə. 480]]-ci illərdə əzici qüvvələr ilə Yunanıstan üzərinə yürüş istiqamətində irəliləyirdi<ref name =L254/>.Əhəmənilərin yayıldığı bölgələrdəki Yunan şəhərləri Əhəməni hakimiyyətinə tabe olmalı və ya məhv edilməli idi. [[Fessaliya]], Lokris və Fokidada əvvəlcə müqavimət göstərildi. Ancaq birbaşa güc tətbiq edilərək, Əhəməni hakimiyyətinə tabe oldu<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D17%3Asection%3D1 Herodot, 9.17.1]</ref><ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D172%3Asection%3D1 Herodot, 7.172]</ref>. Yunan ittifaqının strategiyası Əhəmənilərin irəliləməsini şimalda ikən dayandırmaq,şəhər dövlətlərinin Əhəmənilərə tabe olmasının mümkün olduğunca qarşısını almaq idi. Bu yolla bu şəhər-dövlətlərin ittifaqda iştirakı təmin edilə bilərdi. Digər tərəfdən, Əhəməni qüvvələrinin say üstünlüyü qarşısında açıq ərazidə müharibəyə girmənin yararsızlığı aydın şəkildə görünürdü.Bu vəziyyətdə, mümkün qədər dar coğrafi bölgələrdə döyüşməyə qərar verəcəklər<ref name = L248/>. Həqiqətən, Yunan ittifaqının e.ə.480-ci il üçün strategiyası bu istiqamətdə idi. Əvvəlcə, [[Fessaliya|Fessaliyanın]] işğalının qarşısını almaq üçün Məbəd keçidini saxlamağa qərar verdilər<ref name = L248/>. Lakin bu keçidin, yaxşı seçilmiş müdafiə xətti olmayacağı anlaşılınca,Fermopil keçidi - Artemisiya boğazı xəttinin qorunmasına qərar verildi<ref name = L248/>. Fermopildəki müdafiə əvvəlcə çox uğurlu alındı. Ancaq müdafiəni bu vəzifənin öhdəsindən gələ biləcək bir qüvvə ilə örtə bilməməsi müdafiəni çökdürdü<ref name = L248/>. Kral Leonidin müdafiə strategiyasındakı bu uğursuzluq Yunanıstanın böyük hissəsinin Əhəməni ordusu tərəfindən işğalına səbəb oldu. Artemisiyada Yunan donanması müəyyən dərəcədə uğurlu idi. Bununla birlikdə çəkilən itkilər çox ağır idi və [[Fermopil vuruşması|Fermopil]] keçidindəki itki döyüşləri lazımsız etdi<ref>Lazenby, Sh.: 149 - 150</ref>. Başqa bir cəhətdən, Əhəməni donanması Yunan ittifaqı donanmasından deyil, hava şəraitindən ən çox zərər çəkmişdi. Nəticədə Əhəməni strategiyası uğurlu alındı. Digər tərəfdən Yunan strategiyası, Yunan İttifaqının hərbi gücünü məhv etmək qədər ağır olmasa da, uğursuz oldu. [[Fayl:Xerxes I tomb Persian soldier circa 480 BCE.jpg|thumb|upright|Əhəmənilər ordusunun fars əsgəri. [[I Kserks|I Kserksin]] məzarının təfərrüatı [[Nəqşi-Rüstəm]], e.ə. 480-cü il.]] [[Korinf bərzəxi|Korinf bərzəxinin]] müdafiəsi müharibə tərzini dəyişdirdi. Əhəməni komandanlığı [[Bərzəx|bərzəxə]] dəniz hücumu başlatmadı. Yəqin ki, belə bir cəhd uğursuz olardı<ref>Lazenby, Sh.: 197</ref><ref>Holland, Sh.: 310</ref> .  Beləliklə, müharibənin gedişi dənizdə formalaşacaqdı<ref name = L248/>. [[Femistokl]], Əhəməni donanmasını [[Salamin]] ilə materik arasındakı boğaza çəkmək üçün bir hiylə istifadə etdi. Femistoklun bu cəhdi onun strategiya bacarığını əyani şəkildə nümayiş etdirdi<ref name = L248/><ref>Holland, Sh.: 316 - 317</ref>. Əhəmənilər üçün isə müharibəni qazanmaq üçün Salamində vuruşmağa ehtiyac yox idi. Əhəməni komandanlığının ya həddindən artıq özünə inamı olduğu və ya daha çox qazanmaq istədiyi iddia edildi. Bu çərçivədə Yunan ittifaqının [[Salamin döyüşü|Salamindəki]] qələbəsi qismən də olsa, Əhəməni strateji səhvi ilə əlaqədar idi. Həqiqətən, Salaminin məğlubiyyətindən sonra Əhəməni strategiyası dəyişdirildi. [[General]] [[Mardoni]], Yunan ittifaqını bölmək üçün ittifaqa qoşulan şəhər-dövlətlər arasındakı ixtilaflardan yararlandı<ref name = L254>Lazenby, Sh.: 254 - 255</ref> . Xüsusilə [[Afina (qədim)|Afina]] üzərinə yürüdü. Afina donanmasını Yunan donanmasından ayırmaqla, bu dəniz gücünü çox zəiflətmiş olardı. Dənizdə heç bir maneə olmadıqda, yəqin ki, ordunu [[Peloponnes]] yarımadasına aparacaqdı. [[Herodot]] general [[Mardoni]]nin son bir döyüşə meylli olduğunu söyləyir. Ancaq onun Plateyaya çəkilməsi ziddiyyətli görünürdü. Ehtimal ki, döyüşü seçdiyi şərtlər daxilində axtarmaq istədi. [[Plateya|Plateyaya]] çəkilməsinin Yunan qüvvələrinə hücum etməsinə və ya dağılmasına imkan verəcəyi düşünülmüş ola bilərdi<ref name = L248/>. Yunan strategiyası [[e.ə. 479]]-cu ildə çox da konkret deyildi. İttifaqın dağılmaması üçün yalnız şimala getməyə razı oldular. Ancaq müharibədə qalib gəlmək üçün aydın bir fikir yoxdur<ref name = L248/> . Taktiki uğursuzluqlar bunu göstərir. Təchizat xətlərini [[Plateya|Plateyada]] saxlaya bilmədikləri üçün geri çəkilmək qərarı verildi, ancaq bu, qeyri-mütəşəkkil bir geri çəkilmə idi<ref name = L254/>. Nəticədə bir şəkildə döyüşə sürükləndilər. Digər tərəfdən, general Mardoni son nəticə üçün tələsirdi. Əslində hücum etmək öhdəliyi yox idi. Buna baxmayaraq, bir döyüşdə Yunan qüvvələri ilə təmasa girmişdi<ref name = L254/> . Nəticədə, Yunanistanın Plateyadakı qələbəsini Əhəməni komandanlığının taktiki səhvinin nəticəsi kimi görmək olar<ref name = L254/>. Ümumiyyətlə, [[Salamin]] və [[Plateya|Plateyada]] Əhəməni komandanlığının iki strateji səhvləri Yunan birliyinə taktiki üstünlüyü buraxdı və nəticədə fars istila cəhdinin uğursuzluğuna səbəb oldu<ref name = L254/>. Salamində taktiki səhv bütün donanmanı dar bir döyüş bölgəsində döyüşə aparmaq idi. Donanmanın bir hissəsi ehtiyatda saxlana bilərdi. Yunan ittifaqının müvəffəqiyyəti, ümumiyyətlə "azad insan müstəqilliyi üçün mübarizə aparır" deyiminin nəticəsi olaraq görülür<ref>Green, Sh.: 36</ref>. Axı onlar vətənləri uğrunda vuruşurdular. Yunan ittifaqının müvəffəqiyyətinin mühüm amili, keçmişdən bəri davam edən gərginlik və qarşıdurmalara baxmayaraq, bir ittifaq qurmaq və ona qoşula bilmələri idi. Bu gərginliklər və qarşıdurmalar çərçivəsində ittifaqın qərarsız olacağı gözlənilirdi. Ancaq Yunan materikinin böyük bir hissəsi Əhəməni ordusu tərəfindən işğal edilsə də, Yunan ittifaqını məğlubiyyətə uğrada bilmədilər. Bu vəziyyət Əhəməni istilasının nə qədər qorxulu olduğunu göstərirdi<ref name = L248/>. [[Afina (qədim)|Afina]] Fespiya və [[Plateya]] xalqı evlərini tərk edib təslim olmağı seçdi<ref>Lazenby, Sh.: 259 - 261</ref>. Nəticədə Yunan İttifaqının qələbəsi dağıdıcı məğlubiyyətdən qaçmaq<ref name = L248/>, qurduqları ittifaqa sadiq qalmaq<ref name = L254/>, düşmənlərinin səhvlərindən öz xeyrinə istifadə etmək<ref name = L254/> və döyüş bölgəsinin həqiqi və taktiki üstünlüyə sahib olan hoplit/falanqadan düzgün faydalanmağın nəticəsidir<ref name = L256>Lazenby, Sh.: 256</ref>. == Əhəmiyyəti == [[Fayl:Greek-Persian duel.jpg|thumb|right|220px|Yunan [[hoplit]] və Əhəməni döyüşçülərinin döyüşünün təsviri. Qədim kiliks, e.ə.V əsr.]] Şübhəsiz ki, Yunanistana ikinci Fars hücumu Yunan tarixinin ən əhəmiyyətli hadisələrdən biridir. Bir çox Qərb tarixçiləri bunu [[Avropa]] tarixində çox vacib bir hadisə kimi göstərirlər. Müharibə "Şərq" və "Qərb" arasında bir çatışma olaraq verilir<ref>{{cite web |url =http://www.bbc.co.uk/programmes/p004y278 BBC |archiveurl =https://www.bbc.co.uk/programmes/p004y278 |archivedate = 2019-11-26 |title = İn Our time 20 years|author = BBC|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-26 |language = en }}</ref><ref name = hanson>Hanson, ''Carnage and Culture: Landmark Battles in the Rise of Western Power''</ref><ref>Strauss, Sh.: 1 - 294</ref><ref>Holland, Sh.: xvii - xix</ref>. Yunanıstanın "Şərqli" güc tərəfindən işğal ediləcəyi təqdirdə,"Qərb Sivilizasiyası" nın inkişaf etmək imkanının olmayacağı iddia edilir<ref>Holland, Sh.: xvii - xix</ref>. Bu yanaşma şişirdilmiş ola bilər. Tarixin "olsaydı belə olardı" təhlil edilməyəcəyi aydındır. Ancaq tarixən bunlar vacib hadisələrdir<ref>Holland, Sh.: xvi</ref>. Hərbi olaraq, İkinci Fars səfərində taktiki və strateji bir yenilik yox idi<ref>Lazenby, Sh.: 257 - 258</ref> . Fermopil tez-tez torpaqların hərbi gücünün bir hissəsi kimi istifadə edilməsinə uyğun bir nümunə kimi istifadə edilmişdi<ref name=usarmy>Eikenberry (1996)</ref>. [[Femistokl|Femistoklun]] hiylələri də müharibədəki "düşməni" yanıltmaq üçün yaxşı bir nümunə hesab edilirdi. Əhəməni imperiyasının bütün hərbi əməliyyatlara ən əhəmiyyətli təsiri, xüsusilə,[[Marafon döyüşü|Marafon döyüşündə]] ağır zirehli [[Hoplitlər|hoplitlərə]], üstün bir döyüş gücünə qarşı yüngül fars piyada qoşununun olması idi. Bu həqiqət gec də olsa, Fars hərbi idarələri tərəfindən görüldü və Yunan muzdluları sonradan Fars ordularına cəlb edildi<ref>{{cite web |url = http://www.perseus.tufts.edu/cgi-bin/ptext?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0202;query=chapter%3D%231;layout=;loc=1.2.1|archiveurl =http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0202&redirect=true |archivedate = 2019-11-26 |title = Anabasis|author = Xenophon|date = |publisher = |accessdate = 2019-11-26 |language =en }}</ref>. == İstinadlar == <div style="height:30em; overflow:auto; border: 2px solid #088"> {{İstinad siyahısı|4}} </div> == Mənbə == === Antik mənbələr === * *[[Herodot]] : * [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D1%3Achapter%3D1%3Asection%3D0 ''Tarixlər'']{{ref-en}} : * [[Herodot]] ''Tarix'' * [[Diodor]] – ''Biblioteca Historica'' * Ktesi – ''Persica'' === Günümüzə aid mənbələr === * Tom Holland, 'Persian Fire: The First World Empire and the Battle for the West'' Abacus (2006) * Peter Green, ''The Greco-Persian Wars'' University of California Press (1996) * J. F. Lazenby, ''The Defence of Greece 490–479 BC.'' Aris & Phillips Ltd. (19936) * George Grote, ''A History of Greece: Part II'' * Moses Finley, ''Thucydides – History of the Peloponnesian War'' (İngilizce çeviri Rex Warner). Penguin * D. Fehling, ''Herodotus and His "Sources": Citation, Invention, and Narrative Art'' * A. R. Burn, ''Persia and the Greeks in The Cambridge History of Iran'', Volume 2: ''The Median and Achaemenid Periods'', Ilya Gershevitch, ed. Cambridge University Press. (1985) * J. A. R. Munro, ''Cambridge Ancient History vol. IV'' (1929) * D. W. Engels, ''Alexander the Great and the Logistics of the Macedonian Army'' Berkeley/Los Angeles/London * F. Maurice, ''The size of the army of Xerxes in the invasion of Greece 480 BC. Journal of Hellenic Studies'' (1930) * Barry S. Strauss, ''The Battle of Salamis: The Naval Encounter That Saved Greece—and Western Civilization'' New York: Simon and Schuster (2004) * Hans Delbrück, ''History of the Art of War. University of Nebraska Press. Reprint (1920) == Xarici keçidlər == * Herodot, ''Polihimniya'' ([http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D7%3Achapter%3D1%3Asection%3D1 7. Kitab]){{ref-en}} * Herodot, ''Uranis'' ([http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D8%3Achapter%3D1%3Asection%3D1 8. Kitab]){{ref-en}} * Herodot, ''Kalliopa'' ([http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.01.0126%3Abook%3D9%3Achapter%3D1%3Asection%3D1 9. Kitab]){{ref-en}} == Həmçinin bax == * [[Yunan-İran müharibələri]] * [[Salamin döyüşü]] * [[Marafon döyüşü]] * [[Plateya döyüşü]] {{Yunan-İran müharibələri}} [[Kateqoriya:Yunan-İran müharibələrinin döyüşləri]] [[Kateqoriya:Qədim Yunanıstanın müharibələri]] [[Kateqoriya:E.ə. 480-ci ildəki hadisələr]] [[Kateqoriya:E.ə. 479-cu ildəki hadisələr]] 11eh55meatoqnmase7kkpdomdqmh0jj Troada 0 608263 6563864 6513353 2022-08-05T12:48:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İnzibati vahid}} '''Biqa yarımadası''' qədim adı ilə '''Troada''' və ya '''Troas''' [[Dardanel]]in ikiyə ayırdığı [[Anadolu]] ilə [[Rumeli]]nin şərq hissəsidir. Dardanelin şimalında [[Gelibolu yarımadası]] cənubunda isə Biqa yarımadası yerləşir. Bu gün [[Çanaqqala ili]]nin bütün ərazisi Biqa yarımadasını təşkil edir. Bölgə öz adını Cümhuriyət dövründə əvvəl bölgə mərkəzi, lakin günümüzdə Çanaqqalanın ilçəsi olan [[Biqa]]dan almışdır. Çanaqqala il mərkəzi, Biqa, Ayvacık, Bayramiç, Çan, Ezine, [[Yengicə]] və Lapseki rayon mərkəzləri yarımadanın əsas yaşayış məskənləridir. == Adın mənşəsi == * '''Biqa''' - Yarımada öz adını Çanaqqalanın Marmara dənizi sahillərində Biqa ilçəsindən götürmüşdü.<ref>{{Cite web |title=Index Anatolicus |url=https://www.nisanyanmap.com/?yer=35967&haritasi=biga |access-date=2019-11-13 |archive-date=2017-11-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171119030707/http://nisanyanmap.com/?yer=35967&haritasi=biga |url-status=dead }}</ref> * '''Troada-Troas''' - Bu adlar bölgədəki dünyaca məşhur Troya kəndindən gəlir. Bu tarixi ad eyni zamanda bölgədəki [[Makedoniyalı İsgəndər]] adına qurulan bir kəndin adının digər kəndlərlə qarışmaması üçün istifadə edilir. Bu qədim şəhər İsgəndəriyyə Troas kimi tanınır. == Sərhədləri == Biqa yarımadasının şimalında Dardanel və Marmara dənizi, cənubda Edremit körfəzi, şərqdə Gönen çayı və qərbdə [[Egey dənizi]] var. Kapidağ yarımadasının qərbindən Edremit körfəzinin şimal-şərqinə qədər olan xəttin qərb hissəsində yerləşir. Sahəsi təxminən 10.000 km²-dir.<ref>{{cite book |last=ERTEKİN |first=Yrd. Doç. Dr. Gaye |year=2001 |title=BİGA YARIMADASINDA MADENCİLİK |url=http://www.journals.istanbul.edu.tr/iucografya/article/view/1023016676/1023015864 |location= |publisher=istanbul.edu.tr. |page= |isbn= |author-link= |access-date=2019-11-13 |archive-date=2016-08-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160828052751/http://www.journals.istanbul.edu.tr/iucografya/article/view/1023016676/1023015864 |url-status=unfit }}</ref> == Coğrafiyası == === Dağlar === Biqa yarımadasının cənubunda Kaz dağı (1500m) yerləşir. Baba dağı, Gürgen dağı, Eybek dağı, Kocakatran dağı, Ağ dağı, Armutçuk dağı və Yenice çökəkliyinin şimalında Armutçuk Dağı, Karlık Dağı və digər dağlar yerləşir.<ref>{{cite book |last= EFE |first= Yrd. Doç. Dr. Recep . |year= 1994 |title=Bia Yarımadası'nda Neotektoniğin Jeomorfolojik İzleri |url= |location= |publisher=Türk Coğrafya Dergisi. |page= |isbn= |author-link=}}</ref> === İqlim və bitki örtüyü === Mərmərə və Egey dənizinin sahilləri [[Aralıq dənizi zonası]] kimi yayda isti və quru, qışda isə mülayim və yağışlı olur. Yarımada içində dənizə uzaqlıq mənzərə və hündürlük arasındakı fərq əhəmiyyətli temperatur və yağış fərqlərinə səbəb olur. Sahillərdə daha az yağış yağarkən, dağlıq ərazilərdə isə daha çox yağış olur. Dağlarda sıx bitki örtüyü var. Yaylalar və dağlıq ərazilərdə dağınıq və seyrək bitkilər, [[makvis]] və [[qariqa]]lar üstünlük təşkil edir. Kazdağı Milli Parkı yarımadanın cənubunda yerləşir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} pe5c0yw9zrm9i8dxrx5dskqhux6j82z Hosono Masabumi 0 610307 6564246 6219296 2022-08-05T18:06:41Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Hitotsubaşi Universitetinin məzunları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs }}'''Hosono Masabumi (yaponcaː''' 細野 正文 ([[15 oktyabr|15 оktyabr]] 1870 — 14.03.1939) — "Titanik" gəmisi batarkən xilas olan və gəmidə batanlarla qalmadığı üçün öz ölkəsində ostrakizmə (''yunan sözü olub geniş mənada "ictimai qınaq", "təmizlənmək" mənasındadır'') və ya murahaçibuya (村八分 ) məruz qalan yaponiyalı.<ref name=":0">[https://www.encyclopedia-titanica.org/last-of-the-last.html The Last of the Last How Masabumi Hosono's. Night was Forgotten]</ref> == Haqqında == Hosono Masabumi [[15 oktyabr|15 оktyabr]] 1870-ci il tarixində Yaponiyada anadan olub. Yaponiyanın nəqliyyat nazirliyində işləyən 41 yaşlı dövlət qulluqçusu Hosono 1910-cu ildə Rusiya İmperiyasına, buradakı yerli dövlət dəmiryolu nəqliyyatı sistemi ilə tanış olmaq üçün ezamiyyətə göndərilir. Hosono Yaponiyaya Avropa və Amerikadan qayıtmalı olur. Bir müddət o, Londonda qalır. 1912-ci il aprelin 10-da Hosono Southamptonda [saʊθˈ(h)æmptən] (''Həmpşir'', İngiltərə) 2-ci sinif bileti ilə "Titanik" gəmisinə minir. Aprelin 14-dən 15-nə keçən gecə, gəminin bort nəzarətçisi onu oyadaraq təxliyə xəbərini çatdırır. Olduğu yerdən, yəni ikinci sinif otağından artıq suya buraxılan xilasedici qayıqlara minmək üçün Hosono çata bilməyəcəkdi. Ona görə də nəzarətçi ona üçüncü sinif sərnişinləri üçün nəzərdə tutulan göyərtəyə getməyi təklif edir. Hələ xilasedici qayıqlara ancaq qadınlar və uşaqların minə bildiyi dramatik vəziyyətdə Hosono 10-cu (bəzi mənbələrə görə 13-cü) qayığa minə bilir.<ref>Pellegrino, Charles (2012). Farewell, Titanic: Her Final Legacy. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons. [[:en:Special:BookSources/978-0-470-87387-8|ISBN 978-0-470-87387-8.]]</ref> Hosono 10-cu qayığı suya salan səlahiyyətli şəxsin "son iki nəfər" qışqırmasının ardınca bir kişinin qayığa tullandığını görür. Hosono da özünü qayığa atır. Sonradan o xatirəsində yazacaqdı: ''"Adamın qayığa tullanması mənim də bu şansı dəyərləndirməmə imkan verdi".'' Aprelin 15-i təqribən səhər 8 radələrində həmin qayığın sərnişinləri "Karpatiya" tərəfindən xilas edilirlər.''"''Karpatiya" 1903-cü ildə hazırlanan İngiltərəyə məxsus gəmidir. Həmin gün "Karpatiya" Nyu-Yorkdan Genuya, Neapol və Triestə gedirdi. Batan "Titanik"dən təhlükə siqanalını alan "Karpatiya" köməyə gələn ilk gəmi olur və faciə nəticəsində sağ qalanları öz göyərtəsinə alır. O vaxt gəminin kapitanı Artur Henri Rostron idi. Hələ gəmidə siqaret çəkmək üçün salonda olarkən Masabumi dənizçilərin ona qarşı neqativ, lağlağı münasibətini hiss edir. Gəmi Nyu-Yorka yolda ikən o, cibində gəzdirdiyi "Titanik"ə məxsus kağız formalarında xanımına gəminin batması, xilas olması və "Karpatiya" ilə gəlməsi haqqında məktub yazır. Qəzada hər şeyini itirən yaponiyalı Nyu-Yorka çatanda, buradakı Mitsui şirkətinin ("Mitsui Co." – nəhəng universal ticarət şirkəti) ofisinə gəlir və Yaponiyaya gedə bilmək üçün kömək istəyir. Ona kömək edirlər və Hosono San-Fransiskodan Tokioya gedir.<ref name=":0" /> == Bəxtəvər yapon == Nyu-Yorkda ikən ABŞ-ın yerli qəzetləri onun haqqında çox yazır və "Bəxətəvər yapon" ("Lucky japanese boy") adlandırırlar. Yaponiyada da Hosono mətbuatın və eləcə də, ictimaiyyətin diqqət mərkəzindəki "obyektə" çevrilir. Lakin burada o, tənqid obyekti olur. Hətta onu "''samuray ruhu olmayan qorxaq"'' da adlandırırlar. Bəzi qəzetlər onun qadın paltarı geyinərək qayığa mindiyini də yazır. O, nəqliyyat nazirliyindəki işindən çıxarılır, lakin yenidən vəzifəyə qaytarılır. Belə ki, hakimiyyət şaiyələrə uymaqla yaxşı əməkdaşını itirməməyi qərara alır. Bütün bunlar Hosononun ruhi vəziyyətinə və səhəttinə təsirsiz qalmır. O, 1939-cu ilin martın 14-də vəfat edir və ailəsi onun ölümündə ictimai qınağın əsas rol oynadığını bildirir. Yalnız ölümündən sonra oğulları atalarının məktubu və digər sərnişinlərin xatirələri əsasında Hosononun günahsızlığını ortaya çıxarmağa çalışırlar. 2014-cü ilin aprelində Yokahamada "Titanik"in batmasının ildönümü münasibətilə gəminin göyərtəsində səyahət edə bilən yeganə yaponiyalı kimi Masabumi Hosonoya həsr olunmuş sərgi keçirilir.<ref name=":0" /> == İstinadlar == [[Kateqoriya:Hitotsubaşi Universitetinin məzunları]] 1rc0csjsq05caqis2bqy06tm7isaxav İstifadəçi müzakirəsi:Editor nurane 3 610347 6564839 6526533 2022-08-06T08:16:52Z Dr.Wiki54 88744 /* İnzibatçı seçkisi */ wikitext text/x-wiki {{xg}}--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|müzakirə]]) 06:11, 2 dekabr 2019 (UTC) == AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi == Xahiş edirəm məqaləyə lazımsız məlumatları daxil etməyin. --[[İstifadəçi:Verman1|Thunder Storm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Verman1|müzakirə]]) 06:49, 21 fevral 2020 Xahiş edirəm, səhifəyə toxunmayın.Bura bir dovlət qurumudur. :Dövlət qurumu olub-olmamasının bura heç bir dəxli yoxdur. Səhifəyə həddən artıq lazımsız və qeyri-ensiklopedik məlumatlar daxil edirsiz, üstəlik redaktə müharibəsi aparırsız. Buna davam etsəniz ban olacaqsız. --[[İstifadəçi:Verman1|Thunder Storm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Verman1|müzakirə]]) 07:09, 21 fevral 2020 (UTC) :: Salam. Tərəfinizdən edilmiş kütləvi dəyişikliklər və səhifə məzmunun silinməsi səbəbindən sizin fəaliyyətinizi 24 saat müddətinə məhdudlaşdırmaq məcburiyyətində qaldım. Rica edirəm ki, fəaliyyət göstərməzdən əvvəl qaydalarla tanış olun. Sualınız olsa mənə yazın. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|müzakirə]]) 07:31, 21 fevral 2020 (UTC) ::: Bir daha salam. Əvvəlcə onu qeyd edim ki, hər hansısa bir səhifədə olan məzmunun kütləvi formada silinməsi yol verilməz haldır və xüsusi ilə yeni istifadəçilərə tövsiyyə olunmur. Əgər hər hansısa səhifə ilə bağlı yenidən qurma və ya hansısa geniş yazılmış bölməni dəyişdirmək kimi fikiriniz varsa, zəhmət olmasa bu barədə həmin səhifənin müzakirə səhifəsinə etmək istədiyiniz və etməyi planlaşdırdığınız əlavə və ya dəyişikliklər haqqında məlumat verərdiz. Sizi bloklamadan kənarlaşdırıram və əvəzində sizdən bir daha xahiş edirəm ki, məqalə üzərində kütləvi silmə və ya əlavə etmə əməliyyatları aparmayın. [[Kömək:İlk məqaləniz|İlk məqaləniz]] səhifəsi ilə tanış olmağınızı tövsiyyə edirəm. Hörmətlə:--[[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Baskervill|müzakirə]]) 07:37, 21 fevral 2020 (UTC) :::Salam. Xahis edirikç sehifemiz berpa olunsun, yenidən qurma və ya hansısa geniş yazılmış bölməni dəyişdirməklə bağlı islər aparılacaq. ::::{{u|Baskervill sehifemizde deyshiklikler edilecek, Zehmet olmasa ‎Verman1 ve --Thunder Storm (müzakirə) 09:11, 21 fevral 2020 (UTC) imkan vermir islemeye. Butun sehifelerde deyishiklikler edir. Eslinde bizim sehifede yalniz informativ melumatlardi.}} :::::Sizə sonuncu dəfə xəbərdarlıq olunur. Redaktə müharibəsinə davam etsəniz bloklanacaqsız. --[[İstifadəçi:Verman1|Thunder Storm]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Verman1|müzakirə]]) 12:53, 24 fevral 2020 (UTC) == Bloklanma == Salam hörmətli həmkar. '''[https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=İstifadəçi:Verman1&diff=5054332&oldid=5054299 Bu keçiddə]''' istifadəçinin səhifəsinin məzmununu sildiyiniz üçün tərəfimdən 24 saatlıq bloklanırsız. Lütfən, bu cür fəaliyyətinizi davam etdirməyin.--[[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]</sup> 13:14, 24 fevral 2020 (UTC) == Xəbərdarlıq == Salam. Xəbərdarlıqlara baxmayaraq [[AMEA nəzdində Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzi]] səhifəsinə artıq neçənci dəfədir ki böyük ölçüdə lazımsız və qeyri-ensiklopedik məlumat yerləşdirirsiniz. Həmçinin redaktə müharibəsi aparırsınız. Bu sizə sonuncu xəbərdarlıqdır. Davam etdiyiniz təqdirdə '''6 ay''' müddətinə blok olunacaqsınız. Hörmətlə [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 19:14, 11 sentyabr 2020 (UTC) *Xəbərdarlığa məhəl qoymadığınız üçün bloklandınız.— [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NMW03|müzakirə]]) 18:04, 14 sentyabr 2020 (UTC) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[İstifadəçi:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:MediaWiki message delivery|müzakirə]]) 18:46, 25 sentyabr 2020 (UTC) <!-- Message sent by User:Samuel (WMF)@metawiki using the list at https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 --> == Redaktə müharibəsi == Salam. [[Vikipediy:Redaktə müharibəsi|Redaktə müharibəsi]]nə yol verməyin. Əks halda bloklana bilərsiniz. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 07:15, 12 yanvar 2022 (UTC) == Faylların adlandırılması == salam həmkar, lütfən fayl yükləyən zaman faylın adına diqqət yetirin. faylın adı faylın özünü təmsil etsin. yəni, hazırda yükləməyə davam etdiyiniz bu tip adlandırmalardan istifadə etməyin - ''D216ce18de3bea212a03a3a9f00b8a95'' , ''7ea5e0a0c8692e893b5490ee1a978789'' və s. elə ad seçin ki, sonradan o adla axtarış edəndə faylı tapmaq mümkün olsun. uğurlar. [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Atakhanli|müzakirə]]) 12:13, 29 iyun 2022 (UTC) :Salam. Son vaxtlar yüklədiyim şəkillər silindiyi üçün, şəkillərin öz adı ilə yüklədim. Nəzərə alacam. Təşəkkür edirəm. Dəyişmək üçün çalışacam.Çox sağ olun. [[İstifadəçi:Editor nurane|Editor nurane]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Editor nurane|müzakirə]]) 12:37, 29 iyun 2022 (UTC) == [[:Röya Əliyeva (Gənc Skripkaçı)]] səhifəsinin silinməyə namizəd göstərilməsi == <div class="afd-notice"> <div class="floatleft" style="margin-bottom:0">[[Fayl:Ambox warning orange.svg|48px|alt=|link=]]</div>'''[[:Röya Əliyeva (Gənc Skripkaçı)]]''' məqaləsinin Vikipediyada saxlanıb-saxlanılmaması ilə bağlı müzakirə aparılır. Konsensus əldə olunana qədər məqalə [[Vikipediya:Silinməyə namizəd səhifələr#Röya Əliyeva (Gənc Skripkaçı)]] səhifəsində müzakirə olunacaqdır. Hər kəs, o cümlədən siz müzakirəyə qatıla, fikirlərinizi bildirə bilərsiniz. İstifadəçilər müzakirə zamanı məqaləni redaktə edə, o cümlədən müzakirədə qaldırılan problemləri həll etmək üçün məqaləni təkmilləşdirə bilər. Bununla belə, məqalənin yuxarı hissəsində yerləşdirilmiş silinmə şablonunu götürməyin. <!-- Template:Afd notice --></div> [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Azerifactory|müzakirə]]) 18:06, 1 iyul 2022 (UTC) :Tamam. Təşəkkür edirəm. [[İstifadəçi:Editor nurane|Editor nurane]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Editor nurane|müzakirə]]) 18:11, 1 iyul 2022 (UTC) == İnzibatçı seçkisi == {| style="border: 1px solid #aaaaaa; border: 1px solid #aaaaaa; background-color:;" width=96% |rowspan="2" valign="top" width="100px"| [[File:Wikipedia Administrator.svg|100px|center]] |rowspan="2" | |style="font-size: large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.2em;" |<font color=black>'''İdarəçi seçkisi'''</font> |- |style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray;" | <font color=black>Salam, {{BASEPAGENAME}}.</font><br><font color=black>Sizi mənim inzibatçılıq statusumla bağlı keçirilən [[Vikipediya:İnzibatçılar#dancewithdevil_(müzakirə_səhifəsi_•_fəaliyyətləri)_inzibatçı_statusunun_verilməsi_ilə_bağlı_səsvermə|səsvermədə]] iştirak etməyə dəvət edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 03:44, 9 iyul 2022 (UTC) |} == Azad olmayan fayl == Salam. Zəhmət olmasa, hər şəkli lokala və ya anbara yükləməyin. [[Vikipediya:Müəlliflik hüquqları]]nı ciddi surətdə pozmuş olursunuz. - [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dr.Wiki54|müzakirə]]) 08:16, 6 avqust 2022 (UTC) 6frbglrzqbznnp8k2lsxgc0rftal7fz Kateqoriya:Ölkələrinə və sahələrinə görə alimlər 14 611910 6564540 6544250 2022-08-05T20:20:21Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə alimlər|*]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] jz6jicu8g0lcbshbhr67pcuujasnd3s 6564569 6564540 2022-08-05T20:32:59Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə alimlər| Sahələr]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər| ]] s732vtrmn2oz365g5yyuo6552u3wgbt Kateqoriya:Sosial elm xadimləri 14 611911 6564545 4969065 2022-08-05T20:20:39Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Sosial elmlər|*]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] fiph50pa8z3v38uxvko5tx18pkmgfsg Cəlal Qurbanov 0 613231 6563872 6513941 2022-08-05T12:52:44Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Cəlal Qurbanov |orijinal adı = Cəlal Cavanşir oğlu Qurbanov |şəkil = Cəlal Qurbanov1980.JPG |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 19.3.1980 |doğum yeri = [[Bakı]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası]]<br>"Təfəkkür" Universiteti<br>Azərbaycan Dövlət Neft Akademiyası |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü,nəğməkar-şair,Prezident təqaüdçüsüdür |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |uşağı = Fatimə Qurbanlı,Əli Qurbanov |atası = "[[Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi]]" [[Cavanşir Qurbanov]] |saytı = |vikianbar = }} '''Cəlal Qurbanov''' ({{dil-az|Cəlal Cavanşir oğlu Qurbanov}}; {{DVTY}}) — [[Azərbaycan Yazıçılar Birliyi]]nin üzvü,nəğməkar-şair, Prezident təqaüdçüsü, "Fire Land" Prodakşn-nın rəhbəri, Azərbaycan Milli İdman Növləri Assosiasiyasının vitse-prezidenti<ref>[https://amina-azif.az/2020/11/19/c%C9%99lal-qurbanov Vitse-prezident – Cəlal Qurbanov]/</ref> == Həyatı == Qurbanov Cəlal Cavanşir oğlu 19 mart 1980-ci ildə [[Bakı şəhəri]]ndə anadan olub. 1986-cı ildə Yasamal rayonunda yerləşən 21 saylı orta məktəbin birinci sinfinə daxil olub. 1996-cı ildə həmin məktəbin 11-ci sinfini bitirib, "Təfəkkür" Universitetinin İqtisadiyyat fakültəsinə daxil olub. 2000-ci ildə həmin universiteti birinci kursunu müvəffəqiyyətlə bitirib Dövlət Neft Akademiyasından zəmanət götürərək, könüllü olaraq hərbi xidmətə yollanıb. Hərbi xidməti başa vurduqdan sonra təhsilini davam etdirib. 2003-cü ildə ADNA-nın Neftin sənayesi və Ekologiyası ixtisası üzrə magistr pilləsini bitirmişdir. 2005-ci ildə [[Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası|Prezident yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyası]]na "İnzibati idarəetmə" fakültəsinin Dövlət və bələdiyyə idarəetməsi ixtisası üzrə təhsil almaq üçün qəbul olunmuş və 2008-ci ildə bitirmişdir. Sərbəst Güləş üzrə idman ustalığına namizəddir. 15 fevral 2021-ci ildə Azərbaycan Milli İdman Növləri Assosiasiyasının vitse-prezidenti seçilib.<ref>[https://news.milli.az/sport/922702.html Tanınmış şair Cəlal Qurbanov AMİNA-nın vitse-prezident seçilib]</ref> === Ailəsi === Ailədir.Əli və Fatimə adında övladları var. == Fəaliyyəti == 2013-cü ildən Yazıçılar Birliyinin üzvü, "Fire Land"Productionun rəhbəri, nəğməkar-şair,Prezident təqaüdçüsüdür. "Yaşa, yaşa, Azərbaycan!" layihəsinin müəllifidir<ref>{{cite web |url = https://video.azertag.az/site/video/76092?fbclid=IwAR3Wf3xhXnNPKlV6bEMdagRljey8UM4YzobNQNB-AbIRQEDaloJpVUdNnSM |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191227131550/https://video.azertag.az/site/video/76092?fbclid=IwAR3Wf3xhXnNPKlV6bEMdagRljey8UM4YzobNQNB-AbIRQEDaloJpVUdNnSM |archivedate = 27 dekabr 2019 |title = Cəlal Qurbanov: Milli birliyimiz üçün, hamı Vətən deyəcək! "Yaşa, yaşa, Azərbaycan!"da yaşayan milli ruh |author = |date = |work = |publisher = azertag.az |accessdate = |language = Azərbaycan dili }}</ref>. === Şeirlərinə bəstələnən mahnılar === {{Siyahı sütunlarla|3| * Sevgi dünyamız- Gövhər Həsənzadə * Durnalar- mus Gövhər Həsənzadə * Azərbaycan- Hikmət Mirməmmədli * Əsgər marşı- Yaşar Baxış * Öpsən- mus:Aygün Kazımova * Sevgi yağışı-Sevinc Tağıyeva * Səninlə- mus:Emil Şahin * Kaş ki- mus:Rüstəm Zeynallı * Nankorsan- mus: Gövhər Həsənzadə * Sevən qəlbim- mus: Aygun Kazımova * Xoşbəxt illər-mus Minayə xanım * Mən səninəm-mus: Məhəbbət xanım * Dola mənə qolunu-Faiq Sücəddinov * Sən Azərbaycanlısan-mus: Gövhər Həsənzadə * Unut Getsin mus: Mikayıl Vəkilov * Mənim deyilsən-mus: Muxtar Abseynov * Etiraf- mus:Faiq Sücəddinov * Sən bizimləsən mus: Aygün Səmədzadə * Apar məni- mus:Rüstəm Zeynallı * Yoruldum- mus: Xanım İsmayıl qızı * Yad olduq-mus:Muxtar Abseynov * Ötən günlər- mus: Nadir Əzimov * Azərbaycan-mus:Vüqar Camalzadə * Neyləyim-mus:Sevinc Tağıyeva * Gizli Sevgi- Mus:Ramal İsrafilov * Leyli Məcnun-mus Abbas Bağırov * Sənin oldum-mus:Gövhər Həsənzadə * Göz yaşımı tökə tökə-mus Elza Seyidcahan * Mənim gülüm mus: Xumar Qədimova * Sevgi Harayı-mus:Xumar Qədimova * Göy göl- mus:Aydın Abbasov * Gəl görüşək-mus: Gövhər Həsənzadə * Azərbaycan-mus Hikmət Mirməmmədli * Gəl Barışaq-mus: Rüstəm Zeynallı * Azərbaycan-mus: Nazim Məmmədov * Darıxır ürək- mus: Aybəniz Güllər * Əllərim darıxmasın- mus:Pərviz Mahmudov }} === İctimai fəaliyyəti === ==== Layihələri ==== * "Körpələrin səsi"- mus: Hakan Erol * "İlk Avropa oyunları"- mus: Muxtar Abseynov * "Sən Azərbaycanlısan" — mus: Gövhər Həsənzadə, İfaçılar:Fidan Qasımova, Xuraman Qasımova, Alim Qasımov, Zülfiyyə Xanbabayeva, Mustafa Ceceli, Fərqanə Qasımova (2013-cü il Asan Xidmətin təşəbbüsü ilə)<ref>{{cite web |url = https://azvision.az/amp/az/news/12963/news.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191229124445/https://azvision.az/amp/az/news/12963/news.html |archivedate = 29 dekabr 2019 |title = "Sən Azərbaycanlısan" rekord vurdu! |author = |date = |work = |publisher = azvision.az |accessdate = |language = Azərbaycan dili }}</ref> * "Zəfərə doğru" — mus: Eldar Mansurov, İfaçılar: Avroviziya təmsilçiləri Samir Cavadzadə, Elnur Hüseynov, Səbinə Babayeva, Eldar Qasımov, Nigar Camal, Dilarə Kazımova (2018-ci il)<ref>{{cite web |url = https://azvision.az/amp/az/news/142124/news.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191229124221/https://azvision.az/amp/az/news/142124/news.html |archivedate = 29 dekabr 2019 |title = Məşhurlar "Zəfərə doğru" deyib birləşdilər |author = |date = |work = |publisher = azvision.az |accessdate = |language = Azərbaycan dili }}</ref> * "Yaşa, yaşa, Azərbaycan!" — mus: Rauf Məmmədov, İfaçılar: Rasim Balayev, Alim Qasımov, Natiq Şirinov, Zülfiyyə Xanbabayeva, Aygün Kazımova, Mirələm Mirələmov (2019-cu il)<ref>{{cite web |url = https://azertag.az/xeber/Celal_Qurbanov_Milli_birliyimiz_uchun_hami_Veten_deyecek_VIDEO-1296776?fbclid=IwAR0CN1YUYN_GIWy6GvgN4oytmVRf1D3MjAwF2KKfOdycKNjurIkZK8VfG1Q |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190622093132/https://azertag.az/xeber/Celal_Qurbanov_Milli_birliyimiz_uchun_hami_Veten_deyecek_VIDEO-1296776 |archivedate = 22 iyun 2019 |title = Cəlal Qurbanov: Milli birliyimiz üçün, hamı Vətən deyəcək! |author = |date = |work = |publisher = azertag.az |accessdate = |language = Azərbaycan dili }}</ref> * "Sən Qalib Gələcəksən" — mus: Gövhər Həsənzadə, İfaçılar:İlhamə Quliyeva, İlqar Muradov, Faiq Ağayev, Röya, Samir Cavadzadə, Elnur Hüseynov (2008 ci il) * "Say Hallelujah" — Söz: Cəlal Qurbanov, Tərcümə:Nigar Həsənzadə, mus: Elnur Hüseynov, İfaçılar: Elnur Hüseynov, Fidan Hüseynova (2018 ci il) * Rəhbəri olduğu "Fire Land Production"ın təşkilatçılığı və [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]nin dəstəyi ilə "Mənim atam qəhrəmandır" layihəsinin silsilə tədbirlər həyata keçirib.<ref>[https://oxu.az/society/532579 "Mənim Atam Qəhrəmandır" layihəsinin rəhbəri: "Şəhidlər bizimdirsə, onların ailələri də bizimdir" — FOTO/VİDEO]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Yazıçılar Birliyinin üzvləri]] pdpdzv0vl544uoiskux3n89hvyprdq3 Əsədabad (Əfqanıstan) 0 615800 6565018 5660370 2022-08-06T10:17:57Z Nikmaneshian 253467 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Əsədabad}} {{YM |statusu = |rəsmi_adı = |orijinal_adı = اسعد‌آباد |şəkli = US soldiers patrolling the streets of Asadabad-3.jpg |şəkilin_ölçüsü = |şəkilin_izahı = |tabesində = [[Künər vilayəti]] |ölkə = {{AFG}} |gerb = |bayraq = |gerb yazısı = |bayraq yazısı = |gerbin miqyası = |bayrağın miqyası = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |regionun növü = |region = |cədvəldə region = |rayonun növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icmanın növü = |icma = |cədvəldə icma = |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = |quru sahəsi = |su sahəsi = |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = 873 |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 48,400 |siyahıyaalma ili = [[2014]] |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = [[Puştunlar]] |dini tərkib = |etnoxronim = |saat qurşağı = +04:30 |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = |saytın dili = }} '''Əsədabad''' — [[Əfqanıstan]]da şəhər. [[Künər vilayəti]]ndə yerləşir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} pepnvzndt3h10u41h6gjciz0lccpejm Jalə Əhmədova 0 619171 6564008 6456578 2022-08-05T14:23:09Z 5.191.31.174 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |şəkil = Jalə Əhmədova.jpg |titul = [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi]] [[Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış deputatları|VI çağırış]] deputatı |bayraq = Emblem of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 10 mart 2020 |başlıq1 = Seçki dairəsi |mətn1 = [[Azərbaycanda Parlament seçkiləri (2020)|2020]] — [[59 saylı Salyan seçki dairəsi|59 saylı Salyan]] |sələfi = [[Əliağa Hüseynov]] }} '''Jalə Əhmədova''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi]] [[Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış deputatları|VI çağırış]] deputatı, Azərbaycan Autizm Assosiasiyasının vitse-prezidenti.<ref name="istinad123">{{cite web|url=https://wingchun.az/r%c9%99hb%c9%99rlik/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200922064808/http://wingchun.az/r%C9%99hb%C9%99rlik/|archivedate=2020-09-22|title=JALƏ ƏHMƏDOVA – VİTSE PREZİDENT|author=|date=|publisher=wing-chun.az|accessdate=2020-02-04|language=az|url-status=dead}}</ref> == Həyatı == Jalə Əhmədova 23 aprel 1981-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub. 1997-ci ildə Bakı şəhərində 158 saylı orta məktəbi bitirib. O, ilk ali təhsilini Azərbaycan Beynəlxalq Universitetinin hüquq fakültəsində, ikinci ali təhsilini isə 2008-ci ildə Bakı Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsində almışdır. Hal-hazırda Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının Dövlət və Bələdiyyə idarəetməsi fakültəsində təhsilini davam etdirir<ref name="istinad4562">{{cite web|url=https://aqreqator.az/az/siyaset/527824|archiveurl=http://archive.ph/https://aqreqator.az/az/siyaset/527824|archivedate=2020-02-04|title=Deputatlığa namizəd Əhmədova Jalə Fərhad qızının tərcümeyi-halı|author=|date=|publisher=aqreqator.az|accessdate=2020-02-04|language=az}}</ref> Jalə Əhmədova "Alyans Konsaltinq" MMC-də hüquq məsləhətçisi, [[Unibank|Unibank ASC]] və [[Texnika Bank|Texnikabank ASC]]-də baş mütəxəssis, [[Bakı Apelyasiya Məhkəməsi|Bakı Apellyasiya məhkəməsi]]ndə hakim köməkçisi, baş məsləhətçi, [[Azərbaycan Respublikası Energetika Nazirliyi]]ndə şöbə müdirinin müavini, Milli Qvardiyanın kadrlar şöbəsində baş zabit, Prezidentin Təhlükəsizlik Xidmətində baş zabit- hüquqşünas vəzifələrində çalışıb.<ref name="istinad456">{{cite web|url=https://aqreqator.az/az/siyaset/527824|archiveurl=http://archive.ph/https://aqreqator.az/az/siyaset/527824|archivedate=2020-02-04|title=Deputatlığa namizəd Əhmədova Jalə Fərhad qızının tərcümeyi-halı|author=|date=|publisher=aqreqator.az|accessdate=2020-02-04|language=az}}</ref> Ehtiyyatda olan zabitdir. === Ailəsi === Jalə Əhmədova Azərbaycan Respublikası Ali Məhkəməsinin sabiq hakimi polkovnik Fərhad Əliyevin qızıdır. Ailəlidir, 2 övladı var. == İctimai-siyasi fəaliyyəti == 2018-ci ildən "Vinq Çun" Döyüş Sənəti Federasiyasının təsisçilərindən biri və vitse-prezidentidir.<ref name="istinad123"/><ref>{{cite web |url= https://azerforum.com/az/veten-muharibesinde-xalqimiz-milli-birliyin-gucunu-butun-dunyaya-numayis-etdire-bildi|title=“Vətən müharibəsində xalqımız milli birliyin gücünü bütün dünyaya nümayiş etdirə bildi” |author= |date= 04.10.2021 |website= |publisher=azerforum.com |language=az |access-date= 15 oktyabr 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Jalə Əhmədova 12 aprel 2022-ci il tarixində Azərbaycan Autizm Assosiasiyasına vitse-prezident seçilməyi ilə əlaqədar "Vinq Çun" Döyüş Sənəti Federasiyasının vitse-prezidentliyindən istefa vermişdir.<ref>http://pravda.az/news/77846</ref> [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi]] [[Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış deputatları|VI çağırış]] deputatı seçilmişdir.<ref>[https://www.infocenter.gov.az/archive/millimeclis2020.aspx?i=1 Mərkəzi Seçki Komitəsi — Jalə Əhmədova]</ref> Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı Parlament Assambleyasının üzvüdür. Azərbaycan-Estoniya parlamentlərarası əlaqələr üzrə işçi qrupunun rəhbəridir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış deputatları]] e2w89sctzrobym0mcxea78eclruch2l Kateqoriya:Süni intellekt tədqiqatçıları 14 619844 6564547 5056140 2022-08-05T20:20:46Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki Süni intellektin öyrənilməsinə böyük töhfə verən elm adamlarının siyahısı. Onların arasında təkcə [[kibernetika]], [[riyaziyyatçı]] və [[Proqramçı|proqramçılar]] deyil, [[Filosof|filosoflar]], [[Psixologiya|psixoloqlar]] və [[dilçilər]] də tapa bilərsiniz. [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] [[Kateqoriya:Süni intellekt]] qa4iiza7uviy3tyhrkd4ptjlk080hz1 Kateqoriya:Planetoloqlar 14 621772 6564541 5078064 2022-08-05T20:20:25Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Planetary scientists}} [[Kateqoriya:Planetologiya]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] 269ybahml2sfz346v862kqlrkwpxo5w İzmir Beynəlxalq Sərgisi 0 622977 6564742 6454446 2022-08-06T05:29:48Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Təkrarlanan tədbir|adı=|yer=[[İzmir]]|vebsayt=[http://ief.izfas.com.tr/ İzmir Fuarı] |rəhbər=İZFAŞ|tədbirlər=|büdcəsi=|tutumu=|təsisçisi=|yaradılıb=|ölkə={{TUR}}|koordinatlar=|məkan=Kültürpark|orijinal adı=|bitir=Hər il sentyabr ayı|başlayır=Hər il avqust ayı|tarix=[[1927]] - h.h|janr=|status=Aktiv|şəkil2_izah=|şəkil2=|şəkil_izah=[[2015]]-ci ildə keçirilən 84-cü İzmir Beynəlxalq Sərgisi|şəkil=İzmir Beynəlxalq Sərgisi.jpg|Commons kateqoriyası=}}'''İzmir Beynəlxalq Sərgisi''' qısaca '''İzmir Sərgisi''' — hər il avqust və sentyabr aylarında, [[İzmirin qurtuluşu|İzmirin qurtuluş]] günü olan [[9 sentyabr|9 sentyabrı]] içinə alacaq şəkildə təşkil edilən [[Türkiyə]]nin ən köklü, ən tanınmış və ən əhatəli sərgisi. İzmirdə yerləşən [[Kültür Park|Kültürparkda]] təşkil olunur.<ref>{{cite web |title=Dünden bugüne İzmir Fuarı |url=http://www.milliyet.com.tr/dunden-bugune-izmir-fuari/pazar/haberdetay/26.08.2012/1586308/default.htm |website=Milliyet |accessdate=22 mart 2020 |language=tr}}</ref> == Tarixçə == İzmir Beynəlxalq Sərgisinin yaranması tarixi [[Mustafa Kamal Atatürk|Mustafa Kamal Paşan]]ın [[17 fevral]] [[1923]]-cü ildə [[İzmir]]də təşkil etdiyi [[İzmir İqtisadi Konqresi]]nə qədər uzanır. İqtisadi Konqreslə eyni vaxtda ticarət şousu təşkil edilmiş və [[Osmanlı Bankı]]nın bir anbar olaraq istifadə etdiyi ''Hamparsumyan'' binası sərginin keçiriləcəyi məkan olaraq seçilmişdir. Burada əl dəzgahları və kiçik sənaye məhsulları; [[İsparta ili|Isparta]], [[Külə]], [[Gördəst xalçaları|Gördes]], [[Uşak]] xalçaları, neft məhsulları, sabunlar, makaron və un yeməkləri, koloniyalar, halva, pambıq, ayaqqabı, mebel, dəri məhsulları, kənd təsərrüfatı alətləri, kərpic, mineral nümunələr, tütün, siqaret, şərab nümunələr, ağac növləri nümayiş olunmuşdur.<ref>{{cite web |title=Uluslararası İzmir Fuarı'nın Kuruluşu ve İlk Sergiler |url=http://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/12345/6676/226694.pdf?sequence=1&isAllowed=y |website=Dokuz Eylül Üniversitesi |accessdate=22 mart 2020 |date=11 sentyabr 2018 |archive-date=2018-09-11 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180911084421/http://acikerisim.deu.edu.tr/xmlui/bitstream/handle/12345/6676/226694.pdf?sequence=1&isAllowed=y |url-status=unfit }}</ref> İzmir İqtisadiyyat Konqres Sərgisindən sonra ilk sərgi [[4 sentyabr]] 1927-ci ildə İzmir İncəsənət Məktəbində ''9 Sentyabr Yerli Sərgi'' adı altında açıldı. İzmir Ticarət Palatasının təklifi və İzmir icra başçısı Kazım Dirikin qərarı ilə açılan sərgidə, 70 rəsmi qurumun, 195 yerli şirkətin və 9 ölkənin 72 şirkətinin məhsulları nümayiş etdirildi. Sərgini 80.744 nəfər ziyarət etdi. ''İkinci 9 sentyabr sərgisi'' [[1928]]-ci ilin sentyabrında eyni binada və beynəlxalq səviyyədə reallaşdı. Sərgidə 155 xarici şirkət iştirak olmaqla 515 şirkət qatıldı. Növbəti sərginin [[1931]]-ci ildə keçirilməsi qərara alındı, ancaq iqtisadi səbəblərə görə sərgi keçirilmədi. [[1933]]-cü ildə İzmir Milli 9 Sentyabr Sərgisi, 9-30 Sentyabr tarixləri arasında, İsveçrəli Swissotelin yerləşdiyi yerdə 23 xarici şirkətin, 130 türk şirkətin, 20 birja və ticarət palatalarının iştirakı ilə keçirildi. Sərgi gələn il 26 Avqust — 15 Sentyabr arasında ''İzmir Beynəlmiləl 9 Sentyabr Sərgisi'' adı altında təşkil edildi. [[1935]] ''İzmir 9 Sentyabr Sərgisi'', [[21 avqust]]da vəkil Cəlal Bayar tərəfindən açıldı. 311.000 nəfərin ziyarət etdiyi sərgi bugünkü təşkil olunmuş beynəlxalq sərginin qabaqcıllarından oldu. Bir ay davam edən və 20 avqust — 20 sentyabr arasında keçirilən yarmarkanın müddəti əvvəlcə 1979 və 1986-cı illərdə iyirmi günə, 2004-cü ildə isə on günə endirildi. Bu gün İzmir Beynəlxalq Sərgisi, İzmir Kültürparkda bir çox tədbirlər təşkil edən İzmir Sərgi Xidmətləri, Mədəniyyət və İncəsənət İşləri Təşkilatı (İZFAŞ) tərəfindən təşkil edilir. [[1950]]-ci illərdən etibarən böyük rəğbət görməyə başlayan sərgidə, bu gün də keçmiş günlərdəki kimi musiqi fəaliyyətləri, əsasən açıq konsertlər həyata keçirilir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İzmirdə mədəniyyət]] [[Kateqoriya:Türkiyə festivalları]] [[Kateqoriya:1927-ci ildə Türkiyə]] [[Kateqoriya:1927-ci ildə yarananlar]] gj1tmup53yexgu9zwk1r9lqtye4n76m Türkiyə Kosmos Agentliyi 0 623129 6563926 6402826 2022-08-05T13:36:32Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət qurumu |adı = Türkiyə Kosmos Agentliyi |abreviatura = {{abbr|TKA|Türkiyə Kosmos Agentliyi}} |orijinal adı = {{lang-tr|Türkiye Uzay Ajansı}} |möhür = Logo of Turkish Space Agency (Turkish).svg |möhürün ölçüsü = |möhürün izahı = |bayraq = |bayrağın ölçüsü = |bayrağın izahı = |emblem = |emblemin ölçüsü = |emblemin izahı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ölkə = Türkiyə |yurisdiksiya = |yaradılıb = {{Start date and age|2018|12|13}} |əvvəlki1 = <!--əvvəlki1 – əvvəlki9--> |sonrakı = |tabeçilik = Türkiyə Respublikası Prezidenti |ştatın sayı = |büdcəsi = 24.529.000 ₺<ref>{{cite web |title=2020 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu İcmali |url=http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/01/2-g-2020-Y%C4%B1l%C4%B1-Di%C4%9Fer-%C3%96zel-B%C3%BCt%C3%A7eli-%C4%B0dareler-Fonksiyonel-Kod-%C4%B0cmali.pdf |website=Strateji ve Bütce Başkanlığı |accessdate=23 mart 2020}}</ref> |baş qərargah = |ünvan = [[Ankara]], [[Türkiyə]] |nazir1 = <!--nazir1 – nazir7---> |nazirin funksiyası1 = <!--nazirin funksiyası1 – nazirin funksiyası7---> |rəhbərin vəzifəsi1 = İdarəçi |rəhbərin adı1 = Sərdar Hüseyn İldırım<ref>{{cite web |title=Resmi Gazete'de yer aldı |url=https://www.haberturk.com/atama-kararlari-resmi-gazete-de-2511261 |website=www.haberturk.com |accessdate=23 mart 2020 |language=tr}}</ref> |tabeliyindəki orqan1 = Türkiyə Respublikası Sənaye və Texnologiya Nazirliyi |sənəd1 = <!--sənəd1 – sənəd6---> |saytı = [http://tua.gov.tr/ Türkiye Uzay Ajansı] |qeydlər = |xəritə = |xəritənin ölçüsü = |xəritənin izahı = |vikianbar = }} '''Türkiyə Kosmos Agentliyi''' ({{lang-tr|Türkiye Uzay Ajansı}}) — [[Türkiyə Respublikası]]nın milli kosmos agentliyi. [[Türkiyə]]nin kosmos elmləri proqramı ilə ümumi aviasiya və [[kosmos]] araşdırmalarından məsul dövlət təşkilatıdır.<ref>{{cite web |title=Türkiye Uzay Ajansı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (Kararname Numarası: 23) |url=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/12/20181213-1.pdf |website=Resmi Gazete |accessdate=23 mart 2020}}</ref> Prezident tərəfindən müəyyən edilmiş idarəetmə sisteminə uyğun olaraq, hüquqi şəxs, inzibati, maliyyə muxtariyyəti və Türkiyə Respublikası Prezidentinin Fərmanına əsasən müəyyən edilmiş vəzifə və səlahiyyətləri yerinə yetirmək üçün xüsusi büdcə ilə "Milli Kosmik Proqramı"nın hazırlanması və həyata keçirilməsi istiqamətində fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi məqsədi ilə [[13 dekabr]] [[2018]]-ci ildə yaradılıb.<ref>{{cite web |title=20 yıllık rüya gerçek oldu, Türkiye Uzay Ajansı kuruldu |url=https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/20-yillik-ruya-gercek-oldu-turkiye-uzay-ajansi-kuruldu/1337121 |website=Anadolu Ajansı |accessdate=23 mart 2020 |date=14 dekabr 2018 |archive-date=2018-12-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181214152855/https://www.aa.com.tr/tr/gunun-basliklari/20-yillik-ruya-gercek-oldu-turkiye-uzay-ajansi-kuruldu/1337121 |url-status=unfit }}</ref> Agentlik ilk iclasını [[2019]]-cu ilin [[sentyabr]] ayında keçirmişdir.<ref>{{cite web |title=Türkiye Uzay Ajansı ilk toplantısını yaptı |url=https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/turkiye-uzay-ajansi-ilk-toplantisini-yapti-/1572029 |website=Anadolu Ajansı |accessdate=23 mart 2020 |date=4 sentyabr 2019 |archive-date=2019-09-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190904160909/https://www.aa.com.tr/tr/bilim-teknoloji/turkiye-uzay-ajansi-ilk-toplantisini-yapti-/1572029 |url-status=unfit }}</ref> == Başçılar == {| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;" ! № ! Başçı ! Vəzifəyə keçmə ! Vəzifədən çıxma |- | '''1''' | Sərdar Hüseyn İldırım | [[6 avqust]] [[2019]] | ''Vəzifədə'' |} == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türkiyə]] sppenp3ut3n5f4ma9u2ol3c89r9ctrt Yozef Mengele 0 623588 6564654 6398213 2022-08-05T22:42:43Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{Şəxs }} '''Yozef Mengele''' ({{Dil-de|Josef Mengele}}; {{DVTY}}), '''Ölüm mələyi''' ({{Dil-de|Todesengel}}){{sfn|Levy|2006|p=242}} və ya '''Ağ mələk''' ({{Dil-de|der Weisse Engel}} və ya ''{{Lang|de|Weißer Engel}}''){{sfn|USHMM: Josef Mengele}}) — [[Mühafizə dəstəsi|SS]]-[[Hauptşturmfürer]] (kapitan) rütbəli [[Almaniya]] zabiti və [[İkinci Dünya müharibəsi]]ndə xidmət etmiş hərbi həkim. Tarixdə daha çox [[Auşvitz həbs düşərgəsi]]ndəki fəaliyyəti ilə yadda qalıb. Mengele həbs düşərgəsində [[Nasistlərin insanlar üzərində eksperimentləri|məhbuslar üzərində ölümcül eksperimentlər]] aparmış, eləcə də [[Holokost|qaz kamerasında öldürülən]] qurbanların seçilməsində{{Efn|İşləməyə qadir olan yeni gələnlər düşərgəyə, əmək qabiliyyəti olmayan hesab edilənlər qaz kameralarına göndərilirdi.}} iştirak etmiş həkim qrupunun üzvü olmuşdur. [[Qızıl Ordu]] qoşunlarının [[Polşa]] ərazisindən keçməsi ilə Mengele [[SSRİ|Sovet]] qüvvələrinin Auşvitzə gəlməsindən cəmi 10 gün əvvəl, 1945-ci il yanvarın 17-də Auşvitzdən {{convert|280|km|mi}} uzaqlaşdırılaraq [[Qross-Rozen həbs düşərgəsi]]nə göndərilmişdir. Müharibədən əvvəl Mengele [[antropologiya]] və tibb sahəsində doktorluq dərəcəsi almış və tədqiqatçı kimi karyerasına başlamışdır. 1937-ci ildə [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|Nasist Partiyası]]na, 1938-ci ildə isə SS-ə üzv olmuşdur. İkinci Dünya müharibəsinin ilk illərində bir taborun hərbi həkimi vəzifəsinə təyin edilən Mengele sonralar 1943-cü ilin əvvəllərində [[nasist həbs düşərgələri]]nə göndərilir və təyinatı Auşvitzə verilir. Auşvitzdə o, insan üzərində genetik tədqiqatlar aparmaq imkanı əldə edir. Öz eksperimentlərini əsasən əkizlər üzərində aparmağa fokuslanmış Mengele qurbanlarının sağlamlığını və həyat təhlükəsizliyini nəzərə almır və ya buna çox az əhəmiyyət verirdi.{{sfn|Kubica|1998|p=320}}{{sfn|Astor|1985|p=102}} Müharibədən sonra [[Cənubi Amerika]]ya qaçır. 1949-cu ilin iyul ayında [[Nasistlərin qaçışı|keçmiş SS üzvlərindən ibarət bir şəbəkə]]nin köməyi ilə [[Argentina]]ya gedir. Əvvəlcə [[Buenos-Ayres]] və ətraf ərazilərdə yaşayan Mengele daha sonra 1959-cu ildə [[Paraqvay]]a, 1960-cı ildə [[Braziliya]]ya qaçır. Bütün bu dövrlər ərzində onun məhkəmə prosesinə çıxarılmasını istəyən [[Qərbi Almaniya]], [[İsrail]] və [[Simon Vizental]] kimi [[nasist ovçuları]] tərəfindən axtarışlar davam etdirilir. Mengele, Qərbi Almaniya hökumətinin ekstradisiya tələblərinə və İsrail xüsusi xidmət orqanı [[Mossad]]ın gizli əməliyyatlarına baxmayaraq qaçıb qurtula bilir. 1979-cu ildə [[Bertioqa]] sahillərində üzərkən insult keçirib boğulur və Volfqanq Gerhard adı altında dəfn edilir.{{sfn|USHMM: Josef Mengele}} Onun cəsədinin qalıqları 1985-ci ildə məhkəmə ekspertizasına təqdim edildikdən sonra Yozef Mengeleyə məxsus olduğu təsdiq edilir. == İlk illəri == Mengele 16 mart 1911-ci ildə [[Güntsburq]]da anadan olub. Valburqa Hupfauer və Karl Mengelenin üç oğlundan ən böyüyüdür.{{sfn|Astor|1985|p=12}} Karl və Alois onun kiçik qardaşlarıdır. Atası kənd təsərrüfatı avadanlıqları istehsal edən "Karl Mengele və Oğulları" şirkətinin təsisçisi olub.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=4–5}} Mengele məktəbdə əla oxuyur və musiqi, incəsənət, xizəkçiliklə maraqlanırdı.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=6–7}} Orta məktəbi 1930-cu ilin aprelində bitirib fəlsəfə üzrə təhsil almaq məqsədilə [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|Nasist Partiyası]]nın qərargahının yerləşdiyi{{sfn|Kershaw|2008|p=81}} [[Münhen]]ə gedir.{{sfn|Kubica|1998|p=318}} 1931-ci ildə ''[[Polad dəbilqə]]'' ({{dil-de|Stahlhelm, Bund der Frontsoldaten}}) adlı [[paramilitar]] təşkilata qoşulur. Həmin təşkilat 1934-cü ildə nasist ''[[Hücum bölükləri]]''nə ({{dil-de|Sturmabteilung}}) daxil edilir.{{sfn|Kubica|1998|p=318}}{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=8, 10}} 1935-ci ildə Mengele [[Münhen Lüdviq-Maksimilian Universiteti|Münhen Universiteti]]ndə antropologiya üzrə [[fəlsəfə doktoru]] dərəcəsi alır.{{sfn|Kubica|1998|p=318}} 1937-ci ilin yanvarında [[Frankfurt]]dakı İrsi Biologiya və İrqi Gigiyena İnstitutunda işə başlayır: burada əkizlərin araşdırılmasına xüsusi maraq göstərən alman genetiki həkim [[Otmar Frayherr fon Ferşuer]] ilə çalışır.{{sfn|Kubica|1998|p=318}} Ferşuerin köməkçisi kimi, Mengele diqqəti [[dodaq-damaq yarığı]] və çənə yarığı ilə nəticələnən genetik amillərə yönəldirdi.{{sfn|Weindling|2002|p=53}} Bu mövzuya dair [[tezis]]i ona 1938-ci ildə [[Yohann Volfqanq Göte adına Frankfurt Universiteti|Frankfurt Universiteti]]ndən tibb üzrə doktorluq dərəcəsi qazandırmışdı.{{sfn|Allison|2011|p=52}} Hər iki elmi dərəcəsi 1960-cı illərdə müvafiq universitetlər tərəfindən ləğv edilir.{{sfn|Levy|2006|p=234 (footnote)}} Öz rəyində Ferşuer Mengelenin etibar ediləcək biri olduğunu qeyd edir və mürəkkəb materialı şifahi formada aydın şəkildə təqdim etmək bacarığını yüksək qiymətləndirir.{{sfn|Lifton|1986|p=340}} Amerikalı müəllif [[Robert Cey Lifton]] Mengelenin nəşr olunan əsərlərinin dövrün elmi fəaliyyətlərinə uyğun olduğunu və ehtimal ki, hətta [[Nasist Almaniyası]]ndan kənarda da mötəbər elmi səylər kimi qiymətləndiriləcəyini qeyd edirdi.{{sfn|Lifton|1986|p=340}} 28 iyul 1939-cu ildə Mengele [[Leypsiq]]də rezidenturada olarkən tanış olduğu İren Şönbeynlə evlənir.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=11}} Onların yeganə oğlu Rolf 1944-cü ildə dünyaya gəlib.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=54}} == Hərbi xidmət dövrü == [[Nasizm]] ideologiyası [[antisemitizm]], [[Nasist irqi siyasəti|irqi gigiyena]] və [[yevgenika]] elementlərini bir araya gətirir və alman xalqı üçün daha çox yaşayış sahəsi ({{dil-de|[[Şərqdə həyati məkan|Lebensraum]]}}) əldə etmək məqsədi ilə onları [[pangermanizm]] və ərazi [[ekspansionizm]]i ilə birləşdirirdi.{{sfn|Evans|2008|p=7}} Nasist Almaniyası Polşaya və Sovet İttifaqına hücum edərək burada yaşayan və nasistlər tərəfindən [[Ariçilik|Ari]] [[ali irq]]inə tabe hesab edilən [[yəhudilər]]i və [[slavyanlar]]ı deportasiya etmək və ya öldürmək niyyəti ilə bu yeni əraziləri ələ keçirməyə çalışırdı.{{sfn|Longerich|2010|p=132}} Mengele 1937-ci ildə Nasist Partiyasına, 1938-ci ildə isə [[SS]]-ə (mühafizə eskadronu) üzv olur. İlk əsas təlimini 1938-ci ildə yüngül piyada dağ qoşunları ({{dil-de|Gebirgsjäger}}) ilə alır. 1940-cı ilin iyununda İkinci Dünya müharibəsinin başlamasından bir neçə ay sonra [[Vermaxt]]a (Nasist silahlı qüvvələri) hərbi xidmətə çağrılır. Tezliklə SS-in döyüş qolu olan [[SS qoşunları]]nda ({{dil-de|Waffen-SS}}) könüllü olaraq tibbi xidmətə başlayır. Burada o, 1940-cı ilin noyabrına qədər tibbi ehtiyat taborunda SS-[[Unterşturmfürer]] (ikinci leytenant) rütbəsi ilə xidmət edir. Daha sonra [[Poznan]]da SS-in irq və məskunlaşma məsələləri üzrə əsas idarəsinə təyin edilən Mengele burada namizədlərin [[germanizasiya]]sını qiymətləndirirdi.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=16}}{{sfn|Kubica|1998|pp=318–319}} 1941-ci ilin iyun ayında Mengele II dərəcəli [[Dəmir xaç ordeni]]nə layiq görüldüyü [[Ukrayna]]ya göndərilir. 1942-ci ilin yanvarında [[5-ci SS Tank Diviziyası "Vikinq"]]də taborun hərbi həkimi kimi fəaliyyət göstərir. İki alman əsgərini yanan bir tankdan xilas etdikdən sonra I dərəcəli Dəmir xaç ordeni, qara rəngdə [["Yaraya görə" döş nişanı]] və alman xalqına qayğısına görə medalla təltif edilir. 1942-ci ilin ortalarında [[Rostov-na-Donu]] yaxınlığında döyüş zamanı ağır yaralandığına görə fəal hərbi xidmət üçün yararsız elan edilir. Sağaldıqdan sonra SS-in irq və məskunlaşma məsələləri üzrə əsas idarəsinin [[Berlin]]dəki baş qərargahına köçürülür; həmin dövrdən etibarən Kayzer Vilhelm adına Antropologiya, İnsan İrsi və Yevgenika İnstitutunun yeni direktoru Ferşuer ilə əməkdaşlığını davam etdirir. Mengele 1943-cü ilin aprelində SS-[[Hauptşturmfürer]] (kapitan) rütbəsinə yüksəlir.{{sfn|Kubica|1998|p=319}}{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=16–18}}{{sfn|Astor|1985|p=27}} == Auşvitz == [[Fayl:Selection on the ramp at Auschwitz-Birkenau, 1944 (Auschwitz Album) 1b.jpg|330px|thumb|right|Birkenaunun girişində Macarıstan yəhudilərinin "seçimi" aparılır. 1944-cü ilin may–iyun ayları.]] Əvvəlcə əsir işçilər üçün nəzərdə tutulan [[Auşvitz həbs düşərgəsi|Auşvitz II-Birkenau]] 1942-ci ildə əmək düşərgəsi və [[məhvetmə düşərgəsi]] olaraq istifadə edilməyə başlandı.{{sfn|Longerich|2010|pp=282–283}}{{sfn|Steinbacher|2005|pp=94, 96}} Məhbuslar düşərgəyə Almaniyanın işğalı altında olan Avropanın hər yerindən dəmir yolu ilə daşınır və müşayiət altında gətirilirdilər.{{sfn|Steinbacher|2005|pp=104–105}} 1942-ci ilin iyul ayına qədər SS həkimləri gələn yəhudilərin ayrıldığı yerlərdə "seçimlər" aparırdılar və işləməyə qadir olanlar düşərgəyə daxil olur, əmək qabiliyyəti olmayan hesab edilənlər isə dərhal qaz kameralarında öldürülürdülər.{{sfn|Rees|2005|p=100}} Ölümə göndərilənlər əraziyə gələnlərin dörddə üç hissəsini təşkil edirdi.{{Efn|Söhbət 1944-cü ilin ortalarında düşərgəyə gətirilən macarlardan gedir. Onların 85%-i dərhal öldürülmüşdü.{{sfn|Steinbacher|2005|p=109}}}} Onların sırasına demək olar ki bütün uşaqlar, azyaşlı uşağı olan qadınlar, hamilə qadınlar, bütün yaşlılar və SS həkiminin qısamüddətli və səthi aparılan müayinəsinə əsasən tamamilə qeyri-sağlam və yararsız hesab edilən bütün şəxslər daxil idi.{{sfn|Levy|2006|pp=235–237}}{{sfn|Astor|1985|p=80}} 1943-cü ilin əvvəlində, Ferşuer tərəfindən həvəsləndirilən Mengele, həbs düşərgəsinə göndərilmək üçün müraciət edir.{{sfn|Kubica|1998|p=319}}{{sfn|Allison|2011|p=53}} Müraciəti qəbul edilir və o, Auşvitzə göndərilir. Burada Auşvitzin baş hərbi həkimi SS-Ştandortarzt [[Eduard Virts]] tərəfindən Auşvitz kompleksində yerləşən alt düşərgələrdən birinin — Birkenaudakı [[Qaraçılar|qaraçı]] ailə düşərgəsinin ({{dil-de|Zigeunerfamilienlager}}) baş həkimi vəzifəsinə təyin edilir.{{sfn|Kubica|1998|p=319}}{{sfn|Allison|2011|p=53}} SS həkimləri Auşvitz dustaqlarını müalicə etmir, sadəcə düşərgənin səhiyyə xidmətində çalışmaq məcburiyyətində qalan dustaq həkimlərin fəaliyyətinə nəzarət edirdilər.{{sfn|Lifton|1985}} Üzərinə qoyulan vəzifələrini icra edən Mengele hər həftə xəstəxana-[[kazarma|barak]]lara baş çəkir və iki həftə ərzində yataqda müalicə aldıqdan sonra sağalmayan hər bir məhkumun qaz kameralarına göndərilməsini əmr edirdi.{{sfn|Astor|1985|p=78}} Mengele həm də öz eksperimentləri üçün tədqiqat obyekti tapmaq ümidilə,{{sfn|Levy|2006|pp=248–249}} hətta ona belə bir tapşırıq verilməsə də, xüsusi maraq göstərdiyi əkizlərin seçilməsi ilə məşğul olurdu.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=29}} Seçimləri ən stresli və xoşagəlməz vəzifələrindən biri kimi görən digər SS həkimlərinin əksinə, o, bu vəzifəni gözəbatan tərzdə böyük bir sevinclə, tez-tez gülümsəyərək və ya mahnı zümzümə edərək icra edirdi.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=27}}{{sfn|Lifton|1985}} O, eyni zamanda Birkenau qaz kameralarında kütləvi qırğınlarda istifadə olunan [[sianid]] əsaslı pestisid olan [[Siklon B]]-nin istifadəsinə nəzarət edən SS həkimlərindən biri idi. Bu vəzifəsini IV və V krematoriylərdə yerləşən qaz kameralarında icra etmişdi.{{sfn|Piper|1998|pp=170, 172}} 1943-cü ildə qaraçı düşərgəsində [[noma]] xəstəliyinin (ağız və üzün [[qanqren]]li bakterial xəstəliyi) baş qaldırması ilə Mengele xəstəliyin səbəbini müəyyənləşdirmək və müalicəni inkişaf etdirmək üçün bir araşdırma başladır. [[Karl Universiteti|Praqa Universiteti]]nin yəhudi əsilli [[Pediatriya|uşaq həkimi]] və professoru Bertold Epştaynı işə cəlb edir. Xəstələr ayrı bir barakda təcrid edilir. Ağrılara tab gətirə bilməyən bir neçə uşaq öldürülür ki, onların başları və orqanları [[Qrats]]dakı SS Tibb Akademiyasına və digər müəssisələrə göndərilsin. Bu tədqiqat qaraçı düşərgəsi ləğv edilənədək və 1944-cü ildə qalan sakinləri öldürülənədək davam etdi.{{sfn|Kubica|1998|p=320}} Qadın düşərgəsindəki [[tif]] epidemiyasına cavab olaraq, Mengele altı yüz yəhudi qadının bir blokunu düşərgədən təmizlədi və qaz kameralarında ölümə göndərdi. Bundan sonra bina təmizləndi və dezinfeksiya edildi, qonşu blokun sakinləri yuyuldu, bitdən və bakteriyalardan təmizləndi və təmiz bloka keçməzdən əvvəl onlara yeni geyim verildi. Bu proses bütün baraklar dezinfeksiya olunana qədər təkrarlandı. Bənzər prosedurlar daha sonra [[skarlatina]] və digər xəstəliklərin epidemiyaları üçün də istifadə edildi, bu zaman qaz kameralarında yoluxmuş məhkumlar öldürüldü. Bu fəaliyyətinə görə, Mengele [[Döyüş ləyaqət xaçı]]na layiq görüldü və 1944-cü ildə Birkenau alt düşərgəsinin birinci həkimi vəzifəsinə irəli çəkildi.{{sfn|Kubica|1998|pp=328–329}} === İnsanlar üzərində eksperimentlər === {{Əsas|Nasistlərin insanlar üzərində eksperimentləri}} [[Fayl:Richard Baer, Josef Mengele, Rudolf Hoess, Auschwitz. Album Höcker.jpg|250px|thumb|left|[[Rixard Baer]], Yozef Mengele və [[Rudolf Höss]] Auşvitzdə. 1944-cü il.]] [[Fayl:Auschwitz Mengele Block 10.jpg|250px|thumb|left|10-cu Blok — Mengelenin [[Auşvitz həbs düşərgəsi|Auşvitz]]dəki "tibbi" palatası.]] Mengele Auşvitzi antropoloji tədqiqatları və irsiyyət üzərində araşdırmalarını davam etdirmək üçün bir fürsət olaraq istifadə edərək, [[Nasistlərin insanlar üzərində eksperimentləri|təcrübə]] üçün məhkumlardan istifadə edirdi.{{sfn|Kubica|1998|p=320}} Tibbi prosedurları həyata keçirərkən qurbanlarının sağlamlığına, təhlükəsizliyinə və ya fiziki və emosional əzablarına əhəmiyyət vermirdi.{{sfn|Kubica|1998|p=320}}{{sfn|Astor|1985|p=102}} Xüsusilə də [[Əkiz|eyni yumurta əkizləri]], [[heteroxromiya]]lı insanlar (hər biri fərqli rəngdə gözlərə malik olan şəxslər), [[cırtdanboyluluq|cırtdanlar]] və fiziki pozğunluqları olan insanlarla maraqlanırdı.{{sfn|Kubica|1998|p=320}} Qrant, Mengeledən mütəmadi olaraq hesabatlar və nümunələr alan Ferşuerin müraciəti əsasında [[Almaniya Tədqiqat Birliyi]] ({{dil-de|Deutsche Forschungsgemeinschaft}}) tərəfindən təmin edilirdi. Qrant Auşvitz II-Birkenauda II Krematoriyə aid patologiya laboratoriyasının tikintisinə sərf edilir.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=33}} 29 may 1944-cü ildə Auşvitzə gələn Macarıstan yəhudisi həkim-patoloq [[Mikloş Nisli]] bu laboratoriyada meyidləri yararaq nümunələr götürür və çatdırılması üçün hazır edirdi.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=33–34}} Əkizlər üzərində aparılan araşdırma qismən də [[irsiyyət]]in ətraf mühit üzərində üstünlüyünü sübut etmək və beləliklə də ari irqinin üstünlüyü ilə bağlı nasistlərin mövqeyini gücləndirmək məqsədi daşıyırdı.{{sfn|Steinbacher|2005|p=114}} Nisli və digərləri, əkizlər üzərində aparılan araşdırmaların, eyni zamanda, irqi baxımdan arzuolunan insanların əkiz olma şanslarını artıraraq alman irqinin artma faizini yüksəltmək niyyəti ilə əlaqəli olduğunu bildirmişdi.{{sfn|Lifton|1986|pp=358–359}} Mengelenin üzərində tədqiqat apardığı şəxslər digər məhkumlara nisbətən daha yaxşı qidalanır və yerləşdirilirdi və müvəqqəti olaraq qaz kameralarında ölümdən uzaq tutulurdu.{{sfn|Nyiszli|2011|p=57}} Mengele, eksperimentlərinin obyekti olan uşaqlar üçün, habelə qaraçı düşərgəsindən olan məktəbəqədər uşaqlar üçün [[uşaq bağçası]] da qurmuşdu. Bu düşərgədə digər düşərgələrə nisbətən daha yaxşı yemək və yaşayış şəraiti təmin edilmiş, hətta uşaqlar üçün oyun meydançası yaradılmışdı.{{sfn|Kubica|1998|pp=320–321}} Azyaşlı tədqiqat obyektlərini ziyarət edərkən özünü "Mengele əmi" kimi təqdim edən və onlara konfet təklif edən bu şəxs,{{sfn|Lagnado|Dekel|1991|p=9}} eyni zamanda, öldürücü inyeksiya, güllələmə, döymə və ölümcül eksperimentləri ilə öldürdüyü naməlum sayda qurbanlarının qətlinə görə şəxsən məsuliyyət daşıyırdı.{{sfn|Lifton|1986|p=341}} 1986-cı ildə yazdığı kitabda Lifton, Mengeleni yəhudilərin aşağı səviyyəli və təhlükəli bir irq kimi yer üzündən tamamilə silinəcəyinə inanan sadist, empatiyasız və son dərəcə antisemit biri kimi təsvir edirdi.{{sfn|Lifton|1986|pp=376–377}} Rolf Mengele sonralar müharibə dövründəki fəaliyyətinə görə atasının vicdan əzabı çəkmədiyini iddia etmişdi.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=48}} Auşvitzin keçmiş məhkum həkimi Mengele haqqında bunları demişdi: {{Sitat|Uşaqlara qarşı bu qədər mehriban ola, özünü onlara sevdirə, konfet gətirə, onların gündəlik həyatındakı xırda detalları düşünə və bizim həqiqətən də heyran qalacağımız hərəkətlər edə bilmişdi ... və sonrasında, ... krematoriya tüstüsü və bu uşaqları, səhərisi gün, ya da elə yarım saat ərzində, ora göndərirdi. İşin anormal olan tərəfi də elə bu idi.{{sfn|Lifton|1985|p=337}}}} [[Fayl:Child survivors of Auschwitz.jpeg|250px|thumb|right|Mengelenin eksperimentlərində istifadə etməsi üçün Auşvitzdə saxlanılan, lakin sağ qalan yəhudi əkizləri. Qızıl Ordu bu uşaqları 1945-ci ilin yanvarında almanlardan xilas edir.]] Əkizlər Mengele və ya köməkçilərindən biri tərəfindən həftəlik müayinələrə və fiziki xüsusiyyətlərinin ölçülməsinə məruz qalırdılar.{{sfn|Lifton|1986|p=350}} Əkizlər üzərində apardığı təcrübələrə bədən üzvlərinin lazımsız yerə amputasiya edilməsi, tif və ya başqa bir xəstəliyi olan bir əkizin qəsdən yoluxdurulması və bir əkizin qanını digərinə köçürməsi daxil idi. Qurbanların çoxu bu prosedurlar yerinə yetirilərkən ölürdü.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=37}} Təcrübədən sağ çıxanlar bəzən öldürülür və Mengelenin sonrakı dövrlərdə istifadə etməyəcəyi zaman cəsədləri yarılırdı.{{sfn|Lifton|1986|p=351}} Nisli, Mengelenin bir gecədə on dörd əkizi, ürəklərinə xloroform vuraraq şəxsən öldürdüyü bir hadisəni xatırlayırdı.{{sfn|Lifton|1985}} Əgər bir əkiz xəstəlikdən ölərdisə, Mengele digər əkizi öldürməklə tədqiqat məqsədi ilə ölümdən sonrakı müqayisəli hesabatların hazırlanmasına imkan yaradırdı.{{sfn|Lifton|1986|pp=347, 353}} Mengelenin həyata keçirdiyi təcrübələr arasında sağlam insanların gözlərinə kimyəvi maddələr yeridərək göz rəngini dəyişdirmək cəhdləri də vardı. O, heteroxromatik gözləri olan insanları öldürürdü ki, onların gözləri çıxarılsın və tədqiqat üçün Berlinə göndərilsin.{{sfn|Lifton|1986|p=362}} Onun cırtdanlar və fiziki qüsurlu insanlar üzərində apardığı təcrübələr fiziki ölçmə aparmaq, qan almaq, sağlam dişi çıxarmaq və lazımsız dərmanlar və rentgen şüaları ilə müalicə aparmaqdan ibarət idi.{{sfn|Astor|1985|p=102}} Qurbanlarının çoxu təxminən iki həftədən sonra qaz kameralarına, skeletləri isə sonrakı təhlillər üçün Berlinə göndərilirdi.{{sfn|Lifton|1986|p=360}} Mengele, qaz kameralarına göndərilməzdən əvvəl üzərində təcrübələr aparacağı hamilə qadınlar axtarırdı.{{sfn|Brozan|1982}} Şahidlərdən Vera Aleksandr, Mengelenin [[Siam əkizləri|bitişik əkizlər]] yaratmaq məqsədilə iki qaraçı əkizini bir-birinə arxa-arxaya necə qəddarcasına tikdiyindən danışırdı.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=37}} Veranın dediyinə görə hər iki uşaq bir neçə gün əzab çəkdikdən sonra [[qanqren]]dən ölmüşdü.{{sfn|Mozes-Kor|1992|p=57}} == Auşvitzdən sonra == [[Fayl:WP Josef Mengele 1956.jpg|250px|thumb|left|Mengelenin şəxsiyyət vəsiqəsindəki fotoşəkil. Argentina. 1956-cı il.]] Digər Auşvitz həkimləri ilə birlikdə 17 yanvar 1945-ci ildə [[Aşağı Sileziya]]dakı [[Qross-Rozen həbs düşərgəsi]]nə köçürülən Mengele özü ilə birlikdə iki qutu nümunə və Auşvitzdəki təcrübələrinin qeydlərini götürür. Düşərgənin tibbi sənədlərinin bir çoxu, yanvarın 27-də Qızıl Ordu Auşvitzi azad edənədək,{{sfn|Steinbacher|2005|p=128}} SS tərəfindən məhv edilir.{{sfn|Levy|2006|p=255}}{{sfn|Posner|Ware|1986|p=57}} Mengele, Sovetlərin Qross-Rozenə gəlməsindən bir həftə əvvəl — fevralın 18-də burdan qaçır və Vermaxt zabiti kimi gizlənərək qərbə doğru yol alıb [[Çexoslovakiya]]nın [[Jatets]] şəhərinə gedir. Burada onun əleyhinə olan ittihamedici sənədlərini əlaqə qurduğu tibb bacısına müvəqqəti olaraq əmanət edir.{{sfn|Levy|2006|p=255}} Sonra o və dəstəsi Sovetlərin əlinə keçməmək üçün qərbə doğru tələssə də, 1945-ci ilin iyun ayında amerikalılar tərəfindən [[əsir]] götürülürlər. Mengele ilk əvvəl öz adı ilə qeydiyyata alınmış olsa da, Müttəfiqlərin, axtarılan şəxslərin siyahılarının paylanması ilə əlaqədar işini düzgün təşkil etməməsi, eləcə də Mengeledə SS qoşunlarının üzvlərinə məxsus olan, qan qrupunun müəyyən edilməsi məqsədini daşıyan tatuirovkanın aşkar edilməməsi səbəbindən onun adı müharibə cinayəti törədən əsas şəxslərin siyahısında əks olunmamışdı.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=63}} İyul ayının sonunda sərbəst buraxılan Mengele "Fritz Ullman" adı ilə saxta sənədlər alır, sonradan həmin sənədlərdə adını "Fritz Hollmann" olaraq qeyd etdirir.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=63, 68}} Qaçdıqdan bir neçə ay sonra Auşvitzdəki sənədlərini götürmək məqsədilə Sovetlərin işğalı altında olan əraziyə gedir. Daha sonra [[Rozenhaym]] yaxınlığında fermer işi tapır.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=68, 88}} Mengele əmin idi ki, tutulsa, məhkəmə qarşısına çıxarılacaq və barəsində ölüm hökmü veriləcək. Nəhayət, 17 aprel 1949-cu ildə Almaniyadan qaçır.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=87}}{{sfn|Levy|2006|p=263}} Keçmiş SS üzvlərindən ibarət şəbəkənin köməyi ilə [[Genuya]]ya gedir. Burada "Helmut Qreqor" [[psevdonim|ad]]ı altında [[Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsi]]ndən pasport alır və 1949-cu ilin iyulunda dəniz yolu ilə Argentinaya gedir.{{sfn|Levy|2006|p=264–265}} Həyat yoldaşı onunla gəlməkdən imtina edir və cütlük 1954-cü ildə boşanır.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=88,108}} == Cənubi Amerikada == [[Fayl:Mengele2.jpg|280px|thumb|right|Mengelenin Argentinaya daxil olması üçün istifadə etdiyi İtaliya pasportu.]] Mengele [[Visente Lopes]] şəhərinin yaxınlığındakı pansionatda yaşayır və Argentinanın [[Buenos-Ayres]] şəhərində dülgər işləyir.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=95}} Bir neçə həftədən sonra [[Florida (Buenos-Ayres)|Florida]]nın "milyonerlər" məhəlləsinə bir nasistin evinə köçür. Sonra ailəsinin kənd təsərrüfatı avadanlıqları istehsal edən "Karl Mengele və Oğulları" şirkətində satış mütəxəssisi olaraq çalışır və 1951-ci ildə regional satış nümayəndəsi olaraq tez-tez [[Paraqvay]]a səfərlər etməyə başlayır.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=104–105}} 1953-cü ildə Buenos-Ayresin mərkəzində bir mənzilə köçür, dülgərlik konsernində iştirak payı almaq üçün ailə şirkətindəki səhmlərindən istifadə edir və sonra 1954-cü ildə [[Olivos]] şəhərinin ətrafında ev kirayəyə götürür.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=107–108}} Argentina hökuməti tərəfindən 1992-ci ildə yayımlanan sənədlər, Mengelenin Buenos-Ayresdə yaşadığı müddətdə lisenziyasız dərmanlardan istifadə etdiyini və abort əməliyyatları həyata keçirdiyini göstərirdi.{{sfn|Nash|1992}} 1956-cı ildə Qərbi Almaniya səfirliyi vasitəsi ilə doğum şəhadətnaməsinin bir nüsxəsini aldıqdan sonra Mengeleyə əsl adı ilə, Argentina hökuməti tərəfindən yaşayış icazəsi verilir. Qərbi Almaniya pasportu almaq üçün həm bu sənəddən, həm də əsl adından istifadə edən Mengele Avropaya səyahətə başlayır.{{sfn|Levy|2006|p=267}}{{sfn|Astor|1985|p=166}} İsveçrədə ikən oğlu Rolf və dul baldızı Marta ilə xizək tətilində bir araya gəlir. Rolfa Mengele "Fritz əmi" kimi təqdim olunur.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=2}} Daha sonra Mengele bir həftə doğma Güntsburqda qalır.{{sfn|Astor|1985|p=167}}{{sfn|Posner|Ware|1986|p=111}} 1956-cı ilin sentyabrında Argentinaya qayıdarkən Mengele əsl adı ilə yaşamağa başlayır. Marta və oğlu Karl Hans təqribən bir ay sonra onun yanına gəlir və üçü birlikdə yaşamağa başlayırlar. Yozef və Marta 1958-ci ildə Uruqvayda tətil edərkən evlənir və Buenos-Ayresdə bir ev alırlar.{{sfn|Levy|2006|p=267}}{{sfn|Posner|Ware|1986|p=112}} Mengele [[Dərman|əczaçılıq]] şirkəti olan "Fadro Farm"ın bir hissəsinə sahib olur.{{sfn|Astor|1985|p=167}} Abortdan sonra vəfat edən yeniyetmə qızın əməliyyatında lisenziyasız dərman tətbiq etməkdə şübhəli bilinən Mengele 1958-ci ildə bir neçə həkimlə birlikdə sorğuya alınır, lakin sərbəst buraxılır. Tanındığı halda nasist keçmişinin və müharibə dövründəki fəaliyyətlərinin ortaya çıxacağının fərqində olan Mengele Paraqvaya uzun bir iş səyahətinə çıxır və 1959-cu ildə "Yoze Mengele" adı altında Paraqvayda vətəndaşlıq alır.{{sfn|Levy|2006|pp=269–270}} İşlərini həll etmək və ailəsini ziyarət etmək məqsədilə Mengele bir neçə dəfə Buenos-Ayresə qayıdır. Şəhərdə pansionatda yaşamaqda olan Marta və Karl 1960-cı ilin dekabrında Almaniyaya qayıdırlar.{{sfn|Levy|2006|p=273}} 1940-cı illərin ortalarında [[Nürnberq prosesi]]ndə Mengelenin adı bir neçə dəfə çəkilsə də, Müttəfiq qüvvələr onun artıq ölmüş olduğunu ehtimal edirdilər.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=76, 82}} İren Mengele və Yozefin Güntsburqdakı ailəsi də onun öldüyünü iddia edirdilər.{{sfn|Levy|2006|p=261}} Qərbi Almaniyada işləyən [[nasist ovçuları]] [[Simon Vizental]] və Hermann Lanqbayn, Mengelenin müharibədəki fəaliyyəti ilə əlaqədar şahidlərdən məlumat toplayırlar. İctimaiyyətə açıq olan sənədlərin axtarışı zamanı Lanqbayn, Mengelenin Buenos-Ayresdə ünvanının qeyd olunduğu boşanma sənədlərini tapır. O, Vizental ilə birgə Qərbi Almaniyanın səlahiyyətli orqanlarına ekstradisiya əməliyyatlarına başlamaları üçün təzyiq göstərirlər. Nəhayət, 5 iyun 1959-cu ildə həbs qərarı verilir.{{sfn|Levy|2006|p=271}}{{sfn|Posner|Ware|1986|p=121}} Argentina əvvəlcə ekstradisiya tələbindən imtina edir, çünki qaçaq artıq sənədlərdə göstərilən ünvanda yaşamırdı. Ekstradisiya 30 iyun tarixində təsdiqlənir. Həmin vaxta qədər Mengele artıq Paraqvaya qaçmışdı və Argentina sərhədi yaxınlığında bir fermada yaşayırdı.{{sfn|Levy|2006|pp=269–270, 272}} === Mossadın cəhdləri === [[Mossad]]ın (İsrail [[kəşfiyyat agentliyi]]) rəhbəri [[İsser Harel]] 1960-cı ilin mayında Buenos-Ayresdə [[Adolf Eyxman]]ın tutulması ilə nəticələnmiş uğurlu əməliyyata özü şəxsən rəhbərlik etmişdi. Mengelenin İsraildə mühakimə edilə bilməsi üçün onun da izinə düşməyi ümid edirdi.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=139}} Ayhman dindirmə zamanı nasist qaçaqları üçün təhlükəsiz ev kimi istifadə edilən pansionatın ünvanını vermişdi. Evə baxış keçirilsə də, Mengele və ya ailə üzvlərinin heç biri burada aşkar edilməmişdi. Məhəllənin poçtalyonu iddia edirdi ki, Mengele bu yaxınlaradək əsl kimliyi ilə məktublar alsa da, o vaxtdan etibarən yeni poçt ünvanını da bildirmədən pansionatı tərk etmişdi. Mengelenin ortaq olduğu mexaniki avadanlıq dükanında da Harelin sorğuları heç bir nəticə vermir, buna görə də axtarışdan imtina etməyə məcbur olur.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=142–143}} 1956-cı ildə Menegeleni həqiqi adının qeyd olunduğu rəsmi sənədlərlə təmin edən (bu sənədlər Mengeleyə Argentinada daimi yaşayış yerini rəsmiləşdirməyə imkan vermişdi) Qərbi Almaniya indi onun tutulması üçün mükafat təklif edirdi. Mengelenin müharibə dövründəki fəaliyyətinin şəkillər ilə birlikdə qəzetlərdə çıxmaqda davam etməsi 1960-ci ildə onu yenidən köçməyə vadar edir. Keçmiş pilot [[Hans-Ulrix Rudel]] Mengeleni, sərhədi keçib Braziliyaya getməsinə kömək edəcək nasizm tərəfdarı Volfqanq Gerhard ilə əlaqələndirir.{{sfn|Levy|2006|p=273}}{{sfn|Posner|Ware|1986|p=162}} Mengele daimi yaşayış yeri tapılana qədər macar [[mühacirət|mühacirləri]] Giza və Gitta Ştammer ilə birlikdə [[San-Paulu]] yaxınlığındakı fermada qalır. Mengelenin sərmayə yatırımı sayəsində cütlük [[Nova Europa]]da ferma satın alır; fermanın idarəsi Mengeleyə verilir. Üçü birgə 1962-ci ildə [[Serra Neqra]]da qəhvə və maldarlıq ferması satın alır; Mengele fermanın yarsına sahib olur.{{sfn|Levy|2006|pp=279–281}} Gerhard ilk əvvəl Ştammerlərə Mengelenin adının "Piter Hoxbixler" olduğunu söyləsə də, 1963-cü ildə onun əsl kimliyini aşkar edirlər. Gerhard Mengelenin yerini səlahiyyətli şəxslərə bildirməmələri məsələsində Ştammerləri yola gətirərək onları inandırır ki, özləri də bir qaçağı evlərində gizlətməkdə ittiham edilə bilərlər.{{sfn|Levy|2006|pp=280, 282}} Bu arada Mengelenin Braziliyaya köçmək ehtimalını nəzərə alan Qərbi Almaniya hökuməti isə 1961-ci ilin fevralında Braziliyaya qarşı ekstradisiya tələbi irəli sürür.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=168}} Bu zaman [[Adolf Eyxman]]ın tutulmasında iştirak edən Mossad agentlərindən Zvi Aharoni, Mengelenin izlənilməsi və İsraildə mühakimə edilməsinə dair tapşırıq alan agentlər qrupunun rəhbəri təyin edilir. Paraqvaydakı təhqiqat nəticəsində Mengelenin yeri barədə heç bir ipucu əldə edilmir və agentlər Mengele ilə həmin vaxt İtaliyada yaşayan həyat yoldaşı Marta arasında yazışmaların qarşısını ala bilmirlər. Rudelin hərəkətlərini izləyən agentlər də heç bir nəticə əldə edə bilmirlər.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=166–167}} Aharoni və komandası Gerhardın izinə düşərək San-Paulu yaxınlığında bir kənd ərazisinə gedir və burada Mengele olduğunu düşündükləri bir avropalı kişi aşkar edirlər.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=184–186}} Bu barədə Harelə məlumat verilsə də, tutulma prosesinə, axtarış əməliyyatına büdcədən ayırmalarda məhdudiyyətlərin olması və İsrailin [[Misir]]lə münasibətlərinin pisləşməsinə diqqət yetirilməsi Mossad rəhbərliyinin 1962-ci ildə Mengele üçün aparılan araşdırmaları dayandırmasına səbəb oldu.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=184, 187–188}} === Sonrakı həyatı və ölümü === [[Fayl:Bertioga, SP, Brasil. Praia Da Enseada, vista do mar. - panoramio.jpg|250px|thumb|right|Mengelenin boğulduğu [[Braziliya]], [[San-Paulu ştatı|San-Paulu]] sahillərindəki [[Bertioqa]]dakı Enseada çimərliyi.]] 1969-cu ildə Ştammerlər [[Kaeyras]]da Mengele ilə ortaq ferma satın alırlar.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=223}} Volfqanq Gerhard 1971-ci ildə xəstə arvadı və oğlunun müalicəsi üçün Almaniyaya qayıdanda şəxsiyyət vəsiqəsini Mengeleyə verir.{{sfn|Levy|2006|p=289}} 1974-cü ilin sonlarında San-Pauluda ev alan Ştammerlər bu barədə xəbər vermədiklərinə görə Mengele ilə dostluqları pozulur.{{Efn|Mengelenin gündəliyindəki qeydlərə və yoldaşlarıyla söhbətlərinə əsaslanaraq, Cerald Pozner və Cerald Astor kimi tarixçilər Mengelenin Gitta Ştammer ilə cinsi əlaqədə olduğunu düşünürlər.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=178–179}}{{sfn|Astor|1985|p=224}}}} Daha sonra Ştammerlər San-Paulu yaxınlığındakı [[Eldorado (San-Paulu)|Eldorado]]da bunqalo satın alır və Mengeleyə kirayəyə verirlər.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=242–243}} 1956-cı ildə xizək tətilindən bəri atasını görməyən Rolf 1977-ci ildə bungaloda onu ziyarət edir; nasist Mengele oğluna şəxsən heç kimə zərər vermədiyini, bir məmur kimi yalnız ona tapşırılanları icra etdiyini, bununla belə heç peşmanlıq çəkmədiyini bildirir.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=2, 279}} Mengelenin səhhəti 1972-ci ildən bəri davamlı olaraq pisləşirdi. 1976-cı ildə [[insult]] keçirən{{sfn|Levy|2006|pp=289, 291}} Mengelenin təzyiqi yüksək idi. Qulaq infeksiyası da kifayət qədər irəliləmiş və müvazinətini itirməyinə səbəb olmuşdu. 7 fevral 1979-cu ildə [[Bertioqa]] sahil kurortunda dostları Volfram və Liselotte Bosserti ziyarət edən Mengele dənizdə üzərkən ikinci dəfə insult keçirir və boğularaq ölür.{{sfn|Levy|2006|pp=294–295}} Mengele, 1971-ci ildən bəri şəxsiyyət vəsiqəsini istifadə etdiyi Volfqanq Gerhardın adı ilə [[Embu]]da dəfn edilir.{{sfn|Blumenthal|1985|p=1}} Mengele Cənubi Amerikada yaşayarkən "Həkim Fausto Rindon" və "S. Xosi Alvers Aspiazu" kimi saxta adlardan da istifadə etmişdir.{{sfn|Zentner|Bedürftig|1991|p=586}} == Ekshumasiya == Almaniyanı tərk etdiyi gündən bəri tez-tez Mengelenin müxtəlif ölkələrdə görülməsinə dair xəbərlər yayılırdı. Vizental, Mengelenin ölkəni tərk etdikdən sonra on səkkiz il ərzində bir neçə ölkə dəyişdirdiyini bildirir və əlində 1960-cı ildə yunan adası [[Kitnos]]da,{{sfn|Segev|2010|p=167}} 1961-ci ildə [[Qahirə]]də,{{sfn|Walters|2009|p=317}} 1971-ci ildə İspaniyada,{{sfn|Walters|2009|p=370}} 1978-ci ildə isə Paraqvayda görüldüyünə dair məlumatlar olduğunu iddia edirdi.{{sfn|Levy|2006|p=296}} Mengelenin ölümündən altı il keçməsinə rəğmən 1985-ci ildə onun hələ də sağ olduğunu təkidlə qeyd edirdi. Daha öncə 1982-ci ildə onun tutulmasına görə 100,000 [[ABŞ dolları]] məbləğində (2019-cu il üzrə bu məbləğ 264,931 ABŞ dollarına bərabərdir) mükafat vəd vermişdi.{{sfn|Levy|2006|pp=297, 301}} 1985-ci ilin fevralında [[Qüds]]də keçirilən və Mengelenin eksperimentlərinin qurbanlarının şahid ifadələrinin yer aldığı səhnələşdirilmiş məhkəmə prosesi ilə dünya miqyasında işə maraq daha da artdı. Qısa müddətdən sonra Qərbi Almaniya, İsrail və ABŞ hökumətləri Mengelenin harada olduğunu müəyyənləşdirmək üçün koordinasiya edilmiş fəaliyyətə başladılar. [[The Washington Times]] və [[Simon Vizental Mərkəzi]] kimi Qərbi Almaniya və İsrail hökumətləri də onun tutulması üçün mükafatlar təklif etdilər.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=306–308}} 31 may 1985-ci ildə, Qərbi Almaniya prokurorluğu tərəfindən aparılan əməliyyat-axtarış fəaliyyətinə əsasən polis, Mengelenin ömür-gün dostu və Güntsburqdakı ailə şirkətinin satış meneceri Hans Sedlmayerin evinə basqın edir.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=89, 313}} Polis kodlanmış ünvan kitabçası və Mengeleyə göndərilən və alınan məktubların nüsxələrini tapır. Kağızların arasında Volfram Bossertin Mengelenin ölümü haqqında Sedlmayeri xəbərdar edən bir məktubu vardı.{{sfn|Levy|2006|p=302}} Almaniyanın səlahiyyətli qurumları daha sonra Bossertlər ilə əlaqə quran San-Paulu polisinə məlumat bildirirlər. Dindirmə zamanı onlar Mengelenin qəbrinin yerini aşkar edir{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=315, 317}} və 6 iyun 1985-ci ildə qəbri qazırlar. Hərtərəfli [[kriminalistik ekspertiza|məhkəmə-tibbi ekspertiza]]sı cəsədin həqiqətən Yozef Mengeleyə məxsus olması ehtimalının yüksək olduğunu ifadə edirdi.{{sfn|Posner|Ware|1986|pp=319–321}} İyunun 10-da Rolf Mengele cəsədin atasına aid olduğunu təsdiqləyən bəyanat verdi və etiraf etdi ki, atasının ölüm xəbəri illərlə ona sığınacaq vermiş insanları qorumaq məqsədilə gizlədilmişdi.{{sfn|Posner|Ware|1986|p=322}} 1992-ci ildə [[genetik müayinə|DNT müayinəsi]] Mengelenin şəxsiyyətini təsdiq etsə də,{{sfn|Saad|2005}} ailə üzvləri Braziliya rəsmilərinin cəsəd qalıqlarının Almaniyaya təhvil verilməsi barədə dəfələrlə etdiyi tələbləri rədd edirlər.{{sfn|Simons|1988}} Mengelenin skeleti hazırda San-Paulu Məhkəmə-Tibbi Ekspertiza İnstitutunda saxlanılır və burada [[San-Paulu Universiteti]]nin tibb məktəbində məhkəmə-tibbi ekspertizası dərsləri zamanı tədris vasitəsi kimi istifadə olunur.{{sfn|''The Guardian''|2017}} == Xatirəsi == 2007-ci ildə [[Holokost Memorial Muzeyi (ABŞ)|Amerika Birləşmiş Ştatlarının Holokost Memorial Muzeyi]]nə Karl-Fridrix Höker tərəfindən çəkilmiş, Auşvitz heyətinin fotoşəkillərindən ibarət "Höker Albomu" daxil olur. Fotoşəkillərin səkkizində Mengele də vardı.{{sfn|USHMM: SS Auschwitz album}} 2010-cu ilin fevral ayında Mengelenin 180 səhifəlik gündəliyi "Alexander Autographs" tərəfindən, Holokostdan xilas olan bir şəxsin nəvəsinə, açıqlanmayan bir məbləğə auksionda satılır. Gündəliyin naməlum əvvəlki sahibi onu Braziliyada ikən əldə etmişdi. Həmin şəxsin Mengele ailəsinə yaxın olduğu bildirilir. Holokostdan qurtulanların təşkilatlarından biri bu satışı "ən iyrənc nasist cinayətkarlarından birinin yazılarından qazanc əldə etməyi hədəfləmiş, aşağılayıcı istismar hərəkəti" olaraq xarakterizə etmişdi.{{sfn|Oster|2010}} Simon Vizental Mərkəzinin ravvini Marvin Hier, gündəliyin yəhudilərin əlinə düşdüyünə görə çox şad olmuş və bunları bildirmişdi: ''"İranda Əhmədinejad tərəfindən mütəmadi olaraq Holokostun və antisemitizmin inkar edildiyi və yəhudilərə olan nifrətin təkrarlandığı bir dövrdə bu hadisə xüsusilə əhəmiyyətlidir".''{{sfn|Hier|2010}} 2011-ci ildə Mengelenin gündəliklərinin daha 31 cildi yenidən qalxan etirazlara baxmayaraq, eyni auksion evi tərəfindən İkinci Dünya müharibəsinə aid əşyaları toplayan kolleksiyaçıya 245.000 ABŞ dollarına satıldı.{{sfn|Aderet|2011}} == Qeydlər == {{Notelist}} == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı|4}} === Ədəbiyyat === {{refbegin|30em}} * {{Cite news | last = Aderet | first = Ofer | title = Ultra-Orthodox man buys diaries of Nazi doctor Mengele for $245,000 | date = 22 July 2011 | newspaper = Haaretz | url = http://www.haaretz.com/jewish-world/ultra-orthodox-man-buys-diaries-of-nazi-doctor-mengele-for-245-000-1.374642 | accessdate = 2 February 2014 | ref = harv}} * {{cite book | last = Allison | first = Kirk C. | editor1-last = Friedman | editor1-first = Jonathan C | title = Routledge History of the Holocaust | year = 2011 | chapter = Eugenics, race hygiene, and the Holocaust: Antecedents and consolidations|pages=45–58|publisher=Taylor & Francis|location=Milton Park; New York|isbn=978-0-415-77956-2| ref = harv}} * {{cite book | last = Astor | first = Gerald | title = Last Nazi: Life and Times of Dr Joseph Mengele | publisher = Donald I. Fine | location = New York | year = 1985 | isbn = 978-0-917657-46-7 | ref = harv | url = https://archive.org/details/lastnazilifetime00asto }} * {{Cite news|last=Blumenthal|first=Ralph|title=Scientists Decide Brazil Skeleton Is Josef Mengele|journal=[[The New York Times]]| date = 22 July 1985 | url = https://www.nytimes.com/1985/06/22/world/scientists-decide-brazil-skelton-is-josef-mengele.html|accessdate=1 February 2014 |ref=harv}} * {{Cite news | last = Brozan | first = Nadine | title = Out of Death, a Zest for Life | journal = The New York Times | date = 15 November 1982 | url = https://www.nytimes.com/1982/11/15/style/out-of-death-a-zest-for-life.html | ref = harv}} * {{cite book | last = Evans | first = Richard J. | authorlink = Riçard Con Evans | year = 2008 | title = The Third Reich at War | url = https://archive.org/details/thirdreichatwar00evan_0 | publisher = Penguin | location = New York | isbn = 978-0-14-311671-4 | ref = harv }} * {{cite web | last = Hier | first = Marvin | title = Wiesenthal Center Praises Acquisition of Mengele's Diary | year = 2010 | publisher = Simpn Wiesenthal Center | url = http://www.wiesenthal.com/site/apps/nlnet/content2.aspx?c=lsKWLbPJLnF&b=5711859&ct=7985857 | accessdate = 2 February 2014 | ref = harv | archive-url = https://web.archive.org/web/20170508051147/http://www.wiesenthal.com/site/apps/nlnet/content2.aspx?c=lsKWLbPJLnF&b=5711859&ct=7985857 | archive-date = 8 May 2017 | url-status=dead | df = dmy-all }} * {{cite book | last = Kershaw | first = Ian | authorlink = Yan Kerşou | title = Hitler: A Biography | url = https://archive.org/details/hitlerbiography0000kers | publisher = W. W. Norton & Company | location = New York | year = 2008 | isbn = 978-0-393-06757-6 | ref = harv }} * {{cite book | last = Kubica | first = Helena | editor1-last = Gutman | editor1-first = Yisrael | editor2-last = Berenbaum | editor2-first = Michael | title = Anatomy of the Auschwitz Death Camp | url = https://archive.org/details/anatomyofauschwi00gutm_0 | chapter = The Crimes of Josef Mengele | pages = [https://archive.org/details/anatomyofauschwi00gutm_0/page/317 317]–337 | year = 1998 | origyear = 1994 | publisher = Indiana University Press | location = Bloomington, Indiana | isbn = 978-0-253-20884-2 | ref = harv}} * {{cite book | last1 = Lagnado | first1 = Lucette Matalon | last2 = Dekel | first2 = Sheila Cohn | title = Children of the Flames: Dr Josef Mengele and the Untold Story of the Twins of Auschwitz | year = 1991 | publisher = William Morrow | location = New York | isbn = 978-0-688-09695-3 | ref = harv | url = https://archive.org/details/childrenofflames00mata }} * {{cite book | last = Levy | first = Alan | title = Nazi Hunter: The Wiesenthal File | edition = Revised 2002 | year = 2006 | origyear = 1993 | publisher = Constable & Robinson | location = London | isbn = 978-1-84119-607-7 | ref = harv}} * {{cite journal | last = Lifton | first = Robert Jay | authorlink = Robert Cey Lifton | title = What Made This Man? Mengele | date = 21 July 1985 | journal = The New York Times | url = http://academics.wellesley.edu/Polisci/wj/100/mengle.htm | accessdate = 11 January 2014 | ref = harv }} * {{cite book | last = Lifton | first = Robert Jay | title = The Nazi Doctors: Medical Killing and the Psychology of Genocide | year = 1986 | publisher = Basic Books | location = New York | isbn = 978-0-465-04905-9 | ref = harv | url-access = registration | url = https://archive.org/details/nazidoctorsmedic0000lift }} * {{cite book | last = Longerich | first = Peter | title = Holocaust: The Nazi Persecution and Murder of the Jews | url = https://archive.org/details/holocaustnaziper0000long | year = 2010 | isbn = 978-0-19-280436-5 | publisher = Oxford University Press | location = Oxford; New York | ref = harv}} * {{cite book | last = Mozes-Kor | first = Eva | authorlink = Eva Mozes Kor | editor1-last = Annas | editor1-first = George J. | editor2-last = Grodin | editor2-first = Michael A. | title = The Nazi Doctors and the Nuremberg Code: Human Rights in Human Experimentation | chapter = Mengele Twins and Human Experimentation: A Personal Account | pages = 53–59 | year = 1992 | publisher = Oxford University Press | location = New York | isbn = 978-0-19-510106-5 | ref = harv}} * {{Cite news | last = Nash | first = Nathaniel C. | title = Mengele an Abortionist, Argentine Files Suggest | date = 11 February 1992 | journal = The New York Times | url = https://www.nytimes.com/1992/02/11/world/mengele-an-abortionist-argentine-files-suggest.html | accessdate = 31 August 2014 | ref = harv}} * {{cite book | last = Nyiszli | first = Miklós | authorlink = Mikloş Nisli | title = Auschwitz: A Doctor's Eyewitness Account|year=2011|origyear=1960|publisher=Arcade Publishing|location = New York | isbn = 978-1-61145-011-8 | ref = harv}} * {{cite news | last = Oster | first = Marcy | title = Survivor's grandson buys Mengele diary | date = 3 February 2010 | publisher = Jewish Telegraphic Agency | url = http://www.jta.org/2010/02/03/news-opinion/united-states/survivors-grandson-buys-mengele-diary | accessdate = 2 February 2014 | ref = harv}} * {{cite book | last = Piper | first = Franciszek | editor1-last = Gutman | editor1-first = Yisrael | editor1-link = İsrail Qutman | editor2-last = Berenbaum | editor2-first = Michael | title = Anatomy of the Auschwitz Death Camp | url = https://archive.org/details/anatomyofauschwi00gutm_0 | chapter = Gas Chambers and Crematoria | pages = [https://archive.org/details/anatomyofauschwi00gutm_0/page/157 157]–182 | year = 1998 | origyear = 1994 | publisher = Indiana University Press | location = Bloomington, Indiana | isbn = 978-0-253-20884-2 | ref = harv}} * {{cite book | last1 = Posner | first1 = Gerald L. | last2 = Ware | first2 = John | title = Mengele: The Complete Story | year = 1986 | publisher = McGraw-Hill | location = New York | isbn = 978-0-07-050598-8 | ref = harv | url = https://archive.org/details/mengelecompletes00posn }} * {{cite book | last = Rees | first = Laurence | authorlink = Lorens Riz | title = Auschwitz: A New History | year = 2005 | publisher = Public Affairs | location = New York | isbn = 978-1-58648-303-6 | ref = harv | url = https://archive.org/details/auschwitznewhist00rees }} * {{cite journal | last = Saad | first = Rana | title = Discovery, development, and current applications of DNA identity testing | journal = Baylor University Medical Center Proceedings | date = 1 April 2005 | volume = 18 | issue = 2 | pages = 130–133 | pmc = 1200713 | pmid = 16200161 | ref = harv| doi = 10.1080/08998280.2005.11928051 }} * {{cite book | last = Segev | first = Tom | authorlink = Tom Segev | title = Simon Wiesenthal: The Life and Legends | year = 2010 | publisher = Doubleday | location = New York | isbn = 978-0-385-51946-5 | ref = harv | url = https://archive.org/details/simonwiesenthall00toms }} * {{Cite news | last = Simons | first = Marlise | title = Remains of Mengele Rest Uneasily in Brazil | journal = The New York Times | date = 17 March 1988 | url = https://www.nytimes.com/1988/03/14/world/remains-of-mengele-rest-uneasily-in-brazil.html | accessdate = 2 February 2014 | ref = harv}} * {{cite web | author = Staff | title = Josef Mengele | publisher = United States Holocaust Memorial Museum | year = 2009 | url = https://encyclopedia.ushmm.org/content/en/article/josef-mengele |accessdate = 22 August 2019| ref = {{sfnRef|USHMM: Josef Mengele}} }} * {{cite news | author = Staff | title = Nazi doctor Josef Mengele's bones used in Brazil forensic medicine courses | date = 11 January 2017 |newspaper = The Guardian | agency = Associated Press |url = https://www.theguardian.com/science/2017/jan/11/josef-mengele-bones-brazil-forensic-medicine | accessdate = 24 August 2019 | ref = {{sfnRef|''The Guardian''|2017}} }} * {{cite web |author = Staff | title = SS Auschwitz album | publisher = United States Holocaust Memorial Museum | year = 2007 | url = https://collections.ushmm.org/search/catalog/irn518658 | accessdate = 30 January 2019 | ref = {{sfnRef|USHMM: SS Auschwitz album}} }} * {{cite book | last = Steinbacher | first = Sybille | title = Auschwitz: A History | year = 2005 | origyear = 2004 | publisher = Verlag C. H. Beck | location = Munich | isbn = 978-0-06-082581-2 | url = https://archive.org/details/auschwitzhistory00stei | ref = harv }} * {{cite book | last = Walters | first = Guy | title = Hunting Evil: The Nazi War Criminals Who Escaped and the Quest to Bring Them to Justice | year = 2009 | publisher = Broadway Books | location = New York | isbn = 978-0-7679-2873-1 | ref = harv}} * {{cite book | last = Weindling | first = Paul | editor1-last = Burley | editor1-first = Justine | editor2-last = Harris | editor2-first = John | title = A Companion to Genethics | year = 2002 | series = Blackwell Companions to Philosophy | chapter = The Ethical Legacy of Nazi Medical War Crimes: Origins, Human Experiments, and International Justice | pages = [https://archive.org/details/companiontogenet0000unse/page/53 53–69] | publisher = Blackwell | location = Malden, MA; Oxford | isbn = 978-0-631-20698-9 | doi = 10.1002/9780470756423.ch5 | ref = harv | url = https://archive.org/details/companiontogenet0000unse/page/53 }} * {{cite book | last1 = Zentner | first1 = Christian | last2 = Bedürftig | first2 = Friedemann | title = The Encyclopedia of the Third Reich | year = 1991 | publisher = Macmillan | location = New York | isbn= 978-0-02-897502-3 | ref = harv}} {{refend}} ;Əlavə oxu * {{cite book |author=Harel, Isser |title=The House on Garibaldi Street: the First Full Account of the Capture of Adolf Eichmann |publisher=Viking Press |location=New York |year=1975 |isbn=978-0-670-38028-2 |oclc= |url=https://archive.org/details/houseongaribaldi00isse }} * {{cite book |author=Levin, Ira |title=The Boys from Brazil |publisher=Bantam |location=London |year=1991 |isbn=978-0-553-29004-2 |oclc= |url=https://archive.org/details/boysfrombrazilth00levi }} * {{cite book |author=Lieberman, Herbert A. |title=The Climate of Hell |url=https://archive.org/details/climateofhell00lieb |url-access=registration |publisher=Simon and Schuster |location=New York |year=1978 |isbn=978-0-671-82236-1 |oclc= }} * {{cite book |author=Wharam, Philip |title=Right to Live: an historical novel based on Mengele's life between 1945 and 1963 |publisher=Lynfa Publishing |location=London |year=2015 |isbn=9781508488996}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Josef Mengele | wikispecies = | b = | s = | q = Josef Mengele | n = | m = }} * {{cite web | last1 = Belnap | first1 = David F. | title = Mengele Hunt Focuses on Paraguay | date = 10 August 1979 | work = Los Angeles Times | url = https://www.washingtonpost.com/archive/politics/1979/08/10/mengele-hunt-focuses-on-paraguay/101ad31d-e3a0-480c-bfea-7b116792ed2a/?noredirect=on}} * {{cite web | last = Breitman | first = Richard | title = Historical Analysis of 20 Name Files from CIA Records | date = April 2001 | publisher = US National Archives | url = https://www.archives.gov/iwg/declassified-records/rg-263-cia-records/rg-263-report.html }} * {{cite web | author = Office of Special Investigations, Criminal Division | title = In the Matter of Josef Mengele: A Report to the Attorney General of the United States | date = October 1992 | publisher = United States Department of Justice | url = http://www.justice.gov/criminal/hrsp/archives/1992/10-01-92mengele-rpt.pdf }} * {{cite web | last = Papanayotou | first = Vivi | title = Skeletons in the Closet of German Science | date = 18 September 2005 | publisher = [[Deutsche Welle]] | url = http://www.dw.de/skeletons-in-the-closet-of-german-science/a-1587766-1}} * {{cite web | last1 = Posner | first1 = Gerald | last2 = Ware | first2 = John | title = How Nazi war criminal Josef Mengele cheated justice for 34 years | date = 18 May 1986 | work = Chicago Tribune Magazine | url = http://articles.chicagotribune.com/1986-05-18/features/8602040597_1_josef-mengele-field-hospital-red-army | access-date = 2020-04-10 | archive-date = 2014-02-18 | archive-url = https://web.archive.org/web/20140218223706/http://articles.chicagotribune.com/1986-05-18/features/8602040597_1_josef-mengele-field-hospital-red-army | url-status = dead }} * {{cite web | last1 = Siegert | first1 = Alice | title = His secret out, Rolf Mengele talks about his father | date = 30 June 1985 | work = Chicago Tribune Magazine | url = https://www.chicagotribune.com/news/ct-xpm-1985-06-30-8502120086-story.html}} {{NSAFP |vəziyyət=collapsed}} {{Nasistlərin müharibədən sonra qaçışı |vəziyyət=collapsed}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:XX əsr Almaniya elmi ədəbiyyat yazıçıları]] [[Kateqoriya:Auşvitz həbs düşərgəsinin personalı]] [[Kateqoriya:Hərbi həkimlər]] [[Kateqoriya:Boğulmadan ölənlər]] [[Kateqoriya:Almaniya antropoloqları]] [[Kateqoriya:Almaniya yevgenistləri]] [[Kateqoriya:İtaliyadakı Almaniya qürbətçiləri]] [[Kateqoriya:Almaniya həkim-yazıçıları]] [[Kateqoriya:Almaniya hərbi həkimləri]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsində Almaniya hərbçiləri]] [[Kateqoriya:Dənizdə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:I dərəcəli Dəmir xaç ordeninin (1939) kavalerləri]] [[Kateqoriya:Nasist cinayətkarları]] [[Kateqoriya:Nasistlər]] dgpi9x109x4k0u899tjharr8f9j7ksu Yoşua əməliyyatı 0 624497 6564403 5104942 2022-08-05T19:14:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Yoşua əməliyyatı''', həmçinin '''Şeba əməliyyatı''' kimi də tanınır<ref name="IDF">{{cite web|url=https://www.idfblog.com/about-the-idf/history-of-the-idf/1984-1991-airlift-of-ethiopian-jewish-community/|title=1984-1991 Airlift of Ethiopian Jewish community|website=idfblog.com (web.archive.org's backup of official blog of the [[Israel Defense Forces]])|access-date=2020-04-03|archive-date=2017-05-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20170510212237/https://www.idfblog.com/about-the-idf/history-of-the-idf/1984-1991-airlift-of-ethiopian-jewish-community/|url-status=unfit}}</ref> — 1985-ci ildə [[Sudan|Sudanda]] yerləşən qaçqın düşərgələrindən [[Efiopiya yəhudiləri|efiopiyalı yəhudilərin]] [[İsrail|İsrailə]] evakuasiya edilmə əməliyyatı. Efiopiya yəhudiləri, [[Efiopiyada aclıq (1983–1985)|ölkələrindəki ağır aclıqdan]] Sudan qaçqın düşərgələrinə üz tutmağa məcbur qaldılar. İsrail qüvvələrin 21 noyabr 1984-cü ildən 5 yanvar 1985-ci ilədək keçirtdiyi [[Musa əməliyyatı]] nəticəsində 8000 nəfəri İsrailə çatdırıldı<ref>{{cite web|last=Ministry of Immigrant Absorption|title=Operation Moses – Aliyah of Ethiopian Jewry (1984)|url=http://www.moia.gov.il/English/FeelingIsrael/AboutIsrael/Pages/mivtzaMoshe.aspx}}</ref>, ancaq məlumat mətbuata sızandan sonra müsəlman ölkələrindən təzyiqlər yaranmağa başlandı və Sudan növbəti uçuşları dayandırdı<ref name="LAT">{{cite news|title='Catalyst' for Ethiopian Airlift Disclosed : Robbins, Publisher Claim Valley-Spawned Plan Spurred U.S. to Action|author=T. W. McGarry|newspaper=[[Los Angeles Times]]|date=March 26, 1985|url=http://articles.latimes.com/1985-03-26/local/me-28866_1_ethiopian-jews}}</ref><ref name="Telegraph">{{cite news|title=Sharon Spent Two Years Thinking His Parents Had Died in Sudan|newspaper=[[Jewish Telegraph]]|url=http://www.jewishtelegraph.com/prof_232.html}}</ref>. [[ABŞ Senatı|Amerika Birləşmiş Ştatlarının 100 senatorun]]<nowiki/>un hamısı Prezident [[Ronald Reyqan]]<nowiki/>a evakuasiyanın yenidən davam etdirilməsi üçün gizli ərizə imzaladılar<ref name="LAT" />. Ardından Vitse-prezident [[Corc Herbert Uoker Buş|Corc Herbert Buş]] Yoşua adlı əməliyyatı təşkil elədi<ref name="IDF" />. 22 mart 1985-ci ildə, ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus [[Lockheed C-130 Hercules|C-130 Hercules]] nəqliyyat təyyarəsi [[Əl Qadarif]] şəhərinin yaxınlığında eniş etdi. "təqribən 500"<ref name="IDF" />, "500-dən çox"<ref name="LAT" /> və ya "təxminən 650"<ref name="Telegraph" /> yəhudi köçürüldü və İsrailin cənubundakı Uvda aviabazasına daşındı. == Ədəbiyyat == * Mitchell G. Bard, ''From Tragedy to Triumph: The Politics Behind the Rescue of Ethiopian Jewry'', 2002, {{ISBN|978-0-275-97000-0}}, p. 161 - 170 == İstinadlar == <references /> == Xarici keçidlər == * [http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/Judaism/ejhist.html#operation1 Musa və Yoşua əməliyyatları] [[Kateqoriya:Sudan]] 8f7wj1afea0xfrq7t9b7o26gxyfawg1 Zigana 0 625628 6564679 6274311 2022-08-06T00:06:16Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Silah |adı = Zigana |şəkil = Zigana.jpg |izah = |mənşəyi = {{TUR}} |növü = [[Tapança]] <!--Növ seçimi--> |is_ranged = Yes |is_bladed = |is_explosive = |is_artillery = |is_vehicle = |is_missile = |is_UK = <!--İstismar tarixçəsi--> |istismar = [[2001]] — h.h |istifadə_edən_ölkə(lər) = {{AZE}} <br> {{TUR}} <br> {{PHI}} <br> {{flaqifikasiya|Malayziya}} |istifadə_edildiyi_müharibə(lər)= <!--İstehsal tarixçəsi--> |konstruktor = |konstruksiya_tarixi = [[2000]] |istehsalçı = [[TİSAŞ]] |istehsal_xərci = |istehsal_tarixi = |cəmi_istehsal = |variantları = <!--Ümumi xüsusiyyətləri--> |spec_label = |ağırlığı = |uzunluğu = |hissələrin_uzunluğu = |eni = 37 mm <br> 33 mm (M16) |hündürlüyü = 139 mm <br> 142 mm (M16) |diametri = [[9×19 mm Parabellum|9×19 mm]] <br> [[.45 ACP]] |ekipaj = 15 gülləlik [[Maqazin (silah hissəsi)|maqazin]] <!--Uzaqdan atılan silah xüsusiyyətləri--> |giliz = |kalibr = |lülə = |atış_tipi = |atəş_tezliyi = |güllənin_başlanğıc_sürəti = |effektiv_məsafə = |maksimum_məsafə = |güllə_ötürmə_sistemi = |nişangah= <!--Artileriya xüsusiyyətləri--> |breech= |geri_təpmə_sistemi= |daşıma_sistemi= |nişangah_bucağı= |üfüqi_dönüş_bucağı= <!--Kəsici silah xüsusiyyətləri--> |tiyə_növü= |qəbzə_növü= |qın_növü= |əzici_növü= |sap_növü= <!--Partlayıcı xüsusiyyətləri--> |partlayıcı_maddə_növü= |partlayıcı_ağırlığı= |fitil= |güc= <!--Maşın/raket xüsusiyyətləri--> |zireh= |əsas_silahı= |köməkçi_silahı= |mühərrik= |mühərrik gücü= |güc_nisbəti= |ötürücü= |döyüş_başlığı= |yerdən_yüksəklik= |qanad_genişliyi= |itələyici= |yanacaq_tutumu= |maksimum_məsafə= |maksimum_yüksəklik= |yüksəklik= |itələmə_gücü= |sürəti= |yönləndirmə_sistemi= |manevr= |dəqiqlik= |atış_platforması= |daşıma= }} '''Zigana''' — [[TİSAŞ]] tərəfindən istehsal olunan [[Türkiyə]] mənşəli [[tapança]]dır. Silah, [[2001]]-ci ildə istehsalına başlanmış olub [[Türkiyə]]nin xüsusi dizayna sahib ilk tabancalardan biridir.<ref>{{cite web |title=Zigana |url=http://modernfirearms.net/handguns/hg/tr/zigana-e.html |website=Modern Firearms |accessdate=13 aprel 2020 |language=en |date=22 oktyabr 2010}}</ref> Zigana silahlarında dəyişdirilmiş [[brouninq]] tipli kilidləmə sistemi ilə kilidlənmiş slayd qısa geri çəkilmə mexanizminə malikdir. Bundan əlavə, bu silahlarda avtomatik atəş pin bloku da mövcuddur. Zigana PX-9 modeli [[Malayziya]]da [[Türkiyə]] ilə ortaq olaraq istehsal edilir.<ref>{{cite web |title=Zigana PX-9 tabanca için imzalar atıldı! Türkiye ve Malezya ortak üretecek. |url=https://m.ahaber.com.tr/ekonomi/2019/03/28/zigana-px-9-tabanca-icin-imzalar-atildi-turkiye-ve-malezya-ortak-uretecek |website=A Haber |accessdate=13 aprel 2020}}</ref> Bununla yanaşı, [[Pakistan]]da bu silahın modelləri yerli emalatxanalar tərəfindən qeyri-qanuni olaraq istehsal olunur və satılır.<ref>{{cite web |title=Pakistan'ın merdiven altı silah üretim atölyeleri |url=https://www.savunmasanayiidergilik.com/tr/HaberDergilik/Pakistan-in-merdiven-alti-silah-uretim-atolyeleri |website=Savunma Sanayii Dergilik |accessdate=13 aprel 2020 |archive-date=2020-02-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200229175006/https://www.savunmasanayiidergilik.com/tr/HaberDergilik/Pakistan-in-merdiven-alti-silah-uretim-atolyeleri |url-status=unfit }}</ref> Zigana [[ABŞ]]-a Amerika Tactics Import şirkəti tərəfindən daşınır və FS9 və FS40 adları ilə satılır. Bundan əlavə, Zigana K və Zigana F modelləri [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Sənayesi Nazirliyi]] tərəfindən Zəfər, Zəfər-K və İnam adı ilə istehsal olunur.<ref>{{cite web |title=Azerbaycan Üretimi Zigana |url=http://www.tabancatufek.com/forum2/showthread.php?tid=6543 |website=www.tabancatufek.com |accessdate=13 aprel 2020}}</ref><ref>{{cite web |title=TİSAŞ-dan 30 ölkəyə tapança |url=http://az.azeridefence.com/tisas-dan-30-olky-tapanca/ |website=Azərbaycan Müdafiə |accessdate=13 aprel 2020 |archive-date=2017-06-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170627172740/http://az.azeridefence.com/tisas-dan-30-olky-tapanca/ |url-status=dead }}</ref> == İstifadəçilər == *{{AZE}} — [[Azərbaycan Quru Qoşunları]]nda geniş istifadə olunur. *{{TUR}} — Bəzi hərbi hissələr və özəl təhlükəsizlik şirkətləri tərəfindən istifadə olunur. *{{PHI}} — Filippin polis qüvvələri tərəfindən istifadə olunur. *{{flaqifikasiya|Malayziya}} — İllik 20 000 olmaqla, əsasən Malayziya hərbçiləri və polislərinin istifadəsi üçün istehsal olunur. == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} == Həmçinin bax == {{Azərbaycan Quru Qoşunları piyada silahları}} [[Kateqoriya:Türkiyə silahları]] [[Kateqoriya:Tapançalar]] l5xnk4vjb7tul280htaz7w0qfqdbbku Çamlanq 0 628188 6564695 6131925 2022-08-06T00:47:44Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dağ}} '''Çamlanq''' — Nepalda yerləşən, [[Himalay]]dakı [[Makalu]] yaxınlığında dağ. [[Himalay]]ın [[Mahalanqur Himal]] silsiləsində yerləşir. Dağ {{Convert|7319|m|ft|0}} hündürlüyündədir. == Xarici keçidlər == * [http://www.peakware.com/peaks.html?pk=974 Chamlang.Peakware.com]{{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120716211057/http://www.peakware.com/peaks.html?pk=974 |date=2012-07-16 }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}}<br />{{Nepal-qaralama}} obop7xflsern77seugel6y6qc6tolp1 Vill Rayt 0 628415 6564098 5970609 2022-08-05T15:49:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Vill Ralf Rayt |orijinal adı = {{dil-en|William Wright}} |şəkil = Will Wright - Game Developers Conference 2010 (2).jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Oyun İnkişafetdiriciləri Konfransında Vill Rayt |digər adı = Will Ralph Wright |doğum tarixi = 20.1.1960 |doğum yeri = {{Bayraq|ABŞ}} [[Atlanta]], [[Corciya]], [[ABŞ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|ABŞ}} [[Amerikan]] |milliyyəti = |partnyoru = Anya Zavarzina |atası = Vill Rayts |anası = Beverli Rayts Edvards |dini = [[Xristian]] |ixtisası = [[Dizayn]]er |təhsili = [[Luiziana Texnologiya Universiteti]] {{small|(Bakalavr təhsili)}} <br> [[Luiziana Ştat Universiteti]] {{small|(Magistratura təhsili)}} |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = [[BAFTA Akademiyası Təqaüd Mükafatı]] |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Vill Ralf Rayt''' ({{dil-en|Will Ralph Wright}}, {{DVTY}}) — Amerikalı proqramist və video oyun dizayneri. Oyunların rəqəmsal satışı üzrə yaradılmış [[Maxis]] və [[Syner Entertainment]] şirkətlərinin yaradıcısıdır. Ən məşhur [[SimCity]], The Sims oyun seriyası və [[Spore]] kompüter oyunlarının orijinal dizayneri olaraq tanınır.<ref>{{cite web |title=Spore |url=http://video.google.com/videoplay?docid=8372603330420559198&q=spore |website=Video Google |accessdate=30 aprel 2020 |archive-date=2008-02-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080224150427/http://video.google.com/videoplay?docid=8372603330420559198&q=spore |url-status=dead }}</ref> == Tarixçə == Vill Rayt [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]], [[Atlanta]], [[Corciya]]da anadan olub, atası Vill doqquz yaşında olarkən vəfat edib. Sonradan anası ilə [[Luiziana]] ştatındakı [[Baton-Ruj (Luiziana)|Baton-Roj]] şəhərinə köçürmüşdür. 16 yaşında məktəbi tərk etdikdən sonra Rayt [[Luiziana Ştat Universiteti|Luiziana Universitetinə]] daxil oldu, sonra Luiziana Texnologiya Universitetinə, daha sonra isə Yeni Məktəbdə təhsil almışdır. Memar, daha sonra mexaniki mühəndis kimi təhsil almağa başlayan Rayt kompüterlər və robotlarla maraqlanmışdır. Beş illik kollec təhsilindən sonra Vill Rayt təhsili dayandırdı.<ref>{{cite web |last1=Seabrook |first1=John |title=Game Master |url=http://www.newyorker.com/archive/2006/11/06/061106fa_fact |website=The New Yorker |accessdate=30 aprel 2020 |language=en}}</ref> [[2003]]-cü ilin fevralında nəşr olunan bir reportajda Rayt oyunların ona çox vaxt apardığını və bəlkə də inkişaf etdirilən oyunların onun üçün yaxşı bir yol olduğunu qərar verdi. Raytın ilk oyunu, [[Commodore 64]] olmuşdur.<ref>{{cite web |last1=Matthew |first1=Yi |title=PROFILE: Will Wright / Unsimulated success / SimCity creator's video games are about building cities, not blowing them up |url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=%2Fchronicle%2Farchive%2F2003%2F11%2F03%2FBUGD42O8JT1.DTL&type=business |website=sfgate.com |accessdate=30 aprel 2020 |date=23 noyabr 2003 |archive-date=2003-11-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20031123165238/http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?file=%2Fchronicle%2Farchive%2F2003%2F11%2F03%2FBUGD42O8JT1.DTL&type=business |url-status=unfit }}</ref> [[1986]]-cı ildə video oyun sənayesinə maraq göstərən [[investor]] [[Ceff Braun]] ilə tanış oldu. Növbəti il, birlikdə [[Kontra-Kosta qraflığı (Kaliforniya)|Kontra-Kosta]], [[Kaliforniya]] ştatında, [[Maxis]] şirkətini qurmuşlar. [[SimCity]] (1989) məşhurluq qazanmış və video oyunlarına ən böyük təsir göstərən oyunlardan biri olmuşdur.<ref>{{cite web |title=Classic Game Postmortem - Raid On Bungeling Bay |url=https://www.youtube.com/watch?v=7bCjollo4ng |website=YouTube |accessdate=30 aprel 2020}}</ref> SimCity video oyununun uğurundan sonra Rayt SimEarth ([[1990]]) və SimAnt ([[1991]]) oyunları da inkişaf etdirmişdir. Fred Haslam ilə birlikdə [[SimCity 2000]]-in inkişafında iştirak etdi, [[Maxis]] isə digər The Sims seriyası oyunlarını buraxmağa davam etdi. Raytın növbəti oyunu [[SimCopter]] ([[1996]]) oldu. Bu oyunların heç biri SimCity qədər uğurlu olmasa da, Rayt proqram bacarıqları və dizayneri kimi nüfuzunu gücləndirdi. [[1992]]-ci ildə Rayt ailəsi ilə birlikdə Kaliforniyanın [[Orinda]] şəhərinə köçdü. [[Maxis]], [[1995]]-ci ildə açıq bir şirkət olaraq öz səhmlərini buraxdı. IPO-dan mənfəət 38 milyon [[ABŞ dolları]] təşkil etmişdir. Səhm qiyməti 50 dollara çatdı lakin sonradan şirkət batmağa doğru irəlilədi. [[Electronic Arts]], [[1997]]-ci ilin iyununda [[Maxis]] şirkətini satın aldı. 2013-cü ildə Synter Entertainment şirkətini qurmuşdur. == İstinadlar == {{istinad siyahısı}} == Həmçinin bax == *[http://www.mobygames.com/developer/sheet/view/developerId,4217/ Moby Games saytında Vill Raytın profili] {{The Sims}} 5bl31qs4fjqvyo7q63vm01qoxbzw0o1 Yanov pendiri 0 630814 6564244 6067338 2022-08-05T18:06:31Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Pendir | Adı = Yanov pendiri | Şəkil = Caraway_cheese.jpg | Digər adları = Karavay pendiri | Ölkə = [[Latviya]] | Region = | Şəhər = | Mənbə = | Pasterizə = | Xüsusiyyət = | Piy = <30% | Protein = | Ölçülər = hündürlüyü 4-6 sm və diametri 8-30 sm olan silindr | Kütləsi = | Köhnəlmə = ən azı 1-2 saat | Sertifikat = }} '''Yanov pendiri''' ({{lang-lv|Jāņu siers}}) və ya '''karavay pendiri''' ({{lang-lv|ķimeņu siers}}) — [[Zirə (bitki)|zirə bitkisi]] əlavə olunan turş südlü pendiri, Latviya mətbəxinin ənənəvi yeməyidir, [[Yanov günü]] üçün hazırlanır. Pendir, Aİ-nin [[Avropa Birliyində coğrafi göstəricilərin qorunması və ənənəvi xüsusiyyətlərin təminatı|coğrafi yerini göstərən]] milli məhsulların reyestrinə daxil edilmişdir.<ref>{{cite news|date=2015-11-17|url=http://www.leta.lv/es/item/1337B4D4-F3CA-9662-97AB-C936539475C1/rus:news/|title=Янов сыр включен в европейский реестр национальных продуктов|publisher=[[LETA]]|accessdate=2018-07-20}}</ref><ref>{{cite news|date=2015-11-17|url=https://rus.delfi.lv/biznes/bnews/evrosoyuz-priznal-tminnyj-syr-latvii-eksklyuzivnym-produktom.d?id=46731111|title=Евросоюз признал тминный сыр Латвии эксклюзивным продуктом|publisher=[[Delfi]]|accessdate=2018-07-20}}</ref> Yanov pendiri ilk dəfə 1796-cı il tarixli yemək kitabında qeyd olunub: "Latviska pavāru grāmata; muižas pavāriem par mācību visādus kungu ēdienus gārdi vārīt un sataisīt". ''Yanov pendiri'' adı altında Latviyada yalnız altı şirkət pendir istehsal etmək hüququna (sertifikatlaşdırma) malikdir, onlar "Valmieras piens", "Dundagas pienotava", "Lazdonas piensaimnieks", "Rankas piens" və "Straupe" и "Jaunpils pienotava" şirkətləridir.<ref>{{cite news|last=Дойкин|first=Семен|date=2017-06-01|url=http://baltnews.lv/riga_news/20170601/1019915883.html|title=Право производить Янов сыр получили только шесть производителей|website=baltnews.lv|accessdate=2018-07-20|archive-date=2018-09-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20180909094517/http://baltnews.lv/riga_news/20170601/1019915883.html|url-status=unfit}}</ref> == Hazırlanması == Pendirin əsas maddələri [[kəsmik]] və təzə [[süd]]dür, lakin digər məhsullar da əlavə oluna bilər. Ənənəvi olaraq, pendirə [[Zirə (bitki)|zirə bitkisi]] əlavə olunur. Süd qaynadılır və ona hissələrə kəsmik əlavə edilir. Qarışıq süd pıhtılaşana və zərdab yaranana qədər qarışdırılır və qızdırılır. Zərdabı töküllər, pendir kütləsini isə sıxırlar. Əridilmiş [[kərə yağı]], [[Yumurta (qida məhsulu)|yumurta]], [[xama]], [[duz]] və zirə bitkisi isti kütləyə əlavə olunur və aşağı istilikdə qızdırılır. Kütlədə vahid qatılıq yaranana qədər onu daim qarışdırılar. Hazır kütlə formalşadırılır və soyudulur. Bir qayda olaraq, pendir bir neçə gün ərzində sərin yerdə yetişir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Linda Dumpe, Anna Šmite, Aija Golde (2004). Jāņu siers. Rīga: SO «Siera klubs». 204. lpp. ISBN 9984-976-20-3. == Xarici keçidlər == * {{cite web|date=2018-06-23|url=https://rus.tvnet.lv/4595508/recepty-na-ligo-yanov-syr-iz-darov-lesa|title=Рецепты на Лиго: Янов сыр из даров леса|website=rus.tvnet.lv|accessdate=2018-07-20}} * {{cite web|date=2019-06-23|url=https://lv.sputniknews.ru/infographics/20190623/11863716/Yanov-syr--simvol-solntsa.html|title=Янов сыр – символ солнца|publisher=[[Sputnik]]|accessdate=2019-12-24}} [[Kateqoriya:Latviya mətbəxi]] 16ivu7mmsdqouxt49p7y9rsynbf1w3a Yaşılırmaq 0 633484 6564282 6011803 2022-08-05T18:31:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Çay |Adı = Yaşılırmaq |Yerli adı = {{lang-tr|Yeşilırmak}} |Şəkil = Amasya evleri ve Yeşilırmak (3).jpg |Şəklin izahı = [[Amasya]] şəhərinin mərkəzindən çayın görünüşü |Şəklin ölçüsü = |Ölkə = Türkiyə |Mənbəyi = [[Zara (Sivas)|Zara]], [[Sivas]], [[Türkiyə]] |Mənbəyinin yüksəkliyi = 10 |Mənsəbi = [[Qara dəniz]] |Mənsəbinin yüksəkliyi = 0 |Uzunluğu = 519 |Çayın meyilliyi = |Su sistemi = |Hövzəsi = |Hövzəsinin sahəsi = 36144 |Qolu = |Qolunun hövzəsi = |Tökülən çay = |Axan çay = |Su sərfi = |Şəffaflığı = |Vəziyyəti = |Yer xəritəsi qeydləri = |Əlavələr = [[Fayl:Yesilirmak.jpg|280px]] |Vikianbar = }} '''Yaşılırmaq''' ({{lang-tr|Yeşilırmak}}) — [[Sivas]]ın şimalındakı [[Zara (Sivas)|Zara]] ilçəsi ərazisində yerləşən [[Kösədağ]] ətəyindən mənbəyini götürən və [[Qara dəniz]]ə tökülən çay. Köhnə adı İris olmuşdur.<ref>{{cite web |title=TAY-Yerlesme Dönem Ayrıntıları |url=http://www.tayproject.org/TAYages.fm$Retrieve?CagNo=9024&html=ages_detail_t.html&layout=web |website=www.tayproject.org |accessdate=3 iyun 2020}}</ref> ==Fiziki xüsusiyyətləri== 519&nbsp;km uzunluğunda olan Yaşılırmaq [[Tokat]], [[Amasya]] və [[Samsun]] vilayətlərindən keçərək müxtəlif çaylarla birləşir.<ref>{{cite web |title=Türkiyǝnin Mǝdǝniyyǝt Xǝzinǝlǝri 48/2016 {{!}} TRT Azerbaycan |url=https://www.trt.net.tr/azerbaycan/proqram/2016/12/13/turkiyanin-madaniyyat-xazinalari-48-2016-629758 |website=www.trt.net.tr |accessdate=3 iyun 2020 |language=az-Latn-AZ}}</ref> 36 144&nbsp;km² sahəsi ilə Türkiyə səthinin 5%-ni əhatə edir. Çay əsasən üç qolun birləşməsindən ibarətdir.<ref>{{cite web |title=Amasya Kültür Bakanlığı |url=http://www.amasyakulturturizm.gov.tr/TR,59463/yesilirmak-havzasinin-genel-durumu.html |website=www.amasyakulturturizm.gov.tr |accessdate=3 iyun 2020}}</ref><ref>{{cite web |last1=Aksoy |first1=Metin |title=Yeşilırmak Nehri Hakkında Bilgi, Nerelerden Geçer, Uzunluğu, Debisi |url=https://www.azbibak.com/yesilirmak-nehri-hakkinda-bilgi/ |website=Azbibak |accessdate=3 iyun 2020 |language=tr |date=5 noyabr 2018}}</ref> Əsas qol olan Yaşılırmağa, Tokat çayı da deyilir.<ref>{{cite web |title=Yeşilırmak Havzası Taşkın Yönetim Planının Hazırlanması Projesi |url=http://www.suyonetimi.gov.tr/Libraries/su/Ye%C5%9Fil%C4%B1rmak_Havzas%C4%B1_Ta%C5%9Fk%C4%B1n_Y%C3%B6netim_Plan%C4%B1n%C4%B1n_Haz%C4%B1rlanmas%C4%B1_Projesi.sflb.ashx |website=suyonetimi.gov.tr |accessdate=3 iyun 2020 |date=6 mart 2017 |archive-date=2017-03-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170306040534/http://www.suyonetimi.gov.tr/Libraries/su/Ye%C5%9Fil%C4%B1rmak_Havzas%C4%B1_Ta%C5%9Fk%C4%B1n_Y%C3%B6netim_Plan%C4%B1n%C4%B1n_Haz%C4%B1rlanmas%C4%B1_Projesi.sflb.ashx |url-status=unfit }}</ref> Mənbəyi [[Sivas]]da [[Suşehri]] və [[Zara (Sivas)|Zara]] ilçələrinin sərhədləri daxilində yer alan Kösədağdır. Üzərində sahəsi 32&nbsp;km² olan Almus bəndi var.<ref>{{cite web |title=Yeşilırmak Nehri ve Tersakan Çayı'ndaki çevre sorunları masaya yatırıldı |url=https://www.hurriyet.com.tr/yesilirmak-nehri-ve-tersakan-cayindaki-cevre-s-40271228 |website=Hürriyet |accessdate=3 iyun 2020 |language=tr}}</ref> ==Hövzəsi== Çayın hövzəsində, Turhal və Tokat arasında Qazova, cənubda Geldingen düzənliyi, Taşova və Çərşənbə düzənlikləri yer alır. Ladik gölü, Borabay gölü və Kaz gölü hövzənin hüdudlarında yerləşir.<ref>{{cite web |title=Yeşilırmak |url=https://www.neredekal.com/yesilirmak/ |website=Neredekal.com |accessdate=3 iyun 2020 |language=Turkish}}</ref> Yaşılırmaq çayı hövzəsinin bir hissəsi [[Samsun]], [[Tokat]], [[Amasya]], [[Çorum]], [[Yozgat]], [[Sivas]], [[Gümüşxanə]], [[Girəsun]], [[Ordu]], [[Ərzincan]] və [[Bayburt]] vilayətlərinə düşür. Çayın hövzəsi, Coruh hövzəsi, Şərqi Qara dəniz, Fırat-Dəclə və Qızılırmaq hövzələri ilə qonşudur.<ref>{{cite web |title=İki büyük ırmağın birleştiği ( Kelkit ve Yeşilırmağın Erbaa-Kaleboğazı) tek şehirdir. |url=http://tokat.gov.tr/iki-buyuk-irmagin-birlestigi-kelkit-ve-yesilirmagin-erbaa-kalebogazi-tek-sehirdir |website=tokat.gov.tr |accessdate=3 iyun 2020}}</ref> Çərşənbə ilçəsində çayın əmələ gətirdiyi Yaşılırmaq deltası yer alır.<ref>{{cite web |title=Tersine akıyor kızılırmak-yeşilırmak nehirleri kuzeye, tersakan çayı ise güneye akıyor - Samsun Haberleri |url=https://www.haberturk.com/samsun-haberleri/71496289-tersine-akiyorkizilirmak-yesilirmak-nehirleri-kuzeye-tersakan-cayi-ise-guneye-akiyor |website=www.haberturk.com |accessdate=3 iyun 2020 |language=tr}}</ref> ==Bəndlər== Almus, Ataköy, Həsən Uğurlu və Suat Uğurlu, Kılıçkaya, Sürəyyabəy bəndlərinin qurulduğu Yaşılırmaq çayı, nizamsız bir rejimə sahibdir. Qədim filosof [[Strabon]]un əsərlərində çayın adı İris kimi qeydə alınmışdır.<ref>{{cite web |title=Amasya'nın şehir merkezinden geçen ırmağın adı nedir? 2 Mayıs kopya sorusu |url=https://www.milliyet.com.tr/gundem/amasyanin-sehir-merkezinden-gecen-irmagin-adi-nedir-2-mayis-kopya-sorusu-2867529 |website=Milliyet |accessdate=3 iyun 2020 |language=tr}}</ref> ==İstinadlar== {{istinad siyahısı}} ==Həmçinin bax== {{Xarici istinadlar}} 4ilyu34sebzlg7o12ba1xsvtn7ozaeb İslam Qahirəsi 0 634032 6564007 6541102 2022-08-05T14:22:01Z 95.24.18.40 wikitext text/x-wiki {{Ümumdünya irsi obyekti|WHS=Historic Cairo|Image=[[Şəkil:Cairo, Cairo Citadel, Muhammad Ali Mosque, Egypt.jpg|250px]]|Criteria=(i), (v), (vi)|ID=89|Year=1979|Session=3-cü|Region=[[Afrikadakı Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı|Afrika]]|Type=Mədəni|State Party={{EGY}}|Name=İslam qahirəsi}} '''İslam Qahirəsi''' ({{Dil-ar|قاهرة المعز}},{{Small|mənası:}} Əl-Muiz Li-Dinillah Qahirəsi), '''Tarixi Qahirə''' və ya '''Orta əsr''' '''Qahirəsi''' — [[Misir]]in paytaxtı qahirənin 19 və 20-ci əsrlərdə müasir genişlənməsindən əvvəl mövcud olan tarixi əraziləri, xüsusilə köhnə divarlı şəhərin və Qahirə qalasının ətrafındakı mərkəz hissələrinə verilən ad. "[[İslam]]" Qahirəsi adı bölgədəki [[müsəlman]]ların daha çox tanıdılmasına görə deyil[[İslamın tarixi|, İslamın erkən dövründə]] qurulduğu gündən bəri şəhərin zəngin tarixinə və irsinə görə verilmişdir. Və bu ad eyni zamanda onu [[Qədim Misir]]ə aid [[Giza piramidaları|Giza]] və [[Memfis (Misir)|Memfis]] əraziləri ilə fərqləndirir.<ref name=":1">{{Cite book|title=Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide|last=Williams|first=Caroline|publisher=The American University in Cairo Press|year=2018|isbn=|edition=7th|location=Cairo|pages=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.lonelyplanet.com/egypt/cairo/in-location/sights/dd273f3d-f2fc-46fa-9721-65ef190478a2/a/nar/dd273f3d-f2fc-46fa-9721-65ef190478a2/355225|title=Islamic Cairo in Cairo, Egypt|last=Planet|first=Lonely|website=Lonely Planet|language=en|access-date=2019-11-18}}</ref> Bu bölgə [[İslam memarlığı]]nın [[İslam dünyası]]ndakı ən böyük və ən sıx yayılmış yerlərindən biridir.<ref name=":1" />{{Rp|7}} İslam Qahirəsi Misirdəki bütün İslam dövrünə aid yüzlərlə [[məscid]], [[türbə]], [[mədrəsə]], malikanələr, [[karvansara]]lar və istehkamlarla səciyyələnir. 1979-cu ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı ([[UNESCO]]) Tarixi Qahirəni " məşhur məscidləri, mədrəsələri, hamamları və fəvvarələri ilə birlikdə dünyanın ən qədim İslam şəhərlərindən biri " və "14-cü əsrdə qızıl dövrünə çatan İslam dünyasının yeni mərkəzi" olaraq [[Ümumdünya irsi]] siyahısına daxil etmişdir.<ref>[[UNESCO]], [https://whc.unesco.org/en/list/89 ''Decision Text''], World Heritage Centre, 21 iyul 2017</ref> {{Əlavə mətn|Yerləşməsi=right|Başlıq=Daxildir:|Məzmun=1. [[Fustat]] 2. [[İbn Tulun məscidi]], [[Qahirə qalası]], Qahirənin [[Fatimilər xilafəti|fatimi mərkəzi]], [[Ölülər şəhəri (Qahirə)|Nekropolis]] 3. [[İmam Şafii mavzoleyi]] 4. Sayida Nafisa nekropolları|Eni=230px}} == Tarix == === Fustatın və ilk İslam dövrünün əsası === [[Şəkil:Les_fouilles_dEl-Fostat_(le_Caire)_(3278025469).jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Les_fouilles_dEl-Fostat_(le_Caire)_(3278025469).jpg|alt=|left|thumb|Fustatın{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} 2009-cu ildə aşkar edilmiş qalıqları.]] Qahirə tarixi əslində, Misirin 640-cı ildə [[Əmr ibn As]]ın komandirliyi altında müsəlman ərəblər tərəfindən fəth edilməsi ilə başlayır.<ref name="Raymond1993">Raymond, André. 1993.</ref> O dövrdə Misirin paytaxtının [[İsgəndəriyyə]] olmasına baxmayaraq ([[Ptolemeylər sülaləsi|Ptolemey]], [[Roma İmperiyası|Roma]] və [[Bizans İmperiyası|Bizans]] dövrlərində olmuşdur), ərəb fəthçiləri [[Fustat]] adlı yeni bir şəhərin inzibati paytaxt və hərbi qarnizon mərkəzi kimi xidmət etməsi üçün qərar verdilər. Yeni şəhər [[Nil]] sahillərində (indiki Köhnə Qahirədə) Babil qalası olaraq tanınan Roma-Bizans qalasının yaxınlığında, Qahirənin sonrakı yerinin cənub-qərbində yerləşirdi. Bu məkanın seçilməsi bir neçə amillə, o cümlədən [[Ərəbistan yarımadası|Ərəbistan]] və [[Məkkə]]yə bir qədər yaxın olması, İsgəndəriyyədəki güclü [[Xristianlıq|xristian]] və [[Ellinizm|ellinist]] təsir qorxusu və İsgəndəriyyənin dəniz yolu ilə gələn Bizans əks-hücumlarına qarşı həssaslığı ilə əlaqəli ola bilər.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":32">{{Cite book|title=The Great Arab Conquests: How the Spread of Islamc Changed the World We Live In|last=Kennedy|first=Hugh|publisher=Weidenfeld & Nicolson|year=2007|isbn=|location=|pages=}}</ref> Bəlkə də daha da önəmlisi, Fustatın [[qədim Misir]]in [[Memfis (Misir)|Memfis]] şəhərində də olduğu kimi [[Aşağı Misir]] ([[Nil deltası|Nil Deltası]]) və [[Yuxarı Misir]]in (Nil Vadisi, daha cənub) kəsişməsində yerləşməsi onu Nil çayı üzərində mərkəzləşmiş bir ölkəyə nəzarət etmək üçün strateji bir yer halına gətirməsi idi.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":32" /> Yeni daxili qarnizon şəhərlərinin qurulması [[Tunis]]dəki Kayruan və ya [[İraq]]dakı [[Kufə]] kimi digər nümunələrlə birlikdə ərəb fəthləri boyunca təkrarlanan bir hal idi.<ref name=":32" /> Fustatın təməli həm də Misirin (və [[Afrika]]nın) ilk məscidi olan, əsrlər boyu yenilənmiş və bu gün də mövcud olan [[Əmr ibn As məscidi]]nin inşası ilə müşayiət olundu.<ref name=":1" /> Fustat sürətlə Misirin əsas şəhəri, limanı və iqtisadi mərkəzi halına gəldi, İsgəndəriyyə isə daha çox əyalət şəhərinə çevrildi.<ref name=":32" /> 661-ci ildə [[İslam dünyası]] 750-ci ildə [[Abbasilər xilafəti|Abbasilər]] tərəfindən devrilənə qədər paytaxtları [[Dəməşq]]də yerləşən [[Əməvilər xilafəti|Əməvilərin]] nəzarəti altına keçdi. Son Əməvi xəlifəsi [[II Mərvan]] 1 Avqust 750-ci ildə öldürüldü.<ref name="Raymond1993" /> Bundan sonra Misir və Fustat Abbasilərin nəzarəti altına keçdi. Abbasilər Misirdə yeni hökmranlıqlarını qubernator Əbu Aunun təşəbbüsü ilə Fustatdan bir qədər şimal-şərqdə yerləşən Əl-Əsgər adlı yeni inzibati paytaxtın yaradılması ilə qeyd etdilər. Şəhər, 786-cı ildə ''Əl-Əsgər cami'' adlanan böyük bir məscidin inşası ilə tamamlandı və ''Dar əl-İmara'' adı ilə tanınan qubernator iqamətgahına bir saray da daxil ''edildi.''<ref name="Raymond1993" /> Bu şəhərə aid heç bir qalıq bu günə gəlib çatmamışdır, lakin əsas şəhərin xaricində yeni inzibati paytaxtların qurulması ərazinin tarixində təkrarlanan bir nümunə oldu. [[Şəkil:Kairo_Ibn_Tulun_Moschee_BW_5.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Kairo_Ibn_Tulun_Moschee_BW_5.jpg|alt=|thumb|221x221px|9-cu{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} əsrdə tikilmiş [[İbn Tulun məscidi]]. Abbasilər memarlığının [[İraq]] xaricində qorunan nadir və görkəmli bir nümunəsidir.]] [[Əhməd ibn Tulun]] Abbasilər hakimiyyətinin uzun böhranı zamanı [[Samərra|Səmərra]] şəhərində Abbasilər xəlifələrinə xidmət etmiş [[Türk xalqları|türk]] idi.<ref name=":4">{{Cite book|title=Ibn Tulun: His Lost City and Great Mosque|last=Swelim|first=Tarek|publisher=The American University in Cairo Press|year=2015|isbn=|location=|pages=}}</ref> O 868-ci ildə Misirin valisi oldu, lakin tez bir zamanda Abbasi xəlifəsinin simvolik səlahiyyətini tanımaqla ''[[de-fakto]]'' müstəqil hökmdara çevrildi. O, o qədər nüfuz sahibi olmuşdu ki, sonradan xəlifə 878-ci ildə ona [[Suriya]]da nəzarəti ələ almağa icazə vermişdi.<ref name="Raymond1993" /> [[Tulunoğulları]]nın hakimiyyətinin bu dövründə (İbn Tulun və oğullarının dövründə) Misir, e.ə. 30-cu ildə Roma hakimiyyəti qurulandan bəri ilk dəfə müstəqil bir dövlət oldu.<ref name="Raymond1993" /> İbn Tulun 870-ci ildə Əl-Əsgərdən cənub-qərbdə yerləşən Əl-Qata'i adlı yeni inzibati paytaxt qurdu. Buraya yeni bir böyük saray, hərbi parad meydançası, xəstəxana və bu günə [[İbn Tulun məscidi]] olaraq tanınan, 876-879-cu illərdə inşa edilmiş böyük məscid daxil idi.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":4" /> 884-cü ildə İbn Tulun öldü və onun övladları 905-ci ilədək, Abbasilər birbaşa nəzarəti bərpa etmək üçün bir ordu göndərənə və yanlız məscidi saxlamaqla əl-Qata'i-ni yandırana qədər hakimiyyətdə qaldılar.<ref name="Raymond1993" /> Bundan sonra 935-969-ci illər arasında Misiri bir müddət Abbasilər valisi olaraq başqa bir sülalə, [[Ağşidlər dövləti|Ağşidlər]] idarə etdilər. Onların bəzi tikililəri, xüsusən də bu dövrün sonrakı hissəsində [[regent]] olaraq hökm sürən Əbu əl-Misk Kafurun dövrünə aid olanlar gələcək [[Fatimilər xilafəti|Fatimilərin]] paytaxt üçün yer seçməsinə təsir göstərmiş ola bilər. Çünki Kafurun [[Fironlar kanalı]] boyunca yerləşən böyük bağlarından biri sonrakı Fatimi saraylarına daxil edilmişdir.<ref name="Raymond1993" /> === Qahirənin qurulması və Fatimilərin hakimiyyəti === [[Şəkil:Al-Azhar_(inside)_2006.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Al-Azhar_(inside)_2006.jpg|left|thumb|295x295px|972-ci{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} ildə [[Fatimilər xilafəti|Fatimilər]] tərəfindən qurulan Əl-Əzhər məscidi. ([[Minarə]]lər daha sonra [[Məmlük dövləti|Məmlük dövründə]] əlavə edilmişdir)]] [[Şəkil:Cairo,_porte_settentrionali,_01.JPG|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Cairo,_porte_settentrionali,_01.JPG|thumb|11{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} əsrin sonlarında Fatimid vəziri Bədr əl-Camali tərəfindən inşa edilən, Qahirənin şimal qapılarından biri olan Bab əl-Futuh.]] [[İfriqiyə]] (Tunis) bölgəsində qurulmuş bir [[İsmaililər|İsmaili]] [[Şiəlik|Şiə]] [[xilafət]]i olan [[Fatimilər xilafəti|Fatimilər]], xəlifə əl-Muizin dövründə, 969-cu ildə [[Misir]]i fəth etdilər. Əsasən Şimali Afrikalı [[bərbərlər]]dən ibarət olan orduya general Cəvhər ibn-Abdullah rəhbərlik edirdi. 970-ci ildə Cəvhər Əl-Muizin göstərişinə əsasən Fatimid xəlifələrinin iqamətgahı və güc mərkəzi kimi xidmət edəcək yeni bir şəhər qurdu. Şəhər əvvəlcə ''əl-Mu'ziyyiyyə əl-Qaahirah, yəni'' "Əl-Muizzin Qələbə şəhəri", daha sonra isə sadəcə [[Qahirə]]yə müasir adını verən "əl-Qahirə" adlandırıldı.<ref name=":222">{{Cite book|title=The Fatimid Empire|last=Brett|first=Michael|publisher=Edinbugh University Press|year=2017|isbn=|location=Edinburgh|pages=}}</ref>{{Rp|80}} Şəhər Fustatın və İbn Tulun və Abbasilər tərəfindən inşa edilmiş əvvəlki inzibati paytaxtlardan şimal-şərqdə yerləşirdi. Cəvhər yeni şəhəri elə təşkil etmişdi ki, onun mərkəzində xəlifələri, ailələri və dövlət qurumlarını yerləşdirən Böyük Saraylar yerləşirdi.<ref name="Raymond1993" /> Saraylardan biri şərqdə (ən böyüyü), digəri isə qərbdə yerləşir, aralarında ''Bayn əl-Qasrayn'' ("İki Saray arasını") adlanan meydan yerləşirdi. Şəhərin əsas məscidi olan [[Əl-Əzhər məscidi]] 972-ci ildə həm Cümə məscidi, həm də tədris mərkəzi olaraq qurulmuş və bu gün dünyanın ən qədim universitetlərindən biri hesab olunur.<ref name=":1" /> Fustat bir müddət Misirin əsas iqtisadi və şəhər mərkəzi olaraq qaldı. Yalnız bundan sonra Qahirənin Fustat da daxil olmaqla digər yerli şəhərləri də mənimsəməsi böyüdü. Lakin 969-cu il bəzən indiki şəhərin "inşa ili" hesab olunur.<ref>{{cite web|url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/196905/cairo-a.millennial.htm|title=Cairo, a Millennial|accessdate=2007-08-09|author=Irene Beeson|pages=24, 26–30|date=September–October 1969|publisher=Saudi Aramco World}}</ref> Əl-Muiz və Fatimilər xilafətinin inzibati aparatı 972-ci ildə keçmiş paytaxtı tərk edərək 973-cü ilin iyununda Qahirəyə gəldi.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":222" /> Fatimilər imperiyası tez bir zamanda rəqib [[Sünnilər|sünni]] Abbasilər xilafəti üçün bir təhlükə olacaq qədər güclü oldu. Xəlifə əl-Mustansirin hakimiyyəti dövründə (1036-1094), Fatimilər İmperiyası zirvəyə çatdı, lakin eyni zamanda tənəzzülə başladı.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Fatimid-dynasty|title=Fāṭimid Dynasty {{!}} Islamic dynasty|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2019-11-16}}</ref> Xəlifələr adından çıxış edən bir neçə güclü vəzir, bəzən imperiyanın gücünü canlandıra bildi. XI əsrin sonu həm də bölgədə böyük hadisələrin və inkişafların dövrü idi. Məhz bu zaman [[Böyük Səlcuq İmperiyası]] şərqi İslam dünyasının çox hissəsini ələ keçirdi. Əsasən [[Sünnilər|sünni]] olan [[Türk xalqları|türklərin]] gəlişi Fatmilərin və Yaxın Şərqdəki [[Şiəlik|şiə]] firqələrinin irəliləməsini ləğv edən və "Sünni Dirçəlişi" adlanan dövrdə uzunmüddətli bir amil oldu.<ref>{{Cite book|title=The Middle East: A Brief History of the Last 2,000 Years|url=https://archive.org/details/middleeastbrief00lewi|last=Lewis|first=Bernard|publisher=Scribner|year=1995|isbn=|location=|pages=}}</ref> 1099-cu ildə [[Birinci səlib yürüşü|Birinci Səlib yürüşü]] [[Qüds]]ü ələ keçirdi və yeni Xaçlı dövlətlər Misir üçün qəfil və ciddi bir təhdid oldu. Türk [[Zəngilər|Zəngi sülaləsinin]] [[Nurəddin Mahmud Zəngi|Nurəddin Mahmud]] kimi yeni müsəlman hökmdarları Xaçlılara qarşı ümumi hücumu öz üzərlərinə götürdülər. XII əsrdə Fatimilərin zəifliyi o qədər ağırlaşdı ki, son Fatimi xəlifəsi Əl-Adidin dövründə, Zəngiləri nəzarətdə saxlamaq üçün sonuncu bir toqquşmaya hazırlaşdıqları bir zamanda Fatimilər Qüds kralı Amoridən qorunmaq üçün Zəngilərdən kömək istədilər.<ref name=":222" /> 1168-ci ildə Səlibçilər Qahirəyə yürüş edərkən Fatimi vəziri Şevar, istehkamı olmayan Fustat şəhərinin Qahirəni mühasirəyə almaq üçün bir baza olaraq istifadə ediləcəyindən narahat oldu, əhalinin təxliyəsini əmr etdi və şəhəri yandırdı. Tarixçilər dağıntının dərəcəsini müzakirə edərkən Fustatın bundan sonra da ayaqda durduğu görünsə də, yanğın daha sonra Qahirənin özü tərəfindən tutulan bu şəhərin tənəzzülündə böyük rol oynamışdır.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":12">{{Cite book|title=Le Khan al-Khalili et ses environs: Un centre commercial et artisanal au Caire du XIIIe au XXe siècle|last=|first=|publisher=Institut français d'archéologie orientale|year=1999|isbn=|editor-last=Denoix|editor-first=Sylvie|location=Cairo|pages=|editor-last2=Depaule|editor-first2=Jean-Charles|editor-last3=Tuchscherer|editor-first3=Michel}}</ref> Nəhayət, 1171-ci ildə Əl-Adidin vəziri olan Zəngi komandiri [[Səlahəddin Əyyubi]] Fatimi xilafəti hakimiyyətinin sona çatdığını və süqut etdiyini elan etdi. Beləliklə, Qahirə [[sünnilər]]in hakimiyyətinə qayıtdı və Misir və Qahirənin şəhər tarixində yeni bir fəsil açıldı. === Qahirənin Əyyubilər və Məmlük dövründə yüksəlişi === [[Şəkil:Mosque-Madrassa_of_Sultan_Hassan_(4).jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Mosque-Madrassa_of_Sultan_Hassan_(4).jpg|left|thumb|[[Sultan{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }} Həsən məscidi|Sultan Həsən mədrəsə-məscid]], [[Bahri Məmlüklərinin siyahısı|Bahri Məmlük dövrü]], 14 əsrin ortaları.]] [[Şəkil:Flickr_-_HuTect_ShOts_-_Citadel_of_Salah_El.Din_and_Masjid_Muhammad_Ali_قلعة_صلاح_الدين_الأيوبي_ومسجد_محمد_علي_-_Cairo_-_Egypt_-_17_04_2010_(4).jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Flickr_-_HuTect_ShOts_-_Citadel_of_Salah_El.Din_and_Masjid_Muhammad_Ali_%D9%82%D9%84%D8%B9%D8%A9_%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%8A%D9%88%D8%A8%D9%8A_%D9%88%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%8A_-_Cairo_-_Egypt_-_17_04_2010_(4).jpg|thumb|Səlahəddin{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} qəbiristanlığı 1176-cı ildə qurulmuş və ondan sonra digər hökmdarlar tərəfindən inkişaf etdirilmişdir. 19-cu əsrə aid Məhəmməd Əli məscidi divarlar üzərindən görünür.]] [[Səlahəddin Əyyubi|Səlahəddin]] hakimiyyəti Misir və Suriyanı idarə edən və Xaçlılara qarşı mübarizəni davam etdirən [[Əyyubilər|Əyyubilər sülaləsinin]] başlanğıcını qeyd etdi. O, şəhər divarlarının xaricində bundan sonra da uzun əsrlər boyu Misir hökmdarları və dövlət idarəsinin yerləşəcəyi yeni bir iddialı qalanın, Qahirə qalasının inşasına başladı.Bu, Qahirənin eksklüziv bir saray şəhəri statusuna son qoydu və şəhər Misirlilərin yaşadığı və xarici səyyahlar üçün açıq bir iqtisadi mərkəzə çevrilməyə başladı.<ref name=":12" /> Sonrakı əsrlər ərzində Qahirə geniş miqyaslı bir şəhər mərkəzinə çevrildi. Fustatın əhəmiyyətinin azalması onun yüksəlişinə yol açdı. [[Şiəlik|Şiə]] Fatimilərinin təsirini silmək istəyən [[Sünnilər|sünni müsəlman]] olan Əyyubi sultanları və onların [[Məmlük dövləti|Məmlük]] varisləri böyük Fatimi saraylarını tədricən dağıdaraq öz binaları ilə əvəz etdilər.<ref name="Raymond1993" /> Əl-Əzhər məscidi sünni bir tikiliyə çevrildi və bu gün sünni İslam dünyasında [[Quran]] və [[Şəriət|İslam qanunlarının]] öyrənilməsi üçün ən önəmli mərkəzdir.<ref name=":1" /> [[Şəkil:Dome_of_Qaytbay_complex.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Dome_of_Qaytbay_complex.jpg|thumb|15-ci{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} əsrin sonlarında [[Burci Məmlüklərinin siyahısı|Burci Məmlük dövrü]], Şimal qəbiristanlığında Sultan Qaytbay kompleksinin günbəzi.]] 1250-ci ildə Əyyubilər sülaləsi iflas etdi və hakimiyyət [[Məmlük dövləti|Məmlüklərin]] idarə etdiyi bir rejimə keçdi. Məmlüklər gənc qullar olaraq (tez-tez Mərkəzi [[Avrasiya]]nın müxtəlif bölgələrindən) satın alınmış və sultanın ordusunda xidmət etmək üçün böyüdülən əsgərlər idi. Onlar Sultan Əs-Salehin rəhbərliyindəki Əyyubi ordusunun dayağı olmuşdurlar və nəticədə Yeddinci Səlib yürüşü zamanı yaranan siyasi böhranda dövlətin nəzarətini ələ ala bildilər. 1250-1517-ci illər arasında taxtı ümumiyyətlə irsi deyildi və tez-tez zorakı və xaotik bir ardıcıllıq sistemində bir məmlükdən digərinə keçırdı. Buna baxmayaraq, Məmlük imperiyası özündən əvvəlki Əyyubilər imperiyasının bir çox cəhətini davam etdirdi və 1260-cı ildə [[Monqol İmperiyası|monqolların]] yürüşlərini geri qaytarmaq (ən məşhuru [[Əyn Cəllud döyüşü]]ndə) və [[Levant]]dakı Xaçlı dövlətlərin süqutu üçün məsuliyyət daşıyırdı.<ref>{{Cite book|title=L'Égypte des Mamelouks: L'empire des esclaves, 1250-1517|last=Clot|first=André|publisher=Perrin|year=1996|isbn=|location=|pages=}}</ref> Məmlük sultanı [[Nəsrəddin Məhəmməd]]in (1293-1341, o cümlədən aralararası) hakimiyyəti dövründə Qahirə əhali və var-dövlət baxımından ən yüksək nöqtəsinə çatdı. Hökmranlığının sonuna qədər əhalinin ümumi bir hesablaması, qiymətləndirmək çətin olsa da, Qahirəni o vaxt [[Çin Xalq Respublikası|Çindən]] kənarda dünyanın ən böyük şəhəri halına gətirərək 500.000-ə yaxın bir rəqəm verir.<ref>{{Cite book|title=Cairo: 1001 Years of the City Victorious|url=https://archive.org/details/cairo1001yearsof0000abul|last=Abu-Lughod|first=Janet|publisher=Princeton University Press|year=1971|isbn=|location=|pages=[https://archive.org/details/cairo1001yearsof0000abul/page/37 37]}}</ref><ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of African History|last=Shillington|first=Kevin|publisher=Taylor & Francis|year=2005|isbn=|volume=I|location=|pages=342}}</ref> Əsasən hərbi təbəqənin mövcud olmasına baxmayaraq, Məmlüklər dini və vətəndaş binalarının inşaatçıları və himayədarları idilər. Qahirənin ən təsirliləri də daxil olmaqla çox sayda tarixi abidəsi məhz onların dövrünə təsadüf edir.<ref name=":1" /><ref name="Raymond1993" /> Şəhər eyni zamanda [[Hind okeanı]] və [[Aralıq dənizi]] arasındakı ticarət yollarının nəzarətindən də inkişaf etmişdi.<ref name="Raymond1993" /> Nəsrəddinin hakimiyyətindən sonra,14-cü əsrin ortalarında Misir və Qahirə [[Qara ölüm|Qara Ölümdən]] başlayaraq təkrarlanan [[taun]] epidemiyaları ilə vuruşdular. Qahirənin əhalisi azaldı və bərpa edilməsi üçün yüz illər gərək oldu. Lakin şəhər Yaxın Şərqin əsas metropolu olaraq qaldı.<ref name="Raymond1993" />[[Şəkil:Rue_du_Caire._Quartier_Toulon_-_Bonfils._LCCN2004668077.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Rue_du_Caire._Quartier_Toulon_-_Bonfils._LCCN2004668077.jpg|alt=|left|thumb|Tarixi{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} Qahirədə önü taxta maşrabiyyəli çox mərtəbəli binalar olan ənənəvi bir küçə (1867-ci il)]]Əyyubi və sonrakı Məmlük hakimiyyəti altında olan Muiz prospekti, adətən sultan və ya hakim təbəqə üzvləri tərəfindən maliyyələşdirilən dini komplekslər, kral məqbərələri və ticarət obyektlərinin inşası üçün imtiyazlı bir sahəyə çevrildi. Əsas küçə dolduğundan şərqdə, [[Əl-Əzhər məscidi]]nə və [[Əl-Hüseyn məscidi]]nə yaxın ərazilərdə yeni ticarət tikililəri tikildi.<ref name=":12" /> Qahirənin şəhər xarakterinin inkişafında vacib amillərdən biri xüsusən də [[Məmlük dövləti|Məmlük dövründə]] vəqf torpaqlarını sayının artması idi. Vəqflər, hakim elatlar tərəfindən qurulmuş bir çox dini və ictimai tikililərin fəaliyyətini və maliyyələşdirmə mənbələrini təyin edən, [[Şəriət|şəriət qanunlarına]] əsaslanan xeyriyyəçi əmanətlər idi. Onlar adətən müxtəlif funksiyaları (məscid, [[mədrəsə]], məqbərə) birləşdirən və çox vaxt şəhər ticarət binalarından və ya kənd tikililərinin gəlirləri ilə maliyyələşdirilən mürəkkəb dini və ya vətəndaş binalarını təyin etmək üçün tərtib edilmişdir.<ref name=":22">Behrens-Abouseif, Doris. 2007.</ref> 15-ci əsrin sonlarına qədər Qahirədə həmçinin iki mərtəbənin adətən ticarət və yaşayış məqsədləri üçün istifadə edildiyi və hündürmərtəbəli, qarışıq istifadəli binalar var idi. Bu tikililər adətən [[İcarə (mülkiyyət)|icarəyə]] verilirdi.<ref>{{Cite book|title=Traditional Islamic principles of built environment|first=Hisham|last=Mortada|publisher=[[Routledge]]|year=2003|isbn=0-7007-1700-5|page=viii}}</ref> === Qahirə Osmanlı İmperiyasının əyalət paytaxtı olaraq === Misir 1517-ci ildə [[I Səlim]]in başçılığı altında [[Osmanlı İmperiyası]] tərəfindən fəth edildi və yüz illər boyu Osmanlı hakimiyyəti altında qaldı. Bu dövrdə bəziləri Osmanlı mənşəli, digərləri Məmlük sultanlığının dağılmasına baxmayaraq ölkə elatlarını bir hissəsi olaraq mövcud olmağa davam edən məmlük kastasından olan yerli elatlar siyasi güc və nüfuz uğrunda aralarında dayanmadan mübarizə aparırdılar.<ref name="Raymond1993" /> [[Şəkil:DSC01004-1-2.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:DSC01004-1-2.jpg|thumb|1828-ci{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} ildə [[Kavalalı Mehmed Əli Paşa|Mehmet Əli Paşanın]] tapşırığı ilə "[[Osmanlı memarlığı|Osmanlı Barokkkosu]]" üslubunda işa edilmiş İsmayıl Paşa bulağı]] Qahirə böyük bir iqtisadi mərkəz və imperiyanın ən vacib şəhərlərindən biri olmağa davam etdi. Şəhər [[Həcc]] ziyarəti yolunun [[Məkkə]]yə gediş-gəlişində əsas yer olaraq qalırdı.<ref name="Raymond1993" /> Osmanlı qubernatorları Məmlüklər kimi memarlığın böyük keşikçiləri olmasa da, Qahirə inkişaf etməyə davam etdi və köhnə şəhər divarları xaricində yeni məhəllələr böyüdü.<ref name=":1" /><ref name="Raymond1993" /> Qahirədəki Osmanlı memarlığı, keçmişlə aydın bir fasilə təqdim etmək əvəzinə, güclü təsir göstərməyə və yerli Məmlük dövründən qalan ənənələrdən qaynaqlanmağa davam etdi.<ref name=":1" /> 18-ci əsrdə [[Yeniçəri]]lər arasında ilk məmlük məmuru olan Abd ər-Rəhman Katxuda əl-Qazdağlı kimi şəxslər yaradıcı memarlıq himayəçiləri idi.<ref name=":1" /><ref name="Raymond1993" /> Bu gün Qahirədə qorunan bir çox köhnə burjua və ya aristokratik saraylar, bir sıra su paylama köşkləri və Quran oxu məktəbləri kimi Osmanlı dövrünə aiddir.<ref name=":1" /> === Məhəmməd Əli Paşa və Xədivlərin rəhbərliyi altında Qahirə === [[Napoleon Bonapart|Napoleonun]] fransız ordusu 1798-ci ildən 1801-ci ilə qədər qısa müddətdə [[Fransanın Misirə və Suriyaya yürüşü|Misiri işğal etdi]]. Bundan sonra Osmanlı ordusundakı [[Kavalalı Mehmed Əli Paşa|Mehmed Əli Paşa]] adlı bir [[Albanlar|alban]] zabit Qahirəni 1805-ci ildən 1882-ci ilə qədər davam edən müstəqil bir imperiyanın paytaxtı etdi. Qahirə qalası Məhəmməd Əlinin rəhbərliyi altında tamamilə yeniləndi. İstifadəsiz Məmlük abidələrinin çoxu yeni Məhəmməd Əli məscidinə və digər saraylara yol açmaq üçün söküldü. Məhəmməd Əlinin sülaləsi daha çox [[Osmanlı memarlığı|Osmanlı memarlıq üslubunu]], əsasən dövrün keçmiş "Osmanlı Brokkosu" üslubunu tətbiq edirdilər.<ref name=":1" /> Onun nəvələrindən biri olan İsmayıl 1864-1879-cu illər arasında [[Xədiv]] olaraq müasir [[Süveyş kanalı]]nın inşasına nəzarət etdi. O bununla yanaşı Qahirənin tarixi mərkəzinin şimal-qərbində Avropa üslubunda yeni bir geniş şəhər inşasını da həyata keçirdi. Yeni şəhər [[Jorj Ejen Osman]]ın 19-cu əsrdə [[Parisin yenidənqurulması|həyata keçirdiyi islahatları]] təqlid etdi. Böyük bulvarlar və meydanlar yeni şəhərin bir hissəsi oldu.<ref name="Raymond1993" /> Şəhər İsmailin nəzərində heç bir zaman tamamlanmasa da, bu yeni şəhər bu gün Aşağı Qahirənin çox hissəsini təşkil edir. Bura Qahirənin köhnə tarixi rayonları, divarlı şəhəri də daxil olmaqla nisbətən laqeyd qaldı. Hətta Qala, İsmayılın 1874-cü ildə yeni Abdin Sarayına köçməsi ilə kral iqamətgahı statusunu itirdi.<ref name=":1" /> == Tarixi abidələr == === Məscidlər === [[Şəkil:Khan_el_khalili.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Khan_el_khalili.jpg|alt=|thumb|Əl-Xəlili{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} karvansarası, Qahirənin orta əsrlər əsas ticarət mərkəzi.]] Misirdə ilk məscid Fustatdakı [[Əmr ibn As məscidi]] olsa da[[İbn Tulun məscidi|, İbn Tulun məscidi]] orijinal formasını saxlayan ən qədim məsciddir və [[İslamın qızıl çağı|İslam sivilizasiyasının qızıl dövründən]] başlayaraq Abbasilər memarlığının nadir nümunəsidir. Məscid 876-879-cu illərdə [[İraq]]dakı Abbasi paytaxtı [[Samərra]]dan ilham alənmış bir üslubda inşa edilmişdir.<ref name=":1" /> Bura Qahirədəki ən böyük məscidlərdən biridir və çox vaxt ən gözəllərindən biri kimi xatırlanır.<ref name=":1" /><ref name="O'Neill, Zora et al. 2012">O'Neill, Zora et al. 2012.</ref> Fatimilər dövründə qurulan ən vacib və davamlı quruluşlardan biri 970-ci ildə qurulan və dünyanın ən qədim universiteti adı uğrunda [[Fəs (şəhər)|Fəsdəki]] [[Əl-Qarauin Universiteti]] ilə yarışan [[Əl-Əzhər məscidi|Əl-Əzhər Məscidi]] idi.<ref name=":1" /> Bu gün [[Əl-Əzhər Universiteti]] dünyada İslam tədrisinin ən öndə gedən mərkəzidir və Misirdə ölkə daxilində kampusları olan ən böyük universitetlərdən biridir.<ref name=":1" /> Məscid özü əhəmiyyətli Fatimi ünsürlərini saxlayır, lakin sonrakı əsrlərdə, xüsusən Məmlük sultanları [[Sultan Qayıtbəy|Qayıtbəy]], [[Qansu Ğavri]] və 18-ci əsrdə Əbdürrəhman Kaxuda tərəfindən əlavələr edilmiş və genişləndirilmişdir. Orta əsr Qahirəsinin ən görkəmli memarlıq irsi, [[Məmlük dövləti|Məmlük dövrünə]], 1250-1517-ci illərə aiddir. Məmlük sultanları və elatları özləri və ailələri üçün məscid, mədrəsə, [[xanəgah]] ([[Sufizm|sufilər]] üçün), su paylama mərkəzləri (səbillər) və məqbərəni özündə cəmləşdirə bilən ümumi dini və ya cənazə kompleksləri tikən memarlıq himayədarı idilər.<ref name=":22" /> Qahirədəki Məmlük abidələrinin ən məşhur nümunələrinə [[Sultan Həsən məscidi|Sultan Həsən mədrəsə-məscidini]] göstərmək olar. İslam Qahirəsi eyni zamanda [[əl-Hüseyn məscidi]], [[İmam Şafii]]nin ([[Şafi məzhəbi|Şafi]] [[məzhəb]]inin, [[Sünnilər|sünni]] [[Fiqh|İslam]] fiqhində əsas düşüncə məktəblərindən birinin qurucusu), Seyid Rüqəyya türbəsi, Seyid Nafisa məscidi və s. kimi bir sıra əhəmiyyətli dini ziyarətgahların yerləşdiyi yerdir. Bu ziyarətgahlardan bəziləri tarixi şəhərə bitişik olan və ərəb dilində Ölülər şəhəri və ya ''əl-Qarafa'' kimi tanınan geniş qəbiristanlıq ərazisində yerləşir. Qəbiristanlıqların tarixi Fustatın əsasının qoyulduğu dövrə gedib çıxır, lakin bir çox görkəmli və məşhur məqbərə Məmlük dövrünə aiddir.<ref name=":0">{{Cite book|title=Architecture for the Dead: Cairo's Medieval Necropolis|last=El Kadi|first=Galila|last2=Bonnamy|first2=Alain|publisher=The American University in Cairo Press|year=2007|isbn=|location=Cairo|pages=}}</ref> === Divarlar və darvazalar === Qahirə 969-cu ildə Fatimilər tərəfindən saray-şəhər kimi qurulanda ərtrafı divarla əhatə olunmuşdu. Bura 11-ci əsrin sonlarında [[vəzir]] Bədr əl-Cəmali tərəfindən yenidən qurulmuşdur və hissələri bu gün də qalmaqdadır.<ref name=":1" /><ref name="Raymond1993" /> Divarlar [[Əyyubilər]] tərəfindən [[Səlahəddin Əyyubi]]nin həm Qahirəni, həm də Fustatı tək divar ilə qorumaq üçün hazırladığı iddialı planının bir hissəsi olaraq uzadılmış və dəyişdirilmişdir. === Qala === Səlahəddin 1176-cı ildə Misirin hakimiyyət iqamətgahı olaraq xidmət etmək üçün böyük bir qalanın inşasına başlamış və qalanın inşası davamçıları tərəfindən tamamlanmışdır.<ref name=":52">{{Cite book|last=Rabat|first=Nasser O.|title=The Citadel of Cairo: A New Interpretation of Royal Mamluk Architecture|publisher=E.J. Brill|year=1995|isbn=|location=|pages=}}</ref> Qala 19-cu əsrin sonlarına qədər Misir hökmdarlarının iqamətgahı olaraq qaldı və sonrakı hökmdarların nəzarəti altında dəfələrlə dəyişdirildi. === Bazarlar və ticarət binaları === Məmlüklər və sonrakı Osmanlılar Qahirənin iqtisadiyyatında ticarətin əhəmiyyətli rolu səbəbiylə tacirlər və mallara üçün karvansaralar inşa etmişlər. Bu günə qədər qorunan ən məşhur nümunə, Vikala əl-Quridir.<ref name="O'Neill, Zora et al. 2012"/> Məşhur əl-Xəlili karvansarası, eyni zamanda karvansaraları birləşdirən məşhur ticarət mərkəzidir.<ref name=":133">{{Cite book|last=|first=|title=Le Khan al-Khalili et ses environs: Un centre commercial et artisanal au Caire du XIIIe au XXe siècle|publisher=Institut français d'archéologie orientale|year=1999|isbn=|editor-last=Denoix|editor-first=Sylvie|location=Cairo|pages=|editor-last2=Depaule|editor-first2=Jean-Charles|editor-last3=Tuchscherer|editor-first3=Michel}}</ref> Tarixi ticarət memarlığının başqa bir nümunəsi, 17-ci əsrə aid Radvan bəy Kasbahıdır.<ref name=":1" /> == Qoruma == Bu tarixi ərazilərin bir çoxu Misir paytaxtının ən kasıb və ən sız bölgələrindən biri olaraq laqeydlik və çürümədən əziyyət çəkir.<ref>[http://www.qantara.de/webcom/show_article.php/_c-478/_nr-596/i.html ''Ancient Cairo: Preserving a Historical Heritage''], Qantara, 2006.</ref> Bundan əlavə, Əl-Darb əl-Əhmər bölgəsindəki İslam abidələri və sənət əsərlərinin oğurluqları onların uzunmüddətli qorunmasına təhlükə yaradır.<ref>[http://weekly.ahram.org.eg/2008/903/eg8.htm ''Unholy Thefts''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130605095335/http://weekly.ahram.org.eg/2008/903/eg8.htm|date=2013-06-05}} Al-Ahram Weekly, Nevine El-Aref, 26 June - 2 July 2008 Issue No. 903.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.wmf.org/project/al-darb-al-ahmar-district-mosques|title=Al-Darb Al-Ahmar District Mosques|website=World Monuments Fund}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/travel/2018/mar/21/cairo-artisan-district-al-darb-al-ahmar-photo-essay|title=Alive with artisans: Cairo’s al-Darb al-Ahmar district – a photo essay|first=Harry Johnstone, photography by Christopher|last=Wilton-Steer|date=March 21, 2018|via=www.theguardian.com}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Qahirə]] * [[Əbu Mina]] == İstinadlar == <references responsive="" />{{Misirin Ümumdünya irsi}} [[Kateqoriya:Misirdəki ümumdünya irsi]] [[Kateqoriya:Misirdəki arxeoloji abidələr]] 4m4lyx22ye9ywgke1yi7m5hf4n0s3nv 6564625 6564007 2022-08-05T21:34:08Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Ümumdünya irsi obyekti|WHS=Historic Cairo|Image=[[Şəkil:Cairo, Cairo Citadel, Muhammad Ali Mosque, Egypt.jpg|250px]]|Criteria=(i), (v), (vi)|ID=89|Year=1979|Session=3-cü|Region=[[Afrikadakı Ümumdünya irsi obyektlərinin siyahısı|Afrika]]|Type=Mədəni|State Party={{EGY}}|Name=İslam qahirəsi}} '''İslam Qahirəsi''' ({{Dil-ar|قاهرة المعز}},{{Small|mənası:}} Əl-Muiz Li-Dinillah Qahirəsi), '''Tarixi Qahirə''' və ya '''Orta əsr''' '''Qahirəsi''' — [[Misir]]in paytaxtı qahirənin 19 və 20-ci əsrlərdə müasir genişlənməsindən əvvəl mövcud olan tarixi əraziləri, xüsusilə köhnə divarlı şəhərin və Qahirə qalasının ətrafındakı mərkəz hissələrinə verilən ad. "[[İslam]]" Qahirəsi adı bölgədəki [[müsəlman]]ların daha çox tanıdılmasına görə deyil[[İslamın tarixi|, İslamın erkən dövründə]] qurulduğu gündən bəri şəhərin zəngin tarixinə və irsinə görə verilmişdir. Və bu ad eyni zamanda onu [[Qədim Misir]]ə aid [[Giza piramidaları|Giza]] və [[Memfis (Misir)|Memfis]] əraziləri ilə fərqləndirir.<ref name=":1">{{Cite book|title=Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide|last=Williams|first=Caroline|publisher=The American University in Cairo Press|year=2018|isbn=|edition=7th|location=Cairo|pages=}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.lonelyplanet.com/egypt/cairo/in-location/sights/dd273f3d-f2fc-46fa-9721-65ef190478a2/a/nar/dd273f3d-f2fc-46fa-9721-65ef190478a2/355225|title=Islamic Cairo in Cairo, Egypt|last=Planet|first=Lonely|website=Lonely Planet|language=en|access-date=2019-11-18}}</ref> Bu bölgə [[İslam memarlığı]]nın [[İslam dünyası]]ndakı ən böyük və ən sıx yayılmış yerlərindən biridir.<ref name=":1" />{{Rp|7}} İslam Qahirəsi Misirdəki bütün İslam dövrünə aid yüzlərlə [[məscid]], [[türbə]], [[mədrəsə]], malikanələr, [[karvansara]]lar və istehkamlarla səciyyələnir. 1979-cu ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatı ([[UNESCO]]) Tarixi Qahirəni " məşhur məscidləri, mədrəsələri, hamamları və fəvvarələri ilə birlikdə dünyanın ən qədim İslam şəhərlərindən biri " və "14-cü əsrdə qızıl dövrünə çatan İslam dünyasının yeni mərkəzi" olaraq [[Ümumdünya irsi]] siyahısına daxil etmişdir.<ref>[[UNESCO]], [https://whc.unesco.org/en/list/89 ''Decision Text''], World Heritage Centre, 21 iyul 2017</ref> {{Əlavə mətn|Yerləşməsi=right|Başlıq=Daxildir:|Məzmun=1. [[Fustat]] 2. [[İbn Tulun məscidi]], [[Qahirə qalası]], Qahirənin [[Fatimilər xilafəti|fatimi mərkəzi]], [[Ölülər şəhəri (Qahirə)|Nekropolis]] 3. [[İmam Şafii mavzoleyi]] 4. Sayida Nafisa nekropolları|Eni=230px}} == Tarix == === Fustatın və ilk İslam dövrünün əsası === [[Şəkil:Les_fouilles_dEl-Fostat_(le_Caire)_(3278025469).jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Les_fouilles_dEl-Fostat_(le_Caire)_(3278025469).jpg|alt=|left|thumb|Fustatın{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} 2009-cu ildə aşkar edilmiş qalıqları.]] Qahirə tarixi əslində, Misirin 640-cı ildə [[Əmr ibn As]]ın komandirliyi altında müsəlman ərəblər tərəfindən fəth edilməsi ilə başlayır.<ref name="Raymond1993">Raymond, André. 1993.</ref> O dövrdə Misirin paytaxtının [[İsgəndəriyyə]] olmasına baxmayaraq ([[Ptolemeylər sülaləsi|Ptolemey]], [[Roma İmperiyası|Roma]] və [[Bizans İmperiyası|Bizans]] dövrlərində olmuşdur), ərəb fəthçiləri [[Fustat]] adlı yeni bir şəhərin inzibati paytaxt və hərbi qarnizon mərkəzi kimi xidmət etməsi üçün qərar verdilər. Yeni şəhər [[Nil]] sahillərində (indiki Köhnə Qahirədə) Babil qalası olaraq tanınan Roma-Bizans qalasının yaxınlığında, Qahirənin sonrakı yerinin cənub-qərbində yerləşirdi. Bu məkanın seçilməsi bir neçə amillə, o cümlədən [[Ərəbistan yarımadası|Ərəbistan]] və [[Məkkə]]yə bir qədər yaxın olması, İsgəndəriyyədəki güclü [[Xristianlıq|xristian]] və [[Ellinizm|ellinist]] təsir qorxusu və İsgəndəriyyənin dəniz yolu ilə gələn Bizans əks-hücumlarına qarşı həssaslığı ilə əlaqəli ola bilər.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":32">{{Cite book|title=The Great Arab Conquests: How the Spread of Islamc Changed the World We Live In|url=https://archive.org/details/greatarabconques0000kenn|last=Kennedy|first=Hugh|publisher=Weidenfeld & Nicolson|year=2007|isbn=|location=|pages=}}</ref> Bəlkə də daha da önəmlisi, Fustatın [[qədim Misir]]in [[Memfis (Misir)|Memfis]] şəhərində də olduğu kimi [[Aşağı Misir]] ([[Nil deltası|Nil Deltası]]) və [[Yuxarı Misir]]in (Nil Vadisi, daha cənub) kəsişməsində yerləşməsi onu Nil çayı üzərində mərkəzləşmiş bir ölkəyə nəzarət etmək üçün strateji bir yer halına gətirməsi idi.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":32" /> Yeni daxili qarnizon şəhərlərinin qurulması [[Tunis]]dəki Kayruan və ya [[İraq]]dakı [[Kufə]] kimi digər nümunələrlə birlikdə ərəb fəthləri boyunca təkrarlanan bir hal idi.<ref name=":32" /> Fustatın təməli həm də Misirin (və [[Afrika]]nın) ilk məscidi olan, əsrlər boyu yenilənmiş və bu gün də mövcud olan [[Əmr ibn As məscidi]]nin inşası ilə müşayiət olundu.<ref name=":1" /> Fustat sürətlə Misirin əsas şəhəri, limanı və iqtisadi mərkəzi halına gəldi, İsgəndəriyyə isə daha çox əyalət şəhərinə çevrildi.<ref name=":32" /> 661-ci ildə [[İslam dünyası]] 750-ci ildə [[Abbasilər xilafəti|Abbasilər]] tərəfindən devrilənə qədər paytaxtları [[Dəməşq]]də yerləşən [[Əməvilər xilafəti|Əməvilərin]] nəzarəti altına keçdi. Son Əməvi xəlifəsi [[II Mərvan]] 1 Avqust 750-ci ildə öldürüldü.<ref name="Raymond1993" /> Bundan sonra Misir və Fustat Abbasilərin nəzarəti altına keçdi. Abbasilər Misirdə yeni hökmranlıqlarını qubernator Əbu Aunun təşəbbüsü ilə Fustatdan bir qədər şimal-şərqdə yerləşən Əl-Əsgər adlı yeni inzibati paytaxtın yaradılması ilə qeyd etdilər. Şəhər, 786-cı ildə ''Əl-Əsgər cami'' adlanan böyük bir məscidin inşası ilə tamamlandı və ''Dar əl-İmara'' adı ilə tanınan qubernator iqamətgahına bir saray da daxil ''edildi.''<ref name="Raymond1993" /> Bu şəhərə aid heç bir qalıq bu günə gəlib çatmamışdır, lakin əsas şəhərin xaricində yeni inzibati paytaxtların qurulması ərazinin tarixində təkrarlanan bir nümunə oldu. [[Şəkil:Kairo_Ibn_Tulun_Moschee_BW_5.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Kairo_Ibn_Tulun_Moschee_BW_5.jpg|alt=|thumb|221x221px|9-cu{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} əsrdə tikilmiş [[İbn Tulun məscidi]]. Abbasilər memarlığının [[İraq]] xaricində qorunan nadir və görkəmli bir nümunəsidir.]] [[Əhməd ibn Tulun]] Abbasilər hakimiyyətinin uzun böhranı zamanı [[Samərra|Səmərra]] şəhərində Abbasilər xəlifələrinə xidmət etmiş [[Türk xalqları|türk]] idi.<ref name=":4">{{Cite book|title=Ibn Tulun: His Lost City and Great Mosque|last=Swelim|first=Tarek|publisher=The American University in Cairo Press|year=2015|isbn=|location=|pages=}}</ref> O 868-ci ildə Misirin valisi oldu, lakin tez bir zamanda Abbasi xəlifəsinin simvolik səlahiyyətini tanımaqla ''[[de-fakto]]'' müstəqil hökmdara çevrildi. O, o qədər nüfuz sahibi olmuşdu ki, sonradan xəlifə 878-ci ildə ona [[Suriya]]da nəzarəti ələ almağa icazə vermişdi.<ref name="Raymond1993" /> [[Tulunoğulları]]nın hakimiyyətinin bu dövründə (İbn Tulun və oğullarının dövründə) Misir, e.ə. 30-cu ildə Roma hakimiyyəti qurulandan bəri ilk dəfə müstəqil bir dövlət oldu.<ref name="Raymond1993" /> İbn Tulun 870-ci ildə Əl-Əsgərdən cənub-qərbdə yerləşən Əl-Qata'i adlı yeni inzibati paytaxt qurdu. Buraya yeni bir böyük saray, hərbi parad meydançası, xəstəxana və bu günə [[İbn Tulun məscidi]] olaraq tanınan, 876-879-cu illərdə inşa edilmiş böyük məscid daxil idi.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":4" /> 884-cü ildə İbn Tulun öldü və onun övladları 905-ci ilədək, Abbasilər birbaşa nəzarəti bərpa etmək üçün bir ordu göndərənə və yanlız məscidi saxlamaqla əl-Qata'i-ni yandırana qədər hakimiyyətdə qaldılar.<ref name="Raymond1993" /> Bundan sonra 935-969-ci illər arasında Misiri bir müddət Abbasilər valisi olaraq başqa bir sülalə, [[Ağşidlər dövləti|Ağşidlər]] idarə etdilər. Onların bəzi tikililəri, xüsusən də bu dövrün sonrakı hissəsində [[regent]] olaraq hökm sürən Əbu əl-Misk Kafurun dövrünə aid olanlar gələcək [[Fatimilər xilafəti|Fatimilərin]] paytaxt üçün yer seçməsinə təsir göstərmiş ola bilər. Çünki Kafurun [[Fironlar kanalı]] boyunca yerləşən böyük bağlarından biri sonrakı Fatimi saraylarına daxil edilmişdir.<ref name="Raymond1993" /> === Qahirənin qurulması və Fatimilərin hakimiyyəti === [[Şəkil:Al-Azhar_(inside)_2006.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Al-Azhar_(inside)_2006.jpg|left|thumb|295x295px|972-ci{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} ildə [[Fatimilər xilafəti|Fatimilər]] tərəfindən qurulan Əl-Əzhər məscidi. ([[Minarə]]lər daha sonra [[Məmlük dövləti|Məmlük dövründə]] əlavə edilmişdir)]] [[Şəkil:Cairo,_porte_settentrionali,_01.JPG|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Cairo,_porte_settentrionali,_01.JPG|thumb|11{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} əsrin sonlarında Fatimid vəziri Bədr əl-Camali tərəfindən inşa edilən, Qahirənin şimal qapılarından biri olan Bab əl-Futuh.]] [[İfriqiyə]] (Tunis) bölgəsində qurulmuş bir [[İsmaililər|İsmaili]] [[Şiəlik|Şiə]] [[xilafət]]i olan [[Fatimilər xilafəti|Fatimilər]], xəlifə əl-Muizin dövründə, 969-cu ildə [[Misir]]i fəth etdilər. Əsasən Şimali Afrikalı [[bərbərlər]]dən ibarət olan orduya general Cəvhər ibn-Abdullah rəhbərlik edirdi. 970-ci ildə Cəvhər Əl-Muizin göstərişinə əsasən Fatimid xəlifələrinin iqamətgahı və güc mərkəzi kimi xidmət edəcək yeni bir şəhər qurdu. Şəhər əvvəlcə ''əl-Mu'ziyyiyyə əl-Qaahirah, yəni'' "Əl-Muizzin Qələbə şəhəri", daha sonra isə sadəcə [[Qahirə]]yə müasir adını verən "əl-Qahirə" adlandırıldı.<ref name=":222">{{Cite book|title=The Fatimid Empire|last=Brett|first=Michael|publisher=Edinbugh University Press|year=2017|isbn=|location=Edinburgh|pages=}}</ref>{{Rp|80}} Şəhər Fustatın və İbn Tulun və Abbasilər tərəfindən inşa edilmiş əvvəlki inzibati paytaxtlardan şimal-şərqdə yerləşirdi. Cəvhər yeni şəhəri elə təşkil etmişdi ki, onun mərkəzində xəlifələri, ailələri və dövlət qurumlarını yerləşdirən Böyük Saraylar yerləşirdi.<ref name="Raymond1993" /> Saraylardan biri şərqdə (ən böyüyü), digəri isə qərbdə yerləşir, aralarında ''Bayn əl-Qasrayn'' ("İki Saray arasını") adlanan meydan yerləşirdi. Şəhərin əsas məscidi olan [[Əl-Əzhər məscidi]] 972-ci ildə həm Cümə məscidi, həm də tədris mərkəzi olaraq qurulmuş və bu gün dünyanın ən qədim universitetlərindən biri hesab olunur.<ref name=":1" /> Fustat bir müddət Misirin əsas iqtisadi və şəhər mərkəzi olaraq qaldı. Yalnız bundan sonra Qahirənin Fustat da daxil olmaqla digər yerli şəhərləri də mənimsəməsi böyüdü. Lakin 969-cu il bəzən indiki şəhərin "inşa ili" hesab olunur.<ref>{{cite web|url=http://www.saudiaramcoworld.com/issue/196905/cairo-a.millennial.htm|title=Cairo, a Millennial|accessdate=2007-08-09|author=Irene Beeson|pages=24, 26–30|date=September–October 1969|publisher=Saudi Aramco World}}</ref> Əl-Muiz və Fatimilər xilafətinin inzibati aparatı 972-ci ildə keçmiş paytaxtı tərk edərək 973-cü ilin iyununda Qahirəyə gəldi.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":222" /> Fatimilər imperiyası tez bir zamanda rəqib [[Sünnilər|sünni]] Abbasilər xilafəti üçün bir təhlükə olacaq qədər güclü oldu. Xəlifə əl-Mustansirin hakimiyyəti dövründə (1036-1094), Fatimilər İmperiyası zirvəyə çatdı, lakin eyni zamanda tənəzzülə başladı.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Fatimid-dynasty|title=Fāṭimid Dynasty {{!}} Islamic dynasty|website=Encyclopedia Britannica|language=en|access-date=2019-11-16}}</ref> Xəlifələr adından çıxış edən bir neçə güclü vəzir, bəzən imperiyanın gücünü canlandıra bildi. XI əsrin sonu həm də bölgədə böyük hadisələrin və inkişafların dövrü idi. Məhz bu zaman [[Böyük Səlcuq İmperiyası]] şərqi İslam dünyasının çox hissəsini ələ keçirdi. Əsasən [[Sünnilər|sünni]] olan [[Türk xalqları|türklərin]] gəlişi Fatmilərin və Yaxın Şərqdəki [[Şiəlik|şiə]] firqələrinin irəliləməsini ləğv edən və "Sünni Dirçəlişi" adlanan dövrdə uzunmüddətli bir amil oldu.<ref>{{Cite book|title=The Middle East: A Brief History of the Last 2,000 Years|url=https://archive.org/details/middleeastbrief00lewi|last=Lewis|first=Bernard|publisher=Scribner|year=1995|isbn=|location=|pages=}}</ref> 1099-cu ildə [[Birinci səlib yürüşü|Birinci Səlib yürüşü]] [[Qüds]]ü ələ keçirdi və yeni Xaçlı dövlətlər Misir üçün qəfil və ciddi bir təhdid oldu. Türk [[Zəngilər|Zəngi sülaləsinin]] [[Nurəddin Mahmud Zəngi|Nurəddin Mahmud]] kimi yeni müsəlman hökmdarları Xaçlılara qarşı ümumi hücumu öz üzərlərinə götürdülər. XII əsrdə Fatimilərin zəifliyi o qədər ağırlaşdı ki, son Fatimi xəlifəsi Əl-Adidin dövründə, Zəngiləri nəzarətdə saxlamaq üçün sonuncu bir toqquşmaya hazırlaşdıqları bir zamanda Fatimilər Qüds kralı Amoridən qorunmaq üçün Zəngilərdən kömək istədilər.<ref name=":222" /> 1168-ci ildə Səlibçilər Qahirəyə yürüş edərkən Fatimi vəziri Şevar, istehkamı olmayan Fustat şəhərinin Qahirəni mühasirəyə almaq üçün bir baza olaraq istifadə ediləcəyindən narahat oldu, əhalinin təxliyəsini əmr etdi və şəhəri yandırdı. Tarixçilər dağıntının dərəcəsini müzakirə edərkən Fustatın bundan sonra da ayaqda durduğu görünsə də, yanğın daha sonra Qahirənin özü tərəfindən tutulan bu şəhərin tənəzzülündə böyük rol oynamışdır.<ref name="Raymond1993" /><ref name=":12">{{Cite book|title=Le Khan al-Khalili et ses environs: Un centre commercial et artisanal au Caire du XIIIe au XXe siècle|last=|first=|publisher=Institut français d'archéologie orientale|year=1999|isbn=|editor-last=Denoix|editor-first=Sylvie|location=Cairo|pages=|editor-last2=Depaule|editor-first2=Jean-Charles|editor-last3=Tuchscherer|editor-first3=Michel}}</ref> Nəhayət, 1171-ci ildə Əl-Adidin vəziri olan Zəngi komandiri [[Səlahəddin Əyyubi]] Fatimi xilafəti hakimiyyətinin sona çatdığını və süqut etdiyini elan etdi. Beləliklə, Qahirə [[sünnilər]]in hakimiyyətinə qayıtdı və Misir və Qahirənin şəhər tarixində yeni bir fəsil açıldı. === Qahirənin Əyyubilər və Məmlük dövründə yüksəlişi === [[Şəkil:Mosque-Madrassa_of_Sultan_Hassan_(4).jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Mosque-Madrassa_of_Sultan_Hassan_(4).jpg|left|thumb|[[Sultan{{Dead link|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot }} Həsən məscidi|Sultan Həsən mədrəsə-məscid]], [[Bahri Məmlüklərinin siyahısı|Bahri Məmlük dövrü]], 14 əsrin ortaları.]] [[Şəkil:Flickr_-_HuTect_ShOts_-_Citadel_of_Salah_El.Din_and_Masjid_Muhammad_Ali_قلعة_صلاح_الدين_الأيوبي_ومسجد_محمد_علي_-_Cairo_-_Egypt_-_17_04_2010_(4).jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Flickr_-_HuTect_ShOts_-_Citadel_of_Salah_El.Din_and_Masjid_Muhammad_Ali_%D9%82%D9%84%D8%B9%D8%A9_%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%8A%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D9%8A%D9%88%D8%A8%D9%8A_%D9%88%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B9%D9%84%D9%8A_-_Cairo_-_Egypt_-_17_04_2010_(4).jpg|thumb|Səlahəddin{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} qəbiristanlığı 1176-cı ildə qurulmuş və ondan sonra digər hökmdarlar tərəfindən inkişaf etdirilmişdir. 19-cu əsrə aid Məhəmməd Əli məscidi divarlar üzərindən görünür.]] [[Səlahəddin Əyyubi|Səlahəddin]] hakimiyyəti Misir və Suriyanı idarə edən və Xaçlılara qarşı mübarizəni davam etdirən [[Əyyubilər|Əyyubilər sülaləsinin]] başlanğıcını qeyd etdi. O, şəhər divarlarının xaricində bundan sonra da uzun əsrlər boyu Misir hökmdarları və dövlət idarəsinin yerləşəcəyi yeni bir iddialı qalanın, Qahirə qalasının inşasına başladı.Bu, Qahirənin eksklüziv bir saray şəhəri statusuna son qoydu və şəhər Misirlilərin yaşadığı və xarici səyyahlar üçün açıq bir iqtisadi mərkəzə çevrilməyə başladı.<ref name=":12" /> Sonrakı əsrlər ərzində Qahirə geniş miqyaslı bir şəhər mərkəzinə çevrildi. Fustatın əhəmiyyətinin azalması onun yüksəlişinə yol açdı. [[Şiəlik|Şiə]] Fatimilərinin təsirini silmək istəyən [[Sünnilər|sünni müsəlman]] olan Əyyubi sultanları və onların [[Məmlük dövləti|Məmlük]] varisləri böyük Fatimi saraylarını tədricən dağıdaraq öz binaları ilə əvəz etdilər.<ref name="Raymond1993" /> Əl-Əzhər məscidi sünni bir tikiliyə çevrildi və bu gün sünni İslam dünyasında [[Quran]] və [[Şəriət|İslam qanunlarının]] öyrənilməsi üçün ən önəmli mərkəzdir.<ref name=":1" /> [[Şəkil:Dome_of_Qaytbay_complex.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Dome_of_Qaytbay_complex.jpg|thumb|15-ci{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} əsrin sonlarında [[Burci Məmlüklərinin siyahısı|Burci Məmlük dövrü]], Şimal qəbiristanlığında Sultan Qaytbay kompleksinin günbəzi.]] 1250-ci ildə Əyyubilər sülaləsi iflas etdi və hakimiyyət [[Məmlük dövləti|Məmlüklərin]] idarə etdiyi bir rejimə keçdi. Məmlüklər gənc qullar olaraq (tez-tez Mərkəzi [[Avrasiya]]nın müxtəlif bölgələrindən) satın alınmış və sultanın ordusunda xidmət etmək üçün böyüdülən əsgərlər idi. Onlar Sultan Əs-Salehin rəhbərliyindəki Əyyubi ordusunun dayağı olmuşdurlar və nəticədə Yeddinci Səlib yürüşü zamanı yaranan siyasi böhranda dövlətin nəzarətini ələ ala bildilər. 1250-1517-ci illər arasında taxtı ümumiyyətlə irsi deyildi və tez-tez zorakı və xaotik bir ardıcıllıq sistemində bir məmlükdən digərinə keçırdı. Buna baxmayaraq, Məmlük imperiyası özündən əvvəlki Əyyubilər imperiyasının bir çox cəhətini davam etdirdi və 1260-cı ildə [[Monqol İmperiyası|monqolların]] yürüşlərini geri qaytarmaq (ən məşhuru [[Əyn Cəllud döyüşü]]ndə) və [[Levant]]dakı Xaçlı dövlətlərin süqutu üçün məsuliyyət daşıyırdı.<ref>{{Cite book|title=L'Égypte des Mamelouks: L'empire des esclaves, 1250-1517|last=Clot|first=André|publisher=Perrin|year=1996|isbn=|location=|pages=}}</ref> Məmlük sultanı [[Nəsrəddin Məhəmməd]]in (1293-1341, o cümlədən aralararası) hakimiyyəti dövründə Qahirə əhali və var-dövlət baxımından ən yüksək nöqtəsinə çatdı. Hökmranlığının sonuna qədər əhalinin ümumi bir hesablaması, qiymətləndirmək çətin olsa da, Qahirəni o vaxt [[Çin Xalq Respublikası|Çindən]] kənarda dünyanın ən böyük şəhəri halına gətirərək 500.000-ə yaxın bir rəqəm verir.<ref>{{Cite book|title=Cairo: 1001 Years of the City Victorious|url=https://archive.org/details/cairo1001yearsof0000abul|last=Abu-Lughod|first=Janet|publisher=Princeton University Press|year=1971|isbn=|location=|pages=[https://archive.org/details/cairo1001yearsof0000abul/page/37 37]}}</ref><ref>{{Cite book|title=Encyclopedia of African History|last=Shillington|first=Kevin|publisher=Taylor & Francis|year=2005|isbn=|volume=I|location=|pages=342}}</ref> Əsasən hərbi təbəqənin mövcud olmasına baxmayaraq, Məmlüklər dini və vətəndaş binalarının inşaatçıları və himayədarları idilər. Qahirənin ən təsirliləri də daxil olmaqla çox sayda tarixi abidəsi məhz onların dövrünə təsadüf edir.<ref name=":1" /><ref name="Raymond1993" /> Şəhər eyni zamanda [[Hind okeanı]] və [[Aralıq dənizi]] arasındakı ticarət yollarının nəzarətindən də inkişaf etmişdi.<ref name="Raymond1993" /> Nəsrəddinin hakimiyyətindən sonra,14-cü əsrin ortalarında Misir və Qahirə [[Qara ölüm|Qara Ölümdən]] başlayaraq təkrarlanan [[taun]] epidemiyaları ilə vuruşdular. Qahirənin əhalisi azaldı və bərpa edilməsi üçün yüz illər gərək oldu. Lakin şəhər Yaxın Şərqin əsas metropolu olaraq qaldı.<ref name="Raymond1993" />[[Şəkil:Rue_du_Caire._Quartier_Toulon_-_Bonfils._LCCN2004668077.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Rue_du_Caire._Quartier_Toulon_-_Bonfils._LCCN2004668077.jpg|alt=|left|thumb|Tarixi{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} Qahirədə önü taxta maşrabiyyəli çox mərtəbəli binalar olan ənənəvi bir küçə (1867-ci il)]]Əyyubi və sonrakı Məmlük hakimiyyəti altında olan Muiz prospekti, adətən sultan və ya hakim təbəqə üzvləri tərəfindən maliyyələşdirilən dini komplekslər, kral məqbərələri və ticarət obyektlərinin inşası üçün imtiyazlı bir sahəyə çevrildi. Əsas küçə dolduğundan şərqdə, [[Əl-Əzhər məscidi]]nə və [[Əl-Hüseyn məscidi]]nə yaxın ərazilərdə yeni ticarət tikililəri tikildi.<ref name=":12" /> Qahirənin şəhər xarakterinin inkişafında vacib amillərdən biri xüsusən də [[Məmlük dövləti|Məmlük dövründə]] vəqf torpaqlarını sayının artması idi. Vəqflər, hakim elatlar tərəfindən qurulmuş bir çox dini və ictimai tikililərin fəaliyyətini və maliyyələşdirmə mənbələrini təyin edən, [[Şəriət|şəriət qanunlarına]] əsaslanan xeyriyyəçi əmanətlər idi. Onlar adətən müxtəlif funksiyaları (məscid, [[mədrəsə]], məqbərə) birləşdirən və çox vaxt şəhər ticarət binalarından və ya kənd tikililərinin gəlirləri ilə maliyyələşdirilən mürəkkəb dini və ya vətəndaş binalarını təyin etmək üçün tərtib edilmişdir.<ref name=":22">Behrens-Abouseif, Doris. 2007.</ref> 15-ci əsrin sonlarına qədər Qahirədə həmçinin iki mərtəbənin adətən ticarət və yaşayış məqsədləri üçün istifadə edildiyi və hündürmərtəbəli, qarışıq istifadəli binalar var idi. Bu tikililər adətən [[İcarə (mülkiyyət)|icarəyə]] verilirdi.<ref>{{Cite book|title=Traditional Islamic principles of built environment|first=Hisham|last=Mortada|publisher=[[Routledge]]|year=2003|isbn=0-7007-1700-5|page=viii}}</ref> === Qahirə Osmanlı İmperiyasının əyalət paytaxtı olaraq === Misir 1517-ci ildə [[I Səlim]]in başçılığı altında [[Osmanlı İmperiyası]] tərəfindən fəth edildi və yüz illər boyu Osmanlı hakimiyyəti altında qaldı. Bu dövrdə bəziləri Osmanlı mənşəli, digərləri Məmlük sultanlığının dağılmasına baxmayaraq ölkə elatlarını bir hissəsi olaraq mövcud olmağa davam edən məmlük kastasından olan yerli elatlar siyasi güc və nüfuz uğrunda aralarında dayanmadan mübarizə aparırdılar.<ref name="Raymond1993" /> [[Şəkil:DSC01004-1-2.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:DSC01004-1-2.jpg|thumb|1828-ci{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} ildə [[Kavalalı Mehmed Əli Paşa|Mehmet Əli Paşanın]] tapşırığı ilə "[[Osmanlı memarlığı|Osmanlı Barokkkosu]]" üslubunda işa edilmiş İsmayıl Paşa bulağı]] Qahirə böyük bir iqtisadi mərkəz və imperiyanın ən vacib şəhərlərindən biri olmağa davam etdi. Şəhər [[Həcc]] ziyarəti yolunun [[Məkkə]]yə gediş-gəlişində əsas yer olaraq qalırdı.<ref name="Raymond1993" /> Osmanlı qubernatorları Məmlüklər kimi memarlığın böyük keşikçiləri olmasa da, Qahirə inkişaf etməyə davam etdi və köhnə şəhər divarları xaricində yeni məhəllələr böyüdü.<ref name=":1" /><ref name="Raymond1993" /> Qahirədəki Osmanlı memarlığı, keçmişlə aydın bir fasilə təqdim etmək əvəzinə, güclü təsir göstərməyə və yerli Məmlük dövründən qalan ənənələrdən qaynaqlanmağa davam etdi.<ref name=":1" /> 18-ci əsrdə [[Yeniçəri]]lər arasında ilk məmlük məmuru olan Abd ər-Rəhman Katxuda əl-Qazdağlı kimi şəxslər yaradıcı memarlıq himayəçiləri idi.<ref name=":1" /><ref name="Raymond1993" /> Bu gün Qahirədə qorunan bir çox köhnə burjua və ya aristokratik saraylar, bir sıra su paylama köşkləri və Quran oxu məktəbləri kimi Osmanlı dövrünə aiddir.<ref name=":1" /> === Məhəmməd Əli Paşa və Xədivlərin rəhbərliyi altında Qahirə === [[Napoleon Bonapart|Napoleonun]] fransız ordusu 1798-ci ildən 1801-ci ilə qədər qısa müddətdə [[Fransanın Misirə və Suriyaya yürüşü|Misiri işğal etdi]]. Bundan sonra Osmanlı ordusundakı [[Kavalalı Mehmed Əli Paşa|Mehmed Əli Paşa]] adlı bir [[Albanlar|alban]] zabit Qahirəni 1805-ci ildən 1882-ci ilə qədər davam edən müstəqil bir imperiyanın paytaxtı etdi. Qahirə qalası Məhəmməd Əlinin rəhbərliyi altında tamamilə yeniləndi. İstifadəsiz Məmlük abidələrinin çoxu yeni Məhəmməd Əli məscidinə və digər saraylara yol açmaq üçün söküldü. Məhəmməd Əlinin sülaləsi daha çox [[Osmanlı memarlığı|Osmanlı memarlıq üslubunu]], əsasən dövrün keçmiş "Osmanlı Brokkosu" üslubunu tətbiq edirdilər.<ref name=":1" /> Onun nəvələrindən biri olan İsmayıl 1864-1879-cu illər arasında [[Xədiv]] olaraq müasir [[Süveyş kanalı]]nın inşasına nəzarət etdi. O bununla yanaşı Qahirənin tarixi mərkəzinin şimal-qərbində Avropa üslubunda yeni bir geniş şəhər inşasını da həyata keçirdi. Yeni şəhər [[Jorj Ejen Osman]]ın 19-cu əsrdə [[Parisin yenidənqurulması|həyata keçirdiyi islahatları]] təqlid etdi. Böyük bulvarlar və meydanlar yeni şəhərin bir hissəsi oldu.<ref name="Raymond1993" /> Şəhər İsmailin nəzərində heç bir zaman tamamlanmasa da, bu yeni şəhər bu gün Aşağı Qahirənin çox hissəsini təşkil edir. Bura Qahirənin köhnə tarixi rayonları, divarlı şəhəri də daxil olmaqla nisbətən laqeyd qaldı. Hətta Qala, İsmayılın 1874-cü ildə yeni Abdin Sarayına köçməsi ilə kral iqamətgahı statusunu itirdi.<ref name=":1" /> == Tarixi abidələr == === Məscidlər === [[Şəkil:Khan_el_khalili.jpg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Khan_el_khalili.jpg|alt=|thumb|Əl-Xəlili{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }} karvansarası, Qahirənin orta əsrlər əsas ticarət mərkəzi.]] Misirdə ilk məscid Fustatdakı [[Əmr ibn As məscidi]] olsa da[[İbn Tulun məscidi|, İbn Tulun məscidi]] orijinal formasını saxlayan ən qədim məsciddir və [[İslamın qızıl çağı|İslam sivilizasiyasının qızıl dövründən]] başlayaraq Abbasilər memarlığının nadir nümunəsidir. Məscid 876-879-cu illərdə [[İraq]]dakı Abbasi paytaxtı [[Samərra]]dan ilham alənmış bir üslubda inşa edilmişdir.<ref name=":1" /> Bura Qahirədəki ən böyük məscidlərdən biridir və çox vaxt ən gözəllərindən biri kimi xatırlanır.<ref name=":1" /><ref name="O'Neill, Zora et al. 2012">O'Neill, Zora et al. 2012.</ref> Fatimilər dövründə qurulan ən vacib və davamlı quruluşlardan biri 970-ci ildə qurulan və dünyanın ən qədim universiteti adı uğrunda [[Fəs (şəhər)|Fəsdəki]] [[Əl-Qarauin Universiteti]] ilə yarışan [[Əl-Əzhər məscidi|Əl-Əzhər Məscidi]] idi.<ref name=":1" /> Bu gün [[Əl-Əzhər Universiteti]] dünyada İslam tədrisinin ən öndə gedən mərkəzidir və Misirdə ölkə daxilində kampusları olan ən böyük universitetlərdən biridir.<ref name=":1" /> Məscid özü əhəmiyyətli Fatimi ünsürlərini saxlayır, lakin sonrakı əsrlərdə, xüsusən Məmlük sultanları [[Sultan Qayıtbəy|Qayıtbəy]], [[Qansu Ğavri]] və 18-ci əsrdə Əbdürrəhman Kaxuda tərəfindən əlavələr edilmiş və genişləndirilmişdir. Orta əsr Qahirəsinin ən görkəmli memarlıq irsi, [[Məmlük dövləti|Məmlük dövrünə]], 1250-1517-ci illərə aiddir. Məmlük sultanları və elatları özləri və ailələri üçün məscid, mədrəsə, [[xanəgah]] ([[Sufizm|sufilər]] üçün), su paylama mərkəzləri (səbillər) və məqbərəni özündə cəmləşdirə bilən ümumi dini və ya cənazə kompleksləri tikən memarlıq himayədarı idilər.<ref name=":22" /> Qahirədəki Məmlük abidələrinin ən məşhur nümunələrinə [[Sultan Həsən məscidi|Sultan Həsən mədrəsə-məscidini]] göstərmək olar. İslam Qahirəsi eyni zamanda [[əl-Hüseyn məscidi]], [[İmam Şafii]]nin ([[Şafi məzhəbi|Şafi]] [[məzhəb]]inin, [[Sünnilər|sünni]] [[Fiqh|İslam]] fiqhində əsas düşüncə məktəblərindən birinin qurucusu), Seyid Rüqəyya türbəsi, Seyid Nafisa məscidi və s. kimi bir sıra əhəmiyyətli dini ziyarətgahların yerləşdiyi yerdir. Bu ziyarətgahlardan bəziləri tarixi şəhərə bitişik olan və ərəb dilində Ölülər şəhəri və ya ''əl-Qarafa'' kimi tanınan geniş qəbiristanlıq ərazisində yerləşir. Qəbiristanlıqların tarixi Fustatın əsasının qoyulduğu dövrə gedib çıxır, lakin bir çox görkəmli və məşhur məqbərə Məmlük dövrünə aiddir.<ref name=":0">{{Cite book|title=Architecture for the Dead: Cairo's Medieval Necropolis|last=El Kadi|first=Galila|last2=Bonnamy|first2=Alain|publisher=The American University in Cairo Press|year=2007|isbn=|location=Cairo|pages=}}</ref> === Divarlar və darvazalar === Qahirə 969-cu ildə Fatimilər tərəfindən saray-şəhər kimi qurulanda ərtrafı divarla əhatə olunmuşdu. Bura 11-ci əsrin sonlarında [[vəzir]] Bədr əl-Cəmali tərəfindən yenidən qurulmuşdur və hissələri bu gün də qalmaqdadır.<ref name=":1" /><ref name="Raymond1993" /> Divarlar [[Əyyubilər]] tərəfindən [[Səlahəddin Əyyubi]]nin həm Qahirəni, həm də Fustatı tək divar ilə qorumaq üçün hazırladığı iddialı planının bir hissəsi olaraq uzadılmış və dəyişdirilmişdir. === Qala === Səlahəddin 1176-cı ildə Misirin hakimiyyət iqamətgahı olaraq xidmət etmək üçün böyük bir qalanın inşasına başlamış və qalanın inşası davamçıları tərəfindən tamamlanmışdır.<ref name=":52">{{Cite book|last=Rabat|first=Nasser O.|title=The Citadel of Cairo: A New Interpretation of Royal Mamluk Architecture|publisher=E.J. Brill|year=1995|isbn=|location=|pages=}}</ref> Qala 19-cu əsrin sonlarına qədər Misir hökmdarlarının iqamətgahı olaraq qaldı və sonrakı hökmdarların nəzarəti altında dəfələrlə dəyişdirildi. === Bazarlar və ticarət binaları === Məmlüklər və sonrakı Osmanlılar Qahirənin iqtisadiyyatında ticarətin əhəmiyyətli rolu səbəbiylə tacirlər və mallara üçün karvansaralar inşa etmişlər. Bu günə qədər qorunan ən məşhur nümunə, Vikala əl-Quridir.<ref name="O'Neill, Zora et al. 2012"/> Məşhur əl-Xəlili karvansarası, eyni zamanda karvansaraları birləşdirən məşhur ticarət mərkəzidir.<ref name=":133">{{Cite book|last=|first=|title=Le Khan al-Khalili et ses environs: Un centre commercial et artisanal au Caire du XIIIe au XXe siècle|publisher=Institut français d'archéologie orientale|year=1999|isbn=|editor-last=Denoix|editor-first=Sylvie|location=Cairo|pages=|editor-last2=Depaule|editor-first2=Jean-Charles|editor-last3=Tuchscherer|editor-first3=Michel}}</ref> Tarixi ticarət memarlığının başqa bir nümunəsi, 17-ci əsrə aid Radvan bəy Kasbahıdır.<ref name=":1" /> == Qoruma == Bu tarixi ərazilərin bir çoxu Misir paytaxtının ən kasıb və ən sız bölgələrindən biri olaraq laqeydlik və çürümədən əziyyət çəkir.<ref>[http://www.qantara.de/webcom/show_article.php/_c-478/_nr-596/i.html ''Ancient Cairo: Preserving a Historical Heritage''], Qantara, 2006.</ref> Bundan əlavə, Əl-Darb əl-Əhmər bölgəsindəki İslam abidələri və sənət əsərlərinin oğurluqları onların uzunmüddətli qorunmasına təhlükə yaradır.<ref>[http://weekly.ahram.org.eg/2008/903/eg8.htm ''Unholy Thefts''] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130605095335/http://weekly.ahram.org.eg/2008/903/eg8.htm|date=2013-06-05}} Al-Ahram Weekly, Nevine El-Aref, 26 June - 2 July 2008 Issue No. 903.</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.wmf.org/project/al-darb-al-ahmar-district-mosques|title=Al-Darb Al-Ahmar District Mosques|website=World Monuments Fund}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.theguardian.com/travel/2018/mar/21/cairo-artisan-district-al-darb-al-ahmar-photo-essay|title=Alive with artisans: Cairo’s al-Darb al-Ahmar district – a photo essay|first=Harry Johnstone, photography by Christopher|last=Wilton-Steer|date=March 21, 2018|via=www.theguardian.com}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Qahirə]] * [[Əbu Mina]] == İstinadlar == <references responsive="" />{{Misirin Ümumdünya irsi}} [[Kateqoriya:Misirdəki ümumdünya irsi]] [[Kateqoriya:Misirdəki arxeoloji abidələr]] nvzizu4n7b9x4nqgsz8pi6shaxr7xc4 Valentina Şulbayeva 0 634335 6564031 5532046 2022-08-05T14:57:35Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Valentina Şulbayeva |orijinal adı = {{dil-ru|Валентина Гавриловна Шулбаева}} |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = 11.8.1939 |doğum yeri = Taştıp rayonu , [[Xakasiya|Xakasiya Muxtar Vilayəti]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = [[Rusiya Federasiyası]] |milliyyəti = [[Xakaslar|Xakas]] |təhsili = [[Leninqrad Dövlət Universiteti]] |ixtisası = [[Jurnalistika]] |fəaliyyəti = Yazıçılıq |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = [[Xakas dili]] |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Valentina Qavrilovna Şulbayeva''' — ([[Xakas dili|xakasca]]: Валентина Гавриловна Шулбаева) (d.11 avqust 1939, Çilan ulusu, Taştıp rayonu , [[Xakasiya|Xakasiya Muxtar Vilayəti]]) – ilk [[Xakaslar|xakas]] qadın dramaturqu, [[Rusiya Yazıçılar Birliyi]]<nowiki/>nin üzvü (1981), Rusiya Teatr Xadimləri İttifaqının üzvü. RSFSR Əməkdar Mədəniyyət işçisi (1990), Xakasiya Respublikasının Əməkdar İncəsənət xadimi (1994), Nikolay Fyodorviç Katanov adına Xakasiya Respublikası Dövlət Mükafatı laureatı (2009).<ref name=":0">{{cite web |url = https://nbdrx.ru/razdeli/resursi/izd/bibukazatel/bib_16.pdf |archiveurl = |archivedate = |title = Валентина Гавриловна Шулбаева |author = |date = 2014 |work = |publisher = nbdrx.ru |accessdate = |language = }}</ref><ref>{{cite web |url = https://nbdrx.ru/chit/lm/souz/souz27.asp |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200611080906/https://nbdrx.ru/chit/lm/souz/souz27.asp |archivedate = 2020-06-11 |title = Шулбаева Валентина Гавриловна |author = |date = |work = |publisher = nbdrx.ru |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref><ref name=":1">{{cite web |url = http://gorod.abakan.ru/culture/writers |archiveurl = https://archive.is/20120712082130/http://gorod.abakan.ru/culture/writers |archivedate = 2012-07-12 |title = Valentina Şulbayeva |author = |date = |work = |publisher = archive.is |accessdate = |language = |url-status = unfit }}</ref> == Həyatı == Valentina Şulbayeva əkinçi ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası həmyerliləri arasında ilk traktor sürücüsü kimi tanınırdı. Xakasiya Milli İnternat Məktəbini bitirmişdir. Yuxarı Teisk səkkizillik məktəbində pioner dəstə rəhbəri və Askiz rayonunun Yuxarı Bazinski məktəbində rus dili müəllimi işləmişdir.<ref name=":0" /> 1961-1967-ci illərdə [[Leninqrad Dövlət Universiteti]]<nowiki/>nin Jurnalistika fakültəsində oxumuş, daha sonra [[İspan dili]] bölməsində təhsilini davam etdirmişdir. Təhsilini bitirib Vətənə qayıtdıqdan sonra "Lenin çolı" qəzetinin redaksiyasında və Xakasiya Regional Televiziya və Radio Komitəsində çalışmışdır.<ref name=":1" /> 1975-ci ildə [[Moskva]] yaxınlığındakı Ruse şəhərində keçirilmiş Ümumrusiya dramaturqlarının seminarında "Yarımçı mahnı" pyesi yüksək qiymətləndirilmiş və I dərəcəli diploma layiq görülmüşdür. Elə həmin il Rusiya Teatr Sənəti İnstitutunun Ali Teatr kursunu bitirmişdir. 1976 - 2002 - Xakasiya Kitab Nəşriyyatının baş redaktoru, [[Rusiya Yazıçılar Birliyi]]<nowiki/>nin Xakasiya şöbəsinin və Rusiya Mədəniyyət Fondunun Xakasiya şöbəsinin idarə heyətinin üzvü olmuşdur. == Yaradıcılığı == Valentina Şulbayeva ilk [[Xakasiya|xakas]] qadın dramaturqudur. O, yaradıcılığa 1957-ci ildə yazdığı bir pərdəli “Tayqada aul” pyesi ilə başlamışdır. Müəllifin “Yarımçıq mahnı” (1975), “Maral buynuzları” (1977), “Yalnız sevgi deyil” (1980), “Taleyin dəyişkənliyi” (1982), “Yaşa, dost və xatırla” (1985), “Dərin bir yerdə ” (1990), “Sakura çiçəkləyəndə ” (2003), “Hanı, o mavi şəfəqim?” (2006) və başqa pyesləri A. M.Topanov adına Xakasiya Milli Dram Teatrının repertuarında mühüm yer tutmaqdadır. “Dramaturgiya həm də ən fərəh verici janrdır”, – deyə Valentina Şulbayeva bildirir. “İnsanların yaradılan ixtiraya necə reaksiya verdiyini, bəyəndiyini, ağladığını, yaxud güldüyünü görəndə ilhamlanır və sevinc duyursan”. Valentina Şulbayevanın bir neçə dram əsəri Xakasiyanın orta məktəb dərsliklərinə daxil edilmişdir. Onun pyesləri Xakasiyadan başqa Tıva və başqırdıstan teatrlarında da tamaşaya qoyulmuşdur.<ref>{{cite web |url = http://19rus.info/index.php/kultura-i-sport/item/15939-pervaya-khakasskaya-zhenshchina-dramaturg-otmechaet-yubilej |archiveurl = https://web.archive.org/web/20200611081209/http://19rus.info/index.php/kultura-i-sport/item/15939-pervaya-khakasskaya-zhenshchina-dramaturg-otmechaet-yubilej |archivedate = 2020-06-11 |title = Первая хакасская женщина-драматург отмечает юбилей |author = |date = |work = |publisher = 19rus.info |accessdate = |language = |url-status = dead }}</ref> Valentina Şulbayeva həmçinin poeziya yaradıcılığı ilə məşğul olmuşdur. Onun şeirlərinə görkəmli xakas bəstəkarları olan Q.İ.Çelborakov, A.O.Tokoyakov, Q.Q.Tanbayev musiqi bəstələmişlər. == Mükafatları == * Ümumrusiya dramaturqlarının I dərəcəli diplomu (1975) * RSFSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin Fəxri fərmanı (1990) * PSFSR Əməkdar Mədəniyyət işçisi (1990) * Xakasiya Respublikası Əməkdar İncəsənət xadimi (1994) * Vətən Qarşısında Xidmətlərinə görə II dərəcəli orden (1999) * TÜRKSOY-un Fəxri fərmanı (2002) * “İlin adamı ” diplomu (2002) * N.F.Katanov adına Xakasiya Respublikası Dövlət mükafatı lauretatı (2009) == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Xakaslar]] [[Kateqoriya:Yazıçılar]] ahbayovx1ra52s60zizsaldgx8wmzcx Györqi Balint 0 635994 6564563 5532055 2022-08-05T20:26:48Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Aqronomlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = Bálint György.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''György Bálint''' ({{DVTY}}) — macar botanisti və siyasətçisi. == Həyatı == Balint 28 iyul 1919-cu ildə Macarıstanın Gyöngyös şəhərində bir yəhudi ailəsində dünyaya gəldi. 1941-ci ildə Macarıstandakı Kral Bağçılıq Elmləri İnstitutunu bitirib. 1942-ci ildə iş həyatına başlamışdır. 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsinin sonunda Holokost Soyqırımından sağ çıxdı. 1950-ci ildə Macarıstan Kənd Təsərrüfatı Elmləri Universitetini kənd təsərrüfatı mühəndisliyi ixtisası üzrə bitirib. Macarıstan Parlamentinə 1994-cü ildə Azad Demokrat İttifaqından nümayəndə olaraq daxil oldu və 1998-ci ilə qədər xidmət etdi. Macarıstan Bağçılıq Elmləri İnstitutunda meyvə yetişdirmə üzrə akademik kimi də çalışmışdır. Son illərdə o, "Avropa" botanika radiosunda "Bálint Czupy" adlı veriliş hazırlamış və təqdim etmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://index.hu/kultur/eletmod/2020/06/21/balint_gyorgy_balint_gazda_nekrolog/|title=Meghalt Bálint gazda|first=Pálúr|last=Krisztina|date=21 June 2020|website=index.hu}}</ref> Evli övladı olan Balint, 21 yaşında 2020-ci ildə Macarıstanın Budapeşt şəhərində 100 yaşından yuxarı tənəffüs çatışmazlığı səbəbindən vəfat etdi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Macarıstan jurnalistləri]] [[Kateqoriya:Macarıstan siyasətçiləri]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] f5bej4qz6r8l5bpdsmkm28m9rjkrv6g 6564564 6564563 2022-08-05T20:29:49Z White Demon 75303 White Demon [[György Bálint]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Györqi Balint]] olaraq dəyişdi wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = Bálint György.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''György Bálint''' ({{DVTY}}) — macar botanisti və siyasətçisi. == Həyatı == Balint 28 iyul 1919-cu ildə Macarıstanın Gyöngyös şəhərində bir yəhudi ailəsində dünyaya gəldi. 1941-ci ildə Macarıstandakı Kral Bağçılıq Elmləri İnstitutunu bitirib. 1942-ci ildə iş həyatına başlamışdır. 1945-ci ildə İkinci Dünya Müharibəsinin sonunda Holokost Soyqırımından sağ çıxdı. 1950-ci ildə Macarıstan Kənd Təsərrüfatı Elmləri Universitetini kənd təsərrüfatı mühəndisliyi ixtisası üzrə bitirib. Macarıstan Parlamentinə 1994-cü ildə Azad Demokrat İttifaqından nümayəndə olaraq daxil oldu və 1998-ci ilə qədər xidmət etdi. Macarıstan Bağçılıq Elmləri İnstitutunda meyvə yetişdirmə üzrə akademik kimi də çalışmışdır. Son illərdə o, "Avropa" botanika radiosunda "Bálint Czupy" adlı veriliş hazırlamış və təqdim etmişdir.<ref>{{Cite web|url=https://index.hu/kultur/eletmod/2020/06/21/balint_gyorgy_balint_gazda_nekrolog/|title=Meghalt Bálint gazda|first=Pálúr|last=Krisztina|date=21 June 2020|website=index.hu}}</ref> Evli övladı olan Balint, 21 yaşında 2020-ci ildə Macarıstanın Budapeşt şəhərində 100 yaşından yuxarı tənəffüs çatışmazlığı səbəbindən vəfat etdi. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Macarıstan jurnalistləri]] [[Kateqoriya:Macarıstan siyasətçiləri]] [[Kateqoriya:Aqronomlar]] f5bej4qz6r8l5bpdsmkm28m9rjkrv6g Kateqoriya:2015 Yüngül atletika üzrə Dünya çempionatında yarışlar 14 637901 6564947 5204802 2022-08-06T09:17:06Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Atletika üzrə Dünya çempionatlarında yarışlar]] → [[Kateqoriya:Yüngül atletika üzrə Dünya çempionatlarında yarışlar]] wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2015 Yüngül atletika üzrə Dünya çempionatı]] [[Kateqoriya:Yüngül atletika üzrə Dünya çempionatlarında yarışlar]] e8z5qaalwp9drslle4iuhte36hy1ose Kateqoriya:Yüngül atletika üzrə Dünya çempionatlarında yarışlar 14 637903 6564946 5204805 2022-08-06T09:17:05Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Kateqoriya:Atletika üzrə Dünya çempionatlarında yarışlar]] səhifəsinin adını istiqamətləndirmə qoymadan [[Kateqoriya:Yüngül atletika üzrə Dünya çempionatlarında yarışlar]] olaraq dəyişdi: redakə ([[VP:KU|KU]] vasitəsilə) wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Yüngül atletika üzrə dünya çempionatları]] csqwj939kqss7k0xd4u9r5s1dnzhbz3 İstifadəçi:Grenzsoldat/Başlıq 2 638062 6564163 6563551 2022-08-05T16:45:07Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#787878" |- | {{İstifadəçi:Grenzsoldat/Başlıq (ümumi)}} |} {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#787878" |- | {{Userboxtop |backgroundcolor = #696969 |bordercolor = #DCDCDC |toptext = }} {{Userbox |id = [[File:Wikipedia.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyada</font> {{color|#FFFFFF|'''{{for year month day|il={{{il|2020}}}|ay={{{il|7}}}|gün={{{il|4}}}}}dür'''}} <font color=#808080>fəaliyyət göstərir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Wikipedia page mover.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyanın</font> {{color|#FFFFFF|'''səhifə addəyişdiricisidir'''}} |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Wikipedia Autopatrolled.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyanın</font> {{color|#FFFFFF|'''avtopatruludur'''}} |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Wikipedia extended confirmed.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyanın</font> {{color|#FFFFFF|'''təcrübəli istifadəçisidir'''}} |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Cscr-featured.png|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyada</font> {{color|#FFFFFF|'''7 seçilmiş məqalənin'''}} <font color=#808080>müəllifidir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Symbol support vote.png|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyada</font> {{color|#FFFFFF|'''14 yaxşı məqalənin'''}} <font color=#808080>müəllifidir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = {{color|#FFFFFF|'''Azərbaycan dili'''}} <font color=#808080>bu istifadəçinin ana dilidir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Flag of Russia.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi</font> {{color|#FFFFFF|'''rus dilini'''}} <font color=#808080>sərbəst bilir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Flag of Turkey.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi</font> {{color|#FFFFFF|'''türк dilini'''}} <font color=#808080>sərbəst bilir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:English language.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi</font> {{color|#FFFFFF|'''ingilis dilini'''}} <font color=#808080>bilir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userboxbottom}} [[File:İçərişəhər - poster.jpg|center|640px]] {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="font-size: 90"|<font color="#000000">'''Bu səhifə Azərbaycan dilli Viкipediya istifadəçisinin şəxsi səhifəsidir.'''</font> |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} |} <div style="right:10px; display:right;" class="metadata topicon" id="statuslu_məzmun">[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Yuna Kim|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Tessa Vertyu|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Skot Moir|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Ketlin Osmond|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Yelena Radionova|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Hacı Əliyev|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Rövşən Bayramov|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Adelina Sotnikova|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Maya Şibutani|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Aleks Şibutani|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Yuliya Lipnitskaya|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Meril Devis|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Çarli Uayt|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Tatyana Totmyanina|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Maksim Marinin|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Polad Həşimov|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Şükür Həmidov|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Aleksandra Trusova|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Zaur Nudirəliyev|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Ramiz Qasımov (pilot)|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Camal İsmayılov|alt=]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin V çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin IV çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin II çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Vətən Müharibəsi Qəhrəmanlarının siyahısı]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link="Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilənlərin siyahısı]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link="İstiqlal" ordeni ilə təltif edilənlərin siyahısı]] [[Fayl:Wikipedia page mover.svg|20x20px|05.08.2022-ci il tarixindən Azərbaycan dilli Viкipediyanın səhifə addəyişdiricisidir]][[Fayl:Wikipedia Autopatrolled.svg|20x20px|16.12.2020-ci il tarixindən Azərbaycan dilli Viкipediyanın avtopatrulu]][[Fayl:Wikipedia extended confirmed.svg|20x20px|07.07.2020-ci il tarixindən Azərbaycan dilli Viкipediyanın təcrübəli istifadəçisi]]</div> ct9yysfllw4fkenzwz23ojx1zvkvh9k 6564622 6564163 2022-08-05T21:28:27Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#787878" |- | {{İstifadəçi:Grenzsoldat/Başlıq (ümumi)}} |} {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#787878" |- | {{Userboxtop |backgroundcolor = #696969 |bordercolor = #DCDCDC |toptext = }} {{Userbox |id = [[File:Wikipedia.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyada</font> {{color|#FFFFFF|'''{{for year month day|il={{{il|2020}}}|ay={{{il|7}}}|gün={{{il|4}}}}}dür'''}} <font color=#808080>fəaliyyət göstərir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Wikipedia page mover.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyanın</font> {{color|#FFFFFF|'''səhifə addəyişdiricisidir'''}} |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Wikipedia Autopatrolled.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyanın</font> {{color|#FFFFFF|'''avtopatruludur'''}} |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Wikipedia extended confirmed.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyanın</font> {{color|#FFFFFF|'''təcrübəli istifadəçisidir'''}} |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Cscr-featured.png|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyada</font> {{color|#FFFFFF|'''7 seçilmiş məqalənin'''}} <font color=#808080>müəllifidir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Symbol support vote.png|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi Azərbaycan dilli Viкipediyada</font> {{color|#FFFFFF|'''15 yaxşı məqalənin'''}} <font color=#808080>müəllifidir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = {{color|#FFFFFF|'''Azərbaycan dili'''}} <font color=#808080>bu istifadəçinin ana dilidir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Flag of Russia.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi</font> {{color|#FFFFFF|'''rus dilini'''}} <font color=#808080>sərbəst bilir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:Flag of Turkey.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi</font> {{color|#FFFFFF|'''türк dilini'''}} <font color=#808080>sərbəst bilir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userbox |id = [[File:English language.svg|40px]] |id-c = #000000 |id-s = |info = <font color=#808080>Bu istifadəçi</font> {{color|#FFFFFF|'''ingilis dilini'''}} <font color=#808080>bilir</font> |info-c = #000000 |info-fc = #FFFFFF |info-s = |border-c = #606060 }} {{Userboxbottom}} [[File:İçərişəhər - poster.jpg|center|640px]] {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="font-size: 90"|<font color="#000000">'''Bu səhifə Azərbaycan dilli Viкipediya istifadəçisinin şəxsi səhifəsidir.'''</font> |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} |} <div style="right:10px; display:right;" class="metadata topicon" id="statuslu_məzmun">[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Yuna Kim|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Tessa Vertyu|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Skot Moir|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Ketlin Osmond|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Yelena Radionova|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Hacı Əliyev|alt=]][[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|link=Rövşən Bayramov|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Adelina Sotnikova|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Maya Şibutani|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Aleks Şibutani|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Yuliya Lipnitskaya|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Meril Devis|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Çarli Uayt|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Tatyana Totmyanina|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Maksim Marinin|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Polad Həşimov|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Şükür Həmidov|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Aleksandra Trusova|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Zaur Nudirəliyev|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Ramiz Qasımov (pilot)|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Camal İsmayılov|alt=]][[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|link=Emin Əhmədov|alt=]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin V çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin IV çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Azərbaycan Milli Məclisinin II çağırış deputatları]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link=Vətən Müharibəsi Qəhrəmanlarının siyahısı]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link="Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilənlərin siyahısı]][[Fayl:Feat lists.png|15x15px|link="İstiqlal" ordeni ilə təltif edilənlərin siyahısı]] [[Fayl:Wikipedia page mover.svg|20x20px|05.08.2022-ci il tarixindən Azərbaycan dilli Viкipediyanın səhifə addəyişdiricisidir]][[Fayl:Wikipedia Autopatrolled.svg|20x20px|16.12.2020-ci il tarixindən Azərbaycan dilli Viкipediyanın avtopatrulu]][[Fayl:Wikipedia extended confirmed.svg|20x20px|07.07.2020-ci il tarixindən Azərbaycan dilli Viкipediyanın təcrübəli istifadəçisi]]</div> djy0z9ymqgp8eo0o8s2v6uve05eo9z4 Yandırılmış torpaq taktikası 0 638475 6564242 6452289 2022-08-05T18:05:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Fayl:After Greek atrocity August 1922.jpg|250px|thumb|right|Türk əsgərləri yunanların geri çəkilərkən dağıtdıqları İzmir şəhərində, 1922-ci il.]] [[Fayl:Vietnam.... Members of the 1st ARVN Division move along a trail during an assault operation near Fire Support Base... - NARA - 531466.tif|250px|thumb|right|Yandırılmış torpaq taktikası. Vyetnam müharibəsi.]] '''"Yandırılmış torpaq" taktikası (siyasəti)''' — geri çəkilən qoşunların hücum edən tərəfin istifadə edə bilməməsi üçün düşmən üçün bütün həyati əhəmiyyətli vasitələrin (ərzaq, yanacaq və s.) və hər hansı bir sənaye, kənd təsərrüfatı və mülki obyektləri tam və geniş miqyaslı məhv edilməsini həyata keçirən döyüş üsulu. "Yandırılmış torpaq" termini yalnız geri çəkilən ordunun hücum edən tərəf üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən infrastrukturun dağıdılması [[Döyüş əməliyyatı|döyüş əməliyyatlarına]] aiddir. 1977-ci il Cenevrə Konvensiyasının I nömrəli Protokolunun 54-cü maddəsi ilə "Yandırılmış torpaq" taktikası qadağan olunmuşdur.<ref name="Protocol 1 EN">{{PDFlink|[https://www.icrc.org/en/doc/assets/files/other/icrc_002_0321.pdf Английская версия дополнения к протоколу 1 Женевской конвенции 1977 года]}}{{ref-en}}</ref><ref name="Protocol 1 RU">{{PDFlink|[https://www.icrc.org/ru/doc/assets/files/2013/ap_i_rus.pdf Перевод дополнения к протоколу 1 Женевской конвенции 1977 года]}}</ref>. == Tarixi == === E.ə VI əsr === Bu taktikadan istifadə tarixdə ilk dəfə e.ə 512-ci ilə yaxın [[I Dara]] ordusunun Qara dəniz çöllərinə soxulduğu zaman (bax: Herodotun "Tarix"i IV kitabı). [[İskitlər]]lə müharibədə olmuşdur.<ref>Доватур А. И., Каллистов Д. П., Шишова И. А. Народы нашей страны в «Истории» Геродота. Тексты, перевод, комментарий. — М.: Наука. 1982. — 5000 экз. (Древнейшие источники по истории народов СССР). (в издании подробнейшая библиография)</ref> === XV əsr === 1474-cü ilin sonunda, [[Osmanlı İmperiyası]] ilə Moldova Knyazlığı arasındakı mübarizə zamanı bu taktikadan istifadə olunmuşdur. Bu ildə [[Rumeli əyaləti|Rumeli bəylərbəyi]] Süleyman Paşanın başçılığı ilə böyük bir Osmanlı ordusu Moldova Knyazlığının ərazisinə girdi. "Yandırılmış torpaq" taktikasını tətbiq edən Moldova knyazı III Stefan Vasluy yaxınlığında osmanlıları məğlub etdi (10 yanvar 1475-ci ildə).<ref>{{kitab3|müəllif=А.О. Чубарьян|başlıq=История Европы. Том 2. Средневековая Европа. Глава V|ответственный=|издание=|место=|издательство=|год=|страницы=|страниц=|isbn=|isbn2=}}</ref>. === Səfəvi-Osmanlı müharibələri === ==== 1514-1555-ci illər müharibəsi ==== {{Əsas|Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1514-1555)}} Səfəvilər dövlətinin qurucusu [[I Şah İsmayıl]]ın dövründə başlayan və qısa fasilələrlə 1555-ci il [[Amasya sülh müqaviləsi|Amasiya sülhünə]] qədər davam edən [[Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1514-1555)|Səfəvi-Osmanlı müharibəsində]] [[I Təhmasib]]in dövründə "yandırılmış torpaq" taktikasından istifadə edilmişdir.<ref>C. P. Mitchell, «The sword and the pen: Diplomacy in early Safavid Iran, 1501–1555», p. 223-224</ref> Dövrün müasir silahlarına malik və daha güclü olan Osmanlı ordusu ilə birbaşa toqquşmalardan çəkinən [[I Təhmasib]] bu taktika sayəsində qarşı tərəfə döyüş meydanında ciddi uğur əldə etməsinə imkan verməmişdir. Belə ki, [[Sultan Süleyman]] 1535-ci il yazın əvvəllərində Bağdadı tərk etdi və ikinci dəfə Azərbaycana yürüşə başladı. Əhali Şah Təhmasibin göstərişi ilə paytaxtdan köçürüldü. Azərbaycanın cənub vilayətlərində yaşayan tayfalar Fars vilayətinə və [[İraq-i Əcəm|İraqi Əcəmə]] köçürüldülər. Suvarma kanalları və kəhrizlər torpaqla dolduruldu, taxıl və əkin sahələri yandırıldı, yerdə qalan nə varsa, heyvanlara yedirdildi. [[Təbriz]] şəhəri ikinci dəfə Sultan Süleyman tərəfindən tutuldu. Ərzaq çatışmazlığı və başlanmış taun xəstəliyi Osmanlı qoşununun vəziyyətini daha da ağırlaşdırdı. Osmanlı ordusu bu dəfə də Azərbaycanda möhkəmlənə bilmədi və tələsik geri çəkilməli oldu.<ref name="abc123">{{kitab3 |müəllif= |hissə= Səfəvilər dövləti |hissənin linki= http://lib.az/users/1/upload/files/Azerbaycan_tarixi_7_cildde%2C_cild__3.pdf|başlıq= Azərbaycan tarixi |orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= [[Oqtay Əfəndiyev|O.Əfəndiyev]]|nəşr="CBS-PP" MMC |yer= Bakı|nəşriyyat= Elm |il=2007 |cild=III |səhifə=186 |sütunlar= |səhifələr=592 |seriya= |isbn= 978-9952-448-39-9|tiraj=25000|ref= }}</ref> Sultan Süleyman 1548-ci ilin yazında Azərbaycana üçüncü yürüşünə başladı. Bu yürüşə mükəmməl hazırlıq görülmüşdü. Osmanlıları dayandırmaq üçün kifayət qədər qüvvəsi olmayan Şah Təhmasib paytaxtı tərk edərək Şərqə çəkildi və qoşun toplamaq üçün Əhər çayı sahilində gözləməli oldu. Osmanlı ordusunun hərəkətini çətinləşdirmək üçün sərhəddən başlayaraq paytaxta kimi bütün yollar viran edilmişdi. Hər şey yandırılmış, işğalçılar üçün "bir toxumcuq, ot saplağı" belə saxlanılmamışdı. Fədakarlığı ilə məşhur olan Təbriz sakinləri su mənbələrini, suvarma kanallarını (qanov və kəhrizləri) elə bağladılar ki, "hətta özlərinin içməsi üçün belə lazım olan qədər su qalmadı". Sultan Süleyman əsas qüvvələrlə Təbrizə daxil oldu. Lakin o, bu dəfə paytaxtda yalnız 4 gün qala bildi. Bu günlər osmanlılar üçün çox sıxıntılı keçdi. Yemin çatışmaması üzündən onların minlərlə atı, dəvəsi və qatırı məhv oldu. Şəhərdə ərzaq olmadığına görə əsgərlər şəhərlilərin şəxsi əmlakını qarət etməyə başladılar. Əhali osmanlılara qarşı üsyan qaldırdı. Osmanlılar hətta özlərinə yemək tapmaq üçün düşərgələrindən bir addım belə uzaqlaşa bilmirdilər. Azərbaycan xalqının artan müqaviməti, qızılbaş qoşununun hücumları və ərzaq cəhətdən dözülməz vəziyyət Osmanlı ordusunu yenidən Azərbaycandan çıxmağa məcbur etdi. Beləliklə, Osmanlı sultanının Azərbaycana üçüncü yürüşü də uğursuzluqla nəticələndi.<ref name="abc123"/><ref>C. P. Mitchell, «The sword and the pen: Diplomacy in early Safavid Iran, 1501–1555», p. 231</ref> [[Sultan Süleyman Qanuni|I Sultan Süleyman]] 1554-cü ilin yazında Azərbaycana dördüncü yürüşünə başladı və Naxçıvanı tutdu. Şah Bazarçaya doğru geri çəkildi. Düşmənin əsas qüvvələri ilə üz-üzə gəlməmək taktikasına əməl edən qızılbaş dəstələri düşmənin hərəkət etdiyi yollara gözlənilməz basqınlar edir, onun canlı qüvvəsinə zərbələr endirir və xeyli əsir alırdılar. Tezliklə kəskin ərzaq çatışmazlığı hiss edən sultan [[Naxçıvan]] şəhərini tərk etmədən öncə onu yandırıb, Azərbaycandan Kiçik Asiyaya geri döndü.<ref name="abc123"/> Bu müharibənin nəticəsində [[Səfəvi dövləti]] [[Van qalası]]nı, [[Mesopotomiya]] və [[Bağdad]]ı itirsə də, [[Azərbaycan]] torpaqlarını əlində saxlamağa müvəffəq oldu.<ref>«Cambridge History of Iran», vol. 6, p. 244</ref> ==== 1603-1612-ci illər müharibəsi ==== {{Əsas|Səfəvi-Osmanlı müharibəsi (1603-1612)}} Bu müharibə illərində [[I Şah Abbas]] osmanlılara qarşı Səfəvilərin ənənəvi "yandırılmış torpaq" taktikasını tətbiq etdi. Şah fərman verdi: "Arazın sol sahilini dağıtmaq və əhalisizləşdirmək; bütün azərbaycanlıları köçürmək, ərzaq və ələf nə varsa götürmək, qalanını isə məhv edib yandırmaq". Bu zorakılıq tədbiri tarixşünaslıqda "böyük sürgün" adı ilə məhurdur. Şah Abbasın əhalinin köçürülməsi və yaşayış məntəqələrinin dağıdılması haqqında əmri təcili həyata keçirildi. İsgəndər bəy Münşi yazırdı ki, fərman veriləndən bir neçə gün sonra Şahın qərargahını yerləşdirməyə yer yox idi. Çünki Naxçıvan və onun ətrafındakı yaşayış məntəqələri xarabazara çevrilmişdi.<ref>Münşi İsgəndər bəy, Dünyanı bəzəyən Abbasın tarixi, Bakı-2010, cild I, s.247 (İsgəndər bəy Türkman, Tarix-e alemaraye-Abbasi. İrəc Əfşar nəşri, I və II hissələr, Tehran, h. 1382, (m.2003) s.128)</ref> Beləliklə, [[Naxçıvan]], [[İrəvan]], [[Culfa]] və digər abad diyarlar Səfəvi Şahının fərmanı ilə yandırıldı və əhalisi köçürüldü. Ciğaloğlu Sinan paşanın komandanlığı altında Osmanlı ordusu İrəvana kimi irəlilədi, lakin qızılbaşlar tərəfındən ərzaq ehtiyatının məhv edilməsi onların vəziyyətini ağırlaşdırdı və qoşunda qarışıqlıq başlandı. Buna görə Sinan paşa yürüşü dayandırdı və qışlamaq üçün Vana qayıtmağa məcbur oldu. Bu müharibə 1612-ci ildə [[İstanbul sülh müqaviləsi (1612)|Sərab sülhü]] ilə nəticələndi.<ref>{{kitab3 |müəllif=Oqtay Əfəndiyev |hissə= |hissənin linki= |başlıq= Azərbaycan Səfəvilər dövləti.|orijinal= |link= |vikimənbə= |cavabdeh= |nəşr= |yer=Bakı. |nəşriyyat=”Şərq-Qərb” |il=2007 |cild= |səhifə= 344 səh.+8 səh|sütunlar= |səhifələr=344 səh.+8 səh |seriya= |isbn= 978-9952-34-101-0 |tiraj=|ref= }}</ref> == XIX əsr == [[Fayl:Fire of Moscow 1812.jpg|250px|thumb|right|Yandırılan Moskva, A.F.Smirnov (1813-cü il)]] [[Fayl:Napoleons retreat from moscow.jpg|250px|thumb|right|Napoleonun Moskvanı tərk etməsi]] === Napoleon müharibələri === {{Əsas|Napoleon müharibələri}} [[I Napoleon]]un Avropada apadığı müharibələrin demək olar ki, hamısında ona qarşı "yandırılmış torpaq" taktikasından istifadə edilmişdir. İmperatorun apardığı müharibələr içərisində bu taktikanın geniş istifadə edildiyi [[Pireney yarımadası]]nda və Rusiya ilə olanlar xüsusi ilə fərqlənir. ==== Pireney müharibələri ==== 1810-cu ildə Napoleon [[Portuqaliya]]ya etdiyi hücum (üçüncü) zamanı, portuqallara [[Lissabon]]a doğru geri çəkilərkən fransızların əlinə keçə biləcək bütün ərzaq ehtiyatlarını məhv etmək əmri verildi. Əmr Fransa qoşunlarının əvəlki hücumlar zamanı əhaliyə qarşı etdikləri soyğunçuluq və talan səbəbiylə verilmişdi.{{sfn|Esdaile|2003|p=217}}<ref>Grehan, John. ''The Lines of Torres Vedras: The Cornerstone of Wellington's Strategy in the Peninsular War 1809–1812''.</ref> Busaku döyüşündən sonra (Bu döyüşdə [[Artur Uelsli Vellinqton|Lord Velinqtonun]] başçılığı ilə ingilis-portuqal ordusu fransızları darmadağın etmişdi.) Napoleon ordusunun marşalı Massenanın ordusu Koimbruya yürüş etdi, burada Köhnə Universiteti və şəhər kitabxanası talan edildi, evlər və dükanlar dağıdıldı, qarət edildi, bir neçə mülki şəxs öldürüldü.<ref>Douglas L. Wheeler, Walter C. Opello Historical Dictionary of Portugal 2010 — Page 63</ref><ref>Mark Ellingham, John Fisher, Graham Kenyon Rough Guide to Portugal — 2002 — Page 226</ref>. İngilis əsgərləri tərəfindən də soyğunçuluq hadisələri olurdu, lakin bu cür hallar araşdırılır və günahkarlar cəzalandırılırdı. Fransız əsgərləri Lissabon yaxınlığındakı Torres-Vedras medafiə xəttinə çatdıqda, onlar şəhərin çöllüyə daha çox bənzədiyini söyləyirdilər.{{sfn|Esdaile|2003|p=313}} Massena ordusunun azalan qida ehtiyatlarını artırmaq üçün Viseu şəhərinə çatdıqda, şəhər bom-boş idi və yeganə qida üzüm və limon idi. Onların da həddən artıq istehlakı [[kalori]] mənbəyindən daha çox gücdən salma xarakteri aldı.{{sfn|Gates|2001|pp=32–33}} Düşgün əhval-ruhiyyə, aclıq, xəstəlik və intizamsızlıq Fransa ordusunu zəiflətdi və növbəti yazda geri çəkilməyə məcbur etdi.{{sfn|Weller|1962|pp=145–146}} ==== Rusiya ilə müharibə ==== I Aleksandr [[1810]]-cu ilin sonunda iqtisadi vəziyyətin pisləşməsi ilə əlaqədar Böyük Britaniyaya qarşı aparılan "[[Kontinental blokada siyasəti]]"nə qarşı çıxır. Bununla iki imperiya arasında münasibətlər daha da soyuqlaşır. Nəticədə Napoleon [[1811]]-ci ildə <ref>"Ja, meine Herren, ich bin und werde immer der Herr der Baltischen Region sein. Der Zar von Russland hat in der Tat bisher meine Verordnungen in seinen Häfen nicht durchgesetzt. Aber er wird es tun, in den nächsten sechs Monaten. Sonst erkläre ich ihm den Krieg" – Die Londoner Times vom 29. Juni 1811</ref> hazırlıqlar görərək [[1812]]-ci ildə Rusiyaya müharibə elan edir. Avropada misli görünməmiş 675 minlik ordu ilə Rusiya üzərinə hərəkət edir. Əvvəlcə [[Peterburq]] və [[Moskva]] xalq müqavimət dəstələrinə rəhbərlik edən [[Mixail Kutuzov]] I Aleksandr tərəfindən ordu baş komandan təyin edilir. Fransızlara qarşı həlledici döyüşdən qaçaraq Napoleona qarşı taktikasını belə ifadə edirdi: ''"Biz Napoleona qalib gəlməyəcəyik. Biz onu aldadacağıq"''.<ref>Из книги Е. В. Тарле "Нашествие Наполеона на Россию"</ref> Ruslar ölkənin içərilərinə çəkilərək Napoleona Moskvanı od vurub yandıraraq döyüşsüz təslim edirlər. Şəhərə daxil olmuş Napoleon ordusu aclığa, soyuğa, xəstəliyə düçar olur. Rus çarı Napoleonla danışıqdan qaçır. [[18 oktyabr]]da Napoleon geri dönmək əmrini verir. Geri dönərkən [[kazak]] dəstələrinin hücumuna məruz qalmaları ordunun vəziyyətini daha da pisləşdirir. [[1812]]-ci ilin dekabrında 18 min Napoleon əsgəri Prussiya sərhəddinə çatmış olur. Prussiya köməkçi korpusu Napoleonun ordusundan imtina edərək ruslarla danışığa gedirlər. Napoleon kiçik bir dəstə ilə Parisə yetişmiş olur.{{sfn|Caulaincourt|2005|p= 294}}{{sfn|Riehn|1991|p= 236}} ===Yunanıstan İstiqlaliyyət müharibəsi === {{Əsas|Yunanıstan İstiqlaliyyət müharibəsi}} 1827-ci ildə İbrahim Paşa [[Osmanlı İmperiyası|Osmanlı]]-[[Misir]] birləşmiş qüvvəri ilə yunan üsyanını yatırmaq üçün [[Peloponnes]]ə gəldi. Peloponnesdəki yunan partizanlarının hücumlarına cavab olaraq, İbrahim Paşa üsyançıların müqavimətini qırmaq üçün "yandırılmış torpaq" taktikasına əl atdı. Yanan kəndlərin və tarlalardan çıxan tüstü dənizdə dayanan müttəfiq gəmilərindən ([[İngiltərə krallığı|İngiltərə]], [[Fransa]], [[Rusiya İmperiyası|Rusiya]]) aydın görünürdü. İngilis nümayəndələri Messinya əhalisinin kütləvi aclığa yaxın olduğunu bildirirdi. İbrahim Paşanın "yandırılmış torpaq" siyasəti [[Avropa]]da böyük qəzəbə səbəb oldu. Bu, müttəfiqlərin qəti hərəkətə keçməsinə bəhanə verdi. Bu müdaxilə yunan üsyanında dönüşə gətirib çıxardı.<ref>''Report to Codrington from Capt Hamilton (HMS Cambrian (1797)|HMS Cambrian)'', reproduced in James (1837) VI.476</ref> 1827-ci il oktyabrın 20-də britaniyalılar, fransızlar və rusların birləşmiş eskadrası, ingilis kontr-admiral Edvard Kodrinqtonun rəhbərliyi ilə yunan sularına daxil oldu. Həmin gün [[Navarin dəniz döyüşü|Navarin döyüşündə]] osmanlı-Misir donanması darmadağın edildi. Türk donanması məhv edildi, İbrahim Paşanın qoşunları aclıq və vəbanın olduğu More şəhərinə sıxışdırıldı.<ref name="Howarth241">Howarth, ''The Greek Adventure'', p. 241.</ref> === ABŞ-da vətəndaş müharibəsi === [[Fayl:Sherman railroad destroy noborder crop.jpg|250px|thumb|left|General Vilyam Şermanın ordusu Atlanta yaxınlığında dəmir yolu xəttini sıradan çıxarır]] [[ABŞ-da vətəndaş müharibəsi]] zamanı Filip Şeridan və Vilyam Şermanın komandanlıq etdiyi hökumət qüvvələri bu taktikadan geniş istifadə edirdilər. General Şerman [[Atlanta]]ya yürüşü zamanı bu taktikadan geniş istifadə etmişdir.<ref>[https://en.wikisource.org/wiki/Personal_Memoirs_of_U.S._Grant/Chapter_XXV Personal Memoirs of U.S. Grant/Chapter XXV]</ref> Şermanın məqsədi [[Amerika Konfederativ Ştatları|Konfederasiya]] tərəfdarları tərəfindən istifadə edilə bilən əkin və digər ərzaq məhsullarını yandırmaq və ya məhv etməklə düşmənin maddi təminatını azaltmaq və onun iradəsini sındırmaq idi. Bu yürüş zamanı onun əsgərləri plantatorların torpaq mülkiyyətlərini sübut etməmələri üçün məhkəmə binasının qarşısında bütün məhkəmə sənədlərini yandırmışdılar.<ref>{{Cite web|url=http://sciway3.net/clark/civilwar/march.html|title=Sherman's March to the Sea|publisher=sciway3.net|accessdate=2019-01-31}}{{ref-en}}</ref> Başqa buna oxşar hadisə otuz altı gün yürüşündə Şerman ordusu [[Corciya ştatı]]nın ərazisindən keçərkən zəif müqavimət göstərən kəndləri və sakinlərini talan edərkən baş vermişdi.<ref>{{Cite web|url=http://www.sonofthesouth.net/leefoundation/shermans-march-to-the-sea.htm|title=General Sherman's March to the Sea|publisher=www.sonofthesouth.net|accessdate=2019-01-31}}{{ref-en}}</ref>. Vətəndaş müharibəsi zamanı bu taktikanın istifadəsi ilə bağlı digər halları da göstərmək olar. === Filippin-Amerika müharibəsi === {{Əsas|Filippin-Amerika müharibəsi}} Filippin-Amerika müharibəsi dövründə xüsusi ilə kənd yerlərində tez-tez "yandırılmış torpaq" taktikasından istifadə olunurdu. Filippinlilərin amerika ordusuna qarşı partizan müharibəsini genişləndirməsi ABŞ qüvvələrinin bütöv kəndləri yandıraraq məhv etməyə, içməli su ehtiyatlarının sıradan çıxarılması və mülki şəxslərin "qorunan zonalara" köçürməsi ilə nəticələnirdi. Bu siyasət çox sayda mülki əhalinin xəstəlik və aclıqdan tələf olmasına səbəb oldu.<ref name=reCasualties>{{cite journal| url= https://news.google.com/newspapers?nid=1683&dat=20040208&id=gbIaAAAAIBAJ&sjid=GEUEAAAAIBAJ&pg=5222,6070988| author= Guillermo, Emil| title= A first taste of empire| journal= Milwaukee Journal Sentinel| date= February 8, 2004| volume= | issue= | pages= 03J| access-date= July 17, 2020| archive-date= December 8, 2012| archive-url= https://archive.today/20121208131624/http://news.google.com/newspapers?nid=1683&dat=20040208&id=gbIaAAAAIBAJ&sjid=GEUEAAAAIBAJ&pg=5222,6070988| url-status= dead}}</ref><ref>{{cite journal |first=John M. |last=Gates |url=http://www3.wooster.edu/History/jgates/book-ch3.html |title=War-Related Deaths in the Philippines, 1898–1902 |journal=Pacific Historical Review |volume=53 |issue=3 |year=1984 |pages=367–378 |jstor=3639234 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140629045949/http://www3.wooster.edu/History/jgates/book-ch3.html |archivedate=2014-06-29 |doi=10.2307/3639234}}</ref> Partizanların lideri Emilio Aginaldonun əsir alındığı zaman da amerika qoşunları [[Filippin]] üsyançılarını tələyə salmaq üçün içməli su quyularını zəhərləmişdilər.{{sfn|Halstead|1898|pp=[http://www.gutenberg.org/catalog/world/readfile?pageno=110&fk_files=58428 110–112]}} == XX əsr == === Birinci Dünya müharibəsi === {{Əsas|Birinci Dünya müharibəsi}} [[Fayl:The German Withdrawal To the Hindenburg Line, March-april 1917 Q5216.jpg|250px|thumb|right|1917-ci ilin martında Almanlar tərəfindən partladılmış Péronnedəki Müqəddəs Joan kilsəsinin xarabalıqları.]] [[Birinci Dünya müharibəsi|Birinci Dünya Müharibəsində]] [[Rusiya İmperiyası|Rusiya imperiyasının]] hərbi qüvvələri 1915-ci ilin yazında və payızında alman ordusunun təzyiqi ilə geri çəkilərkən geniş miqyasda "yandırılmış torpaq" taktikasından istifadə edərək böyük məhv edilmiş ərazi yaratmışdılar. Rus qoşunları 800&nbsp;km-dən çox cəbhə boyu geri çəkilərək, düşmən üçün yararlı ola biləcək hər şeyi, o cümlədən əkin sahələrini, evləri, dəmir yollarını və bütün yararlı infrastrukturu məhv etmişdilər. Həm də onlar çox sayda insanı zorla evlərindən köçürmüşdülər. Rus qoşunlarını yenidən Rusiyanın daxili hissəsinə qovaraq Alman ordusu Rusiya [[Polşa]]sı, [[Ukrayna]], [[Belarusiya]], [[Latviya]] və [[Litva]] olan Rusiya İmperiyasının böyük bir ərazisinə sahib olmuşdu.<ref>{{cite book|last=Hochschild|first=Adam|title=To End All Wars – a story of loyalty and rebellion 1914-1918|url=https://archive.org/details/isbn_9780618758289|url-access=registration|year=2011|publisher=Mariner Books, Houghton Mifflin Harcourt|location=Boston & New York|isbn=978-0-547-75031-6|page=[https://archive.org/details/isbn_9780618758289/page/156 156]}}</ref> 1917-ci il fevralın 24-də Alman ordusu [[Somma döyüşü|Somma döyüş]] bölgəsindəki, müharibə xəttini qısaltmaq üçün Hindenburg müdafiə<ref>Gilbert, Martin. The First World War (1994), chapter 16: «The intensification of the war».</ref> istehkamlarına doğru strateji geri çəkilmə etdi. [[Birinci dünya müharibəsində Qərb cəbhəsi|Qərb cəbhəsi]] boyunca bütün infrastruktur məhv edildiyindən, bu yerdəyişmə itkilər bahasına başa gəldi və burada döyüşlər müdafiə xarakterli olduğundan cəbhədə vəziyyət əsasən, durğun idi və bütün müddət ərzində döyüşlər eyni cəmlənmiş ərazidə gedirdi.<ref>{{cite web |url = http://www.vac-acc.gc.ca/general/sub.cfm?source=history%2Ffirstwar%2Fvimy |archiveurl = https://web.archive.org/web/20071109205546/http://www.vac-acc.gc.ca/general/sub.cfm?source=history%2Ffirstwar%2Fvimy |archivedate = 2007-11-09 |title = |author = |date = 19 noyabr 2019 |publisher = |accessdate = 19 noyabr 2019 |language = {{dil-en|}} |url-status = unfit }}</ref><ref>{{cite web |url = http://www.nzhistory.net.nz/war/ww1-overview |archiveurl = https://web.archive.org/web/20100522073253/http://www.nzhistory.net.nz/war/ww1-overview |archivedate = 22 May 2010 |title = New Zealand and the First World War |author = |date = |work = |publisher = |accessdate = 19 noyabr 2019 |language = {{dil-en|}} |url-status = unfit }}</ref> === Yunan-Türk Müharibəsi (1919–1922) === [[Yunan-Türk Müharibəsi (1919–1922)]] dövründə geri çəkilən yunan ordusu, müharibənin son mərhələsində [[Anadolu]]dan qaçarkən, "yandırılmış torpaq" siyasətini həyata keçirmişdi.{{Sfn | Fisher | 1969 | p = 386}} [[Yaxın Şərq]] tədqiqatçısı [[amerikalı]] tarixçi Sidney Nettleton Fişer kitabında qeyd edir ki, "yunan ordusu geri çəkiləndə "yandırılmış torpaq" siyasəti yürüdür və öz yolunda müdafiəsiz qalmış türk kəndlilərinə qarşı hər cür təcavüz edirdi".{{Sfn | Fisher | 1969 | p = 386}} Daha bir amerikalı tarixçi Norman Naimark isə bildirirdi ki, "yunanların geri çəkilməsi yerli əhali üçün işğaldan daha da dağıdıcı olmuşdu".<ref>Sfn | Naimark | 2002 | p = [{{Google books |plainurl=yes |id=L-QLXnX16kAC |page=46}} ]</ref> === İkinci Dünya müharibəsi === {{Əsas|İkinci Dünya müharibəsi}} [[Fayl:RIAN archive 602161 Center of Stalingrad after liberation.jpg|250px|thumb|right|Tam dağıdılmış Stalinqrad şəhərinin mərkəzi.]] [[Fayl:Bundesarchiv Bild 101I-087-3693-07A, Russland, brennende Ortschaft.jpg|250px|thumb|right|Nasistlərin geri çəkildikləri zaman məhv etdikləri sovet kəndi.]] [[İkinci Dünya müharibəsi]] illərində Sovet qoşunları tərk edilmiş [[SSRİ]] ərazisindəki bir çox obyekti (fabriklər, yaşayış binaları, körpülər, sahibsiz sahələr, ərzaq və xammal anbarları, dəmir yolları və s.) məhv etmişdi.<ref>[http://britannica.com/EBchecked/topic/648813/World-War-II/53552/Invasion-of-the-Soviet-Union-1941#ref511943 World War II: Invasion of the Soviet Union, 1941]. Encyclopedia Britannica.{{ref-en}}</ref><ref>[http://rkka.ru/docs/spv/SPV14.htm К Вопросу О Тактике Выжженной Земли<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> "Yandırılmış torpaq" taktikasından [[nasistlər]] də istifadə edirdilər. 1941-ci ildə [[Moskva uğrunda döyüş|Moskva yaxınlığında]] məğlubiyyətə uğrayaraq geri çəkilən [[Vermaxt]] [[Sovet Ordusu|Sovet ordusunun]] əks hücumu zamanı belə bir əmr vermişdi: "Bütün kəndlər, yerli əhali düşünmədən, düşmənin sığınmadan məhrum etmək üçün yandırılmalı və məhv edilməlidir."<ref>Пауль Карель. Восточный Фронт «Выжженная Земля».стр 397 — Документ 4.</ref> 1943-cü ilin yayından başlayaraq, SSRİ ərazisindən geri çəkilmə zamanı Vermaxt "yandırılmış torpaq" siyasətini həyata keçirdi. Yüz minlərlə dinc sakin zorla köçürüldü, infrastruktur təmamilə dağıdıldı. Alman ordusu özündən sonra yalnız səhra buraxıb gedirdi.<ref>{{Cite web |title=Масштабная тактика «выжженной земли» |url=http://inosmi.ru/russia/20130930/213421838.html |access-date=2020-07-24 |archive-date=2020-07-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200725003013/https://inosmi.ru/russia/20130930/213421838.html |url-status=dead }}</ref>. Nasistlər iri şəhərləri belə təmamilə partladaraq getmək istəyirdi. [[Varşava]] şəhərini partladılmaqdan son anda sovet kəşfiyyatçıları xilas etmişdi. 1945-ci il martın 19-da Adolf Hitler "Neron planı" (Plan [[Roma]] şəhərini yandırmaq əmri verən [[Neron|İmperator Neronun]] şərəfinə belə adlanmışdı.)haqda əmr verdi. Bu plana görə "düşmən dərhal və ya yaxın gələcəkdə hərbi məqsədlər üçün istifadə edə biləcəyi bütün hərbi, nəqliyyat, rabitə, istehsal və qida obyektləri, habelə Reyxin bütün qaynaqları məhv edilməli idi".<ref>{{cite book |authorlink= |last=Kershaw |first=Ian |title=Hitler: 1936–1945: Nemesis |location=New York |publisher=Norton |year=2000 |page=[https://archive.org/details/hitler193645neme00kers/page/785 785] |isbn=978-0-393-04994-7 |url-access=registration |url=https://archive.org/details/hitler193645neme00kers/page/785 }}</ref> Silahlanma və hərbi sursat reyxnaziri [[Albert Şpeer]]in bu əmrə müqavimət göstərməsi nasistlərin hətta [[Paris]]i partlatmaq planına mane oldu.<ref>[http://www.focus.de/kultur/medien/kultur-hitlers-unglueckliche-liebe_aid_181233.html Kultur: Hitlers unglückliche Liebe — FOCUS Online<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>. === Vyetnam müharibəsi === {{Əsas|Vyetnam müharibəsi}} "Yandırılmış torpaq" taktikasının ən böyük və ən məşhur istifadəsi Vyetnam müharibəsi zamanı olmuşdur. "Ranch Hand" [[Vyetnam müharibəsi]] zamanı [[Cənubi Vyetnam]]da və [[Laos]]da bitki örtüyünün məhv edilməsinə yönəlmiş ABŞ-ın uzunmüddətli hərbi əməliyyatıdır.<ref>[https://archive.org/stream/Aviation_Week_1966-10-03#page/n45/mode/1up C-123s Defoliate Forest in Vietnam]. // ''Aviation Week & Space Technology''. — N.Y.: cGraw-Hill, October 3, 1966. — Vol. 85 — No. 14 — P. 90.</ref> Ümumilikdə isə bu müharibədə [[ABŞ]] hərbi qüvvələri regionda əsas məqsədi bölgənin təhlükəsizliyini təmin etmək deyil, mümkün qədər daha çox düşmən əsgəri öldürmək olan zəiflətmə siyasəti yürüdürdü. 1966-cı ilə qədər Cənubi Vyetnamın geniş əraziləri “azad döyüş zonası” elan edilmişdi və buradan bütün dinc əhalinin köçürülməsi və yalnız düşmənin qalması nəzərdə tutulurdu. B-52 helikopterlərinin bombalaması nəticəsində məcburi köçkünlərin [[Sayqon]] yaxınlığında yerləşən və təhlükəsiz ərazilər hesab edilən kamplara axışması ilə bu ərazilər kimsəsizləşmişdi.<ref>Stellman, Jeanne; et al. ''«[http://www.stellman.com/jms/Stellman1537.pdf The extent and patterns of usage of Agent Orange and other herbicides in Vietnam]»''. Nature 422 (6933): 681—687. (2003 г.){{ref-en}}</ref> === Körfəz müharibəsi === {{Əsas|Küveytdəki neft quyularının yandırılması}} [[Fayl:Kuwait burn oilfield.png|thumb|İraq əsgərləri ölkədən geriyə çəkilərkən, 600-dən artıq Küveytə məxsus olan neft quyusunu yandırmışdır]] "Yandırılmış torpaq" taktikasının ekoloji fəlakətlərə bir misalı kimi 1991-ci ilin əvvəllərində [[Küveyt]]də və [[Fars körfəzi]] ətrafında [[Körfəz müharibəsi|“Səhrada fırtına”]] əməliyyatından sonra baş vermiş hadisələri misal göstərmək olar. Küveytdən geri çəkilən işğalçılar 600-dən artıq neft qazma quyusunu partlatmışdılar.<ref>[http://www1.american.edu/TED/kuwait.htm "The Economic and Environmental Impact of the Gulf War on Kuwait and the Persian Gulf, "] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101219043510/http://www1.american.edu/ted/kuwait.htm|date=2010-12-19}} ''Inventory of Conflict and Environment Cases'', published by American University, Washington (DC), U.S.{{ref-en}}</ref> Onların əksəriyyəti od tutub yanaraq 6 ay ərzində böyük bir ərazini zəhərli qaz və his ilə zəhərləmişdilər. [[İraq]] ordusu gün ərzində 100-dən artıq neft quyusu yandırırdılar.<ref name=":0">{{məqalə|müəllif=Сахаб Ахмед Али Нур|başlıq=Ирако-кувейтский вооруженный конфликт 1990-1991 гг. и его международные последствия|ссылка=http://cyberleninka.ru/article/n/irako-kuveytskiy-vooruzhennyy-konflikt-1990-1991-gg-i-ego-mezhdunarodnye-posledstviya|автор издания=|издание=|тип=|место=|nəşriyyat=Вестник Волжского университета им. В. Н. Татищева|il=2011|səhifələr=2—3|isbn=|ref=}}</ref> Yanmayan qazma quyularından neft fəvvarə vuraraq Fars körfəzində böyük göllər yaratmışdır. Bura həmçinin çoxlu miqdarda dağıdılmış terminal və tankerlərdən də neft axırdı. Nəticə olaraq 1554 kv. km dəniz səthi, 450&nbsp;km sahil zolağı neft ilə örtülmüşdür ki, bu da xeyli sayda canlının məhvinə səbəb olmuşdur. Alov məşəllərində hər gün 7,3 mln litr neft yanırdı ki, bu da ABŞ-ın gündəlik neft idxalı həcminə bərabər idi. Yanğından əmələ gələn his dumanları 3&nbsp;km-ə kimi qalxaraq külək vasitəsi ilə Küveyt sərhəddlərindən çox-çox uzaqlara yayılırdı. 1991-ci ilin noyabrında sonuncu yanan neft yatağı söndürüldü<ref>{{cite web|url=http://earthshots.usgs.gov/Iraq/Iraqtext|title="Iraq and Kuwait: 1972, 1990, 1991, 1997." Earthshots: Satellite Images of Environmental Change|first=Robert Campbell|last=Wellman|date=14 February 1999|publisher=U.S. Geological Survey|accessdate=27 July 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20021028200910/http://earthshots.usgs.gov/Iraq/Iraqtext|archivedate=28 October 2002|deadurl=yes|df=}}{{ref-en}}</ref>. === Yuqoslaviya müharibəsi === {{Əsas|Yuqoslaviya müharibələri}} "Yandırılmış torpaq" siyasətindən [[Yuqoslaviya müharibələri]] zamanı [[Xorvatiya]] ordusu tərəfindən Krayinadakı [[serblər]]ə qarşı<ref name="DykerVejvoda2014">{{cite book|author1=David A. Dyker|author2=Ivan Vejvoda|title=Yugoslavia and After: A Study in Fragmentation, Despair and Rebirth|url=https://books.google.com/books?id=flmPBAAAQBAJ&pg=PA113|date=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1-317-89135-2|pages=113–}}</ref><ref name="Pavkovic2000">{{cite book|author=A. Pavkovic|title=The Fragmentation of Yugoslavia: Nationalism and War in the Balkans|url=https://books.google.com/books?id=u3paCwAAQBAJ&pg=PA154|date=2000|publisher=Springer|isbn=978-0-230-28584-2|pages=154–}}</ref> və Serbiya hərbi qüvvələri tərəfindən xorvat və [[Bosniyalılar|Bosniya müsəlmanlarına]] qarşı istifadə edilmişdir.<ref name="Mojzes2016">{{cite book|author=Paul Mojzes|title=Yugoslavian Inferno: Ethnoreligious Warfare in the Balkans|url=https://books.google.com/books?id=XkbqDAAAQBAJ&pg=PA166|date=2016|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=978-1-4742-8838-5|pages=166–}}</ref> == XXI əsr == === Sudanın Darfur bölgəsi === [[Sudan]] hökuməti "yandırılmış torpaq" taktikasından [[Darfur regionu|Darfurda]] hərbi strategiya olaraq istifadə etmişdir.<ref>{{cite web |url=http://195.190.28.213/node/7950 |title=DOHA: Darfur peace proposals accepted by LJM rebel coalition &#124; Radio Dabanga |publisher=195.190.28.213 |date=2011-07-09 |accessdate=2011-09-05 |archive-date=2011-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110113062530/http://195.190.28.213/node/7950 |url-status=dead }}</ref> === Şri-Lanka vətəndaş müharibəsi === 2009-cu ildə [[Şri-Lanka vətəndaş müharibəsi]] zamanı [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]]nın Regional Məlumat Mərkəzi (UNRIC) [[Şri Lanka]] hökumətini "yandırılmış torpaq" taktikalarından istifadə etməkdə ittiham etmişdir.<ref>{{cite news| url=http://www.unric.org/en/sri-lanka/27123-why-sri-lanka-matters- | location=London | work=UNRIC | title= Why Sri Lanka matters}}</ref><ref>{{cite magazine|author=Steve Finch, The Diplomat |url=http://thediplomat.com/2013/07/30/in-sri-lanka-will-mass-grave-case-be-buried/ |title=In Sri Lanka, Will Mass Grave Case Be Buried? |magazine=The Diplomat |accessdate=2014-02-24}}</ref><ref>{{cite news| url=https://www.theguardian.com/commentisfree/2010/may/17/sri-lanka-tamil-inquiry | location=London | work=The Guardian | first=Simon | last=Tisdall | title=Sri Lanka faces new calls for Tamil inquiry | date=2010-05-17}}</ref> === Liviya vətəndaş müharibəsi === 2011-ci il [[Liviya vətəndaş müharibəsi]] əsnasında [[Müəmmər Qəddafi]]yə sadiq qüvvələr, üsyançı qüvvələrin liman şəhərlərindən istifadə etməməsi üçün Brega neft terminalının içərisinə çox sayda bomba atmışdı. [[Liviya]] üsyançı qüvvələri [[Sirt]] və Tavarga kimi Qaddafiyə sadiq qalan şəhərləri ələ keçirməyə cəhd etdikdə mövcud infrastrukturu dağıdaraq "yandırılmış torpaq" siyasətini tətbiq etdilər.<ref>{{Youtube|title=Lawless Land – Libya |id=hioSFBCYZUI&list=LPypkHZ-JJm8I }}, Journeyman Pictures, Published on Apr 23, 2012</ref> === Suriya vətəndaş müharibəsi === [[Suriyada vətəndaş müharibəsi]] əsnasında [[Suriya]]nın şimalında yerləşən [[Bəşər Əsəd]] tərəfdarı olan qüvvələr [[Azad Suriya Ordusu]] döyüşçülərinin sığınacaq tapdığı parklar və [[meşə]]lərin böyük bir hissəsini yandırdılar.<ref>{{cite web|url=https://www.youtube.com/watch?v=mV6apaqmnPw |title=Syria's forests pay a heavy price |publisher=YouTube |date=2014-01-05 |accessdate=2014-02-24}}</ref> Meşələr əsasən [[Hələb]], [[İdlib]] və [[Latakiya]] əyalətlərinin şimal hissələrində yandırılmışdı, yanğınlar hətta [[Türkiyə]] sərhədini də keçmişdi. Əsəd qüvvələri meşələri tərk edərək, uzaqdan yandırıcı bombalarla onları məhv etmişdilər. Beynəlxalq təşkilatların rəyinə görə ətraf mühitə dəyən zərərin tam bərpası üçün 80 il zaman lazımdır. == Cəmiyyətin hazırkı mövqeyi == 1977-ci il [[Cenevrə konvensiyaları|Cenevrə Konvensiyalarının]] Birinci Protokolu mülki əhali üçün ehtiyatların və qida ilə içməli su mənbələrinin dağıdılmasını qadağan edir.<ref name="Protocol 1 EN" /><ref name="Protocol 1 RU" />. {{sitat|müəllif=Maddə 54, 1977-ci il Cenevrə Konvensiyalarının Birinci Protokoluna düzəlişlər.<ref name="Protocol 1 RU" />|Xüsusi olaraq mülki əhalinin yaşaması üçün zəruri olan obyektlərə, məsələn, qida təchizatı, qida istehsal edən kənd təsərrüfatı əraziləri, əkinlər, mal-qara, içməli su təchizatı obyektləri və su təchizatı və suvarma qurğuları kimi obyektlərə hücum, məhv edilməsi, çıxarılması və ya göstərilməsi qadağandır, məqsədlərindən asılı olmayaraq, mülki əhali və ya qarşı tərəf tərəfindən qida vasitəsi olaraq istifadə edilməsinin qarşısını almaq üçün, mülki şəxslər arasında aclığa səbəb olmaq, onları tərk etməyə məcbur etmək və ya başqa bir səbəbdən mane olunması qadağandır.}} Buna baxmayaraq, "Yandırılmış torpaq" taktikalarından istifadə olunma hallarına hələ də rast gəlinir. Birinci Protokolu hələ də ratifikasiya etməmiş ölkələr arasında [[ABŞ]], [[İsrail]], [[İran]], [[Pakistan]] vardır.<ref>[http://www.icrc.org/applic/ihl/ihl.nsf/States.xsp?xp_viewStates=XPages_NORMStatesParties&xp_treatySelected=470 Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I), 8 June 1977].{{ref-en}}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Azərbaycanın hərb tarixi}} [[Kateqoriya:Azərbaycan İkinci Dünya müharibəsində]] [[Kateqoriya:Qarabağ müharibəsi]] [[Kateqoriya:Hərb elmi]] [[Kateqoriya:Hərbi hüquq]] 7kecpy9eii5quyulqlwaeu9s9j461sq Tovuz döyüşləri 0 638818 6563853 6533109 2022-08-05T12:32:30Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Həmçinin bax|İkinci Qarabağ müharibəsi}} {{Hərbi münaqişə |münaqişə = Tovuz döyüşləri |aiddir = [[Qarabağ müharibəsi]] |şəkil = Tovuz Döyüşləri 2020 xəritəsi.png |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = Toqquşmaların yeri qırmızı kvadratla işarələnib. |tarixi               = 12 iyul 2020 – 16 iyul 2020 (əsas döyüşlər)<br>16 iyul 2020 – 23 iyul 2020 (kiçikhəcmli atışmalar) |yeri = * [[Tavuş mərzi]], [[Ermənistan]] * [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Qazax rayonu|Qazax]], [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]], [[Naxçıvan MR]], [[Azərbaycan]] |səbəbi =Ermənistanın [[Azərbaycan]]a qarşı yeni ərazi iddiaları |vəziyyəti = |nəticəsi = atəşkəs bərpa olundu, mövqelərdə əhəmiyyətli dəyişiklik olmadı |ərazi = |tərəf1 = {{Flaqifikasiya|Azərbaycan}} |tərəf2 = {{Flaqifikasiya|Ermənistan}} |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = [[Şəkil:Flag of Azerbaijan.svg|20px]] [[İlham Əliyev]] <small>([[Azərbaycan Prezidenti]])</small><br> [[Şəkil:Flag of Azerbaijan.svg|20px]] [[Zakir Həsənov]] <small>([[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]])</small> |komandan2 = [[Şəkil:Flag of Armenia.svg|20px]] [[Nikol Paşinyan]] <small>(Ermənistanın baş naziri)</small><br> [[Şəkil:Flag of Armenia.svg|20px]] [[David Tonoyan]] <small>(Müdafiə Naziri)</small> |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 ='''[[Şəkil:Azerbaijani Armed Forces logo.svg|27px]][[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]''' ---- • [[Şəkil:Azerbaijani Land Forces badge.svg|20px]][[Azərbaycan Quru Qoşunları]]'' • [[Şəkil:Azerbaijani Air Forces emblem.svg|20px]][[Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri]] |qüvvə2 ='''[[Şəkil:Emblem of the Armed Forces of Armenia.svg|27px]][[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]]''' ---- • [[Şəkil:Emblem of the Armed Forces of Armenia.svg|20px]][[Ermənistan|Ermənistan Quru Qoşunları]] • [[Şəkil:Roundel of Armenia.svg|20px]][[Ermənistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = Azərbaycan mənbələrinə əsasən: * 12 hərbçi və 1 mülki şəxs həlak olub<ref>{{cite web | url= https://www.arkansasonline.com/news/2020/jul/17/border-fight-heats-up-in-south-caucasus/ |first=Avet |last=Demourian |title=Border fight heats up in South Caucasus|work=[[Arkansas Democrat-Gazette]]| date=17 July 2020| accessdate =17 July 2020}}</ref><ref name="AzizAzizov">{{Cite web |url=http://www.genprosecutor.gov.az/news/5/20528/azerbaycan-respublikasi-bas-prokurorlugunun-metbuat-xidmetinin-m-e-l-u-m-a-t-i |title=Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğunun Mətbuat xidmətinin M Ə L U M A T I |website=genprosecutor.gov.az |publisher=Prosecutor General's Office of the Republic of Azerbaijan |date=15 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715144818/http://www.genprosecutor.gov.az/news/5/20528/azerbaycan-respublikasi-bas-prokurorlugunun-metbuat-xidmetinin-m-e-l-u-m-a-t-i |archive-date=15 July 2020 |accessdate=15 July 2020 |language=az }}</ref> * 4 hərbçi yaralanıb<ref>{{Cite news |url=https://eurasiantimes.com/azerbaijani-general-killed-in-border-clashes-with-armenia/ |title=Azerbaijani General, 15 Others Killed In Azerbaijan-Armenia Border Clash |publisher=Eurasian Times |date=15 July 2020 |accessdate=17 July 2020 |language=en |archive-date=17 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200717173946/https://eurasiantimes.com/azerbaijani-general-killed-in-border-clashes-with-armenia/ |url-status=live }}</ref> ---- Ermənistan mənbələrinə əsasən: * 21 hərbçi həlak olub<ref name="Armtimes">{{Cite news |url=https://armtimes.com/hy/article/192619 |title=Այս պահին հակառակորդի 11 զոհի մասին է հայտնի, սակայն այդ թիվը կարող է փոխվել. Արծրուն Հովհաննիսյան |archive-date=15 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715123008/https://armtimes.com/hy/article/192619 |date=15 July 2020 |publisher=Armtimes |language=hy }}</ref><ref name="Armclaim21">{{Cite news |url=https://www.azatutyun.am/a/30731953.html |title=Հովհաննիսյան. Միայն մեկ հատվածից այսօր ադրբեջանական կողմը դուրս է բերել իր զինվորների 10 դի |website=Azatutyun |publisher=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]] |archive-date=16 July 2020 |date=16 July 2020 |accessdate=16 July 2020 |language=hy |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716200840/https://www.azatutyun.am/a/30731953.html |url-status=live }}</ref> * 13 [[PUA]] endirilib<ref name="Stepanayn13UAV">{{Cite web |first=Shushan |last=Stepanyan |website=Facebook |url=https://www.facebook.com/shushanstepanyan/posts/3054329037936569 |title=Ընդհանուր առմամբ ՀՀ ԶՈՒ ՀՕՊ ստորաբաժանումները խոցել են հակառակորդի 13 ԱԹՍ, որոնցից 10-ը՝ հարվածային, 3-ը՝ հետախուզական: |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715224439/https://www.facebook.com/shushanstepanyan/posts/3054329037936569 |date=15 July 2020 |archive-date=15 July 2020 |accessdate=15 July 2020 |language=hy |url-status=live }}</ref> * 3 tank vurulub<ref name="Shushan3tanks">{{Cite web |first=Shushan |last=Stepanyan |website=Facebook |url=https://www.facebook.com/shushanstepanyan/posts/3062454093790730 |title=After the fights, the Azerbaijani side is moving its wrecked armored vehicles |date=18 July 2020 |archive-date=18 July 2020 |accessdate=18 July 2020 |language=en |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200718173000/https://www.facebook.com/shushanstepanyan/posts/3062454093790730 }}</ref> |itkilər2 = Ermənistan mənbələrinə əsasən: * 6 hərbçi həlak olub<ref name="twoarmeniankilled">{{Cite web |first=Shushan |last=Stepanyan |url=https://www.facebook.com/shushanstepanyan/posts/3050384718331001 |title=Հայ-ադրբեջանական պետական սահմանագոտու հյուսիսարևելյան հատվածում հակառակորդի արձակած կրակից մահացու վիրավորում են ստացել զինծառայողներ մայոր Գարուշ Վեմիրի Համբարձումյանը և կապիտան Սոս Փայլակի Էլբակյանը: |accessdate=14 July 2020 |date=14 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714112441/https://www.facebook.com/shushanstepanyan/posts/3050384718331001 |archive-date=14 July 2020 |language=hy }}</ref><ref name="Hraparak">{{Cite news |date=14 July 2020 |url=https://hraparak.am/post/1429617cef4c4ef3a786655c0a7c3f55 |title=ԵՎՍ 2 ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂ Է ԶՈՀՎԵԼ |website=Hraparak.am |accessdate=14 July 2020 |archive-date=14 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714143807/https://hraparak.am/post/1429617cef4c4ef3a786655c0a7c3f55 |language=hy }}</ref><ref name="virt">[https://virtualaz.org/bugun/166027 Ermənistan daha bir hərbçisinin öldüyü barədə məlumat yaydı]</ref> * 36 hərbçi yaralanıb<ref name="36Armwounded">{{Cite news |url=https://www.lragir.am/en/2020/07/17/75073 |title=36 servicemen injured in July 12-16 on Armenian side: Investigative Committee |website=Lragir |archive-date=17 July 2020 |date=17 July 2020 |accessdate=17 July 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200717173812/https://www.lragir.am/en/2020/07/17/75073 |url-status=live }}</ref> * 2 polis və 1 mülki şəxs yaralanıb<ref name="haypoliceinjure">{{Cite web |url=https://www.facebook.com/shushanstepanyan/posts/3047141085322031 |title=Հակառակորդի կիրառած զենքերից սահմանին մարտական ծառայություն իրականացնող ոստիկաններից երկուսը պահակակետի տնակի մոտակայքում թեթև մարմնական վնասվածքներ են ստացել։ |last=Shushan |first=Stepanyan |archive-url=https://archive.today/20200713144849/https://www.facebook.com/shushanstepanyan/posts/3047141085322031 |archive-date=13 July 2020 |date=13 July 2020 |accessdate=13 July 2020 |website=Facebook |language=hy |url-status=live }}</ref><ref name="Armeniancivilianwounded">{{Cite news |url=https://www.aysor.am/en/news/2020/07/16/uav-strike/1721295 |title=Chinari resident injured after Azerbaijani combat UAV’s strike |website=Aysor.am |archive-date=16 July 2020 |date=16 July 2020 |accessdate=16 July 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716132859/https://www.aysor.am/en/news/2020/07/16/uav-strike/1721295 |url-status=live }}</ref> * 1 yanğınsöndürmə maşını vurulub<ref name="Shushan3tanks"/> ---- Azərbaycan mənbələrinə əsasən: * ~120 hərbçi həlak olub<ref name="100armeniansdead">{{Cite news |url=https://azertag.az/xeber/Kerim_Veliyev_Dusmenin_100_e_qeder_canli_quvvesi_choxlu_texnikasi_ve_muhum_obyektleri_mehv_edilib-1536267 |title=Kərim Vəliyev: Düşmənin 100-ə qədər canlı qüvvəsi, çoxlu texnikası və mühüm obyektləri məhv edilib |website=AZƏRTAC |publisher=Azerbaijan State News Agency |date=14 July 2020 |archive-date=14 July 2020 |accessdate=14 July 2020 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714111620/https://azertag.az/xeber/Kerim_Veliyev_Dusmenin_100_e_qeder_canli_quvvesi_choxlu_texnikasi_ve_muhum_obyektleri_mehv_edilib-1536267 }}</ref><ref name="İsmayılovNazimƏfqanoğlu">{{Cite web |url=https://mod.gov.az/az/news/tovuz-rayonu-istiqametinde-doyus-emeliyyatlari-davam-edir-31525.html |title=Tovuz rayonu istiqamətində döyüş əməliyyatları davam edir |website=mod.gov.az |publisher=Azerbaijan Ministry of Defence |date=16 July 2020 |archive-date=16 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716141158/https://mod.gov.az/az/news/tovuz-rayonu-istiqametinde-doyus-emeliyyatlari-davam-edir-31525.html |language=az |access-date=16 July 2020 |url-status=live }}</ref> * 1 tank vurulub<ref name="MOD9pm">{{Cite news |url=https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-bir-nece-herbi-obyekti-ve-texnikasi-darmadagin-edilib-video-31460.html |title=Düşmənin bir neçə hərbi obyekti və texnikası darmadağın edilib - VİDEO |website=mod.gov.az |publisher=Azerbaijan Ministry of Defence |date=12 July 2020 |archive-date=13 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713173811/https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-bir-nece-herbi-obyekti-ve-texnikasi-darmadagin-edilib-video-31460.html |language=az }}</ref> * 1 [[zirehli transportyor]] vurulub<ref name="MOD9pm" /> * 4 [[PUA]] endilirib<ref name="ArmenianUAV1">{{Cite news |url=https://www.realtv.az/news/az/51110/mn-dushmene-mexsus-pua-vurulub-ve-artilleriya-qurgusu-doyush-heyeti-ile-birlikde-mehv-edilib |title=MN: Düşmənə məxsus PUA vurulub və artilleriya qurğusu döyüş heyəti ilə birlikdə məhv edilib |website=REAL TV |date=14 July 2020 |archive-date=14 July 2020 |accessdate=14 July 2020 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714122949/https://www.realtv.az/news/az/51110/mn-dushmene-mexsus-pua-vurulub-ve-artilleriya-qurgusu-doyush-heyeti-ile-birlikde-mehv-edilib }}</ref><ref name="16JulyArmeniaUAV">{{Cite news |url=https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/ermenistana-mexsus-pua-mehv-edilib1225/ |title=MN: Ermənistana məxsus PUA məhv edildi |website=Report.az |date=16 July 2020 |archive-date=16 July 2020 |accessdate=16 July 2020 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716074244/https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/ermenistana-mexsus-pua-mehv-edilib1225/ |url-status=live }}</ref><ref name="21İyul"/> * 1 radioelektron mübarizə (REM) vasitəsi vurulub<ref name="İsmayılovNazimƏfqanoğlu" /><ref name="MOD9pm" /> * Bir neçə zirehli maşın vurulub<ref name="azmod15july00">{{Cite web |url=https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-doyus-texnikasi-mehv-edilib-video-31475.html |title=Düşmənin döyüş texnikası məhv edilib – VİDEO |website=mod.gov.az |publisher=Azerbaijani Ministry of Defence |date=14 July 2020 |accessdate=14 July 2020 |archive-date=14 July 2020 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714202232/https://mod.gov.az/az/news/dusmenin-doyus-texnikasi-mehv-edilib-video-31475.html }}</ref><ref name="modaz15julymilitaryvehicle2">{{Cite web |url=https://mod.gov.az/en/news/enemy-s-military-vehicle-was-destroyed-by-the-accurate-fire-of-our-units-video-31506.html |title=Enemy’s military vehicle was destroyed by the accurate fire of our units – VIDEO |website=mod.gov.az |publisher=Azerbaijani Ministry of Defence |date=15 July 2020 |accessdate=15 July 2020 |archive-date=16 July 2020 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716185311/https://mod.gov.az/en/news/enemy-s-military-vehicle-was-destroyed-by-the-accurate-fire-of-our-units-video-31506.html |url-status=live }}</ref> |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''Tovuz döyüşləri'''<ref>{{Cite news |url=https://az.sputniknews.ru/azerbaijan/20200714/424431487/azerbaijan-armenia-boi-granica.html |title=Бои в Товузе: противнику нанесен серьезный урон |date=14 July 2020 |archive-date=18 July 2020 |access-date=18 July 2020 |website=Sputnik Azerbaijan |publisher=[[Sputnik (news agency)|Sputnik]] |language=ru |archive-url=https://web.archive.org/web/20200718232157/https://az.sputniknews.ru/azerbaijan/20200714/424431487/azerbaijan-armenia-boi-granica.html |url-status=live }}</ref>{{efn|Həmçinin '''Tavuş döyüşləri''' ({{Dil-hy|Տավուշի բախումները}})<ref>{{Cite news |url=https://ru.armeniasputnik.am/politics/20200717/23775203/Otgoloski-boev-v-Tavushe--rossiyskie-armyane-dayut-otpor-dezinformatsii-v-Instagram.html |title=Отголоски боев в Тавуше – российские армяне дают отпор дезинформации в Instagram |date=17 July 2020 |archive-date=18 July 2020 |access-date=18 July 2020 |website=Sputnik Armenia |publisher=[[Sputnik (news agency)|Sputnik]] |language=ru |archive-url=https://web.archive.org/web/20200718232629/https://ru.armeniasputnik.am/politics/20200717/23775203/Otgoloski-boev-v-Tavushe--rossiyskie-armyane-dayut-otpor-dezinformatsii-v-Instagram.html |url-status=live }}</ref>, bəzi yerli mənbələrdə '''İyul döyüşləri''' ({{Dil-hy|Հուլիսյան բախումներ}}), xarici mənbələrdə isə '''2020 Azərbaycan–Ermənistan toqquşması''' ({{Dil-en|2020 Armenian–Azerbaijani skirmishes}}, {{Dil-ru|Армяно-азербайджанские вооружённые столкновения (2020)}}) adlandırılır.}} — 2020-ci ilin 12 iyul tarixindən etibarən [[Ermənistan]]—[[Azərbaycan]] dövlət sərhədinin [[Tavuş mərzi]] və [[Tovuz rayonu]] əraziləri boyunca başlayan döyüşlər.<ref>[https://ia601401.us.archive.org/23/items/tovuz-doyusleri/Tovuz%20Doyusleri.pdf Güləmail Murad. "Tovuz döyüşləri". Bakı, "CBS PP", 2021]</ref> == Arxa plan == İyulun 12-si günorta saatlarından başlayaraq [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]] [[Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidməti|Azərbaycan Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin Tovuz rayonunda yerləşən mövqelərini artilleriya qurğularından atəşə tutublar.<ref>{{cite web |url= https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvvelerinin-bolmeleri-tovuz-istiqametinde-texribat-toredib-31439.html|title= Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri Tovuz istiqamətində təxribat törədib|author= |date= 12 iyul 2020|website= ''mod.gov.az''|publisher= |language= Az|access-date= 16 iyul 2020|archive-url = https://web.archive.org/web/20200714061848/https://mod.gov.az/az/news/ermenistan-silahli-quvvelerinin-bolmeleri-tovuz-istiqametinde-texribat-toredib-31439.html|archive-date = 14 iyul 2020}}</ref> [[Ermənistan Müdafiə Nazirliyi]]nin iddiasına görə, "''Azərbaycan hərbçiləri məlum olmayan səbəblərdən saat 12:30 radələrində "UAZ" markalı avtomobil ilə Ermənistanın dövlət sərhədini pozmağa cəhd göstəriblər. Ermənistan tərəfinin xəbərdarlığından sonra Azərbaycan hərbçiləri avtomobili Ermənistan mövqelərinə yaxın yerdə qoyaraq geri çəkiliblər və daha sonra saat 13:45 radələrində artilleriya atəşinə başlayıblar''".<ref>{{cite web |title=Вооруженные силы Армении уничтожают опорные пункты ВС Азербайджана, обстреливающие пограничные поселения Тавуша |url=https://armenianreport.com/pubs/252764/ |website=armenianreport.com |accessdate=14 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714123335/https://armenianreport.com/pubs/252764/ |archivedate=2020-07-14 |language=ru |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url= https://armenpress.am/arm/news/1021454/?__cf_chl_jschl_tk__=d8f1893454039c1a8b8e318af90acd432bbb5477-1594925046-0-AZdNhF-k5K_VHBI4RyzFfeuT2jO26mlu7vcv7DMGKzftLIRCL_e15nHL8kRvXMkjLApr-zesAE9jMqtgZzVgSnphK1cu01ka-TZn0Lm98rg2hEMJKJ-GWylHDwhdpSRPZxmZo_6S2QH_AHqriG7Nq5a1l5lAG_msE52-NchrdYteEgT_r8mqufJmde9sy1D8rB3aHjq4qw-4Rv6g0BtrP7tGK04K1G5-Wv4HRsddxL-cjegOCALRP2FTBl-4f2YbziCskzkZ1fvWyGZBjSSW6J17ReIaDAdtYsG1Lo0eFTw9P1FNR68Xw1S_V7jNagQI6fiqhHNBmZ_xs_OKoMD6kypoDlWDs1sON3loMCuuofn8|title= Հայ-ադրբեջանական սահմանին օպերատիվ վիճակը ամբողջովին վերահսկվում է․ Դավիթ Տոնոյան|author= |date= 13 iyul 2020|website= ''armenpress.am''|publisher= |language= hy|access-date= 16 iyul 2020|archive-url = https://web.archive.org/web/20200716184632/https://armenpress.am/arm/news/1021454/?__cf_chl_jschl_tk__=d8f1893454039c1a8b8e318af90acd432bbb5477-1594925046-0-AZdNhF-k5K_VHBI4RyzFfeuT2jO26mlu7vcv7DMGKzftLIRCL_e15nHL8kRvXMkjLApr-zesAE9jMqtgZzVgSnphK1cu01ka-TZn0Lm98rg2hEMJKJ-GWylHDwhdpSRPZxmZo_6S2QH_AHqriG7Nq5a1l5lAG_msE52-NchrdYteEgT_r8mqufJmde9sy1D8rB3aHjq4qw-4Rv6g0BtrP7tGK04K1G5-Wv4HRsddxL-cjegOCALRP2FTBl-4f2YbziCskzkZ1fvWyGZBjSSW6J17ReIaDAdtYsG1Lo0eFTw9P1FNR68Xw1S_V7jNagQI6fiqhHNBmZ_xs_OKoMD6kypoDlWDs1sON3loMCuuofn8|archive-date = 16 iyul 2020}}</ref> Azərbaycan tərəfi bunu inkar edərək bildirib ki, "''Azərbaycan Ordusu Ermənistanın dövlət sərhədini keçmək istəsə idi, bunu avtomobillərlə deyil, zirehli maşınlarla edərdi.<ref name="ermeni-agir-itki">{{cite web |title=Ermənistan ordusu ağır itkilər verdi |url=https://virtualaz.org/aktual/165372 |website=virtualaz.org |accessdate=12 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714124236/https://virtualaz.org/aktual/165372 |archivedate=2020-07-14 |language=az |url-status=live }}</ref> Həmçinin, 2018-ci ildən etibarən [[Qazax rayonu|Qazax]], [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]], [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]] və [[Daşkəsən rayonu|Daşkəsən]] rayonları ərazisində Ermənistanla dövlət sərhəddinə nəzarətin Müdafiə Nazirliyindən alınaraq Dövlət Sərhəd Xidmətinə həvalə edilməsi Azərbaycan Respublikasının Ermənistanla sərhəddə hər hansı hərbi məqsəd güdmədiyini təsdiq edir''".<ref>{{cite web |url= https://ordu.az/az/news/144614/dsx-reisinin-birinci-muavini---dusmenle-uz-uze-sengerde-durmaq-serhedcilerimiz-ucun-boyuk-serefdir-|title= DSX rəisinin birinci müavini: "Düşmənlə üz-üzə səngərdə durmaq sərhədçilərimiz üçün böyük şərəfdir"|author= |date= 15 dekabr 2018|website= ''ordu.az''|publisher= |language= Az|access-date= 16 iyul 2020|archive-url = https://web.archive.org/web/20200716190747/https://ordu.az/az/news/144614/dsx-reisinin-birinci-muavini---dusmenle-uz-uze-sengerde-durmaq-serhedcilerimiz-ucun-boyuk-serefdir-|archive-date = 16 iyul 2020}}</ref><ref>{{cite web |url= https://azertag.az/xeber/Prezident_Ilham_Aliyevin_sedrliyi_ile_Nazirler_Kabinetinin_2020_ci_ilin_birinci_yarisinin_sosial_iqtisadi_inkisafinin_yekunlarina_ve_qarsida_duran_vezifelere_hesr_olunan_iclasi_kechirilib_YENILANIB__1_VIDEO-1537441|title= Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2020-ci ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclası keçirilib|author= |date= 15 iyul 2020|website= ''azertag.az''|publisher= |language= Az|access-date= |archive-url = https://web.archive.org/web/20200716190243/https://azertag.az/xeber/Prezident_Ilham_Aliyevin_sedrliyi_ile_Nazirler_Kabinetinin_2020_ci_ilin_birinci_yarisinin_sosial_iqtisadi_inkisafinin_yekunlarina_ve_qarsida_duran_vezifelere_hesr_olunan_iclasi_kechirilib_YENILANIB__1_VIDEO-1537441|archive-date = 16 iyul 2020}}</ref> == Döyüşlər == === 12 iyul === 12 iyulda Azərbaycan tərəfi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə aid zirehli texnika və canlı qüvvələrin yerdəyişmələr etdiyini müşahidə etdi. Bu, Ermənistan tərəfinin Azərbaycana qarşı artilleriya hücumunun əvvəlcədən planlaşdırılmasının sübutu kimi göstərilir.<ref>{{cite web |title=Hikmət Hacıyev: Ermənistan digər bölgələri də öz təxribatına cəlb etmək istəyir |url=https://virtualaz.org/aktual/165475 |website=virtualaz.org |accessdate=14 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714130606/https://virtualaz.org/aktual/165475 |archivedate=14 iyul 2020 |language=az}}</ref> Döyüşlər [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]]nin atəşkəs rejimini pozaraq artilleriya qurğularından istifadə etməklə [[Ermənistan]] və [[Azərbaycan]] dövlət sərhədinin [[Tovuz rayonu]] istiqamətində [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin mövqelərini atəşə tutması ilə başlayıb. [[Meydan TV]]-nin müxbiri Həbib Müntəzir artilleriya qurğularından [[Goranboy rayonu]] istiqamətində də istifadə edildiyini bildirsə də, bu məlumat rəsmi mənbələr tərəfindən öz təsdiqini tapmadı.<ref>{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1282296912075542533 |date=12 July 2020 |title=Goranboy istiqamətində də bizimkilər top atəşinə başladı. Bütün istiqamətlərdə bir saylı döyüş həyəcanı verildi. |language=az |access-date=12 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712171557/https://twitter.com/muntezir/status/1282296912075542533 |archive-date=12 July 2020 |url-status=live }}</ref> Ermənistanın keçmiş prezidenti [[Robert Köçəryan]] dekabr ayında verdiyi açıqlamada Tovuz döyüşlərinin Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin təxribatı nəticəsində başladığını bildirib.<ref>{{cite web |title=Экс-глава Армении заявил, что власти сделали войну в Карабахе неизбежной |url=https://ria.ru/20201204/armeniya-1587765396.html |website=РИА Новости |access-date=5 December 2020 |language=ru |date=NaN}}</ref> Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin cavab atəşi və əks-həmlə tədbirləri nəticəsində Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin hücum cəhdinin qarşısı alınıb.<ref>{{cite news |title=Ermənistan ordusu hər hansı ərazi əldə etməyə nail olmayıb... |url=https://virtualaz.org/reyler/165375 |accessdate=12 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200712152413/https://virtualaz.org/reyler/165375 |archivedate=2020-07-12 |language=az |url-status=live }}</ref> Döyüşün ilk saatlarında [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin 2 hərbi qulluqçusu şəhid olub, 5 nəfər yaralanıb. Həmçinin [[Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]]nin məlumatına görə, döyüşlər zamanı Ermənistan Ordusunun şəxsi heyəti çoxsaylı itki verib.<ref name="ermeni-agir-itki" /> Azərbaycan Ordusunun yaralı əsgərlərindən biri daha sonra aldığı yaralardan dünyasını dəyişib.<ref>{{cite web |title=Düşmən hücumunun qarşısı alınarkən hərbi qulluqçularımız şəhid olub |url=https://mod.gov.az/az/news/dusmen-hucumunun-qarsisi-alinarken-herbi-qulluqcularimiz-sehid-olub-31445.html |publisher=Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi |accessdate=12 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714133202/https://mod.gov.az/az/news/dusmen-hucumunun-qarsisi-alinarken-herbi-qulluqcularimiz-sehid-olub-31445.html |archivedate=2020-07-14 |url-status=live }}</ref> Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədinin Tovuz istiqamətində iyulun 13-nə keçən gecə ərzində də gərginlik davam edib. Azərbaycan tərəfinin məlumatına görə, artilleriya, minaatan və tankların tətbiqi ilə gedən gecə döyüşlərində Azərbaycan Ordusunun dəqiq atəşi ilə qarşı tərəfin dayaq məntəqəsi, artilleriya qurğuları, hərbi hissəsi ərazisində avtomobil texnikası və canlı qüvvəsi məhv edilib. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi düşmənə qarşı cəza tədbirləri həyata keçirildiyini, qarşı tərəfin itkiləri barədə məlumatları gizlətdiyini qeyd edib.<ref>{{cite web |title=Azərbaycan Ordusunun bölmələri düşmənin dayaq məntəqəsinə zərbə endirib - VİDEO |url=https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusunun-bolmeleri-dusmenin-dayaq-menteqesine-zerbe-endirib-video-31448.html |publisher=Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi |accessdate=14 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714133831/https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusunun-bolmeleri-dusmenin-dayaq-menteqesine-zerbe-endirib-video-31448.html |archivedate=2020-07-14 |url-status=unfit }}</ref> === 13 iyul === İyulun 13-də Tovuz istiqamətində Ermənistan və Azərbaycan Silahlı Qüvvələri arasında artilleriya qurğuları yenidən işə düşüb, tərəflər bir-birinə qarşılıqlı zərbələr endiriblər. Ermənistan kütləvi informasiya vasitələri Ermənistan hərbi bölmələrinin Tovuz rayonunun Ağdam kəndi istiqamətində yerləşən Qaraqaya yüksəkliyini ələ keçirməsi barədə məlumat yaysalar da, Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi yayılan məlumatları təkzib edib və heç bir ərazi itkisinin olmadığını, mövqelərin əvvəlki qaydada qaldığını bildirib.<ref>{{cite web |title=Müdafiə Nazirliyi: Azərbaycanın heç bir ərazi itkisi yoxdur |url=https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/mudafie-nazirliyi-azerbaycanin-hec-bir-erazi-itkisi-yoxdur/ |website=report.az |accessdate=14 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714135255/https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/mudafie-nazirliyi-azerbaycanin-hec-bir-erazi-itkisi-yoxdur/ |archivedate=14 iyul 2020}}</ref> Döyüş zamanı Ermənistan artilleriyası toplarla Tovuzun Dondar Quşçu və Ağdam kəndlərini də atəşə tutmağa başlayıb.<ref>{{cite web |title=Tovuzun atışma gedən kəndləri: "qadın, uşaq və yaşlıları kənddən çıxarmışıq" |url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-53381910 |website=bbc.com |publisher=BBC |accessdate=14 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714135636/https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-53381910 |archivedate=14 iyul 2020 |language=az}}</ref> === 14 iyul === {{Şəkillər albomu | yer = right | istiqamət = üfüqi | şəkil1 = General-mayor Polad Həşimov.jpg | miqyas1 = 125 | şəkil2 = İlqar Mirzəyev 2018-ci ildə.JPG | miqyas2 = 134 | alt yazı = <center>14 iyul tarixində gedən atışmalarda şəhid olan [[Polad Həşimov]] və [[İlqar Mirzəyev]]</center> }} Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri iyulun 14-ü səhər saatlarından başlayaraq Tovuz rayonunun Ağdam və Əlibəyli kəndlərini iriçaplı silahlardan və artilleriya qurğularından atəşə tutub.<ref>{{cite web |title=MN: Ermənilər yenidən Tovuzun iki kəndini atəşə tutub |url=https://ordu.az/az/news/167938/mn-ermeniler-yeniden-tovuzun-iki-kendini-atese-tutub |website=ordu.az |accessdate=14 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714141740/https://ordu.az/az/news/167938/mn-ermeniler-yeniden-tovuzun-iki-kendini-atese-tutub |archivedate=14 iyul 2020}}</ref> Erməni Ordusunun hücumu nəticəsində Azərbaycan Ordusunun general-mayoru [[Polad Həşimov]], polkovnik [[İlqar Mirzəyev]] və həmçinin hücumun qarşısını alarkən 5 hərbi qulluqçu da həlak olub.<ref name="poladhesimov">{{cite web|title=Ermənistan silahlı qüvvələrinin xain hücumu nəticəsində Azərbaycan Ordusunun general-mayoru Həşimov Polad qəhrəmancasına şəhid olub|url=https://sputnik.az/azerbaijan/20200714/424431339/Azrbaycan-ordusunun-general-hid-oldu.html|website=sputnik.az|accessdate=14 iyul 2020|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714143920/https://sputnik.az/azerbaijan/20200714/424431339/Azrbaycan-ordusunun-general-hid-oldu.html|archivedate=14 iyul 2020|language=az}}</ref> Bundan başqa döyüşlərdə Azərbaycan tərəfdən əlavə yaralananların da olduğu bildirilib. Ermənistanın artilleriya atəşləri nəticəsində Ağdam kəndinin 76 yaşlı sakini həlak olub.<ref name="mulki">{{cite web |title=Tovuzda həlak olan mülki şəxsin evindən – FOTOLAR |url=https://www.azerbaycan24.com/tovuzda-helak-olan-mulki-sexsin-evindem-fotolar/https://www.azerbaycan24.com/tovuzda-helak-olan-mulki-sexsin-evindem-fotolar/ |website=azerbaycan24.com |accessdate=14 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200714142140/https://www.azerbaycan24.com/tovuzda-helak-olan-mulki-sexsin-evindem-fotolar/ |archivedate=14 iyul 2020}}</ref> Azərbaycan tərəfi isə [[gəzən sursat]] vasitəsilə Ermənistanın komanda məntəqəsinə hücum həyata keçirib. Həmçinin Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə məxsus müxtəlif təyinatlı hərbi texnika, döyüş vasitələri, komanda məntəqəsi, müdafiəsinin dərinliyindəki ehtiyatlar və canlı qüvvə məhv edildi.<ref>{{Cite web |url=https://mod.gov.az/az/news/dusmen-movqeleri-ve-mudafiesinin-derinliyindeki-ehtiyatlar-mehv-edilib-video-31466.html |title=Düşmən mövqeləri və müdafiəsinin dərinliyindəki ehtiyatlar məhv edilib - VİDEO |website=mod.gov.az |publisher=Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi |date=14 iyul 2020 |accessdate=14 iyul 2020 |archive-date=2020-07-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714092108/https://mod.gov.az/az/news/dusmen-movqeleri-ve-mudafiesinin-derinliyindeki-ehtiyatlar-mehv-edilib-video-31466.html |language=az |url-status=live }}</ref> Bu hadisədən sonra Azərbaycan Prezidenti tərəfindən Ermənistana qarşı cəza əməliyyatının başlanmasına dair göstəriş verilib. Azərbaycan prezidenti əməliyyatın böyük hissəsinin hərbi sirr kimi saxlandığını, ictimaiyyətə açıqlanmayacağını bildirib. İlham Əliyev həmçinin döyüşlərin başlanmasına səbəb olan postun tamamilə məhv edildiyini qeyd edib.<ref>{{cite web |title=İlham Əliyev: “Onlarla erməni hərbçi məhv edildi” |url=https://ordu.az/az/news/168154/ilham-eliyev-onlarla-ermeni-herbci-mehv-edildi |website=ordu.az |accessdate=14 iyul 2020 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200716182220/https://ordu.az/az/news/168154/ilham-eliyev-onlarla-ermeni-herbci-mehv-edildi |archivedate=16 iyul 2020 |language=az}}</ref> Həmçinin, bu döyüşlərdə Ermənistan Ordusunun hərbi qulluqçuları mayor Qaruş Vemir Hambardzumyan və kapitan Sos Paylak Elbakyan həlak olmuşdur. Azərbaycan tərəfi Ermənistan hərbi-siyasi rəhbərliyini çoxsaylı itkiləri gizlətməkdə ittiham edib.<ref>{{Cite web |title=Düşmənin 2 yüksək rütbəli hərbi qulluqçusu məhv edilib |url=https://ordu.az/az/news/167978/dusmenin-2-yuksek-rutbeli-herbi-qulluqcusu-mehv-edilib |access-date=2020-07-14 |archive-date=2020-07-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200718135548/https://ordu.az/az/news/167978/dusmenin-2-yuksek-rutbeli-herbi-qulluqcusu-mehv-edilib |url-status=dead }}</ref> Ermənistan tərəfi döyüşlərdə Azərbaycana məxsus, artilleriya atəşini korrektə edən pilotsuz uçuş aparatını vurduğunu bildirib.<ref>[https://az.armradio.am/2020/07/14/erm%c9%99nistan-sq-novb%c9%99ti-d%c9%99f%c9%99-az%c9%99rbaycanin-pua-ni-vurub/ Ermənistan SQ növbəti dəfə Azərbaycanın PUA-nı vurub]</ref> Həmçinin Azərbaycanın hücum dronları ilə sərhəddəki [[Berd]] şəhərini bombaladığını iddia edib.<ref>[https://tr.armradio.am/2020/07/14/azerbaycan-tarafi-ermenistanin-berd-sehrinin-sivil-halkini-hedefledi/ Azerbaycan tarafı Ermenistan’ın Berd şehrinin sivil halkını hedefledi]</ref> Azərbaycan tərəfi isə bunu inkar edərək, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinə məxsus pilotsuz uçuş aparatı (PUA) vurduğunu və düşmənin atəş mövqeyində yerləşən artilleriya qurğusu döyüş heyəti ilə birlikdə məhv etdiyini bildirib.<ref>[https://virtualaz.org/aktual/165498 Ermənistana məxsus PUA vuruldu]</ref> Ermənistanın Tavuş mərzi istiqamətində eskalasiya səbəbindən sərhəd kəndlərinin qaz kəmərləri şəbəkələri sıradan çıxıb, nəticədə sərhəddə yerləşən [[Aygepar]], [[Nerkin Karmiraxpyur]] və [[Çinari]] kəndlərində qaz təchizatı qismən dayandırılıb.<ref>[https://virtualaz.org/uzbeuz/165500 Azərbaycan Ermənistan bölgələrinin qaz təchizatını da sıradan çıxardı]</ref> Axşam saatlarında döyüşlər səngiyib və cəbhədə nisbi sakitlik yaranıb. Erməni tərəfi axşam saatlarında Azərbaycana məxsus daha 2 hücum PUA-nı vurduğunu iddia edib. Ermənistan ümumilikdə döyüşlər zamanı Azərbaycanın 13 pilotsuz uçuş aparatını (PUA) vurduğunu bildirib, iddiaya görə onlardan 10-u zərbə, 3-ü kəşfiyyat olub.<ref>[https://az.armradio.am/2020/07/15/sq-hava-hucum-mudafi%c9%99-bolm%c9%99l%c9%99ri-r%c9%99qibin-13-pua-ni-vurub-artsrun-hovhannisyan/ SQ hava hücumundan müdafiə bölmələri rəqibin 13 PUA-nı vurub: Artsrun Hovhannisyan]</ref> Lakin Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi məlumatı təkzib edib və bildirib ki, Azərbaycan Ordusunun bölmələrinin silahlanmasında olan bütün bütün PUA-lar sıradadır, heç bir itki olmayıb.<ref>[https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/vaqif-dergahli-azerbaycana-mexsus-13-pua-nin-vurulmasi-xeberi-yalandir/ Vaqif Dərgahlı: "Azərbaycana məxsus 13 PUA-nın vurulması xəbəri yalandır"]</ref> === 16 iyul === [[Fayl:Ilham Aliyev during an online meeting with the Azerbaijan Security Council.jpg|thumb|221x221px|Prezident [[İlham Əliyev]] Təhlükəsizlik Şurasının onlayn iclası zamanı]] İyulun 15-də toqquşmalar səngisə də, iyulun 16-sı səhər saatların döyüşlər bərpa olunub. Ermənistan Müdafiə Nazirliyinin nümayəndəsi [[Arçrun Ovanisyan]] bildirdi ki, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin "Yaşma" xüsusi təyinatlı bölməsinin 100-ə yaxın hərbçisi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin şimal-şərqindəki sərhəd mövqelərini ələ keçirməyə cəhd göstərib. Lakin Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, Azərbaycan xüsusi təyinatlıları Ermənistan ərazisində heç bir təxribat fəaliyyəti həyata keçirməyib, Ermənistan tərəfinin bütün bu açıqlamaları növbəti dezinformasiyadır. Azərbaycan xüsusi təyinatlıları arasında ümumiyyətlə, heç bir itki ola bilməz, çünki onlar Ermənistanla sərhəddəki hərbi əməliyyatlarda iştirak etmirlər.<ref>[https://virtualaz.org/aktual/165632 Müdafiə Nazirliyi bir daha erməni dezinformasiyaları haqda]</ref> 16 iyul tarixində Ermənistan tərəfi döyüş bölgəsinə əlavə qüvvələr göndərməyə başlamışdır. [[Vanadzor]]dan 3 AK 63853 nömrəli ayrıca motoatıcı briqada, [[Razdan]] 96583 ayrıca motoatıcı briqadası və [[Dilican rayonu|Dilicandakı]] briqada tamamilə döyüş zonasına yeridildi. Ermənistan ordusunun rəhbərliyi sərhəddə şəxsi heyəti sırasında böyük boşluqlar yarandığı üçün keçmiş hərbi qulluqçuları, çağırışçıları, o cümlədən ikinci və üçüncü qrup əlilləri, habelə həbsxana məhbuslarını Tavuş bölgəsinə göndərmək üçün tələsik şəkildə səfərbər edib.<ref>[https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/vaqif-dergahli-ermenistan-ordusuna-kecmis-cagiriscilarin-ve-elillerin-seferberliyi-baslayib/ MN: Sərhəddə düşmənin şəxsi heyəti sırasında böyük boşluqlar yaranıb]</ref> [[Fayl:Metsamor NPP aerial view 1.jpg|thumb|221x221px|[[Metsamor AES]]]] Sözügedən tarixdə gecə saat 4 radələrindən başlayaraq Ermənistan Silahlı Qüvvələri Tovuz rayonunun [[Ağdam (Tovuz)|Ağdam]], [[Dondar Quşçu]], [[Əlibəyli (Tovuz)|Əlibəyli]] və [[Hacıalılı (Tovuz)|Hacıalılı]] kəndlərini ağır artilleriya silahlarından atəşə tutmağa başlayıblar. Daha intensiv atəş Ağdam kəndi istiqamətində olmuşdur. Dondar Quşçu kəndinin ərazisinə isə 20-dək top mərmisi düşmüşdür. Mərmilərdən ikisi dinc əhalinin yaşadığı əraziyə düşüb. Top mərmilərindən biri vətəndaşın həyətinə, digəri isə digər həyətyanı sahəyə düşərək köməkçi tikilini dağıdıb.<ref>{{Cite web |title=Ermənilər Tovuzda 4 kəndi artilleriyalardan atəşə tutub |url=https://ordu.az/az/news/168172/ermeniler-tovuzda-4-kendi-artilleriyalardan-atese-tutub |access-date=2020-07-16 |archive-date=2020-07-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716080447/https://ordu.az/az/news/168172/ermeniler-tovuzda-4-kendi-artilleriyalardan-atese-tutub |url-status=dead }}</ref> Azərbaycan tərəfi döyüşlərdə Ermənistana aid "X-55" taktiki pilotsuz uçuş aparatını vurduğunu bildirib.<ref>[https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/ermenistana-mexsus-pua-mehv-edilib1225/ Müdafiə Nazirliyi: Ermənistana məxsus PUA məhv edildi]</ref> Ermənistan Müdafiə Nazirliyi isə Azərbaycana məxsus tank, artileriya və minaatan batareyalarını vurduğunu iddia edib.<ref>[https://az.armradio.am/2020/07/16/erm%c9%99nistan-sq-nin-bolm%c9%99l%c9%99ri-r%c9%99qibin-tankini-artileriya-v%c9%99-minaatan-batareyalarinin-at%c9%99s-noqt%c9%99l%c9%99rini-m%c9%99hv-etdi/ Ermənistan SQ-nin bölmələri rəqibin tankını, artileriya və minaatan batareyalarının atəş nöqtələrini məhv etdi]</ref> Lakin Azərbaycan tərəfi bu məlumatı təkzib edib. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bildirib ki, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin zirehli texnikası ön xətdə deyil. Azərbaycan tankları isə düşmən bölmələrinin vura bilməyəcəyi ərazidədir.<ref>[https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/ermeniler-azerbaycana-mexsus-hec-bir-tanki-vurmayib/ MN: Ermənilər Azərbaycana məxsus heç bir tankı vurmayıb]</ref> Bundan başqa Ermənistan tərəfi [[Mingəçevir Su Anbarı]]nı vuracaqları barədə iddialar səsləndirib. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi isə Azərbaycan Ordusunun silahlanmasında olan ən yeni raket sistemlərinin [[Metsamor AES]]-i yüksək dəqiqliklə vurmaq imkanının olduğu ilə bağlı Ermənistana xəbərdarlıq edib.<ref>[https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/mn-ermenistanin-mingecevir-su-anbarini-vuracaqlari-barede-iddialarina-cavab-verdi/ Azərbaycan MN: Ermənistanın Metsamor AES-ni vura bilərik]</ref> Axşama yaxın verilən məlumata görə davam edən döyüşlərdə Ermənistanın 20-yə yaxın canlı qüvvəsi, 1 zirehli texnikası, 1 radioelektron mübarizə (REM) vasitəsi, döyüş postları və dayaq məntəqəsi Azərbaycan Ordusunun atəşi ilə məhv edilib. Döyüşlər zamanı Azərbaycan Ordusunun müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət keçən bir hərbi qulluqçusu həlak olub.<ref>[https://virtualaz.org/aktual/165648 Tovuzda şiddətli döyüşlər: Azərbaycanın hərbi qulluqçusu şəhid oldu]</ref> === 17 iyul === Ermənistan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin Vazgen Sarkisyan adına Hərbi Universitenin Komandanlıq və Kadr fakültəsinin rəhbəri [[Arçrun Ovanisyan]] Saat 11:00 radələrində keçirilmiş gündəlik brifinqdə iddia edib ki, Azərbaycan Silahlı Qüvvələri "sərhədin perimetri boyunca atəşkəs rejimini təxminən 120 dəfə pozub". Həmçinin Ovannisyan artıq artilleriyadan istifadə etmədiklərini bildirib.<ref>{{Cite news|language=ru|url=https://m.ru.armeniasputnik.am/politics/20200717/23772478/Azerbaydzhanskie-VS-120-raz-narushili-rezhim-prekrascheniya-ognya----Minoborony-Armenii.html|title=Азербайджанские ВС 120 раз нарушили режим прекращения огня - Минобороны Армении|website=Sputnik Armenia|publisher=[[Sputnik (news agency)|Sputnik]]|accessdate=17 July 2020|archive-date=17 July 2020|date=17 July 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200717174853/https://m.ru.armeniasputnik.am/politics/20200717/23772478/Azerbaydzhanskie-VS-120-raz-narushili-rezhim-prekrascheniya-ognya----Minoborony-Armenii.html|url-status=live}}</ref> Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına əsasən 17 iyul tarixində Tovuz rayonu istiqamətində nisbi sakitlik höküm sürsə də, ümumilikdə gərginlik davam etmişdir. Müdafiə Nazirliyi əlavə olaraq qeyd edir ki, Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində sutka ərzində atəşkəs rejimini 97 dəfə pozmuşdur. Atəşkəs rejiminin pozulduğu bölgələrə Tovuz rayonunun Ağdam və Muncuqlu kəndləri də aiddir.<ref>https://mod.gov.az/az/news/ateskes-31539.html</ref> === 18 iyul === Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri tərəfindən atəşkəs rejimi cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində iriçaplı pulemyotlardan və snayper tüfənglərindən də istifadə etməklə sutka ərzində 53 dəfə pozulub. Tovuz rayonunun Ağdam kəndi və [[Gədəbəy rayonu]]nun [[Göyəli]] kəndindəki mövqelər də buraya daxildir.<ref>{{cite web |url= https://mod.gov.az/az/news/ateskes-31551.html |title=17 İyul 2020 10:05 |author=mod.gov.az |date= 17 İyul 2020|website= |publisher= |language= az|access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> Erməni tərəfinin iddiasına görə isə sərhəddə gecə olduqca sakit keçib, lakin Azərbaycan tərəfi Ermənistan Ordusunun mövqelərinə atəş açaraq atəşkəsi bir neçə dəfə pozub.<ref>{{Cite news |language=ru |url=https://ru.armeniasputnik.am/politics/20200718/23789778/V-Minoborony-Armenii-soobschili-o-situatsii-na-granitse-s-Azerbaydzhanom.html |title=В Минобороны Армении сообщили о ситуации на границе с Азербайджаном |website=Sputnik Armenia |publisher=[[Sputnik (news agency)|Sputnik]] |date=18 July 2020 |accessdate=18 July 2020 |archive-date=18 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200718152108/https://ru.armeniasputnik.am/politics/20200718/23789778/V-Minoborony-Armenii-soobschili-o-situatsii-na-granitse-s-Azerbaydzhanom.html |url-status=live }}</ref> === 19 iyul === Azərbaycan tərəfi qeyd edib ki, Tovuz istiqamətində nisbi sakitlikdir və bu istiqamətdəki Azərbaycan mövqeləri atəşə tutulmayıb. Lakin ümumilikdə [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri]] atəşkəsi 70 dəfə pozub.<ref>{{cite web |url= https://mod.gov.az/az/news/ateskes-31561.html|title=19 İyul 2020 10:00 |author=mod.gov.az |date= 19 İyul 2020|website= |publisher= |language=az |access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> Ermənistan Müdafiə Nazirliyi isə sərhəddə gecənin nisbətən sakit keçdiyini bildirdi. Erməni tərəfinin iddiasına görə Azərbaycan qoşunları təxminən 70 dəfə atəşkəsi pozub.<ref>{{Cite news |url=https://m.ru.armeniasputnik.am/politics/20200719/23803496/Noch-na-armyano-azerbaydzhanskoy-granitse-proshla-spokoyno-svezhie-novosti-s-fronta.html |title=Ночь на армяно-азербайджанской границе прошла спокойно: свежие новости с фронта |website=Sputnik Armenia |publisher=[[Sputnik (news agency)|Sputnik]] |date=19 July 2020 |archive-date=19 July 2020 |accessdate=19 July 2020 |language=ru |archive-url=https://web.archive.org/web/20200719102510/https://m.ru.armeniasputnik.am/politics/20200719/23803496/Noch-na-armyano-azerbaydzhanskoy-granitse-proshla-spokoyno-svezhie-novosti-s-fronta.html |url-status=live }}</ref> === 20 iyul === Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına əsasən Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində iriçaplı pulemyotlardan və snayper tüfənglərindən də istifadə etməklə sutka ərzində atəşkəs rejimini 60 dəfə pozub. Tovuz rayonunun [[Koxanəbi]], [[Əsrik Cırdaxan]] kəndləri və Gədəbəy rayonunun [[Zamanlı (Gədəbəy)|Zamanlı]] kəndi də atəşkəs rejiminin pozulduğu mövqelərə daxildir.<ref>{{cite web |url= https://mod.gov.az/az/news/ateskes-31564.html|title=20 İyul 2020 09:29 |author=mod.gov.az |date=20 İyul 2020|website= |publisher= |language= az|access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> === 21 iyul === Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına əsasən Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində snayper tüfənglərindən istifadə etməklə sutka ərzində atəşkəs rejimini 62 dəfə pozub. Gədəbəy rayonunun [[Zamanlı (Gədəbəy)|Zamanlı]] və [[Göyəli]] kəndi də atəşkəs rejiminin pozulduğu mövqelərə daxildir.<ref>{{cite web |url=https://mod.gov.az/az/news/ateskes-31567.html |title=21 İyul 2020 09:19 |author=mod.gov.az |date=21 İyul 2020|website= |publisher= |language= az|access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> Həmçinin Azərbaycan tərəfi Ermənistana məxsus iki ədəd taktiki PUA-nın vurulması barədə məlumat yayıb. Məlumata görə, iyulun 21-i Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri taktiki [[Pilotsuz uçuş aparatı|pilotsuz uçuş aparatları]] (PUA) vasitəsilə gecə saat 00:30 radələrində cəbhənin Ağdam rayonu istiqamətində, səhər saat 08:45 radələrində isə Ermənistan-Azərbaycan dövlət sərhədinin Tovuz rayonu istiqamətində kəşfiyyat uçuşları keçirməyə cəhd göstərib. [[Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri]]nin Hava Hücumundan Müdafiə bölmələri tərəfindən hər iki PUA aşkarlanaraq vurulub.<ref name="21İyul">{{cite web | url =https://mod.gov.az/az/news/ermenistana-mexsus-iki-eded-taktiki-pua-mehv-edilib-31570.html |title=Ermənistana məxsus iki ədəd taktiki PUA məhv edilib|publisher=Ministry of Defence of Azerbaijan|language=Azerbaijani| date=21 July 2020| accessdate =21 July 2020}}</ref> === 22 iyul === Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına əsasən Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində snayper tüfənglərindən istifadə etməklə sutka ərzində atəşkəs rejimini 38 dəfə pozub. Tovuz rayonunun Əlibəyli, Ağbulaq kəndləri və Gədəbəy rayonunun [[Zamanlı (Gədəbəy)|Zamanlı]] kəndi də atəşkəs rejiminin pozulduğu mövqelərə daxildir.<ref>{{cite web |url=https://mod.gov.az/az/news/ateskes-31573.html |title=22 İyul 2020 09:21 |author=mod.gov.az |date=22 İyul 2020|website= |publisher= |language= az|access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> Həmçinin Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi əlavə edir ki, 22 iyul tarixində Ağdam kəndi istiqamətində Ermənistana məxsus növbəti taktiki PUA vurulub.<ref>{{cite web |url= https://mod.gov.az/az/news/ermenistana-mexsus-novbeti-taktiki-pua-mehv-edilib-31582.html|title= Ermənistana məxsus növbəti taktiki PUA məhv edilib|author=mod.gov.az |date= 22 iyul 2020|website= |publisher= |language=az |access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> === 23 iyul === Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin məlumatına əsasən Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri cəbhənin müxtəlif istiqamətlərində sutka ərzində atəşkəs rejimini 47 dəfə pozub. Tovuz rayonunun Ağdam kəndi və Gədəbəy rayonu da atəşkəs rejiminin pozulduğu mövqelərə daxildir.<ref>{{cite web |url=https://mod.gov.az/az/news/ateskes-31585.html |title=23 İyul 2020 09:30 |author=mod.gov.az |date=23 İyul 2020|website= |publisher= |language= az|access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> == Kiberhücumlar == Azərbaycan hakerləri 30-dan çox erməni saytlarını sındıraraq "''Azərbaycan əsgəri''", "''Qarabağ Azərbaycandır və Nida işarəsi''" lozunqunu yerləşdiriblər. Dağıdılan veb resurslar içərisində həm dövlət qurumlarının, həm də bir sıra şirkətlərin rəsmi saytları, həmçinin Ermənistanda ən çox izlənilən media resurslarından olan "Ermənistanın səsi" saytı mövcuddur. Azərbaycanlı hakerlər habelə Ermənistanın baş naziri [[Nikol Paşinyan]]ın da saytını dağıdıblar.<ref>[https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/azerbaycanli-hakerler-daha-30-ya-yaxin-ermeni-saytini-dagidiblar/ Azərbaycanlı hakerlər daha 30-ya yaxın erməni saytını dağıdıblar]</ref> == Dünya azərbaycanlılarının həmrəylik və birlik hərəkatı == [[Fayl:Tovuz təxribatı- Azərbaycan diasporu ayaqdadır.jpg|thumb|391x391px|'''Berlinin Brandenburq qapıları yaxınlığındakı Paris meydanında Xocalı soyqırımının 28-ci ildönümü ilə əlaqədar Ümumavropa Qarabağ mitinqi''']] '''Tovuz döyüşləri dünya azərbaycanlılarının milli birlik və həmrəylik hərəkatı ilə xatırlanır.''' Ermənistanın növbəti təxribatı nəticəsində ordumuzun yüksəkrütbəli hərbçi və əsgərlərinin şəhid olması dünyadakı soydaşlarımız arasında həmrəylik dalğası yaratdı, birliyimizi daha da möhkəmləndirdi. Hadisə baş verən gündən Azərbaycan xalqı və xaricdəki həmvətənlərimiz Ermənistanın işğalçılıq siyasətinə, Azərbaycanın Tovuz rayonu istiqamətində dövlət sərhəddində Ermənistan silahlı qüvvələrinin törətdiyi təxribatlara etiraz əlaməti olaraq mütəşəkkil şəkildə aksiyalara başladı. İndiyədək heç vaxt olmadığı qədər soydaşlarımız güclü birlik nümayiş etdirdi, siyasi düşüncəni, fərqli dünyagörüşünü kənara qoyaraq dünya dövlətlərindən və beynəlxalq təşkilatlardan işğala son qoyulmasını tələb etdi. Soydaşlarımız ilk dəfə milli birlik və həmrəylik nümayiş etdirərək Azərbaycan dövlətinin, ordusunun yanında olduğunu bəyan etdi, diaspor təşkilatları iyulun 12-dən 31-dək 30-dan çox ölkədə 70-dən artıq izdihamlı mitinqlərin təşkilinə nail oldu. COVID-19 pandemiyası ilə əlaqədar bir çox ölkələrdə insanların bir yerə toplaşmasına məhdudiyyətlərin tətbiq edilməsinə baxmayaraq, bu aksiyalarda ümumilikdə 25 mindən çox soydaşımız, eləcə də dost xalqların - Türkiyə, İsrail, Pakistan, Ukrayna və digər xalqların nümayəndələri iştirak etdi. Azərbaycan ordusunun Ermənistanın hərbi təxribatlarına layiqli cavab verməsinin ardından soydaşlarımızın beynəlxalq aləmdə kütləvi olaraq həmrəylik və birlik hərəkatına qoşulması, sivil, icazəli aksiyalara başlaması, cəbhədə olduğu kimi, dünyada da erməniləri ciddi təşvişi ilə qarşılandı. Ermənistanın uzun illərdir dünya dövlətlərini aldatması soydaşlarımızın birlik və həmrəylik hərəkatı sayəsində ifşaya məruz qaldı, həqiqətlər real faktlar əsasında dünyaya bəyan olundu. Tovuz təxribatının ilk günündən dünya azərbaycanlıları ilə intensiv əlaqə yaradan [[Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi (Azərbaycan)|Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] bir tərəfdən onların aksiyalarını koordinasiya edir, digər tərəfdən də onları yaşadıqları ölkələrin qanunlarına hörmətlə yanaşmağa çağırır, bütün adddımları hüquq çərçivəsində atmağı tövsiyə edir, ermənilərin təxribatına uymamağa, onların törətdiyi vəhşiliklər haqqında müvavif olaraq ölkəmizin diplomatik nümayəndəliklərini, Azərbaycanlıların Koordinasiya Şuralarını və ya xaricdəki Azərbaycan Evlərini məlumatlandırmağı xahiş edirdi. Həmin günlərdə çıxışlarının birində [[İlham Əliyev|Prezident İlham Əliyev]] də soydaşlarımızın fəallığını qeyd edərək bildirmişdi ki, "Artıq bu gün dünyada mövcud olan və fəallaşan Azərbaycan icmaları ölkəmizə də dəstəkdir. Biz də onları dəstəkləyirik. Dəfələrlə demişəm ki, bütün Azərbaycan vətəndaşları, xaricdə yaşayan azərbaycanlılar bilirlər ki, onların arxasında güclü Azərbaycan dövləti dayanır”. Həmin vaxt aksiyalarla yanaşı diaspor təşkilatları, Azərbaycanlıların Koordinasiya Şuraları və fərdi şəxslər tərəfindən Tovuz təxribatı ilə əlaqədar yüzlərlə bəyanat yayıldı. Ermənis¬tanın işğalçılıq siyasətinin, təxribat hallarının dayandırılması ilə bağlı BMT, ATƏT və digər beynəlxalq təşkilatlara, eləcə də dünyanın aparıcı ölkələrinin qanunverici orqanlarına, rəsmi dairələrinə onlarla müra¬ciət ünvanlandı, ümumilikdə 36 ölkədə yaşayan azərbaycanlılar 128 bəyanatla çıxış etdi. Yerli və xarici mətbuatda Ermənistanın təxribatı ilə bağlı informasiyalar yayıldı. Soydaşlarımızın fəallığı nəticəsində 40 ölkədə 20 dildə 180 məqalə və xəbər çap edildi, sosial şəbəkələrdə #KarabakhisAzerbaijan, #StopArmenianaggression, #StopArmenianoccupation həştəqləri ilə həqiqətləri özündə əks etdirən milyonlarla informasiya paylaşıldı. Bu gün dünya azərbaycanlılarının həmrəylik və birlik hərəkatının özünütəsdiq günüdür. Bu hərəkatın dalğası böyüdü və onun önəmi [[Zəfər Günü (Azərbaycan)|44 günlük Zəfər tariximiz]]<nowiki/>lə təsdiqləndi. [http://diaspor.gov.az/hesabatlar/pdf/2020.pdf Azərbaycan Respublikasının Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi - İLLİK HESABAT - 2020] == Nəticə == === İtkilər === ==== Azərbaycan tərəfi ==== Döyüşlər zamanı Tovuz rayonunun Ağdam, Dondar Quşçu, Vahidli, Əlibəyli, Yuxarı Öysüzlü və Aşağı Öysüzlü kəndlərində mülki əhaliyə dəymiş ziyanın aradan qaldırılması məqsədilə Azərbaycanın 2020-ci il dövlət büdcəsində nəzərdə tutulmuş Azərbaycan Prezidentinin ehtiyat fondundan [[Azərbaycan Fövqəladə Hallar Nazirliyi]]nə 1,0 (bir) milyon manat məbləğində vəsait ayrılıb.<ref>[https://virtualaz.org/bugun/166776 Ermənilərin Tovuza vurduğu ziyanın aradan qaldırılmasına bir milyon manat ayrıldı]</ref> ===== Hərbi ===== {| class="wikitable sortable" width=100% !Rütbəsi !Tam adı !Doğum tarixi !Ölüm tarixi !Dəfn tarixi !Dəfn yeri |- |Əsgər |[[Xəyyam Daşdəmirov|Xəyyam Məhəmməd oğlu Daşdəmirov]] |2002<ref name="Dashdemirov">{{Cite news |url=https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/sehid-xeyyam-dasdemirov-ismayillida-defn-edilib/ |title=Şəhid Xəyyam Daşdəmirov İsmayıllıda dəfn edilib |date=14 iyul 2020 |archive-date=14 July 2020 |archive-url=https://archive.today/20200714152225/https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/sehid-xeyyam-dasdemirov-ismayillida-defn-edilib/ |accessdate=14 iyul 2020 |website=Report.az |language=az |url-status=live }}</ref> | rowspan="3" |12 iyul | rowspan="4" |13 iyul<ref name="Balik">{{Cite news |url=https://news.milli.az/country/865271.html |title=Şəhid Xəyyam Daşdəmirov dəfn edildi - FOTO |website=[[Day.az|Milli.az]] |date=15 iyul 2020 |accessdate=15 iyul 2020 |archive-date=15 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715165258/https://news.milli.az/country/865271.html |language=az }}</ref><ref name="Donmazoglu">{{Cite news |url=https://azvision.az/news/221922/-sehid-elsad-memmedov-defn-edildi-.html |title=Şəhid Elşad Məmmədov dəfn edildi |website=AzVision |date=13 July 2020 |accessdate=15 July 2020 |archive-date=15 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715165533/https://azvision.az/news/221922/-sehid-elsad-memmedov-defn-edildi-.html |language=az }}</ref><ref name="Sadigov">{{Cite news |url=https://azertag.az/xeber/Agstafali_sehid_torpaga_tapsirilib-1534993 |title=Ağstafalı şəhid torpağa tapşırılıb |website=[[Azerbaijan State News Agency]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713122508/https://azertag.az/xeber/Agstafali_sehid_torpaga_tapsirilib-1534993 |archive-date=12 July 2020 |accessdate=12 July 2020 |date=12 July 2020 |url-status=live |language=az }}</ref><ref name="Rashidoglu">{{Cite news |url=https://publika.az/news/sosial/320573.html |title=Şəhid baş leytenant Rəşad Mahmudov dəfn olundu - FOTO |website=Publika.az |date=13 July 2020 |accessdate=15 July 2020 |archive-date=15 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715170241/https://publika.az/news/sosial/320573.html |language=az }}</ref> |[[Balik]]<ref name="Balik" /> |- |Baş əsgər |[[Elşad Məmmədov (baş əsgər)|Elşad Dönməz oğlu Məmmədov]] |1996<ref name="birthdates">{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1282404955102547974 |date=12 July 2020 |title=Bugünkü şəhidlər, soldan sağa: ... |language=az |access-date=12 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712211015/https://twitter.com/muntezir/status/1282404955102547974 |archive-date=12 July 2020 |url-status=live }}</ref> |[[Ağdam (Tovuz)|Ağdam]]<ref name="Donmazoglu" /> |- |Çavuş |[[Vüqar Sadıqov|Vüqar Lətif oğlu Sadıqov]] |1987<ref>{{Cite news |url=https://azevoice.az/?p=2512 |title=Tovuz döyüşlərində həlak olan Azərbaycan əsgərlərindən birinin adı məlum olub |website=Aze Voice |archive-url=https://web.archive.org/web/20200712183251/https://azevoice.az/?p=2512 |archive-date=12 July 2020 |accessdate=12 July 2020 |date=12 July 2020 |url-status=live |language=az }}</ref> |[[Göycəli|Yuxarı Göycəli]]<ref name="Sadigov" /> |- |Baş leytenant |[[Rəşad Mahmudov (baş leytenant)|Rəşad Rəşid oğlu Mahmudov]] |1992<ref>{{Cite news |url=https://konkret.az/sehid-bas-leytenant-resad-mahmudov-foto/ |title=Şəhid baş leytenant Rəşad Mahmudov... - FOTO |website=Konkret.az |accessdate=13 July 2020 |date=13 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713202050/https://konkret.az/sehid-bas-leytenant-resad-mahmudov-foto/ |archive-date=12 July 2020 |url-status=live |language=az }}</ref> |13 iyul<ref>{{Cite news |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusunun_bolmeleri_dusmenin_dayaq_menteqesine_zerbe_endirib_VIDEO-1534865 |title=Azərbaycan Ordusunun bölmələri düşmənin dayaq məntəqəsinə zərbə endirib VİDEO |website=[[Azerbaijan State News Agency]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713123158/https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusunun_bolmeleri_dusmenin_dayaq_menteqesine_zerbe_endirib_VIDEO-1534865 |archive-date=12 July 2020 |accessdate=12 July 2020 |date=12 July 2020 |url-status=live |language=az }}</ref> |[[Aşağı Cürəli]]<ref name="Rashidoglu" /> |- |Polkovnik |[[İlqar Mirzəyev|İlqar Anzor oğlu Mirzəyev]] |1973 | rowspan="7" |14 iyul |15 iyul<ref name="MirzayevHashimov">{{Cite news |url=https://teleqraf.com/news/gundem/254563.html |title=General-mayor Polad Həşimov və polkovnik İlqar Mirzəyev dəfn olundu - Video/Yeniləndi |website=Teleqraf.az |archive-date=15 July 2020 |accessdate=15 July 2020 |date=15 July 2020 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715170441/https://teleqraf.com/news/gundem/254563.html }}</ref> |[[İkinci Fəxri Xiyaban]], [[Bakı]]<ref name="MirzayevHashimov" /> |- |Mayor |[[Anar Novruzov|Anar Gülverdi oğlu Novruzov]] |1976 | rowspan="2" |14 iyul<ref name="Gulverdioglu">{{Cite news |url=https://ordu.az/az/news/168026/sehid-anar-novruzov-defn-olundu-fotolar |title=Şəhid Anar Novruzov dəfn olundu - FOTOLAR |website=Ordu.az |archive-date=15 July 2020 |accessdate=15 July 2020 |date=15 July 2020 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715170822/https://ordu.az/az/news/168026/sehid-anar-novruzov-defn-olundu-fotolar }}</ref><ref name="YuxarıSalahlı">{{Cite news |title=Azərbaycan mayor şəhidini dəfn etdi - YENİLƏNİB + VİDEO |url=https://oxu.az/war/405681 |date=14 July 2020 |accessdate=14 iyul 2020 |website=Oxu.az |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714124441/https://oxu.az/war/405681 |archive-date=14 July 2020 }}</ref> |[[Masallı]]<ref name="Gulverdioglu" /> |- |Mayor |[[Namiq Əhmədov (hərbçi)|Namiq Hajan oğlu Əhmədov]] |1984<ref name="YuxarıSalahlı" /> |[[Yuxarı Salahlı]]<ref name="YuxarıSalahlı" /> |- |General-mayor |[[Polad Həşimov|Polad İsrayıl oğlu Həşimov]] |1975<ref>{{Cite tweet |last=Müntəzir |first=Həbib |user=muntezir |number=1282967315571593218 |date=14 July 2020 |title=Sumqayıt sakini, əslən Qəbələnin Vəndam kəndindən olan 1975 təvəllüd, general-mayor Həşimov Polad İsrayıl oğlu şəhid olub. |language=az |access-date=14 July 2020 |archive-date=14 iyul 2020 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20200714115944/https://twitter.com/muntezir/status/1282967315571593218 }}</ref> |15 iyul<ref name="MirzayevHashimov" /> |[[İkinci Fəxri Xiyaban]], [[Bakı]]<ref name="MirzayevHashimov" /> |- |Əsgər |[[Elçin Mustafazadə|Elçin Arif oğlu Mustafazadə]] |1992<ref name="Arifoglu">{{Cite news |url=https://news24.az/hadise/45370 |title=Şəhid Elçin Mustafazadə Ağstafada dəfn edildi - FOTO |language=az |date=14 iyul 2020 |access-date=15 July 2020 |archive-date=15 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715171733/https://news24.az/hadise/45370 }}</ref> | rowspan="2" |14 iyul<ref name="Arifoglu" /><ref name="Ayazoglu">{{Cite news |url=https://aqreqator.az/az/hadise/890551 |title=Daha bir şəhidimiz dəfn edildi - VİDEO |website=Aqreqator.az |language=az |date=14 July 2020 |access-date=15 July 2020 |archive-date=15 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715171938/https://aqreqator.az/az/hadise/890551 }}</ref> |[[Həsənsu]]<ref name="Arifoglu" /> |- |Gizir |[[İlqar Zeynallı|İlqar Ayaz oğlu Zeynallı]] |1995<ref name="Ayazoglu" /> |[[Cəlilli]]<ref name="Ayazoglu" /> |- |Gizir |[[Yaşar Babayev (hərbçi)|Yaşar Vasif oğlu Babayev]] |1987<ref name="Vasifoglu">{{Cite news |url=https://konkret.az/sehid-gizirimiz-yasar-babayev-defn-edildi-foto/ |title=Şəhid gizirimiz Yaşar Babayev dəfn edildi - FOTO |website=Konkret.az |language=az |date=15 July 2020 |access-date=15 July 2020 |archive-date=15 July 2020 |archive-url=https://archive.today/20200715172216/https://konkret.az/sehid-gizirimiz-yasar-babayev-defn-edildi-foto/ |url-status=live }}</ref> |15 iyul<ref name="Vasifoglu" /> |[[Köçəsgər]]<ref name="Vasifoglu" /> |- |Əsgər |[[Nazim İsmayılov (əsgər)|Nazim Əfqan oğlu İsmalıyov]] |1996<ref>{{Cite web |url=http://agstafa-ih.gov.az/news/2001.html |title=DAHA BİR AĞSTAFALI ŞƏHİDİMİZ, KOLXƏLFƏLİ KƏND SAKİNİ İSMAYILOV NAZİM ƏFQAN OĞLU İZDİHAMLA SON MƏNZİLƏ YOLA SALINDI |website=agstafa-ih.gov.az |publisher=Ağstafa City Executive Power |language=az |date=16 July 2020 |access-date=16 iyul 2020 |archive-date=16 July 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716212021/http://agstafa-ih.gov.az/news/2001.html |url-status=dead }}</ref> |16 iyul |16 iyul<ref name="NazimIsmayilovburial">{{Cite news |url=https://azvision.az/news/222414/-sehid-nazim-ismayilov-defn-edilib--.html |title=Şəhid Nazim İsmayılov dəfn edilib |website=Azvision.az |date=16 July 2020 |archive-date=16 July 2020 |accessdate=16 July 2020 |language=az |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716150715/https://azvision.az/news/222414/-sehid-nazim-ismayilov-defn-edilib--.html |url-status=dead }}</ref> |[[Kolxəlfəli]]<ref name="NazimIsmayilovburial" /> |} ===== Mülki ===== {| class="wikitable sortable" width=100% !Tam adı !Doğum tarixi !Ölüm tarixi !Dəfn tarixi !Dəfn yeri |- | Əzizov Əziz İzzət oğlu<ref name=":0">{{cite web |url=https://report.az/hadise/dusmenin-tovuzda-oldurduyu-mulki-sexs-torpaga-tapsirilib/ |title=Düşmənin Tovuzda öldürdüyü mülki şəxs torpağa tapşırılıb |author=report.az |date=14 İyul, 2020 |website= |publisher= |language= az|access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> | 1944<ref name=":0" /> | 14 iyul 2020<ref name=":0" /> | 14 iyul 2020<ref name=":0" /> | [[Ağdam (Tovuz)|Ağdam]]{{Mənbəsiz}} |} ==== Ermənistan tərəfi ==== ===== Hərbi ===== {| class="wikitable sortable" width=100% !Rütbəsi !Tam adı !Doğum tarixi !Ölüm tarixi !Dəfn tarixi !Dəfn yeri |- |Kapitan |Sos Elbakyan |1992<ref name="armeniancasualityages">{{Cite news |url=https://www.wearmtv.com/ovqer-en-tavushum-herosabar-zohvacner/ |title=Ովքեր են, քիչ առաջ Տավուշի սահմանին հերոսաբար զոհված զինծառայողները |date=14 iyul 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715202917/https://www.wearmtv.com/ovqer-en-tavushum-herosabar-zohvacner/ |website=Wearmtv.com |archive-date=2020-07-15 |accessdate=16 iyul 2020 |language=hy |url-status=dead }}</ref> | rowspan="4" |14 iyul |15 iyul<ref name="Elbakyanburial">{{Cite news |url=https://www.azatutyun.am/a/30728672.html |title=Շիրակի մարզի Մարմաշեն գյուղում հրաժեշտ են տալիս 28-ամյա կապիտան Սոս Էլբակյանին |language=hy |website=Azatutyun |publisher=[[Radio Free Europe/Radio Liberty]] |archive-url=https://web.archive.org/web/20200715231715/https://www.azatutyun.am/a/30728672.html |archive-date=15 iyul 2020 |date=15 iyul 2020 |accessdate=15 iyul 2020 |url-status=live }}</ref> |[[Yuxarı Qanlıca]]<ref name="Elbakyanburial" /> |- |Kiçik serjant |Smbat Qabrielyan | | | |- |Kiçik serjant |Qrişa Matevosyan | | | |- |Mayor |Qaruş Hambardzumyan |1989<ref name="armeniancasualityages" /> |16 iyul<ref name="Hambardzumyan">{{Cite news |url=https://www.lragir.am/2020/07/16/564269/ |title=Նիկոլ Փաշինյանը Եռաբլուրում մասնակցում է զոհված մայոր Գարուշ Համբարձումյանի հուղարկավորության արարողությանը |date=16 iyul 2020 |accessdate=16 iyul 2020 |archive-date=16 iyul 2020 |language=hy |archive-url=https://web.archive.org/web/20200716100204/https://www.lragir.am/2020/07/16/564269/ |url-status=live }}</ref> |[[Yerablur]]<ref name="Hambardzumyan" /> |- |Əsgər |Artur Muradyan<ref name="Muradyan">{{cite web |url= https://yenisabah.az/ermenistanin-tovuz-doyuslerinde-yaralanan-herbcisi-oldu|title=Tovuz savaşında vurulan erməni əsgəri öldü |author=yenisabah.az |date=23 İyul 2020 |website= |publisher= |language=az |access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> |2001<ref name="Muradyan"/> |23 iyul<ref name="Muradyan"/> | | |- | |Aşot Mikaelyan<ref name=":1">{{cite web |url= https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/ermenistan-daha-bir-esgerini-itirib/ |title=Ermənistanda daha bir hərbçi ölüb |author=report.az |date=27 İyul , 2020 |website= |publisher=Alparslan Öztürk |language= az|access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> | |27 iyul<ref name=":1" /> | | |} Ermənistan tərəfi 18 iyulda 2000-ci il təvəllüdlü Alik Manukyan adlı daha bir əsgərinin odlu silahla öldürüldüyünü bəyan edib.<ref>{{cite web |url=https://virtualaz.org/aktual/165778 |title=Ölən daha bir erməni əsgəri |author=virtualaz.org |date=18 iyul 2020 |website= |publisher= |language= az|access-date= |archive-url = |archive-date = }}</ref> == Reaksiyalar == === Daxili === ==== Azərbaycan ==== {{Əsas|Azərbaycan etirazları (2020)}} Döyüşlər zamanı [[Bakı]]nın ayrı-ayrı yerlərində, küçə və prospektlərində, həmçinin ölkənin digər şəhər və rayonlarında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə dəstək aksiyaları keçirilib. Əllərində Azərbaycan bayraqlarını tutmuş minlərlə insan küçələrə axışaraq "Qarabağ", "Qarabağa azadlıq" şüarlarını səsləndiriblər. Əsasən gənclərin iştirak etdiyi aksiyada habelə hərbçilərə dəstək nümayiş etdirilib, şəhidlərin xatirəsi ehtiramla yad olunub. İyulun 14-də baş tutan aksiya [[Şəhidlər Xiyabanı]]na yürüşlə davam edib.<ref>[https://report.az/dagliq-qarabag-munaqishesi/bakida-azerbaycan-ordusuna-destek-aksiyasi-kecirilib/ Bakıda Azərbaycan Ordusuna dəstək yürüşü keçirilib]</ref> Lakin aksiya zamanı bir qrup təxribatçılar [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin]] binasına daxil olublar.<ref>https://baku.ws/incident/93303</ref> İyulun 14-də [[Azərbaycanın Fransa səfirliyi|Azərbaycanın Fransadakı Səfirliyinin]] binasına qarşı vandalizm aktı törədilməsi ilə bağlı Fransanın Azərbaycandakı səfiri XİN-ə çağırılaraq qarşı tərəfə etiraz bildirilib. Vandalizm aktının erməni radikal gənclər təşkilatının bir qrup üzvü tərəfindən törədildiyi ehtimal olunur.<ref>[https://report.az/xarici-siyaset/ermeniler-azerbaycanin-fransadaki-sefirliyinin-binasina-qarsi-vandalizm-akti-toredib/ Fransanın Azərbaycandakı səfiri XİN-ə çağırılıb]</ref> Milli Məclisin birinci mərtəbəsinə toplaşan yürüş iştirakçıları bir sıra dağıntılar törədib və Parlamentin mülkiyyətinə və inventarına ziyan vurub. Polis yürüş iştirakçılarını binanı tərk etməyə çağırıb və onlar Milli Məclisin binasından çıxarılıb. Aksiyanın dağıdılması zamanı bir neçə polis əməkdaşı yaralanıb və xidməti avtomobillərə ciddi ziyan vurulub.<ref>[https://report.az/hadise/parlamentin-qarsisinda-huquqazidd-emeller-toredenler-saxlanilib-cinayet-isi-baslanilib/ Baş Prokurorluq və DİN-in ötən gecəki aksiya ilə bağlı rəsmi məlumatı]</ref> İyulun 13-də Azərbaycanın keçmiş müdafiə naziri [[Rəhim Qazıyev]] [[Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti]] tərəfindən şübhəli şəxs qismində saxlanılıb, barəsində Cinayət Məcəlləsinin 281-ci (Dövlət əleyhinə yönələn açıq çağırışlar) və 282-ci (Təxribat) maddələri ilə cinayət işi başlanılıb.<ref>{{cite web|title=“Təxribatda” şübhəli bilinərək saxlanılan Rəhim Qazıyevin qızı: “Atam nə çağırış edib ki?”|url=https://www.bbc.com/azeri/azerbaijan-53392216|website=www.bbc.com|publisher=www.bbc.com|accessdate=17 iyul 2020}}</ref> İyulun 15-də baş tutan Nazirlər Kabinetinin iclası zamanı Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev döyüşlər zamanı [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər Nazirliyi]]nin və nazir [[Elmar Məmmədyarov]]un göstərdiyi fəaliyyəti sərt tənqid edib.<ref>{{cite web |title=Azerbaijan fires foreign minister |url=https://eurasianet.org/azerbaijan-fires-foreign-minister |website=eurasianet.org |publisher=eurasianet.org |accessdate=17 iyul 2020}}</ref> İyulun 16-da Prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Elmar Məmmədyarov xarici işlər naziri vəzifəsindən azad edilib.<ref>{{cite web |title=Elmar Məmmədyarov vəzifəsindən çıxarıldı |url=https://www.azadliq.org/a/30730183.html |website=www.azadliq.org |publisher=www.azadliq.org |accessdate=17 iyul 2020}}</ref> [[Fayl:Azerbaijani demonstrators in Los Angeles protesting against Armenian agression.jpg|thumb|[[21 iyul|İyulun 21]]-də [[Azərbaycan]]ın [[Los Ancelesdə]]ki Baş Konsulluğunun qarşısında azərbaycanlı və erməni nümayişçilər.]] Toqquşmalar başa çatandan sonra iyulun 17-dən avqustun ortalarına kimi Rusiyadan Ermənistana hərbi təyinatlı yüklərin daşınması intensiv xarakter alıb. Baş vermiş hərbi toqquşmadan dərhal sonra Rusiyadan [[Qazaxıstan]], [[Türkmənistan]] və [[İran]]ın hava məkanından istifadə edərək [[İl-76]] hərbi-nəqliyyat təyyarələri ilə Ermənistana 400 tondan artıq həcmdə hərbi təyinatlı yük daşınıb. Təyyarələr Ermənistana "[[Krasuxa]]" radioelektron mübarizə vasitələri, "[[Nebo-M]]" radar kompleksləri və digər hərbi texnika çatdırıb. Avqustun 12-də Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Rusiya Prezidenti Vladimir Putinə zəng edərək bunun Azərbaycan ictimaiyyətində narahatlıq və ciddi suallar doğurduğunu bildirib.<ref>[https://virtualaz.org/uzbeuz/167174 İlham Əliyev Rusiyadan Ermənistana daşınan 400 ton silaha görə Putinə zəng vurdu]</ref> Daha sonra müdafiə naziri [[Sergey Şoyqu]] Rusiyanın hər il təşkil etdiyi ordu oyunlarının dəniz mərhələsi ilə əlaqəli olaraq Bakıya gələrkən təyyarələrin guya "inşaat materialları" daşıdığı şəklində gülünc izahat vermişdi. Rəsmi Bakı isə bəyan etdi ki, Rusiya tərəfinin bu izahatını inandırıcı hesab etmir və daha tutarlı izahat gözləyir. Ermənistana silah daşınması avqustun 25-dən etibarən hər gün Mozdok (Rusiya)-Aktau (Qazaxıstan)-Türkmənbaşı (Türkmənistan)-Nevşəhr (İran)-Rəşt (İran)-Mehri (Ermənistan)-Yerevan marşrutu ilə İl-76 hərbi-nəqliyyat təyyarələri ilə yenidən davam etdirilib.<ref>[https://virtualaz.org/aktual/168225 Suriyadan qalxan Rusiya hərbi-nəqliyyat təyyarəsi Yerevana nə gətirdi?]</ref> Hərbi əməliyyatların başlamasından bir neçə gün əvvəl [[Serbiya]]dan Ermənistana iri partiyada müxtəlif çaplı minaatan mərmiləri çatdırılıb. Həmin sursat quru yoluyla, [[Gürcüstan]] üzərindən Ermənistana keçirilib. Habelə bu ərəfələrdə Gürcüstan üzərindən Ermənistana "KamAZ" avtomobilləri ilə Rusiyadan digər hərbi ləvazimatlar, o cümlədən minatanlar və "Qrad" qurğuları üçün launçerlərin daşındığı haqda məlumatlar yayılıb. Bu faktlar Azərbaycan tərəfinin ciddi narahatlığına və hiddətinə səbəb olub.<ref>[https://virtualaz.org/aktual/165817 Tovuzu bombalamaq üçün minaatanları Serbiya göndərib, Gürcüstanın köməyi ilə…]</ref> Serbiyanın Azərbaycandakı müvəqqəti işlər vəkili Danitsa Veinoviç bununla əlaqədar 20 iyulda Azərbaycan Respublikası Xarici İşlər Nazirliyinə çağırılıb və izahat tələb olunub. Danitsa Veinoviç qeyd olunan məsələlərlə bağlı məlumatının olmadığını söyləyib, məlumatları Serbiya tərəfinə çatdıracağını vəd edib.<ref>[https://virtualaz.org/uzbeuz/165850 Serbiyanın Bakıdakı səfiri XİN-ə çağırıldı, Ermənistana verilən sursata görə izahat tələb olundu]</ref> Serbiya Ticarət, turizm və telekommunikasiya naziri [[Rasim Lyaiç]] (Serbiya qanunlarına əsasən, silah ixracına icazə verən bu nazirlikdir) silahların Ermənistana verilməsini qismən etiraf edib və Ermənistana qarşı sanksiyaların olmadığını və bu vəziyyətdə bir alıcıya imtina etməyin çətin olduğunu əlavə edib.<ref>[https://virtualaz.org/aktual/165939 Serbiya Ermənistana silah tədarükünü etiraf etdi]</ref> ==== Ermənistan ==== İyulun 15-də "[[Daşnaksütun]]" partiyasının Erməni İnqilabi Federasiyası Gənclər Təşkilatı fəalları ölkənin Ukraynanın Ermənistandakı səfirliyi qarşısında Ukraynanın Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləməsinə görə etiraz aksiyası keçiriblər, "''Bişirdiyiniz borşı özünüz də yeyin''" deyərək səfirliyin divarına [[borş]] töküblər.<ref>{{cite web |title=Ermənistanda Ukrayna səfirliyinin divarına borş atılıb, Rusiya gələnlər üçün karantini ləğv etdi, Banksy-nin "pandemiya siçovulları" |url=https://www.bbc.com/azeri/other-news-53420987 |website=www.bbc.com |publisher=www.bbc.com |accessdate=17 iyul 2020}}</ref> Ermənistan ordusunun döyüşlərdə iştirak etmiş 71 hərbçisi müxtəlif medal və ordenlərlə təltif edilib, onlardan biri, kapitan rütbəsində olan və general Polad Həşimovun öldürülməsi əməliyyatına rəhbərlik etmiş [[Ruben Sanamyan]]a isə Ermənistan Milli Qəhrəmanı adı verilib. Bununla Ruben Sanamyan bu ada layiq görülmüş sayca 18-ci şəxs olub. Ruben Sanamyanın həmçinin 2012-ci ildə [[Qazax]]da 3 Azərbaycan hərbçisinin şəhid olduğu və 6-nın da yaralandığı diversiya hücumunda da şəxsən iştirak etmiş və buna görə "Döyüş Xaçı" ordeni ilə təltif olunmuşdu.<ref>[https://armenpress.am/eng/news/1025531.html Defense Ministry presents National Hero title recipient Capt. Ruben Sanamyan's valor in battle]</ref><ref>[https://twitter.com/emil_sanamyan/status/1296278463750569984 Twitter Emil Sanamyan]</ref><ref>[https://www.azadliq.info/17642.html Erməni diversiya qrupu əsgərlərimizin qazmasına qumbara atıb]</ref> === Beynəlxalq === '''BMT-yə üzv ölkələr''' * {{flaqifikasiya|TUR}} — iyulun 12-də [[Türkiyə Xarici İşlər Nazirliyi]] Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutması ilə bağlı bəyanat yayıb və Ermənistan silahlı birləşmələrinin Azərbaycanın Tovuz bölgəsinə hücumunu qətiyyətlə pislənilib. Türkiyənin xarici işlər naziri [[Mövlud Çavuşoğlu]] "[[Twitter]]" hesabında Azərbaycanı dəstəkləyən bəyanat verib.<ref>[https://virtualaz.org/reyler/165461 Türkiyə XİN: "Azərbaycan naminə canımızı verməyə hazırıq!"]</ref> * {{flaqifikasiya|UKR}} — Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycan-Ermənistan dövlət sərhədinin Tovuz istiqamətində iyulun 12-də mövqeləri ələ keçirmək məqsədilə açılan artilleriya atəşlərindən dərin narahatlığını ifadə edən bəyanat yayıb və münaqişənin Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədləri çərçivəsində Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyünə hörmət əsasında siyasi yolla həll olunmasının tərəfdarı olduğunu bildirib.<ref>[https://virtualaz.org/uzbeuz/165462] Ukrayna Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü dəstəklədi</ref> * {{flaqifikasiya|RUS}} — iyulun 13-də Rusiya Xarici İşlər Naziri [[Sergey Lavrov]] tərəfləri dərhal atəşi dayandırmağa, təmkin nümayi etdirməyə və üzərlərinə götürdüyü öhdəlikləri, habelə Rusiya, ABŞ və Fransa nümayəndələrinin [[ATƏT-in Minsk qrupu|Minsk Qrupu]] həmsədrləri qismində irəli sürdüyü təklifləri nəzərə almağa çağırdı. * {{flaqifikasiya|GEO}} — Gürcüstan prezidenti [[Salome Zurabişvili]] 12–13 iyul tarixlərində Azərbaycan və Ermənistan sərhədində baş verən silahlı qarşıdurmaya görə narahatlığını ifadə edib.<ref name="bəyanat geo">{{cite news |url=https://www.president.gov.ge/geo/pressamsakhuri/siakhleebi/saqartvelos-prezidentis-ganckhadeba-(7).aspx?fbclid=IwAR1HDPKNiYsk3tS-U5OnpwSjzZYdGdJiegCFepX6hcUlpK7XAPrisJjhJoA |title=Gürcüstan prezidentinin bəyanatı |website=president.gov.ge|publisher=President of Georgia |date=13 iyul 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200713153118/https://www.president.gov.ge/geo/pressamsakhuri/siakhleebi/saqartvelos-prezidentis-ganckhadeba-(7).aspx |archive-date=13 iyul 2020 |accessdate=13 iyul 2020 |language=ka}}</ref> * {{flaqifikasiya|İran}} — İran Xarici İşlər Nazirliyi rəsmisi vurğulayıb ki, rəsmi Tehran bütün münaqişələrin, o cümlədən Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin sülh yolu ilə həllinin tərəfdarıdır. * {{flaqifikasiya|Pakistan}} — Pakistan Xarici İşlər Nazirliyi həyatını itirmiş azərbaycanlıların ailələrinə dərin hüznlə başsağlığı verib. * {{flaqifikasiya|Qazaxıstan}} — Qazaxıstan Xarici İşlər Nazirliyi açıqlamasında Qazaxıstana dost olan Azərbaycan və Ermənistanı təmkinli olmağa və mübahisəli məsələləri güc yolu ilə həll etməkdən çəkinməyə çağırdığını, pandemiyanın fonunda və dünyada sosial-iqtisadi vəziyyətin pisləşdiyi bir vaxtda qarşıdurmanın dərinləşməsi nəticələri məlum olmayan mənfi nəticələrə gətirib çıxara biləcəyini, ikitərəfli formatda sülh və razılaşmanın teziliklə əldə ediləcəyinə ümid etdiklərini və münaqişənin [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|BMT]], [[Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı|ATƏT]], [[Müstəqil Dövlətlər Birliyi|MDB]] kimi beynəlxalq təşkilatlar çərçivəsində dinc yolla həlli üçün yardım göstərməyə hazır olduqlarını bildirmişdir.<ref>https://azpost.info/qazaxstan-tovuzda-bas-vermis-t%C9%99xribatla-bagli-b%C9%99yanat-verdi/</ref> * {{flaqifikasiya|Moldova}} — Moldova Xarici İşlər Nazirliyi həlak olanların ailələrinə başsağlığı verib və tərəfləri güc tətbiq etməkdən çəkinməyə, vəziyyətin kəskinləşməsinin qarşısını almaq üçün səyləri davam etdirməyə və beynəlxalq hüququn prinsip və normalarına hörmət əsasında uzunmüddətli siyasi həll yolu tapmağa çağırıb.<ref>[https://www.azerbaycan24.com/moldova-azerbaycana-destek-beyanati-yaydi/ '''''Moldova Azərbaycana dəstək bəyanatı yaydı''''']</ref> * {{flaqifikasiya|Yaponiya}} — Yaponiya Xarici İşlər Nazirliyi 15 iyulda yaydığı bəyanatda Azərbaycan–Ermənistan sərhədində bu günlərdə baş verən qarşıdurma və insanların həlak olması ilə əlaqədar narahatlıq keçirdiyini, bütün münaqişə tərəflərini hərbi əməliyyatları dayandırmağa və maksimum təmkin nümayiş etdirməyə çağırdığını bildirib.<ref name="yaponiya">{{cite web |title=Yaponiya XİN Ermənistan-Azərbaycan sərhədindəki qarşıdurma ilə əlaqədar bəyanat yayıb |url=https://aqreqator.az/az/siyaset/892309 |website=Aqreqator |accessdate=15 iyul 2020 |archiveurl=https://archive.is/wip/O29Pw |archivedate=15 iyul 2020 |language=azərbaycanca |date=15 iyul 2020}}</ref> * {{flaqifikasiya|GBR}} — Britaniya parlamentinin bir qrup üzvü Ermənistanı "təcavüzkar" adlandıraraq onların son hərəkətlərini qınayan qərar imzalamışdır.<ref>[https://edm.parliament.uk/early-day-motion/57245/armenian-aggression-against-azerbaijan Armenian aggression against Azerbaijan] — EDM #717 House of Commons, UK Parliament, 13 July 2020</ref> Karnegi Avropa fondunun aparıcı əməkdaşı [[Tomas de Vaal]] atəşkəsin pozulmasını "''siyasi qərar''" adlandırıb.<ref>{{cite web |title=Thomas de Waal: “Atəşkəsin pozulması siyasi qərardır” |url=https://www.azadliq.org/a/30730297.html |website=www.azadliq.org |publisher=www.azadliq.org |accessdate=17 iyul 2020}}</ref> '''Beynəlxalq təşkilatlar''' * {{flaqifikasiya|BMT}} — BMT baş katibinin rəsmi nümayəndəsi Stefan Düjarrik açıqlamasında baş katib [[Antoniu Quterreş|Antonio Quterreşin]] hərbi əməliyyatların dərhal dayandırılmasına çağırdığını və iştirak edən tərəfləri vəziyyətin həlli istiqamətində addımlar atmağa, eləcə də təxribatçı ritorikadan çəkinməyə çağırdığını qeyd etmişdir. * [[Fayl:Flag of the Organization of Turkic States.svg|23px]] [[Türk Şurası]] — Türk Şurasının baş katibi [[Bağdad Amreyev]] dərin narahatlığını bildirib və sıx əhaliyə malik sərhədyanı Tovuz rayonunun artilleriya atəşinə tutulmasını və beləliklə, bölgədə gərginliyin artmasını qətiyyətlə pisləyib.<ref>''[https://aqreqator.az/az/siyaset/890998 Türk Şurası bəyanat yaydı.]''</ref> * [[Fayl:GUAM logo.png|23px]] [[GUAM]] — GUAM-ın baş katibliyi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin Tovuz istiqaməti boyu etdiyi hücumları pislədiyini və münaqişələrin GUAM regionunun rifahı, stabilliyi və firavanlığına əngəl olduğunu bildirmişdir.<ref>'''''[https://ordu.az/az/news/167907/guam-ermenistanin-texribatini-pisleyib Demokratiya və İqtisadi İnkişaf naminə Təşkilat (GUAM) Ermənistan silahlı qüvvələrinin Azərbaycana qarşı aqressiyasını pisləyib.] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200713160605/https://ordu.az/az/news/167907/guam-ermenistanin-texribatini-pisleyib |date=2020-07-13 }}'''''</ref> * [[Fayl:OSCE logo.svg|23px]] [[Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı|ATƏT]] — ATƏT-in saytına istinadən verdiyi bəyanatda həmsədrlərin və ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin şəxsi nümayəndəsi Anjey Kaspşikin itkilərin olmasına təəssüfləndiyini, həlak olanların ailələrinə başsağlığı verdiyini, həmsədrlərin və ATƏT-in fəaliyyətdə olan sədrinin şəxsi nümayəndəsi insident başlayandan bəri Ermənistan və Azərbaycan rəsmiləri ilə birbaşa təmasda oluduğunu qeyd etmişdir.<ref>''[https://baxar.az/xeber/9087-SON-DQQ--ATTin-Minsk-Qrupu-Tovuz-istiqamtind-ba-vermi-dyl-bal-byanat-yayd ATƏT-in Minsk Qrupu Tovuz istiqamətində baş vermiş döyüşlə bağlı bəyanat yaydı] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200714164015/https://baxar.az/xeber/9087-SON-DQQ--ATTin-Minsk-Qrupu-Tovuz-istiqamtind-ba-vermi-dyl-bal-byanat-yayd |date=2020-07-14 }}''</ref> '''İnsidentlər''' * {{flaqifikasiya|Polşa}} – 16 iyulda Azərbaycanın Polşadakı səfirliyinin qarşısında aksiya keçirməyə çalışan 30 erməninin qarşısını 150 azərbaycanlı gənc kəsib və bu barədə polisə xəbər verilib.<ref name="polşadasefirliyi">{{cite web |title=Polşada Azərbaycan Ordusuna dəstək aksiyası keçirilib |url=https://report.az/diaspora/polsada-azerbaycan-ordusuna-destek-aksiyasi-kecirilir/ |website=Report |accessdate=17 iyul 2020 |language=azərbaycanca}}</ref> * {{flaqifikasiya|Böyük Britaniya}} – 17 iyulda [[London]]da azərbaycanlılar Ermənistan səfirliyi önündə aksiya keçirərkən ermənilər aksiyaçılara hücum ediblər. Polisin müdaxiləsi ilə tərəflər ayrılıb və aksiya davam edib.<ref name="londondaaksiya">{{cite web |title=Ermənilər azərbaycanlıların Londonda dinc aksiyasında təxribat törədib, bir soydaşımız xəsarət alıb |url=https://apa.az/az/diaspor/Ermnilr-azrbaycanlilarin-Londonda-dinc-aksiyasinda-txribat-tordib-bir-soydasimiz-xsart-alib-colorredVIDEOcolor-597102 |website=Apa |accessdate=17 iyul 2020 |language=azərbaycanca}}</ref> * {{flaqifikasiya|Rusiya}} – 18 iyulda [[Moskva]]da "Food City" meyvə bazasının rəhbərləri olan [[Qod Nisanov]] və [[Zarax İliyev]] erməni sahibkarlardan məhsulları almaqdan imtina ediblər. Bu səbəbdən ermənilərin 30-dan çox furasında minlərlə ton məhsulu xarab olub.<ref>{{cite web |title=Qod Nisanov minnətə gələn Ermənistan səfirliyinin əməkdaşlarını “Fud Siti”dən qovdu - VİDEO |url=https://baku.ws/incident/93547 |website=baku.ws |publisher=baku.ws |accessdate=24 iyul 2020}}</ref> İyulun 23-də iş adamı [[Araz Ağalarov]]a məxsus Rusiyadakı ticarət mərkəzləri erməni məhsullarından imtina edib.<ref>{{cite web |title=Araz Ağalarova məxsus Rusiyadakı ticarət mərkəzləri erməni məhsullarından imtina edib |url=https://oxu.az/war/408201 |website=oxu.az |publisher=oxu.az |accessdate=24 iyul 2020}}</ref> * {{flaqifikasiya|ABŞ}} – İyulun 21-də ABŞ-ın [[Los Anceles]] şəhərində Azərbaycanın Baş Konsulluğu qarşısında keçirilən aksiya zamanı oraya toplaşmış azərbaycanlılara qarşı ermənilər tərəfindən çoxsaylı hücumlar edilib. Aksiya zamanı biri qadın olmaqla yeddi azərbaycanlı müxtəlif bədən xəsarətləri alıb, onlardan 4 nəfər isə xəstəxanaya müraciət edib.<ref>{{cite web |title=Armenians attack peaceful Azerbaijani protesters in Los Angeles |url=https://www.dailysabah.com/politics/armenians-attack-peaceful-azerbaijani-protesters-in-los-angeles/news |website=www.dailysabah.com |publisher=www.dailysabah.com |accessdate=24 iyul 2020}}</ref> * {{flaqifikasiya|Belçika}} – 2020-ci ilin 22 iyul tarixində Azərbaycan Respublikasının Belçika Krallığı və Lüksemburq Böyük Hersoqluğundakı Səfirliyi, Avropa İttifaqı yanında Nümayəndəliyinin inzibati binası önündə baş tutmuş nümayiş zamanı Belçikadakı erməni diasporu tərəfindən kəskin vandalizm aktları ilə müşayiət olunan kütləvi nümayiş keçirilib. Erməni təcavüzkarlarının daş və iti kəsici alətlərlə, partlayıcı vasitələrlə hücumu nəticəsində Azərbaycan diaspor nümayəndələrindən 6 nəfər, eləcə də "[[Real TV (Azərbaycan)|REAL TV]]"-nın Avropa bürosunun müxbiri Xatirə Sərdarqızı yaralanıb və onlara tibbi yardım göstərilib; diplomatik missiyanın əməkdaşları xəsarətlər alıb, missiyanın inzibati binası dağıtılara məruz qalıb, şüşələri sındırılb, azərbaycanlı icma nümayəndəsinin şəxsi avtomobilini yarasız hala salınıb, diplomatların ailə üzvlərinin yaşadığı əraziyə hücum cəhdi olub. Belçikanın hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən 17 erməni təxribatçısı saxlanılıb.<ref>{{cite web |title=Belçikada azərbaycanlılara hücum edən 17 erməni saxlanılıb – Rəsmi |url=https://www.azerbaycan24.com/belcikada-azerbaycanlilara-hucum-eden-17-ermeni-saxlanilib-resmi/?__cf_chl_jschl_tk__=9c7dc61f3f18e12381ab9c481a213cb6fe7c4b62-1595554811-0-AQY-yXwi-9Yfq1BG_wYRNTg0UGZceKNBtg-093J1nYLeXpeYOiyQeh6KnbJxKqaIoKbiKi5_M7Hxt67wKA6LL5pMky04AgtZTJct9-4UJx8z7Mobhd3om-rEP67UhkRClyNhI-x8OEdj6mDM1HMonNDEWXmUPMZ_Y62SXWCJizmnhPXXwaxkDvGoiH06P3bMWlr6GCFGJzFFoHG8xydAl5fc-SDwoJJmV5yU9OkLKBkJAkrWtLSU7pH3_njgOK8dBWUCMBAnBTY0McivHaQZPR4Ac-c5J0Weh2_Owmv6KIAyJ0BSmYXPG3LD8AHNWz6XNAtS0fBrv5Ix5E7AEAk9A4YtKCfFHnVJMthiL6QQ4t3lwJglBvrOA98PCZa45GbWVNg-vHO-r2GSdz17OHI1p8Um_QXdUTXqeb7rOMi43p3N |website=www.azerbaycan24.com |publisher=www.azerbaycan24.com |accessdate=24 iyul 2020}}</ref> * {{flaqifikasiya|Moldova}} — 23 iyulda Moldovada Ermənistan səfirliyi qarşısında azərbaycanlılar və ermənilər arasında qarşıdurma baş verib.<ref>{{cite web |title=Azərbaycanlılar və ermənilər arasında növbəti qarşıdurma - VİDEO |url=https://oxu.az/war/408131 |website=oxu.az |publisher=oxu.az |accessdate=24 iyul 2020}}</ref> == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Qarabağ münaqişəsi}} {{Azərbaycan-Ermənistan döyüşləri}} [[Kateqoriya:2020-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2020-ci ildə Ermənistan]] [[Kateqoriya:Qarabağ münaqişəsi]] [[Kateqoriya:Tovuz döyüşləri]] 81jf9g02xyryyjc292r6p0xzntxgna5 Vladislav Qədirov 0 648080 6564129 6451444 2022-08-05T16:11:14Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Futbolçu |adı = Vladislav Qədirov |orijinal adı = |tam adı = |ləqəbi = |şəkil = Vladislav Qədirov.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |şəklin izahı = |vətəndaşlığı = {{USSR}} →<br />{{AZE}} |boyu = 180 |çəkisi = |əsas ayağı = |mövqeyi = [[Hücumçu (futbol)|hücumçu]] |indiki klubu = ''klubsuz'' |vəzifəsi = |nömrəsi = |gənclər klubları = {{futbol karyerası | }} |klublar = {{futbol karyerası |1988—1991|{{bayraq|SSRİ}} [[Neftçi PFK|Neftçi]]|93 (11) |1992—1994|{{bayraq|Rusiya}} [[Portovik FK|Saxalin]]|74 (54) |1995|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Neftçi PFK|Neftçi]]|2 (0) |1995|{{bayraq|Rusiya}} [[Lokomotiv-NN FK|Lokomotiv-NN]]|0 (0) |1995|{{bayraq|Rusiya}} [[Arsenal Tula FK|Arsenal Tula]]|19 (10) |1996—1997|{{bayraq|Rusiya}} [[Spartak Ryazan FK|Spartak Ryazan]]|54 (8) |1998|{{bayraq|Rusiya}} [[Akademiya Tolyatti FK|Lada-Energiya]]|21 (1) |1998|{{bayraq|Azərbaycan}} [[ANS Pivani Bakı FK|Bakı Fəhləsi]]|5 (0) }} |milli yığma = {{futbol karyerası |1987|{{bayraq|SSRİ}} [[16 yaşadək futbolçulardan ibarət SSRİ yığma komandası|SSRİ (16 yaşlılar)]]| ? (?) |1994—1996|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan milli futbol komandası|Azərbaycan]]|10 (0) }} |məşqçisi olduğu klublar = {{futbol karyerası |2006—2007|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Standard Sumqayıt FK|Standard Sumqayıt]]| |2008—2009|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Muğan FK|Muğan]]| |2010—2011|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Rəvan FK|Rəvan]]| |2011—2012|{{bayraq|Azərbaycan}} [[Rəvan FK|Rəvan]]|}} |medallar = {{center|{{SSRİ idman ustası|1987}}}} |vikianbar = Vladislav Kadyrov }} '''Vladislav Əziz oğlu Qədirov''' (doğ. [[20 avqust]] [[1970]], [[Bakı]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]], [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]) — [[Hücumçu (futbol)|hücumçu]] mövqeyində çıxış etmiş [[SSRİ|sovet]], və [[Azərbaycan]] futbolçusu. [[Azərbaycan milli futbol komandası]]nın keçmiş üzvü. SSRİ idman ustası (1987). == Karyerası == === Erkən illəri === Vladislav Əziz oğlu Qədirov [[20 avqust]] [[1970]]-ci ildə [[Bakı]]nın [[Buzovna]] qəsəbəsində işçi ailəsində anadan olub. Atası [[zavod]] işçisi, anası isə telefonçu olub.<ref name=gorod>{{cite web|title=«Во времена моей юности футбол был другим: настоящим, честным и сильным»|url=https://qorod.blog/2018/03/26/vladislav-kadirov/|publisher= ''Qorod.blog''|accessdate=31 iyul 2020}}</ref> [[1977]]-ci ildə "Gənclik" uşaq futbol məktəbinə gedib. İlk məşqçisi [[Boris Tibilov]] olmuşdur.<ref>{{cite web |datepublished=2017-03-04 |url=http://www.kaspiy.az/news.php?id=56368#.WfG4p1u0OUl |title=Чемпион мира по футболу |publisher=[[Kaspi (qəzet)|Kaspi qəzeti]] |accessdate=2017-10-26 |lang=ru}}</ref> === Klub karyerası === [[1988]]-[[1991]]-ci illər ərzində [[Bakı]]nın "[[Neftçi PFK|Neftçi]]" komandasının heyətində çempionat oyunlarında 93 oyun keçirib, 11 qol vurub. [[1988]]-ci ildə bu komandanın heyətində Federasiyalar Kubokunun finalçısı olub. [[1992]]-ci ildə [[Rusiya]]nın "[[Portovik FK|Saxalin]]" klubuna keçib. İki il ərzində bu komandanın heyətində çempionat oyunlarında 74 oyun keçirib, 54 qol vurub. Qədirov "Saxalin" klubunun tarixində ən çox qol vurmuş futbolçudur.<ref name=saxa>{{cite web|title=«Сахалин» в цифрах и фактах|url=http://www.tia-ostrova.ru/toprint.php?div=analytics&id=2894|publisher=''Tia-ostrova.ru''|accessdate=31 iyul 2020|archive-date=2013-04-17|archive-url=https://archive.today/20130417204323/http://www.tia-ostrova.ru/toprint.php?div=analytics&id=2894|url-status=unfit}}</ref> [[1995]]-ci ildə "Neftçi"yə qayıtsa da, burada cəmi 2 oyun keçirdikdən sonra yenidən Rusiyaya qayıdıb və [[Nijni Novqorod]] şəhərini təmsil edən "[[Lokomotiv-NN FK|Lokomotiv-NN]]" komandasına keçib. Lakin bu komandanın heyətində rəsmi görüşlərdə debüt etmədən "[[Arsenal Tula FK|Arsenal Tula]]" komandasına transfer olunub. [[1996]]-[[1997]]-ci ilərdə "[[Spartak Ryazan FK|Spartak Ryazan]]", [[1998]]-ci ildə isə "[[Akademiya Tolyatti FK|Lada-Energiya]]" komandalarında çıxış edib. [[1998]]-ci ildə [[Azərbaycan]]a qayıdıb və "[[ANS Pivani Bakı FK|Bakı Fəhləsi]]" komandasının heyətində futbolçu karyerasına son qoyub. === Milli karyerası === [[1987]]-ci ildə [[16 yaşadək futbolçulardan ibarət SSRİ yığma komandası|SSRİ yığma komandası]]nın heyətində [[Kanada]]da keçirilmiş [[FİFA Dünya Kuboku (U-17)|17 yaşlı futbolçular arasında dünya çempionatı]]nın qalibi olub. === Milli karyerası === Vladislav Qədirov [[13 dekabr]] [[1994]]-cü ildə [[UEFA Avro 1996|Avro 1996]]-nın seçmə oyunu çərçivəsində [[Fransa milli futbol komandası|Fransa milli komandası]]na qarşı keçirilmiş görüşdə [[Azərbaycan milli futbol komandası]]nın heyətində debüt edib.<ref>[https://footballfacts.ru/matches/276309-0-2 Азербайджан 0 : 2 Франция // ''Footballfacts.ru'']</ref> Oyun Fransa yığmasının 2:0 hesablı qələbəsi ilə yekunlaşıb. Qədirov [[1994]]-[[1996]]-cı illər aralığında formasını geyindiyi [[Azərbaycan milli futbol komandası]]nın heyətində ümumilikdə rəsmi görüşlərdə 10 oyun keçirib. === Məşqçilik karyerası === [[Azərbaycan Birinci Divizionu 2006-07|2006/07 mövsümü]]ndə [[Azərbaycan Birinci Divizionu]]nda çıxış edən "[[Standard Sumqayıt FK|Standard Sumqayıt]]" komandasında baş məşqçi kimi çalışıb.<ref>{{Cite web |title=В Азербайджане будет создана футбольная академия // ''Echo-az.com'' |url=http://www.echo-az.com/archive/2007_02/1516/sport06.shtml |access-date=2013-01-22 |archive-date=2013-01-22 |archive-url=https://archive.today/20130122011945/http://www.echo-az.com/archive/2007_02/1516/sport06.shtml |url-status=live }}</ref> [[2008]]-ci ildə "[[Muğan FK|Muğan]]" komandasına baş məşqçi təyin olunub. Klub onun rəhbərliyi altında 15-i [[Azərbaycan Premyer Liqası|premyer liqa]]da, 2-si isə [[Futbol üzrə Azərbaycan Kuboku|Ölkə Kuboku]]nda olmaqla ümumilikdə 17 oyun keçirib. Uğursuz nəticələr səbəbindən (1 qələbə, 2 heç-heçə, 14 məğlubiyyət) ikinci dövrənin əvvəlində istefaya göndərilib.<ref name=qolz>{{cite web|title=Vladislav Qədirov “Muğan”dan istefa verdi|url=https://qol.az/?name=xeber&news_id=2069|publisher= ''Qol.az''|accessdate=31 iyul 2020}}</ref> [[2009]]-cu ilin aprel ayında [[Azərbaycan U-19 milli futbol komandası|19]] və [[Azərbaycan U-21 milli futbol komandası|21 yaşlılardan ibarət]] Azərbaycan yığmalarının seleksiyaçı məşqçisi təyin olunub.<ref>{{Cite web |url=http://sport.day.az/football/20090404013405321.html |title=Бывший наставник Мугани стал тренером сборной |accessdate=2012-12-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305105522/http://sport.day.az/football/20090404013405321.html |archivedate=2016-03-05 |deadlink=yes }}</ref> [[Azərbaycan Birinci Divizionu 2010-11|2010/11 mövsümü]]ndə [[Bakı]]nın "[[Rəvan FK|Rəvan]]" komandasında baş məşqçi çalışıb və komandasını yüksək liqaya yüksəldib. [[2011]]-ci ilin may ayında "Rəvan"ın idman direktoru təyin olunub. [[2011]]-ci ilin sentyabr ayında "Rəvan"ın baş məşqçisi postunda [[Bəhmən Həsənov]]u əvəzləyib.<ref name=azert>{{cite web|title=Vladislav Qədirov “Rəvan”a baş məşqçi təyin olunmuşdur|url=https://azertag.az/xeber/Vladislav_Qedirov_Revana_bas_mesqchi_teyin_olunmusdur-539180|publisher= ''Azertag.az''|accessdate=31 iyul 2020}}</ref> [[2012]]-ci ilin fevral ayında istefaya göndərilib.<ref name=extra>{{cite web|title=Владислав Кадыров уволен из «Ревана»|url=http://www.extratime.az/article.php?aid=265102|publisher=''Extratime.az''|accessdate=31 iyul 2020|archive-date=2013-01-15|archive-url=https://archive.today/20130115092247/http://www.extratime.az/article.php?aid=265102|url-status=unfit}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [https://www.transfermarkt.com/vladislav-kadyrov/profil/spieler/293103 Vladislav Qədirov ''Transfermarkt.com'' saytında] * [https://footballfacts.ru/players/18660-kadyrov-vladislav-azizovich Vladislav Qədirov ''Footballfacts.ru'' saytında] * [https://www.national-football-teams.com/player/13458/Vladislav_Q_Dirov.html Vladislav Qədirov ''Nationall-football-teams.com'' saytında] [[Kateqoriya:Bakıda doğulanlar]] [[Kateqoriya:SSRİ idman ustaları]] [[Kateqoriya:SSRİ futbolçuları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan futbolçuları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan futbol məşqçiləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan milli futbol komandasının oyunçuları]] [[Kateqoriya:Neftçi PFK oyunçuları]] hsjcd74qe3buiqtqpd7x4u4yvawozmz Malmö MFI-9 0 666153 6564717 6102432 2022-08-06T01:48:07Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Uçan aparat |adı = Malmö MFI-9 |orijinal adı = {{dil-sv|Malmö MFI-9}} |şəkil = Malmo MFI-9 Junior (SE-CPG) 03.jpg |şəklin ölçüsü = 275 |şəklin izahı = {{small|Malmö MFI-9, (SE-CPG), Uetersen hava limanı, Almaniya}} |tipi = [[Təlim təyyarəsi]] |hazırlayan = {{bayraq|İsveç}} [[Malmö Flygindustri]], [[Bölkow]] |istehsalçı = |konstruktor = |dizayner = Byörn Andreasson |ilk uçuş = [[10 oktyabr]] [[1958]] |istismara verilib = [[9 avqust]] [[1962]] |istismar müddətinin sonu = |status = |əsas istismarçı = |digər istismarçılar = |istismarçı = |istehsal illəri = |buraxılış sayı = |hazırlanma dəyəri = |vahidinin qiyməti = |baza modeli = |variantları = [[MFI-15 Safari]] |müxtəlif dərəcələrə görə variantlar = |vikianbar = }} '''Malmö MFI-9''' — [[1960]]-cı illərdə [[İsveç]]də istehsal olunan [[Təyyarə|yüngül təyyarə]]. Byörn Andreason tərəfindən BA-7 adı ilə hazırlanmış və prototipi ilk dəfə [[10 oktyabr]] [[1958]]-ci ildə uçmuşdur. Andreason ilk təyyarə layihəsini [[ABŞ]]-da işləyərkən [[Convair]] üçün hazırlamışdır. Hazırladığı təyyarə hava soyuducu, 56 kVt (75 HP) Kontinental A-75 mühərriki və dəyişkən meydançası olan iki bıçaqlı pərə sahib olmuşdur. [[1960]]-cı ildə Byörn Andreason [[İsveç]]ə qayıtdı və Malmö Flygindustri şirkətində işə başladı. Burada BA-7 təyyarəsinin təkmilləşdirilmiş bir versiyasını hazırlayan Adnreasonun dizaynı MFI-9 Junior adı altında istehsala başladı. Onun hazırladığı təyyarə BA-7-dən fərqli olaraq böyük bir kokpit və 75 kVt (100 HP) Continental O-200 dörd silindrli mühərrikə malik olmuşdur. Yeni modelləri [[1962]]-ci ildə MFI-9B, [[1963]]-cü ildə MFI-9B hərbi təlim təyyarələri olmuşdur. ==İstehsalı== BA-7 Byörn Andreasson tərəfindən tərtib edilmiş və [[10 oktyabr]] [[1958]]-ci ildə ilk dəfə uçmuşdur. O, ilk təyyarəsini boş vaxtlarında ABŞ-da [[Convair]] şirkətində işləyərkən inşa etmişdir.<ref name ='Jowett 18'>{{cite book|last=Jowett|first=Philip|title=Modern African Wars (5): The Nigerian-Biafran War 1967-70|year=2016|publisher=[[Osprey Publishing]] Press|location=Oxford|isbn=978-1472816092|page=18|ref={{harvid|Jowett|2016}}}}</ref> Onun hazırladığı ilk təyyarə 56 kVt (75 at gücünə) malik Kontinental A-75 mühərriki ilə təchiz olunmuşdur. [[1960]]-cı ildə Andreasson [[İsveç]]ə qayıtdı və MFI-9 Junior olaraq istehsala çıxan BA-7 təyyarəsinin təkmilləşdirilmiş versiyasını hazırladığı Malmö Flygindustri şirkətində işə başladı.<ref>[http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,900387-1,00.html The Mercenaries] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20130528081657/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,900387-1,00.html |date=2013-05-28 }} in [[Time Magazine]] 25 October 1968</ref> Dəyişikliklərə daha böyük bir kokpit və 75 kVt (100 HP) gücə malik pistonlu mühərrik aid olmuşdur. [[1962]]-cü ildə MFI-9B, [[1963]]-cü ildə isə MFI-9B hərbi təlim təyyarələrinin müəllifi olmuşdur.<ref name=GB-2004>{{cite web |url=http://www.nigeriavillagesquare.com/forum/main-square/4897-biafra-killer-cessnas-crazy-swedes.html |title=[Biafra&#93; Biafra: Killer Cessnas and Crazy Swedes |publisher=Nigeriavillagesquare.com |date= |accessdate=2014-07-12 |archive-date=2014-05-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140513081733/http://www.nigeriavillagesquare.com/forum/main-square/4897-biafra-killer-cessnas-crazy-swedes.html |url-status=dead }}</ref> ==Xüsusiyyətlər== [[Şəkil:Malmö MFI-9 Biafra Baby two-view silhouette.svg|frameless|right]] ===Ümumi xüsusiyyətlər=== *Ekipaj: İki *Uzunluq: 5.85 m (19&nbsp;ft 2 in) *Qanadlar: 7.43 m (24&nbsp;ft 5 in) *Boy: 2.00 m (6 fut 7 in) *Qanad sahəsi: 8.70 m2 (93.6 kv fut) *Aspekt nisbəti: 6: 1 *Hava məlumatı: NACA 23008.5 (mod.) *Boş çəki: 340 kq (750 funt) *Maksimum uçuş çəkisi: 575 kq (1,268 funt) *Yanacaq tutumu: 80 L (21 ABŞ qal.; 18 imp qal) *Mühərrik: 1 ədəd 75 kVt (100 at gücünə) malik Rolls-Royce Kontinental O-200-A ==Mənbə== ;İstinadlar {{istinad siyahısı}} ;Biblioqrafiya *{{cite book|last=Taylor|first=John W. R.|authorlink=John W. R. Taylor |coauthors= |title= Jane's All The World's Aircraft 1965–66 |year=1965 |publisher=Samson Low, Marston |location= London |isbn= |ref=harv }} * {{cite book |last= Taylor |first= Michael J. H. |title=Jane's Encyclopedia of Aviation |year=1989 |publisher=Studio Editions |location=London |page=192 }} * {{cite book |last= Simpson |first= R. W. |title=Airlife's General Aviation |url= https://archive.org/details/airlifesgenerala0000simp_l8l9 |year=1995 |publisher=Airlife Publishing |location=Shrewsbury |page=[https://archive.org/details/airlifesgenerala0000simp_l8l9/page/85 85] }} * [https://web.archive.org/web/20120419174113/http://www.brushfirewars.org/aircraft/mfi_9b_biafran/mfi_9b_biafran_1.htm 'Fleas versus Falcons over Biafra'] (retrieved February 23, 2008) ==Xarici keçidlər== *[http://www.vectorsite.net/avsa105.html#m5/ SAAB təlimçiləri: Safir, SAAB 105, və dəstəkçi] 8gyfd3ccaxe2znagnd7ql4nxyedmqnl İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 03 2 672572 6564868 6555451 2022-08-06T08:38:50Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki <ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z03">{{cite news|title=Азербайджанцы отправляются покорять Кипр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.02.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160202004607395.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z04">{{cite news|title=Рафаэль Агаев едет в Дубай|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.04.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160406193749782.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z05">{{cite news|title=Азербайджан заявил на ЕВРО самых лучших каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.04.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160429145524184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z06">{{cite news|title=Рафаэль Агаев может стать 10-кратным чемпионом Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.05.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160506125141059.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z07">{{cite news|title=Азербайджанские каратистки вышли в финал ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160507112812757.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z08">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправились в Турцию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.09.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160902134700649.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z09">{{cite news|title=Тройной успех Зарецки|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160919173025662.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z10">{{cite news|title=Гурбанлы и Зарецка - чемпионы, Агаев - третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.09.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160926144013711.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M11">{{cite news|title=Рафаэль Агаев едет за пятым титулом чемпиона мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.10.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20161021143331642.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M12">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Айхан Мамаев вышли в финал чемпионата мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.10.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20161027095808634.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M13">{{cite news|title=Азербайджан поборется за бронзу ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.10.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20161029001306855.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M14">{{cite news|title=Каратисты не смогли покорить Париж|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.01.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170130173915413.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M15">{{cite news|title=Каратистка сборной Азербайджана выиграла ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.02.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170220140147902.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M16">{{cite news|title=«Зарецкая добывает самые престижные награды не для родной Украины, а для далекого Азербайджана»|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.02.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170224121837889.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M17">{{cite news|title=Каратистка Азербайджана заработала 500 евро за победу в Премьер-лиге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.03.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170320121219866.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M18">{{cite news|title=Золотой дубль Ирины Зарецкой|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.04.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170403001406068.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M19">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и семь каратистов едут в Марокко|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170412162800747.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M20">{{cite news|title=Зарецкая и Гасымова неудачно выступили на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170507123748740.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M21">{{cite news|title=Еще три золота каратистов Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170514004510409.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M22">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ирина Зарецкая – вторые в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.08.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170818010823028.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M23">{{cite news|title=Зарецкая получила награду Grand Winners-2017|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170912001059264.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M24">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправились в Базель|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170915144704125.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M25">{{cite news|title=Двойные победы Агаева и Зарецкой в Базеле|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170918115841618.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M26">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ирина Зарецкая отличились в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170925193005847.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M27">{{cite news|title=Еще один шанс Рафаэля Агаева стать чемпионом в Премьер-лиге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180402143517118.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M28">{{cite news|title=Рафаэль Агаев снова в финале премьер-лиги|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180407192730871.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M29">{{cite news|title=Вторая победа Рафаэля Агаева в Премьер-лиге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180408190832387.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M30">{{cite news|title=Ирина Зарецка: Рада своему возвращению на татами|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180410145303251.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M31">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправятся покорять Сербию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180504142247443.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M32">{{cite news|title=Рафаэль Агаев вышел в финал и может стать 11-кратным чемпионом ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180510234026553.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M33">{{cite news|title=Ирина Зарецка: В финале ЕВРО покажу все лучшее, на что способна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180511110224612.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M34">{{cite news|title=Рафаэль Агаев стал 11-кратным чемпионом Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180512152008358.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M35">{{cite news|title=Ирина Зарецка: Рада, что после перерыва продолжаю оставаться в топ-листе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180514183107800.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M36">{{cite news|title=Азербайджан едет в Стамбул без Рафаэля Агаева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.06.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180605162825202.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M37">{{cite news|title=Фиаско азербайджанского каратэ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.06.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180610120730194.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M38">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправились за лицензионными очками Олимпиады|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180912004507353.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M39">{{cite news|title=Рафаэль Агаев проиграл финал Премьер-лиги|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180916181319300.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M40">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправляются в Токио|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.10.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181008151726321.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M41">{{cite news|title=Фиаско азербайджанского каратэ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.10.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181014150710268.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M42">{{cite news|title=Рафаэль Агаев едет за шестым титулом чемпиона мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181102100946027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M43">{{cite news|title=Каратистка сборной Азербайджана вышла в финал ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181107104933569.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M44">{{cite news|title=Зарецка стала чемпионкой мира, Ахадов и Агаев завоевали медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181110111230389.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M45">{{cite news|title=Украинский тренер: Ирина спасла Федерацию каратэ Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181114155430750.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M46">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M47">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M48">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M49">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M50">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> bzbancxxik4mwc9n229f37eeuzmwaq2 6564923 6564868 2022-08-06T09:04:12Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki BM - 5 1/4 - 6 1/8 - 12 1/16 - 24 1/32 - 48 1/64 - 96 <ref name=":Z02">{{cite news|title=Чемпионка Евроигр побеждает в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.09.2015|url=https://www.azerisport.com/karate/20150908001304082.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z03">{{cite news|title=Азербайджанцы отправляются покорять Кипр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.02.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160202004607395.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z04">{{cite news|title=Рафаэль Агаев едет в Дубай|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.04.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160406193749782.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z05">{{cite news|title=Азербайджан заявил на ЕВРО самых лучших каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.04.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160429145524184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z06">{{cite news|title=Рафаэль Агаев может стать 10-кратным чемпионом Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.05.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160506125141059.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z07">{{cite news|title=Азербайджанские каратистки вышли в финал ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160507112812757.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z08">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправились в Турцию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.09.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160902134700649.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z09">{{cite news|title=Тройной успех Зарецки|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160919173025662.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z10">{{cite news|title=Гурбанлы и Зарецка - чемпионы, Агаев - третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.09.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160926144013711.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M11">{{cite news|title=Рафаэль Агаев едет за пятым титулом чемпиона мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.10.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20161021143331642.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M12">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Айхан Мамаев вышли в финал чемпионата мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.10.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20161027095808634.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M13">{{cite news|title=Азербайджан поборется за бронзу ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.10.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20161029001306855.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M14">{{cite news|title=Каратисты не смогли покорить Париж|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.01.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170130173915413.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M15">{{cite news|title=Каратистка сборной Азербайджана выиграла ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.02.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170220140147902.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M16">{{cite news|title=«Зарецкая добывает самые престижные награды не для родной Украины, а для далекого Азербайджана»|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.02.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170224121837889.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M17">{{cite news|title=Каратистка Азербайджана заработала 500 евро за победу в Премьер-лиге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.03.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170320121219866.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M18">{{cite news|title=Золотой дубль Ирины Зарецкой|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.04.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170403001406068.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M19">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и семь каратистов едут в Марокко|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170412162800747.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M20">{{cite news|title=Зарецкая и Гасымова неудачно выступили на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170507123748740.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M21">{{cite news|title=Еще три золота каратистов Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170514004510409.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M22">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ирина Зарецкая – вторые в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.08.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170818010823028.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M23">{{cite news|title=Зарецкая получила награду Grand Winners-2017|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170912001059264.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M24">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправились в Базель|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170915144704125.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M25">{{cite news|title=Двойные победы Агаева и Зарецкой в Базеле|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170918115841618.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M26">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ирина Зарецкая отличились в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170925193005847.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M27">{{cite news|title=Еще один шанс Рафаэля Агаева стать чемпионом в Премьер-лиге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180402143517118.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M28">{{cite news|title=Рафаэль Агаев снова в финале премьер-лиги|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180407192730871.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M29">{{cite news|title=Вторая победа Рафаэля Агаева в Премьер-лиге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180408190832387.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M30">{{cite news|title=Ирина Зарецка: Рада своему возвращению на татами|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180410145303251.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M31">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправятся покорять Сербию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180504142247443.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M32">{{cite news|title=Рафаэль Агаев вышел в финал и может стать 11-кратным чемпионом ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180510234026553.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M33">{{cite news|title=Ирина Зарецка: В финале ЕВРО покажу все лучшее, на что способна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180511110224612.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M34">{{cite news|title=Рафаэль Агаев стал 11-кратным чемпионом Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180512152008358.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M35">{{cite news|title=Ирина Зарецка: Рада, что после перерыва продолжаю оставаться в топ-листе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180514183107800.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M36">{{cite news|title=Азербайджан едет в Стамбул без Рафаэля Агаева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.06.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180605162825202.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M37">{{cite news|title=Фиаско азербайджанского каратэ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.06.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180610120730194.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M38">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправились за лицензионными очками Олимпиады|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180912004507353.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M39">{{cite news|title=Рафаэль Агаев проиграл финал Премьер-лиги|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180916181319300.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M40">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправляются в Токио|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.10.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181008151726321.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M41">{{cite news|title=Фиаско азербайджанского каратэ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.10.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181014150710268.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M42">{{cite news|title=Рафаэль Агаев едет за шестым титулом чемпиона мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181102100946027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M43">{{cite news|title=Каратистка сборной Азербайджана вышла в финал ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181107104933569.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M44">{{cite news|title=Зарецка стала чемпионкой мира, Ахадов и Агаев завоевали медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181110111230389.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M45">{{cite news|title=Украинский тренер: Ирина спасла Федерацию каратэ Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181114155430750.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M46">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M47">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M48">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M49">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M50">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> 7bkj5lkr7j1j6w4lfwxvwkuwa9b2gkc 6565013 6564923 2022-08-06T10:02:43Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki <ref name=":Z03">{{cite news|title=Азербайджанцы отправляются покорять Кипр|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.02.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160202004607395.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z04">{{cite news|title=Рафаэль Агаев едет в Дубай|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.04.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160406193749782.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z05">{{cite news|title=Азербайджан заявил на ЕВРО самых лучших каратистов|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.04.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160429145524184.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z06">{{cite news|title=Рафаэль Агаев может стать 10-кратным чемпионом Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=06.05.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160506125141059.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z07">{{cite news|title=Азербайджанские каратистки вышли в финал ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160507112812757.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z08">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправились в Турцию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.09.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160902134700649.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z09">{{cite news|title=Тройной успех Зарецки|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=19.09.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160919173025662.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":Z10">{{cite news|title=Гурбанлы и Зарецка - чемпионы, Агаев - третий|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=26.09.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20160926144013711.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M11">{{cite news|title=Рафаэль Агаев едет за пятым титулом чемпиона мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=21.10.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20161021143331642.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M12">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Айхан Мамаев вышли в финал чемпионата мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=27.10.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20161027095808634.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M13">{{cite news|title=Азербайджан поборется за бронзу ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=29.10.2016|url=https://www.azerisport.com/karate/20161029001306855.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M14">{{cite news|title=Каратисты не смогли покорить Париж|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=30.01.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170130173915413.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M15">{{cite news|title=Каратистка сборной Азербайджана выиграла ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.02.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170220140147902.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M16">{{cite news|title=«Зарецкая добывает самые престижные награды не для родной Украины, а для далекого Азербайджана»|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=24.02.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170224121837889.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M17">{{cite news|title=Каратистка Азербайджана заработала 500 евро за победу в Премьер-лиге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=20.03.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170320121219866.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M18">{{cite news|title=Золотой дубль Ирины Зарецкой|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=03.04.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170403001406068.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M19">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и семь каратистов едут в Марокко|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.04.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170412162800747.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M20">{{cite news|title=Зарецкая и Гасымова неудачно выступили на ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.05.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170507123748740.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M21">{{cite news|title=Еще три золота каратистов Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2017|url=https://www.azerisport.com/islamiada/20170514004510409.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M22">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ирина Зарецкая – вторые в мировом рейтинге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.08.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170818010823028.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M23">{{cite news|title=Зарецкая получила награду Grand Winners-2017|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170912001059264.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M24">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправились в Базель|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=15.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170915144704125.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M25">{{cite news|title=Двойные победы Агаева и Зарецкой в Базеле|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=18.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170918115841618.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M26">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ирина Зарецкая отличились в Турции|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=25.09.2017|url=https://www.azerisport.com/karate/20170925193005847.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M27">{{cite news|title=Еще один шанс Рафаэля Агаева стать чемпионом в Премьер-лиге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180402143517118.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M28">{{cite news|title=Рафаэль Агаев снова в финале премьер-лиги|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180407192730871.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M29">{{cite news|title=Вторая победа Рафаэля Агаева в Премьер-лиге|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180408190832387.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M30">{{cite news|title=Ирина Зарецка: Рада своему возвращению на татами|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.04.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180410145303251.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M31">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправятся покорять Сербию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=04.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180504142247443.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M32">{{cite news|title=Рафаэль Агаев вышел в финал и может стать 11-кратным чемпионом ЕВРО|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180510234026553.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M33">{{cite news|title=Ирина Зарецка: В финале ЕВРО покажу все лучшее, на что способна|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=11.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180511110224612.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M34">{{cite news|title=Рафаэль Агаев стал 11-кратным чемпионом Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180512152008358.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M35">{{cite news|title=Ирина Зарецка: Рада, что после перерыва продолжаю оставаться в топ-листе|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.05.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180514183107800.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M36">{{cite news|title=Азербайджан едет в Стамбул без Рафаэля Агаева|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.06.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180605162825202.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M37">{{cite news|title=Фиаско азербайджанского каратэ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.06.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180610120730194.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M38">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправились за лицензионными очками Олимпиады|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=12.09.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180912004507353.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M39">{{cite news|title=Рафаэль Агаев проиграл финал Премьер-лиги|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=16.09.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20180916181319300.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M40">{{cite news|title=Рафаэль Агаев и Ко отправляются в Токио|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=08.10.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181008151726321.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M41">{{cite news|title=Фиаско азербайджанского каратэ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.10.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181014150710268.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M42">{{cite news|title=Рафаэль Агаев едет за шестым титулом чемпиона мира|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=02.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181102100946027.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M43">{{cite news|title=Каратистка сборной Азербайджана вышла в финал ЧМ|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=07.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181107104933569.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M44">{{cite news|title=Зарецка стала чемпионкой мира, Ахадов и Агаев завоевали медали|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=10.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181110111230389.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M45">{{cite news|title=Украинский тренер: Ирина спасла Федерацию каратэ Азербайджана|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=14.11.2018|url=https://www.azerisport.com/karate/20181114155430750.html|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M46">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M47">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M48">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M49">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> <ref name=":M50">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=TARİX|url=LİNK|accessdate=30.07.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-07-30|url-status=live}}</ref> dnd3ejzxby7dznrd5whr0ajkm3naene İstifadəçi:Grenzsoldat/Qaralama 02 2 673157 6563824 6563812 2022-08-05T12:10:08Z Grenzsoldat 202463 /* 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- ludm2dnb81b43carpm4d1sw5kjyjyl9 6563831 6563824 2022-08-05T12:14:05Z Grenzsoldat 202463 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində anadan olub. 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]]nin [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda sərhəd zastavasında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- k1tur10uczcih5ipdr97663pqjzvu2e 6563834 6563831 2022-08-05T12:14:56Z Grenzsoldat 202463 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində anadan olub. 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavasında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- 2xmagwm0st7nepl2dctmywr6w4v2805 6563854 6563834 2022-08-05T12:32:46Z Grenzsoldat 202463 /* 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində anadan olub. 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavasında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- 1thx4j5knjzftuavrsqwmezvtapgynb 6563857 6563854 2022-08-05T12:36:47Z Grenzsoldat 202463 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar xanım Mehparə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavasında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- qib33kqox5hm2c88m8h8q7ww45e149z 6563858 6563857 2022-08-05T12:38:12Z Grenzsoldat 202463 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- e9xmfoilfh1kvkhaguih1q88pzepq0z 6563859 6563858 2022-08-05T12:38:40Z Grenzsoldat 202463 /* 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- jfpgzv9fn3f5si5cocrwa9iutbtbkrg 6563860 6563859 2022-08-05T12:40:10Z Grenzsoldat 202463 /* 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A03">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- j1ztqnroets3apilzhnsfoh8a3j9ppb 6564514 6563860 2022-08-05T20:18:08Z Grenzsoldat 202463 /* 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A03">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- 3nhfu3949o649onrp6j3v10m2n4lied 6564557 6564514 2022-08-05T20:24:43Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A03">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrultmadı və Olimpiya lisenziyasına sahib ola bilmədi. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- jz32algwaagsyaeh0p0ao5apwdr3ssq 6564559 6564557 2022-08-05T20:24:58Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zivəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A03">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrultmadı və Olimpiya lisenziyasına sahib ola bilmədi. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- m0sa8j6sr2eo7f8kisvyogfwnmzpe27 6564570 6564559 2022-08-05T20:34:28Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A03">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı. Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu. Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- p2hhtyt6bpjzs2equzwhqa5mejteizj 6564576 6564570 2022-08-05T20:38:48Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A03">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=LİNK|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- 8c776cgl5i88pxkfxu1zvjzrqorn2yg 6564583 6564576 2022-08-05T20:42:08Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A03">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- ra6o99cmia5lyitxqy31wri0c69vsy4 6564584 6564583 2022-08-05T20:44:10Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı.<ref name=":A01">{{cite news|title=2002 // European Championships // Cadets // Greco-Roman // 46 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210426045609/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=0F889FB603B3499C9AE86777E07F9B12&gkl=2|archivedate=2022-08-04|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":A03">{{cite news|title=2009 // Golden Grand-Prix // Seniors // Greco-Roman // 55 Kg. // Results|author=International Wrestling Database|newspaper=www.www.iat.uni-leipzig.de|date=2022-08-04|url=https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|accessdate=02.08.2022|language={{En}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20211115210515/https://www.iat.uni-leipzig.de/datenbanken/dbwrestling/daten.php?wkid=1F20CE9430954A569EA1D5809E0B5140&gkl=1|archivedate=2021-11-15|url-status=live}}</ref> 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- qcvzjnia3dns09s36lj1zurjer435pw 6564585 6564584 2022-08-05T20:44:38Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Rövşən Bayramov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- rqfjj3ll15o6k3qlc09rwmqppk99d1q 6564588 6564585 2022-08-05T20:50:07Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın bürünc medalı uğrunda Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) arasında görüş (5 avqust 2012-ci il)]] Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı. Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- adnl0oiy29q8g5fz90u6st3dhkwyd9p 6564593 6564588 2022-08-05T20:52:28Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|316x316px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı. Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- sg7dou2x1z25wk1tq52ag1ft930rlec 6564594 6564593 2022-08-05T20:54:08Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı. Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə Xorvatiya nümayəndəsi [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- htr1cmaj2cztmym0bzoobab7zjybtol 6564604 6564594 2022-08-05T21:02:05Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi. Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı. Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı. O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Xorvatiya]] nümayəndəsi [[Neven Zugaj]] ilə üz-üzə gəldi. Neven Zugaj 2011-ci ildə [[İstanbul]]da Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan idmançı idi. Görüşün birinci hissədinə Emin Əhmədov inamlı mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə isə ehtiyalı güləşən Emin Əhmədov, minimal hesabla qalib gəldi. Bununlada ümumi hesabda rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov, 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Zurabi Datunaşvili]] ilə qarşılaşdı. Göüşün birinci hissəsində Datunaşvili 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə isə Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bununlada o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın yarım-final görüşünə vəsiqə qazandı. Finala gedən yolda Emin Əhmədov Avropa Çempionatının qalibi və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Arsen Culfalahyan]] ilə üz-üzə gəldi. Əhmədov təcrübəli rəqibinə görüşün birinci hissəsində 0:2, növbəti hissəsində isə 0:3 hesabları ilə məğlub oldu və mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam elədi. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- bw8bzkmsv5bmik9varjdtr6taxrxt8q 6564607 6564604 2022-08-05T21:10:23Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi.<ref name=":M18">{{cite news|title=Все результаты спортсменов Азербайджана на Олимпиаде (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120729031029382.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı.<ref name=":M17">{{cite news|title=Сборная Азербайджана: краткая характеристика|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120728122239247.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":M19">{{cite news|title=Определились первые соперники Байрамова и Ахмедова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120804090406007.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Xorvatiya]] nümayəndəsi [[Neven Zugaj]] ilə üz-üzə gəldi. Neven Zugaj 2011-ci ildə [[İstanbul]]da Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan idmançı idi. Görüşün birinci hissədinə Emin Əhmədov inamlı mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə isə ehtiyalı güləşən Emin Əhmədov, minimal hesabla qalib gəldi. Bununlada ümumi hesabda rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov, 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Zurabi Datunaşvili]] ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Datunaşvili 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə isə Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bununlada o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın yarım-final görüşünə vəsiqə qazandı. Finala gedən yolda Emin Əhmədov Avropa Çempionatının qalibi və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Arsen Culfalahyan]] ilə üz-üzə gəldi. Əhmədov təcrübəli rəqibinə görüşün birinci hissəsində 0:2, növbəti hissəsində isə 0:3 hesabları ilə məğlub oldu və mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam elədi. Həlledici görüşdə o, Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirinin final görüşündə qalib gəldiyi [[Belarus]] təmsilçisi Alexandr Kihinov ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Kihinov 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə də Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bu minvallada Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M20">{{cite news|title=Байрамов - второй, Ахмедов - третий (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120805122905203.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- ljmlkeo21jlb1r8zx0zgt8k5li93tdg 6564608 6564607 2022-08-05T21:15:25Z Grenzsoldat 202463 /* 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. == Karyerası == === 2002—2011-ci illər: Fərid Mansurovla rəqabət === Emin Əhmədov beynəlxalq səviyyədə birinci turnirinə 2002-ci ilin iyul ayında [[Odessa]] şəhərində baş tutan yeniyetmələr arasında Avropa Çempionatında qatıldı. Nəticədə o, bürünc medal uğrunda görüşdə məğlub oldu və çempionatı beşinci pillədə başa vurdu. Daha sonra Emin Əhmədov Azərbaycan yığmasının məşqçilərinin ona etimad göstərməməsinə görə uzun illər nüfuzlu turnirlərdə mübarizə apara bilməmişdi. Etima göstərilməməsinin əsas səbəbi, həmin illərdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının "bir nömrəli" güləşçisinin [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]] hesab olunması idi. Məhz bu səbəbə görə Dünya və Avropa Çempionatlarında [[Azərbaycan]]ı [[Fərid Mansurov]] təmsil edirdi. Karyerasını 2010-cu ildə başa vurandan sonra, Emin Əhmədov tədricən beynəlxalq turnirlərdə mübarizə aparmağa başladı. Emin Əhmədov 2009-cu ilin fevral ayında [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnirdə mübarizə apardı.<ref name=":M01">{{cite news|title=В борьбе за иранскую бронзу азербайджанец победил армянина|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090228095206141.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Ermənistan]] nümayəndəsi Vahram Xatçatryanı məğlub elədi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin əsas turnirlərinən biri 31 mart-5 apreldə [[Litva]]nın [[Vilnüs]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatı idi.<ref name=":M02">{{cite news|title=Состав сборных Азербайджана к чемпионату Европы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090312061544345.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin çempionatda Azərbaycan yığmasının məşqçiləri tərəfindən [[2004 Yay Olimpiya Oyunları|2004-cü il Afina Olimpiadası]]nın qalibi [[Fərid Mansurov]]a şans verildi. Emin Əhmədov isə ehtiyat güləşçi qismində turnirə aparıldı. Nəticədə [[Fərid Mansurov]] Avropa Çempionatını beşinci pillədə başa vurdu. Emin Əhmədov aprel ayında [[Özbəkistan|Özbəistan]]da baş tutan Qran-Pri turnirində mübarizə apardı. Nəticədə o, final görüşündə məğlub oldu və turnirin gümüş medalına sahib oldu.<ref name=":M03">{{cite news|title=Азербайджанские борцы удачно стартовали на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090415072853428.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Daha sonra Emin Əhmədov 16-20 iyulda [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində çıxış elədi.<ref name=":M04">{{cite news|title=Азербайджан выиграл семь медалей в первый день Гран-При (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20090717105643485.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bürünc medal uğrunda görüşdə o, [[Serbiya]] təmsilçisi Alexander Maximoviç üzərində 2:0 (3:0, 3:0) hesabı ilə qalib gəldi və turnirin bürünc medalına sahib oldu. 2009-cu ilin sonralarında Emin Əhmədov Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin qalibi oldu.<ref name=":M05">{{cite news|title=Газюмов стал лучшим в Азербайджане|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20091220120040589.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> 2010-cu ildə də Emin Əhmədov nüzuflu turnirlərdə mübarizə aparmadı. O, əvvəlcə fevral ayında [[Bolqarıstan]]da baş tutan "Dan Kolov & Nihola Petrov" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və 8-ci pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov mart ayında [[İstanbul]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə çıxış eləsə də, bu səfər də medal qazana bilmədi.<ref name=":M06">{{cite news|title=Против Турции и Казахстана без лидеров|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100312010721912.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> May ayında isə Emin Əhmədov [[Belarus]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M07">{{cite news|title=12 медалей из Махачкалы и Минска|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20100524034101516.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov 2011-ci ildə birinci turnirinə iyun ayında [[Qazaxıstan]]ın [[Nur-Sultan|Astana (hal-hazırda Nur-Sultan)]] şəhərində baş tutan Prezident Kuboku çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M08">{{cite news|title=Сборные назвали составы|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110614031241937.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirdə 9-cu pillənin sahibi oldu. Daha sonra Emin Əhmədov iyun ayında [[Heydər Əliyev]]in xatirəsinə həsr olunan Qızıl Qran-Pri turnirində mübarizə apardı və turniri 8-ci pillədə başa vurdu.<ref name=":M09">{{cite news|title=Фарид Мансуров назвал полный состав на Гран-при|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20110706010938292.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Noyabr ayında isə o, [[Rusiya]]da baş tutan "Moscow Lights" beynəlxalq turnirində çıxış elədi və gümüş medala sahib oldu.<ref name=":M10">{{cite news|title=Азербайджан – на Кубке европейских наций|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20111109124337390.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2012-ci il: Karyeranın zirvəsi — London Olimpiadası === Emin Əhmədov 2012-ci ildə birinci turnirinə 24-26 fevral [[İran]]ın [[Qum (İran)|Qum]] şəhərində baş tutan Yadigar İmamın xatirəsinə həsr olunan beynəlxalq turnir çərçivəsində qatıldı.<ref name=":M11">{{cite news|title=Азербайджанцы поборются в Иране|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120220125658575.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Nəticədə o, turnirin bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M12">{{cite news|title=Азербайджан завоевал две медали на Кубке Имама Ядигяра (ФОТО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120227041420197.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Həmin ilin 20-22 aprelində [[Bolqarıstan]]ın [[Sofiya]] şəhərində Avropa Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu. Həmin turnirdə yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri [[Salih Bora]] və [[Şaban Donat]] 2011-ci il Avropa Çempionatının qalibi olan [[Rafiq Hüseynov (güləşçi)|Rafiq Hüseynov]]a şans verdi. Amma o, bu səfərdə ümidləri doğrulda bilmədi və Olimpiya Oyunlarına lisenziyanı qazanmadı. Bir həftə sonra isə [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]in [[Taiyuan]] şəhərində Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri baş tutdu.<ref name=":M13">{{cite news|title=Венгерское дежавю|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120427064801465.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Yunan-roma güləşi üzrə Azərbaycan yığmasının məşqçiləri bu səfər Emin Əhmədova etimad göstərdi. Nəticədə isə o, [[Macarıstan]]dan Pete Balçini 2:1 (1:3, 3:2, 3:0), [[Yaponiya]]dan Suhasa Surumahini 2:1 (1:2, 3:0, 5:0), [[Finlandiya]]dan Valttor Maisionu 2:0 (2:0, 6:0) və [[Ukrayna]]dan Vladimir Şahxixi 2:0 (6:0, 5:1) hesabları ilə məğlub elədi turnirin final görüşünə vəsiqə qazandı.<ref name=":M15">{{cite news|title=Ахмедов завоевал лицензию, Чунаев остался без нее (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120428103056815.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Bununla da o, 27 idmançı sırasında birinci pillənin sahibi olaraq [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|2012-ci il London Olimpiadası]]na lisenziyanın sahibi oldu.<ref name=":M14">{{cite news|title=Азербайджан получил 41-ю олимпийскую лицензию|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120428023903713.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Formal final görüşündə isə o, [[Belarus]] nümayəndəsi Alexandr Kihinovu da üstələdi və turnirin qalibi də oldu. [[Azərbaycan Güləş Federasiyası|Azərbaycan Güləş Federasiyasının (AGF)]] Baş Katibi [[Əjdər Cəfərov]], Azerisport.com idman portalına müsahibəsində Emin Əhmədovun lisenziya qazanmasını gözlənilməz olduğunu bildirmişdi.<ref name=":M16">{{cite news|title=Аждар ДЖАФАРОВ: С Магомедовым поступили несправедливо, а ошибки Рагимова были непростительны|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/wrestling/20120507120924556.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Fayl:Greco-Roman wrestling competition of the London 2012 Games 3.jpg|thumb|346x346px|alt=|[[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın 1/8 final mərhələsində baş tutan Emin Əhmədov (qırmızı geyimdə) və [[Neven Zugaj]] (göy geyimdə) görüşü (5 avqust 2012-ci il)]] '''XXX Yay Olimpiya Oyunları''' {{Əsas|Azərbaycan 2012 Yay Olimpiya Oyunlarında}} [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]] 25 iyul-12 avqustda [[Birləşmiş Krallıq]]ın [[London]] şəhərinin ev sahibliyində baş tutdu. Yunan-roma güləş üzrə Azərbaycan yığmasının heyətinə beş güləşçi cəld olundu. Heyətə [[2008 Yay Olimpiya Oyunları|2008-ci il Olimpiadası]]nın gümüş medalçısı [[Rövşən Bayramov]] (55 Kq.), 2010-cu il Dünya Çempionatının qalibi [[Həsən Əliyev (güləşçi)|Həsən Əliyev]] (60 Kq.), həmçinin Emin Əhmədov (74 Kq.), [[Saman Təhmasibi]] (84 Kq.) və [[Şalva Qadabadze]] (96 Kq.) daxil edildi.<ref name=":M18">{{cite news|title=Все результаты спортсменов Азербайджана на Олимпиаде (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120729031029382.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədovun Olimpiadadan əvvəl heç bir beynəlxalq turnirdə çıxış eləməməsi, həmçinin Avropa və Dünya Çempionatlırında mübarizə aparmaması və təcrübəsiz olması onun, Olimpiada da uğursuz çıxış edəcəyinə olan gözləntiləri artırırdı.<ref name=":M17">{{cite news|title=Сборная Азербайджана: краткая характеристика|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120728122239247.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda avqustun 5-də mübarizə apardı.<ref name=":M19">{{cite news|title=Определились первые соперники Байрамова и Ахмедова|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120804090406007.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> O, 1/8 final mərhələsi çərçivəsində baş tutan birinci görüşdə [[Xorvatiya]] nümayəndəsi [[Neven Zugaj]] ilə üz-üzə gəldi. Neven Zugaj 2011-ci ildə [[İstanbul]]da Dünya Çempionatının bürünc medalına sahib olan idmançı idi. Görüşün birinci hissədinə Emin Əhmədov inamlı mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə isə ehtiyalı güləşən Emin Əhmədov, minimal hesabla qalib gəldi. Bununlada ümumi hesabda rəqibini 2:0 hesabı ilə məğlub edən Emin Əhmədov, 1/4 final mərhələsinə adladı. Bu mərhələdə o, [[Gürcüstan]] təmsilçisi [[Zurabi Datunaşvili]] ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Datunaşvili 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 3:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə isə Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 4:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bununlada o, [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|London Olimpiadası]]nın yarım-final görüşünə vəsiqə qazandı. Finala gedən yolda Emin Əhmədov Avropa Çempionatının qalibi və Dünya Çempionatının bürünc medalçısı olan [[Ermənistan]] nümayəndəsi [[Arsen Culfalahyan]] ilə üz-üzə gəldi. Əhmədov təcrübəli rəqibinə görüşün birinci hissəsində 0:2, növbəti hissəsində isə 0:3 hesabları ilə məğlub oldu və mübarizəni bürünc medal uğrunda görüşdə davam elədi. Həlledici görüşdə o, Dünya Olimpiya Təsnifat Turnirinin final görüşündə qalib gəldiyi [[Belarus]] təmsilçisi Alexandr Kihinov ilə qarşılaşdı. Görüşün birinci hissəsində Kihinov 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Növbəti hissədə Əhmədov tədricən təşəbbüsü ələ aldı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Ümumi hesab 1:1 olduğu üçün üçüncü hissə başladı. Bu hissədə də Emin Əhmədov rəqibindən üstün mübarizə apardı və 2:0 hesabı ilə qalib gəldi. Bu minvallada Emin Əhmədov [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nın bürünc medalına sahib oldu.<ref name=":M20">{{cite news|title=Байрамов - второй, Ахмедов - третий (ОБНОВЛЕНО)|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120805122905203.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> Emin Əhmədov Azerisport.com idman portalına müsahibəsində bunları bildirdi — ''"bürünc medal mənim üçün super nailiyyətdir. Bir nəfər belə mənə inanmırdı"''.<ref name=":M21">{{cite news|title=Эмин АХМЕДОВ: В меня никто не верил|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=https://www.azerisport.com/london2012/20120806121955276.html|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 31 sentyabr 2012-ci il tarixli 2399 nömrəli Sərəncamına əsasən [[2012 Yay Olimpiya Oyunları|XXX Yay Olimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Emin Vidadi oğlu Əhmədov [["Tərəqqi" medalı]] ilə təltif edildi. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- o2ynzb9ltoih0def1eczejhzzwm3oa7 6564610 6564608 2022-08-05T21:16:55Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki == Həyatı == Emin Əhmədov 1986-cı il oktyabrın 6-da [[Bakı]] şəhərində zavod işçisi Vidadi Əhmədov və evdar qadın Minayə Əhmədovanın ailəsində anadan olub. Emin Əhmədov 2004-2006-cı illərdə [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|Dövlət Sərhəd Xidməti]] [[Sərhəd Qoşunları (Azərbaycan)|Sərhəd Qoşunları]]nın [["Göytəpə" Sərhəd Dəstəsi]]nin [[Yardımlı rayonu]]nda yerləşən sərhəd zastavalarının birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. <ref name=":M-">{{cite news|title=MƏTN|author=Azerisport.com idman portalı|newspaper=www.azerisport.com|date=05.08.2020|url=ДШТЛ|accessdate=05.08.2022|language={{Ru}}|archiveurl=|archivedate=2022-08-05|url-status=live}}</ref> === 2013—2014-cü illər: Karyeranın enişi === == Uğurları == {| class="wikitable" | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''İl'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Yarış'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Şəhər'''</center> | bgcolor="#E6E6FA"|<center>'''Nəticə'''</center> |- |<center>1</center> |<center>2002</center> |Yeniyetmələrin Avropa Çempionatı |{{Bayraq|UKR}} [[Ukrayna]] |<center>5.</center> |- |<center>2</center> | rowspan="2" |<center>2009</center> |Yadigar İmam Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>3</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>4</center> |<center>2010</center> |"Dan Kolov & Nihola Petrov" turniri |{{Bayraq|Bolqarıstan}} [[Bolqarıstan]] |<center>8.</center> |- |<center>5</center> | rowspan="3" |<center>2011</center> |Qazaxıstan Prezidentinin Kuboku |{{Bayraq|Qazaxıstan}} [[Qazaxıstan]] |<center>9.</center> |- |<center>6</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>8.</center> |- |<center>7</center> |"Moscow Lights" turniri |{{Bayraq|Rusiya}} [[Rusiya]] | bgcolor="Silver"|<center>'''2.'''</center> |- |<center>8</center> | rowspan="2" |<center>2012</center> |Dünya Olimpiya Təsnifat Turniri |{{Bayraq|Çin}} [[Çin Xalq Respublikası|Çin]] | bgcolor="Gold"|<center>'''1.'''</center> |- |<center>9</center> |Olimpiya Oyunları |{{Bayraq|Birləşmiş Krallıq}} [[Birləşmiş Krallıq]] | bgcolor="#CC9966"|<center>'''3.'''</center> |- |<center>10</center> |<center>2013</center> |İspaniya Qran-Prisi |{{Bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]] |<center>8.</center> |- |<center>11</center> | rowspan="3" |<center>2014</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>9.</center> |- |<center>12</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] | bgcolor="#CC9966" |<center>'''3.'''</center> |- |<center>13</center> |Dünya Çempionatı |{{Bayraq|UZB}} [[Özbəkistan]] |<center>15.</center> |- |<center>14</center> | rowspan="2" |<center>2016</center> |Dünya Kuboku |{{Bayraq|İran}} [[İran]] |<center>6.</center> |- |<center>15</center> |Qızıl Qran-Pri |{{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |<center>12.</center> |- |<center>16</center> | rowspan="2" |<center>2017</center> |"Vehbi Emre & Hamit Kaplan" turniri |{{Bayraq|TUR}} [[Türkiyə]] |<center>18.</center> |- |<center>17</center> |Avropa Çempionatı |{{Bayraq|Serbiya}} [[Serbiya]] |<center>17.</center> |} ---- mwj6efv9u8ro3ttb87q2tyt0m4530fm Hacıağa Nemətov 0 673819 6564592 6322733 2022-08-05T20:51:38Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Musiqiçi |adı = Hacıağa Nemətov |orijinal adı = Hacıağa Əlipaşa oğlu Nemətov |şəkil = Haciaganematov.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |fon rəngi = ifaçı olmayan personal |digər adı = |doğum adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 1919 |doğum yeri = Bakı |vəfat tarixi = 1942 |vəfat yeri = [[Bakı]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}}→<br>{{SSRİ}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |janr = |musiqi aləti = |səs tembri = |albom şirkəti = |əlaqələri = |təhsili = Azərbaycan Dövlət Konservatoriyası |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Hacıağa Əlipaşa oğlu Nemətov''' ({{DVTY}}) — azərbaycanlı bəstəkar, [[SSRİ-Finlandiya müharibəsi (1939-1940)]] və [[Böyük Vətən müharibəsi]] iştirakçısı<ref>{{cite web |url= https://medeniyyet.az/page/news/20655/Senetinin-pasasi--Azer-Pasa-Nemetov.html?lang=az|title=Sənətinin paşası - Azər Paşa Nemətov |author= |date= |website= |publisher= medeniyyet.az|language=az |access-date= 2 fev 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == Bioqrafiyası == Hacıağa Nemətov Bakı şəhərində neftçi ailəsində anadan olmuşdur. Qardaşı — [[Zəfər Nemətov]] Azərbaycanın görkəmli rejissoru, pedaqoq, ictimai xadim, Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi<ref name="istinad123"/>. === Erkən illəri === Uşaqlıqdan musiqiyə qarşı coşğun həvəsi özünü büruzə verir. Onun çalmağa başladığı ilk alət qarmon idi və ilk pyeslərini də həmin alət üçün bəstələyirdi. Öz sevimli alətində çalmaqdan yorulmayaraq, xalq melodiyaları əsasında improvizasiyalar edirdi. Sonralar orta məktəbdə oxuduğu illərdə isə o, truba alətində çalmağı öyrənir və məktəb orkestrilə müxtəlif klublarda çıxış edir. Lakin Hacıağanın artan musiqi marağı onu digər alətlərdə də çalmaq həvəsinə salır, belə ki, onun xahişi ilə atasının aldığı klarnet alətini də asanlıqla mənimsəyir. Onu Əli Bayramov adına klubun orkestrində çalmağa dəvət edirlər və bu orkestrlə o, konsertlərdə, şənliklərdə, bədii gecələrdə çıxış edir. Həmin vaxtlar o, qarmonda çalmaq vərdişləri sayəsində fortepianoda da çalmağı öyrənir<ref name="istinad123">{{cite web |url= http://www.musigi-dunya.az/new/read_magazine.asp?id=1083|title=БЯСТЯКАР ЩАЖЫАЬА НЕМЯТОВ (анадан олмасынын 90 иллийи мцнасибятиля) |author= |date= |website= |publisher=musigi-dunya.az |language=az |access-date= 2 fev 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. === Təhsili === 1939-cu ildə o, müfəffəqiyyətlə orta məktəbi bitirərək, musiqi texnikumunun nəzəriyyə-bəstəkarlıq fakultəsinə daxil olur. Onun musiqi istedadını, zəhmətsevərliyini və bəstəkarlıq qabiliyyətini nəzərə alaraq, elə həmin ildə onu Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasının bəstəkarlıq sinfi üzrə hazırlıq bölməsinə keçirirlər. Burada o, Üzeyir Hacıbəylinin bilavasitə rəhbərliyi altında yaradıcılıq fəaliyyətinə başlayır. Bu dövrdə onun müxtəlif janrlarda yazılmış ilk əsərləri meydana gəlir: vokal-instrumental süita, elegiya, variasiyalar, prelüdiya, mahnılar, romanslar<ref name="istinad123"/>. === Vəfatı === Hacıağa Nemətov ordu sıralarına çağırıldı. O, əvvəlcə Fin müharibəsində, sonra isə Böyük Vətən müharibəsi cəbhələrində vuruşdu. Döyüşdə ağır yaralanan və hospitalda müalicə olunan Hacıağa Nemətovun vəziyyətindən xəbər tutan Ü.Hacıbəyli hərbi komissarlığa müraciət edərək, onun Bakıya gətirilməsinə nail olur. Burada Hacıağanın halı ağırlaşır və 23 yaşında gənc bəstəkar vəfat edir<ref name="istinad678"/>. == Yaradıcılığı == Hacıağa öz yaradıcılıq səviyyəsi üzərində də çox çalışır, çox mütaliə edir, musiqi dinləyir, axşamlar sinifdə müstəqil məşğul olur. Üzeyir Hacıbəylinin öz şəxsiyyəti, onun xalq musiqisinin əhəmiyyəti haqqında mühazirələri gənc bəstəkarın formalaşmasında mühüm rol oynayır. Üzeyir bəy də onun təhsili və yaradıcılıq təcrübələri ilə daim maraqlanırdı, hətta biləndə ki, Hacıağanın evində məşğul olmaq üçün aləti yoxdur, o, öz royalını tələbəsinə hədiyyə edir. Öz sevimli müəlliminin diqqət və qayğısından ruhlanan Hacıağa öz üzərində daha səylə çalışırdı<ref name="istinad678">{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/xalqcebhesi/2012/noyabr/278117.htm?fbclid=IwAR2wOJoJfPndndnZUw2jopVvuOZKdlhmc7PvzUrd_0VBytWqtiafTYjFZgU |title=Gənc bəstəkar Hacıağa Nemətov 23 yaşında vəfat edib |author= |date= |website= |publisher=anl.az |language=az |access-date= 2 fev 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. Hacıağa çox ünsiyyətcil, şən və xeyirxah bir insan idi. O, öz kurs yoldaşları olan Fikrət Əmirovla, Qara Qarayevlə, Soltan Hacıbəyovla, Əşrəf Abbasovla, Tofiq Quliyevlə yaxından dostluq edirdi. Xüsusilə Q.Qarayevlə möhkəm dost idi. Q.Qarayev Hacıağanı öz kurslarında ən istedadlı tələbələrdən biri hesab edirdi. Dostlar bəzən gecə yarısına kimi incəsənətin əhəmiyyətindən, musiqi yaradıcılığı üslublarından və şəxsiyyətlərdən, Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin gələcək inkişaf yollarından söhbət edirdilər<ref name="istinad678"/>. H.Nemətovun konsert səhnəsində tez-tez ifa olunan əsərlərindən biri də "Fortepiano üçün altı pyes" silsiləsidir. Bu silsilə A.Zeynallının "Uşaq süitası"ndan sonra yazılan ikinci silsilə olub, Azərbaycan fortepiano ədəbiyyatında pedaqoji əhəmiyyətə malik əsərlərdən hesab olunur. Həmin əsər 1973-cü ildə nəşr olunmuşdur<ref name="istinad678"/>. === "İmprovizasiya" pyesi === İkinci pyes "İmprovizasiya" adlanır. Bu, muğam ifaçılığına xas olan improvizasiya üslubunda yazılmış bir pyesdir. Onun əsasını iki kontrast obraz təşkil edir ki, onların da psixoloji səciyyəsi ilə bağlı parlaq təzadlığı M.P.Musorqskinin "Sərgidən şəkillər" silsiləsindən "Varlı və kasıb" pyesi ilə müqayisə aparmağa imkan verir. Belə ki, H.Nemətov da obraz kontrastlığını iki mövzunun — Agitato və Lento — qarşılaşdırılması üzərində qurur. "İmprovizasiya"dan sonra gələn "Qızların rəqsi" incəliyi və nəcibliyi ilə dinləyicini valeh edir. Rəqsin melodik hərəkəti qızların gah yaxınlaşmasını, gah da uzaqlaşmasını təsvir edir. Pyesin əsasını rəqs xarakterli səciyyəvi ritmik şəkil təşkil edir<ref name="istinad345"/>. === "Uşaq" pyesi === "Uşaq pyesi" öz melodikasına görə silsilənin yaddaqalan hissəsi olub, özündə beşik mahnılarına xas laylay intonasiyalarını əks etdirir. Burada yuxuya gedən uşaq və ona laylay deyən ana obrazı canlandırılır. Pyes qəmli, təsirli əhval-ruhiyyəyə malikdir, melodiya dalğavari sakit hərəkətli olub, kəskin səslənmələrdən, sıçrayışlardan uzaqdır. "Düşüncə" pyesində isə təmkinli bir möhtəşəmlik özünü büruzə verir. Əsərin fakturası həlak olan qəhrəmanlara rekviyemi xatırladır. Pyes dərin kədərli düşüncələri açıqlayır. Buradakı melodik hərəkətin quruluşu matəm yürüşünü xatırladır, insan axınının yaxınlaşması emosional yüksəlişlə müşayiət olunur və kulminasiyaya gətirib çıxarır, bundan sonra isə keçib gedərək uzaqlaşan yürüş səslənmənin tədricən zəifləməsi ilə müşayiət olunur<ref name="istinad345"/>. === "Ləzginka" pyesi === Silsiləni tamamlayan "Ləzgi.nka" pyesində bəstəkar bu rəqsə xas olan səciyyəvi cizgiləri təcəssüm etdirmişdir. Ləzginka rəqsinin cəld, coşğun hərəkətləri musiqidə eyni bir melodik ifadənin dəfələrlə təkrarlanması ilə qabarıq verilir. Pyesin birinci bölməsinin əsasını təşkil edən melodik fraza gah minorda, gah da majorda səslənir. Lad dəyişikliyi musiqiyə hər dəfə yeni boyalar aşılayır, o, gah yumşaq, incə, gah da iradəli və gümrah xarakter kəsb edir. Müşayiətdəki dəqiq ölçülü akkordlar rəqs ritmini canlandırır. "Ləzginka"nın orta bölməsi daha iti hərəkətli olub, melodiyada burulğanlı fiqurasiyalarla, müşayiətdə isə passajlarla zənginləşir. Pianoçuların repertuarında özünəməxsus yer tutan H.Nemətovun pyeslər silsiləsi bütövlükdə ifa olunarkən olduqca orijinal səslənir və məhz bu formada bəstəkarın yaradıcılıq üslubunu aydın təcəssüm etdirir<ref name="istinad345">{{cite web |url=http://www.anl.az/down/meqale/zerkalo/zerkalo_may2009/81031.htm?fbclid=IwAR1RLfsSyVIfhgYp5YkQosN-n8eJWE4qHS_huyG0foK4UvxJQXNbnPvGmx4 |title=КОМПОЗИТОР ГАДЖИАГА НЕЙМАТОВ 90-летию со дня рождения посвящается |author= |date= |website= |publisher=anl.az |language= ru|access-date= 2 fev 2022|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.musigi-dunya.az/new/read_magazine.asp?id=1083 Bəstəkar Hacıağa Nemətov] * [http://musakademiya.musigi-dunya.az/noti/neymetov_6_pyes.pdf H.Nemətov "Fortepiano üçün altı pyes"] * [http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=214329&pno=1 H.Nemətov "Yada düşdü" mahnı] * [https://sozmusiqi.wordpress.com/az/folksong/gul-acildi/ H.Nemətov "Gül açıldı" mahnı] * [http://web2.anl.az:81/read/page.php?bibid=178261&pno=6 H.Nemətov "Döyüşçünün andı" mahnı] [[Kateqoriya:Azərbaycan bəstəkarları]] aqhneevzj8310j74gxwhn2lv06d5bpv İspaniya mirası uğrunda müharibə 0 674451 6564731 6556113 2022-08-06T05:05:33Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi münaqişə |münaqişə = İspaniya mirası uğrunda müharibə |aiddir = |şəkil = Villars a Denain1.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Jan Alo. Denene döyüşü |tarixi = 1701—1714-cü illər |yeri = [[Avropa]], [[Şimali Amerika]], [[Hindistan|Qərbi Hindistan]], [[Qərbi Afrika]] |səbəbi = |nəticəsi = [[Utrext sülhü]] <br> Raştat sülhü <br> Baden sülhü |ərazi = |tərəf1 = [[Fayl:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|25px]] [[Müqəddəs Roma İmperiyası]] <br> [[Fayl:Flag of England.svg|25px]][[Böyük Britaniya Krallığı]]<br>[[Fayl:Statenvlag.svg|25px]][[Yeddi Birləşmiş Əyalət Respublikası]] <br>{{flagdeco|Spain|1506}} Habsburqlar İspaniyası<br>[[Fayl:Flag of the Kingdom of Prussia (1701-1750).svg|25px]][[Prussiya krallığı]] (1702-ci ildən)<br> [[Fayl:Flag of Savoie.svg|25px]] Savoya kralığı (1703-cü ildən)<br>[[Fayl:Flag of Portugal (1707).svg|25px]][[Portuqaliya Krallığı]] (1703-cü ildən) |tərəf2 = [[Fayl:Royal Standard of the King of France.svg|border|26px|alt=Fransa krallığı]]Fransa krallığı<br> [[Fayl:Flag of Spain (1701–1760).svg|border|26px|alt=Flag of Spain (1701–60)|link=Spanish Empire]]İntibah dövrü İspaniyası<br>[[Fayl:Electoral Standard of Bavaria (1623-1806).svg|25px]] Bavariya knyazlığı<br>[[Fayl:Flag of Savoie.svg|25px]]Savoya kralığı<br>[[Fayl:Wappen Erzbistum Köln.png|25px]]Köln Arxiyeparlığı<br>[[Fayl:LuikVlag.svg|25px]]Lyej yepiskopluğu |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = [[Fayl:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|25px]] VI Karl (Müqəddəs Roma imperatoru)<br> [[Fayl:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|25px]] I Leopold(Müqəddəs Roma imperatoru) <br> [[Fayl:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|25px]] I İosif(Müqəddəs Roma imperatoru) <br> [[Fayl:Flag of Savoie.svg|25px]]Savoyalı Yevgeni <br>[[Fayl:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|25px]]Lüdviq Vilhelm (Baden-Baden makkrafı)<br>[[Fayl:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|25px]]Qvido Fon Ştarenberq <br> [[Fayl:Flag of Savoie.svg|25px]] Viktor Amadeu <br>[[Fayl:Naval Ensign of Sweden.svg|25px]]I Fridrix <br>[[Fayl:Coat of Arms of the Kingdom of Württemberg 1817-1921.svg|25px]]Karl Aleksandr<br> [[Fayl:Flag of the House of Nassau Weilburg.svg|25px]]İoqan Ernst (Nasau-Velburq knyazı)<br>{{bayraq|Böyük Britaniya}}[[Anna Stüart]]<br>{{bayraq|Böyük Britaniya}}Harli Robert <br>{{bayraq|Böyük Britaniya}}Con Malboro Çörçill<br>[[Fayl:Flag of the Netherlands.svg|25px]]Antoni Qeynzius<br>[[Fayl:Flag of the Netherlands.svg|25px]]Henri de Nasau <br>[[Fayl:Flag of Prussia (1892-1918).svg|25px]]I Fridrix (Prusiya kralı) <br>[[Fayl:Flag Portugal (1707).svg|border|26px|alt=Flag of Portugal (1707–1816)|link=History of Portugal (1640–1777)]]Antonio Luis Sousa |komandan2 = [[Fayl:Royal Standard of the King of France.svg|border|26px|alt=Fransa krallığı]][[XIV Lüdovik]]<br>[[Fayl:Royal Standard of the King of France.svg|border|26px|alt=Fransa krallığı]]Kloud Vilar<br>[[Fayl:Royal Standard of the King of France.svg|border|26px|alt=Fransa krallığı]]Lui Jozef de Vandom<br> [[Fayl:Royal Standard of the King of France.svg|border|26px|alt=Fransa krallığı]]Ceym Fitceyms<br>[[Fayl:Royal Standard of the King of France.svg|border|26px|alt=Fransa krallığı]] Lui Fransua Buffler<br>[[Fayl:Royal Standard of the King of France.svg|border|26px|alt=Fransa krallığı]]Fransua Vilrua<br>[[Fayl:Flag of Spain (1701–1760).svg|border|26px|alt=Flag of Spain (1701–60)|link=Spanish Empire]]V Filip<br>[[Fayl:Electoral Standard of Bavaria (1623-1806).svg|25px]] II Maksimilian |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = [[Fayl:Banner of the Holy Roman Emperor (after 1400).svg|25px]] 100 min nəfər<ref name="Clodfelter">Clodfelter, M. (2017). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492-2015 (4th ed.). Jefferson, North Carolina: McFarland. ISBN 978-0786474707.</ref> <br>[[Fayl:Flag of England.svg|25px]] [[Fayl:Statenvlag.svg|25px]] 250 min nəfər<ref name="Clodfelter" /> <br>[[Fayl:Flag of Prussia (1892-1918).svg|25px]] 100 min nəfər<ref name="Clodfelter" /> <br>[[Fayl:Flag Portugal (1707).svg|border|26px|alt=Flag of Portugal (1707–1816)|link=History of Portugal (1640–1777)]] [[Fayl:Flag of Savoie.svg|25px]] 50 min nəfər<ref name="Clodfelter" /> |qüvvə2 = [[Fayl:Royal Standard of the King of France.svg|border|26px|alt=Fransa krallığı]] 500-600 min<ref name="Clodfelter" /> <br> [[Fayl:Flag of Spain (1701–1760).svg|border|26px|alt=Flag of Spain (1701–60)|link=Spanish Empire]] [[Fayl:Electoral Standard of Bavaria (1623-1806).svg|25px]] 100 min nəfərdən artıq<ref name="Clodfelter" /> |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = |itkilər2 = |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = 235-400 min nəfər<ref name="Clodfelter" /> <br> (digər məlumatlara görə - 400-700 min nəfər.<ref>{{cite web|title=Statistics of Wars, Oppressions and Atrocities of the Eighteenth Century (the 1700s)|url=http://necrometrics.com/wars18c.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120722011220/http://necrometrics.com/wars18c.htm|archivedate=2012-07-22}}</ref>) |vikianbar = }} '''İspaniya mirası uğrunda müharibə''' (1701–1714) — XVIII əsrin əvvəllərində 1700-cü ilin noyabrında vəfat edən və varisi olmayan İspaniya kralı II Karlın ölümü ilə başlanan ümumavropa müharibəsi. II Karl taxt-tacını daha sonra İspaniya Kralı V Filip olan Fransız kralı [[XIV Lüdovik]]in nəvəsi olan Anju hersoqu Filipə vəsiyyət etmişdi. Müharibə [[Müqəddəs Roma imperatorlarının siyahısı|Müqəddəs Roma İmperatoru]] I Leopoldun sülaləsinin (Habsburqların da) İspan mülkləri hüququnu müdafiə etmək cəhdi ilə başladı.{{sfn|Falkner|2015|p=7}} XIV Lüdovik torpaqlarını daha aqressiv şəkildə genişləndirməyə başladıqda, bəzi Avropa ölkələri (əsasən [[İngiltərə]] və [[Hollandiya|Hollandiya Respublikası]]) Fransanın güclənməsinin qarşısını almaq üçün Müqəddəs Roma İmperiyasının tərəfini tutdu. [[Fransa]] və [[İspaniya]] arasındakı ittifaqda yeni dövlətlər təzə ərazilər qazanmağa və ya mövcud torpaqlarını müdafiə etməyə çalışırdılar. Müharibə yalnız Avropada deyil, lokal qarşıdurmanın getdiyi və ingilis kolonistləri tərəfindən kraliça [[Anna Stüart]] müharibəsi adlandırdıqları [[Şimali Amerika]]da da gedirdi. Müharibə on üç ildən bir az çox davam etdi. Müharibə hersoq DE Villyar və hersoq Bervik (Fransa), hersoq Marlboro (İngiltərə) və Savoy şahzadəsi Yevgeni (Avstriya) kimi istedadlı sərkərdələri üzə çıxarıb məşhurlaşdırdı. Müharibə [[Utrext sülhü|Utrext]] (1713) və Raştatt (1714) müqavilələrinin imzalanması ilə sona çatdı. Nəticədə V Filip İspaniya kralı olaraq qaldı, lakin Fransa taxt-tacına varis olmaq hüququnu itirdi və bu da İspaniya və Fransa sülalələrinin ittifaqını pozdu. İspaniya mülklərinin əsas hissəsini özündə saxladı, lakin İtaliyadakı mülklərini [[Avstriya]] və [[Savoyya|Savoyaya]] güzəştə getdilər. Həmçinin avstriyalılar Hollandiyada İspan mülklərinin çoxuna yiyələndilər. İngiltərə [[Cəbəllütariq]] və [[Minorka]]ya yiyələndi, İspan Amerikasında əhəmiyyətli ticarət güzəştləri qazandı və Hollandiyanı dəniz lideri və ticarətdə Avropa birinciliyindən saldı. [[Hollandiya]] iqtisadiyyatı müharibədən böyükziyan gösədə, böyük bir ticarət gücü olaraq qaldı və indiki Avstriya Hollandiyasında gücləndirilmiş müdafiə xətti qazandılar. Fransızlar öz növbəsində, [[XIV Lüdovik]]in əvvəlki bütün fəthlərini qorular, Oranj knyazlığını və [[Barselonnet]] şəhərini aldılar. Nəticədə, [[Habsburqlar]]ın mülkləri tərəfindən Fransanın mühasirəyə alınması təhlükəsi aradan qaldırıldı. [[Müqəddəs Roma İmperiyası]]nın mərkəzsizləşdirilməsi davam etdi, [[Prussiya]], [[Bavariya]] və [[Saksoniya]] getdikcə müstəqil dövlətlər rolunu oynamağa başladı. [[Osmanlı imperiyası|Osmanlılar]] üzərindəki qələbələrlə birlikdə [[Habsburqlar|Avstriya Habsburqları]] getdikcə daha çox diqqətlərini Avropaya yönəltdilər. == Tarixi == [[Fayl:King Charles II of Spain.jpg|250px|thumb|left|İspaniyanın son Habsburq kralı II Karl (1665–1700)]] 1665-ci ildə II Karl İspaniya Kralı oldu. Ömrü boyu səhhətindən əziyyət çəkən, II Karlın ölümü demək olar ki, doğulduğu andan etibarən gözlənilən idi. Səhhəti imkan vermədiyindən varisi də yox idi. Habsburqların ispan qolunda başqa varislər olmadığından bu da öz növbəsində illər boyunca diplomatik mübahisələrə səbəb olmuşdu. İspaniya ilə yanaşı, [[İtaliya]]da, [[Amerika]]da, [[Belçika]] və [[Lüksemburq (şəhər)|Lüksemburqdakı]] mülkləri də əhatə edən nəhəng İspaniya İmperiyasının mirası məsələsi daim müzakirə mövzusu idi.<ref name="Борисов,1991">{{kitab3 | müəllif = Борисов Ю. | часть = | başlıq = Дипломатия Людовика XIV | оригинал = | ссылка | издание = | yer = М. | nəşriyyat = Международные отношения| il = 1991 | страницы = | isbn = 5-7133-0305-5 }}</ref> İki nəhəng Avropa xanədanı İspaniya taxtına iddia edirdi: Fransız Burbonları və Avstriya Habsburqları; hər iki kral ailəsi son İspan kralı ilə yaxından qohumluq əlaqələrinə malik idi.<ref name="Борисов,1991"/> 1670-ci ildə İngiltərə Duver müqaviləsinin şərtlərinə görə [[XIV Lüdovik]]in İspaniya taxtına hüquqlarını dəstəkləməyi qəbul etdi. 1688-ci il də Böyük İttifaqın şərtlərinə görə İngiltərə və Hollandiya Respublikasını I Leopoldu dəstəkləməyi öhdəsinə götürdülər.{{sfn|Hochedlinger|2003|p=171}} 1700-cü ildə [[İspaniya İmperiyası]], [[İtaliya]]da, İspan Hollandiyasında, [[Filippin]]lərdə və [[Amerika]]da mülkləri özündə birləşdirirdi və artıq hakim [[böyük güc]] olmasa da, böyük ölçüdə iri dövlət sayılırdı.{{sfn|Storrs|2006|pp=6–7}} Bu səbəbdən İspaniya taxtına yiyələnmək əlavə güc demək idi. Bu gücün ya Avstriya Habsburqları ya da Fransız Burbonları tərəfindən alınması Avropadakı güc nisbətini dəyişdirəcəkdi Bu səbəbdən İspan mirası Avropada böyük dövlətlərin əksəriyyətinin qoşulduğu müharibəyə səbəb oldu. O, [[İsveç]], [[Saksoniya]], [[Danimarka-Norveç]] və [[Rusiya]] kimi dövlətlərin iştirak etdiyi 1700–1721-ci illərdə baş vermiş [[Şimal müharibəsi]]nə də təsir göstərmişdir.{{sfn|Frey|1995|pp=191-192}} 1688–1697-ci illərdə baş vermiş doqquz illik müharibə zamanı ordular 1648-ci ildə ortalama 25.000-dən, 1697-ci ilə qədər 100.000-ə qədər böyümüşdü.{{sfn|Childs|1991|p=1}} Bu da sənaye inqilabı öncəsi iqtisadiyyatların davamlılıq səviyyəsini aşağı salırdı. 1690-cı illər eyni zamanda kiçik buz dövrünün ən aşağı nöqtəsinə çatmış, daha soyuq və rütubətli hava dövrü Avropada məhsul istehsalını kəskin şəkildə azaltmışdı.{{sfn|White|2011|pp=542-543}} 1695–1697-ci illərdə olan böyük qıtlığın indiki [[Şotlandiya]], [[Estoniya]], [[Finlandiya]], [[Latviya]], [[Norveç]] və [[İsveç]]dəki əhalinin 15-25%-ni, [[Fransa]] və Şimali [[İtaliya]]da da isə iki milyon nəfərin öldürdüyü təxmin edilir.{{sfn|de Vries|2009|pp=151–194}} 1697-ci il Reysvik müqaviləsinin şərtlərinə görə Fransanın müttəfiqlər olmadan hər hansı bir siyasi hərəkət etməsi qəbul edilməz idi. Doqquz illik müharibə sona yaxınlaşdıqca, İspan mirası məsələsi kritik hal aldı. II Karlın səhhətinin pisləşməsi isə böyük döyüş ərəfəsində səssizlik idi.{{sfn|Meerts|2014|p=168}} == Mirasın bölünməsi müqavilələri == [[Fayl:Louis XIV of France and his family attributed to Nicolas de Largillière.jpg|250px|thumb|right|[[XIV Lüdovik]] (1638-1715), (oturmuş); onun oğlu Böyük Doufin Lüdovik (1661–1711), (solda); nəvəsi Burqundiya hersoqu Lüdovik (1682–1712) (sağda); böyük nəvəsi [[XV Lüdovik]] (1710–1774)]] Fransa və ya Avstriyadan fərqli olaraq, İspaniya taxt-tacı ana xətti ilə miras alına bilərdi. II Karlın bacıları Fransa və Avstriya krallarının həyat yoldaşları idilər. Mariya Tereza (1638-1683-cü illər) Fransa kralı XIV Lüdoviklə, Matqarita Tereza (1651-1673-cü illər) isə [[Müqəddəs Roma imperatorlarının siyahısı|Müqəddəs Roma imperatoru]] I Leopoldla evli idi. Bu səbəbdən hər iki monarx evinin uşaqları taxta iddia edirdilər. Bununla belə 1689-cu ildə İngiltərə Kralı Orleanlı III Vilhelm 9 illik müharibədə imperatorun dəstəyini aldığından, imperatorun bütün İspan imperiyasına iddialarını dəstəkləyəcəyinə söz vermişdi.{{sfn|Frey|1995|p=389}} İspan taxtına başqa bir namizəd isə 1692-ci ildə anadan olan Bavariya şahzadəsi İosif Ferdinand idi. Onun anası Mariya Antoniya (1669–1692) I Leopoldun Matqarita Terezadan olan qızı idi. O ata tərəfdən Vittelsbax sülaləsinə aid olduğundan nə Burbonlara, nə də Habusbuqlara bağlılığı yox idi. Bu səbəbdən əgər o, İspaniya taxtına çıxardısa [[Avropa]]da qüvvələr nisbəti dəyişməzdi. 1698-ci ildə Fransa, İngiltərə və Hollandiya Respublikası arasında imzalanan Haaqa müqaviləsinə əsasən, beş yaşlı İosif II Karlın varisi olaraq təyin edildi. İspaniya taxtına iddialarından imtina etmək müqabilində Fransa və Avstriya İspaniyanın Avropa ərazilərinin bir hissəsini alacaqdılar.{{sfn|McKay|1983|pp=54-55}} İspaniyada bu razılaşma böyük narazılığa səbəb oldu. Onlarsız imperiyanın ərazisinin bölünməsi böyük hiddətlə qarşılandı. Üstəlik ispanlar imperiya mülklərinin bölünməsini istəmirdilər. 1699-cu ilin fevralında İosifin ölümü anası Mariya Antonianı qane edəcək yeni bir həll yolunu tələb edirdi. 1685-ci ildə İspan taxtına iddiasını I Leopoldun oğulları İosif və Ferdinand Vensel irəli sürdü.{{sfn|Ingrao|2000|p=105}} Bu addım ciddi hüquqi şübhələr doğursa da, lakin Lüdovik və Vilyam bundan 1700-cü il London Müqaviləsini hazırlamaq üçün istifadə etdilər. Bu şərtlər Ferdinand Venseli yeni varis etdi, Fransa, Savoya və Avstriya ərazi təzminatını aldı, lakin nə Leopold nə də Karl bununla razılaşmadığından müqavilə təsir gücünə malik deyildi. 1700-ci ilin oktyabrında II Karl vəfat etdi. Ölməzdən əvvəl o, Böyük Doufinin ikinci oğlu Anju hersoqu Filipi varisi elan etdi. Əgər o, imtina edərdisə, o zaman ikinci varis onun kiçk qardaşı Beriyalı Karl olurdu.{{sfn|Rule|2017|pp=91–108}} == Müharibəyə hazırlıq == Məqsədlərinin çoxunun diplomatiya ilə reallaşmasına baxmayaraq, XIV Lüdovik müharibəni qaçılmaz etmək üçün bir sıra siyasi gedişlər etdi.{{sfn|Falkner|2015|pp=508–510}} İngiltərə parlamentində üstünlük təşkil edən [[torilər]] ərazi bölünməsi müqavilələrinə, əsasən də fransızların [[Siciliya]]nı əldə etməsinə qarşı etiraz etdilər.{{sfn|Gregg|1980|p=126}} Torilər hesab edirdilər ki, bu müqavilələr ingilislərin şərq ölkələri ilə gəlirli ticarətinə təsir göstərə bilər. Lakin xarici diplomatiya İngiltərə ticarəti zərər görməyincə, Avropa müharibəsinə qarışmaqdan imtina etmələrinin doğru olduğu qənaətinə gəldi.{{sfn|Somerset|2012|p=166}} XIV Lüdovik torilərin bu gedişini lazımınca dəyərləndirmədi, bəlkə də görməməzliyə vurdu. Onun hərəkətləri torilərin səbrini tədricən daşırdı.{{sfn|Falkner|2015|p=96}} [[Fayl:Europe c. 1700.png|250px|thumb|left|1700-cü ildə Avropa, İspaniya mirası uğrunda müharibənin başlanğıcında]] II Karlın vəsiyyəti ilə bağlı xəbər Fransa sarayına çatdıqda, XIV Lüdovikin məsləhətçiləri onu 1700-cü il London müqaviləsinin şərtlərini qəbul etmək və bütün İspaniya mirası üçün müharibəyə qarışmamağın daha etibarlı olacağına inandırdılar. Bununla belə, [[Fransa Xarici İşlər Nazirliyi|Fransa Xarici İşlər Naziri]] krala izah etdi ki, Fransa [[İspaniya İmperiyası|İspaniya imperiyasının]] hamısına və ya yalnız bir hissəsinə iddia edərsə, London müqaviləsində nəzərdə tutulan İspaniya mülklərinin bölünməsi ilə razılaşmayan Avstriya ilə müharibə qaçılmazdır. Dəniz güclərinin - İngiltərə və Hollandiya Respublikasının - İspaniya imperiyasını bölmək cəhdində Avstriya və İspaniya ilə müharibədə onu dəstəkləməyəcəyini bilən XIV Lüdovik, İspaniya kralının iradəsini qəbul etməyə və nəvəsinin bütün İspaniya mülklərini miras almasına icazə verməyə qərar verdi. XIV Lüdovik və Anjulu Filipin II Karlın vəsiyyəti qəbul etdiklərini öyrəndikdə, İspaniya səfiri sarayı tərk edərək, yüksək səslə elan etdi: "Artıq Pireneyler yoxdur".<ref>Legrelle A. La diplomatie fransaise et la succession d’Espagne. — Gand. 1890. TIII. — P. 650</ref> XIV Lüdovikin Fransanın Avropadakı hegemonluğunu təmin etmək üçün çox aqressiv yol seçmişdi. O, İngiltərə və Hollandiyanı İspaniya ilə ticarət əlaqələrini kəsmişdi, bu da bu iki ölkənin ticari maraqlarını ciddi şəkildə təhdid edirdi. İngiltərə ticarətini təhdid edən Fransanın hərəkətləri adada müharibə üçün açıq bir çoxluğu meydana gətirdi və 1701-ci ilin mayında parlament III Vilhelmi anti-Fransa ittifaqı üçün danışıqlar aparmağa çağırdı.{{sfn|Somerset|2012|p=167}} III Vilhelm 1701-ci ilin sentyabrında Hollandiya Respublikası və Avstriya ilə [[Haaqa]] müqaviləsini imzaladı, buna görə V Filip hələ də İspaniya kralı olarak tanınırdı, lakin Avstriya İtaliyada istənən İspaniya mülklərini alırdı. Avstriyalılar ayrıca İspaniya Hollandiyasını da himayəyə götürməli və bununla da bölgəni fransızların müdaxiləsindən müdafiə etməli idilər. Avstriya və Hollandiya yenidən İspaniyada ticarət etmək hüquqlarını aldılar.{{sfn|Somerset|2012|p=168}} [[Fayl:1593 Valckenborch Ansicht von Antwerpen mit zugefrorener Schelde anagoria.JPG|250px|thumb|right|Antverpen və donmuş Şeldt hövzəsi; fransızların bu strateji əraziyə qarşı iddiaları həm İngiltərə, həm də Hollandiya Respublikasını təhdid edirdi.]] Müqavilənin imzalanmasından bir neçə gün sonra, 1688-ci ildə II Vilhelm tərəfindən taxtdan endirilən İngiltərənin əvvəlki kralı II Yakov Fransada öldü. XIV Lüdovik əvvəlki razılaşmalara görə II Vilhelmi kral kimi tanısa da, indi o, taxt-taca yeganə varis kimi II Yakovun oğlu Ceyms Fransis Edvard Stüartı gördüyünü elan etdi.<ref name="Борисов,1991"/> Bu halda müharibə qaçılmaz oldu və II Vilhelm özü 1702-ci ilin martında öldükdə, varisi Kraliça Anna Haaqa müqaviləsini dəstəklədiyini təsdiqlədi. Bundan qəzəblənən İngiltərə və Hollandiya Respublikası (XIV Lüdovik Fransa əsgərlərinin İspaniya Hollandiyasına daxil olması onu qəzəbləndirmişdi) cavab olaraq ordularını toplamağa başladılar və 1702-ci il mayın 14-də Fransa və İspaniyaya müharibə elan etdilər.<ref name="Борисов,1991"/> Avstriya mayın 5-də İngiltərə və Hollandiyaya qoşuldu.{{sfn|Wolf|1974|p=514}} == Strateji maraqlar == [[Fayl:Grand Strategy, War of the Spanish Succession.png|250px|thumb|left|Fransanın mərkəzdə yerləşməsi Böyük İttifaqın kənar ərazilərə hücum etməsini tələb edirdi]] === İqtisadiyyat === Müharibədə iştirakçıları üçün ticarət və iqtisadi maraqlar əhəmiyyəti dərəcədə böyük qiymətləndirilir. Belə ki, bir çox tədqiqatçılar Hollandiya və İngilislərin Habsburqları dəstəkləməsinin əsas səbəbininj onların Amerika bazarlarına giriş arzusundan qaynaqlandığını düşünürlər.{{sfn|Schmidt Voges|Solana Crespo|2017|p=2}} Müasir iqtisadçılar ümumiyyətlə daim böyüyən bir bazarı əsas götürürlər, lakin o zaman hakim olan [[merkantilizm]] nəzəriyyəsi onu nisbətən statik hesab edirdi. Pay artırmaq, onu başqasından almaq deməkdir. Hökumətin rolu ticarət gəmilərinə və koloniyalarına hücum edərək öz müstəmləkələrində xarici rəqabəti məhdudlaşdırmaq idi.{{sfn|Rothbard}} Əsas məqsədləri ticarəti genişləndirmək və gəlir olan tərəflər müharibəni [[Şimali Amerika]], [[Hindistan]] və [[Asiya]]nın digər bölgələrinə qədər yayılmasına səbəb oldular. 1690-1704-cü illərdə xarici mallara ingilis idxal rüsumları 400 % artdı və dəniz ticarətinin inkişafı 1651–1663-ci illər [[İngilis - holland müharibələri|İngilis-holland müharibələrində]] əsas amil oldu. 1700-cü il sentyabrın 6-da Fransa, parça kimi ingilis istehsalı olan malların idxalını qadağan etdi. Həmçinin ərazisində və koloniyalarında ingilis ticarətini məhdudlaşdıran geniş miqyaslı qadağalar tətbiq etdi.{{sfn|Schaeper|1986|p=1}} === Hərbi === Doqquz illik müharibədə müntəzəm orduların sayı tez-tez sənaye inqilabı öncəsi iqtisadiyyatlar üçün davamlı olmayan səviyyələri 100.000 nəfəri aşırdı. Belə ki, 1701-1714-cü illər arasında müntəzəm ordu sayı ortalama 35.000-50.000 nəfər arasında idi.{{sfn|Childs|1991|p=2}} Çox saylı ordunu yürüşə aparmaq xüsusilə böyük su hövzələrinin olması mümkünsüz edirdi. Belə ki, Şimali İspaniya kimi yoxsul bölgələrdə [[Reyn]] və Adda kimi bol sulu çaylar üzərindən böyük sayda ordu və ağır silahların daşınması mümkün deyildi. Daha yaxşı maddi-texniki təchizat, vahid komandanlıq və daha sadə daxili rabitə xətləri Bourbon ordularına rəqiblərinə qarşı hərbi əməliyyatlarda üstünlük verirdi. == Müharibəyə qoşulanların məqsədləri və əsas tərəflər == === Böyük Britaniya (1707-ci ilədək İngiltərə və Şotlandiya) === [[Fayl:Bakhuizen, Battle of Vigo Bay.jpg|250px|thumb|right|[[İngiltərə]]-[[Hollandiya]] [[eskadra]]sı, İspaniya kral xəzinə donanmasını, Viqo körfəzində ələ keçirir, 1702-ci il oktyabr]] Fransanın gücünün azaldılması və İngiltərə taxtı üçün [[protestant]] varisliyinin təmin edilməsinə nail olmaq, fransızların saraya təsir vasitələrini zəiflətmək məqsədi gedülürdü. Ümumiyyətlə torilər öz ticarətlərini qorumaq və genişləndirməklə bərabər Fransa və İspaniya ticarətinə hücum etmək üçün kral donanmasını istifadə edən bir merkantil strategiyanı dəstəkləyirdi. Onlar quru ərazilərdə müharibə öhdəliklərini bahalı və başqalarına fayda gətirən kimi qiymətləndirirdilər.{{sfn|Shinsuke|2013|pp=37-40}} [[Viqlər (Britaniyada siyasi partiya)|Viqlər]] isə yalnız Fransanı dəniz gücü ilə məğlub edə bilməyəcəyini iddia edir və kontinental strategiyanı vacib sayırdılar. İngiltərənin maddi gücü onu ittifaqın Fransaya qarşı bütün cəbhələrdə fəaliyyət göstərən yeganə üzvü halına gətirirdi.{{sfn|Ostwald|2014|pp=100–129}} === Hollandiya respublikası === Marlboro hersoqu Con Çörçil tarixi Niderland əraziləri ilə ittifaqın komandanı olsa da, [[holland]] döyüşçülər xeyli sayda olduğundan müharibədə səhnəsində strategiya onların istəyinə tabe idi. 1672-1678 Fransız-Hollandiya müharibəsi ispanların Cənubi Hollandiyanı müdafiə edə bilməyəcəyini göstərdi və bu səbəbdən 1697-cı il Reysveyk müqaviləsinə görə hollandların səkkiz əsas şəhərdə qarnizon yerləşdirməsinə icazə verildi. Bu sərhədlə Amsterdam ətrafındakı ticarətin və əhalinin cənubdan gələn hücumlara qarşı qorumaq üçün lazım olan strateji təhlükəsizliyi təmin edəcəyinə ümid edirdilər. XVIII əsrin sonlarına qədər sərhəd müqaviləsi qüvvədə qaldı. Bununla belə, Hollandiyanın əsas prioriteti sərhəd qalalarını bərpa etmək və möhkəmləndirmək, iqtisadi cəhətdən vacib olan Şeldt hövzəsi üzərində nəzarəti ələ keçirmək və İspaniya imperiyasında sərbəst ticarətə giriş əldə etmək idi.{{sfn|Lesaffer}} === Avstriya/ Müqəddəs Roma İmperiyası === Avstriyalılar [[Müqəddəs Roma İmperiyası]] daxilində hakim güc olmalarına baxmayaraq, [[Avstriya]] və İmperiya maraqları heç də həmişə üst-üstə düşmürdü. [[Habsburqlar]] VI Karlı parçalanmamış İspaniya imperiyasının taxtına oturtmaq istəyirdi. Müttəfiqləri isə burbonların və ya habsburqların İspaniya monarxı olmaması üçün mübarizə aparırdılar. İmperiya daxili fikir ayrılığı və Avstriyanın 1703-cü ildəki maliyyə çöküşü İspaniyadakı kampaniyanın İngiltərə-Hollandiya dəniz qüvvələrinin dəstəyinə və 1706-cı ildən sonra İngiltərənin maliyyəsinə arxalanması demək idi. Xüsusilə I Yozefin hakimiyyəti dövründə Habsburqlar üçün əsas prioritet, Şimali [[İtaliya]]dakı cənub sərhədlərini Fransa müdaxiləsindən qorumaq və Raksinin [[Macarıstan]]da qaldırdığı istiqlaliyyət mübarizəsini yatırmaq idi.{{sfn|Ingrao|1979|pp=39-40}} [[Fayl:II. Rákóczi Ferenc Mányoki.jpg|200px|thumb|left|Fransis Raksi, 1703-1711-ci illərdə macar üsyanının lideri. [[Avstriya]]nı zəiflətmək üçün [[Fransa]] tərəfindən maliyyələşdirilirdi.]] İspan zadəganlarının çoxu 1700-cü ildə avstriyalıları təkəbbürlü saydıqlarına görə namizəd seçimində Filipə üstünlük verdilər. İngilis dəstəyi müqabilində VI Karl onlara imperiya daxilində böyük ticari güzəştlərə getməyi və ingilislərin [[Cəbəllütariq]] və [[Minorka]]ya nəzarətini qəbul etdi. Bu güzəştlər onu ispan cəmiyyətinin bütün səviyyələrində hörmətdən saldı. O, kral donanmasının üstünlüyə malik olduğu sahil bölgələrindən kənarda heç bir uğur qazana bilmədi.{{sfn|Hattendorf|1979|pp=50-54}} Vitelsbax sülaləsi tərəfindən idarə olunan [[Bavariya]] knyazlığı, [[Lyej]] yepiskopluğu və [[Köln]] əyaləti Fransa ilə müttəfiq oldular. Lakin [[Müqəddəs Roma İmperiyası|imperiyanın]] böyük hissəsi müharibədə bitərəf qaldı və ya onların iştirakı muzdluların təchizatı ilə məhdudlaşdı. Bavariya kimi daha böyük dövlətlər öz siyasətlərini davam etdirirdilər; Polşa taxt-tacına iddia, [[Saksoniya]] kralı Böyük Auqustun [[Şimal müharibəsi]]nə girməsi, Leopoldun [[Prussiya]] kralı I Fridrixi bir kral olaraq tanımağı onun Böyük İttifaqın bərabərhüquqlu üzvü halına gəldiyindən xəbər verirdi. Hannover sülaləsinin nümayəndəsi [[I Corc (Böyük Britaniya kralı)|Corc]] da İngiltərə taxtının varisi olduğundan, dəstəyi daha etibarlı idi. Lakin burda əsas məsələ Hannoverin özünün maraqları idi.{{sfn|Ingrao|1979|pp=39-40}} === Fransa === [[XIV Lüdovik]] dövründə [[Fransa]] rəqiblərini xeyli üstələyən, böyük qazanc əldə etmək qabiliyyətinə malik Avropanın ən güclü dövləti idi. Onun coğrafi mövqeyi olduqca böyük taktiki çeviklik təmin edirdi; Avstriyadan fərqli olaraq donanmasına sahib idi və 1708–1710-cu illərdəki yürüşlərdə göründüyü kimi, güclü təzyiq altında belə sərhədlərini qorumaq iqtidarına malikdir. Doqquz illik müharibə Fransanın dəstək olmadan hədəflərinə çata bilməyəcəyini göstərdi, lakin İspaniya və Bavariya ilə ittifaq müvəffəqiyyətli bir nəticə əldə etməyə imkan yaradırdı. Parçalanmamış İspaniya imperiyasını başqalarına verməməkdən savayı, XIV Lüdovikin məqsədi [[Müqəddəs Roma İmperiyası]] ilə sərhədlərini qorumaq, Avstriyanı zəiflətmək və Amerika ticarətinə geniş giriş yolu ilə Fransanın ticarət gücünü artırmaq idi. === İspaniya === [[İspaniya]] böyük bir dövlət olaraq qalsa da, XVII əsrdə müntəzəm olaraq davam edən müharibələr iqtisadiyyatı uzun müddət aşağı məhsuldarlığa və depressiyaya məruz qoydu. Siyasi və ya iqtisadi islahatların həyata keçirilməsi son dərəcə mürəkkəb mələsə idi, çünki Habsburq İspaniyası hər biri çox fərqli siyasi mədəniyyətlərə sahib [[Kastiliya]] və [[Araqon]] taxt-tacları arasında şəxsi bir birlik idi. Filipin dəstəyinin əksəriyyəti Kastiliya elitasından gəlirdi.{{sfn|Cowans|2003|pp=26–27}} === Savoyya === [[Fayl:Victor Amadeus II of Sardinia - Palace of Venaria (cropped).png|200px|thumb|right|[[Savoyya sülaləsi|Savoyyalı]] II Viktor Amadeu (1666–1732).]] Doqquz illik müharibə zamanı Savyoya 1696-cı ildə Fransa ilə ayrı bir sülh barədə razılığa gəlmədən əvvəl 1690-cı ildə Böyük İttifaqa qatıldı. Hersoqluq Avstriya və Fransanın cənub sərhədlərinə çıxışı təmin etdiyi üçün strateji əhəmiyyət daşıyırdı. 1701-ci ildə Filipin İspaniya Kralı olaraq elan edilməsi vaxtı Savoyyu ispanların idarə etdiyi [[Milan]] hersoqluğu ilə ayıran Nitsa hersoqluğu transalp Fransasında idi. Bu səbəbdən onu müdafiə etmək çox çətindi.{{sfn|Symcox|1983|p=147}} II Viktor Amadeu 1701-ci ildə Fransa ilə müttəfiq oldu, lakin onun əsas hədəfi Milanın alınması idi. Amma nə Fransa, nə Avstriya, nə də İspaniya Milandan könüllü olaraq imtina etməyəcəkdi. Bu səbəbdən İngiltərə bu istəyi yerinə yetirəcək yeganə dövlət olaraq qalırdı. Kral Donanması 1703-cü ildə Aralıq dənizinin qərb hissəsində nəzarəti ələ aldıqdan sonra Savoya tərəfini dəyişdirdi. 1704-cü il ərzində fransızlar Villefrans və Savoyya əyalətinə hücum edərək [[Pyemont]]a nəzarəti ələ aldılar. 1705-ci ilin sonunda [[Savoyya sülaləsi|Savoyyalı]] Viktor Amadeu yalnız paytaxtı [[Turin]]ə nəzarət edirdi.{{sfn|Symcox|1983|p=149}} == Birinci döyüşlər 1701-1708 == Avropadakı hərbi əməliyyatların əsas yerləru [[Hollandiya]], Cənubi [[Almaniya]], Şimali [[İtaliya]] və [[İspaniya]]nın özü idi. Dənizdə əsas hadisələr [[Aralıq dənizi]] hövzəsində baş verirdi. İflas olmuş və yoxsulluq içində batan İspaniya üçün müharibənin başlaması əsl fəlakətə çevrildi. Dövlət xəzinəsi boş idi. Hökumətin nə gəmiləri, nə də ordusu var idi; 1702-ci ildə böyük çətinliklə İtaliyaya bir ekspedisiya üçün iki min əsgər toplandı. Dağılmış qalalarda son dərəcə əhəmiyyətsiz qarnizonlar yerləşdirilmişdi. 1704-cü ildə [[Cəbəllütariqin ələ keçirilməsi|Cəbəllütariqin itirilməsinə]] səbəblərdən biri də bu idi.<ref>Kramer, Johannes (1986). English and Spanish in Gibraltar. Buske Verlag, p.10, note 9. ISBN 3-87118-815-8</ref> Pulu, silahı və paltarları olmayan əsgərlər əsgər andını pozaraq fərarilik edirdilər və Fransa geniş İspaniya mülklərini qorumaq üçün donanma və ordularından istifadə etmək məcburiyyətində qaldı. 1702-ci ilin yazında İngiltərə Portuqaliyaya eskadra göndərdi və bu kral II Pedronu Fransa ilə mütəffiqliyi ləğv etməyə məcbur etdi. 22 oktyabr 1702-ci il tarixində 30 ingilis və 20 holland gəmisi admiral Corc Rukun komandanlığı ilə bütün maneələri dəf edib, Viqo Körfəzinə girdi və burada quruya 4000 nəfərlik desant çıxardı. Armadanın əhəmiyyətli bir hissəsi batdı, Amerikadakı İspan mülklərindən gümüş gətirən armada<ref>Marx, Robert: ''Treasure lost at sea: diving to the world's great shipwrecks.'' Firefly Books, 2004, page 66. {{ISBN|1-55297-872-9}}</ref><ref>Marx, Robert: ''The treasure fleets of the Spanish Main.'' World Pub. Co., 1968</ref> darmadağın edildi və gümüşün bir hissəsi ələ keçirildi.<ref>Trevelyan: ''England Under Queen Anne: Blenheim,'' p. 249</ref> 1702-ci ildə Savoyya şahzadəsi Yevgeni Şimali İtaliyada Fransaya qarşı fəaliyyət göstərməyə başladı və ilk vaxtlar uğurlar qazandı. Eyni zamanda, 1702-ci ilin iyununda Marlboro hersoqu [[Flandriya]]ya daxil oldu və Hollandiya ilə aşağı [[Reyn]]də də döyüşlər başladı. Marlboro ingilis, holland, almanların birləşmiş qüvvələri ilə İspaniyanın şimal mülklərinə basqın etdi və [[Lyej]] də daxil olmaqla bir neçə mühüm qala aldı. Reyndə [[Baden]] makqrafı Lüdviqin rəhbərlik etdiyi imperiya ordusu sentyabr ayında Landaunu ələ keçirdi, lakin [[Bavariya]] knyazı II Maximilianın Fransa tərəfində müharibəyə girməsindən sonra [[Elzas]] üçün təhlükə azaldı. Lüdviq Reyndən geri çəkilmək məcburiyyətində qaldı və burada Fridlinqen (oktyabr) döyüşündə marşal de Villardın komandanlığı altında Fransız ordusu tərəfindən məğlub edildi.<ref>[http://www.spanishsuccession.nl/1702.html The Spanish Succession 1702]</ref> [[Fayl:Felipe V; Rey de España.jpg|230px|thumb|left|Anjulu Filip, 1700-ci ilin noyabr ayında [[Fransa]] taxtına sahib olmaq hüququndan imtina etmədən [[İspaniya]] kralı oldu. Həmçinin [[İtaliya]] ve [[Hollandiya]]dakı İspaniya mülklərindən də əl çəkməməsinə cavab olaraq [[Habsburqlar]] və müttəfiqləri ona qarşı müharibəyə başladılar.]] 1703-cü ildə Marlboro hesoqu [[Bonn]]u tutdu və [[Köln]] knyazını qaçmağa məcbur etdi, lakin [[Antverpen]]i ala bilmədi və fransızlar [[Almaniya]]da sərbəst hərəkət etdilər. Mayın 1703-cü ildə Macarıstanda milli üsyan başladı. İyun ayında [[Transilvaniya]] şahzadələri nəslindən olan zadəgan [[II Ferens Rakoçi]] üsyana rəhbərliyə başladı.<ref>"[http://encarta.msn.com/encyclopedia_761559741/Hungary.html Hungary] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20091028125450/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761559741/Hungary.html |date=2009-10-28 }}," Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2008. 2009-10-31.</ref> İlin sonuna qədər qiyam [[Macarıstan]] krallığının bütün ərazisini bürüdü və Avstriya qüvvələrinin böyük hissəsini şərqə tərəf yönəltdi. Amma elə həmin ildə Portuqaliya və Savoyya anti-Fransa birliyinə qoşuldular.<ref>[https://books.google.com/books?id=wrJmCvFY6ocC&pg=PA290 ''The Treaties of the War of the Spanish Succession: An Historical and Critical Dictionary'' by Linda Frey and Marsha Frey, 1995, pg. 290]</ref> İngiltərə isə İspaniya taxtında V Filipin yerinə II Karlın oturacağı təqdirdə öz ticarət maraqlarının daha yaxşı qorunacağı qənaətinə gəldi. 1704-cü il martın ortalarında hersoq Karl 30 müttəfiq gəmisində İngiltərə-Avstriya ordusu ilə [[Lissabon]]a gəldi, lakin ingilislərin Portuqaliyadan İspaniyaya hücumu uğursuzluqla nəticələndi. 1704-cü ilin mayında macar üsyançıları (kurutlar) şərqdən Vyananı təhdid etdilər, imperator Leopold onsuz da Praqaya getmək niyyətində idi, lakin macarlar Fransadan dəstək almadan geri çəkildilər. Avqustun 13-də Marlboro hersoqu və Savoyyalı Yevgeninin qoşunları Tallardın komandanlıq etdiyi Fransa ordusu ilə ikinci Qoxştedt döyüşündə üz-üzə gəldilər.<ref>Chandler: ''Marlborough as Military Commander'', p. 125</ref> Fransız ordusu darmadağın oldu və onlardan təkcə 15 min nəfər əsir düşdü. Bu miqyasına görə kardinal [[Rişelye]] dövründən Fransanın qarşılaşdığı ilk darmadağın idi. Bu qələbə həm də Fransaya daha bir mütəffiqinin Bavariyanı itirməsinə gətirib çıxardı. Knyazlıq müharibədən çıxdı. 1704-cü ilin mayında İngiltərə böyük uğur qazandı. Rukun komandanlğı ilə donanma [[Cəbəllütariqin ələ keçirilməsi|Cəbəllütariqi ələ keçirdi]]. Avqustun 24-də Malaga yaxınlığında, XIV Lüdovikin mənəvi oğlu Tuluza şahzadəsi Lui Aleksandrın komandanlığı ilə fransız dönanması ingilis donanmasına hücum etdi.{{sfn|Black|1994|p=80}} Fransızların əsas məqsədi Cəbəllütariqin nəyin bahasına olursa olsun geri alınması idi. Lakin döyüşdə hər iki tərəf ciddi itki versə də, qalib müəyyənləşmədi. Ruk əsas hədəf kimi Cəbəllütariqi qorumağı seçdiyindən Fransa donanmasını təqib etmədi. Fransızlar isə bu döyüşdən sonra Tulona çəkilib, orda qapandılar və müharibə ərzində Aralıq dənizindən kənara çıxmadılar. İkinci Qoxştedt döyüşündən sonra Marlboro və Yevgeni yenidən ayrılıb öz cəbhələrinə qayıtdılar. 1705-ci ildə cəbhələrdə vəziyyət praktik olaraq dəyişməz qaldı: Marlboro və Viller [[Hollandiya]]da, Yevgeni və Vandom isə [[İtaliya]]da manevr edirdilər. İngilis donanması Kataloniya sahillərində peyda oldu və 14 sentyabr 1705-ci il tarixində [[Barselona]]ya hücum etdi. Oktyabrın 9-da qraf Piterboro şəhəri ələ keçirdi. [[katalanlar]]ın əksəriyyəti [[Madrid]]ə nifrət etdikləri üçün mütəffiqlərin tərəfinə keçdilər və Habsburq nümayəndəsini kral olaraq tanıdılar. 1706-cı ilin fevralında Piterboro [[Valensiya]]ya daxil oldu. V Filip Barselonaya doğru yürüş edib, şəhəri mühasirəyə aldı. Ancaq ağır məğlubiyyətə uğrayaraq geri çəkildi. 1706-cı il mayın 23-də, Marlboro Ramilia döyüşündə Villeruanın qüvvələrini məğlub etdi və Antverpen və [[Dünkerk]]i tutdu.<ref name=chandler154>Chandler: ''Marlborough as Military Commander,'' 154</ref> Fransızları İspaniya Hollandiyasının çox hissəsini itirdilər. Vandomun Hollandiyaya vəziyyəti düzəltmək üçün gedişindən sonra şahzadə Yevgeni bu fürsətdən yararlanmaq, qərarına gəldi. O, Savoyyalı Viktor Amadeu ilə birləşərək Turin yaxınlıqdakı döyüşdə fransızları ağır məğlubiyyətə uğratdı.<ref>{{cite web|title=The siege of Turin chapter 7 |publisher=The Spanish Succession |url=http://www.spanishsuccession.nl/turin7.html |accessdate=21 December 2013 }}</ref> Bu qələbə ilin axrında fransızları Şimali İtaliyadan qovmağa imkan verdi. [[Fayl:Rigaud - Claude Louis Hector de Villars - Château de Vaux-le-Vicomte.jpg|250px|thumb|right|Marşal Villar (1653-1734) İspaniya mirası uğrunda müharibədə Fransanı xilas etmişdir. Tyurenn və Lüksemburqla birlikdə Lüdovikin ən bacarıqlı generallarından biri idi.<ref>Lynn, стр. 65</ref>]] Fransızlar Almaniyadan, Hollandiyadan və İtaliyadan qovulduqdan sonra İspaniya hərbi əməliyyatların mərkəzinə çevrildi. 1706-cı ildə Portuqaliyalı generalı Markiz Minaş Portuqaliyadan İspaniyaya hücuma başladı. Aprel ayında [[Alcantara|Alkantaranı]], sonra [[Salamanka (İspaniya)|Salamankanı]] götürdü və iyun ayında Madridə girdi. Ancaq Habsburq namizədi taxt tacı görmədi, çünki V Filip sarayı [[Burqos]]a köçürmüş və son damla qanına qədər taxtı qoruyacağına and içdi. [[Kastiliya]]lılar ingilislərin və şərq əyalətlərinin (katalanlar) onlara kral təyin etmək istəməsindən qəzəbləndilər. İspaniyada hər yerdə xalq hərəkatı başladı, zadəganlar silaha sarıldılar, ərzaq təchizatı və pul töhfələri hər tərəfdən fransız düşərgəsinə axmağa başladı. İspanlar Madridin qərbində üsyan etdilər və Karlın Portuqaliya ilə əlaqələrini kəsdilər. Heç bir dəstək almayan mütəffiqlər 1706-cı ilin oktyabrında Madridi tərk etdilər. V Filip Madridə döndü. Müttəfiqlər [[Valensiya]]ya çəkildi, [[Barselona]] 1711-ci ilə qədər Habsburqların nümayəndəsi Karlın iqamətgahı oldu. Qraf Qoluvey 1707-ci ilin yazında Valensiyadan irəliləyərək Madridi almağa yeni bir cəhd etdi. Lakin marşal Bervik aprelin 25-də Almanse döyüşündə onu sarsıdıcı məğlubiyyətə uğratdı. 10 min ingilis əsir düşdü. Valensiya qapılarını qaliblərə açdı, [[Araqon]] tezliklə V Filipə tabe oldu. Kataloniya xaric bütün İspaniya yenə V Filipin tabeliyinə keçdi. Bundan sonra İspaniyadakı müharibə ümumi mənzərəni dəyişdirməyən bir sıra kiçik toqquşmalara çevrildi. [[Şimal müharibəsi]]nin qızışması ilə müharibədə əsas döyüşlər səngiməyə başladı. Mütəffiqlər XIV Lüdoviki sülhə məcbur etmək üçün Fransanın daxilinə yürüşə cəhd etdilər. 1707-ci ilin iyun ayında 40.000 minlik Avstriya ordusu [[Alp dağları]]nı keçərək [[Provans|Provensı]] işğal etdi və Toulonu bir neçə ay mühasirədə saxladı. Lakin şəhər ciddi qorunduğundan, mühasirə uğursuz oldu. Ancaq 1707-ci ilin yayında imperiya ordusu Papa ərazilərindən [[Neapol]]a keçdi və bütün [[Napoli Krallığı|Napoli krallığını]] ələ keçirdilər. Marlboro hersoqu isə Hollandiyada bir-birinin ardınca fransız və ispan qalalarını ələ keçirməklə uğurlu hərbi kompaniya aparırdı. 1708-ci il mütəffiqlər üçün uğurlu başladı. Fransa ordusu komandanlığında ikitirəlik hökm sürürdü. Belə ki, marşal Vandom XIV Lüdovikin nəvəsi Burqundiya hersoqu ilə yola getmirdi. Bu Marlboro Hersoqu və şahzadə Yevgeninin yenidən qoşunlarını birləşdirməyə imkan verdi. Birləşmiş müttəfiq ordusu may ayının 11-də Audenarde döyüşündə fransızları əzdilər və daha sonra [[Brügge]], [[Gent]], [[Lill (rayon)|Lilli]] tutdular.<ref name="Simms2008">{{cite book|title=Three Victories and a Defeat: The Rise and Fall of the First British Empire, 1714-1783|url=https://books.google.com/books?id=izhwqC3W23UC&pg=PA56|year=2008|publisher=Basic Books|isbn=978-0-7867-2722-3|page=56}}</ref>{{sfn|Chandler|1973|p=222}}<ref>Henderson: ''Prince Eugen of Savoy'', p. 162</ref> Eyni zamanda ingilis donanması [[Siciliya]] və [[Sardiniya krallığı|Sardiniyanı]] Habsburqların hökmranlığını tanımağa məcbur etdi. Sentyabrın 5-də [[ingilislər]] bu müddətdə fransız qarnizonunun saxlandığı [[Minorka]] adasındakı Port Maqon qalasını aldılar.<ref>«[https://books.google.com/books?id=ZTsgAQAAMAAJ&pg=PA251#v=onepage&q&f=false Minorca]». ''[[:en:Британская энциклопедия]]'' Volume 15. 8th edition. Edinburgh, Adam and Charles Black, 1858. p. 251.</ref> O andan etibarən İngiltərə Aralıq dənizində yeganə hegamon gücə çevrildi. Avstriyalılar demək olar ki, eyni vaxtda Trençin döyüşündə macar üsyançılarını ağır məğlubiyyətə uğratdılar. Yeni imperator I İosif üsyançıları əhv etdiyindən və protestantlara qarşı dözümlük göstərdiyindən macarlar kütləvi şəkildə Habsburqların tərəfinə keçməyə başladılar. Audenarde və Lilldəki fəlakətli uğursuzluqlar Fransanı məğlubiyyət həddinə çatdırdı və XIV Lüdoviki sülh danışıqlarına razı olmağa məcbur etdi. Fransa kralı Xarici işlər naziri Markiz de Torsini müttəfiq komandanlığın yerləşdiyi [[Haaqa]]ya danışıqlara göndərdi. Lüdovik Napoli ve Siciliya xaricində İspaniyanı və onun bütün ərazilərini müttəfiqlərə verməyə, İngiltərə taxtına köhnə iddiaçını Fransadan qovulmasına və Anna Stüartın İngiltərə kraliçası olarak tanınmasına razı oldu. Üstəlik o, V Filippin İspaniyadan qovulmasını maliyyələşdirməyə hazır olduğunu da bildirdi. Ancaq müttəfiqlər Fransa üçün daha alçaldıcı şərtlər irəli sürdülər: Qərbi [[Hindistan]] və [[Cənubi Amerika]]dakı fransız mülklərinin verilməsini tələb etdilər və XIV Lüdovikin nəvəsini taxtdan uzaqlaşdırmaq üçün ordu göndərməsinidə israr etdilər. XIV Lüdovik bütün şərtləri rədd etdi və sona qədər mübarizə aparmaq qərarına gəldi. O, kömək üçün fransız xalqına müraciət etdi və orduya minlərlə yeni çağrışçı qoşuldu. === İtaliyada hərbi əməliyyatlar === ==== 1701 - 1704-cü illər ==== [[Fayl:North Italy 1700.png|300px|thumb|left|Şimali İtaliya; [[Milan]], Savoyya və Mantua müharibənin getdiyi əsas ərazilər idi]] 1701-ci ildə XIV Lüdvik İtaliyada fəaliyyətini yalnız müdafiə hərəkətləri ilə məhdudlaşdırmağa qərar verdi. Mantua hersoqu ilə ittifaqdan faydalanan XIV Lüdvik buradan Marşal Katinanın ordusunu İtaliyaya keçirib yerləşdirə bildi. Fransız qoşunları Mantua və [[Milan]] şəhərlərini işğal etdi. Fransa ilə müttəfiq olan Savoyya Hersoqu II Viktor Amadeu isə qızı Maria Luisanı V Filiplə evlənməsinə razılıq verdi.{{sfn|Dhondt| 2015|pp=16–17}} Hərbi əməliyyatlar hələ 1701-ci ilin yazında başlamışdı. [[Savoyya sülaləsi|Savoyya]] hersoqu II Viktor Amadeu, [[Pyemont]] qoşunlarının başında Şimali İtaliyaya yürüş etdi və çətinlik çəkmədən Milana girdi. 1702-ci ilin fevralına qədər Karpi, Kyari və Kremon döyüşlərində ki, qələbələr fransızların Adda çayının arxasına keçməyə məcbur etdi.{{sfn|Lynn|1999|pp=270-271}} Marşal Lui Vendom 1702-ci il iyulun 28-də Sent Vittoriadan Novellaraya doğru yola çıxdı. Reccio, Carpi, Modena ve Coreccionu işğal etmək üçün kiçik dəstələr ayırdı və Borqhofort istiqamətində hücumu davam etdirmək üçün o, qoşunlarının bir hissəsini (Montanaro və Kurtatoneni işğal etmişdi) cəlb etməyə ümid edirdi. Avqustun 1-nə keçən gecə avstriyalılar [[Po]] çayını keçərək Soletoya çıxdılar. Avqustun 14-də Vaudemontdan 7 min əlavə qüvvə alan [[marşal]] Vendomun ordusu (30 minə qədər; 49 tabor və 103 eskadron) avqustun 15-i səhər 8-də gəldiyi Lutsara yola düşdü. Öz növbəsində Avstriya şahzadəsi Yevgeni fransızların hücum xəbərini alaraq, səhər saat 10-da Soletodan Lutsara doğru hərəkət etdi (25 min nəfər; 38 tabor, 80 eskadron və 57 top). Burada Lutsar yaxınlığında bütün gün davam edən qanlı döyüş oldu. Yalnız gecənin qaranlığı və qoşunların yorğunluğu qalibin müəyyən edilmədiyi döyüşün davamına mane oldu. Döyüşdə avstriyalılar - 2.700 nəfər öldürülmüş və yaralanmış, fransızlar isə təxminən 3 min nəfəri ölü olaraq itirdilər.{{sfn|Lynn|1999|pp=276-277}} Sonra açıq düzənlərdə döyüşlər yenidən başlamadı və yalnız marşal Vandom noyabrın əvvəllərində şahzadə Yevgenin sol cinahından yan keçməyə qərar verdi. Noyabrın 5-də fransızlar Reccioloya doğru hərəkət etdilər. Noyabrın 7-də Vandom Bandanello körpüsünü tutdu və orada düşərgə qurdu. Şahzadə Yevgeni Vandomun qışı Seki və Panaro çayları sahilində keçirmək istədiyini anlayınca, Seki çayı sahillərinə 4 süvari taboru göndərdi. Marşal güclü Avstriya hissələri ilə döyüşə girməkdən qorxdu və noyabrın 14-də süvari Borqhofortu ələ keçirdi, dekabrda Qovernello ələ keçirildi. 1703-cü ilin oktyabrında Viktor Amadeu Fransaya müharibə elan etdi. 1704-cü ilin əvvəllərində imperiya qüvvələri Milan bölgəsini və Ferraranı işğal etdilər. Viktor Amadeunun 30 minlik ordusu Savoyya sərhədlərində dayanmışdı. Vandom (62 minlik ordu) imperiya qüvvələrini İtaliyadan qovub Savoyyanı işğal etmək üçün kraldan təlimatı aldı. Onun ordusu daha 24 batalyon və 12 eskadronla gücləndirilməli idi.{{sfn|Sundstrom|1992|p=196}} [[Fayl:Italy - War of the Spanish Succession 1701.png|300px|thumb|right|İtaliyada 1701-ci il kampaniyası.]] 1704-cü il kampaniyası yanvarın 11-də 600 nəfər ölən və yaralanan itirən Solarisin 5 minlik dəstəsinin məğlub olduğu Kastelnuovo di Bormidadaki Vandomun zəfəri ilə başladı. Ancaq bu əhəmiyyətsiz qələbənin heç bir xüsusi nəticəsi olmadı, xüsusən ondan sonra fransızlar 3 aya yaxın fəaliyyətsiz qaldılar. Nəhayət Viktor Amadeunun (19 min) qoşunlarının Kazaleyə hərəkət etməsi xəbərini alan Vandom savoyyalılara hücum etmək qərarına gəldi və mayın 8-də 29 minlik qüvvə ilə Kreçentinoya getdi. Ancaq düşmənin gəldiyini öyrənən Viktor-Amadeu yalnız mayın 11-də Kreçentinoda məhv edilən arxa bölmələrini qurban verərək geri çəkildi. 1704-cü ildə İtaliyada sonrakı hadisələr yalnız bir sıra qalaların mühasirəsi ilə məhdudlaşdı. ==== 1705 - 1707-ci illər ==== İtaliyada 1705-ci ilin əvvəllərində fransızlar 77 minlik orduya sahib idilər. Bunlardan da 22 min Vandomla - [[Pyemont]]da, 15 min qardaşının komandanlığı ilə - [[Breşiya]] bölgəsində, de Lafelladanın komandanlığı ilə 11 min [[Nitsa]]da, Laparın komandanlığı ilə 5 min Mirandolanı mühasirəyə almışdı və təxminən 24 min qarnizonlarda yerləşdirilmişdi. Qraf Ştaremberq və hersoq Victor-Amadeunun birləşmiş qüvvələri heç 17 min nəfərə də çatmırdı, Lakin ilin əvvəlində Savoyyalı Yevgeninin komandanlığı ilə İtaliyaya 28 min əlavə qüvvə göndərildi. Bu əlavə qüvvə hersoq Victor-Amadeunun qoşunları ilə birləşdikdən sonra Vandoma qarşı hücuma keçməli idi. İl ərzində müharibə meydanında üstünlük növbə ilə hər iki ordunun tərəfində oldu. İlin sonuna yaxın fransızlar Nitsada üstünlük əldə etdilər. Noyabrın 14-də marşal Bervik (8 min əsgərlə) şəhəri, daha sonra 1706-cı il yanvarın 4-də qalanı ələ keçirdi. Beləliklə Vandom hərəkətlərinin sürətinə və qətiyyətinə görə, Yevgeninin Pyemonta getmək və bu kampaniyada qarşısına qoyduğu hədəfə çatmaq üçün etdiyi bütün cəhdləri boşa çıxardı. İtaliyadakı 1706-cı il kampaniyası bu müharibənin ən yadda qalanı və ən maraqlısı idi. 1706-cı ilin əvvəlinə qədər Avstriya qoşunları (15 min nəfər) Qarda gölünün qərbindəki qışlaqlarda yerləşdilər. Şahzadə Yevgeninin yoxluğunda, müvəqqəti komandanlıq general Raventlauya həvalə edildi. [[Qraf (titul)|Qraf]] Ştaremberqin 25 minlik ordusu isə Turində idi. Şahzadə Yevgeninin yoxluğunu fürsət bilən Vandom avstriyalıları İtaliyadan qovmaq üçün hücuma başlamağı və bununla da Turinin de Lafellada tərəfindən tutulmasını təmin etməyə qərar verdi. Aprelin 19-da gecə vaxtı Ponte San Marko ələ keçirildi. Bundan sonra Vandom şəxsən (36 min nəfər) Kalçinatodakı avstriyalıların sol cinahına edilən hücuma rəhbərlik etdi. Ağır döyüşdən sonra Raventlaunun 20 minlik ordusu məğlub edildi və 3 min itki ilə Roverdoya geri çəkildi. Fransızların itkisi 500 nəfər oldu. Bununla belə Vandom uğurun davamını gətirmək üçün Roverdoya hücum etmədi. Bu arada şahzadə Yevgeni kiçik bir dəstə ilə (3.600 nəfər) [[Vyana]]dan Roverdoya gəldi və geri çəkilən birlikləri yenidən toplayaraq Adij çayının sol sahilində yerləşən [[Verona]]ya doğru hərəkət etdi. Vandom (39 min) mayın 13-dan etibarən De Lafellad tərəfindən mühasirədə saxlanılan Turini ələ keçirmək üçün ora doğru hərəkət etdi. De Lafelladın sərəncamında 42 minlik ordu var idi. Turini müdafiə edən qraf Daunun isə tabeliyindəki ordu sayı 20 min nəfər idi. 8 min ilə Carmaqnolaya çəkilən Savoyyalı Viktor-Amadeu isə 8 minlik qoşunu ilə Karmaqnolaya doğru çəkilmişdi. II Viktor-Amadeu Turini müdafiə etmək üçüç şahzadə Yevgenidən əlavə qüvvələr göndərməyi xahiş etmişdi. Öz növbəsində şahzadə Yevgeni Turinin itiriləcəyi təqdirdə II Viktor-Amadeunun fransızların tərəfinə keçəcəyindən ehtiyat edərək Turinə kömək etməyə tələsdi. 7 sentyabr 1706-cı il tarixində Turin yaxınlığında ağır döyüş başladı. Döyüş ərəfəsində fransızların 60 min, müttəfiqlərin isə 36 minlik qüvvəsi var idi. Say üstünlüyünə baxmayarq, fransızlar bu döyüşdə ağır məğlubiyyətə uğradılar. Bu arada Hessen şahzadəsi (18 min) Qoitonu tutdu və Kastiqlionenin mühasirəsinə başladı. Ona kömək etmək üçün Medavi (13 min) Mantuadan tələsik çıxaraq yola düşdü, lakin sentyabrın 8-də da Solferinoda imperator qoşunları ilə toqquşdu. İmperator ordusu darmadağın edildi və Mincio çayının sol sahilinə qovuldu. Bu qələbəyə baxmayaraq, fransızların İtaliyadakı müharibəsi son çatdı.{{sfn|Sundstrom|1992|p=196}} İtaliyada və Fransanın cənubunda, [[Napoli Krallığı]]nın fəthindən və Medavi ilə 1706-cı il martın 13-də müqavilə bağlandıqdan sonra müttəfiqlər faktiki olaraq İtaliyanın sahibləri oldular. İndi onlar müdafiəsi İspaniyadan çağırılan marşal Tessaya həvalə edilmiş (43 min ordu) cənubi Fransanın istilasını düşünürdülər. Müttəfiqlərə gəldikdə (44 min), Fransanı istila etməyə qərar verərək və Tulonu ələ keçirtmək niyyətində olduqları halda, 108 gəmidən (bunlardan 48 döyüş gəmisi) ibarət olan İngilis-Holland donanmasının şəhərə gəlib onlara kömək etməsi lazım olduğunu düşünürdülər. İyulun 1-də müttəfiqlər İvri, Piqnerol və Koni istiqamətlərindən irəliləməyə başladılar və Tenda keçidi boyunca Alp dağlarını keçərək iyulun 10-da Nitsaya yaxınlaşdılar və iyulun 26-da Toulonu görən La Vallettada yerləşdilər. Toulonu ələ keçirmək cəhdləri uğursuz oldu və avqustun 20-də müttəfiqlər mühasirəni qaldıraraq Suza (şahzadə Yevgeni), Piqnerol və Saviqliano (Victor-Amadeu) tərəfə çəkildilər. Suzanın oktyabrın 3-də tutulması ilə 1707-ci il döyüş əməliyyatları sona çatdı. Ordular qışı keçşirmək üçün mövqelərinə çəkildilər.{{sfn|Symcox|1985|p=155}} === Niderlandda hərbi əməliyyatlar === [[Fayl:Low Countries 1700 and entrenched lines.png|300px|thumb|left|İspaniya Hollandiyasında Fransa müdafiə xəttləri.]] Eyni zamanda [[Niderland]]da müharibə üçün geniş hazırlıqlar davam edirdi və Breda yaxınlığında [[general]] Marlboronun komandanlığını təhvil alacağı [[İngiltərə]]-[[Hollandiya]] qoşunları toplaşmışdı. Hollandiyadakı müharibənin həlledici əhəmiyyətini nəzərə alaraq, marşalların ən böyüyü Buffler Fransa ordusunun oradakı baş komandanı təyin edildi. Onun sərəncamında 123 batalyon və 129 eskadron (75 min nəfər) var idi. Bundan əlavə Tyalyaronun 15 minlik korpusu Moselle üzərində dayanmışdı və eyni sayda qoşun İspaniya Hollandiyasının ən vacib şəhərlərinin ([[Nyuport]], Oudenard, [[Şarlerua]], [[Namur]] və s.) qarnizonlarında yerləşmişdi. Ancaq bu il burada heç bir hərbi əməliyyat olmadı. Hollandiyada 1702-ci il kampaniyası, Blenvillin 5 minlik fransız qarnizonun qapandığı Kaizersvert ([[Düsseldorf]] yaxınlığında) şəhərinin mühasirəsi ilə başladı. Aprelin 18-də Nassau hersoqunun komandanlığı ilə ingilis-holland ordusu (19 min nəfər) iyunun 15-də təslim olan şəhəri mühasirəyə aldı. Ümumilikdə 1702-ci il ərzində Venlo (11 sentyabr), Rurmond (9 oktyabr) və Lyej şəhərləri ilə birlikdə sərhəd qalaları da fransızlardan geri alındı.{{sfn|Lynn|1999|p=275}} Hollandiyadakı 1702-ci ilin əməliyyatları həlledici deyildi və yalnız qala və şəhərlərin müharibəsi ilə məhdudlaşdı. Hollandiyada 1703-cü ildə əməliyyatların əvvəlində fransız ordusu (105 minə qədər) [[Dünkerk]] - Geldern xəttində yerləşmişdi. Müttəfiqlər daha zəif idi və bu vəziyyət, ingilislər və hollandlar arasındakı fikir ayrılıqları səbəbiylə Marlboronun qətiyyətli davranmasına mane olurdu. Əməliyyatlar Raynsberqin hollandiyalı general Lottumun dəstəsinə təslim edilməsi ilə başladı (9 fevral), bundan sonra müttəfiqlər, Marlboronun komandanlığı altında (təxminən 40 min) aprelin 24-də Bonnu mühasirəyə aldılar və mayın 15-də onu təslim olmağa məcbur etdilər. Mayın 5-də Marlboro Fransa ordusunu [[Antverpen]]dən qovmaq və sonra bu şəhəri mühasirəyə almaq üçün Maastrixtdən yola çıxdı. Lakin yenə də ingilislər və hollandlar arasındakı fikir ayrılıqları səbəbiylə o, qəti addımlar ata bilmədi və Qyui qalasını mühasirəyə almağa məcbur oldu. Qala qarnizonu avqustun 26-da təslim oldu. Lakin iyun ayında hollandların Ekerendəki məğlubiyyəti acı nəticələrə səbəb oldu.{{sfn|Lynn|1999|pp=280-281}} [[Fayl:Ramillies campaign 1706 - Allied gains.png|300px|thumb|right|Ramiliyadan sonra olan hərbi əməliyyatlar.]] Hollandiyada 1706-cı il döyüş əməliyyatları Villeruanın ordusunu (mayın 19-da) Dildən keçməklə Tirlemontda düşərgə salması ilə başladı. Onun qüvvələri 40 min piyada və 30 min süvariyə çatmışdı. Elə həmən günü ingilislər Maastrixə gəldilər və mayın 20-də müttəfiqlərlə birləşdilər. Onların qüvvəsi 16 min süvari olmaqla 62 min nəfər təşkil edirdi. Hersoq Marlboronun Namura doğru irəlilədiyini təxmin edərək, Villerua onu qabaqlamaq istədi və mayın 23-də həlledici döyüşün baş tutduğu Ramiliaya getdi. Fransızlar Ramiliya döyüşün də biabırçı məğlubiyyətə uğrayaraq, dağınıq şəkildə [[Brüssel]]ə doğru çəkildilər. Menin qalasanı ələ keçirildikdən sonra Marlboro avqustun 27-də Dendermondu (Gent yaxınlığında) mühasirəyə aldı Sentyabrın 5-də Dendermond təslim oldu. Sentyabrın 6-da mühasirəyə alınmış At isə oktyabrın 2-də təslim oldu. Bunun ardınca hər iki ordu (noyabrın 6-da) qışı keçirmək üçün düşərgələrinə çəkildi. 1707-ci il may ayının əvvəllərində Marlboro ordusunu (76 min nəfər) [[Brüssel]] yaxınlığında cəmləşdirmişdi. Vandom (80 min nəfər) Mons yaxınlığında idi və mayın 26-da Marlboro Suan meşəsinə yaxınlaşdıqda Linyiyə tərəf hərəkət etdi. Bununla Vandom ingilis-holland ordusunun cinahına keçdi. Bu da ona müttəfiqlərin Maasa ilə əlaqələrini kəsməyə və Brabant ilə bütün əlaqə xəttini kəsmək imkanı verdi. Bu istiqamətdə tərəflər heç bir həlledici döyüş keçirmədilər və ilin axrında qışı keçirmək məqsədi ilə mövqelərinə doğru hərəkət etdilər. Sonrakı illərdə isə bu istiqamətdə əsas döyüşlərin meydanı Flandriya və Reyn sahilləri oldu. === Reyn üzərində hərbi əməliyyatlar === [[Fayl:March to the Danube 1704.png|300px|thumb|left|Dunay üzərinə yürüş.]] ==== 1701 - 1704-cü illər ==== [[Almaniya]]da müharibənin ilk ilində [[İtaliya]]ya və [[Macarıstan]]a göndərilən hissələri çıxmaqla, 50-60 mindən çox hərbi qüvvələr var idi. Onlardan [[Reyn]]də [[Baden]] makqrafı Lüdviqin komandanlığı altında təxminən 15 min piyada və 6,5 min süvari, Avstriya mülklərində isə 11 min piyada və 7 min süvari yerləşmişdi. Reyndəki fransız ordusu (62 batalyon və 100 eskadron, ümumilikdə 41.000 min nəfər) əvvəlcə marşal Villeruanın komandanlığı altında idi. 16-ya qədər batalyon isə (8 min nəfər) [[Elzas]] vilayətində səpələnmişdi. Məqsədlərinə diplomatik danışıqlar yolu ilə çatmaq üçün orduya döyüş meydanlarında qəti şəkildə müdafiə xarakterli hərəkətlərlə məhdudlaşdırmaq əmri verən [[XIV Lüdovik]] özünü və ordusunu bütün döyüş üstünlüklərindən məhrum etdi. 1702-ci ildə Elzas və Bavariyada döyüş kampaniyası [[Baden]] makqrafı Lüdviqin (32 min piyada və 14 min süvari) Reyn üzərindən [[Mayns]] ilə Speer arasından keçməsi ilə başladı (27 aprel). İtaliyadan çağırılan marşal Katina Strasburqu qoruyan 5 minlik qarnizona kömək etməyə çalışdı, lakin ordusu sayca az olduğu üçün buna nail ola bilmədi. Sntyabrın 9-da müttəfiqlər 3 aylıq mühasirədən sonra Landaunu tutdular. Sentyabrın sonunda fransızlar Fridlinqen və onun ətrafında olan yüksəklikləri ələ keçirib (oktyabrın 15-də), müttəfiqləri geri çəkilməyə məcbur etdilər. Reyn və Bavariyada 1703-cü il müharibəsi aşağıdakı məqsədlə aparılırdı: imperatorlar üçün - Bavariyalı Maksimilianın qüvvələrini məhv etmək və mülklərini ələ keçirmək; [[XIV Lüdovik]] üçün - Almaniyanın özündə ona kömək edərək tək müttəfiqini dəstəkləmək. Maksimilianın ordusunun sayı İnnu və İnqloşdatda yerləşməklə 52 min nəfər idi. Müttəfiq qoşunlarının sayı isə 35 min nəfər təşkil edirdi. Bavariya ordusundan fərqli olaraq onlar cəm halında idi. İl ərzində tərəflər arasınfa bir neçə həll edici döyüşlər oldu. Martın 3-də fransızlar Vandel, 9-da isə Kel qalasını tutdular. Fevralın 4-də Maksimilian avstriyalıların dunay üzərindən keçid məntəqəsi olan Neyburqu ələ keçirdi. Martın 11-də isə Ziqxardinqe kəndi yaxınlığında avstriyalıları ağır məğlubiyyətə uğratdı. Sentyabrın 20-də isə Birinci Qoxştedt döyüşü baş tutdu. Marşal Villar və Bavariya knyazı II Maksimilianın komandanlığı altında fransa-Bavariya qoşunları qraf II Otto və şahzadə I Leopoldun komandanlığı altında imperiya ordusunu məğlub etdilər.<ref name="Perrett">Perrett B. (1992) ''The Battle Book: Crucial Conflicts in History from 1469 BC to the Present'', Arms and Armour Press; {{ISBN|978-1-85409-328-8}}</ref> 1703-cü il kampaniyası 6 minlik qarnizona malik [[Auqsburq]]un Maksimiliana təslim olması sona çatdı (3-16 dekabr). [[Fayl:HGM Ludwig Wilhelm von Baden Baden.jpg|200px|thumb|right|Baden-Badenli Lüdviq Vilhelm (1655-1707)]] 1704-cü ildə Reyn və Bavariyada hərbi əməliyyatlar aprelin 23-də Talların ordusunun (təxminən 18 min nəfər) Mainz və aşağı Reyni təhdid altında saxlamaq üçün Saarbrüken və Pfalz istiqamətində yürüşü ilə başladı. Fransızların daha çox irəliləməməsi və müttəfiqlərim ilə birləşməməsi üçün hersoq Marlboro təxminən 31 minlik qoşunla Maastrixtdən yola çıxdı və Bois-le-Duk və Roermonddan [[Bonn]]a getdi. Avqustun 13-də Marlboro hersoqu və Savoyyalı Yevgeninin qoşunları Talların komandanlıq etdiyi Fransa-Bavariya ordusu ilə üz-üzə gəldi. Burada İkinci Qoxştedt döyüşü baş tutdu. Fransızlar və bavariyalılar ağır məğlubiyyət aldılar. Tallar əsir düşdü və Marsen fransız ordusunun qalıqlarını [[Strasburq]]a apardı. Maksimilian [[Belçika]]ya doğru çəkildi. Çünki bu məğlubiyyət bütün Bavariyanın ələ keçirilməsinə şərait yaradırdı. Müttəfiqlər avqustun 19-na qədər döyüş meydanında qaldılar və yalnız Baden marqrafı İnqolştaddan gəldikdən sonra oranı tərk etdilər. Müttəfiqlər sentyabrın 11-də [[Ulm]], oktyabrın 29-da [[Trir]], noyabrın 11-də isə Landaunu tutdular. Dekabrın 20-də Traerbaxın ələ keçirilməsi ilə 1704-cü il kampaniyası bitdi. ==== 1705 - 1707-ci illər ==== [[Hollandiya]]da və Reyndə 1705-ci ilin əvvəlinə qədər fransızlar 3 ordu yerləşdirmişdilər. [[Maastrixt]]də Villerua (32 min nəfər), [[Flandriya]]da - Villar (46 min nəfər) isə Ren-Marsendə (26 min) Villara kömək etməli və Elzası qorumalı idi. Ostenddən Reynə qədər bütün ərazilərdə çoxlu qarnizonlar da yerləşdirilmişdi. Müttəfiqlər isə qış düşərgələrində yerləşmişdilər: İngiltərə-Hollandiya ordusu - [[Maas]]ın sol sahilində və qismən Maas ilə Mozel arasında, [[Baden]] makqrafı Lüdviqin - Lauter boyunca və Stolhofen<ref>[http://www.ingenieurgeograph.de/Publikationen_/Inventar/BW.pdf Bühl und Stollhofen]</ref> xəttlərində mövqe tutmuşdu.<ref>{{Citation |last=Nolan |first=Cathal J. |year=2008 |title=Wars of the Age of Louis XIV, 1650-1715 |series=Greenwood encyclopedias of modern world wars|publisher=ABC-CLIO |isbn=9780313359200 |page=253| url=https://books.google.com/books?id=Nn_61ts-hQwC&lpg=PA253&pg=PA253#v=onepage&q&f=false}}</ref> Mayın 15-də döyüş əməliyyatları başladı. Hersoq Marlboro Vize çayını keçərək Moselə doğru irəlilədi. İyunun 3-də Marlboro ordusu ilə Moseldən keçirərək İqelə gəldi və iyunun 14-də tarixində 90.000 minlik qoşunun başında Yelendorfa daxil oldu. Bu arada Villar 55 minlik ordu ilə Lüksemburqla Saarlerua arasında mövqe tutmuşdu. Lakin qoşunun sayca çox olmasına baxmayaraq, ingilis baş komandan ona hücum etməyə cəsarət etmədi və 16-17 iyun gecəsi Trierə çəkildi. İyulun 18-də Vanqen yaxınlığında Marlboro 15 minlik fransız qoşununu darmadağı edərək rəqibini Dill çayının arxasına çəkilməyə məcbu etdi. Bundan sonra hər iki tərəf yalnız manevrlər edərək ciddi toqquşmalardan yan keçdilər. Bununla da Flandriya və Maasda hərbi əməliyyatlar sona çatdı. Reyndə isə Baden makqrafı 20 minlik ordu ilə [[Saar]] üzərinə yerisə də Villar onun qarşısını kəsdi. Villar bu istiqamətdə üstünlük əldə etsə də, kifayyət qədər qüvvəsinij olmaması, uğurun ardını gətirməyə imkan vermədi. Yalnız iyulun 3-də Marsenlə birləşdikdən sonra Lautenburq üzərinə yeridi. Amma onu ala bilmədi. Lakin iyulun 27-də Qomburqu, sentyabrın 24-də Drausenqeymi, oktyabrın 6-da isə Qaqenaunu ələ keçirməyə müvəffəq oldu. Noyabrın 22-də tərəflər qış düşərgələrinə fransızlar [[Strasburq]]a və [[Savern (rayon)|Savernaya]], müttəfiqlər Bişveylerə çəkildilər. Elzas və Reyndə döyüş əməliyyatları həlledici deyildi və əsasən manevr və qala müharibəsi ilə məhdudlaşırdı. 1706-cı ilin əvvəlinə qədər Baden makqrafı 20 min ilə Bişveyler və Drusenheymdə yerləşmişdi. Həmçinin o, Stolhofen xəttində təxminən 10 minlik qüvvəyə də malik idi. Mayı 1-də Villar 46 minlik ordu ilə Bişveylerdəki imperiya qüvvələrinin üstünə hücuma keçdivə makqrafı Reynin sağ sahilini boşaltmağı məcbur etdi. Drusenheym və Qaqenau Vilların əlinə keçdi. Lakin uğurun davamını gətirə bilmədi. Villeruanın Ramilyada məğlub olduğunu eşitdikdən sonra 18 min nəfəri Niderlandda məğlub olmuş ordunun köməyinə göndərdi. Bununla da onun əlində cəmisi 28 minlik qüvvə qaldı. İmperiya ordusu isə yeni qüvvələr əldə edərək, hətta Strasburqa təhlükə belə yaradırdı. Ancaq böyük döyüş baş tutmadı və ordular qış fasiləsinə getdilər. 1707-ci il əməliyyatları mayın 21-də Vilların 44 minlik ordu ilə gizlicə hərəkət edərək Stolhofen müdafiə xəttlərinə hücum edib onu ələ keçirməsi ilə başladı. İyunun 8-də o, hətta [[Ştutqart]]ı ələ keçirdi. Ancaq kralın əmri ilə Tulona köməyə 6 minlik ordu göndərməyə məcbur oldu. Qüvvə çatışmazlığı fransızlara uğuru davam etdirməyə imkan vermədi. Müttəfiqlər isə bir neçə kiçik toqquşma il əvvəlki mövqelərini bərpa edə bildilər və Reynin sağ sahilinə keçə bilməyə müvəffəq oldular. Növbəti ildə əməliyyatla əsasən Elzasda aparıldı. === Flandriya və Elzasda hərbi əməliyyatlar === 1708-ci il aprelin ortalarında Fransa ordusu (90 min nəfər) Mons üzərində cəmləşmişdi. Brüsselə doğru hərəkət edən İngiltərə-Hollandiya ordusunun sayı 85 minə çatırdı. Reyn, Strasburq yaxınlığında fransızlar 53 min, imperatoriya qüvvələri isə Şahzadə Yevgeninin qoşunu (Etlinqen yaxınlığında) ilə 60 min nəfərə qədər idi. Bir neçə ay manevr edən tərəflər, nəhayət iyul ayında hərbi əməliyyatlara başladılar. Fransızlar iyulun 4-də gözlənilməz bir həmlə ilə [[Gent]]i, ardınca isə [[Brügge]]ni ələ keçirdilər. Müttəfiq ordusu komandanı hersoq Marlboro Gentə doğru hərəkət etdi və Aşda qərarlaşdı. Burada o, şahzadə Yevgeninin qüvvələri ilə birləşdi, bundan sonra müttəfiqlər Udenarda yürüş etdilər. Udenarda tərəflər arasında böyük döyüş oldu. Fransa ordusu darmadağın edilərək tələsik Gentə doğru geri çəkildi. Müttəfiqlər isə [[Lill]] qalasını mühasirəyə aldılar.{{sfn|Bodart|1908|p=158}} Qalanın mühasirəsi 12 avqust - 10 dekabr 1708-ci il tarixinədək davam etdi. Mühasirə şəhərin təslim olması ilə sona çatdı.<ref>[https://books.google.ru/books?id=ZOgs8WpJI9AC&pg=PA86#v=onepage&q&f=false The Oxford History of the British Army]</ref> Dekabrın 30-da isə müttəfiqlər Genti tutdular. Bu müddət ərzində [[Elzas]]da nəzərə çarpacaq heç bir toqquşma olmadı. Şünki burada qalan qüvvələr ciddi hərbi əməliyyatların aparılması üçün kifayyət etmirdi. === Alp dağlarında hərbi əməliyyatlar === [[Alp dağları]] sərhədlərində fransızların qüvvələri 39 min nəfərə çatırdı, bunlardan da 17 mini qarnizonlara səpələnmişdi. Buna görə də hərbi əməliyyatlar başlayanda [[Cenevrə]]dən [[Nitsa]]ya qədər bütün ərazini əhatə etmək üçün marşal Vilların sərəncamında 22 minə qədər qüvvə var idi. Savoyalı Viktor Amadeunun ordusu (40 min nəfər) [[Turin]] yaxınlığında qərarlaşmışdı. İyulun 20-də Savoyya birlikləri Mont Senis və Kiçik Sant Bernardda yerləşən fransız hərbi qüvvələrinin üzərinə hücuma keçdilər. Sona qədər müqavimətə baxmayaraq, fransızlar Barrota çəkildilər. Lakin əlavə qüvvələr ilə güclənən Villar əks-hücuma keçdi və avqustun 27-də savoyylıları Fenestrellaya doğru qovdu. Bununla belə, bu kiçik müvəffəqiyyətin heç bir xüsusi nəticəsi olmadı və Viktor-Amadeunun sentyabrın 3-dfə qalanı tutmasına maneçilik törətmədi. Marşal Vilların qalanı xilas etmək üçün göstərdiyi bütün səylər isə nəticəsiz qaldı. === Dənizdə hərbi əməliyyatlar === {{Əsas|Cəbəllütariqin ələ keçirilməsi}} [[Fayl:George Rooke.jpg|200px|thumb|left|Admiral Corc Ruke (1650-1709). Maykl Dahlın rəsmi.]] ==== 1701 - 1704-cü illər ==== Avropada dənizdə hərbi əməliyyatlar [[İspaniya]] və [[İtaliya]] sahillərində gedirdi və ümumiyyətlə qurudakı əməliyyatlarla sıx əlaqəli idi. Donanmaların hazırlanması və hərəkəti (səfərbərlik və strateji yerləşdirmə) 1701-ci ildən başlamışdı. Hollandiya döyüşlərə 24 gəmi ayırmışdı. Fransanın İspaniya Hollandiyasından hücum edəcəyindən qorxaraq çox sayda döyüş [[freqat]]ını [[Niderland]] sahillərində saxlamışdı. [[Admiral]] Almondun komandanlığı ilə döyüş gəmilərinin çoxu, admiral Rukun komandanlığı altında aprel ayında [[Portsmut]]da yığılmağa başlayan İngilis donanmasına qoşuldu. Müttəfiq donanmasının əsas vəzifəsi İspaniyaya təzyiq göstərmək, onun sahillərində etibarlı bazalara sahib olmaq, [[Tulon (rayon)|Tulon]] və [[Brest]]də yerləşən Fransa dəniz qüvvələri ilə birləşməsinə imkan verməmək və onların İspaniya limanlarında baza yaratmalarının qarşısını almaq idi. Lüdovik isə öz növbəsində İspaniya hökumətindən [[Kadis]], [[Cəbəllütariq]] və Port Maqonun möhkəmləndirilməsini və təchiz edilməsini tələb etmişdi. Bu arada fransızlar avqust ayında koloniyalarına və Qərbi Hindistana Brestdən iki dəstə (admiral Ketloqon və Şato-Reno) göndərdi. Onların əsas vəzifəsi İsapaniyanın müharibə aparması üçün Cənubi Amerikadan maddi vəsait gətirən "gümüş donanmanın"<ref name="DocsAmaro">{{Cite book| publisher = Archivo Histórico Provincial de Santa Cruz de Tenerife| isbn = 978-84-7947-637-3| last1 = De Paz Sánchez| first1 = Manuel| last2 = García Pulido| first2 = Daniel| others = Francisco Javier Macías Martín (ed.)| title = El corsario de Dios. Documentos sobre Amaro Rodríguez Felipe (1678-1747)| location = Canarias| series = Documentos para la Historia de Canarias| accessdate = 8 June 2016| date = 2015| url = https://www.researchgate.net/publication/291148031}}</ref> mühafizəsi idi. İngilislər bu xəbəri alandan sonra "gümüş donanmanı" ələ keçirmək qərarına gəldilər. Bunun üçün admiral Ruk vitse-admiral Con Benbeunun komandanlığı ilə 25 ingilis və 10 holland gəmisi ayırdı.{{sfn|Matthew|2004|pp=50–68}}<ref name="RNmuseum bio">{{cite web|url=http://www.royalnavalmuseum.org/info_sheets_john_benbow.htm|title=Biography: John Benbow |year=2004|work=The National Museum|publisher=The Royal Navy|accessdate=2009-06-07}}</ref> 1702-ci il avqustun 1-də Ruk Kadisi ələ keçirmək üçün Portsmutdan ayrıldı. O, Şato-Renonun mart ayında "gümüş donanma" ilə yola çıxdığını Qərbi Hindistanda olan Con Benbeudan xəbər almışdı. Avqustun 23-də Ruk Kadisə gəldi, amma onun ələ keçirilməsi cəhdi tamamilə uğursuz oldu. Eyni zaman da Benbeu Kolimbiya sahillərində Fransa donanmasına hücum etdi. Lakin tabeliyyindəki, kapitanların qətiyyətsizliyi və qərarsızlığı ona qələbə çalmağa imkan vermədi. Döyüşdə Benbeu ayağından ciddi yara aldı və cəmisi iki ay sonra öldü.<ref>John B. Hattendorf, ed., "Benbow's Last Fight: Documents relating to the Battle of Cape Santa Marta, 19-24 August 1702," in N.A.M. Rodger, ed., ''Naval Miscellany'', vol. 5. Publications of the Navy Records Society, vol. 125. (London: Naval Records Society, 1984),pp. 143-206. </ref> Şato-Reno "gümüş donanma" ilə sentyabrın 27-də Viqoya gəldi və admiral Şauvelin Brestdən Finisterre burnuna hərəkət etmək əmri aldığı üçün yola çıxdı. [[Lissabon]]dakı ingilis elçisi vasitəsiylə "gümüş donanma"nın Brestə olması xəbəri Ruka çatdı və o, onu ələ keçirmək qərarı verdi. Oktyabrın 23-də Ruk basqın etdi. Şato-Renonun eskadrası məhv edildi və "gümüş donanmanın" əhəmiyyətli bir hissəsini ələ keçirdi. Bu müttəfiqlər üçün böyük və vacib bir müvəffəqiyyət idi. Fransızların bu hücumun qarşısını ala bilmədilər, çünki müttəfiqlərin donanmasına qarşı açıq dənizdə döyüşmək üçün kifayət qədər güclü bir donanma toplaya bilmədilər. Fransa donanması yenidən müxtəlif limanlarda yerləşən kiçik dəstələrə bölündü və əsas məqsədi düşmənin ticarət gəmilərinə qarşı hücumu təşkil etmək idi. Fransızların dənizdə heç bir ciddi fəaliyyət göstərməməsi 1703-cü ildə artıq müttəfiq donanmasının [[Aralıq dənizi]]ndə görsənməsinə səbəb oldu. 1703-cü il iyulun 12-də admiral Şovel 35 döyüş gəmisi ilə Aralıq dənizinə yola düşdü. Bu donanmanın əsas məqsədi Fransız şimal sahillərini müşahidə etməklə məhdudlaşdı. Şovelin əsas işi isə [[Malta]]dan gələn ticarət gəmilərinin təhlükəsizliyini təmin etmək və [[Afrika]] sahilindəki [[bərbər dəniz quldurları]]nı Fransaya qarşı ittifaqa cəlb etmək, Lüdoviklə ittifaqa meyl edən [[Toskana]] və [[Venesiya]]nın neytral qalmasını və Avstriyanın [[Adriatik dənizi]]nə sərbəst çıxışını təmin etmək idi. Lakin Şovel ona tapşırılan vəzifələrin çoxusunun öhdəsindən gələ bilmədi, 6 döyüş gəmisini Lissabonda qoyaraq İngiltərəyə döndü. [[Fayl:1704-Gibraltar.jpg|350px|thumb|right|[[İngilis]]-[[Hollandiya|holland]] [[eskadra]]sı [[Cəbəllütariq]] qarşısında.]] 1704-cü ildə müttəfiq donanması 10 min nəfər piyada və 2 min nəfər süvari ilə İspaniya taxtı iddiasında olan III Karlı Lissabona gətirməli idi. 24 Fevralın 24-də admiral Rukun ümumi komandanlığı altında 17 ingilis və 12 holland gəmisi və 300 nəqliyyat vasitəsi ilə müttəfiq donanması Lissabona yola düşdü. Fransızlar bu yürüşün qarşısını ala bilmədi, çünki onların donanması hələ tam hazır deyildi. Lissabona daxil olduqdan sonra Ruk, may ayının əvvəlində 33 döyüş gəmisi ilə [[Portuqaliya]]nın paytaxtını tərk etdi (Hessen-Darmşdat şahzadəsi Georqun tabeliyində olan alman muzdlular ilə)<ref>Francis: ''The First Peninsular War: 1702–1713,'' 104</ref> və üç həftə sonra [[Barselona]]ya gəldi. Anjulu Filippin köməyi ilə [[Kataloniya]] canişini olan Fransisko de Velasko müttəfiq eskadronunu top atışlarıyla qarşıladı.<ref>Trevelyan: ''England Under Queen Anne: Blenheim,'' 405</ref> Sahilə uğursuz desant çıxarmaq cəhdindən sonra Ruk [[Tulon (rayon)|Tulona]] getdi, burada [[Tuluza]] qrafının yaxınlaşması xəbərini aldı; Ruk dərhal onu qarşılamağa getdi. Tezliklə yenidən Savoyanın qətiyyətsizliyi səbəbiylə müharibənin ağırlıq mərkəzinin yenidən İspaniyaya köçürülməsi lazım olduğu barədə gizli məktub aldı. Bu səbəbdən ona Portuqaliya və İspaniya krallarının sərəncamında olmaq əmri də verildi.<ref>Francis: ''The First Peninsular War: 1702–1713,'' 107</ref> Rukun kəşfiyyatçıları iki gün sonra fransızların yerini aşkar etdilər, ancaq fırtına onların qarşılaşmasını mümkünsüz etdi və Tuluza [[Qraf (titul)|qrafı]] döyüşsüz Tulona girməyi bacardı. Bununla da Fransız eskadronları birləşdi.<ref>Trevelyan: ''England Under Queen Anne: Blenheim,'' 406</ref> Ruk Lissabona geri döndü. Eyni zamanda admirallığın lordları iki il əvvəl ingilislərin tuta bilmədikləri Kadis limanını mütləq ələ keçirmək qərarı verdilər.<ref name=fevre68>Le Fevre & Harding: ''Precursors of Nelson: British Admirals of the Eighteenth Century,'' 68</ref> Lakin bu cəhd uğursuz oldu. Uğursuz döyüşlərini kompensasiya etmək üçün İttifaq komandanları İspaniyanın cənub sahillərində yerləşən kiçik bir liman qəsəbəsi olan Cəbəllütariqin ələ keçirilməsinə qərar verdilər.1704-cü il avqustun 1-də 45 ingilis və 10 holland gəmisindən ibarət müttəfiq donanması Cəbəllütariq qalalarına yaxınlaşdı.<ref name=trevelyan410>Trevelyan: ''England Under Queen Anne: Blenheim,'' 410</ref> Aramsız top atəşlərindən sonra şəhər ingilis krallıq donanması və holland dənizçiləri tərəfindən işğal edildi. Qubernator Dieqo de Salinas avqustun 4-də Cəbəllütariq və kiçik qarnizonunu təslim etməyi qərara aldı. Üç gün sonra şahzadə Georg VI Karlın adına Avstriya və İspaniya Habsburqlarının qoşunları ilə qəsəbəyə girdi. Cəbəllütariqin ələ keçirilməsindən sonra ittifaq donanması su ehtiyyatı götürmək üçün Tetuana qayıtdı. Lissabondan yeni əmrlər gəlmədən əvvəl Ruk Tuluza qrafının komandanlığı altında Fransız donanmasının Cəbəllütariqə hücum üçün göndərildiyi barədə məlumat aldı. Dəniz piyadalarının yarısını Cəbəllütariqin mühafizəsinə buraxan Ser Corc Ruk fransızları qarşılamaq üçün birləşmiş İngiltərə-Holland donanması ilə yola çıxdı. Avqust ayının 24-də hər iki donanma [[Malaqa]] yaxınlığında üz-üzə gəldi.<ref name=trevelyan415>Trevelyan: ''England Under Queen Anne: Blenheim,'' 415</ref> Döyüş hər iki tərəf üçün böyük itkilərlə nəticələndi. Həm müttəfiqlərin, həm də ingilislərin donanması öz bazalarına tərəf çəkildilər. Admiral Ruk Cəbəllütariqdə kiçik qarnizon qoyaraq, Lissabona doğru çəkildi. Fransızlar isə Tulona doğru getdilər.<ref name=francis115>Francis: ''The First Peninsular War: 1702–1713,'' 115</ref><ref>Kramer, Johannes (1986). ''English and Spanish in Gibraltar''. Buske Verlag, p.10, note 9. {{ISBN|3-87118-815-8}}</ref> ==== 1705 - 1707-ci illər ==== [[Fayl:Spain 1702-1714.png|300px|thumb|left|[[Pireney yarımadası]] 1702-1714-ci illər.]] 1705-ci ildə fransızlar və ispanların əsas məqsədi Cəbəllütariqi geri almaq idi və bunun üçün onlar çox səy göstərdilər. Portuqaliya sərhədindəki əməliyyatlar dayandırıldı və marşal Tessenin rəhbərlik etdiyi qoşunlar Cəbəllütariqə göndərildi. Tesse donanmanın köməyini tələb etdi. Admiral Puantis martın 16-da 13 gəmi ilə Cəbəllütariqə gəldi. Lakin burdakı buxtanın əlverişsizliyi və təhlükəli həva şəraiti donanmanın uğursuzluğa düçar olmasına səbəb oldu. Martın 20-də qəflətən admiral Lik 32 müttəfiq donnanması (19 ingilis, 4 holland və 9 portuqal) ilə Cəbəllütariq sahillərində görsəndi. Bundan əlavə onun gəmilərində 3 alay piyada və xeyli sayda ərzaq və silah ehtiyyatı vardı. Üç fransız gəmisi alındı, ikisi quruya atıldı və özlərini yandırdı, 8-i Toulona qayıda bildilər. Tesse mühasirəni qaldırmaq məcburiyyətində qaldı. 1705-ci və 1706-cı illərdə admirallar Şovel və Almondun komandanlığı altında olan müttəfiq donanması III Karlın [[Kataloniya]]nı ələ keçirilməsində kömək etdi. Bu məqsədlə onsuz da Aralıq dənizindəki qüvvələrə yeni gəmilər qoşuldu və avqustun 5-də müttəfiq donanmasının sayı 58 döyüş gəmisinə, 11 [[freqat]]a və 9 bombardman gəmisinə çatdı. Oktyabrın 3-də donanmanın köməyi ilə müttəfiq ordusu Barselonaya sahib oldu, bundan sonra bütün Kataloniya III Karlın tərəfinə keçdi. Ardınca [[Valensiya]] və [[Araqon]] da ələ keçirildi. Müttəfiq donanması oktyabrın 23-də qışlamaq üçün Lissabonda 25 gəmi saxlayaraq Lik və Vassenaarın komandanlığı altında evə yola düşdü. 1707-ci ilin yanvarında admiral Şovel [[İngiltərə]]dən Aralıq dənizinə gəldi. O, III Karla kömək üçün 7 min əsgərlə Alikanteyə gəldi, lakin donanması Aralıq dənizində bazadan çox uzun bir yerdə qalmağa hazır olmadığından Lissabona qayıtmaq məcburiyyətində qaldı. İyunun 4-də müttəfiq donanması şahzadə Yevgeninin Avstriya ordusunun sahil boyunca [[Genuya]] və [[Livorno]]dan Toulona təhlükəsiz hərəkət etməsi üçün Şimali İtaliya sahillərinə yollandı. İyulun 29-da Toulon quru və dənizdən mühasirəyə alındı. Lakin avqustun 22-də mühasirənin mənasız olduğu aydınlaşdı. Tulon çox güclü qorunurdu. Tulona edilən hücumun yeganə nəticəsi, fransızların donanmasının bombalamaqla məhv olacağından qorxaraq onu batırması oldu. Bu batırılan donanmadan yalnız kiçik bir hissəsi sonradan yararlı hala gətirildi. Avstriya ordusu ilə birgə əməliyyatlar bitdikdən sonra müttəfiq donanması Cəbəllütariqdə 12 ingilis və 6 holland gəmisi qoyaraq, 1708-ci ilin mart ayının 24-də kontr-admiral Dilkin rəhbərliyi altında əsgərləri Barselonadan Livornoya apararaq Lissabona yola düşdü. İngilis kanalının girişində eskadra şiddətli fırtınaya düşdü və donanmanın 4 gəmisi batdı. Qəzadan sonra sahilə atılan admiral Şovel özü isə quldurlar tərəfindən öldürüldü. Aralıq dənizində etibarlı hərbi baza üçün Minorka adasında olan Port-Maqon seçildi. Admiral Likin komandanlığı ilə müttəfiq donanması dənizə doğru hərəkət etdi. Onun tabeliyində 31 döyüş gəmisi var idi. Fransa donanması dənizdə aktiv müharibə apara bilmədiyindən Likin əsas işi onların ticarət donanmasını ələ keçirmək oldu. May ayının 22-nə qədər o, Fransanın 100 sahil ticarət gəmisindən 67-sini tutmağı bacardı. Bu gəmilər İspaniyada fəaliyyət göstərən fransız ordusuna təhcizat daşıyırdılar. Donanmanın Fransa gəmilərini ələ keçirməsi III Karlın hərbi əməliyyatlarına son dərəcə faydalı təsir göstərdi. III Karlın əmri ilə Lik avqustun 12-də Kallyari sahillərinə gəldi və Sardiniya adasını ələ keçirdi. Şəhərin bombalanmasından qorxan qubernator III Karla biəyyət etmək məcburiyyətində qaldı. Bundan sonra Lik general Stenxoup ilə birlikdə Port Maqona hücum etdi və sentyabrın 28-də Minorka müttəfiqlərin əlinə keçdi.<ref name=jaquess>{{cite book|last=Jaques|first=Tony|title=Dictionary of Battles and Sieges |year=2007|publisher=Greenwood Press|location=Westport, Conn. [u.a.]|isbn=0313335389|page=666|url=https://books.google.com/books?id=Dh6jydKXikoC}}</ref> === İspaniyada hərbi əməliyyatlar === [[Portuqaliya]]nın [[XIV Lüdovik]] əleyhinə ittifaqa qoşulması müttəfiqlərə [[Pireney yarımadası]]nda Anjulu Filipə qarşı yeni bir cəbhə yaratmaq imkanı verdi. Özünü İspaniya kralı elan edən III Karl martın 9-da ingilis-holland gəmilərində general Şhomberqin 10 minlik ordusu ilə Lissabona gəldi. III Karl ora gəlməsi ilə İspaniyada tərəfdar qazanacağına ümid edirdi. Anjulu Filipin də ixtiyarında 26-27 minlik ordu var idi. O, bu ordu ilə Portuqaliyaya yürüş etməyi planlaşdırırdı. Mayın 4-də qoşunlar hərəkətə başladı, həmin gün Filipin mütəfiqi Fransa marşalı Bervik iki gündən sonra təslim olan Salvatieranı mühasirəyə aldı və sonra mayın 22-nə qədər Segura, Monsanto və Kastel Branko və Rosmaninqaleni tutdu. Bunun ardınca o, qəfil hücum ilə Syer-Estrexonu da ələ keçirdi. Marşal Bervikin şəhər və qalaların mühasirəsinə başı qarışdığını görən müttəfiqlər Lissabona gedən yolun üzərində olan Villa Veqa ilə Abrantes arasında möhkəmlənməyi bacardılar. Bundan sonra ilin sonuna qədər yalnız mövqe döyüşləri baş tutdu. Yalnız oktyabrın 21-də ingilis admiralı Lik Cəbəllütariq qalasını mühasirəyə aldı. İspaniyada 1705-ci il kampaniyasının başlanğıcı [[Cəbəllütariqin ələ keçirilməsi|Cəbəllütariqdəki dəniz döyüşü]] ilə əlamətdar oldu. Bu döyüşdən sonra 1704-cü il oktyabrın 21-dən mühasirəyə alınan Cəbəllütariq, qarnizonun qəhrəmancasına döyüşməsinə baxmayaraq, müttəfiqlər tərəfindən 1705-ci il aprelin 30-da alındı ​​və o zamandan bəri İngiltərə hakimiyyəti altına keçdi. [[Kataloniya]]da III Karl 11 minlik ordu ilə oktyabrın 6-da Barselonanı, daha sonra Lleida, Tortosa və digər şəhərləri ələ keçirdi. Lakin general Puebla tərəfindən müdafiə olunan Extremadura, Badajozda mühasirə götürülənə qədər oktyabrın 17-nə qədər alına bilmədi.{{sfn|Bodart|1908|p=144}} 1705-ci ildə Avstriya İmperatoru I Leopoldun ölümü və I İosifin (1705-1711) taxta çıxması ilə Pireney yarımadasındakı döyüşlər sona çatdı. [[Fayl:Ligli-Batalla de Almansa.jpg|350px|thumb|right|Alamansa döyüşü.]] 1706-cı ilin əvvəllərində İspaniyada iki gəlmə kral hələ də V Karlın taxtı uğrunda bir-birləri ilə mübarizə aparırdılar. Anjulu Filip [[Madrid]]ə və mərkəzi əyalətlərdə dəstəyə malik idi. Onun [[Kastiliya]], [[Əndəlüs]] ve [[Estremadura]] könüllüləri tərəfindən gücləndirilmiş ordusu 26 min nəfərə çatmışdı. Barselonanı ələ keçirən Eshersoq Karl isə [[Araqon]], [[Kataloniya]] və [[Valensiya]]dakı tərəfdarlarına arxalanırdı. Onun sərəncamındakı qüvvələrin sayı 32 minə çatırdı. Üstəlik portuqallar və general Qolveyin komandanlığı ilə ingilis-holland hərbiçiləri də ona kömək edirdi. Martın 4-də Filip Ebro üzərində dayanan marşal Tessanın birlikləri ilə birləşərək 17 minlik qüvvə ilə Barselonaya doğru hərəkət etdi və aprelin 3-də şəhərə yaxınlaşdı. Bu arada 30 minlik ingilis-portuqal ordusu sərhədi keçərək İspaniyaya daxil olaraq Madrid üzərinə yeridilər. Barselonada uğur qazana bilməyən fransız-ispan ordusu mayın 10-da ingilislərin şəhərin müdafiəçilərinə köməyə gəlməsini eşidərək geri çəkildilər. Fransızların Barselonadan geri çəkilməsini öyrəndikdən sonra İngiltərə-Portuqaliya ordusuna komandanlıq edən Qolvey, iyunun 3-də Siudad Rodriqodan Madridə doğru hərəkət etdi və iyunun 25-də girdiyi paytaxtda Eshersoq Karlı İspaniya kralı elan etdi. Bununla belə Bervik Tessa ilə birləşərək yenidən avqustun 4-də Madridi ələ keçirdi. Qolvey Valensiya əyalətinə çəkildi və oktyabrın 9-da Kuenzanı təslim olmağa məcbur etdi. Oradan Kartaqenaya keçdi və noyabrın 17-də oranı tutdu. Ardınca Qolvey qışı keçirmək üçün yarımadanın cənub-şərq hissəsində yerləşdi. Pireney yarımadasının qərbində bəxt fransızların üzünə güldü. Onlar [[Salamanka (İspaniya)|Salamanka]] və [[Alcantara|Alkantaranı]] ələ keçirdi. İspaniyada, 1707-ci ilin əvvəllərində Eshersoq Karl İspaniyanın Kataloniya, Araqon və Valensiya vilayətlərinə nəzarət edirdi. Onun sərəncamında 45 minə qədər ordu, o cümlədən 8 minə qədər portuqaliyalı döyüşçü var idi. Qışı [[Mursiya (şəhər)|Mursiyada]] keçirən Anjulu Filip onu qarşısına 38 minlik qüvvəsi, o cümlədən markiz de Bayanın komandanlığı altında Portuqaliya sərhədinə olan 8 minlik qoşun və Navarradan gələn 14 minlik Fransa ordusu ilə çıxa bilərdi. Fransız-ispan ordusu ilə müttəfiq ingilis, portuqal və Avstriya qoşunları Valensiya və Mursiya sərhədindəki Almanse qəsəbəsində üz üzə gəldilər. Almanse döyüşü aprelin 25-də baş tutdu. Fransız-ispan ordusuna marşal Bervik, müttəfiq qüvvələrinə isə markiz De Ruvini və qraf Qolvey komandanlıq edirdi. Döyüş fransız-ispan tərəfinin qələbəsi ilə bitdi. Almansadaki zəfər Anjulu Filipin İspaniya taxtı qorumağında əvəzsiz rolu oldu.<ref>{{cite book|last1=Lynn|first1=John|title=The Wars of Louis XIV, 1667–1714 (Modern Wars In Perspective)|date=1999|publisher=Longman|isbn=978-0582056299|pages=[https://archive.org/details/warsoflouisxiv1600lynn/page/296 296]|url=https://archive.org/details/warsoflouisxiv1600lynn/page/296}}</ref> Marşal Bervik müttəfiq qoşunlarını təqibə başladı. Aprelin 21-də Requena təslim oldu, 26-da Valensiya qapıları açdı. Bundan sonra İngiltərə-Hollandiya ordusu Bervikin mayın 2-də yaxınlaşdığı Tortozaya geri çəkildi. [[Saraqosa]]da ələ keçirildi. Eshersoq Karlın əlində tək Kataloniya qaldı. Müttəfiqləri Pireney yarımadasından birdəfəlik qovmaq üçün, Anjulu Filip may ayında Tortozaya qoşun göndərdi. Qalanın mühasirəsi iyunun 12-də başladı və elə həmən ayın 15-də tutuldu. Bu, Pireney yarımadasında 1708-ci il hərbi əməliyyatların ən nəzərə çarpacağı idi. Bu əməliyyat İspaniyada hər iki tərəfin strateji vəziyyətində dəyişikliklərə səbəb olmadı. == 1709–1714-cü illərdəki döyüşlər == [[Fayl:The Battle of Malplaquet, 1709.png|250px|thumb|left|Malplakda fransız istehkamlarını nəzərdən keçirən Savoyya şahzadəsi Yevgeni və hersoq Marlboro. Rəssam Lui Laqer 1710-cu il.]] 1709-cu ildə müttəfiqlər Fransaya qarşı üç hücum təşkil etdilər, bunlardan ikisi kiçik, diqqət yayındırıcı rolunu oynadı. [[Paris]]ə doğru irəliləyən Marlboro və Yevgeni tərəfindən olan hücum əsas idi. Müharibənin ən qanlı döyüşü olan Malplak döyüşündə Vilların orsusu ilə üz-üzə gəldilər. 1709-cu il sentyabrın 11-də olan döyüş XVIII əsrin ən böyük döyüşü sayılır.<ref>{{kitab3|müəllif=Ермаков А.|başlıq=Великие полководцы. 100 историй о подвигах и победах|ссылка=https://books.google.com.ua/books?id=QhVOfdcxIqcC&pg=PT187&dq=%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0+%D0%BF%D1%80%D0%B8+%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B5&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjCt7D_9P7YAhWGlSwKHQf9DwkQ6AEIXDAK#v=onepage&q=%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B2%D0%B0%20%D0%BF%D1%80%D0%B8%20%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B5&f=false|ответственный=|издание=|место=|издательство=Litres|год=2017-09-05|страницы=|страниц=698|isbn=5457037436|isbn2=}}</ref> Döyüşdə 180 topla 207 min nəfər canlı qüvvə iştirak edirdi. Döyüşün nəticəsində 44 min nəfər ölmüşdü. Müttəfiqlər döyüşdə qalib gəlsələrdə otuz min yaralı və ölü itirdilər. Fransızlar isə on dörd min itki ilə üzləşmişdilər. Mons müttəfiqlərin əlinə keçsə də, onlar uğurlarını möhkəmləndirə bilmədi. Döyüş müharibənin dönüş nöqtəsi oldu, çünki qələbəyə baxmayaraq, müttəfiqlər böyük itkilərə görə hücumu davam etdirməyə gücləri çatmadı.<ref>{{Cite book |last=Tucker |first=Spencer C. |url=https://books.google.com/books?id=h5_tSnygvbIC&pg=PA872 |title=A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East [6 volumes]: From the Ancient World to the Modern Middle East |date=2009-12-23 |publisher=ABC-CLIO |isbn=978-1-85109-672-5 |location= |page=872 |quote=... it was in effect a strategic victory for France.}}</ref><ref>{{Cite book|last=Bergin|first=Joseph|url=https://books.google.com/books?id=GdJ2DwAAQBAJ&q=malplaquet+french+strategic+victory&pg=PA125|title=The Seventeenth Century: Europe 1598-1715|date=2001|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0-19-873168-9|location=|pages=125–126|language=en}}</ref> Bununla belə Fransa-İspaniya koalisiyasının ümumi mövqeyi ümidsiz görünürdü: XIV Lüdovik Fransa birliklərini İspaniyadan geri çəkmək məcburiyyətində qaldı və V Filip koalisiyanın birləşmiş qüvvələrinə qarşı yalnız zəif İspaniya ordusu ilə üz-üzə qaldı. 1710-cu ildə müttəfiqlər İspaniyada son əməliyyatlarına başladılar, eshersoq Karlın ordusu Ceym Stanhopun komandanlığı altında [[Barselona]]dan [[Madrid]]ə doğru yürüş etdi. İyulun 10-da ingilislər Almenaraya hücum etdi və şiddətli döyüşdən sonra ispanları məğlub etdi. Yalnız gecənin düşməsi V Filipin ordusunu tamamilə məhv olmaqdan qurtardı. Avqustun 20-də Saraqosa döyüşündə 25 minlik ispan və 23 min müttəfiq (avstriyalılar, ingilislər, hollandiyalılar, portuqallar) ordusu qarşılaşdı. İspanlar ağır məğlubiyyətə uğradı. V Filip Madridə qaçdı və bir neçə gen sonra sarayını [[Valyadolid]]ə köçürdü. Eshersoq Karl ikinci dəfə Madridi ələ keçirdi. Lakin xalq açıq şəkildə ona qarşı narazılığını bildirirdi. Onun ordusu qışın gəlməsi ilə aclıqdan əziyyət çəkirdi. XIV Lüdovik nəvəsinə taxt-tacdan imtina etməsini tövsiyə etdi, lakin Filip bu qərara qarşı çıxdı. Karl isə ordusuna heç cür azuqə toplaya bilmədiyi üçün Madriddən geri çəkildi. Fransadan yeni bir ordu gəldi. Onlar geri çəkilən müttəfiq qüvvələrini təqib etməyə başladılar. 9 dekabr 1710-cu il tarixində Briueqe döyüşündə Vandom silah-sursatı tükənmiş ingilis dəstəsini təslim olmağa məcbur etdi və general Stanhop əsir götürüldü. Demək olar ki, bütün İspaniya V Filipin hakimiyyəti altına düşdü. Karl Kataloniyanın bir hissəsi ilə yalnız Barselona və Tortozanı qoruya bildi. İttifaq tədricən zəifləməyə və parçalanmağa başladı. 1711-ci ildə müharibənin bütün cəbhələrində qətiyyətli addımlar atılmadı. Tərəflərin hərəkətləri yalnız yürüşlər və kiçik toqquşmalarla məhdudlaşdı. İngiltərədə döyüş əməliyyatlarını dəstəkləyən [[Viqlər (Britaniyada siyasi partiya)|viqlər]], sülh istəyən [[torilər]]lə əvəz olundu. Marlboro 1711-ci ildə Britaniyaya geri çağırıldı və yerinə hersoq Ormond təyin edildi. Böyük qardaşı İosifin qəfil ölümündən sonra (17 aprel 1711), hələ də Barselonada olan eshersoq Karl VI Karl adı altında [[Müqəddəs Roma imperatorlarının siyahısı|Müqəddəs Roma İmperatou]] elan edildi. Bu, avstriyalıların qələbəsi halında V Karlın Katolik imperiyasının dirçələcəyi demək idi ki, bu da ingilislərin və hollandların maraqlarına cavab vermirdi. İngilislər markiz de Tonsi ilə gizli birtərəfli danışıqlara başladılar. Hersoq Ormond ingilis qoşunlarını müttəfiq ordu tərkibindən geri çəkdi və fransızlar 1712-ci ildə Vilların komandanlığı altında itirilən ərazilərin bir çoxunu geri ala bildilər. 24 iyul 1712-ci il tarixində marşal Villar Denene döyüşündə müttəfiqlərini məğlub etdi, Savoyyalı Yevgeni vəziyyəti xilas edə bilmədi. Bundan sonra müttəfiqlər Parisə üzərinə hücum planlarını ləğv etdilər və Yevgeni İspaniya Hollandiyasından qoşunlarını geri çəkməyə başladı. 1712-ci il sentyabrın 11-də uzun müddət fəaliyyət göstərməyən Fransa donanması [[Rio-de-Janeyro]]ya hücum etdi, şəhərdən böyük məbləğdə təzminat alaraq sağ-salamat [[Avropa]]ya qayıtdı. İngilis-holland müttəfiqləri ilə Fransa arasında sülh danışıqları 1713-cü ildə baş tutdu. Böyük Britaniya və Hollandiyanın Fransa ilə müharibədən geri çəkildiyi [[Utrext sülhü|Utrext Sülh Müqaviləsi]] imzalandı.<ref>R.R. Palmer, ''A History of the Modern World'' 2nd ed. 1961, p. 234.</ref> === Flandriya və Elzasda hərbi əməliyyatlar === Hərbi əməliyyatların başlaması ilə [[marşal]] Villar 60 minlik qüvvə ilə Fransaya girişi bağlamaq üçün [[Flandriya]]ya göndərildi. Bu arada müttəfiqlər iyunun 26-da Turneni mühasirəyə aldılar. Sentyabrın 3-də Turne təslim oldu və sentyabrın 4-də müttəfiqlər Monsa doğru hərəkət etdilər. Müttəfiqlərin Şelda çayını keçdiyini öyrənən Villar tələsik bu çayı keçərək Mansda onları qarşılamağa getdi. Müttəfiqlər Malplakda qərar tutdular. Sentyabrın 11-də burada XVIII əsrin ən böyük və qanlı döyüşü baş verdi. Müttəfiqlər ağır itkilər versələrdə qələbə qazandılar. Monsa doğru irəliləyərək sentyabrın 24-də onu mühasirəyə aldılar. Qala oktyabrın 20-də təslim oldu. [[Fayl:Карта к статье «Денен». Военная энциклопедия Сытина (Санкт-Петербург, 1911-1915).jpg|250px|thumb|right|Denen əməliyyatının kontur-xəritəsi.]] 1710-cu ildə Flandriyada hərbi əməliyyatlar aprelin 23-də də Due qalasının müttəfiqlər tərəfindən mühasirəyə alınması ilə başladı. Fransa ordusundan (75 min nəfər) sayca iki dəfə çox olan müttəfiqlər (160 min nəfər) iyunun 27-də Due, avqustun 28-də Betyun (Arras yaxınlığında), sentyabrın 29-da Sent-Venan və noyabrın 8-də Era qalalarını ələ keçirdilər. Bu dövrdə Elzasda isə tərəflər öz qərargahlarından kənara çıxmadılar. Müqqədəs Roma imperatoru I İosifin ölümü ilə Avropada siyasi vəziyyət təmamilə dəyişdi. İngiltərə artıq müharibədən çıxmaq barədə düşünməyə başladı. İngilislər fransızlarla gizli danişiqlara başladılar. İngiltərə hökuməti Fransa ilə Utrextdə sülh konqresi çağırmaq üçün razılığa gəldi. Bu səbəbdən ingilis ordusunun komandanı hersoq Orlanda hücuma keçməmək və yalnız müdafiə xarakterli hərəkətlər etmək tapşırıldı. Tezliklə Fransa kral sarayı marşal Vilardı bu anlaşma haqda xəbərdar etdi. Beləlklə müharibənin bütün ağırlığı tək Avstriyanın üzərinə düşürdü. Avstriya höküməti şahzadə Yevgenininj qarşısında fransızların özünə gəlməməsi üçün təcili hərbi əməliyyatlar keçirmək vəzifəsi qoymuşdu. Lakin şahzadə bunun əvəzinə yenidən qalaların mühasirəsi ilə məşğul oldu. Xüsusən Landersi qalasının mühasirəsi və tutulması Yevgeniyə [[Paris]] üzərinə yolunu aça bilərdi. Bu səbəbdən Fransa höküməti marşal Villara onu dayandırmaq əmri verdi. Villar şahzadə Savoyyalı Yevgenini dayandırmaq üçün Denen əməliyyatını həyata keçirdi. 1712-ci il iyulun 24-də baş verən döyüşdə fransızlar qələbə qazandılar və Villar Parisi xilas edərək Landersi qalasını mühasirədən çıxardı.<ref name="Daniel1820">{{cite book|author=John Edgecombe Daniel|title=Journal of an Officer in the Commissariat Department of the Army: Comprising a Narrative of the Campaigns Under His Grace the Duke of Wellington, in Portugal, Spain, France, and the Netherlands, in the Years 1811, 1812, 1813, 1814, & 1815: And a Short Account of the Army of Occupation in France, During the Years 1816, 1817, & 1818|url=https://archive.org/details/journalanoffice00edgegoog|accessdate=23 April 2013|year=1820|publisher=author|page=[https://archive.org/details/journalanoffice00edgegoog/page/n496 478]}}</ref><ref name="Ostwald2007">{{cite book|author=Jamel Ostwald|title=Vauban Under Siege: Engineering Efficiency and Martial Vigor in the War of the Spanish Succession|url=https://books.google.com/books?id=-rZX8-tgjrUC&pg=PA299|accessdate=23 April 2013|year=2007|publisher=BRILL|isbn=978-90-04-15489-6|page=299}}</ref> Qələbədən ruhlanan fransızlar sentyabrın 8-də Due, oktyabrın 4-də Kenua, 14-də isə Beşua qalalarını tutdular. === Alp dağlarında hərbi əməliyyatlar === 1709-cu ildə [[Alp dağları]] sərhədlərində Bervikin fransız ordusu (45 min nəfər) [[Brianson (rayon)|Brianson]], [[Provans]] və Valluare bölgələrində yerləşmişdi. 40 minlik qüvvəyə sahib olan müttəfiqlər iyulun 11-də 3 sütunla hücuma başladılar, lakin bir neçə toqquşmadan sonra əhəmiyyətli nəticələr əldə etmədən sentyabr ayında [[Pyemont]]a döndülər. 1710-cu ildə ingilis desantının köməyinə baxmayaraq müttəfiqlər iyul ayında Komo üzərinə hücuma keçsələrdə uğursuzluqla üzləşdilər və geriyə Pyemonta döndülər. Fürsətdən istifadə edən Bervik tərk edilmiş mövqeləri yenidən ələ keçirdi. Sülh danışıqları Alp dağlarındakı sərhədlərdə gedən hərbi əməliyyatlara təsirsiz ötüşmədi. 1712-ci il iyulun 12-də marşal Bervik 22 minlik qoşunla Barseloneta və Duranc vadisinə doğru hərəkət etdi. Savoyya hersoqu 35 minlik ordu ilə onunla görüşmək üçün Fenestrella istiqamətində hərəkət etdi. Lakin həlledici döyüş baş tutmadı və bir sıra manevrlərdən sonra Bervik əsas qərargahını köçürdüyü Şianala, savoyyalılar isə Suza çəkildilər. === İspaniyada hərbi əməliyyatlar === [[Fayl:Villars a Denain1.jpg|250px|thumb|left|Denen, 1712-ci il iyul ayı. Bu döyüşdə məğlubiyyət [[Avstriya]] və [[Hollandiya]]nın danışıqlar masasında mövqeyini yaxşılaşdırmaq ümidlərini öldürdü.]] İspaniyada 1709-cu ildə hərbi əməliyyatlara aprelin 20-də Alikantenin ələ keçirilməsiylə start verildi. Mayın 7-də [[Badaxos vilayəti|Badaxosada]] yerləşən markiz de Bi Qolveyin ingilis-portuqal ordusuna hücum etdi və Qudindəki ağır döyüşdən sonra onları məğlub etdi. Lakin müvəffəqiyyəti möhkəmləndirmək mümkün olmadı və fransızlar Badaxosya çəkildilər. Kataloniyada döyüşlər kiçik toqquşmalarla məhdudlaşaraq sentyabr ayının sonuna qədər davam etdi. 1710-cu ildə böyük ordu toplayan V Filip iyunun 10-da müttəfiqlərin üzərinə yeridilər. Balaqer yaxınlığında möhkəmlənən Ştarenberqin üzərinə gedən Fransa-ispan birləşmiş qüvvələri sayca çox olsa da, onları güclü sayıb hücum etməkdən çəkindilər. Bu vaxt əlavə qüvvələr alan Ştarenberq qəflətən hücum edərək iyunun 27-də Almenarada fransızları məğlub etdi. Ancaq imperiya tərəfdarları uğuru davam etdirə bilmədilər. Sentyabrın 16-da general Vandomun [[Valyadolid|Valyodolidə]] gəlişi ilə [[Pireney yarımadası]]nda müharibə fərqli bir dönüş aldı. Ordunun yenilənməsi ilə məşğul olan Vandom müttəfiqlərə qarşı birbaşa döyüşə başlamadı. O, Portuqaliya ilə müttəfiqlərin əlaqəsini kəsdi. İmperiya qüvvələrinin Saraqosa ilə də rabitəsi nəzarət altına alındı. Madridin qalan İspaniya ilə əlaqələri kəsldi. Vandom paytaxtı aclığa məhkum etməyə müvəffəq oldu. Onun gücü tədricən artmağa başladı. Bu vaxt eshersoq Karl Madriddən ayrılmaq məcburiyyətində qaldı. Lakin qüvvələrin zəifliyi səbəbi ilə Vandom ilə döyüşməyə cəsarət etmədiyi üçün portuqaliyalılarla əlaqələr axtarmağa qərar verdi. Bunun üçün noyabrın 12-də Taqusu keçib [[Toledo]] və Aranjuez arasında yerləşdi. Amma ingilis-portuqal ordusu ilə birləşmək mümkün olmadı. Qraf Ştarenberq Araqona çəkilməyə qərar verdi və noyabrın 29-da Toledonu tərk etdi. Bu arada Vandom general Stenholun bölmələrinin Briquetaya (Madridin şimal-şərqi) getdiyi barədə xəbər aldı. Dekabrın 9-da Vandom ona hücum etdi. Bütün günü davam edən döyüşdən sonra ingilis generalı 3400 əsgər, xeyli aqraba azuqə və toplarla təslim oldu. Döyüş meydanında ingilislərin təxminən 6 min ölü və yaralısı qaldı. Fransızların itkiləri isə təxminən 1,5 min nəfər idi. Səhəri gün Vilya-Visosda Vandom general Stenholun köməyinə tələsən qraf Ştarenberqin üzərinə hücum edərək, ağır döyüşdən sonra onu darmadağın etdi. Dekabrın 23-də qraf Ştarenberq Saraqosaya gəldi, oradan [[Kataloniya]]ya qış düşərgəsinə çəkildi.{{sfn|Kamen|2001|p=101}} 1712-ci ildə İspaniyada fransızlar iyunun 11-də Tortozada vəfat edən Vandomun şəxsində böyük bir itki ilə üzləşdilər. Bu ölümü dürsət bilən qraf Ştarenberq İtaliyadan əlavə qüvvələr alaraq, iyulun 29-da Balaqeraya hücum etdi. Lakin ingilislərin müharibədən çıxması səbəbindən onun sərəncamında olan hərbi qüvvələr o qədər zəiflədi ki, o, möhkəmləndirilmiş istehkamlarına doğru çəkilmək məcburiyyətində qaldı. Buna baxmayaraq noyabrın 1-dən Heronu tutmaq üçün onu mühasirədə saxlamağa davam etdi. 3 yanvar 1713-cü il tarixində fransız əlavə qoşunlarının Heronaya yaxınlaşaraq Barselonanı təhdid etdikdə, Ştarenberq mühasirəni qaldıraraq düşərgəsinə geri çəkildi. 1714-cü ilin əvvəllərində İspaniyada İmperiyanın məğlubiyyəti açıq-aşkar bəlli idi və bu səbəbdən Ştarenberq Kataloniyanı tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Yalnız 1705-ci ildən İspaniya taxtı uğrunda mübarizədə ershersoq Karlın əsas istinad dayağı olan Barcelona dururdu. 1714-cü il iyulun 12-də marşal Bervick (40 minlik ordu və 87 top) qarnizonu 16 mini keçməyən Barselonanı mühasirəyə aldı. Katalanlar cəsarətlə müdafiə olunsa da, sentyabrın 11-də şəhəri Bervikə təslim etmək məcburiyyətində qaldılar.<ref>{{Cite web|url=http://www.gencat.cat/catalunya/cas/simbols.htm|title=Los símbolos nacionales. Cataluña. Generalitat de Cataluña|date=2010-02-13|accessdate=2018-08-28|archive-date=2010-02-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20100213095803/http://www.gencat.cat/catalunya/cas/simbols.htm|url-status=unfit}}</ref> Katalan separatçılarının bir çox lideri repressiyaya məruz qaldı, edam edildi. Kataloniyanın bütün muxtariyyət hüquqları məhdudlaşdırıldı. Barselonanın təslim günü bu gün Kataloniyanın Milli Günü kimi qeyd olunur.<ref>{{cite book |last1=Kamen|first1=Henry|date=2001 |title=Philip V of Spain: The King who Reigned Twice |url=https://books.google.com/books?id=htkqJr0SThsC&q=Philip+V+of+Spain%3A+The+King+who+Reigned+Twice+kamen&pg=PP4|location=|publisher=Yale University Press |isbn=0-30008-718-7 |accessdate=16 November 2013}}, p. 222</ref> Bu məğlubiyyətdən sonra müttəfiqlər nəhayət İspaniyadakı bütün mövqelərini itirdilər. Barselonanın təslim olması, İspaniya mirası üçün böyük bir mübarizənin son səhnəsi idi. [[Fransa]] ilə [[Avstriya]] arasındakı hərbi əməliyyatlar, Raştat və Baden müqavilələrinin imzalanmasına ilin sonuna qədər davam etdi.<ref name="klu">{{cite web |url=http://wwwg.uni-klu.ac.at/kultdoku/kataloge/20/html/1826.htm |title=Friedensschlüsse von Rastatt und Baden im Aargau, 1714 März 6/September 7. |trans-title=Peace treaties of Rastatt and Baden, 6 March and 7 September 1714 |work=Kult.Doku |publisher=University of Klagenfurt |language=de}}</ref> İspaniya Mirası müharibəsi başa çatsada, İspaniya 1720-ci ilə qədər rəsmi olaraq Avstriya ilə müharibə şəraitində yaşadı. === Dənizdə hərbi əməliyyatlar === 1709-1712-ci illərdə müttəfiq donanması düşmənin əhəmiyyətli dəniz gücünün olmaması və həmçinin bütün vacib hədəflərə ([[Cəbəllütariq]], [[Minorka]], [[Sardiniya]]) çatıldığı üçün hər hansı bir böyük döyüş əməliyyatlarında iştirak etmək məcburiyyətində qalmadı. Əsas məqsəd ələ keçirilmiş yerlərin qorunması oldu. Donanma əsasən quru əməliyyatlarına dəstək verir və lazımi təhcizat və azuqələri çatdırırdı. Həmçinin müttəfiq donanması Fransa sahillərini nəzarətdə saxlamağa çalışırdı. Amma bəzən fransız gəmiləri onların diqqətindən yayınaraq, okeana çıxış əldə edirdi. Məsələn 1712-ci ildə Aralıq dənizindən Qərbi Hindistana doğru gedən Fransa gəmiləri bəzi ingilis və holland müstəmləkələrini qarət etməyi bacarmışdı. Bu illərdə bir nüçə Fransa kapitanları müttəfiqlərin dənizdə üstünlüyünə baxmayaraq, fərqlənməyi bacarmışdılar. İgidlik göstərən Fransa kapitanları arasında Forben, Sent Pol, Dyuqe-Truen, Kassar və admiral Du Kassı göstərmək olar. == Digər yerlərdə hərbi əməliyyatlar == [[Fayl:Caribbean general map.png|250px|thumb|right|Qərbi Hindistan; kölə ticarəti ilə əlaqədar bu bölgə çox əhəmiyyətli idi.]] Koloniyalarda hərbi əməliyyatlar əsasən Qərbi [[Hindistan]]da və [[Şimali Amerika]]da gedirdi.<ref>The first Indian War was King Philip's War, the second was King William's War, and the fourth was Father Rale's War. See Alan Taylor, ''Writing Early American History'', University of Pennsylvania Press, 2005, pg. 74.</ref> Qərbi Hindistanda müharibənin əvvəlindən rəqiblərin döyüş gəmiləri dəstələri var idi: fransızlara admiral Ketloqon və Şato-Reno və ingilislərə isə admiral Benbou rəhbərlik edirdi. Ketloqon və Şato-Renonun "gümüş donanması" ilə yola düşməsindən sonra, ddmiral Dyu Kass İspan koloniyalarının qarnizonlarını gücləndirmək üçün 1702-ci ildə 4 döyüş gəmisi və 8 nəqliyyat vasitəsi ilə oraya göndərildi. İngilis qüvvələrinin sayca üstün olmasına baxmayaraq, Dyu Kass Benbounun göndərdiyi gəmillərə inadlı müqavimət göstərərək onları [[Yamayka]]ya çəkilməyə məcbur etmişdi. O, [[Kartexena (Kolumbiya)|Kartaxenaya]] ordu çıxarmış, sonra isə gümüşlə dolu gəmiləri Avropaya aparmağa müvvəfəq olmuşdu. 1708-ci və 1711-ci illərdə də o, bunu bacarmışdı və bununla da Fransa və İspaniya üçün müharibənin aparılmasını çox asanlaşdırmışdı. Qalan döyüş əməliyyatları isə ayrı-ayrı adalara qarşılıqlı basqınlarla məhdudlaşmışdı. Yalnız buna baxmayaraq, burda da demək olar ki, ingilislər həmişə üstün olmuşdu. [[Şimali Amerika]]da uzun müddət mübarizə ancaq müstəmləkəçilərin könüllü silahlı dəstələri ilə silahlanan ticarət gəmiləri vasitəsi ilə aparılmışdı. Bu səbəbdən fransızların üstünlüyü açıq-aşkar idi. Ancaq 1710-1711-ci illərdə ingilis eskadraları və qoşunlarının gəlməyi ilə vəziyyət dəyişdi. Fransızlar Yeni Şotlandiyadakı Port Royalı itirdilər və bununla da onların dəniz ticarəti və balıq ovu məhdudlaşdı.<ref>{{cite book|last=Parkman|first=Francis|title=A Half-Century of Conflict, Volume 1|publisher=Little, Brown|location=Boston|year=1892|url=https://books.google.com/books?id=mbPhAAAAMAAJ|oclc=767873}}</ref> Bununla belə, 1711-ci ildə ingilislərin [[Kvebek]]ə sahib çıxmaq cəhdi uğursuzluqla nəticələndi.{{sfn|Simms|2008|pp=60–64}} Fransız ekspedisiyalarının ən uğurlusu 1712-ci ildə kapitan Dyuqe-Truen tərəfindən [[Rio-de-Janeyro]]ya edilən basqın idi. O, şəhərdən böyük miqdarda təzminat alaraq, geriyə zəngin qənimətlərlə döndü. Bu ekspedisiya sülhün əldə edilməsinə böyük təsir göstərdi, çünki zərbə [[Portuqaliya]]nın ən həssas yerinə, onun sərvətinin mənbəyi yerləşən [[Braziliya]]ya vurulmuşdu. == Danışıqlar və sülh == {{Əsas|Utrext sülhü}} [[Fayl:Europe 1714.png|thumb|left|300px|[[1714]]-cü ildə Utrext və Rastatt müqavilələrindən sonra [[Qərbi Avropa]]]] Fransa və Böyük Britaniya [[1711]]-ci ilin oktyabrında, [[London]]da sülh öncəsi sənədlərin imzalanması nəticəsində barışdılar. Öncəki danışıqlar İspaniyanın Avropa mülklərinin bölünməsini təmkinli şəkildə qəbul etməyə əsaslandı. Bunun ardınca, Utrext Konqresi, [[29 yanvar]] [[1712]]-ci ildə, İngilis nümayəndələri Con Robinson, Bristol yepiskopu və Tomas Ventvors, Lord Straffordun iştirakı ilə açıldı.<ref>The staunch Tory Strafford was hauled before a committee of Parliament for his part in the treaty, which the Whigs considered not advantageous enough.</ref> V Filipp hələ də kral olaraq tanımadığı üçün, İspaniya əvvəlcə səlahiyyətli şəxsləri göndərmədi, ancaq Savoyya hersoqunu tək göndərdi, [[Portuqaliya Krallığı]]nı Luis de Kunha təmsil etdi. Müzakirə olunan ilk məsələlərdən biri Fransa və İspaniyanın taclarının ayrı saxlanılacağı zəmanətləri idi, V Filipp imtina sənədinə imza atanadək [[10 iyul]] [[1712]]-ci ilə qədər danışıqlarda cüzi irəliləyişlər oldu.<ref>{{cite book|author=James Falkner|title=The War of the Spanish Succession 1701-1714|url=https://books.google.com/books?id=UX0ACwAAQBAJ&pg=PA205|year=2015|publisher=Pen and Sword|page=205}}</ref> Böyük Britaniya, Fransa və İspaniya ilə avqustun 19-da [[Paris]]də İspaniyanı əhatə edən "silahların dayandırılması" (saziş) ilə razılaşılaraq, danışıqlar tempi sürətləndi. [[Utrext]]də imzalanan ilk müqavilə Fransa ilə Portuqaliya arasında 7 noyabrda imzalanan, [[14 mart]] [[1714]]-cü ildə Fransa ilə Savoy arasında olan barışıq idi. Elə həmin gün [[İspaniya]], [[Böyük Britaniya]], [[Fransa]] və İmperiya [[Kataloniya]]nın boşaldılmasına və İtaliyada silahlı birləşmənin olmasına razılıq verdi. Sülh haqqında əsas müqavilələrə [[1713]]-cü il [[11 aprel]] tarixində əməl edildi. Bunlar Fransa və Böyük Britaniya, [[Hollandiya]], Savoyya, [[Prussiya]] və [[Portuqaliya]] arasında beş ayrı [[müqavilə]] idi. İspaniya V Filippin nəzarətində, [[13 iyul]]da Utrextdə Savoyya və Böyük Britaniya ilə ayrıca sülh müqavilələri bağladı. Utrextdəki danışıqlar növbəti il sürətlə davam etdi, İspaniya ilə Hollandiya arasında sülh müqaviləsi yalnız [[26 iyun]] [[1714]]-cü ildə, İspaniya ilə Portuqaliya arasında isə [[6 fevral]] [[1715]]-ci ildə imzalandı.<ref name=OPIL> Randall Lesaffer, [http://opil.ouplaw.com/page/utrecht-peace/The-Peace-of-Utrecht-and-the-Balance-of-Power "The Peace of Utrecht and the Balance of Power"], ''Oxford Public International Law''.</ref> Beləliklə Utrext sülh müqaviləsinin imzalanması ilə Avropada ''Grand Siècle'' (qızıl əsr) xarakterizə edən Fransa hegemonluğu sona çatdı. V Filipin Cənubi İtalya torpaqlarına sahib olmaq üçün revanşist müharibəsi xaric (1718-1720), Burbon sülaləsindən olan monarxlar tərəfindən idarə olunan Fransa və İspaniya sonrakı illərdə müttəfiq olaraq qaldı ("Burbon ailəsi müqaviləsi"). İtaliya və Hollandiyadakı mülklərindən məhrum olan İspaniya, gücünün böyük bir hissəsini itirdi və qitə arenasında kiçik bir güc oldu. Avstriya İtaliyada hakim gücə çevrildi və Avropadakı mövqeyini kəskin şəkildə gücləndirdi. == Nəticə == [[Fayl:Nouvelle-France map-en.svg|thumb|right|200px|Şimali Amerika 1750-ci ildə; burada sadalanan bəzi fransız qalaları 1713-cü ildən sonra növbəti otuz il müddətində tikilməmişdir.]] [[Utrext sülhü|Utrext sülh müqaviləsinə]] görə Burbonların namizədi V Filip İspaniya kralı olaraq təsdiqləndi. Bunun müqabilində Filip Fransa taxtına həm özü, həm də varisləri üçün iddiadan imtina edərək, Fransa və İspaniya tacları arasındakı əlaqəni kəsdi.<ref>{{cite book|last1=Somerset|first1=Anne|title=Queen Anne: The Politics of Passion|url=https://archive.org/details/queenannepolitic0000some|date=2012|publisher=Harper Press|isbn=978-0007203765|page=[https://archive.org/details/queenannepolitic0000some/page/470 470]}}</ref> İngiltərə müharibədən əsas mənfəətli tərəf kimi çıxdı.<ref>{{cite journal|last1=Pincus|first1=Steven|title=Rethinking Mercantilism: Political Economy, The British Empire and the Atlantic World in the 17th and 18th Centuries|journal=Warwick University|pages=7–8|url=https://warwick.ac.uk/fac/arts/ren/projects/archive/newberry/collaborativeprogramme/ren-earlymod-communities/britishandamericanhistories/25march/session3reading/rethinkingmercantilism.pdf|accessdate=10 May 2018}}</ref> Sülhün X maddəsinə görə [[İspaniya]], [[Cəbəli-Tariq]] və Menorka limanlarından imtina edərək, İngiltərəyə Qərbi [[Aralıq dənizi]]ndə dominant mövqe verdi. İngilislər Afrika və İspaniya Amerikası arasında Asiento və ya qul ticarəti üzərində inhisar qazandı. İngilislərin danışıqlarının kommersiya maraqlarına verdiyi önəm, Fransanın "Dyunkerk qalalarını düzəltməyə, limanı bağlamağa və limanda dolu olan (heç yenidən qurulmayacaq) şlakları sökməyə" razı olduqları tələbi ilə nümayiş olundu.<ref>{{cite journal |last1=Moore |first1=John Robert |title=Defoe, Steele, and the Demolition of Dunkirk |url=https://archive.org/details/sim_huntington-library-quarterly_1950-05_13_3/page/279 |journal=Huntington Library Quarterly |date=1950 |volume=13 |issue=3 |page=279 |doi=10.2307/3816138}}</ref> Bunun səbəbi Dyunkerkin fransız ''kaperiları'' ({{lang-fr|corsaire}}) üçün əsas bazası olması idi,tək bir [[bərzəx]]də [[Şimal dənizi|Şimali dənizinə]] çatmaq və [[La-Manş]]da İngilis patrullarından qaçmaq mümkün idi.<ref>{{cite book |last1=Bromley |first1=JS |title=Corsairs and Navies, 1600–1760 |date=1987 |publisher=Continnuum-3PL |isbn=978-0907628774|page=233}}</ref> Bu nəticə etibarsız olduğunu sübut etdi. XIII maddəyə əsasən İspaniya, ingilislərin müharibə əsnasında Katalon müttəfiqlərinə verdiyi dəstəyin qarşılığında Katalonanın tarixi hüquqlarını qorumaq tələbinə razı oldu. Savoyya [[Siciliya]]nı və Milan Hersoqluğunu aldıqdan sonra, [[İtaliya]]da və [[Flandriya]]dakı İspaniya əraziləri bölündü. Keçmiş İspaniya Hollandiyası, Neapol Krallığı, Sardiniya və Milan Hersoqluğunun böyük hissəsi imperator VI Karla mənsub oldu. İspaniya Cənubi Amerikadakı, müasir Uruqvaydakı [[Sakramento koloniyası]]nı Portuqaliyaya qaytardı, Braziliyada olan [[Amazon çayı|Amazon]] və Oyapok çayları arasındakı torpaqlar üzərində Portuqaliya suverenliyini tanıdı. Avropadakı Fransa sərhədlərində böyük bir dəyişiklik olmadı. Fransızlar ələ keçirdikləri əraziləri itirməsələr də, mərkəzi Avropaya doğru genişlənmələri dayandırıldı. Fransa ingilis taxtına Stuart iddiaçılarını dəstəkləməyi dayandırdı və Annanı qanuni kraliça olaraq tanıdı. Şimali Amerikada Fransa ingilislərin [[İrokezlər]] üzərində feodal ağalığını tanıdı, [[Yeni Şotlandiya]] və [[Nyufaundlend (ada)]] və Rupert Torpağındakı ərazilərə iddialarını irəli sürdü.<ref name="auto">{{cite web|url=https://archive.org/details/acollectiontrea00britgoog|title=A Collection of Treaties Between Great Britain and Other Powers|first=Great Britain|last=George Chalmers |date=24 January 1790|publisher=Printed for J. Stockdale|via=Internet Archive}}</ref> Qərbi Hindistandakı Sent Kitsin fransızlara məxsus hissəsi də tamamilə İngiltərəyə verildi.<ref name="auto"/> Hollandiya İspaniya Hollandiyasında bir neçə qala və İspaniya Qelderlandının bir hissəsini ilhaq etmək hüququ aldı.<ref name=Britannica>{{Cite web |url=http://www.britannica.com/place/Gelderland |title=Gelderland |website=Britannica.com |accessdate=13 July 2015}}</ref> Eyni zamanda müharibə Hollandiyanı çox əhəmiyyətli dərəcədə zəiflətdi, bu da dəniz ticarətində İngiltərə ilə rəqabətə girə bilməyəcək dərəcədə onun gücdən düşməsinə səbəb oldu. Fransa, Şimali Amerikanın ən bahalı hərbi qurğusu olan Liusburq qalasını inşa etdiyi [[Keyp-Breton]] adası da daxil olmaqla digər müharibə öncəsi Şimali Amerikadakı mülklərini qorudu.<ref>{{cite book |last1=Royle |first1=Trevor |title=Culloden; Scotland's Last Battle and the Forging of the British Empire|date=2016 |publisher=Little, Brown |isbn=978-1408704011|p=148}}</ref> == Raştat və Baden müqavilələri == [[1713]]-cü ildəki uğurlu Fransız ''Reynland kampaniyası'', nəhayət Karlosu [[1714]]-cü ildə Rastatt və Baden müqavilələrini imzalamağa məcbur etdi, baxmayaraq ki, İspaniya ilə 1720-ci ildə Haaqa müqaviləsinə qədər şərtlər razılaşdırılmadı.<ref>{{cite web|url=https://www.britannica.com/topic/treaties-of-Utrecht|title=Treaties of Utrecht - European history|website=Encyclopedia Britannica}}</ref> Sentyabrın 7-də [[Müqəddəs Roma İmperiyası]] Baden Müqaviləsi ilə müqaviləyə qatıldı; Kataloniya və Mayorka 1715-ci ilin iyun ayına qədər nəhayət burbonlar tərəfindən tam tutulmasa da, müharibə başa çatdı.<ref name="klu"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Div col}} * {{cite book|last1=Anderson|first1=MS|title=The War of Austrian Succession 1740–1748|date=1995|publisher=Routledge|isbn=978-0582059504|ref=harv}} * {{cite journal |last1=Atkinson|first1=CT|title=The Peninsula Second Front in the War of the Spanish Succession|journal=Journal of the Society for Army Historical Research |date=1944 |jstor=44228346}} * {{cite book|last1=Bromley|first1=JS|title=The New Cambridge Modern History: Volume 6, The Rise of Great Britain and Russia|date=1970|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0521293969|ref=harv|edition=1979}} * {{cite journal |last1=Carlos|first1=Ann|last2=Neal|first2=Larry|last3=Wandschneider|first3=Kirsten|title=The Origins of National Debt: The Financing and Re-financing of the War of the Spanish Succession |journal=International Economic History Association |date=2006 |ref=harv}} * {{cite book|last1=Childs|first1=John|title=The Nine Years' War and the British Army, 1688–1697: The Operations in the Low Countries|date=1991|publisher=Manchester University Press|isbn=0719089964|ref=harv|edition=2013}} * {{cite book |last=Clodfelter |first=M. |title=Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015 |url=https://archive.org/details/warfarearmedconf0000clod |publisher=McFarland|year=2008 |edition=2017 |isbn=978-0786474707 |ref=harv }} * {{cite book|last1=Colville|first1=Alfred|title=Studies in Anglo-French History During the Eighteenth, Nineteenth and Twentieth Centuries|date=1935|publisher=Forgotten Books|isbn=978-1528022392|ref=harv}} * {{cite book|last1=Cowans|first1=Jon|title=Modern Spain: A Documentary History|year=2003|publisher=U. of Pennsylvania Press|isbn=978-0-8122-1846-6|ref=harv}} * {{cite journal|last1=de Vries|first1=Jan|title=The Economic Crisis of the 17th Century|journal=Journal of Interdisciplinary Studies|date=2009|volume=40|issue=2|ref=harv}} * {{cite book|last1=Dhondt|first1=Frederik|editor-last1=De Ruysscher|editor-first1=D|editor-last2=Capelle|editor-first2=K|title=History in Legal Doctrine; Vattel and Réal De Curban on the Spanish Succession; the War of the Spanish Succession in ''Legal history; moving in new directions'' |date=2015|publisher=Maklu|isbn=9789046607589|ref=harv}} * {{cite book|last1=Elliott|first1=John|editor-last=Dadson|editor-first=Trevor|title=The Road to Utrecht in Britain, Spain and the Treaty of Utrecht 1713–2013|date=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1909662223|ref=harv}} * {{cite book |last=Falkner |first=James |title=The War of the Spanish Succession 1701 – 1714 |publisher=Pen & Sword |year=2015 |isbn=978-1781590317|ref=harv }} * {{cite journal|last1=Francis|first1=David|title=Portugal and the Grand Alliance|journal=Historical Research|date=May 1965|volume=38|issue=97|pages=71–93|ref=harv|doi=10.1111/j.1468-2281.1965.tb01638.x}} * {{cite book|editor1-last=Frey|editor1-first=Linda|editor2-last=Frey|editor2-first=Marsha|title=The Treaties of the War of the Spanish Succession: An Historical and Critical Dictionary|date=1995|publisher=Greenwood|isbn=978-0313278846|ref=harv}} * {{cite book|last1=Gregg|first1=Edward|title=Queen Anne (Revised) (The English Monarchs Series)|date=1980|publisher=Yale University Press|isbn=978-0300090246|ref=harv|edition=2001}} * {{cite thesis|last=Hattendorf |first=John |title=A Study in the English View and Conduct of Grand Strategy, 1701 - 1713|type=PhD |publisher=Pembroke College Oxford|date=1979 |url=https://ora.ox.ac.uk/catalog/uuid:8c101152-c95f-46e3-b39d-0ce96f644fb1/download_file?file_format=pdf&safe_filename=602344795.pdf&type_of_work=Thesis}} * {{cite book|last1=Hochedlinger|first1=Michael|title=Austria's Wars of Emergence, 1683–1797|date=2003|publisher=Routledge|isbn=0582290848|ref=harv}} * {{cite book|last1=Holmes|first1=Richard|title=Marlborough: England's Fragile Genius|date=2008|publisher=Harper|isbn=978-0007225729|ref=harv}} * {{cite book |last1=Ingrao |first1=Charles |title=In Quest & Crisis; Emperor Joseph I and the Habsburg Monarchy |url=https://archive.org/details/inquestcrisisemp0000ingr |date=1979 |publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0521785051 |ref=harv |edition=2010}} * {{cite book|last1=Ingrao|first1=Charles|title=The Habsburg Monarchy, 1618–1815|url=https://archive.org/details/habsburgmonarchy0000ingr|date=2000|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0521785051|ref=harv|edition=2010}} * {{cite book|last1=Israel|first1=Jonathan|title=Dutch Primacy in World Trade, 1585–1740|date=1989|publisher=Oxford University Press|isbn=978-0198211396|ref=harv|edition=1990}} * {{cite book|last1=Kamen|first1=Henry|title=Philip V of Spain: The King Who Reigned Twice|url=https://archive.org/details/philipvofspainki00kame|date=2001|publisher=Yale University Press|isbn=978-0300180541|ref=harv}} * {{cite book |last1=Kann |first1=Robert |title=A History of the Habsburg Empire, 1526-1918 |url=https://archive.org/details/historyofhabsbur0000kann |date=1974 |publisher=University of California Press |isbn=978-0520042063 |edition=1980|ref=harv}} * {{cite book|last1=Kubben|first1=Raymond|title=Regeneration and Hegemony; Franco-Batavian Relations in the Revolutionary Era 1795–1803|date=2011|publisher=Martinus Nijhoff|isbn=978-9004185586|ref=harv}} * {{cite web|last1=Lesaffer|first1=Randall|title=The peace of Utrecht and the balance of power|url=https://blog.oup.com/2014/11/utrecht-peace-treaty-balance-power-europe |website=Blog.OUP.com |accessdate=5 May 2018|date=10 November 2014}} * {{cite web |last1=Lesaffer |first1=Randall |title=Fortress Belgium – The 1715 Barrier Treaty |url=https://opil.ouplaw.com/page/520 |website=OUP Law |accessdate=4 July 2020}} * {{cite book |last1=Lindsay |first1=JO |title=The New Cambridge Modern History: Volume 7, The Old Regime, 1713–1763 |date=1957 |publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0521045452 |ref=harv}} * {{cite book|last1=Lynn|first1=John|title=The Wars of Louis XIV, 1667–1714 (Modern Wars In Perspective)|date=1999|publisher=Longman|isbn=978-0582056299}} * {{cite book|last1=McKay|first1=Derek|last2=Scott|first2=HM|title=The Rise of the Great Powers 1648 – 1815 (The Modern European State System)|date=1983|publisher=Routledge|isbn=978-0582485549}} * {{cite thesis|last=Meerts |first=Paul Willem |title=Diplomatic negotiation: Essence and Evolution |type=PhD |publisher=Leiden University |date=2014 |hdl=1887/29596 }} * {{cite journal|last1=Myers|title=Violation of Treaties: Bad Faith, Nonexecution and Disregard|journal=The American Journal of International Law|date=1917|volume=11|issue=4|pages=794–819|doi=10.2307/2188206|jstor=2188206}} * {{cite book |last1=Nicholson |first1=Lt.-Col. G. W. L. |title=Marlborough and the War of the Spanish Succession |url=https://archive.org/details/marlboroughwarof0000nich |date=1955 |publisher=Queens Printer}} * {{cite book|last1=Ostwald|first1=Jamel|editor-last1=Murray|editor-first1=Williamson|editor-last2=Sinnreich|editor-first2=Richard|title=Creating the British way of war: English strategy in the War of the Spanish Succession in Successful Strategies: Triumphing in War and Peace from Antiquity to the Present|date=2014|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-1107633599|ref=harv}} * {{cite journal|last1=Pincus|first1=Steven|title=Rethinking Mercantilism: Political Economy, The British Empire and the Atlantic World in the 17th and 18th Centuries|journal=Warwick University|ref=harv}} * {{cite web|last1=Rothbard|first1=Murray|title=Mercantilism as the Economic Side of Absolutism|url=https://mises.org/library/mercantilism-economic-side-absolutism|website=Mises.org|publisher=Good summary of the concept|accessdate=7 April 2018|date=23 April 2010}} * {{cite book|last1=Rule|first1=John|title=The Partition Treaties, 1698–1700 in A European View in Redefining William III: The Impact of the King-Stadholder in International Context|date=2017|publisher=Routledge|isbn=978-1138257962|ref=harv}} * {{cite journal|last1=Schaeper|first1=Thomas|title=French and English Trade after Utrecht|journal=Journal for Eighteenth Century Studies|date=March 1986|volume=9|issue=1|ref=harv|doi=10.1111/j.1754-0208.1986.tb00117.x}} * {{cite book|editor-last1=Schmidt Voges|editor-first1=Inken|editor-last2=Solana Crespo|editor-first2= Ana|title=Introduction to New Worlds?: Transformations in the Culture of International Relations Around the Peace of Utrecht in Politics and Culture in Europe, 1650–1750)|date=2017|publisher=Routledge|isbn=978-1472463906|ref=harv}} * {{cite book|last1=Shinsuke|first1=Satsuma|title=Britain and Colonial Maritime War in the Early Eighteenth Century|date=2013|publisher=Boydell Press|isbn=978-1843838623|ref=harv}} * {{cite book|last1=Simms|first1=Brendan|title=Three Victories and a Defeat: The Rise and Fall of the First British Empire, 1714–1783|date=2008|publisher=Penguin|isbn=978-0140289848|ref=harv}} * {{cite book|last1=Somerset|first1=Anne|title=Queen Anne; the Politics of Passion|url=https://archive.org/details/queenannepolitic0000some|date=2012|publisher=Harper|isbn=978-0007203765|ref=harv}} * {{cite book|last1= Storrs|first1= Christopher|title= The Resilience of the Spanish Monarchy 1665–1700|date= 2006|publisher= OUP Oxford|isbn= 978-0199246373|ref=harv}} * {{cite book|last1=Sundstrom|first1=Roy A|title=Sidney Godolphin: Servant of the State|date=1992|publisher=EDS Publications Ltd|isbn=978-0874134384|ref=harv}} * {{cite book|last1=Symcox|first1=Geoffrey|title=Victor Amadeus; Absolutism in the Savoyard State, 1675–1730|date=1985|publisher=University of California Press|isbn=978-0520049741|ref=harv}} * {{cite book|last1=Szechi|first1=Daniel|title=The Jacobites: Britain and Europe, 1688–1788|date=1994|publisher=Manchester University Press|isbn=978-0719037740|ref=harv}} * {{cite book|last1=Thompson|first1=Andrew|editor-last1=Dadson|editor-first1= Trevor|title=The Utrecht Settlement and its Aftermath in Britain, Spain and the Treaty of Utrecht 1713–2013|date=2014|publisher=Routledge|isbn=978-1909662223|ref=harv}} * {{cite book|last1=Thompson|first1=RT|title=Lothar Franz von Schönborn and the Diplomacy of the Electorate of Mainz|url=https://archive.org/details/maximsinnovelsof0000silv|date=1973|publisher=Springer|isbn=978-9024713462}} * {{cite book|last1=Vives|first1=Jaime|title=An Economic History of Spain|url=https://archive.org/details/mosesinbulrushes00fran_0|date=1969|publisher=Princeton University Press|isbn=978-0691051659|ref=harv}} * {{cite book|last1=Ward, William|first1=Leathes, Stanley|title=The Cambridge Modern History|date=1912|publisher=Nabu|isbn=978-1174382055|ref=harv|edition=2010}} * {{cite book|last1=White|first1=Ian|title=Rural Settlement 1500–1770 in The Oxford Companion to Scottish History|date=2011|publisher=OUP|isbn=978-0192116963|ref=harv}} * {{cite book|last1=Wolf|first1=John|title=Louis XIV|url=https://archive.org/details/louisxiv00wolf|date=1968|publisher=WW Norton & Co|isbn=978-0393007534|ref=harv|edition=1974}} * Navarro i Soriano, Ferran (2019). Harca, harca, harca! Músiques per a la recreació històrica de la Guerra de Successió (1794-1715). Editorial DENES. {{ISBN|978-84-16473-45-8}} {{Div col end}} == Xarici keçidlər == * {{cite web |author = |url = http://www.spanishsuccession.nl/ |title = The Spanish Succession and the War of the Spanish Succession |accessdate = 2010-04-27 |lang = en |archiveurl = https://www.webcitation.org/619B01E6o?url=http://www.spanishsuccession.nl/ |archivedate = 2011-08-23 }} * [http://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/VONA_ZA_ISPANSKOE_NASLEDSTVO.html İspaniya mirası uğrunda müharibə] // Кругосвет {{ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20130530024155/http://www.1911encyclopedia.org/War_Of_The_Spanish_Succession ''War of the Spanish Succession'' (1911). Encyclopædia Britannica, 11th ed. London: Cambridge University Press.]{{ref-en}} * [http://oll.libertyfund.org/ToC/0028.php Acton, J. E. E., 1st Baron. (1906). ''Lectures on Modern History.'' London: Macmillan and Co.]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20060906155716/http://www.chivalricorders.org/royalty/bourbon/france/success/sucprt1.htm Sainty, Guy Stair. (2004). «The French Succession: The Renunciations of 1712, the Treaties of Utrecht and Their Aftermath in International Affairs.»]{{ref-en}} [[Kateqoriya:İngiltərə]] [[Kateqoriya:Fransa]] [[Kateqoriya:Fransa kralları]] [[Kateqoriya:Fransa tarixi]] [[Kateqoriya:Avropa tarixi]] [[Kateqoriya:İspaniya kralları]] [[Kateqoriya:İspaniyanın döyüşləri]] [[Kateqoriya:Müharibələr]] c96s6bbvkk8yb8vekc6kxsom42emi44 Vik (Barselona) 0 675880 6564087 5803610 2022-08-05T15:42:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Aydınlaşdırma |mövzu = Vik |digər mövzu = |digər mövzu səhifəsi = }} {{YM |növü = İspaniya bələdiyyəsi |rəsmi_adı = Vic |orijinal_adı = Vich |tabesində = |ölkə = [[İspaniya]] |şəkli = Vic (Barcelona). Plaza Mayor.jpg |gerbi = Escut de Vic.svg |gerb yazısı = |gerbin_ölçüsü = |bayrağı = Flag of Vic.svg |bayraq yazısı = |bayrağın miqyası = |lat_dir = N|lat_deg = 40|lat_min = 23|lat_sec = 43 |lon_dir = E|lon_deg = 49|lon_min = 52|lon_sec = 56 |CoordAddon = type:city |CoordScale = |ölkə xəritəsinin miqyası = |region xəritəsinin miqyası = |rayon xəritəsinin miqyası = |regionun növü = Bələdiyyə |region = Kataloniya |cədvəldə region = |rayonun növü = |rayon = |cədvəldə rayon = |icmanın növü = |icma = |cədvəldə icma = |ölkə xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |region xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |rayon xəritəsi = <!-- alternativ, eyni koordinatlı diyarlar --> |daxili bölgüsü = |başçı növü = |icra başçısı = |yaranma tarixi = |ilk məlumat = |əvvəlki adı = |statuslu = |sahəsi = 30,92 km² |hündürlük növü = |YM mərkəzinin hündürlüyü = |iqlimi = |rəsmi dili = |əhalisi = 46 214 nəfər |siyahıyaalma ili = 2019 |sıxlığı = |aqlomerasiya = |milli tərkibi = |etnoxronim = |saat qurşağı = |DST = |telefon_kodu = |poçt_indeksi = |poçt indeksləri = |nəqliyyat_kodu = |identifikasiya növü = |identifikasiya ədədi = |Commons kateqoriyası = |rəsmi_saytı = [https://www.vic.cat/] |saytın dili = es }} '''Vik (Barselona)''' — Vik (isp.:''Vic/Vich<ref>{{cite web |url = https://dle.rae.es/vicense |archiveurl = /web/20201105111430/https://dle.rae.es/vicense |archivedate = 5 noyabr 2020 |title = vicense |author = |date = |work = |publisher = Real Academia Española |accessdate = 12.11.20 |language = ispan }}''</ref>; tələffüzü “Vik”; katalan dilində və rəsmi yazılışı ─ ''Vic'') İspaniya bələdiyyəsidir. Kataloniya muxtar birliyinin Barselona əyalətinin Osona bölgəsinin paytaxtıdır. Əsrlər boyu ənənəvi olaraq katalan dilində “Vich” olaraq yazılmışdır və bu yazılış tərzi soyadda qorunub saxlanılıb. Fransa və İsveçrədə də eyni adlı şəhərlər var. Sentforas əhalisi də 1940-cı illərdən bəri bələdiyyənin bir hissəsidir.Instituto Nacional de Estadística == Toponimiya == ''Vich'' sözü latın dilindən ''vicus'' (rayon və ya şəhər aqlomerasiyası) sözündən gəlir. İspan dili üçün yad olan bu son samit birləşməsindən qaçınmaq üçün “Vique” yazılışına üstünlük verilməyə başladı. Və artıq 1715-ci ildə bu cür yazılışa rast gəlmək olurdu. Lakin, bu süni variant yalnız bir müddət rəsmi mətnlərdə qaldı və 1789-cu ildə Milli Statistika İnstitutuna (Instituto Nacional de Estadística<ref>{{cite web |url = https://www.ine.es/intercensal/intercensal.do?search=3&codigoProvincia=08&codigoMunicipio=298&btnBuscarCod=Consultar+selecci%F3n |archiveurl = https://www.ine.es/intercensal/intercensal.do?search=3&codigoProvincia=08&codigoMunicipio=298&btnBuscarCod=Consultar+selecci%F3n |archivedate = 11 fevral 2012 |title = Alterations to the municipalities in the Population Censuses since 1842 |author = |date = |work = |publisher = Instituto Nacional de Estadística |accessdate = 12.11.20 |language = ispan }}</ref>) uyğun olaraq 1981-ci ilə qədər rəsmi yer adı olaraq yenidən “Vich” kimi istəfadə edilməyə başladı. 1982-ci ildən bəri rəsmi forma “Vic” olaraq oldu. Bu toponim katalan dilində Kataloniya Araşdırmaları İnstitutun orfoqrafiya qaydalarına uyğun olaraq qəbul olunmuşdu. 1913-cü ildəki bu orfoqrafiya normaları, yazının sadələşdirilməsi üçün katalan dilindən sözlərin sonunda və intervokal mövqedə tələffüz olunmayan "h" hərfini ləğv etdi. Digər analoji hallar, ''Montjuich'', ''Hostalrich'' ve ''Reixach'''dır, ki bunlar katalan dilində ''Montjuïc'', ''Hostalric'' və ''Reixac'' kimi yazılıır. Katalan dilinin hazırkı istifadəsində bu tələffüz olunmayan "h" hərfi yalnız ''Salarich'', ''Blanch'', ''March'' və ya ''Bosch''<ref>{{cite web |url = http://dgpoling.caib.es/user/menuweb/publicacions/terminologia/linia_directa_15.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070315131456/http://dgpoling.caib.es/user/menuweb/publicacions/terminologia/linia_directa_15.pdf |archivedate = 2007-03-15 |title = Línia directa |author = Antoni I.Alomar |date = 2003 |work = |publisher = Govern de les Illes Balears |accessdate = 12.11.20 |language = ispan |url-status = unfit }}</ref> kimi soyadlarda saxlanılıb. == Coğrafiya == Barselona və Fransadan eyni uzaqlıqda olan ''Plana de Vich'' eyni adlı düzənliyin ortasında yerləşir. Dəniz səviyyəsindən yüksəkliyi: 499 m En dairəsi: 41º 55 '52'' ş.e. Uzunluq: 002º 15 '21'' ş.u. == Antoni Qaudi Vik-də == ''Əsas məqalə: Vikdəki fənərlər (Farolas de Vic)'' Antoni Qaudi 1910-cu ilin əvvəlində böyük mənəvi işini, memarlığını tənqidçilərin tərəfindən tam qiymətləndirmədiklərini görüb, böyük bir depressiyaya düşür və gündəlik işlərindən kənarda vaxt keçirməyə məcbur olur. Dostu Torras y Bages memarın vəziyyətini Yezuit Ata İgnasi Kasanovas'a bildirir. Yezuit Ata Qaudiyə bir neçə gün Barselonadan təxminən 60&nbsp;km məsafədəki Vik şəhərində istirahət etməyə tövsiyə edir. Nəticədə Antoni Qaudi 1910-cu ilin may ayının üç həftəsini Vik´də keçirir. İstirahətdə olmasına baxmayaraq, Osona bölgəsinin paytaxtında iz qoyacaq bəzi memarlıq elementlərinin dizaynını qaçırmadı. O dövrdə Katalan filosofu Jaime Balmesin anadan olmasının yüzüncü ildönümü Vik´də qeyd olunması nəzərdə tutlmuşdu. Və taleyin hökmü ilə Antoni Qaudi xatirə işıq dirəkləri dizaynı təklifini aldı. 7 sentyabr 1910-cu ildə onların açılış mərasimi keçirildi, lakin hazırda onları xatırladan yalnız bir neçə fotoşəkil var, çünki 1924-cü ildə onları sökməyə qərar verildi. == Turizm == Vikdə Kataloniyanın ən valehedici orta əsr komplekslərdən biri yerləşir. Şəhər həm də kolbasa məhsulları ilə məşhurdur. Bunların arasında Vik kolbasası (''salchichón de Vich'') seçilir, lakin dünyada ən çox tanınan, fuetdir. Vik şəhərinin 1966-cı ildə artıq sökülən öküz döyüşlərin arenasının sahibi olduğunu da qeyd etmək lazımdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} akzj5x6u9x4466lvki87kqaevdhvscz Şablon:Şəxs2 10 676501 6564195 6235825 2022-08-05T17:30:35Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{silinməyə namizəd}} {{Məlumat qutusu |gövdənin sinfi = infobox_v2 |yuxarı = {{məlumat qutusu/ad|{{{adı|{{{Adı|}}}}}}}} |yuxarının sinfi = title {{{piktoqram|bio}}} |yuxarı2 = {{məlumat qutusu/orijinal ad|{{{orijinal adı|}}}}} |yuxarı stili = {{{yuxarı stili|background-color:#eaecf0}}} |başlıqlar stili = {{{başlıqlar stili|background:#eaecf0}}} |avtobaşlıqlar = true |şəkil = {{wikidata|P18|{{{şəkil|}}}|size={{{şəklin ölçüsü|}}}|caption={{{şəklin izahı|}}}}} |mətn1 = <!----------Vəzifə 1----------> {{Dövlət xadimi/Titul |vəzifə_={{{vəzifə|}}} |titul_={{{titul|}}} |ölkə_={{{ölkə|}}} |bayraq_={{{bayraq|}}} |bayraq2_={{{bayraq2|}}} |hakimiyyət müddəti_={{{hakimiyyət müddəti|}}} |dövr əvvəl_={{{dövr əvvəl|{{{səlahiyyət alması|}}}}}} |dövr son_={{{dövr son|{{{səlahiyyətini itirməsi|}}}}}} |ləqəbi_={{{ləqəbi|}}} |şüarı_={{{şüarı|}}} |tacqoyma_={{{tacqoyma|}}} |regent1_={{{regent1|}}} |regent1dövr əvvəl_={{{regent1dövr əvvəl|}}} |regent1dövr son_={{{regent1dövr son|}}} |regent2_={{{regent2|}}} |regent2dövr əvvəl_={{{regent2dövr əvvəl|}}} |regent2dövr son_={{{regent2dövr son|}}} |regent3_={{{regent3|}}} |regent3dövr əvvəl_={{{regent3dövr əvvəl|}}} |regent3dövr son_={{{regent3dövr son|}}} |regent4_={{{regent4|}}} |regent4dövr əvvəl_={{{regent4dövr əvvəl|}}} |regent4dövr son_={{{regent4dövr son|}}} |hakimiyyət şəriki1_={{{hakimiyyət şəriki1|}}} |hakimiyyət şəriki1dövr əvvəl_={{{hakimiyyət şəriki1dövr əvvəl|}}} |hakimiyyət şəriki1dövr son_={{{hakimiyyət şəriki1dövr son|}}} |hakimiyyət şəriki2_={{{hakimiyyət şəriki2|}}} |hakimiyyət şəriki2dövr əvvəl_={{{hakimiyyət şəriki2dövr əvvəl|}}} |hakimiyyət şəriki2dövr son_={{{hakimiyyət şəriki2dövr son|}}} |hakimiyyət şəriki3_={{{hakimiyyət şəriki3|}}} |hakimiyyət şəriki3dövr əvvəl_={{{hakimiyyət şəriki3dövr əvvəl|}}} |hakimiyyət şəriki3dövr son_={{{hakimiyyət şəriki3dövr son|}}} |hakimiyyət şəriki4_={{{hakimiyyət şəriki4|}}} |hakimiyyət şəriki4dövr əvvəl_={{{hakimiyyət şəriki4dövr əvvəl|}}} |hakimiyyət şəriki4dövr son_={{{hakimiyyət şəriki4dövr son|}}} |hakimiyyət şəriki5_={{{hakimiyyət şəriki5|}}} |hakimiyyət şəriki5dövr əvvəl_={{{hakimiyyət şəriki5dövr əvvəl|}}} |hakimiyyət şəriki5dövr son_={{{hakimiyyət şəriki5dövr son|}}} |varisi_={{{varisi|}}} |baş nazir_={{{baş nazir|}}} |vitse-prezident_={{{vitse-prezident|}}} |prezident_={{{prezident|}}} |monarx_={{{monarx|}}} |vitse-qubernator_={{{vitse-qubernator|}}} |qubernator_={{{qubernator|}}} |sələfi_={{{sələfi|}}} |xələfi_={{{xələfi|}}} |hakimiyyətdən əl çəkmə_={{{hakimiyyətdən əl çəkmə|}}} |şərh_={{{şərh|}}} |başlıq1_={{{başlıq1|}}} |mətn1_={{{mətn1|}}} |başlıq2_={{{başlıq2|}}} |mətn2_={{{mətn2|}}} |başlıq3_={{{başlıq3|}}} |mətn3_={{{mətn3|}}} |başlıq4_={{{başlıq4|}}} |mətn4_={{{mətn4|}}} |başlıq5_={{{başlıq5|}}} |mətn5_={{{mətn5|}}} |başlıq6_={{{başlıq6|}}} |mətn6_={{{mətn6|}}} |başlıq7_={{{başlıq7|}}} |mətn7_={{{mətn7|}}} |başlıq8_={{{başlıq8|}}} |mətn8_={{{mətn8|}}} |başlıq9_={{{başlıq9|}}} |mətn9_={{{mətn9|}}} }} <!----------Vəzifə [2;+∞)----------> {{#invoke:Transclude|npc|Dövlət xadimi/Titul| vəzifə_= | titul_= | ölkə_= | bayraq_= | bayraq2_= | hakimiyyət müddəti_= | dövr əvvəl_= | dövr son_= | ləqəbi_= | şüarı_= | tacqoyma_= | regent1_= | regent1dövr əvvəl_= | regent1dövr son_= | regent2_= | regent2dövr əvvəl_= | regent2dövr son_= | regent3_= | regent3dövr əvvəl_= | regent3dövr son_= | regent4_= | regent4dövr əvvəl_= | regent4dövr son_= | hakimiyyət şəriki1_= | hakimiyyət şəriki1dövr əvvəl_= | hakimiyyət şəriki1dövr son_= | hakimiyyət şəriki2_= | hakimiyyət şəriki2dövr əvvəl_= | hakimiyyət şəriki2dövr son_= | hakimiyyət şəriki3_= | hakimiyyət şəriki3dövr əvvəl_= | hakimiyyət şəriki3dövr son_= | hakimiyyət şəriki4_= | hakimiyyət şəriki4dövr əvvəl_= | hakimiyyət şəriki4dövr son_= | hakimiyyət şəriki5_= | hakimiyyət şəriki5dövr əvvəl_= | hakimiyyət şəriki5dövr son_= | varisi_= | baş nazir_= | vitse-prezident_= | prezident_= | monarx_= | vitse-qubernator_= | qubernator_= | sələfi_= | xələfi_= | hakimiyyətdən əl çəkmə_= | şərh_= | başlıq1_= | mətn1_= | başlıq2_= | mətn2_= | başlıq3_= | mətn3_= | başlıq4_= | mətn4_= | başlıq5_= | mətn5_= | başlıq6_= | mətn6_= | başlıq7_= | mətn7_= | başlıq8_= | mətn8_= | başlıq9_= | mətn9_= }} |sinif1 = nomobile |vikiverilənlər1 = {{#ifeq: {{{titul|}}} | - || P39 }} <!----------Şəxsi məlumatlar sahəsi----------> |başlıq2 = {{#if:{{wikidata|P39|{{{titul|}}}}}|Şəxsi məlumatlar}} |nişan3 = {{Sətirdə tək-cəm|{{{digər adı|{{{digər adları|}}}}}}|Digər adı|Digər adları}} |mətn3 = {{{digər adı|{{{digər adları|}}}}}} |nişan4 = Doğum tarixi |mətn4 = {{wikidata/p569|{{{doğum tarixi|}}}|{{{vəfat tarixi|}}}}} |vikiverilənlər4 = P569 |nişan5 = Doğum yeri |mətn5 = {{wikidata|P19|{{{doğum yeri|}}}}} |nişanx = Yoxa çıxıb |mətnx = {{unbulleted list | {{{Yoxaçıxma tarixi|{{{yoxaçıxma tarixi|}}}}}} | {{{Yoxaçıxma yeri|{{{yoxaçıxma yeri|}}}}}} }} |nişan6 = Status |mətn6 = {{{Yoxaçıxma statusu|{{{yoxaçıxma statusu|}}}}}} |nişan7 = Vəfat tarixi |mətn7 = {{wikidata/p570|{{{vəfat tarixi|}}}|{{{doğum tarixi|}}}}} |vikiverilənlər7 = P570 |nişan8 = Vəfat yeri |mətn8 = {{wikidata|P20|{{{vəfat yeri|}}}}} |nişan9 = Vəfat səbəbi |mətn9 = {{wikidata|P509|{{{vəfat səbəbi|}}}}} |nişan10 = Dəfn yeri |mətn10 = {{wikidata|P119|{{{dəfn yeri|}}}}} |nişan11 = Vətəndaşlığı |mətn11 = {{wikidata|P27|{{{vətəndaşlığı|}}}}} |vikiverilənlər11 = P27 |nişan12 = {{Sətirdə tək-cəm|{{{həyat yoldaşı|}}}|Həyat yoldaşı|Həyat yoldaşları}} |mətn12 = {{wikidata|P26|{{{həyat yoldaşı|}}}}} |nişan13 = {{Sətirdə tək-cəm|{{{uşaqları|{{{uşağı|}}}}}}|Uşağı|Uşaqları}} |mətn13 = {{wikidata|P40|{{{uşaqları|{{{uşağı|}}}}}}}} |nişan14 = {{Sətirdə tək-cəm|{{{partnyoru|}}}|Partnyoru|Partnyorları}} |mətn14 = {{wikidata|P451|{{{partnyoru|}}}}} |nişan15 = Atası |mətn15 = {{wikidata|P22|{{{atası|}}}}} |nişan16 = Anası |mətn16 = {{wikidata|P25|{{{anası|}}}}} |nişan17 = Milliyyəti |mətn17 = {{{milliyyəti|}}} |nişan18 = Dini |mətn18 = {{{dini|}}} |nişan19 = İxtisası |mətn19 = {{{ixtisası|}}} |nişan20 = Təhsili |mətn20 = {{wikidata|P69|{{{təhsili|}}}}} |nişan21 = Fəaliyyəti |mətn21 = {{wikidata|P106|{{{fəaliyyəti|}}}}} |nişan22 = Fəaliyyət illəri |mətn22 = {{wikidata|P2031|{{{fəaliyyət illəri|}}}}} |nişan23 = Tanınır |mətn23 = {{{tanınır|}}} |başlıq24 = Ədəbi fəaliyyəti |nişan25 = Əsərlərinin dili |mətn25 = {{{əsərlərinin dili|}}} |vikiverilənlər25 = P6886 |nişan26 = İstiqamət |mətn26 = {{{istiqamət|{{{istiqaməti|}}}}}} |vikiverilənlər26 = P135 |nişan27 = {{Sətirdə tək-cəm|{{wikidata|P136|{{{janr|}}}|plain=true}}|Janr|Janrlar}} |mətn27 = {{{janr|}}} |vikiverilənlər27 = P136 |nişan28 = İlk əsəri |mətn28 = {{{ilk əsəri|}}} |nişan29 = {{Sətirdə tək-cəm|{{wikidata|P800|{{{tanınmış əsərləri|}}}|plain=true}}|Tanınmış əsəri|Tanınmış əsərləri}} |mətn29 = {{{tanınmış əsərləri|}}} |vikiverilənlər29 = P800 |nişan30 = Mükafatları |mətn30 = {{wikidata|P166|{{{mükafatları|{{{Mükafatları|}}}}}}}} |sinif30 = infobox-awards |nişan31 = Saytı |mətn31 = {{{saytı|}}} |vikiverilənlər31 = P856 |mətn32 = {{wikidata|P109|{{{imzası|}}}|size={{{imzanın ölçüsü|}}}|alt={{#if:{{{imzanın izahı|}}}|{{{imzanın izahı|}}}|İmza}}}} |aşağı stili = background:#eaecf0 |aşağı = {{məlumat qutusu/Vikianbar|{{{vikianbar|}}}}} }}<noinclude>{{doc}}</noinclude> koomd4pwxamuky30rvk1mlpcjjomhsn VIII David 0 676567 6564012 6341292 2022-08-05T14:32:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi}} '''VIII David''' ({{dil-ka|დავით VIII}}; {{DVTY}}) — [[Baqrationilər]] sülaləsindən olan [[Gürcüstan krallığı|gürcü çarı]].<ref>A. Manvelichvili, Histoire de la Géorgie, Nouvelles Éditions de la Toison d'Or, Parigi, 1951.</ref> VIII David taxta [[Elxanilər dövləti|Elxani]] hakimiyyəti dövründə, 1293–1311-ci illər arasında çıxmışdı. == Həyatı == === Gənclik dövrü və taxta çıxması === VIII David monqollar tərəfindən edam edilən çar [[II Demetre (Gürcüstan çarı)|II Demetre]]<nowiki/>nin ən böyük oğludur. [[Elxanilər]]<nowiki/>in [[Anadolu]] yürüşlərindəki hərbi uğurlarına görə Elxani hökmdarı [[Keyxatu xan]] tərəfindən Gürcüstan krallığı ona verilmişdi. Ondan əvvəl hakimiyyətdə olan əmisi oğlu [[II Vaxtanq]] kimi o da yalnız ölkənin şərq hissəsində hökm sürürdü. Ölkənin qərbində isə monqollardan asılı olmayan, müstəqil [[İmereti çarlığı|İmereti krallığı]] mövcud idi. === Monqollarla münasibətlər === VIII David 1295-ci ildə Elxanilər arasında başlanmış hakimiyyət mübarizəsində [[Baydu xan]]<nowiki/>ı dəstəkləyir. Ancaq Baydu xanın 1295-ci ildə öldürülməsindən və Elxani taxtına [[Qazan xan (Elxani)|Mahmud Qazan]] xanın çıxmasından sonra VIII David çətin vəziyyətdə qalır.<ref name=":0">{{cite web |url= http://www.istoria.ge/personografia/D/davit%20VIII.htm |title= დავით VIII (1274-1311) |author= www.istoria.ge |date= |website= |publisher= |language= ka |access-date= 05.11.2020 |archive-url= https://web.archive.org/web/20070927105501/http://www.istoria.ge/personografia/D/davit%20VIII.htm |archive-date= 2007-09-27 |url-status= unfit }}</ref> Qazan xan VIII Davidin paytaxt [[Təbriz]]<nowiki/>ə gəlməsini əmr edir. Atası II Demetrenin oxşar dəvətlə edam edildiyini nəzərə alan çar, Qazan xanın əmrinə tabe olmadı və müharibə hazırlıqlarına başladı. Qazan xan Gürcüləri cəzanlandırmaq üçün Gürcüstana ordu göndərdi. Lakin göndərdiyi ordu müvəffəqiyyətsizliyə uğradı. Bu hadisələrdən sonra Qazan xan 1299-cu ildə VIII Davidin hakimiyyətini tanımadığını elan etdi. V Georgi yeni çar elan edildi. Elxanilər tərəfindən taxta çıxarılmasına baxmayaraq, V Georginin hakimiyyəti yalnız paytaxt [[Tiflis]]<nowiki/>də keçərli idi. 1302-ci ildə Qazan xan V Georginin yerinə taxta [[III Vaxtanq]]<nowiki/>ı keçirdi. Yeni çar Elxanilərə qarşı üsyan qaldıran qardaşı VIII Davidin üzərinə hücum etsə də müvəffəqiyyət əldə edə bilmədi. İki qardaşdan heç biri qalib gəlmədiyi üçün tərəflər arasında atəşkəs imzalandı. Həmçinin VIII David hakimiyyətin ortağı və Alastani knyazı olaraq tanındı. VIII David [[Məmlüklər]] və [[Bizans İmperiyası]] ilə yaxşı əlaqələr qurmağı bacardı<ref name=":0" /> və bunun vasitəsilə 1305-ci ildə [[Qüds]]<nowiki/>dəki [[Gürcü Pravoslav Kilsəsi]]nin monastırlarını və kilsələrini bərpa etdirdi. III Vaxtanqın 1308-ci ildə ölümündən sonra VIII David yenidən ölkənin rəhbərliyini əlinə aldı. VIII David isə 1311-ci ildə vəfat etdi. Ondan sonra taxta oğlu [[VI Georgi]] keçdi == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyatlar == * Limper, B. Die Mongolen und die christlichen Völker des Kaukasus — Eine Untersuchung zur pol. Geschichte Kaukasiens im 13. und beginnenden 14. Jh. Diss. Köln 1980 * Lang, D. M. Georgia in the Reign of Giorgi the Brilliant (1314–1346) BSOAS 17/1 S 74–91 London 1955 * Kapanadse,D. G. Gruzinskaja Numizmatika Moskau 1955 [[Kateqoriya:Baqrationilər]] [[Kateqoriya:Gürcüstan hökmdarları]] awfowz4it33e63jxej1qjp38s3y5gtm Volfqanq Maniq 0 676684 6564131 5599745 2022-08-05T16:13:45Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Siyasətçi |adı = Volfqanq Maniq |orijinal adı = {{dil-de|}}Wolfgang Manig |digər adları = |şəkil = Wolfgang Manig.jpg |şəklin ölçüsü = 250 |şəklin izahı = |ilk adı = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |dini = |təhsili = |peşəsi = diplomat |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |partiyalılığı = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Volfqanq Maniq''' ({{DVTY}}) — Almaniyalı diplomat. 2019-cu ilin iyul ayından Almaniya Federativ Respublikasının Azərbaycandakı səfiri kimi çalışır.<ref name=":1" /><ref name=":0" /> == Həyatı == Maniq [[Erlangen|Erlanqen]], [[Lozanna|Lozan]] və [[Münhen]]<nowiki/> şəhərlərində hüquq təhsili alıb və 1987-ci ildə öz təhsilini 2-ci dövlət imtahanı ilə başa vurur. 1993-cü ildə isə [[Bilefeld]] Universitetində doktorluq dərəcəsi əldə edir. Diplomatik fəaliyyətə 1987-ci ildə başlamışdır. [[Avropa İttifaqı|Avropa Birliyi]]<nowiki/>nin ictimai hüquq məsələləri şöbəsində çalışdıqdan sonra, onun ilk xarici təyinatı 1989-1992-ci illərdə [[İslamabad]]<nowiki/>dakı (Pakistan) Alman Səfirliyinə olmuşdur. 1994-cü ildən 1996-cı ilə kimi Brüseldə [[NATO]] baş katibinin idarəsində işləmişdir. 1996-1998-ci illərdə Maniq [[Riqa]]<nowiki/>dakı (Latviya) Alman Səfirliyində daimi müvəkkil vəsifəsində fəaliyyət göstərmişdir. 1998-ci ildə Federal Xarici İşlər Nazirliyinin NATO şöbəsində çalışmış, 1998-ci ildən isə Xarici İşlər Nazirliyində Miqrasiya və Sığınacaq şöbəsində müdür müavini vəzifəsini icra etmişdir. Sözügedən vəzifəsindən irəli gələrək o, viza məsələləri ilə əlaqədar Viza istintaq komitəsinin məşvərətçi kimi də fəaliyyət göstərmişdir.<ref>{{cite web |url = http://dip21.bundestag.de/dip21/btd/15/059/1505975.pdf |archiveurl = https://web.archive.org/web/20180924033540/http://dip21.bundestag.de/dip21/btd/15/059/1505975.pdf |archivedate = 24 sentyabr 2018 |title = Beschlussempfehlung und Bericht des 2. Untersuchungsausschusses nach Artikel 44 des Grundgesetzes |author = Deutscher Bundestag |date = 30 avqust 2005 |work = Drucksache 15/5975 |publisher = |accessdate = 13 avqust 2013 |language = {{dil-de|}} }}</ref> 2003-cü ildən 2005-ci ilə kimi [[Haaqa|Haaq]]<nowiki/>ada (Niderland) olan Alman Səfirliyinin mətbuat və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsinə rəhbərlik etmiş, 2005-ci ildən 2007-ci ilə kimi isə o, Nigeriyadakı Alman Səfirliyində daimi müvəkkil vəzifəsində fəaliyyət göstərmişdir. Bundan sonra Xarici İşlər Nazirliyinin Beynəlxalq Enerji Siyasəti şöbəsində işləmiş, 2008-ci ildən 2012-ci ilə kimi Afrika Siyasəti şöbəsinə rəhbərlik etmişdir. 2013-cü ilin yanvar ayından 2016-cı ilin iyul ayına kimi Maniq Almaniya Federativ Respublikasının [[Konqo Demokratik Respublikası]]<nowiki/>ndakı səfiri vəzifəsini icra edir. 2016-cı ilin Avqustundan 2019-cu ilin iyun ayına kimi Hanoidəki (Vyetnam) Alman Səfirliyində səfirin daimi müvəkkili eləcə də Konsulluq və İqtisadiyyat şöbənin rəhbəri vəzifələrində işləmişdir.<ref>{{cite web |url = http://www.vietnam.diplo.de/Vertretung/vietnam/de/01-Deutsche_20Vertretungen/01-die-botschaft/01-03_20Konsularabteilung/Konsularabteilung.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170715043641/http://www.vietnam.diplo.de/Vertretung/vietnam/de/01-Deutsche_20Vertretungen/01-die-botschaft/01-03_20Konsularabteilung/Konsularabteilung.html |archivedate = 2017-07-15 |title = Konsularreferat |author = |date = |work = Deutsche Botschaft Hanoi |publisher = 12 iyun 2017 |accessdate = |language = {{dil-de|}} |url-status = unfit }}</ref> <ref>{{cite web |url = http://www.vietnam.diplo.de/Vertretung/vietnam/de/01-Deutsche_20Vertretungen/01-die-botschaft/01-05_20Wirtschaft/Wirtschaftsabteilung.html |archiveurl = https://web.archive.org/web/20170715044040/http://www.vietnam.diplo.de/Vertretung/vietnam/de/01-Deutsche_20Vertretungen/01-die-botschaft/01-05_20Wirtschaft/Wirtschaftsabteilung.html |archivedate = 15 iyul 2017 |title = Wirtschaftsreferat |author = |date = |work = Deutsche Botschaft Hanoi |publisher = 12 iyun 2017 |accessdate = |language = {{dil-de|}} }}</ref> 2019-cu ilin iyul ayından Almaniya Federativ Respublikasının [[Azərbaycan]]<nowiki/>dakı səfiri kimi çalışır.<ref name=":1">{{cite web |url = https://baku.diplo.de/az-de/botschaft/-/2235460 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20191023140833/https://baku.diplo.de/az-de/botschaft/-/2235460 |archivedate = 23 oktyabır 2019 |title = Übergabe des Beglaubigungsschreibens |author = Auswärtiges Amt |date = |work = |publisher = 23 oktyabır 2019 |accessdate = |language = {{dil-de|}} }}</ref> <ref name=":0">{{cite web |url = https://president.az/articles/33887 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20190724023742/https://president.az/articles/33887 |archivedate = 24 iyul 2019 |title = İlham Əliyev Almaniyanın Azərbaycanda yeni təyin olunmuş səfirinin etimadnaməsini qəbul edib |author = |date = |work = |publisher = 23 iyul 2019 |accessdate = |language = }}</ref> Evlidir və iki uşağı var. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} pwtzclzclmldm610gwml6w3ncm9pw4u Buzluq (dağ) 0 677493 6564924 6088141 2022-08-06T09:04:30Z Xeyal 199793 orfoqrafiya wikitext text/x-wiki {{digər məna|Buzluq (dəqiqləşdirmə)}} {{Dağ |Adı = Buzluq |Yerli adı = |Şəkil = |Şəklin izahı = |lat_dir = N|lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = E|lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = |Ölkə = Azərbaycan |Vilayət = [[Kəlbəcər rayonu]] |Dağ sistemi = |Dağ silsiləsi = |Mütləq hündürlüyü = 2390 |Nisbi hündürlüyü = |İlk fəthi = |Marşrutu = |Yer xəritəsi = Qafqaz |Yer xəritəsi 1 = |Vikianbar = }} '''Buzluq''' — [[Azərbaycan Respublikası]] [[Kəlbəcər rayonu]]nun ərazisində dağ. Hündürlüyü 2390 m. Dağın quzey yerlərində, qayalar arasında yay fəslində də buz olduğu üçün belə adlandırılmışdır. Keçmişdə dağ yaylaq yeri olmuşdur. Dağın ərazisində Buzxana adlı yer də var.<ref>{{ATEL|1|}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{Azərbaycanın dağ və zirvələri}} [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] o4dv5vhkpfr0m4z9sp1tnwbjsq175ay Mehman Yusifov 0 678844 6564775 6542631 2022-08-06T06:18:30Z FarizR 251396 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Mehman Yusifov |şəkil =Y._Mehman.jpg |şəklin ölçüsü = 250 |doğum tarixi = 18.07.1979 |doğum yeri = [[Bayramlı (Tovuz)|Bayramlı]], [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = 05.10.2020 |vəfat yeri = [[Cəbrayıl rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = [[Bayramlı (Tovuz)|Bayramlı]], [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Azərbaycan]] |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri}} |xidmət illəri = 1998—2000 / 2002—2020 |rütbə = {{Baş gizir/Azərbaycan}} |döyüşlər = [[Aprel döyüşləri]] <br>{{*}} [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br>{{*}} [[Cəbrayıl döyüşləri]] |təltifləri = {{"Qarabağ" ordeni|2020}} {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Mehman Musa oğlu Yusifov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin baş giziri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Mehman Yusifov 1979-cu il [[18 iyul|iyulun 18-də]] [[Tovuz rayonu]]nun [[Bayramlı (Tovuz)|Bayramlı]] kəndində Musa və Gülsüm Yusifovların ailəsində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> 1985–1996-cı illərdə [[Tovuz rayonu]]nda E. Orucov adına Bayramlı kənd tam orta məktəbində təhsil alıb. Günel Yusifova ilə ailəli idi. Məhəmməd və Süleyman adında iki oğlu Fatimə adında isə qızı yadigar qaldı. == Hərbi xidməti == Mehman Yusifov 1998–2000-ci illərdə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2002-ci ildə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Təlim və Tədris Mərkəzinin " Gizir hazırlığı kursu"nu bitirib . Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirinin 10 iyul 2002-ci il tarixli əmri ilə " gizir " rütbəsi verilən Yusifov Xızı rayonunun Yaşma qəsəbəsində "N" saylı hərbi hissədə vəzifəyə başlayır. Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin sıralarında xidmət edən Yusifov Mehmana Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirinin 25 iyun 2013-cü il tarixli əmri ilə " baş gizir " hərbi rütbəsi verilir. Yüsifov xüsusi təyinatlı qrupun kəşfiyyatçısı (sanitar), rabitə bölüyünün baş çavuşu, mühafizə və təminat bölüyünün baş çavuşu, maddi — texniki təminat bölüyünün baş çavuşu vəzifələrində xidmət edib. 2016-cı ilin 2–5 aprelində baş verən [[Aprel döyüşləri]]ndə ön cəbhədə savaşıb. === İkinci Qarabağ müharibəsində iştirakı === [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun baş giziri olan Mehman Yusifov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayılın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Mehman Yusifov oktyabrın 5-də [[Cəbrayıl döyüşləri]] zamanı qəhrəmancasına şəhid olub. [[Tovuz rayonu]]nun [[Bayramlı (Tovuz)|Bayramlı]] kəndində dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsində xüsusi xidmətlərinə və işğal olunmuş ərazilərin azad olunması zamanı düşmənin məhv edilməsi üzrə qarşıya qoyulmuş döyüş tapşırığını yerinə yetirən zaman göstərdiyi qəhrəmanlıq nümunəsinə görə, həmçinin hərbi qulluq vəzifəsini yerinə yetirən zamanı igidliyin və mərdliyin nümayiş etdirilməsinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Mehman Yusifov şəhidliyindən sonra [["Qarabağ" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":QZO">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48681|accessdate=09.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210124100455/https://president.az/articles/48681|archivedate=2021-01-24|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Mehman Yusifov şəhidliyindən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Cəbrayıl rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Mehman Yusifov şəhidliyindən sonra [["Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":CM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=24.12.2020|url=https://president.az/articles/49462|accessdate=24.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210119094156/https://president.az/articles/49462|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * (2008) — [["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi (1918-2008)" yubiley medalı|"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi" yubiley medalı]] * (2012) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|III dərəcəli "Qüsursuz xidmətə görə" medalı]] * (2013) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı]] * (2016) —[["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|II dərəcəli "Qüsursuz xidmətə görə" medalı]] * (2018) — [["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZE Kharabah order rib.png|50px]] (09.12.2020) — [["Qarabağ" ordeni]] (şəhidliyindən sonra)<ref name=":QZOEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=09.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46425|accessdate=09.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083921/http://e-qanun.az/framework/46425|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (şəhidliyindən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (24.12.2020) — [["Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı]] (şəhidliyindən sonra)<ref name=":CMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=24.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46533|accessdate=24.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116084039/http://e-qanun.az/framework/46533|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Tovuz rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Cəbrayıl rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Tovuz rayonunda dəfn olunanlar]] 633212k4m4l4lmmrlw5qojaeba4zxmp 6564777 6564775 2022-08-06T06:20:17Z FarizR 251396 Mətn wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Mehman Yusifov |şəkil =Y._Mehman.jpg |şəklin ölçüsü = 250 |doğum tarixi = 18.07.1979 |doğum yeri = [[Bayramlı (Tovuz)|Bayramlı]], [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = 05.10.2020 |vəfat yeri = [[Cəbrayıl rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = [[Bayramlı (Tovuz)|Bayramlı]], [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Azərbaycan]] |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri}} |xidmət illəri = 1998—2000 / 2002—2020 |rütbə = {{Baş gizir/Azərbaycan}} |döyüşlər = [[Aprel döyüşləri]] <br>{{*}} [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br>{{*}} [[Cəbrayıl döyüşləri]] |təltifləri = {{"Qarabağ" ordeni|2020}} {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Mehman Musa oğlu Yusifov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin baş giziri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Mehman Yusifov 1979-cu il [[18 iyul|iyulun 18-də]] [[Tovuz rayonu]]nun [[Bayramlı (Tovuz)|Bayramlı]] kəndində Musa və Gülsüm Yusifovların ailəsində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> 1985–1996-cı illərdə [[Tovuz rayonu]]nda E. Orucov adına Bayramlı kənd tam orta məktəbində təhsil alıb. Günel Yusifova ilə ailəli idi. Məhəmməd və Süleyman adında iki oğlu Fatimə adında isə qızı yadigar qaldı. == Hərbi xidməti == Mehman Yusifov 1998–2000-ci illərdə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2002-ci ildə Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin Təlim və Tədris Mərkəzinin " Gizir hazırlığı kursu"nu bitirib . Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirinin 10 iyul 2002-ci il tarixli əmri ilə " gizir " rütbəsi verilən Yusifov Xızı rayonunun Yaşma qəsəbəsində "N" saylı hərbi hissədə vəzifəyə başlayır. Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin sıralarında xidmət edən Yusifov Mehmana Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirinin 25 iyun 2013-cü il tarixli əmri ilə " baş gizir " hərbi rütbəsi verilir. Yusifov xüsusi təyinatlı qrupun kəşfiyyatçısı (sanitar), rabitə bölüyünün baş çavuşu, mühafizə və təminat bölüyünün baş çavuşu, maddi — texniki təminat bölüyünün baş çavuşu vəzifələrində xidmət edib. 2016-cı ilin 2–5 aprelində baş verən [[Aprel döyüşləri]]ndə ön cəbhədə savaşıb. === İkinci Qarabağ müharibəsində iştirakı === [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun baş giziri olan Mehman Yusifov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Cəbrayıl döyüşləri|Cəbrayılın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Mehman Yusifov oktyabrın 5-də [[Cəbrayıl döyüşləri]] zamanı qəhrəmancasına şəhid olub. [[Tovuz rayonu]]nun [[Bayramlı (Tovuz)|Bayramlı]] kəndində dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa edilməsində xüsusi xidmətlərinə və işğal olunmuş ərazilərin azad olunması zamanı düşmənin məhv edilməsi üzrə qarşıya qoyulmuş döyüş tapşırığını yerinə yetirən zaman göstərdiyi qəhrəmanlıq nümunəsinə görə, həmçinin hərbi qulluq vəzifəsini yerinə yetirən zamanı igidliyin və mərdliyin nümayiş etdirilməsinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Mehman Yusifov şəhidliyindən sonra [["Qarabağ" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":QZO">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=09.12.2020|url=https://president.az/articles/48681|accessdate=09.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210124100455/https://president.az/articles/48681|archivedate=2021-01-24|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Mehman Yusifov şəhidliyindən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Cəbrayıl rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Mehman Yusifov şəhidliyindən sonra [["Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":CM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=24.12.2020|url=https://president.az/articles/49462|accessdate=24.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210119094156/https://president.az/articles/49462|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * (2008) — [["Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi (1918-2008)" yubiley medalı|"Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 90 illiyi" yubiley medalı]] * (2012) — [["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|III dərəcəli "Qüsursuz xidmətə görə" medalı]] * (2013) — [["Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin 95 illiyi" yubiley medalı]] * (2016) —[["Qüsursuz xidmətə görə" medalı (Azərbaycan)|II dərəcəli "Qüsursuz xidmətə görə" medalı]] * (2018) — [["Azərbaycan Ordusunun 100 illiyi" yubiley medalı]] * [[Fayl:AZE Kharabah order rib.png|50px]] (09.12.2020) — [["Qarabağ" ordeni]] (şəhidliyindən sonra)<ref name=":QZOEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 09.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=09.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46425|accessdate=09.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083921/http://e-qanun.az/framework/46425|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (şəhidliyindən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (24.12.2020) — [["Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı]] (şəhidliyindən sonra)<ref name=":CMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəbrayılın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=24.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46533|accessdate=24.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116084039/http://e-qanun.az/framework/46533|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Tovuz rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Cəbrayıl rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Tovuz rayonunda dəfn olunanlar]] 4y18bwivz63hyu8ciz7yex8p9qegqk9 Zamanət İbrahimov 0 679255 6564486 6406342 2022-08-05T19:57:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Zamanət İbrahimov |şəkil = Zəmanət İbrahimov.jpg |şəklin ölçüsü = 250px |doğum tarixi = 11.05.1989 |doğum yeri = [[Salyan rayonu]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = 27.09.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = [[Salyan rayonu]], [[Azərbaycan]] |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2007—2020 |rütbə = {{Gizir|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[Aprel döyüşləri]] <br> [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı}} {{"Laçının azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Hərbi xidmətlərə görə" medalı|2020}} }} '''Zamanət Gülhəsən oğlu İbrahimov''' ([[11 may]] [[1989]]; [[Salyan rayonu]], [[Azərbaycan Sovet Sosialist Respublikası|Azərbaycan SSR]] — [[27 sentyabr]] [[2020]]; [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin giziri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Zamanət İbrahimov [[1989]]-cu il [[11 may|mayın 11-də]] [[Salyan rayonu]]nun [[Sarvan (Salyan)|Sarvan]] kəndində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> 1997-2007-ci illərdə İ. Həsənov adına tam orta məktəbdə təhsil alıb. == Hərbi xidməti == Zamanət İbrahimov 2007-2009-cu illərdə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2009-cu ildən isə müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu olaraq xidmət edirdi. 2009-2011-ci illərdə [[Gəncə]] şəhərində yerləşən "N" saylı hərbi hissədə, 2011-2014-cü illərdə [[Göygöl rayonu]]da yerləşən "N" saylı hərbi hissədə, 2014-2017-ci illərdə [[Goranboy rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissədə, 2017-ci ildən isə [[Naftalan]]da yerləşən "N" saylı hərbi hissədə xidmət edirdi. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun giziri olan Zamanət İbrahimov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşan qəsəbəsinin azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Zamanət İbrahimov sentyabrın 27-də [[Suqovuşan döyüşləri]] zamanı şəhid olub. [[Salyan rayonu]]nda dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Zamanət İbrahimov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Zamanət İbrahimov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Laçın rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Zamanət İbrahimov ölümündən sonra [["Laçının azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":LM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Laçının azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49712|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229173807/https://president.az/articles/49712|archivedate=2020-12-29|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını və xidməti vəzifələrini yerinə yetirən zaman fərqləndiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Zamanət İbrahimov ölümündən sonra [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":HXGM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=30.12.2020|url=https://president.az/articles/49727|accessdate=30.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210119092517/https://president.az/articles/49727|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Laçının azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":LMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Laçının azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46564|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109150940/http://e-qanun.az/framework/46564|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:Hərbi xidmətlərə görə medalı - lent (2013).png|50px]] (30.12.2020) — [["Hərbi xidmətlərə görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":HXGMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Hərbi xidmətlərə görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 30.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=30.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46572|accessdate=30.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210119092140/http://e-qanun.az/framework/46572|archivedate=2021-01-19|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Salyan rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Salyan rayonunda dəfn olunanlar]] 35txt2rtp0k0f9c96z301zblyxcwd0o Pərvin Məmmədov (gizir) 0 679303 6564860 6394802 2022-08-06T08:36:51Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Pərvin Məmmədov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |doğum tarixi = 30.03.1994 |doğum yeri = [[Göyçay rayonu|Göyçay]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 02.10.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020 |rütbə = {{Gizir|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Ağdərə döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} }} '''Pərvin Məmmədov''' (''tam adı: Pərvin Rza oğlu Məmmədov''; [[30 mart]] [[1994]]; [[Göyçay rayonu|Göyçay]], [[Azərbaycan]] — [[2 oktyabr]] [[2020]]; [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin giziri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı== sehid Gizr Məmmədov Pervin Rza oğlu hərbi xidmət başa vurduqdan sonra 2014.12.30 illərdir sevdiyi Urfanə xanimla ayle qürur xoşbəxt yaşayırlar 2016ci ilde Leman adi verdiyi qızı dünyaya gelir xoşbəxtlik sevinc dahada ailədə artr 2017 ci ilde gizrlik kursuna yazilan qəbul olunur və oxuyub Gizr rütbəsi alaraq vetene xidmət başlayır.ugulu xidmət edir uğurlar i bire beş artır 2019 cu il martın 30 da 25 yaş qeyd edən Pervin dahada sevinclenir öz ad günü de dünya gelen Zehra adını verdiyi qızı dünyaya gelir ve ad günü dahada sevincli anlar la yadda qalır aylar ötür xidmət edir ve vətən müharibəsi başlayır Pervin de vətənin müdafiəsinə qalxdı və dosuylerde iştirak edir ve mənfur düşmən kor guləsinin qurbanı olan Pervin doğulub boya-başa çatdığı Göyçay rayon yeniarx kend gətirilir və böyük coşqu ilə qarşılanıb və Göyçay rayon yeniarx kend qebrsanliqnda defin edilir. 02.10.2020. Pərvin Məmmədov [[1994]]-cü il [[30 mart|martın 30-da]] [[Göyçay rayonu]]nun [[Yeniarx (Göyçay)|Yeniarx]] kəndində anadan olub.<ref name=":2">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|accessdate=08.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> == Hərbi xidməti == [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun giziri olan Pərvin Məmmədov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Ağdərə]] şəhəri istiqamətində gedən döyüşlərdə savaşıb. Pərvin Məmmədov oktyabrın 2-də Ağdərə döyüşləri zamanı şəhid olub. [[Göyçay rayonu]]nda dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Pərvin Məmmədov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":AZV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> == Təltifləri.igidliye görə medalı == Su qovsan azadlığı uğrunda medali * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":EV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201217095440/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2020-12-17|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Göyçay rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Göyçay rayonunda dəfn olunanlar]] 0oo2qhbbwv95qv3c8038exi6p5d076m 6564863 6564860 2022-08-06T08:37:09Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Pərvin Məmmədov]] səhifəsinin adını [[Pərvin Məmmədov (gizir)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Pərvin Məmmədov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |doğum tarixi = 30.03.1994 |doğum yeri = [[Göyçay rayonu|Göyçay]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 02.10.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020 |rütbə = {{Gizir|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Ağdərə döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} }} '''Pərvin Məmmədov''' (''tam adı: Pərvin Rza oğlu Məmmədov''; [[30 mart]] [[1994]]; [[Göyçay rayonu|Göyçay]], [[Azərbaycan]] — [[2 oktyabr]] [[2020]]; [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin giziri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı== sehid Gizr Məmmədov Pervin Rza oğlu hərbi xidmət başa vurduqdan sonra 2014.12.30 illərdir sevdiyi Urfanə xanimla ayle qürur xoşbəxt yaşayırlar 2016ci ilde Leman adi verdiyi qızı dünyaya gelir xoşbəxtlik sevinc dahada ailədə artr 2017 ci ilde gizrlik kursuna yazilan qəbul olunur və oxuyub Gizr rütbəsi alaraq vetene xidmət başlayır.ugulu xidmət edir uğurlar i bire beş artır 2019 cu il martın 30 da 25 yaş qeyd edən Pervin dahada sevinclenir öz ad günü de dünya gelen Zehra adını verdiyi qızı dünyaya gelir ve ad günü dahada sevincli anlar la yadda qalır aylar ötür xidmət edir ve vətən müharibəsi başlayır Pervin de vətənin müdafiəsinə qalxdı və dosuylerde iştirak edir ve mənfur düşmən kor guləsinin qurbanı olan Pervin doğulub boya-başa çatdığı Göyçay rayon yeniarx kend gətirilir və böyük coşqu ilə qarşılanıb və Göyçay rayon yeniarx kend qebrsanliqnda defin edilir. 02.10.2020. Pərvin Məmmədov [[1994]]-cü il [[30 mart|martın 30-da]] [[Göyçay rayonu]]nun [[Yeniarx (Göyçay)|Yeniarx]] kəndində anadan olub.<ref name=":2">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|accessdate=08.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> == Hərbi xidməti == [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun giziri olan Pərvin Məmmədov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Ağdərə]] şəhəri istiqamətində gedən döyüşlərdə savaşıb. Pərvin Məmmədov oktyabrın 2-də Ağdərə döyüşləri zamanı şəhid olub. [[Göyçay rayonu]]nda dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Pərvin Məmmədov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":AZV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> == Təltifləri.igidliye görə medalı == Su qovsan azadlığı uğrunda medali * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":EV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201217095440/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2020-12-17|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Göyçay rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Göyçay rayonunda dəfn olunanlar]] 0oo2qhbbwv95qv3c8038exi6p5d076m 6564865 6564863 2022-08-06T08:37:37Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{ryni ad-soyadlı|Pərvin Məmmədov}} {{Hərbi xadim |adı = Pərvin Məmmədov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |doğum tarixi = 30.03.1994 |doğum yeri = [[Göyçay rayonu|Göyçay]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 02.10.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020 |rütbə = {{Gizir|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Ağdərə döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} }} '''Pərvin Məmmədov''' (''tam adı: Pərvin Rza oğlu Məmmədov''; [[30 mart]] [[1994]]; [[Göyçay rayonu|Göyçay]], [[Azərbaycan]] — [[2 oktyabr]] [[2020]]; [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin giziri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı== sehid Gizr Məmmədov Pervin Rza oğlu hərbi xidmət başa vurduqdan sonra 2014.12.30 illərdir sevdiyi Urfanə xanimla ayle qürur xoşbəxt yaşayırlar 2016ci ilde Leman adi verdiyi qızı dünyaya gelir xoşbəxtlik sevinc dahada ailədə artr 2017 ci ilde gizrlik kursuna yazilan qəbul olunur və oxuyub Gizr rütbəsi alaraq vetene xidmət başlayır.ugulu xidmət edir uğurlar i bire beş artır 2019 cu il martın 30 da 25 yaş qeyd edən Pervin dahada sevinclenir öz ad günü de dünya gelen Zehra adını verdiyi qızı dünyaya gelir ve ad günü dahada sevincli anlar la yadda qalır aylar ötür xidmət edir ve vətən müharibəsi başlayır Pervin de vətənin müdafiəsinə qalxdı və dosuylerde iştirak edir ve mənfur düşmən kor guləsinin qurbanı olan Pervin doğulub boya-başa çatdığı Göyçay rayon yeniarx kend gətirilir və böyük coşqu ilə qarşılanıb və Göyçay rayon yeniarx kend qebrsanliqnda defin edilir. 02.10.2020. Pərvin Məmmədov [[1994]]-cü il [[30 mart|martın 30-da]] [[Göyçay rayonu]]nun [[Yeniarx (Göyçay)|Yeniarx]] kəndində anadan olub.<ref name=":2">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|accessdate=08.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> == Hərbi xidməti == [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun giziri olan Pərvin Məmmədov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Ağdərə]] şəhəri istiqamətində gedən döyüşlərdə savaşıb. Pərvin Məmmədov oktyabrın 2-də Ağdərə döyüşləri zamanı şəhid olub. [[Göyçay rayonu]]nda dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Pərvin Məmmədov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":AZV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> == Təltifləri.igidliye görə medalı == Su qovsan azadlığı uğrunda medali * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":EV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201217095440/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2020-12-17|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Göyçay rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Göyçay rayonunda dəfn olunanlar]] lm4sfwfxmsjvudojmzq5n3lgp160mrk 6564866 6564865 2022-08-06T08:37:47Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{Eyni ad-soyadlı|Pərvin Məmmədov}} {{Hərbi xadim |adı = Pərvin Məmmədov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |doğum tarixi = 30.03.1994 |doğum yeri = [[Göyçay rayonu|Göyçay]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 02.10.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020 |rütbə = {{Gizir|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Ağdərə döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} }} '''Pərvin Məmmədov''' (''tam adı: Pərvin Rza oğlu Məmmədov''; [[30 mart]] [[1994]]; [[Göyçay rayonu|Göyçay]], [[Azərbaycan]] — [[2 oktyabr]] [[2020]]; [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin giziri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı== sehid Gizr Məmmədov Pervin Rza oğlu hərbi xidmət başa vurduqdan sonra 2014.12.30 illərdir sevdiyi Urfanə xanimla ayle qürur xoşbəxt yaşayırlar 2016ci ilde Leman adi verdiyi qızı dünyaya gelir xoşbəxtlik sevinc dahada ailədə artr 2017 ci ilde gizrlik kursuna yazilan qəbul olunur və oxuyub Gizr rütbəsi alaraq vetene xidmət başlayır.ugulu xidmət edir uğurlar i bire beş artır 2019 cu il martın 30 da 25 yaş qeyd edən Pervin dahada sevinclenir öz ad günü de dünya gelen Zehra adını verdiyi qızı dünyaya gelir ve ad günü dahada sevincli anlar la yadda qalır aylar ötür xidmət edir ve vətən müharibəsi başlayır Pervin de vətənin müdafiəsinə qalxdı və dosuylerde iştirak edir ve mənfur düşmən kor guləsinin qurbanı olan Pervin doğulub boya-başa çatdığı Göyçay rayon yeniarx kend gətirilir və böyük coşqu ilə qarşılanıb və Göyçay rayon yeniarx kend qebrsanliqnda defin edilir. 02.10.2020. Pərvin Məmmədov [[1994]]-cü il [[30 mart|martın 30-da]] [[Göyçay rayonu]]nun [[Yeniarx (Göyçay)|Yeniarx]] kəndində anadan olub.<ref name=":2">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|accessdate=08.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> == Hərbi xidməti == [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun giziri olan Pərvin Məmmədov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Ağdərə]] şəhəri istiqamətində gedən döyüşlərdə savaşıb. Pərvin Məmmədov oktyabrın 2-də Ağdərə döyüşləri zamanı şəhid olub. [[Göyçay rayonu]]nda dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Pərvin Məmmədov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":AZV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> == Təltifləri.igidliye görə medalı == Su qovsan azadlığı uğrunda medali * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":EV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201217095440/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2020-12-17|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Göyçay rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Göyçay rayonunda dəfn olunanlar]] 6u07yrfaaahc2ldmke01utxjw8s7zn9 Muxtar Qasımlı 0 679473 6564801 6560961 2022-08-06T07:19:00Z Elxan.qaraev 253456 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Muxtar Qasımlı |şəkil = Muxtar Qasımlı.jpg |şəklin ölçüsü = |doğum tarixi = 23.02.1993 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 02.10.2020 |vəfat yeri = [[Alxanlı (Füzuli)|Alxanlı]], [[Füzuli]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = [[Şəhid]] olmuşdur |vətəndaşlığı = {{AZE}} |atası = Əli Qasımov |təhsili = [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|ADBTİA]] |anası = Almaz Qasımova |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2013—2014 / 2020 |rütbə = {{Baş leytenant|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br>{{*}} [[Füzuli əməliyyatı|Füzuli döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Füzulinin azad olunmasına görə" medalı|2020}} |ləqəbi=Füzuli Fatehi }} '''Muxtar Əli oğlu Qasımlı''' ({{DVTY}}) — [[Fitnes]] üzrə Azərbaycan çempionu, [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin baş leytenantı, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Muxtar Qasımlı 23 fevral 1993-cü ildə [[Bakı|Bakı şəhəri]]ndə anadan olub. 1999-cu ildə [[Bakı şəhəri]] 318 nömrəli tam orta məktəbə daxil olmuşdur. 2009-cu ildə məktəbi bitirmişdir. 2009–2013-cü illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası]]nın [[kikboksinq|kidboksing]] fakültəsi üzrə [[Bakalavr]] təhsili almışdır. Erkən yaşlarından idmana marağı olub. Dəfələrlə yarışlarda iştirak edib və mükafatlara layiq görülüb. 27 oktyabr 2019-cu ildə fitnes üzrə Azərbaycan çempionu adına layiq görülmüşdür. Subay idi == Uğurları == '''Fitnes üzrə Azərbaycan çempionatı — 2019''' [[Fayl:Gold medal icon.svg|link=https://az.wikipedia.org/wiki/%C5%9E%C9%99kil:Gold_medal_icon.svg|20x20px{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot }}]] == Hərbi xidməti == Muxtar Qasımlı 2013 - cü ildə [[Gədəbəy rayonu]]nun [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nə müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb. Xidmətini davam etdirərkən [[Təlim Tədris Mərkəzi|Silahlı Qüvvələrin Təlim və Tədris Mərkəzi]]nə zabitlik kursuna yazılır. 2014-cü ildə ordu sıralarından ehtiyata buraxılır. === İkinci Qarabağ müharibəsində iştirakı === [[Fayl:Muxtar Qasımlının məzarı.jpg|thumbnail|Muxtar Qasımlının məzarı|left]] [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin baş leytenantı olan Muxtar Qasımlı 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Füzuli əməliyyatı|Füzuli uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Oktyabrın 2-də [[Füzuli əməliyyatı|Füzuli döyüşləri]]ndə əsgər yoldaşlarını döyüş meydanından çıxararkən qəhrəmancasına şəhid olmuşdur.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=www.mod.gov.az ([[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]nin rəsmi saytı)|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https:///|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> Bakı şəhəri Qala qəbiristanlığında dəfn olunub.<ref>{{cite news|lang=az|title=Şəhid Muxtar Qasımlının insanları kövrəldən son sözləri - VİDEO|url=https://olke.az/olke/210351/sehid-muxtar-qasimlinin-insanlari-kvrelden-son-szleri-video/|accessdate=|work=olke.az|date=23 Noyabr 2020|archive-date=2020-11-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20201123102142/https://olke.az/olke/210351/sehid-muxtar-qasimlinin-insanlari-kvrelden-son-szleri-video/|url-status=live}}</ref> == Təltif və mükafatları == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[president.az|www.president.az]] ([[Azərbaycan Prezidenti]]nin rəsmi saytı)|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (25.12.2020) — [["Füzulinin azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":FMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[e-qanun.az|www.e-qanun.az]] (Normativ hüquqi aktların vahid internet elektron bazası)|date=25.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46529|accessdate=25.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083956/http://e-qanun.az/framework/46529|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} == Xarici keçidlər == * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhidimiz Azərbaycan çempionu - Baş leytenant Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=https://baku.ws/karabakh/99726|accessdate=|work=baku.ws|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{ru}}|title=Чемпион Азербайджана стал шехидом - ВИДЕО|url=https://media.az/sports/1067793726/chempion-azerbaydzhana-stal-shehidom-video/|accessdate=|work=media.az|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=https://oxu.az/war/428089|accessdate=|work=oxu.az|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhidimiz Azərbaycan çempionu, baş leytenant Muxtar Qasımlı|url=https://baku.tv/az/cemiyyet/25568/|accessdate=|work=baku.tv|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=https://azfakt.com/_ehid_olan_azerbaycan__empionu_muxtar_qas_ml__-_v_deo-95089-xeber.html|accessdate=|work=azfakt.com|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Azərbaycan çempionu Qarabağda şəhid oldu - FOTO|url=https://www.sportinfo.az/idman_xeberleri/hadise/93803.html|accessdate=|work=sportinfo.az|date=3 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=https://azpolitika.info/?p=606546|accessdate=|work=azpolitika.info|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhidimiz Azərbaycan çempionu - Baş leytenant Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=https://baxar.az/xeber/14851-Sehidimiz-Azerbaycan-cempionu--Bas-leytenant-Muxtar-Qasimli--VIDEO|accessdate=|work=baxar.az|date=5 Oktyabr 2020|archive-date=2020-12-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20201211212157/https://baxar.az/xeber/14851-Sehidimiz-Azerbaycan-cempionu--Bas-leytenant-Muxtar-Qasimli--VIDEO|url-status=dead}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımlı|url=https://medonline.az/2020/10/06/s%C9%99hid-olan-az%C9%99rbaycan-cempionu-muxtar-qasimli/|accessdate=|work=medonline.az|date=6 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımlı|url=https://www.azerbaycan24.com/sehid-olan-azerbaycan-cempionu-muxtar-qasimli/|accessdate=|work=azerbaycan24.com|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=https://fanat.az/az/sehid-olan-azerbaycan-cempionu-muxtar-qasimli-video/|accessdate=|work=fanat.az|date=6 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhidimiz Azərbaycan çempionu - Baş leytenant Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=https://aqreqator.az/az/hadise/1040397|accessdate=|work=aqreqator.az|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhidimiz Azərbaycan çempionu - Baş leytenant Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=https://yenilik.az/cemiyyet/5514-dushmenin-generalini-ve-iki-polkovnikini-bogaraq-olduren-shehidimiz-vdeo.html|accessdate=|work=yenilik.az|date=5 Oktyabr 2020|archive-date=2020-12-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20201210162430/https://yenilik.az/cemiyyet/5514-dushmenin-generalini-ve-iki-polkovnikini-bogaraq-olduren-shehidimiz-vdeo.html|url-status=dead}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımov - Video|url=http://pia.az/sehid-olan-azerbaycan-cempionu-muxtar-qasimov-video-365819-xeber.html|accessdate=|work=pia.az|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=http://azia.az/cemiyyet/13967-shehid-olan-azerbaycan-chempionu-muxtar-qasimli-vdeo.html|accessdate=|work=azia.az|date=6 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımlı - VİDEO|url=https://xeber.media/news/15609496/sehid-olan-azerbaycan-cempionu-muxtar-qasimli-video|accessdate=|work=xeber.media|date=5 Oktyabr 2020}} * {{cite news|lang={{az}}|title=Şəhid olan Azərbaycan çempionu Muxtar Qasımlı - Video|url=https://yenisabah.az/sehid-olan-azerbaycan-cempionu-muxtar-qasimli-video|accessdate=|work=yenisabah.az|date=5 Oktyabr 2020}} {{Xarici istinadlar}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Füzuli rayonunda vəfat edənlər]] n8zynndr3ih512xjdcnk46aeyoyycmd Ziyadxan Əliyev (əsgər) 0 679574 6564681 6406472 2022-08-06T00:11:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Eyni ad-soyadlı|Ziyadxan Əliyev}} {{Hərbi xadim |adı = Ziyadxan Əliyev |şəkil = Ziyadxan Əliyev.jpg |dəfn yeri = Kürdəmir Şəhidlər Xiyabanı |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2019—2020 |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Ziyadxan İbrahim oğlu Əliyev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Ziyadxan Əliyev [[1997]]-ci il [[12 yanvar|yanvarın 12-də]] [[Kürdəmir rayonu]]nun [[Carlı]] kəndində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> Əslən [[Cəbrayıl rayonu]]nun [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] kəndindən idi. 2003-2012-ci illərdə [[Kürdəmir rayonu]]nun Carlı kənd tam orta məktəbində, 2012-2014-cü illərdə isə [[Qubadlı rayonu]]nun Fərcan kənd tam orta məktəbində təhsil alıb. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Texniki Universiteti|Azərbaycan Texniki Universitetində (ATU)]] “Kompüter mühəndisliyi” ixtisası üzrə ali təhsil alıb. Subay idi. Ziyadxan Əliyev [[Respublikaçı Alternativ Partiyası|REAL Partiyası]]nın üzvü idi. == Hərbi xidməti == Ziyadxan Əliyev 2019-cu ildən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə idi.<ref name=":1">{{cite news|title=Şəhid Ziyadxan Əliyev dəfn edildi|author=|newspaper=www.youtube.com ([[Fayl:YouTube social white squircle.svg|14x14px]] [[YouTube]] portalı / "Portağal Media" səhifəsi)|date=02.10.2020|url=https://www.youtube.com/watch?v=ULwPEZSn8ZY|accessdate=30.11.2020|language=|archiveurl=|archivedate=|url-status=}}</ref> [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun əsgəri olan Ziyadxan Əliyev 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı hərbi hospitalda müalicə alırdı.<ref name=":1" /> Həmin vaxt hərbi təcili tibbi yardım maşınında döyüş meydanından yaralı hərbçiləri daşımaq üçün əsgər lazım olub.<ref name=":1" /> Könüllü olaraq döyüş meydanına yollanan Ziyadxan Əliyev, yaralı hərbçiləri təxliyyə edən zaman 1 oktyabrda [[Tərtər rayonu]]nun Talış yüksəkliyi istiqamətində gedən döyüşlərdə<ref>[http://www.cabrail-ih.gov.az/page/73.html Şəhidlərimizi tanıyaq və tanıdaq: Əliyev Ziyadxan İbrahim oğlu]</ref> erməni tərəfinin snayper gülləsi ilə şəhid olub.<ref name=":1" /> [[Kürdəmir]]in Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunub.<ref name=":1" /> [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Ziyadxan Əliyev ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Ziyadxan Əliyev ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Kürdəmir rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Kürdəmir Şəhidlər Xiyabanında dəfn olunanlar]] [[Kateqoriya:Soltanlı]] [[Kateqoriya:Respublikaçı Alternativ Partiyasının üzvləri]] ghwunbxmg4ddx7g3b9otq215drq1yeh Tural Rəhimli 0 681698 6563887 6402531 2022-08-05T13:02:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Tural Rəhimli |şəkil = |şəklin ölçüsü = |doğum tarixi = 27.10.2001 |doğum yeri = [[Xırdalan]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 30.09.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2019—2020 |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Tural Gəray oğlu Rəhimli''' ([[27 oktyabr]] [[2001]]; [[Xırdalan]], [[Azərbaycan]] — [[30 sentyabr]] [[2020]]; [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Tural Rəhimli [[2001]]-ci il [[27 oktyabr|oktyabrın 27-də]] [[Xırdalan]] şəhərində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> Əslən [[Laçın rayonu]]nda idi. Subay idi. == Hərbi xidməti == Tural Rəhimli 2019-ci ildən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə idi. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun əsgəri olan Tural Rəhimli 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Tural Rəhimli sentyabrın 30-da [[Suqovuşan döyüşləri]] zamanı şəhid olub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Tural Rəhimli ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Tural Rəhimli ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Xırdalanda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] cyfbmwtbpb1tl37uqslnmy1egfngfo4 Dinamo əməliyyatı 0 682107 6564621 6521088 2022-08-05T21:28:23Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{Hərbi münaqişə |münaqişə = Dinamo əməliyyatı |aiddir = [[İkinci Dünya müharibəsi]], [[Fransa kampaniyası]], [[Dünkerk uğrunda döyüş]] |şəkil = Dunkirk and the Retreat From France 1940 HU104613.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = [[Antihitler koalisiyası|Müttəfiqlərin]] [[Dünkerk]]i tərk etməsi |tarixi = 26 may — 4 iyun 1940 |yeri = [[Dünkerk]], [[Fransa]] |səbəbi = [[Britaniya İmperiyası]], [[Fransa]] və [[Belçika]] hərbi hissələrinin dəniz vasitəsilə xilası |nəticəsi = Müttəfiq ordusunun təxliyyəsi (338,226 nəfər) |ərazi = [[Belçika]] |tərəf1 = {{flaqifikasiya|Böyük Britaniya}} <br /> {{bayraq|Kanada|1921}} [[Kanada]]{{sfn|McIntyre|2017}} <br />[[Fayl:British Raj Red Ensign.svg|25px]] [[Britaniya Hindistanı]]{{sfn|Biswas|2017}}<br /> {{flaqifikasiya|Fransa}} <br /> {{flaqifikasiya|Fransa}} Qərbi Afrikası{{sfn|Shephard|2003|p=169}} <br />{{flaqifikasiya|Belçika}}{{sfn|Sweeting|2010}} <br /> {{bayraq|Polşa}} [[Polşa]]{{sfn|Sweeting|2010}} <br /> {{bayraq|Niderland}} [[Hollandiya]]{{sfn|Encyclopædia Britannica}} |tərəf2 = {{flaqifikasiya|Almaniya|1935}} |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = {{flaqifikasiya|Böyük Britaniya}} Con Qort <br /> {{flaqifikasiya|Böyük Britaniya}} Bertram Remzi <br /> {{flaqifikasiya|Fransa}} Jan-Mari Şarl Abrial{{sfn|Ellis|2004|p=197}} |komandan2 = {{flaqifikasiya|Almaniya|1935}} [[Gerd fon Rundştedt]] <br /> {{flaqifikasiya|Almaniya|1935}} [[Vilhelm fon Leyeb]] |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = |qüvvə2 = |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = 2000 mindən artıq canlı qüvvə, 106<ref>History of the Second World War. Paulton, 1966–1968, p. 248</ref><ref>История второй мировой войны 1939–1945 гг. Воениздат, 1974.Том 3. стр.99.</ref> təyyarə, 224 ingilis, 60-a yaxın fransız gəmisi<ref name=autogenerated1>Советская военная энциклопедия. / ред. Н.В. Огарков. том 3. М., Воениздат, 1977. стр.280-281</ref> |itkilər2 = 8200 canlı qüvvə, 140 təyyarə<ref name=autogenerated1 /> |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''Dinamo əməliyyatı''' ({{dil-en|Operation Dynamo}}), '''Dünkerk əməliyyatı''',<ref>https://musavat.com/news/dunkerk-emeliyyati-nece-bas-verdi-tarixden-bir-sehife_460059.html</ref> '''Dünkerk möcuzəsi''' ({{dil-en|Miracle of Dunkirk}}),<ref>http://e-derslik.edu.az/books/150/units/unit-1/page81.xhtml</ref> və ya '''Dünkerk təxliyyəsi'''<ref>{{cite web |url = https://www.academia.edu/65283447/Balamirz%C9%99_M%C9%99mm%C9%99dli_Nasist_Almaniyas%C4%B1n%C4%B1n_Fransa_kampaniyas%C4%B1_v%C9%99_onun_n%C9%99tic%C9%99l%C9%99ri|archiveurl = |archivedate = |title = Nasist Almaniyasının Fransa kampaniyası və onun nəticələri |author = ''[[Balamirzə Məmmədli]]'' |date = |publisher = Türk Dünyası Gənc Tədqiqatçılar Dərnəyinin Araşdırmaları, №5(5), 2021. səh. 43-56.|accessdate = |language = Azərbaycanca}}</ref> ({{dil-en|Dunkirk evacuation}}) — [[İkinci Dünya müharibəsi]] dövründə [[Fransanın işğalı|Fransa hərbi kampaniyası]] zamanı Dünkerk döyüşündən sonra Almaniya hərbi qüvvələri tərəfindən [[Dünkerk]] şəhəri yaxınlığında mühasirəyə alınmış ingilis, fransız və Belçika hərbi birliklərinin dəniz yolu ilə təxliyyə əməliyyatı. Evakuasiya əməliyyatı 26 may — 4 iyun 1940-cı il may ayının 26-dan iyun ayının 4-ə qədər davam etmişdir. Altı həftəlik [[Fransanın işğalı|Fransa döyüşləri]] zamanı çox sayda [[Belçika]], [[İngiltərə]] və [[Fransa]] hərbi bölmələri [[Vermaxt|Almaniya qoşunlarının]] mühasirəsinə düşdükdən sonra əməliyyatın başlanılması qərara alındı. [[Britaniya İmperiyası]]nın Baş naziri [[Vinston Çörçill]] [[Böyük Britaniya İcmalar palatası|İcmalar Palatasında]] çıxışında bunu "böyük bir hərbi fəlakət" adlandırdı və "[[İngiltərə Silahlı Qüvvələri|İngiltərə ordusunun]] bütün özəyinin, əsasının və beyni"nin Dünkerkdə mühasirədə qaldığını və onun məhv olmaq ya da ələ keçirilmək təhlükəsi yaranığını söyləmişdi.{{sfn|Churchill|2003|p=212}} İyunun 4-də etdiyi "çimərliklərdə döyüşəcəyik" çıxışında Çörçill onların xilas edilməsini "qurtuluş möcüzəsi" olaraq qiymətləndirmişdi.{{sfn|Safire|2004|p=146}} Nasist Almaniyası 1939-cu ilin sentyabrında [[Polşanın işğalı (1939–1945)|Polşanı işğal etdikdən]] sonra Fransa və Böyük Britaniya İmperiyası [[Üçüncü Reyx]]ə müharibə elan etdilər və onu iqtisadi blokadaya saldılar. Böyük Britaniya Ekspedisiya Qüvvələri (BEQ) Fransanın müdafiəsinə kömək üçün [[Avropa|qitəyə]] göndərildi. Avropada baş verən [[Qəribə müharibə]]dən sonra Almaniya [[Belçika]] və [[Hollandiya]]nı işğal etdi və 1940-cı il mayın 10-da Fransaya hücum etdi. Almanların üç tank korpusu [[Ardenlər]] üzərindən hücuma keçərək şimal-qərb istiqamətində [[La-Manş]]a doğru çıxdılar. Lord Con Qortun komandanlığı altındakı Britaniya Ekspedisiya Qüvvələrinin hissələri, 16-cı korpusun bir hissəsi olan Fransa hərbi birləşmələri və Belçika qoşunlarının qalıqları Dünkerk şəhərinin ərazisində sıxışıb qaldılar. 1940-cı il mayın 18-də Britaniya qüvvələrinin komandanı Lord Qort ilk dəfə müttəfiq qüvvələrin [[Britaniya adaları]]na evakuasiyası məsələsinə baxılmasını açıq şəkildə təklif etdi. Mayın 23-də "A" Ordu Qrupunun komandanı general [[Gerd fon Rundştedt]] tərəfindən dayandırma əmri verildi. [[Adolf Hitler]] ertəsi gün bu əmri təsdiqlədi və [[Oberkommando der Wehrmacht|Almaniya Ali Komandanlığının]] təsdiq əmrini cəbhəyə göndərdi. Əmr Fransa və Belçika ordularının evakuasiyası günü mayın 26-da ləğv edilənə qədər [[Lüftvaffe]]də qaldı. Bu müttəfiq qüvvələrə müdafiə işləri qurmağa və Dünkerk döyüşü üçün çox sayda əsgəri geri çəkməyə vaxt verdi. 28–31 may tarixlərində Lill mühasirəsində, Fransa Birinci Ordusunun qalan 40.000 əsgəri, üç zirehli diviziya da daxil olmaqla, yeddi Alman diviziyasına qarşı qəhrəmanlıqla müqavimət göstərdi. Evakuasiyanın ilk günündə yalnız 7669 müttəfiq əsgəri təxliyyə edildi, lakin səkkizinci günün sonunda 800-dən çox gəmidən ibarət tələsik yığılmış bir donanma ilə ümumilikdə 338,226 min nəfər xilas edildi. Təxliyə əməliyyatında Britaniya Kral Donanmasının 39, Kanada Kral Donanmasının 4,{{sfn|McIntyre|2017}} ən azı üç Fransa Donanması [[Destroyer|hərbi gəmisi]] və müxtəlif mülki ticarət gəmiləri iştirak etmişdi. Təxliyə məqsədi üçün Müttəfiq komandanlığı dəniz və ticarət donanmalarının bütün mövcud gəmilərini səfərbər etmişdi. Bu əməliyyata 693 Britaniya və təxminən 250 Fransa gəmisi cəlb olunmuşdu.<ref name=autogenerated1 /> Təxliyyə zamanı Fransa 68.000 əsgərini itirdi və demək olar ki, bütün tanklarını, maşınlarını və hərbi avadanlığını sahildə qoymalı oldu. Çörçil iyunun 4-də ki, çıxışında ölkəyə səslənərək "bu qurtuluş əməliyyatına qələbə anlayışı verməmək üçün çox diqqətli olmalıyıq. Müharibələr təxliyyələr ilə qazanılmaz" demişdi.{{sfn|Churchill|1949|p=115}} Əməliyyat planını hazırlayan və ona rəhbərlik edən [[kontr-admiral]] Bertram Remzi olmuşdur.<ref>{{cite web | url= http://www.dover-kent.co.uk/castle_tunnels.htm | title= Dover Castle – The Secret Wartime Tunnels | website= Dover-kent.co.uk | access-date= 31 March 2017 | archive-url= https://web.archive.org/web/20171103063907/http://www.dover-kent.co.uk/castle_tunnels.htm | archive-date= 3 November 2017 | url-status= dead }}</ref> == Tarixi == 1939-cu ilin sentyabrında Almaniya [[Polşanın işğalı (1939–1945)|Polşanı işğal etdikdən]] sonra Böyük Britaniya Ekspedisiya Qüvvələri (BEQ) Fransanın müdafiəsinə kömək üçün Şerbur-an-Kotantenə [[Nant]]a və Sen-Nazerə göndərildi. 1940-cı ilin may ayına qədər Fransadakı Britaniya qüvvələri general Con Verekerin komandanlığı altında üç [[korpus]]dan ibarət on [[diviziya]] təşkil edirdi.{{sfn|Thompson|2011|p=9}}{{sfn|Thompson|2011|p=7}} BEQ-i ilə döyüşlərdə iştirak edən Belçika Ordusu və Fransanın Birinci, Yeddinci və Doqquzuncu Ordusu idi.{{sfn|Thompson|2011|p=305}} 1930-cu illərdə Fransanın hərbi naziri olmuş A. Majinonun təklifi ilə Almaniya, [[Lüksemburq]] və qismən [[Belçika]] sərhədində uzunmüddətli fortifikasiya qurğuları sistemi tikildi. Bu istehkamlardan ibarət müdafiə sisitemi nazirin adı ilə [[Majino xətti]] adlandırıldı. Xətt 1929–1936-cı illərdə tikilib 1940-cı ilə qədər təkmilləşdirilmişdi. Lonqüyondan (Lonqvi yaxınlığında) Belfora qədər keçən əsas müdafiə zolağına, uzunmüddətli qurğular daxil idi və cəbhə boyu 400&nbsp;km yaxın, dərinliyə isə 6–8&nbsp;km idi. Onun qarşısında 4–14&nbsp;km dərinlikdə təchizat zolağı yerləşirdi. Qoşunların idarəsinin asanlığı və müdafiənin yüksək dayanıqlığı üçün Majino xətti istehkam rayonlara və sektorlara bölünmüşdü. Bu xətt Almaniyanın Fransa-Almaniya sərhədindən keçməsini dayandırmaq və Belçikaya ola biləcək hücumun qarşısını almaq və yaxud ləngitmək üçün tikilmişdi. Bu müddətdə isə Fransa ordusunun ən yaxşı bölmələri buraya gətiriləcəkdi. Beləliklə, gələcək hər hansı bir müharibə [[Birinci Dünya müharibəsi]]nin təkrarlanmasının qarşısını alaraq Fransa ərazisindən kənarda baş verəcəkdi.{{sfn|Jackson|2003|p=33}}{{sfn|Roth|2010|p=6}} Majino xəttinin şimalındakı ərazi, Fransa generalı Filipp Petenin "xüsusi müddəalar" alındığı müddətcə "keçilməz" elan etdiyi sıx meşə ilə örtülmüş Ardenn bölgəsi{{sfn|Kaufmann|Kaufmann|2007|p=23}} ilə əhatə olunmuşdu. O, meşədən hər hansı bir güclü hücumun təşkil oluna bilməyəcəyinə əmin idi. Fransa ordusunun baş komandanı Moris Hamelin də bölgənin təhlükəsiz olduğuna əmin olaraq, "ordan heç vaxt böyük əməliyyatlar təşkil edilə bilməz" deyə qeyd edirdi.{{sfn|Jackson|2003|p=32}} Üstəlik Fransa-Belçika sərhədində istehkamların olmaması rəqibə Majino xəttini şimaldan yandan keçmək imkanı verirdi. Bütün bunlar ərazinin müdafiəsiz qalmasına gətirib çıxardı.{{sfn|Jackson|2003|p=33}} [[Fayl:16May-21May Battle of Belgium.PNG|250px|thumb|right|1940-cı il mayın 21-nə olan vəziyət; Çəhrayı rəngdə olan ərazilər Almaniya qüvvələrinin nəzarətində olan yerlərdir]] Almaniyanın ilk hücum planına görə ilk olaraq [[Belçika]] və [[Hollandiya]] işğal olunmalı və [[Majino xətti]] dolayısıyla yan keçilməli idi.{{sfn|Melvin|2010|p=140}} O zaman Alman Ordusu A Qrupunun Baş Qərargah rəisi olan [[Erix fon Manşteyn]] fərqli üstün bir plan xülasəsini hazırladı və general-feldmarşal [[Gerd fon Rundştedt]] vasitəsi ilə onu Alman Baş Komandanlığına təqdim etdi.{{sfn|Lemay|2010|pp=98–102}}{{sfn|Forczyk|2010|pp=11–14}} Manşteynin planına görə tank bölmələri [[Ardenlər]] üzərindən hücuma keçməli, sonra [[Maas]] çayı üzərində köprülər salmalı və sürətlə [[İngilis kanalı]]na ([[La-Manş]] və [[Pa-de-Kale boğazı]] boğazları) çatmalı idilər. Bununla almanlar Belçikadakı [[Antihitler koalisiyası|Müttəfiq orduları]] arasındakı əlaqələri kəsəcəkdilər. Planın bu hissəsi daha sonra "Sichelschnitt" ("oraq kəsmə") adı ilə məşhur oldu.{{sfn|Forczyk|2010|pp=11–14}}{{sfn|Melvin|2010|p=145}} [[Adolf Hitler]] Manşteynlə fevralın 17-də görüşdükdən sonra bu gün "Manşteyn Planı" olaraq bilinən plana əlavələrini edərək dəyişdirilmiş bir versiyasını təsdiqlədi.{{sfn|Melvin|2010|p=132}} 1940-cı il may ayının 10-da Majino xəttinin yarılmasından və Niderlandın kapitulyasiyasından sonra mayın 14-də alman komandanlığı uğurlarını daha da genişləndirməyə başladı.{{sfn|Shirer|1960|p=713}} General-feldmarşal [[Fyodor fon Bok]]un rəhbərliyindəki B Qrupu ordusu, Belçika ərazisinə hücum etdi, Rundştedtin rəhbərliyindəki A Qrupu ordusunun üç tank korpusu cənuba tərəf dönərək İngilis kanalına tərəf yönəldi.{{sfn|Thompson|2011|p=37}} Britaniya ekspedisiya qüvvələri Beliçika sərhədindən Belçika daxilindəki Dyle çayı boyunca mövqelərə doğru irəliləyərək, mayın 10-na qədər B Qrupu hissələri ilə döyüşlər keçirdi.{{sfn|Thompson|2011|p=26}}{{sfn|Churchill|1949|loc=Map, p. 33}} Belçika və Fransadakı mövqelərini qoruya bilmədiyindən BEQ-nə mayın 14-ü tarixində Şelda çayına doğru çəkilməyə başlamaq əmri verildi.{{sfn|Atkin|1990|pp=74–75}} Mayın 17-də [[Paris]]ə səfəri zamanı Baş nazir Vinston Çörçil Qamelindəki fransız qoşunlarının ehtiyat qüvvələri olmadığını öyrənəndə təəccübləndi.{{sfn|Churchill|1949|p=47}} Mayın 19-da general Qort Fransa Birinci Ordusunun komandanı və Müttəfiq qüvvələrin ümumi koordinatoru fransız general Qaston Biyotla görüşdü. Biyot fransızların almanlar ilə dəniz arasında əsgər olmadığını bildirdi. Qort dərhal Kanal boyunca təxliyənin ən yaxşı çıxış yolu olduğunu bildirdi və yaxşı liman imkanları olan ən yaxın yer kimi [[Dünkerk]]ə geri çəkilməyi planlaşdırdı.{{sfn|Thompson|2011|pp=64–65}} Bataqlıqlar ilə əhatə olunmuş Dünkerk köhnə istehkamları və Avropada böyük insan kütləsini qəbul edə biləcək ən uzun qum çimərliyi ilə tanınırdı.{{sfn|Atkin|1990|p=123}} Mayın 20-də Çörçillin təklifi ilə, admiralallıq mövcud olan bütün kiçik gəmilərin Fransaya getməyə hazır olmasını təşkil etməyə başladı.{{sfn|Churchill|1949|pp=58–59}} Arras döyüşü ilə mayın 21-də mütəffiqlərin Almaniya ordusunun hissələri arasında əlaqəni kəsmək cəhdləri uğursuzluğa məruq qaldıqdan sonra,{{sfn|Thompson|2011|p=98}} Lord Con Qortun komandanlığı altındakı İngilis Ekspedisiya Qüvvələrinin hissələri, 16-cı korpusun bir hissəsi olan Fransa birlikləri və Belçika qoşunlarının qalıqları Dünkerk şəhərinin ərazisində mühasirəyə düşdü.{{sfn|Shirer|1960|p=728}}{{sfn|Thompson|2011|loc=Map, p. 61}} == Əməliyyatdan əvvəl == [[Fayl:Gort and Blount at Arras WWII IWM O 177.jpg|250px|thumb|right|Lord Qort (mərkəzdə, əli ilə əmr verən) Britaniya Ekspedisiya Qüvvələrinin komandanı]] Almanların tank diviziyaları Abbevilə geniş miqyaslı hücumundan sonra, müttəfiq ordu qrupu (ümumilikdə 10 ingilis, 18 fransız və 12 Belçika diviziyası) Qravelin, [[Arras]], [[Brügge]] bölgələrində dənizə tərəf sıxışdırıldılar. Alman ordusunun "A" qrupu general-polkovnik [[Gerd fon Rundştedt]]in (E.Kleistin tank qrupu, G.Gothun tank qrupu və [[Vermaxt]]ın 4-cü ordusu) komandanlığı altında cənub və cənub-qərbdən onların üzərinə hücum edirdi. Şərqdən və cənub-şərqdən isə general-polkovnik V.Leebin komandanlığı altında Alman ordusunun "B" qrupunun qoşunları (18-ci və 6-cı orduların hissələri) müttəfiq ordusunu sıxışdırırdı.<ref name=autogenerated8>Дюнкерская операция 1940 // Большая Советская Энциклопедия. / под ред. А. М. Прохорова. 3-е изд. Т.8. М., "Советская энциклопедия", 1972. стр.574</ref> Qeyd edək ki, hələ mayın 18-də müttəfiq ordusunun çıxılmaz vəziyyətə düşəcəyini görən ingilis qüvvələrinin komandanı Con Qort qoşunların [[Britaniya adaları]]na təxliyyəsi təklifini vermişdi.<ref name=autogenerated6 /> İngilislər fransızlara xəbər vermədən mayın 20-dən Britaniya ekspedisiya qüvvələrinin qitədən təxliyyəsi üçün "Dinamo" əməliyyatını planlaşdırmağa başladılar.{{sfn|Atkin|1990|p=123}}{{sfn|Churchill|1949|pp=58–59}} Təxliyə planına [[Duvr]] qalasında yerləşən dəniz qüvvələrinin qərargahında vitse-admiral Bertram Remzi rəhbərlik edirdi.{{sfn|Lord|1983|pp=43–44}} O mütəmadi olaraq Çörçilə məlumat verirdi. Gəmilər təxliyə əməliyyatı üçün Duvrda toplanmağa başladı.{{sfn|Churchill|1949|p=100}} Mayın 20-də Britaniya ekspedisiya qüvvələri Cerald Vitfeldi hazırlıqlara başlamaq üçün Dünkerkə göndərdi. Təxliyyə zamanı qida və su ehtiyatı tükəndiyindən hərbi hissələr arasında panika və çaxnaşma halları olurdu. Zabitlərə təxliyyəyə kömək etmək üçün gəmilərə ən axırda minmək əmri verilmişdi.{{sfn|Atkin|1990|p=124}} 20 may tarixində Britaniya hökuməti evakuasiyada iştirak edə bilən gəmi və qayıqları toplamağa başladı.<ref name=autogenerated2>Курт фон Типпельскирх. История Второй мировой войны, 1939–1945. СПб., "Полигон"; М., "АСТ", 1999. стр. 116–118</ref> Evakuasiya üçün müttəfiq komandanlığı hərbi-dəniz və ticarət donanmalarının bütün mövcud gəmilərini səfərbər etdi: 693 Britaniya və təxminən 250 Fransa gəmisi.<ref name=autogenerated1 /> Əməliyyata rəhbərlik elə təxliyyə planını hazırlayan [[kontr-admiral]] Bertram Remziyə tapşırıldı. Mayın 22-də Çörçil BEK-na general Georq Blankardın rəhbərliyindəki Fransa Birinci Ordusu ilə koordinasiya edilərək cənub istiqamətinə hücum etməsini fransız qüvvələrinin qalan hissəsi ilə yenidən əlaqə qurmağı əmr etdi.{{sfn|Churchill|1949|p=65}} Bu təklif edilən plan Qamelinin mayın 18-də vəzifəsindən azad edilməsindən sonra Baş Komandan təyin olunan general Maksim Veyqanın adı ilə "Veyqan Planı" adlandırıldı.{{sfn|Churchill|1949|p=57}} Mayın 25-də Qort plana uyğun məqsədə çatmaq niyyətindən imtina etməli oldu və Blanhardın qüvvələri ilə birlikdə Qravelinə istiqamətində Lys kanalının arxasına doğru geri çəkildi.{{sfn|Churchill|1949|p=84}} Kanal sistemi şlyuzları almanların irəliləməsinə qarşı bir maneə (kanal xətti) yaratmaq üçün açıldı.{{sfn|Churchill|1949|pp=78–79}} == Dünkerk döyüşü == {{Əsas|Dünkerk uğrunda döyüş}} [[Fayl:Dünkirk əməliyyatı.jpg|250 px|thumb|left|Əsgərlər nəqliyyat gözləyərkən Alman təyyarələri tərəfindən bombalanır]] Mayın 24-nə qədər Almanlar [[Bulon-Sür-Mer|Bulon]] limanını tutdular və [[Kale]]ni mühasirəyə aldılar.{{sfn|Shirer|1960|p=728}} General-mayor Rudolf Veielin komandanı olduğu 2-ci Tank Diviziyasının mühəndisləri Kanal Xətti üzərində beş körpü tikdilər və yalnız bir ingilis taboru Dünkerkə gedən yolu qorumağa təhkim edilmişdi.{{sfn|Lemay|2010|p=152}} Mayın 23-də Dördüncü Ordu komandanı generalfeldmarşal [[Günter fon Klüge]]nin təklifi ilə [[Gerd fon Rundştedt]], cinahlarının zəifliyindən və irəlidəki qoşunların təminat məsələsindən narahat olaraq tank bölmələrini dayandırmağı əmr etdi.{{sfn|Noakes|Pridham|1988|p=167}}{{sfn|Army Group A War Diary}}{{sfn|OKW Jodl Diary}}{{sfn|Lord|1983|pp=28–35}} O, [[Dünkerk]]in ətrafındakı bataqlıq ərazinin tanklar üçün yararsız olacağından da narahat idi və onları sonrakı əməliyyatlar üçün qorumaq istəyirdi (bəzi bölmələrdə tank itkiləri 100-ün 30–50 nisbətində idi).{{sfn|Cooper|1978| pp=230–31}}{{sfn|Atkin|1990|p=120}} Hitler də narahatlıq içində idi və mayın 24-də Ordunun A Qrupunun baş qərargahını ziyarət edərkən əmri təsdiqlədi.{{sfn|Cooper|1978| pp=230–31}}{{sfn|Lord|1983|pp=28–35}} Hərbi-Hava qüvvələri marşalı [[Herman Görinq]] Hitleri [[Lüftvaffe]]nin (Ordunun B Qrupuna{{sfn|Lemay|2010|p=150}} kömək edirdi) mütttəfiqlərin ordu birləşmələrini məhv edəcəyinə inandırmışdı. Lakin bunu eşidən General Franz Halder təyyarələrin uçuşunun hava şəraitinə bağlı olduğunu və onların heyətinin çox yorulduğunu bilərək təccüblənmişdi.{{sfn|Noakes|Pridham|1988|pp=167–68}} İki həftəlik döyüşdən sonra[[Lüftvaffe]]nin bunu bacarmadığı bəlli oldu. Rundştedt isə kodsuz göndərilən başqa bir əmr verdi. Əmr saat 12:42-də [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] (RAF) Y xidməti kəşfiyyat şəbəkəsi tərəfindən tutuldu: "Furerin əmri ilə … Arrasın şimal-qərbindəki hücum Lens – Betune – Aire– St Omer-Qravelin ümumi xətti ilə məhdudlaşdırılmalıdır". Kanal keçilməyəcək.{{sfn|Costello|1991|p=175}}{{sfn|Hinsley|1994|p=31}} Həmin gün Hitler Lüftvaffenin mühasirəyə düşmüş müttəfiq qüvvələrini məğlub etməsi və təxliyyələrini dayandırması üçün 13 saylı direktivi verdi. 26 may saat 15:30-da Hitler tank qruplarına irəliləmələrini davam etdirməyi əmr etdi, lakin əksər bölmələr hücuma keçmək üçün 16 saat ləngidilər.{{sfn|Cooper|1978|p=235}} Hücumun gecikməsi müttəfiqlərə təxliyyə üçün həyati müdafiəni qurmağa vaxt verdi və almanların müttəfiqlərin [[Lill]]dən geri çəkilməsini dayandırmasına mane oldu.{{sfn|Noakes|Pridham|1988|p=168}} Hücumun dayandırılması əmri tarixçilər tərəfindən xeyli müzakirə mövzusu olmuşdur.{{sfn|Churchill|1949|p=76}}{{sfn|Lemay|2010|p=149}} Quderyan Dünkerkə vaxtında hücum əmrinin verilməməsini Almaniyanın Qərb Cəbhəsində əsas səhvlərindən biri hesab edirdi.{{sfn|Guderian|2001|loc=Footnote, p. 117}} Rundştedt bunu "müharibənin ən böyük dönüş nöqtələrindən biri"{{sfn|Shirer|1960|p=731}} adlandırdı və Manşteyn isə "Hitlerin ən kritik səhvlərindən biri" kimi xarakterizə etmişdir.{{sfn|Lemay|2010|p=153}} İngilis tarixçisi B.H.Liddell Hart müharibədən sonra bir çox generallarla bu mövzuda söhbət etmişdir və Hitlerin bu məsələdə strateji düşüncəsinin mənasını izah etmişdir. O, [[Hitler]]in [[Britaniya İmperiyası|Britaniya]] əsgərlərinin [[Avropa]]nın qitə hissəsini tərk etdikdən sonra bir daha geri dönməyəcəklərinə inandığını bildirmişdi.{{sfn|Hart|1948}} == Təxliyə == [[Fayl:Dunkirk 26-29 May 1940 NYP68075.jpg|250px|thumb|right|Təxliyyə üçün sahilə yığışan ingilis əsgərləri, 26–29 may 1940-cı il]] [[Fayl:Wounded British soldiers evacuated from Dunkirk make their way up the gangplank from a destroyer at Dover, 31 May 1940. H1623.jpg|250px|thumb|right|Dünkerkdən çıxarılan qoşunlar 31 may 1940-cı il tarixində Doverə çatır]] === 26–27 may === Orduların geri çəkilməsi xaotik şəraitdə həyata keçirildi, tərk edilmiş nəqliyyat vasitələri yolların bağlanmasına səbəb oldu. Xaos həm də əks istiqamətə gedən qaçqın seli yaratmışdı.{{sfn|Atkin|1990|p=145}}{{sfn|Thompson|2011|pp=59, 75}} Müharibə dövründəki senzura və ingilislər arasında ruh düşkünlüyünün yaranmaması səbəbindən Dünkerkdə baş verən fəlakətin tam həcmi ilk zamanlar geniş şəkildə açıqlanmadı. Kral [[VI Georq]]un iştirakı ilə 26 may tarixində [[Vestminster abbatlığı]]nda Dünkerdə döyüşənlərin şərəfinə xüsusi duaetmə mərasimi keçirildi.{{sfn|Miller|1997|p=83}}{{sfn|Atkin|1990|p=122}} Kanterberi Baş yepiskopu "Fransada çox təhlükədə olan əsgərlərimiz üçün" adlı dua mərasimi düzənlədi. Həmin gün İngiltərədə bütün sinaqoqlarda və kilsələrdə oxşar dualar edildi, bu da qoşunların çıxılmaz vəziyyətdə olduqları şübhəsini təsdiqləmiş oldu.{{sfn|Gelb|1990|p=82}} Mayın 26-sı saat 19: 00-dan az əvvəl Çörçill "Dinamo əməliyyatı"nın başlamasını əmr etdi, bu vaxta qədər 28.000 hərbçi artıq Britaniya adalarına doğru yola çıxmışdı.{{sfn|Atkin|1990|p=123}} İlkin planda İngilis Ekspedisiya Korpusunun 45.000 hərbçinin iki gün ərzində iclas edilməsi lazım idi və bu zaman Alman qoşunlarının daha çox evakuasiyanı əngəlləyəcəyi gözlənilirdi. Ancaq planlaşdırılan zaman ərzində yalnız 25.000 hərbçi, o cümlədən ilk gündə 7669 nəfər xilas edildi.{{sfn|Liddell Hart|1999|p=78}}{{sfn|Thompson|2011|p=306}} Mayın 26-sı axşamı İngilis Ekspedisiya Qüvvələri tam evakuasiyaya başladı. Əməliyyat başlamazdan dərhal əvvəl İngiltərə hökuməti bütün özəl gəmi, qayıq və digər gəmi sahiblərinə qoşunların təxliyyədə iştirak etmələri üçün müraciət etdi.<ref name=autogenerated2 /> Mayın 31-nə qədər təxminən dörd yüz kiçik gəmi sahibi könüllü və həvəslə çağırışa qoşuldu.{{sfn|Churchill|1949|pp=100–01}} Evakuasiyanın ilk tam günü olan mayın 27-də bir [[kreyser]], səkkiz [[destroyer]], esmines və 26 digər növ gəmi aktiv idi.{{sfn|Churchill|1949|p=106}} May ayının 27-si və 28-i tarixlərində SS-in 2-ci Tank Diviziyasının "Der Fürer" alayı, Niep meşə sahəsindəki ingilis birliklərinin hissələri ilə Lis çayının keçidi uğrunda vuruşurdu. Döyüşlər şiddətli idi və əlbəyaxa döyüşə sona çatdı. Niep meşəsi almanlar tərəfindən yalnız mayın 28-i axşamı işğal edildi.<ref>Отто Вайдингер. Товарищи до конца. Воспоминания командиров панцер-гренадерского полка "Дер Фюрер". 1938–1945. М., ЗАО "Центрполиграф", 2012. стр. 35–37</ref> Elə həmin gün Luftvaffe həm qəsəbə, həm də gəmi dolları daxil olmaqla Dünkerki ağır şəkildə bombaladı. Su təchizatı kəsildiyindən bombardmandan sonra çıxan yanğınları söndürmək mümkün olmadı.{{sfn|Atkin|1990|p=149}} Təxminən min dinc sakin həlak oldu. Bu şəhərin əhalisinin üçdə biri demək idi.{{sfn|Atkin|1990|p=150}} Kral Hərbi-hava Qüvvələrinin eskadronlarına təxliyyə zamanı Kral Donanması üçün havada üstünlüyü təmin etmək əmri verilmişdi. Onlar səyləri təxliyyə zamanı havadan donanmanı qorumaqla Dünkerk və İngilis kanalı üzərində səma məkanını nəzarətə almaq üzərində cəmləşdi.{{sfn|Thompson|1953|p=62}} Luftvaffeni Kral Hərbi-Hava Qüvvələrinin 16 eskadrilyası qarşıladı və mayın 27-də 14 təyyarəsini itirərkən 38 düşmən təyyarəsini məhv etdilər.{{sfn|Atkin|1990|p=149}}{{sfn|Thompson|2011|p=228}} Lakin xeyli sayda Kral Hərbi-Hava Qüvvələri qırıcısı zədələndi və sonradan onlar sıradan çıxarıldılar. Üçüncü Reyx hərbi hava qüvvələri "Kampfgeschwader 2" (KG 2) və "KG 3" bombardmançılarını itirməklə ağır itkilər verdilər. Alman itkiləri 23 "Dornier Do 17" təşkil etdi. "KG 1" və "KG 4" sahili və limanı bombaladı və KG 54, 8000 tonluq ağır Ədən gəmisini batırdı. [[Junkers Ju 87]] Stuka bombardmançıları Cote d'Azur hərbi gəmisini batırdı. Luftvaffe Dünkerkə 12 hava hücumu zamanı 300 bombardmançı göndərmişdi. Bu bombardmançıları hücum zamanı qoruyan qırıcılar 550 döyüş uçuşu həyata keçirmişdilər. Onlar 15.000 partlayıcı və 30.000 alışdırıcı bomba ataraq neft sisternlərini məhv etmiş və limanı dağıtmışdılar.{{sfn|Jackson|1974|pp=116–117}} Hərbi Hava Qüvvələrinin "Qroup 11" bölməsi həmin gün 20-yə qədər təyyarə qrupu halında 287 təyyarədə 22 patrul uçuşları etmişdi.{{sfn|Jackson|1974|p=117}} Ümumilikdə Dinamo əməliyyatına dəstək olaraq 3500-dən çox uçuş həyata keçirildi.{{sfn|Thompson|2011|p=228}} [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] həftə boyu alman bombardmançılarına ağır zərbələr vurmağa davam etdi. Daşınma müddətini gözləyərkən bombalanan və hücuma məruz qalan əsgərlərin əksər hissəsi Hərbi-Hava Qüvvələrinin onları qorumaq üçün göstərdikləri səylərdən xəbərsiz idilər, çünki hava döyüşlərinin əksəriyyəti dəniz sahilindən uzaqlarda baş verirdi. Nəticədə, bir çox ingilis əsgəri, hava qüvvələrini kömək üçün heç bir şey etməməkdə acı şəkildə günahlandırırdı. Buda bəzi ordu birliklərinin hərbçilərinin İngiltərəyə qayıtdıqdan sonra hərbi-hava qüvvələrinin zabitlərini təhqir etməsinə və onlarla dava-dalaşına gətirib çıxarmışdı.{{sfn|Shirer|1960|loc=Footnote, p. 736}} Mayın 25-i və 26-da Luftvaffe diqqətini Kalis, [[Lil]] və [[Amyen (şəhər)|Amyen]] istiqamətində dayanan müttəfiq birliklərinə yönəltdi və [[Dünkerk]]ə hücum etmədi.{{sfn|Atkin|1990|p=150}} BEK-su tərəfindən tərk edilən Kalis mayın 26-da təslim oldu.{{sfn|Atkin|1990|p=119}} Lil ətrafında mühasirəyə alınan Fransa Birinci Ordusunun qalıqlarının 35.000 əsgəri qida və sursat bitdikdən sonra mayın 31-də təslim olmaq məcburiyyətində qaldısa da, qalan bir neçə hərbi bölümlər zirehli yeddi alman diviziyası ilə sona qədər vuruşmaqda davam etdi.{{sfn|Churchill|1949|p=97}}{{sfn|Atkin|1990|p=144}} Almanlar qəhrəmancasına döyüşdüklərini nəzərə alaraq Lill müdafiəçilərinə hərbi ehtiram göstərdilər.{{sfn|Fermer|2013|p=208}} === 28 may-4 iyun === [[Fayl:21May-4June1940-Fall Gelb.jpg|250px|thumb|left|Cəbhədə 4 iyun 1940-cı ilə olan vəziyyət; Salamat qalan Fransa avanqardı Dünkerk ətrafında kiçik bir ərazini qoruyur]] 1940-cı il mayın 28-də Belçika kralı I Leopold kapitulyasiya aktını imzaladı.{{sfn|Shirer|1960|p=729}} Belçika Ordusunun təslim olması ilə Dünkerkin şərqində böyük bir boşluq yarandı.<ref name=autogenerated9 /> Bu da Dünkerkdə sıxışıb qalmış ingilis-fransız hərbi birliklərinin vəziyyətini ağırlaşdırdı.{{sfn|Churchill|1949|p=96}} Bir neçə ingilis diviziyası bu istiqaməti müdafiə etmək üçün oraya göndərildi.{{sfn|Churchill|1949|p=96}} Luftvaffe diqqətini Belçikanın Ostend və Nyuport limanlarına yönəldərək mayın 28-də Dünkerk üzərində daha az uçuş həyata keçirdi. Dünkerk üzərindəki hava şəraiti aşağıdan bombalama üçün əlverişli deyildi. [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] 23 təyyarənin məhv edildiyini və 13 təyyarənin itdiyini bildirərək 11 patrul və 321 döyüş uçuşu etmişdilər.{{sfn|Jackson|1974|p=117}} Mayın 28-də 17.804 əsgər Britaniya limanlarına təxliyyə edildi.{{sfn|Thompson|2011|p=306}} Mayın 29-da [[Lüftvaffe]]nin Ju 87 təyyarələrinin gəmiçiliyə böyük ziyan vurması səbəbi ilə yalnız 47.310 ingilis əsgərinin xilas edilməsi mümükün oldu.{{sfn|Thompson|2011|p=306}} Dünkerkdən təxliyə qarşı tərəfin aramsız [[artilleriya]] atəşi və bombardmanı altında davam edirdi. Alman təyyarələrinin hücumları sahil xəttini qorumağa çalışan ingilis qırıcılarının İngiltərəyə yanacaq doldurmağa gedəndə daha da intensivləşirdi. Mühasirə dairəsi daraldıqca atəş atıcı silahlardan, xüsusilə [[pulemyot]]lardan açılırdı.<ref name=autogenerated13>Д. Дивайн. Девять дней Дюнкерка.</ref> Britaniya hərbi-dəniz və ticarət donanmasının iri gəmilərinə yükləmə Dünkerk limanında həyata keçirilirdi. Ordu yük maşınlarını cərgə ilə suya salaraq dəniz sahilində bir neçə müvəqqəti [[liman]] yaratdılar. Bu limanlar hərbçilərə köməyə gəlmiş britaniyalıların kiçik gəmilərinin lövbər salması üçün idi. Bundan əlavə Britaniya hərbi-dəniz donanmasının gəmiləri sahilə yaxınlaşan kiçik gəmi və katerləri qoruyurdular. Əsgərlər bu gəmilərə qayıqlarla, xilasetmə vasitələri və əllə düzəldilmiş müxtəlif əşyalarla çatırdılar.<ref name=autogenerated2 /> Döyüş əməliyyatları həddən artıq çoxluq təşkil edən kanallarından ibarət qumsallıq ərazidə gedirdi. İngilis qoşunları cəbhənin şərq istiqamətini fransız hərbçilər isə qərb istiqamətini saxlayırdılar. Təxliyə davam etdikcə, cəbhənin ön hissəsində düşmənlə qarşı-qarşıya olan bölmələr geri çəkilir və gəmilərə minmək üçün sahilə yola düşürdülər. Beləliklə, müdafiə səddinin növbəti xəttində düşməni yeni bölmələr qarşılayırdılar. Almanlar fasiləsiz hücumlar edirdilər, lakin ağır itkilərlə qarşılaşdıqları üçün ləng irəliləyirdilər. Hərdən müttəfiq qoşunları əks hücumlar edir və almanları əvvəlki mövqelərinə doğru atırdılar.<ref name=autogenerated13 /> Mayın 30-da Çörçil Fransa Birinci Ordusunun yarısından çoxu ilə birlikdə bütün ingilis bölmələrinin təmas xəttinin arxasında olduqları barədə xəbər aldı.{{sfn|Churchill|1949|p=97}} Bu vaxta qədər təmas xətti tanklar üçün uyğun olmayan bataqlıq ərazidə dənizdən təxminən 11 mil məsafədə bir sıra kanallar boyunca uzanırdı.{{sfn|Thompson|2011|p=226}} Alman hava hücumları nəticəsində liman doklarının yararsız hala gəldikdə, Baş Dəniz Zabiti Kapitan (daha sonra Admiral) Villiam Tennant əvvəlcə şəxsi heyətin çimərliklərdən çıxarılmasını əmr etdi. Bu proses çox ləng olduqda, o, evakuasiya olunanları şərq və qərbdə olan kiçik gəmi körpülərinə və çimərliklər adlanan yerə iki uzun daş və beton dalğa kəsənlərə yönləndirdi. Kiçik gəmi körpüləri gəmilərin lövbər salması üçün nəzərdə tutulmamışdı, lakin buna baxmayaraq Dünkerkdən xilas edilən qoşunların çoxu bu şəkildə təxliyyə edildi.{{sfn|Thompson|2011|pp=84, 94}} Növbəti həftə ərzində təqribən 200.000 əsgər şərq körpüsündən gəmilərə mindi (onlar təxminən bir mil dənizin içinə uzanırdı).{{sfn|Atkin|1990|pp=150–51}}{{sfn|Thompson|2011|pp=88, 97}} Kral Hərbi Donnanmasının kanadalı zabiti şərq körpüsü lövbəri ustası Ceyms Kempbell Closton insanların gəmilərə axınını və minməsini tənzimlədi və təşkil etdi.{{sfn|Lord|1983|p=243}} Yenə də dumanlı hava Luftvaffenin fəaliyyətini minimuma endirdi. Doqquz Kral Hərbi-Hava Qüvvələri patrulları yerləşdirildi, amma onlar bu zaman ərzində alman birlikləri ilə qarşılaşılmadı.{{sfn|Jackson|1974|p=119}} Ertəsi gün Luftvaffe bir nəqliyyat vasitəsini batırdı və 12 digərinə ziyan verdi, bu da 17 nəfərin həlak olmasına gətirdi; ingilislər isə mübahisəli olan 38 nəfərin ölməsi barədə məlumat verdilər. Kral Hərbi-Hava Qüvvələri [[Donanma Hava Qolu]] ilə birlikdə 28 təyyarə itirdi.{{sfn|Jackson|1974|p=119}} [[Fayl:East Mole Dunkirk.jpg|250px|thumb|right|Dünkerk Şərq limanı, 2009-cu il.]] Ümumilikdə təxliyə edilən 338.226 əsgər və zabitdən bir neçə yüz nəfəri Force K-6 nəqliyyatından dördünü təşkil edən Kral Hindistan Ordusu Korpusunda silahsız [[Hindlilər|hind]] xidmət işçiləri idi. Həmçinin kiprli xidmətçilər də var idi. Bunlardan üç bölmə müvəffəqiyyətlə təxliyyə edilsə də, biri əsir düşdü.{{sfn|Dunkirk 1940.org}}{{sfn|Bajwa|2013}}{{sfn|Gojkovic|2017}} Dünkerkdə az sayda da olsa Fransız birliklərində seneqallı və [[Mərakeşlilər|mərakeşli]] əsgərlər də var idi.{{sfn|Shephard|2003|p=169}}{{sfn|Richardson|2010|p=32}} Ertəsi gün,ilk fransız əsgərləri{{sfn|Murray|Millett|2000|p=80}} də daxil olmaqla, əlavə 53.823 şəxs gəmiyə{{sfn|Churchill|1949|p=115}} mindi. Mayın 31-də Lord Qort general-mayor Harold Aleksandra ön cəbhədə komandanlığı tapşıraraq{{sfn|Churchill|1949|p=109}} 68.014 şəxsi heyətlə təxliyyə edildi.{{sfn|Keegan|1989|p=81}} Daha 64.429 müttəfiq əsgəri iyun 1-i tarixində təxliyyə edildi.{{sfn|Thompson|2011|p=306}} İntensiv hava hücumları gün ərzində daha çox evakuasiyanın qarşısını aldı.{{sfn|Liddell Hart|1999|p=79}} Ön cəbhədə təxliyyəni təmin edən 4.000 nəfərlik ingilis bölüyü isə iyunun 2–3-da gecə vaxtı yola çıxdı.{{sfn|Shirer|1960|p=737}} Əməliyyatın sona çatmasından əvvəl, 2–4 iyun tarixlərində əlavə 75.000 fransız əsgəri təxliyyə edildi.{{sfn|Thompson|2011|p=306}}{{sfn|Liddell Hart|1999|p=80}} Təxliyyəni arxadan qoruyan 40.000 Fransa əsgəri iyunun 4-də təslim oldu.{{sfn|Shirer|1960|p=737}} Çörçil iyunun 4-də Nümayəndələr Palatasında "Çimərliklərdə Döyüşəcəyik" adlı çıxışında, təxliyyənin Kral Hərbi Hava Qüvvələrinin səyləri sayəsində mümkün olduğunu vurğuladı.{{sfn|Shirer|1960|loc=Footnote, p. 736}} Almanların [[Lüftvaffe|hərbi-hava qüvvələrinin]] təyyarələri səmada üstünlüyü ələ alıb müttəfiq ordularının təxliyəsini poza bilmədi. Bunun da bir neçə səbəbi vardır: * Lüftvaffe komandanlığı tərəfindən alman aviasiyasının<ref name=autogenerated2 /> (general Albert Kesselrinq qeyd edirdi ki, Görinq təyyarəçilər qarşısında vəzifə qoyanda onların yorğunluğunu nəzərə almırdı. Belə ki, pilotlar istirahət etmədən üç həftə idi ki, döyüşlərdə idilər<ref name=autogenerated10>Воспоминания фельдмаршала Третьего рейха. М., ЗАО "Центрполиграф", 2004. стр. 77–78</ref>) imkan və gücünün həddən artıq şişirdilməsi və həmçinin hərbi əməliyyatların getdiyi ərazinin xüsusiyyətlərinin kifayət qədər qiymətləndirilməməsi. Belə ki, sahil zolağının qumunun az sıxlığı səbəbindən bombardman zamanı alman aviabombaları nəzərdə tutulduğundan aşağı təsir göstərirdi.<ref name=autogenerated2 /> == Donanma == === Təxliyə yolları === [[Fayl:Dunkirk Evacuation shipping routes.png|250px|right|left|Təxliyyə yollarının xəritəsi]] Evakuasiyada iştirak edən gəmilərə üç marşrut ayrılmışdı. Bu yollardan ən qısa marşrut yolu Z dəniz yolu idi (39&nbsp;km), (72&nbsp;km). Ancaq Z yolu Fransa sahillərinə birbaşa yaxınlaşmağı tələb edirdi və bu da ondan istifadə edən gəmilər üçün təhlükə yaradırdı. Xüsusilə gəmilər gündüz saatlarında sahildəki batareyalardan bombardmana məruz qalırdı.{{sfn|Thompson|2011|loc=Map, p. 223}}{{sfn|Atkin|1990|p=166}} X marşrutu sahil batareyalarından uzaqlığı ilə ən etibarlı olmasına baxmayaraq, [[La-Manş|kanal]]ın xüsusilə minalanmış bir hissəsindən keçirdi. Bu marşrut üzrə gəmilər Dünkerkdən 55 dəniz mili (102&nbsp;km) şimala doğru irəliləyərək Ruytingen keçidindən keçərək{{sfn|Gardner|1949|p=20}} və Şimali Qudvin işıqlıgəmisinə ([[mayak]]) doğru gedərək Qudvin [[Say (coğrafiya)|sayı]]nı dolanaraq cənub tərəfdən [[Duvr]]a doğru irəliləyirdilər.{{sfn|Thompson|2011|loc=Map, p. 223}}{{sfn|Atkin|1990|p=166}} Bu marşrut təhlükəli hücumlardan ən etibarlısı idi. Lakin yaxınlıqdakı minalanmış sahələr və qum sahillərindən gecə istifadə edilə bilməməsi yoldan istifadəni çətinləşdirirdi.{{sfn|Thompson|2011|p=224}} Üç təxliyyə yolundan ən uzunu 87 dəniz mili (161&nbsp;km) məsafədə olan Y marşrutu idi Bu marşrutdan istifadə etmə üzmə müddətini dörd saata, yəni Z marşrutu üçün tələb olunan vaxtı iki qat artırırdı. Bu marşrut Fransa sahillərinə Bre-Dyuna qədər gəlirdi, sonra isə Kvint su dirəyinə çatana qədər şimal-şərqə dönürdü.{{sfn|Dildy|2010|p=50}} Burada, təxminən 135 dərəcə bir dönüş etdikdən sonra gəmilər qərbə Şimali Qudvin işıqlıgəmisinə doğru irəliləyirdilər və Qudvin sayını dolanaraq cənub tərəfdən Duvra doğru gedirdilər.{{sfn|Thompson|2011|loc=Map, p. 223}}{{sfn|Atkin|1990|p=166}} Y yolundakı gəmilər alman hücum gəmiləri, sualtı qayıqları və [[Lüftvaffe]] tərəfindən ən çox hücuma məruz qalanlar idi.{{sfn|Thompson|2011|p=222}} {{Sitat|Bunun evə qayıtmaq şansının olduğunu bilirdik və dua etməyə davam edərək deyirdik: Allahım, xahiş edirik, dadımıza yet, kömək et İngiltərəyə qayıdaq.Məni və qardaşımı götürməyə gələn gəmini görmək ən fantastik mənzərə idi. Heç bir şey olmayacağına ümid edərək və birdən havada bir-iki dəhşətli mənzərə gördük. Sonra kimsə dedi ki, [[Duvr]]a yaxınlaşırıq, o zaman biz şəhərin ətrafında olan Ağ Uçurumları gördük, atmosfer dəhşətli idi. Cəhənnəmdən cənnətə gəlmək hissləri kimi idi, sanki bir möcüzə baş vermiş kimi hiss edirdin. - Harri Qarrett, Britaniya Ordusu hərbçisi "Kent Online"a mühasibəsindən.{{sfn|Chessum|2014}} }} === Gəmilər === [[Fayl:The Evacuation From Dunkirk, May - June 1940 H1647.jpg|250px|thumb|right|Doverə təxliyyə olunmuş əsgərlər]] Krallıq donanması "HMS Kalkutta" zenit kreyserini, 39 [[destroyer]]sini və bir çox başqa gəmilərini təxliyyəyə cəlb etmişdi. Ticarət Donanması isə sərnişin bərə, xəstəxana gəmiləri və digər gəmiləri göndərmişdi. Britaniyanın müttəfiqləri: Belçika, Hollandiya, Kanada,{{sfn|McIntyre|2017}} Polşa,{{sfn|ORP ''Błyskawica'' Society}} və Fransa da təxliyyə üçün gəmilərini göndərmişdilər. Admiral Ramsey, tərtib olunan qrafiklərdən təxminən min nüsxə hazırlanmasını təşkil etdi, Qudvin [[Say (coğrafiya)|say]]ı ətrafında və Dünkerkə qədər dəniz dirəkləri qoydurdu və hərəkət istiqamətini təşkil etdi.{{sfn|Thompson|2011|p=224}} [[destroyer]]s kimi daha böyük səfərdə təxminən 900 adam daşıya bilirdilər. Əsgərlər gəminin batırılması halında aşağıda qalmaq qorxusu ilə daha çox üst qatlarda yerləşirdilər.{{sfn|Thompson|2011|p=229}} Mayın 29-da 19 ingilis və fransız donanma gəmilərinin və daha böyük həcmli gəmilərin üçünün itkisindən sonra, Admirallıq ölkənin gələcək müdafiəsi üçün ən yaxşı səkkiz [[destroyer]]sini geri çağırdı.{{sfn|Atkin|1990|p=174}} === Kiçik gəmilər === Dünkerk təxliyyəsinə kömək etmək üçün İngiltərənin cənubundan çoxlu sayda kiçik gəmilər cəlb olunmuşdu. Bunların arasına sürət gəmiləri, [[Temza]]da üzən kiçik gəmilər, bərələr və bir çox digər kiçik balıqçı qayıqları daxil idi.{{sfn|Thompson|2011|p=234}} Təxliyyədə ən faydalı olanları kifayət qədər yaxşı tutuma və sürətə sahib olan motor xilasetmə qayıqları olmuşdu.{{sfn|Thompson|2011|p=234}} Bəzi gəmilər sahibinin xəbəri və razılığı olmadan rekvizisiya edilmişdi. Gəmi Nazirliyinin əməkdaşları bir dəniz zabitinin müşayiəti ilə Temzada ehtimal olunan gəmilərin axtarışı ilə məşğul olurdular. Onlar bu gəmilərin dənizdə yararlı olub olmadığını yoxlayır və dəniz qruplarını göyərtəyə yerləşdirməli olduqları Şirnessə doğru aparırdılar. Kadr çatışmazlığı səbəbindən çox sayda kiçik gəmi mülki heyət ilə Dünkerkə yollandı.{{sfn|Atkin|1990|p=198}} "Kiçik gəmilər"dən ən birincisi Dünkerkə mayın 28-də gəldi.{{sfn|Thompson|2011|p=229}} Geniş qum çimərlikləri böyük gəmilərin sahilə yaxın bir yerə çata bilməməsi və hətta kiçik gəmilərin də su xəttindən 100 metr (91 m) yaxınlıqda dayanaraq əsgərlərin göyərtə qalxmasını gözləməsi demək idi. {{sfn|Thompson|2011|p=225}} Bir çox hallarda, əsgərlər daha böyük bir gəmiyə çatdıqdan sonra qayıqlarını tərk edərdilər və sonrakı evakuasiya olunanlar qayıqların axınla sahilə qayıtmasını gözləməli olurdular.{{sfn|Atkin|1990|p=199}} Çimərliklərin əksər ərazilərində əsgər bölmələri növbə tuturdular və səbrlə təxliyyə vaxtlarını gözləyirdilər. Ancaq bəzən əsgərlərin əsəbləri dözmürdü və bəzi əsgərlər növbədənkənar qayıqlara minməyə cəhd edirdilər. Belə cəhdlərin qarşısını almağa çalışarkən zabitlər silahla xəbərdar edilməli olurdular.{{sfn|Atkin|1990|pp=167–68}} De Panne və Bray-Dunesdəki əsgərlər qayıqlarda gəmiyə çıxmaqla yanaşı, tərk edilmiş avtomobilləri çimərliyin dayaz yerinə sürərək, onlara qum torbaları bağlayaraq, avtomobil aralarına taxta düzərək keçidlər düzəldirdilər.{{sfn|Atkin|1990|pp=214–15}} == İtkilər == === Antihitler koalisiyası === ==== Texnika ==== İngilis, fransız, belçikalı ordunun şəxsi heyətinin təxliyəsi zamanı demək olar ki, bütün ağır texnika, silahlar və ləvazimatlar Dünkerk rayonunda atılıb qaldı. Ümumilikdə müttəfiqlər tərəfindən 2472 artilleriya qurğuları, 65 minə yaxın avtomobil, 20 min [[motosikl]], 68 min ton sursat, 147 ton [[yanacaq]] və 377 ton hərbi ləvazimat və əmlak,<ref>Sean Longden. Dunkirk: The Men They Left Behind. London: Constable and Robinson, 2009. page 11</ref> 8 min pulemyot və 90 minə yaxın [[tüfəng]], o cümlədən 9 ingilis diviziyasının ağır silahları və nəqliyyat vasitələri atılıb qalmışdı.<ref name="autogenerated9">История Великой Отечественной войны Советского Союза, 1941–1945 (в шести томах). / редколл., П. Н. Поспелов и др. том 1. М., Воениздат, 1960. стр. 223–224</ref><ref>W. Churchill. The Second World War. vol.II. London, 1955. page 125</ref> Təxliyəni havadan qorumağa çalışan [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] 106 təyyarə itirmişdilər. Əməliyyat zamanı təxliyyədə iştirak edən gəmi və qayıqların 1/4 itirilmişdi<ref name=autogenerated2 /> (224 ingilis<ref name=autogenerated1 /><ref name=autogenerated4 /> və təqribən 60 fransız<ref name=autogenerated1 /> gəmiləri), o cümlədən Kral hərbi donanmasının 6<ref name=autogenerated4 /><ref name=autogenerated5>The New Encyclopedia Britannica. 15th edition. Macropaedia. Vol.29. Chicago, 1994. p. 993</ref> və Fransa hərbi dəniz qüvvələrinin 3 esminensi itirilmişdi. Təxliyə zamanı həddən çox gəmi zədələnmişdi.<ref name=autogenerated1 /> Kral hərbi-dəniz donanmasının 19<ref name=autogenerated5 /> və ya 23<ref name=autogenerated2 /> gəmisi ciddi xəsarətlər almışdı. [[Fayl:Dunkirk 1940 HU2280.jpg|250px|thumb|right|"Burrasqu" gəmisinin batma anı]] [[Fayl:Dunkirk 1940 HU1145.jpg|250px|thumb|right| Dünkerkə yaxınlaşan zaman minaya düşən "Mona"s Queen" gəmisi, 29 may 1940-cı il]] [[Fayl:The British Army in the UK- Evacuation From Dunkirk, May-June 1940 H1635.jpg|250px|thumb|right|İngiltərə Ekspedisiya Korpusu evdə — 1940-cı ilin may-iyun ayı. İlk Yardım Birliyi üzvü, London, Addison Road stansiyasında, təxliyyə olmuş əsgərlərə çay və sendviç xidməti edir. Əsgərlər qənimət kimi ələ keçirilmiş alman dəbilqəsində.]] {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align: center;" |+ Britaniya gəmiləri{{sfn|Churchill|1949|p=102}} |- ! scope="col" | Gəminin növü ! scope="col" | Cəmi məşğul ! scope="col" | Batan ! scope="col" | Zədələnmiş |- ! scope="row" | [[Kreyser]]lər | 1 | 0 | 1 |- ! scope="row" | [[Destroyer]]s | 39 | 6 | 19 |- ! scope="row" | [[Şlyup (döyüş gəmisi)|Şlyup]], [[korvet]]lər və [[Kanoner qayığı|kanoner qayıq]]ları | 9 | 1 | 1 |- ! scope="row" | [[Mina gəmisi|Mina gəmiləri]] | 36 | 5 | 7 |- ! scope="row" | Trauler və balıqçı gəmiləri | 113 | 17 | 2 |- ! scope="row" | Xüsusi xidmət gəmiləri | 3 | 1 | 0 |- ! scope="row" | Okean gəmiləri | 3 | 1 | 1 |- ! scope="row" | [[Torpedo gəmisi|Torpedo gəmi]]ləri və sualtı qayıqlara qarşı gəmilər | 13 | 0 | 0 |- ! scope="row" | Hollandiyalı skif gəmiləri ilə dəniz qrupları | 40 | 4 | Naməlum |- ! scope="row" | Dəniz ekipajları ilə [[yaxta]]lar | 26 | 3 | Naməlum |- ! scope="row" | Personal gəmiləri | 45 | 8 | 8 |- ! scope="row" | Xəstəxana gəmiləri | 8 | 1 | 5 |- ! scope="row" | Motorlu dəniz qayıqları | 12 | 6 | Naməlum |- ! scope="row" | [[Yedək gəmi]]lər | 34 | 3 | Naməlum |- ! scope="row" | Digər kiçik əllə düzəldilmiş qayıqlar {{refn|group=note|Gəmilərin xilasetmə qayıqlarını və bəzi qeydiyyata alınmamış kiçik özəl qayıqlar bura daxil deyil.{{sfn|Churchill|1949|p=102}} }} | 311 | 170 | Naməlum |- ! scope="row" | Ümumi Britaniya gəmi sayı | 693 | 226 | |- | colspan="4" | {{refbegin}}{{reflist|group=note}}{{refend}} |} {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align: center;" |+ Müttəfiq gəmiləri{{sfn|Churchill|1949|p=102}} |- ! scope="col" | Gəminin növü ! scope="col" | Cari məşğul ! scope="col" | Batan ! scope="col" | Zədələnmiş |- ! scope="row" |Hərbi gəmilər (hər növ) | 49 | 8 | Naməlum |- ! scope="row" | Digər gəmilər | 119 | 9 | Naməlum |- ! scope="row" | Cüt müttəfiq gəmiləri | 168 | 17 | Naməlum |- ! scope="row" | Ümumi gəmi sayı | 861 | 243 |Naməlum |} ==== Canlı qüvvə ==== Əməliyyat zamanı İngiltərəyə aparılma zamanı müttəfiq qüvvələrinin 2 min əsgər və dənizçisi itkin düşmüşdü.<ref name=autogenerated2 /><ref name=autogenerated4>Р. Эрнест Дюпюи, Тревор Н. Дюпюи. Всемирная история войн (в 4-х тт.). Книга 4 (1925–1997). СПб., М., "Полигон — АСТ", 1998. стр. 122</ref><ref name=autogenerated4 /><ref name=autogenerated4 /> "Dinamo" əməliyyatı keçirilən vaxt və ondan sonra alman ordusu ilə döyüşlər zamanı Dünkerk rayonunda 50 min Fransa hərbçisi əsir düşmüşdü.<ref>Уинстон Черчилль. Вторая мировая война. книга 1 (тт. 1–2). М., Воениздат, 1991. стр. 349</ref> İngilis hərbi donanması son ana qədər təxliəyni davam etdirməsinə və 26 min fransızı aparmasına baxmayaraq,<ref name=autogenerated12 /> təqribən 15 min Fransa hərbçisi təxliyəni qurudan təmin edərkən almanlara əsir düşdü. Bu hərbçilər əsasən cəbhənin ön xəttində duranlar idi. Sonradan Üçüncü Reyx təbliğatı bu epizoddan fransızlar arasında anti-ingilis təbliğatı aparmaq üçün istifadə etmişdi.<ref>Энциклопедия Второй мировой войны. Сражения на южном направлении: май 1940 — июнь 1941 / пер. с англ. М. Р. Телеснина, В. Д. Тарасова. М., ООО ТД "Издательство "Мир книги"", 2007. ст.</ref> Dünkerkdən təxliyyə edilən hər yeddi əsgərdən biri əsir kimi düşmüşdü. Bu məhbusların əksəriyyəti Almaniyaya məcburi əsir düşərgələrinə göndərildi. Məhkumlar, gözətçiləri tərəfindən döyülmə, aclıq və qətl daxil olmaqla onlarla vəhşicəsinə davrandıqlarını bildirmişdilər. Digər bir şikayət alman mühafizəçilərinin məhbuslar aparılarkən onların içməsi üçün fransız mülki vətəndaşlar tərəfindən yol kənarında qoyulmuş su vedrələrinə təpik vurması idi.{{sfn|Longden|2009|p=361}} [[Fayl:Bundesarchiv Bild 121-0404, Frankreich, Französische Kriegsgefangene.jpg|250px|thumb|right|Almanlar tərəfindən əsir alınmış Fransa hərbçiləri]] Əsirlər çoxu piyada [[Trir]] şəhərinə aparıldı, yürüş 20 gün davam etdi. Digərləri Şeld çayı sahilinə gətirildilər və barj ilə [[Rur regionu|Rura]] göndərildilər.{{sfn|Longden|2009|pp=383–404}} Əksəriyyət (kapital rütbəsindən aşağı olanlar) daha sonra müharibənin qalan hissəsində Üçüncü Reyx sənayesində və kənd təsərrüfatında çalışdılar.{{sfn|Longden|2005|p=260}} Təxliyyə zamanı həlak olanlar, əsir və ya itkin düşənlərin xatirəsi hər il əməliyyatın şərəfinə tikilən "Dünkerk Memorialı"nda anılır.{{sfn|Dunkirk Memorial}} === Üçüncü Reyx === Almaniya ordusu hava döyüşlərində [[zenit]]lərin atəşindən 140 təyyarə itirdilər.<ref name=autogenerated1 /><ref name=autogenerated4 /> Bundan əlavə almanların canlı qüvvədə itkisi 8,2 min nəfər təşkil etmişdir. == Almanların hücumu dayandırmasının səbəbləri == Hitlerin alman ordusuna hücumu dayandırmaq əmrini verməsinin səbəbləri haqqında tarixçilər hələ də mübahisə edirlər. Belə bir qərarın verilməsi haqda bir neçə mülahizə irəli sürülmüşdür: * Hitler iki cəbhədə döyüşməkdən qaçmağa çalışırdı. "[[Şərqdə həyati məkan|Şərqdə yaşamaq uğrunda]]" ideyası səbəbindən [[SSRİ]] ilə müharibə qaçılmaz idi. 1940-cı ilin yayında Hitler açıq şəkildə Almaniya ilə Britaniya arasında müharibənin davam etməsində heç bir səbəb görmədiyini deyirdi (Hitler iyulun 19-da sülh təklifi vermişdi<ref>{{Məqalə|ссылка=https://mgimo.ru/files/210929/III_reich.pdf|автор=Н.В. Павлов|заглавие=Внешняя политика третьего рейха|год=|язык=|издание=MGIMO.ru|тип=|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=|issn=}}</ref><ref>{{Cite web|lang=|url=militera.lib.ru/h/jacobsen/01.html|title=ВОЕННАЯ ЛИТЕРАТУРА --[ Военная история ]-- Якобсен Г-А. 1939-1945. Вторая мировая война. Хроника и документы|author=|website=militera.lib.ru|date=|publisher=|accessdate=2020-07-25}}</ref>). Bu sözləri ilə Hitler qarşı tərəfi danışıqlar masasına oturtmağa cəhd edirdi, çünki əsas qüvvələri gələcək Şərq cəbhəsinə göndərmək istəyirdi. * Hitler Fransa kampaniyasının ikinci fazasında döyüşlərdə iştirak edəcək tank hissələrində əlavə itkilərin qarşısını almağa cəhd etdiyindən belə əmr vermişdi.<ref name="autogenerated6">Курт фон Типпельскирх. История Второй мировой войны, 1939–1945. СПб., "Полигон"; М., "АСТ", 1999. стр. 113</ref> 19-cu ordu korpusunun komandanı [[general]] [[Haynts Vilhelm Quderian]] ([[Dünkerk]] rayonunda ingilis-fransız qoşunlarını mühasirəyə almaq əməliyyatında bilavasitə iştirak etmişdir) isə belə hesab edirdi ki, Hitlerin bu məsələdə "narahatlığı" əsassız idi, çünki alman ordusu mühasirəyə alınmış hərbi birlikləri məhv etmək iqtidarında idilər.<ref>Г. Гудериан. Воспоминания немецкого генерала. Танковые войска Германии во Второй мировой войне 1939–1945. / пер. с нем. М., ЗАО "Центрполиграф", 2013. стр. 128</ref> * [[Vermaxt]]ın Quru qoşunları baş qərargahının rəisi [[Frans Qalder]] plasdarm üzərinə hücum etməməyi məsləhət görmüşdü. Belə ki, o, [[Paris]] tərəfdən fransız ordusunun əks hücumundan ehtiyat edirdi.<ref name="autogenerated4" /> * Hərbi Hava Qüvvələrinin qabiliyyətinin həddən artıq şişirdilməsi. Lüftvaffe şefi Qerman Görinq fürerə söz vermişdi ki, təxliyəni hava qüvvələri vasitəsilə çox asanlıqla dayandıra bilər, tankları isə Fransa kampaniyasını bitirmək üçün cənuba istiqamətləndirmək olar. * Hitler son ana qədər Britaniya ilə əlverişli şərtlərlə sülh bağlamaq ümidində idi. Bu səbəbdən də müttəfiq ordusunun məhvini yubandırdı, bununla o, sülhün bağlanmasını asanlaşdıracağını düşünürdü. * Hitler və Vermaxt komandanlığı nümayəndələri cəbhənin digər istiqamətlərində fransızların əks hücumundan ehtiyat edirdilər. Ona görə də itkiləri mümkün qədər azaltmağa çalışırdılar.<ref name="БА">Бевин Александер. 10 фатальных ошибок Гитлера (= How Hitler Could Have Won World War II: The Fatal Errors That Led to Nazi Defeat. London: Times Books, 2000) / пер. с англ. — М.: Яуза, Эксмо, 2004. — глава 3. — ISBN 5-8153-0145-0</ref> [[Fayl:Dunkirk and the Retreat From France 1940 HU104613.jpg|250px|thumb|left|Dünkerk və Fransadan təxliyyə. Fransa birliklərinin İngiltərəyə gəlməsi.]] Obyektivlik naminə onu da demək lazımdır ki, müharibədən sonra alman generalları öz səhvlərini Hitlerin boynuna yıxmağa çalışırdılar. Ancaq bütün olan məlumatlardan belə nəticə çıxarmaq olar ki: Baş qərargah və kampaniyada iştirak edən generallar Fransa ordusunun Paris tərəfindən əks hücumundan ehtiyat edirdilər. Çünki bu halda sahildən Britaniya Ekspedisiya Qüvvələrinin qarşılıqlı zərbə endirmək ehtimalı var idi. Hücumun dayandırılmasının daha bir səbəbi: tank və piyada itkisi idi. Belə ki, həmin ana qədər alman qoşunlarında tankların itkisi 30%-ə, piyadalar arasında isə 50%-ə çatırdı. Elə bu səbəbdən də alman komandanlığı ehtiyat edirdi ki, daha bir hücum tank qoşunlarının təmamilə məhvi ilə nəticələnə bilər. Tanklarsız isə qitədə Fransa ordusuna qarşı döyüşmək məğlubiyyətlə sonuclanardı. Çünki fransız ordusu hələ də döyüş qabiliyyətini saxlayırdı. Vermaxt hissələri yeni gətirilmiş artilleriya və piyadalarla gücləndirildikdən və Fransa ordusunun döyüşmək iqtidarında olmadığı tam şəkildə bəlli olduqdan sonra alman qoşunları hücumu bərpa etdilər.<ref name="autogenerated13" /><ref>Тейлор А. Дж. П. Вторая мировая война.</ref><ref>Ширер, Уильям. Крах нацистской империи.</ref> Hər halda mühasirəyə alınmış qoşunların məhv edilməsi əmri gecikdirilmişdi. Almanlar üçün itirilən bu vaxt ərzində müttəfiq qoşunları öz mövqelərini gücləndirib, təxliyyəni həyata keçirə bildilər. [[Lüftvaffe]] qüvvələri isə onlara bu işdə maneçilik törədə bilmədilər. İngilislər isə "Dünkerk möcüzəsi" sayəsində həvəsdən düşmədilər və mübarizəni davam etdirmək üçün bu hadisə onları daha da ruhlandırdı, müharibəni sona qədər aparmaq qətiyyətini aşıladı.<ref name="БА" /> == Nəticəsi == {|class="wikitable plainrowheaders floatright" align=right style="text-align: right;" |+ Dünkerkdən təxliyə edilənlər<br>27 May – 4 İyun{{sfn|Thompson|2011|p=306}} |- ! scope="col" | Vaxt ! scope="col" | Sahildən ! scope="col" | Limandan ! scope="col" | Ümumilikdə |- ! scope="row" | 27 May | — | 7,669 | 7,669 |- ! scope="row" | 28 May | 5,930 | 11,874 | 17,804 |- ! scope="row" | 29 May | 13,752 | 33,558 | 47,310 |- ! scope="row" | 30 May | 29,512 | 24,311 | 53,823 |- ! scope="row" | 31 May | 22,942 | 45,072 | 68,014 |- ! scope="row" | 1 İyun | 17,348 | 47,081 | 64,429 |- ! scope="row" | 2 İyun | 6,695 | 19,561 | 26,256 |- ! scope="row" | 3 İyun | 1,870 | 24,876 | 26,746 |- ! scope="row" | 4 İyun | 622 | 25,553 | 26,175 |- ! scope="row" | '''Ümumi''' | '''98,671''' | '''239,555''' | '''338,226''' |} [[Britaniya İmperiyası]]nın Hərbi-dəniz nazirliyinin rəsmi məlumatına görə "Dinamo" əməliyyatı zamanı (1940-cı il 26 may- 4 iyun aralığında) [[Fransa]] sahil zolağı olan [[Dünkerk]] rayonundan ümumilikdə müttəfiqlərin 338 226 hərbçisi təxliyyə edilmişdir.<ref name=autogenerated2 /><ref>Уинстон Черчилль. Вторая мировая война. книга 1 (тт. 1–2). М., Воениздат, 1991. стр. 357</ref> Bu təxliyə edilən hərbçilərdən 59,3 min nəfəri "Dinamo" əməliyyatı başlamadan Dünkerk rayonundan evakuasiya edilən britaniyalı əsgər və zabitlər idi.<ref name=autogenerated8 /> "Dinamo" əməliyyatı zamanı isə 139,8 min britaniyalı<ref name=autogenerated8 /> и 139 və 139 min müttəfiq ölkələrin hərbçiləri<ref name=autogenerated8 /> (90 min fransız, o cümlədən [[belçikalı]] və digər [[Antihitler koalisiyası|ölkələr]]in hərbçiləri) təxliyə edilmişdi. Təxliyə zamanı müəyyən sayda hərbçilər də həlak olmuşdu. Britaniya Adalarına Fransadan 337.131 nəfər gətirilmişdi.<ref name=autogenerated7>Джон Фуллер. Вторая Мировая война. Смоленск, "Русич", 2004. стр. 84–85</ref> Dünkerk əməliyyatı eyni zamanda əvəzsiz döyüş təcrübəsi qazanan müntəzəm ingilis ordusunu qorumağa imkan verdi. Baxmayaraq ki, ordu demək olar ki, bütün ağır silahlarını itirdi. Bütün şəxsi heyət saxlanıldı, hansı ki, daha sonralar müttəfiq qoşunlarının təməlini təşkil etdi. Təxliyəyə başlamazdan əvvəl Britaniya ordusu komandanlığı yalnız 45 min insanı xilas edə biləcəklərinə ümid edirdi, lakin inadkar döyüşlər zamanı ingilis silahlı qüvvələri yüksək döyüş ruhu və peşəkarlıq nümayiş etdirdi. Qoşunların təxminən yarısı mülki şəxslər, balıqçılar, qayıqçılar, yaxta sahibləri, gəmilər və Britaniya hökumətinin çağırışına cavab verən digər şəxslər tərəfindən xilas edildi. İngilislərlə yanaşı, qarışıqlığa yol verməyən və məğlubiyyətlə barışa bilməyən bir çox fransız, belçikalı və digər müttəfiqlər də eyni hərəkət etdilər. Onların bir çoxu daha sonra Britaniya silahlı qüvvələrinin və "[[Azad Fransa]]" kimi hərbi birləşmələrin bir hissəsi olaraq mübarizəyə davam etdilər. Hökumətlərinin təslim olmasına baxmayaraq çoxları mübarizəyə davam etmək qərarına gəldilər.<ref>Уинстон Черчилль. Вторая мировая война.</ref><ref name=autogenerated12>Ширер, Уильям. Крах нацистской империи</ref> Evakuasiya Üçüncü Reyx tərəfindən alman ictimaiyyətinə böyük və qəti bir qələbə kimi təqdim edildi. 1940-cı il iyunun 5-də Hitler müraciətində "Dünkerk təslim oldu! 40.000 fransız və ingilis əsgəri, əvvəllər böyük ordulardan qalanlarıdır. Saya gəlməz miqdarda hərbi qənimətlər ələ keçirilib. Dünya tarixindəki ən böyük döyüş sona çatdı" — deyə bildirmişdir.{{sfn|Hitler|1940}} [[Oberkommando der Wehrmacht]] (Üçüncü Reyx silahlı qüvvələri baş komandanlığı) hadisəni "bütün zamanların ən böyük məhv döyüşü" elan etmişdi.{{sfn|OKW|1940}} == Dünkerk bayrağı == [[Fayl:Dunkirk Jack.svg|200px|thurmb|right|Dünkerk bayrağı.]] Dünkerkin gerbi əks olunmuş Müqəddəs Georgi (Cek) xaçı olan gəmi bayrağı Dünkerk Kiçik Gəmilər Dərnəyinin bayrağıdır. Bu bayraq "Dünkerk bayrağı " ({{Dil-en|Dunkirk Jack}}) kimi tanınır. Bayraq yalnız Dünkerk sahillərində xilasetmə əməliyyatında iştirak edən mülki gəmilər tərəfindən açıla bilər.{{sfn|Dunkirk Little Ships Association|2010}} == Mədəniyyət və incəsənətdə əks olunması == Amerikalı yazıçı Pol Qellikonun "Ağ qaz" povestin də baş qəhrəman həmvətənlərini xilas etmək üçün qayıqla La-Manşı üzüb keçir. O, yüzlərlə əsgəri onları gözləyən gəmilərə çatdırsa, da sonda özü həlak olur. Təxliyyə Rober Meriyanın "Okean kənarında istirahət günü" (1949) romanında da təsvir edilmişdir. Romanın əsasında 1964-cü ildə Anri Vernem və [[Jan-Pol Belmondo]]nun baş rollarını oynadığı eyniadlı film çəkilmişdir. 1958-ci ildə Britaniyada ekranlara Lesli Normanın "Dünkerk" filmi çıxdı. Filim [[polkovnik-leytenant]] Yun Bayker və [[mayor]] Con C.Bredford eyni adlı, o cümlədən Elleston Trevorun "The Big Pick-Up" (1955) romanı əsasında çəkilmişdir. 1969-cu ildə [[İspaniya]], [[İtaliya]] və [[Fransa]]nın birgə istehsalı olan "London üzərində əşyalar" bədii filmində təxliyyə əksini tapmışdır. 2004-cü ildə [[BBC]] tərəfindən təxliyəyə həsr olunan "Dünkerk" teleserialı çəkilmişdir. İen Makyuenin "Etiraf" (2001) əsəri təxliyyə həsr edilmişdir. Co Rayt isə bu əsəri eyni adla ekranlaşdırmışdır (2007). [[Warner Bros.|Warner Bros. Pictures]] studiyası 20 iyul 2017-ci ildə "[[Dünkerk (film, 2017)|Dünkerk]]" filmini istehsal etmişdir. Film təxliyyə prosesini təsvir edir. Ekran əsərinin rejissoru [[Kristofer Nolan]]dı.<ref>{{Cite web|accessdate = 2016-01-08|title = Кристофер Нолан отправляется в Дюнкерк эвакуировать британцев|url = http://kg-portal.ru/comments/56407-kristofer-nolan-otpravljaetsja-v-djunkerk-evakuirovat-britancev/|publisher = КГ-Портал}}</ref> "Dinamo əməliyyatı"ına rejissor Co Raytın [[dram]]atik [[bioqrafik film]] olan "Alaqaranlıq zamanlar" ekran əsərində də toxunulmuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|3}} == Ədəbiyyat == {{Refbegin|2}} * {{cite book | last = Atkin | first = Ronald | title = Pillar of Fire: Dunkirk 1940 | year = 1990 | publisher = Sidgwick & Jackson | location = London | isbn = 0-283-99697-8 | url = https://archive.org/details/pillaroffiredunk0000atki }} * {{Cite news | last = Bajwa | first = Mandeep Singh | title = Force K6: Indian troops in France | date = 19 May 2013 | work = Hindustan Times | url = http://www.hindustantimes.com/chandigarh/force-k6-indian-troops-in-france/story-Sqq8GVn7QELe6YFORD4tiL.html | access-date = 18 August 2017 }} * {{Cite web | last = Biswas | first = Soutik | url = https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-india-40724861 | title = Does Christopher Nolan's Dunkirk ignore the role of the Indian army? | date = 27 July 2017 | website = BBC News | access-date = 5 August 2017 }} * {{cite book | last = Blaxland | first = Gregory | title = Destination Dunkirk: The story of Gort's Army | year = 1973 | publisher = William Kimber | location = London | isbn = 978-0-7183-0203-0}} * {{cite web | title = Błyskawica: A Brief History of the Ship | url = http://www.blyskawica-cowes.org.uk/History | website = www.blyskawica-cowes.org.uk | publisher = Friends of the ORP Błyskawica Society | accessdate = 24 October 2019 | ref = {{sfnRef|ORP ''Błyskawica'' Society}} }} * {{cite news | last = Chessum | first = Victoria | title = Harry Garrett, 96, tells of the moment the White Cliffs of Dover came into sight after the war | url = http://www.kentonline.co.uk/dover/news/war-veteran-speaks-of-white-cliffs-18329/ | website = Kent Online | date = 9 June 2014 | accessdate = 2 December 2016 }} * {{cite book | last = Churchill | first = Winston | author-link = | title = Their Finest Hour | series = The Second World War | volume = II | year = 1949 | publisher = Houghton Mifflin | location = Boston; Toronto | oclc = 396145}} * {{cite book | last = Churchill | first = Winston | title = Never Give In!: The Best of Winston Churchill's Speeches | editor1-last = Churchill | editor1-first = Winston S. | editor1-link = | chapter = Wars are not won by evacuations, 4 June 1940, House of Commons | year = 2003 | publisher = Hyperion | location = New York | isbn = 1-40130-056-1 | url = https://archive.org/details/nevergiveinbesto00chur }} * {{cite book | last = Cooper |first = Matthew | title = The German Army 1933–1945, Its Political and Military Failure | url = https://archive.org/details/germanarmy1933190000coop_r0w6 | year = 1978 | series = Mazal Holocaust Collection | publisher = Stein and Day | location = Briarcliff Manor, NY | isbn = 0-8128-2468-7}} * {{cite book | last = Costello | first = John | title = Ten Days That Saved the West | year = 1991 | publisher = Bantam | location = London; New York | isbn = 978-0-593-01919-1 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/tendaysthatsaved0000cost }} * {{cite book | last = Dildy | first = Douglas C. | title = Dunkirk 1940: Operation Dynamo | year = 2010 | publisher = Osprey | location = Oxford | isbn = 978-1-84603-457-2}} * {{citation | title = Dunkirk Memorial | publisher = Commonwealth War Graves Commission | url = http://www.cwgc.org/find-a-cemetery/cemetery/2082800/DUNKIRK%20MEMORIAL | access-date = 5 September 2019 | ref = {{sfnRef|Dunkirk Memorial}} }} * {{cite book | last = Ellis | first = Major L. F. | author-link = | url = http://www.ibiblio.org/hyperwar/UN/UK/UK-NWE-Flanders/ | editor-last = Butler | editor-first = J. R. M. | editor-link = | series = History of the Second World War United Kingdom Military Series | title = The War in France and Flanders 1939–1940 | publisher = Naval & Military Press | year = 2004 | orig-year = 1954 | isbn = 978-1-84574-056-6 }} * {{cite book | last = English | first = John | title = Amazon to Ivanhoe: British Standard Destroyers of the 1930s | year = 1993 | publisher = World Ship Society | location = Kendal, England | isbn = 0-905617-64-9}} * {{cite book | last1 = Fermer | first1 = Douglas | title = Three German Invasions of France: The Summer Campaigns of 1870, 1914, and 1940 | year = 2013 | publisher = Pen & Sword Military | location = Barnsley | isbn = 978-1-78159-354-7}} * {{cite book | last = Forczyk | first = Robert | title = Manstein: Leadership – Strategy – Conflict | publisher = Osprey | location = Oxford | year = 2010 | isbn = 978-1-84603-221-9}} * {{cite book | last = French | first= David | title = Raising Churchill's Army: The British Army and the War against Germany 1919–1945 | year = 2002 | origyear = 2000 | publisher=Oxford University Press | location = New York | isbn = 978-0-19-154253-4}} * {{cite book | last = Gardner | first = W. J. R. | title = The Evacuation from Dunkirk: 'Operation Dynamo' 26 May – 4 June 1940 | year = 1949 | publisher = Routledge | location = London | issn = 1471-0757}} * {{cite book | last = Gelb | first = Norman | title = Dunkirk: The Incredible Escape | year = 1990 | publisher = Michael Joseph | location = London | isbn = 0-7181-3203-3 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/dunkirkincredibl0000gelb }} * {{cite web |last1=Gojkovic |first1=Maria |title=Cypriots among the forgotten troops of Dunkirk - CyprusBeat |url=http://www.cyprusbeat.com/cypriots-forgotten-troops-dunkirk/ |website=Cyprus Beat |accessdate=23 November 2018 |date=6 August 2017 |archive-date=21 January 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200121173653/http://www.cyprusbeat.com/cypriots-forgotten-troops-dunkirk/ |url-status=dead }} * {{Cite news | title = Größte Vernichtungschlacht aller Zeiten | url = http://zefys.staatsbibliothek-berlin.de/dfg-viewer/?set%5Bmets%5D=http%3A%2F%2Fzefys.staatsbibliothek-berlin.de%2Foai%2F%3Ftx_zefysoai_pi1%255Bidentifier%255D%3D29c0837c-4460-4b48-a88a-f0a4777ed780 | language = German | date = 5 June 1940 | work = Fehrbelliner Zeitung | access-date = 8 August 2016 | ref = {{sfnRef|OKW|1940}} }} * {{cite book | last = Guderian | first = Heinz | author-link = | title = Panzer Leader | chapter = Hitler's momentous order to stop | year = 2001 | origyear = 1952 | publisher = Da Capo Press | location = New York | isbn = 978-0-306-81101-2}} * {{cite book | last = Hart | first = B. H. Liddell | author-link = | title = The German Generals Talk | url = https://archive.org/details/germangeneralsta0000lidd | year = 1948 | publisher = William Morrow | location = New York | isbn = 978-0-688-06012-1}} * {{cite book | last = Hinsley | first = F. H. |author-link=| title = British Intelligence in the Second World War: Its Influence on Strategy and Operations | series = History of the Second World War (abr.) | publisher = HMSO| location = London | year = 1994 | orig-year = 1993 | edition = 2nd rev. | isbn = 0-11-630961-X}} * {{cite news | last = Hitler | first = Adolf | author-link = | url = http://zefys.staatsbibliothek-berlin.de/dfg-viewer/?set%5Bmets%5D=http%3A%2F%2Fzefys.staatsbibliothek-berlin.de%2Foai%2F%3Ftx_zefysoai_pi1%255Bidentifier%255D%3D097952cb-caef-452b-9140-7dfaa0472ba7 | title = Tagesbefehl des Fuehrers | date = 5 June 1940 | language = German | work = Teltower Kreisblatt | access-date = 8 August 2016 }} * {{cite book | editor1-last = Holmes | editor1-first = Richard | editor1-link = | title = The Oxford Companion to Military History | chapter = Dunkirk evacuation | year = 2001 | publisher = Oxford University Press | location = New York | isbn = 0-19-866209-2}} * {{cite book | last = Jackson | first = Julian | author-link = | title = The Fall of France: The Nazi Invasion of 1940 | url = https://archive.org/details/falloffrancenazi00jack | url-access = registration | publisher = Oxford University Press | year = 2003 | location = Oxford | isbn = 978-0-192-80550-8 }} * {{cite book | last = Jackson | first = Robert | title = Air War Over France, 1939–1940 | url = https://archive.org/details/airwaroverfrance0000jack | year =1974 | publisher = Ian Allan | location = London | isbn = 0-7110-0510-9}} * {{citation | last = Jodl | first = Alfred | title = OKW Diary (section 25) | volume=40 | ref = {{sfnRef|OKW Jodl Diary}}}} * {{cite book | last1 = Kaufmann | first1 = J. E. | last2 = Kaufmann | first2 = H. W. | title = Fortress France: The Maginot Line and French Defenses in World War II | series = Stackpole Military History Series | publisher = Stackpole | location = Mechanicsburg, PA | year = 2007 | isbn = 978-0-811-73395-3}} * {{cite book | last = Keegan | first = John | author-link = | title = The Second World War | year = 1989 | publisher = Viking | location = New York | isbn = 0-670-82359-7 | url = https://archive.org/details/secondworldwar00keeg }} * {{cite book | last1 = Lemay | first1 = Benoît | others = Heyward, Pierce (trans.) | title = Erich von Manstein: Hitler's Master Strategist | url = https://archive.org/details/erichvonmanstein0000lema | year = 2010 | publisher = Casemate | location = Havertown, PA; Newbury, Berkshire | isbn = 978-1-935149-26-2 }} * {{cite book | last = Liddell Hart | first = B. H. | author-link = | title = History of the Second World War | url = https://archive.org/details/historyofsecondw0000lidd_w1s4 | year = 1999 | origyear = 1970 | publisher = Da Capo Press | location = New York | isbn = 0-306-80912-5}} * {{cite book | last = Longden | first = Sean | title = Dunkirk: The Men They Left Behind | url = https://archive.org/details/dunkirkmentheyle0000long | year = 2009 | publisher = Constable and Robinson | location = London | isbn = 978-1-84529-977-4}} * {{cite book | last = Longden | first = Sean | author-link =| title = Hitler's British Slaves: Allied POWs in Germany 1939–1945 | year = 2005 | publisher = Arris | location = Gloucestershire | isbn = 978-1-84437-060-3}} * {{cite thesis | last = Looseley | first = Rhiannon | title = Le Paradis apres l'Enfer: the French Soldiers Evacuated from Dunkirk in 1940 | year = 2005 | type = MA dissertation History | publisher = University of Reading | format = online | url = http://www.francobritishcouncil.org.uk/publications.php/51/le-paradis-apres-lenfer-the-french-soldiers-evacuated-from-dunkirk-in-1940 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160331174445/http://www.francobritishcouncil.org.uk/publications.php/51/le-paradis-apres-lenfer-the-french-soldiers-evacuated-from-dunkirk-in-1940 | archivedate = 31 March 2016 | accessdate = 7 August 2017 | id = 102786495 }} * {{cite book | last = Lord | first = Walter | author-link = | title = The Miracle of Dunkirk | url = https://archive.org/details/miracleofdunkirk0000lord | year = 1983 | publisher = Allen Lane | location = London | isbn = 1-85326-685-X }} * {{cite news | last = McIntyre | first = Catherine | url = http://www.macleans.ca/culture/dunkirk-the-canadian-heritage-minute-that-wasnt/ | title = How Dunkirk's Canadian hero 'fell through the cracks' of history | date = 3 August 2017 | work = Macleans | access-date = 15 August 2017 }} * {{cite book | last = Melvin | first = Mungo | author-link =| title = Manstein: Hitler's Greatest General | year = 2010 | publisher = Weidenfeld & Nicolson | location = London | isbn = 978-0-297-84561-4}} * {{cite book | last = Miller | first = Nathan | title = War at Sea: A Naval History of World War II | url = https://archive.org/details/waratseanavalhis0000mill_r7s9 | year = 1997 | publisher = Oxford University Press | location = New York | isbn = 0-19-511038-2}} * {{cite book | last1 = Mordal | first1 = Jacques | author-link =| title = Dunkerque | year = 1968 | publisher = Editions France Empire | location = Paris | language = French | oclc = 2192012}} * {{cite book | last1 = Murray | first1 = Williamson | last2 = Millett | first2 = Allan R. | title = A War to Be Won | url = https://archive.org/details/wartobewonfighti00murr_0 | url-access = registration | year = 2000 | publisher = Belknap Press | location = Cambridge, Massachusetts | isbn = 0-674-00163-X }} * {{cite book | last1 = Nadeau | first1 = Jean-Benoît | last2 = Barlow | first2 = Julie | title = Sixty Million Frenchmen Can't Be Wrong: Why We Love France But Not the French | year = 2003 | publisher = Naperville, Illinois | location = Sourcebooks | isbn = 978-1-4022-0045-8 | url = https://archive.org/details/sixtymillionfren00nade_0 }} * {{cite book | editor1-last = Noakes | editor1-first = J. | editor2-last = Pridham | editor2-first = G.| series = Nazism 1919–1945 | title = Foreign Policy, War and Racial Extermination | volume = 3 | year = 1988 | publisher = University of Exeter Press | location = Exeter | isbn = 978-0-85989-602-3}} * {{cite journal | last = Ramsey | first = B. H. | title = The Evacuation of the Allied Armies from Dunkirk and Neighbouring Beaches | journal = London Gazette | date = 17 July 1947 | pages = 3295–3318 | publisher = His Majesty's Stationery Office | location = London | url = http://www.ibiblio.org/hyperwar/UN/UK/LondonGazette/38017.pdf }} * {{cite book | last = Richardson | first = Matthew | title = Tigers at Dunkirk: The Leicestershire Regiment and the Fall of France | year = 2010 | publisher = Pen and Sword | location = Barnsley | isbn = 978-1-84884-210-6}} * {{cite book | last = Roberts | first = Andrew | author-link = | title = Masters and Commanders: The Military Geniuses who Led the West to Victory in World War II | url = https://archive.org/details/masterscommander0000robe_g9v1 | publisher = Penguin | year = 2009 | location = London | isbn = 978-0-141-02926-9}} * {{cite book | last = Roth | first = Ariel Ilan | title = Leadership in International Relations: The Balance of Power and the Origins of World War II | url = https://archive.org/details/leadershipininte0000roth | year = 2010 | publisher = Palgrave Macmillan | location = New York | isbn = 978-0-230-10690-1}} * {{cite book | last = Safire | first = William | author-link = | title = Lend Me Your Ears: Great Speeches in History | year = 2004 | publisher = Norton | location = New York | isbn = 0-393-04005-4 | url = https://archive.org/details/lendmeyourearsgr00safi }} * {{cite book | last = Shephard | first = Ben | author-link = | title = A War of Nerves: Soldiers and Psychiatrists in the Twentieth Century | date = March 2003 | publisher = Harvard University Press | location =Cambridge | isbn = 978-0-674-01119-9}} * {{cite book | last = Shirer | first = William L. | author link = | title = The Rise and Fall of the Third Reich | url = https://archive.org/details/risefallofthirdr1959unse | year = 1960 | publisher = Simon & Schuster | location = New York | isbn = 978-0-671-62420-0 | title-link = }} * {{cite book | last = Smith | first = Peter C | author-link = | title = The Junkers Ju 87 Stuka: A Complete History | year = 2011 | publisher = Crecy | location = London | isbn = 978-0-85979-156-4}} * {{cite web | author = Staff | title = World War II: Dunkirk Evacuation | work = Encyclopædia Britannica | url = http://www.britannica.com/event/Dunkirk-evacuation | accessdate = 5 September 2019 | ref = {{sfnRef|Encyclopædia Britannica}} }} * {{cite web | author = Staff | title = The Royal Indian Army Service Corps | work = Dunkirk 1940: The Before, The Reality, The Aftermath | url = http://dunkirk1940.org/index.php?&p=1_412 | publisher = Dunkirk 1940.org | access-date = 18 August 2017 | ref = {{sfnRef|Dunkirk 1940.org}} }} * {{cite book | last = Stewart | first = Geoffrey | title = Dunkirk and the Fall of France | year = 2008 | publisher = Pen & Sword Military | location = Barnsley | isbn = 978-18-44-15803-4}} * {{cite news | last = Sweeting | first = Adam | title = Dunkirk: the soldiers left behind | date = 21 May 2010 | work = [[The Daily Telegraph]] | url = https://www.telegraph.co.uk/culture/tvandradio/7750005/Dunkirk-the-soldiers-left-behind.html | accessdate = 11 January 2016 }} * {{cite web | title = The Association of Dunkirk Little Ships | year = 2010 | website = The Association of Dunkirk Little Ships | url = http://www.adls.org.uk/t1/ | accessdate = 5 September 2019 | ref = {{sfnRef|Dunkirk Little Ships Association|2010}} | archive-date = 11 September 2019 | archive-url = https://web.archive.org/web/20190911100450/http://adls.org.uk/t1/ | url-status = dead }} * {{cite book | last = Thompson | first = Julian | author-link =| title = Dunkirk: Retreat to Victory | year = 2011 | origyear = 2008 | publisher = Arcade | location = New York | isbn = 978-1-61145-314-0}} * {{citation | title = War Diary of Army Group A | pages = Volume 40, section 24 | ref = {{sfnRef|Army Group A War Diary}}}} * {{cite book | last = Thompson | first = H. L. | year = 1953 | title = New Zealanders with the Royal Air Force | volume = I | url = http://nzetc.victoria.ac.nz/tm/scholarly/tei-WH2-1RAF.html | series = Official History of New Zealand in the Second World War 1939–45 | publisher = War History Branch | location = Wellington, New Zealand | oclc = 270919916 }} {{Refend}} == Xarici keçidlər == * [http://spitfiresite.com/2010/05/battle-of-britain-1940-spitfires-join-the-fighting.html Spitfires Join the Fighting – Dünkerk üzərində hava döyüşü ] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20200928163727/http://spitfiresite.com/2010/05/battle-of-britain-1940-spitfires-join-the-fighting.html |date=2020-09-28 }}{{ref-en}} * [http://www.dynamo-dunkerque.com/ Dunkirk memorialı və muzeyinin rəsmi saytı]{{ref-en}} * [https://www.bbc.co.uk/archive/world-war-two--dunkirk-evacuation/z4fky9q BBC Arxivi – Dünkerk Təxliyyəsi]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20121006080927/http://spitfiresite.com/2010/05/battle-of-britain-1940-dunkirk-operation-dynam.html Dünkerk, Dinamo əməliyyatı – Britaniyanın Döyüşü, 1940-cı il]{{ref-en}} * [http://ww2history.com/videos/Western/Nazis_invade Nasistlər Fransanı işğal edir ]{{Dead link|date=April 2021 |bot=InternetArchiveBot }} WW2History.com-da video analiz{{ref-en}} * [https://www.bbc.co.uk/archive/dunkirk/14310.shtml BBC Arxivi – J. B. Priestley's 'Postscript' – 5 iyun 1940-cı il tarixli radio yayımı]{{ref-en}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsinin əməliyyat və döyüşləri]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsi]] [[Kateqoriya:Birləşmiş Krallığın döyüşləri]] [[Kateqoriya:1940-cı ildə Birləşmiş Krallıq]] [[Kateqoriya:Fransadakı döyüşlər]] [[Kateqoriya:Almaniyanın döyüşləri]] [[Kateqoriya:1940-cı ildəki münaqişələr]] [[Kateqoriya:XX əsrdəki münaqişələr]] 3z7sbya2rp82da32q5go19qi1sclyy3 Şah Məlik 0 683036 6564769 5668388 2022-08-06T05:44:54Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{şəxs}} '''Şah Məlik''' (d.?, Oğuz Yabquluğu - ö. 1042, Mekran, Bəlucistan) — [[Otrar]] və [[Cənd]] oğuzları yabquluğunun rəhbəri, [[Xarəzmşahlar]] dövlətinin valisi və daha sonra da hökmdarı (1041-1042). 1042-ci ildə Çağrı bəy tərəfindən öldürüldü. Sonradan [[Böyük Səlcuqlu dövləti|Böyük Səlcuqlu imperiyası]]nın imperatoru Toğrulun həyat yoldaşı olacaq Altuncan Xatunun ilk həyat yoldaşı olmuşdur. == Həyatı == Şah Məlik Yabqu titulunu daşımaqda idi. 1034-cü ildə Yabquların düşməni olan səlcuqlular Qəznə valisi Harunun dəvəti ilə Xarəzmə girdilər. === Xarəzm valiliyi və şahlığı === Qəznəvilərin türk kölə komandanı və Xarəzm valisi Altuntaş 15 illik valiliyi dövründə Qəznəvi Mahmud ilə Məsuda bağlı qalmışdı. Xarəzm əyalətinin sərhədlərini şimaldan gələn Oğuz və Qıpçak hücumlarına qarşı uğurlu formada müdafiə etmişdir. Buxara yaxınlığında Debusiye adı verilən mövqedəki döyüşdə ağır yaralanan Altuntaşın qısa müddət sonra ölümündən sonra Altuntaşın oğlu Harun Xarəzmdə onun yerinə de-fakto canişin olaraq keçdi.<ref>{{cite web |url = http://www.iranicaonline.org/articles/altuntas |archiveurl = https://web.archive.org/web/20110429164012/http://www.iranicaonline.org/articles/altuntas |archivedate = 2011-04-29 |title = Encyclopædia Iranica, ALTUNTAŠ |author = |date = |work = |publisher = www.iranicaonline.org |accessdate = |language = |url-status = unfit }}</ref> Harundan şübhələnən Məsud onu sadəcə canişin olaraq təyin etdiyi oğlunun müavini olaraq təyin etdi və tanıdı. Altuntaşın qüvvəsinin türklərdən qurduğu ordudan alması hələ vaxtında [[Mahmud |Mahmud]]la Məsudun narahatlığına səbəb olmuşdu. Atasının ölümündən keçən iki ildən sonra Harun Əli Tigin və səlcuqlular ilə ittifaq quraraq Məsuda qarşı üsyan qaldırdı. Lakin bir il sonra Məsud Harunu sui-qəsdlə öldürdü. Harunun ölümündən sonra Altuntaşın digər oğlu İsmayıl Handan səlcuqluların müttəfiqi və Məsudun andlı düşməni olaraq Xarəzmin mütləq hakimi mövqeyinə yüksəldi. Belə bir vəziyyətdə Sultan Məsud oğuzlardan olan, lakin Səlcuqluların düşməni olan Cəndli Şah Məliki Xarəzm canişini olaraq təyin etdi. Şah Məlik 1041-ci ilə qədər Xarəzmdə mütləq hakimiyyəti ələ keçirdi. İsmayıl Handanın isə səlcuqlulara sığınmaqdan başqa çarəsi qalmadı. Beləliklə, Şah Məlik Xarəzmin paytaxtı Gürganda hökmdar olaraq elan edildi. Bu zaman Məsud vəfat etmiş və Qəznəvilərin Xarəzmdəki hakimiyyəti sona çatmışdı. == Ölümü == Bununla bərabər, Səlcuqlular Şha Məlikin [[Xarəzm]]də uzun müddət qalmasına icazə vermədilər. Böyük Səlcuqlu imperiyası sultanı Toğrul və qardaşı Çağrı bəy 1042-ci ildə Xarəzmə girərək Şah məliki buradan qovdular. Qədim torpaqları olan Cənd və Otrarin qıpçaklar tərəfindən işğalından sonra oralara geri dönə bilməyərək Kirmana, oradan da Mekrana qaçan Şah Məlik burada yaxalanaraq Çağrı bəy tərəfindən öldürüldü. Həyat yoldaşı Altuncan Xatun da Toğrul ilə evləndi.<ref>{{cite book|author=Ann K. S. Lambton|title=Continuity and Change in Medieval Persia|publisher=SUNY Press|date=January 1, 1988|pages=262|isbn=978-0-887-06133-2|ref=Lambton}}</ref><ref>{{cite book|author=|title=Türk dünyası araştırmaları - Issue 173|publisher=Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı|year=2008|pages=112|isbn=}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Xarəzmşahlar dövləti]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Türklər]] t31z7jyhbwl29ftoeadwpf6tadkqqi2 GMA Network 0 683609 6564639 6108842 2022-08-05T22:11:05Z 2001:4451:110A:9200:475:6F04:81E:98D0 wikitext text/x-wiki {{Şirkət |adı = GMA Network, Inc. |loqotipi =File:09630jfTimog Avenue Barangay Sacred Heart Fences GMA Network Center EDSAfvf 17.jpg |tipi = [[Kütləvi informasiya vasitələri|KİV]] |birjada listinqi = |fəaliyyəti = |şüarı = ''Buong Puso Para sa Kapuso'' |təsis edilib = 14 iyun 1950 |təsisçiləri = Robert "Uncle Bob" Stewart |yerləşməsi = GMA Network Center, [[Keson (şəhər)|Keson]], [[Filippinlər]] |hakim simaları = Felipe L. Gozon (sədri və baş icraçı direktoru)<br />Gilberto Duavit Jr. (prezident və baş əməliyyat təklifi)<br />Felipe S. Yalong (baş maliyyə direktoru) |sahəsi = |məhsulu = |gəliri = |əməliyyat mənfəəti = |təmiz mənfəəti = |əməkdaşların sayı = |ana şirkəti = GMA Holdings, Inc. |budaq şirkətləri = |auditoru = |veb-saytı = [http://www.gmanetwork.com/ www.gmanetwork.com] }} '''GMA Network, Inc.''' (ümumi olaraq '''GMA''' olaraq bilinir) — [[Keson (şəhər)|Quezon City]] mərkəzli bir [[Filippinlər|Filipin]] media şirkətidir. Əsasən radio və televiziya yayımında iştirak edir, müxtəlif media ilə əlaqəli müəssisələrdə iştirak edən törəmə şirkətlərlə. Mənfəətinin əksəriyyəti televiziya paylanması ilə əlaqəli tanıtım və marketinq gəlirlərindən əldə edilir. GMA, bazar kapitallaşması, şəbəkə əhatə dairəsi, reklam gəlirləri, auditoriya payı və işçi sayı baxımından Filippinlərin ən böyük media şirkətidir. 14 iyun 1950-ci ildə qurulmuş,<ref>{{cite web|title=GMA Network, Inc. Company Information|url=http://edge.pse.com.ph/companyInformation/form.do?cmpy_id=610|website=PSE Edge|publisher=[[Philippine Stock Exchange|The Philippine Stock Exchange, Inc.]]|access-date=January 8, 2018}}</ref> hazırda iki milli televiziya şəbəkəsinə ([[GMA Network (televiziya kanalı)|GMA Network]] və [[GMA News TV]]), iki milli radio stansiyasına ([[DZBB|Super Radyo DZBB 594 kHz]] və [[DWLS|Barangay LS 97.1]]), iki regional radio şəbəkəsinə (Super Radyo və Barangay FM), ayrıca film istehsalı və paylanması ([[GMA Pictures]]), musiqi istehsalı və nəşri ([[GMA Music]]), istedadın inkişafı və rəhbərliyi ([[GMA Artist Center]]) və Filippinlərdə bir sıra internet və rəqəmsal yaxınlaşma texnologiyası ([[GMA New Media]]). Şirkət Filippin Fond Birjasında xalqa satılan bir şirkətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.gmanetwork.com Rəsmi sayt] {{ref-en}} [[Kateqoriya:Media şirkətləri]] [[Kateqoriya:Filippin şirkətləri]] r3v1dtohor1sjthvh4aywt4jflk2cwg 6564640 6564639 2022-08-05T22:11:24Z 2001:4451:110A:9200:475:6F04:81E:98D0 wikitext text/x-wiki {{Şirkət |adı = GMA Network, Inc. |loqotipi = [[File:09630jfTimog Avenue Barangay Sacred Heart Fences GMA Network Center EDSAfvf 17.jpg]] |tipi = [[Kütləvi informasiya vasitələri|KİV]] |birjada listinqi = |fəaliyyəti = |şüarı = ''Buong Puso Para sa Kapuso'' |təsis edilib = 14 iyun 1950 |təsisçiləri = Robert "Uncle Bob" Stewart |yerləşməsi = GMA Network Center, [[Keson (şəhər)|Keson]], [[Filippinlər]] |hakim simaları = Felipe L. Gozon (sədri və baş icraçı direktoru)<br />Gilberto Duavit Jr. (prezident və baş əməliyyat təklifi)<br />Felipe S. Yalong (baş maliyyə direktoru) |sahəsi = |məhsulu = |gəliri = |əməliyyat mənfəəti = |təmiz mənfəəti = |əməkdaşların sayı = |ana şirkəti = GMA Holdings, Inc. |budaq şirkətləri = |auditoru = |veb-saytı = [http://www.gmanetwork.com/ www.gmanetwork.com] }} '''GMA Network, Inc.''' (ümumi olaraq '''GMA''' olaraq bilinir) — [[Keson (şəhər)|Quezon City]] mərkəzli bir [[Filippinlər|Filipin]] media şirkətidir. Əsasən radio və televiziya yayımında iştirak edir, müxtəlif media ilə əlaqəli müəssisələrdə iştirak edən törəmə şirkətlərlə. Mənfəətinin əksəriyyəti televiziya paylanması ilə əlaqəli tanıtım və marketinq gəlirlərindən əldə edilir. GMA, bazar kapitallaşması, şəbəkə əhatə dairəsi, reklam gəlirləri, auditoriya payı və işçi sayı baxımından Filippinlərin ən böyük media şirkətidir. 14 iyun 1950-ci ildə qurulmuş,<ref>{{cite web|title=GMA Network, Inc. Company Information|url=http://edge.pse.com.ph/companyInformation/form.do?cmpy_id=610|website=PSE Edge|publisher=[[Philippine Stock Exchange|The Philippine Stock Exchange, Inc.]]|access-date=January 8, 2018}}</ref> hazırda iki milli televiziya şəbəkəsinə ([[GMA Network (televiziya kanalı)|GMA Network]] və [[GMA News TV]]), iki milli radio stansiyasına ([[DZBB|Super Radyo DZBB 594 kHz]] və [[DWLS|Barangay LS 97.1]]), iki regional radio şəbəkəsinə (Super Radyo və Barangay FM), ayrıca film istehsalı və paylanması ([[GMA Pictures]]), musiqi istehsalı və nəşri ([[GMA Music]]), istedadın inkişafı və rəhbərliyi ([[GMA Artist Center]]) və Filippinlərdə bir sıra internet və rəqəmsal yaxınlaşma texnologiyası ([[GMA New Media]]). Şirkət Filippin Fond Birjasında xalqa satılan bir şirkətdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [http://www.gmanetwork.com Rəsmi sayt] {{ref-en}} [[Kateqoriya:Media şirkətləri]] [[Kateqoriya:Filippin şirkətləri]] fgn6loplyq2lqr36vuz814ad7li73lw Şahgündüz Cabbarov 0 685226 6564770 6555848 2022-08-06T05:47:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Şahgündüz Cabbarov |şəkil = Şahgündüz Cabbarov.jpg |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = [[2016]]-[[2017]], [[2020]] |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |vəfat səbəbi = Qəlpə yarası |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Cəsur döyüşçü" medalı|2021}} {{"Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Füzulinin azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Şahgündüz Habil oğlu Cabbarov''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi.<ref>{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=|date=8 dekabr 2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|accessdate=13 yanvar 2021|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|archivedate=8 dekabr 2020|url-status=live}}</ref> == Həyatı == Şahgündüz Cabbarov 13 yanvar 1995-cü ildə [[Bərdə rayonu]]nun [[Mollalı (Bərdə)|Mollalı kəndin]]də anadan olub. Əslən [[Laçın rayonu]]nun [[Oğuldərə]] kəndindəndir. Bərdənin Meşəçilik qəsəbəsində yerləşən Laçın rayon tam orta məktəbində təhsil alıb. 2012-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti]]nin Qaz-neft və mədən fakültəsinə daxil olur. Təhsilini başa vurduqdan sonra 2016-cı ildə müddətli həqiqi hərbi xidmətə yollanıb. Xidmət zamanı göstərdiyi nizam-intizama görə korpus komandiri Mais Bərxudarov tərəfindən fəxri fərmanla təltif edilib. Hərbi xidmətdən geri döndükdən sonra [[Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti]]ndə qazmaçı kimi işə başlayır. == Hərbi xidməti == 2016-2017-ci illərdə "N" saylı hərbi hissələrdən birində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olmuşdur. === İkinci Qarabağ müharibəsində iştirakı === [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] əsgəri olan Şahgündüz Cabbarov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı könüllü döyüşlərə yollanaraq, [[Füzulinin azad edilməsi|Füzulinin]], [[Cəbrayılın azad edilməsi|Cəbrayılın]], [[Qubadlının azad edilməsi|Qubadlının,]]Hadrutun,Tuğun və [[Zəngilanın azad edilməsi|Zəngilanın]] azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə fəal iştirak edərək şücaət göstərmişdir. Şahgündüz Cabbarov 25 oktyabr 2020-ci ildə Füzuli rayonunun Yuxarı Əbdürrəhmanlı kəndi istiqamətində gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. Şəhid Xəzər rayonu, Binə sovxoz qəbiristanlığında dəfn edilib. Ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı|"Vətən uğrunda"]], [["Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı|"Xocavəndin azad olunmasına görə"]], [["Füzulinin azad olunmasına görə" medalı|"Füzulinin azad olunmasına görə"]] və [["Cəsur döyüşçü" medalı|"Cəsur Döyüşçü"]] medalları ilə təltif olunub. == İrsi == 2021-ci ildə Şahgündüz Cabbarovun "Gözləyin dağlar, gəlirəm" adlı kitabı Qanun nəşriyyatında çap olunub. == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra) <ref name=":EV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=13 yanvar 2021|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201217095440/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2020-12-17|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (25.12.2020) — [["Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra) <ref name=":XME">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Xocavəndin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=25.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46531|accessdate=13 yanvar 2021|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201226144845/http://e-qanun.az/framework/46531|archivedate=2020-12-26|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (25.12.2020) — [["Füzulinin azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra) <ref name=":FME">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Füzulinin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 25.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=25.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46529|accessdate=13 yanvar 2021|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201226151013/http://e-qanun.az/framework/46529|archivedate=2020-12-26|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ Brave warrior medal ribbon.png|50px]] (24.06.2021) — [["Cəsur döyüşçü" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":CD">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=www.mod.gov.az ([[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]]nin rəsmi saytı)|date=24.06.2021|url=https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-respublikasi-prezidentinin-silahli-quvvelerin-herbi-qulluqcularinin-cesur-doyuscu-medali-ile-teltif-edilmesi-36525.html|accessdate=24.06.2021|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210626163904/https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-respublikasi-prezidentinin-silahli-quvvelerin-herbi-qulluqcularinin-cesur-doyuscu-medali-ile-teltif-edilmesi-36525.html|archivedate=2021-06-26|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} == Xarici keçidlər == * [https://www.youtube.com/watch?v=sRYsD1-95NE Şah Gündüz,şəhid Gündüz / AzTv] * [https://www.youtube.com/watch?v=Xtbjlw6cvHE Laçını görmədən ömrünü onun uğrunda qurban verən Laçınlı - ŞAHGÜNDÜZ CABBAROV] * [https://www.youtube.com/watch?v=vCMx4FwcfEg Şəhid Cabbarov Şahgündüz Kamil oğlu] * [https://www.youtube.com/watch?v=vawC4sk1O1Q Əbdürrəhmanlıda şəhid olan Şahgündüz Cabbarov] * [https://www.youtube.com/watch?v=1BpuYkx7BEg Şahgündüz Cabbarovun anım mərasimi keçirilib] {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} la2q1kt2gukb5mgafar9woikzl80vf4 Xalid Hassan 0 689015 6564173 6451872 2022-08-05T16:52:56Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Xalid Hassan |şəkil = Xalid Hassan.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |doğum tarixi = 26.10.1995 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 04.11.2020 |vəfat yeri = [[Ağdərə]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2014—2015 / 2020 |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Cəsur döyüşçü" medalı|2021}} }} '''Xalid Mahmud oğlu Hassan''' ([[26 oktyabr|26 yanvar]] [[1995]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] — [[4 noyabr]] [[2020]]; [[Ağdərə]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Xalid Hassan [[1995]]-ci il [[26 oktyabr|yanvarın 26-da]] [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> Atası Mahmud Hassan əslən [[Misir]]dən, anası Maya Quliyeva isə əslən [[Ağdam rayonu]]nun [[Saybalı]] kəndindən idi. 1995-ci ilin iyul ayında — Xalid Hassan 6 aylıq olanda Hassan ailəsi [[Sumqayıt]] şəhərindən [[Qazaxıstan]]ın [[Almatı]] şəhərinə gəlirlər burada yaşamağa başladı. Bir müddət sonra Hassan ailəsi yenidən [[Azərbaycan]]a qayıtdı və Xalid Hassan birinci sinifə [[Bərdə rayonu]] ərazisində Ağdam şəhəri 2 nömrəli tam orta məktəbində getdi. Daha sonra ailəsinin işi ilə bağlı yenidən [[Qazaxıstan]]da yaşayan Xalid Hassan 10-cu sinifə qədər [[Almatı]] şəhərində təhsil aldı. Tam orta təhsilini [[Azərbaycan]]da bitirib. Ailəli idi. Məryəm adında bir qızı yadigar qaldı. == Hərbi xidməti == Xalid Hassan 2014-2015-ci illərdə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin sıralarında müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2020-ci ilin [[Tovuz döyüşləri]] zamanı general-mayor [[Polad Həşimov]]un şəhid olmasından sonra öz istəyi ilə Ağdam Rayon Hərbi Komissarlığına müraciət edib. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun əsgəri olan Xalid Hassan 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də, həmçinin [[Talış (Ağdərə)|Talış]] və [[Ağdərə]] istiqamətlərində gedən döyüşlərdə savaşıb. Xalid Hassan noyabrın 4-də [[Kəlbəcər]]-[[Şuşa]] yolunun [[Ağdərə]] sahəsində şəhid olub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xalid Hassan ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaət nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xalid Hassan ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını uğurla yerinə yetirdiyinə, düşmənin əsas qruplaşmalarının məhv edilməsi ilə qoşunların döyüş qabiliyyətinin qorunub saxlanılmasında fərqləndiyinə görə Azərbaycan [[Azərbaycan Prezidenti|Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xalid Hassan ölümündən sonra [["Cəsur döyüşçü" medalı]] ilə təltif edildi.<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> *[[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> *[[Fayl:AZ_Brave_warrior_medal_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (24.06.2021) — [["Cəsur döyüşçü" medalı]] (ölümündən sonra)<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Sumqayıtda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Ağdərədə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Ağdam]] n5glby8y9yofcts61sehtlzeig7ai68 Tosif Abdullayev 0 689660 6563851 6402166 2022-08-05T12:30:23Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Tosif Abdullayev |şəkil = |şəklin ölçüsü = |doğum tarixi = 08.12.1998 |doğum yeri = [[Cəlilabad rayonu]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 14.10.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = [[Cəlilabad rayonu]], [[Azərbaycan]] |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2017—2020 |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Tosif Vidadi oğlu Abdullayev''' ([[8 dekabr]] [[1998]]; [[Cəlilabad rayonu]], [[Azərbaycan]] — [[14 oktyabr]] [[2020]]; [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Tosif Abdullayev [[1998]]-ci il [[8 dekabr|dekabrın 8-də]] [[Cəlilabad rayonu]]nun [[Qarakazımlı|Qara Kazımlı]] kəndində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> == Hərbi xidməti == Tosif Abdullayev 2017-2019-cu illərdə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin [[Ağdam rayonu]]nda yerləşən "N" saylı hərbi hissəsində müddətli həqiqi hərbi xidmətdə olub. 2019-cu ildən isə müddətdən artıq həqiqi hərbi xidmət qulluqçusu idi. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun əsgəri olan Tosif Abdullayev 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Tosif Abdullayev oktyabrın 14-də [[Suqovuşan döyüşləri]] zamanı şəhid olub. [[Cəlilabad rayonu]]nda dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Tosif Abdullayev ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Tosif Abdullayev ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Cəlilabad rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Cəlilabad rayonunda dəfn olunanlar]] ksp2nahwh98ek3kivdtdmnlvzmdbuvt Xəyal İdrisov 0 691214 6564207 6452189 2022-08-05T17:47:26Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Xəyal İdrisov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |doğum tarixi = 24.02.2000 |doğum yeri = [[Ərəbocağı]], [[Ağdaş rayonu|Ağdaş]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 10.10.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = [[Cəlilabad rayonu]], [[Azərbaycan]] |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020 |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Xəyal İbrahim oğlu İdrisov''' ([[24 fevral]] [[2000]]; [[Ərəbocağı]], [[Ağdaş rayonu|Ağdaş]], [[Azərbaycan]] — [[10 oktyabr]] [[2020]]; [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Xəyal İdrisov [[2000]]-ci il [[24 fevral|fevralın 24-də]] [[Ağdaş rayonu]]nun [[Ərəbocağı]] kəndində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> 2006-2017-ci illərdə Ərəbocağı kənd tam orta məktəbində təhsil alıb. Subay idi. == Hərbi xidməti == [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun əsgəri olan Xəyal İdrisov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Xəyal İdrisov oktyabrın 10-da [[Suqovuşan döyüşləri]] zamanı şəhid olub. [[Ağdaş rayonu]]nun [[Ərəbocağı]] kəndində dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal İdrisov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal İdrisov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Ağdaş rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Ağdaş rayonunda dəfn olunanlar]] 11p9yrmbucq9wvubwcpagp47xhn8q8j İstifadəçi müzakirəsi:AzeriMetbuat 3 693418 6563928 5832134 2022-08-05T13:37:15Z AzeriMetbuat 104251 Yazım hataları düzenlendi. wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |adı = Həsən Günəşli |orijinal adı = Həsən Cəlal oğlu Günəşli |şəkil = Həsən Günəşli.jpg |şəklin ölçüsü = 250 |doğum tarixi = 1.1.1935 |Ölüm tarixi = 31.07.2022 |doğum yeri = [[Qonaqkənd]], [[Quba]], [[Azərbaycan SSR]]| |həyat yoldaşı = Leyla Günəşli |atası = Cəlal Günəşli |anası = Durna Günəşli |təhsili = [[Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı İnstitutu]] |vikianbar = }} '''Həsən Cəlal oğlu Günəşli''' — İctimai xadim, Quba Rayonu Ağsaqqallar Şurasının sədri <ref>{{Cite web |title=Quba rayonu Ağsaqqallar Şurasının sədri |url=http://www.rtv.az/news/social/2934 |access-date=2015-10-06 |archive-date=2016-01-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160126100720/http://rtv.az/news/social/2934 |url-status=dead }}</ref> ==Həyatı və fəaliyyəti== Həsən Cəlal oğlu Günəşli 1 yanvar [[1935]]-ci il tarixində [[Quba]] rayonunun [[Qonaqkənd]] qəsəbəsində anadan olmuşdur. Əslən [[Yerfi]] kəndindəndir. 1953-cü ildə qəsəbə orta məktəbini bitirdikdən sonra [[Azərbaycan Xalq Təsərrüfatı İnstitutu]]nun İqtisadiyyat fakültəsinə daxil olmuşdur. 1958-ci ildə İnstitutu bitirmiş və həmin ildən Quba Rayon Maliyyə şöbəsində gənc mütəxəssis kimi əmək fəaliyyətinə başlamışdır. [[1967]]-[[1971]]-ci illər ərzində baş dövlət gəlirləri, xalq təsərrüfatının maliyyələşdirilməsi üzrə baş müfəttiş, büdcə inspeksiyasının rəisi, baş büdcə mühasibi və dövlət gəlirləri müfəttişliyinin rəisi, maliyyə şöbəsinin müdir müavini vəzifələrində çalışaraq yüksək təşkilatçılıq bacarığını nümayiş etdirmişdir. [[1974]]-[[1975]]-ci illərdə Azərbaycan KP Quba rayon komitəsinin katibi, [[1975]]-[[1980]]-ci illərdə isə [[Azərbaycan]] KP Quba rayon komitəsinin ikinci katibi vəzifələrində çalışmışdır. H.Günəşli sonradan "Azərkəndtexnika birliyi" Quba rayon şöbəsinə, İstehsalat Suvarma Birliyinə rəhbərlik edərkən, "Kəndkimya" birliyində baş iqtisadçı, Kalinin adına sovxozda, "Təngə" kolxozunda direktor, direktorlar şurasının üzvü, Quba Rayon İcra Hakimiyyəti Başçısının Qonaqkənd zonası üzrə müavin-nümayəndəsi, Aqrar İslahat Komissiyasının üzvü, Əlillərin Sosial Müdafiəsi Fondunun rayon şöbəsinin müdiri və s. kimi vəzifələrdə çalışmış, vəzifə borcunu layaqətlə yerinə yetirmişdir. Həsən Günəşli YAP rayon təşkilatının təsisçilərindən biri olmuşdur və bu gün də onun fəal üzvüdür. O, Partiyanın I, II, III, V qurultaylarının nümayəndəsi olmuşdur. Həmişə ictimaiyyətçi olan H.Günəşli fəaliyyəti dövründə şəhər və rayon sovetlərinə dəfələrlə deputat seçilmişdir. '''Günəşli Həsən Cəlal oğlunun dövlət təltifləri:''' *1967-ci ildə SSRİ Maliyyə Nazirliyi və Mərkəzi Həmkarlar Təşkiları tərəfindən "Əlaçı maliiyə işçisi" döş nişanı; *1970-ci ildə SSRİ Ali Soveti adından "Əmək rəşadətinə görə" medalı; *1973-cü ildə SSRİ Ali Sovetinin qərarı ilə "Əməkdə fərqlənməyə görə" medalı; *1976-cı ildə SSRİ Ali Sovetinin qərarı ilə "Şərəf Nişanı" ordeni; *1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 60 illik yubiley medalı; *1941-1945-ci illər Böyük Vətən müharibəsində qələbənin 65 illik yubiley medalı. '''Diplom və Fəxri Fərmanlar:''' *2002-ci ildə "müstəqilliyimizin 10 illiyi münasibəti ilə əlaqədar və veteranlara mənəvi dayaq durduğu üçün" Azərbaycan Vətən Müharibəsi Veteranlar Birliyinin "Fəxri Fərmanı"; *2002-ci ildə Azərbaycan Respublikası YAP Quba rayon təşkilatının "Fəxri Fərmanı" - ictimai-siyasi həyatda fəal iştirakına və YAP-nın yaradılmasının 10 illiyi münasibəti ilə; *2003-cü ildə Quba Rayon İcra Hakimiyyətinin "Fəxri Fərmanı" - rayonun ictimai-siyasi həyatında fəal iştirakına görə <ref>Həsən Günəşli. Mənim xatirələrim. Bakı, 2004, səh.40</ref> *2005-ci ildə Quba Rayon İcra Hakimiyyətinin "Fəxri Fərmanı" - rayonun ictimai-siyasi həyatında xidmətlərinə görə; *2007-ci ildə Azərbaycan Respublikası YAP Quba rayon təşkilatının "Fəxri Fərmanı" - YAP-nın siyasətinin həyata keçirilməsində, onun ideyalarının təbliğ edilməsində göstərdiyi xidmətlərinə görə və YAP-nın yaradılmasının 15 illiyi münasibəti ilə; *2008-ci ildə Quba Rayon İcra Hakimiyyətinin "Fəxri Fərmanı" - dövlət qulluğunda 50 illik qüsursuz xidmətinə görə; *2012-ci ildə Azərbaycan Respublikası YAP Quba rayon təşkilatının "Fəxri Fərmanı" - Partiya işində səmərəli fəaliyyətinə və YAP rayon təşkilatının yaradılmasının 19-cu il dönümü münasibəti ilə; *2016-cı ildə Azərbaycan Respublikası YAP Quba rayon təşkilatının "Fəxri Fərmanı" - YAP Quba rayon təşkilatının yaradılmasındakı fəaliyyətinə, partiya həyatında fəal iştirak etdiyinə görə və YAP-nın yaradılmasının 24-cü ildönümü münasibəti ilə; *2017-ci ildə Quba rayon İcra Hakimiyyətinin "Fəxri Fərmanı"; *2017-ci ildə YAP Quba rayon təşkilatının "Fəxri Fərmanı" - YAP Quba rayon təşkilatının yaradılmasındakı fəaliyyətinə, partiya həyatında fəal içştirak etdiyinə görə YAP yaradılmasının 25-ci ildönümü münasibətilə; *2018-ci ildə Quba rayon İcra Hakimiyyətinin "Fəxri Fərmanı"; *A zərbaycan Respublikası Ağsaqqallar Şurası İdarə Heyətinin qərarı ilə təltif olunduğu "Fəxri Fərman"; *AMEA-nın 70 illik yubileyi ilə əlaqədar olaraq Respublika Seysmoloji Xidmət Mərkəzində səmərəli fəalliyyətini nəzərə alaraq təltif olunduğu "Fəxri Fərman"; *Azərbaycan Respublikası "Əhalinin Maarifləndirilməsinə Mütəxəssislərin Dəstəyi" ictimai birliyi tərəfindən təltif olunduğu "Mən fəxr edirəm ki, Azərbaycanlıyam" Dilpomu. *İctimai Nəzarət Koalisiyasının Dünya Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzi İctimai Birliyi - "Təşəkkürnamə" - Azərbaycan Respublikası və Quba şəhərinin ictimai-siyasi həyatındakı aktiv fəaliyyətinə, şimal rayonlarının iqtisadi-siyasi inkişafına verdiyi töhfələrinə görə. Həsən Günəşli 4 may 2004-cü ildə Quba Rayon Ağsaqqallar Şurasının III konfransında Şura sədri seçilmiş və hazıradək bu vəzifədə çalışır.<ref>[http://kitabxana.net/files/books/file/1414125719.pdf Tahir Həsənli.Yerfililər (hər bir yerfili üçün yazılmış kitab). Bakı – 2012]</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == [http://www.rtv.az/video/829 100 yaşa Həsən Günəşli]{{Dead link|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot }} [[Kateqoriya:Qubada doğulanlar]] [[Kateqoriya:Dövlət xadimləri]] [[Kateqoriya:İqtisadçılar]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət İqtisad Universitetinin məzunları]] [[Kateqoriya:Quba Rayon Partiya Komitəsinin ikinci katibləri]] n82afk8cq3xxmv3mr9sv2mz16xz635z 6563942 6563928 2022-08-05T13:42:26Z Atakhanli 223224 [[User:AzeriMetbuat|AzeriMetbuat]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Xeyal|Xeyal]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{xg}} — ''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]'' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362">''(müzakirə)''</span></sup>]]</small> 21:02, 8 mart 2021 (UTC) rmhavgmy0huc0dcgoqxd981vx140hr2 İstifadəçi:EVRRVE. 2 693515 6564802 6563602 2022-08-06T07:21:17Z EVRRVE. 219485 /* Yüklədiyim fayllar */ wikitext text/x-wiki {{Mərkəz|'''<big>XOŞ GƏLMİSİNİZ!</big>'''}} {{Mərkəz|[[İstifadəçi: EVRRVE./Mükafatlar|'''<big>MÜKAFATLARIMLA BURADAN TANIŞ OLA BİLƏRSİNİZ</big>''']]}} <center> '''[[İstifadəçi:EVRRVE.|<span style="color:#111111;text-shadow:1px 1px 8px #7F007F;">EVRRVE.</span>]]''' <small>[[İstifadəçi müzakirəsi:EVRRVE.|<sup><span style="color:#7F007F">'''(müzakirə)'''</span></sup>]]</small> </center> == Yaratdığım məqalələr == [[Tiaqo Bezerra|1.Tiaqo Bezerra]] [[Ramon Maçado|2.Ramon Maçado]] [[Romen Bask|3.Romen Bask]] [[Huqo Basto|4.Huqo Basto]] [[Sezar Meza Kolli|5.Sezar Meza Kolli]] [[Harramiz Soares|6.Harramiz Soares]] [[Daniel Maldini|7.Daniel Maldini]] [[Stefano Sensi|8.Stefano Sensi]] [[Brahim Diaz|9.Brahim Diaz]] [[Alessandro Plizzari|10.Alessandro Plizzari]] [[Mert Çelik|11.Mert Çelik]] [[İdrisov|12.İdrisov]] [[Zülfüqarlı (soyad)|13.Zülfüqarlı]] [[Hamidu Keyta|14.Hamidu Keyta]] [[Əşrəf Hakimi|15.Əşrəf Hakimi]] [[Cəlal Hüseynov|16.Cəlal Hüseynov]] [[Emil Səfərov|17.Emil Səfərov]] [[Amin Seydiyev|18.Amin Seydiyev]] [[Qabriel Veron|19.Qabriel Veron]] [[Cud Bellingem|20.Jude Bellingham]] [[Minifutbol üzrə Avropa çempionatı|21.Minifutbol üzrə Avropa çempionatı]] [[Fərid Yusifli|22.Fərid Yusifli]] [[Orelyen Tçuameni|23.Orelyen Tçuameni]] [[Sebastiano Espozito|24.Sebastiano Esposito]] [[Alexandro Kantero|25.Alejandro Kantero]] [[Xuan Musso|26.Xuan Musso]] [[Kalvin Remsi|27.Kalvin Remsi]] [[Andrea Karboni|28.Andrea Karboni]] [[Lautaro Martinez|29.Lautaro Martinez]] [[Yaovi Akakpo|30.Yaovi Akakpo]] [[Ataa Caber|31.Ataa Caber]] [[Kamran İbrahimov|32.Kamran İbrahimov]] [[Fabio Vieyra|33.Fabio Vieyra]] [[Eduardo Camavinqa|34.Eduardo Camavinqa]] [[Kenni Sayef|35.Kenni Sayef]] [[Qodsvey Donyo|36.Qodsvey Donyo]] [[Feras Abu Akal|37.Feras Abu Akal]] [[Duşan Vlahoviç|38.Duşan Vlahoviç]] [[Kristian Asllani|39.Kristian Asllani]] [[Tayrell Malasiya|40.Tayrell Malasiya]] [[Rövlan Muradov|41.Rövlan Muradov]] [[Oskar Minqueza|42.Oskar Minqueza]] [[Yeqor Boqomolski|43.Yeqor Boqomolski]] [[Nicat Mehbalıyev|44.Nicat Mehbalıyev]] [[Kalvin Fillips|45.Kalvin Fillips]] === Yaratdığım kateqoriyalar === [[:Kateqoriya:İspan futbolçular|1.Kateqoriya:İspan futbolçular]] [[:Kateqoriya:Fransız futbolçular|2.Kateqoriya:Fransız futbolçular]] [[:Kateqoriya:2000-ci ildən sonra doğulan futbolçular|3.Kateqoriya:2000-ci ildən sonra doğulan futbolçular]] [[:Kateqoriya:Legioner Paraqvay futbolçuları|4.Kateqoriya:Legioner Paraqvay futbolçuları]] [[:Kateqoriya:Kalyari FK oyunçuları|5.Kateqoriya:Kalyari FK oyunçuları]] [[:Kateqoriya:Braziliya Seriya A|6.Kateqoriya:Braziliya Seriya A]] [[:Kateqoriya:Braziliya Seriya A futbolçuları|7.Kateqoriya:Braziliya Seriya A futbolçuları]] [[:Kateqoriya:Legioner Monteneqro futbolçuları|8.Kateqoriya:Legioner Monteneqro futbolçuları]] [[:Kateqoriya:Azərbaycanın ev sahibliyi etdiyi beynəlxalq futbol turnirləri|9.Kateqoriya:Azərbaycanın ev sahibliyi etdiyi beynəlxalq futbol turnirləri]] [[:Kateqoriya:Empoli FK|10.Kateqoriya:Empoli FK]] [[:Kateqoriya:Empoli FK oyunçuları|11.Kateqoriya:Empoli FK oyunçuları]] [[:Kateqoriya:Legioner Belarus idmançıları|12.Kateqoriya:Legioner Belarus idmançıları]] [[:Kateqoriya:Legioner Belarus futbolçuları|13.Kateqoriya:Legioner Belarus futbolçuları]] [[:Kateqoriya:Legioner Macarıstan futbolçuları|14.Kateqoriya:Legioner Macarıstan futbolçuları]] [[:Kateqoriya:Legioner Macarıstan idmançıları|15.Kateqoriya:Legioner Macarıstan idmançıları]] === Yüklədiyim fayllar === [[:Fayl:Bolonya FK loqo.png|1.Fayl:Bolonya FK loqo.png]] [[:Fayl:Şamaxı FK loqo.png|2.Fayl:Şamaxı FK loqo.png]] [[:Fayl:Şamaxı FK yeni loqo.jpeg|3.Fayl:Şamaxı FK yeni loqo.jpeg]] [[:Fayl:Cenoa FK loqo.png|4.Fayl:Cenoa FK loqo.png]] [[:Fayl:Hellas Verona FK loqo.png|5.Fayl:Hellas Herona FK loqo.png]] [[:Fayl:61 FK loqo.png|6.Fayl:61 FK loqo.png]] [[:Fayl:ABN-Bərdə FK loqo.gif|7.Fayl:ABN-Bərdə FK loqo.gif]] [[:Fayl:Admira Vakker Mödlinq FK loqo.png|8.Fayl:Admira Vakker Mödlinq FK loqo.png]] [[:Fayl:Fənərbaxça FK loqo.png|9.Fayl:Fənərbaxça FK loqo.png]] == Haqqımda məlumatlar == {{İstifadəçi məlumatı|İstifadəçi adı=EVRRVE.|Adı Soyadı=Ramal|Yaşadığı ölkə={{bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]]|Milliyyəti=Azərbaycanlı|Doğum yeri=[[Xaçmaz]]|Doğum tarixi=6 fevral 1990|Vikipediyada fəaliyyəti=[[20 fevral]] [[2021]] - indiyə kimi}} {{İstifadəçiqutusuyuxarı}} {{Google Chrome}}{{Bürclər:Dolça}} {{Maraqlar:Futbol}}{{Maraqlar:İdman}}{{İstifadəçi Neftçi}}{{User FB}}{{User az}}{{Maraqlar:Kompüter}}{{İstifadəçi Azərbaycan}}{{Milan FK azarkeşi}}{{İstifadəçi/Müsəlman}}{{Kişi}}{{Təcrübəli istifadəçi}} {{Səhifə addəyişdiricisi}} {{Patrul}} {{İstifadəçi təvazökarlığı|60}}{{Azərbaycanlı İstifadəçi}} {{İstifadəçi Ermənistanı tanımır}} {{User tarix}} {{User tr-4}} {{User en-1}} {{User Wikipedian For|il=2021|ay=02|gün=20}} [[Kateqoriya:1000-dən çox töhfəsi olan vikipediyaçılar]] l8v8bgvajsgxuj2buv1138f2ybnobjs Xəyal Əlizadə 0 693884 6564208 6452193 2022-08-05T17:47:45Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Xəyal Əlizadə |şəkil = |şəklin ölçüsü = |doğum yeri = [[Ağstafa]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = [[Ağstafa]], [[Azərbaycan]] |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020 |rütbə = {{Əsgər|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] <br> {{*}} [[Şuşa döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Cəsur döyüşçü" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Şuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} |vəfat tarixi=09 noyabr 2020 (25 yaşında)}} '''Xəyal Nəsrəddin oğlu Əlizadə''' (2 iyun 1995 Ağstafa - 09 noyabr 2020, Tərtər rayonu) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin əsgəri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Xəyal Əlizadə [[1995]]-ci il [[2 iyun|iyunun 2-də]] [[Ağstafa]] şəhərində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> == Hərbi xidməti == [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun əsgəri olan Xəyal Əlizadə 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Şuşanın azad olunması uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Xəyal Əlizadə noyabrın 09-da Şuşanın azad olunması zamanı şəhid olub. [[Ağstafa]] şəhərində dəfn olunub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal Əlizadə ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal Əlizadə ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını uğurla yerinə yetirdiyinə, düşmənin əsas qruplaşmalarının məhv edilməsi ilə qoşunların döyüş qabiliyyətinin qorunub saxlanılmasında fərqləndiyinə görə Azərbaycan [[Azərbaycan Prezidenti|Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal Əlizadə ölümündən sonra [["Cəsur döyüşçü" medalı]] ilə təltif edildi.<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Şuşa rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal Əlizadə ​ölümündən sonra [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":ŞM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=24.06.2021|url=https://static.president.az/media/W1siZiIsIjIwMjEvMDYvMjQvdGV1ZXE2aXZqX1NBUkFOQ0FNX0FaX1JCQVlDQU5fUkVTUFVCTElLQVNJX1NJTEFITElfUV9WVl9MX1JJTklOX0hfUkJJX1FVTExVUV9VTEFSSU5JTl9VX0FOSU5fQVpBRF9PTFVOTUFTSU5BX0dfUl9NRURBTElfSUxfVF9MVElGX0VESUxNX1NJX0hBUVFJTkRBLnBkZiJdXQ?sha=869d404aa06c0d2d|accessdate=24.06.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20210625133202/https://static.president.az/media/W1siZiIsIjIwMjEvMDYvMjQvdGV1ZXE2aXZqX1NBUkFOQ0FNX0FaX1JCQVlDQU5fUkVTUFVCTElLQVNJX1NJTEFITElfUV9WVl9MX1JJTklOX0hfUkJJX1FVTExVUV9VTEFSSU5JTl9VX0FOSU5fQVpBRF9PTFVOTUFTSU5BX0dfUl9NRURBTElfSUxfVF9MVElGX0VESUxNX1NJX0hBUVFJTkRBLnBkZiJdXQ?sha=869d404aa06c0d2d|archivedate=2021-06-25|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> *[[Fayl:AZ_Brave_warrior_medal_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (24.06.2021) — [["Cəsur döyüşçü" medalı]] (ölümündən sonra)<ref>{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|date=24.06.2021|url=https://president.az/articles/52280|accessdate=06.07.2021|language=|url-status=live}}</ref> *[[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (24.06.2021) — [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":ŞMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=24.06.2021|url=https://azertag.az/xeber/1815553|accessdate=24.06.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20210625132720/https://azertag.az/xeber/1815553|archivedate=2021-06-25|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} t8hdcuf6nqtahxyc0sgm8m7ydr93449 Xəyal Aslanov 0 697803 6564206 6452175 2022-08-05T17:46:51Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Xəyal Aslanov |şəkil =Xəyal Aslanov.jpg |şəklin ölçüsü =220px |doğum tarixi = 05.03.1994 |doğum yeri = [[Çardaqlı (Tərtər)|Çardaqlı]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 28.09.2020 |vəfat yeri = [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020 |rütbə = {{Gizir|Azərbaycan}} |döyüşlər = [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] <br> {{*}} [[Suqovuşan döyüşləri]] |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı|2020}} {{"Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı|2020}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı|2020}} {{"Laçının azad olunmasına görə" medalı|2020}} }} '''Xəyal Qüdrət oğlu Aslanov''' ([[5 mart]] [[1994]]; [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]] — [[28 sentyabr]] [[2020]]; [[Tərtər rayonu]], [[Azərbaycan]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin giziri, [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] şəhidi. == Həyatı == Xəyal Aslanov [[1994]]-cü il [[5 mart|martın 5-də]] [[Tərtər rayonu]]nun [[Çardaqlı (Tərtər)|Çardaqlı]] kəndində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> Ailəli idi. Umud və Uğur adında 2 oğlu yadigar qaldı. == Hərbi xidməti == [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun giziri olan Xəyal Aslanov 2020-ci il sentyabrın 27-də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Ermənistan]] işğalı altında olan ərazilərin azad edilməsi və [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün bərpa olunması üçün başlanan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı [[Suqovuşan döyüşləri|Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlər]]də savaşıb. Xəyal Aslanov sentyabrın 28-də [[Suqovuşan döyüşləri]] zamanı şəhid olub. [[Azərbaycan]]ın ərazi bütövlüyünün təmin edilməsi uğrunda döyüş əməliyyatlarına qatılan və hərbi hissə qarşısında qoyulmuş tapşırıqların icrası zamanı vəzifə borcunu şərəflə yerinə yetirdiyi üçün [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal Aslanov ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":VUM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=15.12.2020|url=https://president.az/articles/49098|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20201215202354/https://president.az/articles/49098|archivedate=2020-12-15|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]] ərazilərinin işğaldan azad olunması zamanı döyüş tapşırıqlarını yerinə yetirən zaman cəsarət göstərdiyinə, habelə qətiyyətli addımlar nümayiş etdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal Aslanov ölümündən sonra [["Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":DFG">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=18.12.2020|url=https://president.az/articles/49223|accessdate=18.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210205085755/https://president.az/articles/49223|archivedate=2021-02-05|url-status=live}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Suqovuşan]] qəsəbəsinin işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal Aslanov ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":SM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49665|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229090238/https://president.az/articles/49665|archivedate=2020-12-29|url-status=unfit}}</ref> [[Azərbaycan]]ın [[Laçın rayonu]]nun işğaldan azad edilməsi uğrunda aparılan döyüş əməliyyatlarına qatılaraq şəxsi igidliyi və şücaəti nümayiş etdirdiyinə görə [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən Xəyal Aslanov ölümündən sonra [["Laçının azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edildi.<ref name=":LM">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Laçının azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Prezidentinin saytı|newspaper=www.president.az|date=29.12.2020|url=https://president.az/articles/49712|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201229173807/https://president.az/articles/49712|archivedate=2020-12-29|url-status=live}}</ref> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For the distinction in battle medal ribbon.png|50px]] (18.12.2020) — [["Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":DFGMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=18.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46479|accessdate=18.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210205085703/http://e-qanun.az/framework/46479|archivedate=2021-02-05|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Laçının azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":LMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Laçının azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46564|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109150940/http://e-qanun.az/framework/46564|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Tərtər rayonunda vəfat edənlər]] bi4boi2pq8ylouu0vkghhtfaz67diub Vladimir Voroşilov 0 699009 6564127 6486424 2022-08-05T16:10:17Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |orijinal adı = {{Dil-ru|́Владимир Ворошилов}} |mükafatları = {{Rusiya Federasiyasının Əməkdar Mədəniyyət İşçisi}} }} '''Vladimir Yakovloviç Voroşilov ''' ({{Dil-ru|́Владимир Яковлевич Ворошилов}}; doğum soyadı: '''Kalmanoviç'''<ref>{{cite web|url=http://chtoby-pomnili.com/page.php?id=1458|title=Ворошилов Владимир Яковлевич|publisher=Chtoby-pomnili.com|accessdate=2021-04-17|lang=ru|archive-date=2013-01-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20130116042352/http://chtoby-pomnili.com/page.php?id=1458|url-status=unfit}}</ref> (birinci nikaha daxil olarkən arvadının soyadını götürüb); {{DVTY}}) — sovet və Rusiya televiziya xadimi, teatr rejissoru və rəssam. "[[Nə? Harada? Nə zaman?]]" televiziya oyununun müəllifi, rejissoru və aparıcısı, [[Rusiya televiziya Akademiyası]]nın akademiki. "Nə? Harada? Nə zaman?" Klublarının Beynəlxalq Assosiasiyasının birinci prezidenti (1989–2001). Rusiya Federasiyasının Əməkdar Mədəniyyət İşçisi (1994).<ref>{{cite web|url=http://www.kremlin.ru/acts/bank/5309|title=Указ Президента Российской Федерации от 12 января 1994 года № 129 «„О присвоении почётного звания Заслуженный работник культуры Российской Федерации“»|publisher=[[Rusiya Federasiyası Prezidenti]]|date=12 yanvar 1994|accessdate=17 aprel 2021}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|1}} == Xarici keçidlər == * [http://chgk.tvigra.ru/personal/ Chgk.tvigra.ru saytında profili] {{Şəxs-qaralama}} {{xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Simferopolda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Moskva vilayətində vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:SSRİ rəssamları]] [[Kateqoriya:Rusiya rəssamları]] [[Kateqoriya:XX əsr rəssamları]] [[Kateqoriya:SSRİ teatr rejissorları]] [[Kateqoriya:Rusiya teatr rejissorları]] [[Kateqoriya:SSRİ rejissorları]] [[Kateqoriya:Rusiya rejissorları]] [[Kateqoriya:SSRİ televiziya aparıcıları]] [[Kateqoriya:Rusiya televiziya aparıcıları]] [[Kateqoriya:TEFİ mükafatı laureatları]] [[Kateqoriya:Nə? Harada? Nə zaman?]] [[Kateqoriya:Ürək tutmasından ölənlər]] rgkcvt8tiq4i3fw5meir91mbh8ghdgy Zəfər zirvəsi 0 699627 6564688 6282310 2022-08-06T00:32:29Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Dağ |Adı = Zəfər zirvəsi |Yerli adı = |Şəkil = Dfdfadhbgfdshtyüthsdgh.jpg |Şəklin izahı = |CoordScale = |Ölkə = Azərbaycan |Ölkə 1 = |Rayon = [[Qusar]] |Dağ silsiləsi = Baş Qafqaz silsiləsi |Mütləq hündürlüyü = 4301 <ref>{{cite web|url=https://tehran.mfa.gov.az/az/news/3247/bazarduzu-zirvesinin-serqindeki-adsiz-yuksekliye-zefer-zirvesi-adi-verilib|title=Bazardüzü zirvəsinin şərqindəki adsız yüksəkliyə “Zəfər zirvəsi” adı verilib|date=|accessdate=8.01.2022|language=az|archive-date=2022-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108145420/https://tehran.mfa.gov.az/az/news/3247/bazarduzu-zirvesinin-serqindeki-adsiz-yuksekliye-zefer-zirvesi-adi-verilib|url-status=unfit}}</ref> <ref>{{cite web|url=https://1news.az/news/20211116073355892-Israfil-Ashurly-o-voskhozhdenii-na-Zefer-zirvesi-Snezhnyi-sklon-pod-moimi-nogami-poekhal-vniz-uvlekaya-menya-za-soboi|title=Исрафил Ашурлы о восхождении на «Zəfər zirvəsi»: Снежный склон под моими ногами поехал вниз, увлекая меня за собой|date=|accessdate=8.01.2022|language=az|archive-date=2022-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108145909/https://1news.az/news/20211116073355892-Israfil-Ashurly-o-voskhozhdenii-na-Zefer-zirvesi-Snezhnyi-sklon-pod-moimi-nogami-poekhal-vniz-uvlekaya-menya-za-soboi|url-status=unfit}}</ref> |İlk fəthi = |Yer xəritəsi = Qafqaz |Yer xəritəsi 1 = Azərbaycan |Vikianbar = }} '''Zəfər zirvəsi ''' — Baş Qafqaz silsiləsində Azərbaycanın ikinci ən hündü zirvəsi . 4301 m <ref>{{cite web|url=https://azvision.az/news/270045/-azerbaycanin-iki-en-hundur-noqtesi--fotolar--.html|title=Azərbaycanın iki ən hündür nöqtəsi|date=|accessdate=8.01.2022|language=az|archive-date=2022-01-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20220108143834/https://azvision.az/news/270045/-azerbaycanin-iki-en-hundur-noqtesi--fotolar--.html|url-status=unfit}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.bizimyol.info/az/news/363244.html|title=Zəfər zirvəsinə qalxan gənc xanım: “4 dərəcə şaxta və güclü külək şəraitində qalxmışıq”|date= |accessdate=8.01.2022 |language=az}}</ref> == Haqqında == Şanlı [[Azərbaycan]] Ordusunun 44 günlük hərbi əməliyyatları nəticəsində işğal altında olan torpaqlarımızın azad edilməsi münasibətilə [[Azərbaycan]] Respublikası Prezidentinin 2020-ci il 3 dekabr tarixli sərəncamına əsasən 8 Noyabr [[Azərbaycan]] Respublikasında "Zəfər günü" kimi təsis olunmuşdur. Bu münasibətlə [[Bazardüzü]] zirvəsindən şərqdə yerləşən 4301m hündürlükdəki adsız yüksəkliyə "Zəfər zirvəsi" adı verilməsi ilə bağlı lazımı icazələr alınıb və "Zəfər Azərbaycanındır !" adlı [[ekspedisiya]] təşkil edilib. Çətin qış şərtlərində həyata keçirilən ekspedisiya 10 gün davam edib. Azərbaycan Ordusunun, "Qartal Dağçılıq İdman Kulubu"nun və müstəqil alpinistlərin də daxil olduğu ekspedisiyada 13 nəfərlik komanda üzvləri 9 fevral 2021-ci il (saat 14:50) tarixində zirvəyə çıxıb və xüsusi hazırlanmış zirvə lövhəsini quraşdırıblar.<ref>{{cite web |url=https://apa.az/az/sosial_xeberler/Bazarduzu-zirvsinin-srqindki-adsiz-yukskliy-Zfr-zirvsi-adi-verilib-colorredVIDEOcolor-629510 |title=Bazardüzü zirvəsinin şərqindəki adsız yüksəkliyə “Zəfər zirvəsi” adı verilib |date= |accessdate=16.02.2021 |language=az }}</ref><ref>{{cite web |url=https://1news.az/az/news/20210216115350831-Bazarduzu-zirvesinin-sherqindeki-adsiz-yuksekliye-Zefer-zirvesi-adi-verilib-FOTO-VIDEO |title=Bazardüzü zirvəsinin şərqindəki adsız yüksəkliyə “Zəfər zirvəsi” adı verilib |date= |accessdate=16.02.2021 |language=az }}</ref><ref>{{cite web |url=https://ordu.az/ru/news/184243/bazarduzu-zirvesinin-serqindeki-adsiz-yuksekliye-zefer-zirvesi-adi-verilib-video |title=Bazardüzü zirvəsinin şərqindəki adsız yüksəkliyə “Zəfər zirvəsi” adı verilib - VİDEO |date= |accessdate=16.02.2021 |language=az }}</ref><ref>{{cite web |url=https://mod.gov.az/az/news/bazarduzu-zirvesinin-serqindeki-adsiz-yuksekliye-zefer-zirvesi-adi-verilib-video-34889.html |title=Bazardüzü zirvəsinin şərqindəki adsız yüksəkliyə “Zəfər zirvəsi” adı verilib |date= |accessdate=16.02.2021 |language=az }}</ref><ref>{{cite web |url=https://video.azertag.az/video/113037 |title=Bazardüzü zirvəsinin şərqindəki adsız yüksəkliyə “Zəfər zirvəsi” adı verilib |date= |accessdate=16.02.2021 |language=az }}</ref> == Zirvə ekspedisiyanın iştirakçıları == #Zal Eldar Oğlu Nəbiyev, (ekspedisiya rəhbəri Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Quru Qoşunlarının polkovnik-leytenantı) #Rüfət Cəfər Oğlu Qocayev, (Qartal Dağçılıq İdman Klubunun rəhbəri (QDİK)) #Sirxan Çərkəz Oğlu Məmmədov, (Respublika Alpinist Turist Klubu (RATK)) #Ülvi Barzul Oğlu Məmmədli, (Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Quru Qoşunlarının baş leytenantı) #Ravil Məhərrəm Oğlu Xalafov, (Climber (İK)) #Kozlov Aleksey Viktoroviç, fotoqraf (QDİK) #Nizami Rasim Oğlu Nuriyev, (QDİK) #İsmayıl Dəmir Oğlu Əsgərov, (QDİK) #Neymət İzzət Oğlu Ağayev, (QDİK) #Nima Həsən Oğlu Şahməhəmmədi Xiyavi, (QDİK) #Toğrul İlham Oğlu Cəfərov, (Tufan Dağçılıq Klubu (TDK) #Aida Akif Qızı, Abdullayeva, (QDİK) #Zəfər Vaqif Oğlu Rəhmanov, (Şahdağ Hidrometeoroloji Tədqiqat Mərkəzinin Direktoru) ===Foto qalereya=== <gallery> Üüreüe2.jpg | Dfdfadhbgfdshtyüthsdgh.jpg| Erttr2342rfsdsd.jpg| ÜE234454.jpg| Dfdfrt.jpg| Üe4fd.jpg| </gallery> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} qzc5r2l5g10eure10zod12hiz2qnzf2 İstifadəçi:Atakhanli 2 700304 6563972 6555710 2022-08-05T13:51:31Z AzeriMetbuat 104251 Səhifənin bütün məzmunu silindi wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 6563986 6563972 2022-08-05T13:57:47Z Eldarado 33729 [[User:AzeriMetbuat|AzeriMetbuat]] tərəfindən edilmiş redaktələr geri qaytarılaraq [[User:Atakhanli|Atakhanli]] tərəfindən yaradılan sonuncu versiya bərpa olundu. wikitext text/x-wiki {{Patrul topicon}} {{Rolbaker topicon}} {{Səhifə addəyişdiricisi topicon}} {{Təcrübəli istifadəçi topicon}} {{istifadəçi töhfə topicon}} {{istifadəçi töhfə}} {{Patrul}}{{Rolbaker}}{{Səhifə addəyişdiricisi}}{{Təcrübəli istifadəçi}} {{İstifadəçi məlumatı |Adı Soyadı = Nihad Ataxanlı |Şəkli = |İstifadəçi adı =atakhanli |Yaşadığı ölkə = {{AZE}} |Milliyyəti = Azərbaycanlı |Doğum tarixi = 09.12.1999 |Doğum yeri = [[Bakı]] |Vikipediyada fəaliyyəti = |Töhfələri = |Instagram = |Facebook = |Twitter = |VK = |E-mail =ataxanli.nihad@gmail.com |Vikiİmzası = |Sayt/Bloq = |Mükafatları=Milli İnternet Mükafatı (2015) Lean Startup Practitioner (2017)}} '''Ataxanlı Nihad''' Nazim oğlu 1999-cu il dekabrın 9-da [[Bakı]] şəhərində anadan olub. 2006-cı ildə [[Biləcəri]] 297 nömrəli məktəbə daxil olmuş, 2017-ci ildə həmin məktəbi bitirdikdən sonra eyni ildə [[Bakı Mühəndislik Universiteti]]nin [[Maliyyə]] (tədris ingilis dilində) ixtisasına daxil olmuş, 2022-ci ildə məzun olmuşdur. 2015-ci ildə "Qarabağla bağlı saytlar" nominasiyası üzrə [[Milli Net|Milli Net‒Milli İnternet Mükafatına]] layiq görülmüşdür. [[Karabakh is Azerbaijan Platforması|"Karabakh is Azerbaijan" Platforması]]nın idarə heyətinin üzvüdür. Könüllü olaraq Facebook Editor Community və Vikipediya Azərbaycanda fəaliyyət göstərir. == Mükafatlarım == {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" | rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" |[[Fayl:Barnstar_of_Reversion_Hires.png|100x100px]] | style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''Antivandalizm ulduzu''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |Vandalizmlə aktiv mübarizənizə görə təşəkkür hissi ilə. Uğurlar! Hörmətlə, [[İstifadəçi:Dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dancewithdevil|müzakirə]]) 10:11, 28 aprel 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" | rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" |[[Fayl:Bronzewiki_2.png|131x131px]] | style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''«Bürünc Ulduz»''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |Siz, 2022-ci ilin aprel ayı ərzində 2.471 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqasının]] «Bürünc Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. — '''''[[İstifadəçi:Xeyal|<span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6E;">Xeyal</span>]]''''' <small>'''''[[İstifadəçi müzakirəsi:Xeyal|<sup><span style="color:#666362;text-shadow:1px 1px 8px #324A6">''(müzakirə)''</span></sup>]]'''''</small> 21:30, 2 may 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" | rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" |[[Fayl:Qraf_Star.png|100x100px]] | style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''Qraf Ulduzu''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |Azərbaycan dilində olan Vikipediyanın zənginləşdirilməsi üçün fəaliyyətlərinizə görə Uğurlar! -- Hörmətlə: [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.2em 0.4em;">'''Qraf'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 07:57, 25 may 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" | rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" |[[Fayl:The_Patrol's_Barnstar.png|100x100px]] | style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''Patrul ulduzu''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |<div>Son 1 ay ərzində məqalələrin patrullanmasında göstərdiyiniz aktivliyə görə.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 13:54, 30 may 2022 (UTC)</div> |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" | rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" |[[Fayl:Barnstar_of_Diligence_Hires.png|100x100px]] | style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''Çalışqanlıq ulduzu''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |Patrul olaraq redaktələrinizə, aktiv və faydalı fəaliyyətinizə görə. P.S. sizə verilən mükafatları alt səhifənizə əlavə edə bilərsiniz. Beləliklə, digər istifadəçilər sizə verilən mükafatları görsünlər. Uğurlar! :) Hörmətlə, [[İstifadəçi:Dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dancewithdevil|müzakirə]]) 10:41, 17 iyun 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" | rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" |[[Fayl:Goldenwiki_2.png|131x131px]] | style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''«Qızıl Ulduz»''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |Siz, 2022-ci ilin iyun ayı ərzində 6.761 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqasının]] «Qızıl Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dancewithdevil|müzakirə]]) 23:59, 29 iyun 2022 (UTC) |} {| style="border: 1px solid {{{çərçivə|{{{border|gray}}}}}}; line-height: 1.2; background-color: {{{rəng|{{{color|#fdffe7}}}}}};" | rowspan="2" valign="top" |[[Fayl:White_Demon_Barnstar.png|135x135px]] | rowspan="2" | | style="font-size: x-large; padding: 0; vertical-align: bottom; height: 1.1em;" |'''White Demon ulduzu''' |- | style="vertical-align: top; border-top: 1px solid gray; width:100%;" |Son bir ay ərzində etdiyiniz 6000-dən çox redaktənizə, kateqoriyalarla işinizə, eləcə də, müzakirələrdəki aktiv iştirakınıza görə şəxsi mükafatımla təltif olunursunuz!— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 07:04, 2 iyul 2022 (UTC) |} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" | rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" |[[Fayl:Category_Barnstar_Hires.png|100x100px]] | style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''Kateqoriya ulduzu''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |"Kateqoriya" ad fəzasındakı işlərinizə görə. Hörmətlə, [[İstifadəçi:Dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Dancewithdevil|müzakirə]]) 23:27, 6 iyul 2022 (UTC) |} {{AzViki10000}} {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[Fayl:Wiki gold medal.svg|100px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" | '''«Qızıl Ulduz»''' |- |style="vertical-align: middle; padding: 3px;" | Siz, 2022-ci ilin iyul ayı ərzində 5.195 redaktə etmisiniz. Buna görə də [[Vikipediya:Redaktə Liqası|Redaktə Liqası]]nın «Qızıl Ulduz» mükafatına layiq görülürsünüz. Uğurlar ! Hörmətlə '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 00:00, 30 iyul 2022 (UTC) |} {{Patrullar}} [[Kateqoriya:İstifadəçi az]] [[Kateqoriya:Azərbaycanlı vikipediyaçılar]] fba6lr8ho7r7pl0w3sypv45xo84dmno Vəsiyyət (şeir) 0 702829 6564159 5943013 2022-08-05T16:41:42Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Ədəbi əsər |Adı = |Orijinal adı = |Şəkil = |Şəklin eni = |Şəkilaltı yazı = |Janr = |Müəllif = |Orijinal dili = |Yazılıb = 25 dekabr 1845-ci il |Nəşr ili = |Xüsusi nəşri = |Nəşriyyat = |isbn = |Tərcümə = |Əvvəlki = |Sonrakı = |Lib = |Vikimənbə-mətn = }} '''Vəsiyyətnamə''' ({{lang-uk|Заповіт}}) — [[Taras Şevçenko|Taras Şevçenkonun]] [[25 dekabr]] [[1845-ci il|1845-ci ildə]] [[Pereyaslav|Pereyaslavda]] müraciət-"[[vəsiyyətnamə]]" şəklində yazdığı proqramlaşdırılmış [[şeir]]. Şeir [[Ukrayna mədəniyyəti|Ukrayna mədəniyyətinə]] böyük təsir göstərmişdir və təsir göstərməkdədir. Bir sıra bəstəkarlar musiqi əsərlərini şeirə əsasən bəstələmişdilər və ümumiyyətlə mədəni həyatda onu fəal istifadə edirlər və şeir əsəri 150-dən çox dillərə tərcümə olunmuşdur. == Musiqidə == "Vəsiyyətnamə" bir çox musiqi əsərlərin əsasını təşkil edir. Əsər üçün musiqini ilk dəfə [[Nikolay Lısenko]] bəstələmişdir (1868-ci ildə kişi xoru, solo tenor və fortepiano üçün, 1877-ci ildə ikinci buraxılışı işıq üzünü görmüşdü). "Vəsiyyətnamə" üçün yazılmış ən populyar musiqi Ukrayna xalq mahnısı intonasiyalarına çox yaxın idi. O, 1870-ci illərdə Qordi Qladki tərəfindən yaradılmış, daha sonra Lısenko tərəfindən redaktə edilmiş və [[Poltava]] şəhərində G. Markeviç tərəfindən nəşr olunmuşdur. Mahnı uzun müddət xalq mahnısı olaraq qəbil edilirdi. [[Yakov Stepovoy]], [[Kirill Stetsenko]], [[Porfiri Demutski]], [[Aleksandr Aleksandrov (bəstəkar)|Aleksandr Aleksandrov]] və s. kimi bəstəkarlar əsərin xor işləməsini həyata keçirmişdilər. "Vəsiyyətnamə" mətni üzərində böyük musiqi əsərləri də yaradılmışdır. Məsələn, [[Vasili Barvinski|Vasili Barvinskinin]] (1918), [[Stanislav Lyudkeviç|Stanislav Lyudkeviçin]] (1934, 1955-də ikinci versiyası çıxmışdır), [[Boris Lyatoşinksi|Boris Lyatoşinksinin]] (1939) və [[Lev Revutski|Lev Revutskinin]] (1939) kantantaları və [[Reynhold Qlier|Reynhold Qlierin]] simfonik poeması (1939). [[Sergey Prokofyev|Sergey Prokofyevin]] "[[Semyon Kotko]]" operasının 4-cü aktında "Vəsiyyətnamə" şeirinin sözlərindən və Prokofyevin musiqisindən ibarət xor yer alıb. Qladkovun bəstələdiyi melodiya [[Dmitri Kabalevski|Dmitri Kabalevskinin]] [[Aleksandr Dovjenko|Aleksandr Dovjenkonun]] "[[Şors (film, 1939)|Şors]]" kinoepopeyasında Vasili Bojenkonun ölüm səhnəsindəki vokal-simfonik şəklinin əsasını təşkil etdi. Ümumilikdə, "Vəsiyyətnamə"in 60-dan çox interpretasiyası var.<ref>''Заповіт'' // [[Ukrayna Sovet Ensiklopediyası|Українська радянська енциклопедія]]. — 2-е издание. — Т. 4. — Киев, 1979., стр. 201</ref> == Əsərin tərcümə versiyaları == Əsərin azərbaycan dilinə tərcüməsini ilk dəfə [[Süleyman Rüstəm]] 1939-cu il tarixli "Şevçenko T. Secilmiş әzәrlәri" kitabında dərc etmişdir.<ref name=":0">[https://web.archive.org/web/20080225112948/http://www.ukrlib.com/zapovit/index.html "Taras Şevçenkonun "Vəsiyyətnamə" əsəri dünya xalqlarının dillərində"] [[Naukova Dumka]] nəşriyyatı, 1964</ref> Həmçinin, tərcümə işini [[Əhməd Cavad]] və [[Mikayıl Müşfiq]] (1934), [[Mikayıl Rzaquluzadə]] (1939), [[Abbas Abdulla]] ("Azərbaycan gəncləri" qəzetində, 21 iyun 1979), [[Xəlil Rza Ulutürk|Xəlil Rza]] ("Azərbaycan müəllimi", 21 sentyabr 1979) və [[Vilayət Rüstəmzadə]] (1979) da həyat keçirmişdilər.<ref name=":0" /> Rus dilinə tərcümənin müəllifi [[Aleksandr Tvardovski]] olmuşdur, tərcümə öncə 6 mart 1939-cu ildə "Krasnı flot" qəzetində və sonra həmin il "Molodaya qvardiya" jurnalında da paylaşılmışdır..<ref>{{Cite web|url=http://www.ukrlib.com/zapovit/Rosiiska.html|title=· Завещание · Заповіт Тараса Шевченка російською мовою|website=web.archive.org|date=2008-02-26|accessdate=2020-10-15|archive-date=2008-02-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20080226130824/http://www.ukrlib.com/zapovit/Rosiiska.html|url-status=unfit}}</ref> == Mətni == <div style="float:center;" class="toccolours"> {{col-begin}} {{col-2}} '''Ukrayna dilində orijinal mətn''' <!-- Please do not remove this double line break--> <poem>Як умру, то поховайте Мене на могилі, Серед степу широкого, На Вкраїні милій, Щоб лани широкополі, І Дніпро, і кручі Було видно, було чути, Як реве ревучий. Як понесе з України У синєє море Кров ворожу... отойді я І лани, і гори — Все покину і полину До самого бога Молитися... а до того Я не знаю бога. Поховайте та вставайте, Кайдани порвіте І вражою злою кров'ю Волю окропіте. І мене в сем'ї великій, В сем'ї вольній, новій, Не забудьте пом'янути Незлим тихим словом.</poem> {{col-2}} '''Süleyman Rüstəmin tərüməsi'''<ref name=":0" /> <poem> Mən öləndə, məni basdırarsınız, Yüksək bir təpədə, bir dağ başında. Elə bir yerdə ki, görünsün yalnız O gözəl Ukrayna... Onun daşında, Onun tarlasında, geniş çölündə, Mən öləndən sonra, görüm nələr var! Sevdiyim Dneprin şən sahilində Nədən söhbət açır quduz dalğalar! Mənim Ukraynamdan yuyub aparsa , Dnepr yad qanını mavi dənizə, Onda mən sözümü deyərəm qısa, Unudub tarlanı, dağı… nə isə, Son verib fəğana, son verib aha, Dua eyləyərəm onda Allaha. Çiçək açmayınca bax, bu arzular, Edərəm yenə də hər şeyi inkar. Məni basdırınız, üsyan ediniz, Qırıb yox ediniz o qandalları. Düşmənin qanını axıtmaqla siz Azad olarsınız, biliniz barı. Mən isə gələcək böyük, şən, xoşbəxt, O azad və yeni ailənizdə Xatırlayarsız, hər zaman hər vaxt, Adımı çəkərək şən dilinizdə..</poem> {{col-2}} {{col-end}}{{clear}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Taras Şevçenkonun şeirləri]] jtjbdu052hw6pyx5nozxg4de87p3q4b Xalqın xidmətçisi (teleserial, 2015) 0 703139 6564174 6406672 2022-08-05T16:55:39Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Serial |Tam adı = Xalqın xidmətçisi |Orijinal adı = {{lang-uk|Слуга народу|Sluha Narodu}}, {{lang-ru|Слуга народа|Sluga Naroda}} |Şəkil = |Şəklin eni = |Şəkilaltı yazı = |Əsaslanır = |İlk baxış tarixləri = |Rejissor = |Operator = Sergey Koşel |Prodüser = |Yaradıcısı = [[Studiya Kvartal-95]] |Ssenarist = |Rollarda = {{Plainlist| * [[Vladimir Zelenski]] * Stanislav Boklan * [[Yelena Kravets]] * Yuri Krapov * Mixail Fatalov * Aleksandr Pikalov * Yevgeni Koşevoy * Viktor Saraykin * Nataliya Sumska * Yekaterina Kisten }} |Yaş reytinqi = |Şüar = |Bəstəkar = Andrey Kiryuşenko |Montaj = |Rəssam = |İstehsalçı ölkə = |İl = |Studiya = |Dil = [[rus dili|rus]]<br>[[Ukrayn dili|ukrayn]] |İlk çıxış tarixi = |Janr = [[siyasi satira]]<br>[[komediya]] |Növü = |Rəng = |Mövsüm sayı = 3 |Seriya sayı = 51 |Seriya vaxtı = 40—90 dəqiqə |Müddəti = |Telekanal = {{bayraq|Ukrayna}} [[1+1 (telekanal)|1+1]] |Dublyaj = {{bayraq|Estoniya}} [[ETV+]]<ref>[https://ms.detector.media/tv_radio/1411981046/serial_sluga_narodu_yde_u_praymi_estonskogo_telekanalu/ Сериал «Слуга народа» идет в прайм эстонского телеканала] Mediasapiens, 26.01.2016</ref><br> {{bayraq|Qazaxıstan}} [[Kanal 31 (Qazaxıstan)|Kanal 31]]<ref>[http://www.mediabusiness.com.ua/content/view/46044/126/lang,ru/ «Слуга народа» проник в Эстонию и Казахстан] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20160812195553/http://www.mediabusiness.com.ua/content/view/46044/126/lang,ru/ |date=2016-08-12 }} МедиаБизнес, 28.01.2016</ref><br>{{bayraq|Молдавия}} Canal 3<br>{{bayraq|Rusiya}} [[SHOT TV]]<ref>[https://web.archive.org/web/20190924230901/http://shot-tv.com/ ОФИЦИАЛЬНЫЙ САЙТ SHOT TV]</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=2uva6MOwklk Новая Серия "Слуги Народа" и Новелла "Елки" - YouTube]</ref><br>{{bayraq|Rusiya}} [[TNT (Rusiya telekanalı)|TNT]]<br>{{bayraq|Gürcüstan}} [[Rustavi 2]]<br>{{bayraq|Belarus}} [[Belarus 1]] |DublyajAz = |imdb_id = |Format = |Sayt = }} '''"Xalqın xidmətçisi"''' ({{lang-uk|Слуга народу|Sluha Narodu}}, {{lang-ru|Слуга народа|Sluga Naroda}}, bəzən "Millətin xidmətçisi" kimi tərcümə olunur) — efirdə ilk dəfə 16 oktyabr 2015-ci ildə göstərilən və [[siyasi satira]] komediyası janrında çəkilən Ukrayna televiziya serialı. Serial orta məktəbdə işləyən otuz yaşlı tarix müəllimi Vasili Petroviç Qoloborodkonun ([[Vladimir Zelenski]]) hekayəsindən bəhs edir. Şagirdlərindən biri baş qəhrəmanın ədəbsiz dildə [[Ukraynada korrupsiya|hökumət korrupsiyasına]] qarşı ifadələr işlətdiyi videosunu paylaşır və video ölkədə o qədər rəğbət qazanır ki, müəllim gözlənilmədən [[Ukrayna Prezidenti|Ukraynada Prezident]] seçkilərində qalib gəlir.<ref name="fp">{{cite web|last1=Jacobsen|first1=Katherine|title=How a Fictional President Is Helping Ukrainians Rethink Their Absurd Politics|url=https://foreignpolicy.com/2016/12/13/how-a-fictional-president-is-helping-ukrainians-rethink-their-absurd-politics/|website=Foreign Policy|accessdate=25 August 2017|date=13 December 2016}}</ref><ref name="cc1">{{cite web|url=https://www.cinemaescapist.com/2017/06/ukraines-servant-people-hidden-gem-political-comedy/|title=Ukraine’s 'Servant of the People' is a hidden gem of political comedy|last1=Kao|first1=Anthony|date=6 June 2017|website=Cinema Escapist|accessdate=25 August 2017}}</ref><ref name="cc2">{{cite web|url=https://www.cinemaescapist.com/2017/08/interview-vladimir-zelenskiy-playing-ukraines-president-servant-people/|title=Interview: Vladimir Zelenskiy on playing Ukraine’s president in 'Servant of the People'|last1=Kao|first1=Anthony|date=22 August 2017|website=Cinema Escapist|accessdate=25 August 2017}}</ref> Serialın prodüser şirkəti "[[Studiya Kvartal 95|Kvartal 95]]"-dir, hansı ki baş kişi rolunu canlandıran Vladimir Zelenski tərəfindən qurulmuşdur.<ref name="fp3">{{cite web|url=https://foreignpolicy.com/2016/12/13/how-a-fictional-president-is-helping-ukrainians-rethink-their-absurd-politics/|title=How a Fictional President Is Helping Ukrainians Rethink Their Absurd Politics|last1=Jacobsen|first1=Katherine|date=13 December 2016|website=Foreign Policy|accessdate=25 August 2017}}</ref> Serial [[Ukraynanın dövlət quruluşu|Ukraynanın real siyasətinə]] çox təsir etmişdir; 31 mart 2018-ci ildə [[Xalqın xidmətçisi (partiya)|serialla eyniadlı siyasi partiya]] Ədliyyə Nazirliyində qeydiyyatdan keçdi.<ref name="SPppno31217">{{Ru}} [https://ukranews.com/news/560269-mynyust-zaregystryroval-partyyu-sluga-naroda The Ministry of Justice registered the party "Servant of the people"], [[Ukrayna Xəbər Agentliyi|Ukrainian News Agency]] (26 April 2018)</ref> Bundan əlavə, serialda Ukrayna Prezidenti rolunu canlandıran Zelenski 21 aprel 2019-cu ildə həqiqətən Ukrayna Prezidenti [[Ukrayna Prezident seçkiləri (2019)|seçildi]].<ref>{{Cite web|url=https://slate.com/culture/2019/04/ukraine-president-volodymyr-zelensky-sitcom-servant-of-the-people.html|title=Ukraine Elected a Sitcom Star President. His Show Tells Us What to Expect.|last=Wilson|first=Jennifer|date=2019-04-26|website=Slate Magazine|language=en|access-date=2019-12-20}}</ref> == Aktyor heyəti və personajlar == * Vasili Petroviç Qoloborodko ([[Vladimir Zelenski]]): Ukrayna prezidenti, keçmiş orta məktəb tarix müəllimi * Yuri İvanoviç Çuyko ([[Stanislav Boklan]]): Ukraynanın baş naziri * Pyotr Vassilyeviç Qoloborodko ([[Viktor Saraykin]]): Vasilinin atası * Mariya Stefanovna Qoloborodko ([[Nataliya Sumska]]): Vasilinin anası * Svetlana Petrovna Saxno ([[Yekaterina Kisten]]): Vasilinin bacısı, vergi xidmətlərinin keçmiş 1-ci müavini * Olqa Yuryevna Mişçenko ([[Yelena Kravets]]): Vasilin keçmiş həyat yoldaşı, Mərkəzi Bankın direktoru, daha sonra Baş nazir vəzifəsinə keçdi * Sergey Viktoroviç Muxin ([[Yevgeni Koşevoy]]): Xarici İşlər Naziri, keçmiş aktyor * Oksana Skovoroda ([[Olqa Jukovtsova]]); Sergey Muxinin hiper effektiv köməkçisi və işləyici * Mixail İvanoviç Sanin ([[Yuri Krapov]]): Maliyyə Naziri * İvan Andreyeviç Skorik ([[Aleksandr Pikalov]]): Müdafiə naziri, keçmiş kapitan * Mixail Aşotoviç Tasunyan ([[Mixail Fatalov]]): Ukrayna Gizli Xidmətinin (SBU) rəhbəri * Nataşa Saxno ([[Anna Koşmal]]): Vasilin qardaşı qızı * Anna Mixaylovna ([[Qalina Bezruk]]): Vasilin sevgilisi == Buraxılışı == "Xalqın xidmətçisi" Ukraynada [[1+1 (telekanal)|1+1]] kanalında yayımlandı.<ref name="fp" /> Studiya həmçinin bütün bölümləri pulsuz olaraq "[[YouTube|Youtube]]"a yerləşdirdi.<ref name="cc1" /> Serial həmçinin bəzi ölkələrdə "[[Netflix]]" kimi seriallar və filmlər platformasında yayılmışdır.<ref name="cc1" /> Belarus telekanalı "[[Belarus 1|Belarus-1]]" şounun yayımına 11 noyabr 2019-cu il tarixində başladı.<ref name="7234587TNTSotP">{{Uk}} [https://www.pravda.com.ua/news/2019/12/11/7234587/ The "servant of the people" in Russia: after the cut joke about Putin the series was removed from the air], [[Ukrayinska Pravda]] (11 December 2019)</ref> Rusiyanın "[[TNT (Rusiya telekanalı)|TNT]]" telekanalı 11 dekabr 2019-cu ildə serialın ancaq pilot epizdonu göstərdi və bunun "platforma barədə məlumatlılığın artırılması üçün marketinq hiyləsi" olduğunu bildirdi.<ref name="7234587TNTSotP" /> "TNT" telekanalı epizoddan Ukraynada məşhur [[Putin xuylo!|anti-Putin sloqana]] aid olan zarafatı kəsmişdir, Həmin səhnədə yeni seçilmiş prezident Qoloborodko Rusiya Prezidenti [[Vladimir Putin|Vladimir Putinin]] "[[Hublot]]" brendli saatı taxıb-taxmadığını soruşur.<ref>{{Cite web|url=https://www.dw.com/en/russian-tv-abruptly-pulls-zelenskiys-sitcom-after-cutting-putin-joke/a-51649514|title=Russian TV abruptly pulls Zelenskiy's sitcom after cutting Putin joke|date=2019-12-12|website=Deutsche Welle|language=en-GB|url-status=live|archive-url=|archive-date=|access-date=2019-12-20}}</ref> === Davamı === "Xalqın xidmətçisi 2" adlı bədii film 2016-cı ildə işıq üzü gördü. 2017-ci ildə yayımlanan ikinci mövsümdə süjeti genişləndirmək üçün filmdəki kadrlardan istifadə edilmişdir.<ref>{{cite web|url=http://kvartal95.com/en/news/2017/stala-izvestna-data-premery-vtorogo-sezona-seriala-slugi-naroda/|title=Ukrainian political comedy series ‘Servant of the People’ Season 2 will be released in October 2017|website=kvartal95.com}}</ref> Üçüncü mövsüm 2019-cu ildə çıxdı, dördüncü isə hazırda istehsal olunur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{IMDb title|6235122}} * {{YouTube|channel=UCWxnrOznpSgCIK6SyzDgirQ|title=Слуга народа}} * [https://www.netflix.com/title/80119382 ''Servant of the People'']on [[Netflix]] (coğrafi yerə görə filmi izləmək hüquqları dəyişir) {{subscription required}} {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20190329115024/https://www.netflix.com/title/80119382 |date=2019-03-29 }} {{Xarici keçidlər }} [[Kateqoriya:2010-cu illərdə Ukrayna teleserialları]] [[Kateqoriya:Siyasi satira teleserialları]] [[Kateqoriya:Rus dilində teleseriallar]] [[Kateqoriya:Ukrayna komediya teleserialları]] [[Kateqoriya:İş yeri haqda komediya teleserialları]] aor0mfzzqzsgix3f605tss65opmv2mg İstifadəçi:Samral/Qaralama 2 704621 6564189 6555041 2022-08-05T17:18:21Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki İsmayılov Eldar İsmayıl oğlu- İctimai-siyasi xadim, xeyriyyəçi-mesenat, türkoloq və jurnalist-publisist. 1949-cu il iyulun 7-də Azərbaycan Respublikasının Bakı şəhərində tanınmış ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1968-1970-ci illərdə Sovet Ordusunda xidmət etmişdir. Təhsili: -1971-1977ci illərdə xidməti başa vurduqdan sonra Moskva şəhərində Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda təhsil almışdır. -1983-1988-ci illərdə Dərbənd Humanitar Universitetinin Rus dili və ədəbiyyatı fakültəsində təhsil almışdır. Fəaliyyəti və gördüyü işlər: -SSRİ-nin süqutundan sonra səhmdar cəmiyyətini yaradıb və Türkiyə, Ukrayna və İsveçrə ilə əməkdaşlıq edərək bizneslə məşğul olmuşdur. -1995-ci ildən o, heraldika müəllif şirkəti yaratmışdır. -Azərbaycan üçün suvenirlər və mükafatlar, orden və medallar istehsal edən fabrikə rəhbərlik edib, bu günə kimi fabrikin təsisçisidir. -Türk tarixini araşdırmaq üçün Dərbənd şəhərində müxtəlif qazıntı işləri təşkil etmişdir. -Rəsm əsərləri sərgilərinin təşkilatçısıdır (Dədə Qorqud uşaqların gözü ilə, müharibəyə həsr edilən əsərlər və s.) -“Dədə Qorqud” Milli Fondunun yaradıcısı və prezidentidir. -1998-ci ildə “Azərbaycan Dünyası” Beynəlxalq jurnalını yaratmışdır. Hal hazırda jurnalının təsisçisi və baş redaktorudur. Jurnalın Türkiyə, Qazaxıstan, Özbəkistan, Türkmənistan, İsrail, ABŞ, Moldova, Ukrayna, Rusiya, İsveçrə, Almaniya, Rumıniya və digər dünya ölkələrinə həmçinin dünya azərbaycanlılarına həsr olunmuş bir çox layihələri vardır. Jurnalın bütün nömrələri və xüsusi buraxılışları ilə www.mir-azerbaydjana.az saytında tanış ola bilərsiniz. Azərbaycan Dünyası jurnalının əsas devizi: “Dünya azərbaycanlıları, birləşin!!! “ -“Veteranın Səsi” jurnalının baş redaktoru və təsisçisidir. -Rus dilində “Brifinq” qəzetinin yaradıcısıdır. -Azərbaycan Dövlət Diaspora Komitəsi və dünyada yaşayan azərbaycanlılarla sıx və səmərəli əməkdaşlıq edir -2016-cı ildən Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir. Fəxri adlar və mükafatlar: -Dərbənd şəhərinin fəxri vətəndaşıdır. -İstambul“Yedi Tepe”Universitetinin Fəxri doktorudur. -Azərbaycan Jurnalistlər Birliyinin üzvüdür. -“Qızıl qələm”mükafatı ilə təltif olunmuşdur. -Dünya Azərbaycanlıları Konqresinin üzvüdür. -Bir çox Avropa və beynəlxalq universitetlərin fəxri professorudur. Mesenatlığına görə Ukrayna Pravoslav Kilsəsinin " II Müqəddəs Vladimir " qızıl medalı ilə təltif olunmuşdur. BMT-nin nəzdində Beynəlxalq İctimai Fondunun - “Altın Kıran " ordeni (Qızıl Qartal) ilə təltif olunmuşdu . Almatı şəhərində. - Qazaxıstan Respublikasının “El Ardaktysy” medalı (Millətin fəxri) ilə təltif olunmuşdur . Türküstan şəhərində. - Əl-Farabi adına Qazax Xalq Universitetinin (KazNu) yubiley medalı ilə təltif olunmuşdur . Almatı şəhərində. Təsis etdiyi mükafat, orden və medallar: -“Dədə Qorqud” Beynəlxalq Milli Fonduna aid “Dünyaya Sülh Naminə”(“Во Имя Мира на Земле”) mükafatının təsisçisidir. -Azərbaycanda və müxtəlif dünya ölkələrində gördükləri işlərlə Azərbaycan üçün misilsiz xidmətləri olan siyasi və ictimai xadimlərin təltif olunduqları orden və medallar: -Ordenlər:- “Ulu Türk”, “Vətən Övladı”, “Qızıl Ürək”, “Mehriban Ana“, “Zeynalabdin Tağıyev”, “Əziz Əliyev” və “Həzi Aslanov” ordenlərinin təsisçisidir. -Medallar:- “Ədalətin Qılıncı” və “Aqarunov” medallarının təsisçisidir. www.mir-azerbaydjana.az Qarabağ müharibəsi veteranları ilə sıx əlaqədədir (I və II Qarabağ müharibələri veteranları). -Azərbaycan Veteranının göstərdiyi şücaət və qəhrəmanlığına görə təltif olunması üçün xüsusi diplomlar və döş nişanlarının təsisçisidir. www.mir-azerbayjana.az azeldar@mail.ru azerbaycandunyasi1”gmail.com htazo8wnb4wg27y1eaf4wyzow8txixy 6564274 6564189 2022-08-05T18:24:47Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Eldar İsmayılov |orijinal adı = Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 07.08.1949 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = [[İslam]] |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Eldar İsmayılov''' — Azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, xeyriyyəçi-mesenat, türkoloq və jurnalist-publisist “Dədə Qorqud” Milli Fondunun yaradıcısı və prezidenti; “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalının təsisçisi və baş redaktoru (1998–h.h.) -“Veteranın Səsi” jurnalının baş redaktoru və təsisçisi; [[Rus dili|Rusdilli]] “Brifinq” qəzetinin yaradıcısı; Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidenti (2016–h.h.); [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü; [[Dünya Azərbaycanlıları Konqresi]]nin üzvü. [[Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi (Azərbaycan)|Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] və dünyada yaşayan azərbaycanlılarla sıx və səmərəli əməkdaşlıq edir. [[Türk tarixi]]ni araşdırmaq üçün [[Dərbənd]] şəhərində müxtəlif qazıntı işləri təşkil etmişdir. [[Rəsm]] əsərləri [[sərgi]]lərinin təşkilatçısıdır ("Dədə Qorqud uşaqların gözü ilə", [[müharibə]]yə həsr edilən əsərlər və s.). == Həyatı == Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov 1949-cu il iyulun 7-də Azərbaycan SSR-in paytaxtı Bakı şəhərində tanınmış ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1968-1970-ci illərdə [[Sovet Ordusu]]nda xidmət etmişdir. == Təhsili == 1971-1977-ci illərdə xidməti başa vurduqdan sonra [[Moskva]] şəhərində [[Xalq Təsərrüfatı İnstitutu (Moskva)|Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda]] ali təhsil təhsil almışdır. 1983-1988-ci illərdə [[Dərbənd Humanitar Universiteti]]nin [[Rus dili]] və [[Rus ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]] fakültəsində təhsil almışdır. == Fəaliyyəti == [[SSRİ]]-nin süqutundan sonra səhmdar cəmiyyətini yaradıb və [[Türkiyə]], [[Ukrayna]] və [[İsveçrə]]də əməkdaşlıq edərək bizneslə məşğul olmuşdur. 1995-ci ildən o, [[heraldika]] müəllif şirkəti yaratmışdır. Azərbaycan üçün [[suvenir]]lər və [[mükafat]]lar, [[orden]] və [[medal]]lar istehsal edən fabrikə rəhbərlik edib, bu günə kimi fabrikin təsisçisidir. 1998-ci ildə “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalını yaratmışdır. Hal-hazırda jurnalının təsisçisi və baş redaktorudur. Jurnalın Türkiyə, [[Qazaxıstan]], [[Özbəkistan]], [[Türkmənistan]], [[İsrail]], [[ABŞ]], [[Moldova]], Ukrayna, Rusiya, İsveçrə, [[Almaniya]], [[Rumıniya]] və digər dünya ölkələrinə həmçinin dünya azərbaycanlılarına həsr olunmuş bir çox layihələri var. Jurnalın bütün nömrələri və xüsusi buraxılışları ilə www.mir-azerbaydjana.az saytında tanış olmaq mümkündür. -2016-cı ildən Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir. == Fəxri adlar və mükafatlar == * Dərbənd şəhərinin fəxri vətəndaşıdır. * İstanbul “Yedi Tepe” Universitetinin Fəxri doktorudur. * [[“Qızıl qələm” mükafatı]]. * Bir çox Avropa və beynəlxalq universitetlərin fəxri professorudur. * Mesenatlığına görə [[Ukrayna Pravoslav Kilsəsi]]nin "II Müqəddəs Vladimir" qızıl medalı. * [[BMT]]-nin nəzdində Beynəlxalq İctimai Fondunun - "Altın Kıran" ordeni (Qızıl Qartal) (Almatı, Qazaxıstan). * Qazaxıstan Respublikasının “El Ardaktysy” medalı (Millətin fəxri) (Türküstan şəhəri, Qazaxıstan). * Əl-Farabi adına Qazax Xalq Universitetinin (KazNu) yubiley medalı (Almatı). == Təsis etdiyi mükafat, orden və medallar == * “Dədə Qorqud” Beynəlxalq Milli Fonduna aid “Dünyaya Sülh Naminə” ({{dil-ru|“Во Имя Мира на Земле”}}) mükafatının təsisçisidir. Azərbaycanda və müxtəlif dünya ölkələrində gördükləri işlərlə Azərbaycan üçün misilsiz xidmətləri olan siyasi və ictimai xadimlərin təltif olunduqları orden və medallar: * Ordenlər: “Ulu Türk”, “Vətən Övladı”, “Qızıl Ürək”, “Mehriban Ana“, “Zeynalabdin Tağıyev”, “Əziz Əliyev” və “Həzi Aslanov”. * Medallar: “Ədalətin Qılıncı” və “Aqarunov”. Qarabağ müharibəsi veteranları ilə sıx əlaqədədir (I və II Qarabağ müharibələri veteranları). Azərbaycan veteranlarının göstərdiyi şücaət və qəhrəmanlığına görə təltif olunması üçün xüsusi diplomlar və döş nişanlarının təsisçisidir. == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} f29up4ornui6alu4qbz7cqpy5g3gni5 6564278 6564274 2022-08-05T18:26:49Z Samral 29509 /* Fəxri adlar və mükafatlar */ wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Eldar İsmayılov |orijinal adı = Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 07.08.1949 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = [[İslam]] |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Eldar İsmayılov''' — Azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, xeyriyyəçi-mesenat, türkoloq və jurnalist-publisist “Dədə Qorqud” Milli Fondunun yaradıcısı və prezidenti; “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalının təsisçisi və baş redaktoru (1998–h.h.) -“Veteranın Səsi” jurnalının baş redaktoru və təsisçisi; [[Rus dili|Rusdilli]] “Brifinq” qəzetinin yaradıcısı; Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidenti (2016–h.h.); [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü; [[Dünya Azərbaycanlıları Konqresi]]nin üzvü. [[Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi (Azərbaycan)|Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] və dünyada yaşayan azərbaycanlılarla sıx və səmərəli əməkdaşlıq edir. [[Türk tarixi]]ni araşdırmaq üçün [[Dərbənd]] şəhərində müxtəlif qazıntı işləri təşkil etmişdir. [[Rəsm]] əsərləri [[sərgi]]lərinin təşkilatçısıdır ("Dədə Qorqud uşaqların gözü ilə", [[müharibə]]yə həsr edilən əsərlər və s.). == Həyatı == Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov 1949-cu il iyulun 7-də Azərbaycan SSR-in paytaxtı Bakı şəhərində tanınmış ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1968-1970-ci illərdə [[Sovet Ordusu]]nda xidmət etmişdir. == Təhsili == 1971-1977-ci illərdə xidməti başa vurduqdan sonra [[Moskva]] şəhərində [[Xalq Təsərrüfatı İnstitutu (Moskva)|Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda]] ali təhsil təhsil almışdır. 1983-1988-ci illərdə [[Dərbənd Humanitar Universiteti]]nin [[Rus dili]] və [[Rus ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]] fakültəsində təhsil almışdır. == Fəaliyyəti == [[SSRİ]]-nin süqutundan sonra səhmdar cəmiyyətini yaradıb və [[Türkiyə]], [[Ukrayna]] və [[İsveçrə]]də əməkdaşlıq edərək bizneslə məşğul olmuşdur. 1995-ci ildən o, [[heraldika]] müəllif şirkəti yaratmışdır. Azərbaycan üçün [[suvenir]]lər və [[mükafat]]lar, [[orden]] və [[medal]]lar istehsal edən fabrikə rəhbərlik edib, bu günə kimi fabrikin təsisçisidir. 1998-ci ildə “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalını yaratmışdır. Hal-hazırda jurnalının təsisçisi və baş redaktorudur. Jurnalın Türkiyə, [[Qazaxıstan]], [[Özbəkistan]], [[Türkmənistan]], [[İsrail]], [[ABŞ]], [[Moldova]], Ukrayna, Rusiya, İsveçrə, [[Almaniya]], [[Rumıniya]] və digər dünya ölkələrinə həmçinin dünya azərbaycanlılarına həsr olunmuş bir çox layihələri var. Jurnalın bütün nömrələri və xüsusi buraxılışları ilə www.mir-azerbaydjana.az saytında tanış olmaq mümkündür. -2016-cı ildən Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir. == Fəxri adlar və mükafatlar == * Dərbənd şəhərinin fəxri vətəndaşıdır. * İstanbul “Yedi Tepe” Universitetinin Fəxri doktorudur. * [["Qızıl qələm" mükafatı]]. * Bir çox Avropa və beynəlxalq universitetlərin fəxri professorudur. * Mesenatlığına görə [[Ukrayna Pravoslav Kilsəsi]]nin "II Müqəddəs Vladimir" qızıl medalı. * [[BMT]]-nin nəzdində Beynəlxalq İctimai Fondunun - "Altın Kıran" ordeni (Qızıl Qartal) (Almatı, Qazaxıstan). * Qazaxıstan Respublikasının “El Ardaktysy” medalı (Millətin fəxri) (Türküstan şəhəri, Qazaxıstan). * Əl-Farabi adına Qazax Xalq Universitetinin (KazNu) yubiley medalı (Almatı). == Təsis etdiyi mükafat, orden və medallar == * “Dədə Qorqud” Beynəlxalq Milli Fonduna aid “Dünyaya Sülh Naminə” ({{dil-ru|“Во Имя Мира на Земле”}}) mükafatının təsisçisidir. Azərbaycanda və müxtəlif dünya ölkələrində gördükləri işlərlə Azərbaycan üçün misilsiz xidmətləri olan siyasi və ictimai xadimlərin təltif olunduqları orden və medallar: * Ordenlər: “Ulu Türk”, “Vətən Övladı”, “Qızıl Ürək”, “Mehriban Ana“, “Zeynalabdin Tağıyev”, “Əziz Əliyev” və “Həzi Aslanov”. * Medallar: “Ədalətin Qılıncı” və “Aqarunov”. Qarabağ müharibəsi veteranları ilə sıx əlaqədədir (I və II Qarabağ müharibələri veteranları). Azərbaycan veteranlarının göstərdiyi şücaət və qəhrəmanlığına görə təltif olunması üçün xüsusi diplomlar və döş nişanlarının təsisçisidir. == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} 6a626lk3j3mh68qckeaemrjckik4zb2 6564284 6564278 2022-08-05T18:34:07Z Samral 29509 /* Fəxri adlar və mükafatlar */ wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Eldar İsmayılov |orijinal adı = Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 07.08.1949 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = [[İslam]] |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Eldar İsmayılov''' — Azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, xeyriyyəçi-mesenat, türkoloq və jurnalist-publisist “Dədə Qorqud” Milli Fondunun yaradıcısı və prezidenti; “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalının təsisçisi və baş redaktoru (1998–h.h.) -“Veteranın Səsi” jurnalının baş redaktoru və təsisçisi; [[Rus dili|Rusdilli]] “Brifinq” qəzetinin yaradıcısı; Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidenti (2016–h.h.); [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü; [[Dünya Azərbaycanlıları Konqresi]]nin üzvü. [[Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi (Azərbaycan)|Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] və dünyada yaşayan azərbaycanlılarla sıx və səmərəli əməkdaşlıq edir. [[Türk tarixi]]ni araşdırmaq üçün [[Dərbənd]] şəhərində müxtəlif qazıntı işləri təşkil etmişdir. [[Rəsm]] əsərləri [[sərgi]]lərinin təşkilatçısıdır ("Dədə Qorqud uşaqların gözü ilə", [[müharibə]]yə həsr edilən əsərlər və s.). == Həyatı == Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov 1949-cu il iyulun 7-də Azərbaycan SSR-in paytaxtı Bakı şəhərində tanınmış ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1968-1970-ci illərdə [[Sovet Ordusu]]nda xidmət etmişdir. == Təhsili == 1971-1977-ci illərdə xidməti başa vurduqdan sonra [[Moskva]] şəhərində [[Xalq Təsərrüfatı İnstitutu (Moskva)|Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda]] ali təhsil təhsil almışdır. 1983-1988-ci illərdə [[Dərbənd Humanitar Universiteti]]nin [[Rus dili]] və [[Rus ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]] fakültəsində təhsil almışdır. == Fəaliyyəti == [[SSRİ]]-nin süqutundan sonra səhmdar cəmiyyətini yaradıb və [[Türkiyə]], [[Ukrayna]] və [[İsveçrə]]də əməkdaşlıq edərək bizneslə məşğul olmuşdur. 1995-ci ildən o, [[heraldika]] müəllif şirkəti yaratmışdır. Azərbaycan üçün [[suvenir]]lər və [[mükafat]]lar, [[orden]] və [[medal]]lar istehsal edən fabrikə rəhbərlik edib, bu günə kimi fabrikin təsisçisidir. 1998-ci ildə “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalını yaratmışdır. Hal-hazırda jurnalının təsisçisi və baş redaktorudur. Jurnalın Türkiyə, [[Qazaxıstan]], [[Özbəkistan]], [[Türkmənistan]], [[İsrail]], [[ABŞ]], [[Moldova]], Ukrayna, Rusiya, İsveçrə, [[Almaniya]], [[Rumıniya]] və digər dünya ölkələrinə həmçinin dünya azərbaycanlılarına həsr olunmuş bir çox layihələri var. Jurnalın bütün nömrələri və xüsusi buraxılışları ilə www.mir-azerbaydjana.az saytında tanış olmaq mümkündür. -2016-cı ildən Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir. == Fəxri adlar və mükafatlar == * [[Dərbənd]] şəhərinin [[fəxri vətəndaş]]ıdır. * [[İstanbul]] [[Yeditepe Universiteti|“Yeditepe” Universitetinin]] [[Fəxri doktor]]udur. * [["Qızıl qələm" mükafatı]]. * Mesenatlığına görə [[Ukrayna Pravoslav Kilsəsi]]nin "II Müqəddəs Vladimir" qızıl medalı. * [[BMT]]-nin nəzdində Beynəlxalq İctimai Fondunun - "Altın Kıran" ordeni (Qızıl Qartal) (Almatı, Qazaxıstan). * [[Qazaxıstan]] Respublikasının “El Ardaktysy” medalı (Millətin fəxri) (Türküstan şəhəri, Qazaxıstan). * [[Əl-Farabi adına Qazax Xalq Universiteti]]nin (KazNu) yubiley medalı (Almatı). * Bir çox Avropa və beynəlxalq universitetlərin fəxri professorudur. == Təsis etdiyi mükafat, orden və medallar == * “Dədə Qorqud” Beynəlxalq Milli Fonduna aid “Dünyaya Sülh Naminə” ({{dil-ru|“Во Имя Мира на Земле”}}) mükafatının təsisçisidir. Azərbaycanda və müxtəlif dünya ölkələrində gördükləri işlərlə Azərbaycan üçün misilsiz xidmətləri olan siyasi və ictimai xadimlərin təltif olunduqları orden və medallar: * Ordenlər: “Ulu Türk”, “Vətən Övladı”, “Qızıl Ürək”, “Mehriban Ana“, “Zeynalabdin Tağıyev”, “Əziz Əliyev” və “Həzi Aslanov”. * Medallar: “Ədalətin Qılıncı” və “Aqarunov”. Qarabağ müharibəsi veteranları ilə sıx əlaqədədir (I və II Qarabağ müharibələri veteranları). Azərbaycan veteranlarının göstərdiyi şücaət və qəhrəmanlığına görə təltif olunması üçün xüsusi diplomlar və döş nişanlarının təsisçisidir. == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} els2ry6mr9jdhuqb7bp8iwyemq2c6xd 6564301 6564284 2022-08-05T18:42:08Z Samral 29509 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Eldar İsmayılov |orijinal adı = Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 07.08.1949 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = [[İslam]] |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Eldar İsmayılov''' — Azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, xeyriyyəçi-mesenat, türkoloq və jurnalist-publisist “Dədə Qorqud” Milli Fondunun yaradıcısı və prezidenti; “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalının təsisçisi və baş redaktoru (1998–h.h.) -“Veteranın Səsi” jurnalının baş redaktoru və təsisçisi; [[Rus dili|Rusdilli]] “Brifinq” qəzetinin yaradıcısı; Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidenti (2016–h.h.); [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü; [[Dünya Azərbaycanlıları Konqresi]]nin üzvü. [[Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi (Azərbaycan)|Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] və dünyada yaşayan azərbaycanlılarla sıx və səmərəli əməkdaşlıq edir. [[Türk tarixi]]ni araşdırmaq üçün [[Dərbənd]] şəhərində müxtəlif qazıntı işləri təşkil etmişdir. [[Rəsm]] əsərləri [[sərgi]]lərinin təşkilatçısıdır ("Dədə Qorqud uşaqların gözü ilə", [[müharibə]]yə həsr edilən əsərlər və s.). == Həyatı == Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov 1949-cu il iyulun 7-də Azərbaycan SSR-in paytaxtı Bakı şəhərində tanınmış ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1968-1970-ci illərdə [[Sovet Ordusu]]nda xidmət etmişdir. == Təhsili == 1971-1977-ci illərdə xidməti başa vurduqdan sonra [[Moskva]] şəhərində [[Xalq Təsərrüfatı İnstitutu (Moskva)|Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda]] ali təhsil təhsil almışdır. 1983-1988-ci illərdə [[Dərbənd Humanitar Universiteti]]nin [[Rus dili]] və [[Rus ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]] fakültəsində təhsil almışdır. == Fəaliyyəti == [[SSRİ]]-nin süqutundan sonra səhmdar cəmiyyətini yaradıb və [[Türkiyə]], [[Ukrayna]] və [[İsveçrə]]də əməkdaşlıq edərək bizneslə məşğul olmuşdur. 1995-ci ildən o, [[heraldika]] müəllif şirkəti yaratmışdır. Azərbaycan üçün [[suvenir]]lər və [[mükafat]]lar, [[orden]] və [[medal]]lar istehsal edən fabrikə rəhbərlik edib, bu günə kimi fabrikin təsisçisidir. 1998-ci ildə “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalını yaratmışdır. Hal-hazırda jurnalının təsisçisi və baş redaktorudur. Jurnalın Türkiyə, [[Qazaxıstan]], [[Özbəkistan]], [[Türkmənistan]], [[İsrail]], [[ABŞ]], [[Moldova]], Ukrayna, Rusiya, İsveçrə, [[Almaniya]], [[Rumıniya]] və digər dünya ölkələrinə həmçinin dünya azərbaycanlılarına həsr olunmuş bir çox layihələri var. Jurnalın bütün nömrələri və xüsusi buraxılışları ilə www.mir-azerbaydjana.az saytında tanış olmaq mümkündür. -2016-cı ildən Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir. == Fəxri adlar və mükafatlar == * [[Dərbənd]] şəhərinin [[fəxri vətəndaş]]ıdır. * [[İstanbul]] [[Yeditepe Universiteti|“Yeditepe” Universitetinin]] [[Fəxri doktor]]udur. * [["Qızıl qələm" mükafatı]]. * Mesenatlığına görə [[Ukrayna Pravoslav Kilsəsi]]nin "II Müqəddəs Vladimir" qızıl medalı. * [[BMT]]-nin nəzdində Beynəlxalq İctimai Fondunun - "Altın Kıran" ordeni (Qızıl Qartal) (Almatı, Qazaxıstan). * [[Qazaxıstan]] Respublikasının “El Ardaktysy” medalı (Millətin fəxri) (Türküstan şəhəri, Qazaxıstan). * [[Əl-Farabi adına Qazax Xalq Universiteti]]nin (KazNu) yubiley medalı (Almatı). * Bir çox Avropa və beynəlxalq universitetlərin fəxri professorudur. == Təsis etdiyi mükafat, orden və medallar == * “Dədə Qorqud” Beynəlxalq Milli Fonduna aid “Dünyaya Sülh Naminə” ({{dil-ru|“Во Имя Мира на Земле”}}) mükafatının təsisçisidir. Azərbaycanda və müxtəlif dünya ölkələrində gördükləri işlərlə Azərbaycan üçün misilsiz xidmətləri olan siyasi və ictimai xadimlərin təltif olunduqları orden və medallar: * Ordenlər: “Ulu Türk”, “Vətən Övladı”, “Qızıl Ürək”, “Mehriban Ana“, “Zeynalabdin Tağıyev”, “Əziz Əliyev” və “Həzi Aslanov”. * Medallar: “Ədalətin Qılıncı” və “Aqarunov”. Qarabağ müharibəsi veteranları ilə sıx əlaqədədir (I və II Qarabağ müharibələri veteranları). Azərbaycan veteranlarının göstərdiyi şücaət və qəhrəmanlığına görə təltif olunması üçün xüsusi diplomlar və döş nişanlarının təsisçisidir. == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://bakunetwork.com/az/az%c9%99rbaycan-dunyasi-diasporumuzun-gor%c9%99n-gozu-v%c9%99-danisan-sozudur/ “Azərbaycan Dünyası” diasporumuzun görən gözü və danışan sözüdür] == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} 4dgj3zovn7xkajnldazntgbc17ex7xn 6564330 6564301 2022-08-05T18:44:50Z Samral 29509 /* Xarici keçidlər */ wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Eldar İsmayılov |orijinal adı = Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 07.08.1949 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = [[İslam]] |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Eldar İsmayılov''' — Azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, xeyriyyəçi-mesenat, türkoloq və jurnalist-publisist “Dədə Qorqud” Milli Fondunun yaradıcısı və prezidenti; “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalının təsisçisi və baş redaktoru (1998–h.h.) -“Veteranın Səsi” jurnalının baş redaktoru və təsisçisi; [[Rus dili|Rusdilli]] “Brifinq” qəzetinin yaradıcısı; Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidenti (2016–h.h.); [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü; [[Dünya Azərbaycanlıları Konqresi]]nin üzvü. [[Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi (Azərbaycan)|Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] və dünyada yaşayan azərbaycanlılarla sıx və səmərəli əməkdaşlıq edir. [[Türk tarixi]]ni araşdırmaq üçün [[Dərbənd]] şəhərində müxtəlif qazıntı işləri təşkil etmişdir. [[Rəsm]] əsərləri [[sərgi]]lərinin təşkilatçısıdır ("Dədə Qorqud uşaqların gözü ilə", [[müharibə]]yə həsr edilən əsərlər və s.). == Həyatı == Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov 1949-cu il iyulun 7-də Azərbaycan SSR-in paytaxtı Bakı şəhərində tanınmış ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1968-1970-ci illərdə [[Sovet Ordusu]]nda xidmət etmişdir. == Təhsili == 1971-1977-ci illərdə xidməti başa vurduqdan sonra [[Moskva]] şəhərində [[Xalq Təsərrüfatı İnstitutu (Moskva)|Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda]] ali təhsil təhsil almışdır. 1983-1988-ci illərdə [[Dərbənd Humanitar Universiteti]]nin [[Rus dili]] və [[Rus ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]] fakültəsində təhsil almışdır. == Fəaliyyəti == [[SSRİ]]-nin süqutundan sonra səhmdar cəmiyyətini yaradıb və [[Türkiyə]], [[Ukrayna]] və [[İsveçrə]]də əməkdaşlıq edərək bizneslə məşğul olmuşdur. 1995-ci ildən o, [[heraldika]] müəllif şirkəti yaratmışdır. Azərbaycan üçün [[suvenir]]lər və [[mükafat]]lar, [[orden]] və [[medal]]lar istehsal edən fabrikə rəhbərlik edib, bu günə kimi fabrikin təsisçisidir. 1998-ci ildə “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalını yaratmışdır. Hal-hazırda jurnalının təsisçisi və baş redaktorudur. Jurnalın Türkiyə, [[Qazaxıstan]], [[Özbəkistan]], [[Türkmənistan]], [[İsrail]], [[ABŞ]], [[Moldova]], Ukrayna, Rusiya, İsveçrə, [[Almaniya]], [[Rumıniya]] və digər dünya ölkələrinə həmçinin dünya azərbaycanlılarına həsr olunmuş bir çox layihələri var. Jurnalın bütün nömrələri və xüsusi buraxılışları ilə www.mir-azerbaydjana.az saytında tanış olmaq mümkündür. -2016-cı ildən Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir. == Fəxri adlar və mükafatlar == * [[Dərbənd]] şəhərinin [[fəxri vətəndaş]]ıdır. * [[İstanbul]] [[Yeditepe Universiteti|“Yeditepe” Universitetinin]] [[Fəxri doktor]]udur. * [["Qızıl qələm" mükafatı]]. * Mesenatlığına görə [[Ukrayna Pravoslav Kilsəsi]]nin "II Müqəddəs Vladimir" qızıl medalı. * [[BMT]]-nin nəzdində Beynəlxalq İctimai Fondunun - "Altın Kıran" ordeni (Qızıl Qartal) (Almatı, Qazaxıstan). * [[Qazaxıstan]] Respublikasının “El Ardaktysy” medalı (Millətin fəxri) (Türküstan şəhəri, Qazaxıstan). * [[Əl-Farabi adına Qazax Xalq Universiteti]]nin (KazNu) yubiley medalı (Almatı). * Bir çox Avropa və beynəlxalq universitetlərin fəxri professorudur. == Təsis etdiyi mükafat, orden və medallar == * “Dədə Qorqud” Beynəlxalq Milli Fonduna aid “Dünyaya Sülh Naminə” ({{dil-ru|“Во Имя Мира на Земле”}}) mükafatının təsisçisidir. Azərbaycanda və müxtəlif dünya ölkələrində gördükləri işlərlə Azərbaycan üçün misilsiz xidmətləri olan siyasi və ictimai xadimlərin təltif olunduqları orden və medallar: * Ordenlər: “Ulu Türk”, “Vətən Övladı”, “Qızıl Ürək”, “Mehriban Ana“, “Zeynalabdin Tağıyev”, “Əziz Əliyev” və “Həzi Aslanov”. * Medallar: “Ədalətin Qılıncı” və “Aqarunov”. Qarabağ müharibəsi veteranları ilə sıx əlaqədədir (I və II Qarabağ müharibələri veteranları). Azərbaycan veteranlarının göstərdiyi şücaət və qəhrəmanlığına görə təltif olunması üçün xüsusi diplomlar və döş nişanlarının təsisçisidir. == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://bakunetwork.com/az/az%c9%99rbaycan-dunyasi-diasporumuzun-gor%c9%99n-gozu-v%c9%99-danisan-sozudur/ “Azərbaycan Dünyası” diasporumuzun görən gözü və danışan sözüdür] == Xarici keçidlər == * [http://bakunetwork.com/az/baku-network-ekspert-surasinda-dagliq-qarabag-munaqis%c9%99sinin-h%c9%99lli-prosesi-muzakir%c9%99-olunub-video/ “Baku Network” ekspert şurasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesi müzakirə olunub (Video)] {{Xarici keçidlər}} hf3ijb1o1eoz8hovbm5ty7aw8nj87os 6564335 6564330 2022-08-05T18:47:55Z Samral 29509 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Eldar İsmayılov |orijinal adı = Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 07.08.1949 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = [[İslam]] |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Eldar İsmayılov''' — Azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, xeyriyyəçi-mesenat, türkoloq və jurnalist-publisist “Dədə Qorqud” Milli Fondunun yaradıcısı və prezidenti<ref name="bakunetwork">[http://bakunetwork.com/az/niderland-muqavim%c9%99t-h%c9%99r%c9%99katinin-az%c9%99rbaycanli-q%c9%99hr%c9%99maninin-qizi-bakida-s%c9%99f%c9%99rd%c9%99-olub-foto/ Niderland Müqavimət Hərəkatının azərbaycanlı qəhrəmanının qızı Bakıda səfərdə olub (FOTO)]</ref>; “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalının təsisçisi<ref name="bakunetwork"/> və baş redaktoru (1998–h.h.); “Veteranın Səsi” jurnalının baş redaktoru və təsisçisi; [[Rus dili|Rusdilli]] “Brifinq” qəzetinin yaradıcısı; Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidenti (2016–h.h.); [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü; [[Dünya Azərbaycanlıları Konqresi]]nin üzvü. [[Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi (Azərbaycan)|Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] və dünyada yaşayan azərbaycanlılarla sıx və səmərəli əməkdaşlıq edir. [[Türk tarixi]]ni araşdırmaq üçün [[Dərbənd]] şəhərində müxtəlif qazıntı işləri təşkil etmişdir. [[Rəsm]] əsərləri [[sərgi]]lərinin təşkilatçısıdır ("Dədə Qorqud uşaqların gözü ilə", [[müharibə]]yə həsr edilən əsərlər və s.). == Həyatı == Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov 1949-cu il iyulun 7-də Azərbaycan SSR-in paytaxtı Bakı şəhərində tanınmış ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1968-1970-ci illərdə [[Sovet Ordusu]]nda xidmət etmişdir. == Təhsili == 1971-1977-ci illərdə xidməti başa vurduqdan sonra [[Moskva]] şəhərində [[Xalq Təsərrüfatı İnstitutu (Moskva)|Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda]] ali təhsil təhsil almışdır. 1983-1988-ci illərdə [[Dərbənd Humanitar Universiteti]]nin [[Rus dili]] və [[Rus ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]] fakültəsində təhsil almışdır. == Fəaliyyəti == [[SSRİ]]-nin süqutundan sonra səhmdar cəmiyyətini yaradıb və [[Türkiyə]], [[Ukrayna]] və [[İsveçrə]]də əməkdaşlıq edərək bizneslə məşğul olmuşdur. 1995-ci ildən o, [[heraldika]] müəllif şirkəti yaratmışdır. Azərbaycan üçün [[suvenir]]lər və [[mükafat]]lar, [[orden]] və [[medal]]lar istehsal edən fabrikə rəhbərlik edib, bu günə kimi fabrikin təsisçisidir. 1998-ci ildə “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalını yaratmışdır. Hal-hazırda jurnalının təsisçisi və baş redaktorudur. Jurnalın Türkiyə, [[Qazaxıstan]], [[Özbəkistan]], [[Türkmənistan]], [[İsrail]], [[ABŞ]], [[Moldova]], Ukrayna, Rusiya, İsveçrə, [[Almaniya]], [[Rumıniya]] və digər dünya ölkələrinə həmçinin dünya azərbaycanlılarına həsr olunmuş bir çox layihələri var. Jurnalın bütün nömrələri və xüsusi buraxılışları ilə www.mir-azerbaydjana.az saytında tanış olmaq mümkündür. -2016-cı ildən Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir. == Fəxri adlar və mükafatlar == * [[Dərbənd]] şəhərinin [[fəxri vətəndaş]]ıdır. * [[İstanbul]] [[Yeditepe Universiteti|“Yeditepe” Universitetinin]] [[Fəxri doktor]]udur. * [["Qızıl qələm" mükafatı]]. * Mesenatlığına görə [[Ukrayna Pravoslav Kilsəsi]]nin "II Müqəddəs Vladimir" qızıl medalı. * [[BMT]]-nin nəzdində Beynəlxalq İctimai Fondunun - "Altın Kıran" ordeni (Qızıl Qartal) (Almatı, Qazaxıstan). * [[Qazaxıstan]] Respublikasının “El Ardaktysy” medalı (Millətin fəxri) (Türküstan şəhəri, Qazaxıstan). * [[Əl-Farabi adına Qazax Xalq Universiteti]]nin (KazNu) yubiley medalı (Almatı). * Bir çox Avropa və beynəlxalq universitetlərin fəxri professorudur. == Təsis etdiyi mükafat, orden və medallar == * “Dədə Qorqud” Beynəlxalq Milli Fonduna aid “Dünyaya Sülh Naminə” ({{dil-ru|“Во Имя Мира на Земле”}}) mükafatının təsisçisidir. Azərbaycanda və müxtəlif dünya ölkələrində gördükləri işlərlə Azərbaycan üçün misilsiz xidmətləri olan siyasi və ictimai xadimlərin təltif olunduqları orden və medallar: * Ordenlər: “Ulu Türk”, “Vətən Övladı”, “Qızıl Ürək”, “Mehriban Ana“, “Zeynalabdin Tağıyev”, “Əziz Əliyev” və “Həzi Aslanov”. * Medallar: “Ədalətin Qılıncı” və “Aqarunov”. Qarabağ müharibəsi veteranları ilə sıx əlaqədədir (I və II Qarabağ müharibələri veteranları). Azərbaycan veteranlarının göstərdiyi şücaət və qəhrəmanlığına görə təltif olunması üçün xüsusi diplomlar və döş nişanlarının təsisçisidir. == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://bakunetwork.com/az/az%c9%99rbaycan-dunyasi-diasporumuzun-gor%c9%99n-gozu-v%c9%99-danisan-sozudur/ “Azərbaycan Dünyası” diasporumuzun görən gözü və danışan sözüdür] == Xarici keçidlər == * [http://bakunetwork.com/az/baku-network-ekspert-surasinda-dagliq-qarabag-munaqis%c9%99sinin-h%c9%99lli-prosesi-muzakir%c9%99-olunub-video/ “Baku Network” ekspert şurasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesi müzakirə olunub (Video)] {{Xarici keçidlər}} ss5zn006m2qua2afgfn7evlc4hmthdb 6564361 6564335 2022-08-05T18:52:12Z Samral 29509 /* Mənbə */ wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Eldar İsmayılov |orijinal adı = Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 07.08.1949 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |dini = [[İslam]] |ixtisası = |təhsili = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Eldar İsmayılov''' — Azərbaycanlı ictimai-siyasi xadim, xeyriyyəçi-mesenat, türkoloq və jurnalist-publisist “Dədə Qorqud” Milli Fondunun yaradıcısı və prezidenti<ref name="bakunetwork">[http://bakunetwork.com/az/niderland-muqavim%c9%99t-h%c9%99r%c9%99katinin-az%c9%99rbaycanli-q%c9%99hr%c9%99maninin-qizi-bakida-s%c9%99f%c9%99rd%c9%99-olub-foto/ Niderland Müqavimət Hərəkatının azərbaycanlı qəhrəmanının qızı Bakıda səfərdə olub (FOTO)]</ref>; “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalının təsisçisi<ref name="bakunetwork"/> və baş redaktoru (1998–h.h.); “Veteranın Səsi” jurnalının baş redaktoru və təsisçisi; [[Rus dili|Rusdilli]] “Brifinq” qəzetinin yaradıcısı; Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidenti (2016–h.h.); [[Azərbaycan Jurnalistlər Birliyi]]nin üzvü; [[Dünya Azərbaycanlıları Konqresi]]nin üzvü. [[Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi (Azərbaycan)|Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi]] və dünyada yaşayan azərbaycanlılarla sıx və səmərəli əməkdaşlıq edir. [[Türk tarixi]]ni araşdırmaq üçün [[Dərbənd]] şəhərində müxtəlif qazıntı işləri təşkil etmişdir. [[Rəsm]] əsərləri [[sərgi]]lərinin təşkilatçısıdır ("Dədə Qorqud uşaqların gözü ilə", [[müharibə]]yə həsr edilən əsərlər və s.). == Həyatı == Eldar İsmayıl oğlu İsmayılov 1949-cu il iyulun 7-də Azərbaycan SSR-in paytaxtı Bakı şəhərində tanınmış ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. 1968-1970-ci illərdə [[Sovet Ordusu]]nda xidmət etmişdir. == Təhsili == 1971-1977-ci illərdə xidməti başa vurduqdan sonra [[Moskva]] şəhərində [[Xalq Təsərrüfatı İnstitutu (Moskva)|Xalq Təsərrüfatı İnstitutunda]] ali təhsil təhsil almışdır. 1983-1988-ci illərdə [[Dərbənd Humanitar Universiteti]]nin [[Rus dili]] və [[Rus ədəbiyyatı|ədəbiyyatı]] fakültəsində təhsil almışdır. == Fəaliyyəti == [[SSRİ]]-nin süqutundan sonra səhmdar cəmiyyətini yaradıb və [[Türkiyə]], [[Ukrayna]] və [[İsveçrə]]də əməkdaşlıq edərək bizneslə məşğul olmuşdur. 1995-ci ildən o, [[heraldika]] müəllif şirkəti yaratmışdır. Azərbaycan üçün [[suvenir]]lər və [[mükafat]]lar, [[orden]] və [[medal]]lar istehsal edən fabrikə rəhbərlik edib, bu günə kimi fabrikin təsisçisidir. 1998-ci ildə “Azərbaycan Dünyası” beynəlxalq jurnalını yaratmışdır. Hal-hazırda jurnalının təsisçisi və baş redaktorudur. Jurnalın Türkiyə, [[Qazaxıstan]], [[Özbəkistan]], [[Türkmənistan]], [[İsrail]], [[ABŞ]], [[Moldova]], Ukrayna, Rusiya, İsveçrə, [[Almaniya]], [[Rumıniya]] və digər dünya ölkələrinə həmçinin dünya azərbaycanlılarına həsr olunmuş bir çox layihələri var. Jurnalın bütün nömrələri və xüsusi buraxılışları ilə www.mir-azerbaydjana.az saytında tanış olmaq mümkündür. -2016-cı ildən Heydər Əliyev adına Azərbaycan-Qazaxıstan Respublika Cəmiyyətinin vitse-prezidentidir. == Fəxri adlar və mükafatlar == * [[Dərbənd]] şəhərinin [[fəxri vətəndaş]]ıdır. * [[İstanbul]] [[Yeditepe Universiteti|“Yeditepe” Universitetinin]] [[Fəxri doktor]]udur. * [["Qızıl qələm" mükafatı]]. * Mesenatlığına görə [[Ukrayna Pravoslav Kilsəsi]]nin "II Müqəddəs Vladimir" qızıl medalı. * [[BMT]]-nin nəzdində Beynəlxalq İctimai Fondunun - "Altın Kıran" ordeni (Qızıl Qartal) (Almatı, Qazaxıstan). * [[Qazaxıstan]] Respublikasının “El Ardaktysy” medalı (Millətin fəxri) (Türküstan şəhəri, Qazaxıstan). * [[Əl-Farabi adına Qazax Xalq Universiteti]]nin (KazNu) yubiley medalı (Almatı). * Bir çox Avropa və beynəlxalq universitetlərin fəxri professorudur. == Təsis etdiyi mükafat, orden və medallar == * “Dədə Qorqud” Beynəlxalq Milli Fonduna aid “Dünyaya Sülh Naminə” ({{dil-ru|“Во Имя Мира на Земле”}}) mükafatının təsisçisidir. Azərbaycanda və müxtəlif dünya ölkələrində gördükləri işlərlə Azərbaycan üçün misilsiz xidmətləri olan siyasi və ictimai xadimlərin təltif olunduqları orden və medallar: * Ordenlər: “Ulu Türk”, “Vətən Övladı”, “Qızıl Ürək”, “Mehriban Ana“, “Zeynalabdin Tağıyev”, “Əziz Əliyev” və “Həzi Aslanov”. * Medallar: “Ədalətin Qılıncı” və “Aqarunov”. Qarabağ müharibəsi veteranları ilə sıx əlaqədədir (I və II Qarabağ müharibələri veteranları). Azərbaycan veteranlarının göstərdiyi şücaət və qəhrəmanlığına görə təltif olunması üçün xüsusi diplomlar və döş nişanlarının təsisçisidir. == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * [http://bakunetwork.com/az/az%c9%99rbaycan-dunyasi-diasporumuzun-gor%c9%99n-gozu-v%c9%99-danisan-sozudur/ “Azərbaycan Dünyası” diasporumuzun görən gözü və danışan sözüdür] * [https://zerkalo.az/nastoyashhij-aksakal-chelovek-kotoryj-peredaet-vse-horoshee-iz-proshlogo-nyneshnemu-pokoleniyu/ «Настоящий аксакал — человек, который передает все хорошее из прошлого нынешнему поколению»] == Xarici keçidlər == * [http://bakunetwork.com/az/baku-network-ekspert-surasinda-dagliq-qarabag-munaqis%c9%99sinin-h%c9%99lli-prosesi-muzakir%c9%99-olunub-video/ “Baku Network” ekspert şurasında Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli prosesi müzakirə olunub (Video)] {{Xarici keçidlər}} lm4bxw6y27c5pqq6ai1ohdy8eatf0pi Xromatin 0 707816 6564706 6433030 2022-08-06T01:04:37Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki [[Fayl:Chromatin Structures.png|thumb|360px|DNT sıxılmasının əsas strukturları: [[DNT]], nükleosom, xromatin zolaqlarındakı 10 nm muncuqlar və metafaz xromosomu.]] '''Xromatin''' — Xromatin, [[eukariot]]ik [[hüceyrə]]lərdə olan bir DNT, protein və RNT kompleksidir. Əsas funksiyası uzun DNT molekullarını daha kompakt, daha sıx strukturlara qablaşdırmaqdır<ref>{{cite journal|last1=Monday|first1=Tanmoy|title=Characterization of the RNA content of chromatin|journal=Genome Res.|date=July 2010|volume=20|issue=7|pages=899–907|pmc=2892091|pmid=20404130|doi=10.1101/gr.103473.109}}</ref>. Bu, tellərin dolaşmasına mane olur və hüceyrə bölünməsi zamanı DNT-nin möhkəmləndirilməsində, DNT zədələnməsinin qarşısının alınmasında və gen köçrülməsinin və DNT replikasiyasının tənzimlənməsində mühüm rol oynayır. Mitoz və meyoz zamanı xromatin anafazda xromosomların düzgün quruluşunu asanlaşdırır; bu mərhələdə görünən [[xromosom]]ların xarakterik formaları, DNT-nin yüksək qatılaşdırılmış xromatinə bükülməsinin nəticəsidir<ref>{{cite journal|last=Hansen|first=Jeffrey|title=Human mitotic chromosome structure: what happened to the 30-nm fibre?|journal=The EMBO Journal|date=March 2012|volume=31|pages=1621–1623|doi=10.1038/emboj.2012.66|pmid=22415369|issue=7|pmc=3321215}}</ref>. Xromatinin əsas protein komponentləri, DNT-yə bağlanan və iplərin sarıldığı "lövbər" kimi fəaliyyət göstərən histonlardır. Ümumiyyətlə, xromatin təşkilatının üç səviyyəsi vardır<ref> {{cite journal |author=Dame, R.T. |s2cid=26965112 |title=The role of nucleoid-associated proteins in the organization and compaction of bacterial chromatin |journal=[[Molecular Microbiology (journal)|Molecular Microbiology]] |volume=56 |issue=4 |pages=858–870 |date=May 2005 |pmid=15853876 |doi=10.1111/j.1365-2958.2005.04598.x|doi-access=free }} </ref>: * DNT histon [[zülal]]larını əhatə edir, nükleosomlar və meydana gətirir (xromatin). * Birdən çox histon, ən kompakt formada (heteroxromatin) nükleosom massivlərindən ibarət olan 30 nanometrlik bir lifə bükülür. * 30 nm lifin daha yüksək səviyyəli DNT-nin üst-üstə sarılması metafaz xromosomunu (mitoz və mayoz zamanı) əmələ gətirir. Lakin bir çox [[orqanizm]] bu təşkilati qanunauyğunluqları izləmir. Məsələn, [[quş]]ların [[sperma]] və [[eritrosit]]lərində əksər eukarotik hüceyrələrə nisbətən daha sıx dolu xromatin var və tripanosomatoid protozoa xromatinlərini görünən xromosomlara ümumiyyətlə qatışdırmır. Prokarotik hüceyrələr DNT-lərini təşkil etmək üçün tamamilə fərqli strukturlara malikdirlər (prokarotik xromosomun ekvivalenti genofor adlanır və nükleoid bölgəsində yerləşir)<ref> {{cite journal |title= A bivalent chromatin structure marks key developmental genes in embryonic stem cells |vauthors = Bernstein BE, Mikkelsen TS, Xie X, Kamal M, Huebert DJ, Cuff J, Fry B, Meissner A, Wernig M, Plath K, Jaenisch R, Wagschal A, Feil R, Schreiber SL, Lander ES |journal= [[Cell (journal)|Cell]] |date= April 2006 |volume= 125 |issue= 2 |pages= 315–26 |pmid= 16630819 |issn= 0092-8674 |doi= 10.1016/j.cell.2006.02.041|s2cid = 9993008 }} </ref>. Xromatin şəbəkəsinin ümumi quruluşu əlavə olaraq hüceyrə dövrünün mərhələsindən asılıdır. İnterfaza zamanı xromatin, DNT-ni köçürən və təkrarlayan RNT və DNT polimerazlarına daxil olmaq üçün struktur olaraq boşdur. Interfaza zamanı xromatinin lokal quruluşu DNT-də mövcud olan xüsusi genlərdən asılıdır. Aktiv olaraq köçürülən ("açılmış") DNT-lərin bölgələri daha az sıx və euxromatin olaraq bilinən bir quruluşda RNT polimerazları ilə yaxından əlaqələndirilir, hərəkətsiz genləri olan ("söndürülmüş") bölgələr isə ümumiyyətlə daha sıxlaşır və heteroxromatindəki struktur zülallarla əlaqələndirilir. Metilasyon və asetilasyon yolu ilə struktur xromatin zülallarının epigenetik modifikasiyası da yerli kromatin quruluşunu və dolayısı ilə gen ifadəsini dəyişdirir. Xromatin şəbəkələrinin quruluşu hal-hazırda yaxşı öyrənilməyib və molekulyar [[biologiya]]da aktiv tədqiqat sahəsi olaraq qalır. == Xromatinin dinamik quruluşu və iyerarxiyası == [[Fayl:Basic units of chromatin structure.svg|thumb|Xromatin quruluşunun əsas vahidləri]] Xromatin hüceyrə dövrü ərzində müxtəlif struktur dəyişikliklərinə məruz qalır. Histon zülalları xromatinin əsas qablaşdırıcıları və təşkilatçılarıdır və xromatin qablaşdırmasını dəyişdirmək üçün müxtəlif post-translational modifikasiyalarla dəyişdirilə bilər (histon modifikasiyası). Dəyişikliklərin əksəriyyəti histonların quyruqlarında olur. Xromatinin mövcudluğu və sıxılma baxımından nəticələri həm dəyişdirilmiş [[amin turşusu]]ndan, həm də modifikasiya növündən asılıdır. Məsələn, histonların asetilasiyası boşalma və replikasiya və transkripsiya üçün xromatinin mövcudluğunun artmasına səbəb olur. Lisin trimetilasyonu ya artan transkripsiya aktivliyinə (histon H3 lizin 4 trimetilasyonu), ya da transkripsiyal repressiyaya və xromatinin sıxılmasına (histon H3 lizin 9 və ya 27-nin trimetilasyonu) səbəb ola bilər. Bir neçə tədqiqat fərqli dəyişikliklərin eyni vaxtda baş verə biləcəyini göstərdi. Məsələn, erkən [[məməlilər]]in inkişafında ikitərəfli bir quruluşun (histon H3-də lizin 4 və 27 trimetilasyonu ilə) iştirak etdiyi irəli sürülmüşdür. Polikom qrup zülalları, kromatin quruluşunu modulyasiya edərək gen tənzimlənməsində rol oynayır<ref name= Portoso >{{cite book |chapter-url=http://www.horizonpress.com/rnareg|vauthors=Portoso M, Cavalli G|year=2008|chapter=The Role of RNAi and Noncoding RNAs in Polycomb Mediated Control of Gene Expression and Genomic Programming|title=RNA and the Regulation of Gene Expression: A Hidden Layer of Complexity|publisher=Caister Academic Press|isbn=978-1-904455-25-7}}</ref>. == DNT quruluşu == [[Fayl:A-DNA, B-DNA and Z-DNA.png|thumb|left|300px|A-, B- və Z-DNA strukturları.]] Təbiətdə DNT üç quruluş meydana gətirə bilər: A-, B- və Z-DNT. A- və B-DNT çox oxşardır, sağ əlli zəncirlar əmələ gətirir, Z-DNT isə ziqzaq fosfat onurğa sütununa sahib bir sol spiraldir. B-və Z-DNT arasındakı bağlama xüsusiyyətlərinə görə Z-DNT-nin xromatin quruluşunda və transkripsiyada xüsusi rol oynadığına inanılır<ref>{{cite web|last1=Annunziato|first1=Anthony T.|title=DNA Packaging: Nucleosomes and Chromatin|url=http://www.nature.com/scitable/topicpage/dna-packaging-nucleosomes-and-chromatin-310|website=Scitable|publisher=Nature Education|access-date=2015-10-29}}</ref>. B və Z-DNA qovşağında bir baza cütü normal bağlanmadan qopur. İkiqat rol oynayırlar: bir çox zülalın tanınma yeri və RNT polimeraz və ya nükleosomların bağlanmasından bükülmə stresini qəbul edən. == Bir ip üzərində nükleosomlar == [[Fayl:Nucleosome 1KX5 2.png|thumb|left|150px|Nükleosomun quruluşunun cizgi filmi şəkli. PDB 1KX5-dən. From {{PDB|1KX5}}.]] Xromatinin əsas təkrarlanan elementi, yeri həlldəki saf DNT-dən daha qısa olan birləşdirici DNT hissələri ilə bir-birinə bağlı olan nükleosomdur<ref> {{cite journal |title=EM measurements define the dimensions of the "30-nm" chromatin fiber: Evidence for a compact, interdigitated structure |author1=Robinson DJ |author2=Fairall L |author3=Huynh VA |author4=Rhodes D. |journal=[[Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America]] |date=April 2006 |volume=103 |issue=17 |pages=6506–11 |pmid=16617109 |doi=10.1073/pnas.0601212103 |pmc=1436021|bibcode=2006PNAS..103.6506R}} </ref>. [[Nüvə]] histonlarına əlavə olaraq, nükleosomdakı DNT zolağının çıxışı girişi ilə əlaqə quran bir bağlayıcı histon H1 var. Nükleosomun nüvə hissəciyi, histon H1 ilə birlikdə xromosom olaraq bilinir. Bağlayıcı DNT-nin tərkibində təxminən 20 ilə 60 baza cütü olan nukleozomlar, fizioloji olmayan şərtlər altında hər tel üçün təxminən 10 nm muncuq əmələ gətirə bilər<ref> {{cite journal |title= An All-Atom Model of the Chromatin Fiber Containing Linker Histones Reveals a Versatile Structure Tuned by the Nucleosomal Repeat Length |vauthors = Wong H, Victor JM, Mozziconacci J |journal= [[PLoS ONE]] |date= September 2007 |volume= 2 |issue= 9 |pmid= 17849006 | doi = 10.1371/journal.pone.0000877 |pages= e877 |pmc= 1963316 |editor1-last=Chen |editor1-first=Pu |bibcode= 2007PLoSO...2..877W }} {{open access}} </ref>. Nükleozomlar, ümumi DNT paketindəki funksiyalarının tələb etdiyi kimi DNT-ni spesifik olaraq birləşdirir. Bununla birlikdə, nükleosomların yerini təyin edən DNT ardıcıllığı üçün böyük üstünlüklər var. Bu, ilk növbədə fərqli DNT ardıcıllığının fərqli fiziki xüsusiyyətlərindən qaynaqlanır: məsələn, adenin (A) və timin (T) daxili kiçik yivlərdə daha müsbət şəkildə sıxılır<ref name="pmid24804566">{{cite journal |vauthors=Nicodemi M, Pombo A |title=Models of chromosome structure |journal=Curr. Opin. Cell Biol. |volume=28 |pages=90–5 |date=June 2014 |pmid=24804566 |doi=10.1016/j.ceb.2014.04.004 |url=http://edoc.mdc-berlin.de/14021/1/14021oa.pdf}}</ref>. Bu, nükleosomların əsasən hər 10 baza cütü (DNT zəncir təkrarı) ətrafında bir vəziyyətdə bağlana biləcəyi deməkdir. == 30 nanometrlik kromatin lifi == [[Fayl:30nm Chromatin Structures.png|thumb|right|200px|30 nm kromatin filamentinin təklif olunan iki quruluşu. Solda: başlanğıc spiralinin "solenoidi" nin 1 quruluşu. Sağda: boş bir spiral quruluşun 2 başlanğıcı. Qeyd: Bu diaqramda hidonlar buraxılmışdır — yalnız DNT göstərilir.]] H1 əlavə edildikdə, iplikdəki boncukların quruluşu, öz növbəsində, 30 nm lif və ya ip olaraq bilinən, 30 nm diametrli bir zəncir bir quruluşa çevrilir. Xromatin lifinin hüceyrədəki dəqiq quruluşu təfərrüatlı bilinmir<ref name="pmid18493085">{{cite journal |vauthors=Nicodemi M, Panning B, Prisco A |title=A thermodynamic switch for chromosome colocalization |journal=Genetics |volume=179 |issue=1 |pages=717–21 |date=May 2008 |pmid=18493085 |pmc=2390650 |doi=10.1534/genetics.107.083154 |arxiv=0809.4788 }}</ref>. Bu səviyyəli xromatin quruluşunun, əsasən transkripsiyasına görə səssiz genləri ehtiva edən bir heteroxromatinin bir forması olduğuna inanılır. [[Elektron mikroskop]]ik tədqiqatlar göstərir ki, 30 nm lif çox dinamikdir, beləliklə transkripsiyada iştirak edən [[RNT polimeraza|RNT polimeraz]]ından keçərkən 10 nm muncuq ipi lifli quruluşa çevrilir<ref name="pmid20811620">{{cite journal |vauthors=Bohn M, Heermann DW |title=Diffusion-driven looping provides a consistent framework for chromatin organization |journal=PLOS ONE |volume=5 |issue=8 |pages=e12218 |year=2010 |pmid=20811620 |pmc=2928267 |doi=10.1371/journal.pone.0012218 |bibcode=2010PLoSO...512218B }}</ref>. [[Fayl:ChromatinFibers.png|thumb|left|250px|Dörd nükleosom başına 177 ilə 207 bp arasında dəyişən DNT təkrar uzunluqları üçün təklif olunan 30 nm xromatin filament quruluşu. Linker DNT sarı, nükleosomal DNT isə çəhrayı rəngdədir.]] Mövcud modellər ümumiyyətlə nükleosomların lif oxuna dik olduğunu və bağlayıcı histonların içəridə yerləşdiyini fərz edirlər. Sabit 30 nm lif DNT boyunca nukleosomların nizamlı düzülüşünə əsaslanır. Bağlayıcı DNT əyilməyə və dönməyə nisbətən davamlıdır. Bu, bağlayıcı DNT-nin uzunluğunu lif sabitliyi üçün kritik hala gətirir, nükleosomların DNT-də lazımsız stres olmadan fırlanaraq istənilən istiqamətə qatlanmasına imkan verən uzunluqlara ayrılmasını tələb edir. Bu baxımdan bağlayıcı DNT-nin fərqli uzunluqları, xromatin lifinin fərqli qatlanan topologiyalarına səbəb olmalıdır<ref>{{cite book |last1=Lodish |first1=Harvey F. |title=Molecular Cell Biology |url=https://archive.org/details/molecularcellbio0000lodi |date=2016 |publisher=W. H. Freeman and Company |location=New York |isbn=978-1-4641-8339-3 |page=[https://archive.org/details/molecularcellbio0000lodi/page/339 339] |edition=8th}}</ref>. Yenidən qurulmuş liflərin elektron mikroskopiya şəkillərinə əsaslanan son nəzəri işlər bu nöqteyi-nəzərdən dəstəkləyir . == Xromatinin hüceyrə nüvəsindəki məkan təşkili == Xromatinin nüvənin içində yerləşməsi təsadüfi deyil — müəyyən ərazilərdə xromatinin müəyyən sahələrinə rast gəlmək olar. Ərazilər, məsələn, protein kompleksləri ilə bir-birinə bağlanan lamino ilə əlaqəli sahələr (LAD) və topoloji cəhətdən əlaqəli sahələrdir (TAD). Hal-hazırda Strings & Binders Switch (SBS) modeli və Dynamic Loop (DL) modeli kimi polimer modelləri nüvə içərisində kromatin qatlanmasını təsvir etmək üçün istifadə olunur<ref>{{cite journal |last1=Poonperm |first1=R |last2=Takata |first2=H |last3=Hamano |first3=T |last4=Matsuda |first4=A |last5=Uchiyama |first5=S |last6=Hiraoka |first6=Y |last7=Fukui |first7=K |title=Chromosome Scaffold is a Double-Stranded Assembly of Scaffold Proteins. |journal=Scientific Reports |date=1 July 2015 |volume=5 |pages=11916 |doi=10.1038/srep11916 |pmid=26132639 |pmc=4487240}}</ref> . == Hüceyrə dövrünə bağlı struktur təşkilatı == [[Fayl:NHGRI human male karyotype.png|thumb|left|Giemsa boyama istifadə edərək metafaz xromatinin klassik quruluşunu göstərən kişi-insan karyoqramı.]] [[Fayl:Condensation and resolution of human sister chromatids in early mitosis.svg|thumb|Erkən mitozda insan qız xromatidlərinin kondensasiyası və çıxarılması]] # '''[[İnterfaza]]''': Mitotik interfaza zamanı xromatin quruluşu, DNT nüvəsində kondensasiya edilərkən, DNT transkripsiyasına və DNT təmir faktorlarına asanlıqla daxil olmaq üçün optimize edilmişdir. Quruluş, DNT-yə lazımi girişdən asılı olaraq dəyişir. RNT polimeraza müntəzəm giriş tələb edən genlər, euxromatin tərəfindən təmin edilən daha yüngül bir quruluşa ehtiyac duyurlar. # '''Metafaza''': Xromatinin metafaz quruluşu interfazdan çox fərqlidir. Kariotiplərdə görülən klassik xromosom quruluşunu meydana gətirən fiziki güc və idarəolunma qabiliyyəti üçün müəyyən edilmişdir. Kondensasiya olunmuş kromatinin quruluşunun zülalların mərkəzi bir aparılan 30 nm lifdən ibarət döngələrdən ibarət olduğuna inanılır. Lakin kifayət qədər xarakterizə olunmur<ref>{{cite journal |vauthors=Xing H, Vanderford NL, Sarge KD |title=The TBP-PP2A mitotic complex bookmarks genes by preventing condensin action |journal=Nat. Cell Biol. |volume=10 |issue=11 |pages=1318–23 |date=November 2008 |pmid=18931662 |pmc=2577711 |doi=10.1038/ncb1790 }}</ref>. Xromosom skletləri kompakt xromosomlarda xromatinin tutulmasında mühüm rol oynayır. 30 nm quruluşun ilmələri daha yüksək düzəlişlərdə çərçivə ilə daha sıxlaşdırılır. Xromatinin fiziki gücü, bölünmənin bu mərhələsində qızı xromosomların ayrılması zamanı DNT-də kəsilmə zədələnməsinin qarşısını almaq üçün vacibdir. Gücünü artırmaq üçün xromatin tərkibi sentromeraya yaxınlaşdıqda, ilk növbədə alternativ histon H1 analogları vasitəsi ilə dəyişir. Mitoz zamanı, xromatinin çox hissəsi sıx şəkildə sıxılmış olsa da, o qədər də sıx olmayan kiçik sahələr var. Bu bölgələr tez-tez xromatin əmələ gəlməsindən əvvəl bu hüceyrə tipində aktiv olan genlərin təbliğat bölgələrinə uyğundur. Bu sahələrin sıxılmamasına "yaddaş" ın mitoza girmədən əvvəl genlərin aktiv olduğu qızı hüceyrələrə köçürülməsi üçün vacib sayılan epigenetik bir mexanizm olan anlage deyilir. Bu işarələmə mexanizmi bu yaddaşın köçürülməsinə kömək etmək üçün lazımdır, çünki transkripsiya mitoz zamanı dayanır<ref name="pmid14172992">{{cite journal |vauthors=Allfrey VG, Faulkner R, Mirsky AE |journal=Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. |volume=51 |issue= 5|pages=786–94 |date=May 1964 |pmid=14172992 |pmc=300163 |doi= 10.1073/pnas.51.5.786|bibcode=1964PNAS...51..786A |title=Acetylation and Methylation of Histones and Their Possible Role in the Regulation of RNA Synthesis }}</ref>. == Xromatin və transkripsiya partlayışları == Xromatin və fermentlər ilə qarşılıqlı əlaqəsi araşdırılmış və bunun gen ekspresyonunda vacib bir amil olduğu qənaətinə gəlinmişdir. Rockefeller Universitetinin professoru Vincent G. Alfrey, RNT sintezinin histon asetilasyonla əlaqəli olduğunu bildirdi. Histonların uclarına yapışmış amin turşusu lizin müsbət yüklənmişdir. Bu quyruqların asetilasiyası, kromatinin uclarını neytral hala gətirərək DNT-yə giriş imkanı verir<ref name="pmid22944281">{{cite journal |vauthors=Kaochar S, Tu BP |title=Gatekeepers of chromatin: Small metabolites elicit big changes in gene expression |journal=Trends Biochem. Sci. |volume=37 |issue=11 |pages=477–83 |date=November 2012 |pmid=22944281 |pmc=3482309 |doi=10.1016/j.tibs.2012.07.008 }}</ref>. Kromatin dekondensasiya edildikdə, DNT molekulyar mexanizmlər tərəfindən nüfuz etməyə açıqdır. Açıq və qapalı xromatin arasındakı dalğalanmalar transkripsiyanı kəsə və ya transkripsiyanı poza bilər. Transkripsiya faktorları komplekslərinin xromatinlə birləşməsi və ayrılması kimi digər amillərin də iştirakı ehtimal olunur<ref name="pmid23213436">{{cite journal |vauthors=De Vries M, Ramos L, Housein Z, De Boer P |title=Chromatin remodelling initiation during human spermiogenesis |journal=Biol Open |volume=1 |issue=5 |pages=446–57 |date=May 2012 |pmid=23213436 |pmc=3507207 |doi=10.1242/bio.2012844 }}</ref> . Bu fenomen, transkripsiyanın sadə ehtimal modellərindən fərqli olaraq, izogen populyasiyaların hüceyrələri arasında gen ifadəsinin yüksək dəyişkənliyini izah edə bilər. === Alternativ xromatin təşkilatları === Çoxhüceyrəli [[heyvan]]larda spermiogenez zamanı spermatid xromatin daha aralı, genişlənmiş, demək olar ki, kristal quruluşa çevrilir. Bu proses transkripsiyanın ləğvi ilə əlaqələndirilir və nüvə zülallarının mübadiləsini əhatə edir. Histonlar daha çox yerdəyişir və yerinə protaminlər (argininlə zəngin kiçik zülallar) qoyulur. Histonları olmayan maya bölgələrində transkripsiyadan sonra çox kövrək olacağı güman edilir; HMG qutusu zülalı olan HMO1, nükleosomsuz kromatinin sabitləşməsinə kömək edir<ref name="pmid28303166">{{cite journal | vauthors = Murugesapillai D, McCauley MJ, Maher LJ, Williams MC | title = Single-molecule studies of high-mobility group B architectural DNA bending proteins | journal = Biophysical Reviews | volume = 9 | issue = 1 | pages = 17–40 | date = February 2017 | pmid = 28303166 | pmc = 5331113 | doi = 10.1007/s12551-016-0236-4 }}</ref>. == Xromatin və DNT bərpa == Eukariotik DNT-nin xromatinə qablaşdırılması, fermentlərin təsir sahələrinə cəlb edilməsini tələb edən bütün DNT əsaslı proseslər üçün bir maneədir<ref name=Liu>{{cite journal |vauthors=Liu B, Yip RK, Zhou Z |title=Chromatin remodeling, DNA damage repair and aging |journal=Curr. Genomics |volume=13 |issue=7 |pages=533–47 |year=2012 |pmid=23633913 |pmc=3468886 |doi=10.2174/138920212803251373 }}</ref> . Hüceyrə DNT təmirinin kritik prosesini həll etmək üçün kromatinin yenidən qurulması lazımdır. Eukariotlarda ATP-yə bağlı xromatin yenidən qurma kompleksləri və histonu dəyişdirən [[ferment]]lər bu yenidənqurma prosesi üçün istifadə olunan iki əsas amildir. DNT zədələnmə yerində xromatin rahatlaması sürətlə baş verir<ref name=Sellou>{{cite journal |vauthors=Sellou H, Lebeaupin T, Chapuis C, Smith R, Hegele A, Singh HR, Kozlowski M, Bultmann S, Ladurner AG, Timinszky G, Huet S |title=The poly(ADP-ribose)-dependent chromatin remodeler Alc1 induces local chromatin relaxation upon DNA damage |journal=Mol. Biol. Cell |volume=27 |issue=24 |pages=3791–3799 |year=2016 |pmid=27733626 |pmc=5170603 |doi=10.1091/mbc.E16-05-0269 }}</ref>. Bu proses, DNT-nin bir saniyədən az bir müddətdə zədələndiyi zaman görünməyə başlayan PARP1 zülalı tərəfindən başlanır, zədələnmədən sonra 1,6 saniyə ərzində maksimum yığılma yarısıdır. Yenidənqurma kromatin Alc1 daha sonra PARP1 məhsuluna sürətlə yapışır və zədələnmədən sonra 10 saniyə ərzində DNT zədələnməsinə çatır. Alc1 təsiri səbəbindən maksimum xromatin rahatlamasının təxminən yarısı 10 saniyədən sonra baş verir . Bu, MRE11 DNA təmir fermentinin 13 saniyə ərzində DNA təmirinə başlamaq üçün istifadə edilməsinə imkan verir<ref name=Haince>{{cite journal |vauthors=Haince JF, McDonald D, Rodrigue A, Déry U, Masson JY, Hendzel MJ, Poirier GG |title=PARP1-dependent kinetics of recruitment of MRE11 and NBS1 proteins to multiple DNA damage sites |journal=J. Biol. Chem. |volume=283 |issue=2 |pages=1197–208 |year=2008 |pmid=18025084 |doi=10.1074/jbc.M706734200 |doi-access=free }}</ref>. 2H2AX, fosforillənmiş H2AX forması, DNT zədələnməsindən sonra xromatinin dekondensasiyasına səbəb olan ilk mərhələlərdə də iştirak edir. Histon H2AX variantı insan kromatinindəki H2A histonlarının təxminən 10% -ni təşkil edir. γH2AX (serin 139 tərəfindən fosforillənmiş H2AX) hüceyrələrin şüalanmasından 20 saniyə sonra (ikiqat zəncirli DNT qırılmasının əmələ gəlməsi ilə) aşkar edilə bilər və maksimum γH2AX yığılmasının yarısı bir dəqiqədə baş verir. Fosforlaşdırılmış γH2AX olan xromatinin ölçüsü, ikiqat telli DNT qırılmasında təxminən iki milyon baz cütüdür. Öz-özlüyündə, γH2AX xromatin dekondensasiyasına səbəb olmur, lakin şüalandıqdan sonra 30 saniyə ərzində RNF8 zülalı γH2AX ilə əlaqəli olaraq aşkar edilə bilər<ref name="Rogakou 1998">{{cite journal |vauthors=Rogakou EP, Pilch DR, Orr AH, Ivanova VS, Bonner WM |title=DNA double-stranded breaks induce histone H2AX phosphorylation on serine 139 |journal=J. Biol. Chem. |volume=273 |issue=10 |pages=5858–68 |year=1998 |pmid=9488723 |doi= 10.1074/jbc.273.10.5858|doi-access=free }}</ref>. RNF8, bir nukleosom yenidən qurma komponenti və NuRD deasetilaz kompleksi ilə sonrakı qarşılıqlı əlaqəsi sayəsində geniş kromatin dekondensasiyası təmin edir . DNT zədələnməsindən sonra rahatlandıqdan sonra DNT-nin düzəldilməsindən sonra xromatin təxminən 20 dəqiqə ərzində zərərdən əvvəl səviyyəyə yaxın bir sıxılma vəziyyətinə gətirilir<ref name="pmid18001824">{{cite journal |vauthors=Mailand N, Bekker-Jensen S, Faustrup H, Melander F, Bartek J, Lukas C, Lukas J |title=RNF8 ubiquitylates histones at DNA double-strand breaks and promotes assembly of repair proteins |journal=Cell |volume=131 |issue=5 |pages=887–900 |year=2007 |pmid=18001824 |doi=10.1016/j.cell.2007.09.040 |s2cid=14232192 }}</ref>. == Xromatin tədqiqat metodları == Genom boyu xromatin vəziyyətlərini təyin etmək üçün müxtəlif histon modifikasiyalarına qarşı yönəldilmiş ChIP-seq (xromatin immunoprecipitasiya ardıcıllığı) istifadə edilə bilər. Müxtəlif dəyişikliklər fərqli xromatin halları ilə əlaqələndirilmişdir. # DNase-seq (DNase I hipersensitiv bölgələrin sıralanması) genomdakı açıq və ya əlçatan bölgələri xəritələşdirmək üçün genomdakı əlçatan bölgələrin DNase I fermentinə həssaslığından istifadə edir<ref name="pmid22531782">{{cite journal |vauthors=Luijsterburg MS, Acs K, Ackermann L, Wiegant WW, Bekker-Jensen S, Larsen DH, Khanna KK, van Attikum H, Mailand N, Dantuma NP |title=A new non-catalytic role for ubiquitin ligase RNF8 in unfolding higher-order chromatin structure |journal=EMBO J. |volume=31 |issue=11 |pages=2511–27 |year=2012 |pmid=22531782 |pmc=3365417 |doi=10.1038/emboj.2012.104 }}</ref>. # FAIRE-seq (tənzimləyici elementlərin formaldehid dəstəyi ilə sıralanması), nükleosomları olmayan bölgələri genomdan çıxarmaq üçün iki fazlı ayırma texnikasında zülalla əlaqəli DNT-nin kimyəvi xüsusiyyətlərindən istifadə edir<ref>{{Cite journal | last1 = Giresi | first1 = Paul G. | last2 = Kim | first2 = Jonghwan | last3 = McDaniell | first3 = Ryan M. | last4 = Iyer | first4 = Vishwanath R. | last5 = Lieb | first5 = Jason D. | date = 2007-06-01 | title = FAIRE (Formaldehyde-Assisted Isolation of Regulatory Elements) isolates active regulatory elements from human chromatin | journal = Genome Research | volume = 17 | issue = 6 | pages = 877–885 | doi = 10.1101/gr.5533506 | issn = 1088-9051 | pmc = 1891346 | pmid = 17179217 }}</ref>. # ATAC-seq (Transpozisiya Mövcud Kromatin Sıralaması Analizi) (sintetik) transpozonları genomun əlçatan bölgələrinə inteqrasiya etmək üçün Tn5 transpozazından istifadə edir, beləliklə genomdakı nükleosomların və transkripsiya amillərinin vurğulanır<ref>{{Cite journal | last1 = Galas | first1 = D. J. | last2 = Schmitz | first2 = A. | date = 1978-09-01 | title = DNAse footprinting: a simple method for the detection of protein-DNA binding specificity | journal = Nucleic Acids Research | volume = 5 | issue = 9 | pages = 3157–3170 | issn = 0305-1048 | pmc = 342238 | pmid = 212715 | doi=10.1093/nar/5.9.3157 }}</ref><ref>{{Cite book | last1 = Cui | first1 = Kairong | last2 = Zhao | first2 = Keji | date = 2012-01-01 | title = Genome-wide approaches to determining nucleosome occupancy in metazoans using MNase-Seq | volume = 833 | pages = 413–419 | doi = 10.1007/978-1-61779-477-3_24 | issn = 1940-6029 | pmc = 3541821 | pmid = 22183607 | series = Methods in Molecular Biology | isbn = 978-1-61779-476-6 }}</ref>. # DNT izləri, zülallarla əlaqəli DNT-nin müəyyənləşdirilməsinə yönəlmiş bir texnikadır. Genomun zülallarla əlaqəli bölgələrini müəyyən etmək üçün jel elektroforezi ilə birlikdə etiketləmə və parçalanma istifadə edir. # MNase-seq (mikrookokal nukleaz ardıcıllığı), genom boyu nükleosomların yerini tapmaq üçün bir mikrookokal nukleaz fermentindən istifadə edir. # Xromosom konformasiyasının tutulması nüvədəki kromatinin məkan təşkilatını təyin edir və fiziki olaraq qarşılıqlı təsir göstərən genomik yerləri göstərir. # MACC profilinin hazırlanması (Mikrokokal Nükleazın Mövcudluğu Profili), kromatinin mövcudluğunu müəyyənləşdirmək və genomun həm açıq, həm də qapalı bölgələrində nükleosomları və histon olmayan DNT-bağlayıcı zülalları xəritələşdirmək üçün mikrokokal nuklaz tərəfindən kromatin həzminin bir sıra titrlənməsindən istifadə edir<ref>{{Cite journal | last1 = Buenrostro | first1 = Jason D. | last2 = Giresi | first2 = Paul G. | last3 = Zaba | first3 = Lisa C. | last4 = Chang | first4 = Howard Y. | last5 = Greenleaf | first5 = William J. | date = 2013-12-01 | title = Transposition of native chromatin for fast and sensitive epigenomic profiling of open chromatin, DNA-binding proteins and nucleosome position | journal = Nature Methods | volume = 10 | issue = 12 | pages = 1213–1218 | doi = 10.1038/nmeth.2688 | issn = 1548-7105 | pmc = 3959825 | pmid = 24097267 }}</ref>. == Xromatin və düyünlər == Dekondensasiya olunmuş interfazalı xromosomların mahiyyətcə işarəsiz qalması bir sirr idi. Təbii ümid budur ki, ikiqat telli DNT hissələrinin bir-birindən keçməsinə imkan verən tip II DNT topoizomerazları olduqda, bütün xromosomlar topoloji tarazlıq vəziyyətinə çatmalıdır. Xromosomal ərazilər əmələ gətirən çox sıxlıqda olan fazalararası xromosomlarda topoloji tarazlıq yüksək düyünlü xromatin liflərinin əmələ gəlməsinə səbəb olmalıdır<ref>{{Cite journal | vauthors = Mieczkowski J, Cook A, Bowman SK, Mueller B, Alver BH, Kundu S, Deaton AM, Urban JA, Larschan E, Park PJ, Kingston RE, Tolstorukov MY | date = 2016-05-06 | title = MNase titration reveals differences between nucleosome occupancy and chromatin accessibility. | journal = Nature Communications | volume = 7 | pages = 11485 | doi = 10.1038/ncomms11485 | pmc = 4859066 | pmid = 27151365 | bibcode = 2016NatCo...711485M }}</ref>. Bununla birlikdə, xromosomların (3C) konformasiyasını tutma üsulları, interfaazalı xromosomlarda genom məsafəsi ilə təmasların məhv edilməsinin qlobusun qırışmış vəziyyəti ilə praktik olaraq eynisini təşkil etdiyini, uzun polimerlər meydana gəlmədən yoğuşduqda meydana gəldiyini göstərir. hər hansı bir qovşaq. Düyünlərin çox sıx olduğu kromatindən çıxarılması, sistemi topoloji tarazlıqdan çıxarmaq üçün yalnız enerji verməməli, həm də topoizomerazın vasitəçiliyi ilə parçalanmaları düyünlər əvəzinə düyünlərin effektiv şəkildə ayrılması üçün aktiv bir proses tələb edir. düyünləri daha da mürəkkəbləşdirir. Xromatin ilmə ekstruziyası prosesinin interfazalı xromosomlarda xromatin liflərinin aktiv birləşməsi üçün ideal olduğu göstərilmişdir<ref>{{Cite journal | last1 = Buenrostro | first1 = Jason D. | last2 = Giresi | first2 = Paul G. | last3 = Zaba | first3 = Lisa C. | last4 = Chang | first4 = Howard Y. | last5 = Greenleaf | first5 = William J. | date = 2013-12-01 | title = Transposition of native chromatin for fast and sensitive epigenomic profiling of open chromatin, DNA-binding proteins and nucleosome position | journal = Nature Methods | volume = 10 | issue = 12 | pages = 1213–1218 | doi = 10.1038/nmeth.2688 | issn = 1548-7105 | pmc = 3959825 | pmid = 24097267 }}</ref>. DNT kondensasiyası, in vitro və ya in vivo şəkildə DNA molekullarının sıxlaşma prosesinə aiddir. [1] DNT qablaşdırma mexanizminin təfərrüatları, canlı sistemlərdə gen tənzimlənməsi prosesində işləməsi üçün vacibdir. Kondensasiya olunmuş DNT tez-tez klassik seyreltilmiş məhlul konsepsiyasından proqnozlaşdırıla bilməyən inanılmaz xüsusiyyətlərə malikdir. Beləliklə, in vitro DNT kondensasiyası fizika, biyokimya və biologiyadakı bir çox proses üçün nümunə sistemdir. [2] Bundan əlavə, DNT kondensasiyasının tibb və biotexnologiyada bir çox potensial tətbiqi vardır. [bir] DNT-nin diametri təxminən 2 nm-dir və genişlənmiş tək bir molekulun uzunluğu orqanizmə görə bir neçə on santimetrə çata bilər. DNT cüt sarmalının bir çox xüsusiyyəti şəkər-fosfat onurğa sütununun mexaniki xüsusiyyətləri, fosfatlar arasındakı elektrostatik itələmə (DNT ikiqat sarmalın hər 0,17 nm üçün orta hesabla bir elementar mənfi yük daşıyır), üstəlik hər bir fərdi ipin əsasları ilə iplik-iplik qarşılıqlı əlaqələri. DNT ən sərt təbii polimerlərdən biridir, eyni zamanda ən uzun molekullardan biridir. Bu o deməkdir ki, uzun məsafələrdə DNT-yə çevik bir ip, qısa bir miqyasda isə sərt bir çubuq kimi baxıla bilər. Bir bağ hortumu kimi, təsadüfi olaraq paketdən çıxarılan DNT, sifariş verildiyindən daha çox həcm alır. Riyazi olaraq, üç ölçülü fəzada təsadüfi səpələnən qarşılıqlı əlaqəsi olmayan çevik bir zəncir üçün ucdan uca məsafə polimer uzunluğunun kvadrat kökü kimi ölçülür. DNA kimi həqiqi polimerlər üçün bu, çox kobud bir təxmindir; vacib olan in vivo DNA üçün mövcud yerin məhluldakı sərbəst diffuziya vəziyyətində tutacağı yerdən qat-qat az olmasıdır. Həcm məhdudiyyətlərinin öhdəsindən gəlmək üçün DNT ionlar və digər molekullarla uyğun həll şəraitində özünü qablaşdıra bilər. Ümumiyyətlə DNT kondensasiyası "genişlənmiş DNT zəncirlərinin yalnız bir və ya bir neçə molekulu ehtiva edən kompakt sifarişli hissəciklərə çevrilməsi" olaraq təyin edilir [3]. Bu tərif bir çox in vitro vəziyyətə aiddir və eyni zamanda bakteriyalardakı DNT kondensasiyasının "mövcud həcmin bir hissəsini tutan nisbətən konsentrasiyalı, kompakt bir vəziyyətin qəbul edilməsi" kimi tərifinə yaxındır [4]. Ökaryotlarda DNT-nin ölçüsü və iştirak edən digər oyunçuların sayı daha böyükdür və DNT molekulu, bir çox DNT qablaşdırma səviyyəsindən yalnız birincisi olan milyonlarla nizamlanmış nükleoprotein hissəciklərini, nükleosomları meydana gətirir. [bir] == Xromatin: alternativ tərifi == Valter Fleminq tərəfindən hazırlanan bu terminin bir neçə mənası var: # '''Sadə və qısa tərif''': xromatin, DNT makromolekullarının və protein (və RNT) makromolekullarının makromolekulyar kompleksidir. Zülallar DNT-ni qablaşdırır və sifariş edir və hüceyrə nüvəsindəki funksiyasını idarə edir<ref name="Racko 2018">{{cite journal |vauthors=Racko D, Benedetti F, Goundaroulis D, Stasiak A|title=Chromatin Loop Extrusion and Chromatin Unknotting |journal=Polymers |volume=10 |issue=10 |pages=1126–1137 |year=2018 |doi= 10.3390/polym10101126|pmid=30961051 |pmc=6403842 }}</ref> # '''Biokimyaların iş tərifi''': xromatin, eukariotların parçalanmış interfaz nüvələrindən çıxarılan bir DNT protein RNT kompleksidir. Nüvədə mövcud olan bir çox maddənin hansının çıxarılan materialın bir hissəsini təşkil edəcəyi qismən hər tədqiqatçıın istifadə etdiyi metoddan asılıdır. Üstəlik, xromatinin tərkibi və xüsusiyyətləri, müəyyən bir hüceyrə tipinin inkişafı zamanı və hüceyrə dövrünün müxtəlif mərhələlərində bir hüceyrə növündən digərinə dəyişir<ref name="Racko 2018">{{cite journal |vauthors=Racko D, Benedetti F, Goundaroulis D, Stasiak A|title=Chromatin Loop Extrusion and Chromatin Unknotting |journal=Polymers |volume=10 |issue=10 |pages=1126–1137 |year=2018 |doi= 10.3390/polym10101126|pmid=30961051 |pmc=6403842 }}</ref> # '''DNA + histon = Xromatin tərifi''': Hüceyrənin nüvəsindəki DNT cüt zənciri, histonlar adlanan xüsusi zülallarla doludur. Yaranan protein DNT kompleksinə xromatin deyilir. Xromatinin əsas struktur vahidi nükleosomdur<ref>[https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1933/morgan-article.html "Thomas Hunt Morgan and His Legacy".] Nobelprize.org. 7 Sep 2012</ref>. Birinci tərif, molekulu yoğuran hər hansı bir DNT ilə əlaqələndirən zülallardan istifadə edərək bakteriyalar və arxeylər kimi həyatın digər sahələrində "xromatin" tərifinə imkan verir. Bu zülallara ümumiyyətlə nukleoidlə əlaqəli zülallar (NAP) deyilir; nümunələrə HU ilə AsnC / LrpC daxildir. Bundan əlavə, bəzi [[arxey]]lər həqiqətən homoloji olan eukarotik histonlardan zülallardan nükleosomlar istehsal edirlər. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Biokimya]] [[Kateqoriya:Nüvə]] [[Kateqoriya:DNT]] nvvqa7lr946mqyu2velzp6c432ochca Naziyyə Şəmsəddinskaya 0 707928 6564991 5997403 2022-08-06T09:41:57Z 185.43.191.83 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{Alim |piktoqram = tibb |adı = Naziyyə Şəmsəddinskaya |orijinal adı = ''Naziyyə Musa qızı Şəmsəddinskaya'' |digər adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum tarixi = 8.8.1926 |doğum yeri = [[Bakı]] |vəfat tarixi = 26.8.2020 |vəfat yeri = [[Bakı]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |iş yeri = |mükafatları ={{"Şöhrət" ordeni (Azərbaycan)}} }} '''Naziyyə Şəmsəddinskaya''' (''Naziyyə Musa qızı Şəmsəddinskaya''; ) — Əməkdar elm xadimi, tibb elmləri doktoru, professor, “Şöhrət” ordeni laureatı<ref>{{cite web |url=https://azvision.az/news/227638/naziya-semseddinskaya-vefat-edib.html |title=Naziya Şəmsəddinskaya vəfat edib |author= |date=28 Avqust 2020 |website= |publisher= |language=az |access-date= 16 iyun 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == Həyatı == N.Nərimanov adına Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunu bitirmişdir (1949). Əmək fəaliyyətinə Ordubad şəhərində başlamışdır. 1955-1957 illərdə Krupskaya adına 2 saylı şəhər xəstəxanasında mama-ginekoloq, 1960-63 illərdə Azərbaycan Tibb İnstitutunun 1-ci mamalıq-ginekoloqiya kafedrasında baş laborant, 1963-64 illərdə Azərbaycan Ana və Uşaqların Mühafizəsi Elmi-Tədqiqat İnstitutunda böyük elmi işçi, 1964 ildən Azərbaycan Tibb İnstitunun 1-ci mamalıq-ginekologiya kafedrasında asisstent, 1966 ildən dosent olmuş, 1970 ildən II mamalıq-ginekologiya kafedrasının müdiridir. Tədqiqatı qadınlarda hamiləliyin gedişinə, bətndaxili infeksiyaların etiologiyasına və s. həsr edilmişdir. Dəfələrlə Beynəlxalq konqreslərdə, forum və seminarlarda iştirak etmişdir. 170 elmi məqalənin, bir neçə kitabın müəllifidir<ref>{{cite web |url=https://www.gender-az.org/index_az.shtml?id_main=19&id_sub=76&id_sub_sub=126 |title= |author= |date= |website= |publisher=gender-az.org |language=az |access-date= 16 iyun 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == Mükafatları == 20 sentyabr 2010-cu ildə Azərbaycanda tibb təhsilinin və elminin inkişafındakı xidmətlərinə görə Naziyyə Şəmsəddinskaya "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilmişdir<ref>{{cite web |url=https://president.az/articles/754 |title=Azərbaycan Tibb Universitetinin əməkdaşlarının təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |author= |date= 20 sentyabr 2010|website= |publisher=president.az |language=az |access-date= 16 iyun 2021|archive-url= |archive-date= }}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 6i3sxb3saqcnhl91z5qamn8gjvlkp0r Tszyuy Ventszyun 0 708904 6563873 6479755 2022-08-05T12:53:50Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şahmatçı |adı = Tszyuy Ventszyun |orijinal adı = {{Dil-zh|居文君}} |şəkil = Ju Wenjun (2016.09) (cropped).jpg |şəkil miqyası = |şəkil məlumat = Tszyuy Ventszyun [[42-ci Şahmat Olimpiadası|2016-cı il Şahmat Olimpiadasında]] |vətəndaşlığı = {{CHN}} |ilk adı = |doğum tarixi = 31.1.1991 |doğum yeri = [[Şanxay]], [[Çin]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |yaşadığı yer = |titulu = [[Qrossmeyster]] (2014) |indiki reytinqi = 2560 (iyun, 2021) |maksimal reytinqi = 2604 (mart, 2017) |reytinq yeri = |mükafatları = |dünya çempionluğu = 2018-hal-hazırkı |FİDE nömrəsi = |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Tszyuy Ventszyun''' ({{Dil-zh|侯逸凡}}; {{DVTY}}) — Çin şahmatçısı, beynəlxalq [[qrossmeyster]].<ref>[https://ratings.fide.com/crt/main218973.jpg WGM title application]. FIDE.</ref> [[Şahmat üzrə qadınlararası dünya çempionatı|Qadınlar arasında şahmat üzrə hazırkı dünya çempionu]] (18 may 2018-ci ildən). Dünya komanda çempionatının (2009, 2011) və [[Şahmat Olimpiadası|Ümumdünya Şahmat Olimpiadası]]nın qalibi ([[42-ci Şahmat Olimpiadası|2016]], 2018). == Karyerası == Tszyuy Ventszyun 2004-cü ilin dekabrında [[Beyrut]] şəhərində keçirilmiş qadınlar arasında şahmat üzrə Asiya çempionatında üçüncü yeri tutub.<ref>[http://theweekinchess.com/html/twic529.html#11 "TWIC 529: Asian Women's Championship"]. ''The Week in Chess''. 2004–12-27.</ref> Bu nəticə sayəsində o, 2006-cı ildə baş tutmuş qadınlar arasında şahmat üzrə dünya çempionatında iştirak etmək hüququ əldə edib. Ventszyun 2008, 2010, 2012, 2015 və 2017-ci illərdə də dünya çempionatının iştirakçısı olub. O, 2010 və 2014-cü illərdə qadınlar arasında şahmat üzrə Çin çempionatının qalibi olub.<ref>{{Cite web|url=http://en.chessbase.com/post/yu-yangyi-ju-wenjun-chinese-champs|title=Yu Yangyi & Ju Wenjun Chinese Champs|last=Ramirez|first=Alejandro|date=2014-03-29|publisher=ChessBase|access-date=2021-06-28}}</ref> 2011-ci ilin iyul ayında [[Hançjou]] şəhərində keçirilmiş turnirdə 9 oyundan 6 xal yarım toplamış və həmin zaman dünya çempionu titulunu daşıyan [[Hou Yifan]]ı da qabaqlamaqla yarışın qalibi olmuşdur.<ref>{{cite web|last=Liang|first=Ziming|title=1st Hangzhou WGM Tournament – Ju Wenjun wins, Harika becomes GM|url=http://en.chessbase.com/post/1st-hangzhou-wgm-tournament-ju-wenjun-wins-harika-becomes-gm|publisher=ChessBase|access-date=26 oktyabr 2015|date=2011-07-26}}</ref> 2011-ci ilin oktyabr ayında 2011–12 qadınlar arasında FİDE Qran Prisinin [[Nalçik]] mərhələsində 11 oyundan 7 xal toplamış və yalnız həmyerlisi [[Çjao Syue]]dən geri qalaraq ikinci yeri tutmuşdur. Ventszyun bu turnirdə [[qrossmeyster]] normasının üçüncü, yekun balını toplasa da, normalardan birində hakim imzası olmaması səbəbindən titula yiyələnə bilməmişdir.<ref name=":0">{{Cite web|url=http://en.chessbase.com/post/sharjah-grand-prix-winner-ju-wenjun|title=Sharjah Grand Prix winner Ju Wenjun|author=Niklesh Kumar Jain|date=2014-09-14|publisher=ChessBase|access-date=2016-12-16}}</ref> 2014-cü ilin iyun-iyul aylarında baş turmuş 2013–14 qadınlar arasında FİDE Qran Prisinin 5-ci mərhələsində 11 oyundan 7 xal toplayaraq, [[Elina Danielyan]] ilə birlikdə 2–3-cü yerləri bölüşdürmüşdür. Bu nəticə Ventszyuna qrossmeyster normasının dördüncü balını qazandırıb. Eyni Qran Prinin 6-cı mərhələsində 11 oyundan 8 xal yarım toplayaraq birinci yerin sahibi olub.<ref name=":0" /> 7–10 noyabr tarixləri arasında [[Rusiya]]nın [[Soçi]] şəhərində keçirilmiş [[FİDE]]-nin Prezident Şurasının iclasında Tszyuy Ventszyuna beynəlxalq qrossmeyster adının verilməsi barədə qərar qəbul olunub.<ref>[https://web.archive.org/web/20150204031222/https://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/8403-list-of-titles-approved-by-the-4th-quarter-pb-2014.html "List of titles approved by the 4th quarter PB 2014"]. FIDE.</ref> Ventszyun bu titulu qazanmış 31-ci qadın şahmatçı olub. 2016-cı ilin fevral ayında keçirilmiş 2015–16 qadınlar arasında FİDE Qran Prisinin [[Tehran]] mərhələsində 11 oyundan 7 xal yarım toplayaraq birinci olub.<ref>{{Cite web|url=https://en.chessbase.com/post/tehran-wgp-final-ju-wenjun-is-gold-sara-is-silver|title=Tehran WGP Final: Ju Wenjun is gold, Sara is silver|author=Alina l'Ami|date=2016-02-28|publisher=ChessBase|access-date=2021-06-29}}</ref> Ventszyun bu Qran Prinin sonuncu — [[Xantı-Mansi]] mərhələsində də birinci olmaqla, yekunda Qran Prinin qalibi olmuş, həmçinin qadınlar arasında şahmat üzrə dünya çempionu adı uğrunda matça vəsiqə qazanmışdır.<ref>{{Cite web |url=https://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/9904-ju-wenjun-is-triumphant-in-khanty-mansiysk.html |title=Ju Wenjun is triumphant in Khanty-Mansiysk |publisher=FIDE |publication-date=1 dekabr 2016 |access-date=2021-06-29 |archive-date=2017-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170305004621/https://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/9904-ju-wenjun-is-triumphant-in-khanty-mansiysk.html |url-status=unfit }}</ref><ref>{{Cite web|url=https://en.chessbase.com/post/ju-wenjun-wins-grand-prix|title=Ju Wenjun wins Grand Prix series|last=Schulz|first=André|date=2016-12-05|publisher=ChessBase|access-date=2016-12-16}}</ref> Tszyuy Ventszyun şahmat tacı uğrunda 2018-ci ilin may ayında baş tutmuş qarşılaşmada həmyerlisi [[Tan Çjunyi]] üzərində 10 partiyadan ibarət matçda 5,5:4,5 hesabı ilə qalib gələrək, dünya çempionu tituluna yiyələnib.<ref>{{cite web|url=http://www.chessgames.com/perl/chess.pl?tid=93227&crosstable=1|title=Women's World Championship (2018)|website=www.chessgames.com|access-date=30 iyun 2021}}</ref> Eyni ilin noyabr ayında Xantı-Mansi şəhərində keçirilmiş dünya çempionatının finalında rusiyalı [[Yekaterina Laqno]]ya 5:3 hesabı ilə qalib gələrək titulunu qoruyub.<ref>{{cite web |last1=Houska |first1=Jovanka |url=https://www.chess.com/news/view/ju-wenjun-beats-lagno-in-playoff-wins-womens-world-chess-championship |title=Ju Wenjun Beats Lagno In Playoff, Wins Women's World Chess Championship |publisher=Chess.com |date=30 iyul 2021 |access-date=30 iyun 2021}}</ref> 2020-ci ilin yanvar ayında dünya çempionu adı uğrunda matçda rusiyalı [[Aleksandra Qoryaçkina]]nı tay-breykdə məğlub edərək titulunu qorumağa nail olub.<ref>{{cite web|url=https://en.chessbase.com/post/womens-world-championship-2020-ju-goryachkina-tiebreak|title=Ju Wenjun remains World Champion|website=www.https:/en.chessbase.com|access-date=30 iyun 2021}}</ref> === Yığma komandanın heyətində === Tszyuy Ventszyun 2008-ci ildən etibarən qadınlardan ibarət şahmat üzrə Çin yığmasının heyətində çıxış edir. O, yığma komandanın heyətində Dünya komanda çempionatının (2009,<ref>{{cite web|url=http://www.olimpbase.org/2009v/2009chn.html|title=World Team Chess Championship (women): 2009|publisher=Olimpbase.org|accessdate=2021-06-30|lang=en}}</ref> 2011<ref>{{cite web|url=http://www.olimpbase.org/2011v/2011chn.html|title=World Team Chess Championship (women): 2011|publisher=Olimpbase.org|accessdate=2021-06-30|lang=en}}</ref>), [[Şahmat Olimpiadası|Ümumdünya Şahmat Olimpiadası]]nın ([[42-ci Şahmat Olimpiadası|2016]],<ref name="chess.com-final">{{cite web|url=https://www.chess.com/news/usa-wins-first-olympic-gold-in-40-years-china-clinches-women-section-6522 |title=USA Wins 1st Olympic Gold In 40 Years; China Takes Women's Section |author=Peter Doggers |publisher=Chess.com |date=13 September 2016 }}</ref> 2018<ref name="fide-final">{{cite web|url=https://www.fide.com/component/content/article/1-fide-news/11161-43rd-world-chess-olympiad-started-in-batumi.html |title=43rd Chess Olympiad: Double gold for China! |author= |publisher=FIDE |date=5 October 2018 }}</ref>) və [[Asiya Oyunları]]nın (2010<ref>{{cite web|url=http://www.olimpbase.org/2010av/2010chn.html|title=16th Asian Games (chess - women): Guangzhou 2010|publisher=Olimpbase.org|accessdate=2021-06-30|lang=en}}</ref>) qalibi olub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == {{Vikilər | commons = Category:Ju Wenjun | wikispecies = | wikt = | b = | s = | q = | n = | m = }} * [https://ratings.fide.com/profile/8603006 FIDE Chess profili] * [https://www.chessgames.com/perl/chessplayer?pid=102346 Ju Wenjun.] [[:en:Chessgames.com|Chessgames.com]] {{en}} * [https://www.365chess.com/players/Wenjun_Ju Ju Wenjun.] 365Chess.com {{en}} {{Qadınlararası şahmat üzrə dünya çempionları}} [[Kateqoriya:Şanxayda doğulanlar]] [[Kateqoriya:Şahmat qrossmeysterləri]] [[Kateqoriya:Qadın şahmat qrossmeysterləri]] [[Kateqoriya:Qadınlar arasında şahmat üzrə dünya çempionları]] [[Kateqoriya:Çin şahmatçıları]] 1sjzf5d9glvqajqpkfcle7ya7o8l7j9 Yaqub Şinkieviç 0 711255 6564258 6316878 2022-08-05T18:14:11Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Yaqub Şinkieviç |orijinal adı = [[Polyakca|Polyakca:]] Jak''ub Szynkiewicz'' |şəkil = Jakub Szynkiewicz.png |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = Rusiya İmperiyası<br> Polşa Respublikası<br> ABŞ |milliyyəti =[[Lipka tatarları|Lipka tatarı]] |dini = [[Sünni İslam]] |ixtisası = [[Şərqşünas]] |təhsili = Peterburq Universiteti <br>Berlin Universiteti |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = [[Fayl:POL Polonia Restituta Wielki BAR.svg|border|40px|link=Order of Polonia Restituta|Polşa Resituta Ordeni]] |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Yaqub Şinkieviç''' ({{DVTY}}) — [[şərqşünaslıq]] üzrə fəlsəfə doktoru, 1925-ci ildə yenicə müstəqil olmuş [[Polşa]]<nowiki/>nın seçilmiş ilk [[müfti]]<nowiki/>si. == Həyatı == Yaqub Şinkieviç 1884-cü ilin 16 aprelində Lyaxavişi bölgəsində anadan olmuşdur. Bu bölgə o dövrdə [[Rusiya imperiyası]]<nowiki/>nın Minsk quberniyasına tabe idi. Lyaxavişi 1921-ci ildən 1939-cu ilə qədər Polşanın bir parçası olmuşdur. Hal-hazırda isə Belarusa məxsusdur. Tatar ailəsində doğulan Yaqub Şinkieviç Süleyman və Fatma adlı şəxslərin övladıdır.<ref name=PSB321>{{cite book |last= Gąsiorowski| first=Stefan|authorlink=|title=Polski Słownik Biograficzny |volume=50|year=2015|publisher=Polska Akademia Nauk & Polska Akademia Umiejętności |chapter= Szynkiewicz Jakub|pages=321}}</ref> Ailədə bir qardaşı və bir bacısı olmuşdur. Qardaşı Mustafa Şinkieviç Lipka Tatarları Cəmiyyətinin ([[Polyak dili|polyakca]]: Związek Tatarów Litewskich) rəhbəri olmuşdur.<ref name=PSB321/> Bacısının adı Əminədir.<ref name=PSB321/> 1904-cü ildə Minsk Ali Məktəbini bitirmişdir.<ref name=PSB321/> Daha sonra ilk öncə mühəndislik sahəsində təhsil alsa da, 1907-ci ildə [[Sankt-Peterburq|Peterburq]] şəhərinə şərqşünaslıq sahəsində təhsil almağa yollanmışdır.<ref name=PSB321/> 1925-ci ildə [[Berlin Universiteti]]<nowiki/>ndə öz doktorantura mövzusunu alman dilində müdafiə edərək fəlsəfə doktoru elmi adını almışdır.<ref>Schinkewitsch, Jakob: ''Rabghuzis Syntax''. In: ''Mitteilungen d. Sem. f. Orient. Sprachen zu Berlin, Abt. II <Westasiat. Studien>''. Jg. 29, Berlin, Phil. Diss. vom 10. Juni 1926. Berlin, Reichsdruckerei, 1926</ref> Elə həmin ilin 25 oktyabrında bütün Polşa müsəlmanlarının müftisi seçilmişdir. Bu qurumun mərkəzi Vilnüs şəhərində yerləşirdi. O, fəaliyyəti dövründə [[Quran]]<nowiki/>dan bir çox ayəni [[Ərəb dili|ərəbcə]]<nowiki/>dən [[polyak dili]]<nowiki/>nə tərcümə etmişdir. Onun bu tərcümələri 1935-ci ildə "Wersety z Koranu" adı altında nəşr edilmişdir.<ref name="geocities.com">{{Cite web |title=Swiss Exile: The European Muslim Congress, 1935 by Martin Kramer (from Islam Assembled)<!-- Bot generated title --> |url=http://www.geocities.com/martinkramerorg/IslamAssembled/Geneva.htm |access-date=2009-10-26 |archive-date=2009-06-18 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090618083045/http://www.geocities.com/martinkramerorg/IslamAssembled/Geneva.htm |url-status= }}</ref> Onun rəhbərliyi dövründə bu qurum bir çox müsəlman dünaysı dövltələri ilə əlaqə yarada bilmişdi. Belə dövlətlərə misal olaraq Hindistanı, Fələstini, Misir və digərlərini göstərmək olar. Müfti Şinkieviç 1926-cı ildə [[Qahirə]]<nowiki/>də keçirilən konqresə də qatılmışdır. 1935-ci ildə təşkil edilən Avropa Müsəlmanları Konqresi zamanı Şinkieviç "ən görkəmli iştirakçılarından biri" kimi qeyd edilmişdir. Konqresin ən yadda qalan anlarından biri budur ki, Müfti Şinkieviç Napoli Şərqşünaslıq İnistitutunun rəhbəri Bernardo Barbiellini Amidey kürsü önünə çıxıb danışmaq istəyərkən Şinkieviç ondan hamının gözü qarşısında islamı qəbul etdiyini təstiqləmək üçün 3 dəfə şəhadət gətirməsini istəmişdir.<ref name="geocities.com"/> O, həmçinin nisbətən yeni yaranmış respublika olan [[Polşa]]<nowiki/>nın 1936-cı ildə müsəlmanların hüquqi vəziyyətini tənzimləmək üçün hazırladığı qanun layihəsinə də nəzarət edib, rəy bildirirdi. Onun planlarından biri də [[Polşa]]<nowiki/>nın paytaxtı Varşava şəhərində məscid tikmək idi. Lakin [[Polşa]]<nowiki/>nın 1939-cu ildə Almaniya-Sovet İttifaqı blokunun ortaq işğalına məruz qalması bu planın yarımçıq qalmasına səbəb oldu.<ref name="geocities.com"/> == II Dünya müharibəsi və mühacirət == [[İkinci Dünya müharibəsi]] zamanı o, almanların şərqə hücumunda müfti kimi xidmət etmişdir. 1944-cü ildə o, almanların xidmətindən çıxdı və kommunist Polşaya geri dönmək qərarına gəldi. Müharibə bitdikdən sonra isə Misirdə məskunlaşmaq qərarına gəldi və orada yaşamağa başladı. Lakin 1952-ci ildə sovetpərəst Camal Əbdül Nasirin hərbi çevrilişindən sonra Misiri də tərk etməyə məcbur oldu. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a yollanan Şinkieviç [[Konnektikut]] ştatının Vaterburi bölgəsində məskunlaşdı. 1 noyabr 1966-cı ildə elə orada da vəfat etdi. == Həmçinin bax == * [[Səlim Çazbiyeviç]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Lipka tatarları]] [[Kateqoriya:Din xadimləri]] q88isguk0995hul5icvhbkzy4k52asd Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin Məclisi 0 711926 6564389 6346330 2022-08-05T19:08:19Z Kurmanbek 106144 wikitext text/x-wiki {{Qanunverici orqan |adı = |orijinal adı = {{dil-kk|Қазақстан Республикасы<br>Парламенті Мәжілісі}} |ölkə = {{KAZ}} |hazırkı çağırış = |emblem = Assembly of the Parliament of the Republic of Kazakhstan logo.svg |emblemin ölçüsü = |emblemin izahı = |növü = |qanunvericilik məclisi = |palatalar = |rəhbərin vəzifəsi 1 = |rəhbər 1 = |rəhbərin partiyası 1 = |seçildiyi tarix 1 = |rəhbərin vəzifəsi 2 = |rəhbər 2 = |rəhbərin partiyası 2 = |seçildiyi tarix 2 = |rəhbərin vəzifəsi 3 = |rəhbər 3 = |rəhbərin partiyası 3 = |seçildiyi tarix 3 = |rəhbərin vəzifəsi 4 = |rəhbər 4 = |rəhbərin partiyası 4 = |seçildiyi tarix 4 = |rəhbərin vəzifəsi 5 = |rəhbər 5 = |rəhbərin partiyası 5 = |seçildiyi tarix 5 = |rəhbərin vəzifəsi 6 = |rəhbər 6 = |rəhbərin partiyası 6 = |seçildiyi tarix 6 = |üzvlərin sayı = |palata 1 = |quruluşun şəkli 1 = Kazakhstan Majilis 2021 (with Amanat).svg |quruluşun şəklinin ölçüsü 1 = |quruluşun şəklinin izahı 1 = |fraksiyalar 1 = '''Hökumət partiyası (76)''' *{{Colorbox|#1CA9C9}} [[Nur Otan]] (76) '''Dəstək partiyalar (22)''' *{{Colorbox|#053B90}} [[Ak jol (partiya)|Ak jol]] (12) *{{Colorbox|#DC241F}} [[Qazaxıstan Xalq Partiyası]] (10) '''Qeyri-fraksiyalı (9)''' *{{Colorbox|#FFFFFF}} [[Qazaxıstan xalqının məclisi]] (9) |komitələr 1 = |seçkilər 1 = |səsvermə sistemi 1 = |palata 2 = |quruluşun şəkli 2 = |quruluşun şəklinin ölçüsü 2 = |quruluşun şəklinin izahı 2 = |fraksiyalar 2 = |komitələr 2 = |seçkilər 2 = |səsvermə sistemi 2 = |birləşmiş komitələr = |zalın şəkli = |zalın şəklinin ölçüsü = |zalın şəklinin izahı = |sayt = [http://www.parlam.kz/ru/mazhilis www.parlam.kz/ru/mazhilis] |qeyd = }} '''Qazaxıstan Parlamenti Məclisi''' ({{dil-kk|Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі}}) — Qazaxıstan Respublikası Parlamentinin aşağı palatası. [[Fayl:Kazakh Parliament Astana.jpg|thumb|250px]] Məcilis deputatlarının səlahiyyət müddəti beş ildir. Məclisi müntəzəm seçkiləri cari çağırış Parlamentinin səlahiyyət müddəti bitməmişdən iki aydan gec olmayaraq keçirilir. Məclisi üzvlərinin növbədənkənar seçkiləri, Məclisin səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam verildiyi gündən iki ay ərzində keçirilir. 25 yaşına çatmış, Qazaxıstan vətəndaşı olan və son on ildə ərazisində daimi yaşamış bir şəxs məclis üzvü ola bilər. Parlament Məclisi deputatının mandatdan məhrum edilməsi aşağıdakı hallarda edilə bilər: Bir deputatın konstitusiya qanununa uyğun olaraq seçildiyi bir siyasi partiyadan çıxarılması və ya xaric edilməsi Konstitusiya qanununa uyğun olaraq deputat seçildiyi siyasi partiyanın fəaliyyətinə xitam verilməsi == Strukturu == === Tərkibi və seçimi === Məclisi aşağıdakı qaydada seçilmiş 107 millət vəkilindən ibarətdir: * Məciliyə 98 millət vəkilinin seçilməsi ümumi, bərabər və birbaşa seçki hüququ əsasında partiya siyahılarında gizli səsvermə yolu ilə həyata keçirilir (yəni seçkilər nəticəsində). Partiyaların seçki siyahılarındakı namizədlər əlifba sırası ilə sıralanır. Namizədlərdən hansının parlamentə gələcəyinə dair sual, səsvermə nəticələrini ümumiləşdirdikdən və partiya siyahısına alınan mandat sayını təyin etdikdən sonra partiyanın rəhbər orqanı tərəfindən həll edilir<ref name="Закон о выборах республики Казахстан">[http://www.akorda.kz/ru/official_documents/constitutional_laws/about_elections_in_the_republic_of_kazakhstan Закон о выборах Республики Казахстан]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>. Faiz baryeri - 7% * Məclisi 9 millət vəkili Qazaxıstan Xalq Məclisi tərəfindən seçilir<ref>{{Cite news|last=Reuters|date=1995-08-31|title=New Kazakh Constitution (Published 1995)|language=en-US|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/1995/08/31/world/new-kazakh-constitution.html|access-date=2020-10-24|issn=0362-4331}}</ref>. === Məclisi millət vəkilləri === Məcilis deputatlarının səlahiyyət müddəti beş ildir. Məclisi deputatlarının müntəzəm seçkiləri cari çağırış Parlamentin səlahiyyət müddəti bitməmişdən iki aydan gec olmayaraq keçirilir. Parlament Məclisi deputatlarının növbədənkənar seçkiləri Parlament Məclisinin səlahiyyətlərinə vaxtından əvvəl xitam verildiyi gündən iki ay müddətində keçirilir<ref name=PARLIMENT>{{Cite web|url=http://www.parlam.kz/en/|title=Официальный сайт Парламента Республики Казахстан|website=www.parlam.kz}}</ref>. İyirmi beş yaşına çatmış, Qazaxıstan Respublikasının vətəndaşı olan və son on ildə öz ərazisində daimi yaşayan bir şəxs Məclisi millət vəkili ola bilər<ref name="majlishistory">{{Cite web|url=http://www.parlam.kz/en/mazhilis/history?id=history|title=Mazhilis of the Parliament of the Republic of Kazakhstan|website=www.parlam.kz}}</ref>. Parlament Məclisi deputatının mandatdan məhrum edilməsi aşağıdakı hallarda edilə bilər: * deputatın konstitusiya qanununa uyğun olaraq seçildiyi bir siyasi partiyadan geri çəkilməsi və ya xaric edilməsi; * konstitusiya qanununa uyğun olaraq deputat seçilən bir siyasi partiyanın fəaliyyətinin dayandırılması === Məcililərin səlahiyyətləri === Ölkənin Konstitusiyasına görə, Məcilinin müstəsna yurisdiksiyasına aşağıdakılar daxildir: * Parlamentə təqdim edilmiş konstitusiya qanunları layihələrinin baxılması üçün qəbul edilməsi və bu layihələrə baxılması; * Respublika Baş nazirinin təyin edilməsi üçün Respublika Prezidentinə razılıq verən palata deputatlarının ümumi sayının səs çoxluğu ilə; * Respublika Prezidenti növbəti seçkilərinin elanı; * Konstitusiya ilə Parlament Məclisinə verilmiş digər səlahiyyətlərin həyata keçirilməsi. Məclis, məclis deputatlarının ümumi sayından ən çox səs çoxluğu ilə məclis deputatlarının ümumi sayının ən azı beşdə birinin təşəbbüsü ilə hökumətə etimadsızlıq göstərmək hüququna malikdir. === Məclisin komitələri === Məclisin tərkibində aşağıdakı komitələr fəaliyyət göstərir: * Parlament Məclisi Aqrar Məsələlər Komitəsi, * Qanunvericilik və Məhkəmə-Hüquq İslahatları Komitəsi, * Beynəlxalq İşlər, Müdafiə və Təhlükəsizlik Komitəsi, * Sosial və Mədəni İnkişaf Komitəsi, * Ekologiya və Təbiəti İdarəetmə Komitəsi, * Maliyyə və Büdcə Komitəsi, * İqtisadi İslahatlar və Regional İnkişaf Komitəsi<ref>[http://www.parlam.kz/ru/mazhilis/committee Сайт Мажилиса Парламента РК. Комитеты Мажилиса]</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Qazaxıstanda siyasət]] 9r938ly47ab8iyexpok97cto7mwz2z5 2021-ci ildə Azərbaycan 0 717026 6564287 6470839 2022-08-05T18:37:23Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki '''2021''' — Azərbaycanda "Nizami Gəncəvi İli" [[2020-ci ildə Azərbaycan|2020]]-ci ildə olduğu kimi [[2021]]-ci ildə də çoxlu [[Koronavirus xəstəliyi 2019|COVID-19]] ştammlarının aşkarlanması səbəbindən [[COVID-19 koronavirus pandemiyası|COVID-19 korinavirus pandemiyası]] ağır şəkildə davam etdi. Azərbaycanda [[COVID-19 qarşı peyvənd|COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya]] başladı və uğurla davam etdirildi. İlk növbədə işğal illərində erməni vandalizminin viran qoyduğu ərazilərimizlə bağlı həqiqətlərin dünya ictimaiyyətinə təqdimatı məsələsinə diqqət yönəldildi. İşğaldan azad edilmiş ərazilərə xarici ölkə təmsilçilərinin, mətbuat, beynəlxalq təşkilatların, dini icmaların nümayəndələrinin səfərlərinin təşkili ilə [[Ermənistan]] dövlətinin terrorçu mahiyyətinin üzə çıxarılması üçün şərait yaradıldı. Qarabağda sürətli quruculuq bərpa işləri aparıldı. İlk növbədə yol və digər zəruri infrastrukturun bərpası istiqamətində işlər görüldü. [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nın və [[Füzuli–Şuşa avtomobil yolu|Zəfər Yolu]]<nowiki/>nun inşası, regionda digər hava limanlarının tikinti prosesinin davam etməsi gələcəkdə Qarabağın iqtisadi potensialının daha da artmasına zəmin yaratdı. Pandemiya səbəbilə təxirə salınan [[2020 Yay Olimpiya Oyunları]] keçirildi. Ölkəmizi təmsil edən idmançılar 3 gümüş, 4 bürünc medala yiyələndilər. [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları]] zamanı bu göstərici daha da yüksək səviyyəyə qaldırıldı. Ölkəmizi təmsil edən paralimpiyaçılar 14 qızıl, 1 gümüş və 4 bürünc medal qazandılar. Mədəniyyət sahəsində ən mühüm hadisələrdən biri dövlət başçısının sərəncamı ilə Şuşa şəhərinin Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edilməsi oldu. Bu qərar işğaldan azad edilmiş [[Şuşa]] şəhərinin tarixi kimliyinin özünə qaytarılması, şəhərin tənəzzülə uğramış mədəni həyatının bərpası baxımından mühüm əhəmiyyətə malik oldu. “Xarıbülbül” musiqi festivalının yenidən keçirilməsi Şuşanın ən yeni tarixində dönüm nöqtəsi oldu. Şuşada Molla Pənah Vaqifin məqbərəsi və büstü bərpa edildi, Üzeyir Hacıbəylinin heykəlinin açılışı oldu. == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Ilham Aliyev laid foundation stone for Fuzuli-Shusha highway and Fuzuli airport in Fuzuli district, visited the city of Shusha 06.JPG|thumb|[[İlham Əliyev]] [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nın təməlini qoyur]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan ərazilərdə radio-televiziya yayımına başlanılıb * [[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Qarabağ Dirçəliş Fondu|“Qarabağ Dirçəliş Fondu”]] yaradılıb *[[5 yanvar|5 Yanvar]] ** 2021-ci il "Nizami Gəncəvi İli" elan olunub ** [[Şuşa]] şəhəri Azərbaycan mədəniyyətinin paytaxtı elan elunub ** [[Beşbarmaq qayası|Beşbarmaq qalası]]<nowiki/>nın 4 qala bürcündən ikisinin yeri aşkar edilib ** [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunda sərhəd zastavasının açılışı olub * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in sədrliyi ilə 2020-ci ilin yekunlarına həsr olunmuş videoformatda müşavirə keçirilib ** "Azərbaycan 2020" adlı poçt markaları dövriyyəyə buraxılıb ** [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat Nazirliyi]]<nowiki/>nin tabeliyində “Dördüncü Sənaye İnqilabının Təhlili və Koordinasiya Mərkəzi” yaradılıb ** [[Macarıstan]] ilə təhsil sahəsində əməkdaşlıq haqqında Anlaşma Memorandumu imzalanıb * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — Yerli icra hakimiyyəti orqanlarında "Vətən müharibəsi iştirakçıları və şəhid ailələri ilə işin təşkili şöbəsi" yaradılıb * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[YAŞAT Fondu|"YAŞAT" Fondu]]<nowiki/>nun ''yashat.gov.az'' potalı istifadəyə verilib. ''8110 SMS'' vasitəsilə ianə etmək imkanı yaradılıb *[[9 yanvar|9 Yanvar]] — [[Qobustan rayonu|Qobustan]] rayonunda [[Şıxzəhirli vulkanı]] püskürüb * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Səfərbərlikdən tərxis edilmiş şəxslərin qəbulu və müraciətlərinə baxılması üzrə komissiya yaradılıb * [[10 yanvar|10]] - [[11 yanvar|11 Yanvar]] — [[Astara rayonu|Astara]] rayonunda dağlıq ərazidə meşə yanğını olub * [[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər edib ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya]] Prezidenti [[Vladimir Putin]] arasında ikitərəfli görüş olub ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[İlham Əliyev]], Rusiya Prezidenti [[Vladimir Putin]] və Ermənistan Baş naziri [[Nikol Paşinyan]] arasında üçtərəfli görüş olub ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva bəyanatı (2021)|Moskva bəyanatı]] imzalanıb ** [[Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı|AMB]] İdarə Heyətinin qərarına əsasən dizaynı və mühafizə sistemləri mövcud konsepsiya çərçivəsində yenilənmiş 1, 5 və 50 manatlıq pul nişanları tədavülə buraxılıb * [[12 yanvar|12 Yanvar]] ** KİVDF-nin əsasında [[Medianın İnkişafı Agentliyi]] yaradılıb ** [[Azərbaycan]], [[Rusiya]] və [[Ermənistan]] Baş prokurorları arasında üçtərəfli görüş olub ([[Moskva]], [[Rusiya]]) * [[13 yanvar|13 Yanvar]] ** XİN başçısı [[Ceyhun Bayramov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər edib ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Türkiyə]] XİN başçısı [[Mövlud Çavuşoğlu]] ilə görüşüb (İslamabad, Pakistan) ** [[Azərbaycan]], [[Türkiyə]] və [[Pakistan]] XİN başçılarının II Üçtərəfli görüşü olub ([[İslamabad]], [[Pakistan]]) *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nın təməli qoyulub ** [[Bərdə]]-[[Ağdam]] dəmiryol xəttinin çəkilişinə başlanılıb ** [[Azərbaycan]] və [[Pakistan]] arasında əməkdaşlıq haqda saziş imzalanıb ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunda [[Hirkan Milli Parkı]]<nowiki/>nda meşə yanğını olub ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunda meşə yanğını olub * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — Xəzər dənizindəki “Dostluq” yatağı haqqında Anlaşma Memorandumunun imzalanması ilə bağlı [[Azərbaycan]] Prezidenti [[İlham Əliyev]] və [[Türkmənistan]] Prezidenti [[Qurbanqulu Berdiməhəmmədov]] arasında videokonfrans formatında görüş keçirilib *[[27 yanvar|27]] - [[31 yanvar|31 Yanvar]] — [["Global Game Jam Azerbaijan 2021"]] keçirilib *[[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[Atəşkəsə nəzarət üzrə Rusiya-Türkiyə Birgə Monitorinq Mərkəzi|Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi]] fəaliyyətə başladı ([[Ağdam]]) === Fevral === * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Hadrut]] qəsəbəsində Poçt Agentliyi fəaliyyətə başlayıb ([[Xocavənd rayonu|Xocavənd]]) ** [[Beynəlxalq Valyuta Fondu|BVF]]-nin Qafqaz və Mərkəzi Asiya üzrə Regional Potensialın İnkişafı Mərkəzi işə başlayıb ([[Almatı]], [[Qazaxıstan]]) ** [[Azərbaycan-Türkiyə Birgə Media Platforması]] yaradılıb ** [[İlham Əliyev]] paytaxtın [[Yasamal rayonu|Yasamal]] rayonunda yeni salınan meşə tipli parkın açılışını edib ** [[İlham Əliyev]] [[Abşeron rayonu|Abşeron]] Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının yeni inşa edilən binasının açılışını edib ** [[İlham Əliyev]] yenidən qurulan 220/110/10 kV-luq və yeni tikilən 110/35/10 kV-luq “Xırdalan” yarımstansiyalarının açılışını edib ** [[Şamaxı rayonu|Şamaxı]] rayonu ərazisində 2,7 bal gücündə zəlzələ olub * [[1 fevral|1]] - [[12 fevral|12 Fevral]] — [[“Qış təlimi-2021” təlimləri]] keçirildi ([[Qars]], [[Türkiyə]]) * [[2 fevral|2 Fevral]] — Azərbaycan Respublikası Minatəmizləmə Agentliyinin Nizamnaməsi təsdiq edilib * [[2 fevral|2]] - [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Lütfi Zadə]]<nowiki/>nin 100 illik yubileyinə həsr olunan "Tətbiqi Elm Həftəsi" keçirildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Qobustan rayonu|Qobustan]] rayonunun [[Ərəbqədim (Qobustan)|Ərəbqədim]]-[[Göydərə (Qobustan)|Göydərə]] avtomobil yolunun yenidənqurma işləri yekunlaşdırılıb ** [[Azərbaycan Hava Yolları|AZAL]] [[Bakı]]-[[Moskva]]-[[Bakı]] marşrutu üzrə xüsusi reyslərə başlayıb ** Sosial-iqtisadi inkişaf Strategiyasının hazırlanması üçün Komissiya yaradılıb * [[10 fevral|10]] - [[12 fevral|12 Fevral]] — [[RFO 2021]] rayon (şəhər) mərhələsi keçirilib *[[19 fevral|19]] - [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Gender Bərabərliyi Hakatonu]] keçirilib ([[Bakı]]) === Mart === * [[5 mart|5 Mart]] – [[Yeni Azərbaycan Partiyasının (YAP) VII qurultayı]] keçirilib *[[8 mart|8]] - [[10 mart|10 Mart]] — [[RFO 2021]] yarımfinal mərhələsi keçirilib === Aprel === * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Zəngilan Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu === May === [[Fayl:Ilham Aliyev and Mehriban Aliyeva attended opening of Kharibulbul Festival in Shusha 39.jpg|thumb|[[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2021)|Xarıbülbül Musiqi Festivalı]]]] [[Fayl:8 Noyabr station (Baku Metro).jpg|thumb|[[8 Noyabr metrostansiyası]]]] * [[12 may|12 May]] — [[Azərbaycan-Ermənistan sərhəd böhranı (2021)|Azərbaycan-Ermənistan sərhəd böhranı (2021-2022)]] başladı * [[12 may|12]] - [[13 may|13 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2021)|Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[18 may|18]] - [[22 may|22 May]] — [[2021 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Rotterdam]], [[Niderland]]) ** Mahnı: [[Mata Hari (Samirə Əfəndiyeva mahnısı)|''Mata Hari'']] ** İfaçı: ''[[Samirə Əfəndi]]'' ** Yer: ''20'' ** Xal: ''65'' * [[29 may|29 May]] — Bakı Metropoliteninin [[8 Noyabr metrostansiyası]] istifadəyə verildi *[[31 may|31 May]] - [[4 iyun|4 İyun]] — [[RFO 2021]] final mərhələsi keçirilib === İyun === [[Fayl:Aliyev and Erdogan signed Shusha Declaration on allied relations 4.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] Şuşada]] * [[4 iyun|4]] - [[6 iyun|6 İyun]] — [[Azərbaycan Qran-prisi|Azərbaycan Formula 1 yarışları]] * [[4 iyun|4 İyun]] — [[Kəlbəcər rayonu]]nun [[Susuzluq]] kəndi yaxınlığında [[Susuzluq kəndi yaxınlığında partlayış|partlayış]] baş verdi. Nəticədə ikisi jurnalist, biri məmur olmaqla 3 nəfər şəhid oldu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Ermənistan]] [[Ağdam rayonu]] üzrə 97 min tank və piyada əleyhinə minanı özündə əks etdirən xəritələri [[Azərbaycan]] tərəfinə təqdim edib * [[15 iyun|15 İyun]] **Türkiyə prezidenti [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] Şuşaya səfər edib **[[Azərbaycan]] və [[Türkiyə]] arasında [[Şuşa Bəyannaməsi|Şuşa bəyannanəsi]] imzalanıb ([[Şuşa]]) === İyul === [[Fayl:Azərbaycanın İqtisadi rayonları (2021).png|thumb|[[Azərbaycanın iqtisadi rayonları|İqtisadi rayonlar]]]] * [[3 iyul|3 İyul]] — [[Ermənistan]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] və [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonları üzrə 92 min tank və piyada əleyhinə minanı özündə əks etdirən xəritələri [[Azərbaycan]] tərəfinə təqdim edib * [[4 iyul|4 İyul]] — [[Xəzər dənizində partlayış (2021)|Xəzər dənizində partlayış]] baş verib * [[6 iyul|6 İyul]] — Azərbaycan - İran sərhədində silahlı insident olub * [[7 iyul|7 İyul]] — Azərbaycan Respublikasının iqtisadi rayonlarının yeni bölgüsü tədiq edildi. 14 İqtisadi rayon yaradıldı *# [[Bakı iqtisadi rayonu]] *# [[Naxçıvan iqtisadi rayonu]] *# [[Abşeron-Xızı iqtisadi rayonu]] *# [[Dağlıq Şirvan iqtisadi rayonu]] *# [[Gəncə-Daşkəsən iqtisadi rayonu]] *# [[Qarabağ iqtisadi rayonu]] *# [[Qazax-Tovuz iqtisadi rayonu]] *# [[Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu]] *# [[Lənkəran-Astara iqtisadi rayonu]] *# [[Mərkəzi Aran iqtisadi rayonu]] *# [[Mil-Muğan iqtisadi rayonu]] *# [[Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu]] *# [[Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonu]] *# [[Şirvan-Salyan iqtisadi rayonu]] * [[22 iyul|22 İyul]] — Bakının Xətai rayonunda [[Polad Həşimov]] adına park istifadəyə verilib *[[23 iyul|23 İyul]] - [[8 avqust|8 Avqust]] — [[2020 Yay Olimpiya Oyunları]] ([[Tokio]], [[Yaponiya]]) ** İdmançı sayı: ''44'' ** Yer: ''67'' ** Medal sayı: ''7'' *** '''Qızıl''' ''-'' '''0''' *** '''Gümüş''' ''-'' '''3''' *** '''Bürünc''' ''-'' '''4''' * [[23 iyul|23]] - [[28 iyul|28 İyul]] — Azərbaycan - Ermənistan sərhədində atışmalar olub ([[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|Naxçıvan]]) * [[25 iyul|25 İyul]] — Bakının "20-ci sahə" adlanan ərazisində yanğın baş verib * [[27 iyul|27 İyul]] — [[İlham Əliyev]] ABŞ-ın [[Oklahoma]] ştatının qubernatoru [[Con Kevin Stitt]] və onun başçılıq etdiyi nümayəndə heyəti ilə görüşüb * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunda hərbi hissə açılıb === Avqust === [[Fayl:Vagif mausoleum after restoration, Shusha, Azerbaijan.jpg|thumb|[[Vaqif türbəsi|Molla Pənah Vaqif türbəsi]] bərpadan sonra]] [[Fayl:İlham Əliyev və birinci xanım Mehriban Əliyeva Şuşada Üzeyir Hacıbəylinin heykəlinin açılışında iştirak ediblər 1.jpg|thumb|[[Üzeyir Hacıbəyov|Üzeyir Hacıbəyli]] heykəli ([[Şuşa]])]] * [[1 avqust|1 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Sədərək rayonu|Sədərək]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[Bakı]] şəhərində məişət tullantıları yanıb * [[2 avqust|2 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Sədərək rayonu|Sədərək]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonunda meşə yanğını * [[2 avqust|2]] - [[11 avqust|11 Avqust]] — [[Türkiyə Silahlı Qüvvələri|Türkiyə]], [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan]] və [[Gürcüstan Silahlı Qüvvələri|Gürcüstanın]] xüsusi təyinatlı qüvvələri "[[Qafqaz Qartalı 2021]]" təlimləri keçiriblər ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Lənkəran rayonu|Lənkəran]] rayonunda meşə yanğını * [[4 avqust|4 Avqust]] — Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Sədərək rayonu|Sədərək]], [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]], [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Daşkəsən rayonu|Daşkəsən]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub * [[5 avqust|5 Avqust]] — [[Ağsu rayonu|Ağsu]] rayonunda meşə yanğını * [[6 avqust|6 Avqust]] — [[Şamaxı rayonu|Şamaxı]] rayonunda meşə yanğını * [[8 avqust|8 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Sədərək rayonu|Sədərək]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[Bakı]] şəhərində meşəlik sahədə yanğın ** [[Quba rayonu|Quba]] rayonunda meşə yanğını ** [[Qəbələ rayonu|Qəbələ]] rayonunda meşə yanğını * [[9 avqust|9 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Sədərək rayonu|Sədərək]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[Qəbələ]] şəhərində yanğın * [[10 avqust|10 Avqust]] — Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Sədərək rayonu|Sədərək]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub * [[11 avqust|11 Avqust]] ** [[Oğuz rayonu|Oğuz]] rayonunda meşə yanğını ** [[Şəki rayonu|Şəki]] rayonunda yanğın ** [[Bakı]] şəhərində yanğın ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Sədərək rayonu|Sədərək]], [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub * [[12 avqust|12 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Sədərək rayonu|Sədərək]], [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[Ceyranbatan su anbarı]]nın ətrafında yanğın * [[13 avqust|13 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri Azərbaycan Ordusunun [[Füzuli rayonu|Füzuli]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonlarında yerləşən yaşayış məntəqələrini, [[Sədərək rayonu|Sədərək]], [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]], [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında və [[Şuşa|Şuşa şəhəri]] ətrafındakı mövqelərini atəşə tutub **[[İmişli rayonu|İmişli]] rayonunda zəlzələ olub **[[Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (Azərbaycan)|DTX]] və [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|DİN]] [[Şuşa]] şəhərində birgə əməliyyat keçirdi **[[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunda dağlıq ərazidə yanğın olub * [[14 avqust|14 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Şuşa]] şəhəri ətrafında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[Bakı]] şəhərində meşəlik ərazi yanıb * [[15 avqust|15 Avqust]] — Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Sədərək rayonu|Sədərək]], [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonlarında və [[Şuşa]] şəhəri ətrafında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub * [[16 avqust|16 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]] və [[Sədərək rayonu|Sədərək]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[Laçın Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu * [[18 avqust|18 Avqust]] — Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusuun mövqelərini atəşə tutub * [[19 avqust|19 Avqust]] — Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Laçın rayonu|Laçın]], [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusuun mövqelərini atəşə tutub * [[20 avqust|20 Avqust]] ** Ermənistan silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[Oğuz rayonu|Oğuz]] rayonunda dağlıq ərazidə yanğın * [[21 avqust|21]] - [[22 avqust|22 Avqust]] — Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdirildiyi Azərbaycan ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstələri [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]] və [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub * [[22 avqust|22 Avqust]] — [[Ağsu rayonu|Ağsu]] rayonunda dağlıq ərazidə yanğın * [[22 avqust|22 Avqust]] - [[4 sentyabr|4 Sentyabr]] — [[Beynəlxalq Ordu Oyunları 2021]] ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** Azərbaycan hərbçiləri Rusiyada "Tank biatlonu" və "Mədəniyyət Ordusu", İran İslam Respublikasında "Dəniz kuboku", Qazaxıstanda "Artilleriya atəşinin ustaları" müsabiqələrində iştirak ediblər * [[24 avqust|24 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunda meşə yanğını ** [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda meşə yanğını * [[24 avqust|24 Avqust]] - [[5 sentyabr|5 Sentyabr]] — [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları]] ([[Tokio]], [[Yaponiya]]) ** İdmançı sayı: ''35'' ** Yer: ''10'' ** Medal sayı: ''19'' *** '''Qızıl''' ''-'' '''14''' *** '''Gümüş''' ''-'' '''1''' *** '''Bürünc''' ''-'' '''4''' * [[25 avqust|25 Avqust]] — Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin 2 hərbi qulluqçusu [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda yerləşən sərhəd-döyüş məntəqəsinin ərazisində təxribat törətdi * [[26 avqust|26 Avqust]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** Azərbaycan sülhməramlıları Əfqanıstandan çıxarıldı * [[29 avqust|29 Avqust]] ** Şuşada Molla Pənah Vaqifin muzey-məqbərə kompleksinin təmir-bərpa və yenidənqurma işlərindən sonra açılışı olub **Şuşada Üzeyir Hacıbəyli heykəlinin açılışı olub ** [[İlham Əliyev]] Şuşada 1-ci məhəllənin təməlini qoyub * [[30 avqust|30 Avqust]] — Müdafiə naziri Zakir Həsənovun rəhbərliyi ilə Mərkəzi Komanda Məntəqəsində xidməti müşavirə keçirilib === Sentyabr === [[Fayl:Fuzuli International Airport, Azerbaijan 5.jpg|thumb|[[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]]] [[Fayl:Agdam-nagorno-karabakh-2.jpg|thumb|[[Ağdam|Ağdam şəhəri]]]] [[Fayl:Anım yürüşü-7.jpg|thumb|Anım yürüşü]] * [[3 sentyabr|3 Sentyabr]] ** [[İlham Əliyev]] [[Sumqayıt]] şəhərində səfərdə olub ** [[Sumqayıt]] şəhərində Kimya Sənaye Parkında "Azmonbat" Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin və Sumqayıt Məhkəmə Kompleksinin açılışı olub ** Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdirildiyi Azərbaycan ərazirindəki qanunsuz erməni silahlı dəstələri [[Şuşa]] istiqamətində yerləşən Azərbaycan ordusunun bölmələrindən birinin mövqeyini atəşə tutub * [[5 sentyabr|5 Sentyabr]] — [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda ilk uçuş həyata keçirildi * [[6 sentyabr|6]] - [[11 sentyabr|11 Senyabr]] — [[Azərbaycan]] - [[Türkiyə]] hərbçiləri birgə təlimlər keçirdilər ([[Laçın rayonu|Laçın]]) * [[6 sentyabr|6]] - [[17 sentyabr|17 Sentyabr]] — Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyi Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin iştirakı ilə [["TurAz Şahini - 2021" birgə taktiki-uçuş təlimləri]] həyata keçirdi ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[7 sentyabr]] — [[Ağdam|Ağdam şəhəri]] minalardan tam təmizləndi * [[8 sentyabr|8 Sentyabr]] ** [[Şuşa]] şəhərinin əsas simvollarından biri olan [[İsa bulağı|İsa Bulağı]] [[Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğu İdarəs]]<nowiki/>i tərəfindən tam bərpa edilib ** [[Azərbaycan]] - [[İran]] sərhədində silahlı insident olub * [[10 sentyabr|10 Sentyabr]] — Qafan-Gorus yolunun Azərbaycan ərazisindən keçən hissəsində post qurulub * [[12]] - [[20 sentyabr|20 Sentyabr]] — [[Azərbaycan]], [[Türkiyə]] və [[Pakistan]] xüsusi təyinatlıları [[“Üç Qardaş – 2021” beynəlxalq təlimi]] keçirdilər ([[Bakı]]) * [[18 sentyabr|18]] - [[24 sentyabr|24 Sentyabr]] — [[Üzeyir Hacıbəyli XIII Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[21 sentyabr|21]] - [[26 sentyabr|26 Sentyabr]] — [["Texnofest-2021" festivalı]] ([[İstanbul]], [[Türkiyə]]) ** [[Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri|Azərbaycan Hərbi Hava Qüvvələrinin (HHQ)]] bir qrup heyəti festivalda iştirak etdi * [[22 sentyabr|22 Sentyabr]] — Ümumi təhsil müəssisələrinin ibtidai (I-IV) siniflərində ənənəvi formada yeni dərs ili başlayıb * [[23 sentyabr|23 Sentyabr]] — [[Azərbaycan]], [[Rusiya]] və [[Ermənistan]] baş prokurorları arasında üçtərəfli görüş keçirilib ([[Nur-Sultan]], [[Qazaxıstan]]) *[[26 sentyabr|26 Sentyabr]] — Qanunsuz erməni silahlı dəstələri [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Şıxarx]] və [[Göyarx]] istiqamətində olan mövqelərindən çıxıblar * [[27 sentyabr|27 Sentyabr]] ** İlk dəfə [[Anım Günü (Azərbaycan)|Anım Günü]] qeyd olundu. Saat 10:00-da prezident İlham Əliyev xalqa müraciət etdi. Saat 12:00-da şəhidlərin əziz xatirəsi 1 dəqiqəlik sükutla yad edildi. Bakı şəhərində Anım yürüşü təşkil olundu ** [[Vətən Müharibəsi Memorial Kompleksi]] və [[Zəfər Muzeyi]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu *[[29 sentyabr|29 Sentyabr]] ** Ümumi təhsil müəssisələrinin orta və yuxarı (V-XI) siniflərində ənənəvi formada yeni dərs ili başlayıb ** Ali təhsil müəssisələri, kolleclər və digər təhsil müəssisələri açılıb **[[İlham Əliyev]] ölkəmizdə səfərdə olan [[Gürcüstan Baş nazirlərinin siyahısı|Gürcüstanın Baş naziri]] [[İrakli Qaribaşvili]] ilə görüşüb === Oktyabr === [[Fayl:Baku Zoo.jpg|thumb|[[Bakı Zooloji Parkı]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Fuzuli International Airport Entrance.jpg|thumb|[[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nın girişi]] * [[3 oktyabr|3 Oktyabr]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bərdə rayonu|Bərdə]] və [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonlarında səfərdə olub ** "Suqovuşan-1" və "Suqovuşan-2" Kiçik Su Elektrik stansiyalarının bərpadan sonra açılışı olub ** Talış-Tapqaraqoyunlu-Qaşaltı-Naftalan avtomobil yolunun təməli qoyulub * [[4 oktyabr|4 Oktyabr]] ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonunda səfərdə olub ** "Araz Vadisi İqtisadi Zonası" Sənaye Parkının təməli qoyulub ** 110/35/10 kV-luq "Cəbrayıl" yarımstansiyasının açılışı olub ** Cəbrayılda Dövlət Sərhəd Xidmətinin hərbi hissə kompleksinin açılışı olub * [[5 oktyabr|5 Oktyabr]] ** [[İran]] Naxçıvana hərbi təchizat funksiyasını yerinə yetirən təyyarələrin uçusuşa qadağa qoydu **İranın Ali dini lideri Xameneinin Azərbaycandakı nümayəndəsi Ocaq Sedatın Bakıda fəaliyyət göstərən ofisi bağlandı **Azərbaycan və Gürcüstan arasında hərbi əməkdaşlıq sahəsində memorandum imzalanıb ** [[Ermənistan]] hava məkanını Azərbaycanın sərnişin və karqo təyyarələri üçün açdı **[[Azərbaycan]] hava məkanını Ermənistanın sərnişin təyyarələri üçün açdı * [[6 oktyabr|6 Oktyabr]] ** [[Azərbaycan Hava Yolları|AZAL]] illər sonra ilk dəfə [[Ermənistan]] üzərindən uçuşlara başladı ** Şuşanın içməli su təchizatı sisteminin yenidən qurulmasına başlanılıb ** Azərbaycan və Ermənistanın siyasi partiya təmsilçiləri arasında görüş keçirilib ([[Vyana]], [[Avstriya]]) * [[7 oktyabr|7 Oktyabr]] ** [[Bakı Zooloji Parkı]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışı olub ** Bir qrup ictimai-siyasi xadim, partiya rəhbərləri və jurnalistlər Şuşaya səfər edib *[[8 oktyabr|8 Oktyabr]] — [[Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti (Azərbaycan)|DTX]] və [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|DİN]] Şuşada birgə əməliyyat keçirdi *[[9 oktyabr|9 Oktyabr]] ** [[İlham Əliyev]] [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunda səfərdə olub ** [[İlham Əliyev]] 35 kV-luq yeni “Hadrut” yarımstansiyasının təməlini qoyub * [[11 oktyabr|11 Otyabr]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Serbiya]] Xarici İşlər naziri [[Nikola Selakoviç]] ilə görüşüb * [[11 oktyabr|11]] - [[13 oktyabr|13 Oktyabr]] — Xəzər dənizində HDQ-nin komanda-qərargah təlimi keçirildi *[[12 oktyabr|12 Oktyabr]] — [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri şeyxüislam [[Allahşükür Paşazadə]] Moskvanın və Bütün Rusiyanın Partiarxı [[Kirill]] ilə görüşüb ([[Moskva]], [[Rusiya]]) *[[17 oktyabr|17 Oktyabr]] — [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonunda səfərdə olub * [[20 oktyabr|20 Oktyabr]] — [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] qayonunda səfərdə olub * [[25 oktyabr|25 Oktyabr]] ** [[İlham Əliyev]] [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda səfərdə olub ** [[Qubadlı]] şəhərində radio və televiziya yayımı təmin olunub ** Xanlıq-Qubadlı avtomobil yolunun təməli qoyulub ** 110/35/10 kV-luq "Qubadlı" yarımstansiyasının açılışı olub * [[26 oktyabr|26 Oktyabr]] ** [[Türkiyə]] Prezidenti [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] Azərbaycana səfər etdi ** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışı oldu ** Horadiz-Cəbrayıl-Zəngilan-Ağbənd avtomobil yolunun ([[Zəngəzur dəhlizi]]) təməli qoyuldu * [[27 oktyabr|27]] - [[28 oktyabr|28 Oktyabr]] — Azərbaycan-Rusiya birgə demarkasia komissiyasının X iclası keçirilib ([[Pyatiqorsk]], [[Rusiya]]) *[[28 oktyabr|28 Oktyabr]] - [[9 noyabr|9 Noyabr]] — [[Bakı]] şəhərində Dənizkənarı Bulvarda "Zəfər" yarmarkası keçirildi === Noyabr === [[Fayl:Fuzuli-Shusha highway 1.jpg|thumb|[[Füzuli–Şuşa avtomobil yolu|Zəfər Yolu]]]] [[Fayl:2021 Armenia-Azerbaijan Border Clashes.svg|thumb|[[Azərbaycan-Ermənistan sərhəd böhranı (2021)]]: [[16 noyabr hadisələri|Zəngəzur döyüşləri]]]] * [[1 noyabr|1 Noyabr]] ** [[İlham Əliyev]] [[İsmayıllı rayonu|İsmayıllı]] və [[Şamaxı rayonu|Şamaxı]] rayonlarında səfərdə olub *** [[İsmayıllı rayonu|İsmayıllı]] səfəri **** [[İsmayıllı]] şəhərində Uşaq və Ailələrə Dəstək Mərkəzinin yeni binasının açılışı olub. [[Natiq Behdiyev]] adına 6 saylı tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verilib **** [[Basqal]]-[[Sulut]] avtomobil yolunun açılışı olub *** [[Şamaxı rayonu|Şamaxı]] səfəri **** [[Şamaxı]] şəhərində “Azərişıq” ASC-nin Şimal-Qərb Regional SCADA İdarəetmə Mərkəzinin, Şamaxı Üzüm Tingçilik Mərkəzinin, Şamaxı şəhər stadionunun və 7 saylı körpələr evi-uşaq bağçasının açılışı olub **** [[Çarhan]] kəndində akademik [[Heydər Hüseynov]] adına tam orta məktəbin yeni binasının açılışı olub **** [[Şamaxı]] şəhərində Yaradıcılıq Mərkəzi istifadəyə verilib **[[Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası|TDƏŞ]]-ə üzv dövlətlərin Baş prokurorlarının ilk iclası keçirilib. [[Türkdilli Dövlətlərin Baş Prokurorları Şurası]] təsis edilib ([[Bakı]]) ** Bəzi dövlət rüsumları artırıldı **"Qarabağ zəfərinin birinci ilində regionda əməkdaşlıq imkanları" adlı konfrans keçirilib ([[Bakı]]) * [[2 noyabr|2 Noyabr]] ** İsrailin Azərbaycandakı səfiri [[Corc Dik]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər edib ** Rusiyanın [[Tretyakov qalereyası|Tretyakov Qalereyası]]<nowiki/>nda Xalq rəssamı [[Tahir Salahov]]<nowiki/>un sərgisi açılıb ** [[Heydər Əliyev Sarayı]]<nowiki/>nda Zəfər Gününə həsr olunmuş "Qarabağ Azərbaycandır!" simfonik konserti keçirilib * [[3 noyabr|3 Noyabr]] ** [[İlham Əliyev]] keçmiş [[Xorvatiya]] Prezidenti [[Kolinda Qrabar-Kitaroviç]] ilə görüşüb ** [[Gəncə]] şəhərində "ZƏFƏR" adlı flaşmob keçirilib * [[4 noyabr|4]] - [[6 noyabr|6 Noyabr]] — "COVİD-19-dan sonrakı dünya" mövzusunda [[VIII Qlobal Bakı Forumu]] keçirildi * [[4 noyabr|4 Noyabr]] ** [[Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası|TDƏŞ]]-ə üzv dövlətlərin təhsil nazirlərinin iclası keçirildi ([[İstanbul]], [[Türkiyə]]) ** Alban-Udi xristian icmasının üzvləri [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Çinarlı (Xocavənd)|Çinarlı]] kəndinə səfər edib. İcma üzvləri [[Ağ xaç kilsəsi|Ağ xaç]] və [[Məryəm Ana kilsəsi|Məryəm Ana]] Alban kilsələrini ziyarət ediblər ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]]-də "Azərbaycanın Vətən müharibəsində Zəfər Bayramı" adlı foto-sərgi keçirilib ** [[İlham Əliyev]] kemiş Ukrayna Prezidenti [[Viktor Yuşşenko]] ilə görüşüb ** [[500 manatlıq əsginas|500 manat]] nominalında yeni əsginaz tədavülə buraxılıb * [[5 noyabr|5 Noyabr]] ** Milli İncəsənət Muzeyində "Mədəniyyətimizin incisi-Qarabağ" açılıb ** [[Azərkosmos|"Azərkosmos"]] və [[Belarus]] arasında əməkdaşlıq müqaviləsi imzalanıb ** Parlament [[Zəfər Günü (Azərbaycan)|Zəfər Günü]] münasibətilə Amnistiya Aktı qəbul edib ** [["Şuşa, sən azadsan!" filmi|"Şuşa, sən azadsan!"]] sənədli filminin təqdimatı keçirilib * [[2 noyabr|2]] - [[5 noyabr|5 Noyabr]] — Azərbaycan nümayəndə heyəti [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-nin [[Dubay]] şəhərində səfərdə olub * [[5 noyabr|5]] - [[9 noyabr|9 Noyabr]] — "Avropa Gəncləri Sülh Naminə" Beynləxalq Gənclər Forumu keçirilir ([[Bakı]]) * [[6 noyabr|6 Noyabr]] ** "Sülhün Səsləri" qala konserti keçirilib ([[London]], [[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]]) ** [[Azərbaycan]] və [[Çin Xalq Respublikası|ÇXR]] araında məhkumların verilməsi haqqında protokol imzalanıb * [[7 noyabr|7 Noyabr]] ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında səfərdə olub *** [[Şuşa rayonu|Şuşa]] səfəri **** [[İlham Əliyev]] [[Daşaltı əməliyyatı|Daşaltı]] kəndində məscidin, Şuşa Radio-Televiziya yayım qülləsinin, Şuşa şəhər xəstəxanasının təməlini qoydu *** [[Füzuli rayonu|Füzuli]] səfəri **** [[Füzuli–Şuşa avtomobil yolu|Zəfər Yolu]]<nowiki/>nun açılışı olub * [[8 noyabr|8]] - [[12 noyabr|12 Noy]]<nowiki/>[[12 noyabr|abr]] — [[I "Korkut Ata" (Dədə Qorqud) Türk Dünyası Film Festivalı]] keçirilib * [[8 noyabr|8 Noyabr]] ** İlk dəfə [[Zəfər Günü (Azərbaycan)|Zəfər günü]] qeyd olundu ** [[Bakı]] şəhərində Zəfər yürüşü və flaşmob keçirilib ** [[Zəfər zirvəsi|"Zəfər" zirvəsi]]<nowiki/>nə "Dəmir yumruq" ekspedisiyası təşkil olunub ([[Qubadlı rayonu|Quba]]) ** [[Şuşa]] şəhəri optik telekommunikasiya xidmətləri ilə təmin edilib ** [[Topxana meşəsi]]<nowiki/>nin bərpasına başlanılıb ** [[Şahbulaq qalası]]<nowiki/>nda [[Zəfər Günü (Azərbaycan)|Zəfər Günü]]<nowiki/>nə həsr olunmuş sərgi təşkil olunub ([[Ağdam rayonu|Ağdam]]) **[[Zəfər Günü (Azərbaycan)|Zəfər Günü]] müna<nowiki/>sibətilə [[Ağdam]]<nowiki/> şəhərində etüd-sərgi təşkil edilib * [[9 noyabr|9 Noyabr]] ** [[Moskva]] şəhərində [[Zəfər Günü (Azərbaycan)|Zəfər Günü]] və [[Dövlət Bayrağı Günü (Azərbaycan)|Dövlət Bayrağı Günü]]<nowiki/>nə həsr olunan fotosərgi açılıb ** Ermənistan silahlı qüvvələrinin bölmələri Azərbaycan Ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yol çəkən mühəndis texnikalarını atəşə tutub *[[10 noyabr|10 Noyabr]] ** [[Müstəqil Dövlətlər Birliyi|MDB]] Müdafiə nazirləri Şurasının iclası keçiriləcək ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Türkiyə-Rusiya Birgə Monitorinq Mərkəzi]]<nowiki/>ndəki türk hərbçilərin mandatı daha bir il uzadılıb **[[ATƏT-in Minsk qrupu]]<nowiki/>nun həmsədrlərinin i<nowiki/>ştirakı ilə [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] XİN rəhbərlərinin görüşü olub **[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]]-[[Azərbaycan]] Parlamentlərarası <nowiki/>Dostluq Qrupunun nümayəndə heyəti [[Şuşa]] şəhərinə səfər edib * [[11 noyabr|11 Noyabr]] ** [[Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası|TDƏŞ]]-ə üzv dövlətlərin XİN başçılarının iclası keçirilib ([[İstanbul]], [[Türkiyə]]) ** [[Azərbaycan]] və [[Türkiyə]] arasında "Balıqçılıq sahəsində əməkdaşlığa dair" saziş imzalanıb * [[12 noyabr|12 Noyabr]] ** [[Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurası|TDƏŞ]]-ə üzv dövlətlərin dövlət başçılarının [[VIII Zirvə Görüşü]] keçirildi ([[İstanbul]], [[Türkiyə]]) ** Türkdilli Dövlətlərin Əməkdaşlıq Şurasının (TDƏŞ) adı Türk Dövlətləri Təşkilatı (TDT) olaraq dəyişdirilib ** [[İlham Əliyev]] [[Qırğızıstan]] Prezidenti [[Sadır Japarov]] ilə görüşüb ([[İstanbul]], [[Türkiyə]]) ** [[Azərbaycan]], [[Türkiyə]], [[Qazaxıstan]], [[Özbəkistan]] və [[Qırğızıstan]] mədəniyyət nazirlərinin iştirakı ilə birgə bəyanat imzalanıb * [[13 noyabr|13 Noyabr]] ** [[Türkiyə]]-[[Azərbaycan]] Parlamentlərarası Dostluq Qrupunun nümayəndə heyəti [[Quba rayonu|Quba]] rayonuna səfər edib ** [[Azərbaycan]] və [[Rusiya]] politoloqları, ictimai xadimləri [[Şuşa]] şəhərinə səfər edib. Onların iştirakı ilə beynəlxalq konfrans keçirilib ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub və [[Şuşa]] şəhəri yaxınlığında təxribat törədib * [[14 noyabr|14 Noyabr]] — Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonunda təxribata cəhd göstərib * [[15 noyabr|15 Noyabr]] ** [[Qafan]]-[[Çakaten]] yolunda nəzarət-buraxılış məntəqəsi yaradılıb **[[Avropa İttifaqı|Aİ]] “Şərq Tərəfdaşlığı” proqramına üzv dövlətlərin XİN başçılarının görüşü keçirilib ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[XV Beynəlxalq Biznes Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) **[[Qobustan dövlət tarixi-bədii qoruğu|Qobustan Milli Tarix Bədii qoruğu]]<nowiki/>nda "Yurdda bayram" adlı tərəkəmə festivalı keçirilib * [[15]] - [[16 noyabr|16 Noyabr]] — Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Gədəbəy rayonu|Gədəbəy]], [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonlarında yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub * [[15 noyabr|15]] - [[26 noyabr|26 Noyabr]] — [[Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Ədəbiyyat Festivalı]] keçirilir ([[Bakı]] və [[Gəncə]]) * [[16 noyabr|16 Noyabr]] ** [[16 noyabr hadisələri|Zəngəzur döyüşləri]] olub.7 nəfər şəhid olub ([[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]) ** "ŞƏRQ İRSİ" Beynəlxalq Müasir İncəsənət Sərgisinin açılışı olub * [[17 noyabr|17 Noyabr]] ** Bəzi dövlət rüsumları artırıldı ** ÜST-ün Avropa üzrə Regional Ofisinin missiyası Azərbaycana səfər edib ** [[Azərbaycan]] [[2021]]-[[2025]]-ci illər üzrə [[UNESCO]]-nun İcraiyyə Şurasına seçilib * [[18 noyabr|18 Noyabr]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** [[V Ümumrespublika Uşaq Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** Nizami Gəncəvinin 880 illiyi ilə bağlı flaşmob keçirilib ([[Gəncə]]) * [[19 noyabr|19 Noyabr]] ** [[Azərbaycan Hava Yolları|AZAL]] [[Bakı]]-[[Almatı]]-[[Bakı]] marşrutu üzrə xüsusi reyslərə başladı ** [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin yeni Biləcəri lokomotiv deosunun açılışını edib ** Britaniyanın Azərbaycandakı səfiri [[Ceyms Şarp]] [[Şamaxı]] şəhərinə səfər edib ** [[BMT Uşaq Fondu|UNİCEF]]-in nümayəndə heyəti [[Gəncə]] şəhərinə səfər edib ** [[2021]]-ci ilin sonuncu [[Ay tutulması]] oldu *** Bakı vaxtı ilə başlaması - Saat 11:18 *** Bakı vaxtı ilə bitməsi - Saat 14:47 *[[19 noyabr|19]] - [[23 noyabr|23 Noyabr]] — [[XII Bakı Beynəlxalq Film Festivalı]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[20 noyabr|20 Noyabr]] ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda meşə massivi salınıb ** Rusiyalı ekspertlər [[Ağdam uğrunda döyüş|Ağdam]] şəhərinə səfər edib ** [[Şamaxı rayonu|Şamaxı]] rayonunda 5 bal gücündə zəlzələ olub * [[21 noyabr|21 Noyabr]] — Baş nazir müavini [[Şahin Mustafayev (siyasətçi)|Şahin Mustafayev]] İranın XİN başçısı [[Hüseyn Əmirabdullahiyan]] ilə görüşüb * [[22 noyabr|22 Noyabr]] ** Şuşa Qoruğunda ASAN-ın elektron sənəd dövriyyəsinin tətbiqinə başlanılıb ** Fransanın Azərbaycandakı səfiri [[Qross Zakari]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər edib ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Finlandiya]], [[Uqanda]] və [[Nigeriya]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul edib *** [[Finlandiya]] səfiri - [[Kristi Narine]] *** [[Uqanda]] səfiri - [[Muhammad Tezikuba Kisambira]] *** [[Nigeriya]] səfiri - [[Yakubu Santuraki Suleyman]] * [[23 noyabr|23 Noyabr]] ** [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda ucqar kəndlər və hərbi hissələr elektrik enerjisi ilə təmin olunub ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Banqladeş]], [[Kamboca]], [[Filippin|Flippin]] və [[Çili]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul edib ***[[Banqladeş]] səfiri - [[Qousal Azam Sarker]] ***[[Kamboca]] səfiri - [[Kim Henq Meas]] ***[[Filippin|Flippin]] səfiri - [[Maria Elena Alqabre]] ***[[Çili]] səfiri - [[Rodriqo Arkos]] *[[24 noyabr|24]] - [[26 noyabr|26 Noyabr]] — [[Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Forumu (NGBF)]] keçirilir ([[Bakı]]) * [[24 noyabr|24 Noyabr]] ** [["Naxçıvan Xalça və İplik İsrehsalı Müəssisəsi" MMC]] yaradılıb ** "Böyük Qayıdış: Mədəniyyətin Dirçəlişi" adlı beynəlxalq konfrans keçirilib ([[Bakı]]) * [[25 noyabr|25 Noyabr]] ** [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|AMEA]]-da Tibb Mərkəzi yaradılıb ** [[Azərbaycan]] və [[İstanbul]] Baş prokurorları [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna və [[Şuşa]] şəhərinə səfər edib ** İsrailin Azərbaycandakı səfiri [[Corc Dik]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər edib * [[26 noyabr|26 Noyabr]] ** [[İlham Əliyev]], Rusiyanın Prezidenti [[Vladimir Putin]] və Ermənistanın Baş naziri [[Nikol Paşinyan]] arasında üçtərəfli görüş olub ([[Soçi]], [[Rusiya]]) **[[Soçi bəyanatı]] imzalanıb ** [[Buta Airways|"Buta Airways"]] [[Bakı]]-[[Dammam]]-[[Bakı]] marşrutu üzrə xüsusi reyslərə başlayıb **Şuşa Şəhəri Dövlət Qoruğunun mühafizə zonasının sərhədləri təsdiq edilib *[[27 noyabr|27 Noyabr]] — [[Buta Airways|"Buta Airways"]] [[Bakı]]-[[Ər-Riyad]]-[[Bakı]] marşrutu üzrə xüsusi reyslərə başladı * [[28 noyabr|28 Noyabr]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkmənistan]]<nowiki/>a səfər edib ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]]-ə üzv dövlətlərin [[XV Zirvə Toplantısı (İƏT)|XV Zirvə Toplantısı]] keçirilib ([[Aşqabad]], [[Türkmənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkmənistan|Tükmənistan]] Prezidenti [[Qurbanqulu Berdiməhəmmədov]] arasında ikitərəfli görüş olub ([[Aşqabad]], [[Türkmənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Pakistan]] Prezidenti [[Arif Alvi]] arasında ikitərəfli görüş olub ([[Aşqabad]], [[Türkmənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] Prezidenti [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında ikitərəfli görüş olub ([[Aşqabad]], [[Türkmənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]] Prezidenti [[İbrahim Rəisi]] arasında ikitərəfli görüş olub ([[Aşqabad]], [[Türkmənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Tacikistan]] Prezidenti [[Emoməli Rəhmon]] arasında ikitərəfli görüş olub ([[Aşqabad]], [[Türkmənistan]]) ** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in təşəbbüsü ilə [[Qoşulmama Hərəkatının Parlamentlər Şəbəkəsi|QH-nın Parlamentlər Şəbəkəsi]]<nowiki/>nin təsis edilib ([[Madrid]], [[İspaniya]]) **[[Azərbaycan]], <nowiki/>[[Türkmənistan]] və [[İran]] arasında qaz mübadiləsin<nowiki/>ə dair üçtərəfli saziş imzalanıb ([[Aşqabad]], [[Türkmənistan]]) * [[29 noyabr|29 Noyabr]] — Gender əsaslı zorakırıqla mübarizə üzrə İlkin yardım tərəflərinin I Milli Konfransı keçirilib ([[Bakı]]) *[[30 noyabr|30 Noyabr]] — [[Qaraheybət aviasiya poliqonunda helikopter qəzası|Qaraheybət aviasiya poliqonunda helikopter qəzası (Qaraheybət fac]]<nowiki/>[[Qaraheybət aviasiya poliqonunda helikopter qəzası|iəsi)]] olub. 14 nəfər şəhid olub, 2 nəfər yaralanıb ([[Xızı rayonu|Xızı]]) * [[30 noyabr|30 Noyabr]] - [[22 yanvar|22 Yanvar]] [[2022-ci ildə Azərbaycan|2022]] — Milli Xalça Muzeyində gürcü rəssam [[Nino Kipşidze]]<nowiki/>nin əsərlərindən ibarət " Varlığın franqmentləri" adlı sərgi keçirilir (Bakı) === Dekabr === * [[1 dekabr|1 Dekabr]] ** Litvanın Azərbaycandakı səfiri Eqidius Navikas Gəncə şəhərinə səfər edib **Britaniyanın Azərbaycandakı səfiri Ceyms Şarp Ağdam rayonuna səfər edib **ABŞ-ın Azərbaycandakı səfiri Li Litzenberqer Ağdam və Tərtər rayonlarına səfər edib **"AzerGold" QSC-nin Daşkəsən rayonunda yerləşən Çovdar qızıl mədəni ərazisində yeni arxeoloji abidə aşkar edilib **Üçtərəfli İşçi Qrupunun iclası keçirilib (Moskva, Rusiya) **Türkiyə Fəlakət və Fövqəladə Hallar Departamentinin nümayəndə heyəti Azərbaycana səfər edib * [[1 dekabr|1]] - [[3 dekabr|3 Dekabr]] — [[UNEC İqtisadi Forumu]] keçirilib ([[Bakı]]) * [[2 dekabr|2 Dekabr]] ** Azərbaycan UNESCO-nun Silahlı münaqişələr zamanı Mədəni Mülkiyyətin Qorunması üzrə Komitəsinə üzv seçilib ** Azərbaycan-Pakistan Birgə Komissiyasının VII iclası keçirilib (Bakı) ** ATƏT-in Nazirlər şurasının XXVIII iclası keçirilib (Stokholm, İsveç) ** GUAM-a üzv dövlərlərin Xarici İşlər Nazirləri Şurasının XXXVIII iclası keçilirib (Stokholm, İsveç) * [[3 dekabr|3 Dekabr]] ** Bəzi dövlər rüsumları artırıldı ** Qəbələ rayonunda Uşaq Reabilitasiya Mərkəzi istifadəyə verildi ** NATO-nun Mobil təlim qrupu "Hərbi ictimai əlaqələr" mövzusunda təlim kursu keçirib (Bakı) * [[4 dekabr|4 Dekabr]] ** "Fərqliyik, bərabərik" inklüziv uşaq festivalı keçirilib (Bakı) ** [[Ermənistan]] işğaldan azad edilən digər ərazilərin minalarını özündə əks etdirən xəritələri [[Azərbaycan]] tərəfinə təqdim edib * [[6 dekabr|6 Dekabr]] ** İlham Əliyev Quba rayonuna səfər edib *** Quba şəhərində "Quba ABAD Factory" müəssisəsinin açılışı olub *** Quba-Qonaqkənd avtomobil yolunun açılışı olub ** Ukraynanın [["Bees Airline"]] aviaşirkəti Azərbaycana ilk uçuşunu həyata keçirib ** Azərbaycan MDB-nin əqli mülkiyyətlə bağlı Dövlətlərarası Şurasına qoşuldu ** "İşğaldan azad olunmuş ərazilərin innovativ iqtisadi inkişaf planları" mövzusunda konfrans keçirildi (Şamaxı) ** Azərbaycan-Qətər dostluq əlaqələrini təcəssüm etdirən "Qardaşlıq" abidəsinin açılışı olub (Doha, Qətər) * [[7 dekabr|7 Dekabr]] ** Zaqatala rayonunda 3,5 bal gücündə zəlzələ olub ** Lerik rayonunda 3 bal gücündə zəlzələ olub ** NATO-nun Mobil təlim qrupu "Aviasiya əməliyyatları" mövzusunda təlim kursu keçirib (Bakı) **[[Azərbaycan–İran sərhədi|Azərbaycan-İran sərhədi]]<nowiki/>ndə silahlı insident olub * [[8 dekabr|8 Dekabr]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** 20 manatlıq pul əsginası yenilənib ** Milli Məclisin sədri Sahibə Qafarova Türkiyəyə səfər edib * [[8 dekabr|8]] - [[9 dekabr|9 Dekabr]] — [[V Beynəlxalq Bankçılıq Forumu (BBF)]] keçirilib ([[Bakı]]) * [[9 dekabr|9 Dekabr]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** Bakının Yasamal rayonu əraazisində "Avant Park" yaşayış kompleksinin inşasına başlanılıb ** Lerik rayonunda dağ-meşə ərazisində yanğın olub ** ÜST-ün Azərbaycandakı nümayəndəsi Hande Harmancı Gəncə şəhərinə səfər edib *[[9 dekabr|9]] - [[10 dekabr|10 Dekabr]] — "STEAM Azərbaycan Festivalı 2021" keçirilib * [[10 dekabr|10 Dekabr]] ** Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən Azərbaycan Ordusunun mövqelərini atəşə tutub ** Türkiyənin Azərbaycandakı səfiri Cahit Bağcı Ağdam rayonuna səfər edib *[[10 dekabr|10]] - [[12 dekabr|12 Dekabr]] — Avropa Azərbaycan Məktəbində "Təcrübə əsaslı öyrənmə" mövzusunda "IB World" (Beynəlxalq Bakalavr) beynəlxalq konfransı keçirilib (Bakı) *[[15 dekabr|15 Dekabr]] — [[İlham Əliyev]] və Ermənistanın Baş naziri [[Nikol Paşinyan]] arasında ikitərəfli görüş olacaq ([[Brüssel]], [[Belçika]]) * [[17 dekabr|17 Dekabr]] ** [[VII Vüqar Həşimov Memorialı]] keçiriləcək ** Nizami Gəncəvinin 880 illiyi ilə əlaqədar Heydər Əliyev Sarayında Azərbaycanda ilk dəfə "Leyli və Məcnun" dastan-tamaşası təqdim olunacaq (Bakı) * [[22 dekabr|22 Dekabr]] - [[19 iyun|19 İyun]] [[2022]] — Heydər Əliyev Mərkəzində baziliyalı rəssam Nina Pandolfonun əsərlərindən ibarət "Minnətdarlıq" ("Gratitude") adlı fərdi sərgi keçiriləcək (Bakı) * [[29 dekabr|29 Dekabr]] — Nizami Gəncəvinin 880 illiyi ilə əlaqədar Heydər Əliyev Sarayında "Beş Qapı" tamaşası təqdim olunacaq (Bakı) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2021-ci il Yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Nailə Mirməmmədli1.jpg|thumb|[[Nailə Mirməmmədli]]|170x170px]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] — [[Məmməd Fətəliyev]] - tarix elmləri doktoru, professor * [[3 yanvar|3 Yanvar]] — [[Arif Quliyev (musiqiçi)|Arif Quliyev]] - klarnet ifaçısı * [[4 yanvar|4 Yanvar]] ** [[Nailə Mirməmmədli]] - bəstəkar, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[Fərhad Teymurov]] - Azərbaycan Kooperasiya Universitetinin professoru * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[Elxan Ələsgərov]] - siyasi ekspert, politoloq, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru ** [[Mübariz Elyazov]] - MRTŞ üzvü * [[6 yanvar|6 Yanvar]] ** [[İnqilab Nəsirov]] - Ali Məhkəmənin hakimi ** [[İqor Xankişiyev]] - "Bakı Metropoliteni"nin keçmiş rəisi, Əməkdar mühəndis **[[Tahir Ələkbərov]] - GDU-nun dosenti, müəllim * [[7 yanvar|7 Yanvar]] ** [[Rafiq Əlizadə]] - futbolçu ** [[Sərdar Abdullayev]] - iş adamı, iqtisad elmləri doktoru, professor * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Həsən Şahverdiyev]] - həkim, reanimatoloq-anestezioloq * [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ələfsər Məmmədov]] - kimya üzrə elmlər doktoru, professor * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[İsmayıl Ələkbərov]] - Azəybaycan Dövlət Opera və Balet Teatrının keçmiş solisti, Əməkdar artist * [[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Tahir Yusifov]] - iş adamı, "Taimex" şirkətinin və "Ağsu" araq zavodunun sahibi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] — [[Arif Həbibi]] - aktyor, rejissor dublyajist, Əməkdar mədəniyyət işçisi === Fevral === {{Əsas|2021-ci il Fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Yalçın Rzazadə.jpg|thumb|[[Yalçın Rzazadə]]|170x170px]] * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Əlican Əzizov]] - aktyor, Əməkdar artist * [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Kamal Kəbirlinski]] - ATU-nun kafedra müdiri, professor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Elman Məmmədzadə]] - Azərbaycan Liberal Partiyasının İcraiyyə Komitəsinin sədri * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Eldar İsmayıl]] - şair, publisist * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Qüdrət Məmmədov]] - Əməkdar rəssam ** [[Vilayət Cəfərov]] - şərqşünaslıq elmləri doktoru, professor * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Yalçın Rzazadə]] - müğənni, Xalq artisti ** [[Balaş]] - stilist * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Abdulla Abbas]] - ədəbiyyatşünas, tənqidçi, filologiya elmləri doktoru, professor ** [[Vaqif Ömərov]] - "Sumqayıt" FK Vitse-prezidenti === Mart === {{Əsas|2021-ci il Mart ayında vəfat edənlər}}[[Fayl:Mirnadir Zeynalov.jpg|thumb|[[Mirnadir Zeynalov]]|208x208px]] [[Fayl:Azər Abdulla.jpeg|thumb|203x203px|[[Azər Abdulla]]]] * [[3 mart|3 Mart]] — [[Dilavər Əzimli]] - tarixçi alim * [[6 mart|6 Mart]] — [[Əlibəy Novruzi]] - memar, rəssam, Əməkdar arxitektor * [[7 mart|7 Mart]] ** [[Telman Əliyev (professor, 1943)|Telman Əliyev]] - texnika elmləri doktoru, akademik ** [[Vaqif Bağırzadə]] - Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[10 mart|10 Mart]] ** [[Mirnadir Zeynalov]] - Xalq rəssamı ** [[Gülnar Hüseynzadə]] - pedaqoji elmlər doktoru, professor, dilçi, pedaqoq * [[15 mart|15 Mart]] — [[Məhərrəm Xələfov]] - skripka ifaçısı * [[16 mart|16 Mart]] ** [[Teymur Əhmədov]] - "Respublika" qəzetinin və "Füyuzat" jurnalının baş redaktoru, publisist, professor ** [[Nadir Əlişov]] - texnika elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Ramiz Hüseynzadə]] - aktyor, aparıcı, ssenasirt ** [[Araz Axundov]] - jurnalist * [[20 mart|20 Mart]] — [[Azər Abdulla]] - şair, yazıçı, publisist * [[21 mart|21 Mart]] — [[Ramiz Məmmədov (aktyor)|Ramiz Məmmədov]] - aktyor, Xalq artisti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Azər Şirinov]] - BDU-nun dosenti * [[29 mart|29 Mart]] — [[Nicat Gözəlov]] - hüquqşünas *[[31 mart|31 Mart]] — [[Albert Səfərov]] - Əməkdar mühəndis === Aprel === {{Əsas|2021-ci il Aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rəmiş.jpg|thumb|[[Rəmiş]]|268x268px]] [[Fayl:Baloğlan Əşrəfov.jpg|thumb|[[Baloğlan Əşrəfov]]|170x170px]] * [[3 aprel|3 Aprel]] — [[Nailə İsayeva]] - bəstəkar *[[5 aprel|5 Aprel]] ** [[Rəmiş]] - gitara ifaçısı, Xalq artisti ** [[Fikrət Məmmədov (aktyor)|Fikrət Məmmədov]] - aktyor * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Fərid Ələkbərli]] - tarix üzrə elmlər doktoru, professor * [[8 aprel|8 Aprel]] ** [[Oqtay Quliyev]] - Əməkdar incəsənət xadimi, professor ** [[Məhərrəm Bədirzadə]] - televiziya rejissoru, Əməkdar incəsənət xadimi * [[9 aprel|9 Aprel]] — [[İlham Abdullayev]] - bəstəkar * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[Füzuli Cavadov]] - futbolçu * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Sidqi Mustafayev]] - Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[14 aprel|14 Aprel]] ** [[Rauf İsmayılov]] - keçəçi rəssam ** [[Nəbi Məmmədov (musiqiçi)|Nəbi Məmmədov]] - qarmon ifaçısı ** [[Qiyas Məsimov]] - Əməkdar məşqçi * [[15 aprel|15 Aprel]] — [[Kamil İbrahimov]] - tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[16 aprel|16 Aprel]] — [[Eldar Quliyev (kinorejissor)|Eldar Quliyev]] - kinorejissor, ssenarist, Xalq Artisti * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Arif İsmiyev]] - BDU-nun dosenti * [[20 aprel|20 Aprel]] — [[Ramiq Muxtar]] - şair, dramaturq * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Ələsgər Qurbanəliyev]] - aktyor * [[22 aprel|22 Aprel]] ** [[Hətəm Quliyev (geoloq)|Hətəm Quliyev]] - akademik, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, geoloq ** [[Maqsud Nəcəfov]] - riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar müəllim * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Baloğlan Əşrəfov]] - müğənni, Əməkdar artist * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Sərdar Əvəzoğlu]] - Əməkdar mədəniyyət işçisi, xanəndə * [[29 aprel|29 Aprel]] — [[Güləhməd Məlikov]] - ADU dosenti * [[30 aprel|30 Aprel]] ** [[Azad Rəhimov]] - Gənclər və İdman naziri ''(1-ci)'' ** [[Akif Səlimov]] - siyasətçi === May === {{Əsas|2021-ci il May ayında vəfat edənlər}}[[Fayl:Fikrət Qoca.jpg|thumb|[[Fikrət Qoca]]|170x170px]] [[Fayl:Arif Quliyev.jpg|thumb|[[Arif Quliyev (aktyor)|Arif Quliyev]]|170x170px]] [[Fayl:Zöhrə Abdullayeva.jpg|thumb|[[Zöhrə Abdullayeva]]|170x170px]] * [[4 may|4 May]] ** [[Aslan Hüseynov (müğənni)|Aslan Hüseynov]] - müğənni ** [[Adil Qədirov]] - şair, rəssam, pedaqoq, gitaraçı * [[5 may|5 May]] — [[Fikrət Qoca]] - Xalq şairi *[[6 may|6 May]] — [[Arif Quliyev (aktyor)|Arif Quliyev]] - aktyor, Xalq artisti * [[7 may|7 May]] ** [[Musa Yaqub]] - Xalq şairi ** [[Fərhad Abdullayev (jurnalist)|Fərhad Abdullayev]] - jurnalist, tərcüməçi ** [[Elmira Orucova]] - diplomat * [[8 may|8 May]] — [[Behbud Ağakişiyev]] - musiqiçi * [[11 may|11 May]] — [[Eldar Zeynalov]] - rəssam * [[13 may|13 May]] ** [[Ceyhun Əsədov]] - youtuber ** [[Tofiq Ağahüseynov]] - general-polkovnik, dövlət xadimi * [[16 may|16 May]] — [[Svetlana Nəcəfova]] - publisist, Əməkdar jurnalist * [[17 may|17 May]] — [[Məcnun Göyçəli]] - şair * [[18 may|18 May]] — [[Akif Mustafayev (mühəndis)|Akif Mustafayev]] - Əməkdar mühəndis * [[19 may|19 May]] — [[Əli Səlimov]] - ADNSU-nun dosenti * [[20 may|20 May]] — [[Abuzər Ələkbərov]] - tarix üzrə fəlsəfə doktoru, arxeoloq alim * [[21 may|21 May]] ** [[Tahir Salahov]] - pedaqoq, professor, rəssam ** [[Qorxmaz Qurbanov]] - rəqqas, Əməkdar artist * [[23 may|23 May]] — [[Hüseyn Xəlilov]] - coğrafiya elmləri doktoru, professor, geomorfoloq alim * [[25 may|25 May]] ** [[Nizami Xudiyev]] - filologiya elmləri doktoru, professor ** [[Əhməd Əhmədzadə (həkim)|Əhməd Əhmədzadə]] - alim, tibb elmləri doktoru, professor * [[27 may|27 May]] — [[Araz Budaqov]] - terapevt-həkim, müəllim *[[26 may|26 May]] — [[Yusif Vəliyev (musiqiçi)|Yusif Vəliyev]] - Azərbaycan Milli Konservatoriyasının dosenti, tarzən * [[28 may|28 May]] — [[Zöhrə Abdullayeva]] - müğənni, Əməkdar artist === İyun === {{Əsas|2021-ci il İyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Səmədağa Şıxlarov.jpg|thumb|[[Səmədağa Şıxlarov]]|226x226px]] [[Fayl:Ramiz Əzizbəyli.jpg|thumb|[[Ramiz Əzizbəyli]]|170x170px]] * [[1 iyun|1 İyun]] — [[Səmədağa Şıxlarov]] - futbolçu, məşqçi * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Şamil Familli]] - teleaparıcı * [[3 iyun|3 İyun]] — [[Emil Həsənov]] - caz ustası, bas gitaraçı, Əməkdar artist * [[4 iyun|4 İyun]] ** [[Sirac Abışov (jurnalist)|Sirac Abışov]] - AzTV operatoru ** [[Məhərrəm İbrahimov (jurnalist)|Məhərrəm İbrahimov]] - AZƏRTAC muxbiri * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Yadigar Türkel]] - alim, fəlsəfə elmləri doktoru, professor ** [[Ramiz Həsənov (tarzən)|Ramiz Həsənov]] - tarzən * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Ramiz Məmmədov (alim)|Ramiz Məmmədov]] - alim, ictimai-siyasi xadim, texnika elmləri doktoru * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[Hicran Kərimli]] - sabiq deputat ** [[Sevda Zeynalova]] - BDU dosenti * [[9 iyun|9 İyun]] — [[Ramiz Əzizbəyli]] - kino rejissoru, aktyor, Xalq artisti * [[10 iyun|10 İyun]] — [[Aleksandr İşşein]] - Bakı yeparxiyasının arxiyepiskopu * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Aslan Abbasov]] - siyasətçi, dövlət xadimi * [[12 iyun|12 İyun]] ** [[Əsgər İsayev]] - texniki elmlər doktoru, professor, Əməkdar müəllim ** [[Çingiz Qacar]] - alim, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, akademik ** [[Mehman Məmmədov (aktyor)|Mehman Məmmədov]] - aktyor * [[16 iyun|16 İyun]] — [[İbrahim İbrahimli]] - sabiq deputat * [[21 iyun|21 İyun]] — [[Zakir Əliyev (dekan)|Zakir Əliyev]] - Azərbaycan Kooperasiya Universitetinin dekanı * [[22 iyun|22 İyun]] — [[Çingiz Rəsulzadə]] - kinorejissor, dramaturq, ssenarist * [[24 iyun|24 İyun]] ** [[Emil Minyaşev]] - musiqi prodüseri, aranjimançı, təşkilatçı ** [[Nizam Mehdizadə]] - ADPU-nun dosenti, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[25 iyun|25 İyun]] ** [[Mirhüseyn Abbas]] - LDU-nun dosenti ** [[Akif Əmənov]] - neftçi, buruq ustası, sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[27 iyun|27 İyun]] — [[İlham Mazanlı]] - BDU-nun dosenti * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Məhəmmədəli Mustafa]] - filologiya elmləri doktoru, alim === İyul === {{Əsas|2021-ci il İyul ayında vəfat edənlər}}[[Fayl:Samed-Samedov.jpg|thumb|[[Səməd Səmədov]]|227x227px]] * [[6 iyul|6 İyul]] — [[Rauf Munçayev]] - alim, tarixçi, arxeoloq * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Tədbir Mahmudov]] - Əməkdar müəllim * [[19 iyul|19 İyul]] — [[Zemfira Babayeva]] - Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[20 iyul|20 İyul]] — [[Yaşar Məmmədli]] - BDU-nun dosenti * [[24 iyul|24 İyul]] — [[Səməd Səmədov]] - müğənni, Xalq artisti * [[26 iyul|26 İyul]] — [[Şamil Şahməmmədov]] - jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[27 iyul|27 İyul]] — [[Akif Quliyev (diaspor rəhbəri)|Akif Quliyev]] - Rusiyanın Kareliya Respublikasındakı Azərbaycan diasporunun rəhbəri * [[28 iyul|28 İyul]] ** [[Oqtay Mürsəliyev]] - LDU-nun dosenti ** [[Adışirin Babaşov]] - iş adamı, "Hacıqabul Quşçuluq" şirkətinin sahibi * [[29 iyul|29 İyul]] — [[Rafiq Hacıyev (yazıçı)|Rafiq Hacıyev]] - yazıçı, araşdırmaçı * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Əli İsgəndərov]] - ABADA-nın baş katibinin müavini === Avqust === {{Əsas|2021-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əliyev (aktyor).jpg|thumb|[[Vaqif Əliyev (aktyor)|Vaqif Əliyev]]|227x227px]] * [[7 avqust|7 Avqust]] ** [[Ağaxan Nəzərov]] - Əməkdar kənd təsərrüfatı işçisi ** [[Qızılgül Əhmədova]] - BDU-nun baş müəllimi ** [[Fəxrəddin Fərzəliyev]] - jurnalist * [[10 avqust|10 Avqust]] — [[Salman Əliyev]] - kamança ifaçısı * [[13 avqust|13 Avqust]] ** [[Yəhya Kərimov]] - pedaqoji elmlər doktoru, professor, "Əlifba" kitabının müəllifi ** [[Tofiq Hüseynov (dosent)|Tofiq Hüseynov]] - BDU dosenti ** [[Vaqif Əliyev (aktyor)|Vaqif Əliyev]] - aktyor, Xalq artisti * [[14 avqust|14 Avqust]] — [[Arzu Müzəffərova]] - psixoloq * [[15 avqust|15 Avqust]] — [[Elxan Məmmədbəyov]] - coğrafiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[16 avqust|16 Avqust]] ** [[Kamandar İbrahimov]] - müğənni ** [[Eldar Sadıxov]] - Rusiyanın Voronej vilayətindəki Azərbaycan diasporunun rəhbəri * [[18 avqust|18 Avqust]] — [[Nəriman Mingəçevirli]] - müğənni * [[19 avqust|19 Avqust]] — [[Tuqay İsmayılov]] - müğənni, xanəndə * [[21 avqust|21 Avqust]] — [[Hacı Bəhruz Əzizov]] - din xadimi * [[22 avqust|22 Avqust]] — [[Saminə Hidayətqızı]] - yazıçı, jurnalist *[[23 avqust|23 Avqust]] — [[Fərman Əfəndiyev]] - vəkil * [[24 avqust|24 Avqust]] ** [[Gülşən Mustafayeva]] - UNEC-in dosenti ** [[Rza Məmmədov (məşqçi)|Rza Məmmədov]] - keçmiş Kəpəz FK prezidenti ** [[Arzu Məmmədova]] - AzTV rejissoru * [[25 avqust|25 Avqust]] — [[Əli Allahverdiyev (iqtisadçı)|Əli Allahverdiyev]] - iqtisad elmləri doktoru, professor * [[27 avqust|27 Avqust]] — [[Şöhrət Səlimbəyli]] - jurnalist * [[28 avqust|28 Avqust]] — [[Oğuz Altay]] - jurnalist * [[29 avqust|29 Avqust]] — [[Söhrab Salmanov]] - Azərbaycan SSR neft və qaz sənayesinin əməkdar işçisi, mütəxəssis * [[30 avqust|30 Avqust]] — [[Mutay Xadulayev]] - Əməkdar artist * [[31 avqust|31 Avqust]] ** [[Tamilla Ağamirova]] - aktrisa, Əməkdar artist ** [[Əhməd Oğuz]] - şair, jurnalist, ssenarist, kino redaktoru === Sentyabr === {{Əsas|2021-ci il Sentyabr ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Yaqub Zurufcu.jpg|thumb|[[Yaqub Zurufçu]]|170x170px]] [[Fayl:Teymur Mirzəyev.jpg|thumb|238x238px|[[Teymur Mirzəyev]]]] [[Fayl:Rafael Cəbrayılov.jpg|thumb|255x255px|[[Rafael Cəbrayılov]]]] * [[2 sentyabr|2 Sentyabr]] ** [[Aydın İbrahimov (güləşçi)|Aydın İbrahimov]] - güləşçi, Əməkdar idman ustası, Əməkdar məşqçi ** [[Tahir Nəbiyev]] - xanəndə ** [[Məmmədbağır Misiroğlu]] - musiqiçi, klarnet ifaçısı ** [[Nəriman Nərimanov (dosent)|Nəriman Nərimanov]] - ADNSU-nun dosenti * [[3 sentyabr|3 Sentyabr]] ** [[Arif Qazıyev (rəssam)|Arif Qazıyev]] - Xalq rəssamı, heykəltəraş ** [[Ağamir Həşimov]] - aqrar elmlər doktoru, professor * [[4 sentyabr|4 Sentyabr]] ** [[Mələk Şükürova]] - Regional Ekoloji Mərkəzin direktoru, Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yanında İctimai Şuranın sədri ** [[Nairə Sadıxova]] - Əməkdar mədəniyyət işçisi ** [[Tofiq Fərəcov]] - rəssam, fırça ustası * [[5 sentyabr|5 Sentyabr]] — [[Xanverdi Turaboğlu]] - filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, ədəbiyyatşünas, tənqidçi * [[6 sentyabr|6 Sentyabr]] — [[Sabir Əliyev (məşqçi)|Sabir Əliyev]] - Əməkdar məşqçi * [[9 sentyabr|9 Sentyabr]] — [[Fəridə Məmmədova (dosent)|Fəridə Məmmədova]] - ADNSU-nun dosenti * [[11 sentyabr|11 Sentyabr]] — [[Bəxtiyar Əsədov]] - Əməkdar məşqçi * [[12 sentyabr|12 Sentyabr]] **[[Yaşar Babayev (futbolçu)|Yaşar Babayev]] - veteran futbolçu **[[İlqar Qasımov]] - "Hüquqi Yardım" İctimai Birliyinin sədri, hüquqşünas * [[14 sentyabr|14 Sentyabr]] — [[Yaqub Zurufçu]] - Əməkdar artist * [[16 sentyabr|16 Sentyabr]] ** [[Arif Quliyev (neftçi)|Arif Quliyev]] - texnika elmləri doktoru, professor **[[Xasməmməd Hacıyev]] - muğam ifaçısı, xanəndə ** [[Nizami Məmmədov (əməkdar mədəniyyət işçisi)|Nizami Məmmədov]] - Əməkdar mədəniyyət işçisi ** [[Çiçək Rzayeva]] - Əməkdar artist * [[17 sentyabr|17 Sentyabr]] — [[Abdurahmanov Rəcəb Çələbi oğlu|Rəcəb Abdurahmanov]] - Teleradio İstehsalat birliyinin sabiq baş direktoru * [[18 sentyabr|18 Sentyabr]] ** [[Şərafəddin Şərifov]] - AƏSMA-nın "Ümumi fənlər" kafedrasının müəllimi ** [[Sadiq Həsənov (idmançı)|Sadiq Həsənov]] - idmançı * [[20 sentyabr|20 Sentyabr]] — [[Zaur Mehdiyev]] - jurnalist * [[21 sentyabr|21 Sentyabr]] — [[Şahsuvar Həşimov]] - Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[22 sentyabr|22 Sentyabr]] ** [[Oktay Babazadə]] - fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim ** [[Süleyman Məmmədli]] - döyüş sənətləri fəlsəfəsi üzrə professor, beynəlxalq dərəcəli təlimatçı, hakim, Turan Do döyüş sənətinin banisi * [[23 sentyabr|23 Sentyabr]] — [[Kərim Kərimov (deputat)|Kərim Kərimov]] - keçmiş deputat * [[25 sentyabr|25 Sentyabr]] — [[Aqşin Yusifzadə]] - veteran kikboksçu *[[26 sentyabr]] ** [[Adil Bəbirov]] - bəstəkar, səs rejissoru, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[Buludxan Xəlilov]] - publisist, dilşünas, filologiya elmləri doktoru, professor ** [[Zümrüd Quluzadə]] - Əməkdar elm xadimi, fəlsəfə elmləri doktoru, filosof, tədqiqatçı alim * [[27 sentyabr|27 Sentyabr]] ** [[Teymur Mirzəyev]] - müğənni, Xalq artisti ** [[Zaur Kantemirov]] - Əməkdar rəssam * [[28 sentyabr|28 Sentyabr]] — [[Lyudmila Xəlilova]] - "Qadınlar Bələdiyyələrin İnkişafı Uğrunda" İctimai Birliyinin rəhbəri * [[29 sentyabr|29 Sentyabr]] — [[Nicat Nəsirli]] - ekspert * [[30 sentyabr|30 Sentyabr]] ** [[Səyyad Əlizadə]] - müğənni ** [[Rafael Cəbrayılov]] - keçmiş deputat === Oktyabr === {{Əsas|2021-ci il Oktyabr ayında vəfat edənlər}}[[Fayl:Ağakişi Kazımov.jpg|thumb|253x253px|[[Ağakişi Kazımov]]]] [[Fayl:Canəli Əkbərov.jpg|thumb|219x219px|[[Canəli Əkbərov]]]] * [[1 oktyabr|1 Oktyabr]] — [[Yusif Əsədov]] - alim, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor * [[3 oktyabr|3 Oktyabr]] — [[İzahat Cəfərov]] - "Qarabağ bülbülləri"nin solisti * [[5 oktyabr|5 Oktyabr]] ** [[Vaqif Şərifov]] - teatr rejissoru, Xalq artisti ** [[İlham Bayramov]] - ATU-nun dosenti, infeksionist, həkim * [[6 oktyabr|6 Oktyabr]] ** [[Afaq Rüstəmova]] - fəlsəfə elmləri doktoru ** [[Svetlana Əliyeva]] - ATU-nun dosenti, "Fəxri həkim" * [[8 oktyabr|8 Oktyabr]] ** [[Firuzə Səlimova]] - Bakı Modern Təlsil Kompleksinin həkim-pediatrı, "İlin həkimi" ** [[Ağakişi Kazımov]] - teatr rejissoru, Xalq artisti * [[11 oktyabr|11 Oktyabr]] — [[Nurlan Ağa]] - jurnalist * [[15 oktyabr|15 Oktyabr]] ** [[Məmmədəli Novruzov]] - filologiya elmləri doktoru, professor ** [[Fəxrəddin Məmmədov (riyaziyyatçı)|Fəxrəddin Məmmədov]] - GDU-nun prorektoru, texniki elmlər üzrə fəlsəfə doktoru * [[17 oktyabr|17 Oktyabr]] ** [[Ayaz Həsənov (alim)|Ayaz Həsənov]] - elm xadimi, Əməkdar müəllim ** [[Əlirza Qafarov]] - QMİ-nin şöbə müdiri * [[18 oktyabr|18 Oktyabr]] ** [[Yolçu Xanvəli]] - jurnalist ** [[Tamilla Haşımova]] - Əməkdar jurnalist * [[19 oktyabr|19 Oktyabr]] — [[Elnur Əşrəfoğlu]] - jurnalist * [[20 oktyabr|20 Oktyabr]] — [[Tahir Hacıyev (sığorta)|Tahir Hacıyev]] - İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyinin Minçəçevir filialının rəhbəri * [[22 oktyabr|22 Oktyabr]] — [[Canəli Əkbərov]] - professor, xanəndə, Xalq artisti * [[24 oktyabr|24 Oktyabr]] ** [[Nizami Muradoğlu]] - filologiya elmləri doktoru, folklorşünas alim ** [[Xəlil Qasımov]] - biologiya elmləri doktoru, professor * [[28 oktyabr|28 Oktyabr]] — [[Maksim Musayev]] - sabiq deputat * [[31 oktyabr|31 Oktyabr]] ** [[Cəlal Qasımov (filoloq)|Cəlal Qasımov]] - filologiya elmləri doktoru, professor, ədəbiyyatşünas alim, Əməkdar müəllim ** [[Almaz Məmmədova]] - aktrisa === Noyabr === {{Əsas|2021-ci il Noyabr ayında vəfat edənlər}}[[Fayl:Prof. Vidadi Muradov.jpg|thumb|255x255px|[[Vidadi Muradov (xalçaçı)|Vidadi Muradov]]]] [[Fayl:Rasim Əliyev.JPG|thumb|233x233px|[[Rasim Əliyev (memar)|Rasim Əliyev]]]] * [[1 noyabr|1 Noyabr]] — [[Edil Eyvazov]] - alim, professor, fizik *[[4 noyabr|4 Noyabr]] — [[Vidadi Muradov (xalçaçı)|Vidadi Muradov]] - xalçaçı-ekspert, tarix elmləri doktoru, professor *[[7 noyabr|7 Noyabr]] — [[Əbülfəz Məmmədov (məşqçi)|Əbülfəz Məmmədov]] - məşqçi, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi *[[8 noyabr|8 Noyabr]] — [[Alsan Musayev]] - veteran dənizçi, kapitan *[[9 noyabr|9 Noyabr]] ** [[Abbas Kazımov (rəssam)|Abbas Kazımov]] - rəssam ** [[Nizami Xəlilov]] - BDU-nun dosenti, professor ** [[Firudin Ələkbərov]] - Əməkdar artist, tarzən **[[Aşur Əliyev]] - BDU-nun dosenti * [[10 noyabr|10 Noyabr]] ** [[Orxan Məhərrəmli]] - ETSN-in şöbə müdiri ** [[Məhərrəm Məhərrəmov (professor)|Məhərrəm Məhərrəmov]] - Əməkdar müəllim, professor * [[11 noyabr|11 Noyabr]] — [[Tamilla Qurbanova]] - BDU-nun dosenti * [[12 noyabr|12 Noyabr]] ** [[Mirtalib Mirioğlu]] - iş adamı ** [[Cahangir Səfərov]] - məşqçi * [[13 noyabr|13 Noyabr]] — [[Rəhman Verdiyev]] - iqtisad elmləri doktoru, professor, alim * [[14 noyabr|14 Noyabr]] — [[Rasim Əliyev (memar)|Rasim Əliyev]] - memar, rəssam *[[15 noyabr|15 Noyabr]] — [[Rafiq Əliyev (müəllim)|Rafiq Əliyev]] - UTECA-nın baş müəllimi * [[16 noyabr|16 Noyabr]] ** [[Məcnun Hacıbəyov]] - aktyor, Əməkdar artist ** [[Seyfəddin Qurbanov]] - heykəltəraş, rəssam *[[18 noyabr|18 Noyabr]] — [[Zavər Qafarov]] - dövlət ədliyyə müşaviri **[[19 noyabr|19 Noyabr]] — [[Fikrət Musayev]] - aparıcı *[[21 noyabr|21 Noyabr]] — [[Sahib Cəlilli]] - vəkil *[[24 noyabr|24 Noyabr]] — [[Azər Əkbərov]] - həkim, neyrocərrah * [[26 noyabr|26 Noyabr]] ** [[Əvəz Həsənov]] - hüquq müdafiəçisi, konfliktoloq ** [[Lyudmila Nəzərli]] - diktor * [[29 noyabr|29 Noyabr]] — [[Tofiq Yusif]] - şair, publisist, jurnalist, "Yeni Tərtər" qəzetinin baş redaktoru * [[30 noyabr|30 Noyabr]] — [[Gülağa Quliyev]] - nağara ifaçısı === Dekabr === {{Əsas|2021-ci il dekabr ayında vəfat edənlər}} * [[4 dekabr|4 Dekabr]] — [[Gülnar Əliyeva]] - Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[5 dekabr|5 Dekabr]] — [[Aydın Mehdiyev]] - jurnalist * [[7 dekabr|7 Dekabr]] ** [[Aydın Balayev]] - tarixçi, etnoloq, professor ** [[Qara Məşədiyev]] - dilçi alim, filologiya elmləri doktoru, professor ** [[Şirvan Abbasov]] - kino xadimi * [[8 dekabr|8 Dekabr]] ** [[Fəridə Məmmədova (tarixçi)|Fəridə Məmmədova]] - tarix elmləri doktoru, alim ** [[Vaqif Qasımov (FK prezidenti)|Vaqif Qasımov]] - AZAL FK Prezidenti * [[9 dekabr|9 Dekabr]] — [[Əhməd Babayev]] - BDU dosenti *[[11 dekabr|11 Dekabr]] — [[Elxan Əhmədov (müəllim|Elxan Əhmədov]] - BANM-ın baş müəllimi *[[12 dekabr|12 Dekabr]] — [[Polad Vəliyev]] - musiqiçi, qarmon ifaçısı *[[13 dekabr|13 Dekabr]] — [[Camal Yaqubov]] - Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi *[[16 dekabr|16 Dekabr]] — [[Xəyyam Əliyev]] - musiqiçi *[[18 dekabr|18 Dekabr]] — [[Vüsal Rzayev (aktyor)|Vüsal Rzayev]] - aktyor, teatr rejissoru, NMR Əməkdar artisti *[[19 dekabr|19 Dekabr]] — [[Ceyhun Abbasov (məşqçi)|Ceyhun Abbasov]] - məşqçi *[[20 dekabr|20 Dekabr]] — [[Elşən Şirəliyev]] - aktyor, Əməkdar artist * [[22 dekabr|22 Dekabr]] — [[Adil Xasayev]] - BDU dosenti, dekan * [[24 dekabr|24 Dekabr]] — [[Kərim Urmulu]] - Danimarkanın Arhus şəhərində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Mədəniyyət Ocağının sədri * [[26 dekabr|26 Dekabr]] — [[Əhməd İsayev]] - yazıçı, publisist, Əməkdar jurnalist * [[27 dekabr|27 Dekabr]] — [[Zilli Namazov]] - aktyor, Əməkdar artist * [[29 dekabr|29 Dekabr]] ** [[Fuad Əlizadə (jurnalist)|Fuad Əlizadə]] - iqtisadçı-ekspert, jurnalist ** [[Sərdar Zeynalov]] - alim, kimya elmləri doktoru, professor * [[31 dekabr|31 Dekabr]] — [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[16 yanvar|16 Yanvar]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.04.2021-ə qədər uzadıldı *[[18 yanvar|18 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 infeksiyası əleyhinə vaksinasiya başlandı * [[19 fevral|19 Fevral]] ** Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.06.2021-ə qədər uzadıldı ** Nazirlər Kabineti aprel-may aylarında və bayram günlərində ictimai nəqliyyatın hərəkətinin tənzimlənməsinə dair qərar qəbul edib *[[26 may|26 May]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.08.2021-ə kimi uzadıldı *[[13 iyul|13 İyul]] — Azərbaycanda "Alpha" və "Delta" ştammları aşkar olunub *[[22 iyul|22 İyul]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2021-ə qədər uzadıldı *[[28 avqust|28 Avqust]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.11.2021-ə kimi uzadıldı * [[7 sentyabr|7 Sentyabr]] — Vaksinasiya yaşı 16-ya endirildi * [[5 oktyabr|5 Oktyabr]] — Vaksinasiya yaşı 12-yə endirildi *[[29 oktyabr|29 Oktyabr]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.01.2022-yə kimi uzadıldı *[[22 dekabr|22 Dekabr]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.03.2022-ə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |341 |3858 |4473 | rowspan="17" |''Vaksinasiya'' ''Yoxdur'' |29 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |421 |3645 |4287 |33 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |803 |2918 |6200 |30 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |334 |1891 |3768 |28 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |802 |2479 |8435 |31 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |799 |2383 |9364 |26 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |685 |1931 |9915 |27 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |532 |1879 |8383 |24 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |633 |1682 |9264 |21 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |601 |1593 |8368 |19 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |176 |841 |4086 |17 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |519 |1276 |7898 |15 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |474 |1322 |8052 |16 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |380 |1159 |7653 |14 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |349 |494 |7231 |12 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |402 |650 |8574 |15 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |322 |845 |6776 |11 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |118 |503 |3399 | rowspan="14" |''Məlumat'' ''yoxdur'' |13 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |305 |949 |6915 |10 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |332 |897 |7991 |12 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |218 |770 |5309 |9 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |280 |632 |6144 |11 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |162 |705 |6522 |8 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |287 |568 |7079 |10 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |57 |273 |3257 |11 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |326 |551 |7807 |7 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |226 |601 |7458 |5 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |209 |437 |7060 |8 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |142 |399 |7342 |6 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |131 |407 |7244 |7 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |153 |355 |6330 |6 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |77 |160 |3984 | rowspan="25" |''Məlumat'' ''yoxdur'' |4 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |159 |332 |7713 |5 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |162 |361 |7198 |4 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |152 |263 |6640 |3 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |138 |329 |6133 |5 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |115 |201 |6582 |3 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |132 |285 |6783 |2 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |44 |102 |3567 |3 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |164 |330 |6960 |2 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |147 |236 |7298 |4 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |140 |205 |7315 |3 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |191 |226 |7260 |3 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |155 |169 |9715 |5 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |128 |140 |6647 |2 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |74 |106 |4160 |3 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |140 |191 |7631 |2 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |154 |165 |7758 |2 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |145 |155 |7216 |3 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |193 |201 |7215 |3 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |144 |147 |8055 |2 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |156 |142 |7236 |3 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |72 |75 |3942 |4 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |223 |176 |8043 |2 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |220 |145 |7915 |2 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |126 |142 |5438 |3 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |219 |180 |6908 |23939 |4 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |278 |172 |7873 |16980 |5 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |270 |117 |7444 |''Məlumat yoxdur'' |2 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |125 |71 |4205 |22498 |3 |- |[[2 mart|2 Mart]] |352 |143 |7996 |20903 |2 |- |[[3 mart|3 Mart]] |319 |161 |7928 |24272 |5 |- |[[4 mart|4 Mart]] |314 |124 |9183 |26601 |2 |- |[[5 mart|5 Mart]] |365 |175 |7779 |27073 |3 |- |[[6 mart|6 Mart]] |353 |149 |9436 |17495 |3 |- |[[7 mart|7 Mart]] |403 |127 |8169 |''Məlumat yoxdur'' |3 |- |[[8 mart|8 Mart]] |195 |71 |4624 |3483 |6 |- |[[9 mart|9 Mart]] |297 |126 |5152 |21204 |3 |- |[[10 mart|10 Mart]] |515 |201 |8462 |11447 |7 |- |[[11 mart|11 Mart]] |608 |128 |10503 |9825 |5 |- |[[12 mart|12 Mart]] |576 |217 |8595 |9221 |6 |- |[[13 mart|13 Mart]] |733 |265 |10470 |5942 |8 |- |[[14 mart|14 Mart]] |603 |234 |8945 |''Məlumat yoxdur'' |6 |- |[[15 mart|15 Mart]] |376 |101 |5891 |10518 |4 |- |[[16 mart|16 Mart]] |980 |309 |10453 |11295 |12 |- |[[17 mart|17 Mart]] |840 |268 |10023 |14677 |9 |- |[[18 mart|18 Mart]] |933 |256 |10188 |18996 |7 |- |[[19 mart|19 Mart]] |879 |344 |9776 |23923 |11 |- |[[20 mart|20 Mart]] |1187 |306 |11692 |12283 |14 |- |[[21 mart|21 Mart]] |814 |342 |8386 |''Məlumat yoxdur'' |12 |- |[[22 mart|22 Mart]] |670 |211 |5928 |20121 |15 |- |[[23 mart|23 Mart]] |1333 |269 |8517 |22966 |18 |- |[[24 mart|24 Mart]] |1185 |478 |8121 |20650 |20 |- |[[25 mart|25 Mart]] |1429 |548 |8760 |19427 |17 |- |[[26 mart|26 Mart]] |1759 |511 |8923 |24446 |24 |- |[[27 mart|27 Mart]] |1690 |713 |9670 |18772 |19 |- |[[28 mart|28 Mart]] |1831 |545 |10590 |''Məlumat yoxdur'' |27 |- |[[29 mart|29 Mart]] |1129 |349 |7630 |28926 |22 |- |[[30 mart|30 Mart]] |2146 |838 |14099 |26573 |25 |- |[[31 mart|31 Mart]] |2237 |787 |14885 |''Məlumat yoxdur'' |29 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |2248 |860 |14375 |31157 |26 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |2361 |822 |13127 |32670 |24 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |2392 |1063 |15585 |35780 |31 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |2021 |776 |12210 |22932 |29 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |1099 |647 |6763 |202 |34 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |2035 |1174 |12701 |34344 |32 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |2595 |1073 |14593 |43499 |37 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |2717 |1341 |14581 |43698 |31 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |2206 |1578 |12692 |42234 |35 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |2192 |1554 |14912 |41827 |33 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |2414 |1695 |13248 |23538 |36 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |1151 |1052 |7687 |100 |29 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |2457 |2002 |14254 |34976 |34 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |2293 |2071 |14086 |31028 |31 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |2317 |2109 |14207 |28600 |36 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |2163 |2251 |13478 |27542 |32 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |2148 |2287 |14583 |25711 |30 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |2144 |1923 |12184 |12327 |33 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |995 |1136 |5955 |19 |29 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |2197 |1946 |13777 |14830 |34 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |2075 |2480 |12679 |14680 |32 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |2047 |2610 |12542 |15077 |39 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |1809 |2191 |11097 |14424 |33 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |1676 |2168 |13070 |16090 |35 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |1541 |2245 |11492 |10814 |29 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |806 |1224 |5732 |365 |31 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |1307 |2383 |11649 |16583 |27 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |1402 |2238 |11194 |15871 |32 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |1392 |2274 |11756 |15465 |29 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |1196 |2162 |11319 |16639 |27 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |1213 |2104 |12692 |16988 |21 |- |[[2 may|2 May]] |1058 |2125 |8777 |11717 |23 |- |[[3 may|3 May]] |418 |1095 |5180 |119 |19 |- |[[4 may|4 May]] |963 |2091 |11328 |19286 |17 |- |[[5 may|5 May]] |1080 |2074 |10701 |29778 |20 |- |[[6 may|6 May]] |844 |2057 |10717 |27777 |18 |- |[[7 may|7 May]] |722 |1854 |10686 |33033 |15 |- |[[8 may|8 May]] |649 |1720 |10244 |34856 |16 |- |[[9 may|9 May]] |660 |1539 |9474 |25625 |14 |- |[[10 may|10 May]] |371 |892 |6946 |170 |18 |- |[[11 may|11 May]] |514 |1306 |8081 |18339 |15 |- |[[12 may|12 May]] |558 |1454 |7155 |21604 |13 |- |[[13 may|13 May]] |509 |1427 |7733 |21015 |16 |- |[[14 may|14 May]] |326 |1262 |7494 |13107 |12 |- |[[15 may|15 May]] |377 |1318 |7285 |15794 |14 |- |[[16 may|16 May]] |472 |1122 |8374 |17623 |11 |- |[[17 may|17 May]] |426 |515 |8877 |3694 |13 |- |[[18 may|18 May]] |432 |1024 |11116 |35914 |10 |- |[[19 may|19 May]] |339 |1170 |10568 |28635 |12 |- |[[20 may|20 May]] |437 |893 |10569 |28411 |14 |- |[[21 may|21 May]] |406 |769 |10009 |33102 |11 |- |[[22 may|22 May]] |352 |720 |10841 |36758 |12 |- |[[23 may|23 May]] |219 |717 |7211 |25406 |9 |- |[[24 may|24 May]] |156 |424 |5546 |115 |7 |- |[[25 may|25 May]] |284 |545 |9825 |34287 |10 |- |[[26 may|26 May]] |203 |596 |8397 |34615 |8 |- |[[27 may|27 May]] |220 |533 |9369 |50903 |6 |- |[[28 may|28 May]] |242 |392 |10254 |62296 |5 |- |[[29 may|29 May]] |164 |419 |7004 |38889 |7 |- |[[30 may|30 May]] |141 |486 |5535 |44735 |4 |- |[[31 may|31 May]] |92 |462 |4815 |407 |6 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |176 |475 |9649 |59499 |8 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |156 |378 |8834 |54379 |5 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |128 |445 |9563 |50988 |3 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |123 |406 |9585 |47637 |4 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |108 |350 |8331 |47366 |3 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |68 |274 |7794 |33084 |5 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |32 |221 |4673 |601 |4 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |102 |273 |8655 |39640 |2 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |68 |239 |8158 |38466 |1 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |75 |281 |8618 |37162 |3 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |73 |287 |8515 |39985 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |61 |204 |8746 |40844 |2 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |45 |182 |7389 |32452 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |25 |119 |5074 |322 |2 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |68 |177 |10316 |40705 |3 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |27 |162 |7023 |22976 |1 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |48 |153 |8162 |38556 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |60 |148 |7953 |38076 |2 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |38 |123 |7254 |40709 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |56 |88 |7581 |32795 |1 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |28 |49 |5115 |215 |1 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |47 |111 |9247 |42843 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |57 |84 |7948 |47824 |2 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |51 |76 |7879 |66010 |0 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |65 |89 |7728 |72301 |2 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |55 |67 |8720 |75081 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |40 |58 |6213 |54695 |1 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |38 |39 |4482 |608 |2 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |87 |70 |7238 |73206 |3 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |86 |26 |8871 |88978 |1 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |75 |56 |8828 |85889 |1 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |101 |63 |9851 |73621 |2 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |95 |42 |10428 |69718 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |99 |53 |8679 |52317 |1 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |62 |33 |5951 |769 |0 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |78 |47 |9952 |61922 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |127 |54 |10025 |55169 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |104 |39 |8709 |53478 |1 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |174 |62 |9947 |51510 |2 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |136 |57 |10463 |53606 |2 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |156 |37 |10144 |38732 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |68 |40 |6271 |564 |3 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |133 |71 |9365 |50784 |1 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |146 |73 |9046 |41696 |0 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |199 |74 |9093 |41733 |2 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |169 |92 |8628 |40774 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |213 |88 |10817 |39986 |1 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |255 |94 |9319 |33869 |1 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |148 |56 |6022 |483 |2 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |251 |79 |8479 |26036 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |225 |108 |6593 |15025 |4 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |212 |92 |7655 |17067 |1 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |371 |153 |10448 |45734 |3 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |412 |125 |11381 |55286 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |386 |149 |9684 |46910 |4 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |272 |80 |5616 |432 |3 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |468 |123 |11895 |68020 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |750 |134 |11058 |81690 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |615 |181 |10423 |84247 |5 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |668 |178 |9881 |87286 |3 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |633 |174 |10386 |86790 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] |671 |202 |9400 |68416 |4 |- |[[2 avqust|2 Avqust]] |431 |139 |6238 |844 |3 |- |[[3 avqust|3 Avqust]] |931 |225 |10257 |77785 |4 |- |[[4 avqust|4 Avqust]] |996 |202 |10465 |68021 |5 |- |[[5 avqust|5 Avqust]] |1196 |219 |13046 |63623 |4 |- |[[6 avqust|6 Avqust]] |1242 |345 |10819 |60068 |8 |- |[[7 avqust|7 Avqust]] |1289 |409 |12625 |59649 |5 |- |[[8 avqust|8 Avqust]] |1220 |358 |9578 |47475 |7 |- |[[9 avqust|9 Avqust]] |1101 |311 |6947 |511 |9 |- |[[10 avqust|10 Avqust]] |1736 |435 |10081 |59288 |12 |- |[[11 avqust|11 Avqust]] |2396 |674 |13792 |65269 |11 |- |[[12 avqust|12 Avqust]] |2674 |576 |16575 |64280 |14 |- |[[13 avqust|13 Avqust]] |1769 |648 |13945 |63547 |16 |- |[[14 avqust|14 Avqust]] |3508 |610 |16956 |68204 |13 |- |[[15 avqust|15 Avqust]] |2993 |646 |15376 |54890 |15 |- |[[16 avqust|16 Avqust]] |1851 |402 |9695 |251 |17 |- |[[17 avqust|17 Avqust]] |3322 |847 |15007 |71732 |18 |- |[[18 avqust|18 Avqust]] |4129 |968 |17740 |66519 |20 |- |[[19 avqust|19 Avqust]] |3614 |1114 |15786 |58282 |23 |- |[[20 avqust|20 Avqust]] |3968 |1151 |17215 |54455 |21 |- |[[21 avqust|21 Avqust]] |3551 |1196 |18982 |64714 |27 |- |[[22 avqust|22 Avqust]] |3069 |1180 |14976 |60161 |29 |- |[[23 avqust|23 Avqust]] |2945 |1027 |10079 |348 |32 |- |[[24 avqust|24 Avqust]] |3583 |1644 |14508 |78949 |30 |- |[[25 avqust|25 Avqust]] |3794 |2216 |17835 |85632 |33 |- |[[26 avqust|26 Avqust]] |3714 |2470 |17247 |84232 |31 |- |[[27 avqust|27 Avqust]] |4203 |1724 |16136 |74220 |35 |- |[[28 avqust|28 Avqust]] |4241 |3366 |18871 |101101 |43 |- |[[29 avqust|29 Avqust]] |4010 |2898 |16536 |92948 |41 |- |[[30 avqust|30 Avqust]] |3107 |1170 |11191 |1225 |39 |- |[[31 avqust|31 Avqust]] |3788 |3228 |19693 |116709 |44 |} {| class="wikitable" |+[[Sentyabr|SENTYABR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 sentyabr|1 Sentyabr]] |3845 |3876 |19102 |105699 |41 |- |[[2 sentyabr|2 Sentyabr]] |3759 |3473 |17678 |98494 |45 |- |[[3 sentyabr|3 Sentyabr]] |3762 |3812 |19017 |85760 |38 |- |[[4 sentyabr|4 Sentyabr]] |3305 |3423 |18172 |78604 |40 |- |[[5 sentyabr|5 Sentyabr]] |3310 |2972 |15614 |60977 |42 |- |[[6 sentyabr|6 Sentyabr]] |2406 |2867 |11550 |1107 |37 |- |[[7 sentyabr|7 Sentyabr]] |2447 |3428 |15530 |70768 |41 |- |[[8 sentyabr|8 Sentyabr]] |2557 |3592 |15220 |64033 |39 |- |[[9 sentyabr|9 Sentyabr]] |2254 |3655 |14753 |59268 |35 |- |[[10 sentyabr|10 Sentyabr]] |2508 |4076 |14672 |62584 |37 |- |[[11 sentyabr|11 Sentyabr]] |2372 |4211 |16215 |64520 |34 |- |[[12 sentyabr|12 Sentyabr]] |2676 |3893 |13536 |52386 |38 |- |[[13 sentyabr|13 Sentyabr]] |1157 |3065 |8123 |1266 |31 |- |[[14 sentyabr|14 Sentyabr]] |2077 |3725 |13991 |69221 |33 |- |[[15 sentyabr|15 Sentyabr]] |2064 |3831 |14972 |65424 |28 |- |[[16 sentyabr|16 Sentyabr]] |1783 |3680 |12852 |60384 |32 |- |[[17 sentyabr|17 Sentyabr]] |1170 |3788 |12781 |57357 |24 |- |[[18 sentyabr|18 Sentyabr]] |2042 |3224 |15666 |61657 |29 |- |[[19 sentyabr|19 Sentyabr]] |1734 |3378 |12780 |51300 |25 |- |[[20 sentyabr|20 Sentyabr]] |740 |2442 |7103 |1025 |22 |- |[[21 sentyabr|21 Sentyabr]] |1594 |2543 |13583 |65849 |26 |- |[[22 sentyabr|22 Sentyabr]] |1356 |2651 |13546 |63462 |17 |- |[[23 sentyabr|23 Sentyabr]] |1178 |2322 |12331 |62588 |24 |- |[[24 sentyabr|24 Sentyabr]] |1128 |2590 |11505 |58256 |21 |- |[[25 sentyabr|25 Sentyabr]] |1099 |2404 |12274 |65861 |18 |- |[[26 sentyabr|26 Sentyabr]] |1029 |2680 |9151 |56355 |24 |- |[[27 sentyabr|27 Sentyabr]] |558 |1241 |6684 |630 |19 |- |[[28 sentyabr|28 Sentyabr]] |885 |2114 |9525 |67400 |22 |- |[[29 sentyabr|29 Sentyabr]] |842 |2062 |9668 |67977 |15 |- |[[30 sentyabr|30 Sentyabr]] |774 |1778 |9484 |68676 |12 |} {| class="wikitable" |+[[Oktyabr|OKTYABR]] !Tarix !Yoluxma !Sağamla !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 oktyabr|1 Oktyabr]] |689 |1816 |9558 |68732 |18 |- |[[2 oktyabr|2 Oktyabr]] |684 |2060 |9832 |60630 |16 |- |[[3 oktyabr|3 Oktyabr]] |712 |1813 |8760 |52949 |14 |- |[[4 oktyabr|4 Oktyabr]] |391 |835 |4962 |1061 |11 |- |[[5 oktyabr|5 Oktyabr]] |826 |1597 |10201 |57572 |15 |- |[[6 oktyabr|6 Oktyabr]] |1009 |1378 |9828 |45948 |12 |- |[[7 oktyabr|7 Oktyabr]] |1013 |1244 |10853 |42746 |14 |- |[[8 oktyabr|8 Oktyabr]] |904 |1196 |9664 |38789 |13 |- |[[9 oktyabr|9 Oktyabr]] |1017 |1119 |11679 |39890 |16 |- |[[10 oktyabr|10 Oktyabr]] |1032 |1043 |8385 |33833 |10 |- |[[11 oktyabr|11 Oktyabr]] |611 |638 |5575 |511 |13 |- |[[12 oktyabr|12 Oktyabr]] |1277 |853 |11569 |39810 |15 |- |[[13 oktyabr|13 Oktyabr]] |1265 |868 |9654 |36394 |17 |- |[[14 oktyabr|14 Oktyabr]] |1448 |847 |10092 |33441 |11 |- |[[15 oktyabr|15 Oktyabr]] |1850 |735 |11346 |31417 |14 |- |[[16 oktyabr|16 Oktyabr]] |1681 |675 |13168 |30619 |12 |- |[[17 oktyabr|17 Oktyabr]] |1896 |764 |11261 |25462 |19 |- |[[18 oktyabr|18 Oktyabr]] |1245 |409 |7153 |591 |13 |- |[[19 oktyabr|19 Oktyabr]] |2102 |863 |12189 |31060 |15 |- |[[20 oktyabr|20 Oktyabr]] |2303 |1010 |12075 |31389 |16 |- |[[21 oktyabr|21 Oktyabr]] |2005 |1011 |12533 |32200 |20 |- |[[22 oktyabr|22 Oktyabr]] |2112 |882 |12568 |30886 |18 |- |[[23 oktyabr|23 Oktyabr]] |2315 |981 |14053 |33186 |22 |- |[[24 oktyabr|24 Oktyabr]] |2036 |1045 |12325 |29559 |25 |- |[[25 oktyabr|25 Oktyabr]] |1477 |628 |9183 |366 |21 |- |[[26 oktyabr|26 Oktyabr]] |2266 |1194 |13552 |41233 |24 |- |[[27 oktyabr|27 Oktyabr]] |2300 |1248 |13175 |44716 |27 |- |[[28 oktyabr|28 Oktyabr]] |2420 |1358 |13827 |49294 |29 |- |[[29 oktyabr|29 Oktyabr]] |2132 |1757 |11753 |49044 |26 |- |[[30 oktyabr|30 Oktyabr]] |2189 |1585 |14051 |49799 |28 |- |[[31 oktyabr|31 Oktyabr]] |2261 |1805 |11697 |43113 |25 |} {| class="wikitable" |+[[Noyabr|NOYABR]] !Tarix !Yoluxma !Sağamla !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 noyabr|1 Noyabr]] |1200 |1174 |7191 |263 |27 |- |[[2 noyabr|2 Noyabr]] |2178 |2010 |11889 |47133 |31 |- |[[3 noyabr|3 Noyabr]] |2256 |2208 |13102 |45561 |21 |- |[[4 noyabr|4 Noyabr]] |2706 |1937 |15350 |45041 |29 |- |[[5 noyabr|5 Noyabr]] |2440 |2016 |13794 |42918 |36 |- |[[6 noyabr|6 Noyabr]] |2500 |2243 |15017 |42824 |33 |- |[[7 noyabr|7 Noyabr]] |2631 |1989 |12367 |32940 |28 |- |[[8 noyabr|8 Noyabr]] |1310 |1445 |8034 |193 |24 |- |[[9 noyabr|9 Noyabr]] |1855 |2199 |9002 |11197 |27 |- |[[10 noyabr|10 Noyabr]] |1876 |2248 |8615 |12403 |22 |- |[[11 noyabr|11 Noyabr]] |1174 |2365 |11350 |42265 |30 |- |[[12 noyabr|12 Noyabr]] |2334 |2092 |13193 |38082 |25 |- |[[13 noyabr|13 Noyabr]] |2001 |2145 |13099 |40504 |19 |- |[[14 noyabr|14 Noyabr]] |2422 |2181 |12807 |30231 |29 |- |[[15 noyabr|15 Noyabr]] |1071 |1229 |6803 |340 |26 |- |[[16 noyabr|16 Noyabr]] |2015 |2178 |13035 |39287 |31 |- |[[17 noyabr|17 Noyabr]] |2025 |2267 |12127 |33784 |22 |- |[[18 noyabr|18 Noyabr]] |2124 |2669 |12963 |35699 |27 |- |[[19 noyabr|19 Noyabr]] |2233 |2401 |12925 |32573 |28 |- |[[20 noyabr|20 Noyabr]] |1763 |2499 |13271 |33072 |20 |- |[[21 noyabr|21 Noyabr]] |1889 |2537 |11740 |25256 |25 |- |[[22 noyabr|22 Noyabr]] |825 |1283 |6199 |61 |33 |- |[[23 noyabr|23 Noyabr]] |1904 |1833 |12194 |36348 |29 |- |[[24 noyabr|24 Noyabr]] |1924 |1873 |11584 |34474 |23 |- |[[25 noyabr|25 Noyabr]] |1880 |1835 |12352 |32720 |27 |- |[[26 noyabr|26 Noyabr]] |1997 |2319 |12210 |30893 |31 |- |[[27 noyabr|27 Noyabr]] |1617 |1979 |11982 |33190 |22 |- |[[28 noyabr|28 Noyabr]] |1662 |2391 |11369 |26530 |18 |- |[[29 noyabr|29 Noyabr]] |857 |1091 |5594 |297 |26 |- |[[30 noyabr|30 Noyabr]] |1678 |1934 |12620 |40658 |23 |} {| class="wikitable" |+[[Dekabr|DEKABR]] !Tarix !Yoluxma !Sağamla !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 dekabr|1 Dekabr]] |1795 |1967 |12565 |40314 |28 |- |[[2 dekabr|2 Dekabr]] |1772 |2103 |13341 |37057 |21 |- |[[3 dekabr|3 Dekabr]] |1703 |2180 |13211 |34841 |24 |- |[[4 dekabr|4 Dekabr]] |1406 |1787 |12869 |35832 |18 |- |[[5 dekabr|5 Dekabr]] |1394 |1791 |11503 |27339 |20 |- |[[6 dekabr|6 Dekabr]] |585 |944 |5385 |154 |16 |- |[[7 dekabr|7 Dekabr]] |1530 |1864 |12863 |35926 |21 |- |[[8 dekabr|8 Dekabr]] |1210 |1853 |12033 |33245 |15 |- |[[9 dekabr|9 Dekabr]] |1315 |1850 |11799 |34060 |19 |- |[[10 dekabr|10 Dekabr]] |1109 |1946 |10532 |31155 |17 |- |[[11 dekabr|11 Dekabr]] |1117 |1581 |11081 |31944 |15 |- |[[12 dekabr|12 Dekabr]] |1226 |1649 |11280 |24600 |18 |- |[[13 dekabr|13 Dekabr]] |518 |871 |5510 |8 |16 |- |[[14 dekabr|14 Dekabr]] |922 |1621 |11085 |34799 |19 |- |[[15 dekabr|15 Dekabr]] |1156 |1739 |11848 |31356 |14 |- |[[16 dekabr|16 Dekabr]] |984 |1748 |12440 |30303 |12 |- |[[17 dekabr|17 Dekabr]] |755 |1671 |10804 |27321 |18 |- |[[18 dekabr|18 Dekabr]] |582 |1370 |10495 |28277 |15 |- |[[19 dekabr|19 Dekabr]] |921 |1382 |10676 |20738 |17 |- |[[20 dekabr|20 Dekabr]] |577 |672 |6777 |77 |9 |- |[[21 dekabr|21 Dekabr]] |662 |1452 |10157 |30365 |14 |- |[[22 dekabr|22 Dekabr]] |648 |1365 |9891 |28142 |16 |- |[[23 dekabr|23 Dekabr]] |854 |1569 |11462 |27494 |19 |- |[[24 dekabr|24 Dekabr]] |559 |1104 |9602 |24207 |12 |- |[[25 dekabr|25 Dekabr]] |501 |1092 |9887 |26436 |15 |- |[[26 dekabr|26 Dekabr]] |511 |1178 |9328 |20989 |13 |- |[[27 dekabr|27 Dekabr]] |306 |560 |6482 |21 |11 |- |[[28 dekabr|28 Dekabr]] |376 |887 |8784 |31242 |16 |- |[[29 dekabr|29 Dekabr]] |530 |1209 |9591 |30157 |8 |- |[[30 dekabr|30 Dekabr]] |510 |1039 |10771 |32103 |14 |- |[[31 dekabr|31 Dekabr]] |595 |753 |10549 |28059 |12 |} == Həmçinin bax == * [[2021]] * [[XXI əsr]] * [[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2021-ci ildə Azərbaycan]] 6k5gw48m46ju1e3gao32f6q2c1g3rsz Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular 14 718024 6564926 6129949 2022-08-06T09:05:46Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] pxf4jn4c2rhjo3h3ve74rcuu9lt4ewb Lamiyə Vəliyeva 0 718485 6564448 6308989 2022-08-05T19:44:28Z Grenzsoldat 202463 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{mənbə azlığı}} '''Vəliyeva Lamiyə-''' [[Azərbaycanlılar|Azərbaycanlı]] [[Yüngül atletika|yüngül atlet]]. Lamiyə Azərbaycanı Tokyo-2020 [[Yay Paralimpiya Oyunları]]<nowiki/>nda təmsil etmişdir.{{İdmançı}} == Karyera == Vəliyeva 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında qadınlar arasında 100 metr məsafəyə T13 yarışında Azərbaycanı təmsil edərək gümüş medal qazandı, 400 metr məsafəyə T13 yarışında qızıl medal qazandı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] dxe4y8ii7xeghkt2xc8somnoyc57sjw 6564455 6564448 2022-08-05T19:46:42Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 0p3fyqs4sgh8x04b045bbrxgxs9r7hs 6564458 6564455 2022-08-05T19:48:18Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] snqxa0iiy3zhuwodp4ufl1je5uys0qf 6564466 6564458 2022-08-05T19:50:28Z Grenzsoldat 202463 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == Həyatı == Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2013-cü ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə [[Oleq Panyutin]]dir. == Karyerası == Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə [[Konya]] şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] fk0x9qghs6p3v1imhjnt6vs5lnun02t 6564474 6564466 2022-08-05T19:52:29Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == Həyatı == Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2013-cü ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə [[Oleq Panyutin]]dir. == Karyerası == Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə [[Konya]] şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Lamiyə Vəliyeva [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. 400 metr (T12) məsafəyə qaçışda o, 55.00 saniyə nəticə ilə qızıl medala sahib oldu. 100 metr (T12) məsafəyə qaçışda isə Lamiyə Vəliyeva 11.99 saniyə nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 9y1lmiv4eecnxfquyrnzprs2xgpgxg3 6564477 6564474 2022-08-05T19:54:10Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] <br> Tofiq Əliyev |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == Həyatı == Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2013-cü ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə [[Oleq Panyutin]]dir. == Karyerası == Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə [[Konya]] şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Lamiyə Vəliyeva [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. 400 metr (T12) məsafəyə qaçışda o, 55.00 saniyə nəticə ilə qızıl medala sahib oldu. 100 metr (T12) məsafəyə qaçışda isə Lamiyə Vəliyeva 11.99 saniyə nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] rtfobk9df42ryr3ir8izzsvebs0d0ow 6564478 6564477 2022-08-05T19:54:32Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] (yığmada) <br> Tofiq Əliyev (şəxsi) |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == Həyatı == Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2013-cü ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə [[Oleq Panyutin]]dir. == Karyerası == Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə [[Konya]] şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Lamiyə Vəliyeva [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. 400 metr (T12) məsafəyə qaçışda o, 55.00 saniyə nəticə ilə qızıl medala sahib oldu. 100 metr (T12) məsafəyə qaçışda isə Lamiyə Vəliyeva 11.99 saniyə nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] pge7ekshszcss3nppag3h83w41rk48s 6564480 6564478 2022-08-05T19:55:07Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] <small>(yığmada)</small> <br> Tofiq Əliyev <small>(şəxsi)</small> |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == Həyatı == Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2013-cü ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə [[Oleq Panyutin]]dir. == Karyerası == Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə [[Konya]] şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Lamiyə Vəliyeva [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. 400 metr (T12) məsafəyə qaçışda o, 55.00 saniyə nəticə ilə qızıl medala sahib oldu. 100 metr (T12) məsafəyə qaçışda isə Lamiyə Vəliyeva 11.99 saniyə nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] sh18z2dh203uwkb2j0cu49nrhqhqgxk 6564493 6564480 2022-08-05T20:00:38Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] <small>(yığmada)</small> <br> Tofiq Əliyev <small>(şəxsi)</small> |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == Həyatı == Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2013-cü ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə [[Oleq Panyutin]]dir. == Karyerası == Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə [[Konya]] şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu. 2016-cı ildə [[Belarus]]da beynəlxalq turnirdə 60 metr məsafəyə qaçışda beşinci pillənin sahibi olan Lamiyə Vəliyeva, 2017-ci ildə isə [[Macarıstan]]da [[2017 Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı|XIV Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı]]nda mübarizə apardı. 2018-ci ilin yanvar ayında 400 metr məsafəyə qaçışda şəhər çempionatının qalibi oldu, fevral ayında isə [[Belarus]]da beynəlxalq turnirdə bürünc medal qazandı. 2021-ci ilin avqust ayında isə Lamiyə Vəliyeva [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. 400 metr (T12) məsafəyə qaçışda o, 55.00 saniyə nəticə ilə qızıl medala sahib oldu. 100 metr (T12) məsafəyə qaçışda isə Lamiyə Vəliyeva 11.99 saniyə nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] s27vts7h8ytsqv7o7af1i10rqhqef13 6564502 6564493 2022-08-05T20:04:40Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] <small>(yığmada)</small> <br> Tofiq Əliyev <small>(şəxsi)</small> |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == Həyatı == Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2013-cü ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə [[Oleq Panyutin]]dir. == Karyerası == Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə [[Konya]] şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu. 2016-cı ildə [[Belarus]]da beynəlxalq turnirdə 60 metr məsafəyə qaçışda beşinci pillənin sahibi olan Lamiyə Vəliyeva, 2017-ci ildə isə [[Macarıstan]]da [[2017 Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı|XIV Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı]]nda mübarizə apardı. 2018-ci ilin yanvar ayında 400 metr məsafəyə qaçışda şəhər çempionatının qalibi oldu, fevral ayında isə [[Belarus]]da beynəlxalq turnirdə bürünc medal qazandı. 2018-ci ildə U-18 Avropa Çempionatında mübarizə aparan Lamiyə Vəliyeva, 2019-cu ildə növbəti dəfə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyun ayında o, 200 və 400 metr məsafələrə qaçışda U-18 Azərbaycan Çempionatının qalibi oldu. İyun ayında [[2019 Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı|XV Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı]]nda çıxış elədi. 2021-ci ilin yanvar ayında Lamiyə Vəliyeva 100 və 200 metr məsafələrə qaçışda Azərbaycan Çempionatının qızıl medallarına sahib oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Lamiyə Vəliyeva [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. 400 metr (T12) məsafəyə qaçışda o, 55.00 saniyə nəticə ilə qızıl medala sahib oldu. 100 metr (T12) məsafəyə qaçışda isə Lamiyə Vəliyeva 11.99 saniyə nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 590mtslafn12p0w8fj7pjm5hcd9k8vk 6564830 6564502 2022-08-06T07:58:02Z 5.197.222.225 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] <small>(yığmada)</small> <br> Tofiq Əliyev <small>(şəxsi)</small> |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == Həyatı == Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2013-cü ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə [[Oleq Panyutin]]dir. == Karyerası == Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə [[Konya]] şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu. 2016-cı ildə [[Belarus]]da beynəlxalq turnirdə 60 metr məsafəyə qaçışda beşinci pillənin sahibi olan Lamiyə Vəliyeva, 2017-ci ildə isə [[Macarıstan]]da [[2017 Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı|XIV Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı]]nda mübarizə apardı. 2018-ci ilin yanvar ayında 400 metr məsafəyə qaçışda şəhər çempionatının qalibi oldu, fevral ayında isə [[Belarus]]da beynəlxalq turnirdə bürünc medal qazandı. 2018-ci ildə U-18 Avropa Çempionatında mübarizə aparan Lamiyə Vəliyeva, 2019-cu ildə növbəti dəfə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyun ayında o, 200 və 400 metr məsafələrə qaçışda U-18 Azərbaycan Çempionatının qalibi oldu. İyun ayında [[2019 Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı|XV Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı]]nda çıxış etdi. 2021-ci ilin yanvar ayında Lamiyə Vəliyeva 100 və 200 metr məsafələrə qaçışda Azərbaycan Çempionatının qızıl medallarına sahib oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Lamiyə Vəliyeva [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. 400 metr (T12) məsafəyə qaçışda o, 55.00 saniyə nəticə ilə qızıl medala sahib oldu. 100 metr (T12) məsafəyə qaçışda isə Lamiyə Vəliyeva 11.99 saniyə nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] c6fkk3lh4kebjvsjx29tlguwtrnu564 6564993 6564830 2022-08-06T09:42:14Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] silindi; [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Lamiyə Vəliyeva |orijinal adı = |şəkil = Lamiya Valiyeva (cropped).jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 5.4.2002 |doğum yeri = |karyera illəri = 2013—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Oleq Panyutin]] <small>(yığmada)</small> <br> Tofiq Əliyev <small>(şəxsi)</small> |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Qızılmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|400 m., T13}} {{Gümüşmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|100 m., T13}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{1-ci dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva''' ([[5 aprel]] [[2000]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qızıl və gümüş medallara sahib olub. == Həyatı == Lamiyə Vəliyeva 2002-ci il aprelin 5-də anadan olub. 2013-cü ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Tofiq Əliyev, yığmada məşqçisi isə [[Oleq Panyutin]]dir. == Karyerası == Lamiyə Vəliyeva 2015-ci ildə [[Konya]] şəhərində beynəlxalq turnirdə 100 metr məsafəyə qaçışda turnirin qalibi oldu. 2016-cı ildə [[Belarus]]da beynəlxalq turnirdə 60 metr məsafəyə qaçışda beşinci pillənin sahibi olan Lamiyə Vəliyeva, 2017-ci ildə isə [[Macarıstan]]da [[2017 Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı|XIV Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı]]nda mübarizə apardı. 2018-ci ilin yanvar ayında 400 metr məsafəyə qaçışda şəhər çempionatının qalibi oldu, fevral ayında isə [[Belarus]]da beynəlxalq turnirdə bürünc medal qazandı. 2018-ci ildə U-18 Avropa Çempionatında mübarizə aparan Lamiyə Vəliyeva, 2019-cu ildə növbəti dəfə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyun ayında o, 200 və 400 metr məsafələrə qaçışda U-18 Azərbaycan Çempionatının qalibi oldu. İyun ayında [[2019 Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı|XV Avropa Yeniyetmələrinin Yay Olimpiya Festivalı]]nda çıxış etdi. 2021-ci ilin yanvar ayında Lamiyə Vəliyeva 100 və 200 metr məsafələrə qaçışda Azərbaycan Çempionatının qızıl medallarına sahib oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Lamiyə Vəliyeva [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. 400 metr (T12) məsafəyə qaçışda o, 55.00 saniyə nəticə ilə qızıl medala sahib oldu. 100 metr (T12) məsafəyə qaçışda isə Lamiyə Vəliyeva 11.99 saniyə nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Lamiyə Rövşən qızı Vəliyeva [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] 4myeuprmryot3puyqtwf78tyl7dg4o9 Almaniya–Yaponiya münasibətləri 0 718523 6564657 6314340 2022-08-05T22:46:39Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Yaxşı məqalə}} {{Beynəlxalq münasibətlər |Adlandırma = Almaniya–Yaponiya münasibətləri |Şəkil = Germany Japan Locator.svg |Ölkə1 = Almaniya |Ölkə2 = Yaponiya |Rəng1 = #228b22 |Rəng2 = #ffa500 }} '''Almaniya–Yaponiya münasibətləri''' ({{dil-de|Deutsch-japanische Beziehungen}}; {{dil-ja|日独関係}}) — [[Almaniya Federativ Respublikası]] ilə [[Yaponiya İmperiyası]] arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr. İki ölkə arasında əlaqələr rəsmi olaraq 1861-ci ildə [[Prussiya]]dan [[Yaponiya]]ya ilk səfirin səfər etməsi ilə qurulmuşdur (1866–1870-ci illərdə [[Almaniya imperiyası]]nın yaranmasından əvvəl). Yaponiya 1867-ci il [[Meyci islahatı]]ndan sonra intensiv elmi-mədəni mübadilə vasitəsilə alman modelini tətbiq edərək sürətlə müasirləşmişdir. 1900-cü ildə Yaponiya İngiltərə ilə müttəfiqlik əlaqələri yaratdıqdan sonra Almaniya və Yaponiya [[Birinci Dünya müharibəsi]]ndə düşmən oldular. Yaponiya 1914-cü ildə [[Almaniya imperiyası]]na müharibə elan etmiş və Çin və Sakit okeandakı mühüm alman mövqelərini ələ keçirmişdi. [[Fayl:Tiergarten Tiergartenstraße Japanische Botschaft.jpg|270px|thumb|right|1990-cı illərdə yenidən təmir edilən, Berlinin Hiroşima küçəsindəki Yaponiya səfirliyi 1938–1942-ci illərdə inşa edilmişdir və o zamandan bəri Almaniya-Yaponiya əlaqələrinin simvolu hesab olunur.]] 1930-cu illərdə hər iki ölkə öz bölgələrinə qarşı təcavüzkar hərbi yanaşma ortaya qoydular. Bu da onların yaxınlaşmasına və nəticə olaraq [[İtaliya Krallığı|İtaliya]]nın da daxil olduğu [[Berlin-Roma-Tokio oxu|Məhvər dövlətləri]] adlı yeni hərbi-siyasi ittifaqın qurulmasına səbəb oldu. Lakin [[İkinci Dünya müharibəsi]] zamanı Məhvər dövlətləri arasındakı məsafələrin böyük olması səbəbindən ittifaq məhdudlaşdı; belə ki, Yaponiya və Almaniya əsas etibarilə ayrı-ayrı cəbhələrdə mübarizə aparırdılar və ən sonda ayrı-ayrı təslim oldular. İkinci Dünya müharibəsindən sonra hər iki ölkənin iqtisadiyyatı sürətlə bərpa oldu; iqtisadi məsələlər üzərində fokuslanan ikitərəfli əlaqələr tezliklə yenidən quruldu. Hazırda Yaponiya və Almaniya, müvafiq olaraq, dünyanın [[Ümumi Daxili Məhsul üzrə ölkələrin reytinqi|ən böyük iqtisadiyyatına malik üçüncü və dördüncü dövlət]]idir və siyasi, mədəni, elmi və iqtisadi sahədəki əməkdaşlıqdan qarşılıqlı olaraq böyük fayda əldə edirlər. 2012-ci ilin sonlarında Bertelsmann Fondunun keçirdiyi sorğunun nəticələrinə görə, almanlar Yaponiyaya çox müsbət baxır və bu dövləti çox hallarda rəqib kimi görmür, daha çox tərəfdaş hesab edirlər. Yaponların da almanlar barədə düşüncələri müsbətdir: sorğu iştirakçılarının 97%-i Almaniyaya müsbət baxır, yalnız 3%-i Almaniya barədə mənfi düşünür.<ref>{{Cite web|url=https://www.wallstreet-online.de/nachrichten|title=Finanznachrichten – Börse & Wirtschaft aktuell|website=www.wallstreet-online.de}}</ref> == Tarixi == === İlk əlaqələr və yapon təcridinin sonu (1871-ci ilə qədərki dövr) === {{Ətraflı|[[Edo dövrü]]|[[Bakumatsu]]}} [[Fayl:Naturalis Biodiversity Center - Siebold Collection - Philipp Franz von Siebold - Portrait.JPG|200px|thumb|left|[[Filip Frans fon Zibold]]]] Yaponiya ilə Almaniya arasında əlaqələr [[Tokuqava şoqunatı]] (1603–1868) dövründə [[Niderland Ost-Hind Şirkəti]]ndə işləmək üçün Hollandiyada xidmət edən almanların Yaponiyaya gəlişi ilə başlamışdır. Bu barədə ilk yazılı məlumatlara müvafiq olaraq 1690 və 1820-ci illərdə alman həkimlər [[Engelbert Kempfer]] (1651–1716) və [[Filip Frans fon Zibold]]un (1796–1866) qeydlərində rast gəlinir. Onların hər ikisi də [[şöngün]]ə xərac vermək məqsədilə [[Edo]] şəhəri istiqamətindəki məcburi səyahətdə [[Deşima]] holland ticarət limanının direktorunu müşayiət etmişdilər. Zibold XX əsrə qədərki Yaponiya haqqında ən dəyərli məlumat mənbələrindən olan ''"Nippon, Yaponiyanı təsvir edən arxivlər"'' ({{dil-de|"Nippon, Archiv zur Beschreibung von Japan"}}) kitabının müəllifidir.<ref>Eberhard Friese: Philipp Franz von Siebold als früher Exponent der Ostasienwissenschaften. = Berliner Beiträge zur sozial- und wirtschaftswissenschaftlichen Japan-Forschung Bd. 15. Bochum 1983 {{ISBN|3-88339-315-0}}</ref> Onun bu nailiyyətlərinin şərəfinə 1979-cu ildə Almaniyada "Filip Frans fon Zibold" mükafatı təsis edilmişdir; mükafat hər il yapon alimlərinə təqdim olunur.<ref>{{cite web |url=http://tokyo.daad.de/german/de_scholarships_for_japanese_siebold.htm |title=Siebold-Preis|publisher=Tokyo.daad.de |access-date=9 February 2010}}</ref> Fon Ziboldun Yaponiyaya ikinci səfəri (1859–1862) Yaponiyada Hollandiya siyasətinə təsir göstərməyə və bu ölkədə diplomat olaraq daimi bir vəzifə almağa çalışdığı üçün fəlakətə çevrildi. 1854-cü ildə Amerika Birləşmiş Ştatları Yaponiyanı [[Kanaqava razılaşması]]nı imzalamağa məcbur etdi: bununla da Yaponiyanın təcridinə son qoyuldu. Yaponiyanın bir çox güzəştlərə getməsinə baxmayaraq, ABŞ bu güzəştlərə qarşılıq olaraq Yaponiyaya imtiyazlar vermədiyinə görə, razılaşma yapon ictimaiyyəti tərəfindən ''"qeyri-bərabər müqavilə"'' kimi qəbul edildi.<ref>Bert Edström, Bert. (2000) [https://books.google.com/books?id=ltmXn9rUGD8C&pg=PA101&dq=unequal+treaty+japan&lr=#PPA101,M1 ''The Japanese and Europe: Images and Perceptions,'' p. 101]</ref> Bir çox hallarda Yaponiya eksterritoriallıq sistemini tətbiq etməyə məcbur edilirdi; bu da xarici rezidentlərin Yaponiya hüquq sisteminə deyil, vətəndaşı olduqları dövlətlərin qanunvericiliyinə uyğun hərəkət etmələrinə, eləcə də ticarət limanlarının açılmasına və sonralar hətta xristian missionerlərin ölkəyə daxil olmasına gətirib çıxardı. Yaponiya təcridinin bitməsindən qısa müddət sonra, [[Bakumatsu]] dövründə Yaponiyaya ilk alman tacirləri gəldilər. 1860-cı ildə kont Fridrix Albrext zu Eylenburq [[Almaniya ittifaqı]]nın aparıcı regional dövləti olan Prussiyanın səfiri qismində Yaponiya istiqamətində təşkil edilən Eylenburq ekspedisiyasına rəhbərlik etdi. Dörd ay davam edən danışıqlardan sonra, 1861-ci ilin yanvarında Prussiya ilə Yaponiya arasında rəsmi olaraq dostluq və ticarətə həsr olunmuş digər bir ''"qeyri-bərabər müqavilə"'' imzalandı.<ref>Louis M. Cullen. ''A History of Japan 1582–1941: Internal and External Worlds'' (2003 ed.). Cambridge University Press. {{ISBN|0-521-52918-2}}</ref> O dövrdə Yaponiyaya qarşı edilən çoxsaylı haqsız danışıqlardan biri hesab edilməsinə baxmayaraq, Eylenburq ekspedisiyası və dostluq və ticarət müqaviləsinin həm qısamüddətli, həm də uzunmüddətli nəticələri bu gün rəsmi Yaponiya-Almaniya əlaqələrinin başlanğıcı olaraq qiymətləndirilir. Bu hadisənin 150-ci ildönümünü qeyd etmək üçün həm Almaniyada, həm də Yaponiyada 2010-cu ilin payızından 2011-ci ilin payızınadək ''"gələcəyə körpü qurmaq məqsədilə"'' və ''"ortaq keçmişin xəzinələrini yüksəltmək"'' ümidi ilə tədbirlər keçirilmişdi.<ref>German Consulate General Osaka-Kobe: [http://www.osaka-kobe.diplo.de/Vertretung/osaka/en/00/Index.html 150 Years Germany-Japan: Friendship with Future]</ref> ==== Prussiyada Yaponiya diplomatik missiyası ==== 1863-cü ildə, fon Eylenburqun Tokio səfərindən üç il sonra Kral [[I Vilhelm (Almaniya imperatoru)|I Vilhelmin]] Prussiyadakı sarayına şöngün nümayəndə heyəti gəldi və Berlində möhtəşəm bir mərasimlə qarşılandı. Müqavilə imzalandıqdan sonra Maks fon Brandt Yaponiyada diplomatik nümayəndə oldu; o, əvvəlcə Prussiyanı, 1866-cı ildən [[Şimali Alman İttifaqı]]nı, 1871-ci ildə isə yenicə qurulan [[Almaniya imperiyası]]nı təmsil etdi.<ref>Masako Hiyama: "Max von Brandt (1835–1920)". In: Brückenbauer. ''Pioniere des japanisch-deutschen Kulturaustausches'' (Berlin: Iudicium, 2005). {{ISBN|3-89129-539-1}}</ref> 1868-ci ildə [[Tokuqava şoqunatı]] devrildi və [[İmperator Meyci]]nin rəhbərliyi ilə [[Yaponiya İmperiyası]] quruldu. [[Yaponiya imperatoru]]nun hakimiyyəti ələ alması ilə Yaponiya qərb dövlətləri ilə ''"qeyri-bərabər müqavilələr"''in ləğv edilməsini tələb etdi və vətəndaş müharibəsi başladı. Münaqişə zamanı alman silah alverçisi Henri Şnell şoqunata sadiq torpaq mülkiyyətçisi olan [[Naqaoka]]nın [[daymyo]]nuna məsləhət verərək silah təqdim edirdi.<ref>Adachi Yoshio 阿達義雄. Kaishō Suneru to Boshin Niigata kōbōsen 怪商スネルと戊辰新潟攻防戦. Niigata: Toyano Shuppan 鳥屋野出版, 1985</ref> Bir il sonra müharibə Tokuqavanın məğlubiyyəti və ''"qeyri-bərabər müqavilələr"''in yenidən müzakirəsi ilə başa çatdı.<ref>Donald Keene, ''Emperor of Japan: Meiji and His World, 1852–1912'' (Columbia UP, 2005). {{ISBN|0-231-12340-X}}; p. 142</ref> === Yaponiyanın müasirləşdirilməsi və təhsil mübadiləsi (1871–1885) === {{Ətraflı|[[Yaponiya İmperiyası]]|[[Meydzi dövrü|Meyci dövrü]]|[[Almaniya imperiyası]]}} [[Fayl:Portrait of Hirobumi Itō.jpg|200px|thumb|right|Yaponiyanın gələcək Baş naziri [[İto Hirobumi]] 1882-ci ildə Berlin və Vyanada olarkən Yaponiyanın konstitusiyasının hazırlanmasında şablon kimi istifadə etmək məqsədilə Avropa konstitusiyalarını öyrənmişdir.]] [[Meydzi dövrü|Meyci dövrün]]ün (1868–1912) başlaması ilə bir çox alman ''"muzdlu əcnəbilər"'' ({{dil-ja|お雇い外国人}}) adı altında yeni hökumətin müşaviri olaraq Yaponiyaya işləməyə gəldilər və xüsusən tibb (Leopold Müller (1824–1894); Yulius Skriba (1848–1905); Ervin Bals (1849–1913)), hüquq (Herman Roesler (1834–1894); Albert Mosse (1846–1925)) və hərbi sahələrdə ([[Yakob Mekkel]] (1842–1906)) Yaponiyanın müasirləşməsinə töhfə verdilər. Mekkel 1885-ci ildə Yaponiya hökuməti tərəfindən Yaponiya Baş Qərargahının müşaviri və Hərbi Akademiyada müəllim kimi dəvət edilmişdi. Yaponiyada üç il keçirən Mekkel [[Kaçura Taro]] və [[Kavakami Soroku]] kimi nüfuzlu şəxslərlə işləyərək [[Yaponiya İmperator ordusu]]nun müasirləşməsinə mütləq şəkildə töhfə verdi. Mekkelin ölümündən sonra onun xidmətlərini unutmayan sədaqətli yaponlar Mekkelin vaxtilə Tokyoda dərs keçdiyi hərbi akademiyanın önündə onun xatirəsinə bürünc heykəl ucaltdılar.<ref>The statue was removed in 1945 at the conclusion of World War II. Georg Kerst: Jacob Meckel. Sein Leben, sein Wirken in Deutschland und Japan. Musterschmidt, Göttingen 1970</ref><ref>Welch, Claude Emerson. (1976). [https://books.google.com/books?id=JcTXLxWeZ00C&dq=Klemens+Wilhelm+Jacob+Meckel&lr=&client=firefox-a&source=gbs_summary_s&cad=0 ''Civilian Control of the Military: Theory and Cases from Developing Countries''] Albany: [[State University of New York Press]]. {{ISBN|978-0-87395-348-1}}, p. 161</ref> Ümumiyyətlə,Yaponiya İmperator ordusu 1880-ci illərdə müasir silahlı qüvvələrini qurarkən təşkilatlanmanı Prussiya-Almaniya xətti boyunca sıx şəkildə istiqamətləndirmişdi. 1889-cu ildə Yaponiya İmperiyasının Konstitusiyası elan edildi; konstitusiyanın formalaşmasında alman hüquqşünas alimlər Rudolf fon Qneyst və [[Lorens fon Şteyn]]in böyük rolu olmuşdur. Hələ 1882-ci ildə Meyci oliqarxı və gələcək Baş nazir [[İto Hirobumi]] (1841–1909) Berlin və Vyanada ikən hər iki hüquqşünası ziyarət etmişdi. Alman hökumətinin tələbi ilə Albert Mosse Hirobumi və bir qrup yapon dövlət məmuru və alimləri ilə də görüşmüş və onlara konstitusiya hüququ üzrə bir sıra mühazirələr keçmişdir. Bu zaman Mosse Hirobumini inandırmışdı ki, Prussiya üslubunda monarxiya konstitusiyası Yaponiya üçün ən uyğun versiyadır. 1886-cı ildə Hirobumi və İnoue Kovaşiyə [[Meyci Konstitusiyası]]nı hazırlamaqda kömək etmək məqsədilə Mosse Yaponiya hökumətinin ''"muzdlu əcnəbi"'' müşaviri kimi üç illik müqavilə ilə Yaponiyaya dəvət edildi. Sonralar Mosse digər əhəmiyyətli qanun layihələri, beynəlxalq sazişlər və müqavilələr üzərində işləmiş, Daxili İşlər Nazirliyində kabinet müşaviri olaraq çalışmış və Baş nazir [[Yamaqata Aritomo]]ya qanun layihələrinin hazırlanmasında və yerli hökumət üçün sistemin qurulmasında kömək etmişdi. XIX əsrin sonlarında onlarla yapon tələbə və hərbi zabit də Almaniyanın hərbi sistemini öyrənmək və alman ordusunun təhsil müəssisələrində və əsasən Prussiya ordusu olmaqla alman ordusu sıralarında hərbi təhsil almaq üçün Almaniyaya getmişdi. Məsələn, əslində hərbi həkim olan məşhur yazıçı [[Mori Oqay]] 1872–1874-cü illərdə o vaxtlar tibb təhsili üçün əsas dil hesab olunan alman dilində dərs almışdı. Oqay 1884–1888-ci illərdə Almaniyaya səfər etmiş, [[Yohann Volfqanq Göte|Göte]], [[Fridrix Şiller|Şiller]] və [[Gerhart Hauptman]]ın əsərlərinin yapon dilinə ilk tərcümələrini hazırlamış və beləcə Yaponiyada Avropa ədəbiyyatına marağı artırmışdı.<ref>Mori Ôgai. A Bibliography of Western-Language Materials. Compiled by Harald Salomon. Incorporating the Findings of Rosa Wunner in Japonica Humboldtiana 2 (1998), Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2008. 178 S., 1 Abb. (Izumi 10)</ref> === Münasibətlərin soyuması və Birinci Dünya müharibəsi (1885–1920) === {{Ətraflı|[[Rus-yapon müharibəsi]]|[[Yaponiya Birinci Dünya müharibəsində]]}} [[Fayl:140712 Oasahiko-jinja Naruto Tokushima pref Japan07s3.jpg|200px|thumb|right|Bando düşərgəsinin əsirləri tərəfindən inşa edilən alman körpüsü. [[Tokuşima prefekturası]], [[Yaponiya]]]] XIX əsrin sonunda Yaponiya-Almaniya münasibətləri Almaniyanın və ümumilikdə Avropanın Şərqi Asiyadakı imperialist istəkləri səbəbindən soyudu. 1895-ci ilin aprelində [[Çin-yapon müharibəsi (1894—1895)|Birinci Çin-yapon müharibəsi]] başa çatdıqdan sonra [[Şimonoseki müqaviləsi]] imzalandı; müqavilənin şərtlərinə əsasən, Çinin bir sıra əraziləri, ən əsası isə [[Lüşunkou|Port Artur]] da daxil olmaqla [[Lyaodun yarımadası]]ndakı körfəzin şərq hissəsi və Tayvan Yaponiyaya ilhaq edildi. Bununla belə, [[Rusiya imperiyası|Rusiya]], [[Üçüncü Fransa Respublikası|Fransa]] və Almaniya Yaponiyanın getdikcə genişlənən nüfuz dairəsindən ehtiyat edir, əvəzində isə öz müstəmləkə ərazilərini genişləndirərək Çinin ağır vəziyyətindən yararlanmağa çalışırdılar. Çəkişmələr 23 aprel 1895-ci ildə ''"[[Üçlü müdaxilə]]"'' ilə nəticələndi: üç güc birləşərək Yaponiyanı Lyaodun yarımadasındakı əraziləri əldə etməkdən çəkinməyə ''"çağırdı"''.<ref name="Kajima, Morinosuke 1922">Kajima, Morinosuke. The Diplomacy of Japan, 1894–1922, Tokyo, 1976</ref><ref>''Yellow Peril, Collection of Historical Sources'', in 5 vols., edited by Yorimitsu Hashimoto, Tokyo: Edition Synapse. {{ISBN|978-4-86166-033-7}}</ref> Almaniya–Yaponiya münasibətlərində digər bir gərginlik 1904–1905-ci illər [[Rus-yapon müharibəsi]]nin gedişində yaranmışdı: müharibədə Almaniya Rusiyaya güclü dəstək verirdi. Bu vəziyyət Yaponiya Xarici İşlər Nazirliyinin müharibə bölgəsindəki Rusiya gəmilərinə kömür çatdıran istənilən gəminin batırılacağı ilə əlaqədar bəyanat verməsinə səbəb oldu.<ref>Barbara Vogel: ''Deutsche Rußlandpolitik''. 1973</ref> Rus-yapon müharibəsindən sonra Almaniya zabit və tələbə mübadiləsinin qarşılıqlı olmasında israr etdi və sonrakı illərdə, xüsusilə də yapon ordusu çar ordusu üzərində qələbə qazandıqdan sonra perspektivli yapon ordusunun üstünlüklərini öyrənmək üçün bir neçə alman zabiti Yaponiyaya göndərildi. Bununla belə, Yaponiyanın artan gücü və nüfuzu Almaniya tərəfində inamsızlığın artmasına səbəb oldu.<ref name="Kajima, Morinosuke 1922"/> Avropada Birinci Dünya müharibəsinin başlaması nəticədə Almaniya-Yaponiya münasibətlərinin həqiqətən nə qədər pisləşə biləcəyini göstərdi. [[Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı|İngiltərə]] Almaniya imperiyasına müharibə elan etdikdən cəmi üç gün sonra, 7 avqust 1914-cü ildə Yaponiya hökumətinə rəsmi müraciət edərək Çin sularında və onun ətrafında [[Almaniya İmperatorluq Donanması]]nın məhv edilməsində kömək etməsini istədi. Cənub-Şərqi Asiyada, xüsusən də Çin sahillərində Avropanın müstəmləkəçi güclərinin varlığını azaltmaq istəyən Yaponiya 14 avqust 1914-cü ildə Almaniyaya ultimatum göndərdi; həmin ultimatuma qarşı tərəfdən cavab gəlmədi. Yaponiya daha sonra 23 avqust 1914-cü ildə Almaniyaya rəsmi olaraq müharibə elan etdi və bununla da [[Sakit okean]]da almanların nəzarəti altında olan [[Karolin adaları|Karolin]], [[Marşall adaları|Marşall]] və [[Marian adaları]]nı ələ keçirmək məqsədilə İngiltərənin, Fransanın və Rusiyanın müttəfiqi kimi Birinci Dünya müharibəsinə daxil oldu. Yaponiya ilə Almaniya arasında baş verən yeganə böyük döyüş Tszyaoçjou körfəzində almanların nəzarətində olan Çinin Sindao limanının mühasirəyə alınması oldu. Alman qüvvələri 1914-cü ilin avqustundan noyabr ayınadək yapon-ingilis birliklərinin güclü artilleriya atəşi altında dirənərək mühasirədə qaldılar; bu fakt almanlara həm mühasirədə ikən, həm də məğlubiyyətdən sonra ruh yüksəkliyi vermişdi. Yapon qoşunları şəhərə hücum etdikdən sonra həlak olmuş almanlar Sindaoda dəfn edildi. Qalan alman qoşunları Yaponiyaya aparıldı və Bando əsir düşərgəsi kimi düşərgələrdə yerləşdirildi.<ref>Schultz-Naumann, p. 207. The Naruto camp orchestra (enlarged from the band of the ''III. Seebatallion'') gave Beethoven and Bach concerts throughout Japan wearing their uniforms</ref> 1919-cu ildə Almaniya [[Versal sülh müqaviləsi]]ni imzaladıqdan sonra bütün əsirlər azadlığa buraxıldı və əksəriyyəti Avropaya geri qayıtdı. Almaniya üçün ağır nəticələr nəzərdə tutan Versal müqaviləsinə Yaponiya da imza atmışdı. Müqaviləyə əsasən, Yaponiya Sakit okeanda ekvatorun şimalındakı alman adalarını (Marşall, Karolin, Marian və [[Palau]] adaları) və Çindəki Tszyaoçjou ərazisini əldə etmişdi.<ref>Louis (1967), pp. 117–130</ref> Müqavilənin 156-cı maddəsinə uyğun olaraq, Almaniya [[Çin Respublikası (1912-1949)|Çin Respublikası]]na suveren hakimiyyəti qaytarmaq əvəzinə [[Şantun]]da əldə etdiyi güzəştləri Yaponiyaya ötürdü; bu məsələ sonralar [[Şantun problemi]] adlandırıldı. Çinin bu maddəyə qarşı qəzəbi nümayişlərə yol açdı və [[4 may hərəkatı]] adlanan mədəni hərəkatla nəticələndi; hərəkat Çini müqaviləni imzalamamağa vadar edirdi. 1919-cu ilin sentyabrında Çin Almaniyaya qarşı müharibəsinin bitdiyini elan etdi və 1921-ci ildə Almaniya ilə ayrıca müqavilə imzaladı. Bu fakt Almaniyanın gələcək illərdə Şərqi Asiyada strateji tərəfdaşı kimi Yaponiyaya deyil, məhz [[Alman-çin əməkdaşlığı (1911-1941)|Çinə güvənməsi]]nə çox kömək etdi.<ref>Sun Yat-sen. The International Development of China page 298. China Cultural Service, Taipei, 1953</ref> === Yaxınlaşma, Məhvər və İkinci Dünya müharibəsi (1920–1945) === {{Ətraflı|[[Veymar Respublikası]]|[[Üçüncü Reyx]]|[[Yaponiya İmperiyası]]}} ==== Münasibətlərin bərpası və Çin-yapon dilemması ==== {{Ətraflı|[[Alman-çin əməkdaşlığı (1911-1941)]]}} [[Fayl:Wilhelm Heinrich Solf cph.3c35373.jpg|200px|thumb|left|1920–1928-ci illərdə Almaniyanın Yaponiyadakı səfiri [[Vilhelm Zolf]] alman-yapon əlaqələrinin yenidən qurulmasına təşəbbüs göstərmişdir.]] Almaniya Sakit Okean və Asiyadakı mövqelərinin böyük hissəsini Yaponiyaya vermək məcburiyyətində qaldıqdan sonra, eləcə də [[Alman-çin əməkdaşlığı (1911-1941)|çin-alman əməkdaşlığı]]nın da güclənməsi ilə Berlin və Tokio arasındakı münasibətlər, demək olar ki, bitmişdi. 1920–1928-ci illərdə Almaniyanın Yaponiyadakı səfiri kimi fəaliyyət göstərmiş [[Vilhelm Zolf]]un təşəbbüsü ilə mədəniyyət mübadiləsi yenidən gücləndi. 1926-cı ildə mədəniyyət sahəsində müqavilənin imzalanması ilə "Alman-yapon Cəmiyyəti" yenidən qurulmuş (1926); Berlində "Yapon İnstitutu" (1926), Tokioda "Yapon-alman Mədəniyyət Cəmiyyəti" (1927), Kiotoda isə "Yapon-alman Tədqiqat İnstitutu" (1934) təsis edilmişdi.<ref>Masako Hiyama: "Wilhelm Solf (1862–1936)". In: ''Brückenbauer. Pioniere des japanisch-deutschen Kulturaustausches.'' Hg. vom Japanisch-Deutschen Zentrum Berlin und der Japanisch-Deutschen Gesellschaft Tokyo. Iudicium, Berlin 2005. {{ISBN|3-89129-539-1}}</ref><ref>Saaler, Sven ''Mutual Perceptions and Images in Japanese-German Relations, 1860–2010'', Brill's Japanese Studies Library, 2015, volume 59, page 47.</ref> Həm Fransa, həm də Almaniya 1920-ci illərdə valyutalarını aşağı dəyərdə saxladığından, hər iki ölkə xaricdə təhsil almaq istəyən yaponların diqqətini çox cəlb edirdi.<ref name="Hotta, Eri page 170"/> Alman universitetləri fransız həmkarlarından üstün hesab edildiyinə görə, xaricə gedən yapon tələbələrin 80%-i Almaniyanı seçirdi.<ref name="Hotta, Eri page 170">Hotta, Eri ''Pan-Asianism and Japan's War 1931–1945'', London: Palgrave, 2007 page 170.</ref> Əslində, 1930-cu illərdə Yaponiyada [[panasiyanizm]] hərəkatının lideri olan insanların bir çoxu 1920-ci illərdə Almaniya universitetlərində təhsil almışdılar ki, bu da yapon tarixçisi Hotta Erinin qeyd etdiyi kimi almanların Yaponiyadakı panasiyanizmdə güclü təsiri ilə nəticələnmişdi.<ref name="Hotta, Eri page 170"/> 30 yanvar 1933-cü ildə Adolf Hitlerin rəhbərlik etdiyi [[Nasional Sosialist Alman Fəhlə Partiyası|Nasist Partiyası]] (NSAFP) hakimiyyətinin ilk iki ayı ərzində Veymar Respublikasının demokratik sistemini ləğv edərək Almaniyada hakimiyyəti ələ aldı. Bu siyasi dönüş nöqtəsi Almaniya ilə Yaponiya arasındakı əlaqələr üçün geniş məna kəsb edirdi. 1933-cü ilin yazında və payızında NSAFP-nin yarı-hərbi qolu olan [[Hücum dəstələri]] Almaniya universitetlərində təhsil alan asiyalıları döyməyə başlayanda alman-yapon münasibətləri pozuldu. Yaponiya və Çinin səlahiyyətli şəxsləri Almaniya qəzetlərindəki ''"[[sarı təhlükə]]"'' təbliğatından, Almaniyanın millətlərarası münasibətləri qadağan etmək planlarına dair bəyanatlardan və bütün ölkədə asiyalı tələbələrə qarşı davam edən zorakılıqdan şikayətlənirdilər. 1933-cü ilin oktyabrında Yaponiya hökuməti Almaniyanın asiyalılar üçün təhlükəli olduğunu qeyd edərək, öz vətəndaşlarına Almaniyaya səfər etməmələri barədə xəbərdarlıq etdi. 1933-cü ilin noyabrında Çin hökuməti oxşar xəbərdarlıqla vətəndaşlarına müraciət ünvanladı. Almaniyanın xarici işlər naziri [[Konstantin fon Neyrat]] Hücum dəstələrinin asiyalılara qarşı zorakılığı dayandırması məsələsində Hitleri yola gətirməyə çalışır və Çinin dövlət başçısı [[Çan Kayşi]]nin Almaniya hərbi missiyasını qovub onu fransızlarla əvəz edəcəyi barədə təhdid etdiyinə işarə edirdi. Yaponiya ilə əlaqədar Neyrat Almaniya universitetlərində oxuyan bir çox yapon elitasının varlığının əlverişli olduğunu qeyd edir və bunun uzun müddətdə Almaniya üçün saysız-hesabsız üstünlüklərə yol açacağını bildirirdi. Ancaq həmin dövrdə Almaniya, getdikcə daha çox alman silahı alan və alman hərbi missiyasının təlim keçdiyi Milli İnqilab Ordusuna malik olan Çinlə daha yaxın əlaqələrə sahib idi.<ref name="Weinberg, Gerhard 1970, page 121">{{cite book |last=Weinberg |first=Gerhard |title=The Foreign Policy of Hitler's Germany: Diplomatic Revolution in Europe 1933–36 |location=Chicago |publisher=University of Chicago Press |year=1970 |page=121}}</ref> Təkcə Yaponiyanın etirazlarına qarşı yox, eyni zamanda Yaponiyadan deyil, məhz Çindən gələn şikayətlərə də cavab olaraq, nəhayət Berlin bu məsələdə mövqeyini dəyişdi.{{sfnp|Weinberg|1970|page=126}} 1933-cü ilin sonu 1934-cü ilin əvvəllərində Almaniyanın Yaponiyadakı yeni səfiri və alman-yapon əməkdaşlığının açıq tərəfdarı Herbert fon Dirksenin, Nasist Partiyasının üzvü və nüfuzsuz iş adamı Ferdinand Heyenin Çinin şimalındakı Yaponiyanın [[Mançjou-qo]] kukla əyaləti üzrə Xüsusi Alman Ticarət Komissarı təyin edilməsini dəstəkləməsi daha bir gərginliyə səbəb oldu. Berlinin Mançjou-qo ilə qarşılıqlı əlaqəsi zəif idi; çünki Yaponiya bu ərazinin Almaniya tərəfindən rəsmi diplomatik tanınmasını istəsə də, reallaşdığı halda Çin-Almaniya əlaqələrinə böyük zərər vura bilərdi. Bölgədəki alman ticarətini inhisarı altına almaq məqsədilə Almaniyanın Mançjou-qonu tanıyacağı ilə bağlı yanlış vədlər vermiş Heyeni rədd etməsi ilə Hitlerin Çini tərəfdaş kimi saxlamaq istəyi hər kəsə məlum oldu.{{sfnp|Weinberg|1970|pages=127–131}} 1935-ci ilin yayında Xarici İşlər Nazirliyindən müstəqil fəaliyyət göstərən Almaniyanın xarici siyasət rəsmisi [[İoahim fon Ribbentrop]] dostu, Yaponiyanın Almaniyadakı hərbi attaşesi general [[Hirosi Osima]] ilə birlikdə, hər üç ölkəni birləşdirəcək anti-kommunist təbliğatını yaymaqla, Almaniyanı Çin-Yaponiya dilemmasından azad etməyi planlaşdırırdı. Lakin Konsantin fon Neyratın idarəsində olan Almaniya Xarici İşlər Nazirliyi Çin ilə ticarət əlaqələrinin əhəmiyyətli olduğunu nəzərə alıb Çan Kayşinin qoşulmayacağı bir müqavilə ilə bu əlaqələri riskə atmamaq üçün bu yanaşmaya veto qoydu.{{sfnp|Weinberg|1970|page=342}} Təxminən eyni vaxtda fon Rippentrop İngilis-alman Dəniz Müqaviləsi ilə bağlı danışıqlar aparırdı; hansı ki, elə həmin müqavilə 1935-ci ilin iyununda imzalananda Almaniya-Yaponiya əlaqələrinin müvəqqəti olaraq pisləşməsinə səbəb olmuşdu. O dövrdə admiral [[İsoroku Yamamoto]] (Nasist Almaniyası ilə ittifaqın açıq-aşkar əleyhinə idi) da daxil olmaqla bir çox yapon siyasətçi Almaniyanın Böyük Britaniya ilə ittifaq yaratmağa çalışması kimi görünən bu hadisəyə çox təəccüblənmişdilər.<ref>Edwin P. Hoyt. Yamamoto: The man who planned Pearl Harbor (McGraw-Hill 1990). p. 101</ref> Lakin o zamanlar Tokioda nəzarətdə olan hərbi dəstə liderləri belə qənaətə gəlmişdilər ki, bu, almanların [[Krallıq donanması]] ilə uyğunlaşmaq üçün vaxt qazanmaq məqsədilə hazırladıqları bir hiylədir. Nə də olsa, Hitler artıq ''"[[Mein Kampf]]"''da öz planlarını qurmuşdu; o, burada İngiltərəni potensial müttəfiq kimi təyin etmişdi, Yaponiyanı isə ''"beynəlxalq yəhudiliyin"'' hədəfi kimi göstərdiyindən Almaniyanın potensial olaraq ittifaq qura biləcəyi dövlət hesab etmişdi: {{sitat|müəllif=[[Adolf Hitler]]. ''"[[Mein Kampf]]"'', I cild|Almaniyanı yox etmək İngiltərənin yox, ilk növbədə yəhudilərin marağında idi. Bu gün Yaponiyanın dağıdılması isə yəhudi dünya imperiyasını qurmağa ümid edən hərəkata rəhbərlik edənlərin geniş əhatəli niyyətlərinə daha çox xidmət edir, nəinki İngiltərənin siyasi maraqlarına.}} ==== Əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsi ==== {{Ətraflı|[[Antikomintern paktı]]}} [[Fayl:Anti-Comintern Pact signing 1936.jpg|200px|thumb|right|Yaponiyanın səfiri Kintomo Musyakodzi və Nasist Almaniyasının xarici işlər naziri [[İoahim fon Ribbentrop]] 1936-cı ildə [[Antikomintern paktı]]nı imzaladılar.]] Tokionun hərbi rəhbərləri sonda ''"[[Böyük Şərqi Asiya ortaq rifah sahəsi]]"'' yaratmaqla İmperatorluğun resurslarla təchiz olunmasını təmin edən planlar hazırlamağa başladılar. Ümumilikdə daha böyük genişlənmə nəzərdə tutulurdu; Hokusin-ron planına görə SSRİ-yə hücum, Nansin-ron planına görə isə cənubdakı Fransa, Hollandiya və/və ya İngiltərə koloniyalarını ələ keçirmək düşünülürdü.<ref name="ReferenceA">Peter Tsouras: "Rising Sun Victorious", Lionel Leventhal Limited 2001, {{ISBN|978-0-345-49016-2}}.</ref> Hitler isə [[Lebensraum]] üçün Şərqi Avropada yeni əraziləri fəth etmək planından heç vaxt əl çəkmədi; beləliklə, Polşa və daha sonra Sovet İttifaqı ilə qarşıdurmalar qaçılmaz görünürdü. Alman-yapon qarşılıqlı maraqlarının hüquqi baxımdan ilk möhkəmləndirilməsi 1936-cı ildə, iki ölkə ümumilikdə [[Komintern]]ə, xüsusən də Sovet İttifaqına qarşı yönəlmiş [[Antikomintern paktı]]nı imzaladıqda baş verdi. Pakt imzalandıqdan sonra Nasist Almaniyası hökuməti yapon xalqını da ''"fəxri arilər"'' anlayışına daxil etdi.<ref name="spartacus.schoolnet.co.uk">{{cite web|url=https://spartacus-educational.com/GERhitler.htm |title=Adolf Hitler |publisher=Spartacus-Educational.com |access-date=27 February 2019 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20100301150915/http://www.spartacus.schoolnet.co.uk/GERhitler.htm |archive-date=1 March 2010 }}</ref> Şahzadə [[Titibu-no-miya Yasuhito]] daha sonra 1937-ci ildə Almaniyada [[Reichsparteitag|Nürnberq konqresind]]ə iştirak etdi və şəxsi münasibətlərini gücləndirməyə çalışdığı Adolf Hitlerlə tanış oldu.<ref>Princess Chichibu, The Silver Drum, Global Oriental, 1996, p.137</ref> [[Benito Mussolini]]nin başçılıq etdiyi faşist İtaliyası elə həmin il Antikomintern paktına qoşuldu və bununla da [[Roma]], Berlin və Tokio arasında ''"Məhvər"'' adlanan birliyin yaranması istiqamətində ilk addımlar atıldı. İlk əvvəllər Almaniyanın millətçi Çin hökuməti ilə çox yaxın əlaqəsi var idi, hətta Çin Respublikasına hərbi yardım da edirdi. Lakin bu münasibətlər 7 iyul 1937-ci ildə [[Çin-yapon müharibəsi (1937—1945)|İkinci Çin-yapon müharibəsi]]nin başlamasından və qısa müddət sonra Çinin Sovet İttifaqı ilə Hücum etməmək haqqında Pakt imzalamasından sonra pisləşdi. Yüksək səviyyəli Çin-alman iqtisadi əlaqələrinə baxmayaraq, Hitler Yaponiyanın daha etibarlı geostrateji tərəfdaş olacağı qənaətinə gəldi və daha müasir və hərbi cəhətdən daha güclü Yaponiya ilə əməkdaşlığın qarşılığında çinlilərlə ittifaqına son qoymağı seçdi.<ref name="Chang Ming-kai 1945">Hsu Long-hsuen and Chang Ming-kai, ''History of The Sino-Japanese War (1937–1945)'' 2nd Ed., 1971. Translated by Wen Ha-hsiung, Chung Wu Publishing; 33, 140th Lane, Tung-hwa Street, Taipei, Taiwan Republic of China</ref> 1938-ci ilin mayında Reyxstaqa müraciətində Hitler Yaponiyanın kukla dövləti Mançjou-qonun Almaniya tərəfindən tanındığını elan etdi və Sakit okeanda yerləşən, hazırda Yaponiya imperiyasının nəzarətindəki keçmiş koloniyalara olan iddialarından imtina etdi.<ref name=Bloch-178>{{harvnb|Bloch|1992|pp=178–179}}</ref> Hitler Çinə silah təchizatının dayandırılmasını və Çin ordusuna bağlı olan bütün alman zabitlərinin geri çağırılmasını əmr etdi. Bu hərəkətinə baxmayaraq, Hitler yapon və Çin sivilizasiyalarının alman mədəniyyətindən aşağı olmaması fikrində qalırdı. Adolf Hitler öz vəsiyyətində belə yazırdı: {{sitat|müəllif=[[Adolf Hitler]]|Öz irqi ilə qürur duymaq digər irqlərə hörmətsizlik demək deyil və olduqca normal və sağlam bir hissdir. Çinliləri və yaponları heç vaxt özümüzdən aşağı hesab etməmişəm. Onlar qədim sivilizasiyalara mənsubdurlar və rahat bir şəkildə etiraf edirəm ki, onların keçmiş tarixi bizimkilərdən üstündür. Bizim mənsub olduğumuz mədəniyyətlə fəxr etmək haqqımız olduğu kimi, onlar da öz keçmişləri ilə fəxr etmək haqqına sahibdirlər. Həqiqətən də, inanıram ki, çinlilər və yaponlar öz irqləri ilə nə qədər çox tərəddüd etmədən qürur duysalar, onlarla yola getməyim bir o qədər asan olacaq.<ref> Adolf Hitler, (13 February 1945) "V – 13th February 1945" in Fraser, L. Craig (ed.) [https://archive.org/stream/TheTestamentOfAdolfHitler/TOAH_djvu.txt ''The Testament of Adolf Hitler: The Hitler-Bormann Documents, February–April 1945''] Boring, Oregon: CPA Book Publishers. p.26</ref>}} {{Şəkillər albomu | yer = left | istiqamət = şaquli | başlıq = | başlıq_yer = left | başlıq_arxafon = | alt yazı = | alt_yazı_yer = left | alt_yazı_arxafon = | miqyas = 200 | arxafon rəng = | şəkil1 = Hitlerjugend dinner at German embassy August 16, 1938.jpg | miqyas1 = 200 | alt1 = | izah1 = [[Hitleryugend]] Yaponiyadakı ilk günündə Almaniya səfirliyində nahar edir (16 avqust 1938). | şəkil2 = Nichigeki dancing team musical revue Heil Hitler for Hitlerjugend 1938.jpg | miqyas2 = 200 | alt2 = | izah2 = Niçigeki rəqs qrupunun ''[[Hitler salamı|"Heil Hitler!"]]'' adlı [[musiqi icmalı]]ndan bir səhnə. }} Yaponiya ilə Almaniya arasındakı əlaqələr 1930-cu illərin sonlarında daha da güclənməyə davam etdi və siyasi və təbliğat səbəbləri ilə olsa da, bir neçə mədəni mübadilə baş verdi. Gənclərin mübadiləsinə diqqət yetirilir və çoxsaylı qarşılıqlı səfərlər təşkil edilirdi; məsələn, 1938-ci ilin sonlarında Gneisenau gəmisi [[Hitleryugend]]in 30 üzvündən ibarət bir heyəti təhsil ziyarəti üçün Tokioya aparmışdı.<ref>{{cite web|url=http://zweiter-weltkrieg-lexikon.de/forum/viewtopic.php?f=11&t=1389&start=0 |title=Forum • Information |publisher=Zweiter-Weltkrieg-Lexikon.de |access-date=7 September 2015}}</ref> 1938-ci ildə Almaniya–Yaponiya tərəfdaşlığının əks etdirilməsi üçün nümayəndəliklə bağlı tədbirlər görüldü və Berlində yeni Yaponiya səfirliyi binasının inşasına başlandı. Əvvəlki səfirlik binası Hitlerin və [[Albert Şpeer]]in Berlini [[dünya paytaxtı Almaniya]]ya çevirmək planlarına boyun əymək məcburiyyətində qaldıqdan sonra, [[Tirqarten]] yaxınlığında yeni qurulan diplomatik bölgədə yeni və daha təmtəraqlı bina inşa edildi. Səfirliyin binası Şpeerin nəzarəti altında Lüdviq Moşamer tərəfindən dizayn edildi və İtaliya səfirliyi ilə üzbəüz yerləşdirildi; bununla da Roma-Berlin-Tokio oxuna memarlıq vurğusu verilmişdi.<ref>Derek Fraser: ''Berlin. The Buildings of Europe''. Manchester University Press ND, 1996, {{ISBN|0-7190-4022-1}}, S. 53</ref><ref>Matthias Donath: ''Architektur in Berlin 1933–1945'', herausgegeben vom Landesdenkmalamt Berlin. Lukas Verlag, Berlin 2007, S. 101. {{ISBN|3-936872-26-0}}</ref> 1936-cı il Antikomintern paktında SSRİ-yə qarşı ortaq alman-yapon yaxınlaşmasına yönəlmiş, hələ qeyri-müəyyən olan planlara işarə edilmiş olsa da, 1938–1939-cu illərdə Yaponiyanın şimala (yəni SSRİ-yə qarşı) deyil, cənuba doğru genişlənmə barədə qərarı artıq qəti idi. Yaponiyanın Sovetlərə qarşı iki sərhəd döyüşündə – [[Xasan gölü döyüşü|Xasan gölü]] və [[Xalxin gölü döyüşü|Xalxin gölü]] döyüşlərində qəti şəkildə məğlub olması imperiyanı o dövrdə ağır tanklara və buna bənzər texnikaya malik olmayan Yaponiya İmperator ordusunun Sovet Ordusuna meydan oxuya bilməyəcəyinə inandırdı. Buna baxmayaraq, Hitlerin SSRİ əleyhinə fikirləri qısa müddətdə Yaponiya ilə daha da yaxınlaşmalara səbəb oldu; Hitler inanırdı ki, Yaponiya gələcəkdə ya aktiv (cənub-şərqi Sibiri işğal edərək), ya da passiv şəkildə (Qırmızı Ordunun böyük hissəsinin diqqətini yayındırmaqla; belə ki, Qırmızı Ordu Yaponiyanın [[Mançjou-qo]]da yerləşən, 1930-cu illərin sonunda heyətini 700,000 nəfərə çatdıran [[Kvantun ordusu]]ndan qorxurdu) SSRİ-yə qarşı müharibədə Almaniya ilə müttəfiq olacaq.<ref name="ReferenceA"/> Nəzərdə tutulanın əksinə, Yaponiyanın ABŞ-la görünüşdə sonu gəlməyən çətin müzakirələr aparması və SSRİ ilə müharibəyə qarşı çıxmağa meylli olması ilə planlar alt-üst oldu<ref name="autogenerated1941">John Costello: "The Pacific War 1941–1945, Harper-Perennial, New York 1982"</ref> və Hitlerin gecikdirmə konsepsiyası Sovetlərlə müvəqqəti əməkdaşlığı təcəssüm etdirən [[Molotov-Ribbentrop paktı]]nın bağlanmasına gətirib çıxartdı; pakt 1939-cu ilin avqustunda imzalandı. Nə Yaponiya, nə də İtaliya Almaniyanın Sovetlərlə bağladığı müqavilə haqqında əvvəlcədən məlumatlandırılmamışdı: bu da nasist Almaniyası ilə tərəfdaşları arasında şüuraltı inamsızlığı nümayiş etdirirdi. Nə də olsa, pakt gizli protokolda Polşa və Baltikyanı dövlətlərin hər iki imzalayan dövlət arasında bölünməsini nəzərdə tutmaqla kifayətlənməmiş, həm də Antikomintern paktını az-çox mənasız etmişdi. Hitlerin bu hərəkətinin Almaniya–Yaponiya münasibətlərinə gətirdiyi gərginliyi aradan qaldırmaq məqsədilə, Almaniya və Sovet İttifaqının Polşaya hücumu bitdikdən və Böyük Britaniya ilə Fransa Almaniyaya müharibə elan etdikdən bir neçə həftə sonra, 1939-cu ilin noyabrında Yaponiya ilə Almaniya arasında Mədəni Əməkdaşlıq sazişi imzalanmışdı.<ref>{{cite journal |url=http://digital-commons.usnwc.edu/nwc-review/vol55/iss4/22 |title=Reluctant Allies: German–Japanese Naval Relations in World War II (book review) |first=Holger H. |last=Herwig |journal=Naval War College Review |volume=55 |issue=4 |year=2002 |access-date=25 September 2018 }}</ref> Növbəti il Yaponiya da genişlənmə planlarını davam etdirdi. 22 sentyabr 1940-cı ildə Fransız Hind-Çininin şimal ərazilərinin işğalı (o vaxta qədər bölgəyə [[Vişi rejimi]]nin birgə hökuməti tərəfindən nəzarət edilirdi) və Yaponiyanın Çinlə davam edən qanlı qarşıdurması [[ABŞ–Yaponiya münasibətləri|ABŞ–Yaponiya əlaqələrini]] kəskin şəkildə gərginləşdirdi. 1940-cı il iyulun 26-da ABŞ Yaponiyaya neft, dəmir və polad ixracını dayandıran İxracata Nəzarət Qanunu qəbul etdi.<ref>Maechling, Charles. ''Pearl Harbor: The First Energy War''. History Today. Dec. 2000</ref> Bu qabaqlayıcı siyasət Vaşinqtonun hər hansı hərbi ekspansiya olacağı təqdirdə bunun daha çox sanksiyalarla nəticələnəcəyi ilə bağlı Yaponiyaya xəbərdarlığı idi. Bununla belə, ABŞ-ın bu cür hərəkətləri Yaponiyanın militarist liderləri tərəfindən imperatorluğun vəziyyətini yaxşılaşdırmaq üçün radikal tədbirlər görməli olduqları barədə bir işarə kimi şərh edildi və beləcə, Yaponiyanı Almaniyaya daha da yaxınlaşdırdı.<ref name="autogenerated3">Jäckel, Eberhard: ''Hitler in History''. {{ISBN|0-87451-502-5}}</ref> ==== Məhvərin formalaşması ==== {{Ətraflı|[[Üçlər paktı]]|[[Berlin-Roma-Tokio oxu|Məhvər dövlətləri]]}} [[Fayl:Bundesarchiv Bild 183-L09218, Berlin, Japanische Botschaft.jpg|150px|thumb|right|Berlindəki Yaponiya səfirliyi (sentyabr, 1940-cı il)]] Nasist Almaniyası Fransa da daxil olmaqla, qitə Avropasının böyük hissəsini işğal etməklə kifayətlənməyib Britaniyanın da yaxın zamanlarda məğlubiyyətlə üzləşəcəyi təəssüratını yaradarkən,<ref>Nekrich, Ulam & Freeze 1997, p. 192</ref> Tokio Avropadakı bu vəziyyəti qərb demokratiyasının başlıca və ölümcül zəifliyi kimi şərh edirdi. Yaponiya rəhbərliyi belə qənaətə gəldi ki, mövcud vəziyyətdən istifadə etmək lazımdır;<ref name="autogenerated1941"/> buna müvafiq olaraq, hökumət sonradan Berlin ilə daha da sıx əməkdaşlıq etməyə başladı. Hitler, öz növbəsində, İngiltərə ilə uzunmüddətli çıxılmaz vəziyyətdən qorxmaqla yanaşı, həm də Sovet İttifaqının işğalı ilə bağlı planlar qurmağa başlamışdı. Bu vəziyyət, eləcə də xammal və qida çatışmazlığı Berlinin Yaponiya ilə daha güclü bir ittifaqa marağını artırırdı.<ref>Ericson, Edward E. (1999), Feeding the German Eagle: Soviet Economic Aid to Nazi Germany, 1933–1941, Greenwood Publishing Group, p. 138, {{ISBN|0-275-96337-3}}</ref> Almaniyanın xarici işlər naziri [[İoahim fon Ribbentrop]] Yaponiya ilə yeni müqaviləni müzakirə etmək üçün göndərildi; nəticədə Yaponiyanın Almaniya və İtaliya ilə münasibətləri 27 sentyabr 1940-cı il tarixli [[Üçlər paktı]] ilə möhkəmləndirildi. Sonradan bu üç dövlət ''"Məhvər dövlətləri"'' (və ya ''"Ox dövlətləri"'') adlandırıldı. Pakt adı açıqlanmayan bir gücə qarşı yönəlmişdi: bu gücün ABŞ olduğu güman edilirdi. Paktın məqsədi həmin gücü İngiltərəni dəstəkləməkdən çəkindirmək, bununla da təkcə [[Şimali Afrika kampaniyası]]nda və Aralıq dənizindəki hərbi əməliyyatlarda Almaniyanın və İtaliyanın mövqeyini gücləndirmək deyil, həm də Yaponiyanın hücumundan əvvəl Cənub-şərqi Asiyada Britaniya koloniyalarını zəiflətmək idi. Müqavilədə üç ölkənin müvafiq təsir sahələrində bir-birlərinin ''"liderliyinə"'' hörmət edəcəkləri və kənar bir tərəfin hücumuna məruz qaldıqları təqdirdə bir-birlərinə kömək edəcəkləri qeyd edilmişdi. Lakin paktın imzalanmasından sonra da davam etməkdə olan münaqişələr açıq şəkildə istisna edilirdi. Bu müdafiə terminologiyası ilə pakta üzv dövlətin üzv olmayan bir dövlətə qarşı təcavüzü pakt üzrə heç bir öhdəlik ilə nəticələnməyəcəkdi. Bu məhdudiyyətlər o zamankı Almaniya–Yaponiya münasibətlərinin, öz hökumətlərinin ortaq militarist, ekspansionist və millətçi ideologiyaları tərəfindən dəstəklənən qarşılıqlı şəxsi mənfəətlər tərəfindən istiqamətləndirildiyinin bir əlaməti kimi şərh edilə bilər.<ref>{{cite web |url=http://histclo.com/essay/war/ww2/camp/ww2-axis.html |title=war and social upheaval: World War II – the Axis |publisher=Histclo.com |access-date=9 February 2010}}</ref> Almaniya–Yaponiya ittifaqında digər bir həlledici məhdudiyyət iki xalqın yəhudilərə qarşı siyasəti arasındakı təməl fərqlər idi; məlum olduğu kimi Nasist Almaniyasında güclü antisemitizm mövcud idi, halbuki Yaponiya bənzər mövqe sərgiləməkdən çəkinirdi. 1940-cı il dekabrın 31-də Yaponiyanın xarici işlər naziri, Üçlər paktının güclü tərəfdarı [[Yosuke Matsuoka]] bir qrup yəhudi iş adamına müraciət edərək demişdi: {{sitat|müəllif=[[Yosuke Matsuoka]], 31 dekabr 1940-cı il|Mən Hitlerlə ittifaqa görə cavabdehəm, amma Yaponiyada onun antisemitizm siyasətini həyata keçirəcəyimizə dair heç bir yerdə söz verməmişəm. Bu, sadəcə mənim şəxsi fikrim deyil, həm də Yaponiyanın fikridir və bunu dünyaya bəyan etməkdən çəkinmirəm.<ref>{{cite web |url=http://histclo.com/essay/war/ww2/camp/ww2-axis.html |title=war and social upheaval: World War II – the Axis |publisher=Histclo.com |access-date=9 February 2010}}</ref>}} Bənzər bir bəyanata görə hər iki ölkə müharibənin geri qalan dövründə digər tərəfin törətdiyi hər hansı müharibə cinayətlərini gizlətməyə davam edəcəkdi. [[Yaponiyanın müharibə cinayətləri]], məsələn, Çindəki vəziyyət alman ictimaiyyətindən gizli saxlandığı kimi, [[Holokost]] da Tokiodakı rəhbərlik tərəfindən sistematik olaraq gizlədilmişdi.<ref name="Martin 1994">Martin, Bernd and Gerhard Krebs (Hg.). (1994) Formierung und Fall der Achse Berlin-Tôkyô. München: Iudicium</ref> [[Nankin qətliamı|Yapon ordusunun 1937-ci ildə Nankində törətdiyi vəhşiliklər]] buna misal ola bilər; hadisə alman iş adamı [[Yon Rabe]] tərəfindən tənqid edilmişdi. Daha sonra Almaniya rəhbərliyi Rabenin bütün hesabatlarını müsadirə etmiş və mövzu ilə əlaqədar müzakirələrin aparılmasını qadağan edərək Rabeyə Berlinə qayıtması ilə bağlı göstəriş vermişdi.<ref>Woods, John E. (1998). The Good man of Nanking, the Diaries of John Rabe</ref> Bütün bunlara baxmayaraq, Üçlər paktının imzalanmasından sonra siyasi və hərbi xarakterli qarşılıqlı səfərlər artmışdı. Alman paraşüt mütəxəssisi və öz sahəsinin ən yaxşılarından olan [[Ernst Udet]] yapon hava qüvvələrini yoxlamaq məqsədilə 1939-cu ildə Yaponiyaya səfər etmiş və [[Herman Görinq]]ə verdiyi hesabatda ''"yapon pilotlar ürəkli və istəkli olsalar da, havada mübarizə apara biləcək səviyyədə deyillər"'' deyə bildirmişdi. Bu hadisədən sonra 1940-cı ilin sonlarında general [[Tomoyuki Yamasita]]ya Yaponiya Hərbi Hava Qüvvələrini yenidən təşkil etmək tapşırılmışdı. Bu məqsədlə Yamasita 1941-ci ilin yanvarında Berlinə gəldi və burada təxminən altı ay qaldı. O, almanların yardığı [[Majino xətti]]ni və Fransa sahillərindəki alman istehkamlarını nəzərdən keçirmiş, təlim zamanı alman pilotlarını izləmiş və hətta [[Lüftvaffe]]nin rəhbəri Herman Görinqi Yaponiyanın "Yüksələn Günəş" nişanı ilə təltif etdikdən sonra [[Blits|İngiltərəyə edilən hava hücumunda]] iştirak etmişdi. Hitlerlə də görüşüb danışmaq imkanı əldə edən general Yamasita onun haqqında aşağıdakı fikirləri söyləmişdi: {{sitat|müəllif=[[Tomoyuki Yamasita]], 1940-cı il|Hitlerin zehnində maddi planları aşan çox sayda ruhi-mənəvi məsələlər olduğunu hiss etdim. Fürerlə görüşəndə o dedi ki, uşaqlığından Yaponiya onun diqqətini cəlb edibmiş. Hələ cəmi 17 yaşında ikən Yaponiyanın Rusiya üzərindəki qələbəsi barədə xəbərləri diqqətlə oxuyub və Yaponiyanın heyrətamiz gücündən təsirlənibmiş.<ref name="autogenerated2">{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,773077-2,00.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110604050633/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,773077-2,00.html |url-status=dead |archive-date=4 June 2011 |title=World: Is Hitler Running Japan? |work=TIME |date=2 March 1942|access-date=9 February 2010}}</ref>}} Yamasitaya görə, Hitler almanlara ''"əbədi olaraq yapon ruhuna bağlı olmağı"'' tapşırmaqla öz vəsiyyətində Yaponiyanı xatırlayacağına dair söz verib. Almaniya–Yaponiya əlaqələri, eləcə də Yaponiyanın cənubdan Cənub-şərqi Asiya istiqamətində ekspansiya planları 11 noyabr 1940-cı ildə alman köməkçi kreyseri Atlantisin heyətinin İngiltərənin yük gəmisi SS Automedonu ələ keçirməsi ilə qəti şəkildə möhkəmləndi. Belə ki, gəmidə İngiltərənin Uzaq Şərq Komandanlığına aid 15 tam məxfi poçt çantası tapıldı; bunlara Yaponiya imperiyasının Uzaq Şərqdəki hərbi gücünün ən son qiymətləndirilməsini ehtiva edən dəniz kəşfiyyat hesabatları, eləcə də [[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]]nin bölmələri haqqında ətraflı məlumat, donanmanın gücü və Sinqapurun müdafiəsi ilə bağlı qeydlər daxil idi. Bu məlumatlar ingilislərin Uzaq Şərqdə quruda və dənizdəki imkanlarının qaranlıq mənzərəsini yaratmış və İngiltərənin Yaponiya ilə müharibə riskini gözə ala bilməyəcək qədər zəif olduğunu göstərmiş oldu. Poçt dekabrın 5-də Tokiodakı Almaniya səfirliyinə çatdı və daha sonra [[Transsibir dəmiryolu]] xətti ilə Berlinə əl ilə çatdırıldı. Alman hərbi dəniz attaşesi Paul Vennekerin təşəbbüsü ilə sənədlərin bir nüsxəsi yaponlara verildi; bu da [[İkinci dünya müharibəsində Sakit okean cəbhəsi|Qərb güclərinə qarşı hərbi əməliyyatlar]]a başlamazdan əvvəl dəyərli kəşfiyyat məlumatlarını təmin etmiş oldu. Bu hadisələrlə əlaqədar Atlantisin kapitanı Bernhard Rogge bəzəkli [[katana]] olan Samuray qılıncı ilə mükafatlandırıldı; bu qılınca layiq görülən digər yeganə almanlar isə Herman Görinq və feldmarşal Ervin Rommel olmuşlar.<ref>{{citation |editor-first=Horst |editor-last=Boog |editor2-first= Werner |editor2-last=Rahn |editor3-first= Reinhard |editor3-last=Stumpf |editor4-first= Bernd |display-editors = 3 |editor4-last=Wegner |publisher=Oxford University Press |year=2001 |isbn=978-0191606847 |title=Germany and the Second World War. Volume 6: The Global War |url=https://books.google.com/books?id=e9znk7vMS-0C&pg=PA166 |pages=166–167}}</ref> Ələ keçirilən sənədləri oxuduqdan sonra 7 yanvar 1941-ci ildə Yaponiya Admiralı [[İsoroku Yamamoto|Yamamoto]] Dənizçilik nazirinə məktub yazaraq, Yaponiya Amerikanı məğlub edərsə, yaponların öldürücü zərbə endirməsi üçün qalan ingilis və holland qüvvələrinin də zəiflədilib-zəiflədilməməsini soruşdu. Beləliklə də, Yaponiya Hərbi Dəniz Qüvvələrinin cənubda əməliyyat aparmasını nəzərdə tutan Nansin-ron konsepsiyasının vaxtı gəlib çatdı və daha çox tərəfdar qazandı.<ref>{{Cite web|url=http://www.merchantnavyofficers.com/automedon.html|title=The sinking of ''Automedon''|access-date=2021-09-23|archive-date=2010-11-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20101119061102/http://www.merchantnavyofficers.com/automedon.html|url-status=dead}}</ref><ref>Seki, Eiji. (2006). [https://books.google.com/books?id=u5KgAAAACAAJ&dq=Mrs.+Ferguson%27s+Tea-set,+Japan,+and+the+Second+World+War&client=firefox-a ''Mrs. Ferguson's Tea-Set, Japan and the Second World War: The Global Consequences Following Germany's Sinking of the SS Automedon in 1940.''] London: Global Oriental. {{ISBN|978-1-905246-28-1}} (cloth) reprinted by University of Hawaii Press, Honolulu, 2007 – [http://www.uhpress.hawaii.edu/cart/shopcore/?db_name=uhpress&page=shop/flypage&product_id=4475&PHPSESSID=75b7d372eb6f6c4d747ec0a150c42ead previously announced as ''Sinking of the SS Automedon and the Role of the Japanese Navy: A New Interpretation''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080603230645/http://www.uhpress.hawaii.edu/cart/shopcore/?db_name=uhpress&page=shop%2Fflypage&product_id=4475&PHPSESSID=75b7d372eb6f6c4d747ec0a150c42ead |date=3 June 2008 }}</ref> ==== Birgə müharibə planlarının koordinasiyasının dayandırılması ==== [[Fayl:Matsuoka visits Hitler.jpg|200px|thumb|right|Yaponiyanın xarici işlər naziri [[Yosuke Matsuoka]] 1941-ci il martın sonlarında Berlində [[Adolf Hitler]]i ziyarət edir.]] [[Fayl:Bundesarchiv Bild 183-B01910, Berlin, Besuch japanischer Aussenminister Matsuokas.jpg|200px|thumb|right|Matsuoka [[general-feldmarşal]] [[Vilhelm Keytel]] (ortada) və səfir Henrix Georq Ştammer (sağda) ilə birlikdə Berlindəki Yaponiya səfirliyində görüş zamanı (29 mart 1941-ci il).]] Həmin illərdə Hitler də öz növbəsində Sovet İttifaqının işğalını nəzərdə tutan [[Barbarossa əməliyyatı]]na hazırlıqları yekunlaşdırırdı. Fürer yaxın zamanlarda şərqə hücumunu birbaşa və ya dolayısı ilə dəstəkləməsi üçün 1940–1941-ci illərdə dəfələrlə Yaponiyaya təklif etmişdi ki, Uzaq Şərqə hücum planlarını yenidən nəzərdən keçirsin. 1941-ci ilin fevralında Hitlerin təkidi nəticəsində general Osima səfir kimi Berlinə qayıtdı. 5 mart 1941-ci ildə [[Oberkommando der Wehrmacht|Silahlı Qüvvələrin Baş Komandanlığının]] rəhbəri [[Vilhelm Keytel]] "Yaponiya ilə əməkdaşlıqla əlaqədar 24 nömrəli Əsas Qayda"nı imzaladı. Sənəddə aşağıdakılar nəzərdə tutulurdu: # Üçlər paktına əsaslanan əməkdaşlığın məqsədi Yaponiyanı ən qısa zamanda Uzaq Şərqdə aktiv tədbirlər görməyə sövq etməkdir. Beləliklə, qüdrətli İngiltərə ordusu çıxılmaz vəziyyətə düşəcək və Amerika Birləşmiş Ştatlarının maraqlarının ağırlıq mərkəzi Sakit okeana yönəldiləcək. Rəqiblərinin hələ müharibəyə hazırlıqlarının bitməyəcəyini nəzərə alsaq, Yaponiya nə qədər tez müdaxilə edərsə, uğur qazanmaq imkanı o qədər çox olacaq. Barbarossa əməliyyatı bunun üçün xüsusilə əlverişli siyasi və hərbi şərait yaradacaq. # Əməkdaşlıq yolunu hazırlamaq üçün Yaponiyanın hərbi potensialını bütün mövcud vasitələrlə gücləndirmək lazımdır. Bu məqsədlə Silahlı Qüvvələrin Baş Komandanlıqlarının bölmələri Almaniyanın müharibə və döyüş təcrübəsi ilə əlaqədar məlumat almaq, hərbi-iqtisadi və texniki məsələlərdə kömək etmək üçün Yaponiyanın istəklərini hərtərəfli və səxavətlə yerinə yetirəcək. Qarşılıqlı fəaliyyət arzuolunandır, amma bu amil danışıqlara mane olmamalıdır. Təbii ki, müharibə aparmaq üçün Yaponiyanın dərhal tətbiq ediləcək istəklərinə üstünlük verilməlidir. Xüsusi hallarda Fürer qərarları özü verəcək. # Hər iki tərəfin əməliyyat planlarının uyğunlaşdırılması Hərbi Dəniz Komandanlığının məsuliyyətidir. Bu fəaliyyət aşağıdakı rəhbər prinsiplərə tabe olacaq: ## Müharibənin aparılmasının ümumi məqsədi İngiltərəni tez bir zamanda sıxışdırmaq və bununla da ABŞ-ni müharibədən uzaqlaşdırmaqdır. Bunun xaricində Almaniyanın Uzaq Şərqdə Yaponiyanın niyyətləri ilə bağlı hər hansı qeyd-şərtə səbəb olacaq siyasi, hərbi və ya iqtisadi maraqları yoxdur. ## Almaniyanın ticarət müharibəsində əldə etdiyi böyük uğurlar eyni məqsəd üçün güclü yapon qüvvələrinin istifadəsini xüsusilə əlverişli edir. Bununla əlaqədar olaraq, Almaniyanın ticarət müharibəsini dəstəkləmək üçün hər fürsətdən istifadə edilməlidir. ## Pakt üzvlərinin xammal vəziyyəti tələb edir ki, Yaponiya, xüsusilə ABŞ müdaxilə edəcəyi təqdirdə, müharibəni davam etdirməsi üçün lazım olan əraziləri ələ keçirsin. Almaniya üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən kauçuk tədarükü Yaponiya müharibəyə daxil olduqdan sonra da həyata keçirilməlidir. ## İngiltərənin Uzaq Şərqdəki əsas mövqeyi kimi [[Sinqapur]]un ələ keçirilməsi üç gücün bütün müharibənin aparılmasında həlledici uğuru deməkdir. Bundan əlavə, İngiltərənin hərbi dəniz donanmasının digər bazalarına hücum edilməsi (əgər ABŞ-nin müharibəyə daxil olmasının qarşısını almaq mümkün olmasa, amerikan hərbi dəniz qüvvələrinə də hücum ediləcək) həm düşmənin regiondakı güc sisteminin zəifləməsi, həm də dəniz rabitəsinə edilən hücumlarda olduğu kimi hər cür əhəmiyyətli qüvvələrin (məsələn, Avstraliyanın) sıxışdırılması ilə nəticələnəcək. Əməliyyatlarla bağlı müzakirələrin başlanacağı tarix hələ dəqiqləşdirilə bilməz. # Üçlər paktına uyğun olaraq yaradılacaq hərbi komissiyalarda bütün məsələlər yalnız iştirak edən üç gücü bərabər səviyyədə maraqlandıracaq şəkildə həll edilməlidir. Bunlara ilk növbədə iqtisadi müharibə problemləri daxildir. Detalların hazırlanması üçün məsuliyyət Silahlı Qüvvələrin Baş Komandanlığının iştirakı ilə əsas komissiyanın üzərinə düşür. # Yaponlara Barbarossa əməliyyatı barədə heç bir məlumat verilməməlidir.<ref>''Trial of German Major War Criminals'', vol. 3, pp. 376–377. Italics in the original</ref> 18 mart 1941-ci ildə Hitler, [[Alfred Yodl]], [[Vilhelm Keytel]] və [[Erix Reder]]in iştirak etdiyi bir müşavirədə admiral Reder aşağıdakıları qeyd etmişdi: {{sitat|müəllif=[[Erix Reder|Admiral Erix Reder]], 18 mart 1941-ci il|Yaponiya Sinqapuru mümkün qədər tez ələ keçirmək üçün addımlar atmalıdır, çünki bir daha heç vaxt belə əlverişli fürsət olmayacaq (İngiltərənin bütün donanmasının çıxılmaz vəziyyətə düşməsi; ABŞ-nin Yaponiyaya qarşı müharibəyə hazır olmaması; Yaponiya ilə müqayisədə ABŞ-nin Sakit okeandakı donanmasının aşağı səviyyəli olması). Yaponiya həqiqətən də bu əməliyyat üçün hazırlıq görür; ancaq yapon zabitlərin verdiyi bütün bəyanatlara görə, bunu yalnız [["Dəniz şiri" əməliyyatı|Almaniya İngiltərə ərazisinə daxil olmağa]] davam edərsə yerinə yetirəcək. Bu səbəbdən Almaniya bütün səylərini Yaponiyanın dərhal hərəkətə keçməsinə yönəltməlidir. Yaponiya Sinqapuru ələ keçirsə, ABŞ və İngiltərə ilə bağlı bütün digər Şərqi Asiyaya aid məsələlər bununla həll olunur ([[Quam]], Filippin, [[Kalimantan|Borneo]], [[Niderland Ost-Hindi]]). Yaponiya, mümkün olsa, ABŞ-yə qarşı müharibədən qaçmaq istəyir. Ən qısa zamanda qətiyyət göstərərək Sinqapuru ələ keçirsə, bunu edə bilər.<ref>''Trial of German Major War Criminals'', vol. 3, p. 378</ref> }} Hitlerin, xarici işlər naziri İoahim fon Ribbentropun, onun o zamankı yapon məsləkdaşı [[Yosuke Matsuoka]]nın, eləcə də müvafiq olaraq Berlin və Tokionun səfirləri Oygen Ott və [[Hirosi Osima]]nın iştirak etdiyi danışıqlarda Almaniya tərəfi geniş şəkildə şərqdən [[SSRİ]]-yə hücum etməyə və ya Cənub-şərqi Asiyadakı İngiltərə koloniyalarına zərbə vurmağa, bununla da İngiltərənin başını qatıb Avropadan diqqətini yayındırmağa və beləcə, Almaniyanın arxasını möhkəmlətməyə işarə edir, lakin bu istəyini açıq-aşkar dilə gətirmirdi.<ref name="ReferenceA"/> Almaniya Yaponiyanın SSRİ-yə hücum etməsini açıq şəkildə bəyənsə də, iki müttəfiq arasındakı mübadilə, Hitlerin səfir Osimaya verdiyi açıqlamada (2 iyun 1941-ci il) göstərildiyi kimi, hər zaman həddən artıq formal və dolayı şəkildə davam edirdi: {{sitat|müəllif=Adolf Hitler səfir Osimaya, 2 iyun 1941-ci il|Əlbəttə ki, istədiyi kimi davranmaq Yaponiyadan asılıdı, ancaq yaponların cənuba doğru irəliləməsi təchizat və avadanlıq səbəbiylə çətinliklə üzləşərsə, Yaponiyanın Sovet İttifaqına qarşı mübarizədə əməkdaşlığı müsbət qarşılanacaqdır.<ref name="autogenerated3"/>}} Matsuoka, Osima və [[Yaponiya İmperator ordusu]]nun bir hissəsi Yaponiyanın Almaniya ilə birlikdə SSRİ-yə qarşı koordinasiyalı hücumu və Şərqi Sibiri ələ keçirməyi hədəfləyən şimal strategiyasına – Hokusin-ron planına tərəfdar çıxmışdılar. Ancaq Yaponiya ordusunun hakim olduğu hərbi rəhbərlik, yəni ordu naziri [[Hideki Toco]] kimi şəxslər [[Yaponiya İmperiya donanması]] tərəfindən daim təzyiqlərə məruz qalırdılar və beləliklə, 1940-cı ildə Nansin-ron planına qarşı güclü bir meyl yarandı; bu da cənuba doğru irəliləmək və Avropalıların Cənub-şərqi Asiyadakı təbii sərvətlərlə zəngin koloniyalarını işğal edərək zəifləmiş Avropa ordularını istismar etmək mənasına gəlirdi. Cənuba doğru genişlənərkən Yaponiyanın arxasında təhülkəsizliyi təmin etmək məqsədilə, həmçinin Almaniyaya münasibətdə sülhpərvər niyyətini nümayiş etdirən SSRİ-nin səyləri nəticəsində<ref name="stalinswars63">{{Harvnb|Roberts|2006|p=63}}</ref> Matsuoka Berlindəki səfərdən geri dönərkən 13 aprel 1941-ci ildə Moskvada [[SSRİ-Yaponiya Neytrallıq Paktı]]nı imzaladı. [[İosif Stalin]] Yaponiyanın bitərəfliklə bağlı öhdəliyinə sadiq qalacağına çox az inanırdı, lakin bu müqavilənin Almaniyaya olan ictimai sevgini gücləndirmək üçün siyasi simvolizm cəhətdən vacib olduğunu düşünürdü.<ref># Roberts, Geoffrey (2006), Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953, Yale University Press, {{ISBN|0-300-11204-1}}</ref> Yaponlar tərəfindən əvvəlcədən məlumatlandırılmayan və müqaviləni əməliyyatları dayandırmaq üçün bir hiylə hesab edən Hitler diplomatik vəziyyəti səhv şərh etdi və düşündü ki, onun SSRİ-yə hücumu Şərqi Asiyada Yaponiyanın vəziyyətini rahatlaşdıracaq və bununla da yaponların müdaxiləsi vasitəsilə amerikalılar üçün daha güclü təhlükə yaradacaq.<ref name="autogenerated1941"/> Nəticədə, Nasist Almaniyası iki ay sonra 22 iyunda Məhvər tərəfdaşlarına heç bir xüsusi xəbərdarlıq etmədən Sovet İttifaqına hücum edərək Barbarossa əməliyyatı ilə irəliləməyə başladı. Yaponiyanın nöqteyi-nəzərindən, Rusiyaya hücum etmək, demək olar ki, Üçlər paktının pozulması demək idi; çünki Yaponiya imperiyası Sibirdən gələn hər hansı təhlükənin qarşısını almaq üçün Moskva ilə yaxşı münasibətlərin saxlanılmasında Almaniyadan asılı idi. Baş nazir [[Fumimaro Konoye]]nin aprel ayında Berlində olan Osimadan aldığı raportda deyilirdi: ''"Almaniya Rusiyanı məğlub edəcəyinə əmindi və istənilən vaxt döyüşmək üçün hazırlıq görür"''. Bu məlumatı aldıqdan sonra Konoye ən pis ssenaridən qorxsa belə, almanların Barbarossa haqqında onları xəbərdar etmələri üçün Məhvər müttəfiqlərinə çox az güvəndikləri qənaətinə gəlmiş və xəyanətə uğradığını hiss etmişdi. Digər tərəfdən xarici işlər naziri Matsuoka çalışırdı ki, imperatoru, hökuməti və ordu heyətini SSRİ-yə təcili hücum etməyə razı salsın. Ancaq həmkarları istənilən belə təklifi rədd edir, hətta onu ''"Hitlerin köməkçisi"'' hesab edərək bildirirdilər ki, yapon ordusu [[Vermaxt]]ın Qızıl Ordunu məğlubiyyətə uğradıb onu darmadağın etməyindən əmin olmayınca özlərinin yüngül və orta tankları ilə [[SSRİ tanklarının siyahısı|Sovet tanklarına]] və aviasiyasına hücum etmək niyyətində deyillər. Daha sonra Konoye Matsuokanı kabinetdən uzaqlaşdırdı və Yaponiyanın ABŞ ilə müzakirələrini yenidən sürətləndirdi, ancaq yenə də Çin və Hind-Çin məsələlərində uğursuz oldu, eləcə də Amerika hər hansı həll yolu gözləntisi ilə Yaponiyanın Üçlər paktından çıxmasını tələb etdi. Vaşinqtonla bağlı heç bir perspektiv görməyən Matsuoka hiss edirdi ki, onun hökuməti Almaniyanı pakta sadiqliyinə inandırmalıdır. Berlində Almaniya xarici işlər naziri Ribbentropa ''"Yaponiya hökuməti İngiltərə və ABŞ-yə təzyiqi artırmaq məqsədilə Fransız Hind-Çinindəki ordunun toplaşdığı yerin ({{dil-fr|point d'appui}}) təhlükəsizliyini təmin etmək (yəni həm də onun cənubunu işğal etmək) qərarına gəlib"'' xəbərini çatdırmaq və bunu ''"siz almanlar ruslarla döyüşərkən biz yaponlar hasar üstündə oturmayacağıq"'' deyə vəd verərək ''"ümumi cəbhəyə dəyərli bir töhfə"'' kimi təqdim etmək barədə Osimaya göstəriş verilir.<ref name="autogenerated1941"/> [[Fayl:Richard Sorge 2.jpg|200px|thumb|right|SSRİ agenti [[Rixard Zorge]] 1941-ci ilin sentyabrında Yaponiyanın SSRİ-yə qarşı Hitlerlə əməkdaşlıq etmək istəmədiyini aşkar etmişdi.]] İlk aylarda Almaniyanın Sovet Rusiyasındakı irəliləyişi möhtəşəm idi və Stalinin həmin dövrdə Cənub-şərqi Sibiri yaponların potensial hücumundan qoruyan qoşunlarını [[Moskva uğrunda döyüş|Moskvanın gələcək müdafiəsi]]nə yönləndirmək ehtiyacı artdı. Yaponiyanın Mançjou-qodakı Kvantun ordusu daim manevrlərdə saxlanılırdı və Almaniyanın xarici işlər naziri Ribbentrop ilə danışıqlarda Berlində olan səfir Osima dəfələrlə SSRİ-yə qarşı ''"yaxınlaşan yapon hücumu"''na işarə edirdi. Bununla belə, əslində o zamanlar Tokio rəhbərliyi heç bir vəchlə fikrini dəyişmirdi və bu hərəkətlər Sibirdəki Sovet qoşunlarının diqqətini yayındırmaq məqsədilə SSRİ-yə qarşı şərq təhdidi görüntüsü yaratmaqdan başqa bir şey deyildi.<ref name="Bernd Martin 1945">Bernd Martin ''Deutschland und Japan im Zweiten Weltkrieg 1940–1945, Vom Angriff auf Pearl Harbor bis zu deutschen Kapitulation''. Nikol Verlagsgesellschaft mdH & Co. KG, Hamburg, 2001</ref> Yaponiya və Almaniyanın tanımadığı, lakin Almaniyanın Tokiodakı səfiri Oygen Ott üçün çalışan alman jurnalist kimi özünü qələmə vermiş Sovet casusu [[Rixard Zorge]] 14 sentyabr 1941-ci ildə Qızıl Orduya xəbər göndərir ki, aşağıdakılar baş verməyincə yaponlar Sovet İttifaqına hücum etməyəcəklər: # Moskva işğal edilməli; # Kvantun ordusunun heyəti SSRİ-nin Uzaq Şərqdəki qüvvələrindən üç dəfə çox olmalı; # Sibirdə vətəndaş müharibəsi başlamalı idi.<ref>Prange, Gordon W. Gordon Prange with Donald M. Goldstein and Katherine V. Dillon Target Tokyo The Story of the Sorge Spy Ring. New York: McGraw-Hill 1984. {{ISBN|0-07-050677-9}}</ref> 1941-ci il sentyabr ayının sonlarına doğru Zorge Yaponiyanın Şərqdə SSRİ-yə qarşı hərbi əməliyyatlara başlamayacağı və bununla da Sibirdə yerləşən Qızıl Ordu diviziyalarının Moskvanın müdafiəsi üçün istifadə edilə biləcəyi barədə məlumat ötürür. 1941-ci ilin oktyabrında Zorgenin maskası düşür və yaponlar tərəfindən həbs edilir. Görünür, Almaniya səfiri Oygen Ott ona tamamilə etibar edirmiş ki, Tokiodakı səfirlikdə Zorgenin Berlindən gələn ən gizli məlumatlarla tanış olmasına icazə verilmişdi. Bu hadisə 1943-cü ilin yanvarında Ottun vəzifədə Henrix Georq Ştammer ilə əvəz edilməsinə gətirib çıxartdı. Digər tərəfdən, Zorge 1944-cü ilin noyabrında edam ediləcək və Sovet İttifaqında milli qəhrəman səviyyəsinə yüksələcəkdi.<ref name="Bernd Martin 1945, pp. 122-136">Bernd Martin ''Deutschland und Japan im Zweiten Weltkrieg 1940–1945, Vom Angriff auf Pearl Harbor bis zu deutschen Kapitulation''. Nikol Verlagsgesellschaft mdH & Co. KG, Hamburg, 2001, pp. 122–136</ref> ==== Yaponiyanın İkinci Dünya müharibəsinə daxil olması ==== 1941-ci ilin sentyabrında Yaponiya cənubi Hind-Çin bölgəsindəki hərbi mövcudluğunu genişləndirməklə (ordunun toplaşdığı yerin ({{dil-fr|point d'appui}}<ref name="autogenerated1941"/>) təhlükəsizliyini təmin etmək üçün) cənuba doğru genişlənməyə başladı və mövcud hərbi heyətin və təyyarələrin sayını qəti şəkildə artırdı. Bu da ABŞ, İngiltərə və digər Qərb hökumətlərini Yaponiyadakı aktivlərini dondurmağa təhrik etdi, eyni zamanda Yaponiya neftinin 80%-ni təmin edən<ref>Irvine H. Anderson, Jr. ''De Facto Embargo on Oil to Japan: A Bureaucratic Reflex''. The Pacific Historical Review, Vol. 44, No. 2 (May 1975), p. 201</ref> ABŞ bu hərəkətə cavab olaraq, Yaponiya imperiyasına tam neft embarqosu qoydu.<ref>Northrup, Cynthia Clark. ''The American economy: a historical encyclopedia'', p. 214</ref> Nəticədə Yaponiya Cənub-şərqi Asiyadakı ambisiyalarından imtina etmək və Çinə qarşı müharibəni davam etdirmək, ya da ehtiyac duyduğu təbii sərvətləri güc tətbiq etməklə ələ keçirmək arasında seçim etmək məcburiyyətində qaldı. Yaponiya ordusu birinci versiyanı seçməyi düşünmürdü; belə ki, 1939-cu ildə Yaponiyanın [[Xalxin gölü döyüşü]]ndəki alçaldıcı məğlubiyyətindən sonra Cənubi Asiyaya genişlənmək əvəzinə Sovet Rusiyasına hücum etmək variantı getdikcə öz əhəmiyyətini itirmişdi, digər tərəfdən də Almaniya SSRİ-yə hücum etdikdən qısa müddət sonra Yaponiya yaxın gələcəkdə Sibirə hücum etməkdən son anda imtina etmişdi. Üstəlik, bir çox zabit Amerikanın neft embarqosunu danışılmamış müharibə elanı hesab edirdi.<ref>Lightbody, Bradley. ''The Second World War: Ambitions to Nemesis'', p. 125</ref> ABŞ-nin tətbiq etdiyi sərt neft sanksiyalarından sonra Yaponiya rəhbərliyi Çində qalmaq məsələsində indi daha da qərarlıydı. Almaniya Yaponiyaya [[sintetik yanacaq]] hazırlamaq üçün çertyojları satmaqdan imtina etmişdi, buna görə də Yaponiyanın neftə olan yeganə ümidi ABŞ və İngiltərəyə qarşı müharibə ilə nəticələnəcək addımı atmağa, yəni [[Niderland Ost-Hindi]]ni işğal etməyə idi. Uğur qazanmaq üçün yaponlar ABŞ-nin güclü olan Sakit okean donanmasını zərərsizləşdirmək məcburiyyətində idilər; ona görə ki, bununla həmin donanmanın gələcəkdə Cənub-şərqi Asiyada hərbi əməliyyatlar aparacaq olan Yaponiyaya müdaxilə etməsinin qarşısını ala və güclü tərəf qismində sülh müqavilələri bağlaya bilərdilər.<ref>Peattie, Mark R.; Evans, David C. (1997), Kaigun: Strategy, Tactics, and Technology in the Imperial Japanese Navy, Naval Institute Press, {{ISBN|0-87021-192-7}}</ref> Hitler və Ribbentrop, yaponlar 17 noyabr 1941-ci ildə ABŞ ilə müharibə etmək istədiklərini ilk dəfə onlara bildirdikləri zaman razılığa gəldilər ki, Almaniya da yaxın günlərdə hökmən müharibə elan etsin.<ref>Longerich, Peter ''Hitler: A Life'' (2019) p. 784</ref> 25 noyabr 1941-ci ildə Almaniya indi yeni üzvlərin – Macarıstan və Rumıniyanın da qoşulduğu 1936-cı il Antikomintern paktını rəsmən canlandıraraq Sovet Rusiyasına qarşı ittifaqını daha da möhkəmləndirməyə çalışırdı.<ref>Edmund Osmańczyk, ''Encyclopedia of the United Nations and International Agreements'' (2002) p. 104</ref> Ancaq bir tərəfdən Moskva ətrafındakı Sovet qoşunlarının mövqeyinin Şərqi Sibir diviziyaları ilə gücləndirilməsi, digər tərəfdən də 1941-ci ilin noyabr-dekabr aylarında Rusiyada qışın başlaması Almaniyanın hücumunu xeyli yavaşlatdı. Uğursuz [[Blitzkriq]] taktikası qarşısında, xüsusən də Reyxin qərb cəbhəsində ABŞ-nin dəstəklədiyi İngiltərənin daimi bir təhlükə olması ilə Hitlerin müharibənin uğurlu və sürətli bir şəkildə sona çatacağına inamı azaldı. Üstəlik, ABŞ-nin o vaxta qədər səthi olaraq qoruduğu ''"bitərəfliyin"'' tezliklə İngiltərənin Almaniya əleyhinə açıq və məhdudiyyətsiz dəstəyinə çevriləcəyi aydın idi. Beləcə Hitler Yaponiyanın 7 dekabr 1941-ci ildə [[Pörl-Harbora hücum|Pörl-Harbordakı ABŞ hərbi-dəniz donanmasına hava hücumu]] ilə qəfildən müharibəyə daxil olmasını və ardınca ABŞ və İngiltərəyə müharibə elan etməsini eynilə Almaniya ordusunun [[Moskva uğrunda döyüş|Moskvada ilk dəfə hərbi məğlubiyyət]]ə uğraması kimi məmnuniyyətlə qarşıladı. Yaponiyanın uğurlu hücumundan xəbər tutan Hitler hətta eyforiyaya qapılaraq ''"belə bacarıqlı müttəfiqlə bu müharibədə məğlub ola bilmərik"'' deyə bildirmişdi.<ref>[[Con Toland]]: ''Adolf Hitler.'' Lübbe, Bergisch Gladbach 1977, {{ISBN|3-7857-0207-8}}</ref> Yaponiyanın hücumundan əvvəl Berlin və Tokio arasında çoxsaylı kommünikeler olmuşdu. Səfirlər Ott və Osima, imzalayan tərəflərdən birinə ABŞ hücum etdikdə və ya əksinə ABŞ onlardan hansısa birinə hücum etdikdə Almaniya, Yaponiya və İtaliyanın bir-birlərinə sədaqət göstərməli olduqlarına dair şərti nəzərdə tutan Üçlər paktına dəyişiklik hazırlamağa çalışırdılar. Protokol vaxtında tamamlansa da, Pörl-Harbora hücumdan dörd gün sonrayadək Almaniya tərəfindən rəsmi olaraq hələ imzalanmayacaqdı. Tərəflərin kommünikeleri arasında Yaponiyanın Rusiyaya qarşı hər hansı müharibə planını rədd etməsi də var idi: {{sitat|müəllif=Yaponiyanın Berlinə göndərdiyi bildiriş, dekabr 1941-ci il<ref name="autogenerated3"/>|Almaniya Sovet İttifaqına qarşı müharibədə iştirak etməyimizi tələb edərsə, hələlik savaşa qatılmaq fikrində olmadığımızı bildirəcəyik. Əgər bu, Almaniyanın ABŞ-yə qarşı müharibəyə başlamasını gecikdirəcək bir vəziyyətə səbəb olarsa, başqa çarəmiz qalmayacaq.}} Buna baxmayaraq, Almaniya rəhbərliyi yeni müttəfiqlərini alqışladı<ref>{{Cite web|url=https://research.calvin.edu/german-propaganda-archive/goeb7.htm|title=Goebbels on Pearl Harbor (December, 1941)|website=research.calvin.edu}}</ref> və səfir Osima Almaniya Qartalı ordenini alan 8 adamdan biri oldu. Osimaya mükafatı şəxsən təqdim edən Hitler aşağıdakıları qeyd etmişdi: {{sitat|müəllif=Adolf Hitler, yaponların Pörl-Harbora hücumu haqqında, dekabr 1941-ci il<ref>Trial transcripts at Nuremberg 11 December 1945. More details of the exchanges at the meeting are available online at [http://www.nizkor.org/hweb/imt/tgmwc/tgmwc-02/tgmwc-02-16-09.shtml nizkor.org] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20120308220925/http://www.nizkor.org/hweb/imt/tgmwc/tgmwc-02/tgmwc-02-16-09.shtml |date=2012-03-08 }}</ref>|Müharibəyə başlamaqla düzgün qərar vermisiniz. Bu, yeganə uyğun metoddur. Yaponiya daha əvvəl də bu üsulu tətbiq etmişdi və mümkün olduğunca uzun müddət müzakirə etmək öz sisteminə də uyğun gəlir. Əgər görsən ki, digəri yalnız nifrət oyatmağa, səni aşağılamağa və rüsvay etməyə çalışır, mümkün olduğu qədər ağır zərbə endirməli və müharibə elan etmək üçün vaxt itirməməlisən.}} [[Fayl:Bundesarchiv Bild 183-1987-0703-507, Berlin, Reichstagssitzung, Rede Adolf Hitler.jpg|250px|thumb|left|[[Adolf Hitler]] [[Pörl-Harbora hücum|Yaponiyanın Pörl-Harbora hücumundan]] sonra 11 dekabr 1941-ci ildə ABŞ-yə müharibə elan edir.]] [[Fayl:Bundesarchiv Bild 101I-262-1544-13, Südfrankreich, Offiziere mit Ferngläsern.jpg|250px|thumb|left|Alman və yapon zabitləri, o cümlədən səfir Osima (ortada) 1943-cü ilin sentyabrında Fransanın cənubundakı [[Atlantik divarı]]nı müşahidə edirlər.]] Üçlər paktına dəyişiklik hələ qüvvəyə minməsə də, Hitler ABŞ-yə müharibə elan etməyi seçdi və ABŞ [[Yaponiya İmperiyası]]na müharibə elan etdikdən üç gün sonra İtaliya ilə yanaşı [[Reyxstaq (1919-1945)|Reyxstaqa]] da əmr etdi ki, onlar da belə etsinlər. Ruzveltin ''"görən kimi vur"'' əmri nəticəsində 1941-ci ilin sentyabrında Almaniya və İtaliyaya dəniz müharibəsi elan edildi<ref>Burns, James MacGregor (1970). Roosevelt: The Soldier of Freedom. Harcourt Brace Jovanovich. hdl:2027/heb.00626. {{ISBN|978-0-15-678870-0}}. p. 141–42</ref> və Almaniya dekabrın əvvəllərində Göyqurşağı 5 planından xəbər tutdu.<ref>{{cite web |url=http://www.upi.com/Archives/1987/12/02/Historian-FDR-probably-engineered-famous-WWII-plans-leak/4189565419600/ |title=Historian: FDR probably engineered famous WWII plans leak |publisher=upi.com}}</ref> Hitler artıq ABŞ-nin İngiltərə və SSRİ-yə verdiyi iqtisadi və hərbi yardımın miqdarına məhəl qoymaya bilməzdi.<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/december/11/newsid_3532000/3532401.stm |title=BBC On This Day – 11 – 1941: Germany and Italy declare war on US |website=BBC News |publisher=BBC |date=11 December 1941 }}</ref> Hitlerin, əvvəlki rəddlərə baxmayaraq, Yaponiyanın Sovet İttifaqına qarşılıqlı olaraq hücum edəcəyinə dair ümidləri gerçəkləşmədi; çünki Yaponiya şimala deyil, cənuba hücumu nəzərdə tutan Nansin-ron strategiyasına sadiq qaldı və Sovet İttifaqı ilə mövcud əziyyətli sülh vəziyyətini saxlamağa davam etdi.<ref>[http://www.nizkor.org/hweb/imt/nca/nca-01/nca-01-09-aggression-13-10.html] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180918211846/http://www.nizkor.org/hweb/imt/nca/nca-01/nca-01-09-aggression-13-10.html |date=2018-09-18 }} Nazi Conspiracy & Aggression Volume I Chapter IX – Collaboration with Italy & Japan: Aggressive War Against the United States, November 1936 to December 1941 (Part 10 of 12)</ref> Buna baxmayaraq, Almaniyanın [[Müharibə elan edilməsi|müharibə elan etməsi]] Almaniya–Yaponiya münasibətlərini daha da möhkəmləndirdi və Almaniyanın Yaponiya ilə həmrəyliyini göstərdi ki, bu da hər iki tərəfi indi ingilislərə qarşı əməkdaşlıq etməyə təşviq edirdi. Yaponiyanın Pörl-Harbora hücumundan sonra bir neçə ay ərzində cənub-şərqi Asiyada və Sakit okeandakı hərəkətləri, eləcə də HMS Prince of Wales və HMS Repulse gəmilərinin batırılması, [[Sinqapur döyüşü|Sinqapur]], [[Honkonq döyüşü|Honkonq döyüşləri]], Birmanın işğalı, Hind okeanı və Avstraliyaya hava hücumları müəyyən dərəcədə İngiltərənin müharibə cəhdlərinə böyük zərbə oldu və müttəfiqləri çaşdırdı; nəticədə Almaniyaya qarşı [[Atlantika uğrunda müharibə]] və [[Şimali Afrika kampaniyası]] aparan ingilis (Avstraliya da daxil olmaqla) və amerikan qüvvələri mövqelərini dəyişərək Asiya və Sakit okeanda Yaponiyaya qarşı mübarizə aparmağa başladılar. Bu mənada İngiltərənin olduqca böyük qüvvələri Şimali Afrikadan Sakit okean cəbhəsinə çəkildilər və onların yerinə keçməli olanlar sadəcə nisbətən təcrübəsiz və seyrək dağılmış bölüklər idi. Bu vəziyyətdən istifadə edən [[Ervin Rommel]]in Afrika Korpusu, Pörl-Harbordan cəmi altı həftə sonra müvəffəqiyyətli bir şəkildə hücuma keçdi və nəticədə müttəfiqləri [[Əl-Ələmeyn]] şəhərinə qədər şərqə doğru geri çəkilməyə məcbur etdi.<ref name="7th1942">{{Cite web |url=http://www.ian.a.paterson.btinternet.co.uk/battles1942.htm |title=Battles 1942 |date=18 August 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20070818221505/http://www.ian.a.paterson.btinternet.co.uk/battles1942.htm |archive-date=18 August 2007 }}</ref> SSRİ-yə hücuma qədər Almaniya və Yaponiya [[Transsibir dəmiryolu]]ndan istifadə edərək təchizat və kadr mübadiləsi edə bilmişdilər. Daha sonra [[Yaponiya İmperiya donanması]]nın sualtı qayıqları Yanagi adlanan missiyalara göndərilməli idi,<ref name="autogenerated2005">Felton Mark (2005),''Yanagi: The Secret Underwater Trade between Germany and Japan 1942–1945'', Leo Cooper Ltd</ref> çünki ABŞ və İngiltərə donanmaları açıq dənizləri Məhvər dövlətlərinin yerüstü yük gəmiləri üçün çox təhlükəli hala gətirmişdilər. Lakin sualtı qayıqların məhdud imkanları nəzərə alınmaqla, gözlər qısa müddətdə ingilislərin müharibə səyləri üçün həyati əhəmiyyət kəsb edən Aralıq dənizi, Yaxın Şərq və Britaniya Hindistanına yönəldildi. Uzun müddətdə Almaniya və Yaponiya silahların və resursların, habelə potensial birgə hərbi əməliyyatların ötürülməsinə imkan verən, ingilislərin əlində olan Hindistan yarımadası boyunca ortaq bir əlaqə qurmağı düşündülər. Nə də olsa, müharibə zamanı potensial ticarət tərəfdaşlarının seçimi çox məhdud idi: Almaniya [[kauçuk]] və qiymətli metallar üçün narahat idi, yaponlar isə sənaye məhsulları, texniki avadanlıqlar və kimyəvi mallar axtarırdılar.<ref name="spartacus.schoolnet.co.uk"/> 1942-ci ilin avqustuna qədər Almaniyanın Şimali Afrikadakı irəliləyişi [[İsgəndəriyyə]] və [[Süveyş kanalı]]na hücum etməyə imkan verdi; bu da öz növbəsində Hind okeanı vasitəsilə Avropa və Yaponiya arasında dəniz ticarətinə imkan yaratdı. Digər tərəfdən, 1942-ci ilin iyununda [[Miduey döyüşü]]ndə məğlub olub dörd aviadaşıyıcısını itirən Yaponiya donanması, qüvvələrini tez bir zamanda yenidən qurmaq məqsədilə əlavə resurslar əldə etmək üçün bütün imkanları axtarmağa qərar verdi. Nəticədə, Berlindəki səfir Osimaya göstəriş verildi ki, Almaniyadan Yaponiyaya göndəriləcək böyük miqdarda polad və alüminiumun alınması üçün geniş bir ''"istək siyahısı"'' təqdim etsin. Almaniyanın xarici işlər naziri Ribbentrop Tokionun təklifini tez bir zamanda rədd etdi, çünki bu mənbələr elə Almaniyanın öz sənayesi üçün həyati əhəmiyyət kəsb edirdi. Bununla belə, Cənub-şərqi Asiyadakı alman şirkətlərinin hüquqlarına da təminat verməli olan yeni Almaniya–Yaponiya ticarət müqaviləsi üçün Yaponiyanın dəstəyini qazanmaq məqsədilə, Ribbentrop Hitlerdən yaponların tələblərini ən azından qismən qəbul etməyini xahiş etdi. İqtisadi Əməkdaşlıq Müqaviləsi 20 yanvar 1943-cü ildə imzalanana qədər [[reyxsmark]]-yen məzənnəsi üzərində gedən mübahisələr və üçüncü imzalayan dövlət qismində İtaliya hökuməti ilə əlavə danışıqların aparılması əlavə 5 ay çəkdi.<ref name="Bernd Martin 1945"/> Bu müqaviləyə baxmayaraq, nəzərdə tutulan Almaniya-Yaponiya iqtisadi əlaqələri heç vaxt əsas etibarilə təbliğat xarakterli bir vəziyyətdən kənara çıxa bilmədi. İngilislər Süveyş kanalı üzərində nəzarəti davam etdirdilər və çox kiçik yük qabiliyyətinə malik sualtı qayıqlar əsas əlaqə vasitəsi olaraq qaldı. Şimali Afrikanın itirilməsi və Stalinqradda ağır məğlubiyyətdən sonra Almaniya 1943-cü ilin əvvəlindən müdafiə mövqeyinə çəkildi və təşəbbüsü bir daha ələ keçirə bilmədi. 1942-ci ilin iyununda Midueydəki məğlubiyyətdən sonra daha çox daşıyıcı istehsal etməyə başlayan Yaponiya hücum əməliyyatları həyata keçirə bilmədi. Vəziyyət o həddə çatmışdı ki, yaponlar hətta Sakit okean adalarındakı qarnizonlarını qida ilə təmin edə bilmirdilər. Tokionun Avstraliya istiqamətində yerləşən Solomon adalarını fəth etmək planı yaponların davamlı olaraq geri çəkilmələri ilə əvəz olunmuşdu: bu geri çəkilmələr isə 1943-cü ilin əvvəlində [[Quadalkanal döyüşü]]ndəki məğlubiyyətdən sonra başlamışdı. Yaponiyanın Hindistana hücumu [[Birma kampaniyası|İmfal və Kohimada dayandırıldı]] və Hindistana qarşı hər hansı birgə əməliyyatı qeyri-mümkün etdi. Sualtı gəmilər nasistlərin nəzarətində olan Avropa ilə Yaponiya arasında praktiki cəhətdən yeganə keçid kimi qaldığına görə ticarət tezliklə texniki planlar və silah çertyojları kimi strateji mallara yönəldildi. Təkcə altı sualtı qayıq okean vasitəsilə hərəkət etməyə nail olduğundan, malların yalnız 20–40%-i təyinat yerinə çata bilmiş və müharibə zamanı yalnız 96 nəfər sualtı qayıqla Avropadan Yaponiyaya, 89 nəfər isə əksinə səyahət etməyi bacarmışdı. Həmin sualtı qayıqlar aşağıdakılardır: [[Pörl-Harbora hücum]] zamanı istifadə edilən Tip 91 hava torpedosunun təsvirlərini və nümunələrini çatdıran I-30 sualtı qayığı (avqust, 1942-ci il),<ref>{{Cite web |url= http://www.combinedfleet.com/I-30.htm |title=Submarine ''I-30'': Tabular Record of Movement |work=combinedfleet.com |access-date=15 September 2010}}</ref> I-8 (iyun, 1943-cü il), I-34 (oktyabr, 1943-cü il), I-29 (dekabr, 1943-cü il), I-52 (mart, 1944-cü il) və alman sualtı qayığı U-511 (avqust, 1943-cü il). I-29 hələ 1943-cü ilin dekabrında Almaniyanın işğalı altında olan Fransaya yola düşməzdən əvvəl, Hind okeanında daha öncəki səfəri zamanı alman sualtı qayığı U-180 ilə görüşmüşdü. 1943-cü il aprelin 28-dəki bu görüş zamanı [[Hindistan]]ın müstəqillik hərəkatının nümayəndəsi [[Subhas Çandra Bos]] I-29-a keçmiş, bununla da İkinci Dünya müharibəsində iki fərqli donanmanın iki sualtı qayığı arasında baş tutan yeganə mülki şəxs mübadiləsi kimi tarixə düşmüşdü.<ref>{{cite book|author=Bhagat Ram Talwar|title=The Talwars of Pathan Land and Subhas Chandra's Great Escape|url=https://archive.org/details/dli.bengal.10689.13327|year=1976|publisher=People's Publishing House}}</ref><ref>{{cite book |author=Subodh Markandeya|title=Subhas Chandra Bose: Netaji's passage to im&#91;m&#93;ortality |url=https://books.google.com/books?id=G-RHAAAAMAAJ |year=1990 |publisher=Arnold Publishers |isbn=978-81-7031-241-3}}</ref> U-234 isə 1945-ci ilin mayında yarımçıq dayandırılmış Yanagi missiyasının ən məşhur nümunələrindən biridir.<ref name="autogenerated2005"/> Həmin qayığın daşıdığı yüklər arasında ən yeni elektrik torpedolarının nümunələri, bir ədəd [[Messerschmitt Me 262|Me 262]] reaktiv təyyarəsi, bir ədəd [[Henschel Hs 293]] hava bombası və 560 kq uran oksidi vardı. Bu uranın silah tipli material olub-olmaması isə bugünə kimi dəqiqləşdirilməyib.<ref name=Boyd>{{cite book | last = Boyd | first = Carl |author2=Akihiko Yoshida | title = The Japanese Submarine Force and World War II | publisher = Naval Institute Press | year = 2002 | page = 164 | isbn = 978-1-55750-015-1}}</ref><ref name=scalia>{{cite book | last = Scalia | first = Joseph M. | title = Germany's Last Mission to Japan: The Failed Voyage of U-234 | url = https://archive.org/details/germanyslastmiss0000scal | publisher = Naval Institute Press | year = 2000 | isbn = 978-1-55750-811-9 }}</ref> [[Fayl:Planned partition of Asia.png|250px|thumb|right|Asiyanın bölüşdürülməsi ilə bağlı [[Berlin-Roma-Tokio oxu|Məhvər dövlətlərinin]] planı]] Nadir hallarda, alman suüstü gəmiləri də Yaponiyaya çata bilirdi. Həmin gəmilərə nümunə kimi 1942-ci ilin sonunda [[Kriqsmarine]] rəhbərləri Almaniyanın nəzarətində olan Avropa limanlarına qayıtmağın praktik olmayacağını anladıqdan sonra [[Yokohama]]ya gətirilən Mixel və Tor köməkçi kreyserlərini göstərmək olar.<ref>{{citation |editor-first=Horst |editor-last=Boog|editor2-first= Werner |editor2-last=Rahn |editor3-first= Reinhard |editor3-last=Stumpf |editor4-first= Bernd |display-editors = 3 |editor4-last=Wegner |publisher=Oxford University Press |year=2001|isbn=978-0191606847 |title=Germany and the Second World War. Volume 6: The Global War |url= https://books.google.com/books?id=e9znk7vMS-0C&pg=PA430 |page=430}}</ref> Alman təchizat gəmiləri (Ukermark) və alman tacir basqınçıları tərəfindən ələ keçirilən xarici gəmilər də Yaponiya limanlarına gətiriləcəkdi. Uğursuz müharibə planları qarşısında Yaponiya və Almaniya nümayəndələri kiçik qələbələri qabardıb itkiləri heçə sayaraq taktiki brifinqlərdə bir-birlərini getdikcə daha çox aldatmağa başlamışdılar. 1943-cü ilin yazında və yayında [[generaloberst]] [[Alfred Yodl]] ilə Yaponiyanın Berlindəki [[hərbi attaşe]]si, [[vitse-admiral]] Naokuni Nomura arasında baş tutmuş danışıqlarda Yodl alman ordusunun yuxarıda qeyd edilən məğlubiyyətlərini əhəmiyyətsiz hesab etmişdi; məsələn, o, Sovetlərin hücumunun tezliklə bitəcəyini və ''"Vermaxtın quruda göndərilə biləcəyi istənilən ərazini ələ keçirəcəyindən əmin olduğunu, ancaq dənizdə əməliyyat aparmağın bir qədər çətinləşdiyini"'' iddia edirdi.<ref name="Bernd Martin 1945, p. 270-281">Bernd Martin ''Deutschland und Japan im Zweiten Weltkrieg 1940–1945, Vom Angriff auf Pearl Harbor bis zu deutschen Kapitulation''. Nikol Verlagsgesellschaft mdH & Co. KG, Hamburg, 2001, p. 270–281</ref> Digər tərəfdən də Yaponiya, nəinki Sakit okeandakı həqiqi strateji mövqeyini açıqlamaqdan yayınır, həm də [[Vladivostok]]da ABŞ-yə məxsus yüklərin boşaldılmasına və Şərqi Sibirdən qərbdəki alman cəbhəsinə çox sayda adamın və materialların daşınmasına müdaxiləni rədd edirdi. Sovet qoşunlarının şərqdəki qüvvələr hesabına davamlı güclənməsini və Yaponiyanın bu prosesə heç bir müdaxilə etməməsini izləmək məcburiyyətində qalmaq Hitlerə tikan kimi batırdı. Yaponların, xüsusən də yaxın zamanlarda keçirilmiş [[Kasablanka konfransı]]na açıq-aşkar laqeyd qalmalarını nəzərə alanda bu hiss daha da şiddətlənirdi. Həmin konfransda müttəfiqlər bəyan etmişdilər ki, onlar Məhvər dövlətlərinin yalnız və yalnız qeyd-şərtsiz təslim olmalarını qəbul edə bilərlər. 5 mart 1943-cü ildə şəxsi brifinq zamanı Hitler aşağıdakıları bildirmişdi: {{sitat|müəllif=Adolf Hitler yaponlar barədə, 5 mart 1943-cü il<ref name="Bernd Martin 1945, p. 176">Bernd Martin ''Deutschland und Japan im Zweiten Weltkrieg 1940–1945, Vom Angriff auf Pearl Harbor bis zu deutschen Kapitulation''. Nikol Verlagsgesellschaft mdH & Co. KG, Hamburg, 2001, p. 176</ref>|Üzünüzə baxıb yalan deyirlər və ən sonda bütün təsəvvürləri sonradan yalan olduğu ortaya çıxan bir şeylər üzərinə hesablanmış olur!}} Müharibə irəlilədikcə və Almaniya daha da geri çəkilməyə başladıqca, Yaponiya səfiri Osima Almaniyanın qalib gələcəyinə əminliyindən heç vaxt tərəddüd etmədi. Lakin 1945-ci ilin martında o, Tokioya ''"[[Berlin döyüşü (1945)|Berlinin döyüş meydanına çevrilmə təhlükəsi]]"'' haqqında məlumat verdi və ''"başqa bir ayda Berlinin tərk edilə biləcəyi"'' barədə qorxusunu bildirdi. Aprelin 13-də Osima Ribbentropla görüşərək (bu, onların sonuncu görüşü idi) böhran saatlarında Üçüncü Reyxin liderlərinin yanında olacağına söz versə də, Hitlerin birbaşa əmri ilə Berlini dərhal tərk etməli oldu.<ref name="autogenerated1993">{{Cite book |last=Boyd |first=Carl |year=1993|title=Hitler's Japanese Confidant: General Hiroshi Ōshima and Magic Intelligence, 1941–1945 |url=https://archive.org/details/hitlersjapanesec0000boyd |publisher=University Press of Kansas |location=Lawrence, Kansas|isbn=978-0-7006-1189-8}}</ref> 7–8 may 1945-ci ildə Almaniya hökuməti [[Antihitler koalisiyası|müttəfiq dövlətlər]]ə təslim olanda Osima və onun işçiləri nəzarətə alınaraq ABŞ-yə gətirildi. İndi daha çıxılmaz müharibə ilə üz-üzə qalan Yaponiya hökuməti Almaniyanın təslim olmasını dərhal xəyanət aktı kimi pislədi və bir neçə almanı nəzarətə alaraq Yaponiya ərazisindəki bütün alman əmlakını (məsələn, sualtı qayıqları) müsadirə etdi.<ref name="Martin 1994"/> Halbuki dörd ay sonra, sentyabrın 2-də Yaponiya [[Yaponiyanın danışıqsız təslim olma aktı|öz təslim sənədləri]]ni imzalamalı oldu. ==== Müharibədən sonra ==== İkinci Dünya müharibəsi rəsmi olaraq Yaponiya imperiyasının təslim olması ilə başa çatdıqdan sonra, 1946-cı ildə əsas alman və yapon müharibə cinayətkarlarının mühakimə edilməsi planları sürətlə həyata keçirildi. Yapon məmurlar [[Uzaq Şərq beynəlxalq hərbi tribunalı|Tokio tribunalı]]nda mühakimə edilərkən, almanların müharibə cinayətlərinə [[Nürnberq prosesi|Nürnberq tribunalında]] baxılırdı. Burada Müttəfiq ittihamçıların məqsədi Üçüncü Reyx və Yaponiya imperiyası arasındakı məhdud əməkdaşlığı dünyanın Məhvər tərəfdaşı olan iki dövlət arasında bölünməsi ilə bağlı çoxdan planlaşdırılan bir əməliyyat kimi təsvir etmək və bununla da iddia edilən birgə uzunmüddətli müharibə planlarının ifadə etdiyi ümumi zorakılığın növbəti nümayişini təqdim etmək idi.<ref name="fcit.usf.edu">{{cite web|url=http://fcit.usf.edu/HOLOCAUST/resource/document/DocJac11.htm |title=Opening Address for the United States |publisher=Fcit.usf.edu |access-date=7 September 2015}}</ref> {{sitat|müəllif=[[Robert Cekson]], 1945–46-cı illərdə Nürnberq tribunallarında iştirak etmiş ABŞ-nin Baş prokuroru<ref name="fcit.usf.edu"/>|Nasistlərin təcavüz planları Asiyada müttəfiqlərdən istifadə etməyi tələb edirdi və bu cür müttəfiq də eyni fikri və məqsədi olan yaponlar ola bilərdi. Onlar eyni hiss və duyğuları paylaşırdılar.}} İkinci Dünya müharibəsi zamanı Yaponiya və Almaniya arasında məhdud və ehtiyatlı hərbi əməkdaşlıq olmasına baxmayaraq, hər iki dövlətin hərbi əməliyyatlarının uzunmüddətli planlaşdırılmasını və ya real koordinasiyasını təsdiq edən heç bir sənəd mövcud deyil.<ref name="Bernd Martin 1945, p. envelope text">Bernd Martin ''Deutschland und Japan im Zweiten Weltkrieg 1940–1945, Vom Angriff auf Pearl Harbor bis zu deutschen Kapitulation''. Nikol Verlagsgesellschaft mdH & Co. KG, Hamburg, 2001, p. envelope text</ref> === İkinci Dünya müharibəsindən sonra inkişaf === ==== Əlaqələrin və ümumi maraqların yenidən qurulması ==== [[Fayl:Minister Westerwelle and Matsumoto.jpg|200px|thumb|left|[[Senday zəlzələsi və sunami (2011)|2011-ci il Tohoku zəlzələsi və sunami]]dən sonra Almaniyanın xarici işlər naziri [[Gido Vestervelle]] və Yaponiyanın xarici işlər naziri [[Takeaki Matsumoto]]nun Tokioda görüşü.]] İkinci Dünya müharibəsində məğlub olduqdan sonra həm Yaponiya, həm də Almaniya işğal edildi. Yaponiya 1952-ci ildə [[San-Fransisko sülh müqaviləsi|San-Fransisko müqaviləsi]] ilə öz suverenliyini bərpa etdi və 1956-cı ildə Birləşmiş Millətlər Təşkilatına üzv oldu. Almaniya iki dövlətə bölündü. 1951-ci ildə Yaponiya və [[Almaniya Federativ Respublikası (1949-1990)|Qərbi Almaniya]] arasında diplomatik münasibətlərin yenidən qurulması razılaşdırıldı.<ref>{{cite web |title=Deutsch-Japanische Beziehungen |url=http://www.de.emb-japan.go.jp/de-jp/index.html |publisher=Embassy of Japan in Germany |access-date=9 April 2014}}</ref> Qərbi Almaniya ilə Yaponiya arasında ikitərəfli diplomatik əlaqələr 1955-ci ildə, [[Almaniya Demokratik Respublikası|Şərqi Almaniya]] və Yaponiya arasında isə 1973-cü ildə, yəni hər iki alman dövlətinin BMT-yə üzv olduğu il tam bərpa olundu.<ref>{{cite web|url=https://www.un.org/en/members/growth.shtml |title=United Nations member States – Growth in United Nations membership, 1945–present |publisher=Un.org |access-date=7 September 2015 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20140712192515/http://www.un.org/en/members/growth.shtml |archive-date=12 July 2014}}</ref> 1950-ci illərdən başlayaraq, yapon şirkətləri [[Düsseldorf]]dakı kiçik yapon biznes icması ilə Almaniyanın [[Rur regionu]]nda polad və kimyəvi məhsullar kimi lazımlı xammal əldə etməyə çalışırdılar.<ref>{{cite web |url=http://www.dus.emb-japan.go.jp/profile/deutsch/kulturbuero/japaner_in_ddorf_2010-04.htm |title=Japanese General Consulate Düsseldorf |date=29 April 2010 |access-date=12 March 2012 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120103003547/http://www.dus.emb-japan.go.jp/profile/deutsch/kulturbuero/japaner_in_ddorf_2010-04.htm |archive-date=3 January 2012 |url-status=dead}}</ref> 1974-cü ildə Qərbi Almaniya və Yaponiya arasında elm və texnologiya sahəsində əməkdaşlıq, birgə elmi səylərin və texnoloji mübadilənin yenidən intensivləşdirilməsi haqqında hökumətlərarası saziş imzalandı. Razılaşma əsasən dənizdə tədqiqatlar və yer haqqında elmlər, təbiət elmləri və ətraf mühit tədqiqatlarına yönəlmiş çoxsaylı layihələrlə nəticələndi. Bundan əlavə, 1974-cü ildən bəri hər il keçirilən "Gənclər Zirvəsi" də daxil olmaqla, gənclərin mübadilə proqramlarına start verilmişdi.<ref name="auswaertiges-amt.de">{{cite web|url=http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Laenderinformationen/01-Laender/Japan.html#t4 |title=Germany – Japan |publisher=Auswaertiges-amt.de |access-date=9 February 2010}}</ref> [[1973-cü il neft böhranı]]na cavab olaraq, hər iki ölkənin 1975-ci ildə ABŞ, Böyük Britaniya, Fransa və İtaliya ilə birlikdə "Altılıq" qrupunun, başqa sözlə "[[Böyük Yeddilik|G6]]"-nın yaradılmasında iştirak etməsi ilə Almaniya-Yaponiya siyasi əlaqələri genişləndirildi. G6 tezliklə Kanada, daha sonra isə Rusiyanın qoşulması ilə genişləndi; o vaxtdan bəri hər il G6, G7 və G8 sammitləri keçirilir.<ref>{{cite web|url=http://www.g8.utoronto.ca/what_is_g8.html |title=UofT G8 Information Centre: What is the G8? |publisher=G8.utoronto.ca |date=15 July 2005 |access-date=9 February 2010}}</ref> Yaponiya və Almaniya arasında elmi-akademik mübadiləni artırmaq məqsədilə sonrakı illərdə, məsələn, 1985-ci ildə Berlində Yaponiya-Almaniya Mərkəzi,<ref>{{cite web|url=http://www.iias.nl/iiasn/iiasn5/eastasia/kreiner.html |title=German Institute |publisher=Iias.nl |date=15 November 1995 |access-date=9 February 2010}}</ref> 1988-ci ildə Tokioda Yaponiya Araşdırmaları üzrə Almaniya İnstitutu<ref>{{cite web |url=http://www.jdzb.de/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=2 |title=Welcome to the Homepage of the Japanese-German Center Berlin! |publisher=Jdzb.de |date=15 January 1985 |access-date=9 February 2010 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130910194141/http://jdzb.de/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=2 |archive-date=10 September 2013 |url-status=dead }}</ref> kimi qurumlar yaradıldı. Təxminən 1980-ci illərin ortalarında alman və yapon nümayəndələr 1938-ci ildə inşa edilmiş, Berlindəki köhnə Yaponiya səfirliyini bərpa etmək qərarına gəldilər. İkinci Dünya müharibəsi zamanı bina tamamilə dağıdıldıqdan sonra onun qalıqları istifadə olunmamış qalmışdı. Orijinal komplekslə yanaşı, 2000-ci ilə qədər binaya bir sıra dəyişikliklər və əlavələr edildi; belə ki, səfirliyin əsas girişi Hiroşima küçəsinə (küçə eyni adlı Yaponiya şəhərinin şərəfinə adlandırılıb) köçürüldü və ərazidə ənənəvi [[yapon bağı]] salındı.<ref>Brian Ladd: ''The Ghosts of Berlin. Confronting German History in the Urban Landscape''. University of Chicago Press, 1998, {{ISBN|0-226-46762-7}}, S. 252.</ref><ref>Andrea Schulte-Peevers, Tom Parkinson: ''Berlin''. Mair Dumont DE, 2006, {{ISBN|3-8297-1564-1}}, S. 50.</ref> Yaponiya ilə hər iki Almaniya dövləti, eləcə də 1990-cı ildən bu yana birləşmiş vahid Almaniya arasındakı müharibədən sonrakı münasibətlər, ümumiyyətlə, iqtisadi və işgüzar məsələlərə yönəlmişdi. Azad ticarətə sadiq olan Almaniya hazırda Yaponiyanın Avropada ən böyük ticarət tərəfdaşı olmaqda davam edir. Bu ümumi mövqe Yaponiyanın xarici işlər naziri [[Yohey Kono]] və Almaniyanın xarici işlər naziri [[Yoşka Fişer]] tərəfindən 30 oktyabr 2000-ci ildə razılaşdırılmış ''"7 əməkdaşlıq sütunu"'' adlanan sənəddə də öz əksini tapmışdır:<ref>{{cite web |url=http://www.tokyo.diplo.de/Vertretung/tokyo/de/03__Pol/Bilaterales/Siebens_C3_A4ulen__Seite.html |title=Japan and Germany in the 21st century – 7 pillars of cooperation |language=de |access-date=24 November 2008 |publisher=German Embassy Tokyo |date=February 2005}}</ref> [[Fayl:G7 leaders 1978.jpg|200px|thumb|right|Beş lider 1978-ci ildə G7-nin 4-cü sammitində. Soldan ikinci Yaponiyanın baş naziri [[Takeo Fukuda]], soldan dördüncü isə Almaniya kansleri [[Helmut Şmidt]]dir.]] * Sütun 1: Beynəlxalq ictimaiyyətin sülh və sabitliyə töhfəsi * Sütun 2: Qloballaşmadan yararlanaraq iqtisadi və ticari əlaqələrin möhkəmləndirilməsi * Sütun 3: Qlobal problemlərin həllinə töhfə və sosial vəzifə və öhdəliklər * Sütun 4: Regionlarda sabitliyə töhfə (Koreya yarımadası, Çin Xalq Respublikası, keçmiş Yuqoslaviya, Rusiya, Cənubi Asiya, yeni müstəqil dövlətlər, Yaxın Şərq və Körfəz regionu, Mərkəzi və Cənubi Amerika, Şərqi Timor, Afrika) * Sütun 5: Yaponiya və Almaniya arasında sadiq siyasi əlaqələrin daha çox qurulması * Sütun 6: İqtisadi əlaqələrin təşviqi * Sütun 7: Qarşılıqlı anlaşmanın və mədəni əlaqələrin təşviqi 2000-ci ildə ikitərəfli mədəni mübadilə "Almaniyada Yaponiya" ili ilə yekunlaşdı, daha sonra bunu 2005–2006-cı illərdə "Yaponiyada Almaniya" ili izlədi.<ref>{{cite web|url=http://www.tokyo.diplo.de/Vertretung/tokyo/de/07__Ku/Japan__Deutschland/Bilaterales__Seite.html |title=Deutsche Botschaft Tokyo – Bilaterale Kulturbeziehungen |publisher=Tokyo.diplo.de |access-date=9 February 2010}}</ref> Həmçinin 2005-ci ildən Tokioda hər il Alman Filmləri Festivalı keçirilir.<ref>{{cite web |url=http://www.auswaertiges-amt.de/sid_7863351696406DCB4E8CD80D456BB866/DE/Aussenpolitik/Laender/Laenderinfos/Japan/Bilateral_node.html |title= Auswärtiges Amt – Beziehungen zwischen Deutschland und Japan |publisher=Auswärtiges Amt |access-date=28 August 2011}}</ref> 2004-cü ildə Almaniya kansleri [[Gerhard Şröder]] və Yaponiyanın baş naziri [[Cuniçiro Koyzumi]] İraq və Əfqanıstanın yenidən qurulmasına yardım,<ref>{{cite web |url=http://www.mofa.go.jp/region/europe/germany/summit0412/fs_iraq.html |title=Japanese–German Cooperation and Coordination in the Assistance for Reconstruction of Iraq |access-date=24 November 2008 |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Japan |date=9 November 2004}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.mofa.go.jp/region/europe/germany/summit0412/fs_afghanistan.html |title=Japanese–German Cooperation and Coordination in the Assistance for Reconstruction of Afghanistan|access-date=24 November 2008 |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Japan |date=9 November 2004}}</ref> iqtisadi mübadilə fəaliyyətlərinin təşviqi,<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/europe/germany/summit0412/fs_eco_exc.html|title=Japanese–German Economic Exchanges|access-date=24 November 2008|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Japan|date=9 November 2004}}</ref> gənclər və idman sahəsində mübadilələr,<ref>{{cite web|url=http://www.mofa.go.jp/region/europe/germany/summit0412/fs_sports_exc.html|title=Japanese German Youth / Sports Exchange|access-date=24 November 2008|publisher=Ministry of Foreign Affairs of Japan|date=9 November 2004}}</ref> həmçinin elm, texnologiya və akademik sahələrdə mübadilə və əməkdaşlıq haqqında razılığa gəldilər.<ref>{{cite web |url=http://www.mofa.go.jp/region/europe/germany/summit0412/fs_cp_exc.html |title=Japanese–German Science, Technology and Academic Cooperation and Exchanges |access-date=24 November 2008 |publisher=Ministry of Foreign Affairs of Japan |date=9 November 2004}}</ref> ==== Hazırkı əlaqələr ==== [[Fayl:Shinzō Abe and Angela Merkel.jpg|200px|thumb|right|[[Şinzo Abe|Abe]] Almaniya kansleri [[Angela Merkel]] ilə G7 sammitində (iyun, 2018-ci il)]] [[Fayl:Klaus Schwab and Yukio Hatoyama 20090904.jpg|200px|thumb|right|Almaniyadan olan [[Klaus Şvab]] 2009-cu il [[Dünya İqtisadi Forumu]]nda Yaponiyanın baş naziri Yukio Hatoyamanı salamlayır.]] 1990-cı illərin sonu, 2000-ci illərin əvvəllərində Almaniya və Yaponiya Birləşmiş Millətlər Təşkilatının müvafiq olaraq ikinci və üçüncü ən böyük maliyyə vəsaiti ayıran üzvləri kimi BMT Təhlükəsizlik Şurasında islahatların keçirilməsini və onun daimi üzvlərinin sayının artırılmasını tələb edirdilər. Bu məqsədlə hər iki dövlət Braziliya və Hindistanla birlikdə "[[G4 dövlətləri]]" adlandırılan qrup yaratdılar. 21 sentyabr 2004-cü ildə G4 iki Afrika ölkəsi ilə birlikdə bir-birlərinin daimi üzvlüyə olan iddialarını qarşılıqlı şəkildə dəstəkləyən birgə bəyanat verdi. Bu təklif "Konsensus üçün birləşmə" adlı bir qrup ölkədə etirazla qarşılandı. 2006-cı ilin yanvarında Yaponiya G4 qətnaməsinin yenidən masaya qoyulmasını dəstəkləməyəcəyini və öz qətnaməsi üzərində işlədiyini bildirdi.<ref>[http://www.globalpolicy.org/security/reform/cluster1/2006/0107bid.htm Japan Says No to G4 Bid], Global Policy Forum, News24.com, 7 January 2006</ref> Almaniya və Yaponiya arasında ikitərəfli əməkdaşlığa dair müəyyən səmərəsizliklər 2005-ci ildə Berlindəki Yaponiya–Almaniya Mərkəzinin 20 illiyinə həsr olunmuş anım mərasimində Yaponiyanın keçmiş baş naziri [[Kiiti Miyadzava]]nın qeyd etdiyi yazıda da öz əksini tapmışdır. {{sitat|müəllif=Baş nazir Kiiti Miyadzava, 2005-ci il|Almaniya-Yaponiya münasibətləri ümumiyyətlə yaxşıdır və xüsusi ikitərəfli problem yoxdur. Bu, indiyədək problem sayıla biləcək müəyyən laqeydliklə nəticələnir.<ref>{{Cite web |url=https://jdzb.de/de?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090422054915/http://www.jdzb.de/index.php?option=com_content&view=article&id=2&Itemid=2 |url-status=dead |title=Startseite &#124; Japanisch-Deutsches Zentrum Berlin| archive-date=22 April 2009 |website=jdzb.de}}</ref>}} Buna baxmayaraq, 2008-ci ildə Yaponiya hələ də Almaniyanın Asiyada Çindən sonra ikinci ən böyük ticarət tərəfdaşı idi.<ref>{{cite web |url=http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/Laenderinformationen/01-Laender/Japan.html#t4 |title=Economic relations |access-date=24 November 2008 |publisher=Federal Foreign Office Germany |date=April 2008}}</ref> 2006-cı ildə Almaniyanın Yaponiyadan idxalı 15,6 milyard avro, Almaniyanın Yaponiyaya ixracı isə 14,2 milyard avro təşkil edib (əvvəlki ilə nisbətən müvafiq olaraq 15,4% və 9% çoxdur). 2008-ci ildə isə Yaponiyanın Avropa İttifaqına ixracı və idxalı [[2007-2008 maliyyə böhranı|qlobal maliyyə böhranı]] səbəbindən 2007-ci ildə 5,8% artdıqdan sonra 7,8 və 4,8% azalmışdı. 2008-ci ildə Almaniya ilə Yaponiya arasında ikitərəfli ticarət də zəifləmişdi; belə ki, Yaponiyadan idxal 6,6%, Almaniyanın Yaponiyaya ixracı isə 5,5% azalmışdı. Yaponiyanın 2008-ci ildə Çindən sonra Almaniyanın Asiyadakı əsas ticarət tərəfdaşı olaraq qalmasına baxmayaraq, ümumi Almaniya xarici ticarəti baxımından Yaponiyanın həm ixracda, həm də idxalda payı nisbətən aşağıdır və dünyanın üçüncü və beşinci ən böyük ölkələri arasındakı potensialdan xeyli aşağıdır.<ref name="auswaertiges-amt.de"/> [[Fayl:Düsseldorf-Stadtmitte Japanischer Supermarkt.JPG|200px|thumb|left|Avropanın ən böyük yapon şəhərciyi olan [[Düsseldorf]]da yapon supermarketi.]] Durğun alman-yapon ticarət əlaqələrindən təsirlənməyən, Avropanın ən böyük yapon şəhərciyinə ev sahibliyi edən Düsseldorfdakı yapon icması 1980–1990-cı illər tənəzzülündən sonra yenidən böyüməyə başladı. 2008-ci ildə bir yapon məktəbi, iki uşaq bağçası, üç kitabxana və çoxsaylı yapon klublarının yerləşdiyi Düsseldorf şəhərində 8000-dən çox yapon yaşayırdı. Bundan əlavə, ərazidə 20.000-dən çox iş yeri yaradan 200-dən çox yapon şirkəti fəaliyyət göstərməkdədir.<ref>State capital Düsseldorf, press release 08011710_0160 from 21 January 2008</ref> Yapon icması Düsseldorf üçün böyük sərvət hesab olunur. 14–15 yanvar 2010-cu il tarixində Almaniyanın xarici işlər naziri [[Gido Vestervelle]] Yaponiyaya ilk şəxsi səfərini həyata keçirmiş və yaponiyalı həmkarı [[Katsuya Okada]] ilə danışıqlar zamanı həm ölkənin ikitərəfli əlaqələri, həm də qlobal məsələlər ətrafında müzakirə aparmışdı. Vestervelle bu görüşdə vurğulamışdı ki, {{sitat|müəllif=Gido Vestervelle Almaniya–Yaponiya əməkdaşlığı haqqında, 15 yanvar 2010-cu il|Biz bu onilliyin silahlanma onilliyi yox, silahsızlanma onilliyi olmasını təmin etmək üçün birgə töhfəmizi vermək istəyirik.}} Bu görüşdən sonra hər iki nazir öz nazirliklərinə Berlin və Tokionun birlikdə beynəlxalq ictimaiyyətə təqdim edə biləcəkləri tərksilah təşəbbüsləri və strategiyaları hazırlamağı tapşırdılar. Xüsusilə [[İranın nüvə proqramı]] ilə bağlı o da vurğulanmışdır ki, texniki cəhətdən hansısa [[kütləvi qırğın silahı]]na sahib olmaq imkanı olan,<ref>Tagesspiegel: [http://www.tagesspiegel.de/politik/div/;art771,2230467 Ex-Minister: Atomwaffen für Deutschland] 27 January 2007</ref> lakin buna baxmayaraq, ondan çəkinən Yaponiya və Almaniya nüvə silahlarından azad dünyanın yaradılmasında aparıcı rolu öz üzərinə götürməli və uyğun təzyiq aləti kimi beynəlxalq sanksiyalar tətbiq edilməlidir. Bundan əlavə, Vestervelle və Okada Əfqanıstanda əməkdaşlığı genişləndirmək və iki ölkə arasında durğun vəziyyətdə qalmış ikitərəfli ticarəti gücləndirmək barədə razılığa gəldilər. Səfər Yaponiyanın baş naziri [[Yukio Hatoyama]] ilə danışıqlarla yekunlaşdı. Hələ bu görüşdən əvvəl Almaniyanın xarici işlər naziri Tokionun mərkəzində yerləşən məşhur [[Meyci məbədi]]ni ziyarət etmişdi.<ref>{{cite web |url=http://www.auswaertiges-amt.de/diplo/en/AAmt/BM-Reisen/2010/01-JapanChina/100114-japan.html |title=Germany – Federal Foreign Minister in Japan, 14&nbsp;January 2010 |publisher=Auswaertiges-amt.de |access-date=9 February 2010}}</ref> [[Fayl:Entrance Japanese Embassy Berlin (2011).jpg|200px|thumb|right|2011-ci ildə baş vermiş dağıdıcı [[Senday zəlzələsi və sunami (2011)|zəlzələ və sunami]] ilə bağlı kədəri ifadə etmək üçün Berlindəki Yaponiya səfirliyi qarşısında qoyulmuş çiçəklər.]] 2011-ci ilin 11 martında, cümə günü [[Yaponiyada zəlzələlər|Yaponiyada]], eləcə də dünyada o dövrədək ən güclü hesab edilən [[Senday zəlzələsi və sunami (2011)|zəlzələ]] baş verdi. Yaponiyanın baş naziri [[Naoto Kan]] [[Honşu]]nu darmadağın edən bu zəlzələ barədə qeyd etmişdi ki, ''"bu hadisə İkinci Dünya müharibəsinin bitməsindən sonrakı 65 il ərzində Yaponiya üçün ən ağır və ən çətin böhran olmuşdu"''.<ref>{{Cite news|url=http://edition.cnn.com/2011/WORLD/asiapcf/03/13/japan.quake/index.html?iref=NS1 | title=Japanese PM: 'Toughest' crisis since World War II | publisher=CNN | work=[[CNN International]] | date=13 March 2011 |access-date=13 March 2011}}</ref> Zəlzələ və onun nəticəsində yaranan [[sunami]] təkcə [[Miyaqi prefekturası]]nın geniş sahil ərazilərini dağıtmaqla kifayətlənməmiş, həm də Fukuşima Daiiçi nüvə fəlakətinə səbəb olmuş, bu da öz növbəsində [[Fukuşima-1 AES]]-ni əhatə edən geniş daimi evakuasiya ilə nəticələnmişdi.<ref name="New USGS number puts Japan quake at 4th largest">{{Cite news|title=New USGS number puts Japan quake at 4th largest|url=http://www.cbsnews.com/stories/2011/03/14/501364/main20043126.shtml|newspaper=[[CBS News]]|date=14 March 2011|access-date=15 March 2011|archive-date=4 April 2011|archive-url=https://www.webcitation.org/5xgjFTgf4?url=http://www.cbsnews.com/stories/2011/03/14/501364/main20043126.shtml|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2011/mar/13/japan-tsunami-earthquake-power-cuts |title=Tsunami, earthquake, nuclear crisis – now Japan faces power cuts |last=Branigan |first=Tania |date=13 March 2011 |work=The Guardian |location=UK |access-date=15 March 2011 |archive-url=https://www.webcitation.org/5xDAT05x0?url=http://www.guardian.co.uk/world/2011/mar/13/japan-tsunami-earthquake-power-cuts/print |archive-date=15 March 2011 |url-status=dead }}</ref><ref name="3news">{{Cite news|url=http://www.3news.co.nz/Japan-quake---7th-largest-in-recorded-history/tabid/417/articleID/201998/Default.aspx|title=Japan quake – 7th largest in recorded history|access-date=11 March 2011|date=11 March 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110316002513/http://www.3news.co.nz/Japan-quake---7th-largest-in-recorded-history/tabid/417/articleID/201998/Default.aspx|archive-date=16 March 2011|url-status=dead}}</ref> Almaniya kansleri [[Angela Merkel]] dərhal bütün zərərçəkənlərə dərin hüznlə başsağlığı vermiş və Yaponiyaya lazım olan hər cür yardımı edəcəklərinə dair fikir bildirmişdi. Nəticədə Technisches Hilfswerk-in xilasedici mütəxəssisləri, həmçinin I.S.A.R. Almaniyanın (Beynəlxalq Axtarış və Xilasetmə) əməkdaşları Yaponiyaya göndərildi, lakin zədələnmiş elektrik stansiyasının yaxınlığında radiasiya təhlükəsi səbəbindən alman heyətinin bir hissəsi geri çağırılmalı oldu.<ref>{{cite news|url=http://www.sueddeutsche.de/panorama/erdbeben-zehn-meter-tsunami-trifft-japans-kueste-1.1070525|title=Erdbeben in Japan&nbsp;– Angst vor der Kernschmelze&nbsp;– Panorama&nbsp;– sueddeutsche.de|publisher=[[Süddeutsche Zeitung]]|access-date=11 March 2011}}</ref> Bundan əlavə, [[Almaniya Aerokosmik Mərkəzi]] təsirə məruz qalan ərazinin [[TerraSAR-X]] və [[RapidEye]] peyk şəkillərini təqdim etdi.<ref>{{cite web |url=http://www.dlr.de/en/DesktopDefault.aspx/tabid-1/86_read-29560/ |title=DLR releases satellite images of Japanese disaster area |date=12 March 2011 |publisher=dlr.de}}</ref> Fəlakətdən sonrakı günlərdə Almaniyanın aparıcı siyasətçiləri də daxil olmaqla, yerli əhali Berlindəki Yaponiya səfirliyinin qarşısına çoxlu güllər, şamlar və oriqamilər qoyurdular.<ref>{{cite web|url=http://www.bz-berlin.de/bezirk/tiergarten/blumen-und-kerzen-fuer-opfer-in-japan-article1139145.html |title=Blumen und Kerzen für Opfer in Japan – B.Z. Berlin |publisher=Bz-berlin.de |date=13 March 2011 |access-date=7 September 2015}}</ref> Heç vaxt həyata keçirilməsə belə, yardım üçün edilən əlavə təkliflər arasında [[Almaniya Silahlı Qüvvələri]]nin xüsusi bölmələrinin Yaponiyaya göndərilməsi də var idi; belə ki, Almaniya Silahlı Qüvvələrinin zərərsizləşdirmə avadanlığı dünyanın ən müasir avadanlıqlarından hesab olunurdu.<ref>{{cite news|url=https://www.welt.de/politik/deutschland/article12842691/Gruenen-Politiker-will-Bundeswehr-nach-Japan-schicken.html |title=Hilfseinsatz: Grünen-Politiker will Bundeswehr nach Japan schicken – DIE WELT |publisher=Welt.de |date=15 March 2011 |access-date=7 September 2015|newspaper=Die Welt }}</ref> 2 aprel 2011-ci ildə Almaniyanın xarici işlər naziri Vestervelle Asiya səyahəti zamanı Tokioya səfər edərək, əvvəlki ayın sunami və sonrakı nüvə fəlakətindən xilas olmaq üçün yenidən Yaponiyaya "lazım olan hər cür yardımı" təklif etdi. Vestervelle həmçinin Yaponiya iqtisadiyyatının bərpasını sürətləndirmək üçün Yaponiya ilə [[Avropa İttifaqı]] arasında azad ticarət sazişi ilə irəliləyiş əldə etməyin vacibliyini vurğuladı. Yaponiyanın xarici işlər naziri [[Takeaki Matsumoto]] da həmin görüşdə alman həmkarı ilə birlikdə BMT Təhlükəsizlik Şurasında islahatların keçirilməsi ilə bağlı Tokio və Berlin arasında potensial yeni əməkdaşlıq sahələrinə toxunmuşdu.<ref>{{cite web|url=http://www.auswaertiges-amt.de/DE/AAmt/BM-Reisen/2011/03-China-Japan/110402-Japan.html |title=diplo – Startseite – HTTP Status 404 |language=de|publisher=Auswaertiges-amt.de |access-date=7 September 2015}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * [https://www.rekihaku.ac.jp/english/exhibitions/project/old/150707/index.html Yaponiya Milli Tarix Muzeyində "Almaniya və Yaponiya arasında əlaqələr: 150 illik dostluq" adlı sərgi, 2015-ci il.] (ingilis dilində) * [https://www.dijtokyo.org/ Yaponiya Araşdırmaları üzrə Almaniya İnstitutu], Tokio * [https://jdzb.de/de Yaponiya-Almaniya Mərkəzi], Berlin {{Portal sətir|Almaniya|Yaponiya}} {{Almaniyanın xarici əlaqələri}} {{Yaponiyanın xarici əlaqələri}} [[Kateqoriya:Almaniyanın ikitərəfli əlaqələri]] [[Kateqoriya:Yaponiyanın ikitərəfli əlaqələri]] [[Kateqoriya:Almaniya–Yaponiya münasibətləri]] q1gowvlhphanoniqubi20ig3tp4iuyi Xan qəbiristanlığı (Bağçasaray) 0 719383 6564176 6451899 2022-08-05T16:57:57Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Qəbiristanlıq |Tip = Qəbiristanlıq |Adı = Xan qəbiristanlığı |Şəkil = Крым, Бахчисарай - Ханский дворец - Ханское кладбище 07.jpg |Şəklin ölçüsü = 280px |Şəklin izahı = |lat_dir = N |lat_deg =44 |lat_min = 44|lat_sec = 54 |lon_dir = E |lon_deg =33 |lon_min = 52 |lon_sec = 58 |Ölkə = {{UKR}} |Yerləşdiyi yer = |Yerləşdiyi yerin tipi = |Status = |Əsası qoyulub = |İlk məlumat = |Ləğv olunub = |İlk dəfn = |Sonuncu dəfn = |Dəfn sayı = |Sahəsi = |Vəziyyəti = |Dini tərkib = |Sayt = |Yer xəritəsi = Ukrayna |Yer xəritəsi 2 = |Vikianbar = Category:Khans cemetery in Bakhchisaray Palace }} '''Xan qəbiristanlığı''' - [[Bağçasaray]]da yerləşən, [[Krım xan sarayı|Krım tatar Xan sarayı]]nın qəbiristanlığı. Burada 9 Krım xanı və onların 45 ailə üzvü dəfn edilib. Qəbiristanlığın ərazisində iki türbə də mövcuddur.<ref name=":0">{{cite web|url=https://handvorec.ru/pamyatniki/hanskij-dvorets/historymus/xanskoe-kladbishhe/|archiveurl=https://archive.today/20210913130110/https://handvorec.ru/pamyatniki/hanskij-dvorets/historymus/xanskoe-kladbishhe/|archivedate=2021-09-13|title=Ханское кладбище|publisher=handvorec.ru|accessdate=13 sentyabr 2021|language=ru|url-status=live}}</ref> <ref name=":1">{{cite web|url=https://jalita.com/guidebook/bakhchisaray/khanskoye_kladbishche.shtml|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210913130533/https://jalita.com/guidebook/bakhchisaray/khanskoye_kladbishche.shtml|archivedate=2021-09-13|title=Кладбище ханов|publisher=jalita.com|accessdate=13 sentyabr 2021|language=ru|url-status=unfit}}</ref> == Haqqında == Krım tatar Xan sarayının qəbiristanlığı Böyük məscidin cənubunda yerləşir. Bu qəbiristanlıqda 9 Krım xanı və onların 45 ailə üzvü dəfn edilib. Bundan başqa burada XVI əsrə aid içərisində 6 məzar olan I Dövlət Gərayın türbəsi, XVII əsrə aid içərisində 9 məzar olan III İslam Gərayın türbəsi və içərisində II Məngli Gərayın məzarı olan rotunda yerləşir. Hər türbənin daxilində və cığırlar boyunca mərmərdən və ya əhəngdaşından yonulmuş qəbirüstü abidələr yerləşir. Türbələrin kənarında salamat qalmış baş daşları ilə yanaşı bir qismi salamat qalmış məzar daşları da mövcuddur. Onların ümumi sayı 98 ədəddir. Uzun illər boyunca bəzi qəbirlər itib ya da məzar daşları dağılıb. Baş daşlarının bəzilərinin üst hissəsi qadın və ya kişi papağı şəklində düzəldilib. Baş daşlarının üzərində olan epitafiyaların bəzilərində dünyasını dəyişmiş şəxs üçün duaların edilməsi və ya hər hansısa şeirlərdən hissələr qeyd edilib.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> === Dəfn olunan xanlar === Xan nəslinin tədqiqatçısı bioqraf Halim Gərayın məlumatına görə Xansarayda Krım xanlığının bu xanları dəfn ediliblər: # [[I Dövlət Gəray]] - 1577 (abidə qorunmayıb) # [[II Qazi Gəray]] - 1607 (abidə qorunmayıb) # [[III İslam Gəray]] - 1654 (abidə qorunmayıb) # [[IV Mehmed Gəray]] - 1674 # I Səlim Gəray - 1704 # II Məngli Gəray - 1739 # II Səlim Gəray - 1748 # Arslan Gəray - 1767 # Kırım Gəray - 1769 == Şəkilləri == <gallery mode="packed" heights="150"> Ханський палац 4.jpg| CmentarzChanowMauzoleum Islama III Gireja.jpg|[[III İslam Gəray]]ın məzarı Бахчисарайский дворец 80.jpg| CmentarzChanowRotundaMegli II Gireja2.jpg|II Məngli Gərayın məzarı Могила Кирим Герая.jpg|Krım Gərayın məzarı CmentarzChanow 7.jpg </gallery> == Həmçinin bax == * [[Əski türbə (Bağçasaray)|Əski türbə ]] * [[Hacı Gəray türbəsi]] * [[II Mehmed Gəray türbəsi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Şablon:Krım türbələri}} [[Kateqoriya:Krım xan sarayı]] l9axdxzpi139o13anp2ekfo8yfrppir Tiaqo Bezerra 0 720001 6565027 6542465 2022-08-06T10:27:11Z EVRRVE. 219485 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə + 4 kateqoriya[[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Futbolçu |adı = Tiaqo Bezarra |orijinal adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |tam adı = Tiaqo Queiroz Bezerra |ləqəbi = |doğum tarixi = 17 Fevral 1987 (34 yaşında) |doğum yeri = [[Brasilia]] {{bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vətəndaşlığı =Braziliya |boyu =178 |çəkisi = |mövqeyi = hücumçu |əsas ayağı =Sağ |indiki klubu = [[Neftçi PFK]] |nömrəsi = 9 |gənclər klubları = |klublar = {{idman karyerası |2005-2006 |{{bayraq|Belçika}} [[Legiao FK|Legiao]]|7 (0) |2008-2010 |{{bayraq|Türkiyə}} [[ Altay FK|Altay]]|61 (27) |2010-2011 |{{bayraq|Türkiyə}} [[Karşıyaka FK|Karşıyaka]]|29 (10) |2011-2012 |{{bayraq|Braziliya}} [[CRB FK|CRB]]|9 (0) |2013-2015 |{{bayraq|Türkiyə}} [[Adanaspor FK|Adanaspor]]|61 (31) |2015 |{{bayraq|Qətər}} Əl-Ərəbi|7 (8) |2016 |{{bayraq|Türkiyə}} [[Adana Dəmirspor FK|Adana Dəmirspor]]|18 (3) |2016-2017 |{{bayraq|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Əl-Qadisiyah FK|Əl Qadisiyah]]|11 (1) |2017 |{{bayraq|Türkiyə}} [[Adana Dəmirspor FK|Adana Dəmirspor]]|14 (4) |2017-2019 |{{bayraq|Özbəkistan}} [[Daşkənd "Pakhtakor" FK]]|44 (21) |2019-2020 |{{bayraq|Qətər}} [[Əl-Xor FK|Əl-Xor]]|29 (15) |2020-2021 |{{bayraq|Qətər}} [[Əl-Salliya FK|Əl-Salliya]]|21 (2) |2021-h.h |{{bayraq|Azərbaycan}} [[Neftçi PFK|Neftçi]]|23 (10) }} |milli yığma = |klub haqqında məlumatların yenilənməsi =4 may 2022 |yığma haqqında məlumatların yenilənməsi = |vikianbar = }} ''' Tiaqo Queiroz Bezerra''' ({{DVTY}}) — [[Braziliya|braziliyalı]], peşəkar [[Azərbaycan Premyer Liqası]]nda çıxış edən [[Neftçi PFK]]-nın futbolçusudur. [[Kateqoriya:Neftçi PFK oyunçuları]] [[Kateqoriya:Braziliya futbolçuları]] [[Kateqoriya:Türkiyədə legioner futbolçular]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Premyer Liqası oyunçuları]] [[Kateqoriya:Azərbaycanda legioner futbolçular]] [[Kateqoriya:Almaniyada legioner futbolçular]] == Futbolçu karyerası == === Klub karyerası === Türkiyədə tanınan Altay, böyük işlər gördükdən sonra Karşıyaka komandasında da oynadı. Hücum yarımmüdafiəsi mövqeyində çalışan oyunçu, İzmirli futbolsevərlərdə iz buraxdı, vuruşları və qolları ilə azarkeşlərinin qəlbində özünə yer tapdı. === [[Adanaspor]] === 2013–14 mövsümünün əvvəlində [[Adanaspor]]a transfer olan Tiaqo, ilk oyununu 4: 0 hesabı ilə uduzan [[Orduspor]]a qarşı keçirdi. 2013–14 mövsümündə 31 rəsmi oyun keçirən [[Tiaqo Bezerra|Tiaqo]], 16 qol və 9 asistlə ən çox statistikaya sahib olan komandanın oyunçusu oldu. 2013–2014 mövsümündə 8 sarı vərəqə aldı. İlk mövsümündə [[Adanaspor]]da 17 nömrəli forma geyinən [[Tiaqo Bezerra|Tiaqo]], 2014–15 mövsümündə 10 nömrəli formanı geyinməyə başladı. 2014–15 mövsümündə 2 qolu penaltidən 15 qol vurdu. O, bu mövsüm 7 sarı və 1 qırmızı vərəqə alıb. [[Adanaspor]]da 2 mövsüm oynayan Tiaqo, 8 -i penaltidən olmaqla ümumilikdə 31 qol vurdu və 2 mövsüm ərzində 15 sarı, 2 qırmızı vərəqə aldı. [[Elazığspor]] matçında 4–3 qalib gələn [[Adanaspor]] ilə son matçını keçirdi və bu matçda 2 qol vurdu. === Əl-Ərəbi === 6 iyul 2015-ci ildə Əl-Ərəbi komandasına keçdi. === Adana Dəmirspor === Tiago, 4 Yanvar Bazar ertəsi günü Adana Demirspor ilə 1,5 illik müqavilə imzaladı === [[Neftçi PFK|Neftçi]] === 8 sentyabr 2021 ci il Çərşənbə günü [[Neftçi PFK|Neftçi]] ilə müqavilə imzaladı. [[Neftçi PFK|Neftçidə]] ilk oyunu [[Azərbaycan Premyer Liqası|Azərbaycan Premyer Liqasının]] 19 sentyabr 2021-ci ildə keçirilən Keşlə-Neftçi matçı olur. Həmin matçda 17 dəqiqə meydanda olub. Neftçidə ilk dəfə Azərbaycan Premyer Liqasının 2 oktyabr 2021-ci ildə keçirilən Səbail-Neftçi matçında vurub. Həmin matç komandasının 1–3 hesablı qələbəsi ilə başa çatıb. Tiaqo həmin matçda 2 dəfə fərqlənmişdi. Bu matçda o eyni zamanda [[Neftçi PFK|Neftçidə]] ilk dəfə dubl etmiş olub. == İstinadlar == [https://int.soccerway.com/players/thiago-queiroz-bezerra/32748/ 1.Tiaqo Bezerranın futbolçu profili-Soccerway] [https://championat.asia/uz/m/news/rasmiy-xabar-tiago-bezerra-al-xor-futbolchisi 2.Rəsmi xəbər: Тиаго Безерра -" Ал Хор "futbolçu]" . CHAMPIONAT.asia . [https://m.sabah.com.tr/spor/futbol/2016/01/04/tiago-bezerra-adana-demirsporda 3.Tiago Bezerra, Adana Demirspor'da] , sabah.com, 5 yanvar 2016 jg7ghlw9m2zw5cfrgc4j045ho7vso3k Aleksandr Makinski 0 722496 6564721 6321659 2022-08-06T02:18:03Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Şəxs |adı = Aleksandr Makinski |orijinal adı = İsgəndər xan Makinski |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |digər adı = |doğum tarixi = 13.10.1900 |doğum yeri = [[Maku]], [[Qacarlar dövləti]]<ref name="Oxford">{{cite book |last1=Ter Minassian |first1=Taline |title=Most Secret Agent of Empire: Reginald Teague-Jones, Master Spy of the Great Game |url=https://archive.org/details/mostsecretagento0000term_d5p1 |date=2014 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0190210762 |page=[https://archive.org/details/mostsecretagento0000term_d5p1/page/244 244] |quote=Among other names in the book are those of Mrs Halleck A. Butts, widow of a former American commercial attaché in Tokyo, and Prince Alexander Makinsky, known as ‘Shura’, a White Russian émigré born in 1902 at Maku in Iran.}}</ref> |vəfat tarixi = 24.4.1988 |vəfat yeri = [[Paris]], [[Fransa]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = Sainte-Geneviève-des-Bois Rus qəbirstanlığı |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |dini = |ixtisası = Hüquq |təhsili = Peterburq İmperial Hüquq Məktəbi |fəaliyyəti = Lobbiçilik, elm və biznes |fəaliyyət illəri = |tanınır = |mükafatları = "Fəxri Legion" ordeni |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = |vikianbar = }} '''Aleksandr Makinski''' və ya '''İsgəndər xan Makinski''' ({{dil-ru|Александр Макинский}}; {{DVTY}}) — [[Maku]]da anadan olmuş [[Azərbaycan]] kökənli amerikalı işadamı. O, Rokfeller Fondunun [[Fransa]]dakı baş nümayəndəsi olmuş, sonradan [[Paris]] və [[Nyu-York]]dakı fondun vitse-prezidentinin köməkçisi kimi çalışmışdır. [[The Coca-Cola Company]]-nin satış məsələləri üzrə vitse-prezidenti kimidə işləmişdir. == Həyatının erkən dövrü == O, 1900-cü ildə [[İran azərbaycanlıları]]ndan olan Makinski ailəsində dünyaya gəlmişdir. Onun ailəsi [[Maku]]da yaşayan Bayat tayfasına mənsub olmuşdur. Atası [[Paşa xan Makinski]] (1862–1934) [[Hüseyn xan Bayat]]ın nəticəsidir. Onun anası Stefaniya Antonovna Lubielska (1878–1964) etnik [[Polyaklar|polyak]] və Paşa xanın ikinci həyat yoldaşı olmuşdur.<ref>{{Cite book|last=Abutalybov|first=Ramiz|url=https://www.worldcat.org/oclc/298927970|title=Azerbaĭdzhanskai︠a︡ Demokraticheskai︠a︡ Respublika : sbornik stateĭ, posvi︠a︡shchennyĭ 90-letii︠u︡ Pervoĭ respubliki|date=2008|publisher=SALAM Press|isbn=978-5-7164-0590-5|location=[[Moscow]]|pages=95|oclc=298927970}}</ref> Makinski ailəsi arasında həm də Şura olaraq tanınmışdır.<ref>{{Cite book|last=Chavchavadze|first=David|url=https://www.worldcat.org/oclc/20652764|title=Crowns and trenchcoats : a Russian prince in the CIA : an autobiography|date=1990|publisher=Atlantic International Publications|isbn=0-938311-10-7|location=New York, N.Y.|pages=219|oclc=20652764}}</ref> O, Paşa xan Makuya gedib qohumlarını ziyarət edərkən dünyaya gəlmişdir.<ref>{{Cite book|last=Grigoriantz|first=Alexandre|url=https://www.worldcat.org/oclc/10941656|title=Jean Martin, tailleur de pierre|date=1981|publisher=Éditions du Rocher|others=Jean Martin|isbn=2-268-00102-4|location=Monaco|pages=196|oclc=10941656}}</ref> Ailəsi sonradan Bakıya gəlmiş, burada onu britaniyalı dayə tərəfindən böyüdülmüş və ingilis dilini də ondan öyrənmişdir.<ref name=":0">{{Cite book|last=Allen|first=Frederick|url=https://www.worldcat.org/oclc/921994205|title=Secret formula|date=2015|publisher=Open Road Integrated Media|isbn=978-1-5040-1983-5|location=New York, NY|pages=5|oclc=921994205}}</ref> O, o dövr üçün oğlanlar üçün ən prestijli universitet olan Peterburq İmperial Hüquq Məktəbini bitirmişdir. Lakin Oktyabr inqilabı olduqdan sonra öz gənc qardaşı Kərim (Kril) ilə birlikdə [[Rusiya|Rusiy]]anı tərk etmişdir. Ailə ilk öncə Varşavada, daha sonra isə Parisdə yaşamışdır.<ref>{{Cite journal|last=Chingizoghlu|first=Anvar|year=2011|title=Makinsky family|url=https://archive.org/details/SoyJurnali3472011|journal=Soy|issue=3|pages=7}}</ref> [[Paris]]də yaşayarkən Makinski tez bir zamanda [[Avropa]] və mühacir cəmiyyətinə inteqrasiya etmişdir.<ref>{{Cite web|date=1926-11-14|title=Le Figaro : journal non politique|url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k294954p|access-date=2021-06-04|website=Gallica|language=EN}}</ref> Belə bir yığıncaqların birində o, Katerina Melikov ilə görüşmüşdür. Melikişvili zadəgan ailəsindən olan Katerina David Melikişvilinin qızı və bir zamanlar Bakının qubernatoru olmuş Dimitri Staroselskinin nəvəsi olmuşdur. Toy 14 noyabr 1925-ci ildə təşkil edildi.<ref>{{Cite book|last=Ferrand|first=Jacques|url=https://books.google.com/books?id=i6cWAQAAIAAJ|title=Familles princières de Géorgie: essai de reconstitution généalogique (1880-1983) de 21 familles reconnues princières par l'Empire de Russie|date=1983|publisher=J. Ferrand|pages=135|language=fr}}</ref> O, Parisdə yaşayarkən Antuan de Sent-Ekzüperi və Ceyms Coysla da tanış olma fürsəti əldə etmişdir.<ref>{{Cite book|last=Cate|first=Curtis|url=https://www.worldcat.org/oclc/1126932|title=Antoine de Saint-Exupéry; his life and times.|date=1970|publisher=Heinemann|isbn=0-434-11040-X|location=London|pages=270|oclc=1126932}}</ref><ref>{{Cite book|last=Cornwell|first=Neil|url=https://www.worldcat.org/oclc/1084425889|title=James Joyce and the Russians|date=2016|publisher=Palgrave Macmillan Limited|isbn=978-1-349-11645-4|edition=2nd|location=London|pages=23|oclc=1084425889}}</ref> == Fəaliyyəti == Varşavada Amerikan Qırmızı Xaçının fəaliyyətində iştirak etmiş, daha sonra 1924-cü ildə [[Fransa]]da Rokfeller Fondunun tibbi elmlər bölməsinin baş katibi olmuşdur.<ref>{{Cite book|last=Penfield|first=Wilder|url=https://books.google.com/books?id=iutEAAAAIAAJ|title=The Difficult Art of Giving: The Epic of Alan Gregg|date=1967|publisher=Little, Brown|pages=218|language=en}}</ref> Tezliklə fondunun təmsilçisi səviyyəsinə yüksələn Makinski 1941-ci ildə Fransanın nasistlər tərəfindən işğalından sonra ABŞ-a çağırılmış və Rokfeller Fondunun vitse-prezidenti olmuşdur. Aleksandr Makinski kəşfiyyat təşkilatları ilə əlaqələri sayəsində [[Otto Fritz Meyerhof]], [[Jean Wahl|Jean Vahl]], [[Ernst Honigman|Ernst Honiqman]] və başqaları da daxil olmaqla bir çox alimin nasist rejimindən qaçmasını təmin edən nüfuzlu bir şəxs olaraq qeyd edilir.<ref>{{Cite web|title=Refugee Scholar Program - The Rockefeller Foundation: A Digital History|url=https://rockfound.rockarch.org/refugee-scholar-program|access-date=2021-06-04|website=rockfound.rockarch.org}}</ref><ref>{{Cite book|last=Reymond|first=William|url=https://www.worldcat.org/oclc/492615285|title=Coca-Cola, l'enquête interdite : document|date=2007|publisher=J'ai lu|isbn=978-2-290-35553-4|location=Paris|pages=236|oclc=492615285}}</ref> Daha sonra Louis Wirth və Everett Hughes ilə görüşərək xilas etdiyi alimlər üçün daimi yerləşdirmə təmin etmişdir.<ref>{{Cite book|last=Schrecker|first=Cherry|url=https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01565855|title=Sociology at the New School for Social Research, an intellectual and pedagogical history|date=2009|pages=20}}</ref> Müharibədən sonra Avropanı gəzmiş, alimlərlə görüşərək Rokfeller Fondunun sosial elmlərə necə qarışa biləcəyini araşdırmışdır. Onun ərsəyə gətirdiyi hesabatlar Avropa iqtisadiyyatına Amerika yanaşmasını formalaşdırmışdır.<ref>{{Cite journal|last=Benest|first=Serge|date=2021-05-26|title=The Politics of Funding: The Rockfeller Foundation and French Economics, 1945-1955|url=https://osf.io/3gmf5|doi=10.31219/osf.io/3gmf5}}</ref> O, Robert V. Vudraf tərəfindən işə təklifi almış və 1946-cı ildə Koka-Kola şirkətinin Avropadakı əsas lobbisti olmuşdur.<ref>{{Cite magazine|last=Jr|first=E. J. Kahn|title=Selling Coke|url=https://www.newyorker.com/magazine/1959/02/14/the-universal-drink|access-date=2021-06-04|magazine=The New Yorker|language=en-US}}</ref> O, Fransada Kolanı bazara təqdim edərkən şərab düzəldənlərin və kommunistlərin müqaviməti ilə qarşılaşmışdır.<ref name=":0" /> Kokain, fosfor turşusu və kofein də daxil olmaqla, Fransanın etirazlarının motivləri milli mövzu və Kolanın Avropa bazarındakı macərası üçün bir sınaq oldu.<ref name=":1">{{Cite book|last=Pendergrast|first=Mark|url=https://www.worldcat.org/oclc/808413532|title=For God, country and Coca-Cola : the definitive history of the great American soft drink and the company that makes it|date=2013|isbn=978-0-465-02917-4|edition=Third edition: revised and Expanded|location=New York|oclc=808413532}}</ref> Lakin Makinski çox iddialı idi və 1952-ci ildə qarşısına hər bir fransıza 40 şüşə kola sama hədəfini qoydu.<ref>{{Cite book|last=Millau|first=Christian|url=https://www.worldcat.org/oclc/45064248|title=Paris m'a dit : années 50, fin d'une époque|date=2000|publisher=Fallois|isbn=2-87706-388-7|location=Paris|pages=25|oclc=45064248}}</ref> Həyat yoldaşı evlərinin kommunistlər tərəfindən bombalanmasından narahat idi, onun narahatlığına Makinski "ABŞ ilə hər hansısa ölkənin münasibətləri üçün ən yaxşı barometr onlarına kolaya münasibətləridir" — deyə cavab vermişdi.<ref>{{Cite web|date=2019-02-28|title="Espèce de buveur de Coca-Cola !" : quand le lobby du vin et les communistes déclaraient la guerre au soda américain|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/patrimoine/histoire/espece-de-buveur-de-coca-cola-quand-le-lobby-du-vin-et-les-communistes-declaraient-la-guerre-au-soda-americain_3195951.html|access-date=2021-06-04|website=Franceinfo|language=fr-FR}}</ref> Makinski həmçinin [[Misir]]də, [[İsrail]]də, [[Danimarka]]da, [[Portuqaliya]]da, [[Bolqarıstan]]da və sonda [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]]-də kola zavodlaının tikilməsi üçün də lobbiçilik etmişdir.<ref>{{Cite journal|last=Jarnagin|first=Andrew|date=2016-03-01|title=When Coca-Cola Grows Citrus on the Nile, Who Wins? Revisiting the End of the Arab Boycott in Egypt|url=https://scholarworks.gvsu.edu/gvjh/vol4/iss1/4|journal=Grand Valley Journal of History|volume=4|issue=1|issn=2381-4411}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Labelle|first=Maurice Jr M.|date=2014|title=De-coca-colonizing Egypt: globalization, decolonization, and the Egyptian boycott of Coca-Cola, 1966–68*|url=https://www.cambridge.org/core/journals/journal-of-global-history/article/abs/decocacolonizing-egypt-globalization-decolonization-and-the-egyptian-boycott-of-cocacola-196668/E44373FB0DF9CCA6C182B3FE08A8A7A0|journal=Journal of Global History|language=en|volume=9|issue=1|pages=122–142|doi=10.1017/S1740022813000521|s2cid=162705017|issn=1740-0228}}</ref><ref>{{Cite journal|last1=SØRENSEN|first1=NILS ARNE|last2=PETERSEN|first2=KLAUS|date=2012|title=Corporate Capitalism or Coca—Colonisation? Economic Interests, Cultural Concerns, Tax Policies and Coca—Cola in Denmark from 1945 to the Early 1960s|url=https://www.jstor.org/stable/23270687|journal=Contemporary European History|volume=21|issue=4|pages=597–617|doi=10.1017/S0960777312000392|jstor=23270687|s2cid=163347256|issn=0960-7773}}</ref><ref>{{Cite web|title=A história da Coca-Cola em Portugal {{!}} Coca-Cola PT|url=https://www.cocacolaportugal.pt/conhece-nos/historia/historia-portugal/historia-coca-cola-portugal|access-date=2021-06-04|website=www.cocacolaportugal.pt|language=pt-PT}}</ref><ref name=":1" /> 1954-cü ildə ABŞ prezidenti Eyzenhauerlə və onun köməkçisi Çarlz Duqlasla dostluq edən Makinski tez-tez onlara nasistlərdən sonrakı Avropa siyasəti ilə bağlı hesabatlar təqdim edirdi.<ref>{{Cite book|last=Cook|first=Blanche Wiesen|url=https://www.worldcat.org/oclc/6918342|title=The declassified Eisenhower : a divided legacy|date=1981|isbn=0-385-05456-4|edition=1st|location=Garden City, New York|pages=159|oclc=6918342}}</ref> Bu əlaqələri sayəsində o, 1959-cü ildə Moskvada açılmış Amerikan Milli Sərgisində iştirak etmək üçün Riçard Nokson və Milton S. Eyzenhaueri müşayiət edən qrupa daxil ola bilmişdi. Bundan sonra tez-tez SSRİ-yə səfərlər etmiş və son səfərindən sonra 1968-ci ildə [[Pravda (qəzet)|Pravda]] qəzetində [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] casusu adlandırılmışdır. İddia olunurdu ki, o, Polşa casusu olmuş, daha sonralar — müharibədən əvvəllərdə Britaniya üçün casusluq etmişdir.<ref>{{Cite web|title=7 May 1968, 2 - The Capital Journal at Newspapers.com|url=http://www.newspapers.com/image/316223582/|access-date=2021-06-04|website=Newspapers.com|language=en}}</ref> Lobbiçilik və biznes fəaliyyətindən əlavə o, Sorbonne Universitetində sosial elmlər sahəsində professor kimi də çalışmışdır.<ref>{{Cite web|title=3 Jun 1945, Page 10 - The Courier-Journal at Newspapers.com|url=http://www.newspapers.com/image/107129604/|access-date=2021-06-04|website=Newspapers.com|language=en}}</ref> 1957-ci ilin 25 iyulunda "Fəxri Legion" ordeni ilə mükafatlandırılmışdır.<ref>{{Cite web|date=1957-08-28|title=Paris-presse, L'Intransigeant|url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k27135853|access-date=2021-06-05|website=Gallica|language=EN}}</ref> == Ölümü == 24 aprel 1988-ci ildə vəfat etmiş və Parisdəki Sainte-Geneviève-des-Bois Rus qəbirstanlığında dəfn edilmişdir. Həyat yoldaşı Katerina ondan iki il sonra, qardaşı Kərim (Kril) Makinski (1910–1991) 3 il sonra vəfat etmişdir. == Həmçinin bax == * [[Maku xanlığı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:1900-cü ildə doğulanlar]] [[Kateqoriya:Maku xanlığı]] [[Kateqoriya:Makinskilər]] 5frzwbsauutj9ylpqt8uod4rgrt2go6 Kateqoriya:Elektrik mühəndisləri 14 723448 6564524 6524317 2022-08-05T20:19:24Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] [[Kateqoriya:Elektrik mühəndisliyi]] [[Kateqoriya:Şəxslər:Texnologiya]] 4tfire5pejr5vyssj72hzsze28k6qtm Kote Marcanişvili 0 724924 6564487 6408560 2022-08-05T19:57:34Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Teatr xadimi |adı = Kote Marcanişvili |orijinal adı = {{lang-ka|კონსტანტინე [კოტე] ალექსანდრეს ძე მარჯანიშვილი}} |digər adı = |şəkil = K Mardjanishvili.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |doğum adı = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |milliyyəti = [[Gürcülər|gürcü]] |vətəndaşlığı = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |təhsili = |amplua = <!--Aktyorun xüsusiyyətinə görə ifa etdiyi müəyyən rollar dairəsi--> |teatr = |rolları = |mükafatları = |imzası = |sayt = |IMDb = ID 0546313 |vikianbar = }} '''Kote Marcanişvili''' və ya '''Konstantin Marcanişvili''', [[Rusiya imperiyası]]nda da '''Konstantin Marcanov''' ({{lang-ka|კონსტანტინე [კოტე] ალექსანდრეს ძე მარჯანიშვილი}};{{DVTY}}) — [[Rusiya]], [[Gürcüstan]] və [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] teatr və kino rejissoru, gürcü teatrının qurucusu, [[Gürcüstan SSR xalq artisti]].<ref name="te3">Театральная энциклопедия. Гл. ред. П. А. Марков. Т. 3 — М.: Советская энциклопедия, Кетчер — Нежданова, 1964, 1086 стб. с илл., 7 л. илл.</ref> == Həyatı == Kote Marcanişvili 28 may 1872-ci ildə [[Kvareli]] şəhərində anadan olmuşdur.<ref name="te3"/> Səhnə karyerasına 1893-cü ildə [[Kutaisi]] teatrında aktyor kimi başlamışdır. 1894-cü ildə Tiflisdə [[Akaki Sereteli]]nin "Patar Kaxi" pyesində Patar Kaxi rolunda debüt etmişdir.<ref name="te3"/> 1897-ci ildən Rus teatrlarında işləməyə başlayır. 1901-ci ildə Vyatka Teatrının səhnəsində ilk tamaşasını — [[Anton Çexov]]un "Vanya əmi" ni səhnələşdirmişdir.<ref>''Л. В. Смирнова'' "На театральных подмостках"//[[:ru:Энциклопедия земли Вятской]], Т. 9 Культура. Искусство / Киров: 1997</ref>,<ref name="te3"/> == İncəsənət fəaliyyəti == === Moskva İncəsənət Teatrı === 1910–1913-cü illərdə yüksək ideoloji repertuar, aktyorluq sənətində realizm prinsipləri ilə işləyən Moskva İncəsənət Teatrında çalışmışdır. Moskva İncəsənət Teatrında Mardjanişvili [[Knut Hamsun]]un "Həyat pəncələrində" (1911), [[Henrik İbsen]]in "[[Per Günt]]" (1912) tamaşalarını səhnələşdirmişdir. O, [[Fyodor Dostoyevski]]nin "Karamazov Qardaşları"nın yaradılmasında iştirak etmişdir (1910). === Azad teatr === [[Fayl:1972 CPA 4168.jpg|200px|thumb|left|Kote Marcanişvili olan şərəfinə poçt markası, 1972-ci il.]] [[Rusiyada 1905-1907-ci illər inqilabı]]ndan sonrakı dövr, rus mədəniyyətinin yarı rəsmi sovet tənqidçiləri tərəfindən tez-tez "formalizm" olaraq qəbul edilən yeni iş formaları, maraqlı təcrübələr və kəşflər axtarması üçün bir vaxt idi. Bu proses sintetik teatr sənəti ideyasını həyata keçirməyə və opera, operetta, dram və pantomimada çıxış edən çox yönlü aktyorlar yetişdirməyə çalışan Mardcanaşvilini kənarda qoya bilməzdi. Göründüyü kimi, bu zaman teatr sənətinin daha çox əylənmək, ruh yüksəkliyi və ilham istəyi formalaşmışdır. 1910-cu illərdə teatrlarda dramatik pantomima forması ortaya çıxdı və buna Marcanişvili "Göz yaşları" pantomim tamaşasını səhnələşdirməklə cavab verdi. 1913-cü ildə [[Moskva]]da Kote Marcanişvili sahibkar V.V.Suxodolski ilə birlikdə, yalnız bir mövsüm mövcud olan, teatr həyatında o qədər təəccüblü bir hadisə olan "Azad teatr"ı yaratdı ki, bu da rus teatr tarixinə möhtəşəm daxil oldu. Teatr bütün növ ifaçılıq sənətlərini əhatə edən sintetik yaradıcılığı əks etdirərək yaradılmışdır. Teatrın truppasına aktyorlar A. G.Koonen, O.A.Golubeva, N.F.Monaxov, N.P. Aslanov daxil idi. O dövrdə teatrda sənətçilər K.A.Somov, V.A.Simov, A.A.Arapov işləyirdi. Bu teatrın səhnəsində Marcanişvili Offenbaxın "Gözəl Yelena" əsərini səhnələşdirdi. Digər tamaşaların quruluşuna da rəhbərlik etmişdir. Görkəmli rejissor Aleksandr Yakovleviç Tairov, karyerasına Azad Teatrda başlamış, burada Heselton-Furstun "Sarı geyim"ini (1913) və Şnitslerin "Pierret Pərdəsi" pantomimasını (musiqisi "Donanya", 1913) səhnələşdirmışdir. Görkəmli rejissor Aleksandr Akimoviç Sanin də teatrda çalışmışdır. Mədəni həyatda əhəmiyyətli bir hadisə, 8 oktyabr 1913-cü ildə M.P.Mussorqskinin yarımçıq qalmış "Soroçinskaya Yarmarkası" komediya operasını səhnələşdirməsi idi (bəstəkarın A.A.Golenişçev-Kutuzovun iştirakı ilə librettosu, N.V.Gogolun hekayəsi əsasında) A.K.Lyadov, V.G.Karatygin və N.A.Rimski-Korsakov tərəfindən yenidən işlənmiş ("Keçəl dağda gecə") Y.S.Saxnovski tərəfindən qismən tamamlanmış və yekunlaşdırılmışdır. Qoqol mətninin parçaları tamaşaya daxil edilmişdir. Dirijor — O vaxt Azad Teatrın musiqi hissəsindən məsul olan Saracyev, Konstantin Solomonoviç, rəssam — V.A.Simov idi. Tamaşada rolları Xivrya — Makarova-Şevchenko, Parasya — Milyavskaya, Popoviç — Monaxov, Çerevik — Drakuli, Gritsko — Karatov oynamışdılar.<ref name="te3" /> Maddi vəziyyət və Kote Marcanişvilinin sahibkar V.V.Suxodolski ilə konflikti, yalnız bir teatr mövsümü (21 oktyabr 1913–2 may (15), 1914) davam edən Azad Teatrın bağlanmasına səbəb oldu.<ref name="te3"/> "Azad teatr"dan sonra Kote Marcanişvili [[Rostov-na-Donu|Rostov-na-Dondak]]ı teatra (1914–1915), sonra [[Petroqrad]]dakı "Buff" teatrına (1916–1917) rəhbərlik etdi və bir və digər hallarda tətil teatrı ideyasını həyata keçirməyə çalışdı.<ref name="te3"/> Marcanişvili [[Böyük Oktyabr Sosialist inqilabı|Böyük Oktyabr Sosialist İnqilabı]]nı həvəslə qəbul etdi. O, Sovet teatrının qurucuları sırasına ilk qoşulanlardan biri idi. 1918-ci ildə Petroqradda, Keçid Yay Teatrında F.Leharın "Qraf Lüksemburq" operettasını səhnələşdirdi.<ref name="te3"/> === Kiyev teatrı === 1919-cu ildə Kote Marcanişvili [[Kiyev]] teatrlarının komissarı təyin edildi. Burada o, inqilab dövrünün qəhrəmanlığını və pafosunu təcəssüm etdirən Lope de Veqanın "Fuente ovejuna" ("Qoyun baharı") əsərini səhnələşdirdi. Klassik pyeslərin personajları bu tamaşalarda yeni bir şəkildə şərh edildi, qəhrəmanlıqları, üsyankar etirazları və böyük fikirlər naminə mübarizəyə hazır olmaları ilə tamaşaçıya yaxın olduqları ortaya çıxdı.<ref name="te3" /> Tamaşa [[Qızıl Ordu|Qırmızı Ordu]] və inqilabçı Kiyev tamaşaçıları tərəfindən hərarətlə qarşılandı.<ref name="te3" /> 1922-ci ildə Marcanişvili bu tamaşanı Tiflisdə, Teatrın səhnəsində səhnələşdirmək üçün vətənə geri qayıtdı.<ref name="te3" /> 1919-cu ildə Kiyevdə şair və dramaturq V.V.Kamenskinin "Stenka Razin" pyesini səhnələşdirdi.<ref name="te3" /> Kote Marcanişvili Kiyevdə olduğu müddətdə 1919-cu ildə Kiyev "Kulturliga" da yaradılan Yəhudi teatr studiyasında dərs demişdir. Orada, xüsusən, rejissor, Belarus SSR əməkdar incəsənət xadimi Naum Borisoviç Loiter Kote Marcanişvilidən təhsil almışdır.<ref name="te3" /> 1919-cu ildə Kote Marcanişvili Y. Ozarovski və F.N.Kurikin ilə birlikdə Kiyevdə "Topal Jim" estrada teatrını təşkil etdi.<ref name="te3" /> === Petroqrad teatrı === Qısa fasilə ilə Kote Marcanişvili [[Sankt-Peterburq|Petroqradda]] da çalışdı. Oktyabr inqilabından sonra populyar kütləvi şənliklərin yeni monumental formaları ortaya çıxdı. 1920-ci ilin iyulunda Petroqradda onun rəhbərliyi altında rejissorlar N.V.Petrov, S.E.Radlov, A. İ.Piotrovski və rəssam N.İ.Altmanın iştirakı ilə "Dünya Kommunasına Doğru" əsərinin möhtəşəm və uğrlu quruluşunu həyata keçirdilər. Birjanın binasında səhnələşdirilən tamaşada 4 min işçi və Qırmızı Ordu əsgəri iştirak etdi və tamaşaçı sayı 45 minə çatmışdı.<ref name="te3" /> Kote Marcanişvilinin rəhbərliyi ilə 1920-ci ilin iyununda Petroqradda Dövlət Komik Opera Teatrı quruldu. Tamaşalar Fontankadakı Yaz "Buff" və "Saray Teatrı" teatrlarının binalarında baş tutdu. Teatr eksperimental bir musiqi olaraq düşünüldü və yalnız komik operaları deyil, həm də operettaları və dramatik tamaşaları səhnələşdirməyə başladı. 1920-ci il iyunun 5-də açılışda [[Qaetano Donizetti]]nin Don Pasquale operası Petroqradda səhnələşdirildi.<ref name="te3" /> Tetra truppasına dram aktyorları E.P.Korçagina-Aleksandrovskaya, B.A.Gorin-Goryainov; opera sənətçiləri A.B.Ter-Danielyants, M.İ. Osolodkin; balet rəqqasları — E.V.Lopuxova, A.A.Orlov; operetta sənət ustaları — N.İ.Tamara, M.A.Rostovtsev, G.M.Yaron, A.N.Feona; operetta və musiqi sənətçiləri A.A.Orlov, İ.S.Gurko daxil idilər.<ref name="te3" /> Teatrda Kote Marcanişvildan başqa rejissor G.K.Krıjitski idi. Teatrda dirijorlar G.Varlix, V.S.Maratov, rəssam N.A.Uşin, A.A.Radakov da çalışırdı. Teatrda "Topal Co" satirik kabareti və "İşçilər Teatrı" dram studiyası fəaliyyət göstərirdi. Lakin onun şalışdığı bu teatr tezliklə bağlandı.<ref name="te3"/> == Vətənə dönüş == 1922-ci ildə Marcanişvili Gürcüstana qayıtdı və gürcü sovet teatrının yaradılması üzərində fəal işlə məşğul oldu. Teatr ensiklopediyası onu Sovet Gürcü teatrının banisi və islahatçısı adlandırdı. XIX əsrin sonu — XX əsrin əvvəllərində gürcü teatrında mürəkkəb və ziddiyyətli formalaşma prosesləri baş verdi. Çar rejimi dövründə Tiflis Zaqafqaziyanın təkcə inzibati deyil, həm də mədəniyyət mərkəzinə çevrildi, burada təkcə Gürcüstan deyil, həm də erməni və Azərbaycan milli teatrları inkişaf etmişdi. Şəhərdə yeniliyə ehtiyacı olan bir tamaşaçı var idi. Ancaq teatr truppaları, dövlətin maddi dəstəyi olmayan özəl müəssisələr ya iflas edirdilər, ya da maliyyə uğurlarına diqqət yetirməyə məcbur olurdular. Nəticədə həm dramatik, həm də musiqili milli repertuar inkişaf etdirilmirdi. Müstəqil dövlətin yaranması ilə milli teatrın formalaşması cəmiyyət tərəfindən tanınan bir zərurətə çevrildi. 1919-cu ildə Tbilisi opera teatrında milli operalar səhnəyə qoyuldu. Gürcüstanda Sovet hakimiyyətinin qurulması ilə milli teatrın inkişafı xətti davam etdirildi. Siyasət sahəsindəki rəsmi kursun digər tərəfi ən qabaqcıl olaraq tanınan beynəlmiləlçilik və dünya mədəniyyətindəki meyllərin dəstəklənməsi idi. Məhz bu anda Marcanişvili Gürcüstanda göründü. Açıq fikirli bir sənətkar, çox peşəkar və çox yönlü bir usta, milli repertuar yaratmaq üçün artıq davam edən işə asanlıqla qoşuldu, baxmayaraq ki, bundan əvvəl Rusiyada işləyərkən gürcü teatrının formalaşmasında iştirak etməmişdi. Onun qlobal mədəni proseslərdə iştirakı xüsusilə vacib idi. Onun yaradıcılıq kredosu — sənəti "indiki günümüz böyük olduğu qədər böyük olmalıdır" — teatr qarşısına yüksək məqsədlər qoymuşdur. === Rustaveli Teatrı === Gəldikdən dərhal sonra Marcanişvili teatrın səhnəsində tamaşalar səhnələşdirməyə başladı. Rustavelinin [[Lope de Veqa]]nın "Fuente Ovehuna" pyesi (1922), artıq Kiyevdə və Petroqradda sınaqdan keçirilmişdi. Tamaşa gürcü teatrının ideoloji cəhətdən yenilənməsində mühüm rol oynadı. Lope de Veqanın pyesi Marcanişvili tərəfindən kəndlilərin feodallara qarşı mübarizəsindən bəhs edən inqilabi, qəhrəmanlıq tamaşası kimi şərh edildi. Qəhrəmanlıq və şənliyi birləşdirərək, insanların oyanışını canlandırdı. Oyun klassik dramın inqilab dövrünün problemlərinin həllinə necə xidmət edə biləcəyinə nümunə oldu. [[Fayl:Tbilisi3345.jpg|230px|thumb|right|Kote Marcanişvilinin məzarı üstündə abidəsi]] Bu tamaşanın ardından o, Zurab Antonovun "Gürcüstanda Günəşin Tutulması" (1923), [[Giorgi Eristavi]] "Bölmə" əsərlərinə quruluş verdi (1923). 1924-cü ildə Marcanişvili dünya dramaturgiyasının şah əsərlərinə üz tutdu, [[Molyer]]in "Soylulardakı burjua" və [[Vilyam Şekspir]]in "Vinzor dedi-qoduları" komediyalarını, bundan sonra "Hamlet"i səhnələşdirdi. A. Axmeteli ilə birlikdə bir çox əsərlərə səhnə həyatı verdi. "Mzetamze" (1926) pantomimasının səhnələşdirilməsi yeni teatr ifadəsi vasitələri üçün yorulmaz axtarışların sübutu oldu. Bu illərin reallaşmamış planları arasında — [[Vladimir Mayakovski]]nin "Sirr-Buff" dağ yaylasında açıq havada səhnələşdirmək niyyəti idi. O dövrdə Rustaveli Teatrı sənətə fərqli baxışları olan bir çox əhəmiyyətli ustaları bir damın altına topladı. Yığılmış ziddiyyətləri aradan qaldırmaq üçün 1928-ci ildə Mardcanişvili teatrı tərk etdi və Kutaisi şəhərində yeni bir teatr yaratdı, yaradıldıqdan sonra Gürcüstanın 2-ci Dövlət Teatrı adlandırıldı. Artıq 1930-cu ildə teatr Tiflisə köçürüldü. 1933-cü ildə Mardjanişvilinin ölümündən sonra teatr onun adını aldı və [[Kote Marcanişvili adına Tbilisi Akademik Teatrı]] oldu. Kote Marcanişvili 17 aprel 1933-cü ildə Moskvada qəflətən öldü, burada Malıy Teatrında Şillerin "Don Karlos" və Moskva Operetta Teatrında Offenbaxın "Yarasa" kimi pyeslərini səhnələşdirməyə dəvət olunmuşdu. [[Tbilisi Dövlət Opera və Balet Teatrı|Tiflisdə Opera Teatrı]]nın yaxınlığındakı parkda dəfn edildi. 1964-cü ildə Mtatsminda panteonunda yenidən dəfn edildi.<ref name="te3" /> == Ailəsi == * Valideynləri — Aleksandr və Yelizaveta Marcanişvili. * Bacısı — Famar (Tamara Mardjanishvili, 1869–1936), provaslav müqəddəsi. * Həyat yoldaşı — Nadejda Dmitriyevna, məşhur aktyor V.İ.Jivokininin nəvəsi, qızı.<ref name="te2">Театральная энциклопедия. Гл. ред. П. А. Марков. Т. 2 — М.: Советская энциклопедия, Гловацкий — Кетуракис, 1963, 1216 стб. с илл., 14 л. илл. (стб. 684)</ref> * Oğulu — Marcanişvili, Konstantin Konstantinoviç (1903–1981) — riyaziyyatçı, [[SSRİ Elmlər Akademiyası]]nın akademiki. == Mükafatları və təltifləri == * Gürcüstan SSR xalq artisti * 1933-cü ildə 2-ci Dövlət Dram Teatrına (indiki [[Kote Marcanişvili adına Tbilisi Akademik Teatrı]]) Marcanişvilinin adı verildi.<ref name="bse7">Большая советская энциклопедия. Гл. ред. А. М. Прохоров, 3-е изд. Т. 7. Гоголь — Дебит. 1972. 608 стр., илл.: 44 л. илл. и карт. 1 карта-вкл. (статья Грузинский театр)</ref> * Tiflisdə meydan, küçə və [[Tbilisi metropoliteni]]nin bir metro stansiyası Marcanişvilinin ({{lang-ka|მარჯანიშვილი}}) adını daşıyır. == Ədəbiyyat == * Гугушвили Э. Н. [http://teatr-lib.ru/Library/Gugushvili/mar/ Котэ Марджанишвили]. М.: Искусство, 1979. 399 с. ("Жизнь в искусстве"). === Memuar ədəbiyyatında === {{kitab3 | автор = [[:ru:Гоголева, Елена Николаевна|Гоголева Е.Н.]] | заглавие = На сцене и в жизни | ссылка = https://archive.org/details/nastseneivzhizni0000gogo | место = М. | издательство = [[:ru:Искусство (издательство)|«Искусство»]] | год = 1989 | издание = 2-е изд., испр. и доп | страниц = 297 | серия = Театральные мемуары | isbn = 5210003736 | тираж = 30000 }} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{BSE|заглавие=Марджанишвили Константин Александрович}} * {{IMDb name|0546313|Kote Mardjanishvili}} in [[IMDb]] 06rajdoo961vn7t9g29n9cortfez8t1 Vovnuşki 0 726572 6564143 6321033 2022-08-05T16:22:22Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Tarixi abidə | adı = Vovnuşki | orijinal adı = {{lang-inh|Вӏо́внашке}} | şəkil = Nikaroi.jpg | şəklin izahı = | şəklin ölçüsü = | şəkil2 = | şəklin izahı2 = | şəklin ölçüsü2 = | ölkə = {{RUS}} | lat_dir = N | lat_deg = 42 | lat_min = 48 | lat_sec = 02 | lon_dir = E | lon_deg = 44 | lon_min = 59 | lon_sec = 43 | status = | şəhər = | rayon = [[Ceyrax rayonu]] | yerləşir = [[İnquşetiya]], [[Ceyrax rayonu]] | aidiyyatı = | layihə_müəllifi = | heykəltəraş = | memar = | sifarişçi = | əsas_tarixlər = | tikilmə_tarixi = | kəşf_tarixi = | üslubu = | texnikası = | hündürlüyü = | uzunluğu = | eni = | sahəsi = | zəngləri = | qüllələri = | aşırımları = | bürcləri = | minarələri = | günbəzləri = | material = | vəziyyəti = | sayt = | xəritəsi = | xəritəsi2 = | plan = | plan_izah = | nişanlama1_sərbəst1ad = Dövlət | nişanlama1_sərbəst1dəyər = [[İnquşetiya]] | nişanlama1_sərbəst2ad = Region | nişanlama2_sərbəst2ad = Əhəmiyyəti | nişanlama2_sərbəst2dəyər = Ölkə əhəmiyyətli | vikianbar = }} '''Vovnuşki''' ({{lang-inh|Вӏо́внашке}} — müdafiə qalaları) — orta əsrlərə aid inquş mühafizə qalaları kompleksi.<ref name=kavkaz>{{cite web | url = http://e-kavkaz.com/-td30379.html | fechaacceso = 22 de diciembre de 2019 | título = «Башни Вовнушки » [Torres de Wownushki] | editor = kavkaz.com | title = Arxivlənmiş surət | access-date = 2021-10-29 | archive-date = 2011-05-24 | archive-url = https://web.archive.org/web/20110524015813/http://e-kavkaz.com/-td30379.html | url-status = unfit }}</ref> Bu, Ceyrax-Assa Dövlət Tarix-Memarlıq və Təbiət Muzey-Qoruğunun tərkibinə daxil olan unikal İnquş memarlıq abidəsidir. Müasir İnquşetiyanın yüksək dağlıq rayonu olan [[Ceyrax rayonu]]nda yerləşir. "Vovnuşki" qalaları ənənəvi olaraq inquş çayının "Ozdoy" qalaları kimi də adlandırılır. Vovnuşkinin ilk təsvirləri XVIII əsrin əvvəllərinə aiddir.<ref>[https://www.culture.ru/institutes/6483/vovnushki Культура. РФ. История Вовнушек]</ref><ref>{{cite web | url = https://www.culture.ru/institutes/6483/vovnushki Культура.РФ. | título = История Вовнушек (Historia de Vovnushki) | fecha = diciembre de 2010 | fechaacceso = 22 de diciembre de 2019 | idioma = ruso | editor = Portal de cultura RF }}</ref> == Təsviri == Vovnuşki qədim [[İnquşetiya|İnquşetiyanın]] müdafiə strukturları arasında ən qeyri-adi və ekzotik qala komplekslərindən biridir. İnquş dilindən tərcümədə "Vovnuşki" (düzgün tələffüz "Vouvnuşke", birinci hecada vurğu ilə) adı "Döyüş qüllələrinin yeri" deməkdir. Arxeoloq və tədqiqatçıların fikrincə, bu qalla kompleksi, eləcə də digərləri (Tarqim, Egi-Kale, Xamxi) [[Böyük ipək yolu|Böyük İpək Yolu]] yolunun qorunmasında mühafizəçi rolunu oynamışdır. Assinski dərəsi boyunca ticarət karvanları Böyük Qafqaz silsiləsinin şimal yamaclarına, [[Sunja (Terekin qolu)|Sunja]] çayı vadisi ilə [[Maqas]]a — "Günəş şəhəri"nə gedirdilər.<ref>[https://web.archive.org/web/20110907082524/http://www.ruschudo.ru/miracles/236.html Замок-крепость "Вовнушки". Автор: Газдиев Адам]</ref> Vovnuşki abidəsi üç əsas qaladan ibarətdir, bunlardan ikisi bir qayanın üstündə, biri isə əks qayanın üstündə yerləşir. Kompleksin qalaları Qafqazın heyranedici qayalıqları və silsilələri fonunda Quloyxi çayının mənzərəli dərəsində yerləşməsinə baxmayaraq, uzaqdan diqqəti cəlb edir. Qüllələr daşdan tikilib və zirvələrində tikildiyi qayaların təbii davamı kimi görünür. Bu qalalar düz damları və dar boşluqları olan kəsilmiş piramidal formalı dörd mərtəbəli binalardır. Qalalara girişə maneə törədən divarları, əlçatmaz süxurların təbii relyefinə üzvi şəkildə həkk olunmuşdur. == Qalereya == <gallery mode="packed" heights="200px"> Şəkil:Vovnushki-1.jpg Şəkil:Bashnya2_vovnushki.jpg|Qərb qalaları Şəkil:Vovnushki_vaynakh.jpg|Şərq qalaları Şəkil:Bashni_vovnushki.jpg| Şəkil:Vovnushki_ingushetia.jpg| Şəkil:Вовнушки 1910 год.jpg|1910-cu il şəkli </gallery> == Görməli yerləri == [[Fayl:Marka ingushetia.jpg|thumb|200px|right|Vovnuşki Rusiya poçtunun "İnquşetiya Respublikası", "Regionlar" seriyası möhüründə. 2009]] [[Fayl:RR5111-0204R.png|thumb|200px|right|Vovnuşki Rusiya Bankının xatirə sikkəsində. "Memarlıq abidələri" seriyası. 2010]] 2008-ci ildə Vovnuşki qala kompleksi "İzvestiya" qəzeti, "Rossiya" telekanalı və "Mayak" radiostansiyası tərəfindən təşkil edilən "Rusiyanın yeddi möcüzəsi" müsabiqə layihəsinin finalçısı oldu.<ref>{{cite web | url = https://www.vesti.ru/doc.html?id=178596&tid=51573 | título = В суперфинал конкурса "Семь чудес России" вышли 14 номинантов (14 nominados van a la superfinal del concurso Seven Wonders of Russia) | fechaacceso = 22 de diciembre de 2019 | fecha = 30 de abril de 2008 }}</ref> 2009-cu ildə Vovnuşki qala kompleksinin təsviri "Regionlar" seriyasında "İnquşetiya Respublikası" rus poçt markasında verildi. 2010-cu ildə Rusiya Bankı Rusiyanın xatirə sikkələrinin "Memarlıq abidələri" seriyasında 3 rubl nominalında və çəkisi 31,1 qram olan "Vovnuşki" kompleksinin müdafiə qalalarından birinin təsviri olan 10 000 nüsxə gümüş sikkə buraxdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Виноградов В. Б., Марковин В. И. Археологические памятники Чечено-Ингушской АССР.— Грозный, 1966. * Гольдштейн, Аркадий Федорович Средневековое зодчество Чечено-Ингушетии и Северной Осетии.— М.: Наука, 1975. * Крупнов Е. И. Средневековая Ингушетия.— М.: Наука, 1971. == Xarici keçidlər == * [https://web.archive.org/web/20110524015813/http://e-kavkaz.com/-td30379.html Башни "Вовнушки" в фото галерее Кавказа] * [https://web.archive.org/web/20110907082524/http://www.ruschudo.ru/miracles/236.html Замок-крепость "Вовнушки" на сайте Чудеса России] * [https://web.archive.org/web/20140913035634/http://culture.ru/atlas/object/733 Замковый комплекс "Вовнушки" на портале культурного наследия России] [[Kateqoriya:Rusiya qalaları]] [[Kateqoriya:İnquşetiya tarixi]] [[Kateqoriya:İnquşetiya]] k1fgl3ge832ycgh9qb42nvlz7gkavy7 Vəhşi Təbiətə Üz tutan Fərdiyyəçilər 0 727006 6564156 6237095 2022-08-05T16:37:36Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Təşkilat|tam adı=Vəhşi Təbiətə Üz tutan Fərdiyyəçilər|originalın dilindəki adı=Individualistas Tendiendo a lo Salvaje|abreviatura=<!-- Təşkilatın adının abreviaturası-->|emblemi=Escudo-Individualistas_Tendiendo_a_lo_Salvaje.png|emblemin izahı=ITS tərəfindən istifadə olunan loqolardan biri|native_name=Individualistas Tendiendo a lo Salvaje|native_name_lang=es|other_name=|leader=|qurucusu=Xale <ref>{{Cite web|url=http://maldicionecoextremista.altervista.org/9-interview/|language=en}}</ref>|yaranma tarixi=27 aprel 2011-ci il|növü=beynəlmiləl terror təşkilatı|Fəaliyyəti=Sivilizasiyaya və elmi-texnoloji inkişafa qarşı mübarizə|nişan 15=İdeologiya|mətn 15=Eko-Ekstremizm|split=|predecessor=|merged=|yarandığı yer={{bayraq|Meksika}} Meksika|fəaliyyət göstərdiyi yer={{bayraq|Meksika}} [[Meksika]], {{bayraq|Çili}} [[Çili]], {{bayraq|Braziliya}} [[Braziliya]], {{bayraq|Argentina}} [[Argentina]], {{bayraq|İspaniya}} [[İspaniya]], {{bayraq|Yunanıstan}} [[Yunanıstan]], {{bayraq|Şotlandiya}} [[Şotlandiya]]|allegiance=|gəlir=Oğurluq, soğyun|area=|headquarters=|newspaper=|ideologiya=[[Eko-ekstremizm]]|position=|crimes=|nişan 29=Hücumları|mətn 29=[[Yanğın]], [[məktub bombaları]], bombalamalar, sui-qəsdlər|status=aktiv|size=|revenue=|financing=|partof=|allies=|opponents=|battles=|flag=|rəsmi saytı=<!-- {{URL|maldicionecoextremista.altervista.org/}} -->|saytı=maldicionecoextremista.altervista.org|module2=|module3=|module4=|module5=|module6=}} '''Vəhşi təbiətə Üz tutan Fərdiyyəçilər''' ya da '''Vəhşiliyə Yönələn Fərdiyyəçilər''' ({{lang-es|Individualistas Tendiendo a lo Salvaje}}, '''ITS''') 2011-ci ildə Meksikada ortaya çıxan, özünü eko-ekstremist<ref>{{Cite web|last=Cabrera|first=Abe|date=2015-06-21|title=Toward Savagery: Recent Developments In Eco-Extremist Thought In Mexico|url=http://www.ritual-mag.com/toward-savagery-recent-developments-in-eco-extremist-thought-in-mexico/|url-status=unfit|archive-url=https://web.archive.org/web/20200403001629/http://www.ritual-mag.com/toward-savagery-recent-developments-in-eco-extremist-thought-in-mexico/|archive-date=2020-04-03|access-date=2020-04-03|website=[[Wayback Machine]]|publisher=Ritual}}</ref> olaraq adlandıran bir eko-terror təşkilatıdır. Meksika hökumət orqanları tərəfindən bəzi şiddətli aktlar bu təşkilatla əlaqələndirilsə də, qrup tərəfindən törədilən hücumların çoxu istintaq araşdırmalarının ardından inkar edilmiş və başqa qruplara və ya terrorizm hesab olunmayan cinayətlərə aid edilmişdir. <ref>{{Cite web|url=https://vanguardia.com.mx/grupoitscopiatecnicasdelterroristaunabomber-1065904.html|title=Grupo ITS copia técnicas del terrorista Unabomber|access-date=3 April 2019|publisher=Vanguardia|date=11 August 2011|language=es}}</ref> == İdeologiya == 3 fevral 2016-cı il tarixində ITS Eko-ekstremist Lənət (ispanca: [http://maldicionecoextremista.altervista.org Maldición Eco-extremista]) adlı bloqda bir bəyanat dərc etdi. Yazıda o, özünü "eko-ekstremist" adlandıraraq, elmi və texnoloji tərəqqini ekosistemlərin təxribatına və özünü təbiətdən uzaqlaşdıran bir sivilizasiyanın inkişafına görə məsuliyyət daşımaqda ittiham edirdi. Alçalma prosesi kimi gördükləri texnoloji tərəqqini geri qaytarmaq üçün onlar cavabdeh olaraq təyin etdikləri şəxslərə qarşı peşmançılıq çəkmədən şiddətli hərəkətlər edəcəklərini açıqladılar.  Qrup Meksikanın müxtəlif universitet mərkəzlərində [[nanotexnologiya]] və digər əlaqəli elmlərin tədrisinə özünü həsr etmiş universitet müəllimlərinə məktub bombaları göndərərək 2011-ci ildə terror fəaliyyətinə başladığını bəyan edirdi. Bu ilk hərəkətlərin metodologiyası qrupun əsas ilham mənbəyi olan [[Ted Kazinski]]'ninkinə bənzəyirdi.  Bununla belə, digər [[Neo-luddizm|neo-luddist]] və ya [[anarxo-primitivist]] qruplar tənqidi fikirdədirlər və görünür, Kazinskinin özü ilə əlaqə saxlamağa başlayıblar, o, 2012-ci ilin əvvəlində inqilabi hərəkətlərə dair sadəlövh təklifinə və tarix boyu ictimai hərəkatların lal təhlilinə görə İTS-ə qarşı sərt məktub yazmışdı. 2014-cü ildə ITS yeni mərhələ elan etdi və onlarla eko-anarxist qrupla Vəhşi Reaksiya (ispanca. Reacción Salvaje, RS) adı altında birləşdiklərini elan edən bəyanat yaydı. Bununla belə, məhz bu yeni mərhələdə İTS-in iddia etdiyi hərəkətlərin əksəriyyəti sonradan istintaqlar zamanı təkzib edildi və polis əsl günahkarları tapdığını iddia etdi. ITS öz təsirini Meksikadan bir sıra Avropa və  Çili və Braziliyadakı varlığı da daxil olmaqla Latın Amerikası ölkələrinə qədər genişləndirmişdir.  Bu beynəlmiləlləşmə və onun mövcudluğu hökumət dairələri tərəfindən hazırda təkzib edilir.  Qrup nə Avropa Şurasının beynəlxalq terror təşkilatları siyahısında, nə də ABŞ Dövlət Departamentinin siyahısında mövcud deyil. == Xronologiya == === Meksikada fəaliyyət === 27 aprel 2011-ci ildə Meksika ştatının Tultitlan şəhərindəki Mexiko Vadisi Politexnik Universitetində paket bomba partladı, bir işçi ağır yaralandı. ITS terror fəaliyyətinin başlanğıcı kimi Meksikadakı universitet mərkəzlərində müxtəlif tədqiqatçılara istehsal edib göndərdiyi, əksəriyyəti ya partlamamış, ya da zərərsizləşdirilmiş yanğın çıxaran paket hücumlarına görə məsuliyyəti öz üzərinə götürüb. [[Fayl:Paquete bomba.jpg|thumb|2014-cü ildə kiçik bir İTS qrupu olan Obsidian Nöqtəsi Hücum Dairəsi tərəfindən hazırlanmış bir paket-bomba.]] Avqustun əvvəlində hücumların ikinci dalğası Monterrey Texnologiya və Ali Təhsil İnstitutunda paket bombanın partlaması ilə başladı.  Alim Armando Herrera Korral nəticədə ayaqlarından yaralandı və kar oldu.  Professor Alejandro Aceves López də üzündən və qollarından yaralandı və partlayıcının parçalarından biri onun ağciyərini deşdi.  Meksika məhkəmə orqanları hücumu İTS ilə əlaqələndirmişdir. Səhəri gün Quanaxuato ştatının İrapuato şəhərindəki Milli Politexnik İnstitutuna aid tədqiqat mərkəzində (CINVESTAV) şübhəli bağlama yerləşdirilib.  Partlayıcı maddələrlə işləmək üzrə ixtisaslaşmış polis əməkdaşları cihazı partlamadan çıxarıblar.  Bomba avqustun 9-da baş verən partlayışda yaralanan alimin qardaşına yönəlmişmiş.  Bir ay sonra Kuautitlán İzcallidəki Ali Tədqiqatlar Fakültəsində (FES) əldəqayırma partlayıcı qurğu aşkar edilərək zərərsizləşdirildi.  Baxmayaraq ki, eyni qrup öz bloqunda bu qurğunun  yerləşdirilməsinə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürsə də, bu iddia heç vaxt səlahiyyətlilər tərəfindən təsdiqlənmədi və bu media tərəfindən işıqlandırılmadı. 2011-ci ilin sentyabrında verdiyi açıqlamada ITS səssizlik olacağını və müvəqqəti olaraq fəaliyyətlərlə bağlı məsuliyyət iddia etməyəcəyini elan etdi.  Lakin bir ay sonra kuryer şirkətinin içərisində paket bomba partladı və paketə müdaxilə edən üç işçi yaralandı.  Qrup heç vaxt bu akta görə məsuliyyəti öz üzərinə götürməsə də, hakimiyyət İTS-i günahlandırıb. Bu son hadisələrdən sonra İTS bu qrupun müəyyənedici xüsusiyyətlərindən birini həyata keçirməyə başladı ki, bu da sonradan onun məsuliyyəti olmadığı iddia edilən, mediaya göndərilən hücumlar iddiasıdır. Beləliklə, noyabrın 8-də UNAM-da biotexnologiya mütəxəssisi Ernesto Méndez Salinas avtomobili ilə evə qayıdarkən alnından vuruldu.  İTS mediaya göndərdiyi mesajlar vasitəsilə cinayətin məsuliyyətini üzərinə götürdü, hansı ki bu məlumat bəyənatdan öncə təsdiqlənməmişdi, daha sonra isə istintaqa cavabdeh olan orqanlar tərəfindən təkzib edildi və İTS ilə əlaqəsi olmayan cinayətkar dəstəyə aid edildi.  Bir ay sonra, Meksikanın mərkəzində, Paçuka Politexnik Universitetinin professorunu bir məktub bombası yüngül şəkildə yaraladı.  Hücum yenidən İTS tərəfindən öz üzərinə götürülmüş və bu bölgədəki təhsil ictimaiyyətinin narahatlığına səbəb olmuşdur.  Bir il sonra, 21 fevral 2013-cü ildə Meksika Poçt Xidmətinin texniki işçisi Xose Luis Qarsia Luna poçt qutusunun içərisində olan bomba paketini açaraq yaralanmış və partlayış əlinin sınması və yanması ilə nəticələnmişdir. Hücuma görə məsuliyyəti ITS öz üzərinə götürdü, lakin Meksikanın məhkəmə orqanları onun məsuliyyətini təkzib etdi. Başqa bir fəaliyyətsizlik dövründən sonra ITS, 2014-cü ilin avqustunda Amerikada Avropa müstəmləkəçiliyinin nəticələrini rədd edən və onu bütün münaqişələrin və yerli əhaliyə dəyən zərərin səbəbi kimi qeyd edən yerlilərə yaxın olan bir neçə eko-anarxist qruplarla birliyini elan etdi.  Bu baxışa əsaslanaraq onlar başa düşürlər ki, müasir sivilizasiya yad və zərərli bir şeydir və ona düşmənçiliklə cavab vermək lazımdır. Vəhşi Reaksiya (ispanca: Reacción Salvaje, RS) adlı bu qrupun , müvəqqədi dövrü yalnız bir il idi. Bu mərhələdə qrup, sonradan orqanlar tərəfindən təkzib edilən hücumlara istinad edərək mediaya mesajları artırdı.  Beləliklə, 2015-ci ilin aprel ayı ərzində bu qrup hakimiyyət orqanlarının məsuliyyətlərini təkzib etdiyi telekommunikasiya obyektlərinə və müəssisələrinə qarşı çoxlu sayda hücum və vandalizmə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürdü. [[Fayl:Wild Reaction Two Men.png|thumb|Vəhşi Reaksiya üzvü iki nəfər]] 2016-cı ildə Eko-ekstremist Lənət (Maldición Eco-extremista) bloqu yaradıldı və burada uzaqgörən üslubda yazılmış geniş bəyanatlar dərc edildi.  Fevralın 8-də (ikisi də Xalisko ştatında yerləşən) Kənd Təsərrüfatı və Kənd İnkişaf Nazirliyinin Zapopandakı baş qərargahına və Qvadalaxarada  Milli Elm və Texnologiya Şurasında alimlərə iki paket bomba göndərildi.  Detonator olmadığından bağlamalar partlaya bilmədi.  Günlər sonra Xalisko Baş Prokurorluğu hadisəni İTS ilə əlaqələndirdi. Həmin ilin iyun ayında ITS Meksika Milli Muxtar Universitetinin (UNAM) Kimya Fakültəsinin Kimya Xidməti Rəhbərinin qətlindən sonra Radio Fórmula radio proqramına e-poçt vasitəsilə ilk müsahibə verdi.Onun ölümünün  terror qruplaşması tərəfindən odlu silahla törədildiyi qeyd edildi, lakin məhkəmə istintaqı zamanı "faktiki olaraq sübuta yetirildi ki", ölüm iş yoldaşı ilə mübahisə zamanı bıçaqlanma nəticəsində baş verib. Növbəti il, 2017-ci ilin may ayında ITS Radio Formula proqramı ilə müsahibə vasitəsilə bir daha istintaq orqanlar tərəfindən təkzib edilən qətlə görə məsuliyyəti öz üzərinə götürdü.  Onlar qeyd etdilər ki, təşkilatın üzvləri Mexikoda şəhərində Ciudad Universitaria-da universitet tələbəsi, həmçinin bir narkoman olan Lesvi Berlin Osorionu qətlə yetiriblər.  Lakin istintaq zamanı Lesvi Berlin ilə sevgilisi arasında mübahisəni əks etdirən təhlükəsizlik kamerası görüntüləri ortaya çıxdı.  Səsyazmada səvgilisinin onu döydüyü və yarılma nəticəsində onun telefon kabelini ilə boğulma nəticəsində öldüyü görünür.  Bu "sübutdan" sonra səlahiyyətlilər terror aktını təkzib etdi və bu, cinsiyyətçi zorakılıq səbəbiylə ölüm hesab edildi. Daha sonra feministlər tərəfindən Berlin Osorionun qətli ilə bağlı aksiya keçirilmiş, və İTS solçu qruplardan nifrətini daha da öz üzərinə çəkmişdi. 2017-ci ilin elə həmin may ayında Meksikanın Siempre! siyasi jurnalında ITS ilə üçüncü müsahibə dərc olundu, onlar bu və digər təkzib edilən terror aktları, o cümlədən üç yeni qətl məsuliyyətini mənimsəməyə davam etdi (Torreonun mərkəzində bomba, və bir MITHE rəsmisinin  və iki səyyahın Tekskokoda, Tlalok dağına dırmaşarkən öldürülməsi. Səyyahların öldürülməsi istintaqçılar tərəfindən silahlı soyğun aktı kimi qeyd edilib, ancaq səyyahların çantaları və digər əşyalarına toxunulmamışdı). İyulun 14-də Parroquia del Senor de la Misericordia'nın qarşısında paket götürən bir mülki vətəndaş, 66 yaşlı bağban ağır yaralandı. O, Gustavo A. Maderodakı kilsəyə bir ianə şəklində maskalanmış bomba paketinin açmışdı;  kişi qarnı və qollarından ikinci və üçüncü dərəcəli yanıqlar, həmçinin barmağının bir hissəsinin itirilməsi və akustik travma alıb.  Mexiko Baş Prokurorluğunun mətbuat hesabatında bombanın üzərində "Rəbbin evi üçün bütün qəlbimlə" qeydi olan peçenye qutusu kimi gizlədilmiş olduğu qeyd edilib. İstintaqçılar hadisəni araşdırarkən təşkilata bağlı bir qruplaşma məsuliyyəti üzərinə götürdü. Qrup həmçinin 21 mart 2017-ci ildə Queretaro'da El-Marques bələdiyyəsi yaxınlığındakı magistral yolda zəvvarlara qarşı atışma təşkil etdiyini etiraf etdi.Ekatepekdə çoxlu PVC borudan ibarət əşyalar yandırıldı;  səlahiyyətlilər bunun bir vandalizm aktı olduğunu bildirdi;  Yanğına görə məsuliyyəti İTS öz üzərinə götürdü.  Onlar həmçinin eyni bələdiyyədəki bir parça mağazasına təsir edən başqa bir yanğına görə də məsuliyyət daşıyırdılar.  Oktyabrın 18-də bir neçə şəxs Kuautitlán İzkalli'dəki Nuestra Senyora del Karmen Katolik Kilsəsinə daxil olub və onlardan biri keşiş Rubén Diaz Alkantaranı bıçaqlayıb(keşiş qanaxmadan ölüb).Hücuma görə məsuliyyəti ITS öz üzərinə götürdü, lakin səlahiyyətlilər qətlin şəxsi məsələ ilə bağlı olduğunu iddia etdi.  7 iyun 2018-ci il tarixində İztəpalapada ağac kəsmə meydançasında yanğın baş verdi, yanğınsöndürənlər bir neçə yük maşınını sıradan çıxaran və yaxınlıqdakı evlərə ziyan vuran yanğını söndürməkdə gecikdilər.  İTS məsuliyyəti öz üzərinə götürdü, lakin səlahiyyətlilər bunun elektrik nasazlığı ilə bağlı olduğunu iddia etdi.  İyulun 15-də ITS üzvləri Benito Xuarez nümayəndəliyindəki Metrobús vaqonunda yanğın çıxaran qurğu tərk edildiyini bildirdilər.  Hələ də sərnişinləri içində olan avtomobil sürücü tərəfindən təxliyə edilib, yanğın nəticəsində maddi itkilər qeydə alınıb, lakin İTS-nin müəllifliyi təkzib edilib. Həmin il dekabrın 28-də İTS Koakalkoda "Power Center" ticarət meydanı qarşısında aşağı intensivlikli partlayıcının işə salınmasına görə məsuliyyət daşıyırdı. 2019-cu ilin fevral ayında qrup tərəfindən müxtəlif yerli media ilə edilən əlaqələr vasitəsilə ölüm olmayan bir sıra hücumlar yenidən öz üzərinə götürülmüşdü. Bununla belə, Meksika prezidenti Andrés Manuel López Obrador 4 mart 2019-cu il tarixində müxtəlif təhlükəsizlik təşəbbüslərini elan etmək üçün keçirdiyi mətbuat konfransında  bəyan etdi, "bu terrorçu qrup [ITS] haqqında son zamanlar heç bir məlumat yoxdur. Digər təşkilatlar barədə məlumatlar var, fəaldırlar və zorakılıq aktlarına səbəb olurlar." Aylar sonra qrup Santa Marta Akatitla Federal Elektrik Komissiyasının  yarımstansiyasındakı yanğına və iki nəfərin öldüyü, mağazaların çoxunun yandığı və xeyli maddi itkinin olduğu La Mersed Bazarındaki yanğına görə məsuliyyəti öz üzərinə götürdü.  Yarımstansiyada baş verən yanğın bir neçə məhəlləni işıqsız qoydu, bununla yanaşı, bazarın ən böyük anbarının yararsız hala salınması, hər gün bu təchizat mərkəzinə üz tutan kirayəçilərin və alıcıların təhlükəsizliyi üçün onun sökülməsi planlaşdırılır. Bunlarla bərabər hölumət qrup tərəfindən dərc edilənləri təsdiqləməyib. === Beynəlmiləlləşmə === ==== Braziliya ==== 2013-cü ildən etibarən ITS, kommunikasiya strategiyasının bir hissəsi olaraq, Meksikadan kənarda törədilən hücumları da özününkü hesab etməyə başladı.  Beləliklə, 2013, 2014 və 2016-cı illərdə Porto Aleqridə (Braziliya) küçələrdəki mebellərə və təhlükəsizlik qüvvələrinin  nəqliyyat vasitələrinə qarşı müxtəlif hücumlar beynəlxalq silahlı mübarizə kampaniyasının başlanğıcı kimi əvvəldən İTS tərəfindən mənimsənmişdi.  2016-cı ildə bölgə polisi müxtəlif aşağı intensivlikli terror aktlarına görə məsuliyyət daşıyanları tapmaq üçün “Erebo əməliyyatı” adlandırdıqları bir polis əməliyyatı keçirdi.  Bir neçə fərdi ev və squat-da (squat, solçu qrupların hec kimdən icazə almadan girərək işğal edib kommunaya çevirdiyi boş bir binadır) axtarış edildi, onlardan partlayıcı maddələr hazırlanması üçün müxtəlif materiallar və anarxist nəşrlər tapıldı, lakin onların İTS ilə əlaqəli olduğu təstiq edilmədi. Məhbusların mühakimə olunması ilə həmrəylik kimi, anarxist media hökumətdən narazılıqlarını nümayiş etdirdi və Porto Aleqridə yerləşən və İTS ilə heç bir əlaqəsi olmayan müstəqil nəşriyyatlardan  bəyanatlarını dərc etdi.  Braziliyadakı terrorist fəaliyyətlərlə mübarizə çərçivəsində davam edən  siyasi təşəbbüslər, ITS'in blogunda müdafiə etdiyinn əksinə olaraq, onların  və digər qrupların fəlaiyyətlərinə rezonanslar olaraq deyil, daha çox müxtəlif mediaların analizinə görə daxili polis nəzarətinin açarı kimi şərh edildi. [[Fayl:ITS SSS Brasil.png|thumb|Braziliyadakı ITS qruplarından biri - SSS]] İki il sonra, 25 dekabr 2018-ci ildə, Xüsusi Polis Əməliyyatlar Batalyonu Braziliyadakı “Santuario Menino Jesus”un qarşısında əldəqayırma partlayıcı qurğunu təhlükəsiz şəkildə zərərsizləşdirdi.  Qısa müddət sonra, hücum cəhdinin səbəbkarları kimi üç nəfər həbs olundu.  Braziliya hakimiyyəti, Jair Bolsonaro administrasiyasının 2018-2019-cu illər arasında dayandıra bilmədiyi, ölkə daxilində mütəşəkkil cinayətkarlıq tərəfindən həyata keçirilən insidentlər dalğasının bir hissəsi olan hücumun məsuliyyətini təsdiqləməyib. Aylar sonra, aprelin 28-də Braziliyanın Ətraf Mühit və Bərpa Olunan Təbii Sərvətlər İnstitutuna məxsus iki yük maşını, həmçinin Braziliya milli parkındakı digər infrastrukturların təxribatı ilə yanaşı yandırıldı.  Açıqlamada özünü "Sociedad Salvaje Silvestre" adlandıran hüceyrə hücuma görə məsuliyyəti öz üzərinə götürdü, lakin Braziliya mediası mediada bu xəbərə yer vermədi.  Hökumət bunu Jair Bolsonaronun ətraf mühitə qarşı siyasəti səbəbindən təhlükədə olan Braziliya tropik meşələrinin qorunması üçün hər iki qurumda işlərini görən Braziliya Ətraf Mühit İnstitutunun  və “Conservação da Biodiversidade”-dən Çiko Mendes İnstitutunun işçilərinin etirazları ilə əlaqələndirdi.    Həmin həftələr ərzində açıqlanmışdı ki, Braziliyanın Qadın, Ailə və İnsan Haqları Nazirliyi naziri Damares Alves və Ətraf Mühit Nazirliyi naziri Rikardo Salles ekoterrorçu qruplaşmalardan ölüm təhdidləri alıblar və bu təhdidləri edənlər müəyyən edilməsə də, araşdırilmağa davam edilir. İyulun 19-da mübahisəli “Veja” jurnalına müsahibəsində “Añanqa” kimi tanınan bir üzv tərəfindən prezident Jair Bolsonaro və onun iki nazirinə təhdidlər təkrarlandı. ==== Çili ==== Çilidə ilk İTS hücumu 18 fevral 2016-cı ildə baş verdi, "Sureños İncivilizados" qrupu ortaya çıxdı və Transantiaqo avtobusunu günün günorta çağı yandırdı, yandırma hücumunda heç kim yaralanmadı, lakin sərnişinləri şoka saldı. Mayın 19-da Çili Universitetinin Fizika-Riyaziyyat fakültəsinin içərisində yanğın çıxarıcı cihaz tapıldı, bir təmizlik işçisi cihazı tapıb GOPE üzvlərinə zəng vurdu, cihaz zərəriszləşdirildi və universitet dekanları bu hadisə ilə bağlı şikayət etdi.   2016-cı ilin iyulunda onlar Maipú kommunasında yerləşən "Vivo" ticarət mərkəzinin damında baş vermiş yanğına görə məsuliyyət daşıyırdılar, lakin səlahiyyətlilər yanğının səbəblərini şərh etməyiblər.  13 yanvar 2017-ci ildə partlayıcı paket Çilinin "Codelco" mədən şirkətinin o vaxtkı prezidenti Oskar Landerretçeyə göndərilib və o, partlayanda yaralanıb.  ITS-in müəllifliyi çoxsaylı Çili mediasında toplanmışdı, lakin Landerretçe özü Çilidə bir eko-terror qrupunun olması ehtimalını rədd etdi.  Landerretçe bu hərəkəti saxta bayraq hücumu cəhdi kimi şərh edərək "daha böyük maraqları" günahlandırdı.  10 avqust 2017-ci il tarixində Çilidəki digər İTS qrupu — "Bandada Inquisidora Vengativa" hücrəsi Huekhurabada Transantiaqonu tamamilə yandıran, ciddi maddi itkilər buraxan və yanğının yaxınlıqdakı digər ərazilərə yayılmasına səbəb olan yanğın çıxarıcı qurğu üçün məsuliyyəti öz üzərinə götürdü.  Səlahiyyətlilər müəllifliyi istisna etdi və bunun texniki nasazlıq olduğunu "təsdiqlədi." [[Fayl:ITS-Chile members HMB.png|thumb|ITS-in Çilidəki qruplaşmalarından biri - HMB]] 6 dekabr 2017-ci ildə Monte Qrandenin Bonarense qəsəbəsindəki Correo Argentino filialında anbar işçiləri tərəfindən götürülərkən bir paket bomba vaxtından əvvəl partladı, iki işçi yaralandı.  İTS məsuliyyəti üstünə götürdü və bəyanatında paketin elm sahəsində ixtisaslaşmış naməlum şəxsə ünvanlandığını bildirdi. Polis araşdırma apardığını, lakin cavabdehləri tapa bilmədiklərini söylədi. 15 aprel 2018-ci ildə İTS üzvləri Silva Henriquez Katolik Universitetinin qarşısında partlayıcı qurğu yerləşdirdilər, polis qüvvələri bombanı təsirsiz hala gətirdi, böyük bir polis səfərbərliyi yaranmışdı. İlin sonunda, 7 sentyabr 2018-ci ildə Çili Universitetinin aqronomluq fakültəsində partlayıcı qurğu işə düşdü, lakin xəsarət alan olmadı.İTS öz bloqunda məsuliyyəti mənimsədi. Aylar sonra, 4 yanvar 2019-cu ildə Santyaqo, Çilidə avtobus dayanacağında partlayıcı paket işə salındı, 5 nəfər yaralandı.  Hücuma görə məsuliyyəti ITS üzərinə götürdü, onun məsuliyyət iddiası çoxsaylı Çili mediasında yayımlandı, bu hücum Çilidə ictimai nəqliyyat vasitələrinə təsir edən, bəziləri qəsdən törədilən və icraçıları nadir hallarda məsuliyyəti öz üzərinə götürən bir sıra hücumlardan biridir.    Çili hökuməti bütün bu hücumların İTS tərəfindən həyata keçirildiyini rəsmən təsdiqləməyib. 9 may 2019-cu ildə Santyaqo Metropoliteni idarə heyətinin prezidenti Luis de Qrenc polis tərəfindən zərərsizləşdirilən aldığı partlayıcı paketli hücum cəhdindən sağ-salamat çıxdı.  Qısa müddət sonra, ITS həmin partlayıcı paketin şəkillərini göstərən və hərəkətin məsuliyyətin üst7nə aldığı bir bəyanat yayımladı.  Çili hökuməti bu hərəkəti pislədi və təhqiqata başlandığını elan etdi, lakin hücumun müəllifinin İTS olduğunu təsdiq etmədi.  Eyni zamanda, Landerretçeni təmsil edən vəkillərdən biri ilə müsahibədə məlum oldu ki, hər iki terror aktının təhqiqatı bir-biri ilə əlaqəlidir, lakin onların səlahiyyətli orqanları gizli fəaliyyət göstərməyə davam edir və cavabdehlər haqqında susmağa üstünlük verirlər.  29 may 2019-cu ildə Çili Prezidenti Sebastian Pinera hücumlardan istifadə edərək Konqresə Çili vətəndaşlarının gündəlik həyatına təsir edən tədbirlər paketini özündə əks etdirən terrorla mübarizə qanunu layihəsini təqdim etdi. Çili prokurorluğunun 8 avqust 2019-cu il tarixində gənc məhbusu yalqız canavar kimi təsvir etməsinə görə, hökumət tərəfindən təqdim edilən bu qanunun işlənməsi ilə bağlı ictimai müzakirələrin ortasında, müxtəlif hücumların müəllifi olduğu iddia edilən şəxsin həbsi baş verdi.   Bununla belə, ITS ertəsi gün dərc etdiyi bəyanatda məhbusun nə təşkilatın üzvü  və nə də İTS-ə aid edilən hər hansı hücumun müəllifi olmadığını bildirdii.  Bir neçə həftə sonra Çili Ali Məhkəməsi 28 yaşlı kişini yanğın çıxaran qurğularla hücumlar törətdiyinə görə 6 terror cinayətində ittiham etdi.  Bu zaman təqsirləndirilən şəxsi hücumlarla əlaqələndirən bəzi dəlillər Çili mətbuatında da dərc edilmişdi və orada onun internetdə əlaqə saxladığı İTS-dən məlumat əldə etdiyi aşkarlanmışdı. ==== Şotlandiya (Birləşmiş Krallıq) ==== Şotlandiya polisi 11 yanvar 2018-ci ildə Edinburq qəsri yaxınlığında partlayıcı qurğunun idarə olunan partladılmasını həyata keçirdi. ITS partlayıcı qurğunun yerləşdirilməsinə görə məsuliyyəti blog yazıları və yerli mediaya e-poçt göndərməklə öz üzərinə götürdü. 2021-ci ilin iyununda Edinburqda qəsrin yanında tərk edilən bombaya görə iki yunan vətəndaşını həbs etdi. [[Fayl:ITS Scotland bomb.jpg|thumb|2018-ci ildə Şotlandiyadakı ITS üzvlərinin Edinburq qəsrinə qoyduğu bomba]] ==== Yunanıstan ==== Həmin ilin sonunda, 2018-ci ilin Milad bayramında Afinadakı Agios Dionysios pravoslav kilsəsinin girişində cihaz partladı. Hücuma görə məsuliyyəti "İkonoklasta təriqəti" öz üzərinə götürdü və təhlükəsizlik qüvvələri araşdırmaları davam etdirdi. ==== Argentina ==== 2016-cı ilin aprelində İTS-in "Vəhşi bürclər" hüceyrəsi Argentina Nanotexnologiya Fondunda partlayıcı maddələr tərk etdiyini, bir neçə tədqiqatçıya e-poçt vasitəsilə hədələr göndərdiyini və Retiro avtovağzalında və Milli Texnologiya Universitetində paket bomba qoyduğunu iddia etdi, lakin hakimiyyət orqanları bu hadisərə ayrı-ayrı insidentlər kimi baxdı və İTS və onun hüceyrələrini qeyd etmədi. [[Fayl:ITS Argentina.png|thumb|ITS-in Argentinadakı üzvlərindən]] 2019-cu ilin oktyabrında Cənubi Amerika Argentinada Maurisio Makriyə və Çilidə Sebastian Pinyeraya qarşı bir sıra etirazlarla həyəcanlandı.  Sonuncu ölkədə etirazlar Çili vətəndaşlarına təsir edən nəqliyyat tariflərinin yüksəlməsi nəticəsində yarandı və prezident Pinyeranın süqutunu xilas etməyə çalışmaq üçün icra hakimiyyətinin istefası ilə hökumət böhranına səbəb oldu. Bu kontekstdə mütəşəkkil qruplar tərəfindən həyata keçirilən iğtişaşlar və zorakılıq hərəkətləri baş verdi ki, bu da Pinyera tərəfindən pislənildi və etirazları yatırtmaq cəhdində müsahibəsində onları dinc etirazlarla əlaqələndirməyə çalışdı.  Noyabrın 8-də bu qruplardan biri Argentinanın Çilidə Santyaqo şəhərindəki səfirliyinə hücum etdi və qısa müddət sonra Argentinanın “Clarín” qəzeti İTS-i Çilidə mövcudluğu olan mütəşəkkil beynəlxalq zorakı qrup kimi tanıyan polis hesabatını açıqladı. == İstinadlar == {{İstinad stili}} {{İstinad siyahısı|3}} == Həmçinin bax == *[[Eko-terror]] *[[Ted Kazinski]] fkxf98kbdho9b2cflt6tq847gq6hr26 2022-ci ildə Azərbaycan 0 729714 6564009 6557711 2022-08-05T14:24:48Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === [[Fayl:Ilham Aliyev had an official welcoming ceremony in Tashkent 03.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]]]] * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Müzamil Abdullayev.png|thumb|202x202px|[[Müzamil Abdullayev]]]] [[Fayl:Aida Hüseynova (musiqişünas).jpg|thumb|140x140px|[[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]] — vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' ** [[Əlistan Əkbərov]] — alim, dilçi, filoloq * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] |102 |104 |2128 |6 |0 |- |[[2 avqust|2 Avqust]] |531 |294 |3950 |2195 |4 |- |[[3 avqust|3 Avqust]] |512 |399 |3760 |1873 |0 |- |[[4 avqust|4 Avqust]] |495 |360 |3708 |1962 |3 |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2884 |800478 |787839 |7058973 |13824041 |9755 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] c9zq8bnlbjz3zu6twtigqk51bhd2adx 6564017 6564009 2022-08-05T14:38:32Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === [[Fayl:Ilham Aliyev had an official welcoming ceremony in Tashkent 03.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]]]] * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Müzamil Abdullayev.png|thumb|202x202px|[[Müzamil Abdullayev]]]] [[Fayl:Aida Hüseynova (musiqişünas).jpg|thumb|140x140px|[[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]] — vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' ** [[Əlistan Əkbərov]] — alim, dilçi, filoloq * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} * [[1 avqust|1 Avqust]] — [[Novruzəli Rəhimov]] — alim, Əməkdar müəllim * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Araz Zeynalov]] — jurnalist, publisist * [[5 avqust|5 Avqust]] — [[Tofiq İmanov]] — dövlət xadimi == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] |102 |104 |2128 |6 |0 |- |[[2 avqust|2 Avqust]] |531 |294 |3950 |2195 |4 |- |[[3 avqust|3 Avqust]] |512 |399 |3760 |1873 |0 |- |[[4 avqust|4 Avqust]] |495 |360 |3708 |1962 |3 |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2884 |800478 |787839 |7058973 |13824041 |9755 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] hoyw0jhs9hopjsmgvv8emebxzf7g5ek 6564068 6564017 2022-08-05T15:18:26Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === [[Fayl:Ilham Aliyev had an official welcoming ceremony in Tashkent 03.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]]]] * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qazaxıstan]] xarici işlər naziri [[Muxtar Tleuberdı]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[23 iyun|23 İyun]] ** [[Rusiya]] xarici işlər naziri [[Sergey Lavrov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sergey Lavrov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Adrian-İonuts Kesnoyu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdilər ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Belarus]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Vilayət Eyvazov]] və [[Bolqarıstan prezidentlərinin siyahısı|Bolqarıstan Prezidenti]] [[Rumen Radev]] arasında görüş oldu ([[Sofiya]], [[Bolqarıstan]]) * [[24 iyun|24 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[26 iyun|26 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Göygöl rayonu|Göygöl]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Kəlbəcər şəhərinin baş planı (2022)|Kəlbəcər şəhərinin baş planı]] təqdim edildi *** [[İlham Əliyev]] 4,4 MVt-lik "Kəlbəcər-1" KSES-in və yeni hərbi hissənin açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] Kəlbəcər Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin və "İstisu" mineral su zavodunun və "İstisu" sanatoriyasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonuna səfər etdi ** [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Müzamil Abdullayev.png|thumb|202x202px|[[Müzamil Abdullayev]]]] [[Fayl:Aida Hüseynova (musiqişünas).jpg|thumb|140x140px|[[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]] — vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' ** [[Əlistan Əkbərov]] — alim, dilçi, filoloq * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} * [[1 avqust|1 Avqust]] — [[Novruzəli Rəhimov]] — alim, Əməkdar müəllim * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Araz Zeynalov]] — jurnalist, publisist * [[5 avqust|5 Avqust]] — [[Tofiq İmanov]] — dövlət xadimi == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] |102 |104 |2128 |6 |0 |- |[[2 avqust|2 Avqust]] |531 |294 |3950 |2195 |4 |- |[[3 avqust|3 Avqust]] |512 |399 |3760 |1873 |0 |- |[[4 avqust|4 Avqust]] |495 |360 |3708 |1962 |3 |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2884 |800478 |787839 |7058973 |13824041 |9755 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] gjniha18uuzyrpkmtevr0lk3v1daaoe 6564079 6564068 2022-08-05T15:32:15Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === [[Fayl:Ilham Aliyev had an official welcoming ceremony in Tashkent 03.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]]]] * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qazaxıstan]] xarici işlər naziri [[Muxtar Tleuberdı]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[23 iyun|23 İyun]] ** [[Rusiya]] xarici işlər naziri [[Sergey Lavrov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sergey Lavrov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Adrian-İonuts Kesnoyu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdilər ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Belarus]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Vilayət Eyvazov]] və [[Bolqarıstan prezidentlərinin siyahısı|Bolqarıstan Prezidenti]] [[Rumen Radev]] arasında görüş oldu ([[Sofiya]], [[Bolqarıstan]]) * [[24 iyun|24 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[26 iyun|26 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Göygöl rayonu|Göygöl]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Kəlbəcər şəhərinin baş planı (2022)|Kəlbəcər şəhərinin baş planı]] təqdim edildi *** [[İlham Əliyev]] 4,4 MVt-lik "Kəlbəcər-1" KSES-in və yeni hərbi hissənin açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] Kəlbəcər Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin və "İstisu" mineral su zavodunun və "İstisu" sanatoriyasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonuna səfər etdi ** [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Türkiyə]]-[[Qazaxıstan]] xarici işlər və nəqliyyat nazirlərinin I üçtərəfli görüşü ([[Bakı]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]] rayonuna səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]] — ictimai xadim, diplomat ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]] — BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]] — alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi * [[3 yanvar|3 Yanvar]] ** [[Nizami Tağıyev]] — Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası ** [[Tohid Novruzi]] — cənubi azərbaycanlı musiqiçi *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]] — fotoqraf, jurnalist *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]] — aktyor, Əməkdar artist ** [[İnna Qurbanova]] — AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' ** [[Tofiq Babanlı]] — boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]] — sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]] — rejissor ** [[Qərib Orucov]] — Sosialist Əməyi Qəhrəmanı * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]] - fəlsəfə elmləri doktoru, professor *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]] — Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]] — prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]] — torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]] — ADPU dosenti *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]] — pedaqoq, dilçi-alim, professor *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]] — idman ustası, Əməkdar məşqçi *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]] — BDU dosenti ** [[Azadxan Adıgözəlov]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]] — Əməkdar həkim ** [[Şaiq Səfərov]] — teatr xadimi, rejissor === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]] — şair, jurnalist * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]] — operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]] — ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]] — filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]] — şair * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]] — şair, tərcüməçi ** [[Qalina Mikeladze]] — publisist, Əməkdar jurnalist * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]] — Əməkdar rəssam ** [[Eleonora Rəcəbova]] — vəkil ** [[Fəxrəddin Əli]] — Əməkdar rəssam * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]] — tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]] — muğam ifaçısı * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]] — yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]] — geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor ** [[Nizami Əsgəroğlu]] — aktyor * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]] — ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]] — şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]] — NMR prokuroru ''(1-ci)'' * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]] — bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]] — televiziya rejissoru, ssenarist * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]] — xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]] — kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik ** [[İlqar Sultanov]] — musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü ** [[Svetlana İsmayılova]] — jurnalist === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]] — ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]] — Əməkdar rəssam * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]] — tarix elmləri doktoru, professor ** [[Salman Süleymanov]] — Əməkdar məşqçi * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]] — BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]] — kimyaçı * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]] — müğənni, solist * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]] — filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]] — Əməkdar idman ustası * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]] — futbolçu * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]] — geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]] — kimya elmləri doktoru, alim * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]] — pedaqoji elmlər doktoru, alim * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]] — şair ** [[Pərvin Həsənova]] — BDU dosenti * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]] — cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]] — mühəndis * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]] — Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' ** [[Cavid Səfərov]] — Rostok Universiteti dosenti * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]] — diplomat * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]] — Əməkdar həkim === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]] — aktyor, rejissor, Xalq artisti * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]] — mühəndis ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]] — musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]] — tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]] — biokimyaçı, alim * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]] — kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]] — xanəndə, bəstəkar * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]] — filologiya elmləri doktoru, professor === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]] — biologiya elmləri doktoru, alim * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]] — jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]] — rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]] — texnika elmləri doktoru, professor * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]] — televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi ** [[İradə Cəlil]] — jurnalist * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]] — aktyor, rejissor, Xalq Artisti ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]] — biologiya elmləri doktoru, professor * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]] — jurnalist * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]] — arxeoloq, alim * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]] — aktyor * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]] — fenomen ** [[Sərdar Quliyev]] — pedaqoji elmlər doktoru, professor === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Müzamil Abdullayev.png|thumb|202x202px|[[Müzamil Abdullayev]]]] [[Fayl:Aida Hüseynova (musiqişünas).jpg|thumb|140x140px|[[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]] — vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]] — dövlət xadimi * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]] — filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]] — yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist ** [[İradə Şixzamanova]] — Əməkdar həkim ** [[Eldar Bədəlov]] — futbolçu * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]] — Əməkdar həkim * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]] — musiqiçi, qarmon ifaçısı * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]] — Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' ** [[Əlistan Əkbərov]] — alim, dilçi, filoloq * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]] — musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor ** [[Eldar Salayev]] — fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]] — rəssam * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]] — yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]] — iqtisadçı, alim, professor * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]] — televiziyaçı, Əməkdar jurnalist * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]] — bəstəkar, Xalq artisti * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]] — Əməkdar müəllim === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} * [[1 avqust|1 Avqust]] — [[Novruzəli Rəhimov]] — alim, Əməkdar müəllim * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Araz Zeynalov]] — jurnalist, publisist * [[5 avqust|5 Avqust]] — [[Tofiq İmanov]] — dövlət xadimi == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] |102 |104 |2128 |6 |0 |- |[[2 avqust|2 Avqust]] |531 |294 |3950 |2195 |4 |- |[[3 avqust|3 Avqust]] |512 |399 |3760 |1873 |0 |- |[[4 avqust|4 Avqust]] |495 |360 |3708 |1962 |3 |- |[[5 avqust|5 Avqust]] | | | | | |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |2884 |800478 |787839 |7058973 |13824041 |9755 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] fliz2emkr0cq0zzhboy90l2ejj0rpne 6564363 6564079 2022-08-05T18:53:05Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === [[Fayl:Ilham Aliyev had an official welcoming ceremony in Tashkent 03.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]]]] * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qazaxıstan]] xarici işlər naziri [[Muxtar Tleuberdı]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[23 iyun|23 İyun]] ** [[Rusiya]] xarici işlər naziri [[Sergey Lavrov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sergey Lavrov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Adrian-İonuts Kesnoyu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdilər ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Belarus]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Vilayət Eyvazov]] və [[Bolqarıstan prezidentlərinin siyahısı|Bolqarıstan Prezidenti]] [[Rumen Radev]] arasında görüş oldu ([[Sofiya]], [[Bolqarıstan]]) * [[24 iyun|24 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[26 iyun|26 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Göygöl rayonu|Göygöl]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Kəlbəcər şəhərinin baş planı (2022)|Kəlbəcər şəhərinin baş planı]] təqdim edildi *** [[İlham Əliyev]] 4,4 MVt-lik "Kəlbəcər-1" KSES-in və yeni hərbi hissənin açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] Kəlbəcər Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin və "İstisu" mineral su zavodunun və "İstisu" sanatoriyasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonuna səfər etdi ** [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 iyun|27 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Türkiyə]]-[[Qazaxıstan]] xarici işlər və nəqliyyat nazirlərinin I üçtərəfli görüşü ([[Bakı]]) * [[28 iyun|28 İyun]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]] rayonuna səfər etdi === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]], ictimai xadim, diplomat (d. [[1937]]) ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]], BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru (d. [[1948]]) * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]], alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi (d. [[1924]]) * [[3 yanvar|3 Yanvar]] — [[Nizami Tağıyev]], Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası (d. [[1959]]) *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]], fotoqraf, jurnalist (d. [[1927]]) *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]], aktyor, Əməkdar artist (d. [[1947]]) ** [[İnna Qurbanova]], AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru (d. [[1937]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]], Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' (d. [[1930]]) ** [[Tofiq Babanlı]], boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi (d. [[1937]]) * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]], sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri (d. [[1942]]) * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]], rejissor (d. [[1938]]) ** [[Qərib Orucov]], Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (d. [[1935]]) * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]], fəlsəfə elmləri doktoru, professor (d. [[1945]]) *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]], Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı (d. [[1921]]) *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]], prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı (d. [[1951]]) *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]], torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor (d. [[1936]]) *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]], ADPU dosenti (d. ?) *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]], pedaqoq, dilçi-alim, professor (d. [[1937]]) *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]], idman ustası, Əməkdar məşqçi (d. ?) *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]], BDU dosenti (d. [[1941]]) ** [[Azadxan Adıgözəlov]], pedaqoji elmlər doktoru, professor (d. [[1940]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]], Əməkdar həkim (d. ?) ** [[Şaiq Səfərov]], teatr xadimi, rejissor (d. ?) === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]], şair, jurnalist (d. ?) * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]], operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi (d. [[1934]]) * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]], ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası (d. ?) * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]], filologiya üzrə fəlsəfə doktoru (d. ?) * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]], şair (d. [[1949]]) * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]], şair, tərcüməçi (d. [[1938]]) ** [[Qalina Mikeladze]], publisist, Əməkdar jurnalist (d. ?) * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]], Əməkdar rəssam (d. 1948) ** [[Eleonora Rəcəbova]], vəkil (d. ?) ** [[Fəxrəddin Əli]], Əməkdar rəssam (d. [[1938]]) * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]], tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim (d. [[1941]]) * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]], muğam ifaçısı (d. ?) * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]], yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi (d. [[1929]]) * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]], geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor (d. [[1938]]) ** [[Nizami Əsgəroğlu]], aktyor (d. ?) * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]], ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor (d. [[1939]]) * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]], şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas (d. [[1943]]) * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]], NMR prokuroru ''(1-ci)'' (d. [[1944]]) * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]], bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti (d. [[1938]]) * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]], televiziya rejissoru, ssenarist (d. [[1938]]) * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]], xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti (d. [[1930]]) * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]], kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik (d. ?) ** [[İlqar Sultanov]], musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü (d. ?) ** [[Svetlana İsmayılova]], jurnalist (d. ?) === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]], fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi (d. ?) * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]], ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim (d. ?) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]], Əməkdar rəssam (d. [[1931]]) * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]], tarix elmləri doktoru, professor (d. [[1942]]) ** [[Salman Süleymanov]], Əməkdar məşqçi (d. ?) * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]], BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru (d. ?) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]], Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor (d. [[1939]]) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]], kimyaçı (d. [[1939]]) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]], müğənni, solist (d. ?) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]], filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi (d. [[1938]]) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]], Əməkdar idman ustası (d. [[1984]]) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]], futbolçu (d. ?) * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]], geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor (d. [[1940]]) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]], kimya elmləri doktoru, alim (d. [[1951]]) * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]], pedaqoji elmlər doktoru, alim (d. [[1962]]) * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]], şair (d. [[1952]]) ** [[Pərvin Həsənova]], BDU dosenti (d. ?) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]], cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi (d. [[1935]]) * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]], mühəndis (d. [[1947]]) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Cavid Səfərov]], Rostok Universiteti dosenti (d. [[1965]]) * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]], diplomat (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]], Əməkdar həkim (d. ?) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]], aktyor, rejissor, Xalq artisti (d. [[1940]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]], mühəndis (d. [[1948]]) ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]], musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü (d. ?) * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]], tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi (d. [[1928]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]], biokimyaçı, alim (d. ?) * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]], kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi (d. ?) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]], xanəndə, bəstəkar (d. [[1951]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]], filologiya elmləri doktoru, professor (d. ?) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]], biologiya elmləri doktoru, alim (d. [[1947]]) * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]], jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi (d. [[1952]]) * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]], rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi (d. [[1932]]) * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]], texnika elmləri doktoru, professor (d. ?) * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]], televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi (d. [[1941]]) ** [[İradə Cəlil]], jurnalist (d. ?) * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]], aktyor, rejissor, Xalq Artisti (d. [[1947]]) ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]], biologiya elmləri doktoru, professor (d. [[1957]]) * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]], jurnalist (d. ?) * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]], arxeoloq, alim (d. ?) * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]], aktyor (d. ?) * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]], fenomen (d. [[1993]]) ** [[Sərdar Quliyev]], pedaqoji elmlər doktoru, professor (d. ?) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Müzamil Abdullayev.png|thumb|202x202px|[[Müzamil Abdullayev]]]] [[Fayl:Aida Hüseynova (musiqişünas).jpg|thumb|140x140px|[[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]], vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi (d. [[1936]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]], dövlət xadimi (d. [[1957]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]], filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist (d. [[1942]]) * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]], yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist (d. [[1945]]) ** [[İradə Şixzamanova]], Əməkdar həkim (d. ?) ** [[Eldar Bədəlov]], futbolçu (d. ?) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]], Əməkdar həkim (d. ?) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]], musiqiçi, qarmon ifaçısı (d. ?) * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]], Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' (d. [[1941]]) ** [[Əlistan Əkbərov]], alim, dilçi, filoloq (d. [[1940]]) * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]], musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor (d. [[1964]]) ** [[Eldar Salayev]], fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' (d. [[1933]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sevda İbrahimova.jpg|thumb|200x200px|[[Sevda İbrahimova]]]] * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]], rəssam (d. [[1957]]) * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]], yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi (d. [[1962]]) * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]], iqtisadçı, alim, professor (d. [[1947]]) * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]], televiziyaçı, Əməkdar jurnalist (d. [[1938]]) * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]], bəstəkar, Xalq artisti (d. [[1939]]) * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]], Əməkdar müəllim (d. [[1947]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} * [[1 avqust|1 Avqust]] — [[Novruzəli Rəhimov]], alim, Əməkdar müəllim (d. [[1962]]) * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Araz Zeynalov]], jurnalist, publisist (d. [[1961]]) * [[5 avqust|5 Avqust]] — [[Tofiq İmanov]], dövlət xadimi (d. ?) == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] |102 |104 |2128 |6 |0 |- |[[2 avqust|2 Avqust]] |531 |294 |3950 |2195 |4 |- |[[3 avqust|3 Avqust]] |512 |399 |3760 |1873 |0 |- |[[4 avqust|4 Avqust]] |495 |360 |3708 |1962 |3 |- |[[5 avqust|5 Avqust]] |540 |370 |3435 |1723 |0 |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |3054 |801018 |788209 |7062408 |13825764 |9755 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] 8ta6p0c3wk6ks9x05kbef9p50l1vdkn 6564804 6564363 2022-08-06T07:24:16Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki '''2022''' — Azərbaycanda "Şuşa İli" {{TOC sağ}} == Siyasət == {| class="wikitable" !Şəkil !Vəzifə !Ad, Soyad |- |[[Fayl:Ilham_Aliyev_2020_(cropped).jpg|frameless|159x159px]] |[[Prezident]] |[[İlham Əliyev]] |- |[[Fayl:Mehriban Aliyeva03 (cropped).JPG|frameless|168x168px]] |[[Vitse-prezident]] |[[Mehriban Əliyeva]] |- |[[Fayl:Ali_Asadov_(2019-12-17).jpg|frameless|167x167px]] |[[Baş nazir]] |[[Əli Əsədov]] |- |[[Fayl:Sahibə Qafarova.jpg|frameless|179x179px]] |[[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclisin Sədri]] |[[Sahibə Qafarova]] |} * [[Xarici İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Xarici İşlər naziri]] — [[Ceyhun Bayramov]] * [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Daxili İşlər naziri]] — [[Vilayət Eyvazov]] * [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə naziri]] — [[Zakir Həsənov]] * [[Müdafiə Sənayesi Nazirliyi (Azərbaycan)|Müdafiə Sənayesi naziri]] — [[Mədət Quliyev]] * [[Təhsil Nazirliyi (Azərbaycan)|Elm və Təhsil naziri]] — [[Emin Əmrullayev]] * [[Mədəniyyət Nazirliyi (Azərbaycan)|Mədəniyyət naziri]] — [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] * [[Səhiyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Səhiyyə naziri]] ** [[Oqtay Şirəliyev]] ''(19.01.2022-ə qədər)'' ** [[Teymur Musayev]] ''(19.01.2022-dən başlayaraq)'' * [[Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Ekologiya və Təbii Sərvətlər naziri]] — [[Muxtar Babayev]] * [[Fövqəladə Hallar Nazirliyi (Azərbaycan)|Fövqəladə Hallar naziri]] — [[Kəmaləddin Heydərov]] * [[Gənclər və İdman Nazirliyi (Azərbaycan)|Gənclər və İdman naziri]] — [[Fərid Qayıbov]] * [[Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi (Azərbaycan)|Kənd Təsərrüfatı naziri]] — [[İnam Kərimov]] * [[Maliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Maliyyə naziri]] — [[Samir Şərifov]] * [[Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat naziri]] — [[Rəşad Nəbiyev]] * [[İqtisadiyyat Nazirliyi (Azərbaycan)|İqtisadiyyat naziri]] — [[Mikayıl Cabbarov]] * [[Energetika Nazirliyi (Azərbaycan)|Energetika naziri]] — [[Pərviz Şahbazov]] * [[Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Azərbaycan)|Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri]] — [[Sahil Babayev]] * [[Ədliyyə Nazirliyi (Azərbaycan)|Ədliyyə naziri]] — [[Fikrət Məmmədov (dövlət xadimi)|Fikrət Məmmədov]] * [[Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğu|Baş Prokuror]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] == Hadisələr == === Yanvar === [[Fayl:Fatimeyi Zəhra məscidi.jpg|thumb|220x220px|[[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra]] [[Fayl:Ilham Aliyev visit Ukraine, held 1-on-1 meeting with Volodymyr Zelenskyy (4).jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukrayna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev unveiled the monument to philanthropist Haji Zeynalabdin Taghiyev in Baku 2.jpg|thumb|220x220px|[[Bakı]] şəhərində Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsi]] [[Fayl:Ganja State Drama Theatre-new 1.jpg|thumb|220x220px|[[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]] yenidənqurmadan sonra]] * [[5 yanvar|5 Yanvar]] ** [[2022]]-ci il "Şuşa İli" elan olundu **[[Teleradio İstehsalat Birliyi|"Teleradio" İB]] tərəfindən [[Azərbaycan]] ərazisində [[TRT 1|TRT-1]] televiziya kanalının yerüstü yayımı dayandırıldı * [[7 yanvar|7 Yanvar]] — [[Suraxanı rayonu|Suraxanı]] rayonunun [[Yeni Günəşli]] qəsəbəsində [[Xanım Fatimeyi-Zəhra məscidi (Yeni Günəşli)|"Xanım Fatimeyi-Zəhra" məscidi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi * [[8 yanvar|8 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Cənubi Koreya]] və [[Əlcəzair]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi ** [[Cənubi Koreya]] səfiri - [[Li İn-Yonq]] ** [[Əlcəzair]] səfiri - [[Abdelouahab Osman]] *[[11 yanvar|11 Yanvar]] ** [[Mərkəzi Nəbatat Bağı|"Mərkəzi Nəbatat Bağı"]] və [[“Dendrologiya Bağı"|"Dendrologiya Bağı"]] publik hüquqi şəxsləri yaradıldı ** [[Azərbaycan Təbiət və Ov Turizmi Assosiasiyası (ATOTA)]] fəaliyyətə başladı * [[11 yanvar|11]] - [[12 yanvar|12 Yanvar]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu *[[13 yanvar|13 Yanvar]] ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] energetika naziri [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Əbdül Əziz bin Salman Əl-Səud]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) **[[Səudiyyə Ərəbistanı]]<nowiki/>nın [[ACWA Power|"ACWA Power" şirkəti]] tərəfindən inşa ediləcək 240 MVt gücündə [["Xızı-Abşeron" Külək Elektrik Stansiyası]]<nowiki/>nın təməli qoyuldu ** [[Respublika Atçılıq Turizm və Milli Atüstü Oyunlar Mərkəzi]] [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nin tabeliyinə verildi ** [[Goranboy]] şəhər 1№-li məktəbin yeni binası istifadəyə verildi *[[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ukrayna]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|Ukra]]<nowiki/>[[Ukrayna prezidentlərinin siyahısı|yna Prezidenti]] [[Volodimir Zelenski]] arasında görüş oldu ([[Kiyev]], [[Ukrayna]]) ** İlk dəfə "Xəzərin gözü" oftalmoloji seminarı keçirildi ([[Bakı]]) * [[17 yanvar|17 Yanvar]] — [[Monteneqro]] parlamenti sədri [[Aleksa Beçiç]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Aleksa Beçiç]] arasında videoformatda görüş oldu * [[18 yanvar|18 Yanvar]] ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] Hacı Zeynalabdin Tağıyevin abidəsinin açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]] rayonunda [[Dövlət Sərhəd Xidməti (Azərbaycan)|DSX]]-nın yeni qərargah bina­sı istifadəyə verildi * [[21 yanvar|21 Yanvar]] — İşğaldan azad olunan torpaqlara səfərlərin təşkil edilməsi məqsədilə yaradılan ''yolumuzqarabaga.az'' portalı istifadəyə verildi * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə avtobus reysləri başladı * [[25 yanvar|25 Yanvar]] ** İşğaldan sonra ilk dəfə [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna işçi qatarlar hərəkətə başladı ** [[İlham Əliyev]] və [[İran]]<nowiki/>ın yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] arasında videoformatda görüş olud ** [[İçərişəhər Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi|"İçərişəhər" Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu İdarəsi]] tərəfindən [["Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən" kitabı|"Qarabağ – tarixi-mədəni irsimizdən"]] adlı kitab dərc edildi * [[26 yanvar|26 Yanvar]] — [[Zakir Həsənov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Zakir Həsənov]] və [[İran prezidentlərinin siyahısı|İran Prezidenti]] [[İbrahim Rəisi]] arasında görüş oldu ([[Tehran]], [[İran]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Xəzər rayonu|Xəzər]] rayonunun [[Binə (Xəzər)|Binə]] qəsəbəsində Tədris və Xidmət Kompleksinin açılışını etdi * [[28 yanvar|28 Yanvar]] ** [[Azerspace-1|"Azerspace-1"]] peykindən yayımlanan [[Azərbaycan televiziya kanallarının siyahısı|televiziya kanalları]] [[Yüksək Dəqiqlikli Televiziya|HD]] formatda yayıma keçdi ** [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonunda [[Minatəmizləmə Agentliyi (Azərbaycan)|ANAMA]]-nın minaaxtaranları üçün yeni mobil sahə düşərgəsi salındı ** [[İlham Əliyev]] və [[Ümumdünya Gömrük Təşkilatı]] Baş katibi [[Kunio Mikuriya]] arasında videoformatda görüş oldu. [[Kunio Mikuriya]] [["Dostluq" ordeni (Azərbaycan)|"Dostluq" ordeni]] ilə təltif edildi ** [[Sumqayıt]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[30 yanvar|30 Yanvar]] — [[İlham Əliyev]] [[Gəncə]] şəhərinə səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Dövlət Dram Teatrı]]<nowiki/>nın yeni binasının, [[2 saylı Gəncə regional "ASAN xidmət"]] mərkəzinin, [[Azərbaycan Dəmir Yolları|"Azərbaycan Dəmir Yolları"]] QSC-nin Gəncə lokomotiv deposunun açılışlarını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Gəncə Memorial Kompleksi]]<nowiki/>nin təməlini qoydu * [[31 yanvar|31 Yanvar]] — İşğaldan azad edilmiş ərazilərə ildə 1 dəfə səfər etmək məhdudiyyəti aradan qaldırıldı === Fevral === {{Şəkillər albomu | şəkil1 = Azerbaijan 20 manat 2020 obverse.jpg | istiqamət = şaquli | miqyas = 230 | alt1 = | şəkil2 = Azerbaijan 20 manat 2020 reverse.jpg | alt2 = | izah2 = Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı}} [[Fayl:Declaration on “Allied Interaction between the Republic of Azerbaijan and the Russian Federation” was signed in Moscow 3.jpg|thumb|220x220px|[[İlham Əliyev]] və [[Rusiya Federasiyası Prezidenti|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]]]] [[Fayl:Tahir Mirkişili və Soltan Məmmədov İrəvanda Göy məsciddə.jpeg|thumb|220x220px|[[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] İrəvanda Göy Məsciddə]] * [[1 fevral|1 Fevral]] ** [[Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisi|Milli Məclis]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Şəmkir rayonu|Şəmkir]] rayonunun [[Qaracəmirli]] kəndində 2 ədəd at fiqurlu daş kitabə və 2 ədəd türbə aşkar olundu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Latviya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[2 fevral|2 Fevral]] ** [[Ağdam]]-[[Füzuli]] avtomobil yolunun tikintisinə başlanıldı ** Azərbaycan Gəncləri Gününün 25 illiyinə həsr olunmuş [[Gənclər Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Tovuz]] şəhəri [[2022]]-ci il üçün [[Azərbaycanın Gənclər Paytaxtı]] elan edildi * [[3 fevral|3 Fevral]] ** [[Astara rayonu|Astara]] rayonunun [[Sım]] kəndində nadir qayaüstü təsvirlər aşkarlandı ** [[Lerik rayonu|Lerik]] rayonunun [[Mistan]] kəndində Son Tunc və Erkən Dəmir dövrünə aid olunması ehtimal edilən 5 yeni iri və orta ölçülü kurqan aşkarlandı ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Latviya prezidentlərinin siyahısı|Latviya Prezidenti]] [[Eqils Levits]] arasında görüş oldu ([[Riqa]], [[Latviya]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Litva]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Macarıstan]] xarici işlər naziri [[Peter Siyarto]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[4 fevral|4 Fevral]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni ratifikasiya etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Vilnüs]], [[Litva]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Fransa Prezidenti]] [[Emmanüel Makron|Emmanuel Makron]], [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında videoformatda görüş oldu * [[6 fevral|6 Fevral]] ** [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[Estoniya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] 330/220/110/10 kV-luq [[“Yaşma” qovşaq yarımstansiyası]]<nowiki/>nın yenidənqurmadan sonra açılışını etdi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Estoniya prezidentlərinin siyahısı|Estoniya Prezidenti]] [[Alar Karis]] arasında görüş oldu ([[Tallin]], [[Estoniya]]) * [[9 fevral|9]] — [[11 fevral|11 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[11 fevral|11 Fevral]] ** Yeni [[20 manatlıq əsginas|20 manatlıq pul]] nişanı tədavülə buraxıldı ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində “Qobu” Enerji Qovşağının açılışı etdi ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa Bəyannaməsi]]<nowiki/>ni təsdiq etdi * [[13 fevral|13 Fevral]] ** [[İlham Əliyev]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağdam-1” və “Ağdam-2” elektrik yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışlarını etdi *** [[İlham Əliyev]] “Park Forest Otel Ağdam” mehmanxanasının, Ağdam Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının və yeni yaşayış kompleksinin təməllərini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Ağcabədi rayonu|Ağcabədi]] rayonunda səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] 110/35/10 kV-luq “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] [[Avşar (Ağcabədi)|Avşar]]–[[Salmanbəyli]]–[[Aşağı Avşar]]–[[Xocavənd (Ağcabədi)|Xocavənd]] avtomobil yolunun və yeni hərbi şəhərciyin açılışı etdi * [[14 fevral|14]] — [[15 fevral|15 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[18 fevral|18]] — [[21 fevral|21 Fevral]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Tovuz rayonu|Tovuz]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[20 fevral|20 Fevral]] — [[Emin Əmrullayev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 fevral|21 Fevral]] ** [[Azərbaycan]] parlamentinin 2 nəfər deputatı ''([[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]])'' [[Ermənistan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] ilə görüşdülər ([[İrəvan]], [[Ermənistan]]) ** [[İlham Əliyev]] [[Rusiya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 fevral|22 Fevral]] ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da keçirilən [[Avropa Şurası Parlament Assambleyası|AVRONEST Parlament Assambleyası]]<nowiki/>nda iştirak etdilər ** [[İlham Əliyev]] və [[Rusiya prezidentlərinin siyahısı|Rusiya Prezidenti]] [[Vladimir Putin]] arasında görüş oldu ([[Moskva]], [[Rusiya]]) ** [[Moskva Bəyannaməsi (2022)|Moskva bəyannaməsi]] imzalandı * [[23 fevral|23 Fevral]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri, [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi ölkə ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Laçın rayonu|Laçın]] və [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Tahir Mirkişili]] və [[Soltan Məmmədov (deputat)|Soltan Məmmədov]] [[İrəvan]]<nowiki/>da [[Göy məscid (İrəvan)|Göy məscid]]<nowiki/>i ziyarət etdilər * [[24 fevral|24 Fevral]] ** [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]] rayonunun [[Edilli]] kəndində kütləvi məzarlıq aşkarlandı. Bildirilir ki, məzarlıqdan tapılan qalıqlar [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]] zamanı ermənilər tərəfinfən girovluqda saxlanılan şəxslərə aiddir ** [[İlham Əliyev]] və [[Moldova Parlamenti]] sədri [[İqor Qrosu]] arasında videoformatda görüş oldu === Mart === * [[2 mart|2 Mart]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] və [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] arasında videoformatda görüş oldu * [[3 mart|3 Mart]] ** [[Təhsilin İnkişafı Fondu|"Təhsilin İnkişafı Fondu"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı ** [[Tacikistan]] Ali Məclisi Milli Məclisinin sədri [[Rüstəm Emomali|Rüstəm Emoməli]] Azərbaycana səfər etdi * [[4 mart|4 Mart]] — [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[5 mart|5]] — [[6 mart|6 Mart]] — [[Beynəlxalq Entoidman Forumu|V Beynəlxalq Entoidman Forumu]] ([[Bakı]]) * [[5 mart|5]] — [[13 mart|13 Mart]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri və [[Rusiya]] sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi [[Azərbaycan]] ərazisindəki qanunsuz erməni silahlı dəstəsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]], [[Ordubad rayonu|Ordubad]], [[Goranboy rayonu|Goranboy]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]], [[Xocalı rayonu|Xocalı]], [[Xocavənd rayonu|Xocavənd]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[10 mart|10 Mart]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Ankara]], [[Türkiyə]]) * [[11 mart|11 Mart]] ** [[İran]] yol və şəhərsalma naziri [[Rüstəm Qasimi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rüstəm Qasimi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Gürcüstan]] ədliyyə naziri [[Rati Breqadze]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rati Breqadze]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 mart|15 Mart]] ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] energetika və infrastruktur naziri [[Suhail Al Mazrouei]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Suhail Al Mazrouei]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Bakı]] şəhərində [[Qaradağ GES]]-in təməli qoyuldu * [[18 mart|18 Mart]] ** [[Xaçmaz rayonu|Xaçmaz]] rayonunun [[Yalama]] kəndində əsaslı təmir etdirilən körpələr evi-uşaq bağçası istifadəyə verildi ** [[Ağstafa rayonu|Ağstafa]] rayonun [[Həsənsu]] kəndində [[Alı Mustafayev]] adına tam orta məktəbin yeni binası istifadəyə verildi * [[20 mart|20 Mart]] — [[İlham Əliyev]] [[Tərtər rayonu|Tərtər]] rayonuna səfər etdi: ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni hərbi hissənin açılışını etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]] kəndində yeni məscidin və turizm kompleksinin təməllərini qoydu * [[21 mart|21 Mart]] — [[Zakir Həsənov]] [[Pakistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[24 mart|24 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Azərbaycan]] Ordusunun bölmələri [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndinə daxil oldu * [[26 mart|26 Mart]] — [[Fərrux əməliyyatı]]: [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndi, [[Fərrux dağı]], [[Daşbaşı yüksəkliyi]] və [[Sağsağan dağ silsiləsi]] işğaldan azad edildi. [[Ağdam]] şəhəri və rayonun 9 kəndi düşmənin vizual nəzarətindən çıxarıldı. [[Xankəndi]]-[[Ağdərə]] avtomobil yoluna vizual nəzarət əldə olundu * [[28 mart|28 Mart]] ** [[Sahibə Qafarova]] [[Qazaxıstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ceyhun Bayramov]] [[Almaniya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Qax rayonu|Qax]] rayonunun [[Qaxingiloy]] kəndində yeni mədəniyyət evi istifadəyə verildi * [[29 mart|29 Mart]] ** [[Xocalı rayonu|Xocalı]] rayonunun [[Fərrux (Xocalı)|Fərrux]] kəndində insan qalıqları aşkarlandı. Tapılan qalıqların [[Qarabağ müharibəsi|Birinci Qarabağ müharibəsi]]<nowiki/>ndə şəhid olmuş şəxslərə aid olduğu ehtimal edilir ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[30 mart|30 Mart]] — [[Birləşmiş Krallıq|Böyük Britaniya]] Silahlı Qüvvələr naziri [[Ceyms Heppi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Ceyms Heppi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[31 mart|31 Mart]] ** [[Şuşa]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün "[[Türk dünyasının mədəniyyət paytaxtı]]" elan edildi ** [[Polşa]] xarici işlər naziri [[Zbiqnev Rau]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Zbiqnev Rau]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi === Aprel === [[Fayl:İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması (2 Aprel 2022).jpeg|thumb|İtaliya-Azərbaycan Universitetinin təməlinin qoyulması]] [[Fayl:Ilham Aliyev, President of European Council Charles Michel held one-on-one meeting in Brussels.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]]]] [[Fayl:Ilham Aliyev, Prime Minister of Albania held one-on-one meeting, April 2022 04.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Albaniya Baş naziri]] [[Edi Rama]]]] [[Fayl:The Presidents of Azerbaijan and Kyrgyzstan held a one-on-one meeting, April 2022 02.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]]]] * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] "Gəncə şəhərinin inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişiklik edilməsi haqqında" qanunu təsdiqlədi. [[Gəncə]] şəhərinin [[Nizami rayonu (Gəncə)|Nizami]] və [[Kəpəz rayonu|Kəpəz]] rayonları ləğv edildi ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[İtaliya]] xarici işlər naziri [[Luici Di Maio]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Luici Di Maio]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İtaliya-Azərbaycan Universiteti]]<nowiki/>nin təməli qoyuldu. Təməlqoymada [[Ceyhun Bayramov]], [[Emin Əmrullayev]], [[Pərviz Şahbazov]] və [[İtaliya]] xarici İşlər naziri [[Luici Di Maio]] iştirak etdilər ([[Bakı]]) * [[3 aprel|3 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Bakı]] şəhərində [["Location Baku" gecə klubunda partlayış (2022)|"Location Baku" gecə klubunda partlayış]] baş verdi. 3 nəfər öldü, 35 nəfər yaralandı * [[4 aprel|4 Aprel]] ** [[Rəşad Nəbiyev]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Avropa Şurası]] baş katibi [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Mariya Peyçinoviç Buriç]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[5 aprel|5 Aprel]] — [[İsrail]] turizm naziri [[Yoal Razvozov]] Azərbaycana səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Yoal Razvozov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[6 aprel|6 Aprel]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Ş]]<nowiki/>[[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|urası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Avropa İttifaqı Şurası Prezidenti|Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] və [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Danimarka]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[Danimarka monarxı|Danimarka kraliçası]] [[II Marqrete]]<nowiki/>yə təqdim etdi * [[7 aprel|7 Aprel]] — [[Gənc Qan Donorlarının Ümumrespublika Forumu|Gənc Qan Donorlarının III Ümumrespublika Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[11 aprel|11 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Azərbaycan İlahiyyat İnstitutu]]<nowiki/>nun yeni binasının açılışını etdi ([[Bakı]]) * [[12 aprel|12 Aprel]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Slovakiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Rövşən Sadıqbəyli]] etimadnaməsini [[Slovakiya Prezidenti]] [[Zuzana Çaputova]]<nowiki/>ya təqdim etdi * [[13 aprel|13 Aprel]] — [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 aprel|14 Aprel]] — [[Albaniya Baş naziri|Albaniya baş naziri]] [[Edi Rama]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Edi Rama]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[15 aprel|15 Aprel]] ** [[Gürcüstan]] iqtisadiyyat naziri [[Levan Davitaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Levan Davitaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] sənaye və qabaqcıl texnologiyalar naziri [[Sultan Əhməd Əl Caber]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sultan Əhməd Əl Caber]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[16 aprel|16 Aprel]] – [[Neftçala rayonu|Neftçala]] rayonunun [[Aşağı Surra]], [[Balaca Surra]], [[Pirəbbə]] və [[Cəngan (Neftçala)|Cəngan]] kəndləri ərazisində [[Kür]] çayının səviyyəsinin enməsi nəticəsində küp qəbirlər aşkarlandı * [[19 aprel|19 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] ölkəmizə yeni təyin olunmuş [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]], [[Kuba]] və [[Misir]] səfirlərinin etimadnamələrini qəbul etdi *** [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] səfiri - [[Məhəmməd Əl Bluşi]] *** [[Kuba]] səfiri - [[Karlos Enrike Valdes de la Konsepsyon]] *** [[Misir]] səfiri - [[Hişam Mohamed Nağı Abdel Həmid]] ** [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Sahibə Qafarova]] [[Gürcüstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Sahibə Qafarova]] və [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Tbilisi]], [[Gürcüstan]]) * [[20 aprel|20 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Sahibə Qafarova]] və [[Qırğızıstan Prezidenti]] [[Sadır Japarov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Kino Agentliyi|"Kino Agentliyi"]] publik hüquqi şəxsi yaradıldı * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi * [[22 aprel|22]] — [[23 aprel|23 Aprel]] — [[Dünya Azərbaycanlılarının V Qurultayı]] ([[Şuşa]]) * [[22 aprel|22]] — [[24 aprel|24 Aprel]] — [[Bədii gimnastika üzrə FIG Dünya Kuboku]] ([[Bakı]]) * [[23 aprel|23]] — [[26 aprel|26 Aprel]] — [["Barokko Günləri" Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) * [[24 aprel|24 Aprel]] — [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[25 aprel|25 Aprel]] ** [[İlham Əliyev]] və [[İsrail]] maliyyə naziri [[Aviqdor Liberman]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-yə səfər etdi * [[26 aprel|26 Aprel]] — [[Latviya]] müdafiə naziri [[Artis Pabriksi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Artis Pabriksi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[27 aprel|27 Aprel]] — [[Gürcüstan]] xarici işlər naziri [[İliya Darçiaşvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İliya Darçiaşvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Sumqayıt]] şəhərində [[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|"Azərsun Sənaye Parkı"]]<nowiki/>[[Azərsun Sənaye Parkında yanğın (2022)|nda yanğın]] oldu * [[30 aprel|30 Aprel]] — [[2 may|2 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === May === [[Fayl:Eurovision 2022 - Semi-final 2 - Azerbaijan - Nadir Rustamli.jpg|thumb|Nadir Rüstəmlinin Avroviziya Mahnı Müsabiqəsində çıxışı]] [[Fayl:ZəngilanDSC 0303.jpg|thumb|[[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonu [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndi]] [[Fayl:Ilham Aliyev and Recep Tayyip Erdogan attended TEKNOFEST Azerbaijan festival in Baku 34.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022"]] festivalında]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 19.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzində]] [[Fayl:Azerbaijani and Turkish presidents attended opening of Baku “ASAN xidmet” center No7 and “Bilim Baku” center 12.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzində]] * [[2 may|2 May]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]]-a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Sabunçu rayonu|Sabunçu]] rayonunun [[Kürdəxanı]] qəsəbəsində 304№-li məktəbin açılışını etdi * [[4 may|4 May]] — [[Vahid Hacıyev (siyasətçi)|Vahid Hacıyev]] [[İlham Əliyev]]<nowiki/>in [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna xüsusi nümayəndəsi təyin edildi * [[5 may|5 May]] ** [[Əmək və Məşğulluq altsistemi (ƏMAS)|"Əmək və Məşğulluq” altsistemi (ƏMAS)]] istifadəyə verildi ** [[Dəliməmmədli]]-[[Düzqışlaq (Goranboy)|Düzqışlaq]]-[[Bağçakürd]]-[[Dəyirmanlar]]-[[Azad (Goranboy)|Azad]]-[[Nizami (Goranboy)|Nizami]] avtomobil yolu yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ([[Goranboy rayonu|Goranboy]]) ** "Qida təhlükəsizliyi haqqında" qanun qəbul edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[Nazirlər Kabineti (termin)|Nazirlər Kabineti]] “Azərbaycan Respublikasının dövlət sərhədindən buraxılış məntəqələrinin sayı və yerləşdiyi ərazilərin siyahısı”nda dəyişiklik etdi. Dəyişikliyə əsasən, yeni buraxılış məntəqələri yaradıldı: *** [[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Eyvazlı (Qubadlı)|Eyvazlı]], [[Qubadlı rayonu|Qubadlı]]) *** [[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]] dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi - [[Azərbaycan]] və [[Ermənistan]] arasında ([[Qazançı (Zəngilan)|Qazançı]], [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]]) *** [[Füzuli Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Mirzəcamallı]], [[Füzuli rayonu|Füzuli]]) *** [[Zaqatala Beynəlxalq Hava Limanı]]<nowiki/>nda dövlət sərhədindən buraxılış məntəqəsi ([[Muxax]], [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]]) * [[5 may|5]] — [[8 may|8 May]] — [[Beynəlxalq Kulinariya Festivalı|I Beynəlxalq Kulinariya Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[6 may|6]] — [[7 may|7 May]] — [["Prezident Kuboku-2022" Beynəlxalq Turniri]] ([[Suqovuşan (Tərtər)|Suqovuşan]], [[Tərtər rayonu|Tərtər]]) ([[Mingəçevir]]) * [[7 may|7 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Naxçıvan Muxtar Respublikası|NMR]]-ya səfər etdi * [[8 may|8 May]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi ** [[Pərviz Şahbazov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi * [[9 may|9 May]] ** [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu ** [[Sahibə Qafarova]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Səudiyyə Ərəbistanı]] Baş prokuroru [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Şeyx Səud bin Abdullah Əl Müacib]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[10 may|10]] — [[14 may|14 May]] — [[2022 Avroviziya Mahnı Müsabiqəsi]] ([[Turin]], [[İtaliya]]) ** Mahnı: ''[[Fade To Black]]'' ** İfaçı: ''[[Nadir Rüstəmli]]'' ** Yer: ''16'' ** Xal: ''106'' * [[10 may|10 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli]] şəhərində Peşə Liseyinin və Füzuli Rayon Mərkəzi Xəstəxanasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa rayonu|Şuşa]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Şuşa]] şəhərində "Azərişıq" ASC-nin Şuşa Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin açılışını etdi ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] Səudiyyə Ərəbistanına səfər etdi * [[11 may|11 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[12 may|12]] — [[14 may|14 May]] — [[Xarıbülbül Musiqi Festivalı (2022)|V Xarıbülbül Musiqi Festivalı]] ([[Şuşa]]) * [[12 may|12 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Tacikistan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[13 may|13 May]] — [[Türk Dövlətlərinin Ombudsmanlar və Milli İnsan Hüquqları İnstitutları Assosiasiyası]] yaradıldı * [[14 may|14 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Rizə-Artvin Hava Limanı]]<nowiki/>nın açılışında iştirak etdi ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Rizə]], [[Türkiyə]]) * [[15 may|15 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə [[Şamaxı]], [[Sumqayıt]], [[Lənkəran]], [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]], [[Bakı]], [[Şəki]], [[Mingəçevir]], [[Bərdə]], [[Gəncə]] və [[Qazax]] şəhərlərində [[Peşələr Festivalı]] keçirildi ''(İlk festival Şamaxı şəhərində keçirildi)'' * [[16 may|16]] — [[27 may|27 May]] — [[“Anatolian Phoenix-2022” Beynəlxalq Təlimi|"Anatolian Phoenix-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[16 may|16 May]] ** [[Xızı rayonu|Xızı]] rayonunun [[Dizəvər]] kəndi yaxınlığında orta əsrlərə aid olan qala qalıqları aşkarlandı ** [[Əli Əsədov]] [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]-yə səfər etdi. [[Əli Əsədov]] və [[BƏƏ Prezidenti]] [[Məhəmməd bin Zayed Al Nəhyan]] arasında görüş oldu ([[Əbu-Dabi]], [[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]]) ** [[İsrail]] kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17 May]] ** [[İlham Əliyev]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Oded Forer]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Avropa İttifaqı]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[V Beynəlxalq Həmzə Nigari simpoziumu]] keçirildi ([[Quzanlı]], [[Ağdam rayonu|Ağdam]]) ** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-nın Üçüncü Ümumi Konfransı keçirildi ([[Bakı]]) *** [[İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] PA-ya sədrlik [[Azərbaycan]]<nowiki/>a keçdi ** [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[17 may|17]] — [[21 may|21 May]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 may|17]] — [[19 may|19 May]] — [[Şamaxı zəlzələsi (1902)|1902-ci il Şamaxı zəlzələsi]]<nowiki/>nin 120 illiyinə həsr olunmuş "Seysmologiya və zəlzələ mühəndisliyi üzrə" Beynəlxalq konfrans keçirildi ([[Bakı]]) * [[18 may|18]] — [[20 may|20 May]] ** [[Caspian Agro 2022|"Caspian Agro 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) ** [[InterFood Azerbaijan 2022|"InterFood Azerbaijan 2022"]] Sərgisi ([[Bakı]]) * [[18 may|18 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Litva prezidentlərinin siyahısı|Litva Prezidenti]] [[Gitanas Nauseda]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Litva]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[İsrail]] Biznes Forumu keçirildi ([[Bakı]]) ** [[Belarus]] baş naziri [[Roman Qolovçenko]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Cəlilabad rayonu|Cəlilabad]] və [[Yardımlı rayonu|Yardımlı]] rayonlarında yerləşən köhnə qəbiristanlıqlarda aparılan monitorinq zamanı [[Azərbaycan]]<nowiki/>da ilk dəfə daş qoç və daş buğa (camış) fiqurları aşkarlandı ** [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 may|19 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] kənd təsərrüfatı naziri [[Vahid Kirişçi]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[20 may|20]] — [[27 may|27 May]] — [[Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı|I Bakı Beynəlxalq Piano Festivalı]] * [[20 may|20 May]] — [[9 iyun|9 İyun]] — [["Efes-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[İzmir]], [[Türkiyə]]) * [[20 may|20 May]] ** [[Milli Müdafiə Universiteti (Azərbaycan)|Milli Müdafiə Universiteti]] yaradıldı ** [[Ceyhun Bayramov]] [[İtaliya]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[ICESCO]] Baş direktoru [[Salim bin Məhəmməd Əl-Malik]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[21 may|21 May]] — [[Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı|TÜRKSOY]] Baş katibi [[Sultan Rayev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[22 may|22 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Belçika]]<nowiki/>ya səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Aİ Şurası Prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[İlham Əliyev]], [[Ermənistan baş naziri]] [[Nikol Paşinyan]] və [[Aİ Şurası prezidenti]] [[Şarl Mişel]] arasında görüş oldu ([[Brüssel]], [[Belçika]]) ** [[Estoniya]] parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[23 may|23 May]] ** [[Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası üzrə Dövlət Komissiyası]] yaradıldı ** [[Mikayıl Cabbarov]] [[İsveçrə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Bərdə]] şəhərində Qadın Resurs Mərkəzinin açılışı oldu * [[24 may|24 May]] ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] Baş katibi [[Bağdad Amreyev]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfət etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Bağdad Amreyev]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türk Dövlətləri Təşkilatı|TDT]] turizm nazirlərinin 7-ci iclası keçirildi ([[Şamaxı]]) ** [[Şamaxı]] şəhəri [[2023]]-cü il üçün [[Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı|"Türk Dünyasının Turizm Paytaxtı"]] seçildi * [[25 may|25 May]] — [[İlham Əliyev]] və [[Estoniya]] Parlamenti sədri [[Yüri Ratas]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) * [[26 may|26 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Füzuli rayonu|Füzuli]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Cəbrayıl rayonu|Cəbrayıl]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]] [[Horadiz]]-[[Ağbənd]] dəmir yolu xəttinin [[Soltanlı (Cəbrayıl)|Soltanlı]] stansiyasının və 330/110 kV-luq “Cəbrayıl” enerji qovşağının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Zəngilan şəhərinin baş planı (2022)|Zəngilan şəhərinin baş planı]] təqdim olundu *** [[İlham Əliyev]] İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin təməlini qoydu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Ağdam rayonu|Ağdam]] rayonuna səfər etdi * [[26 may|26]] — [[29 may|29 May]] — [[Texnofest-2022 (Azərbaycan)|"Teknofest-2022" festivalı]] ([[Bakı]]) * [[27 may|27 May]] ** [[İlham Əliyev]] [[Zəngilan rayonu|Zəngilan]] rayonunun [[Üçüncü Ağalı|Ağalı]] kəndində [[Ağıllı kənd|"Ağıllı kənd"]] layihəsinin birinci mərhələsi üzrə açılışını etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[Çin Xalq Respublikası|Çin]]<nowiki/>dəki səfirliyinin yeni binasının açılışı oldu ** [[Bakı]] şəhərində [[K-pop]] festivalı keçirildi ** [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 may|27 May]] — [[7 iyun|7 İyun]] — [[2022 Atıcılıq üzrə Dünya Kuboku]] ''(6-cı mərhələ)'' ([[Bakı]]) * [[28 may|28 May]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə]] milli müdafiə naziri [[Hulusi Akar]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[İlham Əliyev]] və [[Türkiyə prezidentlərinin siyahısı|Türkiyə Prezidenti]] [[Rəcəb Tayyib Ərdoğan]] [[Bakı]] şəhərində [[7 saylı “ASAN xidmət”|7 saylı "ASAN xidmət"]] mərkəzinin və [["Bilim Bakı" mərkəzi|"Bilim Bakı"]] mərkəzinin açılışı etdilər, [["Texnofest-2022" festivalı|"Teknofest-2022" festivalı]]<nowiki/>nda i<nowiki/>ştirak etdilər * [[29 may|29 May]] — [[Azərbaycan Avtomobil Federasiyası|Azərbaycan Avtomobil Federasiyası (AAF)]] [[Bakı]] şəhərində klassik avtomobillərin yürüşünü keçirdi * [[30 may|30 May]] — [[Ceyhun Bayramov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[30 may|30 May]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Tovuz rayonu|Tovuz]] və [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu === İyun === [[Fayl:Ilham Aliyev had an official welcoming ceremony in Tashkent 03.jpg|thumb|[[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]]]] * [[1 iyun|1 İyun]] — [[İran]] neft naziri [[Cavad Oci]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[1 iyun|1]] — [[3 iyun|3 İyun]] — [[Bakı Enerji Həftəsi]] * [[2 iyun|2 İyun]] ** [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|TBMM]] sədri [[Mustafa Şəntop]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Azərbaycan]]<nowiki/>ın [[İslandiya]]<nowiki/>ya yeni təyin olunmuş səfiri [[Elin Süleymanov]] etimadnaməsini [[İslandiya Prezidenti]] [[Qudni Yohannesson]]<nowiki/>a təqdim etdi * [[2 iyun|2]] — [[4 iyun|4 İyun]] — [[Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi|VII Beynəlxalq Sosial Elmlər Konqresi]] ([[Bakı]]) ([[Şuşa]]) * [[3 iyun|3 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [[Sosial Könüllülük Forumu]] keçirildi ** [[Goranboy rayonu|Goranboy]] rayonu ərazisində [[Muncuqlutəpə nekropolu|Muncuqlutəpə]] nekropolunda qoşa dəfn həyata keçirilən qəbrlər aşkarlandı * [[6 iyun|6 İyun]] ** [[Bakı]] şəhərində [["Şərq Bazarı" kompleksi (Bakı)|"Şərq Bazarı" kompleksi]] yenidənqurmadan sonra istifadəyə verildi ** [[Ceyhun Bayramov|Ceyhun B]]<nowiki/>[[Ceyhun Bayramov|ayramov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[7 iyun|7 İyun]] ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə|Allahşükür Pa]]<nowiki/>[[Allahşükür Paşazadə|şazadə]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi ** [[Zakir Həsənov]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[10 iyun|10]] — [[12 iyun|12 İyun]] — [[2022 "Formula-1" üzrə Azərbaycan Qran-prisi]] ([[Bakı]]) ** '''1''' ''-'' [[Maks Ferstappen]] ''(25 xal)'' ** '''2''' ''-'' [[Serxio Perez|Serxio Peres]] ''(19 xal)'' ** '''3''' ''-'' [[Corc Russell|Corc Rassel]] ''(15 xal)'' * [[10 iyun|10 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Bakı]] şəhərində 110/35/10 kV-luq yeni yarımstansiyanın və [[Rəqəmsal Şəbəkələrin Baş İdarəetmə Mərkəzi]]<nowiki/>nin açılışı etdi ** [[Slovakiya]] Milli Şurasının sədri [[Boris Kollar]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[11 iyun|11 İyun]] — [[Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının Forumu|Gənc Müəllimlər Assosiasiyasının II Forumu]] keçirildi ([[Bakı]]) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş Məclisi|BMT Baş Assambleyası]] Prezidenti [[Abdulla Şahid]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[14 iyun|14 İyun]] — [[Azərbaycan]]-[[Birləşmiş Krallıq|Britaniya]] Hökumətlərarası Komissiyanın 5-ci iclası keçirildi ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16 İyun]] ** [[Gürcüstan prezidentlərinin siyahısı|Gürcüstan Prezidenti]] [[Salome Zurabişvili]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Salome Zurabişvili]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Albaniya Prezidenti]] [[İlir Meta]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[İlir Meta]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı|ÜST]] Baş direktoru [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Tedros Adanom Qebreisus|Tedros Adhanom Qebreisus]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Qətər]] mədəniyyət naziri [[Abdülrəhman bin Həməd Al Tani]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qarabağ xanlığı]]<nowiki/>nın banisi [[Pənahəli xan]]<nowiki/>ın başdaşı bərpa olundu ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Beyləqan rayonu|Be]]<nowiki/>[[Beyləqan rayonu|yləqan]] rayonuna səfər e<nowiki/>tdi * [[16 iyun|16]] — [[17 iyun|17 İyun]] — [[Fintex Summit|"Fintex Summit" Maliyyə və Texnologiyalar Sərgisi]] ([[Bakı]]) * [[16 iyun|16]] — [[18 iyun|18 İyun]] — [[Qlobal Bakı Forumu|IX Qlobal Bakı Forumu]] * [[17 iyun|17]] — [[21 iyun|21 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarında yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Venesuela Prezidenti]] [[Nikolas Maduro]] arasında videoformatda görüş oldu ** [[İlham Əliyev]] və [[Ərəb Dövlətləri Liqası]] Baş katibi [[Əhməd Əbul Qeyt]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[Sabirabad rayonu|Sabirabad]] rayonuna səfər etdi * [[18 iyun|18 İyun]] ** [[Zakir Həsənov]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] və [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonlarına səfər etdi ** [[Beynəlxalq Türk Akademiyası]] Prezidenti [[Darxan Kıdırali]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[19 iyun|19 İyun]] — [[Sahibə Qafarova]] [[Türkiyə]]<nowiki/>yə səfər etdi * [[20 iyun|20 İyun]] — [[1 iyul|1 İyul]] — [["Anadolu Qartalı" Beynəlxalq Təlimi|"Anadolu Qartalı-2022" Beynəlxalq Təlimi]] ([[Konya]], [[Türkiyə]]) * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Anar Kərimov (nazir)|Anar Kərimov]] [[İran]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Qazaxıstan]] xarici işlər naziri [[Muxtar Tleuberdı]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[21 iyun|21 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] arasında görüş oldu ([[Daşkənd]], [[Özbəkistan]]) ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Şirvan (Azərbaycan)|Şirvan]] şəhərinə səfər etdi * [[22 iyun|22 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] və [[Özbəkistan prezidentlərinin siyahısı|Özbəkistan Prezidenti]] [[Şavkat Mirziyayev|Şavkat Mirziyoyev]] [[Özbəkistan]]<nowiki/>ın [[Xivə]] və [[Ürgənc (Özbəkistan)|Ürgənc]] şəhərlərinə səfər etdilər ** [[Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi|QMİ]] sədri [[Allahşükür Paşazadə]] [[Avstriya]]<nowiki/>ya səfər etdi * [[23 iyun|23 İyun]] ** [[Rusiya]] xarici işlər naziri [[Sergey Lavrov]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Sergey Lavrov]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Rumıniya]] energetika naziri [[Virgil-Daniel Popesku]] və kənd təsərrüfatı naziri [[Adrian-İonuts Kesnoyu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdilər ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Belarus]]<nowiki/>a səfər etdi ** [[Vilayət Eyvazov]] [[Bolqarıstan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[Vilayət Eyvazov]] və [[Bolqarıstan prezidentlərinin siyahısı|Bolqarıstan Prezidenti]] [[Rumen Radev]] arasında görüş oldu ([[Sofiya]], [[Bolqarıstan]]) * [[24 iyun|24 İyun]] — [[Ermənistan]] Silahlı Qüvvələrinin bölmələri [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonunda yerləşən [[Azərbaycan]] Ordusunun mövqelərini atəşə tutdu * [[26 iyun|26 İyun]] ** [[İlham Əliyev]] [[Göygöl rayonu|Göygöl]] rayonuna səfər etdi ** [[İlham Əliyev]] [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]] rayonuna səfər etdi: *** [[İlham Əliyev]]<nowiki/>ə [[Kəlbəcər şəhərinin baş planı (2022)|Kəlbəcər şəhərinin baş planı]] təqdim edildi *** [[İlham Əliyev]] 4,4 MVt-lik "Kəlbəcər-1" KSES-in və yeni hərbi hissənin açılışını etdi *** [[İlham Əliyev]] Kəlbəcər Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin, İşğal və Zəfər muzeyləri kompleksinin, "İstisu" mineral su zavodunun və "İstisu" sanatoriyasının təməlini qoydu ** [[İlham Əliyev]] [[Laçın rayonu|Laçın]] rayonuna səfər etdi ** [[Xarici İşlər Nazirliyi (Türkiyə)|Türkiyə xarici işlər naziri]] [[Mövlud Çavuşoğlu]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi * [[27 iyun|27 İyun]] ** [[İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] Baş katibi [[Hissein Brahim Taha]] [[Azərbaycan]]<nowiki/>a səfər etdi. [[İlham Əliyev]] və [[Hissein Brahim Taha]] arasında görüş oldu ([[Bakı]]) ** [[Azərbaycan]]-[[Türkiyə]]-[[Qazaxıstan]] xarici işlər və nəqliyyat nazirlərinin I üçtərəfli görüşü keçirildi ([[Bakı]]) * [[27 iyun|27]] — [[29 iyun|29 İyun]] — [[İslam Əməkdaşlıq Təşkilatı|İƏT]] turizm nazirlərinin 11-ci sessiyası ([[Bakı]]) ** Sessiyada [[Turizmin İnkişafı üzrə Qətnamə (2022)|Turizmin İnkişafı üzrə Qətnamə]] və [[Bakı Bəyannaməsi (2022)|Bakı Bəyannaməsi]] qəbul edildi * [[28 iyun|28 İyun]] ** [["Ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində fərqlənməyə görə" medalı]] təsis edildi ** [[Kamran Əliyev (hüquqşünas)|Kamran Əliyev]] [[Zaqatala rayonu|Zaqatala]] rayonuna səfər etdi * [[30 iyun|30 İyun]] — [[Türkiyə]]<nowiki/>nin [[Batman]] şəhərində [[İkinci Qarabağ müharibəsi]] zəfərinə həsr olunmuş "Qarabağ parkı"nın açılışı oldu === İyul === * [[6 iyul|6]] — [[7 iyul|7 İyul]] — [[Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri|IV Beynəlxalq Bakı Yay Caz Günləri]] * [[25 iyul|25]] — [[29 iyul|29 İyul]] — [[“Sea Breeze Summer Fest-2022” Beynəlxalq Musiqi Festivalı]] ([[Bakı]]) === Avqust === * [[2 avqust|2]] — [[8 avqust|8 Avqust]] — [[Diaspor Gənlərinin Yay Düşərgəsi|Disapor Gənclərinin III Yay Düşərgəsi]] ([[Şuşa]]) == Vəfatlar == === Yanvar === {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Ramiz Abutalıbov1.jpg|thumb|210x210px|[[Ramiz Abutalıbov]]]] [[Fayl:Novruz Qartal.jpg|thumb|205x205px|[[Novruz Qartal]]]] [[Fayl:Əbdürrəhman Vəzirov.jpeg|thumb|179x179px|[[Əbdürrəhman Vəzirov]]]] * [[1 yanvar|1 Yanvar]] ** [[Ramiz Abutalıbov]], ictimai xadim, diplomat (d. [[1937]]) ** [[Mədinə Qiyasbəyli (pedaqoq)|Mədinə Qiyasbəyli]], BSU dosenti, pedaqoq, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru (d. [[1948]]) * [[2 yanvar|2 Yanvar]] — [[Məhərrəm Məmmədyarov]], alim, kimya elmləri doktoru, Əməkdar elm xadimi (d. [[1924]]) * [[3 yanvar|3 Yanvar]] — [[Nizami Tağıyev]], Əlbəyaxa döyüş üzrə ilk azərbaycanlı SSRİ idman ustası (d. [[1959]]) *[[4 yanvar|4 Yanvar]] — [[Kamal Babayev (fotoqraf)|Kamal Babayev]], fotoqraf, jurnalist (d. [[1927]]) *[[8 yanvar|8 Yanvar]] ** [[Novruz Qartal]], aktyor, Əməkdar artist (d. [[1947]]) ** [[İnna Qurbanova]], AMEA-nın baş elmi işçisi, biologiya elmləri doktoru (d. [[1937]]) * [[10 yanvar|10 Yanvar]] ** [[Əbdürrəhman Vəzirov]], Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(13-cü)'' (d. [[1930]]) ** [[Tofiq Babanlı]], boksçu, Əməkdar bədən tərbiyəsi və idman xadimi, Beynəlxalq dərəcəli hakim, Əməkdar məşqçi (d. [[1937]]) * [[13 yanvar|13 Yanvar]] — [[Fərrux Zeynalov]], sabiq deputat, Mineral Ehtiyatları naziri (d. [[1942]]) * [[14 yanvar|14 Yanvar]] ** [[Ramiz Əliyev (rejissor)|Ramiz Əliyev]], rejissor (d. [[1938]]) ** [[Qərib Orucov]], Sosialist Əməyi Qəhrəmanı (d. [[1935]]) * [[15 yanvar|15 Yanvar]] — [[Əlikram Tağıyev]], fəlsəfə elmləri doktoru, professor (d. [[1945]]) *[[16 yanvar|16 Yanvar]] — [[Əsəd Həsənov (əməkdar inşaatçı)|Əsəd Həsənov]], Bişkekdəki "Azəri" Azərbaycan Mədəniyyət Mərkəzinin sədr müavini, Qırğızıstanda Əməkdar inşaatçı (d. [[1921]]) *[[19 yanvar|19 Yanvar]] — [[Aydın Abdullayev]], prosüder, kino istehsalatı təşkilatçısı (d. [[1951]]) *[[21 yanvar|21 Yanvar]] — [[Nizami Ağayev]], torpaqşünas, aqrokimyaçı alim, kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor (d. [[1936]]) *[[22 yanvar|22 Yanvar]] — [[Miri Həsənov]], ADPU dosenti (d. ?) *[[23 yanvar|23 Yanvar]] — [[Minirə Qarayeva]], pedaqoq, dilçi-alim, professor (d. [[1937]]) *[[25 yanvar|25 Yanvar]] — [[Mahir Hüseynov (məşqçi)|Mahir Hüseynov]], idman ustası, Əməkdar məşqçi (d. ?) *[[26 yanvar|26 Yanvar]] ** [[Sədrəddin Sədrəddinov]], BDU dosenti (d. [[1941]]) ** [[Azadxan Adıgözəlov]], pedaqoji elmlər doktoru, professor (d. [[1940]]) * [[27 yanvar|27 Yanvar]] ** [[Cəfərağa Səmədov]], Əməkdar həkim (d. ?) ** [[Şaiq Səfərov]], teatr xadimi, rejissor (d. ?) === Fevral === {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Əli Vəkil.jpg|thumb|193x193px|[[Əli Vəkil]]]] [[Fayl:Kamil Cəlilov.jpg|thumb|186x186px|[[Kamil Cəlilov]]]] [[Fayl:Əlibaba Məmmədov 2020.jpg|thumb|190x190px|[[Əlibaba Məmmədov]]]] * [[2 fevral|2 Fevral]] — [[Aydın Kərimov (jurnalist)|Aydın Kərimov]], şair, jurnalist (d. ?) * [[3 fevral|3 Fevral]] — [[Nəriman Şıxəliyev]], operator, rejissor, Əməkdar mədəniyyət işçisi (d. [[1934]]) * [[4 fevral|4 Fevral]] — [[Qardaşxan Adiyev]], ölkəmizin badminton üzrə ilk idman ustası (d. ?) * [[5 fevral|5 Fevral]] — [[Cəmil Məmmədov]], filologiya üzrə fəlsəfə doktoru (d. ?) * [[6 fevral|6 Fevral]] — [[Şöhlət Əfşar|Şöhlət Avşar]], şair (d. [[1949]]) * [[7 fevral|7 Fevral]] ** [[Əli Vəkil]], şair, tərcüməçi (d. [[1938]]) ** [[Qalina Mikeladze]], publisist, Əməkdar jurnalist (d. ?) * [[8 fevral|8 Fevral]] ** [[Fikrət Həşimov]], Əməkdar rəssam (d. 1948) ** [[Eleonora Rəcəbova]], vəkil (d. ?) ** [[Fəxrəddin Əli]], Əməkdar rəssam (d. [[1938]]) * [[10 fevral|10 Fevral]] — [[Vaqif Seyidov]], tibb elmləri doktoru, professor, Əməkdar həkim (d. [[1941]]) * [[12 fevral|12 Fevral]] — [[Əhməd Cəbrayılov]], muğam ifaçısı (d. ?) * [[13 fevral|13 Fevral]] — [[Əfqan Əsgərov]], yazıçı, Əməkdar incəsənət xadimi (d. [[1929]]) * [[15 fevral|15 Fevral]] ** [[Məmməd Çıraqov]], geologiya-mineralogiya elmlər doktoru, professor (d. [[1938]]) ** [[Nizami Əsgəroğlu]], aktyor (d. ?) * [[16 fevral|16 Fevral]] — [[Aydın Abıyev]], ədəbiyyatşünas, tənqidçi, lüğətçi, filologiya elmləri doktoru, professor (d. [[1939]]) * [[17 fevral|17 Fevral]] — [[Ənvər Əhməd]], şair, tərcüməçi, ədəbiyyatşünas (d. [[1943]]) * [[19 fevral|19 Fevral]] — [[Hüseyn Hüseynov (prokuror)|Hüseyn Hüseynov]], NMR prokuroru ''(1-ci)'' (d. [[1944]]) * [[22 fevral|22 Fevral]] — [[Kamil Cəlilov]], bəstəkar, qoboy ifaçısı, Xalq artisti (d. [[1938]]) * [[24 fevral|24 Fevral]] — [[Arif Qazıyev (rejissor)|Arif Qazıyev]], televiziya rejissoru, ssenarist (d. [[1938]]) * [[25 fevral|25 Fevral]] — [[Əlibaba Məmmədov]], xanəndə, bəstəkar, pedaqoq, Xalq artisti (d. [[1930]]) * [[26 fevral|26 Fevral]] ** [[Xalid Qurbanov]], kənd təsərrüfatı elmləri doktoru, professor, akademik (d. ?) ** [[İlqar Sultanov]], musiqiçi, "Ozan" musiqi qrupu üzvü (d. ?) ** [[Svetlana İsmayılova]], jurnalist (d. ?) === Mart === {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Rüstəm İbrahimbəyov (cropped).jpg|thumb|202x202px|[[Rüstəm İbrahimbəyov]]]] [[Fayl:رضا براهنی - Reza Baraheni.jpg|thumb|208x208px|[[Rza Bərahəni]]]] * [[2 mart|2 Mart]] — [[Vaqif Mirsəlimov]], fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi (d. ?) * [[3 mart|3 Mart]] — [[Yusif Cəbiyev]], ADNSU dosenti, fizika üzrə fəlsəfə doktoru, alim (d. ?) * [[4 mart|4 Mart]] — [[Albert Mustafayev]], Əməkdar rəssam (d. [[1931]]) * [[5 mart|5 Mart]] ** [[Zəhmət Şahverdiyev]], tarix elmləri doktoru, professor (d. [[1942]]) ** [[Salman Süleymanov]], Əməkdar məşqçi (d. ?) * [[6 mart|6 Mart]] — [[Məhəmməd Məmmədov (filoloq)|Məhəmməd Məmmədov]], BDU dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru (d. ?) * [[10 mart|10 Mart]] — [[Rüstəm İbrahimbəyov]], Xalq yazıçısı, dramaturq, rejissor (d. [[1939]]) * [[11 mart|11 Mart]] — [[Faiq Həsənov (kimyaçı)|Faiq Həsənov]], kimyaçı (d. [[1939]]) * [[12 mart|12 Mart]] — [[Elmira Əliyeva (müğənni)|Elmira Əliyeva]], müğənni, solist (d. ?) * [[13 mart|13 Mart]] — [[Əjdər İsmayılov]], filologiya elmləri doktoru, professor, tarixçi, siyasətçi (d. [[1938]]) * [[15 mart|15 Mart]] — [[Zaur Yusifov]], Əməkdar idman ustası (d. [[1984]]) * [[16 mart|16 Mart]] — [[Tofiq Fətullayev]], futbolçu (d. ?) * [[17 mart|17 Mart]] — [[Musa Məmmədov (geoloq)|Musa Məmmədov]], geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, professor (d. [[1940]]) * [[18 mart|18 Mart]] — [[Bəybala Usubaliyev]], kimya elmləri doktoru, alim (d. [[1951]]) * [[21 mart|21 Mart]] — [[Almaz Tağıyeva]], pedaqoji elmlər doktoru, alim (d. [[1962]]) * [[22 mart|22 Mart]] ** [[Maksim Şamil]], şair (d. [[1952]]) ** [[Pərvin Həsənova]], BDU dosenti (d. ?) * [[25 mart|25 Mart]] — [[Rza Bərahəni]], cənubi azərbaycanlı yazıçı, şair, tənqidçi (d. [[1935]]) * [[26 mart|26 Mart]] — [[Şakir Həsənov]], mühəndis (d. [[1947]]) * [[27 mart|27 Mart]] ** [[Ayaz Mütəllibov]], Azərbaycan SSR KP MK-nın birinci katibi ''(14-cü) (sonuncu)'', Prezident ''(1-ci)'' (d. [[1938]]) ** [[Cavid Səfərov]], Rostok Universiteti dosenti (d. [[1965]]) * [[28 mart|28 Mart]] — [[Vəhdət Sultanzadə]], diplomat (d. [[1935]]) * [[31 mart|31 Mart]] — [[Mustafa Salihov]], Əməkdar həkim (d. ?) === Aprel === {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Teymur Bünyadov (akademik).jpg|thumb|165x165px|[[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]]]] * [[1 aprel|1 Aprel]] — [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)|Zülfüqar Abbasov]], aktyor, rejissor, Xalq artisti (d. [[1940]]) * [[2 aprel|2 Aprel]] ** [[Əli İsmayılov (mühəndis)|Əli İsmayılov]], mühəndis (d. [[1948]]) ** [[Vilayət Qəhrəmanzadə]], musiqiçi, "Rast" qrupu üzvü (d. ?) * [[8 aprel|8 Aprel]] — [[Teymur Bünyadov (tarixçi)|Teymur Bünyadov]], tarix elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi (d. [[1928]]) * [[19 aprel|19 Aprel]] — [[Həkim Muradov]], biokimyaçı, alim (d. ?) * [[21 aprel|21 Aprel]] — [[Siracəddin Sərkərov]], kimya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi (d. ?) * [[22 aprel|22 Aprel]] — [[Oqtay Hacıyev]], xanəndə, bəstəkar (d. [[1951]]) * [[28 aprel|28 Aprel]] — [[Leyla Gərayzadə]], filologiya elmləri doktoru, professor (d. ?) === May === {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Vaqif Əsədov.jpeg|thumb|174x174px|[[Vaqif Əsədov]]]] * [[5 may|5 May]] — [[Qiyas Quliyev]], biologiya elmləri doktoru, alim (d. [[1947]]) * [[11 may|11 May]] — [[Məzahir Süleymanzadə]], jurnalist, Əməkdar mədəniyyət işçisi (d. [[1952]]) * [[12 may|12 May]] — [[Musa Bağırov]], rejissor, ssenarist, Əməkdar incəsənət xadimi (d. [[1932]]) * [[14 may|14 May]] — [[Arif Quliyev (alim)|Arif Quliyev]], texnika elmləri doktoru, professor (d. ?) * [[16 may|16 May]] ** [[Fuad Vəlixanov]], televiziyaçı, prosüder, Əməkdar incəsənət xadimi (d. [[1941]]) ** [[İradə Cəlil]], jurnalist (d. ?) * [[19 may|19 May]] ** [[Vaqif Əsədov]], aktyor, rejissor, Xalq Artisti (d. [[1947]]) ** [[Tofiq Məmmədov (botanik)|Tofiq Məmmədov]], biologiya elmləri doktoru, professor (d. [[1957]]) * [[20 may|20 May]] — [[Qadir İbrahimov]], jurnalist (d. ?) * [[22 may|22 May]] — [[Emil İsgəndərli]], arxeoloq, alim (d. ?) * [[23 may|23 May]] — [[Kamran Dadaşzadə]], aktyor (d. ?) * [[31 may|31 May]] ** [[Tosu Zəngilanlı]], fenomen (d. [[1993]]) ** [[Sərdar Quliyev]], pedaqoji elmlər doktoru, professor (d. ?) === İyun === {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Müzamil Abdullayev.png|thumb|202x202px|[[Müzamil Abdullayev]]]] [[Fayl:Aida Hüseynova (musiqişünas).jpg|thumb|140x140px|[[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]]]] * [[2 iyun|2 İyun]] — [[Rahid Rəhmanov]], vulkanoloq, geologiya-mineralogiya elmləri doktoru, Əməkdar neft və qaz sənayesi işçisi (d. [[1936]]) * [[5 iyun|5 İyun]] — [[Əli Babayev (dövlət xadimi)|Əli Babayev]], dövlət xadimi (d. [[1957]]) * [[7 iyun|7 İyun]] — [[Nəsir Əhmədli|Nasir Əhmədli]], filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar jurnalist (d. [[1942]]) * [[8 iyun|8 İyun]] ** [[İntiqam Mehdizadə]], yazıçı, publisist, jurnalist, ssenarist (d. [[1945]]) ** [[İradə Şixzamanova]], Əməkdar həkim (d. ?) ** [[Eldar Bədəlov]], futbolçu (d. ?) * [[12 iyun|12 İyun]] — [[Nazim Allahverdiyev]], Əməkdar həkim (d. ?) * [[16 iyun|16 İyun]] — [[Nadir Hüseynov (musiqiçi)|Nadir Hüseynov]], musiqiçi, qarmon ifaçısı (d. ?) * [[17 iyun|17 İyun]] ** [[Müzamil Abdullayev]], Kənd Təsərrüfatı naziri ''(1-ci)'' (d. [[1941]]) ** [[Əlistan Əkbərov]], alim, dilçi, filoloq (d. [[1940]]) * [[20 iyun|20 İyun]] ** [[Aida Hüseynova (musiqişünas)|Aida Hüseynova]], musiqişünas, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, professor (d. [[1964]]) ** [[Eldar Salayev]], fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, alim, AMEA Prezidenti ''(8-ci)'' (d. [[1933]]) === İyul === {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} [[Fayl:Sevda İbrahimova.jpg|thumb|200x200px|[[Sevda İbrahimova]]]] * [[9 iyul|9 İyul]] — [[Rakif İsmayılov]], rəssam (d. [[1957]]) * [[10 iyul|10 İyul]] — [[Ənvər Çingizoğlu]], yazıçı, publisist, Əməkdar mədəniyyət işçisi (d. [[1962]]) * [[11 iyul|11 İyul]] — [[Akif Musayev (iqtisadçı)|Akif Musayev]], iqtisadçı, alim, professor (d. [[1947]]) * [[16 iyul|16 İyul]] — [[Mais Məmmədov]], televiziyaçı, Əməkdar jurnalist (d. [[1938]]) * [[17 iyul|17 İyul]] — [[Sevda İbrahimova]], bəstəkar, Xalq artisti (d. [[1939]]) * [[31 iyul|31 İyul]] — [[Aliyə Təhmasib]], Əməkdar müəllim (d. [[1947]]) === Avqust === {{Əsas|2022-ci il Avqust ayında vəfat edənlər}} * [[1 avqust|1 Avqust]] — [[Novruzəli Rəhimov]], alim, Əməkdar müəllim (d. [[1962]]) * [[3 avqust|3 Avqust]] — [[Araz Zeynalov]], jurnalist, publisist (d. [[1961]]) * [[5 avqust|5 Avqust]] — [[Tofiq İmanov]], dövlət xadimi (d. ?) == COVİD-19 koronavirus pandemiyası == [[Fayl:COVID-19 Pandemic in Azerbaijan by regions.png|thumb|[[Azərbaycanda koronavirus pandemiyası|Azərbaycanda COVİD-19 koronavirus pandemiyası]]]] [[Fayl:Koronavirus 2019 simptomları.png|thumb|COVİD-19 simptomları]] * [[10 yanvar|10 Yanvar]] — Azərbaycanda "Omicron" ştammı aşkarlandı * [[24 yanvar|24 Yanvar]] — Azərbaycanda COVİD-19 xəstələrinin karantin müddəti 14 gündən 7 günə azaldıldı * [[10 fevral|10 Fevral]] — Azərbaycanda pandemiya ilə əlaqədar yeni dövlət standartı qəbul olundu * [[24 fevral|24 Fevral]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.05.2022-yə kimi uzadıldı * [[22 aprel|22 Aprel]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.07.2022-yə kimi uzadıldı * [[1 may|1 May]] — Tənəffüs yollarını qoruyan fərdi vasitələrdən istifadə tələbi ləğv edildi * [[20 iyun|20 İyun]] — Xüsusi karantin rejiminin müddəti 01.09.2022-yə kimi uzadıldı {| class="wikitable" |+[[Yanvar|YANVAR]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 yanvar|1 Yanvar]] |364 |605 |6444 |77 |7 |- |[[2 yanvar|2 Yanvar]] |368 |918 |6435 |42 |10 |- |[[3 yanvar|3 Yanvar]] |273 |576 |6337 |80 |8 |- |[[4 yanvar|4 Yanvar]] |413 |674 |6555 |183 |15 |- |[[5 yanvar|5 Yanvar]] |553 |736 |9527 |27417 |11 |- |[[6 yanvar|6 Yanvar]] |584 |851 |12044 |33482 |13 |- |[[7 yanvar|7 Yanvar]] |547 |631 |11139 |31844 |9 |- |[[8 yanvar|8 Yanvar]] |630 |521 |11272 |32306 |6 |- |[[9 yanvar|9 Yanvar]] |555 |503 |9395 |26775 |8 |- |[[10 yanvar|10 Yanvar]] |329 |358 |5247 |58 |12 |- |[[11 yanvar|11 Yanvar]] |673 |392 |9333 |32735 |14 |- |[[12 yanvar|12 Yanvar]] |645 |577 |10746 |31455 |9 |- |[[13 yanvar|13 Yanvar]] |674 |509 |10386 |29887 |10 |- |[[14 yanvar|14 Yanvar]] |653 |488 |8275 |28613 |7 |- |[[15 yanvar|15 Yanvar]] |710 |260 |10150 |27376 |13 |- |[[16 yanvar|16 Yanvar]] |808 |369 |9340 |23587 |11 |- |[[17 yanvar|17 Yanvar]] |359 |263 |4261 |6 |8 |- |[[18 yanvar|18 Yanvar]] |930 |703 |8566 |29596 |12 |- |[[19 yanvar|19 Yanvar]] |1151 |543 |9344 |28097 |9 |- |[[20 yanvar|20 Yanvar]] |1182 |586 |9116 |26784 |14 |- |[[21 yanvar|21 Yanvar]] |1068 |551 |7795 |8471 |17 |- |[[22 yanvar|22 Yanvar]] |1614 |610 |10846 |26217 |16 |- |[[23 yanvar|23 Yanvar]] |1697 |526 |8851 |22586 |13 |- |[[24 yanvar|24 Yanvar]] |757 |302 |5145 |3 |9 |- |[[25 yanvar|25 Yanvar]] |2468 |5197 |11525 |31667 |13 |- |[[26 yanvar|26 Yanvar]] |3192 |1259 |12544 |30563 |18 |- |[[27 yanvar|27 Yanvar]] |3361 |1132 |12923 |29515 |14 |- |[[28 yanvar|28 Yanvar]] |3564 |1004 |12445 |30887 |19 |- |[[29 yanvar|29 Yanvar]] |4268 |1486 |15091 |34546 |17 |- |[[30 yanvar|30 Yanvar]] |4943 |1587 |14204 |29728 |20 |- |[[31 yanvar|31 Yanvar]] |2186 |764 |7232 |18 |14 |} {| class="wikitable" |+[[Fevral|FEVRAL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 fevral|1 Fevral]] |5223 |2319 |15945 |38362 |21 |- |[[2 fevral|2 Fevral]] |6620 |3385 |18797 |36866 |24 |- |[[3 fevral|3 Fevral]] |6113 |3267 |17272 |38436 |18 |- |[[4 fevral|4 Fevral]] |7050 |3435 |19481 |35400 |26 |- |[[5 fevral|5 Fevral]] |7704 |4109 |20531 |36448 |23 |- |[[6 fevral|6 Fevral]] |7474 |4840 |19043 |32276 |25 |- |[[7 fevral|7 Fevral]] |4680 |2134 |11442 |59 |27 |- |[[8 fevral|8 Fevral]] |7032 |5285 |17889 |43126 |22 |- |[[9 fevral|9 Fevral]] |7779 |6315 |19314 |44505 |28 |- |[[10 fevral|10 Fevral]] |7632 |5797 |19491 |43027 |24 |- |[[11 fevral|11 Fevral]] |6603 |6347 |17401 |41364 |26 |- |[[12 fevral|12 Fevral]] |5948 |7060 |19844 |43962 |29 |- |[[13 fevral|13 Fevral]] |6841 |6772 |17387 |43929 |23 |- |[[14 fevral|14 Fevral]] |2749 |3971 |8251 |272 |27 |- |[[15 fevral|15 Fevral]] |4687 |6506 |15682 |71434 |28 |- |[[16 fevral|16 Fevral]] |7148 |7387 |18346 |77407 |22 |- |[[17 fevral|17 Fevral]] |4449 |9372 |14558 |51641 |30 |- |[[18 fevral|18 Fevral]] |3817 |7541 |12451 |41214 |25 |- |[[19 fevral|19 Fevral]] |3690 |6963 |14215 |36569 |29 |- |[[20 fevral|20 Fevral]] |1038 |3324 |5683 |88 |26 |- |[[21 fevral|21 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[22 fevral|22 Fevral]] |2372 |4616 |10318 |40398 |19 |- |[[23 fevral|23 Fevral]] |1979 |7198 |10506 |36141 |27 |- |[[24 fevral|24 Fevral]] |1755 |4517 |10291 |32591 |23 |- |[[25 fevral|25 Fevral]] |1210 |3851 |8978 |29830 |28 |- |[[26 fevral|26 Fevral]] |1512 |3698 |12122 |30509 |20 |- |[[27 fevral|27 Fevral]] |1041 |2693 |7849 |25208 |22 |- |[[28 fevral|28 Fevral]] |369 |1090 |3860 |32 |17 |} {| class="wikitable" |+[[Mart|MART]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 mart|1 Mart]] |832 |2329 |8865 |35481 |21 |- |[[2 mart|2 Mart]] |865 |2044 |8487 |33853 |16 |- |[[3 mart|3 Mart]] |570 |1784 |6847 |30871 |19 |- |[[4 mart|4 Mart]] |588 |1185 |6829 |28427 |15 |- |[[5 mart|5 Mart]] |433 |1531 |7530 |25637 |12 |- |[[6 mart|6 Mart]] |374 |1029 |6284 |23095 |18 |- |[[7 mart|7 Mart]] |149 |431 |3512 |5 |13 |- |[[8 mart|8 Mart]] |276 |808 |4142 |16815 |16 |- |[[9 mart|9 Mart]] |126 |882 |3942 |63 |11 |- |[[10 mart|10 Mart]] |270 |564 |6356 |25923 |17 |- |[[11 mart|11 Mart]] |225 |583 |5161 |22315 |14 |- |[[12 mart|12 Mart]] |197 |468 |5528 |22070 |10 |- |[[13 mart|13 Mart]] |192 |406 |4435 |16804 |12 |- |[[14 mart|14 Mart]] |53 |168 |2437 |27 |7 |- |[[15 mart|15 Mart]] |142 |243 |5454 |22591 |9 |- |[[16 mart|16 Mart]] |115 |159 |5337 |17574 |6 |- |[[17 mart|17 Mart]] |99 |315 |5677 |16552 |8 |- |[[18 mart|18 Mart]] |112 |234 |5153 |18052 |6 |- |[[19 mart|19 Mart]] |116 |235 |5144 |16974 |4 |- |[[20 mart|20 Mart]] |78 |215 |3956 |12966 |5 |- |[[21 mart|21 Mart]] |29 |71 |2506 |7 |3 |- |[[22 mart|22 Mart]] |34 |145 |2741 |92 |7 |- |[[23 mart|23 Mart]] |38 |101 |2695 |6999 |4 |- |[[24 mart|24 Mart]] |21 |91 |2806 |6914 |2 |- |[[25 mart|25 Mart]] |50 |134 |2499 |6477 |3 |- |[[26 mart|26 Mart]] |41 |113 |2696 |6854 |4 |- |[[27 mart|27 Mart]] |55 |100 |3313 |10095 |2 |- |[[28 mart|28 Mart]] |16 |47 |2285 |155 |3 |- |[[29 mart|29 Mart]] |48 |31 |4481 |18957 |3 |- |[[30 mart|30 Mart]] |62 |46 |5122 |16678 |4 |- |[[31 mart|31 Mart]] |56 |24 |4489 |14612 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Aprel|APREL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 aprel|1 Aprel]] |47 |49 |4339 |12879 |2 |- |[[2 aprel|2 Aprel]] |40 |36 |4297 |12558 |3 |- |[[3 aprel|3 Aprel]] |42 |49 |4048 |9818 |0 |- |[[4 aprel|4 Aprel]] |6 |17 |2106 |3 |1 |- |[[5 aprel|5 Aprel]] |36 |44 |4867 |12054 |2 |- |[[6 aprel|6 Aprel]] |38 |59 |5230 |10301 |1 |- |[[7 aprel|7 Aprel]] |25 |61 |4755 |9497 |2 |- |[[8 aprel|8 Aprel]] |22 |48 |3867 |8588 |0 |- |[[9 aprel|9 Aprel]] |28 |41 |3826 |8975 |0 |- |[[10 aprel|10 Aprel]] |21 |39 |4453 |8312 |0 |- |[[11 aprel|11 Aprel]] |16 |19 |2624 |1 |0 |- |[[12 aprel|12 Aprel]] |36 |24 |4775 |9660 |0 |- |[[13 aprel|13 Aprel]] |16 |41 |4343 |8233 |1 |- |[[14 aprel|14 Aprel]] |15 |24 |4008 |7603 |1 |- |[[15 aprel|15 Aprel]] |15 |27 |3613 |7549 |0 |- |[[16 aprel|16 Aprel]] |14 |39 |3776 |7085 |0 |- |[[17 aprel|17 Aprel]] |13 |10 |3297 |5804 |1 |- |[[18 aprel|18 Aprel]] |3 |17 |1954 |0 |0 |- |[[19 aprel|19 Aprel]] |26 |39 |4553 |7117 |0 |- |[[20 aprel|20 Aprel]] |21 |12 |4522 |6332 |0 |- |[[21 aprel|21 Aprel]] |33 |19 |4472 |5854 |1 |- |[[22 aprel|22 Aprel]] |12 |18 |3331 |4811 |0 |- |[[23 aprel|23 Aprel]] |19 |13 |3403 |4363 |0 |- |[[24 aprel|24 Aprel]] |20 |12 |2820 |3869 |0 |- |[[25 aprel|25 Aprel]] |6 |4 |2400 |8 |0 |- |[[26 aprel|26 Aprel]] |19 |25 |4132 |5150 |0 |- |[[27 aprel|27 Aprel]] |13 |19 |4079 |4426 |1 |- |[[28 aprel|28 Aprel]] |11 |34 |3088 |4451 |1 |- |[[29 aprel|29 Aprel]] |13 |16 |2731 |4026 |0 |- |[[30 aprel|30 Aprel]] |4 |17 |3104 |4092 |0 |} {| class="wikitable" |+[[May|MAY]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 may|1 May]] |16 |20 |2856 |3928 |0 |- |[[2 may|2 May]] |1 |5 |1663 |1 |0 |- |[[3 may|3 May]] |6 |18 |1667 |30 |0 |- |[[4 may|4 May]] |3 |14 |2351 |22 |0 |- |[[5 may|5 May]] |11 |21 |3903 |5046 |0 |- |[[6 may|6 May]] |8 |7 |2556 |4242 |0 |- |[[7 may|7 May]] |11 |3 |2841 |3565 |0 |- |[[8 may|8 May]] |12 |13 |2493 |3308 |0 |- |[[9 may|9 May]] |2 |2 |1752 |0 |0 |- |[[10 may|10 May]] |6 |5 |1890 |8 |0 |- |[[11 may|11 May]] |13 |3 |3861 |4558 |0 |- |[[12 may|12 May]] |4 |11 |2915 |3799 |0 |- |[[13 may|13 May]] |9 |7 |2658 |3180 |0 |- |[[14 may|14 May]] |4 |14 |2782 |3324 |0 |- |[[15 may|15 May]] |5 |8 |2548 |2896 |0 |- |[[16 may|16 May]] |0 |5 |1966 |0 |0 |- |[[17 may|17 May]] |7 |4 |3110 |3530 |0 |- |[[18 may|18 May]] |5 |12 |3919 |3808 |1 |- |[[19 may|19 May]] |10 |3 |2964 |3197 |0 |- |[[20 may|20 May]] |12 |9 |2228 |3067 |0 |- |[[21 may|21 May]] |1 |5 |2587 |3273 |0 |- |[[22 may|22 May]] |4 |7 |2510 |2483 |0 |- |[[23 may|23 May]] |2 |0 |1842 |1 |0 |- |[[24 may|24 May]] |9 |7 |2793 |2999 |0 |- |[[25 may|25 May]] |9 |5 |3290 |2974 |0 |- |[[26 may|26 May]] |3 |9 |2692 |2933 |2 |- |[[27 may|27 May]] |11 |9 |2163 |2747 |0 |- |[[28 may|28 May]] |11 |5 |3422 |2597 |0 |- |[[29 may|29 May]] |1 |4 |1871 |27 |1 |- |[[30 may|30 May]] |1 |2 |1706 |0 |0 |- |[[31 may|31 May]] |8 |9 |2192 |2162 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyun|İYUN]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyun|1 İyun]] |11 |10 |3948 |2720 |0 |- |[[2 iyun|2 İyun]] |7 |2 |2580 |2123 |0 |- |[[3 iyun|3 İyun]] |6 |10 |2112 |1917 |0 |- |[[4 iyun|4 İyun]] |13 |11 |2302 |2069 |0 |- |[[5 iyun|5 İyun]] |4 |1 |2134 |1544 |0 |- |[[6 iyun|6 İyun]] |2 |1 |1833 |18 |0 |- |[[7 iyun|7 İyun]] |10 |7 |2508 |2340 |1 |- |[[8 iyun|8 İyun]] |12 |14 |2706 |1772 |0 |- |[[9 iyun|9 İyun]] |15 |7 |1988 |1909 |0 |- |[[10 iyun|10 İyun]] |16 |6 |2351 |1731 |1 |- |[[11 iyun|11 İyun]] |7 |10 |2468 |1920 |0 |- |[[12 iyun|12 İyun]] |14 |5 |1941 |1434 |0 |- |[[13 iyun|13 İyun]] |0 |3 |1550 |3 |0 |- |[[14 iyun|14 İyun]] |19 |9 |2217 |1668 |0 |- |[[15 iyun|15 İyun]] |16 |12 |2826 |1846 |0 |- |[[16 iyun|16 İyun]] |6 |15 |2714 |23 |0 |- |[[17 iyun|17 İyun]] |34 |15 |1899 |2117 |0 |- |[[18 iyun|18 İyun]] |26 |6 |2189 |1522 |1 |- |[[19 iyun|19 İyun]] |25 |13 |2312 |1265 |0 |- |[[20 iyun|20 İyun]] |5 |1 |1490 |0 |0 |- |[[21 iyun|21 İyun]] |21 |16 |2646 |1534 |0 |- |[[22 iyun|22 İyun]] |27 |15 |2807 |1523 |0 |- |[[23 iyun|23 İyun]] |26 |10 |2222 |1360 |0 |- |[[24 iyun|24 İyun]] |17 |34 |1928 |1427 |1 |- |[[25 iyun|25 İyun]] |34 |27 |2371 |1385 |0 |- |[[26 iyun|26 İyun]] |24 |25 |2345 |1475 |0 |- |[[27 iyun|27 İyun]] |12 |6 |1541 |0 |0 |- |[[28 iyun|28 İyun]] |12 |18 |1849 |24 |0 |- |[[29 iyun|29 İyun]] |36 |27 |3174 |2292 |0 |- |[[30 iyun|30 İyun]] |49 |25 |3057 |2131 |0 |} {| class="wikitable" |+[[İyul|İYUL]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 iyul|1 İyul]] |29 |15 |2653 |1908 |0 |- |[[2 iyul|2 İyul]] |33 |35 |2098 |2587 |0 |- |[[3 iyul|3 İyul]] |36 |24 |2117 |1457 |0 |- |[[4 iyul|4 İyul]] |17 |11 |1574 |41 |0 |- |[[5 iyul|5 İyul]] |49 |12 |2403 |2230 |1 |- |[[6 iyul|6 İyul]] |69 |36 |2755 |2140 |0 |- |[[7 iyul|7 İyul]] |40 |49 |2348 |1600 |1 |- |[[8 iyul|8 İyul]] |59 |26 |1870 |1576 |0 |- |[[9 iyul|9 İyul]] |90 |33 |2157 |1680 |0 |- |[[10 iyul|10 İyul]] |37 |35 |2018 |13 |0 |- |[[11 iyul|11 İyul]] |32 |18 |1591 |0 |0 |- |[[12 iyul|12 İyul]] |63 |41 |1967 |29 |0 |- |[[13 iyul|13 İyul]] |91 |66 |1878 |1823 |0 |- |[[14 iyul|14 İyul]] |174 |62 |2911 |2117 |3 |- |[[15 iyul|15 İyul]] |155 |43 |2410 |1935 |1 |- |[[16 iyul|16 İyul]] |151 |87 |2487 |2168 |0 |- |[[17 iyul|17 İyul]] |190 |37 |2893 |1763 |0 |- |[[18 iyul|18 İyul]] |68 |34 |1840 |0 |0 |- |[[19 iyul|19 İyul]] |257 |58 |3658 |2342 |4 |- |[[20 iyul|20 İyul]] |277 |91 |3523 |2313 |0 |- |[[21 iyul|21 İyul]] |305 |175 |3484 |2232 |2 |- |[[22 iyul|22 İyul]] |337 |152 |3087 |2210 |4 |- |[[23 iyul|23 İyul]] |309 |145 |3026 |2342 |2 |- |[[24 iyul|24 İyul]] |333 |187 |2945 |2187 |0 |- |[[25 iyul|25 İyul]] |102 |68 |1860 |18 |0 |- |[[26 iyul|26 İyul]] |306 |258 |3739 |2714 |4 |- |[[27 iyul|27 İyul]] |399 |271 |3543 |2289 |2 |- |[[28 iyul|28 İyul]] |357 |298 |3219 |2106 |3 |- |[[29 iyul|29 İyul]] |373 |321 |2847 |1971 |2 |- |[[30 iyul|30 İyul]] |393 |302 |2952 |1994 |1 |- |[[31 iyul|31 İyul]] |434 |324 |3129 |1682 |1 |} {| class="wikitable" |+[[Avqust|AVQUST]] !Tarix !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |[[1 avqust|1 Avqust]] |102 |104 |2128 |6 |0 |- |[[2 avqust|2 Avqust]] |531 |294 |3950 |2195 |4 |- |[[3 avqust|3 Avqust]] |512 |399 |3760 |1873 |0 |- |[[4 avqust|4 Avqust]] |495 |360 |3708 |1962 |3 |- |[[5 avqust|5 Avqust]] |540 |370 |3435 |1723 |0 |- |[[6 avqust|6 Avqust]] | | | | | |- |[[7 avqust|7 Avqust]] | | | | | |- |[[8 avqust|8 Avqust]] | | | | | |- |[[9 avqust|9 Avqust]] | | | | | |- |[[10 avqust|10 Avqust]] | | | | | |- |[[11 avqust|11 Avqust]] | | | | | |- |[[12 avqust|12 Avqust]] | | | | | |- |[[13 avqust|13 Avqust]] | | | | | |- |[[14 avqust|14 Avqust]] | | | | | |- |[[15 avqust|15 Avqust]] | | | | | |- |[[16 avqust|16 Avqust]] | | | | | |- |[[17 avqust|17 Avqust]] | | | | | |- |[[18 avqust|18 Avqust]] | | | | | |- |[[19 avqust|19 Avqust]] | | | | | |- |[[20 avqust|20 Avqust]] | | | | | |- |[[21 avqust|21 Avqust]] | | | | | |- |[[22 avqust|22 Avqust]] | | | | | |- |[[23 avqust|23 Avqust]] | | | | | |- |[[24 avqust|24 Avqust]] | | | | | |- |[[25 avqust|25 Avqust]] | | | | | |- |[[26 avqust|26 Avqust]] | | | | | |- |[[27 avqust|27 Avqust]] | | | | | |- |[[28 avqust|28 Avqust]] | | | | | |- |[[29 avqust|29 Avqust]] | | | | | |- |[[30 avqust|30 Avqust]] | | | | | |- |[[31 avqust|31 Avqust]] | | | | | |} {| class="wikitable" |+ÜMUMİ !Aktiv xəstə !Yoluxma !Sağalma !Test Sayı !Vaksinasiya !Ölüm |- |3054 |801018 |788209 |7062408 |13825764 |9755 |} == Həmçinin bax == * [[XXI əsr]] * [[2020-ci illər]] * [[2022]] {{Azərbaycan tarixinin xronologiyası (ən yeni dövr)}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] spt2gv7wh0kgb6cpx8ct7ryc1p3ccuk Vitalik Buterin 0 731133 6564119 6498717 2022-08-05T16:03:38Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Vitali Dmitriyeviç "Vitalik" Buterin''' ({{Dil-ru|Виталий Дмитриевич Бутерин}}; {{DVTY}}) daha çox [[Ethereum]]-un həmtəsisçilərindən biri kimi tanınan rus-kanadalı proqramçıdır. O, Kriptovalyuta dünyasına 2011-ci ildə [[Bitcoin Magazine]]-in həmtəsisçisi kimi daxil olub.<ref>Finley, Klint (27 January 2014). [https://www.wired.com/2014/01/ethereum/ "Out in the open: Teenage hacker transforms web into one giant Bitcoin network"]. ''Wired''. [https://web.archive.org/web/20140212142809/http://www.wired.com/wiredenterprise/2014/01/ethereum/ Archived] from the original on 2014–02–12. Retrieved 7 February 2014.</ref><ref>Melendez, Steven (10 February 2014). [https://www.fastcompany.com/3026271/could-this-20-year-old-kid-make-bitcoin-obsolete "Could this 20-Year-Old kid make Bitcoin obsolete?"]. ''Fast Company''. [https://web.archive.org/web/20140301172232/http://www.fastcolabs.com/3026271/could-this-20-year-old-kid-make-bitcoin-obsolete Archived] from the original on 2014–03–01. Retrieved 22 February 2014.</ref><ref>del Castillo, Michael (24 September 2014). [http://www.newyorker.com/online/blogs/currency/2013/09/dark-wallet-bitcoin.html "Dark wallet: A radical way to Bitcoin".]''The New Yorker''. from the original on 2013–09–25. Retrieved 24 January 2014.</ref> 2014-cü ildə Buterin, [[Qevin Vud]] ilə Ethereum-u işə saldı.<ref>[https://fortune.com/2018/01/08/ethereum-price-ripple-price-bitcoin-xrp/ "Ethereum Regains Title as Second Most Valuable Cryptocurrency Behind Bitcoin"]. ''Fortune''. [https://web.archive.org/web/20180108225210/https://fortune.com/2018/01/08/ethereum-price-ripple-price-bitcoin-xrp/ Archived] from the original on 2018–01–08. Retrieved 2020–12–31.</ref><ref>[https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-12-04/ethereum-becoming-more-than-crypto-coder-darling-grayscale-says "Ethereum Becoming More Than Crypto Coder Darling, Grayscale Says"]. ''Bloomberg.com''. 4 December 2020. [https://web.archive.org/web/20201204162654/https://www.bloomberg.com/news/articles/2020-12-04/ethereum-becoming-more-than-crypto-coder-darling-grayscale-says Archived] from the original on 2020–12–04. Retrieved 2020–12–31.</ref> == Erkən həyat və təhsil == Vitalik Buterin [[Rusiya]]nın [[Kolomna]] şəhərində kompüter alimi<ref>Brownell, Claire (2017–06–27). [http://business.financialpost.com/feature/the-cryptocurrency-prophet "Vitalik Buterin: The cryptocurrency prophet"]. ''Financial Post''. [https://web.archive.org/web/20180308123612/http://business.financialpost.com/feature/the-cryptocurrency-prophet Archived] from the original on 2018–03–08. Retrieved 2018–03–08.</ref> cənab Dmitri Buterin və xanım Natalya Amelinenin oğlu olaraq dünyaya gəlib. Ailəsi daha yaxşı iş imkanları tapmaq üçün [[Kanadaya immiqrasiya|Kanadaya köç]]ənə kimi, 6 yaşına qədər burada yaşadı.<ref name=":0">Peck, Morgen (2016–06–13). [https://www.wired.com/2016/06/the-uncanny-mind-that-built-ethereum/ "The Uncanny Mind That Built Ethereum"]. ''Backchannel''. WIRED. [https://web.archive.org/web/20170713184159/https://www.wired.com/2016/06/the-uncanny-mind-that-built-ethereum/ Archived] from the original on 2017–07–13. Retrieved 2016–06–15.</ref> [[Kanada]]da ibtidai məktəbin 3-cü sinfində oxuyanda onu istedadlı uşaqlar üçün xüsusi tədris sinfinə yerləşdiriblər. O yaşda riyaziyyat, iqtisadiyyat və proqramlaşdırma ilə maraqlanmağa başladı.<ref name=":1">Snyder, Benjamin (2017–06–23). [https://www.cnbc.com/2017/06/22/meet-vitalik-buterin-the-founder-of-bitcoin-rival-ethereum.html "Meet Vitalik Buterin, the 23-year-old founder of bitcoin rival ethereum"]. ''CNBC''. [https://web.archive.org/web/20180129222518/https://www.cnbc.com/2017/06/22/meet-vitalik-buterin-the-founder-of-bitcoin-rival-ethereum.html Archived] from the original on 2018–01–29. Retrieved 2018–03–08.</ref> Buterin daha sonra [[Toronto]]da özəl lisey olan Abelard Məktəbində oxuyub.<ref>Leising, Matthew (2020). ''Out of the Ether : the amazing story of Ethereum and the $55 million heist that almost destroyed it all''. Wiley. pp. 35–40. [[ISBN]] <bdi>9781119602934</bdi>.</ref> Buterin [[Bitcoin]] haqqında 17 yaşında atasından öyrənib.<ref name=":0" /> Orta məktəbdən sonra Buterin [[Vaterloo Universiteti]]ndə təhsil alıb. Orada o, təkmil kurslar keçib və [[Off-the-Record Messaging]]-i yaradan və [[Tor Layihəsi]]nin keçmiş sədri olan kriptoqraf [[İan Qoldberq]]in tədqiqatçı köməkçisi olub.<ref>Russo, Camila (July 14, 2020). ''The infinite machine : how an army of crypto-hackers is building the next internet with Ethereum'' (First ed.). New York, NY. p. 25. [[ISBN]] <bdi>978–0062886149</bdi>.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20170713184159/https://www.wired.com/2016/06/the-uncanny-mind-that-built-ethereum/ "The Uncanny Mind That Built Ethereum | WIRED"]. ''Wired''. 13 July 2017. [https://www.wired.com/2016/06/the-uncanny-mind-that-built-ethereum/ Archived] from the original on 2017–07–13.</ref> 2012-ci ildə [[Beynəlxalq İnformatika Olimpiadası|İnformatika üzrə Beynəlxalq Olimpiada]]da bürünc medal qazanıb.<ref>[http://www.ioi2012.org/competition/results-2/ "Results | IOI 2012"]. ''www.ioi2012.org''. [https://web.archive.org/web/20160304084951/http://www.ioi2012.org/competition/results-2/ Archived] from the original on 2016–03–04. Retrieved 2016–07–21.</ref> 2013-cü ildə o, kodla bağlı coşğusunu bölüşən digər ölkələrdəki tərtibatçıları ziyarət etdi. O, həmin ilin sonunda Torontoya qayıtdı və Ethereum təklifi ilə bağlı [[ağ kağız]] dərc etdi.<ref>Braga, Matthew (13 Oct 2016). [https://archive.canadianbusiness.com/innovation/change-agent/vitalik-buterin-ethereum/ "Change Agents 2016: Vitalik Buterin, Ethereum"]. ''Canadian Business''. [https://web.archive.org/web/20170607222238/http://www.canadianbusiness.com/innovation/change-agent/vitalik-buterin-ethereum/ Archived] from the original on 2017–06–07. Retrieved 6 June 2017.</ref> O, 2014-cü ildə vençur kapitalisti [[Piter Til]] tərəfindən yaradılan [[Til Təqaüdü]]ndən 100.000 ABŞ dolları məbləğində qrantla təltif edilərək universiteti tərk etdi və Ethereum-da tam zamanlı işləməyə getdi.<ref>Elliot, Josh (July 2, 2014). [https://www.ctvnews.ca/why-a-20-year-old-toronto-drop-out-accepted-100-000-to-stay-out-of-school-1.1895631 "Why a 20-year-old Toronto drop-out accepted $100,000 to stay out of school"]. ''CTV''. [https://web.archive.org/web/20160601231806/http://canadaam.ctvnews.ca/why-a-20-year-old-toronto-drop-out-accepted-100-000-to-stay-out-of-school-1.1895631 Archived] from the original on 2016–06–01. Retrieved 25 April 2016.</ref> 25 iyun 2017-ci ildə Buterin [[4chan]]-dan gələn saxta ölüm xəbərinin mövzusu oldu.<ref>[https://fortune.com/2017/06/26/vitalik-death/ "Hoax Over 'Dead' Ethereum Founder Spurs $4 Billion Wipe Out"]. [https://web.archive.org/web/20201011153458/https://fortune.com/2017/06/26/vitalik-death/ Archived] from the original on 2020–10–11. Retrieved 2020–10–06.</ref> Buterin 30 noyabr 2018-ci ildə Dies Academicus vasitəsilə Bazel Universitetinin fəxri doktoru adını aldı.<ref>[https://web.archive.org/web/20190703152038/https://cif.unibas.ch/en/blog/details/news/vitalik-buterin-receives-honorary-doctorate/ "Vitalik Buterin receives Honorary Doctorate"]. ''cif.unibas.ch''. Archived from the [https://cif.unibas.ch/en/blog/details/news/vitalik-buterin-receives-honorary-doctorate/ original] on 2019–07–03. Retrieved 2019–07–03.</ref> 12 may 2021-ci ildə [[Hindistanda Covid-19 pandemiyası|Hindistanda COVID-19 pandemiyası]] üçün yardım fonduna [[Şiba İnu (kriptovalyuta)|Shiba Inu]] və Ether kriptovalyutası ilə 1 milyard dollar bağışladı.<ref>[https://techcrunch.com/2021/05/12/vitalik-buterin-donates-1-billion-worth-of-meme-coins-to-india-covid-relief-fund/ "Ethereum creator donates $1 billion worth of meme coins to India"]. [https://web.archive.org/web/20210514055212/https://techcrunch.com/2021/05/12/vitalik-buterin-donates-1-billion-worth-of-meme-coins-to-india-covid-relief-fund/ Archived] from the original on 2021–05–14. Retrieved 2021–05–14.</ref> == Karyera == === ''Bitcoin Magazine'' === 2011-ci ildə Buterin [[bitcoin]] qazanmaq üçün bitcoin forumunda tanışlıqdan sonra ''Bitcoin Weekly'' adlı nəşr üçün yazmağa başladı.<ref name=":2">Russo, Camila (July 14, 2020). ''The infinite machine : how an army of crypto-hackers is building the next internet with Ethereum'' (First ed.). New York, NY. p. 25. [[ISBN]] <bdi>978–0062886149</bdi>.</ref> Sahibi onun üçün məqalə yazacaq hər kəsə beş bitkoin (o vaxt təxminən 3,50 dollar) təklif edib.<ref>Russo, Camila (July 14, 2020). ''The infinite machine : how an army of crypto-hackers is building the next internet with Ethereum'' (First ed.). New York, NY. p. 25. [[ISBN]] <bdi>978–0062886149</bdi>.</ref> Buterin, veb saytı kifayət qədər gəlir olmaması səbəbi ilə qısa vaxt sonra fəaliyyətini dayandırana qədər həmin nəşr üçün yazdı.<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=EkeCapBOQQ0 "Interview with Vitalik Buterin"]. Bitcorati, Inc. January 10, 2014. [https://web.archive.org/web/20150217161840/https://www.youtube.com/watch?v=EkeCapBOQQ0 Archived] from the original on 2015–02–17. Retrieved June 3, 2017.</ref> 2011-ci ilin sentyabrında Mihai Alisie, Buterinin ilk həmtəsisçi kimi qəbul edəcəyi və aparıcı müəllif kimi töhfə verəcəyi [[Bitcoin Magazine]] adlı yeni çap nəşrini təqdim etmək üçün Buterin ilə əlaqəyə keçdi.<ref name=":2" /> 2012-ci ildə Bitcoin Magazine sonrakı çap nəşrini nəşr etməyə başladı və [[kriptovalyuta]]lara həsr olunmuş ilk ciddi nəşr kimi tanındı.<ref>Vigna, Paul; Casey, Michael J. (2015). "Community". ''The Age of Cryptocurrency: How Bitcoin and the Blockchain Are Challenging ..''. Macmillan Publishers. p. 88. [[ISBN]] <bdi>9781250065636</bdi>. Archived from the original on 2021–08–05. Retrieved 2020–11–18.</ref> Buterin Bitcoin Magazine üçün işləyərkən, xəbər [[Ced Makkaleb]]ə çatdı və [[Ripple (ödəniş protokolu)|Ripple]]-da iş üçün təklif aldı. Ancaq Ripple Buterin üçün ABŞ vizasını dəstəkləyə bilmədiyi üçün onun təklif etdiyi məşğulluq baş tutmadı.<ref>Russo, Camila (July 14, 2020). ''The infinite machine : how an army of crypto-hackers is building the next internet with Ethereum'' (First ed.). New York, NY. p. 25. [[ISBN]] <bdi>978–0062886149</bdi>.</ref> Bundan əlavə, o, 2016-cı ildə kriptovalyuta və [[blokçeyn]] texnologiyası ilə bağlı tammetrajlı orijinal tədqiqat məqalələri dərc edən resenziyalı elmi jurnal olan [[Ledger (jurnal)|Ledger]]-in redaksiya heyətində çalışıb.<ref>[http://ledger.pitt.edu/ojs/index.php/ledger "Ledger"]. [https://web.archive.org/web/20160220012255/http://ledger.pitt.edu/ojs/index.php/ledger Archived] from the original on 2016–02–20. Retrieved 4 February 2016.</ref> === Ethereum === Buterin, yeni kriptovalyutaların və vahid [[blokçeyn]]i (kriptoqrafik kitabça) paylaşan proqramların yaradılmasını asanlaşdıran "mərkəzləşdirilməmiş mədən şəbəkəsi və vahid proqram təminatı platforması"<ref>Benstead, Sam (19 may 2021). [https://www.telegraph.co.uk/investing/shares/internet-computer-vs-bitcoin-dogecoin-ethereum-what-new-cryptocurrency-best/ "What is ethereum and how does it differ from Bitcoin?"]. ''The Telegraph''. [https://web.archive.org/web/20201106232343/https://www.telegraph.co.uk/technology/0/ethereum/ Archived] from the original on 6 November 2020. Retrieved 19 October 2020.</ref> kimi təsvir edilən [[Ethereum]]-un həmtəsisçisi və ixtiraçısıdır.<ref>Aron, Jacob (6 February 2014). [https://www.newscientist.com/article/mg22129553-700-bitcoin-how-its-core-technology-will-change-the-world/?ignored=irrelevant#.UwkwZ16cNko "Bitcoin: How its core technology will change the world"]. ''New Scientist'' (2955). [https://web.archive.org/web/20140222023511/http://www.newscientist.com/article/mg22129553.700-bitcoin-how-its-core-technology-will-change-the-world.html#.UwkwZ16cNko#.UwkwZ16cNko Archived] from the original on 2014–02–22. Retrieved 22 February 2014.</ref><ref>[https://futurethinkers.org/vitalik-buterin-ethereum-decentralized-future/ "Vitalik Buterin on Ethereum and The Decentralized Future"]. ''Future Thinkers Podcast''. 2015–04–21. [https://web.archive.org/web/20160518163458/http://futurethinkers.org/vitalik-buterin-ethereum-decentralized-future/ Archived] from the original on 2016–05–18. Retrieved 2016–05–13.</ref><ref>Jain, Aman (17 August 2021). [https://www.entrepreneur.com/article/380431 "Founders' Fork: The Ethereum Architects Now Locked in Battle"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20210818211950/https://www.entrepreneur.com/article/380431 |date=2021-08-18 }}. ''Entrepreneur''. Retrieved 19 August 2021.</ref> Buterin ilk dəfə 2013-cü ilin noyabrında Ethereum-u ağ kağızda<ref>[https://github.com/ethereum/wiki/wiki/White-Paper "White Paper· ethereum/wiki Wiki · GitHub"]. [https://web.archive.org/web/20150328054135/https://github.com/ethereum/wiki/wiki/White-Paper Archived] from the original on 28 March 2015.</ref> təsvir etdi.<ref>Leising, Matthew (2021). ''Out of the Ether: the amazing story of Ethereum and the $55 million heist that almost destroyed it all'' (First ed.). Hoboken, NJ. p. 313. [[ISBN]] <bdi>978–1119602934</bdi>.</ref> Proqramı hazırlamaq üçün ona [[Bitcoin]]in [[Skriptləşdirmə dili|skript dili]]nə ehtiyacı olduğunu bildirdi. Lakin razılığa gələ bilmədi və daha ümumi skript dili ilə yeni platformanın hazırlanmasını təklif etdi.<ref>Tapscott, Don; Tapscott, Alex (2016–05–07). ''The Blockchain Revolution: How the Technology Behind Bitcoin is Changing Money, Business, and the World''. Portfolio. [[ISBN]] <bdi>978–0670069972</bdi>.</ref> Ethereum ağ kağızı dövriyyəyə buraxıldı və yeni protokola maraq 2013-cü ilin sonu və 2014-cü ilin əvvəlində artdı. Buterin, 26 yanvarda Mayamidə keçirilən Şimali Amerika Bitcoin Konfransında Ethereum-u geniş kütlə üçün təqdim etdi. == Mükafatlar və təltiflər == * [[Til Təqaüdü]], 2014<ref name=":1" /> * İT Proqram təminatı kateqoriyasında Dünya Texnologiya Mükafatı, 2014<ref>Self Published (2014). [https://wtn.net/summit-2014/2014-world-technology-awards-winners "2014 World Technology Awards * USAID Philanthropy Awareness Activity Winners"]. ''www.wtn.net''. The World Technology Network. [https://web.archive.org/web/20180809060754/https://www.wtn.net/summit-2014/2014-world-technology-awards-winners Archived] from the original on 2018–08–09. Retrieved 11 April 2018.</ref> * [[Fortune (jurnal)|Fortune]] [[40 Under 40|40 under 40]] siyahısı, 2016<ref>[https://fortune.com/40-under-40/vitalik-buterin-31/ 40 under 40: Vitalik Buterin, 22] [https://web.archive.org/web/20160925143955/http://fortune.com/40-under-40/vitalik-buterin-31/ Archived] 2016–09–25 at the Wayback Machine, Fortune, September 2016.</ref> * [[Forbes (jurnal)|Forbes]] [[Forbes 30 Under 30|30 under 30]] siyahısı, 2018<ref>[https://www.forbes.com/30-under-30/2018/finance/#5019ed9d357f Forbes 30 under 30] [https://web.archive.org/web/20171201044958/https://www.forbes.com/30-under-30/2018/finance/#18d9e415357f#18d9e415357f Archived] 2017–12–01 at the Wayback Machine, Forbes, November 2017.</ref><ref>Stankovic, Stefan (29 January 2018). [https://unblock.net/who-is-vitalik-buterin/ "Who is Vitalik Buterin, The Mastermind Behind Ethereum?"]. ''Unblock''. [https://web.archive.org/web/20180411174927/https://unblock.net/who-is-vitalik-buterin/ Archived] from the original on 2018–04–11. Retrieved 11 April 2018.</ref> * [[Fortune]] the ledger 40 under 40 siyahısı, 2018<ref>[https://fortune.com/the-ledger-40-under-40/vitalik-buterin-2/ "Fortune The Ledger 40 under 40: Vitalik Buterin"]. 29 July 2018. [https://web.archive.org/web/20180729141432/http://fortune.com/the-ledger-40-under-40/vitalik-buterin-2/ Archived] from the original on 2018–07–29. Retrieved 2018–07–29.</ref> * [[Bazel Universiteti]]nin fəxri doktoru, 2018<ref>[https://www.unibas.ch/en/News-Events/News/Uni-Info/Dies-academicus-2018-of-the-University-of-Basel.html "Dies Academicus of the University of Basel: Honorary doctorates for Hansjörg Schneider and Vitalik Buterin"]. 30 November 2018. [https://web.archive.org/web/20181205003202/https://www.unibas.ch/en/News-Events/News/Uni-Info/Dies-academicus-2018-of-the-University-of-Basel.html Archived] from the original on 2018–12–05. Retrieved 2018–12–04.</ref> * [[Time 100]], 2021<ref>Robertson, Harry (September 16, 2021). [https://markets.businessinsider.com/news/currencies/ethereum-crypto-vitalik-buterin-time-100-most-influential-founder-2021-9 "Ethereum cofounder Vitalik Buterin joins Joe Biden and Billie Eilish on Time's 100 most influential people list"]. ''Business Insider''. Retrieved November 15, 2021.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}}{{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Yaşayan insanlar]] fqhzivi1ka6t0yydx63sf8rweshaitd Votts Hamfri 0 732473 6564140 6530996 2022-08-05T16:22:08Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Alim}} '''Uotts Humphrey''' (ing. ''Watts Humphrey''; {{DVTY}}) — həmçinin [[Proqram təminatı|proqram təminatının]] hazırlanması sahəsində "keyfiyyətli proqram təminatının atası" kimi tanınan [[Amerikalılar|amerikalı]] mühəndis-proqramçıdır.<ref>{{Cite web|title=National Medal of Technology Winner Watts Humphrey, 1927 - 2010"|url=http://www.sei.cmu.edu/newsitems/Humphrey_obituary.cfm|access-date=2021-12-12|archive-date=2011-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20110105002619/http://www.sei.cmu.edu/newsitems/Humphrey_obituary.cfm|url-status=unfit}}</ref> == Bioqrafiya == 4 iyul 1927-ci ildə [[ABŞ]]-ın Miçiqan ştatının Batl-Krik şəhərində anadan olub. 1944-cü ildə orta məktəbi bitirib və Birləşmiş Ştatların hərbi dəniz donanmasında xidmət edib. Disleksiyaya baxmayaraq, o, Çikaqo Universitetinin Fizika ixtisası üzrə bakalavr, İllinoys Texnologiya İnstitutunda fizika üzrə magistr və [[Çikaqo Universiteti]]nin Biznes İnstitutunda magistr dərəcəsi almışdır.<ref>{{Cite web|title=National Medal of Technology Winner Watts Humphrey, 1927 - 2010"|url=http://www.sei.cmu.edu/newsitems/Humphrey_obituary.cfm|access-date=2021-12-12|archive-date=2011-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20110105002619/http://www.sei.cmu.edu/newsitems/Humphrey_obituary.cfm|url-status=unfit}}</ref> 1953-cü ildə Bostona gedib və Silvaniya laboratoriyasında işləyib. 1959-cu ildə IBM-ə daxil olub. 1960-cı illərin sonunda Humphrey ilk proqram lisenziyasını təqdim edən proqram təminatı üzrə IBM komandasına rəhbərlik etmişdir. Humphrey IBM-in vitse-prezidenti idi. 1980-ci illərdə Karneqi-Mellon (Xai) Universitetinin proqram təminatının hazırlanması İnstitutunda Hamfrri proqram proseslərinin proqramını qurmuş və 1986-cı ildən 1990-cı illərin əvvəllərinə qədər bu proqramın direktoru olmuşdur. Bu proqram böyük və kiçik təşkilatlar və fərdi ən ciddi problemləri ilə qarşı-qarşıya və sonra əhəmiyyətli yaxşılaşdırılması üçün ən yaxşı imkanlar var ki, burada, çünki anlaşma və proqram inkişaf prosesinin idarə yönəlmişdir. Proqram 1989-cu ildə "proqram prosesinin idarə edilməsi" adlı Humphrey tərəfindən nəşr olunan istedadların yetkinlik modelinin hazırlanmasına gətirib çıxardı və şəxsi proqram prosesinin və komanda proqram prosesinin konsepsiyalarının sonrakı inkişafına ilham verdi.<ref>{{Cite web|title=National Medal of Technology Winner Watts Humphrey, 1927 - 2010"|url=http://www.sei.cmu.edu/newsitems/Humphrey_obituary.cfm|access-date=2021-12-12|archive-date=2011-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20110105002619/http://www.sei.cmu.edu/newsitems/Humphrey_obituary.cfm|url-status=unfit}}</ref> 1998-ci ildə Hamfrey Embrı-Riddle Aviasiya Universitetində proqram təminatının hazırlanması sahəsində fəxri doktorluq dərəcəsi almışdır. Chennai şəhərində Uotts Humphrey proqramının keyfiyyəti İnstitutu, Hindistan, 2000-ci ildə adına layiq görülmüşdür. 2003-cü ildə Humphrey "texnologiya üçün"Milli Medalı ilə təltif edilmişdir. Humphrey 2008-ci ildə Seym və hesablama maşınları Assosiasiyasının üzvü oldu.<ref>{{Cite web|url=http://fellows.acm.org/fellow_citation.cfm?id=1884790&srt=year&year=2008|title=2020 ACM Fellows Recognized for Work that Underpins Today’s Computing Innovations}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}}{{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Mühəndislər]] [[Kateqoriya:Proqram mühəndisliyi]] 52lecfixs46haz1lec8nnpwbp6gy4s8 2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı 0 734194 6564107 6562535 2022-08-05T15:55:25Z 80.235.136.192 /* Avqust */ wikitext text/x-wiki {{TOC sağ}} '''2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı''' — [[2022]]-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər}} == [[Avqust]] == {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} ===[[5 avqust]]=== ===[[4 avqust]]=== * [[Ataxan Paşayev]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[3 avqust]]=== * [[Araz Zeynalov]] — 61 yaşında vəfat edib. == [[İyul]] == {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} ===[[27 iyul]]=== * [[Bernard Cribbins]] — 93 yaşında vəfat edib. ===[[10 iyul]]=== * [[Ənvər Çingizoğlu]] — 60 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyul]]=== * [[Andraş Töröçik]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[8 iyul]]=== * [[Şinzo Abe]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[6 iyul]]=== * [[Ceyms Kaan]] — 82 yaşında vəfat edib. == [[İyun]] == {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} ===[[28 iyun]]=== * [[Cüneyt Arkın]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[26 iyun]]=== * [[Marqaret Kin]] — 94 yaşında vəfat edib. ===[[20 iyun]]=== * [[Regimantas Adomaytis]] — 85 yaşında vəfat edib. * [[Eldar Salayev]] — 88 yaşında vəfat edib. * [[Aida Hüseynova (musiqişünas)]] ===[[17 iyun]]=== * [[Jan-Lui Trentinyan]] — 91 yaşında vəfat edib. * [[Müzamil Abdullayev]] * [[Əlistan Əkbərov]] — 82 yaşında vəfat edib. ===[[11 iyun]]=== * [[Tuncer Gülənsoy]] — 83 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyun]]=== * [[Matt Zimmerman]] — 87 yaşında vəfat edib. ===[[5 iyun]]=== * [[Alek Con Saç]] — 70 yaşında vəfat edib. ===[[2 iyun]]=== * [[Rahid Rəhmanov]] — 85 yaşında vəfat edib. == [[May]] == {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} ===[[28 may]]=== * [[Buyar Nişani]] — 55 yaşında vəfat edib. === [[19 may]] === * [[Vaqif Əsədov]] — 75 yaşında vəfat edib. * [[Tofiq Məmmədov (botanik)]] — 65 yaşında vəfat edib. === [[17 may]] === * [[Vangelis]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Özlem Sarıkaya Yurt]] — 39 yaşında vəfat edib. === [[16 may]] === * [[Arkadi Manciyev]] — 60 yaşında vəfat edib. * [[Fuad Vəlixanov]] — 81 yaşında vəfat edib. === [[14 may]] === * [[Helen Feyn]] === [[11 may]] === * [[Musa Bağırov]] — 90 yaşında vəfat edib. === [[10 may]] === * [[Leonid Kravçuk]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[8 may]] === * [[Kim Jiha]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Aprel]] == {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} === [[13 aprel]] === * [[Mişel Buke]] — 96 yaşında vəfat edib. === [[8 aprel]] === * [[Teymur Bünyadov (tarixçi)]] — 94 yaşında vəfat edib. === [[6 aprel]] === * [[Vladimir Jirinovski]] — 75 yaşında vəfat edib. === [[4 aprel]] === * [[Keti Lamkin]] — 74 yaşında vəfat edib. === [[2 aprel]] === * [[Mkrtıç Markosyan]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[1 aprel]] === * [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Mart]] == {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} === [[28 mart]] === * [[Vəhdət Sultanzadə]] — 86 yaşında vəfat edib. === [[27 mart]] === * [[Şakir Həsənov]] — 74 yaşında vəfat edib. * [[Enrike Pinti]] — 82 yaşında vəfat edib. * [[Ayaz Mütəllibov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[25 mart]] === * [[Rza Bərahəni]] — 86 yaşında vəfat edib. * [[Kathryn Hays]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[23 mart]] === * [[Madlen Olbrayt]] — 84 yaşında vəfat edib. * [[Raven Aleksis]] — 35 yaşında vəfat edib. === [[18 mart]] === * [[Adiz Kusayev]] — 84 yaşında vəfat edib. === [[17 mart]] === * [[Musa Məmmədov (geoloq)]] — === [[13 mart]] === * [[Əjdər İsmayılov]] — 83 yaşında vəfat edib. * [[Vilyam Hört]] — 71 yaşında vəfat edib. === [[10 mart]] === * [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[7 mart]] === * [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — 92 yaşında vəfat edib. === [[4 mart]] === * [[Albert Mustafayev]] — 91 yaşında vəfat edib. === [[3 mart]] === * [[Zəhmət Şahverdiyev]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Vüsal Kazımov (əsgər)]] — 21 yaşında vəfat edib. == [[Fevral]] == {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} == [[Yanvar]] == {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == *[[2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər| ]] pccid6q1gc1l0oe0ubbquhauy0yz5l0 6564111 6564107 2022-08-05T15:56:44Z 80.235.136.192 /* 5 avqust */ wikitext text/x-wiki {{TOC sağ}} '''2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı''' — [[2022]]-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər}} == [[Avqust]] == {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} ===[[5 avqust]]=== 2022 ===[[4 avqust]]=== * [[Ataxan Paşayev]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[3 avqust]]=== * [[Araz Zeynalov]] — 61 yaşında vəfat edib. == [[İyul]] == {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} ===[[27 iyul]]=== * [[Bernard Cribbins]] — 93 yaşında vəfat edib. ===[[10 iyul]]=== * [[Ənvər Çingizoğlu]] — 60 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyul]]=== * [[Andraş Töröçik]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[8 iyul]]=== * [[Şinzo Abe]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[6 iyul]]=== * [[Ceyms Kaan]] — 82 yaşında vəfat edib. == [[İyun]] == {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} ===[[28 iyun]]=== * [[Cüneyt Arkın]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[26 iyun]]=== * [[Marqaret Kin]] — 94 yaşında vəfat edib. ===[[20 iyun]]=== * [[Regimantas Adomaytis]] — 85 yaşında vəfat edib. * [[Eldar Salayev]] — 88 yaşında vəfat edib. * [[Aida Hüseynova (musiqişünas)]] ===[[17 iyun]]=== * [[Jan-Lui Trentinyan]] — 91 yaşında vəfat edib. * [[Müzamil Abdullayev]] * [[Əlistan Əkbərov]] — 82 yaşında vəfat edib. ===[[11 iyun]]=== * [[Tuncer Gülənsoy]] — 83 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyun]]=== * [[Matt Zimmerman]] — 87 yaşında vəfat edib. ===[[5 iyun]]=== * [[Alek Con Saç]] — 70 yaşında vəfat edib. ===[[2 iyun]]=== * [[Rahid Rəhmanov]] — 85 yaşında vəfat edib. == [[May]] == {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} ===[[28 may]]=== * [[Buyar Nişani]] — 55 yaşında vəfat edib. === [[19 may]] === * [[Vaqif Əsədov]] — 75 yaşında vəfat edib. * [[Tofiq Məmmədov (botanik)]] — 65 yaşında vəfat edib. === [[17 may]] === * [[Vangelis]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Özlem Sarıkaya Yurt]] — 39 yaşında vəfat edib. === [[16 may]] === * [[Arkadi Manciyev]] — 60 yaşında vəfat edib. * [[Fuad Vəlixanov]] — 81 yaşında vəfat edib. === [[14 may]] === * [[Helen Feyn]] === [[11 may]] === * [[Musa Bağırov]] — 90 yaşında vəfat edib. === [[10 may]] === * [[Leonid Kravçuk]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[8 may]] === * [[Kim Jiha]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Aprel]] == {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} === [[13 aprel]] === * [[Mişel Buke]] — 96 yaşında vəfat edib. === [[8 aprel]] === * [[Teymur Bünyadov (tarixçi)]] — 94 yaşında vəfat edib. === [[6 aprel]] === * [[Vladimir Jirinovski]] — 75 yaşında vəfat edib. === [[4 aprel]] === * [[Keti Lamkin]] — 74 yaşında vəfat edib. === [[2 aprel]] === * [[Mkrtıç Markosyan]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[1 aprel]] === * [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Mart]] == {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} === [[28 mart]] === * [[Vəhdət Sultanzadə]] — 86 yaşında vəfat edib. === [[27 mart]] === * [[Şakir Həsənov]] — 74 yaşında vəfat edib. * [[Enrike Pinti]] — 82 yaşında vəfat edib. * [[Ayaz Mütəllibov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[25 mart]] === * [[Rza Bərahəni]] — 86 yaşında vəfat edib. * [[Kathryn Hays]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[23 mart]] === * [[Madlen Olbrayt]] — 84 yaşında vəfat edib. * [[Raven Aleksis]] — 35 yaşında vəfat edib. === [[18 mart]] === * [[Adiz Kusayev]] — 84 yaşında vəfat edib. === [[17 mart]] === * [[Musa Məmmədov (geoloq)]] — === [[13 mart]] === * [[Əjdər İsmayılov]] — 83 yaşında vəfat edib. * [[Vilyam Hört]] — 71 yaşında vəfat edib. === [[10 mart]] === * [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[7 mart]] === * [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — 92 yaşında vəfat edib. === [[4 mart]] === * [[Albert Mustafayev]] — 91 yaşında vəfat edib. === [[3 mart]] === * [[Zəhmət Şahverdiyev]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Vüsal Kazımov (əsgər)]] — 21 yaşında vəfat edib. == [[Fevral]] == {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} == [[Yanvar]] == {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == *[[2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər| ]] iuyl5og5idewsr1bt9ht725y5xga6lx 6564112 6564111 2022-08-05T15:58:22Z 80.235.136.192 /* 5 avqust */ wikitext text/x-wiki {{TOC sağ}} '''2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı''' — [[2022]]-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər}} == [[Avqust]] == {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} ===[[5 avqust]]=== ===[[4 avqust]]=== * [[Ataxan Paşayev]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[3 avqust]]=== * [[Araz Zeynalov]] — 61 yaşında vəfat edib. == [[İyul]] == {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} ===[[27 iyul]]=== * [[Bernard Cribbins]] — 93 yaşında vəfat edib. ===[[10 iyul]]=== * [[Ənvər Çingizoğlu]] — 60 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyul]]=== * [[Andraş Töröçik]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[8 iyul]]=== * [[Şinzo Abe]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[6 iyul]]=== * [[Ceyms Kaan]] — 82 yaşında vəfat edib. == [[İyun]] == {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} ===[[28 iyun]]=== * [[Cüneyt Arkın]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[26 iyun]]=== * [[Marqaret Kin]] — 94 yaşında vəfat edib. ===[[20 iyun]]=== * [[Regimantas Adomaytis]] — 85 yaşında vəfat edib. * [[Eldar Salayev]] — 88 yaşında vəfat edib. * [[Aida Hüseynova (musiqişünas)]] ===[[17 iyun]]=== * [[Jan-Lui Trentinyan]] — 91 yaşında vəfat edib. * [[Müzamil Abdullayev]] * [[Əlistan Əkbərov]] — 82 yaşında vəfat edib. ===[[11 iyun]]=== * [[Tuncer Gülənsoy]] — 83 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyun]]=== * [[Matt Zimmerman]] — 87 yaşında vəfat edib. ===[[5 iyun]]=== * [[Alek Con Saç]] — 70 yaşında vəfat edib. ===[[2 iyun]]=== * [[Rahid Rəhmanov]] — 85 yaşında vəfat edib. == [[May]] == {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} ===[[28 may]]=== * [[Buyar Nişani]] — 55 yaşında vəfat edib. === [[19 may]] === * [[Vaqif Əsədov]] — 75 yaşında vəfat edib. * [[Tofiq Məmmədov (botanik)]] — 65 yaşında vəfat edib. === [[17 may]] === * [[Vangelis]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Özlem Sarıkaya Yurt]] — 39 yaşında vəfat edib. === [[16 may]] === * [[Arkadi Manciyev]] — 60 yaşında vəfat edib. * [[Fuad Vəlixanov]] — 81 yaşında vəfat edib. === [[14 may]] === * [[Helen Feyn]] === [[11 may]] === * [[Musa Bağırov]] — 90 yaşında vəfat edib. === [[10 may]] === * [[Leonid Kravçuk]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[8 may]] === * [[Kim Jiha]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Aprel]] == {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} === [[13 aprel]] === * [[Mişel Buke]] — 96 yaşında vəfat edib. === [[8 aprel]] === * [[Teymur Bünyadov (tarixçi)]] — 94 yaşında vəfat edib. === [[6 aprel]] === * [[Vladimir Jirinovski]] — 75 yaşında vəfat edib. === [[4 aprel]] === * [[Keti Lamkin]] — 74 yaşında vəfat edib. === [[2 aprel]] === * [[Mkrtıç Markosyan]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[1 aprel]] === * [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Mart]] == {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} === [[28 mart]] === * [[Vəhdət Sultanzadə]] — 86 yaşında vəfat edib. === [[27 mart]] === * [[Şakir Həsənov]] — 74 yaşında vəfat edib. * [[Enrike Pinti]] — 82 yaşında vəfat edib. * [[Ayaz Mütəllibov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[25 mart]] === * [[Rza Bərahəni]] — 86 yaşında vəfat edib. * [[Kathryn Hays]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[23 mart]] === * [[Madlen Olbrayt]] — 84 yaşında vəfat edib. * [[Raven Aleksis]] — 35 yaşında vəfat edib. === [[18 mart]] === * [[Adiz Kusayev]] — 84 yaşında vəfat edib. === [[17 mart]] === * [[Musa Məmmədov (geoloq)]] — === [[13 mart]] === * [[Əjdər İsmayılov]] — 83 yaşında vəfat edib. * [[Vilyam Hört]] — 71 yaşında vəfat edib. === [[10 mart]] === * [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[7 mart]] === * [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — 92 yaşında vəfat edib. === [[4 mart]] === * [[Albert Mustafayev]] — 91 yaşında vəfat edib. === [[3 mart]] === * [[Zəhmət Şahverdiyev]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Vüsal Kazımov (əsgər)]] — 21 yaşında vəfat edib. == [[Fevral]] == {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} == [[Yanvar]] == {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == *[[2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər| ]] hz26b5idxeqniw7851gbuzetejvrg4r 6564113 6564112 2022-08-05T15:59:08Z 80.235.136.192 /* 5 avqust */ wikitext text/x-wiki {{TOC sağ}} '''2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı''' — [[2022]]-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər}} == [[Avqust]] == {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} ===[[6 avqust]]=== ===[[4 avqust]]=== * [[Ataxan Paşayev]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[3 avqust]]=== * [[Araz Zeynalov]] — 61 yaşında vəfat edib. == [[İyul]] == {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} ===[[27 iyul]]=== * [[Bernard Cribbins]] — 93 yaşında vəfat edib. ===[[10 iyul]]=== * [[Ənvər Çingizoğlu]] — 60 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyul]]=== * [[Andraş Töröçik]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[8 iyul]]=== * [[Şinzo Abe]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[6 iyul]]=== * [[Ceyms Kaan]] — 82 yaşında vəfat edib. == [[İyun]] == {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} ===[[28 iyun]]=== * [[Cüneyt Arkın]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[26 iyun]]=== * [[Marqaret Kin]] — 94 yaşında vəfat edib. ===[[20 iyun]]=== * [[Regimantas Adomaytis]] — 85 yaşında vəfat edib. * [[Eldar Salayev]] — 88 yaşında vəfat edib. * [[Aida Hüseynova (musiqişünas)]] ===[[17 iyun]]=== * [[Jan-Lui Trentinyan]] — 91 yaşında vəfat edib. * [[Müzamil Abdullayev]] * [[Əlistan Əkbərov]] — 82 yaşında vəfat edib. ===[[11 iyun]]=== * [[Tuncer Gülənsoy]] — 83 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyun]]=== * [[Matt Zimmerman]] — 87 yaşında vəfat edib. ===[[5 iyun]]=== * [[Alek Con Saç]] — 70 yaşında vəfat edib. ===[[2 iyun]]=== * [[Rahid Rəhmanov]] — 85 yaşında vəfat edib. == [[May]] == {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} ===[[28 may]]=== * [[Buyar Nişani]] — 55 yaşında vəfat edib. === [[19 may]] === * [[Vaqif Əsədov]] — 75 yaşında vəfat edib. * [[Tofiq Məmmədov (botanik)]] — 65 yaşında vəfat edib. === [[17 may]] === * [[Vangelis]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Özlem Sarıkaya Yurt]] — 39 yaşında vəfat edib. === [[16 may]] === * [[Arkadi Manciyev]] — 60 yaşında vəfat edib. * [[Fuad Vəlixanov]] — 81 yaşında vəfat edib. === [[14 may]] === * [[Helen Feyn]] === [[11 may]] === * [[Musa Bağırov]] — 90 yaşında vəfat edib. === [[10 may]] === * [[Leonid Kravçuk]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[8 may]] === * [[Kim Jiha]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Aprel]] == {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} === [[13 aprel]] === * [[Mişel Buke]] — 96 yaşında vəfat edib. === [[8 aprel]] === * [[Teymur Bünyadov (tarixçi)]] — 94 yaşında vəfat edib. === [[6 aprel]] === * [[Vladimir Jirinovski]] — 75 yaşında vəfat edib. === [[4 aprel]] === * [[Keti Lamkin]] — 74 yaşında vəfat edib. === [[2 aprel]] === * [[Mkrtıç Markosyan]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[1 aprel]] === * [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Mart]] == {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} === [[28 mart]] === * [[Vəhdət Sultanzadə]] — 86 yaşında vəfat edib. === [[27 mart]] === * [[Şakir Həsənov]] — 74 yaşında vəfat edib. * [[Enrike Pinti]] — 82 yaşında vəfat edib. * [[Ayaz Mütəllibov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[25 mart]] === * [[Rza Bərahəni]] — 86 yaşında vəfat edib. * [[Kathryn Hays]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[23 mart]] === * [[Madlen Olbrayt]] — 84 yaşında vəfat edib. * [[Raven Aleksis]] — 35 yaşında vəfat edib. === [[18 mart]] === * [[Adiz Kusayev]] — 84 yaşında vəfat edib. === [[17 mart]] === * [[Musa Məmmədov (geoloq)]] — === [[13 mart]] === * [[Əjdər İsmayılov]] — 83 yaşında vəfat edib. * [[Vilyam Hört]] — 71 yaşında vəfat edib. === [[10 mart]] === * [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[7 mart]] === * [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — 92 yaşında vəfat edib. === [[4 mart]] === * [[Albert Mustafayev]] — 91 yaşında vəfat edib. === [[3 mart]] === * [[Zəhmət Şahverdiyev]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Vüsal Kazımov (əsgər)]] — 21 yaşında vəfat edib. == [[Fevral]] == {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} == [[Yanvar]] == {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == *[[2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər| ]] d4p3b33us9lfa81g89s7b8z0fdml6pc 6564116 6564113 2022-08-05T16:02:49Z 80.235.136.192 /* 6 avqust */ wikitext text/x-wiki {{TOC sağ}} '''2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı''' — [[2022]]-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər}} == [[Avqust]] == {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} ===[[6 avqust]]=== 2022. ===[[4 avqust]]=== * [[Ataxan Paşayev]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[3 avqust]]=== * [[Araz Zeynalov]] — 61 yaşında vəfat edib. == [[İyul]] == {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} ===[[27 iyul]]=== * [[Bernard Cribbins]] — 93 yaşında vəfat edib. ===[[10 iyul]]=== * [[Ənvər Çingizoğlu]] — 60 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyul]]=== * [[Andraş Töröçik]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[8 iyul]]=== * [[Şinzo Abe]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[6 iyul]]=== * [[Ceyms Kaan]] — 82 yaşında vəfat edib. == [[İyun]] == {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} ===[[28 iyun]]=== * [[Cüneyt Arkın]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[26 iyun]]=== * [[Marqaret Kin]] — 94 yaşında vəfat edib. ===[[20 iyun]]=== * [[Regimantas Adomaytis]] — 85 yaşında vəfat edib. * [[Eldar Salayev]] — 88 yaşında vəfat edib. * [[Aida Hüseynova (musiqişünas)]] ===[[17 iyun]]=== * [[Jan-Lui Trentinyan]] — 91 yaşında vəfat edib. * [[Müzamil Abdullayev]] * [[Əlistan Əkbərov]] — 82 yaşında vəfat edib. ===[[11 iyun]]=== * [[Tuncer Gülənsoy]] — 83 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyun]]=== * [[Matt Zimmerman]] — 87 yaşında vəfat edib. ===[[5 iyun]]=== * [[Alek Con Saç]] — 70 yaşında vəfat edib. ===[[2 iyun]]=== * [[Rahid Rəhmanov]] — 85 yaşında vəfat edib. == [[May]] == {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} ===[[28 may]]=== * [[Buyar Nişani]] — 55 yaşında vəfat edib. === [[19 may]] === * [[Vaqif Əsədov]] — 75 yaşında vəfat edib. * [[Tofiq Məmmədov (botanik)]] — 65 yaşında vəfat edib. === [[17 may]] === * [[Vangelis]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Özlem Sarıkaya Yurt]] — 39 yaşında vəfat edib. === [[16 may]] === * [[Arkadi Manciyev]] — 60 yaşında vəfat edib. * [[Fuad Vəlixanov]] — 81 yaşında vəfat edib. === [[14 may]] === * [[Helen Feyn]] === [[11 may]] === * [[Musa Bağırov]] — 90 yaşında vəfat edib. === [[10 may]] === * [[Leonid Kravçuk]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[8 may]] === * [[Kim Jiha]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Aprel]] == {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} === [[13 aprel]] === * [[Mişel Buke]] — 96 yaşında vəfat edib. === [[8 aprel]] === * [[Teymur Bünyadov (tarixçi)]] — 94 yaşında vəfat edib. === [[6 aprel]] === * [[Vladimir Jirinovski]] — 75 yaşında vəfat edib. === [[4 aprel]] === * [[Keti Lamkin]] — 74 yaşında vəfat edib. === [[2 aprel]] === * [[Mkrtıç Markosyan]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[1 aprel]] === * [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Mart]] == {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} === [[28 mart]] === * [[Vəhdət Sultanzadə]] — 86 yaşında vəfat edib. === [[27 mart]] === * [[Şakir Həsənov]] — 74 yaşında vəfat edib. * [[Enrike Pinti]] — 82 yaşında vəfat edib. * [[Ayaz Mütəllibov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[25 mart]] === * [[Rza Bərahəni]] — 86 yaşında vəfat edib. * [[Kathryn Hays]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[23 mart]] === * [[Madlen Olbrayt]] — 84 yaşında vəfat edib. * [[Raven Aleksis]] — 35 yaşında vəfat edib. === [[18 mart]] === * [[Adiz Kusayev]] — 84 yaşında vəfat edib. === [[17 mart]] === * [[Musa Məmmədov (geoloq)]] — === [[13 mart]] === * [[Əjdər İsmayılov]] — 83 yaşında vəfat edib. * [[Vilyam Hört]] — 71 yaşında vəfat edib. === [[10 mart]] === * [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[7 mart]] === * [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — 92 yaşında vəfat edib. === [[4 mart]] === * [[Albert Mustafayev]] — 91 yaşında vəfat edib. === [[3 mart]] === * [[Zəhmət Şahverdiyev]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Vüsal Kazımov (əsgər)]] — 21 yaşında vəfat edib. == [[Fevral]] == {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} == [[Yanvar]] == {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == *[[2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər| ]] aw5trflqcuaj398cf4hf7ya8hgrt73m 6564120 6564116 2022-08-05T16:03:42Z 80.235.136.192 /* 6 avqust */ wikitext text/x-wiki {{TOC sağ}} '''2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı''' — [[2022]]-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər}} == [[Avqust]] == {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} ===[[6 avqust]]=== ===[[4 avqust]]=== * [[Ataxan Paşayev]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[3 avqust]]=== * [[Araz Zeynalov]] — 61 yaşında vəfat edib. == [[İyul]] == {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} ===[[27 iyul]]=== * [[Bernard Cribbins]] — 93 yaşında vəfat edib. ===[[10 iyul]]=== * [[Ənvər Çingizoğlu]] — 60 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyul]]=== * [[Andraş Töröçik]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[8 iyul]]=== * [[Şinzo Abe]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[6 iyul]]=== * [[Ceyms Kaan]] — 82 yaşında vəfat edib. == [[İyun]] == {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} ===[[28 iyun]]=== * [[Cüneyt Arkın]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[26 iyun]]=== * [[Marqaret Kin]] — 94 yaşında vəfat edib. ===[[20 iyun]]=== * [[Regimantas Adomaytis]] — 85 yaşında vəfat edib. * [[Eldar Salayev]] — 88 yaşında vəfat edib. * [[Aida Hüseynova (musiqişünas)]] ===[[17 iyun]]=== * [[Jan-Lui Trentinyan]] — 91 yaşında vəfat edib. * [[Müzamil Abdullayev]] * [[Əlistan Əkbərov]] — 82 yaşında vəfat edib. ===[[11 iyun]]=== * [[Tuncer Gülənsoy]] — 83 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyun]]=== * [[Matt Zimmerman]] — 87 yaşında vəfat edib. ===[[5 iyun]]=== * [[Alek Con Saç]] — 70 yaşında vəfat edib. ===[[2 iyun]]=== * [[Rahid Rəhmanov]] — 85 yaşında vəfat edib. == [[May]] == {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} ===[[28 may]]=== * [[Buyar Nişani]] — 55 yaşında vəfat edib. === [[19 may]] === * [[Vaqif Əsədov]] — 75 yaşında vəfat edib. * [[Tofiq Məmmədov (botanik)]] — 65 yaşında vəfat edib. === [[17 may]] === * [[Vangelis]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Özlem Sarıkaya Yurt]] — 39 yaşında vəfat edib. === [[16 may]] === * [[Arkadi Manciyev]] — 60 yaşında vəfat edib. * [[Fuad Vəlixanov]] — 81 yaşında vəfat edib. === [[14 may]] === * [[Helen Feyn]] === [[11 may]] === * [[Musa Bağırov]] — 90 yaşında vəfat edib. === [[10 may]] === * [[Leonid Kravçuk]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[8 may]] === * [[Kim Jiha]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Aprel]] == {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} === [[13 aprel]] === * [[Mişel Buke]] — 96 yaşında vəfat edib. === [[8 aprel]] === * [[Teymur Bünyadov (tarixçi)]] — 94 yaşında vəfat edib. === [[6 aprel]] === * [[Vladimir Jirinovski]] — 75 yaşında vəfat edib. === [[4 aprel]] === * [[Keti Lamkin]] — 74 yaşında vəfat edib. === [[2 aprel]] === * [[Mkrtıç Markosyan]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[1 aprel]] === * [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Mart]] == {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} === [[28 mart]] === * [[Vəhdət Sultanzadə]] — 86 yaşında vəfat edib. === [[27 mart]] === * [[Şakir Həsənov]] — 74 yaşında vəfat edib. * [[Enrike Pinti]] — 82 yaşında vəfat edib. * [[Ayaz Mütəllibov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[25 mart]] === * [[Rza Bərahəni]] — 86 yaşında vəfat edib. * [[Kathryn Hays]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[23 mart]] === * [[Madlen Olbrayt]] — 84 yaşında vəfat edib. * [[Raven Aleksis]] — 35 yaşında vəfat edib. === [[18 mart]] === * [[Adiz Kusayev]] — 84 yaşında vəfat edib. === [[17 mart]] === * [[Musa Məmmədov (geoloq)]] — === [[13 mart]] === * [[Əjdər İsmayılov]] — 83 yaşında vəfat edib. * [[Vilyam Hört]] — 71 yaşında vəfat edib. === [[10 mart]] === * [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[7 mart]] === * [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — 92 yaşında vəfat edib. === [[4 mart]] === * [[Albert Mustafayev]] — 91 yaşında vəfat edib. === [[3 mart]] === * [[Zəhmət Şahverdiyev]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Vüsal Kazımov (əsgər)]] — 21 yaşında vəfat edib. == [[Fevral]] == {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} == [[Yanvar]] == {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == *[[2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər| ]] d4p3b33us9lfa81g89s7b8z0fdml6pc 6564121 6564120 2022-08-05T16:04:27Z 80.235.136.192 /* Avqust */ wikitext text/x-wiki {{TOC sağ}} '''2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı''' — [[2022]]-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər}} == [[Avqust]] == {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} ===[[6 avqust]]=== 2022 ===[[4 avqust]]=== * [[Ataxan Paşayev]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[3 avqust]]=== * [[Araz Zeynalov]] — 61 yaşında vəfat edib. == [[İyul]] == {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} ===[[27 iyul]]=== * [[Bernard Cribbins]] — 93 yaşında vəfat edib. ===[[10 iyul]]=== * [[Ənvər Çingizoğlu]] — 60 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyul]]=== * [[Andraş Töröçik]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[8 iyul]]=== * [[Şinzo Abe]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[6 iyul]]=== * [[Ceyms Kaan]] — 82 yaşında vəfat edib. == [[İyun]] == {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} ===[[28 iyun]]=== * [[Cüneyt Arkın]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[26 iyun]]=== * [[Marqaret Kin]] — 94 yaşında vəfat edib. ===[[20 iyun]]=== * [[Regimantas Adomaytis]] — 85 yaşında vəfat edib. * [[Eldar Salayev]] — 88 yaşında vəfat edib. * [[Aida Hüseynova (musiqişünas)]] ===[[17 iyun]]=== * [[Jan-Lui Trentinyan]] — 91 yaşında vəfat edib. * [[Müzamil Abdullayev]] * [[Əlistan Əkbərov]] — 82 yaşında vəfat edib. ===[[11 iyun]]=== * [[Tuncer Gülənsoy]] — 83 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyun]]=== * [[Matt Zimmerman]] — 87 yaşında vəfat edib. ===[[5 iyun]]=== * [[Alek Con Saç]] — 70 yaşında vəfat edib. ===[[2 iyun]]=== * [[Rahid Rəhmanov]] — 85 yaşında vəfat edib. == [[May]] == {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} ===[[28 may]]=== * [[Buyar Nişani]] — 55 yaşında vəfat edib. === [[19 may]] === * [[Vaqif Əsədov]] — 75 yaşında vəfat edib. * [[Tofiq Məmmədov (botanik)]] — 65 yaşında vəfat edib. === [[17 may]] === * [[Vangelis]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Özlem Sarıkaya Yurt]] — 39 yaşında vəfat edib. === [[16 may]] === * [[Arkadi Manciyev]] — 60 yaşında vəfat edib. * [[Fuad Vəlixanov]] — 81 yaşında vəfat edib. === [[14 may]] === * [[Helen Feyn]] === [[11 may]] === * [[Musa Bağırov]] — 90 yaşında vəfat edib. === [[10 may]] === * [[Leonid Kravçuk]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[8 may]] === * [[Kim Jiha]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Aprel]] == {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} === [[13 aprel]] === * [[Mişel Buke]] — 96 yaşında vəfat edib. === [[8 aprel]] === * [[Teymur Bünyadov (tarixçi)]] — 94 yaşında vəfat edib. === [[6 aprel]] === * [[Vladimir Jirinovski]] — 75 yaşında vəfat edib. === [[4 aprel]] === * [[Keti Lamkin]] — 74 yaşında vəfat edib. === [[2 aprel]] === * [[Mkrtıç Markosyan]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[1 aprel]] === * [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Mart]] == {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} === [[28 mart]] === * [[Vəhdət Sultanzadə]] — 86 yaşında vəfat edib. === [[27 mart]] === * [[Şakir Həsənov]] — 74 yaşında vəfat edib. * [[Enrike Pinti]] — 82 yaşında vəfat edib. * [[Ayaz Mütəllibov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[25 mart]] === * [[Rza Bərahəni]] — 86 yaşında vəfat edib. * [[Kathryn Hays]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[23 mart]] === * [[Madlen Olbrayt]] — 84 yaşında vəfat edib. * [[Raven Aleksis]] — 35 yaşında vəfat edib. === [[18 mart]] === * [[Adiz Kusayev]] — 84 yaşında vəfat edib. === [[17 mart]] === * [[Musa Məmmədov (geoloq)]] — === [[13 mart]] === * [[Əjdər İsmayılov]] — 83 yaşında vəfat edib. * [[Vilyam Hört]] — 71 yaşında vəfat edib. === [[10 mart]] === * [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[7 mart]] === * [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — 92 yaşında vəfat edib. === [[4 mart]] === * [[Albert Mustafayev]] — 91 yaşında vəfat edib. === [[3 mart]] === * [[Zəhmət Şahverdiyev]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Vüsal Kazımov (əsgər)]] — 21 yaşında vəfat edib. == [[Fevral]] == {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} == [[Yanvar]] == {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == *[[2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər| ]] 9ayz7ul6sp1ladrtme0q7eq8mb6tq0f 6564122 6564121 2022-08-05T16:05:19Z 80.235.136.192 /* 6 avqust */ wikitext text/x-wiki {{TOC sağ}} '''2022-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı''' — [[2022]]-ci ildə vəfat edən ensiklopedik şəxslərin siyahısı. {{Həmçinin bax|:Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər}} == [[Avqust]] == {{Əsas|2022-ci il avqust ayında vəfat edənlər}} ===[[6 avqust]]=== ===[[4 avqust]]=== * [[Ataxan Paşayev]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[3 avqust]]=== * [[Araz Zeynalov]] — 61 yaşında vəfat edib. == [[İyul]] == {{Əsas|2022-ci il iyul ayında vəfat edənlər}} ===[[27 iyul]]=== * [[Bernard Cribbins]] — 93 yaşında vəfat edib. ===[[10 iyul]]=== * [[Ənvər Çingizoğlu]] — 60 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyul]]=== * [[Andraş Töröçik]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[8 iyul]]=== * [[Şinzo Abe]] — 67 yaşında vəfat edib. ===[[6 iyul]]=== * [[Ceyms Kaan]] — 82 yaşında vəfat edib. == [[İyun]] == {{Əsas|2022-ci il iyun ayında vəfat edənlər}} ===[[28 iyun]]=== * [[Cüneyt Arkın]] — 84 yaşında vəfat edib. ===[[26 iyun]]=== * [[Marqaret Kin]] — 94 yaşında vəfat edib. ===[[20 iyun]]=== * [[Regimantas Adomaytis]] — 85 yaşında vəfat edib. * [[Eldar Salayev]] — 88 yaşında vəfat edib. * [[Aida Hüseynova (musiqişünas)]] ===[[17 iyun]]=== * [[Jan-Lui Trentinyan]] — 91 yaşında vəfat edib. * [[Müzamil Abdullayev]] * [[Əlistan Əkbərov]] — 82 yaşında vəfat edib. ===[[11 iyun]]=== * [[Tuncer Gülənsoy]] — 83 yaşında vəfat edib. ===[[9 iyun]]=== * [[Matt Zimmerman]] — 87 yaşında vəfat edib. ===[[5 iyun]]=== * [[Alek Con Saç]] — 70 yaşında vəfat edib. ===[[2 iyun]]=== * [[Rahid Rəhmanov]] — 85 yaşında vəfat edib. == [[May]] == {{Əsas|2022-ci il may ayında vəfat edənlər}} ===[[28 may]]=== * [[Buyar Nişani]] — 55 yaşında vəfat edib. === [[19 may]] === * [[Vaqif Əsədov]] — 75 yaşında vəfat edib. * [[Tofiq Məmmədov (botanik)]] — 65 yaşında vəfat edib. === [[17 may]] === * [[Vangelis]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Özlem Sarıkaya Yurt]] — 39 yaşında vəfat edib. === [[16 may]] === * [[Arkadi Manciyev]] — 60 yaşında vəfat edib. * [[Fuad Vəlixanov]] — 81 yaşında vəfat edib. === [[14 may]] === * [[Helen Feyn]] === [[11 may]] === * [[Musa Bağırov]] — 90 yaşında vəfat edib. === [[10 may]] === * [[Leonid Kravçuk]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[8 may]] === * [[Kim Jiha]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Aprel]] == {{Əsas|2022-ci il aprel ayında vəfat edənlər}} === [[13 aprel]] === * [[Mişel Buke]] — 96 yaşında vəfat edib. === [[8 aprel]] === * [[Teymur Bünyadov (tarixçi)]] — 94 yaşında vəfat edib. === [[6 aprel]] === * [[Vladimir Jirinovski]] — 75 yaşında vəfat edib. === [[4 aprel]] === * [[Keti Lamkin]] — 74 yaşında vəfat edib. === [[2 aprel]] === * [[Mkrtıç Markosyan]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[1 aprel]] === * [[Zülfüqar Abbasov (xalq artisti)]] — 81 yaşında vəfat edib. == [[Mart]] == {{Əsas|2022-ci il mart ayında vəfat edənlər}} === [[28 mart]] === * [[Vəhdət Sultanzadə]] — 86 yaşında vəfat edib. === [[27 mart]] === * [[Şakir Həsənov]] — 74 yaşında vəfat edib. * [[Enrike Pinti]] — 82 yaşında vəfat edib. * [[Ayaz Mütəllibov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[25 mart]] === * [[Rza Bərahəni]] — 86 yaşında vəfat edib. * [[Kathryn Hays]] — 88 yaşında vəfat edib. === [[23 mart]] === * [[Madlen Olbrayt]] — 84 yaşında vəfat edib. * [[Raven Aleksis]] — 35 yaşında vəfat edib. === [[18 mart]] === * [[Adiz Kusayev]] — 84 yaşında vəfat edib. === [[17 mart]] === * [[Musa Məmmədov (geoloq)]] — === [[13 mart]] === * [[Əjdər İsmayılov]] — 83 yaşında vəfat edib. * [[Vilyam Hört]] — 71 yaşında vəfat edib. === [[10 mart]] === * [[Rüstəm İbrahimbəyov]] — 83 yaşında vəfat edib. === [[7 mart]] === * [[Məhəmməd Rafiq Tarar]] — 92 yaşında vəfat edib. === [[4 mart]] === * [[Albert Mustafayev]] — 91 yaşında vəfat edib. === [[3 mart]] === * [[Zəhmət Şahverdiyev]] — 79 yaşında vəfat edib. * [[Vüsal Kazımov (əsgər)]] — 21 yaşında vəfat edib. == [[Fevral]] == {{Əsas|2022-ci il fevral ayında vəfat edənlər}} == [[Yanvar]] == {{Əsas|2022-ci il yanvar ayında vəfat edənlər}} == Həmçinin bax == *[[2021-ci ildə vəfat edənlərin siyahısı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə vəfat edənlər| ]] d4p3b33us9lfa81g89s7b8z0fdml6pc Kateqoriya:Epidemioloqlar 14 735555 6564525 6282324 2022-08-05T20:19:28Z White Demon 75303 [[VP:KU|KU]]: [[Kateqoriya:Elmlərə görə alimlər]] → [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Epidemiologists}} [[Kateqoriya:Epidemiologiya]] [[Kateqoriya:İxtisaslarına görə həkimlər]] [[Kateqoriya:Sahələrinə görə alimlər]] t50aoqwo3t36id4i8fxyc9dnyf274hp Türkan Şoray 0 737646 6563919 6494419 2022-08-05T13:33:46Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Türkan Şoray |orijinal adı = |digər adları = |şəkil = Turkan Soray 1310395.jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |fəaliyyəti = |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 28.06.1945 |doğum yeri = [[Əyyubsultan]], [[İstanbul]], [[Türkiyə]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{flaqifikasiya|Türkiyə}} |milliyyəti = [[Anadolu türkləri|türk]] |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = [[aktrisa]], [[rejissor]], [[ssenarist]] |fəaliyyət illəri= [[1960]]–cı ildən |istiqaməti = |tanınır = kino akrtisası |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = '''[[Antalya Qızıl Portağal kinofestivalı]]''' <br> ''Ən yaxşı qadın roluna görə'' (1964, 1968, 1887, 1994)<br> Kimi sahəsində xidmətlərinə görə (1996) |imdb_id = 0814734 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Türkan Şoray''' ({{DVTY}} — türk kinoaktrisası, ssenarist və rejissor.<ref name=":0" /><ref name=":1" /> [[Türkiyə kinosu|Yeşilçam]]ın ən önəmli simalarından biri. Qərb ölkələrində Türkan Şoray Şərqin “Elizabet Teylor”u adlandırılır. O, həmçinin Türkiyə kinosunun “Sultanı” kimi də tanınır.<ref name="MAFM">{{cite news|url=http://www.mafm.boun.edu.tr/files/344_turkan_soray.pdf|title=Türkan Şoray ile Söyleşi|date=2 December 2013|access-date=14 January 2014|author=Yeşim Tabak|work=Mithat Alam Film Merkezi}}</ref> Karyerasına 1960-cı ildə başlamış və "Acı Həyat" filmi ilə 1-ci [[Antalya Qızıl Portağal kinofestivalı]]nda ən uğurlu aktrisa kimi ilk mükafatını qazanmışdır.<ref name="MAFM"/> 222-dən çox filmdə rol alan Şoray, bütün dünya üzrə ən çox bədii filmdə rol ifa edən aktrisa kimi tarixə düşmüşdür.<ref>{{cite news|url=http://www.skylife.com/tr/2013-07/yasam/karun-hazinelerini-sevgi-icin-reddederim|title="Karun Hazinelerini Sevgi İçin Reddederim."|author=Esra Yalçınalp|date=July 2013|access-date=14 January 2014|work=Skylife}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.habervitrini.com/haber/dunyanin-en--cok-film-ceviren-kadin-oyuncusu-243593/|title='Dünyanın En Çok Film Çeviren Kadın Oyuncusu'|date=21 October 2006|access-date=14 January 2014|work=Haber Vitrini|archive-date=26 April 2013|archive-url=https://archive.today/20130426103554/http://www.habervitrini.com/haber/dunyanin-en--cok-film-ceviren-kadin-oyuncusu-243593/|url-status=unfit}}</ref> 12 mart 2010-cu ildə Şoray [[UNICEF]]-in [[Türkiyə]]dəki xoşməramlı səfiri seçilib. Bu barədə o belə fikir bildirib: "Məncə, sevgi ilə edilə bilməyəcək heç bir şey yoxdur. Gücü sevgi ilə birləşdirsək, bir çox problemin öhdəsindən gələ bilərik".<ref>{{cite news|url=http://yenisafak.com.tr/Aktuel/?i=246386/|title=Şoray 'UNICEF-İyi Niyet Elçisi' oldu|date=2010|access-date=2 August 2010|work=Yeni Şafak}}</ref> [[Hülya Koçyiğit]], [[Filiz Akın]] və [[Fatma Girik]] ilə birlikdə o, türk kinematoqrafiyasında qızıl dövrün simvoludur və türk kinosunun dörd ən mühüm aktrisasından biri kimi qəbul edilir.<ref>{{cite news|url=http://www.ucansupurge.org/dosya/15festivaltanitimdosyasi.pdf|title=Türkiye'nin İlk Kadın Filmleri Festivali|date=May 2012|access-date=14 January 2014|work=Uçan Süpürge|archive-date=16 January 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140116092251/http://www.ucansupurge.org/dosya/15festivaltanitimdosyasi.pdf|url-status=dead}}</ref> Şorayın bu aktrisalardan üstünlüyü onun həm də rejissorluq etməsidir. O, “Dönüş” (1972),<ref>{{cite news|url=http://www.bunubil.com/genelkultur/detay.php?detayno=ds0u348977|title=Soru: Türkân Şoray'ın ilk yönetmenlik denemesi olan ve başrollerini Kadir İnanır'la paylaştığı filmin adı nedir?|access-date=17 March 2010|work=Bunu Bil, NTVMSNBC}}</ref> "Əzab" (1973), "Bodrum Hâkimi" (1976), "İlanı Öldürsələr" (1981) və "Uzaqlarda" "Axtarma"(2015) filmlərini çəkmişdir. == Həyatı == Türkan Şoray [[İstanbul]]un [[Əyyubsultan]] səmtində dövlət məmurları ailəsinin ilk övladı olaraq dünyaya gəlib. Onun atası Xalid Şoray [[Çərkəzlər|çərkəz]] əsilli, ana babası isə [[Saloniki]]dən gələn türk köçkün idi.<ref name=":0">{{cite web | url = http://arsiv.sabah.com.tr/2006/10/16/gny/gny115-20061016-200.html | title = Evet, biz Çerkez'iz. Kuzey Kafkaslar'daki Kabartay Çerkezleri'ndeniz.Annemin babası Selanikli. Baba tarafım ise Kafkasya'dan gelme. | archive-url = https://web.archive.org/web/20161129040517/http://arsiv.sabah.com.tr:80/2006/10/16/gny/gny115-20061016-200.html | archive-date = 29 November 2016}}</ref><ref name=":1">{{cite web|url=http://m.gazetevatan.com/amp/cerkes-kizi-olmak-hosuma-gidiyor-19912-gundem/|title=Çerkes kızı olmak hoşuma gidiyor - GAZETE VATAN|website=M.gazetevatan.com|access-date=16 January 2019}}</ref> Ondan başqa ailənin daha iki qızı var idi: Nazan və Figen. Kiçik qızları dünyaya gələndən sonra Türkanın valideynləri boşandı və uşaqlar anası Melihə ilə qaldı. Meliha Şoray Karagümrükdə mənzil kirayələyərək qızları ilə ora köçdü. Burada Türkan Fatih Qızlar Liseyini bitirdi. Türkan ailəsinin kirayədə qaldığı mənzilin sahibi Türkiyənin ilk aktrisalarından olan Emel Yıldız idi. Türkanı kinoya gətirəndə məhz Emel Yıldız oldu. O, Türkan Şorayı tezliklə müqavilə bağladığı Yeşilçam studiyasına gətirdi.<ref>[http://www.sabah.com.tr/Yasam/2010/02/28/sultani_olacagi_sinemaya_panter_emel_sokmus 'Sultan'ı olacağı sinemaya Panter Emel sokmuş], Sabah, 28 Şubat 2010</ref><ref>[http://kelebekgaleri.hurriyet.com.tr/galeridetay.aspx?cid=62624&rid=0&p=109 ‘Panter Emel’ lakaplı Emel Yıldız, birçok ünlü oyuncuyu Türk sinemasına kazandırdı.], Hürriyet, erişim 9 Ocak 2013</ref><ref>[http://www.milliyet.com.tr/fotogaleri/41203-yasam-magazin-tarihinde-nostaljik-bir-yolculuk/13 Magazin tarihinde nostaljik bir yolculuk], Milliyet, erişim 9 Ocak 2013</ref>. Onun çəkildiyi ilk film 1960-cı ildə "Kənddə bir qız sevdim" olmuşdur. 1964-cü ildə Metin Erksan tərəfindən çəkilən, Şoray və Ekrem Boranın baş rollarda oynadığı "Acı Həyat" filmi Şoraya ilk Qızıl Portağal mükafatını qazandırmışdır. Bu filmdə manikürçü Nərmin rolunu oynayan aktrisa üçün karyerasında əhəmiyyətli bir addım oldu.<ref>{{cite web|url=http://www.zaman.com.tr/cumartesi/turkan-sorayla-anilar/2028773.html|başlık=Türkân Şoray’la anılar|tarih=15 Aralık 2012|erişimtarihi=2 Ocak 2012|iş=Zaman}}</ref> 1968-ci ildə Sait Faiq Abasıyanıkın "Bənövşə Vadisi" hekayəsindən ilhamlanaraq Safa Önalın yazdığı "Vesikalı Yarım" filmi ilə Şoray karyerasında ikinci "Qızıl Portağal" mükafatını qazandı.<ref name="Radikal">{{cite web|url=http://www.radikal.com.tr/hayat/turkan_soray_gozlerimle_oynamayi_lutfi_akaddan_ogrendim-1128693|başlık=Türkan Şoray: 'Gözlerimle oynamayı Lütfi Akad'dan öğrendim'|tarih=8 Nisan 2013|erişimtarihi=14 Ocak 2014|iş=Radikal}}</ref> 1990-cı illərdə [[serial]] çəkilişlərinə diqqət yetirməyə başladı və bu işlərdən ən diqqət çəkən və uzun ömürlü olanları [[Şənər Şen]] ilə birlikdə oynadığı "İkinci Bahar" və [[Haluk Bilginer]]lə baş rol paylaşdığı "Tatlı Həyat" oldu.<ref>{{cite web | url = http://www.imdb.com/title/tt0302199/ | başlık = Tatli hayat / Storyline | erişimtarihi = 14 Temmuz 2011 | yayımcı = IMDb | dil = İngilizce | arşivurl = https://web.archive.org/web/20160311002825/http://www.imdb.com/title/tt0302199/ | arşivtarihi = 11 Mart 2016 | ölüurl = hayır }}</ref> Ümumilikdə o, 222 filmdə rol alıb. Türkan Şoray [[NTV (Türkiyə)|NTV]]-də yayımlanan və qonaqları ilə öz kino karyerasının müzakirə edildiyi ilk televiziya proqramı olan "Cinema Benim Aşkım"ı(2010-2011) təqdim etmişdir.<ref>{{cite web|url=http://www.ntvmsnbc.com/id/25044046/|başlık=Şoray ilk televizyon programına başlıyor|tarih=|erişimtarihi=14 Ocak 2010|iş=NTVMSNBC}}</ref> Şoray proqramında kino aktyorları ilə kino karyerasından bəhs edirdi.<ref>{{cite web|http://www.hurriyet.com.tr/magazin/magazinhatti/13487529.asp/|başlık=Sinema benim aşkım|tarih=|erişimtarihi=|iş=Hürriyet}}</ref> Şoray programında sinema oyuncuları ile sinema kariyerini anlatmaktadır.<ref>{{cite web|url=http://www.ntvmsnbc.com/id/25047581/|başlık=Ediz Hun ve Filiz Akın 'Sinema Benim Aşkım'da|tarih=23 Ocak 2010|erişimtarihi=2011|iş=NTVMSNBC}}</ref> Şoray 2016-cı ildən Avrasiya Akademiyasının üzvüdür.<ref>[http://eurasia-academy.org/?page_id=54/ Eurasian Academy Official Site]</ref><ref>[http://www.teleqraf.com/news/116405 Türkan Şoray fransız aktyoru ilə görüşəcək — BAKIDA Teleqraf.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161121171730/http://www.teleqraf.com/news/116405 |date=2016-11-21 }}</ref><ref>[http://www.today.az/news/entertainment/156134.html Today.Az — Robert Hossein, Turkan Soray awarded Eurasian Legend Award<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> == Şəxsi həyatı == 1983-cü ildə Türkan Cihan Ünalla ailə qurub, bu evlilikdən 21 oktyabr 1984-cü ildə qızları Yağmur dünyaya gəlib. Cütlük 1987-ci ildə boşanıb. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Kitabları == * "[[:tr:Sinemam ve Ben]]" (otobiyografi), Türkan Şoray, NTV Yayınları, 2012, İstanbul. == Musiqi albomları == *''[[:tr:Türkan Şoray Söylüyor]]'' (2015) == Haqqında yazılan kitablar == * "Türkân Şoray, Bir Yıldız Böyle Doğdu" (belgesel roman), [[:tr:Agah Özgüç]], Göl yayınları, 1974, İstanbul. * "Sümbül Sokağın Tutsak Kadını" (biyografi), [[:tr:Atilla Dorsay]], Remzi Kirabevi, 1997, İstanbul. ISBN 975-14-0612-9 * "Türkân Şoray" (biyografi), Agah Özgüç, Açıkşehir yayınları, 2001, İstanbul. ISBN 975-93383-00'' * "Türkân Şoray ile Yüz Yüze", Feridun Andaç, Drahma yayınları, 2010, İstanbul. * "50 Yıllık Aşk - Türkan Şoray", Ercan Akarsu, Esen kitap, 2014, İstanbul. ISBN 978-605-4609-40-6 * "Sinema Emekçisi - Türkan Şoray", Ercan Akarsu, Esen Kitap, 2015, İstanbul. ISBN 978-605-4609-67-3 * "Türkan Şoray Sinemasında Kadın İmgesi", Burak Süme, İkinci Adam Yayınları, 2016, İstanbul ISBN 978-605-306-127-4 == Xarici keçidlər == * [http://www.fanpix.net/gallery/turkan-soray-pictures.htm Фотогалерея Тюркан Шорай на сайте FANPIX.net] * [http://www.afisha.ru/people/326262/ Фотографии Тюркан Шорай на сайте «Афиша»] {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Türkiyə aktrisaları]] [[Kateqoriya:XX əsrin ssenaristləri]] [[Kateqoriya:Türkiyə film rejissorları]] [[Kateqoriya:XXI əsr aktrisaları]] 5ac5p2xg2qv2dawevlgm3hrn5oqijrd İstifadəçi:Qraf061 2 741252 6564266 6563628 2022-08-05T18:22:01Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[Fayl:Wikimedia.png|60px|none]] |} <span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#111675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Yıxılanda yanında olanlara diqqət yetir ki, qalxanda kiminlə gəzəcəyini biləsən!'''<sup></sup></span> {{İstifadəçi məlumatı |Adı Soyadı = Qədir Quliyev |Şəkli = Şəkil-Qədir Quliyev.jpg |İstifadəçi adı = Qraf061 |Yaşadığı ölkə = {{AZE}} |Milliyyəti = [[Azərbaycan]] |Doğum tarixi = 02.05.2001 |Doğum yeri = [[Ucar]] |Vikipediyada fəaliyyəti = [[17 fevral]] [[2022]] - indiyə kimi |Töhfələri = |Instagram = |Facebook = |Twitter = |VK = |E-mail = quliyevqdir1@gmail.com |Vikiİmzası = [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''Qraf'''<sup>061</sup></span>]] |Sayt/Bloq = [https://oneoks501423695.wordpress.com/ https://Qədir Quliyev Polad oğlu//oneks] }} [[Fayl:Flag-map of Azerbaijan.svg|centr|50px|Canım Azərbaycanım]] [[Fayl:Azərbaycan Respublikasının bayrağı.gif|40px|left]] == Haqqımda == Mən <span style="color: blue;">Qədir Quliyev</span> Polad oğlu 2 may 2001-ci ildə Ucar rayonu (Alpout) kəndində anadan olmuşam. 15 sentyabr 2007-ci ildə Ucar rayonu Alpout kənd 1- nömrəli tam orta məktəbin 1-ci sinifinə getmişəm. 2015-ci ildə məktəblər arası intelektual yarışlarda iştirak etmişəm. 2018-ci ildə Ucar rayonu Alpout kənd 1- nömrəli tam orta məktəbin 11-ci sinifini bitirmişəm. 2018-ci il tarixində Odlar Yurdu Universitetinin Mühasibat uçotu ixtisasına qəbul olmuşam. 2018–2019-cu il tarixində bir sıra könüllülük fəaliyyətim olub. 2019-cu il tarixində Odlar yurdu kollecinin Ədəbiyyat Klubunun klub sədri olmuşam. 02 iyul 2019-cu il tarixində həqiqi hərbi xidmətə yollanmışam və ikinci Qarabağ döyüşlərində iştirak etmişəm. 20 oktyabr 2021-ci il tarixində Zəngilan (vejnəli) istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmişəm və düşmənin artilleriyasıdan açılan atəş nəticəsində bədən xəsarətləri almışam. 25 dekabr 2020-ci il tarixində "Zəngilanın azad olunmasına görə" medalı, 26 noyabr 2020-ci ildə "Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı ilə təltif olunmuşam. 22 iyul 2021-ci il tarixində həqiqi hərbi xidməti bitirmişəm. 2022-ci il tarixində təhsilimə yenidən davam etmişəm. '''Vikipediyadakı məqsədim xalqımızın öz yerli dilində dolğun və sərbəst məlumat alması həmçinin vikipediyanı zənginləşdirmək və töhfə verməkdir. ''' Mən [[istifadəçi:Gladiator000]] ilə eyni İP ünvanını paylaşıram. == İstifadəçi qutuları == {| class="wikitable" |- |{{User ad|Qədir Quliyev}} !{{User yer}} |{{Kişi}} |- |{{User yaş|gün=2|ay=05|il=2001}} |{{Maraqlar:Tarix}} |{{İstifadəçi Azərbaycan}} |- |{{User Azərbaycanlı Türk 1}} !{{İstifadəçi Yaşıl Vikipediya}} |{{Bürclər:Buğa}} |- |[[Odlar Yurdu Universiteti]] |{{İstifadəçi Tələbə}} |{{İstifadəçi Qarabağ}} |- |[["Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı]] [[Fayl:Participant of the Patriotic War medal.png|thumb|center|<center>|65px|</center>]] |[["Zəngilanın azad olunmasına görə" medalı]] [[Fayl:Zəngilanın Azad Olunmasına Görə medalı.svg|thumb|center|<center>|45px|</center>]] |{036442{User Wikipedian For|il=2022|ay=02|gün=17}} |} === İstifadəçi Hüquqları === {{Avtopatrul}} {{Səhifə addəyişdiricisi}} {{Fayl addəyişdiricisi}} {{Rolbaker}} {{Təcrübəli istifadəçi}} [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''Qraf'''<sup>061</sup></span>]] a3ckanfwe5pp5ql22pkaa2h1yunq11k 6564275 6564266 2022-08-05T18:24:49Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[Fayl:Wikimedia.png|60px|none]] |} <span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#111675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Yıxılanda yanında olanlara diqqət yetir ki, qalxanda kiminlə gəzəcəyini biləsən!'''<sup></sup></span> {{İstifadəçi məlumatı |Adı Soyadı = Qədir Quliyev |Şəkli = Şəkil-Qədir Quliyev.jpg |İstifadəçi adı = Qraf061 |Yaşadığı ölkə = {{AZE}} |Milliyyəti = [[Azərbaycan]] |Doğum tarixi = 02.05.2001 |Doğum yeri = [[Ucar]] |Vikipediyada fəaliyyəti = [[17 fevral]] [[2022]] - indiyə kimi |Töhfələri = |Instagram = |Facebook = |Twitter = |VK = |E-mail = quliyevqdir1@gmail.com |Vikiİmzası = [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''Qraf'''<sup>061</sup></span>]] |Sayt/Bloq = [https://web.archive.org/web/20220805181838/https://oneoks501423695.wordpress.com/ https://Qədir Quliyev Polad oğlu//oneks] }} [[Fayl:Flag-map of Azerbaijan.svg|centr|50px|Canım Azərbaycanım]] [[Fayl:Azərbaycan Respublikasının bayrağı.gif|40px|left]] == Haqqımda == Mən <span style="color: blue;">Qədir Quliyev</span> Polad oğlu 2 may 2001-ci ildə Ucar rayonu (Alpout) kəndində anadan olmuşam. 15 sentyabr 2007-ci ildə Ucar rayonu Alpout kənd 1- nömrəli tam orta məktəbin 1-ci sinifinə getmişəm. 2015-ci ildə məktəblər arası intelektual yarışlarda iştirak etmişəm. 2018-ci ildə Ucar rayonu Alpout kənd 1- nömrəli tam orta məktəbin 11-ci sinifini bitirmişəm. 2018-ci il tarixində Odlar Yurdu Universitetinin Mühasibat uçotu ixtisasına qəbul olmuşam. 2018–2019-cu il tarixində bir sıra könüllülük fəaliyyətim olub. 2019-cu il tarixində Odlar yurdu kollecinin Ədəbiyyat Klubunun klub sədri olmuşam. 02 iyul 2019-cu il tarixində həqiqi hərbi xidmətə yollanmışam və ikinci Qarabağ döyüşlərində iştirak etmişəm. 20 oktyabr 2021-ci il tarixində Zəngilan (vejnəli) istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmişəm və düşmənin artilleriyasıdan açılan atəş nəticəsində bədən xəsarətləri almışam. 25 dekabr 2020-ci il tarixində "Zəngilanın azad olunmasına görə" medalı, 26 noyabr 2020-ci ildə "Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı ilə təltif olunmuşam. 22 iyul 2021-ci il tarixində həqiqi hərbi xidməti bitirmişəm. 2022-ci il tarixində təhsilimə yenidən davam etmişəm. '''Vikipediyadakı məqsədim xalqımızın öz yerli dilində dolğun və sərbəst məlumat alması həmçinin vikipediyanı zənginləşdirmək və töhfə verməkdir. ''' Mən [[istifadəçi:Gladiator000]] ilə eyni İP ünvanını paylaşıram. == İstifadəçi qutuları == {| class="wikitable" |- |{{User ad|Qədir Quliyev}} !{{User yer}} |{{Kişi}} |- |{{User yaş|gün=2|ay=05|il=2001}} |{{Maraqlar:Tarix}} |{{İstifadəçi Azərbaycan}} |- |{{User Azərbaycanlı Türk 1}} !{{İstifadəçi Yaşıl Vikipediya}} |{{Bürclər:Buğa}} |- |[[Odlar Yurdu Universiteti]] |{{İstifadəçi Tələbə}} |{{İstifadəçi Qarabağ}} |- |[["Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı]] [[Fayl:Participant of the Patriotic War medal.png|thumb|center|<center>|65px|</center>]] |[["Zəngilanın azad olunmasına görə" medalı]] [[Fayl:Zəngilanın Azad Olunmasına Görə medalı.svg|thumb|center|<center>|45px|</center>]] |{036442{User Wikipedian For|il=2022|ay=02|gün=17}} |} === İstifadəçi Hüquqları === {{Avtopatrul}} {{Səhifə addəyişdiricisi}} {{Fayl addəyişdiricisi}} {{Rolbaker}} {{Təcrübəli istifadəçi}} [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''Qraf'''<sup>061</sup></span>]] hfcm35sqcucnyo0h024afz0y3f6g5i8 6564328 6564275 2022-08-05T18:44:43Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[Fayl:Wikimedia.png|60px|none]] |} <span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#111675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Yıxılanda yanında olanlara diqqət yetir ki, qalxanda kiminlə gəzəcəyini biləsən!'''<sup></sup></span> {{İstifadəçi məlumatı |Adı Soyadı = Qədir Quliyev |Şəkli = Şəkil-Qədir Quliyev.jpg |İstifadəçi adı = Qraf061 |Yaşadığı ölkə = {{AZE}} |Milliyyəti = [[Azərbaycan]] |Doğum tarixi = 02.05.2001 |Doğum yeri = [[Ucar]] |Vikipediyada fəaliyyəti = [[17 fevral]] [[2022]] - indiyə kimi |Töhfələri = |Instagram = |Facebook = |Twitter = |VK = |E-mail = quliyevqdir1@gmail.com |Vikiİmzası = [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''Qraf'''<sup>061</sup></span>]] |Sayt/Bloq = }} [[Fayl:Flag-map of Azerbaijan.svg|centr|50px|Canım Azərbaycanım]] [[Fayl:Azərbaycan Respublikasının bayrağı.gif|40px|left]] == Haqqımda == Mən <span style="color: blue;">Qədir Quliyev</span> Polad oğlu 2 may 2001-ci ildə Ucar rayonu (Alpout) kəndində anadan olmuşam. 15 sentyabr 2007-ci ildə Ucar rayonu Alpout kənd 1- nömrəli tam orta məktəbin 1-ci sinifinə getmişəm. 2015-ci ildə məktəblər arası intelektual yarışlarda iştirak etmişəm. 2018-ci ildə Ucar rayonu Alpout kənd 1- nömrəli tam orta məktəbin 11-ci sinifini bitirmişəm. 2018-ci il tarixində Odlar Yurdu Universitetinin Mühasibat uçotu ixtisasına qəbul olmuşam. 2018–2019-cu il tarixində bir sıra könüllülük fəaliyyətim olub. 2019-cu il tarixində Odlar yurdu kollecinin Ədəbiyyat Klubunun klub sədri olmuşam. 02 iyul 2019-cu il tarixində həqiqi hərbi xidmətə yollanmışam və ikinci Qarabağ döyüşlərində iştirak etmişəm. 20 oktyabr 2021-ci il tarixində Zəngilan (vejnəli) istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmişəm və düşmənin artilleriyasıdan açılan atəş nəticəsində bədən xəsarətləri almışam. 25 dekabr 2020-ci il tarixində "Zəngilanın azad olunmasına görə" medalı, 26 noyabr 2020-ci ildə "Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı ilə təltif olunmuşam. 22 iyul 2021-ci il tarixində həqiqi hərbi xidməti bitirmişəm. 2022-ci il tarixində təhsilimə yenidən davam etmişəm. '''Vikipediyadakı məqsədim xalqımızın öz yerli dilində dolğun və sərbəst məlumat alması həmçinin vikipediyanı zənginləşdirmək və töhfə verməkdir. ''' Mən [[istifadəçi:Gladiator000]] ilə eyni İP ünvanını paylaşıram. == İstifadəçi qutuları == {| class="wikitable" |- |{{User ad|Qədir Quliyev}} !{{User yer}} |{{Kişi}} |- |{{User yaş|gün=2|ay=05|il=2001}} |{{Maraqlar:Tarix}} |{{İstifadəçi Azərbaycan}} |- |{{User Azərbaycanlı Türk 1}} !{{İstifadəçi Yaşıl Vikipediya}} |{{Bürclər:Buğa}} |- |[[Odlar Yurdu Universiteti]] |{{İstifadəçi Tələbə}} |{{İstifadəçi Qarabağ}} |- |[["Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı]] [[Fayl:Participant of the Patriotic War medal.png|thumb|center|<center>|65px|</center>]] |[["Zəngilanın azad olunmasına görə" medalı]] [[Fayl:Zəngilanın Azad Olunmasına Görə medalı.svg|thumb|center|<center>|45px|</center>]] |{036442{User Wikipedian For|il=2022|ay=02|gün=17}} |} === İstifadəçi Hüquqları === {{Avtopatrul}} {{Səhifə addəyişdiricisi}} {{Fayl addəyişdiricisi}} {{Rolbaker}} {{Təcrübəli istifadəçi}} [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''Qraf'''<sup>061</sup></span>]] 8ut8gms9jisn3xsn3ek1bqq8rqlizqk 6564658 6564328 2022-08-05T22:47:37Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[Fayl:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[Fayl:Wikimedia.png|60px|none]] |} <span style="font-family:Segoe print; color:#111442; text-shadow:#111675 0.0em 0.0em 0.0em;">'''Yıxılanda yanında olanlara diqqət yetir ki, qalxanda kiminlə gəzəcəyini biləsən!'''<sup></sup></span> {{İstifadəçi məlumatı |Adı Soyadı = Qədir Quliyev |Şəkli = Şəkil-Qədir Quliyev.jpg |İstifadəçi adı = Qraf061 |Yaşadığı ölkə = {{AZE}} |Milliyyəti = [[Azərbaycan]] |Doğum tarixi = 02.05.2001 |Doğum yeri = [[Ucar]] |Vikipediyada fəaliyyəti = [[17 fevral]] [[2022]] - indiyə kimi |Töhfələri = |Instagram = |Facebook = |Twitter = |VK = |E-mail = quliyevqdir1@gmail.com |Vikiİmzası = [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''Qraf'''<sup>061</sup></span>]] |Sayt/Bloq = [https://quliyevqdir1.wixsite.com/qdirquliyevpolad/ https://Qədir Quliyev Polad oğlu//oneks] }} [[Fayl:Flag-map of Azerbaijan.svg|centr|50px|Canım Azərbaycanım]] [[Fayl:Azərbaycan Respublikasının bayrağı.gif|40px|left]] == Haqqımda == Mən <span style="color: blue;">Qədir Quliyev</span> Polad oğlu 2 may 2001-ci ildə Ucar rayonu (Alpout) kəndində anadan olmuşam. 15 sentyabr 2007-ci ildə Ucar rayonu Alpout kənd 1- nömrəli tam orta məktəbin 1-ci sinifinə getmişəm. 2015-ci ildə məktəblər arası intelektual yarışlarda iştirak etmişəm. 2018-ci ildə Ucar rayonu Alpout kənd 1- nömrəli tam orta məktəbin 11-ci sinifini bitirmişəm. 2018-ci il tarixində Odlar Yurdu Universitetinin Mühasibat uçotu ixtisasına qəbul olmuşam. 2018–2019-cu il tarixində bir sıra könüllülük fəaliyyətim olub. 2019-cu il tarixində Odlar yurdu kollecinin Ədəbiyyat Klubunun klub sədri olmuşam. 02 iyul 2019-cu il tarixində həqiqi hərbi xidmətə yollanmışam və ikinci Qarabağ döyüşlərində iştirak etmişəm. 20 oktyabr 2021-ci il tarixində Zəngilan (vejnəli) istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmişəm və düşmənin artilleriyasıdan açılan atəş nəticəsində bədən xəsarətləri almışam. 25 dekabr 2020-ci il tarixində "Zəngilanın azad olunmasına görə" medalı, 26 noyabr 2020-ci ildə "Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı ilə təltif olunmuşam. 22 iyul 2021-ci il tarixində həqiqi hərbi xidməti bitirmişəm. 2022-ci il tarixində təhsilimə yenidən davam etmişəm. '''Vikipediyadakı məqsədim xalqımızın öz yerli dilində dolğun və sərbəst məlumat alması həmçinin vikipediyanı zənginləşdirmək və töhfə verməkdir. ''' Mən [[istifadəçi:Gladiator000]] ilə eyni İP ünvanını paylaşıram. == İstifadəçi qutuları == {| class="wikitable" |- |{{User ad|Qədir Quliyev}} !{{User yer}} |{{Kişi}} |- |{{User yaş|gün=2|ay=05|il=2001}} |{{Maraqlar:Tarix}} |{{İstifadəçi Azərbaycan}} |- |{{User Azərbaycanlı Türk 1}} !{{İstifadəçi Yaşıl Vikipediya}} |{{Bürclər:Buğa}} |- |[[Odlar Yurdu Universiteti]] |{{İstifadəçi Tələbə}} |{{İstifadəçi Qarabağ}} |- |[["Vətən müharibəsi iştirakçısı" medalı]] [[Fayl:Participant of the Patriotic War medal.png|thumb|center|<center>|65px|</center>]] |[["Zəngilanın azad olunmasına görə" medalı]] [[Fayl:Zəngilanın Azad Olunmasına Görə medalı.svg|thumb|center|<center>|45px|</center>]] |{036442{User Wikipedian For|il=2022|ay=02|gün=17}} |} === İstifadəçi Hüquqları === {{Avtopatrul}} {{Səhifə addəyişdiricisi}} {{Fayl addəyişdiricisi}} {{Rolbaker}} {{Təcrübəli istifadəçi}} [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''Qraf'''<sup>061</sup></span>]] jcix161zu9bw3o3hav40eamuy17j9io Zenonun aporiaları 0 741466 6564506 6391287 2022-08-05T20:07:47Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Zenon aporiaları''' — [[Parmenid|Parmenidin]] fəlsəfi doktrinasını dəstəkləmək üçün [[Eleyalı Zenon]] tərəfindən irəli sürülən aporialar. Bizim təsəvvürlərimizin əksinə olaraq çoxluq və dəyişikliyin mövcud olmadığını, xüsusən də hərəkətin sadəcə bir illüziya olmasını dəstəkləyir. == Axilles və tısbağa aporiası == [[Qədim Yunanıstan]] qəhrəmanı [[Axilles|Axillesin]] tısbağa ilə yarışdığını təsəvvür edək. Axilles çox yaxşı yarışçı olduğuna görə, tısbağanın bir az irəlidən, məsələn, yüz metr irəlidən başlamasına icazə verir. Əgər hər ikisinin də sabit sürətdə qaçdığını təsəvvür etsək (biri sabit yüksək sürətdə, digəri sabit aşağı sürətdə), Axilles müəyyən müddət sonra yüz metr qaçdıqda tısbağanın başladığı yerə çatacaqdır. Bu müddət ərzində tısbağa az belə olsa müəyyən məsafəni qət edəcək, məsələn, bir metr. Axilles bir müddət sonra bu məsafəni də bitirəndə, həmin müddət ərzində tısbağa yenə də az belə olsa məsafə qət edəcək. Bu hadisə təkrar formada dövr edəcəkdir. Beləcə, Axilles tısbağanın çatdığı nöqtəyə çatanda, yenə də qət etməli məsafə qalmış olacaqdır. Buna görə də, [[Eleyalı Zenon|Zenon]] Axillesin tısbağanı heç vaxt keçə bilməyəcəyini demişdir.<ref>{{Cite news|url=http://mathforum.org/isaac/problems/zeno1.html|title=Zeno's Paradox|archive-date=2021-09-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20210909005353/http://mathforum.org/isaac/problems/zeno1.html|language=en|access-date=24 avqust 2011|url-status=unfit}}</ref><ref>{{Cite news|url=http://plato.stanford.edu/entries/paradox-zeno/|title=Zeno's Paradoxes: 3.2 Achilles and the Tortoise|archive-date=2022-03-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20220301174333/https://plato.stanford.edu/entries/paradox-zeno/#AchTor|access-date=24 avqust 2011|language=en|url-status=unfit}}</ref> Zenonun bu aporiadakı məqsədi hərəkətin mümkün olmadığını sübut etməkdir. == Dixomotiya (ikiyə bölünmə) aporiası == X şəxsin a nöqtəsindən d nöqtəsinə getdiyini təsəvvür edək. Şəxs d nöqtəsinə getmədən əvvəl d nöqtəsinə qədər olan məsafənin yarısını getməlidir. d nöqtəsinə qədər olan məsafənin yarısını getmədən əvvəl həmin məsafənin də yarısını (əvvəlkinin dörddə birini) getməlidir. Daha sonra məsafənin dörddə birini getmək üçün səkkizdə birini getməlidir. Bu beləcə dövriyyə edir. <math>A-\frac{d}{8}-\frac{d}{4}---\frac{d}{2}-------d</math> Nəticədə X şəxs sonsuz sayda yol getməlidir. Buradakı digər müddəa isə, hər ilk məsafə aralığının ikiyə bölünə bilməsi üçün müəyyən olunmuş gediləsi ilk məsafə yoxdur. Beləcə bu səyahətin başlanğıc nöqtəsi yoxdur, yəni, səyahətə başlaya bilinməz. Bu aporia nəticədə hansısa məsafəni qət etməyin tamamlanmayacağını və yaxud başlanamayacağını, beləcə bütün hərəkətlərin sadəcə illuziya olduğunu ifadə edir. == Ox aporiası == Bu aporiyada isə Zenon sübut edir ki, buraxılan ox əslində hərəkət etmir və sükunətdədir. O yenə də zamanı sonsuz anlara, fəzanı isə sonsuz hissələrə bölür. Beləliklə, hər an atılan ox bəlli olan bir yer tutur. Bu yer onun uzunluğuna bərabərdir. Bu isə o deməkdir ki, ox sükunətdədir, çünki hərəkət ehtimal edilsə də, onda belə çıxır ki, ox həmin an fəzada özündən daha da çox yer tutur, bu isə mümkün deyildir. Deməli, hərəkət əslində yoxdur və o sükunətlərin cəmidir. Beləliklə, hərəkət anlayışının olduğu ehtimal edilərsə, o zaman mütləq ziddiyyətlər yaranacaqdır. Bu aporiyanın müddəalarını çağdaş dönəmdə animasiyalarda görmək mümkündür. Orada hərəkət edən şeylər əslində sükunətdə olan şəkillərin cəmidir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{qaralama}} lsgre6aq6iym5mguozp1js0unrbemmz Rəhman Hacıyev 0 741869 6564020 6522761 2022-08-05T14:41:57Z Ellali2021 233997 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Şəxs |adı = Rəhman Hacıyev |orijinal adı = |şəkil = Rəhman Hacıyev (2022).jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = ''Qarabağ Dirçəliş Fondunun İdarə Heyətinin sədri'' |digər adı = |doğum tarixi = 17.4.1980 |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Bakı Dövlət Universiteti]] <small>(1997-2003)</small><br>IE Business School <small>(2019-2020)</small> |fəaliyyəti = jurnalist, baş redaktor, idarəçi |fəaliyyət illəri = 2002-indiyədək |tanınır = |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti|2020}}<ref name="a"/> |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = [https://qdf.gov.az/haqqimizda/idare-heyeti/ qdf.az] |vikianbar = }} '''Rəhman Tofiq oğlu Hacıyev''' ([[17 aprel]] [[1980]], [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalistlərinin siyahısı|Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti]], [[Qarabağ Dirçəliş Fondu]]nun İdarə Heyətinin sədri.<ref name="a">{{cite web |url=https://president.az/az/articles/view/39961 |title=Azərbaycan Respublikasının kütləvi informasiya vasitələrinin əməkdaşlarına fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |publisher=President.az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220311054759/https://president.az/az/articles/view/39961 |archivedate=11 mart 2022 |language=az}}</ref><ref name="e"/> == Bioqrafiya == Rəhman Tofiq oğlu Hacıyev 17 Aprel 1980-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub.<ref name="f">{{cite web |title=İdarə Heyətinin sədri |url=https://qdf.gov.az/haqqimizda/idare-heyeti/ |website=qdf.gov.az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220308051552/https://qdf.gov.az/haqqimizda/idare-heyeti/ |archivedate=8 mart 2022 |language=az}}</ref> == İstinadlar == {{istinadlar|2}} == Xarici keçidlər == * [https://bizim.media/az/siyaset/72496/ Simonyan və Solovyov Qarabağ Dirçəliş Fondunun sədrinin hesabını BLOKLADI - FOTO] [[Kateqoriya:Azərbaycan Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvləri]] hi8879vb881vmnbmxk54cdbqcgsegyy 6564021 6564020 2022-08-05T14:42:17Z Ellali2021 233997 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Şəxs |adı = Rəhman Hacıyev |orijinal adı = |şəkil = Rəhman Hacıyev (2022).jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = ''Qarabağ Dirçəliş Fondunun İdarə Heyətinin sədri'' |digər adı = |doğum tarixi = 17.4.1980 |doğum yeri = [[Bakı]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Bakı Dövlət Universiteti]] <small>(1997-2003)</small><br>IE Business School <small>(2019-2020)</small> |fəaliyyəti = jurnalist, baş redaktor, idarəçi |fəaliyyət illəri = 2002-indiyədək |tanınır = |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti|2020}}<ref name="a"/> |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = [https://qdf.gov.az/haqqimizda/idare-heyeti/ qdf.az] |vikianbar = }} '''Rəhman Tofiq oğlu Hacıyev''' ([[17 aprel]] [[1980]], [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalistlərinin siyahısı|Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti]], [[Qarabağ Dirçəliş Fondu]]nun İdarə Heyətinin sədri.<ref name="a">{{cite web |url=https://president.az/az/articles/view/39961 |title=Azərbaycan Respublikasının kütləvi informasiya vasitələrinin əməkdaşlarına fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |publisher=President.az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220311054759/https://president.az/az/articles/view/39961 |archivedate=11 mart 2022 |language=az}}</ref><ref name="e"/> == Bioqrafiya == Rəhman Tofiq oğlu Hacıyev 17 Aprel 1980-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub.<ref name="f">{{cite web |title=İdarə Heyətinin sədri |url=https://qdf.gov.az/haqqimizda/idare-heyeti/ |website=qdf.gov.az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220308051552/https://qdf.gov.az/haqqimizda/idare-heyeti/ |archivedate=8 mart 2022 |language=az}}</ref> == İstinadlar == {{istinadlar|2}} == Xarici keçidlər == * [https://bizim.media/az/siyaset/72496/ Simonyan və Solovyov Qarabağ Dirçəliş Fondunun sədrinin hesabını BLOKLADI - FOTO] [[Kateqoriya:Azərbaycan Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvləri]] srwrlbstnrybxbx2d8bq3zk3d0tmcea 6564022 6564021 2022-08-05T14:42:43Z Ellali2021 233997 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Şəxs |adı = Rəhman Hacıyev |orijinal adı = |şəkil = Rəhman Hacıyev (2022).jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = ''Qarabağ Dirçəliş Fondunun İdarə Heyətinin sədri'' |digər adı = |doğum tarixi = 17.4.1980 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = |dini = |ixtisası = |təhsili = [[Bakı Dövlət Universiteti]] <small>(1997-2003)</small><br>IE Business School <small>(2019-2020)</small> |fəaliyyəti = jurnalist, baş redaktor, idarəçi |fəaliyyət illəri = 2002-indiyədək |tanınır = |mükafatları = {{Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti|2020}}<ref name="a"/> |imzası = |imzanın ölçüsü = |imzanın izahı = |saytı = [https://qdf.gov.az/haqqimizda/idare-heyeti/ qdf.az] |vikianbar = }} '''Rəhman Tofiq oğlu Hacıyev''' ([[17 aprel]] [[1980]], [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]]) — [[Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalistlərinin siyahısı|Azərbaycan Respublikasının əməkdar jurnalisti]], [[Qarabağ Dirçəliş Fondu]]nun İdarə Heyətinin sədri.<ref name="a">{{cite web |url=https://president.az/az/articles/view/39961 |title=Azərbaycan Respublikasının kütləvi informasiya vasitələrinin əməkdaşlarına fəxri adların verilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı |publisher=President.az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220311054759/https://president.az/az/articles/view/39961 |archivedate=11 mart 2022 |language=az}}</ref><ref name="e"/> == Bioqrafiya == Rəhman Tofiq oğlu Hacıyev 17 Aprel 1980-ci ildə Bakı şəhərində anadan olub.<ref name="f">{{cite web |title=İdarə Heyətinin sədri |url=https://qdf.gov.az/haqqimizda/idare-heyeti/ |website=qdf.gov.az |archiveurl=https://web.archive.org/web/20220308051552/https://qdf.gov.az/haqqimizda/idare-heyeti/ |archivedate=8 mart 2022 |language=az}}</ref> == İstinadlar == {{istinadlar|2}} == Xarici keçidlər == * [https://bizim.media/az/siyaset/72496/ Simonyan və Solovyov Qarabağ Dirçəliş Fondunun sədrinin hesabını BLOKLADI - FOTO] [[Kateqoriya:Azərbaycan Mətbuat Şurası İdarə Heyətinin üzvləri]] 6wu9qesp4ssnbcc63z0vkr9pqre4nhs Azərbaycan İslam Müqavimət Hərəkatı 0 742124 6564915 6529406 2022-08-06T09:02:17Z CommonsDelinker 366 "Islamic_Resistance_Movement_of_Azerbaijan_flag_on_Qasem_Soleimani’s_grave.jpg" faylı silinir, çünki bu fayl [[commons:User:Yann|Yann]] tərəfindən "per [[:c:Commons:Deletion requests/File:Islamic Resistance Movement of Azerbaijan flag on Qasem Soleimani’s wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |adı = '''Azərbaycan İslam Müqavimət Hərəkatı''' |orijinal_adı = |şəkil = |şəkil_izah = |illər = [[2015]] — hal-hazırda |ölkə = [[Azərbaycan]] |tabeçilik = |daxildir = |növü = İran tərəfindən maliyyələşdirilir və dəstəklənir |tərkibi = |vəzifəsi = müharibəsi, inqilab |sayı = |struktur vahidi = |yerləşməsi = |ləqəbi = Hüseynçilər |himayədarı = |şüarı = |rəngləri = sarı və yaşıl |marşı = |tilsimi = |düşmənlər = Azərbaycan |müttəfiqlər = İran }} '''Azərbaycan İslam Müqavimət Hərəkatı (Hüseynçilər)''', Azərbaycanı İslam Respublikasına çevirmək məqsədi daşıyan Azərbaycanda şiə islamçı anti-hökumət və terror təşkilatıdır. Təşkilat [[İran]] tərəfindən maliyyələşdirilir və dəstəklənir. ==Tarix== Töhid İbrahimbəyli bu hərəkatın banisi kimi tanınır. O, [[İlham Əliyev]] rejiminin qatı tənqidçisidir və hərəkatın məqsədinin [[Azərbaycan Respublikası]] şiələri arasında diskurs yaratmaq, çəkindirici qüvvə yaratmaq və müqavimət modeli əsasında onları gücləndirmək və gücləndirmək olduğunu bəyan edib.<ref>{{Cite web|url=https://www.barkhat.news/technology/163483668832/the-hosseinian-movement-seeks-to-create-a-discourse|title=جنبش حسینیون در پی گفتمان سازی است|website=برخط نیوز}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.javanonline.ir/fa/news/1064887/%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86-%D9%85%D8%B1%D9%87%D9%88%D9%86-%D8%A8%D8%B5%DB%8C%D8%B1%D8%AA-%D9%88-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AD%D8%A7%D8%AC%E2%80%8C%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85-%D8%A7%D8%B3%D8%AA|title=تشکیل حسینیون مرهون بصیرت و حمایت‌های حاج‌قاسم است|website=www.javanonline.ir}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mashreghnews.ir/news/1284522/تشکیل-حسینیون-مرهون-بصیرت-و-حمایت-های-سردار-سلیمانی-است-حاج|title=تشکیل "حسینیون" مرهون بصیرت و حمایت‌های سردار سلیمانی است/ حاج قاسم گفت من کمر زیر تابوت تو رفتن را ندارم!|date=October 12, 2021|website=مشرق نیوز}}</ref> 2015-ci ilin sonu və 2016-cı ilin əvvəlində Töhid İbrahimbəyli Qum və Məşhəddə din təhsili alan azərbaycanlı 14 tələbəyə tələbələrdən ibarət “Hüseynçilər briqadası” yaratmağı tapşırmışdı. İbrahimbəyli əvvəlcə 14 tələbəni İsgəndər Hüseynovun Qumdakı iş yerinə toplayıb, bir günlük gözləmə və məşqdən sonra onları Suriyanın paytaxtı Dəməşq yaxınlığındakı hərbi hissəyə köçürüb. Azərbaycan Respublikasındakı bəzi KİV-lərin məlumatına görə, İbrahimbəyli dərhal Dəməşqdə bəyan edib ki, onların niyyətləri təkcə İŞİD-lə mübarizə deyil, həm də Azərbaycanda üsyana hazırlıqdır.<ref>{{Cite web|url=https://metbuat.az/news/990073/ibrahimbeyli-huseyniyyun-destesi-yaradib---sok-detallar.html|title=İbrahimbəyli "Hüseyniyyun" dəstəsi yaradıb - Şok DETALLAR|website=Metbuat.az}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://axar.az/news/gundem/291883.html|title=İbrahimbəyli "Hüseyniyyun" dəstəsi yaradıb - Şok məlumat|date=July 15, 2018|website=Axar.Az}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apa.az/az/sosial/xeber_tohid_ibrahimbeyli_iranda_dini_tehsil_al_-520955|title=Tohid İbrahimbəyli İranda dini təhsil alan şəxslərin iştirakı ilə "Hüseyniyyun" (Hüseynçilər) adlı silahlı dəstə yaradıb|website=Apa.az}}</ref> Bununla belə, hərəkat bəyan edib ki, yeganə məqsədi Suriyada ekstremistlərlə mübarizə aparmaqdır və bu hərəkatın bəzi üzvlərinin [[2020-ci il Dağlıq Qarabağ]] müharibəsində Azərbaycanın xeyrinə iştirak etdiyi həddə qədər Azərbaycanda fəaliyyətini genişləndirmək planları yoxdur. Tövhid İbrahim Beqlinin sözlərinə görə, İsrailin Azərbaycana dəstəyinə görə o, döyüşçülər yerləşdirməyib.<ref>{{Cite web|url=http://abna24.com/9XDp|title=44-günlük Vətən Müharibəsində Hüseynçilər necə vuruşurdu və hərbiçimiz bu haqda nə danışdı? – Video|first=ABNA Xəbər|last=Agentliyi|date=February 27, 2021|website=abna24.com}}</ref> Təşkilatın adını [[Qasem Soleimani]] qoydu.<ref>{{Cite web|url=https://www.http//www.bultannews.com/fa/news/702071|title=یکی از کارهای بزرگ حاج قاسم تشکیل حسینیون در آذربایجان بود|first=بولتن نیوز|last=bultannews.com|date=October 16, 1399|website=fa}}{{Dead link|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot }}</ref> ==İranla əlaqələri var== nin məzarı üzərində Hüseynçilər bayrağı]] Töhid İbrahimbəylinin atası “Aləm İbrahimli”, anası isə “Soodabeh İbrahimli”dir. Əslən [[lənkəran]]lı olan ailə sonradan [[Məşhəd]]də məskunlaşıb.<ref>{{Cite web|url=https://www.middleeastmonitor.com/20211009-the-huseynyun-irans-new-irgc-backed-movement-in-azerbaijan/|title=The Huseynyun: Iran's new IRGC-backed movement in Azerbaijan|date=October 9, 2021}}</ref> 2013-cü ildə Töhid İbrahimbəyli “Azərbaycan Respublikası Mübariz Ruhanilər Məclisi”nin sədri kimi “Ümmət Üləması və İslami Oyanış” adlı toplantıda İranın ali dini lideri Seyid [[Əli Xamenei]] ilə görüşüb. Görüş zamanı o, Azərbaycan Respublikasındakı müsəlman məhbusların vəziyyətindən danışıb. 2017-ci ildə İbrahim Beqli Zəncanda keçirilən “Nardaran şəhidlərinin xatirəsi”ndə iştirak edib və 2015-ci ildə Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin xüsusi təyinatlı polis qüvvələrinin Nardaran şiələrinə hücumu və 4 sakinin həlak olması hadisəsindən danışıb.<ref>{{Cite web|url=https://basijnews.ir/fa/print/8957532|title=نسخه چاپی|website=basijnews.ir}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://qafqaz.ir/fa/%d8%b4%db%8c%d8%ae-%d8%aa%d9%88%d8%ad%db%8c%d8%af-%d8%a7%d8%a8%d8%b1%d8%a7%d9%87%db%8c%d9%85-%d8%a8%db%8c%d9%84%db%8c-%d8%af%d8%b1-%db%8c%d8%a7%d8%af%d9%88%d8%a7%d8%b1%d9%87-%d8%b4%d9%87%d8%af%d8%a7/|title=شیخ توحید ابراهیم بیلی در یادواره شهدای نارداران در زنجان: نارداران در آسیای میانه و قفقاز، نماد دشمنی با صهیونیسم، آمریکا و نماد مقاومت است.}}</ref> Qrup 2020-ci ildə [[Qasim Süleymani]]nin [[Kirman]]dakı məqbərəsini ziyarət edib.<ref>{{Cite web|url=https://www.islamtimes.org/az/gallery/906023/1/hüseynçilər-təşkilatı-şəhid-hacı-qasim-süleymanin-məzarını-ziyarət-etdilər|title=Hüseynçilər təşkilatı Şəhid Hacı Qasim Süleymanin məzarını ziyarət etdilər|date=December 24, 2020|website=Islam Times}}</ref> Hüseynçilər mesajında ​​Seyid [[İbrahim Rəisi]]ni [[2021 İran prezident seçkiləri]]ndə qələbəsi münasibətilə təbrik edib.<ref>{{Cite web|url=https://www.ilna.news/بخش-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-3/1092730-%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%DA%A9-%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4-%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D9%87-%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%DB%8C|title=تبریک جنبش مقاومت اسلامی جمهوری آذربایجان به رئیسی|website=خبرگزاری ایلنا}}</ref> ==Üzvlərinə qarşı təzyiqlər və həbslər== Bu qruplaşmanın Suriyada döyüşən üzvləri qayıtdıqdan sonra əsasən həbsdə olublar və ya Azərbaycan hökuməti tərəfindən ağır rəftarla üzləşiblər.<ref>{{Cite web|url=https://www.ana.press/news/470450/باکو-تحت-تأثیر-غرب-مسلمانان-را-محدود-می-کند-تلاش-رژیم-صهیونیستی|title=باکو تحت تأثیر غرب مسلمانان را محدود می‌کند/ تلاش رژیم صهیونیستی برای نزدیکی به ایران از مسیر ارمنستان|date=March 18, 2020|website=خبرگزاری آنا}}</ref> Təşkilatın Suriyada olan yüksək rütbəli üzvü “Elmir Zahedov” 2021-ci ildə [[Şəki]] həbsxanasına salınıb.<ref>https://www.rajanews.com/news/351449</ref> Tövhid İbrahim Beqli Azərbaycan hökumətinə qarşı davamlı və radikal cəhdlərdə ittiham olunub və bundan əvvəl İsrailin Bakıdakı səfirliyi qarşısında keçirilən etiraz aksiyası zamanı polis tərəfindən saxlanılıb və məhkəmənin qərarı ilə 7 sutka həbs edilib. 2018-ci il iyulun 3-də “Yunes Səfərov” adlı qruplaşmanın üzvü Gəncə qubernatoruna sui-qəsd cəhdində təqsirli bilinərək, Beqliyə yaxın olan bir neçə nəfər isə 2018-ci il iyulun 14-də Təhlükəsizlik Xidməti tərəfindən həbs edilib Azərbaycan hökuməti.<ref>{{Cite web|url=https://ovqat.com/manset/22632-huseyncilr-tkilatnn-sdri-dand-yunis-sfrov-hqiqtn-bizim-uzvumuzdur-amma.html|title=Hüseynçilər təşkilatının sədri danışdı: "Yunis Səfərov həqiqətən bizim üzvümüzdür, amma..."|website=Ovqat.com}}</ref> 2020-ci ildə hərəkatın üzvü Faleq Vəliyevin Rusiyada iqamətgahı müəyyən edilib və o, beynəlxalq axtarış çərçivəsində həbs edilib və avqustun 27-də Azərbaycana ekstradisiya edilib. O, “cinayətkar üzvü olmaqda” ittiham olunub. qrup (təşkilat)”, “Azərbaycan Respublikasının hüdudlarından kənarda terrorçuluq məqsədilə təlim keçmək” və “Azərbaycan Respublikasının qanunlarından kənar silahlı birləşmələrin fəaliyyətində iştirak etmək”. O, Gəncə Cinayətlər Məhkəməsinin hökmü ilə 8 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilib.<ref>{{Cite web|url=https://www.azerbaycan24.com/rusiyadan-ekstradisiya-edilen-sexse-hokm-oxundu/|title=Rusiyadan ekstradisiya edilən şəxsə hökm oxundu|date=September 25, 2021|website=www.azerbaycan24.com}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://media.az/politics/1067831650/v-gyandzhe-vynesen-prigovor-arestovannomu-v-rossii-faligu-velievu/|title=В Гяндже вынесен приговор арестованному в России Фалигу Велиеву|website=media.az}}</ref> ==Həmçinin bax== *[[Hizbullah]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} [[Kateqoriya:Terror təşkilatları]] neers1u2711ifb08irbwuul0ita16fa Ayğır 0 742200 6564481 6359160 2022-08-05T19:55:17Z Elshad Iman (Elşad İman) 78937 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki [[Fayl:Puerto rican-Paso-Fino-Horse-chestnut.jpg|250px|thumb|right|Ayğır.]] '''Ayğır''' — yetkin erkək [[at]]. Cinsi yetişkənliyinə bir il-ilyarımlıqda çatır, lakin döllük məqsədi ilə 3 yaşından istifadə olunur. Bir mövsüm ərzində hər ayğıra əl üsulu ilə cütləşdirmədə 35–40, [[İlxı|ilxıda]] cütləşdirmədə 20–25, [[süni mayalandırma]]da 500-dək [[madyan]] ayrıla bilər. Cavan ayğıra cütləşmək üçün birinci il normanın yarısı qədər, ikinci ildən isə tam norma ilə madyan ayrılır. Yaxşı yemlənən və düzgün istifadə olunan ayğırı 16–18 il cütləşdirmək olar. Döl götürmək üçün, adətən, cins ayğırlardan istifadə edilir. Damazlığa yaramayan ayğır 2–3 illikdə axtalanıb işlək at kimi istifadə olunur.<ref>{{ASE|1|193|Ayğır}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Stallions}} * [http://www.thehorse.com/articles/31873/spring-cleaning-dont-forget-sheath-cleaning Update on sheath cleaning, with how-to video link] {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Atlar]] [[Kateqoriya:Atçılıq]] qlk6xbdj3c2oqimczt37rq4ztbb0brj Zaman səyahəti 0 742229 6564485 6406335 2022-08-05T19:57:01Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Zaman səyahəti''' — zaman daxilində müəyyən nöqtələr arasında [[soxulcan dəliyi]] kimi vasitələrlə hərəkət etmək düşüncəsi. Zaman səyahəti haqda [[fəlsəfə]] və [[fantastika]] sahələrində daha çox danışılır.<ref>{{Cite news|url=https://news.milli.az/interest/360978.html|title=Zamanda dolaşmaq mümkündür?|website=news.milli.az|language=az|date=5 avqust 2015|access-date=13 mart 2022}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://azvision.az/news/223/zamanda-seyahet-yollari-%E2%80%93-elmi-baxis.html|title=Zamanda səyahət yolları – ELMİ BAXIŞ|website=azvision.az|language=az|date=11 fevral 2013|access-date=13 mart 2022}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://azpost.info/zaman-masini-il%C9%99-s%C9%99yah%C9%99t-mumkundurmu/|title=“Zaman maşını” ilə səyahət mümkündürmü?|date=2 yanvar 2020|access-date=13 mart 2022|website=azpost.info|language=az}}</ref> == Nəzəriyyə == {{Əsas|Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi|Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi}} [[Fayl:The Time Machine – Frontpage Heinemann.png|thumb|224x224px|[[Herbert Uells|Herbert Uellsin]] [[Zaman maşını]] kitabının ilk səhifəsi]] Bəzi nəzəriyyələr xüsusilə, "[[Xüsusi nisbilik nəzəriyyəsi|xüsusi]] və [[Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi|ümumi nisbilik]]" nəzəriyyələri müvafiq məkan və zaman həndəsələri vasitəsilə zamanda keçmişə və yaxud gələcəyə getməyin mümkün olduğunu irəli sürür. [[Fizik|Fiziklər]] texniki məqalələrdə əsasən zamanda "hərəkət etmək" və ya "səyahət etmək" ifadələrindən istifadə etmirlər.<ref>{{Cite news|url=http://www.vega.org.uk/video/programme/61|title=Black holes, Wormholes and Time Travel|website=vega.org.uk|language=en}}</ref> Nisbilik nəzəriyyələrinə əsasən, əgər bir insan Yerdən uzaqlaşıb nisbi sürətdə geri qayıdarsa, həmin insan üçün Yerdə daha çox vaxt keçmiş olar. Buna əsasən də "gələcəyə səyahət"in mümkün olduğu düşünülür. <ref>{{Cite news|url=http://www.xibalba.demon.co.uk/jbr/chrono.html|title=SF Chronophysics|website=demon.co.uk|language=en|access-date=2022-03-13|archive-date=2020-11-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20201111214257/http://www.xibalba.demon.co.uk/jbr/chrono.html|url-status=dead}}</ref> "[[Baba padoksu]]"nda isə bu deyilir: {{Sitat|A şəxsinin zamanda keçmişə getdiyini və A-nın nənəsi A-nın atasına hamilə qalmadan əvvəl babasını öldürdüyünü fərz etsək, hadisələrin sonrakı hissəsi necə olar?}} === Zaman turizmi === [[Stiven Hokinq]] gələcəkdə turistlərin olmamasının zamanda səyahətin varlığına qarşı bir ziddiyət olduğunu irəli sürmüşdür. Bu paradoks "[[Fermi paradoksu]]"nun başqa növ formasıdır. Amma bu paradoks zaman səyahətinin fiziki cəhətdən mümkün olduğunu sübut etmir. Çünki zaman səyahəti fiziki cəhətdən mümkün ola bilər, amma indiyə kimi istifadə edilə biləcək formada olmayıb. Zaman səyahəti inkişaf etmiş olsa belə, Hokinq başqa bir yerdə zaman səyahətinin ancaq düzgün istiqamətə yönləndirilmiş kosmos zamanınında baş verə biləcəyini və əgər gələcəyə qədər belə bir kosmos zamanı yaratmasaq zaman sərnişinlərinin o tarixdən keçmişə səyahət edə bilməyəcəklərini bildirmişdir. Bu halda biz zaman maşını ixtira edildiyi vaxta çatana qədər zaman sərnişinlərini görə bilməyəcəyik.<ref>{{Cite news|url=http://www.asimovs.com/_issue_0407/onthenet2.shtml|title=On the Net: Time Travel|website=asimovs.com|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20050308233411/http://www.asimovs.com/_issue_0407/onthenet2.shtml|link=dead|access-date=2022-03-13|archive-date=2005-03-08|url-status=unfit}}</ref> [[Karl Saqan]] isə zaman sərnişinlərinin indiki vaxtda olduğunu amma özlərinin zaman sərnişinləri olduqlarını demədikləri ehtimalını və yaxud zaman sərnişinləri olduqlarının fərqinə varmadığımızı iddia etmişdir. Bu halda zaman sərnişinləri bilməyərəkdən bəzi hadisələri dəyişə bilər və beləcə mövcud olan keçmiş hadisələr də dəyişilər.<ref>{{Cite news|url=http://www.theory.caltech.edu/people/patricia/lctoc.html|title=Time Travel in Flatland?|website=caltech.edu|language=en|access-date=2022-03-13|archive-date=2005-03-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20050319090955/http://www.theory.caltech.edu/people/patricia/lctoc.html|url-status=unfit}}</ref> === Ümumi nisbilik === [[Ümumi nisbilik nəzəriyyəsi|Ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə]] əsasən bəzi qeyri-adi vəziyyətlərdə keçmişə səyahətin mümkün olduğu deyilir. Fiziklər kvant mexanikasını ümumi nisbilik ilə tam birləşdirən kvant cazibə nəzəriyyəsi olmadan mövzu ilə bağlı qəti qərara gələ bilməyiblər.<ref>{{Cite news|url=http://www.pbs.org/wgbh/nova/time|language=en|website=pbs.org|title=NOVA Online: Time Travel}}</ref> == Fizikada keçmişə səyahət == Zaman daxilində keçmişə səyahət nəzəri olaraq aşağıdakı üsullarla edilə bilər: * [[İşıq sürəti|İşıq sürətindən]] daha sürətli səyahət * [[Kosmik şüalar]] və [[qara dəlik]] * [[Soxulcan dəliyi]] və [[:en:Alcubierre drive|Alcubierre sürücüsü <small>(ingilis.)</small>]] === İşıqdan daha sürətli səyahət (FTL) === Əgər bir insan hansısa bir məlumatı və ya əşyanı [[İşıq sürətindən daha sürətli|işıqdan daha sürətli]] bir nöqtədən digər nöqtəyə apara bilsə, nisbilik nəzəriyyəsinə əsasən işarənin və ya əşyanın zamanda geriyə hərəkət etdiyi çərçivə yaranar.<ref>{{Cite news|title=Professor Predicts Human Time Travel This Century|url=http://www.physorg.com/news63371210.html|website=physorg.com|language=en}}</ref> === Soxulcan dəliyi === {{Əsas|Soxulcan dəliyi}} [[Albert Eynşteyn]] tərəfindən irəli sürülmüş kosmos zamanın nöqtə dizaynı və zamanda bir qısa yol olan [[Nəzəriyyə|nəzəri]] topolojik bir xüsusiyyətdir.<ref>{{Cite news|url=http://web.mit.edu/adorai/timetraveler|title=Time Traveler Convention|archive-date=28 oktyabr 2007|archive-url=https://web.archive.org/web/20071028092317/http://web.mit.edu/adorai/timetraveler/|language=en|website=mit.edu}}</ref> === Təcrübələr === {{Başlıq genişləndir|tarix=13 mart 2022}} == Fizikada gələcəyə səyahət == İnsanın "gələcəyə səhayət" edə bilməsi üçün müəyyən məhdud üsullar mövcuddur: * Beləki bir insan Yerdən uzağa getsə və nisbi sürətdə geriyə qayıtsa, həmin insana görə bir neçə il, Yerdə isə minlərlə il keçmiş olacaq. * İşıq sürəti ilə uzqdakı ulduza getmək daha sonra işıq sürətində geri - Yerə qayıtmaq ([[Əkiz paradoksu]]) * Zaman genişləməsi vasitəsi ilə Bunlardan başqa [[qış yuxusu]] vasitəsi ilə də gələcəyi görməyin mümkün ola biləcəyi düşünülür.<ref>{{Cite news|url=http://www.iep.utm.edu/t/timetrav.htm|language=en|website=utm.edu|title=Time Travel}}</ref>[[Fayl:Time dilation02.gif|thumb|189x189px|Zamanın genişləməsi]] === Zamanın genişləməsi === {{Əsas|Zamanın genişləməsi}} Zaman genişləməsi Eynşteynin ümumi və xüsusi nisbilik nəzəriyyələri tərəfindən qəbul edilir. Bu nəzəriyyəyə əsasən izləyiciyə görə sürətlə hərəkət edən cisimlərin onlar üçün vaxtın daha yavaş keçdiyi düşünülür.<ref>{{Cite news|url=http://timetravel.net46.net/Aparta_Models_of_Time.pdf|title=Aparta Krystian: Conventional Models of Time and Their Extensions in Science Fiction|language=en|website=net46.net|archive-date=3 iyun 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130603160718/http://timetravel.net46.net/Aparta_Models_of_Time.pdf}}</ref> === Qış yuxusu === {{Əsas|Qış yuxusu}} Yaşayan orqanizmlər üçün zaman qavrayışı canlının bədən istiliyinin və maddələr mübadiləsi sürətinin azaldığı qış yuxusu ilə sürətləndirilə bilər. Beləki canlı müəyyən müddət yaşamırmış kimi olacaq. Amma zaman öz axışında olacaq. Beləcə canlı müəyyən müddət sonra oyandıqda gələcəyə səyahət etmiş olacaq.<ref>{{Cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/science/large-hadron-collider/3324491/Time-travellers-from-the-future-could-be-here-in-weeks.html|website=telegraph.co.uk|title=Time travellers from the future 'could be here in weeks'|language=en}}</ref> === Araşdırmalar === Güman edilir ki, superkütləli cisimlər əvəzinə sirkulasiyalı lazerlər vasitəsilə zamanda səyahət etmək mümkündür. Bu fərziyyənin təcrübələr əsasında həyata keçildiyi iddia edilir.<ref>{{Cite news|url=http://xstructure.inr.ac.ru/x-bin/theme3.py?level=1&index1=-166308|title=Time machine|language=ru|website=ac.ru}}</ref> == Paradokslar == {{Başlıq genişləndir|tarix=13 mart 2022}} == Fəlsəfədə zaman səyahəti == Zaman səyahəti haqda çox sayda müxtəlif sahələrdə nəzəriyyələr irəli sürülmüşdür. Həmçinin [[Qədim Yunanıstan|Qədim Yunanıstanda]] və digər qədim dövrlərdə müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürülmüşdür.<ref>{{Cite news|url=http://www.foxnews.com/scitech/2011/07/25/time-travel-is-impossible-scientists-say/|title=Time Travel impossible, Scientists say|website=foxnews.com|language=en|date=25 iyul 2011|access-date=13 mart 2022}}</ref> Fəlsəfədə zaman səyahəti haqda nəzəriyyələr irəli sürənlərə misal olaraq [[Kurt Hödel]], [[Laurens Sklar]], [[Tim Maudlin]], [[David Levis]] və digər [[Filosof|filosoflar]] göstərilə bilər.<ref>{{Cite news|url=http://philsci-archive.pitt.edu/632/1/Yourgrau.pdf|title=TIME TRAVEL IN THE GÖDEL UNIVERSE|language=en|website=pitt.edu}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/time-reality-and-experience/time-travel-and-modern-physics/F1B2030F64D4F7B5871F7F6C6F060967|title=Time Travel and Modern Physics|date=5 may 2010|access-date=13 mart 2022|website=cambridge.org|language=en}}</ref> === Ziddiyətlərin uyğunlaşması nəzəriyyəsi === David Levis ziddiyətlərin uyğunlaşması nəzəriyyəsində belə deyir: {{Sitat|Timin babasına nifrət etdiyini və onu öldürmək istədiyini düşünək. Timin problemi odurki, babası illər əvvəl ölüb. Tim babasını öldürməyi o qədər çox istəyir ki, babasının gənc olduğu 1995-ci ilə getmək və onu orada öldürmək üçün zaman maşını hazırlayır. Timin babasının yaşadığı bir vaxta gedə biləcəyini fərz edək. Əsas sual budur ki, "Tim babasını öldürə bilər?". Timin tüfəngi və illərlə aldığı silah təhsili olduğunu, açıq havada düzgün atəş edə bildiyini və Timin tətikdəki barmağına mane olacaq xarici bir təsirin olmadığını fərz edək. Bu amilləri nəzərə alsaq Tim babasını öldürə bilər.}} ''"İndi isə Timin dünyasında babasının 1955-ci ildə yox 1993-cü ildə öldüyünü düşünün. Bu vəziyyətdə uyğunlaşma mövcud ola bilməz. Beləki Tim babasını öldürə bilməz. Çünkü babası gənc olanda yox 1993-cü ildə ölmüşdür."'' Buna əsasən Levis iki fərqli nəticəyə gəlir: * Tim babasını öldürmədi amma öldürə bilər. Çünkü lazım olan hər şeyə sahibdir. * Tim babasını öldürmədi və öldürə də bilməz. Çünkü keçmişi dəyişdirmək mümkün deyil. Bəs Tim babasını öldürmək istəyəndə, ona nə mane olacaq? Levisə görə, güllənin qarşısına kiminsə çıxacağı və yaxud ən sadəsi, Timin banan qabığının üstünə basıb yerə yıxılacağını düşünür. Beləcə Timin babasını öldürməyinin qarşısını alacaq bir növ bəzi məntiqi kainat gecləri olacaqdır.<ref>{{Cite news|url=https://www.csus.edu/indiv/m/merlinos/paradoxes%20of%20time%20travel.pdf|title=THE PARADOXES OF TIME TRAVEL|website=csus.edu|language=en|access-date=13 mart 2022}}</ref> == Xəyali fikirlər == Zaman səyahəti haqda müxtəlif insanlar tərəfindən irəli sürülmüş "xəyali fikirlər" də mövcuddur. Misal olaraq, daha çox rast gəldiyimiz [[Elmi fantastika filmi|elmi fantastika]] filmləri göstərilə bilər.<ref>{{Cite news|url=https://www.imdb.com/list/ls068617191/|title=The 50 All-Time Best Time-Travel Films|website=imdb.com|date=21 sentyabr 2017|access-date=13 mart 2022|language=en}}</ref> Bu janrda olan filmlərdə əsasən elmi cəhətdən sübut olunmamış müxtəlif növ zaman səyahətlərinin mümkün olduğu göstərilir.<ref>{{Cite news|url=https://www.slashfilm.com/584845/movies-about-time-travel-ranked-worst-to-best/|title=20 Movies About Time Travel Ranked Worst To Best|website=slashfilm.com|language=en|access-date=13 mart 2022}}</ref> == Zaman səyahəti iddiaları == * [[Montauk layihəsi]] * [[Con Taytor]] * [[Filadelfiya təcrübəsi]] == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Zaman səyahəti]] j7wyn0jugc3145h3m2tthdnnyy55v8y Vertcoin 0 742639 6564081 6489449 2022-08-05T15:34:37Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Kriptovalyuta|valyutanın adı=Vertcoin|şəkil1=Vertcoin-2018-Logo.jpg|şəklin ölçüsü=250px|simvol=VTC|alt vahid1=milli vertcoin|alt vahid nisbəti1=1/1000|Heş alqoritmi=Lyra2Rev3|vebsayt=vertcoin.org}} '''Vertcoin''' (qısaca '''VTC''') — 2014-cü ildə qurulmuş açıq mənbəli [[kriptovalyuta]]. == Tarixi == Kriptovalyuta əsasən 2018-ci ildən sonra məhşurlaşmışdır. Bunun iki səbəbi vardır. Birincisi, asanlıqa mayninq etmək olur. İkincisi isə, sosial mediada insanlar arasında yayıldı.<ref>{{Cite news|url=https://www.techradar.com/news/6-cryptocurrencies-that-could-become-the-next-bitcoin|title=6 cryptocurrencies that could become the next Bitcoin|access-date=2022-03-15|archive-date=2019-01-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20190102051119/https://www.techradar.com/news/6-cryptocurrencies-that-could-become-the-next-bitcoin|url-status=}}</ref> == İstinadlar == <references /> {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Kriptovalyutalar]] [[Kateqoriya:Kriptovalyuta layihələri]] {{Kriptovalyuta-qaralama}} 1ulgvxhc87fkqcs9kh6mn7hr89cxr2c Ramiz Heydər 0 743443 6563925 6377230 2022-08-05T13:36:08Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = |orijinal adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = |doğum yeri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Ramiz Heydər''' – [[Azərbaycan]] [[şair]]i. 40-a yaxın şeir və poemalar kitabının müəllifidir. 30-a yaxın dram əsəri Bakı, Ağdam, Naxçıvan və Sumqayıt teatrlarında, həmçinin Moskvada səhnəyə qoyulmuş, şeirlərinə 500-dək mahnı bəstələnib. == Bioqrafiyası == Ramiz Heydər 1934-cü ildə [[Bakı]]da, müəllim ailəsində anadan olub. 16 yaşında, məktəbli ikən "Pioner" jurnalında ilk şeri dərc edilib. 1957-ci ildə Moskva Ədəbiyyat İnstitutunu bitirmişdir, 40-a yaxın şeir və poemalar kitabının müəllifidir. Onun 30-a yaxın dram əsəri Bakı, [[Ağdam]], [[Naxçıvan]] və [[Sumqayıt]] teatrlarında, həmçinin [[Moskva]]da səhnəyə qoyulmuş, şeirlərinə 500-dək mahnı bəstələnmişdir.<ref name="Sadəliyin şeriyyəti"">{{cite web | first = Vaqif | last = Yusifli | url = http://www.anl.az/down/meqale/edebiyyat/2013/avqust/322807.htm | title = Sadəliyin şeriyyəti | work = anl.az | date = 2013 | access-date = | language = az }}</ref> Sənətşünaslıq namizədi, [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası]] Memarlıq və İncəsənət İnstitutunun elmi işçisi, Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin dosentidir. O, Azərbaycan kinosunun müxtəlif problemləri mövzusunda xeyli elmi əsərin müəllifidir və kino problemlərinə həsr olunmuş monoqrafiyaların müəllifidir.<ref name=""Mən - Bakı neftçisiyəm"">{{cite web | first = | last = | url = https://medeniyyet.az/page/news/596/Men--Baki-neftcisiyem-.html?lang=ru | title = "Mən - Bakı neftçisiyəm" | work = medeniyyet.az | date = | access-date = | language = az }}</ref><ref name="ŞAİRİN AZƏRBAYCAN DÜNYASI">{{cite web | first = | last = | url = https://www.memmedaraz.az/?menu=149 | title = ŞAİRİN AZƏRBAYCAN DÜNYASI | work = www.memmedaraz.az | date = | access-date = | language = az }}</ref>Prezident təqaüdçüsüdür.<ref>{{cite web | first = | last = | url = http://www.e-qanun.az/framework/14462 | title = Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdlərinin verilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI | work = e-qanun.az | date = | access-date = | language = az }}</ref> Ramiz Heydər "Həyəcan", "Mən Bakı küləyiyəm", "Oğlumla söhbət", "Ayrılma məndən", "Mənim sevgi dünyam", "Bir əsrin insanları", "Bir ovuc günəş", "Ömrümün laylası", "Əgər sevgim olmasa", "İlhamlı gələcək", "Mən-Bakı neftçisiyəm" şeirlər-poemalar kitablarının müəllifidir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] mjiknooew6daja2ckwigodpudvrsqgo Tufan Div 0 743447 6563922 6417747 2022-08-05T13:35:39Z Eldarado 33729 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Tufan div''' <br>''<small>Fırtınalar tanrısı</small>''<br>''<small>Zülmət dünyasının padşahı</small>'' | orijinal adı = | seriya = | şəkil = Islamic demon (div) capturing an angel or a peri.jpg | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = İslam şeytanının (div) mələk və ya pərini ələ keçirməsi | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = [[Qaf dağı]] **Zülmət dünyası **Gülüstani-Baği-İrəm (evlilikdən sonra) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Gülüstani-Baği-İrəmin sahibi [[Gün Ana|Gün xanım]] | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Tapdıq padşah (qeyri-qanuni oğlu)<br>Şahzadə-sehrbaz Şəms (ögey qızı) | başlıq4 = Varisi | data4 = Tapdıq padşah (İşıqlı dünyanın və Zülmət dünyasının padşahı) | başlıq5 = Sehrli gücləri | data5 = Təbiətə təsir etmə,<br>uçma və qeyri-insani sürət,<br>güclü bədən, tilsimlər,<br>sehrli güclərinin nəslindən gələnlərə ötürülməsi | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = Qara Div | təxəllüslər = | növü = [[Div]]<br>[[Meymun]] (bir müddət) | cinsi = | peşə = | əlaqələri = [[Ay Ata|Ay]] (rəqibi)<br>Cinlər padşahının oğlu Nurəddünya (qanlısı və kürəkəni)<br>Şəmsin əmrindəki pərilər<br>Gülüstani-Baği-İrəmin ağacları (xəbər ağacı, dirilik ağacı) | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = | data31 = | başlıq32 = | data32 = | başlıq33 = | data33 = }} '''Tufan Div''' — [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]] "Tapdıq"ın qəhrəmanı. Fırtınalar tanrısı və Zülmət dünyasının padşahıdır, oğlu Tapdıq "''İşıqlı dünyanın və Zülmət dünyasının padşahı''" olaraq onu əvəz etmişdir.<ref name="fırtına"/> == Xarakteristikası == Zülmət dünyasının padşahı olan Tufan div bütün şər qüvvələrin və əməllərin himayəçisidir. O, nağılda tam mənfi obraz kimi təqdim edilməsə də, verilən bəzi məlumatlar (Tufan divin ölü tilsimini istifadə etməsi) onun mənfi obraz olduğunu təsdiqləyir.<ref name="model"/> === Sehrli gücləri === * '''Təbiətə təsir etmə'''. Tufan div bir yerdə görünməzdən əvvəl bərk gurultu qopara və ildırım çaxdıra bilər.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 5–8.</ref> Div Gün xanımdan ayrıldığı zaman kədərlənir, göz yaşları havaya qalxıb, damla-damla yerə süzülürdü. Ustadlara görə, [[bulud]], [[duman]], [[yağış]], [[qar]], [[dolu]] Tufan divin göz yaşlarından əmələ gəlirdi. Tufan div Gün xanımı gördükdən sonra onun göz yaşlarından dəryalar, ümmanlar, göllər əmələ gəlir və ya göz yaşları od olub ətrafı yandırırdı.<ref name="model"/><ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 36–40.</ref> * '''Uçma və qeyri-insani sürət'''. Tufana div Qəməri oğurlamağa gedərkən uçaraq yeddi illik yolu bir saata gedir.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 5–8.</ref> * '''Güclü bədən'''. Tufan divin silahı başında qırx dəyirman daşı olan [[əmud]]dur. Onunla döyüşərkən gözləri və ürəyindən vurulmalıdır,<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 14–18.</ref> ona qılınc, nizə batmır.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 24–32.</ref> * '''Tilsimlər'''. Tapdıq nağılında Tufan Div bir sıra tilsimlərdən istifadə edir. ** '''Bihuş etmə'''. Tufan div lövh oxuyaraq insanı bihuş edə bilir. Bu tilsim ən azı yeddi gün çəkir.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 5–8.</ref> ** '''Ölü tilsimi'''. Bu tilsimə düşənlər həmişə ölü qalır, onları diriltməyin çarəsi yalnız Tufan divdədir.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 5–8.</ref> ** '''Canların birləşdirilməsi'''. Bu tilsimlə canları bir şişədə birləşdirilən iki şəxs ölsələr, birlikdə ölürlər, yaşasalar, birlikdə yaşayırlar.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 9–13.</ref> * '''Sehrli güclərin nəsildən gələnlərə ötürülməsi'''. Tufan divlə Gün xanımın övladı olan Tapdıq adı insanların edə bilməyəcəyi şeyləri edirdi. O, insan övladının gedə bilməyəcəyi Gülüstani-Baği-İrəmdə sərbəst gəzirdi.<ref>Oruc Əliyev. Azərbaycan nağılları: janr, süjet və obraz problemləri. Bakı, Elm və təhsil, 2019, 304 səh.</ref> Həmçinin Tapdığın qeyri-adi səsi, yəni nərəsi ildırım tanrısının (atası Tufan div) göy gurultusu ilə simmetrikləşir: "''Tapdıq qılıncı çəkib elə bir nərə çəkdi ki, tilsim tamam titrədi, ulduzlar hərəkətə gəldi. Onun bu nərəsi həmişə havada qaldı, ildırım, göy gurultusu oldu.''"<ref name="model">Sehrli nağıllarda mifoloji dünya modelinin elementləri. Nail Qurbanov. Sumqayıt Dövlət Universiteti, 2021.</ref> == Bioqrafiyası == [[Fayl:Islamic cosmology.jpg|left|thumb|Tufan divlə Gün xanımın görüş yeri olan [[Qaf dağı]] (Disk şəklindəki dünya qırmızı rəngdə təsvir edilmiş Qaf dağı ilə əhatə edilmişdir. [[Zəkəriyyə əl-Qəzvini]]nin "Yaradılış möcüzələri" kitabı.)]] Zülmət padşahı olan Tufan div [[Gün Ana|Gün xanım]]ı sevirdi və onun qulluqçusu olması üçün Süleyman tacirin qızı, Tapdığın bacısı Qəmər xanımı oğurlayır. Div Qəmərə lövh oxuyaraq onu yeddi gün [[Qaf dağı]]nda bihuş saxlayır. Ancaq Gün xanım qulluqçu kimi istəmədiyi üçün Tufan div onun əmri ilə Qəməri zülmət dünyasına aparıb, ölü tilsiminə salır. Bundan sonra Tufan div Gün xanımla birlikdə Qaf dağında kef edir.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 5–8.</ref> Günün qızı Şəms Qaf dağına uçaraq anasını Tufan divlə birlikdə görür. O, anasına Tufan divlə görüşməməsini, istəyirsə, [[Ay Ata|Ayla]] evlənə biləcəyini deyir. Tufan Div isə gizlicə Gündən qızı Şəmsi öldürməsini istəyir. Amma Şəms çox ehtiyatlı davrandığından Tufan div özünü qorumaq üçün canını Günlə bir şişəyə salır.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 9–13.</ref> Şəms anasını qorumaq üçün Tufan divi öldürməkdən vaz keçir və Qaf dağını qırx yerə bölərək sevgilisi, [[Cin]] padşahının oğlu Nurəddünyanı qarovul qoyur. Ancaq Gün Nurəddünyanı aldadır və onu özü ilə Tufan divin görüşməsinə kömək etməyə razı salır. Şəms onların sirrini öyrənəndə Tufan divi meymuna çevirib, qaranlıq dünyaya salır.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 14–18.</ref> Bu zaman Şəmslə sevgili olan Tapdıq bacısı Qəməri axtarmağa gedir. Tapdıq öyrənir ki, Tufan div bacısının tilsiminə görə günahkardır və ona [[qılınc]], [[nizə]] işləmədiyi üçün yalnız Şəms tərəfindən öldürülə bilər. Tapdıq bacısı Qəmərin ölü kimi yatdığı bağçaya gəlir və buranı qoruyan meymunla qırx gün dava edir. Axırda meymunu ram edir.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 24–32.</ref> Gülüstani-Baği-İrəmə qayıdan Tapdıq Şəmsi həqiqəti deməyə razı salır. Şəms Tufan divi meymuna çevirdiyini etiraf edir. Tufan divin Tapdığın bacısını tilsimdən azad etməsi qarşılığında Şəms onun anası Günlə evlənməsinə razılıq verir. Gün xanım isə Tapdığın özünün Tufan divdən olan oğlu olduğunu, Süleyman tacirin Tapdığı övladlığa götürdüyünü etiraf edir. Bundan sonra Gün xanım Tufan divlə, Qəmər xanım Tapdıqla, Şəms xanım Nurəddünya ilə evlənir.<ref group=i>Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild. səh 36–40.</ref> == Tədqiqi == [[Qədim yunan mifologiyası]]nda tanrı və ya yarı-tanrı adlandırılanlar Tapdıq nağılında divdir. Farsca div sözünün tanrı mənasına gələn "divin" sözü ilə əlaqəli olduğu iddiaları nəzərə alınarsa, bu nağılda divin fərqli məna daşıdığı başa düşülür. Tufan div fırtına və tufanı təmsil etmir, fırtına və tufanın özüdür.<ref name="fırtına">Türk mitolojisi ilə ilgili bir tabir Tapduk. Kemal Yüce. Kanyılmaz Matbaası, 2005.</ref> Tufan divin Qəməri qaçırarkən ildırım çaxması motivi divin İldırım tanrısının izlərini daşıdığını göstərir. Tapdıq Göy oğlu kimi göydən yerə atılır və tapıldığı üçün adına Tapdıq deyilir. Eynən İldırım tanrısının övladlarında da bu motiv görülür. Tapdıq [[türk xalqlarının mifologiyası|türk]] və monqol əfsanələrində şeytani qüvvədən təmizlənməsi üçün göydən yerə göndərilən Tanrının övladları şəklindəki əfsanəvi qəhrəmanlar qrupuna aid olunur.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Mənbə == * Azərbaycan Folkloru Külliyatı, II cild, Nağıllar (II kitab), Bakı, "Səda" nəşriyyatı, 2006, 400 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan mifologiyasında nəhənglər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan mifologiyasında tanrılar]] 0c2ohlzv7aaxweaurfomt6p56z0mqp1 Tahirə Həsənzadə 0 743621 6563927 6378767 2022-08-05T13:37:00Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Alim |adı = Tahirə Həsənzadə |orijinal adı = Tahirə Dadaş qızı Həsənzadə |digər adları = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |piktoqram = |doğum tarixi = 1942 |doğum yeri = [[Ramana]], [[Bakı]], [[Azərbaycan SSR]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{USSR}}→<br>{{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = |anası = |elm sahəsi = [[tarix]] |elmi dərəcəsi = [[tarix elmləri doktoru]] |elmi adı = |iş yeri = [[AMEA Əlyazmalar İnstitutu]] |alma-mater = |təhsili = |elmi rəhbəri = |tanınmış yetirmələri = |tanınır = |mühüm layihələri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Tahirə Dadaş qızı Həsənzadə''' — Azərbaycan tarixçisi, mənbəşünas tədqiqatçı alim, [[AMEA Əlyazmalar İnstitutu|AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunun]] baş elmi işçisi, tarix üzrə elmlər doktoru<ref>[https://science.gov.az/az/forms/doktora-nauk-instituta-rukopisey/492 Həsənzadə Tahirə Dadaş qızı]</ref>. == Həyatı və elmi fəaliyyəti == Tahirə Dadaş qızı Həsənzadə 1942-ci ildə [[Bakı|Bakının]] [[Ramana]] qəsəbəsində neftçi-mühəndis ailəsində anadan olmuşdur. O, 1965-ci ildə [[Bakı Dövlət Universitetinin Kitabxanaçılıq-informasiya fakültəsi|Bakı Dövlət Universitetinin Kitabxanaçılıq fakültəsini]] fərqlənmə diplomu ilə bitirmiş, 1969-cu ildən isə elmi fəaliyyətə başlamaqla həyatını Respublika Əlyazmaları Fondu, indiki AMEA Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutu ilə bağlamışdır. T.Həsənzadə elmi-tədqiqat müəssisəsinə gəlişinin ilk günündən bu zəngin xəzinədəki əlyazmalar, əski çap kitabları, tarixi-etnoqrafik sənədlər və əski əlifbada dərc olunmuş dövri mətbuatı, kitab və mətbuat tarixini araşdırmaqla Azərbaycan tarixşünaslıq elmi üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən, indiyədək araşdırılmamış yazılı mənbələri öyrənməyə başlamışdır. O, uzun illər gərgin elmi fəaliyyətilə dörd monoqrafiya, üç tərcümə əsəri, bir kataloq və üç əski əlifbadan mətni taransfoneliterasiya edilmiş əsərin, 120-dən artıq elmi və elmi-publisistik məqalənin müəllifidir. Tarixçi alim yazılı mənbələr üzərində uzunmüddətli gərgin əməyinin nəticəsi olaraq 1994-cü ildə Ziya Bünyadov adına Şərqşünaslıq İnstitutunun Müdafiə Şurasında "Məhəmmədhəsən xan Etimadüssəltənənin ictimai-siyasi fəaliyyəti" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını, 2012-ci ildə isə Bakı Dövlət Universiteti Tarix fakültəsi nəzdindəki Birdəfəlik Müdafiə Şurasında "XVIII-XIX əsrlər Əfşarlar və Qacarlar dövrünün görkəmli Azərbaycan türkləri" mövzusunda doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. T.Həsənzadənin elmi araşdırmalarında Əfşarlar və Qacarlar hakimiyyəti dövrünün görkəmli ictimai-siyasi xadimlərinin həyat və fəaliyyətlərinin mənbələr əsasında işıqlandırılması başlıca yer tutur. O, tədqiqatlarında farsdilli mənbələrə müraciət etməklə Azərbaycan tarixini araşdırmaq baxımından, indiyədək az öyrənilmiş, hər iki sülalənin hakimiyyəti illərində türk əsilli dövlət xadimləri, sərkərdələr, diplomatlar və s. haqqında geniş məlumat verir. Həmin dövrlərə aid yazdığı "XVIII-XIX əsrlərdə İranda yaşamış azərbaycanlı ictimai-siyasi xadimlər" (2007) və "XVIII-XIX əsr Əfşarlar və Qacarlar dövrünün görkəmli Azərbaycan türkləri" (2014) monoqrafiyalarını iranlı alim Mehdi Bamdadın "Tarixi-ricali-İran" adlı beşcildlik əsəri əsasında qələmə almışdır. Müəllif, Mehdi Bamdadın əsərindən faydalanmaqla Azərbaycan tarix elminə aid, eyni zamanda mütəxəssislər üçün olduqca qiymətli hissələri seçib üzərində elmi təhlilər aparmaqla monoqrafik tədqiqat əsərlərini elmi tədavülə daxil etmişdir. Bu kitablar XVIII–XIX əsrlərlə əlaqəli araşdırma aparan tarixçi mütəxəssislərin və ali məktəblərin tarix üzrə təhsil alan tələbələrinin tez-tez istinad etdiyi mötəbər mənblərdir. T.Həsənzadənin elmi fəaliyyəti mənbəşünas alim kimi geniş və hərsahəlidir. O, Əlyazmalar İnstitutu xəziinəsində nəşr tarixi yüz ildən yuxarı olan, elmi və tarixi cəhətdən dəyəri əlyazma kitablarından az olmayan farsdilli əski çap kitablarının elmi-paleoqrafik təsvirini etməklə "Farsdilli əski çap kitablarının kataloqu"nu nəşr etdirmişdir (2009). Tarixçi alimin kitabları kimi yazmış olduğu hər bir məqaləsində də Azərbaybcan elm tarixi üçün çox vacib olan yeni elmi faktlar araşdırılaraq üzə çıxarılmışdır. Tədqiqatçının Azərbaycan kitabşünaslığı və nəşriyyat tarixini öyrənmək baxımından əhəmiyyətli olan "Mətbəələrin cögrafiyası" adlı məqaləsində XVI əsrin sonundan başlayaraq, XX əsrədək xaricdə və ölkəmizdə nəşr oplunmuş Azərbaycan əski çap kitablarının nəşr tarixi, yeri, mətbəələri haqqında bəhs olunmuşdur<ref>[https://www.manuscript.az/index.php?do=static&page=th75 Tahirə Həsənzadə — 75]</ref>. == İstinadlar == l6b4og6ioex92s4nq62u4197vdjr2kb Fəqir (şair) 0 743859 6563933 6382628 2022-08-05T13:39:33Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Fəqir |orijinal adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = XVI əsr |doğum yeri = [[Miskincə]], [[Şirvan bəylərbəyliyi]], [[Səfəvilər Dövləti]] |vəfat tarixi = XVII əsr |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = [[Fayl:Safavid Flag.svg|26px]] [[Səfəvilər Dövləti]] |milliyyəti = [[Ləzgilər|ləzgi]] |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = [[şair]] |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili]] |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Fəqir''' — XVIII əsr ləzgi əsilli [[Azərbaycan]] şairi. Şair [[Səfəvilər Dövləti]]nin [[Şirvan bəylərbəyliyi]]nə aid [[Miskincə]] kəndində anadan olub.<ref name=":1">С. А. Бедирханов, "Азербайджаноязычная поэзия народов Южного Дагестана (XVII–XVIII вв.)", с. 120</ref> == Həyatı == Fəqirin şəxsi həyatı barədə mənbələrdə demək olar ki, məlumat yoxdur. Onun əsl adı belə məlum deyil. Şairin Fəqir sözünü özünə təxəless götürdüyü ehtimal edilir. [[Fəqir]] keçmiş [[Sufizm]] termini olub mənası kasıb deməkdir. Şairin yalnız [[Səfəvilər Dövləti]]nin [[Şirvan bəylərbəyliyi]]nə aid [[Miskincə]] kəndində anadan olduğu məlumdur.<ref name=":1"/> XVIII əsrdə [[Səfəvilər Dövləti]] dövründə yazıb yaratdığı məlumdur.{{Sfn|Бедирханов|2007|страницы=25}} == Yaradıcılığı == Şairin yaradıcılığı iki hissəyə bölünür: sevgi lirikası və sosial etiraz lirikası. Sevgi lirikasına Fəqirin "Gəldin" və "Görünməz" kimi şeirləri daxildir. "Gəldin"də lirik qəhrəman nikbin əhval-ruhiyyə ilə seçilir, buna səbəb sevgilisinin gəlişidir. Şeir təzadlı kədərli və sevincli hisslərdən ibarətdir. Sevgilinin gedişi, lirik qəhrəmanın kədərli hissləri keçmiş zaman fonunda, gəlişi və sevincli hissləri isə indiki zaman fonunda səslənir:{{Sfn|Бедирханов|2007|страницы=25}}<blockquote> <br>Nə müddətdir getmiş idin, <br>Mənim yarım, sən xoş gəldin. <br>Məni candan etmiş idin, <br>Axır edib biquş gəldin. <br>Su tək getdin axa-axa, <br>Canım oda yaxa-yaxa. <br>İndi durub baxa-baxa, <br>Maral kimi sərxoş gəldin. <br>Bu Fəqiri yad eylədin, <br>Könlümü bərbad eylədin. <br>İndi gəlib şad eylədin, <br>Bir halımı soruş, gəldin. </blockquote> Lakin Fəqirin şeirində poetik zaman xronoloji zamanla üst-üstə düşmür. Kədərli və faciəli keçmiş zamanda təqdim olunur, xronoloji cəhətdən indiki, sevincli isə indiki zamanda təqdim olunur. Bütün bunlar xronoloji olaraq gələcəyə aid edilə bilər. Şair indiki zamanda, şair öz arzu idealını yaradır və onun gerçəkliyinə xəyanət edir. İnsan psixikasının kontekstdə ifadə olunan nikbinlik və şeirin sətiraltı mətnindən irəli gələn bədbinlik kimi cəhətlərinin qarşıdurması buradan irəli gəlir. "Görünməz" poemasında lirik qəhrəmanın vəziyyəti daha sakitdir və parlaq rənglərlə verilmiş sevgilinin təsviri ilə kədərli duyğularla müşayiət olunan özünü açmaq diqqət mərkəzindədir. Bu paralellər lirik qəhrəmanın hissinə toxunur. Şeir həm də psixoloji çərçivə ilə səciyyələnir:{{Sfn|Бедирханов|2007|страницы=27}}<blockquote> <br>Gecə-gündüz həsrətində qalmışam, <br>Ol səhmili tərlan hanı, görünməz, <br>Yandırıbdır məni eşqin atəşi. <br>Ala gözlü xuban hanı, görünməz. <br>Xalq içində məni Məcnun eyləyən, <br>Dəmbədəm çeşmimi pürxun eyləyən, <br>Səhralarda məni gülgün eyləyən, <br>O gözləri fəttan hanı, görünməz. <br>Ol mələk-mənzərim, pəri peykərim, <br>Günəş təldə ləmə, qönçə dilbərim, <br>Qolları şümşadım, getdi ərərim, <br>Ol sərvi xuraman hanı, görünməz. <br>Cismin hicr odunda bürən olubdur. <br>Bu şəhla gözlərim al qanı olubdur. <br>Xublara bu canım qurban olubdur, <br>Canım alan canan hanı, görünməz. <br>Əqlimi başından edən sərsəri, <br>O tavuz nişanlı, firiştə pəri, <br>Fəqirin sevdigi gözəl dilbəri. <br>Ol mahi-mehriban hanı, görünməz. </blockquote> Fəqirin etiraz lirikasına "Ağlaşır" şeiri də daxildir. Şerin əsasını ağlaşma təşkil edir və hamı ağlayır: həm insanlar, həm də təbiət. Buna səbəb onların dörd tərəfdən düşmənlərin mühasirəyə almasıdır. Poemada cəmiyyət əks təbəqələrə bölünmədiyi üçün əsərin mərkəzində lirik qəhrəmanın subyektiv yaşantıları deyil, cəmiyyətin epik vəziyyəti dayanır.{{Sfn|Бедирханов|2007|страницы=28}} Cəmiyyətin antoloji təbəqələri: alimlər, şairlər, xanlar və sultanlar ümumi düşməni dəf etmək üçün birləşirlər, buna görə hamı ağlayır:{{Sfn|Бедирханов|2007|страницы=29}}<blockquote> <br>Əsirləri salma mənim yadıma, <br>Ara, bu cəmində yağılar ağlaşır. <br>Sən deyirsən: gecə-gündüz ağlaram, <br>Cəmi o bülbüllər, bağlar ağlaşır. <br>Yağı düşmən alıbdır dörd yanlarım, <br>Mümkün olmaz qurtarsınlar canlarım, <br>Taman edib zikr, verdi sannarım, <br>Düşər yadlarına çağlar, ağlaşır. <br>Güc vəxt bada getməz haqqı-sayları, <br>Haqqı yanında qəbul olar payları. <br>Hesab edər keçən ili, ayları, <br>Əynində qaralar, ağlar ağlaşır. <br>Alimlər, şairlər düşdü dərbədər, <br>Vətəni dillərdə edərlər əzbər, <br>Saldılar qəbirə qəmi sərasər, <br>Peşman olub o insanlar ağlaşır. <br>Fəqir deyir: mənə oldu aşikar. <br>Göydə səyyarələr taman qan ağlar, <br>Yıxılıb aləmlər, cümlə hər nə var, <br>Bu hələ soltanlar, xanlar ağlaşır. </blockquote> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{kitab3 | ref = Бедирханов | автор = С. А. Бедирханов | заглавие = Азербайджаноязычная лезгинская поэзия ХVIII-ХIХ веков | год = 1999 | место = Махачкала | страниц = 162 }} * {{kitab3 | ref = Бедирханов | автор = С. А. Бедирханов | заглавие = Азербайджаноязычная поэзия народов Южного Дагестана (XVII-XVIII вв.) | ответственный = Ф. М. Ибрагимова | год = 2007 | место = Махачкала | страниц = 158 }} [[Kateqoriya:XVII əsr şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində yazan şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] tbypy08oxh994gg16uyju2ruitr10b2 Ləzgi Əhməd 0 743865 6563937 6381465 2022-08-05T13:40:57Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Ləzgi Əhməd |orijinal adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = |doğum yeri = [[Quruş]], [[Şirvan bəylərbəyliyi]], [[Səfəvilər Dövləti]] |vəfat tarixi = XVIII əsr |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = [[Fayl:Safavid Flag.svg|26px]] [[Səfəvilər Dövləti]] <br> [[Fayl:Nadir Shah Flag.svg|26px]] [[Əfşar imperiyası]] |milliyyəti = [[Ləzgilər|ləzgi]] |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = [[şair]] |fəaliyyət illəri = |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili]], [[Ləzgi dili]] |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Ləzgi Əhməd''' — XVIII əsr ləzgi əsilli Azərbaycan şairi. Şair [[Səfəvilər Dövləti]]nin [[Şirvan bəylərbəyliyi]]nə aid [[Quruş]] kəndində anadan olub. == Yaradıcılığı == Ləzgi Əhmədin poeziyası çoxşaxəlidir. Onun "Nəmümkündür" şeiri [[aşıq]] poeziyasına aiddir. Orada lirik qəhrəman sevgilinin onun yanına getməməsindən və onunla uzun müddət danışmaq mümkün olmadığından şikayətlənir. Ancaq nə sevgilinin yoxluğu, nə də soyuqluğu onu ümidsizliyə, kədərə sövq etmir. Əsər lirik qəhrəmanın ona qarşı ironik, oynaq münasibətindən ibarətdir:{{Sfn|Бедирханов|1999|страницы=55}}{{Sfn|Бедирханов|2007|страницы=57}} <blockquote><br>Bir tərlana tor qurmuşam, <br>Tora gəlmir, nəmümkündür. <br>Bərəsində mən durmuşam, <br>Bura gəlmir, nəmümkündür. <br>Köksünü bənzətdim qara, <br>Məmələri xırda nara, <br>Bir sözüm var nazlı yara, <br>Demək olmur, nəmümkündür. <br>Əhməd deyər: zalım qızı, <br>Gah ağ geyir gah qırmızı. <br>Dünən deyəcəyi sözü <br>Bir gün demir, nəmümkündür?! </blockquote> Oynaq ahəng onun [[ləzgi dili]]ndə olan "Xalad ruş vəz vüç xel ava?" şeiri üçün də xarakterikdir. ("Əmioğlu, niyə əsəbisən?"). Burada da lirik qəhrəmanın sevgilisi ilə münasibəti diqqət mərkəzindədir. Amma yuxarıdakı şeirdən fərqli olaraq onda sosial motivlər görünür. Lirik qəhrəman, sevgilisinə istinad edərək, atasının onu sevməyənlərə pul qarşılığında sata biləcəyi barədə xəbərdarlıq edir. Ləzgi Əhməd klassik üslubda da əsərlər yaradıb. Bunlara onun lirika ilə yazdığı "Oldu" poeması daxildir. Şeir ənənəvi olaraq bir-birinə zidd olan iki misra ilə səciyyələnir. Bir misra lirik qəhrəmanın məhəbbət hissləri, digəri isə sevgili obrazı əsasında inkişaf edir. Sevgilisini təsvir etmək üçün şair müqayisələrdən istifadə edir: "yeni ay", "parlayan şam", "gözəllik", "sübh şəfəqi", "güzgü kimi gözəllik", "çiçəkli üz", "padşahlar kraliçası". Lirik qəhrəmanın daxili aləmi bədii vasitələrin köməyi ilə açılır: "ürək hədiyyə oldu", "dincəlməz güvə kimi", "qəmli eşq ağlayan dağdır", "ləzgi bülbülü necə ayıb oldu?":{{Sfn|Бедирханов|1999|страницы=56}}{{Sfn|Бедирханов|2007|страницы=58}}''<blockquote> <br>Xəta gələn yerdə bizə ram oldu, <br>Nə yaman yerdə gün axşam oldu, <br>Ol zaman kim sənə elam oldu, <br>Tar zülfün kimi əyyam oldu, <br>Gəli-dil ehdi-sərəncam oldu. <br>Aşiqəm daneyi-xalım görübən, <br>Tuti lal oldu məkamın görübən, <br>Mah məhv oldu hilalın görübən, <br>Pərtovi-şamı-camalım görübən, <br>Məni-pərvanə biaram oldu. <br>Nə rəvadır sənə, ey ruhi-rəvan, <br>Möhnəti-eşqin olub kühi-giryan, <br>Məni xalq içrə qılıb tənə sinan, <br>Güzəranım mənim, ey afəti-can, <br>Cam eşqində sənin cam oldu. <br>Ey mənim canım alan nuri-səbah, <br>Ey camalı olan ayinə-küma, <br>Tacidarına əmirül üzəma, <br>Kəkilin hər teli səyyadi-qəzah, <br>Xütən ağlarına dam oldu. <br>Ey pahri zümrəsinin sərdarı, <br>Yetdi İsaya ləbin əsrarı, <br>Məni Sənan eyləmə zünnarı, <br>Sevdi sən kimi güli-rüxsarı, <br>Ləzgi bülbül kimi bədnan oldu. </blockquote> Ləzgi Əhməd sevgilini təsvir edən vasitələrə münasibətdə seçilmiş lirik qəhrəmanın vəziyyətini açan bədii vasitələrdən istifadə edir. Bəzən iki əks məna əldə edən eyni fiqur iki sətirə də aiddir:məsələn, sevgili üçün şam parlaq həyatın, saflığın, aşiq üçün isə narahat, yoxa çıxan həyatın simvoludur; sevgili üçün səhər şəfəqi təravət, gözəllik, lirik qəhrəman üçün isə sona çatan həyatın simvoludur.{{Sfn|Бедирханов|1999|страницы=57}}{{Sfn|Бедирханов|2007|страницы=59}} [[Aşıq]] [[Xəstə Qasım]] [[Dərbənd]]ə səfər edərkən ləzgi Əhmədlə tanış olur. Şairlər arasında rəqabət hər iki tərəfin "deyişmə" yarışından məlumdur. Bu yarış "Dədə Qasımın Ləzgi Əhmədlə yarışması" adı altında dastan kimi məşhurdur:{{Sfn|Бедирханов|1999|страницы=59}}{{Sfn|Бедирханов|2007|страницы=60}}''<ref>Кара Намазов, "Азербайджанская ашыгская поэзия. Хэсте Касум", с. 40</ref><blockquote> <br>''Ləzgi Əhməd'': <br>Səndən xəbər alım, ay Dədə Qasım, <br>O nədir ki, bu dünyanı gəzər hey? <br>Nə kağızdır, mürəkkəbsiz yazılar? <br>Nə qələmdir, bu dəftəri yazar hey? <br> <br>''Xəstə Qasım'': <br>Al, cavabın deyim, ay Ləzgi Əhməd, <br>Aydır, gündür, bu dünyanı gəzər hey! <br>Könül kağız, mürəkkəbsiz yazılar, <br>Dil qələmdir, bu dəftəri yazar hey! <br> <br>''Ləzgi Əhməd'': <br>O nədir ki, silinməzdir qarası? <br>O nədir ki, heç tapılmaz çarası? <br>Nə qədərdi yerlə göyün arası? <br>Ləzgi Əhməd bu dəftəri yazar, hey! <br>''Xəstə Qasım'': <br>O ürəkdir, silinməzdir qarası, <br>O ömürdür, heç tapılmaz çarası, <br>Yüz doxsan min ildir, yerlə göyün arası, <br>Xəstə Qasım, o dəftəri pozar hey! </blockquote> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{kitab3 | ref = Бедирханов | автор = С. А. Бедирханов | заглавие = Азербайджаноязычная лезгинская поэзия ХVIII-ХIХ веков | год = 1999 | место = Махачкала | страниц = 162 }} * {{kitab3 | ref = Бедирханов | автор = С. А. Бедирханов | заглавие = Азербайджаноязычная поэзия народов Южного Дагестана (XVII-XVIII вв.) | ответственный = Ф. М. Ибрагимова | год = 2007 | место = Махачкала | страниц = 158 }} [[Kateqoriya:XVIII əsr şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində yazan şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] 4das329weokfzqin6savete123b4850 Xəlili (şair) 0 743867 6563955 6382022 2022-08-05T13:47:30Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Xəlili |orijinal adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = 1407 |doğum yeri = [[Təbriz]] |vəfat tarixi = 1485 |vəfat yeri = [[İznik]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = [[şair]] |fəaliyyət illəri = XV əsr |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili]] |istiqamət = |janr = [[lirika]], [[poema]] |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Xəlili''' ({{DVTY}}) — [[Osmanlı imperiyası]]nda yaşamış XV əsrin [[Azərbaycan dili|azərbaycan dilli]] şairi.<ref name="АСЭ"/> == Həyatı == Xəlil İbrahim bəy və ya Şeyx Xəlili adı kimi tanınır.<ref name="KAVAKLIYAZI">[https://www.researchgate.net/publication/304445416_15_YUZYIL_SAIRLERINDEN_DIYARBAKIRLI_HALILI%27NIN_SIIRLERI_THE_POEMS_OF_HALILI_WHO_IS_A_15th_CENTURY_POET_FROM_DIYARBAKIR Ahmet KAVAKLIYAZI. 15. Yüzyıl Şairlerinden Diyarbakırlı Halîlî'nin Şiirleri, Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, S. 34, Konya, 2015, ss. 1–88]</ref> 1407-ci ildə [[Təbriz]]<ref name="АСЭ"/> və ya [[Diyarbəkir]]də<ref name="TDV İslâm Ansiklopedisi">[https://islamansiklopedisi.org.tr/halili Halîlî // Mustafa Özkan, Mustafa İsen, TDV İslâm Ansiklopedisi, 15, İstanbul, 1997, 329–330]</ref> anadan olub.<ref name="TDV İslâm Ansiklopedisi" /> Əsərlərindən və memuar müəlliflərinin yazdıqları məlumatlardan belə çıxır ki, Xəlili gəncliyində [[Hürufilik|hürufilik]] ideyalarını təbliğ edən şeirlər yazıb. Hürufiliyi yaymaq məqsədi ilə [[Osmanlı imperiyası]]na köçüb.<ref name="АСЭ"/> Gəncliyində İznikə gələrək [[İstanbul]]da keçirdiyi 1465-ci il istisna olmaqla, ömrünün sonuna qədər bu şəhərdə yaşayıb. Özünün qurduğu [[xanəgah]]da şeyx olub.<ref name="TDV İslâm Ansiklopedisi" /> Xəlil 1485-ci ildə İznikdə vəfat edib.<ref name="АСЭ">{{məqalə |заглавие = Хəлили |ответственный = Под ред. Дж. Кулиева |место = [[:ru:Азербайджанская советская энциклопедия]] |издательство = Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии |год = 1987 |том = X |страницы = 75 }}</ref> == Yaradıcılığı == Xəlilinin şeirlərində [[Əvhədi Marağalı]] və [[İmadəddin Nəsimi]]nin təsiri hiss edilir. Onun özü isə [[Həbibi]] və XVI əsrin başqa şairlərinin yaradıcılığına təsir göstərib.<ref name="TDV İslâm Ansiklopedisi" /> 1334 beytdən ibarət və müxtəlif üslubda ([[qəzəl]], [[müxəmməs]], [[mürəbbe]] və s.) şeirləri özündə əks etdirən "Fürkat-namə" (Fürkatnâme, Firkat-nâme və ya Firak-nâme) (1471–1472) [[məsnəvi]]si ilə məşhurdur.<ref name="KAVAKLIYAZI" /> "Fürkat-namə"nin lirik qəhrəmanı Xəlilinin özü olmasına baxmayaraq, şeirin əsl qadın sevgisindən, yoxsa mistik məhəbbətdən bəhs etdiyi barədə tədqiqatçılar arasında yekdil fikir yoxdur:<ref>[http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halili-halil-ibrahim Halîlî, Halîl İbrâhim — Ahmet Yesevi Üniversitesi]</ref><ref>Kut, Günay (1977). "Fürkat-nâme". TDAY Belleten. 335.</ref><blockquote> <br>Bu mənə biçarə dərvişi dilruş <br>Qərib bikəs biyar bihuş <br>Onun cəsədi çarmıxa çəkilərək yarğılanıb <br>Qəlbi Hicran əlindən təmizlənir <br>Əcəm mülkündə idum elmlə məşğuldur <br>Mən gah fiqh, gah məkul oxuyurdum <br>Tarixi zuhdi muxtarı oldum <br>Ey sülh əhli, mənə lütf edin <br>Yurdum gah mədrəsə gah məscid <br>Hikmət nuru dilimdə ləmi oldu <br>Məgər, kimə nə etdim? <br>Gahi süğl oldum, gahı taət <br>Dünən elm öyrənmək mənim üçün xoş idi <br>Əməlləri yerinə yetirmək caiz idi </blockquote> Xəlilinin ikinci məşhur əsərinin "Divan" olduğu deyilir. Lakin Osmanlı dövrü ədəbiyyatyı tədqiqatçıları (Yavuz 1972: 168) əsərində şairin çoxşaxəli bir divanı olduğu qeyd olunsa da, "Aşıq Çələbi yaradıcılığı" əsərində "Fürkat-namə"nin xalq arasında "Divani Xəlili" adı ilə məşhurlaşdığı bildirilir. Ona görə də qeyd etmək lazımdır ki, bu gün əlimizdə olmayan Xəlili "Divanı"nın varlığı ilə bağlı Aşıq Çələbinin verdiyi başlıqdan qaynaqlanan çaşqınlıq ehtimalı var. Lakin "Fürkat-namə"dəki aşağıdakı qoşma Xəlilinin divan yazmış ola biləcəyini ehtimalını yaradır:<ref>Kut, Günay (1977). "Fürkat-nâme". TDAY Belleten. 333–353.</ref><blockquote> <br>Xəlili Rahi İşıqda nə çətinliyə düşdü? <br>Pis göz etsən, kitab-i divanımıza məlum olsun </blockquote> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Azərbaycan ədəbiyyatı}} [[Kateqoriya:XV əsr şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində yazan şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] mo12ckzrilhws8djiame6yoma8wcz6d Əhmədi Təbrizi 0 743922 6563957 6382603 2022-08-05T13:48:20Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Əhmədi Təbrizi |orijinal adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = |doğum yeri = [[Təbriz]] |vəfat tarixi = XV əsr |vəfat yeri = [[Təbriz]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = [[Fayl:Flag of Ak Koyunlu.svg|25px]] [[Ağqoyunlu dövləti]] |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = [[şair]] |fəaliyyət illəri = XV əsr |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili]] |istiqamət = |janr = [[lirika]] |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Əhmədi Təbrizi''' ({{DVTY}}) — XV əsr Azərbaycan şairi.<ref>[[:ru:Краткая литературная энциклопедия]]. том 1, с. 372</ref><ref>[[:ru:История всемирной литературы]], том 3, с. 570</ref> Əhmədi Təbrizi ömrünün əslən Təbriz şəhərindən olub, ömrünün böyük hissəsini burada keçirərək əsərlərini yaratmışdır. == Həyatı == Əhmədi Təbrizi [[Sultan Xəlil|Əbülfəth sultan Xəlil Bahadır xan]] dövründə (1478-ci ilə qədər) [[Ağqoyunlu dövləti]]ndə yaşamışdır. Əhmədi Təbrizinin bu dövlətə olan bağlılığı əsərlərində əksini tapmışdır. Əhmədi zahid şair, [[Sufizm|sufi]] idi.{{Sfn|Nağısoylu|2012|страницы=11}} Bütün sufilər kimi o, kasıb və sadə həyat sürürdü. Onun Ağqoyunlu sarayı ilə sıx əlaqələri var idi.{{Sfn|Nağısoylu|2012|страницы=12}} == Yaradıcılığı == Əhmədi Təbrizi qeydlərində vurğulamışdır ki, [[Allah]] heç bir ayəni yox, yalnız kafirlərin [[Məhəmməd peyğəmbər]]lə bağlı kitabçalarını pisləmişdir. Əhmədinin fikrincə, şeirləri ilahi sirlərə həsr olunduğu üçün ondan nümunə götürüləcək və heyran olacaqlar. [[Türkiyə]]də Əhmədi Təbrizinin ana dilində daha bir əsəri "Yusif və Züleyxa" [[məsnəvi]]si aşkar edilib. Nihat Əzəmətin kəşf etdiyi bu əsərin yeganə nüsxəsi [[İstanbul]] şəhərində [[Mərmərə Universiteti]]ndə intizam və ədəbiyyat kitabxanasında saxlanılır. Təbrizi "Yusif və Züleyxa" əsərini də [[Sultan Xəlil|Əmir əl-Umarə Xəlilullaha]] həsr etmişdir. Müəllif ön sözdə əsəri yazda Təbriz şəhərində Ağqoyunlu hakimi [[Sultan Yaqub]]un rəhbərliyi altında tamamladığını göstərir. Əhmədinin yazdıqlarına əsaslanaraq bir gün [[Sultan Xəlil]] [[Naxçıvan]]a səfər edəndə sübh namazından sonra Əhmədi çağırıb ona [[Yusif (peyğəmbər)|Yusif]] və Züleyxa haqqında yeni bir əsər yazmağı tapşırır.{{Sfn|Nağısoylu|2012|страницы=14}} Daha sonra Əhmədi əlavə edir ki, Naxçıvandan [[Təbriz]]ə qayıdaraq əmirin əmrini yerinə yetirir. Əhmədi Təbrizi "Yusif və Züleyxa" məsnəvisini 57 gün ərzində tamamlayır. Burada şair onu da əlavə edir ki, Sultan Xəlilin əlində Yusif və Züleyxa haqqında daha bir əsər var idi. Lakin bu əsər çox zəif olduğundan ona yaraşmamışdı. "Yusif və Züleyxa" məsnəvisinin yeganə nüsxəsi fraqmentli olduğu üçün hələ də çap olunmayıb. "Yusif və Züleyxa"nın [[Sultan Yaqub]] dövründə yazıldığını nəzərə alsaq, onun "Əsrarnamə"dən bir qədər əvvəl yazıldığını güman etmək olar. Çünki heç bir yerdə "Əsrarnamə" adı çəkilmir. Belə ki, o zaman ki, onun poetik ənənəsinə görə müəlliflər adətən özlərinin digər əsərləri haqqında da qeydlər aparırdılar.{{Sfn|Nağısoylu|2012|страницы=15}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Möhsün Nağısoylu. Əhmədi Təbrizi və "Əsrarnamə" tərcüməsi (tekstoloji-filoloji araşdırma, mətnin transfoneliterasiyası). — Bakı: Nurlan, 2012. — С. 260. {{Azərbaycan ədəbiyyatı}} [[Kateqoriya:Təbrizdə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində yazan şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan ədəbiyyatı]] 318fmef5zv9thypc6ib0r6lxuie0oa9 Mirzə Müslüm Qüdsi 0 743925 6563960 6382599 2022-08-05T13:48:45Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Mirzə Müslüm Qüdsi |orijinal adı = Mirzə Məhəmməd Müslüm |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = Qüdsi, Qüdsi İrəvani |doğum tarixi = 1752 |doğum yeri = [[İrəvan]] |vəfat tarixi = 1808 |vəfat yeri = [[İrəvan]] |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = [[Fayl:İrəvan xanlığının bayrağı.svg|25px]] [[İrəvan xanlığı]] |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = [[şair]] |fəaliyyət illəri = XIX əsr |əsərlərinin dili = [[Azərbaycan dili|azərbaycan]], [[Fars dili|fars]], [[Ərəb dili|ərəb]] |istiqamət = |janr = [[lirika]] |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Mirzə Müslüm Qüdsi''' və yaxud '''Qüdsi İrəvani''' (1752, [[İrəvan]] — 1808, [[İrəvan]]) — XVIII əsr Azərbaycan şairi. Mirzə Məhəmməd Müslüm Qüdsi təxəlüssü ilə yazıb yaratmışdır. O, [[İrəvan xanlığı]]nın münşisi (katibi) olub.<ref name="mmq">[[https://www.ens.az/az/mirze-muslum-qudsi|Mirzə Müslüm Qüdsi - Şair, bioqrafiya]]</ref> == Həyatı == Mirzə Məhəmməd Müslüm 1752-ci ildə [[İrəvan]] şəhərində anadan olub. O, İrəvan xanının sarayında xidmət edib. Orada Mirzə Məhəmməd xanın katibi (münşisi) olub. O, 1808-ci ildə [[İrəvan]] şəhərində vəfat edib.<ref name="mmq"/> == Yaradıcılığı == Mirzə Məhəmməd Müslüm Qüdsi təxəlüssü ilə yazıb yaratmışdır. Buna görə o, Mirzə Müslüm Qüdsi adı ilə tanınır.<ref>[[Https://kiriminsesigazetesi.com| İrəvan müsəlman sakinli vilayət olmuşdur]]</ref> Hələlik elm aləminə onun bir "Divan"ı məlumdur. Bu divan 2814 şifrəsi altında Hacı Məhəmməd Naxçıvani adına [[Təbriz Milli Kitabxanası]]nda qorunub saxlanılır. Mirzə Müslüm Qüdsinin "Divan"ı<ref>[[Https://turuz.com/Mirzə Müslüm Qüdsi|Mirza Müslüm Qudsi Irevanin-Revanin Vesfi-Meselesi-Şemsi Penahoğlu-Baki-2019–57s Mirza Müslüm Qudsi Irevanin-Revanin Vesfi-Meselesi-Şemsi Penahoğlu-Baki-2019–57s]]</ref> haqqında məlumatı [[Azərbaycan Respublikası]]nın [[İran]]da keçmiş səfiri Eynulla Mədətli əldə etmişdir.<ref name="mmq"/> Mədətli bu kəşfi barədə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar institutunu məlumatlandırmışdır. Bir müddətdən sonra şərqşünas [[Şəmsi Pənahoğlu|Şəmsi Pənahlı]] Təbriz Milli Kitabxanasında Qüdsinin "Divanı"nı tədqiq etmişdir. Ş.Pənahlı Qüdsi İrəvaninin "Divan"ı barədə monoqrafiya yazmışdır.<ref>[[https://525.az/news/135141-mehemmed-naxcivani-ve-onun-tebrizde-elmi-maarifci-fealiyyeti-arasdirma|Məhəmməd Naxçıvani və onun Təbrizdə elmi-maarifçi fəaliyyəti - Araşdırma]]</ref> Qüdsinin "Divan"ında [[Fars dili|farsca]], [[Türk dili|türkc]]ə və [[Ərəb dili|ərəb]]cə şeirlər var. Bu əsərlər içərisində farsca yazılmış "Tousife-İrəvan" ("İrəvanın vəsfi") məsnəvisi xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.<ref>[[Https://turuz.com/Mirzə Müslüm Qüdsi|Mirza Müslüm Qudsi Irevani Ve Onun Divani-Şemsi Penahoğlu-Baki-2017–196s Mirza Müslüm Qudsi Irevani Ve Onun Divani-Şemsi Penahoğlu-Baki-2017–196s]]</ref> [[Əziz Dövlətabadi]] Qüdsinin "Divan"ı barədə bu sözləri yazır: ''"Qüdsi divanının bir nüsxəsi 2814 nömrəsi altında Hacı Məhəmməd Naxçıvaninin "Şadrəvan" kitabxanasında saxlanılır. 23 x16 ölçüdə olan divan 350 səhifədən ibarətdir və hər səhifədə 18 beyt vardır. Burada Rəsuli-Əkrəm, dövrün əmir və vəzirlərinin tərifi, tarixi hadisə və faciələrə, böyüklərin vəfatına aid madeyi-tarixlər, fars, türk, ərəbcə məsnəvilər, qəzəllər yer almışdır. Bu məsnəvidə [[Çuxursəd]], [[Qırxbulaq mahalı|Qırxbulaq]], Xan bazarı, Dərəbağı, [[Xan məscidi (İrəvan)|Xan məscidi]], [[Göyçə mahalı|Göyçə yaylağı]] kimi İrəvan mahallarının, məhəllələrinin və tarixi yerlərinin bir çoxunun adı çəkilir.<ref name="mmq"/>"'' == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Şəmsi Pənahoğlu. M.M.Qüdsi İrəvani. Tousifi-İrəvan. Tərcüməçi Ş.Əhmədov. / Səməd Sərdariniya. İrəvan müsəlman sakinli vilayət olmuşdur. Tərcüməçi İ.Quliyev.Kitab Zərdabi. Bakı.2014, s. 197–216. * Şəmsi Pənahoğlu. Mirzə Müslüm Qüdsi İrəvaninin "İrəvanın vəsfi" məsnəvisi. II nəşr Kitab. Zərdabi. Bakı. 2019. 57s. * Şəmsi Pənahoğlu. Mirzə Müslüm Qüdsi İrəvaninin türkcə əsərləri. II nəşr. zərdabi. Bakı. 2019. 100 s. {{Azərbaycan ədəbiyyatı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan dilində yazan şairlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] as8eimurxt73opqkohicoq3eqz8qkjq Ləzgi Saleh 0 743928 6563961 6485283 2022-08-05T13:49:03Z Eldarado 33729 wikitext text/x-wiki {{Yazıçı |adı = Ləzgi Saleh |orijinal adı = |şəkil = |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = |ilk adı = |təxəllüsü = |doğum tarixi = |doğum yeri = Yuxarı Yaraq, [[Şirvan bəylərbəyliyi]], [[Səfəvilər Dövləti]] |vəfat tarixi = XVII əsr |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = [[Fayl:Safavid Flag.svg|26px]] [[Səfəvilər Dövləti]] |milliyyəti = [[Ləzgilər|ləzgi]] |təhsili = |ixtisası = |fəaliyyəti = [[şair]] |fəaliyyət illəri = XVII əsr |əsərlərinin dili = [[Ləzgi dili]] |istiqamət = |janr = |ilk əsəri = |tanınmış əsərləri = |üzvlüyü = |mükafatları = |imzası = |saytı = |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Ləzgi Saleh''' ({{DVTY}}) — XVII əsr ləzgi əsilli [[Azərbaycan]] şairi. Şair [[Səfəvilər Dövləti]]nin [[Şirvan bəylərbəyliyi]]nə aid Yuxarı Yaraq kəndində anadan olub. == Həyatı == Saleh XVII əsrdə Yuxar-Yaraq kəndində anadan olub. O, ilk təhsilini kənd [[mədrəsə]]sində alıb. Saleh daha sonra burada işləməyə başlayıb.<ref name=":0">С. А. Бедирханов, "Азербайджаноязычная поэзия народов Южного Дагестана (XVII–XVIII вв.)", с. 30</ref> == Yaradıcılığı == Salehin məhəbbət lirikasının bir xüsusiyyəti ondan ibarətdir ki, onun şeirlərində aşiqin təsviri, mədhiyyəsi əsas yer tutur. Onlarda lirik qəhrəmanın hissləri gizlidir. Məşuqun vəsf və mədhində əsas təsvir vasitələri şairin ənənəvi şərq poeziyasından, farsçılıqdan və ərəbizmdən götürdüyü müqayisələrdir. Şairin "Çəkərəm tabı" və "Olmuşam müştaq" misraları ikihecalı müqayisə sistemi ilə səciyyələnir. Hər sətirdə iki müqayisə var. Amma ikihecalı sistem lirik qəhrəmanın daxili aləminin bütövlüyünü, sevgili obrazını pozur:<ref name=":0" /><blockquote> <br>Aşiqəm bir xuba, tuti-məhbuba, <br>Nisbəti-Eyyuba, çəkərəm tabı, <br>Əqli aldı məndən, canım o təndən. <br>Üz görsətsə, gündə eylər səvabı. <br>Bu necə qamətdir, nə qiyamətdir, <br>Türfə əlamətdir, sərvi-cənnətdir, <br>Aşiqə mübaiyət çox müctəddir, <br>Qibləyi-Zahiddir, zərdir-zibadır. <br>Libası əhmərdir, zərdir-zibadır. <br>Qaməti ərərdir, yaşınnır bir dür, <br>Camalı ənvardır, sima qəmərdir. <br>Dilimdə əzbərdir hüsnü kitabı. <br>Bu cümlə cahanda, qülli-İranda, <br>Şəhri İsfaxanda, Azərbaycanda, <br>Rövzəyi-rizvanda, huri-qılmanda. <br>Mələkdə, insanda tanılmaz babı. <br>Salehəm, kuyində, dildə, dəhanda, <br>Vəsfini söylərəm yavuqda, gendə, <br>Ol gözəllik səndə, qəmzə şövqündə. <br>Dərdi qəmin məndə yoxdur hesabı. </blockquote> Şairin "Nisbətdir" şeiri lirik qəhrəmanın kədərli duyğularını təsvir edən sevgilisi obrazının müşayiəti ilə seçilir:<ref name=":0" /><blockquote> <br>Eylərəm fikr ilə övraq, <br>Səri-kuyində oldum çak. <br>Sənsən, billah, cövhəri-pak, <br>Səsim sədaya nisbətdir. <br>Fəndin aləm içdə yoxdur, <br>Məhəbbət canında çoxdur, <br>Sanki kipriklərin oxdur. <br>Qaşların yaya nisbətdir. <br>Əyninə geymisən əhmər. <br>Bağında qönçələr yetər, <br>Dil-dodağın şirin şəkər, <br>Cismin şəhlaya nisbətdir. <br>Geyinmisən rəngi-gülgün, <br>Sən Leylisən, mən də Məcnun. <br>Saleh deyər: qəddi mövzun — <br>Sərvi-balaya nisbətdir. </blockquote> Ləzgi Salehin yaradıcılığında "Nə bilsin?" didaktik şeiri də var. Şair burda obrazın hər bir tərifini mənfi və müsbət tərəfdən verir. Onlarda cəmiyyətin pisliklərinin poetik təcəssümü var. Saleh bu pislikləri ifşa edərək onların aradan qaldırılması yollarını da göstərir:<ref>С. А. Бедирханов, "Азербайджаноязычная поэзия народов Южного Дагестана (XVII–XVIII вв.)", с. 31</ref> <blockquote> <br>Ay usta, gün usta, söyləyən aşıq, <br>Ləzgicə bilməyən farsı nə bilsin?! <br>Oxumayıb əlif, beyin binadan, <br>Ədəbi, ərkanı, dərsi nə bilsin?! <br>Özgəni nə bilsin özün bilməyən? <br>Əyrisin nə bilsin düzün bilməyən? <br>Danışanda doğru sözün bilməyən <br>İşin avandını, tərsi nə bilsin?! <br>Əsil siyasətdə abi bilməyən, <br>Məsəllərdə neçə Nəbi bilməyən, <br>Özünü, sözünü, dəbi bilməyən, <br>Haqqı, qanacağı, həfsi nə bilsin?! <br>Bu sində haqq gülə vüsal etməyən, <br>Canım, haqq yoluna cəfa qatmayan, <br>Kəbəyə, Bağdada, Saleh getməyən <br>Şamı, Ərzurumu, Qarsı nə bilsin?! </blockquote> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{kitab3 | ref = Бедирханов | автор = С. А. Бедирханов | заглавие = Азербайджаноязычная лезгинская поэзия ХVIII-ХIХ веков | год = 1999 | место = Махачкала | страниц = 162 }} * {{kitab3 | ref = Бедирханов | автор = С. А. Бедирханов | заглавие = Азербайджаноязычная поэзия народов Южного Дагестана (XVII-XVIII вв.) | ответственный = Ф. М. Ибрагимова | год = 2007 | место = Махачкала | страниц = 158 }} [[Kateqoriya:XVII əsr şairləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan şairləri]] lxry65vo2v4maf6xc9n2f1ykk0ftwci İstifadəçi:Abutalub/Coğrafi göstəricilər 2 746178 6564799 6485804 2022-08-06T07:06:24Z Abutalub 123311 wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, qrupla oynanılan, dairənin içindəki oyunçuların kəməri qoruduğu dirədöymə, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == === Zorxana === ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === === Döyüş oyunları === == Atçılıq == == Oxçuluq == == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == 3fs8wz2qku67m9n4elu0rtn8x87ej41 6564800 6564799 2022-08-06T07:07:55Z Abutalub 123311 wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, qrupla oynanılan, dairənin içindəki oyunçuların kəməri qoruduğu dirədöymə, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == ce1ekr5adxccaphnqhwlu5sjvmcb263 6564806 6564800 2022-08-06T07:25:54Z Abutalub 123311 /* Ədəbiyyat */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, qrupla oynanılan, dairənin içindəki oyunçuların kəməri qoruduğu dirədöymə, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Füzuli Bayat. Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu, Bakı, Elm və təhsil, 2017, - 228 səh. owtztl3g71rjvbkebfs7qlns1tmuvpz 6564811 6564806 2022-08-06T07:41:05Z Abutalub 123311 /* Döyüş oyunları */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda Dirədöymə və Anadoluda Kəmər oyunu daxildir. Dirədöymə oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır Hər iki oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda Dirədöymənin “Turna vurdu” və ya “Cızıq turnası” (Məmmədova 1973: 167-168), “Qayışgötdü”, yaxud “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Füzuli Bayat. Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu, Bakı, Elm və təhsil, 2017, - 228 səh. 5cywjdketq77tg9dyzf9nk1c8twbd4i 6564816 6564811 2022-08-06T07:44:15Z Abutalub 123311 /* Döyüş oyunları */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * Füzuli Bayat. Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu, Bakı, Elm və təhsil, 2017, - 228 səh. er62zgp8zszd5mp78l9951lfi9ykbfz 6564821 6564816 2022-08-06T07:46:39Z Abutalub 123311 /* Ədəbiyyat */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} fgz09prchscfe51s23zlmfm34p1fznj 6564827 6564821 2022-08-06T07:55:01Z Abutalub 123311 /* Atçılıq */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “Papaq oyunu”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} 7ecoouovj84maa8hbb52qdduurw995n 6564834 6564827 2022-08-06T08:07:06Z Abutalub 123311 /* Atçılıq */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} labtlf4p971hxpc1pmsl17iornijzco 6564836 6564834 2022-08-06T08:07:53Z Abutalub 123311 /* Atçılıq */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-143}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} 2kneb2cic96egkawpqpu94evifllx0y 6564843 6564836 2022-08-06T08:19:41Z Abutalub 123311 /* Atçılıq */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-143}} * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} cu4ncqo21wzejosokcgvwzj5bmds1si 6564845 6564843 2022-08-06T08:23:12Z Abutalub 123311 /* Atçılıq */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-143}} * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} pnq4hmn06k8lwn5wsbjv4pfnppoj1x8 6564852 6564845 2022-08-06T08:31:43Z Abutalub 123311 wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} b3u4n061m8gb8of6jri82n8qib08953 6564853 6564852 2022-08-06T08:32:21Z Abutalub 123311 /* Oxçuluq */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{SfnRef|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} ezcnudonwigvt5voke5ik5mtghte3p0 6564854 6564853 2022-08-06T08:33:09Z Abutalub 123311 [[Special:Contributions/Abutalub|Abutalub]] ([[User talk:Abutalub|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6564853 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} b3u4n061m8gb8of6jri82n8qib08953 6564855 6564854 2022-08-06T08:33:29Z Abutalub 123311 /* Ədəbiyyat */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref= }} 8xf905sbb1ak98fsmg6s8uk4hvxh7vj 6564857 6564855 2022-08-06T08:34:09Z Abutalub 123311 [[Special:Contributions/Abutalub|Abutalub]] ([[User talk:Abutalub|müzakirə]]) tərəfindən edilmiş 6564855 nömrəli redaktə geri qaytarıldı wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} b3u4n061m8gb8of6jri82n8qib08953 6564861 6564857 2022-08-06T08:36:54Z Abutalub 123311 /* Atçılıq */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “Qıza çat”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Sür-papaq]]” oyununda iki qrup bir-birinin əlindən papağı alaraq qarşı tərəfindən halqasına atmağa çalışır. Oyun atlıların çevikliyini, eyni hədəf uğrunda birlikdə mübarizə apara bilmə taktikası yoxlanılır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} ln9jgansp385dfez13py3ohc9tejyo9 6564872 6564861 2022-08-06T08:41:43Z Abutalub 123311 /* Atçılıq */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “[[Qız-qov|Qıza çat]]”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Sür-papaq]]” oyununda iki qrup bir-birinin əlindən papağı alaraq qarşı tərəfindən halqasına atmağa çalışır. Oyun atlıların çevikliyini, eyni hədəf uğrunda birlikdə mübarizə apara bilmə taktikası yoxlanılır. * Qız-qov və ya Qıza çat oyununda atlılar ata minmiş qızla yarışır, ona çataraq öpməyə çalışır. Oyun Azər baycanda və Mərkəzi Asiyada yayılmışdır. Tələb olunan bacarıqlar at üstündə cəldlik, rəqib atlını müəyyən məsafəyə çatana qədər keçmək bacarığıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} 3jwbyilb7vb7fkmawrcwc8nx3fhb8km 6564873 6564872 2022-08-06T08:42:04Z Abutalub 123311 /* Atçılıq */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “[[Qız-qov|Qıza çat]]”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Sür-papaq]]” oyununda iki qrup bir-birinin əlindən papağı alaraq qarşı tərəfindən halqasına atmağa çalışır. Oyun atlıların çevikliyini, eyni hədəf uğrunda birlikdə mübarizə apara bilmə taktikası yoxlanılır. * "Qız-qov" və ya "Qıza çat" oyununda atlılar ata minmiş qızla yarışır, ona çataraq öpməyə çalışır. Oyun Azər baycanda və Mərkəzi Asiyada yayılmışdır. Tələb olunan bacarıqlar at üstündə cəldlik, rəqib atlını müəyyən məsafəyə çatana qədər keçmək bacarığıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} nhgbvmim1269v3tji0kcnn33n3xyv0y 6564897 6564873 2022-08-06T08:52:19Z Abutalub 123311 /* Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “[[Qız-qov|Qıza çat]]”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Sür-papaq]]” oyununda iki qrup bir-birinin əlindən papağı alaraq qarşı tərəfindən halqasına atmağa çalışır. Oyun atlıların çevikliyini, eyni hədəf uğrunda birlikdə mübarizə apara bilmə taktikası yoxlanılır. * "Qız-qov" və ya "Qıza çat" oyununda atlılar ata minmiş qızla yarışır, ona çataraq öpməyə çalışır. Oyun Azər baycanda və Mərkəzi Asiyada yayılmışdır. Tələb olunan bacarıqlar at üstündə cəldlik, rəqib atlını müəyyən məsafəyə çatana qədər keçmək bacarığıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı == {| class="wikitable sortable" style="margin:0 1em 0 0; font-size:95%;" ! ! colspan="6" |Qeydiyyata alınmış qeyri-maddi mədəni irs ! colspan="5" |Nominasiyalar ! rowspan="2" |Nümunə və nominasiyaların ümumi sayı |- bgcolor="#cccccc" !Ölkənin/irsin adı ![[Novruz]] ![[Lavaş]] ![[Kamança]] ![[Dədə Qorqud]] ! scope="col" class="unsortable" width="100px" |[[Miniatür sənəti|Miniatür]] !Ümumi say ![[Çay (içki)|Çay mədəniyyəti]] ![[Molla Nəsrəddin]] ![[Azərbaycanda ipəkçilik|İpəkçilik]] ![[Balaban]] !Sədəfvurma |- |{{AFG}} |{{Y}} | | | | |1 | | |{{Y}} | | |2 |- |{{IND}} |{{Y}} | | | | |1 | | | | | |1 |- |{{IRN}} |{{Y}} |{{Y}} |{{Y}} | |{{Y}} |4 | | |{{Y}} | | |5 |- |{{IRQ}} |{{Y}} | | | | |1 | | | | | |1 |- |{{KAZ}} |{{Y}} |{{Y}} | |{{Y}} | |3 | |{{Y}} | | | |4 |- |{{KGZ}} |{{Y}} |{{Y}} | | | |2 | |{{Y}} | | | |3 |- |{{UZB}} |{{Y}} | | | |{{Y}} |2 | |{{Y}} |{{Y}} | | |4 |- |{{PAK}} |{{Y}} | | | | |1 | | | | | |1 |- |{{TJK}} |{{Y}} | | | | |1 | |{{Y}} |{{Y}} | | |3 |- |{{TUR}} |{{Y}} |{{Y}} | |{{Y}} |{{Y}} |4 |{{Y}} |{{Y}} |{{Y}} |{{Y}} |{{Y}} |9 |- |{{TKM}} |{{Y}} | | | | |1 | |{{Y}} |{{Y}} | | |3 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} cw54whq0c8lmi07c8xuwdcizqwabasz 6564901 6564897 2022-08-06T08:57:09Z Abutalub 123311 /* Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “[[Qız-qov|Qıza çat]]”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Sür-papaq]]” oyununda iki qrup bir-birinin əlindən papağı alaraq qarşı tərəfindən halqasına atmağa çalışır. Oyun atlıların çevikliyini, eyni hədəf uğrunda birlikdə mübarizə apara bilmə taktikası yoxlanılır. * "Qız-qov" və ya "Qıza çat" oyununda atlılar ata minmiş qızla yarışır, ona çataraq öpməyə çalışır. Oyun Azər baycanda və Mərkəzi Asiyada yayılmışdır. Tələb olunan bacarıqlar at üstündə cəldlik, rəqib atlını müəyyən məsafəyə çatana qədər keçmək bacarığıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı == {| class="wikitable sortable" style="margin:0 1em 0 0; font-size:95%;" ! ! colspan="3" rowspan="2" |Milli qeydiyyat !Nominasiyalar ! |- bgcolor="#cccccc" !İrsin adı ![[Çay (içki)|Çay mədəniyyəti]] ![[Molla Nəsrəddin]] |- |Atlı oyunlar |{{Y}} | | | | |- |{{IND}} |{{Y}} | | | | |- |{{IRN}} |{{Y}} |{{Y}} |{{Y}} | | |- |{{IRQ}} |{{Y}} | | | | |- |{{KAZ}} |{{Y}} |{{Y}} | | |{{Y}} |- |{{KGZ}} |{{Y}} |{{Y}} | | |{{Y}} |- |{{UZB}} |{{Y}} | | | |{{Y}} |- |{{PAK}} |{{Y}} | | | | |- |{{TJK}} |{{Y}} | | | |{{Y}} |- |{{TUR}} |{{Y}} |{{Y}} | |{{Y}} |{{Y}} |- |{{TKM}} |{{Y}} | | | |{{Y}} |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} gnacyyxtvjtmov4fycx4si1dio9hbze 6564902 6564901 2022-08-06T08:59:01Z Abutalub 123311 /* Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “[[Qız-qov|Qıza çat]]”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Sür-papaq]]” oyununda iki qrup bir-birinin əlindən papağı alaraq qarşı tərəfindən halqasına atmağa çalışır. Oyun atlıların çevikliyini, eyni hədəf uğrunda birlikdə mübarizə apara bilmə taktikası yoxlanılır. * "Qız-qov" və ya "Qıza çat" oyununda atlılar ata minmiş qızla yarışır, ona çataraq öpməyə çalışır. Oyun Azər baycanda və Mərkəzi Asiyada yayılmışdır. Tələb olunan bacarıqlar at üstündə cəldlik, rəqib atlını müəyyən məsafəyə çatana qədər keçmək bacarığıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı == {| class="wikitable sortable" style="margin:0 1em 0 0; font-size:95%;" !İrsin adı ! colspan="3" |Milli qeydiyyat |- |Atlı oyunlar | colspan="3" |{{Y}} |- |{{IND}} |{{Y}} | | |- |{{IRN}} |{{Y}} |{{Y}} |{{Y}} |- |{{IRQ}} |{{Y}} | | |- |{{KAZ}} |{{Y}} |{{Y}} | |- |{{KGZ}} |{{Y}} |{{Y}} | |- |{{UZB}} |{{Y}} | | |- |{{PAK}} |{{Y}} | | |- |{{TJK}} |{{Y}} | | |- |{{TUR}} |{{Y}} |{{Y}} | |- |{{TKM}} |{{Y}} | | |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} myobjcjck7dbhn6tvlub8v0c0zomgeg 6564904 6564902 2022-08-06T08:59:35Z Abutalub 123311 /* Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “[[Qız-qov|Qıza çat]]”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Sür-papaq]]” oyununda iki qrup bir-birinin əlindən papağı alaraq qarşı tərəfindən halqasına atmağa çalışır. Oyun atlıların çevikliyini, eyni hədəf uğrunda birlikdə mübarizə apara bilmə taktikası yoxlanılır. * "Qız-qov" və ya "Qıza çat" oyununda atlılar ata minmiş qızla yarışır, ona çataraq öpməyə çalışır. Oyun Azər baycanda və Mərkəzi Asiyada yayılmışdır. Tələb olunan bacarıqlar at üstündə cəldlik, rəqib atlını müəyyən məsafəyə çatana qədər keçmək bacarığıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı == {| class="wikitable sortable" style="margin:0 1em 0 0; font-size:95%;" !İrsin adı ! colspan="3" |Milli qeydiyyat |- |Atlı oyunlar | colspan="3" | [https://intangible.az/front/az/aboutExample/21704 FO0101000001] |- |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} e09bz0frryudelpe3ydysdhrc0h8hlr 6564933 6564904 2022-08-06T09:08:51Z Abutalub 123311 /* Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı */ wikitext text/x-wiki [[Azərbaycan milli güləşi|Güləş]] və [[zorxana]] Azərbaycanın əsas milli döyüş sənətləridir. == Pəhləvanlıq mədəniyyəti == XVIII əsrin II yarısında bütün Azərbaycan xanlarının adi insanların bahadır adlandırdığı pəhləvanları var idi.<ref>Багирова М, Мамедов Э. Из истории спорта в древнем и средневековом Азербайджане // İRS. — Баку, 2015 № 1 (73). — С. 16−22.</ref> Qarabağ xanlığında pəhləvan statusu xüsusi fərmanla verilirdi.<ref>Babayev T. Şuşada i̇dman ənənələri̇ // Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi. — Бакы: Elm, 2019. — С. 140−149.</ref> Məşhur Azərbaycan pəhləvanlarına [[maştağa]]lı Hüseynqulu Hacı Mürsəl oğlu və onun yetirməsi "altı aylıq" ləqəbli Əbdüləli Axundov, Hiyləli pəhləvan Əli Hümmət, Hüseynqulu Mirzə Haşim oğlu, zorba Rzaqulu, Cero Süleyman, [[Pəhləvan Nabat]], [[balaxanı]]lı Sap Pənci və s. misal göstərilə bilər. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda yetişmiş Sali Süleyman və [[Rəşid Yusifov]] kimi zorxana pəhləvanları çıxışları ilə dünyada məşhurlaşmışdılar.<ref name="martial1"/> Pəhləvanların icra etdiyi əlüstəgəzmə tamaşasına müəyyən əşyaları yerdən dişlə götürmək, onu başqa yerə aparıb qoymaq, əl üstündə yüyürmək və s. nömrələr daxildir. Sinə oyununda iki əllərinin üzərinə qalxar, yerdən bir qarış yuxarı olmaqla "yeriyər", əvvəl sağa, sonra sola gedər, sonra isə aşağı enərdilər, yerə yaxınlaşaraq dərhal təkrar yuxarı qalxardılar. Yekba oyununda isə pəhləvan oyunçu əvvəl hər əlində əvvəlcə pudluq, sonra qoşa-qoşa pudluq daşlar qaldırırdı. Sonra həmin daşları atıb-tutmaqla şou göstərir, sinəsini, çiynini, kürəyini havaya atdığı daşların qabağına verərək onları itələyir, kənara atırdı. Yekba oyununun ən maraqlı yeri isə pudluq daşları dişlə oynatmaq idi. Bunlardan başqa sim pəhləvanlarının sim üstündə rəqs elementləri olan müxtəlif ritmik və akrobatik hərəkətlər etməsi qeyd edilə bilər. Onlar sim üstündə barmaqlarının, əllərinin üstündə gəzir, daş qaldırır, dişləri ilə daş atıb-tuturdular.<ref name="martial66666">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASI VƏ AZƏRBAYCANDA OYUNLAR | last = Əskər | first = Nailə | year = 2017 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> === Zorxana === Zorxana oyunlarında "Miyandar"ın işarəsi ilə musiqi çalınır və oyun başlanırdı. Ənənəvi zorxana oyunları rəqs şəklində, "Cəngi" sədaları, yaxud [[nağara]]nın çox sürətli zərbələri altında müşayiət olunurdu. Buradakı oyunlar kompleks oyun silsiləsindən ("sino oyunu" və ya "qılıncsındırma", "mil oyunu", "ayaq düymə", "kəbbadə" və ya "kəmanə", "səngi-daşqaldırma", "çərxi", yaxud "təndüvrə", "güləş" və ya "qurşaqtutma") ibarət idi və biri digərinin ardınca icra edilirdi. Mil oyunu barədə [[Hüseynqulu Sarabski]] yazırdı: "…Dumbul əvvəlcə lap ahəstə, sonra get-gedə səs tempi yuxarı qalxıb yenə də enərdi. Mil oynadan adam da həmin ahənglə başının üstə milləri hərləyirdi. Oyun qurtardıqdan sonra camaat onları alqışlayardı."<ref name="martial75795595579">Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.</ref> Azərbaycandakı qədim zorxanalar [[Bakı]]dakı XV əsr [[İçərişəhər]] [[zorxana]]sı və [[Ordubad]]dakı XVII əsr [[Qeysəriyyə (Ordubad)|Qeysəriyyə]] abidəsidir.<ref name="alakbarli" >[http://azer.com/aiweb/categories/magazine/ai103_folder/103_articles/103_baku_old_city.html Baku’s Old City. Memories of How it Used to Be. By Farid Alakbarli]</ref> Bakını ziyarət edən XVIII əsr erməni müəllifi Artemi Araratski Bakı zorxanalarındakı yarışmaları, buralardakı cambaz və pəhləvanları təsvir edir.<ref>Материалы по истории Азербайджана / Редакционная коллегия: И. А. Азизбекова (ответственный автор), А. И. Гусейнов, Ф. М. Алиев, Н. А. Таирзаде, Д. Д. Гаджинский, Р. А. Мамедов. — Элм, 1968. — Т. VII. — С. 34.</ref> XIX əsrdən etibarən [[Gəncə]], [[Şuşa]], [[Şəki]], [[Naxçıvan]], [[Şirvan]] şəhərlərində zorxanalar tikilmişdir. XIX əsrdə Bakıda Şonu Abdulla zorxana məktəbi açır. Zamanla zorxana hərbi üsulların öyrədildiyi məktəb statusunu itirib, [[Azərbaycanda mərasimlər|mərasimlər]], [[Novruz bayramı]] və toylarda ifa edilən tamaşalara çevrildi.<ref name="martial1">{{citation | title = İSLAM COĞRAFİYASINDA VƏ AZƏRBAYCANDA XALQ OYUNLARI VƏ MEYDAN TAMAŞALARI | last = | first = Beynəlxalq Elmi Konfransın materialları | year = 2016 | pages = | publisher = AMEA Folklor İnstitutu | location = Bakı | ref = harv }}</ref> ==== Zorxana oyunları ==== === Azərbaycan güləşi === Milli xüsusiyyətləri ilə zəngin Azərbaycan güləşində ayaqdan və şalvardan yapışmaq geniş yayılıb, badalaq, qarmaq, dəyirman, atma fəndlərinə icazə verilir. Boğazdan tutmaq və beldən aşağı zərbələr, ardınca getmədən rəqibin xalçaya atılması, əl, ayaq və armaqları bükmək, baş sarsıntısına icazə verilmir. "Meydan gəzmək" güləşin başlanmasından əvvəl isinmə üçün ənənəvi ritualdır. Döyüşün başlanmasından əvvəl pəhləvanlar bir-birini salamlayır və rəqs addımları ilə birlikdə xalçanın əks tərəflərinə gedirlər. Eyni zamanda onlar əl hərəkətləri edirlər: bir əl əvvəl yuxarı, sonra aşağı, digəri əvvəl aşağı, sonra isə yuxarı gedir, sonra isə hərəkətlər əksinə edilir. Bundan sonra pəhləvanlar qollarını 3–4 dəfə açıb-bağlayırlar. Hakimin fitindən sonra döyüş başlayır və rəqiblər xalçanın mərkəzində salamlaşırlar. Döyüş zurna və nağara sədaları müşayiəti ilə həyata keçirilir.<ref>{{citation | title = [http://ussrwrestling.narod.ru/aze.htm Гюлеш - национальная азербайджанская борьба] | last = | first = И. Васьянов | year = 2016 | pages = | publisher = ussrwrestling.narod.ru | location = | ref = harv }}</ref> [[Sambo]] yaradılarkən Azərbaycan güləşinin fəndlərindən də istifadə edilib.<ref>{{cite web | title = История САМБО | url = http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | publisher = Официальный сайт Международной Федерации САМБО | accessdate = 2016-02-26 | deadlink = yes | archiveurl = https://web.archive.org/web/20160218014232/http://www.sambo-fias.org/pages/istoriya_sambo | archivedate = 2016-02-18 }}</ref><ref>{{cite web | title = Традиции и философия самбо | url = http://www.sambo.ru/sambo/ | publisher = Всероссийская федерация самбо | accessdate = 2016-02-26 }}</ref> === Döyüş oyunları === Atsız oynanan döyüş oyunları müdafiə xarakterlidir, mühasirədə özünü müdafiə etmə, mühasirədən çıxma xüsusiyyətlərinə malikdir. Bunlardan bir çoxu dairə içində oynanılır. Folklorşünas [[Füzuli Bayat]]a görə oyunda istifadə edilən dairə qala kimi düşünülməməli, qədim türklərin müdafiə oyunları kimi baxılmalıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Dairə içində oynanılan döyüş oyunlarına Azərbaycanda "[[Dirədöymə]]" oyunu daxildir. "Dirədöymə" oyunu qrup şəklində oynanılır, dairə daxilindəkilər qayışı qorumağa, xaricindəkilər isə qayışı götürməyə çalışır. Oyunun Azərbaycan, Anadolu və Mərkəzi Asiyada oynanılan növləri mövcuddur. Azərbaycanda "Dirədöymə"nin “[[Turnavurdu]]” və ya “Cızıq turnası”, “Qayışgötdü”, və ya “Qayış-qayış” növləri vardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=139}} Döyüşə əsaslanan [[Azərbaycan xalq oyunları]] mərkəzdəki oyunçunun yerini tərk etməmək üçün döyüşdüyü başqoruma, [[Osmanlılar]]ın matrak oyununa bənzər dəyənək oyunudur. Növündən asılı olmayaraq döyüş [[Cəngi rəqsi|Cəngi]] (hərbi mənasında) sədaları altında başlayardı.<ref name="martial1"/> == Atçılıq == [[Fayl:Puak Azeri bermain Chovgan di Piala All Union ke-12.png|200px|thumb|right|“[[Çovqan]]” oyunu]] Azərbaycan “[[Çovqan]]”, “[[Sür-papaq]]”, “[[Papaqaldıqaç|Papaq oyunu]]”, “[[Qız-qov|Qıza çat]]”, “Yaylıq”, “At üstündə güləş”, “[[Baharbənd]]” oyunları geniş yayılmış, bu oyunlarda bir və ya bir neçə döyüş xüsusiyyəti saxlanmışdır. * “[[Baharbənd]]” oyununda çeviklik və at minmə bacarığı nümayiş edilir. Bu oyunda at çapanlar üstlərindəki əşyaları – qılınc, xəncər və s. kimi şeyləri müəyyən yerlərə atır, sonra atın üstündə cəld çevrilərək çapıb əşyaları götürür. * “[[Papaqaldıqaç]]”da biri qız olmaqla 9 və ya 13 nəfər iştirak edir. Oyunda sürətlə hərəkət etməli, rəqiblər və atlar itələnməməlidir. Bu oyunda baş qorunmalı, qarşı tərəfin papağı, dəbilqəsi götürülməlidir. Oyunun məntiqi bundadır ki, papağını qoruya bilməyən başını da qoruya bilməz. * “[[Sür-papaq]]” oyununda iki qrup bir-birinin əlindən papağı alaraq qarşı tərəfindən halqasına atmağa çalışır. Oyun atlıların çevikliyini, eyni hədəf uğrunda birlikdə mübarizə apara bilmə taktikası yoxlanılır. * "Qız-qov" və ya "Qıza çat" oyununda atlılar ata minmiş qızla yarışır, ona çataraq öpməyə çalışır. Oyun Azər baycanda və Mərkəzi Asiyada yayılmışdır. Tələb olunan bacarıqlar at üstündə cəldlik, rəqib atlını müəyyən məsafəyə çatana qədər keçmək bacarığıdır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Oxçuluq == [[Azərbaycanda oxatma|Oxatma]] Azərbaycan meydan tamaşalarına daxil idi. Ox yarışlarında həm piyada, həm atlı şəkildə yüksək yerdən atılan almanı havada vurmaq, qırx oxu eyni hədəfdən keçirmək, üzük halqasından ox keçirmək və s. şərtlər yerinə yetirilirdi. Atla oxatmanın növlərinə isə qopuq və "[[piyalə və ox]]" aiddir.<ref name="martial66666"/> Azərbaycan dastan qəhrəmanı [[Koroğlu]] döyüşçü yoldaşının başına almanın saplağında bir üzük taxıb oyur və qırx oxun hamısını üzüyün halqasından keçirirdi.<ref name="martial1"/> Azərbaycan inanclarında adı keçən Fatma Qarı belində oxu və yayı olan bir varlıq şəklində göstərilir, yayın göyə tutanda bolluq, yerə tutanda qıtlıq olurdu.<ref name="beydili">Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Müasir Azərbaycanda kamandan oxatma idman növü sovet dövründən etibarən inkişaf etməyə başlamışdır.<ref>"Azərbaycan Kamandan Oxatma Federasiyası". Azərbaycan Milli Ensiklopediyası: [25 cilddə]. II cild (10 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. baş red. M. K. Kərimov. 2010. səh. 526. ISBN 978-9952-441-05-5.</ref> Azərbaycan cənub və cənub-qərb bölgəsində yayılmış Altınqabaq oyununda bir neçə məharət bir yerdə nümayiş etdirilirdi. Burada at çapılarkən oxla və ya odlu silahla hədəf vurulurdu. Çevikliyin nümayiş edildiyi bu oyunda hədəf olaraq qızıl və ya gümüş üzük, həmçinin halqa istifadə edilirdi. Oyunun adı əvvəlki dövrlərdə hədəf olaraq qızılla (altınla) doldurulmuş qabağın asılması ilə əlaqədardır.{{sfn|Bayat|2017|pp=141-147}} == Vasitələr == == Qeyri-maddi mədəni irs kimi qeydiyyatı == == Qeyri-maddi mədəni irs əməkdaşlığı == {| class="wikitable sortable" style="margin:0 1em 0 0; font-size:95%;" ! rowspan="2" |İrsin adı ! rowspan="2" |Milli qeydiyyat nömrəsi ! colspan="2" |UNESCO qeydiyyatı |- !Adı !Nömrəsi |- |Atlı oyunlar | [https://intangible.az/front/az/aboutExample/21704 FO0101000001] | | |- |Çovqan |[https://intangible.az/front/az/aboutExample/18530 FO0101000002] |[[Qarabağ atı]] ilə oynanılan [[Çovqan]] atüstü oyunu |[http://www.unesco.org/culture/ich/index.php?lg=en&pg=00011&USL=00905 00905] |- |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == {{Cite book |first=Füzuli |last=Bayat |chapter= |title=Şamandan səmazənə: oyun və oyunçu |year=2017 |ISBN=4603000000 |publisher=Elm və təhsil |language=az |ref={{SfnRef|Bayat|2017}} }} o7rh86itx3923u8xyjteb3lwgye6yix Həsən Abdullayev (əsgər, 1994) 0 746344 6565028 6500676 2022-08-06T10:27:58Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Həsən Abdullayev |orijinal adı = Həsən Qərib oğlu Abdullayev |şəkil = Fayl:Həsən Abdullayev (əsgər, 1994).jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |digər adı = |doğum adı = |ləqəbi = |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = Qərib Abdullayev |anası = |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri}} |xidmət illəri = 2012-2020 |rütbə = MAHHXHQ {{əsgər|Azərbaycan}} |hissə = |komandanlıq etməsi = |vəzifəsi = |döyüşlər = [[ikinci Qarabağ müharibəsi]] <br> [[Şuşa döyüşləri]] |əlaqələr = |istefada = |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı}} {{"Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı}} {{"Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı}} {{"Şuşanın azad olunmasına görə" medalı}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Həsən Qərib oğlu Abdullayev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]], [[ikinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] [[şəhid|şəhidi]] == Həyatı == Abdullayev Həsən Qərib oğlu 21 iyun 1994-cü ildə [[Daşkəsən rayonu]]nda doğulmuşdur.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> [[Karate-do|Karate-do idman növü]] ilə məşğul olmuşdur. Subay idi. == Təhsili == 2001-ci ildə Daşkəsən rayon S.Vurğun adına 4 nömrəli tam orta məktəbə daxil olmuş, 2011-ci ildə orta təhsilini başa vurmuşdu. == Hərbi xidməti == 2012-ci ildə [[Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti]]nin Daşkəsən rayon bölməsindən həqiqi hərbi xidmətə çağrılmış, [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə Nazirliyinin]] "N" saylı hərbi hissəsində kəşfiyyatçı kimi xidmət etmişdir. 8 sentyabr 2020-ci il tarixindən MAXE hərbi qulluqçu kimi fəaliyyətə başlamış, daha sonra isə könüllü olaraq [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrdə]] xidmətini davam etdirmişdir. 27 sentyabr 2020-ci il tarixində [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri|Ermənistan silahlı qüvvələrinin]] döyüş aktivliyinin qarşısını almaq, mülki əhalinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] komandanlığı tərəfindən qoşunlarımızın bütün cəbhə boyu əks-hücum əməliyyatı ilə başlayan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsində]] iştirak etmişdir. 6 noyabr 2020-ci ildə [[Şuşa şəhəri]]nin [[Daşaltı (Şuşa)|Daşaltı kəndinin]] azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. Şəhidin nəşi 12 noyabr 2020-ci ildə [[Gəncə|Gəncə şəhərinin]] Şəhidlər xiyabanında dəfn edilmişdir. [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 15 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Həsən Qərib oğlu Abdullayev [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":EV" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 18 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Həsən Qərib oğlu Abdullayev [["Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":DFGMEQ" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 29 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Həsən Qərib oğlu Abdullayev [["Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":KMEQ" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 29 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Həsən Qərib oğlu Abdullayev [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":ŞMEQ" /> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":EV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201217095440/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2020-12-17|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For the distinction in battle medal ribbon.png|50px]] (18.12.2020) — [["Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":DFGMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=18.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46479|accessdate=18.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210205085703/http://e-qanun.az/framework/46479|archivedate=2021-02-05|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı]]<ref name=":KMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[e-qanun.az|www.e-qanun.az]] (Normativ hüquqi aktların vahid internet elektron bazası)|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46563|accessdate=29.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210118151127/http://e-qanun.az/framework/46563|archivedate=2021-01-18|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (24.06.2021) — [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":ŞMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=24.06.2021|url=https://azertag.az/xeber/1815553|accessdate=24.06.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20210625132720/https://azertag.az/xeber/1815553|archivedate=2021-06-25|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Arzu Zeynalov]] * [[Möhlət Abbasov]] * [[Tacəddin Abbasov]] == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} r37aedydmht3fwkxsyxc4pf2kj3fu6p 6565029 6565028 2022-08-06T10:28:19Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Həsən Abdullayev |orijinal adı = Həsən Qərib oğlu Abdullayev |şəkil = Həsən Abdullayev (əsgər, 1994).jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |digər adı = |doğum adı = |ləqəbi = |milliyyəti = [[Azərbaycanlı]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = Qərib Abdullayev |anası = |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Xüsusi Təyinatlı Qüvvələri}} |xidmət illəri = 2012-2020 |rütbə = MAHHXHQ {{əsgər|Azərbaycan}} |hissə = |komandanlıq etməsi = |vəzifəsi = |döyüşlər = [[ikinci Qarabağ müharibəsi]] <br> [[Şuşa döyüşləri]] |əlaqələr = |istefada = |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı}} {{"Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı}} {{"Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı}} {{"Şuşanın azad olunmasına görə" medalı}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Həsən Qərib oğlu Abdullayev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]], [[ikinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] [[şəhid|şəhidi]] == Həyatı == Abdullayev Həsən Qərib oğlu 21 iyun 1994-cü ildə [[Daşkəsən rayonu]]nda doğulmuşdur.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> [[Karate-do|Karate-do idman növü]] ilə məşğul olmuşdur. Subay idi. == Təhsili == 2001-ci ildə Daşkəsən rayon S.Vurğun adına 4 nömrəli tam orta məktəbə daxil olmuş, 2011-ci ildə orta təhsilini başa vurmuşdu. == Hərbi xidməti == 2012-ci ildə [[Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti]]nin Daşkəsən rayon bölməsindən həqiqi hərbi xidmətə çağrılmış, [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi|Müdafiə Nazirliyinin]] "N" saylı hərbi hissəsində kəşfiyyatçı kimi xidmət etmişdir. 8 sentyabr 2020-ci il tarixindən MAXE hərbi qulluqçu kimi fəaliyyətə başlamış, daha sonra isə könüllü olaraq [[Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr (Azərbaycan)|Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrdə]] xidmətini davam etdirmişdir. 27 sentyabr 2020-ci il tarixində [[Ermənistan Silahlı Qüvvələri|Ermənistan silahlı qüvvələrinin]] döyüş aktivliyinin qarşısını almaq, mülki əhalinin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] komandanlığı tərəfindən qoşunlarımızın bütün cəbhə boyu əks-hücum əməliyyatı ilə başlayan [[İkinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsində]] iştirak etmişdir. 6 noyabr 2020-ci ildə [[Şuşa şəhəri]]nin [[Daşaltı (Şuşa)|Daşaltı kəndinin]] azad edilməsi uğrunda gedən döyüşlərdə şəhid olmuşdur. Şəhidin nəşi 12 noyabr 2020-ci ildə [[Gəncə|Gəncə şəhərinin]] Şəhidlər xiyabanında dəfn edilmişdir. [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 15 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Həsən Qərib oğlu Abdullayev [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":EV" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 18 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Həsən Qərib oğlu Abdullayev [["Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":DFGMEQ" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 29 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Həsən Qərib oğlu Abdullayev [["Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":KMEQ" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 29 dekabr 2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Həsən Qərib oğlu Abdullayev [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":ŞMEQ" /> == Təltifləri == * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":EV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201217095440/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2020-12-17|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For the distinction in battle medal ribbon.png|50px]] (18.12.2020) — [["Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":DFGMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=18.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46479|accessdate=18.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210205085703/http://e-qanun.az/framework/46479|archivedate=2021-02-05|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı]]<ref name=":KMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[e-qanun.az|www.e-qanun.az]] (Normativ hüquqi aktların vahid internet elektron bazası)|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46563|accessdate=29.12.2020|language={{Az}}|archiveurl=https://archive.today/20210118151127/http://e-qanun.az/framework/46563|archivedate=2021-01-18|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (24.06.2021) — [["Şuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":ŞMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Şuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 24.06.2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=24.06.2021|url=https://azertag.az/xeber/1815553|accessdate=24.06.2021|language=|archiveurl=https://archive.today/20210625132720/https://azertag.az/xeber/1815553|archivedate=2021-06-25|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == * [[Arzu Zeynalov]] * [[Möhlət Abbasov]] * [[Tacəddin Abbasov]] == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} cibxsu2q3armdoxbjf4yyi5bteb03y6 Fayl:Həsən Abdullayev (əsgər, 1994).jpg 6 746348 6565024 6408757 2022-08-06T10:26:50Z Qraf061 242998 Qraf061 [[Fayl:Dashkesen -Abdullayev Hesen Qerib oglu.jpg]] səhifəsinin adını [[Fayl:Həsən Abdullayev (əsgər, 1994).jpg]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki == Xülasə == content://com.android.chrome.FileProvider/images/screenshot/1650290723695559740826.jpg 44lwoc1wcpovmkycy1vkedy3byubdht Balaqardaş Vəliyev 0 746460 6565034 6429594 2022-08-06T10:30:00Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Balaqardaş Vəliyev |orijinal adı = Balaqardaş Fərhad oğlu Vəliyev |şəkil = Balaqardaş Vəliyev.jpg |digər adı = |doğum adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = [[24.03.2002]] |doğum yeri = [[Masallı]],[[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = [[01.10.2020]] |vəfat yeri = [[Hadrut]],[[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = [[şəhid]] |dəfn yeri = [[Masallı]] |dəfn tarixi = 15.12.2020 |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = Fərhad Vəliyev |anası = |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020 |rütbə = {{əsgər|Azərbaycan}} |hissə = |komandanlıq etməsi = |vəzifəsi = |döyüşlər = [[ikinci Qarabağ müharibəsi]] |əlaqələr = |istefada = |təltifləri = {{"Cəsur döyüşçü" medalı}} {{"Vətən uğrunda" medalı}} {{"Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Balaqardaş Fərhad oğlu Vəliyev'''({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]], [[ikinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] [[şəhid|şəhidi]] ==Həyatı== 24 mart 2002-ci ildə [[Masallı rayonu|Masallı rayonunun]] [[Viləş|Viləş]] kəndində anadan olub.<ref name=":1">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi)|date=08.12.2020|url=https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|accessdate=08.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201208151938/https://mod.gov.az//images/pdf/5082d8a9b46b498271fb2acaf4b72bec.pdf|archivedate=2020-12-08|url-status=live}}</ref> 2008-2017-ci illərdə Viləş kənd tam orta məktəbində təhsil alıb. Subay idi. ==Hərbi xidməti== 2020-ci ilin aprelində çağırışçı kimi «N» saylı hərbi hissəyə xidmətə yollanıb. [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusunun]] əsgəri Balaqardaş Fərhad oğlu Vəliyev 27 sentyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən [[ikinci Qarabağ müharibəsi|Vətən müharibəsi]] zamanı torpaqlarımızın işğaldan azad olunması uğrunda gedən döyüşlərdə düşmənə qarşı döyüşüb. Balaqardaş Vəliyev 01.10.2020 tarixində [[Hadrut]] istiqamətində gedən döyüşlərin birində düşmənin snayper atəşi açması nəticəsində şəhid olmuşdur. Şəhidin nəşi 15 dekabr 2020-ci il tarixində doğulduğu [[Viləş]] kənd qəbiristanlığında torpağa tapşırılıb. [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikası Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Balaqardaş Fərhad oğlu Vəliyev ölümündən sonra [["Cəsur döyüşçü" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":CDMEQ" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikası Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Balaqardaş Fərhad oğlu Vəliyev ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":VUMEQ" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikası Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Balaqardaş Fərhad oğlu Vəliyev ölümündən sonra [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":SMEQ" /> ==Təltifləri== * [[Fayl:AZ Brave warrior medal ribbon.png|50px]] (18.12.2020) — [["Cəsur döyüşçü" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":CDMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Cəsur döyüşçü" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=18.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46478|accessdate=18.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210210194523/http://e-qanun.az/framework/46478|archivedate=2021-02-10|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":VUMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210116083924/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2021-01-16|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ_For_liberation_medal_ribbon.png|class=ve-pasteProtect|50x50px]] (29.12.2020) — [["Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":SMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Suqovuşanın azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46558|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210109194834/http://e-qanun.az/framework/46558|archivedate=2021-01-09|url-status=live}}</ref> == Həmçinin bax == *[[Zaur Hüseynov (leytenant)]] *[[Rafail Hüseynov]] *[[İntiqam Abbasov]] == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} 1gxy10ykhi8tmhu6p4dat0jrjnqu09u Fayl:Balaqardaş Vəliyev.jpg 6 746468 6565031 6410144 2022-08-06T10:29:15Z Qraf061 242998 Qraf061 [[Fayl:3 Vəliyev Balaqardaş Fərhad oğlu(3).jpg]] səhifəsinin adını [[Fayl:Balaqardaş Vəliyev.jpg]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki == Xülasə == content://com.android.chrome.FileProvider/images/screenshot/1650290723695559740826.jpg 44lwoc1wcpovmkycy1vkedy3byubdht IV Adrian 0 747532 6564653 6455639 2022-08-05T22:28:58Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''IV Adrian''' ({{dil-la|Hadrianus IV}}) və ya '''Nikolas Breykspir''' ({{dil-en|Nicholas Breakspeare}}; {{DVTY}}) — 1154-cü ildən [[Papa|Roma Papası]]. O, yeganə [[İngilislər|ingilis]] Roma papası olmuşdur. IV Adrian [[Avinyon (şəhər)|Avinyon]] yaxınlığındakı Müqəddəs Ruf Avqustin monastırının rahibi, sonra abbatı, nəhayət 1150-ci ildə kardinalı olmuşdur. O, 1152-ci ildə [[Skandinaviya|Skandinaviyada]] Papa legatı olmuş və burada kilsəni [[Qriqorian islahatı]] prinsipləri əsasında yenidən təşkil etmişdir. IV Adrian Romada [[Breşiyalı Arnold|Breşiyalı Arnoldun]] başçılıq etdiyi [[Roma kommunası|respublikaçı hərəkatına]] qarşı mübarizə aparmışdır. 1155-ci ildə o, imperator [[I Fridrix Barbarossa|I Fridrix Barbarossanı]] taclandırmışdır.<ref>Большой Энциклопедический словарь. 2000. АДРИАН IV (Hadrianus).</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Əlavə ədəbiyyat == {{refbegin|3}} * {{cite book|last=Abulafia|first=D.|title=Frederrick II: A Medieval Emperor|year=1988|publisher=Oxford University Press|location=Oxford |isbn=978-0-19508-040-7}} * {{cite book|last1=Andås|first1=M. S.|last2=Ekroll|first2=Ø.|last3=Haug|first3=A.|last4=Petersen|first4=N. H.|title=The Medieval Cathedral of Trondheim: Architectural and Ritual Constructions in Their European Context|series=Ritus et Artes: Traditions and Transformations|volume=III|year=2007|publisher=Brepols|location=Turnhout|isbn=978-2-50352-301-9|page=120|chapter=Introduction}} * {{cite book|editor-last1=Baird|editor-first1=J. L.|editor-last2=Ehrman|editor-first2=J. K.|title=The Letters of Hildegard of Bingen|volume=I|year=1994|publisher=Oxford University Press|location=Oxford |isbn=978-0-19535-297-9}} * {{cite book|last=Balard|first=M.|editor=WhitbyM.|title=Byzantines and Crusaders in Non-Greek Sources, 1025-1204|year=2007|publisher=Oxford University Press/British Academy|isbn=978-0-19726-378-5|page=3958|chapter=Latin Sources and Byzantine Prosopography: Genoa, Venice, Pisa and Barcelona}} * {{cite book|last=Barber|first=M.|title=The Two Cities: Medieval Europe, 1050-1320|url=https://archive.org/details/twocitiesmedieva0000barb_u4c2|year=1992|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-41509-682-9}} * {{cite journal |last1=Barlow |first1=F. |title=The English, Norman, and French Councils Called to Deal with the Papal Schism of 1159 |url=https://archive.org/details/sim_english-historical-review_1936-04_51_202/page/264 |journal=The English Historical Review |date=1936 |volume=51 |pages=264–268|doi=10.1093/ehr/LI.CCII.264 |oclc=754650998}} * {{cite journal |last1=Barrow |first1=G. W. S. |title=The Date of the Peace between Malcolm IV and Somerled of Argyll |journal=The Scottish Historical Review |date=1994 |volume=73 |issue=2 |pages=222–223 |doi=10.3366/shr.1994.73.2.222 |oclc=664601468}} * {{cite book|last=Barstow|first=A. L.|title=Married Priests and the Reforming Papacy: The Eleventh-century Debates|url=https://archive.org/details/marriedpriestsre0000bars|year=1982|publisher=E. Mellen|location=Lewiston, NY|isbn=978-0-88946-976-1}} * {{cite journal |last1=Baumgartner |first1=F. J. |title='I Will Observe Absolute and Perpetual Secrecy': The Historical Background of the Rigid Secrecy Found in Papal Elections |journal=The Catholic Historical Review |date=2003a|oclc=222885361|volume=89 |issue=2 |pages=165–181 |doi=10.1353/cat.2003.0097 |s2cid=159513966 }} * {{cite book|last=Baumgartner|first=F. J.|title=Behind Locked Doors: A History of the Papal Elections|url=https://archive.org/details/behindlockeddoor00fred|year=2003b|publisher=Palgrave Macmillan|location=Basingstoke|isbn=978-1-13711-014-5}} * {{cite journal |last1=Beck |first1=A. |title=The Rise and Fall of Catholic Sweden |journal=Studies: An Irish Quarterly Review |date=1940 |pages=382–394 |oclc=220720325}} * {{cite web |last1=Benedictine Charter |title=Ohannes Berardi , Chartularium Monasterii Casauriensis, Ordinis S. Benedicti. |url=https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84526553/f517.item |website=Gallica/BnF |access-date=11 April 2020 |archive-url=https://archive.today/20200411172813/https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84526553/f517.item |archive-date=11 April 2020 |date=2020 |url-status=live }} * {{cite book|last=Bergquist|first=A.|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3|pages=41–48|chapter=The Papal Legate: Nicholas Breakspear's Scandinavian Mission}} * {{cite book|last=Birk|first=J. C.|title=Norman Kings of Sicily and the Rise of the Anti-Islamic Critique: Baptized Sultans|year=2016|publisher=PalgraveMacmillan|location=Cham|isbn=978-3-31947-041-2}} * {{cite book|last=Birkett|first=H.|editor-last=Boardman|editor-first1=S.|editor-last2=Williamson|editor-first2=E.|title=The Cult of Saints and the Virgin Mary in Medieval Scotland|series=Studies in Celtic History|volume=28|year=2010|publisher=Boydell & Brewer|location=Woodbridge|isbn=978-1-84383-562-2|page=4360|chapter= The Struggle for Sanctity: St Waltheof of Melrose, Cistercian in-house Cults and Canonisation Procedure at the Turn of the Thirteenth Century}} * {{cite book|last=Blumenthal|first=U.|editor-last1=Luscombe|editor-first1=D.|editor-last2=Riley-Smith|editor-first2=J.|title=The New Cambridge Medieval History|volume=4: 1024–1198, II|year=2004|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=978-0-52141-411-1|pages=8–38|chapter= The Papacy, 1024–1122}} * {{cite book|last=Bellomo|first=E.|title=The Templar Order in North-west Italy: (1142 – C. 1330)|year=2008|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=978-9-00416-364-5}} * {{cite book|last=Bolton|first=B.|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003a|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3|pages=75–104|chapter=St Albans' Loyal Son}} * {{cite book|last=Bolton|first=B.|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003b|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3|pages=157–180|chapter=''Nova Familia Beati Petri'': Adrian IV and the Patrimony}} * {{cite book|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3}} * {{cite book|last=Boswell|first=J.|title=Christianity, Social Tolerance, and Homosexuality: Gay People in Western Europe from the Beginning of the Christian Era to the Fourteenth Century|url=https://archive.org/details/christianitysoci00bosw|year=1980|publisher=University of Chicago Press|location=Chicago|isbn=978-0-22634-536-9}} * {{cite book|last=Brooke|first=C. N. L.|title=The English Church and the Papacy, From the Conquest to the Reign of John|edition=3rd|year=1989|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=978-0-52107-390-5}} * {{cite book|last=Brooke|first=C. N. L.|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3|pages=3–14|chapter=Adrian IV and John of Salisbury}} * {{cite book|last=Broun|first=D.|title=Scottish Independence and the Idea of Britain: From the Picts to Alexander III|year=2007|publisher=Edinburgh University Press|location=Edinburgh|isbn=978-0-74868-520-2}} * {{cite book|last=Brown|first=G. S.|title=The Norman Conquest of Southern Italy and Sicily|year=2015|publisher=McFarland|location=Jefferson, NC|isbn=978-0-78645-127-2}} * {{cite book|last=Cameron|first=A.|title=Arguing it Out: Discussion in Twelfth-Century Byzantium|series=The Natalie Zemon Davis Annual Lectures|year=2016|publisher=Central European University Press|location=Budapest|isbn=978-9-63386-112-7}} * {{cite web |last1=Charter |title=Chartularium Sangallense 03 (1004–1277) Nr. 915, S. 35-37 |url=https://www.monasterium.net/mom/CSGIII/Nr_915_S_35-37/charter |website=monasterium.net |access-date=16 April 2020 |archive-url=https://archive.today/20200416183032/https://www.monasterium.net/mom/CSGIII/Nr_915_S_35-37/charter |archive-date=16 April 2020 |date=2020 |url-status=live }} * {{cite book |last=Chrysostomides|first=J. |chapter= The Byzantine Empire from the Eleventh to the Fifteenth Century|pages=6–50|editor-last=Fleet|editor-first=K. |title=The Cambridge History of Turkey|volume=I: Byzantium to Turkey, 1071–1453|year=2009|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-52162-093-2}} * {{cite book|last=Collins|first=R.|title=Keepers of the Keys of Heaven: A History of the Papacy|date=5 November 2009|publisher=Orion|location=London|isbn=978-1-47460-334-8}} * {{cite journal |last1=Constable |first1=G. |title=The Second Crusade as seen by Contemporaries |journal=Traditio |date=1953 |volume=9 |pages=213–279 |doi=10.1017/S0362152900003743 |oclc=795988691}} * {{cite book |last=Dodwell|first=C.R.|title=Anglo-Saxon Art, A New Perspective|url=https://archive.org/details/anglosaxonartnew00dodw| year=1982|publisher=Manchester University Press|place=Manchester| isbn=978-0-71900-926-6}} * {{cite book|last=Daniel|first=E. R.|editor=MyersS. E.MacMichaelS. J.|title=The Friars and Jews in the Middle Ages and Renaissance|year=2004|publisher=Brill|location=London|isbn=978-9-00411-398-5|page=122|chapter=Abbot Joachim of Fiore and the Conversion of the Jews}} * {{cite book|last=Duggan|first=A.|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003a|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3|pages=105–156|chapter=''Totius Christianitatis Caput'': The Pope and the Princes }} * {{cite book|last=Duggan|first=A.|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003b|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3|pages=181–210|chapter=Servus Servorum Dei}} * {{cite book|last=Duggan|first=A.|editor-last1=Andrews|editor-first1=F.|editor-last2=Egger|editor-first2=C.|editor-last3=Rousseau|editor-first3=C. M.|title=Pope, Church and City: Essays in Honour of Brenda M. Bolton|series=The Medieval Mediterranean|volume=56|year=2004|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=978-9-00414-019-6|pages=177–201|chapter=Thomas Becket's Italian Network}} * {{cite book|last=Duggan|first=A.|editor-last=Harper-Bill|editor-first=C.|editor2-last=Vincent|editor2-first=N.|year=2007|chapter=Henry II, the English Church and the Papacy, 1154–76|title=Henry II: New Interpretations|pages=154–183|publisher=Boydell|location=Woodbridge|isbn=978-1-84383-340-6}} * {{cite encyclopedia|last=Eden|first=B. L.|editor-last=Emmerson|editor-first=R. K.|title=Hadrian IV, Pope (c. 1100–1159, R. 1154–1159)|encyclopedia=Key figures in Medieval Europe: An Encyclopedia|year=2006|publisher=Routledge|location=London|isbn=978-0-41597-385-4|pages=292–293}} * {{cite book|last=Egger|first=C.|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3|pages=15–28|chapter=The Canon Regular: Saint-Ruf in Context}} * {{cite book|last=Frame|first=R.|editor=JonesM.ValeM.|title=England and Her Neighbours, 1066-1453: Essays in Honour of Pierre Chaplais|year=1989|publisher=Hambledon|location=London|isbn=978-1-85285-014-2|pages=139–156|chapter= England and Ireland, 1171-1399}} * {{cite encyclopedia|last=Frassetto|first=M.|editor-last=Jeep|editor-first=J. M.|title=Feudalism|encyclopedia=Medieval Germany: An Encyclopedia|year=2001|publisher=Garland|location=New York|isbn=978-0-82407-644-3|pages=295–296}} * {{cite book|last=Freed|first=J. B.|title=Frederick Barbarossa: The Prince and the Myth|year=2016|publisher=Yale University Press|location=New Haven|isbn=978-0-30012-276-3}} * {{cite book|last=Godman|first=P.|title=The Silent Masters: Latin Literature and Its Censors in the High Middle Ages|year=2000|publisher=Princeton University Press|location=Princeton, New Jersey|isbn=978-1-40082-360-4}} * {{cite book|last=Godman|first=P.|title=The Archpoet and Medieval Culture|year=2014|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19102-996-7}} * {{cite journal |last1=Hakkenberg|first1=M. A. |title=Book Review |url=https://archive.org/details/sim_church-history_2004-03_73_1/page/212|journal=Church History |date=2004 |volume=73 |pages=212–213 |oclc=795961781}} * {{cite book|last=Heather|first=P. J. |title=The Restoration of Rome: Barbarian Popes and Imperial Pretenders|url=https://archive.org/details/restorationofrom0000heat_l0f9|year=2014|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19936-851-8}} * {{cite book|last=Hegarty|first=N.|title=The Story of Ireland|year=2011|publisher=Random House|location=London|isbn=978-1-84607-970-2}} * {{cite book|last=Hosler|first=J.|title=Henry II: A Medieval Soldier at War, 1147–1189|year=2007|publisher=Brill|location=Leiden|isbn=978-9-04741-934-1}} * {{cite journal |last1=J. A. H. |title=A Bull of Pope Adrian IV |journal=The British Museum Quarterly |date=1926 |volume=1 |issue=3 |pages=74–75 |doi=10.2307/4420772 |jstor=4420772 |oclc=810961271}} * {{cite book|last=Jong|first=J. L. de|title=The Power and the Glorification: Papal Pretensions and the Art of Propaganda in the Fifteenth and Sixteenth Centuries|year=2013|publisher=Penn State Press|location=State College|isbn=978-0-27105-079-9}} * {{cite book|last=Kostick|first=C.|title=Strongbow: The Norman Invasion of Ireland|year=2013|publisher=O'Brien Press|location=Dublin|isbn=978-1-84717-607-3}} * {{cite book|last=Latowsky|first=A. A.|title=Emperor of the World: Charlemagne and the Construction of Imperial Authority, 800–1229|year=2013|publisher=Cornell University Press|location=Ithaca, New York|isbn=978-0-80146-778-3}} * {{cite book|last=Loud|first=G. A.|editor-last1=Luscombe|editor-first1=D.|editor-last2=Riley-Smith|editor-first2=J.|title=The New Cambridge Medieval History|volume=4: 1024–1198, II|year=2004|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=978-0-52141-411-1|pages=442–474|chapter=Norman Sicily in the Twelfth Century}} * {{cite book|last=Loud|first=G. A.|title=The Crusade of Frederick Barbarossa: The History of the Expedition of the Emperor Frederick and Related Texts|year=2010|series=Crusade Texts in Translation|publisher=Ashgate|volume=19|location=Farnham|isbn=978-1-40948-090-7}} * {{cite book|last=Loud|first=G.|title=Roger II and the Creation of the Kingdom of Sicily|year=2012|publisher=Manchester University Press|location=Manchester|isbn=978-0-71908-202-3}} * {{cite book|editor-last1=Luscombe|editor-first1=D.|editor-last2=Riley-Smith|editor-first2=J.|title=The New Cambridge Medieval History|volume=4: 1024–1198, II|year=2004|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=978-0-52141-411-1|pages=769–789|chapter=Sources}} * {{cite book|last=Madden|first=T. F.|title=Enrico Dandolo and the Rise of Venice|date=2007|publisher=Johns Hopkins University|location=Baltimore, MD|isbn=978-0-80189-184-7}} * {{cite book|last=Madden|first=T. F.|title=Venice: A New History|url=https://archive.org/details/venicenewhistory0000madd_m8g6|year=2012|publisher=Penguin|location=London|isbn=978-1-10160-113-6}} * {{cite book|last=Madden|first=T. F.|editor-last1=Bird|editor-first1=J. L.|editor-last2=Smith|editor-first2=D.|title=The Fourth Lateran Council and the Crusade Movement: The Impact of the Council of 1215 on Latin Christendom and the East|series=Outremer: Studies in the Crusades and the Latin East|volume=7|year=2018|publisher=Brepols|location=Turnhout|isbn=978-2-50358-088-3|page=5976|chapter=Oaths Broken, Yet Fulfilled: Venice, Innocent III and the Patriarchate of Constantinople}} * {{cite book|last=Magdalino|first=P.|title=The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|year=1993|isbn=978-0-52152-653-1}} * {{cite book|last=Magdalino|first=P.|editor-last1=Luscombe|editor-first1=D.|editor-last2=Riley-Smith|editor-first2=J.|title=The New Cambridge Medieval History|volume=4: 1024–1198, II|year=2004|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=978-0-52141-411-1|pages=611–643|chapter=The Byzantine Empire, 1118–1204}} * {{cite book |last=Magdalino|first=P. |chapter=The Empire of the Komnenoi (1118–1204)|pages=627–663|editor-last=Shepard|editor-first=J. |title=The Cambridge History of the Byzantine Empire c.500–1492|year=2008|location=Cambridge|publisher=Cambridge University Press |isbn=978-0-52183-231-1}} * {{cite book|last=Martindale|first=J.|editor-last1=Jones|editor-first1=M.|editor-last2=Vale|editor-first2=M.|title=England and Her Neighbours, 1066-1453: Essays in Honour of Pierre Chaplais|url=https://archive.org/details/englandherneighb00jone|year=1989|publisher=Hambledon|location=London|isbn=978-1-85285-014-2|pages=[https://archive.org/details/englandherneighb00jone/page/n43 19]–42|chapter=Succession and Politics in the Romance-speaking World, c. 1000-1140}} * {{cite book|last=Matthew|first=D.|title=The Norman Kingdom of Sicily|year=1992|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=978-0-52126-911-7}} * {{cite book|last=Maxwell-Stuart|first=P. G. |title=Chronicle of the Popes: The Reign-by-reign Record of the Papacy from St. Peter to the Present ; with 308 Illustrations, 105 in Color|year=1997|publisher=Thames and Hudson|location=London|isbn=978-0-50001-798-2}} * {{cite book|last=McBrien|first=R. P.|title=Lives of the Popes: The Pontiffs from St. Peter to John Paul II|url=https://archive.org/details/livesofpopespont00mcbr|year=1997|publisher=HarperCollins|location=London|isbn=978-0-06065-304-0}} * {{cite journal |last1=McCrank |first1=L. J. |title=The Foundation of the Confraternity of Tarragona by Archbishop Oleguer Bonestruga, 1126–1129 |journal=Viator |date=1978 |volume=9 |pages=157–168 |doi=10.1484/J.VIATOR.2.301544 |oclc=466287118}} * {{cite book|last=Metcalfe|first=A.|title=Muslims of Medieval Italy|year=2009|publisher=Edinburgh University Press|location=Edinburgh |isbn=978-0-7486-2911-4}} * {{cite book|last1=Millor|first1=W. J.|last2=Butler|first2=C. N. L.|title=The Letters of John of Salisbury: The Early Letters (1153–1161)|edition=repr.|volume=I|year=1986|publisher=Clarendon Press|location=Oxford|isbn=978-0-19822-239-2}} * {{cite book|last=Morris|first=C.|title=The Papal Monarchy: The Western Church from 1050 to 1250|year=1989|publisher=Clarendon Press|location=Oxford|isbn=978-0-19152-053-2}} * {{cite book|last=Musolff|first=A.|title=Metaphor and Political Discourse: Analogical Reasoning in Debates about Europe|year=2004|publisher=PalgraveMacmillan|location=Basingstoke|isbn=978-0-23050-451-6}} * {{cite book|last=Norden|first=W.|title=Das Papsttum Und Byzanz: Die Trennung Der Beiden Mächte Und Das Problem Ihrer Wiedervereinigung Bis Zum Untergange Des Byzantinischen Reichs (1453)|volume=repr.|year=1904|publisher=Aderholz|location=Breslau|oclc=29115447}} * {{cite journal |last1=Norgate |first1=K. |title=The Bull Laudabiliter |url=https://archive.org/details/sim_english-historical-review_1893-01_8_29/page/18 |journal=The English Historical Review |date=1893 |volume=8 |pages=18–52 |oclc=754650998}} * {{cite book|last=Norwich|first=J. J.|title=The Kingdom in the Sun, 1130-1194|year=1970|publisher=Longmans|location=Harlow|isbn=978-0-58212-735-7}} * {{cite book|last=Norwich|first=J. J.|title=Absolute Monarchs: A History of the Papacy|year=2011|publisher=Random House|location=London|isbn=978-0-67960-499-0}} * {{cite web |last1=Nuremberg Chronicle |title=Registrum Huius Operis Libri Cronicarum Cu Figuris Et Ymagibus Ab Inicio Mudi, Nuremberge |url=https://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0003/bsb00034024/images/index.html?seite=478&fip=193.174.98.30 |publisher=Digitale Biblothek |access-date=11 April 2020 |archive-url=https://archive.today/20200411172431/https://daten.digitale-sammlungen.de/~db/0003/bsb00034024/images/index.html?seite=478&fip=193.174.98.30 |archive-date=11 April 2020 |date=2020 |url-status=live }} * {{cite book|last=Oldfield|first=P.|title=Sanctity and Pilgrimage in Medieval Southern Italy, 1000-1200|year=2014|publisher=Cambridge University Press|location=New York|isbn=978-1-10700-028-5}} * {{cite journal |last1=Oliver |first1=L. M. |title=Rowley, Foxe, and the Faustus Additions |journal=Modern Language Notes |date=1945 |volume=60 |issue=6 |pages=391–394 |doi=10.2307/2911382 |jstor=2911382 |oclc=818888932}} * {{cite book|last=Partner|first=P.|title=The Lands of St. Peter: The Papal State in the Middle Ages and the Early Renaissance|url=https://archive.org/details/landsofstpeterpa0000part|year=1972|publisher=University of California Press|location=Berkeley|isbn=978-0-52002-181-5}} * {{cite book|last=Palgrave|first=F.|editor-last=Palgrave|editor-first=R. H. I.|title=The History of Normandy and of England|volume=IV|year=1921|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |oclc=863472518}} * {{cite book|last=Parry|first=M.|title=Chambers Biographical Dictionary|url=https://archive.org/details/chambersbiograph00mela|year=1997|publisher=Chambers|location=New York|isbn=978-0-55014-220-7}} * {{cite book|editor-last=Phelpstead|editor-first=C.|title=A History of Norway, and the Passion and Miracles of Blessed Óláfr|series=Viking Society for Northern Research Texts|volume=XIII|year=2001|publisher=Viking Society for Northern Research/University College London|location=Exeter|isbn=978-0-90352-148-2}} * {{cite encyclopedia|last=Pixton|first=P. B.|editor-last=Jeep|editor-first=J. M.|title=Reich|encyclopedia=Medieval Germany: An Encyclopedia|year=2001|publisher=Garland|location=New York|isbn=978-0-82407-644-3|pages=727–728}} * {{cite journal|last1=Poole |first1=R. L. |title=Two Unpublished Letters of Hadrian IV (1155) |journal=The English Historical Review |date=1902 |volume=17 |pages=704–706 |doi=10.1093/ehr/XVII.LXVIII.704 |oclc=754650998|url=https://zenodo.org/record/1940437 }} * {{cite book|last=Poole|first=R. L.|editor-last=Poole|editor-first=A. L.|title=Studies in Chronology and History|edition=2nd|year=1969|publisher=Clarendon|location=Oxford|oclc=469762970}} * {{cite book|editor-last=Powell|editor-first=J. M.|title=The Deeds of Pope Innocent III|date=March 2004|publisher=Catholic University of America Press|location=Washington, DC|isbn=978-0-81321-488-7}} * {{cite book|last=Reynolds|first=P. L.|title=How Marriage Became One of the Sacraments: The Sacramental Theology of Marriage from its Medieval Origins to the Council of Trent|series=Cambridge Studies in Law and Christianity|year=2016|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=978-1-10714-615-0}} * {{cite journal |last1=Richter |first1=M. |title=The First Century of Anglo-Irish Relations |journal=History |date=1974 |volume=59 |issue=195 |pages=195–210 |doi=10.1111/j.1468-229X.1974.tb02214.x |oclc=1058045311}} * {{cite book|last=Robinson|first=I. S.|title=The Papacy, 1073–1198: Continuity and Innovation|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|series=Cambridge Medieval Textbooks|year=1996|edition=repr.|isbn=978-0-52131-922-5}} * {{cite book|last=Robinson|first=I. S.|editor-last1=Luscombe|editor-first1=D.|editor-last2=Riley-Smith|editor-first2=J.|title=The New Cambridge Medieval History|volume=4: 1024–1198, II|year=2004|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=978-0-52141-411-1|pages=317–383|chapter=The Papacy, 1122–1198}} * {{cite encyclopedia|last=Rotondo-McCord|first=J.|editor-last=Jeep|editor-first=J. M.|title=Feudalism|encyclopedia=Medieval Germany: An Encyclopedia|year=2001|publisher=Garland|location=New York|isbn=978-0-82407-644-3|pages=283–284}} * {{cite book|last=Round|first=J. H.|title=The Commune of London: And Other Studies|url=https://archive.org/details/communelondonan01roungoog|year=1899|publisher=Archibald Constable|location=London|oclc=226653845}} * J. G. Rowe. 'Hadrian IV. the Byzantine empire and the Latin oricnt' in Essay: in medieval historypmenud lo Bertie Wilkinson ed. T. A. Sandquist and M. R. Powickc (T oronto. 1969) pp.&nbsp;9–12 * {{cite book|last=Schaff|first=P.|title=History of the Christian Church, Volume |edition=repr.|volume=V: The Middle Ages, AD. 1049-1294|year=1994|publisher=Eerdmans|location=Grand Rapids, Michigan|isbn=978-1-61025-044-3}} * {{cite journal |last1=Sheehy |first1=M. P. |title=The Bull 'Laudabiliter': A Problem in Medieval Diplomatique and History |journal=Journal of the Galway Archaeological and Historical Society |date=1961 |pages=45–70 |oclc=646197004}}e * {{cite book|last=Singleton|first=F.|title=A Short History of Finland|url=https://archive.org/details/shorthistoryoffi00sing|year=1998|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=978-0-52164-701-4}} * {{cite book|last=Sjåvik|first=J.|title=Historical Dictionary of Norway|series=Historical Dictionaries of Europe|volume=62|year=2008|publisher=Scarecrow Press|location=Plymouth|isbn=978-0-81086-408-5}} * {{cite book|last=Smith|first=D. J.|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3|pages=29–39|chapter=The Abbot-Crusader: Nicholas Breakspear in Catalonia}} * {{cite book|last=Strickland|first=M.|title=Henry the Young King, 1155-1183|date=13 September 2016|publisher=Yale University Press|location=New Haven|isbn=978-0-30021-955-5}} * {{cite book|last=Stubbs|first=W.|title=Seventeen Lectures on the Study of Medieval and Modern History and Kindred Subjects|url=https://archive.org/details/seventeenlecture00stubuoft|year=1887|publisher=Clarendon Press|location=Oxford|oclc=893023936}} * {{cite book|last=Tabacco|first=G.|editor-last1=Luscombe|editor-first1=D.|editor-last2=Riley-Smith|editor-first2=J.|title=The New Cambridge Medieval History|volume=4: 1024–1198, II|year=2004|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge |isbn=978-0-52141-411-1|pages=422–441|chapter=Northern and Central Italy in the Twelfth Century}} * {{cite book|last=Treadgold|first=W. T.|title=A History of the Byzantine State and Society|year=1997|publisher=Stanford University Press|location=Stanford, California|isbn=978-0-80472-630-6}} * {{cite book|last=Twyman|first=S. E.|editor-last1=Bolton|editor-first1=B.|editor-last2=Duggan|editor-first2=A.|title=Adrian IV, the English Pope, 1154–1159: Studies and Texts|year=2003|publisher=Ashgate|location=Aldershot|isbn=978-0-75460-708-3|pages=49–74|chapter=''Summus Pontifex'': The Ritual and Ceremonial of the Papal Court}} * {{cite book|last=Tyerman|first=C.|title=The Invention of the Crusades|year=1998|publisher=Macmillan International|location=New York|isbn=978-1-34926-541-1}} * {{cite journal |last1=Ullmann |first1=W. |title=The Pontificate of Adrian IV |journal=Cambridge Historical Journal |date=1955 |volume=11 |issue=3 |pages=233–252 |doi=10.1017/S147469130000305X |oclc=72660714}} * {{cite book|first=W.|last=Ullmann|title=A Short History of the Papacy in the Middle Age |year=2003|location=London|publisher=Routledge|edition=2nd|isbn=978-0-41530-227-2}} * {{cite book|last=Vasiliev|first=A. A.|title=History of the Byzantine Empire, 324–1453|edition=repr.|volume=II|year=1973|publisher=University of Wisconsin Press|location=Madison, Wisconsin|oclc=470963340}} * {{cite book|last=Whalen|first=B. E.|title=The Medieval Papacy|series=European History in Perspective|year=2014|publisher=Macmillan International|location=New York|isbn=978-1-13737-478-3}} * {{cite book|last=Wickham|first=C.|title=Medieval Rome: Stability and Crisis of a City, 900-1150|year=2015|publisher=Oxford University Press|location=Oxford|isbn=978-0-19968-496-0}} * {{cite book|last=Wieruszowski|first=H.|editor-last1=Setton|editor-first1=K. M.|editor-last2=Wolff|editor-first2=R. L.|editor-last3=Hazard|editor-first3=H. W|title=The Later Crusades, 1189-1311|edition=repr.|series=A History of the Crusades|chapter=The Norman Kingdom of Sicily and the Crusades|volume=II|year=1969|pages=2–43|publisher=University of Wisconsin Press|location=Madison|oclc=929432181}} * {{cite encyclopedia|last=Zinn|first=G. A.|editor-last=Kibler|editor-first=W. W.|title=Regular Canons|encyclopedia=Medieval France: An Encyclopedia|year=1995|publisher=Garland|location=New York|isbn=978-0-82404-444-2|pages=1481–1482}} {{refend|3}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası}} *[http://www.treccani.it/enciclopedia/adriano-iv_%28Enciclopedia-dei-Papi%29/ Enciclopedia dei Papi] (Italian) {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:XII əsr Papaları]] im948px6xriihei55x1fk9vpm33lwgs İstifadəçi:AxisAce09 2 747794 6565019 6549589 2022-08-06T10:18:15Z AxisAce09 246223 wikitext text/x-wiki {{Sil|səbəb=Mən istifadəçi səhifəmin silinməsini istəyirəm}} Salam.Mən AxisAce09. {{Babil|tr|az-2|en-2}} 7v132v4loa3cabh5odh8urdrz0u5u0c Məhəmməd Abdullayev (əsgər, 1999) 0 748269 6565038 6475081 2022-08-06T10:33:08Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Məhəmməd Abdullayev |orijinal adı = Məhəmməd Vaqif oğlu Abdullayev |şəkil = Məhəmməd Abdullayev (əsgər, 1999).jpg |şəklin ölçüsü = 200 |şəklin izahı = |digər adı = |doğum adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 19.04.1999 |doğum yeri = [[Xoşbulaq]], [[Daşkəsən rayonu]], [[Azərbaycan]] |vəfat tarixi = 30.10.2020 |vəfat yeri = [[Kəlbəcər rayonu]], [[Azərbaycan]] |vəfat səbəbi = şəhid |dəfn yeri = [[Daşkəsən]] |dəfn tarixi = 06.12.2020 |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = [[azərbaycanlı]] |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |həyat yoldaşı = |uşağı = |atası = Vaqif Abdullayev |anası = |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2017-2019, (2020) |rütbə = MAHHXHQ əsgər |hissə = |komandanlıq etməsi = |vəzifəsi = |döyüşlər = [[ikinci Qarabağ müharibəsi]] <br> {{*}} [[Murovdağ döyüşləri]] |əlaqələr = |istefada = |təltifləri = {{"Vətən uğrunda" medalı}} {{"Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı}} {{"Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı}} |imzası = |saytı = |vikianbar = }} '''Məhəmməd Vaqif oğlu Abdullayev''' ({{DVTY}}) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]], [[Vətən müharibəsi]] [[şəhid|şəhidi]]. ==Həyatı== Məhəmməd Vaqif oğlu Abdullayev 19 aprel 1999-cu il tarixində [[Daşkəsən rayonu]] [[Xoşbulaq]] kəndində anadan olub.<ref name=":MN">{{cite news|title=Vətən müharibəsində şəhid olan hərbi qulluqçuların siyahısı|author=Müdafiə Nazirliyi|newspaper=www.mod.gov.az (Azərbaycan Müdafiə Nazirliyinin rəsmi saytı)|date=22.01.2021|url=https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|accessdate=22.01.2021|language=Az|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210118133357/https://mod.gov.az//images/pdf/529dc1208d8d99ad06e046a0392ba41c.pdf|archivedate=2021-01-22|url-status=live}}</ref> 15 sentyabr 2006-cı il tarixində Daşkəsən rayonunun Xoşbulaq kənd 1 saylı tam orta məktəbinin 1-ci sinfinə daxil olmuşdur. 2014-cü ildə həmin məktəbin 9-cu sinifini bitirmişdir. Bundan sonra isə təhsilini [[Gəncə]] şəhər 3 saylı peşə liseyində davam etdirmişdir. ==Hərbi xidməti== 4 iyul 2017-ci il tarixində həqiqi hərbi xidmətə yollanmışdır. Həqiqi hərbi xidmətini [[Qusar rayonu|Qusar rayonunda]] keçmişdir. 6 yanvar 2019-cu il tarixində həqiqi hərbi xidmətini "Təşəkkür məktubu" və "fəxri fərmanla" bitirmişdir. 2020-ci ilin iyun ayının 19-da müddətdən artıq hərbi xidmətə başlamışdı. Məhəmməd Abdullayev 27 sentyabr 2020-ci il tarixində başlamış [[Vətən müharibəsi]] zamanı [[Murovdağ]] istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir. 30.09.2020-ci il tarixində şərti adı “Üçtəpələr” olan döyüş mövqeyi istiqamətində aparılan hərbi əməliyyatlar zamanı şəhid olub. Şəhidin nəşi 05.12.2020-ci il tarixində tapılaraq ailəsinə təhvil verilmişdir. Şəhidin nəşi 06.12.2020-ci il tarixində [[Daşkəsən rayonu]] şəhidlər xiyabanında dəfn edilmişdir. [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[Əsgər|əsgəri]] Məhəmməd Vaqif oğlu Abdullayev ölümündən sonra [["Vətən uğrunda" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":EV" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[əsgər|əsgəri]] Məhəmməd Vaqif oğlu Abdullayev ölümündən sonra [["Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":DFGMEQ" /> [[Azərbaycan Prezidenti|Azərbaycan Respublikasının Prezidenti]] [[İlham Əliyev|İlham Əliyevin]] 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələrinin]] [[Əsgər|əsgəri]] Məhəmməd Vaqif oğlu Abdullayev ölümündən sonra [["Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı]] ilə təltif edilib.<ref name=":KMEQ" /> ==Təltifləri== * [[Fayl:AZ For The Fatherland medal ribbon (2nd version).png|50px]] (15.12.2020) — [["Vətən uğrunda" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":EV">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Vətən uğrunda" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 15.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=|date=15.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46458|accessdate=15.12.2020|language=|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201217095440/http://e-qanun.az/framework/46458|archivedate=2020-12-17|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For the distinction in battle medal ribbon.png|50px]] (18.12.2020) — [["Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":DFGMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Döyüşdə fərqlənməyə görə" medalı" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 18.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=Normativ hüquqi sənədlərin vahid internet bazası|newspaper=www.e-qanun.az|date=18.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46479|accessdate=18.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210205085703/http://e-qanun.az/framework/46479|archivedate=2021-02-05|url-status=live}}</ref> * [[Fayl:AZ For liberation medal ribbon.png|50px]] (29.12.2020) — [["Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı]] (ölümündən sonra)<ref name=":KMEQ">{{cite news|title=Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin hərbi qulluqçularının "Kəlbəcərin azad olunmasına görə" medalı ilə təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidentinin 29.12.2020-ci il tarixli Sərəncamı|author=|newspaper=[[e-qanun.az|www.e-qanun.az]] (Normativ hüquqi aktların vahid internet elektron bazası)|date=29.12.2020|url=http://e-qanun.az/framework/46563|accessdate=29.12.2020|language=|archiveurl=https://archive.today/20210118151127/http://e-qanun.az/framework/46563|archivedate=2021-01-18|url-status=live}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} {{Vətən müharibəsinin şəhidləri}} jnvh7prpimag68agz3u12mt2tnjml2r Fayl:Məhəmməd Abdullayev (əsgər, 1999).jpg 6 748300 6565035 6433110 2022-08-06T10:32:24Z Qraf061 242998 Qraf061 [[Fayl:Dashkesen Abdullayev Mehemmed Vaqif oglu.jpg]] səhifəsinin adını [[Fayl:Məhəmməd Abdullayev (əsgər, 1999).jpg]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 Valeri Marçenko 0 750156 6564038 6454740 2022-08-05T14:59:58Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}}'''Valeri Marçenko''' ({{dil-uk|''Валерій Веніамінович Марченко''}}) — Ukraynalı dissident, hüquq müdafiəçisi, ədəbiyyatşünas və tərcüməçi<ref>{{Cite web|url=http://umoloda.kiev.ua/number/3224/196/116712/|title=Повернення Валерія Марченка: на Київщині відкриють пам’ятник відомому дисиденту і правозахиснику - - Україна Молода|website=web.archive.org|date=2019-02-24|access-date=2022-05-15|archive-date=2019-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20190224050539/http://umoloda.kiev.ua/number/3224/196/116712/|url-status=unfit}}</ref>. == Bioqrafiya == 16 sentyabr 1947-ci ildə Kiyevdə anadan olub. Doğulduğu zaman soyadı Umrilov olmuşdur. Mixail Marçenkonun ana tərəfdən nəvəsidir. 25 yaşında soyadını babasının soyadına (anasının qızlıq soyadı) dəyişib. Məktəbi bitirdikdən sonra T. Şevçenko adına Lenin Dövlət Universitetinin Kiyev ordenli filologiya fakültəsinə daxil olub. Eyni zamanda [[Bakı Dövlət Universiteti]]ndə türk dilləri üzrə təhsil alıb. 1970-ci ildən “Literaturna Ukraina” qəzetinin əməkdaşı olur. Kiyevdə orta məktəbdə ukrayna dili və ədəbiyyatından dərs deyib. 1971-1972-ci illərdə o, [[Azərbaycan dili]]ndən, o cümlədən [[Süleyman Sani Axundov]] və [[Cəlil Məmmədquluzadə]]nin tərcümələrini nəşr etdirmişdir. 1968-1973-cü illərdə Nikolay Zerov haqqında ədəbi məqalələr, “Kiyev dialoqu”, “Bəzi dəhşətli yük” və başqa publisistik məqalələr yazılmış, lakin dərc edilməmişdir. Azərbaycan və Türkmənistanın gənclər üçün mətbuatlarında dərc olunub. 1973-cü il iyunun 25-də Ukrayna SSR DTK tərəfindən həbs edilib. 27 dekabr 1973-cü ildə Ukrayna SSR Cinayət Məcəlləsinin 62-ci maddəsinin 1-ci hissəsi (antisovet təbliğatı və təşviqatı) ilə təqsirli bilinərək Kiyev Vilayət Məhkəməsi tərəfindən 6 il müddətinə ciddi rejimli koloniyada həbs və 2 il sürgünə məhkum edilib<ref name=":0">{{Cite web|url=https://tyzhden.ua/History/22904|title=Вільний в ув’язненні|website=tyzhden.ua|access-date=2022-05-15}}</ref>. O, cəzasını Perm şəhərindəki 35 saylı siyasi məhbus düşərgəsində çəkib, orada ukraynalı hüquq müdafiəçiləri - İvan Svetliçnı, Semyon Qluzman və başqaları ilə görüşüb. Sonda o, bir sıra publisistik esselər yazıb, burada sovet düşərgələrində məhbusların saxlanma şəraitini, 1940-50-ci illərdə Qərbi Ukraynada baş vermiş faciəli hadisələri işıqlandırıb<ref>{{Cite web|url=http://museum.khpg.org//1143522766|title=Валерий Марченко. Хроника убийства|website=Дисидентський рух в Україні|access-date=2022-05-15}}</ref>. Əlilliyə səbəb olan ağır böyrək xəstəliyinə baxmayaraq, Marçenko peşmanlıq ərizəsi yazmaqdan imtina edir. Azadlığa çıxandan sonra Kiyevdə yaşayıb. Uzun müddət iş tapa bilmir, sonra gözətçi işləyir. [[İngilis dili]]ndən tərcümələrlə məşğul olub, publisistik məqalələr yazıb. O, fəal insan haqları fəaliyyəti ilə məşğul olub, mövcud totalitar sistemi pisləyən etiraz məktubları göndərib. O, Ukrayna SSR Təhsil Nazirliyinin “Ukrayna məktəblərində rus dilinin öyrənilməsinin gücləndirilməsi haqqında” göstərişinə qarşı çıxıb. 1983-cü il oktyabrın 21-də Valeri Marçenko ikinci dəfə həbs olunur. 1984-cü il martın 14-də Kiyev Şəhər Məhkəməsi tərəfindən təqsirli bilinərək 10 il müddətinə xüsusi rejimli koloniyaya və 5 il sürgünə məhkum edilib. 1984-cü il oktyabrın 5-də Leninqrad həbsxanasının xəstəxanasında vəfat edib. Kiyev vilayətinin Qatnoe kəndində dəfn edilmişdir<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://www.5.ua/ru/polytyka/khb-ubyl-ukraynskoho-belmondo-y-ne-khotel-otdavat-matery-eho-telo-ystoryia-zhurnalysta-stremyvshehosia-hovoryt-pravdu-v-sssr-255243.html|title=КГБ УБИЛ "УКРАИНСКОГО БЕЛЬМОНДО" И НЕ ХОТЕЛ ОТДАВАТЬ МАТЕРИ ЕГО ТЕЛО – ИСТОРИЯ ЖУРНАЛИСТА, СТРЕМИВШЕГОСЯ ГОВОРИТЬ ПРАВДУ В СССР|website=5.ua|publisher=5.ua}}</ref>. == Xatirəsinin əbədiləşdirilməsi == * Valeri Marçenkonun təhsil aldığı Kiyev şəhər 175 nömrəli məktəbdə onun həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş onun adına muzey qurulmuşdur. * Marçenkonun 1963-cü ilin aprelindən 1983-cü ilin oktyabrına qədər yaşadığı Kiyev şəhəri, Daniil Şerbakovski küçəsi 72 ünvanında yerləşən evdə xatirə lövhəsi qoyulmuşdur<ref>{{Cite web|url=http://focus.ua/kiev/161168|title=В Киеве переименуют около 200 улиц. Киев. ФОКУС|website=web.archive.org|date=2010-12-19|access-date=2022-05-15|archive-date=2010-12-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20101219083342/http://focus.ua/kiev/161168|url-status=unfit}}</ref>. * 22 sentyabr 2011-ci ildə Kiyev şəhərinin Şevçenkovski rayonunun 175 nömrəli orta məktəbinə Valeri Marçenkonun adı verilmişdir. * 2017-ci il oktyabrın 12-də Kiyev Şəhər Şurası Kiyev Nıvkinin tarixi ərazisindəki meydan Marçenkonun şərəfinə adlandırılır. * 2017-ci il oktyabrın 14-də Xatne kəndinin mərkəzində heykəltəraş Roman Zaxarçukun əsəri olan Valeri Marçenkonun qranit abidəsinin açılışı olub. Amerika prezidenti [[Ronald Reyqan]]ın sözləri qara qranit obelisk üzərində həkk olunub: “Onun həyatı Ukrayna xalqının hüquqları ilə dərindən maraqlanan hər kəs üçün əbədi nümunə olaraq qalacaq”<ref>{{Cite web|url=http://www.istpravda.com.ua/short/2017/10/17/150926/|title=Валерій Марченко удостоївся пам'ятника, а його суддя — ордена. ФОТО, ВІДЕО {{!}} Історична правда|website=web.archive.org|date=2017-10-23|access-date=2022-05-15|archive-date=2017-10-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20171023120146/http://www.istpravda.com.ua/short/2017/10/17/150926/|url-status=unfit}}</ref>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} k4bwqptoe97tw6uxrdr2btqz21o9u7a Meymunçiçəyi epidemiyası (2022) 0 750405 6564937 6562381 2022-08-06T09:11:40Z Xeyal 199793 Rescuing 22 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Aktual}}{{Pandemiya|şəklin ölçüsü=330px|şəklin izahı=<center>Epidemiyanın hazırkı yayılması</center><br>|xəstəlik=[[Meymunçiçəyi]]|ilk qarşılaşma=[[London]], [[İngiltərə]]|mənşəyi=[[Nigeriya|Nigeriyadan]] səyahətlə|ərazi=24 ölkə ([[Meymunçiçəyi epidemiyası (2022)#Ölkələr üzrə yoluxmalar|ölkələrə bax]])|tarix=4 may 2022-ci ildən}} 6 may 2022-ci il tarixində Böyük Britaniyada xəstəliyin endemik olduğu Nigeriyaya səfər etmiş və orada olarkən 29 aprel 2022-ci ildə [[meymunçiçəyi]] xəstəliyinə uyğun simptomlar göstərən Britaniya sakinində başlayan meymunçiçəyi xəstəliyinin davam edən epidemiyası təsdiqləndi. Bu şəxs geri qayıtdı. 4 mayda [[Böyük Britaniya]], epidemiya indeksini ölkəyə təqdim etdi.<ref>[https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2022-DON381 "Monkeypox – United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland"]. ''World Health Organization''. 16 may 2022. [https://web.archive.org/web/20220517223855/https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2022-DON381 Archived] from the original on 17 may 2022. Retrieved 17 may 2022.</ref> Böyük Britaniyada meymunçiçəyi xəstəliyinə yoluxma hallarının bir neçəsinin mənbəyi məlum deyil. Bəzi müşahidəçilər qeyd edirlər ki, may ayının ortalarından etibarən [[London]] bölgəsində əhali arasında infeksiyanın ötürülməsi baş verib.<ref>Pinkstone, Joe (17 may 2022). [https://www.telegraph.co.uk/news/2022/05/17/monkeypox-likely-sexually-transmissible-infection-health-officials/ "Monkeypox 'spreading in sexual networks'"] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20220517223851/https://www.telegraph.co.uk/news/2022/05/17/monkeypox-likely-sexually-transmissible-infection-health-officials/ |date=2022-05-17 }}. ''[[The Daily Telegraph|The Telegraph]]''. Archived from the original on 17 may 2022. Retrieved 17 may 2022.</ref> == Ölkələr üzrə yoluxmalar == {| class="wikitable sortable plainrowheaders" |+Ölkələr üzrə epidemiyaya yoluxanların sayı ! scope="col" |Country ! scope="col" data-sort-type="number" |Yoluxma ! scope="col" data-sort-type="number" |Şübhəli ! scope="col" data-sort-type="number" |Ümumi ! scope="col" |Tarix ! scope="col" |İlk yoluxma |- ! scope="row" |{{flagu|Argentina}} |1 |1 |2 |27 may 2022<ref name="FirstCaseArgentina">{{cite news|title=Salud informa que el resultado de la muestra PCR tomada por ANLIS Malbrán al primer caso sospechoso de viruela símica dio positivo|url=https://www.argentina.gob.ar/noticias/salud-informa-que-el-resultado-de-la-muestra-pcr-tomada-por-anlis-malbran-al-primer-caso|access-date=27 may 2022|date=27 may 2022|language=es|archive-date=27 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220527151455/https://www.argentina.gob.ar/noticias/salud-informa-que-el-resultado-de-la-muestra-pcr-tomada-por-anlis-malbran-al-primer-caso|url-status=live}}</ref> |26 may 2022<ref name="FirstCaseArgentina" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Australia}} |2 |— |2 |20 may 2022<ref name="aus" /> |20 may 2022<ref name=":0" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Austria}} |1 |— |1 |22 may 2022<ref name="yahoo" /><ref>{{cite web|date=22 may 2022|title=Affenpocken: Fall in Wien bestätigt|trans-title=Monkeypox: Case confirmed in Vienna|url=https://wien.orf.at/stories/3157451/|access-date=22 may 2022|language=de|archive-date=24 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220524193041/https://wien.orf.at/stories/3157451/|url-status=live}}</ref> |22 may 2022<ref name="yahoo" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Belgium}} |6 |1 |7 |25 may 2022<ref>{{cite web|title=IN KAART. Nu al 6 bevestigde gevallen van apenpokken in België: ook in deze 20 landen werden ze al ontdekt|url=https://www.hln.be/buitenland/in-kaart-nu-al-6-bevestigde-gevallen-van-apenpokken-in-belgie-ook-in-deze-20-landen-werden-ze-al-ontdekt~a7f0fd97/|website=[[Het Laatste Nieuws]]|access-date=25 may 2022|language=Dutch|archive-date=25 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220525131223/https://www.hln.be/buitenland/in-kaart-nu-al-6-bevestigde-gevallen-van-apenpokken-in-belgie-ook-in-deze-20-landen-werden-ze-al-ontdekt~a7f0fd97/|url-status=live}}</ref> |19 may 2022<ref name="vrtnws" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Bolivia}} |— |1 |1 |26 may 2022<ref>{{cite news|last1=Ijurko|first1=Juan Manuel|title=Registran el primer caso sospechoso de la viruela del mono en Santa Cruz|trans-title=First suspected case of monkeypox registered in Santa Cruz|url=https://eldeber.com.bo/santa-cruz/confirman-primer-caso-sospechoso-de-la-viruela-del-mono-en-santa-cruz_279433|access-date=26 may 2022|work=eldeber.com.bo|date=26 may 2022|language=es|archive-date=26 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220526113938/https://eldeber.com.bo/santa-cruz/confirman-primer-caso-sospechoso-de-la-viruela-del-mono-en-santa-cruz_279433|url-status=live}}</ref> |— |- ! scope="row" |{{flagu|Canada}} |26 |5 |31 |26 may 2022<ref>{{cite web|title=Update on monkeypox in Canada|url=https://www.canada.ca/en/public-health/news/2022/05/update-on-monkeypox-in-canada.html|access-date=26 may 2022|archive-date=26 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220526213036/https://www.canada.ca/en/public-health/news/2022/05/update-on-monkeypox-in-canada.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|date=26 may 2022|title=Monkeypox in Toronto: 1st case of confirmed; 4 others under investigation|url=https://www.cbc.ca/news/canada/toronto/toronto-monkeypox-confirmed-1.6467207|access-date=26 may 2022|archive-date=26 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220526201946/https://www.cbc.ca/news/canada/toronto/toronto-monkeypox-confirmed-1.6467207|url-status=live}}</ref> |19 may 2022<ref name="auto2">Phil Tsekouras [https://www.cp24.com/news/toronto-investigating-first-suspected-case-of-monkeypox-1.5913928 Toronto investigating first suspected case of monkeypox] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220524193041/https://www.cp24.com/news/toronto-investigating-first-suspected-case-of-monkeypox-1.5913928|date=24 may 2022}} 21 may 2022 ''www.cp24.com'', accessed 23 may 2022</ref> |- ! scope="row" |{{flagu|Czech Republic}} |5 |— |5 |26 may 2022<ref name="czech-first" /> |24 may 2022<ref name="czech-first" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Denmark}} |2 |— |2 |25 may 2022<ref>{{cite news|title=Danmark modtager 200 doser af vaccinen Imvanex mod abekopper|url=https://sum.dk/nyheder/2022/maj/danmark-modtager-200-doser-af-vaccinen-imvanex-mod-abekopper|date=25 may 2022|access-date=25 may 2022|language=Danish|archive-date=25 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220525182951/https://sum.dk/nyheder/2022/maj/danmark-modtager-200-doser-af-vaccinen-imvanex-mod-abekopper|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=To tilfælde af abekopper i Danmark|trans-title=Two cases of monkey pox in Denmark|url=https://sum.dk/nyheder/2022/maj/to-tilfaelde-af-abekopper-i-danmark-|date=24 may 2022|publisher=[[Ministry of Health (Denmark)]]|access-date=24 may 2022|language=Danish|archive-date=24 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220524193919/https://sum.dk/nyheder/2022/maj/to-tilfaelde-af-abekopper-i-danmark-|url-status=live}}</ref> |23 may 2022<ref name="DK first" /><ref name="denmark">{{cite news|title=Denmark registers first case of monkeypox infection|url=https://www.reuters.com/world/europe/denmark-registers-first-case-monkeypox-infection-health-ministry-2022-05-23/|website=[[Reuters]]|date=23 may 2022|access-date=23 may 2022|language=en|archive-date=24 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220524145139/https://www.reuters.com/world/europe/denmark-registers-first-case-monkeypox-infection-health-ministry-2022-05-23/|url-status=live}}</ref> |- ! scope="row" |{{flagu|Finland}} |1 |— |1 |27 may 2022<ref name="fin">{{cite web|title=Suomen ensimmäinen apinarokkotapaus vahvistettu|url=https://www.hs.fi/kaupunki/art-2000008845103.html|website=[[Helsingin Sanomat]]|access-date=27 may 2022|language=fi|archive-date=27 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220527060709/https://www.hs.fi/kaupunki/art-2000008845103.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=First case of monkeypox confirmed in Finland|url=https://www.reuters.com/world/europe/first-case-monkeypox-confirmed-finland-2022-05-27/|access-date=27 may 2022|archive-date=2022-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220527071709/https://www.reuters.com/world/europe/first-case-monkeypox-confirmed-finland-2022-05-27/|url-status=live}}</ref> |27 may 2022<ref name="fin" /> |- ! scope="row" |{{flagu|France}} |7 |— |7 |27 may 2022<ref>{{cite web|title=Cas de Monkeypox : point de situation au 27 mai 2022|trans-title=Monkeypox case: update as of may 27, 2022|url=https://www.santepubliquefrance.fr/les-actualites/2022/cas-de-monkeypox-point-de-situation-au-27-mai-2022|access-date=27 may 2022|language=French|url-status=live|archive-date=28 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220528162259/https://www.santepubliquefrance.fr/les-actualites/2022/cas-de-monkeypox-point-de-situation-au-27-mai-2022}}</ref> |20 may 2022<ref name="f24" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Germany}} |16 |— |16 |27 may 2022<ref>{{cite news|title=Internationaler Affenpocken-Ausbruch: Einschätzung der Situation in Deutschland|trans-title=International monkeypox outbreak: assessment of the situation in Germany|url=https://www.rki.de/DE/Content/InfAZ/A/Affenpocken/Ausbruch-2022-Situation-Deutschland.html;jsessionid=99A4B9B448C79AFE656B8C4D5267F0B2.internet111?nn=2444038|date=27 may 2022|access-date=27 may 2022|language=de|archive-date=24 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220524193046/https://www.rki.de/DE/Content/InfAZ/A/Affenpocken/Ausbruch-2022-Situation-Deutschland.html;jsessionid=99A4B9B448C79AFE656B8C4D5267F0B2.internet111?nn=2444038|url-status=live}}</ref> |20 may 2022<ref name="zeit.de" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Israel}} |1 |— |1 |22 may 2022<ref>{{cite news|title=Israel Detects Second Suspected Monkeypox Case|url=https://www.haaretz.com/israel-news/second-suspected-case-of-monkeypox-virus-detected-in-israel-1.10813969|date=22 may 2022|access-date=22 may 2022|language=en|archive-date=6 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220806091114/https://www.haaretz.com/israel-news/2022-05-22/ty-article/second-suspected-case-of-monkeypox-virus-detected-in-israel/00000180-f6c2-d18b-a787-f7eb845c0000|url-status=live}}</ref> |21 may 2022<ref name="1stisrael" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Italy}} |12 |1 |12 |27 may 2022<ref>{{cite web|title=Italy's monkeypox cases rise to 12, one more suspected - health ministry|url=https://www.reuters.com/world/europe/italys-monkeypox-cases-rise-12-one-more-suspected-health-ministry-2022-05-27/|website=[[Reuters]]|access-date=27 may 2022|archive-date=2022-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220527152925/https://www.reuters.com/world/europe/italys-monkeypox-cases-rise-12-one-more-suspected-health-ministry-2022-05-27/|url-status=live}}</ref> |19 may 2022<ref>{{cite news|title=Italy reports first case of monkeypox infection, two more suspected|url=https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/italy-reports-first-case-monkeypox-infection-two-more-suspected-2022-05-19/|date=19 may 2022|access-date=24 may 2022|archive-date=19 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220519131733/https://www.reuters.com/business/healthcare-pharmaceuticals/italy-reports-first-case-monkeypox-infection-two-more-suspected-2022-05-19/|url-status=live}}</ref> |- ! scope="row" |{{flagu|Morocco}} |— |1 |1 |26 may 2022<ref name="morsud">{{cite web|title=Suspected monkeypox probed in Morocco and Sudan|url=https://www.bbc.co.uk/news/live/world-africa-61170224?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=628f6eaf4259031cb5a253ac%26Suspected%20monkeypox%20probed%20in%20Morocco%20and%20Sudan%262022-05-26T13%3A00%3A45.150Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:18b7ef0c-c8c9-4cd6-85c3-3d79da32713a&pinned_post_asset_id=628f6eaf4259031cb5a253ac&pinned_post_type=share|website=[[BBC News]]|access-date=26 may 2022|archive-date=2022-05-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20220526143430/https://www.bbc.co.uk/news/live/world-africa-61170224?ns_mchannel=social&ns_source=twitter&ns_campaign=bbc_live&ns_linkname=628f6eaf4259031cb5a253ac%26Suspected%20monkeypox%20probed%20in%20Morocco%20and%20Sudan%262022-05-26T13%3A00%3A45.150Z&ns_fee=0&pinned_post_locator=urn:asset:18b7ef0c-c8c9-4cd6-85c3-3d79da32713a&pinned_post_asset_id=628f6eaf4259031cb5a253ac&pinned_post_type=share|url-status=live}}</ref> |— |- ! scope="row" |{{flagu|Netherlands}} |12 |— |12 |25 may 2022<ref>{{cite web|title=Monkeypox (apenpokken)|url=https://www.rivm.nl/monkeypox-apenpokken|date=23 may 2022|website=[[National Institute for Public Health and the Environment]]|language=nl|access-date=25 may 2022|archive-date=25 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220525134811/https://www.rivm.nl/monkeypox-apenpokken|url-status=live}}</ref> |20 may 2022<ref name=":2" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Portugal}} |74 |— |74 |27 may 2022<ref>{{cite web|title=74 casos confirmados de infeção humana por vírus Monkeypox em Portugal|url=https://www.dgs.pt/em-destaque/74-casos-confirmados-de-infecao-humana-por-virus-monkeypox-em-portugal.aspx|access-date=27 may 2022|language=pt|archive-date=27 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220527140355/https://www.dgs.pt/em-destaque/74-casos-confirmados-de-infecao-humana-por-virus-monkeypox-em-portugal.aspx|url-status=live}}</ref> |18 may 2022<ref name="dnpt18may" /> |- ! scope="row" |{{flagu|Slovenia}} |2 |— |2 |25 may 2022<ref>{{cite web|title=Okužbe z virusom opičjih koz v Sloveniji|url=https://www.nijz.si/sl/okuzbe-z-virusom-opicjih-koz-v-sloveniji|access-date=25 may 2022|language=Slovenian|archive-date=24 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220524193349/https://www.nijz.si/sl/okuzbe-z-virusom-opicjih-koz-v-sloveniji|url-status=live}}</ref> |24 may 2022<ref name="slovenia">{{cite web|title=V Sloveniji potrjen prvi primer opičjih koz. Bolezen ne predstavlja večje nevarnosti|trans-title=The first case of monkey goats (pox?) confirmed in Slovenia. The disease does not pose a major risk|url=https://www.rtvslo.si/zdravje/v-sloveniji-potrjen-prvi-primer-opicjih-koz-bolezen-ne-predstavlja-vecje-nevarnosti/628413|website=[[Radiotelevizija Slovenija]]|access-date=24 may 2022|language=Slovenian|archive-date=24 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220524193317/https://www.rtvslo.si/zdravje/v-sloveniji-potrjen-prvi-primer-opicjih-koz-bolezen-ne-pomeni-vecje-nevarnosti-za-zdravje/628413|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|title=Okužbe z virusom opičjih koz v Sloveniji|trans-title=Infections with the monkey goat (pox?) virus in Slovenia|url=https://www.nijz.si/sl/okuzbe-z-virusom-opicjih-koz-v-sloveniji|access-date=24 may 2022|language=Slovenian|archive-date=24 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220524193349/https://www.nijz.si/sl/okuzbe-z-virusom-opicjih-koz-v-sloveniji|url-status=live}}</ref> |- ! scope="row" |{{flagu|Spain}} |98 |— |98 |27 may 2022<ref>{{cite web|title=Sanidad eleva a 98 los casos de viruela del mono tras notificar 14 nuevos positivos|url=https://www.rtve.es/noticias/20220527/viruela-mono-sanidad-casos/2352700.shtml|website=[[RTVE]]|access-date=27 may 2022|language=es|archive-date=6 August 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220806091114/https://www.rtve.es/noticias/20220527/viruela-mono-sanidad-casos/2352700.shtml|url-status=live}}</ref> |18 may 2022<ref>{{Cite news|date=19 may 2022|title=Monkeypox cases investigated in Europe, US and Canada|work=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/health-61506562|url-status=live|access-date=19 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220519102925/https://www.bbc.co.uk/news/health-61506562|archive-date=19 may 2022|language=en}}</ref> |- ! scope="row" |{{flagu|Sudan}} |— |1 |1 |26 may 2022<ref name="morsud" /> |— |- ! scope="row" |{{flagu|Sweden}} |2 |— |2 |25 may 2022<ref>{{Cite news|date=25 may 2022|title=Ytterligare ett fall av apkoppor i Sverige|url=https://www.folkhalsomyndigheten.se/nyheter-och-press/nyhetsarkiv/2022/maj/ytterligare-ett-fall-av-apkoppor-i-sverige/|access-date=27 May 2022|archive-date=26 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220526212000/https://www.folkhalsomyndigheten.se/nyheter-och-press/nyhetsarkiv/2022/maj/ytterligare-ett-fall-av-apkoppor-i-sverige/|url-status=live}}</ref> |19 may 2022<ref name="folkhalsomyndigheten1">{{cite web|title=Ett fall av apkoppor rapporterat i Sverige|trans-title=A case of monkeypox reported in Sweden|url=https://www.folkhalsomyndigheten.se/nyheter-och-press/nyhetsarkiv/2022/maj/ett-fall-av-apkoppor-rapporterat-i-sverige/|access-date=24 may 2022|archive-date=19 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220519110819/https://www.folkhalsomyndigheten.se/nyheter-och-press/nyhetsarkiv/2022/maj/ett-fall-av-apkoppor-rapporterat-i-sverige/|url-status=live}}</ref><ref name="tni">{{cite web|title=Sweden reports first case of monkeypox|url=https://www.thenews.com.pk/latest/959055-sweden-reports-first-case-of-monkeypox|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220519132229/https://www.thenews.com.pk/latest/959055-sweden-reports-first-case-of-monkeypox|archive-date=19 may 2022|access-date=19 may 2022|website=[[The News International]]|language=en}}</ref> |- ! scope="row" |{{flagu|Switzerland}} |3 |— |3 |26 may 2022<ref>{{cite web|title=Dritter Affenpocken-Fall der Schweiz in Zürich gemeldet|url=https://www.watson.ch/schweiz/gesundheit/769199483-dritter-affenpocken-fall-der-schweiz-in-zuerich-gemeldet|website=watson.ch|access-date=27 may 2022|language=de|archive-date=26 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220526230542/https://www.watson.ch/schweiz/gesundheit/769199483-dritter-affenpocken-fall-der-schweiz-in-zuerich-gemeldet|url-status=live}}</ref> |21 may 2022<ref name=":3" /><ref>{{cite web|title=Affenpocken: erster Fall im Kanton Bern|trans-title=Monkeypox: first case in the canton of Bern|url=https://www.be.ch/de/start/dienstleistungen/medien/medienmitteilungen.html?newsID=247f41e0-5e69-464d-9221-e2d18b8e3620|url-status=live|access-date=23 may 2022|archive-date=24 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220524193348/https://www.be.ch/de/start/dienstleistungen/medien/medienmitteilungen.html?newsID=247f41e0-5e69-464d-9221-e2d18b8e3620}}</ref> |- ! scope="row" |{{flagu|United Arab Emirates}} |1 |— |1 |24 may 2022<ref name="alarabiya" /> |24 may 2022<ref name="alarabiya" /><ref>{{cite web|title=MoHAP announces first case of monkeypox in UAE|url=https://www.wam.ae/en/details/1395303050633|access-date=24 may 2022|archive-date=24 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220524193350/https://www.wam.ae/en/details/1395303050633|url-status=live}}</ref> |- ! scope="row" |{{flagu|United Kingdom}} |106 |— |106 |27 may 2022<ref>{{cite web|1=|title=Monkeypox cases confirmed in England – latest updates|url=https://www.gov.uk/government/news/monkeypox-cases-confirmed-in-england-latest-updates|access-date=27 may 2022|archive-date=16 May 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220516173645/https://www.gov.uk/government/news/monkeypox-cases-confirmed-in-england-latest-updates|url-status=live}}</ref> |6 may 2022<ref>{{cite web|title=Monkeypox - United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland|url=https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2022-DON381|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220519004851/https://www.who.int/emergencies/disease-outbreak-news/item/2022-DON381|archive-date=19 may 2022|access-date=19 may 2022|website=[[World Health Organization]]|language=en}}</ref> |- ! scope="row" |{{flagu|United States}} |10 |— |10 |26 may 2022<ref>{{cite web|title=2022 United States Monkeypox Response and Recommendations|url=https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/response/2022/index.html#anchor_1653594512492|access-date=2022-05-27|archive-date=2022-05-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20220527150300/https://www.cdc.gov/poxvirus/monkeypox/response/2022/index.html#anchor_1653594512492|url-status=live}}</ref> |18 may 2022<ref>{{cite web|date=18 may 2022|title=Massachusetts confirms rare monkeypox case, the first in the US this year|url=https://www.bostonherald.com/2022/05/18/massachusetts-confirms-rare-monkeypox-case-the-first-in-the-us-this-year/|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20220520095157/https://www.bostonherald.com/2022/05/18/massachusetts-confirms-rare-monkeypox-case-the-first-in-the-us-this-year/|archive-date=20 may 2022|access-date=19 may 2022|website=[[Boston Herald]]}}</ref><ref>{{cite web|url=https://news.yahoo.com/second-person-tests-positive-monkeypox-004132284.html|title=NBC News: Second person tests positive for monkeypox in United States|work=NBC News|first=Tim|last=Stelloh|date=may 20, 2022|language=en|access-date=21 may 2022|archive-date=21 may 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220521012424/https://news.yahoo.com/second-person-tests-positive-monkeypox-004132284.html|url-status=live}}</ref> |- class="sortbottom" ! scope="row" |'''Ümumi''' |'''388''' |'''11''' |'''399''' | colspan="2" |— |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}}{{Epidemiyalar və pandemiyalar}} [[Kateqoriya:Meymunçiçəyi]] [[Kateqoriya:Epidemiyalar]] [[Kateqoriya:2022-ci ildəki hadisələr]] ljf6ei2k36cecwwei0t384s1vj3icj4 Fut cob 0 750527 6564714 6483182 2022-08-06T01:40:31Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Ayaqla cinsiyyət orqanının stimullaşdırılması''' və yaxud da '''fut cob''' ({{lang-en|foot job}}) —[[kişi]] [[cins]]indən olan şəxsin cinsiyyət orqanına başqa birinin ayağından istifadə edərək həyata keçirilən [[cinsi əlaqə]] növüdür. [[Penisin əl ilə stimullaşdırılması|Hənd cobun]] [[ayaq]]larla edilən formasıdır. Məqsədi edilən şəxsə orqazm həzzini yaşatmaq və həmin insanın boşalmasıdır<ref>{{cite book|title=My Other Self: Sexual Fantasies, Fetishes and Kink|author=Angela Lewis|publisher=The Great American Publishing Society|page=18}}</ref><ref>{{cite book|title=The Penthouse Erotic Video Guide|author=Eric Danville|year=2003|publisher=[[Grand Central Publishing]]|isbn=0-446-61293-6|page=263}}</ref>. Fut cobu adətən [[qadın]]lar [[cinsi partnyor]]unun cinsiyyət orqanına edirlər. Gey kişilər tərəfindən də bir-birlərinə fut cob edilir. Ayaqların köməyi ilə birinin penisi sığallanır, oynanılır, masaj edilir və ya ayaqlar ilə sürtülür; bu formada cinsiyyət orqanı ilə oynanılan şəxsin cinsi həyəcan, oyanma və ya orqazm yaşaması təmin edilir. Boşalma da tez-tez ayağın yuxarı hissəsinə edilir. Bu, ayaq fetişinin mühüm bir hissəsidir<ref name=illfootsex>Bruckner, A. (2010). ''Illustrated Foot Sex: Footjobs & Foot Fetishism''. Brian Phillippe.</ref>. Müxtəlif hallarda fut cob termini həm də partnyorun döşlərini və ya [[vulva]]sını sığallamaq üçün kişinin ayaqlarından və ya ayaq barmaqlarından istifadə etməsi hərəkətinə də verilən ad ola bilər<ref>{{cite book|title=The Enlightened Sex Manual|url=https://archive.org/details/enlightenedsexma0000deid|author=David Deida|isbn=978-1-59179-585-8|publisher=Sounds True, Inc.|year=2007|page=[https://archive.org/details/enlightenedsexma0000deid/page/123 123]}}</ref>. Fut cob tələbi ilə əlaqədar olaraq, porno sənayesində fəaliyyət göstərən şirkətlər yalnız fut cob ehtiva edən xüsusi serialar və videolar çəkirlər. Yalnız Footjob temalı videolar çəkən seks filmləri şirkətləri də mövcuddur. Footsie ilə qarışdırılmamalıdır. Footsie termini pornoda istifadə edilsə də, əslində footsie; [[Orqazm]] həzzinin yaşanmadığı və boşalmanın baş vermədiyi “romantik” bir formada ayaqlarla oynamağa verilən addır. Footsie [[flirt]]in bir formasıdır. == Həmçinin bax == [[Döşlə münasibət]] == İstinadlar == [[Kateqoriya: Seks pozaları]] scs4q5i3jng4tg3ysfuhmnami62cv26 Vikipediya:Redaktə sayına görə vikipediyaçıların siyahısı/daxili 4 751938 6564601 6562993 2022-08-05T20:58:10Z YBot 144716 Yeniləmə wikitext text/x-wiki <center> {| class="wikitable" ! # ! İstifadəçi ! Redaktə sayı ! İstifadəçi qrupları |- | 1 | [[İstifadəçi:Araz Yaquboglu|Araz Yaquboglu]] | align="center" | 242.360 | İN |- | 2 | [[İstifadəçi:Sortilegus|Sortilegus]] | align="center" | 216.055 | BR, İN |- | 3 | [[İstifadəçi:Vago|Vago]] | align="center" | 192.687 | AP |- | 4 | [[İstifadəçi:Cekli829|Cekli829]] | align="center" | 175.987 | |- | 5 | [[İstifadəçi:Vusal1981|Vusal1981]] | align="center" | 161.588 | |- | 6 | [[İstifadəçi:Solavirum|Solavirum]] | align="center" | 80.103 | İN |- | 7 | [[İstifadəçi:White Demon|White Demon]] | align="center" | 75.225 | İN |- | 8 | [[İstifadəçi:Baskervill|Baskervill]] | align="center" | 74.685 | İN |- | 9 | [[İstifadəçi:Babək Akifoğlu|Babək Akifoğlu]] | align="center" | 72.370 | İN |- | 10 | [[İstifadəçi:Qolcomaq|Qolcomaq]] | align="center" | 72.236 | İN |- | 11 | [[İstifadəçi:Azerifactory|Azerifactory]] | align="center" | 61.452 | AP, SA, RO |- | 12 | [[İstifadəçi:Sword313|Sword313]] | align="center" | 59.163 | AP |- | 13 | [[İstifadəçi:Sabuhi from Baku|Sabuhi from Baku]] | align="center" | 58.225 | AP |- | 14 | [[İstifadəçi:Sefer azeri|Sefer azeri]] | align="center" | 56.630 | AP, SA |- | 15 | [[İstifadəçi:Grenzsoldat|Grenzsoldat]] | align="center" | 53.389 | AP, SA |- | 16 | [[İstifadəçi:Dr.Wiki54|Dr.Wiki54]] | align="center" | 53.183 | AP, , SA |- | 17 | [[İstifadəçi:Barselona99|Barselona99]] | align="center" | 50.125 | |- | 18 | [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] | align="center" | 46.729 | İİ, İN |- | 19 | [[İstifadəçi:Turkmen|Turkmen]] | align="center" | 46.188 | BR, İN |- | 20 | [[İstifadəçi:Enver62|Enver62]] | align="center" | 44.494 | |- | 21 | [[İstifadəçi:Rəşid Nurməmmədov|Rəşid Nurməmmədov]] | align="center" | 43.975 | AP |- | 22 | [[İstifadəçi:NMW03|NMW03]] | align="center" | 40.006 | |- | 23 | [[İstifadəçi:Samral|Samral]] | align="center" | 39.806 | AP, SA |- | 24 | [[İstifadəçi:By erdo can|By erdo can]] | align="center" | 37.546 | |- | 25 | [[İstifadəçi:Sultan11|Sultan11]] | align="center" | 36.503 | AP |- | 26 | [[İstifadəçi:Eldarado|Eldarado]] | align="center" | 34.594 | BR, İİ, İN |- | 27 | [[İstifadəçi:Rövşən İşık|Rövşən İşık]] | align="center" | 34.357 | AP |- | 28 | [[İstifadəçi:Eagle94|Eagle94]] | align="center" | 32.930 | |- | 29 | [[İstifadəçi:Eminn|Eminn]] | align="center" | 32.108 | İN |- | 30 | [[İstifadəçi:II. Niveles|II. Niveles]] | align="center" | 31.058 | |- | 31 | [[İstifadəçi:Verman1|Verman1]] | align="center" | 28.505 | SA, PA, RO |- | 32 | [[İstifadəçi:MrArifnajafov|MrArifnajafov]] | align="center" | 27.671 | |- | 33 | [[İstifadəçi:Tubus|Tubus]] | align="center" | 27.312 | |- | 34 | [[İstifadəçi:Keete 37|Keete 37]] | align="center" | 26.508 | AP |- | 35 | [[İstifadəçi:Acategory|Acategory]] | align="center" | 25.493 | AP |- | 36 | [[İstifadəçi:Orartu|Orartu]] | align="center" | 23.595 | |- | 37 | [[İstifadəçi:Hilal knight|Hilal knight]] | align="center" | 23.550 | AP |- | 38 | [[İstifadəçi:Wikipediya M|Wikipediya M]] | align="center" | 23.008 | AP, SA, RO |- | 39 | [[İstifadəçi:Qızılbaş|Qızılbaş]] | align="center" | 22.549 | AP |- | 40 | [[İstifadəçi:Nuray95|Nuray95]] | align="center" | 21.936 | AP |- | 41 | [[İstifadəçi:CalalC99|CalalC99]] | align="center" | 21.280 | |- | 42 | [[İstifadəçi:Sura Shukurlu|Sura Shukurlu]] | align="center" | 20.905 | İN |- | 43 | [[İstifadəçi:İrada|İrada]] | align="center" | 20.876 | |- | 44 | [[İstifadəçi:Anar kerimxanov|Anar kerimxanov]] | align="center" | 20.638 | PA, RO |- | 45 | [[İstifadəçi:Atakhanli|Atakhanli]] | align="center" | 19.943 | , SA, PA, RO |- | 46 | [[İstifadəçi:Wertuose|Wertuose]] | align="center" | 19.055 | İN |- | 47 | [[İstifadəçi:Uannis|Uannis]] | align="center" | 18.059 | |- | 48 | [[İstifadəçi:Drabdullayev17|Drabdullayev17]] | align="center" | 17.836 | İN |- | 49 | [[İstifadəçi:Aydinsalis|Aydinsalis]] | align="center" | 17.689 | |- | 50 | [[İstifadəçi:Ebrahimi-amir|Ebrahimi-amir]] | align="center" | 16.995 | |- | 51 | [[İstifadəçi:Dancewithdevil|Dancewithdevil]] | align="center" | 16.288 | AP, , SA, RO |- | 52 | [[İstifadəçi:Həsən İmanov|Həsən İmanov]] | align="center" | 16.130 | SA |- | 53 | [[İstifadəçi:Nicat49|Nicat49]] | align="center" | 16.018 | İN |- | 54 | [[İstifadəçi:NKOzi|NKOzi]] | align="center" | 15.724 | AP |- | 55 | [[İstifadəçi:Daydreamer2011|Daydreamer2011]] | align="center" | 14.768 | |- | 56 | [[İstifadəçi:C Mirəli2001|C Mirəli2001]] | align="center" | 14.625 | AP |- | 57 | [[İstifadəçi:Burocan|Burocan]] | align="center" | 14.172 | İN |- | 58 | [[İstifadəçi:Rəcəb Yaxşı|Rəcəb Yaxşı]] | align="center" | 13.521 | AP |- | 59 | [[İstifadəçi:Xayala Mammadli|Xayala Mammadli]] | align="center" | 12.721 | AP |- | 60 | [[İstifadəçi:Firuze Nesibli|Firuze Nesibli]] | align="center" | 12.590 | AP |- | 61 | [[İstifadəçi:Xeyal|Xeyal]] | align="center" | 11.073 | , SA, PA, RO |- | 62 | [[İstifadəçi:Melikov Memmed|Melikov Memmed]] | align="center" | 10.875 | |- | 63 | [[İstifadəçi:Fortius-94|Fortius-94]] | align="center" | 10.860 | AP |- | 64 | [[İstifadəçi:Namikilisu|Namikilisu]] | align="center" | 10.718 | AP |- | 65 | [[İstifadəçi:Gulya S-va|Gulya S-va]] | align="center" | 10.503 | |- | 66 | [[İstifadəçi:Anar Məmmədov|Anar Məmmədov]] | align="center" | 9.633 | |- | 67 | [[İstifadəçi:E THP|E THP]] | align="center" | 9.519 | |- | 68 | [[İstifadəçi:Turk oğlan|Turk oğlan]] | align="center" | 9.185 | |- | 69 | [[İstifadəçi:Aabdullayev851|Aabdullayev851]] | align="center" | 8.736 | |- | 70 | [[İstifadəçi:Mr rqasimzade|Mr rqasimzade]] | align="center" | 8.652 | AP |- | 71 | [[İstifadəçi:Abutalub|Abutalub]] | align="center" | 8.566 | AP |- | 72 | [[İstifadəçi:Amd628|Amd628]] | align="center" | 8.488 | |- | 73 | [[İstifadəçi:Şöhrət|Şöhrət]] | align="center" | 8.196 | PA, RO |- | 74 | [[İstifadəçi:Etrüsk~azwiki|Etrüsk~azwiki]] | align="center" | 8.033 | |- | 75 | [[İstifadəçi:Advellerd|Advellerd]] | align="center" | 7.891 | AP, RO |- | 76 | [[İstifadəçi:TimBitsتِمبِتس|TimBitsتِمبِتس]] | align="center" | 7.311 | |- | 77 | [[İstifadəçi:Sabin.K.M|Sabin.K.M]] | align="center" | 7.072 | AP |- | 78 | [[İstifadəçi:Memty|Memty]] | align="center" | 6.849 | |- | 79 | [[İstifadəçi:Axan.bulut|Axan.bulut]] | align="center" | 6.798 | |- | 80 | [[İstifadəçi:Proger|Proger]] | align="center" | 6.774 | |- | 81 | [[İstifadəçi:Elshad Iman (Elşad İman)|Elshad Iman (Elşad İman)]] | align="center" | 6.643 | , SA, PA, RO |- | 82 | [[İstifadəçi:Patriot Kor|Patriot Kor]] | align="center" | 6.624 | AP, RO |- | 83 | [[İstifadəçi:Asparuh|Asparuh]] | align="center" | 6.584 | |- | 84 | [[İstifadəçi:Elmeddin82|Elmeddin82]] | align="center" | 6.579 | |- | 85 | [[İstifadəçi:Maqamedd|Maqamedd]] | align="center" | 6.407 | AP |- | 86 | [[İstifadəçi:Ramil Cəbrayıl|Ramil Cəbrayıl]] | align="center" | 6.380 | |- | 87 | [[İstifadəçi:Seko Selimov|Seko Selimov]] | align="center" | 6.201 | |- | 88 | [[İstifadəçi:Number Pi|Number Pi]] | align="center" | 6.173 | |- | 89 | [[İstifadəçi:Sevindiknesiboglu2008|Sevindiknesiboglu2008]] | align="center" | 6.071 | AP |- | 90 | [[İstifadəçi:Kim Yushin|Kim Yushin]] | align="center" | 5.974 | |- | 91 | [[İstifadəçi:Stern88888|Stern88888]] | align="center" | 5.787 | |- | 92 | [[İstifadəçi:Yusif Sərrac|Yusif Sərrac]] | align="center" | 5.651 | AP |- | 93 | [[İstifadəçi:Gulnar Rehimli|Gulnar Rehimli]] | align="center" | 5.644 | |- | 94 | [[İstifadəçi:T.A.Nasibli|T.A.Nasibli]] | align="center" | 5.523 | AP |- | 95 | [[İstifadəçi:Bakuemil|Bakuemil]] | align="center" | 5.500 | |- | 96 | [[İstifadəçi:A.Aida88|A.Aida88]] | align="center" | 5.056 | AP, SA, RO |- | 97 | [[İstifadəçi:Aqrikola|Aqrikola]] | align="center" | 5.006 | |- | 98 | [[İstifadəçi:AfraimMammadov|AfraimMammadov]] | align="center" | 4.812 | AP, RO |- | 99 | [[İstifadəçi:Mehrdad|Mehrdad]] | align="center" | 4.629 | |- | 100 | [[İstifadəçi:Musa Səmədov|Musa Səmədov]] | align="center" | 4.601 | , SA, PA, RO |} </center> [[Kateqoriya:Vikipediyaçılar]] t18riga0ehxzs2jzmi1wn8ef04ylijk XIV Lüdovikə göndərilmiş Səfəvi elçiliyi 0 752963 6564170 6487949 2022-08-05T16:50:03Z InternetArchiveBot 179784 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Müqavilə | adı = Səfəvi-Fransız müqaviləsi | tam_adı = | köhnə_adı = | şəkil = | miqyas = | izah = | sərhəd = <!--Bu parametr şəkilə aiddir--> | təmsilçi = | başlıq = | tip = Ticarət və dostluq müqaviləsi | kontekst = | hazırlanma_tarixi = 1715 13 avqust | imzalanma_tarixi = | imzalanma_yeri = [[Paris]] | möhürlənməsi = | qüvvəyə_minməsi = | şərtləri = # Hər bir ölkə digərinə öz ərazisində konsulluq aça bilmə hüququ verir. | düzəliş = | qüvvədən_düşməsi = | müddətinin_bitməsi = | müvəqqəti_tətbiqetmə= | imzalayanlar = | original_imzalayanlar = | vasitəçilər = | müzakirəçilər = | tərəflər = [[File:Grand Royal Coat of Arms of France & Navarre (1).svg|30 px|border]] [[Fransa krallığı]]<br>[[Şəkil:Safavid Flag.svg|30 px|border]] [[Səfəvi İmperiyası]] | təsdiq_edənlər = | əmanətdar = | əmanətdarlar = | sitatlar = | statusu = | dili = | dillər = | vikimənbə = }} [[File:Mohammed_Reza_Bey,_Persian_Ambassador_to_France,_during_the_reign_of_Louis_XIV_by_Antoine_Coypel.png|thumb|[[Məhəmməd Rza Bəy|Məhəmməd Rza bəy]]<nowiki/>in sifəti əks olunmuş bir rəsm əsəri. ]] [[Image:Ambassade Perse auprès de Louis XIV.jpg|thumb|''Ambassade de Persie auprès de Louis XIV'']] '''XIV Lüdovikə göndərilmiş Səfəvi elçiliyi''' — bu elçilik "[[XIV Lüdovik|Günəş kral]]"ın öldüyü 1715-ci ildə [[Fransızlar|fransız]] sarayında böyük səs-küyə səbəb olmuşdu.<ref>Padery and Gaudereau, ''La Perse et la France'', documents nos. 89–100 describe the envoy's journey and reception; M. Herbette, ''Une Ambassade persane sous Louis XIV d'après des documents inédits'', Paris, 1907; [[J. C. Hurewitz]], ed. and tr., ''The Middle East and North Africa in World Politics: A Documentary Record'', New Haven, Conn., 1956; [http://www.iranicaonline.org/articles/france-ii On-line overview of French-Persian relations].</ref> Elçiliyin rəhbəri [[Məhəmməd Rza Bəy|Məhəmməd Rza bəy]] və ya fransız mənbələrində deyildiyi kimi ''Mehemet Riza'' bəy<ref>farsca: {{lang-fa|محمد رضا بیگ}}</ref> [[Çuxursəəd bəylərbəyliyi|İrəvan bəylərbəyiliyi]]<nowiki/>nin yüksək rütbəli məmuru idi. O, bu elçilik üçün Səfəvi şahı [[Sultan Hüseyn|Hüseyn]] tərəfindən seçilmişdi və [[Paris]] şəhərinə böyük bir [[imperiya]]<nowiki/>nı təmsil etdiklərini göstərə biləcək səviyyədə göstərişli və böyük bir heyətlə daxil olmuşdu. == Elçilik == Məhəmməd Rza Bəy 1714-cü ilin mart ayında [[Səfəvilər dövləti|Səfəvilər dövlətinin]] elçisi kimi [[Fransa|Fransaya]] göndərilmişdir.{{sfn|Floor|Herzig|2015|page=312}}{{sfn|Ebrahimnejad|2013|page=186}}. [[Səfəvilər dövləti|Səfəvilər dövlətinin]] [[Osmanlı imperiyası]] ilə düşmən münasibətləri olduğundan Məhəmməd Rza Bəy [[Fransa|Fransaya]] getməkdən üçün zəvvar paltarından istifadə etmişdir. Belə ki, zəvvar paltarında [[İstanbul|İstanbuldan]] keçərək Fransaya yollanmışdır. Səfəri zamanı [[İstanbul]] şəhərində çətinliklərlə rastlaşmış və həbs edilmişdir. [[İstanbul]] şəhərində yerləşən [[Fransa]] səfirliyinin səfiri Piyer Alleursun səyi nəticəsində həbsdən azad edilərək [[Fransa|Fransaya]] göndərilmişdir. Bütün problemlərə baxmayaraq Məhəmməd Rza Bəy və onu müşahiyyət edən qrup 1714-cü ilin 23 oktyabr tarixində [[Marsel]] şəhərinə çatmışdır. {{sfn|Floor|Herzig|2015|page=312}}{{sfn|Ebrahimnejad|2013|page=186}}<ref>{{cite web|last1=Calmard|first1=Jean|title=FRANCE ii. RELATIONS WITH PERSIA TO 1789|url=http://www.iranicaonline.org/articles/france-ii|website=Encyclopaedia Iranica|accessdate=6 January 2016}}</ref> [[Fayl:Persia-mohammad-reza-beg-visits-versailles.jpg|left|thumb|248x248px|Məhəmməd Rza Bəyin [[Versal sarayı|Versal sarayında]] rəsmi qarşılanma mərasimi. (1715, 19 fevral)]] 1715-ci ilin 19 fevral tarixində yerli vaxtla səhər saat 11:00-da Səfəvilər imperiyasının Fransaya təyin olunmuş səfiri Məhəmməd Rza Bəy at belində öz xidmətçiləri ilə birlikdə [[Versal sarayı|Versal sarayına]] daxil oldu.<ref>{{cite web|title=1715 Reception of the Persian embassy|url=http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|website=Chateau de Versailles (official website)|accessdate=6 January 2016|archive-date=28 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160328121646/http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|url-status=dead}}</ref> Səfir üçün Fransa kralı tərəfindən rəsmi qarşılanma mərasimi təşkil edilmişdi. Paris və ətraf ərazilərdə yaşayan yerli camaat şərq dövlətindən gəlmiş bir səfiri görmək üçün sarayın ətrafını doldurmuşdular. Səfir üçün sarayın güzgülər zalı ayrılmışdı və səfiri həmin zala daxil olmasının ardından zal tamamilə dolmuşdu.<ref>{{cite web|title=1715 Reception of the Persian embassy|url=http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|website=Chateau de Versailles (official website)|accessdate=6 January 2016|archive-date=28 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160328121646/http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|url-status=dead}}</ref> Səfirin qarşılanma mərasimi qeyd etmələri üçün rəssam Antonio Koypel və katib Boze hazır vəziyyətdə dayanmışdılar.<ref>{{cite web|title=1715 Reception of the Persian embassy|url=http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|website=Chateau de Versailles (official website)|accessdate=6 January 2016|archive-date=28 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160328121646/http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|url-status=dead}}</ref> Məhəmməd Rza Bəy Güzgülü otağa tərcüməsi ilə birlikdə daxil oldu.<ref>{{cite web|title=1715 Reception of the Persian embassy|url=http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|website=Chateau de Versailles (official website)|accessdate=6 January 2016|archive-date=28 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160328121646/http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|url-status=dead}}</ref> Fars dilini bilən tərcüməci səfirə kral tərəfindən verilmişdi.<ref>{{cite web|title=1715 Reception of the Persian embassy|url=http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|website=Chateau de Versailles (official website)|accessdate=6 January 2016|archive-date=28 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160328121646/http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|url-status=dead}}</ref> Həmin gün Səfəvi səfirinin şərəfinə [[Versal sarayı|Versal sarayında]] ziyafət təşkil edilmişdir. Şam yeməyinin ardından Fransa kralı [[XIV Lüdovik]] ilə vidalaşan Məhəmməd Rza Bəy saraydan ayrılmışdır. Məhəmməd Rza Bəy 1715-ci ilin 13 avqustunda sonuncu dəfə kral tərəfindən qəbul edilmişdir.<ref>{{cite web|title=1715 Reception of the Persian embassy|url=http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|website=Chateau de Versailles (official website)|accessdate=6 January 2016|archive-date=28 March 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160328121646/http://en.chateauversailles.fr/history/the-great-days/most-important-dates/1715-reception-of-the-persian-embassy|url-status=dead}}</ref> Səfəvi elçisinin 7 fevral 1715-ci ildə Parisə daxil olma səhnəsi [[François Pidou de Saint-Olon]] (1646-1720) tərəfindən təsvir olunmuşdur. O, [[XIV Lüdovik|IV Lüdovik]] dövrünün diplomatı olmaqla birlikdə, əlaqə məmuru kimi Səfəvi elçiliyinə təhkim edilmişdi.{{efn|O, Mərakeşdə fransız səfiri kimi çalışmışdı və ''Relation de l'empire de Maroc. Oú l'on voit la situation du pays, les moeurs, les coûtumes, gouvernement...'' əsərini yazmışdır; onun qardaşı Louis-Marie Pidou de Saint-Olon (1637–1717), bu müqavilənin imzalanmasından sonra İsfahandakı fransız konsulu olmuşdur.}} {{cquote|''Atların üstündəki 10 bəzəkli və uzun tüfəngi olan səfəvilər. Səfəvi şahının hədiyyələrinə qulluq edən iki erməni. Səfirin, mərasim ustasının, katibinin və tərcüməçinin iki səhifəsi. Atın üzərində elçi. Elçinin atının ətrafında iranlı və erməni qulquqçular. Elçinin bayraqdarı onun düz arxasında Səfəvi şahının bayrağını və elçinin qılıncını daşımaqdadır.''}} Məhəmməd Rza bəy bir neçə ayı [[Versal sarayı]]<nowiki/>nda keçirdi və [[Fransa krallığı|Fransa]] ilə [[Səfəvilər|Səfəvi dövləti]] arasında danışıqlar aparmaq üçün bir neçə sahədə danışıqlar apardı. Danışıqlar aparılan sahələrdən biri də qarşılıqlı konsulların yaradılması istəyi idi. Həmçinin, o, Fransa tərəfi ilə [[Osmanlı imperiyası]]<nowiki/>na qarşı birgə hərbi əməliyyata başlama məsələsini də müzakirə etmişdi. Lakin XIV Lüdovikin səhhətinin pisləşməsi bu danışıqlara əngəl oldu. Buna baxmayaraq, Məhəmməd Rza bəy, 1715-ci ilin payızın Səfəvi imperiyasına geri dönərkən Fransa ilə imzalamağa nail olduğu müqavilə də aparmışdı. 13 avqustda Versalda imzalanmış müqaviləyə dostluq və maliyyə məsələləri barədə idi. Bu müqavilə nəticəsində Fransanın [[Marsel]] şəhərində Səfəvi imperiyasının daimi nümayəndəliyi təsis edildi. Fransanın şərqlə ticarətində əsas liman funskiyasını yerinə yetirən Marsel şəhərindəki ilk Səfəvi konsulu [[Hakopcan Deritcan]] oldu.<ref>[https://web.archive.org/web/20091023131010/http://geocities.com/Paris/Palais/2230/hagopdjan.html Hagopdjan de Deritchan, Consul de Perse en France].<!--excellent further details to edit into this article--></ref> 1715-ci ilin 12 sentyabr tarixində [[Havr]] liman şəhərinə gəlmiş, buradan [[Böyük Moskva knyazlığı|Böyük Moskva knyazlığına]] yollanmışdır. Məhəmməd Rza Bəy 1717-ci ilin may ayında [[İrəvan]] şəhərinə qayıtmışdır.<ref>{{cite journal|language=French|editor1=Montesquieu|title=op. cit, p.243, note 1 de Paul Vernière|place=|editor=|year=|total pages=|isbn=|passage=}}</ref> == Ədəbiyyata təsiri == [[Paris]]<nowiki/>də keçirdiyi zaman müddətində Məhəmməd Rza bəyin həyat tərzi, böyük səxavətlə xərclənən pullar və sevgi əhvalatları sonda gürcü qadını olan Amanzolide kimi xarakterlərin də daxil olduğu ''Amanzolide, nouvelle historique et galante, qui contient les aventures secrètes de Mehemed-Riza-Beg, ambassadeur du Sophi de Perse à la cour de Louis le Grand en 1715'' əsərinin yazılmasına (1716) yol açdı.<ref>[http://www.pierre-marteau.com/library/f-1716-0001.html Bibliographic details, summary.]</ref> Əsər qısa müddət sonra ingilis dilinə tərcümə olundu.<ref>In German, ''Amanzolide oder des vor zwey Jahren in Franckreich gewesenen Persianischen Ambassadeurs Mehemed-Riza-Beg Liebes und Lebens-Geschichte'' (Leipzig: M. Georg Weidmann, 1717).</ref> [[Turquerie]] üslubunda yazılmış əsər də Osmanlı və ya Səfəvi türklüyü, həmçinin də şərq yaşam tərzləri arasındakı fərq o qədər də nəzərə alınmırdı.<ref>Kültürəl kontekst üçün baxın: B. Naderzad, "Louis XIV, La Boullaye et l'exotisme Persan", ''Gazette des Beaux-Arts'', L'''89''' (January I972).</ref> Daha qalıcı və böyük [[Monteskyö]]<nowiki/>nün [[İran məktubları|''İran məktubları'']] əsərində təccüm etdi. 1725-ci ildə yazılmış əsərdə fransız cəmiyyəti tənqidi xəyali iranlı "yaxşı niyyətli insan"ın qələminə yerləşdirilmişdir. Fransız hərbçisi, diplomatı və xatirə ədəbiyyatçısı olan [[Louis de Rouvroy|Saint-Simon]] yazır ki, saray qeybətlərinə görə, Məhəmməd Rza bəy əslində heç diplomat olmamış, İran torpaqlarından olan, bəlkə də öz əyalətinin canişini tərəfindən Fransada prosedur yerinə yetirmək üçün göndərilmiş adi tacir olmuşdur. Lakin [[Fransa]]<nowiki/>nın o dövrki ticarət naziri [[Louis Phélypeaux|Pontçartrain]] yaşlı kralı əyləndirmək və ya kefini yaxşılaşdırmaq üçün onu Səfəvi imperiyasının səfiri kimi təqdim etmişdir.<ref>Louis de Rouvroy, duc de Saint-Simon, ed. & trans Lucy Norton; ''Historical Memoirs of the Duc de Saint-Simon'', Vol. 2, pp. 403-406, p. 403 quoted, 1968, Hamish Hamilton, London.</ref> Həmçinin, Saint-Simon Məhəmməd Rza bəy haqqında qeyd edirdi ki, "onun haqqında həqiqi bir şey yox imiş kimi görünürdü və onun davranışları yazıq dəstəsi və rəzil hədiyyələri qədər biabırçı idi. Üstəlik, o, Səfəvi şahı və ya nazirlərindən nə etibarnamələr, nə də göstərişlər təqdim etmişdi".<ref>Norton, Vol II, 403</ref> == Həmçinin bax == * [[Səfəvilərin Avropa səfarəti (1599–1602)]] * [[Səfəvilərin Avropa səfarəti (1609–1615)]] * [[Fransız-Qacar ittifaqı]] * [[Səfəvi-Rusiya müqaviləsi (1717)]] == Qeydlər == {{Notelist|2}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * {{cite book | last = Ebrahimnejad | first = Hormoz | title = Medicine in Iran: Profession, Practice and Politics, 1800-1925 | publisher = Palgrave Macmillan | year = 2013 | isbn = 978-1137052889 }} * {{cite book | editor-last1 = Floor | editor-first = Willem | editor-last2 = Herzig | editor-first2 = Edmund | editor-link2 = | title = Iran and the World in the Safavid Age | publisher = I.B.Tauris | year = 2015 | isbn = 978-1780769905 }} [[Kateqoriya:Səfəvilərin müqavilələri]] [[Kateqoriya:Əlifba sırasına görə müqavilələr]] [[Kateqoriya:Səfəvi imperiyasının diplomatik missiyaları]] ra0cucd3umw5g18e0bq5en5ob4ukf6g Müzakirə:Ervin Şredinger 1 753734 6564700 6556840 2022-08-06T01:00:26Z Elnurvl 41668 /* Şredinger yoxsa Şrödinger? */ Cavab wikitext text/x-wiki {{Müzakirə}} == Şredinger yoxsa Şrödinger? == Bizim elmi ədəbiyyatda alim Ervin Şredinger olaraq yazılır. Öncəki dəyişikliklərdə bunu əsas gətirərək məqalənin adında və məzmununda uyğun dəyişiklikləri etsəm də daha sonra dəyişikliklər heç bir təkzib gətirilmədən əvvəlki vəziyyətə qaytarılıb. Məqalənin adında artıq dəyişiklik edə bilmirəm, kimin səlahiyyəti varsa zəhmət olmasa eləsin. Əks-fikir və onu dəstəkləyən hər hansı mötəbər fakt varsa burada bunu müzakirə edə bilərik, amma xahiş edirəm, heç kəs xarici adların bizim dilimizə necə uyğunlaşdırılması ilə bağlı şəxsi mülahizələrini yeritməsin. Vikipediya bunun yeri deyil. Vikipediya mötəbər mənbələrdəki məlumatların olduğu kimi əks olunub-cəmləşdiyi yerdir. Mən inanmıram ki, AzViki standartlarında hansısa bloq məqaləsindəki məzmun universitet dərsliklərindəkindən daha mötəbər hesab olunsun. [[İstifadəçi:Elnurvl|Elnurvl]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elnurvl|müzakirə]]) 02:00, 17 iyun 2022 (UTC) :{{U|Elnurvl}}, düz deyirsiniz. [http://www.anl.az/down/meqale/az_muellimi/2013/fevral/292567.htm Azərbaycan müəllimi], [https://elmtehsil.com/elm-ve-heyat/srodinger-pisiyi/84 Elm və Təhsil], [http://nkpi.az/index.php?page=addread&id=807 Neft Kimya Prosesləri İnstitutu], [http://static.bsu.az/w27/PDF/muhazire5bf.pdf Bakı Dövlət Universiteti]. --► Hörmətlə: '''[[User:Solavirum|<span style="font-family:Trebuchet MS; color:black">Sola</span>]][[User talk:Solavirum|<span style="font-family:Tempus Sans ITC; color:#560605">Virum</span>]]''' 04:15, 17 iyun 2022 (UTC) ::Elnurvl, sizin dediyiniz kimi mötəbər mənbə lazımdırsa Azərbaycan Milli Ensiklopediyasına baxa bilərsiniz. O ensiklopediyanın bütün məqalələrdə alimin Ervin Şrödinger kimi verilib. Həmin məqalələri isə yəqin ki, bir nəfər yazmayıb. Bir neçə alim tərəfindən yazılıb. ::Gələk Şrödinger söhbətinə. Orijinal varianta baxsaq məlum olar ki, Şredinger yox Şrödinger olmalıdır. Bu birmənalı olaraq belədir. Sadəcə olaraq biz bu soyadı yazarkən yanlışlığa yol veririk. Bu isə mövcud elmi ədəbiyyatlar əksəriyyətinin rus dilindən tərcüməsi ilə bağlıdır. Rus əlifbasında ö hərfi olmadığına görə rus müəllifləri Şrödingeri məcburən Şryodinger (Шрёдингер və ya Шрeдингер) kimi ifadə etmişdir. Bizsə dərin araşdırmadan bu cür də mənimsəmişik. Bu isə qəti surətdə yanlışdır. Bu cür yanlışlıqlara çox yerdə rast gəlmək olar. Məs., götürək riyaziyyatçı Minkovskini. Olmalıdır: Herman Minkovski, ədəbiyyatda gedir German Minkovski. Bu isə kökündən səhvdir. Özü də tərcümə səhvidir. [[İstifadəçi:Karabakh-AZ|Karabakh-AZ]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Karabakh-AZ|müzakirə]]) 16:22, 31 iyul 2022 (UTC) :::@[[İstifadəçi:Karabakh-AZ|Karabakh-AZ]], yuxarıda akademik mənbəni paylaşıblar, oradan gördüyünüz kimi adın dilimizdə yazılışı Ervin Şredingerdir. Mənim məktəb dövrü, universitet vaxtı oxuduğum azərbaycanca kitabların hamısında bu yazılışa rast gəlmişəm. Azərbaycan Milli Ensiklopediyasına çıxışım yoxdur, siz də əlçatan bir istinad paylaşmamısınız deyə dediyinizi təsdiqləyə bilmirəm. Hər halda düz demiş olarsınız. Hər bir halda universitet dərslikləri ensiklopediyadan daha mötəbər mənbə hesab olunur. :::O ki qaldı adın əslində necə yazılmalı olduğuna, belə nümunələrə çox rast gəlmək olar: Albert Eynşteyn, İsaak Nyuton, Verner Heyzenberq kimi adların hamısı izah etdiyiniz prosesə görə bu gün elmi ədəbiyyatımızda bu cür yazılışla rast gəlinir. Bəli, əslində Albert Aynştayn, Ayzek Nyuton, Verner Hayzenberq, Ervin Şrödinger yazmalı idik, amma xüsusilə elmi ədəbiyyatımız üçün doğru və səhvləri Vikipediyada təyin edə bilmərik, proses bu cür işləmir. [[İstifadəçi:Elnurvl|Elnurvl]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Elnurvl|müzakirə]]) 01:00, 6 avqust 2022 (UTC) 3g4pn59hjtedwc47oi29220zz70dru1 Aerobatika komandalarının siyahısı 0 754262 6563818 6563806 2022-08-05T12:05:40Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltika Arıları]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İordaniya Kral Şahinləri]] |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1953–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Ruletkalar]] |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tüstü Eskadronu]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2019-cu ildən solo |- |[[Vətənpərvərlər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Bəbirlər(Барсы)<ref>https://vk.com/surgut_aerobatic_team</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] | |YaK-54 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |İlk uçuş(Первый полёт)<ref>https://first-flight.ru/</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |Mülki |Yak-52 |2009 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Tavriyanın Qanadları]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team<ref>http://en.people.cn/n/2015/0729/c90786-8928350.html</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron<ref>https://focustaiwan.tw/society/201308100020</ref> |Aerobatika |[[Çin Respublikası]] |Çin Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref><ref>https://www.shaw.af.mil/Viper-Demo-Team/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Алатау<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[MiQ-29|MiQ 29]] | | | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://web.archive.org/web/20170514030252/http://a3avia.info/groups</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |[[Hava Baronları]] |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Qırmızı Damalar]] |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |PAC CT/4 Airtrainer |1967 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973, 1980–2015. Davamçısı - [[Qara Şahinlər]] |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- | | | | | | | | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i42/Blue-Diamonds.html</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |1960 |1962 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Elang Biru<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i58/Elang-Biru.html</ref> |[[İndoneziya]] | | |1995 |2000 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |[[Belçika]] | |Aermacchi SF.260 |2008 |2011 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Şeytanlar]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] mbin4949bxj5csb3kebnovxg16z8dqi 6563842 6563818 2022-08-05T12:16:26Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltika Arıları]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İordaniya Kral Şahinləri]] |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1953–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Ruletkalar]] |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tavriyanın Qanadları]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tüstü Eskadronu]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2019-cu ildən solo |- |[[Vətənpərvərlər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Bəbirlər(Барсы)<ref>https://vk.com/surgut_aerobatic_team</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] | |YaK-54 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |İlk uçuş(Первый полёт)<ref>https://first-flight.ru/</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |Mülki |Yak-52 |2009 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |The Horsemen |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team<ref>http://en.people.cn/n/2015/0729/c90786-8928350.html</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron<ref>https://focustaiwan.tw/society/201308100020</ref> |Aerobatika |[[Çin Respublikası]] |Çin Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref><ref>https://www.shaw.af.mil/Viper-Demo-Team/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Алатау<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[MiQ-29|MiQ 29]] | | | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://web.archive.org/web/20170514030252/http://a3avia.info/groups</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |[[Hava Baronları]] |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Qırmızı Damalar]] |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |PAC CT/4 Airtrainer |1967 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973, 1980–2015. Davamçısı - [[Qara Şahinlər]] |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- | | | | | | | | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i42/Blue-Diamonds.html</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |1960 |1962 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Elang Biru<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i58/Elang-Biru.html</ref> |[[İndoneziya]] | | |1995 |2000 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |[[Belçika]] | |Aermacchi SF.260 |2008 |2011 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Şeytanlar]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] bba7t7nfkwjdj5alaey0u4gnoty4b9c 6564011 6563842 2022-08-05T14:27:35Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltika Arıları]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İordaniya Kral Şahinləri]] |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1953–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Ruletkalar]] |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tavriyanın Qanadları]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tüstü Eskadronu]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2019-cu ildən solo |- |[[Vətənpərvərlər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Bəbirlər(Барсы)<ref>https://vk.com/surgut_aerobatic_team</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] | |YaK-54 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |İlk uçuş(Первый полёт)<ref>https://first-flight.ru/</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |Mülki |Yak-52 |2009 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |[[Çaparlar]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder aerobatics team<ref>http://en.people.cn/n/2015/0729/c90786-8928350.html</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron<ref>https://focustaiwan.tw/society/201308100020</ref> |Aerobatika |[[Çin Respublikası]] |Çin Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref><ref>https://www.shaw.af.mil/Viper-Demo-Team/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Алатау<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[MiQ-29|MiQ 29]] | | | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://web.archive.org/web/20170514030252/http://a3avia.info/groups</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |[[Hava Baronları]] |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Qırmızı Damalar]] |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |PAC CT/4 Airtrainer |1967 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973, 1980–2015. Davamçısı - [[Qara Şahinlər]] |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- | | | | | | | | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i42/Blue-Diamonds.html</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |1960 |1962 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Elang Biru<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i58/Elang-Biru.html</ref> |[[İndoneziya]] | | |1995 |2000 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |[[Belçika]] | |Aermacchi SF.260 |2008 |2011 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Şeytanlar]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] 9und9kkqvai5y91wjk0q47jc7wgi14o 6564019 6564011 2022-08-05T14:39:21Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltika Arıları]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Çaparlar]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İordaniya Kral Şahinləri]] |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1953–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Ruletkalar]] |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tavriyanın Qanadları]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tüstü Eskadronu]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2019-cu ildən solo |- |[[Vətənpərvərlər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Bəbirlər(Барсы)<ref>https://vk.com/surgut_aerobatic_team</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] | |YaK-54 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |İlk uçuş(Первый полёт)<ref>https://first-flight.ru/</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |Mülki |Yak-52 |2009 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sagar Pawan |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sarang |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |Thunder aerobatics team<ref>http://en.people.cn/n/2015/0729/c90786-8928350.html</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron<ref>https://focustaiwan.tw/society/201308100020</ref> |Aerobatika |[[Çin Respublikası]] |Çin Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref><ref>https://www.shaw.af.mil/Viper-Demo-Team/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Алатау<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[MiQ-29|MiQ 29]] | | | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://web.archive.org/web/20170514030252/http://a3avia.info/groups</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |[[Hava Baronları]] |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Qırmızı Damalar]] |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |PAC CT/4 Airtrainer |1967 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973, 1980–2015. Davamçısı - [[Qara Şahinlər]] |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- | | | | | | | | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i42/Blue-Diamonds.html</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |1960 |1962 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Elang Biru<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i58/Elang-Biru.html</ref> |[[İndoneziya]] | | |1995 |2000 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |[[Belçika]] | |Aermacchi SF.260 |2008 |2011 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Şeytanlar]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] f1cyzhhm6n2x9mnt5qtimtbzwh82vl0 6564025 6564019 2022-08-05T14:48:21Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltika Arıları]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Çaparlar]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İordaniya Kral Şahinləri]] |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1953–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Ruletkalar]] |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tavriyanın Qanadları]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tüstü Eskadronu]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2019-cu ildən solo |- |[[Vətənpərvərlər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Bəbirlər(Барсы)<ref>https://vk.com/surgut_aerobatic_team</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] | |YaK-54 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |İlk uçuş(Первый полёт)<ref>https://first-flight.ru/</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |Mülki |Yak-52 |2009 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Okean Küləyi]] |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Dəniz Qüvvələri |HAL Kiran |2001 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tovuzquşu (aerobatika eskadronu)|Tovuzquşu]] |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |Thunder aerobatics team<ref>http://en.people.cn/n/2015/0729/c90786-8928350.html</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron<ref>https://focustaiwan.tw/society/201308100020</ref> |Aerobatika |[[Çin Respublikası]] |Çin Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref><ref>https://www.shaw.af.mil/Viper-Demo-Team/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Алатау<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[MiQ-29|MiQ 29]] | | | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://web.archive.org/web/20170514030252/http://a3avia.info/groups</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |[[Hava Baronları]] |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Qırmızı Damalar]] |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |PAC CT/4 Airtrainer |1967 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973, 1980–2015. Davamçısı - [[Qara Şahinlər]] |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- | | | | | | | | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i42/Blue-Diamonds.html</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |1960 |1962 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Elang Biru<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i58/Elang-Biru.html</ref> |[[İndoneziya]] | | |1995 |2000 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |[[Belçika]] | |Aermacchi SF.260 |2008 |2011 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Şeytanlar]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] t51bdzsgf98cdypqyycwprr5deop5a0 6564044 6564025 2022-08-05T15:01:16Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltika Arıları]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Çaparlar]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İordaniya Kral Şahinləri]] |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1953–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Ruletkalar]] |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tavriyanın Qanadları]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tüstü Eskadronu]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2019-cu ildən solo |- |[[Vətənpərvərlər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Bəbirlər(Барсы)<ref>https://vk.com/surgut_aerobatic_team</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] | |YaK-54 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |İlk uçuş(Первый полёт)<ref>https://first-flight.ru/</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |Mülki |Yak-52 |2009 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |[[Tovuzquşu (aerobatika eskadronu)|Tovuzquşu]] |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |Thunder aerobatics team<ref>http://en.people.cn/n/2015/0729/c90786-8928350.html</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron<ref>https://focustaiwan.tw/society/201308100020</ref> |Aerobatika |[[Çin Respublikası]] |Çin Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref><ref>https://www.shaw.af.mil/Viper-Demo-Team/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Алатау<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[MiQ-29|MiQ 29]] | | | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://web.archive.org/web/20170514030252/http://a3avia.info/groups</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |[[Hava Baronları]] |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Qırmızı Damalar]] |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |PAC CT/4 Airtrainer |1967 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973, 1980–2015. Davamçısı - [[Qara Şahinlər]] |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Okean Küləyi]] |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Donamması |HAL Kiran |2001 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- | | | | | | | | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i42/Blue-Diamonds.html</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |1960 |1962 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Elang Biru<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i58/Elang-Biru.html</ref> |[[İndoneziya]] | | |1995 |2000 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |[[Belçika]] | |Aermacchi SF.260 |2008 |2011 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Şeytanlar]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] mgvnl76cii73z160oz35fej993kf0c5 6564055 6564044 2022-08-05T15:09:30Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltika Arıları]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Çaparlar]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İordaniya Kral Şahinləri]] |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1953–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Ruletkalar]] |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tavriyanın Qanadları]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tovuzquşu (aerobatika eskadronu)|Tovuzquşu]] |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tüstü Eskadronu]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2019-cu ildən solo |- |[[Vətənpərvərlər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Bəbirlər(Барсы)<ref>https://vk.com/surgut_aerobatic_team</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] | |YaK-54 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |İlk uçuş(Первый полёт)<ref>https://first-flight.ru/</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |Mülki |Yak-52 |2009 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |Thunder aerobatics team<ref>http://en.people.cn/n/2015/0729/c90786-8928350.html</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron<ref>https://focustaiwan.tw/society/201308100020</ref> |Aerobatika |[[Çin Respublikası]] |Çin Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref><ref>https://www.shaw.af.mil/Viper-Demo-Team/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Алатау<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[MiQ-29|MiQ 29]] | | | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://web.archive.org/web/20170514030252/http://a3avia.info/groups</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |[[Hava Baronları]] |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Qırmızı Damalar]] |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |PAC CT/4 Airtrainer |1967 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973, 1980–2015. Davamçısı - [[Qara Şahinlər]] |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Okean Küləyi]] |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Donamması |HAL Kiran |2001 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- | | | | | | | | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ağ Albatroslar<ref>http://www.bielealbatrosy.sk/bielealbatrosy/index.html</ref> |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i42/Blue-Diamonds.html</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |1960 |1962 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Elang Biru<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i58/Elang-Biru.html</ref> |[[İndoneziya]] | | |1995 |2000 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |[[Belçika]] | |Aermacchi SF.260 |2008 |2011 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Şeytanlar]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] 7ugo9ptuftjf3if4yz48bjeh7e9e61w 6564088 6564055 2022-08-05T15:44:21Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltika Arıları]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Çaparlar]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İordaniya Kral Şahinləri]] |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1953–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Ruletkalar]] |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tavriyanın Qanadları]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tovuzquşu (aerobatika eskadronu)|Tovuzquşu]] |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tüstü Eskadronu]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2019-cu ildən solo |- |[[Vətənpərvərlər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Bəbirlər(Барсы)<ref>https://vk.com/surgut_aerobatic_team</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] | |YaK-54 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |İlk uçuş(Первый полёт)<ref>https://first-flight.ru/</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |Mülki |Yak-52 |2009 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |Thunder aerobatics team<ref>http://en.people.cn/n/2015/0729/c90786-8928350.html</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron<ref>https://focustaiwan.tw/society/201308100020</ref> |Aerobatika |[[Çin Respublikası]] |Çin Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref><ref>https://www.shaw.af.mil/Viper-Demo-Team/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Алатау<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[MiQ-29|MiQ 29]] | | | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://web.archive.org/web/20170514030252/http://a3avia.info/groups</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |[[Ağ Albatroslar]] |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1994 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Hava Baronları]] |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Qırmızı Damalar]] |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |PAC CT/4 Airtrainer |1967 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973, 1980–2015. Davamçısı - [[Qara Şahinlər]] |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Okean Küləyi]] |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Donamması |HAL Kiran |2001 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- | | | | | | | | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i42/Blue-Diamonds.html</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |1960 |1962 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Elang Biru<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i58/Elang-Biru.html</ref> |[[İndoneziya]] | | |1995 |2000 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |[[Belçika]] | |Aermacchi SF.260 |2008 |2011 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Şeytanlar]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] bawmdv1iekgjj6goadq6r9lsor4y1kz 6564105 6564088 2022-08-05T15:53:05Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərən !Komanda !Şou !Ölkə !Operator !Ən son istifadə olunan şou təyyarəsi !Yaradılıb !Status !Qeyd |- |[[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Chengdu J-10]] |1962 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Baltika Arıları]] |Aerobatika |[[Latviya]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] |Aerobatika |[[Belarus]] |[[Belarus Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aero L-39 Albatros]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mil Mi-28]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri|BƏƏ]] |[[Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Aermacchi MB-339]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] |Əməliyyat |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Boeing Chinook]] |2004 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Çaparlar]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[North American P-51 Mustang|P-51 Mustang]] |1994 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fırtınanın qanadları]] |Aerobatika |[[Xorvatiya]] |[[Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Pilatus PC-9 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Dassault/Dornier Alpha Jet |1931 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gecəyarısı Şahinləri]] |Aerobatika |[[Finlandiya]] |[[Finlandiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk 51 |1997 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Gümüşü Şahinlər]] |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası]] |Cənubi Afrika Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İordaniya Kral Şahinləri]] |Aerobatika |[[İordaniya]] |İordaniya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Extra EA-300|Extra EA-300LX]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] |Aerobatika |[[İsrail]] |[[İsrail Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Cəngavərlər]] |Aerobatika |[[Sinqapur]] |[[Sinqapur Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |1973 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qara Qartallar]] |Aerobatika |[[Cənubi Koreya]] |[[Cənubi Koreya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI T-50 Golden Eagle]] |1953 |Fəaliyyət göstərir |1953–1978, 1994–2007, 2009-Günümüz |- |[[Qara Şahinlər]] |Aerobatika |[[Yeni Zelandiya]] |Zelandiya Krallıq Hərbi Hava Qüvvələri |[[Beechcraft T-6 Texan II]] |2000 |Fəaliyyət göstərir |Yanvar- dekabr 2000, yanvar 2016 — Günümüz |- |[[Qırmızı Oxlar]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAE Systems Hawk T1A |1965 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Qızıl Patron]] |Aerobatika |[[Fransa]] |[[Fransa Hərbi Hava Qüvvələri]] |Socata TB 30 Epsilon |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Beechcraft T-34 Mentor]] |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Feniks]] |Aerobatika |[[Tailand]] |Tailand Hərbi Hava Qüvvələri |[[Pilatus PC-9]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi İmpuls]] |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |[[Kawasaki T-4]] |1960 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Mavi Mələklər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Boeing F/A-18E/F Super Hornet]] |1946 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[PZL-130 Orlik]] |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[P3 Flyers]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |Mülki |Pilatus PC-3 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[PC-7 Team]] |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |Pilatus PC-7 |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Portuqaliyanın Pərləri]] |Aerobatika |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aérospatiale Alouette III]] |1976 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Ruletkalar]] |Aerobatika |[[Avstraliya]] |Avstraliya Hərbi hava Qüvvələri |Pilatus PC-21 |1970 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Cəngavərləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-27]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Rus Şahinləri]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |2006 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Sehrli Xəncər]] |Aerobatika |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Extra EA-300 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Səudiyyə şahinləri]] |Aerobatika |[[Səudiyyə Ərəbistanı]] |Səudiyyə Ərəbistanı Kral Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk T1A |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Snowbirds]] |Aerobatika |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1971 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[SoloTürk]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2011 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Şahinlər]] |Aerobatika |[[Çili]] |[[Çili Hərbi Hava Qüvvələri]] |Game Composites GB1 GameBird |1981 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tavriyanın Qanadları]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Yak-130 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurofighter Typhoon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |[[Team 60]] |Aerobatika |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 105]] |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tovuzquşu (aerobatika eskadronu)|Tovuzquşu]] |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |[[HAL Dhruv]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Türk Ulduzları]] |Aerobatika |[[Türkiyə]] |[[Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Northrop F-5]] |1992 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Tüstü Eskadronu]] |Aerobatika |[[Braziliya]] |[[Braziliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Embraer EMB 314 Super Tucano]] |1952 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uçan Öküzlər]] |Aerobatika |[[Çexiya]] |Mülki |[[XtremeAir Sbach 342]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] |Aerobatika |[[Rusiya]] |[[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1991 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Üçrəngli Oxlar]] |Aerobatika |[[İtaliya]] |[[İtaliya Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aermacchi MB-339-A/PAN |1961 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Vəhşi Pişik]] |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[AgustaWestland AW159 Wildcat]] |2001 |Fəaliyyət göstərir |2019-cu ildən solo |- |[[Vətənpərvərlər]] |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] |Aerobatika |[[Mərakeş]] |[[Mərakeş Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Mudry CAP 230 |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |[[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |Aerobatika |[[İndoneziya]] |[[İndoneziya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[KAI KT-1]]B |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- | | | | | | | | |- |Great War Display Team (GWDT)<ref>[http://www.greatwardisplayteam.com/ Great War Display Team]</ref> |Aerobatika | | | |1988 |Fəaliyyət göstərir | |- |Bəbirlər(Барсы)<ref>https://vk.com/surgut_aerobatic_team</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] | |YaK-54 |2014 |Fəaliyyət göstərir | |- |İlk uçuş(Первый полёт)<ref>https://first-flight.ru/</ref> |Aerobatika |[[Rusiya]] |Mülki |Yak-52 |2009 |Fəaliyyət göstərir | |- |Marksmen<ref>https://www.marksmenaero.com/</ref> |Aerobatika |[[Cənubi Afrika Respublikası|Cənubi Afrika]] |Mülki | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Uçan Öküzlər Avstriya<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team/flying-bulls-austria-fixed-wing</ref> |Aerobatika |Avstriya |Mülki | | | | |- |Patrouille Suisse<ref>[https://www.vtg.admin.ch/en/organisation/kdo-op/air-force/kdt-stv/berufsfliegerkorps/patrouille-suisse.html Patrouille Suisse]</ref> |Aerobatika |[[İsveçrə]] |İsveçrə Hərbi Hava Qüvvələri |[[Northrop F-5|Northrop F-5 Tiger II]] |1964 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Águila<ref>[https://patrullaaguila.defensa.gob.es/ Patrulla Águila]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CASA C-101 Aviojet]] |1985 |Fəaliyyət göstərir | |- |Patrulla Aspa<ref>[https://patrullaaspa.defensa.gob.es/ Patrulla Aspa]</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |[[İspaniya Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Eurocopter EC120 Colibri]] |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Falcon<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i31/Red-Falcon-Air-Demonstration-Team.html Red Falcon]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Hongdu JL-8 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Red Devils<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/red-devils</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |SIAI-Marchetti SF.260 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Surya Kiran |Aerobatika |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |BAE Systems Hawk 132 |1996 |Fəaliyyət göstərir | |- |Scorpion |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Mi-24]] |1999 |Fəaliyyət göstərir | |- |Sherdils |Aerobatika |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1972 |Fəaliyyət göstərir | |- |Silver Stars |Aerobatika |[[Misir]] |[[Misir Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hongdu JL-8 |1974 |Fəaliyyət göstərir | |- |Skytypers |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |Mülki |T-6 Texan | |Fəaliyyət göstərir | |- |Sky Wing<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i30/Sky-Wing-Air-Demonstration-Team.html Sky Wing]</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası|Çin]] |PLA Hərbi Aviasiya Akademiyası |Nanchang CJ-6 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Southern Cross Aerobatic Squadron |Aerobatika |[[Argentina]] |[[Argentina Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Suxoy Su-29]] |1962 |Fəaliyyət göstərir |1962-1962,1997-2010,2013-Günümüz |- |Thunder aerobatics team<ref>http://en.people.cn/n/2015/0729/c90786-8928350.html</ref> |Aerobatika |[[Çin Xalq Respublikası]] |[[Çin Xalq Azadlıq Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[CAIC Z-10]] |2013 |Fəaliyyət göstərir | |- |Thunder Tiger Squadron<ref>https://focustaiwan.tw/society/201308100020</ref> |Aerobatika |[[Çin Respublikası]] |Çin Respublikası Hərbi Hava Qüvvələri |[[AIDC AT-3]] |1953 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tiger Demo Team |Aerobatika |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2005<ref>[[http://www.polska-zbrojna.pl/home/articleshow/34518?t=Kiel-tygrysa-czyli-akrobacje-F-16 Kieł tygrysa, czyli akrobacje F-16]]</ref> |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Thunder Tigers<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/thunder-tigers</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |The Blades<ref>https://www.military-airshows.co.uk/teamk.htm</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki |Extra EA-300 |2005 |Fəaliyyət göstərir | |- |Tutor<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/grob-tutor-display-team/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Grob G 115 | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |Viper Demo Team<ref>https://www.instagram.com/viperdemoteam/</ref><ref>https://www.shaw.af.mil/Viper-Demo-Team/</ref> |Aerobatika |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] | |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |White Arrows |Aerobatika |[[Yaponiya]] |Yaponiya Hava Özünümüdafiə Qüvvələri |Fuji T-5 |1998 |Fəaliyyət göstərir | |- |Zeus<ref>https://www.haf.gr/en/demoteams/hellenic-air-force-f-16-demo-team-zeus/</ref> |Aerobatika |[[Yunanıstan]] |[[Yunanıstan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]] |2010 |Fəaliyyət göstərir |Solo |- |The Victors<ref>[https://www.thevictors.be/ The Victors ]</ref> |Aerobatika |[[Belçika]] | |Piper PA-28 Cherokee |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rus(Русь)<ref>http://russ-pilot.ru/</ref> |Aerobatika |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] |[[Aero L-39 Albatros]] | |1987 |Fəaliyyət göstərir | |- |Барсы Жетысу<ref>https://informburo.kz/amp/stati/barsy-semirechya-gotovyatsya-k-pryzhku.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Suxoy Su-27]] |2012 |Fəaliyyət göstərir | |- |Şahin(Сункар)<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |2010 |Fəaliyyət göstərir | |- |Алатау<ref>https://web.archive.org/web/20120510132556/http://www.arms-expo.ru/053049048057124050055053055055.html</ref> |Aerobatika |[[Qazaxıstan]] |Qazaxıstan Hərbi Hava Qüvvələri |[[MiQ-29|MiQ 29]] | | | |- |AeroSuperBatics<ref>https://www.aerosuperbatics.com/</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] |Mülki | |1989 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alap-Alap Formation<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i22/Alap-Alap-Formation.html</ref> |Aerobatika |[[Bruney]] | | |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Jacob 52<ref>https://www.asociacionjacob52.com/</ref> |Aerobatika |[[İspaniya]] |Mülki | |2003 |Fəaliyyət göstərir | |- |Alca Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/alca-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Çexiya]] | |[[Aero L-39 Albatros]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Baby Blue<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/baby-blue</ref> |Aerobatika |[[Danimarka]] | |[[Saab 17]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Su-22<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/su-22-display-team</ref> |Aerobatika |[[Polşa]] | |Suxoy Su-22 |2011 |Fəaliyyət göstərir | |- |Rafale M Role Demo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/rafale-m-role-demo</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | |[[Dassault Rafale]] | |Fəaliyyət göstərir | |- |Mustang X-Ray<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2021 |Fəaliyyət göstərir | |- |Vautour Bravo<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/mustang-x-ray-pjzpp</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2019 |Fəaliyyət göstərir | |- |Maraud Fox<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/maraud-fox</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | |2008 |Fəaliyyət göstərir | |- |RAF BBMF<ref>https://www.raf.mod.uk/display-teams/battle-of-britain-memorial-flight/</ref><ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/raf-bbmf</ref> |Aerobatika |[[Birləşmiş Krallıq]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Equipe De Voltige<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/equipe-de-voltige</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |Requin Mike<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-team/requin-mike</ref> |Aerobatika |[[Fransa]] | | | |Fəaliyyət göstərir | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-team</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/military-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/civil-solo</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://www.europeanairshows.co.uk/performers/helicopters</ref> |Aerobatika | | | | | | |- |<ref>https://web.archive.org/web/20170514030252/http://a3avia.info/groups</ref> |Aerobatika | | | | | | |} {| class="wikitable" |+Hazırda fəaliyyət göstərməyən !Komanda !Ölkə !Operator !Ən son istifadə edilən şou təyyarəsi !Yaradılıb !Ləğv olunub !Status !Qeyd |- |[[Ağ Albatroslar]] |[[Slovakiya]] |Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Aero L-39 Albatros]] |1991 |2004 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Hava Baronları]] |[[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |[[ABŞ Hərbi Donanması]] |[[Douglas A-4 Skyhawk]] |1958 |1971 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Qırmızı Damalar]] |[[Yeni Zelandiya]] |Yeni Zelandiya Hərbi Hava Qüvvələri |PAC CT/4 Airtrainer |1967 |2015 |Fəaliyyət göstərmir |1967–1973, 1980–2015. Davamçısı - [[Qara Şahinlər]] |- |[[Mavi Şeytanlar]] |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |de Havilland Vampire |1949 |1951 |Fəaliyyət göstərmir | |- |[[Okean Küləyi]] |[[Hindistan]] |Hindistan Hərbi Donamması |HAL Kiran |2001 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- | | | | | | | | |- |Acro Deltas |[[İsveç]] |[[İsveç Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Saab 35 Draken]] |1963 |1966<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i11/Acro-Deltas.html Acro Deltas]</ref> |Fəaliyyət göstərmir | |- |Asas de Portugal |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |Dassault/Dornier Alpha Jet |1977 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Black Arrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter|Hawker Hunter F.4 & F.6]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blades |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[BAC Jet Provost|BAC Jet Provost T5]] |1970 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Chips |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Havilland Canada DHC-1 Chipmunk |196x |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i42/Blue-Diamonds.html</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |1960 |1962 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Diamonds<ref>[https://web.archive.org/web/20080501051431/http://www.paf.mil.ph/Gallery3/bluedia.html BLUE DIAMONDS]</ref> |[[Filippin]] | |[[Northrop F-5]] |1953 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Blue Eagles<ref>https://web.archive.org/web/20110605145456/http://www.army.mod.uk/aviation/21105.aspx</ref> |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1968 |2010 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Bulldogs |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Bulldog T.1 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Breitling Jet Team |[[Fransa]] |Mülki |[[Aero L-39 Albatros]] |2003 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |<ref>https://www.facebook.com/Breitlingjets</ref> |- |Canadian Harvard Aircraft Association |[[Kanada]] |Mülki |North American T-6 Texan |1999 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Dragões |[[Portuqaliya]] |Portuqaliya Hərbi Hava Qüvvələri |[[Republic F-84 Thunderjet]], [[North American F-86 Sabre]] |1956 |1961 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Fighting Cocks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Hawker Hunter]] |195x |195x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Firebirds |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Falcons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1958 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gazelles |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Gazelle HT.3]] |197x |197x |Fəaliyyət göstərmir | |- |Gemini Pair |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 & T.5 |1970 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Lincolnshire Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost |1969 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Linton Blacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Vampire T.1 |1960 |1960 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Macaws |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1972 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Meteorites |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Meteor T.7 |1952 |1952 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Paybills |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Supermarine Attacker |1952 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Poachers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 & T.5 |1963 |1976 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Iskry |[[Polşa]] |[[Polşa Hərbi Hava Qüvvələri]] |PZL TS-11 Iskra |1969 |2021 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Rattlers |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1969 |14 mart 1968 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Pelicans |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T4 |1958 |1973 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Dragons |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |Hawker Sea Fury |1951 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Red Aces |[[Filippin]] | | | | |Fəaliyyət göstərmir |Golden Sabres ilə birləşib Sabres adını alır |- |Redskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Gins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |BAC Jet Provost T.4 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |The Sharks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Aérospatiale Gazelle |1975 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i104/Rattles-and-Tigers.html</ref> |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Shenyang J-6]] |1980 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tigers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Lightning F.1 / Phantom F-4J |1961 |1992 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Tomahawks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Sioux HT.3 |1967 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Taming Sari<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i173/Taming-Sari.html</ref> |[[Malayziya]] |[[Malayziya Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[Pilatus PC-7]] |1983 |1995 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Sehrli Xəncər]] |- |Golden Centennaires |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair CT-114 Tutor |1967 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Hawks |[[Kanada]] |Kanada Kral Hərbi Hava Qüvvələri |Canadair Sabre |1959 |1964 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Golden Sabres |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | |1971 |1974 |Fəaliyyət göstərmir |Red Aces ilə birləşib Sabres adını alır |- |Golden Crown |[[İran]] |[[İran Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1955 |1979 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Green Marrows |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Canberra B.2 & T.4 |1989 |1989 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres Nine |[[Pakistan]] |[[Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[North American F-86 Sabre]] |1964 | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Sabres<ref>http://www.oocities.org/capecanaveral/hangar/7279/sabres.html</ref> |[[Filippin]] |Flippin Hərbi Hava Qüvvələri | | | | | |- |Skylarks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Chipmunk T.10 |1968 |1970 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swallows |[[Belçika]] |Belçika Hərbi Hava Qüvvələri |SIAI-Marchetti SF.260 | | |Fəaliyyət göstərmir | |- |Swords |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.5 |1974 |1974 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Silver Swallows |[[İrlandiya]] |İrlandiya Hərbi Hava Qüvvələri |Fouga CM.170 Magister |1986 |1998 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Solo(''Demoteam'') |[[Niderland]] | |[[General Dynamics F-16 Fighting Falcon]], [[AH-64 Apache]] |1979 |2019 |Fəaliyyət göstərmir |Solo |- |Siskins |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] | |1929 |1932 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Ukrainian Falcons |[[Ukrayna]] |[[Ukrayna Hərbi Hava Qüvvələri]] |[[MiQ-29]] |1995 |2002 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Vipers |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Jet Provost T.4 |1968 |1969 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Yellowjacks |[[Birləşmiş Krallıq]] |[[Kral Hərbi Hava Qüvvələri]] |Folland Gnat |1963 |1965 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Oxlar]] |- |Qırmızı Beşlik(Красная пятёрка)<ref>https://warthunder.ru/ru/news/11304/current</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]] | |İ-16 |1934 |1940 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Uçan Ulduzlar(Летающие Звёзды)<ref>https://yumodelclub.tripod.com/yugoslav_air_force/flying_stars.htm/</ref> |[[Yuqoslaviya Sosialist Federativ Respublikası|Yuqoslaviya]] | | |1985 |2000 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Səmavi Qusarlar(Небесные Гусары)<ref>https://web.archive.org/web/20110505072250/http://www.zolotoevremya.ru/article/25205</ref> |[[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|SSRİ]], [[Rusiya]] | | |1991 |2005 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Українські Козаки<ref>https://www.wing.com.ua/content/view/7739/52/</ref> |[[Ukrayna]] | | |1995 |1997 |Fəaliyyət göstərmir | |- |Elang Biru<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i58/Elang-Biru.html</ref> |[[İndoneziya]] | | |1995 |2000 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] |- |Hardship Red<ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i77/Hardship-Red.html</ref> |[[Belçika]] | |Aermacchi SF.260 |2008 |2011 |Fəaliyyət göstərmir |Davamçısı - [[Qırmızı Şeytanlar]] |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Hərbi siyahılar]] [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] [[Kateqoriya:Siyahılar]] gfit1ity9ke2v2m3w2y2b46qf8519jf Vostok-1 0 754574 6564676 6547747 2022-08-05T23:58:03Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Kosmik aparat |Adı = Vostok-1 |Orijinal adı = "Vostok-1" kosmik gəmisi |Şəkil = |Şəklin ölçüsü = 200 |Şəklin izahı = |İstehsalçı = SSRİ |Ölkə = {{USSR}} |Operator = |Peyk = |Raket_daşıyıcısı = |Fəaliyyəti = |Çıxarıldığı_sahə = Baykonur |Çıxarıldığı_tarix = 12 aprel 1961 |Orbiti_tərk_etməsi = |Uçuşun_nömrəsi = |Peyk_kataloquna_görə_nömrəsi = |Kütləsi = 4725 (kosmonavtla birlikdə) |Böyük_yarım_ox = |Ekssentrisitet = |Meyl = |Fırlanma_periodu = |Aposentr = |Perisentr = }} '''Vostok-1''' (''rus''. Восток, [[Şərq]] və ya Şərq 1) — [[Vostok proqramı|Vostok proqramının]] ilk kosmosa uçuşu və tarixdə ilk insanın orbital kosmosa uçuşu idi. Vostok-3KA kosmik kapsul 12 aprel 1961-ci ildə Sovet kosmonavtı [[Yuri Qaqarin]] ilə birlikdə [[Baykonur kosmodromu|Baykonur Kosmodromundan]] buraxıldı və bunun nəticəsində Yuri Qaqarin Yer ətrafında orbital sürətə çatan və Yer ətrafında tam orbiti tamamlayan ilk insan oldu. == Ümumi məlumat == [[Soyuq Müharibə]]nin iki super gücü olan [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqı]] və [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] arasında [[Kosmosun tədqiqi|Kosmos Yarışı]] Sovet İttifaqı 1957-ci ildə dünyanın ilk süni peyki [[Sputnik-1|Sputnik 1]]-i orbitə buraxmazdan əvvəl başladı. Hər iki ölkə kosmosa uçuş texnologiyasını inkişaf etdirmək istəyirdi. Xüsusilə, hər iki ölkənin əsas məqsədi kosmosa ilk insanı göndərmək idi. Sovet İttifaqı ABŞ-ın [[Merkuri layihəsi|Merkuri Layihəsi]] ilə rəqabətdə [[Vostok proqramı|"Vostok" proqramını]] gizli şəkildə həyata keçirirdi. 1960-cı ilin mayından 1961-ci ilin martına qədər Vostok raket ailəsini və kosmik kapsulu sınaqdan keçirmək və inkişaf etdirmək üçün bir neçə prekursorsuz missiyaya başlandı. == Pilot == Vostok-1 kapsulu bir kosmonavtı daşımaq üçün nəzərdə tutulmuşdu. 27 yaşlı [[Yuri Qaqarin]] "Vostok-1"in baş pilotu seçildi, ehtiyatda isə [[German Titov]] və [[Qriqori Nelyubov]] oldu. Bu tapşırıqlar rəsmi olaraq aprelin 8-də, missiyadan dörd gün əvvəl verilmişdi, lakin Qaqarin son bir neçə ay ərzində kosmonavt namizədləri arasında ən yaxşısı kimi özünü büruzə verirdi. Kosmanovtlar hazırlığının rəhbəri [[Nikolay Kamanin]] idi. Gəminin baş pilotunun kim olacağına o qərar verirdi. Kamanin 5 aprel tarixində gündəliyinə yazdığına görə, Qaqarinlə Titov arasında hələ də qərarsızdır: <blockquote> "Məni Titovu seçməkdən saxlayan yeganə şey, bir günlük uçuş üçün daha güclü insanın olmasıdır."<ref>Burgess and Hall, p.140</ref><ref>Quoted in Burgess and Hall, p.140–141</ref> </blockquote> 9 apreldə görüş zamanı Qaqarin və Titova bu qərar haqqında məlumat verildikdə, Qaqarin çox sevindi və Titov məyus oldu.<ref>Burgess and Hall, p.141. The press said that Titov was so happy for Gagarin that he almost kissed him, but Titov denies this – Burgess and Hall, p.145.</ref> Aprelin 10-da bu görüş televiziya kameraları qarşısında yenidən canlandırıldığı üçün tədbirin rəsmi görüntüləri də olacaqdı. Buraya Qaqarinin qəbul nitqi daxil idi.<ref>Siddiqi, p.272, also Burgess and Hall, p.142</ref> Məxfilik səviyyəsinin göstəricisi olaraq, digər kosmanovt namizədlərindən biri [[Aleksey Leonov]] sonralar xatırlayırdı ki, o, kosmos uçuşu başlayana qədər missiya üçün kimin seçildiyini bilmirdi.<ref name="Burgess and Hall, p.151">Burgess and Hall, p.151</ref> == Hazırlıqlar == Vostok kosmik gəmisinin maketində sonrakı Vostok missiyalarından fərqli olaraq, kosmik gəmidən siqnalları qəbul etmək üçün xüsusi izləmə gəmiləri mövcud deyildi. Bunun əvəzinə onlar kosmik gəmi ilə əlaqə saxlamaq üçün komanda nöqtələri adlanan yerüstü stansiyalar şəbəkəsinə etibar etdilər. Bütün bu komandanlıq məntəqələri Sovet İttifaqının tərkibində yerləşirdi.<ref>Hall and Shayler, p.148–149</ref> Çəki məhdudiyyətlərinə görə ehtiyat retro-roket mühərriki yox idi. Kosmik gəmi retro-roketlərin uğursuzluğu halında sağ qalmağa və təbii orbital çürüməyə imkan vermək üçün 13 günlük ehtiyat daşıdı.<ref name="rusbereza.ru">{{Cite web|url=https://rusbereza.ru/gazeta/7240|title = "Тогда Юра вернулся на землю не из космоса, а с того света!.."}}</ref> Buraxılış meydançasına köçürülərkən mühəndis [[Qerman Lebedev]] tərəfindən Qaqarinin dəbilqəsinə əl ilə "''СССР''" hərfləri yazılıb. U2 pilotu [[Qari Pauers]]in vurulmasından bir ildən az vaxt keçməsinə baxmayaraq, Lebedev əsaslandırdı ki, hansısa ölkəni müəyyənləşdirmədən kosmonavtın eniş zamanı casusla səhv salınması ehtimalı azdır.<ref name=sssr>{{cite news |url=https://pikabu.ru/story/otkuda_vzyalas_nadpis_sssr_na_shleme_gagarina_4193397 |title=(russian) "Where did the writing CCCP come from?" with authentic photos. |access-date=October 12, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170115024750/http://pikabu.ru/story/otkuda_vzyalas_nadpis_sssr_na_shleme_gagarina_4193397 |archive-date=January 15, 2017 |url-status=dead |df=mdy-all }}</ref> === Avtomatik idarəetmə === Bütün missiya ya avtomatik sistemlər, ya da yerdən idarəetmə ilə idarə olunurdu. Bunun səbəbi, tibb işçiləri və kosmik gəmi mühəndislərinin bir insanın çəkisizliyə necə reaksiya verə biləcəyindən əmin olmaması idi . Buna görə də, pilotun əl ilə idarəetmə vasitələrini kilidləmək qərara alındı. Hər ehtimala qarşı, fövqəladə hallarda idarəetmə vasitələrinin kilidini açmaq üçün kod bort zərfinə yerləşdirildi. Uçuşdan əvvəl Kamanin və digər idarəetmə heyətinin üzvləri Qaqarinə kodu (1–2–5) dedilər.<ref name=oleg>{{cite news |url=https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/11111713/Oleg-Ivanovsky-obituary.html#disqus_thread |archive-url=https://web.archive.org/web/20140922053533/http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/11111713/Oleg-Ivanovsky-obituary.html |archive-date=2014-09-22 |url-access=subscription |url-status=live |title=Oleg Ivanovsky - obituary |work=The Daily Telegraph |date=September 21, 2014 |access-date=September 25, 2014}}</ref><ref>Burgess and Hall, p.156</ref> === 11 aprel 1961 === 11 aprel 1961-ci il səhər [[Baykonur kosmodromu]]nda "Vostok-K" raketi və ona əlavə edilmiş "Vostok-3KA" kosmik kapsulu ilə birlikdə üfüqi vəziyyətdə buraxılış meydançasına bir neçə kilometr daşındı. Onlar buraxılış meydançasına çatdıqdan sonra texniki işçilər hər şeyin qaydasında olduğundan əmin olmaq üçün gücləndiricinin sürətli müayinəsini apardılar. Poblem aşkar edilmədikdə, gücləndirici LC-1-də quruldu.<ref name="Burgess and Hall, p.150">Burgess and Hall, p.150</ref> Moskva vaxtı ilə saat 10:00-da Qaqarin və Titova uçuş planına yekun baxış əmri verildi.<ref name="Burgess and Hall, p.150"/> Onlara bildirildi ki, buraxılış növbəti gün, [[Moskva]] vaxtı ilə saat 09:07-də baş tutmalıdır. Bu qərar ona görə verilmişdi ki, kapsul [[Afrika]] üzərində uçmağa başlayanda, yəni retro-raketlərin yenidən daxil olmaq üçün atəşə ehtiyacı olduğu zaman, günəş işığı oriyentasiya sisteminin sensorları üçün ideal olsun.<ref name="Siddiqi, p.273">Siddiqi, p.273</ref> Saat 18:00-da müxtəlif fizioloji göstəricilər alındıqdan sonra həkimlər kosmonavtlara qarşıdakı missiyaları müzakirə etməməyi tapşırdılar. Həmin axşam Qaqarin və Titov musiqi dinləyərək, bilardo oynayaraq və uşaqlıqları haqqında söhbət edərək stress atırdılar.<ref name="Burgess and Hall, p.151"/> Saat 21:50-də hər iki şəxsə yaxşı bir gecə yuxusu təmin etmək üçün yuxu dərmanı təklif edildi, lakin hər ikisi imtina etdi.<ref>Burgess and Hall, p.151. During a post-flight press conference on April 15, Alexander Nesmeyanov claimed that Gagarin took a sleeping pill. Also, Siddiqi, p.273, claims that they were both asleep at 21:30 when Korolev came to visit them, but Burgess and Hall, p.151, says Korolev spoke with them at this time.</ref> Həkimlər kosmonavtların vəziyyətinə gecə boyu nəzarət etmək üçün onlara sensorlar qoşdular və onlar hər ikisinin yaxşı yatdığına nəzarət etməyi bacardılar.<ref>Siddiqi, p.273; In a post-flight press conference, Gagarin also stated that he slept well.</ref> Qaqarinin bioqrafları deyidilər ki, o gecə nə Qaqarin, nə də Titov yatmayıb.<ref>Burgess and Hall, p.153.</ref> Baş konstruktor [[Sergey Korolev]] də qaçılmaz kosmosa uçuşun yaratdığı narahatlığa görə həmin gecə yatmamışdı.<ref name="Siddiqi, p.273"/> === Qaqarinin uçuşdan əvvəlki bəyanatı === Missiyadan əvvəl Qaqarin mətbuata bəyanatla çıxış edərək [[Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı|Sovet İttifaqına]] və bütün dünyaya belə müraciət etdi: <blockquote> Hörmətli dostlar, həm tanıdığım, həm də tanımadığım həmvətənlər, bütün torpaqlardan və qitələrdən olan kişilər və qadınlar! Bir neçə dəqiqədən sonra qüdrətli bir kosmik gəmi məni [[Kainat|Kainatın]] uzaq genişliklərinə aparacaq. Başlamadan əvvəl bu son dəqiqələrdə sizə nə deyə bilərəm? Bütün keçmiş həyatımı bir gözəl an kimi görürəm. İndiyə qədər yaşadıqlarım və etdiyim hər şey bu ana hazırlıq idi. Siz başa düşməlisiniz ki, çox böyük həvəslə və uzun zamandır məşq etdiyimiz uçuş yaxınlaşdığı üçün hisslərimi ifadə etmək çətindir. Tarixdə bir ilk olan bu uçuşu etməli olduğum təklif ediləndə nə hiss keçirdiyimi deyə bilmirəm. Sevinc idi? Xeyr, bundan başqa bir şey idi. Qürur? Xeyr, bu təkcə qürur deyildi. Mən özümü çox xoşbəxt hiss etdim. Çünki kosmosda birinci olmaq, təbiətlə misli görünməmiş duel etməkdən böyük bir şey xəyal etmək olarmı? Amma sonra insanlığın arzuladığını həyata keçirən, insanlar üçün kosmosa yol göstərən ilk şəxs olmağın nəhəng məsuliyyəti haqqında düşündüm… Mənə bu tapşırılandan daha çətin bir iş deyə bilərsinizmi? Bir nəfərin, onlarla insanın, hətta bir kollektivin qarşısında məsuliyyət daşımıram. Bu, bütün sovet xalqı, bütün bəşəriyyət qarşısında, onun bu günü və gələcəyi qarşısında məsuliyyət daşıyıram. Əgər buna baxmayaraq, mən bu uçuşa cəsarət edirəmsə, bu, kommunist olduğum üçün, həmvətənlərimin, sovet kişi və qadınlarının göstərdiyi misilsiz şücaətlərdən güc aldığım üçündür. Bilirəm ki, işi daha yaxşı yerinə yetirmək üçün bütün iradəmi toplayacağam. Bunun əhəmiyyətini dərk edərək, [[Kommunist Partiyası|Kommunist Partiyasının]] və sovet xalqının tapşırığını yerinə yetirmək üçün əlimdən gələni edəcəyəm. Kosmosa uçmağa başladığım üçün xoşbəxtəmmi? Əlbəttə. Bütün dövrlərdə və bütün dövrlərdə insanın ən böyük sevinci yeni kəşflərdə iştirak etmək olub. Mən bu ilk kosmosa uçuşu kommunizm insanlarına, sovet xalqımızın artıq qədəm qoyduğu və əminəm ki, yer üzündəki bütün insanların daxil olacağı bir cəmiyyətə həsr etmək istərdim. Yenidən görüşmək ümidi ilə…<ref>{{Cite book|title=Soviet Man in Space|isbn=9780898754605|url=https://books.google.com/books?id=P180sjRuqi4C&q=%22Dear+friends%2C+both+known+and+unknown+to+me%2C+fellow+countrymen%22&pg=PA15|last1=Gagarin|first1=Yuri|year=2001}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.roscosmos.ru/28336/|title=ДО СКОРОЙ ВСТРЕЧИ!|archive-date=2021-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20210401072208/https://www.roscosmos.ru/28336/|language=ru}}</ref> </blockquote> == Uçuş == 1961-ci il aprelin 12-də səhər Moskva vaxtı ilə saat 05:30-da həm Qaqarin, həm də ehtiyat pilot olan Titov yuxudan oyandırıldı.<ref>Burgess and Hall, p.153</ref> Onlara səhər yeməyi verildi, [[Skafand|skafandrlarını]] geyindirdilər, sonra isə buraxılış meydançasına aparıldılar.<ref name=p274>Siddiqi, p.274</ref> Qaqarin "Vostok-1" kosmik gəmisinə daxil oldu və yerli vaxtla saat 07:10-da (UTC 04:10) radiorabitə sistemi işə salındı.<ref name=p274/> Qaqarin kosmik gəmidə olarkən, onun şəkli bort kamerasından buraxılış idarəetmə otağında televiziya ekranlarında göründü. Buraxılış daha iki saat baş verməyəcəkdi və bu müddət ərzində Qaqarin missiyanın əsas [[CapCom]]-u, həmçinin baş konstruktor [[Sergey Korolev]], [[Nikolay Kamanin]] və bir neçə başqaları ilə söhbət etdi.<ref name=p274/> Bir sıra sınaq və yoxlamalardan sonra Qaqarin kosmik gəmiyə daxil olduqdan təxminən qırx dəqiqə sonra onun lyuku bağlandı. Qaqarin isə bildirdi ki, lyuk düzgün möhürlənməyib və texniki işçilər təxminən bir saat vaxt sərf edərək bütün vintləri sökərək lyuku yenidən möhürləyiblər.<ref name=p275>Siddiqi, p.275</ref> 2014-cü ildəki nekroloqa görə, "Vostok"un baş konstruktoru [[Oleq İvanovski]] lyukun bərpasına şəxsən kömək edib.<ref>Obituary, [[Aviation Week and Space Technology]], September 29, 2014, p.11-</ref> Lyukun əslində düzgün möhürlənib-möhürlənməməsi ilə bağlı bəzi fikir ayrılıqları var, çünki daha yeni hesablamalar göstəricinin yalan olduğunu bildirir. Bu müddət ərzində Qaqarin radio vasitəsilə bəzi musiqilərin səsləndirilməsini xahiş etdi.<ref>Siddiqi, p.276; neither Siddiqi, nor Hall and Shayler claim that music was actually played after this request.</ref> Bildirilir ki, Korolev çox narahat idi, çünki bu vaxta qədər [[SSRİ]]-in həyata keçirdiyi uçuşlardan yalnız 50%-i uğurlu idi (24 buraxılışdan 12-si uğursuz idi).<ref>{{Cite web|url=https://medium.com/@sukantkhurana/vostok-1-first-manned-spaceflight-in-history-f19849d21649|title=VOSTOK 1 : FIRST MANNED SPACEFLIGHT IN HISTORY|last=Khurana|first=Sukant|date=2018-05-04|website=Sukant Khurana|access-date=2018-08-02}}</ref><!--If this was the 24th launch with 12 previous failures, the success rate was 11/23, or 48%, at this point immediately prior to the launch of Vostok 1. Cannot find data to support if there were 23 or 24 previous launches.--> Onu sakitləşdirmək üçün Korolevə həb verdilər.<ref>Siddiqi describes it as a "tranquilizer pill", while Hall and Shayler describe it as a "cardiac pill".</ref> Qaqarin isə Korolevə nisbətən daha sakit idi, çünki işə başlamazdan təxminən yarım saat əvvəl onun nəbzi dəqiqədə 64 döyüntü ilə qeydə alınıb.<ref>Siddiqi, p.276</ref> === orbitdə uçuşdan öncə === * '''06:07''' [[UTC]] Baykonur Kosmodromunun 1 saylı sahəsindən buraxılış baş verdi. Korolev radio ilə dedi: "İlkin mərhələ… ara… əsas… qalx! Sizə yaxşı uçuş arzulayırıq. Hər şey qaydasındadır". Qaqarin cavab verdi: "Gedək! (''Poyexalı!'').<ref>Hall and Shayler, p.150</ref><ref name=":1">{{Cite web |last=Whiting |first=Melanie |date=2018-03-27 |title=Remembering Yuri Gagarin 50 Years Later |url=http://www.nasa.gov/feature/remembering-yuri-gagarin-50-years-later |access-date=2022-04-04 |website=NASA}}</ref> * '''06:09''' (T+ 119 s) "Vostok" raketinin dörd qayışlı gücləndiricisi öz yanacaqlarının son hissəsini istifadə edərək əsas gəmidən uzaqlaşdı. * '''06:10''' (T+ 156 s) "Vostok-1"i örtən faydalı yük örtüyü "[[Vzor]]" optik oriyentasiya cihazı ilə Qaqarinin ayaqları altındakı pəncərəni açaraq buraxıldı. * '''06:12''' (T+ 300 s) Raketin nüvə mərhələsi öz yanacaq ehtiyatını istifadə etdi. Sonra isə kapsuldan və son raket mərhələsindən uzaqlaşdı. Son raket mərhələsi alovlandı. * '''06:13''' Qaqarin məlumat verdi: "…uçuş yaxşı davam edir. Mən Yer kürəsini görürəm. Görmə qabiliyyəti yaxşıdır…. Demək olar ki, hər şeyi görürəm. [[Kumulus]] bulud örtüyü altında müəyyən bir boşluq var. Uçuşa davam edirəm, hər şey yaxşıdır." * '''06:14''' Vostok-1 [[Rusiya|Rusiyanın]] mərkəzi üzərindən keçdi. Qaqarin: "Hər şey çox yaxşı işləyir. Bütün sistemlər işləyir. Gəlin davam edək!" * '''06:15''' Raketin yanacağının son mərhələsinin yanmasına üç dəqiqə qalmış Qaqarin radio ilə dedi: "Zarya-1, Zarya-1, mən sizi yaxşı eşidə bilmirəm. Özümü yaxşı hiss edirəm. Əhval-ruhiyyəm yaxşıdır. Davam edirəm. uçuş…" Vostok-1 Baykonur yerüstü stansiyasının radio diapazonundan kənara çıxmağa başladı. * '''06:17''' Raketin son mərhələsi bağlandı və Vostok-1 orbitə çatdı. On saniyədən sonra raket kapsuldan ayrıldı. === orbitdə uçuş zamanı === * '''06:18''' UTC (T+ 676 s) Qaqarin bildirdi ki, "Gəmi normal işləyir. Mən Yeri görürəm. Hər şey planlaşdırıldığı kimi gedir. Vostok-1 Sovet ittifaqının üzərindən keçərkən [[Sibir]] üzərində hərəkət etdi. * '''06:21''' Vostok-1 [[Kamçatka|Kamçatka yarımadasının]] üzərindən keçdikdən sonra Şimali [[Sakit okean|Sakit Okeanın]] üzərindən keçdi. Qaqarin radio ilə dedi: "…eniş rejiminin monitorunda işıqlar yanır. Özümü yaxşı hiss edirəm və əhvalım yaxşıdır. Kokpit parametrləri: təzyiq:1; rütubət:65; temperatur:20; kupe-1-də təzyiq; birinci avtomatik:155; ikinci avtomatik:155; retro-raket sistemindəki təzyiq:320 atmosfer…" * '''06:25''' "Vostok-1" Kamçatka yarımadasından [[Cənubi Amerika|Cənubi Amerikanın]] cənub ucuna diaqonal olaraq Sakit Okeanı keçməyə başlayanda Qaqarin haqqında məlumat istədi. Onun orbital parametrləri: "Uçuş haqqında mənə nə deyə bilərsiniz? Mənə nə deyə bilərsiniz?". [[Xabarovsk|Xabarovskdakı]] yerüstü stansiya hələ onun orbital parametrlərinə malik deyildi və "20 nömrəli (Korolyovun kod adı) təlimatı yoxdur və uçuş normal şəkildə davam edir" deyə cavab verdi. (Yerüstü idarəetmə sabit orbitin əldə olunduğunu uçuşdan sonra 25 dəqiqəyə qədər bilmədi.) * '''06:31''' Qaqarin Xabarovsk yer stansiyasına dedi: "Özümü gözəl, çox yaxşı, çox yaxşı, çox yaxşı hiss edirəm. Mənə bəzi nəticələr verin. uçuş!". Bu zaman Vostok-1 Xabarovsk üçün VHF radio üfüqünə yaxınlaşırdı və onlar cavab verdilər: "Təkrar edin. Mən sizi yaxşı eşidə bilmirəm". Qaqarin yenidən "Özümü çox yaxşı hiss edirəm. Uçuş haqqında məlumatlarınızı verin!" Vostok-1 daha sonra Xabarovsk yer stansiyasının VHF diapazonundan çıxdı. * '''06:37''' Günəş Şimali Sakit okean üzərində batarkən Vostok-1 səyahətinə davam edirdi. Qaqarin [[Havay adaları]]nın şimal-qərbində gecəyə keçdi. Yer stansiyaları ilə VHF diapazonundan kənarda rabitə HF radiosu ilə davam etdi. * '''06:46''' Xabarovsk yerüstü stansiyası teleqrafla (Vostok-1-ə HF radiosunda) "KK" mesajı göndərdi. Bu, "Əmrlərin monitorinqini bildirin" mənasını verən kod idi, Qaqarinin kosmik gəminin avtomatlaşdırılmış eniş sistemi yerdən idarəetmədən təlimat aldığını bildirməsi tələbi idi. * '''06:48''' Vostok-1 cənub-şərq istiqamətində təxminən 170° qərbdə ekvatoru keçdi və Cənubi Sakit okeanı keçməyə başladı. Qaqarin HF radiosu ilə ötürdü: "Mən müntəzəm hesabat mesajını verirəm: 9 saat 48 dəqiqə (Moskva vaxtı), uçuş uğurla davam edir. [[Spusk-1]] normal işləyir. Eniş rejimi monitorunun mobil göstəricisi hərəkət edir. İçərisində təzyiq. kokpit:1; rütubət:65; temperatur:20; kupedəki təzyiq:1,2 … Manual:150; Birinci avtomatik:155; ikinci avtomatik:155; retro raket sistemi tankları:320 atmosfer. Özümü yaxşı hiss edirəm…." * '''06:49''' Qaqarin məlumat verdi ki, o, Yerin gecə tərəfində idi. * '''06:51''' Qaqarin xəbər verir ki, günəşə görə istiqaməti tənzimləyən mexanizm açılıb. Bu mexanizm retro alovlanma üçün avtomobilin istiqamətini günəşə uyğun tənzimləyir. Orientasiya tənzimləmə mexanizmi bir-birini dəstəkləyən iki mexanizmdən ibarətdir: Avtomatik mexanizm Günəşə və əllə idarə olunan vizual mexanizmə görə istiqaməti müəyyən edir. Baxışçı hər birində 10 kq qaz olan iki soyuq azot vurulan raket sisteminə nəzarət edir. * '''06:53''' Xabarovsk yerüstü stansiyası Qaqarinə HF radiosu ilə göndərdi: "33 saylı (General Nikolay Kamanin) əmri ilə ötürücülər işə salınıb və biz bunu ötürürük: uçuş planlaşdırıldığı kimi davam edir və orbit belədir. Hesablanmışdır". Vostok-1-in indi sabit orbitdə olduğu məlum idi. * '''06:57''' Vostok-1 [[Yeni Zelandiya]] və [[Çili]] arasında [[Sakit Okean|Cənubi Sakit Okean]]ın üzərində idi, Qaqarin radio ilə dedi: "…Mən uçuşu davam etdirirəm və [[Amerika]] üzərindəyəm. "ON" teleqraf siqnalını verdim. * '''07:00''' Vostok-1 [[Cənubi Amerika|Cənubi Amerikanın]] ucunda [[Magellan boğazı|Magellan boğazını]] keçdi.Vostok-1 missiyasının xəbəri [[Radio Moskvada]] yayımlandı. * '''07:04''' Qaqarin 06:48-dəkinə bənzər başqa bir kosmik gəminin status mesajı göndərdi. Yer stansiyaları tərəfindən qəbul edildi. * '''07:09''' Qaqarin status hesabatı göndərir, lakin hesabat yer stansiyalarına çatmadı. * '''07:10''' Vostok-1 Cənubi [[Atlantika]] üzərində yenidən gün işığına keçdi.Bu nöqtədə retro alovlanmaya 15 dəqiqə qalmışdı. * '''07:13''' Qaqarin dördüncü kosmik gəmi status mesajı göndərdi; Moskva qismən bu mesajı aldı: "Mən sizi yaxşı başa düşdüm. Uçuş gedir…." * '''07:18''' Qaqarin status hesabatı göndərir, lakin hesabat yer stansiyalarına çatmadı. * '''07:23''' Qaqarin status hesabatı göndərir, lakin hesabat yer stansiyalarına çatmadı. == Eniş == * '''07:25 UTC''' Vostok-1 retro atış üçün düzgün istiqamətdə yönəlir. Maşın [[Anqola|Anqolanın]] Atlantik sahillərinə yaxınlaşarkən retrolar 42 saniyə ərzində atəşə tutulur. Atış Rusiyada planlaşdırılan eniş nöqtəsindən 8000 km aralıda aparılıb. * '''07:25-dən 07:35-dək UTC''' : Retro alovlanmadan on saniyə sonra Vostok-1 gəmisinə xidmət modulunu eniş modulundan ayırmaq əmri verilir. Kabel dolaşıqlığı açılmır və parçalanmanın qarşısını alır. Kosmik gəminin iki modulu daha 10 dəqiqə bağlı qalır. Vostok-1 Afrikanın qərb sahillərindən keçir və mərkəzi Afrikadan keçərək [[Misir|Misirə]] doğru hərəkət edir. * '''07:35 UTC''' : Vostok 1 Misir yaxınlığında atmosferə daxil olur. Kosmik gəminin iki hissəsi bağlı qaldığından, o, aerodinamik cəhətdən qeyri-sabit olur və vəhşicəsinə fırlanmağa başlayır. Nəhayət, naqillər dəsti yanır və enmə modulunu buraxır. Eniş modulu dərhal müvafiq eniş istiqamətini alır. * '''07:35-dən 07:55-dək UTC''' : Eniş Misir və [[Aralıq dənizi]] üzərində davam edir, [[Kipr (ada)|Kiprin]] qərb sahillərini keçərək [[Türkiyə]] səmasına daxil olur. Enən "Vostok-1" [[Qara dəniz]] üzərindən keçərək [[Krasnodar]]a yaxınlaşır. * '''07:55 UTC''': Vostok-1 yerdən 7 km yüksəklikdə olanda giriş qapısı atılır və Qaqarin kosmik gəmini bosaldıcı oturacaqla tərk edir. 2,5 km yüksəklikdə Vostok-1-in əsas paraşütü açılır. Qaqarin və kosmik gəmi uçuşun başlanmasından 1 saat 48 dəqiqə sonra [[Engels]] şəhərindən 26 km cənub-qərbdə [[Saratov]] vilayətinin Şimal şərqində yerə enir. Vostok-1-in eniş vaxtı 07:55 UTC, Qaqarininki isə (paraşütü daha yüksəkdə açılır) 08:05 UTC-dir. İki məktəbli qız "Vostok-1"in enməsini görür və onu belə təsvir edir: "Bu, diametri iki-üç metr olan nəhəng top idi. Düşdü, yuxarı sıçradı və yenidən düşdü. İlk dəfə yerə dəyən yerdə böyük bir çuxur əmələ gəldi". Bundan başqa bir Fermer və qızı qəribə narıncı kostyumda və dəbilqədə paraşütlə göydən enən adamı görürlər. Qaqarin hadisəni belə təsvir edir: "Məni skafandrımda və paraşütüm arxamda süründüyünü görəndə qorxudan geri çəkildilər. "Qorxma, mən də sənin kimi sovetliyəm, indicə eniş etdim. Moskvaya zəng etmək üçün mənə telefon lazımdır"-dedim. == Reaksiyalar == === Sovet reaksiyaları === Qaqarinin uçuşu hələ Qaqarin orbitdə olarkən 1930-cu illərdən bəri sovet radiosunun aparıcı şəxsiyyəti [[Yuri Levitan]] tərəfindən elan edilmişdir. Sovet raketlərinin buraxılması ilə bağlı xəbərlər adətən yalnız faktdan sonra efirə verilsə də, Sergey Korolev onları elanın mümkün qədər tez verilməli olduğuna inandırmaq üçün Partiya Mərkəzi Komitəsinə not yazdı: <blockquote> "Biz [[TASS]]-ın ilk hesabatını dərc etməyi məqsədəuyğun hesab edirik."<ref name="HarfordTASS">{{cite book|last1=Harford|first1=James|title=Korolev: How One Man Masterminded the Soviet Drive to Beat America to the Moon: How One Man Masterminded the Soviet Drive to Beat the Americans to the Moon|url=https://archive.org/details/korolevhowoneman0000harf|date=8 April 1997|publisher=John Wiley & Sons|isbn=0-471-32721-2|page=[https://archive.org/details/korolevhowoneman0000harf/page/169 169]}}</ref> </blockquote> Uçuş sosialist sisteminin kapitalizmdən üstünlüyünü nümayiş etdirərək sovet elminin və texnikasının böyük təntənəsi kimi qeyd olundu. Moskvada və SSRİ-nin digər şəhərlərində miqyası [[İkinci Dünya müharibəsi|II Dünya Müharibəsində]] Qələbə Paradları ilə müqayisə oluna bilən kütləvi nümayişlər keçirildi. Qaqarin xalqın ən yüksək fəxri adı olan [[Sovet İttifaqı Qəhrəmanı]] adına layiq görüldü. O, həm də çoxsaylı mükafatlar və fəxri fərmanlar alaraq beynəlxalq bir məşhur oldu.<ref>Pervushin (2011), [https://books.google.com/books?id=kMGlvz53P3cC&pg=PT488&lpg=PT488&dq=демонстрации+в+день+космонавтики&source=bl&ots=YeBAxPwT2l&sig=BnPF-Lvb9sve25BBeJn9WX8Gc88&hl=en&sa=X&ei=W2bDVL2zNc3eOJ_IgfAD&ved=0CC8Q6AEwAg#v=onepage&q=демонстрации%20в%20день%20космонавтики&f=false 7.1 Гражданин мира]</ref> 12 aprel SSRİ-də [[Kosmos gu|Kosmonavtika Günü]] elan edildi və bu gün Rusiyada rəsmi surətdə "[[Rusiyada rəsmi günlər|Rusiyanın anım tarixlərindən]]" biri kimi qeyd olunur. Qaqarinin qeyri-rəsmi cavabı olan ''Poyexali''! ("Gedək!") bəşər tarixində Kosmos Dövrünün gəlişini ifadə etmək üçün istifadə edilən tarixi ifadəyə çevrildi.<ref>Pervushin (2011), [https://books.google.com/books?id=kMGlvz53P3cC&lpg=PT488&ots=YeBAxPwT2l&pg=PT440#v=onepage&q=он%20сказал%20поехали&f=false 6.2 Он сказал "Поехали!"]</ref> Sonralar o, [[Aleksandra Paxmutova]] və [[Nikolay Dobronravov]]un yazdığı sovet vətənpərvərlik mahnısının nəqarətinə daxil edildi ("Gedək!" Dedi, əlini yellədi).<ref>{{cite book |last=Душенко |first=Константин |url=https://books.google.com/books?id=UZqhAAAAQBAJ&q=%D0%B3%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B8%D0%BD&pg=PT920 |script-title=ru:Большой словарь цитат и крылатых выражений |language=ru |publisher=Litres |year=2014 | isbn = 978-5-699-40115-4}}</ref><ref name=":1" /> Daha sonra sovet mətbuatı yazır ki, gəmiyə minməzdən bir neçə dəqiqə əvvəl Qaqarin çıxış edib: Hörmətli dostlar, həm tanıdığım, həm də tanımadığım həmvətənlər, bütün torpaqlardan və qitələrdən olan kişilər və qadınlar! … " Tarixçi [[Asif Siddiqi]]nin fikrincə, Qaqarin əslində daha əvvəl Moskvada lentə alınmış "anonim nitq müəllifləri tərəfindən hazırlanmış bayağı sözlər deməyə məcbur olmuşdu".<ref name=siddiqi2000>{{cite book |last=Siddiqi |first=Asif A. |url=https://history.nasa.gov/printFriendly/series95.html |title=Challenge To Apollo: The Soviet Union and the Space Race, 1945–1974 |publisher=[[NASA]] |author-link=Asif Azam Siddiqi}}</ref> === ABŞ-ın reaksiyaları === Rəsmi olaraq, ABŞ Sovet İttifaqını nailiyyətlərinə görə təbrik etdi.<ref>{{cite episode |transcript=U.S. in Space |series=1961 Year in Review |network=[[UPI]] Audio Network |transcript-url=http://www.upi.com/Audio/Year_in_Review/Events-of-1961/12295509433760-1}}</ref> ABŞ yazıçıları kosmosa uçuşun kommunizm adından təbliğat qələbəsi qazanmasından narahat idilər. Prezident [[Con Kennedi]]nin sözlərinə görə, ABŞ-ın Sovet raket daşıyıcısı texnologiyasına uyğunlaşması üçün "bir qədər vaxt lazımdır" və "yaxşı olana qədər xəbər daha pis olacaq". Kennedi həmçinin Sovet İttifaqına "görkəmli texniki nailiyyətlərinə" görə təbriklər göndərdi. Bir çox ABŞ qəzetlərinin rəy səhifələri sovet elmi nailiyyətlərini qabaqlamaq üçün səylərin yenilənməsinə çağırırdı.<ref name="nytimes-reactions">"Opinion of the Week: At Home and Abroad," ''The New York Times'' p. E11 (April 16, 1961). Quotes of reactions from many US and international sources.</ref> ABŞ-ın [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı|Birləşmiş Millətlər Təşkilatındakı]] o zamankı səfiri [[Adlai Stevenson]] "İndi sovet alimləri kosmosa bir insan çıxarıb onu diri qaytardılar, ümid edirəm ki, onlar da Birləşmiş Millətlər Təşkilatını diri qaytarmağa kömək edəcəklər" demişdi və daha ciddi notda kosmosdan istifadəni əhatə edən beynəlxalq müqavilələrə çağırdı<ref name="nytimes-reactions"/> (bu, 1967-ci il [[Kosmos Müqaviləsi|Kosmos Müqaviləsinə]] qədər baş vermədi). === Digər reaksiyalar === [[Hindistan|Hindistanın]] Baş naziri [[Cəvahirləl Nehru]] Sovet İttifaqını "insanlığın təbiət qüvvələri üzərində böyük qələbəsinə" görə təriflədi və bunu "sülhün qələbəsi" kimi qəbul etməyə çağırdı. [[The Economist]] orbital platformaların gözlənilməz nüvə hücumları üçün istifadə oluna biləcəyindən narahat olduğunu dilə gətirib. [[İsveç]]dəki "[[Svenska Dagbladet]]" "azad ölkələri" öz resurslarını "parçalamaq və sovurmaq" üçün qınadı, [[Qərbi Almaniya]]nın "[[Die Welt]]" qəzeti isə Amerikanın kosmosa ilk olaraq insan göndərmək üçün resurslara malik olduğunu, lakin Sovet məqsədyönlülüyünə görə məğlub olduğunu iddia etdi. [[Yaponiya]]nın [[Yomiuri Şimbun]] qəzeti öz münasibətini belə ifadə etdi: "həm ABŞ, həm də Sovet İttifaqı öz yeni bilik və texnikalarını bəşəriyyətin rifahı naminə istifadə etməlidirlər".<ref name="nytimes-reactions"/> [[Misir]]in [[Axbar El Yom]] qəzeti də eyni şəkildə soyuq müharibənin "sonsuz məkanda dinc yarışa çevriləcəyinə" ümid etdiyini" ifadə etdi.<ref name="nytimes-reactions"/> === Dünya rekordu === 1961-ci ildə [[FAI]] qaydalarına əsasən FAI rekordlar kitabında rəsmi kosmos uçuşu sayılmaq üçün pilot kosmik gəmi ilə eniş etməli idi.{{r|siddiqi2000}} Bəzi müasir sovet mənbələri Qaqarinin ayrıca yerə paraşütlə tullandığını bildirsə də, Sovet İttifaqı rəsmi olaraq onun "Vostok"la eniş etdiyini israr edirdi; hökumət kosmonavtı mətbuat konfranslarında yalan danışmağa məcbur etdi və FAI uçuşa sertifikat verdi.<ref name="time19610421">{{cite magazine |url=http://www.time.com/time/printout/0,8816,895299,00.html |archive-url=https://archive.today/20130204133301/http://www.time.com/time/printout/0,8816,895299,00.html |url-status=dead |archive-date=February 4, 2013 |title=The Cruise of the Vostok |magazine=Time |date=April 21, 1961 |access-date=November 5, 2011}}</ref> Sovet İttifaqı 1971-ci ilə qədər Qaqarinin "Vostok" enmə modulundan ayrı yerə atıldığını və yerə endiyini etiraf etmədi.{{r|siddiqi2000}} Sovet rəsmiləri Vostok 1-in uçuşunu qeydiyyata almaq üçün FAI sənədlərini doldurarkən bildirdilər ki, buraxılış yeri 47°22′00″N 65°29′00″E-də [[Baykonur]]dur. Əslində, buraxılış sahəsi Baykonurdan 250 km (160 mil) cənub-qərbdə 45°55′12.72″N 63°20′32.32″E-də [[Tyuratam]] yaxınlığında idi. Onlar bunu Kosmik Mərkəzin yerini sirr saxlamağa çalışmaq üçün ediblər.{{r|siddiqi2000}}{{rp|284}} == Xatirəsi == Uçuşdan 40 il sonra tarixçi Siddiqi yazırdı ki, <blockquote> Vostok-1 şübhəsiz ki, təkcə kosmosun tədqiqi tarixində deyil, həm də bəşər övladının özünün tarixində əsas mərhələlərdən biri olaraq qalacaqdır. Bu nailiyyətin cəmi on altı il bundan əvvəl müharibə nəticəsində tamamilə viran qalmış Sovet İttifaqı tərəfindən uğurla həyata keçirilməsi nailiyyəti daha da heyran edir. ABŞ-dan fərqli olaraq, SSRİ çox əlverişsiz vəziyyətdən başlamalı idi. Onun sənaye infrastrukturu xarab olmuş, texnoloji imkanları ən yaxşı halda köhnəlmişdi. Torpaqlarının böyük bir hissəsi müharibə nəticəsində viran qalmışdı və o, təxminən 25 milyon vətəndaşını itirmişdi… Lakin kosmos yarışında liderlik edən totalitar dövlət idi.{{r|siddiqi2000}}{{rp|282}} </blockquote> Eniş yeri indi abidə parkıdır. Parkın mərkəzində 25 m (82 fut) hündürlüyündə, paz formalı, ağ daş bazadan əyri metal alov sütunu üzərində yüksələn gümüşü metal raket gəmisindən ibarət abidə yuksəldilib. Bunun qarşısında 3 metr (9 fut) hündürlüyündə ağ daşdan tikilmiş Yuri Qaqarinin skafandr geyinmiş, bir qolu salamlamaq üçün yuxarı qaldırılmış, digəri isə kosmik dəbilqə tutmuş heykəli ucaldılmışdır.<ref>{{cite web |url=https://maps.google.com/maps?t=h&lci=org.wikipedia.en&q=51.270682,45.99727(Vostok+1)&ie=UTF8&ll=51.2709,45.997245&spn=0.000824,0.002594&z=19 |title=Google Maps – Vostok 1 Landing Site – Monument Park Location – Satellite photo |access-date=December 26, 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=https://maps.google.com/maps?ll=51.270508,45.997181&spn=0,0.005187&t=h&z=18&lci=com.panoramio.all&layer=c&cbll=51.270508,45.997181&cbp=12,0,,0,5&photoid=po-43813644 |title=Google Maps – Vostok 1 Landing Site – Rocket Monument photo |access-date=December 26, 2010}}</ref><ref>{{cite web |url=https://maps.google.com/maps?ll=51.278777,45.978298&spn=0,0.005187&z=18&lci=com.panoramio.all&layer=c&cbll=51.278777,45.978298&cbp=12,0,,0,5&photoid=po-17440456 |title=Google Maps – Vostok 1 Landing Site – Yuri Gagarin Statue photo |access-date=December 26, 2010}}</ref> 2011-ci ildə sənədli film istehsalçısı [[Kristofer Rayli]] [[Avropa Kosmik Agentliyi]]nin astronavtı [[Paolo Nespoli]] ilə əməkdaşlıq edərək, Qaqarinin öz kosmos gəmisindən Yer kürəsini gördüyünü əks etdirən yeni bir film çəkdi. Film Vostok-1 kosmik gəmisindən bəhs edirdi. Nəticə olaraq çəkilmiş "[[Birinci Orbit]]" filmi insanın kosmosa uçmasının 50-ci ildönümünü qeyd etmək üçün onlayn olaraq buraxılmışdır.<ref>{{cite news |url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-12808771 |title=Movie recreates Gagarin's spaceflight |work=BBC News |first=Jonathan |last=Amos |date=March 23, 2011 |access-date=March 27, 2011}}</ref> == İstinadlar == {{İstinadlar|2}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} * [https://www.esa.int/About_Us/ESA_history/50_years_of_humans_in_space/The_flight_of_Vostok_1/ The flight of Vostok] {{en}} * [https://nssdc.gsfc.nasa.gov/nmc/spacecraft/display.action?id=1961-012A/ NSSDCA/COSPAR ID: 1961–012A] {{en}} * [https://www.britannica.com/technology/Vostok-Soviet-spacecraft/ Vostok] {{en}} * [https://www.ozon.ru/product/model-rakety-nositelya-vostok-1-144-169779468/?sh=2h8x_IoGAQ/ Советский космический корабль "Восток". Досье] {{ru}} [[Kateqoriya:Kosmik uçuş]] [[Kateqoriya:Kosmik texnika]] [[Kateqoriya:Kosmik gəmilər]] [[Kateqoriya:Vostok proqramı]] [[Kateqoriya:SSRİ-nin Ay proqramları]] [[Kateqoriya:SSRİ kosmonavtları]] 5n9up0oh7514pl1fbdysc3q30xyy36u Əjdər Əliyev 0 754652 6564705 6541871 2022-08-06T01:02:56Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |şəkil = |şəklin ölçüsü = 200px |titul = [[Dövlət Statistika Komitəsi (Azərbaycan)|Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin]] sədri |bayraq = Emblem of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 5 fevral 1991 |dövr son = 9 may 1993 |sələfi = ''komitənin adı dəyişdilib |xələfi = [[Arif Vəliyev]] |titul_2 = Azərbaycan SSR Dövlət Statistika Komitəsinin sədri |bayraq_2 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_2 = 26 yanvar 1989 |dövr son_2 = 5 fevral 1991 |sələfi_2 = Xəlil Məmmədov |xələfi_2 = ''komitənin adı dəyişdilib |titul_3 = Azərbaycan SSR tikinti naziri |bayraq_3 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_3 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_3 = 2 dekabr 1986 |dövr son_3 = 2 yanvar 1989 |sələfi_3 = ''özü (sənaye tikintisi naziri kimi) |xələfi_3 = ''nazirlik ləğv edilib |titul_4 = Azərbaycan SSR sənaye tikintisi naziri |bayraq_4 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_4 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_4 = 24 noyabr 1983 |dövr son_4 = 2 dekabr 1986 |sələfi_4 = [[Tofiq Səfərəliyev]] |xələfi_4 = ''özü (tikinti naziri kimi) |təltifləri = + }} '''Əjdər Əjdər oğlu Əliyev''' ({{DVTY}}) — Azərbaycan dövlət xadimi, Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin sədri (1989–1993), Azərbaycan SSR tikinti naziri (1986–1989), Azərbaycan SSR sənaye tikintisi naziri (1983–1986). == Həyatı == Əjdər Əjdər oğlu Əliyev 1937-ci ildə anadan olmuşdur.<ref name="who">{{cite book|title= Who Was Who in the Soviet Union|url= https://archive.org/details/whowaswhoinsovie0000unse|chapter= The State Committees of the Republic of Azerbaijan|year= 1992|language= en|location= München; London; New York; Paris|publisher= [[:d:Q324303|K. G. Saur]]|page= [https://archive.org/details/whowaswhoinsovie0000unse/page/115 115]|isbn= 3-598-10810-9}}</ref> [[Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universiteti|Azərbaycan Neft və Kimya İnstitutu]]nu bitirmişdir.<ref name="dep11">{{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|11|138|Əliyev Əjdər Əjdəroviç}}</ref> Əmək fəaliyyətinə 1959-cu ildə Azərbaycan Dövlət Neft Sənayesi Müəssisələrini Layihələşdirmə İnstitutunda ("Azərneftdövlətlayihə") texniki kimi başlamış, "Sibtexquraşdırma" Trestinin Krasnoyarsk Quraşdırma İdarəsinin ustası olmuşdur. Sonra yeddi il ərzində Azərbaycan Neft Kimyası Qurğularını Quraşdırma Trestinin Sumqayıt və Bakı (3 nömrəli idarə) quraşdırma idarələrində müxtəlif mühəndis-texnik vəzifələrində, 1967-ci ildən isə [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] Quraşdırma və Xüsusi Tikinti İşləri İdarəsi rəisinin müavini işləmişdir.<ref name="kom89">{{məqalə|başlıq= Әждәр Әждәр оғлу Әлијев|yarımbaşlıq= Азәрбајҹан ССР Дөвләт Статистика Комитәсинин сәдри|qəzet= [[Xalq qəzeti|Коммунист]]|tarix= 27 јанвар 1989-ҹу ил|nömrə= 23|say= 20791|səhifə= 1|dil= az-cyrl}}</ref><ref name="dep11"/> Əjdər Əliyev 1970-ci ildən Azərbaycan SSR sənaye tikintisi nazirinin müavini olmuş, 1983-cü ildən sənaye tikintisi naziri, 1986-cı ildən isə tikinti naziri vəzifələrində çalışmışdır. 1989-cu ildən Azərbaycan Dövlət Statistika Komitəsinin sədri olmuşdur.<ref name="kom89"/> Əjdər Əliyev 1967-ci ildən [[Sov.İKP]] üzvü olmuşdur. [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nin [[Azərbaycan SSR Ali Sovetinin XI çağırış deputatlarının siyahısı|XI]] çağırış deputatı seçilmişdir.<ref name="dep11"/> [["Şərəf nişanı" ordeni]] ilə təltif edilmişdir.<ref name="kom89"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan SSR hökuməti (1980–1985)]] * [[Azərbaycan SSR hökuməti (1985–1991)]] * [[I Azərbaycan hökuməti]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin XI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Dövlət Neft və Sənaye Universitetinin məzunları]] 7nd2935ck27xao13pve5wh8cemaw1jf Essenilər 0 754953 6564659 6520678 2022-08-05T22:50:08Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Yəhudilik}} '''Essenilər''' ({{dil-he|אִסִּיִים}}, ''İsiyim''; {{dil-gr|εσσήνοι}}) — e.ə. II əsrin əvvəlində [[Fələstin|Fələstində]] formalaşmış [[Yəhudilər|yəhudi]] dini təriqəti. == Tarixi == Essenilər barədə məlumata [[İosif Flavi]], [[Filon İskəndəriyyəli|Filon İsgəndəriyyəli]] və [[Böyük Plini|Böyük Plininin]] qeydlərində rast gəlinir. Essenilərin [[Makkabi üsyanı|Makkabi üsyanından]] (e.ə. 167–164) qabaqkı hasidilərin davamı olması ehtimalı var. Essenilərlər özünü yəhudi cəmiyyətindən tam təcrid etməyib təbliğatla məşğul olan mötədil qola və "dünyəvi həyat"dan tamamilə uzaqlaşıb [[Ölü dəniz|Ölü dənizin]] şimal-qərb sahillərində, [[Qumran|Qumranda]] məskunlaşan radikal qola ayrılırdılar. Radikal essenilər çox vaxt Qumran icması ilə eyniləşdirilir. E.ə. 70 ildə [[Yerusəlim məbədi|müqəddəs məbəd]] [[Roma imperiyası|romalılar]] tərəfindən dağıdıldıqdan sonra essenilər tarix səhnəsindən silinmiş, ehtimal ki, aralarında [[Erkən xristianlıq|erkən yəhudi xristianlarının]] da olduğu digər yəhudi qrupları arasında assimilyasiyaya məruz qalmışlar. Essenilər [[fariseylər]] və [[Sadukeylər|sadukeylərdən]] fərqli olaraq, məbədə getmirdilər. Onlar asketik həyat tərzi keçirir, ailə qurmurdular. [[Musa|Musanın]] qanunlarına (xüsusilə [[Əhdi-ətiq|Əhdi-ətiqdəki]] Levililər kitabına) və təmizlik ritualına ([[dəstəmaz]], yalnız icmada hazırlanan "təmiz" qida) ciddi riayət edir, şabata xüsusi diqqət yetirirdilər. Qurban kəsməyi, silah hazırlamağı, ticarətlə məşğul olmağı, ət yeməyi [[haram]] hesab edirdilər. İcmaya yeni üzv üçillik ağır sınaqlardan sonra qəbul olunur, qovulmuş üzv aclıqdan ölümə məhkum edilirdi. Özlərini "işıq oğulları" hesab edən essenilər axirətin yaxın olduğuna, tezliklə işığın qələbəsi ilə başa çatacaq işıq-zülmət müharibəsinin başlanacağına inanırdılar.<ref>{{AME|8||Essenilər}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Əlavə ədəbiyyat == {{Div col}} * {{Cite book|first=David |last1=Alexander |first2=Pat |last2=Alexander |title=The Lion handbook to the Bible |publisher=[[Lion Hudson]] |location=Tring |year=1983 |isbn=0-86760-271-6}} * {{Cite book|last=Baldwin |first=James |title=The fire next time |url=https://archive.org/details/firenexttime0000bald_h6j0 |publisher=Modern Library |location=New York City |year=1995 |orig-year=1963 |isbn=0-679-60151-1}} * {{Cite book|first1=Walter |last1=Bauer |first2=Robert A. |last2=Kraft |title=Orthodoxy and heresy in earliest Christianity |publisher=Sigler Press |location=Mifflintown, Pennsylvania |year=1996 |orig-year=1971 |isbn=0-9623642-7-4}} * {{Cite book|first1=Chris |last1=Bennett |first2=Lynn |last2=Osburn |first3=Judy |last3=Osburn |title=Green gold the tree of life: marijuana in magic & religion |publisher=Access Unlimited |location=Frazier Park, California |year=1995 |isbn=0-9629872-2-0}} * {{Cite book|last=Bergmeier |first=Roland |title=Die Essener-Berichte des Flavius Josephus: Quellenstudien zu den Essenertexten im Werk des judischen Historiographen |publisher=Kok Pharos Publishing House |location=Kampen, Germany |year=1993 |isbn=90-390-0014-X}} * {{Cite book|first=Rudolf |last=Bultmann |chapter=Significance of the Historical Jesus for the Theology of Paul |title=Faith and understanding |publisher=[[Augsburg Fortress]] |location=Minneapolis |year=1987 |isbn=0-8006-3202-8}} * {{Cite journal|last=Burns |first=Joshua Ezra |title=Essene Sectarianism and Social Differentiation in Judaea After 70 C.E |journal=[[Harvard Theological Review]] |volume=99 |year=2006 |pages=247–74 |doi=10.1017/S0017816006001246|issue=3|s2cid=162491248 }} * {{Cite book|last=Durant |first=Will |title=Caesar and Christ |publisher=MJF Books |year=1993 |isbn=5-552-12435-9}} * {{Cite book|first=Robert H. |last=Eisenman |title=James, the brother of Jesus: the key to unlocking the secrets of early Christianity and the Dead Sea Scrolls |url=https://archive.org/details/jamesbrotherofje0000eise |publisher=[[Viking Press]] |location=New York City |year=1997 |isbn=0-670-86932-5 }} * {{Cite book|first=Upton Clary |last=Ewing |title=The prophet of the Dead Sea Scrolls: the Essenes and the Early Christians, one and the same holy people: their seven devout practices |publisher=Tree of Life Publications |year=1994 |orig-year=1963 |isbn=0-930852-26-5 |oclc=30358890}} * {{Cite book|first=Upton Clary |last=Ewing |title=The Essene Christ |year=1961 |oclc=384703 |publisher=Philosophical Library |location=New York City}} * {{Cite book|first=Francis |last=Legge |title=Forerunners and rivals of Christianity, from 330 B.C. to 330 A.D. |url=https://archive.org/details/forerunnersrival00legg |url-access=registration |year=1964 |publisher=University Books |location=[[New Hyde Park, New York]] |oclc=381558|lccn=64024125}} * {{Cite book |first=Norman |last=Golb |title=Who wrote the Dead Sea Scrolls?: the search for the secret of Qumran |publisher=Scribner |location=New York City |year=1995 |isbn=0-02-544395-X |oclc=31009916 |url=https://archive.org/details/whowrotedeadseas00golb }} * {{Cite book|first=Harvey Spencer |last=Lewis |title=Mystical Life of Jesus |publisher=[[Ancient Mystical Order Rosae Crucis]] |location=San Jose, California |year=1997 |orig-year=1929 |isbn=0-912057-46-7 |oclc=43629126}} * {{Cite book|first=Helmut |last=Koester |chapter=The Theological Aspects of Primitive Christian Heresy |editor=James McConkey Robinson |year=1971 |title=The Future of our religious past: essays in honour of Rudolf Bultmann |oclc=246558 |publisher=[[Harper & Row]] |location=New York City}} * {{Cite book|first=Martin Alfred |last=Larson |title=The story of Christian origins: or, The sources and establishment of Western religion |publisher=J.J. Binns |location=Washington |year=1977 |isbn=0-88331-090-2 |oclc=2810217}} * {{Cite book|first=Martin Alfred |last=Larsonn |title=The Essene heritage: or, The teacher of the scrolls and the gospel Christ |publisher=Philosophical Library |location=New York City |year=1967 |oclc=712416}} * {{Cite book|first=Arthur |last=Lillie |title= Buddhism in Christendom, or, Jesus, the Essene |url= https://archive.org/stream/buddhisminchrist00lilluoft/buddhisminchrist00lilluoft_djvu.txt |publisher=Kegan Paul & Co. |location=1 Paternoster Square, London |year=1887}} * {{Cite book|first=E. P. |last=Sanders |title=Judaism: practice and belief, 63 BCE–66 CE |publisher=SCM Press |location=London |year=1992 |isbn=1-56338-015-3 |oclc=243725142}} * {{Cite book|first=Gene |last=Savoy |title=The Essaei Document: Secrets of an Eternal Race: Codicil to The Decoded New Testament |publisher=International Community of Christ |location=Reno, Nevada |year=1980 |orig-year=1978 |isbn=0-936202-03-3 |oclc=13952564}} * {{Cite book|first=Lawrence H. |last=Schiffman |title=From text to tradition: a history of Second Temple and Rabbinic Judaism |publisher=Ktav Pub. House |location=New York City |year=1991 |pages=113–116 |isbn=0-88125-372-3 |oclc=23733614}} * {{Cite book|first=Hugh J. |last=Schonfield |title=The Essene Odyssey: The Mystery of the True Teacher and the Essene Impact on the Shaping of Human Destiny |publisher=Element Books |location=Tisbury |year=1984 |isbn=0-906540-49-6 |oclc=12223220}} * {{Cite book|first=Hugh J. |last=Schonfield |title=Those Incredible Christians |publisher=Element Books |location=Tisbury |year=1991 |orig-year=1968 |isbn=0-906540-71-2 |oclc=13536522}} * {{Cite book|first=George Bernard |last=Shaw |title=Androcles and The Lion |url=https://archive.org/details/androcleslion0000shaw_t5v4 |publisher=1st World Library – Literary Society |location=Fairfield, Iowa |year=2004 |orig-year=1912 |isbn=1-59540-237-3 |oclc=63203922 }} * {{Cite journal|first=Enid S. |last=Smith |date=October 1959 |title=The Essenes Who Changed Churchianity |journal=[[Rays from the Rose Cross]]}} * {{Cite book|first=Charles P. |last=Vaclavik |title=The vegetarianism of Jesus Christ |url=https://archive.org/details/vegetarianismofj0000vacl |publisher=Kaweah Publishing Company |location=Three Rivers, California |year=1986 |isbn=0-945146-00-0 |oclc=26054343}} * Vermes, Geza; Goodman, Martin. The Essenes According to the Classical Sources. JSOT on behalf of the Oxford Centre for Postgraduate Hebrew Studies: Sheffield, 1989. {{Div col end}} == Xarici keçidlər == {{Vikianbar kateqoriyası|Essenes}} * [http://www.newadvent.org/cathen/05546a.htm Catholic Encyclopedia: Essenes] * [http://jewishencyclopedia.com/view.jsp?artid=478&letter=E&search=Essenes Jewish Encyclopedia: Essenes] * [http://www.duke.edu/~goranson/Essenes_&_Others.pdf Essenes and Others]: argues that the Hebrew original form of the name later spelled "Essenes" is in some Qumran scrolls as a self-designation. * [http://www.duke.edu/~goranson/jannaeus.pdf "Jannaeus, His Brother Absalom, and Judah the Essene"] Stephen Goranson, identities of Wicked Priest and Teacher of Righteousness, relevant to history of the Essenes * [https://web.archive.org/web/20081227054921/http://ccat.sas.upenn.edu/~humm/Rs/rak/courses/225/texts/ESSENES Thematically compiled comparison of the parallels in the ancient sources] * [https://web.archive.org/web/20110929134134/http://dss.collections.imj.org.il/community The Digital Dead Sea Scrolls/ Essenes] {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:Yəhudi dini hərəkatları]] [[Kateqoriya:Ezoterik məktəblər]] [[Kateqoriya:Asketizm]] [[Kateqoriya:Apokaliptisizm]] f9x9gnuoucb6c6teth9ij0hvg8p104a Zaur Tahirsoy 0 755256 6565023 6539527 2022-08-06T10:25:08Z Bameze 251378 wikitext text/x-wiki {{Kino sənətçisi |adı = Zaur Tahirsoy |orijinal adı = Tahirsoy Zaur Elşad Oğlu |digər adları = |şəkil = Zaur tahirsoy.jpg |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = |fəaliyyəti = Sosial-psixoloq, Kinorejissor |ilk adı = |ləqəbi = |doğum tarixi = 02.10.1987 |doğum yeri = [[Tümen]], [[SSRİ]] |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |vəfat səbəbi = |dəfn yeri = |vətəndaşlığı = {{AZE}} |milliyyəti = |boyu = |çəkisi = |həyat yoldaşı = |uşağı = |partnyoru = |atası = |anası = |peşəsi = |fəaliyyət illəri= |istiqaməti = |tanınır = |təhsili = Atatürk Universiteti - Sosiologiya |üzvlüyü = |teatr = |mükafatları = |imdb_id = 10453744 |imzası = |imzanın eni = |imzanın izahı = |saytı = tahirsoy.az/ |vikimənbə = |vikianbar = }} '''Zaur Elşad oğlu Tahirsoy''' — Azərbaycan kinorejissoru, ssenaristi, prodüseri. [[Azərbaycan Film Akademiyası]] təsisçisi və direktoru (2015), [[Azflix]] in ideya müəllifi və rəhbəri. Sosial-psixoloq, Ailə və evlilik müşaviri. == Həyatı == Zaur Tahirsoy 1987-ci il 2 oktyabrda [[Rusiya]] Federasiyası [[Tümen]] şəhərində anadan olub. 2020-ci ildə [[Türkiyə]]də [[Atatürk Universiteti]] sosiologiya fakültəsində təhsil alıb. 2015-ci ildə [[Azərbaycan Film Akademiyası]]nı təsis edib. Psixologiya ilə Aktyorluq sənətini sintez edərək [[Postmodern Aktyorluq Sistemi]] <ref>{{Cite news|url=https://www.muxbir.az/postmodern-aktyorluq-sistemi/|title=Postmodern Aktyorluq Sistemi|website=muxbir.az|language=az|date=14 yanvar 2021|access-date=14 mart 2022}}</ref> adlı yeni metodik vəsayitin müəllifidir. Azərbaycanda [[Aktyorluq Terapiyası]] <ref>{{Cite news|url=https://www.muxbir.az/aktyor-s%c9%99n%c9%99ti-v%c9%99-psixo-terapiya/|title=Aktyorluq Terapiyası|website=muxbir.az|language=az|date=14 yanvar 2021|access-date=14 mart 2022}}</ref> tətbiq edən ilk və yeganə psixoloqdur. Əlavə olaraq Aktyorluq Psixologiyası və Ailə Psixologiyasını əhatə edən Xoşbəxt Ailə Notları adlı kitabların müəllifidir. 2020-ci ildə [[Azflix]] in ideya müəllifi və rəhbəridir. <ref>{{Cite news|url=http://azfilmacademy.az/azflix-flix-az/|title=AZFLIX HAQQINDA|website=azfilmacademy.az|language=az|date=14 yanvar 2021|access-date=14 mart 2022}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://yenicag.az/netflixin-azerbaycan-versiyasi-eger-azflix-portali-patentlesdirilmese-xeberdarliq/|website=yenicag.az|title=“Netflix”in Azərbaycan “versiyası” – “Əgər "Azflix" portalı patentləşdirilməsə…”|access-date=14 mart 2022|date=7 yanvar 2021|language=az}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://azertimes.az/netflixin-azerbaycan-versiyasi-eger-azflix-portali-patentlesdirilmese-xeberdarliq/|website=azertimes.az|language=az|title=“Netflix”in Azərbaycan “versiyası” – “Əgər "Azflix" portalı patentləşdirilməsə…”|access-date=14 mart 2022|date=7 yanvar 2021}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://startupmarket.co/azflix-az-rbaycanin-ilk-internet-kino-portali|title="Azflix" - Azərbaycanın ilk internet kino portalı|access-date=14 mart 2022|language=az|website=startupmarket.co}}</ref> == Filmoqrafiya == #[[Sayrışan işıqlar]]. Quruluşçu rejissor və ssenarist. [[Xəzər TV]], 2020. #8-ci Dərs. Quruluşçu rejissor və ssenari. [[Azflix]] #Yox içində xarıbülbül. 12 seriyalı bədii film. Quruluşçu rejissor və ssenari. [[Azflix]] <ref>{{Cite news|url=http://xeber.ge/view.php?id=5607|title="Qarabağnamə" əsərinin motivləri əsasında:"Yox içində xarı bülbül" - VİDEO|website=xeber.ge|date=17 fevral 2021|access-date=14 mart 2022|language=az}}</ref> #Tupak. internet serialı Quruluşçu rejissor və ssenari. [[Azflix]] #Sosial Məsafə. 12 seriyalı bədii film. Quruluşçu rejissor və ssenari. [[Azflix]] #[[Həyat nə qəribəsən]]. Quruluşçu rejissor, ssenari, prodüser. [[Azflix]] <ref>{{Cite news|Həyat Nə Qəribəsən=https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/}} Həyat Nə Qəribəsən stendapçı, aktrisa</ref> #[[Terapiya Otağı (film, 2022)|Terapiya Otağı]] Qısametraflı film. Quruluşçu rejissor və ssenari. [[Azflix]] <ref>{{Cite web|Azərbaycan Film Akademiyası=https://www.muxbir.az/terapiya-otagi-kino-t%C9%99qdimati/}} Postmodern Aktyorluq Məktəbi tələbələrinin filmi Müxbir.az</ref> #Səssizlik. Eşitmə məhdudiyyətli gənclərlə pantomim tamaşa. Prodüser <ref>{{Cite news|url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycanda_ilk_defe_inkluziv_pantomim_tamasa_teqdim_olunub-2145353" - VİDEO|website=Azertac|date=22 may 2022|access-date=14 mart 2022|language=az}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Azərbaycan film rejissorları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan ssenaristləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan prodüserləri|Kinoprodüserləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan kinematoqrafçıları|Kinoprodüserlər]] [[Kateqoriya:Ölkələrinə görə film prodüserləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan əyləncə sənayesinin iş adamları|Kinoprodüserlər]] [[Kateqoriya:Azərbaycan film rejissorları|* ]] [[Kateqoriya:Azərbaycan kinematoqrafı]][[Kateqoriya:Prodüserlər]] iloewwax14s5zb6w06jgwpxduuidfzt Oxayy 0 756833 6564781 6555860 2022-08-06T06:35:27Z Abutalub 123311 /* Xüsusiyyətləri */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovurmur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilərlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və Məkkədə tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehrbaz ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədın atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Oxayy onu bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə açiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlər öyrənir, ancaq bacarıqlarını Oxayya göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərində qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy isə dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşdü, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində qəsidə oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67-68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in Oxay və Əhməd tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] 6l11s9w7ydx17qq0dxv6xy0bne1gs0s 6564782 6564781 2022-08-06T06:37:58Z Abutalub 123311 /* SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovurmur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilərlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və Məkkədə tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehrbaz ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərində qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67-68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in Oxay və Əhməd tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] 870n4k8dpss28u9rhwmnrkl4ive3i98 6564783 6564782 2022-08-06T06:38:28Z Abutalub 123311 /* Xüsusiyyətləri */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovurmur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilərlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və Məkkədə tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehri icra edən şəxs ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərində qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67-68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in Oxay və Əhməd tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] kkorzzsbm2c27sbhdy1sg0pvnqhe3b0 6564784 6564783 2022-08-06T06:39:48Z Abutalub 123311 /* Nağılın Qazax versiyasında */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovurmur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilərlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və Məkkədə tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehri icra edən şəxs ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərində qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında, zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar (mal-qara alveri ilə məşğul olan adam) sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67-68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in Oxay və Əhməd tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] csvsshm3c9runjpu5dc1sftkybyp9za 6564786 6564784 2022-08-06T06:42:09Z Abutalub 123311 /* Ədəbiyyat */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovurmur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilərlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və Məkkədə tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehri icra edən şəxs ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərində qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında, zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar (mal-qara alveri ilə məşğul olan adam) sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67-68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in Oxay və Əhməd tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. * Azərbaycan nağılları. Beş cilddə. I cild. Bakı, Şərq-Qərb, 2005, 360 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] j8kjh4ut1w19ab79kq97sha27ss7xrj 6564787 6564786 2022-08-06T06:43:56Z Abutalub 123311 /* Səhnələşdirilməsi */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovurmur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilərlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və Məkkədə tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehri icra edən şəxs ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərində qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında, zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar (mal-qara alveri ilə məşğul olan adam) sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67-68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in "Oxay və Əhməd" tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. * Azərbaycan nağılları. Beş cilddə. I cild. Bakı, Şərq-Qərb, 2005, 360 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] juurwvgdw9j2nhdq1nzibnizwwh5qd7 6564790 6564787 2022-08-06T06:46:09Z Abutalub 123311 /* Xüsusiyyətləri */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilməzlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra isə meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və [[Məkkə]]də tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehri icra edən şəxs ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərində qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135-138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında, zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar (mal-qara alveri ilə məşğul olan adam) sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63-66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67-68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in "Oxay və Əhməd" tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. * Azərbaycan nağılları. Beş cilddə. I cild. Bakı, Şərq-Qərb, 2005, 360 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] i0h8l68c3ou1n5qttmr6j2wtnc6px26 6564791 6564790 2022-08-06T06:47:28Z Abutalub 123311 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilməzlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra isə meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63–66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və [[Məkkə]]də tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehri icra edən şəxs ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135–138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərində qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135–138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında, zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar (mal-qara alveri ilə məşğul olan adam) sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63–66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67–68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in "Oxay və Əhməd" tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. * Azərbaycan nağılları. Beş cilddə. I cild. Bakı, Şərq-Qərb, 2005, 360 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] i0zbe5fep9yfnr1n0ajp8fgkalwwd0g 6564792 6564791 2022-08-06T06:48:54Z Abutalub 123311 /* Xüsusiyyətləri */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra onları öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilməzlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra isə meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63–66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və [[Məkkə]]də tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehri icra edən şəxs ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135–138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərində qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135–138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında, zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar (mal-qara alveri ilə məşğul olan adam) sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63–66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67–68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in "Oxay və Əhməd" tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. * Azərbaycan nağılları. Beş cilddə. I cild. Bakı, Şərq-Qərb, 2005, 360 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] qwa5pud2n9qc6czh6r3881bls4flrug 6564793 6564792 2022-08-06T06:50:24Z Abutalub 123311 /* SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra onları öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilməzlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra isə meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63–66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və [[Məkkə]]də tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehri icra edən şəxs ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135–138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərinin əlindən qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135–138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında, zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar (mal-qara alveri ilə məşğul olan adam) sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63–66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67–68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in "Oxay və Əhməd" tamaşası ekranlaşdırılmışdır.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. * Azərbaycan nağılları. Beş cilddə. I cild. Bakı, Şərq-Qərb, 2005, 360 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] frmmcd0y3gab0eppbfg98rwrl5iw87k 6564794 6564793 2022-08-06T06:51:48Z Abutalub 123311 /* Səhnələşdirilməsi */ wikitext text/x-wiki {{Obraz | color = | adı = '''Oxayy''' <br>{{lang-hy|Օխիկ}} | orijinal adı = | seriya = | şəkil = | şəkil_upright = | alt = | şəkil_izah = | ilk = | son = | yaradan = | canlandıran = | səsləndirən = | başlıq1 = Yaşadığı yer | data1 = *Sualtı qəsr (Ölülər səltənəti) *Sualtı zirzəmi (Qazax versiyasında) | başlıq2 = Həyat yoldaşı | data2 = Bilinmir | başlıq3 = Uşaqları | data3 = Süsən (Qazax versiyasında) | başlıq4 = Sehrli gücləri | data4 = Cild dəyişdirmə,<br> canını hissələrə parçalama | başlıq5 = Şagirdləri | data5 = Gülməmməd (əsas versiyada)<br> Xanoğlan (Qazax versiyasında)<br> Əhməd (tamaşada) | info-başlıq = | noinfo = | tam adı = | ləqəb = | təxəllüslər = | növü = [[İnsan]] | cinsi = | peşə = Sehrbaz | əlaqələri = | titul = | ailə = | həyat yoldaşı = | tanınmış digəri = | uşaqlar = | qohum = | din = | milliyyət = | başlıq21 = | data21 = | başlıq22 = | data22 = | başlıq23 = | data23 = | extra-hdr = | başlıq31 = İlk çapı | data31 = [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu]] | başlıq32 = Səhnələşdirilməsi | data32 = "''Oxay və Əhməd''" (1991) | başlıq33 = | data33 = }} '''Oxayy''' — eyniadlı [[Azərbaycan nağılları|Azərbaycan nağılı]]nda cadugər qəhrəman. Qazaxın Köçəsgər kəndindən toplanmış versiyasında cadugər '''Axvay''', erməni versiyasında '''Oxik''' ({{lang-hy|Օխիկ}}), abxaz versiyasında '''Xaytın''' adlanır.{{sfn|Azərbaycan nağılları, I cild|2005|pp=241}} == Nağılın Azərbaycan versiyasında Oxayy == === Xüsusiyyətləri === Oxayy nağılda saçı ağarmış, bığları çiyninə, saqqalı dizinə çatmış vəziyyətdə təsvir edilir. O, yanına götürdüyü şagirdlərə bir il cadu-sehr öyrətdikdən sonra onları öldürür. Heç bir şey öyrənə bilməyənləri qovur. Çünki onlar Oxayyın sirlərini başqalarına verə bilməzlər.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Nağılın Qazax versiyasında Axvay sehrbazlığı öyrədib qurtarana qədər şagirdlərini evində işlədirdi, onları öldürdükdən sonra isə meyidlərini damda saxlayırdı.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63–66</ref> Oxayy su altında yaşayır və o biri dünyanın təmsilçisidir. Yaşadığı qəsrin dörd bir tərəfi insan qanından dənizlərlə əhatə edilmişdir. Qəsrinin həyəti heyvan cildində insanlarla doludur. Qəsr əslində dibi dənizdə, başı göyün yeddinci qatında olan, insan kəlləsindən hörülmüş divarlarla əhatəli ölülər səltənətidir.<ref>Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).</ref> Oxayyın cadu-sehr dərslərinə insan (sövdəgər, dərviş), heyvan (qırqovul, ceyran, qatır, ata, dəvə, şahin) və bitki (qızılgül çiçəyi) cildinə girmə daxildir. Heyvan cildləri yaralı və axsaq da ola bilər, padşahlarda və [[Məkkə]]də tapılmayacaq qədər mükəmməl vəziyyətdə də ola bilər. Cildə girilən zaman bir neçə hissəyə parçalananda (darılar, cücələr, ləçəklər) bütün hissələr məhv edilmədən sehri icra edən şəxs ölmür.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135–138.</ref> === Bioqrafiyası === ==== SMOMPK. Tatar (azərbaycanlı) nağıllarında ==== Gülməmməd atası ilə səyahət edəndə bir bulağa rast gəlir. Atası bulaqdan su içdikdən sonra "oxayy" deyir və birdən suyun içindən Oxayy adında bir qoca kişi çıxır. Gülməmmədin atası oğlunu birilliyinə Oxayyın yanına oğulluğa verir. Sehrbaz Gülməmmədi bulağın içindən yerin altındakı evinə aparır. Oxayyın qızı Gülməmmədə aşiq olur və onu qorumaq üçün Oxayyın cadu-sehr dərslərində bacarıqsız şagird kimi davranmasını istəyir. Gülməmməd Oxayyın təlimlərini və gizli sirlərini öyrənir, ancaq bacarıqlarını müəlliminə göstərmədiyi üçün bir il sonra atasının yanına göndərilir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 132–134.</ref> Gülməmməd pul qazanmaq üçün heyvan cidlərinə girərək atasının onu dəfələrlə satmasına nail olur və daha sonra sahiblərinin əlindən qaçır. Ancaq sövdəgər cildinə girmiş Oxayy dəvə cildindəki Gülməmmədi yüyəni ilə birlikdə satın alıb, bulağına aparır. Oxayyın qızı atası Gülməmmədi öldürməsin deyə azad edir. Gülməmməd qırqovul şəklinə düşür, Oxayy isə şahin cildində yeddi gün onu izləyir. Gülməmməd padşah sarayında qızılgül kimi gizləndikdə Oxayy dərviş cildində [[qəsidə]] oxuyub, mükafat olaraq qızılgülləri alır. Gülmməd darıya çevriləndə Oxayy toyuq və cücələrə çevrilir. Ancaq toyuq və cücələr bütün darıları yemədiyindən son darı çaqqala çevrilib, toyuq və cücələri yeyir.<ref group=i>SMOMPK: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild, 2018. səh 135–138.</ref> ==== Nağılın Qazax versiyasında ==== Xanoğlan atası ilə səyahət edəndə bir çeşmənin yanında "axvay" edir. Çeşmənin yanında, zirzəmidə yaşayan Axvay bunu eşidib Xanoğlanı üç il şagirdi etmək üçün razılaşır. Üç il ərzində Axvaydan sehr öyrənən Xanoğlan özünü bacarıqsız göstərib azad olur. Ancaq sonra Xanoğlan özünü dəvə cildində satdırdığı zaman çodar (mal-qara alveri ilə məşğul olan adam) sürətindəki Axvayın əlinə düşür.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 63–66</ref> Xanoğlan Oxayyın qızı Süsənin köməkliyi ilə Axvaydan qurtulur. İkisi müxtəlif cildlərə girərək bir-birlərini qovalayırlar. Axırda tülkü şəklindəki Xanoğlan toyuq və cücələr şəklindəki Axvayı yeyir.<ref group=i>Azərbaycan nağılları, I cild, 2005. səh. 67–68</ref> == Səhnələşdirilməsi == 1991-ci ildə [[Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı]]nda [[Namiq Ağayev]]in "Oxay və Əhməd" tamaşası səhnələşdirilmişdir.<ref>{{cite news |title=Azərbaycan Dövlət Kukla Teatrı. 1965-2010-cu illərdə səhnələşdirilən tamaşalar |author=anl.az |newspaper= |date= |url=http://anl.az/el/emb/TEATR/kukla_tr.htm |accessdate=2022-07-23 }}</ref> == İstinadlar == === İlkin mənbələr === {{İstinad siyahısı|group=i|2}} === İkinci dərəcəli mənbələr === {{İstinad siyahısı|2}} == Ədəbiyyat == * [[Qafqaz əraziləri və xalqlarının təsvirinə dair materiallar toplusu|SMOMPK]]: Azərbaycan folkloru materialları, 1-ci cild. Bakı, Elm və təhsil, 2018, −232 səh. * Azərbaycan nağılları. Beş cilddə. I cild. Bakı, Şərq-Qərb, 2005, 360 səh. {{Azərbaycan folkloru və mifologiyası}} [[Kateqoriya:Azərbaycan nağılları]] [[Kateqoriya:Erməni ədəbiyyatı]] [[Kateqoriya:Abxaziya mədəniyyəti]] ha68jxmevwftcmriphea5mojmocqcyw Aaxen döyüşü 0 756953 6564663 6527922 2022-08-05T23:05:37Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 4 books for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Hərbi münaqişə |aiddir = [[İkinci Dünya müharibəsi]] |şəklin izahı = Aaxen küçələrində alman müdafiəçilərə qarşı vuruşan ABŞ pulemyot heyəti. 15 oktyabr 1944-cü il. |tarixi = {{Start date|1944|10|02|df=y}} – {{End date|1944|10|21|df=y}} (2 həftə, 5 gün) |yeri = [[Aaxen]], Almaniya |nəticəsi = ABŞ-ın qələbəsi |tərəf1 = {{flagicon image|Flag of the United States (1912-1959).svg}} [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] |tərəf2 = * {{flagicon image|Flag of Germany (1935–1945).svg}} [[Üçüncü Reyx]] }} '''Aaxen döyüşü''' — [[İkinci Dünya müharibəsi]] zamanı, 2–21 oktyabr 1944-cü il tarixlərində Aaxen vilayətində və [[Aaxen|şəhərin özü]] uğrunda [[ABŞ Silahlı Qüvvələri|ABŞ]] və [[Üçüncü Reyx|Almaniya]] qoşunları arasında döyüş. == Döyüş == 7 oktyabrda [[Ziqfrid xətti|Ziqfrid xəttinə]] qarşı döyüşlərdə [[Kortni Hoces|Kortni Hocesin]] komandanlığı altındakı [[1-ci Ordu (ABŞ)|1-ci ABŞ Ordusu]] Aaxen istehkamlarına hücum etmişdir. Bir sıra döyüşlərdən sonra şəhər 10 oktyabrda mühasirəyə alınmışdır ​​və üç gün sonra amerikalılar şəhərə daxil olmuşdur. Buna baxmayaraq, alman qarnizonu yalnız 21 oktyabrda təslim olmuşdur.<ref>{{cite encyclopedia |title=Aachen savaşı [1944] |encyclopedia=[[Meydan Larousse]] |year=1960 |volume=1 |page=2 |publisher=Meydan Yayınevi |language=tr }}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Əlavə ədəbiyyat == {{Refbegin}} *{{Cite book | editor = Spiller, Roger J. | url = http://cgsc.leavenworth.army.mil/carl/resources/csi/Spiller/Spiller.asp | title = Combined Arms in Battle Since 1939 | publisher = U.S. Army Command and General Staff College Press | year = 1991 | oclc = 25629732 | url-status = dead | archive-url = https://web.archive.org/web/20070515123018/http://cgsc.leavenworth.army.mil/carl/resources/csi/Spiller/Spiller.asp | archive-date = 15 May 2007 | df = dmy-all }} *{{Cite book | title = Hitler's Army: The Evolution and Structure of German Forces, 1933–1945 | url = https://archive.org/details/hitlersarmyevolu0000unse | publisher = Combined Books Inc | year = 1995 | location = Conshohocken, PA | isbn = 0-938289-55-1 | author = the ed. of Command magazine }} *{{Cite book | last = Ambrose | first = Stephen E. | title = Citizen Soldiers: The U.S. Army From the Normandy Beaches to the Bulge to the Surrender of Germany | publisher = Simon & Schuster | year = 1997 | location = New York City, New York | isbn = 0-684-81525-7 | url = https://archive.org/details/citizensoldiers000ambr }} *{{Cite book | last = Ambrose | first = Stephen E. | title = Victors | publisher = Simon & Schuster | year = 1998 | location = New York City, New York | isbn = 0-684-85628-X | url = https://archive.org/details/victorseisenhowe00step }} *{{Cite book | last = Cooper | first = Matthew | title = The German Army 1933-1945 | publisher = Scarborough House | year = 1978 | location = Lanham, Maryland | isbn = 0-8128-8519-8 }} *{{Cite journal|last=Ferrell |first=Bruce K. |url=https://www.knox.army.mil/center/ocoa/armormag/backissues/2000s |archive-url=https://archive.today/20160613022246/https://www.knox.army.mil/center/ocoa/armormag/backissues/2000s |url-status=dead |archive-date=2016-06-13 |title=The Battle of Aachen |journal=ARMOR magazine |publisher=US Army Armor Center |location=Fort Knox, Kentucky |date=November–December 2000 |ISSN=0004-2420 }} *{{Cite book | last = Mansoor | first = Peter R. | title = The GI Offensive in Europe: The Triumph of American Infantry Divisions, 1941–1945 | url = https://archive.org/details/gioffensiveineur0000mans | publisher = Kansas University Press | year = 1999 | location = Lawrence, Kansas | isbn = 0-7006-0958-X }} *{{Cite book | last = McCarthy | first = Peter | author2 = Mike Syryon | title = Panzerkieg: The Rise and Fall of Hitler's Tank Divisions | publisher = Carroll & Graf | year = 2002 | location = New York City, New York | isbn = 0-7867-1009-8 | url-access = registration | url = https://archive.org/details/panzerkriegrisef0000mcca }} *{{Cite journal | last = Rule | first = Richard | title = Bloody Aachen | journal = Military Heritage | volume = 4 | issue = 5 | publisher = Sovereign Media | location = Herndon, Virginia | date = April 2003 | ISSN = 1524-8666 }} *{{Cite book | last = Stanton | first = Shelby | title = World War II Order of Battle: An Encyclopedic Reference to U.S. Army Ground Forces from Battalion through Division, 1939–1946 | publisher = Stackpole Books | ISBN = 978-0-8117-0157-0 }} *{{Cite book | last = Whiting | first = Charles | title = Bloody Aachen | url = https://archive.org/details/bloodyaachen00whit | publisher = Stein and Day | year = 1976 | location =Briarcliff Manor, New York }} *{{Cite journal | last = Whitlock | first = Flint | title = Breaking Down the Door | journal = WWII History | volume = 7 | issue = 7 | publisher = Sovereign Media | location = Herndon, Virginia | date = December 2008 | ISSN = 1539-5456 }} *{{Cite book | last = Yeide | first = Harry | title = The Longest Battle: September 1944 to February 1945 | url = https://archive.org/details/longestbattlesep0000yeid | publisher = Zenith Press | year = 2005 | location = St. Paul, MN | isbn = 0-7603-2155-8 }} * {{cite book| title = "Knock 'Em All Down": The Reduction of Aachen, October 1944| url = http://www.globalsecurity.org/military/library/report/2002/MOUTGabel.htm | first = Christopher R.| last = Gabel}} {{Refend|2}} == Xarici keçidlər == {{Commonscat-inline}} {{Xarici istinadlar}} [[Kateqoriya:1944-cü ildəki münaqişələr]] [[Kateqoriya:ABŞ-ın döyüşləri]] [[Kateqoriya:Almaniyanın döyüşləri]] [[Kateqoriya:İkinci Dünya müharibəsinin əməliyyat və döyüşləri]] [[Kateqoriya:Aaxen]] [[Kateqoriya:1944-cü ildə Almaniya]] e95ke6sxx7efwsvyfwxo9hey7v4lvj6 Cahi (zərdüştilik) 0 756973 6564707 6528311 2022-08-06T01:08:22Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{digər məna|Cahi}} '''Cahi''' — [[Zərdüştilik|zərdüştilikdə]] "şəhvət" iblisi. Adı [[Avesta dili|Avesta dilindədir]]. İpostatik bir varlıq olan Cahi müxtəlif cür şərh olunur. Onun standart epiteti "fahişə"dir. Zərdüşti ənənəsində Cahi [[Pəhləvi dili|Pəhləvi dilində]] "'''Ceh'''" kimi qeyd edilir. Burada o, [[Əhrimən|Əhrimənın]] yoldaşı və [[Menstruasiya qanaxması|menstrual dövrünün]] səbəbi kimi xarakterizə olunur.{{Efn|Buna baxmayaraq, mensturasiya özü Əhrimənin yaradılması kimi səciyyələndirilir.}} == Mətnlərdə == "''Haoma''" ilahisində dindar "oturub Haomanın qurbanını yeyərək çirkli fahişənin" vəsvəsələrini rədd edir.<ref>''[[Yəsna]]''&nbsp;10.15</ref> "''Aşa''" ilahisində "''[[mantra]] senta''" Cahi və digər zərərli varlıqlara qarşı təsirli bir vasitədir.<ref>''Yəşt''&nbsp;3.9</ref> "''Aşi''" ilahisində "Bəxt" Cahinin nalayiq hərəkətlərindən necə utandığına görə fəryad edir.<ref>''Yəşt''&nbsp;17.57-58</ref> == Qeydlər == {{Qeyd siyahısı}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Əlavə ədəbiyyat ==  {{refbegin|2}} * {{cite book|last=Zaehner|first=Richard Charles|title=Zurvan: A Zoroastrian dilemma|url=https://archive.org/details/zurvanzoroastria0000zaeh|publisher=Clarendon|location=Oxford|year=1955}} pp.&nbsp;350–351. * {{cite book|last=Dhalla|first=Maneckji Nusservanji|publisher=OUP|location=New York|year=1938|title=History of Zoroastrianism}} p.&nbsp;405. * {{cite encyclopedia|last=Shaki|first=Mansour|article=Gayōmart|encyclopedia=Encyclopedia Iranica|volume=10|location=Costa Mesa|publisher=Mazda|chapter-url=http://www.iranica.com/articles/v10f4/v10f411.html}} * {{cite book|chapter=Bundahishn|translator=Edward William West|editor=Max Müller|title=Pahlavi Texts|series=Sacred Books of the East|publisher=Clarendon|location=Oxford|year=1897|chapter-url=http://avesta.org/mp/bundahis.html|volume=5}} * {{cite book|chapter=Selections of Zadspram|translator=Edward William West|editor=Max Müller|title=Sacred Books of the East|volume=5|publisher=Clarendon|location=Oxford|year=1897|chapter-url=http://avesta.org/mp/zadspram.html}} * {{cite book|title=Zand-Akasih: Iranian or Greater Bundahishn|editor=Behramgore Tehmuras Anklesaria, trans.|publisher=Rahnumae Mazdayasnan Sabha|location=Bombay|year=1956|url=http://www.avesta.org/mp/grb.htm}} {{refend}} [[Kateqoriya:Zərdüştilik]] ivu1fmehsrx6wa2nli717o70maaoaz3 Mayaquana 0 757049 6564651 6528405 2022-08-05T22:21:59Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Ada}} '''Mayaquana''' ({{Dil-en|Mayaguana}}) — [[Baham adaları|Baham adalarında]] ada və rayon. Baham adalarının şərq hissəsində yerləşir. Toponimi [[Aravaklar|aravak]] mənşəli olan iki adadan biridir. == Tarixi == Mayaquana adasının 1812-ci ilə qədər əhalisi yox idi. Bu dövrdə [[Törks və Kaykos adaları|Törks və Kaykos adalarının]] sakinləri tədricən adaya köçmüşdür. [[Braziliya]] tarixçisi Antonio Varnhagen 1824-cü ildə Mayaquananın Quanahani olduğunu, [[Xristofor Kolumb|Kristofer Kolumbun]] Amerikanı kəşf etdiyi zaman tapdığı ilk ada olduğunu irəli sürmüşdür. Onun nəzəriyyəsi sadəcə kiçik miqyasda dəstəklənmişdir.<ref>{{cite book| first1= Julian| last1= Granberry |first2= Gary S.| last2= Vescelius |year= 2004| title= Languages of the Pre-Columbian Antilles| url= https://archive.org/details/languagesprecolu00gran_043| publisher= The University of Alabama Press| isbn= 0-8173-5123-X| page= [https://archive.org/details/languagesprecolu00gran_043/page/n99 83]}}</ref> == Əhali == 2010-cu ilin məlumatına görə, Mayaquananın əhalisi 277 nəfərdir.<ref name=Stats>{{cite web| website= bahamas.gov.bs| url= http://www.bahamas.gov.bs/wps/wcm/connect/223ab176-5348-4982-9aba-bcfecc21c5fc/MAYAGUANA+POPULATION+BY+SETTLEMENT_2010+CENSUS.pdf?MOD=AJPERES |title= Mayaguana Population By Settlement and Total Number of Occupied Dwellings: 2010 Census| publisher= Bahamas Department of Statistics}}</ref> Əhalinin balıqçılıqla və meşəlik ərazinin münbit torpaqlarını becərməklə məşğul olur. == İnzibati bölgü == Mayaquana [[Baham adaları|Baham adalarının]] 32 rayonundan biridir. Rayonun inzibati mərkəzi Eybrahams-Bey qəsəbəsidir. Rayonun sahəsi 285 km<sup>2</sup>, əhalisi 271 nəfərdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Əlavə ədəbiyyat == * {{Cite book|url=https://archive.org/details/starkshistoryan03stargoog|title=Stark's History and Guide to the Bahama Islands|page=[https://archive.org/details/starkshistoryan03stargoog/page/n207 159]|first=James H.|last=Stark|publisher=Boston Photo Electrotype Co.|location=Boston|year=1891|oclc=1071967476}} [[Kateqoriya:Baham adalarının adaları]] qwixmi04p4etbeb0yi6xhjykcm5bvpn Əfşar imperiyasının hərbi donanması 0 757111 6564631 6548064 2022-08-05T21:44:14Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Əfşar imperiyasının hərbi donanması''' — 1734-cü ildən etibarən [[Nadir şah Əfşar|Nadir xan]] (1736-cı ildən etibarən [[şah]]) dövlətin [[ donanma|hərbi donanma]] sistemini yenidən təşkil etdi. Bu donanma özünün ən yaxşı fəaliyyəti dövrünü [[Əfşar imperiyası]]nın bölünməsinə qədərki 10 il müddətində yaşadı. [[Əfşar imperiyası]]nın hərbi donanması əsas təhlükələrdən biri kimi qəbul edilən [[Çar Rusiyası |ruslar]]a qarşı [[Xəzər dənizi]]ndə də fəaliyyət göstərirdi.{{sfn|Axworthy|2018|page=174}} Hərbi donanmanın mərkəzi [[Buşehr]]də yerləşirdi və əsas fəaliyyət sahəsini [[İran körfəzi]], habelə, [[Oman|Oman dənizi]] təşkil edirdi. Burada əsas mübarizə isə [[Maskat|Maskat sultanlığı]], [[Oman imamlığı]], sonradan [[Atəşkəs dövlətləri]] adlanan ərazilərin sahillərində məskunlaşan quldurlarla, üsyançılarla aparılırdı. Əfşar hərbi donanması tez-tez [[Hollandlar|hollandiyalılar]] və [[britaniyalılar]]la əməkdaşlıq edirdi.{{sfn|Axworthy|2000|page=}} == Tarixi == [[File:Caspian sea in Persian (IRAN) Empire 1747.JPG|thumb|[[Emanuel Bowen]]'s 1747 map of Caspian sea]] === Başlanğıc === [[Əfşarlar imperiyası şahlarının siyahısı|Əfşarlar]]a qədər dövlətdə hərbi donanma yaradılması üçün sonuncu cəhd 1718-ci ildə edilmişdi.<ref>{{harvnb|Floor|1987|page=31}}</ref> Bu cəhd də [[Səfəvi monarxlarının siyahısı|Səfəvi şahı]]nın donanma yaratmaqda istəksiz olması səbəbindən baş tutmamışdı.<ref>{{harvnb|Floor|1987|page=33}}</ref> === Yaradılması === Yaradılmasından sonra keçən 10 il ərzində [[Əfşar imperiyası]]nın hərbi donanması uğurlu eksponsionist siyasət həyata keçirirdi. Bu donanma Maskatı və İran körfəzindəki bir çox adanı ələ keçirməyi bacarmış, lakin şimalda [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı]] və [[Rusiya imperiyası|Rusiya]] donanmaları ilə rəqabər aparmaqda uğursuz olmuşdu.{{sfn|Axworthy|2000|page=}} 1745-ci ildən etibarən Əfşarların donanması tədricən tənəzzül etməyə başladı və 1747-ci ildə Nadirin qətlə yetirilməsindən sonra tamamilə süqut etdi. Bu süqutun səbəbi gəmilər üçün lazım olan detalların azlığı və ya tamamilə yoxluğu idi.<ref>{{harvnb|Floor|1987|page=52}}</ref> == Nəticə == [[Kərim xan Zənd]] hökmdar olduqdan sonra Oman imamlığından Əfşarların gəmisi olmuş ''Rəhmanini'' geri istədi. Bunu [[Ərəblər|ərəb]] tayfası olan Bəni Mainlərdən ələ keçirmiş olan Oman Kərim xanın tələbini rədd etdi və bu müharibəyə səbəb oldu. [[Kərim xan Zənd]] 1773-cü ildə [[Oman]]a hücum etsə də, uğur qazana bilmədi. Kaveh Fərrux iddiasına görə bu hadisə artıq mərkəzi hökumətin İran körfəzinin cənub sahillərinə əlinin çatmadığının göstərir. 1820-ci illərdə Qacarlar dövləti də Qeşm və Hörmüz adalarını da Omanın əlinə keçməsinə əngəl ola bilmirlər.<ref>{{harvnb|Farrokh|2011|pages=154}}</ref> Uilyam Teylor 1811-ci ildi bildirirdi ki, 1738-ci ildı iranlılar tərəfindən tikilmiş gəmilərdən biri indi [[Osmanlı imperiyası|Osmanlılar]]ın əlindədir və "Bəsrədəki türk donanmasının bayraqdarı kimi istifadə edilir...və 8 il bundan əvvəl [[Bombey]] limanına təmir üçün gətirildiyi zaman ağaclarının mükəmməl şəkildə sağlam olduğu müəyyən edildi".<ref>{{harvnb|Bulley|2013|pages=29}}</ref> == Bayraq == Müasir qaynaqların bildirdiyinə görə 1737-ci ildə donanma ağ fonda üzərində [[Zülfüqar (qılınc)|Zülfüqar]] əks edilmiş bayraq istifadə etmişdir.<ref>{{harvnb|Shapur Shahbazi|1999}}</ref> == Şəxsi heyət == Hərbi donanmanın dənizçiləri adətən [[Huvala tayfası]]ndan toplanırdı.<ref>{{harvnb|Floor|1987|page=44}}</ref> Həmçinin donanmada [[Avropa]] donanmalarından qaçmış dənizçilərdən də yararlanılırdı.<ref>{{harvnb|Good|2018|page=229}}</ref> === Komandanlar === * [[Məhəmməd Lətif xan]] - donanmanın 1734-cü ildəki qurucusu və dəryabəyi. O, 1735-ci ildə Osmanlı donanmasına qarşı məğlubiyyətdən sonra vəzifəsindən azad edilmiş, lakin 1736-cı ildə yenidən vəzifəsinə bərpa edilmiş və bu vəzifədə 1737-ci ildə zəhərlənərək öldürülməsinə qədər xidmət etmişdir.<ref>{{harvnb|Floor|1987|pages=38, 40–41, 45}}</ref> * Kapitan Riçard Kuk - [[İngilislər|ingilis]] olan bu zabit Məhəmməd Lətif xanın köməkçisi olmuş və 1737-ci ildə döyüşdə ölmüşdür.<ref name="Floor43">{{harvnb|Floor|1987|page=43}}</ref> * Molla Əlişah - [[Bəndər-Abbas]]da yerləşən şərq bölməsinin komandanı.<ref>{{harvnb|Davies|1997|pages=174–175}}</ref> * [[Mirəli xan Türkman]] - 1740-cı ildə döyüşdə öldürülmüş dəryabəyi.<ref name="Floor47">{{harvnb|Floor|1987|page=47}}</ref> * Məhəmmədtağı xan Məşhədi = 1742-cı ildən sonra fəaliyyət göstərmiş dəryabəyi.<ref name="Floor47"/><ref name="Ward54">{{harvnb|Ward|2014|page=54}}</ref> == Avadanlıq == === Şimal donanması === Şimal donanması [[Xəzər dənizi]]ndə fəaliyyət göstərirdi. 1745-ci ildə iki freqat və 4 kiçik gəmi (hamısı yerli istehsal) donanma daxilində xidmət etməkdə idi.{{sfn|Axworthy|2018|page=174}} Qaynaqların bildirdiyinə görə, bu donanmaya daxil olan gəmilərdən biri 1752-ci ildə Rəşt yaxınlığında yandırılmışdır. Şimal donanması yaradılmamışdan əvvəl, Nadir ruslardan gəmi ala bilmək üçün böyük məbləğlərdə pullar ödəmişdir. Bu gəmilərdən [[Nadirin Dağıstan yürüşləri|Nadirin Dağıstan yürüşü]] zamanı maddi-texniki təminat göndərmək üçün istifadə edilmişdir.<ref name="Mirfendereski18"/> === Cənub donanması === Cənub donanmasının əsas üzdüyü məkan İran kərfəzi və Oman körfəzi idi. Lakin bu donanmanın Ərəbistan dənizində də fəaliyyə etdiyi dövrlər olmuşdur. '''1734-1736-cı illər:''' 1734-cü ildə [[Nadir şah Əfşar|Nadir]] [[İngilislər|ingilislər]]dən iki briqantin gəmisi aldı. Bundan başqa, yerli [[Ərəblər|ərəb]] şeyxindən də iki ədəd briqanin əldə edildi.{{sfn|Axworthy|2000|page=}} ''Patna'' və ''Ruperall'' adlandırılan ingilis briqantinlərinə müvafiq olaraq Veddell və Kuk komandan təyin edildi.<ref>{{harvnb|Floor|1987|page=39}}</ref> Əfşarlar 1736-cı ildə Buşehrdə saxladıqları [[Ost-Hind şirkəti (Böyük Britaniya)|Ost-Hind şirkəti]]nə məxsus olan Northuberland gəmisinin kapitanını gəmini onlara satmağa məcbur etdilər.<ref>{{harvnb|Floor|1987|page=41}}</ref> "Böyük məbləğ qarşılığlnda satın alınan" gəmi döyüş gəmisinə dönüşdürüldü. [[Gəmi]] o dövrdə pis vəziyyətdə idi və buna görə də, Ost-Hind şirkəti "potensial Əfşar iddialarından özlərini qorumaq üçün addımlar atdılar".<ref name="Mirfendereski18"/> Həmin ilin oktyabrında donanma ingilislərdən 8 min tümənə satın alınmış 20 silahlı 2 freqat daha əldə etdi və onlardan biri ''Cavan'' adlandırıldı.<ref name="Floor42">{{harvnb|Floor|1987|page=42}}</ref> Arxiv sənədlərində isə, yalnız bir gəminin satıldığı göstərilmişdir.<ref name="Good227"/> ''Cavan'' daha sonra ''Fəth-i Şah'' adlandırıldı və donanmanın bayraqdar gəmisi oldu.<ref name="Good227"/><ref>{{harvnb|Black|2004|page=73}}</ref> Lakin baqa bir qaynağa görə isə, ''Fəth-i Şah'' gəmisi əvvəlki Northumberland gəmisi olmuşdur.<ref name="Barendse294"/> ''Cavan'' şəxsi olaraq Bombeydə yerləşən EİC şirkəti tərəfindən Əfşarlara satılmaq üçün əldə edilmişdi və şirkət bu satışdan 200 faiz mənfəət əldə etmişdi.<ref name="Good227"/> [[Donanma]]ya daxil olan başqa bir gəmi isə fransız tacirlərdən satın alınmış ''l'Heureux'' gəmisi idi.<ref name="Barendse294">{{harvnb|Barendse|2009|page=294}}</ref> '''1737-ci il:''' 1737-ci ilə aid holland qaynağı donanmanın inventarını belə təqdim etmişdir: {| class="wikitable" |- ! Gəmi ! Kökən ! Qeydlər |- | Fəth-i Şah | ingilis | 7.000 tümənə alınmışdır. |- | ''Capitaine'' | ingilis | Purchased for 4.000 tümənə alınmışdır. |- | ''Fatta Mamoedie''{{sup|b}} | ingilis | 400 tümənə alınmışdır. |- | ''Nastar Chanie'' | ingilis | 300 tümənə alınmışdır. |- | ''Toeckel''{{sup|c}} | [[Basidu]] | Şeyx Rəşiddən 3.000 tümənə alınmışdır. |- | ''Fattilhaije'' | [[Basidu]] | Şeyx Rəşiddən 1.300 tümənə alınmışdır. |- | ''Fatta Rhamhanie''{{sup|d}} | ərəb | 400 tümənə alınmışdır. |- | ''Illhaiji'' | [[Basidu]] | Şeyx Rəşiddən 400 tümənə alınmışdır. |- | Bilinmir | [[Basaydu]] | Şeyx Rəşiddən alınmışdır. |- | Bilinmir | [[Basaydu]] | Şeyx Rəşiddən alınmışdır. |- | Bilinmir | Yerli | Məhəmməd Lətif xan tərəfindən tikilmişdir. |- | Bilinmir | Yerli | Məhəmməd Lətif xan tərəfindən tikilmişdir. |- | colspan=3|{{small|{{sup|a}} also spelt ''Fattishahi'' ({{lang-fa|فتح شاهی}}) {{sup|b}} ({{lang-fa|فتح محمودی}})<br>{{sup|c}} also spelt ''Tawakkul'' ({{lang-fa|توکل}}) {{sup|d}} ({{lang-fa|فتح رحمانی}})}} |- | colspan=3|Mənbə: Villem Floor (1987)<ref>{{harvnb|Floor|1987|pages=41–42}}</ref> |} '''1741-1742-ci illər:''' 1.100 tonluq [[Mumbay|Bombey]] mərkəzli gəmi olan Şavallum onu hazırlayan konsortium (Con Lambton, parsi tacir Bhomanji Rüstəmci və Manoji Novroji və bombeyli Şivan Set Dharam Set) tərəfindən satılmış və ''Rəhimi'' adlandırılmışdır. Bu gəmi [[Əfşar imperiyasının hərbi sistemi|Əfşar]] donanmasının bayraqdarı kimi xidmət etmişdir.<ref>{{harvnb|Barendse|2009|pages=295–296}}</ref> 1742-cı ildə cənub donanmasına 15 gəmi daxil idi və onların çoxu [[Kambey körfəzi]]ndəki Suratda hazırlanmışdı.<ref name="Axworthy2000">{{harvnb|Axworthy|2000}}</ref> Əfşarlar Suratdakı gəmi hazırlayanlara daha 11 gəmi sifariş verdilər və bu sifarişlərdən birincisi 1741-ci ildə hazır edildi. Bu gəmilər tik ağacından hazırlanmışdılar və öz davamlılıqları ilə seçilirdilər.<ref name="Ward53"/> 1742-ci ildə ''Robert Qalley'' gəmisi ingilis Eusteys Pikokdan 1000 tümə qarşılığında satın alındı.<ref name="Good227">{{harvnb|Good|2018|page=227}}</ref> Daha iki gəmi - Meri və Pembrok Suratdakı EIC tərəfindən hazırlandı və 186.251 rupiyə (9.312 tümənə və ya 23.280 pounda bərabər idi) Əfşarlara satıldı.<ref>{{harvnb|Good|2018|page=228}}</ref> ''Pembrok'' lazimi təchizatlardan məhrum idi, ''Meri'' isə su sızmasına məruz qaldığı üçün gündəlik nasosa ehtiyyacı var idi.<ref>{{harvnb|Good|2018|page=230}}</ref> '''1745-ci ildə:''' 1745-ci ildə donanmada 30 gəmi mövcud idi.<ref name="Ward53">{{harvnb|Ward|2014|page=53}}</ref> '''1747-ci ildə:''' 1747-ci ildə cənub donanmasında 20-25 gəmi mövcud idi.<ref name="Mirfendereski18">{{harvnb|Mirfendereski|2001|page=18}}</ref> === İcarəyə götürülmüş gəmilər === Əfşarid donanması aşağıdakı gəmiləri məhdud müddətə icarəyə götürmüşdü: {| class="wikitable" |- ! Gəmi ! Ölkə bayrağı ! Qeydlər |- | ''Britaniya'' | [[File:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|22px|border]] [[Böyük Britaniya krallığı]] | 1734-cü ildə Bəndər-Abbasda sahil-mühafizə işlərində istifadə edilmişdir.<ref>{{harvnb|Good|2018|pages=217–218}}</ref> |- | ''de Rithem'' | [[File:Flag of the Netherlands.svg|22px|border]] [[Niderland|Hollandiya]] | 1736-cı ildə antiquldur patrulu üçün istifadə edilmişdir.<ref name="Floor42"/> |- | ''Robert Galley'' | [[File:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|22px|border]] [[Böyük Britaniya krallığı]] | 1734 və 1736-cı illərdə sərnişin daşınması üçün istifadə edilmişdir.<ref>{{harvnb|Good|2018|pages=220–221, 227}}</ref> |- | ''de Anthonia'' | [[File:Flag of the Netherlands.svg|22px|border]] Hollandiya | 1737-ci ildə Maskat sultanlığına hücum üçün istifadə edilmişdir.<ref name="Floor43"/> |- | ''tHuys Foreest'' | [[File:Flag of the Netherlands.svg|22px|border]] Hollandiya | 1737-ci ildə Maskat sultanlığına qarşı döyüşən orduya ərzaq göndərmək üçün istifadə edilmişdir.<ref name="Floor43"/> |- | ''Rose Galley'' | [[File:Flag of Great Britain (1707–1800).svg|22px|border]] [[Böyük Britaniya krallığı]] | 1738-ci ildə maddi-texniki təminat daşımaq üçün istifadə edilmişdir.<ref>{{harvnb|Good|2018|pages=220–221}}</ref> |- | ''tHof niet altijd Somer'' | [[File:Flag of the Netherlands.svg|22px|border]] Hollandiya | 1738-ci ildə Culfara qarşı maddi-texniki təminat daşımaq üçün istifadə edilmişdir.<ref name="Floor46">{{harvnb|Floor|1987|pages=46}}</ref> |- | ''de Valk'' | [[File:Flag of the Netherlands.svg|22px|border]] Hollandiya | rowspan=3|[[Kiş (İran)|Kiş]]dəki 1740-cı il qiyamını yatırmaq üçün istifadə edilmişdir.<ref name="Floor47"/> |- | ''de Middenrak'' | [[File:Flag of the Netherlands.svg|22px|border]] Hollandiya |- | ''de Croonenburgh'' | [[File:Flag of the Netherlands.svg|22px|border]] Hollandiya |- | ''Rusiya imperatriçası'' | [[File:Flag of Russia.svg|22px|border]] [[Rusiya imperiyası]] | 1742-ci ildə Nadir şahın ordusu üçün düyü göndərmək üçün istifadə edilmişdir.<ref name="Mirfendereski18"/> |- | ''de Ridderkerk'' | [[File:Flag of the Netherlands.svg|22px|border]] Hollandiya | 1742-cı ildə Tattaya səyahət üçün istifadə edilmişdir.<ref>{{harvnb|Floor|1987|page=49}}</ref> |} Bəzi hallarda, Nadir şah gəmiləri icarəyə götürməkdə uuğrlu ola bilmirdi. Yelizavetanın taxta çıxmasından qısa müddət sonra - 1771-ci ilin dekabrında ondan Dağıstan yürüşünün maddi-texniki təminatını həyata keçirmək üçün 10 gəmini icarəyə verməsi istənildi. Rus səfirinin məsləhəti ilə bu təklif rədd edildi. Rus səfiri bu gəmilərin heç vaxt geri qaytarılmayacağından qorxurdu. 1730-cu illərdə britaniyalı birinin şəxsi mülkü olan ''Severn'' və ''Edvard'' gəmilərinin də icarə təklifləri rədd edilmişdi. === Gəmi hazırlanması === 1743-cü ildə Nadir şah ingilis taciri Con Eltonu İranın şimalında dəniz gəmiqayırma idarəsinin rəisi təyin etdi və ona Camal Beiq titulu verdi. Eltonun baş ofisi Lahican və Ləngəruddakı gəmiçilik obyektlərində yerləşirdi. == Həmçinin bax == * [[Əfşar imperiyasının hərbi sistemi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == {{Refbegin|30em|indent=yes}} * {{cite encyclopedia|last=Axworthy|first=Michael|editor-last=Yarshater|editor-first=Ehsan|encyclopedia=Encyclopædia Iranica|title=NAVY i. Nāder Shah and the Iranian Navy|url=http://www.iranicaonline.org/articles/navy-i-nader-shah|access-date= |language=|edition=Online|date=20 December 2012|orig-year=1 January 2000|ref={{harvid|Axworthy|2000}}}} * {{cite book|last=Axworthy|first=Michael|year=2018|title=Crisis, Collapse, Militarism and Civil War: The History and Historiography of 18th Century Iran|publisher=Oxford University Press|isbn=9780190250324}} * {{cite journal|last=Axworthy|first=Michael|year=2011|volume=21|number=1|title=Nader Shah and Persian Naval Expansion in the Persian Gulf, 1700–1747|journal=Journal of Research in Ayurvedic Sciences|pages=31–39|jstor=23011520|doi=10.1017/S1356186310000362|hdl=10871/9435|hdl-access=free}} * {{cite book|title=Arabian Seas 1700–1763|first=Rene J.|last=Barendse|publisher=BRILL|location=Leiden|year=2009|isbn=978-90-04-17661-4}} * {{cite book|title=Banking on Baghdad: Inside Iraq's 7,000-Year History of War, Profit, and Conflict|first=Edwin|last=Black|publisher=John Wiley and Sons|year=2004|url=https://archive.org/details/bankingonbaghdad00edwi|url-access=registration |isbn=9780471708957}} * {{cite book|last=Bulley|first=Anne|year=2013|title=The Bombay Country Ships, 1790–1833|publisher=Routledge|isbn=978-0700712366}} * {{cite book|last=Davies|first=Charles E.|year=1997|title=The Blood-red Arab Flag: An Investigation Into Qasimi Piracy, 1797-1820|publisher=University of Exeter Press|isbn=9780859895095}} * {{cite book|last=Farrokh|first=Kaveh|year=2011|title=Iran at War: 1500-1988|publisher=Bloomsbury Publishing|isbn=9781780962214}} * {{cite journal|last=Floor|first=Willem|year=1987|volume=20|number=1|title=The Iranian Navy in the Gulf during the Eighteenth Century|journal=Iranian Studies|pages=31–53|jstor=26842784|doi=10.1080/00210868708701690}} * {{cite book|last=Good|first=Peter|editor-last1=Clulow|editor-first1=Adam|editor-last2=Mostert|editor-first2=Tristan|year=2018|title=The Dutch and English East India Companies: Diplomacy, Trade and Violence in Early Modern Asia|url=https://archive.org/details/dli.doa.007|chapter=The East India Company and the foundation of Persian Naval Power in the Gulf under Nader Shah, 1734-47|doi=10.5117/9789462983298|jstor=j.ctv9hvqf2.13|jstor-access=free|publisher=Amsterdam University Press|isbn=978-90-4853-338-1}} * {{cite book|last=Mirfendereski|first=Guive|year=2001|title=A Diplomatic History of the Caspian Sea|doi=10.1057/9780230107571_4|publisher=Springer|isbn=978-0-230-10757-1}} * {{cite encyclopedia|last=Shapur Shahbazi|first=A.|editor-last=Yarshater|editor-first=Ehsan|encyclopedia=Encyclopædia Iranica|title=FLAGS i. Of Persia|url=http://www.iranicaonline.org/articles/flags-i|series=Fasc. 1|volume=X|pages=12–27|location=New York City|publisher=Bibliotheca Persica Press|language=|edition=Online|date=31 January 2012|orig-year=15 December 1999|ref={{harvid|Shapur Shahbazi|1999}}}} * {{cite book|last=Ward|first=Steven R.|year=2014|title=Immortal: A Military History of Iran and Its Armed Forces|edition=Updated|publisher=Georgetown University Press|isbn=9781626160651}} [[Kateqoriya:Silahlı qüvvələr]] [[Kateqoriya:Nadir şah Əfşarın yürüşləri]] [[Kateqoriya:Nadir şah Əfşar]] [[Kateqoriya:Əfşarlar imperiyası]] g46j9ft8uv54a0clhpzddrmbxdsxil8 Giş-qallop 0 757124 6564712 6529164 2022-08-06T01:31:00Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Giş-qallop''' ({{Dil-en|Gish gallop}}, {{IPAc-en|'|g|ɪ|ʃ|_|'|g|æ|l|ʌ|p}}) — mübahisədə olan şəxsin bu arqumentlərin düzgünlüyünə və ya gücünə əhəmiyyət vermədən həddindən artıq sayda arqument təqdim edərək rəqibini alt-üst etməyə çalışdığı ritorik texnika. Əslində, bu, qeyd olunan arqumentlərin keyfiyyəti hesabına öz arqumentlərinin kəmiyyətinə üstünlük verməkdir. Bu termin 1994-cü ildə antropoloq [[Yucini Skott]] tərəfindən irəli sürülmüşdür. O, bunu [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] kreatsionisti [[Dueyn Giş|Dueyn Gişin]] şərəfinə adlandırmışdır və Gişin təkamülün elmi həqiqətinə etiraz edərkən bu texnikadan tez-tez istifadə etdiyini iddia etmişdir.<ref name="scott20042">{{harvnb|Scott|2004|p=23}}</ref><ref name="scott19942">{{harvnb|Scott|1994}}</ref> Bu, yayılma adlanan başqa bir müzakirə üsuluna bənzəyir. Burada bir nəfər son dərəcə sürətli danışaraq rəqibinin qaldırılan bütün dəlillərə cavab verməməsinə səbəb olur. Ümumiyyətlə, Giş-qallopu strukturlaşdırılmış müzakirədə istifadə etmək daha çətindir, nəinki sərbəst formada olandan.<ref name="johnson2">{{harvnb|Johnson|2017|pp=14–15}}</ref> Mübahisəçi Giş-qallopdan istifadə edən bir rəqibin bu xüsusiyyətini tanıyırsa, onun Giş-qallopa başlamaq fürsətindən əvvəl rəqibin tez-tez istifadə olunan arqumentlərin qabaqcadan qarşısını almaq və onları təkzib etməklə bu texnikaya qarşı çıxmaq olar.<ref name="grant20152">{{harvnb|Grant|2015|p=55}}</ref> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === * {{cite book|first=John|last=Grant|title=Debunk it: How to Stay Sane in a World of Misinformation|publisher=Zest Books|year=2015|isbn=978-1-936976-68-3|place=San Francisco|url-access=registration|url=https://archive.org/details/debunkithowtosta0000gran}} * {{cite web|series=Perspectives on Harmful Speech Online|editor-last=Gasser|editor-first=Urs|publisher=[[Berkman Klein Center for Internet & Society]]|last=Johnson|first=Amy|title=The Multiple Harms of Sea Lions|page=14|url=https://cyber.harvard.edu/sites/cyber.harvard.edu/files/2017-08_harmfulspeech.pdf|year=2017}} * {{cite book|last=Scott|first=Eugenie|url=https://ncse.com/book/export/html/1914|title=Confronting Creationism|series=Reports of National Center for Science Education|volume=24/6|date=2004|access-date=11 iyul 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180612141829/https://ncse.com/book/export/html/1914|archive-date=2018-06-12|url-status=dead}} * {{cite web|url=http://www.talkorigins.org/faqs/debating/globetrotters.html|title=Debates and the Globetrotters|last=Scott|first=Eugenie|date=1994|publisher=Talk Origins Archive|access-date=11 iyul 2022 }} == Əlavə ədəbiyyat == * {{cite book|first=John|last=Grant|title=Denying Science: Conspiracy Theories, Media Distortions, and the War Against Reality|url=https://archive.org/details/denyingscienceco0000gran|year=2011|publisher=Prometheus Books|isbn=978-1-61614-400-5}} * {{cite book|first=C. J. S.|last=Hayward|title=The Seraphinians: '"Blessed Seraphim Rose" and His Axe-Wielding Western Converts|publisher=Zest Books|year=2015|series=The Collected Works of C.J.S. Hayward|place=San Francisco|url=https://www.google.com/books/edition/The_Seraphinians/1SBaCwAAQBAJ}} * {{cite news|last=Logan|first=Paul|date=25 February 2000|title=Scientists Offer Creationist Defense|url=https://www.newspapers.com/image/342086921/|newspaper=Albuquerque Journal|department=West Side Journal|volume=120|issue=56|page=4|via=[[Newspapers.com]]}} * {{cite journal|last=Sonleitner|first=Frank J.|date=November–December 2004|title=Winning the Creation Debate|url=https://ncse.com/library-resource/winning-creation-debate|journal=Reports|publisher=National Center for Science Education|volume=24|issue=6|pages=36–38}} [[Kateqoriya:Qeyri-formal məntiqi səhvlər]] 2vfo9fe4jczxdcm7hakxrf9khzopx7f İrəvanın mühasirəsi (1808) 0 757143 6564643 6529623 2022-08-05T22:13:04Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Hərbi münaqişə |münaqişə = İrəvanın mühasirəsi (1808) |aiddir = [[Rusiya–İran müharibəsi (1804–1813)|Rusiya–Qacar müharibəsi (1804–1813)]] |şəkil = Firman of Fath 'Ali Shah Qajar to General Gardane (Erivan fortress, military operations against the Russians, expectations of an end to hostilities and the capture of Gudovich).jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = [[Fətəli şah Qacar]]ın fransız general Qardenə yazdığı məktub. Məktubda ruslara qarşı birgə əməliyyat təklif edilir. |tarixi = 1808 |yeri = [[İrəvan xanlığı]] |səbəbi = [[Rusiya imperiyası|Rusiya]]nın [[İrəvan]]ı ələ keçirmə istəyi |nəticəsi = [[Qacar dövləti|Qacarlar]]ın və [[İrəvan xanlığı]]nın qələbəsi |ərazi = |tərəf1 = {{bayraq|Rusiya}} [[Rusiya imperiyası]] |tərəf2 = {{flagicon image|War Flag of Fath Ali Shah.svg}} [[Qacar dövləti]]<br> {{flagicon image|İrəvan xanlığının bayrağı.svg}} [[İrəvan xanlığı]] |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = {{bayraq|Rusiya}} İvan Qudoviç |komandan2 = {{flagicon image|War Flag of Fath Ali Shah.svg}} [[Abbas Mirzə]]<br> {{flagicon image|İrəvan xanlığının bayrağı.svg}} [[Hüseynqulu xan Sərdar]]<br> {{flagicon image|İrəvan xanlığının bayrağı.svg}} [[Həsən xan Qacar]] |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = Bilinmir |qüvvə2 = Bilinmir |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = 3 min (mini ölüm) |itkilər2 = Bilinmir |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''İrəvanın mühasirəsi (1808)''' — [[Rusiya–İran müharibəsi (1804–1813)|Birinci Rus-Qacar müharibəsi]] zamanı 1808-ci ilin oktyabrından noyabrına qədər baş vermiş mühasirə döyüşü. 1804-cü ildəki mühasirə kimi bu mühasirədə də irəvanlılar şəəri uğurla müdafiə etdilər və ruslar geri çəkilməyə məcbur oldular.{{sfn|Behrooz|2013|page=58}}{{sfn|Kettenhofen|Bournoutian|Hewsen|1998|pages=542-551}} == Haqqında == [[İrəvan]]a olan [[rus]] yürüşü əlverişli mövsümün sonunda və ləvazimat baxımından pis təşkil edilmişdi. 6 həftəlik mühasirədən sonra ruslar uğursuz oldular. Mini ölüm olmaqla 3 min itki verdikdən sonra geri çəkildilər.{{sfn|Behrooz|2013|page=58}}{{sfn|Mikaberidze|2020|page=438}} Rus marşalı [[İvan Qudoviç]] uğursuzluğuna bəhanə gətirmək üçün irəvanlılara [[Fransızlar|fransız]] hərbçilərin yardım etdiyini bildirdi, lakin onun üst komananları vəziyyətin belə olmadığının fərqində idilər.{{sfn|Mikaberidze|2020|page=438}} İvan Qudoviçin yürüşünün uöursuzluqla nəticəlnəməsini duyduqdan sonra rus imperatoru [[I Aleksandr]] çox qəzəbləndi, onun yürüşünü "axmaqlıq" adlandıraraq, heç bir kompensasiya olmadan İvan Qudoviçi təqaüdə göndərdi.{{sfn|Atkin|1980|page=77}} == Həmçinin bax == * [[Üçmüədzin döyüşü (1804)]] * [[İrəvan qalasının mühasirəsi (1804)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * {{cite book|last1=Atkin|first1=Muriel|title=Russia and Iran, 1780-1828|url=https://archive.org/details/russiairan1780180000atki|date=1980|publisher=University of Minnesota Press|isbn=978-0816609246}} * {{cite book|last=Behrooz|first=Maziar|author-link=|chapter=From confidence to apprehension: early Iranian interaction with Russia|title=Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions Since 1800|publisher=Routledge|year=2013|isbn=978-0415624336| editor-given1 = Stephanie | editor-surname1 = Cronin }} * {{cite encyclopedia | title = EREVAN | last1 = Kettenhofen | first1 = Erich | last2 = Bournoutian | first2 = George A. | author-link2 = Corc Burnutyan | last3 = Hewsen | first3 = Robert H. | author-link3 = | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. VIII, Fasc. 5 | pages = 542–551 | url = https://iranicaonline.org/articles/erevan-1 | year = 1998 }} * {{cite book |last1=Mikaberidze |first1=Alexander |author1-link= |title=The Napoleonic Wars: A Global History |date=2020 |publisher=Oxford University Press |isbn=978-0199951062}} [[Kateqoriya:Rusiyanın döyüşləri]] [[Kateqoriya:Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813)]] [[Kateqoriya:1808-ci ildəki hadisələr]] [[Kateqoriya:Mühasirələr]] j7qx67mrhmyj0iw4w1fnjpmp3x31gkv Üçmüədzin döyüşü (1804) 0 757153 6564629 6529621 2022-08-05T21:40:33Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 3 books for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Hərbi münaqişə |münaqişə = Üçmüədzin döyüşü (1804) |aiddir = [[Rusiya–İran müharibəsi (1804–1813)|Rusiya–Qacar müharibəsi (1804–1813)]] |şəkil = План Эчмиадзинской битвы (1804).jpg |şəklin ölçüsü = |şəklin izahı = Üçmüədzin döyüşünün [[ruslar]] tərəfindən hazırlanmış planı. |tarixi = 1804 |yeri = [[İrəvan xanlığı]] |səbəbi = [[Rusiya imperiyası|Rusiya]]nın [[İrəvan]]ı ələ keçirmə istəyi |nəticəsi = [[Qacar dövləti|Qacarlar]]ın və [[İrəvan xanlığı]]nın qələbəsi |ərazi = |tərəf1 = {{bayraq|Rusiya}} [[Rusiya imperiyası]] |tərəf2 = {{flagicon image|War Flag of Fath Ali Shah.svg}} [[Qacar dövləti]]<br> {{flagicon image|İrəvan xanlığının bayrağı.svg}} [[İrəvan xanlığı]] |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = {{bayraq|Rusiya}} [[Pavel Sisianov]] |komandan2 = {{flagicon image|War Flag of Fath Ali Shah.svg}} [[Abbas Mirzə]] |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = 5 min{{sfn|Tucker|2010|page=1036}} |qüvvə2 = 20 min{{sfn|Tucker|2010|page=1036}} |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = Bilinmir |itkilər2 = Bilinmir |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = }} '''Üçmüədzin döyüşü (1804)''' — 1804-cü ilin iyun ayında, [[Rusiya–İran müharibəsi (1804–1813)|Rus-Qacar müharibəsi (1804-1813)]] əsnasında baş vermiş döyüş. Rus qoşunları [[Pavel Sisianov]]un komandanlığı altında olmaqla birlikdə 5 min döyüşçüdən ibarət idi və [[İrəvan]]a doğru irəliləyirdi. Qacar şahzadəsi [[Abbas Mirzə]]nin komandanlığı altındakı ordu isə 20 min döyüşçüdən ibarət olmaqla Üçmüədzində rus ordusunu qarşıladı. Rusların təminat yollarını uğurla kəsməyi bacaran qızılbaş ordusu onları geri çəkilməyə məcbur edə bildi. Rusların Üçmüədzini ələ keçirə bilməməsinə baxmayaraq, döyüşün nəticəsi müxtəlif cür təqdim edildi. Həm [[Qacar dövləti|Qacarlar]],{{sfn|Atkin|1980|p=76|ps=. "Üçmüədzin monastrı yaxınlığında bir neçə döyüşdən sonra heç bir tərəf açıq üstünlük qazana bilmədi. Hər iki ordu əsas diqqətini [[İrəvan|İrəvan şəhəri]]nə yönəltmişdi. (...)"}}<ref>{{harvnb|Cronin|2013}} "Üç Kilsənin qeyri-müəyyən mühasirəsindən sonra, [[ruslar]] ağır bombardman ilə İrəvanı mühasirəyə aldılar.(...)"</ref>{{sfn|Tucker|2010|ps=. "Abbas Mirzə 20 minlik qoşunla Sisianovun 5 minlik qoşununu geri çəkilməyə məcbur edə bildi. Qacar ordusu bundan sonra qışa görə tərxis edildi."}}<ref>{{harvnb|Atkin|1980|page=120}} "Onun ilk hədəfi [[Üçmüəzzin|Üçmüədzin]]dəki dini mərkəz idi. Orada o, [[Abbas Mirzə |Abbas]]ın 18 minlik ordusu ilə qarşılaşdı. Rus artilleriyası qarşı tərəfə ağır itki verrdirərkən, Qacarlar da öz hərbi taktikalarında effektli olduqlarını sübut etdilər. Ruslar monastrı ələ keçirməyi bacarmadılar və geri çəkilməyə məcbur oldular, beləliklə, Qacarlar qələbə qazandılar."</ref> həm də [[ruslar]]<ref>{{cite book|editor-last1=Mikaberidze|editor-first1=Alexander|title=Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia (Vol. 1)|date=2011|publisher=ABC-CLIO|quote=(...) Sisianov Qacar şahzadəsi Abbas Mirzə üzərində qələbə qazanarkən İrəvan yaxınlığındakı Üçmüədzindən o qədər də uzaqda deyildi (...)|isbn=978-1598843378|page=764}}</ref> bunu qələbə kimi qeyd etdilər. == Arxa plan == 1801-ci ildə [[Qacar dövləti]]ndəki siyasi qarışıqlıqlarda istifadə edən [[Rusiya imperiyası|Rusiya]] [[Kartli-Kaxeti çarlığı|Kartli-Kaxetiya]]nı özünə ilhaq etdiyini bildirdi.{{sfn|Suny|1994|page=59}}{{sfn|Kazemzadeh|1991|page=330}} 1802-ci ildə isə, [[Pavel Sisianov]] Rusiyanın [[Qafqaz]]dakı baş komandanı təyin edildi. Möhkəm rus imperialisti olan Sisianov yerlilərin seçimləri və istəkləri ilə hesablaşmırdı. 1804-cü ilin yanvarında o, bir aylıq mühasirədən sonra Gəncə şəhərini işğal edərək oranı yağmaladı. 3 günlük yağmalama prosesi ərzində 3 min gəncəli qətlə yetirildi.{{sfn|Tucker|2010|page=1035}}{{sfn|Cronin|2013|page=55}} Bu işğal Birinci Rusiya-Qacar müharibəsinin başlamasına rəvac verdi.{{sfn|Tucker|2010|page=1035}} == Döyüş == [[Gəncə xanlığı|Gəncənin işğalı]]ndan sonra [[Pavel Sisianov|Sisianov]] [[İrəvan]]a doğru yürüşə başladı.{{sfn|Tucker|2010|page=1035}} İrəvan yaxınlığında onun ordusu ilə Qacarların vəliəhd şahzadəsi [[Abbas Mirzə]]nin, [[İrəvan xanlığı]]nın orduları arasında 3 günlük döyüş oldu.{{sfn|Atkin|1980|page=120}}{{sfn|Cronin|2013|page=56}} Rus atilleriyası o dönəmdə modern silahlardan yoxsun olan [[Qacar dövləti|Qacar]] ordusu üzərində mühüm itkilərə səbəb oldu.{{sfn|Atkin|1980|page=120}} Qacarlar özlərinə məxsus strategiya tədbiq edərək [[rus]] qoşunlarını mühasirəyə alaraq onların maddi-texniki təminat yollarının kəsilməsinə nail oldular.{{sfn|Cronin|2013|page=56}} Bu Sisianovun geri çəkilməsinə və Üçmüədzini ələ keçirə bilməməsinə səbəb oldu. Bu müdafiə olunan Qacar ordusunun taktiki qəlbəəsi demək idi.{{sfn|Cronin|2013|page=56}} Hər bir halda, ənənəvi döyüş metodlarına əsaslanan Qacar ordusu çətin vəziyyətdə olan rus ordusunun geri çəkilməsinə imkan verdilər, halbuki onlar hücumu davam etdirib mütləq qələbə qazana bilərdilər.{{sfn|Atkin|1980|page=120}}{{sfn|Tucker|2010|page=1035}} == Nəticə == Döyüşdən bir neçə gün sonra [[ruslar]] yenidən Üçmüədzinə geri döndülər və buradakı fərqli Qacar qüvvəsini gözlənilmədən yaxalayıb və məğlub etdilər. Bundan sonra [[Üçmüəzzin|Üçmüədzin]]ə daxil olan Sisianovun qüvvələri Qacar ölkəsində olan fransız hərbi mütəxəsis Avquste Bontems-Lefortun sözlərinə görə bölgədəki dini abidələrinə ciddi ziyan vurdular.{{sfn|Cronin|2013|page=56}} Bundan sonra yenidən İrəvana yürüş edən{{sfn|Atkin|1980|page=120}} Sisianova cavab olaraq Qacar ordusu və [[İrəvan xanlığı]]nın ordusu yenidən qruplaşaraq irəvan şəhərinin müdafiəsini təşkil etdilər. [[İrəvan qalasının mühasirəsi (1804)|İrəvan qalasının mühasirəsində də]] rus qoşunları uğursuzluqla üzləşdilər.{{sfn|Atkin|1980|page=120}} == Həmçinin bax == * [[İrəvanın mühasirəsi (1808)]] * [[İrəvan qalasının mühasirəsi (1804)]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Mənbə == * {{cite book|last1=Atkin|first1=Muriel|title=Russia and Iran, 1780–1828|url=https://archive.org/details/russiairan1780180000atki|date=1980|publisher=University of Minnesota Press|isbn=978-0816609246}} * {{cite book|editor1-last=Cronin|editor1-first=Stephanie|title=Iranian-Russian Encounters: Empires and Revolutions since 1800|date=2013|publisher=Routledge|isbn=978-0415624336}} * {{cite book|last=Kazemzadeh|first=Firuz|author-link=Firuz Kazımzadə |chapter=Iranian relations with Russia and the Soviet Union, to 1921|title=The Cambridge History of Iran (Vol. '''7''')|publisher=Cambridge University Press|year=1991|isbn=978-0521200950| editor-given1 = Peter | editor-surname1 = Avery | editor-link1= | editor-given2 = Gavin | editor-surname2 = Hambly | editor-given3 = Charles | editor-surname3 = Melville }} * {{cite book|last1=Suny|first1=Ronald Grigor|author-link1=Ronald Qriqor Süni|title=The Making of the Georgian Nation|url=https://archive.org/details/makingofgeorgian0000suny|date=1994|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0253209153}} * {{cite book|editor1-last=Tucker|editor1-first=Spencer C.|editor-link1=|title=A Global Chronology of Conflict: From the Ancient World to the Modern Middle East|year=2010 |volume=Three: 1775-1860|publisher=ABC-CLIO|isbn=978-1851096725|chapter=Overview of 1800-1850: Chronology}} == Əlavə ədəbiyyat == * {{cite book|last1=Axworthy|first1=Michael|author-link=Maykl Eksvorti|title=A History of Iran: Empire of the Mind|url=https://archive.org/details/historyofiranemp0000axwo|date=2010|publisher=Basic Books|isbn=978-0465019205|pages=[https://archive.org/details/historyofiranemp0000axwo/page/1 1]–352}} * {{cite encyclopedia | article = EREVAN | last1 = Kettenhofen | first1 = Erich | last2 = Bournoutian | first2 = George A. | author-link2 = Corc Burnutyan | last3 = Hewsen | first3 = Robert H. | author-link3 = | encyclopedia = Encyclopaedia Iranica, Vol. VIII, Fasc. 5 | pages = 542–551 | year = 1998 }} [[Kateqoriya:Rusiyanın döyüşləri]] [[Kateqoriya:Rusiya-İran müharibəsi (1804-1813)]] [[Kateqoriya:1804-cü ildəki hadisələr]] [[Kateqoriya:İrəvan xanlığı]] 9pf04lhrlwivq4v0xjbe4t9m9s5orr7 Beynəlxalq təhlükəsizlik 0 757493 6564675 6534650 2022-08-05T23:57:40Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Beynəlxalq təhlükəsizlik''' həmçinin '''qlobal təhlükəsizlik''' — [[dövlət]]lər və [[Birləşmiş Millətlər Təşkilatı]], [[Avropa İttifaqı]] və digər bu kimi [[beynəlxalq təşkilatlar]] tərəfindən qarşılıqlı sağ qalma və təhlükəsizliyi təmin etmək üçün həyata keçirilən tədbirlərə istinad edən bir termindir. Bu tədbirlərə hərbi əməliyyatlar və müqavilələr və konvensiyalar kimi diplomatik razılaşmalar daxildir. Beynəlxalq və milli təhlükəsizlik həmişə bir-birinə bağlıdır. Beynəlxalq təhlükəsizlik [[milli təhlükəsizlik]] və ya qlobal arenada dövlət təhlükəsizliyidir. [[İkinci Dünya müharibəsi|İkinci Dünya Müharibəsi]]nin sonunda beynəlxalq təhlükəsizliyə diqqət yetirən yeni bir akademik tədqiqat mövzusu olan təhlükəsizlik araşdırmaları ortaya çıxdı. Müstəqil bir tədqiqat sahəsi kimi başladı, lakin beynəlxalq münasibətlərin alt sahəsi kimi qəbul edildi.<ref name="autogenerated1">Buzan, B. and L. Hansen (2009). ''The Evolution of International Security Studies''. Cambridge, Cambridge University Press.</ref> 1950-ci illərdən bəri beynəlxalq təhlükəsizliyin öyrənilməsi beynəlxalq münasibətlər tədqiqatlarının mərkəzində dayanır.<ref>Sheehan, M. (2005). ''International Security: An Analytical Survey''. London, Lynne Rienner Publishers.</ref> O, təhlükəsizlik tədqiqatları, [[Strateji tədqiqatlar|strateji tədqiqatlar]], [[Sülh tədqiqatları|sülh tədqiqatları]] və digər sahələri əhatə edir. "Təhlükəsizlik" mənası tez-tez "qəbul edilməmiş konsensus" ilə başa düşülə bilən sağlam düşüncə termini kimi qəbul edilir.<ref>Sheehan, M. (2005), ''International Security: and Analytical Survey'', London, Lynne Rienner Publishers</ref> İllər keçdikcə beynəlxalq təhlükəsizliyin məzmunu genişləndi. Bu gün o, dünyada sağ qalmağa təsir edən bir-biri ilə əlaqəli müxtəlif məsələləri əhatə edir. Bu, hərbi gücün ənənəvi və ya şərti üsullarından, dövlətlər arasında müharibənin səbəb və nəticələrindən, iqtisadi gücdən,ətraf mühitin pisləşməsindən, yoluxucu xəstəliklərdən, iqlim dəyişikliyindən və qeyri-dövlət aktorlarının fəaliyyətindən insanların təhlükəsizliyinə və dövlətlərin sabitliyinə etnik, dini və ideoloji münaqişələrə, ticarət və iqtisadi münaqişələrə, enerji təchizatına, elm və texnologiyaya, eləcədə qidaya qədər dəyişə bilər. <ref>Buzen, B., O. Wæver, et al. (1998). ''Security: A new frame work for Analysis''. Boulder, CO, Lynne Rienner Publishers.; Doty, P., A. Carnesale, et al. (1976). "Foreword." ''International Security'' 1(1).</ref> Beynəlxalq təhlükəsizliyin geniş perspektivi hər şeyə təhlükəsizlik məsələsi kimi baxsa da, ənənəvi yanaşma əsasən və ya ekskluziv olaraq hərbi məsələlərə diqqət yetirir.<ref name="autogenerated1"/> == Beynəlxalq aləmdə təhlükəsizlik anlayışları == Edvard Kolodziej beynəlxalq təhlükəsizliyi [[Babil qülləsi]] və Roland Paris (2004)ilə müqayisə etmişdir . Təhlükəsizlik "son əlli ildə vətəndaş azadlıqlarının dayandırılmasına, müharibənin aparılmasına və resursların kütləvi şəkildə yenidən bölüşdürülməsinə haqq qazandırmaq" üçün geniş şəkildə tətbiq edilmişdir. <ref name="autogenerated1997">Baldwin, D. (1997). "The Concept of Security." ''Review of International studies'' 23: 5–26</ref> [[Walter Lippmann]] (1944) təhlükəsizliyi bir ölkənin öz əsas dəyərlərini qorumaq qabiliyyəti kimi nəzərdən keçirir, həm də bir dövlətin müharibədən qaçmaq üçün əsas dəyərləri qurban verməməsi və müharibədə qalib gəlməklə onları qoruya bilməsi baxımından nəzərdən keçirir .<ref>Lippmann, W. (1944). ''U.S. Foreign Policy''. London, Hamish Hamilton</ref> David Baldwin (1997) iddia edir ki, təhlükəsizliyin arxasınca qaçmaq bəzən marjinal dəyərlər və əsas dəyərlər də daxil olmaqla digər dəyərləri qurban verməyi tələb edir. <ref name="autogenerated1997"/> === Çox məbləğli təhlükəsizlik prinsipi=== Beynəlxalq təhlükəsizliyə ənənəvi yanaşmalar adətən milli təhlükəsizliyi qorumaq üçün dövlət subyektlərinə və onların hərbi imkanlarına diqqət yetirir. Bununla belə, son onilliklər ərzində təhlükəsizlik anlayışı XXI əsrin qloballaşan beynəlxalq birliyi, onun sürətli texnoloji inkişafı və bu prosesdən irəli gələn qlobal təhdidlərin öhdəsindən gəlmək üçün genişləndirilmişdir. Belə hərtərəfli təriflərdən biri Nayef Al-Rodhan tərəfindən təklif edilmişdir. Onun "Çox məbləğli təhlükəsizlik prinsipi" adlandırdığı fərziyyəyə əsaslanır ki, "qloballaşan dünyada təhlükəsizlik artıq yalnız dövlətlərin iştirak etdiyi sıfır məbləğli oyun kimi düşünülə bilməz. Bunun əvəzinə o bildirir ki , qlobal təhlükəsizliyin beş ölçüsü var - insan, ekoloji, milli, transmilli və transmədəni təhlükəsizlik və buna görə də qlobal təhlükəsizlik və hər hansı bir dövlətin və ya mədəniyyətin təhlükəsizliyi bütün fərdlər, dövlətlər və mədəniyyətlər üçün ədalət vasitəsilə təhlükəsizliyi təmin edən bütün səviyyələrdə yaxşı idarəetmə olmadan əldə edilə bilməz.<ref>Al-Rodhan, Nayef R.F. (2007). "[http://www.lit-verlag.de/isbn/3-8258-0478-7 The Five Dimensions of Global Security: Proposal for a Multi-sum Security Principle"], Berlin: LIT Verlag. {{ISBN|978-3-8258-0478-7}}.</ref> == Ənənəvi təhlükəsizlik == Ənənəvi təhlükəsizlik paradiqması təhlükəsizliyin referent obyektinin dövlət olduğu realist təhlükəsizliyin konstruksiyasına istinad edir. Bu teoremin yayılması Soyuq Müharibə dövründə pik həddinə çatdı. Yarım əsrə yaxındır ki, böyük dünya gücləri öz dövlətlərinin təhlükəsizliyini dövlətlər arasında güc balansına həvalə ediblər. Bu mənada beynəlxalq sabitlik, dövlət təhlükəsizliyinin təmin olunduğu təqdirdə, vətəndaşların təhlükəsizliyinin mütləq ardınca gedəcəyi fikrinə əsaslanırdı.<ref>{{cite web |last=Bajpai |first=K. |year=2000 |title=Human Security: Concept and Measurement |work=University of Notre Dame, Kroc Institute Occasional Paper no. 19 |url=http://www.hegoa.ehu.es/dossierra/seguridad/Human_security_concept_and_measurement.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120628150032/http://www.hegoa.ehu.es/dossierra/seguridad/Human_security_concept_and_measurement.pdf |archive-date=2012-06-28 }}</ref> Ənənəvi təhlükəsizlik qüvvələrin anarxist balansına, ABŞ və Sovet İttifaqı (iki supergüc) arasında hərbi güclənməyə və milli dövlətin mütləq suverenliyinə əsaslanırdı.<ref name="Owen">Owen, T. (2004), "Challenges and opportunities for defining and measuring human security", Human Rights, Human Security and Disarmament, Disarmament Forum. 3, 15–24</ref> Dövlətlər rasional varlıqlar, milli maraqlar və mütləq hakimiyyət arzusu ilə idarə olunan siyasət hesab olunurdu.<ref name="Owen"/> Təhlükəsizliyə işğaldan qorunma kimi baxılırdı; texniki və hərbi imkanlardan istifadə etməklə vəkil münaqişələri zamanı həyata keçirilir. Soyuq Müharibə gərginliyi azaldıqca məlum oldu ki, vətəndaşların təhlükəsizliyi həm dövlətin daxili fəaliyyətindən, həm də xarici təcavüzkarlardan doğan çətinliklərlə təhdid edilir. Vətəndaş müharibələri getdikcə daha çox yayılmışdı və mövcud yoxsulluğu, xəstəlikləri, aclığı, zorakılığı və insan hüquqlarının pozulmasını daha da gücləndirdi. Ənənəvi təhlükəsizlik siyasəti dövlət təhlükəsizliyi qarşısında bu əsas insan ehtiyaclarını effektiv şəkildə maskalamışdı. Tərkibinə etinasızlıq nəticəsində milli dövlətlər əsas məqsədlərinə çata bilməyiblər.<ref name="Baylis">J. Baylis, (1997). "International Security in the Post-Cold War Era", in John Baylis and Steve Smith (eds), ''The Globalization of World Politics'', Oxford, Oxford University Press.</ref> Milli təhlükəsizliyə ən yaxşı şəkildə necə nail olunacağına dair tarixi mübahisələrdə [[Tomas Hobbs|Tomas Hobb]] , [[Nikkolo Makiavelli|N.Makiavelli]] və [[Jan Jak Russo|J.Russo]] kimi yazıçılar dövlət suverenliyinin nəticələrinə dair kifayət qədər pessimist mənzərə yaratmağa meyl etdilər . Beynəlxalq sistem dövlətlərin qonşuları hesabına öz təhlükəsizliyini əldə etməyə çalışdıqları kifayət qədər qəddar bir arena kimi baxılırdı. Dövlətlərarası münasibətlər hakimiyyət uğrunda mübarizə kimi görünürdü, çünki dövlətlər daim bir-birindən istifadə etməyə çalışırdılar. [[Edvard Karr|Edward Karr]] və [[Hans Morqentau|Hans Morgenthau]]nun fikrinə görə, daimi sülhün əldə olunması mümkün deyildi. Dövlətlərin edə biləcəyi yeganə şey hər hansı birinin ümumi hegemonluğa nail olmasının qarşısını almaq üçün digər dövlətlərin gücünü balanslaşdırmağa çalışmaq idi . <ref>{{Cite book|title=The Globalization of World Politics|url=https://archive.org/details/globalizationofw0000unse_g5k1|last=Baylis|first=John|publisher=Oxford University Press Inc.|year=2011|isbn=978-0-19-956909-0|location=New York|pages=[https://archive.org/details/globalizationofw0000unse_g5k1/page/234 234]|edition=fifth}}</ref> Bu yaxınlarda ənənəvi "dövlət mərkəzli təhlükəsizlik" anlayışı təhlükəsizliyə daha bütöv yanaşmalarla etiraz etmişdir . <ref>''Strategy and Ethnic Conflict'' ({{ISBN|027597636X}}) and ''Path to Peace'' ({{ISBN|1590337328}}) among many others)</ref> İnsan təhlükəsizliyinə bu əsas təhdidləri qəbul etməyə və həll etməyə çalışan yanaşmalar arasında fərdin və nəticədə dövlətin təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədi daşıyan kooperativ, hərtərəfli və kollektiv tədbirləri ehtiva edən paradiqmalar vardır . Terrorizmin və mütəşəkkil cinayətkarlığın törətdiyi potensial təhlükələrə qarşı beynəlxalq təhlükəsizliyi gücləndirmək üçün beynəlxalq əməkdaşlıqda artım müşahidə olunub, nəticədə transmilli polis fəaliyyət göstərir .<ref>Arcudi, G. (2004). "[http://www.gipri.ch/publications/cahiers/cahier2/ Forces de police et forces armées, sécurité et défense: où sont les frontières?"], ''Cahier du GIPRI'' (2): 17–64.</ref> Beynəlxalq polis İnterpol informasiyanı beynəlxalq sərhədlər boyunca paylaşır və bu əməkdaşlıq İnternetin gəlişi və sənədləri, filmləri və fotoşəkilləri bütün dünyaya dərhal ötürmək imkanı sayəsində xeyli güclənmişdir. == İstinadlar == {{ istinadlar }} [[Kateqoriya:Beynəlxalq təhlükəsizlik]] lxzkhvoprvukm2cgxyf75awd68rodda Middle East Forum 0 758011 6564660 6539479 2022-08-05T22:51:14Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 2 books for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Təşkilat}}'''Yaxın Şərq Forumu''' ({{Dil-en|Middle East Forum}}, MEF) — 1994-cü ildə yaradılmış [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] neokonservativ təşkilatı və [[araşdırma mərkəzi]]. Fəal [[Daniel Payps]] tərəfindən təsis edilmişdir. MEF-in məqsədi "Amerikanın [[Yaxın Şərq|Yaxın Şərqdəki]] maraqlarını qorumaq, radikal [[İslam|Islamla]] mübarizə aparmaq, [[Fələstinlilər|Fələstinin]] [[İsrail|İsraili]] tanıması ilə məşğul olmaq, Amerikanın [[Səudiyyə Ərəbistanı]] ilə əməkdaşlığını gücləndirmək və [[İraq]] ilə [[İran|İrana]] qarşı strategiyalar hazırlamaqdır".<ref>Lean, Nathan (2012). The Islamophobia Industry: How the Right Manufactures Fear of Muslims. London; New York: Pluto Press; Palgrave Macmillan. str. 74, 134-135. i 175. {{ISBN|9780745332536}}. {{OCLC|809781135}}.</ref> MEF Martin Kramerin redaktoru olduğu rüblük ''Middle East Quarterly'' jurnalını nəşr edir.<ref>Bennett, Clinton (2010). Studying Islam: The Critical Issues. Studying World Religions. London; New York: Continuum. str. 17, 61-67, 70-71, 76, 84, 146, 150-151. i 158. {{ISBN|9780826495501}}. {{OCLC|277204350}}.</ref> [[İslamşünaslıq]] ekspertləri MEF və Paypsı [[İslamofobiya|islamofob]] təbliğatçılar, onların nəşrləri qeyri-peşəkar, qərəzli və siyasi motivli adlandırırlar.<ref name="Lean20122">{{en icon}} {{cite book|last=Lean|first=Nathan|authorlink=Nathan Lean|title=The Islamophobia Industry: How the Right Manufactures Fear of Muslims|publisher=[[Pluto Press]]; [[Palgrave Macmillan]]|location=London; New York|pages=74, 134-135. i 175|year=2012|isbn=9780745332536|oclc=809781135}}</ref><ref name="Bennett20102">{{en icon}} {{cite book|last=Bennett|first=Clinton|title=Studying Islam: The Critical Issues|url=https://archive.org/details/studyingislamcri00benn|series=Studying World Religions|publisher=[[Continuum International Publishing Group|Continuum]]|location=London; New York|pages=[https://archive.org/details/studyingislamcri00benn/page/n57 17], 61-67, 70-71, 76, 84, 146, 150-151. i 158|year=2010|isbn=9780826495501|oclc=277204350}}</ref><ref name="Sheehi20112">{{en icon}} {{cite book|last=Sheehi|first=Stephen|title=Islamophobia: The Ideological Campaign Against Muslims|publisher=[[Clarity Press]]|location=Atlanta|year=2011|isbn=9780932863676|oclc=449891976}}</ref><ref name="Kumar20122">{{en icon}} {{cite book|last=Kumar|first=Deepa|title=Islamophobia and the Politics of Empire|url=https://archive.org/details/islamophobiapoli0000kuma|publisher=[[Haymarket Books]]|location=Chicago|pages=[https://archive.org/details/islamophobiapoli0000kuma/page/78 78], 117, 122-123, 167, 170, 172, 176, 179-180, 184-186. i 189|year=2012|isbn=9781608462117|oclc=801355394}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} == Xarici keçidlər == * {{Rəsmi saytı|http://www.meforum.org/}}{{En}} [[Kateqoriya:ABŞ təşkilatları]] [[Kateqoriya:1994-cü ildə yarananlar]] [[Kateqoriya:İslamofobiya]] [[Kateqoriya:Neokonservatizm]] femhnx55u16za2nsvu8v5eiequxvrq9 Smart kontrakt 0 758075 6564630 6540125 2022-08-05T21:42:44Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{İş gedir}} '''Smart kontrakt''' və ya '''ağıllı müqavilə''' ({{Dil-en|Smart contract}}) — bir sövdələşmə və ya anlaşmanın şərtlərinə uyğun olaraq hüquqi cəhətdən müvafiq hadisələri və hərəkətləri avtomatik icra etmək, nəzarət etmək və ya sənədləşdirmək məqsədi daşıyan [[kompüter proqramı]] və ya əməliyyat protokoludur.<ref name="infobus">{{cite journal|last1=Röscheisen|first1=Martin|last2=Baldonado|first2=Michelle|last3=Chang|first3=Kevin|last4=Gravano|first4=Luis|last5=Ketchpel|first5=Steven|last6=Paepcke|first6=Andreas|title=The Stanford InfoBus and its service layers: Augmenting the internet with higher-level information management protocols|journal=Digital Libraries in Computer Science: The MeDoc Approach|series=Lecture Notes in Computer Science|date=1998|volume=1392|pages=213–230|doi=10.1007/bfb0052526|publisher=Springer|isbn=978-3-540-64493-4|language=en}}</ref><ref name="conbook">{{cite book|last1=Fries|first1=Martin|last2=P. Paal|first2=Boris|title=Smart Contracts|year=2019|publisher=Mohr Siebeck|jstor=j.ctvn96h9r|isbn=978-3-16-156911-1|language=de}}</ref><ref name="savel">{{cite journal|last1=Savelyev|first1=Alexander|title=Contract Law 2.0: "Smart" Contracts As the Beginning of the End of Classic Contract Law|date=14 December 2016|publisher=Social Science Research Network|ssrn=2885241|language=en}}</ref><ref name="tapscott2016">{{cite book|title=The Blockchain Revolution: How the Technology Behind Bitcoin is Changing Money, Business, and the World|url=https://archive.org/details/blockchainrevolu0000taps|last1=Tapscott|first1=Don|last2=Tapscott|first2=Alex|date=May 2016|isbn=978-0670069972|pages=[https://archive.org/details/blockchainrevolu0000taps/page/72 72], 83, 101, 127|author-link=Don Tapscott}}<!--|access-date=2016-07-3 per copy of book in hand; do not have a URL link --></ref> Ağıllı müqavilələrin məqsədləri etibarlı vasitəçilərə olan ehtiyacı, arbitraj və icra xərclərini, fırıldaqçılıq itkilərini, həmçinin zərərli və təsadüfi istisnaları azaltmaqdır.<ref>{{cite journal|last1=Szabo|first1=Nick|author-link1=Nick Szabo|title=View of Formalizing and Securing Relationships on Public Networks {{!}} First Monday|journal=First Monday|date=1997|doi=10.5210/fm.v2i9.548|url=https://firstmonday.org/article/view/548/469}}</ref><ref name="conbook" /> [[Satış maşını|Satış maşınları]] ağıllı müqavilənin tətbiqinə bərabər olan ən qədim texnologiya parçası kimi istinad edilir.<ref name="savel" /> 2014-cü ildə [[Ethereum]] adlı kriptovalyuta əlaqədar olaraq nəşr olunan [[Ağ kağız|ağ kağızda]] [[Bitcoin şəbəkəsi|Bitcoin protokolu]] kompüter alimi, hüquqşünas və kriptoqraf [[Nik Şabo]] tərəfindən müəyyən edilmiş ağıllı müqavilə konsepsiyasının zəif versiyası kimi təsvir edilir.<ref name="buterin">{{cite web|url=https://github.com/ethereum/wiki/wiki/White-Paper|title=White Paper· ethereum/wiki Wiki · GitHub|website=[[GitHub]]|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20140111180823/http://ethereum.org/ethereum.html|archive-date=11 January 2014}}</ref> Bitcoin etibarsız tərəflər arasında daha təkmil ağıllı müqavilələr bağlamağa imkan verən skript dillərini dəstəklədiyindən bəri müxtəlif kriptovalyutalar. [[Bitcoin|Bitcoindən]] bu yana müxtəlif kriptovalyutalar etibar edilməyən tərəflər arasında daha təkmil ağıllı müqavilələrə imkan verən skript dillərini dəstəkləyir.<ref>{{cite journal|last1=Alharby|first1=Maher|last2=van Moorsel|first2=Aad|title=Blockchain-based Smart Contracts: A Systematic Mapping Study|journal=Computer Science & Information Technology|date=26 August 2017|pages=125–140|doi=10.5121/csit.2017.71011|arxiv=1710.06372|isbn=9781921987700|s2cid=725413}}</ref> == İstinadlar == <references /> {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Əşyaların interneti]] [[Kateqoriya:Kriptovalyutalar]] [[Kateqoriya:İnformasiya hüququ]] [[Kateqoriya:Blokçeynlər]] ssjfj9pxot25fxh7mnnhx4k01wt5mvk Vikipediya:Qiymətləndirmə/Seçilmiş məqalələr/Lionel Messi 4 758605 6565063 6563564 2022-08-06T11:56:38Z Turkmen 92589 /* Lionel Messi */ wikitext text/x-wiki === [[Lionel Messi]] === {{qapalı}} :<small>''Təqdim olunduğu tarix:'' 21 iyul 2022</small> :<small>''Məqaləni təqdim edən:'' {{istifadəçi|Solavirum}}</small> :<small>''İcraçı:'' — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:07, 21 iyul 2022 (UTC)</small> <!--Şərhlərinizi bu yazıdan aşağıda qeyd edin--> *{{lehinə}} Məlumatlar köhnəlib və indiki halda əhatəli deyil. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:09, 21 iyul 2022 (UTC) * {{Lehinə}} göstərilmiş arqumentlərə əsasən <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:29, 5 avqust 2022 (UTC) * {{Lehinə}} Məlumatlar illərlə yenilənməyib. Sırf məqalənin status alması üçün həmin perioda uyğun hazırlanıb, sonra isə unudulub. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:34, 5 avqust 2022 (UTC) ---- {{Qəbul edildi}} — məqalədən '''SM''' statusu geri alındı.[[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]</sup> 11:56, 6 avqust 2022 (UTC) {{qapalı-son}} q8hlhapxjarev778rrnydioanb33vlw Vikipediya:Qiymətləndirmə/Seçilmiş məqalələr/Zlatan İbrahimoviç 4 758606 6565065 6563566 2022-08-06T11:57:13Z Turkmen 92589 /* Zlatan İbrahimoviç */ wikitext text/x-wiki === [[Zlatan İbrahimoviç]] === {{qapalı}} :<small>''Təqdim olunduğu tarix:'' 21 iyul 2022</small> :<small>''Məqaləni təqdim edən:'' {{istifadəçi|Solavirum}}</small> :<small>''İcraçı:'' — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:11, 21 iyul 2022 (UTC)</small> <!--Şərhlərinizi bu yazıdan aşağıda qeyd edin--> *{{Lehinə}} Məlumatlar köhnədir. — [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 05:13, 21 iyul 2022 (UTC) * {{Lehinə}} göstərilmiş arqumentə əsasən <span style="font-family: 'Droid Sans', Calibri, Verdana, sans; color: silver;">— [[İstifadəçi:Toghrul R|Toghrul R]] <small>([[İstifadəçi müzakirəsi:Toghrul R|m]])</small></span> 09:29, 5 avqust 2022 (UTC) * {{Lehinə}} Məlumatlar illərlə yenilənməyib. Sırf məqalənin status alması üçün həmin perioda uyğun hazırlanıb, sonra isə unudulub. '''[[User:Grenzsoldat|<span style="background:#288485; color:#2F373E; padding:2px;">Grenzsoldat</span>]][[User talk:Grenzsoldat|<span style="background:#62BDB7; color:#2F373E; padding:2px;">✉</span>]]''' 09:34, 5 avqust 2022 (UTC) ---- {{Qəbul edildi}} — məqalədən '''SM''' statusu geri alındı.[[İstifadəçi:Turkmen|'''Turkmen''']] <sup>[[İstifadəçi müzakirəsi:Turkmen|'''müzakirə''']]</sup> 11:57, 6 avqust 2022 (UTC) {{qapalı-son}} tfg28grb5bnc5a8toyotqni8r5v8p2k Harvard Kolleci 0 758618 6564642 6557461 2022-08-05T22:11:57Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 2 books for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{universitet}} '''Harvard Kolleci''' — Harvard Kolleci [[Massaçusets]] ştatının [[Kembric]] [[şəhər]]ində yerləşən [[Sarmaşıq Liqası]] tədqiqat universiteti olan Harvard Universitetinin bakalavr kollecidir. 1636-cı ildə qurulan Harvard Kolleci [[ABŞ]]-ın ən qədim ali təhsil müəssisəsi olan <ref>{{Cite book|first1=Frederick |last1=Rudolph |title=The American College and University |year=1961 |page=3 |isbn=0-8203-1285-1 |publisher=University of Georgia Press}}</ref> və [[dünya]]nın ən prestijli təhsil müəssisəsi olan Harvard Universitetinin orijinal məktəbidir. <ref>*{{cite book|title=Making Harvard Modern: The Rise of America's University|url=https://archive.org/details/makingharvardmod00kell|last1=Keller |first1=Morton|last2=Keller|first2=Phyllis|publisher=Oxford University Press|isbn=0-19-514457-0|quote=Harvard's professional schools... won world prestige of a sort rarely seen among social institutions. [...] Harvard's age, wealth, quality, and prestige may well shield it from any conceivable vicissitudes.|year=2001|pages=[https://archive.org/details/makingharvardmod00kell/page/n493 463]–481}} *{{Cite book|title=How Harvard Rules: Reason in the Service of Empire|quote=... [Harvard's] tremendous institutional power and prestige [...] Within the nation's (arguably) most prestigious institution of higher learning ...|chapter=Sexual Shakedown|pages=[https://archive.org/details/howharvardrulesr00trum/page/326 326–336]|year=1989|publisher=South End Press|isbn=0-89608-284-9|editor1-first=John|last=Spaulding|first=Christina|editor-last=Trumpbour|chapter-url=https://archive.org/details/howharvardrulesr00trum/page/326}} *{{cite web|url=https://www.bloomberg.com/news/2011-03-10/harvard-mit-ranked-most-prestigious-universities-study-reports.html|title=Harvard, MIT Ranked Most Prestigious Universities, Study Reports|author=David Altaner|publisher=Bloomberg|date=March 9, 2011|access-date=March 1, 2012|archive-date=March 14, 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110314002025/https://www.bloomberg.com/news/2011-03-10/harvard-mit-ranked-most-prestigious-universities-study-reports.html|url-status=live}} *{{cite book|title=Collier's Encyclopedia|publisher=Macmillan Educational Co. |year=1986|quote=Harvard University, one of the world's most prestigious institutions of higher learning, was founded in Massachusetts in 1636.}} *{{cite web|last=Newport|first=Frank|title=Harvard Number One University in Eyes of Public Stanford and Yale in second place|date=26 August 2003|url=http://www.gallup.com/poll/9109/harvard-number-one-university-eyes-public.aspx|publisher=Gallup|access-date=6 June 2020|archive-date=25 September 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130925172644/http://www.gallup.com/poll/9109/harvard-number-one-university-eyes-public.aspx|url-status=live}} *{{Cite news |last=Leonhardt |first=David |url=https://www.nytimes.com/2006/09/17/weekinreview/17leonhardt.html |title=Ending Early Admissions: Guess Who Wins? |date=September 17, 2006 |work=The New York Times |access-date=March 27, 2020 |language=en-US |issn=0362-4331 |quote=The most prestigious college in the world, of course, is Harvard, and the gap between it and every other university is often underestimated. |archive-date=March 27, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200327234643/https://www.nytimes.com/2006/09/17/weekinreview/17leonhardt.html |url-status=live }} *{{cite book |last1=Hoerr |first1=John |title=We Can't Eat Prestige: The Women Who Organized Harvard |year=1997 |url=https://archive.org/details/wecanteatprestig00hoer |publisher=Temple University Press |page=[https://archive.org/details/wecanteatprestig00hoer/page/3 3]}} *{{cite magazine |url=https://www.theatlantic.com/education/archive/2018/09/america-private-college-tuition/569812/ |title=At Private Colleges, Students Pay for Prestige |magazine=The Atlantic |last=Wong |first=Alia |date=September 11, 2018 |quote=Americans tend to think of colleges as falling somewhere on a vast hierarchy based largely on their status and brand recognition. At the top are the Harvards and the Stanfords, with their celebrated faculty, groundbreaking research, and perfectly manicured quads. |access-date=June 6, 2020 |archive-date=February 26, 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210226171501/https://archive.org/details/makingharvardmod0000kell |url-status=live }}</ref> Harvard Kolleci [[Harvard Universiteti]]nin AB və SB dərəcələri təklif edən ənənəvi bakalavr proqramıdır. Son illərdə bu seçiciliklə ərizəçilərin beş faizindən az hissəsinin təklifi qəbul olunur. <ref>{{cite news|title=Record-Low 4.59 Percent of Applicants Accepted to Harvard Class of 2022|url=https://www.thecrimson.com/article/2018/3/29/harvard-regular-admissions-2022////|access-date=16 September 2019|newspaper=The Harvard Crimson|date=29 March 2018|archive-date=9 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201109012050/https://www.thecrimson.com/article/2018/3/29/harvard-regular-admissions-2022/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|title=Record-Low 4.5 Percent of Harvard College Applicants Accepted to Class of 2023|url=https://www.thecrimson.com/article/2019/3/29/2023-admit-numbers/|access-date=16 September 2019|newspaper=The Harvard Crimson|date=29 March 2019|archive-date=12 November 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201112021052/https://www.thecrimson.com/article/2019/3/29/2023-admit-numbers/|url-status=live}}</ref> Harvard Kolleci tələbələri 450-dən çox məktəbdənkənar təşkilatda iştirak edir və demək olar ki, hamısı kampusda yaşayırlar - birinci kurs tələbələri Harvard Yardında və ya yaxınlığında, yuxarı sinif tələbələri isə icma yönümlü “evlərdə” yaşayırlar. == Tarixi == Məktəb 1636-cı ildə Massaçusets Körfəzi Koloniyasının Böyük və Ümumi Məhkəməsinin səsverməsi ilə - heç bir resurs - bir bina, təlimatçı və ya tələbə olmadan yaranmışdır. 1638-ci ildə kollec Con London gəmisinin daşıdığı Şimali Amerikanın ilk məlum çap maşınının evi oldu. <ref name="FirstPrintingPress">{{cite web|title=The instrument behind New England's first literary flowering|url=http://news.harvard.edu/gazette/story/2012/03/harvard’s-first-impressions/|publisher=Harvard University|access-date=2014-01-18|archive-date=2016-07-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20160711053519/http://news.harvard.edu/gazette/story/2012/03/harvard%E2%80%99s-first-impressions/|url-status=live}}</ref><ref name="UHullMHSC">{{cite web|title=Rowley and Ezekiel Rogers, The First North American Printing Press|url=http://www.hull.ac.uk/mhsc/FarHorizons/Documents/EzekielRogers.pdf|publisher=Maritime Historical Studies Centre, University of Hull|access-date=2014-01-18|archive-date=2013-01-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20130123223546/http://www.hull.ac.uk/mhsc/FarHorizons/Documents/EzekielRogers.pdf|url-status=live}}</ref> Üç il sonra, kollec bütün kitabxanasını və pul əmlakının yarısını məktəbə vəsiyyət edən vəfat etmiş Çarlstaun naziri Con Harvardın (1607-1638) şərəfinə " Harvard " adlandırıldı. Harvardın ilk direktoru Nathaniel Eaton (1610-1674) olmuşdur . 1639-cu ildə o, həm də həddindən artıq intizam üçün işdən çıxarılan ilk təlimatçı oldu. <ref name="Samuel Eliot Morison 1986">Samuel Eliot Morison, ''Three Centuries of Harvard, 1636–1936'' (1986)</ref> Məktəbin ilk tələbələri 1642-ci ildə məzun oldular. "Harvard Hindistan Kolleci" dörd və ya beş yerli amerikalı üçün tutumlu qurulmuşdu və 1665-ci ildə "Wampanoagdan Kaleb Cheeshahteaumuck" Harvarddan məzun oldu, müstəmləkə dövründə bunu edən ilk hindli oldu. <ref>Monaghan, E. J., 2005, p.&nbsp;55, 59</ref> Hal-hazırda, Harvard Kolleci bakalavr pilləsinə qəbul, məsləhət, yaşayış, tələbə həyatı və atletika - ümumiyyətlə Harvard İncəsənət və Elmlər Fakültəsinin səlahiyyətində olan təlimat istisna olmaqla, bütün bakalavr məsələlərinə cavabdehdir. Harvard Kollecinin Prezidenti və Təqaüdçüləri kimi tanınan qurum bütün Universiteti idarə etməsinə baxmayaraq ənənəvi adını qoruyub saxlayır. 1879-cu ildə qurulan Radcliffe Kolleci əvvəlcə Harvard fakültəsinə qadınlar üçün mühazirələrini təkrarlamaq üçün pul ödəyirdi. <ref>{{cite book |first=Sally |last=Schwager |chapter=Taking up the Challenge: The Origins of Radcliffe |title=Yards and Gates: Gender in Harvard and Radcliffe History |editor=Laurel Thatcher Ulrich|location=New York |publisher=Palgrave Macmillan |year=2004 |isbn=1403960984 |pages=87–115}}</ref> 1970-ci illərdən bəri, Harvard qadınlar üçün bakalavr məsələlərinə cavabdehdir, baxmayaraq ki, qadınlar üçün Harvard diplomları 1999-cu ilə qədər Radcliffe prezidenti tərəfindən imzalanmışdır. <ref>{{cite report |title=Radcliffe Enters Historic Merger With Harvard |work=The Harvard Crimson |url=http://www.thecrimson.com/article/1999/4/21/radcliffe-enters-historic-merger-with-harvard |access-date=May 6, 2016 |date= |archive-date=October 11, 2017 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171011031437/http://www.thecrimson.com/article/1999/4/21/radcliffe-enters-historic-merger-with-harvard/ |url-status=live }}</ref> == Qəbul == Qəbul akademik şücaət, dərsdənkənar fəaliyyətlər və şəxsi keyfiyyətlərə əsaslanır. 2025-ci ilin bakalavr sinfi üçün Harvardda 57,435 ərizə var və 1,968 (qəbul nisbəti 3,4%) qəbul edilib. 2023-cü ilin bakalavr sinfi üçün, qeydiyyatdan keçmiş birinci kurs tələbələrinin orta 50%-lik SAT balları oxu və yazmaq üçün 710-770, riyaziyyat üçün 750-800, ACT kompozit balının orta 50%-i isə 33-35 idi. Orta məktəbdə orta bal (GPA) 4,18 idi. Köçürmə tələbələri üçün qəbul nisbəti təxminən 1% olmuşdur.<ref>{{cite web |last1=Menz |first1=Petey |title=The Real 1%: Harvard Admits 15 Transfer Students |url=https://www.thecrimson.com/article/2012/6/21/transfer-admissions-one-percent/#:~:text=From%20a%20pool%20of%201%2C448,juniors%20at%20approximately%201%20percent. |website=The Harvard Crimson |access-date=14 June 2021 |archive-date=9 April 2021 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210409190443/https://www.thecrimson.com/article/2012/6/21/transfer-admissions-one-percent/#:~:text=From%20a%20pool%20of%201%2C448,juniors%20at%20approximately%201%20percent. |url-status=live }}</ref> Harvard 2,500 ABŞ dolları Milli Fəaliyyət Təqaüdü alanların qeydiyyatına görə ardıcıl olaraq birinci yerdədir; 2022-ci il sinfinə 207 belə alimi qeyd etdi.<ref>{{cite web|title=NMSC 2018–2019 Annual Report|url=https://www.nationalmerit.org/s/1758/images/gid2/editor_documents/annual_report.pdf?gid=2&pgid=61|publisher=National Merit Scholarship Corporation}}</ref> Harvard Kolleci 2007-ci ildə "Erkən qəbul proqramı"nı bitirdi, lakin 2016-cı il və ondan sonrakı siniflər üçün "Erkən fəaliyyət proqramı" yenidən tətbiq olundu.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2006/09/12/education/12harvard.html|title=Harvard Ends Early Admission|newspaper=[[The New York Times]]|first1=Alan|last1=Finder|first2=Karen W.|last2=Arenson|date=September 12, 2006|access-date=August 1, 2020|archive-date=November 21, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201121084219/https://www.nytimes.com/2006/09/12/education/12harvard.html|url-status=live}}</ref> 2017-ci ilin payızında daxil olan birinci kurs tələbələri ilk olaraq əksəriyyəti (50,8%) "ağ olmayanlar" idi. <ref>{{cite news |last=Fernandes |first=Deirdre |url=https://www.bostonglobe.com/metro/2017/08/02/harvard-incoming-class-majority-nonwhite/5yOoqrsQ4SePRRNFemuQ2M/story.html |title=The majority of Harvard's incoming class is nonwhite |work=The Boston Globe |date=August 3, 2017 |access-date=August 4, 2017 |archive-date=November 11, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201111234150/https://www.bostonglobe.com/metro/2017/08/02/harvard-incoming-class-majority-nonwhite/5yOoqrsQ4SePRRNFemuQ2M/story.html |url-status=live }}</ref> Harvard tələbələrinin orta ailə gəliri $168,800-dir, tələbələrin 53%-i ən yüksək gəlirli 10% ailədən, 20%-i isə ən aşağı 60% ailədəndir.<ref name="NYT mobility index">{{cite news |last1=Aisch |first1=Gregor |last2=Buchanan |first2=Larry |last3=Cox |first3=Amanda |last4=Quealy |first4=Kevin |title=Economic diversity and student outcomes at Harvard |url=https://www.nytimes.com/interactive/projects/college-mobility/harvard-university |access-date=9 August 2020 |work=[[The New York Times]] |date=18 January 2017 |archive-date=9 December 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201209172714/https://www.nytimes.com/interactive/projects/college-mobility/harvard-university |url-status=live }}</ref> 2019-cu ilə qədər Harvard Kollecində təhsil haqqı təxminən 48,000 ABŞ dolları, ümumi dəyəri isə təxminən 70,000 dollar idi. Bununla belə, Harvard Birləşmiş Ştatların ən səmərəli maliyyə yardım proqramlarından birini təklif edir, ehtiyacı olan bütün tələbələr üçün 100% maliyyə ehtiyacı ödənilir. Gəlirləri 65 000 dollardan aşağı olan ailələr uşaqlarının burada iştirak etməsi üçün heç bir ödəniş etmirlər , 150 000 dollara qədər qazancı olan ailələr isə illik gəlirlərinin 10%-dən çoxunu ödəmir. Bu maliyyə yardımı yalnız ehtiyaca əsaslanır; heç bir nəaliyyət və ya atletik təqaüd tələb edilmir.<ref name="Costs and Tuition">{{cite web|url=https://college.harvard.edu/financial-aid/how-aid-works|title=How Aid Works|access-date=December 8, 2019|archive-date=December 12, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201212024808/https://college.harvard.edu/financial-aid/how-aid-works|url-status=live}}</ref> == Görkəmli məzunlar == ; '''Atletika''' :Craig Adams :Matt Birk :Rayan Fitzpatrik :Bobby Jones :Ceremi Lin :Dominik Mur :Kristofer Nowinski :Paul Wylie :Malkolm Hovard (Olimpiya qızıl medalçısı) ; '''Biologiya''' :Con Tayler Bonner :Jared Diamond :Erik Kandel :George Minot :Kiran Musunuru :Gregg L. Semenza :Harold M. Weintraub ; '''Biznes''' :Stiv Balmer :Lloyd Blankfein :Cim Kramer :Bill Gates (məzun olmadı) :Kenneth C. Griffin :Hawkins səfəri :William Randolph Hearst (məzun olmadı) :Andy Jassy :Sumner Redstone :Sheryl Sandberg :Eduardo Saverin :Mark Zukerberq (məzun deyil) ; '''Kimya''' :Martin Chalfie :Walter Gilbert :Martin Karplus :William Standish Knowles :Çarlz Sanders Peirce :Teodor Uilyam Riçards :William Howard Stein :James B. Sumner :Rocer Y. Tsien ; '''İqtisadiyyat''' :Ben Bernanke :Martin Feldstein :Jason Furman :Michael Kremer :Steven Levitt :Merton Miller :Kristofer A. Sims :Robert Solow :James Tobin ; '''Jurnalistika''' :Ross Douthat :Nikolas Kristof :Entoni Lyuis :Walter Lippmann :David E. Sanger :Chris Wallace :Kristen Welker :Metyu İqlesias ; '''Qanun''' :Harri Blekmun :Merrick Garland :Oliver Wendell Holmes Jr. :Mark F. Pomerantz :John Roberts :David Souter ; '''Ədəbiyyat''' :James Agee :William S. Burroughs :Michael Crichton :E. E. Kamminqs :Con Dos Passos :T. S. Eliot :Amanda Qorman :Norman Mailer :Maksvell Perkins :Erich Segal :Wallace Stevens :Con Apdayk ; '''Riyaziyyat''' :Manjul Bharqava :Dost Fletçer :David Mumford :Daniel Quillen ; '''İfa sənətləri''' :Karen Qaviola :Tatyana Əli :Darren Aronofski :Paris Barclay :Leonard Bernstein :Andy Borowitz :Amy Brenneman :Carter Burwell :Nestor Carbonell :Meredith Salenger :Elisabeth Shue :Whit Stillman :Mira Sorvino :James Toback ; '''Fəlsəfə''' :Donald Davidson :Daniel Dennett :Ralf Valdo Emerson :William James (məzun olmadı) :Tomas Kuhn :George Santayana :Henry David Thoreau :Cornel West ; '''Fizika''' :Philip W. Anderson :Percy Williams Bridgman :Roy J. Qlauber :Teodor Hall :David Li :J. Robert Oppenheimer :Saul Perlmutter :Neil deGrasse Tayson :Kenneth G. Wilson ; '''Siyasət''' :Con Adams :John Quincy Adams :Samuel Adams :Charlie Baker :Benazir Bhutto :Antoni Blinken :Richard Blumenthal :Pit Buttigieg :Pedro Albizu Kampos :Tom Cotton :Shaun Donovan :Ser Corc Dauninq :Al Franken == İstinadlar == <references />{{Xarici keçidlər}} 1tn4gfjvniomegh9diy3tn24q2vmgag Mərkəzi qüvvə 0 759116 6564614 6546798 2022-08-05T21:23:10Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 2 books for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki [[Klassik mexanika]]da cismə təsir göstərən mərkəzi [[Qüvvə (fiziki kəmiyyət)|qüvvə]], qüvvə mərkəzi tərəfindən cismi cəzb və ya itələmə xarakteri daşıyan qüvvədir.{{ref label|defn|a|a}}<ref name=":0">{{cite book|title=Classical Mechanics|url=https://archive.org/details/classicalmechani00tayl_953|last1=Taylor|first1=John R.|date=2005|publisher=Univ. Science Books|isbn=1-891389-22-X|location=Sausalito, Calif.|page=[https://archive.org/details/classicalmechani00tayl_953/page/n107 93]}}</ref> :<math> \vec{F} = \mathbf{F}(\mathbf{r}) = \left\vert F( \mathbf{r} ) \right\vert \hat{\mathbf{r}} </math> Burada <math display="inline"> \vec F </math> qüvvədir, '''F''' vektor qiymətli qüvvə funksiyası, F skalyar qiymətli qüvvə funksiyası, '''r''' radius vektoru, ||'''r'''|| onun modulu və <math display="inline"> \hat{\mathbf{r}} = \mathbf r / \|\mathbf r\|</math> radius vektoruna uyğun vahid vektordur. Bütün mərkəzi qüvvə sahələri [[Konservativ qüvvə|konservativ]] və ya sferik simmetrik deyil. Bununla belə, mərkəzi qüvvə yalnız və yalnız sferik simmetrik və ya fırlanma ilə invariant qalırsa, konservativdir.<ref>{{cite book |last1=Taylor|first1=John R. |title=Classical Mechanics |url=https://archive.org/details/classicalmechani00tayl_953|date=2005 |publisher=Univ. Science Books |location=Sausalito, California |isbn=1-891389-22-X |pages=[https://archive.org/details/classicalmechani00tayl_953/page/n147 133]–38}}</ref> == Xüsusiyyətləri == Konservativ olan mərkəzi qüvvələr həmişə [[potensial enerji]]<nowiki/>nin mənfi [[qradiyent]]<nowiki/>i olaraq ifadə edilə bilər:- :<math> \mathbf{F}(\mathbf{r}) = - \mathbf{\nabla} V(\mathbf{r})\text{, hansı ki, }V(\mathbf{r}) = \int_{|\mathbf{r}|}^{+\infin} F(r)\,\mathrm{d}r</math> (inteqralın yuxarı sərhəddi ixtiyaridir, çünki potensiala sabit əlavə etmək və ya çıxartmaq qüvvəni dəyişdirmir.) Konservativ sahədə ümumi [[mexaniki enerji]] ([[Kinetik enerji|kinetik]] və [[Potensial enerji|potensial]]) qorunur: : <math>E = \frac{1}{2} m |\mathbf{\dot{r}}|^2 + \frac{1}{2} I |\mathbf{w}|^2 + V(\mathbf{r}) = \text{constant}</math> (burada '''ṙ''' radius vektorunun zamana görə [[törəmə]]sidir yəni cismin [[sürət]]idir, ''''I'''' həmin cismin ətalət momentini, ''''w'''' isə [[bucaq sürəti]]<nowiki/>ni ifadə edir) və mərkəzi qüvvə sahəsində [[impuls momenti]] də qorunur: : <math>\mathbf{L} = \mathbf{r} \times m\mathbf{\dot{r}} = \text{constant}</math> Çünki qüvvənin verdiyi fırlanma [[moment]]<nowiki/>i sıfırdır. Nəticədə, cisim impuls vektoruna perpendikulyar olan, mərkəz ehtiva edən müstəvidə hərəkət edir və [[Kepler qanunları|Keplerin ikinci qanunu]]<nowiki/>na tabe olur. İstənilən mərkəzi qüvvənin təsiri altında hərəkət edən cismin Keplerin ikinci qanununa tabe olduğunu da göstərmək olar. Bununla belə, birinci və üçüncü qanunlar [[Ümumdünya cazibə qanunu|Nyutonun ümumdünya cazibə qanunu]]<nowiki/>nun tərs-kvadratik təbiətindən asılıdır və digər mərkəzi qüvvələr üçün ümumiyyətlə keçərli deyil. Konservativ olmanın nəticəsi olaraq, bu xüsusi mərkəzi qüvvə sahələri irrotasionaldır, yəni ''başlanğıcdan başqa'' onun [[rotator]]<nowiki/>u sıfırdır. : <math> \nabla\times\mathbf{F} (\mathbf{r}) = \mathbf{0}\text{.}</math> == Nümunələr == [[Cazibə qüvvəsi]] və [[Kulon qanunu|Kulon qüvvəsi]] mərkəzi qüvvənin yalnız 1/''r''<sup>2</sup> ilə mütənasüb olan iki tanış nümunəsidir. <math> F( \mathbf{r} ) </math> mənfidirsə, bu cür qüvvə sahəsində olan cisim Keplerin qanunlarına tabe olur. Üçölçülü [[harmonik ossilyator]]<nowiki/>un qüvvə sahəsi mərkəzidir - <math> F( \mathbf{r} ) = -k/r^2 </math>. [[Bertrand teoremi]]<nowiki/>nə görə, bu iki <math> F( \mathbf{r} ) = -k/r^2 </math>və ''<math> F( \mathbf{r} ) = -kr </math>'' qüvvə sahələri bütün məhdud orbitlərin stabil qapalı orbitlər olduğu yeganə mümkün mərkəzi qüvvə sahələridir. Bununla belə, bəzi qapalı orbitləri olan başqa qüvvə sahələri də mövcuddur. ==Qeydlər== {{note label|defn|a|a}}Bu məqalədə Teylorun kitabında verilmiş mərkəzi qüvvənin tərifindən istifadə edilir.<ref name=":0" /> Başqa bir yayğın tərif (''ScienceWorld''<ref name="wolfram">{{cite web | url=http://scienceworld.wolfram.com/physics/CentralForce.html| title=Central Force | author=Eric W. Weisstein| authorlink=Eric W. Weisstein |year=1996–2007 |work=ScienceWorld | publisher=Wolfram Research| accessdate=2008-08-18}} </ref>) qüvvənin sferik simmetrik olması məhdudiyyətini əlavə edir: <math> \vec{F} = \mathbf{F}(\mathbf{r}) = F( \|\mathbf{r}\| ) \hat{\mathbf{r}} </math>. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Qüvvə]] [[Kateqoriya:Klassik mexanika]] k8ntt157lj7re93i9wnq745tlexxa3m Sarı Saltıq 0 759141 6564689 6547102 2022-08-06T00:33:16Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Şəxs}}  '''Sarı Saltıq''' və ya '''Sarı Saltuq''' ("sarışın",<ref>{{cite book|title=Popular Sufism in Eastern Europe Sufi Brotherhoods and the Dialogue with Christianity and 'Heterodoxy'|url=https://archive.org/details/popularsufismeas00norr|year=2006|author=H.T. Norris|page=[https://archive.org/details/popularsufismeas00norr/page/n80 66]}}</ref> {{Dil-ota|صارى صالتق|Ṣarı̊ Ṣaltı̊q}}; həmçinin Sarı Saltıq Baba və ya Sarı Saltıq Dədə də adlandırılır; {{DVTY}}) — XIII əsr türk ələvi dərvişi. [[Balkan yarımadası|Balkanlarda]] və [[Yaxın Şərq|Yaxın Şərqin]] bəzi bölgələrində yaşayan [[Bəktaşilik|bəktaşi]] [[Sufizm|sufi]] müsəlmanları, eləcə də əsas [[Sünnilər|sünni]] müsəlman icması tərəfindən [[övliya]] kimi ona hörmət edilir. == Tarixi şəxsiyyəti == XIV əsrdə yaşamıış mərakeşli səyyah [[İbn Bətutə|İbn Bətutəyə]] görə, Saltuq "vəcd etmiş pərəstişkar" idi, baxmayaraq ki, "onun haqqında [[Şəriət|ilahi qanunla]] məzəmmət edilən şeylər deyilir".<ref name="Norris3">Norris, ''Islam in the Balkans'', pp. 146-47.</ref> Müxtəlif mənbələr onu [[Mahmud Heyrani|Mahmud Heyraninin]]<ref>Wittek, ''Yazijio<u>gh</u>lu 'Ali on the Christian Turks...'', p. 658</ref> və ya [[Hacı Bektaş Vəli|Hacı Bektaş Vəlinin]]<ref>Babinger, Sarı Saltuk Baba ''(Ṣari Ṣaltik Dede)'', p. 171</ref> şagirdi, ya da [[Əhməd Rifai|Əhməd Rifainin]] davamçılarından birinin şagirdi hesab edirlər.<ref>Kiel, ''Ottoman urban development...'', p. 287</ref> XVII əsr səyyahı [[Övliya Çələbi|Övliya Çələbinin]] qeydlərinə görə, onun əsl adı Mehmed olmuş, özü də əslən [[Buxara|Buxaradan]] olmuşdur.<ref name="EncIsl72">Babinger, ''Ṣari Ṣaltik Dede'', p. 172</ref> XX əsrin əvvəllərində tarixçi Frederik Hazluk onun [[Krım|Krımdan]] olan [[Krım tatarları|tatar]] tayfasından olduğunu güman etmiş, onun ətrafında formalaşan kultun Dobrucaya gətirildiyini, ardınca bəktaşilər tərəfindən yayıldığını təklif etmişdir.<ref>{{sitat|Sari Saltik, the Bektashi apostle par excellence of [[Rumeli]], seems to have had a similar history. He appears to have been originally the saint of a Tatar tribe in the Crimea, which emigrated to Baba Dagh in Rumania, carrying its cult with it. Developed by the Bektashi, Sari Saltik loses every trace of his real origin and figures as one of the missionary saints sent by [[Əhməd Yəsəvi|Ahmed Yasevi]] for the conversion of Europe.|müəllif=Hasluck|mənbə=''Christianity and Islam under the Sultans'', p. 340}}</ref> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === * {{cite encyclopedia|first=Franz|last=Babinger|author-link=Franz Babinger|title=Ṣari Ṣaltik Dede|encyclopedia=First Encyclopaedia of Islam|pages=171–172|volume=VII|editor=Houtsma, M. Th. et all|publisher=[[Brill Publishers|E.J. Brill]]|orig-year=1913-1936|year=1993|location=Leiden|isbn=90-04-09796-1}} * {{cite book|last=Hasluck|first=F. W.|author-link=Frederick William Hasluck|title=Christianity and Islam under the Sultans|chapter=XXXII. Sari Saltik|volume=II|publisher=Hasluck Press|date=2007|isbn=1-4067-5887-6|pages=429–439|orig-year=1929}} * {{cite book|last=Kiel|first=Machiel|editor=Gilles Veinstein|title=Syncretismes Et Heresies Dans L'Orient Seljoukide Et Ottoman|series=Collection Turcica|volume=IX|date=2005|publisher=Peeters Publishers|isbn=90-429-1549-8|chapter=Ottoman urban development and the cult of a heterodox Sufi Saint: Sarı Saltuk Dede and towns of İsakçe and Babadağ in the northern Dobruja}} * {{cite book|last=Norris|first=H. T.|title=Islam in the Balkans: Religion and Society Between Europe and the Arab World|date=1993|publisher=University of South Carolina Press|isbn=0-87249-977-4|url-access=registration|url=https://archive.org/details/islaminbalkansre00norr}} * {{cite journal|last=Wittek|first=Paul|title=Yazijio<u>gh</u>lu 'Ali on the Christian Turks of the Dobruja|journal=Bulletin of the School of Oriental and African Studies|volume=14|issue=3|pages=639&ndash;668|publisher=[[Cambridge University Press]] on behalf of [[School of Oriental and African Studies]]|year=1952|doi=10.1017/S0041977X00088595|jstor=609124}} == Xarici keçidlər == * [https://kryegjyshataboterorebektashiane.org/en/the-bektashi-tariqat-in-albania/ Sarı Saltıq Albaniyada] [[Kateqoriya:Türkiyə sufiləri]] [[Kateqoriya:Övliyalar]] [[Kateqoriya:XIII əsr şəxsləri]] brcbcyqfm00rlyd9m4cc1rup7dqh7ko Məntəşəoğulları bəyliyi 0 759164 6564798 6554768 2022-08-06T07:02:07Z Rövşən İşık 184342 wikitext text/x-wiki {{Tarixi dövlət | adı = Menteşə bəyliyi | orijinal_adı = {{lang-tr|Menteşeoğulları, Menteşe}} | quruluş_ili = 1261 | süqut_ili = 1424 | xəritəsi = Anadolu Beylikleri.png | xəritənin_izahı = Anadolu bəylikleri | rəsmi_dilləri = [[Türk dili]] | dini = [[Sünni]] [[İslam]] | paytaxtı = Menteşə | s1 = Anadolu Səlcuqlu Dövləti |s1_bayrağı = Anatolian Seljuk Sultanate.JPG |s2 = Bizans imperiyası |s2_bayrağı = Flag of Palaeologus Emperor - Libro del conosçimiento de todos los rregnos.svg | x1 = Osmanlı imperiyası | x1_bayrağı = Flag of the Ottoman Empire (1453-1844).svg | demonimi = | indi = | bayrağı = }} '''Menteşə bəyliyi''', '''Menteşəoğulları bəyliyi''' ({{lang-ota|منتشه اوغللرى}}, {{Lang-tr|Menteşeoğulları, Menteşe}}) — [[Rum sultanlığı|Anadolu Səlcuqlu dövlətinin]] dağılması və parçalanması ilə başlayan [[Anadolu bəylikləri]] dövründə Cənub-Qərbi Anadoluda qurulmuş bir Türk bəyliyidir.<ref>[http://www2.let.uu.nl/Solis/anpt/ejos/pdf/VG01.pdf Ahdnameler ışığında Osmanlı-Venedik diplomatik ilişkileri - Ottoman-Venetian diplomatics, the Ahd-Names (İngilizce)], Dr. Hans Theunissen, Leiden Üniversitesi, Hollanda, 1998, içinde 5. bölüm</ref> Sərhədləri təxminən indiki Muğla vilayəti ilə üst-üstə düşən bu bəyliyin hakimiyyəti XIII əsrin ortalarından XV əsrin əvvəllərinə qədər davam etmişdir. Digər Anadolu bəylikləri kimi [[Osmanlı imperatorluğu|Osmanlı imperatorluğunun]] hakimiyyəti altına keçir. Muğla vilayəti Osmanlı imperatorluğunun son dövrlərinə qədər Menteşe vilayəti olaraq bilinirdi. == Tarixi == Səlcuq Sultanı [[I Əlaəddin Keyqubad]] dövründə bölgədə türkmən tayfaları intensiv məskunlaşmağa başladılar. Əhali sayı artdıqca, türklər sərhəd bölgələrində bizanslıları sıxışdırdılar. [[Nikeya imperiyası]] mövcud olduğu müddətdə onun şərq sərhədi bu istehkamlar tərəfindən idarə olunurdu və hər qalada bir qubernator-arxon var idi. 1261-ci ildə [[Konstantinopol]]un qaytarılması və paytaxtın Nikeyadan buraya köçürülməsi ilə [[Bizans imperiyası|Bizans]]ın Asiya sərhədlərində dağınıqlıq başlandı. Qalalarda qubernatorlar qalsa da, lakin mərkəz artıq onlara təcili yardım göstərə bilməyirdi. Bizansın praktiki olaraq ordusu yox idi və muzdluların çağırışı olmadan özünü müdafiə edə bilmirdi. Yunan qubernatorları öz başlarına buraxılmışdı.{{sfn|İnalcık|2007|}} Axırey bölgəsində müdafiə zonasının kənarında yerləşən istehkamların bir hissəsi uzun müddət təmir olunmamışdı və müdafiə üçün az istifadə olunurdu. Məhz bu yerdə türklər ilk dəfə [[Egey dənizi]]nə keçə bildilər.{{sfnm|Korobeĭnikov|2014|Korobeinikov|2010|Жуков|1988|p1=218|p2=217|p3=19}} Məntəşəoğulları bəyliyi [[Qaramanoğulları bəyliyi]] ve [[Çobanoğulları bəyliyi]] kimi türklerin Bizansdan qəbul etdiyi torpaqlarda yarandı.{{sfn|Еремеев, Мейер|1992|страницы=90—91}} 1261-ci ildən sonra dəniz yolu ilə bu bölgəyə gələn və [[Dənizli]] sahilləri{{Sfn|Merçil, Karakaya|2004}}{{Sfn|Merçil|1991}}{{Sfn|Uzunçarşılı|1969|p=70}} ilə dağları arasındakı ərazidə məskunlaşan türkmənlər tərəfindən yaradıldığı, bəyliyin əsasını qoyanın 1295-ci ildə öldüyü məlumdur.{{Sfn|Жуков|1988|страницы=21}} 1304-cü ildə bəyin kürəkəni Məntəşə Sasan Birgini tutanda əmirlik artıq mövcud idi,{{Sfn|Еремеев, Мейер|1992|p=95}} lakin bəzən bəyliyin əsasının qoyulması traixini 1309-cu ilə də aid edirlər.{{sfn|Запорожец|2011|loc=}} == Məntəşə bəy == Məntəşənin atası Sultan II Əlaəddin (1254-1257) dövründə Sivasda{{sfn|Еремеев, Мейер|1992|страницы=91}}{{Sfn|Merçil|1991}} Səlcuqlu valisi olub. Ata Məntəşə Səlcuqlardan [[İqta|iqta]] olaraq [[Fəthiyə körfəzi]]nin sahil bölgəsini almışdır.{{Sfn|Жуков|1988|страницы=22}} (Əmir əs-Savahil “sahil hökmdarı” deməkdir).{{Sfn|Merçil|1991}} Paximer Məntəşəni “Salpakis” adlandırıb və bu adın da “cəsur” mənasını verdiyini açıqlayıb.{{Sfn|Жуков|1988|страницы=20}}{{Sfn|Жуков|1988|страницы=21}} Yeremeyev və Meyerin fikrincə,{{sfn|Еремеев, Мейер|1992|страницы=91}} Məntəşə öz fəaliyyətinə [[Qaraxanilər dövləti|Qaramanilərin]] vassalı kimi başlamış, sonra Bizansın [[Kariya]] vilayətinin ərazisində bəylik qurmuşdur.{{sfn|Еремеев, Мейер|1992|страницы=91}} Bəyliyin [[Egey dənizi]] sahilində yerləşməsi Məntəşə və onun nəslinin sonrakı fəaliyyəti üçün əsas göstərici oldu. Bu, ərazilərini artırmaq və ticarət əlaqələrini genişləndirmək məqsədi daşıyırdı.{{sfn|Еремеев, Мейер|1992|страницы=91}} Məntəşə bəyin adı ilk dəfə Şərq mənbələrində [[Qaramanoğlu Mehmed bəy|Məhəmməd bəy Qaramanoğlu]] ilə birlikdə Cimri üsyanında iştirakı ilə əlaqədar çəkilir.{{Sfn|Жуков|1988|страницы=20}} Bizans mənbələrində də Məntəşə 1282,{{Sfn|Merçil, Karakaya|2004}}{{Sfn|Merçil|1991}} 1283{{sfn|Korobeĭnikov|2014|p=250}} və ya 1284-cü illərdə{{sfn|Korobeĭnikov|2014|p=250}}{{Sfn|Жуков|1988|страницы=20}} Tralla və Nissanın{{Sfn|Merçil|1991}}{{Sfn|Жуков|1988|страницы=20}}{{sfn|Korobeĭnikov|2014|p=250}} tutulması ilə əlaqədar olaraq çəkilir.{{Sfn|Failler|1984|p=250}} Məntəşəoğulları əvvəlcə [[Səlcuqlular]]ın hakimiyyəti altında idilər.{{Sfn|Merçil, Karakaya|2004}}{{Sfn|Merçil|1991}} 1291-ci ilin sonlarında [[Qaramanoğlu Günəri bəy]] [[Keyxatu xan]] [[Konya]]nı mühasirəyə aldıqdan sonra [[Anadolu]]ya gələrək, Məntəşə də daxil olmaqla, bəyliklərin torpaqlarını talan edir.{{Sfn|Merçil, Karakaya|2004}}{{Sfn|Merçil|1991}}{{Sfn|Жуков|1988|страницы=22}} Məntəşə bəyin nə vaxt vəfat etdiyi bilinməsə də, bunun 1293-cü ildən sonra{{Sfn|Merçil, Karakaya|2004}} və 1295-ci ildən gec olmayaraq baş verdiyi güman edilir.{{Sfn|Failler|1994|p=85}} Maksim Planudun məktubuna görə o, Bizanslılarla döyüşdə həlak olmuş, dul qadını və xəzinəsi Bizanslıların əlinə keçmişdir.{{Sfn|Жуков|1988|страницы=21}}{{Sfn|Failler|1994|p=85}} == Ərazisi == 1282-ci ildən sonra baş verən hadisələrdə Məntəşə bəyin adına rast gəlinmir. Onun 1282-ci ilin sonunda və ya 1283-cü ildə vəfat etdiyi güman edilir. [[Fəthiyə|Fəthiyənin]] yaxınlığındakı məzarında dəfn edilib. Məntəşə bəydən sonra onun yerinə oğlu Məntəşəoğlu Məsud bəy gəldi. Sultanlığın dəyişməsindən yararlanmaq istəyən Bizanslılar yenidən Kariyaya səfər etdilər, lakin buna nail ola bilmədilər. Bizanslıları məğlub edən Məsut bəy qurduğu güclü donanması ilə [[Rodos]] adasına enir. 1300-cü ildə edilən desantla Rodos adasının türklər tərəfindən fəthi Papalığı hərəkətə keçirdi. 1300-cü ildə edilən desantla Rodos adasının türklər tərəfindən fəthi [[Papa dövləti]]ni hərəkətə keçirdi. Papa V Klemens və Fransa kralı [[IV Filip (Fransa)|IV Filip]]in təşviqi və köməyi ilə yarı dəniz quldurları, yarı təriqət üzvlərindən ibarət olan [[Malta ordeni]] cəngavərləri [[Rodos]]a hücum etdilər. 1310-cu ildə başlayan Malta ordeni cəngavərlərinin hücumu, 1314-cü ildə xristianlıq adına bütün Rodosu geri alana qədər davam etdi. 1320-ci ildən vəfat edən Məsud bəyin yerinə oğlu Məntəşəoğlu Şücaüddin Orxan bəy keçdi. Şücaüddin bəy də 1320-ci ildə Rodos adasına ekspedisiya təşkil edib adanı geri almaq istəsə də buna nail ola bilmədi. 1340-cı illərdə vəfat etdiyi təxmin edilən Şücaüddin Orxan bəyin yerinə oğlu Məntəşəoğlu İbrahim bəy keçdi. İbrahim bəy 1344-cü ildə [[Səlib yürüşləri]] zamanı işğal edilmiş [[İzmir]]i geri almaq üçün Aydınoğlu Umur bəyə kömək etdi. MƏntəşə donanması bu dövrdə latınları daima sıxışdırırdı. Məntəşə və Venesiya donanmasının mübarizəsi 1355-ci il müqaviləsinə qədər davam etdi. 1360-cı ildə İbrahim bəyin ölümü ilə bəylik onun üç oğlu Musa, Məhməd və Əhməd arasında bölünərək idarə olundu. == Süqutu == [[Osmanlı imperatorluğu|Osmanlı imperatorluğunun]] Anadolu və [[Rumeli]]də genişlənməsi və böyüməsi ilə paralel olaraq Məntəşəoğulları bəyliyinin torpaqları [[Yıldırım Bəyazid]]in 1390-cı il Anadolu yürüşünün sonunda Osmanlı hakimiyyətinə keçdi və 1402-ci il [[Ankara]] müharibəsinə qədər Osmanlı hakimiyyəti altında qaldı. [[Əmir Teymur]] Anadolu bəyliklərini əvvəlki yerlərinə qaytardıqda Məntəşəoğulları bəyliyini Mənteəşəoğlu İbrahim bəyin oğlu Məntəşəoğlu İlyas bəyə verilməsi barədə əmr verdi. 1402-1413-cü illər arası [[:en:Ottoman Interregnum|Osmanlı padşahlıqlar dövründən]] sonra Menteşeoğulları ailəsi 1414-cü ildə Osmanlı Sultanı [[I Mehmed]]in hökmranlığını tanıdı. Məntəşəoğulları bəyliyinin torpaqları 1424-cü ildə bütünlüklə Osmanlı imperatorluğuna qatıldı. == İdarəetmə, iqtisadiyyat, mədəniyyəti == Bəyliyi ulubəy titulunu daşıyan ailənin ən böyüyü idarə edirdi. O, müqavilələr bağlayır, sikkələr zərb etdirir, adına xütbə də oxunulurdu. Bəyliyin paytaxtı Milyas, bəylərin yay iqamətgahı isə yəqin ki, Peçin şəhəri idi. Bəyliyin ticarət limanı Palatiya idi. Orta əsrlərin sonlarında dəniz indiki ilə müqayisədə Palatiyaya daha yaxın idi və Menderes çayı ona çıxışı təmin edirdi. Balata və onun ətrafında venesiya tacir icması mövcud idi.{{Sfn|Merçil, Karakaya|2004}} XIV-XV əsrin əvvəllərində Palatiya venesiyalıların Kiçik Asiya ticarətinin mərkəzlərindən biri idi.{{Sfn|Жуков|1986}} Venesiyalılar Məntəşə bəyi Palatiya əmiri adlandırırdılar. Bəylikdən odun, [[qatran]], [[İpək|ipək]],{{Sfn|Pedani|2015|p=232}} [[taxıl]], mal-qara, [[alüminium]] və qullar ixrac edilirdi.{{Sfn|Жуков|1986}} Şəkər, ədviyyat, [[kətan]], [[gümüş]],{{Sfn|Pedani|2015|p=232}} [[şərab]] və [[sabun]] isə digər ölkələrdən idxal edilirdi.{{Sfn|Жуков|1986}} E.Zahariadın fikrincə, Məntəşəoğulları bəyliyində rüsumlar, rüsumları iki dəfə artırılan qonşu Aydından fərqli olaraq, mövcud olduğu bütün dövr ərzində dəyişməz qalmışdır.{{Sfn|Жуков|1986}} Məntəşəoğulları öz ölkələrini çoxlu gözəl binalar ucaltdırdılar.{{Sfn|Merçil, Karakaya|2004}}{{Sfn|Merçil|1991}} Bunlardan Milyasdakı Hacı İlyas məscidi (1330), Peçində Əhməd bəyin mədrəsəsi (1375), Milyasdakı Böyük Məscidi (Ulu Cami) (1378-ci ildə tikilmiş və bu yaxınlarda bərpa edilmiş), İlyas bəyin Balatdakı Böyük Məscidi (Ulu Cami) (1404),{{Sfn|Merçil|1991}}{{Sfn|The Legacy of the Emirates|2013}} Milyasda 1330-cu ildə Orxan Məntəşə tərəfindən tikilmiş məscid,{{Sfn|Кононенко|2019|страницы=438—440}} Sökdə Süleyman Məntəşə tərəfindən 1299-cu ildə tikilmiş məscidləri qeyd etmək olar.{{Sfn|Райс|2017|страницы=212}} Məntəşə bəy alim və yazıçılara himayədarlıq edir, onların himayəsi altında bəzi əsərlər türk dilinə tərcümə olunurdu.{{Sfn|Merçil, Karakaya|2004}}{{Sfn|Merçil|1991}} Məsələn, Qiyasəddin Mahmudun "Bəznaməsinin" farscadan türkcəyə tərcüməsində (Bâznâme-i Pâdişahi - şahin ovu haqqında risalə) böyük əməyi olmuşdur. [[Milan]]da saxlanılan bu əlyazma fon Hammer tərəfindən nəşr edilmişdir. “İldisie” tibb əsəri də İlyas bəyin dəstəyi ilə fars dilindən tərcümə edilmişdir.{{Sfn|Merçil|1991}}. == Donanması == Məntəşəoğulları digər [[Anadolu bəylikləri]] arasında güclü donanma yaratmaq üçün göstərdikləri ciddi səylərinə görə diqqət çəkir. Misirdəki [[Məmlük dövləti]] [[franklar]]a qarşı [[Anadolu]]dan kömək istəyərkən, Məntəşəoğullarının 200 qarnizon göndərmə sözü veməsi dənizlərdə güc və səviyyələrini göstərmək baxımından əhəmiyyətli idi.<ref>{{cite web |url=http://www2.let.uu.nl/Solis/anpt/ejos/pdf/VG07.pdf |title=Venedik ile Türkmen Beylikleri Menteşe and Aydın - Venice and the Turcoman Begliks of Menteşe and Aydın |author= |date= |website= |publisher= |language=en |access-date= 23 iyul 2022|archive-url= https://web.archive.org/web/20050429162918/http://www2.let.uu.nl/Solis/anpt/ejos/pdf/VG07.pdf|archive-date= }}</ref> “Buradakı türkmənlərin başçısı Məntəşə [[Qaramanoğulları bəyliyi|Qaramanlıların]] mübarizəsində onlarla birlikdə hərəkət etmişdi. Şübhəsiz ki, onların bu müharibədə və ya daha sonra [[Əşrəfoğulları bəyliyi|Əşrəfoğulları]] ilə apardıqları müharibədə məğlubiyyətindən sonra Ladikdən kənara köçərək 1282-ci ildə bu bölgələrdə olanlarla vuruşaraq bölgəyə yerləşdi. XIV əsrin əvvəllərində Məntəşəlilərin torpaqlarına Milyas, [[Muğla]], yəni qədim Kariya daxil idi. Sahilə çatdıqda, [[Rodos]]da məskunlaşan [[Malta ordeni]]nin xristian cəngavərləri ilə qarşılaşdılar və onları məğlub etdilər. Onlar yerli dənizçilərin adət-ənənələrini mənimsədilər və türkmənlər bölgədə dəniz ticarəti və dəniz quldurluğu ilə məşğul olmağa başladılar.<ref>Claude Cahen,Osmanlılardan Önce Anadolu'da Türkler,E Yayınları,2012,s.357.</ref> == Hökmdarlarının siyahısı == {| class="wikitable" |+ !Ad ! Hakimiyyət illəri |- |Məntəşə bəy |1261—1295 |- |Məsud bəy |1295—1319 |- |Orxan bəy |1319—1337 |- |İbrahim bəy |1337—1354 |- |Musa bəy |1354—1375 |- |Əhməd Qazi bəy |1375—1391 |- |Məhməd bəy |1391 |- |Osmanlı hakimiyyəti illərində |1391—1402 |- |İlyas bəy |1402—1421 |- |Leys |1421—1424/25 |- |Əhməd |1421—1424 |} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{kitab3|автор=Еремеев Д. Е., Мейер М. С.|заглавие=История Турции в средние века и новое время|ссылка=http://annales.info/islam/turkey/uchebnik/index.htm|ответственный=|издание=|место=М.|издательство=Изд-во Московского университета|год=1992|страницы=|страниц=246|isbn=5211022017|isbn2=|ref=Еремеев, Мейер}} * {{kitab3|автор=Жуков К.А.|заглавие=Эгейские эмираты в XIV—XV вв|ссылка=https://books.google.ru/books?id=2gLHswEACAAJ|ответственный=|издание=|место=|издательство=Изд-во «Наука», Главная редакция восточной литературы|год=1988|страницы=|страниц=191|isbn=|isbn2=|ref=Жуков}} * {{məqalə|ссылка=http://vremennik.biz/opus/BB/47/57383|ref=Жуков|автор=Жуков К. А.|заглавие=Рецензия на: Eliz. A. Zachariadou. Trade and Crusade. Venetian Crete and the Emirates of Menteshe and Aydin (1300–1415). — Library of the Hellenic Institute of Byzantine and Post Byzantine Studies. Venice, 1983, № 11. XXXVI + 276 p., 2 pl.|год=1986|язык=|место=Venice|издание=Византийский Временник|тип=|месяц=|число=|том=47(22)|номер=|страницы=256—260|issn=}} * {{kitab3||автор=Запорожец В. М.|заглавие=Сельджуки|ссылка=|ответственный=|место=М.|издательство=Воениздат|год=2011|страниц=294|isbn=5203021252|ref=Запорожец|издание=|страницы=|часть=§3. Развитие военно-политической и социально-экономической ситуации в Малой Азии после исчезновения государства Сельджуков и ухода монголов|ссылка часть=https://oldevrasia.ru/library/V--M--Zaporozhets_Seldzhuki/23}} * {{kitab3|автор=Кононенко Е.|год=2019|isbn=978-5-04-167926-2|страниц=955|издательство=Litres|заглавие=Анатолийская мечеть XI–XV вв. Очерки истории архитектуры|ссылка=https://books.google.ru/books?id=KJqUDwAAQBAJ|ответственный=|издание=|место=|страницы=|ref=Кононенко}} * {{kitab3|ref=Райс|ссылка=https://books.google.ru/books?id=jwIHj9A0TTUC&hl=ru&source=gbs_navlinks_s|автор=Райс Т.|заглавие=Сельджуки. Кочевники – завоеватели Малой Азии|год=2017|место={{М.}}|издательство=Литрес|страниц=3040|isbn=5457030172, 9785457030176}} * {{kitab3|автор=Успенский, Фёдор Иванович|заглавие=История Византийской империи|ответственный=|издание=|место=М.-Л.|издательство=Издательство Академии Наук СССР|год=1948|страницы=|страниц=|isbn=|том=3|ref=Успенский|ссылка=http://www.odinblago.ru/istoria_vizantii3/36}} * {{kitab3|год=1899|страниц=496|издательство=Sumptibus Societatis|заглавие=Diplomatarium veneto-levantinum sive Acta et diplomata res venetas, graecas atque levantis illustrantia|ссылка=https://books.google.com/books?id=OcNuNvtmlwEC|автор=|ответственный=|издание=|место=|страницы=|isbn=|pages=293—296, 305–306|volume=IX, part 2}} * {{kitab3|автор=Chaucer Geoffrey|год=2018|isbn=978-3-7340-1430-7|страниц=809|заглавие=The Canterbury Tales and Other Poems|ссылка=https://books.google.ru/books?id=Z95vDwAAQBAJ|pages=27|ref=Chaucer}} * {{kitab3|ref=Doukas|ссылка=https://books.google.ru/books/about/Decline_and_Fall_of_Byzantium_to_the_Ott.html?id=rPkcAAAAYAAJ&redir_esc=y|автор=Doukas|заглавие=Decline and Fall of Byzantium to the Ottoman Turks|ответственный=Magoulias, Harry, ed.|год=1975|издательство=Wayne State University Press|страниц=360|isbn=9780814315408}}{{ref-en}} * {{məqalə|ссылка=https://islamansiklopedisi.org.tr/ilyas-bey|ref=Emecen|автор=Emecen F.|заглавие=İlyas Bey|год=2000|издание=Islam Ansiklopedisi|pages=162—163|volume=22|issn=|язык=|тип=|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=}}{{ref-tr}} * {{məqalə|ссылка=https://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1994_num_52_1_1887|ref=Failler|автор=Failler Albert|заглавие=Les émirs turcs à la conquête de l'Anatolie au début du 14e siècle|год=1994|язык=|издание=Revue des études byzantines|тип=|месяц=|число=|том=52|выпуск=1|номер=|страницы=69–112|issn=|doi=10.3406/rebyz.1994.1887}} * {{məqalə|ссылка=https://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1984_num_42_1_2160|ref=Failler|автор=Failler Albert|заглавие=La restauration et la chute définitive de Tralles au 13e siècle|год=1984|язык=|издание=Revue des études byzantines|тип=|месяц=|число=|том=42|выпуск=1|номер=|страницы=249–263|issn=|doi=10.3406/rebyz.1984.2160}} * {{kitab3|автор=Ibn Battuta|заглавие=Travels in Asia and Africa: 1325-1354|ссылка=https://ia801608.us.archive.org/18/items/in.ernet.dli.2015.39643/2015.39643.Ibn-Battuta.pdf|ответственный=H.a.r. Gibb|место=L.|издательство=Broadway House|год=1929|том=|pages=|allpages=|isbn=|ref=Ibn Battuta}}{{ref-en}} * {{məqalə|ссылка=http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c33/c330276.pdf|ref=İnalcık|автор=İnalcık H.|заглавие=Osman I|год=2007|издание=Islamansiklopedisi|pages=443—453|volume=33||allpages=}}{{ref-tr}} * {{kitab3|автор=Kastritsis Dimitris J.|заглавие=The Sons of Bayezid: Empire Building and Representation in the Ottoman Civil War of 1402-1413|ссылка=https://books.google.ru/books?id=71gecaO-m9oC|издательство=BRILL|год=2007|страниц=275|isbn=9004158367|ref=Kastritsis}}{{ref-en}} * {{kitab3|автор=Korobeinikov D. A.|часть=How “Byzantine” were the early Ottomans? Bithynia in ca. 1290–1450|заглавие=Osmanskii miri osmanistika. Sbornik statei k 100-letiiu so dnia rozhdeniia A. S. Tveritinovoi (1910–1973)|ссылка=https://book.ivran.ru/f/osmanskij-mir-i-osmanistika-2010.pdf|ответственный=I. V. Zaitsev and S. F. Oreshkova, eds.,|издание=|место=Moscow|издательство=|год=2010|страницы=|страниц=|pages=215—239|isbn=|isbn2=|ref=Korobeinikov}}{{ref-en}} * {{kitab3|автор=Korobeĭnikov Dimitri|год=2014|isbn=978-0-19-870826-1|страниц=405|издательство=Oxford University Press|заглавие=Byzantium and the Turks in the Thirteenth Century|ссылка=https://books.google.com/books?id=eU9jBAAAQBAJ|ответственный=|издание=|место=|страницы=|ref=Korobeĭnikov}} * {{kitab3|ref=Melikoff|автор=Melikoff I.|заглавие=GERMIYAN-OGHULLARI|ответственный=In Houtsma, Martijn Theodoor|год=1991|издание=|место=Leiden|издательство=BRILL|страницы=989—990|volume=II|серия=The encyclopaedia of Islam, new edition|isbn=|isbn2=|||}}{{ref-en}} * {{kitab3|автор=Merçil E.|заглавие=Menteşe-Oğulları|ответственный=In Houtsma, Martijn Theodoor|издание=|место=Leiden|издательство=BRILL|год=1991|страницы=1018—1019|volume=6|серия=The encyclopaedia of Islam, new edition|ref=Merçil|страниц=|isbn=}}{{ref-en}} * {{məqalə|ссылка=https://islamansiklopedisi.org.tr/menteseogullari|ref=Merçil, Karakaya|автор=Merçil E., Karakaya E.|заглавие=Menteşeoğulları|год=2004|издание=Islamansiklopedisi|pages=153—156|volume=29|issn=}}{{ref-tr}} * {{məqalə|ссылка=https://islamansiklopedisi.org.tr/ilyas-bey|ref=Zekai Mete|автор=Zekai Mete|заглавие=Menteşe|год=2004|издание=Islam Ansiklopedisi|pages=150—152|volume=29|issn=|язык=|тип=|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=}}{{ref-tr}} * {{kitab3|автор=Öney G., Bulut L., Çakmak Ş., Daş E., Demir A.|год=2013|isbn=978-3-902782-21-2|страниц=438|издательство=Museum With No Frontiers|заглавие=Early Ottoman Art: The Legacy of the Emirates|ссылка=https://books.google.ru/books/about/Early_Ottoman_Art_The_Legacy_of_the_Emir.html?id=x0DdBAAAQBAJ|ответственный=|издание=|место=|страницы=|часть=1. Milas|ref=The Legacy of the Emirates}} * {{məqalə|ссылка=http://www.kocaelitarihisempozyumu.com/bildiriler2/21.pdf|ref=Pedani|автор=Pedani M.P.|заглавие=The turks and the sea in the venetian documents (14th-15th centuries)|год=2015|язык=|место=Kocaeli|издание=Uluslararası Karamürsel Alp ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri|издательство=Kocaeli belediesi|тип=|месяц=|число=|том=|номер=|страницы=|pages=231—238|issn=}}{{ref-en}} * {{məqalə|ссылка=|автор=Turan O.|заглавие=Anatolia in the period of the Seljuks and the Beyliks|год=1977|ответственный=P. M. Holt, Ann K. S. Lambton, Bernard Lewis|язык=|издание=The Cambridge History of Islam|издательство=Cambridge University Press|pages=231–262|isbn=978-1-139-05502-4|issn=|doi=10.1017/chol9780521219464.009}}{{ref-en}} * {{kitab3|автор=Uzunçarşılı İ. H.|часть=Menteşe Oğulları|заглавие=Anadolu beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu devletleri|ссылка=https://archive.org/details/IsmailHakkUzuncarsl.AnadoluBeylikleriVeAkkoyunluKarakoyunluDevletleri1969/page/n31|ответственный=|издание=|место=|издательство=Türk Tarih Kurumu Basımevi|год=1969|страницы=|страниц=|pages=70—83|allpages=372|ref=Uzunçarşılı|isbn=}}{{ref-tr}} * {{kitab3|автор={{tərcüməsiz|Узунчаршили, Исмаил Хакки|Uzunçarşılı İ. H.|tr|İsmail Hakkı Uzunçarşılı}}|заглавие=Osmanlı Tarihi|ссылка=http://docs.neu.edu.tr/library/nadir_eserler_el_yazmalari/TAR%C4%B0H/UZUNCARSILI/Uzuncarsili_Isma%C4%B1l_Hakk%C4%B1_Osmanli_Tarihi_c_I.pdf|место=Ankara|издательство=Türk Tarih Kurumu|год=|ref=Uzunçarşılı|seite=|часть=Menteşe Oğulları Beyliği|pages=54—57, cild 1|ответственный=|издание=|страницы=|страниц=|isbn=9756945125|isbn2=}}{{ref-tr}} * {{məqalə|ссылка=https://islamansiklopedisi.org.tr/germiyanogullari|ref=Varlık|автор=Varlık Mustafa Çetin|заглавие=Germiyanoğulları|год=1996|издание=Islamansiklopedisi|pages=33—35|volume=14}}{{ref-tr}} * {{kitab3|автор=Wittek Paul|заглавие=Menteşe Beyliği|ответственный=Trans:Orhan Şaik Gökyay|издание=|место=Ankara|издательство=Turk Tarih Kurumu Yayinlari|год=1944|страницы=|страниц=|isbn=|ref=Wittek}}{{ref-tr}} * {{kitab3|автор=Zachariadou E. A.|заглавие=Trade and Crusade: Venetian Crete and the Emirates of Menteshe and Aydin (1300–1415)|ссылка=https://www.worldcat.org/title/trade-and-crusade-venetian-crete-and-the-emirates-of-menteshe-and-aydin-1300-1415/oclc/144691037|место=Venice|издательство=Istituto Ellenico di Studi Bizantini e Post-bizantini di Venezia|год=1983|серия=Library of the Hellenic Institute of Byzantine and Post-Byzantine Studies ;no. 11|ref=Zachariadou}}{{ref-en}} {{Anadolu bəylikləri}} [[Kateqoriya:Anadolu bəylikləri]] [[Kateqoriya:1261-ci ildə yarananlar]] {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Anadolu bəylikləri]] [[Kateqoriya:1261-ci ildə yarananlar]] 6o5jt758vr2s428aare8xqhbl8ieof3 Aydın Əzizbəyov 0 759239 6564650 6548174 2022-08-05T22:21:08Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |şəkil = |şəklin ölçüsü = |titul = [[Azərbaycan hökumət başçılarının siyahısı|Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin]] müavini |bayraq = Emblem of Azerbaijan.svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl = 13 fevral 1992 |dövr son = 6 mart 1992 |prezident = [[Ayaz Mütəllibov]] |baş nazir = [[Həsən Həsənov (siyasətçi)|Həsən Həsənov]] |titul_2 = Azərbaycan Respublikasının Dövlət Maddi-Texniki Təchizat Komitəsinin sədri |bayraq_2 = Emblem of Azerbaijan.svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan.svg |dövr əvvəl_2 = 5 fevral 1991 |dövr son_2 = 22 may 1992 |sələfi_2 = ''qurumun adı dəyişdirilib |xələfi_2 = [[Fərrux Zeynalov]]<br>''(material ehtiyatları naziri kimi) |titul_5 = Azərbaycan SSR Dövlət Maddi-Texniki Təchizat Komitəsinin sədri |bayraq_5 = Emblem of the Azerbaijan SSR.svg |bayraq2_5 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_5 = 10 mart 1989 |dövr son_5 = 5 fevral 1991 |sələfi_5 = [[Rəhim Hüseynov (siyasətçi)|Rəhim Hüseynov]] |xələfi_5 = ''qurumun adı dəyişdirilib |təltifləri = + |vikianbar = }} '''Aydın Şamil oğlu Əzizbəyov''' — Azərbaycan dövlət xadimi, Azərbaycan Dövlət Maddi-Texniki Təchizat Komitəsinin sədri (1989–1992), [[Azərbaycan hökumət başçılarının siyahısı|Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin]] müavini (1992) == Həyatı == Aydın Şamil oğlu Əzizbəyov 1945-ci ildə anadan olmuşdur.<ref name="who">{{cite book|title= Who Was Who in the Soviet Union|url= https://archive.org/details/whowaswhoinsovie0000unse|chapter= The State Committees of the Republic of Azerbaijan|year= 1992|language= en|location= München; London; New York; Paris|publisher= [[:d:Q324303|K. G. Saur]]|page= [https://archive.org/details/whowaswhoinsovie0000unse/page/115 115]|isbn= 3-598-10810-9}}</ref> İxtisasca mühəndis-energetikdir.<ref name="kom89">{{məqalə|başlıq= Ајдын Шамил оғлу Әзизбәјов|yarımbaşlıq= Азәрбајҹан ССР Дөвләт Мадди-Техники Тәҹһизат Комитәсинин сәдри|qəzet= [[Xalq qəzeti|Коммунист]]|tarix= 11 март 1989-ҹу ил|nömrə= 59|say= 20827|səhifə= 1|dil= az-cyrl}}</ref> Əmək fəaliyyətinə 1967-ci ildə [[Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası|Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyası]] [[AMEA Fizika İnstitutu|Fizika İnstitutunun]] böyük mühəndisi kimi başlamışdır. 1968-ci ildən 1973-cü ilədək Elmlər Akademiyası [[AMEA İdarəetmə Sistemləri İnstitutu|Kibernetika İnstitutunun]] aspirantı, kiçik elmi əməkdaşı olmuşdur. 1973-cü ildən 1983-cü ilədək Azərbaycan SSR Dövləttəchizat Komitəsi respublika hesablama mərkəzinin direktoru işləmişdir.<ref name="kom89"/> Aydın Əzizbəyov 1983-cü ildə Azərbaycan SSR Dövlət Maddi-Texniki Təchizat Komitəsi sədrinin müavini vəzifəsinə irəli çəkilmişdir. 1989-cu ilin mart ayında isə bu komitənin sədri təyin edilmişdir.<ref name="kom89"/> O, bu vəzifədə 1992-ci ilin may ayınadək işləmiş, paralel olaraq 1992-ci ilin fevral–mart aylarında [[Azərbaycan hökumət başçılarının siyahısı|Azərbaycan Respublikası Baş nazirinin]] müavini olmuşdur. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan SSR hökuməti (1985–1991)]] * [[I Azərbaycan hökuməti]] dk0hzfg6hmqfb9sjr2m8e9w13wxzw47 Nikolay Saakov 0 759389 6564645 6549335 2022-08-05T22:14:37Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |şəkil = Nikolay Saakov.png |şəklin ölçüsü = 220px |titul = [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] Baş Maddi-Texniki Təchizat İdarəsinin rəisi |bayraq = Emblem of the Azerbaijan SSR (1940-1978).svg |bayraq2 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl = 20 oktyabr 1965 |dövr son = 19 oktyabr 1973 |sələfi = ''qurum yaradılıb |xələfi = [[Rəhim Hüseynov (siyasətçi)|Rəhim Hüseynov]] |titul_2 = Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini |bayraq_2 = Emblem of the Azerbaijan SSR (1940-1978).svg |bayraq2_2 = Flag of Azerbaijan SSR.svg |dövr əvvəl_2 = 19 may 1954 |dövr son_2 = 6 iyun 1957 |sədr_2 = [[Sadıq Rəhimov]] |təltifləri = + }} '''Nikolay Vartanoviç Saakov''' ({{dil-hy|Նիկոլայ Վարդանովիչ Սահակով}}; {{DVTY}}) — Azərbaycan-sovet dövlət xadimi, [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] Baş Maddi-Texniki Təchizat İdarəsinin rəisi (1965–1973), Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti sədrinin müavini (1954–1957), [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nin IV–VIII çağırış deputatı. == Həyatı == Nikolay Vartanoviç Saakov 1908-ci ildə [[Qroznı]] şəhərində fəhlə ailəsində anadan olmuşdur. 1927-ci ildə ikinci dərəcəli məktəbi bitirmiş, 1933-cü ildə isə [[Azərbaycan Texniki Universiteti|Azərbaycan Politexnik İnstitutunu]] bitirərək mühəndis-arxitektor ixtisasını almış və [[Türkmənistan SSR|Türkmənistan]] ağır sənaye ittifaqının istehsalat şöbəsinin mühəndisi vəzifəsinə göndərilmişdir. [[Qızıl Ordu|Fəhlə-Kəndli Qızıl Ordusu]] sıralarında bir il xidmət etdikdən sonra o, Qroznıdakı "Krasnı molot" zavodunda quraşdırma sexinin rəisi vəzifəsində işləmişdir.<ref name="dep5">{{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|5|506|Nikalay Vartanoviç Saakov}}</ref> 1935-ci ilin fevral ayında Nikolay Saakov [[Bakı]]ya gələrək müxtəlif tikinti təşkilatlarında çalışmışdır. 1939-cu ilin əvvəllərində [[Bakı Şəhər Zəhmətkeş Deputatlar Soveti]] İcraiyyə Komitəsinin arxitektura-planlaşdırma şöbəsinin rəisi təyin edilmişdir.<ref name="dep5"/> 1941-ci ilin iyul ayından Azərbaycan SSR xalq daxili işlər komissarının müavini, [[Daxili İşlər Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan SSR Xalq Daxili İşlər Komissarlığı]] İdarəsinin rəisi olmuşdur. 1946-cı ildən neft sənayesi sistemində bir sıra tikinti təşkilatlarına başçılıq etmişdir.<ref name="dep6">{{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|6|273|Saakov Nikolay Vartanoviç}}</ref> 1949-cu ildən 1951-ci ilədək Azərbaycan Dəniz Neft Birliyi rəisinin müavini, sonra üç il "Baş qərb neft tikintisi" tikinti-quraşdırma trestinin rəisi vəzifələrində işləmişdir.<ref name="dep5"/> Nikolay Saakov 1954-cü ildən [[Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti]] sədrinin müavini, 1957-ci ildən isə Azərbaycan SSR Xalq Təsərrüfatı Şurası sədrinin birinci müavini vəzifələrində işləmişdir.<ref name="dep6"/> 1965-ci ilin oktyabr ayından həyatının sonunadək Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti Baş Maddi-Texniki Təchizat İdarəsinə başçılıq etmişdir.<ref name="kom73">{{məqalə|başlıq= Н. В. Сааков|qəzet= [[Xalq (qəzet, Azərbaycan)|Коммунист]]|tarix= 20 октјабр 1973-ҹү ил|nömrə= 247|say= 15462|səhifə= 3|dil= az-cyrl}}</ref> Nikolay Saakov 1939-cu ildən [[Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası|ÜİK(b)P]] (Sov.İKP) üzvü olmuş, [[Azərbaycan SSR Ali Soveti]]nin IV–VIII çağırış deputatı seçilmişdir.<ref name="dep8">{{Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatları|8|303|Saakov Nikolay Vartanoviç}}</ref> O, 1956–1963-cü illərdə [[Azərbaycan Kommunist Partiyası]] Mərkəzi Komitəsinin üzvü, 1964-cü ildən isə üzvlüyünə namizəd olmuşdur.<ref name="prom">{{cite book|title= Prominent personalities in the USSR|url= https://archive.org/details/prominentpersona00inst|chapter= Saakov, Nikolay Vartanovich|year= 1968|publisher= Scarecrow Press|language= en|location= Metuchen, New Jersey|page= [https://archive.org/details/prominentpersona00inst/page/533 533]}}</ref> Xəzərdə dəniz yataqlarının kəşfində göstərdiyi xidmətlərə görə Nikolay Saakova 1951-ci ildə 1-ci dərəcəli [["Stalin" mükafatı]] verilmişdir. Bundan əlavə, üç dəfə [["Qırmızı əmək bayrağı" ordeni]], eləcə də "[["Qırmızı ulduz" ordeni|Qırmızı ulduz]]", "[["Şərəf nişanı" ordeni|Şərəf nişanı]]" ordenləri və medallarla təltif edilmişdir.<ref name="kom73"/> "[[Azərbaycan SSR əməkdar mühəndisi]]" fəxri adına layiq görülmüşdür.<ref name="dep6"/> Nikolay Saakov 1973-cü il oktyabrın 19-da 65 yaşında qəflətən vəfat etmişdir.<ref name="kom73"/> Oktyabrın 20-də [[Fəxri Xiyaban]]da dəfn olunmuşdur.<ref>{{məqalə|başlıq= Н. В. Сааковун дәфни|qəzet= [[Xalq (qəzet, Azərbaycan)|Коммунист]]|tarix= 21 октјабр 1973-ҹү ил|nömrə= 248|say= 15463|səhifə= 3|dil= az-cyrl}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * {{cite web|url= https://pamyat-naroda.ru/heroes/kld-card_uchet_officer13615698/|title= Сааков Николай Вартанович|publisher= Память народа|language= ru|access-date= 26 iyul 2022}} == Həmçinin bax == * [[Azərbaycan SSR hökuməti (1953–1955)]] * [[Azərbaycan SSR hökuməti (1955–1959)]] * [[Azərbaycan SSR hökuməti (1967–1971)]] * [[Azərbaycan SSR hökuməti (1971–1975)]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin IV çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin V çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VI çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan SSR Ali Sovetinin VIII çağırış deputatları]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvləri]] [[Kateqoriya:Azərbaycan Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin üzvlüyünə namizədlər]] syk2zcmp45tic1xvbiguidydmcij3xb İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2 2 759434 6564331 6562547 2022-08-05T18:44:59Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} adventure</p> <h1 style="color: gray;">Flowers by Ana</h1> <h3>Tweeter</h3> <h1 style="color: pink;">Flowers by Ana</h1> !doctype html> <html>  <body>   <a href="https://getmimo.com">Learn to Code</a>  </body> </html> <!doctype html> <html> <body> <h3>Popular Places</h3> <a href="">Antarctica</a> <br> <a href="">Kyoto</a> </body> </html> [[Vikipediya:Redaktə sayına görə vikipediyaçıların siyahısı|📉]] [[File:Edge (video game) edge time, animated.gif]] [https://web.archive.org/web/20220805181838/https://oneoks501423695.wordpress.com/ https://Qədir Quliyev Polad oğlu//oneks] ec65p31d01aez6bfls4ks9uh4ys9q8r 6564655 6564331 2022-08-05T22:45:09Z Qraf061 242998 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" | style="font-size: 90%"|[[File:Go-home-2.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061|ANA SƏHİFƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Circle-icons-mail.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|MÜZAKİRƏ]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Notebook and Pen Flat Icon Vector.svg|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Yaratdığım məqalələr|Məqalələr]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Paste Icon Inkscape.svg|57px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qaralama/2|QARALAMA]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Wappen Doernberg.svg|56px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Mükafatlarım|MÜKAFATLARIM]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:Qraf Star.png|60px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf ulduzu|QRAF Ulduzu]]'''</font> | style="font-size: 90%"|[[File:ODM stub icon.svg|55px|none]] <hr> <font color="#000000">'''[[İstifadəçi:Qraf061/Qraf Ordeni|QRAF Ordeni]]'''</font> | |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} adventure</p> <h1 style="color: gray;">Flowers by Ana</h1> <h3>Tweeter</h3> <h1 style="color: pink;">Flowers by Ana</h1> !doctype html> <html>  <body>   <a href="https://getmimo.com">Learn to Code</a>  </body> </html> <!doctype html> <html> <body> <h3>Popular Places</h3> <a href="">Antarctica</a> <br> <a href="">Kyoto</a> </body> </html> [[Vikipediya:Redaktə sayına görə vikipediyaçıların siyahısı|📉]] [[File:Edge (video game) edge time, animated.gif]] [https://quliyevqdir1.wixsite.com/qdirquliyevpolad/ https://Qədir Quliyev Polad oğlu//oneks] qgi2dzloo4ktr60v3ymspesjhjondd2 İstifadəçi:Grenzsoldat/Töhfələrim 2 759581 6564449 6554218 2022-08-05T19:45:08Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#000000" |- | {{İstifadəçi:Grenzsoldat/Başlıq (ümumi)}} |} {| width="100%" style="background-color:#DCDCDC; border:#606060solid 2px; color:#000000" |- | <center> <hr> '''<big>Yaratdığım məqalələrin siyahısı</big>''' <hr> <div style="height:250px; width:420px; overflow:auto; padding:16px; text-align:left; border:solid 1px;"> # (05.08.2022) — [[Pərvin Məmmədov (idmançı)]] # (05.08.2022) — [[Namiq Abaslı]] # (05.08.2022) — [[Səid Nəcəfzadə]] # (05.08.2022) — [[Rövşən Bayramov]] # (31.07.2022) — [[Hacı Əliyev]] # (28.07.2022) — [[Ruzanna Məmmədova]] </div> </center> <hr> {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="font-size: 90"|<font color="#000000">'''Bu səhifə Azərbaycan dilli Viкipediya istifadəçisinin şəxsi səhifəsidir.'''</font> |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} |} 7udbn3hlh4cufla2qepn4pl1zckbir1 6564484 6564449 2022-08-05T19:56:22Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#000000" |- | {{İstifadəçi:Grenzsoldat/Başlıq (ümumi)}} |} {| width="100%" style="background-color:#DCDCDC; border:#606060solid 2px; color:#000000" |- | <center> <hr> '''<big>Yaratdığım məqalələrin siyahısı</big>''' <hr> <div style="height:250px; width:420px; overflow:auto; padding:16px; text-align:left; border:solid 1px;"> # (05.08.2022) — [[Lamiyə Vəliyeva]] # (05.08.2022) — [[Pərvin Məmmədov (idmançı)]] # (05.08.2022) — [[Namiq Abaslı]] # (05.08.2022) — [[Səid Nəcəfzadə]] # (05.08.2022) — [[Rövşən Bayramov]] # (31.07.2022) — [[Hacı Əliyev]] # (28.07.2022) — [[Ruzanna Məmmədova]] </div> </center> <hr> {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="font-size: 90"|<font color="#000000">'''Bu səhifə Azərbaycan dilli Viкipediya istifadəçisinin şəxsi səhifəsidir.'''</font> |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} |} jolvtm5mq0ql3bhcqrd0ole82zlksor 6564624 6564484 2022-08-05T21:30:12Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#000000" |- | {{İstifadəçi:Grenzsoldat/Başlıq (ümumi)}} |} {| width="100%" style="background-color:#DCDCDC; border:#606060solid 2px; color:#000000" |- | <center> <hr> '''<big>Yaratdığım məqalələrin siyahısı</big>''' <hr> <div style="height:250px; width:420px; overflow:auto; padding:16px; text-align:left; border:solid 1px;"> # (10.08.2022) — [[Emin Əhmədov]] # (05.08.2022) — [[Lamiyə Vəliyeva]] # (05.08.2022) — [[Pərvin Məmmədov (idmançı)]] # (05.08.2022) — [[Namiq Abaslı]] # (05.08.2022) — [[Səid Nəcəfzadə]] # (05.08.2022) — [[Rövşən Bayramov]] # (31.07.2022) — [[Hacı Əliyev]] # (28.07.2022) — [[Ruzanna Məmmədova]] </div> </center> <hr> {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="font-size: 90"|<font color="#000000">'''Bu səhifə Azərbaycan dilli Viкipediya istifadəçisinin şəxsi səhifəsidir.'''</font> |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} |} 2pk1xv9dfzyjkc3mrezk1blvmt44lnq İstifadəçi:Grenzsoldat/Statuslu məqalələrim 2 759584 6564164 6561759 2022-08-05T16:45:09Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#787878" |- | {{İstifadəçi:Grenzsoldat/Başlıq (ümumi)}} |} {| width="100%" style="background-color:#DCDCDC; border:#606060 solid 2px; color:#000000" |- | <hr> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Status'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Məqalə'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Statusu aldığı tarix'''</center> |- |<center>1.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Yuna Kim]] |<center>15.08.2020</center> |- |<center>2.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin V çağırış deputatları]] |<center>01.09.2020</center> |- |<center>3.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin IV çağırış deputatları]] |<center>18.09.2020</center> |- |<center>4.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Adelina Sotnikova]] |<center>20.09.2020</center> |- |<center>5.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Maya Şibutani]] |<center>24.09.2020</center> |- |<center>6.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış deputatları]] |<center>26.09.2020</center> |- |<center>7.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Tessa Vertyu]] |<center>05.10.2020</center> |- |<center>8.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Aleks Şibutani]] |<center>16.10.2020</center> |- |<center>9.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Yuliya Lipnitskaya]] |<center>16.10.2020</center> |- |<center>10.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Meril Devis]] |<center>20.10.2020</center> |- |<center>11.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Skot Moir]] |<center>20.10.2020</center> |- |<center>12.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Tatyana Totmyanina]] |<center>25.10.2020</center> |- |<center>13.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırış deputatları]] |<center>25.10.2020</center> |- |<center>14.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Maksim Marinin]] |<center>28.11.2020</center> |- |<center>15.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Çarli Vayt]] |<center>30.11.2020</center> |- |<center>16.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Ketlin Osmond]] |<center>18.12.2020</center> |- |<center>17.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Yelena Radionova]] |<center>25.12.2020</center> |- |<center>18.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Polad Həşimov]] |<center>16.01.2021</center> |- |<center>19.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin II çağırış deputatları]] |<center>28.01.2021</center> |- |<center>20.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Şükür Həmidov]] |<center>06.03.2021</center> |- |<center>21.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Aleksandra Trusova]] |<center>20.03.2021</center> |- |<center>22.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Zaur Nudirəliyev]] |<center>20.03.2021</center> |- |<center>23.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Ramiz Qasımov (pilot)]] |<center>06.05.2021</center> |- |<center>24.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanlarının siyahısı]] |<center>18.05.2021</center> |- |<center>25.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Camal İsmayılov]] |<center>31.05.2021</center> |- |<center>26.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Hacı Əliyev]] |<center>2022</center> |- |<center>27.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[["Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilənlərin siyahısı]] |<center>2022</center> |- |<center>28.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[["İstiqlal" ordeni ilə təltif edilənlərin siyahısı]] |<center>2022</center> |- |<center>29.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Rövşən Bayramov]] |<center>2022</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Cəmi'''</center> |- |<center>2020</center> |<center>5</center> |<center>8</center> |<center>4</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''17'''</center> |- |<center>2021</center> |<center>—</center> |<center>6</center> |<center>2</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''8'''</center> |- |<center>2022</center> |<center>2</center> |<center>—</center> |<center>2</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''4'''</center> |- | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Ümumi'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''7'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''14'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''8'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''29'''</center> |} {{sütun/son}} <hr> {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="font-size: 90"|<font color="#000000">'''Bu səhifə Azərbaycan dilli Viкipediya istifadəçisinin şəxsi səhifəsidir.'''</font> |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} |} d22i6nvaknjrbblw4g91jcnsd0aa37f 6564620 6564164 2022-08-05T21:26:24Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {| width="100%" style="background-color:#288485; border:#606060 solid 2px; color:#787878" |- | {{İstifadəçi:Grenzsoldat/Başlıq (ümumi)}} |} {| width="100%" style="background-color:#DCDCDC; border:#606060 solid 2px; color:#000000" |- | <hr> {{sütunlar}} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Sıra'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Status'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Məqalə'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Statusu aldığı tarix'''</center> |- |<center>1.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Yuna Kim]] |<center>15.08.2020</center> |- |<center>2.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin V çağırış deputatları]] |<center>01.09.2020</center> |- |<center>3.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin IV çağırış deputatları]] |<center>18.09.2020</center> |- |<center>4.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Adelina Sotnikova]] |<center>20.09.2020</center> |- |<center>5.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Maya Şibutani]] |<center>24.09.2020</center> |- |<center>6.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin VI çağırış deputatları]] |<center>26.09.2020</center> |- |<center>7.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Tessa Vertyu]] |<center>05.10.2020</center> |- |<center>8.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Aleks Şibutani]] |<center>16.10.2020</center> |- |<center>9.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Yuliya Lipnitskaya]] |<center>16.10.2020</center> |- |<center>10.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Meril Devis]] |<center>20.10.2020</center> |- |<center>11.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Skot Moir]] |<center>20.10.2020</center> |- |<center>12.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Tatyana Totmyanina]] |<center>25.10.2020</center> |- |<center>13.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin III çağırış deputatları]] |<center>25.10.2020</center> |- |<center>14.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Maksim Marinin]] |<center>28.11.2020</center> |- |<center>15.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Çarli Vayt]] |<center>30.11.2020</center> |- |<center>16.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Ketlin Osmond]] |<center>18.12.2020</center> |- |<center>17.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Yelena Radionova]] |<center>25.12.2020</center> |- |<center>18.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Polad Həşimov]] |<center>16.01.2021</center> |- |<center>19.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Azərbaycan Milli Məclisinin II çağırış deputatları]] |<center>28.01.2021</center> |- |<center>20.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Şükür Həmidov]] |<center>06.03.2021</center> |- |<center>21.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Aleksandra Trusova]] |<center>20.03.2021</center> |- |<center>22.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Zaur Nudirəliyev]] |<center>20.03.2021</center> |- |<center>23.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Ramiz Qasımov (pilot)]] |<center>06.05.2021</center> |- |<center>24.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[[Vətən Müharibəsi Qəhrəmanlarının siyahısı]] |<center>18.05.2021</center> |- |<center>25.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Camal İsmayılov]] |<center>31.05.2021</center> |- |<center>26.</center> |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> |[[Emin Əhmədov]] |<center>10.08.2022</center> |- |<center>27.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Hacı Əliyev]] |<center>2022</center> |- |<center>28.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[["Heydər Əliyev" ordeni ilə təltif edilənlərin siyahısı]] |<center>2022</center> |- |<center>29.</center> |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> |[["İstiqlal" ordeni ilə təltif edilənlərin siyahısı]] |<center>2022</center> |- |<center>30.</center> |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> |[[Rövşən Bayramov]] |<center>2022</center> |} {{sütun}} {| class="wikitable" | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''İl'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>[[Fayl:Cscr-featured.png|16x16px|alt=]]</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>[[Fayl:Symbol support vote.svg|15x15px|alt=]]</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>[[Fayl:Feat lists.png|15x15px|alt=]]</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Cəmi'''</center> |- |<center>2020</center> |<center>5</center> |<center>8</center> |<center>4</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''17'''</center> |- |<center>2021</center> |<center>—</center> |<center>6</center> |<center>2</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''8'''</center> |- |<center>2022</center> |<center>2</center> |<center>1</center> |<center>2</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''5'''</center> |- | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''Ümumi'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''7'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''15'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''8'''</center> | bgcolor="DCDCDC" |<center>'''30'''</center> |} {{sütun/son}} <hr> {| width="100%" style="text-align:center; border: 1px solid #696969; background-color:#FFFFFF" |- padding:1em;padding-top:0.5em;" |style="font-size: 90"|<font color="#000000">'''Bu səhifə Azərbaycan dilli Viкipediya istifadəçisinin şəxsi səhifəsidir.'''</font> |[[File:Wikimedia.png|60px|none]] |} |} fd2eh9mhbmo51xi8cmiqs9h7q075p6d Müzakirə:2022 1 759754 6564824 6553272 2022-08-06T07:50:47Z 5.197.200.91 wikitext text/x-wiki {{müzakirə}} == Redaktə müharibəsi == Salam {{U|Resul1289}}, zəhmət olmasa, redaktələri geri qaytarmayasınız. Bu etdiyiniz qayda pozuntusu kimi qəbul edilir. Ətraflı müzakirə səhifənizə qeyd etmişəm, diqqət yetirə bilərsiniz. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 08:35, 28 iyul 2022 (UTC) {{U|Sura Shukurlu}}, zəhmət olmasa, bura göz ata bilərsinizmi? Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 08:40, 28 iyul 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:Dancewithdevil]] istifadəçi təcrübəsiz olduğu üçün xəbərdarlıq edib səhifəni də bir müddətlik mühafizə altına aldım. Siz özünüz də redaktə müharibəsindən çəkinməlisiniz. İndiki halda [[VP:3GQ]] qaydasını pozmuş olursunuz. Bu kimi hallarda bir dəfə geri qaytarıb inzibatçılardan birinə müraciət edin. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 09:17, 28 iyul 2022 (UTC) ::@{{U|Sura Shukurlu}}, aydındır. Zəhmət olmasa, istifadəçi tərəfindən edilmiş son redaktəni də geri qaytarın. Fikrimcə, yarım-mühafizə tətbiq etsəniz yetərli idi. Təşəkkür edirəm. Hörmətlə, [[user:dancewithdevil|dancewithdevil]] ([[user talk:dancewithdevil|müzakirə]]) 09:25, 28 iyul 2022 (UTC) :::Dəyişdirdim. Fərqinə varmamışam heç. [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 09:31, 28 iyul 2022 (UTC) == Redaktələrin silinməsi == Salam. Səbəb göstərilmədən redaktələrin silinir. Xahiş edirəm silməyin. Redaktələrm ingiliscə olan məqalədən tərcümədir — [[Xüsusi:Fəaliyyətlər/5.197.200.91|5.197.200.91]] 07:50, 6 avqust 2022 (UTC) dwhmbs0awr07tm6emxthyu46527l0fx Türkiyə milliyətçiliyi 0 759854 6564719 6553853 2022-08-06T02:08:33Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki [[Fayl:Flag_of_Turkey.svg|thumb|[[Türkiyə bayrağı]].]] [[Fayl:Turkse_arbeiders_met_het_bronzen_hoofd_van_Atatürk_-_Turkish_workers_carrying_the_bronze_head_of_Atatürk_(6941436439).jpg|right|thumb|285x285px|[[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürkün]] bürünc heykəlini daşıyan türk işçilər.]] '''Türkiyə milliyətçiliyi''' və ya '''türk milliyətçiliyi''' ({{Dil-tr|Türk milliyetçiliği}}) — türk xalqını [[Türkiyə|milli]], [[Anadolu türkləri|etnik]] və ya [[Türk dili|dil qrupu]] olaraq təbliğ edən və şöhrətləndirən siyasi ideologiya. == Tarixi == [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı imperiyasının]] süqutundan sonra [[Mustafa Kamal Atatürk]] hakimiyyətə gəlmişdir. O, türk dilini yad təsirdən "təmizləmək" məqsədi ilə dil islahatı həyata keçirmişdir.<ref>{{Cite book|last=Landau|first=Jacob M.|title=Atatürk and the Modernization of Turkey|url=https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land|publisher=Westview Press|year=1984|isbn=0865319863|location=Boulder|pages=[https://archive.org/details/atatrkmodernizat00land/page/n141 133]|language=en}}</ref> Atatürk 1935-ci ildən Türkiyənin siyasi və təhsil dairələrində [[Günəş dil nəzəriyyəsi|Günəş dil nəzəriyyəsini]] də təbliğ etmişdir. Hüseyn Cahid Yalçın və Rüfət Osman bəy kimi dövrün türk tədqiqatçıları da erkən [[Şumer|şumerlərin]] [[Prototürklər|prototürk]] olması fikrini irəli sürmüşlər.<ref name="Shay20022">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=Dc8ij9DULgwC&q=Choreographic+Politics&pg=PA210|author=Shay, Anthony|year=2002|page=210|isbn=0-8195-6521-0|publisher=Wesleyan University Press|title=Choreographic Politics: State Folk Dance Companies, Representation, and Power}}</ref> == Variantları == Türkiyə milliyətçiliyi ilə əlaqəli ideologiyalar arasında etnik və ya irqi əsasçılıq və ya milli mistisizmin bir forması olan [[türkçülük]] və ya [[turançılıq]], türk milliyətçiliyini [[islam]] kimliyi ilə birləşdirən [[türk-islam sintezi]], türk millətini XI əsrdə [[Böyük Səlcuq imperiyası|səlcuqluların]] [[Kiçik Asiya|Anadolunu]] fəth etməsindən sonra inkişaf etmiş ayrı bir varlıq hesab edən [[anadoluçuluq]] və dünyəvi, vətəndaş milliyətçisi [[Atatürkçülük|kamalçılıq]] daxildir.<ref>{{cite book|last1=Xypolia|first1=Ilia|title=British Imperialism and Turkish Nationalism in Cyprus, 1923-1939 : divide, define and rule.|date=2017|publisher=Routledge|location=London}}</ref> === Kamalçılıq === [[Mustafa Kamal Atatürk|Atatürk]] tərəfindən həyata keçirilən [[Türkiyə|Türkiyə Respublikasının]] quruculuq ideologiyasında milliyyətçilik onun [[Altı ox|altı əsas sütunundan biri]] kimi göstərilmişdir.  1930-cu illərdə kamalçılıq onun dedikləri və yazıları əsasında hər şeyi əhatə edən [[İdeologiya|dövlət ideologiyasına]] çevrilmişdir. Kamalçıların milliyyət tərifi Türkiyə Respublikası Konstitusiyasının 66-cı maddəsinə inteqrasiya edilmişdir. Qanuni olaraq [[Türkiyə əhalisinin etnik tərkibi|etnik kimliyi]] və dinindən asılı olmayaraq hər bir vətəndaş türk kimi müəyyən edilir. Türkiyə vətəndaşlığı qanununda göstərilir ki, vətəndaş yalnız vətənə xəyanət etməklə vətəndaşlığından məhrum edilə bilər.<ref>{{cite book|last1=Xypolia|first1=Ilia|title=British Imperialism and Turkish Nationalism in Cyprus, 1923-1939 : divide, define and rule.|date=2017|publisher=Routledge|location=London}}</ref> === Türkçülük === "Turançı" milliyətçilik 1839-cu ildə qurulan Turan Cəmiyyəti ilə başlamış, 1908-ci ildə [[Türk Ocaqları|Türk ocaqlarına]] çevrilən Türk Cəmiyyəti ilə davam etmişdir.<ref>{{cite encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/610080/Turkish-Society|access-date=2008-07-01|title=Turkish Society|encyclopedia=[[Britannika Ensiklopediyası|Britannica Online Encyclopedia]]}}</ref> Bu ideoloji cərəyan nəticədə [[turançılıq]] və [[türkçülük]] kimi ideologiyaları da əhatə edəcək şəkildə genişlənmişdir. Sultan [[II Əbdülhəmid|II Əbdülhəmidi]] devirən [[Gənc türklər|Gənc türklər inqilabı]] Osmanlı imperiyasında türk milliyətçilərini hakimiyyətə gətirmişdir. Beləliklə, Osmanlı hökuməti [[Üç Paşalar|üç paşaların]] nəzarətinə keçmişdir.<ref>Ayşe Hür, [http://www.radikal.com.tr/haber.php?haberno=213286 Mustafa Kemal ve muhalifleri (1)], ''[[Radikal]]'', February 18, 2007.</ref><ref>Guy E. Métraux, International Commission for a History of the Scientific and Cultural Development of Mankind, ''The new Asia'', New American Library, 1965, p. 73.</ref> === Anadoluçuluq === [[Anadoluçuluq]] ({{Dil-tr|Anadoluculuk}}) [[Türkiyə mədəniyyəti|Türkiyə mədəniyyətinin]] əsas mənbəyinin [[Kiçik Asiya|Anadolu]] olması lazım olduğunu başlanğıc nöqtəsi kimi götürür. Bu ideologiyanın əsas dayağı [[Anadolu türkləri|Anadolu türklərinin]] 1071-ci ildə baş tutan [[Malazgird döyüşü|Malazgirt döyüşündə]] qalib gələrək Anadoluda yeni bir sivilizasiya qurmasıdır.  Erkən cümhuriyyət dövründə Hilmi Ziya Ülkən,<ref>{{Cite web|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ulken-hilmi-ziya|title=ÜLKEN, Hilmi Ziya - TDV İslâm Ansiklopedisi}}</ref> Mehmet Raif Oğan<ref>{{Cite web|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/ogan-mehmet-raif|title=OGAN, Mehmet Râif - TDV İslâm Ansiklopedisi}}</ref> və Nurəddin Topçu<ref>{{Cite web|url=https://islamansiklopedisi.org.tr/topcu-nurettin|title=TOPÇU, Nurettin - TDV İslâm Ansiklopedisi}}</ref> kimi bəzi ziyalılar türk millətçiliyinin mənşəyinin "[[Turan]]"da deyil, Anadoluda axtarılmasını təklif etmişdir.<ref>[https://books.google.com/books?id=a_LaVMC5YjcC&pg=PA182&dq=anatolianism&sig=ACfU3U1-_leeRDbhZSF6EGWFd4U3W_4VPQ#PPA182,M1 Identity, Culture and Globalization - Annals of the International Institute of Sociology], {{ISBN|9004128735}}, {{ISBN|978-90-04-12873-6}}, pg. 182 - 183.</ref> === Türk-islam sintezi === [[Türk-islam sintezi]] ({{Dil-tr|Türk-İslam sentezi}}) türk milliyətçiliyi ilə [[İslam|islamı]] birləşdirən [[İfrat sağçılıq|ifrat sağçı]] mühafizəkar ideologiyadır. Bu termin 1972-ci ildə türk-islam sintezini mühafizəkar tarixçi İbrahim Qəfəsoğlu tərəfindən irəli sürülmüşdür. O, bunun kökünü XI əsrdə ilk müsəlman türk sülaləsi olan [[Qaraxanilər dövləti|Qaraxanilərə]] çıxarmışdır. Qəfəsoğlu türklərin qədim çöl mədəniyyəti ilə islam arasında əlaqəni bir incələşmə prosesi kimi qiymətləndirmişdir. Bu sintez 1970-ci illərdə təsisçisi Qəfəsoğlu olan "Aydınlar ocağı" intellektual klubunda təmsil olunurdu.<ref>Werner Ende und Udo Steinbach: Der Islam in der Gegenwart. München 1996, S. 236</ref> 1970-ci illərin siyasi cəbhələri arasında qanlı toqquşmalar və [[Türkiyədə dövlət çevrilişi (1980)|1980-ci ildəki dövlət çevrilişi]] ilə yaranan qarışıqlıqdan sonra xunta dini fundamentalizmlə bağlı qeyd-şərtlərə baxmayaraq, nizam və birliyi bərpa etmək üçün islami-mühafizəkar ideya və dəyərlərindən istifadə etməyə cəhd göstərmişdir.<ref>Judith Hoffmann: Aufstieg und Wandel des politischen Islam in der Türkei. Berlin 2003, S. 25f.</ref> 1980-ci il çevrilişindən sonra hərbi diktatura rəsmi dövlət ideologiyası olaraq [[türkçülük]],<ref>''Central Eurasian Studies Review'', Vol. 3, Central Eurasian Studies Society, 2004, [https://books.google.com/books?ei=a_TpTcLKDoX6vwO9hsXqDw&ct=result&id=FcQuAQAAIAAJ&dq=%22Great+Turkish+Empires%22+Central+Eurasian&q=%22Great+Turkish+Empires%22 p. 23]. Ekrem Buğra Ekinci, [http://www.ekrembugraekinci.com/makale.asp?id=562 16 TÜRK DEVLETİ Cumhurbaşkanlığı forsundaki 16 yıldız neyi ifade ediyor?], 2 February 2015.</ref> türk-islam sintezi və [[Atatürkçülük|kamalçılığın]] birləşməsini yaratmışdır.<ref>[http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=r2&haberno=5895 Newspaper ''Radikal'' on 28 May 2006]</ref> === Kipr türk milliyətçiliyi === [[Kipr türk milliyətçiliyi]] [[Şimali Kipr Türk Respublikası|Şimali Kipr Türk Respublikasının]] (ŞKTR) müstəqilliyinə dəstəyi vurğulayır, [[Kipr yunanları|yunanların]] dominantlıq etdiyi [[Kipr|Kipr Respublikası]] ilə birləşmiş Kipr ideyasına qarşı çıxır, ŞKTR-nin Türkiyədən müstəqil qalmasını arzulayır.<ref>{{Cite web|title=TRNC|url=https://www.researchgate.net/publication/330621076}}</ref> == Mənbə == === İstinadlar === {{İstinad siyahısı}} === Ədəbiyyat === * Arman, Murat Necip. [http://www.personal.ceu.hu/PolSciJournal/CEU_PolSciJournal_II_2.pdf#page=34 “Türk Millətçiliyinin Dönüştürülməsində Bayağılığın Qaynaqları”] . ''CEU Siyasi Elmlər Jurnalı'', buraxılış: 02 / 2007, səh.&nbsp;133–151. * Eissenstat, Howard. "Anadoluçuluq: Türk Milliyyətçiliyinin Uğursuz Bir Metaforasının Tarixi". Yaxın Şərq Tədqiqatları Assosiasiyası Konfransında təqdim olunmuş məruzə, Vaşinqton, DC, 2002-ci ilin noyabrı. * Tachau, Frank. [https://www.jstor.org/pss/1570234 "Türklər arasında Milli Kimlik Axtarışı"] . ''Die Welt des Islams'', Yeni Seriya, Cild. 8, Sayı 3 (1963), səh.&nbsp;165–176. ] == Əlavə ədəbiyyat == * {{Cite journal|last=Çetin|first=Zafer M.|date=October 2004|title=Tales of past, present, and future: mythmaking and nationalist discourse in Turkish politics|journal=Journal of Muslim Minority Affairs|volume=24|issue=2|pages=347–365|doi=10.1080/1360200042000296708|s2cid=143320570}} * {{Cite journal|last=Poulton|first=Hugh|date=May 1999|title=The struggle for hegemony in Turkey: Turkish nationalism as a contemporary force|journal=Journal of Southern Europe and the Balkans|volume=1|issue=1|pages=15–31|doi=10.1080/14613199908413984}} * {{Cite journal|last=Uslu|first=Emrullah|date=March 2008|title=Ulusalcılık: The Neo-nationalist Resurgence in Turkey|journal=Turkish Studies|volume=9|issue=1|pages=73–97|doi=10.1080/14683840701814018|s2cid=145194000}} == Xarici keçidlər == {{Commonscat-inline}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Türk milliyətçiliyi]] 870ln3chm6iulvn70ho74l5wnwool9q Fırtınanın qanadları 0 759976 6564774 6555214 2022-08-06T06:17:43Z EVRRVE. 219485 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = Amblem Krila Oluje.svg |şəkil_izah = |illər = {{start date|2005|}} (qurulma) - Günümüz |tabeçilik = |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = 6 pilot |yerləşməsi = |rəngləri = Qırmızı, ağ, göy <br>{{color box|#FF0000}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#0000FF}} |təchizatı = 6 [[Pilatus PC-9]] }} '''Fırtınanın qanadları''' ({{dil-hr|Krila Oluje}}) — Xorvatiya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. Uçuşlar üçün 6 ədəd Pilatus PC-9 təyyarəsi istifadə olunur.<ref>https://www.airpower.gv.at/krila_oluje/</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 9llxej1iuxdxt4hdnp2mffy3m5zze1o Şablon:Aerobatika komandaları 10 759977 6563830 6562847 2022-08-05T12:13:57Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltika Arıları]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Tüstü Eskadronu]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] *{{flagdeco|İtaliya}} [[Üçrəngli Oxlar]] *{{flagdeco|Çili}} [[Şahinlər]] *{{flagdeco|İsrail}} [[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu|İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] *{{flagdeco|İndoneziya}} [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] *{{flagdeco|Polşa}} [[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] *{{flagdeco|Mərakeş}} [[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] *{{flagdeco|Avstraliya}} [[Ruletkalar]] *{{flagdeco|İordaniya}} [[İordaniya Kral Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Tavriyanın Qanadları]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qırmızı Damalar]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Hava Baronları]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> hpw6vojvhp2vnv38czmucexfjmyd340 6564018 6563830 2022-08-05T14:38:39Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltika Arıları]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Tüstü Eskadronu]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] *{{flagdeco|İtaliya}} [[Üçrəngli Oxlar]] *{{flagdeco|Çili}} [[Şahinlər]] *{{flagdeco|İsrail}} [[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu|İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] *{{flagdeco|İndoneziya}} [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] *{{flagdeco|Polşa}} [[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] *{{flagdeco|Mərakeş}} [[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] *{{flagdeco|Avstraliya}} [[Ruletkalar]] *{{flagdeco|İordaniya}} [[İordaniya Kral Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Tavriyanın Qanadları]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Çaparlar]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qırmızı Damalar]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Hava Baronları]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> mf9q046k27k05aa9pznsv8s2dv55vdi 6564058 6564018 2022-08-05T15:10:24Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltika Arıları]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Tüstü Eskadronu]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] *{{flagdeco|İtaliya}} [[Üçrəngli Oxlar]] *{{flagdeco|Çili}} [[Şahinlər]] *{{flagdeco|İsrail}} [[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu|İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] *{{flagdeco|İndoneziya}} [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] *{{flagdeco|Polşa}} [[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] *{{flagdeco|Mərakeş}} [[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] *{{flagdeco|Avstraliya}} [[Ruletkalar]] *{{flagdeco|İordaniya}} [[İordaniya Kral Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Tavriyanın Qanadları]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Çaparlar]] *{{flagdeco|Hindistan}} [[Tovuzquşu (aerobatika eskadronu)|Tovuzquşu]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qırmızı Damalar]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Hava Baronları]] *{{flagdeco|Hindistan}} [[Okean Küləyi]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> an82ujxc5vgya1mqvf51xgr1279iuc1 6564103 6564058 2022-08-05T15:52:40Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = Aerobatika komandaları | title = Aerobatika komandaları | style = wide | state = | nowrapitems = yes | listclass = hlist | image = | group1 = Aktiv | list1 = *{{flagdeco|United Arab Emirates}} [[Cəngavərlər (aerobatika eskadronu)|Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Latviya}} [[Baltika Arıları]] *{{flagdeco|Belarus}} [[Belaya Rus (aerobatika eskadronu)|Belaya Rus]] *{{flagdeco|Xorvatiya}} [[Fırtınanın qanadları]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qara Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Qırmızı Oxlar]] *{{flagdeco|Tailand}} [[Mavi Feniks]] *{{flagdeco|Yaponiya}} [[Mavi İmpuls]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Mavi Mələklər]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[P3 Flyers]] *{{flagdeco|İsveçrə}} [[PC-7 Team]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Cəngavərləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Rus Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Berqutlar (aerobatika eskadronu)|Berqutlar]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu)|Uzunqanadlar]] *{{flagdeco|Braziliya}} [[Tüstü Eskadronu]] *{{flagdeco|Kanada}} [[Snowbirds]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[SoloTürk]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[İldırım quşları (aerobatika eskadronu)|İldırım quşları]] *{{flagdeco|Türkiyə}} [[Türk Ulduzları]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Vəhşi Pişik]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Chinook (aerobatika eskadronu)|Chinook]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Vətənpərvərlər]] *{{flagdeco|Çin}} [[1 Avqust (aerobatika eskadronu)|1 Avqust]] *{{flagdeco|Cənubi Koreya}} [[Qara Qartallar]] *{{flagdeco|Sinqapur}} [[Qara Cəngavərlər]] *{{flagdeco|Çexiya}} [[Uçan Öküzlər]] *{{flagdeco|Malayziya}} [[Sehrli Xəncər]] *{{flagdeco|Səudiyyə Ərəbistanı}} [[Səudiyyə şahinləri]] *{{flagdeco|Finlandiya}} [[Gecəyarısı Şahinləri]] *{{flagdeco|Portuqaliya}} [[Portuqaliyanın Pərləri]] *{{flagdeco|İsveç}} [[Team 60]] *{{flagdeco|CAR}} [[Gümüşü Şahinlər]] *{{flagdeco|Birləşmiş Krallıq}} [[Tayfun (aerobatika eskadronu)|Tayfun]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Qızıl Patron]] *{{flagdeco|İtaliya}} [[Üçrəngli Oxlar]] *{{flagdeco|Çili}} [[Şahinlər]] *{{flagdeco|İsrail}} [[İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu|İsrail HHQ-ın aerobatika eskadronu]] *{{flagdeco|İndoneziya}} [[Yupiter (aerobatika eskadronu)|Yupiter]] *{{flagdeco|Polşa}} [[Orlik (aerobatika eskadronu)|Orlik]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Lima Lima (aerobatika eskadronu)|Lima Lima]] *{{flagdeco|Mərakeş}} [[Yaşıl Marş (aerobatika eskadronu)|Yaşıl Marş]] *{{flagdeco|Fransa}} [[Fransanın Aerobatik Patrulu (aerobatika eskadronu)|Fransanın Aerobatik Patrulu]] *{{flagdeco|Avstraliya}} [[Ruletkalar]] *{{flagdeco|İordaniya}} [[İordaniya Kral Şahinləri]] *{{flagdeco|Rusiya}} [[Tavriyanın Qanadları]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Çaparlar]] *{{flagdeco|Hindistan}} [[Tovuzquşu (aerobatika eskadronu)|Tovuzquşu]] | group2 = Qeyri-aktiv | list2 = *{{flagdeco|Kanada}} [[Mavi Şeytanlar]] *{{flagdeco|Yeni Zelandiya}} [[Qırmızı Damalar]] *{{flagdeco|ABŞ}} [[Hava Baronları]] *{{flagdeco|Hindistan}} [[Okean Küləyi]] *{{flagdeco|Slovakiya}} [[Ağ Albatroslar]] <noinclude> [[Kateqoriya:Naviqasiya şablonları]] </noinclude> | below= {{icon|list}} [[Aerobatika komandalarının siyahısı]] }}<noinclude> f46r7hq79js9jdu509u1l84idbi3wzq Uzunqanadlar (aerobatika eskadronu) 0 759985 6563822 6556987 2022-08-05T12:07:09Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Uzunqanadlar}} {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1991|05|06}} - Günümüz |ölkə = [[Rusiya]] |tabeçilik = [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Ağ, göy, qırmızı <br>{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#0000FF}}{{color box|#FF0000}} |təchizatı = 18 [[MiQ-29]] }} '''Uzunqanadlar''' ({{lang-ru|Стрижи}}) — [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri|Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Eskadron 1991-ci il 6 may tarixində yaradılmışdır.<ref>https://strizhy.ru/strizhy-history/</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} npxghd0x9y50qf31s04epi1hahz19wl 6563827 6563822 2022-08-05T12:11:43Z EVRRVE. 219485 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{digər məna|Uzunqanadlar}} {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|1991|05|06}} - Günümüz |ölkə = [[Rusiya]] |tabeçilik = [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Ağ, göy, qırmızı <br>{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#0000FF}}{{color box|#FF0000}} |təchizatı = 18 [[MiQ-29]] }} '''Uzunqanadlar''' ({{lang-ru|Стрижи}}) — [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]]nə məxsus aerobatika eskadronudur. Eskadron 1991-ci il 6 may tarixində yaradılmışdır.<ref>https://strizhy.ru/strizhy-history/</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 47v7vasbcwem5tdl9hywoxqnvk3v347 Abaza Həsən Paşa 0 760060 6564699 6556267 2022-08-06T00:56:41Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi}} '''Abaza Həsən Paşa''' ({{lang-ota|ابازه حسن پاشا}}), həmçinin '''Qara Həsən Paşa''' və ya '''Cəlalı Həsən Paşa''' —XVII əsrin ortalarında [[Osmanlı imperiyası|Osmanlı]] bəylərbəyi və [[Cəlali üsyanları|cəlali üsyançısı]]. O, Osmanlı hökumətinə qarşı iki üsyan qaldırmış, ikincisi və ən böyüyü 16 fevral 1659-cu ildə onun [[Hələb|Hələbdə]] sui-qəsdə uğraması ilə başa çatmışdır. Abaza Həsən Paşa [[sədrəzəm]] [[Körpülü Mehmed Paşa|Köprülü Mehmed Paşanı devirməyə]] məcbur etməyə cəhd göstərmiş, lakin uğursuz olmuşdur.<ref>{{cite book|last=İlgürel|first=Mücteba|chapter=Abaza Hasan|title=Türkiye Diyanet Vakfi İslâm Ansiklopedisi|volume=1|pages=10–11}} [in Turkish]</ref> Böyük cəlali üsyançılarının sonuncusu olan Abaza Həsənin məğlubiyyəti [[Kiçik Asiya|Anadoluda]] uzun sürən qeyri-sabitlik dövrünün sona çatmasına səbəb olmuşdur. Vilayət 1622-ci ildə [[Abxaz Mehmed Paşa|Abaza Mehmed Paşanın]] üsyanından sonra bəylərbəylər tərəfindən qaldırılmış üsyanlardan əziyyət çəkirdi.<ref>{{cite journal|last=İnalcık|first=Halil|title=Military and Fiscal Transformation in the Ottoman Empire, 1600–1700|journal=Archivum Ottomanicum|volume=6|date=1980|pages=298}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Əlavə ədəbiyyat == {{Refbegin}} * {{cite book|last=Dankoff|first=Robert|title=The Intimate Life of an Ottoman Statesman: Melek Ahmed Pasha (1588–1662) As Portrayed in Evliya Çelebi's ''Book of Travels''|place=Albany|publisher=SUNY Press|date=1993}} * {{Cite book|last=Finkel|first=Caroline|title=Osman's Dream: The Story of the Ottoman Empire, 1300–1923|url=https://archive.org/details/osmansdreamstory0000fink|place=New York|publisher=Basic Books|date=2005|isbn=978-0-465-02396-7}} * {{cite book|last=Heyd|first=Uriel|title=Studies in Old Ottoman Criminal Law|place=Oxford|publisher=Oxford University Press|date=1973}} * {{cite book|last=İlgürel|first=Mücteba|chapter=Abaza Hasan|title=Türkiye Diyanet Vakfi İslâm Ansiklopedisi|volume=1|pages=10–11}} [in Turkish] * {{cite thesis|last=İlgürel|first=Mücteba|title=Abaza Hasan Paşa İsyanı [The Revolt of Abaza Hasan Pasha]|type=Docent Thesis|publisher=Istanbul University Faculty of the Arts|date=1976}} [in Turkish] * {{cite book|last=İnalcık|first=Halil|title=Devlet-i 'Aliyye: Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar - III, Köprülüler Devri [Devlet-i 'Aliyye: Studies on the Ottoman Empire - III, Köprülü Era]|place=Istanbul|publisher=Türkiye Bankası Kültür Yayınları|date=2015}} [in Turkish] * {{cite journal|last=İnalcık|first=Halil|title=Military and Fiscal Transformation in the Ottoman Empire, 1600–1700|journal=Archivum Ottomanicum|volume=6|date=1980|pages=283–337}} * {{cite book|editor-last=İpşirli|editor-first=Mehmet|author=Naîmâ Mustafa Efendi|title=Târih-i Na'îmâ (Ravzatü'l-Hüseyin fî Hulâsati Ahbâri'l-Hâfikayn [Naima's History - The Garden of Hüseyin in Summary of the News of East and West]|place=Ankara|date=2007|volume=6}} [In Ottoman Turkish] * {{cite book|first=Lewis V.|last=Thomas|title=A Study of Naima|editor=Norman Itzkowitz|place=New York|publisher=New York University Press|date=1972}} {{Refend}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Abxazlar]] 74uw44nfrso05rfbbprwyiurv9q1py9 Yeni Federalizm 0 760115 6564665 6556967 2022-08-05T23:17:54Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki Yeni Federalizm, səlahiyyətlərin verilməsini və ya müəyyən səlahiyyətlərin Amerika Birləşmiş Ştatlarının federal hökumətindən ştatlara qaytarılmasını nəzərdə tutan siyasi fəlsəfədir. Yeni Federalizmin əsas məqsədi, Federalizmin XVIII əsr siyasi fəlsəfəsindən fərqli olaraq, prezident Franklin Ruzveltin Yeni Müqaviləsi nəticəsində federal hökumətə itirdikləri muxtariyyət və hakimiyyətin bir hissəsini ştatlara qaytarmaqdır. Yeni Federalizm ideyalarının bir çoxu Riçard Niksonla ortaya çıxdı. Bir siyasət mövzusu olaraq, Yeni Federalizm adətən federal hökumətin sosial problemi həll etmək üçün dövlətlərə blok qrantlar verməsini əhatə edir. Federal hökumət daha sonra nəticələrə nəzarət edir, lakin proqramların necə həyata keçirilməsi ilə bağlı ştatlara geniş ixtiyar verir. Bu yanaşmanın tərəfdarları bəzən Louis Brandeisin New State Ice Co. v. Onlar Liebmann işində fərqli rəydən bir sitata istinad edirlər: Vətəndaşları istəsələr, vahid bir cəsur dövlətin laboratoriya kimi fəaliyyət göstərə bilməsi və ölkənin qalan hissəsi üçün risk yaratmadan yeni sosial-iqtisadi eksperimentlər apara bilməsi federal sistemin sevindirici hadisələrindən biridir. ==Istinadlar== * {{Cite book |last=Gerston |first=Larry N. |title=American Federalism: A Concise Introduction |publisher=Routledge |year=2007 |isbn=978-0765616715}} * {{Cite web|last=Katz|first=Bruce|date=August 11, 2014|title=Nixon's New Federalism 45 Years Later|url=https://www.brookings.edu/blog/the-avenue/2014/08/11/nixons-new-federalism-45-years-later/|url-status=live|access-date=August 29, 2021|publisher=[[Brookings Institution]]|language=en-US}} * {{Cite book |last=O'Connor |first=Karen |author-link=Karen O'Connor (professor) |title=American Government: Continuity and Changes |url=https://archive.org/details/essentialsofamer0000ocon_d9o0 |last2=Sabato |first2=Larry J. |author-link2=Larry Sabato |publisher=Pearson Longman |year=2008 |isbn=978-0321097125 |location=New York}} m7c18oczz8xllsf2dn78rbkb0zi7u2b Modernləşmə nəzəriyyəsi 0 760173 6564615 6559698 2022-08-05T21:23:31Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Müasirləşmə nəzəriyyəsi''' cəmiyyətlərdəki modernləşmə prosesini izah etmək üçün istifadə olunur. 1950-ci və 1960-cı illərin "klassik" modernləşmə nəzəriyyələri Karl Marks, Emil Durkheim və Maks Veberin qismən oxunmasının sosioloji təhlillərinə əsaslanmış və Harvard sosioloqu Talkott Parsonsun yazılarından güclü şəkildə təsirlənmişdir. Modernləşmə nəzəriyyəsi 1950 və 1960-cı illərdə sosial elmlərdə dominant paradiqmaya çevrildi, sonra dərin nüfuz etdi. O, 1991-ci ildən sonra, Frensis Fukuyama Soyuq Müharibənin sona çatması haqqında modernləşmə nəzəriyyəsinin və daha ümumən ümumbəşəri tarixin təsdiqi kimi yazdığı zaman geri qayıtdı. Bununla belə, nəzəriyyə mübahisəli bir model olaraq qalır. Modernləşmə "pre-modern" və ya "ənənəvi" cəmiyyətdən "modern" cəmiyyətə tədricən keçid modelini nəzərdə tutur. Modernləşmə nəzəriyyəsi ənənəvi cəmiyyətlərin daha müasir təcrübələri mənimsədikcə inkişaf edəcəyini göstərir. Modernləşmə nəzəriyyəsinin tərəfdarları müasir dövlətlərin daha zəngin və güclü olduğunu və onların vətəndaşlarının daha yüksək həyat səviyyəsindən istifadə etməkdə daha azad olduğunu iddia edirlər. Yeni məlumat texnologiyası və nəqliyyat, rabitə və istehsalatda ənənəvi metodların yenilənməsi zərurəti kimi inkişaflar modernləşməni zəruri edir və ya ən azından status-kvoya üstünlük verir. Bu baxış tənqidi çətinləşdirir, çünki o, bu cür hadisələrin insanların qarşılıqlı əlaqəsinin sərhədlərini idarə etdiyini nəzərdə tutur, əksinə deyil. Bununla belə, bu, həm də, zahirən paradoksal olaraq, modernləşmənin sürətinə və şiddətinə insan təşkilatının nəzarət etdiyini nəzərdə tutur. Modernləşmə adlanan cəmiyyətlər ənənənin hökmranlığından çox, adətən mücərrəd prinsiplərin diktə etdiyi idarəetmə formalarına gəlirlər. Nəzəriyyəyə görə, ənənəvi dini inanclar və mədəni xüsusiyyətlər çox vaxt modernləşmə baş verdikcə daha az əhəmiyyət kəsb edir. == Modernləşmə nəzəriyyəsinin yüksəlişi və süqutu == 1950–1960-cı illərin modernləşmə nəzəriyyəsi klassik təkamül nəzəriyyəsinə və ənənəvi cəmiyyətdən müasir cəmiyyətə keçidlə bağlı Veberin fikirlərinin Parsonian oxunmasına əsaslanırdı. Parsons 1930-cu illərdə Veberin əsərlərini ingilis dilinə tərcümə etdi və öz şərhini əlavə etdi. 1945-ci ildən sonra Parson variantı sosiologiya və digər sosial elmlərdə geniş istifadə olunmağa başladı. Modernləşmə nəzəriyyəsi ilə əlaqəli mütəfəkkirlərdən bəziləri Marion J. Levy Jr., Gabriel Almond, Seymour Martin Lipset, Walt Rostow, Daniel Lerner, Lucian Pye, David Apter, Alex Inkeles, Cyril Edwin Black, Bert F. Hoselitz, Myron Weiner, və Karl Deutsch . 1960-cı illərin sonlarında modernləşmə nəzəriyyəsinə qarşı müxalifət inkişaf etdi, çünki o, çox ümumi idi və bütün cəmiyyətlərə eyni şəkildə şamil edilmirdi. Bununla belə, Soyuq Müharibənin başa çatması ilə birlikdə modernləşmə nəzəriyyəsini canlandırmaq üçün bir neçə cəhd edildi. Frensis Fukuyama ümumbəşəri tarix kimi modernləşmə nəzəriyyəsindən istifadəni müdafiə etdi.Modernləşmə nəzəriyyəsini yenidən nəzərdən keçirmək üçün daha çox akademik səy Ronald İnqlehart və Kristian Uelzelin Modernləşmə, Mədəni Dəyişiklik və Demokratiya (2005) əsəridir. Inglehart və Welzel modernləşmə nəzəriyyəsinin 1960-cı illərin versiyasını əhəmiyyətli şəkildə dəyişdirdilər. Sənaye artımını demokratikləşmə ilə əlaqələndirən Lipsetdən fərqli olaraq İnqlehart və Velzel sənayeləşmə ilə demokratikləşmə arasında əlaqə görmədilər. Əvəzində onlar iddia edirdilər ki, yalnız müxtəlif yazıçıların post-sənaye adlandırdıqları iqtisadi modernləşmə prosesinin sonrakı mərhələsində, İnqlehart və Velzelin "özünüifadə dəyərləri" adlandırdıqları demokratikləşməyə rəvac verən dəyərlər meydana çıxır. Bununla belə, modernləşmə nəzəriyyəsini canlandırmaq üçün edilən bu səylər bir çoxları tərəfindən tənqid olundu (aşağıda "Tənqidlər və alternativlər"ə baxın) və nəzəriyyə mübahisəli olaraq qaldı. == İstinadlar == * {{cite journal |last=Bernstein |first=Henry |title=Modernization theory and the sociological study of development |journal=Journal of Development Studies |volume=7 |issue=2 |year=1971 |pages=141–60 |doi=10.1080/00220387108421356 }} * {{cite book |editor-link=Jean Berlie |editor-last=Berlie |editor-first=Jean A. |title=Islam in China, Hui and Uyghurs: between modernization and sinicization |location=Bangkok |publisher=White Lotus Press |year=2004 |isbn=974-480-062-3 }} * {{cite book |last=Black |first=Cyril |title=The Dynamics of Modernization: A Study in Comparative History |url=https://archive.org/details/dynamicsofmodern00blac |url-access=registration |year=1966 |publisher=New York, Harper & Row }} * {{cite book |last=Black |first=Cyril |title=The Modernization of Japan and Russia |year=1975 }} * {{cite book |editor-last=Blokland |editor-first=Hans |editor2-first=Nancy Smyth |editor2-last=Van Weesep |title=Modernization and Its Political Consequences: Weber, Mannheim, and Schumpeter |year=2006 }} * {{cite book |last=Brown |first=Richard D. |title=Modernization: The Transformation of American Life, 1600–1865 |url=https://archive.org/details/modernizationtra0000brow |url-access=registration |year=1976 }} * {{cite journal |last=Brown |first=Richard D. |title=Modernization and the Modern Personality in Early America, 1600–1865: A Sketch of a Synthesis |journal=Journal of Interdisciplinary History |year=1972 |volume=2 |issue= 3|pages=201–28 |jstor=202285 |doi=10.2307/202285 }} * {{cite book |last1=Brugger |first1=Bill |first2=Kate |last2=Hannan |title=Modernization and revolution |url=https://archive.org/details/modernisationrev0000brug |publisher=Routledge |year=1983 |isbn=978-0-7099-0695-7 }} * Cammack, Paul Anthony, ''Capitalism and Democracy in the Third World: The Doctrine for Political Development''. London: Leicester University Press, 1997 * {{cite book |last=Chin |first=Carol C. |title=Modernity and National Identity in the United States and East Asia, 1895–1919 |publisher=Kent State University Press|year=2011 |postscript=none }}; An intellectual history of American, Chinese, and Japanese views of modernity. * Davidann, Jon Thares. ''The Limits of Westernization: American and East Asian Intellectuals Create Modernity, 1860–1960'' (2019). * {{cite book |last=Dixon |first=Simon M. |title=The modernisation of Russia, 1676–1825 |publisher=Cambridge University Press |year=1999 |isbn=978-0-521-37961-8 }} * {{cite book |editor-last=Eisenstadt |editor-first=S. N. |title=The Protestant Ethic and Modernization: A Comparative View |url=https://archive.org/details/protestantethicm0000eise |url-access=registration |year=1968 |publisher=New York, Basic Books }} [[Kateqoriya:Sosial təkamül]] hy3bkfr0i4s7x9sbx40idz8qj8mnnrz Sifətə eyakulyasiya 0 760252 6564612 6559627 2022-08-05T21:19:17Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 1 book for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Sifətə eyakulyasiya''', '''üzə eyakulyasiya''', '''sifətə tökmə''', '''üzə tökmə''', '''sifətə boşalma''', '''üzə boşalma''' — [[Seks]] əsnasında, yaxud da [[cinsi əlaqə]]nin sonunda [[kişi]]nin [[penis|cinsiyyət orqanı]]ndan çıxan [[sperma]]nı bir və ya bir neçə [[cinsi partnyor]]unun üzünə boşaltması seksual aktına verilən addır.<ref name="Em & Lo's">{{cite book |title=Em & Lo's Rec Sex: An A-Z Guide to Hooking Up |year=2006 |publisher=Chronicle Books |isbn=978-0-8118-5212-8 |last1=Taylor |first1=Emma |last2=Sharkey |first2=Lorelei |page=[https://archive.org/details/emlosrecsexazgui00tayl/page/60 60] |url=https://archive.org/details/emlosrecsexazgui00tayl/page/60}}</ref> Bir növ cinsi yaxınlıq olmadan həyata keçirilən cinsi əlaqə, yəni seks növü hesab olunur.<ref>{{Cite journal |last1=Gallup |first1=G. G. |last2=Burch |first2=R. L. |last3=Mitchell |first3=T. J. B. |title=Semen displacement as a sperm competition strategy |doi=10.1007/s12110-006-1008-9 |journal=Human Nature |volume=17 |issue=3 |pages=253–64 |year=2006 |pmid=26181472 |s2cid=31703430 |url=http://www.epjournal.net/filestore/ep021223.pdf |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080820122237/http://www.epjournal.net/filestore/ep021223.pdf |archive-date=20 August 2008}}</ref> Ümumiyyətlə; anal seks, [[oral seks]], [[masturbasiya]] və ya vaginal cinsi əlaqənin sonunda həyata keçirilən cinsi aktdır.<ref name="focus">{{Cite web |url=http://www.focusonfertility.org/resource_swimming_conception.htm |title=Swimming Toward Conception: The Semen Analysis |publisher=Focus on Fertility, American Infertility Association and Organon Pharmaceuticals USA Inc |archive-url=https://web.archive.org/web/20080112144449/http://www.focusonfertility.org/resource_swimming_conception.htm |archive-date=12 January 2008}}</ref><ref name="tinynibbles.com">[[Violet Blue (author)|Violet Blue]], (Sep 2001) [http://www.tinynibbles.com/firstpr0n A First Timer's Guide to Watching Porn], "Facial ejaculation (men ejaculating on women's faces) is pretty much a standard."</ref> Müasir [[pornoqrafiya|pornoqrafik filmlərdə və pornoqrafik seriallarda]] sifətə eyakulyasiya səhnələri müntəzəm olaraq final səhnələri kimi istifadə olunur.<ref>{{Cite book |last=Mann |first=Thaddeus |title=Male Reproductive Function and Semen |publisher=Springer |isbn=978-0-387-10383-9 |year=1981 |orig-year=1981}}</ref><ref>{{Cite book |last=Scheit |first=Karl H. |title=Proteins of Seminal Plasma |url=https://archive.org/details/proteinsofsemina0000shiv |publisher=John Wiley & Sons |isbn=978-0-471-84685-7 |year=1990 |orig-year=1990}}</ref> == Həmçinin bax == [[Cum shot]] == İstinadlar == [[Kateqoriya:Seks]] [[Kateqoriya:Cinsi davranış]] l121st9yfjli85zajlq3mnza2bocvvw Kateqoriya:Hadronlar 14 760326 6564844 6559365 2022-08-06T08:22:52Z Araz Yaquboglu 17991 wikitext text/x-wiki {{catmore|Hadron}} {{vikiləşdirmək}} j2blvke6zsgl50p5lnkmfcvkbu751l2 Kamşot 0 760344 6564644 6561770 2022-08-05T22:14:12Z InternetArchiveBot 179784 Bluelink 2 books for [[Vikipediya:Yoxlanılabilərlik]] (20220805)) #IABot (v2.0.8.9) ([[User:GreenC bot|GreenC bot]] wikitext text/x-wiki '''Kam şot''' ([[ingiliscə]] ekvivalenti olan cum shot [[termin]]i [[Azərbaycan dili]]nə tam tərcümədə "sperma atışı" və ya "sperma səhnəsi" kimi tərcümə olunur) [[pornoqrafiya]]da kişi porno aktyorun spermasını adətən [[cinsi partnyor]]unun və ya hər hansısa digər bir obyektin üzərinə buraxdığı anı təsvir etmək üçün istifadə olunan termindir.<ref>[[Violet Blue (author)|Violet Blue]], (Sep 2001) [http://www.tinynibbles.com/firstpr0n A First Timer’s Guide to Watching Porn], "Facial ejaculation (men ejaculating on women’s faces) is pretty much a standard."</ref><ref name=Bal>{{Cite book|title=Narrative Theory: Political narratology|publisher=[[Taylor & Francis]]|author=Mieke Bal|year=2004|url=https://books.google.com/books?id=Ys9xdkc01QAC&q=cum%20shot&pg=PA297|isbn=978-0-415-31660-6|page=297}}</ref><ref>{{Cite book|title=Fatal Advice: How Safe-Sex Education Went Wrong|publisher=[[Duke University Press]]|author=Cindy Patton |year=1996|url=http://www.questiaschool.com/read/1067656|page=3}}</ref> Bu hərəkət əsasən qadınların cinsiyyət nahiyələrinə, ombalarına, sinələrinə, dilinə və ya üzünə edilən sperma fışqırdılmasına verilən addır. Cinsi partnyorun üstünə [[eyakulyasiya]] [[seksual fetişizm|cinsi fetişizmin]] müxtəlif növlərində, xüsusən də [[bukkake]]də olduqca geniş yayılmışdır.<ref name="Grindstaff2002">{{cite book|author=Laura Grindstaff|title=The money shot: trash, class, and the making of TV talk shows|url=https://books.google.com/books?id=5pyLV0KM0wEC&pg=PA19|year=2002|publisher=University of Chicago Press|isbn=978-0-226-30911-8|page=19}}</ref><ref name=Mills>Jane Mills, ''The Money Shot: Cinema, Sin and Censorship''. Pluto Press, Annandale 2001. {{ISBN|1-86403-142-5}}, [https://books.google.com/books?id=65HbQfMKmAIC&pg=PR19 p. xix]; [http://archive.sensesofcinema.com/contents/01/17/money_shot_intro.html Extract] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101225134157/http://archive.sensesofcinema.com/contents/01/17/money_shot_intro.html |date=2010-12-25 }}</ref> Pornoqrafik xarakterli filmlərin və serialların çəkilişində pornoqrafik filmi çəkən [[rejissor]] üçün boşalma səhnəsini çəkməkdə məqsəd bundan ibarətdir ki, pornoqrafik filmdə nümayiş etdirilən seksual hərəkətlərin real olduğunu və pornoqrafik filmdə iştirak edən kişi porno aktyor üçün seksin bitmiş olduğunu izləyiciyə sübut etməkdir.<ref name="Williams1989">{{cite book|author=Linda Williams|author-link=Linda Williams (film scholar)|title=Hard core: power, pleasure, and the "frenzy of the visible"|url=https://archive.org/details/hardcore00will|url-access=registration|year=1989|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-06652-6|pages=[https://archive.org/details/hardcore00will/page/n110 93]–95}}</ref><ref name="Ohio University Faculty">{{cite web|url=http://www.tcomschool.ohiou.edu/faculty/slade.html |title=Ohio University Faculty |access-date=2008-07-28 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20080628132623/http://www.tcomschool.ohiou.edu/faculty/slade.html |archive-date=2008-06-28 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://home.medewerker.uva.nl/m.aydemir/ |title=dhr. dr. M. (Murat) Aydemir - Universiteit van Amsterdam |publisher=Home.medewerker.uva.nl |date=2008-02-03 |access-date=2014-02-19 |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20120425213205/http://home.medewerker.uva.nl/m.aydemir/ |archive-date=2012-04-25 }}</ref> Kamşotun bir növü olan [[sifətə eyakulyasiya|sifətə eyakulyasiya aktı]] müasir zamanın pornoqrafik filmlərində, seriallarında, videolarında müntəzəm olaraq səhnəni bitirmək üçün bir yol kimi istifadə olunur.<ref>{{cite book|author=Linda Williams|title=Hard core: power, pleasure, and the "frenzy of the visible"|url=https://archive.org/details/hardcore00will|url-access=registration|year=1989|publisher=University of California Press|isbn=978-0-520-06652-6|page=[https://archive.org/details/hardcore00will/page/n118 101]}}</ref><ref>{{cite book |first=Linda |last=Williams |author-link=Linda Williams (film scholar) |title=Screening Sex |year=2008 |publisher=Duke University Press |location=Durham, N.C. |isbn=978-0-8223-4285-4 |page=141 }}</ref> Bəzi feminist tənqidçilər, qadın partnyorun üzərinə edilən eyakulyasiya səhnələrinin qadını obyektivləşdirdiyini və [[qadın]] [[mizoginiya]]sını yaratdığını iddia etmişdirlər.<ref name="Moore">{{Cite book | last = Moore | first = LJ | title = Sperm Counts: Overcome by Man's Most Precious Fluid | publisher = [[New York University Press]] | pages = [https://books.google.ca/books?id=tpiyGxq92RwC&pg=PA84 84] | isbn = 978-0-8147-5718-5 | year = 2007 | url = https://archive.org/details/isbn_9780814757185/page/84 }}</ref><ref>{{cite web|url= http://www.dir.ca.gov/DOSH/AdultFilmIndustry.html#hh |title = Cal/OSHA Health Hazards in the Adult Film Industry |access-date=2008-07-25 |publisher=State of California}}</ref><ref>{{Cite book| last = Mann | first = Thaddeus | title = Male Reproductive Function and Semen | publisher = Springer | isbn = 978-0-387-10383-9 | year = 1981 | orig-year = 1981}}</ref><ref>{{Cite book| last = Scheit | first = Karl H. | title = Proteins of Seminal Plasma | url = https://archive.org/details/proteinsofsemina0000shiv | publisher = John Wiley & Sons | isbn = 978-0-471-84685-7 | year = 1990 | orig-year = 1990}}</ref><ref name="Em & Lo's">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=CaJcLwgS9NkC&q=9780811852128 |title=Em & Lo's Rec Sex: An A-Z Guide to Hooking Up |year=2006 |publisher=Chronicle Books |isbn=978-0-8118-5212-8 |last1=Taylor |first1=Emma |last2=Sharkey |first2=Lorelei |page=60 |access-date=2013-09-17}}</ref><ref name=slade>{{Cite book| last = Slade | first = Joseph W. | title = Pornography and Sexual Representation: A Reference Guide Vol. 2 | publisher = [[Greenwood Press]] | pages=654–656 | isbn = 978-0-313-31520-6 | year = 2001 |url=https://books.google.com/books?id=ZaGTZySRzeYC&pg=PA654}}</ref><ref name=Patton>{{cite book |last=Patton |first=Cindy |author-link=Cindy Patton |editor-last=Fuss |editor-first=Diana |title=Inside/Out: Lesbian Theories, Gay Theories |year=1999 |publisher=[[Routledge]] |location=London, England |isbn=978-0-415-90236-6 |chapter=Visualizing Safe Sex: When Pedagogy and Pornography Collide |chapter-url=https://books.google.com/books?id=5W0HU_U6cpQC&pg=PA373 |url=https://archive.org/details/insideoutlesbian00fuss }}</ref><ref name=Labash>{{cite news|first=Matt|last=Lobash|url=http://www.nerve.com/Dispatches/voicebox/MenOnPorn/Labash_excerpt.asp|title=Among the Pornographers|newspaper=[[The Evening Standard]]|via=nerve.com|date=1998|archive-url=https://web.archive.org/web/20090808193947/http://www.nerve.com/Dispatches/voicebox/MenOnPorn/Labash_excerpt.asp |archive-date=August 8, 2009 }}</ref> Digər tərəfdən, feminist yazıçı Susan Faludi kişilər üçün [[oral seks]] edən qadın səhnələrinin kişiləri obyektivləşdirdiyini iddia etmiş və iddiasını belə əsaslandırmışdır ki, bu səhnələrdə kişinin [[penis|cinsiyyət orqanı]] istisna olmaqla, onun bədəninin yerdə qalan bütün hissələri kameradan kənarda qalır. Digər tərəfdən, seksoloq Peter Sándor Gardos bu cür səhnələrə baxmağı sevən kişilərin qadınlar haqqında müsbət fikirləri olduğunu iddia etmişdir.<ref>"[http://www.theage.com.au/articles/2004/06/15/1087244912619.html Girls on top]" by Lilly Bragge, ''[[The Age]]'', June 16, 2004.</ref><ref name="Faust, Beatrice 1980">{{Cite book|author=Faust, Beatrice |title=Women, sex, and pornography: a controversial and unique study |url=https://archive.org/details/womensexpornogra0000faus |publisher=Macmillan |location=New York |year=1980 |isbn=978-0-02-537050-0 }}</ref><ref name="nearbycafe.com">[http://www.nearbycafe.com/loveandlust/steinberg/erotic/cn/cn2.html Bruce Herschensohn; Bill Clinton; Sexologists in San Diego; Future Sex 2] by Bruce Herschensohn.</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Pornoqrafiya terminologiyası]] [[Kateqoriya:Cinsi davranış]] 2hczfx2bpr7k3n65g3ql3wm3lxybypg Qisas əməliyyatı (2022) 0 760479 6565047 6563598 2022-08-06T10:53:16Z Xəzərli 81347 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}}{{aktual}} {{Həmçinin bax|İkinci Qarabağ müharibəsi}} {{Hərbi münaqişə |münaqişə = Antiterror əməliyyatları |aiddir = |şəkil = Revenge ATO(Azerbaijan).png |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = 3 Avqust 2022 tarixli əməliyyat xəritəsi |yeri = |səbəbi = Rusiya SM qüvvələri məsuliyyət zonasından qanunsuz erməni silahlı birləşmələrinin çıxmaması və təxribatı |vəziyyəti = |nəticəsi = Azərbaycanın qələbəsi • Qırxqız yüksəkliyi, həmçinin Kiçik Qafqaz dağ silsiləsinin Qarabağ silsiləsi boyu Sarıbaba və bir sıra digər əhəmiyyətli hakim yüksəkliklər Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən azad edilmişdir. |ərazi = |tərəf1 = {{Flaqifikasiya|Azərbaycan}} və [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] |tərəf2 = {{Bayraq|Ermənistan}} [[Ermənistan]] və [[Qondarma Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusu|Qondarma DQR Müdafiə Ordusu]] |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = [[Şəkil:Flag of Azerbaijan.svg|20px]] [[İlham Əliyev]] <small>([[Azərbaycan Prezidenti]])</small> |komandan2 = [[Şəkil:Flag of Armenia.svg|20px]] [[Nikol Paşinyan]] <small>(Ermənistanın baş naziri)</small> |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = 1 ölü |itkilər2 = 2 ölü <br> 14 yaralı <br>5 əsr |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = |tarixi=[[3 avqust]] [[2022]]}} '''Qisas əməliyyatı''' və ya '''Antiterror əməliyyatları''' — 3 avqust 2022-ci ildə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Qarabağ|Qarabağda]] [[Qondarma Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusu|qanunsuz erməni silahlı qüvvələrinə]] qarşı aparılan hərbi əməliyyat.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusu “Qisas” əməliyyatı keçirib - VİDEO |url=https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusu-qisas-emeliyyati-kecirib-video-41224.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803162243/https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusu-qisas-emeliyyati-kecirib-video-41224.html |url-status=live }}</ref> ==Arxa plan== {{əsas|Vətən müharibəsi|Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)}} 2020-ci ilin [[Vətən müharibəsi|ikinci Qarabağ müharibəsinin]] yekunu olaraq [[Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|kapitulyasiya aktı]] imzalandı. Bu akt qanunsuz erməni birləşmələrinin Qarabağdan çıxarılmasını nəzərdə tuturdu. Azərbaycan tərəfi dəfələrlə, Ermənistanın 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatla üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirmədiyini və qanunsuz erməni silahlı dəstələrinin hələ də Azərbaycan ərazisindən çıxarılmadığını bəyan edib. ==Zəmin== == Əməliyyatlar == === 1 avqust === Avqustun 1-də Artsax Müdafiə Ordusunun məlumatına görə, Azərbaycan qüvvələri Dağlıq Qarabağın şimalında və şimal-qərbində Artsax mövqelərinə hücuma keçib. Ermənistan departamentinin məlumatına görə, səhər saat 9-da Azərbaycan bölmələri Dağlıq Qarabağla təmas xətti boyunca hücuma cəhd edib. Bununla əlaqədar olaraq, Arayik Arutyunyan Müdafiə Ordusunun komandanı Kamo Vardanyan və hüquq-mühafizə orqanlarının digər nümayəndələri ilə təcili iclas keçirib. Dağlıq Qarabağın Müdafiə Ordusundan bildirilib ki, gün ərzində Ermənistan qoşunları Azərbaycanın təmas xəttini keçmək üçün bütün cəhdlərinin qarşısını alıb. Daha sonra Qarabağın deputatı Artur Arutyunyan “Azadlıq” radiosunun erməni xidmətinə bildirib ki, hərbi əməliyyatlar dayandırılıb. O, həmçinin bildirib ki, Azərbaycan ordusu Qarabağ ermənilərinin heç bir mövqeyini tutmayıb. Toqquşmalar nəticəsində Dağlıq Qarabağ Respublikasının hərbçisi Albert Vladikoviç Baxşiyan yaralanıb. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi Qarabağda və ya onun ətrafında atəşkəs rejiminin pozulduğunu təkzib edib. Eyni zamanda, cavabdehlik zonasında toqquşmaların baş verdiyi Rusiya sülhməramlı kontingenti məlumat bülleteni dərc edib və orada qeyd olunub ki, sutka ərzində atəşkəs rejiminin üç dəfə pozulması faktı qeydə alınıb, Dağlıq Qarabağ silahlı birləşmələrinin nümayəndəsi yaralanıb. === 2 avqust === Avqustun 2-də tanınmamış “DQR”in hakimiyyət orqanları məlumat verdilər ki, Azərbaycan tərəfi onlara Ermənistanla mövcud marşrutdan yan keçməklə fərqli marşrut üzrə rabitə təşkil etmək tələbini çatdırıb. Azərbaycan, atəşkəs bəyanatının 6-cı bəndinə əsasən, artıq öz tərəfində alternativ yol çəkdi, erməni tərəfi isə yalnız tikintiyə başlamalıdır. Bununla belə, Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan bəyan edib ki, Azərbaycanın indiki Laçın dəhlizindən yan keçməklə DQR-dən Ermənistana fərqli marşrutla nəqliyyatın təşkili tələbi qanunsuzdur. O qeyd edir ki, atəşkəs bəyannaməsinin 6-cı bəndinə əsasən, yeni nəqliyyat marşrutunun tikintisi planı imzalayan tərəflər tərəfindən razılaşdırılmalıdır. Bu günə qədər razılaşdırılmış plan yoxdur. Onun sözlərinə görə, Ermənistan heç bir plana razılıq verməyib və ona görə də Azərbaycanın tələbi qanunsuzdur. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla Rusiya prezidenti Vladimir Putin arasında telefon danışığı olub, söhbət zamanı Rusiya, Ermənistan və Azərbaycan liderləri arasında Dağlıq Qarabağ üzrə 9 noyabr 2020-ci il, 11 yanvar və 26 noyabr 2021-ci il tarixli üçtərəfli sazişlərin icrasının müəyyən praktiki aspektləri müzakirə olunub. Öz növbəsində Ermənistanın xarici işlər naziri [[Ararat Mirzoyan]] rusiyalı həmkarı [[Sergey Lavrov]], Rusiyanın müdafiə naziri [[Sergey Şoyqu]] isə Azərbaycanın müdafiə naziri [[Zakir Həsənov]]la danışıb. Həmin gün Ermənistan mətbuatı Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin bölmələrinin Qarabağa aktiv şəkildə köçürülməsi barədə məlumat yayıb. Öz növbəsində, Rusiya sülhməramlı kontingenti kontingentin məsuliyyət zonasında vəziyyətin gərginləşməsinin qeyd edildiyi gündəlik məlumat bülleteni dərc edib. Belə ki, Rusiya sülhməramlılarının məlumatına görə, həmin gün atəşkəs rejimi Azərbaycan silahlı qüvvələri tərəfindən pozulub. Bu pozuntu Sarıbaba yüksəkliyi ərazisində baş verib. === 3 avqust === Rusiya Federasiyası sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan ərazisindəki qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin üzvləri avqustun 3-ü səhər saatlarında Laçın rayonu istiqamətində yerləşən Azərbaycan Ordusu bölmələrinin mövqelərini intensiv atəşə tutmağa başladı.<ref>{{Cite web |title=Müdafiə Nazirliyinin məlumatı |url=https://mod.gov.az/az/news/mudafie-nazirliyinin-melumati-41221.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213842/https://mod.gov.az/az/news/mudafie-nazirliyinin-melumati-41221.html |url-status=live }}</ref> Nəticədə müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçusu əsgər Kazımov Anar Rüstəm oğlu aldığı güllə yarasından şəhid oldu.<ref>{{Cite web |title=Hərbi qulluqçumuz Laçında şəhid oldu |url=https://news.milli.az/incedent/1062086.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213852/https://news.milli.az/incedent/1062086.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusunun əsgəri şəhid olub |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusunun_esgeri_sehid_olub-2238653 |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803091605/https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusunun_esgeri_sehid_olub-2238653 |url-status=live }}</ref> Təxminən saat 15 radələrində erməni mətbuatı, Azərbaycan Ordusunun, qanunsuz erməni silahlı birləşmələrini minaatanlardan və pilotsuz uçuş aparatlarından atəşə tutduğunu və 7 erməni hərbçisinin yaralandığını açıqladı. Açıqlamadan təxminən bir saat sonra erməni mətbuatı, 1 hərbçisinin öldüyünü, daha 8 hərbçinin isə yaralandığını təsdiqlədi. Saat 17 radələrində Azərbaycan mətbuatında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin erməni birləşmələrinə qarşı antiterror əməliyyatı keçirməyə başlanması haqqda xəbərlər dərc edilməyə başladı və erməni mövqeyinə PUA zərbəsi endirdiyi videosu yayımlandı.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusundan antiterror əməliyyatı - Şəhidimizin qisası alındı (VİDEO) |url=https://az.trend.az/azerbaijan/politics/3628750.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213840/https://az.trend.az/azerbaijan/politics/3628750.html |url-status=live }}</ref> Saat 18 radələrində [[Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası]]nın qondarma prezidenti [[Arayik Harutyunyan]] 2022-ci il avqustun 3-dən qismən hərbi səfərbərlik elan edən fərman imzaladı. Erməni mətbuatı bu mənbəni prezident ofisindən aldığını bildirdi. Bu hadisədən sonra Azərbaycan ərazisindəki qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin üzvlərinə məxsus “Ural" markalı hərbi yük avtomobili məhv edildi. Hərbi yük avtomobilinin erməni silahlı dəstələrinin nəzarətində olan Sarıbaba yüksəkliyi yaxınlığında məhv edildiyi bildirildi. === 4 avqust === Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi nisbi sülh barədə məlumat verib. Rusiya sülhməramlılarının xəbər bülletenində qeyd olunub ki, Rusiya sülhməramlılarının komandanlığı Azərbaycan və Ermənistan tərəfləri ilə əməkdaşlıq edərək insidentləri aradan qaldırıb. === 5 avqust === Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Qarabağda vəziyyəti gərginləşdirmək cəhdlərini açıqlayıb. Onların sözlərinə görə, son sutka ərzində erməni silahlı birləşmələri Azərbaycan ordusunun mövqelərini ümumilikdə 12 dəfə atəşə tutub. "Artsax Müdafiə Nazirliyi" bu bəyanatları “daha ​​bir dezinformasiya hesab edir. === 6 avqust === Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib.<ref>[https://axar.az/news/gundem/665932.html Buzduxun Ordumuz üçün strateji əhəmiyyəti]</ref> == Nəticə == Avqustun 3-də [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]] rəsmi olaraq "Qisas" antiterror əməliyyatı keçirdiyini bəyan etdi.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusu "Qisas" əməliyyatı keçirib |url=https://www.youtube.com/watch?v=gEAkF6xtQ1o |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803155309/https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=gEAkF6xtQ1o |url-status=live }}</ref> Əməliyyat nəticəsində qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin Kəlbəcər və Laçın rayonlarının ərazisini əhatə edən dağ silsiləsində yerləşən Qırxqız yüksəkliyini ələ keçirmək və orada yeni döyüş mövqelərini qurmağa cəhd göstərməsinin qarşısı alınıb. Qırxqız yüksəkliyi, həmçinin Kiçik Qafqaz dağ silsiləsinin Qarabağ silsiləsi boyu Sarıbaba və bir sıra digər əhəmiyyətli hakim yüksəkliklər Azərbaycan bölmələri tərəfindən nəzarətə götürülüb.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusu Qırxqız yüksəkliyi, Sarıbaba və bir sıra digər əhəmiyyətli hakim yüksəklikləri nəzarətə götürüb |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusu_Qirxqiz_yuksekliyi_Saribaba_ve_bir_sira_diger_ehemiyyetli_hakim_yukseklikleri_nezarete_goturub-2239601 |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213840/https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusu_Qirxqiz_yuksekliyi_Saribaba_ve_bir_sira_diger_ehemiyyetli_hakim_yukseklikleri_nezarete_goturub-2239601 |url-status=live }}</ref> Əməliyyat çərçivəsində qeyri-qanuni erməni silahlı qüvvələrinin bir neçə döyüş mövqeyi dağıdılıb, keçmiş [[Ağdərə rayonu]]nun, indiki [[Kəlbəcər rayonu]]nun ərazisindəki [[Yuxarı Oratağ]] yaşayış məntəqəsindəki hərbi hissəyə havadan zərbə endirilib. Nəticədə, qanunsuz erməni silahlılarının canlı qüvvəsi məhv edilib və yaralanıb, həmçinin bir neçə D-30 haubitsası, hərbi nəqliyyat vasitələri və çoxlu sayda döyüş sursatları məhv edilib.<ref>{{Cite web |title=Erməni silahlılarının canlı qüvvəsi və çoxlu sayda döyüş sursatları məhv edilib - MN |url=https://az.trend.az/azerbaijan/gundem/3628808.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213842/https://az.trend.az/azerbaijan/gundem/3628808.html |url-status=live }}</ref> === İtkilər === ==== Azərbaycan tərəfi ==== {| class="wikitable sortable" width=100% !Rütbəsi !Tam adı !Doğum tarixi !Ölüm tarixi !Dəfn tarixi !Dəfn yeri |- |Əsgər |[[Anar Kazımov|Kazımov Anar Rüstəm oğlu]] |2004<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/lacinda-sehid-olan-anar-kazimov-4-ayin-esgeri-olub-371600 Laçında şəhid olan Anar Kazımov 4 ayın əsgəri olub]</ref> | rowspan="3" |3 avqust 2022 | rowspan="4" |4 avqust 2022<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=mClnzdLyvi0 Şəhidimiz Kazımov Anar Rüstəm oğlunun nəşi doğulduğu Şəmkir şəhərində]</ref> |[[Qaracəmirli]], [[Şəmkir]] |- |} ==== Ermənistan tərəfi ==== == Reaksiyalar == === Daxili === === Beynəlxalq === == İstinadlar == {{İstinadlar}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{Qarabağ münaqişəsi}} {{Azərbaycan-Ermənistan döyüşləri}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022-ci ildə Ermənistan]] [[Kateqoriya:Qarabağ münaqişəsi]] me0vydw8qqg61bf8ujpaej9juonge0m 6565050 6565047 2022-08-06T11:21:42Z Xəzərli 81347 wikitext text/x-wiki {{İş gedir}}{{aktual}} {{Həmçinin bax|İkinci Qarabağ müharibəsi}} {{Hərbi münaqişə |münaqişə = Antiterror əməliyyatları |aiddir = |şəkil = Revenge ATO(Azerbaijan).png |şəklin ölçüsü = 300 |şəklin izahı = 3 Avqust 2022 tarixli əməliyyat xəritəsi |yeri = |səbəbi = Rusiya SM qüvvələri məsuliyyət zonasından qanunsuz erməni silahlı birləşmələrinin çıxmaması və təxribatı |vəziyyəti = |nəticəsi = Azərbaycanın qələbəsi • Qırxqız yüksəkliyi, həmçinin Kiçik Qafqaz dağ silsiləsinin Qarabağ silsiləsi boyu Sarıbaba və bir sıra digər əhəmiyyətli hakim yüksəkliklər Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən azad edilmişdir. |ərazi = |tərəf1 = {{Flaqifikasiya|Azərbaycan}} və [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] |tərəf2 = {{Bayraq|Ermənistan}} [[Ermənistan]] və [[Qondarma Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusu|Qondarma DQR Müdafiə Ordusu]] |tərəf3 = |tərəf4 = |komandan1 = [[Şəkil:Flag of Azerbaijan.svg|20px]] [[İlham Əliyev]] <small>([[Azərbaycan Prezidenti]])</small> |komandan2 = [[Şəkil:Flag of Armenia.svg|20px]] [[Nikol Paşinyan]] <small>(Ermənistanın baş naziri)</small> |komandan3 = |komandan4 = |qüvvə1 = |qüvvə3 = |qüvvə4 = |itkilər1 = 1 ölü |itkilər2 = 2 ölü <br> 14 yaralı <br>5 əsr |itkilər3 = |itkilər4 = |ümumi itkilər = |vikianbar = |tarixi=[[3 avqust]] [[2022]]}} '''Qisas əməliyyatı''' və ya '''Antiterror əməliyyatları''' — 3 avqust 2022-ci ildə [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]] tərəfindən [[Qarabağ|Qarabağda]] [[Qondarma Dağlıq Qarabağ Müdafiə Ordusu|qanunsuz erməni silahlı qüvvələrinə]] qarşı aparılan hərbi əməliyyat.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusu “Qisas” əməliyyatı keçirib - VİDEO |url=https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusu-qisas-emeliyyati-kecirib-video-41224.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803162243/https://mod.gov.az/az/news/azerbaycan-ordusu-qisas-emeliyyati-kecirib-video-41224.html |url-status=live }}</ref> ==Arxa plan== {{əsas|Vətən müharibəsi|Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)}} 2020-ci ilin [[Vətən müharibəsi|ikinci Qarabağ müharibəsinin]] yekunu olaraq [[Qarabağ atəşkəs bəyanatı (2020)|kapitulyasiya aktı]] imzalandı. Bu akt qanunsuz erməni birləşmələrinin Qarabağdan çıxarılmasını nəzərdə tuturdu. Azərbaycan tərəfi dəfələrlə, Ermənistanın 10 noyabr 2020-ci il tarixli üçtərəfli bəyanatla üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirmədiyini və qanunsuz erməni silahlı dəstələrinin hələ də Azərbaycan ərazisindən çıxarılmadığını bəyan edib. ==Zəmin== == Əməliyyatlar == === 1 avqust === Avqustun 1-də Artsax Müdafiə Ordusunun məlumatına görə, Azərbaycan qüvvələri Dağlıq Qarabağın şimalında və şimal-qərbində Artsax mövqelərinə hücuma keçib. Ermənistan departamentinin məlumatına görə, səhər saat 9-da Azərbaycan bölmələri Dağlıq Qarabağla təmas xətti boyunca hücuma cəhd edib. Bununla əlaqədar olaraq, Arayik Arutyunyan Müdafiə Ordusunun komandanı Kamo Vardanyan və hüquq-mühafizə orqanlarının digər nümayəndələri ilə təcili iclas keçirib. Dağlıq Qarabağın Müdafiə Ordusundan bildirilib ki, gün ərzində Ermənistan qoşunları Azərbaycanın təmas xəttini keçmək üçün bütün cəhdlərinin qarşısını alıb.<ref>[https://news.milli.az/politics/1061392.html Qarabağda müharibə hazırlığı - Ermənistandan yeni təxribat]</ref> Daha sonra Qarabağın deputatı Artur Arutyunyan “Azadlıq” radiosunun erməni xidmətinə bildirib ki, hərbi əməliyyatlar dayandırılıb. O, həmçinin bildirib ki, Azərbaycan ordusu Qarabağ ermənilərinin heç bir mövqeyini tutmayıb. Toqquşmalar nəticəsində Dağlıq Qarabağ Respublikasının hərbçisi Albert Vladikoviç Baxşiyan yaralanıb. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi Qarabağda və ya onun ətrafında atəşkəs rejiminin pozulduğunu təkzib edib. Eyni zamanda, cavabdehlik zonasında toqquşmaların baş verdiyi Rusiya sülhməramlı kontingenti məlumat bülleteni dərc edib və orada qeyd olunub ki, sutka ərzində atəşkəs rejiminin üç dəfə pozulması faktı qeydə alınıb, Dağlıq Qarabağ silahlı birləşmələrinin nümayəndəsi yaralanıb. === 2 avqust === Avqustun 2-də tanınmamış “DQR”in hakimiyyət orqanları məlumat verdilər ki, Azərbaycan tərəfi onlara Ermənistanla mövcud marşrutdan yan keçməklə fərqli marşrut üzrə rabitə təşkil etmək tələbini çatdırıb. Azərbaycan, atəşkəs bəyanatının 6-cı bəndinə əsasən, artıq öz tərəfində alternativ yol çəkdi, erməni tərəfi isə tikintiyə başlamalıdır.<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/ai-ermenistan-ve-azerbaycan-arasinda-gerginlikden-narahatdir-371547 Avropa İttifaqı (Aİ) son günlər Ermənistan və Azərbaycan arasında artan gərginlik barədə məlumatlardan narahatdır.]</ref> Bununla belə, Ermənistan Təhlükəsizlik Şurasının katibi Armen Qriqoryan bəyan edib ki, Azərbaycanın indiki Laçın dəhlizindən yan keçməklə DQR-dən Ermənistana fərqli marşrutla nəqliyyatın təşkili tələbi qanunsuzdur. O qeyd edir ki, atəşkəs bəyannaməsinin 6-cı bəndinə əsasən, yeni nəqliyyat marşrutunun tikintisi planı imzalayan tərəflər tərəfindən razılaşdırılmalıdır. Bu günə qədər razılaşdırılmış plan yoxdur. Onun sözlərinə görə, Ermənistan heç bir plana razılıq verməyib və ona görə də Azərbaycanın tələbi qanunsuzdur.<ref>[https://news.milli.az/politics/1061937.html Ermənistan Azərbaycanı savaşa təhrik edir - Bütün variantlar nəzərdən keçirilir]</ref> Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla Rusiya prezidenti Vladimir Putin arasında telefon danışığı olub, söhbət zamanı Rusiya, Ermənistan və Azərbaycan liderləri arasında Dağlıq Qarabağ üzrə 9 noyabr 2020-ci il, 11 yanvar və 26 noyabr 2021-ci il tarixli üçtərəfli sazişlərin icrasının müəyyən praktiki aspektləri müzakirə olunub.<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/putin-pasinyanla-ucterefli-beyanatlarin-icrasini-muzakire-etdi-371529 Putin Paşinyanla üçtərəfli bəyanatların icrasını müzakirə etdi]</ref> Öz növbəsində Ermənistanın xarici işlər naziri [[Ararat Mirzoyan]] rusiyalı həmkarı [[Sergey Lavrov]], Rusiyanın müdafiə naziri [[Sergey Şoyqu]] isə Azərbaycanın müdafiə naziri [[Zakir Həsənov]]la danışıb.<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/zakir-hesenov-soyqu-ile-danisdi-371537 Zakir Həsənov Şoyqu ilə danışdı]</ref> Həmin gün Ermənistan mətbuatı Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin bölmələrinin Qarabağa aktiv şəkildə köçürülməsi barədə məlumat yayıb. Öz növbəsində, Rusiya sülhməramlı kontingenti kontingentin məsuliyyət zonasında vəziyyətin gərginləşməsinin qeyd edildiyi gündəlik məlumat bülleteni dərc edib. Belə ki, Rusiya sülhməramlılarının məlumatına görə, həmin gün atəşkəs rejimi Azərbaycan silahlı qüvvələri tərəfindən pozulub. Bu pozuntu Sarıbaba yüksəkliyi ərazisində baş verib. === 3 avqust === Rusiya Federasiyası sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi Azərbaycan ərazisindəki qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin üzvləri avqustun 3-ü səhər saatlarında Laçın rayonu istiqamətində yerləşən Azərbaycan Ordusu bölmələrinin mövqelərini intensiv atəşə tutmağa başladı.<ref>{{Cite web |title=Müdafiə Nazirliyinin məlumatı |url=https://mod.gov.az/az/news/mudafie-nazirliyinin-melumati-41221.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213842/https://mod.gov.az/az/news/mudafie-nazirliyinin-melumati-41221.html |url-status=live }}</ref> Nəticədə müddətli həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçusu əsgər Kazımov Anar Rüstəm oğlu aldığı güllə yarasından şəhid oldu.<ref>{{Cite web |title=Hərbi qulluqçumuz Laçında şəhid oldu |url=https://news.milli.az/incedent/1062086.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213852/https://news.milli.az/incedent/1062086.html |url-status=live }}</ref><ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusunun əsgəri şəhid olub |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusunun_esgeri_sehid_olub-2238653 |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803091605/https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusunun_esgeri_sehid_olub-2238653 |url-status=live }}</ref> Təxminən saat 15 radələrində erməni mətbuatı, Azərbaycan Ordusunun, qanunsuz erməni silahlı birləşmələrini minaatanlardan və pilotsuz uçuş aparatlarından atəşə tutduğunu və 7 erməni hərbçisinin yaralandığını açıqladı. Açıqlamadan təxminən bir saat sonra erməni mətbuatı, 1 hərbçisinin öldüyünü, daha 8 hərbçinin isə yaralandığını təsdiqlədi. Saat 17 radələrində Azərbaycan mətbuatında Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin erməni birləşmələrinə qarşı antiterror əməliyyatı keçirməyə başlanması haqqda xəbərlər dərc edilməyə başladı və erməni mövqeyinə PUA zərbəsi endirdiyi videosu yayımlandı.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusundan antiterror əməliyyatı - Şəhidimizin qisası alındı (VİDEO) |url=https://az.trend.az/azerbaijan/politics/3628750.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213840/https://az.trend.az/azerbaijan/politics/3628750.html |url-status=live }}</ref> Saat 18 radələrində [[Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikası]]nın qondarma prezidenti [[Arayik Harutyunyan]] 2022-ci il avqustun 3-dən qismən hərbi səfərbərlik elan edən fərman imzaladı. Erməni mətbuatı bu mənbəni prezident ofisindən aldığını bildirdi. Bu hadisədən sonra Azərbaycan ərazisindəki qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin üzvlərinə məxsus “Ural" markalı hərbi yük avtomobili məhv edildi. Hərbi yük avtomobilinin erməni silahlı dəstələrinin nəzarətində olan Sarıbaba yüksəkliyi yaxınlığında məhv edildiyi bildirildi. === 4 avqust === Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi nisbi sülh barədə məlumat verib. Rusiya sülhməramlılarının xəbər bülletenində qeyd olunub ki, Rusiya sülhməramlılarının komandanlığı Azərbaycan və Ermənistan tərəfləri ilə əməkdaşlıq edərək insidentləri aradan qaldırıb. === 5 avqust === Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin Qarabağda vəziyyəti gərginləşdirmək cəhdlərini açıqlayıb. Onların sözlərinə görə, son sutka ərzində erməni silahlı birləşmələri Azərbaycan ordusunun mövqelərini ümumilikdə 12 dəfə atəşə tutub. "Artsax Müdafiə Nazirliyi" bu bəyanatları “daha ​​bir dezinformasiya hesab edir. === 6 avqust === Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib.<ref>[https://axar.az/news/gundem/665932.html Buzduxun Ordumuz üçün strateji əhəmiyyəti]</ref> == Nəticə == Avqustun 3-də [[Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi]] rəsmi olaraq "Qisas" antiterror əməliyyatı keçirdiyini bəyan etdi.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusu "Qisas" əməliyyatı keçirib |url=https://www.youtube.com/watch?v=gEAkF6xtQ1o |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803155309/https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=gEAkF6xtQ1o |url-status=live }}</ref> Əməliyyat nəticəsində qeyri-qanuni erməni silahlı dəstələrinin Kəlbəcər və Laçın rayonlarının ərazisini əhatə edən dağ silsiləsində yerləşən Qırxqız yüksəkliyini ələ keçirmək və orada yeni döyüş mövqelərini qurmağa cəhd göstərməsinin qarşısı alınıb. Qırxqız yüksəkliyi, həmçinin Kiçik Qafqaz dağ silsiləsinin Qarabağ silsiləsi boyu Sarıbaba və bir sıra digər əhəmiyyətli hakim yüksəkliklər Azərbaycan bölmələri tərəfindən nəzarətə götürülüb.<ref>{{Cite web |title=Azərbaycan Ordusu Qırxqız yüksəkliyi, Sarıbaba və bir sıra digər əhəmiyyətli hakim yüksəklikləri nəzarətə götürüb |url=https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusu_Qirxqiz_yuksekliyi_Saribaba_ve_bir_sira_diger_ehemiyyetli_hakim_yukseklikleri_nezarete_goturub-2239601 |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213840/https://azertag.az/xeber/Azerbaycan_Ordusu_Qirxqiz_yuksekliyi_Saribaba_ve_bir_sira_diger_ehemiyyetli_hakim_yukseklikleri_nezarete_goturub-2239601 |url-status=live }}</ref> Əməliyyat çərçivəsində qeyri-qanuni erməni silahlı qüvvələrinin bir neçə döyüş mövqeyi dağıdılıb, keçmiş [[Ağdərə rayonu]]nun, indiki [[Kəlbəcər rayonu]]nun ərazisindəki [[Yuxarı Oratağ]] yaşayış məntəqəsindəki hərbi hissəyə havadan zərbə endirilib. Nəticədə, qanunsuz erməni silahlılarının canlı qüvvəsi məhv edilib və yaralanıb, həmçinin bir neçə D-30 haubitsası, hərbi nəqliyyat vasitələri və çoxlu sayda döyüş sursatları məhv edilib.<ref>{{Cite web |title=Erməni silahlılarının canlı qüvvəsi və çoxlu sayda döyüş sursatları məhv edilib - MN |url=https://az.trend.az/azerbaijan/gundem/3628808.html |access-date=2022-08-03 |archive-date=2022-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220803213842/https://az.trend.az/azerbaijan/gundem/3628808.html |url-status=live }}</ref> === İtkilər === ==== Azərbaycan tərəfi ==== {| class="wikitable sortable" width=100% !Rütbəsi !Tam adı !Doğum tarixi !Ölüm tarixi !Dəfn tarixi !Dəfn yeri |- |Əsgər |[[Anar Kazımov|Kazımov Anar Rüstəm oğlu]] |2004<ref>[https://qafqazinfo.az/news/detail/lacinda-sehid-olan-anar-kazimov-4-ayin-esgeri-olub-371600 Laçında şəhid olan Anar Kazımov 4 ayın əsgəri olub]</ref> | rowspan="3" |3 avqust 2022 | rowspan="4" |4 avqust 2022<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=mClnzdLyvi0 Şəhidimiz Kazımov Anar Rüstəm oğlunun nəşi doğulduğu Şəmkir şəhərində]</ref> |[[Qaracəmirli]], [[Şəmkir]] |- |} ==== Ermənistan tərəfi ==== == Reaksiyalar == === Daxili === === Beynəlxalq === == İstinadlar == {{İstinadlar}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} {{Qarabağ münaqişəsi}} {{Azərbaycan-Ermənistan döyüşləri}} [[Kateqoriya:2022-ci ildə Azərbaycan]] [[Kateqoriya:2022-ci ildə Ermənistan]] [[Kateqoriya:Qarabağ münaqişəsi]] by55l96ew1pm9h4s8rx9ssosrmgkmsc Müzakirə:Suriya türkmanları 1 760524 6564847 6563326 2022-08-06T08:25:08Z NR SHENER 204368 wikitext text/x-wiki == Niyə türkmən yox türkman? == Hörmətli {{u|Sabuhi from Baku}} məqaləni siz yaratmısınızsa sizə bir sualla müraciət edirəm: nəyə görə məqalənin və Suriya türkmənlərinin adını türkman kimi qeyd etmisiniz? əvvəlcə elə bildim ki, türk dilindən tərcümə etmisiniz deyə türk dilindəki kimi yazmısınız. Amma ora baxdıqda gördün ki, türk və hətta ingilis və rus dillərində də tükman yox türkmen/туркмен kimi verilib. Azərbaycan dilində türkman sozü yoxdur, türkmən var. Və məxsusi olaraq Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu tayfalarına və onların zamanından indiyədək İraq, Suriya, Şərqi Anadoluda yaşayan tayfaların adı məhz türməndir. Buna görə də məqalənin adının dəyişdirilib "Suriya türkmənləri" yazılmasını təklif edirəm. Hörmətlə, — [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 23:36, 3 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:NR SHENER]] bu ikisi tamam fərqli anlayışlardır: [[Türkmənlər]] / [[Türkmanlar]] [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:11, 5 avqust 2022 (UTC) @{{u|Surə}} Elə mən də onu bilmək istəyirəm ki, bu türkmanlar termini hardan çıxıb? Suriyada yaşayanlar turkmənlərdir. Kökləri gedib Qaraqoyunlulara gedib çıxır. Biz də onlara türkmən deyirik. Mən xüsusi olaraq internet KİV baxdım, fikirləşdim bəlkə bu onların növbəti "kəsdirir", amma gördüm yox, onlar da türkmən yaxır, rus, ing və hətta türk Vikipediyasında da məhz bu məqalədə turkmAn yox, turkmEn yazılıb. Ona görə siz mənə izah edin ki, bu türkmanlar kimdi, bu təmin hardan çıxdı, nə vaxt çıxdı? [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 08:25, 6 avqust 2022 (UTC) halnpqwdrpv2419cd874zjm3et58i26 6564987 6564847 2022-08-06T09:40:03Z NR SHENER 204368 wikitext text/x-wiki == Niyə türkmən yox türkman? == Hörmətli {{u|Sabuhi from Baku}} məqaləni siz yaratmısınızsa sizə bir sualla müraciət edirəm: nəyə görə məqalənin və Suriya türkmənlərinin adını türkman kimi qeyd etmisiniz? əvvəlcə elə bildim ki, türk dilindən tərcümə etmisiniz deyə türk dilindəki kimi yazmısınız. Amma ora baxdıqda gördün ki, türk və hətta ingilis və rus dillərində də tükman yox türkmen/туркмен kimi verilib. Azərbaycan dilində türkman sozü yoxdur, türkmən var. Və məxsusi olaraq Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu tayfalarına və onların zamanından indiyədək İraq, Suriya, Şərqi Anadoluda yaşayan tayfaların adı məhz türməndir. Buna görə də məqalənin adının dəyişdirilib "Suriya türkmənləri" yazılmasını təklif edirəm. Hörmətlə, — [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 23:36, 3 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:NR SHENER]] bu ikisi tamam fərqli anlayışlardır: [[Türkmənlər]] / [[Türkmanlar]] [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:11, 5 avqust 2022 (UTC) {{u|Surə}} Elə mən də onu bilmək istəyirəm ki, bu türkmanlar termini hardan çıxıb? Suriyada yaşayanlar turkmənlərdir. Kökləri gedib Qaraqoyunlulara çıxır. Biz də onlara türkmən deyirik. Mən xüsusi olaraq internet KİV baxdım, fikirləşdim bəlkə bu onların növbəti "kəşfidir", amma gördüm yox, onlar da türkmən yaxır, rus, ing və hətta türk Vikipediyasında da bu məqalədə məhz turkmAn yox, turkmEn yazılıb. Ona görə siz mənə izah edin bilim bu türkmanlar kimdi, bu termin hardan çıxdı, nə vaxt çıxdı? Ya bir istinad verin, mğqaləyə, ensiklopediyaya yğnəldin oxuyum. [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 08:25, 6 avqust 2022 (UTC) gt4dpcmg7fx92tj11a5vmdlw1b38b2k 6564988 6564987 2022-08-06T09:41:27Z NR SHENER 204368 /* Niyə türkmən yox türkman? */ wikitext text/x-wiki == Niyə türkmən yox türkman? == Hörmətli {{u|Sabuhi from Baku}} məqaləni siz yaratmısınızsa sizə bir sualla müraciət edirəm: nəyə görə məqalənin və Suriya türkmənlərinin adını türkman kimi qeyd etmisiniz? əvvəlcə elə bildim ki, türk dilindən tərcümə etmisiniz deyə türk dilindəki kimi yazmısınız. Amma ora baxdıqda gördün ki, türk və hətta ingilis və rus dillərində də tükman yox türkmen/туркмен kimi verilib. Azərbaycan dilində türkman sozü yoxdur, türkmən var. Və məxsusi olaraq Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu tayfalarına və onların zamanından indiyədək İraq, Suriya, Şərqi Anadoluda yaşayan tayfaların adı məhz türməndir. Buna görə də məqalənin adının dəyişdirilib "Suriya türkmənləri" yazılmasını təklif edirəm. Hörmətlə, — [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 23:36, 3 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:NR SHENER]] bu ikisi tamam fərqli anlayışlardır: [[Türkmənlər]] / [[Türkmanlar]] [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:11, 5 avqust 2022 (UTC) {{u|Surə (i)}} Elə mən də onu bilmək istəyirəm ki, bu türkmanlar termini hardan çıxıb? Suriyada yaşayanlar turkmənlərdir. Kökləri gedib Qaraqoyunlulara çıxır. Biz də onlara türkmən deyirik. Mən xüsusi olaraq internet KİV baxdım, fikirləşdim bəlkə bu onların növbəti "kəşfidir", amma gördüm yox, onlar da türkmən yaxır, rus, ing və hətta türk Vikipediyasında da bu məqalədə məhz turkmAn yox, turkmEn yazılıb. Ona görə siz mənə izah edin bilim bu türkmanlar kimdi, bu termin hardan çıxdı, nə vaxt çıxdı? Ya bir istinad verin, mğqaləyə, ensiklopediyaya yğnəldin oxuyum. [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 08:25, 6 avqust 2022 (UTC) 5ld34c4ge0a6nsa6unlxpqfa0x5uik2 6564992 6564988 2022-08-06T09:42:00Z NR SHENER 204368 /* Niyə türkmən yox türkman? */ wikitext text/x-wiki == Niyə türkmən yox türkman? == Hörmətli {{u|Sabuhi from Baku}} məqaləni siz yaratmısınızsa sizə bir sualla müraciət edirəm: nəyə görə məqalənin və Suriya türkmənlərinin adını türkman kimi qeyd etmisiniz? əvvəlcə elə bildim ki, türk dilindən tərcümə etmisiniz deyə türk dilindəki kimi yazmısınız. Amma ora baxdıqda gördün ki, türk və hətta ingilis və rus dillərində də tükman yox türkmen/туркмен kimi verilib. Azərbaycan dilində türkman sozü yoxdur, türkmən var. Və məxsusi olaraq Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu tayfalarına və onların zamanından indiyədək İraq, Suriya, Şərqi Anadoluda yaşayan tayfaların adı məhz türməndir. Buna görə də məqalənin adının dəyişdirilib "Suriya türkmənləri" yazılmasını təklif edirəm. Hörmətlə, — [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 23:36, 3 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:NR SHENER]] bu ikisi tamam fərqli anlayışlardır: [[Türkmənlər]] / [[Türkmanlar]] [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:11, 5 avqust 2022 (UTC) {{u|Surə (İ)}} Elə mən də onu bilmək istəyirəm ki, bu türkmanlar termini hardan çıxıb? Suriyada yaşayanlar turkmənlərdir. Kökləri gedib Qaraqoyunlulara çıxır. Biz də onlara türkmən deyirik. Mən xüsusi olaraq internet KİV baxdım, fikirləşdim bəlkə bu onların növbəti "kəşfidir", amma gördüm yox, onlar da türkmən yaxır, rus, ing və hətta türk Vikipediyasında da bu məqalədə məhz turkmAn yox, turkmEn yazılıb. Ona görə siz mənə izah edin bilim bu türkmanlar kimdi, bu termin hardan çıxdı, nə vaxt çıxdı? Ya bir istinad verin, mğqaləyə, ensiklopediyaya yğnəldin oxuyum. [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 08:25, 6 avqust 2022 (UTC) 16ycudfuz2czkv244qe1zt6g1yvh5qx 6564996 6564992 2022-08-06T09:43:19Z NR SHENER 204368 /* Niyə türkmən yox türkman? */ wikitext text/x-wiki == Niyə türkmən yox türkman? == Hörmətli {{u|Sabuhi from Baku}} məqaləni siz yaratmısınızsa sizə bir sualla müraciət edirəm: nəyə görə məqalənin və Suriya türkmənlərinin adını türkman kimi qeyd etmisiniz? əvvəlcə elə bildim ki, türk dilindən tərcümə etmisiniz deyə türk dilindəki kimi yazmısınız. Amma ora baxdıqda gördün ki, türk və hətta ingilis və rus dillərində də tükman yox türkmen/туркмен kimi verilib. Azərbaycan dilində türkman sozü yoxdur, türkmən var. Və məxsusi olaraq Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu tayfalarına və onların zamanından indiyədək İraq, Suriya, Şərqi Anadoluda yaşayan tayfaların adı məhz türməndir. Buna görə də məqalənin adının dəyişdirilib "Suriya türkmənləri" yazılmasını təklif edirəm. Hörmətlə, — [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 23:36, 3 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:NR SHENER]] bu ikisi tamam fərqli anlayışlardır: [[Türkmənlər]] / [[Türkmanlar]] [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:11, 5 avqust 2022 (UTC) {{u|Surə }} Elə mən də onu bilmək istəyirəm ki, bu türkmanlar termini hardan çıxıb? Suriyada yaşayanlar turkmənlərdir. Kökləri gedib Qaraqoyunlulara çıxır. Biz də onlara türkmən deyirik. Mən xüsusi olaraq internet KİV baxdım, fikirləşdim bəlkə bu onların növbəti "kəşfidir", amma gördüm yox, onlar da türkmən yaxır, rus, ing və hətta türk Vikipediyasında da bu məqalədə məhz turkmAn yox, turkmEn yazılıb. Ona görə siz mənə izah edin bilim bu türkmanlar kimdi, bu termin hardan çıxdı, nə vaxt çıxdı? Ya bir istinad verin, mğqaləyə, ensiklopediyaya yğnəldin oxuyum. [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 08:25, 6 avqust 2022 (UTC) doarvadyf12hfm3sf8gbaqplynde9hm 6564998 6564996 2022-08-06T09:47:27Z NR SHENER 204368 /* Niyə türkmən yox türkman? */ wikitext text/x-wiki == Niyə türkmən yox türkman? == Hörmətli {{u|Sabuhi from Baku}} məqaləni siz yaratmısınızsa sizə bir sualla müraciət edirəm: nəyə görə məqalənin və Suriya türkmənlərinin adını türkman kimi qeyd etmisiniz? əvvəlcə elə bildim ki, türk dilindən tərcümə etmisiniz deyə türk dilindəki kimi yazmısınız. Amma ora baxdıqda gördün ki, türk və hətta ingilis və rus dillərində də tükman yox türkmen/туркмен kimi verilib. Azərbaycan dilində türkman sozü yoxdur, türkmən var. Və məxsusi olaraq Qaraqoyunlu, Ağqoyunlu tayfalarına və onların zamanından indiyədək İraq, Suriya, Şərqi Anadoluda yaşayan tayfaların adı məhz türməndir. Buna görə də məqalənin adının dəyişdirilib "Suriya türkmənləri" yazılmasını təklif edirəm. Hörmətlə, — [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 23:36, 3 avqust 2022 (UTC) :@[[İstifadəçi:NR SHENER]] bu ikisi tamam fərqli anlayışlardır: [[Türkmənlər]] / [[Türkmanlar]] [[User:Sura Shukurlu|<span style="color:#549">'''Surə'''</span>]]&nbsp;[[User talk:Sura Shukurlu|<span style="color:#549"><sup>🗯</sup></span>]] 06:11, 5 avqust 2022 (UTC) Hörmətli {{u|Surə (İ)}} elə mən də onu bilmək istəyirəm ki, bu türkmanlar termini hardan çıxıb? Mən heç bir yerdə buna rast gəlməmişəm. Bəlkə xsusi ədəbiyyatlarda, tarix sahəsindəki elmi məqalələrdə belə qəbul olunub, amma KİV-da yazırlar ki, Suriyada yaşayanlar turkmənlərdir. Kökləri gedib Qaraqoyunlulara çıxır. Biz də onlara türkmən deyirik. Mən xüsusi olaraq internet KİV baxdım, fikirləşdim bəlkə bu onların növbəti "kəşfidir", amma gördüm yox, onlar da türkmən yaxır, rus, ing və hətta türk Vikipediyasında da bu məqalədə məhz turkmAn yox, turkmEn yazılıb. Ona görə siz mənə izah edin bilim bu türkmanlar kimdi, bu termin hardan çıxdı, nə vaxt çıxdı? Ya bir istinad verin, mğqaləyə, ensiklopediyaya yğnəldin oxuyum. [[İstifadəçi:NR SHENER|NR SHENER]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:NR SHENER|müzakirə]]) 08:25, 6 avqust 2022 (UTC) 99hxvmfa5ggdlgjlmgqshqokp6zguje Hasan Hayri Tan 0 760525 6563902 6561921 2022-08-05T13:15:27Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Həsən Hayri Tan''' (d. 1880, [[İstanbul]], d. 23 may 1942) – [[Anadolu türkləri|türk]] siyasətçisi və [[vəkil]]<nowiki/>i. [[İstanbul Universitetinin hüquq fakültəsi|İstanbul Hüquq]] fakültəsinin məzunudur . Daimi Vəkillər Kollegiyasının üzvü, Vəkillər Kollegiyasının üzvü, 1935-1940-cı illər arasında İstanbul Vəkillər Kollegiyasının başqanlığı, İstanbul İl Məclisinin Ümumi üzvü, Türkiyə [[Türkiyə Böyük Millət Məclisi|Böyük Millət Məclisinin]] III. və IV. 5-ci Dövrdə Ədirnə, V Dövrdə isə Kocaeli Millət vəkili olub. Ailəlidir və dörd övladı var. == Mənbə == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:İstanbul Universitetinin Hüquq fakültəsinin məzunları]] [[Kateqoriya:1942-ci ildə vəfat edənlər]] [[Kateqoriya:1880-ci ildə doğulanlar]] 2tjhxfx6byavcjv3vwndg9gjfzbb683 Mehmet Öz 0 760652 6564109 6563098 2022-08-05T15:56:21Z Eminamrah 151706 wikitext text/x-wiki {{Şəxs|adı=Mehmet Öz|orijinal adı=Mehmet Cengiz Öz|şəkil=Dr. Mehmet Oz, August 2016.jpg|şəklin ölçüsü=636 × 889 pixels.|şəklin izahı=Aparıcı Dr. Öz Conson Çan, Met Elisofon, Nik Reyner və Rob Reyner SAMHSA Xüsusi Tanınma Mükafatını və Being Charlie filminə görə 2016 Səs Mükafatını qəbul etdikdən sonra|doğum tarixi=11 İyun 1960|doğum yeri=Klivlend, Ohayo, ABŞ,|vətəndaşlığı=ABŞ, Türkiyə|həyat yoldaşı=Liza Lemol|milliyyəti=türk|dini=İslam|təhsili=ali|ixtisası=həkim kardiotorakal cərrah, aparıcı, yazıçı|saytı=http://doctoroz.com/|fəaliyyət illəri=1982–davam edir|mükafatları=Doqquz dəfə Daytime Emmy Awards qalibi Beş dəfə Outstanding Talk Show Informative (prodüser kimi) Üç dəfə Outstanding Talk Show Host Hollywood Walk of Fame ulduzu}} '''Mehmet Cengiz Öz''' (<small>Türkcə:</small> [mehˈmet dʒeɲˈɟiz øz]; İyun 11, 1960)[https://www.worldcat.org/oclc/587143242] həmçinin '''Dr.Oz''' kimi tanınan, türk-amerikan aparıcısıdır, müəllif, fəxri professor və təqaüdçü kardiotorakal cərrahdır.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-Tikkanen-3|[3]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-nytimes-4|[4]]][https://www.huffpost.com/entry/dr-oz-columbia-university-emeritus_n_61ddde0ee4b0d637aea82fef <nowiki>[5]</nowiki>] O, [[Pensilvaniya|Pensilvaniyada]] 2022-ci ildə [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] Senatına seçkilər üçün [[ABŞ Respublikaçılar Partiyası|Respublikaçılar]] Partiyasından namizəddir və ABŞ Senatına hər iki böyük partiya tərəfindən namizədliyini irəli sürülmüş ilk müsəlmandır.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-6|[6]]] [[Türk mühacirləri|Türk mühacirlərinin]] oğlu olan Öz [[Delaver|Delaver ştatının]] Vilmington şəhərində böyüyüb, [[Harvard Universiteti]] və [[Pensilvaniya Universiteti|Pensilvaniya Universitetini]] bitirib. [[Amerika Birləşmiş Ştatları|ABŞ]] və [[Türkiyə|Türkiyənin]] [[İkili vətandaşlıq|ikili vətəndaşı]] olan Öz türk vətəndaşlığını saxlamaq üçün 1980-ci illərdə Türkiyə ordusunda xidmət edib. Daha sonra 1986-cı ildə [[Kolumbiya Universiteti|Kolumbiya Universitetinin]] İrvinq Tibb Mərkəzində cərrahiyyə üzrə [[Rezidentura|rezidenturasına]] başladı. 2001-ci ildə Kolumbiya Universitetində [[cərrahiyyə]] professoru oldu və daha sonra 2018-ci ildə fəxri professor kimi təqaüdə çıxdı.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-Tikkanen-3|[3]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-:3-5|[5]]] == Erkən həyat və təhsil == Oz 1960-cı ildə Ohayo ştatının Klivlend şəhərində Türkiyənin Konya vilayətindən mühacirət etmiş Suna və Mustafa Özün ailəsində anadan olub.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-faces-17|[17]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-gma20090831-18|[18]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-faces-17|[17]]] Mustafa Türkiyənin cənubundakı kiçik bir şəhər olan Bozkırda anadan olub və 1950-ci ildə Cerrahpaşa Tibb Fakültəsini ən yüksək nəticə ilə bitirib və Mehmetin anadan olduğu Klivlend şəhərindəki Case Western Reserve Universitetində ümumi rezidentura proqramına qoşulmaq üçün ABŞ-a köçüb. O, Atlantadakı Emori Universitetində kardiotorakal cərrahiyyə üzrə təhsil alıb və Türkiyəyə qayıtmazdan əvvəl bir neçə il Delaver Tibb Mərkəzində [[torakal cərrahiyyə]] şöbəsinin müdiri olub. [[:en:Mehmet_Oz#cite_note-bies2019-19|[19]]] Varlı İstanbul ailəsindən olan Suna (qızlıq soyadı Atabəy) ana tərəfdən Çərkəz (Şapsuq) əsilli əczaçı qızıdır.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-gazetevatan.com-20|[20]]] Özün Seval Öz və Nazlim Öz adlı iki bacısı var.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-21|[21]]] Oz, atasının ailəsinin daha çox ənənəvi İslama etiqad etdiyi, anasının ailəsi isə daha dünyəvi müsəlman olduğu qarışıq müsəlman mühitində böyüdü.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-22|[22]]] Uşaqlıqda yay vaxtlarını Türkiyədə keçirib[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-Belluz-23|[23]]] və ikili vətəndaşlığını qorumaq üçün universitetdən sonra iki il Türkiyə ordusunda olub.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-24|[24]]] == Tibbi karyera == Öz tibb karyerasına 1986-cı ildə Erik Rouz tərəfindən işə götürüldükdən sonra Kolumbiya Universitetinə bağlı olan [[Nyu-York|Nyu Yorkdakı]] Presviterian Xəstəxanasında rezidentura ilə başladı.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-32|[32]]] Rezidenturada olduğu müddətdə Öz Bleykmor tədqiqat mükafatını qazandı.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-blakemore-winners-33|[33]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-Brown-34|[34]]] 1995-ci ilin aprelində Öz və onun həmkarı Ceri Vizvorz ürək xəstəliyi olan xəstələrə müxtəlif növ alternativ tibb təqdim etmək üçün Ürək Tamamlayıcı Baxım Mərkəzini qurdular.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-Brown-34|[34]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-35|[35]]] 1996-cı ildə Öz və Rouz 1996-cı ildə Yankilərin qazandığı Dünya Seriyası zamanı Nyu York Yankis meneceri Co Torrenin qardaşı Frank Torre üçün uğurlu ürək transplantasiyası üzərində gördükləri işdən sonra mediada reklam aldılar.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-37|[37]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-Specter-38|[38]]] O, MitraClip və sol mədəciyin köməkçi cihazı (LVAD) daxil olmaqla, [[ürək cərrahiyyəsi]] ilə bağlı çoxsaylı cihaz və prosedurların hazırlanmasına kömək edib və 2015-ci ilə qədər ürək əməliyyatı ilə bağlı bir sıra patentlərə sahib olub.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-Brown-34|[34]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-40|[40]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-Belluz-23|[23]]] 2010-cu ildə Öz Sharecare Inc-in həmtəsisçisi kimi Jeff Arnold-a qoşuldu[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-41|[41]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-42|[42]]] 2015-ci ildə 10 həkimdən ibarət bir qrup Kolumbiyadan Özün "elmə və sübuta əsaslanan təbabətə hörmətsizlik" iddiası ilə fakültədən çıxarılmasını tələb etdi.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-43|[43]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-44|[44]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-45|[45]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-46|[46]]] Kolumbiya Özü müdafiə etdi və “akademik azadlıq prinsipinə və fakültə üzvlərinin ifadə azadlığını dəstəkləməyə” sadiq olduqlarını bildirərək, onun işinə xitam verilməsi çağırışlarını rədd etdi.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-47|[47]]] Öz 2001-ci ildə Kolumbiya Universitetinin Vagelos Həkimlər və Cərrahlar Kollecində professor oldu və bu titulu 2018-ci ilə qədər saxladı.[[:en:Mehmet_Oz#cite_note-Belluz-23|[23]]][[:en:Mehmet_Oz#cite_note-:3-5|[5]]] == Televiziya karyerası == == Siyasi karyerası == == Şəxsi həyatı == == Mükafat və fəxri fərmanları == Doqquz dəfə [[:en:Daytime_Emmy_Awards|Daytime Emmy Awards]] qalibi Beş dəfə [[:en:Daytime_Emmy_Award_for_Outstanding_Talk_Show_Informative|Outstanding Talk Show Informative]] (prodüser kimi) Üç dəfə [[:en:Daytime_Emmy_Award_for_Outstanding_Talk_Show_Host|Outstanding Talk Show Host]] [[:en:Hollywood_Walk_of_Fame|Hollywood Walk of Fame]] ulduzu == Yazıçılıq == == Filmoqrafiya == [[Kateqoriya:Tibb]] [[Kateqoriya:Həkimlər]] [[Kateqoriya:Cərrahlar]] [[Kateqoriya:Kardiologiya]] [[Kateqoriya:Televiziya]] [[Kateqoriya:Şou]] m430wwls6qvil2g3uwpgdpnrvwqbzym Kateqoriya:Tarixi komediya filmləri 14 760701 6563816 6563791 2022-08-05T12:05:05Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Janrlarına görə tarixi filmlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Janrlarına görə komediya filmləri]] [[Kateqoriya:Janrlarına görə tarixi filmlər]] d7cqurbbokyz6jiqh959liudor3b5ne Kateqoriya:Janrlarına görə tarixi filmlər 14 760702 6563819 2022-08-05T12:05:41Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Tarixi filmlər| ]] [[Kateqoriya:Altjanrlarına görə filmlər]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Tarixi filmlər| ]] [[Kateqoriya:Altjanrlarına görə filmlər]] njqswdv8f0pex33o99r4dtulk8lp58o Tavriyanın Qanadları 0 760703 6563826 2022-08-05T12:11:28Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "'''Tavriyanın Qanadları''' ({{dil-ru|Крылья Тавриды}}) [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri|Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Eskadron 2014-cü ildə yaradılmışdır. Uçuşlar üçün Yak-130 təyyarələri istifadə olunur. Komanda öz adını [[Krım]] [[Yarımada|yarımadasının]] başqa adı olan [[Tavriya|Tavriyadan]] almışdır." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Tavriyanın Qanadları''' ({{dil-ru|Крылья Тавриды}}) [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri|Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Eskadron 2014-cü ildə yaradılmışdır. Uçuşlar üçün Yak-130 təyyarələri istifadə olunur. Komanda öz adını [[Krım]] [[Yarımada|yarımadasının]] başqa adı olan [[Tavriya|Tavriyadan]] almışdır. gl201fv5b3zlcj67gz4nk95kayhu6y4 6563829 6563826 2022-08-05T12:13:23Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|2014|}} - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) |ölkə = [[Rusiya]] |tabeçilik = [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = [[Voronej vilayəti]] |rəngləri = |təchizatı = Yak-130 }} '''Tavriyanın Qanadları''' ({{dil-ru|Крылья Тавриды}}) [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri|Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Eskadron 2014-cü ildə yaradılmışdır. Uçuşlar üçün Yak-130 təyyarələri istifadə olunur. Komanda öz adını [[Krım]] [[Yarımada|yarımadasının]] başqa adı olan [[Tavriya|Tavriyadan]] almışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 2idg6y4hnyinhs959eua4hu3koqrdfn 6563832 6563829 2022-08-05T12:14:17Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = Russian Air Force Yakovlev Yak-130 Naumenko-1.jpg |şəkil_izah = |illər = {{start date|2014|}} - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) |ölkə = [[Rusiya]] |tabeçilik = [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = [[Voronej vilayəti]] |rəngləri = |təchizatı = Yak-130 }} '''Tavriyanın Qanadları''' ({{dil-ru|Крылья Тавриды}}) [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri|Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Eskadron 2014-cü ildə yaradılmışdır. Uçuşlar üçün Yak-130 təyyarələri istifadə olunur. Komanda öz adını [[Krım]] [[Yarımada|yarımadasının]] başqa adı olan [[Tavriya|Tavriyadan]] almışdır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 780z884qu5mpp6pw0dd6vqtwkzn8x28 6563836 6563832 2022-08-05T12:15:23Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = Russian Air Force Yakovlev Yak-130 Naumenko-1.jpg |şəkil_izah = |illər = {{start date|2014|}} - Günümüz(Fəaliyyət göstərir) |ölkə = [[Rusiya]] |tabeçilik = [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri]] |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = [[Voronej vilayəti]] |rəngləri = |təchizatı = Yak-130 }} '''Tavriyanın Qanadları''' ({{dil-ru|Крылья Тавриды}}) [[Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri|Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrinə]] məxsus aerobatika eskadronudur. Eskadron 2014-cü ildə yaradılmışdır. Uçuşlar üçün Yak-130 təyyarələri istifadə olunur. Komanda öz adını [[Krım]] [[Yarımada|yarımadasının]] başqa adı olan [[Tavriya|Tavriyadan]] almışdır. <ref>https://web.archive.org/web/20170506204810/http://a3avia.info/wings-of-tawrida.html</ref> <ref>https://aviation21.ru/yak-130-umnyj-samolyot-dlya-podgotovki-lyotchikov-sovremennoj-boevoj-aviacii/</ref> <ref>https://tass.ru/armiya-i-opk/1719252</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} odwy5hw76dwybgzj3a1394voqqspykz Səd Zəğlul 0 760704 6563846 2022-08-05T12:21:25Z 2A01:CB06:A042:7D61:8DBA:D8FD:A010:F74A Səhifə "{{Şəxs}} '''Sə’d Zəğlul''' ({{dil-ar|سعد زغلول}}; {{DVTY}}) — Misir dövlət xadimi, 1924-cü ildə Misirin baş naziri. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}}" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Sə’d Zəğlul''' ({{dil-ar|سعد زغلول}}; {{DVTY}}) — Misir dövlət xadimi, 1924-cü ildə Misirin baş naziri. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} r19f7z8aunfylbyc0ijn0y8fcnsnl4g Hüda Şəravi 0 760705 6563861 2022-08-05T12:40:12Z 2A01:CB06:A069:79BE:3D5D:3B6A:743D:298C Səhifə "{{Şəxs}} '''Hüda Şə’ravi''' ({{dil-ar|هدى شعراوي}}; {{DVTY}}) — [[Misir]]li feminist və aktivist. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}}" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Hüda Şə’ravi''' ({{dil-ar|هدى شعراوي}}; {{DVTY}}) — [[Misir]]li feminist və aktivist. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} p8mkniw7xs9le7q3zw6f2cv2gnu9rkr İstifadəçi müzakirəsi:Nk beautybags 3 760706 6563888 2022-08-05T13:03:21Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 13:03, 5 avqust 2022 (UTC) sfoyi26me5nygmw466517xcxtip7403 Heyvan respublikası 0 760707 6563891 2022-08-05T13:05:52Z White Demon 75303 [[Heyvanıstan]] səhifəsinə istiqamətləndirilir wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Heyvanıstan]] 9fnr06pjsophs0idhn4jmw7p6bapy6t Səfiyyə Zəğlul 0 760708 6563894 2022-08-05T13:09:05Z 2A01:CB01:204F:E9D8:61D3:9F60:E0FA:A55E Səhifə "{{Şəxs}} '''Səfiyyə Zəğlul''' ({{dil-ar|صفيّة زغلول}}; {{DVTY}}) — [[Misir]]li siyasətçi və aktivist. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}}" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} '''Səfiyyə Zəğlul''' ({{dil-ar|صفيّة زغلول}}; {{DVTY}}) — [[Misir]]li siyasətçi və aktivist. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} t8imihox1ot2mjgkp9ib94ceucrbp2p Kateqoriya:Yakovlev təyyarələri 14 760710 6563987 2022-08-05T13:59:31Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "[[Kateqoriya:SSRİ aviasiyası|Təyyarələr]] [[Kateqoriya:SSRİ texnikası|Təyyarələr]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:SSRİ aviasiyası|Təyyarələr]] [[Kateqoriya:SSRİ texnikası|Təyyarələr]] 31pqr9sknegrzap0ha0lo1b8ick7jw2 Çaparlar 0 760711 6564013 2022-08-05T14:34:04Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "'''Çaparlar Aerobatika Komandası''' ({{dil-en|The Horsemen Aerobatic Team}}) 3 keçmiş [[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] [[Pilot|pilotundan]] ibarət mülki aerobatika eskadronudur. 1994-cü ildə qurulmuşdur. Uçuşlar üçün 3 ədəd [[North American P-51 Mustang]] [[Təyyarə|təyyarələri]] istifadə olunur." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Çaparlar Aerobatika Komandası''' ({{dil-en|The Horsemen Aerobatic Team}}) 3 keçmiş [[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] [[Pilot|pilotundan]] ibarət mülki aerobatika eskadronudur. 1994-cü ildə qurulmuşdur. Uçuşlar üçün 3 ədəd [[North American P-51 Mustang]] [[Təyyarə|təyyarələri]] istifadə olunur. 9xx3sl1sjgl0i66p38mkx1nq87au2q2 6564016 6564013 2022-08-05T14:38:04Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = Horsemen-logo.JPG |şəkil_izah = |illər = {{start date|1994|}} - Günümüz |ölkə = [[ABŞ]] |tabeçilik = Mülki |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = |təchizatı = [[North American P-51 Mustang]] }} '''Çaparlar Aerobatika Komandası''' ({{dil-en|The Horsemen Aerobatic Team}}) 3 keçmiş [[ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri]] [[Pilot|pilotundan]] ibarət mülki aerobatika eskadronudur. 1994-cü ildə qurulmuşdur. Uçuşlar üçün 3 ədəd [[North American P-51 Mustang]] [[Təyyarə|təyyarələri]] istifadə olunur.<ref>https://web.archive.org/web/20090607211516/http://gothamist.com/2009/05/23/flying_with_the_horsemen_in_a_p-51.php</ref><ref>https://www.horsemenflight.com/planes</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} sqg14qpvvxxi5wmaouv8lqha5b2t625 Okean Küləyi 0 760713 6564028 2022-08-05T14:53:49Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "'''Okean Küləyi''' ({{dil-sa|सागर पवन}}) Hindistan Hərbi Donanmasının aerobatika eskadronudur. 2003-cü ildə qurulmuşdur. [[Qoa]] ştatında bazalaşıb. Uçuşlar üçün HAL HJT-16 Kiran təyyarələr istifadə olunur. [[Mavi Mələklər]]<nowiki/>dən sonra, hər hansı ölkənin Hərbi Dəniz Donammasınən sahib olduğu aerobatika komandasıdır." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Okean Küləyi''' ({{dil-sa|सागर पवन}}) Hindistan Hərbi Donanmasının aerobatika eskadronudur. 2003-cü ildə qurulmuşdur. [[Qoa]] ştatında bazalaşıb. Uçuşlar üçün HAL HJT-16 Kiran təyyarələr istifadə olunur. [[Mavi Mələklər]]<nowiki/>dən sonra, hər hansı ölkənin Hərbi Dəniz Donammasınən sahib olduğu aerobatika komandasıdır. kohfv7p8785xnxh6kam2u38hrz371ay 6564036 6564028 2022-08-05T14:59:34Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|2003|}} - 2010 |ölkə = [[Hindistan]] |tabeçilik = Hindistan Hərbi Donanması |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = [[Qoa]] |rəngləri = Göy, ağ, <br>{{color box|#0000FF}}{{color box|#FFFFFF}} |təchizatı = HAL HJT-16 Kiran }} '''Okean Küləyi''' ({{dil-sa|सागर पवन}}) Hindistan Hərbi Donanmasının aerobatika eskadronudur. 2003-cü ildə qurulmuşdur. [[Qoa]] ştatında bazalaşıb. Uçuşlar üçün HAL HJT-16 Kiran təyyarələr istifadə olunur. [[Mavi Mələklər]]<nowiki/>dən sonra, hər hansı ölkənin Hərbi Dəniz Donammasınən sahib olduğu aerobatika komandasıdır.<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.html https://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.htmlhttps://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.html]</ref><ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.html</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 08v7hmxryz7bzi1gw1fzl13efcdyqqx 6565064 6564036 2022-08-06T11:56:45Z Bikar Orxan 250702 [[Vikipediya:Qadcetlər/Vikiləşdirici|vikiləşdirmə]] wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|2003|}} - 2010 |ölkə = [[Hindistan]] |tabeçilik = Hindistan Hərbi Donanması |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = [[Qoa]] |rəngləri = Göy, ağ, <br>{{color box|#0000FF}}{{color box|#FFFFFF}} |təchizatı = HAL HJT-16 Kiran }} '''Okean Küləyi''' ({{dil-sa|सागर पवन}}) Hindistan Hərbi Donanmasının aerobatika eskadronudur. 2003-cü ildə qurulmuşdur. [[Qoa]] ştatında bazalaşıb. Uçuşlar üçün HAL HJT-16 Kiran təyyarələr istifadə olunur. [[Mavi Mələklər]]dən sonra, hər hansı ölkənin Hərbi Dəniz Donammasınən sahib olduğu aerobatika komandasıdır.<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.html https://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.htmlhttps://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.html]</ref><ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.html</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 8zs2wfg729h341uhfg020kzd1d9ie6x 6565067 6565064 2022-08-06T11:57:38Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|2003|}} - 2010 |ölkə = [[Hindistan]] |tabeçilik = Hindistan Hərbi Donanması |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = [[Qoa]] |rəngləri = Göy, ağ, <br>{{color box|#0000FF}}{{color box|#FFFFFF}} |təchizatı = HAL HJT-16 Kiran }} '''Okean Küləyi''' ({{dil-sa|सागर पवन}}) Hindistan Hərbi Donanmasının aerobatika eskadronudur. 2003-cü ildə qurulmuşdur. [[Qoa]] ştatında bazalaşıb. Uçuşlar üçün HAL HJT-16 Kiran təyyarələr istifadə olunur. [[Mavi Mələklər]]dən sonra, hər hansı ölkənin Hərbi Dəniz Donammasının sahib olduğu aerobatika komandasıdır.<ref>[https://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.html https://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.htmlhttps://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.html]</ref><ref>https://aerobaticteams.net/en/teams/i151/Sagar-Pawan.html</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 8xn9ais3cw1o0isr2haq01fxdjzzfxh İstifadəçi:Rüfət Həsənli/Qaralama 2 760714 6564029 2022-08-05T14:54:01Z Rüfət Həsənli 159472 Səhifə "Salam. Bu sualda mənim problemim şəkillə bağlıdır. Normalda ürək təsvir olunarkən onun hissələri və damarlar daxilində axan venoz və arterial qana görə fərqləndirilir. Lakin mənim sual kitabçamdakı təsvir olduqca tünd və bu səbəbdən anlaşılmazdır: Belə ki, ürəyin hissələri aydın deyil, mədəciklər arasındakı arakəsmə yarımçıqdır; həmçinin ürəkdən çıxan damarların ayrı-ayrı mədəciklərdən deyil,..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Salam. Bu sualda mənim problemim şəkillə bağlıdır. Normalda ürək təsvir olunarkən onun hissələri və damarlar daxilində axan venoz və arterial qana görə fərqləndirilir. Lakin mənim sual kitabçamdakı təsvir olduqca tünd və bu səbəbdən anlaşılmazdır: Belə ki, ürəyin hissələri aydın deyil, mədəciklər arasındakı arakəsmə yarımçıqdır; həmçinin ürəkdən çıxan damarların ayrı-ayrı mədəciklərdən deyil, eyni ürək nahiyəsindən çıxdığı görünür. Bütün bunlara görə, mən verilmiş təsvirin dördkameralı ürəyə məxsus canlıya deyil, üçkameralı ürəyi olan heyvana, daha da dəqiqi, sürünənlərə (timsahdan başqa) aid olduğunu düşündüm. Hətta əvvəlcə, verilmiş variantlardan çıxış edərək bu ürəyin məməliyə aid ola biləcəyini düşünmüşdüm, lakin şəklə bir də diqqətlə baxdığım zaman arakəsmənin tam olmadığından, dolayısı ilə iki deyil, bir mədəcik olduğundan əmin oldum. Diqqət edərsinizsə, bu səbədən sürünənlərə aid olan cavab bəndlərini seçmişəm. Sizcə də, bu cür asan olan və cavabını bildiyim, fəqət şəklin tünd və keyfiyyətsiz çap olunması səbəbindən (mənim günahım olmayan səbəbdən) aydın anlaşılmayan bu sualda balımın kəsilməsi ədalətsizlik olmazmı? Bu səbəbdən Sizlərdən çox xahiş edirəm ki, sualıma bir də baxılsın və mümkünsə, müəyyən qədər balla qiymətləndirilsin... cc7yjzm8dp34h63t10ruhfpmkjeik4f 6564032 6564029 2022-08-05T14:57:44Z Rüfət Həsənli 159472 wikitext text/x-wiki 25) Salam. Bu sualda mənim problemim şəkillə bağlıdır. Normalda ürək təsvir olunarkən onun hissələri və damarlar daxilində axan venoz və arterial qana görə fərqləndirilir. Lakin mənim sual kitabçamdakı təsvir olduqca tünd və bu səbəbdən anlaşılmazdır: Belə ki, ürəyin hissələri aydın deyil, mədəciklər arasındakı arakəsmə yarımçıqdır; həmçinin ürəkdən çıxan damarların ayrı-ayrı mədəciklərdən deyil, eyni ürək nahiyəsindən çıxdığı görünür. Bütün bunlara görə, mən verilmiş təsvirin dördkameralı ürəyə məxsus canlıya deyil, üçkameralı ürəyi olan heyvana, daha da dəqiqi, sürünənlərə (timsahdan başqa) aid olduğunu düşündüm. Hətta əvvəlcə, verilmiş variantlardan çıxış edərək bu ürəyin məməliyə aid ola biləcəyini düşünmüşdüm, lakin şəklə bir də diqqətlə baxdığım zaman arakəsmənin tam olmadığından, dolayısı ilə iki deyil, bir mədəcik olduğundan əmin oldum. Diqqət edərsinizsə, bu səbədən sürünənlərə aid olan cavab bəndlərini seçmişəm. Sizcə də, bu cür asan olan və cavabını bildiyim, fəqət şəklin tünd və keyfiyyətsiz çap olunması səbəbindən (mənim günahım olmayan səbəbdən) aydın anlaşılmayan bu sualda balımın kəsilməsi ədalətsizlik olmazmı? Bu səbəbdən Sizlərdən çox xahiş edirəm ki, sualıma bir də baxılsın və mümkünsə, müəyyən qədər balla qiymətləndirilsin... 26) f5wdetqxp410i1amsuqducdvt1clbe5 6564078 6564032 2022-08-05T15:30:35Z Rüfət Həsənli 159472 wikitext text/x-wiki 25) Salam. Bu sualda mənim problemim şəkillə bağlıdır. Normalda ürək təsvir olunarkən onun hissələri və damarlar daxilində axan venoz və arterial qana görə fərqləndirilir. Lakin mənim sual kitabçamdakı təsvir olduqca tünd və bu səbəbdən anlaşılmazdır: Belə ki, ürəyin hissələri aydın deyil, mədəciklər arasındakı arakəsmə yarımçıqdır; həmçinin ürəkdən çıxan damarların ayrı-ayrı mədəciklərdən deyil, eyni ürək nahiyəsindən çıxdığı görünür. Bütün bunlara görə, mən verilmiş təsvirin dördkameralı ürəyə məxsus canlıya deyil, üçkameralı ürəyi olan heyvana, daha da dəqiqi, sürünənlərə (timsahdan başqa) aid olduğunu düşündüm. Hətta əvvəlcə, verilmiş variantlardan çıxış edərək bu ürəyin məməliyə aid ola biləcəyini düşünmüşdüm, lakin şəklə bir də diqqətlə baxdığım zaman arakəsmənin tam olmadığından, dolayısı ilə iki deyil, bir mədəcik olduğundan əmin oldum. Diqqət edərsinizsə, bu səbədən sürünənlərə aid olan cavab bəndlərini seçmişəm. Sizcə də, bu cür asan olan və cavabını bildiyim, fəqət şəklin tünd və keyfiyyətsiz çap olunması səbəbindən (mənim günahım olmayan səbəbdən) aydın anlaşılmayan bu sualda balımın kəsilməsi ədalətsizlik olmazmı? Bu səbəbdən Sizlərdən çox xahiş edirəm ki, sualıma bir də baxılsın və mümkünsə, müəyyən qədər balla qiymətləndirilsin... 26) 58) Burada verilmiş sualın ikinci bəndində "oksidləşdirici" soruşulur. Yəni, burada aydınlıq gətirilmir ki, oksidləşdirici molekul soruşulur, yoxsa oksidləşdirici element. Cavab meyarlarıda "CuCl2", yəni oksidləşdirici molekul göstərilmişdir, lakin mən oksidləşdirici elementi, yəni mis (Cu) yazmışam. Verilmiş reaksiyada maqnezium (Mg) reduksiyaedici, mis (Cu) isə oksidləşdirici elementdir. Çünki oksidləşmə-reduksiya reaksiyasının adından da göründüyü kimi, bu reaksiya tipi bəzi elementlərin oksidləşmə dərəcəsinin dəyişməsinə əsaslanıb. CuCl2 molekulundakı xlor (Cl) elementinin oksidləşmə dərəcəsi dəyişmədiyi, dəyişən mis (Cu) olduğu üçün cavabımın doğru götürülməsini və cavab meyarlarının B bəndinə əsasən, 1/3 bal deyil, 2/3 balla qiymətləndirilməsini çox xahiş edərdim. mrcobdugd0qnxlf6f8wk48schnp3zis 6564114 6564078 2022-08-05T15:59:26Z Rüfət Həsənli 159472 wikitext text/x-wiki 25) Salam. Bu sualda mənim problemim şəkillə bağlıdır. Normalda ürək təsvir olunarkən onun hissələri və damarlar daxilində axan venoz və arterial qana görə fərqləndirilir. Lakin mənim sual kitabçamdakı təsvir olduqca tünd və bu səbəbdən anlaşılmazdır: Belə ki, ürəyin hissələri aydın deyil, mədəciklər arasındakı arakəsmə yarımçıqdır; həmçinin ürəkdən çıxan damarların ayrı-ayrı mədəciklərdən deyil, eyni ürək nahiyəsindən çıxdığı görünür. Bütün bunlara görə, mən verilmiş təsvirin dördkameralı ürəyə məxsus canlıya deyil, üçkameralı ürəyi olan heyvana, daha da dəqiqi, sürünənlərə (timsahdan başqa) aid olduğunu düşündüm. Hətta əvvəlcə, verilmiş variantlardan çıxış edərək bu ürəyin məməliyə aid ola biləcəyini düşünmüşdüm, lakin şəklə bir də diqqətlə baxdığım zaman arakəsmənin tam olmadığından, dolayısı ilə iki deyil, bir mədəcik olduğundan əmin oldum. Diqqət edərsinizsə, bu səbədən sürünənlərə aid olan cavab bəndlərini seçmişəm. Sizcə də, bu cür asan olan və cavabını bildiyim, fəqət şəklin tünd və keyfiyyətsiz çap olunması səbəbindən (mənim günahım olmayan səbəbdən) aydın anlaşılmayan bu sualda balımın kəsilməsi ədalətsizlik olmazmı? Bu səbəbdən Sizlərdən çox xahiş edirəm ki, sualıma bir də baxılsın və mümkünsə, müəyyən qədər balla qiymətləndirilsin... 26) Mən bu sualı imtahan müddətinin sonlarına saxlamışdım. Bu səbəbdən imtahanın bitməsinə bir neçə dəqiqə qalmış tələsik bir şəkildə kodlaşdırdım. Kodlaşdırmağa başladığım zaman anoloji sual əvəzinə, səhvən sual kitabçasında onun üstündəki (25-ci) sualın yazmış olduğum cavabını cavab kağızına qeyd etməyə başladım. Bunun fərqinə vardıqda isə artıq gec idi. Cavab kağızına "2;3;5" əvəzinə, yanlışlıqla ilk olaraq əvvəlki sualın ilk variantını, yəni, "1" qeyd etmişəm. Sonra o an yaranmış panika və həyəcan, digər tərəfdən də zaman qıtlığı səbəbindən "3" bəndini də yazmağı unutmuş, nəticədə, "2; 3; 5" əvəzinə "1; 2; 5" kodlaşdırmışam... Sualın, böyük ehtimal ki, tərəfinizdən yanlış dəyərləndiriləcəyini və bal verilməyəcəyini bilirəm. Çünki böyük ehtimal ki, düşünəcəksiniz ki, yalan söyləyir və bal qoparmaq üçün apellyasiyaya təqdim etmişəm. Amma inanın ki, bu belə deyil. Əgər bu sualı bilməsəydim, 3 bənddən 2-ni necə doğru yaza bilərdim ki? Buna görə də, bu suala müəyyən qədər bal verilərsə, çox minnətdar olardım... 58) Burada verilmiş sualın ikinci bəndində "oksidləşdirici" soruşulur. Yəni, burada aydınlıq gətirilmir ki, oksidləşdirici molekul soruşulur, yoxsa oksidləşdirici element. Cavab meyarlarıda "CuCl2", yəni oksidləşdirici molekul göstərilmişdir, lakin mən oksidləşdirici elementi, yəni mis (Cu) yazmışam. Verilmiş reaksiyada maqnezium (Mg) reduksiyaedici, mis (Cu) isə oksidləşdirici elementdir. Çünki oksidləşmə-reduksiya reaksiyasının adından da göründüyü kimi, bu reaksiya tipi bəzi elementlərin oksidləşmə dərəcəsinin dəyişməsinə əsaslanıb. CuCl2 molekulundakı xlor (Cl) elementinin oksidləşmə dərəcəsi dəyişmədiyi, dəyişən mis (Cu) olduğu üçün cavabımın doğru götürülməsini və cavab meyarlarının B bəndinə əsasən, 1/3 bal deyil, 2/3 balla qiymətləndirilməsini çox xahiş edərdim. 3ljm2m0mcib4mp26j1ohnm6rq96leee 6564115 6564114 2022-08-05T16:02:14Z Rüfət Həsənli 159472 wikitext text/x-wiki 25) Salam. Bu sualda mənim problemim şəkillə bağlıdır. Normalda ürək təsvir olunarkən onun hissələri və damarlar daxilində axan venoz və arterial qana görə fərqləndirilir. Lakin mənim sual kitabçamdakı təsvir olduqca tünd və bu səbəbdən anlaşılmazdır: Belə ki, ürəyin hissələri aydın deyil, mədəciklər arasındakı arakəsmə yarımçıqdır; həmçinin ürəkdən çıxan damarların ayrı-ayrı mədəciklərdən deyil, eyni ürək nahiyəsindən çıxdığı görünür. Bütün bunlara görə, mən verilmiş təsvirin dördkameralı ürəyə məxsus canlıya deyil, üçkameralı ürəyi olan heyvana, daha da dəqiqi, sürünənlərə (timsahdan başqa) aid olduğunu düşündüm. Hətta əvvəlcə, verilmiş variantlardan çıxış edərək bu ürəyin məməliyə aid ola biləcəyini düşünmüşdüm, lakin şəklə bir də diqqətlə baxdığım zaman arakəsmənin tam olmadığından, dolayısı ilə iki deyil, bir mədəcik olduğundan əmin oldum. Diqqət edərsinizsə, bu səbədən sürünənlərə aid olan cavab bəndlərini seçmişəm. Sizcə də, bu cür asan olan və cavabını bildiyim, fəqət şəklin tünd və keyfiyyətsiz çap olunması səbəbindən (mənim günahım olmayan səbəbdən) aydın anlaşılmayan bu sualda balımın kəsilməsi ədalətsizlik olmazmı? Bu səbəbdən Sizlərdən çox xahiş edirəm ki, sualıma bir də baxılsın və mümkünsə, müəyyən qədər balla qiymətləndirilsin... 26) Mən bu sualı imtahan müddətinin sonlarına saxlamışdım. Bu səbəbdən imtahanın bitməsinə bir neçə dəqiqə qalmış tələsik bir şəkildə kodlaşdırdım. Kodlaşdırmağa başladığım zaman anoloji sual əvəzinə, səhvən sual kitabçasında onun üstündəki (25-ci) sualın yazmış olduğum cavabını cavab kağızına qeyd etməyə başladım. Bunun fərqinə vardıqda isə artıq gec idi. Cavab kağızına "2;3;5" əvəzinə, yanlışlıqla ilk olaraq əvvəlki sualın ilk variantını, yəni, "1" qeyd etmişəm. Sonra o an yaranmış panika və həyəcan, digər tərəfdən də zaman qıtlığı səbəbindən "3" bəndini də yazmağı unutmuş, nəticədə, "2; 3; 5" əvəzinə "1; 2; 5" kodlaşdırmışam... Bu barədə otaqdakı nəzarətçini də məlumatlandırmışdım və mənə apellyasiyaya verməyimi məsləhət görmüşdü. Sualın, böyük ehtimal ki, tərəfinizdən yanlış dəyərləndiriləcəyini və bal verilməyəcəyini bilirəm. Çünki böyük ehtimal ki, düşünəcəksiniz ki, yalan söyləyir və bal qoparmaq üçün apellyasiyaya təqdim etmişəm. Amma inanın ki, bu belə deyil. Əgər bu sualı bilməsəydim, 3 bənddən 2-ni necə doğru yaza bilərdim ki? Buna görə də, bu suala müəyyən qədər bal verilərsə, çox minnətdar olardım... 58) Burada verilmiş sualın ikinci bəndində "oksidləşdirici" soruşulur. Yəni, burada aydınlıq gətirilmir ki, oksidləşdirici molekul soruşulur, yoxsa oksidləşdirici element. Cavab meyarlarıda "CuCl2", yəni oksidləşdirici molekul göstərilmişdir, lakin mən oksidləşdirici elementi, yəni mis (Cu) yazmışam. Verilmiş reaksiyada maqnezium (Mg) reduksiyaedici, mis (Cu) isə oksidləşdirici elementdir. Çünki oksidləşmə-reduksiya reaksiyasının adından da göründüyü kimi, bu reaksiya tipi bəzi elementlərin oksidləşmə dərəcəsinin dəyişməsinə əsaslanıb. CuCl2 molekulundakı xlor (Cl) elementinin oksidləşmə dərəcəsi dəyişmədiyi, dəyişən mis (Cu) olduğu üçün cavabımın doğru götürülməsini və cavab meyarlarının B bəndinə əsasən, 1/3 bal deyil, 2/3 balla qiymətləndirilməsini çox xahiş edərdim. k1ycoyy0cjx37nlbrsck6g70pi0ptan Fayl:AEK Afina FK loqo.png 6 760715 6564033 2022-08-05T14:57:52Z EVRRVE. 219485 {{Azad olmayan fayl | izahı = Bu şəkil AEK Afina FK-nın loqo şəklidir və müəllif hüquqları ya adıçəkilən və ya məhsulu istehsal edən quruma, ya da şəklin orijinal yaradıcısına məxsusdur. | mənbə = AEK Afina FK-nın rəsmi saytı | yaranma tarixi = | müəllif = AEK Afina FK }} wikitext text/x-wiki == Xülasə == {{Azad olmayan fayl | izahı = Bu şəkil AEK Afina FK-nın loqo şəklidir və müəllif hüquqları ya adıçəkilən və ya məhsulu istehsal edən quruma, ya da şəklin orijinal yaradıcısına məxsusdur. | mənbə = AEK Afina FK-nın rəsmi saytı | yaranma tarixi = | müəllif = AEK Afina FK }} a3weu910iler70ro3oowocdaru366ia İstifadəçi müzakirəsi:Drmamedbakhshaliyev 3 760716 6564040 2022-08-05T15:00:11Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 15:00, 5 avqust 2022 (UTC) 7baxw83tazeypexvs1yqmyoteg1077e Tovuzquşu (aerobatika eskadronu) 0 760718 6564053 2022-08-05T15:06:43Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "'''Tovuzquşu''' ({{dil-sa|सारंग}}) Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. 2003-cü ildə qurulmuşdur. [[Banqalor]]<nowiki/>da mərkəzləşib. Uçuşlar üçün [[HAL Dhruv]] [[Vertolyot|helikopter]]<nowiki/>ləri istifadə olunur. Komanda adını Hindistanın milli quşu olan [[Tovuz quşu]]<nowiki/>dan almışdır. Helikopterlərin üzərində tovuz quşu rəsmi var." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Tovuzquşu''' ({{dil-sa|सारंग}}) Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. 2003-cü ildə qurulmuşdur. [[Banqalor]]<nowiki/>da mərkəzləşib. Uçuşlar üçün [[HAL Dhruv]] [[Vertolyot|helikopter]]<nowiki/>ləri istifadə olunur. Komanda adını Hindistanın milli quşu olan [[Tovuz quşu]]<nowiki/>dan almışdır. Helikopterlərin üzərində tovuz quşu rəsmi var. o0q04clecwqau32bfsl274ovpgm8kgr 6564054 6564053 2022-08-05T15:08:55Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|2003|}} - Günümüz |ölkə = [[Hindistan]] |tabeçilik = Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Qırmızı, ağ , xaki <br>{{color box|#FF0000}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#F0E68C}} |təchizatı = [[HAL Dhruv]] }} '''Tovuzquşu''' ({{dil-sa|सारंग}}) Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. 2003-cü ildə qurulmuşdur. [[Banqalor]]<nowiki/>da mərkəzləşib. Uçuşlar üçün [[HAL Dhruv]] [[Vertolyot|helikopter]]<nowiki/>ləri istifadə olunur. Komanda adını Hindistanın milli quşu olan [[Tovuz quşu]]<nowiki/>dan almışdır. Helikopterlərin üzərində tovuz quşu rəsmi var. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} t4pyzfj9cp3nzzt2dp6exd45ypdtvgw 6564072 6564054 2022-08-05T15:21:07Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{digər məna|Tovuzquşu}} {{Hərbi birləşmə |şəkil = |şəkil_izah = |illər = {{start date|2003|}} - Günümüz |ölkə = [[Hindistan]] |tabeçilik = Hindistan Hərbi Hava Qüvvələri |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Qırmızı, ağ , xaki <br>{{color box|#FF0000}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#F0E68C}} |təchizatı = [[HAL Dhruv]] }} '''Tovuzquşu''' ({{dil-sa|सारंग}}) Hindistan Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus aerobatika eskadronudur. 2003-cü ildə qurulmuşdur. [[Banqalor]]<nowiki/>da mərkəzləşib. Uçuşlar üçün [[HAL Dhruv]] [[Vertolyot|helikopter]]<nowiki/>ləri istifadə olunur. Komanda adını Hindistanın milli quşu olan [[Tovuz quşu]]<nowiki/>dan almışdır. Helikopterlərin üzərində tovuz quşu rəsmi var. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} igpsldr5iz4nh0ahekfy3ifwyfwj5eq Fayl:AEK Larnaka FK loqo.png 6 760719 6564069 2022-08-05T15:18:27Z EVRRVE. 219485 {{Azad olmayan fayl | izahı = Bu şəkil AEK Larnaka FK-nın loqo şəklidir və müəllif hüquqları ya adıçəkilən və ya məhsulu istehsal edən quruma, ya da şəklin orijinal yaradıcısına məxsusdur. | mənbə = AEK Larnaka FK-nın rəsmi saytı | yaranma tarixi = | müəllif = AEK Larnaka FK }} wikitext text/x-wiki == Xülasə == {{Azad olmayan fayl | izahı = Bu şəkil AEK Larnaka FK-nın loqo şəklidir və müəllif hüquqları ya adıçəkilən və ya məhsulu istehsal edən quruma, ya da şəklin orijinal yaradıcısına məxsusdur. | mənbə = AEK Larnaka FK-nın rəsmi saytı | yaranma tarixi = | müəllif = AEK Larnaka FK }} mibumbmtgi6485reutd1bn7l5bwc94g Satomura Coha 0 760720 6564086 2022-08-05T15:42:08Z White Demon 75303 Səhifə "{{Şəxs}} {{nihonqo|'''Satomura Coha'''|里村紹巴||{{DVTY}}}} və ya '''Satomura Şoha''' – Yaponiya şairi. XVI əsrin əsas renqa şairlərindən biri hesab olunur. Əsl soyadı Matsumura olsa da, 1552-ci ildə müəllimi Satomura Şokyunun ölümündən sonra dəyişmişdir. Bəzi mənbələrdə 1527-ci ildə doğulduğu qeyd olunur. Satomura 12 yaşında Nara şəhərinin Kofuku məbədinin şagirdi olmuş və qısa müddətdən sonra renqa ja..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Satomura Coha'''|里村紹巴||{{DVTY}}}} və ya '''Satomura Şoha''' – Yaponiya şairi. XVI əsrin əsas renqa şairlərindən biri hesab olunur. Əsl soyadı Matsumura olsa da, 1552-ci ildə müəllimi Satomura Şokyunun ölümündən sonra dəyişmişdir. Bəzi mənbələrdə 1527-ci ildə doğulduğu qeyd olunur. Satomura 12 yaşında Nara şəhərinin Kofuku məbədinin şagirdi olmuş və qısa müddətdən sonra renqa janrını öyrənməyə başlamışdır. 1545-ci ildə keşiş olmuş, Coha adını götürmüş və 1544-cü ildə renqa ustası Şukeyi Kiotoya qədər müşayiət etmişdir. Burada bir çox renqa məclisində iştirak etmiş, keçmiş saray əyanlarının başçılığı altında klassik poeziyanı və "Gencinin hekayəsi" romanını öyrənmişdir. Şukeyin ölümündən sonra Şokyunun şagirdi olmuşdur. Şokyunun ölümündən sonra onun oğlu və varisi Şoşitsunun təhsilini öz üzərinə götürmüş və onu böyütmüşdür. Bu dövrdən sonra Coha ölkənin ən qabaqcıl renqa şairi kimi tanınmışdır. XVI əsrin ikinci yarısında Yaponiya vəziyyət qeyri-sabit və müharibələrlə keçən dövr olduğu üçün Coha çətinliklərlə üzləşmişdir. Tanınmış şəxs olduğu üçün əsərləri nəzarət altında olunmuş, hətta bəzi renqaları alleqoriya kimi dəyərləndirilmişdir. Toyotomi Hidetsuqunun atası Toyotomi Hideyoşiya qarşı təşkil etdiyi sui-qəsd cəhdində iştirak etməklə şübhələnildiyi üçün bir müddət ev həbsində olmuşdur. Coha renqa haqqında bir neçə məlumat kitabçasının və tənqidi əsərin müəllifi olmuşdur. Ən vacib əsəri 1585-ci ildə yazdığı "Renqa xəzinələri" əsəridir. Onun tənqidi baxışları və ideallar dövr üçün əhəmiyyətli və orijinal idi. O, renqanın 50-100 bəndlə yazılmasının vahid ədəbi struktur kimi qəbul edilməsini müdafiə etmişdir. == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == egtw8txs7cc0opupxovvsikq6puhekn 6564096 6564086 2022-08-05T15:49:21Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Satomura Coha'''|里村紹巴||{{DVTY}}}} və ya '''Satomura Şoha''' – [[Yaponiya]] şairi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} XVI əsrin əsas [[renqa]] şairlərindən biri hesab olunur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Əsl soyadı Matsumura olsa da, 1552-ci ildə müəllimi [[Satomura Şokyu]]nun ölümündən sonra dəyişmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bəzi mənbələrdə 1527-ci ildə doğulduğu qeyd olunur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Yaradıcılığı == Coha 12 yaşında [[Nara (şəhər)|Nara şəhəri]]ndəki [[Kofuku məbədi]]nin şagirdi olmuş və qısa müddətdən sonra [[renqa]] janrını öyrənməyə başlamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1545-ci ildə keşiş olmuş, Coha adını götürmüş və 1544-cü ildə renqa ustası [[Şukey]]i [[Kioto]]ya qədər müşayiət etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Burada bir çox renqa məclisində iştirak etmiş, keçmiş saray əyanlarının başçılığı altında klassik poeziyanı və "[[Gencinin hekayəsi (roman)|Gencinin hekayəsi]]" romanını öyrənmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Şukeyin ölümündən sonra Şokyunun şagirdi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Şokyunun ölümündən sonra onun oğlu və varisi Şoşitsunun təhsilini öz üzərinə götürmüş və onu böyütmüşdür.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bu dövrdən sonra Coha ölkənin ən qabaqcıl renqa şairi kimi tanınmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} XVI əsrin ikinci yarısında Yaponiya vəziyyət qeyri-sabit və müharibələrlə keçən dövr olduğu üçün Coha çətinliklərlə üzləşmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Tanınmış şəxs olduğu üçün əsərləri nəzarət altında olunmuş, hətta bəzi renqaları [[alleqoriya]] kimi dəyərləndirilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Toyotomi Hidetsuqu]]nun atası [[Toyotomi Hideyoşi]]ya qarşı təşkil etdiyi [[Hərbi çevriliş|çevriliş]] cəhdində iştirak etməklə şübhələnildiyi üçün bir müddət ev həbsində olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Coha renqa haqqında bir neçə məlumat kitabçasının və tənqidi əsərin müəllifi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Ən vacib əsəri 1585-ci ildə yazdığı ''"Renqa xəzinələri"''{{efn|Orijinal adı ''"Renqa şiho şo"''.}} əsəridir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Onun tənqidi baxışları və ideallar dövr üçün əhəmiyyətli və orijinal idi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, renqanın 50-100 bəndlə yazılmasının vahid ədəbi struktur kimi qəbul edilməsini müdafiə etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=27 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} taur13onr1u240othi2ufb5t1hwj8cp 6564102 6564096 2022-08-05T15:52:20Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yaponiya şairləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Satomura Coha'''|里村紹巴||{{DVTY}}}} və ya '''Satomura Şoha''' – [[Yaponiya]] şairi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} XVI əsrin əsas [[renqa]] şairlərindən biri hesab olunur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Əsl soyadı Matsumura olsa da, 1552-ci ildə müəllimi [[Satomura Şokyu]]nun ölümündən sonra dəyişmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bəzi mənbələrdə 1527-ci ildə doğulduğu qeyd olunur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Yaradıcılığı == Coha 12 yaşında [[Nara (şəhər)|Nara şəhəri]]ndəki [[Kofuku məbədi]]nin şagirdi olmuş və qısa müddətdən sonra [[renqa]] janrını öyrənməyə başlamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1545-ci ildə keşiş olmuş, Coha adını götürmüş və 1544-cü ildə renqa ustası [[Şukey]]i [[Kioto]]ya qədər müşayiət etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Burada bir çox renqa məclisində iştirak etmiş, keçmiş saray əyanlarının başçılığı altında klassik poeziyanı və "[[Gencinin hekayəsi (roman)|Gencinin hekayəsi]]" romanını öyrənmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Şukeyin ölümündən sonra Şokyunun şagirdi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Şokyunun ölümündən sonra onun oğlu və varisi Şoşitsunun təhsilini öz üzərinə götürmüş və onu böyütmüşdür.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bu dövrdən sonra Coha ölkənin ən qabaqcıl renqa şairi kimi tanınmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} XVI əsrin ikinci yarısında Yaponiya vəziyyət qeyri-sabit və müharibələrlə keçən dövr olduğu üçün Coha çətinliklərlə üzləşmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Tanınmış şəxs olduğu üçün əsərləri nəzarət altında olunmuş, hətta bəzi renqaları [[alleqoriya]] kimi dəyərləndirilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Toyotomi Hidetsuqu]]nun atası [[Toyotomi Hideyoşi]]ya qarşı təşkil etdiyi [[Hərbi çevriliş|çevriliş]] cəhdində iştirak etməklə şübhələnildiyi üçün bir müddət ev həbsində olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Coha renqa haqqında bir neçə məlumat kitabçasının və tənqidi əsərin müəllifi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Ən vacib əsəri 1585-ci ildə yazdığı ''"Renqa xəzinələri"''{{efn|Orijinal adı ''"Renqa şiho şo"''.}} əsəridir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Onun tənqidi baxışları və ideallar dövr üçün əhəmiyyətli və orijinal idi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, renqanın 50-100 bəndlə yazılmasının vahid ədəbi struktur kimi qəbul edilməsini müdafiə etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=27 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiya şairləri]] kmbntv22my0x8c2m9eyvq2q4qukqnxv 6564106 6564102 2022-08-05T15:54:44Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Satomura Coha'''|里村紹巴||{{DVTY}}}} və ya '''Satomura Şoha''' – [[Yaponiya]] şairi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} XVI əsrin əsas [[renqa]] şairlərindən biri hesab olunur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Əsl soyadı Matsumura olsa da, 1552-ci ildə müəllimi [[Satomura Şokyu]]nun ölümündən sonra soyadını dəyişmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bəzi mənbələrdə 1527-ci ildə doğulduğu qeyd olunur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Yaradıcılığı == Coha 12 yaşında [[Nara (şəhər)|Nara şəhəri]]ndəki [[Kofuku məbədi]]nin şagirdi olmuş və qısa müddətdən sonra [[renqa]] janrını öyrənməyə başlamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1545-ci ildə keşiş olmuş, Coha adını götürmüş və 1544-cü ildə renqa ustası [[Şukey]]i [[Kioto]]ya qədər müşayiət etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Burada bir çox renqa məclisində iştirak etmiş, keçmiş saray əyanlarının başçılığı altında klassik poeziyanı və "[[Gencinin hekayəsi (roman)|Gencinin hekayəsi]]" romanını öyrənmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Şukeyin ölümündən sonra Şokyunun şagirdi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Şokyunun ölümündən sonra onun oğlu və varisi Şoşitsunun təhsilini öz üzərinə götürmüş və onu böyütmüşdür.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bu dövrdən sonra Coha ölkənin ən qabaqcıl renqa şairi kimi tanınmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} XVI əsrin ikinci yarısında Yaponiya vəziyyət qeyri-sabit və müharibələrlə keçən dövr olduğu üçün Coha çətinliklərlə üzləşmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Tanınmış şəxs olduğu üçün əsərləri nəzarət altında olunmuş, hətta bəzi renqaları [[alleqoriya]] kimi dəyərləndirilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Toyotomi Hidetsuqu]]nun atası [[Toyotomi Hideyoşi]]ya qarşı təşkil etdiyi [[Hərbi çevriliş|çevriliş]] cəhdində iştirak etməklə şübhələnildiyi üçün bir müddət ev həbsində olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Coha renqa haqqında bir neçə məlumat kitabçasının və tənqidi əsərin müəllifi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Ən vacib əsəri 1585-ci ildə yazdığı ''"Renqa xəzinələri"''{{efn|Orijinal adı ''"Renqa şiho şo"''.}} əsəridir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Onun tənqidi baxışları və ideallar dövr üçün əhəmiyyətli və orijinal idi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, renqanın 50-100 bəndlə yazılmasının vahid ədəbi struktur kimi qəbul edilməsini müdafiə etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=27 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiya şairləri]] 2smyq2frt0gd3gupxh0pimyioskoldf Ağ Albatroslar 0 760721 6564094 2022-08-05T15:48:04Z Bikar Orxan 250702 Səhifə "'''Ağ Albatroslar''' ({{dil-sk|Biele Albatrosy}}) Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus o9lmuş aerobatika eskadronudur. 1994-cü ildə yaradılmışdır. Uçuşlar üçün [[Aero L-39 Albatros]] təyyarələri istifadə olunurdu. 2004-cü ildə komanda fəaliyyətini dayandırdı." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki '''Ağ Albatroslar''' ({{dil-sk|Biele Albatrosy}}) Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus o9lmuş aerobatika eskadronudur. 1994-cü ildə yaradılmışdır. Uçuşlar üçün [[Aero L-39 Albatros]] təyyarələri istifadə olunurdu. 2004-cü ildə komanda fəaliyyətini dayandırdı. gbswgg9iemsto3ilmu978qpnm5qwplt 6564100 6564094 2022-08-05T15:51:43Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = Aero L-39 ZA of Slovak Air Force (reg. 1701), static display, Radom AirShow 2005, Poland.jpg |şəkil_izah = |ölkə = [[Slovakiya]] |illər = 1991 -2004 |tabeçilik = Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Qırmızı, ağ, göy <br>{{color box|#FF0000}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#0000FF}} |təchizatı = [[Aero L-39 Albatros]] }} '''Ağ Albatroslar''' ({{dil-sk|Biele Albatrosy}}) Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus olmuş aerobatika eskadronudur. 3 avqust 1991 tarixində yaradılmışdır. Uçuşlar üçün [[Aero L-39 Albatros]] təyyarələri istifadə olunurdu. 15 aprel 2004 tarixində komanda fəaliyyətini dayandırdı. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici Keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 60xvwhm8i9em1w0nevnj2mssvqhw2l5 6564101 6564100 2022-08-05T15:52:10Z Bikar Orxan 250702 wikitext text/x-wiki {{Hərbi birləşmə |şəkil = Aero L-39 ZA of Slovak Air Force (reg. 1701), static display, Radom AirShow 2005, Poland.jpg |şəkil_izah = |ölkə = [[Slovakiya]] |illər = 1991 -2004 |tabeçilik = Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələri |növü = [[Aerobatika]] komandası |tərkibi = |yerləşməsi = |rəngləri = Qırmızı, ağ, göy <br>{{color box|#FF0000}}{{color box|#FFFFFF}}{{color box|#0000FF}} |təchizatı = [[Aero L-39 Albatros]] }} '''Ağ Albatroslar''' ({{dil-sk|Biele Albatrosy}}) Slovakiya Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus olmuş aerobatika eskadronudur. 3 avqust 1991 tarixində yaradılmışdır. Uçuşlar üçün [[Aero L-39 Albatros]] təyyarələri istifadə olunurdu. 15 aprel 2004 tarixində komanda fəaliyyətini dayandırdı.<ref>http://www.bielealbatrosy.sk</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici Keçidlər == {{Xarici keçidlər}} [[Kateqoriya:Aerobatika komandaları]] {{Aerobatika Komandaları}} 7vh4npoziibv3ya2c74n72pcnah3uwm Satomura Şoha 0 760723 6564097 2022-08-05T15:49:40Z White Demon 75303 [[Satomura Coha]] səhifəsinə istiqamətləndirilir wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Satomura Coha]] gmqww1zvljdgufhrmd563abkskergcy Müzakirə:Satomura Coha 1 760724 6564123 2022-08-05T16:05:27Z White Demon 75303 Səhifə "== Doğum tarixi == Maraqlıdır ki, Vikidata və digər vikilərdə Cohanın doğum tarixi 1525-ci il göstərildiyi halda Kodansha ensiklopediyasında 1524-cü il göstərilib.— ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki == Doğum tarixi == Maraqlıdır ki, Vikidata və digər vikilərdə Cohanın doğum tarixi 1525-ci il göstərildiyi halda Kodansha ensiklopediyasında 1524-cü il göstərilib.— '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 16:05, 5 avqust 2022 (UTC) eiq4gpyy8g1xvibs29h00m7ylnlzucg Naotake Sato 0 760725 6564179 2022-08-05T17:01:40Z White Demon 75303 Səhifə "{{iş gedir}} {{Siyasətçi}} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – Yaponiya diplomatı və siyasətçisi. 1937-ci ildə Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri vəzifəsini yerinə yetirmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat ==" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Siyasətçi}} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – Yaponiya diplomatı və siyasətçisi. 1937-ci ildə Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri vəzifəsini yerinə yetirmişdir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == ptf931kl298kxd131tyr3j2941oiv6k 6564181 6564179 2022-08-05T17:09:42Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın 30-cu Xarici İşlər Naziri]] |bayraq = Imperial Seal of Japan.svg |bayraq2 = Flag of Japan.svg |dövr əvvəl = 3 mart 1937 |dövr son = 4 iyun 1937 |sələfi = [[Sencuro Hayaşi]] |xələfi = [[Koki Hirota]] |baş nazir = [[Sencuro Hayaşi]] }} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – Yaponiya diplomatı və siyasətçisi. 1937-ci ildə Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri vəzifəsini yerinə yetirmişdir. == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} b3adfy8h8ks2jec4amifcedq5izw9nd 6564204 6564181 2022-08-05T17:41:54Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın 30-cu Xarici İşlər Naziri]] |bayraq = Imperial Seal of Japan.svg |bayraq2 = Flag of Japan.svg |dövr əvvəl = 3 mart 1937 |dövr son = 4 iyun 1937 |sələfi = [[Sencuro Hayaşi]] |xələfi = [[Koki Hirota]] |baş nazir = [[Sencuro Hayaşi]] }} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – Yaponiya diplomatı və siyasətçisi. 1937-ci ildə Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri vəzifəsini yerinə yetirmişdir. 1882-ci ildə Yaponiyanın Osaka şəhərində doğulmuş, Tokio Ali Kommersiya Məktəbindən məzun olmuşdur. 1905-ci ildə Xarici İşlər Nazirliyinə daxil olmuşdur. Rusiya, Mancuriya, İsveçrə və Fransada konsul vəzifələri tutduqdan sonra 1923-cü ildə Polşaya göndərilmişdir. Yaponiyanı bir neçə beynəlxalq konfransda, eləcə də, Millətlər Liqası tərəfindən 1932-ci ildə keçirilmiş silahsızlaşdırma konfransında Yaponiyanı təmsil etmiş, daha sonra Belçika və Fransaya səfir kimi göndərilmişdir. 1937-ci ildə Sencuro Hayaşinin kabinetində xarici işlər naziri vəzifəsi tutmuşdur. Sato bu vəzifəyə təyin olunanda müharibəyə qarşı olmağı, Çinə bərabər davranmağı, SSRİ ilə hərbi qarşı-durmadan yayınmağı və Böyük Britaniyaya yaxınlaşmağı hədəfləmişdi. Lakin Hayaşi kabineti 4 ay sonra fəaliyyətini dayandırmış, yeni xarici işlər naziri Koki Hirota aqressiv siyasət yürütməyə başlamışdır. == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} 4gk436bqj2jyiq02k5yzr0j64u6wjnx 6564210 6564204 2022-08-05T17:52:59Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{Dövlət xadimi |titul = [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın 30-cu Xarici İşlər Naziri]] |bayraq = Imperial Seal of Japan.svg |bayraq2 = Flag of Japan.svg |dövr əvvəl = 3 mart 1937 |dövr son = 4 iyun 1937 |sələfi = [[Sencuro Hayaşi]] |xələfi = [[Koki Hirota]] |baş nazir = [[Sencuro Hayaşi]] }} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – Yaponiya diplomatı və siyasətçisi. 1937-ci ildə Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri vəzifəsini yerinə yetirmişdir. 1882-ci ildə Yaponiyanın Osaka şəhərində doğulmuş, Tokio Ali Kommersiya Məktəbindən məzun olmuşdur. 1905-ci ildə Xarici İşlər Nazirliyinə daxil olmuşdur. Rusiya, Mancuriya, İsveçrə və Fransada konsul vəzifələri tutduqdan sonra 1923-cü ildə Polşaya göndərilmişdir. Yaponiyanı bir neçə beynəlxalq konfransda, eləcə də, Millətlər Liqası tərəfindən 1932-ci ildə keçirilmiş silahsızlaşdırma konfransında Yaponiyanı təmsil etmiş, daha sonra Belçika və Fransaya səfir kimi göndərilmişdir. 1937-ci ildə Sencuro Hayaşinin kabinetində xarici işlər naziri vəzifəsi tutmuşdur. Sato bu vəzifəyə təyin olunanda müharibəyə qarşı olmağı, Çinə bərabər davranmağı, SSRİ ilə hərbi qarşı-durmadan yayınmağı və Böyük Britaniyaya yaxınlaşmağı hədəfləmişdi. Lakin Hayaşi kabineti 4 ay sonra fəaliyyətini dayandırmış, yeni xarici işlər naziri Koki Hirota aqressiv siyasət yürütməyə başlamışdır. 1942-ci ildə Sato SSRİ-yə səfir təyin olunmuşdur. Yaponiyanın İkinci dünya müharibəsindəki vəziyyəti pisləşəndən sonra xarici işlər naziri Şiqenori Toqonun göstərişi ilə SSRİ-ni vasitəçi qismində Müttəfiqlərlə müzakirəyə razı salmağa çalışmışdır. O, şəxsən Tokioya teleqram göndərərək Potsdam bəyannaməsində qeyd olunduğu kimi hökuməti təslim olmaq barədə xəbərdarlıq etmişdir. Müharibədən sonra keçirilmiş ilk parlament seçkilərində (1947) Müşavirlər palatasına seçilmişdir. 1954-58-ci illərdə palatanın sədri olmuş, 1965-ci ildə siyasəti buraxmışdır. 1963-cü ildə "Keçən 80 ili xatırlamaq" adlı memuarı nəşr olunmuşdur. == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} d2dlejo9vp8nnkij3g2hq4rcnjfowpi 6564216 6564210 2022-08-05T17:59:33Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul = [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın 30-cu Xarici İşlər Naziri]] |bayraq = Imperial Seal of Japan.svg |bayraq2 = Flag of Japan.svg |dövr əvvəl = 3 mart 1937 |dövr son = 4 iyun 1937 |sələfi = [[Sencuro Hayaşi]] |xələfi = [[Koki Hirota]] |baş nazir = [[Sencuro Hayaşi]] }} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – [[Yaponiya]] [[diplomat]]ı və [[siyasətçi]]si. 1937-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri]] vəzifəsini yerinə yetirmişdir. == Karyerası == 1882-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Osaka]] şəhərində doğulmuş, [[Hitotsubaşi Universiteti|Tokio Ali Kommersiya Məktəbi]]ndən{{efn|Hazırda Hitotsubaşi Universiteti.}} məzun olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1905-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Xarici İşlər Nazirliyi]]nə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Rusiya imperiyası|Rusiya]], [[Mancuriya]], [[İsveçrə]] və [[Fransa]]da konsul vəzifələri tutduqdan sonra 1923-cü ildə [[Polşa]]ya göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanı bir neçə beynəlxalq konfransda, eləcə də, [[Millətlər Liqası]] tərəfindən 1932-ci ildə keçirilmiş silahsızlaşdırma konfransında təmsil etmiş, daha sonra [[Belçika]] və Fransaya səfir kimi göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1937-ci ildə [[Sencuro Hayaşi]]nin kabinetində xarici işlər naziri vəzifəsi tutmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato bu vəzifəyə təyin olunanda müharibəyə qarşı olmağı, [[Çin]]ə bərabər davranmağı, [[SSRİ]] ilə hərbi qarşı-durmadan yayınmağı və [[Böyük Britaniya]]ya yaxınlaşmağı hədəfləmişdi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Lakin Hayaşi kabineti 4 ay sonra fəaliyyətini dayandırmış, yeni xarici işlər naziri [[Koki Hirota]] aqressiv siyasət yürütməyə başlamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1942-ci ildə Sato SSRİ-yə səfir təyin olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanın [[İkinci dünya müharibəsi]]ndəki vəziyyəti pisləşəndən sonra xarici işlər naziri [[Şiqenori Toqo]]nun göstərişi ilə SSRİ-ni vasitəçi qismində [[Müttəfiqlər]]lə müzakirə aparmaq üçün razı salmağa çalışmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, şəxsən [[Tokio]]ya teleqram göndərərək [[Potsdam konfransı|Potsdam bəyannaməsi]]ndə qeyd olunduğu kimi hökuməti təslim olmaq barədə xəbərdarlıq etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Müharibədən sonra keçirilmiş ilk parlament seçkilərində (1947) [[Yaponiya parlamentinin Müşavirlər Palatası|Müşavirlər palatası]]na seçilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1954-58-ci illərdə palatanın sədri olmuş, 1965-ci ildə siyasəti buraxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1963-cü ildə ''"Keçən 80 ili xatırlamaq"''{{efn|Orijinal adı ''"Kayko haçicunen"''.}} adlı [[memuar]]ı nəşr olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} d8s48twu3imk2v740d2zx7lml8b1a4h 6564218 6564216 2022-08-05T18:00:04Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul = [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın 30-cu Xarici İşlər Naziri]] |bayraq = Imperial Seal of Japan.svg |bayraq2 = Flag of Japan.svg |dövr əvvəl = 3 mart 1937 |dövr son = 4 iyun 1937 |sələfi = [[Sencuro Hayaşi]] |xələfi = [[Koki Hirota]] |baş nazir = [[Sencuro Hayaşi]] }} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – [[Yaponiya]] [[diplomat]]ı və [[siyasətçi]]si. 1937-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri]] vəzifəsini yerinə yetirmişdir. == Karyerası == 1882-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Osaka]] şəhərində doğulmuş, [[Hitotsubaşi Universiteti|Tokio Ali Kommersiya Məktəbi]]ndən{{efn|Hazırda [[Hitotsubaşi Universiteti]].}} məzun olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1905-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Xarici İşlər Nazirliyi]]nə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Rusiya imperiyası|Rusiya]], [[Mancuriya]], [[İsveçrə]] və [[Fransa]]da konsul vəzifələri tutduqdan sonra 1923-cü ildə [[Polşa]]ya göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanı bir neçə beynəlxalq konfransda, eləcə də, [[Millətlər Liqası]] tərəfindən 1932-ci ildə keçirilmiş silahsızlaşdırma konfransında təmsil etmiş, daha sonra [[Belçika]] və Fransaya səfir kimi göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1937-ci ildə [[Sencuro Hayaşi]]nin kabinetində xarici işlər naziri vəzifəsi tutmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato bu vəzifəyə təyin olunanda müharibəyə qarşı olmağı, [[Çin]]ə bərabər davranmağı, [[SSRİ]] ilə hərbi qarşı-durmadan yayınmağı və [[Böyük Britaniya]]ya yaxınlaşmağı hədəfləmişdi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Lakin Hayaşi kabineti 4 ay sonra fəaliyyətini dayandırmış, yeni xarici işlər naziri [[Koki Hirota]] aqressiv siyasət yürütməyə başlamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1942-ci ildə Sato SSRİ-yə səfir təyin olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanın [[İkinci dünya müharibəsi]]ndəki vəziyyəti pisləşəndən sonra xarici işlər naziri [[Şiqenori Toqo]]nun göstərişi ilə SSRİ-ni vasitəçi qismində [[Müttəfiqlər]]lə müzakirə aparmaq üçün razı salmağa çalışmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, şəxsən [[Tokio]]ya teleqram göndərərək [[Potsdam konfransı|Potsdam bəyannaməsi]]ndə qeyd olunduğu kimi hökuməti təslim olmaq barədə xəbərdarlıq etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Müharibədən sonra keçirilmiş ilk parlament seçkilərində (1947) [[Yaponiya parlamentinin Müşavirlər Palatası|Müşavirlər palatası]]na seçilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1954-58-ci illərdə palatanın sədri olmuş, 1965-ci ildə siyasəti buraxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1963-cü ildə ''"Keçən 80 ili xatırlamaq"''{{efn|Orijinal adı ''"Kayko haçicunen"''.}} adlı [[memuar]]ı nəşr olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} csjjiajf4bc42f24wwhzqiexbjg36lf 6564232 6564218 2022-08-05T18:03:03Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul = [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın 30-cu Xarici İşlər Naziri]] |bayraq = Imperial Seal of Japan.svg |bayraq2 = Flag of Japan.svg |dövr əvvəl = 3 mart 1937 |dövr son = 4 iyun 1937 |sələfi = [[Sencuro Hayaşi]] |xələfi = [[Koki Hirota]] |baş nazir = [[Sencuro Hayaşi]] |təltifləri = + }} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – [[Yaponiya]] [[diplomat]]ı və [[siyasətçi]]si. 1937-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri]] vəzifəsini yerinə yetirmişdir. == Karyerası == 1882-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Osaka]] şəhərində doğulmuş, [[Hitotsubaşi Universiteti|Tokio Ali Kommersiya Məktəbi]]ndən{{efn|Hazırda [[Hitotsubaşi Universiteti]].}} məzun olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1905-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Xarici İşlər Nazirliyi]]nə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Rusiya imperiyası|Rusiya]], [[Mancuriya]], [[İsveçrə]] və [[Fransa]]da konsul vəzifələri tutduqdan sonra 1923-cü ildə [[Polşa]]ya göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanı bir neçə beynəlxalq konfransda, eləcə də, [[Millətlər Liqası]] tərəfindən 1932-ci ildə keçirilmiş silahsızlaşdırma konfransında təmsil etmiş, daha sonra [[Belçika]] və Fransaya səfir kimi göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1937-ci ildə [[Sencuro Hayaşi]]nin kabinetində xarici işlər naziri vəzifəsi tutmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato bu vəzifəyə təyin olunanda müharibəyə qarşı olmağı, [[Çin]]ə bərabər davranmağı, [[SSRİ]] ilə hərbi qarşı-durmadan yayınmağı və [[Böyük Britaniya]]ya yaxınlaşmağı hədəfləmişdi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Lakin Hayaşi kabineti 4 ay sonra fəaliyyətini dayandırmış, yeni xarici işlər naziri [[Koki Hirota]] aqressiv siyasət yürütməyə başlamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1942-ci ildə Sato SSRİ-yə səfir təyin olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanın [[İkinci dünya müharibəsi]]ndəki vəziyyəti pisləşəndən sonra xarici işlər naziri [[Şiqenori Toqo]]nun göstərişi ilə SSRİ-ni vasitəçi qismində [[Müttəfiqlər]]lə müzakirə aparmaq üçün razı salmağa çalışmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, şəxsən [[Tokio]]ya teleqram göndərərək [[Potsdam konfransı|Potsdam bəyannaməsi]]ndə qeyd olunduğu kimi hökuməti təslim olmaq barədə xəbərdarlıq etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Müharibədən sonra keçirilmiş ilk parlament seçkilərində (1947) [[Yaponiya parlamentinin Müşavirlər Palatası|Müşavirlər palatası]]na seçilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1954-58-ci illərdə palatanın sədri olmuş, 1965-ci ildə siyasəti buraxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1963-cü ildə ''"Keçən 80 ili xatırlamaq"''{{efn|Orijinal adı ''"Kayko haçicunen"''.}} adlı [[memuar]]ı nəşr olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} 22pn0fdtv0ly1chvfiut7mk1kdiwe0n 6564233 6564232 2022-08-05T18:03:42Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yaponiyanın xarici işlər nazirləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul = [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın 30-cu Xarici İşlər Naziri]] |bayraq = Imperial Seal of Japan.svg |bayraq2 = Flag of Japan.svg |dövr əvvəl = 3 mart 1937 |dövr son = 4 iyun 1937 |sələfi = [[Sencuro Hayaşi]] |xələfi = [[Koki Hirota]] |baş nazir = [[Sencuro Hayaşi]] |təltifləri = + }} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – [[Yaponiya]] [[diplomat]]ı və [[siyasətçi]]si. 1937-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri]] vəzifəsini yerinə yetirmişdir. == Karyerası == 1882-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Osaka]] şəhərində doğulmuş, [[Hitotsubaşi Universiteti|Tokio Ali Kommersiya Məktəbi]]ndən{{efn|Hazırda [[Hitotsubaşi Universiteti]].}} məzun olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1905-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Xarici İşlər Nazirliyi]]nə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Rusiya imperiyası|Rusiya]], [[Mancuriya]], [[İsveçrə]] və [[Fransa]]da konsul vəzifələri tutduqdan sonra 1923-cü ildə [[Polşa]]ya göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanı bir neçə beynəlxalq konfransda, eləcə də, [[Millətlər Liqası]] tərəfindən 1932-ci ildə keçirilmiş silahsızlaşdırma konfransında təmsil etmiş, daha sonra [[Belçika]] və Fransaya səfir kimi göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1937-ci ildə [[Sencuro Hayaşi]]nin kabinetində xarici işlər naziri vəzifəsi tutmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato bu vəzifəyə təyin olunanda müharibəyə qarşı olmağı, [[Çin]]ə bərabər davranmağı, [[SSRİ]] ilə hərbi qarşı-durmadan yayınmağı və [[Böyük Britaniya]]ya yaxınlaşmağı hədəfləmişdi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Lakin Hayaşi kabineti 4 ay sonra fəaliyyətini dayandırmış, yeni xarici işlər naziri [[Koki Hirota]] aqressiv siyasət yürütməyə başlamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1942-ci ildə Sato SSRİ-yə səfir təyin olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanın [[İkinci dünya müharibəsi]]ndəki vəziyyəti pisləşəndən sonra xarici işlər naziri [[Şiqenori Toqo]]nun göstərişi ilə SSRİ-ni vasitəçi qismində [[Müttəfiqlər]]lə müzakirə aparmaq üçün razı salmağa çalışmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, şəxsən [[Tokio]]ya teleqram göndərərək [[Potsdam konfransı|Potsdam bəyannaməsi]]ndə qeyd olunduğu kimi hökuməti təslim olmaq barədə xəbərdarlıq etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Müharibədən sonra keçirilmiş ilk parlament seçkilərində (1947) [[Yaponiya parlamentinin Müşavirlər Palatası|Müşavirlər palatası]]na seçilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1954-58-ci illərdə palatanın sədri olmuş, 1965-ci ildə siyasəti buraxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1963-cü ildə ''"Keçən 80 ili xatırlamaq"''{{efn|Orijinal adı ''"Kayko haçicunen"''.}} adlı [[memuar]]ı nəşr olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiyanın xarici işlər nazirləri]] sg7hcail1j90mw9557ehiyas7oerg20 6564234 6564233 2022-08-05T18:04:10Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yaponiyanın SSRİ-dəki səfirləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul = [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın 30-cu Xarici İşlər Naziri]] |bayraq = Imperial Seal of Japan.svg |bayraq2 = Flag of Japan.svg |dövr əvvəl = 3 mart 1937 |dövr son = 4 iyun 1937 |sələfi = [[Sencuro Hayaşi]] |xələfi = [[Koki Hirota]] |baş nazir = [[Sencuro Hayaşi]] |təltifləri = + }} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – [[Yaponiya]] [[diplomat]]ı və [[siyasətçi]]si. 1937-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri]] vəzifəsini yerinə yetirmişdir. == Karyerası == 1882-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Osaka]] şəhərində doğulmuş, [[Hitotsubaşi Universiteti|Tokio Ali Kommersiya Məktəbi]]ndən{{efn|Hazırda [[Hitotsubaşi Universiteti]].}} məzun olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1905-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Xarici İşlər Nazirliyi]]nə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Rusiya imperiyası|Rusiya]], [[Mancuriya]], [[İsveçrə]] və [[Fransa]]da konsul vəzifələri tutduqdan sonra 1923-cü ildə [[Polşa]]ya göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanı bir neçə beynəlxalq konfransda, eləcə də, [[Millətlər Liqası]] tərəfindən 1932-ci ildə keçirilmiş silahsızlaşdırma konfransında təmsil etmiş, daha sonra [[Belçika]] və Fransaya səfir kimi göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1937-ci ildə [[Sencuro Hayaşi]]nin kabinetində xarici işlər naziri vəzifəsi tutmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato bu vəzifəyə təyin olunanda müharibəyə qarşı olmağı, [[Çin]]ə bərabər davranmağı, [[SSRİ]] ilə hərbi qarşı-durmadan yayınmağı və [[Böyük Britaniya]]ya yaxınlaşmağı hədəfləmişdi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Lakin Hayaşi kabineti 4 ay sonra fəaliyyətini dayandırmış, yeni xarici işlər naziri [[Koki Hirota]] aqressiv siyasət yürütməyə başlamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1942-ci ildə Sato SSRİ-yə səfir təyin olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanın [[İkinci dünya müharibəsi]]ndəki vəziyyəti pisləşəndən sonra xarici işlər naziri [[Şiqenori Toqo]]nun göstərişi ilə SSRİ-ni vasitəçi qismində [[Müttəfiqlər]]lə müzakirə aparmaq üçün razı salmağa çalışmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, şəxsən [[Tokio]]ya teleqram göndərərək [[Potsdam konfransı|Potsdam bəyannaməsi]]ndə qeyd olunduğu kimi hökuməti təslim olmaq barədə xəbərdarlıq etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Müharibədən sonra keçirilmiş ilk parlament seçkilərində (1947) [[Yaponiya parlamentinin Müşavirlər Palatası|Müşavirlər palatası]]na seçilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1954-58-ci illərdə palatanın sədri olmuş, 1965-ci ildə siyasəti buraxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1963-cü ildə ''"Keçən 80 ili xatırlamaq"''{{efn|Orijinal adı ''"Kayko haçicunen"''.}} adlı [[memuar]]ı nəşr olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiyanın xarici işlər nazirləri]] [[Kateqoriya:Yaponiyanın SSRİ-dəki səfirləri]] tswdpikzpmet8wvvwmmahgov03ovcuq 6564235 6564234 2022-08-05T18:04:41Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Hitotsubaşi Universitetinin məzunları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Dövlət xadimi |titul = [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın 30-cu Xarici İşlər Naziri]] |bayraq = Imperial Seal of Japan.svg |bayraq2 = Flag of Japan.svg |dövr əvvəl = 3 mart 1937 |dövr son = 4 iyun 1937 |sələfi = [[Sencuro Hayaşi]] |xələfi = [[Koki Hirota]] |baş nazir = [[Sencuro Hayaşi]] |təltifləri = + }} {{nihonqo|'''Naotake Sato'''|佐藤 尚武|Sato Naotake|{{DVTY}}}} – [[Yaponiya]] [[diplomat]]ı və [[siyasətçi]]si. 1937-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Yaponiyanın Xarici İşlər Naziri]] vəzifəsini yerinə yetirmişdir. == Karyerası == 1882-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Osaka]] şəhərində doğulmuş, [[Hitotsubaşi Universiteti|Tokio Ali Kommersiya Məktəbi]]ndən{{efn|Hazırda [[Hitotsubaşi Universiteti]].}} məzun olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1905-ci ildə [[Xarici İşlər Nazirliyi (Yaponiya)|Xarici İşlər Nazirliyi]]nə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Rusiya imperiyası|Rusiya]], [[Mancuriya]], [[İsveçrə]] və [[Fransa]]da konsul vəzifələri tutduqdan sonra 1923-cü ildə [[Polşa]]ya göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanı bir neçə beynəlxalq konfransda, eləcə də, [[Millətlər Liqası]] tərəfindən 1932-ci ildə keçirilmiş silahsızlaşdırma konfransında təmsil etmiş, daha sonra [[Belçika]] və Fransaya səfir kimi göndərilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1937-ci ildə [[Sencuro Hayaşi]]nin kabinetində xarici işlər naziri vəzifəsi tutmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato bu vəzifəyə təyin olunanda müharibəyə qarşı olmağı, [[Çin]]ə bərabər davranmağı, [[SSRİ]] ilə hərbi qarşı-durmadan yayınmağı və [[Böyük Britaniya]]ya yaxınlaşmağı hədəfləmişdi.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Lakin Hayaşi kabineti 4 ay sonra fəaliyyətini dayandırmış, yeni xarici işlər naziri [[Koki Hirota]] aqressiv siyasət yürütməyə başlamışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1942-ci ildə Sato SSRİ-yə səfir təyin olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Yaponiyanın [[İkinci dünya müharibəsi]]ndəki vəziyyəti pisləşəndən sonra xarici işlər naziri [[Şiqenori Toqo]]nun göstərişi ilə SSRİ-ni vasitəçi qismində [[Müttəfiqlər]]lə müzakirə aparmaq üçün razı salmağa çalışmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, şəxsən [[Tokio]]ya teleqram göndərərək [[Potsdam konfransı|Potsdam bəyannaməsi]]ndə qeyd olunduğu kimi hökuməti təslim olmaq barədə xəbərdarlıq etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Müharibədən sonra keçirilmiş ilk parlament seçkilərində (1947) [[Yaponiya parlamentinin Müşavirlər Palatası|Müşavirlər palatası]]na seçilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1954-58-ci illərdə palatanın sədri olmuş, 1965-ci ildə siyasəti buraxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} 1963-cü ildə ''"Keçən 80 ili xatırlamaq"''{{efn|Orijinal adı ''"Kayko haçicunen"''.}} adlı [[memuar]]ı nəşr olunmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Yaponiyanın xarici işlər nazirləri]] [[Kateqoriya:Yaponiyanın SSRİ-dəki səfirləri]] [[Kateqoriya:Hitotsubaşi Universitetinin məzunları]] srhhn0dtfhqqiuqkb3q2y14xlkenx1m Şablon:Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (illər üzrə) 10 760726 6564221 2022-08-05T18:00:26Z Grenzsoldat 202463 Grenzsoldat [[Şablon:Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (illər üzrə)]] səhifəsinin adını [[Şablon:Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Şablon:Azərbaycan Olimpiya Oyunlarında (ümumi)]] 8hfjoi174qkraj14x9laijxh6xqv4e9 Kateqoriya:Hitotsubaşi Universitetinin məzunları 14 760727 6564240 2022-08-05T18:05:42Z White Demon 75303 Səhifə "{{Vikianbar kateqoriyası|Alumni of Hitotsubashi University}} [[Kateqoriya:Yaponiya universitetlərinin məzunları]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Alumni of Hitotsubashi University}} [[Kateqoriya:Yaponiya universitetlərinin məzunları]] 09hyu33xpi80wp34wnk08k2iz5bpkm2 Şablon:Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) 10 760728 6564243 2022-08-05T18:06:02Z Grenzsoldat 202463 Səhifə "{{Navbox |name = Olimpiya Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = |group1 = Yay ParaOlimpiya Oyunları |list..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = |group1 = Yay ParaOlimpiya Oyunları |list1 = |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = |list3 = <center><hr>[[Fayl:Paralympic rings without rims.svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal olympic.svg|20x20px]] |list4 = |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal olympic.svg|20x20px]] |list5 = |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal olympic.svg|20x20px]] |list6 = |list7 = }} kbvja5mt8bupov7r1lomx24m9ilqq2f 6564247 6564243 2022-08-05T18:06:56Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = |group1 = Yay ParaOlimpiya Oyunları |list1 = |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019) - Paralympic symbol.svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal olympic.svg|20x20px]] |list4 = |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal olympic.svg|20x20px]] |list5 = |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal olympic.svg|20x20px]] |list6 = |list7 = }} huy0vhc7vm90x1pgohd2n00ea3g1ycu 6564253 6564247 2022-08-05T18:10:23Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = |list7 = }} 7p9eeq7siedgrz1t9nvfzrnxfslf5ef 6564255 6564253 2022-08-05T18:12:04Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • <span style="color:#A0A0A0">1998</span> • <span style="color:#A0A0A0">2002</span> • <span style="color:#A0A0A0">2006</span> • <span style="color:#A0A0A0">2010</span> • <span style="color:#A0A0A0">2014</span> • <span style="color:#A0A0A0">2018</span> • [[Azərbaycan 2022 Qış Paralimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = |list7 = }} 7mit0uhjf5ktmasgf98shsp0comdw8j 6564262 6564255 2022-08-05T18:16:37Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • <span style="color:#A0A0A0">1998</span> • <span style="color:#A0A0A0">2002</span> • <span style="color:#A0A0A0">2006</span> • <span style="color:#A0A0A0">2010</span> • <span style="color:#A0A0A0">2014</span> • <span style="color:#A0A0A0">2018</span> • [[Azərbaycan 2022 Qış Paralimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = [[Oleq Panyutin]] • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Oloxan Musayev]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = [[Yelena Taranova]] • [[Zeynəddin Bilalov]] (2) • [[Tofiq Məmmədov (cüdoçu)|Tofiq Məmmədov]] • [[Kərim Sərdarov]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = [[Yelena Taranova]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Vladimir Zayets]] • [[Oleq Panyutin]] • [[Rza Osmanov]] • [[Vüqar Mehdiyev]] |list7 = }} s8vz2mzl1j8uag8dzvurl7hgajg2n6b 6564267 6564262 2022-08-05T18:22:05Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • <span style="color:#A0A0A0">1998</span> • <span style="color:#A0A0A0">2002</span> • <span style="color:#A0A0A0">2006</span> • <span style="color:#A0A0A0">2010</span> • <span style="color:#A0A0A0">2014</span> • <span style="color:#A0A0A0">2018</span> • [[Azərbaycan 2022 Qış Paralimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = [[Oleq Panyutin]] (2) • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Oloxan Musayev]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Natali Pronina]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = [[Yelena Taranova]] • [[Zeynəddin Bilalov]] (2) • [[Tofiq Məmmədov (cüdoçu)|Tofiq Məmmədov]] • [[Kərim Sərdarov]] • [[Natali Pronina]] (4) • [[Vladimir Zayets]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = [[Yelena Taranova]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Vladimir Zayets]] (2) • [[Oleq Panyutin]] (2) • [[Rza Osmanov]] (2) • [[Vüqar Mehdiyev]] • [[İlham Zəkiyev]] • [[Hüseyn Həsənov (atlet)|Hüseyn Həsənov]] • [[Elçin Muradov]] |list7 = }} hngtt7szdrxoqo0bvivjrfu65ep7tsw 6564272 6564267 2022-08-05T18:24:29Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • <span style="color:#A0A0A0">1998</span> • <span style="color:#A0A0A0">2002</span> • <span style="color:#A0A0A0">2006</span> • <span style="color:#A0A0A0">2010</span> • <span style="color:#A0A0A0">2014</span> • <span style="color:#A0A0A0">2018</span> • [[Azərbaycan 2022 Qış Paralimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = [[Oleq Panyutin]] (2) • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Oloxan Musayev]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Natali Pronina]] • [[Ramil Qasımov (cüdoçu)|Ramil Qasımov]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = [[Yelena Taranova]] • [[Zeynəddin Bilalov]] (2) • [[Tofiq Məmmədov (cüdoçu)|Tofiq Məmmədov]] • [[Kərim Sərdarov]] • [[Natali Pronina]] (4) • [[Vladimir Zayets]] • [[Bayram Mustafayev]] • [[Yelena Çebanu]] (2) • [[Kamil Əliyev (atlet)|Kamil Əliyev]] • [[Dimitri Saleh]] (2) • [[Roman Saleh]] • [[İradə Əliyeva (atlet)|İradə Əliyeva]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = [[Yelena Taranova]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Vladimir Zayets]] (2) • [[Oleq Panyutin]] (2) • [[Rza Osmanov]] (2) • [[Vüqar Mehdiyev]] • [[İlham Zəkiyev]] • [[Hüseyn Həsənov (atlet)|Hüseyn Həsənov]] • [[Elçin Muradov]] • [[Rövşən Səfərov]] • [[Yelena Çebanu]] |list7 = }} 8siuuo17ponh4gb8o60y2fxld0s9xgt 6564280 6564272 2022-08-05T18:28:53Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Olimpiya Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • <span style="color:#A0A0A0">1998</span> • <span style="color:#A0A0A0">2002</span> • <span style="color:#A0A0A0">2006</span> • <span style="color:#A0A0A0">2010</span> • <span style="color:#A0A0A0">2014</span> • <span style="color:#A0A0A0">2018</span> • [[Azərbaycan 2022 Qış Paralimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = [[Oleq Panyutin]] (2) • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Oloxan Musayev]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Natali Pronina]] • [[Ramil Qasımov (cüdoçu)|Ramil Qasımov]] • [[Şahanə Hacıyeva]] • [[Roman Saleh]] (3) • [[Vüqar Şirinli]] • [[Sevda Vəliyeva]] • [[Xanım Hüseynova]] • [[Hüseyn Rəhimli]] • [[Həmid Heydəri]] • [[Elvin Astanov]] • [[Dursədəf Kərimova]] [[Vəli İsrafilov]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] • [[Orxan Astanov]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = [[Yelena Taranova]] • [[Zeynəddin Bilalov]] (2) • [[Tofiq Məmmədov (cüdoçu)|Tofiq Məmmədov]] • [[Kərim Sərdarov]] • [[Natali Pronina]] (4) • [[Vladimir Zayets]] • [[Bayram Mustafayev]] • [[Yelena Çebanu]] (2) • [[Kamil Əliyev (atlet)|Kamil Əliyev]] • [[Dimitri Saleh]] (2) • [[Roman Saleh]] • [[İradə Əliyeva (atlet)|İradə Əliyeva]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = [[Yelena Taranova]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Vladimir Zayets]] (2) • [[Oleq Panyutin]] (2) • [[Rza Osmanov]] (2) • [[Vüqar Mehdiyev]] • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Hüseyn Həsənov (atlet)|Hüseyn Həsənov]] • [[Elçin Muradov]] • [[Rövşən Səfərov]] • [[Yelena Çebanu]] • [[Pərvin Məmmədov (idmançı)|Pərvin Məmmədov]] • [[Namiq Abbaslı]] • [[Səid Nəcəfzadə]] |list7 = }} rc6wty3j64rgtajmrl4eaglxmva1isz 6564399 6564280 2022-08-05T19:12:47Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • <span style="color:#A0A0A0">1998</span> • <span style="color:#A0A0A0">2002</span> • <span style="color:#A0A0A0">2006</span> • <span style="color:#A0A0A0">2010</span> • <span style="color:#A0A0A0">2014</span> • <span style="color:#A0A0A0">2018</span> • [[Azərbaycan 2022 Qış Paralimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = [[Oleq Panyutin]] (2) • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Oloxan Musayev]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Natali Pronina]] • [[Ramil Qasımov (cüdoçu)|Ramil Qasımov]] • [[Şahanə Hacıyeva]] • [[Roman Saleh]] (3) • [[Vüqar Şirinli]] • [[Sevda Vəliyeva]] • [[Xanım Hüseynova]] • [[Hüseyn Rəhimli]] • [[Həmid Heydəri]] • [[Elvin Astanov]] • [[Dursədəf Kərimova]] [[Vəli İsrafilov]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] • [[Orxan Astanov]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = [[Yelena Taranova]] • [[Zeynəddin Bilalov]] (2) • [[Tofiq Məmmədov (cüdoçu)|Tofiq Məmmədov]] • [[Kərim Sərdarov]] • [[Natali Pronina]] (4) • [[Vladimir Zayets]] • [[Bayram Mustafayev]] • [[Yelena Çebanu]] (2) • [[Kamil Əliyev (atlet)|Kamil Əliyev]] • [[Dimitri Saleh]] (2) • [[Roman Saleh]] • [[İradə Əliyeva (atlet)|İradə Əliyeva]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = [[Yelena Taranova]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Vladimir Zayets]] (2) • [[Oleq Panyutin]] (2) • [[Rza Osmanov]] (2) • [[Vüqar Mehdiyev]] • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Hüseyn Həsənov (atlet)|Hüseyn Həsənov]] • [[Elçin Muradov]] • [[Rövşən Səfərov]] • [[Yelena Çebanu]] • [[Pərvin Məmmədov (idmançı)|Pərvin Məmmədov]] • [[Namiq Abaslı]] • [[Səid Nəcəfzadə]] |list7 = }} klpklpd8firljmccuc8l16axlwbrjbc 6564508 6564399 2022-08-05T20:08:21Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • <span style="color:#A0A0A0">1998</span> • <span style="color:#A0A0A0">2002</span> • <span style="color:#A0A0A0">2006</span> • <span style="color:#A0A0A0">2010</span> • <span style="color:#A0A0A0">2014</span> • <span style="color:#A0A0A0">2018</span> • [[Azərbaycan 2022 Qış Paralimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = [[Oleq Panyutin]] (2) • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Oloxan Musayev]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Natali Pronina]] • [[Ramil Qasımov (cüdoçu)|Ramil Qasımov]] • [[Şahanə Hacıyeva]] • [[Roman Saleh]] (3) • [[Vüqar Şirinli]] • [[Sevda Vəliyeva]] • [[Xanım Hüseynova]] • [[Hüseyn Rəhimli]] • [[Həmid Heydəri]] • [[Elvin Astanov]] • [[Dursədəf Kərimova]] • [[Vəli İsrafilov]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] • [[Orxan Aslanov]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = [[Yelena Taranova]] • [[Zeynəddin Bilalov]] (2) • [[Tofiq Məmmədov (cüdoçu)|Tofiq Məmmədov]] • [[Kərim Sərdarov]] • [[Natali Pronina]] (4) • [[Vladimir Zayets]] • [[Bayram Mustafayev]] • [[Yelena Çebanu]] (2) • [[Kamil Əliyev (atlet)|Kamil Əliyev]] • [[Dimitri Saleh]] (2) • [[Roman Saleh]] • [[İradə Əliyeva (atlet)|İradə Əliyeva]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = [[Yelena Taranova]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Vladimir Zayets]] (2) • [[Oleq Panyutin]] (2) • [[Rza Osmanov]] (2) • [[Vüqar Mehdiyev]] • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Hüseyn Həsənov (atlet)|Hüseyn Həsənov]] • [[Elçin Muradov]] • [[Rövşən Səfərov]] • [[Yelena Çebanu]] • [[Pərvin Məmmədov (idmançı)|Pərvin Məmmədov]] • [[Namiq Abaslı]] • [[Səid Nəcəfzadə]] |list7 = }} 8j0171id34hx7mceu24t3ku2xh3g4p5 6564510 6564508 2022-08-05T20:10:09Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • <span style="color:#A0A0A0">1998</span> • <span style="color:#A0A0A0">2002</span> • <span style="color:#A0A0A0">2006</span> • <span style="color:#A0A0A0">2010</span> • <span style="color:#A0A0A0">2014</span> • <span style="color:#A0A0A0">2018</span> • [[Azərbaycan 2022 Qış Paralimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = [[Oleq Panyutin]] (2) • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Oloxan Musayev]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Natali Pronina]] • [[Ramil Qasımov (cüdoçu)|Ramil Qasımov]] • [[Şahanə Hacıyeva]] • [[Roman Saleh]] (3) • [[Vüqar Şirinli]] • [[Sevda Vəliyeva]] • [[Xanım Hüseynova]] • [[Hüseyn Rəhimli]] • [[Həmid Heydəri]] • [[Elvin Astanov]] • [[Dursədəf Kərimova]] • [[Vəli İsrafilov]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] • [[Orxan Aslanov (idmançı)|Orxan Aslanov]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = [[Yelena Taranova]] • [[Zeynəddin Bilalov]] (2) • [[Tofiq Məmmədov (cüdoçu)|Tofiq Məmmədov]] • [[Kərim Sərdarov]] • [[Natali Pronina]] (4) • [[Vladimir Zayets]] • [[Bayram Mustafayev]] • [[Yelena Çebanu]] (2) • [[Kamil Əliyev (atlet)|Kamil Əliyev]] • [[Dimitri Saleh]] (2) • [[Roman Saleh]] • [[İradə Əliyeva (atlet)|İradə Əliyeva]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = [[Yelena Taranova]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Vladimir Zayets]] (2) • [[Oleq Panyutin]] (2) • [[Rza Osmanov]] (2) • [[Vüqar Mehdiyev]] • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Hüseyn Həsənov (atlet)|Hüseyn Həsənov]] • [[Elçin Muradov]] • [[Rövşən Səfərov]] • [[Yelena Çebanu]] • [[Pərvin Məmmədov (idmançı)|Pərvin Məmmədov]] • [[Namiq Abaslı]] • [[Səid Nəcəfzadə]] |list7 = }} hrx5gfoahscnl9tx4ovgu8alplfjr6y 6564656 6564510 2022-08-05T22:45:21Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi) |title = Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında |state = collapsed |listclass = plainlist |liststyle = text-align:left; |basestyle = background:#DCDCDC; color:#000000; border:2px solid #FFFFFF |image = [[File:Flag of Azerbaijan.svg|70x70px]] |above = [[Azərbaycan Milli Paralimpiya Komitəsi]] |group1 = Yay Paralimpiya Oyunları |list1 = [[Azərbaycan 1996 Yay Paralimpiya Oyunlarında|1996]] • [[Azərbaycan 2000 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2000]] • [[Azərbaycan 2004 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2004]] • [[Azərbaycan 2008 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2008]] • [[Azərbaycan 2012 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2012]] • [[Azərbaycan 2016 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2016]] • [[Azərbaycan 2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında|2020]] |group2 = Qış Paralimpiya Oyunları |list2 = <span style="color:#A0A0A0">1994</span> • <span style="color:#A0A0A0">1998</span> • <span style="color:#A0A0A0">2002</span> • <span style="color:#A0A0A0">2006</span> • <span style="color:#A0A0A0">2010</span> • <span style="color:#A0A0A0">2014</span> • <span style="color:#A0A0A0">2018</span> • [[Azərbaycan 2022 Qış Paralimpiya Oyunlarında|2022]] |list3 = <center><hr>[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <hr> '''[[Paralimpiya medalına sahib Azərbaycan idmançıları|Paralimpiya Oyunlarının medalına sahib idmançılar]]'''</center> |group4 = Qızıl medal [[Fayl:Gold medal Paralympics.svg|20x20px]] |list4 = [[Oleq Panyutin]] (2) • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Oloxan Musayev]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Natali Pronina]] • [[Ramil Qasımov (cüdoçu)|Ramil Qasımov]] • [[Şahanə Hacıyeva]] • [[Roman Saleh]] (3) • [[Vüqar Şirinli]] • [[Sevda Vəliyeva]] • [[Xanım Hüseynova]] • [[Hüseyn Rəhimli (cüdoçu)|Hüseyn Rəhimli]] • [[Həmid Heydəri]] • [[Elvin Astanov]] • [[Dursədəf Kərimova]] • [[Vəli İsrafilov]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] • [[Orxan Aslanov (idmançı)|Orxan Aslanov]] |group5 = Gümüş medal [[Fayl:Silver medal Paralympics.svg|20x20px]] |list5 = [[Yelena Taranova]] • [[Zeynəddin Bilalov]] (2) • [[Tofiq Məmmədov (cüdoçu)|Tofiq Məmmədov]] • [[Kərim Sərdarov]] • [[Natali Pronina]] (4) • [[Vladimir Zayets]] • [[Bayram Mustafayev]] • [[Yelena Çebanu]] (2) • [[Kamil Əliyev (atlet)|Kamil Əliyev]] • [[Dimitri Saleh]] (2) • [[Roman Saleh]] • [[İradə Əliyeva (atlet)|İradə Əliyeva]] • [[Lamiyə Vəliyeva]] |group6 = Bürünc medal [[Fayl:Bronze medal Paralympics.svg|20x20px]] |list6 = [[Yelena Taranova]] • [[Ramin İbrahimov]] • [[Vladimir Zayets]] (2) • [[Oleq Panyutin]] (2) • [[Rza Osmanov]] (2) • [[Vüqar Mehdiyev]] • [[İlham Zəkiyev]] (2) • [[Hüseyn Həsənov (atlet)|Hüseyn Həsənov]] • [[Elçin Muradov]] • [[Rövşən Səfərov]] • [[Yelena Çebanu]] • [[Pərvin Məmmədov (idmançı)|Pərvin Məmmədov]] • [[Namiq Abaslı]] • [[Səid Nəcəfzadə]] |list7 = }} sof7hq7r6jajic2oha00zycpaskssc3 Səid Nəcəfzadə 0 760729 6564283 2022-08-05T18:32:23Z Grenzsoldat 202463 Səhifə "== İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] jbvlpw9dxrwrvw7lxkd0lh15gk882ex 6564288 6564283 2022-08-05T18:38:52Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] shi06wlqp563b26agb107kxnb08p38t 6564291 6564288 2022-08-05T18:40:12Z Grenzsoldat 202463 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == == Karyerası == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 6xdryhjb5yiw41gy8vsj95qzwlatw1w 6564320 6564291 2022-08-05T18:44:08Z Grenzsoldat 202463 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Səid Nəcəfzadə 1999-cu il yanvarın 14-də [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub. 2005-2016-cı illərdə [[Sumqayıt]] şəhərində F. Piriyev adına 18 nömrəli tam orta məjtəbdə təhsil alan Səid Nəcəfzadə, ali təhsilini 2016-2020-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] alıb. 2009-cu ildən idmanla məşğuldur. Şəxsi məşqçisi [[Vladimir Zayets]]dir. == Karyerası == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 3aekap3skjjenc2cm5x2imuef401nus 6564362 6564320 2022-08-05T18:52:50Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Səid Nəcəfzadə 1999-cu il yanvarın 14-də [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub. 2005-2016-cı illərdə [[Sumqayıt]] şəhərində F. Piriyev adına 18 nömrəli tam orta məjtəbdə təhsil alan Səid Nəcəfzadə, ali təhsilini 2016-2020-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] alıb. 2009-cu ildən idmanla məşğuldur. Şəxsi məşqçisi [[Vladimir Zayets]]dir. == Karyerası == Səid Nəcəfzadə 2016-cı ilin may ayında uzunluğa tullanma üzrə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyul ayında o, [[Tunis]]də baş tutan beynəlxalq turnirdə 6.80 metr nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. 2021-ci ilin iyun ayında Səid Nəcəfzadə [[Polşa]]nın [[Bıqdoş]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında 6.96 metr nəticə ilə turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Səid Nəcəfzadə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Uzunluğa tullanma turnirində o, 7.02 metr nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Səid Əli oğlu Nəcəfzadə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] p6andmayi9upkzvec199a197rvgh8i6 6564367 6564362 2022-08-05T18:54:19Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Səid Nəcəfzadə 1999-cu il yanvarın 14-də [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub. 2005-2016-cı illərdə [[Sumqayıt]] şəhərində F. Piriyev adına 18 nömrəli tam orta məjtəbdə təhsil alan Səid Nəcəfzadə, ali təhsilini 2016-2020-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] alıb. 2009-cu ildən idmanla məşğuldur. Şəxsi məşqçisi [[Vladimir Zayets]]dir. == Karyerası == Səid Nəcəfzadə 2016-cı ilin may ayında uzunluğa tullanma üzrə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyul ayında o, [[Tunis]]də baş tutan beynəlxalq turnirdə 6.80 metr nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. 2021-ci ilin iyun ayında Səid Nəcəfzadə [[Polşa]]nın [[Bıdqoş]] şəhərində baş tutan Avropa Çempionatında 6.96 metr nəticə ilə turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Səid Nəcəfzadə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Uzunluğa tullanma turnirində o, 7.02 metr nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Səid Əli oğlu Nəcəfzadə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] shlsn4z3a8b5tdqnw9jalkcnhsx0mwd 6564377 6564367 2022-08-05T18:56:03Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Səid Nəcəfzadə 1999-cu il yanvarın 14-də [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub. 2005-2016-cı illərdə [[Sumqayıt]] şəhərində F. Piriyev adına 18 nömrəli tam orta məjtəbdə təhsil alan Səid Nəcəfzadə, ali təhsilini 2016-2020-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] alıb. 2009-cu ildən idmanla məşğuldur. Şəxsi məşqçisi [[Vladimir Zayets]]dir. == Karyerası == Səid Nəcəfzadə 2016-cı ilin may ayında uzunluğa tullanma üzrə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyul ayında o, [[Tunis]]də baş tutan beynəlxalq turnirdə 6.80 metr nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. 2021-ci ilin iyun ayında Səid Nəcəfzadə [[Polşa]]da baş tutan Avropa Çempionatında 6.96 metr nəticə ilə turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Səid Nəcəfzadə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Uzunluğa tullanma turnirində o, 7.02 metr nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Səid Əli oğlu Nəcəfzadə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] haj8vvudo4vlbsq79cu3nqc7zwhn5d5 6564378 6564377 2022-08-05T18:56:36Z Grenzsoldat 202463 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Səid Nəcəfzadə 1999-cu il yanvarın 14-də [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub. 2005-2016-cı illərdə [[Sumqayıt]] şəhərində F. Piriyev adına 18 nömrəli tam orta məjtəbdə təhsil alan Səid Nəcəfzadə, ali təhsilini 2016-2020-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] alıb. 2009-cu ildən idmanla məşğuldur. Şəxsi məşqçisi [[Vladimir Zayets]]dir. == Karyerası == Səid Nəcəfzadə 2016-cı ilin may ayında uzunluğa tullanma üzrə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyul ayında o, [[Tunis]]də baş tutan beynəlxalq turnirdə 6.80 metr nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. 2021-ci ilin iyun ayında Səid Nəcəfzadə [[Polşa]]da baş tutan Avropa Çempionatında 6.96 metr nəticə ilə turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Səid Nəcəfzadə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Uzunluğa tullanma turnirində o, 7.02 metr nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Səid Əli oğlu Nəcəfzadə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 7dfggs4i0m9kkz24q5iub64n5zp30ju 6564422 6564378 2022-08-05T19:30:12Z Grenzsoldat 202463 düzəliş wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül-atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Səid Nəcəfzadə 1999-cu il yanvarın 14-də [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub. 2005-2016-cı illərdə [[Sumqayıt]] şəhərində F. Piriyev adına 18 nömrəli tam orta məjtəbdə təhsil alan Səid Nəcəfzadə, ali təhsilini 2016-2020-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] alıb. 2009-cu ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi [[Vladimir Zayets]]dir. == Karyerası == Səid Nəcəfzadə 2016-cı ilin may ayında uzunluğa tullanma üzrə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyul ayında o, [[Tunis]]də baş tutan beynəlxalq turnirdə 6.80 metr nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. 2021-ci ilin iyun ayında Səid Nəcəfzadə [[Polşa]]da baş tutan Avropa Çempionatında 6.96 metr nəticə ilə turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Səid Nəcəfzadə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Uzunluğa tullanma turnirində o, 7.02 metr nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Səid Əli oğlu Nəcəfzadə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] bsic6de9vdf6a45qqpo63cwbfvelkfm 6564817 6564422 2022-08-06T07:45:04Z 5.197.222.225 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Səid Nəcəfzadə 1999-cu il yanvarın 14-də [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub. 2005-2016-cı illərdə [[Sumqayıt]] şəhərində Fəxrəddin Piriyev adına 18 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Səid Nəcəfzadə, ali təhsilini 2016-2020-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] alıb. 2009-cu ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi [[Vladimir Zayets]]dir. == Karyerası == Səid Nəcəfzadə 2016-cı ilin may ayında uzunluğa tullanma üzrə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyul ayında o, [[Tunis]]də baş tutan beynəlxalq turnirdə 6.80 metr nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. 2021-ci ilin iyun ayında Səid Nəcəfzadə [[Polşa]]da baş tutan Avropa Çempionatında 6.96 metr nəticə ilə turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Səid Nəcəfzadə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Uzunluğa tullanma turnirində o, 7.02 metr nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Səid Əli oğlu Nəcəfzadə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] jcnh1xd7ld8llfggv7f2n29pvcgx64r 6564990 6564817 2022-08-06T09:41:56Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] silindi; [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Səid Nəcəfzadə |orijinal adı = |şəkil = Said Najafzade, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Səid Nəcəfzadə 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Səid Əli oğlu Nəcəfzadə |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 14.1.1999 |doğum yeri = [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2009—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = [[Vladimir Zayets]] |boyu = |idman növü = Yüngül atletika |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|Uzunluğa tullanma, T12}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Səid Əli oğlu Nəcəfzadə''' ([[14 yanvar]] [[1999]]; [[Sumqayıt]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən yüngül atlet. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Səid Nəcəfzadə 1999-cu il yanvarın 14-də [[Sumqayıt]] şəhərində anadan olub. 2005-2016-cı illərdə [[Sumqayıt]] şəhərində Fəxrəddin Piriyev adına 18 nömrəli tam orta məktəbdə təhsil alan Səid Nəcəfzadə, ali təhsilini 2016-2020-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] alıb. 2009-cu ildən idmanla məşğul olur. Şəxsi məşqçisi [[Vladimir Zayets]]dir. == Karyerası == Səid Nəcəfzadə 2016-cı ilin may ayında uzunluğa tullanma üzrə şəhər çempionatının qalibi oldu. 2019-cu ilin iyul ayında o, [[Tunis]]də baş tutan beynəlxalq turnirdə 6.80 metr nəticə ilə gümüş medala sahib oldu. 2021-ci ilin iyun ayında Səid Nəcəfzadə [[Polşa]]da baş tutan Avropa Çempionatında 6.96 metr nəticə ilə turnirin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Səid Nəcəfzadə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Uzunluğa tullanma turnirində o, 7.02 metr nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Səid Əli oğlu Nəcəfzadə [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] qtsgtdia391jrz7m452b5rhb7qjd66p Namiq Abaslı 0 760730 6564381 2022-08-05T19:00:13Z Grenzsoldat 202463 Səhifə "== İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] ml32r60auhx7ycabar60sue7ippocwv 6564383 6564381 2022-08-05T19:02:20Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abbaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli, 2020 Summer Paralympics bronze medalist.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = <small>Namiq Abbaslı 2021-ci ildə [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nın bürünc medalı ilə</small> |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] gq1941sxa8btout7gyjplucovs553qp 6564384 6564383 2022-08-05T19:04:08Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abbaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abbaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. == Karyerası == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 3rlqtajia3diqfuttf4v22gf9ce0y7k 6564387 6564384 2022-08-05T19:05:01Z Grenzsoldat 202463 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abbaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abbaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. == Karyerası == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 1z551shjkuz8flg8oovh9619t637yui 6564390 6564387 2022-08-05T19:08:27Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abbaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abbaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. == Karyerası == Namiq Abbaslı 2018-ci ildə [[Portuqaliya]]da baş tutan Dünya Çempionatını yeddinci pillədə başa vurdu. Komanda turnirində isə o, bürünc medalın sahibi oldu. 2019-cu ilin may ayında Qran-Pridə bürünc medal qazanan Namiq Abbaslı, həmin ilin iyul ayında [[İtaliya]]da baş tutan Avropa Çempionatında da bürünc medala sahib oldu. 2021-ci ilin may ayında isə o, Qran-Prinin qalibi oldu. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 6qjpu4lmumph2yq341uglfv8o8xb1or 6564395 6564390 2022-08-05T19:10:55Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abbaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abbaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. == Karyerası == Namiq Abbaslı 2018-ci ildə [[Portuqaliya]]da baş tutan Dünya Çempionatını yeddinci pillədə başa vurdu. Komanda turnirində isə o, bürünc medalın sahibi oldu. 2019-cu ilin may ayında Qran-Pridə bürünc medal qazanan Namiq Abbaslı, həmin ilin iyul ayında [[İtaliya]]da baş tutan Avropa Çempionatında da bürünc medala sahib oldu. 2021-ci ilin may ayında isə o, Qran-Prinin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Namiq Abbaslı [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Birinci görüşdə [[İspaniya]] cüdoçusu Sergio İbanezə məğlub olan Namiq Abbaslı, təsəlliverici qrupda [[Rusiya Olimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi və [[Gürcüstan]] cüdoçusu üzərində qələbə qazandı və bürünc medalın sahibi oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] lkbijiy5je08mz5ttag4b31mvj7ifqc 6564396 6564395 2022-08-05T19:11:20Z Grenzsoldat 202463 düzəliş wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abbaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abbaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. == Karyerası == Namiq Abbaslı 2018-ci ildə [[Portuqaliya]]da baş tutan Dünya Çempionatını yeddinci pillədə başa vurdu. Komanda turnirində isə o, bürünc medalın sahibi oldu. 2019-cu ilin may ayında Qran-Pridə bürünc medal qazanan Namiq Abbaslı, həmin ilin iyul ayında [[İtaliya]]da baş tutan Avropa Çempionatında da bürünc medala sahib oldu. 2021-ci ilin may ayında isə o, Qran-Prinin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Namiq Abbaslı [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Birinci görüşdə [[İspaniya]] cüdoçusu Sergio İbanezə məğlub olan Namiq Abbaslı, təsəlliverici qrupda [[Rusiya Paralimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi və [[Gürcüstan]] cüdoçusu üzərində qələbə qazandı və bürünc medalın sahibi oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 53cuyjg1n93sjmue01sju2g4dhgucpw 6564398 6564396 2022-08-05T19:12:03Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abbaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abbaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. == Karyerası == Namiq Abbaslı 2018-ci ildə [[Portuqaliya]]da baş tutan Dünya Çempionatını yeddinci pillədə başa vurdu. Komanda turnirində isə o, bürünc medalın sahibi oldu. 2019-cu ilin may ayında Qran-Pridə bürünc medal qazanan Namiq Abbaslı, həmin ilin iyul ayında [[İtaliya]]da baş tutan Avropa Çempionatında da bürünc medala sahib oldu. 2021-ci ilin may ayında isə o, Qran-Prinin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Namiq Abbaslı [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Birinci görüşdə [[İspaniya]] cüdoçusu Sergio İbanezə məğlub olan Namiq Abbaslı, təsəlliverici qrupda [[Rusiya Paralimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi və [[Gürcüstan]] cüdoçusu üzərində qələbə qazanaraq bürünc medalın sahibi oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] chy59s6o3pdiu52yl5aaa7019sorkuw 6564400 6564398 2022-08-05T19:12:54Z Grenzsoldat 202463 Grenzsoldat [[Namiq Abbaslı]] səhifəsinin adını [[Namiq Abaslı]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abbaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abbaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. == Karyerası == Namiq Abbaslı 2018-ci ildə [[Portuqaliya]]da baş tutan Dünya Çempionatını yeddinci pillədə başa vurdu. Komanda turnirində isə o, bürünc medalın sahibi oldu. 2019-cu ilin may ayında Qran-Pridə bürünc medal qazanan Namiq Abbaslı, həmin ilin iyul ayında [[İtaliya]]da baş tutan Avropa Çempionatında da bürünc medala sahib oldu. 2021-ci ilin may ayında isə o, Qran-Prinin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Namiq Abbaslı [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Birinci görüşdə [[İspaniya]] cüdoçusu Sergio İbanezə məğlub olan Namiq Abbaslı, təsəlliverici qrupda [[Rusiya Paralimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi və [[Gürcüstan]] cüdoçusu üzərində qələbə qazanaraq bürünc medalın sahibi oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Namiq Zülfüqar oğlu Abbaslı [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] chy59s6o3pdiu52yl5aaa7019sorkuw 6564404 6564400 2022-08-05T19:14:12Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Ajademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. == Karyerası == Namiq Abaslı 2018-ci ildə [[Portuqaliya]]da baş tutan Dünya Çempionatını yeddinci pillədə başa vurdu. Komanda turnirində isə o, bürünc medalın sahibi oldu. 2019-cu ilin may ayında Qran-Pridə bürünc medal qazanan Namiq Abaslı, həmin ilin iyul ayında [[İtaliya]]da baş tutan Avropa Çempionatında da bürünc medala sahib oldu. 2021-ci ilin may ayında isə o, Qran-Prinin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Namiq Abaslı [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Birinci görüşdə [[İspaniya]] cüdoçusu Sergio İbanezə məğlub olan Namiq Abaslı, təsəlliverici qrupda [[Rusiya Paralimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi və [[Gürcüstan]] cüdoçusu üzərində qələbə qazanaraq bürünc medalın sahibi oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Namiq Zülfüqar oğlu Abaslı [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] hoocd2ne3y09wip88sedwyeutg5ze2n 6564823 6564404 2022-08-06T07:49:50Z 5.197.222.225 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. == Karyerası == Namiq Abaslı 2018-ci ildə [[Portuqaliya]]da baş tutan Dünya Çempionatını yeddinci pillədə başa vurdu. Komanda turnirində isə o, bürünc medalın sahibi oldu. 2019-cu ilin may ayında Qran-Pridə bürünc medal qazanan Namiq Abaslı, həmin ilin iyul ayında [[İtaliya]]da baş tutan Avropa Çempionatında da bürünc medala sahib oldu. 2021-ci ilin may ayında isə o, Qran-Prinin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Namiq Abaslı [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Birinci görüşdə [[İspaniya]] cüdoçusu Sergio İbanezə məğlub olan Namiq Abaslı, təsəlliverici qrupda [[Rusiya Paralimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi və [[Gürcüstan]] cüdoçusu üzərində qələbə qazanaraq bürünc medalın sahibi oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Namiq Zülfüqar oğlu Abaslı [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] r7jw27lmhvzxwmtew8sp692tn8tbpnx 6564989 6564823 2022-08-06T09:41:36Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] silindi; [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Namiq Abaslı |orijinal adı = |şəkil = Namig Abasli.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Namiq Zülfüqar oğlu Abaslı |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 12.9.1997 |doğum yeri = |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = |idman növü = Cüdo |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-66 kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Namiq Zülfüqar oğlu Abaslı''' ([[12 sentyabr]] [[1997]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən cüdoçu. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Namiq Abaslı 1997-ci il sentyabrın 12-də anadan olub. 2014-2018-ci illərdə [[Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyası|Azərbaycan Dövlət Bədən Tərbiyəsi və İdman Akademiyasında (ADBTİA)]] ali təhsil alıb. == Karyerası == Namiq Abaslı 2018-ci ildə [[Portuqaliya]]da baş tutan Dünya Çempionatını yeddinci pillədə başa vurdu. Komanda turnirində isə o, bürünc medalın sahibi oldu. 2019-cu ilin may ayında Qran-Pridə bürünc medal qazanan Namiq Abaslı, həmin ilin iyul ayında [[İtaliya]]da baş tutan Avropa Çempionatında da bürünc medala sahib oldu. 2021-ci ilin may ayında isə o, Qran-Prinin qalibi oldu. 2021-ci ilin avqust ayında isə Namiq Abaslı [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. Birinci görüşdə [[İspaniya]] cüdoçusu Sergio İbanezə məğlub olan Namiq Abaslı, təsəlliverici qrupda [[Rusiya Paralimpiya Komitəsi]]nin nümayəndəsi və [[Gürcüstan]] cüdoçusu üzərində qələbə qazanaraq bürünc medalın sahibi oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Namiq Zülfüqar oğlu Abaslı [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında cüdoçular]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] t75gdrwqck5ly7cip6c637857vksb5b Namiq Abbaslı 0 760731 6564401 2022-08-05T19:12:54Z Grenzsoldat 202463 Grenzsoldat [[Namiq Abbaslı]] səhifəsinin adını [[Namiq Abaslı]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Namiq Abaslı]] p2u3ax8y1kkuyt0fuq78vmpuv3w9us1 Pərvin Məmmədov (idmançı) 0 760732 6564410 2022-08-05T19:16:46Z Grenzsoldat 202463 Səhifə "== İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 92nysol3o8vkrklwzfnr0pxyae2b6rh 6564413 6564410 2022-08-05T19:20:41Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] gfqvo8rdewhhjoj91x97shvjh3671id 6564417 6564413 2022-08-05T19:22:17Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 8yw9pd0s84cjurxjp9hv9rohgianfva 6564421 6564417 2022-08-05T19:28:35Z Grenzsoldat 202463 /* Həyatı */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini [[Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi|Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kolleci]]nə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədovdur. == Karyerası == 2021-ci ilin avqust ayında Pərvin Məmmədov [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. O, 156 Kq. nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Pərvin Rasim oğlu Məmmədov [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 9iozedtnhgtvi66roiumzfauriqxqid 6564425 6564421 2022-08-05T19:35:04Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini [[Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi|Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kolleci]]nə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədovdur. == Karyerası == Pərvin Məmmədov 2014-cü ildə [[Ağsu]]da Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Bundan sonra o, 2015-ci ildə Azərbaycan yığmasına dəvət edildi. 2017-ci ildə Pərvin Məmmədov [[Macarıstan]]da baş tutan Dünya Kubokunu üçüncü pillədə başa vurdu. Həmin il o, həmdə Dünya Çempionatında 8-ci pillənin sahibi oldu. 2018-ci ildə [[Fransa]]da açıq Avropa Çempionatının qalibi olan Pərvin Məmmədov, 2019-cu ilin aprel ayında [[Macarıstan]]da Dünya Kubokunun sahibi oldu. Daha sonra o, 2019-cu ildə [[Qazaxıstan]]da Dünya Çempionatında mübarizə apardı və turniri yeddinci pillədə başa vurdu. 2021-ci ilin avqust ayında Pərvin Məmmədov [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. O, 156 Kq. nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Pərvin Rasim oğlu Məmmədov [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] szddfz971eyr7n39eu77leomss7kn8v 6564435 6564425 2022-08-05T19:38:16Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini [[Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi|Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kolleci]]nə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədovdur. == Karyerası == Pərvin Məmmədov 2014-cü ildə [[Ağsu]]da Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Bundan sonra o, 2015-ci ildə Azərbaycan yığmasına dəvət edildi. 2017-ci ildə Pərvin Məmmədov [[Macarıstan]]da baş tutan beynəlxalq turnirdə üçüncü pillədə başa vurdu. Həmin il o, həmdə Dünya Çempionatında 8-ci pillənin sahibi oldu. 2018-ci ildə [[Fransa]]da açıq Avropa Çempionatının qalibi olan Pərvin Məmmədov, 2019-cu ilin aprel ayında [[Macarıstan]]da beynəlxalq turnirdə qızıl medala sahibi oldu. Daha sonra o, 2019-cu ildə [[Qazaxıstan]]da Dünya Çempionatında mübarizə apardı və turniri yeddinci pillədə başa vurdu. Pərvin Məmmədov 2020-ci ildə [[İngiltərə]]də beynəlxalq turnirdə qızıl medal, 2021-ci ildə isə [[Gürcüstan]]da beynəlxalq turnirdə gümüş medal qazandı. 2021-ci ilin avqust ayında Pərvin Məmmədov [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. O, 156 Kq. nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Pərvin Rasim oğlu Məmmədov [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] fji9ci3ddxut75gfbhzg3c6wjf957ti 6564441 6564435 2022-08-05T19:40:21Z Grenzsoldat 202463 /* Karyerası */ wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini [[Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi|Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kolleci]]nə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədovdur. == Karyerası == Pərvin Məmmədov 2014-cü ildə [[Ağsu]]da Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Bundan sonra o, 2015-ci ildə Azərbaycan yığmasına dəvət edildi. 2017-ci ildə Pərvin Məmmədov [[Macarıstan]]da baş tutan beynəlxalq turniri üçüncü pillədə başa vurdu. Həmin il o, həmdə Dünya Çempionatında 8-ci pillənin sahibi oldu. 2018-ci ildə [[Fransa]]da açıq Avropa Çempionatının qalibi olan Pərvin Məmmədov, 2019-cu ilin aprel ayında [[Macarıstan]]da beynəlxalq turnirdə qızıl medala sahibi oldu. Daha sonra o, 2019-cu ildə [[Qazaxıstan]]da Dünya Çempionatında mübarizə apardı və turniri yeddinci pillədə başa vurdu. Pərvin Məmmədov 2020-ci ildə [[İngiltərə]]də beynəlxalq turnirdə qızıl medal, 2021-ci ildə isə [[Gürcüstan]]da beynəlxalq turnirdə gümüş medal qazandı. 2021-ci ilin avqust ayında Pərvin Məmmədov [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. O, 156 Kq. nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Pərvin Rasim oğlu Məmmədov [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 2q0zvmdyb4u8p0d044a5zt8vefk77f8 6564446 6564441 2022-08-05T19:42:06Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = İlqar İbişov <br> Rasim Məmmədov |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini [[Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi|Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kolleci]]nə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədovdur. == Karyerası == Pərvin Məmmədov 2014-cü ildə [[Ağsu]]da Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Bundan sonra o, 2015-ci ildə Azərbaycan yığmasına dəvət edildi. 2017-ci ildə Pərvin Məmmədov [[Macarıstan]]da baş tutan beynəlxalq turniri üçüncü pillədə başa vurdu. Həmin il o, həmdə Dünya Çempionatında 8-ci pillənin sahibi oldu. 2018-ci ildə [[Fransa]]da açıq Avropa Çempionatının qalibi olan Pərvin Məmmədov, 2019-cu ilin aprel ayında [[Macarıstan]]da beynəlxalq turnirdə qızıl medala sahibi oldu. Daha sonra o, 2019-cu ildə [[Qazaxıstan]]da Dünya Çempionatında mübarizə apardı və turniri yeddinci pillədə başa vurdu. Pərvin Məmmədov 2020-ci ildə [[İngiltərə]]də beynəlxalq turnirdə qızıl medal, 2021-ci ildə isə [[Gürcüstan]]da beynəlxalq turnirdə gümüş medal qazandı. 2021-ci ilin avqust ayında Pərvin Məmmədov [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. O, 156 Kq. nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Pərvin Rasim oğlu Məmmədov [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] loez70i7mcr83u6tbhd0is2wbedf0wf 6564476 6564446 2022-08-05T19:54:07Z Grenzsoldat 202463 düzəliş wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = İlqar İbişov <br> Rasim Məmmədov |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini [[Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi|Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kolleci]]nə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədov, yığmada məşqçisi isə İlqar İbişovdur. == Karyerası == Pərvin Məmmədov 2014-cü ildə [[Ağsu]]da Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Bundan sonra o, 2015-ci ildə Azərbaycan yığmasına dəvət edildi. 2017-ci ildə Pərvin Məmmədov [[Macarıstan]]da baş tutan beynəlxalq turniri üçüncü pillədə başa vurdu. Həmin il o, həmdə Dünya Çempionatında 8-ci pillənin sahibi oldu. 2018-ci ildə [[Fransa]]da açıq Avropa Çempionatının qalibi olan Pərvin Məmmədov, 2019-cu ilin aprel ayında [[Macarıstan]]da beynəlxalq turnirdə qızıl medala sahibi oldu. Daha sonra o, 2019-cu ildə [[Qazaxıstan]]da Dünya Çempionatında mübarizə apardı və turniri yeddinci pillədə başa vurdu. Pərvin Məmmədov 2020-ci ildə [[İngiltərə]]də beynəlxalq turnirdə qızıl medal, 2021-ci ildə isə [[Gürcüstan]]da beynəlxalq turnirdə gümüş medal qazandı. 2021-ci ilin avqust ayında Pərvin Məmmədov [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. O, 156 Kq. nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Pərvin Rasim oğlu Məmmədov [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 871xbrkbsugda7tfhndk5iajns8bv26 6564483 6564476 2022-08-05T19:55:30Z Grenzsoldat 202463 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = İlqar İbişov <small>(yığmada)</small> <br> Rasim Məmmədov <small>(şəxsi)</small> |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 Kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini [[Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi|Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kolleci]]nə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədov, yığmada məşqçisi isə İlqar İbişovdur. == Karyerası == Pərvin Məmmədov 2014-cü ildə [[Ağsu]]da Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Bundan sonra o, 2015-ci ildə Azərbaycan yığmasına dəvət edildi. 2017-ci ildə Pərvin Məmmədov [[Macarıstan]]da baş tutan beynəlxalq turniri üçüncü pillədə başa vurdu. Həmin il o, həmdə Dünya Çempionatında 8-ci pillənin sahibi oldu. 2018-ci ildə [[Fransa]]da açıq Avropa Çempionatının qalibi olan Pərvin Məmmədov, 2019-cu ilin aprel ayında [[Macarıstan]]da beynəlxalq turnirdə qızıl medala sahibi oldu. Daha sonra o, 2019-cu ildə [[Qazaxıstan]]da Dünya Çempionatında mübarizə apardı və turniri yeddinci pillədə başa vurdu. Pərvin Məmmədov 2020-ci ildə [[İngiltərə]]də beynəlxalq turnirdə qızıl medal, 2021-ci ildə isə [[Gürcüstan]]da beynəlxalq turnirdə gümüş medal qazandı. 2021-ci ilin avqust ayında Pərvin Məmmədov [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. O, 156 Kq. nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Pərvin Rasim oğlu Məmmədov [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] 4ex4npgq9omolgpk95r4gc1lqrgfyvf 6564826 6564483 2022-08-06T07:53:27Z 5.197.222.225 wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = İlqar İbişov <small>(yığmada)</small> <br> Rasim Məmmədov <small>(şəxsi)</small> |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini [[Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi|Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kolleci]]nə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədov, yığmada məşqçisi isə İlqar İbişovdur. == Karyerası == Pərvin Məmmədov 2014-cü ildə [[Ağsu]]da Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Bundan sonra o, 2015-ci ildə Azərbaycan yığmasına dəvət edildi. 2017-ci ildə Pərvin Məmmədov [[Macarıstan]]da baş tutan beynəlxalq turniri üçüncü pillədə başa vurdu. Həmin il o, həmdə Dünya Çempionatında 8-ci pillənin sahibi oldu. 2018-ci ildə [[Fransa]]da açıq Avropa Çempionatının qalibi olan Pərvin Məmmədov, 2019-cu ilin aprel ayında [[Macarıstan]]da beynəlxalq turnirdə qızıl medala sahibi oldu. Daha sonra o, 2019-cu ildə [[Qazaxıstan]]da Dünya Çempionatında mübarizə apardı və turniri yeddinci pillədə başa vurdu. Pərvin Məmmədov 2020-ci ildə [[İngiltərə]]də beynəlxalq turnirdə qızıl medal, 2021-ci ildə isə [[Gürcüstan]]da beynəlxalq turnirdə gümüş medal qazandı. 2021-ci ilin avqust ayında Pərvin Məmmədov [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. O, 156 kq. nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Pərvin Rasim oğlu Məmmədov [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] jsdio5jamhsudt9dl35vapx3yzg145w 6564874 6564826 2022-08-06T08:42:36Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarının medalçıları]] silindi; [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{İdmançı |adı = Pərvin Məmmədov |orijinal adı = |şəkil = Parvin Mammadov 3.jpg |şəklin ölçüsü = 220px |şəklin izahı = |tam adı = Pərvin Rasim oğlu Məmmədov |ləqəbi = |vətəndaşlıq = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |doğum tarixi = 16.2.1995 |doğum yeri = [[Bakı]], [[Azərbaycan]] |karyera illəri = 2014—h.h. |vəfat tarixi = |vəfat yeri = |məşqçisi = İlqar İbişov <small>(yığmada)</small> <br> Rasim Məmmədov <small>(şəxsi)</small> |boyu = 125 sm. (4 ft 4 in) |idman növü = Pauerliftinq |komandası = |medallar = {{Medal yarışları|[[Fayl:IPC logo (2019).svg|25x25px]] <br> [[Yay Paralimpiya Oyunları|Paralimpiya Oyunları]]}} {{Bürüncmedal|[[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|2020 Tokio]]|-49 kq.}} {{Medal yarışları|Dövlət təltifləri}} {{3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni}} }} '''Pərvin Rasim oğlu Məmmədov''' ([[16 fevral]] [[1995]]; [[Bakı]], [[Azərbaycan]]) – [[Azərbaycan]]ı təmsil edən pauerliftinqçi. 2020-ci ildə [[Yaponiya]]nın [[Tokio]] şəhərində baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda bürünc medala sahib olub. == Həyatı == Pərvin Məmmədov 1995-ci il fevralın 16-da [[Qaradağ rayonu]]nda anadan olub. Anadangəlmə III qrup əlildir. 2010-cu ildə o, sənədlərini [[Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Məktəbi|Əzim Əzimzadə adına Azərbaycan Dövlət Rəssamlıq Kolleci]]nə verib. 2014-cü ildən isə pauerliftinqlə məşğul olur. Şəxsi məşqçisi Rasim Məmmədov, yığmada məşqçisi isə İlqar İbişovdur. == Karyerası == Pərvin Məmmədov 2014-cü ildə [[Ağsu]]da Azərbaycan Çempionatında mübarizə apardı və turnirin gümüş medalına sahib oldu. Bundan sonra o, 2015-ci ildə Azərbaycan yığmasına dəvət edildi. 2017-ci ildə Pərvin Məmmədov [[Macarıstan]]da baş tutan beynəlxalq turniri üçüncü pillədə başa vurdu. Həmin il o, həmdə Dünya Çempionatında 8-ci pillənin sahibi oldu. 2018-ci ildə [[Fransa]]da açıq Avropa Çempionatının qalibi olan Pərvin Məmmədov, 2019-cu ilin aprel ayında [[Macarıstan]]da beynəlxalq turnirdə qızıl medala sahibi oldu. Daha sonra o, 2019-cu ildə [[Qazaxıstan]]da Dünya Çempionatında mübarizə apardı və turniri yeddinci pillədə başa vurdu. Pərvin Məmmədov 2020-ci ildə [[İngiltərə]]də beynəlxalq turnirdə qızıl medal, 2021-ci ildə isə [[Gürcüstan]]da beynəlxalq turnirdə gümüş medal qazandı. 2021-ci ilin avqust ayında Pərvin Məmmədov [[Yaponiya]]da baş tutan [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda mübarizə apardı. O, 156 kq. nəticə ilə bürünc medala sahib oldu. [[Azərbaycan Prezidenti]] [[İlham Əliyev]]in 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, [[2020 Yay Paralimpiya Oyunları|XVI Yay Paralimpiya Oyunları]]nda qazandığı nailiyyətlərə və [[Azərbaycanda idman|Azərbaycan idmanı]]nda xidmətlərinə görə Pərvin Rasim oğlu Məmmədov [["Vətənə xidmətə görə" ordeni|3-cü dərəcəli "Vətənə xidmətə görə" ordeni]] ilə təltif edildi.<ref name=":2020T">{{cite news|title=Azərbaycan Milli Paralimpiya Komandasının üzvlərinin təltif edilməsi haqqında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin 6 sentyabr 2021-ci il tarixli Sərəncamı|author=Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyi|newspaper=www.azertag.az|date=06.09.2021|url=https://azertag.az/xeber/1869319|accessdate=05.08.2022|language={{Az}}|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220805185619/https://azertag.az/xeber/1869319|url-status=live|archive-date=2022-08-05}}</ref> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı|2}} {{Azərbaycan Paralimpiya Oyunlarında (ümumi)}} [[Kateqoriya:Azərbaycan paralimpiyaçıları]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] ku83vbrua6gge8qhpmipmay70czzn6b Sato Nobuhiro 0 760733 6564447 2022-08-05T19:42:34Z White Demon 75303 Səhifə "{{Şəxs}} {{nihonqo|'''Sato Nobuhiro'''|佐藤 信淵||{{DVTY}}}} – Edo dövründə yaşamış Yaponiya aqronomu. == Qeydlər == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat ==" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Sato Nobuhiro'''|佐藤 信淵||{{DVTY}}}} – Edo dövründə yaşamış Yaponiya aqronomu. == Qeydlər == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == by21ai4ktds384umwe59yae9m7qun66 6564479 6564447 2022-08-05T19:54:51Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Sato Nobuhiro'''|佐藤 信淵||{{DVTY}}}} – Edo dövründə yaşamış Yaponiya aqronomu. == Həyatı == Sato Nobuhiro 1769-cu ildə Deva əyalətində alim aləsində doğulmuşdur. Uşaq olanda atası ilə birlikdə səyahətlər etmiş və Hokkaydoya qədər gedib çıxmışdır. Bu zaman Tenmey aclığından əziyyət çəkən kəndlilərin həyatına şahidlik etmiş və gördüyü mənzərə ona böyük təsir etmişdir. Atasının ölümündən sonra Edo şəhərinə gedərək ranqaku alimi Udaqava Qenzuinin şagirdi olmuşdur. Tsuyama hanında xidmət göstərdikdən sonra ölkəni səyahət etməyə başlamış, kənd təsərrüfatı ilə bağlı praktiki biliklər əldə etmişdir. Bir müddət yazı yazmaq üçün Kazusada məskunlaşsa da, həyatının böyük bir qismini səyahətlərdə keçirmişdir. Sato şintoizmə də maraq göstərmiş və kokuqaku alimi Hirata Atsutanenin məktəbinə daxil olmuşdur. Təxminən bu dövrdə Takano Çoey və Vatanabe Kazanla dost olmuş, şoqunluğun ranqaku alimlərini həbs etməsi hadisəsindən yayına bilmişdir. Satonun şöhrəti tədricən yayılmış və daymyolar onu kənd təsərrüfatı texnikaları, iqtisadiyyat və dənizdən müdafiə mövzularında məsləhətlər verməsi üçün çağırmışdırlar. Sato rocu və daymyo Mizono Tadakuniyə cavab olaraq "Fukkoho qayqen" əsərini yazmışdır. O, bu əsərdə Yaponiyanın vahid başçı altında birləşdirilməsini və bütün torpaqların, istehsalın, ticarətin və nəqliyyatın birbaşa hökumət nəzarəti altında olmasını təklif etmişdir. == Qeydlər == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == ib40atqd23fni55166985swn34iumqm 6564489 6564479 2022-08-05T19:58:17Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Sato Nobuhiro'''|佐藤 信淵||{{DVTY}}}} – [[Edo dövrü]]ndə yaşamış [[Yaponiya]] [[aqronom]]u. == Həyatı == Sato Nobuhiro 1769-cu ildə [[Deva əyaləti]]ndə alim aləsində doğulmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Uşaq olanda atası ilə birlikdə səyahətlər etmiş və [[Hokkaydo]]ya qədər gedib çıxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bu zaman [[Tenmey aclığı]]ndan əziyyət çəkən kəndlilərin həyatına şahidlik etmiş və gördüyü mənzərə ona böyük təsir etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Atasının ölümündən sonra [[Edo]] şəhərinə gedərək [[ranqaku]] alimi [[Udaqava Qenzui]]nin şagirdi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Tsuyama hanı]]nda xidmət göstərdikdən sonra ölkəni səyahət etməyə başlamış, [[kənd təsərrüfatı]] ilə bağlı praktiki biliklər əldə etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bir müddət yazı yazmaq üçün [[Kazusa]]da məskunlaşsa da, həyatının böyük bir qismini səyahətlərdə keçirmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[şintoizm]]ə də maraq göstərmiş və [[kokuqaku]] alimi [[Hirata Atsutane]]nin məktəbinə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Təxminən bu dövrdə [[Takano Çoey]] və [[Vatanabe Kazan]]la dost olmuş, [[Tokuqava şoqunluğu|şoqunluğ]]un ranqaku alimlərini həbs etməsi hadisəsindən yayına bilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Satonun şöhrəti tədricən yayılmış və [[daymyo]]lar onu kənd təsərrüfatı texnikaları, iqtisadiyyat və dənizdən müdafiə mövzularında məsləhətlər verməsi üçün çağırmışdırlar.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[rocu]] və daymyo [[Mizono Tadakuni]]yə cavab olaraq ''"Fukkoho qayqen"'' əsərini yazmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, bu əsərdə Yaponiyanın vahid başçı altında birləşdirilməsini və bütün torpaqların, istehsalın, ticarətin və nəqliyyatın birbaşa hökumət nəzarəti altında olmasını təklif etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} 6mautpnsxzm4qygvjtx2nxgj07v4kiw 6564496 6564489 2022-08-05T20:01:02Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Sato Nobuhiro'''|佐藤 信淵||{{DVTY}}}} – [[Edo dövrü]]ndə yaşamış [[Yaponiya]] [[aqronom]]u. == Həyatı == Sato Nobuhiro 1769-cu ildə [[Deva əyaləti]]ndə{{efn|Hazırda [[Akita prefekturası]].}} alim aləsində doğulmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Uşaq olanda atası ilə birlikdə səyahətlər etmiş və [[Hokkaydo]]ya qədər gedib çıxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bu zaman [[Tenmey aclığı]]ndan əziyyət çəkən kəndlilərin həyatına şahidlik etmiş və gördüyü mənzərə ona böyük təsir etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Atasının ölümündən sonra [[Edo]] şəhərinə gedərək [[ranqaku]] alimi [[Udaqava Qenzui]]nin şagirdi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Tsuyama hanı]]nda xidmət göstərdikdən sonra ölkəni səyahət etməyə başlamış, [[kənd təsərrüfatı]] ilə bağlı praktiki biliklər əldə etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bir müddət yazı yazmaq üçün [[Kazusa]]da{{efn|Hazırda [[Çiba prefekturası]].}} məskunlaşsa da, həyatının böyük bir qismini səyahətlərdə keçirmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[şintoizm]]ə də maraq göstərmiş və [[kokuqaku]] alimi [[Hirata Atsutane]]nin məktəbinə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Təxminən bu dövrdə [[Takano Çoey]] və [[Vatanabe Kazan]]la dost olmuş, [[Tokuqava şoqunluğu|şoqunluğ]]un ranqaku alimlərini həbs etməsi hadisəsindən yayına bilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Satonun şöhrəti tədricən yayılmış və [[daymyo]]lar onu kənd təsərrüfatı texnikaları, iqtisadiyyat və dənizdən müdafiə mövzularında məsləhətlər verməsi üçün çağırmışdırlar.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[rocu]] və daymyo [[Mizono Tadakuni]]yə cavab olaraq ''"Fukkoho qayqen"'' əsərini yazmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, bu əsərdə Yaponiyanın vahid başçı altında birləşdirilməsini və bütün torpaqların, istehsalın, ticarətin və nəqliyyatın birbaşa hökumət nəzarəti altında olmasını təklif etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} rm9b8iv2pnmdvsa1grnqrr0ylwz0m3v 6564497 6564496 2022-08-05T20:01:16Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Kokuqaku alimləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Sato Nobuhiro'''|佐藤 信淵||{{DVTY}}}} – [[Edo dövrü]]ndə yaşamış [[Yaponiya]] [[aqronom]]u. == Həyatı == Sato Nobuhiro 1769-cu ildə [[Deva əyaləti]]ndə{{efn|Hazırda [[Akita prefekturası]].}} alim aləsində doğulmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Uşaq olanda atası ilə birlikdə səyahətlər etmiş və [[Hokkaydo]]ya qədər gedib çıxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bu zaman [[Tenmey aclığı]]ndan əziyyət çəkən kəndlilərin həyatına şahidlik etmiş və gördüyü mənzərə ona böyük təsir etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Atasının ölümündən sonra [[Edo]] şəhərinə gedərək [[ranqaku]] alimi [[Udaqava Qenzui]]nin şagirdi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Tsuyama hanı]]nda xidmət göstərdikdən sonra ölkəni səyahət etməyə başlamış, [[kənd təsərrüfatı]] ilə bağlı praktiki biliklər əldə etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bir müddət yazı yazmaq üçün [[Kazusa]]da{{efn|Hazırda [[Çiba prefekturası]].}} məskunlaşsa da, həyatının böyük bir qismini səyahətlərdə keçirmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[şintoizm]]ə də maraq göstərmiş və [[kokuqaku]] alimi [[Hirata Atsutane]]nin məktəbinə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Təxminən bu dövrdə [[Takano Çoey]] və [[Vatanabe Kazan]]la dost olmuş, [[Tokuqava şoqunluğu|şoqunluğ]]un ranqaku alimlərini həbs etməsi hadisəsindən yayına bilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Satonun şöhrəti tədricən yayılmış və [[daymyo]]lar onu kənd təsərrüfatı texnikaları, iqtisadiyyat və dənizdən müdafiə mövzularında məsləhətlər verməsi üçün çağırmışdırlar.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[rocu]] və daymyo [[Mizono Tadakuni]]yə cavab olaraq ''"Fukkoho qayqen"'' əsərini yazmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, bu əsərdə Yaponiyanın vahid başçı altında birləşdirilməsini və bütün torpaqların, istehsalın, ticarətin və nəqliyyatın birbaşa hökumət nəzarəti altında olmasını təklif etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Kokuqaku alimləri]] 2qsn8l96ir8h9t7akqctqh2xzgnveck 6564498 6564497 2022-08-05T20:01:27Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Edo dövrü şəxsləri]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Sato Nobuhiro'''|佐藤 信淵||{{DVTY}}}} – [[Edo dövrü]]ndə yaşamış [[Yaponiya]] [[aqronom]]u. == Həyatı == Sato Nobuhiro 1769-cu ildə [[Deva əyaləti]]ndə{{efn|Hazırda [[Akita prefekturası]].}} alim aləsində doğulmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Uşaq olanda atası ilə birlikdə səyahətlər etmiş və [[Hokkaydo]]ya qədər gedib çıxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bu zaman [[Tenmey aclığı]]ndan əziyyət çəkən kəndlilərin həyatına şahidlik etmiş və gördüyü mənzərə ona böyük təsir etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Atasının ölümündən sonra [[Edo]] şəhərinə gedərək [[ranqaku]] alimi [[Udaqava Qenzui]]nin şagirdi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Tsuyama hanı]]nda xidmət göstərdikdən sonra ölkəni səyahət etməyə başlamış, [[kənd təsərrüfatı]] ilə bağlı praktiki biliklər əldə etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bir müddət yazı yazmaq üçün [[Kazusa]]da{{efn|Hazırda [[Çiba prefekturası]].}} məskunlaşsa da, həyatının böyük bir qismini səyahətlərdə keçirmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[şintoizm]]ə də maraq göstərmiş və [[kokuqaku]] alimi [[Hirata Atsutane]]nin məktəbinə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Təxminən bu dövrdə [[Takano Çoey]] və [[Vatanabe Kazan]]la dost olmuş, [[Tokuqava şoqunluğu|şoqunluğ]]un ranqaku alimlərini həbs etməsi hadisəsindən yayına bilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Satonun şöhrəti tədricən yayılmış və [[daymyo]]lar onu kənd təsərrüfatı texnikaları, iqtisadiyyat və dənizdən müdafiə mövzularında məsləhətlər verməsi üçün çağırmışdırlar.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[rocu]] və daymyo [[Mizono Tadakuni]]yə cavab olaraq ''"Fukkoho qayqen"'' əsərini yazmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, bu əsərdə Yaponiyanın vahid başçı altında birləşdirilməsini və bütün torpaqların, istehsalın, ticarətin və nəqliyyatın birbaşa hökumət nəzarəti altında olmasını təklif etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Kokuqaku alimləri]] [[Kateqoriya:Edo dövrü şəxsləri]] sudpbrogsjtky6jcqiqq30utuw95nny 6564501 6564498 2022-08-05T20:03:38Z White Demon 75303 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yaponiya aqronomları]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{Şəxs}} {{nihonqo|'''Sato Nobuhiro'''|佐藤 信淵||{{DVTY}}}} – [[Edo dövrü]]ndə yaşamış [[Yaponiya]] [[aqronom]]u. == Həyatı == Sato Nobuhiro 1769-cu ildə [[Deva əyaləti]]ndə{{efn|Hazırda [[Akita prefekturası]].}} alim aləsində doğulmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Uşaq olanda atası ilə birlikdə səyahətlər etmiş və [[Hokkaydo]]ya qədər gedib çıxmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bu zaman [[Tenmey aclığı]]ndan əziyyət çəkən kəndlilərin həyatına şahidlik etmiş və gördüyü mənzərə ona böyük təsir etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Atasının ölümündən sonra [[Edo]] şəhərinə gedərək [[ranqaku]] alimi [[Udaqava Qenzui]]nin şagirdi olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} [[Tsuyama hanı]]nda xidmət göstərdikdən sonra ölkəni səyahət etməyə başlamış, [[kənd təsərrüfatı]] ilə bağlı praktiki biliklər əldə etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Bir müddət yazı yazmaq üçün [[Kazusa]]da{{efn|Hazırda [[Çiba prefekturası]].}} məskunlaşsa da, həyatının böyük bir qismini səyahətlərdə keçirmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[şintoizm]]ə də maraq göstərmiş və [[kokuqaku]] alimi [[Hirata Atsutane]]nin məktəbinə daxil olmuşdur.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Təxminən bu dövrdə [[Takano Çoey]] və [[Vatanabe Kazan]]la dost olmuş, [[Tokuqava şoqunluğu|şoqunluğ]]un ranqaku alimlərini həbs etməsi hadisəsindən yayına bilmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Satonun şöhrəti tədricən yayılmış və [[daymyo]]lar onu kənd təsərrüfatı texnikaları, iqtisadiyyat və dənizdən müdafiə mövzularında məsləhətlər verməsi üçün çağırmışdırlar.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} Sato [[rocu]] və daymyo [[Mizono Tadakuni]]yə cavab olaraq ''"Fukkoho qayqen"'' əsərini yazmışdır.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} O, bu əsərdə Yaponiyanın vahid başçı altında birləşdirilməsini və bütün torpaqların, istehsalın, ticarətin və nəqliyyatın birbaşa hökumət nəzarəti altında olmasını təklif etmişdir.{{sfn|Kodansha Encyclopedia of Japan}} == Qeydlər == {{notelist}} == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Ədəbiyyat == * {{cite book |title=Kodansha Encyclopedia of Japan |volume = VII cild | date=1983 |publisher=Kodansha |location=Tokio |isbn=0-87011-627-4 |page=28 |url=https://www.worldcat.org/title/kodansha-encyclopedia-of-japan/oclc/233144013 |accessdate=5 avqust 2022|language=ingiliscə|ref=harv}} [[Kateqoriya:Kokuqaku alimləri]] [[Kateqoriya:Edo dövrü şəxsləri]] [[Kateqoriya:Yaponiya aqronomları]] lbldzc0tt8tmx1cfpl12w1pqxmgf61h Kateqoriya:Yaponiya aqronomları 14 760734 6564512 2022-08-05T20:16:51Z White Demon 75303 Səhifə "{{Vikianbar kateqoriyası|Agronomists from Japan}} [[Kateqoriya:Aqronomlar]] [[Kateqoriya:Yaponiya alimləri|Aqronomlar]] [[Kateqoriya:Yaponiyada kənd təsərrüfatı|Aqronomlar]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Agronomists from Japan}} [[Kateqoriya:Aqronomlar]] [[Kateqoriya:Yaponiya alimləri|Aqronomlar]] [[Kateqoriya:Yaponiyada kənd təsərrüfatı|Aqronomlar]] 9t6lte1ku74vbnydxhl2479z286h8dx Müzakirə:Fərhad – portret cizgiləri (film, 1987) 1 760735 6564567 2022-08-05T20:32:16Z Bikar Orxan 250702 /* Başlıq */ yeni bölmə wikitext text/x-wiki == Başlıq == Məqalə adı dəyişmək https://filmfond.az/2022/01/14/bərpa-olunmus-fərhad-portret-cizgiləri-filminin-təqdimati-kecirildi/ [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 20:32, 5 avqust 2022 (UTC) sldk1tlcd9pw0p09kvf5iksksw989g6 6564580 6564567 2022-08-05T20:40:10Z White Demon 75303 White Demon [[Müzakirə:Fərhad (film, 1987)]] səhifəsinin adını [[Müzakirə:Fərhad – portret cizgiləri (film, 1987)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki == Başlıq == Məqalə adı dəyişmək https://filmfond.az/2022/01/14/bərpa-olunmus-fərhad-portret-cizgiləri-filminin-təqdimati-kecirildi/ [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 20:32, 5 avqust 2022 (UTC) sldk1tlcd9pw0p09kvf5iksksw989g6 6564582 6564580 2022-08-05T20:40:50Z White Demon 75303 /* Başlıq */ Cavab wikitext text/x-wiki == Başlıq == Məqalə adı dəyişmək https://filmfond.az/2022/01/14/bərpa-olunmus-fərhad-portret-cizgiləri-filminin-təqdimati-kecirildi/ [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 20:32, 5 avqust 2022 (UTC) :{{y}} '''[[İstifadəçi:White Demon|<font style="color:#7F007F;">White Demツn</font>]][[İstifadəçi müzakirəsi:White Demon|<font style="color:#e6005c;"><sup>yaz</sup></font>]]''' 20:40, 5 avqust 2022 (UTC) 88c41l542zxxwq6100bkwky5ga407c3 Kateqoriya:Kokuqaku alimləri 14 760736 6564571 2022-08-05T20:36:06Z White Demon 75303 Səhifə "{{Vikianbar kateqoriyası|Kokugaku scholars}} [[Kateqoriya:Yaponiya filosofları]] [[Kateqoriya:Yaponiya filoloqları]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Vikianbar kateqoriyası|Kokugaku scholars}} [[Kateqoriya:Yaponiya filosofları]] [[Kateqoriya:Yaponiya filoloqları]] j4qbkmjsmu4x525hfi1z5ktyydlicn3 Fərhad (film, 1987) 0 760737 6564579 2022-08-05T20:40:10Z White Demon 75303 White Demon [[Fərhad (film, 1987)]] səhifəsinin adını [[Fərhad – portret cizgiləri (film, 1987)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Fərhad – portret cizgiləri (film, 1987)]] 2agummgpl5ijbcx71b354e0xjbdzhdn Müzakirə:Səttar Bəhlulzadə (film, 1988) 1 760740 6564598 2022-08-05T20:56:36Z Bikar Orxan 250702 /* 1989 */ yeni bölmə wikitext text/x-wiki == 1989 == https://filmfond.az/2021/10/22/səttar-bəhlulzadə-sənədli-filmi-bərpa-olunub/ [[İstifadəçi:Bikar Orxan|Bikar Orxan]] ([[İstifadəçi müzakirəsi:Bikar Orxan|müzakirə]]) 20:56, 5 avqust 2022 (UTC) et3xxv3i12kozuyglbu43m6ygx7iagq Minşuku 0 760741 6564627 2022-08-05T21:36:36Z White Demon 75303 Səhifə "{{iş gedir}} {{nihonqo|'''Minşuku'''|民宿}} – yapon üslubunda olan bed-end-brekfest növü. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}}" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{nihonqo|'''Minşuku'''|民宿}} – yapon üslubunda olan bed-end-brekfest növü. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} r63kzs93ny6cfwfa5e0my6stzte3gtl 6564635 6564627 2022-08-05T21:58:23Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{nihonqo|'''Minşuku'''|民宿}} – yapon üslubunda olan bed-end-brekfest növü. Minşukular ənənvi olaraq insanların öz evlərindəki otaqlardan ibarət olur. Buna görə ziyarətçilər adi yaponların gündəlik həyatını görmək üçün bir neçə gün minşukuda qalmağı seçirlər. Ziyarətçilərə ilk öncə məzə və çay servis olunur. Qonaq otaqları yapon üslubunda olduğu üçün burada yerdə otururlar, yeyirlər və yatırlar. Yeganə mebəllər kiçik bir stol və bir neçə balınc ola bilər. Ziyarətçilər yatanda onlara futon və yatmaq üçün paltar təqdim olunur. Buna görə də ziyarətçilər minşukuya gedəndə özləri ilə pijama aparmırlar. Minşukada gəzərkən isə yukata geyirlər. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} pn0bq82sf9vs0ddb317fm669lmz42pk 6564637 6564635 2022-08-05T22:06:57Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{nihonqo|'''Minşuku'''|民宿}} – yapon üslubunda olan bed-end-brekfest növü. Minşukular ənənvi olaraq insanların öz evlərindəki otaqlardan ibarət olur. Buna görə ziyarətçilər adi yaponların gündəlik həyatını görmək üçün bir neçə gün minşukuda qalmağı seçirlər. Ziyarətçilərə ilk öncə məzə və çay servis olunur. Qonaq otaqları yapon üslubunda olduğu üçün burada yerdə otururlar, yeyirlər və yatırlar. Yeganə mebəllər kiçik bir stol və bir neçə balınc ola bilər. Ziyarətçilər yatanda onlara futon və yatmaq üçün paltar təqdim olunur. Buna görə də ziyarətçilər minşukuya gedəndə özləri ilə pijama aparmırlar. Minşukada gəzərkən isə yukata geyirlər. Qrup şəklində gələn ziyarətçilər bir otaqda qalırlar və onlar üçün döşəməyə futonlar düzülür. Minşukularda özəl yox, ictimai hamamlar olur. Sadəcə bəzi kiçik minşukularda ailələr və cütlüklər üçün özəl hamamlar mövcuddur. Səhər və axşam yeməyi əsasən qiymətə daxil olsa da, bəzən biri və ya ikisi əlavə qiyməti olan seçim şəklində təqdim olunur. Minşukular kiçik şəhərlərdə olsa da, Tokioda da bir neçə minşuku fəaliyyət göstərir. Qiymətlər büdcəyə uyğun və ucuzdur, lakin dəbdəbəlilik axtaranlar üçün bahalı minşukular da fəaliyyət göstərir. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} 346ot42w2it7kcs1j63hks1hb1ol876 6564641 6564637 2022-08-05T22:11:36Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} {{nihonqo|'''Minşuku'''|民宿}} – yapon üslubunda olan bed-end-brekfest növü.<ref name="unmissable">{{cite web |title=Minshuku |url=http://www.unmissablejapan.com/sleeping/minshuku |website=Unmissable Japan |accessdate=5 avqust 2022 |archiveurl=https://archive.is/MArKc |archivedate=5 avqust 2022 |language=ingiliscə}}</ref> Minşukular ənənəvi olaraq insanların öz evlərindəki otaqlardan ibarət olur.<ref name="unmissable"/> Buna görə də ziyarətçilər siravi yaponların gündəlik həyatını görmək üçün bir neçə günlüyünə minşukuda qalmağı seçirlər.<ref name="unmissable"/> Ziyarətçilərə ilk öncə məzə və çay servis olunur.<ref name="unmissable"/> Qonaq otaqları yapon üslubunda olduğu üçün burada yerdə otururlar, yeyirlər və yatırlar.<ref name="unmissable"/> Yeganə mebəllər kiçik bir stol və bir neçə balınc ola bilər.<ref name="unmissable"/> Ziyarətçilər yatanda onlara futon və yatmaq üçün paltar təqdim olunur.<ref name="unmissable"/> Buna görə də ziyarətçilər minşukuya gedəndə özləri ilə pijama aparmırlar.<ref name="unmissable"/> Minşukada gəzərkən isə yukata geyirlər.<ref name="unmissable"/> Qrup şəklində gələn ziyarətçilər bir otaqda qalırlar və onlar üçün döşəməyə futonlar düzülür.<ref name="unmissable"/> Minşukularda özəl yox, ictimai hamamlar fəaliyyət göstərir.<ref name="unmissable"/> Sadəcə bəzi kiçik minşukularda ailələr və cütlüklər üçün özəl hamamlar mövcuddur.<ref name="unmissable"/> Səhər və axşam yeməyi çox vaxt qiymətə daxil olsa da, bəzən biri və ya ikisi əlavə qiyməti olan seçim şəklində təqdim olunur.<ref name="unmissable"/> Minşukular kiçik şəhərlərdə olsa da, Tokioda da bir neçə minşuku fəaliyyət göstərir.<ref name="unmissable"/> Qiymətlər büdcəyə uyğun və ucuzdur, lakin dəbdəbəlilik axtaranlar üçün bahalı minşukular da mövcuddur.<ref name="unmissable"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} h32jaqm7kbg4ofa0hzj66upsffxt1yf 6564648 6564641 2022-08-05T22:17:49Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Higashichayagai Minshuku.JPG|thumb|[[Kanazava]]da yerləşən bir minşuku.]] {{nihonqo|'''Minşuku'''|民宿}} – [[Yaponiya|yapon üslubu]]nda olan [[bed-end-brekfest]] növü.<ref name="unmissable">{{cite web |title=Minshuku |url=http://www.unmissablejapan.com/sleeping/minshuku |website=Unmissable Japan |accessdate=5 avqust 2022 |archiveurl=https://archive.is/MArKc |archivedate=5 avqust 2022 |language=ingiliscə}}</ref> [[Ryokan]]ın daha ucuz versiyasıdır. Minşukular ənənəvi olaraq insanların öz evlərindəki otaqlardan ibarət olur.<ref name="unmissable"/> Buna görə də ziyarətçilər siravi [[yaponlar]]ın gündəlik həyatını görmək üçün bir neçə günlüyünə minşukuda qalmağı seçirlər.<ref name="unmissable"/> Ziyarətçilərə ilk öncə məzə və çay servis olunur.<ref name="unmissable"/> Qonaq otaqları yapon üslubunda olduğu üçün burada yerdə otururlar, yeyirlər və yatırlar.<ref name="unmissable"/> Yeganə mebəllər kiçik bir stol və bir neçə balınc ola bilər.<ref name="unmissable"/> Ziyarətçilər yatanda onlara [[futon]] və yatmaq üçün paltar təqdim olunur.<ref name="unmissable"/> Buna görə də ziyarətçilər minşukuya gedəndə özləri ilə [[pijama]] aparmırlar.<ref name="unmissable"/> Minşukada gəzərkən isə [[yukata]] geyinirlər.<ref name="unmissable"/> Qrup şəklində gələn ziyarətçilər bir otaqda qalırlar və onlar üçün döşəməyə futonlar düzülür.<ref name="unmissable"/> Minşukularda özəl yox, ictimai [[hamam]]lar fəaliyyət göstərir.<ref name="unmissable"/> Sadəcə bəzi kiçik minşukularda ailələr və cütlüklər üçün özəl hamamlar mövcuddur.<ref name="unmissable"/> Səhər və axşam yeməyi çox vaxt qiymətə daxil olsa da, bəzən biri və ya ikisi əlavə qiyməti olan seçim şəklində təqdim olunur.<ref name="unmissable"/> Minşukular kiçik şəhərlərdə olsa da, [[Tokio]]da da bir neçə minşuku fəaliyyət göstərir.<ref name="unmissable"/> Qiymətlər büdcəyə uyğun və ucuzdur, lakin dəbdəbəlilik axtaranlar üçün bahalı minşukular da mövcuddur.<ref name="unmissable"/> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Növlərinə görə hotellər]] [[Kateqoriya:Yaponiya hotelləri]] [[Kateqoriya:Yaponiya memarlığı]] c2xgsjv8yxba8zjw4bshhbzdppi9dwe 6564673 6564648 2022-08-05T23:44:25Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Higashichayagai Minshuku.JPG|thumb|[[Kanazava]]da yerləşən bir minşuku.]] {{nihonqo|'''Minşuku'''|民宿}} – [[Yaponiya|yapon üslubu]]nda olan [[bed-end-brekfest]] növü.<ref name="unmissable">{{cite web |title=Minshuku |url=http://www.unmissablejapan.com/sleeping/minshuku |website=Unmissable Japan |accessdate=5 avqust 2022 |archiveurl=https://archive.is/MArKc |archivedate=5 avqust 2022 |language=ingiliscə}}</ref> [[Ryokan]]ın daha ucuz versiyasıdır. == Xüsusiyyətlər == Minşukular ənənəvi olaraq insanların öz evlərindəki bir neçə otaqdan ibarət olur və ailələr tərəfindən idarə olunur.<ref name="unmissable"/> Buna görə də ziyarətçilər siravi [[yaponlar]]ın gündəlik həyatını görmək üçün bir neçə günlüyünə minşukuda qalmağı seçirlər.<ref name="unmissable"/> Ziyarətçilərə ilk öncə məzə və çay servis olunur.<ref name="unmissable"/> Qonaq otaqları yapon üslubunda olduğu üçün burada yerdə otururlar, yeyirlər və yatırlar.<ref name="unmissable"/> Yeganə mebəllər kiçik bir stol və bir neçə balınc ola bilər.<ref name="unmissable"/> Ziyarətçilər yatanda onlara [[futon]] və yatmaq üçün paltar təqdim olunur.<ref name="unmissable"/> Buna görə də ziyarətçilər minşukuya gedəndə özləri ilə [[pijama]] aparmırlar.<ref name="unmissable"/> Minşukada gəzərkən isə [[yukata]] geyinirlər.<ref name="unmissable"/> Qrup şəklində gələn ziyarətçilər bir otaqda qalırlar və onlar üçün döşəməyə futonlar düzülür.<ref name="unmissable"/> Minşukularda özəl yox, ictimai [[hamam]]lar fəaliyyət göstərir.<ref name="unmissable"/> Sadəcə bəzi kiçik minşukularda ailələr və cütlüklər üçün özəl hamamlar mövcuddur.<ref name="unmissable"/> Səhər və axşam yeməyi çox vaxt qiymətə daxil olsa da, bəzən biri və ya ikisi əlavə qiyməti olan seçim şəklində təqdim olunur.<ref name="unmissable"/> Bəzi minşukular yemək servis etmir və ya ancaq səhər yeməyi verir. Səhər və axşam yeməyi yemək otağında servis edilir. Bəzi qədim minşukularda isə qapıların qıfılı olmur. Minşukuların qiyməti ucuz olsa da, dəbdəbəlilik axtaranlar üçün bahalı minşukular da mövcuddur.<ref name="unmissable"/> == Yerləşməsi == Minşukular adətən turistlərin çox olduqları yerlər – onsenlər, xizək mərkəzləri və dağların yaxınlığında yerləşir. Turistlərin minşuku təcrübəsi yaşaya biləcəkləri ən tanınmış yerlərdən biri Şirakava-qo və Qokayama tarixi kəndlərinin ətrafıdır. Minşukular kiçik şəhərlərdə olsa da, [[Tokio]]da da bir neçə minşuku fəaliyyət göstərir.<ref name="unmissable"/> Agoda və Booking kimi saytların minşukular üçün ayrıca verilənlər bazası var. Rezervasiyalar telefonla və ya yerli turizm agentliyi ilə aparılır. == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Növlərinə görə hotellər]] [[Kateqoriya:Yaponiya hotelləri]] [[Kateqoriya:Yaponiya memarlığı]] bu6rq1yu8d7y3hbe7pzigytdfhgshvw 6564677 6564673 2022-08-06T00:00:13Z White Demon 75303 wikitext text/x-wiki [[Fayl:Higashichayagai Minshuku.JPG|thumb|[[Kanazava]]da yerləşən bir minşuku.]] {{nihonqo|'''Minşuku'''|民宿}} – [[Yaponiya|yapon üslubu]]nda olan [[bed-end-brekfest]] növü.<ref name="unmissable">{{cite web |title=Minshuku |url=http://www.unmissablejapan.com/sleeping/minshuku |website=Unmissable Japan |accessdate=5 avqust 2022 |archiveurl=https://archive.is/MArKc |archivedate=5 avqust 2022 |language=ingiliscə}}</ref> [[Ryokan]]ın daha ucuz versiyasıdır.<ref name="guide">{{cite web |title=Minshuku |url=https://www.japan-guide.com/e/e2026.html |website=Japan Guide |accessdate=5 avqust 2022 |archiveurl=https://archive.is/i72cU |archivedate=5 avqust 2022 |language=ingiliscə}}</ref> == Xüsusiyyətlər == Minşukular ənənəvi olaraq insanların öz evlərindəki bir neçə otaqdan ibarət olur və ailələr tərəfindən idarə olunur.<ref name="unmissable"/> Buna görə də ziyarətçilər siravi [[yaponlar]]ın gündəlik həyatını görmək üçün bir neçə günlüyünə minşukuda qalmağı seçirlər.<ref name="unmissable"/> Ziyarətçilərə ilk öncə məzə və çay servis olunur.<ref name="unmissable"/> Qonaq otaqları yapon üslubunda olduğu üçün burada yerdə otururlar, yeyirlər və yatırlar.<ref name="unmissable"/> Yeganə mebəllər kiçik bir stol və bir neçə balınc ola bilər.<ref name="unmissable"/> Ziyarətçilər yatanda onlara [[futon]] və yatmaq üçün paltar təqdim olunur.<ref name="unmissable"/> Buna görə də ziyarətçilər minşukuya gedəndə özləri ilə [[pijama]] aparmırlar.<ref name="unmissable"/> Minşukada gəzərkən isə [[yukata]] geyinirlər.<ref name="unmissable"/> Qrup şəklində gələn ziyarətçilər bir otaqda qalırlar və onlar üçün döşəməyə futonlar düzülür.<ref name="unmissable"/> Minşukularda özəl yox, ictimai [[hamam]]lar fəaliyyət göstərir.<ref name="unmissable"/> Sadəcə bəzi kiçik minşukularda ailələr və cütlüklər üçün özəl hamamlar mövcuddur.<ref name="unmissable"/> Səhər və axşam yeməyi çox vaxt qiymətə daxil olsa da, bəzən biri və ya ikisi əlavə qiyməti olan seçim şəklində təqdim olunur.<ref name="unmissable"/> Bəzi minşukular yemək servis etmir və ya ancaq səhər yeməyi verir.<ref name="guide"/> Səhər və axşam yeməyi yemək otağında servis edilir. Bəzi qədim minşukularda isə qapıların qıfılı olmur.<ref name="guide"/> Minşukuların qiyməti ucuz olsa da, dəbdəbəlilik axtaranlar üçün bahalı minşukular da mövcuddur.<ref name="unmissable"/> == Yerləşməsi == Minşukular adətən turistlərin çox olduqları yerlər – [[onsen]]lər, xizək mərkəzləri və dağların yaxınlığında yerləşir.<ref name="guide"/> Turistlərin minşuku təcrübəsi yaşaya biləcəkləri ən tanınmış yerlərdən biri [[Şirakava-qo və Qokayama tarixi kəndləri]]nin ətrafıdır.<ref name="guide"/> Minşukular kiçik şəhərlərdə olsa da, [[Tokio]]da da bir neçə minşuku fəaliyyət göstərir.<ref name="unmissable"/> [[Agoda]] və [[Booking.com|Booking]] kimi saytların minşukular üçün ayrıca verilənlər bazası var.<ref name="guide"/> Rezervasiyalar telefonla və ya yerli turizm agentliyi ilə aparılır.<ref name="guide"/> == Qalereya == <center> <gallery> 民宿 五利左 (41881269100).jpg|Minşukuda səhər yeməyi. 民宿 やすらぎの癒 - panoramio (cropped).jpg|[[Miyaqi prefekturası]]nda minşuku. Minshuku Goho-den.JPG|[[Naqano prefekturası]]nda minşuku. </gallery> </center> == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} [[Kateqoriya:Növlərinə görə hotellər]] [[Kateqoriya:Yaponiya hotelləri]] [[Kateqoriya:Yaponiya memarlığı]] j3edmy2oldu6vz6vrg4ekfmsz9439c9 Mərdəkan Dendrarisi 0 760742 6564733 2022-08-06T05:06:25Z White Demon 75303 White Demon [[Mərdəkan Dendrarisi]] səhifəsinin adını [[Mərdəkan dendrarisi]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Mərdəkan dendrarisi]] baf2ka8am1s3hubp8eujgoyyao8fbfv İstifadəçi:İ love marka/Qaralama 2 760743 6564785 2022-08-06T06:40:39Z İ love marka 253335 Səhifə "Adı soyadı ata adı: Murad Məmmədov Eyvaz Doğum yeri: Astara rayonu Ərçivan qəsəbəsi Doğum tarixi: 1997.09.03 Oxuduğu məktəb:Bakı şəhəri 246 saylı lissey Milliyəti:azərbaycanlı Fəaliyyəti:online shopping Keçidlər[[Instagram|Premium_baku]]:instagram/premium_baku" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki Adı soyadı ata adı: Murad Məmmədov Eyvaz Doğum yeri: Astara rayonu Ərçivan qəsəbəsi Doğum tarixi: 1997.09.03 Oxuduğu məktəb:Bakı şəhəri 246 saylı lissey Milliyəti:azərbaycanlı Fəaliyyəti:online shopping Keçidlər[[Instagram|Premium_baku]]:instagram/premium_baku oizxvt9p1pjyq92klodbq5qz3w7c6qs 6564789 6564785 2022-08-06T06:45:10Z İ love marka 253335 wikitext text/x-wiki == Adı soyadı ata adı: Murad Məmmədov Eyvaz Doğum yeri: Astara rayonu Ərçivan qəsəbəsi Doğum tarixi: 1997.09.03 Oxuduğu məktəb:Bakı şəhəri 246 saylı lissey Milliyəti:azərbaycanlı Fəaliyyəti:online shopping Keçidlər[[Instagram|Premium_baku]]:instagram/premium_baku == seuyy153om8zmcpxw0w6uacnsmcooqp Fayl:Fənərbaxça FK loqo.png 6 760744 6564795 2022-08-06T06:52:39Z EVRRVE. 219485 {{Azad olmayan fayl | izahı = Bu şəkil Fənərbaxça FK-nın loqo şəklidir və müəllif hüquqları ya adıçəkilən və ya məhsulu istehsal edən quruma, ya da şəklin orijinal yaradıcısına məxsusdur. | mənbə = Fənərbaxça FK-nın rəsmi saytı | yaranma tarixi = | müəllif = Fənərbaxça FK }} wikitext text/x-wiki == Xülasə == {{Azad olmayan fayl | izahı = Bu şəkil Fənərbaxça FK-nın loqo şəklidir və müəllif hüquqları ya adıçəkilən və ya məhsulu istehsal edən quruma, ya da şəklin orijinal yaradıcısına məxsusdur. | mənbə = Fənərbaxça FK-nın rəsmi saytı | yaranma tarixi = | müəllif = Fənərbaxça FK }} rem7xpgcose5blluxetoj9hrl4jui4h İstifadəçi:Bəxtiyar Nadirov/Qaralama 2 760745 6564825 2022-08-06T07:53:06Z Bəxtiyar Nadirov 253458 Yeni Vikipediya wikitext text/x-wiki Bəxtiyar Nadirov co1q92bgld3svldew2cidmmn8adfcvx Fayl:Buzdux dağı.jpg 6 760747 6564829 2022-08-06T07:57:05Z Editor nurane 186162 {{Azad olmayan fayl | izahı = Buzdux dağı | mənbə = Wikimapia | yaranma tarixi = | müəllif = Wikimapia }} wikitext text/x-wiki == Xülasə == {{Azad olmayan fayl | izahı = Buzdux dağı | mənbə = Wikimapia | yaranma tarixi = | müəllif = Wikimapia }} == Lisenziya == {{CC-BY-SA-3.0}} 5g10lmtje653k6duc70tb2ipsta5s44 Aqop Dilaçar Martayan 0 760748 6564842 2022-08-06T08:18:14Z Dr.Wiki54 88744 Dr.Wiki54 [[Aqop Dilaçar Martayan]] səhifəsinin adını [[Aqop Dilaçar]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Aqop Dilaçar]] 32lu1wzb64d4bquwvpkw4wymrwf75ql Kateqoriya:Qüvayi-milliyə 14 760749 6564849 2022-08-06T08:27:12Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "{{catmore}}" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{catmore}} co14t6zd6tzm4ugm6s5twxn4ikv2ukr Pərvin Məmmədov 0 760750 6564864 2022-08-06T08:37:10Z Araz Yaquboglu 17991 Araz Yaquboglu [[Pərvin Məmmədov]] səhifəsinin adını [[Pərvin Məmmədov (gizir)]] olaraq dəyişdi. wikitext text/x-wiki #İSTİQAMƏTLƏNDİRMƏ [[Pərvin Məmmədov (gizir)]] 2osltx7fk3rnn0k7lsjma9brf394b62 6564870 6564864 2022-08-06T08:39:39Z Araz Yaquboglu 17991 [[Pərvin Məmmədov (gizir)]] yönləndirməsi silindi wikitext text/x-wiki {{eyni ad-soyadlılar}} * [[Pərvin Məmmədov (gizir)]] * [[Pərvin Məmmədov (idmançı)]] == Həmçinin bax == * [[Pərvin]] * [[Məmmədov]] 8ubt8y0iox5bpblmmaoec53k73b25gm Buzdux dağı (Kəlbəcər rayonu) 0 760751 6564867 2022-08-06T08:37:48Z Editor nurane 186162 Səhifə "{{iş gedir}} Buzdux dağı(2374 m) - Kələbəcər rayonunun məşhur Ağdaban kəndi yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı Qarabağ silsiləsinə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux yüksəkliyi və Ağdaban kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux yüksəkliyi və Ağdaban kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi Kəlbəcərin işğalının baş..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} Buzdux dağı(2374 m) - Kələbəcər rayonunun məşhur Ağdaban kəndi yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı Qarabağ silsiləsinə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux yüksəkliyi və Ağdaban kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux yüksəkliyi və Ağdaban kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi Kəlbəcərin işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və Ağdaban kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun Kəlbəcərə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "Qisas" əməliiyyatı çərçivəsində 2022-ci il avqusun 3-də Buzdux yüksəkliyi Azərbaycan Ordusunun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq Ağdaban kəndinin də Azərbaycan Ordusunun nəzarətinə keçməsi deməkdir. Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. js08tyzt9eqaaii0ktl3f4bqzb2mbt1 6564871 6564867 2022-08-06T08:41:03Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} Buzdux dağı(2374 m) - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. q8pn0os1z19emejj2glg76iu2sz6hdu 6564877 6564871 2022-08-06T08:45:46Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} Buzdux dağı(2374 m) - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == 61mmtvsza522g1wyaqsau5y1kxp14kh 6564878 6564877 2022-08-06T08:46:10Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} Buzdux dağı(2374 m) - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:]] a5f0gz1ecp4rwkfvixd6wmwo1ow5qax 6564879 6564878 2022-08-06T08:46:47Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} Buzdux dağı(2374 m) - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] dzhhoez0ukzzfq3ajgnpqwfbw7secej 6564882 6564879 2022-08-06T08:47:19Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} Buzdux dağı(2374 m) - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] qpgkeh6s38smqs1z76bnmu3o0in85dv 6564883 6564882 2022-08-06T08:47:37Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} Buzdux dağı(2374 m) - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] t6ynt0mjuoy1xx5mnqbjf3kr86frnwo 6564884 6564883 2022-08-06T08:47:54Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] b3pqodgy774ef7ivwjunsa036bcllw5 6564885 6564884 2022-08-06T08:48:46Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Ağdaban faciəsi]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] [[Kateqoriya:Ağdaban faciəsi]] 7jfa6nmlc7ziscmi1hmnd7g56v0wzqe 6564886 6564885 2022-08-06T08:49:04Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Ağdaban faciəsi]] silindi wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] b3pqodgy774ef7ivwjunsa036bcllw5 6564888 6564886 2022-08-06T08:49:12Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Ağdaban faciəsi]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] [[Kateqoriya:Ağdaban faciəsi]] 7jfa6nmlc7ziscmi1hmnd7g56v0wzqe 6564889 6564888 2022-08-06T08:49:16Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Ağdaban faciəsi]] silindi wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] b3pqodgy774ef7ivwjunsa036bcllw5 6564890 6564889 2022-08-06T08:49:42Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Ağdaban faciəsi]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] [[Kateqoriya:Ağdaban faciəsi]] 7jfa6nmlc7ziscmi1hmnd7g56v0wzqe 6564892 6564890 2022-08-06T08:49:55Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Ağdaban faciəsi]] silindi wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] b3pqodgy774ef7ivwjunsa036bcllw5 6564899 6564892 2022-08-06T08:54:56Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib.[[https://apa.az/az/herbi/mn-buzdux-dagi-ve-etrafindaki-yukseklikler-azerbaycan-ordusunun-nezareti-altina-kecib-716570 MN:Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib]] == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] hfn8orz40v65fe9ntaygtn3ew63a760 6564905 6564899 2022-08-06T08:59:56Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. [https://apa.az/az/herbi/mn-buzdux-dagi-ve-etrafindaki-yukseklikler-azerbaycan-ordusunun-nezareti-altina-kecib-716570| MN:Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib] == Həmçinin bax == == İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] 2a2el4waat4b8cy4v7f4uz6pn72iqs3 6564909 6564905 2022-08-06T09:00:55Z Editor nurane 186162 wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. [https://apa.az/az/herbi/mn-buzdux-dagi-ve-etrafindaki-yukseklikler-azerbaycan-ordusunun-nezareti-altina-kecib-716570| MN:Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib] == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}}== İstinadlar == == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] lp5yky7r078wtd2nnum29rm2paumetq 6564910 6564909 2022-08-06T09:01:12Z Editor nurane 186162 /* İstinadlar */ wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. [https://apa.az/az/herbi/mn-buzdux-dagi-ve-etrafindaki-yukseklikler-azerbaycan-ordusunun-nezareti-altina-kecib-716570| MN:Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib] == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] 6nm49e0qj895dxa1m31kryv3uhbtb73 6564935 6564910 2022-08-06T09:09:03Z Editor nurane 186162 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Başlıbel faciəsi]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki {{iş gedir}} '''Buzdux dağı(2374 m)''' - [[Kəlbəcər rayonu|Kələbəcər rayonu]]nun məşhur [[Ağdaban|Ağdaban kəndi]] yaxınlığında yerləşən strateji yüksəklikdir. == Haqqında == Buzdux dağı [[Qarabağ silsiləsi]]nə daxildir. 1993-cü il martın 27-də Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndi Ermənistan hərbi birləşmələri tərəfindən işğal olunub. Buzdux dağı və [[Ağdaban]] kəndinin işğalçıların nəzarətinə keçməsi [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]in işğalının başlanğıcı sayılır. Məhz bu strateji yüksəklik və [[Ağdaban]] kəndinin işğalından sonra Ermənistan ordusunun [[Kəlbəcər rayonu|Kəlbəcər]]ə yolu açılıb və 1993-cü il apreln 2-də Kəlbəcər tam işğal olunub. "[[Qisas əməliyyatı (2022)|Qisas" əməliiyyatı]] çərçivəsində 2022-ci il avqustun 3-də Buzdux dağı [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçib. Bu, eyni zamanda artıq [[Ağdaban]] kəndinin də [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri|Azərbaycan Ordusu]]nun nəzarətinə keçməsi deməkdir. [[Müdafiə Nazirliyi (Azərbaycan)|Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi]] bu barədə avqustun 6-da məlumat yayıb. Məlumatda bildirilib ki, bölmələrimiz tərəfindən ərazidə aparılan dəqiqləşdirmələr nəticəsində Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib. [https://apa.az/az/herbi/mn-buzdux-dagi-ve-etrafindaki-yukseklikler-azerbaycan-ordusunun-nezareti-altina-kecib-716570| MN:Buzdux dağı və ətrafındakı yüksəkliklər Azərbaycan Ordusunun nəzarəti altına keçib] == Həmçinin bax == == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonunun dağları]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər coğrafiyası]] [[Kateqoriya:Kəlbəcər rayonu]] [[Kateqoriya:Başlıbel faciəsi]] 7bmn1cx0rqshz3zkxkswg6u4v2qlwcr Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar 14 760752 6564875 2022-08-06T08:42:59Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında medal qazananlar]] mzfs4eut9nc4nxf3me9n44dn06g5yks Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər 14 760753 6564880 2022-08-06T08:46:51Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] f0bprtkk52i7cfyy25cok737biejv85 6564881 6564880 2022-08-06T08:47:01Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Pauerliftinqçilər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Pauerliftinqçilər]] d4h5u4du6uw0zrm3bhgbzmdm42ix3o1 6564887 6564881 2022-08-06T08:49:08Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Pauerliftinqçilər]] silindi; [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər]] j8qfoq3sirwb8qj2xgf7lycobsem4km Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar 14 760754 6564891 2022-08-06T08:49:52Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunları]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:2020 Yay Paralimpiya Oyunları]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] g05x67jiyblhxn2fvk10nopvjffxgnr Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinqçilər 14 760755 6564894 2022-08-06T08:50:56Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:pauerliftinqçilər]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:pauerliftinqçilər]] jql633xv2r9lzoslpwfrdwf0c42y5a8 6564895 6564894 2022-08-06T08:51:39Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] 39rrcjyqnmd5c7w3emnmvcycc1ux6r8 6564896 6564895 2022-08-06T08:51:56Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinq]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:pauerliftinqçilər]] [[Kateqoriya:Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinq]] fmxxu8422utph72oj4008hc951iiy45 Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında pauerliftinq 14 760756 6564898 2022-08-06T08:52:53Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında idman növləri]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında idman növləri]] 6vko3h2qem3k2f0302eeyis8x6alj1a Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletlər 14 760757 6564961 2022-08-06T09:24:52Z Araz Yaquboglu 17991 Səhifə "[[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunları]]" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunları]] p12v7d5fx9ca2dvcbokvurcoh2ibx3p 6564962 6564961 2022-08-06T09:24:59Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yüngül atletlər]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunları]] [[Kateqoriya:Yüngül atletlər]] e8kj6fw2mybm7fogralw9jvq1jx762t 6564963 6564962 2022-08-06T09:26:18Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunları]] [[Kateqoriya:Yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] 9i67vo6pvbj4c9ao5gazl25o8sbum4w 6564964 6564963 2022-08-06T09:26:41Z Araz Yaquboglu 17991 [[VP:HC|HotCat]] vasitəsilə [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletika]] əlavə olundu wikitext text/x-wiki [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunları]] [[Kateqoriya:Yüngül atletlər]] [[Kateqoriya:Paralimpiya Oyunlarında iştirakçılar]] [[Kateqoriya:Yay Paralimpiya Oyunlarında yüngül atletika]] 9rpxdarpn8rm4qrgl3w8xvw1cxzo8qp İstifadəçi:Şəfi Bağırov 2 760758 6564999 2022-08-06T09:47:43Z Şəfi Bağırov 253463 Шафи Багиро родился 26 марта 1997 года в Гянджинском районе Азербайджана. Первые 8 классов обучался в средней школе № 4 города Гянджа. В 2011—2014 года продолжил обучение в Бакинской средней школе № 300. Футболом начал заниматься с 12 лет в детской возрастной группе ФК «Кяпа» Гянджа под руководством тренеров Джехуна Танрывердиева и Васиф Алиева. 1 августа 2011 года, в возрасте 15 лет подписал контракт с футбольной академией ФК «Баку», где выступал в возрастных категориях до 15-18 лет. wikitext text/x-wiki '''Шафи Вазех оглы Багиров''' ([[Азербайджанский язык|азерб.]]Bağırov Şəfi Vazeh oğlu; род. [[16 июня|26 Март]] [[1982 год|1997]], [[Баку|Гянджа]]) — азербайджанский футболист, [[Защитник (футбол)|защитник]] клуба «[[Габала (футбольный клуб)|Кяпаз]]». Bağırov 549kmd6miw2pfgbf42phdc3il3wtiz1 6565008 6564999 2022-08-06T09:58:19Z Şəfi Bağırov 253463 В начале 2014 года Шафи Багиров начал выступать в дублирующем составе ПФК «Нефтчи», где провел два сезона, став сначала бронзовым призёром, а затем победителем чемпионата Азербайджана среди дублирующих составов клубов Премьер-лиги. wikitext text/x-wiki '''Шафи Вазех оглы Багиров''' ([[Азербайджанский язык|азерб.]]Bağırov Şəfi Vazeh oğlu; род. [[16 июня|26 Март]] [[1982 год|1997]], [[Баку|Гянджа]]) — азербайджанский футболист, [[Защитник (футбол)|защитник]] клуба «[[Габала (футбольный клуб)|Кяпаз]]». Шафи Багиров родился 26 марта 1997 года в Гянджиском районе Азербайджана. Первые 8 классов обучался в средней школе № 4 города Гянджа. В 2011—2014 года продолжил обучение в бакинской средней школе № 300. Футболом начал заниматься с 12 лет в детской возрастной группе ФК «Кяпаз» Гянджа под руководством тренеров Джейхуна Танрывердиева и Васифа Алиева . 1 августа 2011 года, в возрасте 15 лет подписал контракт с футбольной академией ФК «Кяпаз», где выступал в возрастных категориях до 15, 16 и 17 лет. g3366xbjwo4relm4jje4dkoo13jttfd 6565010 6565008 2022-08-06T10:00:32Z Şəfi Bağırov 253463 В начале 2014 года Шафи Багиров начал выступать в дублирующем составе ПФК «Нефтчи», где провел два сезона, став сначала серебряным призёром, а затем победителем чемпионата Азербайджана среди дублирующих составов клубов Премьер-лиги. wikitext text/x-wiki '''Шафи Вазех оглы Багиров''' ([[Азербайджанский язык|азерб.]]Bağırov Şəfi Vazeh oğlu; род. [[16 июня|26 Март]] [[1982 год|1997]], [[Баку|Гянджа]]) — азербайджанский футболист, [[Защитник (футбол)|защитник]] клуба «[[Габала (футбольный клуб)|Кяпаз]]». Шафи Багиров родился 26 марта 1997 года в Гянджиском районе Азербайджана. Первые 8 классов обучался в средней школе № 4 города Гянджа. В 2011—2014 года продолжил обучение в бакинской средней школе № 300. Футболом начал заниматься с 12 лет в детской возрастной группе ФК «Кяпаз» Гянджа под руководством тренеров Джейхуна Танрывердиева и Васифа Алиева . 1 августа 2011 года, в возрасте 15 лет подписал контракт с футбольной академией ФК «Баку», где выступал в возрастных категориях до 15, 16 и 17 лет. fpyr0zqjuxul0fyxrqy1ojcbwzk0duq İstifadəçi:Yusif Əhməd 2 760759 6565009 2022-08-06T09:59:59Z Yusif Əhməd 240340 Bu məlumat haqqında (yəni bu ad haqqında) heçbir məlumat yoxdur ona görə mən yazdım wikitext text/x-wiki LUNA SÖZÜNÜN MƏNALARI Luna adının mənası. Luna adının nə deməkdir? Luna adının əsl mənası pulsuzdur. Luna sözü nə deməkdir Luna ən yaxşı ad mənaları: Dost, Ciddi, Diqqətli, Səxavətli, Şən Luna adının mənası Luna bütün mənaları: Dost, Ciddi, Diqqətli, Səxavətli, Şən, Aktiv, Səlahiyyətli, Yaradıcı, Müasir, Dəyişkən, Şanslı, Temperamental REDAKTOR SÖZÜ:LUNA MENİM SEVGİLİM VE ADININ MƏNASI VİKİPEDİYADA OLMALIDIR! ADIN MƏNASINI AXTARANLAR BUYURUN 312wif4tta9uau65hnoxq96txdibnbq 6565011 6565009 2022-08-06T10:01:51Z Yusif Əhməd 240340 wikitext text/x-wiki LUNA SÖZÜNÜN MƏNALARI Luna adının mənası. Luna adının nə deməkdir? Luna adının əsl mənası. Luna sözü nə deməkdir Luna ən yaxşı ad mənaları: Dost, Ciddi, Diqqətli, Səxavətli, Şən Luna adının mənası Luna bütün mənaları: Dost, Ciddi, Diqqətli, Səxavətli, Şən, Aktiv, Səlahiyyətli, Yaradıcı, Müasir, Dəyişkən, Şanslı, Temperamental REDAKTOR SÖZÜ:LUNA MENİM SEVGİLİM VE ADININ MƏNASI VİKİPEDİYADA OLMALIDIR! ADIN MƏNASINI AXTARANLAR BUYURUN qk54f68zsn8tn1hyhelrz0dcycimiyg Həyat nə qəribəsən (film, 2022) 0 760760 6565021 2022-08-06T10:23:46Z Bameze 251378 Səhifə "{{Film |adı = Həyat nə qəribəsən (film,2022) |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Heyat_ne_qribesen.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Zaur Tahirsoy]] |ssenarist = [[Zaur Tahirsoy]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı pr..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Həyat nə qəribəsən (film,2022) |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Heyat_ne_qribesen.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Zaur Tahirsoy]] |ssenarist = [[Zaur Tahirsoy]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = Elvin Mikail |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Komediya]] |ilk baxış = [[8 dekabr]] [[2022]], [[CinemaPlus]], [[Azflix]] platformasından |dil = [[azərbaycanca]] |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [[Azərbaycan Film Akademiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = [[Rəngli filmlər|rəngli]] |vaxt = 90 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2022]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''Həyat nə qəribəsən''' — [[2022]]-ci ildə çəkilmiş [[Azərbaycan Film Akademiyası]] filmi. [[Bədii obraz]]ın müəllifi olan [[Zaur Tahirsoy]]dur. Layihə [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tədris proqramı çərçivəsində ərəsəyə gətirilib Baş obrazı [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tələbəsi Həyat Məlikova canlandırır. [[2021]]-ci il, iyun ayının 9-u filmin Həyat həkim obrazının qısa görüntüsü sosial şəbəkədə paylaşıldı <ref>https://www.youtube.com/watch?v=APUNGzASxBA</ref> və obraz fenomen oldu. <ref>https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/</ref> <ref>https://news.day.az/azerinews/1365598.html</ref> <ref>https://oxu.az/showbiz/539491</ref> <ref>https://big.az/452088-hamini-gulduren-heyat-hekim-yazdi-ki-200-hinduskam-var-evlenek.html</ref> == Məzmunu == Anasının arzularını gerçəkləşdirmək üçün tibb təhsili üçün Türkiyəyə gedən Həyat təhsil ala bilmir amma bunu anasından gizlədir. Təhsil müddətində Türkiyədə yaşayır və ordakı özəl klinikaların birində xadimə kimi çalışır. Bütün tibbi bilgiləri də məhz burda alır. Təhsil müddəti bitdikdən sonra Azərbaycana, kəndlərinə qayıdır. Hər kəs onu həkim olduğu üçün təbrik edir. Həyat da təhsil almadığı deməyə utanır və həkimlik fəaliyyətinə başlayır. Öz metodları ilə müalicə edən Həyat həkimin şöhrəti tez zamanda paytaxta yayılır və özəl klinikaların birinə dəvət alır. Bütün macəraları beləcə başlayır. == Filmin janrı == Film [[Komediya]] janrındadır. == Yaradıcı heyət == :'''Quruluşçu rejissor:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Quruluşçu operator:''' Elvin Mikail :'''Montaj:''' [[Azflix]] Pro :'''Aktyorlarla iş:''' Azər Ayazoğlu :'''Rejissor asisstenti:''' Zəhra Tahirsoy === Aktyor heyəti=== :'''[[Azərbaycan Film Akademiyası]] aktyor və aktrisa heyəti:''' :Həyat Məlikova :Anar Əli :Tamilla Həsənova :Həlimə Həsənli :Nicat Əkrəm :Tural Bünyadzadə :Əfifə Əskərova :Rauf Muxtarov :Tural Rzayev :Hüseyn Əhədov :Elşən Həşimov :Arzu Abdulova :Teymur Qasımov == Çəkiliş yerləri == • Filmin çəkilişi [[Azərbaycan Film Akademiyası]]nda aparılıb. == Həmçinin bax == • [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Zaur Tahirsoy]] [[Sayrışan işıqlar]] [[Terapiya Otağı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/ Rəsmi instagram səhifəsi] [https://www.youtube.com/c/Heyatsenqeribesen Rəsmi youtube səhifəsi] fe8xzex8bmc9jgy51zsqgviyl4xxer0 6565030 6565021 2022-08-06T10:28:34Z Bameze 251378 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Həyat nə qəribəsən (film,2022) |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Heyat_ne_qribesen.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Zaur Tahirsoy]] |ssenarist = [[Zaur Tahirsoy]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = Elvin Mikail |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Komediya]] |ilk baxış = [[8 dekabr]] [[2022]], [[CinemaPlus]], [[Azflix]] platformasından |dil = [[azərbaycanca]] |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [[Azərbaycan Film Akademiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = [[Rəngli filmlər|rəngli]] |vaxt = 90 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2022]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''Həyat nə qəribəsən''' — [[2022]]-ci ildə çəkilmiş [[Azərbaycan Film Akademiyası]] filmi. [[Bədii obraz]]ın müəllifi olan [[Zaur Tahirsoy]]dur. Layihə [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tədris proqramı çərçivəsində ərəsəyə gətirilib Baş obrazı [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tələbəsi Həyat Məlikova canlandırır. [[2021]]-ci il, iyun ayının 9-u filmin Həyat həkim obrazının qısa görüntüsü sosial şəbəkədə paylaşıldı <ref>https://www.youtube.com/watch?v=APUNGzASxBA</ref> və obraz fenomen oldu. <ref>https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/</ref> <ref>https://news.day.az/azerinews/1365598.html</ref> <ref>https://oxu.az/showbiz/539491</ref> <ref>https://big.az/452088-hamini-gulduren-heyat-hekim-yazdi-ki-200-hinduskam-var-evlenek.html</ref> == Məzmunu == Anasının arzularını gerçəkləşdirmək üçün tibb təhsili üçün Türkiyəyə gedən Həyat təhsil ala bilmir amma bunu anasından gizlədir. Təhsil müddətində Türkiyədə yaşayır və ordakı özəl klinikaların birində xadimə kimi çalışır. Bütün tibbi bilgiləri də məhz burda alır. Təhsil müddəti bitdikdən sonra Azərbaycana, kəndlərinə qayıdır. Hər kəs onu həkim olduğu üçün təbrik edir. Həyat da təhsil almadığı deməyə utanır və həkimlik fəaliyyətinə başlayır. Öz metodları ilə müalicə edən Həyat həkimin şöhrəti tez zamanda paytaxta yayılır və özəl klinikaların birinə dəvət alır. Bütün macəraları beləcə başlayır. == Filmin janrı == Film [[Komediya]] janrındadır. == Yaradıcı heyət == :'''Quruluşçu rejissor:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Quruluşçu operator:''' Elvin Mikail :'''Montaj:''' [[Azflix]] Pro :'''Aktyorlarla iş:''' Azər Ayazoğlu :'''Rejissor asisstenti:''' Zəhra Tahirsoy === Aktyor heyəti=== :'''[[Azərbaycan Film Akademiyası]] aktyor və aktrisa heyəti:''' :Həyat Məlikova :Anar Əli :Tamilla Həsənova :Həlimə Həsənli :Nicat Əkrəm :Tural Bünyadzadə :Əfifə Əskərova :Rauf Muxtarov :Tural Rzayev :Hüseyn Əhədov :Elşən Həşimov :Arzu Abdulova :Teymur Qasımov == Çəkiliş yerləri == • Filmin çəkilişi [[Azərbaycan Film Akademiyası]]nda aparılıb. == Həmçinin bax == • [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Zaur Tahirsoy]] [[Sayrışan işıqlar]] [[Terapiya Otağı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/ Rəsmi instagram səhifəsi] [https://www.youtube.com/c/Heyatsenqeribesen Rəsmi youtube səhifəsi] [[Kateqoriya: Azərbaycan filmləri]] klvbk0vea0610nnff3yl8t8ofp46pdk 6565039 6565030 2022-08-06T10:33:31Z Bameze 251378 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Həyat nə qəribəsən (film,2022) |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Heyat_ne_qribesen.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Zaur Tahirsoy]] |ssenarist = [[Zaur Tahirsoy]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = Elvin Mikail |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Komediya]] |ilk baxış = [[8 dekabr]] [[2022]], [[CinemaPlus]], [[Azflix]] platformasından |dil = [[azərbaycanca]] |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [[Azərbaycan Film Akademiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = [[Rəngli filmlər|rəngli]] |vaxt = 90 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2022]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''Həyat nə qəribəsən''' — [[2022]]-ci ildə çəkilmiş [[Azərbaycan Film Akademiyası]] filmi. [[Bədii obraz]]ın müəllifi olan [[Zaur Tahirsoy]]dur. Layihə [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tədris proqramı çərçivəsində ərəsəyə gətirilib Baş obrazı [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tələbəsi Həyat Məlikova canlandırır. [[2021]]-ci il, iyun ayının 9-u filmin Həyat həkim obrazının qısa görüntüsü sosial şəbəkədə paylaşıldı <ref>https://www.youtube.com/watch?v=APUNGzASxBA</ref> və obraz fenomen oldu. <ref>https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/</ref> <ref>https://news.day.az/azerinews/1365598.html</ref> <ref>https://oxu.az/showbiz/539491</ref> <ref>https://big.az/452088-hamini-gulduren-heyat-hekim-yazdi-ki-200-hinduskam-var-evlenek.html</ref> == Məzmunu == Anasının arzularını gerçəkləşdirmək üçün tibb təhsili üçün Türkiyəyə gedən Həyat təhsil ala bilmir amma bunu anasından gizlədir. Təhsil müddətində Türkiyədə yaşayır və ordakı özəl klinikaların birində xadimə kimi çalışır. Bütün tibbi bilgiləri də məhz burda alır. Təhsil müddəti bitdikdən sonra Azərbaycana, kəndlərinə qayıdır. Hər kəs onu həkim olduğu üçün təbrik edir. Həyat da təhsil almadığı deməyə utanır və həkimlik fəaliyyətinə başlayır. Öz metodları ilə müalicə edən Həyat həkimin şöhrəti tez zamanda paytaxta yayılır və özəl klinikaların birinə dəvət alır. Bütün macəraları beləcə başlayır. == Filmin janrı == Film [[Komediya]] janrındadır. == Yaradıcı heyət == :'''Quruluşçu rejissor:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Quruluşçu operator:''' Elvin Mikail :'''Montaj:''' [[Azflix]] Pro :'''Aktyorlarla iş:''' Azər Ayazoğlu :'''Rejissor asisstenti:''' Zəhra Tahirsoy === Aktyor heyəti=== :'''[[Azərbaycan Film Akademiyası]] aktyor və aktrisa heyəti:''' :Həyat Məlikova :Anar Əli :Tamilla Həsənova :Həlimə Həsənli :Nicat Əkrəm :Tural Bünyadzadə :Əfifə Əskərova :Rauf Muxtarov :Tural Rzayev :Hüseyn Əhədov :Elşən Həşimov :Arzu Abdulova :Teymur Qasımov == Çəkiliş yerləri == • Filmin çəkilişi [[Azərbaycan Film Akademiyası]]nda aparılıb. == Həmçinin bax == • [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Zaur Tahirsoy]] [[Sayrışan işıqlar]] [[Terapiya Otağı (film, 2022)|Terapiya Otağı]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/ Rəsmi instagram səhifəsi] [https://www.youtube.com/c/Heyatsenqeribesen Rəsmi youtube səhifəsi] [[Kateqoriya: Azərbaycan filmləri]] 2gvf9vevv3fng2jxwgaqc41ll6ql547 6565040 6565039 2022-08-06T10:34:34Z Bameze 251378 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Həyat nə qəribəsən (film,2022) |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Heyat_ne_qribesen.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Zaur Tahirsoy]] |ssenarist = [[Zaur Tahirsoy]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = Elvin Mikail |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Komediya]] |ilk baxış = [[8 dekabr]] [[2022]], [[CinemaPlus]], [[Azflix]] platformasından |dil = [[azərbaycanca]] |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [[Azərbaycan Film Akademiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = [[Rəngli filmlər|rəngli]] |vaxt = 90 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2022]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''Həyat nə qəribəsən''' — [[2022]]-ci ildə çəkilmiş [[Azərbaycan Film Akademiyası]] filmi. [[Bədii obraz]]ın müəllifi olan [[Zaur Tahirsoy]]dur. Layihə [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tədris proqramı çərçivəsində ərəsəyə gətirilib Baş obrazı [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tələbəsi Həyat Məlikova canlandırır. [[2021]]-ci il, iyun ayının 9-u filmin Həyat həkim obrazının qısa görüntüsü sosial şəbəkədə paylaşıldı <ref>https://www.youtube.com/watch?v=APUNGzASxBA</ref> və obraz fenomen oldu. <ref>https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/</ref> <ref>https://news.day.az/azerinews/1365598.html</ref> <ref>https://oxu.az/showbiz/539491</ref> <ref>https://big.az/452088-hamini-gulduren-heyat-hekim-yazdi-ki-200-hinduskam-var-evlenek.html</ref> == Məzmunu == Anasının arzularını gerçəkləşdirmək üçün tibb təhsili üçün Türkiyəyə gedən Həyat təhsil ala bilmir amma bunu anasından gizlədir. Təhsil müddətində Türkiyədə yaşayır və ordakı özəl klinikaların birində xadimə kimi çalışır. Bütün tibbi bilgiləri də məhz burda alır. Təhsil müddəti bitdikdən sonra Azərbaycana, kəndlərinə qayıdır. Hər kəs onu həkim olduğu üçün təbrik edir. Həyat da təhsil almadığı deməyə utanır və həkimlik fəaliyyətinə başlayır. Öz metodları ilə müalicə edən Həyat həkimin şöhrəti tez zamanda paytaxta yayılır və özəl klinikaların birinə dəvət alır. Bütün macəraları beləcə başlayır. == Filmin janrı == Film [[Komediya]] janrındadır. == Yaradıcı heyət == :'''Quruluşçu rejissor:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Quruluşçu operator:''' Elvin Mikail :'''Montaj:''' [[Azflix]] Pro :'''Aktyorlarla iş:''' Azər Ayazoğlu :'''Rejissor asisstenti:''' Zəhra Tahirsoy === Aktyor heyəti=== :'''[[Azərbaycan Film Akademiyası]] aktyor və aktrisa heyəti:''' :Həyat Məlikova :Anar Əli :Tamilla Həsənova :Həlimə Həsənli :Nicat Əkrəm :Tural Bünyadzadə :Əfifə Əskərova :Rauf Muxtarov :Tural Rzayev :Hüseyn Əhədov :Elşən Həşimov :Arzu Abdulova :Teymur Qasımov == Çəkiliş yerləri == • Filmin çəkilişi [[Azərbaycan Film Akademiyası]]nda aparılıb. == Həmçinin bax == • [[Azərbaycan Film Akademiyası]], [[Zaur Tahirsoy]], [[Sayrışan işıqlar]], [[Terapiya Otağı (film, 2022)|Terapiya Otağı]], [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/ Rəsmi instagram səhifəsi] [https://www.youtube.com/c/Heyatsenqeribesen Rəsmi youtube səhifəsi] [[Kateqoriya: Azərbaycan filmləri]] 50pghh9q12kaucho5vx6514yzla1wg3 6565041 6565040 2022-08-06T10:37:48Z Bameze 251378 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Həyat nə qəribəsən (film,2022) |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Heyat_ne_qribesen.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Zaur Tahirsoy]] |ssenarist = [[Zaur Tahirsoy]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = Elvin Mikail |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Komediya]] |ilk baxış = [[8 dekabr]] [[2022]], [[CinemaPlus]], [[Azflix]] platformasından |dil = [[azərbaycanca]] |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [[Azərbaycan Film Akademiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = [[Rəngli filmlər|rəngli]] |vaxt = 90 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2022]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''Həyat nə qəribəsən''' — [[2022]]-ci ildə çəkilmiş [[Azərbaycan Film Akademiyası]] filmi. [[Bədii obraz]]ın müəllifi [[Zaur Tahirsoy]]dur. Layihə [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tədris proqramı çərçivəsində ərəsəyə gətirilib Baş obrazı [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tələbəsi Həyat Məlikova canlandırır. [[2021]]-ci il, iyun ayının 9-u filmin Həyat həkim obrazının qısa görüntüsü sosial şəbəkədə paylaşıldı <ref>https://www.youtube.com/watch?v=APUNGzASxBA</ref> və obraz fenomen oldu. <ref>https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/</ref> <ref>https://news.day.az/azerinews/1365598.html</ref> <ref>https://oxu.az/showbiz/539491</ref> <ref>https://big.az/452088-hamini-gulduren-heyat-hekim-yazdi-ki-200-hinduskam-var-evlenek.html</ref> == Məzmunu == Anasının arzularını gerçəkləşdirmək üçün tibb təhsili üçün Türkiyəyə gedən Həyat təhsil ala bilmir amma bunu anasından gizlədir. Təhsil müddətində Türkiyədə yaşayır və ordakı özəl klinikaların birində xadimə kimi çalışır. Bütün tibbi bilgiləri də məhz burda alır. Təhsil müddəti bitdikdən sonra Azərbaycana, kəndlərinə qayıdır. Hər kəs onu həkim olduğu üçün təbrik edir. Həyat da təhsil almadığı deməyə utanır və həkimlik fəaliyyətinə başlayır. Öz metodları ilə müalicə edən Həyat həkimin şöhrəti tez zamanda paytaxta yayılır və özəl klinikaların birinə dəvət alır. Bütün macəraları beləcə başlayır. == Filmin janrı == Film [[Komediya]] janrındadır. == Yaradıcı heyət == :'''Quruluşçu rejissor:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Quruluşçu operator:''' Elvin Mikail :'''Montaj:''' [[Azflix]] Pro :'''Aktyorlarla iş:''' Azər Ayazoğlu :'''Rejissor asisstenti:''' Zəhra Tahirsoy === Aktyor heyəti=== :'''[[Azərbaycan Film Akademiyası]] aktyor və aktrisa heyəti:''' :Həyat Məlikova :Anar Əli :Tamilla Həsənova :Həlimə Həsənli :Nicat Əkrəm :Tural Bünyadzadə :Əfifə Əskərova :Rauf Muxtarov :Tural Rzayev :Hüseyn Əhədov :Elşən Həşimov :Arzu Abdulova :Teymur Qasımov == Çəkiliş yerləri == • Filmin çəkilişi [[Azərbaycan Film Akademiyası]]nda aparılıb. == Həmçinin bax == • [[Azərbaycan Film Akademiyası]], [[Zaur Tahirsoy]], [[Sayrışan işıqlar]], [[Terapiya Otağı (film, 2022)|Terapiya Otağı]], [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/ Rəsmi instagram səhifəsi] [https://www.youtube.com/c/Heyatsenqeribesen Rəsmi youtube səhifəsi] [[Kateqoriya: Azərbaycan filmləri]] n2gb2nf3bjnf0erdjk0h7f411bq3z04 6565043 6565041 2022-08-06T10:39:02Z Bameze 251378 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Həyat nə qəribəsən (film,2022) |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Heyat_ne_qribesen.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Zaur Tahirsoy]] |ssenarist = [[Zaur Tahirsoy]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = Elvin Mikail |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Komediya]] |ilk baxış = [[8 dekabr]] [[2022]], [[CinemaPlus]], [[Azflix]] platformasından |dil = [[azərbaycanca]] |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [[Azərbaycan Film Akademiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = [[Rəngli filmlər|rəngli]] |vaxt = 90 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2022]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''Həyat nə qəribəsən''' — [[2022]]-ci ildə çəkilmiş [[Azərbaycan Film Akademiyası]] filmi. [[Bədii obraz]]ın müəllifi [[Zaur Tahirsoy]]dur. Layihə [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tədris proqramı çərçivəsində ərəsəyə gətirilib Baş obrazı [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tələbəsi Həyat Məlikova canlandırır. [[2021]]-ci il, iyun ayının 9-u filmin Həyat həkim obrazının qısa görüntüsü sosial şəbəkədə paylaşıldı <ref>https://www.youtube.com/watch?v=APUNGzASxBA</ref> və obraz fenomen oldu. <ref>https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/</ref> <ref>https://news.day.az/azerinews/1365598.html</ref> <ref>https://oxu.az/showbiz/539491</ref> <ref>https://big.az/452088-hamini-gulduren-heyat-hekim-yazdi-ki-200-hinduskam-var-evlenek.html</ref> == Məzmunu == Anasının arzularını gerçəkləşdirmək üçün tibb təhsili üçün Türkiyəyə gedən Həyat təhsil ala bilmir amma bunu anasından gizlədir. Təhsil müddətində Türkiyədə yaşayır və ordakı özəl klinikaların birində xadimə kimi çalışır. Bütün tibbi bilgiləri də məhz burda alır. Təhsil müddəti bitdikdən sonra Azərbaycana, kəndlərinə qayıdır. Hər kəs onu həkim olduğu üçün təbrik edir. Həyat da təhsil almadığı deməyə utanır və həkimlik fəaliyyətinə başlayır. Öz metodları ilə müalicə edən Həyat həkimin şöhrəti tez zamanda paytaxta yayılır və özəl klinikaların birinə dəvət alır. Bütün macəraları beləcə başlayır. == Filmin janrı == Film [[Komediya]] janrındadır. == Yaradıcı heyət == :'''Quruluşçu rejissor:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Quruluşçu operator:''' Elvin Mikail :'''Montaj:''' [[Azflix]] Pro :'''Aktyorlarla iş:''' Azər Ayazoğlu :'''Rejissor asisstenti:''' Zəhra Tahirsoy === Aktyor heyəti=== :'''[[Azərbaycan Film Akademiyası]] aktyor və aktrisa heyəti:''' • :Həyat Məlikova • :Anar Əli • :Tamilla Həsənova • :Həlimə Həsənli • :Nicat Əkrəm • :Tural Bünyadzadə • :Əfifə Əskərova • :Rauf Muxtarov • :Tural Rzayev • :Hüseyn Əhədov • :Elşən Həşimov • :Arzu Abdulova • :Teymur Qasımov == Çəkiliş yerləri == • Filmin çəkilişi [[Azərbaycan Film Akademiyası]]nda aparılıb. == Həmçinin bax == • [[Azərbaycan Film Akademiyası]], [[Zaur Tahirsoy]], [[Sayrışan işıqlar]], [[Terapiya Otağı (film, 2022)|Terapiya Otağı]], [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/ Rəsmi instagram səhifəsi] [https://www.youtube.com/c/Heyatsenqeribesen Rəsmi youtube səhifəsi] [[Kateqoriya: Azərbaycan filmləri]] hm2y6v1l7dil3uebmv2hgibbdsivfgt 6565044 6565043 2022-08-06T10:39:46Z Bameze 251378 wikitext text/x-wiki {{Film |adı = Həyat nə qəribəsən (film,2022) |orijinal adı = |digər adı = |şəkil = Heyat_ne_qribesen.jpg |şəklin ölçüsü = 300px |şəklin izahı = |şəkil2 = |şəklin ölçüsü2 = |şəklin izahı2 = |rejissor = [[Zaur Tahirsoy]] |ssenarist = [[Zaur Tahirsoy]] |əsərin müəllifi = |prodüser = |icraçı prodüser = |səs rejissoru = |bəstəkar = |rollarda = |operator = Elvin Mikail |səs operatoru = |musiqi tərtibatı = |rəssam = |geyim rəssamı = |səsləndirənlər = |ifaçı = |mətni oxuyan = |montaj rejissoru = |montaj = |redaktoru = |çəkiliş yeri = |şüar = |janr = [[Komediya]] |ilk baxış = [[8 dekabr]] [[2022]], [[CinemaPlus]], [[Azflix]] platformasından |dil = [[azərbaycanca]] |ölkə = {{AZE}} |istehsalçı = [[Azərbaycan Film Akademiyası]] |studiya = |distribüter = |kanal = |növü = |rəng = [[Rəngli filmlər|rəngli]] |vaxt = 90 dəqiqə |yaş həddi = |mövsüm sayı = |bölüm sayı = |il = [[2022]] |büdcə = |gəlir = |əvvəlki = |sonrakı = |saytı = |texniki məlumatlar = |mükafatları = |allmovie = |imdb_id = |vikianbar = }} '''Həyat nə qəribəsən''' — [[2022]]-ci ildə çəkilmiş [[Azərbaycan Film Akademiyası]] filmi. [[Bədii obraz]]ın müəllifi [[Zaur Tahirsoy]]dur. Layihə [[Azərbaycan Film Akademiyası]] [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tədris proqramı çərçivəsində ərəsəyə gətirilib Baş obrazı [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]]nin tələbəsi Həyat Məlikova canlandırır. [[2021]]-ci il, iyun ayının 9-u filmin Həyat həkim obrazının qısa görüntüsü sosial şəbəkədə paylaşıldı <ref>https://www.youtube.com/watch?v=APUNGzASxBA</ref> və obraz fenomen oldu. <ref>https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/</ref> <ref>https://news.day.az/azerinews/1365598.html</ref> <ref>https://oxu.az/showbiz/539491</ref> <ref>https://big.az/452088-hamini-gulduren-heyat-hekim-yazdi-ki-200-hinduskam-var-evlenek.html</ref> == Məzmunu == Anasının arzularını gerçəkləşdirmək üçün tibb təhsili üçün Türkiyəyə gedən Həyat təhsil ala bilmir amma bunu anasından gizlədir. Təhsil müddətində Türkiyədə yaşayır və ordakı özəl klinikaların birində xadimə kimi çalışır. Bütün tibbi bilgiləri də məhz burda alır. Təhsil müddəti bitdikdən sonra Azərbaycana, kəndlərinə qayıdır. Hər kəs onu həkim olduğu üçün təbrik edir. Həyat da təhsil almadığı deməyə utanır və həkimlik fəaliyyətinə başlayır. Öz metodları ilə müalicə edən Həyat həkimin şöhrəti tez zamanda paytaxta yayılır və özəl klinikaların birinə dəvət alır. Bütün macəraları beləcə başlayır. == Filmin janrı == Film [[Komediya]] janrındadır. == Yaradıcı heyət == :'''Quruluşçu rejissor:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Ssenari müəllifi:''' [[Zaur Tahirsoy]] :'''Quruluşçu operator:''' Elvin Mikail :'''Montaj:''' [[Azflix]] Pro :'''Aktyorlarla iş:''' Azər Ayazoğlu :'''Rejissor asisstenti:''' Zəhra Tahirsoy === Aktyor heyəti=== :'''[[Azərbaycan Film Akademiyası]] aktyor və aktrisa heyəti:''' :Həyat Məlikova :Anar Əli :Tamilla Həsənova :Həlimə Həsənli :Nicat Əkrəm :Tural Bünyadzadə :Əfifə Əskərova :Rauf Muxtarov :Tural Rzayev :Hüseyn Əhədov :Elşən Həşimov :Arzu Abdulova :Teymur Qasımov == Çəkiliş yerləri == • Filmin çəkilişi [[Azərbaycan Film Akademiyası]]nda aparılıb. == Həmçinin bax == • [[Azərbaycan Film Akademiyası]], [[Zaur Tahirsoy]], [[Sayrışan işıqlar]], [[Terapiya Otağı (film, 2022)|Terapiya Otağı]], [[Postmodern Aktyorluq Məktəbi]] == İstinadlar == {{İstinad siyahısı}} == Xarici keçidlər == * [https://www.instagram.com/heyat.ne.qeribesen/ Rəsmi instagram səhifəsi] [https://www.youtube.com/c/Heyatsenqeribesen Rəsmi youtube səhifəsi] [[Kateqoriya: Azərbaycan filmləri]] n2gb2nf3bjnf0erdjk0h7f411bq3z04 İstifadəçi müzakirəsi:Nikmaneshian 3 760761 6565022 2022-08-06T10:23:47Z Qraf061 242998 Səhifə "{{xg}} -- ~~~~" məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{xg}} -- [[İstifadəçi:Qraf061|<span style="font-family:Segoe print; color:#036442; text-shadow:#234675 0.1em 0.1em 0.1em;">'''⟨Qraf⟩'''<sup>061</sup></span>]] &nbsp; ([[İstifadəçi müzakirəsi:Qraf061|müzakirə]]) 10:23, 6 avqust 2022 (UTC) hu2nafzrxrcuofthc8kl5c3g5b5fvy4 Babək Əliyev 0 760765 6565048 2022-08-06T11:13:20Z Settar Memmedov 233256 Səhifə "{{Hərbi xadim |adı = Babək Əliyev |doğum adı = '''Babək Əsgər oğlu Əliyev |şəkil = Babək Əliyev.jpg |şəklin ölçüsü = 230px |doğum tarixi = 1997 |vəfat tarixi = 05.08.2022 |vəfat yeri = [[Kəlbəcər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = [[Culfa rayonu]], [[Ləkətağ]] |vətəndaşlığı = {{Bayra..." məzmunu ilə yaradıldı wikitext text/x-wiki {{Hərbi xadim |adı = Babək Əliyev |doğum adı = '''Babək Əsgər oğlu Əliyev |şəkil = Babək Əliyev.jpg |şəklin ölçüsü = 230px |doğum tarixi = 1997 |vəfat tarixi = 05.08.2022 |vəfat yeri = [[Kəlbəcər rayonu]], [[Azərbaycan]] |dəfn yeri = [[Culfa rayonu]], [[Ləkətağ]] |vətəndaşlığı = {{Bayraq|Azərbaycan}} [[Azərbaycan]] |atası = Əsgər Əliyev |anası = |mənsubiyyəti = {{Azərbaycan Ordusu}} |qoşun növü = {{Azərbaycan Ordusunun Quru Qoşunları}} |xidmət illəri = 2020—2022 |rütbə = {{Leytenant|Azərbaycan}} |vəzifəsi = Bölük komandiri |təltifləri = }} '''Babək Əsgər oğlu Əliyev ( [[1997]]; [[Ləkətağ]], [[Culfa rayonu]] — [[5 avqust]] [[2022]]; [[Kəlbəcər]]) — [[Azərbaycan Silahlı Qüvvələri]]nin leytenantı. ==Həyatı== ==Xidmət illəri== i5zerdmu3sw7l4rpv76te4fq487dkth